Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus sive biblioteca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium SS. Patrum, doctorum scriptorumque eccelesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocentii III tempora floruerunt .."

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


-* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


-* Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. con/] 

















HARVARD COLLEGE 
LIBRARY 


| 

| 

FROM THE BEQUEST OF 

JAMES WALKER 
(Class of 1814) 

President of Harvard College 


* Preference being given to works in the Intellectual 
and Moral Sciences" 








———— — — 


PATROLOGLE 


CURSUS COMPLETUS 


SIVE 


BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, 


OMNIUM SS, PATRUM, DOCTORUM NRIE TORUMQUE ECOLESTASTIGORUM 


AB EVO APOSTOLICO AD INNOCENTI In TEMPORA 


FLORUERUNT ; 


RECUSIO CHRONOLOGICA 


OMNIUM QU/E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER DUODECIM PRIORA 
ECCLESLE S/ECULA, 


JUXTA EPATIONES ACCURATISSIMAS , INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANCSCRIPTIS COLLATAS, 
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ; 

DISSÉRTA TIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST ANMPLISSIMAS EDITIONES QU/E TRIBUS NOVISSIMIS SACULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS, AUCTA ; 

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI 
SUBSEQUENTIBUS, DONATA; 

CAPITULIS INTRA IPS7IS TEXTOM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM 
PISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,. ADORNATA ; 

OPERIBUS CUM DUBIJS TUM APOCIÉPPIIIS, ALIQUA YERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM 
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO &CciLicET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID- 
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO 
SCRIPTUB.£ SACRAE, Ex QUO LECTORI COMPERIRE 8IT OBVIUM QUINAM PATRES 
ET IX QUIBUS OPERUN SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM 
SCRIPTURE TEXTUS COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA , CJETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA , 8]. PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS 
CHARTJ£ QUALITAS, INTEGRITAS- TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS 
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO.OPERIS DECURSU CONSTANTER 
8IMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRUESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METIHIODICA ET CHRONOIOGICA, 
$EXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC !LLIC SPARSORUM, 

PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES /ETATES, 

LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. 


SERIES PRIMA, 


IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIA LATINE 
A TERTULLIANO AD GREGORIUM MÁGNUM. 


ACCURANTE J.-P. MIGNE, 


CURSPUM-COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJE£ ECCLESIASTICA RAMOS ED'TORE. 





PATROLOGIA TOMUS LV). 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
TOMUS UNICUS. 





PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM, 


WN VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER, 
QU PETIT-MONTROUGE. 


187 


OC € -—n twn —RHP M pum qua nume 
— — wa c 





j£ 75, Moanco 22 | 
JS egeat rr 
(9. L6. 075, ) | 


P 27 JyO Py cun 72 Aa. Una 














SANCTI MAXIMI 


EPISCOPI TAURINENSIS 


OPERA OMNIA, - 


PHI SEXTI P. M, 


AUCTA, ATQUE ADNOTATIONIBUS ILLUSTRATA 





KU 


VICTORIO AMEDEO 


SARDINLE REGI 
DICATA, 


WUNC AUTEM NOVISSIMA ET MULTO ACCURATIOBI EDITIONR DONATA 
PLURIMISQUE MENDIS EXPURGATA. 


zs qq 


TOMUS UNICUS. 


dio 














PRIX : 7 FRANCS 
; 
PARISIIS, VENIT.APUD EDITOREM ,8 


IN VIA DICTA D'AMBOISE, PRÉS LA BARIUERE D'ENFER , 
ou l'ETIT-MONTROUGE, 


1847. 


líomiliee CX VII. 
Sermones CXVI. 


Jractatus VI. 


Sermones XXXI. 


Homilia Ill. 
Epistole II. 


ELENCHUS OPERUM 


QU.E IN HOC TOMO CONTINENTUR. 





S. MAXIMI TAURINENSIS 


col. 


AÁPPENDLX COMPLECTENS. OPEKA DUBIA. 


MIGN É, succursaliste à Montrouge, de Vrayet de Surcy, 
imprimeur, rue de Sévres, 57, à Paris. 


291 
93f 
TI 








PIUS PAPA SEXTUS - 


.CARISSIMO IN CHRISTO FILIO NOSTRO 


VICTORIO AMEDEO 
SARDINLE REGI ILLUSTR! 


SALUTEM ET APOSTOLICAM RENED:CTIONEM. 


Preclara, quam de sancti Maximi Taurinensis episcopi eloquentia, doctrina, virtute jamdiu 
animo conceperamus, existimatio, cum confirmata in dies , auctaque majorem in modum esset 
(um eo nos denique adduxit, wt de illius operibus illustrandis, rursunque in lucem hominum 
e[ferendis cogitaremus. 1taque etsi multarum rerum, earumque gravissimarüm sollicitudine ur- 
gebumur ; curas tamen nostras huc etiam esse conferendas putavimus : ac porro jussimus, egi- 
musque sedulo, ut nova sancli ejusdem antistitis elomiliarum, Sermonum, Tractatuum editio, 
eaque accurata, quoad ejus fieri posset, atque elegans pararetur. Hanc ut perfecta partibusque 
suis omnibus expleta esset, pre[erre voluimus regale Tue Majestatis nomen, propterea quod 
ipsam, sí cui unquam, tibi cerle uni omnium mazime deberi arbitraremur. Cum enim ea in 
urbe natus, alius, educatus sis, alque imperio potiare, cui urbi Mazimus idem diu episcopi 
prefuerit dignitate, quamque doctrina $nstruxerit, muniveritque praeceptis et institulis ortho- 
doxe religionis : cumque iis majoribus sis prognalus, qui fam sancte doctrinam eamdem , ea- 
demgue instituta coluerint, ac veluti a Maximo ipso didicerant, tam fuerint devoti devinciique 
apostolice sedi, ut quod eos imitere, solide Tibi, vereque glorie ducas perpetuo futurum ; ec- 
quis neget, quidquid ab eo antistite ortum sit, ad eumque pertineat, id te sane posse, et vero 
debere jure quodam tuo vindicare ? Jam vero cum docti a Maximo fuissent Taurinates, cacen - 
dum esse, ne quid capiat detrimenti fides (a), manendumque propterea in navi esse, ad cujus gu- 
bernacula Petrus, totius opcris Christiani compagem molemque continens (b), sedeat ; tum 
Sabaudice gentis comites, duces, reges (quorum es ipse augusta progenies ac heres ut imperii, 
sic eliam virtutis ac pietatis) comites, inquam, Sabaudicae gentis, duces, reges id sibi summo 
esse opere enitendum, in eoque elaborandum judicarunt, ut in ditione universa sua locum er— 
rer, in quo consisteret, non. haberet ; perstaretque integra alque. incorrupta, quam cathedra 
Petri custodit ac praedicat, orthodoxa religio. Quare non prefectis tantum, vindicibusque sa- 
crorum pro veritate Christianorum dogmatum, pro unitate Ecclesie, pro pontificum dignitate 
awctoritateque certantibus adjumento, presidioque fuere ; sed et haereses, quas cum ante. (c), 
tum seculo xvi, factiones intulerant sectariorum, veluti pestem e suis finibus depulsuri, ma- 
gnos exercitus compararunt (d), et equestrem SS. Mauritii et Lazari ordinem, probantibus pon- 
tificibus maximis (e), instituerunt, ingenti pecunia in usus equitum collocata (f), cui quidem 
ordini ita pre[ugre magnorum magistrorum appellatione, dignitate, potestate, virtute, ut 
nemo sit, quin ex ipsis peli oportere exempla putel vigilantie, fortitudinis, studii, alacritatis 
amplificande reipublice populi Christiani, tuenda, propagandeque doctrina fidei catholice , 
ac primatus Romane cathedra defendendi ; simulque statuat, eorum quemque per se etiam pa- 
rasse sibi decus propugnatoris religionis, quod jam a majoribus suis haberet hereditarium. Ne. ^ 

e 


(a) Serm. 87, pàg. 620, et 88, pag. 624, et 96 aeqq., 
nj GS. seq. et homil. 45, pag. 140, et 47, pag. 
, eic. . 
(6) Homil. 54, p. 169 seq., etserm. 94, p. 640 seqq. 
i: Confer litteras Martini V ad Sabaodi:e ducem, 
an. 1430. Preuv. de l'Hist. généalogique de la royale 
inaitaon de Savoie, pag. 214, edit. Lugdun., an. 1660, 
et tom; 1, pag. 161, 18 , 479. 
(d) Vide litterae Eugeyit IV, ibid., pag. 501. Coir- 


l'Ar401. LVII. 


» 


fer etiam. qux ante ad Amedeum Y scripserat Innoc. 
VI, ibid., pag. 204, et Samuelem Guichenon., Histoire 


[apis de la royale maison de Savoie, chap. 9, pug. 


tom. 1l, edit. an. 1660. 
e Vide litteras Gregorii XII P. M., ibid., pag. 
seqq., 536 seq. et 529, et litteras Clement. VII 

P. M., ibid., & 1 95 seqq. ! 
(f) Gregor. XM, in litt. an. 1572. datis, qux ex- 
stant ibid., pag. 521. 


1 


44 EPISTOLA NUNCUPATORIA. A3 


que vero (am nosira hac est, quam vetus, perpetua, constans persuasio pentificum superiorum, 
Ac.nobis quidem memoriam repetentibus preteriti temporis, continuo Clementis V 1I venit in 
mentem, qui cum de Carole Emanuele I ageret ( a quo duce Caloinianam heresim in medium 
Htaliam irrumpere conantem fwisse compressum, 4nque angusta montiam juga redactam constat) 
hoc se dizit affirmare vere, sancteque posse : eum principem splendori generis, quod a cluris, 
augustisque imperatorébus duxerat, insignem junzisse in. Ecclesiam pietatem, ac summis opi- 
bus, invictaque animi. magnitudine, constantia, firmitate, Lam strenue pro sede Petri, fideque 
pugnasse, ut antiquam suorum progenitorum esstimationem servarit, inlecgramque perpetuo 
relinuerit virtutis, et glori:& haereditatem (a). Quo sane recidunt, que tetustiore memoria 
Alerander 1 V , Innocentíus V I, et Eugenius IV (quid enim omnes commemoremus?) testati sunt : 
quorum prior jam «nde ab aemo 1960 (b), alter an. 1362 (c), Sabaudice gentis comites devotos 
Ecclesise filios, quorum semper circa sedem apostolicam devotio ferbuit, zelatores assiduos et 
pugiles atque athletas Domini appellarunt ; tertius vero testis est locuples, comitesipsos, eosque 
qui deinceps consecuti sunt, duces et sepe alias ; et tum maxime patrocinium, defensionemque 
Ecclesie suscepisse, cum hujus exagitate a[flicteque res essent ; tantumque ipsos connilio, stu— 
dio, virtule, opera caluisse, wt eas non restituerint modo, verum etiam mirifice auxerint : Eccle- 
sic Dei, inquit, et apostolicie sedis quieti, paci, et unitati, consiliis, et auxiliis, ctiam perso-. 
nis propriis astiterunt, ac fidem catholicam longis finibus el limitibus ampliare adjuverunt, 
exterminantes eliam gladio ssvissimos hostes, qui illius gloriam obtenebrare conati sunt (d). 
Patent illustribus mandata monumentis , que hoc in genere prasertim fortiter , preclareque 
Humberti (e), Amedei (f), Philippi (g), Caroli (h), Philiberti ($), Caroli E manueles (5) gesse- 
tunt. Suscepta ab iisdem , inita, integrata interdum, secundis plerumque preliis confecta ad- 

versus Sarracenos bella (k) ; subsidia in Orientem laborantibus Christianis, inque amittendee 
. libertatis periculuta vocatis missa (|) ; Rhodum ( pulsis hostibus sancta religionis ) oppugna- 
tione vehementi, longaque obsidione ( dum essent, qui de deditione cogitarent) suis copiis libe- 
ratam (m) ; icta cum principibus viris federa sustinenda, asserendeque veritatis Evangelice 
causa * amplificatos constitutosve (n) episcopatus (o) : aucta ma,no impendio sacerdotia (p) ; 
magistros amplis propositis pramtis accitos (q), a quibus non modo populi in fide, atque in 
officio continerentur ; sed majorem etiam in modum confirmarentur ; aliaque prope innumera- 
bilia generis ejusdem, a principibus ipsis Sabaudice domus perfecta novimus ; quorum quidem 
principum nuRc, le rege, tecum una vivunt exempla et defendendi catholici nominis, et ampli- 
ficandi. Age vero cum tanla esset Maximi erga Pet(riim apostolum pietas (r) , st non ipse so- 
lum honores ei, cultum , preces adhiberet ; cerum auctor etiam suis auditoribus esset, ut eum- 
dem tanquam magistrum ac patrem martyrum venerarentur (s); quis dubitet justam, quam Au- 
guste Taurinorum habuit habetque is apostolus, venerationem, inde in animos principum 
Sabaudice genis permanasse ? Exstant ejus rei monumenta in diplomatibus Humberti 1I (6, 


(/) Guichenon., lib. u, cap. 98, in Amed. IX, p. 556. 

(2) Guichenon., lib. it, cap. 99, in Ame. V, ad an. 

1315, tom. I, pag. 362. Confer Scriptores, quos 

ibid. recenset, et cap. 38, in Car. Eman.ll, pag. 1U26. 
s p. 309 


(a) In litt. seriptis an. 1605, ibid., pag. 553. 

(b) In. litteris ad. Eleonoram Anglorum reginam, 
ibid., pag. t0. 

e ;pist. ad Amedeum comitem, ibid., pag. 204. 
Vide Samuelem Guichenonium Hist. généatog. de la (n) Guichenon., lib. i1, de Amed. II, cap. 5, p. 309 ; 
royale maison de Sayoie, (ib. 1, cap. 10, pag. 92, tom. — eap. 25, in Amed. VI, pag. 420 et 422, ct cap. 95, 

À, edit. Lugdun. an. 1660. pag- 461, 464 et 467; el cap. 54, in Carolo Ill, pag. 
) 


(d) Confer hujus epistolam ibid., pag. 301. 

(e) Vide Guichenonium Hist. généalog.. etc., tom. 
l, edit. an. 1660, pag. 191, 215, 255, et 239. 

( " Confer qux: de Amedeo Il. Baron. ad an. 1068, 
et Guichenonius pag. 209 seq. testantur. monunrentis 
fzgti pontificum maximor. De Amel. lll, vide Guiche- 
non. ipsum, ibid., pr 221 seq. ; de cxteris, ibid., 
pag. 548, 413, 418, 421, 427. 

(0 De Philippo vide Guichenon, ibid., p. 295, de 
loco testem appellat Matthzsum Paris, in Henric. lll. 
h) Vide Guichenon., ibid., p. 577, 610 et 613. 

i) Consule eumdem ibid., p. 680, 687 ct 690. 
i Ibid. pag. 729, 730, 765 et 791. 
Guichenon., lib. 1, cap. 10, pag. 92, et lib. x1, 
cap. 8. In Thom. pag. 246, et in AmeJ. V, cap. 20, 
pag. 362, et in Amel. VI, cap. 25, pag. 417 scq. 


91 seq. 

(? Vide ux de Humberto Il refert Guichenon., ad 
1054. pag. 190; et de Oddone 1, ibid., pag. 201 et 
202; et de Carolo Emanuele Il, pag. los. Patent, 
quiz a Victorio Amedeo, qui nune rerum feliciter po- 
us COC in genere gesta sunt. 191 

uichenon., tom. I, . , $244, 918, 
270, 126, 427, etc. P n 

(4) Consulendus Guichenonius, ibid., p. 656 et 765, 
ubi de Carolo Emauuele disserit. muRo.hac in re 
insignior fuit Victorii Amedei et Caroli Emanuelis, 
estque hujus, qui nunc reguat, opera. 

(r) Confer ejus homil. 68 seqq., pag. 215 seqq., et 
serm. 61 seqq. pag. 566. seqq. 

" Homil. '/0, p. 226, et homil. 71, p. 238. 
(t) Guichenon., tom. H, Pretves, etc., pag. 28. 





i6 EPISTOLA NUNCUPATORIA. . 14 


Amedei 14 (a), Amedei 41H (b) ceterorumque, qui postea rerum isthic potis sunt, sempierma, 
qua sí numerando cellemus persequi, excederemus profecto epistole perseribende modum. Jam 
de colenda disciplina , deque decretis pontificum retinentis , ecquid in diplomatibus comitum 
ducumque est mon prorsus consonum praceptionibus Maximi ?. Nimirum si sententia, quam 
is antistes de rebus ejusmodi in. synodo Romana sub IHiluro pontifice rogatus dizit, confera- 
(ur (c) cum dis que ab Adelaide (d), ab Humbertis, ab Amedeis (e) (Nono presertim (f), qui ob 
heroicas virtutes in numerum relatus est beatorum) ab aliis denique, qui deinceps floruere, Sa- 
beudici generis principibus aut gesta fuerant , aut gerenda fore viri doctrina, sanctitateque 
prasiantes. Anselmus Cantuariensis, Petrusque Damianus prospezerant ; omnium erit existi- 
satione censendum, nihil eos principes agere instituisse, quod non ad placita sancti ejusdem 
antistitis exegisse viderentur. Est autem memoria cumprimis dignum illud Anselmi in litte- 
ris ad Humbertum 11 comitem. Nam vir sanctus suspici illum ab se, atque observari testatur, 
quod vilam ejus, probitatem, voluntatemque tuendorum Romane Ecclesie institutorum per- 
spectam, planeque cognilam haberst ; sciretgue eum ad servandam pacem, alque justitiam, 
cam pfetate uti sui principatus potestate (9g). De Petro Damiano hoc dicemus breve : vidisse 
ipsum, quam esset decus illud et ornamentum vestri generis Adelais diligens custos, ac strenua 
prepugnatriz, et vindex ecclesiastice discipline ; quare post. ubi eam cum Debora ob firmita- 
tem magnitudinemque animé comparavit, hortatus est ut. episcopis clericos ad frugem corri - 
gere, reducereque ad officium connitentibus per[ugio esse atque opi vellet : sed ea in rc [quod 
Mazimus ante preceperat. (h)] ita lenitate severitatem esse temperandam animadvertit, ul.nc 
quid sit in earum alterutra nimium ; cum et immodica lenitas non (ollat, sed alat vitia ; et 
egros animos deterreat, avocetque a colenda virtute immoderata severitas (i). Verum quid opus 
est omnia ejus principis femine, ac comitum, ducumque etate posteriorum preclara hoc in ge- 
nere documenta proferre, qu& tam sunt pervulguta, ut cujusquam oratione non egent ? Quam- 
quam non esse arbitror omittendum , quod est de exercenda in Gdes sacras, atque in pauperes 
liberalitate, que virtus et crebris [uit sermonibus commendata a. Maximo !j), et a comitibus, 
ducibus , regibus Sabaudice gentis culta semper atque observata sic est, ut propria fuisse et 
esse vestri. sanguinis videatur. Qua quidem beneficentie virtute Adelais (k) , Amedeus I (1), 
Humbertus 11 (m), Amedeus 111 (n), Humbertus I11 (0), Thomas (p), Amedeus IV (q), Petrus, 
ejusque filia Agnes (r), Beatriz (s), Amedeus V (t), Haymo (u), Amedeus V 1 (v), Amedeus 1X (c), 
Emanuel Philibertus (y) (qui vires opesque omnes suas. ad religionis catholice propugnatio- 
nem sese ultro collaturum professus est), Carolus Emanuel ceterique excelluerunt (2). Jun 
Victorii Amedei inticti regis avi tui cum multa fuerint domi bellique gloriose magnificeque 
gesta, tum est illud certe commemorandum, difficillimis eum publica rei temporibus, in summa 
erarii angusita, non modo passum non fuisse, ut quidquam Ecclesiis detraheretur ; verum 
etiam eorum qui inopia conffictarentur, largilate plane regia levasse calamitates. Hunc imita- 
tus Pater tuus Carolus Emanuel rex, pauperum sollicitam adeo curam gessil. ut eorum alen- 
dorum recreandorumque gratia, salvis templorum collegiorumque sacroru n rebus, ptochoiro- 
phía, orphanotrophia, nosocomia constituerit, auzerit , locupletarit ; ac si quando fuit ( fuit 


laidis Diplomata, ibid., pag. 14 seqq. et pa. 4 sequ., 
ejusdem Guichenouii, pag. 185, 2 301 ct 302. 


(a) Guicbenon., tom. ll, Preuves, etc., pag. 55. 
(!) Ibid., pag. 194 


D TIhid., pag. *4. 
Án. 465, tom. II Concilior., pag. 801, edit. 


Paris. an. 4 Hi. 


[ d em. wd m m Guichenon., tom. II, 


Preuves, elc., ps dc A 
29) 9i os NX 'si5. DA pag. BIS equ 
96 pag. X 9T, pag. el: 98, Pag. 5st: 


et serm. 

99, pt o 
&) Vide oid. Petri Damiani ad Adelaidem, apud 
UG uichenon., tom. II, Preuv., etc., pag. 12. Et Ade- 


(m) Ibid., pag. 214. 

(n) lbid., pag. 224, 235, 227, 339. 

(o) Ibid., pag. 254 seqq. 

(p) lbid., pag. 244 seq., 248. 

(q) Ibid., pag. 270 seqq 

(r) Apud eumdem, tom. ll, Preuv., ete., pag. ! 


se 

p Ibid., pag. 64 set. 

(t Apud eumdem, i id., tom. I, pag. 562 seq. 

u) Ibid., pag. 10 seq; 

(o lbid., pag. Ff et 426 seq. 

(x) lbid., pag. 555 se 

(y) De Carol. 1l, de hilib., de Carol. IIl, deque 
Emanuele Philib. Vide ibid., pag, 580 seqq. 

(4) lbid., pag. 864 sequq., U10, etc 


15 | PRLEFATIO. 15 


autem persaepe) opus, in cives egestate pressos largiter argenti contulerit. Hec cum de maje— 
ribus tuis, Victori Amedee rex , dicimus, de te dicimus, cujus tot celebrantur ut religionis, 
pietatis, inque tuenda disciplina, constantia ; ita clementie , beneficentia , libet alitatis , pre- 
sertim in miseros argumenta, ul (ulisse nunquam, vinci te virtute ab eorum ullo videare. V e— 
ruintamen ne illa singulatim aggrediamur , distincteque describere, impedit perspecta, atque 
explorata nobis modestia singularis tua, quam ne ledi arbitrere, privari te potius debito testi- 
monio patiemur. Interea cernis, quorsum nostra hec omnis evadat oratio. Scilicet cum recta in 
doctrinareligionis,inque disciplina morum institutio traducta in posteros vigilantia, diligentia 
labore, opera sancti Mazimi fuerit; indeque per majores tuos in le ipsum ita manaril, ul samma 
semper cautione, ope, studio servata integra, atque incolumis sit, servarique pergal ; id tan- 
dem superesse, ut qua is anlListes reliquit monumenta ingenii, eruditionis , sapientieque sue, 
ea juris esse (ui. existinentur. Quocirca illorum, que reperiri hactenus potuerunt, omnia, 
jussu. nostro, annotutionibus, admonitionibus , praefatione illustrata, redacta in. volumen 
unum , typisque excusa, el si tibi non tam dono mittere, quam restituere videamur ; nobis ta— 
men humanitas singularis tua, atque egregia in. apostolicam sedem voluntas, et observantia 
pollicetur, id quidquid est sive restitutionis, sive doni, veluti specimen quoddam summi erga 
te studii , benevolentieque nostre, Majestati Tug pergratum fore. Quod cum nobis plane per— 
suasum siL ; tum tibi, familieque regie universe (ue bene precati, benedictionem apostolicam 
amantissime impertimur. 

Datum Rome apud Sanctam Mariam Majorem vi idus Julii anno salutis 1785 , pontificatus 
nostri anno x. 


somme 
—panase 











PR/EFATIO. 


[xm] l. Quanto in pretio, quantaque iu celebritate homilize, sermones, c:eteraque opuscula sancti Maximi 
Taurimensis episcopi fuerint, intelligi ex eo cumprimis potest, quo: vix ille mortalem hanc vitam cum im- 
mortali plena glori: commntarat, cum Gennadius scriptor et conspicuus eruditionis laude, et :equalis tempo- 
rum illorum iu libro, quem inscripsit de Viris illustribus, ea non recensuerit modo, verum etiam commenda- 
rit, veluti ab doctore profecta, qui satis fuerit. intentus in divinis Scripturis, et sufficiens ad docendam plebem 
ex tempore. Atque is Gennadius earumdem homiliarum, eorumdemque sermonum et opusculorum non pauca, 
titulis ipsorum argumentisque indicatis, distincte commemoravit , reliqua generatim; propterea quod lc 
aliquando fegisset quidem, sed minime retinuisset, 

Il. Horum deinceps pars magna cum commodo Ecclesiarum, separatim exscribi , ac referri in codices una 
simul cum variis aliorum Patrum honiliis sermonibusque multo ante z:tatem . Albini Flacci, scu Alcuini Be 
nedictini monachi, ccepisset ; factum inde partim oscilantia, partim imperitia librariorum est, ut vel nullum 
- orzeferrent auctoris nomen, vel aliorum, non Maximi, ad epigraphen nomine ascripto, circumferrentur. 
Quare in his dignoscendis, secernendisque ab alienis, ac Maximo restituendis, dici vix potest, quantum in 
sumpserim temporis ac laboris. 


PARS I. 


«Quibus scripterum et codicum adjumentis, et quo ordine sil hec a nobis perfecta editio 


[xwv] HII." Principio attendendum summo mihi opere esse duxi, quid ferrent. ii qui antehac sibi edendorum 
sancti prsulis operum ouus curamque susceperant, et quibus monumentis argumentisque (reti, eorum qux- 
dam in genuinis .numeranda , alia contra in dubiorum nothorumve Classem rejicienda esse judicarant. taque 
editiones operum Maximi, quotquot curat: hactenus fuere, mibi subsidio comparavi, non eas solum qu: ho- 
milias sermonesque omnes, qui tuic inquirendo reperiri potuerant, continerent ; sed eas etiam qux homilias 
quasdam sermonesve aliquot exhiberent, qui vel przetermissi ab aliis fuissent, vel antiqua collectione quapiam 
coraprehenderentur, quam editores ipsi superiores aut vidissent nunquam, aut ex vetere codice minus accu- 
rate descriptas publicavissent. Cumque eorum, qui primi omnium homilias sancti ejus antistitis typis vulga- 
runt, diuturnam iisdem colligendis operam navassent, unum Damianum monachum Benediclinum Ascendien- 
sem fuisse cognossem, alque comperissem ejus collectionem, quam ipse, prx:reptus morte, emittere in lucein 
nequiverat, a Joanne Gymnico editam demum fuisse Colonizx anno 1535, ad eam pervolvendqm stadioseque 
exponendam me contuli; ac legendo aniinadverüi nihil in ea comparare annetationum Damiani, sed hujus 


41  PRUEFATIO, 49 


fieri tantum in-epistola dedicatoria summa cum laude mentionem, propterea quod Ecclesiam illustrarit sarcti 
Maximi Taurinensis operibus. Inde cum editiones Galesinii, Theophili Raynaudi , Gallandii, perquam dili- 
genter lustrassem ; queque Maximi ejusdem monumenta ingenii sejunctim a exteris ediderunt. Combetisius, 
Joannes Mabillonius, Ludovicus Antonius Muratorius, Edmu:dus Martenius (quid autem omnes commeno- 
rem ? ), diurna nocturnaque manu versassem ; ad scripta virorum illustrium , historiz criticzeque arlis perito- 
rum perlegenda animum adjeci, qui certe viri de opusculis sancti illius pr:esulis non egerunt solum, sed quid 
eliam judicato sit opus constituerunt. . 

IV. In horum suut numero post Gennadium et Honorium Augustodunensem, Joannes Trithemius, Erasuius 
Roterodamus, Sixtus Senensis, Latiuus Latinius, Robertus cardinalis Bellarminus, Cesar cardinalis Baronius, 
Philippus Labbeus, monachi Benedictini congregationis Sancti Mauri sanctorum Ambrosii el Augustini operum 
editores, Natalis Alexander, Joannes Albertus Fabricius, Guillelmus Caveus, Ludovicus Elies Dupinius, Casimirus 
Oudinus, [xv] Sebastianus Tillemontius, Remigius, Ceillerius, Petrus ac Hieronymus Ballarinii fratres, aliique 
quos ne nominare quidem vacat ; quorum tamen studiis plurimum profecisse, libens gratusque profiteor. Nam 
primo, cur Maximo plures homilias sermonesque acceptis referri opportere statuerem, fecit summa eorumdem 
virorum in illis opuseilis Maximo ipsi ascribendis consensio. Secundo, ut sancto eidem antistiti opera qu:edam 
nunc demum reperta ascriberem, hi me ipsi permoverunt scriptores, qui etsi illa non viderant, docti tamen a 
majoribus, satis explicate^tribuenda esse Maximo tradiderunt. Tertio, ab iisdem me scriptoribus didicisse 
fateor, quam fuerit singularis sancti Taurinensis episcopi facultas habendarumn ex tempore conciogum ; quam- 
obrem mirum non esse, si lanta est. sermonum ejusmodi lromiliarumque vis atque copia, qux Maximi ejus- 
dem insignitx sint nomine. Quarto, testor denique, eorum me scriptorum adjumentis plura saucti nostri 
pr:esulis loca, qu:e feede ante vitiata fuerant, correxi:se. Quo in genere Erasmi potissimum, Latini Latinii 
Viterbiensis, monachorum Benedictinorum congregationis Sancti Mauri, fratrumque Ballariniorum mihi 
studia profuerunt. Atque Erasmi, qu:e fuerit in opusculis Maximi distinguendis, et ad manuscriptos codices 
exigendis industria, intelligi cum ex aliis sane multis, t&in ex Casimiro Oudino potest, qui in altero de Scri- 
ptoribus ecclesiasticis tomo edito Francofurti anno 1722 dc editione Operum sàncti Aibbrosii Roterodamensi 
anno 1527, cepta ab Erasmo ipso atque ab Custero perlecta, disserens, prater csetera : « Orationes, inquit, 
epistolas et conciones ad popubuni, breves complectitur, quas ultimas Erasmus nihil addubitat esse supposi- 
titias, in qua nihil ipse Ambrosianz venz, inquit, ut etiam Joannes Custerus in éditione operum sancti Am- 
brosii, qui. omnes omnino sancto Maximo Taurinensi episcopo, tum ex mss. éodituln fide, tum ex impressis, 
attribuit. » De Latino Latinio hoc breve dicam. Is absoluta Operum Teriulliahi, in quibus colligeudis, illu- 
strandisque diuturnam, eamque diligentem operam collocarat, editiohe ; cu:n Gregorio XIII pontifici niaximo 
obtenperaturus, sese ad tractationes, atque epistolas saucti Cypriahi accurate, ac ordine, juris rursum fa- 
ciendas publici, convertisset; magnasque inde nactus esset opportühitates legeudorüàm, considerandorum 
expone 'idorumque eoruin quz alii non pauci Patres Etterarum mandarant mónümehtis, multa ab se in iisdem 
amniadversa in. Commentarios retulit, qui ano tandem 1676 typis vulgati fuerunt hoc titulo : Bibliotheca 
sacra ei pfo[ana. lac in Bibliotheca cum homilias quasdam, que aut titulis carerent, aut pseudonyni» essent, 
restituit Maximo ; tum eas variis in locis amanuensium vitio corruptas emendavit apte ad fidem prostantioruu 
codicum maauscriptoftum; effecitque, ut prodire in hominum lucerh, genuinum Bitorem assecut:e, possent. 
Post nionachi Benedictini congregationis Sancli Mauri in appendicibus ad opera sancti Atbrosii, [xvi] et a4 
volumen V Operum sancli Augustini, quidquid attulerust homiliarum atque sermonum Maximi, non modo, 
quaur potuerunt, castigalissime formis excudi curarunt, sed appositis etiam variis, quas in vetustis codicibus 
deprehenderant, lectionibus, ostenderunt, qux essent, ipsorum quidem judicio, potiores. Qua in re video, 
Ballariniorum iu appendice ad sermones sancti Leonis diligentiam fuisse parem. 

V. Verum tametsi scriptoribus quos supra nominavi plurimum, uti me dixisse memini, debeam, non tamen 
adeo iis esse mihi insistendum putavi, quin ipse quoque codices manu exaratos conquirerem, invenirem, 
legerem, ipsosque inter se conferrem ; vel si exatarent in urbium bibliothecis, qu: hinc essent magnis locorum 
intervallis disjunctz, a viris, quorum in hisce studiis existimatio insignis esset, pervolverentur, atque ad nos, 
si quid in codicibus iisdem esset deprehensum ab vulgatis editionibus discrepans, referretur. Codicum autem 
ejusmodi precipuos esse cognovi omnino tres. Horum est prior monasterii Sancti Galli apud Helvetios; de 
'Juo quidem codiee hx ad nos P. D. Magnus Hungenblykerus San-Gallensi bibliothece prefectus, monachus 
impriniis eruditus, nonis Januariis anno 1779 comiter, uti solet, scripsit, assentiri se Joanni Mabillonio im- 
mortali memoria viro, et Martino Gerberto abbati doctissimo Sancti Dlasii, eidemque prineipi, codicem ipsum 
menibranaceum in-folio litteris Longobardicis exaratum non esse octavo seculo recentiorem aientibus ; eum 
codice falso sancti Augustini preferre nomen; nihil enim eo contineri homiliapeum aut. sermonum, quod 
accepüun. Augustino sit referendum ; constare id scilicet ex altero ejusdem bibliothece noni szepli codice 
Longobardicis itenr characteribus scripto cui hzc est prefisa epigraphe : Homiliarum Maximi episcop: per 
totum annum de diversis festivitatibus volumen valde vetus. Nam cum exdem prorsus homilix in hoc atque irn 
vetystiore illo codice contineantur, magno id certe argumento esse oportere, errasse vehementer librarium, 
qui opusculorum Maxini Augustinum constituerit auctorem. In eo. porro dissidere a Mabillonio se, quod ipsa 


5 PR.EFATIO. . € 


homilias Maximi non plus nonaginta in utroque illo codice numeret, Mabillonius vero septem ac nonaginta, 
Bed cur ita Mabillonius censuerit, hanc unam fuisse causam, quod de sacramentis libros septem, qui Am- 
brosio, minus, ut arbitror, recte, ascribi solerent, totidem esse Maximi homilias existimarit, qua de re alio 
equidem loco opportune videro. 

VI. Alter est proecipuorum, quos dixi, codex Nonantulani olim monasterii in agro Mutinensi, nunc Boma- 
in:e bibliothec:ze Cistereiehsium monachorum Sancte Crucis in Jerusalem. Et is codex membranaceus in-fol. 
notatus num. 90, ut frons exterior voluminis exhibet, quanquam intus pag... prx: se numerum 134 
ferat; ceterisque ejus bibliothece codicibus ut antiquitate, ita [xvn] accuratiore scripture ratione 
integritateque przcellit, spectatque ad vit vel summum ad vii Ecclesie sculum. Ductus littera- 
rum in eo Romanus est, xtatis, ut. aiunt, secunde paululum vergens ad Longobardicum. A pag. 129 
ad 169 sexaginta partim homilias, partim sermones compleetitur, de quibus eminentissimus cardinalis 
Besutius in indice bibliothec:e Sancte Crucis sic statuit : Aucterem eosdem habere sanctum Maximum, 
mili certum est. Munc ego codicem cum a Mabillonio Blanchinioque celebrari viderem, perquam di- 
lige;ter legi, indeque (adjutore usus eruditissimo humanissimoque P. D. Cypriano Travacato lingu:xe 
Grzce in Sanct» Crucis coenobio professore, eodemque bibliothec:e doctissimi P. Abbatis Rancati studio 
alque opera constitute przfecto) contuli cum altero ejusdem bibliothecze item membranaceo in-quarto , 
eleganti Romano rotundo charactere perscripto codice, qui numero est 94, etsi intus num. gerat 67, quique, 
teste cardinali Besutio, ad s:eculum Ecclesie xm pertinet. Atque is secundus recentior quidem certe, at 
plurimi tamen pendendus codex, principio exorcismos super energutenos continet; deinde epistolas ponti- 
ficis maximi A., videlicet, ut ego arbitror, Alexandri III, duas, quarum est prior ad inonacbos Sancti Be- 
nedicti Padilironenses, altera ad A. antistitem Rheginum data, utraque autem scripta fuit causa dirimendx 
litis, qux de curte sancti Cesarii inter monachos eosdem Padilironenses, et Nonantulanos exorta fuerat ; 
postremo a pag. 5 ad 163 homilias sermouesve sancti Maximi 96, In horum sunt numero sermones quadra- 
ginta et octo, in quibus vix quidquam deprehenditur ab iis, quos 90 codex exhibet, discrepans. Jam vero cuin 
iu utroque: codice iidem sermonum tituli sint eademque initia, dubitandum non est, quin oporteat Maximutu 
eorum haberi auctorem. Fuit bxc item cardinalis Besutii, rei antiquariz bene periti sententia ; quam quidem 


sententiam plaue confirmant qui in secundo codice ante homilias serinonesque leguntur. Nam priore loco 
liec sunt in. proposita carniina : 


. Ecce liber plenus, et summo nectare latus 


Maximi dictis, nam fertilis emicat illis. 

Hic prudens lector, morum virtute repertor 
Nutritur cibo puerorum lacte referto, 
Alque cibo firmo, perfectis utique digno ; 
Si vice sit prima fortis tractatio visa, 

Non tamen evitet, si lapsus palpebra vitet, 
Denique si studet, si mens non ebria nutet, 
Hauriet hinc magna multis virtutibus apta. 


Barbaricis hisce carminibus additur mox vrzfatio, cui suecedit titulus : Incipiunt .sermones sancti Maximi 
Taurinensis episcopi. ' 

VII. Sed quoniam de codicibus hibliothee:e Sancte Crucis dicere coepimus, non alienum videtur esse, bre- 
viter de lectiovariis duobus libris qui in eadem servantur, disserere. Sunt hi membranacei in-folio. grandius- 
eulis semigothicis , ut aiunt , litteris exarati. Continent [xvut] sermones sancti. Maxlmi omnino duodecim. 
lude ogo plura decerpsi plena utilitatis planeque digna, qus in hanc nostram collectionem transferrentur. 

Vill. Restat, .ut de codice loquar, quem, supra monui, statuendum esse tertium prxecipuorum. Est ille 
bibliothecte Ambrosian: Mediolanensis litteris Longobardicis. perseriptus octavo Christiani nominis seculo, 
signatusque littera C, num. 98. Pendi autem eum a summis viris permagni, presertim vero a Mabillonio, 
Muratorioque intelligo. Quo magis dolendum est, mancum ipsum pluribus locis esse, atque initio postremis- 
que paginis carentem. Hinc illa] est incommodi consecutum, ut opuscula qu:edam eodem codice compre- 
hensa, nisi multis magnisque suis partibus diminuta, efferri in lucem nequiverint. De quo quidem codice, cum 
ex Joanne Baptista Dranca viro sane docto ao diligenti, qui tanta sui laude substituti, ut aiunt, prefecto bi- 
bliothec:ze fungitur munere, qu:esissem, sic reperi : pertinuisse codicem ipsum olim ad monasterium Bobiense ; 
excidisse inde; magnoque diu post pretio ab eminentissimo eximíaque doctrina ac virtute "clarissimo viro 
cardinali Frederico Borromeo partum fuisse, illatumque in percelebrem Ambrosianam bibliothecam, qus non 
Mediolani solum, sed ltalix: etiam universe insigne est decus et ornamentum. Sermones in eodem codice 
plures, sed magnam partem deplorandum in modum discerptos atque decurtatos cerni. Horum aliquos au- 
ctorum nomina przeferre ; c:etleros contra non item. Eorumdem esse nonnullos ascriptos Maxino. Tam veteris 
tamque egregii codicis prxedicatores ac vindices non tanti ejus esse fidem putare, ut una ipsius auctoritate 
dijudicari statuique possit, cuinam Patrum quemque sermonem acceptum referre oporteat. Ludovicum An- 
tonium Muratorium ex co sermones cxscripsisse septem ac septuaginta, corumque plures qui editi antem 
non fnissont inscruisse quarto tomo Anecdotorum. Jam dc 98 bibliothec: Ambrosianz codice satis dictum &st. 


01 | PRAEFATIO: 21 


De reliquis deinceps agam, qux magno mibi usui fuerunt; agam aotem quam nprevissume potero. auo 
illum priore loco commemorabo, qui nuper Ambresianz ipsi bibliothec:e contparatus est, quemque saeulo 
xi fuisse scriptum accepimus. Est is membranaceus, continetque homiliam Maximo attributam de Symboli 
Traditione. Hanc inde canonicus Joannes Baptista Branca, cujos proxime meminimus, descripsit, et ad nos 
una cum variantibus codicis 98 lectionibus mitti curavit. Quod eo dicimus, ut quisque nos erga virum sunu- 
lari doctrina humanitateque preditum pernoscat: esse gratissimos. 

Jam de cxlieris codicibus Mediolanensibus sie leetor habeat. Horum (uti nos imperialis basilic: Modeetien- 
sis canonicus theologus Antonius Franciscus Frisius, vir splendido ingenio exquisitaque eruditione illustris, 
certiores fecit) horum, inquam, fuere in [xix| &mbrosiara basilica membranacei duo in-folio, quos an. 1514 
exscripsit canonicus Casula. AKer manet adhuc, alter intercidit injuria temporum ; at hujus tamen exemplum 
Casulanum exstát. Ex utroque Frisius bomilias aliquot nomen Maximi prxferentes excepit, quarum ea, uti 
mihi quidem videtur, principem locum obtinet, qux de fteparatione Ecclesia majoris Mediolanensis inscribi- 
tur. Non enim mediocriter ad ztatem Maximi statuendam confert. De ceteris in admonitionibus disseram, 
quas cuique homilix:: atque sermoni prx:mittam opportune ac tempori. Codices prxterea idem ipse Frisius 
consuluit seculo xt perscriptos omnino tres, quorum priores duo qd Modaetiense capitulum pertinent, tertius 
ad bibliothecam Ecclesi» metropolitan: Mediolanensis. Qus in iisdem ille animadvertit digna opere ac labore 
nostro, sedulam operam, ut diligenter transcriberentur et. ad nos tito perferrentur, dedit, Sed de Mediola- 
nensibus Modetiensibusque codicibus hactenus. 

IX. Nunc de Subalpinis. Horum aliquot (beneficio Josephi Vernazz», domo Alba, viri nobilis studiosissi- 
mique antiquitatum) esl ad nos perlata notitia. ls ut primum intellexit, a Pio Vl pontifici maximo impositum 
nobis fuisse sancti Maximi operum colligendorum atque edesdórum onus, Francisco Meyranesio academia 
Taurinensis theologo, amico suo reique christigpa antiquarix peritissimo, persuasit, ut qux diuturno studio, 
illustrandorum sancti antistitis monumentorum causa, eompararat, nobis ipsis in potestatem perin'ttere ;;6 
gravaretur. Quatuor jam codices viderat Meyranesius, cosque eum editis considerate ac diligenter contulerat, 
multaque inde hauserat, qux editioni (si qua demum accuratior pararetur) partem afferre commodorum at- 
que orpamenii possent. liec ille rem et amice gratam et Ecclesiz utilem facturus, nobiscum liberaliter 
communicavit. Codicum autem illorum quatuor prior est Taurinensis; alter ac tertius monasterii olim 
fuerunt sancti Palmatii Pedonensis; quartus, ad prigratum de Appaunis spectabat, qui in agro erat Salu- 
tiarum. 

Priori hxc est apposita recentiore manu inscriptio : Ad usum majoris Ecciesie Taurinensis. Continet is 
' partim homilias, partim sermoaes Maximi 122 quorum plures nondum publicam lucem aspexerunt. Eorum 
posunodum indicem dabo, ac homiliz: cujusque atque sermonis titulos et initia describam, simulque osten- 
dam, multo plures habitas fuisse orationes a Maximo, qux edacitate vetustatis invida perierunt. Interea hoc 
monebo : in hoc eodem priore codice, ut in reliquis tribus formas plerumque characterum aut prursus, aut 
pene essc deletas, vix ul fragmenta quedan remaneant, qux | intelligi facile, aut non difficulter suppleri a 
perito lectore queant. Est is codex membranaceus in-fol.; cumque jam usque ab xi Christiani nominis szculo 
scriptus fuerit, ut usui esset Ecclesi;e Taurinensi, nil impedit profecto quin ex optimis exemplaribus exceptus 
fuisse videatur. Quod autem huic est codici peculiare, series [xx] est continua, et colligatio bomiliarum 
titulorumque appositorum satis castigate perfecta descriptio. 

Membranaceus item in-fol. alter est codex, quem monasterii Sancti Dalmatii Martyris, Pedonensis tractus, 
fuisse diximus. Qui sane tractus (post eversam Pedonam urbem sitam olim ad pedes Alpium) attributus, sedis 
apostolic:e auctoritate, fuit Montis Regalis episcopo. Quanquam vero mutilus multis suis partibus is etiatn 
codex est, ex numeris lamen apposilis plane dignoscitur ^oinprehensas eodem fuissc homilias 242 et sermu- 
nes 20. Sed deest index, quem sublatum inde atque avulsum fuisse arbitror. 1n fronte prioris homilix litteris 
majusculis scriptum est : In Christi nomine. Amen. [ncipiunt homilie sancti Muximi episcopi Taurinensis. 
Prioris ejusdem howiliz hxc est inscriptio : In vigiliis Nativitatis Domini. Incipit autem hoc modo : Letitia 
quanta esi, quantusque concursus. Sequebantur porro homili:e de Nativitate Domini, de Epiphania, de Baptismo 
Christi, de Quadragesima, de Pascha, de Ascensione Domini, de Pentecoste. His succedunt sermones, quoruut 
cst à nobis paulo ante facta mentio. Qua vero xtate perscriptus is codex fuerit, cognosci eX his aue niox a4d- 
dam potest, qud&que in extremo ipso codice licet legere : ' 

Accipe, Dsimati martyr, quod trado munusculuim, 

Morachus Atpertus in tuo ceenobiarcha 

Sancto monssterio de civitate Pedona. 

Maximus hoc scripsit prasul de civitate Taurina 

Quondam . . . aescripsimus et nos. . . . Lmperio nostri venerabilis abbas Ratpertus.— . 
regnante Domino nostro Karwlo rege Longobardorum et Francorum, anno... . Vn octavum igitur scecu- 
luu. conjiciendus is codex est. Nam aliunde constat, Ratpertum eo temporc przefuisse coemobio Pedoncusi, 
«quo tempore rerum potiebatur Carolus Magnus. Is autem regnare capit an. 768, ac redimitus imperiali co« : 
rona fuit ab Leone Ill P. M. an. 809, Christi Servatoris natali dic. 





"P 


93 —— — PRAEFATIO. JA 


Tertius codex, quem Pedouensis ejusdem monasterii fuisse docuimus; exaratus ab 4osepho inonacho fiuit, 
quo tempore abbas Henricus monasterio ipsi prxerat, rexque Henrieus i in Italia obtinebat principatum. Nam 
in, extremo eodem codiee sic habetur : 


fosepfi monasticus librarius, atque peritüs 

Scriba descripsit librum, quem vides, maxime presul, 
Taurinas, Urbe, Hénrico abbate regnante, 

Pedona, ac armario cum maltis quuque libellis 
Semper condendo; Henrico quoque rege regnante. 


Hinc facile perspícitar, teferri codicem illum in xi &eculum oportere. Membranaceus is quoque est, in- 
quarto. Ín eo, etsi non ordine, exstant homili:e 170, sermones 40. Ejus est fronti litteris e ininio majusculis 
sancti Maximi inscriptum nomen. Priore loco homiliam exhibet, cujus hoc est initium : Ante dies commonuwe- 
ram caritatem vestram, fratres, ut tanquam religiosi, et sancti, (xxi] idolorum omnem pollutionem, etc. Edita hacc 
fuit in IV Anecdotorum volumine a Muratorio. Postrema est homilia, qu:xe incipit : Non incommode unte dies 
paucos proseculi sumus [unctionem hanc sucerdotalem, etc. Hanc autem homiliam Mahillonius ex San-Gallensi 
codice descriptam intulit in priorem Italici Musei tomum. 

Venio ad quartum codicem. Membranaceus is quoque est in-folio parvo. Juris olim fuerat, uti supra monui, 
prioratus Appannrensium rnonachorum, cujus quidem prioratus -dium ac przediorum, ex edicto pontificum, 
data post fuit episcopo Salutiensi possessto. Complectitur is Maximi sermones 51 hoiniliasque 70, ut ex nu- 
meris ad sermones qui supersunt et ad homilias ascriptis liquet; at ab szva, nescio cujus, eaque indocta 
manu, muftis inde avulsís detractisque foliis, commissum est, ut res litteraria publica magn:xe homiliarum 
earumdem sermonumque partis jacturam faceret. Initio codicis hzec exstat. rubris characteribus scripta epi- 
graphe : In Cristi nomine. Amen. Homilie sancti Maximi episcopi Taurinensis. là exwemo folio sic habetur: 
Accipe congestum, quod tu petisti libellum Maximi, Taurini, quas scripserat homilias, ut legas. 
monachus, quod. transcripsit Waldus . . . . . . . . . . . . . . 4. 4.4 4 lon s 


"v, . e [4 Lj rj * . . * $ [ . * . . 4 * * 4 4 . 4 . . . r] . 


^—-- 


- 2.» . 4 rmario nostrum . . . eh ooo. 9o oos o9 oot or 9 s s s t$ t! 9 5 
« . . . Ffeliquasque rescribam. Imperante dominus noster Lotharius. S,cctat is igitur codex ad seculum 
Ecclesi: nonum, vel summuni ad decimum. Nam fornie characterum plane demonstrant ipsum non esse re- 
centiorem. Verum sub Lothario ne 1l Ludovici Pii filio, qui anno 841, an sub altero qui an. 947 potitus im- 
perio est, perscriptus is codex fuerit, non satis constat. 

J3m vero cum horum codicum quatuor insignis vetustas sit, et in homiliis, etc., Maximi auctori suo as- 
cribendis mira consensio; non erat profecto cur dubitarem opuscula quaedam hondum edita, qu:xe Maximi 
ejusdem in codicibus illis praveferrent. nomen, ipsi esse Maximo adjudicanda. In horum sunt numero cgregii 
tractatus de Baptismo tres, quos equidem post homilias et sermones (uti specimen, Maximianz nun doctrine 
soluin, sed etiam peritix rituum sacrorum) dabo. 

X. Subalpinis hisce annumerandi sunt Vercellenses codices, quorum tres accuratissima diligentia versavit 
pervolvitque canonicus. Ant. Franc. Frisius, cujus est ante a nobis cuin laude facta cominemoratio ; quxeque 
in iis deprehendit notatu digna, mandavit litteris, egitque sedulo, ut eorum me participem faceret. Prior est 
horum homiliarius codex num. 66 in-folio maximo s:zeculi xi, vel xim, in tabulario cathedralis ecclesix integer 
servatus cum aliis, quorum est ibidem insignis copia. In eo codice homilia illa legitur sancti nostri przesulis, 
quz est inscripta de Mirabilibus. Hanc mox.sequuntur de sancto Eusebio episcopo Vercellensi sermones quin- 
que, duoque inde sermones de sancti Laurentii martyris Festivitate. 

[xxu] Alter codex, in serie Vercellensium tabularii ecclesize cathedralis est septimus numero, membranaceus 
perinde in-fofio maximo spectatque ad x1 seeculum. Ünam is continet homiliam sancti Maximi przferentem 
nomen, cujus ha:c est inscriptio : In octava Domini, id est, kal. Januarii. Eam Gymnicus, deinceypsque alii edi- 
derunt. . 

De tertio, id ego animadverti volo : membranaceum quoque ipsum esse, pertinereque ad idem xi seculum, 
ac homilias complecti 18, quas, etsi jamdiu typis vulgatas, is tamen codex majorem in modum confirmat at- 
tribui Maximo oportere. 

XI. Idem nos Frisius certiores fecit, se, prseter Subalpiros, vidisse alios homiliarios libros quatuor in bi- 
bliophylacio ecclesizx cathedralis Novarie, exque iis velut e fontibus multa hausisse, quie prospexisset magno 
editioni huic nostrx: ornamento atque utilitati fure. Cujusinodi autem hi sint codices, paucis exponam. Prior 
est metnbranaceus in-fulio, estque in serie codicum ejus ecclesix manuscriptorum numerys septimus. Conti- 
net saucti Maximi homilias duas i;seriptas de Communi plurimorum martyrum, quarum quidem prioris lioc est 
initium : Cerona universorum martyrum fulget, etc. ; alterius vero : Sufficere nobis deberet ad prefectum nostrae 
salutis, etc. Exstat utraque in variis mss. codicibus, qui ab hoc Vercellensi quibusdam in locis discrepant, ut 
opportune a nobis, duin tempus monucrit, anuotabitur. Alter codex, membranaceus item in-folio sxculi cjus- 
dem xu, unam illam houiliam exhibet, cujus esse initium diximus : Sufficere nobis deberet, etc. Vetustior est 
tertius, membranaceus perinde in-folio, signatus num. 27 et initialibus litteris vario colore. pulchre atq'ie 








25 PR.EFATIO. . 29 


affabre pictis ornatus, Pertinet enum ad ix vel summuin ad x Ecclesie secalum. Is nonnisi Maximi homilias 
orationesque complectitur. Principio eas exhibet que habit:e fuere ante Domini Nativitatem, deinde illarum 
plures quie sunt. de reliquis mysteriis Servatoris Christi ; qu:e quidem omnes, etsi edite antehac fuerant, il- 
lustrari tameu codicis hujusce ope majorem in modum possumt, ascribique Maximo tutius. Huic est quartus, 
tametsi uon :etate (scriptus namque fuit xi seculo), at par tamen. elegantia picturaruni et. characterum, ra- 
tioneque co-lectionis homiliarum atque sermonum plane similis. Est is quoque membranaceus in-fulio, pluri- 
miumque nobis ad hanc editionem accuratius adornandam attulit oois et adjumenti. Atque hzc quidein de 
Subalpinis Novariensibusque codicibus dicta sunto. 

XII. Sequitur, ut de Florentinis agam. Qux autem me primum impulerit cau-a, uti me ipsum ad bos per- 
volveudos conferrem, brevibus accipiat lector, velim. Cum Florentie an. 1778 versarer, ecce mihi, quidquam 
tale ne suspicanti quidem, reddite fuerunt litter nonis Aprilibus Pii sexti pontificis maximi jussu seriptr, 
quibus monebar, ut onus colligendorum sancti Maximi Taurinensis operum edendorumque suscipercui, 
Etsi noveram ipse me, eique oneri ferendo imparem non agnoscebam modo, sed etiam profitebar ; xxi] 
cum tamen novis epistolis ad lantum opus ineundum urgerer, dicto tandem audiens, mecum cugitavi : 
me, quod neque ingenio, neque exercitatione, boc prwserlim in genere studiorum, assequi posse confidereui, 
id esse fortasse diligentia consecuturum. Itaque cum animo circumspexissem quxcunque operi eidem ycerfi- 
ciendo conducere posse viderentur, rationemque cumprimis codicum veterum manuscriptorum habendam 
judicassein; cumque considerassem, in ea me urbe degere, in qua codicum ejusinodi copia insignis esset, 
quorum pars maxima in Laurentiana bibliotheca diligentissime servaretur; esse wibi vitio vertendum pu- 
tavi, nisi eo me etiam couferrem, indeque presidium peterem meditato operi auue instituto labori meo. 
Neque vero cst, cur hic ego ejus bibliothec:e decora persequi celebrando velim; cum hoc jamdiu perfuncti 
fuerint munere eruditissimi viri Mabillonius, Montfauconius, Pearsonius, Vossius, Lambecius, aliique prope 
innumerabiles, quorum sunt mandata testimonia memorix hominum sempiternze. loc dicam serbreve : eai 
a Mediceis magnis Etrurix ducibus, commodo rei litterarizx publice, summa liberalitate, muliis iisque insigui- 
bus elegantia atque vetustate codicibus locupletatam ; deincepsque a Francisco I. P. F. Augusto, accessione 
codicum Gaddianorum, quos ille sibi vere ingenti suo paraverat. auctam; ac mirandum denique in modum a 
Petro Leopolio archiduce Austrie magnoque Etruris duce luisse amplificatam, illatis ip eam maximo nu- 
ero codicibus, qui dispersi ante iu quibusdam minus notis bibliophylaciis, velut in tenebris, latuissent. 

Quanquam atem multa prius collegeram, quam ad pervolvendos Laurentianos codices accessissem, 
anceps tamen adhuc hzerebam, Maximo ne, an alteri cuiquam Patrum hoinilie plures sermonesque tribui 
deberent ; quarum quidem homiliarum quorumque sermonum pars in quibusdam codicibus nullius auctoris 
preeferret nomen, pars Maximi ejusdem, pars aliorum. Sed posteaquaih facta ibihi ejus bibliothece codicum 
legendorum potestas fuit, eosque (Ope accuratissimi indicis summo studio elaborati perfectique ab Augela 
Maria Dandinio viro sane docto, canonico Laurentian. basilicie. eique bibliothecze profecto) reperi, reco- 
gnovi, contuli ; tum obtigit ex sententia, ut orationes nou parvo numeto vel aliis attributas errore librario- 
rum restituerem Maximo ; vel minus tuto, falsove Maximi inscriptuih ferentes nomen in operum dubiorum 
aut nothorum classem rejicerem. Sunt porro hi Laurentiani codices fere omnes liomiliarii, hoc est sancto- 
rum homilias continent, que legi solebant in Dominicis, in Natali, et in [estis sanctorum propria evangelia 
habentium, et in Paschate, et in Pentecoste cum ferialibus eorumdem (a). Legi autem hx: Patrum homilizx con- 
sueverant publice, vertique etiam interdum in popularem sermonem, quo (facilius cuncti [xxiv]. intelligere 
possent, qua dicerentur (b). Neque vero cathedralibus ecclesiis solum sxculo vi et seq., sed parocbialibus 
quoque ac monasticis ; quin etiam cuique sacerdoti, in aliquot regionibus saltem sui erant homiliarii codice :. 
Ac de parochialibus quidem illustris est synodi Vasensis an. 529 celebrat: locus (c). De monasticis. exemplo 
nobis pre ceteris erit. Florentinus Sanct»? Crucis, nunc. Laurentianus ille codex, qui aliquorum Patrum 
homilias per totum annum complectitur, estque distributus in partes duas, quarum priori hzec est przeflxa 
Inscriptio : LipE& sancrissutE. TrixrrATIS DE Engno, pars 4. Homilimg a Dominica prima de Adventu usque ud 
Pascha Resurrectionis, secundx vero hiec altera : Homilie a Paschate Resurrectionis ad Dominicam ultimam 
: post Pentecostem. Quod ad homiliarios libros cujusque sacerdotis attinet, satis erit Capitulare Ahytonis epi- 
scopi Basiliensis, qui nono Ecclesiz szxculo vixit, consulere (d). Age vero cum tanta esse debuerit ejusmodi 
codicum copia; quid tandem mirum videatur, si non omnes a perilis calligraphis perscripti fuerint, multique 
inciderint in imperitorum librariorum manus, sintque adeo mendurum inscriptionumque falsarum pleui? C;e- 
terum exstant plures optimze not:e, cujus plane generis sunt : 1? Sanctacruciensis ille, cujus est a nobis proxime 
facta mentio, spectatque, judicio quidem meo, ad undecimum seeulum ; £* is qui Ecclesise primum Mel.lc:isis 
fuit, nunc autem juris est. Laurentianz bibliothecze ; 5^ duo Ecclesi Florentin:e, quos fuisse ad usum chori 


(a) Confer Cangii Glossar. meaie et hme Latini- — Moguntina an. 847, cap. 2, pag. 8, tom. V eorumdein 
tatis ad verb. HowiLimiUs, pag. 1093 edit. Venet: — Concilior. 
an. 1738, tom. lli. (c) Cap. 2, pag. 1105, tom. II Concilior. editionis 
(b) Synod. Turon. an. 815, cap. 17, pag. 1025, — cjusdem. 
tow IV Concilior. egit. Paris. an. 1714; et Synod. (d) Cap. 6, toin. IV Concilior., pag. 12H. 


* 


*1 * — PRAEFATIO. $8 


paratos arbitror, quique iu litteris initialibus varia eniblemata rengionis christianz egregie picla exhibent : 
hi codices duo ad bibliothecam modo Laurentianam pertinent; 4* codex saculi xiv, in quo sunt homiliz ea 
scrie eoque ordine distribut:» quo proponuntur in 99 codice Sanct; Crucis in Jerusalem, de quo me supra 
dixisse memini. De Lucensibus, deque monasterii Sancti Salvatoris Montis Arniatz: monachoram olim! Cister- 
ciensium in agro Senensi codicibus, e quibus nonnihil est aliquando luminis consecuta nostra collectio, alias. 

XII. Postulat nunc ratio ut de codicibus Romanis agam. Jam ut primum elatum divulgatumque est, datum 
nobis a Pio sexto pontifice maximo in mandatis fuisse, ut. studium omne nostrum, omnemque operam ad 
illustranda, inque lucem publicam emittenda sancti Maximi opuscula conferremus ; difficile existimatu est, 
quam multi pr:estautes eruditione viri, uti rem et tanto pontifici pergratam, et christiane reipublicz impri- 
mis utilem facerent, ad afferendas nobis suppetias conspirarint. Ex pluribus Petrus Aloys'us Galletius mona- 
chus Benedictinus congregationis Casinensis, nunc Cyrenensis episcopus insigni eruditione, multisque libris 
editis clarus, unus omnium maxime, variis lectionibus, quas e codicibus hibliothecze [xxv] Vatican: deprom- 
pserat, ac sermonibus aliquot, quos inde summo studio diligentiaque descripserat, incredibilili nos est hn- 
manitate, comitate, liberalitate muneratus. Etsi id* genus doni tam mihi usui fuerit, ut quantum eani ob rem 
clarissimo prsuli debeam existimare, vix eloqui autem, ne vix quidem possim ; superesse tamen quamplu- 
rima intelligebam cum in bibliotheca eadem Vaticana, qua certe nulla est copiosior, tum in tabulario Basi - 
lice Sancti Petri, qu:e nisi cognita, planeque perspecta habere curassem, suscepto certe operi ac utilitati 
public defuissem. Itaque, cum a Pio VI pontifice impetrassem ut mihi utrumque illud venerandi antiquitatis 
sacrarium pateret, ac frequens primum ad Vaticanam me bibliothecam conferre capissem, cod:cesque in ea 
plus triginta homiliarios reperissem, quorum vetustiores ad initia szeculi octavi referri posse viderentur, sunt 
enim Romanis characteribus quadratis perscripti, continere non potui- me quin eos cupide legerem, simulque 
inquirerezn, congruerentne, an alicubi alter ab altero discreparet. Sunt hi codices plerique omnes integri 
servati," quorum pars olim ad Sirletum doctrinz laude celeberrimum cardinalem pertinebat, qui aliqua in 
jisdeu annotavit sua manu; pars ad reginam Suecorum Christinam non litterarum minus, quam regie digni- 
tatis gloria pr::cellentem ; pars denique ad Petrum Cardinalem Ottobonium. 

In tabulario basilic Sancti Petri homiliarios item codices septem vidi , pervolvi, contuit, qui Vaticanis 
adjuucti, mirum, quam lectionibus emendandis conduxerint, quantumque attulerint adjumentorum non solum 
aid homilias, sermonesque plures tutius asserendos Maximo; sed ad eos etiam supplendos, si qua ex parte 
diminuti sive in editis, sive in aliis manu exaratis voluminibus fuissent, indiligentia inscientiave librariorum. 
Verum de Vaticanis ac de basiltcze Sancti Petri codicibus hoc eximium addam : eos et emendatiore textu, 
et characterum nitore atque elegantia, et concentu przferri cxteris omnibus oportere. Eorum ego formam 
desciibam, :etatemque indicabo in codJicum serie, quam «cri incisam paulo post oculis lectorum sub- 
jiciam. 

XIV. Vaticanis adjungam Lateranenses. Horum in ejus basilice. tabulario inveni quatuor perinde honii- 
uarios, $&eculo (ut mihi persuasi) x1 perquam castigate scriptos dignosque, qui cum Vaticanis potioribus 
tomparentur. Sunt hi quidem omnes membranacei in-folio maximo, characteribus satis nitidis atque elegan- 
tibus exarati. In iisdem numerantur grandiores duo, qui, ut fert pagine prim: inscriptio, confecti fuere 
ab Taurominitano episcopo Secundino. Ex his qux»dam Maximi nostri hactenus inedita deprompsi; ho- 
rumque przsidio quxdam etiam qu publicata jampridem fuerant, aut firmius asserui auctori suo. aut 
emendavi. 

,XV. Chisianx bibliothec:ze (qux, ut testatum pervulgatuumque est, eodicibus mss. iisque egregiis abundat) 
homiliarii mihi [xxvi] ostensi fuere tres, quorum duo seculi sunt xr, tertius xv. Venerant hi olim in Ána- 
guiensis Ecclesie potestatem. Ex iisdem variantes aliquot leetiones, et nondum vulgata quxdam opuscu!a 
sancti Maximi Taurinensis excepi, qu: post (dum tempus monuerit) proferam. 

XVI. Est prxterea Vallicellana PP. congregationis Oratorii bibliotheca copia mss. codicum insigniter lo- 
cuples. In horum numero sunt membranacei quindecim sarti, tectique servati probe, quorum pars ad xm, 
pars ad xim seculum pertinet. Orationes in his, Maximi nomine insceriptas, quinquaginta deprehendi, quas 
cum exemplo sancti antistitis operum, quo uti solebam, contuli. Quantum autem inde perceperim fructus 
et commodorum, iotelligi ex nostris admonitionibus poterit, qu:e homiliis sermonibusque prevertunt, exque 
animadversionibus quas pagin:x fere cuique subjici curavi. Cujusnam autem codices illi sint existimationis et 
pretii, ex Josephi Blanchinii clar. viri commentariis cognosci, quam ex ulla mea laudatione malo. Sunt enim 
tanti, ut oratione nostra non egeant. Interea hoc esse testatum velim : patri Simoni de Magistris congrega- 
tionis Oratorii Sancti Philippi presbytero, quod mihi eos codices conferenti adfuerit studio, diligentia opera- 
que diuturna sua, plus multo debere me, quam exsequi verbis possim. 

XVII. De codicibus bibliothecxe Sanct: Crucis in Jerusalem, cum supra dixerim, mitto disscrere, ne actum 
agam: De Columnarum, Comitum, Barberiniorum, Albanorum bibliothecis, id unum commmnemoraho : ad eas 
quidem adiisse me, perlustrasse oculis codices illarum omnes, in quibus aliquid esset ad Maximinum nostrum 
pertineus, nihil tamen reperisse, quod non tritum editorum superiorum sermone, aut non pervulgatuin csset. 
Iu Casanatensi bibliotlieca homiliarios codices membranaceos in-foMo maximo vidi duos eleganti ac nitido 


e 














e9 - PRAEFATIO. | $0 


charactere Romano scriptos, eosque sat veteres ; spectant enim ad x1 Ecclesie szculum. Ex iis quid accepe- 
rim, in admonitionibus demonstrabo. 

XVHI. Auxit majorem in modum ampliflicavitque collectionem hanc nostram vir eminentissimus S. R. E. 
bibliothecarius cardinalis de Zelada. Is instructissimz, refertissimaque selectissimis libris bibliothece private 
sux codicem x seculi nembranaceum in-folio magno, sibi dono a canonicis cathedralis ecclesi: Urbevetanz 
datum, non solum ostendi mihi, verum etiam (gratum beneficentissimo, optimeque de se merito Pio sexto 
pontifici maximo facturus) commodari jussit, ut dum esset otium, arbitratu ineo conferre ipsum cum exemplo 
operum Maximi, quo uti consueveram, possem, Hujus duorumque aliorum codicum, quorum est xtas sxculo 
decimo quarto antiquior, quosque item mihi commodo liberaliter idem eminentissimus cardinalis dedit; ho- 
rui, inquam, codicum pr:esidio, qu:e faeta huic editioni fuerit accessio, opportune, ac tempori adinounitiones 
anuotationesque nostre docebunt ; [xxvii] simulque efficient, ut quisque pernoscat, quam idem vir summus 
arcte nos sibi beneflcio tanto devinxerit. 

XIX. Postremus esto codex ille qui Strigoniensis Ecclesie olim erat; quique non multos ante hos annos 
in Francisci Carrariz amplissimi doctissimique presulis, qui est sacr. congreg. concilii a Secretis potestatem 
venit. E membranis constat plane candidis. Litterarum charactere mire nitido atque eleganti, initio fere 
&eculi Ecclesie sexti ac decimi scriptus fuit; atque a Joanne Boccardino Florentino cive ornatus picturis 
rubenti minio fulvoque auro egregie variatis , exprimentibusque precipua christian: religionis mysteria. 
Jam vero ejus pictoris singularem fuisse hoc in genere facultatem, non is solum codex, sed plures etiain 
bibliothece Laurentian: Florentin, librique, quos chorales vocant, Benedictinorum sancti Petri Perusio 
demonstrant. Redeo ad Carrarianum codicem quo Breviarium continetur Ecclesiz Strigoniensis. Eum cum 
pervolverem, incidi in homilias sancti Maxini omnino septem, qux: cujusmodi sint, quasque varientes leclio 
nes exhibeant , suis est locis tempestive a nobis animadversum. Atque hic ego, ut par esset, utque debe- 
rem, de multis magnisque beneficiis à Francisco Carraria przsule in me collatis, deque ejus laudibus 
copiose dicerem , nisi ejusdem modestia impedirer, ac nisi una vererer, ne cum tanti viri amplificare velim, 
minuam potius gloriam. Jam de Romanis codicibus est, ut arbitror, dictum satis. 

XX. Nunc progrediar longius, deque iis agam, qui in bibliothecis tabulariisve monasteriorum atque 
urbium exstant pontificie ditionis. Principio vetustissimum monasterium Sublacense, e codicibus, quos 
esse ipsi reliquos passa est edax antiquitas, nonnulla nobis suppeditavit , quie qualia sint, quasque in 
editionem hanc operum sancti Maximi intulerint utilitates, in admonitionibus exponam, ut ratio postula- 
verit , diligenter. De Farfensis prisca item vetustate nobilis, totque non privatorum modo, sed imperatorum 
etiani , atque pontificum sermone percelebrati monasterii codicibus non multo longior nostra deinceps ent 
oratio. Exstant in hujus tabulario, quod Muratorius aliique doctissimi viri permagni nrerito fecerunt ; 
exstant , inquam , in hujus tabulario, preter cxteros, homiliarii duo litterarum characteribus Romanis, 
diligentia singulari, elegantia, nitore scripti. Hos eminentissimus vir S. R. E. cardinalis Tauburinius s:eculi 
esse xr judicavit, cui nulla est causa , cur non vehementer assentiar. In iisdem homilias sancti Maximi 
nomen przferentes quatuordecim offendi, quas typis jamdiu excusas ac publicatas Maximino certe ipsi ascribi 
oportere, eflicit atque confirmat tam illustrium monumentorum velustas et auctoritas. Ác de Farfensis 
quidem monasterii codicibus, deque homiliis Maximi . qux illis comprehenduntur, alias. Beneventanos vit 
Stephanus Borgia presul cum dignitate, tum magno ingenio, magno studio artium optimarum, ac liberali 
digraque homine nobili doctrina, eruditioneque [ xxvin] prestans; indeque multa expressit, mecumque 
(summa Pii sexti Maximi sapientissimique pontificis voluntate) communicavit : qux quanti sjnt , admoni- 
tiones ipsze nostra: annotationesque pandent, sed teurore. 

XXI. Longe ceteris monasteriorum tabulariis, ut amplitudine loci, ita przstantia, copiaque codicum 
antecedit illud, quod: in conobio est Casinensi; quo ex comobio przclaram originem , nóbileque nomen 
precipua congregatio monachorum Benedictinorum duxit. Cujus quidem decora , ne pluribus persequar, 
quam et velim, et vero possim, deterret me magni nominis scriptorum Christiani Lupi , Joannis Mabillonii, 
Bernardi Montfauconi , aliorumque existimatio atque celebritas, qui ea sic oratione illustrarunt, ut qui 
,ruürsum de iis agere instituerit, is spartse egregie exornat:e non tani quidquam addere ornamentorum , quam 
detrahere velle videatur. Itaque iis tantum codicibus ejus tabularii contentus ero, in quibus sit aliquid 
quod ad asgendam, amplificandam , perficiendam editionem operum Maximi conferat. Primum autem 
omnium hoc sciant lectores, volo : pr:fectum ei tabulario P. D. Placidum Federicium inclyti ordinis Sancii 
Benedieti monachum exquisita eruditione , singularique criticxe artis peritia przcellentem, statim atque ex 
Stephano Borgia przsule, quem rursum honoris causa nomino, intellexit, esse Pio sexto Christiani orbis 
universi pontifici vehementer cordi, ut homilize sermonesque sancti Maximi episcopi Taurinensis studiose 
colligerentur, inque publicam lucem rursum eiitterentur, quam fleri castigate posset; nihil tam habuit 
pensi, quam ut omni diligentia, labore, opera , codices creditos curz fideique su:e pervolutaret, atque ex iis 
et pluribus numero et vetustate integritateque insignibus multa promeret, caque pontificis ejusdem nomini 
ac najestati dicata, Romam «wsui nobis futura transmitteret. Hzec. ubi reddita pontifici fucre, isque pro 
sapientia, perspicaciaque summa sua animadvertit, magnas inesse Casinensibyus mouumentis opportunitates 


51 | PRLEFATIO. 52 


et ad opuscula quzdam vindicanda atque confirmanda Maxinio; ct ad collectionem hanc nostram non 
exornandam modo, sed etiam augendam; ut quam primum possem, atque liceret, Casinum peterem, eoque 
exemplum operum sancti ejusdem Taurinensis pr:esulis, quo uti consueveram, mecum asportarem, atque 
illud cum ejus tabularii codicibus accurate conferrem , imperavit. Parui equidem ut principi, promptus 
atque alacer, ut pro Maximo imperanti, libens. Ád Casinates cum venissem , omniaque pervestigassem que 
insütuto jam operi couducere posse viderentur, ac eos codices seposuissem quos prospexeram mihi s:epe 
ac multum ex usu fore, rogassemque porro monachos ut ipsi mihi eosdem codices ad exemplum quod attule- 
ram exigere volenti, adesse nc gravarentr; facile (quis illorum erga me benevolentia comitasque fuit) 
bnpetravi, ut plures qui hisce studiis delectarentur essentque in Patrum operibus doctrinisque versati, 
[xxi1] suam nobis operam pollicerentur. In horum fuit numero P. D. Claudius Trevisanius monachus pre- 
stans historie doctrinarumque ceclesiasticarum facultate. Hujus sodaliumque ( aberat autem Federicius ) 
adjumentis cum ex manuscripto exemplo nieo tres quatuorve codices uno tempore xstimarentur ; tantum 
inde cepi utilitatis, ut homilias sermonesque sexaginta, non modo satis tuto tribuere Maximo, sed cliam 
nova variantium bon: frugis lectionum luce illustrare me majorem in modum posse confiderem. Hoc vero 
iu iisdem codicibus notatione plane dignum animadverti : eos plerumque ita congruere cum Vaticanis, vix 
ut in iis quidquam deprehendi queat dissimile. Illud notabilius, quod homilia de Evangelica Piscatione, et 
quartus ac septuagesimus sermo, qui est de Natali sancti Laurentii, cum ascribi Maximo, nisi sola unius 
codicis Laurentianz Medicex bibliothecx epigraphe, nequirent ; tum inscriptione codicis alterius Casinensis 
oplinie notx (actum est, ut a nobis eidem sancto antistiti firniore asseveratione attribuerentur. Nolo autem 
quisquam miretur, sermones aliquot, qui in quibusdam Casinensis cà»nobii codicibus inscripti essent sancti 
Maximi nomine, rejectos a nobis fuisse in appendicem. Nam cum ab oratione ac stylo Maximi longe ipsos 
abesse perspicerem , adjungendam auctoritatem ac fidem iis codicibus non putavi, quos scirem iis tempo- 
ribus fuisse perscriptos, quibus nihil vigebat minus quam criticse artis peritia. Neque vero ilie solum, quas 
proxime commemoravi, in nostram operum Maximi collectionem ex congregatione monachorum Casinen- 
sium permanarunt utilitates; imino auct ilke quidem protens:eque fuere latius cura diligentiaque reveren- 
dissimi P. D. Dominici Favilke, qui tunc ejus congregationis abbas generalis erat. ls enim , cum ex edita a 
Muratorio (a) &eculi x indice bibliothecz antiqui sane ac celebris monasterii Bobiensis Sancti Columbani (quod 
monasterium in eo tractu est ducatus Mediolanensis, qui ante hosce non multos annos in ditionem Sardiuice 
regis venil) , is, inquam, cum ex eo iridice cognosset in monasterii ejusdem bibliotheca codices quosdam 
fuisse quibus opuscula sancti, nostri Taurinatis episcopi continerentur, abbati Bobiensi mandavit, ut| de 
codicibus iisdem cognosceret et ad se referret. Gessit is continuo Favilla: morem, sed cum inquirendo 
codices non reperisset , atque in eam proinde sententiam venisset, ut vel eos penitus periisse, vel inde 
sublatos, alioque asportatos, in abdito quopiam aut tabulario aut bibliophylacio, velut in tenebris, jacere 
existimarit, Favillam ipsum per litteras certiorem fecit, frustra codicum corumdem perquirendorum ab se 
suisque fuisse laborem susceptum. lloc autem scire se: in iis, qui adhuc in monasterio suo exstarent, 
codicibus sermones esse inventos octo sancti Maximi insignitos nomiue, quos.exscribi , ipse, Romamque ad 
nos mitti curavit. Sed horum quidem sermonum, cum redditi [ xxx] hobis fuissent quinque, hos jamdiu in 
lucem fuisse prolatos deprehendimus ; cztteros , quorum est prior de Nativitate Domini, alter ac tertius de 
Laudibus beate Marie Virginis, quod ob siccitatem humilitatemque orationis indigui oratore tanto essent, 
rejecimus in appendicem operum spuriorum. Atque h::c de Bobiensibus codicibus dicta sunto, de quibus 
agere przetermisissem , nisi monachorum Casinensium in hanc editionem merita prxdicanti mili in meno - 
riam rediissent. 


XXIl. Post codices Casinenses postulat ratio, ut reliquos memorem, qui in bibliothecis Neapolitani regni 
servantur, nobisque aliquid opis atque adjumenti ad collectionem operum Maximi adornaudain perficien- 
damque attulerunt. Offerunt autem sese nobis priore loco ii quos in bibliotheca Montis Oliveti Neapoli 
reperit Angelus Maria Bandinius, quem me supra nominasse memini. Sunt illi quidem numero tres , iidem - 
que homiliarii. Continent aliquot orationes Maximo attributas. Harum quinque, quod scripte minus polite 
minusque ad Maximi stylum apt» sint, in classem rejecimus nothorum opusculorum. In eorum codicuin 
uno is exstat sermo, cujus hoc est initium : Sepe intimatum est auribus vestris, (ratres, etc. Est idem codex 
membranacens in-folio maximo, charactere Rumano exaratus, pertinetque ad x1 s:eculum.. Quare hujus 
item subsidio firmius Maximi idem sermo esse cunstituetut. Huic primo codici persitilis est alter. Tertius 
est chartaceus in folio minori, sec. xiv recentior, cui est sermo ille insertus : de Adventu Domini, qui initio 
sic habet : Propitia Divinitate, quique etsi in hoc ipso codice, Maximi, in aliis tamen haud pauois, editis 
presertim, Ambrosii nomen przfert. Utri autem horum sanctorum antistitum tribuendus sit, judicent 
sapientes. Eqüidem vereor ne prorsus neutri. Sel ne quid egisse temere viderer, in seriem ipsum intuli 
operuin Maximi dubiorum. 


Neapoli perinde in Augustinianorum Sancti Joannis de Carbonaria insigni bibliotheca codicem menbrana- 
(a) Tom. lll Anttquitat. medii evi, pag. 819. 





22 PIL.EFATIO. 3t 


ceum in-folio medio fere s:cule tertio ac. decimo scriptum Bandinius idem legit, pluresque In eo serioncg 
sancto Maximo ascribi animadvertit, quos sancti ejusdem genuinos esse fetus, aliorum etiam magno numero 
codicum comprobat efficitque consensio. Multa porro vir clarissimus inde extulit, quze quidem ut. nos ad. it- 
stitutam editionem illustrandam juvarint, ex adimonitionibus cuique homili:e sermonique pr:efixis intelligi plane 
poterit. Illud interea sciri, attendique velim : sermonem in eo codice de Operibus misericordie inscriptuni, 
atque initio sic habentem : Videte, fratres, quare charissimi dicimini, ec., eximi, me judice, expungique ex 
albo Maximianorum operum oportere. Atque expunxi equidem, eumque in appendicem spuriorum immitti jussi, 
cum multo minus graviter, eleganter proprieque perscriptum cernerem, quam ferre Maxinii oratio posse videatur. 


[xxxi] XXIIl. Ad Venetos codices venio. Mirum quam hi contulerint ad collectionem banc nostram red- 
dendam non emendatiorem modo, sed eliam aucliorem. Serenissima quippe respublica Venetorum simul 
atque accepit, esse Pio sexto patri patrum vehementer curz, ut nova, eaque, quautum posset, suis omuibus 
partibus ac numeris constans, perfecteque absoluta sancti Maximi Taurinensis episcopi operum pararetur 
editio ; demonstratura summam suam erga tantum pontificem voluntatem, bibliotheca Sancti Marci przfecto 
id negotii dedit, ut laborem operamque omnem in exquirendis sancti illius przssulis howiliis, sermonibus 
reliquisque opusculis poneret ; ac si quid' horum quxrendo comperisset aut nondum vulgatun, aut. anneta- 
tione dignum, id accurate describeret, eL ad quem ipsa jusserat, magistratum deferret. l5 prxefectus, ut est 
eruditus cumprimis ac diligens, cum nihil przetermisisset vigilantize, industrie, studii, quo przcipier.ti prin- 
cipi cumulatissine satisfaceret, tanta est usus felicitate, ut sermones. invenerit non. adliuc. publicatos tres ; 
pluraque in Codicibus animadverterit, qux studiose, ordineque litteris mandata, magistratui tradilit, cujus 
jussu eadem omnia in thecam illata elegantem sane, ornatamque insignibus pontificii, Romam ad eximium 
Julianum reipublicze Venet:e apud apostolicam seem legatum missa fuerunt, ab eoque oblata poutifici, qui 
eadem accepit editis przeclaris indiciis magnisque signilicationibus grati animi, suique in ipsam rempublicam 
amoris ac pietatis. Prior autem illorun sermonum trium ex codice veteri ms. bibliothec:ie Sancti Marci 
exscriptus is est, ciijus hoc est initium : Ante paucos dies, quique exstat etiam in codice bibliothec:e Medicece 
Laureitianie inscriptus Maximi nomine, ut ex indice Bandiniano, tom. 1, pag. 81, liquet. De reliquis alio 
loco, pr:esertim autem. in admonitioi.ibus copiose dicam. Pr:zter. sermones przfectus idem  hiowilias attulit 
duas, qu:e etsi edite fuerint, codicum tamen Venetorum consensione fit, ut tutius Maximo attribuantur. Va« 
riantes lectiones vir clarissimus addidit, quas suis locis opportune irserere non prietermittam. Postremo idem 
nos certiores fecit, codices esse solum duos in Veneta Sancti Marci bibliotheca, qui sermoncs contit.eant 
Maximi ; liorum esse alterum inembranaceum, notatum. numero 155 spectareque ad xi Ecclesi sieculuin ; 
hunc primam esse partem bomiliarii distributi in ingentia. volumina membranacea duo in-folio, qux juris 
olim fuerant cardinalis Bessarionis, postque fuere ab eoJem cardinali dono, cum aliis ipsius libris, data 
reipublicz:e Venetorum; esse codicem eumdem satis emendate scriptum ; alterum codicem partem esse secun- 
dam alte ius homiliarii libri, qui, cum repertus in :ede Sancti Marci fuerit immixtus pauculis voluminibus, 
qu:e Petrarcha ei ecclesix: donarat, translatus. fuit in. bibliothecam, signatusque num. 508; esse hunc itein 
membranaceum in-folio szeculo xui exaratum, etsi non tam castigate, quam libri postulant, qui legi publice. 
in ecclesia [xxxn] solerent. Ac de Venetis quidem bibliothec:e Sancti Marci codicibus hzc paucis dicta sunto. 

Restat, ut de Patavino bibliothecxe canonicorum nonnihil memorem. Est is codex xv scculi. Descripsit ex 
co clarissimus idem Yenet:ze Sancti Marci bibliothec:e prufectus sermones duos, quorum alter incipit : Ad 
exhibendum vestra caritati sermonem, eic., magnaque pars refertur in officio communi martyrum Romani 
Brcviarii, editi an. 1478 Venetiis a Jensonio. Alterius autem sermonis hoc est inilium : Recte atque ex debito 
Eccles beatorum martyrum celebrant insignia. Cujusmodi autem hi sermones, quantique babendi sint, osten- 
. dam in admonitionibus, dum tempus ratioque monuerit. 


Quod ad Brixienses ac Veronenses codices attinet, hoc breve dieam : a Joanne Nannio Brixiensium, ct a 
Joanne Morosinio Veronensium, doctrinz: eruditionisque laude przstantissimis antistitibus' curam oumncin, 
: diligentiam, operam fuisse navatam, ut quidquid in codicibus mss. suarum ecclesiarum exstat ad. Maximum 
pertinens, ad nos perferretur, non modo ut gratum Pio Sexto pontifici facerent, verum etiam ut quod enite- 
rentur ac laborarent, ad gloriam sancti przsulis verterent. Nannius sermones aliquot atque homilias, va- 
riantesque lectiones optimzx notze misit, de quibus suis in locis, dum ratio exiget, disseram. Morosinius ex 
vetustissimo sui capituli codice signato num. AU ut describerentur Lectiones seu Expositiones Evangeliorum, 
utque nobis redderentur, jussit. Ac iibi quidem veri perquam esse simile videtur, burc librum illum esse 
Maximi qui de Capitulis Evangeliorum inscriptus erat, qui a Gennadio, ab Honorio Augustodunensi et a Tri- 
themio menioratur, quique jamdiu cum nos latuerit, existimabatur funditus periisse: Ex eodem pr:etereà 
cudice Morosinius exscribi voluit tractatus duos, qui etsi anonymi sint, non indigni tamen baberi possunt, 
qui sancto ipsi Maximo ascribantur; atque ut eos sancto eidem viro ascriberem graves me caus» pormove- 
runt. Verum de his alias. Hoc moneo : opusculorum ejusmodi nondum editorum accessione, collectionem 
lianc nostram multo cxeteris locupletiorem prastantioremque futuram. 

XXIV. Jain vero etsi satis firmo, non uno tamen contenti fuimus prxeidio codicum Italicorum, Germanicos 


etiam duxünus consuli atque conferri oportere. Itaque a Pio Sexto pontifice maximo scriptuin Jusepho Ga- 
« . 


90 PIUEFATIO., Su 
rampio, summa eruditione et mira touus antiquitatis comprebensio::c éxcellenti, episcopo Moutis Falisci, et 
apud Vindobonensem C:saream aulam apostolicze sedis legato, datumque in mandatis fuit, ut eam sibi spar- 
tam ornandam susciperet. Is principi tanto optime de se merito obtemperaturus, evolvit ipse per se biblio- 
thece. Auguste manuscriptos codices; cumque nullum reperisset qui Maximiani quidquam complecteretur, 
ad monachos erdinis Sancti Benedieti sese convertit, presulesque monasteriorum Ratisponensis, Gotwi- 
censis, Lambacensis, Augieque divitis [xxxm] majorem in modum hortatus est atque excitavit, ut in vetera 
mss. volumina insignium suarum bibliothecarum inquiri juberent. Ejus exhortationum tanta vis fuit, ut exitus 
nequiverit esse secundior. Nam cursum ad id opus certatim a monachis est : perfecti ab iisdem indices locu- 
pletisstmi homiliarum sermonumque Maximi ; variantes ezeque permagni pendendz lectiones diligentissi:ne 
transcript ; indicata codicum :etas atque prxstantia, in quibus opuscula exstarent, ad quie saiicti episcopi 
esset ascriptum nomen. Ea omnis tot egregiorum monumentorum, tam frugifera tamque preclara, ad nos 
est a sapientissimo przesule transmissa collectio, cui quantum debeam, etsi possim cogitatione coll'gcre, 
exsequi tamen verbis non possum. 

XXV. Percrebuerat interim multorum sermone, apud Belgas exstare haud raros codices generis ejusdem 
in bibliothecis presertim monasteriorum. Qui eam in rem inquireret, nemo succurrebat aptior Ignatio Busca 
apostolic:e sedis legato, eodemque archiepiscopo Emesseno. Ad hunc pontifex scribi jussit, uti strenue age- 
ret, codices ubi essent pervestigaret, nuntiaret denique, cujusmodi essent, quam veteres, quam accurate 
scripti, quibusnam in locis ab editis discrepantes. Egit ille impigre, ut debebat. Viris doctis, quibuscum ami- 
citias junxerat, mandavit, ut, quoniam ipse per se, tot curis distentus, id laboris sustinere non posset, suam 
illi ad eam rem operam conferrent. Cum hi sedulo fecissent, in duabus bibliothecis codices totidem reperc- 
runt, quarum quidem bibliothecarum una canonicorum regularium Lovaniensium Saucti Martini est, altera 
monachorum Cisterciensium cenobii Camberonensis. Id ubi legatus rescivit, perillustrem canonicum Vande- 
velderum bibliothecr Lovaniensi prxfectum, eumdemque facultatis the;logicze doctissimum professorem ro- 
gavit, ut quas homilias quosque sermones Maximi in iisdem codicibus deprehendisset, ad vulgatos exigeret, 
notaretque quidquid prx» se varii ac diversi ferrent. Gessit is legato roganti morem. Homilias ipsas triginta 
cum editis Colonix an. 1555 contulit, quodque in iis offendit varietatis, commentariis consignavit, eidemque 
"legato dedit, qui cunctandum non putavit, quin Romam ad pontificem mitteret. Eas ego varias lectiones suis 
locis ingerere non omittam. Quanti porro ducendi codices illi sint, ex verbis Vandevelderi, quam ex meis 
'cognosci malo. « Prior codes, inquit ille, est in pergameno, forma quain in-folio vocant, duobus voluminibus 
exhibens homilias de Tempore, et de Sanctis, in quarum numero aliquot beati Maximi homiliz occurrunt. Hu- 
jus codicis introscripta sunt : Iste liber pertinet ad librariam monasterii regularium Sancti Murtini in. Lovanio 
in die Gimstrete. Wem : Istam. partem. homiliarum habemus ex domo Florentiana Daventrensium. (ratrum 
in erectione hujus domus" circa annum Domini 1454. Sed longe antiquior est codex, quod ex characterum 
forma apparet ; et quod null:e Bernardi homilizx sint insert:e ; tametsi usui lectionis in [xxxiv] refectorio, cui 
Tic volumina. inservierunt, egregie accommodat. Omnes videlicet decerpt:e sunt ex sanctis Joanne episcopo 
Coastantinopolitano, Augustino, Leone papa I, Gregorio Magno, Beda, Haymone Alberstadiensi, et demum 
Auselino Cantuariensi. Alter codex est papyraceus, nitido charactere exaratus a fratre Joanne de Waulx an. 
1620, ut ad cálcem notatur, forma quam vocant. in-8". Titulus przfixus est : Sermones beati Maximi Tauri- 
nensis episcopi an. 1620 est bibliothecae abbatie Camberonensis ordinis Cisterciensis in Hannonia. » 

X1 VI. Sed erit fortasse qui miretur, quid sit, quod cum tam diligens a me facta fuerit Italicorum, Germa- 
nicorum, Belgicorum codicum enumeratio, tum Gallicorum ne leviter quidem mentionem injecerim. At is cum 
viderit quam simus caute stadioseque in cxteris recensendis, expendendis dijudicandisque versati, si cognorit 
preterea, Gallicorum seriem variasque lectiones, etsi diu exspectatas, nondum tamen perferri potuisse Ro- 
manm, non modo desinet mirari, verum etiam secum statuet, dum ad nos pervenerint, non esse me commis- 
&urum, ut in iis quoque numerandis, testimandis, utque par erit, celebrandis studium quisquam meum, dili- 
gentiamque desideret. Qaamohrem autem exspectandum diutius non existimarim, ea fuit potissimum causa, 
quod cum divulgatum faerit, perfectam jamdiu ac typis excusam collectionem hanc nostram esse, plerique 
omnes emitti ipsam denique in publicam lucem expeterent. 

XXVII. ln dijedicandis porro tot mss. codicibus hxc est principio a me adhibita cautio, ut. antiquiores 
generatim przferrem recentioribus; deinde, ut emendaliores minus castigatis anteponerem, etiamsi 
minus castigatorum esset ztas vetustior; post ut iis plus tribuerem, quos ex optimis exemplaribus 
descriptos fuisse cognoram. ld vero ut dignoscerem, regulas mihi subsidio tres comparavi. Earum 
fuit prior codicum plurimorum, corumque antiquiorum emendatiorumque concentus; altera veterum 
monumentorum scriptorumque auctoritas; tertia historicorum criticzeque artis peritorum consensio. 
His ego przsidiis munitus, permulta opuscula jure asserui Maximo, etsi essent qui ipsorum aliqua eidem 
accepta referri oportere aut inficlarentur, aut. dubitarent. Quod si aliquando horum mihi pr:sidiorum vel 
aliqua vel pene omnia defuerunt, induci tàmen non potui, ut sancto antistiti abjndicanda esse Mucerem, quie 
ab ipso fuisse scripta styli ae orationis similitudo, et doctrins, atque afferendorum locorum sacre Scriptur:e 
Maxiniana plane ratio, simulque unius alteriusve codicis auctoritas suaderet. Neque gero quod in quibusdain 








51 PRAEFATIO. 50 


opusculis humilior, quam in cseteris sit oratio, idcirco ab iisdem Maximo ascribendis deterreri potus. Non 
enim sum nescius, consuesse sanctos, ejus prxsertim tatis, antistites sublimiore elegantioreque oratiotio 
uti, cum nacti auditores eloquentie. dectrineque jJaude prestantes. essent; [xxxv] humiliore cohlra, cum 
conciones ad imperitum vulgus haberent. Honoratus certe in sancti Hilarii Arelatensis episcopi Vita : Si pe- 
ritorum, inquit, turba de(nisset, simplici sermone rusticorum corda. nutriebat ; ei ubi ineiructos supereenisse 
vidisset, sermone ac vultu pariter in quadam gratia insolita excitabat. Verum etsi par omnino in aliquot Maximi 
opusculis atque in aliis pluribus esse non videatur sublimitas sermonis et elegantlà, adeo tamen est series, 
collocatio, verborum ductus, afferendorumque saerze Scripture locorum ratio. similis, ot faeile in utrisque 
Maximum auctorem possis agnoscere. 

Jam vero si qua in opuscula ineurri, qux sermone tam vulgari, humili, abjecto, itnplicato scripta essent. ut 
prorsus indigna Maximo viderentur, ea equidem nihil lxesitans statoi, rejici oportere in nmmerum operam 
spuriorum, quanquam in aliqnot codicibus inscripta essent Maximi ejusdem nomine. Qua in re exemplum 
sum imitatus monachorum qongregationis Benedictinze Sancti Mauri, aliorumque virorum peritia critic artix 
Wlustrium, qui in eo elaborarant, ut. opera sanctorum Patrum aut recenserent, ant volgarent. Ac monachi 
quidem Sancii Mauri, qui editionem sancti Ambrosii operum curarunt, eo no nomine plures saucto ipsi Am 
brosio sermones adimendos jadicarunt, eorumqne partem Augustino, partem Maximo, partem denique horam 
neutri, sed vel Cresario, vel obscuris quibusdam scriptoribus sequioris vi adjudicandos esse statuerunt, de 
quibus ne fando quidem unquam audissent. Quod idem factum ab iis fuisse videmus, qui onus sihi secernen- 
dorum genuinorum sancti Augustini operum a nothis, rursumque in lucein emittendorum sasceperant. Atque 
hi sane in accuratiseima illa ac elaboratissima editione sua, magno numero sermones, qui olim Angustino 
attributi fuissent, ob "orationis dissimilitudinem, Augustini esse negaront. Quorum sermonum aliquos idcirco 
asseruere Maximo, quod.praz se similitudinem orationis ac styli Maximiani ferrent, et in quibusdam codicibus . 
Maximi ejusdem nomen eorum titulis inseriptum legeretur. Quin etiam P'trus et Hieronymus Ballarinii fra- 
tres (qui tot editis egregiis libris non minus decori Veron:x patrke sw, quam emolumento rei christianze pe 
blic faerunt) in editione oper&m sancti Leonis Magni, quam sunmuma sua ut diligentia, ita glorià curaverunt, 
hemilias sex, quas sancto eideu pontifici ab editoribus olim fuisse attributas noverant, quod stylo' esse plane 
Maxnniano scriptas vidissent, animadvertisseatque in codicibus aliquot manu exaratis Maximi eas praeferra 

nomen ; nihil Ixesitantes Maximo ipsi restituerunt. Earum bomiliarum prior est de Epiphania, quie incipit : 
In hac, dilectissimi, celebritate; secnnda vero et tertia, et quarta sunt de saxctis Apostolis Petro et Paulo : 
postrem:e denique du:e de Natali sancti Laurenti levite et martyris. 

Longe secus de sermonibus duobas illi stateendwm censuerunt, quorum est unus de Naiivitate Domini, 
incipitque : Ezsultemus in. ( xxxvi] Domino, dilectiesimi, et spiritali jucunditate letemur ; alter autein, de 
Epiphania, qui initio sic habet : Celebrato preximo die, quo intemerata virginitas, eic. Nam elsi in codicibus 
aliquot efferri hos illi cernebant Maximi nomine, cum tamen nihil ipsos pr: se Maximianc orationis ferre, 
styloque plane esee Leonianos, idque aliis codicibus confirmari, perspicerent, ademptos Maxime, eos in Leo- 
nianorum sermonum seriem retulerunt. 

Hxc vero si tantorum virorum fuit in dijudicandis operibus Patrum iisque a spuriis secernendis ratio, cur 
demaiu a me neglecta fuisset, cüm praesertim oernerem, magnam inde invectam esse in reni litterariam pu- 
blicam partem commodotum ? Kaque ego is, qui homiliam de Manu arida « Domine curata (ut Luce vi) cujus 
hoc est initinn : Diligenter «udisse credo, alteramque in Evangelii Marci locum : Cum turbe irrucrent in Jesum, 
quz incipit : Christus in [mmanis actibus divina gessisse mysteria, ete., Petro Chrysologe ab aliquibes tribui 
vidissem, contra atque et oratio, quxc omnino Maximiana in iisdem est, et codices antiqui postulent, facere 
minus non potui, quin utramque Maximi nomine inscriptam ederem. Quod idem in aliis haud paucis homiliis 
sermonibusque publicandis ita praestiti, ut majorem in modum caverim, ne quid alieni Maximo attribuerem, 
ueve quidquam Mazimt acceptum alii cuiquam referrem, etiamsi plares codices secus poscere viderentur. 
Quid eniin eos codices morarer, in quos oscitantia imperitiave librariorum opuscula Patrum etiam Grzcoruni 
intulit inscripta Latinorum nominibus * Exemplo sint conciones dux» quarum est una de Confessione peccati, 
quam codex Vallicellanus velut a Maximo scriptam exhibet, quzeque a Gymnico post Maximianas refertur 
pag. 597, ac 3i Grace fuerit composita a Joanne Chrysostomo. Exstat hzc etiam in aliquot operum sancti 
Joannis Chrysostomi editionibus, quarum est una Parisiensis anno 1556, tom. I, cura Philippi Montani Ar- 
menteriensis perfecta ; altera item Parisiensis compta atque absoluta anno 1581 typis Henrici Thierrii ac Se- 
bastiaui Nivellii samptibus, tom. 1, col. 989 et 99), etc. Verum id concionis genus cum posteriores operum 
saycti Joaanis Chrysostomi editores nihil olere Chrysostomiani censuerint, onüiserunt. Áltera est concio de 
Avaro divite, seu de co quod scriptum est in Evangelio :. Cujusdam divitis. (ructus uberes ager attulit. Fuit 
hzc a Rufino de Graco 1n Latinum conversa; eszstatque tom. fll operum Basilii Magni, pag. 722 et seqq. edit. 
Paris. an. 1723. Atque hanc quidem, qu:e Basilii est, in quibusdam codicibus Ambrosio, in aliis Maximo 
uibutaua lego. Sexcentze sunt generia ejusdem, qux plane demonstrant quam sit parum inscriptionibus 1s. 
codicum sequiorum temporum fidendum, nisi ad casdem confirmandas concurrant aliqua saltem corum, qua 
Sutra Courmemoravi przesidia. 


$9 PR.EFATIO. s 

XAXVHI. Quo perro ordine, quaque serie homiliarum, sermonum ceterorumque opusculorum Maximi 
hxc nostra sit digesta atque perfecta collectio, explicabo brevi. Priore loco homilias protuli [xxxvi] 
distribütas in classes tres. larum sunt primo loco qui de Tempore, tum qux de Sanctis, post. quae 
de Diversis inscripte sunt. De Tempore dici plerumque solent ex€ qux» habit: fuere mobilibus, ut vocant, 
diebus festis ; de Sanctis autem, qu:e de laudibus aliquot sanctorum marlyrum confessorumve recitat» fue- 
runt eorum solemni natali die ; de Diversis tandem, qux ad locum aliquem sacrarum Seripturarum illustran- 
dum pertinent. Post hohuilias, distribuendos item sermones in Lotidem classes putavi, quarum iisdem titulis 
insignita esset partitio. Homiliarum vero atque sermonum hoc esse discrimen animadvertit in. Glossario 
Cangius : « Homilias, inquit, fuisse familiares collationes, que a prwsulibus habebantur in zedibus sacris, in 
quibus e! interrogabant populum, et interrogabantur a populo : lta enim &u)iu; a 2o;o distinguit Photius 
in biblioth. cod. 172. » Nam cum sermo haberetur nec interrogabatur orator a populo, neque populum in- 
terrogabat. Tractatus populares a Latinis Patribus dici consuesse eos, qui a Grzecis homiliz appellabantur, 
idem est Cangius auctor, qui sauctum Augustinum testem citat. Augustini auteg: hunc affert ex prooemio in 
psal. cxvuir locum : Statui per. sermones id agere, qui proferuntur in populis, quos Greci ós0izc vocant. At jam 
inde ab aliquo tempore vocis ógóia«; variata est notio. Nunc eniin eas vocamus hoc nomine oraüiones quae 
explanandi alicujus loci evangelici causa' conscript:e fuerint. Curavi porro ut sermonibus tractatus succede- 
rent tres de Daptismo, quos esse Maximo ascribendos, eviucit codicum subalpinorum consensio. Sequuntar 
porro tractatus duo qui e codice Veronensi deprompti sunt, quorumque alter contra Paganos, alter contra 
Judeos inscribitur. Nullius illi scriptoris nomen przferunt ; verumtamen quoniam et styli eorum ratio a 
Maximiana non discrepat, et ex eo volumine exscripti sunt quo alia sancti episcopi opuscula continentur, 
egissem profecto imprudeuter, si eos ex serie operum Maximi expungendos existimassem. His demum addidi 
Evangelicas Lectiones, seu Capitula Evangeliorum, quorum (ut supra animadverti) Gennadius, recentioreque 
inemoria Trithemius meminerunt: Non sum nescius, Lectiones ejusmodi Evangelicas in codice Veronensi ne- 
que Maximi, neque allerius cujusquam nomen przxferre. Sed ea nominis prztermissio tanti non est, uti me 
3 sententia deterrere possit, quam et conjectur:e sane graves, et insignium vetustate existimstioneque seri- 
ptorum confirmet auctoritas. Cum enim permulta argumenta, qux in homiliis atque sermonibus illustrata a 
Maximo sunt, ea sint oratione, ac stylo, eaque ratione tractata, qua in lectionibus iisdem tractantur, non 
equidem video, cur hxe non debeant ei attribui auctori a quo homilias illas illosque sermones fuisse perseri- 
ptos constat. Jam vero cum, teste Gennadio, opus de Capitulis Evangeliorum editum a Maximo fuerit, eaeque 
Lectiones ita sint comparatze, ut inscribi recte de Capitulis Evangeliorum possint, [xxxvii] quid est quod im- 
pediat, quin Lectiones ipsm sint ezedem ac illa a Maximo edita Capitula Evangeliorum ? 

Sunt bh:xec selectiora Maximi opuscula, quibus prxcipue nostra hzec constabit collectio. Quanquam vero in 
alia quzedam incurrerim, qu: tauto auctore indigna non esse viderentur ; quoniam tamen non erant nobis 
satis gravia monienta rationum in promptu, quibus efficeretur ea nonnisi ex Maximo fuisse profecta, hzsi 
equidem anceps ; cumque inde mihi de iis temere stutuendum uon esse judicassem, continui ita me, ut ea 
neque afürmarem, neque negarem Maximi ejusdem esse, rejicefemque proinde in apoendicem operum 
dubioriun. - 

At enim cum multa opstarent quominus estorqueri ex me posset ut homilias quasdam atque ser- 
mones aut in certis, aut. in dubiis Maximi opusculis numerari oportere arbitra*er, eas homilias eosque 
sermones: iu appendicem alteram retuli, que est spuriorum operum. Neque vero, quin id facerem, commo- 
vere me potuit vel codicum quorumdam celebritas, vel doctorum aliquot virorum opinio, Maximi eas hon.i- 
lias eosque sermones esse aientium. Quas autem ob causas his assentiri nequiverim , cum salis in pr:efatione 
. ad alteram illam appendicem explicatum sit, non est cur esse rursum explicandum putem. 

Jan opuscula Maximi nondum edita quibus ex codicibus acceperim, supra docui. Nunc de jamdiu editis 
dicam, quaimque in iis rursum publicandis lectionem secutus fuerim, indicabo. Itaque quod ad higmilias 74 
a Gymnico primum, tum a Galesinio vulgatas attinet, sciat quisque velim, sic me Gymnici ejusdem lectioni 
adh:esisse, ut ejus tamen nonnulla aut suppleverim, aut emendarim, exegerimque ad probatiorum mss. co- 
dicum tidem. In reliquis vulganüis exempla sum secutus editionum Parisiensium operum sancti Aubrosii 
annor. 1569 et 1690, Anecdotorum Muratorii à. 1715, et Musei Italici Mabilloniani an. 1794. 

Extremum est, ut lectores moneam : quidquid in hac nostra editione bonz frugis, preeclarique est, id quan- 
tum quantum prospicienti, vigilantie inunificentiteque Pii Sexti optimi sapientissimique pontificis acceptum 
esse referendum. Cum enim nihil ci magis sit cordi, quam ut omnia paret, qux: ad religionem catholicam 
propagandam, illustrandam, confirmandam. conferre plurimum posse videantur; cumque plane cognorit, 
quantum operibus sárcti Maximi ad eam rem opportunitatis insit ; non xre solum permagno suo, sed ouini 
etiam sollicitudine, diligentia, studio, vt undique colligerentur, emendareninr, illustrarentur, typis mag»i- 
fice excuderentur, prodireztque in publicam lucem, curavit. Quem quidem pontificem sanctissimum dominum 
nostrum Deus creator omnium conservet. lon,avum ad. sanctarum. ejus Ecclesiarum. et orthodoxe fidei stabi- 
litatem | (a). 

(a) Episcopi insuke Cypri epist, 3d sanctum. Theodorum papam, qus exstat in. Actis Concil. Later. sub 











u PRUEFATIO | "m 








PARS II. 


Que est de doctrina Maximi, deque cateris de quibus esse nos in. Prolegomenis 
acturos promisimus. 

[xxxix] I. Ac de nostra quidem opusculorum Maximi collectione, de subsidiis qui nobis ejus perficiendze 
causa paravimus, deque ordine quem in ea disponenda atque adornanda secuti sumus, hactenus. Restat ut 
de sancti ejusdem episcopi doctrina deque czeteris agam, de quibus me in prolegomenis dicturum proimise- 
ram. Quz autem tanti viri doctrina fuerit, quam excellens, quam exquisita, quam apte ad sacra Biblia, ad 
traditionem, ad Ecclesize decreta , quam distincte quamque explicate ab eo adversus profanas sententiarum 
vocumque novitates proposita , ex ejus bomiliis, sermonibus reliquisque opusculis cognosci adeo perspicique 
potest, nibil ut ad eam illustrandam noetra sit opus oratione. Quo sane magis admiror, hominem, qui non 
adversus hereticos ex instituto scribere, sed de colenda virtute, ac pietate orationes ad populum habere 
instituisset , tam accurate de sublimioribus orthodox:x religionis mysteriis, tam presse contra inventa per- 
versaque dogmata hzreticorum, tam ad intelligentiam plebis quam docebat, accommodate disseruisse, ut 
hihil desiderari supra posse videatur. 

ll. Jam de mysterio Trinitatis sic ille agit , ut quanquam brevius multo quam Athanasius , Hilarius , Basi- 
lius, Augustinus aliique Patres Antitrinitariorum oppugnatores, at ::que tamen solide accurateque disputet. 
Nam sermone 43, qui est 1 de Pentecoste, pag. 525 : Quorum , inquit, indivisa sunt munera, est utique inse- 
parata Divinitas. Quod vero ingreditur Spiritus in quos habitat Christus, non eis ad Deitatis crescit augmentum, 
sed ad fidem proficit unitatis. .. .. Hc est, ut credimus, incomprehensa dispensatio Trinitatis, ut cum omnia : 
simul Pater, et Filius, et Spiritus sanctus ejusdem Deitatis effectu. inseparabiliter operentur; quedam tamen 
specialiter a singulis tribuantur. . . . quod prestat Spiritus, praestat et Pater, qui (Spiritus) totum cum Patre 
habet; qui totus semper a: Patre procedit; et quod prastat cum. Patre Spiritus, prastat. et Filius, quoniam de 
eodem Patre natus est Filius, a quo procedit et Spiritus. Ait enim Christus : Omnia qux habet Pater mea 
sunt. Si omnia que habet Pater, Filii sunt, ergo et quod Spiritus habet, cum Patr? et Filio commune est. 
Et ideo quorum in nomine nulla divisio est, una eorum in omni operatione, et volunias credenda est, et potestas. 
Sic igitur in suis fidelibus celestia Trinitas peragit sacramenta , wt quamvis discreta videatur operatio, indiscre- 
tum tamen. probetur [xv] mysterium. Una itaque Filio ac Spiritui sancto cum Patre est Deitas, quia sicut de 
Deo nasci non potuit, nisi Deus, ita dubium non est esse Deum, qui procedit a Deo. Qualiter aute ab unu 
eodemque Patre, ei Filius, qui erat, natus sit; et Spiritus, qui natus non | est, procedat , nisi soli Divinitati 
notum est, qua ut est sola, ae novit. Nemo enim, sicut lectum est, novit Patrem, nisi Filius. Quod ergo novit 
Filius, novit et Spiritus, cui cum Filio, et Patre unum nomen, ac una est Deitas. Eoderti spectant quie sanctus 
ipse antistes persequitur serm. 54, qui est de Pentecoste 4, pag. 530, quo loco Filium , Spiritunique sanctum, 
atque adeo Patrem indiséreta majestate regnare scribit; et serm. 52, de Pentecoste 5, pag. 532, ubi : Mutua, 
inquit, invicem se attestatione pronuntiant, ut unum esse, unum velle, et unum semper posse credantur. ., . . 
M cc idcirco sanctarum Scripturarum testimoniis edocemur, ut personarum nobis indiscrela quidem majestas, 
sed distincta proprietas reveletur. Nam quantum ad Deitatis pertinet unitutem, in. verbo Patris consensus est 
Spiritus, el in sermone Spiritus voluntas est Patris. Quis enim Spiritum sanctum, nisi forle aut impius hare- 
ticus, aut perfidus Judaeus dubitat esse Deum?..... Quis illum ita demens abnegat Deum, in quem blasphemasse 
ita est impium, atque mortiferum, ut blasphemantis peccatum nulla venia subsequatur? Hic, inquam, Spiritus 
sanctus procedens a Patre, promissus a Filio dona gloria sua in apostolos Christi est dignatus infundere, etc. - 
Et serm. 55, de Pentecoste 6, pag. 555 : Spiritus sanctus est indivisus a Patre, et inseparatus a. Filio, quibus 
utique, sicut sacra lectionis fidelis sermo nos edocet, non. est. in virtute distantia, etc. ltem de seipso aii 
Salvator : Ego sum via, verRas, et vita. Ego sum, inquit, veritas. Si ergo Filius, qui veritas est, Spiritum 
asserit esse veritatis, quis illum negare poterit Deum, nisi. qui veritati de veritate non credit? Itaque Spiritus 
verus est Deus, quem Christus et a. Patre procedere, eta se mittendum pari professione testatur. Mittit autem 
Dei Filius Spiritum Patris sui; mittit, non quasi obedientem pracepto, sed mysterio concordantem. Et ob hoc 
ipse Spiritus procedens a Patre sequitur missus a Filio, ne aut aliud esse quam Pater est, aut quidquam diver- 
sum velle, quam vult. Filius , crederetur. Propter quod , fratres, sine cunctatione clarescit, unam esse Patris, 
et Filii, et Spiritus sancti voluntatem. Sed nimius essem, si omnia que de sancte Trinitatis mysterio com- 
plexus egregie Maximus est, vellem describere. Venio ad Incarnationis mysterium. . 

Ill. Haud minus accurate Maximus quam Cyrillus Alexandrinus, quam Leu Magnus, quam alii qui medio 
quinto szeculo contra Nestorium et. Eutychem heresiarchas:pro dogmate orthodoxo pugnarunt, scripeit. 
Factam enim in persona divini Verbi, seu Filii [x11] unionem duarum naturarum, diving scilicet et humane, 


sancto Martino.an. 649, action. 2, pag. 751, tom. III Concilior. edit. Paris. an. 1714 : *0 6e;c, à Anptovpyic 
té &m&vcov Otxtupügot paxpatorvx 769 mrocieyuo dip dgamocay, mrpóc augtagie c6 &yiey excoU "Exx)mgtóv, xal 
tüc opflodoSou miactox. . 

ParRoL. LVII. 2 





i PRLEFATIO. 207 AR 


ita ut una in Christo persona sit, naturz duz, clare, distincte, exacte ad sacra Biblia, ad traditionem, ad 
synodorum Ephesins et Chalcedonensis, et ad epistolam sancti Leonis ad Flavianum episcopum Constanti - 
nopolitanum docet; neque vero uno, alterove in loco, sed pluribus. Longum est proinde omnia ejus de 
doginate eodem dicta persequi. Perpauca describam, e quibus, quid reliqua ferant, dijudicare quisque atque 
statuere tuto possit. Homil. 6, qux est 4 de Nativitate Domini, pag. 19: fodie, inquit , ex virgine nullius 
jriri ynara commercii homo processit , qui Deus simul est, et homo. Hodie unus idemque carnali sine ulla con- 
' ceptione natus est Deus , et sine ullo generante factus est homo. lllum ab eterno genuit Deus ; et in tempore 
Dei omnipotentis operante viríule castà virgo suscepit. Natus est ab eterno sine ullo conditionis principio ; 
ortus est in tempore ez immaculala virgine. In prima nativitate natus est. Deus, in secunda procreatus est 
homo. Huc pertinent qux idem complexus est Maximus homil. 8, de "Nativitate Domini 5, pag. 24, et 
homil. 9, de Nativitate Domini À, pag. 24. Rursum homil. 10, de Nativitate Domini 5, pag. 25, eic. Hudie, 
inquit, Salvator mundi per matrem nascendi tempus accepit , qui de Patre nativitatis non habet lempus. Ilodie 
per hominem Filius Dei ingressus est mundum , cujus manu ante hominem factus est mundus... . .. Unus 
idemque sine conceptione natus est Deus , et sine. creatura [actus est homo. Duas in Christo generaliones leyi- 
mus, sed in utrauue incomprehensa Divinitatis est virtus. Ibi enim illum ex semetipso genuit Deus, hic eum 
virgo, Det sperante, concepit. Ibi sine initio, hic sine exemplo. Quod hic natum esse Deum sine conceptione 
dicit, eo sane dicit, ut genitum ex Patre, natum, non factum Filium indicet, excludatque temporis succes - 
sionem quamlibet ex ipso Deo. Hinc homil. 6, de Nativitate Domini, pag. 19: Natus est ab eterno, inquit, 
SINE ULLO CONDITIONIS PRINCIPIO; ORTUS EST IN TEMPORE EX IMMACULATA VIRGINE. Et homil. 9, de Nutivitute 
Domini &, pag. 24: In fine temporum ille natus est homo qui ante omnia secula Unigenitus procedit a Putre. 
Natus quidem homo in tempore, sed ab eterno Deus. Quod autem adjungit: sine creante factus est homo, ».on 
aKo spectat quam ut significet, non opera víri, seu non generante viro, Filium Dei factum hominem, Quare 
quod hoc loco verbis hisce, sine creante, exprimit ; idem, uti paulo ante vidimus, hisce aliis verbis explicat; 
sine yenerante. Atque hac ipsa in homilia coo sine creante loco, legitur in cod. 1267 Vaticano, pag. 90, sine 
generante. Quid? Si homil. 15, de Nativitate Domini 10, pag. 4l, có sine generante sic efferat : nutus est 
homo non per hominem procreatus. Moxque addat : Sed quamvis novum videatur, non tamen incredulum, quod 
Christus in wtero Marie siNE GENERANTE conceptus est; qui de Deo Patre sine [xyu] conceptione processit! 
Jam vero c) sine creante a Maximo homilia 10 usurpatum eodem recidere, ac «à sine procreante, ac c. sine 
generante, liquet etiam ex homilia 25, quie est 10 de Epiphania, pag. 67, ubi de Christo loquens : Vudit.ad 
meptias, inquit, quem nupti& Now cREARUNT. Quanquam autem natura Christi humana creata a: Deo est 
(saneti Maxini homil. 7, pag. 22), adeo ut diei nequeat eam sine creante Deo factam (confer sanctum Tho- 
mam tertia parte Summa theologice, quixst. 16, att. 10), dici tamen recte non potest creatura Christus, 
quin una dicatur: secundum humanam naturam. Alioqui $uipicari quis posset, personam Cbristi esse 
creatam, quod est Arianum. Catholice vero fidei dogma est, personam Christi divínam esse, atque adeo 
increatam. Videsis sanctum Thomam ibid. art. 8. Pergit MaXiinus de Incarnationis mysterio scribere homil. 
15, qus est de Nativitate Dom. 8, pag. $5. Christus, inquit, in quo Divinitatis est plenitudo, carnis nostre 
ánfirma suscipiens , novuà ndlus est homo.... Neque enim ut temporalis quidam, aut qui ante non (uerit, de 
femina nobis repentinus emersit; sed qui semper erat cum Patre Deus, semperque regnabat , novo per virginem 
voluit mortalibus apparere myslerio : novus quidem homo, sed Dominus sempiternus. Horum sunt similia qux 
profet homil !4, gag. 359 seq. ; homil. 20, pag. 55 ; homil. 25, pag. 75 seqq., quo foco: Nova stella, inquit, 
"ovum adventasse hominem  revelabat, et ita. revera novum, ut, cum esset Dei Filius, indueret carnem sine 
generatione carnali, e! haberet, secundum hominem, tempus nascendi, qui secundum Deum nativitatis initium 
non habebat... Quod enim Deus est, creator est mundi; quod homo est, redemptor est mundi. Quomodo ergo - 
noh privilegio UrRIUSQUE sUBSTANTLE Dominus est omnium Christus, qui sibi universa aul creatione, au! redem- 
ptione subegit? Homil. 26, pag. 75, et homil. 27, pag. 19, ubi sic loquitur ; Christus Jesus a Patre veniens 
Deus, et homo natus a. (emina sub specie adorantium Chaldaeorum fidem gentium dedicavit , qui quamvis Divini- 
latem. suam nostri corporis obumbratione velaret, Deum tamen esse illum celum prodidit et terra cognovit. 
Humilis quidem, sed mitabilis venit, ut pariter in eo et assumpta carnis veritas, et ineffabilis Deitatis natura 
[ulgeret. His consonant qu: docet homil. 29, qux est de Baptismo Christi ptima , pag. 87 seq. ; homil. 20, 
pag. 98; homil, 55, pag. 99, in qua Redemptionis , inquit, nostra auctor eternus, omnipotens Dominus, Uni- 
genius. Dei vivi inseparabilis semper permanens apud. Patrem, ita pro nobis PERFECTUM suscipere diynatus est 
hominem; ita auod. Beus erat esinanivit in semetipso, ut per omnium legalium sanctionum sacramentá transiret. 
Nam ut primum beate matris sanclo processit ab utero, circumcisionis signaculo dedicatur, sive ut INDUBITATÀM 
CARNIS SUE OSTENDERET VERITATEM, sive ne eum alienigenam alumna cireumcistonis plebs Judaica declinuret. 
[xum] Paria babet homil. 42, pag. 135; homil, 45, pag. £29; homil. 56, pag. 177, ubi posteaquam de hu- 
manitate Christi ac de Christo e mortuis resurgente dizH, deqne ejus verbis ad Mariam Magdalenam : 
Nondum enm ascendi ad Patrem, tum, Videamus, inquit, quomodo ud Patrem nondum ascenderit Christus, 
cuim ipse dicat : « Quia Pater in me, et ego in Patre, » a quo per MDISCRETAM DIVINITATIS SUBSTANTIAM NUAQUON 
est sebaratus ; dum enim unus in. uno manet, semper Patrem. Filiumque simul oseo. significat ; aut nunquid illu 
; -— e. N 








45 PR/EFATIO. 46 


ascendere se dicit Filius, ubi ante habital, quam ascendat? Dixit enim idem Dominus : Nemo ascendit in celum, 
nisi qui descendit de celo, Filius hominis, qui in celo est. Si ergo cum descendit Salvator, in celo est; mulio 
etiam magis, priusquam ascendat, in celo est. Sed vide ne [orte ad objurgationem Marice vox. ista pertineat, 
cui paulo ante inter sepulcra quaerenti Dominum dicitur : Quid queris viventem cum mortuis, etc. ? Non discre- 
pant qu: persequitur homil, 59, pag. 190, et homil. 68, pag. 217, quo in loco disserit hoc modo : Tu, Do- 
mine, de carne virginis factus es Christus, qui Dei vivi es Filius sempiternus. Tu, Domine, ab hominibus natus es 
homo, qui incogitabili majestate Deus es apud Deum, etc. Consentanea sunt qu:& Maximus comprehendit ho- 
mil. 85, pag. 270; et sermone 7 de Tempore, pag. M5; serm. 10, pag. 421; serm. 12, pag. 427; et serm. 
16, pag. 438, etc. Jam ex iis tam egregiis testimoniis perspicue palam est, Maximum in uno Christo fateri 
naturas duas. Quod quidem majorem in modum confirmari potest illustri loco illo qui homil. 14, pag. 40, 
continetur, estque hujusmodi : Stupet omnis creatura tam grande miraculum, quod uxvs meuur et. Deus - 
regnat in celo, et homo nutritur in terre. Neque vero. hoc solum, verum etiam iis qu» exstant homil. 17, 
pag. 50 : Id quoque nos, fratres, toto corde credamus : 1suu nempe, etsi nostre consortem nature, paterna 
tamen diving substantia esse comqualem. Et homil. 19, pag. 53: Quis explicare queat cur unigenitus Dei Filius, 
cui cum Patre et Spiritu sancto UNA. ATQUE EADEM EST DIVINITAS ATQUE OMNIPOTENTIA, CUIQUE UNUM IDEMQUE 
VELLE KT POSSE EST, NOSTRAN famen dignari adeo voluerit NATURAM, uf, quod non habebat, ASSUMENS, ef QUOD IN 
SE ERAT, 0n DIMITTENS, DIVINAM CUM HUMANA INSEPARABILITER ADEO NATURAM COMPUTAVERIT, UT DEUS SIMUL 
'ESsET ET B0u0. Et homil. 29, pag. 85: Magnum hoc tremendumque mysterium, cum unus idemque annuutiatur 
de Patre Deus, et homo de matre; unus idemque Filius femine, et Filius majestatis ; unus idemque hominum 
particeps et Dominus angelorum..... Ille fugit ubera, qui pascit ómnia, et qui universis. animantibus vivendi 
subsiantiam prestat e celo, ob salutem terrestrium terreno lacte nutritur. Nullus ergo ambigat; nemo cunctetur, 
quod Christus in terra degens, [ulgebat in celo, quia sic venit ad terras, ut non relinqueret [x1iv] celum. Et ho- 
mil. 77, pag. 245 de Petro agens, ostendisse ipsum ait : Qua esset in uxo EopEMQUE Dei Filio et susceptae 
carnis ratio, et naturalis privilegium Deitatis.. E& homil. 85, pag. 270 : Quod Christus est factus, qui Filius 
erat, dispensatio est redemptionis humane; quod Dominus est , de proprietate nature est ; unicus autem vel 
Unigenitus annuntiatur, et creditur, quia unus ita est geritus, nec habet in talivitate consortem. Filium audis, 
fon ut illum sexu aliquo editum putes, sed ut credas incomprehensibili majestate Deum prodiisse de Deo, ut ipse 
ait : Fgo a Patre ezivi, et veni in hunc mundum. Qui natus est de Spiritu sancto ex María virgine. Spiritum 
sanctum audis, ut partum illum mirabilem simul et inculpabilem recognoscas... Nam cum Unigenitum Dei fieri 
hominem redemptionis nostre necessitas flagitaret, hoc nutivitulis sud privilegium proprie Divinitatis invexit, 
ut de virgine nasceretur... Unigenitus igitur Dei factus est Filius hominis, ut quicreator mundi erat, fieret el 
redemptor. Et serin. 8, pag. 465 : Ita disposuit Dominus... ut... certi essent homines, quia ipse esset. Filius 
Dei, quem virgo pepererat, Divinitas agnoscebat, etc. Sed adducendorum Máàxiti locorum est tanden wihi 
faciendus modus, cum et iuflnituin prope esset omnia persequi, et minime necessarium. Nam qux adducta 
sunt, satis superque demonstrant, de mysterio Incarnationis agere sanctum episcopum, ut agit Leo Magnus, 
utque egerunt Patres synodorum Ephesin:ze et Chalcedonensis. Qui enim unum. eumdemque Filium Dei natum 
ab eterno ex Patre Deo sine ullo conditionis principio, ortum in tempore ex virgine, $cribit, atque eum fatetur 
in prima nativitate natum esse Deum, in secunda procreatum hominem ; rursumque qui affirmàt in uno eodeni- 
que Christo et plenitudinem esse Divinitatis, et hominis naturam, Christumque ipsum privilegio utriusque sub- 
stantie Dominum esse omnium, quod universa sibi subegerit aut creatione àut fedemptione, eumdemque qui 
natus ab eterno ex Deo est, natum esse in tempore ez [emina, ac inseparabiliter semper ipsum umnipotentem 
Dominum, Unigenitum Dei vivi permanere apud Patrem, a quo per indiscretam divinitatis substantiam nun- 
quam est separatus; qui quidem Filius perfectam in tempore susceperit humanitatem ; i$ denique qui testatur, 
unum eumdemque Christum ex virgine natum esse hominem, qui incogitabili majestate Deusest apud. Deum ; 
et Filium ipsum Dei, cui cum Patre et Spiritu sancto una atque eadem est. Divinitas, idemque velle et posse, ita 
nostram assumpsisse naturam, €t quod in se erat non dimittens divinam cum humana natura mirabiliter copula- 
verit inseparabiliter, ut simul Deus eit, et homo, sitque Filius femine, et Filius majestatis ; qui, inquam, hzc 
confitetur, is personam Christi unam confessus fuerit necesse est, in qua inseparabiliter naturx subsistant 
inconfusxe impermixteque dwe, divina scilicet et humana. Nam si personz flngerentur dux: , non unus et 
idem Filius esset Dei, et [xtv] Filius virginis, sed essent filii duo, quod Maximi dogmati repugnat. Quid autem 
desiderari supra potuit ad evertendas h:reses Nestorii et Eutychis, quorum alter personas duss in Christui 
eonstituebat, alter naturam post snitionem unam? Profecto qui h$c Maxim! £»:& cum doctrina Cyrilli 
Alexandrini et sancti Coelestini I adversus Nestorianos, cumque epistola sancti Leonis Magui ad Flavianum 
contra Eutychem conferet, is cerle comperiet, sententias Maximi ejusdem Cyrillianis Leonianisque ita con- : 
ruere atque ita similes esse, ut ovum nequeat ovo esse.ehnilius. T. 
IV. Quid si Maximus, Deum Dei Filium ex Maria Virgine esse natum, adeoque matrem ipsam esse Dei - 
affirmans, funditus evertat hzereticum dogma Nestorianurum, eamdem 6«ocóxov, Dei genitricem, e&se negau- 
tium? Quod quidem et uianifestum ex eahcH episcopi, quie supra descripsimus, testimoniis est; et flet iis 
que mox proferemus illustrius. Àc seruone quidem 96, pag. 409 : Et, inquit, ex Maria virgine secundum 





0. z 
M | | , . PR.EFATIO. 48 
carnem natum esse, et secunaum Divinitatem processisse ex Dei Patris ore. Et serm. 47, pag. 495 seqq. : Quis 
dubitet ineffabiliter eum. Filium Dei, Filiumque esse hominis, qui potuit et. mortem perpeti, et, morte devicta, 
semetipsum suscitare de tumulo (a). Nam suscepia carne de virgine, ne quam in fide nostre con[essionis nebulam 
pateremur, toto pra dicationis sut tempore VERUM $E REVELABAT DEUM, PERFECTUM OSTENDEBAT € HOMINEM...... 
Ita sane incomprehensibiliter caro in Deo, el in carne Deus, ut neque Deum ab homine passio separaret , neque 
per hominem Deus humanis passionibus subjaceret. (Quod vero annuntiatur Filius Dei NATUS DE VIRGINE, tanto 
in. miraculo non debet humana fluctuare [ragilitas, quia stupende huic novitati Deum, cui omne opus possibile 
est, confitemur auctorem..... Voluit virginem parere, , et obumbratione majestatis ejus , nullo virginei pudoris 
damno, Christus processit ex Maria... Sed fortasse perfidus occurrit, et dicit : Nemo unquam ita est natus. 
Nemo revera, quia nullius, prater hanc, caro unita cum Deo est.... Mirabiliter natus est. Christus, et obstina- 
tione perfida non credis Deum ? Quod praecipuus apostolorum. redemptorem omnium Filium Dei vivi. dicit, pa- 
terne in eo Deitatis substantiam confitetur; quod ECupEM Christum pronuntiat, MATERNI inesse corporis asserit 
veritatem. Sic revera beatissimus Pelrus vTRAMQUE in Christo naturam (b) sub wuna est appellatione complexus, 
ut ineffabilis mysterii sacramentum brevissimo sermone delibans, NEQUE GEMINATA DIVIDERET, NEQUE UNITA CON- 
 FUNDERET (c). Ut autem plenius adverteremus, in Salvatore neque a Deo hominem, neque. Deum ab homine se- 
parandum, ait. gloriosissimus magister fidei Paulus apostolus : Misit Deus Filium suum [actum ex muliere, 
factum. sub lege. Non utique factus est Filius Dei, ut mitteretür; sed ad id quod missus. est, [xtvi] Filius factus 
est hominis. Salva enim divina proprietate (d) nature, naturam in se suscepit humanam, non facta con(usione, 
sed unitione per[ecta (e). Confer qui: sequuntur, quie et rei nostrze institutoque conducunt, et sunt a Maxiiuo 
'jradita atque explanata egregie. Sermone autem 15, pag. 511 : Per hoc, inquit, sacratissimum Incarnationis 
mysterium ita in unum Dominum, UNAMQUE PERSONAM (f) CARO CONVENIT, el. VERBUM, ut et Deus putaretur natus 
€ [emina, et homo credatur venisse de colo, secundum quod ait Dominus : Nemo ascendit in celum, nisi qui 
descendit de colo, Filius hominis, qui est in celo..... Erat Filius hominis et Filius Dei. Nec possumus seorsum 
aul Aominem sine Deo, aut. Deum sine homine confiteri. Nonne ridetur celum. transcendisse homo, quando in 
utero virginis unitus est Dei Verbo, Et serm. 46, pag. 520 : Qua est hujus profunditas sacramenti, quam. im- 
perscrutabile diving operationis arcanum, quod is qui ante secula prodivit a Patre, ille qui in. fine temporum 
processit ex femina, unus (actus est Deus; atque hoc ideo, ut cum esset Unigenitus indivisus a Patre, haberet 
homo in Unigenito Dei paterna cum immortalitate consortium. Et serm. 59, pag. 953 : Tenuit suo Pater in 
Filio GEMIN.£ SUBSTANTIA vir(utem, quatenus. majestate virtutis ejus VENERANDA PUERPERA UNUM EUMDEMQUE 
 Cunisrua Er vr DEUM CONCIPERET, ET UT HOMINEM PARERET. An non ille Dei Filius videtur esse conceptus, ubi 
carnali cessante germine, et homo creditur virgineo formatus in utero, et DEUS. NON DUBITATUR ESSE, QUI NATUS 
csT? Mirabilis partus MATRIS intacte. Et serm. 61, pag. 554, ubi de die natali sancti Joannis Baptiste disse- 
vens : Cui, iuquit, tanti honoris collata est gloria, ut nativitati ejus ipsa DEI GENITRIX. interesset, ejusque prin- 
cipium latens in utero. mundi conditor sua presentia dedicaret. Et serm. 62, pag. 558 : Christus 10EM 1e8E 
Verbum, et caro unus est Dominus, atque unus ideinque wiernus, et novus (g) est; eternus a Deo, novus a fe- 
mina. Ibi incomprehensibiliter genitus ab ingenito, hic mirabiliter natus a virgine ; ibi paterna majestate editus, 
hic spiritus operatione formatus ; tibi simplez in Genitore natura est, hic ckwwNA iN. Redemptore substantia... 
Si novum (h) fuit quod Deus est natus in terris, multo magis est novum quod homo regnet in. celo, elc. Nam, 
ut serm. 107, pag. 669, scribit : Consideranda est in uno eodemque Redemptore nostro. disjuncta ( hoc est di- 
stincta) (i) operatio divinitatis et humanitatis ; atque omnimodis detestandus error Eutychetis, qui unam tantum 
in Christo dogmatizare praesumit operationem. In alterutra enim parte, vel qui solum hominem fuisse dixerit, 
gloriam negabit conditoris ; vel qui solum Deum, negabit misericordiam Redemptoris. |xvu] Et. tract. 2, 
de Baptismo, pag. 715 : Hec est Christianorum catholicorum fides,. ut credamus, nos cum hac, in qua 
"nunc sumus, anima resurgere, habentes idoneum [uture nostre resurrectionis exemplum Dominum. nostrum 
Verbum Patris, qui cum sit Deus, et Dei Filius, seu. Verbum, et secundum substantiam | divinitatis Patri 
cogternus ei consubstantialis; ideo naturg nostra suscepit hominem, juxta quem DE VIRGINE NASCI , et postea 
puti et mori voluit, et die tertia resurgere, etin celumascendit (j), ut nos ad spem resurrectionis accenderet. Sunt 
his similia, quz persequitur tractatu 5, contra Judaos, pag. 159 et de Capitulis Evangelior., pag. 159. Age 


(a) Eodem recidubt qu: scribit sanctus Leo I pt . 500, et serm. ss . 509, et serm. 44, pag. 
serm. 20, de Nativ. Christi 1, pag. 45, tom. 1 oper. 14, et serm. 46, p et serm, 51, pag. 29U. 
, edit. Rom. an. 1755: — Deusque verus et homo verus in (f ) Confer sancli V eonis epist. eamdem, cap. 5, 
unitatem Domini temperatur, ut quod nostris remediis — pag. 119 seqq. 
congruebat, unus atque idem Dei hommumque media- — (g) S. Leo, ibid., cap. 4, pag. 121. Mitto sancto- 


tor, ei mori posset ex uno,et resurgere possel ex altero. — rum Cyrilli. Alexandrini , et Colestini, ac synodi 
KU) S. Leo, epist. 25, al. 24, ad Flavianum, cap. —Ephesiu:x loca, ne sim in Te non necessaria longior. 
"uis tom. ll, pag. 125 seqq. . h) S. Lev, ibid. : 
Leo, ibid., cap. 2 seqq., pag. 18 seqq. . (i) Vide annotat. ad pag. 671 seqq. hujusce colle- 
d) Vide etiam sanctum Leonem, ibid., cap. 5, p. — ctionis. : 
(j) S. Leo, ibid., cap. 5, pag. 124 seq. 


, 
. 
2 7 7 i 


HO Vide preterea sanctum Maximum, serm. 38, 


49 PRAEFATIO. 50 


vero cum Dei Filium, Patri consubstantialem natum ex Maria Virgine in tempore secundum hominem, Maxi- 
mus fateatur ; cumque divinam et humanam naturam, salva utriusque subetantize proprietate, in unam divini 
Verbi personam coivisse testetur, ipsamque proinde Mariam et matrem Christi Dei et Dei genitricem appel- 
let; quid est, quod quisquam in invidiam sanctum episcopum vocet, quasi minus accurate minusve ad synodos 
Ephesinam et Chalcedonensem apte de Incarnationis mysterio adversus Nestorium atque Eutycbem disputa- 
rit, aut quidquam dixerit, quod cum sanctorum Cyrilli, Celestini, Leonis doctrina haud facile componi posse 
videatur? Equidem fidem lectorum postulo, ut adsint, cognoscant, animadvertant, sitne in definitione synodi 
ejusdem Chalcedonensis quidpiam quod non satis distincte perspicueque sanctus Maximus adductis proxime 

Mlocis homiliarum, sermonum atque tractatuum suorum comprehenderit. En synodi verba : Sequentes sancti 
Patres, unum eumdemque confiteri Filium. et Dominum nostrum Jesum Christum consonanter omnes docemus, 
eumdem per[ectum in Deitate, et eumdem perfectum in humanitate, Deum verum, et hominem verum, eumdem 
ex anima rationali, et corpore, consubstantialem nobis secundum humanitatem, per omnia nobis similem absque 
peccato. Ante secula quidem de Patre genitum secundum Deitatem, in novissimis autem diebus, eumdem pro- 
pter nos et propter nostram salutem ex Maria virgine Dei genitrice secundum humanitatem , unum eumdemque 
Christum, Filium, Dominum, Unigenitum, in duabus naturis incon(use, incommutabiliter, indivise, inseparabi- 
liter agnoscendum; nusquam sublata differentia naturarum propter unitionem, magisque salva proprietate utrius- 
que naturg, et in unam personam, atque subsistentiam concurrente, non in duas personas vartitum , atque di- 
vtisum, sed unum, eumdemque Filium (a). 

V. At enim carnis quidem corporisque Christi meminit Maximus ; anime autem rationalis non item menni- . 
nit. Quasi vero'qui perfectam in Christo humanam naturam salvamque ejus proprietatem testatur, is non 
una testetur, animam ratione przditam fuisse simul cum corpore [x.vis] assumptam a Verbo? Sed quid 
multis opus est, si Maximus idem sermone 51, pag. 470, scribat hoc modo : Et revera dignum erat, ut veRA 
illa corporis aN1IwiQUE substantia una cum Christo in eternum exaultaret in celis, qua terrena ista impedimenta 
conculcans, soli ipsi servierat in terris. 

VI. Verumtamen simulasse Christum esuriem, scribit Maximus sermone 1o, pag. 454 : Videte, inquit, artem 
Domini, qua adversarium arte circumvenit. Post multa jejunia esurire se simulat, ut diabolum, quem jejunande 
jam vicerat, iterum esuriendo sollicitet. Spem enim illi congrediendi ex infirmitate carnis quodammodo tribuit, 
et dum veluti contra imbecillem congreditur, gloriosius superetur. Quod si, auctore Maximo, ea fuit a Christo 
s$imulata esuries, cur non item dici poterit simulatas fuisse a Christo ipso, Maximi ejusdem sententia, lassi- 
tudines, gemitus, tristitias, mortem? Ego veró cum sancti episcopi homilias sermonesque considero, plane 
video in iisdem satis aperte constitui re quidem vera esurisse Christum. Homil. 57, pag. 107 : Ignorabat, iun- 
quit, nimirum diabolus, quia quod Christus nutrimenta perferebat in[antim, quodque esuriebat ut homo, non 
erat fragilitatis corpore, sed collestis gratie sacramentum. EscnigsAT igitur ut homo Christus , teste Maximo. 
Rursum idem Maximus homilia 58, pag. 112 : Quomodo , inquit, potest fieri, ut qui tot dierum numero (jeju- 
nans) famem sitimque non senserit, postea esurierit? ESURIEBAT PLANE, NEC NEGARE POSSUMUS QUOD ESURJERIT. 
Et homilia 45, pag. 129 : Nobis, inquit, vicit, qui dignatus est esumiRE pro nobis. Aggreditur itaque diabolus 
tentare Christum..... Suspicatur illum Dei esse Filium, quem continuatum quadraginta dierum videt explicuisse 
jejunium, sed. rursum dubitat, divinam illi inesse naturam, quem quasi infirmum inter ceteros homines, PER- 
8PICIT esurire. Stupet attonitus que sit ista novitas, humanum non habere peccatum, et necessitatem peccatoris 
hominis sustinere. Christus autem Dominus Redemptor noster , ut perditu- infirmumque hominem revocaret ad 
Deum, ESURIEM, LASSITUDINEM, MOEROREM ET OMNIA IN 8E HUMANI CORPORIS INFIRMA SUSCEPIT. Esuriit igitur Chri- 
stus revera, ut lassitudinem, mcerorem aliaque infirma humani corporis revera perpessus est; sed esuriit, 
nostri causa, uti nimirum nos revocaret ad Deum. Quare quod superiore homilia 58, pag. 119, dixit : Esuriit 
ton cibum hominum, sed salutem ; nec escarum secularium. epulas concupivit, sed animarum desideravit cele- 
tium. sanctitatem. Cibus enim Christi est redemptio populorum, cibus Christi est paterne voluntatis effectus ; 
non alio pertinet, quam ut significet, esuriisse quidem vere Servatorem generis humani; sed nón tani esu- 
riisee cibum hominum quam salutem, cujus certe salutis afferendx causa esuriem, lassitudinem, mero- 
remque susceperat. Atque idem Maximus homil. 4$, pag. 150, Magis salutem [xrrx] hominum esu- 
riisse Christum , pergit scribere, videlicet hanc magis quam cibum : Sed vero, inquit , ^omnipotens 
Unigenitus, qui nostram MAGIS ESUBIBET SALUTEM, (ali tentatorem suum responsione con[udit : « Non in 
80l0 pane viit homo, sed in omni verbo Dei. » Quo responso, charissimi, wt explorator, qui incertus 
venerat, incertior redderetur, inestimate prudentie Dominus NEC INESSE 8IBI ESURIRM DENEGAVIT, NEC MANDU- 

*" CANDI NECESSITATEM 8E HABERE PROFESSUS EST. « IVon, inquit, ín pane tantum, » ete. Hoc est, etsi ego esuriam, 
mihi tamen, diabole, NON EST NECESSARIUS panis, etc. Homilia porro 49, pag. 154 : Moyses non esurivit, ut in i 
homine fragili operata Divinitas probaretur; EsumiviT Dt FILIUS, UT ASSUMPTIONE CARNIS NOSTRAE FRAGILEM SE 
SUSCEPISSE HOMINEM REVELARET. Quod non esur&t Moyses , colestis est. possibilitatis exemplum; quod esurit 
Christus, nostre est redemptionis sacramentum. Hujusmodi Dominus peregit in sua carne mysterium, ut sicut 


(a) Action. 5, pag. 455, tom. II Concilior. edit. Paris. an. 1714, 





voc 
$. 


7 ——— PRÁARFATIO. 5a 


Deus esse divinis virtutibus credituz; YA. BY HONO ROSE, JNFIBMITATIRUS, PIGNOSCATUR RUMANIS. Et Ainc est quod 
Christus vT Bowo gsonrT, 66 esyrientes pascit ut Deus. Hinc quod (atigatur itinere, et claudis virtutem tribuit 
ambulandi. Hinc quod oculos suos lazaá in lacrymas, et mirabiliter cgcis reformat aspectum. Hinc quod ap- 
propinquante morte tristatur, et. mortuum. Lasarum suscitat de sepulcro. Hec omnia, [ratres, Conditor ac 
Biedemptor noster, ut Deus et homo agit, W0R QUIA TALIS ILLI NASCENDI NECESSITAS FUIT, sed quia tale in celo 
et in terris voluit regnare mysterium. Eodein spectant qu:e complexus est homilia 108, pag. 357 : Quid mirum, 
[ratres ? inquit. Christus venit suscipere. infirmitates nostras et suas nobis can[erre virtutes; humana querere, 
prastare divina; accipere injurias, reddere dignitates ; (erre tedia, referre sanitates..... Christus..... nisi im- 
plesset carnis ordinem, carnis in ilo esset otiosa susceptio. Sustinuit ergo has necessitates, ut nowo vkRUs hu- 
manis necessitatibus PRoBARETUR. Jam vero sermone 42, pag. 509, ethnicos refellens. qui objicere solerent 
timuisse Christum : Timuit, inquit, Christus, sed ut timere aut vellet, aut posset, de nostri illud corporis infir- 
mitate suscepit. Inde enim timuit, unde el esurivit, unde tristis erat, unde dormivit, unde doluit, unde flevit. 
Quid hoc rei est? Vides Christum tünentem. mori, et non aspicis eun triumphali manu captiva mortis. spolia 
detrahentem? Quotus autem quisque est, qui ex hactenus allatis Maximi nostri locis non plane perspiciat, 
quorsum accipiendum sit «o esurire se simulat a. sancto episcopo sermone 15, pag. 454, usurpatum ! Non 
enim hie c; simaíat eodem atque có fiagit revolvitur. Quo namque modo Christus finxisset esurire se, Maximi 
quidem sententia, si Maximus ipse aperte docet, tam non finxisse Christum, ut re sane vera esuriein per- 
pessus fuerit, haud [1] secus ac lassitudinem atque moerorem ? Qua quidem de re conferri, qux: paulo ante 
descripsi, testimonia Maximi ejusdem cuperem. His autem accedunt qux? mox addqiu, qu:zeque ad veritatem 
plane persuadent, vere hzc, aliaque generis ejusdem, qua hominem, pertulisse Christum. Sermone 538, de 
Tempore, pag. 500: Nunquid, inquit Maximus, frustra vagire (Christus) in cunis voluit?... Nunquid incassum 
flevit ?..... Nunquid otiose potatus aceto , cibatus est felle?..... Nunquid inunis ejus est passio ?..... Et ideo qui 
crassitudine carnalis ingenii, passionis ejus mysteria comprehendere non valemus ; CREDULITATE RECTA FIDEI, 
QUA PRAESTITIT, TENEAMUS. Et serm. 45, pag. 512 : Erat simul in Christo et regnantis dominatio, et ministe- 
rium servientis. Nam cum in forma Dei esset, ut docet Paulus apostolus, (ormam induit servitutis. Erat revera 
in forma Dei Christus, cum aquam in vina vertendo, creaturarum se esse Dominum revelabat..... In (orma as. 
lem aervi erat, cum itineris fatigatione lassatus, veluti requiescens auper os putei sedebat. Formam servi agebat, 
cum in eum insultantes impii sordidissimi oris sui sputamenta projicerent. Servi formam susceperat, cum (a. 
ciem suam, quam intueri credentibus pavori erat, a palmis et ictibus ludentium non vertit; et quod his, qui vere 
Sunt servi, perpeli eral turpissimum, etiam scapulas suas, quibus nostra venerat peccata porlare, verberantium 
manibus. iuclinavit...... ltaque, fratres, cum unus idemque Dei Filius mira (ecerit, YLENDA PERTULERIT ; unus 
idemque erat et servus, et Dominus. Totum enim, ut Dominus, poterat ; et totum patiebatur, ut servus. Huc re- 
«idunt qux idem docet Maximus sermone 37, de Tempore, pag. 495 seq. : Suscepta, inquit, carne de virgine, 
t€ QUaJA i. FIDE NOSTRA CONFESSIONIS NEBULAM PATEREMUR, (o£o pradicationis sufe tempore verum se revelabal 
Deum, PERFECTUM OSTENDEBAT ET HOMINEM. FLEBAT quippe, ut nostro dolore WoERENS ; sed ut. sua virtute po- 
tenus miseraius cecorum tenebras, huie necdum formatos faciebat oculos, illi reddebut amissos : navigans cum 
discipulis suis SOMNO NOMINIS DORMIEBAT IN PUPPIS ; sed conscig majestatis imperio insurgentium fluctuum moles 
sinacesque ventos &erena protinus tranquillitate compescuit..... Ut Filio hominis ingerebantur convicia; sed wl 
ignara mortalitas inostensam credendi disceret veritatem, quasi unicum Filium suum Pater alloquebatur e celo. 
Si egga eredis, o homo, indigna qua pertulit Christus, cur non magis credis miranda que prestitit? Si ergo 
8n jrustra, non otiose, non incassum, non inaniler vagiil in cunis, flevit, potatus aceto Christus revera fuit, 
$Q.te Maxino, eodemque fatente ea sunt recte fidei credulitate credenda, cur non item, illo ipso plane assen- : 
Uepte, tenendum recte fidei credulitate erit, Christum esuriisse, cum Maximi ipsius sit satis explorata ( ut 
Supra est ejus verbis demonstratum [Li] sententia, merorem Christi, atque adeo fletum, eodem haberi loco, 
atque egsuriem oportere ? Rursum, au non, defatigationem, seu lassitudinem Christi eodem esse nnmero, at- 
que esuriem, ut paulo ante vidimus, affirmat? Quid erit igitur, quod suspicari quis possit, auctore Maximo, 
defatigatum ex itinere fuisse revera Christum; esurientem autem non revera, sed simulate fuisse? Quid ? si 
Maximo teste, flebat Christus, ut nostro dolore maerens? Cur, rogo , nisi ut perfectum se ostenderet hominem, 
se quam in«fide nostro con[essionis nebulam pateremur ? Et. existimare quis poterit eam nebulam fuisse fidel 
nostra confessioni olfusam obductamque a Maximo, ut simulate, non vere, esuriisse Ghristum eumdein dice- 
ret ; a Maximo, inquam, qui idem esse statuerat de merore Cbristi, ac de esurie sentiendum? Nobis, inquit 
ille (a), vicit, qui dignatus est esurire pro nobis; et paulo post : Christus, ut perditum infirmumque hoyninem 
revocaret ad. Deum , EsuBikM, lassitudinem, merorem, et emnia in se humani corporis infirma suscepit. Age 
| vero, perfecuum bominem esse Christum, cum fide constare Maximus affirmet, cumque ex humanis infirznita: 
tibus ejus dignosci hupianitatem confiteatur; quas demum infirmitates commemoret videamus : Mwujusmodi, 
inquit, pesegit in sua qrne mysterium, ut sicut Deus esse divinis mysteriis creditur, ita et homo esse infirmitati- 
bus dignoscetyr humanis. Quibus autem, queso, infirmitatibus ? Adjungit mox Maximus : Et hinc ess quoá 


(a) Vide hujus pref. pag. xvii. 


uw PRAEFATIO d 
ChrigGs ut home esurit. Quid? Simulatamne esuciem quisquam dicet, egm ex qua digneacehalur eue ho- 
minem Christum ? At simulata si esset, quid restaret, pisi ut ficta item ac simulata, nos vese, esset con- 
sepda in Christo humanitas ? Quid autem esse potest hoc opinionis monstro cum Maximi dootrina puguan- 
tius ? Manet igitur, non simulasse esuriem Christum, sed vere esuriisee, Maximo nen teete selum, sed etiam 
prxdicatore ac vindice. Roges me cur erge Maximus simalasse Christum esuriem seripsit. Dicam brevibus : 
«b simulasse, ut ex Maximi ejusdem dictis inter se collatis. perspicitur, eodem recidere, ac retulisse Christuin, 

seu expressisse in se, ut homine, esuriem non pecessitate, sed voluntate. Voluisae eni esurive Christum ; 
cum tamen si noluisset, non esuriisset, etiamsi ad annos sexcentos jejunium produxisset. Quare quod Chri- 
gtus esurierit, fuisse ille scribit : non fragilitatis corporeg, aed celestis. gratia sacrementum. Quin. etiam ibi- 
dem de Christo disserens, voLUNTARIAM, inquit, per(orebat esuriem. Quid ? si ille ipso in sermone 13, peg. 494, 
ubi simulasse esuriem Christum dieit, aperte indicet Maximes, voluisse Christum ipsum esurire, ut diabolum, 
quem celarat incarnationem suam, confusum a se saperatumque depelleret ? Ut diabolum, inquit , quem jeju- 
nando jam vicerat, iterum ESURIENDO sollicitel, Spem enim illi congrediendi ex. infrmitale famie quodammodo 
tribuit, et dum veluti contra imbecillem congreditur, gloriosius superetur. Hasc est euim vera victoria, [Li] ut quia 
Adam immortalem, gloriosum et epulantem subverteraé ; uunc ab. homine meriali , hmmili (a) atque. xSuBuNTE 
vincatur. Cernens enim esurientem diabolus, hominem putat, dubitat Salvatorem , et ideo. ait: Si Fils Doi es, 
dic lapidi huic ut fiat pauis... Suspicabatur, inquam, ipsum. esso. Christum, cum postulabat ut de lapide panem 
[uceret; sed putabat tantummodo solum hominem, cum &GURUNTEM VIDEBAT. Salvelor autem versuliam ejus mira 
responsioue condemnat..... Respondit erge illi : Non in solo pane virit homo, sod in omni verbo. Dei. Hoc est, 
mon in p«ne terreno, non materiali cibo , quo Adam primum decopisti, sed in verbo Dei, in quo sunt wite 
alimenta celestis. Verbum autem Dei Christus esti Dominus, etc. Sed de vera Christi esurie post diuturnum 
quadraginta dierum jejunium, satis dictum ex sententia Maximi est. 

VII. Nunc de cxteris mysteriis Servatoris Christi pergam agere. Jam natam ipsum ex Maria, cujus origi- 
nalis fuerit gratia, qu:eque virgo ante partum, in partu ac post partum fuerit, Maximus ubique predicat. At 
que est ejus illustris locus de originali gratia Marie in homilia 5, pag. 48. Sic autem is locus habet : )doneum 
plane Maria Christo habitaculum, non pro habitu corporis, sed pro gratia originali. E4 in homilia 4&, pag. 138.: 
Quin potius, inquit, ipsam Mariam manna dixerim, quia est subtilis, splendida , euawis et virgo; qua veluti ce- 
litus veniens cunctis Ecclesiarum populis cibum dulciorem melle deflusit, quem quà edero ed maxducare neglexerit, 
riam in semetipso habere non poterit. De Marix porro virginitate sic statuit homilia 5, pag. 17 seqq. : Nascé- 
Wr salus omnium Christus, quem regem gentium prophete testantur; nascitur ex. wirgine, sicut Ionas declarat, 
Vicens : Ecce virgo concipiet, et pariet filium, et vocabunt nomen ejus Emmanuel , quod est interpretatum. nobio- 
:um Deus. Probat ergo veritatem Domini ordo nascendi. Concepit virgo virilie ignara consorti ; impletur wie- 
rus nullo libatus amplexu; et Spiritum sanctum castus venter excepit , quem pera membra servarunt , innocene 
rorpus gessit. Videte miraculum matris Dominica. Vi&co ker CUM CONCIPIT, ViRGÓ CUM PARTURIT, VIROO POST 
PARTUM. Gloriosa virginitas et preclara [fecunditas ! Virtus mundi nascitur, et nullue eet. gemitus paoturientis. 
Vacuatur uterus, infans excipitur, nec virginitas violatur. Et homilia 7, pag. *1 seq. : Gentiles , inquit (ut nunc 
hereticos seponamus), carnalibus argumentis hebetati, adhuc recusant credere ex virgine nasci potuisse (Christum) 
el sacerdotem ista docentem irrident..... Verum quenam hac est prudentium hujus seculi stulta dosirina , dicam 
potius, insania ? credere Deum mirabilia aliquando fecisse, facere etiam e£ snc; in. sacratissima autem. Fill 
| um] sui Domini nostri nativitate, ex virgine id nullo modo potuisse prastare? Ille enim idemque Beus, quice- 
[um atque colos celorum, singula etiam qua in eis sunt, divina arte aliquando creavit ex nibilo... . ., ie est 
qui virgini purtum dedit et sobolem. Si Deum credis, celum , solem , stellas condere potuisse ex nihilo. ..., cur 
illum intacta virgini ipsius Dei operante virtute dare non potuisse contendis? Que enim. major omnipolentis 
Dei virtus erit, cuncta qua in celis et in mundo videt creavisse ex nihilo, aut in intemerata virginia utero, nullo 
precedente curnali complexu, hominem creare? etc. Confer homiliam 8, pag. 34, et homil. 9, pag. 24 seq., 
et homil. 14, pag. 50 seqq., et homil. 12, pag. 54 seq., et homil. 14, pag. 59 seq, , et hosmiL 15, pag. 4d, 
et homil. 20, pag. 55, et homil. 22, pag. 62, quo loco: Nowus, inquit, quidem homo im tempore , aed ab 
eterno Deus; novus quidem. Christus, sed. Dominus omnium saculorum. Hodie boatissime illa Virgo Maria 
peperit hominem, quem non suscepit ab homine et que aute partum inviolata virgo permansit. Bidet tanti pro- 
funditatem mysterii ceca et stulta. gentilitas; irridet quoque impia illa blasphemia quas superioribus diebus, dum 
partum virginis atlenuare presumpsit atque corrumpere, Christum Dominum ez virgine procreari non potuisse 
blasphemavit. Hanc sancta Mediolanensi Ecclesia horruit blasphemiam ; illam synodalis noster uno ore damnavit 
cónventus; eamdem exsecrata est pia ipsa imperialis potestas. Etenim dum venerabile connubium virginitati 
ausus est quare, Christum blasphemat, Ex VIBGINE NON POTUISSE GENERARL; CUM NMEGARE NOS AUDNAT EX 
MULIERE, EDITIS HUMANORUM PIGNORUM PARTUBUS, VIRGINES PERMANERE. Sunt boc iis, qua synodali epistola 
coneilii Mediolanensis provincte adversus Jovinianum Symmistasque continentur, plane consona. Nam in 


(a) Vide sanetum Angustin., serm. 155, al. M, de — an. 1700. Mitto czeteros Patres, quorum sunt similes, 
Verbis Domini, cap. 2, pag. 419, tom. V edit. Antuerp. — planeque conformas sententize, 


— 


55 to PRAEFATIO. 56 


epistola eadem, num. 4 (a), sic legitur : Quanta amentia funestorum latratuum, ut. iidem. dicerent, Christums 
EX VIRGINE NON POTUIBSE GENERARI, QUI ASSERUNT EX MULIERE, EDITIS HUMANORUM PIGNORUM PARTUBUS, VIRCINES 
PERMANERE, etc. (uod autem scribit Maximus : Eamdem (blasphemiam) exsecrata est ipsa imperialis potestas, 
id exceptum ex iis est; qux» synodus ipsa litteris iisdem est persecuta. Sunt vero ea hujusmodi num. 8 (5) : 


Dignum illi (Jovinianenses) premium retulerunt perfidiam sue, qui ideo huc venerunt , ne superesset locus in que 


non damnarentur, qui vere se Manicheos probaverunt (c), non credentes, quia ex virgine utique venisse non 
creditur. Quaenam hac est suppar novorum Judeorum amentia? Si venisse non creditur, nec carnem creditur 
suscepisse; ergo in phantasmale visus est, in. phantasmate crucifixus est. Sed nobis in veritate crucifixus [11v] 
est, in veritate Redemplor est noster. Manichans est qui abnegat veritatem, qui carnem Christi negat , et ideo 
non est illis remissio peccatorum, sed est impietas Manicheorum , quam et clementissimus exsecratus est impe- 
rator, et. omnes qui illos viderunt , quasi quedam contagia re[ugerunt. Verum de hac synodo alias. Redeo 
ad Maximi de virginitate Dei genitricis doctrinam. Ergo is homilia 25, pag. 74, Judxum reprehendeus : 


, Apud te, inquit, virgo-concepit, et virginis tue partum alienus agnoscit ; tibi salutem tuam angelica voces per- 


suadere non possunt, et ad Christum tuum una  Chaldeos stella perduait. Et homilia 29, pag. 87, Joaunem 
Baptistam sic inducit alloquentem Christum : Me viri et femine naturalis copula procreavit; te autem, Altis- 
simi obumbrante virtute, veneranda nobis virginitas dedit. Sed quid his ego immoror, qui si omnia persequi 
proponendo velim qux» Maximus hoc de dogmate homiliis sermonibusque suis complexus est, vix aliquando, 
faciam scribendi finem? Itaque modum huic argumento statuam, unoque illo sancti episcopi testimonio 


tontentus ero, quod legitur in sermone 57, pag. 491 : Voluit virginem parere, et obumbratione majestatis, 


uullo virginei pudoris damno, Christus processit ex Maria. Et inde est quod philosophi gentium prudentesque 
mundi, qui omnia sibi propria volunt disceptatione constare, dum terreno sensu divina discutiunt, suptentia sua 
desipientes ad plenitudinem non perveniunt veritatis. Qui hanc igitur desudant habere doctrinam, ut quod ipsi 
advertere nequeunt, superbo tumentes spiritu, Deum aut non recte velle, aut non posse contendunt. Qui, ut oit 
Apostolus : Dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt ; et iterum : Evanuerunt in cogitationibus suis. Quis enim 
ila demens in illo conceptu virgineo semen querat humanum , ubi agitur celeste mysterium? etc... Jam de virgi- 
nitate beate Maris hactenus. 

VIll. Hujus item Maximus passim celebrat sanctitatem, eamque repletam gratia fuisse predicat. Confer 
homiliam 5, pag. 17 seq., et homil. 7, pag. 22, et homil. 8, pag. 24. Nihilominus fuerunt qui Maximum eum- 
dem culpx vertisse beatx Virgini arbitrarentur, quod a Christo petiisset ut vinum, quo in nuptiali convivio 
Can» Galilex carebat sponsus , suppeditaret miraculo. Sed quam hi longe errarint, et demonstratum a 
nobis in ea annotatione est quam ad homil. 25, pag. 67, ascripsimus, et ex homilia eadem plane liquet, in 


qua (pag. 68) : gratwe temporalis fuisse, Maximus ait, qued petebat Maria, nec vero piguisse benignissimum 


Dominum, dum magna veniunt, parva prestare; et ideo venerabilem Mariam, et vere ut matrem. Domini futura 
prenoscentem , ac Dominicam previdenlem voluntatem, sollicite admonuisse ministros, dixisseque : Quodcunque 
dixerit vobis [acite. Scivisse auem Matrem sanctam objurgationem illam Domini Filiique sui : Quid mihi et tibi 
est, mulier, [Lv] non irascentis offensam pratendere, sed miserationis portare mysterium. Quid? In culpam ne 
vocatain fuisse putemus eam, qux» gratiam petierit, etsi temporalem; at quam tamen graliam Christus pra- 
stiterit? Vitione dandum Marix erit, qux prenoscens, quod Filii voluntas ferret, quodque is concessurus 
esset, id et flagitarit ab ipso Filio, et ministris mandarit ut quod ille jussisset facereut? Jam vero «à quid 
mihi, ac tibi mulier, si culpam ullam hzesisse Maris indicaret, opinione Maximi, quo tandem modo idem 
Maximus dixisset, objurgationem illam non fuisse irascentis offensam , sed miserationis portasse mysterium ? 
Qu: cum ita sint, quid erit reliqui, nisi ut a Maximo id non fuisse Virgini tributum culpe contiteamur? 

IX. De Christo proficiente, ut dictum a Luca est, sapientia et etate, quid sanctus episcopus scripserit, 
gatis est a nobis copiose explicatum in annotationibus ad homiliam 21, pag. 58 seq. De jejunio autem ejus- 
dem Servatoris et Domini nostri Jesu Christi tnultis ipse Maximus planeque theologice disputat. Longuin esset 
loca omnia indicare in quibus hac de re ille disserit. Unum afferam ex homil. 4, pag. 135, in quo sic habet : 
Moyses veteris editor legis est, Christus Novi conditor Testamenti. Jejunat Moyses, ut preceptis legalibus unius populi 
erudiat disciplinam ; Christus jejunat, ut universus redimut gentes. Jejunat Moyses, ut presentis vite mandatu 
suscipiat; jejunat et Christus, ut eterna salutis sacramenta constituat. Jejunat Moyses,'ut Deum videret ; jejunat 
et Jesus, ut unum se esse cum Deo, dum diabolum triumphat, ostenderet. Moyses post jejunium scriptas digito Dei 
tabulas populo pravaricante con[regit ; Christus suo jejunio mansurunt per secula Evangelium consecravit. Quid 
illud est autem, quod cum uterque quadragenos jejunaverit dies, non uterque post jejunium esuriisse perhibetur ? 
Moyses utique non esurivit, ut in homine fragili operata Divinitas probaretur ; esurivit Dei Filius, ut assumptione 
carnis nostra, fragilem se suscepisse hominem revelaret. Quod non esurit. Moyses, ctelestia. est. possibilitatis 
ezemplum, quod esuriit Christus, nostra: est redemptionis sacramentum, etc. Quod hic de humanitate fragili, in 


(a) Pag. 670 tom. I Epistolarum Romanorum pon- — manca lic lectio ita suppletur : « Non credentes quia 
tificum edit. Paris. an. 1721. ex virgine natus est Christus." 'Si autem uon natus 


b) Ibid., pag. 673 seq. est ex virgine, utique venisse non creditur.» 
le In nott Petri Coustant. ad hanc epist., p. 675 rine, utiq 

















527 PRA&FATIO. 58 
qua sit operata Divinitas, scribit, eo sane revolvitur, quo illud quod complexus est homilia 12, pag. 55 : Ad- 
verte, inquit, eum et ut hominem IurIRMA pro infirmis pzaTULISSE, el ut Deum potentiam exercuisse celestem. 
F4 homil. 15, pag. 35 : Hodie Christus Jesus Dominus noster, in quo Dieinitatis est plenitudo, carnis nostre 
INFIRMA suscipiens, novus uatus est homo. Et pag. 58 : Quod si tibi, sensuum. tuorum fragilitate, minus dignum 
videtur Filium Dei natum de femina credere, virginem cogita peperisse. Si tibi panni quibus obvolutus est. for- 
tasse vilescunt, angelos collaudantes ei multitudinem calestis exercitus admirare. Si praesepe in quo. Infans ja-' 
cuit despicis, erige paulisper oculos, et novam [Lvi] in celo stellam protestantem mundo nativitatem Dominicam 
contuere. Si vilia credis, crede mirifica. Si de iis que humilitatis eunt. disputas, que alta sunt et celestia vene- 
rare. lisdem enim referentibus, iisdemque auctoribus de Domino Salvatore, qum humilia et que gloriosa sunt, 
didicisti ; universa qua ad salutis tum mysterium pertinebant, sacra tibi Evangelia prodiderunt. Habes in his 
unde Dominum Jesum et natum hominem credas, et Deum esse dubitare non passis. 

X. Quanquam porro Maximus tot indicüs manifestatam Christi Divinitatem fuisse animadvertit, Incar- 
nationis tamen mysterium diabolo cognitum fuisse, Patrum superiorum (a) traditionem secutus, negat. Ho- 
milia enim 57, qu:e est prima de Qwadrages., pag. 107, sic diabolum inducit loquentem : Que hec tam nova 
potensque generatio est? Inter peccatores et impios natus, mortali etiam de matre progressus, purgatior cunctis 
nascentibus, et ipso mihi ccelo purior apparet. Avaritig in eo radix nulla consurgit, nulla cor ejus pulsat invidia, 
nescit lingua ejus mendacium, oculi ejus concupiscentiam non admittunt, nulla aurium. voluptate mollitur, et 
quid plura? nihil in eo reperio quod me deleciet; omnes meos conatus evacuat. Quid ugam? quo me convertam? 
Fortiorem sentio. Puto illum in regno meo velle regnare, ne forte Deus sit iste, quem nullum potest maculare 
delictum. Sed si Deus. esset, quomodo indignitates partus feminei sustineret? (Quomodo esset. cunis pannisque 
contentus ? Quis credere possid infantie vagitus in Deo? Cui non audienti ridiculum est, Deum femineo lucte nu- 
triri? Post omnia ecce esurit, cum utique esurire Deum ratio nulla persuadeat. Ignorabat nimirum diabolus, 
quia quod Christus nutrimenta per[erebat infantim, quodque esuriebat, ut homo, non erat fragilitatis corporee, 
sed celestis gratias sacramentum... Ecce tentator trina jam interrogatione nihil proficit. Incertus venit (tentare 
Christum) ; redit incertior. Eodem pertinent quie copiose scribit homilia 42, qux est sexta de Quudragesima, 
pag. 125 seqq., et homilia 45, qux» est septima de Quadragesima, pag. 129 seqq., et homilia 25, qux est 
septima de Epiphania, pag. 06, pluribusque aliis in locis qux indicare non est necesse. 

: [vn] XI. De baptismo Christi , deque sanctificatis aquis egregie disserit homilia 93, qu:e est sexta de 
Epiphania , pag. 62 seqq., quo loco etiani agit de stella magis visa, deque insigni miraeulo aqu:e converse 
in vinum. Hodie, inquit, illud colimus, quo se (Deus) in homine virtutibus declaravit; eo quod in hac die, sire 
quod in celo atella ortus sui nuntium prabuit, sive quod in Cana Galilem in convivio nuptiali aquam in. vinum 
convertit, sive quod in Jordanis undis aquas ad reparationem humani generis suo baptismo consecravit. In quolibet 
horum salutis nostre mysteria continentur, ct gaudia. Nobis enim ex Virgine natus est, quod stella monstravit. 
Nobis ex baptismo lavacrum concessum esi, quod in Jordanis alveo. consecravit. Nos quoque in melius esse mu- 
landos operis miraculo premonstravit, quando aquas in vina convertit... . . Insinuarit. nobis muneris. sui 
baptismum per. secunde nativitatis exemplum 7? et quod nos facere voluit, prior ipse fecit. Legimus Judeos 
diversa sub lege habuisse baptismata, sed nullum ez lis contra praaricationis malum generalem conferre 
potuit medicinam. Et ideo pro absolutione lotius mundi indigebant regenerationis aque coelitus sanctificari. Et 
quia per universum mundum sacramentum. baptismi humano generi opus. erat, omnibus aquis benedictionem 
dedit, quando in Jordanis alveum unica ac singulari pietate descendit. Tunc Christum Dominum non lavit unda, 
quam lota est. Tibi ergo nascendo Christus advenit, tibi vivendo militavit, tibi moriendo conflixit. Quem vides 
pro te mortuum, pro te intellige baptisatum. Talis omnino etiam ante baptismum fuit; et ideo precursor ejus, 
aique Baptista ita eum, cum ad se baptizandus veniret, alloquitur : Domine, ego a te debeo baptizari, el tw venis 
ad , me? Quid evidentius de Christi nondum baptizati puritate? Qwid fortius? Ego a te debeo baptizari, id est, 
qui (ons es innocentia, qui nullo indiges, dare scis, nescis accipere. Haud secns agit homil. 29, qu:e est prima 
de Baptismo Christi, pag. 86, quo loco : Hodie, inquit, Salvator humani generis celestibus ostensus indiciis a 


Y S. Ignat. mart. epist. ad Ephes., num. 19, pag 
44 


tom. ll apostolicor. Patrum edit. Londin. an. - 
4746; Origenis homil. 6 in Lucam, pag. 54, tom. ' 


Ml oper. edit. Venet. an. 1745. Vetus auctor homilia 


in sanctam Christi generationem, n. $5, qux exstat 


ju gppend. ad opera sancti Basilii Magni, tom. 1l, 
pag. 994 edit. Paris. an. 1722; sancti Joannis Chry- 
sostomi Exposit. psal. xix, num. 2, pag. 
V oper. edit. Paris. an. 1724; sanctus 


Jib. 1 in. Mattheum, cap. 4, pag. 15, tom. IX edit. 


Lips. an. 4654; sanctus Leo Magnus, serm. 21, qui. 
»  transferreturque in. AEgyptui, ut est in Evangelio 
secuidum-Mattheeum, cap. n. Non ergo ex occultata 


- est secundus de "Nativitate Domini, cap. 5, pag. 

tom. 1 operum edit. Rom. an. 1755, quo loco : Hoc 
ipsum, dilectissimi, inquit, quod Christus nasci elegit 
ex virJine, nonne apparet altissimee (wisse rationis? Ut 
scilicet natam humani generis salutem. diubolus igno- 


935, tom. - 
jeronymus, : 


raret, eic, Eodem recidunt qux scribit Jobius 1no- 
nachus, lib. vi apud Photium cod. 222. Mitto de 
atictore commentariorum jn Evaugelia (que quidem 
commentaria nomine Theophili Antiocheni cireum- 
feruntur), de Andrea Cretensi, de sancto Bernardo 
dicere. Hoc dicam breve : communem hanc et fuisse 
sanctorum Patrum, et esse theologorum sententiam. 
Quid? An diabolum inetuebat Deus? Minime. Sane 


:non metuebat Herodem (quem epim Omnipotens 


metuat?), sed consilio sumnio suo voluit, ut eum 
Christus infans lateret, ejusque furori subduceretur, 


diabolo incarnatione Verbi verendum erit ne metu: 
ulla in Deum cadere possit suspicio 


A n 


- | PRAEFATIO, 60 
Ghatdatis est adoratus. Hodie Christus beati Joannis ministerio fluenta Jordania benedictione proprii baptismex tis 
consecravit. Hodie ctiam invitatus ad wuptias divinitatis sum potentiam manifestans , aquas in vinum , aquas, 
inquam, vertit in vinum, hoc est, quas sauctificavit in baptismo, nobilitayit in nuptiis. Tria quidem hec, fratres, 
unius fidoi mysteria secensemus, sed qua per unum Dominum dignatio Trinitatis implevit. Neque etiam aliquara do 
in operatione vir(utwn abesse silà unitas potest, aut unquam separari ab invicem poterit, quod deitate est inddi- 
vistp. Denique cum baptisaretur Salvator, nou se deesse Unigenito Pater in voce prodidit, Spiritus in columba. 
' Non ergo miremur, .[ratres, quibus in. fide eat Trinitas, si tria unum nobis diem mysteria consecrarunt. Hodie 
itaque, v. diximus, majus per stellam [Lvin] reperit, quod Judeus credere noluit per prophetas. Hodie genti- 
litaa edocta de calo Redemptorem muudi inquiri( wt regem, muneratur u( (ortem, adorat ut Deum. .. . . Videte 
94 intendite, fratres, quantum gratiam de divina dignatione mortalitas consequatur. Nam ut sacratissima redern- 
ptionis nostre mysteria confirmentur, ei ui suani(estius aterna nobis Trinitas revelaretur, bapüzatur Filius im 
Jordane, Spiritus. sanciificat sacramentum, Pater. aperit. veritatem. . . . Hodie nihilominus, ut perhibetur a 
Patribus, Dominus Jesus in Cana Galilea de aquis effecit vinum. Nihi[ a vobis est, (ratres, in hujusmodi mi- 
gabilibus de Creatore cunctandum. Qui enim in exordio mundi dedit esse aquas; in fine quoque mundi, quod 
voluit, fecit ex aquis. 
Verumtamen roget quispiam, qui tandem Maximus Christum, etsi sanctum , regeneratum tamen baptismo, 
eum alibi aliquando, tum homil. 50, qux secunda est de Baptismo Christi, pag. 89 seq., affirmet, neque 
vero id solum, sed etiam sanctificatum dicat? Habet enim hoc modo : In uno eodemque tempore, quem geni- 
ium homines gratulabantur in terra, sanctificatum lataretur in colig . . ... Novi partus nova merentur. obse- 
quia. Ibi eum secundum hominem nascitur, mater Maria eum suo sinu circum[ovel : hic cum secundum myste- 
rium cjoNI TUR, eum. Deus Pater sua voce complectitur. Sed nihil est quod expediri tam facile possit. Renatum, 
regeneratum, sanctificatum dici a Maximo Christum, aio, pon quo Christus ipse quidquam fuerit consecutus, 
quo antea caruisset; sed quo se talem manifestarit mortalibus, qualis erat reipsa, sanctum nempe; et quo 
Christus idem sanctificarit aquas, adeo ut qui baptizati suo baptismo essent, iidem renascerentur ac regene- 
rarentur. Nam in eadem illa homilia 30, pag. 90, cum hoc sibi objecisset Maximus : Si sanctus est, quare 
voluit baptizari? Sic respondit : Audi ergo, ideo baptizatur Cliristus, non wt sanclificetur ab aquis, 
sed ut aquas ipse sanctificet, et purificatione sui fluenta. purificet. illa que tangit. Consecratio enim 
Christi consecratio est major. elementi. Nam cum Salvator noster abluitur, jam tunc in mostri baptisma 
tota aqua mundatur; et purificatur (ons, ut secuturis posimodum | populis lavacri gratia ministretur. Pre- 
cedit ergo per bapüsmum, wu Christiani post eum confidenter populi subsequantur, etc. Et in. superiore 
homilia qux 29 numero, priorque est de Baptismo Chris, pag. 87 seq., Joannem sic Christum allo- 
quentem proponit : Ego utique a (e debeo baptizari, quia mihi est ex paterna prevaricatione corruptio, et 
tibi in paterna majestate communio. . . . . Ego terrenum animal, tu Agnus Dei. Ego peccati lege mortalis, 
tu aulem adversus peccata veniens nescis subjacere peccato; et post omnia, ego sum (actus redimendus a 
te, (uw autem nalus ut redimas. Mox Jesum Joanni respondentem inducit hoc modo : Omnia quidem vera 
qunt qug memaras; sed hac mei adventus est ratio, ut, quia sub lege (actus sum, ordo legitimus supplea- 
tur. [Liy] Veni enim, non ut mihi viverem, cui vita eterna cum Patre est ; sed ut conditionem vestire mortis au- 
[eram... Et revera, fratres, quomodo pro nobis Christus ad baptismum uon veniret, propter quos etiam corporeae 
circumcisionis non. vitavit injuriam? Unde et Joannes salutare mysterium recognoscens, non jam Dei Filium, wt 
Baptista sanctificat, sed ut devotus minister celestibus obtemperat imperalis... Videte et intendite, fratres, 
quantum gratie de divina-dignatione mo:talitas consequatur. Nam ut sacratissima redemptionis nostre mysteria 
GONFIRMENTUR, e( uí MANIFESTIUS ETERNA NOBIS TRINITAS REVELETUR, BAPTIZATUR FiLiUS IN JonpANE, Spirilus 
ganclificat sacramentunft, Pater aperit veritatem. Quid? si hoinilia 55, qux quinta est de Baptismo Christi, pag. 
95, sanctificatum quidem a Christo suum Baptistam scribat ; ipsum autem Christum, qui sine PECCATO esset, ac- 
cessisse inter peccatorum turbas ad baptismum, sanctificasse non modo Jordanis uquas, sed etiam aquarum. que 
sunt ubique substantiam universam, ac salutaris lavacri instituisse sacramentum. Quin etiam homil. 34, quae est 
sexta de Baptismo Christi, pag. 97 : Predicabat, inquit, in deserto Joannes baptismum penitentie populo pec- 
catori ; non quia crimina commissa deleret, sed quo emendaret errantes. Nas remissio peccatorum Chriati gratice 
servabatur... Confluebat ad Joannem desiderio lauacri diversarum copiosissima multitudo... Inter hujusmodi 
homines ille virium eclestium. Dominus... Christus Jesus non dedignatur humilis, et quietus ad servuli sui ba-- 
ptismum properare... Baptizatuwr ergo Jesus woN sw, sed mobis. Baptizatur NON UT  PÜRIFICETUR AQUIS, 
sed ut aquas ipse sanctificet. Baptizatur novus homo, ut novi baptismatis constituat sacramentum... Ad. 
vertite quanta nobis in. baptismate Domini PATEFACTA SiT. GRATA, quam. subtili sacramwnto Trinitas se hodie. 
homini revelarit... Quam mirifico mysterio Dominus noster Jesus Christus vel tactu corporis sui, vel transitu 
glorie sue omnem ud momentum creaturam | sanctificet, vivificet et illustret, etc... Conlfirmat majorem in mo- 
dum sermone 10, pag. 421 seq., Maximus id quod de manifestatione Christi paulo ante animadverti : Dies 
Eypiphaniorum, inquit, Graco nomine .sic vocatur. Quod enim nos. apparitionem vel ostensionem. dicimus, id 
Greci epiphaniam vocant. Hoc tamen ideo dicimus, quia hodie Dominus noster ac Salsator apparuit secundum 
carnem in terris. Licet enim olim natus esset ex. Maria, et triginta annorum explesset etatem, tomen iynora- 








i 


, 


& PRLEFATIA, e 


batur a wuudo.. Eo tempore cognilus est quo ad Joannem Baptistam, ut in Jordane baptisaretur, advenit; et 
vor de cado Patris intonantis audita est : « Hic est Filius meus dilectus, inquo mihi bene complacui. » Quem Pa- 
ter de colis voce swonstraverat, hunc Spiritus sanctus verus quasi in. columba, e$ eupes caput illius sedens tactu 
volui( DEMONSTRARE, t6 quis alius Bei Filius putaretur ex populo... Beplisatur [Lx] a Joanne in carne, sed ipse 
Joannem in spiritu (avat. Aque, qua caetera mundare consueverant, Bomino nosiro lavante, mundates sunt, eto. 
His paria dixerat serm. 9, pag. 418 seq., quo Joco : Appartit, inquit, non tam oculis hominum, quam salut. 
Nam elsi prius natus ex virgine oculis carnalibus videbatur, tamen non apparobas, quoniam virtutem ejus adhuc 
fidei acies ignorabat... Postea enin quam humanitatem suom mirabilibus declaravit, humanis mentibus tanquam 
novus, et inopinatus apparens, oculos quasdam cordis infudit, ut cognosceret sensua, quem non cognovit aspectus. 
Et serinone 11, pag. 424 : Nunquid propter se baptizari voluit, cum peccatum non haberet, sicut dicit pro- 
pheta?.... Sed propter nos utique, qui multorum criminum peccatis obnoxii, opus habebamus, ui in Christi baptis- 
mate purgareuur; aique ideo venit Dominus ad lavacrum, wow UT PURIFICETUR ipse aquis, sed uT MORIS AQUA- 
RUM FLUENTA PURIFICET. Ex quo enim ille in aquis se mersit, ex eo omnium credentium peccata delevit. Necesse 
est autem, u$ omnium peccata deleverit, qui omnium peccata suscepit, sicut ait evangelista : Hic est Agnus Dei ; 


hic est qui tollit peccata mundi. Mirum ergo in modum unus mergitur, et salus omnium reparatur. Adest ergo. 


Deus Pater, cum baptizatur Dominus, adest Spiritus sanctus. Videte Salvatoris benevolentiam : quia solus se ia 
passione contumeliis subdidit, in lavacro solus gratiam non quasivit. Vult participes esse glorie. Adest ergo, sic. 
dixi, Pater ; adest et Spiritus. sanctus; ei quia Deus videri non. potest, Spiritus in. columba, Pater descendit in 
voce; quodque solum ad astruendam fidem necessarium erat, exnisev SaLva TOREM. Et serm. 19, pag. 427 : No- 
stri, iuquit, plane causa heec universa. perfecit. Nam illi ad quem profectum necessaria consecratio, qui ipse est 
sacramentum ? Ád quem usum in eo myaterii solemnitas, in quo est plenitudo mysterii ?... Sicut att evangelista : e 
plenitudine ejus omnes Accepimus. Ergo in quo plenitudo divinitatis erat, non indigebat, wt sacramentorum my- 
steriis impleretur ; sed ideo mysterium implere voluit, non ut ipse profectum caperet, sed ut nobis plenitudo my- 
elerii proficeret. Denique Joanni Baptistm renitenti e$ dicen : Ego a te debeo baptizari, ét tu venis ad me? 
ait illi Dominus : Sine modo : sic enim. oportet nos implere omnem justitiam. Implere, inquit, omnem justi- 
tiam. Cur ergo baptizatur Dominus? Non justitia justificat Christum, sed ipsa justitia sanciificatur a. Christo ; el 
semipleua virtus ab. eo. impletur, cui inest plenitudo virtutum... Quid enim illi consecrationis poterat (Joannes) 
tradere, u quo sanctificationem accipere ipse optabat. Igitur cum, teste Maximo, tam fuerit sanctus ante baptis- 
mum Christus quam suscepto baptismo fuit, tantaque fweri innocentia ub nullo indigeret, sciret dare, 
nesciret accipere; cumque non ideo accesserii ad baptismum ut sanctificaretur ipse |ux1] au$. purificaretwt 
uquis, cui vita elerna cum Patre esi, sed ut conditionem nostre mortis auferret; adeoque wf. baptisaretur 
non sibi, sed nobis, utque aquas samcWficaret purificaretque, atque u&. consetraret. fluenta. que tangeret, 
Gc pro cunctis regeneratiomis insHtueret lavacrum ; cumque, confitenle eodem Maximo, mom ad pro- 
fectum Christi necessaria [uerit consecratio, cum ipse sit sacramentum ac plenitudo mysterii; sed ideo my- 
sterium implere ipse voluerit, non wt ipse profectum caperet (non enim iMi consecrationis quidquam trudé poterat), 
sed ul nobis plenitudo mysterii proficere; eum, inquam, hzxec ita se. (concedente Maximo) habeant, quid est, 
quud quemquam dicta illa Maximiejusdem conturbent, qu:e sunt de renato, de regenerato, de senctificato, 


. deque consecrato baptismi aquis Servatore Christo? Nain qui nobis, non sibi, Christum fuisse baptizatum 


scribit ; idem, certe renatum ac regeneratum dicens, satis indicat : non in se Christum, sed in membris suis, 
eujusinodi nos baptismo efücimur, sanctificatum ipsum, renatum regeneratumque dici. Atque is ipse Maxi- 
mus honil. 21, que est quinta de Epiphania, pag. 58, idcirco profecisse Christum, dici monet, non qubd 
proficiat Christi eanctitas, qua perfecta est, sed quod proficere dicatur, cum in nobis facit credulitatis augmen- 
ium. Quod cuin ita sil, cur non item, cum ipse Christum rena(um, regeneratum. sauctificatumque alicubi scri- 
bit, ideo scripsisse censendus est, quod renatus, regeneratus, sanctificatus, consecratus dicatur Christus, quia 
nobis iustituit sacramentum, *quo renascimur, regeneramur, sanctificamur? Quia in Jordanis undis uquas ad 


regenerationem hwunani generis suo baptismo consecravit. (a)? Quia quod baptizatus sit Agnus Dei, regenerantis 


baptismi salutare nobis munus fuit dedicatum (b)? Quia jam non sui causa baptizatus est, sed nostri (c)? Quidui 
etian) renatus in iysticu suo corpore, quod est Ecclesia, dici potuit Christus a Maximo; eum idem sancius 
episcopus doceat : In Christi baptismate spiritualiter fuisse renatam, et quolidie renasci Fcclesiam ? Quotidie 
enim ad regenerationis vitam ipsa transit. Ecclesia, quoties ad baptismum cateclhymenos recipit. Preterea cut 


P manifestatio virtulis sanctitatisque, Christi sanctificatio, consecratioque vocari nequivit a Maximo; a Maximo, 


iuquam, qui accessisse Christum ad baptismum negat, ul profectum caperet; sed eo aflirmat accessisse, ut 
nobis proficeret ; quique indicaturus, quo demum modo enuntietur gigni baptismo Christus : cum, inquit 
cum Deus Pater sua voce complectitur (ait enim, hic est Filius seus, etc.) : Pater colendun | gentibus. mani- 
festat. (d). 

XII. Sed quoniam de baptizato Bervatore Christo, (eue. institutione baptismatis actum a nobis, ex doc- 
trina Maximi, hactenus est; non abs re arbitror futurum, si paucis exponay, quam sanctus episcopus era- 


'H Homil. 22, pag. 08, et Homil. 29, pag. rA (c) Homil. 51, pag. 91. 
to Homil 35, Pa. t5, e$ Homil). 50, pag. 90, (d) BMonil. 80, pag. 90 





05 PILEFATIO. 64 
viter tulerit fuisse aliquos sefate sua, qui sacris baptismi initiari differrent, sive quod tingi se aquis Jor- 
danis, at tenipore, frxa] posse confderent; sive quod sibi persuasissent, puriores se migraturos iu. ccelusn, 
si distulissent baptizari, ad summ usque supremum diem. Ergo ille sermone 13, qui est de Gratia baptissmi, 
pag. 490 seq. : Quia constat, inquit, sicat ante prosecuti sumus, »esum' Christum non sui causa baptizatum esse, 
sed nostri; debemus (vobis catechumenis loquor) gratiam. baptismatis ejus ouv FESTINATIONE SUSCIPERE (a), et 
de fonte.Jordanis, qufm ille benedizit, benedictionem consecrationis haurire, curareque, ut in eum gurgite in 
quem ae illius sanctitas mersit, nostra peccata: mergantur... Baptizari ergo, fratres, debemus eodem gurgite. quo 
Salvator ; sed ut eodem [onte mergamur, non nobis Orientalis petenda est regio (b), non fluvius terre Judaice. 
Ubi enim nunc Christus, ibi quoque Jordanis est. Eadem consecratio, que Orientis flumina benedixit, Occidentis 
fluenta sanctificat. Unde si nomen - [orte fluvio aliud. sit de seculo, inest tamen illi mysterium de Jordane. 

XIII: Quam autem sit baptismo Joannis baptismus Christi prestantior, multis in locis (Patribus cxteris 


'Bcripturisque insistens) Maximus ostendit. Homil. 22, quz est sexta de. Epiphania, pag. 65 : Legimus, in- 


quit, Judaos diversa sub lege habuisse baptismata, sed nullum ex his contra prevaricationis malum generalem 
potuit conferre medicinam. Et ideo pro ,ubsolutione totius: mundi indigebant (homines) regenerationis aqua ca 
litus sanctificari. Et quia per universum mundum. sacramentum baptismi humano generi opus erat, omnibus 
aquis (Christus) benedictionem dedit, quando: in Jordanis alveum unica ac singulari pietate descendit. Tunc 


Christum Dominum non tam lavit unda, quam lota est. Tibi ergo nascendo Christus advenit, tibi vivendo mil:- 


tavit, tibi moriendo conflixit. Quem vides pro te mortuum, pro te intellige baptizatum. Talis omnino etiam anie 
baptismum fuit; et. ideo precursor ejus, atque Baptista, ita eum, cum ad se baptizandus veniret, alloquitur : 
« Domine, ego a te debeo baptizari. » [Lxi] Quid evidentius de. Christi nondum baptizati puritate? quid fortizs? 
Eygo a te debeo baptizari, qui [ons es innocentim. . .. Ego a te debeo baptizari , quia tecum exhibes et in te pos- 
sides puritatis munera et baptismatis sacramentum ; et quod ego dubo , te largiente, per.gratiam , tu possides per 
naturam. À tactu membra tinguntur, et. fluenta ditantur.. Descendere in. se fontem. suum feliz unda miratur, 
sub uno momento remedia : eterna concipiens, etc. Homil. $5, qu:e est quinta de Baptismo Christi, pag. 95 
seq. : Crevit (Ecclesia) quia hac die etiam salutaris lavacri a. Christo Domino institutum est sacramentum . . .. 
Hodie demum Redemptor noster in Jordane baptizari voluit , suumque vicissim sanctificare Baptistam. Baptizatur 
iyitur in Jordane Christus, et Jordanis aquas suo hac die sanctificavit baplismate. Sed quid dico Jordanis? 
Universam enim aquarum. substántiam qua ubique est. suo sanctificavit baptismate. Ecce ergo quomodo in. kac 
sanctissima. die et Ecclesia ex gentibus in magorum vocatione est congregata, et quomodo etiam in Christo baptis- 
mate el spiritualiter renata, et quotidie renascitur. Quotidie enim ad regenerationis vitam ipsa transit Ecclesia , 


guoties ad baptismum catechumenós recipit, etc. Et homil. 54, de Baptismate Christi sexta, pag. 96 seq. : Quod 


uentis Jordanis baptizatur Christus, aque nostro baptismati consecrantur. Oportet itaque, charissimi, ut aliqua 
uunc de ipso. baptismate sanctitati vestra , prout Dominus donaverit , proferamus.... Predicabat in deserto 
Joannes baptismum panitentie populo peccatori, non quo crimina commissa deleret, sed quo emendaret errantes. 
Nam remissio peccatorum Christi gratie servabutur .... Quo properante ad fluvium , talem Joannes, circum- 
glantibus (urbis, erupit in vocem : Ecce agnus. Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Hoc est dicere : cessate jam, 
cessate a baptismo meo, quo penitentia suscipitur; ecce Baptista, per quem crimina dimittuntur. Desinite ulterius a 
conservo vestro baptizari velle. Praesens est Dominus omnium nostrorum , qui baptizat ad vitam. Illum sequimini, - 
illi credite, ab illo lavacrum salutis tota mente supplices postulate, a quo et ego ipse Baptista vester cupio bapti- 
sari.... Baptizatur Jesus non sibi, sed nobis ; non ut purificetur aquis , sed ut aquas ipse aanclificet ; baptizatur 
nóvus homo, ut novi baptismatis constituat sacramentum. Sed, ut loca cxetera Maximi qu:xe huc recidunt, bre- 
vitatis causa, preetermittam, duobus ad extremum utar, quorum est locus prior acceplus ex serm. 12, pag. 
427, habetque hoc modo: Ideo (Christus) mysterium implere voluit, non ut ipse vrofectum caperet, sed «t 





: (a) Exstat Gregorii Nysseni in eos oratio, qui 
baptismum differunt, tom. Il. oper., pag. 224; Gre- 


' gorius Nazianzenus orat. 40, quaest in sanctum bap- 


tisma, pag. 647 edit. Colon. an. 1690 : Quandiu in 
catechumenorum numero es, iuquit, in. pietatis vesti- 
bulo. es. Intrare te oportet, atrium pertransire, sancta 
contueri, in sancta sanctorum prospicere, cum Trinitate 
conjungi. Magna sunt ea ob que oppugnaris; magno 
quoque presidio opus haubes. Quocirca fidei clypeum 
adversus eos objice. Confer qux: sequuntur. Vide prz- 
terea pag. 50 seq., ubi eorum qui baptismum differre 
non dubitabant, excusationes refellit. Huc pertinent 

ux sanctus Joannes Chrysostomus disputat homil. 

in Acta Apostolorum, num. 6, pag. 11, tom. IX 
oper. edit. Paris. an. 1734, et homil. 25, num. 4, 


pag. 190. Haud secus reliqui sancti Patres statue- ' 


runt, quorum sententias describere non vacat. 

M uisse haud paucos qui baptismum differrent, 
ut baptizari in Jordaue possent, intelligitur ex Euse- 
bii libro de Locis Hebraicis, quem sanctus Hierony- 


mus Latinum fecit, pag. 181, tom. llI oper. sancti 
Hieronymi edit. Lips. an. 1684. In eorum qui illam 


. ob causam baptismum distulerunt, numero ponit Eu- 


sebius Constantinum Augustuu, lib. iv de ejus Vita, 
cap. 62, pag. 599 edit. Taurin. an. 1746. Distulerat 
item baptismum Constantius imperator, ut est pro 
ditum memori:x ab Athanasio epist. de synod. Arim. 
et Seleuc.; num. $1, tom. lI, par. n oper., edit. Pa- 
tav. an. 1777 pag. 597, sed quam ob causam, sanc- 
tus doctor non indicat. Distulit item aliquandiu Theo- 
dosius senior susceptionem baptismi, qua de re vide 
Socratem, lib. v Hist. Eccl., cap. 6, pag. 226 edis. 
Taurin. an. 1747. De Arinth:eo prztore vide que 
scribit sanctus Basilius epist. 269, al. 186, ad Ariu- 
th:ei ejusdem conjugem, num. 2, pag. 46, tom. 1l 
oper. edit. Paris. an. 1750. Sed etai in aliquibus, oh 
temporum conditionem, id non palam reprelieude- 
rint Patres; cum tamen generatim atque aperte re- 
prehenderint, ut supra vidimus, satis ihdicarunt, suo 
quidem judicio, ferendum id in nemine fuisse, 





o5 : PRAEFATIO. | 66 


nobis plfitudo mysterii proficeret... . Ait Joannes : « Ego a te debeo baptizari. » Contestatur erge Donnum, 
mon swi causa. esse baptizatum, cum. antequam baptizaretur, ab eo se magis baptizari Joannes expostulubat. 
Demonstrat enim hoc dicendo, majorem gratiam [txw] esse in mysterio Domini, quam in (Joaune] magistro 
mysterii. Quid enim illi (Christo) consecrationis poterat tradere , a quo sanctificationem ipse (Joannes) accipere 
optabat? Inferior enim erat magister meritis, quam discipulus sanctitate? Christi enim comparatione, et magister 
(Joannes) imperitus , et justitia semiplena, et aqua est turbulenta. At ubi baptizatur Dominus, benedictionem 
ejus et magister (Joannes) proficit, et justitia impletur, etunda purgatur. Purgata est unda , que, cum esset 
vilis et frigida, benedictionis Dominice calore ditata est; ita ut que vix antea mundanas rerum maculas diluerit, 
NUNC SPIBITUALES PUBIFICET MACULAS ANIMARUM. Nec miremini, quod aquam, hoc est substantiam corporalem, 
AD PURIFICANDAM ANIMAM DICIMUS PERVENIRE. Pervenit plane, penetrat conscienti universa latibula. (Quamvis 
enim ipsa subtilis et tenuis, benedictione tamen Christi facta. subülior, per occulias vite causas, ad scelera 
amma SPIAITUS RORE PERTRANSIT. Subtilior ENIM £ST BENEDICTIONUM FLUXUS, QUAM AQUARUM MEATUS. Unde et 
diximus quod in Salvatoris: baptismate benedictio , que defluxit tanquam fluvius specialis , omnium gurgitum tra« 
ctus et cunciorum fontium venas infeceril. Mirum enim, inquam, dum Christo in Jordane posito, aquarum quidem 
f'inina lavantur.. Sed et benedictionum fluenta currebant.. Inde alvei gurges turbidior ferebatur ; hinc fons Sal- 
tatoris purissimus emundabat, et stupore quodam deorsum ad Jordanis originem consecratio baptismatis ascen- 
. debat, et contra aquarum fluviun, benedictionum fluvius ferebatur, etc. Alter est locus exceptus ex seri. 15, qui 
est de Gratia baptismi, pag. 429 seq., estque hujusmodi : Quod salva fide dixerim, licet baptisma utrumque (neue 
Joannis et Cbristi) sit Domini, tanto gratius puto hoc baptisma esse quo nos abluimur, quam illud (Joannis) quo 
Salvator baptizatur. Hoc enim celebratur per Christum, illud celebratum est per Joannem. In illo se mayister 
(Joannes) excusat, in isto nos Salvator invitat. In illo justitia semiplena, in isto Trinitas perfecta. Ad illud sun- 
ctus venit, sanctus egressus est ; ad istud peccator venit, et sanctus abscedit. In illo benedictio confertur mysteriis, 
in isto: mysteriis delicta donatur. Ac de comparatione baptismi Joannis, cum baptismo Christi, hactenus. 
XIV. Nunc de miraculis, deque przdicatione Servatoris Christi, ut fleri poterit, brevibus. Ac miraculis qui- 
dem Christum manifestatum fuisse Deum, qui huuianam naturam eamque infirmitatibus nostris obnoxiam susce» 
perat, monet Maximus homil. 47, pag. 50. Christus, inquit, Dominus noster ad terrenas invitatus nuptias advenerat, 
non ut illo delectaretur convivio, sed ut se nuptiarum esse demonstraret auctorem ; easdemque sanctificans divina 
ipsius incresceret virtus,quando nuptiantibus, quod i ipsisdefecerat vinum, ipse dedit. Dedit quidem vinum. Aqua reple- 
tas [xv ] hydrias ipse in vina mutavit. . Tantum ergo videntes miraculum crediderunt, uti habet sermo divinus, 
in eum discipuli ejus, non jam quod ipse esset hominis, sed Dei Filius, quod tanto comprobabatur miraculo. Id 
quoque et nos, fratres, toto corde credamus, ipsum nempe, etsi nostra consortem nature, paterne tamen divina 
substantia esse comqualem. Et homilia 25, qux est septima de Epiphania, pag. 69 : Permutatio aquarum a 
sua in alienam creaturam praesentis Creatoris est testata virtutem. Neque vero quisquam convertere aquas in usus 
posset alios, nisi ille qui eas fecit ex nihilo... Nec dubitandum, charissimi, quia ipse aquas traduxit in vinum, 
qui eas ab initio creavit in nives, duravit in glaciem... Crediderunt discipuli, non utique hoc quod fieri cernebant, 
sed illud quod carnalis videre non possit aspecius. Crediderunt, non quod (Christus Jesus filius esset virginis, 
quod sciebatur, sed quod idem: Unigenitus esset. Altissimi, quod in opere probabatur. lU nde et nos, fratres, tote 
corde credamus ipsum esse Dei Filium, quem Filium hominis confitemur. Credamus illum et nostre consortem 
naturg et paterne substantie cogqualem, quoniam. et nuptiis interfuit ut liomo, et aquas in vina. mutavit wl 
Deus. Quo plane recidunt quie idem sanclus autistes complexus est homilia 24, pag. 70 seq., et homil. 29, 
pag. 87 seq., et homil. 52, qux est de Christi Baptismo quarta, pag. 95, quo loco : Salratoris, inquit, Do- 
iini nostri Jesu Christi omnipotens virtus ex lectione quam modo audivimus evidenter colligitur. Quamvis enim 
omnipotentia illius, qua in principio rerum una cum Patre et Spiritu sancto callum ex nihilo creavit et terram, 
latere videretur in homine, quem pro nostra assumpserat. redemptione, suis est tamen discipulis manifestata. 
Nam cum ad nuptias veteris instituti venisset in Cana Galilec, et de repente convivantibus de[uisset vinum, ipse, 
qui nuptiis illis non erat dedignatus adesse, nuptias quoque illas miraculo veluit comprobare, atque aquas con- 
vertit in vinum. Nec alio perlinent qux idgm persequitur homil. 34, pag. 96 seq. Jam vero sermone 9, qui 
est tertius de Epiphania Domini, pag. 418 : Quia, inquit, tunc. primum apparuit Salvator in mundo, ipsa dies 
eodem vocabulo Epiphania nuncupata est. Quomodo autem apparuerit, requiramus; non quod in mundo ante 
non (uerit, cum mundus per ipsum factus sit; sed quod tunc primum signis atque. miraculis credentium cordibus 
Deus Christus illuxerit, et in tenebrosas conscientias hominum fidei splendor advenerit... Apparuit autem non 
tum oculis hominum quam saluti. Nam si prius natus ex virgine. oculis carnalibus videbatur, tamen non aypa- 
rebat, quoniam virtutem ejus adhuc fidei acies. ignorabat... Postea enim quam humanitatem suam mirabilibus 
declaravit, humanis mentibus tanquam novus et inopinatus apparens, eculos quosdam [rxvi] cordis infudit, ut 
CognosCeret sensus, quem non cognovit aspectus. Unde fit ut nos Christum Dominum per fidem, quem nunquam 
vidimus, contemplemur ; Judei quem perspezerunt oculis, palpaverunt manibus, hodieque non videant. Requira- 
mus igitur quod signum operatus sit, ut divinitatem suam populis declararet. Dicitur hoc primum fecisse mira- 
Clim, ut aquam. mutaret in. vinum. Magnum plane signum, et ad Dei credendam sufficiens majestatem. Quis. 
Tn miretur, in aliud quam erant elementa.esse translata? Nemo. enim potest mutare naturam, nisi qui Dominus. 


4 


4 
.-* 





"v ya, 


61 PILEFATIO. C8 


esi natura. Credendum est jam ex hoc mortalem hominem in immortalitatem posse convert, quanto ilis sub- | 
stantia in pretiosam est conversa substantiam. Nolim enim, auditor, nomina tantum perspicias vini ef aquae, sed 
si vis potentiam comprobare, virtutem rerum uspice. Tanto enim altius nesclo quid demonstratur... Boc igitur 
dignum est credere, operari Dominum voluisse, ut per hoc terrenum signum, [uturum jum tunc a sapien tibus 
celeste mysterium videretur. Nam si mirabile est utique, qute defecerant, convivis vina supplesse, quanto es; 
mirabilius, vitam qu& est exhausta, hominibus reparasse. De czeterls prodigiis a Christo patratis, ut de curato 
repente illo cujus arida erat manus, de restituta paralytico sanitate, deque Petro Christi virtute super aeruas 
ambulante, scribit Maximus homil. 108 et 146. Atque in hac quidem postrema, pag. 283 : Dominus Jesus 
Christus, inquit, ingressus sabbato synagogam, hominis habentis manum aridam spiritali medicina curavit; men 
appositis herbarum succis, non pigmentorum medicaminibus colligatis, sed verbo jubens, et in ira praciptesns | 
re(udit corpori sanitatem... Verbo igitur jubet, ut arenti dexter venarum se succus infenderet. Non mirum est, 
si is arenlem reparavit dexteram, qui totum corpus de arenti pulvere procreavit, et id verbi imperio resiitmit, quod 
in principio factura operationis instituil, velut auctorem suum plasma cognoscens obsequitur. Homilia porro 
108, pag. 560, post ubi Maximus obloquentes Pharisxos meminit, atque interrogantes quis ille esset qui 
paralytico dixerat : Fili, remittuntur tibi peccata tua, cum remitti, nisi a Deo, peccata non possint; tien allata 
respousione Christi, Quid est facilius dicere, Remittuntut tibi peccata tua, an dicere, Surge et ambula, etc.?... 
Scrulator animarum, inquit, preveni! mentium maligna consilia, et. deitatis sue potentiam operis attestatione 
monstravit, dum dissipati corporis membra componit, nervos stringit, jungit ossa, complet viscera, firmat artus, et 
gressus ad cursum suscitat in vivo cadavere jam sepujtos. Tolle lectum tuum, hoc est porta portantem, et omnes 
muta vices, ut quod est infirmitatis testimonium, sit probatio sanitatis, etc. De Christo auteni concedente ut Petrss 
euper aquas ambularet, paulo aute pagina nempe 357 dixerat : Nonne hic est qui Petri pedibus marinos vortues 
[xvii] inclinavit, ut iter liquidum humanis gressibus solidum praeberet obsequium? etc. Jam vero serm. 94, pag. 
639, de miraculis curationum geueratini disserit, et pag. 642, de sedata a Christo tempestate, et serm. 95, 
pag. 044 seq., de mirabili piscium captura, et serm. 106, pag. 668, de quinque panibus ac duobus piscibus 
quibus Christus quinque hominum millia explevit. Quinque panes illati sunt, inquit, et duodecim fragmentorum 
cophini sunt relati. Plus ergo inveniunt qui reliquias colligunt, quam detulit qui cibum contivio ministravit. De- 
nique saturalis quinque millibus virorum, vix duodecim apostoli duodecim cophinos sustulerunt, quod unus puer 
manu, antequam aliquid expenderetur, attulerat. Ita panis in manu Domini multiplicatur dum frangitur, crescit 
dum minuitur, dum erogatur augescit, atque utiliore dispendio creatura cibi populos pascit et proficit ; crescit in 
ore comedentium, quod minus putabatur in. manibus ministrorum. Denique ait sanctus. Andreas : Est puer wis 
hic, qui habet quinque panes et duos pisces, et reliqua. Mirum igitur in modem benedictione Christi Domini panis 
eolida natura fluit, abundat, exuberat, et quodam vigoris irriguo comedentibus, non jam. aquarum fons efficitur, 
sed escarum. Legimus in prophetis, quod idem Dominus potum sitientibus de duro saxo protulerit; ecce nunc 
esurientibus de sicco paue saturatis fluenta produxit. Quin etiam sermone 107 de simili prodigio septem panum 
quibus Christus quatuor millia virorum satiavit, deque muto ac surdo cul audiendi loquendique facultas resti- 
tuta a Christo fuit, deque sanata filia mulieris Chananzze acturus, pag. 6609, scribit hoc modo : Altitudinem 
Divinitatis sue, et misericordiam humanitatis mullis et variis modis in. Scripturis sanctis Dominus noster Jesus 
Christus ostendit, quemadmodum solet, in mysteriis et sacramentis, ut et petentes accipiant, e$ quarentes inveniant, 
et pulsantibus aperiatur. Omnia enim qua in hoc mundo sub fragilitate nostra exhibuit miracula, nobis profi- 
ciunt. Non utique. sine causa faciebat ea Dominus, vel quasi frustra et inaniter. Verbum Dei est Christus, qui 
non solis verbis, sed etiam (actis loquitur hominibus..... In alterutra parte vel qui solum. hominem [uisse dizeril, 
gloriam negabit Conditoris; vel qui solum Deum, negabit misericordiam Redemptoris. Nempe quod super turbam 
miseretur Dominus, ne vel inedia, vel longioris vie deficiat labore, novimus affectum atque compassionem huma- 
na& fragilitatis ; quod autem de septem panibus et paucis piscibus satiavit quatuor millia hominum, credimus di- 
vind opus esse virtulis..... Relictis Judxis venit in finibus gentium, ubi mulier Chunanaa..... Dominum depre- 
catur, que tandiu postulavit, donec acciperet quod petebat. Post hec iterum curavit mutum et surdum. Ergo in 
his diebus cum multitudo populi concurrisset, nec haberent quod magducarent... Dixit Dominus... Dimittere eos 
gejunos nolo... [Lxvui] Dicunt discipuliejus : Unde istos quis poterit saturare panibus in solitudine? Adhuc apostolos 
tenebat incredulitas, donec mysteria revelarentur ; nec recordabantur quod. fecerat de quinque panibus et duobus 
piscibus. Et interrogavit eos quot panes haberent. Qui dixerunt septem, et precepit turbae, ut discumberent super 
terram .. Et manducaverunt, et saturati sunt, et sustulerunt septem sportas plenas. Erant autem qui manducave- 
runt, quasi quatuor millia extra mulieres et infantes... In superiori lectione de quinque panibus et duobus pisci- 
bus quinque millia hominum satiavit ; hic septem panibus satwravit quatuor millia hominum, eic. Et sermone 45, 

P pag. 519 : Erat in Christo et regnantis dominatio, et ministerium servientis..... Erat in. forma Dei Christus..... 

! eum precepto ipsius de obsessis corporibus ac vetustis e sedibus reclamantes. demones pellebantur. Erat in Dei ! 
forma, cum mediis in fluctibus unda solidata venerandis ejus vestigiis serviebat. Totum enim ut Dominus poterat, — 
et totum patiebatur ut servus. Sed jam videamus quibus potissimum virtutibus quibusque gradibus ille qui servus 
erat Deum se esse suis discipulis confirmavit. Primo omnium fRideliseimi centurionis necessarium famulum, cum 
lethali urgeretur incommodo, rogatus nb ojus demino , absens abeentem, ut vere Deus, missa sanitate curarit, ct 


"^ . -: w- 





6$ PRAEFATIO. TU 


eygrotum ilium, quem paulo longius. decumbentem corporaliter non videbat, deitatis sum oculis visitavit. Denique 
miseranda vidue unicum. filism, cum jam sepeliendus lecto portaretur ad tumulum, jussione vivificantis imperii 
sascilatum, vita simul ac metri medias inter turbas, et morte ipsa teste, restituit. Post haec sacerdotum principe 
pro salute filie sna supplicante, ipse, qui vitam nascenti dederat, defuncta puelle animam. proprium induzit in 
corpus. Ác ne miraculis recentioris obitus apud impios concludi remaneret ulla suspicio, et putarentur non. esse 
mortui tam velociter suecitati, aed 6eati Lazari pergitur sepulturam, qui quatriduanus et fetidus, vinculis insuper, 
ut moris est, colligatus, ed preceptum Christi vocantis exsiliens, [actus est continuo Domino suo in colloquio par- 
liceps, et in mensa societate conviva. Quw omnia (acta sunt idcirco, charissini, ut nemo penitus de ejus. reditu 
ab inferis disputeret. Ac de miraculis quidem satis. Nam longum est iter ad omnia. Qux vero in norte Christi 
evenere, quique deinceps ab eo patrata sunt, et qu:e Maximus fuse copioseque tractat, ea equidein opportune 
post, cum tempus monuerit, describam. Nune de predicatione Christi paucis. Jam vero qux Servator generis 
humani aut palam aperteque eut parabolis usus docuit, comprehensa a Maximo video fuisse homilia 108, pag. 
921 seqq.; 109, pag. 361 seqq.; 111, pag. 569 seq. ; 114, pag. 380 seqq.; 116, pag. 382 seqq.; 117, pag. 336 
Beqq.; serm. 2, pag. 398 seqq., aliisque in locis qux» ne numerare quidem vacat. Hoc breve afferam, quod san- 
ctus antistes [Lxix] animadvertit sermone 37, qui est nonus de Paschatis Solemnitate, pag. 495 : Suscepia 
carne de virgine, ne quam in fide nostre confessionis nebulam pateremur, TOTO PRADICATIONIS SUE TEMPORE 
verum se revelabat Deum, per[ecium ostendebat et hominem. Flebat quippe, ut nostro dolore maerens ; sed ut sua 
virtute potens miseratus c&corum tenebras, huic necdum formatos faciebat oculos, illi reddebat amissos. Nuvi- 
gans cum discipulis suis somno hominis dormiebat in puppi ; sed conscig majestatis imperio insurgentium fluc- 
iusm moles minacesque ventos. serena. protinus. tranquillitate compescuit. Moriturum se, ut temporalis vite 
homo sepissime testabatur; sed ut. clernus Deus, re(ugo in corpore vituli spiritu, ad lucem mortuos redire 
precepit. 

XV. Venditum porro ad extremum a Juda proditore, per summum scelus fuisse Servatorem Christum, 
eamque ob rem Judam ipsum fuisse sua sententia condemnatum , Maximus docet homilia 47, pag. 144; 48, 
pag. 147 seqq. Homilia autem 51, pag. 157, latronem qui in cruce cenfessus Christum est, cum Juda , idem 
Maximus conferens : Recte plane, inquit, Dominus huic (latroni) donat paradisum , quia quem Judas Iscariot 
in hortulo paradisi distraxerat, hic in crucis patibulo confitetur. Mira res ! confiletur latro quem discipulus 
abnegavit. Mira, inquam, res ! Latro honorificat patientem , quem. Judas prodidit. osculantem. Ab hoc pacis 
blandimenta venduntur, ab illo crucis vulnera praedicantur. Et homilia 52, pag. 162 : Judas postquam fidbm 
perdidit, innocentiam apostolatus amisit. Ümnium enim crininum reus [actus est, postquam viriutum omnium 
Dominum denegavit. . . . . . Facit igitur et fides innocentes latrones, et perfidia apostolos criminosos. Sed hac 
de re plura persequi non est opus. De judicio in Christum iustitutu a Pilato Jude preside (quod quidem 
judicium injurie plenum injustitieque fuit) egregie Maximus disserit homilia 46, pag. 145. In Christi accu- 
satores autem Hebrzos, qui se suosque posteros irent perditum , sic habet serm. 99, pag. 415 seq. : Crudeli 
sententia sua. filios posterosque suos sceleribus. addixerunt, dicentes : « Sanguis ejus super nos el super filios 
nostros.» Crudelis sententia Judaeorum, qui [acinore suo non solum presentes liberos damnant, sed etiam non 
natos occidunt. Quantos enim hac voce ad conscientiam (acinoris vocant, quos scientia. criminis non tenebat. 
Crudelis, inquam, impietas, quód posteros ante in reatum vocat, quam producit in lucem, ut prius futuris contin- 
geret peccare quam vivere. Cruenti plane genitores, qui ante parricide [acti sunt. quam parentes; et ante eos 
socios suos aceleribus assumpserunt, quos utrum sanguinis participes possent habere, nescierunt. Non igitur 
mirandum est si in Salvatorem tam crudeles (uerunt, qui exstiterunt in. suos. posteros tam crudeles. Tacuisse 
vero Christum, duin accusaretur, [Lxxj Maximus monet, tacendoque suam confirinasse innocentiam, atque 
victoriam reportasse. Homilia 46, pag. 141 seq.: Mirum, iuquit, forsitan videatur, [ratres, cur Dominus upud 
preeidem Pilatum a principibus sacerdotum accusetur, et taceat , nec nequitiam eorum sua responsione convin- 
ca, cum ulique ingestam accusationem nonnisi refellere soleat subsecuta de[ensio. Mirum, inquam, fiat, [ratres, 
quod arguatur Salvater, et tàceat.. Taciturnitas enim interdum pro consensu habetur; videtur namque confir- 
mare quod objicitur, cum non. vuit respondere quod queritur. Accusationem ergo suam Dominus tacendo con- 
firmat? Non plane accusationem suam tacendo confirmat, sed despicit non. refellendo. Bene enim tacet, qui 
de[ensione non indiget. Ambiat defendi, qui meluit. superari. Festinet loqui, qui timet vinci. Christus autem . 
eum condemnatur, et superat : cum. judicatur, et vincit , sicut ait propheta ; Ut justificeris in sermonibus (uis 
el vincas cum judicaris. Quid ergo opus ei lÓqui ante judicium , cui ipsum judicium erat plena victoria? Vincit 
enim cum judicatur Christus , quia sic innocens. approbutur ; unde ait Pilatus : Innocens ego sum a sanguine 
hujus justi, etc. Jam vero pro quibus, quamobrein, quam sxva Servator generis humani pertulerit, ex iis 
que mox afferam plane liquet. Homilia 52, pag. 162, sic habet: Unus passus est pro salute cunctorum. 
lursus homilia 50, pag. 153 : Passio Christi, iuquit, nostra redemptio est, mors ejus vita nostra. Ideo autem 
mala hec cuncta sustinuit, ut nos bona omnia sentiremus. Ideo crudelitatem in se exerceri muluit, ut nobis 
misericordiam largiretur. Auferens enim per crucem humani generis injurias , eas omnes in suu pussione con- 

sumpsit. Consentanea sunt , qux scribit homilia 83, pag. 270. Naui : Unigenitus, inquit, Dei factus est Filius 
Yéminis, ut qui creator mundi erat, fieret et redemptor. Qui aub Pontio Pilato crucifizus. est, et. sepultus, 





T PRUEFATIO 72 
Nulla nobis sit de Christi cruce«con(usio, quia habemus de ejus. passione. victoriam. ... Immaculatus Agnus 
non sibi, sed nobis est passus. . .. Nec incogitata ei, quod peremptus est , aut improvisa res accidit , qui divint- 
latis suc consilio idcirco suscepit hominem, ut pro homine posset occidi. Supplicium autem. crucis elegit, ut 
sublimiorem victoriam pareret pena deterior; él qui UNIVERSITATIS BONO- PATIEBATUR, quasi in conspectu. swundi 
in altum sublevatus occumberet; simul ut qui crucifizsum viderent , mirabilia cernerent crucifixi. 

De crucis autem symbolis quid dicam, qu: sic percensendo explicavit Maximus, ut ea Justinus martyr 
lique czeteri explicarant, qui deinceps adversus ethnicos pro religione Christiana pugnaverant. Ác Justinus 
quidem, apologia 4, num. 55, pag. 78 edit. oper. Venetze an. 1747 : Intuemini, inquit, animo, quecunque in 
mundo versantur, an. sine hac figura. administrari et commercio [Lxxi] inter se conjungi possint. Mare mon 
scinditur, nisi tropheum illud, quod dicitur velum, integrum in navi maneat. Terra vero absque eo non aratur. 
Fossores opus non faciunt, nec manuarii pariter artifices, nisi adhibitis hanc figuram pre[erentibus instrumen- 
tis, etc. Consonant his quie Tertullianus Apologetici cap. 16, Minutius Felix in Octavio pag. 502 edit. Lugdun. 
Batavor. au. 1709, ut reliquos preteream, disputant. Age vero Maximus, an non homilia 50, pag. 254, 
perinde agit de navis arbore, que prx se similitudinem crucis ferat, et sine qua scindi mare non queat ! 
Grande, inquit, crucis est sacramentum, et si intelligamus, per hoc signum etiam mundus ipse saleutur. Nam 
cum a nautis scinditur mare, prius ab ipsis arbor erigitur, velum distenditur, ut cruce Dumini facta, aquarum 
fluenta rumpantur ; et hoc dominico securi signo portum salutis petunt, periculum mortis evadunt. Figura. enim 
sacramenti quedam est velum suspensum in arbore, quast Christus sit exaltatus in cruce. Sicut autem. Ecclesia 
sine cruce stare won potest, ita et sine arbore navis infirma est..... Sed et bonus agricola cum parat terrae solum 
vertere, et vit? alimenta perquirere, nonnisi per signum crucis id facere conatur , dum enim aratro dentale saó- 
ficit, affigit aures, stivam ingerit, figuram crucis imitatur : compactio enim ipsa similitudo quedum est Domizice 
Passionis. Pergit Justinus : Humana forma non alia re ab animantibus rationis expertibus differt, nisi quod erecta 
€8l, et extensionem manuum habet....... nec aliud quam crucis formam ostendit. Horum sunt similia, qu:e profert 
Tertullianus in 1 ad Nationes libro, cap. 19 : Ipsi, inquit, corpori nostro tacita et secreta linea crucissitus est. 
Minutius item Felix in. Octavio, pag. 504 : Deum homo porrectis manibus pura mente veneratur. Ita. signo 
erucis aut ratio naturulis innititur, aut vestra religio formatur. (Juid Maximus? Ibid., pag. 155 : Ipsius, inquit, 
incessus hominis, cum manus levaverit, crucem pingit. Eam autem ob rem expansis manibus orare olim con- 
suesse Christianos Maximys animadvertit. Ideo. inquit ibid., elevatis manibus orare precipimur, utipso quoque 
membrorum geslu passionem Domini fateamur. Ejus consuetudinis meminit Tertullianus in eo libro quem 
inscripsit de Oratione, cap. 12 : Nos, inquit, non attollimus tantum (manus), sed etiam expandimus e Dominica 
Passione modulantes, et orantes confitemur Christo. Et Apologetici cap. 50 : Sursum, inquit, suspicientes Chri- 
&tiani, manibus expansis, quia innocuis; capite nudo, quia non erubascimus; denique sine monitore, quia de 
pectore oramus. Jam hoc diu ante Tertullianum litteris consignarat Clemens Roman. pont. Evist. 1 ad Co- 
rinth., num. 2, pag. 10, tom. 1] Epistolar. Romanor. pontific. edit. Paris. Coustantii an. 1721. Hinc in vete- 
ribus Christianorum monumentis, ccmeterialibus cumprimis, imagines exhibentur firorum mulierumque 
manibus extensis [.xxi] orantium. Revertor ad Maximum. ls de cruce Christi scribere pergit hoc modo : Hc 
etiam exemplo Moses sanctus, cum contra Amalec bellum gereret, non. armis, non ferro, sed elevatis eum ad 
Deum manibus superavit. Protulerat ei facem vetus auctor in primis Epist. ascriptze sancto Barnabs, num. 132, 
tom. I Apostolicor. Patrum, pag. 61 edit. Londin. an. 1746. Hujus est exemplum imitatus Justinus martyr 
Dialogo cum Tryphone, num. 91, pag. 198, quo loco : Cum populus cum Amalec, inquit, bellum gereret, a 
Nave filius, qui Jesus cognominatus est, primus esset in acie, Moses ipse Deum orabat manibus utrinque ez- 
lensis. Hur autem et Aaron eas toto die sustinebant, ne eo lassato, demitterentur. Si quid enim de hoc signe 
crucem imitante remiserat, populus vincebatur, ut in. Mosis libris acriptum est. Sí vero in hoc situ permanebat, 
tandiu vincebatur Amalec, et qui viribus prastabat, per crucem prastabat. Non discrepant quz scripserant Ter- 
tullianus lib. adversus Judzeos, cap. 10, pag. 196, et lib. n1 contra Marcionem, cap. 18, pag. 408 edit. Venetc 
an. 1744; sanctus Cyprianus lib. u Testimonior., cap. 21, pag. 46 edit. Oxon. an. 4682; Julius Firmicus lib. 
de Error. profanar. relig., pag. 448 edit. Post. Octav. Minuc. Felic. Lugdun. Batavor. an. 1709; utque cz- 
teros przetermittam, ne sim in re minime necessaria nimius, Gregorius Nazianzenus Carm. Lm, pag. 127 edit. 
Colon. an. 1690. 

Neque vero his tantum figuris symbolisve sese continuit Maximus. Nam illustre etiam ae memorandum 
illud in memoriam populo revocavit, de serpente :xreo erecto a Mose Dei jussu, curandürum eorum causa qui 
serpentum morsibus adducti fuerant in extremum discrimen vitz. Itaque homilia 49, pag. 152 : Cum, inquit, 
Moses sanctus filios Israel de captivitate Zgypti produxisset, atque idem populus in deserto gravi a serpentibus 
incursione laboraret, nec aliqua illis armorum defensio posset obsistere, tum sanctus Moses divino repletus spi- 
ritu, serpentem cereum affizum ligno inter medius morientium erexit turbas, et mandavit populo ut de illo signo 
spem gererent sanitalis; atque hac re tanta medicina contra morsum aspidum provenit, ut quisquis vulneratus 
in illam serpentis crucem aut respicerel. aut speraret, statim remedium salutis acciperet. Cujus facti etiam Do- 
minus in Evangelio meminit, dicens : Sicut. Moses exaltavit serpentem in deserto, ita exallari oportet Filium 
. hominis. Unde si afficus seroens ligno filiis Israel contulit sanitatem; quanto magis salutem vrestat populis 





(2 


25 PRAEFATIO. ?i 


Dominus m patibulo crucifixus? Et si figura tantum profuit, quantum prodesse credimus veritatem? Serpens 
igitur primus crucifigitur ; recte plane, vt qui primus apud Deum peccaverat diabolus, primus crucis sententia 
[eriretur. In ligno enim crucifigitur, ut, quia homo in paradiso per arborem concupiscentim deceptus. (ueret, 
nunc idem per ligui arborem salvaretur, atque eadem materia que causa mortis (werat, |.xsiu] nunc idem eseet 
remediun sanitatia, etc. Mirum quam hzc. congruant doctrine Patrum swperiorum. Auctor vetus. Epistolam 
sancto Barnahz apostolo attributz num. 12, pag. 65 : Moses, inquit, facit figuram Jesu (quod passurus eeosf, 
et vitam prabiturus ipse, quem Judei putabant periisse) in signo cadentis Ieraelis. Effecit enim. Deue, ut cum 
serpentes morderent eos , et morerentur ; quoniam transgressio per serpentem in. Eva contigil... Moses (aeeret 
serpentem. &neum, ac gloriose collocaret, atque per preconem convocaret populum.... Dix autem. Moses ad 
illos : Cum aliquis ex vobis morsus (uerit, veniat ad serpentem tn ligno positum, ei credat, aique speret quad, 
lieet. mortuus ille sit, poterit vitam prestare, et confestim servabitur. -Atque ita facicbant. Habes etiam ín hoc glo 
rians Jesu. His consentanea tradidere Justinus martyr in Dialogo cum Tryphone, num. 91 , p. 199; Tertullianus 
Vib. exdversus Judeos, cap. 10, p. 596; Cyrillus Bierosolymitanus eatech. 15 , num. 20, p. 192 edit. Paris. an. 
4730». Sed longum est omues commemorare. Àc satis multa de üiguris symbolisve crucis. Reliquum est, ut quse de. 
Servatoris Christi morte, Maximinus suis opusculis complexus est, paucis, quoad ejus fleri poterit, exponam. 

Ergo ille homilia 51, pag. 158, quid de morte Servatoris ejusdem mostri devotio fldei ferat, proponens : 
H ec est, inquit, fidei plena devotio, ut cum de vulneribus Domini proffuus sanguis cornitur , tum de potestate 
ejus venia postuletur ; cum videtur ejus humilitas, tum magis ieneutur ejus divinitas ; cum morti addictus puta- 
tur, tunc regis illi honorificentia deferatur. Quemadmodum delata à sancto latrone fuit, de quo homilia 59, 
pag. 105, Maximus idem sie testatur : Salvatorem tunc^majestatis Dominum recognoscit , cum videtur humili- 
tatis patientia cruciari. Jam vero howilia 54, pag. 175 : Quis, inquit, in Eliseo prefiguratur , nisi noster Jesua 
Christus, qui resurrectionem de morte largitur, et vitam. sepultus operatur? Et paulo post Jon: prophete, 
quem nautz increparant, Christum comparans : Naute, inquit, dimissuri Jonesm , tamen verentur. et dicunt: 
Domine, ne des super uos sanguinem innocentem. Nonne vobis videtur nautarum increpatio, Piluti esse con[es- 
sio, qui tradit Christum, ei tamen larat manus suas et dicit : Mundus ego sum a sanguine justi hujus ? Dicit 
itaque Junas in oratione sua : Tolle igitur, Domine, animum meam, quia melior est miki mors quam vita. Dicat hoc 
verius Dominus noster Jesus Christus, quia melior est mihi mors quam vita ; id est, vivens unam Judaeorum gentem 
salvare non potui ; moriar, et universus mundus UNA MORTE SALVETUR. Jonam cetus piscis excepit immersum, sed 
won contigit devoratum... Quis est iste qui intra avidos rictus assumi potest, consumi nom poltegt...? Quis eet iste qui 
vastissimos sinus periculorum tutus ingreditur, ei sub altitudine immensa conclusus, atque mortifera, |Lxxiv] vitali 
aere pascitur, et demissus in alienam rerum naturam, in vite exsilium cum vita peregrinutu? , e mortis superstes 
annuntiat venturam mundi salutem ?... Hic est Dominus noster Jesus Christus, quem serva mors, inexplebilisbellua, 
in escam euam rapuit, et predum suam captiva contremuit. Contremuit, inquafn, am si noverat crucifixum, tamen 
quem non meminerat reum, non poterat tenere damnatum, quia culpam non (acit pana, sed causa. Quasi solitum 
cibum perditum in origine mundi hominem devoravit ; sed maguam esse cibi ipsius dignitatem pre(ocata. cognovit, 
atque ideo divinus sermo commemorat : Et precepit Dominus pisci, e! evomuit Jonam in aridam. Preceyit eryo be- 
stic, precepit morti semper esurienti, precepit abyssis et inferno, ut mundo restituant Salvatorem. EvonuiT au- 
tem hoc debemus accipere, quod ex imis visceribus mortis victrix vita remearit, atque eam ex imis praecordiis in- 
[erni perditio exulcerata reddiderit. Videmus itaque in prophete afflictionibus apertissime prefiygsratam et mor - 
tem pariter (Christi) et resurrectiqnem. Quapropter, quod impletum cernis in servo, credere non cuncteris in Do - 
mino. Przenuntiarat quidem Servator se futurum in ventre terra tribus diebus tribusque noctibus , quemadmo- 
dum Jonas fuerat in ventre ceti (Matth, xii, 40). Atque hoc scilicet Jonze symbolo usi plerumque fuere Pa- 
tres, cum vel Jud:eos refellerent, vel de morte, resurrectioneque Servateris scribendo loquendove, populum 
docerent. Adeundi Justinus martyr, Dialog. cum Tryphone Judeo, num. 107; Tertullianus, lib. de Pudicitia, 
cap. 10, quo loco Jonam exemplum esse passim dominice passionis scribit; Origenes, Commentariorum in 
Matth. tom. XII, pag. 277 edit. Venetze an. 1745; Gregorius Nazianzenus, orat. 1, pag. 45; Cyrillus Hiero. 
solymitanus, catech. 14, num. 17 seq., pag. 215 seq., ut Hieronymum, Augustinum, Cyrillum Alexandrinum 
preetermittam, quorum sunt testimonia descripta a Natali Alexandro, dissert. 10 in Histor. eccles. Vet Testam., 
art. 5, tom. Il, pag. 169 edit. Lucensis an. 1748. Quid ? si Christiani ipsi veteres et anaglyplo opere et pi- 
curis Jonam expressere, ut intuentes, mortis resurrectionisque Christi reminiscerentur ? Conler Aringhium 
Rome subterr. lib. 1, cap. 10, pag. 525 et 555; lib. ur, cap. 38, pag. 555, 551, 585 seq., toin. I; et lib. 1v, 
«ap. 14, pag. 71, 97, etc., et lib. v, cap. 22, pag. 505 seqq., tom. I1; Philippum Bonarotam, Osservazioni so- 
pra alcuni frammenti di vasí antichi, tab. 1; Bottarium, Hom. subterr., tab. 42, pag. 191; Equitem Victoriuu, 
Opusc. de septem Dormientibus, pag. 55, 55. 

Sed redeo, unde huc diverti, ad Maximum de Christi Servatoris morte, deque miraculis qu: tuuc. patrata 
sunt, disserentem. Homilia 57, p. 181 : In resurrectione, inquit, Christi elementa omniu gloriantur. Num et solem 
ipsum arbitror esse in hac [Lxxv] die solito clariorem. Necesse enim est ut sol in. ejus resurrectione gaudeut , in 
cujus passione condoluit; et cujus MORTEM LUGUBRI QUADAM CALIGINE PRUSECUTUS EST , ejusdem vitam nitidioris 


hucis splendore suscipiat. Verum quid uultis lectorem inoror? Omittam cetera Maximi, qux sane perplura 
ParaoL. LVII. 





15 | PRAEFATIO. . 70. 
ent, eademque pr:eclara.hac de re loca. Eo deinceps ex homilia 85, pag; 270, contenti erimus uno. Est - 
a&ténà hujusnindi * Ünigenitus Bei. füctis est. Filtus hominis, nt qui ereator mundkerat, fieret et redemplor. 
Qni sub Bontio Pilató crudifexus vsi, et sepultus. Nulla wobis sit de Christi cruce con[usio, quia habemus de ejus; 
péesiónie wictoriam 7: ^1... Supplicium autem trucit elegit, at sublimiorem gloriam: pareret pena deterior ; et qui 
ukitersitatis bono patiebatur, quasi in conspectü rkundi in altum sublevatus occumberet ; simul ut. qui Crucifizum 
videbant, mirabilia córnerent Crucifixi. Nam satis abundeqüe gloriam patientis ostendunt repentina solis obscu- 
nitas; tremór lerrartit , saxorum divisio , resurrectio mortuorum. Hiud autem quanti esi testimoni, quod. etium 
pititer cwücifizub Intro memoriam sui'in celesti regno fieri a consorte supplicii precabatur ? Hinc esi, carissimi, 
qWod itlustones et probra, quar pertulit Christus, crucem, MORTEMQUE ejus non suspiriis ingemiscimus , sed con-' 
tinis laudibus célebrámus. Sepultus est autem, quia consequens erat, ut qui MORTUUS FUERAT, acciperet sepul- 
tuam; .;. Sepultus: est, ut^qui YERE- WORTUUS CREDEBATUR, VERE REDISSE A MORTUIS CREDERETUR. Tertia, 
inquil, die resurrektif'a mortuis. . .... Si credidisti (de Christo) ovop wonis est, crede Quob vrt& EST. Sicut 
eMm in paesione mysterium pielatir est, ita in resurrectione operatio potestatis, ut ait ipse : « Potestatem! liubeo 
petendi animam meam; et potestatem habeo iterum sumendi eum. Quomodo itaque" non illi suppetebat vitd post 
MORTEM, Cui MORÍ rin fit conditio, sed potestas? .. .. Quomodo poterat inferni legibus detineri, qui idcirco Est . 
MORTUUS, 4f rhof'e amitteret! potestatem? | (7 
: Ak mirabitur:fortasse quiapium quid'sit, quod cum Maximus, Christum mortuum revera fuisse, credi ab 
omnibus oportere, jure precipiat; tum sancto latroni, quod id non crediderit, vertisse laudi videatur. Sic 
' enim scribit homil. 84, pag. 1568: Iste fidelis latro non credidit moriturum , quem annuntiat regnaturum ; RON. 
putat. subdendwum. in[eris, quem. dominaturum confitetur in. celis. Verumtamen qui seriem orationis Maximi - 
diligenter considersrit; is plane perspiciet non eo laudari sanctum latronem a sancto antistite, quasi i$ - 
lajro.crediderit, non fuisse.pmorsus moriturum Cbristum ; sed quod crediderit Christum ipsum non fuisse 
moriturum, si mori noluisset. Nem ut idem paulo post docet Maximus : Cognovit latro, ómneni Domini pas- 
sionem.ex ipsias fieri volunalé, ol-in. potestate ejus esse morti animam tradere vel ad vitam iterum remeure. 
Nisi autem ita sensisset Meims, secum iffse profecto conflixisset, Eum vero pugnantia [Lxxvi] fuisse locu- 
tum quis sibi prudens persnaserit? Atque i5, ut vidimus, vere fuisse mortuum Christum, idque credi ab 
omnibus oportere statuit. Quod porro adjungit : Non putat latro subdendum inferis, quem dominaturum con- 
fitetur in celis; id profecto non: impedit , quin Christum latro crediderit moriturum. Imo ostendit atque 
effieit, moriturum credidisse, Nam, ut' fert de nou subdendo inferis Christo homilia Maximi 53, pag. 174, 
Dominus eastissimos sinus periculorum tutus ingreditur, el sub altitudine immensa conclusus, atque mortifera. 
vilali aere pascitur, et demissus in alienam. rerum naturam , in vitte exsilium, cum vita peregrinatur, et moris 
sspersies annuntiat venturam mundi salutem. Hic Dominus noster Jesus Christus, quem seva wons, inezplicalilis 
bellua, IN ESCAM SUAM RAPUIT et predam suam captiva coniremuit. Conttemuit, inquam : nam si noverat cruci- — 
feum, tamen quem non meminerat reum , non poterat tenere damnatum... . Ideo divinus sermo commemorat : 
Ex precepit. Dominus. pisci, el evomuit Jonam in aridam. Procepit erjo bestie, precepit MonTI semper esu- - 
rienti, precepit abysais et inferno, ut mundo restituant Salvatorem. Evouuir autem hoc sic debemus accipere, 
quod óz mis VIBCERIBUS MORTIS VICTRIX VITA REMEARIT , aíque cam ez imis pracordiis inferni perditio exulce- , 
- rata. reddiderit. Videmus in prophetg (Jonz) affictionibus «pertissime prafiguratam, et wonTEM pariter, el. 
resurrectionem (Christi). Quapropter quod impletum cernis in servo, credere ne cuncteris in Domino. 
Sed quoniam de sancto latrone incidit mentio, est profecto cur ei eliam scriptori faciendum esse satis. 
: videatur, qui ante annos paucos in invidiam Maximum vocavit, quasi is latronem ipsum sola fide salutem 
fuisse consecutum existimarit. Quid autem scriptori illi offensioni fuerit, explicabo brevi. Legerat ille in 
- homilia 594 Maximi. Latro « in cruce positus Christum credidit crucifixum, et ideo qui consortio passionis 
. utitur, consortio paradisi condonatur. » T6 credidit autem ita hominem commovit , ut nihil in latrone meriti 
ac virtutis, preter fidem, agnitum concessumque a Maximo fuisse arbitraretur. At is scriptor non animad- 
vertit agnovisse in latrone ipso criminum penitudinem, Maximum; pradicasse latronis ejusdem meritum, 
inque supplicii peena pro delictis suis perferenda patientiam ; commemorasse ardentem ejus in Deum 
caritatem. Caritate autem mullitudinem operiri peccatorum , ecquis orthodexus ignorat? Quod si fide 
.ad gloriam pertigisse latronem Maximus dixit, fide certe per[ecta , hoc est per caritatem operante, non 
3$ . informi, dixi ; haud secus atque dixerit Apostolus in Epistola ad Hebrxos, sanctos per fidem vicisse regna, 
udepiosque. [fuisse repromissiones. Sunt, autem verba Maximi homil. 51, pag. 156 seq. , hujusmodi : luii 
latroni cREx QUAM PERTULIT, Jon lam supplicii damnatio, quam SALUTIS OCCASIO. . ... dut SEPPLIGIUM PATITUR, 
. |oxxvir] REGNUM COELESTE CONSEQUITUR....  Jleminiscens scelerum suorum , et POENITUDINEM GERENS , plua 
incipit AvERE uUop &PERAT, quam sentire quod patitur. ... Intellexit, quod pro alienis peccatis (Christus). has. 
plagas susciperet. .. , et scivit, quia in corpore Christi vulnera , non essent Christi vulnera , sed latronis, aique 
,üdeo PLUS AMARE COEPIT , postquam in corpore ejus sua vulnera recognovit. Et homilia 52, pag, 162: Macwa . 
igitur er PERFECTA FIDES ih. illo latrone [uit. Magna et admirabilis fides ,.que Christum crucifixum gloriari 
wtagis credidit, quam puniri. ... Dominus autem secu dum fidem el meritum tribuit el remunerationis obsequium. 
Iw ergo ea fuic de sancto latrone Maximi nostri oj inió, quan ci scriptor ille recens afünzit,. 


- 


U 


LI 








7 PRAEFATIO. 18 


Neque vero hoc ipso scriptore novo minus injurix: Maximo conflant ii, qui eo -deductuin fuisse sauctum 
episcoputri süSpleábtur, ut à Christi corpore triduo inortis fuisse petsonam Terbi sejunctam pularint. Naim 
hujusce sententie in opuscülls Maximi ne vestigium quidem cernitur. Quod autem vir sanctus homil. 45, 
pag. 138, scribit, clamasse Christum ín eruce : Deus ineus, cur me dereliquisti, id profecto non el(cit, ut, 
ejus opinione, derelictum a Verbo fuisse corpus suspicemur. Hzc enim apte ad Evangelium Maxiniun tcri- 
psisse, quis neget? Quid? Evangeliine àuctoritate osténdi à se quisquam arbitratur posse, Verbi divini yor- 
sonam dimisisse corpüs, (uod assumpserat salutis humanz: causa? Nihil minus. Át enim addit Masiinus : 
Hoc dixit, (Christus) ut marifestdrél, propler nos &e esse derelictum , quorum peccata portabat. Ego vero illud 
rogo quo tahdem modo derelictum propter nos se Christus dixerit, teste Maximo? Equidem in homiliis Maximi, 
propter nos Christuin objectum injuriis Jud:orum, plagis, malis, morti luisse lego; derelictum autem a 
persona Verbi-corpus, quod assumpserat, nusquam lego. Quid ergo est, cur non eadem ratione derelictum 
Christum, teste Maxirho judicetn, qua derelictum docuit sanctus Leo? Serm. 66, cap. 2, pag. 187 edit. Rom. 
an. 4755 : Jdeo Jesus voce mugna. clamabat, dicens : Quare me dereliquisti ? Ut notum omnibus faceret quare 
oportueril ewm foh erui , non deferidi , sed savientium manibus derelinqui, hoc est salvatorem mundi fieri, ct 
omnimn lrominum tedemptorein , non. per miseriam , sed per misericordiam ; nec amissione auxilii, sed def[ini- 
tione morleudi, etc. Quid autem est horum similius doctriua Maximi? Homilia 46, pag. 142: Nolo sic de- 
fendi- justitiam, sicut sblet iniquitàs excusari... . Causam suam mavult comprobare, quam dicere. Suam salutem 
perdidit, ut salutem omnium lucraretur; in se vinci maluil, ut viclor esset in cunctis. Pergit autem Maxünus, ac 
pag. 144 pettitissutn Pilato ostendit, ut adversum Servatorem Christum furentis Synagoge | sacrilegitm con - 
firmare. Et honmil. 50, pag. 154: Passio illius, inquit, nostra redemptio est, mors ejus vita nostra est. 1deo 
autem [Lxxvir]. mala hec cuncla. sustinuit, ut nos bona omnia sentiremus : ideo crudelitatem in se exerceri 
maluit, ut nobis misericordiam largiretur. Áge vero si divini Verbi persona dereliquisset corpus, ab coque 
se disjuntisset , auctore Maximo; qui landem sic induxisset idem Maximus Christum dicentem : Palpate 
manu, alque videte fide, quia inest mihi iilius corporis veritas , quod pependit in cruce, atque mortuum depo- 
situm fuit in sepulcro ; et proprietas Deitatis, qua WE MORTUUM ATQUE IN SEPULCRO DEPOSITUM SUSCITAVI. Cus 
anima jam sejuncta esset a corpore, si divina perinde Christi persona corpus idem deseruisset, quo demuia 
modo dici a Maximo potuisset, Christum ipsum sepultum fuisse, sEkQuE deinde in e&rUuLCRO pEPOSITUM Susci- 
tasse? Non ergo Maximi opinione, sejuncta a Christi corpore triduo mortis fuit persona Verbi. 

XVI. Vidimus proxime de sepultura Christi, quid Maximus noster senserit. Multo ille plura ea de re suis 
in homiliis ac sermonibus disputat, quz tamen describere non est opus, cum eodem atque mode descriptus 
Maximi ipsius locus recidant, neque quidquam ferant, quod majorem in modum illustrandum essc videatur. 
Venio igitur ad articulum qui est de Christi descensu ad inferos. De hoc sic Maximus disserit homilia 57, 
pag. 182 : Quid mirum si apud superos (mortuo Christo sunt tenebre, cum Ius descendit ad inferos. Serm. 9, 
pag. 479: Dum mortem, inquit, ad inferna wsque persequitur, ad paradisi eempiterna gaudia, quem creavit 
atque redemit hominem, revocare dignatus est. Ad inferna usque persecutus est mortem , aique eamdem in regno 
suo gloriosius captivam fecit atque de eadem triumphavit. Aperta tunc eunt tenebrosa illa infernorum penetrahia, 
Quod iiunquam viderat celeste lumen, &terna noz mirata est. Unde cum propheta ipse dicere poterat : 0 mors, 
ero mors tua, ero morsus tuus, inferne. Namquem ut mortuum putabat, coacta est dimittere, et illorum quos j«m 
retinebat, experta est liberationem. Sermone 45, pag. 514 : Que omnino facia sunt idcirce , carissimi 
wt nemo penitus de ejus redilu ab inferis. disputare, qui probabatur tanta. gloria auscitasse. de[unctos .. .. . . 

ÁAmemus eum tam magna nobis beneficia con[erentem, suscitantem mortuos; veneremur ab inferis resur- 
gentem; columus , adoremus etiam ad Patris dexteram. considentem. Quamobrem vero. ad inferos Chri- 
stus descenderit, idem exponit Maximus homilia 57, pag. 180. Scribit enim hoc medo: (Quod in 
inferno luceat , ait. propheta : Qui sedebant in. regione unbre mortis lax oria est illis. Et homilia 60, pag. 
189 seq. : Quam bene triumphum Domini propheta describit. ....  Kcce Dominum euntem ad. colos non 
praecedit, sed comitatur gloriosa captivitas. Quo etiam revolvuntur, «qwe prodit sermone 99, pag. 476, et 
sermone 31, pay. 479, ubi : Dum mortem (Christus) ad inferna usque persequitur, ad paradisi sempiterna gau- 
dia, [.xxix] quem creavit ac redemit hominem, revocare dignatus est... In hac sacraliesimte resurrectionis festi- 
vitate, suscilante se Domino, multa sanctorum corpora resuscitata reviserunt atque emciam introierunt. civita- 
tem. Hostias namque suas Salvator hodierna die, cum, resurrexit, suscitavit. Et sermone 4 » pag. 507 : Easultet 
' caro nostra, qua vere est terra, quoniam glogificata per Christum societatem. Divinitatis emerait. Erumpant, ait, 
montes jucunditatem, et colles justitiam. Hos montes collesque qui excitantur ad. gaudia, patriarchas dici, non 
inconvenienter accipimus, sicut et in David sancto legimus : llluminans tu mirabiliter a montibus erternis... Nec 
immerito justi quique montes nuncupantur et colles, qui terrena conversationis humilia relinquentes ad superiora 
celestis vitee fidei sua verticem sustulerunt. Justissime itaque venerabiles patriarche assumere mcunditatem soi - 
mone prophetico commonentur ; quorum proles, id est Christus Dominus, mortis sue resurrectionisque mysterio, ' 
etiam preteriti seculi Patribus vitam re(udil. amissam. Jucundantur omnimodis patriarche, quorum de germine 
natus Dei Filius, universam mundi [aciem diabalicis dudum impietatibue sordidatam, $mmaoulato corporis sui 
Novo Cruorü détéfell, eic. Kt sermone 42, paz; 40 ; Elegil mori, non ut ilium sibi vindiwaret infernus, erd ui 


Fat tht ire —-^-- "02" 


19 PRJEFATIO. 70 


mortuos a mortibus liberaret. EX sermone 4&, pag. 915 : Inferua non. horruit, damnutoque ipso actore delicti, 
susceptum hominem portavit in celum... Houo qui pravaricationis humiliatus lege captiva diabolico jugo colla 
subjecerat, omnia tyrannice captivitatis vincula a Dei Filio captus evasit. 

XVII. De resurrectione porro Servatoris Christi preclare Maximus agit homilia 57, pag. 179 seqq.; howi- 

lia 58, pag. 172; et homil. 88, pag. 271, quo loco : Tertia, inquit, die resurrexit a mortuis. Si credidisti de 
Christo quod dedecoris est, crede quod glorie est. Si credidisti quod mortis est, crede quod vita: est. Sicul enim 
in passione myslerium pielalis est, ita in resurrectione operatio potestatis, ut ait ipse : Potestatem habeo ponendi 
animum meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam. Quomodo ergo non illi suppetebat vita post mortem, 
cui mori non fuit conditio, sed potestas?... Quomodo poterat inferni legibus detineri, qui idcirco est mortuus, ul 
mors amitteret. potestatem ? eic. Sed, ne pluribus lectores detineam, uno illo utar loco ex sermone 29, pag. 
472, qui plane demonstrat veritatem plenz: miraculorum resurrectionis Christi. Est is vero hujusmodi : Om- 
nium revixit saluti, qui Pho o«NIUM PECCATIS addictus esi passioni. Resurrezit igitur Salvator a mortuis. Nova 
res et mira ; sed habet hac assertio veritatem. Nam ut taceum prophetarum oracula, angelorum ministeria, aperta 
sepulcri penetralia, ipsum Dominum post resurrectionem cum discipulis loquentem, conversantem [1»xx], eden- 
tem, Thomam quoque clavorum vulnera etiam digito contrectante; ut hzc omnia pretermittam, tamen fidem 
nostram confirmat impietas Judeorum. Nam sufficit ad credulitatem nobis eorum nimirum cauta credulitas. Quo 
enim studiosius custodierunt. tumulum, eo constat. illum manifestius surrerisse. Quo plures apposuere custodes, 
eo plures testes reliquere. Nam hoc procuravit divina providentia, ut resurrectioni non solum angeli, non solum 
discipuli, sed et testimonium perhiberenl, quod est amplius, inimici. Libentius ergo accipimus, quod eum diligen- 
tius observarunt. Credimus enim aub custodibus potuisse illum prodire citius quam perire, et de tumulo jure Do- 
mini progredi quam discipulorum (raude.subduci. Tanta enim sollicitudine sepulcrum obstruxit impietus, ut id 
non pravaleret manus humana destruere, nisi sola virtus resurrectionis aperiret. Denique dicit sanctus evange- 
lista, descendente ungelo, magno terram tremore [uisse commotam, ut (undamenta tumuli moverentur, et percus- 
s0& pavore custodes, qui venerant custodire mortuum, esse factos ut mortuos. Ut mortuos, inquam, dignum plaue 
judicium, si eum justus resurgit, peccator moritur ; cum reviviscit. innocens, ejus interficitur inimicus : nam ideo 
nec progredientem Dominum cernere potuerant, quia criminosas mentes lerror oppresserat, dum sustinere (ulgo- 
rem resurrectionis rutile non solebant. Majore ergo sollicitudine Pharisaei Dominum custodierunt mortuum, quam 
vivum sunt persecuti... Cugtodiebant ergo eum sollicite in &epulcro, presertim quia se die tertia dixerat surrectu- 
rum. Custodiebant auem sollicite in sepulcro, quia necesse illis erat eum jam non doctorem timere, sed judi- 
cem, etc. Confer preterea serm. 355, pag. 491 seqq., et serm. 57, pag. 498 seq. 
. De resurrectione deque ascensione Christi in ccelum sic iden! Maxiumus edisserit sermone 57, pagina ipsa 
498 seq. : Neque superflue voluntatis erat aut vacug, ut Dei Filius per tantarum dedecora passionum materia 
humanitatis moreretur in terris, qui coelesti in regno paterna deitate vivebat, nisi nusci illum remedii nostri ieces- 
aitas flagitasset. Quid Deus ad carnem? quid immaculatus ad crucem? quid &ternus ad mortem ? Essent quidem Dei 
Filio verba ac vulnera, omniaque illata passionis opprobria reputanda, nisi universa qua passus est, resurrectio 
moz; secutura curasset. Quis ergo ita desipiens retractando decolorare presumat, quod crucifixus est Christus, qui 
TOT VIRTUTIBUS TANTISQUE MIRACULIS MIRABILIOR FACTUS EST SUA PASSIONE? (Quis illi triduanam exprobrure audeat 
sepulturam, cujus cum sempiterno Paire permanens. aternitas praedicatur? Imo quis non toto stupore mire- 
(ur, INFERNA ILLOM fuisse dignatum, qui VIRTUTE PROPRIA ET AD VITAM POTUIT REDIRE posi moriem, el CUELUM NON 
[Lxxxi] puBITAVIT ASCENDERE POST INFEROS. Rursum homil. 60, pag. 188 : Granum est (Christus) inquit, cum 
solus crucem patitur ; fructus est, cum plurima apostolorum credulitate circumdatur. His enim post resurrectio- 
nem quadraginta diebus cum discipulis conversatus , tota illos supientie maturitate edocuit, et ad bonam frugem 
eos omni disciplinarum fecunditate convertit. Deinde ascendit ud celum , ad Patrem scilicet, fructum carnis 
pre[erens in discipulis justitie semina derelinquens. Ascendit ergo ad. Patrem Dominus. Et sermone A4, 
pag. 514 : Colli alta transcendens ad paterne. sedis. incogitabilem majestatem Cliristus ascendit, et hominem, 
quem invidia malignantis inimici primd' illa paradisi habitatione depulsum projectumque in. hanc mundi labem 
(ecerat esse peregrinum , angelica in patria collocavit, et paradisi exsulem civem celestium fecit. Paria scribit 
sermone 44, pag. 514 seqq.; 45, pag. 516; et sermone 47, pag. 519 : De spoliutione sua dolet cum suo prin- 
cipe tartarus; de eui autem damni restauratione laetatur. universus calestis exercitus. Hodie caro, quum in 
terris Spiritus sancti operante virtute a virgine matre assumpserat, ad Patris dexterum est. collocata, eidemque 
omnium celestium. spirituum. sunt. curvate. natura. Hodie nova ill& via, de qua olim dicebat Apostolus, nobis 
est initiata , quia per beatissimam illam Christi carnem «ternus ille celi aditus, per quem nulla prius caro 
transierat, nobis est deseratus. Hodie ille liber quem nemo, nisi agnus, potuit aperire est reseratus, quonium in 
illius morte, ejusdem sunt libri revelata sacramenta; et. ea qua in lege et prophetis de eo scripta inveniuntur, 
consummula dispensatione majestatis ejus, hodierna die completa sunt. Descendit primo Christus, wt nostre cou- 
Yors fieret nutura ; uscendit nunc, ut sue nos comparticipes ejficeret glorie. Descendens mirabili conversatione, 
visibilis miraculis delectuvit infantes; ascendens. dedit dona hominibus, quibus in fide eruditi atque in virite 
vobur educati, temporalem ipsius visionem non ultra appeterent , sed quo eos ipse precesserut, tota. cut. amisied 
cotientione illum sequi etuderent. ' 





2! PR EFATIO. 82 

XVIll. Quemadmodum jam Christus ad dexteram Patris sedeat, ex Maximi doctrina, breviter exponain. 
Ergo is homilia 85, qu: prima est de Diversis, sic habet pag. 911 : Sedet ad dexteram Patris. Quod sedet 
Ghristus, victoris munus est; quod ad dexteram Patris sedet, divinitatis est privilegium, el indiscrete consortium 
caritatis. Homilia vero 629, pag. 197 seq. : Credendum est, sicut ait de Salvatore David, in Dei dextera con- 
sidere, quia cernimus Spiritum sanctum, sicut. promisit. Dominus, in apostolis exsultare. Ait. ergo propheta 
psalmorum : « Dizit Dominus Domino meo, Sede a dextris meis.» Secundum consuetudinem nostram illi con- 
sessus offertur, qui aliquo opere perfecto adveniens, [txxxn] honoris gratia promeretur, ut sedent. Ita ergo et 
homo Jesus Christus, passione sta diabolum superans, resurrectione sua, in[erna. reserans, tanquam. per[ecto 
opere, ad colos victum adveniens andit a Deo Patre : Sede ad dexteram. meam. Nec mirum. si unius. sedis 
offertur Filio consessus a Patre, qui unius est substantiae et mutura cum. Patre. Cur autem ad. dexteram Filius 
esse credatur? moveat aliquem fortasse. Licet enim dignitatis gradus non sit ubi plenitudo divinitatis est, tamen 
ideo ad dexteram sedet Filius, non quo praferatur. Patri, sed ne inferior esse credatur (a). Pergit. Maximus, 
apte ad sancta Biblia, scribere : Et ideo ad dexteram Filius, quia secundum evangelistam , ad dexterum oves, 
ad sinistram vero. constitwentur. hdi. Necesse est ergo, partem. ovium primus agnus. obtineat, et secuturo 
imamaculato gregi locum dux immaculatus anticipet, sicut ait Joannes in Apocalypsi : Hi sequuntur Agnum, etc. 
Refert ergo propheta David : Dixit Dominus Domino meo, Sede ad dexieram | meam, hoc est, Dominus Puter 
Domino Deo Christo Filio throni sui offert. sublimem consessum , et, honoris gratia, ad dexteram suam illum 
eterna sede (b) constituit. Legimus autem in. Actibus apostolorum , dicente beato Stephano , cum lopidaretur a 
Judeis : Ecce video celos apertos , et stantem. Dominum Jesum ud dexteram Dei. Videamus ergo que sit ratio 
quod idem Dominus a David sedens prophetatur, stans vero a Stephano praedicatur. Primo omnium Deus , qui 
incorporalis es! et invisibilis . . . sedere quomodo potest?. Deinde autem quali subsellio sedeat Deus, qui infi- 
nitus est et immensus , et intra se ipse magis creaturam. cunctum contineat? Hoc autem. propterea a. sanctis 
viris dicta arbitror esse de Domino, non quo sint contraria sibi ; sed ut modo ejus omnipotentia, modo miseri- 
cordia describatur. Nam utique pro potestate. regis sedere dicitur, pro bonitate intercessoris stare suggeritur. 
Ait enim beatus Apostolus, quia advocatum habemus apud Patrem Jesum Christum. Judex ergo est. Christus 
cum residet, adrocatus est cum assurgit. Sunt hzec consentanea iis quse post a sancto. Gregorio fuere com- 
prehensa lib. m, homilia in Evangel. 29, num. 7, pag. 285, tom. V edit. Venet:e an. 1769. Nam est. hzec 
Gregorii interpretatio : Quid est quod [rxxxw] (Christum) Marcus sedentem, Stephanus vero stantem se videre 
testatur ? Sed scitis. fratres, quia sedere judicantis est, stare vero pugnantis vel adjuvantis. Adeundus sanctus 
Thomas, Summae theologice part. 5, quxest. 58, art. 1, ad 1. Sed moderabor orationi mex. Quare non 
versabor hoc in argumento explicando confirmandoque diutius. Ad ea progrediar qu» sunt de preesidils 
salutis, de donis, de ornamentis, quibus maximis atque amplissimis (beneficio incarnationis, passionis, mor- 
tis Christi Servatoris) auctum esse, ostendit Maximus, genus hominum universum. 

XIX. Atque is quidem sauctus antistes illud principio. animadvertit, quod Pelagianum cvertit dogtna, 
quodque est hujusmodi : Adamum non fuisse mortalem creatum. Hunc culpa sua peccatum originale intulisse 
in mundum seu in. posteros, perque peccatum mortem. Homilia 8, qu:e est tertia de Nativitate Domini, 
pag. 25 : Hodie, inquit, novus ille Adam (Christus) sua nativitate mirabili nostram de novo plasmarit naturam; 
ET QU/E£ VETERIS ÁDA MISERABILI LAPSU FUERAT FOEDATA ET CORRUPTA, pretiosa sua nativitate et lacrymabili 
morte reduzit ad vitam. Homilia 11, pag. 30: Hodie natus est Christus, sed in nativitate ejus. nostra. habet 
vita natalem; quia qui PRIVILEGIA PRIME NATIVITATIS AMISUMUS , tisitante mos Christo, sanctiore partu redimus. 
Homilia 99, qux est prima de Baptismo, pag. 87, ubi Joannem Baptistam sic inducit loquentem Christo : 
Mihi est ex paterna pravaricatione corruptio , ei tibi in paterna majestate communio ...... Ego peccati lege 
mortalis, tu autem adversus peccata veniens nescis subjacere peccato. Homilia 85, pag. 272 : Credenda est pre- 
cipue, fratres, peccatorum remissio, quia hoc unum est remedium quod BOMINUM GENUS A SENTENTIA PERPETUJ/E 
MORTIS ABSOLVIT. Idcirco Unigenitus Altissimi sumere dignatus est carnem, complexus est crucem, ut (e, qui 
crimina tua evadere et peccata non poteras, indulgentia faceret innocentem, Ideo immaculatus occisus est Agnus, 
ut ejus cruore humani generis macula tergeretur. Qux autem macula? Nempe originalis culpa. Sic enim scribit 
sermone 35, pag. 489 : Qui primitiva originis nostre culpa late ad mortem eramus damnati, nunc morte 


a) Vide sanctmu Cyrillum Hierosolymifanum, ca- 
tech. 14, num. 27 seqq., pag. 219 seqq; et sanctum 
Augustinum, serm. 212, pag. 652, tom. V;.et sanctuni 
Thomam rit part., quzst. 58, art. 2, quo loco : Sedere, 
inquit, ad dexteram Patris nihil aliud est quam simul 
cum Patre habere gloriam divinitatis, et beatitudinem, 
et judiciariam potestatem , el hoc immutabiliter et rega- 
liter. Hoc autem convenit Filio Dei, secundum quod 
Deus. Unde manifestum est quod Christus, secundum 

od Deus, sedet ad dexteram Patris : ita. tamen quod 
Mec prepositio ad, que transitiva est, solum distinctio- 
Hem personarum importat, et originis ordinem , non 
quiem gradum nature vel dignitatis, gui nullus. est in 


divinis personis. 

(5) Quo h:ec pertineant, qu:e ceteri etiam Patres 
consectantur, ostendit sanctus Thomas ibid., art. 5, 
quo loco : Christus, inquit, secundum quod l'eus, sedet 
ad dexteram Patris, id est. in equalitate Patris; secun- 
dum autem quod homo, sedet ad dexteram Patris, id 
est, in bonis paternis potioribus pra ceteris creaturis, 
id est, in majori beatitudine, et licbens judiciariam 
potestatem. Si vero [y secundum quod designet tenita- ' 
tem suppositi; sic etiam, secundum quod homo sedet 
ad dexteram. Patris, in quantum scilicet eodem honore 
veneramur ipsum Filium Dei cum natura. assumpta, ut 
snpra dictum est. 


[E d 


S5 o PRAEFATIO. Sb 84 
Christi ad pristinam. sumus. innocendlami  revoenti. Qui peccatis. noglris inferni penas merueramns, sua 
pretiosissima morte ad eterne beatitudinis gaudia sumus rewpcatj. Qui vasa ire per Ade prevari- 
cationem eramus, nunc propter ipsius resurrectionem sanctorum cives evasimus. Nam ut homilia 15, 
pag. 42, monet : Tantis vinculis humanum. genus vingergb. inimicus , tantaque. nog moles immanium 
presserat peccatorum , ut nullus nobis esset reditus ad salutem , nisi uasceretur ille qui virtute proprig ad vitam 
posset redire post mortem. Jam vero serm. 61, qui est de Nala[i suncti Joannis Baptiste quintus, pag. 
554, non modo meminit Maximus peccati originalis, verum eliam remejgiorum (circumcisionis przeser- 
tim) qux in [Lxxxiv] veteri lege (ejus peccati maculz reatusque tollendi causa) adhibebantur. Scribit eniin 
ille hoc modo : Joannes cum Domino circumcisionem quidem in sug carne suscepit ; sed suscipiens terminavit. 
Et ideo qui nove gratie praco , et magnificus annuntiator enituit ad EVADENDUM ORIGINALE PECCATUM circum- 
cisione non eguit; sed eum supra legem, supra humane conditionis ordinem electio divina provexit. Animadverti 
autem hoc loco vellem , non eum fuisse Maximum , qui Joannem sic evasisse putaret originale peccatum, ut 
illud nunquam contraxerit. Hoc enim sanctus episcopus censuit : evasisse quidem Joannem originalis culpz 
malum : non ita ut illud prorsus effugerit; sed ita ut, cum jam ipso illigatus esset, solutus fuerit beneficio 
Redemptoris, cum adhuc in utero esset Elisabeth». Quare idem est auctor Maximus : fuisse Jounni ex 
paterna pravaricatione corruptionem , factumque fuisse redimendum « Christo; cum Christus, non ut redine- 
retur, sed ut redimeret, natus esset. Homilia 29, pag. 87 : Quin etiam sermone 61, pag. 554, docet, princi- 
pium Joannis a latente in utero Virginis conditere mundi fuisse sua presentia dedicatum. Sed de circumcisione 
postmodum. De originali culpa rursum Maximus serm. 88, pag. 625 : Intelligamus, inquit, quantum valuerit 
ad auferendum mundi peccatum passio Redemptoris. Ecce innocenfiam et vitam probatur conferre mors hominis. 
Hinc intelligamus. quantum in omnium (salute) profuarit sacra. mors Filii Dei. Ecce proprium, et onicmALE 
DELICTUM LAVAT SANGUIS HUMANUS, etc. Constat porro ex iis, qux hactenus descripsimus, Maxüni locis : 
1» non modo lapsum fuisse Adamum , mortisque in eum sententiam fuisse latam, cum creatus fuisset im- 
mortalis, verum etiam peccatum in posteros suos intulisse, perque peccatum etiam mortem ; 2» bomines 
non in originalem tantum illam et communem culpam misere incidisse , sed cum etiam culpe ejusdem vitio 
proni ad malum sint, actualibus qux dicimus seu proprii$ peccalis sese illigare; 5? quapropter vasa irz 
fuisse homines, damnatosque ad interitum sempiternum ; 4? ut hi liberari ab utroque peccati genere, redimi, 
reparari, revocari ad innocentíam vitamque possent, opus Redemptore fuisse, qui Deus simul et homo 
esset. Quare personam Verbi divini humanam eibi assumpeisse naturam, peccati quidem prorsus exper- 
tem, sed in qua (nostre salutis causa) incoommíoda sane magna, cruciatus, mortem perpeteretur. 
Atque homilia 12, pag. 35 : Quod visitare, inquit Maximus, mundum suum Dei dignatus est Filius, 
mosir, hoc salutis necessitas flagitabat ; nimirum ut colestis tandem  geteratio  repararét , quod mati- 
vitas (bominum) ferrena perdiderat. Sed [ortassis hunc qui natus. pradicatur ex femina, dum pilibus 
obvolvitur pannis, dum jacere contentus est in. prosepe, dum lacrymosis wagitibus concrepat , . . . . . . 
Deum esse diffidis? Imo per ista, frater, adverte, eum et ut. hominem infirma pro infirmis pertulisse, et ut 
[xxxv] Deum potentiam exercuisse colestem. Et homilia 12, pag. eadem ; Christus Jesus Dominus noster 
in quo divinitatis est plenitudo, carnis nosire infirma suscipiens , novus natus. es! homo. [lodie re[ulsit secun- 
dus ille Adam, non incola, sed Dominus paradisi..... Hodie exzortum est in tenebris. lumen.,... Novus qui- 
dem homo, $ed Dominus sempiternus; novus Christus, sed rex omnium saculorum..... Hic est pradictus a 
patriarchis , a. prophetis . praedicatus....... Percepisti donum, quod Abraham in spiritu se. vidisse (tatus 
est, etc. Et sermone 14, pag. $9 : Hodie nobis..... secundum. carnem. natus est Chriatus , incipiens quidem esse 
quod non erat, sed non desinens esse quod erat. Nec enim. nutivitas hominis impinuere, aut eoparare indiscreta 


majestatis poterat unitatem. Quod Deus de euo Patre processit, ineffabilis ac permanentis est. secretum virtutis : 


quod homo est natus ex femina, NoSTR.£& SALUTIS E6T GRATA. Jilic gloria nature, hic mysterium voluntatis... 
Quis ergo, [ratres, profundum hoc celestis consilii valeat eestimare, quod immortalitatis. Dominus... ut cendi- 
tione carnis mortem suscipere pro mortalibus possit, de femineo utero..... humana voluit sub lege prodire..... In 
pannis nostras infirmitates, nostra se indicat suscepisse peceata..... Talis Salvatorem mundi decebat ingressus, 
ut qui humani generis veniebat peccata mundare, pr ceteris mundius nasceretur..... Cui ulii omnis debet can- 
ture terra, nisi qui universo terrarum | orbi delictorum veniam, et spem sempiterna: salutis invesit?..... Dignum 
est, ut eorum pracipue laudibus honoretur, quos proprii corporis passione et sanguinis sui effusione. salvavit. 
Et sermone 15, pag. M : Ez Patre Deus est, et ez matre homo est ; hoc est Deum ei hominem unum Dominum 
confitemur. In ejus nativitate nos omnes natos sentimus ad vitam. Factus est enim homo non ut sibi viveret, 
qui auctor est vit ; sed ui morte suya vitam redimeret mortuorum, ut nullus nobis esset reditus ad satu- 
tem , nisi nasceretur ille, qui virtute propria ad vitam possit redire post moríem. Eodem pertinent, quae 
Maximus docet honiülia 19, pag. 59 seq., et homil. 20, pag. 55 seq., et homil. 25, pag. 78 seq., e& bho- 
mil. 27, pag. 79 seq., et homil. $5, pag. 100 seqq., et homil. 57, pag. 105 seq., et homH. 49, pag. 
182 seqq., et homil. 50, pag. 435, ubi: Passio, iuquit, illius nostra redemptio est. Mors ejus vita mo- 
atra est. Ideo autem mala hec cuncta. sustinuit , u$ nos bona. omnia sentiromus. Ideo crudelitajem $s& se 
exerceri maluit. ut nobis misericordiam largiretur..... Áuferens enim per crucem humani generis injurias, 

* 


* 








95 PRAEFATIO, 


(5 
e :86 


emnes éas 14 sua passione consumpsit. innumera prope generis ejesimua dn. wweris Maximi honmiliis, 
senuopibus alque opusculis reperire licet. Paseum autem Christum mertüunique pro. cunetis hominfbus, 


| adeoque tnisericordiam cunctis impertiri voluisse, Maximus idem affirmat aperteinterdmn, plerumque [Lxxxvi| 


obscurius ; at certo semper nallum, ut unquam reliquerit de sua sententia dubitandi locum. Atque hoinilia 
quidem 19, pag. 54 : Qui cuNcTOG, inquil, MIBERICORDITER REPARATUROS ABVENERAT, ne et ipsa (gentilitas) in fa- 
crymabili sua eemper cecitate maneret, dedil ei etiam signum, quod et Judeus videre potuit in stella, que tanti 
regis uunliabat ortum, el prarsentis venisse prodebat redemptionis auctorem. Et homilia 90, pag. 55 seq. : Cum 


, ipse non Judeum tantum populum dedempturus advenisset e colo, sed et' cunctas gentes, quas ab initio seculi 
una cum Patre creaverat , et Spiritu sancto, eignum dare voluit in stella, quod et Judca videre, atque univeréus 
, posset orbis agnoscere... Illo visibili signe ad se vocabat cuwcrOS, ONUS GRa'TlE. NUR POLLICEBATUR DONA. 


Age vero qui sqribit : infirma pro in&rotis pertulisse Redemptorem, qui ut. nohttze salutis. necessitas flagitabut, 


. 8dvenerat ; atque ite quidem pertulisse, ut gemeris. Ánmmani peccata mimdare voluerit, redimere morte suu nior- 


. $worum vitam, invehereque paesiono eua, effusioneque sanguinis universo terrdárum orbi veniam delictorum. Vpém- 


. que reditus ad saluiem nunquam. interituram, quam consequi homines nequivissent, hisi natus ille fumvset ; 


qui, inquam, h:ec scribit, ostenditque universi orbis ferrarum ac generi bumáni voctbelis cinetos homines to- 


. €atos esse a. Redemplore ipso ad se, iieque omnibus hominibus promissa qratie divine dena, an non planc de- 
, monstrat Redemptorem eumdem generis humani pro cunctis seu ommbus horsinibus natmm, passum, mortuun 
: fuisse, adjumentaque parasee, quibus illi omnes gratize illius, quee ipse pollicetem, dona possent percipere? Rür- 
. eum, in mundum venisse Christum, Maximus docet, fermene 19, pag. 490, ut salti hominum provideret... ti- 
. que animas gratia sancti Spiritus irrigarct. Homilia vero 116, pag. 584 : Non uri, inquit, hominis tantum per 


Salvatorem causa qeritur, nec wies hominis imbecillitas procuratur ; sed totius generis. Incmani salvattr infirmi- 
ias. Nulliu& autem hominis oblivisci Deum; sed &desse omnibus, sebsidtaque parasse monet, dum sérm.16, pay. 
499, ecribit : (Quwamodo petest oblivisci nostri Deus, qul eliam capillos capitis nostri in. Evangefio apud $e dicit 
esse numeratos ? Si. enim capillorum nostrorum meminit, magis nostrarum animarsm merhinit. Per nimertm 


. enim eurem cirea nos sollicitudinemque cognoscimus, Nemo enim nurherat, nisi quod vuli difigentius custodire... 
. Usque adea ergo habelur. in tutelis, qui habetur. in mumero... Deus omninm meriinit, omnium recordatur, tan- 


ium st non nostris inférvenientibus peccatis, 6i inferatur. oblivio. Quemadmodum autem meniherit nostri, "int 


. quam euram sollioitudinemqueé omnibus: przstet is qui nom adjuménta przebeat vel paret quibus iumbecfliitas 


atque inürinitas roboretur hütnana ; eum sír.e tis djumentis süffragtisque prapotentis Dei id homo agere nc- 
«queat, quo disponeré sese, wi gratia. saneti Gpirítus irigetür, pertingerequé [rxxxvn| demum ad salutem 
beatitatemque sempiternam póssit?. Ae &uffrapio quidein divinó opus esse, docet Maximus lonilih 42, 
pag. 28, et homi]ia 64, pag. 306; Quin. etiam ad se Christum vocare cunétos, mónet, omnibusqué sue 
gratiz polliceri dona, homilia-90, pag. 50. Efficatitatem porro gráti, qua facit Christus, ut ii quos 
efficaciter vult, resipisennt, opero&turqué bonu, sic explícát Maximus homil. 108, pag. 258 : Revéid, [ra- 
tres, quando medicus. lahgueniritmt aut queehit. alit. respicit eoluntates, cum semper contraria. desiderat 


et requiral infirmus ; hinc esl, quod itic februm, mne ignem, hnnc umara poculà ingerit et apponil invitis, ut 


curam sani sentiant, quam fon poterit sentire egrotimtes. Ed si homo injurias. despicit, maledicla conieinnil, 
wt sauciatis morbo sponte vitam coh(erat, et salutem ; quanto magis Christus medicu& bonitate divina morbis saü- 
cios peccatorum, et phrenosi criminum laborehtes, dd sülutem etiam invitos AtThABHIT, el nolentes. O sí belímus, 
fratres, si oolifnus omrem smentie nostro patalgsim pervidere, animam nostram birtutlbus destitutam facere in 
vitiorum stratis cerheremus; luceret nobis, quemadmodum Christus. et nostras quotidie nózias respicit Volunta- 
fes, et ad salutaria os remedia »ER'TRAmT ET PÉRURGET INVITOS. TÀ peftrahit vero et perurget. invitos nón eo 
pertinet ut indicet necessitate illos qui pertrükunter peturgetturque premi nt agant, séd libertate moveri, in- 
daci, determinari ; etsi quod libere tunc águnt; amarmn interdum sit ipsis, nec libeat, ut non libet amarum 
eegroto, nec placet, quod libere a ntedito sibi propinatum sorbet. Neque vero secus id Maximus accipit, atque 
illud aeciptat Ecclesia collecta Hla, dua. dorfnica quátta. post Pentecosten &acerdos sacrificaturus orat, u* 


' Deus noeiras ad se rebelles competiat propitius voluntates. Quotus enim quisque catholicus est, qui Ecclesiam 


precari arbitretur, et Deus nobis inferat necessitatem? Profecto nemo est, quin sic intelligat : obluctari 
quidem eos qui malis eupiditatibus agitantur; sed gratiá ipsa ita moveri ac vinci denique, ut determiranti ad 


bonum Deo hbere cedant, seseque una. determinent. Confer annotationem nostram ad pag. 559. Jain quid 


sibà Maxime itvltorkm nolentisnque vocabulis velit, cognosci ex ejus praefatione ad homil. 109, pag. 364, 
in notis plane potest. Ibi enirn ideo se invitum loqui ait, quod ii qui ipsum audirent non emendarentur, pí- 
griueque agóPem. Quid an loquebatur adactus necessitate? Nihil minus. Nimirum cum sine. fructu loquere- 
tur, Joquebutur nen lbens, etsi ei tacere non liceret. Qua ex re liquet, c invitus idem esse Maximo àc rà non 
libens. Csetetum constanter affirmat libertatem arbitrii illesam: cuique mortali manere, sive is probe, sive 
secua agat. Tractatu de Capitulis Evangeliorum, eap. 8, pag. 761 : Liberum, inquit, quod homini dedit arbi- 
trium, noluit iterum abrumpere, ne a se nuper concessam, ut diximus, animi libertatem ín fringeret. Ergo dimisit 
jn uniusenfusque jadicio, pro: quibus examen futurum [txxxvm) sibimet reservavit, ut puniatur qui fuerit reus, 
ei salvetur qui crimen nolnil, ne puniret«r, admittere. Quid? si Christus Deus servorum suorum, quos actione 


1 | ! PRAEFATIO. "T. 


sua movet, ac ducit, non adimat, sed perficiat, teste Maximo sermone 40, pag. 504, libertatem* Sermone 
autem 58, pag. 515 : Beata est, inquit, in Christi captivitate libertas..... Videte, et advertite, quam nos expediat 
Christi esse captivos, qui captis suis non solum eternam tribuit libertatem, sed et ineffabilia caelestium mun*rum 
dona largitur. Ideoque alio in loco patriarcha decantat : Converte, Domine, captivitatem nostram sicut torrens 
in austro. CosvERTE, ait, non averte, id est, pRsTA, DowiNE, ut. qui jamdudum capti a diabolo sumus, tui tam- 
dem mereamur esse captivi. Scimus enim, quia diubolo esse subjectum peramara conditio est, et. inexpleta tibi, 
Domine, servire jucunditas, etc. Christus igitur in nobis dum operatur, nostram perficit libertatem, ac jucuu- 
ditatem affert, tum maxiuie, cum habitans Salvator idem hoc desertum corporis nostri , omnes ibi diaboli fa- 
Cliones EXSUPERAT, el secrelum ac securum a cogitalionibus seculi esse suum rACIT habitaculum , ut deinceps nos 
inira nosmetipsos velut in solitudine constituti, nonnisi colum respiciamus et terram ; hoc est, non cogitemus 
alium nisi celestis regni Dominum, et terrenc resurrectionis auctorem ; sermone 19, pag. 446. Quidquid porro 
gratie tributum; hominibus est post Ad:e lapsum, id Maximus Servatoris Christi virtuti, Patres superiores 
Scripturasque secutus, acceptum esse referendum docet. Cum enim quidquid adjumentorum ad beatam vi- 
tam, jam inde ab eo tempore, Ád:xe posterisque obvenit, ex redemptionis fonte manarit; ex ejus certe vir- 
tutb manarit necesse est, quem passione morteque sua et ex sacris Litteris ac traditione constat, et Maximus 
fatetur, seculorum esse, et cunctarum gentium, quas ub initio seculi creaverit, Redemptorem. Homilia 49, pag. 
54 ; homilia 20, pag. 55; homilia 25, pag. 65, 66, 67, quo loco non latuisse ín opere ait, ut omnes ubique qui 
in Dei Filio Verbum et carnem crederent, salvarentur. Ipsum autem fuisse qui esurientem Hebraum populum, 
angelieo [ecit pane veluti celesti lacte. pinguescere ; ipsum fuisse qui Hebreos comitstus per arentia deserta 
esset, cum illos celum pasceret, petra potaret. Quis autbm ignorat orthodoxorum, a petra indicatum Christum, 
teste doctore gentium Paulo? Et homilia 24, pag. 72 ; homilia 25, pag. 74 ; et sermone 19, pag. 445, vbi 
fecisse Dominum ait, ut, quia primus Adam in paradiso constitutus per intemperantiam gule gloriam immorta- 
Ktatis amiserat, eamdem immortalitatem secundus Adam Christus per abstinentiam repararet..... Hoc enim egit 
Salvator, ul iisdem vestigiis, quibus admissa fuerint delicta, purgentur...... Igitur hoc agit Dominus, ut iis pra- 
judiciis, quibus homo obnoxius peccato fuerat liberetur. Serm. vero 20, pag. 448, Salvatoris misericordia fac- 
tum fuisse Noe tempore, animadvertit : ut justi. evaderent, et. injusti. amplius |.xxxix] non. peccarent.. Pro 
misericordia plaue enim videmus, inquit, illud [wisse diluvium quo, teluti baptismo quodam, totius. mundi 
facies est innovata; scilicet ut qui perditorum scelere sordebat ad crimina, beati Noe habitatione floreret 
ad graliam , et qui iniquilatis (uerat postribulum tunc, modo fieret domicilium sanctitatis. Diluvium illud 
hujus nostri fuit. similitudo baptismatis. Hoc enim (unc gestum est, quod munc agitur : hoc. est , «wt 
exuberantibus aquarum fluctibus, periclitarentur vitia et justitia sola regnaret ; mergerentur in. profundum pec- 
cata, sanctitas vicina celo portaretur. Tunc enim, sicut dizi, hoc agebatur, quod nunc agitur in Ecclesia Christi. 
Nam sicut Noe arca, submersis omnibus vitiis peccatorum, ferebatur, ita buptismatis fonte celo vicina porta- 
tur Ecclesia, et deletis omnibus superstitionibus idolorum, fides regnat in terris, qum de Salvatoris arcd proce- 
dit. Quidqu:d e.im boni, salutis, vite supra naturam in homine fuit, est, erit, ex Salvatore nostro est, qui 
cum Deus sit, humanam ob id sibi nostram assumpsit naturam. Sermone 29, pag. 474 : In Salvatore enim 
fostro omnes resürreximus, omnes revirimus, on:nes ad celestia transmigrdvimus. Est enim in illo Christo ho- 
mine uniuscujusque nostrum carnis et sanguinis portio. Ubi ergo portio mea regnat, regnare me credo; ubi do- 
minatur sanguis meus, me sentio dominare ; ubi glorificatur caro mea, me gloriosum esse cognosco... Etsi. deli- 
cla nos excludunt, natur communio non repellit. Nam propter bonitutem divinitatis, peculiarem nobis Salvator 
debet affectum ; scilicet quia sicut Deus noster in ipso est, ita et sanguis noster in illo est... Neque enim tam 
immitis est Dominus, ut obliviscatur hominis, et non memineril illius quem ipse gestat, etc. Confer et sermonem 
35, pag. 489, et sermonem 36, pag. 491 ubi : Una plane dies est Christus, inquit, quia una est in eo divinitatis 
elernitas. Hodie autem vocatur, quod eum nec vetusta antiquitate subter[ugiunt , nec futura ignoratione prater- 
eunt; sed tanquam potentissimum lumen cuncta continet, universa cognoscit, et velut in prasentia habens, pos- 
side! omnia, quia apud eum nec preterita labuntur, nec. futura. celantur... Sicut nobis in [uturum vitam et 
gloriam pollicetur, ita etiam in pratteritum de salutis nostre causa et occasiones nascuntur, ac sic qui ideo coli- 
tur, ut misereatur jam misertus. Áó eo ergo [acti atque reparati nunc impensius exsultemus in. beneficiis suis, elc. 

XX. Justitiam autem ac sanctitatem sacramentis vel conferri nobis, vel augeri, constitui a Maximo video. 
Ante Abrahamum, etsi sanctus antistes sacramenta non memoret fuisse, signa tamen quidam fuisse quibus 
sacramentorum coinpelteret appellatio, quibusque sancti patriarch:e suam testarentur in Christum venturum 
fidem, qua quidem fide charitati conjuncta sanctificarentur, cum ex sacris Litteris Patrumque traditione li- 
queat, non est cur ipsum dubitasse arbitremur. Jam vero quanquam, teste Maximo , circumcisione [xc] pec- 
catum originale jam inde ab Abrahami temporibus ad Christum usque Hebrzi evaderent, ut supra animadver- 
suin est, non tamen ei sacramento vis per sese inerat tollendi peccati, sed per fidem. Sic enim scribit Maxi- 
ius tractatu 5, contra Judeos, pajf. 140 seq. : Abraham fide justificatus est, nou circumcisione. Ita cnim dicil 
Scriptura : Credidit. Abraham Dea, et deputatum est illi ad justitiam, et amicus Dei appellatus est. Ergo Abra- 
ham non ex circumcisione justificatus est, sed ex fide. Credidit enim verbo Dei, et justificatus est, et benedictio- 
«em a. Deo consecu(us. est, et. iv3 et semen fidei ejus. Nam considera, ne putes, circumcisionem signum esed 


85 PRAEFATIO. 90 


fidelium. Ante Abraham omnes sancti incircumcisi (uerunt, et puritate mentis Domino placuerunt , ei populum 
Christianum magis ipsi in. se monstrarunt. Percurre ordinem in sacrosanctis Litteris positum, et invenies omnes 
ita esse, ut dicimus. Primus ipse Adam, qui manibus Dei' psalmatus est, incircumcisus permansit, deinde Abel 
justus, Enos et Enoch, Noe et Melchisedech sacerdos summi Dei, justi omnes , neque circumcisi, ut dicimus, se- 
cundum carnem fuerunt, etc. Sub lege porro Mosis czeremonix quidem perplures atque varia Daptisuata erant ; 
sed nium ex his, contra pravaricationis malum, generalem potuit con[erre medicinum ; homilia 22, pag. 65. Nam 
quod ad eorum applicatio:em afferebatur gratixv, ad novum pertinebat Testamentum ; adeoque justi, qui fue- 
runt, iidem etsi ante incarnationem Verbi vixerint, christiani fide, et caritate revera, et fuerunt, et dici 
merito potuerunt. Quare Maximus homilia 5, pag. 10, legem cum Evangelio conferens : Duos molares lupides, 
inquit, duo esse arbitror testamenta, hoc est legem Mosis et Evangelium Domini, qua ita sunt disposita vel pa- 
rata, ut sibi testamentum utrumque conveniat, sicut aii Salvator : Non veni solvere legem, sed adimplere... Nisi 
Evangelium superpositum fuisset, adhuc lex veluti tara et gravis jaceret in terra Judaica, et unius provincie 
cooperiretur angustiis... Hoc autem lex operabatur sine Evangelio, quod uno saxo fieri potest. Con[ringere pote- 
rat, non prodesse, sicul ai beatus apostolus : Lex autem iram operatur, gratiam vero non prastat. Stante autem 
lege, Evangelium datum est, quod.veteri superpositum Testamento utrumque condecoret, ac tanta velocitate ae- 
culum omne circumeat... quod Evaugelium tanquam superior mola cuncios credentes suscipit , omnes advenientes 
accipit, et veluti per quasdam cavernulas preceptorum ad. interiora transmittit; ut ibi hinc inde duorum Testa- 
mentorum salutaribus mandatis gentilitatis asperitate mollita, producat omne quod purum est... Molit igitur Sy- 
nagoga, sed inutiliter molit, quippe qua wno saxo nititur laborare, atque ideo non tam molit, quam dissipat, et 
Con[ringit, etc. Homilia 59, pag. 146 : Habebat fons (veteris leis) aqwam, sed dulcedinem non habebat. 
Erat delectabilis] ad visionem , sed sincerus [xci| nou erat. ad soperem : injecio enim per Mosem ligno, 
dulcedinem. suaviter potaruni; | austeritatem , quam nozia (a) unda gestabat, ligni abstulit sacramentum. 
Quod quidem in figuram factum puto. Aquam amaram in myrrha legem esse puto Veteris Testamenti , 
qug ler priusquam cruce temperaretur Domini , erat. immitis... Hac — est illa amaritudo que dulcedine 
comms!ata est, id est, austeritas legis. Evangelii gratia. temperata est.. Amara enim est. legis littera. sine 
crucis mysterio, de qua ait Apostolus : Litera occidit; at ubi passionis illi sacramenta junguntur, omnis ejus 
spiritualiter amaritudo conditur, et de ea dicit Apostolus : Spiritus. autem vivificat. Et homilia 116, 
pag. 985, scribas phariseosque redarguens, qui neglexerant, Christum et ante et post ejus adven- 
tum corpori suo velut escam porrigere : Non unius hominis, inquit, tantum per Salvatorem causa geri- 
tur, nec unius hominis imbecillitas procuratur, sed. totius generis. humani salvatur infirmitas. Nulli autem du- 
bium esi, dexieram vel potius corporis preclariorem portionem, hoc officii gerere, ut diurna alimenta suo corpori 
submsnisiret, et providentia quadam ad (ruendam vitam membra cetera pascat ac nutriut. Hauc igitur dexteram 
in Judaico populo scribas esse dixerim vel doctores, qui velut preclarior portio in Pharisaeorum corpore a Domino 
constituti neglexerunt et celera membra sua prophetarum oraculis saginare, hoc est, noluerunt Christum corpori 
suo, secundum prophetarum oracula velut escam vite eterna porrigere; et ideo doctrina eorum tanquam manus 
aruit imbecillis, quia [ontem perennis sapientie non quaesivit. Propterea denique factum est, wt quasi contracta 
dextera clavem scientie tenere non posset... Hec autem clavis Christus est Dominus, quo ad credulitatem fidei 
pectorum nostrorum arcana reserantur. Ista clavis a Phariseis perditur, ab apostolis intenitur, etc. Sed de vir- 
tute, qua sacramenta legis veteris niterentur, hactenus. Nunc quid Maximus de sacramentis Novi Testawenti 
statuat, disserendum est brevibus. 

De baptismo autem, etsi supra nonnihil diximus, h:ec tamen pauca huc esse transferenda existimavi. Ser- 
mone 5, pag. 402, baptismum necessarium dicit Maximus, quia in eo remissio peccatorum tribuitur. Homilia 51, 
pag. 91, catechumenos alloquens : Sine baptismate, inquit, paradisi gaudia non. potestis consequi. Et homilia 
35, pag. 96 : Suscepto baptismate (catechumenus) fidelis evadit... Redemptor noster pro cunctis regenerationis 
salutare instituit lavacrum. Homilia 48, pag. 150 : Nos peregrini in hoc mundo sumus, et tanquam hospites in 
hac luce versamur... Peregrini, inquam, sumus, et nobis Salvatoris sanguinis pretio empta est sepultra. Conse- 
pulti enim sumus, sicut [xci] ait Apostolus, cum illo per baptismum in mortem. Baptismus igitur nobis est sepul- 
tura, in quo peccatis morimur, criminibus sepelimur, et, veteris hominis conscientia resoluta, in. alteram natii- 
tatem. rediviva in[antia reparamur; baptismus, inquam, Salvatoris nobis est sepultura, quia et ibi perdimus 
ante, quod viximus, et ibi denuo accipimus, ut vivamus. Magna igitur sepultura hujus est gratia, in qua nobis et 
utilis mors in[ertur, et vita utilior condonatur ; magna, inquam, hujus gratia sepulture, que et purificat pecca- 
lorem et vivificat morientem. Et homilia 59, pag. 185 ; Interveniente mysterio (baptismi) ex vetulis iterum ci- 
deamus infantes. Innovatio enim. quedam est desinere quod eras, assumere quod ante non. [ueras; innovalio, 
inquam, est, snde et neophyti nuncupantur, quod novitate quadam maculas vetustatis abjecerint, gratium. simpli- 
citatis assumpserint, dicente Apostolo : Deponentes veterem hominem cum actibus suis, induite novum. hominem, 
qui secundum Deum creatus est. Inde Maximus de vestibus, qu:e a recens baptizatis neophytis assumi consue- 
- verant, deque earum significatione loquens pag. 186 : Üiique, inquit, neophyli nostri nuper baptizati, tanquam 


(a) Noxiam dicit, non quod quidquam ipsa affer- — nemque Hebraeorum malitia inde sumeret przvari- 


ret imali; sed quo gravis el ammara esset, occasio- — candi. 


€" PRUEFATYO. «n 


aquila, depositis vetustatis exuviis, nova sanctitatis indumenta sumpserunt, et fatiseentibus antiquis maculis, sieut 
plumis levibus rediviva gratia immortalitatis ornantur, ita ut in his senectutis occidua peccata eenterint, vitu eon 
'senuerit; tanquam aquila in pullum, sicut illi in infantiam revocati. Est eis ecculi. de conversatione notitia; aed 
adest illis justitie de reparatione securitas. Confer sermonem 8, pag. 418, et serm. 41, pag. 426, ubi : Cwuw 
"Christus Dominus, inquit, initiaret Ecclesie sacramenta, celo supervenit columba. Intelliqo mysterium, qqnosco 
eliam sacramentum. Columba enim ipsa est que nunc ad Ecclesiam Christi in baptismo venit, que q ? in 
arcam Noe diluvio properavit, tunc ili securitatem annuntians olive ramo, modo Ituic srERNiTATEW conferens 
divinitalis indicio. Et homil. 98, pag. 599 : Quanam est illa aqua que consumit flummas, nec ipsa consumitur? 
Illa est, puto, qua in lavacro de Christi fonte profluens, non. consumitur a peccatoribus, sed óehenne cónsümii 
incendia. Que dum per baptismun: infunditur, et ipsa in hominibus et tartari restinguit'ardorem. Veit pine in 
hominibus, sicit ait Dominus: Aqua autem quam ego dabo ei, fiet in eo fons aque salientis, et'reliqua. Mirum 
ergo in modum aqua Christi una eademque operatione et vivificat et exstingwit. - Vitificat enim animas, délicta re- 
'atinguit. Has lavatri $ui refrigerio reparat, illas gurgitis sui unda consumit ; et, quod ad niajorem baptismatis 
pertinet gratiam, apud: &uperos tnysterium celebratur, et apud. inferos gehenna restiuguitur... -Hác 4n fonte homo 
mergitur, et illic de tartaro liberatur. Sed nec. mirum si in. baptismi sacramento. aperiatur infernum, oum tunc 
quoque reseretur et celum. [xcin] Aperiuntur enim hec elementa, ut ad. [avacrum Ghristi conceniat libertas el 
gratia. Libertas enim resurrecluris tribuitur, gratia regnaturis... Illi qui erant eervi peccati, ibori fiunt justitia; 
hi qui angustiis sceculi tenebantur, paradisi amena percipiunt. In. baptismo erga Christi aperiuntur. omi, aps- 
riuntur et tartara. Inde ut Spiritus sanctus adveniat, illuc ut enisericordia Salvatoris accedat. 

XXI. Negat porro Maximus iteraií baptismum posse, homilia 28, pag. 53 : aam id ille sacrameotum cum 
eleemosyna conferefis : Lavacrum, inquit, semel datur, et semel veniam pollicetur ; eleemosynam. auiem. quoties 
feceris, toties véniam promereris. ld autem quod est de eleemosyna, ut. éugureóc a se dietum ostendat, salva 
8e fide locutum scribit. Non enim is erat Maximus, qui eleemosynme vim esse vribuendam saeramenti arbitra- 
retur. Vide et tract. 2 de Baptismo, pag. "7 seq. ZEE M 

XXII. De unctionibus ante baptismum dequo aliis quibusdam vitibus eorumque signifieatione disterk Maoxi- 
mus tract. 1 et 2 de Baptismo, pag. 710 seqq. Reddi preterea symbolum, professionenbque fidei emitti ante 

' baptismum consuevisse, idem tradit Maximus ibid., pag. 714. Seribit insuper pag. 745 : Ostendimus eos per 
oleum sanctificationis ad auditum fidei praparatos, et bonum Christi odorem vocatos, ex tato eorde abrenuntiag- 
dum esse commonitos..... Emissa certissima eautione, qua vos abrenuntiare omnibus pompis, et operibus ojus, et 
omni fornicationi diabolict spopondistis, descendistis in fontern sacrum, fontem vite, fontem redemptionis, [on- 
lem. sanctificátum virtute celesti, et lta sanctificatum, wu homines, per multa pectata dilvendo, sanctifieet. Nón 
enim debetis illas aquas oculis estimare, sed mente. Nam etsi substuntiu. illius aque de commuhi dquarim nà- 
tura sit, effectus tamen ipsius ex Dei gratia et virtute proeedit..... Spiritus eni sunttus in ffla aqua operatut, 
ut qui ante baptismum diversorum criminum rei tenebantur... post baptismum in celoraim regnum intrare mere- 
 rentur..... In hoc ergo (onte antequam vos toto corpore tíngeremus : (immersione namque conferri baptismns 
consueverat), ifiterrogavimus : Credis in Deum Patrem omnipotentem ? Respondistis : Credo.: Rursus tnterrogà- 
vimus : Credis et ih Jesum Christum Filium ejus, qul conceptus est de Spiritu suncto, et natusest ex Maria vi?- 
gine? Respondistis singuli : Credo. Iterum interrogavimus : Credis et in. Spiritum. sanctum? Respondigtis yimiB- 
ter : Credo. Hac autem [ecimus juxta Domini nostri Jesu Christi Salvatoris imperium, qii, cum dd Patrem in 
, €&elos ascenderet, discipulis, id est apostolis, demandavit dicens : Euntes baptizate omnes gentes. in. nomine Pa- 
tris, et Filii, et Spiritus sancti, docentes eos servare omnia quecunque mandavi vobis. Nemo autem cum dudit 
- Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum, tres deos nos aestimet confiteri. Quod sacrilegis [xc] absit (onge a 
fide nostra, quia unum Deum tantum esse, ipso attestante, cognovimus..... Tres ergo pérsonas tenemus et credi- 
mus, id est, Pgtrem et Filium, et Spiritum sanctum, unius potentid, unius. substantie, unius. ceternitatis, unius 
voluntatis, unius etiam deitatis, et totam Trinitatem unius Dei appellatione veneramur. Credere ttem plures 
deos, gentilis impietas est. Et iterum. Non credere tres personas unius substantia in una deitate, atque qualitate, 
vel coelernitate, haeretica dementia est; cum manifesta hc sit; quam diximus, auctoritas Christi : Bapiizate 
omues gentes in nomine Pátris, et Filii, et Spiritus sancti... Hec autem que hucusque diximus, postquam vos 
credere promisistis, tertio corpora vestra in fonte demersimus. Qui ordo baptismatis duplici mysterii significatione 
celebratur. Recte enim tertio mersi estis. qui accepistis. baptismum in. nomine Jesu Christi, qui tertia die resur- 
rexit a mortuis. Illa eniu tertio repetita demersio typum dominice exprimit sepulture, per quam Christo con- 
sepulti estis in baptismo, et cum Christo resurrexistis in fide, ut peccatis abluti, in sanctitate virtutum Christum 

vivatis imitando. 

XXIII. Jam quo tempore conferri tunc baptismus soleret, demonstrat Maximus homilia 61, pag. 194 : In 
pascha, inquit, omnes gentes baptizari solent. Agit item noster de baptismo sanguinis sermone 88, pag. 625, 
, quo loco : Incumbente, inquit, persecutionis furore adbuc catechumeni apimum ccelo przeparant, regenerantar 
"morte, damnatione solvuntur, gladio consecrantur. 

XXIV. Pergit Maximus scribere tractatu 3 de Baptismo, pag. AT. Nuno, inquit, de iis actus sums eue in 
jam buptizatis sancta institutione comn!Agur, Vnoleto enim baptismate, caput vestrum chrismate, id' est, oleo ean- 








95 PRAEFATIO. 9? 


glificaliguis, in(usdimus, per. quod ostenditur baptisatis regalem ei sacerdotalem conferri a Domino dignitatem. 
Nam in Veleri Testamento, bi gui legebantur in sacerdotio vel in reguo. sancto ungebantur pleo, ei unctioue ca- 
pitis olii regnaudi, alij sacrificia pfferendi gegipiebant a. Domino potestatem.... Sed illud in Veteri Tesjgmento 
eleum temporale regnum, temporale sacerdotium, con[erebgt..... Hoc autem chrisma, id est, hegc unctio que vobis 
imptita est, ijliua sacerdotii conii dignitatem, quod cum semel collatum fuerit, vynquam esi finiengdum. Mirum 
ceri&. quod disiumus, vos illa chrigmate regnum [utura glorie, el. sacerdotium esse consecutos. Verum non ego 
vobis, sed opos(olus. Petrus, imo per Petrum Christus, collatam hage pronuntiat dignitatem. Sic enim loquitur 
ad fideles, id est, ad eos qui baptismate abluti et chrismate consecrati sunt ; Vos aute genus regale et sacerdo- 
tale, gens sancta, etc. Considerate ergo honorem quem in jllo estis mysterto consecuti, eic. Quotus autem quisque 
hon intelligat, confirmationis [3cv] sacramentum, quod unctione potissimum chrismalis jn fronje perficeretur, 
hic indicari a Maximo, qui memori mente teneret, qui accepta a Christo atque ab apostolis tradila, coin- 
mendata a Patribus essent memorite hominum sempiternze? Sanctus Cyprianus epjst. 70, ad Januarium, pag. 
190 edit. Oxon. av. 1682 : Ung: quaque necesse. est eum qui baptizatus sil, wf accepto chrismate, id egt unctione, 
esse unctus Dei, et habere in se gratiam Christi possit. Huc recidunt que scribit sanctus Pacianus epist. 1, ad 
Sympronianum : Si ergo et lavacri et chrismatis potestas, majorum longe charismatum ad. episcopos inde de- 
scendij..... ergo nec chrisma, nec baptisma..... potestati ejus indulid &s1, quia nihil propria usurpatione manda- 
tum est, totumque id ex apostolico jure defluxit. Paria his babent sanctus Optatus Milevitanus lib. n adversus 
Parmenianum, cap. 5, pag. 62. edit. Antuerp. an. 1702; et lib. vy, cap. 4, pag. 10 seqq. ; et sanctus Augu- 
stinus lib. xv de Trinitate, cap. 26, tom. VII oper., pag. 708 edit. Antuerp. an. 1700, quo loco uuctum Spiritu 
sancto Christum ut hominem, aflirmat, non ulique oleo visibili, sed dono gratie, quod visibili significatur un- 
guento, quo baptizatos ungit Ecclesi. Et tractatu 5 in Joan. Epist., num. 5, tom. lll, part. n, pag. 616, ubi : 
Unctio spiritalis, inquit, ipse Spiritus sanctus. est, cujus sacramentum est in unctione visibili. Sed ne pluribus 
morer, anum illum describam locum qui exstat lib. i1 contra epist. Petilianj, cap. 104, pag. 199, tom. 1X, qui 
locus est hujusmodi : Sacramentum chrismatis... in genere visibilium signaculorum sacramentum est, sicul ipse 
baptismus, etc. Jam sanctus Leo Magnus serm. 25, qui est quartus de Nativitate Domini, cap. 6, pag. 54, 
tom. 1 oper. edit. Rom. an. 1755, populum docens, ita sane ut Maximus scribig: Vos, quos nullis dignius, 
quam beati Petri apostoli alloquor verbis, genus electum, regale sacerdotium, etc., permanele slabiles in ea fide 
quam con[essi estis coram multis testibus, et in. qua. renati per aquam et Spiritum sanctum, accepistis chrismà 
salutare et signaculam vite eterne. Et sermone 5, qui dictus in auniversar. Assumptionis ad pontificatum sua 
fuit, cap. 1, pag. 8: In wnilale, inquit, fidei atque baptismatis indiscreta nobis societas, dilectissimi, et gene- 
ralis est dignitas, secundum illud beati Petri apostoli 7 Vos autem genus electum, regale sacerdotium, etc. Ómnes 
enim in Christo regeneratos crucis signum efficit.reges, sancti vero Spiritus wnctio consecrat sacerdotes ; ut prat- 
ter istam specialera nostri ministerii servitutem, universi apiritales et. rationales Christiani agnoscant se regii ge- 
neris et sacerdotalis officii esse consortes. Mitto qux de chrismatis sacramento tradidere Salvianus Massiliensiá 
lib. n1 de Providentia, et Vigilius Tapsensis lib. rri contra 'Eutychem, nur. 7I, et sanctus Isidorus Hispalensis 
lib. v1 Origimui, cap. 19, et veu. Beda in Acta apostolorum cap. t, et in I Joan. Eyist., cap. n. Haud secu$ 
censuere Graci.'|xcvi] Confer concil. Laodicen., can. 48, pag. 789, tom. 1 Concilior. edit. Páris. an. 4714, et 
sanctum Cyrillum Hierosolymitanum, catech. 24, qu:x& est Mystagog. 5, qu: inscripta est mcpl Xpisuato; 
de Chrismate, nuu. 1 seqq., pag. 515 seqq. edit. Paris. an. 1720. ÁAnimadvertendum autem est, Antonium 
Augustinum Touteegm monachum Benedictinum congregationis Sancti Mauri, virum sane doctmn inque 
Patrun Grecorum doctrinis cumprimis versatum, in' admonitione ad proxime indicatam catechesim sancti 
Cyrilli, num. 5, pag. eadem, sic habere : Quod apud Latinos confirmationis nomine designatur, hoc Greci chri 
sm, vel upoy, unguentum, appellare consueverunt. Nam ii in hoc sacramento unctionem eemper uli precipuam 
ejus parlem. speciavere. Morum similia persequentur saneti Basilius Csesariensie, Cyrillus Alexendrinus, olii 
quorum loca describere et nimium longum esset, et lectoribus aliquantum fortaesis afferret satietatis atque 
fastidii. Qui plura volet, is cousulat egregiam Josephi Augustini Orsi S. R. E. card. de Chrismate confirma- 
torio dissertationem, pag. 135 seqq. edit. Mediol. an. 1755. Illud mihi paulo diligentius disquirenduin videtur, 
quid sit, quod precipuam sacraurenti partem confirmationis Manimus in unctione capitis constituat, Patres 
' vero permulti in unctione consignationeque frontis ? Innocentius I, epist. 25, qux est ad Decentium Eugubiuwan, 
nuin. 6, tom. 1 Epistolar. Romanor. pontif., pag. 858 edit. Paris. an. 1724 : Presbyteri, inquit, sive extra 
episcopum, sive presente episcopo, eum baptizant, chrismate baptizatos ungere licet, quod ab episcopo [werit 
consecratum ; non: tamen FRoNTEM ex. eodem [oco signare, quod solis debetur epiacopis, cum tradugt Spiritum 
paracletum. Confer annotationem Coustantii ad eumdem sancti Jnnocantii locum, Verum Maximo (quoniam 
non tractationem aliquam de confirmationis mysterio theologicam scribere, sed concionem ad populum ha- 
bere insttuerat) non tam minute, neque tam, ut aiunt, ad vivum res concidendae resecand:eque sunt visse ; 
: sed satis fuit (quod interdum alij etiam Patres feceruni) capitis, cujus certe pars est fryns, meminisee. 
XXV. Offerri sacrifieium corporis et sanguinis Christi in Ecclesiw altaribus, Christymque ipsum 1eipea prg- 
geuténi i Eucharistie sacramento esse, dogma est orthodoxum 3 Maximo assertum ac pra dicatum. Ser, - 
48, pag, 599 eq. : Quid roverentius, inqnit, quid honorabilius dici potest, qum (martyres) sub. dig usa. pee 





-—- 


95 PRLEFATIO, 96 


quiescere, in qua Deo sacrificium celebratur, in qua offeruntur hostie, in qua Domimus est sacerdos..... Sssper 
aam Christus imponitur.... super altare. Domini corpus offertur.... Ibi pro peccatoribus Christi sanguis effundi- 
tur. Convenienter igitur..;.. ibi martyri?us sepultura decreta est, ubi mors Domini quotidie celebratur, sicut ipse 
ait : Quoiiescunque hec feceritis, mortem meam annuntiabitis, donec venium..... Non immerito veluti consortio 
quodam illic occisis est tumulus. constitutus, [xcvu] ubi occisionis dominice membra ponuntur... Legimus 
plerosque justorum Abraham sinibus re[overi..., nemo tamen melius preter martyres meruit requiescere, 
ubi et hostia Christus est et sacerdos; scilicel , ut et propitiationem de oblatione hostie consequantur, 
el benedictionem per(unctionemque sacerdotis excipiant. Hinc plane liquet, 1" ' sacrificari in: aris Ecclesise, 
2* offerri hostias; 9" has esse Christum qui super aram imponitur, cujusque corpus super altare. offer- 
tur; Á* pro peccatoribus fundi ibidem sanguinem Christi, occisionisque dominicz membra poni, mortein 
annuntiari Servatoris nostri; 9' Christum ipsum sacerdotem esse; 6* sacrificium esse propitiationis , 
etc. Suit. h:ec. plane consentanea doctrinzs Patrum. Confer. sanctum. Thomam, part. im, quest. 82, art. 
1, quo loco Augustini, Ambrosii, etc., testimonia profert eadem confirinantium. Vide preterea qu:e ex 
Justino martyre, [renzo, ceterisque Patribus afferunt monachi Benedictini congregationis Sancti Mauri, 
Maranus preefat. in Justiu. operum, capp. 10 et 15, et Massuetius in Irensxi libros dissert. 5, art. 7, num. 
16 seqq., ut ezeteros pretemrmittam, quorum catalogum texere neque vacat, neque vero est opus. Quod 
autem habet Maximus de propitiatione, et benedictione sacerdotis, quam excipiant martyres, non eo 
pertinet, quasi sanctis martyribus, aut peccatorum quidquam, aut reatus insit, quod luendunt. propitiatione 
benedictioneque sit; sed quo id impetretur quod postulant. Non enim is fuit Maximus qui culpze quidquam 
aut reatus inesse iis arbitraretur, quos ibidem przedicat esse justos, sanctos, precipuoque loco propter fidem, 
pro qua pugnarunt, habendos. Postulari autem ait a martyribus vindictam sanguinis ibi, ubi pro peccatoribus 
Christi sunguis effunditur. Vindicta autem illa sanguinis non aliud indicat quam eversionem regni peccati, 
quam divin: justiti:e manifestationem, quam ut propitius sit peccatoribus Deus, eisque benediceus efficiat ut 
resipiscant, quam restitutionem et glorificationem corporum sanctorum, quam denique secundum adventum 
Christi. Altare porro seu aram Maximus mensam dominicam vocat tract. 5 contra Judos, pag. 745, in eaque 
paratum ait celeste convivium, nosque cum David cantare proinde, scribit, posse : Dominus pascit me, et nihil 
mihi deerit, in loco pascuce ibi 'me collocavit. De ratione autem qua tenemur refici Eucharistia, deque poena 
qu:e instat indigne eam sumentibus, h:ec idem docet Maximus homilia 45, pag. 138, cibum liuuc esse melle 
dulciorem, quem qui edere et manducare neglexerit, vitam in semetipso habere non poterit, sicut. ipse Dominus 
ait : Nisi quis manducaverit meam carnem, et biberil meum sanguinem, non habebit vilam in semetipso; sed 
potius ipse cibus in judicium convertetur, sicul Apostolus dicit : Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi 
manducat. Quod filiis Israel subtiliter prophetatum est in. Testamento. Manna enim illis contra divina precepta 
tractantibus, vermes effecti sunt,"id est, contumacia ultores et judices. (Qua similitudo Christum [xcvi] indica! 
Dominum, quem qui suavem cibum et dulcem potum haurire neglexerit, judicem patietur, sicut ipse ait. 
XXVI. Etsi non ex instituto (non enim occurrit, ut data opera ea de re ageret), at satis tamen Maxiuus 
estendit qu:e sua esset de peccatorum confessione sententia. Atque ille quidem homilia 115, pag. 382, ne- 
eessitatem confessionis indicans : Omnis Christianus, inquit, qui vult sua peccata. celare, hic spiritualiter 
vulpis est. Sicut enim vulpis propter fraudes suas latibulis demoratur, ita et peccator tacens propter conscientiam, 
suorum peccatorum (oveis delitescit. Et sicui. illa non audet inter medias hominum turbas morum suorum osten- 
tare fallaciam, ita et hic erubescit in media ecclesia conversationis sua nequitiam confiteri. Jam de resipiscentia 
deque spe indulgenti:xe consequend:e disserens sermone 39, pag. 501 seq. : Annon, inquit, (ectandum nobis est, 
quibus rovi mysterii sacramento peccata tolluntur, celum datur, redditur paradisus?... Omnia latronis anteacia 
ecelera unius meritum confessionis absolvit, et quidquid longa «tate deliquerat, brevissimo sermone delevit. Nec 
latrocinii eum sui apud Deum sanguis damnavit, quia. Christi sanguinem regnum credidit esse, non ponam. 
Quod factum, carissimi, universo hominum generi profecisse, non dubiuni est. Nam quis de Dei gratia, «bso- 
luto latrone, desperet, si tamen supplicantem preces latronis credulitas subsequatur? Habemus et aliud magnifi- 
cum dominice pietatis exemplum, quo omnem mortifera desperationis formidinem deponeutes, de ineffabili 
Retlemptoris nostri indulgentia confidamus. Cum enim condemnatus ab impiis penderet Christus in cruce, [uror- 
que Judaicus illuderet Crucifixo, omnipotentem Patrem inter[ectoribus suis ipse inler vulnera. pius suffrugutor 
orabat, dicens : Pater, dimitte illis : nesciunt. quid faciunt, etc. De poenitentibus, de horum gradibus, deque 
data ipsis peccatorum remissione a sacerdotibus, quibus de rebus alii Patres disserunt, Maximus non agii, 
quod sancto antistiti orationes ad populum habenti de iisdem disputandi opportunitas non obtulisset, quem- 
admodum ne de extrerna unctione quidem. 
XXVII. Sacerdotio quemadmodum habendus sit honos, ostendit Maximus homil. 85, pag. 285, quo loco : 
Si diligenter, inquit, audistis evangelicam lectionem, intelligere potestis, qua ministris ac sacerdotibus Dei reve- 
rentia debeatur. Nam hos Spiritus sancti remuneratione ditatos esse, ac pignus Spiritus accepisse scribit, 
ordinatione quidem certe - nam qua alia ratione, ne suspicari quidem possum. Eam 'ob causam altari eos 
servire, animadvertit, hoc est potestate, quam sunt consecuti, rem divinam facere, exque altari proinde ipsus 
vivere oportere. Cibum preterea verbi Dei a sacerdotibus esse populo oorrigendum docet. Id munus episco- 








97 PRLEFATIO. 99 


pis cumprimis competere, quibus non docendorum solum populorum, sed etiam sontium punlendorum, pro- 
bibendorumque communione sacrorum, [xcix| jus inesse, confirmat. Ac de pignore quidem Spiritus, etc., 
quod sacerdotes acceperint, deque sacerdotibus lisdem aliari inservientibus h:ec ille tradit homil. 114, pag. 
1 988 seq. : Domino et Deo militamus, sicut ait Apostolus : Nemo militans Deo implicat se negotiis secularibus. 
Videmur, inquam, non militare remissis ac ffuentibus tunicis, sed habemus militie nostre cingulum, quo casti- 
monia interiora constringuntur, de quo cingulo Dominus ait ad. apostolos suos : Sint lumbi vestri pracincii, et 
lucerne ardentes in munibus vestris. Milites igitur Christi sumus, et stipendium ab ipso donumque percipimus, 
sicut dicil beatus Apostolus : Qui dedit nobis pignus Spiritus, hoc est, qui Spiritus suncti nos remuneratione 
ditavit... Catholicus clericus hac sententia retinetur. Sienim non contentus stipendiis fuerit, que de al:ari, Do- 
mino jubente, consequitur ; sed exercet mercimonia, intercessiones vendil, viduarum munera libenter amplectitur, 
hic negotiator magis potest videri quam clericus. Jam vero homil. 12, pag. 571 seq., de Verbi divini predicandi, 
deque puniendorum sontium jure ad sacerdotes spectante, quos apibus comparat, disserens : Bene, inquit, 
dixi, examine sacerdotum ; quia sicut apes de divinarum Scripturarum flosculis suavia mella conficiunt, et. quid- 
quid ad medicinam pertiuet animarum, oris sui arte componunt. Recte comparantur apibus sacerdotes, quia sicut 
apes castitatem corporis pre[erunt, cibum vite celestis exhibent, aculeum legis exercent. Puri enim ad sanctifi- 
cationem, suaves ad refectionem, severi ad ultionem. Apibus plane sunt comparandi, qui velut alveario quodam 
gratia matris Ecclesie continentur, in qua diversorum meritorum cellulas dulcissimis pra dicationibus compo- 
nentes, de uno Salvatoris examine Christianorum examina multa producunt... Predicatio sacerdotis in plebe sal- 
tandis est correctio, et. contestatio judicandis. Contestamur enim illis ante judicium, quod illos maneat iu ipso 
judicio, etc. Quemadinodum autem episcopus docere, hortari, mouere, redarguere etiam, si opus sit, popu- 
lun debeat, intelligi ex serm. Maximi 103 plane potest. Sic vero ille ibid., pag. 659, scribit : Interdum, fra- 
tres, cum praedicamus, plerisque sermo noster videtur asperior, et ea qug secundum regulum prosequimur, ita a 
nonnullis accipiuntur, quasi nostre severitatis austeritate promantur.. Dicunt enim : Quam dure ei amare pra- 
dicavit episcopus, ignorantes quod sacerdotis necessitas major est quam voluntas. Necessitas, inquam, major esl 
dicendi, non quod verum prosequendi desit volunt s, sed quia tacendi silentium statuti poena depellitur. Necessi- 
tatem patimur, dum (inemus, ac per hoc cogimur plus posse quam velle; et metuenda aliis ingerimus, dum ipsi 
saluti proprie formidumus. Hac autem est conditio pradicantis, ut non alterius peccata taceat, si sua vult de- 
clinare peccata ; et [c] emendare objurgando fratrem, ut in se possit non perdere sacerdotem. Ceterum si volue- 
rit dissimulare, silere, celare ; et illum tacendo non corrigit, et se non predicando contemnit. Melius est igitur 
increpando emendare peccatum quam silendo peccantis delicta suscipere. In hoc enim positi sumus, ut si delin- 
quentibus non eorum scelera dixerimus, scelerum ipsorum etiam nos reatus involvat. Nam sic utique dicit Domi- 
nus per prophetam : Et tu, fili hominis, speculatorem dedi te domui Israel, et audies ex ore meo verbum, cum 
dicam peccatori : Morte morieris, et non loqueris, ut caveat impius de via sua, ipse iniqvus in iniquitate £&iu moe 
rietur; sanguinem autem ejus de manu tua requiram. Evidens plane et mani[esta sententia, que speculatorem, 
cur lacuerit, sanguine polluit criminosi; nec contenta est, quod iniquum damnat iniquitas, nisi et illum reum 
statuat, qui eamdem iniquitatem noluit increpare. Videte ergo quantum. maium sit delinquentis. Delinquens ipse 
peccat, e£ sacerdos arguitur. Ipse se delictis suis jugulat, et de manu episcopi sanguis exquiritur. Loquendum 
est igitur el clamandum, ne silentium nostrum in die judicii idem peccator excuset; et qui dissimulat esse parii- 
ceps sanctitatis, tunc socium criminetur erroris... Speculator utique dicitur, qui veluti in quadam sublimi arce 
consistens adjacenti populo prospicit, ne quis in eum subito hostis obrepat; sed de illo sollicite curam habens, 
plebs pacis dulcedine potiatur ; qui si aliquid adversi repente conspexerit, mox indicet, constanter annuntiet, ut el 
civis ad cavendum periculum sit paratus, et hostis fugiat deprehensus. Caiterum oi, urgente adversario, speculator 
dissimulaverit, tacuerit, neglexerit; tunc fit, ut inopinatus praoccupetur populus, et inimicus superveniens debac- 
chetur, atque ideo omnis culpa ei ascribitur, qui loqui noluit, ut salvaret plurimos ; sed tacere maluit, ut periret 
ipse cum pluribus. Hos ergo speculatores a Domino constitutos, quos esse dicimus, nisi beutissimos sacerdotes, 
qui velut in sublimi quadam arce sapientie collocati ad tuitionem populorum, supervenientta. mala eminus in- 
tuentur, et adhuc longe positi contemplantur futura supplicia, non oculi carnalis intuitu , sed prudentie spiritalis 
aspectu. Et ideo tacere non possunt, sed clamare coguntur, ne per silentium gregem Christi diabolus hos is inva- 
dat. Consulito preterea sermonem 104, pag. 661 seqq. De jure quo eriminosos episcopus possit prohibere 
privareque communione sacrorum, paucis, sed satis explicate agit Maximus homilia 47, pag. 146; scribit 
enim : Criminosos episcopi sententia projici de consortio Christiano. Ad sacrorum eaim antistites, quibus onus 
est impositum tractandi Evangelii, pertinet, sordes amputare populorum ; quemadmodum ad ferrum gestuutem 
agricolam spectat sarmenta deputare vinearum; homilia $7, pag. 111. 

[(c| XXVIII. De nuptiis sic habet homilia 25, pag. 67 : Vadit ad nuptias Dei Filius, ut quas dudum pote- 
siate constituit, tunc praesentiam sug benedictione sanctificet. Et homil. 17, pag. 50 : Nec minus, iuquit, ctiam 
nobis exsultandum est, eo quod in hac sucratissima aiei hujus (Epiphaniz) celebritate, sicut paterna traditione 
instruimur, ipse Christus Dominus noster ad terrenas invitatus nuptias advenerat , non ut. illo delectaretur com 
vivio, sed uw nuptiarum se'esse demonstraret auctorem, easdemque saNCTIFICANs divina. ipsius innolesceret vire 
tus, etc. 





90 PREF ATIO. 199 


. XXIX. Eeclesiam e Christi Servatoris latere salutarique vulnere manasse, Patrum (a) ceterorum dicendi 
. rationem imitatus, scribit Maximus homil. 55, pag. 172, et serm. 34, pag. 486, ubi : 1n ipso, inquit, sraundi 
nascentis exordio, cum mater illa omnium viventium Eva de dormientis Ade costa producta est; mater univer- 
sorum credentium Ecclesia ex latere Christi in cruce morientis demonstratur nascitura, Quse quidein eg spectant, 
ut sanguine et aqua e latere Christi manantibus sanctam Ecclesiam fuisse significatam commonstrent. Atque 
huc revolvuntur qu docet sanctus Augustinus sermone 5, alias 1, ex Sirmondianis, num. 5, tom. V oper. 
edit. Antuerp. an. 1700. Nam, quid profluzit de latere, inquit, nisi sacramentum quod accipiunt fideles ? Spi- 
fitus, sanguis et aqua..... De ipso sanguine et aqua significatur nata Ecclesia. Et quando ezivit sanguis et aqua 
de latere? Cum jam dormiret Christus ih cruce. Quia Adam in paradiso somnum accepit, et sic illo de latere Eva 
producta est. Cur porro sanguine et aqua significetur Ecclesia, ex iis perspicitur, qux Joannes Chrysostemus, 
loco proxime indicato, auimadvertit. Atque is : Ez slla, inquit, aqua, et sunguine tola constat Ecclesia. Testis 
28i ipse dicens : Nisi qui renatus [uerit ex aqua et apiritu, non potest introire in regnum calorum..... Et ma- 
écimur quidem per aquam baptismatis, alimur autem per sanguinem. Vides quomodo simus ez carne ejus et ez 
055.bus ejus, dum ez sanguine illo et aqua tum nascimur, tum alimur? (b) Et quemadmodum Adamo dormiente 
mulier est condita, sic Christo mortuo (acta est Ecclesia ex ejus latere. Scilicet qui Ecclesiam constituunt ex 
aqua renati sunt, alunturque sanguine Servatoris. Quo quidem recidunt qux Maximus homilia 55, complexus 
est pag. 174. Przeterea Ecclesiam navis instar esse, cujus figura fuerit arca Noemi, Scripturis majorumque 
traditioni Maximus insistens, docet pag. 487, et homilia 55, pag. 174, et sermone 94, pag. 641, ubi : Que 
navis, inquit, in altum seculi hujus ita natat , ut pereunte mundo, omnes quos. suscipit servet illesos. Cujus 
figuram jam in |cn] Veteri videmus Testamento. Sicut enim Noe arca, naufragante mundo, cunctos, quos susce- 
perat, incolumes reservavit ; ita et. Petri Ecclesia, conflagrante s&culo, omnes quos amplectitur reprasentebit 
illasos, et sicut, tunc transacto diluvio, ad arcam Nee columba signum pacis delulit; ita et transacto judicio, 
ad Ecclesiam Petri Christus pacis gaudium de[ert. Atque Scripturarum quidem auctor;tate ostendi potest, ar. 
cam Noemi fuisse Ecclesiz symbolum seu figuram. Vide Epistolam priorem sancti Petri, cap. 1, vers. 29 
seq. Patrum autem, qui idem ipsum confirmarint, vetustissimus Justinus martyr fuit. Confer ejus Dialogum 
cum Tryphone num. 88, pag. 242 edit. Venet. an. 1747. Hunc est secutus Tertullianus, qui lib. de Baptismo, 
cap. 8, pag. 227 edit. Venet an. 1744, Quemadmodum, inquit, post aquas diluvii, quibus iniquitas antiqua 
purgata es(, post baptismum (ut ita dixerim) mundi, pacem calestis ir& praeco columba terris annuntiuvit de- 
missa ex arca, el cum olea reversa : quod signum etiam apud nationes pacis pretenditur; eadem dispositione 
spiritalis effectus, terre, id est carni nostra, emergenti de lavacro, post vetera delicta, columba sancti Spiritus 
advolat, pacem Dei afferens, emissa de celis, ubi ECCLESIA EST ARCA FIGURATA. Consentiunt sanctus Cyprianus 
Iib. de Unitate Ecclesie, pag. 109 edit. Oxon. an. 1682, ubi : Si potuit, inquit, evadere quisquam, qui extra 
arcam. Noe (uit; et qui extra Ecclesiam foris fuerit, evadat. Monet Dominus, et dicit : Qui non est mecum ad- 
versus me est, et qui non mecum colligit, spargit..... Qui alibi preter. Ecclesiam colligit, spargit, evc. Sanctus 
Cyrillus Hierosolymitanus, catechesi 17, num. 10, pag. 269 edit. Paris. au. 1720 ; sanctus Ambrosius, lib. 
de Noe et Arca, cap. 15, num. 95, pag. 276, et cap. 15, num. 52, pag. 290, tom. I edit. Venetze an. 1748; 
sanctus Hieronymus, epist. ad Damasum, quz est inter Damasianas 10, num. 2, pag. 546 edit. Paris. Cou- 
stantii an. 1721, quo loco de Ecclesia Petri, seu de Romana sede agens : Quicunque, inquit, extra hauc do- 
mum agnum comederit, profanus est. Si quis it arca Noe non fuerit, peribit regnante diluvio. Sanctus Joannes 
Chrysostomus, hormil. in terre motum et Lazarum, num. 7, tom. I, pag. 785 edit. Paris. an. 1718, ubi : 
Mysteria fuerunt, iuquit, que narrantur, et rerum futurarum figura, qu& tunc fiebant. Nimirum arca (uit Ec- 
clesia, Noe Christus, columba Spiritus sanctus, olec folium Dei benignitas, etc. Sanctus Augustinus, lib. v de 
Baptismo, cap. extremo, num. 59, pag. 108, tom. IX operum, et lib. xv de Civ. Dei, cap. 26, pag. 310, 
tom. VII edit. Antuerpic an. 1700, sic habet : Quod Noe homini justo..... imperai Deus, ut arcom faciat, ix 
qua cum suis, id est uxore, filiis et nuribus, et cum animalibus, qua ad illum ex Dei precepto in urcam ingressa 
sunt, liberarentur a. diluvii vastitate, procul dubio figura est peregrinantis in hoc. scculo civitatis Dei, hoc est 
Ecclesie , qu& fit salva per lignum , in [cm] quo pependit mediator Dei et hominum homo Christus 
Jesus. Hinc Christiani veteres id figurz genus pingi sculpive curarunt. Qua de re consuli poterunt 
Ciampinius , Bonarrota, Maffeius, Boldettus, alii quorum meminit Mamachius tom. l, pag. 78 et 
264, et tom. Ill Antiquitatum. Christianorum, lib. um, part. 1, cap. 4, $ 5, num. 5, pag. 314 seq. De 
navi quz Ecclesiam item exhibeat , quxque proinde pingi, incidi , insculpive lapidibus, etc., soleret, confer 
Clementem Alexandrinum, lib. mr Pedagogi, cap. 41, pag 245 edit. Paris. an. 1644, et sanctum 
Ambrosium in Luc. lib rv, num. 70 seq., pag. 848, tom. 1l. Vide preterea vetera ionu- 
menta que attulere Hieronymus Alexander Junior, aliique quos recenset Mamachius lib. indicato, 


(a) Vide sanetum Joannem Chrysostomum, homil. — num. 10, pog 44, edit. Paris. ann. 1720. et catech. 

de Laude Mazimi, num. 5, pag. 215, tom: lll oper. — 15, num. ?1, pag. 195, et sanctum Ambrosium, lib. 

edit. Paris. ann. 1721, et sanctum Augustinum loco — x in Luc. Evangel., num. 155, tom. Il oper. edit. Ve- 

mox describendo. nete an. 1748, Tertullianum, lib. de Baptismo, cay. 
(6) Cousule sanctum Cyrillum Hierosol. catech. 5, — £8, pag. 220, edit. Veneta an. 1744. 





101 PILEFATIO. 102 


riéth. 52, pag. 98. Jam Maximus homilia 50, pag. 154, explicans, quamohrem navi similem dicat Eccle- 
sium : Cmn e nantis, inquit, scindiar mare, prine ab ipsis (nautis) arbor erigitur, velum distenditur, ut , crucó 
JDomini facta, aquarum (Inenta rumpantur, et hoc dominico securi signo portum sabutis petant, periculum mortis 
euadum ; figura enun sacramenti quódem esi velum susponsum in arbore, qnasi Christus sit exaltatus in crue; 
ehque ideo confidentia de mosterio veniente, homines ventorem procellae négliquni , peregrinationis vola awsci- 
pent, Siout autem Eeciosia sino cruce stare non polest, ita et sine Grbore navis infirma est. Statim enim dia- 
bolke inquietat, et illom ventus allidit. At ubi signum. erucis erigitur, staóm. o6. diaboli iniquitas repellitwr, et 
ventorüm procelía sopiter. 

: Sic'de symbolis ares navisque haetenus. Nune de vinee lensqué comperatione eum Ecclesie, ae de 
KEcelésiee ipsis propegatione ampliieationeque ob pecedicationem Verbi Del , fusumquo a martyribus san- 
guinem, que suat a Maximo tradita, explieabo brevi. Ergo Maninres homilia 30, pag. 478, Noe, inquit, 
vit agriodía tum plantasest »inoeam. ... Christum significavit, qui vineam fecit Ecclosiam. Quotus autem quis- 
q66 est qui nea. a. Patribus modo, verum etiam a Christo ipso Servatore in Evangelio, Ecclesia vines 
foisse eóteparatam, ignoret? Jam vero homilia 401, pag. 358, Fwige! Ecctesia, inquit, not suo, sed Sulvatoris 
[trmihto, et radiat non proprio nitore, sed Patrio, vicui Apostolus ait, dicens : Vivo autem jam mon ego; wivib 
vefo in-me Christus ; et iterum ; Ut eit primogenitus in multis fratribus. Recie plano luna comparatur Ecclesie, 
quoniam et ipsa noo lasacri rore per(undit, et terream eorporis nostri baptismatie rore vivificat. Recte lune com- 
párétur Ecclesia, quia et ipsa augmentum acquirit, patiturque defectum. Minwitur enim sepe, frequenter augetur. 
Minuitur. pertecutionibus, predicatignibus ampliamr. Decrescit cum. minuitur. flite, erescit. cum. martyribus 
coronatur ; et eadem causa quar. tribuit ili. defecfum, ipsa prestat eugmertum : frequenter onim quos dolet per- 
s&ctlores, 1psos recipit confessores. Qua sane Patrum (cww| omnium uno voc fuit. Jostinus martyr in Dieloyo 
cum Tryphone , num. 110, pag. 214 edit. operum Venet an. 1747. Dum gladio, inquit, peroutimur, dum 
cracifigimur, dum feris tradimur, eicinculls, vt igni, et omnibus aliis tormentie, a confessione, wt mani[estam 
eet, non discedimus. Sed quanto magis salia nobis infliqnntar, oo piures ali per nomen Jesu Christi fideles inni. 
(Quemadmodum vilio, si qais partes illas ampulet , qua (rucium ferunt, ita proficit, ut alios florentes et [ructi- 
(eros palmites rarsus pro[evat. Idem nobis quoque oewnit.. Consoneut his qux seribit Tertullianus in lib. ed 
Secapulam, eap. 4, pag. 73: Non duficiot, inquit, h rc seota, quem mno magis aedificari scias cum cedi videter. 
Et Apologetiei eap. vltimo, pag. 40: Piures effeimmr, quolies metimur a vobis. Semen est sanguis Christiuno- 
rum. Horem sent similie que complexi sant swmetus Cyrillus Mieresolymitevos tatech. 18, uum. 27, peg. 
298, senetas Gregorims Nazianzenus orat: 25, pag. 4tà, tom. F edit. Colon. au. $690, quo loco, Persecutiones, 
inquit, ilustriorem ipsam (Kcclesian) splendidioromque per supphioia seddebant. EX eurmine 11 ad Episcopos, 
twm. H, pag. 93, ubi.sic hbubel : 


Namque etiam Lostifis fhror, atque imtranis quseque 
Supplieia addkderapt miimis ava robora Don ria, 
Iormenuüsque fides gravibus mage fulta vigebat. 
Sanctus Ambrosius epist. 73, num. 44, psg. 1173, tom. lll oper. edit, Venele an. 1751, Per martyres camu- 
lelam, ait esse, non minam religionem. Sanctas Joannes Chrysestomus, lib. adversus Judsos et gentiles, 
Qiod Christus sit Deus, num. 12, pag. 258, tom. I. Sanetus Augustinus in psal. xL, num. £, pag. 258. tom. IV 
edit. Antuerp. aR. 1700 quo loco : Persecutiones diabolus in. Ecclesiam concitavit ad perdendwm nomen Chris, 
inquit, .. .. Ut moreretur iterum Ghristus non in capite, sed in corpore sue, occisi sunt et martyres. Ad muiti- 
plicandom Ecclefiam valuit sanctus sanguis effusus : seminationi accessit. et mors mariyrum.  Pretiosa. ism. 
conspectm Domini mors: justorum. ejus. Multiplicati sum magis magisque Christiani, et won. est. impletum quod 
dizerent inithiei .... Sedent yagani, et computant sibi annos, audiunt (anaticos suos dicentes, aliquando Chri- 
stiani non erunt... 2e .. Adhete dicnnt : Quando morietur et peribit nomen ejus. Bie victi, vet tertio sapite. Mortuus 
est Christus, non periit nomen ejus : mortui sunt. martyres, muttiplicata est magis Ecclesia. Crescit per omnes 
gentes nomen Christi, qui de morte sua et. resurrectione predizit; qui de mortibus martyrum suorum. et de 
corona predizit. Et sermone f in psal. Lvnt, num. 5, pag. M8: Effusus eot magnus et. multus martyrum 
sanguis ; quo effuso, tanquam seminata seges. Ecclesias [ertilius totum mundum, siowt. mc conspicimus, occu 
pavit. Et sermone 52 im psal. cxvm, num. 6, pag. 121. Quis non videat owantum adjuvorit Kcclesiam san- 
guis [cv] Ecclesi&? Quanta ex. illa semente seges toto. orbe surrexerit? Bt lib. xxn de Civit. Dei, cap. 6, pag. 
499, tom. VII : A Christo Deo non solum colendo, verum etiam confitendo tantum pev orbem terrarum martyrunt 
multitudinem metus revocare non potuit, non levis offensionis animorum , sed immansarum variarumque porna- 
rum, et ipsius mortis, quae plus ceteris formidutur. Neque tunc civitas Christi , quamvis adhuc peregrinaretur 
i in terris, et haberet. tamen. magnorum. agmina populorum., advessys impios persecutores $408 pro temporali 
Saitie pugmavét; sed potius ut. obtineret eternam, non repugnawit.. Ligubantur, includehantur, cedebantur et 
ntultiplicobantur. Sanctus Leo Magnus sermone 83, qui est de Natali apostolorum Petri et Pauli, cap. 6, 
pag. 251, tom. I operum edit. Rom: an. 1755: Nor minuitur, inquit, persecutionibus Ecclesia, sed augetur * 
el semper Dominicus ager segete ditiori vesitur, dum gsana, quas singula cadunt, multiplicata nascuntur. Hos 
JPatres consectatus Maxine peni. scribere sermone DD,- pag. U98: Vezatur Kcolesia manibue cruentoriti "n 





105 ' PRJEFATIO. 104 
non ul inter supplicia poasque deficiat; sed wu per multimodos victoriarum titulos inh omnem pulchritudinem 
cruore triumphantium martyrum decoretur. 

Ante Christum üatum Ecclesiam Christi viguisse, Maximus idem animadvertit bomil 101, pag. 238, qua de 
doelrina, ut cteros protermittam, confer Augustinum, lib. 1 de Baptismo coutra Donatistas, cap. 15 seq., num. 
24 seq., tom. IX, pag. 62. Atque eam quidem Ecclesiam, idem docet Maximus, ibid., evertere fuisse conatos 
Jamnem et Maimbrem , cum Mosi restitere. Jam vero tunc eam, quod finibus fere Palzstinz coutineretur, 
propagataque ad gentiles non esset, fuisse sterilem. Homilia 95, pag. 255 : Requiramue, inquit, que si! ista 
civitas, qu sterilitate laborabat... Legimus in epdem apostolo dictum de Ecclesia : Latare, sterilis, quee mon 
paris ; erumpe, et exclama, que non parturis. Ergo Ecclesia est illa sterilis civitas, que ante .udventum Christi, 
aquarum vitio, hoc est sacrilegio gentilium populorum, sterilitatem sustinens, Dei filios procreare non potmissel. 
Ubi venit Christus, velut vas fictile assumens corpus humanum, vitia sanavit aquarum, hoc est resecavit sucrilegiu 
populorum. Statim Ecclesiu, que erat sterilis , cepit esse (ecunda. Unde et Apostolus dicit : Lettare, sterilis. 
Plures enim filios ex eo Ecclesia, qu& erat sterilis procreavit, quam Synagoga (a), que (cum.Palestiuse finibus 
contineretur) erat fecunda, susceperit. Sunt bxc plane consentanea iis que ab cxteris Patribus inonumentis 
fuere tradita litterarum. huprinis autem a Cyrillo Hierosolymitano catechesi 18, num. 26 seqq., pag. 298; 
ab Joanne Chrysostomo in lIsaig cap. n, num. 5, pag. 21 seq. , tomi. VI et in cap. iv Epist. ad. Galaias, 
puin. 4, toin. X pag. 710 seq., ubi S. doctor : Qua, inquit, antehac sterilis, et que deseria? An mon per- 
spicuum [cvi] est hanc esse Ecclesiam ex gentibus, que antehac Dei cognitione fuit privata? Que vero est illa que 
habet virum? Nonne liquet hanc. esse Synagogam? Attamen hanc. multitudinem liberorum. superavit. sterilis; 
siquidem luec unam. duntaxat. habebat gentem ; sed Ecclesie filii Greeciam, Barbariam, terram, mare, dewieue 
erbem universum implent. ' 

Credi porro Ecclesiam oportere, affirmat Masimus. Quemadmodum autem credenda sit, explicat tractatu 
2 de Baptismo, pag. 714. Quod interrogavimus, inquit, credis in sanctam Ecclesiam et. remissionem peccatorum, 
non eo modo interrogavimus, u! quomodo in Deum creditur, sic tN EccLESIAM SANCTAR CATBOLICAN. Propterea 
sancta ef catholica est, quia recte credit in Deum. Non ergo diximus, ut in Ecclesiam, quusi in Demn crederetis; 
sed intelligite nos dicere, et dixisse: Ut in Ecclesia suncta et catholica conversantes, (b) in Deum crederetis. FA 
hom.lia 85, pag. 272 : Sanctam Ecclesiam. Vere saneta est. Ecclesia confitenda, per quam et sanctificatio est 
data mortalibus, et crescente credentium numero , emnium pene linquis in Dei laudes sanctior mundus exsultat. 
Sancta est Ecclesia, que baptismi sacramento peccatorum contagione detersa, terrarum incolas trunsmittit ad 
celum. En modo quo sanctam intelligat, et quo catholicam Maximus : sanctam, quod recte in Deum credut, 
quod sanctificatio mortalibus data per eam sit, quodque baptismo peccatorum contagione detersa, terrarum 
incolas transmittat ad coelum; catholicam autem, quod propagata latissime per orbem terrarum ita sit, ut 
omnium pene linguis in Dei laudes sanctior mundus exsultet. Homilia quoque 9, pag. 26 : Ineíuctabili, 
inquit, fide ac devotione solita, sacerdotis tot semper monitis inherentes, per religiosi itineris vias ac veritatis 
semitas , quas universa tenet. Ecclesia qradientes, magis magisque hereticorum. devia et. diabolica calcate 
figmenta. Ac semper quidem veram dootrinam aL Ecclesia catholica teneri atque doceri idem Maximes 
statuit homilia 45, pag. 140 : Domini, inquit, sapientia nón asserta est, non quasita; non enim didicit « ma 
gistro, sicut ipsi Judei dicunt : Quomodo hic litteras novit, cum non didicerit, et ipse dicat : Mea doctrina non 
est de hoc mundo, sed ejus qui misit me. Hoc est, quod ait de suveriore contextum; quo vestimento, vel quibus 
omnibus vestimentis ECCLESIA CATHOLICA SEMPER AMICTA EST. 5 

[cvu| XXX. Age vero consideremus, quemadmodum et quam ob causam, Ecclesiau catholicam Maximus 
et navim et Ecclesiam Petri vocet. Scribit enim ille hoc modo (c) : Videamus , qua sit ista navicwla Simonis 
Petri, quam ad docendum de duabus magis opportunam Dominus judicavit, que et tutum Salvatorem prestet ab 
injuria, et credulitatis hominibus largiatur eloquia. Invenimus enim jam Dominum navigasse in alia navi, et gra- 
vibus injuriis lacessitum. Navigavit enim cum Moyse in mari Rubro, quando populum Israel per undarum fluenta 
transvezit ; sed gravibus est affectus injuriis, sicut ipse ait in Evangelio ad Judaos : Si crederetis Moysi, et mihi 
credereiis. Injuria autem Salvatoris est incredulitas Synagoga. Ergo Pet NavEM elegit, Moysi deserit ; hoc est 
spernit Synagogam perfidam ; fidelem assumit Ecclesiam. Due enim quasi navicule a Deo destinutee sunt, qua 
in hoc, tànquam in mari, mundo salutem hominibus piscarentur..... Ex his duabus naviculis una relinquitur ad , 
terram inanis et vacua , altera producitur in. altum onusta vel plena. Vacua enim Synagoga relinquitur. in. lii 
tore, quia Christum cum prophetarum amisit oraculis; onusta autem Ecclesia in altum assumitur, quia Dominum | 


(a) Vide etiam homiliam 18, pag. 5. minicorum nomine honestare nituntur), neque ubi sit | 


Hoc , 


(b) Vide Cyrillum Hierosolymitanum  Satech. 18, 
num. 95, pag. 297, ubi leges : Tibi tradidit fides ita 
tenendum : «Et in unam sanctam , Ecclesiam catholi- 
cam, » ut eorum abom'nanda . collegia (ugiens, adhe- 
reas femper catholice Ecclesie , in qua et renatus es. 
Et si quando peregrinatus fueris 1n. civitatibus , ne 
simpliciter requiras ubi sit dominicum (nam et impio- 
fum secte atque "ivreses suas ipsorum speluncas do- 


simpliciter Ecclesia ; sed ubi sit catholica Ecclesia. 
enim proprium nomen est hujus sancte, et matris om- 
nium nostrorum. Quo etiain spectant, qua docet san- 
cius Augustinus lib. contru Epistolam  Manichel 
cap. 4, num. 5, pag. 110, tom. VIII operum edit. 
Antuerp. an. 1700. 

(c) Sermone 94, pag. 040 seqq. 


105 PRAEFATIO, 006 


cum apostolorum doctrina suscepit. Synaqoga, inquam, relinquitur ad terras , quas terrenis. inheerens operanti- 
bus ; Ecclesia autem in altitudinem evocatur, tanquam colorum profunda sacramenta discutiens, in illam scilicet 
altitudinem de qua Apostolus ait : O altitudo divitiarum sapientie et scientie Dei. Propterea dicitur Petro : Duc 
in altum, hec est in profundum disputationum (a) generationis divine. Quid enim tam profundum quam quod ait 
Petrus ad Dominum : Tu es Christus Filius Dei vivi? Quid tam terrenum quam quod de Domino dizerunt Judai : 
Nonne hic est filius Joseph fabri?.... Unde ait Saleator Peiro : Quia non caro et sanguis tibi hoc revelavit, sed 
Pater meus, qui in colis est. Pharismis autem dicit : Quomodo potestis bona loqui , cum sitis nequam? Ilanc 
igitur soLAM EccLrSLE naven ascendit Dominus, iw QUA PETRUS MAGISTER EST CONSTITUTUS : DICENTE Dono : 
Super hanc petram adificabo Ecclesiam meam. Quee navis in altum emculi hujus ita natat, ut, pereunte mundo, 
omnes quos sucipit servet illasos. Cujus fiquram jam in Veteri videmus Testamento. Sicut enim Noe &rca , nau- 
fragante mundo , cunctos quos susceperat incolumes reservavit; ita gx PeTB Ecctesn, conflagrante seculo , ou- 
MES QUOS AMPLECTITUR, REPRASENTABIT 1LLASOS..... Sed quoniam hanc eamdem naviculam Petri , de qua nunc 
Dominus celestis doctrina suam sacramenta depromit, legimus in Matthaeo, dormiente in eadem. Domino, ventis: 
insurgentibus perturbatam, ita ut cuncti apostoli mortis periculum [ormidarent; videamus que causa (cvm) est 
quod una eademque navicula hic in tranquillitate doctrinam populis tribuit, ibi ín tempestate discipulis metum mor- 
lis indicit, prassertim cum ibi etiam cum ceteris apostolis Simon Petrus esset. Hac est autem causa periculi : erat 
ibi Simon Petrus ; sed erat pariter et proditor Judas. Quamvis enim illius fides (undaret naviculam, hujus tamen. — 
eam perfidia conturbabat. Tranquillitas est, (b) ubi PETRUS soLUS NAVIGAT,; lempesias ubi Judas adjungitur..... 
Metuentibus igitur discipulis, anziante Petro, dormiebat Dominus. Mirum [orte videatur quod , anxiante Petro, 
dormiebat Dominus. Deormiebat Petro, ne viyilaret Judee..... Si unius Juda peccato cuncti periclitantur apostoli, 
hoc exemplo caveamus perfidum, caveumus proditorem, ne per unum plurimi fluctwemus. Quin. etiam. hujusmodi 
abjiciamus de navicula, ut non obdormiat, sed vigilet in nobis Dominus, atque eo vigilante nulla nos piritalis ne- 
quitid procella concutiat. Ubi enim fides integra est, ibi Salvator docet, vigilat et exsultat; ibi requies , ibi trun- 
quillitas, ibi cunctorum est medicina. Ubi autem fidei est admiata perfidia, ibi Christus... dormit,... ibi metus, 
ibi tempestas, etc. De Ecclesia catholica agi a Maxüno, nihil dubii est. Nam hzc ab illo Synagog:e opponitur, 
atque sola esse dicitur, quam ascendit Christus. Jam vero, banc ipsai et navim, et Ecclesiam Petri a Maximo 
appellari tam est ex ejus verbis perspicuum, ut qui dubitet, non videam, cur non idem , $itne sol, an nullus 
sit, dubitare possit. Quamobrem autem ? Scilicet quia in ee. Petrus magister est constitutus. Unde vero id ina- 
gisterium ostendit Petri? Nimirum ex eo quod Christus dixerit : Super hanc petram edificabo Ecclesiam meam. 
Navim porro seu Ecclesiam Petri, seu in quu magister est constitutus Petrus, eui dictum proinde est : Super 
hanc petram edificabo Ecclesiam meam, velut arcam Noe, illósos servare omhtes quos. complectilur, Maximus 
docet; perireque propterea illos qui extra ipsam sipt, veluti aquis absorptos diluvii. AddR sanctus episco- 
pus, tranquillitatem esse ubi solus Pelrus navigat, tempestatem contra ubi adjunguttur bomines Judz similes. 
Quid autem hoc est, quam tranquillitatem esse übi sint, qui cum Petro de doctrina pietateque sentiant ; 
tempestatem contra, si qui exstant, qui a Petro dissideant ? Nain ài quies est, ubi Petrus est solu$; qui esse 
tempestas poterit ubi omnium sit summa cum Petto consensio ? Cumque petta supka quam zxdificata Ecclesia 
sit, fundamenti loco habeatur; binc Maximus fundamentum Ecclesi appellat Petrum in capitulis Evan- 
geliorum , pag. 778 : Pastor , inquit , Ecctesiés fuit, insuper e£ pastor gregis. Pasce enim , illi ait Jesus, 
oves meas. Discipulus, et EcCLESLE FUNDAMENTUM, ef apostolus , et martyr, capite deorsum Rome est crucifixus. 
Ac petram quidem, cujus Christus Petrum alloquens meminit, Petrum ipsum esse, idem testatur Maximus 
[crx] homilia 54, pag. 169 : Tanquam bonus pastor, inquit, TUENDUM GREGEM accepit , ut qui sibi ante infirmus. 
fuerat, fieret ouxipUS FIRMAMENTUM ; et qui ipse interrogationis tentatione nutaverat, CETEROS FIDEI STABILITATE 
rUNDARET. Denique pro soliditate devotionis ECCLESIARUM PETRA dicitur, sicut ait Dominus : Tu es Petrus, et 
super hanc petram adificabo Ecclesiam meam. Petra enim dicitur, eo quod primus in nationibus fidei fundamenta 
posuerit, ET TANQUAM SAXUM IMMOBILE TOTIUS OPERIS CHRISTIANI COMPAGEM MOLEMQUE CONTINEAT. Pastor igituc 
ovium Christi Petrus, idemque firmamentum omnibus, ac petra Ecclesiarum factus, teste Maximo, ceteros fidei 
stabifitate fundavit, ut qui et petra sit constitutus, et tanquam saxum immobile totius Christiani operis compagem 
molemque contineat. Id vero Petrus consecutus devotione est, quod virtute est Christus. Sicut ait Apostolus : 
Bibebant autem de spirituali consequente eos petra : petra autem erat Christus. Recte consortium meretur nomi- 
nis, qui CONSORTIUM MERETUR ET OPERIS, eic. Pastorem autem ovium dictum esse Petrum, propterea quod AL10S 
REGENDOS ACCEPERIT, Maximus ipse docet homilia 55, pag. 168. Jam petram Petrum fuisse constitutum ob con- 
fessionem divinitatis Christi, claves regni celorum accepisse, consecutumque judicandi potestatem, Maximi, 
ut ezterorum etiam Patrum, constans doctrina est. Atque is homilia 68 , pag. 17 seqq.: Ut confessionis (Petri), 
inquit, quanta esset magnitudo Salvator ostenderet; ait ei : Beatus es, Simon Bar-Jona, quia caro et sanguis 
non revelavit tibi, sed Pater meus qui in calis est : et. tibi dabo claves regni celorum.... Hoc illi confessio de- 
dit, ut ante claves regni colorum acciperet, quam coli januas introiret... Clavis celi lingua est Petri, quia singu. 
(a) Vide preterea serm. 95, pag. 644. Confer etiam (f) Adeundus sanctus Ambrosius, ibid, num, 70, 


sanctum Ambrosium, lib. 1v in Lecam, num. 71, pag. — pag. 848 
848, tom. Hl edit. Venet an. 1748. à 


ParsoL. LVII. ) ] b ar 


107 PfUEFATIÓ. 108 


lorum merita censendo, Aposlolus uniciique regnitm celorum aut. claudit, aul ayerit. Non. ést ergo tlavis ista 
mortalis artificis aptata manu, 4ell DATA & ÜgKiSTO POTESTAS EST JUDICANDI..... Hic est Petrus cui Christus Dio- 
minus communionem sui nominis libenter indulsit. Ut eniri, sicut upostolus Paulus edocull, beth etal CH|uiS TUS, 
ita per Christum PETRUS FACTUS EST PETRA, dicenle ei Domino (a) : Tu es Petrus, et super Hanc petrá ibdificabo 
Ecclesiam meam. Nam, sicut. in. deserto, dominico sitienti populo aqud fluxil & petra ; ita univérso müindo ari- 
ditate lassato, de ore Petri. fons salutifera con[essionis entetsil. Hic est Petrus, cui Christus &àcerisurus ad Pa- 
trem; pascendas oviculas suas agnosque commendat, tt quos ille pietati miseratione redimerel, hic FibE1 sv.s 
VIRTUTE SERVARET. Et recte $une el arbiter. occultorum Dei Fillu& PASCENDAS OVES TUENDASQUE COMMISIT, CEi 
fioverat, it nutriendo jrege dominico, nec studium deesse, nec fidein. Et homil. 70, pag. 224 : Petrum de pisca- 
tore doctorem factum, Maxinius ait, cujus Petri credulitas doctrine sil. [uhdamenium. Ádjungit inde pag. 935 : 
fex] Quanti igitur meriti apud Deunt. sum Petrus erat, ut ei post návicule parve remigium roris Eccr este 
GUBERNACULA TRADERENTUR ?... ()uíd de Petro referam, cujus tanta est à Deo approbala justitia, tantqque ei ro- 
TESTAS ATTRIBUTA JUDICANDI, UT IN ARBITRIO EJUS PONERETUR CELESTE jupiCiUM? Perspicite ergo et. estimate 
guanto nobis sit Petrus apostolus honore reverendus, CUJUS SENTENTIAM IN TERRIS PROLATAM SEMPITERNI JUDICII 
XQtiTAS Now REPELLIT. Et ideo diligenter intendite, qua sit ejus glorie magnitudo, cui DUM CLAVES REGNI COSM- 
MITTUNTUR celerhi, celum illi claudere et aperire permissum est. Quin etiam homil. 72, pag. 251, de Petro ac 


. Paulo disseretis : Ambo, inquit, claves a Domino perceperunt , sCiENTLE 1STE (Paulus), ille (Petrus) PorENTLE... 


Ergo beati Petrus. et. Paulus eminent inler universos apostolos, et peculiari quadam prarogativa precellunt. 
Confer przeterea homil. 107, pag. 554, quo loco : Implebat, inquit, bonitatis et discipline opus beatissimus Pe- 
frus, cum et tanquam vere bonus medicus oblatos sibi curaret infirmos, et UT DISCIPLINAE COELESTIS FUNDATOR * 
jUSTA PUNIRET ULTIONE MENDACES, Ánaniam Scilicet e. Saphyram : et serm. 37, pag. 498, ubi Petrum prec- 
puum vocat apostolorum. Et serm. 66, pag. 567 seq., quo loco Petro quidem, inquit, regni sui claves, Paulo 
verbi sapientiam dedit. Nec incredibile hoc, quoniam qui aquam produzit e petra, EccLEsiaM ruNpAviT 1N P- 
TRO..... Doctrine gratia colum Paulus ingreditur; simplicitatis merito aperiendi coli Petrus accipit potestatem. 
Denique sermone 69, pag. 577 seq., de Petro rursum deque Paulo agens Maximus : Diximus frequenter, in- 
quit, ipsum Petrum rErRAM a Domino nuncupatum, sicul ait ipse : Tu es Petrus, etc. Si ergo Petrus PETRA Est 
ÉUPR& QUAM JEDIFICATUR EccLESL, recte prius pedes sanat (claudi), ut sicut jN ECCLESIA FIDE] FUNDAMEIM 6M CON, 
TINET, ita et in homine membrorüm fandamenta confirmet... Paulus a Domino vas electionis est nominatus..... 
Optima apostolorum nomina PETBA, et vasculum necessaria domui Salvatoris. Domus enim. petrarum | fortitudine 
construitur, utilitate vasis ornatur. PETRA ad rigurTATEM, ne labantur, sustentat populos; vas ad custodiam, ne 
tententur, operit Christianos. De potestate judicandi collata divinitus Petro, de clavibus, de jure ligandi sol- 
vendique, de principatu Petri ejusdem, deque Petro ipso petra, columna et fundamento doctrinz, seu fidei 
Ecclesi» quod scribit Maximus, iis est plane coh:zerens et consentaneum, qux dicta fuere in Ephesina ecu- 
menica synodo, Patrum nemine repugnante, action. 5, tom. I Concilior. edit. Paris. an. 1714, pag. 1478: 
Nulli dubium est, imo saculis omnibus notum est, quod sanctus beatissimusque Petrus. apostolorum princeps, ei 
capul, fideique columna, et Ecclesie catholice fundamentum a Domino nostro Jesu. Christo salvatore. humawi 
generis ac redémptore claves regni accepit, [cx1] solvendique ac ligandi potestas ipsi data est, qui ad. hoc «sque 
tempus et semper in suis successoribus vivit, xoi Oixátri, ET JUDICAT seu jus dicit. Et aetion. 2, pag. 1471 : Non 
ignorat vestra beatitudo totius fidei, vel etiam apostolorum caput esse beatum apostolum Petrum. Eadem autem 
omnium Patrum, jam usque ab initio fuit ex Evangelio ducta doctrina, velut ostensum a nostris scriptoribus, 
demonstratumque tam vere perspicueque est, ut ad idem rursum demonstrandum non sit oratione nostra 
opus. Interea consuli Mamachius poterit tom. V, part. 1 Antiquitatum Christianarum, pag. 92 seqq., et pag. 
151 seqq., et pag. 286 seqq., et pag. 405 seqq. Rursus qued de Petro, cui tradita fuere totius Ecclesix gu- 
bernacula, quique potenti: clavim accepit, cum Paulus acceperit clavim scienti; quod, inquam, de Petro 
in hanc sententiam Maximus litteris commisit, doctrin$ majorum mirifice congruit, qui non solum hzc eadem 
BCfipsere, verum etiam monumentis zreis expresserunt. Exstat in museo archiducis magni ducis Florentino 
insignis coemeterialis aerea lucerna, quae pr:x& se navis fert figuram, ac Petrum ad puppim sedentem et guber- 
naculum moderantem ; Paulum vero ad proram stantem prwdicantemque exhibet. De qua quidem lucerna 
post alios, quos nominat, egit Mamachius idem tom. III Antiquitatum Christianarumn, pag. 99 seq., et tom V, 
pag. 291 seqq. Longum est iter ad Patres omnes, quorum seriem exhibet Mamachius tom. V, pag. 410 seqq. 
Perpaucos eorum commemorabo, quorum tarn fuit hac de re late propagata eonstansque sententia, ut v s2e- 
culo Bonilacius I id affirmarit, quod esse omnibus probatum sciret, : In Petro constare universalis Ecclesie 
regimen et summam, epist. 14, pag. 1057, tom. E Epistolar. Romanorum pontificum, edit. Coustantii. Pru- 
dentius autem im libro mpi Zeepcwov, hymno 2, qui est de saneto Laurentio vers. 460 seqq., de Petro ac 
Paulo, scribit . . 27 . 
Alter vocatur gehuuta, 


(0) Vide et homil. 145, pag. 575, et serm. 27, pag. 407, et serm. 57, pag. 407 seq. 











409 PFLEFATIO. 410 


Alter catbedram idens 
Prirhstd, recludit creditas 
Alernitatis janoss. 

Ardlor yr&léteá, socuti vt scriplér, lib. 1 Historie apbálolice, pag. 128, toni. X Biblioth. bátrum edit. Luc- 
dun. de Petto canit : 


Piitlillh dpostolico parva de puppe vocatus 


Agmioe Potros erst, cujus... quai gesserít barher, 
clavim translata manus... cui vradidit Agnus. 
uas passus salvavit oves, totumque per orbem 
atigét Pastore gregem, quo muherb sumrmes 
Surgit, etc; 


Quin etiam quód. Maxintus docet dini qul auam iri deserio eduxit Mosis ministerio &x petra, Ecclesiam [ut 
dassé in. Petrb, e tuftis ore [onà [c&li]-iahilifere confessionis emerkeril, lam trilum majorum nostrorum ser- 
ione, lainqtte testatum ac pervulgaturh olitti etiam fuit, ut non modo Mosi Petrum compdrarint, quod fecit 
Hüeronymus epist. 95 ad Rusticdm monachum, pag. 772, (om. IV operum, part. im edit. Paris. Mar- 
tianei; eumdemque Petrum, àb ipso tharismatum fonte tam copiosis fuisse írrigationibus inundatum dixe- 
fint (a), ut, cun multa solus acceperil, niliil in. quemquam sine illius participatione transierit..... et quamvis in 
populo Del multi sacerdotes sint mullique pastores, omnes tamen proprie regat Petrus, quos principaliter gin et 
Chrislus, ele., verum etiam ir vitris lpsis coemeterialibus Petrum eumdem Mosis Hebrxorum ducis tigura 
éxpresserini, aquam & petra educentis. Confer Mamachium tom. V Antiquitatum Christianarum, pag. 296. 
Postremo qu: proposiia atque explicata à Maximo de clavibus sunt a Christo collatis Petro, deque doctrine 
fldei fuhdániento, quod Petrus ipse beneficio Christi contineat, eadem sunt a Patribus cxteris non tradita 
inodo ác propugnatá, sed notata etiam monumenlisque incisa, quod et ex testimoniis illorum constat, qua 
d Sandero, à Bellarmino, a Maüclero, eté., dc recentiore memoria a Mamachio (5) collecta et relata in com- 
mentarios suht; et et vasé argehteo exque sarcophagis velerum Christianorum in ccemeteriis repertis liquet, 
in quibus figura cernitur Servatoris claves ac librum apostolorum principi porrigentis. Quo de vase confer 
qua post Bottarium scripta sunt a Mamachio tom. eod. V, part. 1, pag. 518 seq. De sarcophagis porro, 
picturis, inusivis, etc., consule qux idem complexus est ibid., pag. 297, et pag. 519, et tom. I, pag. 2832. 
XXXI. Cur porro Petrus ac Paulus martyres obierint Rom, exponit Maximus homilia 69, pag. 231 seq., 
vbi, Hi int, ipit beatissimi Petrus et. Paulus, qui sacramentum celestia. regni uno spiritu praedicantes, sub 
tiults passiotle diei doctrinam suam pio sanguine et morte fortissima consecrarunt; qui etiam tanquam Ecclesia- 
run omniufn principes facti, dispensatione celesti Romam petentes, sacratissima sua corpora in illius urbis arca 
reconderent, que lolius orbis. obtinuerat. principatum, quatenus potentiam virtutis sue Ghristus ostendena, wbi 
inunduá caput. liabebal imperii, ibi regni sui principes. collocaret. Et homilia 72, pag. 251 : Petrus et. Paulus 
emihen] iritér universos apostolos, et peculiari quadam praerogativa precellunt. Verum ihter ipsos quis cui pre- 
ponatur, incerlum est. Puto enim illos equales esse meritis, quia equales sunt passione, et similes eos fidei devo - 
lione vixisse, quos simul videmus ad martyrii gloriam pervenisse. Nom enim sine causa. factum putemus, quod 
una die, uno isi. loco, unius tyranni toleravere sententiam. Una die passi sunt, ut. ad. Uhristum. pariter perte- 
htirent ; uno ín loco, ne alteri Roma deesset; sub uno persecutore, ut equalis crudelitas utrumque [cym] con- 
stringerel. Dies ergo puto pro merito, locus pro gloria, persecutor decretus est pro. virtute. At in quo tatt- 
der loco marlyrium pertulerunt? ln. urbe Roma , qua principatum et caput obtinet. nationum, scilicet ut wbi 
caput superstitionis erat , illic caput quiesceret sanctitatis ; et ubi gentilium principes habitabant , illic Eccle- 
siarum. principes morarentur. Non discrepant qu: scripsit homilia 75, pag. 256. Sunt autem iis plane con- 
sentanea, quie sanctus Leo Magnus sermone 82, al. 80, cap. &, pag. 235 seq. edit. Rom. an. 1755, complexus 
est. Sunt autem hujusmodi : Ád hanc ergo urbem tu, beatissime Petre apóstole, venire non meluis, et consorte 
glorie tum Pa&ülo apostolo , aliarum adhuc Ecclesiarum ordinationibus occupato, silvam istam frementium 
bestiarum, et turbulentissima profundilatis oceanum, constantior, quam cum supra mare gradereris , ingrederis. 
Nec mundi dominam times Romam.... Jam populos , qui eg circumcisione crediderant, erudieras.... Jam 
Pontum , Galatiam , Cappadociam , Asiam atque Bithyniath legibus. evangelicee predicationis impleveras ; nec 
dubius de próvectu operit .. . . tropheum crucis Christi Romanis arcibus inferebas, quo te divinis predicationibus 
enteibat et honor potestatis, et gloria passionis. Cap. 0, pag. 231 : Ad quam beatus coapostolus tus vas. ele, 
cionis... . Paulus occurrens , eodem tibi consocialus est. tempore, quo jam omnis innocentia , omnis pudor, 
omnisque libertas ub Neronis laborabat imperio . . . . 1n horum excellentia Patrum merito est exsultantius glo- 
riatdum, quos gratia Dei in tantum apicem inter omnia Ecclesie membra provexit, ut eos in corpore, chi caput 
eM Chrisius ,. quasi. geminum comstittert lumen. oculorum. Dé quorum ieriis atque virtutibus, que omnium 
loquendi euperant facultatem, hihil diversum, nihil debemus sentire discretum , quia illos electio pares, et labor 
similes, e( finis [ecit equales. Quod autem Leo ac Maximus Petrum ae Paulum pares, sittiles, equales foissa 


(A Vide Sanclum Leonem serm. 9, cap. 2, pag. 8, tom. 1 operum edit, Rom. an. 1755. - " 
Tom. V, part. 1 Antiquitatuni Christtanarum, pag. 292 seqq., et pag. 996 seqq. 





11 PFUEFATIO. , £i2 


predicent, adeo ut statui nequeat uter alteri sit preponendus, non de dignitate et potestate, qua uterque 
Petrum fatetur fuisse Paulo potiorem ; sed de mira electione , de virtute, de merito, de martyrii gloria est 
itelligendum. ld vero ex serie ipsa verborum utriusque saneti episcopi plane liquet. Ac meriti quidem 
uterque, virtutis, martyrii meminit; dignitatis vero majoris ac potestatis dum meminit, ita meminit profecto, 
ut Petro eam attribuerit, Paulo non item. De Petro scilicet quadam Maximus scripsit, quxe indicat iu. Pau- 
lum perinde non cadere: Hic est Petrus, inquit, cui Christus Dominus communionem sui nominis libenter 
indulsit. Ut enim.... petra erat Christus , ia per Ghristum. Petrus factus est petra... Hic est Petrus, cui 
Christus ascensurus ad. Patrem. pascendas oviculas. suas. agnosque commendat (a). Rursum de Petro : Ei, 
inquit, (cxrv] post navicule parve remigium roriU$ EccLEsuE GUBERNACULA traduntur (b). Inde Paulum curn Petro 
conferens, quodque eorum cuique speciale ac proprium est (pag. 217) describens (c) : Quid, iuquit, hoc 
apostolo (Paulo) magnificentius , cui in medio mortalium constituto , et supra celos ire datum, et ad terras 
redire concessum est. Quid hoc beatius viro, qui inter secreta paradisi ediscere meruit, quod nec lingua. hominis 
loqui possit , nec quisquam mereretur audire?.... Quid etiam de Petro re[eram, cui.... tanta potestas est 
attributa judicandi, ut in arbitrio ejus poneretur celeste judicium? . . . . Diligenter intendite, quar sit ejus glorie 
magnitudo , cui dum claves regni committuntur &terni, celum iHi claudere et aperire permissum est. Sed ne 
longuin faciam , satis erit illud commemorare quod idem Maximus docet homilia 72, pag. 250 seq. : Petro 
sicut bono dispensatori clavem regni colestis dedit (d) : Paulo tanquam idoneo doctori magisterium ecclesiastice 
institutionis injunzit, scilicel ut quos iste erudierit ad salutem, ille suscipiat ad quietem ; ut quorum corda Paulus 
patefecit doctrina verborum, eorum animabus Petrus apetiat regna colorum. CLavEM ENIM QUODAMMODO a Chrislo 
scientie et Paulus accepit... (e) Ambo claves a Domino perceperunt, acientia iste, ille vorENTLE (f) ; divitias 
immortalitatis ille dispergit , scientie thesauros iste largitur. Confer qux supra de Petro apostolorum pre- 
cipuo dixi, auctore usus Maximo. De Leone, sic habeto. Is sermone 92, pag. 6. Manet, inquit, dispositio 
veritatis, et beatus Peirus in accepta fortitudine petra perseverans, suscepta Ecclesie gubernacula non relinquit, 
Sic enim PRU£ C&TERIS est ordinatus, ut dum petra dicitur, dum fundamentum pronuntiatur, dum regni coelorum 
janitor constituitur, ligandorum solvendorumque arbiter, mansura etiam in colis judiciorum suorum definitione 
proficitur, ut qualis ipsi cum Christo esset. societas, per ipsa appellationum ejus mysteria nosceremus. Et ser- 
mone 5, cap. 2, pag. 8 seq. : Je toto mundo unus Petius. eligitur, qui et universarum gentium vocationi, et 
OMNIBUS APOSTOLIS PRJEPONATUR, t quamvis in populo Dei multi sacerdotes sint mullique pastores, oMNES lamen 
proprie regat Petrus , quos principaliter regit et Christus. Magnum et mirabile, dilectissimi, huic viro consor, 
tium potentie suc tribuit divina dignatio, et si quid cum [cxv| eo commune c&rExIS. voluit ESSE PRINCIPIBUS, 
nunquam, nisi per ipsum dedit quidquid aliis non negavit. ... Propter hoc dicitur beatissimo Petro : Tibi dabo 
claves, etc. Transivit quidem etiam in alios apostolos jus potestatis istius, et ad omnes Ecclesie principes decreti 
hujus constitutio commeavit : sed non frustra uni commendatur, quod ómnibus intimetur. Petro enim ideo hoc 
singulariter creditur, quia cunctis Ecclesie, rectoribus Petri forma pRuepoxrruR. Manet ergo Petri privilegium 
ubicunque ex 18108 fertur equitate judicium. Nec nimia est vel severitas, vel remissio, wbi nihil erit ligatum, 
nihil solutum, nisi quod beatus, Petrus aut. solverit, aut ligaverit. Sunt qui (secus atque Maximus veteres 
plerosque secutus, putarit) eodera anno functos fuisse Petrum Paulumque martyrio inficientur. Verum nihil 
esse video, cur iis adjungenda sit auctoritas. Sed hac de re consuli poterunt Pagius ad an. 67, num. 5, et 
Tillemontius Mouumeht. histor. Eccles. Vit. sancti Petri, not. 40. Non enim est opus, ut plures memorem. 
De die ac loco martyrii eorumdem apostolorum, confer qux idem animadvertit Tillemontius ibid., not. 
A5 et 44. 

Quod adjungit Maximus homil. 72, pag. 252, Simonem Magum preestigiis in aera sublatum, beati Petri 
precibus dejectum actumque prwcipitem fuisse, ob eamque rem sxviisse in sanctos apostolos Neronem, 
traditum ab aliis etiam veteribus memori est, duorum Tillemontius in Vita sancti Petri articulo quarto 
atque tricesimo meminit. ] 

Postremo de lacte et sanguine e reciso sancti Pauli capite manantibus, quod scriptum a Maximo est, ab 
historicorum veterum, quibus fldes et auctoritas adjungi soleat, nemine fuisse video litteris commendatum. 
Adeundus Tillemontius ad Vitaw sancti Pauli not. 80. 

XXXII. In sede gloriosissimi Petri munere Diaconi fuisse sanctum Laurentium perfunctum, testatur Ma- 
ximus hoinil. 74, pag. 257. Nam quod in quibusdam codicibus pro PETRI. PATRIABRCHAE legitur, mendosum 


4) Homil. 68, pag. 217 seq. mus, cum de clavi agens : Clavis dicenda est, inquit, 
b) Homil. 70, pag. 225. qua , ad fidem , peccatorum dura corda reserantur, 
c) Pag. 226. mentium secreta panduntur, et quidquid intrinsecwi 

) Serm. 66, pag. 567: Petro quidem regni sui — clausum tenetur, in palam rationabili manifcstatient 


' elaves , Paulo verbi sapientiam dedit. Nec incredibile — producitur. Clavis, inquam, qua et CONSCIENTIAM AD 
hoc, quoniam qui aquam produxit e petra, ECCLE- — CONFESSIONEM PECCATI aperit, et GRATIAM AD ATERNI- 
SIAM FUNDAVIT IN PEgrRO.... Docirine gratia coelum — TATEM MYSTERII SALUTARIS INCLUDIT. 

Paulus ingreditur, simplicitatis merito aperiendi coli (f) Homil. 70, pag. 224: Magisterium Pauli fde 
Petrus accipit potestatem... plenitudinem esse, ait, et credulitatem Petri esse »o- 
(e) Sacramentum penitentic ibidem indicat Maxi- — cTRINE FUNDAMENTUM. . 


* 
"- 


. 4 


- - 


115 PR/EFATIO, 414 


est, ut res ipsa clamat. Quid? 8í homilia 75, pag. 959, dicat: Cum venerabilis Sixtus APORTOLICAR SEDIS 
SACERDOTIO FUNGERETUR? Ác Síixtum eumdem paulo post, sacerdotem Domini summum appellat : Xystum, 
inquit, ante omnes summum Domini sacerdotem (uror. gentilis aggreditur, ut ecclesiastica membra tam valido 
truncato capite, veluti munimine prasidii celestis amoto, cruentus persecutor invaderet. Summum autem Do- 
mnini sacerdotem &vrovouaci« eum dicere, qui Petri sedem Romanam apostolicam teneat, quique caput 
ecclesiasticorum membrorum universe sit; quid est , nisi episcopum Romanum caput fateri omnium Chri- 
Stianorum, qui cum ad clavum navis seu in Petri cathedra sedeat, tum navim Petri, hoc est (ut statui vidi- ' 
zmnus a Maximo) Ecclesiam catholicam moderetur? Quam quidem, navim, ut idem est auctor Maximus, Eccle- 
sic solam ascendit Dominus, [cxvi] in qua Petrus magister est constitutus, dicente Domino : Super hanc petram! 
eedificabo Ecclesiam meam. Qua navis in altum hujus smculi ita natat , ut, pereunte mundo, omnes quos suscipit 
aervet illesos. In qua navi tranquillitas est, ubi solus Petrus navigat (a), etc. Cui certe Peiro tradita sunt a 
Christo totius Ecclesim gubernacula (b), etc. Atque id dignitatis, auctoritatisque in pontifice Romano et 
agnosse, et confessum fuisse Maximum , ex actis concilii Romani sub Hilaro papa anno 465 celebrati liquet. 
Nam cum lect» fuissent littere, Ascanii episcopi Tarraconensis, reliquorumque antistitum ejus provinci» ad 
Hilarum ipsum pontificem in banc sententiam scripte : Etiamsi nulla exstaret necessitas ecclesiastice disci- 
plina, expetendum revera nobis [uerat illud privilegium sedis vestra , quo susceptis regni clavibus, post resurre- 
ctionem Salvatoris, per totum orbem beatissimi Petri singularis predicatio universorum illuminationi prospezit ; 
cujus vicarii PRINCIPATUS SICUT EMINET, ITA METUENDUS EST AB OMNIBUS, ET AMANDUS; proinde nos Deum in 
vobis penitus adorantes, cui sine querela servitis, AD FIDEM RECURRIMUS APOSTOLICO ORE LAUDATAM, INDE RE- 
SPONSA QUARENTES, UNDE NIHIL EBRORE, NIHIL PRJESUMPTIONE, SED PONTIFICALI TANTUM DELIBERATIONE PRELECIPI- 
TUR. Cum hec ita se habeant, est tamen inter nos falsus (rater, cujus praesumptionem, sicut diutius tacere non 
licuit, ita et loqui futuri judicii necessitas imperavit. ... Proinde quia his presumptionibus , que unitatem divi- 
dunt.... velociter debet occurri, qunsumus SEDEM VESTRAM , M6 QUID DE HAC PARTE OBSERVARE VELITIS, APOSTO- 
LYCIS AFFATIBUS INSTRUAMCR, QuUalenus.... VESTRA AUCTORITATE SUBNIX|, QUOD OPORTEAT FIERI INTELLIGBAE, 
Do ADJUYANTE, POSSIMUS. Erit profecto vester triumphus, si APOSTOLATUS VESTRI! TEMPORIBUS, QUOD SANCTI 
PETRI CATHEDRA OBTINET, CATHOLICA AUDIAT EccLEAA, 6i NOVELLA ZIZANIORUM SEMINA FUERINT EXTIRPATA. 
Cum hz, inquam, litterse (qux quantum pontifici Romano dignitatis auctoritatisque insit, demonstrant) lectze 
faissent (c); cumque episcopi qui aderant omnes ad unum clamassent : ORDINATIO APOSTOLICA JLLIBATA SER- 
VETUR; tum Maximus episcopus Ecclesix* Taurinatis dixit : In custodiendis omnibus que ad sacras ordinationes 
pertinent disciplinis, melius sententie mea professione denuntio, nihil a me unquam eorum que prohibita sunt 
esse faciendum. De reliquis censeo, ut quisquis talia fecerit, aut detecta in Ecclesiis resecare noluerit, se GRAVES 
CAUSAS IN APOSTOLICA SEDIS JUDICIO REDDITURUM, IN QUO ILLI NECESSE ERIT SUBIRE SENTENTIAM. Cumque idem 
episcopi Ebredunensis, Aquavivensis, Atellanus, Salpinas confirmassent ; indeque antistes Sabinensis Tibe- 
rius sumpsisset : Profiteor me statuta sedis apostolici in. omnibus , custodire; tum ab uxrvEkRSIS. EPISCOPIS, 
adeoque [cxvri| a Maximo etiam dictum est : Sententias fratrum omnes sequimur. .. . Exaudi, Christe. Hilaro 
vita.... Que male admissa sunt, per te corrigantur. Quin etiam cum altera epistola eorumdem Tarraconensis 
provincie episcoporum recitata fuisset, qua petebatur a beatissinfo, et apostolica reverentia in Christo ab 
ipsis episcopis colendo Patre Hilaro, ut statutum synodi Tarraconensis sua auctoritate (d) roborare digna- 
retur, ab universis episcopis, proindeque etiam a Maximo acclamatum est : Exaudi, Christe. Hilaro vita.... 
per Dominum Petrum rogamus, ut in perpetuum serventur. ... Hacutserventur rogamus. Postremo cum in 
synodo Hilarus pontifex dixisset nulli fas esse sine status sui periculo vel divinas constitutiones, vel aposto- 
Jicze sedis decreta temerare; quia nos, QUI POTIS8IMI SACERDOTIS administramus officia, talium transgressio- 
num culpa respiciet, si in causis Dei desides fuerimus inventi,.... ab universis episcopis , ac propterea a 
Maximo quoque, acclamatum est.... Huc pockMus. Huc rEeNENDA SuNT. H.gc SERVANDA SUNT. DocTRINAE 
VESTRAE GRATIAS AGCINUS, etc. Ex his satis perspicue quisque cognoscet, quam magbifice, quauique ad majo- 
rum, Scripturarumque doctrinam apte accommodateque Maximus de przstantia dignitatis , auctoritatisque 
Romani pontificis senserit. Ac de Ecclesia quidem, deque Ecclesiz capite Petro, deque Petri successoribus, 
qui Ecclesie ipsius gubernacula tenent, bactenus. 

XXXIII. De conventibus modo Christianorum in :edibus sacris, deque communibus precibus, breviter. 
Templa Maximus Ecclesie receptacula vocat. Homilia 94, qux est de Reparatione basilice Mediolanensis, 
pag. 916 : Nec ecclesiam suam, inquit, que vere est Ecclesia, consumi Deus jussit incendio, sed pro nostra cor. 
reptione RECEPTACULA EccLEsug permisit exuri. In populis namque civitatem, et iN PLEBE EccrEsiaM, nullus sa- 
piens. ac fidelis. ignorat. Propter quod, carissimi, non tigna, et trabes, sed vos Deo nosiro vivam prasentatis 
Ecclesiam.... Non ergo nunc ecclesia reparata est, que, Deo protegente, non periit; sed parietes. et tecta hac, - 


a) Serm. 94, pag. 640 seq. Tarraconensibus est : Suppljciter precamur apostola- : 

b) Homil. 70, pag. 225. tum vestrum, ut humilitatis nostre. decretum, quod ju- 

c) Syn. Rom. tom. II Concilior. edit. Paris, an. — ste a nobis videtur factum, vEsTRA AUCTORITATE FIR- 
METIS, 


Li 


1114, ei 
(d) lbid., pag. 801, additum ab episcopis iisdem 


us : ^ PRAFATIQ. 165 


in qua, ves, qui Dei estis. Ecclesia, recepiatis. Vos enim esis, uj. aij Apostolus, templum D)ei pipi... Nonnun-. 
quam pro terrere nostro, clementer nobis indignante Deo, ei calo tremendis vogibug infonante.... des sacr ad 
ictu (uminum. jaculantur, etc. Propterea vero templa receptacula Ecclesi vacak, quod in ea convenire 
fldeles, qui Ecclesium cogstituunt, eimulque una stationes babere, orare, rei diyjpse adesse, verhumque Dei 
audire, soliti sip£ e$ sane debeant. Hinc sanctus doctor suas oyes increpaf, quod, se absente, rare ip aedem 
Sacram seu divinam domum convenirent. Homilia 112, pag. 575 : Comperi, frajres, inquit, quod per qbsen- 
tiam meam ita rari quique [cxvru] ad ecclesiam veniatis, ita pauci admodum procedatjs, quasi pe proficiscente, 

mecum pariter vénerilis; et. quasi cum necessitatibus ego pertrahor, vos mecum traxerit ipsa wecessifag... INe- 

scitis quia etsi ego ab ecclesia desum, Ghristus ab. Ecclesia sua, que est ubique, non deest? Venise, (rnfgr, ad 
ecclesiam , non invenis. ibi episcoporum episcopum salvatorem ? Nam Christianus, qui tunc. tantum procedss. ad 
ecclesiam, quando episcopus prasens est, non tam Dei causa videtur processisse, quam hominis; nec inpfesse 

Christiani Deum timentis officium, sed amici deferenlis obsequium. 

Atque erat quidem cure cumprimis Maximo, ut synaxes magna populi Jteqgentia celebrarentur; pzro- 
pterea quod, ut constans fert doctrina majorum (a), plurimum conferant communes preces, ut id quisque, 
quod recte expetit, eonsequatur. Atque ille homil. 4, pag. 6 : Quale est, inquis, merifum largientis, wi solus 
quis operetur in domo, et per multos in Ecclesia Dominus deprecetur : et quod ille foríassis pelere de. Divinitafe 
non audeat, plurium interpellantium orationibus, etiam quod non sperabat, accipiat, Quod ad. adjutorium no- 
strum commemorans beatu& Apostolus, ait : Ut per mulios gratiarum actio re(eraíur orq. mobis. Et iferum : Ut 
fiat oblatio nostra aecepta, sanctificata in Spiritu sancto t 

Stationum meminit Maximus homil. 40, pag. 117. Erant autem stationes castus, qui baberi consueverant 
jejuniorum temporibus (5). Atque stationis vocabulo cetum seu congregaüogem fidelium €hristi indicari 

' gatis explicate ostensum a sanetis Cornelio et Cypriano episcopis, iisdemque martyribus est; a priore qui- 
dem epistola qu;e inter Cyprianicas est num. 40, pag. 95 edit. Oxon. an. 1682, ab altero autem epist. 44, 
pag. 85 (c). Sed, quoniam esse in sta£ione soliti erant Christiani, cum jejunarept, factum binc est, ut jejunia 
a quibusdam stationes appellarentur. (uare auctor vetus libri qui inscribitur Pastor, lib. imn, éipilitid. 5, 
pag. 231, tom. I Patrum apostolicor. edit. Londin. an. 1746, querens quid síatie eit, respondet esse jeju: 
nium. Quam dicendi rationem cum alii secuti sint, tum Maximus etiam probayit. Nam loco prozimeq indi- 
cato : [cxix] Intellerisse, inquit, vos credo, cum hac nostra jejunia illis mansionibus comparaserim, in quibet 
populus Israel tanquam in. procinctu quodam positus, Pharaonem rogem quotidiano labore superavit, et ab ini- 
micis suis, quasi quibusdam castris. mansionum sese statione defenderit; ita ut quicunqua ex. illa comitantium 
numero diurne stationis spatia non confecit, aut Pharao illum occupaveyit, aut solitude pervaserit. Sic ergo e 
nos propositum nobis quadraginta dierum iter debemus emni [abore conficere, et quibusdam quasi castris nes 
jejuniorum devotione munire. Castra enim nobis sunt nostra jejunia, qua nos a diabolica oppugnatione de[en- 
dunt. Denique stationes vocantur, quod sfantes et. commorantes in. eis, inimicos. insidiantes repellamus. Castra 
plane sunt jejunia Christianis, a quibus si quis aberraverit, a spiritali Pharaone invaditur, etc. 

Jam vero, quas in hac homilia s/ationes, easdem Maximus homilia superiore, qux est 59, pag. 114, man- 
siones vocat. . | 

XXXIV. Jejunium autem Christianorum precipuum illud est, quod ante Pascha servatur ; eumque qua- 
draginta dierum spatio contineatur, Quadragesima appellatum est, appellarique continenter pergit. De ejas 
jejunii origine sanctus Maximus homilia 38 scribit hoc modo : Ante dies devotionem sanctm Quadragesima 

pradicantes, sacrarum Litterarum exempla protulimus , quibus approbaremus hunc. quadragenarium yumerum 
non esse ab hominibus constitutum, sed divinitu& consecratum, nec terrena. cogitatione inventum , sed. cose 
majestate preceptum. Atque ideo qui constitutum numerum una die manducando praeterit, won unius diei violg- 
for accusatur, sed ut totius (Quadragesime transgressor arguitur. Unde bonum est homini ut dictum numerum 
sine labore jejunet, et totius Quadragesimae consequatur pariter sanctilatem. Hoc autem non (qm eqcendotum 
precepta, quam Dei sunt. ^ atque ideo qui. spernit, non sacerdolem. spernit; sed. Cliristum, qui in. suo Joquitur 





(a) Vide sanctum Basilium, epist. 150, ad Am- 
philochium, n. 2, pag. 240, tom. III edit. Paris. mo- 
nachor; Congreg. Sancti Mauri, et epist. 97 ad Tya- 
0. nensos, pág. 401 : Preces, inquit, ai. desint, qui con- 

opt; longe sunt. seipsis debiliores. Et epist. 174 ad 
Vidyam, pag. 262 : Ad communionem precum omnes 
adjunge ; magnum enim est eorum, qui Deum placare 
ossunt, auzilium. Sanctus Joannes Chrysostomus, 
exij. 5 ad populi Antiochenum, pum. 2, pag. 51, 
tom. II edit. 
' Ecclesie communio potest, si anima dolente, si corde 
-contrito preces emittamus. Idem, homil. 5 de Incom- 
wrehensibili Natura. Dei, num. 4, pag. 461, tom. I : 
recari etiam domi potes ; ita vero precari, ut in. Ec- 
clesia non potes, ubi tanta Patrum frequentia, ubi cla- 
mor unanimiter ad Deum emissus. Non perinde exau- 


aris. Montfaucon. Multum, inquit, : 


dieris cum penes te solus Deum precaris, atque ubi cum 
fratribus tuis. Hic aliquid amplius est, concordia, et 
consensus, caritalis vinculum, el sacerdotum orntignes. 
Ideo namque sacerdotes praesunt, ut multitudinis preces 
infirmiores cum hisce validioribus conjuncti, una cum 
eis in celum ascendant, etc. Tertullianus, Apolegetici 
cap. 59 : Coimus in celum, el congregationem (acimus, 
uk ad Deum, quasi manu (ac(a, precgtionibus ambia- 
mus. Hac vis Deo grata est, etc. 
| Hl Tertull., lib. deJejun., cap. 44, 16, 44. 

c) Cur appellate fuerint stationes, intelligi ex lib. 
Tertulliani potest, qui est inseriptus de B ine, 
cap. 14. Ductum autem id yocabujum ex sinilitudine 
-Matanu militarium est, de quibus ] preter ; 
entero Livium lib. xxxym, eap. 23, ec. XL'YHliy [ 








M7 PRJEFATIO, 118 


sacerdote. Videamus igitur, quo tempore hanc observantiam nobis. indixerit Dominus..... Hoc quadragenaio 
numero se ipse Dominus exercuit, non ut profectum ipse caperet ; sed ut profectum salutis nostra ostendere[..... 
Continuatis ergo quadraginta diebus hac. jejunia non. esuriens Dominus procuravit; sed. dicit illum evangelista 
esurtisse postea. ...... Esuriebat plane, nec negare possumus, quod esurierit. Esuriit enim non cibum hominum, 
sed salutem (a), etc. Et homilia $9, pag. 145 seq.: Divimus quod Dominus Jesus Christus hunc numerum jejunii 
consecraverit, et [cxx] continuatis diebus noctibusquue non capiens cibum, unum jejunii corpus e[fecerit..... Unde 
erant apud eum plurima temporum curricula ; sed abstinentie dies una, ostendens nobis ita nos hunc numerum 
integrum jejunare debere, ut quia totam Quadragesimam complecti non possumus solido et uno jejunio, vel 
quotidianis eamdem sine intermissione jejuniis celebremus; ut si quisquam unam diem, abstinendo, pratermise-, 
rit, totam Quadragesimam violarit, et propter modicum temporis cibum, magni fructum laboris amiserit... 
Non enim, fratres, leve peccatum est fidelibus indictam Quadragesimam a Domimo non jejunare, et jejunia con- 
secrata ventris voracitate dissolvere....... Qualis ergo apud conscientiam suam Christianus es, cum CnnisTO PRO 
TE ESUBIENTE, (u prandes?.... Non igitur, sicut. dixi, leve peccatum est. indictum violare jejunium. Huc reci- 
dunt, qux docet homilia 44, pag. 154, et sermone 17, pag. 442, ubi, Praecepta, inquit, ejus ante omnia con- 
servemus, et precipue de jejuniis Quadragesimae. Plerique, quibus hic jejunandi sacratiasimus numerus indici- 
tur, interpositis hebdomadis divinitus statutum tempus vielant comedendo, non intelligentes, quod non minoris 
pravaricationis, contra. interdictum guslando , rei sunt, quam ille Adam qui contra. vetitum manducavit; sed 
illius prevaricationes Ghristi redemit passio? At cnm Maximus virtute passionis Christi, remitti peccata pas- 
sim prodicet, ut paulo post. videbimus ; quid est quod prevaricatores post passionem Christi remissionem 
consecuturos negare videalur? Sed hoc negat Maximus, redemptionem aliam post passionem Christi futu- 
ram ; non negat remissionem peccatorum concedendam virtute passionis Christi, qui nos passione ipsa sua 


redemit. Eo tamen esse indigniorem illum, qui post Christi passionem prxvaricatur, quo peccare in eum sit . 


ausus, qui redimendi humani generis causa, sanguinem fuderit. Sermone 18, pag. M92 : Merito nos, inquit, - 


hunc (quadraginta) dierum numerum. custodire debemus jejuniis, quem. per talia. exempla (Christi imprimis) 
legimus consecratum. Ex his quz sunt hactenus descripta locis perspicere quisque potest, Maximum, Don 
esse institutionis humanze jejunium quadragesimale, sed ccelestis majestatis seu divinitus constituti praecepti, 
aientem, non ita presse angusteque loqui, ut illud imperante Deo constitutum ; sed ita disserere, ut illud 
ipsum inductum indicet, jussu Ecclesi: presidum apte ad exempla Christi, qui diebus totidem jejunarat. 
' Atque hoc ille pacto, non tam sacerdotum praceptum, id dicit esse, quam Dei, quod qui sperpit, non sacer- 
dotem spernat, sed Christum, qui in suo loquitur sacerdote. Verum id jejunii genus prz czeteris perquam dili- 
genter atque severe colendum atque custodiendum esse, monet, quod exemplo sit consecratum Servatoris 
generis humani, quodque, ut aliunde constat, sancte fuerit semper in orbe Christiano [cxx1] servatum jam 
usque ab apostolorum temporibus (b). Dubitanduih porro non est, quin xtate Maximi ad illud tenerentur 
fideles (c), ut eo diernm quadraginta intervallo sibi ab esu carnium, temperarent. Sermone enim 18, pag. 
A&8 : In his pracipue diebus, inquit, ad implendam Domini voluntatem accendamur, quando mazime per absti- 
nentiam volupias carnis exstinguitur...:.. Sed etilla est Quadragesimae diebus grandis utilitas, quod dum etiam 
a licitis abstinemus, magis ac magis admonemur illicita vitare. Qni enim abstinemus nos a carnibus, quibus aliis 
diebus uti licet; qui nos abstinemus.a vino, quo moderate uti licet; qui ergo ista vitamus, qua aliquando licent, 
imprimis peccata fugiamus, qua omnino non licent. Nam si aliis temporibus uti cuique licebat carnibus, illo 
contra non licebat; et quid erit eonsequens nisi ut tunc lege, seu przecepto astríctos fideles Christi fuisse, ut 
ne carnibus vescerentur. De vino non ita scribit sanctus episcopus ut de carnibus. Non enim dicit tunc non 
licere, hoc dicit taptum : quo moderate uti licet. Quin etiam serm. 25, pag. 457, eos qui Quadragesima jeju- 
nant, uinum forte non bibere. Tà forte satis indicat, id non fuisse przscriptum lege. 

Jejuniorum porro temporibus Christianos jam a primo diluculo ad Ecclesiam convenisse ccetus, hoc sta- 
tionis habendz causa, ex sermone eodem 925, pag. 485, intelligi plane potest. Nisi enim ita esset, non eos 
redargueret sanctus. doctor, qui secus agere auderent. Atqui (d) : An putatis , inquit , illum jejunare , fratres, 
qui primq hILUCULO NON AD EccLESiAM ViGILAT, rion beatorum martyrum loca sancta. perquirit, sed surgens 


. 463: 


(a) Hxec eo spectant, non ut negetur, esuriisse re- 
vera Christum , sed ut. indicetur eum plus' esuriisse 
salutem hominum quam cibum. Simile quidpiam 
Maximus scribit de Petro serm. 68, pag. D74à. Sed 
puto Petrum post orationem non cibum esuriiase ho- 
minum, sed salutem; nec inedia vexalum esse corporis, 
sed inopia credentium laborasse. Quis autem existi- 
met nom esurisse revera Petrum. Sed quod preci- 
pue cordi Petro erat, id perinde esuriisse Petrum 

aximus animadvertit, ac si Petrus idem cibum non 
esurierit. 

(b) Hinc Maximus serm. 96 pag. 464, et exemplo 
Christi juberi quadragesimale jejunium , et traditum 
esse auctoritate majorum scribit. Peccare autem eos 
affinpat, qui Quadragesima: temppre non jejnnant, 


qud id sit lege indictum jejunium. Ibid., pag 
n Quadragesima nan jejunare, peccatum. est. [lg 
jejunia (dierum quinquaginta) sunt voluntaria , istg 
necessaria. Illa de arbitrio veniunt, ista de lege; ad 
illa invitamur, ad ista compellimur. Ac de apostolica 
institutione quadragesimalis jejunii pluribus agit Guil- 
lel. Beveregius lib. nt Vindiciar. Codic. canon. Eccl. 
primitive, cap. 4 seq. tom. lI Apostolicor. Patrum, 
pag. 154 edit. an. 1722. 

c) Nam universe loquitur Maximus, neque usquam 
dicit, id quibusdam tantum Ecclesijs fuisse peculiare. 

(di Cohfer etiam sermonem 96, pag. 462, ubi eo- 
rum qui oratum in ecclesiam conveniebant teinpore 
jejuniornm meminit. 


419 PRAEFATIO. — 4220 


congrega! servulos, disponit retia, canes producit, saltus silvasque peFiultrat ; servulos, inquam, secum pertradsi t, 
fortasse magis 4b ECCLESIAM VENIRE CUPIENTES, elc. 
., Ad vesperam denique, seu declinante sole, jejunantes cibum sumere consuesse, intelligitur ex eodem ipso 
'sermone, pag. 458 seq., quo loco Maximus, eos redarguere pergens qui tam immodice venatu delectarentur : 
Quamvis, inquit, qui ejusmodi es, frater, vesPERE ad domum redeas , quamvis DECLINANTE JAM S0LE MANDUCES, 
potes videri tardius refecisse, non tamen Domino jejunasse; nec enim potes videri voluptaem tuam esercems 
[ecisse Domini voluntatem. 

XXXV. Tertullianus, libro.de Corona militis , cap. 5, pag. 102 edit. oper. Venet» an. 1744, Die deminico, 
inquit, jejunium nefas [cxxu].ducimus vel de geniculis adorare. Eadem immunitate a die Pasche in Pentecosten 
usque gaudemus. Hoc idem memorat Basilius Magnus in eo libro quem inscripsit de Spiritu sancto, cap. 97, 
num. 66, tom. Ill oper. edit. Paris. an. 1750, idque docet traditione ad nos usque permanasse jam inde ab 
apostolorum temporibus. In hoc die (scilicet dominico) inquit, Ecclesia suos alumnos docet preces suas stando 
absolvere, ut. assidua commonitione vite illius nunquam. desiture, non negligamus aa. eam demigrationem 
parare viaticum. Quin et totum illud quinquaginta dierum tempus admonitio est resurrectionis, quam in altero 
acculo exspectamus. Nam unus ille et primus dies septies. multiplicatus septem sacras Pentecostes hebdomadas 
absolvit . . ... . quo in die corporis erecto habitu precari potius nos Ecclesie ritus docwerunt, nimirum per 
evidentem commonitionem, quasi trans(erentes mentem nostram a presentibus ad futura, etc. Eodem revolvun- 
lur qu:e scribit Hieronymus Dialog. adversus Luciferianos, pag. 96, tom. ll oper. edit. Lips. an. 1684. Sed 
Patres omnes , synodorumque hac de re acta commemorare non vacat. Hoc dicam, hujusce ritus quinto 
Item s:xculo vigentis fecisse Maximum mentionem homilia 61, pag. 191 seq., ubi : Scire debet, inquit, saxcti- 
$as vestra, [ratres, hanc sacram Pentecostes diem qua ratione curemus, vel cur istorum quinquaginta dierum 

" mumero sit nobis jugis, et continuala festivitas, itaut omni tempore neque ad observandum indicamus jejunia, neque 
ad exorandum Deum genibus succidamus, sed sicut dominica solemus facere erecti (a) et feriati resurrectionem 
dominicam celebremus. . . Dominica, cujus nobis ideo. venerabilis est atque solemnis (dies), quia in ea Salvator, 
veluti sol oriens, discussis inferorum tenebris, luce resurrectionis emicuit; ac propterea ipsa dies ab hominibus 
 &mculi dies solis dicitur, quod ortus eam sol justitie Christus illuminet. Instar ergo dominice tota quinquaginta 
dierum curricula. celebrantur, et omnes isti dies velut. dominici deputantur. Sed immutata deinceps ea ratio 
fuit, solique post Pascha dies sex festi fuere, ut ex synodo Matisconensi an. 585, can. 2, pag. 460 seq., et ex 
Trullano an. 706, can. 66, pag. 1686 tom. III Concilior. edit. Paris. an. 1714, aliisaue monurnentis eccle- 
siasticis perspicue sane liquet. m 

XXXVI. Convenire preterea in templum Christianos fuisse solitos, tradit Maximus, uti natalitia sanctorum 
celebrarent , eorum prasertim quorum et civitas eadem fuisset, et in eo templo reliquie servaréntur. Nam 
esse venerationem cultumque sanctis adhibendum , eosque esse invocandos, docet, qui nobis interventione 
sua, singulari presidio esse possunt. Homilia 81, pag. 261 seq., quxe est de sanctis martyribus Taurinensibus 
Octavio , Adventio et Solutore : Cum omnium sanctorum martyrum devotissime natalem |cxxui] celebrare debea- 
mus, inquit, tum precipue eorum. solemnitas tota nobis NENERATIONE curanda est, qui in nostris domiciliis pro- 
grium sanguinem. profuderunt. Nam licet universi. sancti ubique sint et owwiBUs PnosiNT, illi tamen PRO NOBIS 
INTERVENIUNT, qui ef supplicia pertulere pro nobis. Martyr enim cum patitur , non sibi tantum patitur, sed et ci- 
cibus. Sibi enim patitur ad premium, civibus ad exemplum. Sibi patitur ad requiem, civibus ad salutem. Exemplo 
. -him eorum didicimus Christo credere, didicimus contumeliis vitam eternam querere, mortem didicimus non 
timere... CUNCTI IGITUR MARTYRES DEVOTISSIME PERCOLENDI SUNT , sed specialiter ii VENERANDI SUNT A NOBIS, QUO- 
RUM RELIQUIAS POSSIDEMUS. llli enim nos ORATIONIBUS ADJUVANT , ISTI ETIAM ADJUVANT PASSIONE..... Ideo fratres 
VENEREMUR EOS in 0c S/ECULO, QUOS DEFENSORES HABERE POSSUMUS IN FUTURO, etc. Et homilia 118, pag. 590, 
eos increpans qui sacris interesse neglexerant festo die Petri et Pauli apostolorum : Dicite, inquit, mihi, si 
non dolendum fuerit hoc peccatum, sic vos salutis vestre immemores tunc fuisse, ut beatissimis apostolis etro et 
Paulo noNoniriceX TIAM minime redderetis... nec volueritis eorum NATALEM NOBISCUM FESTIVISSIMUM CELEBRARE 
Yi(que ILLI COELESTI INTERESSE CONVIVIO, IN QUO, MARTYRUM TANTA LAETITIA, SUBSTANTIAM VIT.E IPSE NOBIS DouiNus 
wmieTRAYVIT. Vultis autem scire quantis bonis fraudati fueritis? Interrogate fratres qui tunc. mecum pariter 

, adfuerunt, quam refecti a dominica mensa discesserint, etc. Igitur, [ratres quotiescunque martyrum memoriam 

celebramus, pretermissis. omnibus seculi actibus, sine aliqua. dubitatione CONCURRERE DEBEMUS, REDDERE ILLIS 
HONORIFICENTIAM, qui nobis salutem. pro[usione sui sanguinis pepererunt. Quisquis honorat martyres, honorat et 
Christum ; et qui spernit. sanctos, spernit et. Dominum. Et homilia 77, qu:e est. de sancto. confessore Eusebio 
Vercellensi, pag. 245 : Sanctorum. Patrum memorias, inquit, RELIGIOSIS CONVENTIBUS HONORANTES, e£ propria 
eorum merita et munera in eis divina miramur, qui idcirco nobis sunt VENERABILES, quia presentis vite luce de- 
specia, centemptoque suorum corporum cruciatu, savientem mundum Dei pro amore vicerunt; sicut hic beatissi- 
mus Pater noster, dum pro assertione indisputabilis Deitatis spiritu ferventiore consurgens, Arianis imoietatibus 


(a) Vide etiam sancti Augustini epist. ad Januar. — Antuerp. an. 1700, et synod. Niczn. 4, can. 20, tou 
Bb. a1. 149, cap. 17, num. 352, pag. 106, tom. IL edit. I Concllior. edit. Paris an. 4714, pag. $2 


191 PRAEFATIO, . 192 


obluctatur, et Ecclesias Des... serena fidei tranquillitate pacavit, et sibi eterna prema multimoda passione que 
sivit... Vere ac merito cunctis posteritatibus vExERANDUS ille, qui firmissime petra soliditatem secutus, inimicos 
Christi... (aticat& patienti fortitudine triumphavit (a). Honorem porro sanctis habitum in Christum recurrere, 
auctor est Maximus homilia 68, [cxxrv] pag. 216, quz est de sanctis apostolis Petro et Paulo. Sic enim habet: 
Gloriosissimos Christiane fidei principes aunuis solemnitatibus honorantes, ipsum Dominum ac Deum ROSITMP, 
qui hujus auctor est fidei, debita religione veneramur. Apostoli namque Latino sermone dicuntur missi. Qui erge 
honorant missos , manifestum est honorare eos. mittentem. Quoniam dignitas, que defertur ministris , illi sine 
dubio, cujus ministri sunt, exhibetur , ut ait ipse Salvator ad discipulos suos : Qui vos audit, me audit, et qui vos 
spernit, me spernit. Vere beata apostolorum merita, in quibus se Christus et recipi pradicat et audiri. Beati 
nihilominus et illi, QUORUM DEVOTIO DELATA APOSTOLIS RECURRIT IN CunisTUM... Nos Ecclesiarum omnium reve- 
rentissimos Patres Petrum et. Paulum pussnus srupus Bowonguus. Et sermone 78, pag. 509 : Quotiescunque, 
inquit, sanctorum martgria celebramus, toties laudes Salvatoris dicimus; et quoties corum asserimus passionem, 
toties Christi gloriam preedicamus. Non enim suspicimus quod passi sunt, sed propter quem passi sunt, admira- 
mur. Igitur non. pana in laude, sed fides in honore. Magnificamus ergo martyres, non quia gravibus subjacuere 
suppliciis, sed quia. justitie causa eadem toleraverunt suvvlicia... Summo igitur et precivuo loco propter fidem 
habendi sunt beati martyres, etc. . 

In templis preterea condi sanctorum reliquias, curasse Patres ; iisaemque reliquiis habilum fuisse honorem, 
testata res est, docetque Maximus sermone 68, pag. 599, ubi sub altari eas repositas scribit fuisse : Quid 
reverentius, inquit, quid honorabilius dici potest, quam sub illa ara requiescere, in qua Deo sacrificium celebra- 
tur, in qua offeruntur hostie, in qua Dominus est sacerdos... Recte ergo sub ara martyres collocantur, quia super 
aram Christus imponitur... Convenienter igitur, et quasi pro quodam consortio ibi MARTYRIBUS SEPULTURA DECRETA 
EST, UBI MORS DoMINI QUOTIDIE CELEBRATUR... Non immerito, inquam, veluti consortio quodam 1LLis occisis Es 
TUMULUS CONSTITUTUS, tbi OCCISIONIS DOMINICAE MEMBRA PONUNTUR, eic. Sermone autem 88, pag. 627 : Honoro, 
iuquit, ín carne martyris exceptas pro Christi nomine cicatrices. Honoro pro confessione Domini sacratos cine- 
res. Honoro in cineribus semina aeternitatis. Honoro corpus, quod mihi Deum meum ostendit diligere, quod me 
propter Deum docuit mortem non timere. Cur autem non honorem corpus illud, quod reverentur et.de mones, qued 

affixerunt i in supplicio, sed glorificant in sepulcro ? 

' Curabant inde nostri ut prope sanctorum reliquias suorum cadavera sepelirentur. Homilia 71, pag. 265 seq., 
sic habet Maximus : A majoribus provisum est, ut sanctorum ossibus nostra corpora sociemus, ut dum illos tar- 
tarus metuit, nos pana non tangat... Et ideo, fratres, veneremur eos in (hoc) seculo, [cxxv] quos defonsores ha-. 
bere possumus in futuro; et sicut E18 OGSIBUS PARENTUM NOSTRORUM JUNGIMUB, ia ei eis fidei imitatione jungamur ; 
in nullo enim ab ipso separari poterimus, si sociemur illis tam religione quom conpong. Hinc vero quotus quisque 
non intelligat, inferri jam usque ab xtate Maximi in templa fidelium defunctorum cadavera consuesse? Sed 
de cctibus Christianorum, de precibus eorum communibus, de templis, de reliquiis sanctorum, de eorum 
veneratione, cultu, deque more sepeliendi fidelium defunctorum cadavera in ecclesiis, satis dictum est, uti 
Maximi fert sententia. 

Sed quoniam de sanétis martyribus Taurinensibus Octavio, Adventio et Solutore facta est paulo ante 1nen- 
tio, non alienum videtur esse, brevibus, quinam ii, quo tempore passi, quantaque fuerint in celebritate, 
proponere. Hos cives fuisse Taurinenses Maximus praedicat, cujus certe permagni pendenda est auctoritas. 
Atque is homilia 81, pag. 261 : Cum omnium, inquit, sanctorum martyrum, fratres, devotissime natalem cele- 
brare debeamus, tum precipue eorum solemnitas tola uobis veneratione curanda est, qui in nostris domiciliis pro- 
prium sanguinem profuderunt. Nam licet universe sancti ubique sint, et omnibus prosint, ill? tamen pro nobis 
(praecipue) interveniunt, qui et supplicia pertulere pro nobis. Martyr enim cum patitur, non sibi tantum patitur, 
sed et civisUs. Sibi enim patitur ad premium, civisus ad exemplum , etc. Jam illos, quod constantes Christia- 
nama se coli religionem confessi essent, sanguinem fudisse, idem nobis est auctor Maximus, ibid. Nam, 
Exemplo, inquit, eorum didicimus Christo credere, didicimus contumeliis vitam eternam querere, mortem didi- 
cimus non timere..... Beati igitur martyres..... exemplum nobis reliquerunt, bene vivendo , conversationis; tole- 
rando fortiter, passionis. Nam ideo Dominus per totum mundum diversis in locis pati martyres voluit, ut tanquam 
idonei testes, nos PRESENTI! quodam FIDEI EXEMPLO SUA CONFESSIONIS urgerent, ut humana fragilitas, que pre- 
dicationi dominice auditw longiore vix credit , vel presenti oculorum testimonio, martyrio crederet beatorum. 
Cuncti igitur martyres devotissime percolendi sunt, sed specialiter i venerandi sunt a nobis quorum reliquias 
potsidemus. Taurini porro ipsos fuisse perfanctos martyrio, ex descriptis proxime Maximi ejusdem 4ocis per- 
splci plane potest. Nisi enim ita esset, qui tandem Maximus Taurinenses cives alloquens diceret, eos in nostris 
domiciliis proprium sanguinem profudisse, etc. ? Verum quo tempore passi fuerint, neque Maximus indicat, 
neque statui aliorum testimonio satis certo videtur posse. Non sum nescius vulgo eos accenseri Thebeane le- 
gionis martyribus (b). Nibil autem esse cause video , quamobrem ab iis dissideam. [cxxvil Sed militizne 


(a) Vide etiam serm. 77, pag. 595. seqq., et serm. (^) Confer Ruinartium admonit. ad Acta sanctorum 
15, pag. 599, et serm. 81, pag. 607, et serm, 85, pag. — Mauritii et sociorum, ad an. 286, i1. 6, p. 240 ; Act. márt. 
TE Seg. sincer., edit. Veron. an. 1721 ; ; Tillemontium, Cap. de 





"m 207 PRAEFATIO. 1324 
dedissent iidem sangui martyres naming, necne dedissent , Maximus non dicit ; e legione antem Thebxea egs 
fuisse, multo dicit minus. Acffs martyrii, que primum fuerunt edjta à Mombritio, pervulgata hac de re tra- 
ditio nitjtur. 4t sunt illa reeentiora tate Maximj, Agctor Nayalesiani chronicj a Duchesnio et a Muratorio 
edi, fuisse ea perscripta narrat a Willelmo Taurinensi antistite, qui initio decimi szculi claruit. Veri tanremn 
ngn est simile, Taurinenses, qui tabforum martyrum patrocinio gloriarentur, tandiu actis eorqm pro Christo 
fertanjnis carujsse. Quare Enschenio haud equidem repugno aienti, acta eadem Willelmum ex vetustiore 
guopiam monumento accepisse, quod sane monumentum Victorine episcopo, quian. 494 templum in honorem 
martyrum eorumdem dicatum Deo, amplins magnificentiusque restituit; an uni cuipiam njsnachorum, qui 
templo eidem jnservierit, acceptum referri debeat, non laboro. Hoc mihi sumo : si e Thebzorum legione 
martyres iidem fuerunt, eos an. 286 vel summum an. circ. 297 decessisse. Postremo quanta in celebritate illi 
fuerint, cum ex homilia Maximi, cujus paulo ante memini (a), tum ex eo etiam plane liquet, quod templum 
olim in eorum honorem Taurinenses erexerint, monasteriumque proxime exstrui curarint. 

De sanctis martyribus Alexandro, Martyrio et Sisinnio, qui in pago Anaunia diccesis Tridentin:ze pro 
Christo ann. 297 mortem obiere, agit ex instituto Maximus sermonibus 84 et 82, pag. 697 seqq. Quorum 
auten crudelitate, quamque ob causam szxvitum in eos fuerit, copiose narrat sanctus Vigilius antistes Tri- 
dentinorum in iis epistolis quarum alteram ad Simplicianum Mediolanensem episcopum, alteram ad Josn- 
nem Chrysostomum przsulem Constantinopolitanum dedit. Utramque typis exeudi curarunt Bollandiani, 
primum ad 29 mensis Maii diem; et qui acta sincera sanctorum martyrum a Ruinartio collecta edidere Ve- 
Tons an. 1751, pag. 554 seq. Eorumdem martyrum meminere sanctus Gaudentius Brixiensis, sanctus Au- 
gustinus, et Gennadius, de quibus vide admonitionem in Sisinnii martyrium apud Ruinartium, ibid., 
pag. 533. : 

. Sermo est Maximi 84, pag. 615 seq., de sanctis martyribus Aquileiensibus Cantio, Cantiano et Cantia- 
nilla. Quantum his antiquitas tribuerit honoris ac laudis intelligi ex carminibus Venantii Fortunati potest. 
Confer Baronium, not. in Martyrol. Rom. ad diem 31 Maii. 

[cxxvr] XXXVII. Cum de sacramentorum sacrarumque precum in Ecclesia catholica communione, quid 
Maximi doctrina ferat, demonstratum sit, sequitur ut quam etiam recte ille de peccatorum remistione sen- 
serit, exponam. Ergo ille homilia 85, pag. 212 : Credenda, inquit, eat precipue, fratres, peccatorum remissio, 
quia hoc unum est remedium, quod hominum genus a sententià perpetua mortis absolvit. Idcirco Unigenitus AI- 
tissimi sumere dignatus est carnem, complexus est crucem, ut te, qui crimina tua evadere et peccata nom poteras, 
indulgentia faceret innocentem. Ideo immaculatus occisus est Agnus, ut ejus cruore hymani. generis macula ter- 
geretur. Videte, fratres, profunditatem mysterii ; videte altitudinem sacramenti, ubi mers reddidii vitam et pec- 
cantium aordes sanguine. sunt innocentis abluta. Hac autem remissio non le ad peccatum nutril, sed admonet, 
u( peccare. jum metuas, qui te intelligis, sine venia non potuisse salvari. Bonitas enim Dei indulgentia sug mu- 
nere ton nos armat ad culpam, sed abluit ad gloriqm. Esse autem in Ecclesia Yeram remittendornm peccato: 
rum, Chíicti Servatoris beueficio, potestatem, homilia 68, pag. 219 Maximus ostendit. Nam de Petro apostola 
disserens : Clavis cceli, inquit, lingua est Petri, quia singulorum merita cansendo, Apogtolus unicuique regum 
relorum. aut. claudit aut aperit. Non est ergo clavis ista mortalis artificis aptata manu, sed dota a Christo pe- 
testas est juliicandi. Denique ail eis : Quorum remiseritis peccata, remissa suni, et quorum. detinueritis detenta 
sunt. Et hówilia 73, pag. 250 : Petro, sicut bono dispengafori, clavem. regui catlestis.(Christus) dedit... Clavis 
. dicehda esl, qua ad fidem dura pecentorum cordu reserantur, mentium secreta panduntur, et quidquid intrinsecus 
- clausum tenetur, in palais rationabili manifestatione praduritur ; clavis, inqugm, qua et cangcientjam ad pec- 
* caji confessionem aperit, et gratiam ad. asternitatem mysterii aalutaris includit. Et sermone 5], pag. 531 : Quia 

haec, nisi vere emnipotens Deus implere potuissel, ul fera mentes religiosam discerent eangtitglem, et celestem 
susciperet barbarus sermo doctrinam ? Divino ergo, fratres, cultu veneremur hunc Spiritum (sapctum) cui plenq 
regenerandi viriys, et pegcata remittendi polestas est, sicul instruit Dominus discipulos suos, diceng ; [te, docete 
omnes gentes, baptisantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti : et alibi : Aceipite Spiritum sangtum, 
quorum remiseritis peccata, remissa sunt, et quorum setinieritis, detenta sunt. Ex hisce aujem sancti antistitis 
locis plane perspicitur, nen omnibus Christianis, sed apostolis discipulisqua, atque adeo episcopis ac sacer- 
dolibus tantum esse a Christo remittendorum peccatorum potestatem factam. 

XXXVII. Restat ut de resurrectione carnis, quam epte ad sacras litjeras Patrumque cxeterorum doctri- 
nam Maximus statuerit, videamus. [cxxvin] Homilia 85, pag. 275 : Quis credens Deo, inquit, possit de resur- 
rectione dubitare (b)? Et sermone 83, pag. 482 seq.: Sj Christus resurrexit spes nostra, quis, (ratreg, se quoque 


sancto Mauritio, tom. IV, pag. 175, et nota 4, p 64; (a) Maximi hsc sunt verba, ex quibus cognosci 
Monument. histor. Eccl. edit. Bruxell. an 1752; Bol- — potest qua diligentia ac pietate eorum martyrum li- 
landian. ad 20 Januar., pag. 452, et 18 Februat., —psana Taurinenses servarent, quamque eorum patzoci- 
pag. 6007 seqq.; Octayium Felicem Baudissonium, — nije conpfiderent ; Specialiter ii suni venerandi q nobis, 
Orat. negyrica, eruditionjs plena, de sanctis marty- — quorum reliquias possidemus : cum his nobis [amitia- 
ribus Dctasb., Adventio el Solutore, edit. an. 11185 — ritas est ; semper enim nobiscum sunt, nobiscum mo- 
Franciscum Antonium Zachariam, tom. ] Dissertat., — rgntur, etc. ] 
edif. an. 1780; et P. de Rivaz, Vindic. paseionis The- (b) Hoc de loco vide annotgtionem 2, pag. 216, 
baarum militum, edit. Paris. an 1719. 


* 





125 | . PRAEFATIO 186 
uon resurgere. credat? Si illum g mortuis rediisse credimus, cur nos etiam vesusreciuxos. esse dubitabinus? eum 
dica) boniue . Apostolus ; Sí. enim. morlui. mon resurgunt, neque Christus resurrezit. Cum ergo Chriafus zesur- 
rezept, mortui quaque. euecitabuniur. (Quia vesurrezit Dominus, revivisogut quoque. s( sezsuli.— Ipee anim, uti 
habet idem gpesiolus, eui. primogenitus ea. moriuis. His plane congruunt qui acribit tract. 8 de Baptismo 
pag. 718, 

Hec ejsi, quemadmodum cetera fore embia, tractata aique explieata e Maximo fuerint preelare, oum tamen 
accidas plerumque, ub viri eamma e) perspicacitete ingenii, et eruditionje faculjate in apiniqnes incidant, que 
non solurg falsce sig, verum eam inler se nonnunquam vehementer pajnent, nen est prafacto cur quisquam 
miretur, exeidisea sancto antistti neseio quid aliquendo, quod reliquorem Patrum dogirinoo Beripturarunque 
oraculis minus esse eonsentaneum, videatar. Cujusmodi illud est quod sermone 86 pag. 620, de resurgentibus 
quotannis Paschatis solemni die sanctis aliquot, uti ran dignam creditu proponit; si modo tamen is sermo 
aseribendue Maximo sit, quod quidem esse aliquos intelligo, qui aut negent, aut saltem dubilent, velut est a 
nobis ia admonitione in eumdem eermonenm animadversum. 

Neque vero dissimile est, quod eo ipso sermone continetur de sancto Joanne evangelista, qui clausis &u- 
muli foribus, gratia resurrectionis ablatus (uerit, wt constarel sepultura, nou incenireiur eepultus (a). Quotus 
enim quisque non plane perspiciat, et aliepa hec esse a reliquorum Patrum sententia, et ex eo librorum ge- 
nere excerpta, quos sanctus Augustinus (6) e& sanctus (3elasius (c) rejecerunt in classem apocryphorum? 

XXXIX. Extremum est, ut qu: de vita :xeterna complexus est Maximus, breviter absolvam. Is sermone 352 
pag. 484, Sperepgdum de Domina, inqujt, in ruTURA ViTA. ferte dirisse Apestolum : Spem, qug) videtur, non 
esse spem. I[aque sperandum is eternq vila. E& segmone 57, pag. 495 ; Meliores sunt dies quibus ad cternam 
vilam. renascimur, quam illi quibus in hac temporali procroamur. Siquidem majora sunt dena gratie quam na- 
ture... Prima nativitate terrenis ingredimur, secunda celestibus preparamur. Eodem spectant quz scribit ho- 
milia 88, pag. 295, et sesmonge 18, pag. 444, et sermone 67 pag. 800 seq., et homilja 89, pag. 98, ubi postea- 
quam Christianos monuit, ut memores ante dictorum Apostoli, omnia in Dei [cxxix] gloriam referrent : 
Debemus ergo, inquit, surgentes gratias Deo agerg, et oyna diei opus in signo [acere Salvatoris..... Qui 
in hoc signo seminare ceperit, vir fructum. coNEEQUETUR  &TERNAE.. (Qui in hoc signo iter facere agyre- 
ditur, ad celum usque perveniet. In hoc igitur nomine omnes actus nostri dirigendi sunt, et ad ip- 
Sum  (otius. vite nostre commolio referenda. Ad sempiternam porro vitam nobis parandam, opera 
bona requiri, idem est auctor Maximus homilia 65, pag. 201 seq. Qua ex re assequi facile quisqne 
potest, quanto ín errore recens ille scriptor versetur, qui secus fuisse sancto antisliti visum existimavit, 
de quo quidem scriptore egisse me supra pag. Lxxvi memini. Sunt vero hzc sancti episcopi verba : 
Mundemus nos ab omni inquinamento carnis, ut. Spiritum. sanctum promereri et accipere possimus. Si Ine 
mundum relinquimus, nos similem, Paracletum sicut apostoli, id esi. Spiritum veritatis, quem mittat nobis Pater, 
accípientus; quoniam non est personarum acceptio apud Deum Patrem, sed promissa jàm, apostolis nobis profi- 
ciunt, S] OPERA, ET DESIDERIA, ET ACTUS GERIMUS quos apostoli fecerunt. Si vero LEGEM DouINI IMMAQULATAM RT 
CONVERTENTEM ANIMAS, IMPLENDO MANDATA EJUS, RERFICIAMUS, NOSMETIPSOS HEREDES DOMINI ET GOHJEREDES CBRj- 
STI AD ILEREDITATEM SEMPITERNAM ET AD COMMORATIONEM ANGELORUM CUM GRATIA CHRISTI COMMITTIMUS, quod ipse 
prastare dignetur, qui vivit et regnat in. secula seculorum, Et sermone 44, pag. 508 : Deponamus omne iniqui- 
tatis fermentum ut possimus vere participes hujus esse latitie, ad quam per Spiritum sanclum voce prophetica 
monles convocantur et colles, ad quam celum jnvitatur et terra. Quis enim. ita sensu hebeti sjupet, quis ita mer- 
sis in terram. oculis lenebrosa. mente c&catus. est, qui noti hec totius orbis vota omni cum exeultgtiane concele- 
bret, in quibus remissio peccatorum, regenerationis gratia, redemptionis mysterium, resurrectionis gloria, el apes 
ETERNITATIS arridet. Et serinone 58, pag. 502 : TENEBIMUS CAPIEMUSQUE DONA GLORLE EJUS, 6i vitam nostram 
fides muniat, et 4 FIDE VITA NON DISCREPET : et sicut ille (Christus) nobis voluit placere mariendo, ila nos cEsTIAMUS 
NON DISPLICERE EJ VIVENDO, ipso prestante, etc. Postremo vitam sternam prazcipye in Dei yisione consistere, 
Maximus statuit, sermone 47, pag. 920. Ascendens (Christus), inquit, dedit dona ljominibus, quibus in fidg 
eruditi, atque in virile robur educati, temporalem ipsius visionem jam non ultra appeterent, sed quo eos ipse prg- 
cesserat, tota cum gnimi contentione illum sequi studerent. Ergo cum temporali ejusdem piduati simus presentia, 
AD &TERNAM EJUSDEM VISIONEM TOTAÀ INTENTIONE FESTINEMUS eidemque cum Psalmista dicamus : Tibi dixit cor 
meum, quasivi vultum. tuum ; vultum tuum, Domine, requiram, ne avertas faciem tuam a me. Neque ENIM TOTA 
UUMANITATIS ÜHBISTI SANCTISSIMA DISPENSATIO ALIUD INTENDIT, ALIUD EXIGIT, NISI UT AD SUPERNA NOS DIBIGAT, 
qugfgn. s expleto mortalitatis |Cxyx| nostre tempore, AD SUI MANIFESTAM NOS PEBDUCAT VISIONEM, ATQUE /ETERNA 
YULTUS SU) GLOBIA NOS BATJET, festante Apostolo : Videbimus eum tunc sicuti est; atque ut. Psalmista ait ; SA-. 
TIABOR CUM APPARUEBIT, illisque in eternum fruemur bonis, que oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cer 
liominjs ascendit, que praparavit Deus diligentibus se. Que quidem bgna, quantum in gnigmate poterat, David 


(a) Eodem hzc revolvuntur atque illa qux- scripsit lif, part. n, edit. Antuerp. an. 1700. 
PETI" qu:eque refert Phglius Bihljot, coq, 299, u T) Vite synodi Rom. an. 494 acja, cap. 11, tom. 
191. 


r., pag. 940 edit; Paris. an. 1714, 
"d Tract. cap. 24, in Joan., num. 2, pag. 597 tom. 


onci 








427 S. MAXIMI TAURINENSIS 198 


: Mie sanctus adimirando intuebatur, cum diceret : Quid mili est in. callo, e( a te quid volui super terram? Nam car. 
lestis glorie magnitudinem nec dicendo explicare, nec cogitando sufficiebat comprehendere. Hac igitur non tan- 
ium. esuriamus, eademque sitiamus, quoniam ad hoc pontifex summus, pro nobis precursor, sancta. sanctorum 
ascendit, atque ad dexteram Patris sui sedet, ut membrorum suorum exemplo spem nostram confirmaret, et secu- 
furam. esse aliquando universi gregis humilitatem, quo euum credit pracessisse pastorem... Aquilarum esuries 
desiderium sanctarum. significat animarum, quo caput... fidei naribus. sentientes, dulcissime epei volatu, waa 
axvrLe conditoris sui vellent assistere, EJUSDEMQUE VULTUS SATIETATE GAUDERE... Patris sui dextera regnare cre- 
damus, atque ad eum, quasi geminis virtutum alis, caritate et spe semper tendamus, ut... cum eo e( &08 ETERNAM 
POSSIMUS REGNARE VITAM. Sed de doctrina Maximi hactenus, de qua illud vere videor esse dicturus, quod olim 
episcopi provinci? Mediolanensis, alio spectantes, dixere : Claruisse, eam plena fidei simplicitate fulgere, pro 

phetarum etiam assertionibus, evangelicis auctoritatibus et apostolice doctrine testimoniis, nitore quodam  Iucis 
ac veritatis splendore radiare, omnibusque sensibus convenire, quos beatus Ambrosius... euis libris, Spiritu sancto 

excitatus, inseruit. Epist. ad sanctum Leonem Magnum, tom. Il operum ejusdem sancti Leonis, pag. 280 

edit. Rom. an. 1755. 





DE VITA 


SANCTI MAXIMI 


.EPISCOPI TAURINENSIS 


COMMENTARIUS 





[cxxxi] I. De patria, genere, parentwusque sancti À mones aliquot inscriptos Maximi ipsius nomine appo- 





Mazimi.— Qua patria, quod genus, qui parentes san- 
cti Maximi fuerint, clam nos est, jacetque involutum 
tenebris vetustatis. Sunt qui eum Etruscum, domi 
nobilem, patre Quintiano ortum, fratrem sancti Leo- 
nis I pontificis maximi, sanctique martyris Justi fuisse 
arbitrentur. Sed est horum magnis in erratis opinio. 
Nam uno hzc nititur testimonio monachi Novalien- 
sis (a), qui szculo tertio ac decimo, eoque etiam serius 
fortasse vixerit, quique anilibus fabulis delectaretur. 
Ceterum nec ullum exstat monumentum monachi 
ejusdem commentatione vetustius, in quo tale quid- 
piam legatur; neque si exstaret, componi cum histo- 
ria sancti Justi Novaliensis Conobitz» posset, quem 
novimus, annis plus quadringentis post Maximi :eta- 


sitx:» legantur notz qus sic habeant : Vercellinus est 
iste : Vercellinum se esse ostendit, id certe nullius 
esse momenti pugnant ; cuin et notas ejusmodi recens 
esse appositas perspicuum plane sit; et sermones, ad 
quos sunt ascripte, et in. quibus auctoh sese sancti 
Eusebii antistitis Vercellensis filium appellat, tam di- 
screpent ab oratione ac stylo Maximi, unt rejici om- 
nino debeant in seriem operum spuriorum. Jam qui 
Taurinensem existimant fuisse Maximum, eo censent 
&uam opinionem ad veritatem esse propensiorem, 
quo ille parentum suorum ossibus jungi se martyri- 
bus Octavio, Adventio et Solutori aflirmare videa- 
tur. Sed erunt certe, qui leve id esse judicent, cum 
Maximus auditores suos alloquens dicensque (P), si- 


tem, martyrio fuisse functum. Fueritne porro san- B cut eis ossibus parentum nostrorum jungimar, de pa- 


etus Leo Etruscus, an Romanus, incertum est; fra- 
tremne vero babuerit, necne Maximum, multo no- 
bis esse videtur incertius. Itaque sunt fueruntque 
alii eruditionis laude magni quidem illi, ac. no- 
biles, quorum pars Maximum eumdem  Vercellis, 
pars Taurini natum, alium, educatumque fuisse 
ferrent, quorum sententia, etsi non est tam vera, 
quam ipsi ducerent ; multo tamen est similior veri 
quam sit commentitia illa recentium quorumdam 


. scriptorum, Volaterras in Etruria, urbem Leonis, - 


Maximique natalem fuisse aientium. Quanquam non 
desunt qui nihil esse cause putent, tur Maximum 
ortu Vercellensem fuisse statuant. Nam quod ad ser- 


( a) Confer Bollandianos, tom. V, mensis Junii ad. 
qd. 25, pag. 0 seqq. 


rentibus loqui potuerit non suo, sed eorum, qui ade- 
rant, nomine civium Taurinatum. Quin etiam non 
adeo esse grave dicent, quod ducitur ex ejus xtatis 
more deligendorum ex clero patrie episcoporum, 
Multos enim quarto quintoque s»culis cooptatos in 
£lerum ; nonnullos etiam ne ceoptatos quidem, ea- 
rum urbium episcopos fuisse liquere, qus longe ab 
ipsorum patria distarent. In horum numero fuisse 
Ambrosium, Martinum, Paulinum, alios denique, 
quos percensere longum esset ac minime necessa- 
rium. Ob summam vero inopiam veterum nouumen- 
torum, euin tanta dissensio scriptorum sit, confiten- 
dum erit, de Maximi natali loco, deque urbibus in 


(P) Homil. 81, pag. 964. 


129 VITA. : 130 
quibus ante episcopatum jcxxxn, :xtatem degit, nihil A tiaste, condiscimus ; wstorkm suppucia vitus testimonio 


nos habere explorati. 

Il. Sanctum. Maximum Episcopum fuisse Taurinen- 
rem. Duone, quorum alter. successerit alteri, an unus 
fuerit ejus Ecclesim antistes Maximus; ac si unus, 
wo lempore gerere ceperit Episcopatum. — Illud te- 
statum, compertumque est, fuisse ipsum episco- 
pum Taurinensem. At duone Maximi ea dignitate 
illustres claruerint Auguste Taurinorum, quorum 
alter successerit alteri, an unus tantum ; quod si 
unus, quo primum tempore munus ccoperit gerere 
episcopatus, magna virorum eruditorum contentione 
certatur. Eorum autem, qui Maximos antistites duos 
in Ecclesiam Taurinensem immittere sunt conati, his 
est argumentis fulta sententia. Principio, a Gennadio, 


continemus. Majorem ergo affectum ibi. debeo, ubi cre- 
dulitatem, meam hortatur opinio. Majorem, inquam, 
affectum illic debeo, ubi per ea, que vidi, compellor 
devotius credere etiam illa, que non vidi. Nam cum 
audita aliquanto mihi impossibilia viderentur, carpi ea 
credere potuisse feri, dum similia facta esse conspezi. 
Et ideo temporis nostri passio hoc mobis prestitit, ut 
prasentem con[erret gratiam, et idem. preteritam con- 
firmaret. Supradictos igitur. beatos viros tota debemus 
veneratione suscipere, primum quia dies vitm nostre 
pretioso sanguine suo illustrere dignati sunt; deinde, 
quod praerogativam nobis apud Deum non minimam 
contulerunt, ostendentes , qualis esset etate nostra in 
Christianis fides , de quorum consortio existere marty- 


qui quindecim ipsis annis ante seculum sextum, li--B res mererentur. Jam vero eum, qui Martyres necatos 


brum de Viris illustribus edidit, a Gennadio, inquam, 
Maximi Taurinensis mortem referri, aiunt, ad ea 
tempora quibus Honorius et Theodosius Junior impe- 
rium tenebant populi Romani. Honorium autem an. 
&25 supremum obiisse diem. Quare alterum priorem 
fuisse Maximum, qui non produxerit ultra annum 
eumdem vitam; atque adeo illum, qui synodis Medio- 
lanensi an. 544 et Romang an. 465 interfuit, duci al- 
terum oportere. Ánimadvertunt deinde Maximum 
venisse ad concilium Mediolanense , quod, Ambrosio 
przside, celebratum an. 389 fuit adversus haresim 
Joviniani. Sic enim scripsisse Maximum homilia 4 de 


- Domini Nativitate (a) : Ridet tanti mysterii (nati ex 


Virgine Servatoris Christi) profunditatem caca et 


an. 997 swis temporibus passos fuisse, diesque vita 
[cxxxm] ac etatis sux pretioso sanguine. illustrasse, 
eosdemque xon fama, neque fide historicorum, sed 
conscientia, vultus testimonio, visu, contemplatione 
oculorum , sese cognovisse testatur, quis credat, in- 
quiunt, anno 465 contendere potuisse Romam, ac 
synodo ab Hilaro pontifice coactz interfuisse? Do- 
cent preterea leges imperatorum, uti recens promul- 
gatas a Maximo commemorari, quibus cavebatur, ne 
delubra, neve simulacra inanium deorum in urbibus 
retinerentur; qua$ quidem leges a Valentiniano ll, 
anno 291 conditas füisse liquet, L. Aurelio Symma- 
cho, et T. Fabio Tatiàno consulibus. Postremo ad 
sermones Maximi provocáht, in quibus de barbaro- 


stulta gentilitas; irridet quoque. impia illu blasphemia (7 rum agitur irruptione, quos proinde sermones initio 


que superioribus diebus, dum partumV irginis attenuare 
presumpsit atque corrumpere, Christum Dominum no- 
sirum ex virgine procreari non. potuisse blasphemavit. 
Hanc sancta Mediolanensis Ecclesia horrwit. blasphe- 
miam ; illam synodalis noster uno ore damnauit conven- 
lus ; eamdem ezsecrata est pia ipsa imperialis potestas. 
Esse autem bac plane similia eorum qux complexus 
sanctus Ambrosius est epistola quam ad Siricium pa- 
pam dedit post synodum. Nam hanc sic habere (b) : 
Non est. illis (Joviniani asseclis) remissio peccatorum, 
sed est impietas Manichtorum, quam et clementissimus 
exsecratus est imperator, et omnes qui illos viderunt, 
quasi quedam contagia refugerunt. Monent porro du- 
plicati Maximi assertores, h:ec de sanctis Alexandro, 
Martyrio e£ Sisinnio, quos in pago Anaunia Tridenti- 
nz dioecesis, an. 597, religionis causa, agrestes ido- 
lolatre peremerunt, Ixec, inquam, fuisse litteris com- 
mendata a Maximo (c) : Sanctos Alexandrum, Marty- 
rium et Sisinnium, qui temporibus nostris passi sunt, 


! debemus tota. veneratione suscipere, Nescio quo enim 


pacto majorem circa eos habemus affectum, quos con- 
scien£ia novit propria; quam. quos docet historia. Illos 
enim. exstitisse martyres, lectione; istos oculorum con- 
templatione cognoscimus. Illorum passiones, fama nun- 


OH esci inter Siricianas 8, num. 8, p. a, toto. 1 


- 


fere ssculi quinti perscriptos rentur, cum Alaricus 
Ótaliam totam in vastitatem exitiumque vocaret; 
cumque is deinceps inito ad Polentiam prelio, victus 
a Stilicone, adactus esset Pannoniam, unde fuerat. 
profectus, repetere. 

Contra, qui unum Taurinensibus praefuisse episco- 
pi dignitate Maximum, eumque anno 465 in synodo 
Romana, post Hilarum pontificem, sententiam in 
violatores ecclesiastice discipline dixisse, arbitran- 
tur; de loco Gennadii non laborant. Negant enim 
habendam ejus rationem esse, cujus tam sit manife- 
sta cum insignibus, certis, publicis monumentis con- 
fictio. Atque synodorum, inquiunt, Mediolanensis 
an. 461, et Romane an. 465 acta, quotus quisque 


D est, qui dubitet referri in. numerum oportere insi- 


gnium, cerüssimorum publicorumque monumento- 
rum ? His vero Maximi Taurinatis nomen subscri- 
ptum legitur in serie illorum, qui adfuerant, episcopo- 
rum. Constat igitur certissimis, iisque publicis mo- 
numentigs, non anno 451 modo, sed anno etiam 465, 
Maximum perrexisse episcopatum gerere Eeclesim 
Taurinensis. Non ergo movere quemquam Gennadii 
locus debet, qui aut vitiatus inscientia librariorum 
est ; aut errato impliegtus auctoris sui, quem osci- 


Epistolar. Romanorum Pontif. edit. Paris. an. 1794. 
(c) Senn. 70, pag. 007 seq. 


48 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS, 


133 


tanterti (d) (ita tit etettit 1revatmir historicis res etiam A esse; qui anno 589 in Mediolanensi concilio Jovinia- 


a mémotria (Pj su rióii adntodum rermotàs narranti- 
bos) annt emortualis Maximi cepisset oblivio. Est 
auttm i$ de Maxinio Gennadii locus hujosmiodi : Mo- 
ritur (Maximus) Honorio et Theodosio Juniore regnan- 
tibus (c). Qua sdté te tjuid fingi potest actis iynodo- 
ruin, quas pauld ante themiri , repuighantius ? Itaque 
legenduminé (tt putarünt Batonius; Pagles, Flevrius) 
legetidurmné ; 1tquam, sit. apud Gennadiam : claruit 
ldtb «o9 morlint ; net, ne sit legendüt, parvi refert; 
e£ viris cbrt& Pacultatis critic: peritis (qui moverint, 
quititulh auetbritatis insiP &ynoddrdm publicis monu- 


niehifa) extotquebit neto, ut Genriadiani loei caasa, . 


cühcedánt, Maximutri Taurinensermi antistitern desiisse 
vivele, cuttt Honürits Kugustus it Occidente sunm- 


ni hxresim reprobarunt. Nam quod in ea homilia 
sanctus episcopus scribit fuisse superioribus diebus 
qui Christum nasci nequivisse ex virgine blasphema- 
rent, id satis non esse argumenti, aiunt, quamobrerin 
ei synodo statuatur sanctum eumdem episcopum ad- 
fuisse. Nam eodem «à diebus, ac «ó temporibus posse 
recidere. Dies enim tostros dicere idem est cum 
apud alios scriptores, tum etiam apud Maximum in- 
terdum, ac dicere nostra tempora, idque ex sermone 
saneti antistitis 76, pag. 6077 seq., intelligi plane pos- 
86. Quin etiam «à ante dies, quod Maximus non raro 
adhibet (f), eodem revolvi quandoque videri, atque . 
T) üEÉP GfOtum, vel ante annos. Jam quod idem ad- 
jungit Maximus : Illam .(hzresim) sgnodalis noster 


mamí imperii teneret. Neque vero probanda eorum pj uno ore damnavit conventus, noneo pertinere, ut indi- 


e&t tallo, qui sibl, tei omnem! componi facile pos- 
Sb DertsuaSerunt; si Maximi "Tautihenses episcopi 
polantüt duo; quoruth ünus, ut est apud Gennadium; 
Mohotio linpétatore decesserit; alter post annos 
plus quadr4giilld, synodo Roman: adfuerit, eum Hi- 
larus rem Christianam publicam moderaretur. Si 
enim Maxilni d&ào füissent, ambo qüidem certe scri- 
ptores fuisserit hümiliarum ; quare utrumque Genna- 
dius commemofasset, uí qui serlera scriptorum ec- 


clesiasticorumi texere instituisset. - Scripsisse autem . 


Sermones Maximum, qui did post Honorium clartue- 
rit, satis elarudi atque [cxxxtv] testatum est; Non 
énim sbluni in iisdeim Pefutavit (4) Eutychem hire- 
siarchani , sed etiani naminavít (e). Norninati autem 
nequivisset Eutyches ab &o, qui ex hàc vita migras- 
$et, dum adhuc Honorius imperid potiretur. Nam 
Eutyches anno primum 448 indicia dare ccepetat Irc- 
reticze docirinze sux, cum jami fonorius an; 495 fun- 
cius imperio vitáque fuisset. Jani very uiui Maxi- 
mum, non duos Gennadius memotat. Si duos vero, 
eosque scriptis illustres fuisse accepisset; aüt ambo- 
rum profecto, aut si alterutrius, ejus quidem certe 
meminisset, qui sux fuisset :etati propinquior, con- 
ciliisque düobus tanta sui laude interfuisset. Cüm au- 
iem unius fecerit mentioliem, unüin cerle profuisse 
Taurinensibus antistitem Maxiiüiti nomine, censue- 
Tit necesse est, quem efrans &chipsérit, imperante 
adhuc Honorio, obíishe morlem. Nisi forte quis velit, 
*ó claruit, quo Gennadius üsus fuisset, cotversum 
vitio librariorum fuisse in inórilur. 

.. Rursum, quí nonnisi unüm quinto &etulo cerent 
fuisse Taurinensium presulein Maxiriium ; iidem cur- 
cludi efficique ex. ejus homilia 4 de Nativitate posse, 
vehementer negant, numerandum ipsum ín Patribus 


,a) Álque oscitantie quidem Gennadianse &paptuug- 
; t» exempla baud pauca ex eodem catalogo proler- 
.Fé possem ; sed ea, ne nimius esse videátuf, pfztet- 
Initio. Üntrtt esto illud de Jaltio Eclanerisi episédpo, 
quem errans, episcopum fuisse Capuanum, scribit. 
terum de Attico antistite Constantinopolitano, a 
quo impugnatum, ait, fuisse dogma Nestorianum, id 
uod concedemium non est; cum multo ante obierit 
(cus, quam Nestorjus perversüiü dogma suuin 
spargere coepisset. MEME 


cet adfuisse ipsuii synodo Mediolanensi, quz, Aimn- 
brosio przside, coacta fuit anno 389. Nostrum enim 
conventum dici a Maximo commode potuisse symo- 
dum, in quam episcopi Mediolanensis provincie 
convenissent, ad quam quidem provinciam spectabat 
Ecclesia Taurinensis. Ita costus à nobis nostros appel- 
lati consuesse eos, qui a primis etiam Christianis 
celebrabantur ; propterea quod; etsi noi a nobis, ab 
Hs tamen haberi solerent; qui etsi longe ab tetata 
nostta distabdrit, eamdem tamen atque nos coluis- 
serit religionem. Quod si Maximus episcopatum gere- 
te cepisset homiliasqtüe in Joviniani Ieresim edidis. 
set jam inde ab Ambrosii Mediolariensis temporibus, 
eredibile non videri. Hierorymum, qti haud. multo 


C postid tempus catalog dederit scriptorum eccle- 


- 


8lasticorum in eoque suos libros adversus Joviniauum 
ipsum perscriptos ceómmemioratit, ac non modo Am- 
brosíi ejusdem, verum etidm aliorum quorumdam 
meminerit qui vix quidquam publieas&hrit optiscolo- 
ruth, Maximi ipsius mentionem fuisse prietermissu- 
rum. Sed fac (sic autem addunt) Maximus conventui, 
quem narrat, adfuerit, quid obstat quih i$ contentus 
Habitus annis plus viginti post synodum Mediolánen- 
&em Ambrosii fuerit? Episcopos an. 412 ad Honorium 
Áugustum confugisse constat, rogatum, ut in Jovi- 
nianum ejusque asseclas, qui in heresi perstarent,con- 
ventusque habere extra urbem non vererentur, anim- 
adverteret. Episcoporum autem de cxetibus novorum 
sectariorum extra urbis moenia, querelá qux» demum 
interposita tanta consensione conspirationeque fais- 
«eL; isl illi Romain se contulissent, ut it concilio, 
ui ponitllle una simul, quid adversus fmpieta- 
iem rogato síatuioque esset bpüs, Judicarentf Át- 

. (b) Scripsit is Catalogum illustrium virorum anno 
circiter 484. 

(c) Codéx Vaticdnis seculi ft habet Bot mbdo : o- 
fifkr.... auno ab orbe redethpto ccccxx; Qua &x re di- 
: gnoscitur, librarios intulisse temere manus in opus 

ennadii , eique nonnihil addidisse suo arbitratu. 


d) Vide praefat. nostram num. 5, pag. x1, seqq. 
Ibid., num. 4, p 


[| Hani AT, pag! 145, et germ, 7], pág. 393, et 
il. 47, pag. 145, et serm. . e 
riti. $2, pág. bb." ' P4 j 


"se 





195 


viTÀ S. MAxiil TAURINENSIS. 


i$à 


qué episcopos àpud lnpétátotet fulkeb quesilus, & possel : SyHedalein tosllüm colitellilm, &lb., bredi: 


jdem esi tüipéralor tedli$ cuinprimis [tkxtv] lu- 
cüples. Mari leg& 53. todicis Theodosiaffl, lib. ti, 
üt. 6 de Hereticls (4), sié est üb Hünorlo &eti- 
plum : « Jovirianuti (5) sacrilegós agefe cornvehius 
ett thiuros ütbis sácrálissithz , épistopotuni que- 
relá deplorat. Qüare &uprá inerioraiuti corfipi pro 
cipimüs, et corilusum plünibo, cuíi celeris àüis par- 
ticipibus, ei ministris exsilio coerceri : ipsüm aulem 
machinatorem in insufam Boam feésiha celeritate 
deduci; exteris, prout libuerit, dümimodo supersli- 
tiosa conjuratio exsilii ipsius discrelione &olvalur, 
in solitarias et longo spatio inier se posilas insulas 
in perpetuum deportaíis. Si qui auiem , pertinaci im- 
probitate vétiia et damnata, repeüiverit, sciat se 


cátetjüo : superioribus debui lieresirn Jovilitant Nüssd 
uno sácrorüm anlistituin, qui cenvenetant, óre dam- 
natam, quam item hzresim sil exsecrald pia ipsá im- 
perialis polestas. Neque vero quidquam vitlüm ei 
argumento inest, quod petitur ex nominata a Maximo 
Medidlanensi Ecclesia, qu:e blasphemiam Joviniani 
horruerit. Quis enim ignorát inemorari plerumque 
ab iis, qui diu posi vixerini, decreta Ecclesiarum ; 
exque iisdem decretis tepeti pnt& quedam, describi- 
qué solere? Quare mirum videri non debet, 'si, qiiod 
Maximus scripsit : Christum (Jovinianus) blasphemaít 
ex virgine non potuisse generari, cum negare non au- 
deat, ex muliere editis himanorum pignori parttibua 
virgines permanere : id ab epistola synodica Micdiota- 


austeriorein senientiam subiturum. Dai. prid. non. B nensis concilii an. 389 muluaius fuerit, Hi quá 


Mart. Honorio ÍX et Theodosio V Augustis consuli- 
bus. » Ánno scilicet 442. Ad eam legem hzc est ap- 
posita a Jacobo Gothofredo animadversio : « Fuit 
tempus cum crederem, pro episcoporum hic legendum 
episcopi Romani, eo quod in peculiari ejus. dicecesi 
Roniana Jovinianus hos cetus agitaret. Veruntamen 
nihil temere mutandum. Quin ex eo quod Honorius 
hac lege, dicit, EPiscoPoguM querelam deplorasse, 
Jovinianum conventus -agere extra muros, colligi 
posse videtur, habitam hoc tempore fuisse Rome 
synodum episcoporum, haud aliter atque synodus 
Carthagine hoc ipso anno babita fuit adversus Cce- 
lestium hujus foviniani gregalem. » Eodem recidunt, 
qu» complexus est Flevrius lib. xxm historie (c). 


[cxxxvi] pum. 4 (d) idlpsum effertur hoc inodo: 
Quanta dementia [unestorum latraiuum , ut iidem di- 
cerent, Clirisium ex vlrgine non potuisse generari , qui 
asserunt, ex muliere, editis humanorum pignorum par- 
tubus, virgines permanere. Àt enim, dicel aliquis, iu 
extrema eadem epistola synodica legitur Maximi 
episcopi subscriptum nomen. Est íta profecto. Veruin 
cujusnam urbis episcopus íll& Maximus luerit, noà 
item legitur. Sunt qui antistitem eum Emoniensem, 
ut est in Romana operum Ambrosii editione, fuisse 
ferant. Nec vero ratio est ulla qux nos, quin íis as- 
sentiamur, deterreat. lmo contra es aliqua plané 
gravis, que convincit, ne an, 389 synodo Mediola- 
nensi affuisse putemus eum, quem unum, cui Maximd 


Àge vero sicelehrata anno 412 Rome synodus ad- (; esset homen, quinio sxculo episcopatum Taurinen- 


versus Jovinianum est, quid impedit, quin Maximum 
eo se contulisse , synodoque ipsi interfuisse ( quem- 
adinodum post, anno scilicet 465, interfuit) arbitre- 
mur? Quid enim? An qui an. 419 vel 414 episcopatu 
fungi coepit, is non potuit ad an. 465 propagare vi- 
tam ? Hosius quidem certe, qui initio szculi rv epi- 
Scopatum obtinebat Cordubensem , anno $57 tam 
valuit viribus, ut iter ex Íllyrico Cordubam institue- 
rit, ibique, etsi non admodum diu, at aliquandiu 
certe vixit. Quid? Si Gregorio Turonensi teste, S. 
Remigius Rhemürum arítistes annis plus septuagItta 
gessit episcopatum ? Mitto de Simpliciano sancti Àm- 
brosii suceessore, de Salviano, deque aliis, qui sane 
plures fuerant, dicere, qui dnnum :etàtis prope ceri- 


sem tenuisse prodit antiquitas; quemque cognitum 
atque comperium est, aniio 465 Romam venisse 
concilioque interluisse , quod Hilarus pontifé& con- 
yocarat. 

His constitutis, iidem illi, qui norinisi unudi fuisse 
Taurinensem episcopum S. Maximum pugnaní, ad 
homilias descendunt, qux fuere a Maximo ipso dict:e 
de SS. martyribus Alexandro , Maríyrio el Sisinnio. 
Negant illi quidquam in iis conüineri quod sux sen- 
Aentie repugnet. Nam videritne eo3 martyres, in- 
quiunt, S. Prxsul, necne viderit , parvi referre. Fac 
enim viderit, cum decimum ageret xtatis annum, 
ecquid novi fuisset, si decennis qui erat an. 597 ad 
annüm 465 produxisset vitam? Vixisset certe ann. 


lesimum atiigerunt. Quod cur de Maximo negandum p) 78. Quot autem sunl, quotque fuerunt, qui agant, 


sit, ne suspicari quidem possumus; cum presertim 
ejus In actis concilii Romani anno 465 statim post 
Hilari pontiflcis, legatur ejus subscriptio; qui res 
indicio est, fuisse illam episcopatus suscepti munere 
veteris qui intererant antiquiorem. Jam si ei sy- 
nodo, qui celebrata an. 412. fuerit, interfuit Maxi- 
IDus; causa scilicet nulla erat, quamobrem ipse in 
homilia; tttm non multo post recitavit, spte dicete 


a) Tom, Vi, psg. 114 ; edit: Lugdun. an: 1665. 
b) Errore librariorum in cod. legitur Zovidnut: 
. (c) Num. &j 8à an: 412, ubi : Les éréques , inquit, 
dunt les plaintes donnérent occasion à celteloi, étaient 
peul-étre assemblés en. concile à Rome. Il n'est olus 


egerint septuagesimum octavum setatis annum ? Rur- 
sum detnus homilias easdett füife? amno 420 vel 
425 habitas. Nihil eni impedit. Recens profetto - 
illorum martyrum qui an. 397 deceseerant, passio 
tunc fuisset; dicereque recte Maximus potuisset : 
Illos oculorum contemplatione cognoscirhus; istorum 
supplicia vultus testimonio continemus, etc. 

Multe esse levius, aiunt, quod oppotitar de Alz 


parlé depuis de Jovinien, einon que (l'on dit qu'il .con- 
Vitia jusqu'à la sport ea. we valiptsieuse. . 

.() piat: .kmhros, A3 ad Biriekn , .npm. 6 pag, 
1041, tom. III oper. edit. Venet:e an. 1751. 


495 


sed eam, quam medio ssculo v in Italiam fecit Attila. 
Nam in ea homilia, qux est de Bellico tumultu (a), 
agi a Maximo de barbaris hostibus, qui in flniti- 
mas Áuguste Taurinorum regiones invasissent (^). 
Narrari inde : cives perturbatos metu , munire urbis 
portas (c) ccepisse; presidia in muris statuere; ap- 
parare denique omnia, qua conferre ad bellum su- 
stinendum possent. In altera autem homilia, quz est 
.. de Hostibus non timendis; quxeque est numero Lxxxvit 
pag. 291 seq., moneri ab opüimo sanctissimoque 
presule Taurinenses (qui sese ad tuitionem parare 
pergerent ) ut in tribulatione tanta orarent , jejuna- 
rent, psallerent, misererentur. Hisce adjumentis Chri- 
stianos esse suofum hostium victores solere. Frustra 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS. . 
rici irruptione. Non enim hanc indicari a Maximo , A intulisse. Inde progressum, Coneordiam, Cenetam, ' 


156 


Altinum, Tarvisium, Patavium, Vicetiam, Brixiam, 
Bergomum cepisse. Eam rem metum auxisse Tauri- 
nensium. Quo enim implacabilis hostis accedit pro- 
pius, eo majorem incolis commoveri metum solere. 
Is oppressis oppidis, Attilam secundam fortunam 
secutum, arma .Mediolanum tulisse. Ea in wrbe, 
quam sibi in potestatem redegerat, dira barbarum 
edidisse exempla crudelitatis. Inde conjicere quem-- 
que posse, quantus ingruentium armorumi horror 
animos invaserit Taurinensium ; quamque ob causam 
eorum multi statuerint fuga pecunie ac saluti sus 
prospicere. lmminutum porro terrorem faisse, cum 
Attila Mediolano profectus, Leonem pontiticem , le- 
gatosque imperatoris Valentiniani II[ de pace exspe- 


eos vigilare qui putant, se armare civitatem, cum ipsi B, ctaturus, non admodum longe ab urbe Mantua, eo 


fidei arma non habeant; tuncque esse munitam civita- 
tem, cum eam custodit Deus. Eodem homilias 89 pag. 
$97seqq., et 90 pag. 901 seqq., et 91 pag. 305, 
pertinere. In hac postrema redargui cives a Maximo, 
propterea quod imminentis vastitatis , excidiique 
metu, cum propius hostes accederent, [exxxvir] pe- 
cuuim ob avari&am sérvandae causa, fugam para- 
rent, immemores sempiterne salutis sux (d). Cum- 
que nihilosecius cives trepidarent metu, Maxi- 
mum homil. 92, pag. 307 seqq., et homilia 95, 
pag. 914 seqq., exemplo Elisei hortatum ipsos ma- 
jorem in modum fuisse, ut ne animis caderent, utque 
orarent, Id si fecissent, brevi hostium impetum com- 
pressum iri confüderent, Hinc auct in dies trepida- 


in loco, ubi Mincius in Padum influit, constitisset. 
Denique desiisse metuere Italos, atque adeo Tauri- 
nenses, ubi cognoverunt, barbarum regem, Leonis 
pontificis oratione, deterritum a cogitatione proro- 
gandi belli, transgredi rursum Alpes, atque ad suos 
reverti statuisse. Hanc esse gravissimorum seripto- 
rum sententiam. Tristanum Calchum Historie Me- 
diolanensis lib. xr, pag. 64, sic habere : « Abeunte 
Attila, quies Italie parta. Sed qualis et quanta cla- 
des accepta sit, quia czeteri scriptores nimium festi- 
nantes ista protereunt, ut declaretur, subjicienda 
censui Maximi Taurinensis episcopi verba, ex ser- 
mone, quem ad tives Mediolanenses de reparatione 
ecclesie et Urbis babuit. » Haud sécus Remigium 


tionis Taurinensium rationem intelligi facile posse, ($ Ceilleruu monachum Benedictinum eruditionis laude 


8i ad incursionem, motusque Attile exigstur : con- 
tra, si ad Alarici, intelligi recte non posse. Attilam, 
qui an. 451 multis Gallis urbibus expugnatis, dire- 
ptis, evérsis, incredibilem in modum in cives sxvie- 
rat, anno 452 magno exercitu comparato, superatisque 
Juliis Alpibus, in Italiam irruisse, et obsessa, capta, 
destructa Aquileia, incolisque partim interemptis, 
partim redactis in servitutem, non proximis soluin re- 
gionibus, sed etiam remotioribus terrorem maximum 


(a) Homil. 86, pag. 287. 

(bh) Pag. 288 : ViciciTAs, inquit, ista bellorum vi- 
cinum magis nobis Christum esse demonstrat. Atque 
ideo venientem adversarium timere non debeo, quia per 
hec signa venire polius intelligo Salvatorem. wis 
enim isle metum incutiat temporalem, ille tamen salu- 
tem defert sempiternam. 

(c) Ibid., pag. 289 : Dum enim cauti sumus ad ea 
que cernimus, cduliores ad illa efficimur qua spera- 

: mus. Vir autem sapiens... dum perspicit in hac com- 
muni perturbatione, primores viros tuitiones in muris 
preparare ; ipse admonetur, quemadmodum in futura 
eversione mundi defensionem praparet animabus. Cer - 
nimus armari civitatis porias, debemus etiam prius in 
nobis portas armare justitie, de quibus sanctus pro- 
pheta dixit : Aperite mihi portas justitie , etc. Tunc 
autem civitatis porta munita esse poterit, si prius in 
nobis porte justitie muniantur. Etenim nihil prodest 

munire propugnaculis, et Deum provocare pec- 

catis. llla enim constituitur ferre, saxis et sudibus; 

hac armatur misericordia, innocentia, castitate. Illa 

telorum multitudine custoditur, hac orationum | fre- 
quentia defenditur. 


illustrem existimasse. Hunc enim de homiliis sancti 
Maximi, quz sunt de bellico Tumultu, agentem, re- 
ferri ea$ oportere judicasse ad an. 452, quo Attila 
Hunnorum rex, posteaquam potitus Mediolano fuit, 
tantos sibi spiritus sumpsit, ut Liguriz reliquas vasti- 
tatem inferre minaretur (e). Sed plura persequi non 
vacat. Hoc equidem addam breve : con&ci rem om- 
nem a Maximo homil. 94, qux» est de Reparatione 
Mediolanensis ecclesie, pag. 515 Seq. In hac captum 


(d) Pag. 305 seq. : Civitati nonnisi propter civium 
peccatum infertur excidium. Desine ergo peccare , et 
civitas non peribit. Quid fugis patriam? Si vis salvus 
esse, (ua. potius peccata subterfuge. Si tu peccare de- 
sieris, victus est inimicus..... i justi sunt, qui salvam 
[aciunt patriam ; utique injusti sunt, qui relinquunt... 
Mater quodammodo dulcis est patria, que te genit, 

€ te nutrivit, que ut fugere possis, te divitem fecit. 

aim si tibi non suppeteret sumptuum copiosa substan- 
tia, fugiendi presidium non haberes ; atque ideo. ava- 
ritia ductus , dum metuis divitias tuas perdere , impius 
in matrem esse non dubitas. Unde intelligimus te 
pecunie tuc consulere, quam saluti. Dic mihi, o bone 
civis, cur fugere disponis? Cur patriam derelinquis? 
Captivitatem fortasse metuis, dare veniam non intelli- 
gis ?... Dicit Deus ad Abraham, per decem justos civi- 
latem posse salvari. Male igitur de te sentis, popule 
Christiane, si in tanto coetu nostro ad salvandam civi- 
tatem decem justos esse non credis. Dum enim deseris 
patriam, profiteris. non in ea dignos, quorum me- 
ritis liberetur. | 

(e) Hist. gener., tom. XIV, pag. 608. 


457 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS. 


a barbaris Mediolanum scribit , eversum, [cxxxvin] A veluti recentis meminerit; sunt qui argumento id - 


excisum ita, uti jam periisse videretur (a). Ab Auila 
vero eam urbem fuisse expuguatam atque direptam 
liquet ex testimonio fideque non recentium modo, 
sed veterum etiam historicorum. Contra, qui majo- 
rum memoria, Gothorum in Italiam incursiones per- 
secuti narrando sunt, sic Alarici ad bellum apparatus, 
expeditiones, itinera, res denique gestas descripse- 
runt, ut plane indicarint, illum non solum non sub- 
egisse metropolim eam Insubrium, sed ne oppugnare 
quidem obsidereve coepisse (5). 

Postremo quod de legibus opponunt imperatorum, 
quibus coustitutum erat, ut sacrilegia idolorum de- 
struerentur, leve perinde est. Cur enim ad legem 
spectare Theodosii Junioris et Valentiniani Ill. Maxi- 


esse putent, non post multo fuisse ipsi delatum 
munus episcopatus. Est hsec sententia, ut nobis 
etiam videtur, propensior ad veritatem. Sed ipse- 
ne Maximus primus fuerit, necoe antistes Tauri- 
nensium, nonnulla est inter eruditos viros certatio. 
Nam fuisse aliquos intelligo, qui cum legisse sa 
dicerent, vixisse quosdam Auguste Taurinurum, 
etiam cum Maximus gereret episcopatum, qui illigati 
superstitionibus inanium deorum essent ; jamque 
sc. 1v, cum Julianus Parabates imperio potiretur, 
vix perpaucos exstitisse , qui Christianz  niili- 
tie [cxxxix] nomina dedissent; tum concludi hinc 
posse judicarent, tam exiguo numero Christianorum 
pr:efectum episcopi dignitate fuisse neminem ; primo- 


mus nequivisset, qux data an. 426 fuit, iisdem Theo- B que omnium Maxiio id honoris fuisse Taurini tribu- 


dosio XII et Valentiniano IV Augg. coss. (c)? Fac 
tamen sanctus antistes ad eam legem adverterit ani- 
mum, qui an. 391 a Valentiniano Il promulgata 
fuerat; facile enim patiar: sed quid obstabat, quin 
ea tricesimo vel quadragesinro etiam post anno (cum 
adhuc ipsa vim obtineret, novaque Theodosii Il et 
Valentiniani IIl constitutione firmata esset) in memo- 
riam a Maximo redigeretur iis, qui eamdem ipsam 
exsequi (d), uti par erat, tuerique negligerent? Noa 
enim S. presul eam, cujus meminit, legem recentem 
fuisse dixit, cum sermonem 82 ad populum haberet. 
Quod si sermone 104, pag. 658, leges ille comme- 
morat principum, quibus cautum fuerat, ne ludi dein- 
ceps haberentur gladiatorum (e); eas quidem certe ne- 


tum arbitrarentur. Secus Novaliensis nronachus de 
quo supra est demonstratum existimavit. Is, nescio 
quem auctorem secutus, Civitatis, inquit, Taurinensis 
episcopo per mortem sublato de medio, beatus Maximus 
per beatum Leonem ud Ecclesiam Taurinensem opi- 
scopus est destinatus, et non sine magna populi letitia, 
et laudibus intra urbem Taurinensem (wit receptus, et 
in sede sua locatus. De Leone, qui frater fuerit Maxi- 
mi, ipsumque Maximum Rom: degentem Taurinen- 
sibus przefecerit (cum fabulam oleat) non laboro. De 
Maximi decessore, quod monachus idem adjungit, 
equidem adduci non possum, ut in falsis esse nume- 
randum putem. Nam si, quia eraut v seculo in agro 
Taurinensi cultores idolorum, censendum esset, Tauri- 


que ut nevas commemorat ( f), neque sí earum ullam (? nenses preside sacrorum ad tempora usque Maximi 


dixisset novam anno 415 vel 420, quidquam extulisset 
quod minus esse verum videretur. Nam quz aute annos 
sexdecim data lex est, ea profecto dici recens non 
absurde potest. Lex autem ab Honorio ea de re lata 
an. 405 vel 404 fuit (g). Nihil est igitur quod nos 
deterreat, ne arbitremur Maximum, seculo demum v, 
non ante an. 415, Innocentii I pontificis maximi an. 
14, episcopum fuisse dictum Taurinensium. 


WI. Quo tempore Maximus inierit episcopatum. — . 


Jam com Maximus synodi adversus impiam Joviniani 
sectam congregata, legisque, ut vidimus, an. 419 ab 
Honorio Augusto in sectam eamdem promulgate, 


caruisse; eo demum deduceremur, ut. confitendum 
nobis esset ante Áureliuui nullum fuisse episcopum 
Carthaginensium ; et ante Liberiuim, vel ante Dama- 
sum, Christianis Roma pontilcis dignitate neminem 
prsefuisse, qua re quid fngi potest absandius ? Atque 
in Carthagiuensi agro plures fuisse, qui idolorum su- 
perstitione tenerentur, dum Aurelius gereret episco- 
patum; cum ex aliis pluribus :inonumentis, tum ex lege 
Honorii et Theodosii imperatorum (A) an. 45 ]ata 
perspicitur : Roma vero eo asque iupudentia idolo- 
latrarum evasit, ut an. 284, quo tempore Damasus 


(a) Quidam imperiti nimis interprefes (uerunt dicen- I) sanctionum auctoritate prohibitis interdicimus, cun- 


tes : Periit heec. civitas, collapsa est ecclesia, non est 
jam causa vivendi. Imo causa est. justius. sanctiusque 
vivendi, quia Deus omnipotens, qui cuncta heec magna 
cum pietate dispensat, hostium manibus civitatem, non 

wp in vobis cst, sed habitacula tradidit civitatis; nec 
;cclesiam suam, que vere est Ecclesia, consumi jussit 
incendio ; sed pro nostra correptione, receptacula Eccle- 
sim permisit exuri. Paulus diaconus lib. xv, pag. 655; 
edit. Amstelodam. an. 1625, diripuisse Attilam Me- 
diolanum narrat, sed ab igne tamen ferroque absti- 
nuisse. Quam id sit repugnans verbis synchroni Maxi- 
mi, quisque cernit. 

(P) Confer quz ex ejus zetatis, supparibusque scri- 
ptoribus collegit Tillemontius, retulitque in Honorii 
Augusti Vit., tom. V Hiator. imperator, art. 16 et'18. 

(c) Codic. Theodos. lib. xvi, tit. 10, de paganis 
Sacrificiis et Templis, lege 23 : Omnibus scelerate 
mentis pagan: exsecrandis hostiarum immolationi- 
bus, daujaudisque sacrificiis, ceterisque antiquarum 


ParBoL. LVII. 


cap. 96 edit. Taurin. an. 17 


ctaque eorum fana, templa, delubra, si qua etiam 
nunc restant integra, prxecepto magistratuum destrui, 
collocationeque venerande Christian: religionis signi 
expiari przcipimus, etc. 

d) Vide Maximi sermonem 82, pag. 610. 

tej Vide Codic. Theodos., lib. xv, tit. 12, de Gla- 
diatoribus , lege 1. 

(f) Serm. 101, pag. 658: Sicut gladiatorum publi- 
cum [facinus religiosa principum devotione sublatum 
est ; ila el amentes gladiatores isti (nempe sacerdotes 
Diane arvorum 'numinis) christianitatis observatione 
de propriis domiciliis auferantur. 

ide Theodoretum , lib. v Histor. ecclesiast. 
48, pag. 202; Gothofre- 
dum in annotat. ad leg. 5, lib. xv, tit. 12 codicis 
Theodosiani, pag. 398, edit. Lugdun. an. 1665; et 
Tillemontium in Vita Honorii, art. 90, tom V Histor. 


imperator. 
(h) Cod. Theodos., lib. xvi tit. 10. leg. 20. 
S 








159 


sacra, aramque Victori reparari poscerent ab im- 
peratore (a). Quod vero Taurinenses magno numero, 
post medium seculum 1v, idolis cultum adhibuerint - 


VITÀ 8. MAXIME TAURINENSIS. 


Ecclesiam mogerabatur, &enatus nomine restitui sua À fundor ín vobis. Uum 'enim video, 40t cgmmouMaonibns 
meis, uullum vos habere pro[ectum ; labor "eus jqm 
non gratulationi est, sed. rubori. Écce ego pasco .gre- 


columnamque Juliano Apostatr erigendam curarint ; - 


tanti non est, ut possit ellicere episcopatu in ea urbe, 
in qua aliqui saltem essent Christiani, potitum fuisse 
neminem. Nam alias item fuisse novimus in Asia, in 


Africa, in Italia etiam urbes, qux episcopos habue- : 


runt, etsi civibus ethnicis abundarent, quorum pars 
Benatum constitueret, quique templa idolorum reti- 
nerent. Roma ipsa, ut. est apud Ammíanum Marcel- 
linum (b), senatores plures legatos ad Julianum eum-, 
dem misit superstitioni deditos idolorum; templum- 
que Apollinis, quod incendi jam coeperat, ne flamniis 


gem Christi, «t. gregis [ructum extorquere son pale». 


quid e ex eo 
eiim pastor 


moleste ferat, sic vos esse vésira salutis immemores, 


ul eliam, celo. teste, peccelis? Nam tum ante. dies 


plerosque de vestre. avariiie cupiditate pulsaverim ; 
ip$a die circa vesperym tanta vogiferatio populi exst- 


absumeretur diligenter cavit. Est prxterea diflicile R (it, ut irreligiositas. ejus penetraret ad celum. Quod 


creditu, Vercellis, quze non longe abessent Taurino, : 
fuisse pr:efectum multo ante episcopum, Auguste au- 
tem Taurinorum non fuisse; cum przsertim ea fuerit 
majorum ratio, qui exeinpla imitabantur apostolo- 
rum (c) ut iis etiam urbibus episcopi darentur 'in 
quibus vix aliqui esse coepissent , qui Christianam 
:olerent religionetn. Neoczsariensibus Ponti Christia- 
nis, qui non plures 18 essent, antistitem sacrorum 
fuisse datum Gregorii Thaumaturgum seculo Ec- 
zlesie, tertio, a Patribus est litteraruuu. mandatum 
monumentis (d). Quo magis Taurinensibus id noh est 
adimeudum decus, quorum magum numerum, dum 
episcopatum Maximus gerere coepit, fuisse Chiristia- 
num liquet, ac vix ethnicismi reliquis jn pazis aliquot 


cum requirerem , quid sibi clamor Aic xelit, glixerumt 
mihi, duod laboranti lune vestra vociferatio subveni- 
ret, et defectum ejus. suis clamaribus adjuvaret. Cla- 


mábatis enim, ne tacentibus vobis perderet elementum. 


Tdnquam infirmus enim. et imbecillis, nisi vestris ad- 


juvaretur vocibus, non posset luminaria defendere, que 


creavit. Cum inde auditores 1llos suos qui id. perpe- 
trarant wali, irridens insectatus esset, ium : H oc cst 


plane, inquit, quod ait Salomon, diceus : Stultus ut 


luna mutatur. Mutarls enim sicut luria, dum stultus el 
insipiens, dd motum ejus, qui Christianus [ueras, in- 


cipis esse sacrilegus. Sacrilegium enim cregtori .com- 
mitiitur, dum inibecillitas ascríbitur creatura. Mutaris 


érgo sicut luna, ut qui paulo ante fidei devotione [ul- 


villisque superessent, qua de re post equidem videro. C gebas, postea perfidi infirmitate deficias. Atque uli- 


Quid? Si Maxinius idem homil. 16, pag. 45, episco- 
pos przcessores suos indicare videatur? Nain Pàtres 
ibidem oonimemurat, qui pracessissent; eoruindem- 
que Patrum. alloquia , quibus 3hstitnti "Taurinenses 
fuissent, Taurinensibus ipsig a 4e vepéti áflirmat. Sed 
plura. de antiquitate Taurineusis episoupatus perse- 
qui, cum magnitudo conmynentasü prebibet, tun. fe- 
stinatio, ut ea. exponam, quie de Maximo ooustitui 
&cribere. 

[cxt] IV. De studio docendorum Taurinensium, 
recteque morum disciplina instituendorum, quo Mazi- 
mus jam inde a suscepto episcopatu incensus (uit. —H 

'w& munus suscepit episcopatus, studia quaeque sua 


ad , plebem. in re dectrinz, inque disciplina merum - 


e 


nam, o slulte, sicut luna mutareris! Illa enim cito ad 
plenitudinem suam redit; tu ad sapientiam nec. sero 
converteris. lla velociter colligit quod umiserat lu- 
men ; tu nec tarde fidem recipis, juam negasti. Gra- 
Vior ergo tua quam lunc mutatio est. Luya de[ectum 
"luminis patitur; tu salutis. Quam bene scriptum de s«- 
'iente : Et permanebit. curi sole. Permanet. enim sa- 
piens cum sole , cum constantia fidei permanet cum 
Salvatore... Luna a stàtu suo pon sponte mutatur; t 
"de sensu tto sponte mularis. 1a in diminutionem sui 
conditione deducitur ; tu in detrimentum tui voluntate 
pertraheris , etc. Sati$ autetu. ei non fuerat liec 
"dixisse. Taeendum enim sibi esse non putavit, quoaJ 
radicitus id superelitiunis genus exstirpatoin pon vi- 


recte instituendam | contulit. Itaque superstitionem, D disset. Quare homilia 401,: pag. 597 : Ante. dies, m- 


8i qua reliqua in suís ovibus esset, primum ex animis 
earum evellere curavit. Quare cum esse earum plu- 
res animadvertisset, que suis clamoribus de(lcienti 
lume adjumento se fore arbitrarentur, eas graviter 
increpans : Videlis, inquit (e), frátres, quod mea non 
.cessat. humilitas omni ci^ea vos «ollicitudine laborare, 
et ad frugem 'bonam vos. toia fesiinmtione convertere. 
Sed quanto plus laboro vobiscum, lanto anplius con- 


(a) Vide epistolam Symmachi ad Valentinianum,, 
"qu:e refertar ante epfst. 18 "Ambrosii , tom. Tfl ope- 
rum Ambrosianor., edit. Venetze an. 1751, pag. n 


'Beqq 
t 'Lib. xxiu, pag. 237 seqq. 


c) Vide S. Clementis Roman. epist. 4 ad Co- 


quit, prosecuti sumus, fratres adversus illos gui pu- 
tarent lunam. de celo magorum. varminibus possc de- 
duci, et eorum retudineis sanitatem, nri nón fima 
"efectum patiuntur dnimi quam luminis patitur illa de- 
fectum ; quos et hórtati sumus "ul ,pradtekmisso | errore 
gentili, tam cito ad sapjéhtitm redeant. quum scito ad 
plenitudinem suem illa reveriitnr. 

Alterum erat caput superstitionis, qua aligtite plebe 


rinthios, num. 42, thm. i [ Patri apbstolicor-, pag. 


451, edit. Lugdun. àu. 1746 

(d) Confer qux b eríbis affert e" de re Tille. 
montius in vit eocas., art. 6, (om. IV Mo- 
nwumentor. histor. ph 

(e) Homil. 100, pag. $33. , 


roftuit, gsperum et aparum est. Tum 
2n hristi gregis lacte reficitir , quamgo bo- 
' norum operim ejus candore lactatur. Quis enim, [ra- 
res, in vobís non. gravifer ferat (NON TAMEN DE OMNI- 
BUS DICO; SUNT ENIM INTEB VOS, QU08 AD RELIGIONIS 
 CUL'TUM DEBEATIS HABERE EXEMPLO), quls, inquam, non 


440 








141 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS. 


149 


capti, calendis Januariis auspicia ementiti fuerant, qui- A pro honestate falsa. turpitudo et. perversitas inuovan- 


bus se cognituros confiderent adversane sibi omnia 
an secunda eo, quem inibant, anno eventura essent. 
Neque [cxri| vero inania solum auspicia observarant, 
verum etiam ferias habuerant ethnicorum more, fre- 
quentesque ad scenicos ludos coierant, in quibus di- 
gnosci vix posset, plusne turpitudinis iuesset, an im- 
pietatis. Id quoque genus superstitionis funditus tol- 
lere Maximus omni studio est enixus. ltaque sspe 
ac multum eam ob causam populum vocavit in con- 
cionem. Est ejus homil. 16 de Calendis Januariis. 
liujus iniüo hortatur plebem ut ne zgre toties 
cadem de re audire ferat (a). Meminit verborum 
Apostoli aientis (b) : Fratres eadem vobis scribere mihi 
quidem non pigrum, vobis autem necessarium. Ac ne- 


lur. Novum vocant anmum, quasi novi aliquid aut ca 
eum. tunc. ostendat, aut terra, Noviun annum Janua- 
rias appellant calendas, cum vetuato semper horroré 
et errore sordescant. Auaspicia etiam vanissimi colli- 
gere se dicunt , ac statum vit& sua inanibus indiciis 
estimantes, per inceria avium [erarumque signa, im- 
minentie anni futura rimantur, cum utique apud Deum 
solum sit. notitia futurorum, et legalis auctoritas ista 
prohibeat, dicens : Ne aruspicemini, ue auguriis inten - 
datis. Sed miseri ac miserandi homines rapti erroribus 
paganorum, et minus pravido corde cacati, cum im- 
pietate de domibus. suis prodeunt, et cum sacrilegio 
revertuntur. Aut quomodo se Christianum putat posse 
vel dici, qui in tali observatione vidit se perfidis esae 


cessarium, inquit, nec superfluum reor, si pro commo- B consortem? Pereeperat porro Maximus uberem sua- 


nitione sancta dudum habita, precedentium Patrum vo- 
bis repetantur alloquia. Et revera, quid (fastidii, quid 
oneris habet pro salutis profectu utilia, ac Deo placita 
sepe dicere, frequenter audire? Et ideo, carissimi, 
fide uc devotione solita. religiosi itineris vias, ac veri- 
lalis semilas gradientes, magis magisque errorum de- 
via , et diabolica calcate figmenta. Nec enim debet 
fidelis anima, qu& angelorum consortia concupiscit, 
daemoniorum (usibus delectari. Neque vero (uci ac 
Lenebris , veritati atque mendacio , turpitudini el hone- 
stati apud Dei servos ulla potest esse communio. Qui- 
cunque ergo credentium vel est templum Dei, vel esse 


desiderat, sollicite caveat ne mortua et vana sectando,: 


desinens esse templum Dei, fiat habitatio tenebrarum, 
fiat de&monis monumentum. Pergit porro vir summus, 
ac: Insgna aun) omnia, inquit, quecunque diaboli 
[«llente mendacio, Dei iu se non habent virtutem : et 
illorum gravior, atque immedicabilis languor est, qui 
superstitionum (urore et ludorum suavitate decepti sub 
specie sanitatis insaniunt.. Annon omnia que a mini- 
atris dgmonum illis oguntur diebus falsa sunt et iusa- 
na,cum vir virium suarum vigore mollito, totum se 
frangit $n. (eminam , tantoque illud ambitu atque arte 
[raugit, quasi peniteat illum esse, quod vir est? Nun- 
quid non uniwersa ibi (alsa sunt et insana, cum se a 
Deo [ormati homines aut. in pecudes , aut in feras, aut 
án portenta transformani? Quomodo non sanum sapien- 
tibus patet, nihil ibi inesse sanitatis, ubi impia, ubi 
inonesia, universaque omnia et faciunt et loquuntur ? 


rum cohortationam fructum. Nam cives suos ita ab 
&jusmodi superstitione deduxit, ut dicere jure tan- 
dem potuerit : lia et vos, carissimi, jamdudum nee 
observare, uec quarrere mani(esta relatione |cx.u] co- 
gnovi. Ác revera non sunt a vobis penitus inquirenda, 
qui omnipotenti Deo credimus... Vos sicut hucusque 
pro Dei timore (fecistis , abhorrete vana , re(ugite (alsa, 
impia declinate. 

Cun tanta Maximus in superstitione ex urbe ex- 
terminanda usus esset felicitate, tgm nihil borta- 
lionum , diligentie, opere pretermisit, ut eam ex 
animis evelleret rusticorum qui pagos agrosque in- 
colerent. Boc ut facile assequi posses, primores ci 
vilatis crebris concionibus premere urgereque cc- 


C pit. Monere porro ipsos etiam atque etiam ut cor 


sulerent saluii sux. Ne putarent fas esse homini 
Christiano pati, ut in ruribus agrisve suis idola 
perstent; iisque a colonis sacra flant, ac honores, 
cultus, preces adbibeantur. Scirent nisi hxc disji- 
cere, obterere, delere conati omni studio, cura, soi- 
licitudine sint, auctores ipsos, ac reos fore impie- 
tatis et sacrilegiorum , quibus eorum servi, aratores, 
villici sese polluerent. Fuerc qui, excusandi purgan- 
dique sui causa, dicerent non esse culpe verten- 
dum sibi, quod alii vel agant , vel egerint, injussu 
suo. Sed hos Maximus , quanto in errore quantaque 
in ignoratione decretorum religionis verearentur, 
docens : Quisquis, inquit (c) , intelligit exerceri in re 
sua sacrilegia , nec fieri prohibet , quodammodo ipse 


Grave utique eorum cor est. atque omni impietate de- Jy) precipit. Tacendo enin et non. arguendo, consensum 


pressum , qui per sacrilegos jocos divinis monitis illu- 
dentes et vana diligunt et (alsa sectantur, et post omnia, 
- ad offensionis plenitudinem, dies ipsos annum novum 
tOcant. (uasquam non inconvenienter secundum se 
nouum appellant annum, quoniam per ne[andas [erias, 


(a) Pag. 45 seqq. Vide et homil. 105, pag. 545 
Seq., et serm. 6, pag. 409 seq. 

(b) Ad Philippenses mn. 

(c) Serm. 101, pag. 656, et serm. 82, pag. 610: 
Si videntes hoc tacemus, silentes el patimur, reos nos 
&lgtuimus, si non atione sceleris , attamen dissimu- 
lationis assensu. Nam sicut obviare sacrilegis contra- 
dicentem justificat ; ita dissimulare que .videris , ma- 
culat reticentem. Solent enim plerique miseri dicere : 


prebuit immolanti. Apostoli Pauli banc esse certam, 
ut qu: instinctu divino sit pronuntiata, sententiam : 
Criminosos esse non solum qui faciunt; sed eliam qui 
consentiunt (acientibus. Quamobrem nossent eos qui 
aratorem suum, reive rustic:e curatorem sacrificare 


Nescio, non jussi, causa mea non est, non me tangit. 
Sed hec, ut dixi, loquitur miser quisque vel trepidus. 
Negat enim se jussiese fieri, quod noluit jubere , ne 
fieret. Nam utique malum , quod de consuetudine ve. 
nit, cum non coercetur, admittitur. Causa, inquit, mea 
non est. Falleris et ignoras. Nescis quia Dei causa 
cunctorum est, et quod ab «no peccatur. in pluribus 
vindicatsr. T 


445 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS, 


344 


idolis scirent, nec prohiberent , ejus esse participes A quare, agerent severe et graviter, ut qui saerifcuh 


impietatis, ut qui, etsi copiam non darent, ejus tamen 
foverent, dum non cobiberent, licentiam. Ác $i non 
jussio tua, inquit, at est tamen voluntas in crimine. 
Dum enim taces, placet tibi quod fecit rusticus tuus : 
quod si non faceret, forsitan. displiceret. Non enim 
sibi tantum peccat subditus cum sacrificat, sed et dom- 
nedio, qui non prohibet ; qui si prohiberet , utique non 
peccaret. Grande igitur malum est idololatria. Polluit 
exercentes , polluit. habitantes , polluit intuentes , pene- 
trat ad. ministros , penetrat ad. conscios, penetrat ad 
" tacentes. Immolante enim rustico, inquinatur domne- 
dius. Non potest non esse pollutus ubi cibus capitur, 
quem sacrilegus cultor exercuit, terra cruenta edidit, 
tetrum. horreum. conservavit. Omnia enim ibi inqui- 
nata, omnia sunt nefanda, ubi diabolus habitat in cedi - 


fere, ubi totum versatur in scelere. Cum cellam ingres- 
sus [ueris, reperies in ea pallentes cespites mortuosque 
carbones , dignum sacrificium. demonis, cum mor- 
two. numini rebus mortuis. supplicatur. Et si ad 
agrum processeris, cernis aras ligneas, et simula- 
cra lapidea, congruens ministerium, ubi diis insen- 
sibilibus , aris. putrescentibus, ministratur. Cum ma- 
iurius. vigilaveris, et videris saucium vino rusticum, 
scire debes quoniam , sicut dicunt , aut. dianaticus 
(seu Diane arvorum inanis numinis sacrificulus) aut 
druspex est. Insanum enim numen amentem solet 
habere pontificem. Opplebant enim sese vino ejus 
generis sacerdotes, ut (cum dez facturi satis plagas 


pejores essent gladiatoribus, hi de Christianorum 
fundis exterminarentur. Átque alias quidem sepe 
auditores suos sanctus antistes monuerat, ut lcgum 
recordarentur quas ea de re Christiani tulissent im- 
peratores. Serm. autem 892, pag. 610 : Deus, inquit, 
precipit, et ad ejus precepta dormimus. Quoties smam- 
davit idem Deus idolorum sacrilegia. destruenda , ct 
nunquam ad hanc partem solliciti esse volumus ? Sem - 
per dissimulavimus, semper sprevimus. Postea nos ad- 
monuit imperiale preceptum... Principes quidem tem 
boni Christiani leges pro religione promulgant, sed eas 
exseculores non exserunt compelenler ; et ideo exuto & 

eulpa principe, exsecutor remanet in reatu, etc. Quem 

vero Maximus reportarit adhortationum monitio- 


B numque suarum fructum, ex sermone 102, pag. 651 
bus, in agris, in rusticis. Nihil ibi liberum est a sce- 


seq., intelligi plane potest. Sic enim eos qui ad con- 
cionem convenerant allocutus fuit : Non parum tra- 
ctatu dominice superioris pro[ecisse vos credimus, si- 
quidem pradicatione nostra ab omni idolorum inquina- 
mento corda westra purgavimus. "Nostra enim corda 
mundantur, cum diaboli sordibus polluta nostra con- 
scientia non tenetur. Pollutam autem. i$ conscientiam 
won habet, qui exerceri sacrilegia in sua posscssione 
non palitur. Ceterum qui scit in agro suo idolis im- 
molari, nec prohibet, quamvis ipse longe in civitate 
consistat, pollutio tamen illum nefanda continget ; et 

licet aris assistat rusticus, (ad dominum) contaminatio 

exsecranda regreditur. Particeps enim. ejus eficilur, si 

non conscientia, certe notitia. Profecisse ergo vos cre- 


sibi infligerent) aut non sentirent, aut mollirent C dimus, cum sacrilegii cultum in. vestris possessionibus 


levarentque dolorem : Talis enim sacerdos parat se 
[cxru] vino ad plagas dee sue, ut dum est. ebrius, 
ponam suam ipse non senliat. Hoc autem non solum 
de temperantia, setl et de arte faciunt, ut minus vul- 
nera sua. doleant, dum vini ebrietate jactantur. Vanus 
plane vates est, qui putat crudelitate astruere pietatem. 
Nam ut paulisper describamus habitum vatis hujusce, 


est ei adulterinis criniculis hirsutum caput, nuda habens - 


pectora, pallio crura semicincta, et more gladiatorum 
paratus ad pugnam, ferrum gestat in. manibus; nisi 
quod gladiatore pejor est, quia ille adversus alterum 
. dimicare cogitur; iste contra se pugnare compellitur. 
Ille aliena petit viscera, iste propria membra dilaniat ; 
et si dici potest, ad crudelitatem illum [anista, istum 
numen hortatur. Hoc igitur indutus habitu, hac cruen- 
tus cede, judicate utrum gladiator sit an. sacerdos. 
Ita sanctus antistes cum sacerdotum ejus generis fe- 
rinum ornatum, atque inimicam naturx: hominum, 
diramque crudelitatem descripsisse, tum conversa 
ad cives qui aderant oratione, hortatus eos vehemen- 
ter fuit ut in memoriam redirent, qua lege ab Hono- 
rio Augusto sublatum esset certamen gladiatorium ; 


(a) Homil. 115, pag. 382 seq. : H«reticos, inquit, 
omnes arbitror vulpibus comparandos, qui cum in do- 
mo Domini habitare non possint, conventicula sibi 
quedam veluti [foveas pra parant tenebrosas, in quibus 


pertinaciter latentes insidiantur Ecclesie, ut si qua in- 


nocens anima forte processerit, velut pullum qalline 


inhibetis. Dicimus enim, ut Christiani hominis, hoc esi 
mundi viri, sit munda possessio. Ait enim Salomon : 
Possessio pretiosa vir mundus. Si ergo vir purus pos- 
sessioni pretiosissima comparatur, quanto ista posses- 
sio majoris est pretii, si sit sincera et pura, nec aliqua 
diaboli contagione vilescat ? 

: V. Cavit item Maximus. ne qua hereseos pestis im 
suum gregem invaderet. — Sed dum Maximus acriter 
contra ethnicam superstitionem pugnabat, iltud simul 
cavebat ne qua hareseos pestis in suum gregem iu- 
vaderet. Cumque cognosset quantum Manetis impie- 
tas intulisset in Italiam etiam detrimentorum , magno 
sibi opere enitendum elaborandumque putavit, ul 
orthodoxi dogmatis cognitione, adversus ipsam ani- 
mos muniret Taurinensium, hosque' sic. institueret, 
ut si in quem forte incidissent qui id h:ereseos por- 
tentum ingerere ipsis vellet, eum dignoscere vitare- 
que possent. Norat enim h:reticos clam imperitis 
incautisque insidias instruere solere, a quibus dili- 
genter cuique sit, naviterque cavendum (a). [cxurv] 
Quare illud universe animadvertit : cum novitatis 
pravi studiosorum mos sit ut. una ratione metiri di- 


matris absorbeani... Vitemus ergo, [ratres, vi'emus 
pestiferos vulpium insidiantium dolos, vitemus morti- 
feras nequisstmorum animantium captiones, ne... fru- 
ctus nostrarum segetum, perversorum dogmatum vulpes 
aut insidiarum deceptione capiant, aut. flammarkm 
adustione consumant. 


145 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS. 


146 


vina quaque,.longisque disputationibus implicare, A nov: legis sacramentorum. Non nominat quidem 


atque involvere conentur (a), curandum orthodoxo 
esse ne cum iis jungat consuetudinem (b). Inde sua- 
rum esse ovium partes monet ut credant unum esse 
Deum, qui ex nihilo àspectabilem hunc mundum crea- 
vit (c); nec ulli auscultent qui audeat ratione, seu 
potius arbitratu suo de Creatore statuere. Investigari 
namque $ola ratione non posse, ait : Quomodo ez 
nihilo factus est mundus, celum unde resplenduit, 
aquarum »iquor, terra soliditas qua ratione subsistunt ; 
quomodo eliam de terra homo, de masculo [emina, 
itemque per [eminam masculus; quid illud est post 
omnia, quod lumen gignit ac tenebras; quod vitam fa- 
cit ac mortem. Post : Si ergo, inquit, te ipsum, o ho- 
mo, et qua propter te facta sunt, qualiter aut unde sint 


Maximus Manichzxos, qui malas esse nuptias, quique 
malum esse, atque a malo principio conditum inuu- 
dum hunc sub sensus cadentem ; illatumque Vetus 
Testamentum (Marcionem aliasque pestes geucris 
ejusdem secuti) pugnabant; sed sanctissimo przsuli 
non tain erat cure, ut nomina sectarum cives nos- 
sent sui, quam ut dogmata scirent orthodox:e reli- 
gionis, quibus dogmatibus cognitis, sectarios detege- 
re ac repellere tuto possent. . 

Quare ille quorumdam h:ereticorum qui sua :etate 
in regiones finitimas invasissent , circumvenireque 
imperitos rerum, atque incautos conarentur, tacitus 
praeterit appellationem ; hoc uno contentus , ut ne 
quis civis ignoraret qua ipsorum esset impietas. 


facta. comprehendere non vales, qua presumptione, p ltaque quinam illi haretici fuerint incompertum 


quave siultitia, (uum ipsius, atque omnium discutis 
CnEATOREM?... Herc, carissimi, rationi ceca sunt, fi- 
dei manifesta. Tunc enim parte ex. aliqua indefinite 
majestatis ejus poterimus immensa rimari, si adreria- 
mus qualis quantusque sit Deus a nobis non posse co- 
gnosci, ut ait Dominus ad Moysen : Tu. uutem non po- 
teris videre (aciem meam, id est, non potes carnalibus 
oculis meam , sicuti est, inspicere deitatem. Beatus 
namque David virtutem omnipotentie ejus intendens, 
clamabat, dicens : Mirabilia opera tua, Domine, et 
anima mea novit valde. Valde enim sciebat anima pro- 
phelalis opera Dei omnem meditationem humane men- 
lis excedere, propler quod sapientissimus patriarcha, 
mortalis sensus conclusus angustiis, qua investigare 


est. Hoc novimus, fuisse illis przpositos, quos pres- 
byteros appellabant. His negotium fuisse datuiu ut 
laico, qui sua ipsis peccata confiteretur, non jube- 
rent ut resipisceret, utque crimina sua detestaretur 
atquc defleret ; sed tantum pecuniz ad remissionem 
imperarent, quantum ipsi statuerent, solvi oportere. 
Ne vero hi quempiam fallerent, Maximus advocata 
concione, sic est populum allocutus (j) : Mirari non 
debemus quod hujusmodi heretici in. nostra aberrare 
ceperint regione. Semper enim gregem ovium insidia- 
tor lupus sequitur; semper Christianum cotum diabo- 
lus deceptor incursat. Quod quidem fit utiliter, ut sol- 
licitiore custodia nec gregem ovis deserat, nec Christia- 
nus Ecclesiam derelinquat. Unde et Apostolus ait : 


non poterat mirabatur... Hoc ipsum, quod incompre- (* Oportet etiam haereses existere, ut probati manifesti 


hensibilis est Deus, anima ejus (Davidis) noverat, caro 
sentire non poterat. Omnis ergo qui opera Dii magis 
eult. examinare quam. credere, nou sequitur. anime 
sensum, sed errorem (d). Datum prxterea Maximus 
divinitus Vetus Testamentum (e) scribit, cujus est 
spiritus unus ac Novi, miraque cum Novo ipso cou- 
sensio (f). Docet Patris :eterni Dei Filium :ternum 
Deum humanam sibi assumpsisse naturam, utque 
hominem, non apparenti, sed vero preeditum torpo- 
re, vere passum mortuumque fuisse, resurrexisse, 
ascendisse in ccelum (g), indeque esse, ut vivos mor- 
tuosque judicet , adventurum (Ah). [cxr.v] Constitutas 
item ait fuisse a Deo nuptias, quas deinceps Chri- 
elus sanctificarit (i), seu in numerum provexerit 


(a) Homil. 89, pag. 200. 

(b) Homil. 104, pag. 3546 : Circa fidei donum solli- 
riti esse debemus, et providi, et ad custodiam ejus 
mentis devotione semper esse armati, nec cito fallaci- 
bus credere blandimentis. Solet enim sub pretextu 
pacis hostis irrepere, hoc est sub vocabulo hominis 
Christiani! hereticus. subintrare, qui ad decipiendos 
simplices homines Christum in. ore portat; diabolum 
gerit in corde; et eum quidem lingua confitetur, sed 
mente blusphemat. Ab hoc igitur oportet penitus decli- 
nari, nec aliqua societate conjungi, etc. 

(c) Homil. 7, pag. 22, et homil. 10, 4 28, et 
nomil. 82, pag. 270, et homil. 89, pag. seq., et 
homil. 146, par. 383. 

(d) Homil. 10, pag. 28. 

(e) Homil. 41, pag. 91, homil. 12, pag. 51, serm. 
18, pag. 449. | 


fiant inter vos. Tanquam si diceret : Oportet esse 
Christianis fidei pugnam, ut sit probatis certa victoria. 
Nam , ut eorum interim blasphemias seponamus, re- 
texamus que sunt ipsorum precepta vivendi. Prepo- 
siti eorum, quos presbyteros vocant, dicuntur tale 
habere mandatum, ut si quis laicorum fassus fuerit cri- 
men admissum, non dicat illi : Age penitentiam, de- 
plora facta tua, defle peccata; sed dicat : Pro crimine 
da tantum mihi, et indulgetur tibi. Vanus plane, et 
insipiens presbyter, qui cum ille predam accipiat, pu- 
lat, quod peccatum Christus indulgeat. Nescit quia 
Salvator solet peccata donare, et pro delicto querere 
pretiosas lacrymas, non pecunias numerosas. Unde 
ipse ait : Gratis accepistis, gratis date... Suscipit dona 


r) Homil. 11, pag. 51, et serm. 80, pag. 605 
( Vide przfat. num. 5, pag. 11 seqq., et num. 4 
seqq., pag. 49, seqq., ubi verum Deum, perfectum- 
que hominem ostendimus a Maximo credi atque ap- 
pellari Christum. Cum autem fateatur Christum per- 

tum hominem; anima certe, et corpore fuisse 
prxditum sit confessus, necesse est. Homo enim, in- 
quit Maximus serm. 41, pag. 567, anima et corpore 
constat. Una sine altero, disjuncta ac dissipata natura 
est. De vere passo, mortuo, ad vitam revocato, re- 
surgenteque Christo, confer qux ex Maximo deseri- 
psimus Prefat. num. 6, pag. 48 seqq., num. 12, 
pag. 53, et num. 15seqq., pag. 49 seqq. 

(^) Confer tract. 4, de Baptismo, pag. 711 seq. 

(i) Vide prefat. nostram num. 28, pag. 101. 

(J) Homil. 104, pag. 346 seq. . 





E cd 


- VITA S. MAXIMI TAUBINENSIS. 


448 


presbyter, et pactione quadam indulgentiam de Salva- A indiscretus. aspectus, nisi esset ei una et indiscreta 


tore promittit, Insipiens. placitum, in quo dicitur mi- 
nus deliquisse Domino, qui plus contulerit. sacerdoti. 
Apud hujusmodi pra-ceptores semper divites innocentes, 
semper puuperes criminosi. Quomodo pauper satisfa- 
ciat pro delicto, qui non habet, quod offerat pro pec- 
cato? . 

Haud secus Maximus adversus cztteras hxereses ma- 
gna suis, ac firma doctrine presidia paravit. Nam 
dum opportunitas monuit, modo Arianorum (a), 
modo Helvidianorum ac Jovinianensium (5), modo 
Vigilantii sanctorum reliquias honorandas esse- ne- 
gantis (c), modo Nestorianorum, modo Eutychiano- 
rum (d) dogmatibus, ostendit quantum erroris inesset 
ac pfavitatis. Cumque Arianis acres cum sanclo Eu- 


substantia? Christus igitur natura Deus, natura et ho- 
mo; in utroque verus, in utroque per[ectus est, quia et 
humanitatem. veraciter sumpsit d. Matre; et de Patre 
habet naturaliter deitatem. Qui sic videt Filium, videt 
et Patrem; quia cum Christum eumdem. Deum confite- 
mur et Dominum, necessario passiones homini, Deo 
mirabilia dàputamus, wt intelligatur Unigenitus Dei 
nec a paterna majestate dispar, nec a. materna carne 
dissimilis. Per hanc fidem a Patribus nostris Ariana 
est con[utata. perfidia; qui utique Arius, beati Joannis 
Evangelio contradicens, dum Verbum Dei Deum, et 
apud Deum esse negat, infidelitatis sum cecatus ob- 
scuritate, nec Patrem potuit videre, nec Filium ; dum- 
que [actorem omnium- facturam. esse contendit, et 


" sebio Vercellensi fuisse eoncertationes sciret; sicubi B intemporali Deo temporalia conatur ascribere, pra- 


de assertore illo, ac vindice divinitatis Servatoris 
Christi sermo habendus fuit, impiz: sect doctrinam 
brevibus refellit, demonstravitque quam esset inimica 
veri (e) : Quid mihi, inquit, uunc, haretice, in Paire 
et ejus Filio diversitatem conaris astruere, cum Filius 
substantig sue [cxLvi] nos edocens veritatem, dizerit : 
Ego et Pater unum sumus? Qui et « unum » dicit, et 
« sumus, » nec asparatioxe se dividil, nec unione con- 
fendi. Qui unum. cum. Patre. est, nec perpetuitate. 
Patre differt, uec. virtute discordat; cumque sit cum. 
Patre unum, de Patre tamen natus asseriur; ne ut 
impius blasphemat Arius, au creatura quecunque Fi- 
lius, aut impar esse credatur. Audis ergo, o. homo, 
Deum de Deo natum; sed. in tentum hoc profundo ha- 


sumptionis sue [furore con[wsus, utriusque in. Christo 
natura perdidit sacramentum. At venerandus iste. Pa- 
ter (S. Eusebius), qui legerat, dizisse Dominum : Ego 
in Patre, et Pater in me est : Sciens in hac doctrina 
personarum esse dislinctionem ; non naturd distantiam. 
Patris. Filiique ejus, qui mon. unus, sed unum sunt; 
ilem tenuit, el edocuit wnitatem; asserens 
pariter in Christo Domino et passibilem carnem, et 
impassibilem deitatem. His ille documentis plebem. 
su: fidei creditam spe instruere, confirmareque in 
religionis decretis institutisque consueverat (f). Sic 
autem suis recipiebat : ealcaturos ipsos esse figmenta 
hereticorum, si constantes insistere perseverarent 
semitas veritatis, quas universa Ecclesia teneret. Hx- 








bes, quod fide credas; non habes. quod discutias argu- C, reticos (g), qui semitas ejusmodi deseruere, eo de- 


menlis. Audis Filium de Patre natum; sed ne sexum 
aliquem possis in dicinitate rimari, ipse Filius et Ver- 
bum dicitur et lumen. Dicitur etiam et Dei virtus, et 
Dei sapientia, ut. advertas... non corporaliter crease 
Patrem, sed per ineffabile majestatis secretum de vir- 
tute prodiisse virtutem, et. lumen manasse de lumine. 
Rursum ne. Verbum ipsum non substantiam veritatis, 
sed prolatitium loquentis. Dei putares. esse sermonem, 


dicitur Filius, ut in eo illius, qui Pater est, et conso 


nantiam esse disceres et affectum... Et revera, [ratres, 
sicut videre. Filium, videre est Patrem; ita intellecto 
Patre, intelligitur et. Filius. Nam qui Patrem credit, 
et confitetur eternum, credat necesse. est el. Filium. 
comternum... Qui videt, inquit, me, videt et Patrem. 


uar abduci, [cxvi] ut sua ipsi condemnati senten- 
tia, sese ab Ecclesia discindant; sibique, ut Judas, 
parent interitum sempiternum. Ecclesiam nauque 
navim illam esse, quam Petrus moderetur, exira 
quam, qui nianserint, pereant (^). In ea quidem, ad 
quaui solam Dominus ascendit, Petrum esse firma- 
mentum ; totius operis Christiani compagem inolem- 
que sustinentem ; gubernatorem, judicem, wagistrun 
divinitus constitutum, cui pascendi gregis fuit a Chri- 
Slo facta potestas. Desilire inde fae esse nemini, qui 
salvus atque incolumis esse velit (i). Quod si quis 
forte a Petro dissidens, seque Christi esse discipulum 
Simulans, in navim eamdem irrepserit, eum Maximus, 
ne sibi blandiatur, nonet. Jud:e ipsum fore similem, 











Quomodo in Paire, Filioque ejus unus esse poterat, et D cujus perfidia contufbetur navicula, quam fundat apo- 


*fat., num. 2, pag. 59 seq. 
m. 7, pag. 55. 

m. Ed pad 

m. 5 seqq., pag. seqq. 
$, pa. ib. i " 


3, pag. 26 : Ergo, fratres, ineluctabili 


uu 1e solila, SACERDOTIS TOT SEMPER MONI- 
"ms inherentes, per religiosi itineris vias, ac veritatis 
semitas, quas universa ienet Ecclesia, gradientes, ma- 








gis magisque hasreticorum. devia, et diabolica calcate 
figmenta. as 
(g) Homil. 47, pag. 14 : Hoc sacrilegi. solet esse 








judicium, et. conscius [acti ipse se. damnul, sicut ait 
apostolus Paulus de heretico dicens : Hereticum ho- 
minem posí unam et secundam. correptionem. devila, 
sciens quia subversus est, qui ejusmodi est, et delin- 


it proprio judicio condemnatus. Ipse enim se damnat 

ereticus, cum de Fcelesia ipse se projicit, el a catu 
sanctorum, nullo compellente, procedit. Ipse enim 
ostendit, quid mereatur a cunctis, qui suo judicio sepa- 
ratur a cunctis. Ipse, inquam, se dumnat hereticus, 
quia cum omnes criminosi, episcopi sententia, proji- 
ciantur de consortio Christiano, hereticus cuncta pra- 
veniens, sententia sug voluntatis abjicitur. Tali ergo. 
hereticus, quali et Judas pena damnatur, ut idem sui 
et reus. sceleris, et judez sit ultionis. Nec immerito, 
quia Dominum, quein ille vendidit, iste blasphemat ; 
quem ille persecutoribus tradidit, quotidie iste persequi- 
tur. Persequitur enim hereticus Dominum, cum divini- 
tatem ei derogat, et asserit creaturam. 

(o Vide preefat. nostram, num. 30, pag. 107. 








i) Ubid., pag. 108. 





149 - 


VIT& S: MAXIMI TAUBINENSIS. 


159 


stel. Peivi fades. Yanquilftntom autem esse ubi Petrus vi bula vecusanti, et potum porrigere minime sitienti, cum 


solus: navigat; ubé eéro. Juas. adjimgimm, tempesia- 
tes (0). Ei: posee eui- |i» facta imiseter. cequid 
esse réliqui, Bis dt ciini eo bed ipsius exitus ha- 
beat? 

"VF. Non mirms fit uifiyent: Mugabe in $0 grege in- 
stituendio discipliria thoràr. Pübom elBiii-volil verum. 


Catit me nitum add. sóoverio, ant indirgens esiet. Cu- ^ 


rdvit &t cireà sti dicto: audientes eisént; frequeritesque 
in ectlesidmi convenirent. Quas ipsis dederit privteptío- 
nes morgm. — Neque aninas diligens Meximuas-foit in 
instituendo popeie dieeiplina rorum: Animativerten- 
dum auteni crimprimmiy dexit, sseerdotim, eptscopo- 
rum presertim, R* fttines esse proprium qut veritstem 
palam prredfcent, a6. SF quid inferri pravi cognorint, 


id quod offers, non tam Vibenter. hauriat, quam fasti- 
diose veluti turbwlentum reddet; atque iia fit, nt peptu 
sinceritas [cxt.enr] vittelur, e4 causas delicti fastidioene 
potator invenint. Ste ergo et. caritati vesiro ingerere 
dérhinici poculi prindicationem forle. superf&num est, 
cam id aníma vestra clausis visceribus non tam eitienter 
hauriet, quam. dissimulanter effundat.. Fundit. enim 
ntamáatum Domini, qui illud aure sua percipit, corde 
non retinet... et itn domum vacuus repedat, qui de ec- 
clesta- ontisttt& exierat. Jam hos sepe monuerat, ut 
larpitione ihopiam eorum quibus adversa fortuna 
esset, levarent, utque providerent ne quod in fundis 
sls reliquum idolum esset , neve familiares catechu- 
nrenos dimtius expertes esse baptismi gratia pateren-. - 


delesten(ur, veprelieadant, ae penttus deleri eureént. B' tir; sed ita auditus faerat, ut inaniter fusa ejus om- 


Quod sk tacéte. (uam eloqui malint, suam ipsos in 
smmmum" diserimeri seletem  adéncere. Cavendum 
vero ifs majorem in modum ese ne nimium aut se- 
veri sínt, aut indulgentes. Nam prophetam etiam pe- 
Liisse, tP nosset. scienter. sapienterque. distinguere qui 
sint termáns Borltatie, et quam debeat habere disciplina 
mensurone: ne forte. uut nintie remissionis vitio inco- 
gnita [edetür , aw disciplina durior ipsa sui etateritate 
erubescat, Atque eum, qii bonus. espe. peccantí velit, 
benigne qnidem  favern; sed ut botehi revera faciat, 
rigore ufi debere díseipliut, «uo sia illl proficiat 
botitds iv sniutem; aHoqui pertictosom il. eam boni- 
tatem fore, que pernájltat perire pecoanterh, quem ipsà 
potuerat safedre corréetum. Bursus, iiit, sí nimio 


nis eratio videretur. Eam ob rem : Vereor , inqoit, 
ne kec evangelica lectío plerisque de vobis congruat, 
qute att : Cantavimus vobis, et non saltastis; lamenta- 
virtute, et non. plorastis (f). Volueram ergo subtrahere 
vobis dominice pradicationis eloquia ; non quod iratus 
hoc facerem, sed wt evangelicam sententiam custodi- 
rem. Ait enim Dominus : Qui habet, dabitur ei, et qui 
non habet, id. quod habet, auferetur ub eo... Moc est, 
qni dives fuerit bonis operibus, hic magis evangelica 
predicatione ditetur... Caterum si fornicatori pradi- 
ces quod virgo debeat permanere, et. avaro quod om- 
nia sua disirahat, stultitia illi est... Tale enim est iia 
predicare quotl perfectum est, quale si mendicum pan- 
nis obrutum holoserica velis induere, etc. (s). 


discipline vigore nullam: sanantig bonitatis sretenderis C — Jam horiatos crebris sefmonibus majorem in mo- 


medicinam ; dem (errórem Aum refiigit peccana, pee-- 


cántis egritttdinem stor ehrabie. BI que mdém vi- 
vendi ratio erit, quce justitia, si. aut yolulior. lenitas 
conniventiam praebeat pecontori ; aui mmoderalá se- 
verifas a laps non revoeet. deliRquenteti (9$)? Sle au- 
tem se plebi curse suxe ereditze eoafemare, atque re- 
cipere : seipsum esse venerabiff&m Patrum. (c) hac 
de re exempta imitaterum. Sibi igitur auscalteritoves, 
cum ministris sit Dei Bon. sélum àdhibendus honos, 
séd etiam obtemperandum (d). Nant dijtitatem, gie 
ministris defertur , iili. sinc. dubio exhiberi cujus sunt 
ntinistri. Repetant memerià oratuhth Christi sio 
apostolos aHtoqnéntis : Bui vos qidit, nte. audit, el 
qui vos recipit, me recipit. Eti erant. qui B. antistitl 
parérent, non deerant tarieit qui dicto atdientes esso 
remrerent, IA. ui dàmmnosuin Nsh, sfe él grave et 
;cerhum erat. Itaque ut et. munere ipse fangeretur 
sl; et hos quibuscunqué modis posset, atque Neeret, 
revocaret ad sanitatem, adhortatione, redargutione, 
nünis etixym | utendum sibi esse judicavit. Atque hos 
quidem altoquens (e) : Frequenter studteram | apud 
nte ipsum, inquit, subtrnhere vobis dominice predica- 
tiovis eloquia, uc non elargiri sepius sermonum cale- 
sium sacramenta. Siquidem nihil prosit offerre pa- 


(a) Serm. 108, 059. 
(5) Homil. An pas. 959 seq. 
(c) lbid. 


(d) Homil. 61, Ad 215 seqq. 


dii populum foerst ut frequens ad ecclesiam, jeju- 
niorum temporibus stationis habend- causa, festisque 
diebus deminicis presertim, conveniret , quo rei di- 
vitre interesset, viresque animi eucharistie sacris re-. 
ficeret. Nihilosecius multi ad mensam coelestem non 
accedebant, neque ad ecclesiam adibant, ut vel esmn 
ad convivia &ecularia, vel ad saltus, silvasque vena- 
tüm irent. Egre id tulit Maximus. Kaque eos publice 
hisce verbis est insectatus. Quid dicimus de iis, quo 
eos aptd Deum vocabulo nuncupabimus, qui die domi- 
nico propter convivinm seculare, prandium coleste 
contemnunt, et mensam Christi deserunt, dum mensa 
hominis delectantur? Nam hic prima amicitiarum 
Christi offensa est, t cum ille die dominico omnes ad 


D refectionem vocaverit, unusquisque propric se voluptate 


lascivitatis reflciat, et non eo polius conveniat, quo de- 
bito quodam religionis adducitur. Debitum enim est 
Christiano die dominico ad ecclesiam convenire. Nam 
illa die leges. silent, judicia tacent, ut salus hominum 
ocum devotionis acciperet, et non tam feriaretur a 
publicis actibus, quam ferlutus esset a facinoribus pec- 
catorum. Sed quod pejus est, id quad ad salubritatem 
datur est, deputat hoc miser quisque lascivia ; et non 
solum ad ecclesiam propter peccata non convesit, sed 


(e) Serm. 104, pag. 661 seqq. 
E" Ibid., pag. 66 d3 "M 
(g) Ibid. , pag. G6 seqq. 





. 151 


VITA S. MAXIMI TAURINENSIS. 


vanitatibus studens, accumulut sibi graviora peccata, À nisse Taurinum se, cum plane sensit spem | illain 


unde vos omnipotens Deus emendotos liberet (a). Rur- 
sum ; (5) Quid prodest, inquit, jej:nare visceribus, et 
luxuriari venatibus ; abstinere cibis, el errare pescatis; 
castigare corpus inedia, vinum forte non bibere, et 
ebrium cogitatione malignitatis incedere... An putatis 
illum jejunare, fratres, qui primo diluculo non ad. ec- 
clesiam vigilat, non beatorum martyrum loca sancta 
perquirit; sed surgens congregat servulos, disponit 
retia, canes producit, saltus, silvasque perlustral, ser- 
vulos, inquam, secum pertrahit, fortasse magis ad ec- 
clesiam venire cupientes, el. voluptatibus suis peccata 
accumulat aliena, nesciens , reum se futurum tum de 
suo delicto, quam de perditione servorum ? Tota igitur 
die venatibus immoratur..... letus si uliquid cepe- 
rit ,..... Tanto studio gerit, quasi idev indictum 
[cxrix] jejunium fuerit, ut venetur. In his ergo 
luxuriis, dicite, quis cultus sit Dei, qua mentis possit 
esse. devotio, qui propterea jejunat, non ut Deo atque 
oralionibus vacet; sed ut tota die otiosus, el liber, 
proprias exerceat voluptates? Quamvis igitur, qui ejus- 
modi es, frater, vespere ad domum redeas, quamvis 
declinante jam sole manduces, potes videri. tardius 
refecisse, non tamen Domino jejunasse. . . Scire debe- 
mus, [ratres, hoc acceptum Deo esse jejunium, si non 
solum abstinentia castigemus corpora, sed etiam humi- 
litate animas induamus. Simus ad servulos mites, blandi 
ed exiraneos, misericordes ad pauperes. Surgentes 
grimo diluculo ud ecclesiam festinemus , re[eramus 
Ueo gratias, peccalis veniam postulemus. . . .. Tota 
lie sit nobis assidua vel oralio, vel lectio. Qui litteras 
aescit, sanctum virum perquirens, ejus con[abulatione 
pascatur. Nulli actus seculi actus divinitatis impediant, 
uon ludus tabule mentem avocet, non voluptas canum 
^ensus. obducat. . . Quidquid enim prater mandatum 
Dei feceris, quamvis absiineas, non jejunas. Hoc est 
enim salutare jejunium , ut sicut abstinetur corpus ab 
epulis, ita et anima re[renetur a vitiis. Hac tam gravi 
redargulione, hisque monitis cives plerique omnes 
permoti, multo majore assiduitate atque frequentia, 
statis przesertim diebus, in :edem sacrau concurrere 
coeperunt. Ea res Maximo aliquandiu solatium cura- 
rum ac laborum fuit. Sed decursu temporis, cum 
vir sanctus ad synodum profectus esset publici com- 
modi causa, diutiusque domo abfuisset; illi (quasi 
prefecti moribus soluti fuissent metu) tantum sibi 
licenti:e sumpserunt, ut rari ad synaxim accederent. 
Auxerat id malum segnities atque incuria clericorum. 
Id ut Maximus Augustam Taurinorum rediens acce- 
pit, tulit acerbe. Itaque non post multo plebe in con- 
cionein vocata, questus est graviter. Dolere se, dixit, 
quod cuni paterna pietate ipsam monere nunquam 
destitisset, tum nihil profecisse videretur. Sperasse 
quidem se, fore, ut e senatu Patrum (c) reversus, de 
rebus esset acturus, quie et jucund:x sibi et. gratze 
populu atque utiles esse possent. Verum vix perve- 

a) Serm. 95; pag. 638. 

b) Serin. 25, pag. 458. . 

c) Homil. 115, pag. 375 seq. : Deberem, [ratres, 


omnem fuisse inanem. Nam Comperi , inquit, quod 
per absentiam meam iia rari. quique ad. ecclesiam 
veniatis; ita pauci admodum procedatis, quasi me pro - 
ficiscente, mecum pariter veneritis ; et quasi, cum neces- 
sitatibus ego pertrahor, vos mecum traxerit ipsa necessi 
tas. Pariter a domo Dei absentes sumus ; sed hoc inter- 
est, quod me absentem necessitas efficit, vos voluntas. 
Nescitis , quia etsi ego ab-ecclesia desum , Christus ab 
Ecclesia sua, qui est ubique, non deest? Venis, [rater, 
ad ecclesiam, non. invenis ibi episcoporum episcopem 
Salvatorem? Nam Christianus qui tunc. tantum pro- 
cedit ad ecclesiam, quando episcopus praesens est, mon 
tam Dé causa videtur processisse quam hominis, nee 
implesse Christiani timentis officium , sed amici defe- 


D rentis obsequium. Mox versa ad clericos oratione, 


eorum negligentiam accusavit. Negavit se castigare 
filiorum licentiam posse; cum emendari a se cerneret 
negligentiam eorum non posse quos fratrum numero 
baberet. Addidit non de omnibus loqui se. Perspe- 
ctum enim esse atque exploratum sibi eorumequos- 
dam colere pietatem diligenterque agere, sed non 
minus se scire esse alios negligentes: Hos ab se mo. 
neri ut consulant conscientix ac saluti suz. 

Ejus orationis tanta: vis fuit, ut Taurinenses, etsi 
acrius fortasse quam suspicari potuissent, at se la- 
men, merito certe suo, reprehensos a S. antistite 
[cL] confiterentur. Itaque caverunt ne quam deinceps 
pastori suo ea de re causam ad redarguendum darent. 
Maximus, qui profecisse ipsos gaudebat, cuin aliquos 
tristiti:e sese tradidisse cerneret, hanc ut vel finiret, 
vel mitigaret, sic eos est allocutus : Amarior fortasse 
fuerit predicatio mea superiore dominica, quod pleros- 
que de vestris acrius magisteriis el veritate comvenerim, 
et sim prosecutus, que aliquantis blandimenta non 
afferrent, sed. tristitiam irrogarent. Verum nihil mea 
interest. Ego enim gaudeo sciens. discipuli tristitiam 
magistri esse lelitiam. Twnc enim: auditor. proficit, 
quando austertora aniuntiat praedicator. Tunc enim &i 
salus gignitur, quando tristitia emendutionis ingeritur. 
Dicit enim beatus Apostolus : Nam qua secundum 
Deum est tristitia, penitentiam in. sulutem. stabilem 
operatur. Recte ergo laetor, quia salutem operor, cum 
objurgo; licet mareat filius mea acerbitate sermonis, 
qui eum proficere intelligo per mororem. Ait Apostolus: 
Quis est enim. filius quem non verberat pater? Non 
enim semper pater osculatur filium, sed et aliquando 
castigat. Ergo quando castigatur qui diligitur, tunc 
circa eum pietas exercetur. Habet enim et amor plagas 
suas, qug dulciores sunt, cum amarius. inferuntur. 
Dulcdor enim est religiosa castigatio qunm blanda 
remissio; unde ait propheta : Dulciora sunt vulnera 
amici quam voluntaria oscula inimici. Igitur, fratres, 
quia post tot increpationis mec wlilia verba credo vos 
benignitate sensuum profecisse, de sacris litteris aliqua 
con[eremus. Sicut enim (ons, qui non solito humore 
vost hos complures dies aliquid uberius predicare, et 


revertens a tanto examine sacerdotum, duici vos. sermo- 
ne reficere, etc. 


e 














155 


VITÀ; S. MAXIMI TAURINENSIS. 


b 


154 


distilíat, exagitatur surculis, ia el largior invenitur, A se (bb). Quod princeps de re civili sciveril, decreverit, 


ac primum ex eo turbida aqua producitur, ut unda 
purior subsequalur; sic eb sanclilas vestra exasperala 
quidem fuerat austeritate sermonis , sed devolior facta 
esi dulcedine pletatis (a). 

Quid autem Maximus de sacris litteris contulerit 
cum plebe, conferreque inde perrexerit, cum ex ea- 
dem homilia, tum fit ex ceteris pluribus illius.opus - 
culis evidens. Jam sacrarum litterarum (quibus uti, 
dum tempus posceret , consueverat) loca vel ex Itala 
vetere versione tanquam ex fonte hauriebat, vel 
promebat a se in Latinum conversa de Graecis. In ea 
vero homilia, cujus est a nobis proxime facta men- 
tio, ex Evangelii Matthei sexti ac decimi capitis in- 
signi loco : Vos autem, quem me esse dicitis, opportu- 
nitatem populi docendi cepit, ut quod corde crederet, 
id ore ad salutem confiteretur. Ceteris orationibus, 
auctoritate perinde sacrorum Bibliorum fretus, mo- 
nuit cives : eorum qui caducis hujusce mondi rebus 
hzrerent, vero gaudio duci neminem (5). Enitendum 
cuique esse ut vero gaudio potiturus, sibi paret ad 
coelum viam (c). Hanc viam sic esse parandam. Ca- 
vendum nequid in nobis fictum sit, nequid simula- 
tum, nequid duplex (d). Nihil esse admittendum mali; 
non enim posse vitium simul cum virtote consi- 
stere (e). Fide quemque esse in Deum debere pura, 
constanti, immota (f); spe firma (g); fida| atque 
ardenti charitate (^), qux ita in proximos manet, ut 
erga illos par sit, atque nostrum erga nos ipsos di- 
lectio (i). Hanc esse virtutis summam. Qui eam 


jusserit, non tolerandum modo, sed etiam diligenter 
servandum (cc), adhibendam reverentiam sacroruin 
praesidibus (dd) iisdemque obtemperandum, curandum 
et ecclesiastico, et laico, ut suo cumulate muneri 
satisfaciat (ee), tribuat cuique quod suum est, ledat 
neminem, uno verbo, vitia fugiat, colat virtute. 
Plena sunt opuscula Maximi hujusmodi praeceptio- 
num. Eas omnes complecti et laboriosum opus esset, 
et minime, ut arbitror, necessarium. Itaque modum 
faciam, atque bac una contentus ero, qux est de 
exercitatione Christiani hominis quotidiana. Cum 
Maximus in eos spe invectus acriter fuisset qui etsi 
aucti cumulatique beneficiis essent. a. largitore om- 
nium bonorum Deo, ei tamen gratias agere habereque 


B negligerent ; tum homilia 89, pag. 297, posteaquam 


eosdem paucis rursum redarguit : Qwi est, inquit, 
ulilis Christianus, semper debet Patri ac Domino suo 
laudes dicere, et in. ejus gloriam omnia procurare, 
sicut ait beatus. Apostolus, dicens : Sive mandacatis, 
sive bibitis, sive aliud facitis, omnia in gloriam Dei 
facite. . . . Omnes ergo actus. nostros. Christo velut 
s0cio, vel teste compleri, hac scilicet ratione, ut bona, 
ipso auctore, (aciamus; mala, propter ipsius contuber- 
nium, declinemus. Erubescit enim mala facere qui scit 
Christum se habere participem. Christus autem in. bonis 
adjutor est. Ergo cum diluculo surgimus, debemus, 
priusquam procedamus e cubiculo, gratias agere Salva- 
lori, et ante omnes actus seculi, actus habere piclatis, 
qui nos quiescentes et dormientes in lectulis custodivit. 


respuat , frustra ipsum eleemosynis, :equitate, casti- C - - - - Debemus ergo surgentes. gratias Deo agere et 


tate sua confidere (j). Adjungendam charitati esse 
devotionem (k). Propriis viribus non fidendum (1). 

Referenda opera quxque nostra in Deum esse (m); 
orandum non tam ore quam corde (n). [cLr] Standum 
sancte iis qux Deo ipsi promissa fuerint (o), solvenda 
vota (p), colendam item esse justitiam (g), tempe- 
rantiam, moderationem (r), abjiciendum nimium or- 
natum (5), jejunia integre observanda (t), parendum 
preceptis (wu) Ecclesie, exercendam in pauperes, in 
peregrinos, inque hospites liberalitatem (v), parcen- 
dum ultro iis qui nosmet keserint (x), vitandás mundi 
sollicitudines (y), sequo animo ferendum si quid nobis 
acciderit adversi (2), cohibendam tinguam (aa), atten- 
dendum sibi, sentiendum de se, agendumque demis- 


a) Homil. nis 915 
(5) Homi na. fo seq. 


c Homil. y 6 , pag. 209 
(d) Serm. 109, pag. 611. 
e) Ibid. 


f) Serm. 58, pag. 51 seq., serm. 109, pag. 676 


NT. Homil. 56, pag. 106. Vide prefat., pag. 428, 
um 
h) Homil. 16, pag. - et serm. 89, pag. 628. 
Me Homil. 64, pag. 20 


Ax Serm. 68, 271. 
| e 6 a 
m) Homil. 89, pa 391 seq 


g- 
5) Homil. 107, pag. 292, 
. 923 seq 


et loni. 116, 940, 
9) Howil. 97, pag pas. 


L4 


omne diei opus in signo facere Salvatoris. Nonne cum 
adhuc gentilis esses. solebas signa perquirere, que 
signa, quibus rebus essent prospera, magna inquisitione 
colligere? Jam nunc nolo erres in numero. Scito quia 
in uno signo Christi omnium rerum est tuta prosperitas. 
Qui in hoc signo seminare ceperit, vite fructum con- 
sequetur. clerng. .... In hoc igitur nomine omnes 
actus nosiri dirigendi sunt, et ad ipsum totius vita 
nostre commolio referenda; quia, sicut ait Apostolus . 
In ipso vivimus, et movemur, ei sumus. Sed et cum 
vespera diem claudit, ipsi debemus per psalterium lau- 
dem dicere, et gloriam ejus modulata suavitate conci- 
seré, quo operum nostrorum consummalo certamine 


p) Homil. 96, pag. 522. 


9) Homil. 144, . 911. 

(r) Homil. 2, p. , et homnil. 4, pag. 14. 

s) Homil. 6, pa 

t) Homil. 56 aedd., Pu. 104 , €i serm. 14, 
pag. 452 Sedi et serm. 26, pag. 5 seqq. 

pag. 43 

Es " pag. TA et homil. 95, pag. 519, et 
l. 97 seqq., pag. 325. 931, 395, 398 et 647. 
bo) Homil d d pag. 905, et homil. 79, pag. 242. 

v Homil. 7 pag. 258. 

(3) Homil. 8s t 285. 
bo) Homil 10 pag. $ $T. 

bb) Homil. $5, pag. 28 
Homil. d, pag. 511. 


dd) Homil. 94, pag. 315. - 
ie) Homil. 444, buf. 911 seqq 


is 


palma sít soporis oblivio. 
' VII. De basilica Taurini exstructa a comite, —Tnterea 
Basilica Auguste Taurinorum Deo Optimó Maxtmo 


dre Gomiüis statáebatur, ad eamque absolvendam ' 
Vitáliàius et Maianus, [ctt] obscuri lleét liomines, - 
pleni tàmen rellgionis ét pietatis curam itemi euam, 


quainqué poterant pecuniam, conférébant. Ubi ea 
érfécta atque absoluta est, Maximus portes sus$ 
putavit, publié de zede tam magnifice aidificata in- 
Strutta, ówhata, diceré; laudesque persequi eorurt 
dut ejusdém cosa tantmmr curs, laboris, pecunke 
consamrpsissent. (are semmone 1492, pag; 685 seq. SI 
€óftinetid'atur Dondno, fnquit, centurio, qui edificavit 
Synagogüm , qumto. est commendatior, qui cedificasit 


VITA S. MASÍMI TAURINENSIG, 
velut victores requiem acquiramus, el laboris quedum A — VYft. Qe fuerit diligentia Maximi swi-qreoés in fide 
adversus Pelagianos institnendt: — Vosimo (a) , eim - 
cepsque Leone (b) póntifieibus maximis, iw Itndin 
cóntra Pelagiimos-ooitat cenvelitus-fhisse peractes 
episcoporum. His interfuerit- neene Maximae latet. 
IHud novimus : prictenisshm » S, éntiltite: nella 
faisko ita inctitachd i gregis opportnitatem, u$ 1s grex 
Sil fScile ab ejwmodé etium. lupis eavore posset. 
Cum enim Peolegieni dixissent nullum esse originale 
peoeatatn, atque Adamum ipsum se: solum 1:ipse, nen 
autem hamantm genus (c), Mamipsus-cxspe ae multum 


advereus id pravani dogia munivit populum, ut ex io- 
cis quie prosfationis nostre aum. 19 descripsimus est 
manifestom. Rursum cum iidom illi hzretici pugna- 
rent.gratiam Dei secundum merita nostra dari, sa»- 


étctesitim * . . . Centurio ergo si justificatus est'propter lj cius antistes plebem instituens suam : Notandum, in- 


opis fragite, vel terrenum, fustificandus plane vir cla- 
Pissirus et providentissimus comes noster propter opus 


tdm perpetuum, vel cwleste, qui comes, sicat est centu-- 


fiüfie (fignitate potior, ta et ffde debet esse devotior. 
Sapiens vir, et religiosus comes, qui quantum in. bello 
ihperatosi, milftrt. Salvatori , eb quantum festinat de 
hostium manibus capfivos ernere', teito magis festinat 
a diaboll se sacrilegio liberare: . .. Sapiens, inquam, 
qui sicut. comes imperatoris est, ita-et comes Christi 
éàse desiderat. Nam bene utique, et. religiose agendo, 
dignitatem suam cupit esse perpet&am. . .. Excnsat 
igitur centurió, et tte strb tecturh. ejus. ingrediatur Do- 


tmilnus indignufn se dicit. Ecce dignus est comes noster, 


sub cujts tecttim hodie Sulvator ingreditsr . .... De 


quit, est. unda Spiritus suncti gratia legemon. stringitur, 
[cLm| noeessitalis vinculo non tenetur, sed sieut obé 
wit spirat; sic et quibus vult, gratis sua dona dis- 
pemsat (d). His adjunxit : Cavendum ne quid. virtuti 
ndenüequa nosira de hia, qua recte gerimus, arro- 
gems, dicegíie Domino ad.apostoles suos : quia sine 
rue nihil potestia (acere. Quan sentontia pramonente, ab 
ipso nobis speranda. aunt. omnia... Cuncta eliam. que 
prospere venient ilius. regutanda muneribus, sina quo, 
uL ipse dicit, nullum penitus volorum. nostrorum possu- 
mus habera successum (e). Perrexit porro docere : IXo4 
non ex: operibus, sad ipsa gratia esse vedenspios (f) ; ac 
amnes actus nostros, Cheisto veluti socio, vel teste com- 

plere, hac scilicet. ratione wt bou. ipso auctore [adia- 


[ratribus vero nostris sanctis viris Vitaltato et Maiano (2 rosa, mala propter ipsine. coMubernium declinemus... 


jtd dicam? Scio iilos gloriam tb hominibus non que- 
fere, nisí a solo Deó; sed tamen faudem eorum, etei 
éàyo faceam, ipsa opera loeyyuhsowr. Ad. ipsorum enin 
laudem. pertinet. quisiquid in aliis paulo ante laudati- 
mus, Nam boc teheyngcuóeen ots) pdurimi eonsirucerunt, 
bi lamen, sumptum. operati sunt uno assensu. Es que. 
taudem sumptu, cum eint in seculo mediocres et tenues? 
[llo scilicet de quo ait. Apostolus : Abundantia fidei, et 
divitiis simplicitatis. Est enim sanctis viris semper dives 
fpsa pauper(as ; unde credo, fios beatos ftanc ecclesiam 
hon minus orationibus quam tmpendiis fabricasse. Sic 
éfdm oportebat, kt optrs Christi precibus magie eréece- 
rei quam camentis. Totam enhn substantie: ut in wins 
facturam. operis expenderunt , et$psis cería nihil doeet. 


(9) Christum quiqm in. bonis adjutoram esse , in malis 
conservalorem, &ou agenwm, ubea declifemqa. Plu- 
rima quidem proferre possemus, sed modus adbiben- 
dus est. Pari diligentia contra bxeresim Nesiorianam 
snis. temporibus ortam atque condemnatam egit, qua 
de re conferenda sunt, qux pzefationis nostra part. 
Ij, num. 5 seqq., complexi sumus, Inde cum Eufyches 
virus erroris sui diffundere conatus esset; tum Léonis 
pont. max. celebri cumprimis, divinaque epistola ad 
Flavianum refutatus ac damnatus. est, nseruitque u£ 
late jam a Leone ipso seotentix sanclum Chalcedo- 
nessc €enc. an 4ol babitum adhzreret (5h). Cumque 
S. pontifex ejus rei, ac reditus preterea Chalcedone 
sedis apostolice legatorum certiores episeegos pro- 


Ipsa plane est, sicut diximus, dives, locuplesque pau- D) vincie Mediolanensis fecisset ; hi anno eodem in sy- 


peras, que expendit omnia, et -poesidet. omnia, Sed - 


heec a. Deo benedicta est, áicut illa. vidua de qua dicit 
Dominus in Evangelio : Mulier hac vidua pauger. plus 
quam omes mipit : nam. omnes hi ex abundanti sibi 
miserunt ; hac autem totam victum suum, quem hobuit, 
gisit. — s z o. 

(a) Confer qux Mariàs Mercator seriliit de conventu 
Patrum stib Zóüsimo, Commonitor. cap. 91 ; et Garner., 
dissert. 2, quxe est de symodis contra Pelagian. ix 
eynod., tom. XII oper. S. Angust., edít. Antuerp. an. 
1700, et Synod. xiv, pag. 155. — 

(b) Vide epist. 6 S. Leonis, cap. 2, pag. 31, tom. 
Il operum, edit. Rom. an. A755. . 

(c) Vide act. synod. Diospolit., tem. I Concilior., 
pag. 2011, edit. Paris. an. 1714, et synod. Milevit. 


nodum convenere, przesidedjue bEusehio: Mediobuensi 
antistite, pontifici rescripsere : ejus $e itterari'm for- 
mam esse secutos, modumque prascripte ordindtjonis 
servasse, elc. (i) In eorum episcoporum miümero 
Maximus fait, eujus heo legitür in synodi ejasdem 
aes subscriptio : Ego Maximus episcopus Fclesie 


can. 2, pag. 1217, tom. eod. 
. (d) Serm. 61, pag. 554. 

W Serrmn. 67, pag. 571. . 

f) Serm. 107, pag. 672. 

j Homil. 89, pag. 297. . 

à) Vide epist. 78, al. 77, S. Leonis ad episcopos 
Galliarum cap. 4, pag. 278, tom. lE oper. edit. Row 
ah. 1735. z 

(i) Confer acta synod, cap. 5, jbid., pag. 386 


156 


— 


151. 


VIT& 8: MAXIMI TAURINENSIS. 


158 


Taurinqus in omnia suprascripta consensi et aubseripsi, A forie non perdant, quod possident téinporarium ; 


anetheme dicens illis qui de incarnationis Dominice 
sacramento impia semerunt (a). 

1X. Attn. Husinorgm res in Italiam invadit. Ea ve 
territi Towrinenges, hortatu Maximi, ad preces jejunia- 
que con(ugiunt, et. persculum deciinanf.— Attila. Hun- 
norum rex, ui supra est demonstratém, anno 453 
invaserat iar ltaligm, et subacte, direpta, dirota Aqui- 
leía, omnique circum rogióne vastata, incolas partim 
interfecerat, parGm in miseram redegerat aervitutem, 
Ea re cognia Taurinafes, sibi quoque metuere ec- 
perunt. Maxinus, quwi queatum impenderet pericels 
videbat (b), monet ut ei averti a se hostium impetum 
velint, (ide se armisque coelestibus muniant, Id unom 
esse salutis ig diserünine 1&oío perfugium docet. 


animas certe s»termum misere sant perditmri. Rest- 
piscant. Disosnt, eum febes &ecundis gaudeant ; sd 
vergas etiam, si qu: accidant, non grávate ferré; sf- 
bique persuadeant utrasque o6 danibus profichet- 
benefieentissimi stqee prewpotehtis Dei. Bejur iram 
prece, jejuniis, eloemosynis ptacsre no vier, entireque 
studeant. Id sà fecerint, $perent oxnje sie deinceps 
próepere eventora. 

Sed eum barbari progeedi mtra yergérent, visum 
Maximo est retardari hnpetét erum posse sére- 
rore abstinebtin, ewituquoe jejenioram. Quare eon- 
conatur e suggestu. Statuit exerum in Ninivitis. 
Hoc ot Tewrinatee imitentar suadet. Kaque legatto- 
nem ad Deum per jejunia destinatam proponit (f). 


Hortatur ut Davidis memibejint, qui non telo, sed 8. Verumtamen Wediolsuum jam berberus expugna- 


imploratone geminis divini Goliathum prostravit, 
ejusque capite absci&so atque subisto, audaciam com- 
pressit Philistinorum. Non post multo, cum rumor 
percrebuisset progredi Aitilam, exemplaque pessum 
edere crudelitalia; Taurinetes elsi jam pruwsidio in 
iuris statuerant, portasque urbis muniri curarast (c), 
t;unen periurbali majere metu, quersum appetens 
hosus evaderet, cogMabani. Herum animos erecturus 
Maximus, inque spe declinandi furoris barbarici cen- 
firimaturus, ascendit in concionem. Exemplusa Davi- 
dis rursum. commeniorad. Recerdentur, jubet, oraeuli 
Psalmiste, qued ferret: vigilari frustra a civitatis 
custodibus, ni Deus esse ipsius custos atque propu- 
gnator velit. Resewment portae juslitige. Prece, jeju- 


rat, brevique cigna Tawrinem [laturus videbatur. 
Hide incredibilis terror incesserat Taurinates, quo- 
ram pars magi, ne in se suosque cradeliter agi cer- 
peret, ut sevitum ab hoste fuerat in Aquileienses , 
faga sibi, rebusquw suis proepicere parabat. Tam ne- 
cessario tempore, tam prepimquid hestibus, tanta m 
perturbatione rerem, bon modo non demisit animumi 
Maximus; sed Conürmavis etiam cives saos, deter- 
ruitque à. Soscepta fais cogitatione. Diem coneioni 
constiloit. Ko die coabtos in básilicam cives vehe- 
menter incusat, quod diffisi Deo patria excedere 
meditentur. Cog&ent indignos esse filliorem nomine 
€os qui deserant in diserimen salutis deduetam ma- 
trem. Ne confidant, si absceeserint, secc ant liberos, 


niis atque liberali in egentes largitione Deum ipeum (5 aut mirius infelices fere. Quoquo demum sese contu 


sibi prepitumm reridant (d). Quo minus reimittebant 
furorem crudelitatemque barberi, eo eivium terror 
ingraveseebat. Eraut horum aliqui ita pertrbati 
meote, uL cum malis artibus superari ab Hunnis no- 
&lros arbitrarentur, ebliti religionis ac [cLiv] fidei a 
malis deuonibus presidium sibi salus peterent. 
Maximue, convocata plebe (e), queritar esse homines, 
qui cui se christian militia nomina dedisse glorien- 
Lu, tum rei familiaris jaeture faciend:e metu, ita 
coi;cidant animis, ut fortunas qu: intercidant, pre- 
ferre videantur felicitali eempiterne sues. Auctorenr 
se ipsis esse dicit, ut ne memoriam deponant ver- 
borum Christi monenlis : Tünendga non esae eos qui 
corpus occidund, animem vero nos. passuat occidere. 


lerint, sciz«t, se extremam perpessuros esse mendi- 
citatem. Quem enim in peregrinos, atque exsules teni 
liberalem existiment fotarumn, ut his, quam suis, qui 
egeant, civibus subvenire malit? Besinant peccare, 
suxiiumque bnplorent Dei. Sáe eis se confirmare : 
id si bona &de egerint, civitatem non etse perftaram. 
Quod si sunt, qui diffidánt sibi, cur mam confidant 
egorum civium precibus? An adeo male de patria 
sentiunt, ut nullum ab ea civem bene moratum, pium- 
que ali arbitrentur? Sí autem suht quorum insigniti 
est pietas; quid est quod merito civium justormm 
decem, si tot Sodome fuissent, eam urbem non fetese 
Deum deletarum credant; non credant, ob pires 
juntos salvatum iri Angustam 'Taurinorem (3)? Spem 


Quid se aflliclent, aut eur timeant fore ut sibi ar- D in Deo constitaant, easque freti ad arma conclaient, 


menta, argentum, patrimonium eripiantur, quz lues, 
qui» predo, que hostiis auferre possit ; qü:eque ipsi 
cum mortali hac vita aliquando sunt amissuri? Christe 
sese addicant; huic obtemperent ; hunc unum ha- 
beant cordi, quem nec praedo diripere, nec hestis au- 
[erre, nec captivitas separare possi. Mox, ad eos con- 
veraa oratione qui subsidio sibi fore malos doemones 
confidebapt, eos graviter increpat. Nescire infelices 
ait quid faciant, quidve loquantur : qui si statim 


(a) Ibid., p e | 
pip Homil. 8 pat: , 987 seqq. 


d) Homil 87, peg. 394. 


quibus nos ipse instrui precipit. Preces, jejeta, mi- 
serivordiam id esse geaus armorum (/). Hac ratione 
cum metu pene exanínmtos sublevasset, atque re- 
ereasset, induxisselque, àt armis ejusmodi captis si- 
€na conferrent; tum belli exitus demonstravit nihil 
eum frusira suis civibus promisisse. Nemo emm vete- 
rüm fuit, qui Taurinum usque bellum fuisse pródu- 
ctum scriberet. hno tam non fuerunt imminute opes 
Taurinensium, ut contra peeunia abundariat, qua 


e) Homil. 88, pag. 255 seqq. 
[) Homil. 90, pag. 501 seqq. 
2 ) Homil. 2 pag. 905 seqq. 
(h) Homil. 92, pag. 507 seqq. 


N 








459 VITA S. MAXIMI TAURINENSIS, 160 


rem familiarem suam amplificarent. Quaexreconji- A — Xl. Gensericus Vandalus in Italiam cum exercitu 


cere quisque potest barbaros non solum ab in- 
juria in Taurinates, atque a [ctv] maleficio absli- 
nuisse ; verum etiam retulisse gradum, postque 
non multo ad suos in Pannoniam reverlisse. Sunt 
qui Maximum ad Attilam venisse, ab eoque im- 
petrasse ferant ut ne urbem oppugnaret neve agros 
Taurinatum popularetur. Sed hi scriptores, cum 
reeentes sint, etsi vera fertasse narrent, nullo 
tamen vetere nituntur monumento, quo probare 
euiquam quod narrant possint. Hoc certum est : 
Taurinates pace abusos, qua bona contra jus fasque 
barbari fnitimis populis nonnullisque etiam fortassis 
suorum civium eripuerant, coemisse. Grave id fuisse 
" Maximo. Quare ipsum allocutum eos in hanc senten- 


venit. Timentes Taurinates Maximus ut ad Deum con- 
fugiant hortatur. — Valentiniano Ill imperatore, 
Petronii Maximi perfidia an. 455 imperio vitaque 
privato, cum Petronius idem dictus imperator fuisset, 
Eudoxiamque Valentiniani viduam zgre ferentem 
atque invitam duxisset in matrimonium, ea, ut inju- 
riam illatam sibi mortemque viri ulcisceretur, Car- 
thaginem ad Gensericum Vandalorum regem clam 
virum sibi familiarem cum litteris rogatum misit vt, 
magno exercitu coacto, Romam contenderet, ipsatu- 
que vindicaret in libertatern. Gensericus non jam 
Auguste parendi voluntate, sed spe prede, quam 
certo sciebat, opimam fore, quantum potuit celer- 
rime in Italiam transmisit. Cumque, ea re nuntiata, 


Uam fuisse (a) : Dicit Scriptura ad filios Israel : A gj a militibus populoque Romano Petronius interemptus 


bestia captiun ne tetigeris, eic., et per hoc deterior be- 
stia est quisquis sumit quod bestice superavit." Dic igi- 
tur mihi, tu Christiane, cur predam relictam a pre- 
donibus presumpsisti?... Sed forsitan emisse te dicis, 
et ideo avaritiee tu crimen evadis. Non ita solet constare 
emptio atque venditio. Bonum est emere, sed in pace, 
quod propria voluntate venditur, non in depraedatione. 
Respice contractus originem, venditionis auctorem, 
pretii quantitatem, et intelligis prede magis, non ven- 
ditionis emptorem. Unde enim barbaro auri gemma- 
rumque monilia ? Unde pellito serica vestimenta ? Unde, 
rogo, Romana mancipia sumis? Scimus ea compro- 
vincialium nostrorum esse, vel civium. Faciat ergo ut 
Chris:ianus et civis, qui ideo emit, ut reddat. Ita ille 


esset, et Vandalus Urbem in potestatem redegisset 
ac diripuisset, et Augustam in Africam transducere 
veluti captivam constituisset, plenaque esset regio 
barbarorum, indeque rursum Taurinates metuere 
coepissent, S. antistes sie est in frequenti ecclesia 
populum allocutus (b) : Ad Deum castis obsequiis ac- 
cedamus. Nec quoniam allophylorum circumastrepenti- 
bus armis angimur, que dissidentium regum suscitavit 
discordia, ideo Natalis diei Domini mysteria cum goau- 
dio celebrare non debemus; quinimo potius eudem 
competentibus gaudiis veneremur, Dewm exorantes, ut 
&b istis periculis [cLv1] nos liberare et custodire sua 
pietate dignetur. 

XII. Basilica princeps urbis Mediolani ab. Hunnis 


redarguit eos qui supellectilem auxerant aliena ja- (? eversa ab. Eusebio episcopo restituitur. Ejus accersitu 


etura, docuitque restitui dominis oportere quod per 
vim ipsis fuisset, injuriamque a barbaris dereptum. 
X. De Mazimi in egentes pietate, deque ejus virtu- 
tibus ceteris. — Vix annus, pauloque amplius ab 
Atibe in Pannoniam reditu intercesserat, cum ob 
incredibilem siccitatem Itali ad rei frumentarix ac 
frugum inopiam adducti, famem sustinere non posse 
viderentur. Quam tunc eluxerit pietas in suos ac li- 
beralitas Maximi difücile est existimare. ld enim 
virtutis genus, quod ille verbis summo semper opere 
aliis commendarat, re plane, quam in se esset ex- 
cellens, ostendit, Nam ad cives, quorum pauperies 
esset angustior, accurrebat ; atque ipsos, quibuscun- 
que rebüs poterat, juvabat. Neque id tunc solum, sed 


rogatuque Maximus orationem od populum habet. — 
Interea basilica Mediolanensis quam Hunnorum furor 
everterat, Eusebii episcopi cura ac diligentia resti- 
tuta fuit. Eo cum Maximus, dedicationis causa, Eu- 
sebii ipsius rogatu accersituque venisset, orationem 
babuit, qux est inscripta de Reparatione ecclesie Me- 
diolanensis (c). In hac de justitia Dei in sontes, de- 
que misericordia erga resipiscentes bouosque egit. 
Restitutun dixit esse tantzz urbis templum, precipue 
Eusebii ejusdem opera. Hujus merorem in gaudium 
versum commemoravit. Orandum denique monuit, 
ut sicut erga cives indignantis Dei vindicta non defuit, 
ita ipsis propitiantis pietas perseveraret. Redux inde 
Maximus Augustam Taurinorum passus nunquan. 


eliam continenter, jam inde ab eo tempore, quo ce- [) est, ut ulla a se populi docendi reeteque instituendi 


perat episcopatum, presertim autem anno 450, sum- 
mo studio et eura fecit, quo quidem anno Italia om- 
nis pari conflictata fuerat annons caritate. Quin 
etiain cum ita esset institutus, ut non magis verbis 
quain exemplo clero se populoque przire debere 
judicaret, ita vixit, ut. religione, amore in Deum et 
proximos, justitia, fortitudine, temperantia, conti- 
nentia, liberalitate, virtute denique omni przestaret, 
nibilque oratione przciperet, quod non ipse ante 
perfecisse opere viderelur. 


(0) Won 96, pag. 324. 
b) Homil. 6, pag. 20. 


intermissio fieret. 

XIII. Maximus anno 465 Romum venit, synodoque 
ab Hilaro pontifice coacte interfuit. — An. 465 Ro- 
mam se ad apostolicam sedem contulit. Cum, ul ex 
ejus homiliis sermonibusque constat (d), insignis esset 
ipsius erga S. Petrum apostolorum principem pietas ; 
dubitandum non est, quin sxpe ad ejus sepulcrum, 
cultum, honorem, preces adhibiturus, accesserit. 
E:at tunc Hilarus sanct: Roman:ze Ecclesix pontifex. 
ls litteris Ascanii Tarraconensis episcopi factus fuerat 


Homil. 94, pag. 515 seqq. 
j ) Vide prefat. nostrz num. 22, pag. 115. 








vos — 


161 TESTIMONIA SCRIP. ECCLES. DE S. MAXIMO TAURINENSI. 163 


certior, Silvanum praesulem Calagurritanorum, spre- A vereque senserit. De hac, ne multa persequar, cum 
tis ecclesiasticis legibus, sedisque apostolice institua- — magnitudo commentarii prohibet, tum cautio, ne 
tis, suo arbitratu, nulla habita metropolitani antistitis — rursum de iis agam, qux alio loco pluribus (c) com- 
ratione, presbytero nescio cui invito ac repugnanti — prehenderim. 

jmianus imposuisse, eumque populis, qui ad alteram XIV. De sancti Maximi obitu. — Decesseritne vero 
diaecesim pertinerent, quidquam tale ne suspicanti- — Maximus eodem anno, an diutius vixerit, incertum 
bus quidem episcopum constituisse. Quare et muneri — est. Sunt qui putent eum vii calend. Juiias supremum 
suo, et Ascanio ad fldem ore apostolico laudatam ^ obiisse diem (d). Taurinenses traditum sibi a majo- 
confugienti, poscentique majorem in modum, ut Pe- — ribus uarránt S. antistitis corpus sepultum in tem- 
tri sedes ea de re quid facto esset opus, statueret, — plo S. Joannis Baptiste de Colegno fuisse, ad quod 
pontifex idem satisfacturus, synodum apud edem quidem templum, dum vixit, frequens oratum adire 
beate Marie, Flavio Basilisco et llerminerico coss. — consuevisset. Distat is locus ab urbe Augusta Tauri- 
xvi cal. Decembris coegit (a). Adfuit Maximus, prio- — norum mil. pass. quinque. Sed in eo nullum exstat 


reque loco post Hilarum, sententiam rogatus dixit (5). 
Qua ex sententia perspicere quisque potest, quam ille 
de Romani antistitis auctoritate sapienter, preeclare 


an. 1714. Confer etiam przfat. nostr: num. 32, pag. 
115. 

(b) lbid., pag. 804, et prefat. nostre num. 32, 
pag. 116. 

(à Prafat. nostre num. 52, pag. 26. 

d) Martyrolog. Rom. ad diem vii cal. Jul. Card. 
Baron. in not. ad eumdem Marlyrol. Rom. locum, 
ubi etiam meminit idem statuentis Bellini Patavini 
ord. Eremitar. S. Augustini Martyrolog. edit. Venet. 


2) Tom. lI Concilior., pag. 799 
5 


Maximi monumentum. ld autem videri non debere 
mirum, cum id templum eversum olim, longo post 
tempore fuerit restitutum. 


seqq. edit. Paris. B an. 1559. Boliandiani perinde statui animadvertunt 


in codice Hagenoiensi, et a Joanne Molano theologo 
Lovaniensi, qui Lovanii, anno 1575, Martyrologium 
Usuardi suis annotationibus illustratum typis Hiero- 
nymi Velkei an. 1777 vulgavit. Non dissidet Galesi- 
nius, ut ex ejus Martyrol. ad diem 25 Jun. edit. 
Venet» an. 1758 plane liquet. Confer Ferrarium, 
Catalog. sanctor. edit. Mediol. an. 1615, ad diem 25 
enii. 





TESTIMONIA SCRIPTORUM ECCLESIASTICORUM 
DE SCRIPTIS SANCTI MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS. 





[ctv] GENNADIUS. 
, In catalogo illustrium virorum. 

Maximus Taurinensis Ecclesix episcopus (a) in di- 
vinis Scripturis satis intentus, et ad docendam ex 
tempore plebem sufficiens, composuit in laudem 
apostolorum tractatus, et in Joannis Baptistz, et ge- 
neralem omnium martyrum homiliam. Sed et de 
capitulis Evangeliorum et Actuum apostolorum 
multa sapienter exposuit. Fecit et duos de sancti 
Eusebii Vercellensis episcopi et confessoris vita trac- 
tatus; et de sancti Cypriani specialem de baptismi 
Gratia librum edidit. Scripsit de avaritia, de hospita- 
^ litate, de defectu lunzx, de eleemosynis, de eo quod 
scriptum est in Isaia : Caupones tui miscent aquam 
vino; de passione Domini , de jejunio servorum Dei, 


C (b) quas retineo. Moritur Honorio et Theodosio Ju- 


niore regnantibus (c) anno ab orbe redempto 420. 


HONORIUS AUGUSTODUNENSIS. 
BECULO Xil. 
De Luminaribus Ecclesie, sive de Scriptoribus eccle- 
siasticis, lib. xx, cap. 20. 

Maximus Taurinensis Ecclesie episcopus, vir ia 
divinis Scripturis satis intentus, composuit in laudem 
apostolorum tractatus, et in Joannis Baptiste, et ge. 
neralem omnium martyrum homiliam. Sed et de ca- 
pitulis Evangeliorum et Áctuum apostolorum multa 
sapienter exposuit. Fecit et duos de conversatione 
sancti Eusebii Vercellensis episcopi ef confessoris 
tractatus. De sancto Stephano, de baptisini Gratia li- 
brum edidit, de avaritia, de hospitalitate, de defectu 


de jejunio speciali Quadragesim:e, et quod non sit in ] lunze, de eleemosynis, de. passione Domini, de jeju- 


ea jocandum, de Juda traditore, dc cruce Domini, de 
sepulcro ejus et de resurrectione ipsius, de accusato 
et damnato Domino apud Pilatum, de kalendis Janua- 
rii. Seripsit etiam homilias de Natali Domini ; homi- 
lias de Theophania, et de Pascha, et de Pentecoste 
multas, de hostibus carnalibus non timendis, et de 
gratiis post cibum Deo agendis, de penitentia Nini- 
vitarum, et multas alias ejus homilias de diversis legi, 


(a) Cod. Vat. Reg. s»c. vir. habet : eir. in diei- 
"4$, eic. 
(h) ldem cod. Reg. legit : quas nec retineo. 


nio speciali Quadragesime, de kalendis Januarii ; ho- 
milias de Nativitate Domini, de Epiphania, de Pa- 
scha, de Pentecoste multas, et alia plurima. Sub 
Theodosio claruit. 
JOANNES TRITHEMIUS. 
S/£CULO XV. 


In Bibliotheca ecclesiastica, cum notis editoris Auberti 
Mirei, Hamburgi 1718, ínter scriptores ecclesiasti- 


(c) Idem cod., regnante. Non habet verba : amne 
orbe, etc. 





. 2) 


40$ . TESTIMONIA SCRIPTORUM ECOLESIASHICORUM 204 
. eoa a Bonne Fabneto velatos it. sua. Bibliotheca Ec- A Christiena tHlaweraque philosophia (eitra (tam om- 


. -elgsiauica, pag. 4A. 

. Maximus episcopus Tenrihensis in Scripturis divi- 
nis eruditissimus, in declarandis homiliis ad poputum 
null suo tempore secundus, rion Solem doetrina in- 
sigale fait, sad etiam vitre ssnetitate elurissimus omi- 
een. Seripsit muktü egregia opiteula, (ue ehnét 
mater Loolesim oum magna eucteritale legende dts» 
cepit. E quibus sübjecta ferantur : 

, Be Evanqelioremi enpüwiis Bb. $. — Je fetus apo: 
stolorum Wl. 2. — In-laudem Jodtinis Baptista Q5. 9. 
—— De vita Bwscbil Verceltenns tib, 9. — De sencto 
Cypriano ottyre li. 8. — De eratia &aptismi lib. 1. 
— [otrme) De-averitia Ub. 1. — Deseoepitilitute lib. 1. 
v De da[sctt Mmm Wb. 6. -— De oleóthosynis lib. 1. 


nis sapientia stoltitia est) restituenda , locupletanda 
defendendi'aque-sumendur sibi existhnat. Atque uti- 
nam eo animo essemus omnes, ut hon plüs dubitemus 
peróMem in pil cojasque Christadi scttptoris Jucu- 
brationibes, quam in his qu: vel Griecia, vel atium 
in seriptoribes éthricis desiderat : ples denique fn- 
vertüm sit. «06d sietatem augeat, quim si sclemtis 
ittam cothpreébensionem loeupkatet, sb faterini vindi- 
eavorimus. -Kaque, optime Darbime; Bon-farem tibi 
&cberi arbHror verique stadiosis omnibus, quod 
sertptorem doctissimum, nec minus eloquentem, mi- 
rfméque vrósuroy, et (ut semel dicam) dirmum ab- 
solututnque nobis in s(udiesorem gratiam excudendum 


, dederis, dirmin Maximum epiecoputa et. theelogam 


— De verbis Isaic lib. 4. — Be jejunio Üwuatrage- B tttrumque '"maximum, quem i vetustas cómmendat, 


sime lib. A. De jejunio servorum Dei generali lib. 4. — 
Be Judé traiitore lib. 4. — De cruco Duntini lib. 4 — 
De sepwulcto Domini [i6. 4. — De officio Misse lib. 3. 
— De accusatione. Domini lib. 1. — De resurrectione 
Domini bomilim à. — De sancto Laurentio hom. 5. — 
De suncte Stephano hom. 1. — De kalendis Januarii 
hom. 1. — De Natali Domini hom. 5. — De Epipha- 
nia hom. 2. — De Pascha hom. 5. — De Pentecoste 
hom. 5. X-- De penitentia Ninivitarum hom. 1. — De 
non tmendis hostibus carnalibus-hom, 4. — De gratie 
post cibum agendis. 

Scripsit et. aHa moH& : .senfabhes ek tpadtatus, 
epistolas et homilias, qu: ad notitiam qiqaA pon ve- 
nerunt, Claruit sub Arcadio et Honorio principibus, 


id est per tot annorum spatia Christianorum Ecclesie 
approbatio tante bealorum Hieronymo, et ÁArabrosio 
müinorata locum habet, quanto his posterius vixit, 
ques proxime sequitur. Yir sine controversia dignis- 
simus qui hactenus latuit. Nam prxter sermonis po 

ritatem, suavitatemquo, qua lectorem suo quodam 
genio retinet, preter sententiarum, in quibus totus 
est, acamen, allegaionum copiam et judicimm, vires 
argameniattorium, in objurgando severitatem, m ex- 
hortendo gravitatem peculiaris thesaurus confatatio- 
Dum est, et testimonium adversus bygjus s:eculi erro- 
Tes. Ouid de iriter. Christianos concordia, divorum 


-eultu «et. veneratioge, auctoritate Ecclesiz, eleemo- 


syna, jejunio magis ab optimis quibusque et bonz 


anno Domini 420, et sub Theodosio Juniore Tro- C fidei hominibus optari poterat, quam qux» a Maximo 


ritur. 


' Én notis legitur : Imo interfuit adhuc concilio Ro- 


mano anno Christi 465. 

JOANNES GYMNICUS. 

Religivso ac pererudito viro Damiago Ascendiensi or- 
. ditis. divi Bened iom Golonite amid Sanctum Pauta- 
leonem anno 455b 

*Multum meretur ebd «ere et Christians religio- 

wis sipcoros €ultores laudabilis illa tua voluntas, op- 

tie doctiseimeque Damrisne, in exquirendis exlilben- 


di&que '9otefum "eripterum — monumentis , "horum 


presserüw qui mellis (ut nunc. res sunt ifelicissimi 


Satus) tliis ex atiis procrescentibas antidota oppo-' 
nere possit: Macro platsu excipiuutur, qui res ex-. 


qeisitàs «et. novis, nonnunqwam etiarn periticiosas, . 
dit certe moh-multum utiles "Invenit : fumam me- 
reutur bpud'Hiiferatos, et gratiam quoque, qui iri stu- 
diis profiffis exercet 'inigenta, áut his undefibet pro- 
sit. Quis etim et quidém T'On impense fayet his qvi 


quod in qetitllibus sctiptoríbus (esideramus , etsi. 


Christianze pietàti non multum conducat, reperiendis 
, operam sumurit? Et ahe ih aliqua hoiines situm 
, rebus publicis, et posteris 'uteutique prodesse, quod 
sive'fame cupiditate sulficitati, sive mercede addueti 
efficiant, modo cómmunis utilitas obtineatur, debita 
$ua laude minime sunt fraudandi. At quanto majore 
benevolentia eorum conatum prosequemur, succes- 
sibus liberalius gratulabimur, qui hunc laborem in 


. episcopo minime leviter, neqne spperstitiose asserta 


et confirmata synt. Sed frustra jg laudando auctore 
versor, qui ipse fectori pie ita se commendabit, ut 
nos nihil ejus dixisse videamur. Neque velim cuiquam 
duhium quidquam in hoc videri suppositilium, cum 
in catalogo Gennadius, ac post eum Tritheinius ab- 
jas hoc epus inter reliqua [cLix] ejus-numerent , et 
onjnia sic consentiunt inter se, e& cum bis queque 
quz superioribus annis edita sunt, quique adhuc 
nobjscum sunt nondum exeusa, ut tgpietsi titulo 
fraus commissa foret, orationis.qualitas-dolum indi- 
care possit, qua in re magni Erasmi testimonio nos 
oontenti gumus, quod si nolis aliorum oculis cernere, 
ipse expende omnia. Vale, Damigne declisgigpe, et 


D si guid bujus scriptoris reliquum apud te est, da 


operam ut propediem in lucem veniet. Quis enim 

apstrusorum fructus? Studiosi Christianz theologime 

multum ge tibi debere existimabunt. Colonie ex ty- 

pographia nostra anno a Virgineo pari£ millesimo 

quingentesimo fricesimo quinto, idibus Maii. 
SIXTUS SENENSIS. 

In. Biblioth. sacra Pio V Eon maaimo-dicata anno 


Maximus, Taurinensis Ecclesie episcopus, sancta- 
rum Scripturarum peritissimus et extemporalis de- 
clamator admirabilis, scripsit elegantissimas homilias 
in varios utriusque Testamenti locos. Moritur sub 
Theodosio Juniore anno Domini 420. 


16b . 
ROBERTUS GARDENAldS BELLARMENBS 
De .eecesiasficis ab. anno STfomint 400 ad 
gums 200, edi£. Vani. en. 1335, cum. disamrta- 

tione Philippi Labb. 

. Sxitictun Matimms episcaipus Teibineasis üeroit et 
obiit sub Honorio et Theodosio Junioreieperantibus, 
teste Gennafie, JA Aibib de Yjoio iliuatribus. Exstant 
ejus homilim Rem edite an. $0604. Suhsoquantur ti- 
tali'honilfarum mfapornirdi: Déchets, inquit Beflarmi- 


uus, multos Acpymenes éribui sicul e£ sancte Ambrosio - 


et canbtó: Makinio. Sed snedibilies est sancti Maximi 
esse illds efinra qui teibauntur Ainbrodie. Genmadats 
egin enumesat efc obsmes sermones saucti Maximi, 
e& inter illos. sunt sliqui qui tribusster Amtmrosio,, 


auanvis aon magnus sit éecror, cum utesque auctor - 
ig. Epiphartia, seu Theophania Bomitii nostri Jesu Christi 


sil decus, sanotus et autiquus. 


" PISSERTATIO PHILOROGICA ET fiSTORICA 

Quz in Bellarmino habetur ex Pligpo Labbeo. . 

Sianotus Maximus Tamrinengis in Subalpiis Soruit, 
làenorio, qwi obi on. 423, et Theodosio Juniore, 
«qui e vita xeigravit aa. 450, imperámibas, De .ejus 
'&Ano-éatali sen consentiunt inter se ghrroudiogi : atii 
4«e eniin ante an. 485 aut ceste M6. obilsso volum, 
quod Gennadius pap. 46 Catwogi dererit Maxi 
Taua duorum :céeo Tomelio, wt . hunt 2ouferes 
saltein imeporante Vikegdesio di. Verain Geunadhm 
Seo utor, a .Mirsmo editw ,.. uo ^ 3096 . wweiter , 
uie in quibesdase diis xdilimrilíus cocurrit , exhibit 
alleram vocem, floruit, quz» sane noà mopet..casü» 


muni certiorique sententise :Baronii aliorumque qui D 


Meliolanensi syuodo sub Mareiano imperatore celc- 
brate et Romane an. 466 intemse opinawéur, 
sub Hilarie papa , pest éuefa primu6 subscripsit. 
De eo Martyrologium Romenum die 86 dni. Gotaa- 
dius, qui pate loco ninita de eb refert notatu digna ; 


llonorius (xp. 40, lib. a, tbi nulla facta Hougrü ' 


mentione sub Theodosio duntaxat floruisse . dieitur ; 
Joannes Trithemius, qui sib (Gheodesio wortdun 
asseriL; Voasine., qui pud Geptiodimm degendum 
arbitratur Odoacro et Tesüoréco reknahtibes, t 
de ceteris silean. .Heuhiliss ejus sumo seorsun €o- 
Jonite, Romo -et elili.ódite. sunt, lum in Bibliothécis 
veterum Patrum. Editionem Parisiensem aun. $693, 
hic libi, leetor, reprdsentalia, quod eutequem exec- 


, Di S. MAXIMO TAUMNINENMI... 


406 


'A fore magma errorem , cum sterque Sutter dóbttts 


Sit, amtiquas et sanctus. Sed, ontiesis, vitiliyadtoribus 
ilis uicetis, ad nem promissum veniemus. 

In. aivettfu: Domitii honpliiw '$. — De. vigilia Nati- 
vitatis hotn. 4. —— ibn Netabi Domitii dom. 6. 

Gennadius diocó, .se jegiqse bonbiles de Nutati Do- 
ahhá, de Kaiphatia, se. Pascha st. Pentoppeie , mhen- 
«ae multis de diversis caesis dtabitàs, 4juas wet red- 

Qjup terti habetar, incipitqie i» edesntu Dewihi 
napenitur osdine dt inter sersaptes die Tompore saq- 
ci Augustini, neo ideo tamen Marimo abjedicunda, 
qua est. belerodoxoruum iusuloa 4 i 

[ctx] In. circumcisione Domini, sive de «alendis 
Januariis increpatio, quz» memoratur a Gennadio. De 


*0cto-quarum septima, qee etiam de Dtptismo Chiti 
disserit, est sermo 57 de "Tempore-apud ugustinumi. 

De Quadragesima, jejittio, crtce t pdstione Domini, 
"etrone, sepsitura, afiisque sd ista spectantibus 17. 
Ea que ineipit, Mirum fortasse videatur, cte. ct 
sernro 148 de Tempore, com tamen ex Gennadio cor- 
stet Maximi esse homitam De uccusato et jutiento apuii 
"Pilatum Domino. 

In. solermtitute paschati 5, «aram que est. or- 
dime recensetur 129 dmwr sermones Áogustini de 
"Tempore 

In Litaniis et de jejuniis Ninivitarit, qu£ der- 
tur a Genríadio De Ponitentla talem. 

In solemnitate paschali hom. 5. 

Jn Netoli sancti Stephani una, qub ov pinta de 
metis aped Augustinum. 

Jn «Natali. eactp Adntede  olruwinis: e maxtyrie 
Tom. 1. 

In Netieitate sewoti. Joannis Baptiste Wom. 5; me- 
win Cennadias. e 

in Nateitbus apottelosai Puto et Posti dom. 5. 
Pirimt, «qup incipit €tarjosiesimos, &t., aput Augu- 
stt do Seoctis; Genosdis nxrvnt ionvpep time 


«0ét&(us in-iaudem ayestolorum. 


Jn (Nase eanch Beeren dectyiolum, 6; ex€en. 

sadi. 

. dh Neteti uml £adbá Vercelisntis apisrapi eK 

voR(eseoris oui. diugssti hom. $;:ex eodém Genqadio. 
Ba Nutati saneti Cypriani hom. 3; memisdt Genaa- 


£uar, denidendum ommbus Guillelmi Vlarkiensis, 9 diw. 


jusque siusioruor Robbnti-oeci, hndreie Biüvels, daau- 
nis Henrici Ottingeri, similiumque heterodaxomtiu 
proponam. -Sammones xe Martysibus . Taunitepsibhus, 
serme 5 jp. Natali-Pdiri-et, Pauli, ot anidam-oli ul 
spurii suppositique 6f 4(ullius qut esitem incer fidei 
repudiandi suat. Quid. 4a-qowe?'Qued ah  ubpetitis 
aimanugnsibus, :ac soielis quibusdam «olleotoribus.in- 
ler sancti Ambrosii, atque Augustini vemnones ftepld- 
riantur inserti. Sane, et nihil gravius eloquar, qui 
hoc pacto ratiocihantur fh pervolutandis mss. codi- 
vibus hospites se prasent, 8c peniwe peregriaos. 
Quum serius cum Bellarmiao dinisgent, etiamsi Au- 
Eusino vuida;, aut Ambrosio vinditarenwr, nen 


Bio quod deriptumuest: t Que sosfor. int ip regtto 
strlerenn, et Tegitur im foriit baneti dMishaslis ; oras 
»us it, $e eapinriis Evuagdliostm oido cius ape 
- 4n iNntdlicanddyunm metsiyrm ài simone Git 
bli, dxivenili es Gehdonis. Non. mannláit Siesptis verbit 


4eansdios, sad que támen' ex omnibns. Widetor wese 


Meximi, h»c ipsa;est. 

dn: commi Mer(yrsow; dueo dicitnr. Gonneds 
genetelie nsanium ssertyruda homilia... 

dn. traditione exitii sen Jp «apositione eedon 
Aun... . 

De non tinandis heetibus carvelihws , et de ycetéis 





107 


TESTIMONIA SCRIPTORUM ECCLESIASTICORUM 


16$ 


post cibum Deo ageudis, ipsissima sunt Gennadii ver- A ipse incidere, vel a quibus hausit Capreolus, Vincen- 


oa De avaritia vitanda, et de eo quod scriptum est : 
Erant eis omnia communia. Reperitur apud Ambro- 
sium serm. 24 De verbis Apostoli; esse tamen genui- 
nam Maximi homiliam discimus ex Gennadio. 

Secunda De eodem argumento. De eleemosynis lar- 
giendis homilie 2;' ex Gennadio. De hoapitalitate 4; 
ex eodem. De defectu (une; ex eodem. De eo quod 
scriptum est in. Isaia, cap. 1: Caupones tui miscent 
aquam vino. Consule Gennadium, qui singulatim 
pene omnes illas legerat homilias, et criticorum 
nostrorum osbiruit os, audaciamque comprimit, 

JOANNES ALBERTUS FABRICIUS. 
In Bibliotheca ecclesiastica Antuerpie an. 1659. 
Sanctus Maximus Auguste Taurinorum in Pede- 


montana regione 'episcopus, Martyrologio vigesima 


quinta Junii ascriptus, interfuit synodo Mediolanensi 
sub Eusebio, et Romano concilio ab Hilario papa ce- 
lebrato, Basilisco et Herminerico coss., hoc est an. 
465. Labuntur ergo qui scribunt ipsum obiisse Hono- 
rio et Theodosio Juniore imperantibus. Nam Theo- 
dosius Junior regnabat Valentiniano lII et Gennadio 
Avieno consulibus, teste Cassiodoro in Chronico. Cz- 
terum S. Maximi homiliz Coloniz an. 1535, et 1564 
Rome fuerant publicatze. Ex quibus non paucze titulo 
Ambrosii falso sunt edite, ut Costerius et Bellarmi- 
nus observarunt. 
FRANCISCUS COMBEFISIUS O. P. 
In Bibliotheca concionatoria Parisiis an. 1662. 


Sanctus Maximus Taurinensis jn Subalpinis episco- C 


pus floruit Honorio et Theodosio Juniore regnanti- 
bus, auctore Gennadio, ut eum produxit Mirzus : 
quo calculo nihil vetat in annos retro plures, produ- 
cto sacerdotio, Mediolanensi synodo Marciano im- 
peratore, et Romanz Hilario papa an Dom. 465 (cui 
post ipsum subscripsit :etatis potius quam sedis pri- 
vilegio) interfuisse. Ejus plerosque sermones, ac 
quotquot succurrerunt inemorie Gennadius recen- 
suit; quorum tamen aliqui Augustini, aliqui Ambro- 
sii sermonibus commixti sunt, quos suis locis studui 
annotare. ld vero ea factum ratione, qua pluribus 
disserui in saneto Petro Chrysologo, quod scilicet 
queque Ecclesia sermonum suorum manipulo eos 
sibi deligeret, qui ex usu magis esse viderentur, 


tius Bandellus, etc. Quidquid sit de loci illius aucto- 
ritate aut veritate inscriptionis, de quibus nolim con- 
tendere, ne hunc a me sic productum sermonem, 
antiquo licet codice, ausim omnino Maximo Tauri- 
nensi asserere. d 
[ctxi] GUILLELMUS CAVE. 
Scriptorum. ecclesiasticorum | Historia litteraria | sec. 
estorianmum Colonie Allobrogum 1120, pag. 960. 

Maximus, unde oriundus, incertem, Augustse Taa- 
rinorum in Gallia Subalpina, quam hodie Pedemon- 
tanam vocant, episcopus. Claruit an. 422. Idem, wu 
videtur, Maximus, qui synodo Arausicanse (in qua 
canones aliquot disciplinam ecclesiasticam spectantes 


: conditi sunt) an, 444 interfuit; intererat etiam as. 
B 451 synodo Mediolanensi; cum episcopi provinciales 


coacti sunt, ut que Leo papa ad Flavianum adversus 
Eutychem scripserat, sententia sua roborarent. De- 
nique concilio Romano in natali Hilarii papse an. 465 
celebrato, in quo de episcopis successores suos desi- 
gnantibus aliisque episcoporum causis agebatur. Huic 
concilio primo loco post Romanum pontificem sub- 
scripsit Maximus noster, idque ex mente Baronii ob 
prerogativam :etatis in episcopatu agentis. Ánno se- 
quepti obiisse dicitur. Quod vero plures Geunadii edi- 
tiones habent , moritur Honorio et Theodosio Juniore 
regnantibus ; Mireeus in sua. Gennadii editione, pro 
moritur, reponendum duxit, flrxit; quod et ante 
Mirzzum monuerat Baronius; mendum scilicet in co* 
dice irrepsisse. 
BCRIPTA. 

Homilie hiemales. 

De adventu Domini hom. 2. 

In vigiliis Natalis Domini homilia, qu» et inter 
Ambrosianas reperitur num. 15. 

In Natali Domini homilia 6, ex his prima est 15 
inter Ainbrosianas, 14 inter Augustini de Tempore est 
secunda. 

In circumcisione Domini homilia. Dl 

In Epiphania Domini hom. 8, quarum septima est 
27 inter Augüstini de Tempore. 

De jejunio (wadragesime hom. 4. 

In dominica in. Ramis homilia, qu:e est tertia ipter 
Ambrosianas. 

- De accusatione. Domini apud Pilatum hom. 9, qua- 


quantumvis ipse manipulus, alterius, cujus plures D rom prima cst. 49 inter Ambrosianas , et 118 "inter 


essent, aut potiores, nomen prxferret : cumque tanti 
sint, quorum sermones titulo variant, viri docti ac 
sancti, nec ztate adeo dissiti, parum admodum ex 
confusione his decedit. Plane vero elegantes sunt ac 
culti sermones Maximi. Novum adjeci ad festum Na- 
tivitatis sanctze Marie ex codicibus Sancti Germani 
Pratensis, titulo m ejusdem Assumptione, cum spe- 
cetet magis ad festum Annuntiationis, cujus oc- 
casione non male puto intuli, non falsi arcessen- 
dum Cajetanum opusc. de Concept. sancte Marie, 
quod locum ex sermone sancti Maximi in Assumptio- 
nein sancte Mariz aflerat, qui sermo nobjs non ex- 
stat. Potuit enim in sermonent sic pranotatum vel 


Augustini de Tempore, secunda est 50 inter Ambro- 
sianas. 

De passione , cruce, et. sepultura. Domini hom. 4, 
quarum prima est 55, et secunda est 56, tertia est 57, 
et sexta est 58 inter Ambrosianas. 

De S. Latrone, Petro apostolo, et Ancilla ostiaria 
hom. 4, que inter Ambrosianas reperiuntur num. 
44, 45, 46 et A7. 


Homilie cstivales. 


In solemnitate Paschali hom. 5, quarum prima ost 
51 , tertia est 49, quarta est 55, secunda est 52, quinta 
est inter 54 Ambrosianas. 





469 


DE S. MAXIMO TAURINENSI. 


4'10 


In solemnitate Pentecostes hom. 5, qux habentur A adeo difficilis est de iis cobjectara, ut auctori suo (si 


inter Ambrosianas num. 60, 61 et 62. 
Homilie de sanctis. 

In natali divi Stephani homilia; quinta est inter 
Augustini homilias de sanctis. 

In natali dive Agnetis homilia. 

In nativitate divi Joannis Baptiste hom. 3. 

- [n natali SS. Petri et Pauli apostolorum hom. 5, 
quarum ultima est 27 inter Augustini de sanctis, et 56 
inter Ambrosianas. 

In natali divi Laurentii martyris hom. 3. 

In natali divi Eusebii Vercellensis episcopi hom. 9, 
quarum posterior est 69 inter Ambrosianas. 

In natali divi Cypriani hom. 2, qux: inter Ambro- 
Bianas sunt num. 72 et 773. 

In festis divi Michaelis , que inter Ambrosianas 
est 10. 

. Homilie de diversis. 

De expositione symboli homilia. 

De non metuendis carnalibus hostibus , et. gratiis 
post cibum agendis hom. 2, inter Ambrosianas num. 42 
et 45. 

De avaritia vitanda hom. 2. 

De eleemosynis largiendis hom. 2. 

De hospitalitate homilia. 

De defectu luno hom. 4. 

Super illud Isai:  : Caupones tui miscent aquam vino 
homilia. 

[crxn] Porro sermo inter Augustinianos de Verbis 
Domini 19, et inter Ambrosianos 7, et de Vita SS. 
martyr. Nazarii et Celsi inter Ambrosianos 52, Maximi 
esse censentur, licet inter ipsius opera non habean- 
tur. Prodierunt S. Maximi homilizx Coloniz an. 1535, 
Rom:e an. 1564 cum Leonis, Petri Chrysologi , etc., 
opp., Parisiis an. 1614 et 1625, Lugduni an. 1635 
cum homiliis Chrysologi , Coloni: an. 1678. 

Denique in Bibliotheca PP. homilie 4, videlicet, 
De barbaris non timendis ei qui Deum timet; et de 
Eliseo; de Ninivitis, de calendis Januarii, de de- 
fectu (une, ante. natale Domini, de natale Domini 
Salvatoris, de herelicis peccata vendentibus ; quod non 
debent clerici negotiari , de corpore Domini. Has ex 

vetustis codicibus eruit, et Maximo nostro vindicatas, 

nobis nuper exhibuit rev. P. Mabillonius Mus. Ital. 
tom. I, part. 2, pag. 1, ubi etiam de aliis Maximi ho- 
siliis quz sub Ambrosii et Augustini nomine circum- 
feruntur fuse, ut solet, et accurate agit. 


JOANNES MABILLONIUS. 


]n Musei Italici tom. 1, pag. 2, Parisiis anno 1687. 

4. Alteram hujusce voluminis partem auspicamur 
(quod faustum fortunatumque sity ab homiliis qui- 
busdam ineditis sancti Maximi episcopi Taurinensis : 
cujus tanta facundia, tantum studium in rem Christia- 
nam fuit, ut vulgatze ejus homilix dign: sint meliori 
]uce. lta enim vero. distractzx, et alienis coloribus 
infuscatz sunt, ut quis sit earum legitimus parens, 
etiam apud viros doctos dubitetur : dum hi alias 
Aunbrosio, illi alias Augustino tribuunt. Neque tamen 

ParBoL. LVII. 


modo quis diligentem operam adhibeat ) tandem re-. 
Btitui non possint, maxime Gennadio duce, qui ea- 
rum argumenta, et titulos magia ex parte retulit, De 
ompibus illis homiliis, sive qu» apud Ambrosium, 
sive qu:e. apud Augustinum, seu que apud ipsum 
Maximum exstant, accuratam afferre censuram non 
est nostri instituti. Hxc cura partim occupata est a 
sodalibus nostris, tum iis qui Augustini sermones 
cum accurato delectu ab intrusis et supposititiis jam 
repurgarunt, tum ab alis, item nostris, qui novam 
Ambrosii operum editionem adornant : nos tantum, 
quod e re nostra erit, hoc loco exsequemur. 

2. Maximi homilias plerasque, si non omnes in- 
venimus in tribus codicibus perantiquis : quorum 


p unus Mediolani habetur, in bibliotheca Ambrosiana ; 


alter Roms», in monasterio Sanctz Crucis, quod in 
Jerusalem appellstur; tertius in abbatia Sancti Galli, 
apud IHlelvetios; postremus hic codex, litteris ma- 
jusculis ab annis mille totus exaratus, continet ho- 
milias 97 sub hoc titulo : In Christi nomine incipiunt 
homilia sancti Augustini episcopi et confessoris, prz- 
missa capitulatione singularum homiliarum. Plerze- 
que ex his homiliis vulgatzs sunt inter opera ÀAm- 
brosii, Augustini et Maximi predicti : $ed neque Am- 
brosium, neque Áugustinum , omnes vero, aut fere 
omnes Maximum babent auctorem. Viginti et una 
inter eas inedit» sunt : quas rogatu nostro descripsit 
religiosus et doctus Hermannus Shenkius, Sancti 
Galli bibliothece praefectus. 


G $9. Ambrosianus codex, haud minus antiquus, | 


charactere Longobardico exaratus est, sub initio 
mutilus. Erant in codice homilize ferme 80, non om- 
nes ezdem atque in codice Sancti Galli; quzdam 
cum titulo : Sancti Mazimi Taurinensis episcopi, qui 
revera earum est legitimus parens. 

4. In eodice Romano Sancte Crucis qui foit olim 
monasterii Nonantulensis ante annum Christi octin- 
gentesimum acquisitus ab Anselmo abbate, conti- 
nentur horeilie 79, ex quibus plereque in Sancti 
Galli exemplari continentur. lnscriptum erat in 
fronte codicis nomen auctoris, sed eo abraso, sancti 
Ambrosii nomen substitutum. Maxima pars tamen 
harum homiliarum sunt Maximi, tametsi qusdam 
ali» Hieronymi et Augustini sub eorum nomine in- 


D sertz sunt. 


5. Ex his tribus codicibus, quantumvis antiquis, 
non eruitur certa et explorata notitia omnium sancti 
Maximi j homilisrum, siquidem Sangallensis eas 
sub Augustini falso titulo adducit : Sanctz:» Crucis 
codex, deleto vero auctoris nomine, Ambrosium 
praefert : unus Ambrosianus Maximo quasdam assi-' 
gnat, sed paucas, ut postea videbimus. Verum ex 
aliis indiciis, maxime ex Gennadio, intelligimus om- 
nes aut propemodum omnes, presertim qux» in co- 
dice Sancti Galli exhibentur, Maximo esse tribuen- 
das. Et quidem ita simul connex:e et colligat? sunt, 
utsi unarum auctor exploratus habeatur, de aliis 
consequens futurum sit judicium. Autor quippe ho- 





Una 


TESTIMONIA SCRIPTORUM ECCLESIASTICORUM 


«73 


mili precedentis in subsequenti mentionem facit. A malumus aliorum judicio quam nostro delniri. 


Atqui plereque Maximum uti legitimum parentem 
agnoscunt, ut pote quas Gennadius manifeste desi- 
znavit. Hoc in numero eas esse quas nunc primum 
in lucem proferimus, ex subjectis observationibus 
quivis facile animadvertere poterit. 

6. Maximus Taurinensis Ecclesise episcopus, te- 
stante Gennadio, homilias scripsit de hostibus car- 
. fatibus non timendis. Una est hoe titulo inter vul- 
gatas Maszimi homilias. Prima ex duodecim a nobis 
edenda ejusdem est argumenti, referturque ad pree- 
cedentem, his verbis : Sepe dixisse memini, quod 
hos tumultus beílicos minime timere debemus. Ad idem 
argumentum revocanda est homilia qux inter Àm- 
btosianas de Sanrtis est 24, in. codice Saneti Galli 
inscripta De tumuitis bellicosis. Quinam fuerint illi 
barbari, facile esset definire, si de Maximi :etate 
constaret. At incertum est mortis ejus tempus. Mo. 
ritur, si Gennadio fides, Honorio et Theodosio Ju- 
nlore regnantibus, id est, ante annum Christi 495, 
quo Honorius decessit. Mirxeus pro moritur reposuit 
floruit. Àt priorem lectionem prefert vetustissimus 
tódex noster Corbeiensis, litteris Francogalficis scri- 
ptus. Verumtamen Maximus Taurinensis antistes 
*nno 451 synodicze Mediolanensis ad Leonem Ma- 
gnum epistole subscripsit, iio anno A65 concilio 
Romano sub Hilario papa, et primus ante omnes 
etiam ante archiepiscopos Ebredunensera et Medio- 
lanensem. Itaque dicendum est àut duos fuisse ejus- 
dem nominis eodem szxculo Taurinenses episcopos ; 
ut si unicus fuit, Gennadium ín designando Maximi 
obitu a vero aberrasse, qui tamen illis temporibus 
[crxin] erat. Quanquam quod Maximus primus post 


B 


papam synodo Roman: subscripsit, inde colligitur 


eum antiquitate ceteris ejüsdem synódi episcopis 
Superiorem fuisse. 

V. Dux sequentes homílie quas edimus eumdem 
ac prima auctorem exigunt, ut ex consecutione pa- 
Yet. Exstant hie tres homilim in codicibus Ainbrosia- 
no et Sancti Galli. 

8. Gennadius Maximo nostro tribuit homilias de 
penitentia Ninivitarum. In vulgatis una est de Nini- 
vitis, ad quam nostra homilia & sub hoc titulo : Dizi- 
mus anteriore dominica Ninivitas, etc. Habetur utra- 
que in iisdem qui modo laudati sunt codicibus. 

9. Homilia 5, de Calendis Januariis totidem verbis 
Signatur a Gennadio. Una est inter editas ejusdem 
tituli et argumenti ; una item apud Ambrosium, quie 
est homilia 44 de Tempore, cui melius nostra responu- 
det. Nam qux apud Maximum legitur, auditores suos 
jamdudum a vitiis illis calendarum temperasse testa- 
tur; contra vero tum nostrà tum Ambrosiana. No- 
slra porro Superiores homilias consequitur iu codice 
Ambrosiano, ià quo item succedit sequens, qu» 3 
Gennadio- etiam notatur de Defectu lung. Alius ordo 
est in codicibus Sàncte Crucis, et Sancti Galli. 

10. Hoinili» tres de Natali Domini, quem titulum 
Gennadius suggerit, an przferend sint iis que apud 
Maximum leguntur, an. simul cuui illis admittend:e, 


Quanquam nostre plus succi quan alie pri- 
ferunt. 

11. Homilia 10 e nostris, qux» est de Hereticis 
peccata vendentibus, reperitur absque auctoris nomine 
in uno codice Sancti Galli, quem ab annis mille ca- 
lamo exaratum fuisse jam diximus. Nullam hoc titulo 
Maximi homiliam suggerit Gennadius, nisi forte con- 
fuse his verbis : Multas alias ejus homilias de diver- 
sis legi, quas nec retineo. Certe cum proxime antece- 
dentes in codice Sancti Galli, ac subsequentes Mazi- 
mum auctorem habeant; idem etiam de hac homilia 
judicium ferendum videtur, maxime cum stylus sit 
uniformis. Qui autem fuerint illi hzretici nobis haud 
liquet. 

12. Homilia nostra 11 contra clericos negotiatores, 
incipit ab his verbis : Reprehendimus ante diem nego- 
tiationem clericos exercentes. Sed si recte considera- 
mus, officium non vere negotium est, etc. Hzc lomilia 
videtur respondere homiliz 56 de Tempore apud Am- 
brosium, in cujus fine hxc leguntur : Nam et catho- 
licus clericus hac sententia retinetur. Si enim non con- 
tentus stipendiis fuerit, que de altari, Deo jubente, 
consequitur; sed exercet mercimonia, intercessiones 
vendit, viduarum munera libenier amplectitur ; hic ne- 
gotiator magis potest videri quam clericus. Quod si 
ia est,utraque Maximo vindicanda. Nostra enim 
manifeste pertinet ad illam qux apud Maximum ex- 
trema est, iu illud Isaiz : Caupones tui miscent aquam 
*ino, qui a Gennadio diserte signata est. llec enim 
incipit ab his verbis : Non incommode unte dies pau- 
£05 prosecuti sumus, functionem hanc sacerdetulom ci- 
cem quamdam negotii retinere, et questum. ense. non 
modicum hoc clericatus officium, qux ipsa verba sunt 
in homilia nostra 11, ad quam preinde respicit in- 
dubitata h»c Maximi homilia. 

15. Homilia e nostris 12 ejusdem est auctoris. 
Maximus quippe ex Geunadio scripsit : de Sepulero 
Domini. Maximi libri duas habent hejusee argamen- 
ti : in quorum altera, quz est de Crece et Sepultara 
Domini secunda, referuntur aptissima homilis no- 
etre verba ab bis verbis : sed videamus de hec ipso 
Domini corpore, etc. Hiec de homiliis sequentibus a 
nobis exendis, quas ex aliis plurimis eelegimus. 

14. In codice Ambrosiano una est homilia saneti 
Maximi Taurinatis episcopi de Natali sanciorum mar- 
tyrum ; incipit hoc modo ; Sicut soimus, fratres, vata 
semper Domini subsequitur festivitas servulorum, etc., 
quam in editis non invenimus. ldem post homilias 
duas de sanctis Alexandro et Sisinnio, elc., quos póst 
obitum sancti Ambrosii martyrio affectos fuisse Pan- 
linus auctor est.. Homilia sancti Maximi de sancto 
Eusebio martyre Vercellensi. Incipit : Ad sancti Eu- 
eebii laudem aliquid addere, decerpere est, etc., ut 
apud Ambrosium rectius, quam apud Maximum. Se- 
quitur : Item dictum Vercelli. Dum ad obseqüia vené- 
rande recordationis communisque patris nostri. Euie- 
bü, confessionis ejus honore convenimus, etc. Jtem 


de sancto Eusebio, et de Machaberis. Licet me, fratres ,. 


5 ' 


DE 5. MAXIMO TAURINENSI, 


" 


i" 


debitum curítat vestre exhibere sermonem imperitia À ulla dias Sepiuagesita, nisi isla; nec Sexagesima, 


pudorque revocet, etc. ftem de sancto confessore Eu- 
sebio, et Machabwis. Ad celebriatem hujus diei, [ratres 


. catiecin, omni sos cum etacritate concurrere devotio 


gemino festivitatis invitat, etc. Denique sequitur alia 
homiBa sub hoc exordio : Ottanquam, dilectissimi 
fratres, beati patris nostri summi sacerdotis el con[es- 
soris Eusebii indignus sim filius, et mintmus ser- 
vis, etc. , ubi ad marginem appositum est antiquissimo 
charactere : Nota quod Vercellinus est iste. Hic exhi- 
bendí essent eum censura indjces homiliarum, qui in 
predietis tríbus codicibus continentur. Sed hoc aliud 
tempus aliud otium exigunt. : 

46. fllud autem in transcursu observare juvat libros 
sex vulgatos de sacramentis, qui Ambrosio in edítis 


tbunnter, absque auctoris nomine inseri sermoni- B 
- bus predictis in codice Sancti Galli, atque in sermo- 


mes septem distribui sub hoc titulo : Incipit prima 
dies in Pascha, ita ut singuli sex !lbri sihgulos ser- 
mones constituant pro totidem hebdotnads» diebus, 
et quidem septimus ab extrema parte libri sexti inci- 
píat, id est, ab his verbis : Alfud Psalmorum David, 
ficet unus libellus sit, etc. Sed forte majoris momenti 
erit, quod ín sermone 4, qui in editis liber iv est, 
fdem sermo ita habet : Vides ergo quam operatorius 
sit sermo Christi. Ergo si tanta vis. est in. sermone 
Domini Jesu, nt. inciperent esse, que erant : quanto 
magis operatorius est, ut sint et in aliud. commulten- 
fir; eamin vulgatis postremum membrum sic legatur : 
Et que erant in atiud commutentur. Ex. his; duabus 


nisi sequens dominica, nec Quinquagesima, nisi ab 
hinc tertia. Et certe sermo 51 de Tempore Septuage- 
simam et Sexagesimam ideo non admittit, ut re- 
prehendat eos qui Quinquagesimam Quadragesima 
addebant. Similis oppositio exstat inter sermones 26 
et 22. In hoc enim solo dominici dies a jejunio qua- 
üragesimali excipiuntur ; in illo vero etiam sabbatum 
ad ritum Ecclesi: Mediolanensis. Adde, quod in illo 
sermone 26 jejunium in Quadragesima prescribitur 
duntaxat ad nonam, qued esi contra ipsum Ambro. 
$ium, et contra veterum teniporum disciplinam, in 
quibus jejunium quadragesimale non ante vesperum 
solvi licebat. 


LUDOV. ANTON. MURATORIUS: 


IN SERMONES S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS. 
Anecdot. tom. 1V, Patav. 1715 


Codex ms., unde hos sancti Maximi Taurinensis 
episcopi sermones descripsi, est in Ainbrosiana bi 
bliotheca, litt. C, num. 98, venerandam autem anti- 
quitatem spirat; quippe scriptus mihi videtur anta 
mille circiter annos. Characteres ad Longobardicam 
scripturam omnino accedunt, similesque sunt ils e 
quibus constat vetustissimus Josephi codex in AEgy- 
ptiaca papyro exaratus, et in eadem bibliotheca ve- 
luti insigne antiquitatis monumentum  asservatzs. 
Neque aliter de ipsius codicis vetustate judicavit cl 
vir Joannes Mabillonius, tom. 1, pag. 2, Musei Ita- 
lici, in prefatione ad quasdam homilias ejusdem san- 


lectionibus unam conflabat Berengarius 'a Lanfranco (; cti Maximi a se primum editas, et partim ex hoc ipso 


' relatns in dialogo contra ipsum, ubi eum ita loquen- 


tem inducit : Per consecrationem  allarís fiunt panis 
et vinum sacramentum religionis : non ut desinunt esse 
quao erant, et in aliud commultentur, quod dicit beatus 
Ambrosius ín tibro de Sacramentis. Lanfrancus, ex- 
posito lioc loco, ita ut a Berengario objiciebatur, ait, 
in quibusdam codicibus prxfatam sententiam verbis 
aliis inveniri; nempe iisdem omnino verbis, que 
modo editi habent ; jam vero per íd tempus pradi- 


. cum opus de GSacrementis in sex libros distributam 


erat, eodemque módo a Lanfranco adducitur. 

460. Revertor ad Maximum, cujus sermones, prout 
sub ejus nomine vulgati sunt, plerique Maximum au- 
etorem habent, atque ideo eidem vindicandi quot- 


ponuntur, ubi pauci admodum Ambrosio, lenge plures 
Maximo ascribi debent. Quanquam et alii sunt, quos 
nec Ambrosio nec Maximo tribuere possumus, sed 
posterioribus auctoribus : quales sunt secundus ac 
tertius de Adventu : inter sermones 22 et 25, de Se- 
ptuagesima, et Sexagesima, que vocabula Maximi 


' nedum Ambrosii tempore ignota erant ; uti et no- 
men Adventus pro certo illo dierum numero quos 


ante Natale Domini celebrari mos est, Non ergo 
dixisset Ambrosius, aut Maximus, quod initio sermo- 


nis secundi de Adventu legitur : Hoc tempus non im-.- 


merito Adventus Domini vocatur : neque his verbis 
sermonis 22 usi fuissent : In toto anno non. dicitur 


codice descriptas. Quidquid ibi doctissimus ille vir 
hanc in rem adnotavit dignum plane foret quod hic 
repeteretur. Sed illuc ego lectorem dimittens, quod 
meum erit, hic breviter prodam. 

Floruit Maximus sec. Christian: xrz v. Euga ultta 
annum Christi 465 vixisse eruditi non pauci putant, 
non Satis Gennadil codicibus fidentes, ubi mortuus 
dicitur ante annum Christi 425. Leguntur homiliz 
complures inter opera SS. Ambrosii et Augustini, 
qu» tamen sanctum Maximum auctorem habuere. 
Neque vero easdem satis hucusque distinxerunt col. 
lectores operum sancti Maximi : ad quod tamen et 
laudata Mabillonii praefatio, et cura hac nostra non 
parum inserviet. Siquidem non modo sermones mul- 


quot ex his Ambrosio inter ejus [cxiv| opera sup- D tos hic damus nondum evulgatos, sed etiam adnofa- 


mus, qui jam editi fuerint inter opera sancti Ambrosii, 
aut ipsius sancti Maximi. Porro minime sponde- 
rem singulos sermones qui im laudato codice Am- 
brosiano leguntur ad Maximum Taurinatem esse re- 
ferendos. Mutilus in fronte, in calce, aliisque in locis 
est codex, qua causa forte afferri potest cur deside- 
rentur clariora documenta de barum bomiliarum au- 
ctore. Pr:terea sunt quidam illic sermones qui ex- 


presso nomine tribuuntur sancto Maximo Tawrinati 


episcopo, ut in ipsa editione apparebit; ac proinde 
suspicio ingeritur, ne czeferi, quorum ipse non scri- 
bitur auctor, ad alios auctores pertineant. Et certe 
eruditis non ignotum consuevisse veteres e diversis 





15 


TESTIMONIA SCRIPTORUM ECCLES. DE 8. MAXIMO TAURINENSI. 


416 


scriptoribus homilias in unum codicem congerere, À sancti Maximi a Muratorio editorum eontexere, cum 


qui Homiliarius postea dicebatur et ad manum erat 
minus doctis, aut episcopis, aut sacris oratoribus, 
eun ad populum conciones erant habend:, sive in 


Evangelii explicatione, sive in sanctorum laudibus . 


exponendis. Et binc plane factum ut sanctis Augu- 
sino, Ambrosio, Chrysostomo, aliisque Ecclesi 
Patribus tot tribut: progressu temporis homili:x fue- 
rint, quxe tamen omnes ab ipsis nequaquam prodie- 
rant. 

Utcunque id sit, non me poenitet hzxec omnia pu- 
blici juris fecisse, eque sub nomine sancti Maximi 


Taurinatis universa produxisse, tum quod alie hic' 


homilix habentur, quibus preefixum non fuit Maximi 
nomen, et nihilominus ad eumdem procul dubio spe- 


suis locis quos ei debeamus monebimus. 


LUDOVIC. ELLIES DUPINIUS. 


In secunda parte 11] voluminis Bibliothece ecclesia- 
stícorum scriptor., Monte-Hannonie, anno 1634. 


Maximus episcopus Taurinensis floruit Honorio et 
Theodosio imperantibus. Vitam egit usque ad annum 
465 ; quoniam eo anno reperitur interfuisse Roma- 
n: synodo sub Hilario pontitice. Plures exstant ejus 
homilie, quarum pars major a Gennadio recensetur. 
De eo testimonium pr:xebet in divinis litteris versatum 
fuisse, et faciliter eXxtemporaneas conciones ad po- 
pulum habuisse. Aliqux sunt de Natali Domini, de 
Circumcisione, de Epiphania, de Paschate, de Pente- 
coste, pro duabus dominicis de Adventu, in die Cine- 


ctant, tum etiam quod eam in omnibus styli simili- B rum, in dominica Palmarum, et de Passione Domini. 


tudinem deprehendere mihi visus sum, qui: unum 
eumdemque scriptorem satis deceat. 

Czterum sermo 4 in sancti Alexandri mülta habet 
communia ac simillima cum altero sermone ejusdem 
argumenti inter opera saneti Augustini antiqu:e edi- 
tionis. Antea quoque prodierunt sermo 6, 7, 8, 9 de 
sancto Eusebio martyre Vercellensi, nempe in libro 
cui titulus : Antiquorum Patrum sermones et episto- 
le, de.sancto Eusebio Vercellensi episcopo et martyre 
collecte jussu Joannis Francisci Bonhomii episcopi 
Vercellensis, ac impresse Mediolani anno 1581. Isti 
vero sermones in nostro codice recitati dicuntur 

: Vercellis, et propterea auctorem designant, qui in 
alia quam in Vercellensi Ecclesia degeret. Rursus 
vero, cum in margine codicis ter adnotatum ad eos- 
dem sermones reperiatur: Vercelliuum se esse osten- 
dit; nota quod Vercellinus est iste; conjecture fit 
locus S. Maximum, cujus patria ignoratur, Vercellis 
natum fuisse, si tamen eorum quatuor sermonum is 
auctor est. 

Neque sine aliqua animadversione dimittendi ser- 
mones duo, nempe 52 et seq. : De idolis auferendis 
de propriis possessionibus. Eorum ope sententia con- 
firmatur arbitrantium ideo sub primis imperato- 
ribus Christianis ethnicos paganorum nomine fuisse 
notatos, quod eorum superstitio ex urbibus elimi- 
nata, legibusque Czesareis interdicta, se in pagos et 
rude rusticorum vulgus recepisset, unde ne sancti 
Maximi quidem state evelli prorsus potuerat. Ibi- 
dem adhuc aspicere erat aras ligneas, el simulacra 
lapidea , pallentes cespites, mortuos carbones, et sa- 
crificia, et lymphaticos rusticos suo-sanguine diis 
falsis clam, ut puto, litantes. Tu vide Baronium in 
notis ad Martyrol. Rom. die 50 Januarii, et Gotho- 
fredum in notis ad tit. 10 lib. xvi cod. Theodos. Me- 
moratur [cLxv| autem in eisdem sermonibus Domne- 
dius, qui nihil aliud erat sermone corrupto illius :e- 
tatis, quam Dominus. Hac eadem voce usus est non 
uno in loco sanctus Paulinus Nolanus, uti animad- 
verti dissert. 15, tom. 1. Anecdot. meorum , quo si- 


gnificarel sanctum Felicem dominum ae patronum . 


suun. 
Supervacaneum ducimus cataiogum sermonum 


Alias preterea de sanctis, ut de S. Stephano, de S. 
Joanne Baptista, de SS. apostolis Petro et Paulo, de 
S. Laurentio, de S. Cypriano, de S. Eusebio Vercel- 
lensi, de S. Michaele archangelo, de SS. martyribus 
Taurinensibus. Una est de Symbolo, altera de Vigi- 
lantia , ac gratiis agendis post. cibum; alie dus de: 
Eleemosynis ; una de Defectu lune, et tandem legitur 
sermo super illum locum 1sais : Caupomes tui mi- 
scent aquam vino. Sunt omnes 73. Plures inveuiuntar 
inter sermones Augustini et Ambrosii, qux perperam 


" Patribus illis attributze fuerunt, cum S. Maximum 


parentem habeant. Nam et de his mentionem fecit 
Gennadius, et unum eumdemque stylum praseferunt. 
Fieri potest ut nonnullz sub aliorum Patrum nomine 
vulgate homilie S. Maximo restituantur. Breves 
sunt ejus sermones, sed languidi, ornatu enim ca- 
rent, elegantia scilicet et nobilitate. Primum editi 
sunt Maximi sermones Coloni:x Agrippinze anno 4535, 
Antuerpi» anno 1618, Roms anno 1564, et. anno 
1572, Parisiis anno 1614, et anno 1625 cum operibus 
S. Leonis Magni, et in Bibliothecis Patrum. Mabillo- 
nius duodecim homilias uti nondum vulgatas edidit, 
quarum tamen tres apud Ambrosium inveniuntur. 


EDM. MARTENIUS ET URSIN DURANDUS, 


Tomo IX collectionis veterum scriptorum et monumen- 
torum, pag. 154, Parisiis 1755, 


OCCASIONE EDENDI SEX HOMIL. S. MAXIMI HLEC PREMITTUNT. 

In pervetusto codice monasterii Sancti Galli apud 
Helvetios ab annis circiter mille majusculis litteris 
exarato, reperit olim Mabillonius sub nomine S. Au- 
gustini homilias 97 S. Maximi Taurinensis episcopi, 
cujus, inquit, tanta facundia, tantum studium in rem 
Christianam fuit, ut vulgatz ejus homilix dign:e sint 
meliori luce. Quamvis enim codex Sangillensis no- 
men przferat Augustini legitimum honiliarum illa- 
rum parentem vir acutus statim detexit, tum ex st*- 
lo, tum ex Gennadio , qui earum plures commemo- 
rat; sed maxime ope vetustissimi codicis Mediola- 
nensis bibliothece Ambrosiane Longobardicis littc- 
ris ab annis circiter mille exarati, in quo S. Maximi 
Taurinensis episcopi titulus legitur. Ex illis autem 
homiliis pars maxima jam lucem viderat, aut S. Aui- 
brosio, aut S. Augustino, aut genuino eorum auctqri 














ATI 


IN S. MAXIMUM NOTITIA HISTORIO-LITTERARIA. 


178 


attributa. Ineditas tamen in illo Sancti Galli codice A miliz, illud satis insinuat, quod earum alise Ambro- 


21 deprehendit Mabillonius , ex quibus duodecim 12 
in tom. I Musei 1tal. evulgavit. Sex tantum in sche- 
dis viri doctissimi reperimus, quas bic dare peroppor- 
tunum nobis visum est. 
ANDREAS GALLANDIUS. 
Tom. IX Biblioth. vet. Patrum, etc., cap. 9, pag. 31, 
Venet. A715. 

Postquam premiserit Gallandius qu» ipsi viden- 
tur opportuna ad designandam patriam et ortum 
Maximi ex ejus sermonibus presertim eruta, hsc 
de ejus eloquentia et concionandi prastantia ha- 
bet $ 4. 

Dicendi facultate plurimum valuisse sanctum no- 
strum antistitem, cum ex Gennadii testimouio, tum 


ex ipsius sermonibus, quos magna ex parte inemo- Jj 


rat idem presbyter Massilieusis manifeste colligitur. 
Quanto autem in pretio habite olim fuerint ejus ho- 


sio, alie Augustino tributx* perhibeantur, ut ex cura 
et studio cll. Benedictinorum intelligimus , qui in 
ÁAmbrosiaua et Augustiniana opera sub finem sxculi- 
superioris edidere. Verum ut ad rem nobis proposi- 
tam propius accedamus, preter S. Maximi sermo- 
nes, qui jamdiu simul juncti prodiere in vulgus, 
quique postea virorum eruditorum &«pifeia suo auc- 
tori fuerunt restituti, alios complures e tenebris 
eruerunt vir. cll. Mabillonius, Muratorius.et Marte- 
nius, quos una hic exhibemus, etc. 


VINCENTIUS BELLOVY ACENSIS O.-P. 


In opere inedito, cui titulus de Auctoritatibus ss. inter 
alios SS. Putres, quorum sententiis utitur auctor in 
exponendis diversis. argumentis, mentionem habet 
de S. Muximo, ex quo plura desumpsit. Exstat in 
bibliotheca Laurentiana codice 9, plut. $6, part. 
dertere ; olim bibl. Sancte crucis min. conventua- 
lium. Floruit seculo XIII. 


SCHOENEMANNI NOTITIA IN S. MAXIMUM TAURINENSEM | 


8 I. Vita. 

Si tantum rerum gestarum magnitudine quantum 
preedicandi facultate claruisset Maximus, tantumque 
nobis prisca memoria de vita ejus tribuisset, quan- 
tum ipse in scriptis suis ad ingenii morumque imagi- 
nem refingendam materie reliquit, profecto non 
accusanda foret in presenti dicendorum inopia, qux 
adeo de accurata temporis quod in vita transegit de- 
finitione laborare nos facit. Nempe id unum certo 


(Biblioth. hist.-lit. vett. Patrum Latt. tom. 11.) 


non habebunt. Quin nec alterum concedimus , quod 
ex secundo de iisdem martyribus sermone ex injecta 
imperialis edicti de idolorum fanis subruendis men- 
tione ad corroborandam priorem conjecturam affe- 
runt, qua Maximum junioris Valentiniani constitutio- 
nem datam mi cal. Mart. Tatiano et Symmacho coss.,- 
id est anno 391, respexisse existimant (c). Quod qui 
amplectuntur, volunt eo tempore quo duos istos 
sermones habuisset, presbyterii gradu insignitum 


scimus, Maximum episcopum Taurinatis subscripsisse (? eum fuisse, ne scilicet ultra modum anni ejus exten- 


anno 451 epistoke synodicz Eusebii episcopi Medio- 
lanensis ad Leonem Magnum, eumdemque auno 465 
interfuisse concilio Romano sub Hilario Leonis suc- 
cessore coacto, ejusque actis primo loco post Roma- 
num episcopum atque ante metropolitas Ebrodunen- 
sem et Mediolanensem subscripsisse : id quod non 
sedis, sed xtatis longzvz praerogativ;e , ut. qui reli- 
quis in synodo presentibus episcopis prior ordinatus 
fuisset, tribuendum non injuria existimant. . Ab hac 
vero :efatis exploratz» nota retrogradum faciunt ad 
anteriora vit» ejus tempora, qui indiciis qualibus- 
cumque in sermonibus ejus obviis confidunt. Quibus- 
cum non luetabiftur, si ex elogiis ejus in S. Euse- 
bium Vercellensem, Vercellis eum natum educatum- 


dantur, si jam an. 397 episcopali dignitate conspi - 
cuum facerent, quem anno 465 in vivis adhuc fuisse 
compertum est. Sed mihi velat. quominus ea qua 
dietis locis recitat post viginti et plurium annorum 
intervallum tanquam suis temporibus et nuper gesta 
commemorare potuerit. Quemadmodum ex eo quod 
in sermone 4, de Nativitate, ait : Heresim Joviniani 
synodalis noster uno ore damnavit convenius, falso ali- 
quis colligeret eum inter Patres consedisse, qui anno 
989 in concilio Mediolanensi illam hzresim damna- 
runt. Sed si istis virorum doctorum argumentis non 
tantum efficacise tribuimus , quantuin ipei inesse pu- 
tant et ab aliis agnosci volunt, ipsi tamen non nega- 
mus subesse iis aliquam veri speciem hactenus, ut 


que, item sacerdotio initiatum et praedicandi munere D Maximus ineunte s:xculo v vel paulo post initium ejus 


primum in eadem urbe perfunctum esse colligant (a). 
Sed si ex iis quze in sermone de Sanctis Martyribus 
Ánauniensibus, interemptis an. 597, ad memoriam 
eorum commendandam loquitur necessario effici 
existimant sermonem illum aut eodem anno aut 
voaulo post ab eo fuisse habitum (^), nos assentientes 


(a) Vide sermonem 7, 8 et 9, de S. Eusebio, et qu:e 
ex iis adducit Gallandius lib. infra laudando. 
" Y Gallandi in Prolegg. ad t. TX Bibl. PP., c. 9, 


hoc imprimis urget a se recens repertum argu- . 


mentum. 
(c) ldem, $ 5. Qux contra Brunus in Vita Maximi 


muneribus ecclesiasticis fangi coepisse videatur, adeo- 
que versus finem seculi 1v natus fuerit, et forte octo- 
genarius vel nonagenarius etiam, diem supremum, 
zque ac cetera ignotum (d), obierit. 


8 II. Scripta. 
Maximus Taurinensis Ecclesiz episcopus, inquit 


(pag. 458) monet, potuisse eum etiam respicere legem 
heodosii Junioris et Valentiniani III, datam an. 426, 
iisdem Theodosio xi: et V&lentiniano rv cOSS. 
(d) Gennadii super hoc errorem aut librariorum 
potius in eo loco oscitantiam pridem viri docti emen» 
t. D . 


1T9 


IN S. MAEKIMEM TAURINENSEM 


189 


Gennadius in divinis Seripturis satis intentus e$ ad A Ducangio (b), ea aec in Maximianos quadrant, nec 


docendam ex tempore plebem sufficiens , composuit 
in laudem apostolorum tractatus et in Joannis Bapti- 
5t», et generalem omnium martyrum homiliam. Sed 
et de capitulis Evangeliorum et Actuum Apostolorum 
multa sapienter exposuit. Fecit et duos de sancti 
Eusebii Vercellensis episcopi et confessoris vita tra- 
Cfatus , et de saneti Cypriani ; specialem de baptismi 
gratia librum edidit. Scripsit de avaritia; de hospi- 
talitate; de defectt lune; de eleemosynis; de eo 
quod scriptum est in lsaià : Caupones twi miscent 
aquam vino; de passione Domini ; de jejunio servorum 
Dei; de jejunie speciali Quadragesimz, et quod no 
sit in eo jocandum, de Juda traditore; de eruca 
Domini, de sepulcro ejus, et de resurrectione ipsius; 


omnino hie expetebantur. Nempe non tam quareba- 
tur qux vocura sit illarum significatio, quam potius, 
que jure, quibusve indiciis singulas erationeg in hanc 
illamve collectionem adlegerit, praesertim 'eum vix 
credibile sit libros mss. in hoe setis constantes ei 
ducas fuiase. Sed aceipe indicem. 
Jj. HOMILLES 
Deo tempera 
Ll. Ante Natale Demini. 
lI. Iu Adventu dominico, et de eo. quod acriptum est 
Luc. xvu. 
Ill. Super eadem verba Evangelii 
IV,. V. Ante Naials Domini. 
VI-XV. De Nativitate Demini, l-K. Ex his quatuor 


.de accusato et damnato Domino apud Pilatum; de B priores nunc primum sunt edita. 


calendis Januarii. Scripsit etiam homilias de natali 
Domini ; homilias de Theophania, et de Pascha, e$ de 
Pentecoste multas ; de hostibus caznalibus non timep- 
dis et de gratiis past cibum Deo agendis; de peni- 
tentia Ninivitarüm, et multas alias ejus homilias de 
diversis legi, quas retineo [ forsan reticeo]. Eadem 
omnia eodemque pene ordine et designatione recitat 
Trithemius (a), przterea vero de officio Missse librura 
1, de saneto Laurentio hom. 8, et de sancto Stephano 
hom. 4, quibus omnibus enumeratis addit : Scripsit 
et alia multa : sermones et tractatus, epistolas et komi- 
lias, que ad. wolitiam meat non. pervenerunt. Huic 
vero postremo utriusque viri asserto veteres libri 
mss. plane assentiuntur, ex quibus longe plures ser- 


mones quam ab illis diserte laudati erant, iteratis C 


virorum doctorum stadiis, jam pridem sunt eruti, nu- 
per vero et iste numerus ultra dimidium in Romana 
editione adauctus est, omniaque vetustissiinarum et 
optimarum membranarum testimoniis ita sunt contir- 
mata, ut de sinceritate eorum tractatuum qui Mari- 
mo hic asseruntur dubium superesse non possit. Jam 
ergo novissimx hujus editionis indicem et distribu- 
tionem videamus. Constitut» sunt ab editore tres 
classes seu collectiones, homiliarum scilieet, sermo- 
num et tractatuum, quibus adjecta sunt dubia aut que 
Maximo plane videbantur indigna, inter qus etiam 
epistole duce. Homilix» porro et sermones trifariam 
divise sunt-et inseriptse de Tempore, de Sanctis et de 
Diversis : quibus nominibus plerumque signifieari 


XVI. De calendis Januariis. 

XVII-XXVIIL De Epiphania Domini, - XII, ex quibus 
I, II, III, IV et Vi a Bruno primum sunt reperte. — 

XAXIX-XXXV. De baptiamo Chrigti, 1- VII, quarum II, 
III, IV et V antea erant ineditz. 

XXXVI. In die Cinerum. 

XXXVII. De jejunio ()uadragesimo. 

XXXVIII.-XLIV. De Quadragasima, lI-VIIL 

XLV. Dominica ia ramis Polmorum. 

XLVI. De accusato ei judieato Domino apud Piletum. 

XLVII. De eodem judicio. 

XLVIII. De Juda proditore. 

XLIX. De passione et cruce Demini, I. 

L. De cruce Domini, Il. 

Li, LH. De sancto Latrona I, Hl. 

Lil. De penitentia Petri ot ostiaria ancille. 

LIV. De eodem Petro apostelo. 

LV. De festo Pascha, L. 

LVI. De Maria Magdalena et resurrectione Domini, H 

: LVI-LIX. De eadem Pasche solemnitate, Hl-V. 

LX. De Ascensione Domini. 

LXI-LXIH. De solemnite sanct  Peutecosies 
]-Bi. 

De sanctis. 

LXIV. In natali S. Stephani levite e& protemar- 
tyris. 

LXV-LXVII. In die nativitatis S. Joannis Baptiste, 
I-Hl. 

LXVIII-LXXIN. In natali SS. postolorum Petri 


solent orationes mobilibus diebus festie, de laudibus D et Pauli, I-VI, quarum ultima hactenus fuerat in- 


sanctorum, martyrum et confessorum in solemni eo- 
rum natali die habite; et qux» ad locum aliquem 


sacrarum Scripturarum illustrandum pertinent , aut, 


solemnibus quibusdam occasionibus fuerunt recitata. 
Hzc distributio editionibus superioribus est consona 
et debetur lectionariis antiquis, ex quibus primum 
Maximi sermones seligi coeperunt. Quibus autem. de 
causis priorem amplexus sit, nec ipse explicat, nec 
alius quisquam facile deteget. Nam qua ab eo aífe- 
runtur de homiliarum et sermonum discrimine ex 


Quemadmodum enim Gennadius alios tractatus, 
Msi appellat sie Trithemius in libros et 
homilias dj pescit et utroque nomine eosdem fere 


edita. 
. LXXIV-LXXVI. In natoli S. Laurenti levite et 
martyris, T-IIl. 

LXXVII-LXXVIIL. 7n nateli S. Kusebiá Vercellensis 
episcopi, I, I. 


. LXXIX, LXXX. In. natali S. Cypriani episcopi & 
martyris. 

LXXXI, Il. In natali SS. martyrum Taurinen- 
sium. Qctavii, Adventii et Solutoris. 

LXXXIIL. Be sanctis s martyr. 


quo ues ille 
. (b) In Pre d d 28, pag. 57. 





im 
) De diversis. 
LXXXIII. De traditione symbdi. 
LXXMIV. De corpore Christi. 
LXXXV. De eo quod scriptum est, Quis putas, efc. 
LXXAXVI. De bellico tumultu. 
LXXXVII. De hostibus non fémendie. 
LXXXVIM, LXXXIX. De mon tmendis hostibus 
carnalibus et gratiis post cium Deo agendis, 1, 1l. 
. XC. De pasitentia ot jejuniis Ninisitarum, I. 
XCI. De Ninivitie, Il. 
XCII. De barbaris non timendis ei qui. Deum timet, 
ei de sancto Eliseo, l1. 
XCIH. De eodem S. Eliseo, WM. 
- XCIV. f» repartitione ecclesie Mediolanenais, ante- 
hac inedita. 
. XCV, VI. De avaritia, I, Il. 
. XCVII, Vlll. De eleemosynis e$ de muliere Samari- 
tana, 1, il. 
XCIX. De hespitalitate. 
- €, CI. De defectione lune, 1, V. 


. CH. De eo quod scriptum esi Ioaiet 1: Caupones tui . 


miscent aquam vino, ete. 

CIUI. De calendis gentilium. 

CIV. De hurreticis peccata vendentibus. 

CV. Quod non debent clerici negotiari. 

CVI. De timore Dei el correctione linguarum. 

CVIl. De eo qued scriptum esi in psal. cxvm : Boni- 
tatem, eic. 

CVH. Seper illa Evangelii Matthei v1 : Ascendit 

Jesus, etc. 

CIX, X. De grano sinapis, I, H. 

CXI. Quod simile sit regnum Dei fermento. 

CXII. Increpatio ad populum de absentia. sua. ab 
ecclesia. 

CXII. Post increpationem allocutio. 

CXIV. De eo quod scriptum est Matthari xxn : Red- 
dite, etc. 

CXV. De eo quod dicit Dominus in Evangelio Mat- 
thi vin : Vulpes foveas habent, etc. 

CXVI. Ubi Dominus sabbato manum aridam curavit, 
Luc. vi. 

CX*YH. De camelo. 

CXVIIHl. De margarita. 

H. SERMONES. 
De tempore. 

Jj. Ante Natale Dominl. 

Il. De duobus in lecto uno, Lucze xvn. 

Ili-V. De Natali Domini, 1-Hll. 

VI. De calendis Januarii. 

VII-X. De die sancto Epiphanie , MV. 

XI, XII. De baptismo Christi, 1, Il. 

XIII. De gratia baptismi. 

XIV. De jejunio generali. 

XV. De jejunio Domini in. deserto, et. quod non in 
solo pane vivit homo, Matth. iv. 

XVI-XXVIU. De Quadragesima, H1-XIV, inter quos 
JI, VI, IX et X nunc demum proferuntur. 

XXIX-XLUI. In Paschatis solemnitate, I-KXV, ex 

quibus Ill, IV, V, VI, VII, antea erant inediti. 


NOTITIA HISTORICO-LITTÉRARIA. 


D CV. De verbis Evangelii Marci vm : 


182 

XLIV-VII. De Ascensione Domini, I-IV, quorum ul- 
timus nunc Bruno debetur. 

XLVIII-LIII De Pentecoste, Vl. Alii duo de eo- 
dem argumento ex codicibus Gallicanis receus eruti 
in fine ante appendicem adjeeti sunt, quod opere jam 
dimidia parte abeeluto allati essent. 

De sanctis 

LIV. In natali S. Agnefio. 

LV-LIIIL De nativitate S. Joannis Baptiste , IX, 
inter quos inediti antea IIl, IV, V, VIl et VIU. 

LXIV-LXVII. 1n natali SS. apostolorum Petri ae 
Pauli, I-IV. 

LXVHI-LXXI. De natali S. Laurentii levite et 
martyris, I-IV, quorum II, lll, IV, primum nung in 
lucem prodierunt. 


B  LXXILLXXV. De S. Cypriano, TV. 


LXXVI. De natali sanctorum, precipue Cypriani. 

LXXYU, LXXVIII. De SS. Machabiis, 1, V. 

LXXIX, LXXX. De SS. martyribus Alexundro, 
Martyrio et Sisinnio, I, lI. 

LXXXI. In natali SS. Machabeorum et S. Eusebii 
Vercellensis episcopi. - 

LXXXII. De SS. martyribus Cantio, Gantiano. à 
Cantianilla. 

LXXXIII. In natali S. Stephani protomartyris, au- 
tea ineditus. 

LXXXIV-XC. De natali. plurimorum SS. marty- 
rum, I-VIL, quorum IV, V, Vl et VII nunc. priinum 
eduntur 

XCI. In natali plurimorum confessorum, antea jain 


ineditus. . 
De diversis. 


XCII. De mirabilibus. 

XCIII. De evangelica piscatione, a Bruno deanum 
inventus. 

XCIV. De hospitalitate. 

XCV, XCVI. De eo quod scriptum est, Sicut tuba 
exalta vocem tuam, etc. 

XCVII, XCVII. De Zachao, I, Tl. 
XCIX, C. De idolis auferendis de provriis possessio- 
nibus. . 

CI. De speculatore posito filiis Israet. 

CII. Increpatio ad plebem, etc. 

CIlI. De calice aque frigida. 

CIV. De quinque panibus et duobus piscibus. 
Cum turba 
multa esset cum Jesu, etc. 

CVI. De muliere Cananca, ineditus antea. 

CVII. De fraterna correptione, quem hic demum in 
lucem protraxit Brunus. | 

CVIII. De castitatis studio, e mss. recens erutus 

CIX. Contra loquendi pravitatem, hic primum 
editus. 

CX. De servo centurionis in Evangelio. 

CXI. De eo quod scriptum est, Venite ad me, omues 
qui laboratis et onerati estis, Matth. n. 

CXII. Super lila verba Evangelii, Quis putas major 
erit in regno celorum, Matth. xvm, antea ineditus. 
His accesserunt opere jam pene finito. ) 





185 
CXIII, CXIV. De Pentecoste, VII, VIU. 
CXV, CXVI. In adventu divitum, I, II, post tracta- 


tus eollocati. 
Hi. TRACTATUS. 


I-II. De baptismo, 1, H, IIl. 

IV. Contra paganos, antea ineditus. 

V. Contra Judaos, antea pariter ineditus. 

VI. Expositiones de capitulis Evangeliorum , quem 
nunc primum eruit Brunus, eumdem esse arbitratus 
qui a Gennadio memoratur. 


In appendicem conjecti sunt. | 


Sermones : I, lH. De adventu Domini, antea inediti. 
Ill. De praeparatione ad Domini Nativitatem. IV. De 


IN S. MAXIMUM TAURINENSEM 


184 


8 III. Editienes. 
Homilie et sermones SS. Patrum communi fere 


hac utuntur fortuna, ut de auctoribus earum aut 
plane nulla, aut obecura saliem et incerta fama ad 
nos delata sit, doctorumque hominum judicia divisa 
identidem fuerint atque inter se discrepantia. Cujus 
rei causa maxime hzc fuit, quod harum meditationunu 
non ea cura ab ipsis auctoribus sit habita, qua caete- 
ris suis libris prospexerunt, quos et cuim amicis suis 


eommunicasse et frequenter describendos dedisse, 


emendasse item, atque etiam, si aliquis numerus es- 
set, in unum collegisse novimus. Át sermones, quos 
ex tempore fere meditari solebant, nonnisi ab au- 


dientibus excipiebantur et vix unquam .sub oculos 
auctorum suorum redibant. Ex ejusimodi autem eom- 


Natali Domini, antea ineditus. V. Super illa verba B wyeptariis, in quos forte non unius doctoris tractatus 


Matth. c. 1 : Defuncto Herode apparuit in somnis 
Joseph in Egypto, etc., antea ineditus. VI. In vigilia 
Pasche. VI. De die dominice Ascensionis, antea ine- 


ditus. VIII. De Pentecoste. IX, X. De S. Joanne Bap-: 


. ista, quorum I antea ineditus fuit. XI, XII. De Assum- 


ptione beate Marie Virginis, Y, ll, quorum posterior 


ineditus. XIII et XIV. In natali SS. martyrum Na- 
aarii et Celsi, L, Il. XV. De S. Vincentio martyre. 
XVI. In natali S. Laurentii, antea ineditus. XVII. 
De Salomone. XVWMI, XIX. In dedicatione Ecclesie, 
L H. XX, XXI. De S. Eusebio episcopo et martyre 
Vercellensi, I, 1. XXII, XXIII. De S. Eusebio et de 
Machabois, IM, IV, XXIV. De natali unius confessoris 
pontificis. XXV. In dedicatione Ecclesie, antea ine- 


ditus. XXVI. De primitiis et decimis. XXVII. De honore C 


et de dilectione erga parentes el de decimis, antea ine- 
ditus. XXVIII. De sancta Christi resurrectione. XXIX. 
De [estivitate S. Stephani protomartyris. XXX. In 
festo dedicationis Ecclesie. XXXI. In octava S. Ste- 
phani, omnes nusquam antea vulgati. 

Homili:zx : I. Dominica 5 Adventus, super Evangelium 
secundum Mattheum n. 11. Super Evang. S. Joannis 
u. Ill. Super Evang. secundum Matth. n, ineditze 
antea. 

Epistole : I. Ad amicum cgrotum. lI. Ad amicum 
egrotum de viro per[ecto. 

Multa$ Maximi homilias atque sermones intercidisse 
ex luculentis indiciis conjicit editor Romanus. 

Benedictinorum, qui Ambrosii operibus insudarunt, 
erat conjectura, libros de Sacramentis, qui vulgo 
Ambrosii nomen ferunt, forsan non alium «quam 
Maximum auctorem habuisse. Cui locum praebuisse 
videtur id, quod Mabillonius paulo ante observave- 
rat, nempe istos libros de Sacramentis, qui Ambrosio 
jn editis tribuuntur, absque auctoris nomine inseri 
sermonihus S. Maximi in codice Sangallensi, atque 
in sermones septem distribui sub hoc titulo, Incipit 
prima die in Pascha; ita ut singuli sex libri singulos 
sermones constituant pro totidem hebdomad: die- 
bus ; et quidem septimus ab extrema parte libri sexti 
incipiat ab his verbis : Aliud Psalmorum David licet 
nunc libellus sit, etc. Sed novissimus editor ad ea ani- 
mum non advertit 


colligebant, conficiebantur deinde breviaria seu le- 
ctionaria diversarum ecclesiarum, delectu, preut 
maxime conducere viderentur , vel secunduin singu- 


. las doimninicas, vel dies festos mobiles sanctorumve, 


habito. Quorum ut alia aliis erant locupletiora, sic, 
ut occasio ferebat, aut eorum qui colligerent cura 
Socordiave nomina auctorum modo ascribebantur, 
modo amissa fuerunt; alibi nomen potioris, id est, 
cujus vel plurimx homilie inessent, aut maxime in- 
signes, volumini prxfigebantur. Interdum tamen ac- 
cidit ut integrz etiam insignis alicujus oratoris ser- 
monum collectiones vel in ecclesiarum vel privatorum 
usum conderentur. Sed partim fraude, partim levi- 
tate describentium in his imprimis turbatum fuit. 
Pre cxteris confuse sunt et in unum sxpius congestz 
homilix Augustini, Ambrosii, Maximi et Cxsarii, non 
solum quod numerosissim:e erant, sed etiam per si- 
militadinem quamdam quz in dicendi ratione alteríus 
cum altero, velut Cesarii cum Augustino , Maximi 
cum Ambrosio etiam nunc observatur; nec mere opi- 
nionis - res est, sed ut Ambrosii editores Benedictini 
de Maximo ostenderunt, ex imitatione et quadam 
veluti :emulatione est profecta. Presentis igitur et 
superioris seculi exeuntis potissimum meritum hoc 
fuit, ut ista ab invicem discernerentur et cuicunque 
hoinini veri ac genuini fetus sui assererentur, quod in 
C:esario prestitit Steph. Baluzius, in Augustino Be- 
nedictini, iidemque in Ambrosio , porro in Zenone 
et Leone M. Bállerinii fratres, in Maximo denique, 


^ post nui contemnenda alioruni conamina, qu:e paucis 


nunc attingere placet, Bruno Brunus. Neinpe typis 
primum exscribi coeptae sunt Maximi homiliz in Ho- 
miliario doctorum, quod olim jussu Caroli M. ador- 
nasse creditur Paulus diaconus, vulgo Alcuinus, cujus 
antiquissima editio prodiit Spirz 1482 per Petr. Drach, 
novissima, si bene memini, Colonix apud Euch. Cer- 
vicornium an. 1530. At in eadem urbe an. 1555 sep- 
tuaginta quatuor homilias ejus a Damiano Ascen- 
diensi D. Benedicti Colonie apud S. Panthaleonem 
abbate acceptas separatini excudi fecit Joannes Gym- 
nicus, &epius deinceps variis in officinis et diverso 
habitu iteratas. Nam an. 1554 Rom:e apud Paulum 
Manutium in choro scriptorum ecclesiasticorum à. 





185 


obtinuerunt ; anno 1579 Colonix Agrippine repetitz 
sunt, adjectis Petri Chrysologi sermonibus ; ab anno 
vero 4615 cum Leone M. et aliis scriptoribus, quorum 
collectio per Theoph. Raynaudum an. 1655 aliosque 
deinceps fuit adaucta, Parisiis et Lugduni frequen- 
tissime, aliquoties etiam in PP. Bibliothecis impres- 
&e sunt. Interea an. 1684 monachi Benedictini e con- 
greg. Sancti Mauri Parisiis in tomo V opp. S. Augu- 
stini plurimos sermones vulgo Augustino ascriptos 
Maximo restituerunt, ejusdemque congreg. socius 
celeberrimus Joan. Mabillonius ex codicibus mss. op- 
lime note in ltalia et Helvetia repertis, duodecim 
Maximi sermones, omnes fere ineditos antea, evul- 
gavit in Museo Italico, 1687, cujus contubernalis sui 


NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA. 
Petro Galesinio editorum proximum a Salviano locum A 


1496. 

Basilez, per Nic. Kessler, iu-fol. S. Maximi Tau- 
rinensis aliquot homilie; in Homiliario doctorum 
Caroli M. repetitz editionis. 

Sine anno. 

Colonizx, per Conr. de Homborch, in-fol. Maximi 
episcopi homilie aliquot, in eodem Homiliario; qua 
editio inter Augustiniana est notata. 

SAECULO XVI. . 
1516. 

Lugduni, per Joh., Clein. Alemannum , in-fol. 
Beati Maximi episcopi sermones; in Homiliario do- 
ctorum. 

1529. 
Ibidem, per eumdem, in-fol. B. Maximi sermone; 


vestigiis insistentes, aliorumque mss. haud rarum B in eadem collectione Homeliarum denuo impressa. 


omen secuti Ambrosii editores an. 1690 insigni Maxi- 
mum homiliarum copia, Ambrosio jure, ut sibi visi 
sunt, adempta, locupletarunt. Horum conatibus suc- 
cessit Lud. Ant. Muratorius, excusso denuo codice, 
quem Mabillonius primus tractaverat, Ambrosiano, 
et-propositis ex eo haud paucis ineditis in Anecdoto- 
rum tomo IV an. 1715, sicut ex ipsius Mabillonii 
schedis paucula adhuc. elicuerunt socii ipsius quon- 
dam Edmundus Martene et Martinus Durand, in col- 
lectione amplissima an. 1733 prolata. Anno 1741 et 
1748 Maximi homilie iterum Venetiis excusx sunt 
cum Leonis M. operibus, in quibus duabus editioni- 
bus fortasse antiquior ista collectio cum hisce recen- 
tioribus incrementis est conjuncta. Etenim a Gallan- 
dio in Bibl. PP. Veneta an. 1775, nonnisi ea que 
Mabillonius, Muratorius atque Martenius collegerunt 
exhibita sunt. Tandem hzc omnia atque alia multa 
nondum antea visa ex codicibus mss. fere innume- 
ris denuo eduxit, -nova ratione disposuit, animadver- 
sione critica, argumentis, admonitionibus et notis 
uberrimis instruxit Bruno Brunus Romanus, clericus 
reg. scholarum piarum, in editione qux nuper, an. 
1784, Romz jussu Pii VI P. M. est adornata, queque 
tantum ab editoris industria nacta est honorem, quan- 
tum specie ac splendore pontifice summo ac rege, 
cui dicata est, digno inter omnes Patrum Latinorum 
fulgentissimas editiones excellit. Plura de his, si cu- 
pis, evolve hunc singularum editionum indicem. 


SACULO IY. 
1482. 


Spir:, per Petrum Drach, in-fol. S. Maximi epi- 
scopi homiliz (varie de Tempore) ; in Homiliario do- 
ctorum editionis, cujus jam ad Augustinum et Leo- 
nem facta est mentio. | 

|. 4495. 

Basile: per Nic. Kessler, in-fol. S. Maximi epis- 

copi homilie ; in eodem flomiliario. 
44194. 

Norimbergz, per Anth. Koburger, in-4. S. Maximi 
homilie; in Homeliis omnium doctorum de sanctis, 
que nova est et a precedenti olane diversa col- 
lectio, B 


1525. 

Ibidem , per honoratum virum chalcographum 
Joannem Crespin, in- fol. Sermones varii beati Ma- 
ximi episcopi, inter easdem flomelias doctorum ec- 
clesiasticorum, elc. 

1550. 

Coloniz, ex officina Eucharii Cervicorni , in-fol. 
Sermones varii beati Maximi episcopi ; inter homilias 
prestantissimorum Ecclesie doctorum , qu: in titulo 
nunc ex vetustissimis codicibus integritati restituta el 
aliis antea impressis aucte dicuntur. 

1535. 

Coloni, apud Joannem Gymnicum, in-8. Opus 
insigne homiliarum hiemalium et zstivalium tam do 
tempore quam de sanctis divi Maximi episcopi Tau- 
rinensis, qui et in homiliis declamandis ad populum 
fuit vere maximus. Addit» sunt aliquot homiliz D. 
Joannis Chrysostoumi eruditissimz et prope divinz, 
antehac non excuse. Cum indice. 

Inscripsit editor opusculum hocce Damiano Ascen- 
diensi ordinis D. Benedicti Colonie apud S. Pautha- 
leonem, eidem, cui totum acceptum referebat, quem- 
que magna cum gratulatione ob hanc prxclaram do 
studiis theologicis bene merendi occasionem adhor- 
tatus est, ut si quid hujus scriptoris reliquum apud 
ipsum esset, operam daret ut in lucem propediem 
veniret. Hanc Joannis Gymnici ad religiosum et eru- 
ditum virum Damianum epistolam integram iterum 
exscribendam dedit Bruno Brunus in editione Ro- 


D mana, pag. 158. Quocirca nescio qui factum sit , ut 


idem doctissimus et diligentissimus vir in praef. pag. 
14, asserut, Damiani hanc S. Maximi homiliarum 
collectionem ideo demum a Joanne Gymnico Colo- 
nie an. 1555 editam fuisse, quod ipse morte prze- 
reptus eam in lucem emittere nequivisset. Insunt 
autem partis hiemalis de tempore homilix€e sequentes: 
De Adventu. Domini, I, 1f. In vigiliis Natalis Domini, 
Il. In Natali Domini, 1-VI. In Circumcisione Donini, 
sive de calendis Januarii increpatio, I. In Theophania 
Domini, I-VIlI. In die Cinerum, I. De jejunio Qua- 
dragesinue, 1-IV. Dominica in Ramis Palmarum, in 
illud psalmi : Deus, Deus meus, respice me, I. De 
accusatione Domini apud Pilatum, I, Il. De Juda tra: 





130 


IN S, MAXIMEM TAURINENSEM 


188 


ditore, 1. De passione et eruce et sepultura Domini, À bris octo, aliisque Paciani, Sulpicii Severi, Dorothe 


]HV. De sancto latrone, Petra. apostolo. et ancilla 
estiaria, I-IV. Homilix autem partis.cstive de tem- 
pore sunt : In solemnitate paschali , I-V.. In letaniis 
el Ninivitarum jejuniis, l. In solemnitate Pentecostes, 
Lll. Porro homiliz hiemales et c&astivales de sanctis : 
Iu natali divi Stephani, I. In natali dive. Agnetis, I. 
In natali Jivi Joannis Baptiste, VIII. In natali san- 
ctorum Petri et' Pauli apostolorum, I-V.. In natali 
divi ^ Laurentii martyris, II. In natali divi Eusebii 
Vercellensis episcopi, V, Il. In. nqtali divi Cypriani 
episcopi et mastyris, I, Yl. In feriis divi Michaelis, 1. 
In natali sanctorum. Taurinorum martyrum, 1l. Deni- 
que homilie de diversis : De expositione symboli , t. 
De non metuendis carnalibus hostibus el gratiis post 


et Haymonis Holberstatteneis opusculis, edente Pe- 
tro Galesinio, yp. 85-184. 

Bditionis hujus jam in primo temo operis nostri 
ad Pacianum mentionem fecimus, nec sane Maximus 
plus ab eo quam Pacianus lucri fecit. Nihil enim no- 
tarum acceseit, sed ex Gymmici editione simplicitez 
sunt repetit przíixo quoque eodem indice et Gen- 
nadii testimonio. Admonemur autem a Brunone 
Bruno, binam hujusce collectionis Patrum exstare 
editionem, eodem anno, eodem charactere eademque 
forma, a Galesinio vulgatam ; primam enim testa- 
tur sibi in concinnanda nevissiea collectione presto 
fuisse ex bibliotheca Florent. collegü 8. Joannis 
Evangeliste, alteram autem multo illa perfectiorem 


cibum agendis, l, 1l. De avaritia vitanda, I, Hl. De B et completiorem Rom: sese naetum fuisse, additque, 


eleemosynis largiendis, I, V. De hospitalitate, 1l. De 
defectu luna, l. Super illud Isaig : Caupones tui 
miscent aquam vino, J. Summa 74 Honiliarum 
Chrysostomi sunt 12, unaque prxterea Origenis. In- 
dex in titulo promissus non alius est quam harum 
ipsarum homiliarum, qua verbis initialibus singulze 
significantur. Prxmittitur Gennadii testimonium. 

' 1535. 

Basilez, per Hieron. Froben. et Nic. Episcopium, 
in-fol. S. Maximi Taurinensis sermones; inter Am- 
brosiano vulgo dictos in tomo llI opp. Ambrosii edi- 
tionis Erasmo-Costerianz., pp. 225-525 
9 Isti quidem sermones non in hac demum Ambrosii 
editione prolatj sunt, sed :eque in prima jam Eras- 


miana comparent? et in superioribus Basileensibus C Mediolani 


fuerunt editi; quas omnes , si lubet, aliquis Maximi 
editionibus accepseat. Sed quia nostra non tam re- 
fert scire quidquid ex Maximi meditationibus tacito 
auctoris vel adeo sub alterius no:iine passim excu- 
um sit, quan) qux vel primitus nomen ejus gesserint 
vel sensun ei fuerint restituta: prtermissis aliis 
hanc Costerianam commemoramus, in qua primum 
singulis sermonibus auctor suus ascriptus est. Nempe 
hzc Costerii opera fuit, non Erasmi. In quo corri- 
gendus est novissimus editor Bruno Brunus, qui in 
prefatione Romana. editionis (8 &, p. 15), Erasmi 
in opusculis Maxümi distinguendis et ad manuscriptos 
eodices exigendis laudat industriam, confisus scilicet, 
nun suis oculis, sed Casimiro Oudino, cujus tamen 
locum propriis verbis allatum non recte cepit. Eras- 
mus enim nihil amplius statuit quam esse sermones 
istos supposititios et nihil habere Ambrosianz veng. 
. Costerius vero plerosque Maximo, fum ex mss. co- 
dicum fide, tum ex impressis attribuit; quod ipsum 
Oudinus dicto loco confirmat, in eo solum falsus, 
quod omnes omnino Maximo attribuisse Costerium 
dicat. Ceterum quantum Costerio Coloniensis Ma- 
ximi sermonum editio profuerit quamve diligens in 
- evolvendis mss. libris hac in re fuerit, alij videant. 
| 1564. 

Rome, apud Pgnlum Manutium Aldi. F. in dibus 
populi Romani, in-fol. Maximi Taurinensis homilize, 
cum Salyiani de vero Judicio et Providentia Dei li- 


non satis admirari potuisse, quod a Galesinio silen- 
tio przetermissa fuerit, nec minus, qued de Gymnici 
editione prorsus ille taceat. Sed quod postremum 
attinet non. tantopere mirabitur qui cognoverit. uul- 
lius omnino editionis superioris mentionem a Gale- 
sinio factam esse. 

519. - 


Coloni» Agrippin:ze, apud Joan. Carolum Munich 
et Petrum Ketteler, in-4. S. Maximi episcopi Tauri- 
nensis homiliz hiemales et :estivales pariter insignes ; 
cum Petri Chrysologi sermonibus h. a. et loco pri- 
mum in Germania editis. Deest index sezrmonum in 
prima adjeetus. 

1584. 
S. Maximi episcopi Taurinensis 
sermones quatuor de sancto Eusebio nartyre Vercel- 
lensi; in Antiquorum Patrum sermonibus et epistolis 
de'S. Eusehie Vercellensi episcopo et martyre, col- 
lectis jussu Joannis Francisci Bonhomii episcopi Ver- 
cellensis. 

Laudat hanc editionem Muratorius in praef. ad 
sermones a se editos in Anecdotis , inter quos qua- 
tuor illi sunt de sanctis VI, VII, VIH et IX. 1n novis- 
sima Romana editione autem nonnisi unus ex iisdem 
inter genuinos locum occupavit, sermo 81 de Sanctis, 
inscripius in natali SS. Machabeorum et S. Eusebii 
V. E. et M., incipiens a verhis Ad celebritatem pre- 
sentis diei; reliqui tres in appendicem sunt relegati 
u. 21, 22, 25, iucipienles verbis, Dwn ad obsequia, 
eic.; Licet me, (ratres , charitati vestra , etc. ; et 
Quanquam, dilectissimi (ratres, etc. 


4588. 


Lugduni, ex officina Junctarum, in-fol. S. Maximi 
Taurinensis ep. homiliz ; in Bibliotheca homiliarum 
el sermonum priscorum Ecclesie Patrum , Laur. 
Cumdii et Gerardi Mosani, per totum opus dispersa. 


SA&GULO XVII. 
1619. 


Parisiis,.... in-fol. S. Maximi Taurinensis ep. 


' homilie, cum Leonis M. et Petri Chrysologi operi. 


bus. Sic Bruno Brunus asserit. 








199 
1044. 
Parisiis, apud Claudium More.tum, in-fol. Esdem ; 
cum iisdem. Vide sequentes. 
1618 
Parisis, sumptibus Sebast. Cramoisy, via Jaco- 
bea, in-fol. 8. Maximi Taurinensis episcopi homiliz, 
cum Leonis M. et Petri Chrysologi operibus, medie 
loco, pp. 550-706. Additus est index rerum Leoni et 
Maximo communis, Bruno Brunus in recentissima 
Maximi editione, alteram borum Patrum editionem 
Anterpiz 1628 factam esse prodit. 
. Colon. Agripp., sumpt. Ant, Hierat., in-fol. S. 
Maximi Taurinensis homilix ex editione Romana ex- 
presse in tomo V, part. 4, Bibliotheez PP. 
1622. 


NOTITIA HIRTORICO-.ITTERAMA. . 
A episcopi Taurinensis homiliss, cnm. operibus Leonis 


. 


M., etc., in aucta Raynaudi collectione h. |. et a. 
vecusis. Novissimus editor homiliarum S, Maximi 
aliam insuper hujusce collectionis editionem Parisiis 
an. 16792 factam notat; quam vere, nescio. 

1672. 

Lugduni, apud Hugonem Denovallay., in-fol. S, 
Maximi Taurinensis episcopi homilie 74; in. eadem 
collectione denuo recusa ; teste Brunone Bruno. 

A6TI1. 

Lugduni , apud Anissonios fratres. , in-fol. S. Mo» 
ximi Taurinensis episcopi homilie 74; in tomo V] - 
Bihliothecee max. PP., pagg. 1-49. 

Rom», sumpt. Pontii .Bernardon. , in-fol. Latinj 
Latiuij observationes et correctiones in homilias &. 


Lugduni , sumptibus Claudii Landry., in-fol. Ma- g Maximi episcopi Taurinensis; in Bibliotheca sacra 
ximi Taurinensis ep. homilie ; cum Leonis, Petri — et profand, p. 164. 


Chrysologi, Fulgentii, Valeriani et Asterii operibus, 
pagg. 195-246. 
1623. 

Parisiis, .... in-[ogl. S. Maximi Taurinensis ep. 
bomilie 74, cum iisdem Leonis M. aliorumque ope- 
ribus. Testapte Bruno. 

1655. 

Lugdunj,.... in-fol. S. Maximi Taurinensis ho- 
mili , cum Leonis M. aliorumque, quibus Heptadem 
Presuljum confecit Theoph. Raynaudug operibus. 

16M. 
. Parisiis,.,. in-fol. Ex:dem; in recusa Raynaudi 
collectione Leonis M., ete. Laudat hanc editionem 
Quesnellus in praef. ad Leonem. 
| 1661. 

Parisiis, apud Simeonem Piget, bibliopolam jura- 
tum, via Jacobza ad insigne Prudentim, iu-fol. S. 
Maximi Taurinensis ep. homilie ; cum operibus Leo- 
nis M., Petri Chrysologi, ete, , auctis Amedeo Lau- 
sannensi, pp. 193-246. Ad paginas superiori re- 
spondet. 

1662, 

Parisiis, sumptibus Antonii Bertier., iu-fnl. S. Ma- 
ximi Taur. episcopi homilis in Francisci Gorhefisii 
Bibliotheca Patrum concjonatoria. In recensu aucto- 
rum quorum homiliz hic collegt: exhibentur, etiam 
Maximus locu u inyeni. Adjecit. etiam editor tomo 
VII, p. 45, 1 oyum ad fesjum Nativitatis S. Marie ex 
codice S. Germani Pratensis titulo in ejus Assumptio- 
nem, sed qui magis ad Festum Annuntiatiopis spe- 
(lat. 

1810. 
. Cygnem, typis et sumptib, Sam. Ebelii., in-8. S. 
Maximi Taurinensis episcopi homiliz tres in Solem- 
nitate nativitatis Domini nostri Jesu Christi : in divo- 
rum PP. veterumque Ecclesi doctorum aliquot, qui 
pratione solua scripserunt, homiliis et meditatt. in 
festum Nativ. J. Chr. collectis a Christiano Daumio, 
pp. 121-27. Sequitur. editionem  Bibliothece PP. 
Coloniensis. Bust I, Il, VI, alias IV, V, IX. 

1011. 


Parisiis, sumpt. Petri Variauet. in-fol. S. Maximi 


Editio quam hz pota respiciunt, fuit Parisina 
apud Michaelem Sonnium. Ab editore Romano non 
neglectze aunt. 

1684. 

Parisiis, apud Franciscum Muguet., in-fol. Maximi 
Taurinensis homilie aliquot ex Auguatinianig se- 
creto et in appendice sermonum supposititiorum 4 
patribus Maurinis notat& tomo Y operum Augustini, 
nimirum in clas&e prima sermonum de Scrip(uris 
Vet. et Novi Testamenti : 1» Sermo 80 in Matth. 
xxvii, de Juda proditore, tam in codicibus mss. quam 
editis Maxima tributus, olim de Tempore 128, et po- 
stea in append. 48. 2» Serino 82 de Verbis Evangelii 
Luce m : Venerunt, ew., a Lovaniensibus Maximo 
tributus, olim de Verbis Domini 19, et postea in app. 
9, et inter Ambrosianos. Benedictini tamen dubitapt 
an etiam Maximum auctorem habeat. $^ Sermo 109 
de Verbis Aclor. i : Nemo quidquam ex eo quod 
possidebat, proprium esse dioebat; olim de Verbis 
Apostoli 95, et post in app. 9. Sed et inter Amhro- 
sianos et. Maximi vulgatus, cui cum Lovaniensibus- 
etiam Vindingus assignat. In classe secunda de Tem- 
pore. 4' Sermo 122. in Natali Domini, VI, in mss, 
:que ac editis Maximo ascriptus, olim de Tempore 
414. et post in app. 25. 9* Sermo 134 is Epiphania 
Domini, IV. Maximi consentientibus mss. x*que ac 
editis, olim de Tempore 31, et post in app. 293. G^ 
Sermo 445 in. Quadragesima, VI, alias de Tempore 
69, a Lovaniensibus duhius, a Verlino e$ Vindingo 
falsus judicatus, a Benedictinis primum in appendi- 
cem relatus, qui in Remigiano codice Maximi no- 
men eum proferre testantur. 7* Sermo 153 de Pas- 
sione Domini, Ill, et de Susanna, in msa. deque ac 
impressis Maximo tributus et quidem inter ejus ho- 
milias post dominicam in Ramis prima, olia de Tem- 
pore 148, et post in append. 44. 8? Sepmo 185 in 
Pentecoste, IV, olim de Tempore 185, et past in app. 
60. In Theodoricensi codice falso Ambrosio tributus, 
sed in ceteris una cum aliis tribus Maximi nomen 
recte gerit. ln. classe tertia de Sanotis : 99 Sermo 
199 in cathedra S. Petri, IIl, alias de Sanetis 16,2 
Lovan. inter dubios relictus, a Verlino et Vindingo 





191 


IN S. MAXIMUM TAURINENSEM 


192 


pro spurio habitus et a Benedd. primum in app. re- A proferimus ex subjectis observationibus quivis facile 


latus, excusus etiam inter Ambrosii et ipsius Maximi 
sermones mutato duntaxat initio. 10" Sermo 202 
in. Natali apostolorum. Petri et Pauli, I, olim de 
Sanctis 21, et post in app. 79, in excusis etiam in- 
ter Ambrosianos et Maximianos locum habens, in 
mss. partim Augustino, partim Ambrosio, sed ple- 
rumque Maximo assignatus, cujus nomine etiam in 
Breviorio Roinano die 5 Julii eum reperiri Benedi- 
ctini monent. 11» Sermo 207 in Natali sancti Lau- 
rentii, II, alias de Sanctis 22, a Benedd. primum, sed 
ex parte posteriori duntaxat, in app. relatus, a ver- 
bis nempe Sufficere nobis debent, etc. In classe quar- 
ta de Diversis. 12* Sermo 248 de Sepultura Domini, 
alias de Tempore 155, a Lovan. inter dubios relictus, 


animadvertere poterit. » Singulas dehinc percenset 
et multo cum aeumine elicit signa qux in eas qua- 
rum argumenta Gennadius protulit, conveniant, ad- 
ditque postremo loco, non solum plerosque serino- 
num qui sub Maximi nomine in editis vulgati sint 
Maximum auctorem habere, sed eidem adeo vindi- 
candos esse quotquot ex iis Ambrosio inter ejus 
opera supponantur; quorum paucos admodum Am- 
brosio, longe plures Maximo ascribi debere censet ; 
alios nec Maximo.nec Ambrosio tribui posse, sed 
posteriorum auctorum esse luculentis aliquot exem- 
plis demonstrat. 
1690, 
Parisiis, typis et sumptibus viduz Joan. Bapt. Coi- 


a Benedd. autem post Verlini et Vindingi censuras B gnard et Joan. Bapt. Coignard filii, in-fol. S. Maximi 


in app. relatus. Compositus est nempe ex parte po- 
strema sermonis apud Ambrosium 52 de Cruce et ex 
integro sermone apud eumdem 53 de Sepulcro Do- 
mini, qui duo etiam Maximi nomine vulgati sunt. 

| 1687. 

Luteti€ Parisiorum, apud viduam Edmundi Mar- 
tin, Joan. Boudot et Steph. Martin., in-&. S. Maximi 
episcopi Taurinensis homilix: duodecim, ex codicibus 
mss. primum erute a Joanne Mabillon. Eduntur in 
Museo Italico ejusdem, parte altera, pp. 1-31. 

Tituli eorum sunt : I. De barbaris non timendis ei 
qui Deum timet, et de sancto Eliseo. II. [tem sequen- 
tia, i. e., de eodem S. Eliseo (q). lI. Item sequentia, 
i. e., de hostibus non timendis. IV. De Ninivitis. V. 


Taurinensis sermones inter Ámbrosianos reperiundi, 
in tomo II opp. Ambrosii, ed. Benedictinorum, ap- 
pend. a pag. 591. 

Major quidem pars sermonum istorum, qui Ám- 
brosii nomen in mss. libris gerunt et cum operibus 
illius excusi sunt, quorumque omnium nullum omni- 
no ad Ambrosium pertinese censuerunt Benedictini, 
Maximum Taurinensem auctorem agnoscit. Plerique 
etiam ex iis alibi sub Maximi nomine impressi fue- 
runt. Enimvero a Romanis Ambrosii editoribus, quo- 
rum opera per centum et amplius annos sola exscribi 
consuevit, horuni nulla plane ratio habita erat, quip- 
pe quibus magis cordi fuit numerum Ambrosii scri- 
ptorum quocunque modo augere, quam critici officio 


De calendis Januariis. VI. De defectu lune. VM. Ante C fungi et pati, ut notandis spuriis ille imminueretur. 


Natale Domini, VIII. De Natali Domini. 1X. Post 
Natalem Domini. X. De hereticis peccata vendentibus. 
XI. Quod non debent clerici negotiari. XII. De corpore 
Domini. Haustz ille sunt ex tribus codicibus mss. 
perantiquis, uno Mediolanensi bibliothec:e Ambro- 
&ianx, secundo Romano monasterii S. Crucis in 
Jerusalem, tertio Helvetico ex abbatia S. Galli. « Ex his 
tribus codicibus (Mabillonius), inquit, quantumvis an- 
tiquis, non eruiturcertaet explorata cognitio omnium 
sancti Maximi homiliarum, siquidem Sangallensis eas 
sub Augustini falso titulo adducit; Sanctx Crucis 
codex, deleto veri auctoris nomine, Ambrosium pr:e- 
fert; unus Ambrosianus Maximo quasdam assignat, 
sed paucas, ut postea videbimus. Verun ex aliis in- 


Qua quidem desidia factum est ut tanto acrius in hoc 


. negotium Benedictini incumberent et falce nequa- 


quam timida cuncta aliena amputarent. Diximus 
autem nullos omnino sermones preter quatuor con- 
ciones propriis locis exhibitas, nempe in funere Va- 
lentiniani, in funere Theodosii, de basilicis non tra- 
dendis et de reliquiis SS. Gervasii et Protasii pro 
genuinis ab iis haberi. Jam cum ex spuriis illis alii 
nonnisi apud Ambrosium, alii vero etiam alibi vul- 
gati exstarent, priores tantum retinuerunt et in ap- 
pendice exhibuerunt, sermonis cujusque capiti stri- 
ctim premissis iis rationibus, qu:e Ambrosianum non 
esse suaderent aut alium auctorem ostenderent. Ne 
vero mutatio illa molesta cuiquam accideret, gemino 


diciis, maxime ex Genradio, intelligimus omnes, aut D indice provisum est, quorum in primo omissi collo- 


propemodum omnes, pr:esertim qux in codice Sancti 
Galli exhibentur, Maximo esse tribuendas. Et quidem 
ita simul connexa et colligatz sunt, ut si unarum 
auctor exploratus habeatur, de aliis consequens fu- 
turum sit judicium. Auctor quippe passim homili:x 
procedentis in subsequenti mentionem facit. Atqui 
plereque Maximum uti legitimum parentem agno- 
scunt, ut pote quas Gennadius maxime designavit. 
Hoc in numero eas esse quas nunc primum in lucem 


(a) Enimvero hi duo de S. Eliseo sermones, non, 
ut sibi persuaserat Mabillonius, inediti erant, sed 
pridem in Romana editione Ambrosii excusi, loco 
quidein tam alieno, ut facile etiam diligentissimum 


cantur tali ordine, ut non solum quam quisque sedem 
antea in editionibus Ambrosianis obtinuerit , verum 
etiam, apud quem. Patrum reperiatur, uno intuitu ad- 
verti possit; in secundo ii sermones quos retinue- 
runt, ita indicantur, ut editionum, antiquarum scili- 
cet, Romanz et novissima comparatio existat. Sicut 
vero ex priore indice apparet, omissorum longe plu- 
rimos inter Maximianos jam vulgatos esse, quem non 
immerito, pro auctore eorum haberi in singulari ad 


hunc virum fugere possent. Observarunt illud pri- 
mum Ambrosii editores Benedictini in admonitioue 
ad appendicem. 





NOTITIA HISTORICO-IATTERARAA. 


194 


omissos sermones adnotatione demonstrant; ita ex A bus editionum Leonis. Ad manum neutra foit. lgno- 


sexaginta tribus, quibus locum in appendice dederunt, 
usque dum nonnisi cum Ambrosio excusis sermoni- 
bus potissimam partem Maximo Taurinensi deberi 
ostenderunt; nuper vero editor Romanus Maximi 
Bruno Brunus tántum non omnes, quos vel incertos 
reliquerant, vel aliis interdum tribuere visi sunt Am- 
brosii editores, codicum mss. superante testimonio 
Maximo suo assertum ivit. Tanta vero Maximi ser- 
monum pars quod in Ambrosii nomen potissimum 
transcripta sit, preter librariorum fraudes, qui, ut 
vendibiliora exemplaria facerent, illustria nomina iis 
inscribere solebant, hoc cause fuisse censent Bene- 
dictini, quod cum Ambrosii opera diligenter lectitasse 
videatur Maximus, ex iisque, potissimum ex com- 
mentario in Lucam, magna fragmenta ad verbum ex- 
cerpta indiderit, incautis librariis errandi prebuerit 
occasionem. « Inde similiter, inquiunt, conjicere for- 
san liceat, non alium auctorem libris seu sermonibus 
de Sacramentis quzerendum esse quam eumdem Ma- 


ximum, cui conjecturz locus et tempus patrocinan- ' 


tur. » 
SAECULO XVI. 
1715. 

Patavii, typis seminarii, apud Joan. Manfré, in-4. 
S. Maximi Taurinensis episcopi sermones (75, partim 
editi, partim inediti) cura et studio Ludovici Antonii 
Muratorii ; in tomo IV Anecdotor., pp. 4-117. 

Muratorius ex eodem codice Ambrosiano ex quo 
partem homiliarum duodecim ineditarum excerpse- 
rat Mabillonius, non solum novas denuo, nec paucas 
eruit, quas vere Maximum auctorem habere putat 
homilias, sed eas etiam qux jam edite fuerant sive 
inter Ambrosii, sive in Maximi ipsius operibus adno- 
tavit et judicio suo confirmavit. Stylum potissimum 
judicem secutus est, sed non minus Gennadium et 
alia indicia ex ipsis homiliis petita. 

1735. 

Parisiis, apud Montalant, ad ripam PP. Augusti- 
nianorum, prope pontem S. Michaelis, in-fol. S. Ma- 
ximi Taurinensis episcopi homilie sex, ex schedis 
Mabillonii edidit Edmundus Martene in tomo IX 
collectionis amplissimze vett. SS. et monumentor., 
quam una eum Martino Durando ejusdem ac ipse 
congregationis sancti Mauri socio et presbytero ao- 
vem voluminibus adornavit; pp. 154-142. 

Selegerat eas Mabillonius ex eodem codice San- 
gallensi, ex quo primum homilias duodecim publi- 
cavit, alias ex nonaginta et septem quas sub nomine 
Augustini comprehendebat, quarum tamen pars ma- 
xima jam sub Augustini, vel Ambrosii, vel ipsius 
Maximi nomine exarata erat, in aliud tempus reser- 
vans. Sed preter has sex nibil in schedis ejus ab 
hoe editore repertum est. 

VM. . 

Venetiis, apud Augustinum Savioli, in-fol. Opera 
Meximi Taurinensis; accedunt operibus Leonis M. 
&b eodem bibliopola editis. 

. De hac editione, ut de sequenti, dicetur in annali- 


ramus ergo utrum sole primitus cum Leone vulgari 
solite homilie 74 reddit» sint, an ex Mabillonii, 
Muratorii et Edmundi Martene collationibus fuerint 
locupletatze 

1748. . 

Venetiis, apud Andream Poletti, in-fol. Sermones 
et homilie S. Maximi episcopi Taurinensis. ad mss. 
codices denuo castigati et aucti; accedunt Leonis 
M. operibus per eumdem excusis. 

1749. 

Venetiis, apud Carolum Pecora, in-fol. S. Maximi- 
Taurinensis episcopi sermones varii; in Conibetisii 
Bibliotheca concionatoria novis editionis, potissimum 
per tomum 1, Hi, V et VI. 

4115. 

Venetiis, ex typogr. Joan. Bapt. Albritii, in-fol 
Saneti Maximi episcopi Taurinensis complures ho- 
milis, qux» in antea editis desiderantur, evulgatz 
cura et studio vv. cll. Mabillonii, Muratorii et 
Martenii, recollectz: ab Andrea Gallandio ; in Biblio- 
theca Vet. Patrum antiquorumque scriptorum ecclesia- 
sticorum, tomo IX, pp. 549-595. Additus est etiam 
sermo novus ex Combefíisio. Subjecit editor breves 
aliquot notas, variantes, emendationes, conjecturas, 
"nec non loca biblica, que vel diserte profert, vel 
respicit saltem Maximus. In prolegomenis denique 
cap. 9, pp. 20-22, de Maximi rebus, et harum ejus 
homiliarum editoribus exquisito cum judicio disse- 
ritur. 

1784. 

Rome, typis sacr. congr. de Propaganda Fide, in- 
fol. max. Sancti Maximi episcopi Taurinensis opera 
jussu Pii Sexti. P. M. aucta, atque adnotationibus 
illustrata a Victorio Amedeo, Sardinix» regi D. D. 

Seriem cum honmiliarum, tuin sermonum in hac 
editione contentorum supra dedimus. Jam primum 
esse debet, ut, quonam pacto prestitum sit illud, 
quo maxime gloriari ea possit, ut non tam aucta, 
quam deanovo condita videatur, explicemus. Simul ac 
nimirum a pontifice summo Brunoni Bruno bzc con- 
credita esset Maximum ornandi provincia, non solum 
intra Italiam auctoritate sua egit, ut ubicunque libri 
mss. in quibus aliquid Maximi operum inesset, deli- 
tescerent, studiose inquirerentur et ad edita excute- 


D rentur, quique inde provenissent vel novorum ser- 


mopum vel variantium lectionum fructus, una cum 
forme, characterum, atque totis declaratione Ro- 
mam mitterentur, sed extra Italiam etiam idem per 
legatos suos fieri curavit. Ipsum denique Bruuum 
insigniores et codicibus mss. maxime abundantes 
bibliothecas veluti Casinensem et Florentinas adire 
et suopte ingenio experiri jussit, quantum lucri esset - 
laturus. Simul summi undequaque et loco et doctrina 
viri et officii sui erga pontificem testandi causa et 
bene de Maximo merendj cupidi eximiam in hoc stu- 
dio editori navarunt operam. Is ergo poetquam om- 
nes, quotquot hactenus curate essent Maximi edi- 
tiones circumspexerat et conquisiverat, ingeniumqua 


495 


LM . 


JIN S. MAXIMUM TAURINENSEM 


i96 


deinde legendis virorum historie critic:eque artis A dit. Atque hzc in universum quidem de methodo 


peritia insignium de Maximo scriptis, qualia sunt 
8x antiquioribus, Gennadii et Honorii Augustodunen- 
ais, recentiorum vero, Trithemii, Erasmi, Sixti Si- 
"nensis, Latini Latinii, Bellarmini, Baronii, Labbei, 
editorum Augustini et Ambrosii e congreg. S. Mauri, 
Natalis Alexandri, Joan. Alb. Fabricii, Cavei, Dupi- 
nii, Oudini, Tillemonüi, Ceillerii et fratrum Balleri- 
wierum, nutriveraí; tantaqwe denique mss. copia 
macialum se videret, quod ad editas quidem, eecutus 
est partim exemplum Gymnici, qui primus septua- 
-Winta quatuor homiliae dederat a Galesinio mox re- 
€us53s, ita tamen ut nonnulla ejus aut suppleret, 2ut 
emendaret, omninoque ad probaüorum use. &dem 
exigeret, parlim representavit exesnpla editionum 


quam in adhibendis códicum mss. testimoniis secutus 
sit, precipit ; singulatim tero ad unamquamque ora- 
tionem docet, unde illa sit, nova, an alias jam edita, 
quo jure Maximi nonien ferat, quibusve mss. se tuea- 
tur; qu: junctim admonitionum nomine ab eo com- 
prehenduntur. Jam 34d alia accedamus, qu:e in hoc 
opere S. Maximi amatoribus videbuntur eximia, tex- 
tus emendationem digo et illustrationem. Ad illam 
quod spectat, vix dubitari potest quin ei, qui S. Ma- 
ximi ingenium proprianmue dictionem adeo, ut no- 
$ter, animo imbibit, egregie híc labor cesserit, nec 
facile illa, nisi ab tque exercitato in hujus aliorum- 
que concionatorum lectione rite :estimari poterit ; id 
unum tantum affirmamus, variantes lectiones larga 


Parisiensium operum S. Ambrosii annorum 1569 et B manu appositas el diligenter enotatas esse. filustrá- 


4690, Auecdotorwam Muratorii an. 1715, et Musei 
Kalici Mabilloniani an. 17294; novas autem et inedi- 
ts hactenus nonaiei consegtientibus pluribus optimz 
note mss. et ex judicii sui assensu in numerum alle- 
- &Xit, bac adhibita in dijudicandis mes. codicibus cau- 
4iene, ut antiquiores generatim prsferret recentio- 
ribus, emendatiores mieus casügatis et iis plus 
tribueret, quos ex optimis exemplaribus descriptos 
esse cognovisset. « Id vero ut dignoscerem, iuquit, 
vegulss mihi subsidio wes comparavi. Earum fult 
rior, codicum plurimorum eorunque antiquiorum 
omendatiorumque eonoentas; altera, veterum mmo- 
Tumnentorum scriptorumque auctoritas ; tertia, histo- 
. Fieorum criticieque artis peritorum consensio. His 
ergo presidiis munitus, permulta opuscula jure as- 
serui Maximo, etai essent qui ipsorum aliqua eidem 
Wetepta referri oportere aut ínfieiarentur, aut dubi- 


"arent. Quod si aliquando horum mibi preeidiorum 


vel aliqua vel pene ommia defuerunt, induci tamen 
nen petui, «€ sancto antistiti abjudicanda esse duce- 
vem, que ab ipso fuisse scripta styli ac orationis si- 
wiudo susderet. Neque vero, qued in quibusdam 
epnasculis humilior quam in celerís sit oratio, ii- 
virce ab iisdem Maximso ascribendis deterreri potui. 
Non enim sum nesci&s consuesse sametos, ejus prx- 
serüm :latis, antistites eublimiore elegantioreque 
oratione oti, cwn auditeres elequentite doctrinzsque 
lande praestantes saoti esent ; imiliore conira, oum 
conciones ad imperem volgus haberent. — Verum 
etsi par omnino ín aliquot Maximi opusculis, atque 
ín aliis pluribus esse non videatur eublimitas sermo- 
nis et elegantia; adeo tamen est series, collocatio, 
verborum ductus, afferenderusque sacre Scripturze 
locorum ratio similis, ut facile ia utrisque Maximum 
auctorem possis agnoecere. fam «ere si qua in opu- 


scula incerri, qux» sermone tam velgari, hemili, ab- 


fecto, implicato seripta essent, uL prorsus àudigna 
Maximo viderenter; ea equidem nihi] hsesitans etatui 
rejei oportere in numerum operum apwriorum, 
quanquam in aliquot cedicibus inscripta essent Ma- 
xim ejusdem nomine. » Quod posterius latius ibidem 
editorum Ambrosii et Augustini e congreg. S. Mauri 
tt Loos M., fratrum Belleriniorum exemplis defen- 


tioni inserviunt cum argumenta sermonibus et homi- 
liis przefixa, tum adnotationes, non omnibus quidem, 
sed prolixioribus passim subjuncte, de fidei dogma- 
tibus, que forte Maximus attigit, unice tractantes. 
De iisdem vero separatim etíam per systematis mo- 
dum longe uberius quam in tali muctore quispiam 
desideraverit, commentatus est. Restat nunc ut to- 
tius operis descriptionem et quomodo singule se 
partes ordine continuo excipiant, paucis exponamus. 
Auspicatur volumen Pii VÍ P. M. ad Victorium Áme- 
deum Sardinim regem epistola (d. Rot? apud. S. 
Mariam Majorem v1 idus Julii an. 1784, pontificatus 
anno 10), in qua tum Maximi de Taurinensibus me- 
rita, tum Taurinensium et universe gentis Sabaudize 
imprimisque comitum ducumque ejus et regum deni- 
que pietatem, in tuenda propagandaque fidei catho- 
lice doctrina alacritatem et in aposlolicam sedem 
devotionem ita predicat, ut non omiserit singula 
pontificum Romanorum pr:edecessorum suorum lít- 
teris et Guichenonii Sabaudix domus historiographi 
testimoniis confirmare. Sequitur editoris pre[atio in 
duas partes divisa, quarum una exponit quibus sci- 
ptorum et codicum adjumentis, et quo ordine hec edi- 
Ko sit perfecta, altera de doctrina Maximi copiosissime 
disserit. Hanc excipit de Vita S.-Maximi Conimenta- 
rius verbosissimus, binis columnis impressus. Proxi- 
Zoa sunl testimonia scriptorum ecclesiasticorum de 
scriptis S. Maximi Taurinensis, cui adnectitur elen- 
chus editionum homiliarum el sermonum ejusdem. 
Posiea notitia cedicum mss., ex quibus auctior et locu- 
pletior prodit hac operum $. Maximi editio, itemque 
declaratio ataiis oedicum 158. quorum specimina in 
tabulis re incisis ad calcem subjectis sut exhibita. 
1ndex denique sermon et homiliarum sistitur. Qux 
omnia juxta quam a nobis sunt enumerata 200 pagi- 
Bas implent. Dehinc ipsi sermones et hoinilie ge- 
nuini binis columnis, dubii ac spurii per appendicem 
adjecti, latis lineis impreasi sequuntur. Coronant opus 
indices duo locorum Scriptura sacra et rerum senien- 


ierumque memorabilium. Quod reliquum est, ,typo- 


graphi solertiam non infra editoris artem substigisse 
notamus. Gaudet enim bsc editio chartis amplissi- 
mnis candidis et teneris; typorum suum | est vapiétas, 





- 


NOTITIA HISTORICO-EITTERANA., 


elegantia et nitor; descriptioque tam oculis grata est, A nomine ex editiontbias et. codicibus collegiseet, wei 


quam commoda usibus ; denig*e rarissima apparent 
operarum vitià,' ut qui verum amet, necesse sit fa- 
teatur neutrum in profligando hoc opere Pii VI vo- 
luntati ac consiliis defuisce. 

8 IV. Codices. 

Qvin codicum mss. loco habendze sint antique ile 
homiliariorem editiones, in quiPus Maximi, ut tot alio-- 
rem Patrum varii sermones primum formulis stan- 
meis exscripti sunt, qui addubitare vellet, ns illum 
celebres Leonis M. operum editores exemplo suo re- 
darguerent et docerent, horum lectiones, ut pote ex 
més. sfeculo ix antiquioribus ductas, non parvi fa- 
tiendas csse. Quo magis miramur recentissimum 
Maximi editorem, eorum vel oblitum esse, vel plane 


twtíus adjudicaret, ez titulorum et erationis een- 
gruentia auctorem arguens. Monet denique in hoc 
juxta quam in tribus sequentibus ceedicibas (formas 
plerumque eharacterum aat prorsus avt plene fuitiso 
deletas, adeo, ut vix fragmenta quaidem remanserint, 
qux tamen facile intelligi, «ut non difficulter kei a 
perito lectore possint. 

$' Codez Pedonensís, qui ofim feit monasterii S. 
Dalmatii de Pedona, membranaceus, in-folio, lacerus 
quidem maltis tn partibus, ita tamen ut ex numeris 
appositis dignosci possit comprehensas in eo fuisse 
homilias 9243 et sermones 90, videaterque collectio 
ex optimis exenplaribas condita. In titolis homilla- 
rum et sermonum per omnia fere cum Tanrmensi 


eos contempsisse. Sed ingens mss. librorum qu:e ei B convenire dicitur, sed state superiorem et a seculo 


&uppetebat copia, causa haud dobie fuit ut alter- 
utrum acciderit. 

Utrum ex hujuscemodi Homiliarii vel impressis vel 
mss. exemplaribus, an ex aliis mss. fasciculis decer- 
pta fuerit collectio sermonum Maximi , quam Da- 
mianus ille Ascendieusis Joanni Gymnico excuden- 
dam dedit, nondum a quopiam, quantam ego me- 
mini, quesitum est. — 

Mabillonii codicibus, Ambrosiano scilicet, Ro- 
mano, et Sangallensí cum item Romanus editor usus 
fuerit, commodior de iisdem in sequentibus dícendi 
locus erit. Ergo Brunonis Bruni mss. librorum appa- 
ràtum recensere nunc aggredimur, qui quidem tantus 
fait, quantus nulí adhuc ejusmodi saltem, id est, 


vui repetendum esse versus im extremo apposfti de- 
monstrant, quíbus scriptus traditur sub fiyperto ab- 
ete cenobii Pedonensis et regnante Kurulo rege Lón- 
yobardorum et Francorum. Ànni note evanuerunt. 
99 Codex Pedonensis alter , membranaceus, in- 
quarto, seculi. xi, exaratus quippe a Josepho mona- 
tfto, quo tempore abbas Henricus monasterio isti pre- 
fuit, rexque Henricus fn. [talia obtinebat principatum, 
ut versibus ad calcem ascriptis similiter decfarator. 
Tosunt homilize 170, sermones 46 , sed diverso a su- 
perioribus ordiue dispositi? et cum: sermonibus per- 
mist». fn fronte fitteris e minie majusculis Maximi 
nomen inscriptum gerit. Sciplo Maffeius ejusdem 
'tum superiore :eiatis, szculi némpe vm esse judi- 


non multorum voluminum scriptoris editori contigit. (; cabat. 


Erant autem partim Halici, partim Germanici, qua 
posteriore appellatione etiam Helveticos et Belgicos 
quosdam comprehendit. Series autem omnium sic se 
habet. 

A. CODICES EX ITALIA WONQUISITI. 

1. Subalpini. — 19 Codex Taurinensis. Membraba- 
ceus, in-folio, szeculo certe xi scriptus, quo yerisi- 
milius est eum ex optimis exemplaribus fuisse du- 
ctum. À recentiori manu apposita erat inscriptio : 
Ad usum majoris écclesie Taurinensis. Continebat 
partim homilias, pártim sermones Maximi 122, quo- 
rufn plures 6hondum lucem aspexerant, eorumque 
indicem una cum titulis et initiis singulorum separa- 
tim habes in novissima editione descriptum pp. 


4» Codex Appaniensis, Yd est, monasterii seu prio. 
ratus de Appania, ad quod olim pertinuit, in-folie 
parvo, imperfectos in principio et in corpore ; avulsa 
enim sunt multa folia. Complectebatur autem ser- 
Tones $1, hómillas vero 70 (a), ut ex numeris re- 
stantíum colligitur. Ex Tormá characteris ad seculüm 
ix vel summum ad x referri debet (b); id quod sáb- 
scriptio quodammodo confirmat, ju qua Lotharii 
imperatoris (incertum, Y, qui an, 841, an. Il, qui an. 
947 imperio potitus fuit) fit mentio. 

Quatuor hosce codices dudum ante initum a Pio 
Y1 Maximi edendi consilium excusserat et cum editis 
diligenter compararat Franciscus Meyranesius, Áca- 
demie Taurinensis theologus, qui quidquid inde eno- 


167-172. Peculiaris quippe ipsi fuit series continua D taverat, una , ut auguror, cum accurata eorum de- 


et colligatio homiliarüm titulorumque appositorum 
salis castigale perfecta descriptio. Distributi fuerant 
scilicet sermones et homiliz juxta anni ecclesiastici 
tempora, ut divinis olficiis inservírent. Simul ex 
eodem patet, collectione hac antiquiorem alteram 
exslilisse; siquidem scriptor ejus passim quz ipsi 
deerant indicavit. Unde colligit editor longe plures 
qVamm unc exstant, a flaxime habitas et leetas olim 
in snfiquioribus codicibus fuisse homilias. Nec levem 
eliam, idem inquit, hunc indicem sibi prestitisse 
CoRjecturam, ut quas bomiliss et eermones Maximi 
EA Sic in pref., alio loco 120 scriptum est. 
Bella codieum error esse videlur, ma 


scriptione Josephi Vernazze hortatu ad Brunonem 
Brunum transmisit, cui universe quidem, cum ob 
vetustate, tum ob "miram inter se consensionem 
plurimum profuerunt, presertim autem auctores 
éxstiterunt, ut nonnulla antehac inedita, qux Maxinii 
nomen in iis preferrent in iisque tres de Baptisino 
tractatus, ei assereret. 

M. Codices Vercefientes, i. 6., capituli ecclesim 
Vercellensis, quos Subalpinis annumerat in prila. 
tione editor. 

4» Codez membranaceus dign. sum. x; vu, in-folio, se» 


sseculo xs ascribitur. 





. 199 


IN S. MAXIMUM TAURINENSEM 


culi xi, duabus columnis exaratus, comprehendens A majusculo nitido exarati, sermones et homilias per 


unam homilam de Calendis Januarii, in. omnibus 
editis impressam. 

9» Codex membranaceus sign. num. Lxvit, in-folio 
maximo, sculi xn vel xum, integer, complectens 
sermonem jam vulgatum de Mirabilibus , et quatuor 
illos sermones de Eusebio Verc. ep. et martyre, a 
Bruno inter spurios rejectos. 

9. Codex membranaceus sign. num. ».xxxi, in-folio 
maximo, szculi xit vel xur, ut. adnotatur (a), exhi- 
bens 12 partim sermones, partim homilias. 


Vercellensibus codicibus in operibus S. Leonis 


jam usi erant fratres Ballerinii. At in usum Romani 
editoris denuo excussit ejusdem ecclesix» canonicus 
Ant. Franc. Frisius. 


totum annum in duas partes distributas exhibebant. 
Reliquorum juxta wtatis seriem hxc est apud eum 
recensio. 

Cod. Vat., in-fol. min., num. 248, membran, sxc. 
X1 circiter. 

Cod. Vat., num. 1278, et Vat. Palat.; num. 450. 
in-fol., membranacei ambo, circiter &c. xi. 

Cod. Vat. num. 4222, litteris Longobardicis exa- 
ratus, in-fol. max., sxc. xi ( fortasse scribere volui: 
Xl, si vere zetalis ordinem servavit). 

Cod. Vat., num. 4951, sc. x1 vel xu olim card, 
Sirleti, nitide et diligenter scriptus, ex quo plures d« 
Epiphania homilie, item de Quadragesima et S. 
Joanne Baptista descriptz. 


Il]. Codices Novarienses, i. e., bibliothecze ecclesie B — Cod. Vat., num. 1196, ejusdem circiter ztatis, vi- 


cathedralis Novariensis 

1» Codex membranaceus sign. num. x (5), in-folio, 
sxculi xi, litteris initialibus eleganter pictis ornatus. 
Comprehendit duas de Communi SS. martyrum ho- 
miligs (c). 

$o Coder membranaceus sign. num. xi, in-folio, 
sseculi. xu, litteris itidem initialibus coloratis, unam 
homiliam de SS. martyribus hac in ed. col. 265 con- 
linens. 

99 Codex membranaceus sign. num. xxvi, in-folio, 
seculi x1 (d), litteris initialibus et titulis rubricatis, 
partim homilias, partini sermones 27, ones jam 
vulgatos, preestans. 

4» Codex membranaceus sign. num. xL, in-folio, 


tas sauetorum et passiones martyrum referens. In 
eo quatuor de S. Joanne Baptista sermones r-- 
perti. 

Codices Vat. signati num. 1267, 1969, 1270, 6450, 
6451, 6452, etc., et Vat. regine Suecor. 125, 128 
et 559, qui omnes ad szc. Christi xu pertinent. 

Cod. Vat. Reg., num. 1025, membranaceus, in-fol., 
S2C. IIT. 

Codez alter, num. 19, in-fol., ejusdem :etatis. 

Cod. Vat., num. 587, &ec. xw. 

. Codices Vat. Palat., num. 183, 4352, 455, charta- 
cei, szeculi xiv. 

Cod. V at. Ottobon., num. 406, in-fol., membranac., 

sec. xi, Cod. Vat. Ottob. alter, num. 775, in quo per 


exaratus, ut in nota eidem ascripta legitur, anno C sententias et doctrinas Patrum agitur de mysteriis 


1954. Ornatus est, ut exteri, et continet 19 sermones 
jam editos et aliis codd. confirmatos. 

Excusserat hosce Novarienses codices in usum 
Bruni idem Ánt. Franc. Frisius. Plures autem et op- 
timas variantes lectiones suppeditasse sibi scribit, 
indeque colligit ex perfectis archetypis eos fuisse 
deseriptos. Cum Vercellensibus szepe conveniunt. 

IV. Codices Romani. 

« Vaticani. In bibliotheca Vaticana testatur editor 
plus triginta homiliarios se reperisse, quorum vetu- 
stiores ad initia sx: culi octavi referri posse videren- 
tur, siquidem Romanis characteribus quadratis per- 
scripti erant. Plerique omnes integri, ex parte olim 
ad Sirletum card. pertinebant, qui aliqua in iisdem 


redemptionis huinanze, interque eas plurima citantur 
S. Maximi. Opus ineditum, absque auctoris nomine 
forte perscriptum extremo sxc. xiv. 

Antequam autem ipsos hosce codices perlustraret, 
acceperat a Petro Aloysio Galletio, monacho tum 
Bened. congreg. Casinensis, post Cyrenensi episco- 
po, varias lectiones ex Vat. codd. et sermones aliquot 
diligenter inde descriptos, quz stimulum tanto acrio- 
rem ipsi indiderunt ad omnia suis oculis cogno- 
scenda. 

B. Basilice S. Petri. Recensentur sex : 

4* Codex sign. num. 106, litt. C, membranaceus, 
in-fol., szec. xm. . ' 

2* Codex alter continens homilias et sermones in 


sua adnotavit manu; pars eorum regine Suecorum D lectiones distributos. 


Christin fuit, alii ex Ottoboniana suppellectile pro- 


9» Codez sign. num. 210, in quo collectio sermonum 


fecti erant. Singuli ad condendam S. Maximi colle- / Leonis M., inter quos nonnulli qui S. Maximi poste- 


ctionem aliquid contulerunt. Prefert autem czeteris 
tres, qui indubias sxculi vii notas exhiberent, inter 


quos celeberrimus is qui Gennadii librum de Viris - 


illustribus complectebatur. Alii duo signati num. 
9859 et 2826 membranacei, in-folio parvo, charactere 


(a) Sic in notitia, in pretatione autem scribit , 
pertinere euim ad seculum x1 et complecti homilias 
8, omnes jam typis vulgatas. 
(b) In prz f. audit ei septimus. 
(c) Sic in prefatione. ln notitia codicum autem 
scribit, repertum in eo fuisse sermonem unum de 
Communi martyrum S. Maxuni nomine nondum antea 


/ 


ribus temporibus adjudicati sunt. S:eculi videtur xiv. 
4^ Codez sign. num. 7, À. Lectionarius et passio- 
narius, continet partem homili:e S. Maximi de Mira- 
bilibus. 
5» Codex sign. num. 40, A. Lectionar. continens 


editum, qui exstet in ed. Rom. col. 651. At ibidem 
dicitur, describi hunc sermonem ex cvi cudice 
bibl. S. Marci Venetiarum. Videtur adeo ipsa inulti- 
tudo codicum causa fuisse ut^hz»ec confunderet. 

(d In urzfatione ix vel ad summuni x seculi esse 
traditur 





301 


NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA. 


« 


octo partim sermones, partim homilias S. Maximi. A — 2. Vallicellani, i. e. bibliothec:e Vallicellanee PP. 


" 6* Codex sign. num. 9, À. Lectionar. continens 
sermones in Vat. apostolorum Petri et Pauli et alte- 
rum de S. Laurentio. 

Ceterum testatur Brunus, codices S. Petri prie cze- 
teris emendatissimos esse, utrisque autem, hisce sci- 
licet et Vaticanis, hoc impertit elogium, eos et emen- 
datiore textu, cbaracterum nitore et elegantia, et 
concentu inter se, reliquis omnibus pr:eferri oportere. 

3. S. Crucis in Jerusalem, i. e. bibliothecee Romauz 
monasterii S. Crucis in Jerusalem, ordinis Cister- 
ciensis. Inter hos longe prestantiseimus fuit : 

41^ Codex Nonantulensis, id est, qui olim erat mo- 
basterii Nonantulani in agro Mutinensi, ante annum 
Uhristi octogesimum acquisitus aD Anselmo abbate, 


congregationis Oratorii S. Philippi Nerii, qu lectio- 
nariis valde insignibus abundat, ut pridem a Balleri- 
niis fratribus in Leonis M. editione edocti sumus. 
Septemdecim ex iis evolvit Brunus, it quibus quin- 
quaginta erant Maximi sermones et homilias, quos 
cum editis contulit; nempe : 

49 Codex I1, membranaceus, in-fol. max., ssec. x1 
circiter, in quo novem sermones Maximi. 

. 99 Codex YI, membranac., in-fol. max., sc. xui. 

9* Codex VII, membr., in fol. max., sec. xiv. 

4* Codez VIII, membr., in-fol. max., sxc. xu. 
Hi non nisi unum aut alterum Maximi sermonem 
habebant. - 

99 Codex IX, ejusdem :etatis ag form: ac przce- 


münbranaceus, in-lolio, notatus num. XC in fronte B dens, tres sermones continebat. 


quidem exteriore, quanquam intus pag. ! num. CXX XIV 
prefeit. Omnes ejus bibliothecz codices cum antiqui- 
tate, tufh &ccurata scriptura antiquitateque antecellit, 
spectatque ad seculum vit vel sutümum vui. Ductus 
litterarum Romanus est, secundz, ut aiunt , zetatis, 
paululum vergens ad Longobardicum. À pag. 129 ad 
160, inquit Brunus in praefatione, sexaginta partim 
homilias, partim sermones complectitur, qui omnes 
judice card. Besutio 1n indice ejusdem bibliotheec 
S. Maximum auctorem agnoscant. Át in notitia codi- 
cum, ubi omnium sigillajim titulos recenset, numerat 
65. Mabillonius contra, qui pridem eo usus erat, ho- 
milias in eo contineri scribit 75, ex quibus plerzeque 
etiam in exemplari Sangallensi habebantur. Inscri- 


ptum erat, eodem teste, in fronte codicis nomen C 


auctoris : sed eo abraso, sancti Ambrosii nomen sub-. 
etitutum. Maximam tamen partem harum homiliarum 
Maximi esse censet : tametsi quzedam ali» Hiero- 
nymi et Áugustini sub eorum nomine insertz essent. 

2» Codez Nonantulensis alter, signatus num. XCIX 
(intus LXVII), membranaceus, in-4, charactere Ro- 
mano rotundo et eleganti, seculo circiter xn exaratus. 
Principio exorcismos super energumenos continet, 
deinde epistolas duas 'pontiticis Max. A. (Alexandri 
II], putat Brunus) ; postremo a pag. 5 ad 165 homilias 
sermonesque S. Maximi 96, in quibus 48 sermones 
hullatenus ab iis quos codex XC continet discre- 
pantes, unde verum eorum auctorem Maximum esse 
cum Besutio Brunus censet, astipulantibus versibus 


6» Codex XV, ejusdem formee et tatis, sermones 
decem Maximo inscribit. 

79-9» Codices X IX, XX et XXV. Primus est mem- 
bran., in-fol. max., litteris Longobardicis exaratus, 
szculi forte ix ; ejusdem etatis et formz, nec tamen 
characteris, ac reliqui duo. Quilibet eorum non nisi 
unicum Maximi sermonem continebat. 

109 Codex sign. 54, septem homilias exhibens per 
anni circulum , in quibus septem Maximi sermones. 
^ 14»et 12» Codex A9, codex A 10; uterque membr., 
in-fol. max., szc. xm; prior unicum de SS. Apostolis 
Petro et Paulo, posterior sex profert. 

152-11 Codices À 16, B 5, H 2, H 7, H 25, unum 
vel alterum sermonem aut homiliam suppeditantes. 

s. Lateranenses. In hujus basilicze tabulario plures 
olim, quam nunc supersunt, exstitisse codices ex 
numeris inscriptis patere monet Brunus. Quatuor 
tamen invenit homiliaria, quorum tria membran., 
in-folio max., charactere Rornano nitide exarata, 
sseculo x1 scripta censet, quartum in-fol. minori, szc. 


xm Ex grandioribus illis duo in fronte voluminis .. . 


inscriptum gerebant : Compositum a Secundino T'i«- 
rotinitano episcopo tempore sancti Gregori papa. 

Ex Lateranensibus quzedam antc inedita, nempo 
sermonem in dominica Palmarum et de Communi 
plurimorum martyrum desumpsit, aliaque eorum 
testimonio confirmavit, omninoque , Ballerintorum, 
qui emendatissimos censeant , subscripsit sententiz. 

C. Casanatenses. Bibliotheca card. Casanat» apud 


barbaricis ab initio eorum ascriptis et titulo. Etiam D FF. pr:dicatorum ad Minerva duos prxbuit homi- 


hujus codicis sermonum homiliarumve titulos singu- 
los transcripsit in notitia codd., sed numerus simili- 
ter ac in priori discrepat , nec 96 sed 92 exhibentur. 

9^ Lectionarium szculo fere xni perscriptum, signa- 
tum num. 9 (intus 222), in-folio grandiori, membra- 
naceo, litteris quadratis exaratum. Continebat lectio- 
nes de Tempore et de Sanctis et homilias aliquot. 

4^ Lectionarium Cisterciense alterum, sxculi xiv, 
in-folio itidem grandiori, membran., charactere semi- 
gothico exscriptus. Inerant 12 homilie S. Maximi. 

Monita et variantes lectiones testes advocat Brunus, 
ex quibus constet, quantnm utilitatis hi codices edi- 
tioni suze contulerint. 

PaTROL. LVII. 


liarios codices membranaceos, in-fol. max., eleganti 
et nitido Romano charactere swc. fere x1 scriptos. 
At pauca er iis pro Maximo collegisse se testa- 
tur. 

«. Zeladiani, id est, codices qui sunt penes card. 
Franc. Xav. de Zelada, bibl. Vat. prefectum, inter 
quos eminet : 

1* Codex Urbevetanus, a capitulo cathedralis 'Urbe- 
vetanx ipsi dono datus, membranaceus, in-folio ma- 
ximo optime exaratus ab octingentis circiter annis. 
Inter plures celebriorum PP. homilias plures S. Ma- 
ximi habet, quarum nonnullie, etsi nomine auctoris . 
cereant, fidem tamen ex aliis codicibus nanciscugtur 

1 


405 IN S. MAXIMUM TAURINENSEM UC 204 


Ex eadem przterea bibliotheca Bruni usibus concessi A stastis ac su/nmi pretii libros mss. celeberrimi mona- 


luerunt. 
-. 9» Codex membranaceus, in-folio max., acta et pas- 
siones martyrum continens, et 

5* Codex lectionarius, in quo quatuor Maximi ser- 
mones. 

0. Chisiani. In Chisiana bibliotheca mss. libris 
' abundantissima tres evolvit homiliarios, quorum duo 
membranacei in-fol., sec. xn, olim Ecclesia Ána- 
gniensis possedit. Tertius erat chartaceus &c. xv, et 
plures Maximi sermones dubios continebat. 

t. Carrarianus, id est, codex przsulis Francisci 
Carrarie, sacre congregationis concilii a secretis. 
Fuit olim Ecclesix Strigoniensis, et Breviarium ejus- 
dem continet. Scriptus est in membranis candidis, 
charactere nidito €t eleganti, initio fere szeculi decimi 
sexti, picturis splendidissimis a Joanne Boccardino, 
cive Florentino in hoc artis genere eximio, ornatus. 
Septem homilias Maximi exhibebat, quarum variantes 
lectiones suis locis sunt propositzxe. 

x. Codez bibliothece Angelice S. Augustini. Brevia- 
rium seculi xv, membranaceum, in-folio, eosdem qua. 
tuor sermones sancto Maximo attributos complectens, 
quos Breviarium Ecclesiz Veliternz continet. 

Ceterum lustravit etiam Brunus bibliothecas Co- 
lámnarum comitum, Barberiniorum et Albanorum; 
at nihil in eorum codicibus reperisse se affirmat, 
quod non tritum editorum superiorum sermone, aut 
non peryulgatuim esset. Cum autem ad pontificem ma- 
ximum relatum esset, quam dives prx cxteris libris 
mes. Maximo profuturis esset Casinensis bibliotheca, 
ipsum Brunum Casinum se conferre eosque evolvere 
jussit. Patuit ille et adjuvantibus doctis aliquot. ejus 
congregationis monachis 20 codices excussit. Erant 
autem : 

V. Codices Casinenses, omnes membranacei, partim 
Romano, partim Longobardico charactere exarati et 
meliorum criticorum judicio ad x vel x1 seeulum 
referendi. Signabantur his numeris : 102 (alias 1091); 
9035 (alias 1075); 104 (alias 2050); 106 (alias 1072); 
107 (alias 1054) ; 126, 129, 125 (alias 581) ; 121, 147 
(alias 1100); 144, 142 (alias 1100); 195, 505 (alias 
1080). Omnino autem sexaginta sermones plerosque 
jure sancti Maximi nomen ferentes in iis deprehendit. 
Attamen paucos ex iisdem in appendicem, tanquam 


sterii Farfensis, duos praecipue observavit membra- 
naceos, in-fol. max., lectionarios ex card. Tamburinii 
sententia szeculo xi perscriptos. Tertius codex item 
membranaceus, in-folio minori, seculi x, cum aliis 
tractatibus homilias aliquot complectebatur. Duode- 
cim (in pref. quatuordecim) sermones S. Maximi jam 
editos in iis invenit, pluresque inde variantes lectio- 
nes desumpsit. - 

VII. Codices Sublacenses. Ex vetustissimi mona- 
sterii Sublacensis bibliotheca tres codices mss. cum 
editis contulit. Erant autem Lectionarii sxculi xiv, 
in membrana fol. max. litteris Gothicis exarati, tres 
sermones S. Maximi continentes. 

VIII. Codices Beneventani. In bibliotheca Ecclesiz 


DB Beneventang antiquis libris mse. instructissima, qua- 
tuor reperiri monet codices, qui sermones 10 exbi- 


beant S. Maximi nomine insignitos. Membranaceos 
esse declarat, in-fol. max., signatos num. I, II, TII 
et IV, et &xculo xu non inferiores, ut ex charactere 
argui possit, et ex judicio eminentissimi card. Stephani 
Borgie, qui decerpta ex iis cum Bruno communi- 
cavit. 

IX. Codex Veliternus, Breviarium ejus Ecclesiam 
sistens, servatus in tabulario capituli Veliterni, mem- 
branaceus, in-folio parvo, &xculi xv, charactere exi- 
mio et litteris initialibus eleganter pictis exaratus. 
Quatuor sermones in collectfonem Brunianam tradu- 
cios continet, quorum duo sancti Augustini, alii duo 
sancti Maximi nomen preferunt. Communicaverat 


C cum Bruno eminentissimus Stephanus Borgia, jam 


S. R. C. card. 

X. Codices Bobienses. Bobiense monasterium est 
S. Colutnbani in eo tractu ducatus Mediolanensis, qui 
nunc Sardini» regi paret, cujus codices S. Maximi 
opuseula continentes laudat Muratorius in indice 
bibliothec:xe ejus &xculi x edito in Antiquit. medii aevi 
tom. Ill, pag. 819. Qux cum cognovisset monasterii 
Casinensis atque congregationis istius abbas generalis 
Dominicus Favilla, scripsit ad Bobiensem abbatem et 
mandavit ut de codicibus eisdem cognosceret et ad 
se referret, Sed rescripsit ille, frustra eosdem a se 
suisque esse perquisitos ac neseire se, nisi periilus 
perierint , quo casu sublati et quorsum asportati 
fuerint. In iis vero qui adhuc in suo monasterio ex - 


spurios et Maximo indignos, non obstante horum D stent codicibus, octo esse inventos sermones S. Ma- 


codicum auctoritate rejecit. Tllud notabile ducit, 
quod homilia de Evangelica Piscatione et quartus ac 
septuagesimus sermo, de Natali sancti Laurentii, cum 
nisi sola unius codicis Laurentiane Medicex biblio - 
thec»? epigraphe Maximo ascribi nequirent, jam etiam 
inscriptione codicis alterius hujus bibliothecz quasi 
firmiore asseveratione ei tribui videantur. Cxeterum 
quanquam hosce codices insigni plane bon: frugis 
variantium lectionum copia Maximum illustrare scri- 
bit, fatetur tamen , eos plerumque ita cum Vaticanis 
congruere, ut in iis vix quidquam deprehendi possit 
dissimile. | 

Yl. Codices Far(enses. Inter plures summze vetu- 


ximi nomine insignitos, quos exscribi etiam et Ro- 
mam ad Brunum mitti ipse curavit. Ex his oclo ser- 
monibus tres genuini erant et antea editi, reliqui 
quinque tanquam suppositi in appendicem sunt a 
Bruno rejecti. 

XI. Codices Neapolitani, quos lustravit et excerpta 
cum Bruno communicavit Angelus Maria Bandinius ; 

a. Bibliothece Montis Oliveti. Hujus in notitia duo, 
in praefatione tres enumerat codices, qui Maximi 
aliquot orationes continerent. Homiliarii omnes, et 
quidem. 

1* Codex membranaceus, in-fol. max., charactere 
Romano exaratus, szculi, ut in prefatione Brunus 


P oddnd - 


q05 


NOTITIA HISTORIGO.LITTERARIA. 


aM, xi, $ed juxta ejusdem in metitia sseértionem, A — Codes 4, bibliothece olim sudc&e Orticis Minor, 


seculo xiv non superior, et acquisitus Florentie se- 
culo xv. In hoc codice unum genuinum S. Martini 
sermones deprehendit, cujus initium : Sape intima- 
tum est, quique ab eo juxta mss. testimonia sequenti 
sub tit. : De jejunio generali reliquis sermenibus de 
(Quadragesima est adjectus. 

3^ Codex alter priori persimilis. Sic in presfatione. 
Àt in notitia plane de eodem silet. 

9? Codex ehurtaoeus, in-fol. min., cum initislibus 
vario celore omatis, sseculi, at character ejus demon- 
strat, xv. Hunc aiterum vocat in notitia. Ex hoc 


etiam sermonem genuinum Maximi, olim Ambrosie . 


tributam, deprompsit, qui inscribitur : Ante Natale 
Domini , et incipit : Satis abundeque dixiese me credo. 


Duos przterea ex iisdem codicibus sermones inter B 


dubios reposuit, alios autem, quos iidem exhibebant , 
tanquam indignos Maximo plane abjecit. . 

B. Bibliothecis Augustinianorum S. Joannis ad Car- 
bonatiat. Godex membranaceus, in-folio, medio fere 
&Peeulo xHr (in notitia, soto xiv) exaratus, haud 
quidem inedita sed variüntes lectiones quam pluri- 
mas suppeditavit. 

XII. Codices Florentihi. « Quamvis, inquit Brunus, 
nulla fere sit Florentie bibliotheca, quie aliquibes 
mss. codicibus non exornetr, attamen Laurentian:z 
copia et rariate omnibus eminet, cum principes 
Medicei nullis pepercerint. sumptibus, ut eam locu- 
pletarent ; quorem litterarum amorem, et manifcen- 
iam Franciscus I imperator, et Petrus Leopoldus 
ejus fürus Etrurie magni duces secuti sunt. » Hos 
ergo primos, umo solos, siquidem de aliis tacet, con- 
sulendos censuit, eosque dividit ia Laurentianos et 
additos. 


4* Ex Laurehtianis antem, qui sunt Medicei, pre- 
sto faerünt : 

Codex 14, Plet. XIV, membranaceus, in-fol. max., 
8c. Xv. . 


Codex 56, Plut. XVH, membranaceus, in-fol. max., 
$3C. XI. 


Codex 37, Piut. ejusd., membranaceus, in4ol. 
max., Sc. xl. 

Codex 28, Plut. ejusd., membranaceus, in-fol. 
maX., Sac. XI. 

€odex 359, Piet. ejusd., membranacems, in-fol. 
mX., 820€. XI. 

Codex 42, Plut. ejusd., membranaceus, in-fol. 
max., Sc. XI. 


Codex 44, Plut. XVI, membranaceus, in-fol. max., 


&ec, XI. 

Codex 25, Plot. XVIII, membranaceus, im-fol. 
Iax., sic. xt. 

Codex 1, Plat. XIV, membranaceus, inm-fol. max., 
896. X3. | . 

Codex 10, Plut. ejusd., membranaceus, ia-fol. 
min., scc. xv. 

Codex 9, Plut. XIX, membranaceus, in-fol. min., 
&*C. XIV, continens epistolas Hieronymi. 

2* Ex additis in Laurentiana nostris temporibus : 


. - 


Plut. XKXHI partis sinistre, taetbhinseeus, in-fel. 
Tüin., sec. x1. 

Codes 1, ejusdeth. Plutei, in-fol. mat.; tse. x1. 

Godet 4, Phutoi XIH puttis siniewée, niombrana- 
ees, in-fwl. trln., stc. xà. 

Codex 5, Plutei ejusdem, membradaeeus, Te-fol. 
SOC. XI. 

Codex 2, Ph. XXXTN partis sinisttte, rhembrana 
€et5, in-fel. tmáx., &xe. xt. 

Codex 117, metnbranaceus, in-fülio max., see. Xr 
&liih bibliothec. sdil. majeris, eccleske Florentine. 

Gedices 172, 478; 174, 469, methbranseei ; th-fol, 
max., emc. x1. Postremus fuit olm bibl. edil. eccle- 
site majoris Florentins. 

Inter hos priecipuos esse et eastigate scriptos tre 
dit, non item reliquos, quinque ; nempe : 

1* Sanetactuciensem ; 8^ eum qui olim fuit eccle 
sie Meldensis, mino Lawrentisn: Dibliotheee ; sed 
ad quem ex supra recensitis illa spectent, eugüratu 
difficile sit; 5» duos ecclesie olim Florentins, nuhq 
«quoque Laurentianee bibl. dd usum chori, ex senten- 
tia ipsius, patatoe; 4o codicem seculi xiv, ih quo 
homüilie ea serie eoqtie orüine distribata» sint, atque 
in todiee XOfX Satctb Crucis ih Jerusalem. Scilicet 
homiliarli $unt uthnes fere Hi Laurentisni codices, 
de quorum indole et diversis generibus commode 
liac oectsione pracipit editor, ut. doceat, qui fleri 
potuerit, ut mati et plerique adeo mrendorum et fal- 
sarum iescriptionum pleni sint. Fuisse enim monet 
homiliarlos non solum cathedralibus, sed etiam pa- 
rochislibus ace monasticis ecelesils, quin etiam cui- 
que saeerdoti, in quibusdam saltem regionibus, unde 
fleri vix pótuisse, quin imperitis tnterdum calligra - 
phis in matus inciderent. 

XIM. Codices Cistercienses Montis Amiatze, i. e. 
cenobii veteris ordinis Cisterciensis S. Salvatoris in 
agro Senehsi ditionis Clasinz. Dao hic reperti erant 
codices, de quibus ad Brunum relatum fuit, Maximi 
homilias et sertnones aliquot coritinentes, membra- 
uaeei, m-fol. max., sseculi xni, quos in. monitis nori 
infrequemter commemorat. 

XIV. Codices Lucenses, 1. e. ecclesie S. Martini 
Lucensis. Inter plures hujus ecclesie mss. codices, 
qui famam per celeberrimum ejus urbis archiepisco- 
pum Joaunem Dominicum Mansium adepti sunt, tres 
exstant, homilias quasdam et sermones S. Maximi 
proxbentes, menmbranacei omnes, in-folio, charactere 
Romano seculo xti vel xi exarati; nempe : 

1^ Codes signatus P. -- non nisi unum sermonem 
de 8. Laurentio martyre, in ed. Rom. col. 579 im- 
pressum, continens. 

2» Codex sign. num. 89 unam homiliam sinceram 
in Rom. col. 285 collocatam, aliamque spuriam in 
dedicatione sancti Michaelis archangeli a Bruno re- 
jectàm exhibens. f : 

$' Codez sign. num. 85 decem et octo partim ho- 
mülias, partim sermones sancti Maximi germanoi 
omnes exhibens. 


207 IN S. MAXIMUM TAURINENSEM ] 208 
Non levem ex Lucensibus mss. utilitatem se ce- A — XVI. Codices Modoetienses, i. e. bibliothecae capi- 


pisse Maximi editor testatur. Sed cum addit se ad 
laudem eorumdem silere non posse, quod nibil spu- 
rium, nihil supposititium in illis sit contentum (qua- 
propter ex optimis exempláribus ductos existimat), 
id, quomodo cum antecedentibus componi possit, 
nescire me fateor. 

XV. Codices Mediolanenses 

&. Bibliothece Basilice Ambrosianc. 

4^ Codex sign. lit. C. num. 98, exaratus litteris 
Longobardicis octavo circiter ss»culo. fs ipse est 
quem primum Mabillonius et non minori diligentia 


post eum Muratorius excussit. Uterque haud paucos . 


ineditos ante sermones ex eo eduxit, pluresque 
etiam notavit iuter Ambrosianos jam tum vulgatos ; 


ita tamen, ut de omnibus non satis certum sibi esse B 


judicium fateretur. Quippe mutilus est codex non in 
fronte solum, sed etiam in calce aliisque quam plu- 
rimis in locis, quod jure suo causam esse existimat 
Muratorius, cur clariora de barum homiliarum aucto- 
re desiderentur. Pretereaque illud, quod quidam 
insint sermones qui expresso nomine S. Maximo 
Taurinati episcopo tribuuntur; unde nasci sentit 
suspicionem, ne czteri, quorum ipse non scribitur 
auctor, ad alios auctores pertineant. Dignum autem 
memoratu censeo, quod de hoc codice nuper demum 
Brunus comperit, cum super ipso ex Joan. Bapt. 
Branca substituto praefecti bibl. Ambros. qu:esisset, 
pertinuisse eum olim ad monasteriumn Bobiense, ex- 
cidisse inde, magnoque diu post pretio a card. Frid. 
Borromeo partum ac bibliothec: Ambrosian:e illatum 
esse. Hic autem codex, cum diu solus apud Medio- 
lanenses cognitus fuisset, qui Maximi scripta qu:e- 
dam contineret : nuper demum alii cum Mediolani, 
tum Modoetix» inventi sunt, ex quibus sermones ali- 
qui inediti et plures variantes lectiones ad Brunum 
redierunt. Nempe : 
. . ' Codex homiliarius, scriptus in membrana, sx- 

culo fere xi. Ex eo bomilia Maximi nomine insignita 
in Traditione symboli, multis cum variantibus lectio- 
nibus ex codice superiore, num. 98, transmissa fuit. 

9" Codex membranaceus in-fol., charactere Longo- 
bardico exaratus, sxculo ix. 

4» Codex item membranaceus, in-folio, seculi xi. 

9? Codex ejusdem basilic:e, membranaceus, in-fol., 
&xeculi 1x. 

6^ Codex alter ejusdem xtatis, qui non exstat nisi 
in exemplari exarato an. 1514 a canonico Casola. Ex 
hoc homilie aliquot Maximi nomen proferentes a 
Fiisio canonico ad Brunum sunt transmisse, inter 
quas precipua de reparatione ecclesie majoris Me- 
diolanensis. 

B. Bibliothece  metropolitane ecclesie  Mediola- 
nensis. 

4* Codex membranaceus, in-folio min., sign. lit. F, 
num. 56, seculi xm. 

2" Codez membranaceus, in-fol. max., sign. num. 
202. 


tuli Modoetize (Monza). 

1* Codez sign. Hl, membranaceus, in-folio, szeuli 
viti, qui diversos sermones in lectiones distributos 
complectitur. 

2» Codez sign. B XI, membranaceus, in-folio, sz- 
culi xir. 

99 Codez sign. B X, membranaceus, in-folio max., 
saeculi xi., 

XVII. Codices Veneti. Ipsa inclyta Venetiarum res- 
publica, simul ac de Pii VI consilio Maximi memoriam 
ac monumenta instaurandi inaudisset, quidquid in 
codd. mss. bibliothecarum sua ditionis eidem con- 
ducere posset, colligi et singulari officii testificatione 
pontifici tradi curavit. Fuerunt autem, 

&. Bibliothece S. Marci : 

. 1^ Codex sign. num. CLIII, seculi xt, pars nimi- 
rum prima homiliarii distributi in duo ingentia volu- 
mina membranacea, in-folio, qux juris olim fuerunt 
card. Bessarionis, et post ab eodem cum aliis ipsius 
libris dono reipublice data. Satis emendate scriptus 
est, ex eoque duo de Quadragesima sermones antea 
inediti accepti, quorum prior inter homilias col. 109, 
alter inter sermones col. 447 ed. Rom. locum oc- 
cupat. . 

2» Codez sign. num. DVIII, membranaceus item, 
in-folio, &eculi xir; pars secunda alterius homiliarii 
libri, non tam castigate scripti, quam libri postulant 
qui publice in ecclesia legi solent. Repertus erat in 
ede S. Marci immixtus pauculis voluminibus, quie 
Petrarcha ei ecclesi donarat, indeque in bibliothe- 
cam translatus fait. Continebat tres sermones S. Ma- 
ximi nomine apud Brunuim editos col. 651, 635 ei 
635. 

p. Patavinus codex bibliothece canonicorum, sseculi 
xv, ex quo duo sermones, quorum alter incipit : Ad 
exhibendum vesirem charitati sermonem, etc.; alter : 
Recte atque ex. debito, etc., descripti. Posterior inter 
genuinos locum occupat col. 625, prior inter dubios 
in appendice, col. 53. 

XVIII, Codices Veronenses seu bibliothece capituli 
Veronensis. 

. 1? Codez sign. num. 75, membranaceus, in-folio, 
sseculi vni. 

Q* Codez sign. num. 451, membranaceus item, 
ejusdemque :etatis ac. formz. Uterque sermones ali- 
quot suppeditavit, quorum variantes lectiones in an- 
notationibus a Bruuo sunt exhibit. 

9" Codex sign. num. 49, ejusdem :etatis, perga- 
men: formaque, unde proficiscuntur Lectiones seu 
Expositiones Evangeliorum nullibi adhuc invent, 
quas quidem Brunus non diversas putat a libro in- 
scripto de Capitulis Evangeliorum, quem Gennadius, 
Honorius Augustodunensis, et Trithemius inter Ma- 
ximi opera recensent. Preterea ex eo exscripti sunt 
duo tractatus, quorum unus est contra Paganos, alter 
contra Judzos; qui etsi auctoris nomen non prefe- 
rant, digni tatnen habiti sunt ab isto editore propter 
orationis et sententiarum cum aliis Maximianis opu- 








NOTITIA HISTURICO-LITTERARIA 


210 


seculis concordiam, qui eidem tribuerentur..Ex vetu- A ciensis ordinis, cuartaceus, in-8, nitido charactere ex- 


state códicis tamen pluribus lacunis laborant. 

Hosce Veronenses codices in nove editionis com- 
modum conferendos curavit antistes ejusdem Eccle- 
' sie Joannes Morosimus. 

XIX. Codez Brixiensis. Capitulum ecclesie majoris 
Brixiensis lectionarium servat membranaceum, in- 
folio, sseculi xim, unde curante Joan. Mannio Bri- 
xiensium antistite duo sermones sancli Maximi- no- 
mine exornati, nempe de Corpore Christi, in ed. Rom. 
col. 279, et de Quadragesima, col. 447, cum aliquot 
variantibus lectionibus deprompti fuerunt. Hzc de 
Italicis codicibus Brunus. Áderant vero et 


B. GERMANICI. 


aratus a fratre Joanne de Waulx an. 16920, aliquot 
Maximi sermones continens przíixo titulo : Sermones 
beati. Mazimi Taurinensis episcopi , etc. Varietates 
horum codicum ascripts faerunt editioni Coloniensi 
an. 1525. 


D. CODICES HELVETKI. 


Haud sane alius exstat liber ms. celebrior 

4» Codice Sangallensi, quem gaimus adiit Mabillo- 
nius. Is vero quanti eum feebrit et qualia ex eo edu- 
xerit, supra doctum est. Commodaverat autem Ma- 
billonio operar: suam, quod silentio preterire nefas 
sit, Hermannus Schenkius, bibl. Sangallensis tum 
prefectus. Nunc recens de eodem accuratius ad Bru- 


Data erat bxc provincia a Pio VI P. M. Josepho B num retulit bibliothecze istius item praefectus P. Ma- 


Garampio apud Viennensem imperialem aulam tunc 
apostolico legato, ut si quid ex Germanicarum bi- 
bliothecarum codicibus mss. ad ornandum Maximum 
erui posset, id cordi sibi esse sineret, et quantum 
posset, urgeret. Is igitur cum frustra &uo ipsius labore 
ac industria bibliothecze Auguste libros evolvisset, 
ad monachos ordinis S. Benedicti se convertit, pre- 
sulesque monasteriorum Ratisponensis, Gottwicensis, 
Lambacensis Augizque Divitis hortatus est ut in 
velera bibliothecarum suarum exemplaria inquiri 
juberent, si quid collectioni operum S. Maximi pro- 
futurum detegi posset. Nec defuere illi officio. Scribit 
enim Brunus, certatim a monachis ad id opus cur- 
sum esse; perfectos indices locupletissimos homilia- 
rum et sermonum Maximi ; variantes lectiones haud 
parvi pendendas diligentissime transcriptas, indica- 


tam codicum :etatem atque przstantiam in quibus . 


opuscula exstarent S. Maximi nomini inscripta : at- 


que hec omnia denique Romam a laudato presule 


transmissa sunt. Fuerunt autem codices sicut accepit, 
alii temporis nota insigniti, alii eadem carentes : 

1* Codices abbatie Augie Divitis ocio, signati numm. 
19, 14, 15, 16, 19, 21, 29, 59. 

2» Codex bibliothecm S. Emmerani Ratispona, 
membranaceus, in-folio, sign. litt. E, num. 4, sxc. ix. 

9 Codez bibliothece Lambacensis, membranaceus, 
in-folio, s:eculi xim. 

4o Codez bibliothecm Gottwicensis, chartaceus, sign. 
L 5, sz»culi xiv vel xv. 


C. CODICES BELGICI. 


Duo reperti sunt in Belgii bibliothecis codices mss. 
quorum curam gessit, mandante lgnatio Busca apo- 
stolicze sedis apud Belgas legato, qui in eo negotio 
pontificis jussui paruit, can. Vandenvelderus bibl. 
Lovan. prefectus et theologie professor. Erant sci- 
licet : . 

1» Codex bibliothece S. Martini canonicorum regu- 
larium Lovan., membranaceus, in-folio maximo, s- 
culi xi, duobus voluminibus exhibens homilias de 


Tempore et de Sanctis, inter quas triginta partim. 


homilie, partim sermones S. Maximi. 
9» Codex bibliothece abbatie Camberonensis Cister- 


gnus Hungenblykerus (nonis Januariis 1779). « As- 
sentiri se Joanni Mabillonio, et Martino Gerberto 
principi et abbati S. Blasii, codicem ipsum membra- 
naceum, in-folio, litteris Longobardicis exaratum 
sc. vi non recentiorem esse aientibus. Falso autem 
Augustini nomen prxeferre. Nihil enim in eo contineri 
homiliarum aut sermonum, quod acceptum Augustino 
sit referendum. Constare id scilicet ex altero ejusdem 
bibliothecze noni sxculi codice, cui hzc preelixa epi- 
graphe : Homiliarum Maximi episcopi per totum an- 
num de diversis festivitatibus volumen valde vetus. Nam 
cum exdem prorsus homilie in hoc atque in vetu- 
&tiore illo codice contineantur, magni id certe argu- 
menti esse oportere, errasse vehementer librarium, 
qui Augustinum Maximi opusculorum constituerit 
auctorem. In eo porro diffidere se a Mabillonio, quod 
ipse homilias non plus nonaginta in utroque illo co- 
dice numeret, Mabillonius vero septem et nonaginta, 
hac omnino de causa, quod Mabillonius de sacra- 
mentis libros septem, qui Ambrosio ascribi solent, 
totidem Maximi homilias existimavit. » 

2» Codex alter a Hungenblykero modo memoratus, 
scriptus idem litteris Longobardicis. 

Hxc sunt qus editor Romanus de codicibus an- 
notavit, qui nov: huic collectioni condend:ze profue- 
runt, inter quos tamen tribus illis, quos Mabillonius 
primum evolvit, nempe Sangallensi, Nonantulensi 
nunc S. Crucis in Jerusalem, e& Ambrosiano Medio- 
lani primas et ipse defert. Parabatur etiam Gallico- 
rum mss. collatio, sed, quamvis diu exspectata, 
nondum Romam perferri potuerat, cum sibi diutius 
exspectantium desideria suspendere non posse vide- 
retur. Attamen pollicitus est se, simul ac ipei reddita 
fuerit, non commissurum esse ut in iis numerandis, 
estimandis atque celebrandis studium suum deside- 
retur. Denique illud silentio przt&rire nequeo adje- 
clas esse in fine voluminis Romanse editionis ad ube- 
riorem notitiz: hujus codicum illustrationem tabulas 
quatuor ejusdem ac ipsum volumen moduli, »re 
incisas, in quibus 27 specimina characterum et for- 
m codicum insigniorum reprsesentantur, ad que: 
spectat Declaratio etatis supra commemorata. 


214 


DECLARATIO ETATIS CODD. MANUSCRIPTORUM. 


212 





DECLARATIO /ETATIS CODICUM MANUSGRIPTORUM. 





Codices prima tabula. 


[coxxxvu] 1. Circa speciem charaeteris codieis Va- 
ticani num. 4 delineati non una est apud scriptores 
diplomaticos opinio, ut doeet Mabillonius tom. I tra- 
otatus de Re diplomatica, pag. 4981, cum aliqui ad 
steculum vi referant, alii v1. s:eculo coz vum putent. 

M. In eadem opinionum varietate versatur judi- 
oium secunde speciei eharacteris codicis Sancte 
Crucis in Jerusalem num. 2 positi, Mabillonio ipso 
teste, dum similes formas exhibeat. Vid. tom. Hl, 
pag. 40 et 41, easque ad s:culum vii vel viu spectare 
ejus inclinat sententia. 

Mi. Tertia species charaeteris codicis capituli Ve- 
ronensis num. 9 visa est. clarissimo marchioni Sci- 
pioni Maffeio ejusdem :etatis ac superiores codices ; 


Codices tertiq table. 

XIV, XV. De «tate codicum. hibljotbecze Vallicel- 
lan:e, quorum specimen num. 14 et 15 traditur, mihi 
non est laborandum, ut inquiram; precessi enin 
judicium eruditissimi viri Josephi Blanchipii, qui ad 
s&eculum xi vel xit pertinere aflirmavit. 

XVI. Species characteris codicis Vaticani num. 19 
signati concinnata videtur cirea seculum xt. Aliqui 
fortasse paulo. anteriorem judicabunt. 

XVII. Tardioris cvi, scilicet szpeuli xiv, si quis 
putaret [CLxxxix) codicem monasterii Sancii Colum 
bani DBobiensis num. 17,a veritate non recederet, 
Dulke siquidem note prioris temporis ip.e0 conspi- 
ciuntur. 

XVIIL Multo antiquiorem dicerem codicew biblio- 


nempe quod inter vu et viu. seculum sit eollocanda, B 'l'€c? Sancte Crucis in Jeruealem num. 18 signatum, 


IV. Be »vo codicis olira capituli Urbevetani pum. 
4, nunc apud eminentissimum cardinalem de Zelada. 
non est ambigendum, cum in eodem legatur exscri- 
ptus Joanne IX pontifice. Tenuit autem Joannes Ro- 
meanun pontificium ab anno 902 ad annum, 905. 

Codices secunde tabula. 

V. Succedit num. 5 specimen cbaraoteris alterius 
codicis Vaticani signat. num. 9248, eujus stas non 
ultra x sseoulum a peritis ponitur, vel initio $m- 
culi xi. 

VI. Serius est scriptionis genus codicis bibliotheczm 
[erxxxvin] Saneti Marci Venetiarum. num. 6 Roma- 
nam formam exhibens nitidam, paucisque siglis eon- 
tractam. Nec nos fallit nota :tatis in fne codicis 
apposita, nempe anno 1138. 

VII. Absimilis non est scriptio subsequentis codi- 
cis ejusdem bibliothece Sancti Marci num. 7 positi ; 
ideo eozvum prescedentis arbitramur. 

VIll. Haud levis ost differentia characteris codicis 
bibliothecs Vatieags olim Suecorum reginse num. 8. 
descripti a superioribus codicibus bibliothecse Saneti 
Marci Venetiarum, cum ejus apices contractiores vi- 
deantur. Quare ejus statem seculum xmi attigisse 
dicimus. 

IX. Codex Sancte Crucis in Jerusalem num. 9 si- 
gnatus Beque inter antiquiore, nec inter posteriores 
collocamus, cum scripture forma et contraotiones 
s:eculi xiu scribendi morem prmsseferant. 

X, XI, Xil, XUk.*Quatuor species scriptienis Lon- 


gobardiez, quas suh num. 10, 41, 43, 15, exhibemus, D 


si fides babenda, est Mabillonio tom. Ill, pag. 553, de 
Re diplomatica, sseulo 1x destinanum ; tanta enim 
non est inter ipsos characteres varietas, ut ad diversa 
tempora referri debeant. 


forma enim litterarum seculum xn vel initium szeculi 
xu! ostendit; atque ita sensit eminentissimus cardi- 
palis Besutiua, qui frequenter codices mss. bibliothe- 
ce ejusdem pr» manibus habuit. 

XIX. Nec ab ejusdem cardinalis judicio recedimus, 
cum de «tate codicis 99 agere debeamus ; eum enim 
ad seculum xm esse referendum sua manu adno- 
tavit. 

XX. Ad vetustiorem litterarum formam szeuli vi- 
delicet ix accedit codicis Veronensis scriptio num. 
20, et hanc in judicio przlaudati marchionis Maffei 
epinionem sequimur. Certe hujusmodi codices vene- 
randam quamdam antiquitatem preseferunt. 


Codices quarte tabule. 


C . xxi. Non auderem codicem eminentissimi de Ze- 


lada cujus specimen est sub num. 934, superiorem 
seeulo xim affirmare, qued nulla vetustioris svi ve- 


 stigia in ferme apicum inepiciantur. 


XXII. Ad eamdem aecedit wtetem codex capituli 
Veronensis, cujus forma scripturx num. 99 exhibetur. 
Modus scribendi Romanus im utroque codice apparet 
inter seculum xni et xar usitatus. 

XXIII. Speciem etiam scriptionis semigothicze co- 
dicis Lectionarii Sanct: Crucis in Jerusalem num. 
25 delineari curavimus, quam peritores antiquarii 
8seculo xiv tribuunt. 

XXIV. Huie synchronus, vel paulo superior dicen- 
Que erit codex Sublacensis num. 94 positus. 

XXV, XXVI, XXVII. Tres sequentes characterum 
forme, quarum prima num. 25 est codicis Vaticani, 
aera codicis ecclesise Veliternse, et tertia codicis 
bibliothecss Sancti Martini Lovaniensis num. 36 et 
$7, quamvis dissimiles in. sseulo xv sunt oollo- 
cando, ) 














1/5 SPECIMEN CODICUM MSS. ?14 





SPECIMEN H 
Codicum wk. «x itkua eruta. suni. yteraque S. Mazimi Taur. ep. opera hanc in collectionem. traducta, 





,.——————————— 


Ne 5. Codex amplissim! capituli Veronensis sub 
N* 1. Codex bibl. Vaticanz n? 5855, pag. 369. » 45. pii 


INRAT coi aposTblo Oeleciormus SOR) ense 


TRierpa ule bobe RecnatucoestiN séoweuaN 
cvy fehoquia B3 Jis iNSesciun 
UQomNESBEA Bo quamque pasiua ez uonus 

$  Taposralipa peus satumauenu quiNque 
ResndRATIacO à. DHftORatco ubique . 
ApuOS Ro £giTA 


TISOBTINENT Nct1o 


P^ 3. Godex wasrih. mmoast. Sancte Crucis in Jurtmalens suh s^ 9. 
VNGp zesroctesreatle Schep. pecu. 6 poxb n poscoloRjup 
Y.Comones Betis portolipassey onetiaen apu Ne). Scr. o BU NONU 
Nefioquocaseipaoczpeca. 


ec paslufi dore praacecenf psallam quadam 
Wál quodquders topi obere 
XNSZ2e Bearisai e) permerpanly hobecdessower buses 


fifepulifRofreficeredcbeooufecea cs. 
erqeleremiscans flcwedta nae iip 


No Urbevetanus, . card, de Ze- A ; 
lada, EX t amd en Idem codex Urbevetanus, pag. 142. 


.bBEQUO. $UPRA UN DE $U PRA DE EA 


ONUSQ^ADFOCON DE /4 PENTECOSTEN 
TRIS TAR' ^ "^7 


MUS FRS/QUc : CRE bo 
$ FAS 
quadragetimae chebuf 4 : 
nolrum propt ipfam q Lacs Mnorz betae 
videuf efe ChmpoxTam. . b. mp: adea. curam 


celebrare 


LE SPECIMEN CODICUM MSS. 
Ne 5, Codex bibl. Vaticanze n? 248, pag. 2. 


*?16 
l^ 10. Codex bibl. Vaticanse n* 4223, pag. 144. 


S&belepi s. 
tfeecopersan 


aae (pfiaenfuo 
quit phurne coge (cg 
vopecof orn pee 


[ 


Ne 6. Codex bibl. Sancti. Marci Venet. cod. 508, 


N* 41. Codex bibl. Vallicell. ne 45, pag. 67. 
SER 050 Stieastmns p. CO Jussit fcf tpfe md 
'NOS€ONRO làudef ? 





e 







Ne 7 Idem codex bibl. Sancti Marci Venet, 
u9155. 


Se. $CLoo Ape aot epe 
frqudacefint dus fre fik 
ebenaf'orituenetnonefufepe, 





Sonny lane £162. 8L I 
fenz:gw ferm effuse Gc 
ec&joftnstusfet. 


1 


»*N» 8. Codex bibl. Vatican, olim Christine Sue- 
Wórum reginz no 1025, pag. 152. 


BD - Ne 45. Codex bib. Valicel n^ 49, pag. 125. 
Aelia fiere oem 
Noua " 
Xuemekep, — V nmshustottdr 

bilefeoronad'tuttecro 2e i » 
geram. podof: 'axlam wwrhacula. &n&focong f: qe 
"oconferune o foot éelonegojd meos hnbad ae 


os fofevite 





Ln - SPECIMEN CODICUM MSS. 21ü 
Ne 9. Codex venerabilis. monast. Sancte Crucis in Jer. 


f arbesioffm vd prerfincesl emuif ho 
Disco: laudifab ch dif ali qd. 
TRE elf dentem et Cperm mbios 
predefee Ghoperibieonp batdae 


Ne 44, Codex bibl. Vallicell. n* x, pag. 905. 


Sermo Deacwmapeumugpt | ty t5, cote ve. mos. Sanc Cro 


in Jer. n* s $1. 
o Supré. 


eotem vem ceo climax Ue Ticnone 
ERACT VA Een à 
à. Driónfo qepo b xdi fib " ad, 
me dia paxorexe! r er roi 
Cat nrifebus at, FT e oes ensured 
loo lu q,píecer- 







Ma AK nae hihl Vellicell. no &. nag. NT. Ne40. Codex von. monsat. Sanctse Crucis in Jer. 


Ne 30. Codex amplise. capituli Veronensis n* 451. 


Nd. Codex bib. Vateam ne 19, 2* Quit maxum n epi 
l| uu, Vantorti imcalolis " nep 










SUNDES: BEx(t oso 
Mns iet EPUSCODI fit anf cbe 2p 
peras fe erm fceredidrfüs poffüm ex pd 
S ieredreparatodthbun( bu. ghe. lectione 


vac raum Jara rua vani 


$19 SPECIMEN LuiiCUM MSS. 220 


Ne 47. Cilex ven. monast. Sancti Columbani /Bübiensis 


qvagrá uel quislandibusbune dien salí domum predi 

eem prí "ignoro. Inkata. enunfefhuntate ab wagndiendum 
diii bumama, loquela. mov faffuctt Tam fi nac naftebatur x p$ 
&vglacum oce laudata( é/que vunc Bux na loxdandu(* 





Vis honovetac. 

N» 22. Codex ampliss. capituli Veronen. n* 78. — "^ — N* 35. Codex bibl. Vaticanz n* 587, pag. &4. 
NAv&xdyma Beyuffums cy pru. Sesso sto mun equmi 8 - 
wif Yen umiucfa wobvf cum 3 verae i riot 

t exultat eta, qua wiom£ cha piunt s find 
gaud uum & celeftif eru dicume poencent mente 

N* 25, Codex ven. monast. Sanctz Crucis in Jer. n* 42. 5$ N* 26. Codex eec]. Veliternz. 

» | Jenktmo 
baptc.. prse Vip* 
ckeatq exl 
Ynaxt ito cca bu 
ucpt. mri e£lniant uhi 
mre olintuswpies ud. 
i ^ vihor] fue vi mantra 
i Feds een 
mar datam s 
D -- moe (c vonfo 
fratif W wodifue bend et 
I5 Occa wpoffetevunt. 
iS x N' $7. Codex bibl, Lovaniensig, 


Cv-epllreDi ea vata 
es - aon, deu. 
pie we(rs eri 


Mes « 4$ BAS «cA 
sucus ecaaboh vos Ww: 





231 





S. MAXIMI HOMILIA I. 


SANCTI MAXIMI 


- A M ——— ———À — 


EPISCOPI TAURINENSIS 


HOMILLUE 





IN QUATUOR CLASSES DISTRIBUT A. 








eB» 


o — M —— a ——— € — 


CLASSIS PRIMA. 


.'HOMILUE HIEMALES DE TEMPORE. 





3$ BHOMILAA L6. . 
Ante Nutule Domini. 


Si codices antiquitate Itiusiriumque 
homilia S. Max 
cepta S. 


ABMAONITIO. 
sesiptorum commendatione spectabiles vecenseaptur, io quibas 
nomen pr»fert, sulla quidem certe habebitur aliorum quorumdam zetio , in. quibus ac- 
ajo wibuitur, quique perpauci sunt, sériusque exarati. Atque eorum , in quibus est ea Maxi- 


mo ascripta, dnos primum Subalpinos commendabimus, unum majoris ecclesie Taurinensis , alterum abba- 


ti: olim 


n:e bibl. n. 425, p. M; tum Angienses 


"Dalmatil Pedoneusis ; Vatieanos Kem duos, quorum prior in serie eet, n. 433, 


p. 39, alter Begi- 
rtinen- 


sem et Camberonensem, post Modoetiensem signatum E 3, Novariensem 27, Romanum 99 , S, Crucis in 


Jer., Ratispone 
Nec secus est in collectionibus homit. Alcnini Vene 


Venet. an. 1749, tom. I, p. 5; m edit. Celgn. an. 1525 d 1; Galesinii edi. Beman. an. 1564, 3 


87; Theophili Raynaudi in 


Mauri bomi. eamdem exstare aiunt apud Maximum in Bibl. PP. : ita in indice sermonum pretermissorum 


edit. Paris. S. Ambros, an. 1690. Jam vero codicum mss., in 


quam vidisse memini, preter Fiorentinos duos, quorum eat alter bibl. Medic. Laurent. n. 3 Pint. xiv, alert 
rv, Plat. xxxur bibl. olim S. Crweia Minor. Convent. , modo Laurentianze. Verum quam falso, dictio Amhre- 


si plane demonstrat , qua nihil est a stylo auctoris hujus ipsius homilix discrepantius. De auctore homilis 
satis dictum putamus ; nunc de varietate inscriptionis ab amanuensibus posteriorum temporum apposite ali- 
qua sunt attingenda. Et quidem codex xdil. ecclesie metr. Florent. titulum babet: In uigtlio Natalis Damini : 


apud Gymnicem et Galesinium est, In vigiliis Natalis Domini. Sed editores. Romani oper. S. Am 
cunda dominica Adventus habitam eam fuisse ferunt , ut ex edit. Sixtina an. 1590. Ab his differt 


bros. ia se- 
Cod. 10. 


Florent., cujus supra meminimus, in quo inscribitur : De devota preparatione facienda ad celebrandam Do- 


mini nostri Jesu C 
sumimus, quemadmod 


isti Nativitatem. Nos nallom ex bis epigrephis adoptaumus, sed titulum aste Nadole Demini 
um exstat in cod. Taurinensi ; cum ex eontexiu nec in die Dominioe Nativitatis, nuc 


pridie in vigilia homiliam recitari potuisse eruaiur. Ideo «mte complures diee , ai S. Maximus, eaatificemue 


. * 


cordu nostra, mutdemus. consctonttan, parifcemus spiri 
procuretur. 


stitit, ejus natalis per immaculatos servulos 


tum, wt cujus nativitqa per ümmacoylatam Virginem cen- 
Mos quarumdam saltem Eeclesiarum erat, ut longiori 


tempore, quam 1nodo fessum Natalis Domini precium sanet;oribusque operibus privenirent. Sed illud teme . 


pus :etate Maximi Adventus nomine non in 


488 edit. Venet. 4784. 


icabatur ; de qua re consulendi sunt 
Italici, p. 8 edit. Paris. 1724, et monscbi Benedictini copgr. S. 


st Mabillowiue tom. 1 Musei 
Mauri i5. app. ad S. Aunbr. epp. tom. IV, p. 


AncuxENTUM.—S. Maximus Christifideles admonet ut, À que illum letum futurum quanto ipsi fuerint in ejus 


q pecoaterum, sordibus datersi. atque induti eirtuti- 
bua, nainli Domini occurrant, per quem optatissima 
salus a(fuísit wunda. , 
Lfitia quante sit, quantusque concursus, cum 
imperatoris mundi istius natalis celebrandus est, bene 
nostis, quemadmodum duces ejus et principes om- 
nes, etiam * militantes aceurati gericia vestibus , ac- 
cincti operosis cingulis, auro fulgente pretiosis , am- 
biant solito nitidius in conspectu regis incedere. 
Credunt eim majus esse imperatoris gaudium, si 
viderit majorem sue apparitionis. ornatum, tanto- 
e Cod. Novarien. 97, p. $72, etiam. 


millies. 
* Cod. 99. S. Crucis in Jerusalem , et Vat. A35, in 
ejus [estivitate. ' 


b solemnitate devoti : ut quia imperator tanquam 
homo cesda son.oonepicit, affeetum eorum erga sa 
probet vel habitum contuendo : ita fit , ut splendi- 
dius se accuret , quisquis segem fldelius diligit. De- 
inde quia in die natalis sui sciunt eura lazgum futu- 
rum, ac donatmrum plurima * vel minietris suis, vel 
his, qui in domo ejus abjecti putantur, et viles, tanta 
prius thesauros ejus replere divitiarum varietate fe- 
stinant; ut im quantem 4 prerogativa voluerit , in 
tantum pr:erogatio copiosa gj non desit, et. aute vo- 


c Cod, Vatic. 435, plurima mipistria suis, 
à Codex x, Plut. xiv bibl. Laurent. ita babet : ut 


quanium prorogare voluerit , in tantmm  prorogatio co 





— 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


2324 


luntas donandi deficiat, quam substantia largiendi. À tamen longius a Salvatore separatur. Nec societatem 


Ha:c autem ideo sollicite faciunt , quia majorem sibi 
remunerationem pro hac sollicitudine sperant futu- 
ram. Si ergo, fratres, szxculi istius homines propter 
presentis honoris gloriam terreni regis sui natalis 
diem tanta ^ apparitione suscipiunt : ^ quanta nos 
accuratione zterni regis nostri Jesu Christi natalem 
suscipere debemus , qui pro devotione nostra non 
nobis temporalem largietur gloriam , sed xternam ; 


- mecterreni honoris administrationem dabit, qus suc- 


cessore finitur, sed ccelestis imperii dignitatem, qua 
non habet * successorem? Qualis autem 4 remune- 
ratio nostra sit futura, dicit propheta : Quia oculus 
non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascen- 
dit, que preparavit. Deus diligentibus se ( Isai. Lxr, 


habere poterunt immundus et sanctus, avarus et mi- 


sericors , corruptus eL virgo , nisi quod magis inge- 


rendo se indignus offensionem contrabit, cum mini- 
me se cognoscit. ! Dum enim vult officiosus esse, 


" injuriosus existit : sicut ille in Evangelio qui, in ece- 


tu sanctorum invitatus, ad nuptias venire augus est 
vestem non habeuos nuptialem (Matth. u; xxn; Luc. 
xiv ); et cum alius niteret justitia, alius luceret fide, 
alius castitate fulgeret, ille solus conscientize foeditate 
pollutus, cunctis splendentibus deformi horrore sor- 
debat : et quando plus simul discumbentium beato- 
rum candebat sanctitas, tanto magis peccatorum il- 
lius apparebat improbitas, qui potuerat minus displi- 
cuisse forsitan, si in consortium justoruto minime 


et I Cor. n ). Quibus indumentis nos exornari opor- D se dedisset. Propterea ergo sublatus " mámibus et 


tet. Quod autem diximus nos, hoc est animas no- 
stras, quia rex noster Christus non tam nitorem ve- 
stíium, quam animarum requirit affectum, nec inspi- 
cit ornamenfa corporum , sed considerat.* corda 
meritorum ; nec fragilis cinguli precingentis lumbos 
operositatem miratur, sed fortis castimoni:e restrin- 
gentis libidinem ad pudicitiam plus miratur. ÀÁmbia- 
mus ergo inveniri ante ipsum probati fide, ! compti 
misericordia, moribus 5 accurati : et qui fidelius 
Christum diligit, nitidius se mandatorum ejus obser- 
vatione componat , ut ^ vere nos in se credere vi- 
deat, cum ita in ejus solemnitate fulgemus , et eo 
magis l:etus sit quo-nos perspexerit puriores. Atque 
ideo ante complures dies ! castificemus corda no- 


pedibus, in tenebras exteriores expellitur, non so- 
lum quod peccator erat, sed quia cum peccator esset, 
sanctitatis sibi meritum vindicabat. Igitur , fratres, 
suscepturi natalem ^ Domini , ab omni nos delicto- 
rum fece purgemus , repleamus thesauros ejus di- 
versorum munerum donis, ut in die sancta ? sit, un- 
de peregrini accipiant , reficiantur vidue , pauperes 
vestiantur. Nam quale erit, si in una eademque domo 


inter servulos unius domini alter exsultet in holose- 


ricis, alter consumetur in pannis; alius :estuet 
cibo, alius famem frigusque sustineat ; ille eructet 


.hesternam jindigestionis crapulam , hic hesternam 


jejunii inediam non resolvat? Aut quis erit no- 
stre orationis effectus P ? Petimus ut liberemur ab 


stra, mundemus conscientiam, purificemus spiritum, C inimico, qui non sumus liberales in fratres. Simus 


ac nitidi, et sine macula immaculati ! suscipiamus 
adventum : ut cujus nativitas per immaculatam vir- 
ginem constitit , ejus natalis per immaculatos servos 
procuretur. Quisquis enim * in illa die sordidus A 
fuerit, ac pollutus, natalem Christi, votumque non cu- 
rat. Intersit licet dominicz festivitati corpore, mente 


iosa non desit. In cod. autem cLxxiv bibl. xdil. Eccl. 
. Florent., p. 91, a tergo, ita legitur : Ut in quan- 
Itum prerogare voluerit, in tantum prarogatio copiosa 
non desit , et ante voluntas donandi deficiat , quam 
substantia largiendi. Codex vero S. Crucis in Jer. 
habet : Quantum prorogare voluerit; in tantum proro- 
gatio copiosa non desit , et ante voluntas donandi de- 
ficiat, etc. Postremo codices Vat. 435, 435, et Modoe- 
tien. 495 : In quantum prorogari voluerit, in tantum 
prorogatio copiosa non desit. 
^ Cod. Vat. Reg. 125, tanta apparitione suscipiunt 
qua , etc. 


' . * Cod. S. Crucis in Jerusalem , qua nos accura- D Plut. 55, in Laurentiana mire con 


. tione. 

* Cod. Vat. 4955, successores. 

4 Cod. S. Crucis in Jer., Qualis autem nostra re- 
" muneratio, elc. 

* Cod. Camberon., merita cordium. 

f Cod. Vat. Reg. 125, contenti misericordia. . 

£ Cod. «dil. Eccles. Florent., moribus adornati. 

h (6d. Vat. nef. 125, omitti vere..— 

i Cod. Vat. 455 : Mundemus corpora, conscientiam 
purificemus, et splendidi, et sine macula. immaculati 
Domini suscipiamus adventum. Idem codex dil. E. 
Flor. : Atque ideo, dilectissimi , ut spiritualibus indu- 
. mentis animas nosifas ornemus ; et ut in superventure 

noclis vigiliis pervigiles esse possimus, mundemus 


L 


q imitatores Domini * nostri. Si enim ille pauperes 
in celesti * gratia voluit nobis esse consortes , cur 


: nobis non sint in substantia terrena consortes? Nec 


extranei * sunt. alimoniis , qui S fratres sunt sacra- 
mentis, nisi quod rectius apud Deum per ipsos agi- 
mus causam msostram , out nostris * eos alamus sumx- 


conscientias , etc. 

J Idem Cod. S. Crucis in Jer., immaculati Do- 
mini. 

-k Idem, Quisquis enim in prasenti festivitate sordi- 
dus [nerit ac pollutus, etc. 

! [dem Cod., Cum minime recognoscitur ; et dum 
animo vult officiosus esse. 

" Cod. Sanctze Crucis in Jerusalem, et Martinen., 
Qropteren ergo sublatus, ligatis manibus, etc. Codex 
alican., propterea ergo sublatus , manibus et pedibus 

igatis. e 

? Codex Floren. S. Crueis minor. convent. iv, 
it textui Gale- 
siniano : Suscepturi natalem diem Domini. 

9 Codex AEdil. eccl. Flor., ut in die suncta, que jam 
superimminet, sit, unde, etc. 

P Cod. Vat. 455, aut. quis erit nostra orationis e[- 
fectus, cum petimus liberari ab inimico? 

4 idem Cod. /Edil. eccl. Flor., Simus itaque, fra- 
tres, imitatores Domini nostri. Si ille pauperes in ce- 
lesti gloria voluit nobis esse consortes , etc. 

* Cod. Martinen. omittit nostri. 

* [dem Cod. habet gloria pro gratia nostra. 

* Cod. S. Crucis in Jerusalem et Vat. Reg. 125, 
nec extranei sint alimoniis, etc. 

[n cod. Martinen. deest eos. 


Lodidir uad 


2s HOMILIA 1I. *26 


ptibus, qui illi * gratiam agant. ^ Quidquid autem A Ecclesia Dominus deprecetur; et quod ille fortassis 
pauper Domino benedicit, illi proficit , quo faciente — petere de Divinitate non audeat , plurimorum inter- 
« Domino benedicit. Et sicut scriptum est de illo: — pellantium orationibus, etiam quod non sperabat ac- 
Va illi homini, per quem nomen Domini blasphema- — cipiat? Qnod 5 ad adjutorium nostrum commemo- 
tur; ita et 4 de illo scribitor : Pax huic homi- rans beatus Apostolus ait : Ut per multos gratiarum 
ni, per quem nomen Domini benedicitur Sal- — actio referatur pro nobis (11 Cor. 1). Et iterum : Ut 
vatoris. Q Quale est autem meritum largientis , — fiat oblatio nostra accepta sanctificata in Spiritu san- 
ut solus quis operetur in domo *, et f per multos in cto (Rom. xv). 


HOMILIA II. 


In adventu Dominico, et de eo quod scriptum est Luc. xvn : « Sicut fulgur coruscans de celo, ila erit adventus 
Filii hominis; » et de duobus in lecto uno, Matth. xxiv. 


ADMONITIO. 


[n varietate multa codicum mss. versamur, quod ad auctorem, titulum et initium hujus hormiliz spectat. 
Flor. Codd. profecto 1 et x Plut. xiv bibl. Medic. Laurentiane S. Ambrosii nomine exornant quemadmodum 
etiam veteres omnes ejusdem Patris editores. At in S. Maximum longe plures potiorisque auctoritatis con- 
veniunt. Primum vetustissimum codicem Helveticum Sangallensem recensebimus, deinde Romanum 99 S. 
Crucis in Jer., Ratisponen. S. Emmerami honiil. 1, pag. 9, Lambacen. 1, pag. 1, Vat. num. 1967, Vat. 
Palat. 1276, Vallicell. 1 et Modoetien. up E it. His conformes sunt ex editoribus Gymnicus homil. 4, p. 1: 
Galesinius hom. 1, pag. 35; Theophylus Raynaudus, pag. 195. Demonstrato homilie bujus auctore, de titulo 
agam brevi. Et ut a cod. Sangallensi exordiamur, hunc titulum przfert : Incipit exhortatio ad plebem, et de 
eo quod scriptum est in Evangelio : Sicut fulgur desub celo, ita. erit adventus filii hominis; et de duobus in 
lecto uno. Eumdem habent antique Ambrosii editiones ; sed patres Benedictini congr. S. Mauri in indice supra 
memorato ferunt esse apud Maximum Taurinen. in bibl. PP. homil. 1, cum titulo : [n adventu Domini, de 
eo quod scriptum est, etc. ldem exstat in cod. Ratisponensi S. Emmerami. Codex autem ('ambacensis di- 
versum exhibet, nempe hunc : Sermo 1, beati Maximi episcopi tempore adventus. Nos titulum superiorem 
a PP. Mauripis designatum, et Codicis Ratisponensis pretulimus, ut c:eteris Maximi editoribus conformes 
simus. Eosdem in homiliz initio sequimur, diversaque aliquorum exordia in undecima annotatione collo- 
camus. 


ARGUMENTUM. — Cum egerit S. Maximus in prece- B nebras humano generi sus pravitatis infunde!, ut 


. denti »homilin de n Christ boqpen m cipiendus, lucem veritatis nemo pene respiciat, et caligine '7 
"quedam explanat Evangelii loca, que secundum — Propria operiens mentes hominum, cz:ecitatem quam- 
Salvatoris adventum pramonstrant. dam spiritualibus oculis exhibebit. Nec mirum si 


diabolus emittat iniquitatis tenebras, cum ipse nox 
sit omnium peccatorum. Ád hujus igitur tetram cali- 
ginem depellendam velut fulgur quoddam Christus 


Movet fortasse vos, fratres, ! cur Dominus adven- 
tum suum indicans noctis se tempore ostenderit ad- 


venturum, cum utique ejus adventus magna cum 
claritate diei, | magno cum nitore, et timore suscipi 
debeat a cunctis. Frequenter namque audivimus $a- 
eris Litteris przedicatum, priusquam Dorminus Chri- 


bBtus adveniat, Antichristum regnaturum, qui ita te- . 


a [dem cod. S. Crucis in Jerus., gratias. 
b Cod 7Edil. Eccl. Flor.,et S. Crucis in Jerusalem, 


isquis autem r. 
Qu. S. CLucis, quo [aciente Dominus benedi- 


citur. 
d Idem codex, de isto scriptum est. 


. adveniet. Et sicut lucescente die nox subvertitur, ita 


coruscante Salvatore Antichristus effugatur; nec ul- 
terius poterit disseminare iniquitatis sux tenebras, 
cum lumen veritatis effulserit. Quod autem ait : Jlla 
nocte erunt duo in lecto uno, unus assumetur, et unus 


cetui vestro videor de[uisse, et alterius Ecclesie neces- 
sitatibus evocatus, minime vobis studium dependisse 
[al. studium solitum impendisse]; sed quamvis vobis 
ab[uerim corpore, tamen a vobis amore non defui; et 
peregrinatus [al. unitate tamen a vestris animis non fui 
peregrinatus| licet conversatione membrorum, tamen 


e Codex zdil. eccl. Flor., ut solus quis operetur in C 
domo Dei. 

f Cod. S. Crucis et Martinen., et per multos Ec- 
clesic Dominus deprecetur. Cod. Vat. Reg. 125, et 
per multas Ecclesias Domimun deprecetur. 

t Idem S. Crucis in Jer., quod adjutorium nostrum 
commemorans beatus, etc. 

h Cod. :edil. eccl. Flor., ut fiat equalitas, quia qui 
multum habet, non abundabit ei. Et reliqua. 

i Codd. S. Emmerami, Lambacensis et Modoetien- 
sis homilize hoc initium promittunt : Igitur quoniam 
post tempus spiritualibus epulis reficere nos debemus : 
videamus quid evangelica lectio prosequatur. Ait enim 
Dominus, sicut nuper audivimus, de adventus sui tem: 
pore : Sicut fulgur coruscans desub ccelo, ita erit ad- 
ventus Filii hominis. Et addit in consequentibus : In 
illa nocte erunt duo in lecto uno, unus assumetur, et 
unus relinquetur : duce molentes in pistrino, una as- 
sumetur, et una relinquetur. Movet fortasse vos, [ra- 


vestri spiritus non. fui peregrinus, nisi quod intra me 
desiderio vos tenebam, ut quos aspectus mihi subtrahe- 
ret, dilectio presentaret, vel quos obtutibus non vide- 
bam, corde complecterer. Eram enim sollicitus in dies 
singulos, quemadmodum festinanter quotidie ad eccle- 
siam venirelis, et quanquam essem de vestra devotione 
securus, trepidabam tamen, quia hoc ipsum, quod in 
vobis noveram, non videbam. Hic enim ajfectus paterne 
pietatis est, ut de absentibus liberis non tam certa spe 
gaudeat quam sollicita cogitatione desperet, et simul 
ac videre desierit, amare plus noverit : ac per hoc in- 
telligimus, quod amor inter prasentes gratus sit, inter 
absentes molestus. Eram ergo de vobis anzius, mostus, 
et trepidus, ne quis me absente per negligentiam cade- 
ret, ne quis diaboli insidiis taberetur.. Memineram 
enim luporum rabiem absentibus plus praevalere pasto- 
ribus. Sed Domino gratias, quod et vos illesos custo- 
divit, et parvitatem meam revocavit incolumem. Igitur 
quoniam post tempus spiritualibus epulis reficere nos 


tres, eic. debemus, videamus quid. evangelica lectio prosequa- 
Codices Sangallensis, et S. Crucis in Jer. sequenti ^ tur, etc. 

prefationi homiliam annectunt : i Cod. Palft. Vatie. legit. magna cum claritate 
Paucorum admodum dierum. occupatione detentus — Dei. 





an S. MAMMI TAURINENSIS E. 
relinquetur (Luc. xvn; Matth. xxiv), * hie jani resur- A fiat castus, humilis et modestus : de quo * strato 


rectionis meritum demonstratur, quod pro qualitate 
vivendi sit gralia resurgendi, ac tantam in singulis 
quibusque resurrectionis esse distantiam, ut duobus 
etiam pariter dormientibus, et una sede quiescenti- 
bus, :equalis pon possit esse assumptio. Quamvis 
enim eodem consortii lectulo teneantur, pro meritis 
tamen alter eorum rapietur ad colum, alter relin- 
quetur in terris. Lectus quidem noster communis est 
terr:xe hujus amplissimum solum, in quo corpora no- 
stra deposita tutissima sede tequiescunt. Tà hoc áu- 
tem lectulo ille mollius dormit, quisquis durius in 
vita se gesserit. Possumus enim ipsa membra nostra 
lectulos nostros proprios nuncupare, in quibus ani- 
ma nostre b in quodam strato suavissime demoran- 


spiritualiter ad paralytioum dicium est a Domino : 
Surge : tolle * (ecium duum, et ambula (Mattb. v; 
Luc. Y). Non enim tam in eo admirationis eliquill 
erat, ut eoníraeti lectuli ligneam cratem portaret 
paralyticus, quam ut resoluti corporis membra, 


debilitate confraoti, velut anim» sw necessarium 


lectulum paralyticus ipse gestaret, et coram positis 
Judzis propriis abiret pedibus, qui manibus allatus 
fuerat alienis. In. hoc plane (sicut dixi) completa est 


. prophetica illa sententia : Versasti stratum ejus. in 


infirmitate ejus ; ! et versa vice portaret lectum in quo 
fuerat paulo ante portatus, et anima illius, quz prius 
vasculo corporis ferebatur, postea corpas soon ipsa 
utilius circutnferret. Potest. etiam accipi, quod ait : 


trr; quod quidem sanctum prophetam sensisse arbi- B Erunt duo in lecto uno, unus assumetur, et. «nis relin- 


tror, cui. dicit : Universum & stratum ejus versasti 
in infirmitate ejus (Psal. 11). Beatus enim est ille, 
cujas swatam Peminus in ipsius infirmitate * conver- 
t; ut qui fuerat paulo ante iracundus, adulter, et 
petulans, et eunctorum scelerum iafrmitatibus ple- 
nus, asewetuimm eprpus ejus inalo versans Dominus, 


quetur, Christianorum plebs et populus Judzeorum , 
qui velut uno lectulo, hoc est una mandatorum lege 
tenentur, et veluti simili resurrectionis &pecie glo- 
riantur. Tune igKur Christianerum beatas populus 
assumetur in gloriam, 8 Judmormn aütem conventus 
relinquetur in terra. 


HOMILIA 1iI. 
Super eadem verba Evangelii, 
ADMONITIO. 


9 Patens hujus homiliz cum superiore nexus, et colligatio satis ostendit utranique eodein ex fonte wmahbaese. 
Àt certiores nos quiderh reddunt mss. codices, ut Sangallensis, Lambacensis, $. Cracie in Jer. 90 ex 99, Vai. 
Jicellanus n, Vatitanus unus 1967, pag. 15, Novarien. 27, p. 18, cui em S. Maximi nomen prarfixem. exbi- 
bent. Nec dissidet Joan. (illotius, qui Parisiis an. 1569 recudens S. Ambtosii opera, et hane bomilitnh obllo- 
cans num. 29 sermonum, aonotavit in marg. : Idem habet Maximus Mediolanensis, quod errans dixit, Fuit 
enim Maximus Taurinensis. Sed ad firmiorem horum auctoritatem optime conducit Alenini testimonium, qui 
suo in Horniliarie Venet. edit. serrh., 4 pag. 8, eamsubS. Maximi tradit ad setbundam doinihicam Adventus; ipsi 
posteriores orhhes editores conformantur. Quod si tà quibusdarh codicibus 8. Ambrosio aseribitur, hi yi 

abendi sunt minimi, cum neque numero, neque antiquitate Maximo faventibus sint cosquàandi. Monendus 
porro lector hic est, additum a nobis huic eidem homilise ragmentum nondum fditum, quod ex eodicibus 
ngallensi, Florent. 1, Plut. xiv. bibl. Medic. Laurent., et 99 bibl, S. Crucis in Jerusalem exséripsimus. 


ARGUMENTUM. — Continet homilia eamdem Evangelii (| quisvó molitiofis effoctes. Noli dtfbimm est, quod 


expositionem ampliori interpretatione exzornatam. 


Superiore dominica capitulum evangelicum disse- 
rentes partem quamdam ex illo perstrinximus ; stipe- 
rest, ut. sequentia deeurramus. Descripsimus enim 
quid esset quod Dominus ait : In illa nocte erunt duo 
in lecto uno, etc .; nunc ergo videamus, quod reliquum 
eat : dicit enim h divina sententia : Erunt due to- 
lentes in. pistrino ; una assumetur, et tna felinquetüt 
(Luc. xvi). Primum igilur eonsiderandum ! est, quo- 
modo constet molentis officium; demde qus» sint 
dw», qus? molere dicentor; tertio quid pistrirut sit, 


* Codex Vatic. Palat. 1876, in quo alia mánu 


hie serm ascribitar Ambtosio, legit : Jam resurre- 
clionis meritum demonstratur, quod non pro qualitate 
vivendi sit, etc. 

* God. :x»dil. M. eccl. Flor., et cod. 99 8. Crucis 
in Jer., veluti in quodam stratu suavissime demoratur. 

* Ced. Vallicel., coneutit. 

4 [dem ecod., de stratu. 

* Cod. Vat. 1207 et Valtic. H, grabatum tuum. 

f [n codice 1, Plut. xiv. bibl. Laurentians, et in 
cod. S. Crncis in Jerus., cujus paulo ante meinini- 
mus, legitur : ut vice versa portaret. lectulum. Quod 
idem fert codex S. Crucis in Jerusalem 

5 Laurentianus idem cod., Judaeorum autem exse- 


molese alieer men censtat, nisi duebut lapidibus ap- 
paratis, et convenientibus sibi, ut alteri ex his ma- 
gnitudo sMérims imponatur : et Nlurh quidem lapidem, 
qui ! prior sternitur, esse pigrum e tardam, et pehe, 
ut ita dixerim, oliosum àc nisi superioris participa- 
tione lapidis ornareter *, foretan necessaries non 
videretur. fta dim file óperhtüt, etlam iste vtilis in- 
venitur. Ille autem !, id est superior lapis ** tota ve- 
lecitate operis cireurafertur, ut fallens oculos in ipsa 
celeritate stave eredatur , ei poteter immobilis ense, 
dum currit. (jul qtanto viotentius àctüs fuerit, tanto 


crabilis conventus. Codex vero 99 S. Crucis ih Jer. 
pró relinquetur in terra habet. relinquetur ín tartaro. 
k Yn Cod. 99 S. Ctucis in Jer. additur eadem. 
i (Tod. Vallicell. r considerandum nobls est. 
| Cod. S. Crueis in Jer., tui conforinior est Vat. 
1967. ocior solo sternitur. Hem cod. Vat. 1967. 
k Uterque codex S. Cracis in Jer. addit ita. Codex 
Vat. 1267 habet oneraretar. 
» Cod. Novar. 27, ille dutem fdem sspetior la- 
pts, elc. 
m" Cod. Sangall., et cod. 99 S. Cracis in. Jer., et 
tanta velocitate. Et cod. 1 Lauren., hac tanta telcci- 
tate operis circumfertur, ut volubilitate sua. 











HOMILIA Hi. 


opus perfectius consummatur. ita. ergo prior lapis A litatis asperitate mollitia, producat omne quod purum 


giat, jacet, et pene nibil prodest ; ille vero alter, que 
inferuntur, euncta suscipit, quse veniunt, universa 
complectitur, et per 14) cavernulas quasdam tfter- 
que, quod operetur, acquirit. Qui molit autem hoc 
habere widetor officii, ut pervigili cura grenorum 
asperitate confracta, ex intimis eorum, occulisque 
visceribus similaginem, medullamque prodtücat, et 
sordium levitate discussa, in aperium proferat omno, 
quod purum est, ex que mundissimut panem confi- 
ciens gratiam domini consequatur. Hos igitür duos 
moleres lspides due osse arbitrer Testassenta, hoc 
est legém Moysis, et Evangelium Domhi, qus !tà 
sunt disposita, vel parata, ut sibi Testamentum 
utromque conveniat, sicul ait. Salvater ; Non veni 


solvere legem, sed adimplere (Marc. v). Et ad ^ vicem B ciim Deo spiritus contribulatis (Psal. 1). Tanta em-- 


molatum aliud prius $olo positum, aliud insuper 
cellecatum, hoc est legem primum hominibus oensti- 
wtam, deinde perfectum Evangelium 5. Quee lex, 
velut inferioris mol saxum , ita erat tarda, pigra et 
penitus oliosa, ut. quidquid gperande accoperat, id 
omne perdiderit ; dicente de Jad:is propheta : Omnes 
declinaverunt, simul inutiles facti sunt, ton 6.1 qui fa- 
ciat bonum, non est usque ad unum (Psal. xin 6i ou). 
Ergo nisi Evangelium superpositum fuisset sdimao lex 
veluti tarda, et gravis jaceret in terra Judaica, et 


unius proviaciz cooperiretur angustiis. Nisi Evange-- 


livm, inquam, datam esset, lox. necesteria omnine 
non esset. Hoc autera lex operabatur sine Evangelto, 
, quod uno saxo fieri potest. Confringere poterat, non 


prodesse : siowt ai beatus Apestelus : Ler autem C 


irem operetur ( Rom. 1v, 55), gratisth vetro non pree- 
&lat. Stante * autem lege, Evangeliüm datum est, 
quod Veteri superpositum Testamento utrumque con- 
decorat : € ac tarta velocitate sul. scecutwm omne 
circumeat ; hoc est inferna visitet, ctelestia penetret, 
terrena collustret. Quod Evangelium tanquam supe- 
rior mola eunctos credentes sumtcipit, ommes adve- 
niemtes accipit, et velut pet quasdam cavernulss 
proceptorum ad interiora tranemittit : ut 4 ibi hinc inde 
duorum Testamenterum salutaribus mandas geati- 


* Cod. 99 S. Crucis et Novar. 17, et ad invicem; 
sed cod. 90 S. Crucis in Jer. plane cüm texta mostro 
cohzret. 

* Cod. Sangall., deinde ad per[eetum  Évangelhtm 
confirmatum. Codex preterea. 90 S. Crucis in Jer., 
cl alter 99; sed Vallicellan. n habet deinde ad per[e- 
rium Evangelium. 

* Cod. Laurent., paulo abte indicatus 4fdnte ergo 
lege. Haud secus cod. 99 S. Crucis in Jer., qui variat 
iu iis quxe sequuntur : quod Veteri Testamertto supet- 
positum utrumque condecordt, ac tanta telocitate opetis 
circumfertur, ut volubilitate suí secutum omfie circum- 
eat; congruunt cod. 90 S. Crucis in Jér., Vat. 1967, 
et Vallicefl. u. | | 
4 In Cod. 90 S. Crucis in Jer. deest ifi. 

. Tide 8$. Ambrosium de Spiritu sancto [ib. iu, 


p. 21. 
! Cod. 90 Vat., pro habitu. 
5 Cod. 99 S. C 


( . Crucis, currat. 
^ Idemood. 90, in nobis, et, omisso Amen, prosequi- 


Ca 


est. Quam similitudinem Testamentorum Ezechielem 
prophetam arbitrer perstrinzisse, cum dicit rotam ia 
meóio rote esse connexam 9». Hardm igitur molarems 
operatione, id est Novi ac Veteris Testamenti hot 
agit sancta Ecclesia cure pervigili, ut peccatorum 
asperitate discussa, 6x occultis cogitationibus medul- 
lam mundi cordis elictat, et cec]estibus mandatis 
mundata ex intimis spiritalia alimenta producat. De 
quibes alimentis Paulot apostolus ait : Loc vobis potum 
deti, non escam (1 Cor. v). Et iterum : Perfectorutm 
autem est solida esca (Hebr. v); qui ! propter habi- 
two sensus exercitatos habent, ae spiritum hostéum 
omni humanitate purificans, velut. wimisginem Doo 
offerre contendit; sicut David sanctus ait : Sacréff- 


tem velocitate circamfertue Evangelium, v& non trivi 
19 sapientes cursum ejus intelligant; quem beatus 
Paulus intelligens ait : Ut sermo Dei curret 5, et cla- 
rificetur h in vobis. Amen (Il Thess. tfr). ! Wnsipiertium 
autem oculis vidétur Evangelium stare, dum vident ; 
stare, inquain, illud putant, cum mandata ejus negli- 
gtitit, cum non ctellount eventura é5se, quie scripta sunt. 
Molit autem et Synagoga, sed itutiliter molit; quippe 
quio une saxo i aitKur laborare; aque ideo non tam 
molit quam dissipat ek eoníringK. Propterea enim 
opus ejus disciplet k, et ad Jud:sos dicitur per pro- 
phetam : ! Et si afforatis similaginem abominatio est 
(Isai. 1, 135), nec non eX ipse Domitas toprobans ope- 
rationis ejus officium ait : Cavete a fermento Pharisco- 
rum ( Morc. wu). Conatur igitur Synagoga molens, 
errorem süstimens, Eteolm quia Moyses duas lapideas 
"tabulas aeceperat "lestamentl, zstimst se düobus 
instrumentis necessariis operari, ignorans quod illa 
tabularem societas doorum Testamesterum cohe- 
rentium sibi pr'efigarabat adventum, ex ideo fetme- 
batur ad eternam gloriam sanota Ecclesia, qt: Do- 
mito cibura sanctitatis emot, roliaqiietit autem ad 
molas cruentas Syoagopa cyrutn semper sut passura 
perfidis. Explicit. 


tur : Insiplentlum autem, etc. 

i Fragmentami codicis Sangalleusis , reperitur 
etiam sine intervallo in codice 99 S. Crucis In Jer. 

j Codet 1 Laurent. uterque cod. S. Crucis iti Jet., 
et Vat. 1967 habent uno saxo; hocest solo Yeteri Te- 
stamento tiütitur laborare. 

X Idém cod. Laurent., opus ei displicet. In. cod. 
Vat. 1267 annectitur pars sermonis dé muliere Sdma- 
ritana, Áqua er(o misericordie, eic., omhino extra- 
nea ab hac homilia. In cod. vetó 9( $. Crucis in Jer. 
habetut lectio ut in Sangallensi. 

! Uterque codex S. Crucis in Jet. post verba, etsi 
afferatis stmilagineni, pro $equentibus abomitalio est, 
habent vanum est ; quod desumptum videlur ex vetefi 
Itala versione, ubi integer locus ita legitur apud Sa- 
batier. tom. tit, pag. 5 
(is similaginem vanum est : thymiama abominatio est 
mihi. Vulgata autem hábet : Isai. 1, 15, Ne offeratis 
ura sacrificium [rustra : incensum abominatio. &sl 
mihi. 


1 edit. Rem. 1745, si affera- 


EL 








281 S. MAXIMI TAURINENSIS 252 


ANNOTATIONES IN SECUNDAM ET TERTIAM HOMILIAM. 


4^ Secundum adventum suum in mundum Christus apud Matth. xxiv, 27, prenuntiavit : Sicut enim fulgur 
exit ab. oriente, et paret in occidentem : ita. erit adventus Filii hominis. Consonant qux Lucas in Evang. re- 
tulit c. xvir, 24 : nam sicut fulgur coruscans desub colo in ea, qua sub colo sunt, fulget : ita erit Filius ho- 
minis in die sua. Post hxc vaticinia, alia subsecuta esse uterque Evangelista testatur; ait enim Mattheus 
vers. 40 : Tunc duo erunt in agro : unus assumetur, et unus relinquetur ; due molentes in mola : una assumetur, 
et una relinquetur. Lucas autem eadem complectitur, scribens vers. 54 : Dico vobis, in illa nocte erunt duo in 
lecto uno, unus. assumetur, et. alter relinquetur. Hzc in secunda et tertia. homilia sibi proponit explananda 
S. Maximus, atque inhzrens, secundze bomilize, quae est : In adventu Domini. De eo, etc., juxta codices me- 
lioris not:e, de Christo in seculorum fine venturo agere instituit. Jam, ut quisque perspicit, neque Matthei, 
neque Luc integrum locum ad rem suam assumpsit Maximus, sed de duobus quasi unum composuit, ut 
orationis sux» argumentum instrueret. Initio igitur homilie secundze monet S. Antistes, Christum predixisse 
fore ut nocte adveniat, quod ut conciliet cum Evangelii locis in quibus Christus dicitur magna claritate, ac 
veluti fulgur venturus, noctis vocabulo depravationem intelligit, qua szculum ab Antichristo seductum in- 
volvetur, cujus quidem depravationis tenebre discutiend:e extemplo sint, cum verus sol justitis Christus 
judex diabolicam fraudem et Antichristi iniquitatem revelarit, eoque exterminato , lux veritatis, virtutis- 
que studjum rursum effulserit. Ad hujus, inquit, S. Maximus, igitur tetram caliginem depellendam, velut (ul- 
gur quoddam Christus adveniet ; et sicut succrescente die nox subvertitur, ita coruscante Salvatore Antichristus 
effugatur, nec ulterius poterit disseminare iniquitatis suc tenebras, cum lumen veritatis effulserit. Iflustraverat 
jam pridem eumdeni Evangelii locum S. Ambrosius lib. viu, cap. 7, Comment. in Lucam: Bene noctem dizit, 
Tis Antichristus hora tenebrarum est : eo quod pectoribus tenebras offundat, cum dicat se esse Christum, etc. 


p enim sicut fulgur coruscans per universum mundum luminis sui globos spargit. 


is ita absolutis, nihil deinceps Maximus de Antichristo, aut de postremo Domini adventu disserit, sed Am- 
brosium imitatus ad aperiendum verborum illorum sensum descendit, qux sunt de duobus in lecto uno, deque 
du ibwe; atque hic inquit resurrectionis meritum demonstratur, quod pro qualitate vivendi sit gratia 
resurgendi : ac tantum in. singulis quibusque resurrectionis esse distantiam, ut duobus pariter dormientibus, et 


una sede quiescentibus qualis non possit esse assumptio. Jam vero resurrectionis nomine non communem hu- 
"manorum corporum 
.nem bonorum ad gloriam, damnationemque improborum ad pcenam. Qua in re Maximus egregie in S. Am- 


titutionem, vivificationemque indicat, quz:e extremo mundi tempore fiet, sed evectio- 


brosium convenit, quem ille sibi proposuerat ad. sequendum. Ambrosii autem hzc est loco supra indicato 
sententia : Nunquid iniquus Deus, ut pares studiis, et. societate vivendi, atque indiscreta actuum qualitate meri- 
torum remuneratione discernat? Non ita est, sed pro actibus. hominis remunerationis est ias. Hinc plane 

erspicitur, utrumque S. doctorem hic loci non de predestinatione sanctorum zterna, sed de przedestinationis 
ejusdem exsecutione, ut vocant, locutum fuisse. Àt de exsecutione quidem pr:edestinationis ejusdem S. Maxi- 
mum agere, ex ea etiam homilia constat, qu:e est de Juda traditore. Sic enim babet : Ex eodem (uto corporis 
nostri Deus pro meritis singulorum alios reservat ad ponam, alios ad gloriam; ac rursum : Quamvis enim eodem 


: consortii lectulo teneantur :. pro meritis tamen alter eorum rapietur ad celum, alter relinquetur in terris; que 
sane Ambrosii dictis consonant, aientis ibidem : Qui assumitur rapitur obviam Christo in aera, qui autem re- 
linqusrur, improbatur. | 


[n homilia tertia a molaribus duobus lapidibus, quorum alter alteri super positus terit frumentum, et fa- 
rinam educit, S. Maximus figuram exhiberi scribit duorum Testamentorum, Veteris scilicet et Novi : Hos igi- 
tur duos molares lapides duo- esse arbitror Testamenta, hoc est legem. Moysis, et Evangelium Domini; qua tta 
sunt disposita vel parata, ut sibi utrumque Testamentum conveniat : sicut att Salvator Matthei v : Non veni le- 
gem solvere sed adimplere ; docetque inde legem Evangelii superpositam fuisse Mosaic: tardiori, atque ino- 
perosiori, atque sic denique concludit sententiam : Nisi Evangelium, inquam, datum esset, lex necessaria om- 


nino! non esset. Hoc autem lex operabatur sine Evangelio, quod uno saxo fieri potest, confringere poterat, nom 
prodesse. e 


Duo hisce verbis Maximus comprehendit. Horum est unum de veteri lege, quam necessariam faisse futuram 
negat, nisi Evangelium datum esset : alterum de lege ipsa veteri, quze tantum oneris inferret, ut opprimere 
confringereque sine Evangelio posset, prodesse non posset. Primum ad ea pertinet qux Apostolus in cap. x 
Epist. ad Rom., itemque in cap. x Epist. ad Corinth., inque cap. iv Epist. ad Galat. de fine legis Christo, de Chri- 
6to ipso consequente petra, deque vanis egenisque elementis Veteris Testamenti docet. Alterum hoc exposcit, 
ut lex, quz. cum gpraeciperet, tum vires ut. adimpleretur nullas conferret, sola sine Evangelio, hoc est sine 
adjutorio grati» Servatoris, pondere ipsa suo opprimere, confringereque potuerit. Constat nobis aliquos hoc 
Maximi loco abuti, atque inde concludere, Deum, qui perfectam legi obedientiam ab homine, fugamque a 
peccatis exigeret, eum in sua impotentia deseruisse. Sed hi vehementer errant et ne alios fallant, dicimus, 
inulto aliter S. Maximum docuisse. Ut autem id assequamur, qu: mens ejus fuerit, inquirendum est, qui sub 


. figura duorum molarium lapidum utramque legem veterem et novam comparat. Jam per inferiorem lapidem 


jacentem, et inertem erem Mosaicam accipiendam esse profitetur, et in lapide superposito Evangelium fuisse 
adumbratum asserit. Officium ergo utriusque lapidis est, ut inferior grana frumenti contineat ; pr:ecepta enim 
multa populo Judaico data faere, qui, etsi bona et sancta, ex se ad opera justitiz, et sanctitatis noii sufficie- 
bant, sed impulsu ac motu superioris agentis, nempe gratix Servatoris adventuri, indigebant ; quam gratiam 
S. Maximus in lapide superposito indicavit, illius reminiscens sententiz: ad Rom. vui, 14: Quicunque spiritu 
Dei aguntur, hi sunt filii Dei. Quare etiam memorat Christum Matth. v dixisse : Non veni legem solvere, sed 
adimplere, hoc est prestare gratiam, ut adimpleatur. Hoc sensu S. antistes affirmavit sibi utrumque Evange- 
lium convenisse, hoc, confractam esse granorum asperitatem, seu mandata, per spiritum vite, que est in Chri- 
sto Jesu, ut ait item Apostolus paulo superius, suaviora ac faciliora reddita similaginem medullamque produ- 
cere, id est, in apertum proferre qua sub figuris et sacramentis ab origine mundi latuere, et palam facere 
sapientissimam Dei miserantis providentiam, qua disposuit in hominibus etiam ante Christum, ut. ejus gratia 
Per tdem in Redemptorem operaretur ad salutem. Qua propter addidit Maximus illam superioris lapidis vo- 
ubilitatem, sive superni adjutorii virtutem omne seculum circumivisse, id est sub lege positis profuisse. Quid 
autem illud est quod dicit : Necessariam futuram non fuisse legem, nisi Evangelium datum esset? Quandonam 
umque vigebat ! 


enim necessaria observatu lex vetus fuit, nisi dum data est, Tunc igitur cuni latum manda- 


"utm obedientiam przcipiebat, datum quoque Maximo teste adjumentum gratie Servatoris venturi fuit. Id 


quod majorem in modum confirmat Maximus homil. 1 de Paschate, in qua de sanctis Veteris Testamenti dis- 
seruit. Quis vero non viderit, h:zec iis similia esse, qua» synchronus Maximo S. Leo complexus est serm. 22, 
tertius de Nativitate Doinini, cap. 4, p. 50 edit. Rom. an. 1752, adversus eos, qui nimium sero Verbum di- 

















^-^ 


Part 


HOMILIA IV. 234 


vinum naturam humanam sumpseisse conquererentur. Cessent, inquit S. tifex, coram querele, qui impio 
murmure divinis dispensationibus obloquentes de Dominice nativitatis tarditate causantur, tanquam preteritis 
temporibus. non. sit. impensum, quod tn ultima mundi elate est gestum. Verbi incarnatío hec contulit facienda 
quod facta ; et sacramentum salutis humane in nulla wnquam antiquitate cessavit..... nec sero est impletum, quod 
semper est creditum. Sapientia vero, et benignitas Dei hac salutiferi operis mora capaciores nos sue vocattonis 
effecit... Sed a constitutione mundi unam eamdemque omnibus causam instituit. Gratia enim Dei, qua semper est 
universitas justificata sanctorum, aucta est, Chrislo nascente, non cepta, et loco magna pietatis. sacramentum 
quo lotus jam mundus impletus est, tam potens eliam in suis significationibus fuit, wt non minus adepti sint, qui 
in illud credidere promissum, quam qui suscepere donatum. Brevius eamdem complexus est doctrinam S. Thom. 
1-2, quxst. 98, art. 2 ad 4 : Quamvis, ait, lex vetus non sufficeret ad salvandum homines, tamen aderat aliud 
auxilium a Deo hominibus simul cum lege, per quo salvari poterant, scilicet fides Mediatoris, per quam justi cati 
sunt. antiqui patres..... et sic Deus non deficiebat hominibus, quin daret eis sulutis auxilia. Sed quid opus est 
multis? Omnium hzc est SS. Patruin ex Pauli Evangeliorumque fontibus hausta doctriua, a qua 5. Maxim uw: 
defecisse nemo erit orthodoxorum qui credat. 


HOMILIA IV. e 
Incipit dictum ante Natale Domin Cw 
ADMONITIO. 


13 Ex antiquissimo ac celeberrimo Sangallensi codice Mabillonius duodecim S. Maximi homilias decer- 
psit, quas in suum Museum Italicum transtulit, ut in prefatione jam diximus. liec, qu: est quarta in serie 
nullius alterius mss. monumenti auctoritate asserta Maximo fuit. Nunc primum ipsam auctoritate codicis ma- 
joris ecclesie Taurinensis confirmamus; in quo est illa num. 5 cum titulo : Jtem et de illo : homilia m, et in 


vigiliis natalis Domini. Alludit vero ad titulum F homiliz incipientis : 
sus, etc., qui sane titulus est item huic bomilize inscriptus. 
brevi futuram A, sollicitudinis Dei opus sine macula custodire, quam 


ARGUMENTUM. — Henovationem 
mundo ipsa dierum ratio annuntiat : el qua in terra 
meliorem aepectm [ormamque rerum promittunt, 
signum sunt spiritualis reparationis, ad quam obti- 
nendam fideles toto aimo contendere debent. 


Etiamsi ego taceam, fratres, tempus. nos admonet 
quod Domini Christi natalis in proximo est. Nam 
praedicationem niam 14 przvenit dierum extrema 
conclusio. Ipsis enim angustiis suis mundus loquitur 
inuninere aliquid, quo in melius reparetur, et exspe- 
ctatione festina desiderat, ut tenebras suas splendi- 


 dioris solis candor illuminet. Dum enim cursum suum 


brevitate horarum concludi meruit, spe quadam an- 
num suum indicat reformari. Hzc igitur exspectatio 
creaturz, etiam nos exspectare persuadet, ut pecca- 


Letitia awanta est, quantusque. concur- 


opera hominum impolluta servare. Mundanum enim 
vestimentum, si sordidum fuerit, potest illud fullo 
eonduciis eluere; anim: autem vestimentum, si se- 
mel inquinatum- fuerit, nisi 1 propriis et aseiduis 
operibus vix lavatur. Nihil ei prodest manus artificis, 
nibil fullonis operatio: conscientiie, enim membra 
polluta aqua abluere potest, non potest tamen mun- 
dare. H:xec sunt animze vestimenta pretiosa qux Mar- 
cus evangelista (Cap. 1x) in Salvatore collaudat, di- 
cens : Et vestimenta ejus facta sunt fulgentia, candida 
nimis velut niz, qualia fullo super terram non potest 
facere. Laudatur igitur Christi vestimentum, quia ni- 
tebat, non textura, sed gratia : laudatur indumen- 
tum, non quod stamipum subtilitate densatum est, 


torum nosttorum tenebras novus sol Christus ortus B sed quod corporis integritate conceptum : laudatur 


illuminet, et longam in nobis caliginem delictorum 
justitiz sol nativitatis 18$ sux vigore discutiat : nec 
patiatur cursum vite nostra tenebris vite concludi, 
sed virtutis sux gratia dilatari. Igitur quia natalem 
Domini etiam mundo indicante cognoscimus, facia- 
mus et nos, quod mundus facere consuevit : hoc est, 
sicut in illa die mundus spatia sux lucis extendit, ita 
et nostram justitiam protendamus : et sicut diei il- 
lius claritas pauperibus et divitibus commupis est, ita 
et nostra liberalitas peregrinis et indigentibus sit 
communis : et sicut. tunc mundus noctium suarum 
recidit caliginem, ita et nos avaritizt nostra tenebras 
amputemus ; atque ad instar hiberni temporis, sicut 
in segetibus solis vapore resoluto gelu nutriuntur se- 


vestimentum, non quod mulierum manus texuit, sed 
quod Marix virginitas procreavit. Et ideo in eo ma- 
gnificatur candoris gratia, quia immaculatum illud 
non artificis cura prestiterat. Qualia ullo, inquit, 
super terram non potest (acere. Non potest plane fullo 
Christi facere vestimentum ; fullo enim prestare po- 
test nitorem, munditiam, puritatem, prestare tamen 
Don potest virginitatem, justitiam, bonitatem. lllud 
enim in arte est operis, istud in natura virtutis. Hz« 
enim in Christo Domino S. Evangelista virtutum in- 
dumenta collaudat, que et beatus David pari sen- 
tentia prxdicavit dicens : Myrrha, et gutta, et casia a 
vestimentis tuis pretiosis (Psal. xiv). His enim aro- 
matum odoribus sanctarum significantur indumenta 


mina, ita et in pectoribus nostris resoluta duritie ju- C virtutum. Ergo, fratres, 17 natalem Domini susce- 


stie semen tepefactum Salvatoris radio coalescat. 
Ergo, fratres, natalem Domini suscepturi exornemus 
nos puris et nitidis indumentis. Anime autem loquor 
indumenta, non carnis. Carnis enim indumentum vi- 
lis amictus est; anim: vestimentum corpus est pre- 
tiosum. Illud humanis manibus densatum est; istud 
Dei manibus institutum est : atque ideo majoris cst 


* Gallandii editio emendanda, in qua interiori habetur oro interioris. 


PaArBoL. LVII. 


pturi abomni conscientiam nogtram fece mundemus. 
Accuremus nos non sericis vestibus, sed operibus 
pretiosis. Vestimenta enim nitida membra operire 
possunt, conscientiam mundare non possunt : nisi 
quod majoris est verecundix nitidum membris ince- 
dere, et pollutum sensibus ambulare. Interioris * igi- 
tur prius hominis ornemus affectum, ut exterioris 


8 


^ 


S. MAXIMI YAUBINENSIS 


qnoque horoinis sit amictug orpatus. Spirituales 16 A consciente maculas abinamus : eeripinm est enim 
1aculas abluamus, ut carnalia in des fulgeant vé- ' Date eleemosynam, ^t omnia mutida sint vobis (Luc. 


stjnenta. Nibil amem prodest fv 


ere veitibus et 
sokdere flagiljis. Vbi eaim canscieptia tenebrosa est, 
totum corpus obscuretum. est. Habemus autem, quo 


x, 4). Bonum eleemosynz, giandatum, per quod 
wienibus operemwr, ut corde mundemur. kxplioit. 


HOMILIA Y. 


De eodem. 
) ADMONITIO. 
. Ex eodem Sangallensi codice hanc item homiliam, quemadmodum superiorem exseribj, edique curayit 
rf 


Mabillonius in p Musei Italici volumine. 


Mabillonio accepit" Gallandius, transtulitque in tomum IX 


Bibl. PP. Venet. edit. an, 1773, titulo Incipit de natali Domini Salvatoris, retente, quem titulum ex codice 
ipso Sangallensi Mabillonius idem expresserat. ld yefd hórnilie genus Maximo ascribi oportere confirmat 
majorem in modum codex Taurinensis, in quo hzx est eidem howilixz przefixa inscriptio. Item et de nativitate 
Domini homilia 35. Quid si stylus et interpretatio locilsaie, quem auctor affert, satis evincat, sancto ipsi 


antistiti eamdem homiliam acceptam referri oportere, cum istiusmodi ratio adducendorum sacr Scripturae 
locorum ei antisgiti fuprit peculiaris, quie quidesn loca yel Latina ipee faciebat de Grecis, vpl excidat 


*. 


Latina yersione quapiam ratione? 


ex 


ARGUMENTUM. — Christi nalipitas Deo digna in owni- B bele, qux esf ignara de conjuge ; auque infanicm se 


bus erat exhibenda. Virgo Altissimi virtute obumbrata 
parit incorrupta, Filius nascitur.sanctus, colites pa- 
cem et salutem hominibus annuntiantes, novum quem- 
dam mundi ortum pollicentur. ví 


Proxima dominica dilectionom vestram admonui- 
mus, Íratres, de diei brajus adventu, in qua diximus 
nos natalem Dománi hodie etiam mundo teste susei- 
pere. Mundus egin- testimonium perhibet, dum na- 
gcente Christo, et ipse renascitur. Renaseitur enim, 
cwn de profundis noctium tenebris partg quodam 
lucis eruitur. Renasnitug, inquam, oum ejus defectio 
finitur, claritas reparo£ue. Atque ideo in ortu Ghristi 
oportet magis ortum sxeuli nog vocare. in bac enim 
die ad salyanda omnia oritur. Oritur enim die hae 


luk mundo, delunetis resurrectio, vita mortalibus (; 


ac propterea hodie non tam Salvatoris matalis est 
quam salus. Nascitur ergo salus oramium Christus, 
quem regem gentiem prophet» testantur * nascitut 
tx virgine, aicwt 1saias (Cap. wy) declaret dicens : 
Ecce eirgo in. utero accipiet, et pariet Rlium, et voca- 
bunt nomen. ejus Emmanuel, quod est interpretatum 
nobiscum Deus. Probat ergo veritatem Domini ordo 
»ascendi Conocepit virgo virilis ámara consorti : 
impletur uterus nullo libatus emplexu, et Spiritum 
sanctum castus venter oxcepif, quem pura menrbra 
servarunt, innocens corpus gessit. Videte miraculum 
mgaatris dominiez. Virgo est, cum concipit, virgo cum 
parturit, virgo post partum. Gloriosa virginitas, et 
prieclara fecunditas! Virtus mundi nascitur, et nullus 


genuisse miratur, eum Spiritum sanctum se susce- 
pisse testatur; nec, quia peperit inuupta, terretur, 
quia testimonio utitur virginitatis et sobolis. Soboles 
enim dominicum Patrem indicat; virginitas stupen- 
tium suspicionem. excusat. Inde vixginitaji diyigitas 
testimonium perhibet; hinc naturse secretum. Testi- 
monium, inquam, perhibet divinitas partui virginali. 
'Ut concipiatur enim Christos secundum preenantia- 
tionem Évangelii Spiritus sancti repletur gratia ; vir- 
tute Dei Patris obumbratue, sicut ad Mariam dictum 
est : Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altie- 
simi 19 obumbrabit tibi, et ideo quod nascetur es te 
sanctum, vocabliur Filius Dei (Luc. 1). In nativitate 
ergo Salvatoris completa est illa divina sententia, 
que dicit : Duobus aut. tribus testibus stabit omne 
verbum. Ecce enim Verbum Dei nascitur testimonio 
Trinitatis. Nam utique in utero S. Marixe cum Spir:- 
tus sandigs superyenit, cum obumbrat Altissimus, 
cum risus generatur, confessio in eo fidei conti- 


. netur: Dignum enim erat ut Mater salutem populis 


edijura prius in visceribus suis confirmaret myste- 
rium Trinitatis; et sic intelligeremus ante Salvato- 
ris oórtuni confirmatum esse fidei sacramentum. Ma- 
rià enim tanquam in sacrario ventris sui portavit 
cum mysterio sacerdotem ; nam quidquid in seculo 
profuturum erat, id totum de ejus venire : Deus, sa- 
cerdos et' hostia ; Deus resurrectionis, sacerdos obla- 
tionis. Hoc autem totum in Christo agnoscimus. Deus 
enim est, quod ad Patrem redit : pontifex, quod se 


est gemitus parfurientis; vacuatur uterus, infans ex- D obtulit : victima, quod pro nobis occisus est. Marie 


cipitur, nec virginitas violatur. Bignum euim erat ut 
Báo -nagcente faeritum cresceret castitatis : nec per 
ejus adventum: violaretur integritas, qui venerat sa- 
nare corrupta : nec per emm pudicitia corporis le. 
deretur, per quem donatur virginitas baptismatis im- 
pudioig. Natus igiter puer ponitur in presepio, et 
haec sunt Dei prima cunabwta : nec regnator ceti has 
indignatur angustias,.cui habitaculum fuit virgineus 
venter. ldeneum plene Maria Christo habitaculum, 
non pro habitu corporis, sed pro gratia originali. Er- 
go exonerata felici onere Maria matrem se lxta co- 
gnoscit; qua se nescit uxorem ; et est gloriosa de s0- 


ergo uterum, non uterum dixerim fuisse, «ed 
templun;; templum plane est, ín quo habitat san- 
ctm quidquid in colo est : nisi quod supra coelos 
estimandum est, ubi quasi in secretiore tabernaculo 
mysterium a divinilate disponitur, quemadmodum a 
pluribus ascendatur ad colum. Supra coelos plane 
eestimandus est uterus Mari», quia Filium Dei gIorio- 
slórem remásit ad coelum, quam de colo descende- 
rat. inde enim ut pateretur, hinc reversus est, ut re- 
gnaret : inde hamillatus descendit in hominein, hine 
glorificatus ad Patrem ascendit. Melius plane tem- 
plum corporis est, quam coi. Residens eyim. Chiri- 





2531 


DOMI. VÀ. 


" 


stus est : ibi terribilis, hie manifestus ; bà ipvisibilis, À ctione fratres bortatur. A4que ideo est bonum nobis 


bie visibilis atque palpabilis ; ibi peccat vindicet, 
- hic condonat; ibi potestate judicis utitur, hic dile- 


aderare eum, cum invitat, ul possimus gum non tj- 
mere, cur judicat. Explicit. 


HOMILIA VI. 
De Nativitate Domini 1. 
ADMONITIO. ^ , 
Ex vetustissimo codice abbatie olim S. Palmaui, de quo satis est a nobis dictum in commentariis, hane 


nos homiliam descripsimus, edimusque nunc primum 


lucem. In codice quidem S. Maximi nomen przfert, 


neque ulla est causa, quamobrem sancto antistifi eam pop esse adiudicandum putemus. 


: ARcUMENTUM. — (uamvis Christus. dupliciter natus 
predicetur, unus tamen Filius Dei nuncupari debet. 
Idem enim est, qui a Patre ab aternitote est geni- 
tus, et qui ín tempore a Virgine procreatus, 


Domini nostri Jesu Christi, fratres, nativitatem so- 
lemnissnam honore debito celebrantes exsultemus 


" Sion, quoniam ab omni quondam paternz pr:vari- 


cationis metu liberata es. Ortus epim ille est Domi- 
nus in civitate David, quze vocatur Bejhleem, qui 
reatum nostrum, quo diabolicis fraudibus, quibus a 
tanto tempore circumventa fuerat miseranda morta- 
litas, elementer absolvit, atque jugum servitutis an- 


apque Letemur in Domino illum tandein e ccelis ad- B tiqu:e nostris e cervicibus pius excussit. Natus est 


venisse in terras hominem, qui zeterni Dei Filius est, 
ut uos a. diaboli servitute redimeret. Illum de'cceelis 
descendisse habitatorem celorum, qui terrarum in- 
colas induceret ip celum. Hodie enim ex virgine nul- 
lius viri gnara commercii homo processit, qui Deus 
simul est et homo. Hodie unus idemque carnali sine 
ulla conceptione natus est Deus, et sine ullo generan- 
te faclus est homo. Illum ab :eterno genuit Deus, et 
in tempore Dei omnipotentis operante virtute casta 
virgo suscepit. Natus est ab :eterno sine ullo condi- 
tionis principjo ; ortus est in tempore ex immaculata 
virgine. In prima nativitate natus est Deus; in se- 
cunda procreatus est homo. In prima ut Deus homi- 
nem fecit ; in secunda hominem a peccati víneulis, 


quibus detinebatur, absolvit. Exsulta igitur et ketare, C 


Deus Dei Filius ex femipa, obvolutus est pannis, et 
positus in presepe (Deest hic foliaum, deinde sequitur). 
Ad hunc igitur Deum simul atque hominem humili 
corde, sincera mente, castis obsequiis aceodamue. Nec 
quoniam aHophylorum eircumstrepentibus armis an- 
gimur, quee dissidentium regum suscitavit discordia, 
ideo sacratissima hujus diei mayateria cus gandie 
celebrare non debemus; quin imo potius cadem 
competentibus gaudiis veneremur, Denm exoranies, 
ut ab istis perieulis nos liberare, et custodire sua 
pietate dignetur (Mée desunt decem linem, qua iu co- 
dice evanuerunt). Nos igitur ipsos illi offeramus, ut ab 
ingruentibus malie ejusdem pietate liberati, efe. 
(Deest reliquum.) 


HOMILIA VII. 
De Nativitate Domini Il. 
. ADMONITIO. 
Ex eodem abbatix S. Dalmatii codice excepta hec item homilia est, quam perinde nunc primum pu- 


blici juris facimus. Nihil est autem, quod officiat, quin ea, ut est etiam in codiee Taurinensi, 


8. Maximo 


ascribatur, cujus certe dicendi ratio plane similis majus addit huic bomilie ipsj essenend angumentugp. 


ARGUMENTUM. — Contra ethnicos Deum hominem ex 
Virgine natum negantes, probat S. Maximus divino 
rerum omnium Conditori omnia possibilia esse. In- 
finitd enim sapientia et polentiu quando et quomodo 
vult eapetg operatur. 


Sanctum et venerabile dominice nativitatis sacra- 
mentum, qued recurrentibus annis devotissima sem- 
per celebritate vemergpyur, lanta. sui dignatione ex- 
cellit mysterii, ut et gentiluun audaciam, et omnium, 


dentum hujus seculi stulta doctrina , dicam potius, 
insania, credere equidem Deum mifabilia aliquando 
fecisse, facere etiam et nunc ; in sacratissima autem 
Filii sui Domini nostri nativitate ex virgine id nullo 
modo potuisse prestare? Ille enirh idemque Deus, 
qui ccelum, atque 42 caelos oclorum, singula etiam, 
qux in eis sunt, divina arte aliquando creavit ex ni- 
bilo ; ille qui terram, aquas et maria, atque illa qui 
in eis continentur , omnipotehli Verbi sui virtute ex 


confandat hereücormm impudentiam. llugm enim D nihilo pariter eflormavit; ille est qui virgini partum 


Deum, quem nos (de edorlj, parvulorum  simplici- 
tate indefectibiljter credimus nascj pokuisse ex femina, 
ipei e contra Gentiles, u4 nunc hieretjpos seponamus, 
carnalibus argumentis bebetati adhuc recusant cre- 
dere ex virgine nasci potuisse, el Chrisli sacerdotén 
ista docentem irrident. Et quantumvie Deum alüs ig 
rebus mirabjlia fecere quolidie, atquo alias Lotes 
operatem esse ipsi etiam yalent, 34que imirentur ; in 
sola tamen Filii sui Redemptoris nostri sanctissima 
nativitate atque mirabili opcrari id pec potnisse, nec 
debuisse contendunt. Verum quapam lec est pru- 


dedit et sobolem. Si Deum credis, colum, solem, 
stellas condere potuisse ex nihilo : si terram, mari, 
animantia, universumque hujus spectabilis mundi 
ornatum : si hominem demum ex limo potuisse fin- 
gere (Deest admittis), cur illum intactze virgini ipsius 
Dei operanie virtute dare non potuisse contendis? 
Qu; enim major omnipotentis Dei virtus erit, cuncta, 
qu;e in collis et in mundo videt, creavisse ex nihilo, 
aut in intemerate virginis utero, nullo precedente 
carnali complexu, bominem creare? Si in his, quie 
videntur. Creatoris omnipotentiam miraris, cur in 


* 





erit stulta illa vesania (Desunt hic due linee que 
omnino evanuerunt) omnia fecisse, quzecunque voluit 
jn ccelo et in terra, quoniam illius omnipotens virius 
ea facere voluit, et potuit. Virginem autem Dei ope- 
rante virtute parere posse, et vere genuisse: ( Deest 
lic folium, neque remanet nisi mutila conclusio). At- 


| S. MAXIMI TAURINENSIS 
intemeratz» virginis partu illam denegabis? Quzenam A que ideo, fratres, tanti mysterii sanctissima solemuia 


240 


celebrantes "Deum nostrum, qui tanta pro indignis fe- 
cit, veneremur semper (Hic etiam desunt decem lineg 
penitus obliterata)... Ad illum igitur continuis votis 
properemus : qui vivit et regnat in secula seculorum. 
Amen. Explicit. 


HOMILIA VIII. | 
De Nativitate Domini 11I . 
ADMONITIO. 


993 Tertiam hanc homiliam de nátivitate Domini suppeditavit nobis vetustissimus codex quondam cenobii 


de Áppannis, vulgo Pagno in. marchionatu Salutiensi, pag. 16, pariterque ut superior codicis Taurinensis 
testimonio gaudet. Enuntiatur enim in ejus indice. Item et de nativitate Domini homil..19. Sed valde ad edi- 


tionis nostrze decus et ornamentum conducit, quod eam4mni ex parte integram producamus. 


. AncuuENTUM. — Beneficia omnia, que mundo contu- 
lit dies natalis Domini, recensentur. Magnam lettie 
causam nobis prestat divina bonitas, et misericordia 
adventu ejus, qui Deus et homo est, cujusque mune- 
ribus cumulati sumtus 


Sanetissimum et venerabile dominice nativitalis 
.tacramentum, quod exsultantibus animis hodierna di 
universa. veneratur Ecclesia, similibus gaudiis nos 
quoque celebrare debemus. Hodie enim eternus ille 
Dei Filius naturam miseratus humanam de regalibus 
sedihus nos reparaturus desceendit..Hodie novus ille 
Adam sua nativitate mirabili nostram de novo plas- 
mavit naturam, et quz» veteris Ade miserabili lapsu 
fuerat fo»data et corrupta, pretiosa sua nativitate et 
lacrymabili morte reduxit ad vitam. Hodie ille cceli 
terrarumque Dominus infirmitates nostras visitare 
dignatus est. Hac die Bethlehem illa civitas Dei sum- 
mi, et qux panis civitas nuncupatur, panem illum 
coelestem nobis protulit, et potum quo qui saturati et 
inebriati fuerint gaudia semper gustabupnt zterna. 
Tristatur infernus natum illum esse Deum atque ho- 
minem, qui claustra sua occludens terrarum incolas 
transmisit ad ccelum. Celi 9A autem letantur, per 
hujus adventum universo orbi patefactum fuisse ali- 


HOMILIA 1X. 


quando mortalibus aditum, quo ipsa scandere valeant 
cceli superna. Ceelestes quoque incole gestiunt cun- 
clis hominibus hodierna die spem factam habitandi 
:ternales illas sedes, quas preparavit Deus diligen- 
tibus se ; atque lxetantur futuros esse illos aliquando 
pealitudinis illius participes, gaudiorumque consor- 
tes. Gaudet deinum et ipsa puerpera Virgo beatissima 
se illum enixam fuisse puerum, quem superna Spiri 
tus sancti irradiante virtute, sine ullo carnali com- 
plexu, concepit in utero Deum simul atque hominem. 
Lztemur ergo et.nos etiam, fratres, in hac sacratis- 
sima die, qua natus est nobis Dominus, qui est Chri- 
stus Jesus in civitate David , et de tant: nativitatis 
celebritate gaudeamus. Quem enim modo natuni ve- 
neramur, non hominem tantum credimus, sed etiam 
Deum. Homo quidem membrorum teneritudine, Deus 
autem, atque procedens a Deo ex illibate su:xe matris 
conceptu. Et revera Deum et hominem illum fuisse 
ut ex diversa Evangelii lectione audistis, et stella ipsa, 
quie ortum ipsius magis annuntiavit, et cum pastori- 
hus ostendunt colloquentes angeli. Deum ergo simul 
aique hominem fuisse credere omnino debemus, Ex- 
plie:t. 


De Nativitate Domini 1V. 
ADMONITIO. 
Salis hac de homilia in comment. vite S. Maximi, et in przxfatione locuti sumus, neque aliud addendum 


arbitramur, nisi eam acceptam esse ex eodem codice S. Dalmatii num. 9 de nativiJ. Domini; in cod. autem 
Taurin. est homil. 15. In utroque przfert titulum : Item et de nativitate Domini. 


ARGUMENTUM. — Meminit condemnationis heresis Hel- 
vidii et Joviniani contra Deipare virginitatem, ci- 
que dogma catholicum opponit. 


Sanctissimam hanc dominici natalis diem, fratres, 
quam una nobiscum universa exsultans concelebrat 
Ecclesia, competentibus gaudiis nos quoque celebre- 
mus. Hodie zeternus ille Dei Filius pro nobis de coelis 
- descendit ad terras, ut universum mundum, quem ab 
initio creaverat, evocaret ad celum. Hodie in fine 
temporum ille natus est homo, qui ante omnia &e- 
cula unigenitus processit a Patre. Novus quidem homo 
in tempore, sed ab wterno Deus; novus quidem 
Christus, sed Dominus omnium sxculorum. 95$ Ho- 
die beatissima illa Virgo María peperit hominem, 
quem non suscepit ab homine, et qux. ante par- 


tum inviolata virgo permansit. Ridet tanti pro- 
funditatem mysterii cxeca et stulta gentilitas, irridet 
quoque impia illa blasphemia, qux superioribus die- 
bus, dum partum Virginis attenuere presumpesit, at- 
que corrumpere, Christum Dominum nostrum ex 
Virgine procreari non potuisse blasphemavit. Hanc 
sancta Mediolamensis Ecclesia horruit blasphemiam, 
illam synodalis noster uno ore damnavit conventus, 
eamdem exsecrata est pia ipsa imperialis potestas. 
Etenim dum honorabile connubium virginitati ausus 
est :equare, Christum blasphemat ex virgine nou po- 
tuisse generari; cum negare non audeat ex muliere 
editis humanorum pignorum partubus virgines per- 
manere. Verum quxnam hzc est impudens et teme - 
raria fallacia, Christum Dominum nostrum dicere ex 


ET HOMILIA X. 243 


virgine generari non potuisse, cum ipsum ab illis A cem linee, quia periit character), voluit, et facta sunt. 
credatur hominem sine femina creare potuisse? Si — Voluit Israeliicum populum per maris undas sicco 
ipse siue ullo femini et virili sexus complexu mulie- — pede transire, et factum est. Ad Gedeonis preces so- 
rem potuit in lucem edere, eur novum hominem sine — lem in suo cursu stare jussit, et stetit. Voluit demum 
ullo earnali complexu generare non potuisse dicitur? — intactam virginem, virginitate illi permanente pue- 
Si in primi Adx conceptu solam Dei omnipotentiam — rum parere, et ipsa peperit. Quod ergo in partu isto 
satis fuisse credis ; cur, frater, in secundi Adzx adven- — coelesti (Deest folium, postea ita concluditur). Ergo, 
tu, per quem in nos salus ceterna descendit, per 9G — fratres, ineluctabili fide ac devotione solita sacer- 
quem omnes reparati sumus, divinam negabis poten- . dotis tot semper monitis inhsrentes, per religiosi 
tiam? Sed si contra naturam non est virginem poese . itineris vias, ac veritatis semi(as, quas universa tenet 
concipere, cum Deus omnia facere potuerit, quzecun- — Ecclesia gradientes, magis magisque h:reticorum 
que voluit in coelo et im terra, cur contra naturam — devia e£ diabolica calcate figmenta. Neque enim de- 
esse asseris virginem, Dei omnipotentis operante vir- bet fidelis anima, qux Deum quiecunque voluit facere 
tute, illzesa virginitaje... omnia enim qu:ecunque vo- — potuisse credit (Desunt due linee); qui sternis igni- 
luit Deus fecit in celo et in terra. Voluit hominem — bus consummabit. Exolicit. 

de limo formare et fecit. Ceelum, terram (Desunt de- B 


HOMILIA X. 
De Nativitate Domini V. 
ADMONITIO. 

Plures sunt codices gravissime not:e pr:eclaram hanc homiliam Maximo asserentes. Imprimis quatuor 
codices Vaticanos 1267, pag. 91, 4951, pag. 6, Vatic. Palat. 455, peg. 101, et Vatic. Reginse 125, pag. 76, 
memorabimus quos sequumjur Taurinensis : De nativitate Domini homil. I, Novarienses duo 27, pag. 09, et 
sig. l. O, num. 11, pag. 90, Augiensis xvr, Casinensis 106, pag. 12, Modoetiensis sig. 1. E n, Lambacensis, . 
pag. 95, omnes, nomine S. Maximi homilie inscripto, perspicuum testimonium przbent. His horumque 
similibus innixi Gymnicus pag. 12, Galesinius pag. 88, Combefisius tom. I, pag. 206, Cumdius tom. T, pag. 
169, Raynaudus pag. 195, Margarinus edit. Lugd. an 1677, tom. vi, pag, 4, hanc primam homiliarum Maximi 
de nativit. Dom. ediderunt. 


AncUMENTUM. — Verbum divinum ab elerno generatum. Ait S. Habaeuc propheta (Cap. m) : Domime, audivi 


a Patre, cum in terris homo nati dignatus n^ "0^  quditionem (uam, et timui; consideravi opera tua, et 
communi modo conceptus, sed superna Altissimi : ful ; - 
operante viriuie, ez matre virgine carnem assum- — CT Pati. Quis non expavescat et metuat tank profun 


psit. Decebat. enim talis ortus. in. humanis Filium — ditatem mysterii, quandoquidem unus idemque 97 
Dei. Sine conceptione natus est Deus, * et sine creante 
factus est homo., Duas jn Christo generationes legi- 

Hodie, fratres carissimi, Christus natus est, nos mus, fratres carissimi, sed in utraque incomprehen- 
renati. Hodie Salvator mundi per matrem nascendi sz divinitatis est virtus. Ibi enim illum ex semetipso 
tempus accepit, qui de Patre nativitatis non habet — genuit Deus : hic eum virgo Deo ^ operante conce- 
tempus. Hodie per hominem Filius Dei ingressus est — pit. Ibi sine initio, hic sine exemplo. Ibi natus ut 
mundum, cujus manu ante bominem factus est mun- — conderet vitam, hic factus ut tolleret mortem. Ibi 
dus. Hodie habitator cceli venit ad terras, qui terra- — Patri natus, hic hominibus procreatus. Illa nativitate 
rum incolas evocaret ad colum. Mirabilis, inquit, — hominem fecit, hac generatione hominem liberavit ; 
Deus tsanctis suis (Psal. xvn). Si in sanctis suis utramque, fratres, generationem ejus non posse nar- 
mirabilis Deus, quomodo non in se ipso mirabilis? — rari sententia h:ec una complectitur. llla enim est 
Si mirabilis in Joanne, quem nasci de Patre senissi- — ante hominem, ista supra bominem. Illa incogitabilis, 
mo et sterili de matre prxcepit, quanto magis in se — ista mirabilis. Cum autem duas Christi docemur na- 
est mirabilis, qui, ut nostr: conditionis carnem in-  tivitates, non bis asseritur Dei Filius natus, sed ge- 
dueret, novum virgini et conceptum dedit et partum. — mina in uno Dei Filio confirmatur esse substantia *. 


* fn cod. Vaticano 1267, pag. 90, legitur : Sine D generationibus Christi agit, hunc Maximi locum sub 
generante factus est homo. ejus nomine affert. 

Auctor inedit. sec. xv de Mysteriis redempt. liuma- ^ [dem cod. Vat., Deo cooperante concepit 
ne in cod. Ott. Vatic. 772, lib. 1, cap. 5, ubi de duabus . 


! Fat id de gemina substantia acceptum ex hymno — mini nostri Jesu Christi. tom. I edit. Rom. an. 1758, 
4S. Ambrosii, tom. IV opp. edit. Venet: an. 1751, — pag. A5: Tanto federe utramque naturam. conseruit, 

ag. 309, quem quidem hymnum laudat S. Ce- ut nec inferiorem consumeret glorificatio nec superio- 

Sinus pontifex max. in eo sermone quem habult — vem minueret assumptio. Salva igitur proprietate wtri- 
in concilio Romano adversus Nestorii hzeresim. Con- — usque substantie, et in unam coeunte personam ausci- 
fer tom. 1 Epistol. Rom. pontif., Pot. 1098, edit. — pitur a majestate humilitas. Quod adjungit Maximus, 
Paris. Coustantii pag. 1721. Jam vero Maximus gemi- — non asseri bis Dei Filium natum, neque bis esse natum 
nam substantiani, hoc est naturam in Dei Verbi per-— Deum; erunt fortasse qui repugnans esee arbitrentar 
s0na commemorat, quod ipsum esé catholicum dogma — sententie theologorum, Christum bis esee natum 
3b apostolica sede primum, tum ab Ephesina synodo — recte usurpari posse dicentium. Adeundus est S. 
delluituun contra haereticum dogma Nestorianum. — Thomas part. uir, quzst. 55, art. 14, ad quartum ar- 
Eodem atque Maximi doctrina recidunt, que scribit. gumentum, et m Sententisrum dist. 14, quzst. 1, 
P. Leo M. serm. 20, qui est primus de nativitate Do- — art. 2, ad &. Sed secus est. Nihil enim esee pugnans 


d 


343 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


244 


Ibi quod erat, natus est; hic «40d non erat, factus A ac tenebras, quod vit&m fivit ac mortem? Si ergo te- 


est. Ait de hís beatus evangelistz Joarines (Cep. 1: 
In principio erét Verbum, et Verbàn erut apud Deum, 
et Déus eta Verburt: Et iterum : Et Verbum eüro fa- 
etum est. litur Deus; jpdl dpud Deam etat, prodivit 
& Deo, e$ care Dei, dus in Deo noi erst, ptocbttit 
ex femina, K& Verbum oro f[2ettiin eNt : non ut Deus 
veenaretür ih hominem, sed ot homu glorifiextetur 
in Deum. itaque* nui bis natus est Dus, séd ex thia- 
bus nativitstibus; id est Dei; ét ominis selpsim Eni- 
genitis Paíris; atque sese itomirmet: etium esse voluit 
Detu. Génerütiotty yo epis. quii eiarrabit (Tobi. 
Lm]? Fratres, generatio CMrhstt st nirtari rnién po- 
test, credi potes. Si indus defitit, fides proficit. 
Magnus enim profectus &s$ Rdel, cats tantum de Deo 


Ipsum, o homo, et qua propter te fácta sunt, quali- 
ter, aut ende sint facit comprehendere non vales - 
qua priesemptióne quive atultitii (dum ipsius, atque 
orbnióm diséatis Crextorem? Notüutm erge d Deo Pa- 
tre. Deui, eumdenique hónttwem  faeluin de tirdine 
confütemar. Sed hec, eríbciwi, futfohi (bea sont, 
fidei manifeste, Tuc enitw parte et 4i mdelfmi- 
té majestatis ejas poterimos iimmenra tifieri dl ád- 
vertamtws 4 qimtts qualevo stt. Deus; B vobis non 
posse cognusei, vt ait Doriines àd Moysen : Té agrem 
non poteriw stileva. (acte mra (E3ad. xitiliy, id est, — 
* nun potest Gurielibe oeafís medii; Sicüt ést, Ifhspi- 
cere Deitatem, Beanis nimqué Pid, virtülém orh- 
nipoteritite éjuh intendere, elántebat deens : Mirabilia 


suo concipit, quantum sermo non potest parturire. B opera tkd, Bornihe, et. dnima tied novN valde (Psal. 


Cavete, dilectissimi, ne quando vos de his increduli- 
t:8 moveat, quia si homo non valet explicare quod 
sentit, Deus sine dubio 5 potest implere, quod volvit, 
Et perabsurdum est, fratres, ut ineffabilem Deum 
infirmissimo fragilitali$ nostr: sermone pensemus. 
Arhentiit res est, ut operdtiones najestatis immense 
Inter exigud torrüplibilis oris nostri €ónemur verba 
eonchudere. Quomodo enim comprehendere potest 
homed 98 Deum, facias ingenitum, tmortalis xter- 
num *? Si investigare niteris, qualiter Deus in ho- 
. mhinent, vel Homo transivit in Deum ; investiga priüs, 
Bi potes, qhótnódo ex nihilo lactus est mundus, co- 
Rim tthdp. resplefiduit, o«(ustum liquor, teri-e solidi- 
Las qui$ fatiorie subsistunt; quothodo étiam de terra 


cxxxim). Valde enim sciebat anima prophetalis opera 
Dei emnem meditationem human: mentis excedere, 
propter quod sapientissimus patriarcha, mortalis 
sensus conclusus angustiis, qui» investigare nefi po- 
terat, mirabatur. Qüis ergo homimurm éiscuteré aut 
inquireré audeat, tantus quod propheta miratuk? 
Mirabilia, inquit, opera tua, et anima mea novit valde. 
Hoc ipsum enim quod incomprehensibilis est Deus, 
anima ejus noverat, caro sentire non poterat. Omuis 
ergo, qui opera Dei magis vult examinare quam cre- 
dere, non sequitur anii: sensum, sed errorem : et 
Ideo, fratres, non disculiamus, qualiter Deus de Deo 


.nalus est, sed credamus; nec retractemus partum 


virginis, sed niifeimur, ut Uhigenitum Del Deum et 


hontro, dé tascülo ferina, itemque per féminahi 1tía- C hominem confitentes inoflensam teneamus coelestis 


(ulus; quid Hiud est post omnia, quod lumen £ighit 


fidei veritatem. 


HOMILIA XI. 
De Nativitate Domini VI. 
ADMONTTIO. 


quy Edilores or S. Leoni Májgno attribuérunt, ut Ballerinii in prefatione ad Opp. ejusdem pag. 70 do- 
élisstme admonent, fatentes eani S. Maximo restituendam. Eorum judicium nititer quinque codicibus Vati- 


nempe 4951, pag. 5, a t. ; 1967, pag. 89, a t.; 455, pag. 99, at. ; Regin: 125, 


pag; 69, a t. ; Ortobon. 


$35; ON id 
, quibus congruunt Taurinensis, homiil. 15 de nativitate Domini, Vercellensis 81, duo Novarienses 27, pag. 


68, é£ sin. 1. O, num. 14 


pag. 18, Modoetiensis E ni, Cisterciensis Montis &miatze, ac tandem duo Augienses 


zn, vm. Alcuinus eitam Maximo ascribit pag. 26 homil. edit. Venet. án. 1974, Gymnieus pag. 16, Combelisius 


tom. pag. 207 Cumdiys tom. I, Pt. 164, Galesinius pag..90, Raynaudus pag. 1 


edit. Lug. tom. VI, pag. 

Éti]ptorum consénsío? 

ÉucuuENTUM. — Futíones. Christiane exsultationis in 
Domint. ríativitutà a Maximo cumulate afferuntur, et 
preclara redemptionis beneficia recensentur. 


Justissime, . fratres, festivitate proeentis diei in 


* Cod. Cas. 106, Itaque nobis natus est Deus. 
b Cod. (2h, Pul bro potest. 
* Cod. Laurent. et cod. 1267 Vat. addunt Quomodo 
(rim comprehendifet home Déurh, factus. genitum, 
mortalis eternum; 


iutelliget, qui animadvertat Maximum de Deo, seu de 
je Filio agere, quein si quis bis natum dicat, is vi- 
elur (ut ident est verlfus Muximus) duplicare per- 
onam, atque.qum, Nestorianis sentire. Nam qui de 
o, &ve de Dei Filio loquitur, nylla injecta men- 
tjone nature umana ab eo ássumpt, fiaturique bis 
dicit, Is Deum, ut Deus est, bis natum dicere videtur. 
Cxterum -Maximus nmativitates duas. nominat hóc 
modo : Non pig, nàtua est Deus, sed ex duabus natisi- 


talibua, id est Dei, et hominis se ipsum Unigenitas Pa- 


T————m L0 9 


94. Margarinus Bibl. Max. 


idem confirmant. Quis autem contra sentiat, cum tanta sit codicum et 


omne se gaudium tolus ubique suscitat mundus, quia 
hodie promíssus a sxculis universo órbii ! judex ortus 


D est, et redemptor. Et necesse est, üt in comniune nos 


omnes qui futuri examinis resurreetiouisque promis- 


. * ]dem cod. Labrent., si advertamus quànium, quá- 
leve sit, Deum a nobis non posse cognosci, ote, 

* Cod. Novat., non potest carnalis oculus. 

f Cod. Vat. Palat. , tiniversi orbis. 


tris, átque sese hominem unum ess oututt. Deum. Tho- 
mas vero Christum bis natawi reete posse diei afür- 
mat. Christum autem qui diell, eum cette dicit qui 
Deus et homo est, seü ii quo naturte sunt dug in 
personam undám eoeuntes ; quare, in Christo, iuquit in.— 
corp. artic., stint due nutero, divina scificet et kuma- 

80, quarum tiuim accepit ab eterno à. Putre, atterain. — 
accepil temporaliter a matre; et ideo necesse est attribue- 


. re Christo duas nütivitates; «nam qua iteraüliter fatus 


«st a Patre, eliam quas temporatiter nate$ est a tudtre; 





H5 


HOMILIA XI. 


246 


ze salutàrem suscepimus fidem, habeamus metum X iur, qui in exordio mundi omnipotenti manu de ina- 


juidem de judice, sed de redemptore letitiam. Omnis 
namque fidelis anima timore corrigitur, correctióne 
ketàtur. Eti boc, cárissimi, quantà erga hümanum 
genus omnipotentis Patris dispensatio est, quantave 
beniguitas, ut, quem judicem przparabat incredélis, 
hunc credituris 8() przmitteret redemptoreérh : qua- 
tenus, prxcurrens misericordia, severitatem adven- 
tadtis juditis prie veniret. flofie itáqué natus ést Chri- 
stus, $ed in nativitate ejüs nostrá olbníuii habel vita 
natalem : quia, qui privilegia prima smativitatis apui- 
simüs; visitante nós Christo, stmetiore parta redimus 
&3 vittiti. Hódic peperit Marii, sed ipsá sum partu- 
r.vit aucloréin. Hodie edidit anundo hominem quem 
&oM suscepit. aly horbihe, ^ Quid hoc est tniraculi, 


sculo operatus est feminam. Sed hano bumilitatem 
nascendi virginalis matris sublimat integritas. Et 
quamvis natus Christus femineo, ut infans, lacte pa- 
catur; j tamen ut rerum potens k virginibus nutritur 
überibás, atque ut primum illum in bas szculi pro- 
cellas, et flactuantis sentinam mundi uterus maternus 
effadit, vilissimis ! cireumdatur pannis. Pannis siqui- 
dem indnitur ille pro tróbis, qui cimi crearet omnia, 
terras luce perfudit, colum sideribus adoravit, et 
iguea solem claritate vestivii. Ohvokifor quidem pan- 
Pís, sed hi panni noóvà stéflà radiante muneràantur a 
magis * et éxsulantibus argelis honorantur. Et ut 
noverünus universa lac per mysterium vel fieri vel 
dici, hic qui pamois * cireumyolvitur, preedicatus ab 


feattes? Naseftd? eifeo de tarte, non tatren generata B initio dé sinu Paírís, setérnoque thalamo salütarium 


per carnem, 5 et secreto quodam incomprehensoque 
couoeptu procedit de mortali femina diviua proge- 
nies. Nec mirum s$eae, si exstitit divina nativitas, ubi 
non erat bumarm conceptio, aut si illam matrem noa 
violavit partus, quam coitus non fcedavit. llle quondam 
futurorum conscius.Isaias populis etgenatibus * signum 
nov: salutis aperiens : Ecce, inquit, virgo in utero 
concipiet, et pariet &) Filium, et * vocabunt nomen 
ejus Emmanel, quod * interpretatur Nobiscum Deus 
(1sai. vi). Atque, ut advertamus Novi ac Veteris Te- 
Sstamenti unum esse consensum unumque consilium, 
ait etiam beatissimus Lucas dominicx generationis 
relator egregius dicens : Missus est angelus Gabriel a 
Deo ad virginem desponsatam viro, cui nomen erat Jo- 


$4 naptisram sponsus venit e (elo, sictt ait. vene- 
randus David : Jpse (unquam) sponsus. procedens de 
ihalamo suo (Psal. xvii). Deinde (ut. legitur) ponitur 
in prosepe, quia, ut ail evangelista, ^ Non erat illis 
locus in diversorio (Luc. m). Ne quem, fratres, icta 
pérmoveant, quia omnis hiec in Salvatore vilitas pre- 
tiosissimre nostre sálufis est sacramentam. Videte 
enim quantá sapientiz collocari. Christus dieitur in 
presepe, quigemina quadam gratia humani generis 
et esca erat faturus, et pastor. Qui bene ià prosepio 
ponitur, ot ad pabula perennis vite spirittuHium evum - 
greges agni cóilestis balatug imvitet. Non erat, inquit, 
eis locus in diversorio. Nu&quid tautie illias erant au- 
gusim mansionis, ut nati sab hora parvüli mesnbraá 


seph, et. ait ad illam : Ecce concipies in utero, e paries C non caperet? Sed idcirco mystico referthr sermone, 


filium, et vocabunt nomen ejus Jesum (Luc. 1). Jesus 
antem, carissimi, Latino sermone Salvator dicitur. 
Ecce qualiter se invicem concordantihus sententiis 
testimonia divina confirmantur, et cum f prz dican- 
tum diversa sint tempora, non diversa narratio. Nam 
partum virginis, quem ille przdixerat, iste testatur. 
& Quis igitur de divinitate Christi, quis de redemptione 
cunctetur, quém et Isaias profitetur Deum, et Gabriel 
annuntiat Salvatorem * Quis intaétze puerper:e alvum 
dubitet floruisse, ^ quod uno perie ore, atque eode:n 
spiritu profoquudtür evangelista, angelus et pro- 
phela? Ubi tanti tale&que sunt testes, non erubescit 
veritas, sed auditor incredulüs confutatur. Sed jam 
videamus quas pro nobis natus perferat Christus in- 


non invenire locum in diversorio; quia imgressus 
inundure Christos fidem, » in qua poesit requiescere, 
non invenit, ut ait ipeb in Evangelio, dicens : Filius 
axem. hominis non. hebet «ubi caput tuum. veclinet 
(Math. vin). Unde advertimus quia unicas Dei Fi- 
lios non in spatiosis domibus anratisque 7 laqueariis, 
sed in fide credentium requiescit. * Hunc ergo Chri- 
stum Jesum sugentem ubera, mascentium infantium 
more vagiontem, vilibus eircumdetam paunis, jacen- 
tem in prosepe, angelica ministeria prosequantur, te 
ommis exercitus multitudo miratur, consona eum 
voce collaudans et dicens : Gloria in excelsis Dee, et 
in terra pax hominibus bona voluntatis (Luc. n). Glo- 
ria utique Deo, qui desperatis mortalibus munus 2ter- 


jurias, quibusve rursus injuriz ille virtutibus deco- D nz salutis exhibuit : et pax bominibus bonae volun- 


rentur ; etante omnia femineo ! sexu se concipi pati- 


« [fem cod., (uid est fioc ? 

v Cod. Ott. Vat., sed secreto quodam et incompre- 
henso, etc. 

Cod. Vat. Pálát., ntotim signüm aperiens nove sa- 
lutis. Ecce Virgo concipiet, ctc. 

4 Cod. Vat. 1267, vocabitur tomen. 

e [dem cod. Vat., quod est interpretatum 

t kdem cod. Vat., predicantium.. 

s Cod. Vat. Palat. 495, quis igifur. de nativitate 
Christi, quis, etc. 

t idem cod. 1987, quod rho pene ore próloquu: "er. 
Cod. Ott. Vat. 775, quod uno pene ore, Corcit.ir s, i7 
ritu roloquitur esnrgelista, etc. 

dem cod. 1297, ante omnid [eo 
vatitur. 


'0 sexu. concipi 


tatis, quos certamine suo Christus, suoque prelio in 


j Codex Vat. Palat. 435, tamen tum rerum. potens. 

t (od. Vat. 1207, virgineis nutritur. . 

! Idem cod. 1267, circumdatis pannis 

m ldem cod., ef ab exeuliantibus angelis honorantur. 

^ Idem cod. 2261, qui pannis obvolvitur. 

o Idem cod. 1261, 'Á on erat illi locus in diverserio. 

r ldem cod., in qua posset requiescere . 

4 ldem cod., ubi capul reclinet. 
r Idem cod., auroque ue laquearibus. 

* Cod. Vat. Olt. 675 habet: Ecce Christum Jesum. 
ITic locus integer affertur ab auctor citato cap. 72 de 
laudando Domino angelorum exemplo. 

t ftem cod. Vat., omnis calestis exercitus miratur. 
consona cum voce, etc. 


941 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


94$ 


regnum proprium diabolica de captivitate revocavit. A bus pacem prestat in tefris. Propter quod, dilectis- 


Et quam congrue ^ evangelicus intonat sermo cum 
dicitur : Gloria in excelsis Deo, et paz in terra homi- 
nibus, etc., quod idem ipse Dei Filius, et apud ange- 


simi, competentibus gaudiis tanta de salute keteuur, 
atque angelicis nos vocibus sociantes, honore debito 
mysteria semper Christi, virtutesque laudeipus b. 


los gloriosus est in ccelis, et bonx. voluntatis homini- 


HOMILIA XII 
De Domini Nativitate VIi 
ADMONITIO. . 


23 Quibus in codicibus mss. hec homilia legatur dicerem copiosius, si opus esset. Satis autem erit 

derpaucos commemorare, a quibus exteri non discrepant. Eam codex M. E. Taurinensis exhibet, in juo est 

2 de nativ. Domini, codex przterea Lucen. 85, Vatic. Palat. 435, pa. 105, Vatic. Reg. pag. 125, pag. 71, at., 
tandem duo Belgici. Martineusis et Camberonensis, apud quos est homilia 7 denativ. Domini, qui omnes con- 
stanti inscriptione S. Maximum ejus auctorem annuntiant. His congruunt quatuor alii Codices , nempe Casi- 
nen. 106, Vercellen. 81, Vallicell. 125, et Augiensis xvi. Ipsi. Benedictini monachi congreg. S. Mauri, cum 
eam: inter sermones S. Augustini de tempore invenerint. in append. serm. colocarunt; ac librorum mss. 
— typis etiam excussorum auctoritate freti Maximo nostro adjudicarunt. Confer tom. V opp. S. Aug. edit. Án- 
tuerpiz an, 1700, pag. 155, Gymnicus revera pag. 22, Galesinius pag. 91, Combefieius tom. 1, pag. 108, 
Cumdius pag. 168, Raynaudus pag. 196, et Margarinus Bibl. Max. tom. VI, pag. 6, edi oportere censuerunt. 


AncnuENTUM. — Verbi divini caro ez Virgine assum- B gumentatione ! confingas. ? Aut non ? putas eum 


pta sempiterne Deitati majestatique conveniens, 


opus fuit. superna virtutis, omnia sua in potestate. - 


habentis. 


In adventu dominico, fratres caríssimi , solutus est 
omnis patern:e przvaricationis metus, quem * diabo- 
licis dudum fraudibus incurrit circumventa mortalitas. 
Adest enim nobis celi terrz:que judex 4 qui rescisso 
chirographo delictorum, reatum nostrum miseratus 
absolvit. Adest ille Dominus, qui jugum captivitatis 
antiqure nostris cervicibus solvens, moerorem mundi 
eeterna libertate * l:etificat. Abest rex ille mansuetus, 
qui f per spatia totius orbis colesfis justitiz:e gressi- 
bus incedens, superbientem 5 furentis inimici contri- 
vit tyrannidem. Hodie namque, parturiente Maria, 


? novum puerum in alvo virginis potuisse formare, 
qui cum primum conderet hominem, nec semen pa- 
tris, nec viscera matris quzxsivit? Dic itaque, qui- 
cunque es superns dispensationis arbiter, et discus- 
sor, qu:e tibi videtur virtus eminentior, partum de- 
disse virgini, aut perfectum hominem creasse de 
terra ? Primus enim homo, ut ait Apostolus, de terra 
terrenus, secundus homo de celo. calestis (I Cor. xv). 
Si contra naturam esse contendis, quod in mysterio 
redemptionis nostre sine viro puella asseritur con« 
cepisse : cujus, quzeso, naturx esf, quod iu parente 
generis nostri caro sine carne formata est ? Qu ista 
est Tatio, iino quam ceca contentio, ut non credatur 
Deus facere hominem posse de femina, quem credi. 


natus est nobis Dei Filius, ut ^ germana carnis nostre (C tur fecisse de pulvere? Si Omnipotentis, o homo P, 


conceptione productus, creato a se homini et pieta- 
tem paternam, et fraternum largiretur affectum. Et 
matus sane ab intacta est femina, ut eum pariter et 
hominem testaretur partus hunjanus, et Deuin proba- 
ret ! :terna virginitas. Nam sicut non poterat nisi 
caro de carne nasci, ita non poterat Dei caro de fe- 
mineo utero nisi sine generante prodire. Propter 
quod ait angelus beatissimm Marie: Spiritus sanctus 
"superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi : 
et quod ascetur ex te Sanctum , vocabitur Filius Dei 
(Luc. 1). Spiritus, inquit, sanctus superveniet 94 in 
te. Idcirco tibi, frater, ! virtute Spiritus sancti ange- 
licus sermo * protexit, ne conjecturis carnalis dispu- 
tationis hebetatus celeste tibi mysterium terrena ar- 


* Idem cod., angelicus intonat sermo. 

b Idem cod., Qui cum Deo Patre et Spiritu sancto 
sinit et regnat. Deus per omnia secula. seculorum. 
. Amen. 

Cod. Vat. Palat. 455 et Martinensis, diaboli du- 

dum fraudibus. 

4 Cod. Martinensis omittit qui. 

* Cod. 1267 Vat., letificet- 

f Cod. Vat. Palat., qui spatia totis. 

€ Cod. Vat. Reg. 125. codd. Vat. 1267 et 4651, 
Vercell. et Martinen, furentis inimici conterat tyran- 


t. 

h Codd. V. R. 125 et Palat. , germane carnis no- 
aire, etc. 

i Cod. Ott. Vat. 119, materna virginitas. 


tali in negotio esse percipis voluntatem : de opére 
ejus cur retractas? Omnia enim, sicut legitur, Domi- 
nus quecunque voluit fecit in celo et in terra (Psal. 
cxxxiv). Et si sollicitus perscruteris, preter hunc 
legitimum human:ze conceptionis usum tres valde mi- 
rabiles nascendi species operatum reperies Trinita- 
tem. Et prima est quidem, 3 quod Adam figuratus ex 
limo est; secunda, quod mulier formata est * ex ma- 
sculo; tertia, qux et ccelestis est, quod Christus pro- 
cessit ex virgine. Quid horum 85 non novum? Quid 
horum non mirabile ? Quid horum, nisi fidem sequa- 
mur, inquisitio poterit humana complecti? Quod 
autem mystico hoc conceptu visitare mundum suum 


. Dei dignatus est Filius, nostr: hoc salutis necessitas 


-D 


j Codd. Vatic. Reg. 1267, Martin. et Camberon., 
virtutem. 

Y Edit. Paris. S. Ambros. an. 1690, pretexit. 

! Cod. Vat. Palat. 435, confundas 

m Cod. Martin., An non. 

2 Jdem cod. 4951, Aut non putes . 

9 Cod. Palat., novum tibi puerum. 

P Codd. Ott. Vat. 773 et Vatic. 1267, Si Omnipo- 
tentis, o homo, in tali negotio voluntatem esse conside- 
ras, de opere cur retractas? 

, q Cod. Ott. Vat. 775, quod formatus est Adam ex - 
imo. ] 

r [tem cod., de masculo ; tertia celestis exsti- 
há etc. Totus hic locus affertur ab auctore cit., us- 

ie ad illa : quod nativitas terrena perdiderat. 


249 


. ROMILIA XIHi. 


350 


flagitabat; nimirum, ut coelesüs tandem generatio A satiavit. Quid illud adjiciam, quod Deum Jllum, et 


repararet, quod nativitas terrena perdiderat. Sed 
fortassis hunc, qui natus predicatur ex femina, dum 
vilibus obvolviturjpannis, dum jacere contentus est io 
przsepe, dum lacrymosis vagitibus concrepat, dum 
maternis lactatur uberibus, Deum esse diflidis? Imo 
per ista, frater, adverte eum, et at hominem infirma 
pro infirmis pertulisse, et ut Deum potentiam exer- 
cuisae colestem.. Hic namque, qui sordentibus cir- 
eumdatur pannis, regiis per Chaldseos muneribus ho- 
noratur (Matth. xxi; Lec. xi). Hic qui in presepi 
humilis jacet, lumine novi sideris coruscat e ccelo 
(Joan. i). Hic, qui vagitus reddit 8 infantiz, ange - 
lici exercitus vocibus collaudatur. Hic qui femineo 


verum Dei esse Filium resurgens a mortuis Lazarus 
probat (Joan. xi), ^ receptus ad lumen cxcus annun- 
tiat (Luc. xvin), venerandis ejus calcata vestigiis 
unda testatur (Matth. xiv), et quod praecellit hzc 
omnia, resultans e ccelo vox paterna confirmat (Matth. 
n). Propter quod, dilectissimi, tam magnum hoc . 
nativitatis dominice sacramentum dignis vocibus 
honoremus : diligamus prx omnibus castitatem, quia 


:ut placere bane sibi Christus ostenderet, pudicitiam 


uleri virginalis elegit : sectemur misericordiam, quia 


pietatis est quod salvamur : justitiam sollicite te- 


neamus, quia ob hoc Unigenitus Dei effici dignatus 
est homo, ut veritatem przdicans universam mundi 


lacte nutritur, multa bominum millia parvissimo pane B faciem ^ damnata iniquitate puraret *. ' 


HOMILIA XIII 
De Nativitate Domini V11 
ADMONITIO. 


Nullus, quod sciamus, est scriptor qui hanc S. Maximo homiliam non censeat esse ascribenda. Summse 
scriptorum censensioni accedit codicum ross. et editorum plane consentanea auctoritas. Ex bibl. Vaticana 


quatuor concordes codices nominabimus, 4951, pag. 21, 1267, pag. 91, Regine 4325, .908,a o, et 
alter ejusdem 125, pag. 72. Inscribitur autem : In natali Domini, Sr beati M copi Éa dem | 


azimi eptscopi. in- 


scriptionem exhibent tres codices Augienses xu, xvi, et xxix, Martinensis, Casinensis pariter 106, pag. 15, 
ac demum Modoetiensis E mt, serm. 25. Laurentiani codices.ea carent. Exstat in codice Taurinensi cum 
titulo : Item et de nativitate Domini homilia XIV. Editores autem omnes inter homilias Maximiangs de natbli 


Domini referunt, Gymnieus pag. 14, Galesinius 


ag. 92, Combeflsius tom. I, pàg. 168, Cumdius tom. 1, pag. 


65, Raynaudus pag. 197, Margarimus tom. VI Bibl. Max. PP., pag. 6. 


ARGUMENTUM. -— Non repugnat rationi humanae Fi- 
lium Dei a Deo ab eterno procedentem, in tempore 
factum fuisse hominem nostri similem. Utraque ge- 
neratio, duplicem in. Christo naturam comprobans, 


.De uno eodemque legis : In principio erat. Verbum, 


et Verbum caro factum est (Joan. 1). Gaudeergo nune et, 
37 exsulta f ad Deum 5 tuum tandem conversa 


et ineffabile sucramentum continens, fidei est argu- C, gentilitas. Percepisti donum quod Abraham in spi- 


mentum. 


Hodierni mysterii sacramentum, fratres carissimi, 
sieut credidistis semper et creditis, reparatio est sa- 
lutis. bumapz, virtutum nativitas, ruina vitiorum. 
Hodie namque Christus Jesus, Dominus noster, in 
quo divinitatis est plenitudo, carnis nostre infirma 
suscipiens, novus natus est homo. Hodie refulsit se- 
cundus ille Adam, noá incola, sed dominus paradisi, 
quem interdictz arboris pulchritudo non fallat, ser- 
pens non decipiat, mulier non seducat. Hodie exor- 
tum est in tenebris lumen. Hodie illud quod 4 ccelum, 
et cceli coelorum se habere gaudebant , mundus, dun 
nescit, accepit. Neque enim ut temporalis quidam, 
aut qui ante non * fuerit, de femina nobis repentinus 


ritu se vidisse lztatus est : meruisti per Christum, 
quod mereri quondam Hebr:worum gens electa non 
potuit; timens enim Israel et tremens mirabatur, 
ut legimus, quod Moyses, populi princeps, recondi- 
tus in nube, et in vertice montis altissimi solus cum 
Domino loqueretur (Exod. xix). Tibi vero sic natus 
est Christus, ^ et tanta se nobis dignatione conces- 
sit, ut lodueretur omnibus, et ab omnibus videretur. 
Ad illum tunc montem Sina ! quicunque accessisset 
ex populo, presenti puniebatur interitn : ad hunc. 
vero montem , qui hodie natus est mundo, quicun- 
que non accesserit, morietur. Et tunc quidem unus 
populus erudiebatur ad fidem : nunc vero omnes 
gentes vocantur ad vitam. Viderunt venerabiles pa- 


emersit; sed qui semper erat cum Patre Deus, sem- TJ) tres nostri innumera magnaque mirabilia. Colum 


. perque regnabat, novo per virginem voluit mortalibus 
apparere mysterio : novus quidem homo, sed Dominus 
sempiternus; novus Christus, sed rex omnium szcu- 
lorum. Ipse est in fine temporum natus ex Maria, 
qui ante omnia sxcula Unigenitus processit & Patre. 
Hic est przedictus a patriarchis, a prophetis przedica- 
tus, annuntiatus ab angelis, ah apostolis approbatus. 


^. Codd. Reg. Vatic. 125 et Palat. 435, recepto 
lumine cecus annuntiat. Cod. 4651 et Vercell. 81, 
receptans lumen caecus annuntiat. 

^ Cod. Pal. 455, in iniquitate damnanda purgaret, 

* Cod. 4951, damn. iniq. novaret ; cui cum Patre, 
e Spiritu sancto honor et imperium per omnia secula 
seculorum. Amen. 

4 Cod. Martinen. 9*** celum | etc. 


illis angelicas roravit escas; dulcia pocula lapis du- 
rissimus ministravit (Exod. xvn et xix) ; Jordanis 


perpetem meatum suum retorsit in fontem; vali- 


diesimi- hostium muri tubarum strepitu corruerunt; 
sol quoque commoratus in cclo longiorem trium- 
phanti populo prestitit diem (Jos. nmi, vi et x). Hoc 


vero nullis antea. videre seculis datum est, ut Uni- 


* Codex Vaticanus 1267, qui ante non [uerat. 

f Cod. Vat.'4951, Gaude ergo nunc, et exsulla tan- 
dem ad Deum. 

8 [n Cod. Martinen. deest (uum. 

^ [dem Cod. , et tantam nobis dignationem conces- 
sit, ut loqueretur hominibus. — ' n 

i Codd. V at., Reg. 195, et Ott. 115, quicunque 
accessissent ex pouulo prgesenti, puniebantur , 


$5 


S. MAXIME TAURINENSIS - | Í ] 


gehiüs Altissimi, 4g (üém trementes àrchangelo- À quo infans fa'ttilE despittà, erige paatisper oculos, et 


rum 3 suscipiunt pótestaíés , hominem se hominibus 
exhiberet, el. carnémi, quàm ^ assumpsit ab liomine 
fransformàrel * ji Deui. Aimplectere ergo dignatió- 
nem inàjestatis delérriz, ét fie arcanam Det tfi discu- 
üas vóluntàteni : 4üià omAüibus quiderà matus est 
Chrislus, sed fidéllbos dat sàfütern. Quod £f tibi séri- 
suuni luorutn frágilitaté minus dignum videtur, É'l- 
. lium Dei tunt dé féinina credere : virginem eogità 
peperisse. Si (ibi pant, « quibus f obvolutus est, 
fortasse vilescunt : angelos éollàáudantes , ét rnultitu- 
dineni éoelesti$ éxercitus admirare. Si prosépe in 


novath fü vo stad protestdrilem fundo nativi- 
tatem dóWihiedmi cohWtuere. « SI Vilis erédis, crede 
thikilücà. St dfe irs qu5à THimifitt sdMd iepitus, qux» 
afta sunt et &mlestir vélerate. Wideh enitn referén- 
tibus, Tisdemqné xtübturifue, àe. DUNITIO Séfvatore, 
qu humilia, ef qux gfoviosd 4nft difflei9fi ; uráver- 
sa, qux Ad saluti& EG. dHystertátfri partintbartt sacra 
tibi Evángelià ptodiderüM: Wabes: in his wnde Do- 


minür Jesuni et natürh Nonmfem credet, et Deam 


esse dubitaré nol possis f. 


HOMILIA XIV. 
De Nativitate Domini IX. 
ADMONITIO 


Auctoritas codicum bibliothecze Vafitanse magh? BérMfedda ést. Sunt enim optima noL, cum et vete- 
res sint, et scripti per quam accurate. In horum tribus , nezope in 1267, pag. 92, in 4951, pag. 25, et in Re- 
ginze 125, 52g. 7ó, hujushomilig S. Maximus auctor constituitur. Quid si hisce preclaris monurentis alia, eaque 
illustri atcedant ? Profecto preter codicem Taurinensem, in quo est honiilia 96 de sativ. DoWtini, Kabemus 
duos oadd. Angienses xvi e& xxix, Lucensemn 85, Casinenseni 106, pag. 15, ac Neapof. S. Joan. ad €trbona- 
ribm. Quin etjam in egregio Breviario Strigoniensi S. Maximo inscriptà est. Ejfitores bris fiss. córisónant, 
Cymnieus scilicet, pag: 27, Galesinius pag. 95, Combefisius tom. T, pag. 208, Comótus tóm. E, pag. 107, 

ar; . 


Raynaüudus pag. 194, Margarinus Bibl. Max. tom. VI, pàg. 6. 


AncuuENtUM. — Escitat S. doctor fideles ad contem- f$ atoree, hic nysteriumá voluntatis. Quis ergó, fratres, 


plunda dirina müjsterià que in Christi nativitate 
coruscant ; laudandumque Deum qui nobis delicto- 
fum ventam, spemque eempiterug salutis invexit. 


. Y V , 2o 0t 7 . HE 

Investigabiles humanis sensibus dispositiones esse 
divinas, ipsa operum Dei altitudo testatur. Sed eo 
magis nobis Christi sunt. venerandà mysteria, quo 


maguitudine sui capacitatem ingenii mortalis exce-- 


dunt. Éi ideó, lratres, cüm annuntlatur nobis sem- 
piternus ille Unigenitus Dei Patris, cui sübjacent 
omnia, et per quem creatà sunt üniversa, sub fine 
temporum nasci voluisse de lemina, s irfantiani per- 
peli nosire carnis; (ani? dignalionis graliaui ron 
debemus examinare, sed credere; nec discuteré, sed 
mirari. Quid enim est zequius, quidve tam congruum, 


profundum hoc celestis consi valeat cstiriare, 
quod immortalitatis dominus ircorrüpteque ! sub- 
&tantke , ut conditione cárnis nrortem suspieere pro 
mortalibus ! possit, de femineo utero, nulla corpo- 
rere generationis lege conóeptug, humana k voluit 
sub lege prodire, átdoe hoe A6 Ka, ut eym beata 
mater, quz intacta conceperat, inviolata proferret ? 
Obvólvitur prieferéa pannis, et ponitar in prebepi. 
Vilitas ista iMfántis $Yetiokam :Dut est sacramentum. 
fn pins énifi noswas infimnitates , nostra $e indi- 
tal $uscepisde peébcata. Qaod vero im proesepi, obi 
pastus est airfnaliütn, sa dollocari mémlira permit- 


"üt, ii Stérnsro refetttonem vescendum 1 mort&dibus 


suum torpoüs ostendit. Quid Hiud ditam, qued in 


quam uí in rebus divinis omnipotentiam magis se- C; terras ángelica mwititüdo destendens, vagiemtem 


quàmüur Dei, quàm sapientiam ? 5 Hodie igilur nobis, 
sicut décursa Evangelii lectiorie cognovimus, sécun- 
dum carnem matus est Christus, incipiens quidem 
esse quod nón erat, sed non désiners esse quod 
erat. Nec enim nativitas hominis imminuere , àut 
separaré indiscrete majestatis poterat unitatem. 
Quod Deüs de Deó Patre processít, ineffabilis ac 
permanéntis est sectetut virtutis quod homo est ná- 
tus ex femina , riosttze safatis est grátia. Iifte gIórla 


* [dem cod., suspictunt potestates. 

b Cod. Martinen., suniptit. | 

c Mer cod. Regtri, quitus virootates est, videscuni. 
d Cod. Martinen., involutus. 

* Idem cod., si non credis vilia, crede mirifica. 


! dem eod., dibltare now possis, (ei c«m Patre et D mro. 


Spiritu sanclo slvit. et regnat. Dems pet omtià &ecula 
seculorum. Concordat perfecte textus. &um ced. Cas- 


sinen. 106 


.. ! Hoc eat. in carnem Bt I(ifione enin Sufpositi 
(liviui utramqpne naturam sibi corljuniefitis, qui sunt 
hominis, de Deo przrlicantur, et' sic quie serit Dei, 


paerum gloriosa laude prósequitür? Stupet enim 
Ofhni$ creatara tom grande mürectem, quod unus 
idemque et Deus régmit in coelo et homo nutritur in 
ferra. Cujus iigsfe?ll bustus Psvíd ammuntians novi- 
tatenr, omne hofitiin gerüs ad concentum cantici 
spiritaa?is &ivitat, ficdns : Cextate Domino canticum 
fovent; canféte Downing, omis terra ( Psul; xcv). 
Ouid tam hóvüm., carMiME, qnam quod omnipo- 


'féns Béds iajestatis imrens» , Patri costernus, et 


& Codex Vaticanus 1987. Item Cod. Regine 495, 
ihfanftá perpeti, nostre carnis subire consortia, 


. . à God. Cas, 106, Adest igitur nobis, dilectissimi, 


dies, sicut, etc. 

! Cod. S. Joan. ad Carb. legit incorrupteque na- 
j| ldem codex, pko mortalibus posset. . 
k ]ta cod. Regin. ; alit omittunt voluit 


homini assumpto attribuuntur; e£. liec per commu- 
nionem idiomatum, ut aiunt theologi. 


ers HOMILÍA XVI. | 255 


perpetui tégni domintis ad infiemitates corporeas, et A debet cantare terra, 5 nisl qui universo terrarum 

busnilitatem se inclinavil humánaih ? 4 Quid fari ío- — orbi delictorura. veniam et spem sempliternz salutis 

vum, quan cehcipiette, et parturiente femina, ille- — invexit? Magnifieertes ergo, fratros; Dominum a^ 

sàm virginit4temt fénbanéke? Et talis revera Salva-— Deum nostrutü , psalltihus et, atque cántesies : di; 

torém mundi decebát ingressüs, u$; quà humabi —gaum est ehim , at. eorum precipue laudibus hono- 

gerieris veniebat peccata mundare pr:e cieterís urí- — Péfür, quo& proprit corporis passione , et sanguinis 
dius hascdfemr. DBenb etiam propheta subjunxit: — sui elfusioné sálvàvit. 

Cantate. Dominó, omnis terra. Cài enim alii omnis... ; 

HOMILÍA XV. 
De Nativitate Domini X. 
u ADMONITIO. u 
M. Ktsi nobis ad auribuendam, $. Maxima háne Hofáifiirm. monnis! duoraia bibl. Vaticanee codicum prz- 

sido uti Beeat, hoc est 453, pag. 105, ét Regie 125; pag. 71, eum in aliis omnibá& nnlla fiat ejusdem S. 

antistitis mentio; eorum tamen viceni explent álit fifaves, quibus esse arbitrainur adjubgendam fidem. Horum 

Bini. Augienses xvi el xxix, Casinerisis 100, pag. 14, Valltcellamus, tom. Vli, pag. d. Lueensis 85, Neapol. 

S. Joan. ad Carbonariam, ef Taurinensis, im quo h:ec eàf hottilia 2 de nativ. Doniini. Ab edftoribus perinde 

in muserum refertur homiliarum S. Maximi. Sunt hi Gyniiicus fap. 30; Galesinius pag. 94, Combefisius 

tor. 1, pag. 209, Cuidius tom, I, pag. 1066, Reyráudus pag. 197, Margarinms Bibl. Max. tom. V 

homil. 6 de nativ. Domini, pag. 7. ehedielint monachi eongreg. 8. Mawfi, qui genuina S. Augustini app. a 

guppositis- sejunxerunt, fane homiliam ín dpperidicerti serm, iium. $22 retüleront, monueruntque eam 8. 

Maximo Taurinensi in rss. libris et ih escusis tribut sólere. 

ÁncUsENTUM. — De virginitite Marice Christi genitricis B, daret, et Deum proderet integritas virginalis. Nasci- 
ugit E 5 s integhtate celebra Le que ema eral. tur Christus ex femina, ut sicut Ádam decipientem 
tandum monet, quód. nátivitate "Servatoris mostri — P*t Evari diabolum non fótuit proecavere, ita dia- 
omnes nós natos sentiamus ad vitem. bolus adventantem per Éariam * Deum non depre- 

' mE benderet eshe praesentem. Parturit ergo lemina salu- 

In. adventu dominico, fratres cárissimi, cujus lio- — teni mundi; dt, qas exstiterit fomes iniquitatis, eret. 
noreiri debitein presenti festivifáte deferinius, multi- — ininistra justitie, et ber quát mor$ sibi in hunc 
lido coélestium tysteriórdm gh revehitur. Hodie — mendum aditum patelecit, per eam ad nos vita ha- 
enim, bee est, in fine temporui editus est ille, cujus — feret Íhgredsdm. Atque ut ostenderet Creator humani 
reterhitatett dhlla seeculorum tempora comprehen- generis utriusque sexus curant hübere, et utrumque 
duhl. Hodie tll térraramqué dóminus pro liberlate — velle salvare; vir nascitur, el procedit ex femina, 
servorum formam: induil servitutis. Hodie nova fe- — quatenus adverteremus, nullam esse apud Deum in- 
miriei swxus gloria peperi virgo, et quod universa — ter viruni a6 feminam in percipienda salute distan- 
hobiiscum creatütà mirtitur, nátus est homo, non per (C tiam. Cur autem non tola devotione tredamus, salu- 
lominem procreàtus. Sed quamvis hovum videatar, — tarem puerum násci potuisse de virgine, qui perfectum 
nori tánten incredulum, quod Christus in utero Mari» — hominem crediipus de pulvere fuisse formatum? 
síne generaríté eónceptus est, qui de Deo Patre sine — Exsuliemus ergo, fratres, el l'etemur, celebrantes 
conceptione procéssit. Quod enimi Deus est; solus — natelent Domini nostri Jesu Christi, quia in ejus nati- 

Patris e&t Unigenitus; quod homo est, solius máilrís — vitaté nos omnes matos senlimus ad vitam. Factus 

est filitis : sitque Ideó illumi, qui ex Patre Deus est, — est enim liomo, non tit sibi. viveret, qui auctor est 

 etex matre hofuo ést, hoc est, Deum et hominem, — vitz, sed ws morte sua vitam redimeret morluórum. 
unum Dominum eontitemur. Hoo autem totum facíutd — Tanus enim vineulis lianránum genus vinzerat inimi- 
est, ut Ditis jér carnem hominis mysterium salutaris — cus, tantaque no$ fnole immanium presserat pecea- 
susciperet pàssionis; ét liómó per virtatem Dei vter- — toram; ut nullus nóbís esset reditus ad saluteln, nisi 
nitatis su: reciperet dignitatem. Nascitur 4k itaque — iaseefetur ille; qui virtute propria ad vitam possit 
Chtistds ex Maria, dt et. sexus feminéus hominem D redire post mortem. ' 


HOMILIA XVI. 
De cülendis Jurmariis. 
Lu XDMONITIO. 
B De hujusce honmiiliz inscriptione, deque tetifpore quo habita fait, nonamHa inter scriptores dissensio 
est, inque codicibus mss. typisque éxcusis libris varietas. Gennadius iis certe omnibus vetustior, quos scia- 
mus homilttarutri S. Maximi meniinigse, hunc eidem honilix titulum fuisse inscriptum docet, de calendis Ja- 
muariis. Confirmat id quidem Vaticanus codex 1222; pag. 285. Secus est in codice Tauritensi, quem plane 
novi Vaticano esse antiquiorem. Sic enim habet : Jtem dictum in calendia Januarii. Non enim idem est quid- 
quam dicere in calendis Januarit, ac sit quidquam de iisdem calendis dicere. Nam qui calendis Januariis quid- 
quam agit, fs nulà lee dstringitun, ut de calendis iisdem agat, cum integrum ei sit, de re quavis alia, si 
velit, agere. Contra qui de calendis Januariis disserit, hunc nulla premit necessitas, ut de iisderh rion dieserat, 
nisi ipso calendarum Januariarum die. K Vaticano printo et a Taurinensi discrepant €od. Vat. alter num. 4951, 


* Cod. S. Joan. ad Carb., Quid tam hovüm, ca- — ginitas permaneret. E 
rissimi, quam st (n «oncipiente femina illasa virglhi- b Cod. S. Joan. ad Carb., nisi ei qui universo : 
las permaneret. Cod. autem Keg., quid tam novum * Jdem cod. S. Joan. ad Carb. Dominam. 
quam ut in concipiente et parturiente femina illgsa vir- . 


tW. 


55 S. MAXIMI TAURINENSIS ; — *56 


pag. 29, Martin., et Palat. Vat. num. 454, pag. 67, Casin. num. 106, pag. 20, Modoet. E 1n. In horum nam- 
que priore apposita homiliz hzc est epigraphe : De circumcisione Domini ; in altero et tertio : In octava Do- 
mini. Sermo S. Maximi episcopi ; in quinto : In octava Domini, id est in calendis Januarii. Sermo B. Mazimi 
iscopi de iisdem calendis. Editores, ut Gymnico pag. 32, Galesinio pag. 85, Raynaudo pag. 142, Margarino 
jibl. Max. SS. Patrum tom. Vl, pag. 8, hzec una est omnium probata inscriptio : De circumcisione Domini, 
sive de calendis Januarii increpatio. Mihi vero probari nullo modo potest, ut homilia de circumcisione iuscri- 
batur, in qua ne levis quidem sit mentio circumcisionis. Omnis Maximi in hac homilia eo spectat oratio, ut 
plebs sux fidei credita ab inhonestis superstitiosisque ludis, quos c:xeca gentilitas in honorem Jani insituerat, 
eterreretur. Verum Gymnicus, cxterique editores, quos proxime nominavi; id genus inscriptionis : De cir- 
cumcisione, eic., idcirco fortasse adhibendum censuerunt quod homiliam eamdem calendis Januariis dictam 
arbitrentur, quas in ealendas incidit dominicze: cireumcisionis celebritas; cum Christus cireumcisus fuerit 
octavo a sua nativitate die, octavusque is dies Januarii mensis primus et haberetur olim, et jam hodie dum 
habetur. Est autem insignis hac de re Ivonis Carnotensis locus serm. de circum. Doin. lib. n, cap. 8, num. 
42 : Octava et circumcisio uno. concinunt sacramento. Quare Ludovicus Tommassinius in opere quod est de 
dierum festorum celebratione : « Quotquot arbitrati sunt, inquit, recoli cal. Januarii octavum nativitatis 
diem, ita interpretantur, ac si de cireumcisione locuti essent; quod tain verum est, quam circumcisionis rite 
peragendz legitimum diem octavum eumdem esse. » In vetere Martyrologio, quod vulgo Hieronymian. ap- 
pellari solet, ad diem Januarii 4 commemoratur circumcisio Domini, ut etiam in eo Sacramentorum libro, 
ui S. Gelasii P. M. nomen prefert, in quo de circumcis. Dom. ad cal. Jan. exstat secreta oratio: In concilü 
uron. 1.an. 910 celebrati canone 17, hxc leguntur : Patres nostri statuerunt privatas in. calendis Januarü 
eri litanias, et hora octava in ipsis calendis circumcisionis missa Deo froritio celebretur, tom. III Concil. edit. 
aris, an. 1714, pag. 260. Mitto Bedz,, Rabani, Usuardi, Notheri Martyrologia, aliaque recentiora monu- 
menta. Nobis profecto sat est aucteritas synodi Turonensium Patrum, qui sexto sxculo testati sunt, de cir- 
cumcisione agi consuesse cal. Jan. institutione majorum. Nam inde plane perspicitur, id instituti genus longe 
fuisse s:eculo eodem quinto vetustius. Quámobrem jure ab Alexandro Polito Cler. Reg. Schol. Piar. viro 
doctis. Isaacus Casaubonus vapulat, qui non ante multa szxcula cepisse jactat circumcis. Christi ad diem cal. 
Jan. memoriam. Non sum nescius Casaubonum cap. 2: Pronwntiandum de consecrat. distinct. 5, maxime 
sidere. Verum quid edictum ejusmodi capite fuerit, non laboro. Principio non constat a quo perscriptum sit. 
À concilio Lugdun., inquit Gratianus. Verum a quo Lugdun. concilio neque indicat ipse, neque nos assequi 
conjectura possumus. Plura enim Lugdunensia concilia numerantur ; at in eorum actis ne vestigium quidem 
reperitur. Canoni autem informi, qui unde prodierit, cum ignotum sit, non est, cur auctoritatem adjungamus 
et fidem. Sed fac Lugdun. alicujus concilii statuto is canon nitatur; quid continet, quod antiquitati diei festi 
circumcisionis repugnet? An quod octavz Domini non circumcisionis in eo fiat commemoratio? AL nihil est, 
quod impediat, quin festus dies, qui ex capite octavus a nativ. Dom. habetur, idem fuerit habitas Circumci- 
sionis festus dies. Scilicet in statutis Remensis can. 20, ad an. 650, tom. MI Goncil., pag. 570. Pro octava 
Domini ponitur Circumcisio. Festa absque omni opere forensi excolenda, e cum debila veneratione celebranda 
heec sunt. Nativitas Domini, Circumcisio, etc. Rursum in statutis S. Bonifacii Moguntini an. circiter 746, con- 
Btit. 34 tom. eodem Concilior., pag. 1946 : Jubentur presbyteri, ut adnuntient diebus dominicis per annum sab- 
batizandum, primo modo : in natali Domini vni cal. Januarii dies quatuor ; in. circumcisione Domini cal. Ja- 
nuarii diem unum, etc. Quid? An consequens hinc est, diem festum, qui circumcisionis hic dicitur, non fuisse 
ita dictum octavam natalis Domini? Nihil minus. Non est ergo cur nobis caput de consecrat. distinct. 5 op 
matur, quod et nescimus, cuinam acceptum referendum sit, et est fortasse Moguntinensibus Bonifacii Ke- 
mensibusque statutis recentius. Àt enim detur, institutionem diei festi circumcisionis non adeo esse veterem, 
ut a tertio sit, quarto quintove seculo repetenda, quotus uisque erit, qui S. Augustini xtate calendarum 
Januarium diem non fuisse numeratum in sacris putet? Confer S. doctoris serm. 198, al. 7 ex Sirmondianis 
de cal. Januariis, pag. 651, tom. V Opp: edit. Antuerp. an. 1700. Et si vero sacer is dies fuit, tamen ut Chri- 
Bliani a superstitionibus ludisque sàcrilegis ethnicorum magis magisque averti possent, sacrorum antistites 
. jn quibusdam curarunt, ut jejuniis transigeretur. Qua de re consule Cesarium, Arelatensem serm. de cal. 
Januariis, qi est 129, num. 4, in append. tom. V opp. S. AÁug., pa. 165 edit. ejusdem ; concilium Turo- 
: nen. m an. 567, can. 17, tom. lll Concilior. edit. Paris. 1714, pag. 560; et Tolet. rv an. 633, can. 11, ibid., 
pag. 585. Redeo ad homiliam Maximi. Nego hanc, etiamsi habita fuisset cal. Januariis, inscribendam fuisse 
de circumcisione, sed sumptam in circumcisione. Nam ubi dicitur de circumcisione, indicat agi in homilia eadem 
de circumcisionis mysterio, de quo tamen in ea ne verbum quidem. Verumtamen est cur inscriptionem in 
cireumcisione etiam ab editoribus non fuisse adhibendam arbitrer. Non enim hzc ipsa homilia cal. Januariis, . 
sed ante habita fuit; cum supervenientium calendarum Maximus in ea meminerit. Quarquam, inquit, non 
dubitem vos, fratres carissimi, per paternam sollicitudinem instructione divini sermonis edoctos universas ca- 
lendarum supervenientium vanitates declinare penitus et horrere, ec. Itaque restituendum ei bomilize duximus 
titülum memoratum a Gennadio, vetustateque codicum confirmatum. 


A5 ARGUMENTUM. — Übjurgat Christiános Mazimus, À scribere mihi quidem non pigrum, vobis-autem neces- 
quod superstitiosa jesta ludosque initio vertentis — voviuy (Philip, yj). Necessarium, dilectissimi, nee 
anni olim ab ethnicis institutos in honorem Jani | : "a 
rent. | . . habita, precedentium patruum vobis repetantur4 allo- 

| Quanquam non dubitem vos, fratres carissimi, quia. Et revera quid fastidii, quid oneris babet pro 

. per paternam sollicitudinem instructione divini ser- . salutis profectu utilia ac Deo placita s:epe dicere, 

xonis ^ edoctos uniyersas calendarum supervenien-, frequenter audire ? Et ideo, carissimi, fide ac devo- 

tium vanitates declinare penitus et horrere : ad per- - lione solita religiosi itineris vias, ac veritatis semi-- 

Tectioris tamen emendationis ^ argumentum non me — tas gradientes, magis magisque errorum devia, el 

piguit usitatum vestris auribus inferre sermonem, — diabolica calcate figmenta. Nec enim debet fidelis ani- 

. sicut ait beatissimus Paulus : Fratres, eadem vobis — ma, qu:e angelorum consortia concupiscit, d:emonio- 

, * Cod. Vat. 4951 incipit : Non dubitem, fratres ca- c Ex cod. 1, Plut. xiv. Laur., emendationis augu- 

rissimi. , : mentum. . . 

| b Cod. Vat. 4222, instructione.divini sermonis edo- 4 Cod. Vat. 4951, repetantur eloquia 

gente, ' "T... .. 


u- 





V51 


veritati atque mendacio, turpitudini et honestati 
apud Dei servos ulla potest esse communio, sicut nos 
Ecclesiarum doctor instruit dicens : Qw conventio 
Christi ad Belial ? Qui autem consensus templo Dei cum 
idolis (I1 Cor. 1u)? Quicunque ergo credentium vel 
cst templum Dei, vel es&e desiderat, sollicite caveat, 
ne mortua et vana sectando, desinens esse templum 
Dei, flat habitatio tenebrarum, fiat dx:emonis 1nonu- 
mentuin, Ait gloriosissimus * propheta David : Bea- 
tus vir cujus est nomen. Domini spes b ipsius, e non 
respexit in vanitates et insanias falsas (Psal. xxxn). 
ltaque qui sperat in ^ Deum, ac toto corde in ejus 
gloriam luminum suorum defigit aspectum; ad den- 
sissimas vanitates consecratos semel non debet ocu- 


HOMILIA XVI. 


e cac ot 


sanitatis, ubi impia, ubi inhonesta, universaque om- 
nia et faciunt et loquuntur; non audientes claman- 
tem quotidie in Ecclesia beatuín David et dicentem : 


Filii hominum, usquequo gravi corde; ut quid diligitis - 


vanitatem et. quaeritis mendacium (Psal. w) ?* Grave 
ulique eorum cor est, atque omni impietate depres- 
sum, qui per sacrilegos jocos divinis monitis illuden- 
tes et vana diligunt, et falsa ! sectantur ; et post oni- 
nia, ad offensionis plenitudinem, * dies ipsos aunum 
novum vocant. Quanquam ! non inconvenienter se- 
cundum $e novum appellant annum, quoniam per 
nefandas ferias ? pro honestate falsa turpitudo et per 
versitas innovantur. ^ Novum vocant annum, quasi 
novi aliquid aut coelum tunc ostendat, aut terra. No- 


los retorquere; quia, ut ait Dominus : Nemo mittens B vum annum Janworias appellant 47 calendas, ? cum 


manum ad aratrum, et respiciens retro aptus est regno 
Dei (Luc. 1x). Omnis enim arans, si retro respiciat. 
aut tortuosum, 4 aut inutilem faciet sulcum, aut 46 
arautum boum suorum vesügia vulnerabit. lta. et 
qui directo tramite ac spirituali vomere vitia mun- 
dana persulcans incedit ad Dei regnum, si aspectum 
suum ad impia et vana converteris, et * juges suos, 
hoc est corpus atque animam, vulnerabit, et optimi 
itineris periculosum incurret errorem. f Et non re- 
spexit, inquit, in vanitates et insanías falsas. Quomodo 
beatus David falsas insanias dicii; cum vere insa- 
niant, qui abjecto retrorsum timore Dei, ad d::mo- 
num respiciunt vanitates? Sed vir 5 fidelis proprie 
naturam impiz falsitatis expressit : quia h insana sunt 


vetusto semper errore et horrore sordescant. Auspi- 
cia P etiam vanissimi colligere se dicunt, ac statum 


vitx su: inanibus indiciis xstimantes, per incerta. 


avium ferarumque signa imminentis anni futura ri- 
mantur; cum utique apud Deun solum sit notitia fu- 
turoranm, et legalis auctoritas ista probibeat dicens : 
Ne.auspicemini, ne auguriis intendatis (Deut. xvin). 
Sed miseri ac miserandi homines rapti erroribus pa. 
ganorum, et minus 3 provido corde cxcati cum im- 
pietate de domibus suis prodeunt, et cum sacrilegio 


revertuntur. Aut quomodo se Christianum * putat 
posse vel dici, qui in tali observatione vidit se perli- 


dis esse consortem ? * Ita et vos, carissimi, jam du- 
dum nec observare nec quarere manifesta.relatione 


omnia quzecunque, diaboli fallente mendacio, Dei in C f&8 cognovi. Ac révera non sunt a nobis penitus in- 


se non habent ! virtutem. Et illorum gravior atque 
immedicabilis languor est, qui superstitionum furore 
et ludorum suavitate decepti, sub specie sanitatis in- 
saniunt. Án non omnia qus a ministris da£monum il- 
lis aguntur diebus falsa sunt et insana, cum vir, vi- 
rium suarum vigore uollito, totum-se frangit in fe- 
minam, tantoque illud ambitu atque arte agit, quasi 
peniteat illum esse, quod vir est? Nunquid non uni- 
versa ibi falsa sunt et insana, cum se a Deo formati 
bomines, aut in pecudes, aut jn feras, aut in portenta 
transformant? Nunquid non omnem excedit insa- 
niam, cum decorem vultus bumani Dei specialiter 
manibus in omnem pulchritudinem figuratum, squal- 
lore sordium et adulterina freditate deturpant? Quo- 


quirenda, qui omnipotenti Deo credimus, qui pro 
qualitate ineritorum, aut fidei probatione cunctis 
mortalibus potestate arbitrii sui vel prospera, vel ad- 
versa dispensat : pr:eeipue cum hujusmodi homines 
arguat, et increpet Apostolus dicens : Dies observe- 
tis, el menses, et tempora, et GROS : timeo ne forte 
sine causa laboraverim in vobis (Gal. iv). Videte, ca- 
rissini, in quo laborem erga se apostolicum perdide- 
runt. Vos autem, sicut huc usque pro Dei * timoro 
fecistis, abhorrete vana, refugite falsa, impia decli- 
nate; et ut ad domum Dei " contidenti semper corde 
venire possitis; et in fide veslra gentium magister, 
et iudex doctrine sux fructum Paulus inveniat v. 


* Cod. Vat. 4951, Ait gloriosissimus prophetarum-[ nefandas ferias inhonesta et falsa turpitudo. 
n 


David. Cod. Martinen. habet, Hinc ait 

» [dem cod. Vat., spes ejus. 

« [dem cod. 4951, qui sperat in Deo. 

d (od: Martinen., et pro aut. 

e Cod. Martinen., gera ua. 

! Codd. Vaticani 4222, 4951, Casin. 106, et Marti- 
nen., periculosum nimis incurret errorem. 

E Idem cod. Vat. 9451, Sed vir sancius. 

h Cod. Vat. 4222, quia insania sunt omnia. 

i Galesinius habet veritatem. 

i Cod. Martinen., sequuntur. 

k Codex Laurent. 1, Plut. xiv, ad offensionis pleni- 
Iudinem diem ipsum annum novum vocant 

1 Cod. Martinen., nec. ] 

i1 Cod. Vat. 4222, et cod. Laurent. olim S. Cruets 
minor. 4, Plut. 55. ferias honestate derelicta, faisa, 
etc. Diversa est cod. Martinensis lectio, Quoniam per 


Cod. Casinen. 106, Et novum vocant, etc. 
* Codex S. Crucis, etc., cum vetusto semper errora 
sordescant. 
P Codd. Laur. et Vat. 4951, Auspicia enim vanis- 


simi. 

q Cod. Vat. 4222, providi corde. 

r Codd. Laurent, et S. Crucis, putat posse vel dici. 
Ita codd. Vat. 49929, 6450 et Casinen. 106. 

* Cod. Martinen., Jsta, qui infra habet revelatione 
pro relatione. . 

t Idem cod, Laurent., pro Dei amore fecistis. 

" [dem cod. Laur., ad domum Dei confidenter veni: 
re possitis. 

Y [dem cod Laurent., Quod idem prestare digne: 
(ur qui vicit et regnat. Deus in saecula, amen. Codex 
Vatic. $222, Qui Ch:isto Domino placeat, quo Chiistus 
Dominus delzcletur. qui. vitit e. reanat cum Patre in 


o 


. esse 1 


- 


. quo est ipsa ny. 13, qua ja re nobis cum Leone 


-—--- . -9 


S, MAXIMI TAURINKNSIS 


HOMILIA XVH. - 
De Epiphania Domiui I 
ADMONITIO. 


Ex codice Taurinensi; qui multa et priejara eoatulit ad hujuece nostro collectienia operw»-à. Masámi de- 
eus et incrementum, intelligi plane potest. S. Antistitem 35 sermones seu homilias de Epiphquia Domini ad po- 
pulum habuisse. Harum sunt quzdam in lucem antehac edite, aliqua nunc primum edentur operà me3 ; czete- 
re periere. Omnium autem earum que exstant seriem daturus, ab ineditis ordiar. Ex iis cur franc priore 10co 
ponendam existimarim, post eloquar quam de significatione tituli dixero. Jam illud constat 1 lionem, 
Beu apparitionem, seu revelationem Servatoris Chrisli, T hcopkaniam interdum, Bipiphanians plerumque dici, et 

utrumque ex Graecis ad. Latinos traductum 'yocabulum. Docet porro is, cujus memini admonitione 
superiore, Alexander Politus in adnotationibus in Martyrol. ad diem vin idus fanuarias, videri Gregorio Na- 
zianz. hoe Theophaniam inter, ac Epiphaniam interesse : Theophania indicari Bereatoris ejusdem Rostri na- 
talem diem; Epiphania baptismum. Sed idem veretur Poljtue, ge non satis accurero id diverimen constiundum 
esse a Gregorio videatur. Nam ut Theophanie, ita. Epiphanig vecem usurpari a Patribus, significandi diei 
natàlis Domini causa. Apte ne an secus non admodum concedendum putat. Ut ut enim sit, Certe quidem, in- 
qui, Epiphania jam inde antiquissimis temporibus non de Christi die rlatati speciatim, projfieque dccepta, sed 
e baptismate Christi, quo die Uhristus certis manifestisque documentis divinitatem hominibus euam patefecit. Ai 
cum eodem die non de baptismo Christi solum, verum etiam de cultu ei 3 magis tribpio, deque prodigio 
converse aqui in vinum tanta celebritate agat Ecclesia, hinc affirmant aliqui triplicem eam Christi manile- 
stationem plurali numero Epiphaniorum indicatam fuisse nomine. Ac plurati quidem numere efferunt Miero- 
nymus lib. 1 ip Ezecb., cap. 4 ; Cassianus collat. 10, cap. &, aliique quos Cotelerius iti not. ad Bb. v Gonsü- 
tulion. apostoticarum, cap. 15; Cangius in Glossar. med. et infime Latjnitat. ad verhum EpipiuND ; Baronius 
in not. ad 6 Jan. diem Martyrol. Rom.; Jacobus Gotofredus ad lib. v cod. Theodos. de S ectaculis; Syicerus 
In Thesauro ecclesiastico ad vocem Erat», sexcentique alii nominant, quos recensere fongum esset. Greci 
Tuípx» tà» $irow, diem Luminum, vocant. Exstat Gregorii Nazianzeni oratio, qux est nona atque tricesi- 
mà, Eig «& &yu Pera, In sacra lumina, Rationem reddit ejus appellafáonis Natiapzenus ibid., pag. 624 : 
Sanctus Luntinum dies, inquit, ad quem pervenimus, quemque hodie divino beneficio celebravimus pro principio 
quidem Christi mei, hoc est vera lucis omnem hominem in. mundum venientem. illuminantis, baptismum habe. 
Quem quidem ad locum Nicetas interpres : Baptismus, inquit, luminum romine appellatur, quod purget, et 
Allustret. Quo eliam sit, ut [aces eo tempore in. Lglitic signuns accendamns. Ac principium quidem, et cousa 5u- 
jus festi baptismus Christi est. Redeo ad Maximum. Ab hoc homilias de Tbeoplania habitas fuisse Gennadius 
narrat. Ejusmodi titulum in priore sua S. Maximi opp. editione retingit Galesinius. Nos hanc, insequentes- 
que homilias iuscribendas duximus de Epiphania, fldem secuti codicuri mss. S. Dalmatii, et Yaurineusis, in 


a o. 


M. praeclare eonvenit, cujus exstant sermiones inscripti 


de Epiphaniae solemnitgte. Hanc vero ex cod. S. Dalmatii depromptam eo ante cxsteras edendam curavimus, 
quod veluti prolusio quedam sit reliquarum. Nam et tempus in ea indicatur, quo dicta est, et ordine myste- 
ria commemorantur, uorum éa die colitur, celebraturque memoria, id quod non tam fleri distincte in se- 


queutibus video. 


lá AncuugvrUM. — Utrumque mysterium hac in ora- A tur cessatura superstitio : in myrrha quo ipsius, et 


4ione ceca soncius Maximus; nempe mani[estatio-- 
nem! 

conversionem. Hoc demonstratur Christus. verus 

Deus, verusque homo; illo probatur. Salvator uni- 

persarum gentium Dominus. 

Exsultemus io Domino, fratres carissimi, quod 
votis nostris nova semper vota succedunt, et gaudiis 
gaudia cumulantur. Ecce enim vix nostre sancetissi- 
nie reparationis cum gaudio diem celebravimus "s0- 
lemnissimum, cum statim de Redemptoris nostri apud 
gentes gloriosa Letamur manifestatione. llac enims 
festivissima die illius diei celebramus solemnia, qua 
ipse natus infans in stabulo manifestare se voluit 
mundo. Ne enim gentes ipsius in carne adventum, 
qui universum genus humanum, ut a peccati liberaret 
servitute, e eoo descenderat, ignorarent ; stellam in 


calo dedit in signum, quam el Judz:a ex tunc incre- 


dula noscere poterat, et sola gentilitas que ad ipsius 
accessit cumabula, cognnyit. Veni£ ergo Bethlehem 
tunc in tribus magis sola gentilitas; Jud»a autem 
mansit in occasu, atque ig trium illorum virorum 
persona tanto regi aua persolvit munera. Aurum 
enim, ut audistis, obtulerunt, tbus et myrrham. In 
auro ut nostre redemptionis initia, qux jam ip illo 
apparebant, ostenderent : in thure ut verz religionis 
cultus aliquando futurus, atque idolorum significare- 


unitate Spirilus sancti Deus per amnia secula seculo- 
rum. Amen. 
: ! Ubi S. Maximus usurpat verbum inebrio, non est 


hristi Doinini, et portentosam aquarum in vinum |. 


mostrum a mortuis aliquando futura pr:nuntiaretur 
resurrectio (Desunt hic decem linee, deinde sequitur ). 
Ergo, fratres, nos, qui ex gentibus ad adorabile fidei 
lumen adveninims, in hac tanta manifestationis Do- 
mini nostri solemnitate exsultemus atque etemur in 
ea. Verum S) nec minus etiam nobis exsultandum 
est, eo quod in hac sacratissima diei hujus celebri- 
tate, sicat paterna traditione instruimur, ipse Christes 
Dominus noster ad terrenas invitatus nuptias adve- 
nerat; non ut illo delectaretur convivio, non ut se 


. vino inebriaret; sed ut nuptiarum se esse demonstra- 


ret auctorem, easdemque sanctiflcans divina ipsius 
innotesceret virtus, quando nuptiantibus, quod ipsis 
defecerat vinum, ipse dedit. Dedit equidem vinum, 


D contulit e&. potum ; yinum eqpidem et potum, quod 


convivas illos potuit inebriare, aqua repletas hvdrias 
ipse in vina mutavit. Vina equidem, quie architricli- 
nus cum gustasset appositis jam meliora judicavit. 
Nec mirum : illa etenim, qux anfea biberant vina, ex 
vineis hominum manibus educta fuerant in vinum. 
Hzc autem ex aqua, qua conductitius famulus bydrius 
illas antea repleverat , divina operante yistute , uni- 
versam aqu: mutando naturam, in pretiosa vina, quzxe 
nuptiantes illos * inebriaverunt, conversa fuerant. 
Tantum ergo videntes miraculum cxediderunt. uii 
intelligendus pro iotemperapti ugu vjni, sed pro su- 


perabundantia ejusdera qua ojones conyivie refici el 
salurari poterant. 





Lun 


HOMIIJA Xif. 


hebet sermo divinns, in ewp discipuli ejus. Non jam & ventebent. Yina defecisse sciebant, aquam véro 


quod ipee esaet. hominis, sed Dei Filius, quod tanto 
comprobabatur miracelo. id quoqne &t nos, [ratres, 
lolo arde credemus, ipsiwe newpe, elsi poMa eon- 
soriem meigra,.paierpee lamen divipe subetandg 
esae cnequalem. Cur ergo ex Repliantibus tanto 
vise miregulo eol discipuli eju eutUATNDE UB AMD ? 
lii ad wing aMendebani, ek ipeipe wirecule non nd- 


in vino mutatam non sciehant. Constat enl, ut alias 

diximus, ex fllis vasculis perniciosam illos hausisse. 

sbripiaiemp , istog vero sempiternam justiüam; apud 

eos enim, quod terrenum esset, quod biberent, 

Depansivise; apud isiop antem, eo guod ec- 

ho essei, penupansiwe, guod punpserant. Ex- 
cy. . 


ROMILIA XVII. 
De Epiphmnia '-Bomini 11. 
! | ' ADMONLTIO. . 
1 Alteram nune primum produeimus de Epiphania Domtni homihem ex eodem codieo 8. Dalmatii eru- 
Y | 


tam ; at valde codicis vetnetale et charáeleru 
Taurinepsis supplevimus; quo in codige lia 
hania Domini. 1n. eo a 

intercidisse. 


ARGUMENTLM. — Quamvis in lsraelitico populo Eccle 
,sia nostra primum figurata [uerit ; attamen, ut ostent- 
deret Deus hanc non una ez gente, eed ex omnibus 
congreganáam, Christus viz ortus geniae par magos 
ad se advocauit, e in earum ggnifione, cultugue fidej 


noslrg prünitias accepit. 


. Domini, et Salvatoris ugstri Jesu. Christi, £ratres, 
inenarrabili in bunc mundgp adventus fup tantu 
geuübus cgapitingofescerg, cum 3d illum adorguduy) 
nova &lelle ductum sequenpes magi 3p riente vene- 
runt. Nam cim ipse universum mundum a funesta 
diaboli capiivikaJe carne amictus bumana liberaturug 
venisset. . . . . .. . 

« * - Átque equidem nostre hujue ad crlesuia regna 
vocationis ipia hodjerna festivitas nobis declarat, 
qua se manifestare magis voluij iq stella. Nam in ijlje 
viris quj ex Chaldaea ad natn regem adorandum 


e 9 » 9 9 


*- e o » 5» 65» 9€ v, & oe €.9 9 5^ 9 9» $9 e ^ 5 ,» 
. 


venerunt in stabulo , gentilitas universa concludjtur, ( 


sicuti etin muneribus qua tunc ipsi nato regi obtu- 
lere, pretiosa illa continentur dona, qu:e ipse Salva- 
tor cum Deo Patre et Spiritu sancto in coelis regnans 
a gentibus obtinuit. Ergo in fide Christiana magi 
primitiz: fuerunt gentiuni. Gentium fides in Christum 
a magis illis eunm dixit exordium. ! * Quamvis enim 
Christus Bominus noster Ecclesiam suain , ejusdem- 
que gloriosissimos principes Judzos esse voluerit; 
Ecclesia tamen ez ipsis nata equidem .est, sed in 
gentibus perfecte eenvalnit : unde dpdsis in luctuosa 
*u3 vwcitate adbuc persiatentihus, in gentibus adeo 
manifestata est, nt ex istis tanium coaluisse videatur : 
suntque eliam nunc Hehrewi auis certe prioribus non 


4 Jpo Rosa 
numero ad 7 plane perspicitur, homilias duas 15 e 


Ub £0fzosione jepx/ecam. Sed bam mbi (ae fui textu cod. 


pum. est 17, inscribiturq : [tem e de. Epi- 

1 16 temporum injuria 
deberet nascl, ex sacrarum Scripturarym volumini 
bus, qu: ipsi legebant, illum non solum dixerunt 


p $556 naseiturum in Bethlehem (Hic nonnülla desunt, 


quibus neza erat, atque colligata oratio). * * Tac de re 
prophetarum suorum vaticinia ostendebant , et ejus- 
dem nativitatis tempus jam advenjsse asserebant ; 
natum tamen regem non exquirunt. Miseranda certe 
Judzorum cx»citas ! Nasciturum esse Christum in 
Bethlehem non igorabant. Tenent oracula, quibus 
Christum jam esse natum demonstratur. Chaldzos 
de illius pativitatis loco exquirentes audiunt et vident, 
pec tamen Christum exquirunt *. Atque adeo vere 
tunc prophetica illa impleta est sententia : Quibus 
non est nuntiatum de go videbunt, et qui non audierunt, 
intelligent (Isai. vn ; Rom. xv). Chaldzo nihil nuntia- 
tum fuerat, et vidit stellam, et credidit, et intellexit 
Christum significari in stella. Hebrzo dictum fucrat 
venturum esse Redemptorem mundi. Prophetarum 
de ipso tenebat oracula. Noverat Christum in Bethle- 
heni esse natum. Et quamvis id ipsi fuisset przenun- 
tiatgm de eo, nec intellexit, nec illum natum videra 
voluit, ut illum aliquando posset crucifigere. His ergo 
in sua cocoitate dimissis, gaude e£ tare in bar squcta 
die ad Deum creatorem taum eonversa geéntilitas, 
alque in tribus illis magis, qui ab Orlente 1n Bethle- 


.hem Christum veneraturi adyeuerunt, fidei tug pri- 


mordig venerari non desinas. Atgue exsultantibys 
animis zternas illas sedes, damunodo fidpm quam 
tehes, opera, quz» Ghristus jussit, sequaris, aliquando 
obtinendi spem concipe. Et quamvis etiam nunc 
Judei Redemptorem mostrym wagienteu iy cunis, 


issimiles*. llli enim periunclantibus magis, ipsoetjam — jacentem in presepe contemnendum sentiant; nos 
Herode exquineoíe, as, i, o& ubinam, quém illi D fameg ipsum Christum a cunctis adorandum esse 


&eculoram Redemptorem, tunc natum exquireb3ni, 


eredagus. Explicit. 


HOMILIA XIX. 
De Epiphania Domini I1. . 


ADMONITIO. 
B3 Consonat bxc ceteris Maximi homiliis non » ratione modo, sed delectu etiam conformetionequ 


lentiarum oratio. Itaque nibil est, quod obstat, quin 
critic: facultakis peritos nobig consentientes plane 


aximo ipsi ascribenda videatür: Qua de te non qub 
ore. Hanc ipsam orationem, seu homiliánr nobis kuppé- 


up sen- 
Qubitansus 


. 


ditavit codex vetustissimus monasterii olim de Apannis, quo in codice inscripta sic est : Hem in Epipitania 
Domini homil. V111. Accedit codex Taurinensis, in quo exstat cadem homilía &4 in serie homfiarum Maximi 
^ ad 


de Epipbania.  - : 
! Ex cod. Taurinen. 


* Ex eodem cod. Taurinen. 





—- 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


AncuMENTUM. — Eadem stella Judais atque gentilibus A rum suorum continebantur vaticinia, Christum Do- 


illuxit. Primi de ea per propheticum vaticinium ad- 

moniti [uerant ; secundi autem in profunda supersti- 

tionis nocte derelicti non. fuerunt. Illuminatio igitur 
omnibus patuit; quia Chrietus omnes salvaturus ad- 
venerat. 

Venerabile, fratres, redemptionis nostr» sacra- 
mentum, quo immortalis Deus conditionem est mise- 
ratus humanum, tanta sui majestate refulget, ut 
nulla illud humana mens intelligere possit. Quis enim 
explicare queat, cur unigenitus Dei Filius, cui cum 
Patre et Spiriufsancto una atque eadem est divinitas 
alque omnipotentia, cuique unum idemque velle et 
posse est ; nostram tamen dignare adeo voluerit na- 
turam, ut quod non habeat assumens, et quod in se 
erat non dimittens, divinam cum humana insepara- 


minum Redemptorem saeculi aliquando venturum esse - 
protestantia. Hlum ex ipsis sciebant nasciturum esse 
de virgine ex progenie David secundum carnem : na- 
tivitatis quoque ejusdem locum in ipsis legebant prz- 
signatum ; Bethlehem enim civitas illa David tanti 
numinis asserebatur decoranda natali : quse demum 
nativitatem ipsius miranda procedere debebant, an- 


.nuntiabantur; sola autem miseranda gentilitas usque 


tunc remanserat in occasu. Qui ergo cunctos misce- 
ricorditer reparaturus advenerat, ne et ipea in lacry- 
mabilísua semper caecitate maneret, dedit ei etiam 
signum quod et Jud»us videre potuit in stella, qux 
tanti regis nuntiabat ortum, et presenlis venisse 
prodebat redemptionis auctorem. Illam in Chaldza 


biliter adeo naturam copulaverit, ut Deus simul esset B magi coruscantibus l:tioribus radiis micantem vident. 


et homo !? Verum si in horum investigatione omnis 
intelligentia turbatur humana atque universa geriti- 
lium philosophia evanescit, in mysterio tamen so- 
lemnitatis hodierne, quo incomprehensibilis Deus 
ortum suum gentibus rutilantis stellz indicio mani- 
lestare voluit (Desunt hic dug lines). Hodie enim 
Christus Dominus noster gloriam suam cunctis voluit 
ostendere. Et quamvis inter Hebr»os ex Hebrzis na- 
tus secundum carnem, illos prz cxteris dilexisse vi- 
deatur : cum tamen in ejusdem ortu novam in coelis 
stellam rutilare fecit; habet etiam geuntilitas ipsa 
quod lztetur. llla enim stella gentibus, mihi praecipue 
data videtur, ut gentes etiam Redemptorem natum 
esse agnoscerent illum quem Balaam ille quondam 


Jllam novi regis significare agnoscunt nativitatem. 
Ejusdem luminis ductum sequuntur; natumque vere 
inveniunt eum, ad quem a tam longiuguo veneran- 
dum accedunt. Offerent illi sua munera; aurum 
nempe, ut lectum est, thus et myrrham. Munera equi 
dem pretiosa, quibus et nati regis divinitas, eidem- 
que declaratur unita humanitas. Deinde per aliam 
viatn reversi sunt'in regionem suam. Gentiles vene- 
runt ad adorandum ; Christiani ab íllo recesserunt ; 
serviebant ante adorationem idolis; viso Salvatore 
mundi, idola sunt detestati. Reversi sunt in regionem 
suam. Imitemur ergo et nos, fratres, magos. Vident 
illi puerum in stabulo, atque ut Deum illum veneran- 
tur. Videmus et nos ipsum fidei oculis regnantem in 


gentilium sacerdos ex semine Jacob prophetaverat (? ccelo; illum ergo veneremur, illi semper adhrereasmus. 


aliquando in mundum esse venturum. Et revera ha- 
bebant 54$ Jud:ei sua sacra volumina, in quibus tum 
patriarcharum illius gentis pr:?conia, tum propheta- 


Nam sicuti tres illos viros a esecitate idolorum, ita et 
nos etiam, atque ab sterna morte liberavit. Ex - 
plicit. 


HOMILIA XX 
: De Epiphania Domini IV 
ADMONITIO. 


8j Est hxc homilia in codice descripta abbatis qu i quo in codic 
secus legitur in codice Taurinensi. 


fert : Item ei de Epiphania Domini, et de magis. Ha 


ondam S. Dalmatii, quo in codice hunc titulum przx- 


Horum codicum in 


prine est num. 9, in altero num. 50. Atque ex hoc altero liquet, quinque supra bunc numerum nos Màximi 


omiliis carere. Additur in titolo, et de magis; quia de adventu trium 
culiari quodam modo hac in oratione agit S. antistes. 


ARGUMENTUM. — Christus in Judca viz natus, per an- 
gelos Juderis in pastoribus. diqnoscendus exhibetur ; 
gentilibus autem in stella revelatur. Nec illi, nec isti 
opportuno lumine destituuntur. Sed Judei divinitus 

moniti increduli manent, gentiles vero ad natum 
Dominum adorandum se conferunt. 


Ad veneranda, fratres, festa dominica, atque Sal- 
valoris nostri sacratissima mysteria concurrentes, 
sicuti de ipsius nativitate lzetati sumus, ita etiam de 


* Codex Taurinen. legit : Atque ideo dum vagiret in 
cunis, dum. ab angelis collaudaretur, eumdemque pa- 
stores inviserent ; nova stella cunctis illum gentibus 
manifestabat in. celo. Unde cum Judaeis, in quorum 
terra ex genere David secundum carnem [ueral natus, 
illum in sue nativitatis exordio ortum [uisse ostendisset 
multitudo celestis exercitus laudantium Deum, atque 
dicentium : Gloria in altissimis Deo, et in terra pax 


dogma. 


illorum virorum ad cunas Domini pe- 


ipsius manifestatione gaudere debemus. Unigenitus 
Dei Filius Patri Deo coxternus, cum ex intemerata 
virgine natus esset in tempore, hodierna die ut pa- 
terna. nos docet traditio, se voluit gentibus manife- 
stare. * Dumque vagiret ipse in cunis, dum ab aa- 
gelis collaudaretur, atque illum pastores inviserent ; 
nova stella cunctis illum gentibus manifestabat e ccelo. 
Etenim Judzis, in quorum terra, atque de regio Da- 


Gentibus, quibus ex^ Balaami prophetia Redemptorem 
seculi ex semine J acob venturum esse promissum ferat, 
cum illa que sunt in Judea miranda eveniebant ignora- 
rent, novam dedit stellam in. signum, qua intelligerent 
id, quod ab ariolo illo quondam vaticinatum fuerat, 
tunc fuisse adimpletum, ortamque esse stellam illam de 
Jacob, et hominem venisse de Israel, etc. 


! Impetit hoc loco Maximus hiresim Eutychianorum eique opponit inconcussum Ecclesie catholicas 


* ^^ ^9 4 e 


- .—— 
^- 














265 


HOMILIA XXI. 


266 


vidis semiue secuhdum caruem natus fuerat, illum in A Dominum nasciturum, eumque eo tempore dicunt 


&ue nativitatis exordio jam satis manifestum fecerant 
multitudo illa angelici exercitus laudantium Deum 
atque dicentium : Gloria in altissimis Deo, et in terra 
paz (Luc. n) : Gentilibus autem, quibus ex Balaami 
prophetia Redemptorem szculi de semine Jacob aii- 
quando venturum esse promissum fuerat, cum illa, 
qux in Judsiea miranda tunc eveniebant, ignorarent ; 
. novam dedit stellam in signum qua intelligerent id 
quod ab ariolo illo vaticinatum fuerat fuisse adim- 
pletum, ortamque esse illam stellam de Jacob, et ho- 
uiuem venisse de Israel. Et revera cum ipee nonJu- 
deum tantam populum redempturum advenisset e 
celo, sed ut cunctas gentes, quas ab initio sxculi 
una cum Patre creaverat et $6 Spiritu sancto, si- 


jam esse natum. Tunc prophetica illa impleta est 
sententia : Quibus non est annuntiatum de eo videbunt, 
et qui non audierunt intelligent (Isai. viu, 15; Rom. 
xv, 21). Chaldzeo nihil annuntiatum fuerat de Christo, 


. hihil audierat ; et stellam videns, adesse Christum in- 


tellexit in stella. Vident magi Redemptorem mundi 
in stabulo; intuentur puerum. in matris gremio su- 
gentem ubera, illum adorant atque ipsi offerunt mu- 
nera. Mira fides, puerum in lactantis matris gremio 
jacentem, nulla regia majestate stipatum, ut Deum 
adorare eidemque ut regi, ut Deo exbibere munera ! 
Deinde, ut deoursa lectio testatur, per aliain viam 
reversi sunt in regionem suam; * et qui infideles ad 
Christi adoranda venere cunabula, zterni illius Solis, 


gnum dare voluit in stella, quod et Jud:a videre, at- B quem $7 adoraverant, radiis illostrati, superstitione 


que üniversus posset orbis agnoscere. Vidit quidem 
illud Judzeus, sed non cognovit; mirati illud sunt 
gentes, sed ex Cbald:eis tantum tres viri quid signi- 
ficaret intellexerunt. Illo visibili signo ad se vocabat 
*unctos, omnibus gratiz suz pollicebatur dona. Ve- 
nisse anctorem sz»culi, qui jugum servitutis antiqua 
confringeret, annuntiabat; vitam demum :ternam 


pollicebatur cunctis. Stella tamen illa magorum tan-- 


tum refulsit oculis, et qui in propria natum Salva- 
torem habebant, illum ignorare voluerunt ; et gen- 
Hilitas ad illum cucurrit venerandum. Veniunt ergo 
de Chaldza magi : prxeuntis stelle cursum sequun- 
lur : regiam Hebrzorum urbem, ubi insanus regnabat 
Herodes ingrediuntur : natum. exquirunt Jud:eorum 


deposita, per aliam viam ad propria sunt reversi. 
Ergo, fratres, cum et nos ex gentibus ad veri luminis 
venerimus agDbitionem, imitemur magos. llli, viso Do- 
mino, ipsum venerati sunt ut Deum; nos quoque id 
agamus, rejectisque falsis gentium idolis, ipsum tan- 
tum veneremur, eidem serviamus. Nos jam stella ad 
illius cognitionem non perduxit, sed verz (fidei pr- 
dicatio, qu:e ut stella iu cordibus nostris per Dei gra 
tiam illuxit. Hortemur 5$ ergo fratres ut, deposito 
illo idolorum sacrilego cultu, ad novum fidei lumen 
quod ipsis etiam eluxit, accedant. Magi nato Domino 
$ua obtulerunt munera ; illi nos etiam offeramus no- 
sira. Pascamus viduas, peregrinos alamus, cunctis 
inisericordiam exhibeamus, ut ab przsenti adventan- 


regem. Tremit Herodes, et novi regis pavet adven- C tium allophylorum angustia ipse piissimus nos liberaro 


tum. Cur impie et infelix times? Non enim tua venit 
rapere qui daturus est celestia regna. Scrutantur 
Seripturas Hebrzi, e; tunc noverunt in Bethlehem 


diguetur. Potens enim est facere illud : ut nobis sua 
misericordia prestare dignetur eum toto corde exo- 
remus. Explicit. 


HOMILIA X XI. 
De Epiphania Domini V. 
ADMONITIO. 
In celebri codice Sangallensi sepulta jacuit hec Maximi homilia, donec eam eduxit Joan. Mabillonius, et 


in Museo Italico cum aliis noviter inventis publicavit. Titulus, quem editor exscripeit ex codice est : Incipit 


dictum post natalem Domini, eumdemque cum homilia suam in collectionem trac 
Alium pr:efert titulum codex Taurinensis, hoc est : Item ei de Epiphania Domini homil. X. Hujusmodi 


t Andreas Gallandius. 
in- 


scriptio convenientior superiore videtur, cum mox post homilias de natali Domini sequatur altera de calendis 
Januarii, et hxc numero 10 sit earum qux de Epiphania exscribuntur. Ex eodem Taurinensi codice plane 
constat homilias 7, 8 et 9 pariter de Epiphania periisse. 


ARGUMENTUM. — Divina munera que ex natali Christi 

in homines promanarunt nos compellunt ut morum 

, candore, vite integritate, pietatis studio majora ma- 

. gis et prastantiora nobis beneficia promereamur. Illi 

Fs edo Pound quem justitia gratum ei acceptum 
eo reddit. 


L»titia natalis dominici, fratres, adhuc corda no- 


stra persultant, et festivitatem coelestem gaudia Con- 
tinuata suspirant. Quamvis enim votorum dies trans- 
ierit, peneà nos tamen votorum sanctificatio commo- 
ratur : et sicut in dies singulos ab ortu suo Salvato- 
ris nativitas crescit, ita et nobis crescit fidei ejus af- 
fectus, atque argumentum faàeit.zetatis pariter et sa- 
lutis. * Sibi enim Dominus crescit tate, nobis profi- 


* Cod. Taurinen., nam qui infideles ad Christi adoranda venere cunabula, ac aterni illius Solis, quem venerati 


sunt, radiis illustrati, superstitione, etc. 


. ! Sibi enim Dominus crescit aate, nobis proficit 
sanctitate. Non. quo proficiat Christi sanctitas, que 
sempiterna est aique per[ecia ; sed proficere dicitur, cum 
in nobis (acit credulitatis augmentum. Nam Christus post 
nativitatem, etsi parvulus est corpore, tamen Deus estin 
majestate. — lta quidem Maximus. Dum vero is (locum 
€ capite n Evangelii Lucz llustraturus de Christo pro- 
ficiente sapientia, et etate, et gratia apud Deum et homi- 


PATROL. LVII. 


nes) Christi ejusdem sempiternam sanctitatem, qui Deus 
est in majestate nominet, non eo illam unam nominat, 
quasi in Christo ipso, qua homo est, sanctitatem sa- 

ientiamque inesse non arbitretur. Non enim aut Apol- 
[inarianis assensus est, ut aninxe mentisve loco in hu- 
mana Christi ejusdem natura Verbum Divinum esse 
putarit, cum ab Apollinaris impio dogmate summo- 
pere abhorrerel; aut eo sese homo Nestorianz bresi 

9 


267 


que sempiterna est atque perfecta; sed proficere 
dicitur, cum in nóbis facit credulitatis augmentum. 


omnium infensissimus abripi passus est, ut cum Ne- 
storio hxresidrclia , cuni Leporio rioháchó, cumque 
Agnoetis nefaria sobole Nestorianorun, vel profecisse 
in dies Christum interiore sanctitate sapientiaque 
existimaret; vel inscientiam menti humana Christi 
aflingeret. le Apollinaris errore confer S. Epipha- 
nium hzres; 77, qux est Dimeecritarum num. 2 edit. 
Paris. Petav., pag. 997, S. Ambrosium, quo imprimis 
duce uti consueverat Maximus epist. Á8 ad Sabmum, 
num. 5, pag. 1070, tom. III edit. Venet. an. 1751 

auctorem! epistolz! ad Cosariumi miondchttm tom. ul 
opp. Chrysost., E . 146 edit, Paris. an. 1721, S. 
Augustipuin lib. de Hearesibus ad Quodwiltdeum, cap. 
2, pag. 14, tom. VIII opp. edit. Antuerp. an. 1700, 
ac ceteros si placet, quos nominat Natalis Alexander 


- &. MAXIMI TAURINENSIS 
cit sanctitate. Non quo proficiat Cbristi sanctitas, A Nam Christus post nativitatem, etsi parvulus est cor- 


368 


pore, tamen Deus est majestate. 89 Adhuc ergo 
gaudia festivitatis dominice viscera noetra concu- 


cum inaccessa et substantiva sapientia conveniens igno- 
rate aliquid potest, üut priisentium, aut. [uturorum. 
Sed nec falsum potest ilit esse quéd db eg diciim ost, 
« Omnia quecunque habet Pater mea sunt; » siquidem 
neque secundum divinitatem, neque secundum humanita- 
tem affirmate in tllo $gnoranliam exstilissé, periculosa 
iemerHatis est. expers. Hic preiverat B. Cyrillus 
Alexandrinus lib. ni eontra Nestorium, tom. V opp. 
pag. 87. Post Joannes Dama us in tertio de Fide 
orthodoxa libro, cap. 21: Humana natura, inquit, 
sécundum essentiam, fiturorum fiotitium tün possidet; 
verum Domini anima propter unitionem cum ipso Verbo 
Deo, et staticam identitatem wna cum aliis stu- 
pendis divinitatis mirgcuAt etiam futurorum cognitiona 
ditata eit. Et cáp. 22 : Qui (in. sapientid, e 


el gralia) 
Histór. sec. 1v, cap. 5, art. 14, pag. 214, edit. Lu- B progressum habüisse eutn, tanquam ad ilias alia fa- 


cen. an. 1750, tom. IV. De Nestorio vide Commoni- 
torium S. Cyrilli in act. concil. Ephes., part. 4, Cap. 
12, pag. 1519, tom.1I Concilióér. edit. Paris. an. 1714. 
Leporius monachus, qui nescio quid ignorasse se- 
eundum hominem, Christum dixerat, dicti ponitens, 
errorem, quem ante probarat, redargutione, hortatu, 
opera Gallorum Afrorumque episcoporum, S. Augu- 
stini prisertim, non abjecit modo, sed etiam ana- 
thematizavit. Videatur eus Libellus | satisfactionis 
tom, I Concilior. , 208, et Epist. antistitum 
Eccl. African, ibid., pag. 1de1. Quis autem sibi 

rsuadeat S. Maximum, qui arctissime junctus 

allis Afrisque prwsulibus societate doctrinz: com- 
munioneque sacrorum erat, non post multo quam 
Leporius Ecclesiz publice satisfecit, Leporio ipsi non 
resipiscenti, sed olim erranti obsecundasse, palam- 

ue predicasse monstrum illud opinionis, quod ana- 
themate percelli curaverat tot orthodoxorum, sanc- 
torumque episcoporum consensio ? De Agnoetis Ne- 
Btorian:x factionis propagine, qui hoc in genere gra- 
vius etiarn Leporio peccabant, consulantur Gregorius 


Magnus lib. x, epist. 55 et 29, utque recentiores cx- 


teros pretermittam , Petavius lib. x1 Theologicor. 
Dogmat., tract. de Incarnat. cap. 1, num, 15, et card. 
Orsius Histor. Eccl., lib. xv, num. 110. Ac mihi 
quidem rationem scribendi, qua usus est Maximus, 
consideranti, eamque cum Patrum qui Arianos, Pe- 
lagianos, Nestorianos et Ágnoetas oppugnarunt, sen- 
tentiis conferenti, certum est S. antistitem, etsi ob- 
scurius egerit, id tamen sensisse : Christum, qua 
homo est, non vi human: nature, sed ob unionem 
hypostaticam cum Verbo :eterno divinaque Sapientia ; 
Christum, inquam , qua homo est, ob eani unionem, 
jam usque a conceptu suo plenum fuisse gratia, sa- 
pientiz ac veritatis; eumque, duni dicitur gratia sa- 
pientiaque crevisse, s«vsposec, seu manifestatione 
dici crevisse nobis, non sibi. Quo sane spectat illud 
Augustini e lib. tt de peccatorum Meritis et emissione, 
cap. 29, num. 48, pag. 44, tom. X opp. edit. ejus- 
dem : Quam ignorantiam nullo modo crediderim fuisse 
in infante illo 1n quo. Verbum caro factum est, u! ha- 
bitaret in nobis , nec illani ipsius animi infirmitacem in 
Christo parvulo [uerim suspicatus, quam vtdemus in par- 
vulis. Et lib. uxxxiu Questionum, quaest. 73, num. 9, 
pag. 48, tom. Vl : Si aut hoc pietas non admittit, uf 
primo ex parte videret homo dominicus, deinde ex tóto, 
quanquam in supientia proficere dictus sit, in corpore 
suo intelligatur hares, id est Ecclesia, cujus coheredes 
sumuntur. Atque ut est in libello Leporii, qui libellus 
aceeptus Augustino refertar a 8. Leone Magno et 
Theoüütito : Dici non licet, etiam secundum homi- 
neni, ignorasse Dominum prophetarum. Consona sunt 
his qi seribit Eulogius Alexandrinus apud Photium 
Biblioth. tod. 230, cujus quidem Eulogii probata fuit 
Gregorio Magno doctrina. Sunt autem Eulogii ejus- 
dem verbáà hujusmodi : Non enim in unam hypostasum 


D nám 


cta sit accessio, non a primo existendi initio wnitionem 
carnis esse (actam arbitrari, nec eamdem unitionem 
hipostaticam. siatuere, sed vanissimo Nestorio potius 
auscultantes hanc ipsam copulationem, solus haPitudi- 
nis, ac mera inhabitationis esse fingere... Nam si tere 
caro est conjuncta Dei Verbo, ab ipso exetandi primor- 


. dio, vel potius in ipso exstilit, et hypostaticam cum illo 


identitatem habuit, qui Reti potuit, ut non per[ecle omni 
sapientia, et rona locupletata sit? Eatetius. initem 
Christum profeeisse dici innuit, non quo ejus sancti- 
tas et sapientia aucta fuerit, sed quatenus ejus sa- 
pientía, plenaque bonorum oimniuni copia in mundum 
fontis instar exundatcrit. (uo etiam tiodo indicat 
Gregorius Nazianzenus orat. 20, qu est in. laudem 
sancti Basilii tom. 1 opp., pag. 545 edit. Colon. an. 
1690 : Illé quidém proficizbot ut. etate, ita eliam sa- 
pientiti ét gratía, non quo hec augumentum capereht ; 
quid enim eo, quod jum inde a primordio perfectum 
erat, perfectius ? Sed quod lugc paulatim detegerentur 
et mani[estarentur. Paulo aliter explicat Amphilochius 
Nazianzeno synehronus, eujus certe interpretatio 
eodem plane atque hzc nostri. Maximi recidit, etsi 


' minus probetur Petavio tom. IV, part. 2 Theologic. 
de Inc 


Dogmat. arnat. lib. x, cap. 2, num. 9, . 
72 vdit. Paris. 1765 : Profecisse dutem, Amphilochius 
scribit, Christum sapientia propter eos quos reddebat 
sapientes ; gratia vero ea qua oblectati nos ipsi profici- 
mus, credentes ea per[ectum iri, qua de nostra spe ille 
predicavit. Atque hoc ille modo profecisse Christum 
affirmat, non vero a deteriori in. melius, ut stulii pu- 
tant. ÀLsi hxc se ptentia fuit Maximi, cur ille sapten- 
ti: sanctitatisque Christt Dei in majestate meminit, 
sapientie autem hi gratixque secundum hominem 
non item? Fecit id Maximus, quod hoc postremum e 
primo consequens esse intelligeret. Neque enim video 
cur idipsum Gregorio iatelligere licuerit, Maximo non 
licuerit. At Gregorius quidem, qui post ortam h»re- 
sim Agnoetarum scripsit, quique tam probavit doctri- 
dlogii de Christo secundum horhinem sapiente 
et saneto, ut earidem professus fuerit esse susm, in 
epistolis quá$ paulo ánte commemoravi, Pies, inquit, 
válde iianifesta est, quia quisquis Nesto 4 non est, 
Agnoita esse nullatenur potest. Nam qui ipsam Dei 
sapientiam fatetur incarnatam, qua mente valet dicere 
esse. aliqui Eu Dei sapientia ignoret? Affert. mox 
Joannis ex cap. Evangelii primo locum : Orntnía per 
ipsum [acta sunt, tum : S$ omnia, inquit; profecto 

iem judicii el horam. Quis ergo ita désipiat, ui dicere 
presumat, quia Verbum Palris fecit quod ignoral? 
Quid autem his et Maximi loco potest esse sinmiiltus ? 
Non sum nescius hunc ratiocinandi modam snànus 
placere.Petavio. Verum sat habeo, si quid inde Gre- 
gorius Maximusque consequens putarint eése osten- 
sum sit. Valerene vero ea concludendz seutentüe 
ratio ad revincendos Ágnoetaàs potuerit, an contra, 
non laboro. Doctrina enim inihi nunc cura est, non 


469 


HOMILIA XXII. 


210 


tiunt. Concutiunt enim, duni pro ipsa Letitia pro- A gnandum, thus quasi ad propitiandum, myrrham 


rdmpere hortahtur in voceni, ut e£ hós dicamus, quod 
et angell dizerunt in hativitate Christi : Gloria in 
excettis Deo, et in lerra paz honiihibus bons Q9) vo- 
luntatis (Luc. n). Angeli videte quid dixerint. Non 
enitn dixerutit, pax homihibtrs, atrt qdibuscunque ho- 
- minlfjus, sed hominibus botte volüititatis; wt intelli- 
geremus pacem Christi ott. hominum esse, sed mo- 
rum. Non enim eani meretur generatio, sed voluntas ; 
non 6$] hittana improbitas, sed bünitas Christiana. 
Nam non defertur cunctis, sed offertur prübstis ; non 
datur divulgánda, sed proponitur eligendz. Pax igi- 
tur Christi illi est. qui credit Chrisiümi paels sucto- 
rem ; pix Cliristi illi esi qui pagnam non habet peo- 
catorum; pax Christi illis est quorum non polluitur 


quasi ad resurgendum. Auro potentia oetenditur, 
myrrha designatur incótruptibilitag, pontlficium thu 
re monstratur. Non enim otiose factum est, quod 
magi ad $99 Deminum cum 5 suis muneribus adve- 
nerümt. invenientes enim curiositate superstitionis 
sus Christum emhibus tegnaterum, detulerunt ad 
eum cunctoram elementorem insignia: aurum, quo. — 
terrena vincuhter : thus, quo placari putantur ccele- 
stia : myrrhatti, qua. eohdiuritur inferna. Osteridon- 
tes utique a nativitate Christi horam nihil opus esse, 
quohiam per Christum eonstaret , et vietoria in ter« 
ris, et propitíatio in ecelis, et requies in infernis, 
Magi ergo-curiositate sua repererunt a nativitate 
Christi euriosos eBse uMerius non debere; et hoe 


voluhtds cruoribus idolorum. Dignum est enim ut Bj illis magica are prófuit, ut scirent eam sibi ulterius 


Salvatórerti, quem virginitas immaculata genuit , vo- 
lutitas incorrupta possideat : et sicot Maria eum illi- 
bátd pestavit, ita et dnima nostra illum impolluta 
custodiat. Maria etilm typum quemdam animarum 
nostràtum gessit. Nam Christus, sicut virginitatem 
ih matre qu:esivit, ita et Integritatem In nostro * re- 
quisivlt affectu. Virgo enim a peccatis anima Salva- 
toreni el concipit, et parturit, dutn prodicat; custo- 
dit, dum inandátà prosequitur. Conceptüm enim fides 
retitiel , partum confessio ermittit, ortum sollicitudo 
custodit. L:temur ergo ad hanc ejus festivitatem, 
cujus nativitaterti angelorum auhuntiat claritas, pa- 
storutti requitit síniplicltas , magorum veneratur re- 
ligiositas. Honorat enitn in Christo angelica gratia 
Deum, pastoralis aghum innocentia, magica venera- 
tio sacerdotem. Sacerdotem plane Christam magica 
probat veneratio; nam id omne mysterium eorum 
muneribus confirmatur. Obtulerunt enim quantum in 
ipsis est , qüod putabarit esse pulcherrimum , Salva- 
tori, aurunmi , tbus et myrrham : aurum quasi ad re- 


non prodesse. Denique eo non eodem cultu degen- 
tes, allud iter et regrediendi aggressi sunt, el vi- 
vendi. Nam magos priusquam Christum viderent 
tanquam superstitiosos ad obsequium stella deduxit; 
posteaquam viderunt Dominum, et crediderant, tan- 
quam devotos fides &d patriam revocavit. Igitur, 
fratres, et nos qui de gentibus advenimus, imitemur 
magos íHos usque ad Chrísti cognitionem. Fas fue- 
rit ton errasse. Post susceptum Christum csvendum 
est ne eadest via, quá& venitms , nos credulitas gen- 
tilitatis addacat. Sunt enim plerique Christiani qui post 
acceptam fidem prioribus vanitatibus involvuntur, et 
cum natalis dominici nobiscum gaudia procurarint, 
cum gentilibus calendarum convivia ebriosa procu- 


C rant; cum benedictionem nobiscum Divinitatis ac- 


ceperint, cum illis omnia superstitiosa observant. 
Dolendum plane est magos auguria coutempsisse, 
et observare auspicia Christianos, illog artis sum 
deposuisse peritiam, istos morum. abjicere nolle lu- 
xuriam. Explicit. 


HOMILIA XXII. 
De Epiphania Domini VI. 
ADMONITIO. 
Hanc quoque homiliam expressimus e codice Taurinensi , ut animadvertimns admonitione superiore, Ejus 


autem ibidem hzc est inscriptio : Item et de Epiphania Domini homilia I 


. Tanta vero et gravitate senten - 


tiarum, et perspicsit&te niloreque orationis perscripta est, ut merito in numerum sit ascribenda excellen. 


tiorum Maximi opusculorum. 


ARGUMENTUM. — Quamvis plura Juderis fuerint lavacra, 
nullum. tamen habuerunt quod originale peccatum 
abluerel atque. deleret. Hoc privilegium baptismo a 
Ghristo Domino instituto reservatum est. 


Proxifne, fratres carissimi, ejusdem redernptionis 
nostri celebravimus sacranientum, quo Deus liomi- 
nem cum infirmitatibus induit. Hodie vero illud co- 
limus, quo se io homine virtutibus declaravit ; eo 
quod ih hae die sive quod in coelo stella ortus sui 
nuntium przbait, sive quod in Cana Galilexe in con- 
vivio nuptiali àquam in vinum eonvertit, sive qued 
in Jordanis undis aquas ad feparattenerm  Mtmmani 

* Gallardius legit requirit. 
ea, qua li SS. doctores prestiterint, rátiocinandi 


facültas. Quanquam sunt nobis perplura in promptu 
quibus effici queat corum non tam leve argunientuu 
Ld - 


generis suo baptismo consecravit, in quolibet ho- 
rum salutis nostre: mysteria continentur et gaudia. 
Nohis enim ex Virgine natus est, quod $3 stella 
moustravit. Nobis ex baptismo lavacrum concessum 
est, quod in Jordanis alveo consecravit. Nos quoque 
in melius esse mutandog$ operis miraculo prowinon- 
stravit, quando aas in vina convertit, Ergo, fra- 
tres, in custodia puritatis Christi baptismuni celc- 
bremus, quia hzc Christi regeneratio nostre (dei 
cohfirmatio est. Insinuavit enim nobis muneris sui 
baptüsmum per secundz nativitatis exemplum , et 
quod nos facere voluit, prior ipse fecit. Legimus Ju- 


b [dem Gallandius, Ais muneribus. 


esse quam Petavius arbitratur. Verum ea promere 
non est hujusce loci ac temporis. 





374 


lum ex his contra prevaricationis malum generalem 
potuit conferre medicinam. Et ideo pro absolutione 
totius mundi indigebant regenerationis aqua coelitus 
sanctificari. Et quia per universum mundum sacra- 
mentum baptismi humano generi opus erat, omni- 
bus aquis benedictionem dedit , quando in Jordanis 
alveum unica ac singulari pietate descendit. Tunc 
Christum Dominum , non tam lavit unda, quam lota 
est. Tibi ergo nascendo Christus advenit, tibi vi- 
vendo militavit, tibi moriendo conflixit. Quem vides 
pro te mortuum, pro te intellige baptizatum. Talis 
omnino etiam ante baptismum fuit , el ideo przcur- 
sor ejus atque baptista ita eum cum ad se baptizan- 
dus veniret alloquitur : Domine, ego a te debeo bapti- 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
daos diversa aub lege habuisse baptismata, sed nul- A pretiosum sibi esse hominem pretii ipsius dignitate 


212 


proxdocuit : ut hinc quoque intelligamus, quam gran- 
des apud se sestimet Deus noster humanorum crimi- 
num causas, propter quas non angelum, non ar- 
changelum , sed Deum misit ad terras. Ipsi autem 
magi, qui ad illa ccelestis pueri veneranda cunabula 
stelle indicip pervenerunt, quid aliud expresserunt 
in illis*müneribus, nisi fidem nostram? In eo enim, 
quod tria offeruntur, Trinitas intelligitur; in eo ve- 
ro, quod tres sunt et singuli singula offerunt, in 
Trinitate unitas declaratur. * Per aurum rex osten- 
ditur, Deus in thure dignoscitur, per myrrham qux 
condiendi& est apta corporibus, sepultura crucifi- 
gendi hominis przdicatur. Secunduin hoc, carissimi, 
nos quoque personam magorum spiritualibus imite- 


zari, et tu. venis ad me (Matth. m)? Quid evidentius pg mur obsequiis; tandiu enim quxramus Christum, 


de Christi nondum baptizati puritate? Quid fortius? 
Ego a te debeo baptizari ; id est , qui fons es inno- 
centiz, qui nullo indigens dare scis, nescis accipere. 
Ego, inquit, a te debeo baptizari, quia tecum exhibes 
eL in te possides puritatis munera, et baptismatis 
sacramenta; et quod ego dabo te largiente per gra- 
tiam, tu obtines per naturam. * Attactu meinbra tin- 
. guntur, et fluenta ditantur. Descendere in se fontem 
suum felix unda miratur, sub uno momento remedia 
:terna concipiens, et nova Deum 64$ regenerationis 
fecunditate parturiens; quod acceperat hoc reddens, 
et quod non habebat accipiens. Inter hxc mirum 
esset quod se Dominus servi subdidit benedictioni, 
nisi crucis se subdidisset et morti. Et ille quidem 


donec illum invenire mereamur. Ducatum nobis 
prebeat velut stella cceli, lux fidei. Hzec nobis illum 
ostendat non jam in prwsepe vagientem, sed in 
summa cali arce dominantem, nec in matris gremio, 
sed in solio Patris adorandum ; nec ulterius in ma - 
jestate judicandum , sed ad judicium cuni majestate 
venturum. Sic quasi trium munerum perfecta con- 
fessio credatur a nobis una Divinitas, sine confusio- 
nis separatione distincta, Pater et Filius et Spiritus 
sanctus. (Desiderantur permulta; deest enim folium. 
Pergit Mazimus :) 

Ita ergo fidelium cordibus disponendus est Dei 
cultus, ut non admittatur vel in unitate separatio, 
vel in Trinitate permixtio. Explicit, etc. 


HOMILIA XXIII. 
De Epiphania Domini VII. 
ADMONITIO. 


Tot sunt indicia sinceritatis hujusce homilixt, ut summa omnium editorum consensione tributa sit san- 


eto Maximo. Nam et copiose atque ornate illa perscripta est, ut plane demonstrat non alterum se quam eum 
sanctum antistitem habuisse auctorem ; et idipsum fide confirmatur codicum prope omnium manuscriptorum. 
In his autem codicibus non eadem est ejus inscriptio. Nam in Vaticano 4951 et in Vatic. Palat. 176 iascri- 


bitur : 1n Epiphania Domini. In altero Vatic. 126 


: tem unde supra de Epiphania. In Vatic. Palat. 257 : Ja 


octava Domini sermo S. Mazimi. In Vatic. Regin. 125 : In octava Epiphanie. Verum id parvi refert. Homilia 
certe de Epiphania est. Quare ita eam duximus inscribi oportere. 


ARGUMENTUM. — Tria hujus celebritatis miracula a (t 


traditione in nos propagata totidem mysteria pre- 
ferunt, in quibus Bes nostra exsultat. In magis vo- 
catg sunt omnes gentes ad Salvatoris agnitionem. 
Ejus baptismatis humilitas testimonium relulit gratie 


! Christus Deus verus atque verus homo,qua Deus 
et bonus, et omnia potens, non perceptione gratiw, 
sed proprietate nature, inquit Augustinus, lib. vi 
Operis Imperfecti contra Julian., cap. 16, pag. 970, 
tom. X opp. edit. Antuerp. an. 1700. Qua homo vero 
gratia justus natus est, confer Augustinum. Ejus- 
dem oper. lib. 1, cap. 140, pag. 715. 

* Sauctus Leo serm. 55, qui quartus est de Epi- 
phania, pag. 86 edit. Rom. an. 1755, Fulgentior, in- 
quit, veritatis radius magorum corda perdocuit, ut..... 
;eum sibi signari intelligerent , cui. auro regius honor, 
in thure. divina veneratio, in myrrha mortalitatis con- 
[fessio. Eodem spectant qus persequitur serm. 30, 
.pag. 77, et 35, pag. 92. Consonant huic Theodori- 
tus in Cantic., cap. 5, pag. 1056, tom. I opp. edit. 
. Paris. Sirmondi, in cap. 4, pag. 1044 et 1049. Ju- 
vencus presbyter, vetus Christianus poeta, in Hist. 
Evang., edit. Francfurt. anni 1710 ; 

Aurum, thus, myrrbam regique Deoque hominique 

Dona ferunt... 


et majestatis. Aqua in vinum conversa divinam po- 
testatem manifestavit. 


. In hac, dilectissimi, celebritate, sicut relatu pa- 
terne traditionis instruimur, multiplici nobis est 


Gregor. Nazianz., orat. 38, pag. 695 edit. Colon. 
an. 1690, tom. I, quo loco : Cum stella, inquit, eur- 
re; cum magis dona offer aurum, thus et myrrham, ut 
regi, ut Deo, ut tua causa mortuo. Vetus auctor ho- 
milis de sancta Christi generatione inter opera S. 
Basilii, num. 2, tom. ll, pag. 6092 edit. Paris. an. 
1722; Origenes lib. 1 contra Celsum, num. 60, tom. 
I opp. edit. Paris. P. de la Rue : Ut regi aurum, t 
moriluro myrrham, ut Deo thus obtulerunt. Et lre- 
nzus lib. i contra /|uereses, cap. 9, num. 2, pag. 
184 edit. Venetz: au. 1754, ut inde plane constat, id 
interpretationis genus jam usque a primis Ecclesia 
seculis ad zetatem posterierem manasse. Sacerdotem 
in thure considerandum , scribit anctor sermonis de 
Stella et Magis inter oper. S. C pr. in append., pag. 
29 edit. Oxon. an. 4682. Quod item in libris eccle- 


D siasticis legitur. Sed id quoque jn honorem refertur 


4 


" * 


^o 


2:5 


HOMILIA XXIII. 


271 


festivitate ketandum. Ferunt enim hodie Christum A adorari puerum, quem ipse nesciret ? Quo torqueba- 


Dominum nostrum vel stella duce a gentibus adora- 
tum, vel invitatum ad nuptias aquas in vina vertisse, 
vel suscepto a Joanne baptismate consecrasse fluenta 
Jordanis, suumque simul purificasse Baptistam. Sed 
quid potissimum * hoc factum sit die noverit ipse 
qui fecit; nos tamen credere nec dubitare debemus, 
quidquid illud est, factum esse pro nobis. Nam quod 
eum fulgentioris stelle radiis incitati adoravere Chal- 
dei, Deum verum gentibus spes data est adorandi. 
Quod aqu: novo sint ordine in vina mutate, novi 
nobis poculi prlibatum est sacramentum. Quod au- 
tem baptizatus est. Agnus Dei, régenerantis baptismi 
salutare nobis munus est dedicatum. Oportet itaque 
nos, fratres, ad honorem Salvatoris nostri, cujus 


tur languore, cum pariter ejus et cunas in terris de- 
spiceret, et stellam miraretur in ccelo? Unigenitus 
autem Altissimi sic humiliter ingressus est mundum, 
ut indubitata divinitatis st:e * deferret indicia; natus 
enim de femina est, sed natus ex virgine ; 4 jacebat 
in presepi, sed in sidere rutilabat, ut hominem illum, 
Deumque esse et terrena mater, et signum celeste 
monstraret. Quibus vero radiis, quantove lumine 
illam Domini stellam antiqua credimus tunc inter 
astra fulsisse? Quantum in splendore pr:ecessit, quio 
tantum przibat in munere; qux velut quidam totius 
orbis oculus caligantis mundi veterem $77 novavit 
aspectum? * Ecce, fratres, ad * quxrendum. Regem 
regum una Chald:eos stella pertraxit ; Judaicum vero 


nativitatem debita nuper cum exsultatione transegi- B populum ad obedientiam Dei sui, nec ignea quondam 


mus, omni cum devotione etiam hunc virtutum ejus 
celebrare natalem. Et quam recte tria hxc nobis uno 
acta in die mysteria predicantur, qui ineffabilis Tri- 
nitatis arcanum uno Dei sub nomine confitemur. Per 
hzc ergo miracula Christus Dominus, Redemptor no- 
ster &&G oculis se voluit revelare mortalium, quate- 
nus invisibilis ejus divinitas, qux» latebat in homine, 
in opere non lateret : ut, dum tentator Verbum Pa- 
tris omnipotentis non deprehendit in carne, omnes 
ubique, qui in Dei Filio Verbum et carnem crederent, 
salvarentur. Et quidem videbat diabolus infantem 
pannis obsitum; sed ignorabat ipsum esse qui, re- 
motis initio tenebris, mundum luce vestivit. Videbat 
eum mortalis matris ubera sugenten ; sed nesciebat 


ipsum esse qui e&urientem Hebre»um populum ange- C 


lico fecit pane, veluti celesti lacte, pinguescere. Vi- 
debat parvulum angustis in cunahplis quiescentem; 
sed videre non poterat ipsum esse quem non capit 
mundus. Quanto igitur inimicus in hac Christi hu- 
militate, per incérta distractus stupore nutabat, cum 
per Chald:eos, przcipuos utique tyrannidis sux» mi- 


nistros, novum videret infantulum, velut novi impe- . 


rii regem regiis muneribus honorari? ^ Aut quomodo 


non stuperet, cum turbatus inspiceret a magis suis ' 


(a Cod. Laurent. 2, hoc presenti factum sit die. ltem | 


codd. Vajic. 9454 et Casin. 106, sed quid potissimum 
presenti hoc factum sit die. ] 

5 Cod. Vat. 257, Aut quomodo non stupore contur- 
batus, cum. inspiceret a magis. 

« Cod. Vat. 257, terret indicia. 
. 4 Codd. Vaticani 4951 et 257, latebat in. presenti. 


potuit columna convertere. Nec sane quemquam 
moveat tanta hxc perfidia Judzorum, quod Christi 
illos fidem suscipere, neque novi stella fulgoris, neo 
parturiens virgo f compulerit ; qui nec tunc quidem 
Deo credidere suo, cum illos per arentia deserta, 
ipso comitante Deo, ccelum pasceret, petra potavret. 
Sed jam ad illud precipuum Christi miraculum ve- 
niamus, quo pro documento deitatis sux aquas vertit 
in vinum. Invitatus 5 itaque, ut legitur, Dominus 
perrexit ad nuptias ; eed, ut dignaretur hoc virginis 
filius, nostr: eruditionis est ratio : ut, hoc docti exem- 
plo, legitimarum illum nuptiarum non negemus au- 
ctorem. Vadit ergo ad muptias Dei Filius, ut, quas 
dudum potestate constituit, ^ tunc presentie sue. 
benedictione sanctificet. Vadit ad nuptias veteris in- 
stituti, novam sibi perpetu» virginitatis sponsam 
gentium de conversatione facturus. Vadit ad nuptias, 
quem nuptie non crearunt. Vadit ad nuptias, non 
utique ut conviviis delectetur, sed ut ! mirabilius 
innotescat. Vadit ad nuptias, non sumpturus 68 
pocula, sed daturus; nam cum defecisset. nuptianti^ 
bus vinum, ait illi beatissima Maria : Vinum non ha - 
bent. Cui velut indignans respondit ! Jesus : * Quid 


* lidem codd. Vaticani, ad inquirendum. 

f Cod. Vat. 257, nec parturiens virgo copularit. 

€ Cod. Vat. 4951, Invitatus igitur. 

h Cod. Laurent., nunc prasentie sua. 

1 Cod. Laurent. et . Vat. 4951, ut mirabilibus 
innotescat. 

i ldem. cod. Vat., respondit Dominus. 


! Ecce, fratres, ad querendum. Regem. regum una D tanquam Deum pie sancteque veneratos fuisse. Hoc . 


Chaldeos stella perduxit, etc. — De tempore quo 
novum illud astrum magis apparuit Gravesonus 
dissert. 8 de Myst. et Annis Christi, et Monilia 
dissert. 1 de An. Christi, pro sua quisque sen- 
tentia eruditissime scripsit. Nec quesito nunc opus 
est utrum magi Arabes an Chaldei fuerint, cum 
lidem auctores ei questioni cumulatissime satis - 
fecerint. Unum admonemus, Maximum nostrum ma- 
fos Chald:eos semper, Árabes nunquam, appellasse. 

ertio occurrit utrum cultus quem magi Jesu puero 
exhibuerunt mere civilis fuerit an religiosus. Verum 
de hoc locupletissimam dissertationem Liberatus Fas- 
sonius collega meus Rom:e an. 1756 publici juris 
fecit. Invietis quidem momentis a Novo Testa- 
inento et a Patribus deductis probat magos Christum 


in opere profligantur Grotius, Basnagius et Simonius, 


qui magorum cultum mere civilem obtrudere conati . ' 


sunt. 

* Quid mihi et tibi est, mulier ? Hoc verba indignan- 
tis esse quis dubitet? Sed idcirco, ut reor, quia tam teme- 
re ei maler de defectu carnalis poculi suggerebat, qui ve- 
nerat totius orbis gentibus novumsalutis eterne calicem 

ropinare. — Adverbium (emere, quo hic usus est 
aximus, si series tota contextusque orationis consi- 
deretur, codem spectat atque illud non ez re; neve ez 
tempore, seu non opportune ; qua quidem significatione 
adverbium idem usurpatum haud raro fuit ab antiquis 
urioris Latinitatis cultoribus, Terentio imprimis in 
hormione, act. 5, sc. 8, vers. 9, etc. Id autem eo 
dico, ut ne quis aut despiciendum Maximum, quasi 


215 


S. MAXIMI TADRINENSIS 


zit 


mihi e( tibi est, mulier? loc verba ingdiguanüs esse A pore : hydriis preter aquam nihil adjectum : ars nulia 


quis dubitet ? Sed ideirco, ut reor, quia [am temere 


ei mater ? de defectu carnalis poculi euggerebat, qui 


venerat totius 5 orbis gentibus novum salulis seternx 
calicem propinare. Quod enim ait, Nondum uenit hora 
mea; ilam nimirum gloriosissimam passionis sug 
boram, * aut illud redemptionis nostre yinum, quod 
vitx: omnium proficeret, promittebat. Nam quod pe- 
tebat Maria erat grati? temporalis; quod Christus 
parabat, gaudji sempiterni. Nec tamen piguit beni- 
gnissimum Dominum, dum magna veniunt, parva 
prestare; ideo veuerabilis Maria et vere ut ma- 
ter Domini in spiriu 9 futura prznosceus, ac do- 
minicam previdens voluntatem, solligite minislros 
admonuit, dicens : Quodcunque dixerit vobis [acite. 
: Seiebat profecto mater sancta objurgationem illam 
Domini filiique sui non irascentis offensam preeten- 
dere, ^ sed miseralionis portare mysterium. Tung 
Dominus increpat: matris relevans [Alias revelans] 
pudorem, suamque jam aperiens majestatem, exspe- 


ttantibus ait ministris : Implete Gf) hydrias aqua. . 


Nec mora obsequium suum obediens minister exhi- 
buit : et ecee repente aquz ill: coeperunt mirabiliter 
fortitudinem sumere, ducere colorem, odorem prz- 
bere, saporem concipere, totamque simul mutare 
naturam. (jus permutatio aquarum a sua in f alie- 
eam creaturam, presentis Creatoris est tesiata vir- 
wutem. * Neque vero quisquam eopnvertere aquas in 
usus posset alios, nisi ille qui eas fecit ex nihilo, 
Siupuit ergo minister attoni(us, qui aquas miserat 


conducta est : et tam grande miraculum inter pavida 
circumstantium silentja, so] tantum voluntas Dorhinj 
tacentis effecit. Nec dubjtandpm, carissimi , quia 
ipse aquas traduxit. in yinym, qui eas ab initio con» 
crevit in nives, duravit jn glaciem, AEgyptiis vertit 
in sanguinem, et Hebrojs sitientibus manare ! arida 
de rupe precepit, quie innumerabilium muliitudinem 
populorum stillicidio novi fontis, vice maternprum 
uberum, nutriebat. Quid primum * stupeas, 7() quid 
mireris, vinum» de aqua, an aquam de petra? Scd 
nulla te, quicunque inter ista cupctaris, infidelifas 
turbet, quod dubiym non est ad nutum Creatoris 
creaturarum elementa ! pendere : aut cur non cre- 
damus virtute dominica vinum fieri potuisse de aqua, 


B cum nobis, operante Deo, fomentis imbrium terr:e 


de gremio per ministerium vinearum aqua surgat in 
yinum? Hoc, inquit, fecit Jesus initium signorum in 
Cana Galilea, et manifestavit gloriam suam, et credi- 
derunt in eum discipuli ejus. Crediderunt discipuli 
non ytique hoc quod fieri cernebanf, sed illud quod 
carnalis videre non possit aspectus. Crediderunt - 
non quod Christus Jesus filius esset virginis, quod 
sciebatur; sed quod idem Unigenitus esset Altissimi, 
quod in opere prohabatur. Unde et nos, fratres, toto 
corde credamus ipsum esse Dei Filium, quem filium 
hominis confitemur. Credamus illum et nostr: con- 
sortem natur», et patern: substantie cocqualem : 
quoniam et nuptiis interfuit ut homo, et aquas in 
vina mutavit ut Deus; quatenus fidei hujus merito 


*& vina sumebat, Letatusqne ^. nimium illa se suis C nos etiam Dominus noster sobrio illo gratiz sux vino 


numeris fluenta portasse, per qug: Dei esset gloria 
revelata. ! Nemo enim quidquam locufus est in tem- 


propitius potare dignetur ^. 


J. HOMILIA XXIV 
De Epiphania Domini VIII. 


ADMONITIO. 


. Quod Benedictini nionachi congr. S. Mauri in appe 


tundus de Epiphania Domini in edit. Venet. an. 1 


ndice ad S. Ambrosii opera de sermone 9, qui est se- 
1, pag. 499, animadyerterunt, hanc homiliam ad. aliam 


quampiam scriptoris alicujus, S. Maximi fortasse, referri oportere ; id satis nunc tntq a nobis efferri posse 
arbitramur. Nam qui banc eum superiore contulerit, is plane,ab eodem auctore de argumento eodem in 


8 Cod. Vat. 4951, defectum carnalis. 
Idem cod. Vat. 495], orbis gentibug salutis wter- 

nie calicem, etc. . 
il 44 0. Lauyrent., Vatic. 257 et Casin., 106, atque 

ud. 
4 Cod. Vat. 257, ventura pramoscens. 

* dem cog. Laurent., sed miserantis portare my- 
sterium. 

f [dem cod. Laurent., in. aliam creaturam. Cod. 
Vat. 495], a sua in aliam naturam. 

5 dem cod. Vat. 4951, Neque enim quisquam, etc. 
eui fere in omnibus uniforrnis alter cod. 357. 

hà Uterque cod. qui supra, letatusque est nimium. 


aliorsum id vocis ac a veteribus factum esset acce- 
perit; aut nos arbitratu id nostro commentos putet, 
purgandi S. antistitis causa. Atque sic accepisse Maxi- 
mum, ex iis qu: mox adjungit, intelligi plane po- 
test. Nam idcirco Christum ita fuisse allocutum matrem 
animadvertit, non quod illa quidquam petiisset male, 
sed quod pe:iisset cum nondum Christi ipsius venisset 
hora, qua redemptionis nostra vinum, quod vite homi- 
num proficeret, promiitebat.... Nec tamen piguit beni- 
gnissimum. Dominum, dum magna veniunt, parva. prg- 


i Idem cod. Vat. 4951, Nemo illa enim quisquam. 
Cod. Vat. 1967, Nec enim quidquam missum erat in 
hydriis preter aquam , nihil adjectum, ars nulla con 
ducta, elc. 

j In cod. Vat. 257 deest vox arida. 

k Cod. Vat., quid primum mireris. 

1 Cod. Vat. 257, élementa parere. 

m Cod. Vat. Pal. 357, Crediderwnt : diaripuli 
non, etc. 

n Cod. Vatic., c«é cum Patre et Spiritu sancto 
potestas ei imperium per omnia secula. saculorum. 
Amen. 


stare. Ác ideo, inquit, venerabilis Maria, et vere «d 
mater Domini, in sptritu futura preenoscens, eic. Quara 
Petavium diligentiorem cuperem, multoque in Pa- 
trum locis dijudicandis cáutiorem quam fuit : is sct- 
licet videri Maximo nostro, ait lib. xiv de Incarnat., 
cap. 4, $ 6, in culpa fuisse Deiparam, atque hnic 
proinde temeritatis esse inurendam notam. Intempe- 
rantis enim hominis est que benigne interpre- 
tari jure possit et vero debeat, cavillando rapere P 


pejorem partem, 





87] 


HOMILIA XXIV. 


478 


utraque agi cossperiet. Confemat id quidem, quod est de Maxime , eodex Tamrinensis, in quo est. superior 


inter homilias de Epiphania mumere tertia; hz:c. quarta. Atque hese Maximo ipei attribuit 


Aur in 99 codice 


Sancte Crucis in Jerusalem, estque numero 16. Neque vero, quia in mullis codicibus eg Maximi non profert 


nomen idcireo dubitandum erít num ipsi sit ascribenda. Etenim uf hzgc item 


nam constat) auctorem habuisse Maximum ceuseatur, satis erit, si omnium fere cum scriptotum, tum codi- 
cum auctoritate superiorem illam eidem Mazim adjqdicatau fuisse, liqueat: 
ARGUMENTUM. — Scripturarum auctoritas not decet A stetim Domino crediderunt, nos acceptis adhuc tot 


quod ocularis inspectio apostolis prestitit. Il visa 

portentosa € in vinum conversione ad magnam 

in Christum fidem se erezorunt; nos a saeris Litte- 
ris admoniti, eamdem credendi firmitatem induwamus 
et profiteri parati simus. 

Meminit sanctitas vestra, fratres, superioris przedi- 
cationis nostr:xe, qua descripsimus beatos apostolos 
uno viso miraculo, hoc est aqua in vinum a Salva- 
tore conversa, in eum protinus * credidisse. Ita enim 
ait evangelista de Domino : E! manifestavit gloriam 
suam, et crediderunt in eunj discipuli ejus (Joan. n). 
Quod factum non Ideo tantum scriptum est ut illo- 
rum sub quibus factum est fidei gloria monstretur, 
sed et propter nos, qui eodem devotionis exem- 
plo ^ credulitatis gloria provocamur. Christus 7] 


(quam esse superioris germa- 


beneficiorum mirabilibus dubitamus. Dubitamus, in-, 


quam, quia preesontia dilrgimus, dum future nas cre- 
dimus : divitias amamus in szculo, dum eas accipere 
cunctamur a Christo. Iracundia immoderate extolli- 
mur, dam retribgtionis judiclum nona timemus. Cze- 
terum , qui novit scriptum esse (Matth. vu) : quo 
judicio judieaveritis , eodem judi.abitur de vobis , 
abeque dubio lenis, moderatus et mitis est, et plua 
bonitate cogit quam severitate compellit : amicus 
indulgentix familiaris est venia ; 728 ' w eam fre- 
quenter impartit, a Domino semper accipiat, Siqui- 
dem prudentis sit rectoris ita terrenos honores age- 
re, ut honcrificentiam coelestis dignitatis acquirat. 
Et si interdum vigorem dicendi in nobis eorporis 


enim quod operatus est, non illis tantum operatus B obtundat infirmitas, tamen atudio devotionie vestra 


est quos habebat tunc przsentes, sed et nobis postea 
secuturis , ut licet majores nostri tempore nos prz- 
cederent, tamen signorum * gloria nop pr:eirent. 
Qu:e enira exhibita est przsentia rerum in mirabi- 
libus virtus, eadem virtus nobis litterarum thesauro 
conservata, ut nobis prestaret pagina quod illis ge- 
rebat historia; imo in nobis geritur quidquid no- 
bis ingeritur; 4 quidquid nobis insinuatur, ut scrip- 
lurarum speculo dictarejur et potentiam Domini, 
quam illi. carnalibus oculis cernerent, nos spirituali 
lumine videremus. Et crediderunt in. eum, et. mani- 
[estavit gloriam suam discipulis suis (Ibid.). Quam 
bene potentiam Domini subsequitur devotio seryulo- 
rum, et: quod magister docet opera , discipuli corde 
describunt. Ecce * cui manifestatur virtus operantis, 
et fides predicatur manifesta credentium. Pradi- 
canda plane apostolorum fides, quie viso uno signo 
credidit in omnipotentiam Salvatoris. Apostoli dum 
mirantur aquam in vinum versam, ipsi ex omni fiece 
peccatorum similiter supt conversi, et instar facti 
miraculo , ex vili superstitione gentilium in pretie- 
sam devotionem credentium gwnt translati, et ut 
aqua in vinum, versa sapore, rubore, colore, condi- 
tur, ita scientie quod erat in his insulsum accepit 
saporem ; guod pallens gratie sumpsit colorem, 
quod frigidum incaluit immortalitatis ardore. Magni- 
flcanda igitur apostolorum fides, qux ideo evange- 
lico sermoge descripta est, ut et illis esset ad lau- 
dem, et nobis proficeret ad exemplum. Sed quod 


fortiores efücimur. Nam quo vos studiosius auditis, 
et nos libentius pre:dicamus ; et virtus nobis loquendi 
additur, cum yos intelligendi accommodatis audj- 
tum. Quis non conetur illic verbi celestis semen ja- 
cere, ubi illud puri cordis fecunda terra $ suscipit ? 
Quis, inquam, non illic verbum Salvatoris collocare 
velit, ubi illud non secularium sollicitudo praefocet, 
sed disciplinarum spiritualium virtus enutriat? Er- 
go, fratres, quia in sancta Epiphania exsultavimus, 
videntes miracula Salvatoris ; debemus facere quod 
iliius temporis discipuli tune fecerunt. Quod autem 
dixi, vidisse nos modo quod olim gestum est, vide- 
müs plane, videmusque quotidie. Ea enim sunt Chri- 
$li ^ miracula, uf non iniquitate pretereant, sed 


C gratia convalescant; non oblivione sepeliantur, sed 


ut virtulibus innoventur. Apud potentiam enim Dei 
nibil est abolituym , nihil preteritum , sed pro sui 
magbitudine omnja illi in presenti sunt; totum illi 
tempus est hodie. Unde et S. propheta dicit : Mille 
anni anie ecu[os (uos, tanquam dies una (Ps. Lxxxix). 
Quod si omne seculi tempus una dies est Domino 
i eadem ergo die, qua mirabilia Salvator patribus 
operatus est, operatus et nobis est. Vidimus igitur 
et nos, sicut majores nostri, mirabilia Domini, eum 


' pari ea gum illie atupore suscepimus, Gustaviniue et 


nos, sicut illi, de ipsis hydriis, siquidem illi de hie 
poculum vini biberuat, pos vero &alutis ealigem 
sumpsimus. Debemus ergo facere, viso signo Domin, 
quod nostri fecere priores. Sj enim eadem in nobis 


pejus est, illis laus sua permanet, nos exempla non D Divinitatis refulsit gratia , eadem ct fidei apud nos 


permovent. Nam quanto posteriores sumus tempore, 
tanto et, inferieres merito. llli enim viso uno signo 


* Cod. 99. S. Crucis, discipulos ejus credidisse. 

b Cod, idem S. Crucis, ad credulilatis gloriam pro- 
vocamur. 

* Cog. rent. x, signorum gratia, 

d Coda. d racis 99 et Laurent. habent, quidquid 
nobis insinuante Scripturarum speculo dictaretur. 

* Cod. Laurent., Ecce enim manifestatur. 


debet esse devotio. Dicit enim evangelista de Do- 
mino, hoc miraculo perpetrate, Kt manifestavit glae 


! Codd. S. Crucis 99 et Laurent., ut dum eam fre- 
quenter impertit.. 

€ Edit. Paris. Ambros., suscipiat, 

^ (pd. 99 S. Crucis et edit, Paria,, mairabilig. 

| Codd. S. Crucis et Laurent, , eadem die, qua 
mirabilia Salvator patribus, etc. 


979 


S. MAXIMI 'TAURINENSIS 


H «480 


riam suam, el crediderunt discipuli in eum (Joan. n). A est opere, non sermone ; non lingua, sed corde : ne 


Credere ergo debemus, sicut tunc apostoli credide- 
runt. Dicit autem et alius : Et nos Christiani sumus, 
, et credimus in Deum Salvatorem. Sed credere opus 


et dicatur nobis : Plebs hec labiis me honorat , cor 
autem eorum longe est a me (Isai. xxix, 15; Matth. 
xv, 8; Marc. vn, 6). 


HOMILIA XXV. 


De Epiphania Domini IX. 


ADMONITIO 


43 Genuinum S. Maximi opus hanc item esse homiliam non solum styli similitudo atque constantia de- 
monstrat; sed summa etiam codicum manuscriptorum doctorumque virorum, qui eam aut publici juris 


fecerunt, aut commemorarunt consensio. Ünus 


asinensis codex 105, pag. 128, eam S. Augustino asoriptam 


przfert; sed contra atque veritas postulat. Tam enim hxc ab Augustini sermonibus differt, quam est ratio 
. Scribendi Augustini ab ea qua usus est Maximus discrepans. 


AncuwENTUM. — Judeis acriter exprobrat. duritiem 


et cecitatem S. Marimus , quod fulgore insoliti side- 


ris votisque magorum yerculsi natum Salvatorem 
inquirere despicerent. 


Audistis, fratres, lectionem Evangelii salutaria 
przesentis diei sacramenta recitantem. Audistis qua- 
liter Christus Dominus, quiin hunc mundum ^ la- 
tenter advenit, paulatim dignatus est suam aperire 
mortalibus majestatem ; quanquam, carissimi, latere 
inter obscura szculi lumen celeste non poterat. De- 
nique cum visitationem suam necdum terra dignos- 
.ceret, ccelum sua gaudia ac totius mundi Letitiam, 
Chald:eis stupentibus, tacito in sidere loquebatur. Et 
cum quis quantusque esset necdum infidelis posset 
videre Jud:ea ; jam tunc gloriam ejus indiciis P excita 
de ccelestibus gentilitas sentiebat. Nova enim stella 
'novum adventasse hominem revelàbat , et ita revera 
novum, ut, cum esset Dei Fílius, indueret carnem 
sine generatione carnali, et haberet secundum ho- 
minem tempus nascendi, qui secundum Deum nati- 
vitatis initium non habebat. Novum nimirum erat, 
ut Unigenito Altissimi, quem non capit ccelum, par- 
vissimi tugurii minimum  pr:esepe sufficeret. Novum 
erat, ^ qui in ccelestibus cum Deo Patre regnabat, 
terrena matre contentus, vagitus infantiz daret in 
pannis. Lztemur itaque, fratres, totisque gaudiis 
exsultemus, quia nobis natus est Christus ex femina, 
nobis jacuit in presepi, nobis vagiebat in cunis, 
nobis arridebat in stella. Totum enim nobis proficie- 
bat, quidquid 4 Salvator hominibus agebat in ho- 
mine. Ait itaque evangelicus sermo : Ecce magi ab 
Oriente advenerunt "] &, Hierosolymam, dicentes : Ubi 
est qui natus est rex Judaeorum. Vidimus stellam. ejus 


in Oriente, et venimus adorare eum ( Matth. n). Quo. 


usque, Judze durissime, * obtusa aure, clausis oculis, 
et perfldo corde persistis? Ecce jam post illa pa- 
triarcharum przconia, post vaticinie prophetarum, 
Christus et a gentibus predicatur. Si patribus tuis 
credere detrectas, qui ab initio seculi zterni regis 


& Cod. Vat. 4299, latentem advenit. 

b Cod. Vat. 1267 et 4951, et Laur. r, Plut. xiv, 
indiciis excitata celestibus. 

* Codd. Cass. , ut qui. 

4 Codd. Vat. 1267 et 4922, Salvator hominis agebat 
in homine. , 

* Cod. Vat. 4951 , obtunsa. 

f Codd. Vat. 4922 et Casin., obstinationis aversio. 

€ Codd. Laurent., Vatic. 4951, et Casin., Predic- 
tum est : Quibus non est. nuntiatum, de eo. videbunt, 


adventum innumeris sacratisque vocibus cecinerunt, 
crede vel iis tandem qui eum non adhuc post tem- 
pora nasciturum, sed jam et apud te, et. tibi natum 
esse testantur. Qu: tanta est in pectore tuo morti- 
ferx: obstinationis f adversio, ut solus non audias 
quod omnes loquuntur, solus refugias quod univer- 
sitas credit, solus certe videre contemnas quod 
 &plendet e ccelo? Apud te virgo concepit, et. virgimis 
tux partum alienus ágnoscit ; tibi salutem tuam an- 
.gelice voces persuadere nonepossunt, et ad Christum 
tuum una Chaldzos stella perduxit. Ubi est, inquiunt 
magi, qui natus est rez. Judeorum? Vidimus stellam 
ejus in Oriente, et. venimus adorare eum ( Ibid. Y. 
f In his impletum est, quod prophetico sermone 
predictum est ( Jai. v); ecce enim Chaldzeus, cui 
neque annuntiatum de Christo fuerat neque audieraz, 
et vidit stellam Christi, et adesse eum intellexit in 
stella. Adorant itaque magi Dominum, et.offerunt 
munera, ut impleretur ^ quod ait ille prscipuus 
prophetarum David : Afferte Domino, patrie gentium, 
a[ferte Domino gloriam et honorem (Psal. xxvm ). 
Domino et Domino, quod ait, Dominum illum esse 
secundum Deum , Dominum et secundum hominem 
mystico sermone declarat; quod enim Deus est, 
creator est mundi !. Quod homo est, redemptor est 
mundi. Quomodo ergo non privilegio 75 utriusque 
substantie Dominus est omnium Christus , qui sibi 
universa aut creatione, aut. redemptione subegit? 
Afferte , inquit, Domino gloriam | et honorem 
(Ibid.). Honoris ergo est, carissimi, quod of- 
ferunt gentiles munera; glorie, quod adorent: 
munera Chaldei offerunt, et adorant. Unum ab illis 
defertur ut regi, aliud exhibetur ut Deo. Hi itaque, 
adorato Christo oblatisque muneribus, per aliam , ut 
lectum est, viam reversi suntin regionem suam. 
Rectissime per aliam viam redeunt , ne cruentus He- 
rodes, *46 qui mortem parabat infanti, itinere ma- 
gorum pervenire possit ad Christum; neque enim 
qui adorare Dominum venerant, Domini esse pote- 


el qui non. audierunt, inlelligent. Ecce. enim Chal- 
deus, etc. Codex Vatican. 4222, [n his impletum est 
illud quod propheticus sermo pradizit : Quibus non 
est annuntiatum de eo, videbunt , et qui non audierunt, 
intelligent. Ecce enim Chaldeus, etc. 

h Cod. Vat. 4951, illud quod ait prophetarum prc- 
cipuus David. 

| [ta codd. Vat. 1967, 4222 et 4951, et duo Casi- 
nenses. . 


231 


- 


HOMILIA XXV. — & 


rant proditores. Quam bene, fratres, per aliam viam A mus hunc diem, magorum obsequia nostra devotione 


rediisse dicuntur : nam qui stella duce, venerant in 
Judzam, in patriam suam :terni Solis illuminati ra- 
diis revertuntur. Et ideo * omni reverentia celebre- 


superantes : quoniam , si illi Christum 5 jacentem in 
cunabulis repererunt , nos eum regnantem habemus 
in coelis. 


HOMILIA XXVI. 
. De Epiphania Domini X. 
ADMONITIO 
Quod de superiore, hoc idem de insequenti homilia video esse constituendum. Non enim editores tantum 


omnes, sed 


referri oportere demonstrant. Inscriptio ejus eadem est fere in quibusque codicibus : De 


codices etiam quotquot in precedentibus admonitionibus memoravimus p cceptam S. Maximo 
pipha 


nia Domini, 


vel beati Maximi de Epiphaniorum die, iu codice Taurinensi numero est vicesima, qua ex nota intelligi plane 


. potest deesse nonam ac decimam. 


ARGUMENTUM. — Humilitas in qua mundo apparuit 
Verbum caro factum tantis fuit irradiata portentis 
atque spleudoribus, ut si in illa prebuit se verum 
hominem, in iskis voluit adnosci ut verus Deus. 


Quamvis, dilectissimi fratres, Christus, salutis 
nostrze Dominus, omnipotentis Patris Filius, co:zeter- 
nus, velamine carnis adopertus et humilis dignatus 
sit visitare mortales, dedit tamen * tam multa et 
maxima su: majestatis indicia, quibus mens humana 
sentiret et novum hominem natum, et Deum adven- 
tasse de caelo. Nam cum ipse Dominus noster lege 
nativitatis human:e parvulus et infans apud Judz»am 
vagiret in cunis , 4 lateret in pannis, magnificentiam 
tamen ejus universo orbi mirabilis ab alto stella 
prodebat. Quis enim dubitet ipsam stellam letiori 
luce et fulgentioribus radiis, coruscasse, qu:e cceli 
terrzeque lumen humanis oculis ingerebat ? Et ne- 
cesse erat ut stella hec a ceteris sideribus orbe 
elariore distaret, quz:€ annuntiabat Christum , cujus 
nativitas ab universis mortalibus differebat; et novo 
quidem sidere tunc micabat ccelum ; sed magis novo 
mundus lumige refulgebat. Quis hanc investigare 
miraculorum gloriam posset, quod pro remedio sa- 
lutis nostr:xe, uno eodemque momento creatura * lu- 
cebat in ecelo, et Creator splendebat in terris? Nec 
mirum, carissimi, ! celorum Dominum testimonium 
coeleste prosequitur; aut cur nobis incredulum vi- 
deatur, si conditorem suum obsequens factura tes- 
tatur? Et mirabatur quidem terra quod novam 
stellam videret in ccelo: 6 sed mirabatur celum 
quod novum Solem videbat in terris. Quam pro- 
fund:e cogitationes Domini, et h investigabiles vise 
ejus! ! qui ne perfidia hominum partum Virginis im- 
pugnaret, dedit ab excelso clarissimum signum, 
quod nec gentilitas refutare posset, nec Juda ce- 


2 Cod. Vat. 4951, omni cum reverentia. 

b Codd. Cass. legunt lactantem pro jacentem. 

* Cod. Vallicel. À 10, dedittamen multa ac maxima. 
4 Cod. Vat. Reg. 125 legit lactaretur in pannis. 

* Cod. Regin:e, creatura fulgebat in celo. — 

f Cod. Vat. 4951, si Dominum celorum. obsequium 

celeste prosequitur. — 

& Cod. Laurent. 1, sed plus mirabatur celum; in 
uam conveniunt lectionem Vatic. codd. 1267 et 
951, Vall. A 10, et codd. Casin. 

à Cod Vat. 4951, et quam investigabiles , etc. 

. 1 Ex codd. Laurent. et Vat. Galesinii textus cor- 
ngitur, in quo mendose legitur que. 

j ldem cod. Reg., locuta esse perhibetur. 

t Idem cod. Vat. 1957, stellam ex Jacob'orituram. 


lare. Veniunt itaque, ut lectum est, ab Oriente Chal- 
d»i, sequuntur previam stellam, non magica arte 
recognitam, sed sui novitate mirabilem. Idcirco au- 
tem magi apud Israel precipue natum regem requi- 
runt, quia Balaam ille ariolus, et sacerdos quondam 
gentium, cujus asina J locula perhibetur , stellam ex 
Jacob X oriundam , et hominem ex Israel propheta- 
verat esse venturum : ait enim inter cstera , sicut 
legitur : Orietur stella ex Jacob , et exsurget. homo ex 
]srael (Num. xxi). Nemo ergo nunc miretur 
79'7 nativitatem dominicam agnovisse Cbaldeos, 
quam utique, si, revelante Deo, pr:enuntiare potuit ; 
potuit gentilis. agnoscere ; fuit enim hoc, quantum 
vstimari datur, ! supern:xe dispositionis arbitrium in- 
ter sacratissimas prophetarum voces, ? etiam ab in- 
fideli homine ejus pr:ediceretur ^ adventus, qui pro 
fidelium infideliumque erat redemptione venturus. 
Et ea nintirum ratione prophetat idolorum sacerdos, 
ut 8i Jud:is pr:edicantibus de adventu Christi cre- 
dere forte gentilitas renuisset, suorum saltem testi- 
monium sequeretur auctorum. Nec dubitemus omni- ' 
potentem ac benignissimum Deum Balaam illi alieni- 
gens prwscientie dare potuisse sermonem , ^ qui 
asinz ipsius linguam in verba potuit humana laxare. 
Loquebatur igitur sessoris arioli asina, pronuni 
quippe animal, et naturaliter » inspiciens terram, ut 
manifesto signaret indicio quod universa gentilitas , 
qui aris dedita, et in terram semper perfidise su: 
pondere pressa, despiciens omnipotentis Dei cultum, 
tacita erat et muta; adventante stella ex Jacob, et 
homine ex Israel, erectis ad coelum oculis, 4 :eterui 
Dei gloriam quotidianis esset confessionibus locutura. 
Venit itaque, fratres, ab Oriente illuminata gentilitas, 


.Judza vero, * durissimi cordis sui infidelitate cz- 


cata, remanet in occasu. Quomodo autem non vere 


1 idem cod. Reg. et cod. Vat. 4954, divine dis- 
pensationis, etc. 

" Cod. Laurent. 1, ut ab. infideli homine. 

» Cod. Casin. 106, adventus; et animarum  Re- 
demptorem prophetavit idolorum sacerdos, ut si Ju- 
deis predicatoribus de adventu Christi, etc. : omittit 
inter media. 

^ Codd. Vat. 1267 et 4951, ac Laurent.. qwi 
asinc ipsius; cod. vero 495A relaxare legit pro 
laxare 


P Cod. Reg., respiciens terram. . 

4 Cod. Regin., etiam in Dei gloriam, etc. Codex 
vero Vat. 494, eternam Dei dloriom, elc. 
T [idem codd. Reg. et Vallicell. A. 10, duris- 
sima. 


e S. MAXIMI TAURINENSIS 


281 


in eecenasu « in tenebris talescit omnis contumacia A hec inspecta carnaliter majestati ejus omnimodis vi - 


Judeorum, qui indefesei &oljs presentiam respuentes 
diem perpetuum perdiderunt? E£ bene, carissimi, 
uno itinere * tres simul adoraturi venerunt magi : 
quia in uno Cbristo Jesu, qui omnium credentium 78 
via est, inseparata ab eis erat Trinitas adoranda. 
Deferunt autem et munera, ^» quie non tam munera 
quam mysteria -probarentur. « Offerunt ei aurum, 
"hus et myrrham. In auro, fratres , ostenditur captic 
yitati& nostr: pretiosa redemptio; in thure autem, 
6t dopnoniorum superstitio cessatura, et futurus vere 
religionis cultus aperitur; in myrrha vero, qua exa- 
pimata &olent corpora conservari, prefiguratur car- 
nis nostra: reparatio e£ resurrectio mortuorum. Hoc 
autem offerri Christo tam sacrata donaria, non ma- 


dentur indigna. Nam quo Domino immortali aurum, 
quod utique solis est mortalibus et usui et. amori ? 
* Quo omnipotenti Deo thus, cujus pidore etiam simy- 
lacra a gentibus honorantur? Aut quo eí myrrha fe- 
tidorum corporum condimentum, f cujus carni nulla 
mortis esat dominatura corruptio? 5 Qux omnia , di- 
leotissimi , apud Dei Filium superflua videbuntur et 
vacuas, pisi adumbrata ip illis vitz; pogtrg: sacramenta 
credantur. Propter quod, fratres, speremus jn. Do- 
mino, et eonfortetur cor nostrum, ut in nobis quo- 
que stella fidei elucescat, qu:e nos vig recta et sine 
errore perducat ad Christum ; offeramus et nos ac- 
fuum nostrorum deyotipnisque munuscula, qu: jam 
non in terris et in cuna jacens suscipiat Chrisws, 


gerum arbitrium, aed inspiratio Omnipotentis elegi. g sed qux sedens ad dexteram Patris amplectatur in 


4 Quantum enim ad gloriam pertinet Christi, munera — ccelo. 
" HOMILIA XXVII. 
De Epiphania Domini XI. 
ADMONITIO. 


Qued alias docuerimus, quidquid hae in collectione a nobis producitur, a melioribus fontibus esse 
haustum, id planius etiam ex dicendis je, hac homilia eonstabit. Pra mittimus codices Vaticanos tres; nempe 


4222, E 80, a t.; 4951, pag. 44; 1 
XX, pas 9, el 
Montis Amiatze, Augiensis xvi, Lucen. 8 


cell. 81, et Taurin. sub num. homil. 21, qui omnes S. Maximum ejus 
tores testinionium confirmant, Gymnicus pag. 50, Galesinius pag. 10 


duo alii Casinenses, 103, PE as; et 106, pag. 254. 
, Novar. 27, Modoetien. E mi, Laurent. 1, Plut. xiv, pag. 10, Ver- 


, quos tres Vallicellani sequuntur À 10, pag. 4; A 16, pag. 89; et 


is consonant codd. Lambae., Cisterc. 


parentem agnoscunt, [dem insuper edi- 
, Combefisius tom. Il, pag. 78, Cum- 


dius tom. I, pag. 507, Raynaudus cit. pag. 904, et Margarinus in Bibl. Mas. tom. Vl, pag. 10. 


A«GUMENTUM. — Jesus Christus. in. cunis portentosa 
manifestatione homines ad se allicit; ei testimonium 
reddit celum; reges terre ad eum. adorandum ac- 
cedunt. ' 


Ait prophetarum prsocipuus Isaias (Cap. L), fratres 
carissipi : Jliumizare , illuminare Jerusalem; adest 
enim (umen (uup: et majestas Dowini in te ! orta est. 
Jerusalem vero manifestum est esse fidelium civita- 
tem. Unde nos, fratres, qui portas coelestis Jerusa- 
lem i co pimus introire, illuminati salutaribus sacra- 
mentis in conspectu Dei nostri noyo gaudio necesse 
est exsultemus, quia nova hodie stella novum mundo 
hominem revelavit. Hoc profecto die Christus Jesus, 
a Patre yenieng, Deus et hamo natus e femina sub 
specie adoraatium . Chaldeorum (idera gentium dedi- 
eavit : qui quamvis divinitatem suam nostri corpo?is 
adumbrationg velaret, * Deum tamen esse illum cec- 


^ God. Vaj. 4951, (res simul. uno i(inere adoraturi 
beniunl magi. 

P Cod. Regin. legit Deferunt. autem et. munera, 
qua misteria probarentur. 

€ Cod. Laurent., in auro, fratres, ostenditur capt- 
vitatis nostre pretiosa redemptio. In &hure autem et 
demoniorum superstitio cessatura, et futurus werd re- 
ligionis cultus asseritur. In myrrha vero quia ex animo 
solent corpora conservari, pre&figuratur carnis nostra 
repüratio et resurrectto mortuorum. . 

4 Cod. 1267 Vat., quantum enim ad gloriam per- 
tinet Ghristi; munera liec, etc. 

e Cod. Val. A 10, quomodo omnipotez. Deo thus, 
cui, nid. etiam simulac. a gentilibus adorantur? 

! Cod. Laurent., cui carni. 

$ Cod. Vall. A 10, que omnia, dilectis. , in. Dei 
Filio, ete. Codd. Cass., Dei Filio, etc. 

Cod. Vat. 4981, in celo; cum. quo vivit et regnat 


lum prodidit, et terra cognovit. Humilis quidem, sed 
mirabilis venit : ut pariter in eo et assumptz carnis 
veritas, et ineffabilis Deitatis natura fulgeret. Et 
quanquam nascentem illum cunabula terrena ! sus- 
ceperint, non tamen esse terrenum coleste * signa- 


C culum testabatur. Ín cunis namque jacebat, sed ra- 


diabat ? in. ccelo; vagiebat apud Judsos, et apud 
genules regnabat; in Bethlehem laftabatur a ma- 
tre, et in Chald:a adorabatur a magis. Ait * nam- 
que beatissimus Mattheus evangelista : $9 Ecce 
magi ab Oriente advenerunt dicentes : Dbi est qui 
natus est rex Judaeorum (Matth. n)? (Quam bene ab 
Oriente properare P dicuntur, qui adoraturi sempi- 
ternum veniunt Orientem, de quo dictum est : Kt ei- 
sitavit nos Oriens ez alto : illuminare hís 4 qui in te- 
nebris sedent (Luc. 1). Deinde subjungunt Chaldsei : 
Vidimus stellam ejus, et venimus adorare * eum. Ejus, 


in unitate Spiritus sancti Deus in seoula. Amen. 

i Ced. Vat, 1967 et Vall. A 10, exorta est. 

i God. Vall. siga. Bum. xx, cupimus introire. 

k Cod. Vat. 4222, Deum tamen illum prodidit ; 
Vall. A 16, Deum tamen illum colum prodiit. 

l Idem cod. 4232, susciperent. 

, * Codices Vatic. 4222, Vallic. A 10, A 16, et Ca 
sinenses, signum. 

» lidem eodd. Vat. 4222 ot 4951, e coo. ' 

9 Codd. Vat. 1267 et 4222 et Casinenses omittunt 
vocem namque. 

» idem cod. 4323, digqoscuntur. Cod. Vallic. xx, 
quam bene ab oriente prophetare dignoscuntur, 

q ldem codex 4222, qui in. tetebris. et ip umbra 
mortja sedent. Vall. xx, et umbra mortis. LA od- 
Laurent. 1, Plut. xiv, e& codd. Casinen. et Medoet. 

* Cod. Vallicel. xx. et codd. Casin, adgrare Do- . 
minum. 





255 


BUMILIA XXVI. 


inquiunt, telam idis. Bene. ejus : quia quamvis A reversi suat in. regionem suam. Neque vero pote- 


unes al eodem opeake elclie ipsius * qunt, lyee te» 
men proprie Christi erat, qu:e specialiter ejus nun- 
Viabat adventum. Et cere quidem facit sunt stelle, 
ut mundi istjus tempore cureneque distinguerent ; hac 
yero prodire juesa e0f ut ipsum mandi Dominum et 
regni englestig adesse tampus ostenderet. Aiunt ita- 
que magi : Vidimus stellam ejus, et venimus adorare 
eum. Ecce Christum qui non habent habere volunt, 
et invenire contegdunt. Judeus Deum mum refagit, 
b paganus inquirit : quod proximus non agnoscit, 
alienus intelligit : * gentilis stellam videt, et venit; 
Jud:xue Christum videt, et invidet, sicut lectum est : 
In sua venit, et sui eum non receperunt (Joan. 1). Vere 
Jud:ea durissima, euaque infidelitate czecata, non vi- 


rent * per Herodem, id est itinere "mortig redire, 
qui in patriam suam, adorato Dei Filio, ccelestis vitze 
munera reporfabant. Elusus ergo Herodes, et con- 
vemptus 3 magis (ut ait evangelista [| MaMh. uj iratus 
est valde, et misit, et oecidit onmes pueros,qui erant 
in Bethlehem, ! a bimatu, inquit, et infra : ptas 
écribiter oeciserum , ut occidentis innotescat acer- 
bas. O ira perversa inconsultaque s»yientis indj- 
guatio! Chaldxis írascitur, Innocentes interficit; et 
dum in mortem immaculati fertur infantis, 84 lacten- 
tiam perimit turbas : quatenus iniquissimum regem, 
qui indebitum qu:erebat sanguinem, prostratz multitu- 
dinis multiplex reatus involveret ; necadvertere pote- 
rat furentis insania quod ille qui mortuos viviflcare 


debat quod stella radiabat, nec audire poterat quod B venlebat cogi in mortem non ?^ possit invilus. ? Et 


angeli cenclamabant. Igitur, inquirentibus magis et 
dicentibus : Ubi es qui natus est res Judeorumn? Et 
iurbatus esi. Herodes, et omnis Hierosolyma cum illo. 
4 Turbatur rex regno, credo, metuens $uo; nescius 
quia Christas non veniebat regnum ejus invadere, sed 
salvare; $1 et quod nulli inferret mortem, * qui 
est vita cunctorwm. Et cum perambularent magi, 
Stella, sieut leotum eit, quam viderant in Oriente an- 
lecedehat eoe , denec venit, et. etetit. supra ubi erat 
puer |. Nonquid non dicere et clamare videbatur, 
líic est puer quam natum $ testabar e ccelo ? Hic est 


rex ille magnus qui venit edlest! imperio regnuth : 


sociare jferrarwm. Vere stella hzc dominicie 5 nati- 
vitatis ministra, qui. tanto est Chald:»is ebsecuta fa- ' 


hz»ec omnia, carissimi, agebat per Herodem diabolus, 
ut per voluntatis sux mloisterlum, aut Christum per- 
imeret, aut parvulorum nece, ? l;etissimum Christi 


-contristaret ingressum. » Sed nullasit apud fideles 


innocentium de morte tristitia : quia Christus justis- 
simus retributor, propter se passos su:e fecjt parti- 
cipes passionis, atque eos quibus libenter vitam pa- 
rabat xternam , patienter permisit occidi. Proinde 
nos, dilectissim! , venientes ex gentibus, quibus in 
stella dominica salutare lumen radiavit e coelo, apud 
quos Virginis fidelis est partus, quibus Christus et in 
cunabulis 4 Deus est, devotionis ac fidei nostre mu- 
nera deferentes, Herodis perfidiam declinemus et 
sanctificato corpore ac * spiritu, nostram misericor- 


mulata, Í ut i» inquirendo Christo non solum eos C diam diligentes , sacratissimum semper Domini ho- 


moneret e edlo, sed et ducatum illis prxeberet in 
terris. Adorato itaque Domino magi oblatisque mu- 
heribus, pretereuntes Herodem, per alíam viam 


noremus adventum: ut sicut de ejus illuminatione 
gaudemus, ita de nostra retributione lzetemur, adju- 
vante Domino nostro Jesu Christo *. 


HOMILIA XXVI. 
De Epiphania Domini X1. 
ADMONITIO. 


Non minus hae ex homflia, quam ex aliis multis plane evinatur, editores Romanos in recensendis S. 
Aunbrosii operibua neque veterea cedices mss., nequeanteriores PP. editiones consuluisse ; cum hanc homiliam 


in ejusdem S. docloris sermones retulerint. 
errayerunt. Ütrumque est detnonstrandum. Et 
eodiees pluries commendatos, 8. Maximo hanc 
nempe 4981, 4322, Palat. 483, pag. 236, 
Laurentianus 1, 
item 106, pag. 


m Biblioth. Max. tom. VI, pag. 


2 Cod. Vat., ipsius sint. 

» Cod. Novarien. 27, quem paganus inquirit. 

* Cod. Laurent,, gnis stellam | Christi videt, et 
renit; ita et Vat. 4951. 

4 (od. Vat. 1267, Turbatus est Herodes. 

* Codd. Vat. 4222, Laurent. et Novariea. 27, qui 
esset vita cunctorum. 

f Cod. Vatie. 4299 et 4951 , ubi erat puer. Venit, 
inquit, et stetit supra, ubi erat puer. Nunquid. 

5 ldem cod, Vat. 4223, testabatur 6 code. Ced. 
Novarien., quem nasum stella testabatur e colo. 

h Codd. Vat, 1967 et Vall. A 10 addunt hie fuit. 

i Idem codex Vat. 4198, st ad. querendum Chri- 
sim. Cod, Casin., inquirendo Christum. 


5 


Neque, vero in auctore indicando eaolum, eed etiam in titulo 
uidem 
omiliam asserentes, ex quibus quatuor sunt Vaticani : 
Regine 1325, 
luf. xix, pag. 70, concepts verbis habet : Serma 8, 
, à. t., Novariensis 27, pag. 155, Vercellensis 81, Lucensis 8 
Ein, Taurinensis tandem homil. 25 De Epiphania Domini. Gymnicus , qui 
Ambrosii editionem, inter Maximianas homilias collocavit num. 5, pag. 55. Gymnicum secuti sunt 
bius homilia 5 De Epiphania, par: 102, Combefisius, tom. li, pag. 30, Oumdius tom. 1, pag. 

2, et Raynaudus pag. Ti 


quod pertinet ad primum, duodecim producimus 


pag. 130; ex diversis bibliothecis reliqui. Codex 
Maaimi episcopi unde supra, Casinensis 
Augiensia xvi, Modoetiensis 
) annis pr:cessit. Romanam 
alesi- 
508, Margarinus 
itulus vero prorsus alienus est ab homilia. Sic 


202. 


| Cod. Vall. A 10, Neque enim poterant, etc. 

b Idem cod. Vat. 4222, Herodem itinere mortis. 

1 ]dem cod. Vat., a bimatu, inquit, et innotescat 
acerbitas. Cod. 4961, a bimatu , inquam, ete. 

? |deq cod. Vat, 1267 et 4951, non posset invitus. 

& [dem cod. Vat. 4222, Et hec omnia , carissimi, 
per Herodem diabolus agebat. 

9 Cod. Vat. 1967, lectissimum. 

P Idem cod. Vat. 4222, Sed nulla apud fideles. — 

q Idem cod. Vat. 4229, et in cunabulis, et in calis 
Beus esi, et devotionis. »" 

* ]dem cod. 1222, spiritu misericordiam diligentes. 

* £od. Vat. 4951, qui pivit et regnat Deys in secula 
seculorum, Amen, 





987 


nenter 


S8. MAXIMI TAURINENSIS 288 
enim in edit. Rom. Sixtina heec homilia inscripta est : De baptismo Christi; cum tamen nullum de eo verbum 
faciat auctor, et a capite ad calcem magos Christi natum inquirentes collaudet, et Judseos incredulos vehe- 
redarguat. 


AncuuENTUM. — Hationem reddit S. Maximus cur A rum virorum eloquia ad agnitionem Filii Dei Judaica 





Dominus per inusitatum sidus fuerat hominibus ma- 
nifestandus. Regis Herodis Judegorumque increduli- 
tatem inexcusabilem ostendit. 


Salutare nobis est, fratres, atque conveniens, ut 
concurrentes ad festa dominica et mysteria Salva- 
toris nostri, de cujus nativitate gavisi sumus , * ejns 
manifestatione Eetemur ; quia sicut nascendo glorio- 
sus est Dei Filius, ita apparendo mirabilis. Mirum 
namque quod Christus processit ex virgine; nec 
minus magnificum quod ostensus e ccelo est. Mirum 
valde quod novum hominem terra suscepit; stupen- 
dum nihilominus quod novum hunc hominem nova 
de ccelo stella prodiderit. Apud Judzam Christus in 
presepi pastoribus vagiebat; et in Chaldzea mago- 


corda non flexerint , unius stellae radius fidem gen- 
tium suscitavit. Qux tanta permutatio, fratres, quzeve 
ista conversio est? Apud Judz»os propheta loquitur, 
nec auditur; apud gentiles stella tacet , et suadet. 
Vere sicut scriptum est: Quibus non est nuntiatum 
de eo videbunt; et qui non. audierunt, intelligent (Isai. 
Ln; Rom. xv). Ecce enim Chaldzi , quibus nihil un- 
quam fuerat de hujusmodi mysteriis predicatum 1 
intellexerunt nativitatem Christi; ipsumque Chri- 
stum sollicite * pesquirentes, celo f monstrate 
stelle ducatu , invenire meruerunt. Nec sane a qui- 
buscunque vilibus, obscuris" abjectisque hominibus 
hzc sunt vel intellecta, vel visa, sed a Chaldzis, id 
est, &$ apud quos 5 superstitionum regnabat error. 


rum oculis inter sidera coruscabat. Apud Judzos B In his, ingressus mundum Christus primitias fidei sa- 


sordebat in pannis ; apud gentiles fulgebat in gloria. 
Et quidem necesse erat ut celorum Dominum testi- 
monium celeste precederet, et auctorem lucis si- 
gnum 5 lucis revelaret. Magnum hoc, fratres, tre- 
mendumque mysterium, cum unus idemque annun- 
tiatur de Patre Deus, et homo de matre; unus idem- 
que filius feminz, et filius majestatis ; unus idemque 
hominum particeps, et Dominus angelorum. Quis 
enim valeat :xstimare quanti sacramenti, quantzeque 
8it glorixz, quod ille sugit ubera, qui pascit omnia, et 
qui universis animantibus vivendi substantiaru przestat 
e ccelo, ob salutem terrestrium terreno &4$ lacte nu- 


' witur? Nullus ergo ambigat, nemo cunctetur, quod 


L4 


Christus in terra degens fulgebat in ccelo, quia sic 


lutaris invenit: et factum est inter Judzos atque 
gentiles quoddam perfidis fideique certamen. Nato 
enim Christo exsultabat Chaldza , et tota cum suis 
principibus Hierosolyma torquebatur. Insectabatur 
Judeus, magus h adorabat; et Herodes acuebat 
gladium, Chaldzus munera preparabat. Sed quid 
mirum si turba illa Judaica Christi non suscepit in- 
fantiam, ! qux etiam mortuos suscitantem contums- 
citer ) abusa contempsit? Quid mirum si in cunis 
jacentem Christum sprevere Judzi, quem, cum cx- 
cis vel nova daret lumina, vel repararet amissa, lan- 
guorésque vários salutifero sermone k curaret , ad 
omnia beneficia Domini redimentis ingrati, mendacis 
linguze 6G calumniis incusabant? Quid mirum si in 


venit ad terras, ^ ut nonrelinqueret ccelum. Et inde (* ejus nativitate stellze splendentis indicia neglexerunt, 


est quod virginalem hunc puerum laudant angeli, 
mirantur pastores , ccelum attestatur, venerantur et 
magi, quia mystica ejus nativitas sempiterno gaudio 
el terram letiticavit et coelum. Hunc ergo regem 
eclestium hominumque rectorem, sub carnis myste- 
rio venientem, invidus tremit Herodes, Jud:xa inti- 
delis abjurat. Tremit Herodes infantem regi: digni- 
tatis, quia bonitatem nascentis ignorat, : abjurat 
Christum Jud:a, quem przdicat, quia impietatibus 
suis metuens justi judicis refugit z:quitatem; et scele- 
yum suorum obc:ecata tenebris, sola videre non po- 
test quod omnibus splendet e ccelo : et cum om- 
nium patriarcharum doctrina , ac prophetica sancto- 


in cujus passione, etiam sole lugente, Letati sunt? 


' Quid mirum, si Chald:is adventantibus, hi ! credere 


noluerunt , quos ad fidem veritatis adducere concur- 
gus non potuit angelorum ? L:etemur itaque nos, fra- 
tres, et exsultemus in Domino, festivitatem perennis 
mysterij omni cum gaudio celebrantes; qui nativita- 
tem dominicam mon conjecturis carnalibus adne- 
gamus, sed fide simplici confitemur ; qui Salvatoris 
adventum non nuntiantibus magis, sed attestante de 
super Patre cognovimus; qui Christum Dominum, 
non jam inter cunabula vagientem quaerimus, sed re- 
gnantem veneramur in ccelo Jesum Christum Domi- 
num 9. 


HOMILIA XXIX. 
De Bapiismo Christi I. 
ADMONITIO. 


Quamvis codices Casinenses et Vallicellani hac bomilia careant, eorum tamen vicem supplent alii multi, 
certum de S. Maximo testimonium reddentes. Bibliotheca Vatic. quatuor prestat mss. monumenta, scilicet 


4 Cod. Laurent. 1, Plut. xiv, de ejus manifestatio- 


ne letemur. | 

b Cod. Vat. 4951, signum luminis. 

c Idem cod. Vat., ut non relinqueret celum. 

4 Cod. Casin. 106, intelligunt. 

' * Cod. Vatic. 4951, et Palat. 455, sollicite perqui- 

runt celo monstrantc, 

f! [dem cod. Casin., celo monstrante reperiunt. 

€ Cod. Novarien., superstitiosus. 


bh Codd. Vat. 4951, et Casin., adorabal. Herod»: 
acuebat gladium. | 

i Cod. Vat. 4951, quem etiam mortuos suscilan- 
tem, etc. 

1 Cod. Vat. Pal. omittit vocem abusa. 

k Idem cod., sanaret pro curaret. 

1 Cod. Novarien. 27, hi redire nolueruot, etc. 

m$ Cod. Vat. 4951, subjungit, c«m Patre et Spiritu 
sancto in secula seculorum. Amen, 














239 HOMILIA XXIX. 290 


1267, pag. 185, Palat. 455, pag. 257, 4951, pag. 42, et 189, in quibus S. Moximo episcopo homilia inscri- 
hitur. Eadem inscriptio legitur in Laurentiano 1, Plut. xiv, pag. 71, cui adjungimus duos Augienses xmJ et 
xvi, Lucensem 85, Novariensem 27, pag. 156, et Taurinensem. In hoc codice titulus est : De E ania et 
de baptismo Christi homilia I.. Apposite quidem ; cum S. antistes de manifestatione Christi magis 
lacta, et de portentosa aque in vinum conversione in convivio Can: Galike» primum agat, deinde 
de Christi baptismo. Verum cum duo priora miracula nonnisi leviter attingat, et tertium pluribus 
prosequatur, noe editoribus asseusi de baptismo Christi homiliam inscripsimus. Gymnieus profecto ita habet 

ag. 98, Galesinius pag. 105, Combetisius tom. ll, pag. 80, Cumdius tom. I, pag. 509, Raynaudus pag. 205, 

argarinus in Bibl. Ma. pag. 12, omnes de baptismo Christi scribentes. Hic a notare non omittimus a sancto 
Augustino, atque a sancto Leone Magno, quorum primus sex sermones habet de Epiphania, alter octo, de 
sola manifestatione Christi yer insolitum sidus magis facta, et in eis de vocatione gentium ad fidem pertrac- 
tari ; at de duobus aliis miraculis, quz ab Ecclesia eadem in solemnitate celebrantur, altum silentium conti- 
neri. Peculiarem ergo sibi meretur commendationem S. Maximus noster, quod eleganter et erudite de triplici 
mysterio disseruerit, reconditamque in sacris Litteris doctrinam pro sua dicendi copia et facilitate non tam 
hac in homilia quam in sequentibus palam fecerit. In hoc Graecos Patres secutus videlur, duos nempe Grego- 
rios, Nyssenum et Nazianzenum, qui triplicem Christi apparitionem suis orationibus recoluerunt, diemque 
illum sextum mensis Januarii, diem Epipbaniorum appellarunt. Utrum autem eodem die, quo magi, stella 
duce, ad adorandum natum Dominum pervenerunt, Christus factus quasi annorum triginta baptizari voluerit 
3 Joanne, eodemque die convivio 1n Cana Galike:x interfuerit, et aquam in vinum converterit, dissident inter 
se scriptores, aliqui affirmativam, negativam alii opinionem sectantes ; cum nihil hac de re Ecclesia definierit, 
et solum una die trium illorum miraculorum complexa sit celebrationem. Sanctus Maximus in homilia quinta 
de baptismo Christi apertis verbis affirmativam sententiam tuetur. Et si autem, inquit, ab aliquibus aut unum, 
aut aliud ex his [actum esse credatur, ego tamen ea omnia evenisse credo ea die, atque unum in altero contineri, 


ARGUMENTUM. — Paucis colligit S. doctor, p supe- À pentia alienigenarum corda permovit ; cum illum Ju- 


rioribus homiliis complexus (uerat de Epiphania 
Domini, esique hec illius fere tora de baptismo 
Christi oratio, ex quo clarius illuxit divinitas ejus. 


Complura nobis, fratres, atque diversa festivitas 
presentis diei salutarium mysteriorum sacramenta 
multiplicat. Nam, sicut posteritati su:e fidelis man- 
davit antiquitas, hodie Salvator humani generis co- 
lestibus * ostensus indiciis, a Cbaldxis est adoratus 
(Matth. n). Hodie Christus beati Joannis ministerio 
fluenta Jordanis benedictione proprii baptismatis 
consecravit (Ibid.i). Hodie etiam invitatus ad nup- 
lias divinitatis suze potentiam manifestans aquas in 
vinum, aquas, inquam, $7 vertit in vinum, hoc est 
quas sanctificavit in baptismo, nobilitavit in nuptiis 


daicum populum, cui mare divisum, cui prebitum 
manna de nubibus, nec ignea potuerit et ipsa de cos- 
lo micans columna convertere. Sed jam ad Christi 
baptismum properemus : Venit, inquit, Jesus ad Jor. 
danem, ut baptizaretur a Joanne; eui ait Joannes : 
Ego a te debeo baptizari; et tu venis ad me (Matth. 
11)? Ego utique a te debeo baptizari, quia mibi est 
ex paterna prevaricatione corruptio, et tbi in pa- 
terna * majestate communio. Ego in hunc mundum 
carnali sum parente profusus ; tu vero huc ab inge- 
nito Patre Unigenitus advenisti. Me viri et feminze 


. paturalis copula procreavit; te autem Altissimi obum- 


brante virtute, veneranda nobis virginitas € dedit. 
Ego terrenum animal, tu Agnus Dei ; ego peccati lege 


(Joan. n). Tria quidem hzc, fratres, unius ^ fidei my- B mortalis, tu autem adversus peccata veniens nescis 


steria recensemus, sed qux» per unum Dominum di- 
gnatio Trinitatis implevit. Neque enim aliquando in 
operatione virtutum abesse sibi unitas potest, aut 
Unquam separari ab invicem poterit, quod deitate est 
indivisum. Denique, cum baptizaretur Salvator, non 
se deesse Unigenito Pater in voce prodidit, Spiritus 
in columba. Non ergo miremur, fratres, « quibus in 
fide est Trinitas, si tria unum nobis diem mysteria 
consecrarunt. Hodie itaque, ut diximus, magus per 
stellam reperit quod Jud:zus credere noluit per pro- 
phetas. Hodie gentilitas edocta de celo Redempto- 
rem mundi inquirit ut regem, muneratur ut fortem, 
adorat ut Deum. Et quam recte, carissimi, in testi- 
monium nov: nativitatis, nova 4 terris stella resplen- 


sübjacere peccato. Et post omnia, ego factus sum 
redimendus a te, tu autem natus ut redimas. Cui di- 
gnatus respondit Jesus : Sine modo : sic enim decet 
nos implere omnem justitiam (Ibid.). 1d est, omnia 
quidem vera sunt, quee memoras : 8 sed hzc mei 
adventus est ratio, ut, quia sub lege factus sum, ordo 
legitimus suppleatur. Veni enim, non ut mihi vive- 
rem, cui vita z**terna cum Patre est, sed ut conditio- 
nem vestr: mortis € auferam. Et hoc est justissimum, 
ut, quia totum suscepi hominem, per omnia trans- 
eam hominis sacramenta. Et revera, fratres, quo- 
modo pro nobis Christus ad baptismum -non veniret, 
propter quos etiam corpore: circumcisionis non vita 
vit injuriam? Unde et Joannes salutare mysterium 


duit, cujus utique Judzorum gens perfida nec radium G recognoscens, non jam Dei Filium, ut Baptista san- 


(ccultare possit, nec abscondere veritatem ; neque 
ulla jam per eos poterat locum habere maligne in- 
terpretationis obscuritas, ubi ccelum ipsum univer- 
surum oculis sidereo lumine credenda fulgebat. Et 
quam hoc mirabile, quod exiguus stelke radius stu- 


* Cod. Vat. 189, celestibus ostensis indiciis. 

b (dem cod. unius diei rper 

* ldem cod., in quibus est Trinitatis. 

4 Idem cod. omittit terris. 

* Cod. Laurent. qui supra, et (ibi in. paterna 


suffi. 


etificat, sed ut devotus minister coelestibus obtem- 
perat imperatis; nec enim poterat non obedire ser- 
vus domino, przco judici, regi miles, precursor au- 
ctori. Atque ut h»c omnia Divinitate agi plenius 
perfectiusque propheta dignosceret, in specie colum. 
necessitate communio. 

f [dem cod. Laur, veneranda nobis virginitas 
edidit. 

€ Cod. Novarien. 27, auferrem. 


—-—- L] 


201 


S. MAXIMI TAURINENSIS . 


A 


293 


h:;e sanctus se Spiritus videri dedit, et in voce ser- A vit in carnem? Quid mirum, si ejus jussu aqua me- 


nionis Pater audiri : ait enim : Hic est Filius meus 
dilectus, Ín qio mihi complacui (Multh. vi). Videte et 
intendite, fratres, quantum gratiz de divina digna- 
tione mortalitas consequatur : nam ut sacratissinia 
redemptionis tiUslrz tiysteria confirmeritdr el ot rma- 
nifeslius zetérna nobis Trinitàs 4 revelaretur, baptizà- 
tur Filius is Jordane. Spiritus sanctifleat saeramen- 
tuti, Pater aperit veritatem. Superest jam ut tertia 
devotionis hujus caritati vestr:ze causa clarescal. 1o- 
die nihilominus, ut perbibetur a. patribus, Dominus 
Jesus in Cana Galiltexe de b aquis effecit vinum (Joar. 
n). Nilill a. vobis est, fratres, in hujusmodi mirabili - 
bus de Creatore cunctandum ; qui enim in exordio 
mundi * dedit esse aquas, in fine quoque mundi quod 


liorem proficit in saporem, cujus operatione, cum 
amara exset, ? ia. inyrrha bibituris populis ligno me- 
dicanté dulcátà est; cdjus Imperio etlarh, ut. sitienti- 
bus in eremo non deeseet, ooncita € prosilivit e pe- 
tra? 89 Et ibi ^ quideth adu proeedit o saxo, ubi 
adliuc figura spirítális est poctili; liic vero per Chri- 
atum eflicitur vipum, ubi jám vera ei bibentium sa- 
lus. Guid igitar, fratres, hoc ketios die, quid hac so- 
lemhitale sáttatlüs, it qua partum virginis, qui late- 
bat in cunis, stella fulgentior geutibus ! coruscavit; 
in qua Unigenitum Dei in sanctificationem sui Jorda- 
rii$ tindà suscepit, hoiho Spiritami sshotumi vidit, Pa- 
trem mundus audivit; 96) in qüá etia sobrio illo 
& vini trirabilis jocnlo peccatis ebrium mortale genus 


voluit fecit ex aduis : majoris nempt majestatis est f$ visitisse se Christus ostendit? Bt ideo, earissimi, in 


4 creare qux non erant, quam creata mutare. Et quid 
Inirum, si ad pgseeeptum Domini sui aqua transivit in 
vinum cujus nutu * salubrium fomenta imbrium et 
ipsa vitii genririx dva nüttititt? Quid mitum, si Do- 
mirus omnititi proptet horiinerti aquas vertit in vi- 


ntn, qui dt Hominem coridetet; tettam trarsforma- 


. HoMILIA XXX. . 
De Baptismo Christi H. 
ADMONITIO 


.. Ex Taurinensi codice plane constat S. Maximuni homilias iriginta edidisse de baptismo Christi. Harum 
perpauc:e supersunt, nec est earum servatà salis inlegrilas propter vetustatem. (fuám nunc damus-e codice 


! 


abbatie Sancti Dalmatii exscribi eur&vithus, qtio in eodice est 


spiritualibus donis, lubric:e tartils voluptáte deposita, 
epiritualiler gaudeamus, ut tenebras cordis nostri 
lumen stelle celestis irradiet, benedictio paterna 
vocis illusiret, el ssldtàré nos vinim Christo propi- 
nante Lxtificet. . 


e baptismo Christi homilia quinta ; in Tauri- 


nensi autem eodice numero est octasa, ioscribiturque De eadem Epiphanig et baptismo Christi. Stylus, sen- 


tentiarum constans conformitas , adducendorumque locorum sacre 


nonnisi Maximo acceptam referri oportere. 


cripturz» ratjo argumento sunt eam 


AnGUMENTUM. — Ghristus , qui non tam Sálvator C, regeneratus. Ita enim infinita sua sapientia disposuit 


quam mugister sanclitalis advenerat , salutem. in 
aplismo tnslituit, el precessil exemplo irí eum cre- 
diluris, t regenerationis lavacro a peccatis münda- 
rentur; ei justificationis gratiam compararent. 
LÀ 
Ex Evangelio, fratres, nuper audivimus, Dominum 
nostrum Jesum Christum ad sacra Jordanis flueuta 
baptismi eausa venisse, seque in eodem flumine my- 
steriis ccelestibus consecrari voluisse; quod quidem 
quare ipse praestiterit, mirari gon debemus. lpse 
enim primus, quod cmteris faciendum imperabat, 
exsequi voluit, ut veluti bonus magister doctrinam 
&uam non tam verbis imsinuaret, quam actibus etiam 
ipse exerceret. Hc autem ommnja bac die fuisse 
peracta manifestum est, idque ex ipsa etiam possu- 


Dominis, ne longe inter se hominum vota distarent; 
auque adeo in uno eodemque tempore, quem genitum 
homines gratulabantur in terra, sanctificatum Lzeta - 
retur in celis : ut qui partum Virginie, nuntiantibus 
angelia, jam possidebant, ut Dei Filium, coelis testan- 
tibus, retinerent, certique essent verum Dei esse 
Filium quem Virgo pepererat; illum enim ut Deum 
Divinitas ipsa agnoscebat. Novi enitu partus nova 
merentur obsequia. lbi cum secundum hoginem 
nascitur, mater Maria eum $uo sinu circumfovet; hic 
cum secundum mysterium gignitur, eum Deus Pater 
8Ua voce complectitur. Ait enim : Hic est Filius meus, 
in quo mihi complacui bene, ipsum audite (Matth. u). 
Ergo mater in partu molli illum blanditur gremio, 


mus ratione .eolligere. Ratio enim exigit ut post p) Pater vero in baptismo pio illi testimonio fabulatur. 


Natalis dominici diem, etsi interpositis ennis, eodem 
aulem tempore ista sequeretur festivitas, quamque 


etiam natalem appellandam puto. Tunc enim naius 
est hominibus , hodie renatus es& sacramentis. Tunq 
per Virginem editus est, hodie per mysterium fuit 


* Cod. Vat. 189, réveletur. 

^ [dem cod. Vat., de agua. 

c [dem cod. Vat., esse fecit aquas. 

4 Idem cod. Vat., creare, quod non erat. 

* Cod. Laurent, cujus nut Joiehló wmbrhu. 
Ilem cod. Val.; Novàrlen. veró cod. legit, cujus 
nutu. salubrium fomento imbrium propter hominem 
aquas vertit. in vintitn? (Qui ut hominem conderet, 


Mater illum magis adorandum ingerit, Pater colen- 
dum gentibus manifestat, Venit igitur Dominus hodie 
3d baptiamum, e& corpus suum voluit aqua dilui. 
Dicet fortasse aliquis : Sj sanctus est, quare voluit 
haptizari? Audi ergo : ideo baptizatur. Christus non 


terram transforburvit, ete. 

( ldem sod. Vpurent,, in qoari bibitwris populis. 

s idem cof . Lal concita Pepe e petra. 
em cod. Laurent., Et ibj quoniam Moysem 
aqua pbcodi bird. — e" ibd 

1 Idem cod. Vat., dent(bus deefaravit. 

i Idem C8. Vatic., sobrfo ilfo vino mirabili, pocuio 
peccult, etc. 





$95 


BOMILJA XXXII. 


294 


ut sanctificetur ab aquis, sed ut aquas ipse sanctificet, A homines nubes operiebat, unda portabat. Hasc autem 


et purificatiohe sui ffüénta purfficet illa qux tangit. 
Consecratio enim ChFisti consecratio est ma]or ele- 
menti. Nam cum Salvator noster abluitur, jam tunc 
in nostri baplisma tota àqua mundatur, et purificatur 
fons, ut secuturis postmodum populis lavacri grau 

ministretur. Praecedit ergo per baptismum , dt Chfl- 
stiani post eum confilenter populi subsequarttür. Ál- 
que ita columna iguis per mare Rubrum pracessit, 
91 vt quod monstrübat iter !illj Israel intrepide 
sequerentur; et ipsa prius per aquas gressa est, ui 
post se venientibus viandi semitam przpararet. Quod 
quidem, uti Apostolus (I Cor. x) ait, baptismi myste- 
rium fuit. Et baptismum plane quoJammodo erat ubi 


omnia operatus est Christus Dominus , idem qui et 
modo : qui sicut tunc per mare Rubrum filios lsrael 
in ignis columna precessit (Exod. xui); itg nunc per 
baptismum Christianos populos ig corporis sui Gf 
columpa precedit. Ipse, inquam, illa est columna 
dux tufié Bequentium oculis lucem przstitit, modo 
verü lümibH credentium oculis suppeditat; tunc in 
fluentis undarum semitam solidavit, ngnc in baptismi 
lávácru fldél tivstrt: vesilgid córtoborat : per quàm 
füdem qui istrepidus ambnlaverit , perseemiorent 
JEgyptieni noh timebit, &tjGe ad coslesthi regnt per- 
veniet, si fidém , quam tuitet, bonis operibüs confr- 
mabit. Explitit. 


HOMILIA XXXI. 
De Baptisrha Christi I1. 
* .— ADMONITIO. 
Qus de supetlore honiilia Matimo aseribenda atiitnadvertimus, éadem ih hánc satis ape cadunt. Itaque 


non dubito quin hujus etiam a&uctor idem fuerit antistes Taurinensiam. Hane nose 


Sancti Dalmatii duobus 


dicibus abbatl 


atque ex Taurinensi accepüunus. Uterque Sancii Dalmatii eam inscriptam: refert 


hoc modo : Item et de baptismo Christi homilia 111. Taurinensis vero : liem et de Epiphania et bapismo 


Christi homilia XXX. 


AncuuENTUM. — Joannes Baptista de Christo ad eum B qui rex es et dominus dominantium ad tuum venis 


accedente, ut baptizaretur, praedicat turbis, ipsum 
esse justificationie auctorem; eum sit Agnus Dei , ad 
hoc missus, ut tollat peccata mundi. 


Ante dies aliquot , fratres , prosecuti sumus Domi- 
num nostrum Jesum Christum nog jam sul causa 
baptizatum esse, sed nostri; cum enim ipse nulla 
peccata fecerit, Sed tamen ideo ad Jordanis fluehta 
venit, ideo peccatorum illi tube, que ad Joannis 
baptisma aecesserat, se immiscuit , tum ut Jordanis 
sanctificaret aquas, tem ut nos ad baptismi lavacrum 
invitaret , et vos przcipue catechumenos , qui sine 
baptismate paradisi gaudia non potestis consequi. 
lique etiam credidit beatissimus ille Cliristi Baptista 
Joanpes. Nam ut Christum ad se venientem vidit, 
ecce ad illam conversus peccatorum turbam, qui ad 


famulum? Tu qui sanctus es ad peccatorem descen- 
dis , ut ab ipso baptizeris? * Et tanti officii miiniste- 
rium Christo ipse recusavisset, nisi ipse ili id ut 
praestaret jussissel. Sine modo , inquit sermo divinus 
qui ante leetus est; sic enim decet nos implere omnem 
justitiam. Ego a ie debeo baptizari (Matth. u). Baptis 
zalur ergo a Joanne Jesus, uon quidem sibi, sed nobis. 
Baptizatur a creatura Deus, a servo dominus, ut ipse 
impleret omnem justitiam. 5i igitur ille, qui peccatum 
non fecit, baptizaius est ; quare et nos, qui peccato- 
res sunius, baptizari non debemus? Bi Christus , qui 
ipsa eru& eastitas, sebrietas, innocentia, secvi sui 
veluit tingi hap&issaate, our et noe,» quibus exuberans 
est sarcina peocaterum, non mesadabimur ad skiotem? 


ipsum venerant, ut baptizarentur, dixit : Ecce Agnus C Faciamus igitur quod ipse veaerabilis Christi Ba- 


Dei : ecce qui tollit peccatum mundi. Ecce nempe illum, 
qui peccatum nunquam fecit. Ecce Agnas Dei. Ecce 
hic tollit peceata mundi. Ad ium igitur currite. Ab 
ipso bÉbtiemum suscipite. Potens est enim ipse pec- 
cata vestra mundare. Àb ipso et ego cupio baptizari. 
Atque id revera optabat Joammes, unde Christo dixit : 
Egó a te debeo baptizari, et tu venia ud me? Hoc est, 
tuqui Deu$ e$ ad tuam descemdis credturam? Tu 


ptista in se &eri optabat, et non obtinuit. lile Cbristi 
baptiema cupiebat, ille ab ipso baptizari volebat, et 
tagen id obtinere non meruit. Nobis sponte offertur 
baptisma ; baptizemur igitur; nam ipsé etiam Salva- 
tor noster, ui amnia legis mandata, quam ipse dede- 
rat, adimpleret, voluit baptizasi; sicot alibi etam 
ipse dixit: Nom veni legem soivert, sed. adimplora 
(Matth. v). Explicit. 


HOMILIA XXXI. 
Be Baptismo ChHett 1V. 
ADMONITIO. 


93 Homilix hujus nonnisi pars hzc exigua e &odicibus Sahel Palmatii et Taurinensi describi potuit. Nam 
partes reliquie exciderunt, nescio cujus hominis culpa, qui ex codibibus iisdem folia duo detraxit. In Dalm :. 


tiano inseri 
homilia X1V. 


itur : ltem et de baptismo homilia IX,in Taurinensi : Item et eadem Epiph., et de baptismo Christi 


AnctuENTUM. — Ez hisce paucis intelligitur sanctum ]) virtus ex lectione quam modo audivimus evidenter 


laximum hac in homilia de manifestatione divinita- 
Us Christi in convivio Catus Galilem, dequo. ejua 
baptismate egisse. 


Salvatoris Domini nostri Jesu Christi omnipotens 


colligitur. (uanivis eniin omnipotentia illius , qua in 
priacipio rerum una cum Patre et Spiritu sancto co - 
lum ex nihilo efesvit et tert&th, latere. viderettit in 
homine, quéi pro nostra assumpserat redemp- 


* CJ. Taarin., Et suncti offic ministerium recusavisset Joannes, nisi. ipse illi, id ti preilaret, jubebat, ctc, 


- 
* o— 








255 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


tione, suis est evidenter discipulis manifestata. Nam A que aquas convertit in. vinum. (Desunt ín originali 


cum adnuptias veteris instituti venisset in Cana 
Galilze, et derepente convivantibus defuisset vinum, 
ipse, qui nuptiis illis non erat dedignatus adesse, 
nuptias quoque illas miraculo voluit comprobare, at- 


HOMILIA 


duo folia, deinde ita concluditur :) Ut ab omni mundi 
hujus inquinamento liberati ad celestia regna perve- 
nire possimus, ipso adjuvante, qui regnat in szcula 
seculorum. Àmen. ' 


XXXIII. 


De Baptismo Christi V. 
ADMONITIO. 


Ex codicibus Taurinensi et abbati: Sancti Dalmatii constat hanc item homiliam ascriptam fuisse Maximo. 
Àc stylus quidem sententiarumque contextus, ac continuatio ejus fuisse auctorem Maximum demonstrant. In 
Taurinensi codice ea est 29 homiliarum : De Epiphania et de baptismo Christi : in Sancti Dalmatii vero V de. 


baptismo Christi. Is titulus visus nobis est aptior. 


ARGUMENTUM. — Commemorato primum triplici Epi- 
phanie mysterio, peculiarem de baptismo Christi 
sermonem instituit S. Maximus, magnaque gratia- 
rum munera ab ipso promanantia disertissime ex- 
planat. 


Credo, fratres, intellexisse vos pradicationem 
meam in die sancta Epiphaniz, et vos pracipue ca- 
techumenos, in qua dicebam tunc nonnullis asseren- 
tibus Dominum nostrum Jesum Christum stella duce 
venientibus ab Oriente: magis fuisse adoratum; aliis 
autem dicentibus eum aquas tunc in vina mutasse ; 
quibusdam demum confirmantibus illum ea die fuisse 
in Jordane a Joanne baptizatum ; in omnibus tamen 
Filium Dei credi, in omnibus esse nostram veram 
festivitatem. Etsi autem ab aliquibus aut unum, aut 
aliud ex his factum esse credatur, ego tamen ea om- 
nia evenisse credo ea die, atque unum in altero con- 
tineri. Christus enim Dominus noster, cum naturam 
reparaturus humanam in hunc mundum venisset, Ju- 
daos, e quorum semine secundum carnem natus 
erat, prius certe vocavit ad vitam. Sed tamen gentium 
populum, prout pluries sanctitati vestre intimavimus, 
in cxeca sua infidelitatenon dereliquit. Nam qui cun- 
clos ab zeterna morte sua incarnatione mirabili de- 


flendaque morte liberare volebat, omnes quoque ad. 
venerabile fidei sue lumen evocavit. Àngeli igitur. 


pastoribus natum manifestant Redemptorem; nova 
tamen stella ad ipsius sacra veneranda cunabula gen- 
tes invitat. Veniupt pastores in Bethlehem ; et cum 
muneribus magi ad ipsius cunabula currunt. lllum 
venerantur pastores, adorant quoque et magi. In ejus 
nativitate insanus tremit Herodes, superba Synagoga 
pavet ; gentilitas vero exsultat, et gaudet suum ali- 
quando advenisse Salvatorem: Et revera Judzis sua 
in infidelitate dimissis, ex gentibus 98$ crevit Eccle- 
sia. Nata equidem bac die est gentium Ecclesia, quia 
per illam lucidissimam stellam tribus illis in magis 

ad veri luminis agnitionem est evocata gentilitas. 


Crevit autem, quia hac die etiam salutaris lavacri a 
Christo Domino instituturh ést sacramentum. Hodie 
enim, ut antiquorum nos docet veneranda traditio, 
ad Jordanis fluenta Salvator noster accessit. Hodie 
qui erat sime peccato, inter peccatorum turbas, ut 
baptizaretur, ad Jordanem accessit. Hodie demum 
Redemptor noster in Jordane baptizari voluit, suum- 
que vicissim sanctificare Baptistam. Baptizatur igitur 
in Jordane Christus, et Jordanis aquas suo bac die 
sanctificavit baptismate. Sed quid dico Jordanis? 
Universam enim aquarum substantiam, qux» ubique 
est, suo sanctificavit baptismate. Ecce ergo quomodo 
in hac sanctissima die et Ecclesia ex gentibus in ma - 
gorum vocatione est congregata , et quomodo etiam 
in Christi baptismate est spiritualiter renata, et quo- 
tidie renascitur. Quotidie enim ad regenerationis vi- 
tam ipsa transit 96 Ecclesia, quoties ad baptismuni 
catechunienos recipit. Ante lavacrum enim infirmus 
est catechumenus * ; suscepto autem baptismate, et 
Trinitatis acquirit notionem, et fit constans atque fi- 
delis, nec amplius, uti aqua quam hodierna die Chri- 
stus Dominus invitatus ad nuptias mutavit in vinum, 
pallens est. nulliusque saporis ; nam suscepto baptis- 
mate fidelis evadit atque mutatur in vinum. In vino 
enim sancti Spiritus significatur gratia, prout etiam 
ipse Salvator noster asseruit, cum dixit in utres 
novos vinum novum esse condendum (Matth. 1x). 
* Ecce igitur quomodo in hac sacratissima die per 
nove stellxe coruscationem ad fidem conversa est gen- 
tilitas. Redemptor noster pro cunctis regeneraffenis 
salutare instituit lavacrum ; et quare hac eadem die 
aquarum substantiam convertit in. vinum. Tantam 


. autem gratiam Christus Dominus noster suo contulit 


baptismati, ut non tantum suum sanctificarit Bapti- 
stam, sed et Jordanis fluvius ipse conversus sit re- 
trorsum. Explicit. 


HOMILIA XXXIV. 
De Baptismo Christi VI. 
. ADMONITIO. 
Maximo preclara hzc homilia omnium editorum consensione ascripta est. Consonant his manuscripti co- 


* In cod. Taurin. legitur : Ergo in hac sacratissima 
die per now stelle coruscationem ad fidem conversa 
est gentilitas tribus illis in. magis. Redemptor noster 
pro cunctis salvator regenerationis lavacrum instituit, 
atque aquarum substantiam convertit in vinum. Tantam 


' Quare hic loci sanctus Maximus dixerit catechu- 
menos notione sanctiasim:e Trinitatis carere eamque 


autem gratiam suo contulit baptismati, ut et suum san- 
clificavit Baptistam, cunctisque illud suscipientibus, 
atque ea qu&& ipse dedit; mandata servantibus, vitam 
pollicetur eternam. ] 


illis tradi cum baptizati fuerint, in adnotatione ad 
primum tractatum de Baptismo rationem reddam. 


| 


* 


* 


! 


e poa eU 


291 HOMILIA XXXIY 198 


dices Vaticani duo ; Belgici duo, Martinensis et Camberonensis; duo etiam Casinenses. Subalpini quatuor, 
hoc est Taurinensis, Sancti Dalmatii, Vercellensis et Novariensis. His accedunt Augiensis, Lucensis, Valli- 
cellanus, Florentinus, Àmiatensis. Monachi Benedictini congregationis Saneti Mauri, cum eam e sermonum 
sancti Augustini serie expunxerint, transtulerintque in appendicis numerum 154; tum confessi ultro sunt, 
eam non in editis modo ejus operum collectionibus, sed in manuscriptis etiam exemplis asseri sancto Maximo 
antistiti Taurinatum. In codice Sancti Dalmatii multa sunt hac homilia comprehensa, qux jam publicatis non 


congruunt. Eam nos in adnotationes ad pag. 95 seqq. rejecimus, ut a lectoribus conferri commode cum 


vulgatis possit. 


AncuMENTUM. —  Síafwitur differentia. baptismatis A baptizat ad vitam : illum sequimini, illi credite, ab 


Christi a baptismo Joannis. Hujus lavacrum d 
tere non polerat peccata, nisi fidei, et penitentia me- 
rito; cum baptismus Redemptoris culpas abluat ex 
se ipso, et justitiam largiatur. 

Licet, fratres dilectissimi, de solemnitate diei hujus 
veterum sit diversa traditio : una tamen sancta» de- 
volionis est fides. Et quanquam nonnulli hodie Do- 
minum nostrum Jesum Christum, stella duce ve- 
nientibus ab Oriente magis zstiment adorotum ; alii 
autem asserant eum aquas in vina mutasse ; quidam 
vero baptisatum illum a Joanne contirment, in omni- 
bus Dei Filius creditur, in omnibus est nostra [ Al. 
vera festivitas] festivitas. Nam quod magis utique 
gentilibus et adorare Dominum, et munera offerre 
conceditur, gentium est przefigurata vocatio ^; quod 


illo lavacrum salutis tota mente supplices postulate, 
a quo et egp ipse Baptista vester cupio baptizari. 
Non renuit quidem Jesus testimonium vacis hujus ; 
sed qui per ordinem vellet universa complere nihil- 
ominus baptizari se expetit a Joanne. Tum Baptista 
devotus baptizandi sui potentia tremefactus, ait : Ego 


, 4 te debeo baptisari, et tu venis ad me (Matth. wi) ? 1d 


est quoniam ego creatura sum, tu Creator; 88 ego 
servus, tu Dominus ; ego figura, tu veritas. At Jesus 
ait: Siue modo: sic enim decet nos implere omnem 
justitiam (Ibid.). 1d est, quid nunc ista commemo- 
ras? propositum susceptz humilitatis implenduin est. 
Tunc ille, qui. presumere formidabat, velociter pa- 
ruit precipientis imperio. Baptizatur ergo Jesus non 


vero fluentis Jordanis baptizatur Christus, aqux» B sibi, sed nobis; baptizatur, non ut purificetur aquis, 


nostro baptismati consecrantur. Oportet itaque, 
carissimi , ut aliqua nunc de ipso baptismate 97 
sanctitati vestre , prout Dominus donaverit pro- 
feramus; ut simul et humilitatem Salvatoris no- 
stri et mysteriorum gloriam agnoscatis. Prwdicabat 
in deserto Joannes baptismum peenitentize [Al. populo 
in remissionem peccatorum] populo peccatori. Non 
quo crimina commissa deleret, sed quo emendaret 
errantes, Nam remissio peccatorum Christi graltize 
servabatur. Confluebat ergo ad Joannem desiderio 
lavacri diversorum copiosissima multitudo; ^ quorum 
essent tam scelerati actus, vita tam perdita, ut eos 
venerabilis Baptista vipereo semini compararet. Inter 
hujusmodi homines ille virtutum ccelestium Dominus, 


sed ut aquas ipse sanctificet ; baptizatur novus homo 
ut novi baptismatis constituat sacramentum. * Aperti 
sunt, inquit, celi. Jstimo ut in coelestibus esset 
miraculum de iis quz gerebantur in terris, sicut ait : 
In quem concupiscunt angeli prospicere (11 Petr. 1). 
Quomodo enim poterant non mirari virtutes cclo- 
rum, et dominationes , cherubim et seraphim, cum 
viderent Dominum Sabaoth in fluvio ab homine ba- 
ptizari? Ut autem Joannis attestatio etiam celesti 
testimonio confirmetur, vidit Spiritum sanctum cor- 
porali specie, quasi columbam descendentem et manen- 
tem super Jesum (Joan. 1). Audit et Patrem dicentem: 
Hic est Filius sheus dilectus, in quo. bene complacui 
(Matth. m). Advertite, fratres dilectissimi, quanta 


ille qui respicit terram et facit eam tremere, Christus ( nobis in baptismate Domini nostri 4 Jesu patefacta 


Jesus non dedignatur humilis et quietus ad servuli 
sui baptismum properare. Sed quid mirum de man- 
suetudine Salvatoris, si se prophetze suis manibus in- 
. elinavit, qui se ab inimicis suis passus est crucifigi ? 
Quo properante ad fluvium, talem Joannes circum- 
stantibus turbis erupit in vocem : Ecce Agnus Dei, 
ecce qui tollit peccata mundi (Joan. 1). Hoc est dicere : 
Cessate jam, cessate a baptismo meo, quo poeniten- 
tia suscipitur : ecce Baptista, per quem crimina dimit- 
tuntur. Desinite ulterius a conservo vestro baptizari 


sit gratia, quam subtili sacramento Trinitas se hodie 


' homini revelavit. Pater enim auditur in voce, Filius 


manifestatur in homine, Spiritus sanctus diguoscitur 
in columba. Quam mirifico autem mysterio Doininus 
noster Jesus Christus, vel tactu corporis sui, vel trans- 
itu glorie sue omnem ad momentum creaturam 
sanciificat, vivilicat et. illustrat ; aquas enim conse- 
crat, dum baptizatur ; terram sanctificat, dum sepe- 
litur; mortuos suscitat, dum resurgit; coelestia glo- 
rificat, dum ascendit ad ccelum, et sedet ad dexteram 


velle : presens est Dominus omnium nostrorum, qui D Dei Patris *. 


EADEM HOMILIA . 
EX CODICE OLIM SANCTI DALMATII. 


Etsi, fratres, de veneranda pr:esentis diei solem- 
nitate veterum Patrum varia sit atque diversa tradi- 


tio, una tamen in omnibus sincerz devotionis est 


* Codex Vatic. 1257, Quod aque trans[ormantur 
in vinum religionis nostre designatur arcanum ; quod 
tero, ete. 

» [dem cod. Laurent., confluebat ergo ad Jordanem 
desiderio, etc. Cod. Vat. 1967, quorum esset tam sce- 
leratis actibus vita perdita, ut eos, etc. 

* Cod. Vat. 4951 omittit h:ec Scripture verba. 


PaTRoL. LVII. 


fides. Quamvis enim quidam Dominum nostrum Je- 
sum Christum a venientibus ab Oriente magis ho- 
dierna die credant fuisse adoratum, asserant alii hae 


4 Idem cod. Laurent., in baptismate Domini nostri 
Jesu Christi atefacta, etc. 

* Idem cod. Vatic. addit cum quo vivit, et regnat in 
unitate Spiritus sancti Deus per omnia secula scculo- 
rum. Amen. Eodem h:ec recidunt, alque ea quze con- 
tinentur Cod. casin. num. 106. 


109 





shes. gBé^* 


Joannes baptism. poniterille foro fieceztonl; 
erct (gutentorim 


Viperihü Semini divinus Mle Baptista conjpararet, 
€hristes Dorhirus se inilifilcere (dn. csl edianátus, 
et sertüli eei iiaiitus ae frolifibre bón exabmit. Quo 
properante ad fluvium; $alem, cirewmnskantjbls turbis 
mirábiindus Joannes erupit. in yocem : Ecce Agnus 
Dei, eceé doi t0lltl péetüta: fidi (Joun. i). Hc ez 
dieere : Cessato jdth a Bapt ig fiRfo, qu (cestlceis 
incoppit, Ecce ille Bagtista tSt a quo erimiua. dinbit- 
fuitür. Desinite ultérius conservi vestri exoptare la- 


s. MAXIME TAURINENSIS 
die illum a éjanne bapti£utinh fulstH : gquam Bethütti & vacram ad Vesitién rdi pure nié &sl i 
$ 


9IPO 
baptizat 
tiíint, ini adhiréte. lis 
l flé; düstetnque jussérjt facite, 
db Ho tetrilti sAluétre fa derum supplices déposcite; 
hà efl Baptistà eéslbf àB év etiánt tuplb baptizari. 
BFhfn tle Vocis t&&tiirionlarn Jestiá noti ténuif ; sed 
Qu! per ordiiietm Vfebat aniversa Pompleti a Joaune 
suo expetit baptizari. Ait enim illi Jesu$: Sine modo : 
die enim dicet os ittplere omnii justitiomW (MH vit). 
Hoé est; quid rlune isa comméatorsó? Suscepti: hu- 
militátis proposiLurh inrplegdum est; ef tome ille qui 
pr:esulnere formidátrat, véloeiter purait. praxiptentis 
imperio. Baptizatur ergo à Joanne Jesus non sibi,. 
sed nobis. Baptizatum nop. ut. purificetar aquis, $ed 
ut aquas ipse sanctificet. EL tunc aperti suut ei coli : 
sitit enim eteforüm | virtütes  fnirat:i sunt in 
flitia Bonrihemt Satiseti; Tude. Siiriturtr: €xhietum 
corporali specie, duasi tolumbdm: descendentem, 
el manentein. super eum yidit, Joannes ; audivit 
quoque ét. Patrém dicentetüi : flic est. Filius meus 
dileciis , in. qo. mihi complithi Péhà. (IBid.). Ecce 
ergo nune, frattes, quantd. nobss li hogtri 
baptismate gr9tia si$ patefaotq, quam sfbtit sa- 
éóraménlo Trinitas universa se homini manifestavit. 
13i voce eft Paler atiditat : Fifiüs aülém manife 
ststür im ltomme : Spirittis dulesti Sanctus irf colitnba 
dignoscitur. Quam vero mirabil: mysterio idéim Do- 
minus et corporis sut tactu et glorix sua transitu 
onem in mettientó Gesturàm  sànctifical, e£ vitali 
lnce illustrat; fluetitH etit orti 16 ido Bilbtitiriate 
conseeravit. Explicit. 


HOMHAA XXXV. 
e Paprisino Cliristi V1 
ADMORITIO. 


- 9 Est in editis hujus homjlie ingeriptio : De gratia. Christi; secus dtque cbdices aras, 
mus de Daptismo Christi in ea copiose agit, non de gratia; ei unus 


postutent, resque ipsà erai. Nam et Ma 


otii cst eorttii, (duds Vidititüs éodek 


àrtínénsis, in dá de gratia Christi légatur inscriptio. [taqu 
eodieem Taurineinsem bar de Bapts&ttu Chfisli Wsctipsiras, Codd. Vdt. 19267 ct 4991, et Vat. fteg. 125, Ca- 
sin. 106, Florent. Laurentianz biblicth. jt, Plat. xev, Lucensis 85, Lambaéei., Modoet: E m. 


omnes 
juxta 
ovdfien. 7. 


Tituluiii pricferunt dé Epiphania, vel in Epiphania, guod dicta homilia eadem, fuerit die Epiphaniorifni, quo 
h 


die peragitur buptismti 


est, et adducendorum locorum sanete 
quidem videtur, ratio. 


-— 


Isti doléiiitss. Füére qui banclütm Awubrosiunr 
Errarunt. Nihil ebidt od a. Auulosti StyTO HiStaniirs. Matimd certe accepta referri dehe 
Fifture, séntentiarmh ue coutetendatài éa3efn itó, 


ujus homilji auctorem fecernut. 
et, cujus idem stylus 
rotis 


haccntvTI.-—Nonmilla áningit Wasibs de eircitii- (] cánktuth (Exod. xim, 2; Lic. i, 2 el prb illo, fra- 


cisione, cui se subjecil Dominus, ut se verum hopit- 
nem, et legis Mosaicg observatorem ostenderet. Ite- 
vtm. ifà bapgtisu Cliristi sertiiónemi inslaurat, él ex 
néhniralili ejus demibstuna pheiciá?d cáviulit dittnf- 
tatis adorande arywmenta. 

Redemptionis nostra auotor vterrut, ommipotens 
Dominus, Unigenitus Dei * vivi inseparabilis setper 
permanens apud Patrem, iltà pro róbis perfectum 
suscipere dignatae est hominem Ma quod Deus erat 
exinanivit in semeltipse, ut per omaia legalium san- 
etiouum sacramenta (ransivet. Nam wi primum beatib 
Matris sancto processit ab utero, circummisienis si- 
graculo dedicatur; sive ut indubitatam carnie suse 
ostenderet veritatem ; sjve ne eum ^ alienigenam 
alumna circumcisionis plebs Judaica declinaret. 100 


t6; Holotaustirit e jitiationis offertur, qui omnium 


 Jrostittiutll $ordes porgaturus advenit. Sed cüm Joan- 


ned prámishís dnle facibm cjus concurrentes ad se 
populos et pricdicdtione eorrigeret el ponitentiz ba- 
ptis&hó tonseérdrét, tjse ád eüm inler prófniscuas 
vile&que torBds; velal ütiud e populo properavit, et 
táfifa d sese berigdissimüs digaauone subjecit, ut il- 
lud 5dcratiseiniuth eaput tietiiéndum potestatibus, an- 
gelis venerandum, 3d suscipienduin baptismufm *ser- 
viti sui tanibus iacliriavet. Qüetii videns Joannes ve- 
niente dd Baptistam süuni, àc C dominice in eo 
glorke irsiguja recognoscens, dixitei : Ego ate debeo 
baptiaaré (Mattir. 1). Hoc est. terrenus a coelesti, 
mortalis ab &terno, fragilis a notgnte. Et tw senis &u 


Dein, quia tradit» pek Moyseth legis ptiléFi?f pr T) me? Ad orreg&rsorem jadex, st che ufsMT éotor, 


céptà noh poterant, offertur pro 80 purgationis helo- 


Cod. Vat. 190, Ünigenitus Dei Filius vió. 
P Codices Vatic. 190, Lettent;, Regine $95; dt 
Casinensis, ne eum velut. alientganim. 
* In cod. Casin. omittitur verbum ptrgatiort. 
4 [tein cod. Vat., tania se, eic. 
* UoJ. Reg., servi sui. 


rex ad rmeisituhit & et Hultilialis te YO f mihi 


f Men cod. Val. 305t, él Cod. 425 Reg., domini- 
cm ineoglorie, | |, — DEM 

é filein dod. Vai. 4951, el Riusilius (g fm exiguo, cum 
tuà lon sif dignus, ete. Ttem codex Martinen., qui 
etiam habet, cum tta non &ini dignius, etc. 








9t 


HOMILEN X XT. (3g T 


L2 


exiguo, eujus tua rion sumit dignus caleeamenta por- ^ cumeidi, pannis etiatii cótitéitus YAyll ti ólvi, quo- 


tare? Tu iuter peccatores ad baptismum venis, in ed- 
jus ore dolus inventus non est (Isui. vim, 9; I Petr. 
n, 23), et per quem totiüs fiutidi peccata tolluntur: 
3c (antutmh te Luis subjicis ereatufis, ut puteris obli- 
visei quod Deus es. Ego quidem honrinem video, sed 
^ 3neam Dominum recogmiosco ; humanum iti te cor- 
pus aspicio, sed ceeleste intelfigo sacramentum ; ne- 
que me h:ec. species carnis assumpte a fide veritatis 
abducit: ta. és Domíite, tà es, ?bse qui me ad ista 
inisisti. Quomodo atitéti. nunc ego astantem prxsen- 
temque ignorare possüm, quem dudum adhue in ute- 
ro virginali, ét intráà mate£na viscera constitutam, 
nec dudum ipse natés, agnovi? Cul Christus ait : Sine 
moto : sic eniti ^ decet nos implere omnem justitiam 
(Mattli. vi, 55). Sine modo, inquit Dominus; hoc est, 
vera sunt quidem, nec renuo ista qu: memoras ; 
sed ministerfuim vent * servitutis implere, 4 ut eos, 
quos peccatum subdit servitati, td meain revocenm 
libertatem. Nec mireris, Joannes, si tuis me manibus 
inclino; qui énim * contentos nasci, contentus cir- 


niolfo.hon Jordamenm hunc contenu? libenter infre- 
diar ? Nofi putáré infüriosum miti; indignumque vi- 
teri fioc baptisma; afit rtie manent ibjurié, atize sumt 
contumelix, quás pro humana (f perpeti salute dispo- 
suf. Posi hxc beatis Joannés suscepit devotus, quem 
timidus prohibebat. Nec ignorabat prophetsrun iffe 
proecipuos a se Domintmh baptizandum ; sed ministe- 
rium suum noluit sine confessione complere ; itaqne 
et fides confessa est Paminum, et obedientia com- 
plevit obsequium. * Baptizato jtaque Domino, et 
Spiritus sanctus adfuil, et ox. de cóélo patern:é. ma- 
jestatis audita est, dicentis : Tw es Filius neus. dite- 
ctis, in quo ^ bené. compfacui (Matth. ur, 17). Quod 
factum, fratres, nostri proficere fldei manifestum est, 


p iet presentia S. Spiritus, et auctoritas patere vo: 


cis apud omne liominum genus, et testimonium Joam 
nis, ct veritas F'ifii, ét sacramentunr baptismi ffrma- 
retur : pér quod magnífitamus et glorificamus Deum 
Patrem omnipotenten, per Dominum nostrum Jesum 
Christum 1. 


HOMILIA XXXVI. 
In die Cinerum. 
ADMONITIO. 


103 De auctore hujus homilize nulla est controversia, «um mire codices, et editores in Maximum conve: 
piant. Sola discrepantia est in tituti appositione. Codex Vatic. 1278, pag. 14, habet : Sermo S. Muzimi ip 
die Quadragesimo ; duo Vatic. Palat. 452, pag. 120, ét 455, pag. 147, differunt inter se; in primo cnim legi. 
tur Homilia 111 de Quadragesima; in altero : Sermo S. Maximi in. Quadragesima. 1n Augieisi xiv est : Ho- 
milia V de Quadragesima; duo Casinenses, 105, pag. 221, et 1006, pag. 919, Vallicellanus tom. IT, pag. 219, 
Lainbacensis, Laurentianus 1, Plut. xiv, pag. 441, et S. Joan. ad Carbonariam habent : Homilia de Quadra- 
gcsima. 'Tauzinerisis véro pró secundo sermone in Quadragesima refert : Jtem et de jejunio (juadragesime ser- 
mo 11. Singularis est titulus codicis Lucensis 85 : Sermo in capite jejunii, et in memoriam revocat perauti- 

uam Ecclesie illius diei appellationem ; scilicet : Feria quarta in capite jejunii. Ea usum fuisse concilium 


4atense habitum an. 506 docet canon relatus a Butcardo in cap. 26, lib. xix Decret. : In capite Quadrage- 
sima omnes panitentes, etc. Hic obiter observari poterit quam vetus fuerit consuetudo in Ecclesia incipiendl 
jejunium feria quarta ante dominicam in Quadragesima appellatum. Nec silentio przeterire volumus ex tot 
codicibus, quos vel nos ipsi lustravimus, vel ab alis excerpta accepimus, duos tantum Belgicos, Martinensem 
et Camberonensem habere inscriptum titulum : In die Cinerum. Verum eamdem exhiberi inscriptionem in 
aliis vetustis manüscriptis monomehtis probahile videtur, cum Damianus Ascendiensis celeber monachus 


Benedictinus, cójus homiliaram S. Maximi collectio edita fuit Colonie a. Gymnico an. 1535, neque aliam 
ipsa anteriorent noscimus, primari dé Quadragesima homiliam posuit, designato ei tulo : In die Cinerum. 


Hune. deinde secuti sunt editores reli 


i, Galesínius pag. 107, Combefisius tom. Il, 


pag. 49, Cumdius 


tom. Tl, pag. 42, Rayniudüs pag. 205, Margarinus Bibl. Max. toin. V1. Omnes homiliam hanc In die Cine- 


rum inscribunt. Opume animadvertit Remigius Ceillerius toin. XIV. Histor. aüctor. sacr. hac ex 
erui, tempore sancti Maximi eodem die Cinerimi legi in Ecclesia consuevisse idem 


homilia 
Evangelium ex cap. VI 


S. Matthxi; quem ritum liuc udque servatum videtmus. Quare Franciscus Cajetanus Incontrius archiepi- 
scopus Florentinus pietate et doctriha clarissimus in egregio, suo opere edit. Flor. A162 : Explicatio de 


celeb. dierum festorim, 


pag. 56, initium hajus Màximi homiliz referens scripsit, in omnibus antiquis 


simis codicibus Evangelium illud feri: quarte ante primam dominicam Quadragesimz affixam reperiri, 
ex quo intelligi plane posse, eo die a fidelibus plerumque cordium jejunii quadragesimalis desumptum 


fuisse. 


AnctwENTUM. — Jurta Evangelium damnatur. hypo- (? prevenire, necessarie presens Evangelii decursa cst 


crisis, sen pornitenti? ostentatio. Jejunium enim de- 
bet ess& sunctum; tahitoque nmtagis grati et dece- 
ptum fieri potest apud Deum, quo clarioribus virtuti- 
bus exornatur. 


Quia nonnullorum est consuetüdo, carissimi, ad- 
venientes Quadragesim:e dies * devotiore jejunio 


à Co, Kegin. Vat., sed Deum meum recognosco. 

* Cod. Regin., sic. enirt os decel. 

* Co4. Vat, 495^, /umilitatis implere. 

4 Codex Laurentian., ttt qos peccatum subdidit ser- 
vitut. 

e Codd. Vatie. 1267 et 4954, et Casin., contentus 
eum nasci. 

i Cod. Vat. 4954, pati. 


lectio, ih qua Dóminus noster virtuvum | spir.tadfiam 
retributor, sauclam nóbis, perlectamque dedit fegu- 
Iam jejunandi, dicens : Cum jejunatis, ton eritis sicut 
hypocritee, tristes ; exterminant enim fattes suas, ut ap- 
pareant hominibus jejunare (Matth. v1). Non enim Dco 


& llem codd. Vàtic. et Regine, Baptizato igitur 
Domino. . 

h Cod. Martíh. addit niihi. 

i Cod. Laurent., ut presentia. S. 
Vat. 4951 et cod. Casin., ut presentia 
auctoritate paterne vocis. 

j Coticordat enm cod. Vat. 451. 

k Cód, Laurent, j, Plut. xiv, devotiores jejunio. 


Spiritus. Cod. 
$ Spiritus, et 


$05 S. MAXIM] TAURINENSIS 304 
jejunat, sed hominibus, quicunque ostentatione jeju- A giosum jejunium sanct:e eleemosyn:e ubertate pin- 


nii sui gloriam requirit humanam. Exterminant au- 
tem facies suas, qui moerore simulato religiosum vul- 
tum populorum oculis mentiuntur : non vult. enim 
disciplinzs ccelestis magister irreligiose agi quod fieri 
pro religione pr:xecipitur ; nec patitur invocantiuim se 
laborem, quibus :eternam parat mercedem, infructuo- 
&e jactantizx vitio deperire. Non eritis, iuquit, sicut 
hypocritae, tristes. Si enim vere moestus et tristis es, 
quia jejunas, 1 0/$ nullam tibi ut ingratus apud Deum 
gratiam reservabis : quia quamvis opus facias bo- 
num, pravitatem tamen degeneris animi invitus ope- 
raris. Si autem pro quadam sarnctitatis imagine tristi- 
tiam simulas, omnem fructum promissionis divinz 
obsequii tui ostentator amittis. Quod si Deo officium 


guescit; el si altius aliquid cogitemus, unges capct 
tuum, quod est Christus, si bonis operibus 305 me- 
liora subjungens, simplici cum devotione L:etifices. 
Lavabis sine dubio et faciem tuam, atque eam omni 
ketiti:e serenitate deterges, si divino Jucundior cultu 
nullius * affectatione sordescat. 5 Illotus eorum vul- 
tus est, qui falso oculorum maerore prx»conia mun- 
dana mercantur; € quos Ápostolus sententia sua no- 
tat, dicens : Questum estimant esse pietatem (I Tim. 
vi). Et cum hzc ita sint, non repellit Dominus lu- 
gentes vel peccata sua, vel mundum, qui dixit : 
Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth, 
v). 4 Non reprehenditur ille, qui dudum corde devio, 
et lubricis gressibus a tramite salutis elapsus, redin- 


tuum defers, cur illud hominibus pari tecum condi- B tegrare se Deo * inoesta poenitentiz satisfactione co- 


tione viventibus vana glorix sectator ostentas ? Hanc 
nimirum Paulus apostolus secutus sententiam dice- 
bat : Nolite fieri inanis glorie cupidi (Gal. v1). Inane 
enim est et vanum quidquid nullius ponderis ac virtu- 
tis firmitate consistit. Inane est quod cum seculo 
prxetereunte deficiens ad vitam non transit :eternam : 
quidquid enim pro carnali honore laboratur corru- 
ptibili cum carne dilabitur, ut ait propheta : Omnis 
caro [enum el omnis gloria hominis ut flos [eni ; aruit 
fenum , ei flos decidit; verbum autem Dei manet in 
eternum (150i. xi). Nec. possumus, dilectissimi, pro 
uno eodemque opere, et laudem mundi adulantis ex- 
petere, et premium vit:e ccelestis acquirere. Sed un- 
ge, ait, cum jejunas, caput tuum, et lava [aciem tuam. 


natur, ut in quinquagesimo legitur psalmo : Cor con- 
tritum et humiliatum 1GG Deus non. spernit. Nou 
utique spernit Deus sanctum mororem, sed f ser- 
vientem sibi artificem et dolo simulatam non vull 
circumferre tristitiam : de quibus ait Christus ad di- 
scipulos suos : Amen dico vobis, receperunt mercedem 
suam (Matth. vi). Quanta est igitur spes fidei eorum, 
vel qux futur: retributionis exspectatio, qui omnem 
mercedem operum suorum in presenti seculo tem- 
poralis aure ambitione consumunt? Et ideo, fratres, 
inoffensam et Deo placitam in omnibus tenete men- 
suram : sit apud vos purum jejunium, simplex mise- 
ricordia, omnisque sincera devotio, ut sanclam vitam 
vestrain evangelica institutione perfectam plena Dei 


Ungit revera omnis devotus caput suum, cujus reli- C nostri retributio prosequatur. 





HOMILIA XXXVII. 
De jejunio Quadragesima 1. 
ADMONITIO. 


Hanc homiliam recitatam fuisse in dominica prima Quadragesim:», ex Evangelio Matth. cap. iv, quod a 
S. Maximo eloquentissima expositione illustratur, satis patet. Nullus tamen plures inter codices mss. sancto 
antistiti eam assereutes sub illa die refert, sed fere omnes simplicem titulum : De Quadragesima apponunt. 
Hujusmodi sunt duo codices, Vaticanus unus 2268, pag. 57, alter cod. Vatic. Palatinus 452, pag. 76, qui 
habent : De Quadragesima. sermo sancti Maximi episcopi. Eadem epigraphe utuntur codd. Vallicellanus 
tom. XI, pag. 175, Novatie.isis 27, pag. 204, Laurentianus 1, Plut. xiv, pag. 109, Lucensis 85, Augiensis xiv, 
et Taurinensis num. 17 Sermonum De (Quadragesima. Ab his differunt duo codices Belgici, Martinensis et 
Camberonensis, qui eamdem homiliam De jejunio Quadragesime inscribunt. Editores omnes hunc prz cz- 


teris titulum suscipientes primam huic locum inter homilias De Quadragesima dederunt, nempe Gymnicus 


ag. 72, Galesinius pag. 
Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 44. 


AncuuENTUM. — Triplici modo diabolus aggressus est 
Christum, cum quadraginta dierum jejuntum absol- 
visse ; et triplicem de hoste maligno Dominus trium- 
phum reportavit. Hoc exemplo nos admonuit, quibus 
armis in(enso adversario obsistere debeamus. 


Audistis, carissimi , sicut evangelica tuba cecinit, 


08, Combefisius tom. Il, pag. 526, Cumdius tom. I, pag. 1356, Raynaudus pag. 905, 


menta diaboli reluctantem quidem verbis, sed spiritu 
dimicantem; sermone enim certamen agit, sed per- 
agit majestate victoriam. ! Nec sine ingenti niysterio 
hujusmodi putemus esse conflictum, in quo ant ac- 
census diabolus in verba 5 prorumpit, aul rerum 


Dominum ac Redemptorem nostrum adversus tenta- D Dominus tentatori suo verbis nihilominus respondere 


Idem cod. Laurent., nullius vanitatis affectatione. 
Item codd. Casin. et Martinen., verbum autem Domini. 
b Cod. Vat. 1978, Prolutus enim eorum vultus est, 
etc.; concordant codd. Casin. 
c |dem cod. Val., quod Apostolus. Cod. Cas., affe- 
clionc. 
d Jia cod. Vat. 1278. 


* Auctor supra cit. de Myster. Redempt. hum., qui 
cap. 5 agit de causa et origine tentationis Christi, loco 


* ldem cod. Vat., mesie penitentie satisfactio- 
?ie, eic. 

Ex cod. Laurent. et Vatic. emendatur Galesinii 
textus, qui habet servientis. Melior etiam lectio cod. 
Martin., servienter sibi artificiosam, etc. 

€ Cod. Laurent. 1. Plut. xiv, in verba prorupir. 


hoc S. Maximi utitur; habet enim, Nou ergo sine 
mysterio ingenh. 





$05 


HOMILIA XXXVII. 


906 


dignatur. In his autem omnibus nostre salutis est À nullum potest maculare delictum. Sed si Deus esset, 


ratio. Nobis Salvator esurit : pro nobis ^ loquitur; 
nos in illo vincimus, quia nos ei sumus causa pu- 
gnandi. Nam quis ambigat Unigenitum Patris, cui 
nulla obviare poterat creatura, pro illis iniisse certa- 
men, quorum se carne vestivit? Humani igitur cor- 
poris forma hostem callidissimum prodire suasit ad 
prelium, quem verus Dei Filius veri hominis respon- 
sione confudit. Propter quod errabundus et anceps 
tentator mollia suspensaque tentamenta rimatur : 
quia licet carnalis viri speciem contemplaretur in 
Christo, presentia tamen divinitatis ejus concitatus, 
suspicabatur eum plus esse quam hominem. Anima- 
bat itaque illum prxsumere congressum partus fe- 
mineus, sed' terrebat virginitas parientis ; quamvis 
enim Christum Maria, Ev» utique filia, peperisset, 
non tamen eum conceperat de Adam. Cum ergo vi- 
deret inimicus Dei Filium tanta per miracula pro- 
creatum, volvebat secum, ut 1077 arbitror, atque 
admirans dicebat : Quis est iste qui, nesciente me, 
hunc ingressus est mundum? Novi quidem quia de 
femina natus est, sed neseio unde conceptus. Astat 
ecce maler, sed patrem investigare non possum. 
Partum video, sed non b agnosco nascentem : et 
quod stupori meo accrescit, inconsueta lege pariendi, 
etiam edito filio *, mater exsultat ut virgo. En jacet 
in cunabulis parvulus, suffundit lacrymis vultum, si- 
milemque 4 esse mortalium vagilibus prodit; et cum 
nihil ei de infantia desit, nulla tamen illi est velut in 
infante corruptio. Pannis obsitus sordet; sed coelum 
illi radio stell: ketioris arridet, atque in honorem 
ipsius miréstrantes. ei angeli inter sidera terrasque 
concurrunt, et exsultantes annuntiant, quam non 
intelligo novitatem. Quid hoc miraculi est? Video 
quod advertere nequeo, audio quod sustinere non 
possum ; ut homo natus honoratur ut Deus. A s:eculis 
nunquam mihi hoc contigit, ut quisquam nasceretur 
homo, et humani vitii nihil haberet. Qua hiec tain 
nova potensque generatio est? Inter peccatores et 
impios natus, mortali etiam de matre progressus, 
purgatior cunctis nascentibus et ipso mihi ccelo pu- 
rior apparet. Avariti: in eo radix nulla cousurgit, 
nulla cor ejus pulsat invidia, nescit lingua ejus men- 
dacium, oculi ejus concupiscentiam non admittunt, 
nulla aurium voluptate mollitur; luxuries certe, per 
quam Jnihi humanüm subjeci genus, pectus ejus non 
potest penetrare ; nulla illi jactantia inest, nulla * ma- 
litia. Et quid plura? Nihil in eo reperio quod me de- 
lectet; omnes meos conatus evacuat. Quid agam? 
quo me convertam ? Fortiorem sentio; puto illum in 
regno meo velle regnare, ne forte Deus sit iste, quem 


* [n cit. cap. 9 de Myst., pro nobis loquendo cer- 
lavit. 

b Cod. Martin., cognosco. 

* Cod. Vat. 1208, edito Filio Dei. 

4 [dem cod. Vat., et Martin., similemque se esse. 

* [dem cod. Vat., et Martin., nulja mollities. 

! ldein cod. Vat., persuadet. 

5 ldem cod., per panem enim eum vult tentare. 


quomodo indignitates partus feminei sustineret ? Quo- 
modo esset cunis pannisque contentus? Quis credere 
possit infanti:e vagitus in Deo? Cui non audienti ri- 
diculum est Deum femineo lacte nutriri ? Post omnia 
ecce esurit, cum utique esurire Deum ratio nulla 
f persuadeat. Ignorabat nimirum diabolus, quia quod 
Christus nutrimenta perferebat infantie, quodque 
esuriebat ut homo, non erat frayilitatis corpore:e, 
sed celestis grati: sacramentum. Dei enim Filius, 
cui cum sempiterno Patre intempóralis constat zter- 
nitas, qui cum suo genitore naturaliter impassibilis 
108 incorrupto regnat imperio, egit in carne nostra 
salutare mysterium; et ob hoc communem mortalium 
subiit passionem, ut inimicum generis humani ho- 


B minis certamine triumpharet; unde et presumptor 


ille furore suo c:xcatus ait ad Dominum : Si Filius 
Dei es, dic ut lapides isti panes fiant (Matth. iv). 
Stultissima hzc ejus inanisque subreptio : per € pa- 
nem eum vult tentare, qui panis est, zstimans illum 
esc:e penuria -laborare, qui voluntariam perferebat 
esuriem. Cui respondit Dominus : Scriptum est : Non 
in pane tantum vivit homo, sed in omni verbo Dei 
(Deut. vm). Hoc est dicere : Frustra, diabole, iterum 
per escam supplantare conaris : sufficiat tibi suadeh- 
do ^ cibos illicitos in paradiso Adam per te fuisse 
deceptum. Nec esuries me vincit, nec tuis suasioni- 
bus i cedo, voluntas enim Dei cibus est meus : ver- 
bum Dei i mihi est perfecta refectio. Qua scutentia 
repercussus, iterum, ut xstimo, dixit diabolus : Quid 


C hoc rei est, video illum esurire, et necessitatem * non 


invenio manducandi; omnia ut homo patitur, et om- 
nia vincit ut Deus. Adam ille, Dei certe manibus fa- 
ctus, meis quondam cessit insidiis, hic natus e femi- 
na, neque suis necessitatibus flectitur, ncque mcis 
consiliis aequiescit ; illuni serpentis ore superavi, hic 
gne etiam ipsum loquentem contemnit. Iterum stanti 
Domimo super pinnam templi ait : Si Filivs Dei es, 
mitte te ! deorsum (Matih. wv). ^ Quan turbatus hzec 
loquitur, cui se putat precipitium persuadere, a quo 
nihil potuit de panibus impetrare. Cui respondetur a 
Christo : Scriptum est: Non tentabis Dominum Deum 
tuum (Deut. vin). Id. est, hoc quod suades, diabole, 
tentationis pr:sumptio est, non consilium " sanita- 
tis, jactanti: vanitas, non virtutis exemplum; inane 
est enim omne miraculum, quod utilitatem saluti non 
operatur humanz. Et hac Domini responsione cassa- 
tus, ostendit ei omnia regna mundi et honores eorum 
dicens : Hec omnia tibi dabo, si procidens adoraveris 
me (Matth. 1). Cui iterum respondetur : Scriptum 
est : Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies 


à Cod. Martin., cibis illicitis. 

i AI. credo. 

j Cod. Camberon., mea est. 

k [dem. cod., et- necessitatem in eo non invenio. 

1 Cod. Martin. addit inqait. , 

&$ Idem cod., Quam turbatus hoc loquitur, cui putal 
ei se posse precipitium persuadere. 

n Al. sanctitatis. 


607 


S. MAXUIMI TAURINENSIS 


S 


(Deut. vin). Id est, qui te, d:emon, adoraverit, non ei À spergit. Sanctificat jejunipm, guj litigantium tuniul- 


regna, sed inferna debentur. Adorare namque Deum 
verum eique servire, prerogativa regnandi est : ^ tu 
autem, qui honores mundi expetita prevaricatione 
promittis, nec regnum dare posse (e noveris. Ecce, 
tentator, trina jam interrogatione nibil proficit; in- 
certus venit, redit incer&ior; aggressus 409 os ut 
probaret, reprobatus abscessit. Ergo nunc, fratres 
carissimi, quia jejunantis Domini victorias recen- 
sentes, triumphum nostra salutis agnovimus, jejunia 
nostra religiosis sancf£ificemys obsequiis. Quid autem 
est aliud sanctificare jejunium, uisi jejunii causa sau- 
cta velle, justa facere, iniqua vitare? Sanctificat ille 
jejunium, cujus cor adulaio potentum amicorum 
parentumque gratia, dientuu etjam parva magnaque 


tus pacifici sanitate sermopis, et lipgne prudentioris 
arte compescit. Sanctificat jejunium, qui consurgen- 


tes in semetipso vanarum cogitationum 116 spinas 


evapgelico suleanfe vomere, velut gpidam pectoris 
syi arator excidit. Sanctificat jejunium, gui jnopias 
egenorum pro quaptitate suhsiantje 8yx ipiserantis 
manus humanitate solatur. Apprime sanclifjcat ille 
jejunium, qui praceptis divinze legáe iokengus, diob-- 
lica a corde sgo respuit tentamepta. F4 ideo, frat; - 
carissimi , si volumus Deo placita exbjbere jejuui». 
simus in 4 corde fortes, in judiciis justi, in agicüia 
fidoles, in injuriis patientes, in contentiopibys mode- 
rati, refugiamus turpiloquia, adversus iniqua con- 
stantes, in conviviis sobrii, in caritate simplice:. 


munuscula ^ a recii tramite non avertunt. Sancticat B inter subdolos eauji, condolentes tristibus, contuma- 


jejunium suum, cujus justitia ^ cor non vilescit. San- 
.etificat ille jejunium, qui flammgs sxvientis iracundise 
mansuetz: ments placabilitate restinguit. Sanctficat 
jejunium, qui lascivientes oculos &urpi ab aspectu 
habenis castitatis avertit. Sanctáicat jejunium, qui 
conviciorum jacula, scuto patienti? yepercussa gi- 


cibus resistentes, ip suspicionibus parci, inter mali- 
loquos taciti, inter Bumiles cogquales. Si bujusu:edi 
virtutibus nostra yoluerimus sanctificare jejunia, 
tribuente Domino, ad festivitatem paschalis gratiz, 
et ad gaudia celestium promissionum, indubitata 
fiducia et conscientia l:tiore veniemus. 











HOMILIA XXXVIII 
De Quadragesima 11. 
ADMONITIO. 


Ab usitato editorum ordine hic recedimus, ut hanc homiliam inter priores de Quadragesima referamus. 
Nos non tam aliquorum codicum auctoritas permovet, quam ipsius bomiliz ratio. Nam. S. Maximus de jejuhü 

vadragesimalis praecepto adimplendo apt. Profecto titulus codicis Vaticani 1278. pag. 9, est hujusmodi : 
j^ dominica prima Quadragesime sermo S. Maximi episcopi ; alterius queque codicis Vaticani 6459, pag. 5: 
In dominica Quadragesime sermo S. Muzimi episcopi. In reliquis quot codices, tot divers:e inseniptiones. 
Nam Vaticanus 1268, pag. 56, przfert : De jejunio Quadragesime; codex 99 Sanctz Crucis in Jerusalem 
homil. 99 De S. Quadragesima; duo cpdices Moloctienses : Jn Quadragesima sermo beati Maximi eyiscopi ; 
item codex Bobiensis L »&, Lucensis 85 : In dominica in Quadragesima; Vallicellanus tom. Yl, pag. 171 : 
Sermo sancti Maximi de Quadragesima; Laurentianus 1, Plut. xiv, pag. 108, a tergo : Sermo sancti. Mezimi 
unde supra; ac przcedit hontlíam in die Cinerum. Codex Bibl. Sancti Marci Venet. cvujy pag. 200. 1(gu de 
Quadragesima serjno sanctj Maaimi episcopi; codex tandem Taurinensis : I;em de Qugdragestma sermo 111. 
8i tot tant:eque auctoritates mss. codicum Benedictinos monachos congr. 8. Mauri non latuissent , profecto 
certius hac de homilia judicium pronuntiassent. Cum vero ipsis tres tantum presto fuerint codices, Rewi- 
gianus unus e& duo Germanenses , qui inscriptum S. Maximi nomen gerebant, dubitanter de eo pron tia- 
runt. Vid. edit. opp. S. Ambros. Paris. 4690, tom. M, pag. 429. in przvf. serm. 98. Itaque corrig» da 
inscriptio est in veteribus editionibus opp. S. Ambrosii, Parisien. 1569 et 1605, et Romana 1590. 


ARGUMENTUM. —Spirituales quadragesiuadis observan- ( bonum est homini, ^ ut dictum numerum sine labore 





lig fructus recenset Maximus; cum per ean remit- 

tantur peccata , vividior pietas , et solidior justitia 

succrescat ; eo plane modo, quo tellus ab hiemali 
frigore geluque constricta , affauie vere , solutisque 
nivibus in gramina et flores alacrior erumpit. 

* Ante dies devotionem sancte Quadragesim:e 
predicantes sacrarum litterarum exempla protuli- 
mus, quibus approbaremus huuc quadragenarium 
numerum fí nop esse ab hominibus constitutum , sed 
divinitus consecratum; nec ferrepa cogitatione in- 
ventum, sed coelesti qajestate ;prieceptum. Atque 
ideo qui constitutum numerum una die nanducando 
preeterit, pon & ut unius diei violator accusatur, sed 
ut totius Quadragesimz transgressor arguitur. Unde 


^ [dem cod., tu autem, inquit, honores mundi. 

b [dem cod., a recto tramite. 

e Idem cod,, cujus justitia pretio nou vilescit. 

1 Idem cod., simus'in fide fortes. 

* Cod. Bobien., Ante paucos dies. 

f Cod. Laurent. 1, Plut. xy, qi Supra, non ab 
liominibus institutum. Cod. Vat. 1978 et 99, initum 
ltem Cod. S. Crucis in Jerusalem, et Bohien. Cod. 


jejunet, et totius Quadragesim:e eonsequatur 111 
pariter sanctitatem. H:ec autem non tam sacerdotum 
precepta quam Dei supf. Atque ideo ui spernit, 
non sacerdotem spernit, sed Christum, qui in suo 
! loquitur sacerdote. Videamus igitor quo tempo'e 
banc observantiam nobis indixerit Dominus, si noa 
veluti per istam devolionem cuneta elementa volue- 
rit habere profectum. Ecce enim ! indicta Quadra- 
gesima, constricta hiemali gelu terra resolvitur, ei 
aquarum fluenta meatus suos, glacie liquefacta, re- 
eipiunt; sic quoque corporum ngstrorum hoc coder! 
tempore contracta sceleribus peccata solvuntur, el 
vite nostrze purior eursus , liquefacto rigore dialio!i, 


D Vat. 1968, inditum. 


£€ [n eod. cod. 99. S. Crucis in Jd*. deest «t. 

hà Cod. Laur., «t et dien sine labore, eje. Cod. vc 
ro S. Crucis in Jer., et. Vallic. 1, wf ad. dien. Cod. 
Bobien., ui diclum numerum ad diem. 

! Iden) cod., qui n so Jocutus est sacerdgig, 

j Cod. Paris., Ecce euim wu i dicta. 





300 


. quam, indiría Quadragesima, asperitatem deponit 

Jiemis, * ego, indicla Ovuadragesimg , asperitatem 
relinquo delicterun;. lila Jerya aratris scindiiut. uf 
mundanis sit congrua fragibus: mea terva jejuniis 
eyarajur, ut eclestbus sit apta seminibus. Sicnt 
enim reditum uberigregm, capit, qui frequenliys ye- 
goando exercet compum ; ^ ita majorem gratiam pen- 
cipit, qui exercet corporis sui campum s:epiys jefu- 
nando. Ecce enim abstinentiz tempore herba * se- 
getum 9 reviregcit in messem, surcy]us arboris cona- 
tur in fruticem, palmes vinere pubescit ip gemmam; et 
omnia de jnferiorihyus ad altiora se subriguut : jta hoc 
.. eodemque tempore bominun) spes? intermortua revi- 
viscit in posterum, fides perdita reparatur in glorian;, 
temporalis vita proficit Jn :eterijam et omne genus hu- 
manum ad celestia se subrigeus, ab infimis ad 
aliora consurgit. Modo ferrum gestans agricola, 
sarmenta deputat vinearum. lta et nunc Evangelium 
tractans episcopus , sordes amputat populorum , et 
jpso quadragenario curriculo universe hoc agunt 
. ereaturc , quatenus , depositis superfluis, ornatze vel 
eom;yte in Pascha f procedant. Modo omnia sunt in 
partu , ut. tunc 6 reperianumr in fructu. Tunc enim 
contra naturze specjem spina profert rosam, *' cala- 
mus fragrat lilium , suavitatem arida virgulta depro- 
munt: ita ! et cuncta floribus adornantur, 114 ut 
festivitatem ! diei magni creatura ipsa nitore sui ce- 
lebrare credatur. * Igitur et nos hoc eodem jejunio. 
rum tempore producamus de spinis nostris rosas, hoc 


HOMILIA XXXIX. 
moateuiu suum pristinum reeogooscit. Terra, in- A tix sup radix est; spina viro bono honoris awbitie 


510 


est : yijentur enim specie apud 8uos grata esse, sed 
kpdunt. His erga niei viguandg et jejunanqp ^ ca 

yere nog possumus; (uia peus per abslipenfiam 
ipse spin: vertentur ^ in rosam.  Produeit enim je- 
]unando libido castimouiam , superbia huinilitateni. 
sobrictas pareitatam. Hj enim sunt flores vite no- 
stre, qui suave Obristo redolent, qui odorem bonum 
Deo spirant. Unde ait Apostolus : Quoniam Christi 
bonus odor sumus Deo (I Cor. n). Hanc ergo Qua- 
dragesimag largitus est nobis Dominus, ut hujus 
teuporjs spatio ip morem Lotius creaturz nunc ! con- 
cipiamus virtutum germioa, ut in die Pasche fructum 
justitie proferamus. Hoc autem quadragenario nu- 
mero 3 se ipse Dominus exercuit, non ut profectum 


B ipse caperet, sed ut profectum salutis nobis osten- 


deret. Nec enim erat in illo spina peccati, qux ver- 
teretur in florem ; ipse enim erat flos natus non de 
spina, scd de virga, sicut ait propheta : * Eribit virga 
de radice Jesse et flos de radice ejus ascenllet (Isai. x): 
virga enim erat Maria, nitida, subtilis, et virgo, quie 
Christum veluti florem integritate sui corporis ger- 
minavit. Continuatis ergo quadraginta diebus * h:vc 
jejunia non esuriens Dominus procuravit : sed dicit 
illum evangelista (Matfh. vin) esuriisse postea. Quo- 
modo ergo potest fieri, ut qui * tot dierum numero 
famem sititfnque non senserit, postea esuricrit? Esurie- 
bat plane, nec negare possumus quod esurierit ; esuriit 
enim non cibum hominum, sed salutem : nec 1 13 
escayum s:ecularium epulas concupivit, sed animartm 


est de peccatis justitiam, de severitate misericor- (; desideravit coelestium sanctitatem. Cibus enim Christi 


diam, de avaritia largitatem. ! Ipee enim spinz sunt 
eorporis nostri , que prefocant animam de quibus 
ait Seriptura : Spinas et tribulos tibi germinabit terra 
(Gen. m). Germinat enim mihi terra mea spinas, si 
ine corporalis libidinis * tribulatione compungit. Ge- 
nerat mihi tribulos, cum me divitiarum sxcularium 
cupiditate diseruciat. Spina enim Christiano avari- 


est redemptio populorum ; eibus Christi est paterne 
voluntatis effectus : sicut ipseait : " Meus cibus esi, ut 
faciam voluntatem. Patris, qui me misit (Joan. iw). 
Unde et nos 11A esuriamus cibum, non qui terre- 
nis epulis apparatur, sed qui divinarum Sceriptura- 
rum lectione colligitur. y file enim corpus ad temps 
nutrit, * hic animam reficit in xeteruum *. Explicit. 


HOMILIA XXXIX. 
Jtem de Quadragesima 111. 
ADMONITIO. 


Tres sequentes nomiue 


eaiGe. tuerupt a. Benedictinis monachis congregat. Saucti Mauri inte sermones 


Ambrosianos, Paris. an. 4690, n. 19, 20, 91. Ex eorum monitis duo precipue colligimus : unum, quod valde 


Cod. Vat. 1268, carpus vero. indicta Quadrage- 
sima asperitatem rejicit delictorum." Codd. S. Crucis 
in Jer., asperitatem rejicie delictorum. Ita etiam legit 
tod. Bobjen. 

b Cod. Bobien., itu et majorem. 

* Cod. S. Crucis in Jer., segetis. 

4 [dem cod., rgviviscit in messem, etc. 

* Cod. Laurent. et Bobicn., spes interim mortua. 
Cod. autem S. Crucis in Jer. 99, in terrq uortua. 

f Cod. Bobien., procedant. 

& Cod. Vatic. Palat., «t tunc recipiantur in, etc. 

^ Cod. Bobieu., calamus flagrat, lilium redolet sua- 
vitatem , arida virqulta die roxunt, et ita cuncta flo- 
ribus. 

* Cod. Laureut., et ita iuto, ete; temque r2: 
99 Sancte Crucis in Jeru:aleim. 

i Cud. Dobien., Dei magni pro diej magni. 
' k Qollex Vat. Pal., Ht et nos. 

| Codd. 90 et 99, S. Crucis in Jer., Jste. 


* Cod. Bobien., titillatione pro tribulatioue. 

^ Cod. Bobien., curari non possemus. 

^ Cad. Vai, et «ol. Behien., in rosas. 

P Cad. Bohien., coucyupiscauga. 

4 In Cod. 99 additur. Christis. Cod, vero. 90 8S. 
Crucis in Jer. legit se ipsum Dominus Christus! exer- 


D cuit. Cod. Bobieu., ipse Dogmimis Cürigug «e aer(uit. 


* Cod. Vat. Palat., Frsurget virga. 

* Codd. Vat., Laure^t, et V3ll. adidunt et noctibus. 

* Idem cod. Laurent. e& cod. 90 3. Crucis ip jer., 
qui tantorum dierum. , 

v Cod. Vat. Pal., Meus. cibys est yi facjam valugta- 
tem. Patris mei, qui misit me. Cod. S. Crucis 2n Jer-, 
M eus autem cibus, ec. 

Y Cod., 4252. Vat, Pal., Ipse enim. 

x [n eodd. S, Cruci: in Jer., et Bobien., hic autem. 

y Cd. Vat. Pal. addit, Pryastujte Doming nostro 
Jesu C'^risto, qui cum. Patre et Syiriba sancto pte et 
regna! in secula seculorum. 5men. 





511 S. MAXIMI TAURINENSIS 2312 


dubitarint an S. Ambrosio sint tribuendze; alterum , quod omnes ex eodem fonte manasse oixerint. Stylum 
enim uniformem exhibent idemque argumentum, quod in prima homilia proponitur, in. duabus reliquis am- 
pliori expositione exornatur, adeoque inter se colligantur, ut secunda homilia ad primam, et tertia ad secun- 
dam referantur. Sed quibus nos testimoniis S. Maximum auctorem probabimus? Fatemur equidem, nonnisi 
tres codices nos invenisse, qui hanc primam homiliam S. antistiti nostro asserunt, nempe cod. 99 S. Crucis 
in Jerusalem homil. 17 De sancta Quadragesima, codex Laurentianus x,|Plut. xiv, pag. 244, et Taurinensis cum 
titulo : Jtem de Quadragesima sermo XX. In tot, tantisque codd. Vaticanis non occurrit nobis hxec hoinilia nisi 
in cod. 1268, pag. 56, a tergo, cui Àmanuensis dubitans inscripsit: De eodem jejunio, ut putatur Ambrosii. Et 
jure fuit ipsi dubitandum, cum perrari admodum sint codices, qui hanc et duas sequentes homilias referant ; 
ita ut nec ipsi Benedictini monachi editores de u!lo codice mss. mentionem .faciant. -Memoratis testimoniis 
Maximo suffragantibus graves accedunt conjecture, quarum una est styli similitudo cum przcedenti ; altera, 
studiosa inter ipsas homilias colligatio, quxe propria est Maximi, ut Remigius Ceillerius observavit ; tertia, 
quia harum postremam homiliam plures codices confirmant. Qux tres homili» a nobis eduntur, ut exstant 


in opp. sancti Ambrosii edit. Parisien. an 1569. 


ARGUMENTUM. — Christi fidelibus quadragesimale - A 
ie- 


nium. suscepturis redditur ratio cur hujusmodi 
rum numero indictum sit jejunandi preceptum ; in- 
deque cognosci ecclesiastice legis origo. el a majori- 
bus tradita observantia potest. 


Sanctz Quadragesim:z rationem , cujus hodie ini- 
tium celebramus, frequenter edidimus, et * cur tot 
dierum numero jejunemus spe docuimus., Diximus 
enim quod Dominus Jesus Christus hunc eumdem 
nunerum jejunii consecraverit , et continuatis diebus 
noctibusque non capiens cibum, unum jejunii corpus 
effecerit, hoc est, licet diei ordo noctis interrumpe- 
retur adventu, non tamen interruptus est ordo jeju- 
nii. Unde erant apud eum plurima temporum curri- 
cula, sed abstinenti: dies una, ostendens nobis ita 


fiamur, ita. ut citius 115 perveniat, qui devotius 
jejunavit. Pedes quidam animze * pernices sunt fides 
atque jejunium : qui cito de humilibus ad altiora con- 
scendunt, cito de terrenis ad coelestia gradiuntür. Ba 
his pedibus f dicit Apostolus : Quam speciosi pedes 
evangelisantium bona (Rom. x). Hos pedes lavari pre- 
cepit Dominus, sicut Apostolus ait de vidua : Si san- 
ctorum pedes lavit ( 1 Tim. m). Digni enim honore 
evangelizantium pacem pedes sunt; qui spirituales 
ac nitidi doctrina super hominum corda gradiuntur. 
Quadraginta etiam et duorum dierum numeru lsrael 
populus pervenit ad fluenta Jordanis; * eodemque 
dierum circulo Christianus populus pervenit ad fluenta 
baptismatis. Et sicut ait propheta : Jordanis conrer- 
sus est retrorsum (Psal. cxur); 5 illic introeunte Is- 


nos hunc numerum integrum jejunare debere; ut quia B raelita in aquam fluminis unda superfugit, bic descen» 


totam Quadragesimam complecli non possumus so- 
lido, et uno jejunio, vel quotidianis eamdem sine in- 
termissione jejuniis celebremus : ^ ut si quisquam 
unam diem abstinendo przetermiserit, totam Quadra- 
gesimam violarit, et propter modici temporis cibum, 
magni fructum laboris amiserit, Sed dicet aliquis : 
Quadragesim:e aliquoties accepimus rationem, et eam 
consecratam a Domino frequenter audivimus : sed 
cur eadem Quadragesima quadraginta * duos dies 
habeat audire gestimus. Legimus in Veteri Testa- 
mento (Deut. x,vin), cum sanctus Moyses filios Israel 
de jugo /Egyptie captivitatis erueret, ut in terram 
eos repromissionis induceret, quadraginta et duorum 
dierum eum ad memoratam terram mansionibus per- 


dente in fontem Christiano , criminum peccata diffu- 
giunt. Et mirum illic retrorsum conversus fluvius in 
originem suam 1 revertitur : hic imposterum revoca- 
tus homo in originis sue infantiam reparatur. Ibi 
fontem suum, de quo ! egressa fuerat, unda perqui- 
rit : hic hominem suum, a quo exierat, inpocentia : 
recognoscit. Ibi exinanitur alveus fluctibus, hic eva- 
cuantur corda criminibus ; ita ut servos Dei illic aqua 
ccenosa non madidet, hic famulos Dei * conscieutia te- 
tra nou polluat. Jordanis enim quidam est fons lava- 
cri, per quein qui transiverit, relictis sordibus, para- 
disum repromissionis ingreditur. In hoc ergo quadra- 
genario et duali numero Israel populus relinquens 
JEgyptum, Rubri maris fluenta transcendit, et nos 


venisse, tantoque 4 illum temporum numero potitum (C quoque in ipso numero relinquentes mundi /£gyptum, 


esse promissis, quanto et nos promissis nobis a Sal- 
vatore perfrui gratulamur. Eodem, inquam, numero 
Moyses per mansiones pervenit ad requiem, quo et 
nos per jejunia properamus ad celum. Jejunia enim 
nostra mansiones quzedam sunt, per quz iter spiri- 
tualiter facientes. anim: virtutibus ambulamus, et 
diurno profectu repromissx nobis terr:e viciniores ef- 


.* Cod. 99 S. Crucis in Jer. legit cur tantorum 

dierum C IO" 268 
. Vat. ; a6 si quisquam unum diem. 

* Cod. 99. S, Crucis in Jer? addit particulam et. 

4 Cod. Vat. 1268, tantoque illo temporum numero. . 

* Codd. Vat. 1268 et 99 S. Crucis in Jer., per inces- 
sus pro pernices. 

! Codex 99, dizit Apostolus : Evangelizantium pa- 
cem, evangelizantium bona. Ma et cod. Vat. 

5 Eodem in cod. 99 legitur, eorum quoque dierum 
curriculo. Vat. vero, eodem quoque dierum circulo. 

^ [n eodem cod. 99, illic introeunte Israelitica vlebe 


gehennz ardentis 1 16 stagna transimus. ! lllis soli- 
datur aqua, nobis refrigescit incendium; et contra 
nature usum per zstum siccatur mare, per fontem 
baptismi gehenna miteseit. In hoc, inquam mystico 
numero filii Israel pervenientes ad myrrham, cum 
prz amaritudine aquam haurire non possent (habebat 


enim fons aquam, sed dulcedinem non habebat ; erat 


i» aquas fluminis, unda subterfugit, nunc descen- 
dente, etc. 

! Cod. Vat., convertitur. 

] Cod. Vat., de quo egressus fuerat, unda per- 


init. 

k Cod. S. Crucis in Jerusal, legitur ita wt sercos 

ei illic aqua cenosa non madidet, hic famulos Christi 
Conscientia terrena non polluat. ld. etiain in cod. Vat. 


! Eodem in eod. 99, Illos in fluctibus unda susten- 
tat, nos in ignibus flamma non urit: illis solidatur, 
etc. Ita etiam Vat. 4968, 














313 


HOMILIA XL. 


$14 


delectabilis ad visionem, sed sincerus non erat ad sa- A potandum, sicut ait propheta Quam dulcia. faucibus 


porem), injecto in eam per Moyse ligno, ^ dulcedi- 
nem suaviter potarunt ; austeritatem, quam noxia 
unda gestabat, ligni abstulit sacramentum. Quod qui- 
dem in figuram factum puto. Aquam enim amaram 
» in myrrha, legem esse puto Veteris Testamenti, 
qu:e lex, priusquam cruce temperaretur Domini, erat 
immitis. Jubebat enim oculum pro oculo, dentem pro 
dente dari, et velut austera nullum misericordiz re- 
frigerium porrigebat. At vero ubi ligno evangelica 
passionis est. temperata, statim amaritudinem suam 
suavitate commutans, dulcem se cunctis prestitit ad 


meis eloquia tua : super mel et (avum ori meo (Psal. 
cxviu )! Dulcia enim sunt eloquia, qu:e jubent : Sí 
quis te percusserit in. mazilla, prebe ei et alteram; ei 
quis tibi aufert tunicam, relinque illi et pallium (Matth, 
v; Luc. vi). Hzc est ergo illa amaritudo quae dulce- 
dine commutata est, id est austeritas legis Evangelii 
gratia temperata est, Amara enim est legis littera sine 
crucis mysterio, de qua ait Apostolus : Littera occidit 
(1 Cor. ur). * At ubi passionis illi sacramenta jungun- 
tur omnis ejus spiritualiter amaritudo conditur ; et de 
ea dicit Ápostolus : Spiritus autem vivificat (Ibid.). 


HOMILIA XL. 
Item de Quadragesima IV. 
ADMONITIO. 


17 Equidem nulli auctori in aliquibus codicibus, ut in Vaticano 6452, basilicze S. Petri sig. G, et in 
Urbevetano ; in nonnullis vero S. Ambrosio hanc homiliam inscribi, intelligo. Verum in pluribus manu- 
e 


scriptis eamdem quam superiorem et fuisse descriptam video, et sancti Maximi pr: se 
codice Sanctz Crucis in Jerusalem hoc titulo annuntiatur : 


XXXII : in 


allensi : Hem sequentia, scilicet LVIII de Quadragesima, in Taurinensi : 


acti ! rre nomen; in 
De jejuniis initio Quadragesime — homilia 
lem de (Quadra- 


gesima sermo XX ; Sanctz Crucis in Jerusalem 99 homil. 19, et Laurentiano x, Plot. xiv, pariter De Qua- 
dragesima inscribitur. Hzec a monachis Sancti Mauri inter sermones Ambrosii tertio loco editur, a nobis, qui 
veteres editiones, et mss. codices secuti sumus, secundo. 


ARGUMENTUM. — Suos auditores, ubi de abstinentig B captus est ? Quis sobrius mansit € et victus? Temu- 


copiose dixit, ut'quadragesimale jeju- 

nium diligenter servent , sanctus Maximus hortatur. 
Intellexisse vos credo, fratres, cur bzc nostra je- 
junia illis mansionibus cgmparaverim, in quibus po- 
pulus Israel tanquam in procinctu quodam positus , 
Pharaonem Tegem quotidiano labore superavit, et ab 
inimicis suis quasi quibusdam castris mansionum sese 
statione defenderit; ita ut quicunque 4 ex illo comi- 
tantium numero diurnz stationis spatia non confecit, 
aut Pharao illum * occeupaverit, aut solitudo perva- 
serit. Sic ergo et nos propositum nobis quadraginta 
dierum iter debemus omni labore conficere, et qui- 
busdam quasi castris nos jejuniorum devotione 
munire. Castra enim nobis sunt nostra jejunia , 


lentum aggreditur diabolus, luxuriosum oppugnat 
inimicus. 5 "Ubi autem jejunium viderit, inedia, intir- 
mitate prosternitur : prosternitur, inquam, infirmi- 
tate, quia Christiana infirmitas fortitudo est. Unde 
ait Apostolus : Cum infirmor, tunc fortior sum (1 Cor. 
x). Sed requirit aliquis, ! quemadmodum sit fortis 
infirmitas? Tunc est fortis infirmitas, quando care 
tabescit jejuniis; anima puritate pinguescit. ji Quan- 
tum enim illi ciborum succus subtrahitur ; tantum 
huic justitixz virtus augetur. Tunc igitur homo imbe- 
ciliis quidem est * ad secularia, sed fortis est ad 
divina opera. Tunc enim magis de Deo cogitat, tuue 
judicium metuit, tunc vincit inimicum. Ait enim 
Salvator de diabolo : /foc genus non elicitur, nisi in 


qu:e nos a diabolica oppugnatione defendunt. De- C jejunio et orationibus (Matth. xvn). Dicit utique a 


mque stationes vocantur, quod stantes et commo- 
rantes f in eis inimicos insidiantes repellamus. 
Castra plane sunt jejunia Christianis, a quibus si quis 
aberraverit, a spirituali Pbaraone invaditur,aut pec- 
catorum solitudine devoratur. Peccatorum autem 
solitudinem patitur, qui deseritur societate sanclo- 
rum. Murus igitur quidam est Christiano jejunium, 
inexpugnabilis diabolo, intransgressibilis inimico. 
Quis enim unquam Christianorum jejunavit, et 1318 


& Cod. 99 et Vat. 1208, dulcem aquam suavitate 
potarunt : austeritatem enim, quam, etc. 

5 Codd. 99, aquam enim amaram myrrha , legem 
esse arbitror veleris, etc. Cod. Vat., amaram et 
myrrham. 
€ Cod. Vat. et 99 S. Crucis in Jerusalem, At wbi 
enim passionis. 

d (;od. 6452, Vat. et cod. Urb., ex illo comitatu 
numerum diurna statione non confecit. Cod. vero S. 
Pet. 105 C, ez illo comitatu numerum diurna, statione 
spatia non confecit. 

* Cod. Urb., occupavit, aut solitudo pervasit. 

t Cod. x, Laur, ín eis inimicorum insidias repella- 
mus. Cod. S. Crucis in Jer., Vat. et Urb., cod. S. Pet. 
castra enim. 


diabolo energumenum nonnisi jejuniis posse purgari. 
Videte ergo qux jejunii virtus sit, ! quantam homini 
$uo prestet gratiam, quod tantam przestet alteri me 
dicinam : quemadmodum proprium sanctificet homi- 
nem, quod ita purificet alienum. Mira enim res est, 
alter jejunat, et alteri prodest jejunantis utilitas. 
Ergo, fratres, abstinenti* anna minime deponamus, 
et quadraginta dierum jejunia sine intermissione 
curemus. Hic est enim perfectus numerus ad vincen- 


€ Codd. 99, Vat., et S. Pet. cit., ef victus est. 

h Codex Laurentianus : Ubi autem jejunium videt, 
[ugit, metuit, pertimescit; terretur pallore ejus, debili- 
tatur inedia, infirmitate prosternitur. Prosternitur, etc. 
Idem etiam habet cod. 99 S. Crucis in Jer., Vat., S. 
Pet. qui tamen legit viderit pro videt. 

i Cod. Laurent. et 98 S. Crucis in Jer., quemadmo- 
dum sit fortis, elc. 

) Cod. Urb. habet quanto et tanto. 

k Cod. Vat. 6454, S. Pet. et Urb., ad secularia 
opera, sed [ortis est ad divina. Tunc enim magis Deum 
cogitat, tunc, etc. 

1 Cod. Vat. 6459, et S. Pet., Videte ergo, etc., 
quantum homini suo prastat gratia, quod tantum prar. 
stat alteri medicina. - 


515 


S. MAXIM] TAURINENSIS 


$10 


dum; Dominus enim diabolum, posteaquam quadra- A mis quam devotione vincebat, et plus djmicabat reJi- 


p nta dies jejunavit,, evicit, ^ non quod non et ante 
jjunia eum vincere potuisset; sed ut 119 osten- 
feret nobis tunc nos diaboli ^ posse esse victores, 
cum per quadraginta dies yictores jejunando deside- 
riorum carnalium fuissemus; * cum autem, qui hunc 
numerum consecratum gulic intemperantia violassef, 
tanquam imbecillem , et miserum facile eum ab ini- 
mico posse superari. 4 Quomodo enjm potest in altero 
diaboli improbitatem vincere, qui gulte intemperan- 
tiam in se ipso non vincit? * Prior ergo homo tul 
victor esto, ut possis esse victor alterius. Sunt enim 
intra te proprii ! tui hostes, qui quotidie te oppugnant. 
Ecce enim avaritia te divitiarum ambitione cizeumn- 
venit, luxuria epularum suavitate captivat, haeresis 
scientix € perversitate pervertit. Vince crgo inimicos 
proprios, ut vincere possis alienos. Non enim, fratres, 
leve peccatum est, fidelibus indictam Quadragesimam 
8 Domino ^ nan jcjunarc, et jejupia consecrata yen- 
Aris voracitaie dissolvere. Scriptum ? est: Qui. dicit 
se in Christo munere, debet sicut ille ampularit, et ipse 
ambulare (I Joan. n). Si vis ergo Christianus esse, 
debes /, quod Christus facere. llle qui peccatum non 
habebat, Quadragesimam jelunavit; tu non vis Qua- 
dragesimam jejunare , qui peccas. Ille, jnquam, pec- 
catum non habebat, sed pro nostris jejunavit pecca- 
tis. Qualis ergo apud conscientiam tuam Christianus 
es, cum Christo pro te esuriente tu prandes? Cum 
"Salvatore pro te jejunante * reflceris. Non igitur, 
sicut dixi, leve peccatuin est, indictum violare jeju- 


gione 190 quam telis. "^ Cum ergo Sau) abstinen- 
tiam diei suis omyibus indixisget, et. Jonathas ejus 
liJius Pee nescius inler pegias Boglium acies 
victor incedens fayunj mellis intincta sceptrj summi- 
tae, gustagsei; tapta indignatio repente commola 
est, ul et djfferretur victoria, et Divinitas kederptur. 
Denique nec bello finis imponitur, nec regi respon- 
sum propheticum datum. Unde jnjelligimus, quod 
Sau] hostes non tag virtute militum quam müitum 
abstinentia superabat. Denique unius cplpa cunctis 
conferjur jgnayia, et unius dejicto omnibus geperatur 
infirmitas. Deficit enim virtus in exercitu, ubi ? de- 
ficit in observatione jejunium. Quod ut peccatum 
Saul ex. ipsa Divinitatis offensione cognovit, statim 


B Jonath:e. dixit non esse parcendum , sed peccatum 


admissum effusione ejus sanguinis expiandum. Videte 
quanta apyd Sau] regem fuerit religionis gbservantia, 
qui offensum Deum * qptavit eliap) parricidio poii- 
gare et quania sit resoluti culpa jejunii, que nonnisi 
sanguinis effusique punitur. Etsi ignorans Jqnathas 
indictum a patre jejunium P ggia resg]xif, morti at 
dicitur : qui sciens indictum a Christo resolvit jeju- 
ninm, quid meretur? Erge, fratres; etgtitwo nobis 
eusiadjamus 3 ohseryofáene jejuninm, ub bestes 8o- 
siros spirituajes carnalesque vincamus. Habemus 
enim, sicut. nostis, carnales hostes. Jejunemnus igitur, 
ut cos et exercitus noster,"*et Saul superet et, ' obti- 
ueat. Farus enim * quidam mundi est voluptas, sep 
vitia, que, sicut scriptum est, ad tempus quidem im- 


nium. Nam ut hoc exemplis breviter approbemus, C pinguan, fauces, novissima amariorg. aunt felle (Prov. 


legimus in libris ! Regum, cum Sanl. rex brael bcl- 
lum contra Állophylos gereret, universo cuin exercitu 
indixisse jejunium, et ahstincntibus cunctis, eum 
conira adversarios pugnare coepisse (1 Reg. xiv, 24 
seg.). Bonus plane rex qui hostes suos non tam ar- 


v). * Oremus igitur, ut nobis jejunantibus illum spi- 
ritualium. favum largiatur Dominus, qui in zejerna 
beatitudine * in palato faucis animze dulcescat. Ipso 
adjuvante, qui vivit et regnat in secula s:eculorum. 
Amen. ' 


HOMILIA XLI. 
I(gm de Quadragesima V. 
ADMONITIO. 


121 Etsi magna sit hgiuy e 


scriptores : quoruin alii, ut in Vaticano 4 


m duabus Superioribus homiliis colligatip; discrepant tamen inter se codicum 
652, sancti Leoni Magni nomen inscribunt ; nonnulfi, ui in Lauren- 


tjano 1, Plut. xiv, pag. 4132, a tergo, sancti Ambresii ; plures vero, ut in Sangujlensi hamil. 59, de Quadra- 
simg, in 99 Sangia Crucis in Jerusalem, et in Taurinensi serni. 21, sancti Maximi. Jap varo neque a Bal- 
e 


| eriniis, qui noyisstimam Qperum saneti 


. * Cod. Vat. 6452, no quo. Res ed ande jejunia eun 
vincere, etc. 

b Eodem. in cod., esse posse victores. 

* Ibidem, Dum autem, quod hunc num. 

4 Cod. Laurent., Quam enim potest in altero diaboti 
infirmitatem vincere , etc. In supracit. cod. 99 
€od. Urb., quemadmodum pro quomodo. 

* Cod. 98, prius pro priór.. ' 

f Cod. Laur., proprá tibi hostes, etc. ; Ka etiam 
legitur in cod. 98, et Vat. 6402, cod. Urb., propinqui 
tibi hostes. ' 

€ €od. Laurent., cod. 99 5. Crucis, Vat. 6459, S. 
Pet., et Urb., haresis scienti falsitate pervertit, etc. 

h Cod. Laurent., violare, ei jejunia, etc.; ita et 
cod. 99, Vat. 6152, et S. Pet. ' 

i Cod. S. Pet., scriptum est enim. 

i. Cod. Vat. 6452, debes ambulare, quomodo et Chri- 
stus. Cod. S. Pét., debes ambulare, quemadmodum et 
Christus Ille, ec. 


etin, 


onis editionem diligentissime eurgrunt, ia sermonibus ejusdem 


k [dem cod. Vat. et S. Pet., (t refécis. 
! Cod. S. Pet. et Vat. cit., Begnorim pro Regum. 
m Cod. Vat., Cum enim Saul. | 
n Cod. Vat. 6452, ubi defecit. 
9? Ibidem, optabat etiam. 
P lhidem, cum resolverit. 
q Cod. Laurent., custodiamus omni observatione, 
ete, et in cod. 8. Crucis in Jer., Vat. 6453, et S. 
et. 
* Cod. Laurentian., Obtineat : nec in abstinenléa 
posis declinemus ad favum. Mem in cod. S..Crücis iu 
er. quibus consonat cod. Vatic., excopta voce oki- 
neat ; legitur enim obtinet. A ' 
* Cod. Urb., favus enim quedam mundi sunt volu- 
ptates aj vitia. 
! Ex cod. Vat. 6452, 
" Eadem habet cod. 105 € 8. Pet. elt., quí tamen 
nobis dulcescat legit , omittens voces iu valaso jaucis 
anima, 





$17 HOWIIJA. KH. ut 
numeratur, neque a monachis Sancti Mauri sancto jyubrosio sine dubitglone atjribuitur. ffague wunggamm 


dabimus eam non esse Maximi, nisi auctoritate yeterum codicum, atque rationum monumeptis ostendatur, 
aut Leonem, aut Ainbrosiui, aul alium quemplam fuisse cjusdem homifi:x auctorem. IWoc nostros lectores 
monitos volumus, sermonem, in quo agittw de agua. amara, quam Moyses dulcem fecit, a Benedictinis mo- 
nachis Sancti Maugj in appeudicem gpp. sancti Augustini refarri sub num. 25, propterea. quod. iisden pere 
verbis scriptus apud Orige:»em homil. 7 p xod. legatur. Verym nihil gimile hac in hpuilia sancti Maxijpi 
comperies. si animum ad Augustihi verbà a nobis pag. seq. relata, advería$. ^7" ^" "' ' ' 


AncuMENTUM. — Rursum sanciys. Mains. Qwidra- A gysterium "Dei, quemadmodum post amaritudinem 


Jesime figuram [uisse quadraginta duas mansiones 
populi Israelitici in deserto docet, uon snodo torpo*- 
eis gressibus , aed. eliam relgiosis. qctibua.  qnihea- 
antis. 


Reünent adbuc &cusus vesir), frogires , pos boc 
^ superiori dominica preedjcasse, guod. hujup Qua- 
dragesimz nos4re figuram ille quadraginta e du 
mansiones habuerint, per quas populus Ásrael exiens 
de JEgypto diurno profecju iergam repromissionis 
intravit, et. quasi. quibusdag salulis gradibus post 
jugum servitutis ascendit ad regnum ( Num. xy uu, 5 
seq.). Figura, inquam, fuit in illis mansionibus jeju- 
niorum: nostrorum non solum in quantitate numeri, 
sed etam jn ohservatione virintum; non enin 1an- 


legis fjyenta evangelicis pietatis. exuberent. Ibj fons 
upjjs austerps est ad bibendum , fiic plures gt onmes 
Qulces supt 3d paiapdupp. Ibi post fiigationgm nnlla 
refectio, hic. post laborem refrigerium , atgge vicio- 
rja. Sitientjbus eniq fontes ministrant, palpyg via- 


«entibus offeruntur. Palma , inqugp, llerpptur vin- 


£entibus, quia post legis durijjam ag Evangelii gra- 
Mam pervenisse, vicisse gg. Pyspmiug enim guod. 
Jam vicloris est os vivo fonte. diluere, deyteram 
triumpbali palma munire. Per fonte fuu Hngua 
confessionis purificatur, per palmam dextera inar- 
tyris honoratur. Hla, quia Christi exaltavit gloriam, 
hac, quia aram sacrilegii recusavit. Pr:mium enin 


quoddam est palma mariyrii, que copfitenti Jipgu:e 


ium filii Israel in itinere deseri. corporeis gressibus B dulcem fructum tribuit, et victrici dextera: glorioaum 


ambularunt, quantum in via Domini religiosis actibus 
profecerunt. ]n yia plane ambulaverunt Domini, que 
illos ^ potavit ip flucfihuys, et payit e celo. Esurien- 
tibas enim in eremo manna non defuit , periclitan- 
tibus in mari terra non fugit. Ibi mare * in semitam 
&lernitur, hic coelum ad pabulum referatur. Propter 
gratiam famulorum Dei Jordanis fluenta sua retinet. 
aquam suam ? myrrha eommultat. illie retrorsum 
conversa, que sequebatur unda, precedit : hic. in 
melius temperata, qu:xe * amarurn stillabat, vena dul- 
eescit, et mirum in modum 3449 fluvius cursum 
perdidit, fons saporem. Sed quoniam diximus, filios 
israel venientes ad ! myrrham, aqux» amaritudire 
laborasse, eamque , nonnisi ligni iujectione potare 


prestat ornatum. Est plane palma martyribus suavis 
ad cibum, umbrosa ad requiem, hoporahilis ad 
triumphum , semper virens, semper veslita foliis, 
semper parata victoris, atque ideo non 1299 mar- 
cescit palma, quia martyrum gloria non marcescit. 
^ Ipse denique palma sedentj super asinam , e£ ve- 
nienti ad templum Domino a pepulis offeruntur. Cum 
euim discipuli vestimenta sua sternerent, et iter 
i Christo suis amictibus communirent; non habuit . 
majus pr:en,; um , nisi palmas, quod ei devotio plebis 
offerret, significans, stratis in itinere vestibus; in- 
pollutam viam esse in mundo, oblatis palmis ipsum 
mundi esse victorem. Ipse, inquam, victor est, de 
quo ait Scriptura : Vicit leo de tribududa (Apoc. v), ipse 


potuisse, typum quoque in illa fuisse Veteris Testa- C plane victor, qui destruxit diabolicam mortem, vitam 


menti videamus, quo exinde proficiscens populus 
ipse pervenerit ?. Pervenit in locum, qui dicitur 
8 Elim, in quo eraut duodecim fontes purissimi, et 
Beptuaginta virentium multitudo palmarum. Videte 


Cod. Yat. 6490, syperiug. 
b Cod. 99 S. Crucis in Jer. habet que il(og et por- 
tavit in fluctibus, et pavit, etc. ^ ' ^" 
« Cod. 99. legit àt semita 
3 Cod. Vat. 6450, porq. 
e Cod. Vat. 6450, qug amarg gillabnt venena dul- 
cescit. | 


! [n Vulgata cap. zv Exodj legitur : Tulit autem 
Moyses Israel de mari Bubro, et egressi sunt ju. deser- 
tum Sur : ambulaveruntque tribus diebus per salitudi- 
nem, et. non invenerunt aquam, Et venerunt in Mara, 
nec potuerunt bibere aquas de Marg, eo. quod. essent 
amuara..... At ille clamavit qd Dominum, qui ostendi 
ei lignum, quod cum  misissel in aquas , in dulcedine 

verse sunt, etc. 

' . S. Augustinus lib. n Ouest. in. Exod. habet : 
Venerunt autem, e' non. polerant bibere de Merra ; 
«mara enim erat. 
Deinde exponens illa verba, E: ostenditei Dominus 
ignum, etc., Genus ligni erg , inquit , jatugy habens 
vim ; an quolibet ligno 1d (acere po(grat Deus qui (anta 
gnirabilia faciebat? Hoc tumen videtur. significare , 


DIN MCI 


illuminavit xeternam. Palme igitur advenienti erigun- 
tur Christo. Scriptum est : Justus sjcut palma foretit 
(Psal. xci). Recte ergoadvenienti justoeriguntur vexilla 
justitixze, et auctori suorum obseauuntur tituli triut- 


I €od. Vat. 0420, ed marag. 

8 Cod. Vaj. 6420, Helim. 

' Eodem in cod. Vat., Ipsi denique palme sedenti 
mper asinam, et venienti ud templum Domino ab apo- 
stolis offeruntur. Cum euim apostoli, eté. 

i Cogd. 99 ey Vat. 6450, Clyigü. 


quod dictum est : osiendit ei tale jam signus 
essel, quo posset hoc fieri , nis [orte [ocys. erat ub 
igna omuino noy inveniebqntur, wt hoc ipsum. esset 
divini adjutorii, quod ei lignum Dominus ostendit, ubi 
nullum erat ; et per lignum nquaa duíces fecit, pratf- 
guraus gloriam et gratiam. crucjg : sed in tali. etiam 
gatura ligni, quis misi cregter ef dgmonstrator. lau- 
dandug est ? 

Dionysius Carthusianus, Enarr. in Exod. arjic. 52 
vocat flumen illud Marath, et in aquarum) ejus ama 
ritndine monet figuratas esse tentationes, $gritudi 
nesque, quibus justi a Deo probantur, qui? tame i 
dulcescunt non 13m saedit3ljone, quam xiriite pas . 
siunis et crucis Ghristi. Mque alert Anguapapum lupe 
locum iia inferpretanigua. 


1 
i 





$49 


S. MAXIMI TAURINENSIS 30) 


phorum. Prius autem quam tollantur palm:e, iter Do- A velut * fontes purissimi gratia praeoicatioms. exupe 


mini usque ad templum discipulorum vestibus ope- 
ritur, et ut impolluta sit semita Salvatoris, apostolo- 
rum amictibus communitur. Quod quidem in myste- 
rium factum puta. Via enim Christi, qu:e ducit ad 
templum, fides ejus est atque doctrina. Hanc igitur 
viam discipuli, ut nos sine offensione gradiamur, 
amictus proprii corporis exuentes, suo stravere mar- 
tyrio, ut inter diversarum gentium turbas justitize 
semitam membrorum suorum vestimenta 194 'sub- 
Sternant, et coenosam * myrrhaginem, mundt ope- 
riant, et impollutam viam Salvatoris ostendant. Ad 
duodecim ergo fontes post ^» myrrham venit populus 
Israel. Legimus in propheta : Benedicite Domino de 
fontibus Israel ( Psal. xvii). Dominus Christus est, 


rant, et post amaritudinem legis venarum suarum 
larga sapientia sacramenti pocula dulcedinem stil- 
lant. Nec mirum, si potus dulcis est fontium, in 
quorum sinu cibus dulcior est palmarum. Apostoli 
ergo sunt fontes, qui totius terrz faciem doctrinz 
sux; flumine rigaverunt, et fatigatis gentium populis 
potum divini mysterii propinarunt. Septuaginta au- 
tem palmas juxta fontes apostolicos generata, se- 
ptuaginta illos dicipulos dixerim, qui secundo ab 
apostolis gradu propter salutem hominut a Domino 
diriguntur : quos Lucas Evangelista (Cup. x) descri- 
bens binos et binos asserit destinatos. Qui vere velut 
palme post curas hominum eum exsultatione re- 
deuntes gloriantur apud Dominum, sibi etiam d:emo- 


qui nonnisi per apostolorum ora discitur, discipulo- B nia esse subjecta. Recte igitur comparantur palmis, 


rumque doctrinam. Apostoli dicendi $unt fontes, quia 


qui palmarum prxmiío diaboli exstitere victores. 


HOMILIA XLII. 


Item de Quadragesima VI. 


| ADMONITIO. 
225 Ad homiliarum sancti Maximi typis editarum seriem revertor. Hxc in codicibus sex legitur cum in- 
scriptione hujusmodi : Sermo sancti Maximi de Quadragesima ; in duobus Vaticanis, id est 4268 , pag. 81, a 
* ergo, et Palatiuo 455, pag. 590, in Laurentiano i1, Plut. xiv, pag. 110, a tergo, in Taurinensi serm. 16, in Àv- 


.ensi xiv, et in Lucensi 85. Quamobrem a Gymnico pag. 79, a Galesinio 


ag. 110, a Combefisio tom. v, 


pag. 928, a Cumdio tom. Hl, pag. 157, a Raynaudo pag. 206, a Margarino in Biblioth. Max. tom. VI, pag. !5, 
inter homilias S. Maximi numeratur, Quid? Noune ex ipsa scribendi ratione, sanctum Maximum illius esse 


auctorem satis explorate percipitur? 


ARGUMENTUM. — Jnducitur diabolus suis mats dolis, 
an Christus vere sit Deus, explorans. Christi ope ad- 
juti vincere diabolum possumus. A vitiis jejunandum 
est, ut rite Quadragesima dies celebremus. 


Conflictus ille mirabilis, quem inter colli Regem, 
et regni ccelestis tyrannum fuisse, caritatis vestra 
auribus sancti Evangelii lectio, nunc decursa testata 
est, dominice nobis incarnationis triumphale myste- 
rium sonat. Omnipotens enim Dominus ineffabilis 
pietatis affectu. captivitatem miseratus humanam, 
simulque volens diabolicam potestatem suo 4 remo- 
vere de mundo, misit unigenitum Filium suum, non 
divinitate degenerem, non virtute dissimilein, uon 
voluntate discordem, qui nostram suscipiens carnem, 
gpreta veteri conditione nascendi, de femina incor- 
rupti corporis nova lege novus Filius nasceretur, 
quatenus diabolus salutarem hunc hominem in con- 
sortium deitatis adscitum , etsi tentare prosumeret, 
superare non posset. Itaque cum videret leo ille fe- 
ralis agnum Dei post longissimum, atque continuum 
quadraginta dierum ac noctium jejunium esurire, et 
esurientem Deum esse non crederet, arte illym callidis- 
sima tentationis aggreditur, dicens : Si Filius Dei es, 
dic ut lapides isti panes fiant (Matth. 1v). Cogitabat, 
ut :xstimo, apud se tanti doli artifex, et dicebat : Si 
hic ipse est, cujus precepto esurientibus per deserta 
populis manna fluxit e coelo (Exod. xvi); si ipse est, 
quem novi ego flumina produxisse de petra ( Exod. 


* Àl. voraginem. 
b Cod. Vat. 0450, merra. 
* Cod. 99, omnes fontes purissimi. 


* De translatione Christi supra pinnaculum templi, 
quam evangeliste memorant, silet Maximus, eam 
gupponens, et solum, ut sibi proposuit callidam dx - 


xvit), poterit nunc in panem lapides * transformare, 
elsi non mea petitione, sua tamen necessitate, qui 
! esurit. Quod si fecerit; Deum probabo : si nequive- 
rit; hominem deprehendam. 1 96 Exspectabat ergo 
diabolus panem, quem noir tam sibi acquirere quam 
mundo conabatur auferre. Sed rerum Dominus, qui 
et panem de lapide posset efficere , et exploranti hu- 
man: nollet salutis clarescere sacramentum, sic suum 
moderatus est sancto in ore responsum, ut nec ipse, 
qui veritas erat, mendacium loqueretur, nec ille, qui 
ab initio mendax est, quam non erat crediturus, pos 
sit agnoscere veritatem. Ait ergo Dominus : Scriptum 
est : Non in pane tantum vivit homo, sed in omni verbo 
Dei (Deut. vmi). Accepit tentator ex lege responsum, 
cui contraire non possit : non accepit panem, quen 
non manducandi consuetudine, sed decipiendi fraude 
poscebat. In quo enim Filius Dei panem necessarium 
haberet humanum , cui omnis erat propria in divi- 
nitate substantia ? vel qua ratione, qualicunque dé 
lapide Christus terrenum faceret panem (Joan. vi); 
cum ipse, sicut legitur (Matth. xxi), spiritalis et panis 
esset, et lapis? Illusus itaque, irrisusque tentaior, 
aliam machinam tentationis aggreditur. Nam cum se- 
creto suo arcanoque consilio ! staret Dominus suprà 
pinnam templi, ait [illi diabólus : Si Filius Dei e$ 
mitte te deorsum. O quam stulta hzee suasio, nimium- 
que perversa, ut Filio Dei diceret : Mitte te deorsum. 
Nunquid non rectius dixisset: Si Filius Dei es, ascende 


d Cod. Laurent., suo jam removere, etc. 
* Ibidem, transmutare. 
f Ibidem, qui esuriit. 


monis petitionem exponit, plenumque divina sapiett" 
tia Christi responsum collaudat. 


c-r - 


521 


IIOMILIA XLIII. 


222 


» jn ccelum? Quod utique si faceret Dominus, 5 vere A bat, probaret merito ab omnibus adorandum. Et quid 


illum Dei esse Filium comprobaret. Sed inimicus 


celi, ne tentando quidem ascensum vult suadere 


celestem : deorsum, et in. ima provocat : quia optat 
omnes cadere, qui se sensit pr: omnibus cecidisse ; 
nec * intelligit czecus , quia illi conatur ruinam sua- 
dere, qui non solum cadere non potest, sed ruinas 
venit emendare lapsorum. Dominus enim, ut lectum 
est, erigit elisos, Dominus solvit compeditos (Psal. 
cxLv). Qui ergo venerat non decipi, sed decepta sal- 
vare, 197 explorantis artem tanta mensura cautis- 
simx responsionis evacuat, ut tenebrosus hostis non 
solum mysterium pro nobis propositum videre non 
possit, sed magis magisque responsis dominicis cir- 
cumactus obscuriore confunderetur incerto. Ait enim 


plura, carissimi? Dum nefanda tentator loquitur, 
dumque inconcessa prosumit, quasi ab homiue victus 
obmutuit, et quasi a Deo jussus abscessit. Et necesse 
erat f ab illius jam tentatione discederet, iu quo tota 
se 198 mole movens, totisque nisus viribus, ne ve- 
stigium quidem sux reperire potuit voluntatis. Stu- 
pens atque demirans post tot szcula invenisse homi- 
nem humanas concupiscentias non habentem, na- 
tumque in carne nihil penitus corruptionis habere 
carnalis, Discedente itaque retrorsum diabolo , acce- 
dentes, ut lectum est, angeli ministrabant ei. Trium- 
phus iste quante sit gloriz: obsequia nos edocent 
angelorum. Nec mirum sane si ejus angeli ministe- 
rijs 5 occurrerunt, eujus victoriam mirabantur. Et 


illi spiritualis przelii bellator invictus : Scriptum est : B ideo, fratres, si nolumus a diabolo superari, inhzxerca- 


Non tentabis Dominum Deum tuum (Psal. cxtv). Quam 


simplex in hac responsione prudentia, et quam cir- 
cumspecta simplicitas, per quam nec veritas retice- 
tur, nec. reprobus potest probare, qu:* vera sunt. 
Vere, ut scriptum est : Luz in tenebris lucet, et tene- 
bre eam non comprehenderunt (Joan. 1). Audit diabo- 
las, Deum non esse tentandum ; non tamen agnoscit, 
Deum bominemque esse, quem tentat : videt euim 
pariter Christum, et respondere, qux horninis sunt, 
et possit, quxe Dei sunt. Sed nequitiv ejus nec ista 
sufficiunt ; terti:& adhuc tentationis laqueos nectit : 
Duzit, inquit, illum in montem excelsum valde, et 
ostendit ei omnia regna mundi , et honores eorum, di- 
cens : Hec omnia tibi dabo, si procidens adoraveris 


mus ei qui diabolum triumphavit; adhxrere autem 
est Christo, credere, et paternze illi deitatis esse na- 
turam, et materni corporis veritatem. Vincere autem 
diabolum, ipso suffragante Domino, poterit quicun- 
que salutaria Dei przcepta suspirans studuerit exosam 
cunctis tumidze mentis suxe inclinare superbiam, ra- 
dicem omnium malorum avaritiam coercere, inimi- 
cam bonarum virtutum refrenare luxuriam, bosteni 
sanctz caritatis invidiam mitigare, inutilia, et s:zepe 
periculosa obtreclantium vitare colloquia , ^ usura 
etiam perniciosa non amare compendia, custodem 
pacis justitiam muneribus non gravare, noxia faelio- 
num horrere commenta, inglorium et nonnunquam 
cruentum indebiti honoris ambitum declinare, incen- 


te. Sollicite, fratres, advertite quia cadere est omne C tiva discordix contumeliosz lingux maledicta cohi- 


quod suadet inimicus; vere enim procidit omnis, qui 
adorat diabolum ; et vere cadit, qui potestates hono- 
resque mundi per artes sacrilegas, inimico promit- 


. tente, sectatur. Sed Dominus ac Salvator noster so- 


lita cum responsione 4 confudit, dicens : Vade retro, 
Satana ; scriptum est. enim : Dominum Deum tuum 


adorabis, et ipsi soli servies. Sanctarum illi Scriptu- 


rarüm testimonia ingeruntur, non ut inconvertibilis 
doceatur; sed ut impudens confutetur. * Retro ei 
abire przcipitur mundi qui dabit regna; ut imperio 
Filii Dei, cui voluntarius non cedebat, subjaceret in- 
vitus, atque illum a quo se adorari improbe posce- 


bere, mendacia nihilominus, que vitam maculant, 
animam vulnerant, amicitias dissipant, Christiano ab 
ore repellere, atque ab oinuibus superstitionibus dx- 
monuni idolorumque sacrilegiis per quz vel maxime 
benignitas Oinnipotentis offenditur, veri Dei amore 
diffugere. Si ergo ab his, atque universis hujusmodi 
sceleribus, vitiisque jejunemus ; sanct: hujus Qua- 
dragesim:e rite celebrabitur dies, et omnium solem- 
nitatum nostrarum festa exsultantes, cum fiducia lx- 
lioris conscienti:e, et tranquillitate temporum transi- 
gemus, adjuvante Domino nostro Jesu Christo 


HOMILIA XLII. 
De Quadragesima V11. 
; ADMONITIO. 
19:9 Benedictini monachi congregationis Sancti Mauri hanc homiliam in appendicem sermonum sancti 


Augustini rejecerunt, incerti, cuinam auctori accepta referenda esset. Verum Maximo esse omnino tribuen- 


dam non modo editores, fsymnicus, Galesinius, Cumdius, 


* 


Combefisius, Margarinus, Raynaudus statuunt, sed 


codicum etiam mss. Laurentiani 1, Plut. xiv, Vallicellani tom. ll, pag. 205, Lucensis 85, Augiensis, Marti- 


nensis, Taurinensis postulat auctoritas, 


üibus suffragatur et styli mira similitudo, et ratio adhibendorum 


1 
saer:ze Scripture testimoniorum, qua uti Maximus consueverat. Nos eam ante subsequentem edendam existi- 
mavimus, non solum quod ita codices plerique ferant ; verum etiam quod h:zec ad przcedentem referri vi- 


deatur. 


^ Cod. Vat. 12968, ascende ad.celum. 

b Ibidem, verum illum Dei esse Filium, etc. 

* Ibidem, nec intellexit cecus. 

d Cod. Vat., solita cum responsione confundit, etc. 


e Cod. Vat. 453 et Reg. addunt, Retro | illi abire 


precipit. Christus ut hostis. durissimus. adempta sibi 
jam loquendi licentia, cujus voluntatem aqnoscere non 
potest, sentia! potestatem. 


D 


f Codd. Laurent. et Vat. 455, Et necesse erat, ut 
ab illius, etc. | 

& Cod. Laurent., angeli ministeriis occurrunt, cujus 
victoriam mirabantur. 

ih Cod. Laurent., usurarum etiam , etc. Cod. Vat. 
Reg. 435, et sepe circulosa obtrectantum vitare collo- 
quia, usurarum etiam verniciosa, etc 


^. 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


22 


AncUuENTUM. — Omnnid, quit perlulit. Ghristus, ndbis À Dei. Hoc est : elsi ego k esuriam , mihi tamen, dia- 


sunt Incitáménta ad etim imitandum. Non alià ratio- 
né oss est se tentari a diabolo; nisi wt nos doceret, 
quibus armis eum refellere debeamus, — ^ 


Peractum a Domino iostro Jes Chiisto ; quod 3 
ctum est, Cum (eátatore éertameii, nóstr$ $eédritati, 


fratres carissimi, fálutique 4 proteit; quià P quos 


olim apud pafadisüd perSuasfóne $éfpentis fateri 
przevaricatio defecit it mfortéra, dotnfàicus due trfur- 
phus erexit ad vitáin «. Nobis itaque vicit qui digiatüs 
est esurire pro robs. Aggreditur itdque diabolus (en- 
tare Christum, exptoratqué sotlicitas si forte rttunt Det 
esse Filium deprefhiéndat; étui nutfutf 4 corrüptionis 
sum * videl esse Vestigiurit: Miratur pafíter ac tur- 
batur hujusmodi in hoc £ sceculuar atvéntasse ho- 


bole, ! non est necessarius panis; verbium autem 
Dei cunctis fidefibus substantiam sempiterna salatié 


operatur. Sed doceri nescius inimicus, stanti Domino - 


super pinnam templi iterum ait: Si Filis Dei es, 
mil(e te deorsüm; scriptum eit enim, qàod An- 
gelis suis inandavit de te, ul. manibuá tullant te, 
né unquam. offendas ad lapidem pedem tuurh (Bath. 
w). Mitte. te, inquit, deorsum. Diabolicz est cot- 
suetudinis, fratre$ carissimi, pricipitium persua- 
deré, séd obedire ei ille non poterát, quí cadere ne- 
sciebat. Nec quidquam de Domiáhó suürreptor impe- 
trat, quia non sunt réfigionis éjus verba séd * frau- 
des. Quem Redemptor humani généri$ rursüs télo 
sententie 19] celestis everberat, dicen$ : Scriptum 


minem, qui fíatus quide esset di lemnirá, sed non gg est: Non tentabis Dominum Deum tuum. (jua respon- 


esset ab honririe prutteatus. Suspicatur illuui Dei esse 
Filium, quem continaatuzi quadraginta dierum videt 
explicuisse jejunium ; $ed rursits dubitat divinam il- 
li & inesse naturam, qdem quasi infirmum ihtef c$- 
teros homines pérsplti ésuriré. Stupet aitonitus 
qu:e sit ista novitas, hurifánurn non habere petcatuim, 
et necessitatem péccatoris homfinis sastinére. Chri- 
stus autem Dominas Rederrlptorqüe nbstef, ut perdi- 
Lum inflrmumque horrinerti revocaret ad Deum, esit- 
rient, fassitudinem; mio foren et omnia 1i sé humani 
corporis irifirma suscepit. Inter ista ergo diabolus du- 
bius et incertus, hoc cum ésuriente Domno sermore 
congreditur : Sí Fifius Dei 130) es, dic ut lapides 
ist panes fani (Matth. w). Stultus, et audax, qui pu- 


taret Det Filtum diabolicam voluntatem edendi ne- C 


cessitite facturum : quasi 5 impossibife esset in 
panem Japidés commutare, du quondam sitientibus 
ir deserto populi$ de petra arida largissima aquaruin 
fluenta produxit (Exod. xvm) : aut esurienti sibi post 
quadraginta dierum jejunium escam non poterat pró- 
videre, cufüs pr$cepto, ut innumerabilis Hebrorum 
exercitus pasceretur, celesíia de nubibus ! alimenta 
fluxerunt (Exod. xvij. Sed. vero ómnipotens Unige- 
nitus, qui nostram magis ! esurifel salutem , talí 
tentatoretmi suum responsione cónfüdit : Non ín pafe 
tantum vivit homo, sed ln amni verbo Dél (Deut. xvtuj. 
Quo responso, carissimi, ut explorator, qui incertus 
venerat, incertior redderetur, inzestimatxe prudentire 
Dominus, nec inesse sibi esuriem denegavil ; hee 
amanducandi necessitatem se habere professus est. Noii, 
inquit, in pane (aftu visit Bumó,; &éd iH omini. terbó 


4 Codd. Vallicel. n et Martinen., profecit. 

b Cod. Martíinet., quod olim. 

€ Codd. baurent. 1, Plut. xiv, et. Vatlic. it, No- 
bis utique vicit. 

4 Codd. Laurent. 1 et Vat. 6453 
sug. videret inesse vestigium. 
. * Cod. Martinen., tidit. 

€ Eodem cod. Vat., in hoc seculo. 

€ Cod. Laurent. 1, illi nor inesse naturam. 

h Codd. Vat. 6452 et Laur. tr, quasi vero impos- 
sibile. 

1 Cod. Vat., elementa [lixerunt. . 
. | Cod. Laur. 1, qui nostram magis esurit. salu- 
tem. 


corrupttonis 


sione iié quid manilesta veritate auctor fatéitatis du- 
diret, verbórum sensuumqde moderator Dominus 
nex alto dare, nec prodidit sé posse, neé nom posse 
méntilus est, sed scriptum est, áit : Nom ienta- 
bis Dominum Deum tuum: IÀ est, Deuti tentst, 
qui jactantize sux vitio superffuami ét inutitefl) vuft 
ostentare virtutem. Quid enini utflibutls Wabef, 
quíd commodi confert, " si pef PietepS Hnc in 
plana déscendero? dut cur adülatigni$ P tote ien- 
tamenüis ista pérsuadeas, cum tui sit Opéris de 
supériorinus €orruentem ad iüferiord dejftére ? 
Post liec vero, ut lectio decursa festatur : Dutit it- 
lum ih montem excelsum, et. ostendil ei oimnlà téjjna 
mundi, dicens : Haec omfía tibi dabo, sf proetidens 
adoraveris me : ut fallax deceptor offert, quód non 
habet ; et ut vere cxeus celoruti Domiino tetrárum 
regna promittit : Hac omnia, inquit, tibi dabo sf pro- 
cidens allordverís mé. Vere 4 procidit ek éadlt, qui 
non lárgiénté Deo, sed ad nutum diaboli 4eiuirit se- 
cüli dignitates. Respóridit aütem ei DoWnmus : Vade 
retro, Sata ; écriptiim enini est : Domitii Deum 
tuum adorabis, et illi soli sérvies. Qui téttando ad lioc 
usque pervenit, ut se ab adofándo Dei Filio posce- 
ret adorari, 3sstimans, quod Christus, qui decipi lau- 
dis suse subreptíone non potuit, indignatione ingesto 
contumeliz se proderet explotawti. Sed fortissintus 
propugnator, qul pto vità ac libertate nostra aidver- 
dus tyrantium suum novum bellum gerebat, nec molli 
adulatione frangitur, nec durissimis injuriis commo- 


P Vétur, sed ita ad omni iuimici tentamenta respondit, 


139 ^e posset i uno eodemmre Deo ét loiline co-- 


k Cod. Martimen., esurio. . 
1 €od. Eaur. r, mi/ti tdmen diabole sciens, si esi 


recessurius panis, qui ex (wo consilio, tuaque colnntaie 


descéniit. Heficit. quidem esuriem  corporeus panis ; 
verbum Dei cunctis fidelibus substantiam, etc. ha 
etiam Vallic. n, verbum autem Dei. 

m Codd. Valf. n ét Martinen., séd fratidis. 

n Codd. Laurent, t Vallicel. ét Martinen., er airo 
se dare nec prodidit posse. . 

^ Cod. Martiuen., sí preteps Hinc früfune de- 
scendero. | 

» Codd. Laurent. et Vallíc. m, adulaticnis sue ten« 
vamentis ista persuadeas. 
. à Cod. 1 Laurent., Vere procidet et cadet, etc. 


. 
adii 


4 


325 


HOMit1A Xtív. 


3ad 


lestis mysteril depreheridere sxcramentum. Et iiteU; & jejunat, qui ffaternas injurías patifféY fectoffs léiil- 


fratres, domiriici certaminis, víetorlque éxermpluni 
sequentes, ét diaboliezs ptaseaverilbs litifias; boram 
qua.Iraginta dierum aécéptabitfé Déo fostrà Jejttürari 
celebremus. Tunc enim dolos ddvéfsdri éuperaié 
poterimus, &i cortíntratis BFecibius; dut pir esti fe- 
junia corporis vitià cómpéscámué, ddt br mitram 
ab omni vanitate et ambiuoliE purgémus, at ait ipsé 
Salvator : fioc gerié Ho ejicillir, 1M. fosinité, ei 
oraione (Matth. xvn). Bene Stet fajunat qiticun- 
que esuriem suam relecti pauperls sá(éisté Susleil- 
tat : béne jejunal, qui eh récürdatíofé fepunfi 
semetipsum reffénáns db omni * fllbcebrarim | vo- 
luptate suspendit : bene Jejunal, dui carnéh saam 
vitiorufu germina pülletantem, suriecirulil 5 niedi- 


tatione virtutum, et sobrietztis alritre éAstidit : bedé B 


tote dimittit : gratissimum Déo « defert jejuiriuin; 
qui Pentem $uamr 4 pravis cogitattüifibus, oculos d 
coneuspíscentis; lingua manusSqüe 3 lite custodit. 
Et fost onifila; fratér; beàtüs éris, et bbrlé esuries 
pinéhi ac &itibs pocatukii; $t Christiame itrentis af- 
féctu Gpérf é&ürire EL Milfré Justitiani, sicut ipse 
Bottiilws dixi : Brad qi éstihtni et sitisti. justitiam, 
gita dpsürulit osi fégnhli cilloritm (Satth. V). Proptet 
(jud; &avissflid, sd voturiras diabolum superare cuta 
ChilétU; dt destlleiitilds (fahséürtes à seculo regna- 
rt cuti Deu ; di optátitus sactáfiskitnin resurrectionis 
donfirttm db ketfé dnentfbüy GeRébráre, sb esca 
ijuhYent vef fotu pro Virfbius ténijéreffius, á vitiis au- 
teti totis Viffbus jejuriefifts. 


BoMiLIA XLiv. 
Dé Quadragesima V111. 
.  ADMONITIO. . 
add Iu editione operum sancti Petri Chrysologi Veneta an. 1750, par. 90, ax»c homilia refertur perinde 


ac si przescripta ab eodem sancto archiepiscopo 


avéiinatihin fuerit. 


ninadvertit errorem editor Áugusta- 


nus, quare an. 1758 locum ei jn sermonibus Chrysologi '1andum non putavit: Codicibus quidem antiquis, 


iisdem optime notze áüjungenda est auctoritas, est ea profecto adjudicanda Maximo. Vaticani 
Mazimi de jejunio quadrágesimali. Non discrepant codices Laurentianus 1, 


sic habent : Sermo sancti 


50 et 6452 


Plut. xrv, Vallicelianus toth. H; Wóvárien: 97, Lucensis 85, Augiéniste; Ih (uite da inseriftio legitür : 


Be Quadragesima. 1n preclarü codicé monastérit Ciste?tiensis Montis Atitátte Háfe 


"wfert. in&cribtlonem ; 


Doniünica prima Qua egestnie serito beati. Müximl Episcopi. De Maximo homflix éjoasderti auctoófe summa 


est editorum Gymníei. Galesfnil; Combeflsit, Qumdii? 


AncvuexT Un. — Dfe jejunio Christi, et Moysis. Christus 
sicut Deus esse. divinis virlutibus creditur, ita. et 
homo esse infirmitatibus dignoscitur. humajás. Sic 
castigarnus. membra jejunlis, ut. animas. virtutibus 
suginemus. 


Advettite, fedtres carissithi; quàntd fiobí3 spiritud- 
lis vit:e dotümentà süccrescunt, 4 qiainquam magní- 
ficis ad propositum sanctitatis provocantür exemplis, 
quod quádrágenis referuntiir diebus beatus Moyses, 
et Dei Fílius jejunasse. Iud sane perspicile, quia 
quantum distat servas a domino, tabtum necesse est 
eorum distare jejunium. Moyses enim veteris editor 
legts est, Christus noti contlitor Testamenti. Jejunat 
Moyses ut preceptis legalibus unius populi erudiat 
disciplinam : Christos jejuuat, * ut universas redimat 
gentes. Jejunat Moyses ut prsseníis vite mandata 
suscipiat; jejunat et Cliristus ut zlérnz» &alutis sa- 
cramenta constituat. f" Jejunat Moyses ut Deum 
videret; jejunat et Jesus ut ununr se essc cam Deo; 
dum diabolum triumphat, ostenderet. Moyses post 
jejunium scriptas digito Dei taljulas, populo prava- 
ricante confregit ; Christus suo jejunio mansurüm 8 per 


» Codd. Laurent., Marüinen. ét Vatic., ab omini 


se illecebrarum. j3 

b Cod. Vatic., sumctarum enmendatfone virtutum. 

« Codd. Laurentian. 1 et Vatiesmm., Deo offert 
jejunium. ! 

" Cod. Laurent. 1, Plut. xiv, Qéamque fnágttificii: 

e Codd. Laurent. 1,* Vatic. 6430; et Vallic. n, ut 
universas totius mundi redimat qeniés, — 

! fidem codd. Laurent. i; Vt. 6350, et YaH. rí, 
Jejunavit Moyses, ut. Deum. videret :— jefiritieit. el 
Christus. 

& Cod. Novar., mansurum per universam Ecclesiam, 


argarini, Raynaudi, ete. ; cofisenisió 

secula Evangelium conservavit. Quid illud est autem, 

quod cmt àterque qoadragenos " jejunaverit dies, 

nón üterqde post fejiniumi esarlissé perhibetur? 
oyses utique non esurivit, ut in bomine fragili ope- 


; Pata divimitas 134 probsretur; esurivit Dei Filins, 


üt a$suniftlone carnis nostra ! ffagilerh se Suscepissó 
hominem revelaret. Quod non i esurii Moyses ee- 
lestis est jfossibitititis exemplum ; quod esurit Chri- 
stas tiostrz estrederftptionis tacFamehtüm. Hujusmodi 
* Dominus peregit in suà carne mysterium, ui, sícul 
Deus esse divinis virtutibus creditur, ita et homo esse 
infirmitatibus dignoscatu? humanis. Et hinc est quod 
Christus ut hómo esürit, ct esurientés pascit ut 
Deus ; ! hine quoe fatigstur itinere, et elaudis viriu- 
tem tribuit ambuldndi; himc (quod oculos sus lixat 
in "lacrymis, et imfrabiliter czecis reformat aspectuüi; 
hinc quod appropinquante myorte tristatur, et mor- 
tuum Lazarum suscitat de sepéticro. Hoc onmia, fra- 
tres, » contfitor ac redeiipiof mostér à Detis ét fiomó 
agit ; non quia talis illi nascendi necessitas fbit, sed 


- quía tale ín colo et in terris vofuit regnare mysté- 


rium. Illud etiarr quantz est adriirationis im Christo, 


k Cod. Vat. 650, quod &umi üterque quadragenos 
jejunaverunt dies. la udhn o 

i Codd. Lautetit. 1; Vatfic; i; et Vdlit. 6450, (ra- 
gilem se suscepissé hortinaifi. 


j Cod. Vallic., non esurivit Moyses. ,.—— 
k Cod. Laurerit. 1, frusto ifi Donius. 
* Codex Yatíc., /rinc eàt qnoi [atigaBir. mE 
^ Codd. Laurent. cit. ét Vallie., óculos àà0$ laxat 
in lacrymas. mE 
:n Ggàd. Vilic. ev Vdilic., RédeMptor hóiter, ut 
$ 


Deus el hofho dgít. 


521 


S. MAXIMI TAURINENSIS 55 


quod ita ad omnia tentatoris interrogata respondit, A nium Christiani egentis debet esse refectio ; jejunium 


ut nec veritatem regni sui tyranno proderet, nec 
mysterium suscepte carnis explorator agnosceret? 
Tanta denique sermonem suum subtilitate circumtu- 
lit, ut ille totius doli artifex inimicus furoris sui er- 
rore deceptus, dum Christum tentat ut. homigem, 
Deum in homine non videret. Nos vero, fratres, qui- 
bus propugnator invictus hanc venerabilem Quadra- 
gesimam dedicavit, repudiantes carnalia desideria, 
sic castigemus membra jejuniis, ut animas virtutibus 
saginemus. Jejunet in 1338 nobis perniciosa luxu- 
ries, jejunet omnis iniquitas, jejunet odiosa conten- 
tio : abstineamus ab epulis, magis abstineamus a vi- 
fiis : sic nos temperemus, sic sobrii simus a vino, ut 
nulla nobis voluptatum dominetur ebrietas. * Quid 


Christiani pacem debet nutrire, non jurgia. ! Quale 
illud est autem, quod non vesceris carnibus, el de 
ore tuo omni esca sordidius egreditur maledictum? 
Quale est, quod sanctificatur venter jejunio, el pol- 
luitur lingua mendaciis ? Recte sane, frater, 136 lre- 
quentabis ecclesiam, si gressus tuos lethalibus la- 
queis avida illa non implicet, et involvat usura. Recle 
orabis Dominum tuum, si precibus tuis obvia tibi 
cordis tui non obsistat P invidia. Recte contundes 
manibus pectus, si omnem inde furorem maligne 
voluntatis * excusseris. Justé etiam dabis denarium 
pauperi, si alii illud pauperi non tulisti. Hxc ergo 
est, carissimi, religiosa esuries, hic fidehum pastus 
animarum, ut jejunium nostrum sanctificel castitas, 


enim prodest observatione quadraginta dierum jeju- p ornet patientia, benignitas foveat, misericordia l»- 


nandi nos tempora custodire, et legem non tenere 
jejunii? Quid prodest vobis vacare a conviviis, et 
diem litibus occupare? Quid predest proprium non 
edere panem, et victum diripere miserorum? Jeju. 


 tificet, commendet humilitas : his Quadragesimam 


Christi prout possumus, virtutibus subsequaiur, ut 
gemino quodam corporis, animique jejunio, divinz 
nos semper gratix:: commendemus. 


HOMILIA XLV. 
Dominica in ramis Palmarum super illud psalmi xx1: Deus, Deus meus, respice in me 
ADMONITIO 











Hujusce hoimilie titulus in memoriam nobis quistionem illam revocat, quz» orta inter eruditos est de 
aptiquitate ritus benedicendi in Ecclesia ramos Palmarum. Edmundus Martenius monachus Benedictinus 
congregationis Sancti Mauri harum rerum imprimis peritus in.eo libro, quem De antiqua Ecclesie disciplina 
in divinis celebrandis officiis inscripsit, cap. 20, num. 2, ullum in libris liturgicis ejus benedictionis vestigium 
exstare negat ante saeculum octavum nominis Christiani. Nam in calendario Romano edito a Frontone 
dominice solemnitatem paschalem praecedentis fieri mentionem animadvertit ; benedictionis vero Palmarum 
non item. Contra, alii ejus benedictionis initia repeti oportere censent. In horum sunt numero Benedictus XIV, 
ut dignitate, ita eruditionis et doctrinzs laude cumprimis przstans, et Meratus part. 2, tom. ]l. pag. 

His vero pr:sidio est Romanum calendarium antiquius, quod quarto szculo, vel saltem ineunte quinto 
perscriptum arbitrantur, inque codicibus manuscriptis duobus repertum ferunt, quorum est alter monasterii 
Avenionensis Saneti Andrex, alter monachorum Grassensium in Septimania, quem eidem monasterio a 
Carolo Magno doao fuisse datum perhibent calendarii ejusdem editores pag. 65 et 64. [n eo autem sic 
indicta tegitur statio : In. Dominica in Palmas ad sanctum Joannem in Lateranis. Provocat idem ad 
Sacramentarium, quod vulgo Gelasianum appellari solet, et in quo dominicus dies ante Pascha dominica 
dicitur in Palmas de passione Domini. Qua ex re confici aiunt facile posse, idcirco ei dominice inbzsisse 
Palmarum nomen, quod eo die benedici palmx consuescent, Meum certe non est definire, utra harum 
sententiarum sit potior. Hoc dico breve : si hujusce homili:e inscriptio tam est vetus quam ipsa est homilia, 

uinto jam seculo ritum benedicendarum palmarum invaluisse, confitendum erit. Codices Vaticani tres, 385, 
268, 1269, hunc eidem homiliz titulum : In dominica Palmarum, profixum exhibent. In codice Sangallensi 
hzc ejus est inscriptio : De psalmo xxi iu ramis Palmarum : in duobus Novariensibus 27 et 94 : Dominica in 
Palmas sermo beati Maximi episcopi. In Cisterciensi Montis Amiatz : In. dominica in. Palmis sermo beati 
Maximi episcopi de psalmo xxi. In Sancti Emmerami Ratisponensi : Dominica in ramis Palmarum serm 
sancti Mazimi. ln. Áugiensi : Sermo sancti Maximi in Palmis. Fateor, iu codicibus duobus Sancte Crucis 
jn Jerusalem 90 et 99, in Laurentiano t, Plut. xiv, et in Taurinensi Palmarum omitti mentionem. Hiuc 
intelligi plane potest, 1? hanc homiliam ascribendam esse Maximo, cum in nullo codicum veterum ea alteri 
cuiquam attribuatur, ac in plerisque sancti Maximi nomen przferat; idque ultro concedant editores 
Gyinicus, Galesinius, Raynaudus et Margarinus, stylique ratio cum genuinis homiliis Maximi congruat, 
summique sit in ea atque in celeris conformitas sententiarum ; 2» inscriptionem In ramis Palmarum jure 
a nobis fuisse aliis inscriptonibus antelatam, propterea quod major eodicum numerus aut hane, aut hujus 
similem gerat. 


137 AncuuENTUM. — Propheticum Davidis psalmum C suri, diligenter prius debemus intendere quid in st- 








explicat S. Maximus, et vaticinium veram in Christo 
significationem habuisse demonstrat. 


Psalmi vigesimi primi, qui lectus est seriem decur- 


^ Cod. Vallic. u, Quid nobis prodest. 
* Cod. Vatic.. non obsistat injuria. 


! le illud est autem jejunium, quod non vesceris 
. carnibus, et de ore tuo omni esca. sordidius egreditur 
maledictum? — De precepto abstineuti& a carnibus 
tempore jejunii quadragesimalis adeo copiose et eru- 
dite egit Joan. Bapt. Cotelerius tom. M, lib. m, con- 
tra Dalleum, ut ecclesiasticam disciplinam ab homi- 


nis hzretici (uerimoniis satis vindicatam arbitremur 


perscriptione contineat, ut, cognita ejus originc. 


. intelligentiam ipsius facilius consequamur, et manife- 


stato capite, possint rectius membra distribui. l- 


c Ita Cod. Vat. 6450, in quo tamen legitur exces 
seris pro excusseris. 


Non supervacaneum tamen est, animadvertere S. Maxt- 
mum usum carnium in quadragesima vetitum, 132- 
quam rem certam hac in homilia, et in aliis suppo- 
nere, atque ideo c:xeteris Patribus doctrinam jejutto- 
rum juxta Ecclesi: mentem tradentibus esse accen- 
sendum. EP 


0145 0 5 s. S LM. 


929 


HOMILIA XLV. 


scribitur enim ita : In. finem pro susceptione matutina À videatur, dicens : Deus omnium, qui es Deus meus, 


psalmus ipsi David. Nisi fallor, susceptio matutina 
solis ortum ^ semper antevertit, et priusquam orbem 
radiorum clarus splendor illuminet, matutinum no- 
ctium tenebris terminum ponit; ac resoluta sensim 
caliginum czecitate, rebus cunctis facies quzedam ae 
lumen ^ infunditur; et cum veluti sub una materie 
tenebrarum mundus in confusione jacuerit, interve- 
niente matutino, diversa specierum varietate distin- 
guitur; hoc est, cum omnia c:xca fuerint, oculi oin- 
nium reparantur. Nox enim quodammedo aufert 
oculos mundo, aurora restituit; atque ita ante ma- 
tutina susceptione perfruimur, ut gloriosius postmo- 
dum solis splendore potiamur. Sed quoniam, sicut 
dicit Apostolus : Lex spiritualis est, et spiritualibus 


cur me dereliquisti? nihil enim mihi conscius sum. 


Secundum enim prophetam nesciebat peccatum, nec. ' 


erat dolus in ore ejus. Hxc autem dicit, ut manife- 
staret propter nos se esse derelictum, quorum pec- 
cata portabat, ac videntes disceremus et nos pro ipso 
saneto et justo mori, cum pro ^ peccatoribus et ille 
moreretur. Denique hac voce in passione usus est, 
sicut in Evangelio legimus : Eli, Eli, lammd saba- 
Cthani? hoc est : Deus meus, Deus meus, quare me 
dereliquisti (Math. xxvi)? Hac, inquam, voce usus 
est, ut quod prophetia annuntiaverat rei exitus ap- 


probaret. Et. quoniam sequentia pene ! manifesta 


sunt, illum inspiciamus versiculum iu quo ait : Ego 
autem sum vermis et non homo (Psal. xxi). Cur totius 


spiritualia comparanda sunt (Rom. vu; 1 Cor. 1), so- B Dominus creature vermiculo se voluerit comparari, 


lem hic justitie arbitror designari ; hoc est Christum 
Dominum, qui nobis ignorantix tenebris, et peccato- 
rum.czecitate submersis, ccelestis doctrinze sux€ lumen 
infudit; et quos non * habebamus, oculos cordis in- 
seruit, et velut radios quosdam apostolos suos misit, 
qui nos de 4 nocte teterrima delinquentis liberarent, 
et paulatim, resolutis in nobis tenebris peccatorum, 
matütina * nos susceptione consuescerent ; ut perfecti 
facilius possumus tolerare solis ardorem, hoc est pri- 
mum nos preceptis simplicioribus erudirent, quo 
capaciores efficerent celestium secretorum. Hujus 
itaque solis justitiz matutino, peccatorum caligo tota 
perimitur, sicut ipse propheta ait ex persona Domini : 
In matutinis interficiebam omnes peccatores terre 


possumus hoc quidem humilitati primitus assignare, 
quz sanctorum virtus est imaxima, sicut sanctus 
Moyses ante Deum animal se irrationabile profitetur, 
David ! pulicem se sepe commemorat. Sed magis 
illud accipiendum puto : quoniam verinis nulla ex-- 
trinsecus admixtione alieni corporis, sed de sola * ac 
pura terra procreatur, ideo illum comparatum Do- 
mino, quoniam et ipse Salvator de sola et pura Ma- 
ria generatur. Legi etiam in libris Moysis de manna 
vermiculos procreatos (Exod. xvi) : digna plane et 
justa comparatio; Siquidem de manna vermiculus 
gignitur, et Dominus Christus de Virgine procreatur. 
Quin potius ipsam Mariam manna dixerim, quia est 
subtilis, splendida, suavis et virgo; qux» velut ceeli- 


(Psal. c). Hoc est : oriente in nobis sole justitixe, qui C tus veniens, cunctis Ecclesiarum populis cibum dul- 


habitaculum ! Domiui sumus, omnis cogitatio iniqua 
subvertitur !. . 
(198 Huc usque homilie proemium.) 

Totus autem hie psalmus digestus est ex persona 
Domini Salvatoris, quippe cum plura de eo in Novo 
sint posita Testamento. * Dicit itaque : Deus, Deus 
meus, respice in me : et reliqua. Quare assumpti ho- 
minis agit causam, 8 ut interrogare quodammodo 


4 Vide in not. qu prxterea habentur in utroque 
codice S. Crucis in Jerusalem. 

b Cod. Vátic. 1968, refunditur. 

e Cod. Laurent. 1r, Plut. xiv, et quos non habuimus 
oculos. 

4 Cod. 99 S. Crucis in Jer. legitur, de morte; et in 
margine notatur : al., de nocte. " 

e Ín cod. 99 S. Crucis in Jer. omittitur nos. 


ciorem melle defluxit, quem qui edere et manducare 
neglexerit, vitam in semetipso habere non poterit, 
sicut ipse Dominus ait : Nisi quis manducaverit meam 
carnem, et biberit meum sanguinem, non habebit vitam 
in semetipso (Joan. vi) ; sed potius ipse cibus in judi- 
cium convertetur, sicut Apostolus dicit : Qui mandu- 
cat el bibit indigne, judicium sibi manducat (1 Cor. xi). 
Quod filiis Israel subtiliter 3989 prophetatum est in 


f Cod. Vatic. 12978, Deo sumus. 

$ Utroque in cod. S. Crucis, et interrogare quodam- 
modo videtur dicens. 

^ Cod. 90 S. Crucis in Jerusalem, pro pecc«to ille 
moreretur. 

1! Utroque in cod. S. Crucis in Jer., manifestata sunt. 

j Cod. Vatic. 1278, David culicem. 

X Utroque in cod. S. Crucis, et de pura terra. 


: Utroque in codice S. Crucis in Jerusalem post D quodammodo videatur, dicens : Deus ommum, qui es 


hxc verba ita legitur : Cujus solis etiam beatus Salo- 
rion meminit in persona reputantium sibi ac dicentium 
yeccatorum : So! non ortus est nobis, et justitic [umen 
non (uxit nobis. Hanc quoque matutina susceptionem 
in Evangelio sancio possumus ascribere Marie Mag- 
dalene, que muture ac diluculo ad monumentum vigi- 
lans Salvatoris, resurrectionem Domini prima susce- 
pit, et clarescente mundi sole, solis justitie ortum pre 
omnibus sola cognovit, ac susceptione quidem matutina 
gavisa est. diem redditum, sed magis gavisa Christum 
& mortwis suscitatum, atque in ipsa completa est pro- 
phetia, ad vesoerum demonsirabitur fletus et ad matu- 
tinum letitia. 

! Dicit itaque : Deus, Deus meus, respice in me, etc. 
Quare assumpti hominis agit causam, ut interrogare 


, PaTRor.. LVII. 


eus meus, cur me dereliquisti, etc. ? 

Precesserat in expositione loci hujus psalmi xxr 
S. Ambrosius, qui lib. x in Lic. ait : Clamarit homo 
separatione. divinitatis moriturus. S. Hilarius Com- 
ment. in Matih., cap. 5, inquit : Clamor iste ad Deum 
corporis vox est, recedentis a se Verbi Dei contestata 
dissidium; et S. Epiphanius hieres. 69 : Videns divi- 
nitatem jam in procinctu esse, yl sanctum corpus dese- 
reret, vocem illam emisit. Maximus autem noster dixit, 
Christum clamorem illum edidisse, ut manifestaret 
propter nos se esse derelictum, quorum peccata porta- 
bat, etc. Sed quid pro derelictione illa divinitatis in 
Christo intelligi debeat, theologi in plures abeunt 
sententias, ad quos lectores remittimu ... 


11 





A 
99 i 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


593 


Tes fieló. Muhna éhitii tlfs conira diViha peGeyid A tae ff rio Landüdr Tiff wianod ftuflas * ligerunt, 


iic S, Verines Effect suát; 1d est Gortünidtie 
VeUFES et doles. (uf ilimitudo Ciristur fülitat 
Tonthdhi : qued qii suavem cibuiti et dultern gótüm 
figufipà Wenéterit, Jüdicem patielur, sicul ipse ail : 
Nefii 9v POPE Yadicát dübinquatm, ted ofie Jedi- 
HBdfh t. Poo (Jod. v): (uud adteth dicft : Divise- 
: Fist S6L UPVDUEnth fiba, et super Veslimehttim feum 
BRESURE bOr rehi (Plat. xxv; Joan, kit) : hoc ictdm iu 
Evángélio réfibriffiüs, quod idiiltes quatuor, qii chh- 
eifixéPüht Silviloren, là düdtuüb pattes ejus bibi 
diviserdtit Véstiherità ; véstidientum verü ejus, diiod 
ssim nor efát, sed erat de superioré contextum, 
bürie Ver&bpeFunt. (us féitur leta véstinitllld « sunt, 
Vidéariis; (ui milites, quodve etiafri. véslimenlülth. 


hüt pro 3i fbi dividlitit volurtilé, « et uflius vor- 
füris vesllitibdla ger fría tlenibFà disiributint, alqne 
&polidlites Dorntíiiit, €&a fsisà dofinlà Vallleruit. 


 Nüstinieiitiii adient ejüs, quod non erat GUustilii, 


baptefiltam Jus teleStent pbssutiüS apFobire : 
4 diia eràl dé sdpérióré cóntéxitifh. Nütira * $üiem 
sapientia, fióc est hurilana consuitür ; assüllur enim 


25 


€i tibérós damus àd. &ludia árámmálicis, tratirius 


philosophis, erüdimus €0$, ül sapienlia imn illis, qx 
nón erai, àcquirátur. Domini auléfii &apientià iion 
ássüla est, non qu&silà ; tion enim didicit à magistro, 
sicul Ipsi Judzef dicunt : Quomodo hie litferaa Worit, 
ciim non didiceril, e ipsé dicat: ! Doctrina fea nox 
eM E de hoc mündo, sed ejiis qiá me Vill Un. vu). 


Vasurfeità ése puto prophelias, vel Seripturárumi B Hoc est, duod ait dé superiore cürte£tüih; quo vesti- 


- ediléstidim Yecliones; quibus Cliristi. Duniihl diitm- 
Wdatüin ést sacrátiéfitum : quib pfopliétids üiium cÀ- 
lientés, ek ünürfi per onintà fiuntiantes adveftátii 
BalVatoris, hioc e5t 1A pervers! hitetici, qui qüb- 


ménlU, vel diibus ominibus festiffreittis Etclesià &- 
Uoticà sérnger ainlcid ést, sicht proplteta 3 : Aifilu 
regina a deztris tiis ih vestiti dedihttla (Psal. wu). 


ftioMfLIA Xtvi. 


De áccusáto et judicato Domino apud Pilalum. 


ÀBMOoRTIO. 


Magna 


mlt dticifio 1970, pag. 97; ét Ladrentlaiió r, Phüt. xiv, 
Gillolius in edftlone Paffsfenst dierum. Sancti. Atrfbrósil an. ! 

ublicavit in sermonum numero 492. Sanct ejusdem arthiepiscopi nomine Gillotium secttti sunt eurato- 
ixtin:e editionis eorumdem sancti Ambrosii operum, Verum lapsum errore fuis 
tili&lri testfltiontà Gennadli | scriptoris et veteris, et accuratí, qui in opusculis sancti 
wnillarh mümerat; quàm inscriptam ngrrat : De atciisato et daftnatà Domino apltd Pili. BEeédit 


busdain aliis, sancti. Augustini. Joann 
ga 


res 


0v Met Ss. . vun P" "M TN . d.a ete aam qe ed 
st in libris tam editis, quàih manuscriptis de auctore bw ce homiliz varietas. Ea ip eod 
u i 


» 


pag. 996, $adeti Ambrosfi homer [irslert. fü qdi- 


Gillotin cansa 
aximi laic Iteird hid- 
endieum 


, vetustissimorum quatuor auctoritas, Nam in Sangallensi ; in duobus S. €rueis in Jerusáierh 90 et 99, et 


homilia ad numerun 


) inensi eade m est adnot 
Bineli diquànto est. discrepans Hiscrigtió : ih do Sin 


à coucinionum $. 
t6 Crucis 8ie habet : 


Magimi post precedegem. In bis 
oTtüno à 


ncipit de accusato 9 apud 


Piluitifi, et dé Susan. Ih 99 : De acchstto Düfnio apfil Pilattei. Yr Táuritietsi : fte Uv Acculitit Boitfio 


vt $udicato. In Sangalletisi, ut in,99 Ssnctze Cru 
nedictini copgregatiqais Sancti Mauri, in appen 
eai sancto Maximo tri | 

iuinó. Lovantensibüs consentfuitt edftUr 


a 


hzc ipsa homilia succedit &uícoc superiori. Motisehi Be- 
| in lcg d quintum tomum Operum ncti À 

ribui monent, léstimoniód usi Lovaniensiüm, irnscribüuntque De pissione Do 

Bs hdfiffüfi'm Misit 


ustini, serm. 152, 
Discr iie hti e S«- 
yniniets, Gatesthtus; Citat; Rariillus, 

eb dis- 


Margarinus, —uno excepto Comhetisio; qui edm preetermisit: Niliil aut&m. ekt. oes; ctir ab tio miri 


 sidendum putem. 


AncUNkXEbR. — VINE srbNRNE pud Pitotwm C; despicit hofi téféfíendU; lene eni tábet, qai defit- 


tacet , non  acctfationent, stam. tacpndo confir- 
met, sed de[ensione non indigens ut vincat ; quem- 
admodum Susanna avud inimicos suos tacuit. et 
vicit. . 


Mirum forsitan videatur vobis, Iraires) cur Domi- 
. nus apud przsidem Pilatum a principibus sacerdotem 
dbtMsbtit; 6t tacédl, ne Hetdititni éorüli 5da re- 
sponsione convineal, cuin ütiqé iügéslám àccüsatie- 
nem nonnisi refellere soleat subsecuta delensio. Mi- 
rüm, inquam, fist; fratFes, quud. arguatur Sálvátof, 
et taceat; tacituritil4s enlm interdum pio cónsensu 
habetur ; videtur namque confirmare, quod objieitut, 
curii no& vali respondere; qnod queritur. Aeeibdtib- 
heih ergo suam Dorminüs tácéHido Cohfrmat? Kon 


Wiohe ftori Hftdiget. Anibfát Wefendl; dui mélett 188- 
rari. Festinet loqui, qui timet vinci. Christus autem 
tum Éondeifinatur, ei superat; curfi judicdtur, et 
vincit, sicut ait. proplietá : Ut justificéris in &erioni- 
bus tuis, et vincas h cum jedicaris ( Psal: 1 ). Quid 
ergo opus erat ei loqui ante judicium , cui ipsWh J6- 
flitlurn erát. Dlená victoriá. 1545 Vincil eni cum 
judicatur Christus, quia sic infocéns approbatur ; 
unde ait Pilatus : Innocens ego sum a sanguine hujus 
Justi (Mátth. Xxvn). Melior ést igilur caiísd, quf non 
defenditur, et probatur; plenior justitia est, qu non 
verbis astrüitur, sed veritate futeititr. Tácest lingua 
RéCbsse 1, ubi ipsa :equibi5 sibi adest ; tàteat tri bono 
negotio, quia et malas causas obtinere consuevit. 


plané aeeusationem suam tacendo coníirmai, sed D Nolo sic defendi justitiam, sicut solet inquilas exct- 


a Utfoque Ili tod, S. Orucis Ihi Jér., sini. 

b Cod. Vatic. 1918, inierunt pro Ingertht. 

* Cod. 99 S. Drucis in Jer., et num corporís vesti- 
hentum. . 

à Utroque iri cod. 8. Crucis In Jer., quia ail : Sed 
quat de superiore contextum. 

* Utroque in cod. S. Crucis in Jer., enim. 


! Utroque in cod, S. Crucis in Jerusaiem, mea ax 
tem doctrina. ; 

5 God. Laurent., nog est mea, sed, etc. 

h Cod. 8. Crucis in Jer. 9d, dum. . 

i Cold. Laurent. 1, Plut. xiv, S. Crucis inJer. 94 
et 90, et Vatic. 1270, necesse est, ubi, ete. 





999 


HOMILIA XLVII. 


394 


gari. Quod vincit Christus, non orationis est, $ed A audire non debuit; talem enim arbitrum meretur ca- 


virtutis; scit enim Salvator, qui est sapientia, quo- 
inodó taeendo vinceret, quomodo non respondendo 
superaret : atque causam suam mavult comprebare 
quam dicere. Que enim res illam eompelleret ad lo- 
quendum; eum silentium salis sufÜüceret ad vineen- 
dum? Sed forthsso metus eum eageret, 4e ssiutem 
perderet, sisi quód ipsa erat tota causa victorit ; 
suam ertim salutem perdidit, ut sslutem omnium lu- 
craretar; in se vinci maluit, ut vietor esset in. cun- 
cis. Sed «quid de Christo loquar? Susanna mulier 
? apud inimieos $665 tacuit, et vieit ( Daniel. xui). Non 
enim apud Datfielem judicem vérborum se 5 ratione 
defend, ríoa patrocinii sermone ^ tutata est; sed in 
sancta femina , tacehite lingua; pro ea castitas loque- 


stimonia, apud quem non periclitetur verecundia. Co- 
gnito igitur Daniel Susannz negotio, cum eam falsis 
accusationibus vellet plebs imperita damnare, ait 
idem : Mundus ego sum a sanguine kujus (Duniel. xim, 
46). Quo dicto peecantis populi revocavit errorem. Hac 
ergo voee cirea. Susannam Daniel utitur; qua cirea 
Dominum usus est Pilatus; ait enim Pilatus : Mun- 
dus ego &um a sanguin? hujus justi (Matth. xxvii, 24). 
1$ Eadem igitur sententia solvitur pudicitia, qua 
ost absoluta justitia. Sed Daniel melius quam Pilatus ; 
ille enim pudicum sünguidem non condemnat, sed 
liberat; hic autem jnstatn sanguinerh et confitetur, et 
wadit. Quid enim profoit testimonium perhibuisae 


" imocentis, et velut reurh addixisse nequiti», nisi 


patur. Gastitas enim Sussrinse. adíuit ín judicio; qu:e Bj quód gfavius peccatum .est; uhum eumdemque et 


es defendit et in. paradisó; ibl enlm pudori ejus 
corsatwit, 3559 tle salati ; ibi ne macufaretur pudi- 
cia; hic ne ninóceriia danmaretur. Castitas ergo 
Sosanne d.et presbyfekos, et imyudicos corivicit in 
parsdise, et in judicio falsos accusatores obtinuit, 
bisque *icihix rbob faeit testimonii, quos reds fe- 
cerát 3dulterii *. At quem tandem judicem nreretur 
castitas ? Dandelérm puerum juntorem, nec dum pu- 
bescenti& defatis. Mnltimh. igitor de Deo pudicitia 
éonsequttuv, cám jüaditem virgfieth promeretur; 5e- 
eura eimi est de vittoria ésstitas, eui est jodicáturá 
virginitas. Pudibhitke futéfM cadi, nisi vir padicws 


prómmtiare justunf; et tradere ! quasi criminoswm ! 
Ipse enim iniquitatis sme testis est, qui ore abaptvit; 
ef cotde condemmat. Laverit licet manüs suas Pila- 
tás, tàmen sus facta nom ditalt ; et quamris al/ster- 
gere se putaverit festi. sanguimem de suis membris; 
8 eo tamen sangüine rens ejus tenetur infectà. Ipsa 
enim occidit Christum, qui éum tradidit eceidendüm; 
fudex eriimi cónstans et bonus, ne ksnguinem inmo- 
tentis addiceret, nee invid&e cédtre ebuit, nec td- 
Thori. Daniel ergo hielias quam Pilsttis : iHe pecca 
tis Populi revocavit etrorem ; hie aütéti furentis Sy- 
Yiígogs sacrilegium confirmávit. 


HOMILIA XLYVII. 


De eoaem fudicio Il. 
ADMONITIO. 


Non deest hoc loco copia rationibus, quibus efficiatur hinc homiliam esse sancto Maximo triboegdsm. 
larum sunt przcipue tres. Prior petitur ex wexu ligationeque cum homilia superiore, in qua de iis disse- 
ruerat, de quibus 1n hujus initio pergit disserere. Altera est ralio ex codicibus Sangallensi, Taurinensi, San- 
ctàe Cfucis in Jerusalem, Laurentiano accepta, in quibüs hiec eadem homilia succedit superiori, sanctique 
Maximi nomen prafert. Postremum suppeditat editoruín Gymnici, Galesinii, Raynaudi, Combefisii, ei 
Margarini opnsensio. Styli nexusque sententarune eadem in hac est, alque in homiliis superioribus ratio. 
Itaque, lapsi sunt qui sancto, Ambrosio eam esse ascribendam notarunt; laudandique propterea monáchi 


enedietini congregationis Sancti Mauri sunt. aui eam e numero operam ejusdem sancti archiepiscopi 
sustulerunt. 


AncciEkrut. — De. sinitiüdine j&dicti D Susannahi, ( cusatut. Quod. quideln sacrifegiüm iti Pharis:eis ina 


et ili. Chrislum instituti, deqüe eallcm Dona , ua 

Juda & heretici puniünfiit. 

Ànie tliis ^ proseculi sumüs Sant» Sbsiiniit jü- 
dicium sühile adinoduin [uisse judicio Salvaioris, et 
iisdeni eriminattonibus laborasse menibraue eastita- 
létn feniilite; quibus Chrisli! Vibora*it integritds. Sihni- 
liter eniti persecutores in Susariia passa esi pudicilla. 
llla epim dum in adulterio ! eonvincit presbyteros, 
ipsa tanquam adultera Fetinetur; hic dum i in sacri- 
legio arguit Phariszos, ipse * tanquam sacrilegus ac- 


à [tà ex cod. Laurént. i, apud inimicos.àugs , etc. 

* Codd, Laurent., et cod. 99 et 90 S. Cfucis, sé 
oratione , eíc. 

e Eodem in cod. 99, tuta est. 

4 Cod. Laurent., et codd. 99 et 90 S. Crucis, et 
presbyteros impudicos, elc. 

e 


x €od. Laurent, 1 corrigitur lectio Galesinii et D 


dliorum, qui habent Atque tandem jüdicem , étc. 
f 1n edition, Maurinen. sancti Augustini loc. cit. 
num. 2 legitur : c£. tradere. criminosis. Nos. ex cod. 


jus adulterium vocari potest ; gravius est enim reli- 
gionis tdifllerurn esse quam corporis; et plas est irité- 
griiatem divinitatis kedere quam integritatem homi- 
fiis lolare. Conderfinaiur ergo Stsahnà, condemnatur 
1485 ct Dominus; illa, qui castit4tehi Corporis tud- 
batur; lie quia religionis castimoniam defendebat. 
Similis igitur erat in utroque causa judicii, nisi qtiud 
meliore usa est judice Susauhd quath foihirius. 
Hunc enim prsses judicat, hane propheta, hunc au- 


09 Sxncte Crucis Ih Jerusalehr restiteridara putamus 
Vocein quasi, detur : deside 
autem in Gymnici et duabus Galesinii editjUnibtts. 

v Codd. Laurent., et 90 S. Crucis ih Jer., eodem 
lameii, etc. 

t Cod. Laurent., Ante dies paucos. 

i Cod. Laurent. , convicit. ] 

! Cod. Vatic. 1270, dum sacrilegos argutt. 


' * Cod. Laurent., ipse sacrilegus , etc. — . 


MED 


quib opportunà videtur : desideratür - 


950 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


596 


Mit vir, qui Phariseeorum seditionibus terrebatur; A innocentize testimonium est, dum accusator ejus et. 


hanc audit puer, qui sancto Spiritu replebatur. Iste, 
quod sentit, constanter pronuntiat, non defendit. 
Susanne enim judex quam absolvit et liberat : Do- 
mini cognitor, quem absolvit, damnat et tradit. Si- 
mile ergo fuit pene per omnia Susann:» Dominique 
judicium . * ' Siquidem , nec accusatio in his fuerit 
ipsa dissimil's. Susannam enim seniores deferunt , 
Dominum b accusat Judas; illa doctores sui; hunc 
discipulus proprius criminatur *. Susannam, inquam, 
pseudopresbyteri arguunt; prodit pseudoepiscopus 
Salvatorem. Episcopus enim et Judas fuit, sicut ait 
Proj.heta de eo dicens : Fiant dies ejus pauci, et epi- 
scopatum ejus accipiat. alter (Psal. cvi). Sed nec lo- 
cus, frater, in utraque causa videtur dissiniilis. Su- 
paniia enim * in paradiso ab accusatoribus circunive- 
nitur; Dominus in hortuli paradiso a traditoribus 
circumdatur : illa ibi insidiatores patitur; iste hic 
sustinet proditorem. Videamus autem exitum utrius- 
que judicii. Susann:x accusatores tanquam falsi testes 
prophetica 'sententia feriuntur ; et ejusdem criminis 
puniuntur rei, cujus dammare innocentis sanguinem 
gestiebant ; Domini autem traditorem non invenio a 
judice esse damnatum; non enim eum damnat Pila- 
tus, non damnat populus : sed, quod gravius est, se 
ipse condemnat, ! cessante justitia, judicatur. Q'iem 
enim alter j:dicat, potest utcunque esse exscusabi- 
lis; reus autem sine excusatioue est qui conscientix 
sup judicio condemnatur : quem alter judicat, po- 
test quandoque a suo judice sperare indulgentiam : 
qui sc ipse judicat, a quo indulgentiam postulabit ? 
Referens enim 146 Judas dominici sanguinis pre- 
tium, ait Jud:eis : Peccavi, quod tradiderim sanguinem 
innocentem (Math. xxvn). Magnum | igitur doininice 


confitetur de scelere, et reus est de mercede; dum 
enim miser refudit venditionis pretium, putat se fa- 
cinoris sui solvere posse contractum ; sed nec iste 
absolvitur; dum enim auctor venditionis sux reus 
est, constat istos sceleratum cum saerilego iniisse 
contractum, sua ergo sententia Judas proditor con- 
demnatur. Mirum forte sit vobis, quod non eum po- 
pulus judicaverit, non prsses addixerit. Hoc sacri- 


legi solet esse judicium, ut impietatem ipse, dum re- 


cordatur et puniat; scelus suum, dum recognoscit, 
et vindicet; omnium enim supergreditur sententias, 
qui à sua conscientia, sua sententia condemnatur. 
* Hoc, inquam, sacrilegi solet esse judicium ut con- 
scius facti ipse se damnet, sicut ait apostolus Paulus 


B de hzretico dicens : Hareticum hominem post unam 


et secundam correctionem devita, sciens quia subversus 
est, qui ejusmodi est, et delinquit proprio judicio con- 
demnatus (Tit. wi). Ipse enim se damnat lxereticus, 
cum de Ecclesia ipse se projicit, et de coetu sancto- 
rum nullo compellente procedit; ipse enim ostendit, 
quid mereatur a cunctis, qui suo judicio separatur a 
cunctis. Ipse, inquam, se damnat h:wreticus : quia 
cum omnes criminosi , episcopi sententia projiciau- 
tur de consortio Christiano, ! hereticus cuncta prze- 
veniens, sententia sue voluntatis abjicitur. Tali 
ergo hxreticus, quali et Judas poena damuatur : ot 
idem sui et reus sit Sceleris, ct judex sit ultionis; 
tali, inquam, hereticus, quali et. Judas foeua € da- 
mnatur ; nec immerito, quia Dominum, quem ille ven- 


C didit, iste blasphemat ; quem ille persecutoribus tra- 


didit, quotidie iste persequitur. Persequitur enim hz- 
reticus Dominum cum divinitatem ei derogat, et as- 
serit creaturam. 


HOMILIA XLVIII. 
De Juda proditore. 
ADMONITIO. 


147 Hujus homili:e tanta est cum superiore colligatio, ut harum unius cognito, utriusque qui fuerit au- 
ctor cognoscatur. At de auct^re magna in codicibus manuscriptis varietas, interque scriptores defensio, 
cum in codice Vaticano 1268, S. Ambrosio; in altero autem item Vaticano codice, qui est niim. 6459, atque 
in Floreatino Sanct: Crucis Minor., nunc Laurentiano iv, Plut. xxxi, sancto. Joanni Constantinopolitano 
episcopo accepta [forte ascripta] referatur. Deest auctoris nomen in cod. Vatic. 4951, ut etiam in Urbevetano. 

xslant etiam fortasse aliqui in quibus sancto Augustino ascripta legatur. Non enim eam editores aliquot 
sancto eidem Augustino atribuissent, ut re ipsa attribuunt, nisi hujus nomen esse in uno saltem. aliquo co- 
dice przferretur. Sed dubitationem tollunt Gennadius vetus auctor imprimis ac diligens, cumque Gennadio 
codices 99 Sancte Crucis in Jerusalem, Taurinensis, Laurentianus x, Plut. xiv, et Sangallensis. Itaque mona- 
chi Benedictini congregat. Sancti Mauri in appendice serm. sancti Augustini, serin. 80, pag. 102, edit. An- 
tuerp. an. 1700. Jam;pridem, inquiunt, auctort suo restitutus, Maximo episcopo Taurinensi, cujus nomen gerit 
in scriptis et excusis libris. De titulo non laboro. Eo sum usus quo Gyinnicus, editoresque c:eteri usi sunt, 
elsi non sum nescius in Monachis ipsius congregationis Sancti Mauri sic eamdem homiliam esse inscriptam : 
n Matth. cap. xxxii, de Juda proditore, et de agro in perigrinorum sepulturam comparato ex pretio venditionis 

Ahristi. 
AncuuENTUM. — Historiam proditionis Jude S. Mazi- J) nica priedicasse, quod Judas Scarioth, propria sen- 


- 


mus allegorice exponit. 
Retinet ^ dilectio vestra nos hoe proxima Domi- 


* Utroque in cod. S. Crucis in Jerusal., Ipse, quod 
sentit, constanter pronuntiat; ille , quod pronuntiat, 
xon defendit. 

b Cod. Vatic. 1270, Apostolus accusat. 

c Codd. Laur : et S. Crucis in Jer.,in viri paradiso. 

d £joJd. Laur., Vat. 1270 et 90, et 99 S. Crucis in 
Jer., et cessante sententia judicis , propria sententia 
judicatur. 


! Supplent duo codices S. Crucis in Jer., et Vat. 1270. 


tentia condemnatus ad Phariseos dominici merce- 
dem sanguinis reportavit , et actus poenitentia refu- 


* Cod. Laurent. et cod. 99 S. Crucis in Jer., Hoc, 
inquam, sacrilegi solet esse judicium, cum de Ecclesia 
catholica ipse sese projicit, et de ceu sanctorum nullo 
repellente procedit, etc. 

! Codd. Laur. x, et 99 S. Crucis in Jer.. /ereticus 
omnium vola praveniens , elc. 

& Cod. Laureut. x, pena damnabitur. 

h Codd. Vatic. 1268, et S. Crucis olim Min. Con- 


991 


HOMILIA XL YII. 


$55 


» d 
derit venditionis pretium laqueo se suspendit ; ut A cit Scriptura : Kt fecit Beus hominem de limo terre 


qui se multaverit pecunia, multaret et vita. Intelli- 
gens enim quantum scelus admiserit, non suffecit 
ei sacrilegii carere mercede, nisi careret et salute ; 
* dignum enim se morte judicavit, quod Christum 
vitam ^ omnium tradidisset *. Severissimus igitur sui 
judex Judas vel in ulciscendo confitetur, quem ne- 
gaverat in tradendo. Restituit ergo pecuniam Phari- 
&eis; sed nec Pharisei eam libenter accipiunt ; di- 
eunt enim 4 inbibitum sibi esse in suis eam habere 
thesauris. * Videte igitur, quanta vis dominice sit 
pecunis, f quam inde Judas rejicit; hinc Phariszi 
in loculos non recludunt : justi enim sanguinis 1448 
pretium pertimescit iniquitas possidere. Consilium 
lamen ineunt Pharis:i ut ex ea ager figuli compare- 


( Gen. 1). Ipse est figulus, qui carnium nostrarum 
ecnosum*utum — vapore sui spiritus animavit, et 
materiem fluidam, atque terrenam ^ ignito calore 
decoxit. [pse, iaquam, est figulus, qui nos per ma- 
nus suas formavit ad vitam, per Christum suum re- 
formavit ad gloriam, sicut ait Apostolus : Ad eamdem 
imaginem reformamur de gloria in gloriam (11 Cor. m); ' 
scilicet, ut qui a ? priore factura propriis vitiis cor- 
ruimus, in secunda nativitate figuli hujus misericor- 
dia reparemur ; hoc est, qui per Ad:e transgressio- 
nem P morte concidimus, per Salvatoris gratiam 
denuo resurgamus. Ipse plane est figulus de quo di- 
cit beatus Apostolus : Nunquid dicit figmentum ei, 
qui se finxit : Cur me fecisti sic? Ei iterum : Nun- 


tur, ín quo peregrinorum corpora collocentur. Quod B quid non habet potestatem figulus [uti ex eadem massa 


quidem providentia 5 factum puto, ut pretium Sal- 
vatoris non peccatoribus sumptum prxbeat, sed pe- 
rigrinis requiem. subministret ; non sacrilegis sit ad 
h]usum, sed defunctis sit ad sepulcrum ; ut jam 
exinde Christus ! et vivos sanguinis sui passione re- 
dimat, e mortuos pretiosa passione suscipiat. Pretio 
ergo 1 Domini sanguinis ager figuli comparatur. Le- 
gimus in Scripturis, quod totius generis humani sa- 
lus redempta sit sanguine Salvatoris, sicut ait apo- 
stolus Petrus : € Non enim redempti estis corruptibi- 
libus auro, vel argento, sed pretioso sanguine agni in- 
conlaminati, e! immaculati Jesu. Christi (I Petr. 1). 
lgitur, si pretium vitz? nostrz? sanguis est Domini : 
! vide ergo, quia illa non tam redempta sit agri ter- 


(acere aliud quidem vas in honorem, aliud vero. in 
contumeliam ( Tom. 1x )? 4 Ex eodem enim lutocor- 
poris nostri Deus pro meritis singulorum alios re- 
servat ad poenam, alios ad gloriam. Istius utique fi- 
gui ager Christi sanguine emptus est peregrinis; 
peregrinis, inquam, qui erant 1940) sine domo, sine 
patria, et toto orbe exsules jactabantur, requies 
Christi sanguine providetur; ut quibus nou est in 
mundo possessio, his in Christo sit sepultura. Istos 
autein peregrinos quos esse dicimus, nisi devotissi- 
mos Christianos, qui renuntiantes seculo et nihil 
possidentes in mundo, in Christi sanguine requie- 
scunt ? Christianus enim, qui mundum non possidet, 
hic totum possidet Salvatorem. Ideo autem peregri- 


rena fragilitas, quam totius mundi incolumitas sem- C nis Christi sepultura promittitur, * ut quis se a car- 


piterna : ait enim Evangelista : Non enim venit Chri- 
stus. «t judicet mundum, sed. ut salvetur mundus. per 
ipsum (Joan. xii). ^ Vide, inquam ne pecunia illa 
non tam comparatio sit agri parva portio, quam 
149 totius mundi copiosa possessio, sicut ait David 
propheta : Posiula a me, et dabo tibi gentes haredi- 
tatem tuam, et possessionem (uam terminos terra 
( Psat. mi). Ager ergo iste mundus hic totus est , in 
quo nos dispersi, et disseminati Domini fructum boni 
operis germinamus. Sed fortasse perquiras a me, si 
ager mundus est, quinam sit figulus, qui mundi 
possit habere dominatum ? Nisi fallor ipse est figulus, 
qui vascula corporis nostri fecit e limo : de quo di- 


vent. 1v, Retinet sanctitas vestra, fratres, nos vobis hoc D 


jam pradicasse, etc. 

* Cod. Vatic. 1968; 4951, dignum enim se morte 
judicat. 

b Cod. Laurent. x, vitam hominum. 

e Codd. S. Crucis minor., et 99 S. Crucis in Jer., 
Savissimus igitur Judas. 

d Cod. 99 S. Crucis, et Urb., illicitum. 

* Tres codd. Vatic., Vide igitur. 

f Codd. Laurent., et Vatic. 1268, et 4951, quam 
Judois Judas rejicit, hanc, etc. 

X Codd. S. Crucis Minor. Convent., tres Vatic., et 
Urbevet., Quod quidem providentia Dei. — . 

h Codd. Laurent., S. Crucis Miuor., S. Crucis in 
Jer., et tres Vatic., et Urbevet., sit ad luxum. 

i Cod. Vatic. 4951, et vivos ex sanguine suc pas- 
sionis redimal, et mortuos pretiosa possessione sus- 
ctoiat. Cod. Urb., et vivus sanguine sui passione redi- 
mal, el moríiuus pretiosa possessione suscipiat. 


nalibus vitiis tanquam peregrinum et alienum cu- 
stodicrit, is Christi requiem mereatur. Sepultura enim 
Christi quid est aliud, nisi requies Christiani? Nos 
ergo peregrini in ho. mundo sumus, e& tanquam 
hospites jn hac luce versamur, sicut ait Apostolus 
dicens : Etenim dum sumus in hoc corpore peregrina- 
mur a. Domino (1 Cor. v). Peregrini, inquam, su- 
mus, et nobis Salvatoris sanguinis pretio empta est 
sepultura. Consepulti enim sumus, sicut ait Apostolus, 
cum ilio per baptismum in mortem ( Gal. 11). Baptis- 
mum igitur Christi nobis est sepultura, in quo pec- 
eatis morimur, criminibus sepelimur, ei veteris ho- 
minis conscientia resoluta, im alteram nativitatem 


| Codd. S. Crucis Minor., uterque S. Crucis in 
Jer., Vatic. 1268, et Urbevet., dominici sanguinis. 

k Cod. Vatic. 1268, Non enim auro corruptibili re- 
dempti estis , et reliqua, Cod. 6451, Non enim redem- 
pli estis et reliqua. Cod. 4951, Vos enim redempti es- 
tis, et reliqua. 

À Cod. Vatic. 1963, videte ergo quia illo non tam. 

* m Cod. Vatic. 1268, Vide, inquam, quod pecunia 
illu non tam comparata sit a. 
" Cod. Vatic. 6459, et 4951, igneo calore. 
* Cod. 99 S. Crucis in Jer., propria factura. 
. P Cod. Vatic. 4951, in mortem concidimus. 

q Codd. tres Vatic., et Urbevet. et codd. Laurent., 
S. Crucis Minor., et 99 S. Crucis in Jer., Ex eodem 
enim luto corporis nosiri; Deus tamen pro meritis 
singulorum alios custodit ad regnum, alios reservat ad 
penam istius. 


r Cod. Vatic. 6452 omittit particulam st. 


5, 
li b^ 


2359 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


540 


rediviva infantia reparamur ; baptismum, inquam, À qua nobis et utilis mors infertur, et vita. utilior con- 


Balvatagis nehis 45$ acpuliuta : qnia. et. ibi ^ perdi- 
was aple, quod vigimpa, c$ ibi denuo accipimus, ut 
vivamus. Magna igifar sapultusg hujus est. gratia, in 


donatur; magna, inquam, byjys gratia sepultura, 
qui et purificat peccatorem, et vivifieat Imprientem. 


HOMILIA XLIX. 


JDe Passione , at Cruce Bomini I. 
ADMONITIO. 


' primum saneti Ambrosii 
qoetori attribui ape 


aij :- Dg cryce Domini. e re con 


«e 
Y 


in pennas Gennadius, qui eap sancti Masini, aer 
er przefat. monachornm congregat. Sai 


Ld 


editionem curarunt asbitrali sunt hane homiliam eidem sanclo 


is apnumeratk, iuscribique 


ici Mauri ad. sermones. prater- 


missos Ambros,, quo loco hanc eamdem honiiliam ín numerum 514 sermonum sancti Ambrosii a curatoribus 
Sixtine editionis arem aiunt monentque Maximo, ex Gannadii sententia, esse restituendam. Quod si in 


cojicibus Vatioano 12 
noie codicibus duobus 90 et 


0, e4 S. Crucis qlim Minor. Convept., nunc biblioth. Layreutiapie. iq, Plut. xyrur, 
Sancti Mediolanensis antistitis jnine inscripta est; inter y 
99 S. Crucis in Jerusalem, 'et in Laurentiano x, Plut. xiv. In hoc ejus. titulus 


aximi tamen: homilias numeratur-in iusignis 


est : Incipit de die sancto Pasche, et de cruce Domini ; qui in Taurinensi brevius enuntiatur : fem. ei de 
csuce Domini. Censenliunt editores operum Maximi Gymuicua, fsalesipius, Gumlius, Raynaudus, Marga- 
ripis, apud quo gidem est bomilie ipe praefixa inscriptio : De pgasione e( decryce Domiti &ogilia. grin. 


3814 Ancuxkwrus. — Proposita, qur de Ulyssis B blanda e$ peruiciosa naufragia incelumis gala serva- 


nexrgtug fabulg, de salutifera Christi cruce disseril, 

quqm jn Ecclesia esse arborem navis docet. 

&:eewli forunt fabulie Ulyssem illum, qui decenuia 
marinis jactatus dezoribug, ad patriam pervenire uon 
petera£, cum in loeum quemdgm cursus illum navigii 
éetulisset, in quo Biggnarum * dulei canuis. erndelis 
varietate resonabet ; ct advenientes sic blagda muodu- 
letione mulcebat, gt nen tam spectaculum voluptatis 


eoperent, quam naufragium salutis incurzezent. Talie 


enim erat illis obleetatío cantilenz, ui, quisquis 3i 
disset vocis sonitum, quasi quadam gaptus illecebra, 
nen jem tenderet ad oum quem xolebat partum, aed 
pergeret ad exiium, ^ aod &olebst. igitar cum 
Utyeses ineidisset hoc dulee naufragium , 4t suavita- 


tr. la hae erga naui quisquis aut arberi crucis se re- 
ligaveuit, aut aures unas Seripuis diviqjs. claueeril, 
ducem npacellam luxurie wop tipehi. Sirenarum 
euin quipdam axis 6gusa 189) o9 mollis canc 
piecenda 3 yaluptatia, que pexiis blapdigygniis cam 
saniem gapte mans effemioat. brgo Domin 
Chuisus pependit ip cruce, u£ ege genus homipqn 
de mundi namí(rogio liherqret, Sed w& emittamus 
Ulyssis fabulam, qua. ficta, nen facta esj, videamus 
si guod iu Sexipturis divinis exemplum simile possu- 
mus invegire, quod Dondinus per eepaelipsum postca 
&ompleturus, per propbejag auos aate ^ prosint. 
Leginus in Veteri Tegtameuto (Mam. xxi), cum 
Moyse sanclus filios [arael de papfiyitate /Egypli 


tis slitus vellet declinape perioulum; dicitur, inserta C produxisset, atque idem populs in. deserto graria 


cera auribus sociorum, seipsun ad arborem nevigii 
peligasse : qmo et illi earerent pornieiosa auditus ü- 
lecebra, et se de perieuto navigii cursus auferret. Si 
ergo 4e Ulysse llo refert fabula, quod. eng arberis 
peligatio de perieulo Uberavit: quanto magis peedi- 
eenduga est quod vero factum os; hie est, quod ho- 
die omae genus hominum da mortis perioula. erugia 
arbor eripuit? Ex quo epica Christus Dominus | rali- 
gotus iu eruce est, ok eo nes axundi illeeobroaa. dis- 
crimina velat eleusa aure transimus; pec. perniciosn 
entin sseeuli detinemur auditu, nec eursum melioris 
vitae deflectimus in scopulos voluptatis. Crucis enim 
&rbor non solum religatum sibi homiuem patrie re- 
posapet, sed eliam socios gres Sg positos virtutis 
sug ambra custodit. Quod -autem crux. ad patriam 
post multos errones redire nos faciat, Dominus de- 
earat dicegs latroni in cruce posito : Modie mecum 
eris in paradiso (Luc. xxiu). Qui utique lat diu 
eberrans, ac naufragus, alitér ad pauiam paradisi, 


de qua primus homo gxiepal, redire non poterat, ' 
nisi fuisse$ arbos) seligstus; arbor gnig quedam in 


navi cru est in. Ecclesia, quo inter tolius sculi 


^ Codd. Nate. 4931, et Urbevet., ot ibi perdidimus, 
quod ante viz. : 

b In utroq. eod. S. Cruce in Jer. legitur, dulcis 
eanius, erudelis; in eod, autem 80 babetur suavi4ale 
pro varietate. 

* Cod. Vaue. 4219, que nolebüi. 


agrponübps ineurajene laberarel, nee agg. dlis ar- 
morum defensio posset absistgra ; tpa sanctus May- 
ses divino repletus Spiritu, gevpentem ereup allie 
ligno, inter mediae morjentjum grexiseo tubas, e! 
mandasse populo, ut de ilg éigqo spem gererent 9t- 
nitalis, aique hac re tatam medicinam «onjra por 
qum aspidum prowenisse, ut, quisquis vulugratus b 
iam serpentis aruggpm aut respicerot, qut. sgerarel, 
statim remedium salulis acciperet, cujus facti. ctiam 
Dominus in Evangelio meminit, dicens : Sie Hor 
$8 esgllqvil. serpentem in deiezio, ita exgljari. oporit 
Filium homisig (dagn. n). Unde sj affixus serpens 
ligno filijs Israel cpsiulit f sanitalem ; quanto. magis 
salutem przestat populis Dominus in patibulo crüci- 
fixus? Etsi figura tantum profuit, quanpy. grodesse 
credimus veritatem? Serpens igitur prisus cracilig- 
tur : recte plane, ut, quja primus apud Deym peccet 
verat diabolps, primus eruris sententja feriretur; ^ 
ligno enim € crucifigitur; ratignahiliter faetum: "^ 
quia homo in paradise per arberem concupiscenti 
deceptus fupraf, punc idem per ligni arborem sale 
retur, atque eadem maleria, qu: eausa. mpriis (De 

3 Uterque cg. S. Grueis in Jer.; valug( 9 

* Dterqüe cod. S. Ggugis in Jer,, gyganse rib 

Cod. $ Ürücig Mio., aoujulii [apium genu 
, €À1C. 


& Cod. 90 S. Crucis ig. dar., erucifjaitur Charit 








ub 
rat, * nunc idem esset remedium sanitatis. Deinde A 
post serpentem in Salvatore homo ipse erucifigitur ; 
scilicet üt post auctorem puniatur e fueimus; per 
primam enim crucem vindicatm est in serpentem, 
per secundam in venena serpentis ; hoo est : primum 
auctor ipse punitur, deinde ejus malignitas condem- 
natur, Virus enim, quod persuasione sua in hominem. 
transfuderat, punc rejicitur, nunc curatur; nam cum 
homo passioni addicMur, non morti traditur, sed 
mortis in eo facinus emendatur; hoc enim agit Bo- 
minus per hominem, quem suscepit, ut dum innocens 
patitur, provaricationis illius diabolieze in. eo mobe- 
dientia ^ corrigatur, 153 et deinceps liber a culpa 


HOMILIA L. 





fieret, ac liber esset a morte. Habentes 
num Jesum, qui nos passione swa liberavit, in ipsum 
aepiciamus semper, * et ipsius signo. spezemus, no- 
stris vulneribus medicinam ; hoc est si forte nobis ve- 
nenum avaritize se diffundit, ipsum consideremus, et 
sanat; si scorpionis nos Ebido compungit, ipsum ro- 
gemus, et curat; 185A si terrenarum " éogitationum 
nos morsus laceraiit; eumdem precémur, ét vivimus, 
Hi enim sunt spirituales serpentes animarum nostra- 
rum, propter quos conculcandos Bominus crucifixus 
est, de quibus ipse ait : Swper serpentes et scorpiones 
ambulabitis, et nihil vobis nocebunt ( Luc. x) '. 








HOMILIA L. 
De cruce Bgiui. H. - 
ADMOM: 


Hujys quaque 
viunis S 


nerd Ms 

yyonun [ejigiet 
TES 
gatur. Nam no 

omen scriptum 
iu Jeresaltpi h 
mini; € Taurít 
Cymoicl, Gilcsl 
sic habet : De ci 
Mopitos ad exu 
quas retinebal m 








miliam De corp 
Ascpusyrpx. — ljurgap, Hisserip de salutaris B a 
signo, quo aii purá, Erro coli, eum 


regi, homines consegyari 

Pixipsus beseypa dig quad cuu Domipi splytem 
generi gontulgit mang ej verum ggj- Passio enim 
illius nostra redepiptia eel, Paapg eius xijà posts3 pst; 
ideo apipm mala bye gugeja susinuil, Bb nq Rana 
oipnja sentippuua; ideo spndelitatem in se exerceri 
malui, up pais gisericgrdiam largiretur, bonus 
ideo in nos ita esse voluit, uL ante in se esse! 
mitis : auferens enim. per crucem bumapi generis 
injurias, omnes eas in sua passione consumpsit, ut 
ulterius non esset 4 bomini quod noceret. Grande 
ergo crucis est sacramentum ; et si intelligamus, per 
Jióc signum eig purjdus ipse salyglyr pam cim a 
deals srindiur mare, priua ab ipsi apber eritur C 
velum distndjtur, ui, cruce Doniini facla, aquarum 
fluenta rumpantur; et hoc dominico * securi signa 
poriun salts pelugi, periculum mortis eyadunt ; 

* [n utroque codice S. Crucjs in Jer., et in. Vatic. 
slesunt verba nunc iden : 

» Cod. Valic: 170, collidatur. 

« Codd. S. Cruc, ip Jer. ét Laur., etez ipsius ligno. 

3 Cod: Val: 6451. hominem quod no: UT 

! Sirenarum fabula usus est »caximus, gt myste- 
rium crucis explanaret. Ejusdem Homerum invento- 
reni fuisse nero nescit, qui hac preclara imagine, 
Ulyssis prudentiam, .sagacilateín, ani Brmitg- 
tem in eludendis oblectamentorum. , el pe- 
riculis mirifice commendavit. In duodecimo d ysseze 
libro legitur à vers. 47 ad 56, et infra copiosis ad 
vers. 471. Omnes Homeri éommentatores de ei 
agunt, et ex Latinis auctoribus Diodorus Siculus lib. 
m, Virg. ZEneid. lib. vu, Ovid. Metam. lib. xiv, Boe- 
tius de Consol. lib. 1v, metr. 5, et S. Augustinus de 




















. sociorum auribus, 


$10. 


lura enim saerapuspli quadam ed YEAR SRÁBéR: 
sum in arbore, quasi Ghristus sit exaltatus in cruce: 
atque ideo confidentia de mysterio veniente, homi 
mes yentorum procellas negligupt, peregrinationig 
vota smscipiunt. Sieub autem Ecclesia sine cruce 
155 stare non potest; ita et sine arbore navis i 
firma est; statim enim ' diabolus inquietat, et illam 
; at ubi sigpum crucis erigitur, statim 

oli iniquitas repellitur, et ventorum procella 
sopitur. Sed et bonus agricola cum parat terrz so- 
lum vertere, et vile alimenta perquirere, nonnisi 
per signum crucis id facere conatur; dum enim ara- 
tro dentale subjicit, affigit aures, stivam inserit, fi- 
gurqm crucis imitatur; & compactio enim ipsa simi- 
litudo quadam est dominice pa: . Ceelum quo- 
suc ipsup bujus gigni ligurg. dispositum est. Nam 
eum quatuor partibus, hoc est oriente, et occidente, 
c meridiano, et septentrione distinguitur, quatuor 
quai crucis angulis ^ continetur. Ipsius enim inces- 














terque codex S. Crucis in Jer. , el securi signo. 
od. Nat., statim enim et Nanc diabolus. 
s Cod. 90 8. Crueis in Jer., compositio, et cod. 
Vat. 1970, comparatio. ' 
Y Cod. Vat., continetur. Ipsius enim incessus, etc. 


Civit. Dei. lib. xviu, cap. 17. Sanctus Maximus, it 
anysterium crucis declararej, Ulyssis iagenioeut - 
ventum proposuit. Nam is arbori aHjgalus ^^t" 
Sirenarum ipsidias e* 
columis quo tendebat pervenit ; Christus. 
absolnto redemptionis opere, diabolicas 
des, ei salutem omnibus attulit. À fabul 
Scripture veritatem transit Maximue , u 

toris characterem servet, atque mysie 
[^ sei p^nte preesignatum illustret. 











eva. FP 


$45 S. MAXIMI EPISCOPI. TAURINENSIS 5H 


sus hominis, cum manus levaverit crucem pingit, A suas Moyses, vinucebat Israel, ^ cum autem deposuissel 
atque ideo 156 elevatis manibus orare przcipimur, — manus suas, convalescebat Amalech (Exod. xu). Hoc 
ut ipso quoque membrorum gestu passionem Do- igitur dominico signo scinditur mare, terra colitur, 
mini fateamur; tunc enim citius nostra exauditur — colum regitur, homines conservantur. Hoc, inquam, 
oratio, cum Christum, quem mens loquitur, etiam — dominico signo etiam reserantur inferna; nam ex 
corpus imitatur. Hoc etiam exemplo Moyses sanctus, — quo homo Dominus Jesus, qui ipsam crucem gesta- 
cum contra Amalech bellum gereret, non armis, bat, sepultus in terra est; veluti dirupta ab eo 
nou ferro, sed elevatis eum ad Deum manibus supe- — 5^ exarata terra, omnes, quqg retinebat mortuos, 
ravit; sic enim habes scriptum : Cum elevasset manus — germinavit *. 
HOMILIA LI. 
De sanctio latrone I. 
ADMONITIO. 


Magna est scriptorum de auctore, de titulo, , deque initio hujusce homiliz dissensio. Qui in codices Valli- 
cellauum n, et Vaticanum 6452 eam intulere calligraphi, sancto Leoni Magno adjudicandam existima 
runt. Sed hos Ballerinii fratres in celebri editione operum ejus sancti pontificis nihili faciendos esse puta- 
runt. In codice Vaticano Palatino 49541 omittitur auctoris nomen. Eam in Ambrosianos sermones conjecit 
Gillotius editor Parisiensis opp. Ambrosianorum, quem secuti sunt curatores Roman: Sixti editionis. Nobis 
autem est, esse Maximo asserendam. Cur autem sic statuamus causx sunt sane multe. Nam et nexus cum 
homilia superiore satis, et stylus qui plane Maximianus est, et. ratio adducendorum locorum sacra Scri- 

turz: quie certe est Maximo peculiaris, et codices mss. insigniores, ut Sangallensis, ut 99 Sancta Crucis in 

erusalem, ut Taurinensis, ut^ Laurentianus x, Plut. xiv, in eam nos sententiam induxerunt; in qua e6 
sinus majorem in moduni confirmati, quo monachi Benedictini congregat. Sancti Mauri, eam esse apwd 
Maximum videndam moneant in sua sermonum sancti Ambrosii collectione. Maximo item eam ascribunt 
Gymuicus, Galesinius, Cumdius, Raynaudus et Margarinus. Ac de auctore quidem hujus homiliz hactenus. 
Nunc de titulo. Is in codicibus Sangallensi, et Taurinensi, et apud Gymnicum, Galesinium, Raynaudumn, 
Cumdium, Margarinum est : Je sancto latrone. In Laurentiano x : De sancta. passione. In Sancte Crucis in 
Jerusalem 99 : De die sancto Pascha. In Vaticano Palatino 4951 : De fide sancti latronis, qui in cruce Do- 
minum con[essus est. Nos pervulgatum adsciscendum nobis putavimus, qui ut animadvertimus, est De sancte 


' latrone. Restat iocus de homilix initie. In codicibus Vaticano 6452 et Vallicellano n est hujusmodi : Audi! 


in presenti dilectio vestra, fratres, quid sit, quod iste latro in cruce Domini constituto non solum peccatorum 
suorum veniam cousequitur, sed etiam paradisi amanitate donatur, etc. In editione Sixtina operum sancli Am- 
brosii : Quoniam hodie Evangelii lectio de latrone fecit mentionem, videamus, etc. Neutram harum lectionum 
secuti sumus. Eam probavimus que et insignioribus codicibus continetur, et firmata est editorum con- 
sensionc. 


ARGUMENTEM. — De causis, ob quas. latro poenitens, B mino constituto non solum peccatorum suorum se- 
cum Christo cruci. affixus, (am. cito paradisum. ab. niam consequitur, sed etiam paradisi amoenitais 
eudem promeretar. donatur : ut qui propter scelera damnatus fuerat. d 

poenam, propter fidem transferretur * ad yloriam, 
Quoniam hesterno die de latrone fecimus mentio- — fueritque illi crux, quam pertulit, non tam-supplieii 
nem, videamus quis iste latro sit, qui in eruce Do- — damnatio, quam salutis occasio. *In cruce enim posi- 


^ Cod. Vat. 6451, sin autemi paululum remisisset,, b Uterque S... Crucis in Jer., et exarata terra. 
convalescebat Amalech. * Cod. Vat. 4951, in gloriam. 


* Hic habet finem sermo in cod. Vat. 6451, et quod ua, deleta culpa, Dei regnum restauraturus eral. 
sequitur spectat ad homiliam De corpore Christi. Quare his perfusus luminibus latro preclaram illam 
* [n cruce enim positus Christum Dominum nostrum — edidit confessionem, qua, ut, inquit, sanctus Leo 
credidit crucifizum, et ideo qui consortio passionis uti- — Magnus, non tam de ligno crucis, quam de throno 
tur, consortio paradisi donatur. — Vindicandus est — misericordiz» meruit audire se Christi gloriz futurum 
Maximus ab injuriosa critice Remigii Cellierii, qui — esse consortem. Hodie mecum eris in paradiso. 
tom. XIV. Histor. sacr. homilice hujus summam refe- C hanc divine pietatis sententiam non tam fides el 
rens, S. antistitem nostrum traducit quasi docuerit ^ spes latronis sibi conciliarunt, quam caritas, Qui 
latronem in cruce pendentem a sola fide justificatum suos inter cruciatus exarsit erga Dominum : Intellt- 
fuisse. Alia profecto mens fuit Maximi, cum plures — zit enim, prosequitur Maximus, quod pro alienis pe- 
afferat causas, quibus a Christo peccatorum veniam, — catis has plagas susciperet, pro alienis sceleribus het 
et paradisi gloriam Latro est conseeutus: Magna, — vulnera sustineret. ... atque ideo plus amare cepi 
mquit, fratres, et multiplex causa est. Primam adducit — postquam iu corpore ejus sua vulnera recognouil. le- 
lidei devotionem , id est perfectuni mentis, et cordis — rum : Píus ergo in cruce positus livorem ejus cernes 
assensum, quo credebat Christum secum compatien- — /atro diligit Deum; infra etiam: mira res: plis i" 
tem Deum esse ab omni prorsus culpa immunem, et — cruce latro Christum diligit , quam Judas dilexi '! 
ad salutem comparandam hominibus supplicium, et — cena. Deinde etiam docet d. Maximus latronem 
mortem pro illis subire voluisse. Non de poena prz- — agnovisse omnem Domini passionem ex ipsius Ber 
senti cogitavit latro, sed de cavenda futura. Ad Chri- — voluntate, quie cognitio tanto magis eum ad Chn- 
stum ergo, quanquam illud eodem supplicio affectum — stum diligendum incendit. Cum igitur a Maximo no" 
videret, suas preces suaque vota convertit, et prxe- — sola fides, sed etiam spes, et caritas latronis col 
ter fidem in ninjestatem. potestatemque ejus, magna — mendetur, injuriose cum ipso agi arbitramur, QU 
spe se efferri ostendit. a Christo fore salvandum: — ties a prestantia fldei, et non a fide sirnul cum ct 
Plus incipit avere , ait Maximus ,. quod sperat, quem — ritate operante dicatur, Maximum docuisse latroneti 
sentire. quod. patitur. Crucem. revera. Christi, quie ^ justificatum. 
aliis visa est scandalum, ipse latro putavit virtutem, 


543 


HOMILIA Lt. 


246 


tus Christum * Dominum nostrum credidit crucifixum ; A quam, res : latro honorificat patientem, quem Judas 


157 et ideo qui consortio passionis utitur, consortio 
paradisi condonatur. Beatus enim latro, dum suppli- 
cium patitur, regnum coeleste consequitur. Ecce reus 
dicitur, ^ sicut cui damnari* ad tempus expedivit. Non 
enimperveniret ad gloriam, si non contradictus esset ad 
poenam. Videamus, inquam, cur tantorum criminum 
reus, tam cito a Salvatore paradisum promeretur; cum 
ali multorum temporum lacrymis frequentibusque 
jejuniis, vix delictorum suorum veniam consequantur. 
Magna, fratres, et multiplexcausa est : primum, quod 
iste latro devotione fidei tam repente mutatus est, ut 
presentem ponam despiceret, ac de futura veniam 
precaretur, et magis crederet utile sibi esse de :xeter- 


no judicio petere, quam 4 de temporali supplicio : 


prodidit osculantem : 1356 ab hoc pacis blandimenta 
venduntur, ab illo crucis vulnera predicantur ; ait 
enim : Memento mei, Domine, cum veneris in regnum 
tuum (Luc. xxi). ! Hzec. est fidei pleua devotio, ut 
cum de vulneribus Domini profluus sanguis cernitur, 
tunc de potestate ejus venia postuletur ; cum videtur 
ejus humilitas, tunc magis ?* teneatur ejus divinitas ; 
cum morti addictus putatur, tunc.^ regis illi hono- 
rificentia deferatur. ' Iste enim fidelis latro non cre- 
didit moriturum , quem annuntiat regnaturum ; non 
putat subdendum inferis, quem dominaturum conti- 
tetur in ^ cele; non arbitratur eum apud tartarum 
detineri, a quo etiam se postulat liberari. Cernat 
licet ejus hiantia vulnera; spectet ipsius sanguinem 


postulare; reminiscens enim scelerum suorum, et B profluentem, » Deum tamen credit, quem reum ne- 


poenitudinem gerens, plus incipit * avere quod spe- 
rat, quam sentire quod patitur. ! Potuit enim, € nisi 
de futuris amplius cogitasset , qui in Christum semel 
crediderat, de prw*senti magis supplicio deprecari, 
h Deinde illud ad gratiam ejus majoris est meriti, 
quod Christum in cruce positum credidit , et passio, 
que aliis scandalum ! fecit, illi ad fidem profecit; 
crucis enim passio multis scandalum fuit, sicut dicit 
Apéestolus : Non autem predicamus Christum cruci- 
fixum, Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stul- 
titiam (1 Cor. 1). Recte ergo meretur paradisum, qui 
crucem Christi non putavit esse scandalum , sed vir- 
tuteni; i dicit enim idem Apostolus : Ipsis vocatis Ju- 
deis Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam (Ibid.). 


scit; justum fatetur, quem non meminit peccato- 


. rem : ait enim illi alteri exprobranti latroni: Nos 


quidem recle digna factis recipimus; hic autem nihil 
muli gessit (Ibid.). Intellexit enim, quod pro alienis 
peccatis has plagas susciperet, pro alienis sceleribus 
hzc vulnera 4 sustineret; et scivit, quod illa in cor 
pore Christi vulnera, non essent Christi vulnera, geé 
latronis ; atque ideo plus amare ccpit, postquam in 
corpore ejus sua vulnera recognovit. Áit enim pro- 
pheta: Quoniam ipse infirmitates nostras portat, et 
pro nobis dolet; nos autem existimubamus ewm esse in 
dolore, * livore ejus sanati sumus (1sai. 111). Plus 
ergo in eruce positus * livorem ejus cernens, latro 
t diligit Deum : mira res : plus in cruce latro Chri- 


Recte plane et Dominus huic donat paradisum, quia C stum diligit, quam Judas dilexit in ccena : ille per 


quem Judas Scarioth in hortulo paradisi distraxerat, 
hic in crucis patibulo confitetur. * Mira res : confi- 
tetur latro quem discipulus abnegavit; mira, in- 


4 |n cod. Vatic. 6452 desunt voces Dominum 
nostrum. ' 


b Cod. Vat. 6452, Ecce reus dicitur, cui damnari 


id temporis expedivit ; uon enim perveniret ad gloriam, 
nisi traditus esset ad penam. ltem cod. Vat. 4951 et 
Cod. 90 S. Crucis in Jer. 

* [dem cod. S. Crucis, id temporis expedivit. Non 
enim perveniret ad gloriam, si non traditus esset ad 
ponam. 

d (Cod. Vat. 6452, quam de tali supplicio postulare ; 
cod. Vatic. PÀlat. 4951, reminiscendo enim suorum 
scelerum, et panitudinem gerendo plus incipit. 

* Latinius editores omnes corrigit qui dolere ha- 
bent; non enim dolorem, sed amorem excitat, quod 
speratur. 

f Cod. Vat. Palat. 4951, Potuit enim de presenti 
magis supplicio deprecari, nisi de futuris amplius co- 
gitasset, qui in Christo semel credidit. Deinde, etc. 

& Cod. Vat. 6452, nisi de futuris suppliciis cogitas- 
set, qui. 

h Co. Vat. 6452, Deinde aliud ad. gratium. ejus 
majoris est meriti, quod Christum in cruce. vositum 
Dominum credidit, et passio. ) 


1 ]pse enim fidelis latro nom credidi moriturum, 
quem annuntiat regnaturum , etc. — Cum totus hic 
esset Maximus in przdicanda conversi latronis fide, 
conlitentis Christum secum patientem Deum, et ab 
eo peccatorum veniam , ac paradisum poscentis , in- 
ter cetera quibus eum commendavit, dixit S. latro- 
nem non credidisse Christum moriturum. Hoc sane 
voluit intelligi de necessitate moriendi, a qua ut Deus 


cibum supplantat Magistrum; hic credidit Dominuin 
per dolorem , sicut ait propheta : Qui edebat panes 
meos " adampliavit adversum me. supplantationem 


i Cod. S. Crucis in Jer., facit. 

) Cod. Vatic. 6152, dicit enim Apostelus , vOCURnS 
Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Recte plane, 

k Cod. Vat. Pal. 4951, Mira res : confitetur latro, 
honorificat patientem , quem Judas perdidit osculan- 
tem : ab isto ad perdendum oscula dantur, ab illo crucis 


 tulnera predicantur : dicit enim : Memento, etc. 


! Cod. S. Crucis in Jer., H«c est vere fidei. etc., 
plena devotio ut cum de vulneribus , etc. ; cod. Palat. 
4951 et cod. Vat. 6452, H«c vero est plena devotio, 
eic. 

* (Cod. S. Crucis in Jer., timeatur. 

» Cod. Vat. 6452, regi illi. 

* [dem cod. Vat., in colis. 

P Cod. Vat. 6452, Dominum tamen. 

q Cod. Vat. 6452, sustineret. Scivit, quodque non. 
essent sua vulnera, sed. 

r Cod. Vat. 6408, et livore. Cod. Vat. Pal. 4951, 
sed livore. ) 

* Cod. S. Crucis in Jer., livores: 

t Codd. Vat. 6459 et Vall., Latro dilexit Dominum. 

v Cod. Vat. Pal. 4951, amplificavit. 


liber erat , et nisi voluisset, mortuus non esset. No- 
verat enim latro, ut infra ait sanctus doctor, omnem 
Dei passionem ex ipsius fieri voluntate, perd tam Ail: 
progeniem commiserantem , ejusque salutem esse 
causam , eur pateretur. Quapropter ij eum cre- 
dens, ejus sanguine ablui, tantique beneficii partici- 
pen lieri postulat. 


oM 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 218 


— (Psal. xt). Cognovit igitur lic latro omnem Do- A Potestatem habeo ponendi animam meam , et potest«- 


wini passignem ex ipsius feri voluntate, et in pote- 


slate ejus esse vel ? inorti 18559 animam tradere, vel 
ad vitam ilerum remeare, Sicut ipse Dominus ait': 


tesg habeo 386) iterum sumendi eam (Joan. x). Usque 
adeo autem lum liberum ab inferni Jegibus jujica- 
vit, ut etiam $0 ab iis posceret liberari. 


HOMILIA Lil. 
De godem S. [atrone 11. 
ADMONITIO. 


M 


Aflinem esse superiori hanc homiliam primo quisque intuitu agnoscet, cum ejusdem 
dé(ur, novisque dus excellentia raiionibus illustretur. Hla ígitur. Yndub8 


tronis fides 


s codicum et orum suf- 


fragiis S. Maximo vindicata, hane sibi sociam adsciscit. Neque vero ad id ostendendum peculiares probatio- 

congerera pabis opus essef, nigi majus astrugre veritaliq faa damentam sujireemes, Qualyar euo sagices 

allerimus, nempe 3. (acis in Jerusalem 99, homilia 48 Sangallensem, homil. 05, et Laurentiapum x, Plut. 
e etr 


em 
xiv, pag. 285, 
cilla. Editores 
Cumdjus tom. 


editorem Parisiensém et 
recaderunt ; sicuti codices Vaticahum 6 


cum titulo : Item sequentia, et codicem Tauritensem : Item de eodem | 
lla. supra relati similem huic epigraphem posuerunt. Gymnieus pag. 139, ita hàbet: Be eodem 

latrane, ei Ferro gpostala, ej anoilla ostiaria, hoyil. 2. Galesinius pariler pag. 486, Rayaswdus pag. 3i. 
mi - lj, pag; S9 Margarjnus in Bibl. Max. Jom. VI, pag. 25. His igitur mpniti przsidiis facile 
i omanos de suppositione arguimus, qui eam sub Ambrosii nomine, ut przcedentes, 

2, et Vallicellanuni 1, idem nomen ferentes. 


eato o et an- 


B3udus pag. 315, 


singularis est 


Mulus homilim hujus in Bixtina ditione : £ollecte, quam. kedie legit Bcclesia, [rires cariasimi, $e kabel : 


ey, g quo el Judgg reatus qui pgagm, etc. 


AncuugyrUM. — Primum de prastantia fidei generatim B tadiso. Non in aliud dillertur ignépns, uen in diem 


agitur; deiude de fide S. latrouis, qui justificatus est; 
quia certys de divinitute deque voluntate Christi, se ma- 
gis postulavit liberari ; postremo de trepidatione apo- 

ium in passione Clrjsii, deque apcilla ostiariq. 


Meminit, fratres, vesiya dileclio me dedisse ratio- 
nem b cur tanigrim. criminum . inyeteratus latzo, et 
aeejesum suorum egpfessieng dampatus, paradisum 
in ipso supplicii palibulo potuerit promereri, et tapta 
fuerit egleritala ealvalue, u& peccala ejus gratia pra- 


venerit anjequam mena, e£ pris jn malis suis glo-- 


riari ecpesiü quam punBiri; non enim pati£ur sup- 
plicium, dum paradisiun pzameresur. Petzo digitur a 
£hrisio : Non wotes we odo sequi, sequgris postea 
(4oan. xun. Et huic dicitur : Hodie mecum erja in 


seram reservatur; ipsa hora, qua paradisus & Do- 
mápyn) suscipil, suscipi et lalrgmem : Juuie paosus 


.£8t pzo salue cunctorum, et duohus parüler immor- 
Jaliatis janua reseratur. Sed banc 5 totam gloriam 


lasroni fides prestitit. Fides enim esl, que. peccata 
i coeperit, qum vincit crimina, que faci de layepni- 
bus ingecentes : quosvis enim delinqueptium l*gra- 
yis culpa sis, fidei tamen major est gratia : plus enim, 
egedidisse Christo, quam szculo deliqmisse : e& ple- 
nioris est marili, veniam sperasse de Damiano, quap 
culpam coniraxisse de munda; ska enim nerfia 
criminasgum facit, ita fides perfecit ianecentem. Bepi- 
$ue Judas posieaquam fidem perdidit, inaqcanHam 
apostolatus amieib : Qunibm ghi. criminum reus 


garadiso (Luc. xxu. 9! Tagquam discipulus ille dif- C factus ess, pasteaquam vírtuium omnium Dominum 


fertur, $i hic tanquam aoejes invilgtur ; ille adhuc 
reservatur ad premium : 4 etiam ad consortium iste 
diligitur. Non potes, inquit, me modo sequi. Impossi- 
bile est Petro sequi Domigum : etiam facile * latroni 
£8) esse eum 1G9. Domino. Hodie ! mecum eris in pa- 


* Cod. Vat. Pal. 4951, vel in mortem. 

b Cod. Vat. 6452, cur' (antorum. criminum malitia 
inveteratus latro crucis confizxione damnatus, sola con- 
fcssione 'radisim in ipso supplicii patibulo potuit 

? 


romerert, et tanta fuit. celeritate. salvatus, ut expe- 


'lata ejus gratia praveniret antequam penam, et prius 
in malis suis gloriam recepit, quam possit putari, ul 

non patiatur supplicium, dum paradisum promeretur. 
€ Cod. 99 S. Crucis in der. legit : Tanquam re- 
properus ille differtur, e4 hic, e&c.; et cod. Val 
roperus. "U 
4 [dem eod. &..Grueis in Jer., et Vat. 6432, ad 


consortium iste diligitur. 


AD, 


denegavit. Sig ergo snfficit isti 3d scelera, desc- 
ruisse Christum ; ita illi sufficit ad innocentiam, Do- 
mino credidisse. Pacit igiMur et fides innocentes la- 


"tones, et ^ perlidia apostolos criminosos. Magna 


jgitur et perfecta fides ip illg latrone fuif, ! gpagna 
t In cod. S. €rucis in ler. additur inquit. 
* Editores habent ipsa hora qug paradisus Deum 
suscepit; sed meliori cod. Vat. lectione usi sumuj. 
t Codd. 8. Crucis in Jer., Vatic. et Valticell. xi, 
tantam. ) . 
— 1 Hem cod. Wat., que percuo operit. 
i Idem codd. S. Crucis Jer. et Vatic., grandis sii 


culpa. 

t 1dem cod. Vat. 6454 legit, perfidia apostolum cri- 
minosum. Magna plane. est fides et admirabilis, que 
Christum crucifixum magis credidit, quam puniret. In 
hoc enim totius forma salutis est, Balvatorem tu ma- 


, jestatis Dominum cognoscit, ctiní videtur ejus. humiti- 


* [dem cod. Wat., etiam faciie esi. istum esse cum D tas patientia cruciari. ' 


Domino. Hodie, inquit, mecum erit in paradiso. Non 
in alio differtur tempore, non die aliéro' reservatur; 
ipsa hora qua paradisus bominis Suscepit. 

! Tanquam discipulus ille diligitur, et hic tanquam 
socius invitatur; ille adhuc reservatur ad premium, 
.etiam ad consortium isie diligitur. — Appellat. Mazi- 
mus ad statum prasepigg Peiri, qui probandus erat 
in ministerio Ecclegiz2 ipsi cgmunsso, et ad confeg- 
sionem Jlatropis plenam Jide et garitate. Dixerat 
enim : Nos quidem jusf£, nam digna [actis recipimus; 
kic autem, mhil mali gessit. EJ. convergus ad Jesum, 
deprecatus est ut. sibi veniam darej et salutem : Me- 


1 God. 99 S. Crucis ip Jer., magna plane est et ad-- 
mirabilis fides, que Christum crucifixum glorificari 
magis, etc. 
mento mei dum veneris ip. regnum tuum (Luc. PUN 
Cum ergo latro tam preclarum przebuerit de Salva- 
Jerie divinitala lestipionium, ejusque amore [lagra- 
yeri, merui) invilari ad premium, e4 a Christo 
€onsoriep fleri coelestis gloriv. llodie mecum eris in 
paradiso. Pelro auiem dillerebatur corona, quia ab 
ipso fundanda erat Ecclesia atque martyrii cestamen 
eheunduim. 











549 


HOMILIA LII. 


550 


est ef admirabilis fides, que Christum crucifixum A 3A eum pene, cum traderetur, reliquerunt; factum 


tajs patientia. eruciari; nnde ajt Apostolus : Si co- 
guovissent, nunquam Domigum majegtatis crucifizissent 
(I Cor. x1). Hc; inquam, perfecta fides est, P Chri- 
sium in cruce pon reum credere. Unje ille latro 
justificapys £st, guia Salvatore jn patibulo constituto, 
Judwis jnsultantibug, * yel criminoga dicentibus : 
Libera (e ipsum, si potes (Matth. xxvn) : ille certus de 
djyinijgle ejus, et securus de yoluntate, se magis 
postulat liberari. Magna, inquam, fides in illo latro- 
WM *, et sanctis 3pnstolis comparanda : nisi quod et 
forte praecgsserit : prwcessit etenim devotione, qui 


przcessit eg premio; prior egim latro ad paradisum, B persuasione suà vjrum decepit 


quam appstali peryengrynt. Denjque Pejrus Domi- 
num seguitgr, et iste. comitatur. Dominus autem se- 
cundum fidem et meritum tribuit et remunerationis 
obsequigg. Qmpes enim, sicut Jegimus (Matth. xxvi), 
in passjane Salvajoris discipulj trepidarynt, omnes 


est, sicut scriptym est : Percutiam pastorem, et di- ' 
spergentur oves gregis (Zacch. xm) '. Denique fidem 

Petrum nec admonitus potuit custodire : toties la- 

psus est, quoties ne laberetur admonitus : et nisi 

modum quemdam tertio denegandi ei Dominus sta» 
tuisset, forsitan &epius interrogatus, sepius abne-: 
gasset. Tantam enim trepidationem discipulis intulit 
passio Salvatoris, ut, quod apostolo Christus ante 
predixerat, ancjlla destrueret, et. magis prxevaleret 
ostiapia ad perfidjam, quam apostolus ad cautelam." 
Non bona ostiaria, quee Petrum) ideo in domum sa- 
cerdotis includit, pt a fide Salvatoris excludat. Male 
Adam induxit Eva, male Petrum introduxit ancilla ; 
illa exclusit a paradiso, hzc exclusit a Christo; illa 
hxc interrogationa 
sua apostolum circunscripsit ; ila ad prevaricandum 
Adam impulit, l:»c Petrum * ad negandum, ct idem 
sexus in utraque ostiari:e officium gerens aut excludit 


BOMILIA LH. 
De ganitentia Petri, et ogtigria ancilla. 
ADMONIHNO. 


1655 Octo sunt codices in quibus hanc homiliam S. Maximo ascribi legimus, um sutiquier est codex 
Sangalleusis homil. 66, demde Ratisponensis S. Emmerami pag. 23, Martinensis il. hi, Lánrantianus x, 
Plut. xiv, pag. 76, Taurinensis cum titulo : ftem ej de pauitentia Petri, et de ancilla; reliqui habent: Item 
sequentia. Codex Casinensis cxi, pag. 11, a tergo, et Augiensis xv inscriptione non conveniunt ; in primo enim 
legitur : De penitentia Petri; in altero : De die. sancto Pasche. Exstat quoque in codice Ambrosiano H 146, 
octingentis et ulra abbincannis scripto, quem octayo loco nominamus. Codex ergo Vaticanus 1270, in quo 
Ano &. Ambresia nangupalo, augue editares Parisiengis e Bomani eidem S. doctori hanc homiliam tribuentes 
&uR Vim) nop hahent p lurimorum mss. consensum £yertant; entradicentibus etiam UA Gymnico E 
493, Galesiio pag. 127, Bayna à pag. 916, Cumdio tom. IJ, pag. 3536, et Margarino in Bibl. Max. tom. VI, 
pag. 23, His scribentibus bomifie titulum : De panitentia Petri, et ostiaria ancilla assensi sumus. Benedictini 
wopaghi eangreg. S. Mauri jn siepe laudata przefatioge ad sermones S.. Ambrosii admonept omnia Maximum 
lopadka hujus auctorem gonc|amare, idemque se de reliquis homiliis, qux inter se colligantur, sentire proff- 
Aentur., 

AngusuENTUM. — De mujiebsi usitato ad decipiendum C sicut inleligimng ja pretorjo Juditorug. bi immine 


sexu ; de Adamo &b Eva, de Petro ab ostiaria dece- 
pto; de resipiscentia ; deque prastautia la- 
crjmarum. Kizemplo Petri sosteà peccata curemus ; 
jn j pont lacrymas pastor assumplus alios regendas 

Dixjmus, fratres, qpod ad similitudinem Evz, Pc- 
trum ostiaria mulier quoque deceperit : e&sicut Adam 
femina circumscripserit, ita et apostolum ! femina 
circumvenerit. Usitatus enim 4d decipiendum sexus 
est : fraudis sug vasenlum in ostiaria diabolus reco- 
gnoscit, 5 quia fideles viros nennisi per mulierem op- 
pigaare consuevit. jbj Adam per Eyam fugat (Gen. 
i) ; hic Retrum vincit per ostiariam ; fuit enim, sicut 
legipgus, in paradiso deliciarum diabolus ; nec defuit, 


? Cod. S. Crucis in Jer., recognosci. 

b dej) god. S. Crucis in Jer., Christum in cruge 
Deum, non ygum credere. 

* [dem cod. S. Crucis in Jerusalem, et velut crimi- 
Moi in cod Crucis jn 1 

cog. S. Crucis &r., fuit. 
* God. S. Crucis ii Jor. id Petrum compulit ad 
gm. 


bat Satanas serpens : bic Judas eoluber pesurgehat. 


"Est. ergo eadem similitudo deceptionis in Petro qux 


in Adam fuit, quonjam gadem est ef similitudo malhi- 
dati. Áccepit enim 3 Domine uterque mangalum, 
Adam ne tangeret, ^ et apostolus ne negaret ; ille nq 
lignum scienti: przsumeret. hic ne 1GG crucem se- 
pientix pr:eteriret; sed transgrediens uterque pr:- 
ceptum, pari modo deljgquunt ; gustat ille quod non 
licet, loquitur iste quod non decet ; e& tamen facilior 
i negatio Petri, quam Ate pr:evarícatio ; citius enim 
apostolo, quam protoplasto subvenitur. Hunc enim 
Deus ad vesperam requiri errantem, illum Dominus 
pullorum cantu denegantem. Adam reus facti nudus 


f Cod. Martin. omittit femina. 

5Ín cod. Ajbrosiapo deest quia; deest etiam in 
cit. codd. S. Crucis in Jer., in Mart., et in Vat. 1270, 
pag. 28, a tergo, qui habet, recognovit fideles viros 
tionnisi per. | 

^ In cod., Martin, deest particula et. 

! Cog. Martin, 3ddit esf. 


! Vid. August., de Anima ei. ejus Orig. lib. 1, cap. 9, ubi latronis eximiam fAdem ct confessione eum 


apostolorum timore et fuga confert: . 


- 


951 


Q* 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS " 902 


erubuit, Petrus conscius dicti, correptus ingemuit; A non utitur sermone * quo fefellerat, quo peccaverat, 


ille tanquam deprehensus festinat ad latebras, hic - 


tanquam emendatus prorumpit ad lacrymas; veluti 
latenti enim, et celanti se a Divinitate Ad:e dicitur : 
Adam ubi es (Gen. im) ? Non quod Adam conspectum 
Domini latere potuerit, sed quod peccatrici conscien- 
tix: nullus locus tutus vel certus sit, dum metuit de- 
prehendi. Respexit Dominus Petrum, et apertis ocu- 
lis ejus emendavit errorem (Luc. xxn). Recte oculis 
emendat, quia scriptum est : Oculi Domini super ju- 
stos, el aures ejus in préces eorum (Psal. xxxin). Ergo 
Peirus prorupit ^ ad lacrymas, nihil voce precatus. 
! [nvenio enim quod fleverit : non invenio quid dixe- 
rit ; lacrymas ejus lego, satisfactionem non lego. Recte 
plane Petrus flevit et tacuit, quia quod defleri solet, 


quo fidem amiserat; ne per id ei f non credatur ad 
confitendum, * quo usus fuerat ad negandum ; ac per 
hoc mavult et. causam suam flere, quai dicere, et 
€ quod voce negaverat, lacrymis confiteri. Invenio 
autem et aliud cur tacuerit Petrus ; ne tam cito veniz 
postulatio per impudentiam plus offenderet quam im- 
petraret ; solet enim citius mereri indulgentiam, 168 
qui ^ verecundius deprecatur. In omni igitur culpa 
ante flendum est, ! sic precandum. Scimus jam i hoc 
exemplo, quemadmodum nostra peccata curemus. 
k Ecce nihil nobis apostolus nocuit quod negavit, et 
plurimum profuit quod emendavit. Denique irnitemur 
eum alibi dicentem : cum enim tertio interrogarelur 
a Domino: Simon, amas me? Respondit ! tertio : 


non solet excusari, et quod defendi non potest, ablui B Domine, tu scis, quia diligo te : ait Dominus : Pasce 


potest; lavat enim .lacryma delictum, 167 quod 
voce pudor est confiteri. Lacrymz ergo verecundix 
consulunt pariter, et saluti, nec erubescunt in pe- 
tendo, et impetrant 5 in rogando : laeryms, inquam, 
tacite quodammodo preces * sunt, veniam non po- 
&tulant, et. merentur; causam non dicunt, et miseri - 
cordiam consequuntur; nisi quod utiliores lacryma- 
Tum preces sunt quam sermonum ; quia sermo in pre- 
cando forte fallit,  lacryma omnino non fallit; sermo 
enim interdum non totum profert negotium ; lacryma 


semper totum prodit affectum. Et ideo Petrus jam. 


oves meas (Joan. xxi). Et hoc tertio : quod quidem 
dictum ad compensationem prioris 9 fecit erroris; 
qui enim Dominum tertio negaverat, tertio confite- 
tur; et quoties culpam delinquendo Contraxerat, to- 
ties grátiam diligendo conquirit. Videte ergo, quan- 
tum fletus profuerit Petro : antequam fleret, lapsut 
est : posteaquam flevit, electus est; et qui ante la. 
crymas prevaricator exstitit, post lacrymas pasto 
assumptus est : et alios regendos, accepit, ^ qui [priui 
se ipse non rexit. 


HO:ILIA LIV. 
De eodem Petro apostolo. 
ADMONITIO. 


llanc homiliam, qua dilucide comprobatur primatus Petri, non esse ascribendam censeo sancto Ambrosio, 
ut in codicibus duobus, Vaticano 1277, pag. 62, et Urbevetano, et in nonnullis editionibus legitur; sed sancte 
episcopo Taurinensi Maximo. ld colligi potest ex hujus cum superiore nexu, ex scribendi ratione simili, €x 
congerie contrapositorum, qu:x propria est Maximi, atque ex numero codicum, in quibus ejusdem nomen Ht 
&cribitur. Codices hi sunt quinque, Sangallensis homil. 67, S. Crucis in Jerusalem 99, homil. 50, Taurinensis, 
Laurentianus x, Plut. xiv, pag. 238, et iv, Plut. xxxi bibl. olim S. Crucis Minor. Convent. nunc in Lauren 
tiana. Supra laudatus codex Vaticanus 1277 habet inscriptionem hujusmodi : Serrho in natali S. Petri pro- 
prius; Vaticanus alter 6451 : Sermo in vinculis S. Petri. Neuter eorum convenire potest, non primus, quià 
dies natalis sanctorum dici solet dies, transitus eorum ad gloriam ; non secundüs, quod nihil de celebrilate 
vinculorum Petri bac in homilia legatur. Codex Taurinensis habet : Jtem et de eodem S. Petro; csteri : Se 

entia, videlicet eamdem. homiliam, quie est de poenitentia Petri. Alcuinus pag. 556 edit. Venet. 1537 eam- 


em sub nomine Maximi inter sermones festi SS. Petri*et Pauli collocavit. 


ymnicus vero pag. 196, Galesi- 


nius pag. 128, Raynaudus pag. 216, Cumdius tom. II, pag. 1257, et Margarinus in Bibl. Max. tom. Vl, p4F- 
94, designato titulo : De eodem Petro apostolo, S. Maximo ascripserunt. Nos et titulum, et idem homili? 
principium servamus (quod alii pro libito mutavere) ut in Maurina appendice serm. S. Augustini num. 1*5 


pag. 


^ Cod. Martin. in lacrymas. 
b Cod. Lambacensis, irrigando 
€ Cod. AinbroSianus, preces ferunt. 
d Cod. Sanct» Crucis in Jerusalem, lacrymae omnia 
uon (aliunt- 
* Item cod. Martin., qui fellerat cum peccaverat. 
! Cod. Marün. omitut non. 
& Cod. Ambros., et quem roce, elc. 
b Cojl. Casin. cxt, qui verecundia id deprecatur. 


! [nvenio enim quod fleverit : non invenio quod dixe- 
ri: lacrymas ejus lego, satisfactionem non lego.— 
Hxc ex Ambrosio, lib. x, in lucem desumpsit Maxi- 
mus. Visi sunt aliqui confessionis auricularis pr:ce- 

tum in pamnitenti:e sacramento. impugnantes abuti 
"hoc Ambrosii loco. Eos copfutatos esse a monachis 
S. Mauri nemo nescit; docuerunt enim Ambrosium 
hic de confessione sacramentali non agere, sed de 
privata poenitentia, qu:e a lacrymis incipere debet, et 
deinde ad reatus sui accusationem, et ad venie pe- 


N 


6, edit. Antuerp. an. 1700, et in codice Vaticano 6451, legimus. 


i Cod. Mariin., et sic. 

| Idem cod. Martin., in hoc exemplo. 

k Idem cod. Martin., Ecce nobis nihil quod aposlont 
negavit, nocuit. 

! Idem cod. Martin. omittit tertio. ;. 4970 

m Codd. Ambros., S. Crucis in Jer. et Vatic. 1219 

ofecit, elc. 
Pod. Lambac., non correxit; cod. Vat. 1210, 7! 
se ipsum non rezit. 


tionem procedit. Inveni, inquit Ambrosius, ui " 
cuerit Petrus, ne tam cito venia petitio plus offen im 
ante. flendum est, sic precandum. Vid. Commen 
lib. x Evang. Luc:e, edit. Paris. 4790, pag. 1525. 7 
dem spiritu locutus est Maximus, eademque doc 
ab heterodoxorum censura defenditur. xar 
* Externa negatione, non animi affectu, QUO 77 
sil, cum dixit Domino sup : Agimam y 
ponam 


955 


HOMILIA LIV. 


254 


169 Anco. — Peirus. pastor gregis,  Eccle- A nire vestigium : j jactatur licet fluctibus mare, ventis 


siarum petra totiusoperis Christiani compagem molem- 

e continens, cujus eperis consortium cum Ghristo 
habet. De Petri in mari ambulantig fide, atque dilec- 
tione. 


Astruximus * superiore dominica, S. Petrum in 
Salvatoris passione suis erroribus profecisse, et post- 
eaquam negavit Dominum ^ Deum, fuisse meliorem 
Fidelior enim factus est, postquam fldem se perdi- 
disse deflevit; atque ideo majorem gratiam reperit 
quam amisit; tanquam bonus enim pastor tuendum 
gregem accepit, ut qui sibi ante infirmus fuerat, fleret 
c omnibus firmamentum ; 4 et qui ipse interrogationis 
tentatione nutaverat, cxeteros fidei stabilitate funda- 
ret. Denique pro soliditate devotionis Ecclesiaruin 


pelagus, confirmetur non tamen k turbatur Petri se- 
mita, qu:e ducit ad Dominum. Ambulat igitur super 
aquas Petrus, et sub pedibus ejus mollis unda non 
cedit. Legimus in Veteri Testamento (Exod. xiv) 
filios Israel per mare Rubrum siccis itineribus ambu- 
lasse, et ad securitatem gradientium, ne laberetur 
unda, in soliditatem quamdam eam fuisse mutatam. 
! Quanto hoc melius, ubi, ambulante Petro, nec mu- 
tatur unda, nec labitur, nec solidatur aqua, nec re- 
fugit. Melius, inquam, est, ubi eadem unda, quz flu- 
ciuat et sustentat, ubi idem gurges, qui mergitur et 
famulatur. llic ut portaretur per mare populus Israel, 
meatum suum natura perdiderat : hic portatur in 
aquis Petrus, "^ cursum suum fluenta non perdunt. 


petra dicitur, sicut ait Dominus : Tu es. Petrus, et B Temerarius ergo viator apostolus, novi itineris viam 


super hanc petram edificabo Ecclesiam meam (Matth. - 
xvi). Petra enim dicitur, eo quod primus in nationi- 
bus fidei fundamenta posuerit, et tanquam saxum im- 
mobile totius operis Christiani compagem, molemque 
contineat. Petra * autem pro devotione Petrus dici- 
tur, et petra pro virtute Dominus nuncupatur, sicut 
ait Apostolus : Bibebant autem de * spirituali conse- 
quente eos petra ; petra autem erat Christus (1 €or. x). 
Reete consortium meretur nominis, qui consortium 
meretur et operis; in eadem enim domo Petrus fun- 
damentum posuit, Peteus plantat, Dominus incremen- 
tum dat, Dominus irriguum subministrat (Matth. 1v). 
Petrus enim tentationibus suis proficit, fletibus suis 
gaudet, periculis suis crescit. 5 Sic namque in mari, 
dum super undas temerarius viator ingreditur, nutat 
incessu, sed convalescit affectu; periclitatur corpore, 
sed devotione non labitur; mergitur pedibus, sed 
Christi dextera ' sustentatur ; sustentat fides, quem 
unda mergebat ; et quem fluctuum procella turbabat, 
Salvatoris dilectio confirmabat. ! Ambulavit' enim in 
mari Petrus magis dilectione quam pedibus; non enim 
videbat ubi pedum vestigium poneret ; videbat autem 
ubi figeret vestigium caritatis. Ín mari enim positus 
considerat Dominum, et amore ejus ductus descendit 
170in mare, non cogitat labentes aquas, non fluenta 
currentia; et dum Christum respicit, non respicit ele - 
mentum. Credit fide etiam inter undas solidum inve- 


* Codd. Vat. 6451 et Urbevet. sic homiliam exor- ] 


diuntur ? Audistis, fratres carissimi, beatissimum Pe- 
trum in Salvatoris passione, etc. 

b Codd. Vat. 1277 et 6451, necnon Urbevetan. 
omittunt Deum. 

€ Cod. S. Crucis in Jer. pro omnibus legit homi- 
nibus. 
4 Cod. Urbevet., et qui ipse interrogatione nega- 


verat. 

* Codd. S. Crucis in Jer. et Urbevet., ergo pro 
autem. 

( Cod. Vat. 1277, de spiritali. 

& Cod. Urbevet. Hic babet pro Sic. 

h Cod. S. Crucis Min., sustentabat; item cod. 
Sanctz Crucis in Jer., Vatic. 6451, et Urhevet., sus- 
tinebat fides. 

i Idem cod., Ambulabat. 

* Que, hac homilia de Petri primatu in Ecclesia 
complexus est Maximus , brevi animadversione sunt 
ponderanda. Primum quidem aflirmat, adeo Petrum 


carpit, modo curvati gurgitis molem ascendit, modo 
subsidentis sinus, unda descendit, et inter marinos 
fluctus ascensus ^ illi itineris, descensusque non 
deest. Sed ubi turbatus ventis, exagitatus procellis , 
^incipit timere quod credidit, statim ei gurges sub- 
trahitur, unda subducitur; P mox defatiscente fide, 
fatescit semita; tunc exclamans, Dominum Jesum 
salvum se fleri deprecatur; quem a apprehensum manu 
Salvator liberat, et objurgat, dicens : Modice fidei, 
quare dubistati? Hoc est, cur tam modic:e fidei es, ut 
qui credendo * mare ambulare coeperas, non id per« 
severando transires*? Scriptum est enim : Qui perse- 
veraverit. usque. in finem hic salvus. erit (Matth. x). 
Sed dum cunctaris et dubitas, iter quod ingressus 


C fueras perdidisti. Cur, inquam, tam modice fidei es, 


ut non ea fide, qua venire coeperas, perveniens? In- 
tellige ergo quia in mari credulitas te portabat, per- 
fidia submergebat. Igitur, fratres, sanctus Petrus dum 
fluctuat, dum mergitur, dum periclitatur, sic pervenit 
ad Dominum; ostendit nobis quod nonnisi per pe- 
ricula properatur ad Christum ; multi enim diabolici 
171 fluctus sunt in hoc mundo, tentationum multa 
naufragia; a quibus ita liberari possumus, si claman« 
tibus manum suam 179 Salvator extenderit. Nog 
ergo clamare ad Dominum non cessemus ; ille auxi- 
lium solitum non negabit * *. 


J Uterque cod. qui supra, et cod. S. Crucis in Jer., 
jactetur, licet, etc. 

k Cod. S. Crucis Min., et S. Crucis in Jer., nec- 
non Vat. 1277, conturbetur. 

1 Idem cod. S. Crucis Min., S. Crucis in »er., et 
Vat. 6451, Quanto hic melius, ubi ambulante, etc. 

m Cod. Vat. 1977, et cursum suum; cod. autem 
Vat. 6451, et cursum suum [luentum non perdidit. 

u Cod. S. Crucis Min., ascensus illius ttineris. 

9 Cod. Laurent., incipit timere, qui credidit. 

n Uterque cod. Laurent., S. Crucis Min., et S. 
Crucis in Jer., moz enim defatiscente fide. 

q Cod. Urbevet.. quem apprehensa manu. 

* Codd. Vat. 1977, 6451, et Urbevet., in mare. 

* Codd. Vat. 6451 et Urbevet., Jesus Christus Do- 
minus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit el 
regnat in secula seculorum. 
redtum suum deflevissc, ut majorem, quam perdide. 
rat gratiam, receperit. et qui primus negavit, primus 
et confessus est. Seoendo laudat in anostolo devotio- 


* 





S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS . 995 


nis soliditatem; intifhim scilleet stabilemque dile- À cri$i Jc sustetitart. Odart6ó asserit; que 


ctionem erga Dominum, qua meruit ut Eeclesize petra, 
. &eu novi spiritualis zdilicii fundamentum constitue- 
retur; ét. sinrilitiiditte ac proprietate nominis ipsius 
€hristi gauderet. Tertio docet Petrum iti riationibus 
prinum fumdamenta lidei pesulsse, atque super éum 
tanquam itimobile saxum totum Christianum opus 


in Ecclésia, i est midyistéFló duttriie verbi tlivini 
spargit $titiina, irrfgationibiug celestis ereseere; et 
ad matüfitatem perveriire. His igitut &üptEma Petri 
potestas, prz::eminentia, doctrine veritas, el aiwer- 
sale corporis mystici regimen a Christo Petro com- 
missum cemprobantur. 





ULAASSIS SECUNDA. 


.  HOMILLE XSTiÍVg DE TEMPORE, 





HOMILIA íY. 
In festo Pasche 1. 
ÀDMONITIU. 
Mirurh follas&e. videbitur quod homilia fi:ec tam elégans, lántáque érudiijóne elaborata nonis septem irt 


codicibus tíoBis de&titrerit, eX quibus (re in Maximum, convehiuitl, relliiui. discrepant Irter $e. 
ticani codices; 1970 et 4940, eam quidem continent, sed aürctoris nomine carent, 
cano 4951, pag, 00, a tergo ec est inscripyio : Sermo S. Faustini episcopi, u in margine alja manu adnots- 

ü itis vivis clarissimos Edmundum Mártenii e Ü inu 


tur : Queralur, id est auctor. Notum est eru 


ám diio Y3- 
ertio item in cadicé Vatl- 
árteniuni,, et 


rsinum Duran- 


dum, tom. V TÁeuiiri Anecdot. edit; Lugdunen. an. 1717, haic homiliàín sub &udem 5. Fausthi bpisco[f 
nomine publici juris fecisse. Eam se ex codice ms. S. Ilidii Claroniontensis exscripsisse füteirtat: Sbd. ek duo- 


bus Faustinis, quos nominant, nenjrum hujusce oratipnis auclorem fuisse contendurt, ae proinde manifestant 


demonstrant suppositionem. 


m. Exstat etiam In codice i1, pag. 21, bibl. olim S, Crucis Minor., nunc in 
tiana S. Aupusttho ascriptà; quam tamen Benedictini monachi cóhgreg. S. Mauri inter ustirit 


.Auren- 
ugüstinianos sermo- 


pes non numerant. itsque; Ut convertientibus in. Matimuná tribus códieibus fidem eitinehi meretilibus; Tit 
nensi scilicet; ubi est, cum titulo : Jtem de Pascha sermo y y Casinensi exi, p3g. 4, et Ambrosiano; 8. Maximi 


homiliam asserimus. Editores omnes, Gyninicus P. 
, 


Cumdlus tom. 1, pag. 1445, Raynaüdus pag. 21 


40, 
rgarilius in 


alesinjus pag, 150, Cor)befisius tom. V, pag. 419, 
LM ag. 9l, hane pimin 


ax. Lóm. VI, ^8 24, 


in festo Pasch inscribuht, eullócstfique T rfurtiéro éjusdém saticti epiScopt hürfíllià 


AncuuENTUM. — Figuras ompes i 
' quibus prosijnála. [üit Uhrisll Doihirii passio et re- 
surrectío, sanctià Masiitià. difigeMér cómptettitit 
ei explicat. Howatur auditores $20 ul perspiciant; 
' quantum valeant et debeant. 


Benelicia ^ Dei nostri cum magna atque imirabilia 
sint, tamen ne€ nova probaniur esse nec subita, sed 
ab initio &culi et praedicta sunt oráculis, et przefigu- 
ratá mysteriis. Sacram enim Domini passionem ab 
ipsis mundi coalescentis exordiis Veteris Testámenti 
responsa cecinerunt; et ideo Chrisium Dominuni 
pr:edicatum, atque arnuntiatum 5 suis áperte ex ip- 
sorum libris ac voluminibus asserimus. Validis abs- 
que dubio nititur privilegiis, qui causam de adversa- 
riis asserit instrumentis; speciosa vicloria est con- 
trariam partem chartulis suis veluti propriis laqueis 
irretíre, ei testintoriiorum süorttm vocibus eonfetare, 
el :xemulum telis suis evincere, ut pugnatofs tul ar- 
gumenta suis probentur utilitatibus militare. líaque 
ia Domini nostri petsona; dum ex Ado primi ho- 
minis Cbsla mater cünctórum viventitin Eva ptodi- 
citar (Gen. n), ex hujus sacro latere ac * salütari 
vulnere Ectlesis éónmium fidelium paretis tegarinda 
monstratur. Th eju$ íy[id Abel je$tu$ occiditur 


(Ibid., m), et Wühocens, fràterna 173 5 tanquam. 


Veteris Testamenti, B judaica impietate maetatur. Hic idem  Domins 


in novissima mundi senescentis zate per figuram 
beati Abral:» longzvi patris offertur : quo tem- 
pore dum novo sacrificio -in unici sui jugulum 
pius parricida consurgit, ex improviso aries oculis. 
ejus apparuit, sicul loquitur sermo divinus : Et vidit 
Abraham arietem inter vepres haerentem cornibus (otn. 
xi). Inter vepres inquit. Requiramus quz sit isi 
novitas. Inter vepres , id est, in multitudine circum- 
stantium peccatorum : hzerentem cornibus, id est, ad 
crucis cornua clavorum confixione pendentem : sicut 
in alio loco legimus: Cornua in mamibss ejus sunl 
(Matth. i1). Hoc ideo, quia venerandas 4 manus p*- 
tibuli brachia susceperunt. Inter spinas autem dept- 
tatus est, quando spineo serto innocente el jul 
tic auctor illusus est. Sed altius introspicere debe- 
mes Quifnani $it ijuod Tsaác 3 patr * affaribus ad- 
Wiovelür, 4€ sübilo àries pro eo non inutàla, sei 
duplicata oblatione suppónitur. Geihina hit adoránda 
substantia Redemptoris ostenditur. Det &illim Üritt- 
wilüs offertur, ét virginis priniogenitus ifbmolatur. 
lloc quoque dominiez passionis € prosügurabant it- 
signia, quod legimus beatum Eliszeum sepulcro eoh- 
ditunr, íngestó ^ latturibulis càdateré Ihtra turfiifium 
suum corpus exstincli tactu sacri corporis suscitase 


* Cod. 1 8. Crucis Minor, Beneficia Domini nostri, D quia venerandas mantts ejus. 


cum magna atque magnifica sint. 
b [iem cod. S. SUMA lin., annuntiatum. Judais. 
c Codex Ambrosianus, er huyus sacro latere ac Sal- 
eatoris vulnere. —— ] 
d Codd. Vat. 948 ei 1270, et S. Crucis Minor., 


* Cod. S. Crucis Min., Isaac a patre alfate 90 
velur ; cod. Vat. 248, admoveatu. . 

t Codd. Ambros. et Vat. 248 et 1970, Hoc quom 
dominice passionis prefigurabat insignia. 











o9 


IllOMILIA LV. 


358 


(IV Reg. xn). * Quis hic alind praigwratur; fisi b A universus mundus una morte sarvetur. Jonam ce- 


noster Jesus Christus, qui resurrectionem de mofte 
largitur, et vitam sepultüs operatur? Iu latrorie retim 
mndunt; in prophete virtutibus Christim Dominum 
recognosce. Adhuc celeberrime per Scripturas san- 
etas etiam in Jon» prophetz laboribus, et, zerumnis 
Christi -passio et resurrectio ^ praesigriatur. llic Jo- 
nas, quod fidei vestrz non icbiisaipur i incognitum,, 
typum Domini gessisse rescribitur ; ipse enim Do- 
niinus dicit : Sicut enim [uit Jonas in. ventre celi tri- 
bus diebus et tribus noctibus : ita etii Fithtà flonitis 
in corde teile ribus Bela El ufBhs SIBEABUs (M üttli. 

xij Hic, inquaii, Jonas ad [raidicandum Ninivitis 
ire ccelestis offensaih Bominó jubente dirigitar (Jon. 


n); sed proseitti tristená pfopftiéthim goptili cófiver- 
sidhe vacuándam, navein frofügas,. qux Tarsum | pe- B 


tebat, ingreditur : 174 ged nautis turbatis, exorta 
tempestate, sorte fluttibus datur, et faucibus céti 
piscis dimersus etbipitur : seu plécé illisuii eru- 
ctante depositum tertia die terris refunditur. * ' Vi- 
dete Dominum etiam in Veteri Testamento , in servi 
forma mirabiliter apparere. Videte quomodo se ante 
actis szeculis indicavit sub serv ilis form: humilitate 
venturum *. Jouas iram Domini prodicaturus ad 
magnam Ninivitarum destinatur mrbem dicturus : 

! [Juadraginta dies, et Ninive subvertetur, et Christus 
àd mündi mittitur civitatem, ut diem salulis, et prz- 
finíturh judicii tempus annuntiet. Jonas navim expe- 
Ut, Chrislus Ecclésiam. Jonas fluctibus agitatur, 
Uhristus mundi turbinibus exercetur. € Nisi Jonas 


tus piscis excepit immersum, sed hon contigit devo- 
ratum ; et quem malitia hominum perdidit; bestia 
esarlens eistedivit; plenis visceribus famem patitur, 
etin presam duam sbsorbwil niliil siii. Heere-ifi- 
ratur. Quis est iste qui intra avidos rictus assumi 
polest, consumi non polest? Cibus est, corruptio 
tion. est ; traditur perditionis profundo , et servatur 
ipsius morlis obsequie. Quis est iste qui vastissimos 
slnus périculdfum * tdtus ingreditur; el sub altitu- 
Wine irttferiii eoliclustid ; Mud& iMdrtifért, vitii eto 
pascitür, ei demissus ii àlienáiti rerum hatüráln , ta 
vite exsilium , eum vita peregrinatur; et mortis su- 
perttes 3'99$ anhuntiát ventoráni immundi Salütem 
! quod hie. Doniinus host&t jesüs Clifisids, rjüetn 
Sxva mors, inexplicabilis bellua, in escam suam ra- 
puil, et predam sidatn chptiva tohtremuit. Contre- 
muit, inquam ; nàátmi sl üüvéral erucillxum , timen, 
quem non meminerat reum , tion poterat tenere da- 
mnuatum : quia culpam non facit poa, sed causa. 
Quasi solitum eibum perditum " in origine mundi 


. Homiriem ésoravit; sed màgnari esse cil Ipsius di- 


ghilatem prsefocità Cognóvil; álqué ideo divinus 
sermo cominemorat :. Et. praecepit Dominus pisci et 
evomull Jonami in aridam (Jon. n). Procepit ergo 
Déstie , praecepit morti semper e£urienti, precepit 
abyssis et inferno; ut mando ^ testituant Salvatorem. 
Evomuit autem, hot debemus accipere, tjuód et imis 
visceribus mortis vietrix vita remearit, atque eam 
ex imis pr:cordiis inferni perditio exulcerata redd:- 


pessumdetür, navis periculum non sedatur, sic et C derit. Videmus itaque in grophetrt afflictionibus aper- 


hon liberatur Ecclesia, nisi Christi niorte salvetur. 
Naut» dimissuri Jonam, (àmen verentur et dicunt : 
Dorine, i fie des super nos sanguinem innocentem (Joan. 
i). h Nonne vobis videtur nautarum increpatio Pilati 
éssé confessio, qui 1 tradit Christum, et tamen lavat 
manus suas, et dicit : Mundus ego sum a sanguine 
jüsti hujus Ulaui. xxvi). ) Quam congrue perso- 
nai géntilem lidles gentium predicat. Dicit itaque 
ohas in oratione sua : Tolle igitur, Domine, animam 
meam , quia melior est mihi mors quam vita. Dicat 
lioc verius Dominus noster Jesus Christus, quia me- 
lior esí milli mors quam vita ; id - est vivens unam 
Judeorum :entei] salvare non notui: moriar et 


tissime pr:efiguratam ? et mortem pariter et resur- 
rectionem. — Quapropter quod impletum cernis in 
servo, eredere non cuncteris in Domino. Qux cum 
íta sint, perspice; o bomo, quantum valeas; 3568 
et perpende quantum debeàs ; perspicb quantuni va- 
leas, ut tandem vilis essetibi desinas ; ut vel Ppto hoc 
erubescendis subjacere ritiis dedigneris : dim genére : 
sitatem tuam de creatoris et reparatoris dignitate me- 
tiris. Habetcausas,quibusa se ipse confahdat, eur mdi- 
gnis dominis, victo *orde, subdatur; eui glotia ceterha 
promittitur, &c si gemino privilegio, qui dutlum di- 
vina imaginis parlicipatidhe videbaris honorstbs, 
efüceris etiam cómmercii nobiliteté pretiettfs; * unde 


* Codd. S. Crucis Min. et tres Vat., Quis fic alius b fides dentem pradicatti. 


prefigurabatur. 
n dd. Ambrbs. et Casitn., msi Dominus noster 
lema Cod at: etc. ; 
od. Vat, 248, presígnan(ur. 
à Codd. Vat. 1908 et 4951 legunt, sed nauiis exor- 
tà tempeblale lurbatis. .. 
e Kx &odd. 8. Crucis Miii.; Cdsin.; Vatic., et Àm- 


T Cod. Yat. 248, adhuc q lraginta. 

& Cod. S. Crücis Minor., Nisi Jonas perditum de- 
ttr naufrage navis periculum non sedatur; cui con- 
sonant cod. Ambros. et Vat. 1270 et 4951 

h fidem codd. Vat., Nonne vob?s tiderar. 

i Cod. Vàt. 1970, qui tradidit CMriztuff . 

! Cod. Ambros., Quam congrue Ma peto) li fenft- 
lium fides gentiul gretlicahit. IE ebat. S. Crucis 
et Vat. 215, Quam congrue ver personam gentilem, 


dd. Vat. 1270 et Amnros., totus. 

1 Cod. Vat. 9451, quod hic est Dominus noster. 

" Idem cod. Vil. , perditum in mundi origine ho- 
minem. 

» Jdem cod. Vat. 4951, restitserent. 

^ ldem cod. Val, et mortem Christi, et resurre- 
ctionem. 

" Cod. S. Crübis Min., ut vel pek hat ertiboscens 
subjacere vilis, ete., ex Tectibne edid. Vot. tifflgitur 
Galesinii textus, qui habet digneris. 

4 [dem cod. Vat. 4951, se ipse homo confidat. 

r Cod. Vat. cit., vide qum | riis esse possis centra 
hostem (uum ; ctim 'übi D minus ad beli [landum in.ma- 
hibus suis principe. tod Ainlros,, 8. Crucis Min. 
el Vat. 248, ad debellanduj in niembris. hiis fhundi 
prtucipem. 





3350 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS * 


260 


quam fortis esse possis contra hostem tuum, inter- A licas deviceris potestates. Non ergo te degenereim 


roga statum tuum , quod tibi Dominus ad debellan- 
dum in membris tuis mundi- principem , ac spiritales 
uequitias superandas, liberam contulit facultatem; 
ac sic impossibile non putes, ut transferri obtineas 
in angelicas beatitudines, cum in hoc szeulo ange- 


ac despectum faciat vita, quem vel factura probatur 
illustrem protulisse , vel gratia, sed cursum fideles 
Christi ad superna fiducialiter extollant; nain qui 
^ se coelesti pretio vident redemptos , ad cxelestia 
non dubitent przparatos. 


HOMILIA LVI. 
De Maria Magdalene, et de resurrectione Domini II. 
. ADMONITIO. 


Etsi hanc. ut homiliam S. Maximo probemus , nonnisi duos codices afferre possumus, Taurinensem vide- 
licet, cum titulo : Item de eodem, et Maria Magdalene , e Sancte Crucis in Jerusalem 99, homilia 61, cujus 
inscriptio est : Incipit de Maria Magdalene; lamen non dubitamus futurum neminem, qui nos esse repre- 
hensioue dignos putet, quod illum auctorem ejusdem fuisse censeamus, ubi doctissimos Maurinos in eadem 
sententia versari intelligat. Hos igitur si velit, consulat in appendic. sermonum sancti Augustini num. 153, 
. et in pref. ad sermones Ámbrosianos. lllud animadvertendum est, in codice 172, pag. 6, bibl. olim. aedil. 

eccl. Metropol. Florentin, nunc Laurentiano, hunc esse bomilie titulum : Feria tertia in Paschate sermo 
saucti Augustini episcopi; in codice Vaticano 1270, pág. 58, a tergo, nonnisi hxc verba lei : Unde supra, 
cujus precedens est: De Resurrectione Domini , S. Gregorio PP. ascripta; in codice vero Urbevetano, pag. 
425, a tergo, sine nomine : De resurrectione Domini feria quinta. Cum hic Maximus de resurrectione Do- 
mini precipue sermonem habeat, titulum codicum mss. proferimus, inseriptioni editorum : De sepultura 
Domini, et Maria Magdalene. lta Gymnicus pag. 122, Galesinius pag. 194, Combefisius tom. V, pag. 585, 
Cumdius tom. Il, pag. 19585, Raynaudus pag. 214, et Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 21, a quibus 
S. Maximo attribuitur. 


AncvuENTUM. — De objurgata Maria Magdálena a B cat : Quia Pater in me, et ego in Patre (Joan. xw) : 





Christo , quod cum post resurrectionem quareret in 
sepulcro, et vellet tangere. Non in terra, neque se- 
cundum carnem quarere debemus Salvatorem , si 
volumus eum invenire et tangere, sed secundum di- 
vince majestatis gloriam. 


H:xret adhuc sensibus nostris, fratres, hoc nos 
ante dies paucissimos przedicasse , quod Maria Ma- 
gdalene non leviter fuerit objurgata, cur post resur- 
rectionem Dominum quireret in sepulcro, et non 
reminiscens verborum ejus, quibus se ab inferis ter- 
tia die esse resurrecturum dixerat, putaret eum iu- 
ferni legibus detineri. Árguitur enim non leviter, 
cur non P memoraretur resurrectionis promissum, 
ac mortis scrutaretur indicium. Fides enim humilis 
et ignara, quirit quod nescit, obliviscitur quod 


a quo per indi$cretam divinitatis substantiam nun- 
quam est separatus; dum enim unus in uno manet, 
semper Patrem Filiumque simul esse significat ; aut 
nunquid illuc ascendere se dicit Filius, ubi ante ha- 
bitat quam ascendat? Dixit enim idem Dominus : 
Nemo ascendit in celum, nisi qui descendit de celo 
Filius hominis, qui in celo est (Joan. wm). Si ergo cum 
descendit Salvator in colo est, multo etiam magis 
priusquam € ascendat, in coelo est. Sed vide ne forte 
ad objurgationem Marie vox ista pertineat : cui paulo 
ante inter sepulcra quxrenti Dominum dicitur : Qwid 
qu&ris viventem cum mortuis? Nunc addatur : Noli 
me tangere, quia nondum ascendi ad Patrem; hoc est, 
quid me contingere cupis, quxe me, dum inter tumu- 


docetur; festina quidem est ad obsequium, 1777 C Jos quxris, adhuc ad Patrem ascendisse non credis ; 


sed non perfecta est ad credendum ; * anxia est de 
dominice carnis injuria, sed incerta de resurre- 
ctionis gloria; plorat quidem amore Christi, sed 
moerel desperatione corporis non reperti ; periisse 
putat quem jam regnare constabat; 4 scrutatur eum 
in tumulo, quem invócare potius deberet a ccelo. In- 
crepatur igitur S. Maria tanquam pigrior ad creden- 
dum, et cum sera licet Dominum cognovisset, dicitur 
ei a Salvatore : Noli me tangere, quia nondum ascendi 
ad Patrem. Noli me tangere, increpationis verbum 
est; boc est noli me tangere manibus, quoniam re- 
surrectionem meam mentis oblivione non retines. 


e* Hocest Noli me tangere manibus, quoniam fidei per- 


fectione non tangis. Non potes me corporeis tenere 


qui» dum me inter inferna scrutaris ad coelestia re- 
diisse diffidis; dum inter mortuos queris, vivere 


cum Deo Patre meo non speras. Nondum, inquit, 


ascendi ad Patrem : hoc est, tibi nondum ascendi ad 
Patrem; quia apud fidem tuam adhuc detineor in se- 
pulcro. Quantum in te est enim 1:78 adhuc bumili- 
bus immoror, adhuc terrenis inhxreo, quia nondum 
me fides tua elevavit ad celum. Quid ergo me festi- 
nas contingere ut Dei Filium, quem redeuntem ad 
Patrem mentis devotione non sequeris? Quisquis igi- 
tur vult contingere Dominum Salvatorem, prius illum 
debet fide sua ad dexteram Divinitatis imponere, et 
credulitate cordis collocare it ccelestibus, potiusquam 
inter défunctos inquirere. Illi autem ascendit Domi - 


amplexibus * ; quoniam prohibetur tactu, ! qu: ami- D nus ad Patrem, qui eum semper esse credit in Patre. 


sit auditum ; Noli me, inquit, tangere, quia nondum 
ascendi ad Patrem. (Joan. xx). Videamus quomodo 
ad Patrem nondum ascenderit Christus, cum ipse di- 


* (od. Ambros., se a celesti pretio. 

b (od. S. Crucis in Jer., rememoraretur. 

€ Codices x Laurent., Plut. xiv, et S. Crucis in 
Jer. 99, anzia enim est, etc. 

4 ldem cod. Laurent., et S. Crucis in Jer. ecrutatur 


Ascendit beatis apostolis ad Patrem, quibus ait : (wi 
me videt, videt et Patrem (Joan. xiv). Ascendit Joanni 
Evangelist:e, qui apud Patrem eum quzesivit, et repe- 
enim eum. : 


* Ex cod. Laurent. cLxxu. : 


. 1 Cod. S." Crucis Min., prohibetur tactu, quem amt- 
sit auditus. 


8 Cod. S, Crucis in Jer., ascendit, 





561 HOMILIA LVII. . 562 


rit ; atque ideo ait : Et Verbum erat apud Deum, et A Cor. v). Agitur et Stephanus beatus fide sua non su- 
Deus erat. Verbum (Joan. 1). Ascendit etiam beato — per terram quzsivit Christum, sed stantem illum ad 
Paulo, qui, nón ^ contentus se scire quod noverat, Dei dexteram recognovit : ibi illum reperit, ubi men- 
nos qíoque docuit quemadmodum Salvatorem in tis devotione quxsivit. Non solum autem Stephanus 
colestibus quaereremus b : (ue sursum sunt que- — in coelo videt Christum, sed et martyrio suo tangit ; 
rite; ubi Christus est in dextera Dei sedens (Col. m). — tangit enim Deminum, cum pro inimicis suis orans, 
Et ut nos ab hac humili vel terrena inquisitione Ma- — vel fide sua tenens illum, dicit : Domine, ne statuas 
rie penitus submoveret, addit dicens : Que suraum — illis hoc peccatum (Act. vn). Intelligite ergo quanta 
sunt sapite, non qua super terram. Ergo non jam su- — devotionis est gloria. Maria juxta Dominum consti- 
per terram, nec in terra, nec secundum carnem de- — tuta eum tangere non meretur : Stephanus in terris 
bemus quaerere Salvatorem, si volumus eum inveni- positus Christum tangit in ccelo, illa inter angelos 
re atque contingere, sed secundum divin:ze majesta- — presentem non videt Salvatorem : Stepbanus intra 
tis gloriam; ut dicamus cum apostolo Paulo : Nunc — ccelos Dominum cernit absentem. 

eutem secundum. carnem. Won. novimus Christum (1I . 

HOMILIA LVII. 
De eadem Pasche solemnitate 111. 
. . ADMONITIO. 


M9 Mirifieus quidem ac pene singuláris est codicum mss. numerus, qui elegantissimam hanc naomiliam 
S. Maximo asserunt. Duos Vaticanos, 4951, pag. 99, et 6451, pag. 4, primo commendabimus ; duos perinde 
f. Crucis in Jerusalem, 90 bomil. 48, et 99 homil. 55, duos pariter Casinenses, cxi, pag. 5, et 125, pag. 159, 
duos item Belgicos, Martinensem et Camberonensem, Cisterciensem Montis Amiatz, ac tandem Laurentia- 
num x, Plut. xiv, pag. 295, a tergo. Memoratis codicibus mire concinunt editores, Gymnicus pag. 146 cum 
titulo De eadem solemnitate, Galesinius item pag. 125, Cumdius tom. II, pag. 1444, Raynaudus pag. 218, Mar- 
garinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 25. Quare Benedictini monachi congreg. S. Mauri tanta mss. et excuso- 
rum librorum consonantia ducti, non Ambrosium, uti pauci codices ferunt, sed Maximum bujus orationis au - 
etorem constituerunt. 


ARGUMENTUM. — Prodigia, qum in Christi resurre- B dum. Sed dicit aliquis : ! Si in die gratulandum est, 
ctione facta sunt, eloquentissime d' Maximo recet- — jis utique. gratulandum est i80 quos dies ipaa 
sentar. complectitur : ccelum autem et tartarus extra hujus 
Non immerito, fratres, hodierna die psalmus hic — mundi diem sunt constituta : quomodo igitur possunt 

legitur (Psal. xin), in quo propbeta exsultandum — ea elementa ad festivitatem hujus diei vocari, ^ cujug 

yrzcipit et ketandum ; omnes enim creaturas ad hu- — diei ambitu non tenentur? Sed hic dies quem fecit 
jus diei festivitatem David sanctus invitat; nam in — Dominus penetrat omnia, universa continet, ^ coelum 
hac die per resurrectionem * Christi aperitur d tar- — et terram tartarumque complectitur. Lux enim ! Chri- 

tarus, per neophytos Ecclesix* innovatur terra, cce- — stus non parietibus obstruitur, non elementis dividi- 

lum per Spiritum sanctum reseratur; apertus enim — tur, non tenebris obscuratur. Lux, inquam, Christi 

" tartarue reddit mortuos, innovata terra germinat re- — dies est sine nocte, dies sine fine, ubique splendet, 

surgentes, colum reseratmm suscipit ascendentes ^ ubique radiat, ubique non deficit. Quod autem iste 

Denique ascendit latro in paradisum : sanctorum — dies Christus sit, Apostolus dicit : Nox praecessit, 

eorpora ingrediuntur in sanctam civitatem : ad vivos — dies autem appropinquavit (Rom. xii). Processit, in- 

maortui revertuntur, et profectu quodam in resurre- — quit, nox, non sequitur : ut intelligas, superveniente 
ctione Christi ad altiora cuneta elementa se tollunt. C Christi lumine, et diaboli tenebras effugari, et pec- 

Tartarus quos habet reddit ad superos, terra quos — catorum obscura uoh ! sequi, et jugi splendore prz- 

sepelit mittit ad colum; celum quos suscipit re- — teritas caligines depelli, * surrepentia Üelicta probi- 

proesentat ad Dominum ; et una eademque operatione — beri. Nam quia hie dies Christus ccelum, terram, tar- 

Salvatoris passio elevat de imis, suscitat de terrenis, — tarumque collustret Scriptura testatur. Quod enim 

collocat in excelsis. Resurrectio enim Christi * de- — super terram fulgeat, dicit Joannes : Erat lux vera 
functis est vita, peccatoribus venia, sanctis est glo- — qua illuminat omnem hominem venientem in. hunc 

' pia. Omnem ergo creaturam ad festivitatem resurre- — mundum (Joan. 1). Quod in inferno luceat, ait pro- 

ctionis Christi David sanctus invitat : ait enim exsul- — pheta : Qui sedebant in regione wmbra mortis, [ux 

tandum in hac die quam fecit Dominus, et letan- orta est ! illis (Isai. 1x). ^ Quod in coelis dies iste 


^ Codd. 99S. CrucisinJer., contentus bolumse, ctc. h Cod. Martin. omittit celum. 
b Idem cod. S. Crucis in Jer., qwereremus, di- ! Codd. Laurent. et Vatic., quemadmodum San- 
cens, elc. — c ct: Crucis in Jer. et Martin. habent Christi pro Chri- 
c Cod. Casin. 195, Domini nostri Jesu Christi. stus. 
4 Cod. x, Plut. xiv, legit tartarum, ut et in pro- J Uterque cod. S. Crucis in Jer., subsequi. 
gressu. k [dem eod. Vat., subripientiaque ; codices vero 
e Cod. Vat. 4951, de(unctis vita, etc. p Martin. et Laurent., subripientia; codd. 99 S. Crucis 
f Jdem cod. Vat., si inde gratulandum est, iis uli-— in Jer. et 90, subrepentia. 
que gratulandum esi , quos dies, etc. Cod. Martin., sí ! Cod. Belgici, orta est eis. 


tn hac die. 7 Cod. Laurent., Quod in celis dies iste permaneat 
& Cod. Martin., que hujus diei ambitu non. conti- — item codd. Casin. et Vat., Quod in colis permanect, 
nentur. | sed cod. Martin. legit dies permanea: iste. 


PaTnoL. LVII. . 13 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


564 


.permaneat, refert David dicens : Ponam in seculum A caliginum se nocte circumdedit, et Judsorum facinus, 


seculi ^ semen ejus, et sedem ejus sicut dies coeli (Psal. 
L.sxxvilt). Quis autem dies coeli nisi Christus? de quo 
dieitur per prophetam : Dies diei eructat Verbum 
(Psal. xvi). Ipse est enim dies Filius, cui Pater 
dies divinitatis sue eructat 1381 arcanum. Ipse, 
inquam, est dies qui ait per Salomonem : Ego 
feci, ut orietur in caelo b dies indeficiens (Eccli. xxiv). 
Sicut ergo diem coli nox omnino non sequitur, 
Ma et Christi justitiam peccatorum tenebre non 
sequuntur; semper enim dies coeli splendet, lucet 
et fulget, neque aliqua potest obscuritate concludi ; 
ita et lumen Christi semper * micat, 4  radiat, 
coruscat, nec aliqua potest delictorum caligine 
comprehendi ; unde ait evangelista Joannes : Et lux 


mundo teste, congemuit : judicium enim quoddam 
doloris in sole est, tanto sceleri officium luminis 
189 denegasse, et ultione quadam Judeorum oculis 
tenebras infudisse; ut quorum 5 mentem c:citas 
invaserat,. eorum oculos cmcitas occuparet, nec 
luceret eis mundi lumen, a quibus fuerat lumen 
salutis exstinctum. Damnatio igitur qux:edam ingeri- 
tur Pharis»is, ut tenebras in die judicii peccatoribus 
repromissas jam apud superos h patiantur. Apud 
superos ergo, crucifixo 1 immorantur tenebre : quid 
mirum, si apud superos sunt tenebrz , cum lux de- 
scendit ad inferos? Igitur, fratres, omnes in hac die 
sancta exsultare debemus : nullus se a communi !x- 
titia peccatorum conscientia subtrahat ; nulla a pu- 


in tenebris lucet, et tenebre eam non comprehenderunt Ty blicis votis defictorum sarcina revocetur. ? Quamvis 


(Joan. 1). In resurrectione 'ergo * Christi elementa 
omnia gloriantur; nam et solem ipsum arbitror esse 
ín hac die solito clariorem; necesse enim est ut sol 
in ejus resurrectione gaudeat, in cujus passione con- 
doluit; f et cujus mortem lugubri quadam caligine 
prosecutus est, ejusdem vitam nitidioris lucis splen- 
dore suscipiat ; et tanquam bonus miuister, sicut tunc 
obscuratus est ad exsequias sepulturz, modo coruscet 
in resurrectionis obsequium ; in passione enim Christi 


enim peccator, in hac die de indulgentia non debet 
desperare; est enim pr-erogativa non parva ; si enim 
latro paradisum meruit, cur non mereatur veniam 
Christianus, et si « illi Dominus, cum crucifigitur, 
miseretur, multo magis huic miserebitur, cum ! re- 
surgit; et si passionis humilitas tantum prestitit con 
fitenti, resurrectionis gloria quantum " tribuit depre 
canti? Largior enim ad przestandum solet esse, sicut 


ipsi scitis, l:eta victoria, quam addicta captivitas. 


HOMILIA LVITIII. 
De eadem Pasche solemnitate IV. 
ADMONITIO. 


Haud minor est codicum mss. numerus mox descripto, in quibus sanctus Maximus hujus homiliz parens 
enuntiatur. Honoris gratia duos codices Vaticanos, 4951, pag. 100, et 6451, pag. 17, prelaudamus, deinde 
duos codices S. Crucis in Jerusalem , 90, homil. 52, et 99, homil. 56, cum titulo : Item sequentia de sancto 
Pascha, Taurinensein, ubi sermo 29 inscriptus est : Jtem et de Pascha, Laurentianum x, Plut. xiv, pag. 195, 
Vercellensem 85, Augiensem xv, Ambrosianum, Cisterciensem Montis Amiate, Martinensem homil. 59, qui 
omnes in Pascha, sive in. Paschate homiliam nuncupant. Accedunt editores , cum titulo : In eadem solemni- 
tate, scilicet Pasch». Ita Gymnicus pp. 151, Galesinius pag. 155, Cumdius tor. Ill , pag. 1447, Combefisius 
tom. Ill, pag. 85, Raynaudus pag. 220, Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 27, Nos tertiam homiliam in 
libris editis hic omittimus, eamque primum inter sermones de Paschate collocabimus. Cum ergo' tantis 
tamque authenticis testimoniis munitam hanc homiliam habeamus, editioni Sixtinx: S. Ambrosii contradicimus, 
qus» num. 55 illam inter sermones hujus sancti doctoris collocavit. 


AncUMENTUM. — Vera Christianorum resurrectio est (; Christiani corpus Christi et membra (1 Cor. xis), 


vite mutatio. Pascha dicitur transitus : ergo a pec- 
catis ad penilentiam, a vitiis ad virtutem, a (an- 
fuere pietatis ad religionis studium se con[erant 

ihristiani, ut ad immortalitatem cum Chris:o resur- 
gant. 


Magnum, fratres, et » mirabile donuin concessit 
nobis Deus, hunc Pasch» salutarem diem, in quo 
resurgens ^ Dominus resurrectionem przastitit uni- 
versis; et de imis ad altiora conscendens, nos quo- 
que ad superiora de inferioribus in suo corpore sub- 
levavit. Sumus enim secundum Apostolum omnes 


. ^ €od. 99 S. Crucis in Jer., sedem ejus, et semen 
ejus sicut dies coeli. Quis autem est dies celi nisi Chri- 
sius Dominus ; in quem conveniunt codd. S. Crucis 
et Casin. 

. P Uterque cod. S. Crucis in Jer., et Casinen. pro 
dies legit lumen. 

* Cod. Yat., emicat. 
4 (od. Laurent., radiat et coruscat. 
* Cod. Martin., In resurrectione ergo sua Christi. 
8 Cod. Casin. 125, wt cujus mortem. 
- & Uterque cod., mentes. 
2 COd. Casin. cit., reprobantur. 


mysterium resur 


resurgente igitur Christo omnia necessario cum eo 
sua viscera surrexerunt. Dum enim ille ab iunferis 
transit ad superos, nos de morte transire fecit ad 
vitam. Pascha 183 enim Hebraice transitus dicitur, 


vel profectus, scilicet quia per hoc mysterium P de 


pejoribus ad meliora transitur. Bonus 4 transitus 'est 
transire de peccatis ad justitiam, de vitiis ad virtutes, 
ad infantiam de senectute; infantiam autem dixerim, 
non :elatis, sed simplicitatis; habent enim et merita 
states suas, in occiduis enim prius constituti eramus 


i Uterque cod. Vat., S. Crucis in Jer., Casinen. 
et Martinen., Apud superos ergo crucifizo Christo. 

i Cod. Martinen. omittit Quamvis. 

k Cod. Martin. , illius. 

! [dem cod., resurget. 

^? Jdem cod. 4951, et Martin., tribuet. 

? (od. Martin., admirabile. 

? Cod. Ambros., resurgens Christus. 

P Idem cod. Laurent. x, et Ambros., quia per hoc 
ue Christo de, etc. 


4 Coé. 90 8. Cruci in Jer., Borns igitur. 





565 


BOMILIA LiX. 


966 


senio peccatorum ; resurgente Christo renovati sumus A pellit, scilicet, ut qui corpore fragili senuerapt, iano- 


innocentia parvulorum. Habet et Christiana simpli- 
citas infantiam suam ; sicut enim infans nescit irasci, 
fraudare non novit, referire non audet ; ita et Chri- 
sanitatis infantia Ix dentübus non irascitur; spolian- 
tibus non resistit, esdentibus non repugnat. Deni- 
que, sicut jussit Dominus , etiam ^ orat pro inimicis, 
auferentibus tunicam relinquit et pallium , verberan- 
tibus maxillam prsebet et alteram; nisi quod in hoc 
melior est Christi infantia quam nature; illa enim 
peccare nescit, ista contemnit ; illa per infirmitatem 
innoxia est; ista est innocens per virtutem. Atque 
ídeo laudi magis ascribendum est, non tam 5 male- 
facere non posse quam nolle. Ergo, sicut diximus, 
etales quzdam sunt meritorum; nam et seneclus 


centie moribus renascantur , sicut ait Salvator : Nisi 
quis renaius fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non. in- 
trabit in regnum 5 Dei (Joan. 1n). Dicitur ergo apo- 
stolis : Nisi cenversi fueritis, ot efüciamini sicut puer 
iste. Non dicit sicut pueri isti, sed sicut puer iste ; 
unum ^ eligit, unum proponit. Videamus igitur quis 
ille tantus sit qui discipulis ! proponitur imitandus. 
Non hunc arbitror esse de plebe, non de publico, non 
de multitudine czterorum, precipue qui per aposto- 
los i universo mundo tribuit sanctitatis exemplum; 
non, inquam, hunc de publico esse arbitror, sed de 
calo. ipee est enim de ccelo puer, de quo dicit Isaias 
propheta : Puer natus est nobis ; kfilius datus est nobis 
(Isai. 1x). ipse plane puer est, qui sicut innocens, 


morum invenitur in pueris, et innocentia infantum B eum malediceretur, non ! remaledixit; cum percute- 


reperitur in senibus. Denique quod in junioribus se- 
nectus quedam sit honestatis, dicit propheta : Sene- 
cts enim venerabilis ^ non diuturna, nec annorum 
numero 4 computata; cani enim sunt. sensus. hominis 


- (Sap. iv). Ad apostolos autem jam seniores, 384 et 


majores natu dicit Dominus : Nisi conversi fueritis, 
et efficiamini sicut puer iste, non * intrabitis in regnum 
celorum (Matth. xvi). Revocat igitur eos ad originis 
1 suze fontem, et retrorsum ad infantiam redire com- 


retur, non repercussit; quin potius in ipsa passione 

pro suis oravit inimicis, dicens : Pater, dimitte eis; 

nesciunt enim quid faciunt (Luc. xxiv). Ita simplicita- 

tem, quam infantibus natura tribuit, Dominus mise- 

ricordiz bonitate cumulabat. [ste ergo puer est, qui 

imitandus parvulis proponitur, et sequendus; nam 

ipse dicit : Tolle crucem tuam, et sequere me (Matth. 
xvi). 


HOMILIA LIX. 
De eadem Pasche solemnitate V. 
ADMONITIO. 


Nisi hujus nomilie perfecta cum superiore colligatio eniteret dubius ejus auctor haberi posset, cum 
paucis admodurn mss. testimoniis muniatur. At inde quidem fortuita generis istius opusculorum collectio ab 
amanuensibus concinnata judicabitur, cum plura ejusdem scriptoris omiserint, que, majori solertia, fuissent 


runt, suntque duo 
sequentia ; tertius Laurentianus x, Plut. xiv, 


titulo habet : Jtem et de Pascha sermo XXXII. Probatiorem tamen S. 


- consecuti. Quatuor igitur tantum codices affero, hanc qui homiliam Maximo inscriptam pesteritati manda- 
ucte Crucis in Jerusalem, 90, homil. 55, et 99, homiL 57, titulum gerentes : Item 
ag. 296, cum eadem epigr 


aphe ; quartus Taurinensis , qui pro 
aximo homiliam reddunt Bene- 


dictini monachi congreg. Saneti Mauri, qui ab Augustini sermonibus, cui olim attributa fuit, eximentes, et 


in appendicem traducentes saueti Maximi 


us esse judicarunt. In eamdem convenere sententiam editores 


Q 
mnicus pag. 159, Galesinius pag. 135, Cumdius tom. Il, pag. 1447, Ra ynaudus pag. 220, Margarinus in 


Gy 
Bibl. Max. tom. VI, pag. 


27. Satis ergo patet. illorum suppositio qui eam 


Ambrosio, quemadmodüm qui 


S. Leoni Magno tribuerunt. Id peculiare exhibet h:c homilia, disciplinam scilicet. Ecclesiz tunc temporis, 
solemnem adultis administrandi baptismum in sabbato sancto. His ergo regeneratis ad gratiam habuit con- 
cionem S. antistes Taurinensis, eisque memorans qui fuerint, et qui per regenerationis beneflcium sunt, 
peramanter admonet, ut sanctioris vitze novitate se novos homines ostendant. 


185 AncuskvTUM. — Neophytos adhortatur Mazi- (; assumere quod ante non fueras; innovatio, inquam, 


smus ul renoventur per justitiam, quam in lavacro 
regenerationis receperunt, qui tanquam aquile, de- 
positis velustatis exuviis, nova sanctilatis indumenta 


sumpserunt. 


Retinet sanctitas vestra, fratres, me hoc nuperrime 


predicasse quod homo in juniorem statem per ju- 


stitiam reformetur, et quamvis fessus senio, rursus in 
puerum innocentie moribus renascatur ; ita ut inter- 


veniente mysterio ex vetulis iterum videamus infan- 
Aes. Innovatio enim quedam est desinere quod eras, 


* [dem cod. S. Crucis in Jer., orare, auferenti tuni- 
cam relinquit et pallium; verberanti maxillam, etc. 
Cod. vero Martin. legit, relinquere et pallium, et maxil- 
lam praebere verberanti. 

^ Cod. Laurent., non tem mala facere, etc. 

c Cod. Martin. addit est. 

4 Cod. Gasin., annorum numero est computata. 

e Idem cod. 99 S. Crucis, introibitis. 

f Cod. Martin. omittit sve. 


& Uterque cod. S Crucis in Jer., ín regnum colo- 


D 


est, unde et neophyti nuncupantur, quod novitate 
quadam maculas vetustatis abjecerint, gratiam sim- 
plicitatis assumpserint, dicente Apostolo : Deponentes 
velerem hominem cum actibus * suis, induite novi m, 
qui secundum Deum creatus est (Col. 11). Unde et Da- 
vid sanctus ait : Henovabitur sicut aquil juventus tua 
(Psal. cir); intelligens per gratiam baptismi occidua 
vite nostre posse reviviscere, et juventute quadam 
renovari posse id quod in nobis fuerat delictorum 
vetustate collapsum. Ut autem intelligas quia de gra- 


rum. 
à Cod. 99 S. Crucis in Jer., uum elogil, unum prov 


ni. 
ut Cod. Martin. addit ejus. 

| Idem cod. 99 S. Crucis in Jer., per apostolos in 
universo, etc. 

k ldem cod. Martin., ei filius. 

1 Idem cod., non maledizit. 

m Jidem codd. S. Crucis in Jer. et Laurent., Depo« 
nentes veterem hominem cum ejus. 


$61 

tia baptismatis propbeta loquitur, 
aquil:e * comparavit, quie avis assidua commutatione 
habitus sui longam ducere fertur :tatem, et vetustis 
jam fatiscentibus plumis, nova pennarum successione 
juvenescere : ita ut, depositis antiquitatis. exuviis, 
vediviva indumentorum nativitate se vestiat : unde 
intelligimus quod senectutem aquile non sentiunt 
. membra, sed pluma. De novo ergo se vestit, et pul- 
lulantibus pennis, vetusta mater iterum renovatur in 
pullum. Pullis enim 5 comparanda est, quando ra- 
. diantibus plumis necesse est illi rursum meditari ru- 
. dem volatum, 1886 et alarum olim exercitata remi- 
gia, tanquam novella volucris intra nidum pigra 
compescere ; quamvis illi sit volandi notitia de con- 
suetudine, deest tamen illi de pennarum raritate 


S. MAXIMI TAURINENSIS 908 
innovationem ipsam A sed adest illis justitize de reparatione securitas, Qui! 


igitur S. David dicat adhuc diligentius videamus; 
non enim ait : Renovabitur sicut aquilarum, sed sicut 
aquibe juventus tua. Unius ergo aquile renovandam 
in nobis asserit juventutem, quam unam et solam 
aquilam recte Christum Dominum dixerim, cujus ju- 
ventus renovata est tunc cum a mortuis resurrexit : 
depositis enim 4 corruptel: mortalis exuviis rediviva 
carnis assumptione refloruit, sicut ipse ait per pro- 
phetam : Et refloruit caro mea, e& ex voluntate mes 
confitebor illi (Psal. Lxxn). Refloruit, inquit, caro 
mea. Videte quo verbo usus est ; non ait, floruit, sel 
refloruit : non enim reflorescit, nisi quod ante florue- 
rit. Floruit autem caro Domini, cum primum de Mi- 
rie virginis illibata vulva processit, sicut ait Isaiss 


fiducia. De baptismatis igitur gratia hoc S. Psalmo- p dicens : Exibit virga de radice Jesse, et flos de radi: 


. graphus prophetavit. Nam utique neophyti nostri 
- muper baptizati, tanquam aquike depositis vetustatis 
exuviis, nova sanctitatis indumenta sumpserunt, et 
fatiscentibus antiquis maculis, sicut plumis levibus, 
rediviva gratia immortalitatis ornantur,: ita ut in his 
senectutis occidua peccata senuerint, vita non senue- 
rit, tanquam aquila in pullum, sicut illi in infantiam 


c revocati. Est eis &xculi de conversatione notitia, 


ejus ascendet (Isai. x1). Refloruit autem, cum succiso 
per Judzos corporis flore, rediviva de sepulcro re- 


-surrectionis gloria germinavit, et in floris modum 


odorem pariter et nitorem cunctis hominibus immor 
talitatis afflavit : odorem bonorum operun, suavit- 
tem circumferens; nitorem incorruptelam perpetuz 
divinitatis ostendens. 


BOMILIA LX. 
De Ascensione Domini. 
ADMONITIO. 


187 Post exactas de Christi resurrectione homilias, editores illam recensent cui titulum affixere : D» 
letaniis et jejuniis Ninivitarum. Cum S. Maximus concionem alteram de Ninivitis habuerit, utramque copu- 
0- 


lare duxi, ac tunc de precationibus quas litanias vocant disseram. Neque illos in ordiue tituloque 


ujus 


mili sequor ; animadverti enim nihil de mysterio Pentecostes auctorem agere, sed factze vestigio gloriose 


resurrectionis 
Domini homilia 


mmemoratione, admirabilem Christi Domini ascensionem celebrare. Quare 
inscripsi, eique locum ante homilias de Pentecoste constitui, mihi etiam euffragante Lati- 


De ascensicst 


nio. Ad id etiam me compulit waauifesta cum superiore conjunctio, ut hzc post przecedentem habita videatur. 
Ut autem eam S. Maximo asseram mihi suffragia przstant sex commendatissimi codices, duo scilicet S. Crv- 
cis in Jerusalem 90, homil. 54, et 99, homil. 66, Ambrosianus C 98, S. Emmerami Ratisponensis pat. 19, 
Laurentianus x, l'lut.. xiv, pag. 507, et Taurinensis, cujus titulus est : ]tem et de Pentecoste homil. VIII. 
C:eteri habent pro titulo Sequentia, cum hanc inter homilias de Pentecoste numerent. Ab fiis dissentiunt duo 
codices, quorum unus est it, olim bibl. S. Crucis Minor. Convent. pag. 51, modo Laurentianus, qui eamdem 


S. Leoni Magno inscribit; Vaticanus 1270, pag. 79, 
deprehensus fuit tum a Balleriniis, tum a monachis S. 
B. pontificis non receperunt; Benedictini vero in prfat. ad sermones S. Ambrosii, et in a 


qui S. Ambrosio. Verum in utroque error amanuensis 


auri. Primi enim hanc homiliam inter opera genuina 
i penj. serm. S. 


Augustini num. 185, auctorem ejus S. Maximum professi sunt. Editiones ergo S. Ambrosii Parisiensem Gil- 


lJotii, in qua est sermo 62 cuin titulo : 


ltem de Pentecoste, et Sixtinam, ubi exstat sermo 61, cum hoc 


altero : De ratione festivitatis Pentecostes, non curandas censui; eo vel magis, quod rectius editores alii, Gym- 
nicus nempe pag. 170, Galesinius pag. 159, Raynaudus pag. 222, et Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 


91, inter hoi ] 
ximi legitur feria tertia in octava Ascensionis. 


aximianas homilias recenseant. [n Breviario etiam Romano pars hujus homiliz sub nomine S. Ma- 


AncuuENTUM. — Prior homilie pars est de Christi re- ( unde non incongrue prosecuti sumus. Conveniens 


surrectione, posterior de ejusdem in ccelum ascensione. 
Christi triumphum cum propheta David S. Maximus 
describit; postremoque docet Christum residere ad 
dexteram Patris, non quia major Patre, sed ne minor 
esse credatur. 


Non incommode ante dies complures, sicut reti- 
netis, fratres, predicatio nostra processit, in qua 
descripsimus quod earo Domini * rediviva velut in 
nitore floris de tumulo germinaverit ; quem tumulum 
situm in hortulo evangelista (Joan. xix) testatus est : 


* Cod. 99 S. Crucis, comparat. 

b Uterque tod. S. Crucis in Jer., tunc comparanda. 

€ Cod. S. Crucis in Jer., renovati. 

4 [dem cod. 99 S. Crucis, corruptibilibus corporis 
exuviis. Cod. vero 90, corruptele corporis exuviis. 

* Cod. 90 S. Crucis in Jer. habet : redivivo veluti 


enim erat ut flos pretiosior in hortulo gigneretur, el 
bons frugis commendatum solo semen, intra septa 
domestica, ! tamen virentia salutem omnium pullu- 
laret. Christi enim resurrectio cunctorum est redem- 
ptio populorum. Ergo in hortulo Salvator redivivum 
corpus assumit, et inter florentes arbores et canden- 
tia lilia, carne jam mortua reflorescit, et ita germinat 
de sepulcro, ut germinantia et nitentia cuncta repe- 
riat. Sic enim post hiemalis rigoris frigidam quo- 


nitore floris de tumulo germinaret. Cod. 1 S. Crucis 
Minor. in Laurent., S. Emmeraimi Ratispon., redivito - 
veluti nitore floris. 

! Cod. S. Crucis Minor., 90 S. Crucis in Jer., Am- 
bros. et S. Emmerami Ratisp., amena virentia. 


969 


BOMILIA LXI. 


$10 


dammodo sepulturam pullulare elementa 288 om- A duxit ad altiora captivum, sicut scriptum est in pro- 


nia festinarunt, ut, resurgente Domino, et ipsa 
consurgerent. Nam utique ex resurrectione Christi 
aer salubrior est, * sol candidior, terra fecundior : 
ex eo surculus crescit in fruticem, herba crescit in 
segetem, vinea pubescit in palmitem. Si jgitur cum 
reflorescit Christi caro, omnia floribus vestiuntur : 
necesse est, et cuin. idem fructum affert, etiam uni- 
versa fructificent, sicut ait idem Dominus : Nisi gra- 
xum tritici cadens in terram mortuum uerit, ipsum 
solum manet ; cum autem mortuum fuerit, multum fru- 
ctum affert (Joan. xi). Refloruit igitur Dominus, cum 
resurrexit e tumulo; 5 fructificat, cum ascendit ad 
colum. Flos est, cum de inferioribus terrz gignitur ; 
fructus est, cum altissima sede reconditur. Granum 


pheta : Ascendens. in. ultum captivam duxit captiva - 
tem, dedit bona hominibus (Psal. xvn; Ephes. iv). 
Quz sententia utique sic intelligitur, eo quod capti- 
vitatem hominis, quem sibi diabolus captivaverat, 
illi eruendo sibi Dominus captivarit, et ipsam, sicut 
ait, captivitatem 5 captam ad celorum alta sustule- 
rit. Utraque igitur captivitas uno vocabulo nuncu- 
patur, sed non ^ :equalis utraque est. Diaboli enim 
captivitas servituti subjicit, Christi autem captivitas 
restituit ! libertati. | Ascendit, inquit, in altum ; ca- 


ptivam duzit captivitatem. Quam bene triumphum 


Domini propheta describit. Solebat, 190 sicut di- 
cunt, regnum triumphantium currus captivorum 
pompa preceflere.: ecce Dominum euntem ad coelos 


est, sicut ipse aif, cum solus crueem patitur, fra- B non procedit, sed comitatur gloriosa captivitas, non 


cius est, cum plurima apostolorum credulitate cir- 
cumdatur. His enim post resurrectionem quadra- 
ginta diebus cum discipulis conversatus , * tota illos 
sapientie maturitate edocuit, et ad bonam frugem 
eos omni disciplinarum fecunditate convertit. De- 


inde ascendit ad colum, ad Patrem scilicet fru- . 


cium carnis 4 preferens, in discipulis justitize 
semina derelinquens. Ascendit ergo ad Patrem 
Dominus. Meminit sanctitas vestra quod aquile 
189 illi de psalterio, cujus innovatam juventutem 
legimus, comparáverim Salvatorem ; est enim simi- 
litudo non parva : sicut enim aquila humilia deserit, 
alta petit, * * ceelos vicina conscendit: ita et Salva- 
tor humilia inferni deseruit, paradisi altiora petiit ' ; 


ante vehiculum ducitur, sed ipsa evebit Salvatorem. 
Quodam enim mysterio, dum Filius Dei filium homi- 
nis * sustulit ad ccelum , ipsa captivitas portatur et 
portat. Quod autem ait : Dedit dona hominibus , hoc 
victoris insigne est; post triumphum enim viclor 
semper dona largitur, et proprio regno residens ser- 
vulorum gaudia muneratur. Sic Christus Dominus 
! diabolicum post triumpbum residens ad dexteram 
Patris hodierna die discipulis dona largitus est, non 
auri talenta, non argenti metalla, sed Spiritus sancti 
eclestia munera , ut inter czeteras gratias Apostoli 
etiam linguis variis loquerentur; hoc est, ut Hebraxe 
nationis homo Christi gloriam Roman:e. facundia 
eloquentia pertonaret, et redemptionem generis hu- 


celorum fastigia penetravit : et sicut aquila, relictis ter- C mani peregrinxe aures, * quia Jud»a przdicante 


renis sordibus, ! sublime volans, purioris aeris salu- 
britate perfruitur ; ita et Dominus terrenorum fzecem 
deserens peccatorum, in sanctis suis volitans purio- 
ris vitae sunplicitate ketatur. Per omnia igitur aquilz 
comparatio convenit Salvatori. Sed quid facimus, 
quod aquila predam frequenter diripit, tollit fre- 
quenter alienum? Nec in hoc tamen dissimilis est 
Salvator : predam enim quodammodo sustulit, cum 
hominem , quem suscepit, inferni raptum faucibus, 
portavit ad celum, ut aliene dominationis, id est 
diaboliese potestatis servum de captivitate erutum, 


lingua non caperent , propria loquela cognoscerent. 
Omnis lingua in predicatione Christi resolvitur, ut 
majestatem ejus omnis loquela fateatur, sicut ait S. 
David : Non sunt loquele , neque sermones, quorum 
non audiantur voces eorum (Psal. xvm). » Ne miremini 
autem quod ad dexteram Patris residere diximus 
Filium; ad dexteram enim residet, non quia inajor 
Patre, ? sed ne minor esse credatur; sicut hxretici 
blasphemare consueverunt; sicut enim Divinitas ho- 
norificentie gradum nescit, ita Scriptura sancta 
novit obviare P blasphemiis. 


HOMILIA LXI. 


In solemnitate sancte Pentecostes 1. 


191 Celebris est apud Gratianum distinct. 


hos quinquaginta dies nobis est jugis et continuata festivitas : ia wt hoc omni tempore neque ad observa 
tamus jejunia, neque ad exorandum Deum genibus succidamus. 


* [dem cod. i S. Crucis Minor., et S. Emmerami D que est. 


Ratisp., terra fecundior, sol calidior. Uterque cod. S. 


Crueis in Jer., sol calidior, terra fecundior : ex eo sur- 


tulus virescit in (ruticem. 

b Idem cod. iu, fructificavit, cum ascendit ad celum 
[ructum carnis per(erens. 

e Cod. Ambros., to*a sapientie maturitate edocuit. 

4 Codd. 90 S. Crucis in Jer. et S. Emmerami Ra- 
tispon., perferens. 

e Ex utroque cod. S. Crucis in Jerusalem. 

f Jdem cod. uj, in sublime volans. 

& Codd. Ambros. ei n S, Crucis Minor., captivita- 
lem captivam. |. — ME 

b Jdeus cod. 1 Minor. , «ed nqn equalitas in utra- 


ADMONITIO. 
T1, cap. 8, hujus homilie descriptio Ambrosii nomine : Per 


ndum indi- 
Primum de consuetudine non jejunandi, et 


£- 


i Cod. S. Emmerami, libertatem. 

j Uterque cod. S. Crucis in Jer., Ascendens. 

k ldem cod. n S. Crucis Minor,, filium hominis 
sustollit ad coelum. : | 

|! Cod. 90 legit: Christus Dominus victor diaboli 
residens, eic. 

& (od. S. Emmerami duas variantes suppeditat : 

ia a Judaea praedicari lingua non caperent; quia a 
Judea praedicationem lingua non caperent. 

» Cod, Ambros.; Ne mireris autem. 

* |dem cod. m et cod. S, Crucis in Jer., sed n4 
minor Patre esse credatur.— ] 

P (dém cod. q et 90, novit obviare blasphemts , 


* e 





97 S, MAXIMI TAURINENSIS 5" 


non gen:flectondi in precibus a Paschatis solemnitate ad Pentecosten dicam, deinde de homilie auctore. 
Conjiciunt aliqui ab apostolis usum illum fuisse derivatum, eo quod Tertulliani , qui secundo seculo floruit, 
lib. de Corona cap. 5, perspicuum hac de re esse testimonium videatur. Die Dominico , inquit, jejunium 
nefas ducimus, vel de geniculis adorare. Eadem immunitate a die Pasche in. Pentecosten usque gaudemu. 
Huic sancti Epiphanii auctoritatem addunt; ait enim de Exposit. Fidei, num. 22 : Quinquaginta entecostes 
diebus neque genna flectuntur, neque jejunium indicitur. Prztereo S. Irenzeum episcopum et martyrem, cujus 
meminit Pseudojustinus, de quo valde dubitant critici, ut videre est apud Massuetum , dissert. 2 in [renzi 
libros, art. 5, $ 60, pag. 405. Illum vero Pseudojustinum omninq rejiciunt monachi S. Mauri, non solum 

uia non putant eum sxculo quinto antiquiorem, sed etiam quia Pelagianismo ipse infectum se manifestat. 

ide Justinum edit. Paris. 1743, et precipue Prudentii Mairani admoritionem, pag. 454. Ratio autem hu- 
jusce consuetudinis accepta dicitur non tam a Letitia resurrectionis Christi, quam a memoria beneficii nobis 
per ipsum eollati, quoniam Christus resurgens mortem et culpam devicit, üt nos quoque ab utraque libe- 
raret. Accedit etiam quod Hebr:is preceptum fuit in lege Moysis, ut illos quinquaginta dies a Paschate ad 
Pentecosten festos et solemnes haberent, et libertatem ab ./Egyptiaca servitute recolerent. Major ergo visa 
est a primis usque Ecclesie temporibus inesse populo Christiano causa, ut a captivitate d:emonis liberati 
gaudiis gaudia cumularent. Huic sancte exsultaüoni plane assentiehs (Maximus hanc de eadem letitia ho- 
miliam ad plebem suam habuit, reddiditque rationem, cur illis quinquaginta diebus et stantes orarent, el 
immunes a jejunio essent. Jam vero h:ec homilia non Ambrosio, cui olim attributa fuit, sed Maximo nostro 
adjudicanda est, quod in codicibus vetustis sex 3. Maximi proferat inscriptum nomen. Sunt hi duo velu- 
stissimi codd. Sangallensis, et 90 S. Crucis in Jerusalem homil. 41, Ratisponensis S. Emmerami, Taurinensis 
homil. 15, cod. alter S. Crucis in Jerusalem 99 homil. 65, et Laurentianus x, Plut. xiv, pag. 95, a tergo, 
quorum omnium titulus est : De Pentecoste. Sed prztereundus non est Gennadius , qui Maximum Taurinen- 
sem homilias multas de Pascha et de Pentecoste fecisse scripsit. Benedictini quoque monachi congregat. 
S. Mauri cum hanc homiliam inter Ambrosianos sermones a veteribus editoribus relatam comperissent, apud 
Maximum videndam in Bibl. Patrum adnotarunt. Haud dissimile fuit Caroli Sebastiani Berardi judicium in 
Gratiani canones, part 5, cap. 12, tom. IV, pag. 124, edit. Taurinen. 1757, et cum incerüe auctoritatis dical 
illos canones de jejunio Pentecostes a Gratiano recensitos, monet [oca illa non Ambrosii , sed Maximi esse, 
ut constat ex Bibl. Patrum tom. VI. Innixus ergo numero codicum, suffragiis hominumque doctissimorum, 
recedam a codice Vaticano 6451 , et a codice nt S. Crucis Minor. Convent., nunc Laurentiano, atque ab: 
toribus Romanis et Parisiensi an. 1569, homiliam sancto Ambrosio tribuentibus. Me preecesserunt Gymnicus 
pag. 174, Galesinius pag. 154, Cumdius tom. III, pag. 202, Raynaudus pag. 225, Margarinus in Bibl. Mar. 
tom. VI, pag. 25, qui hanc tertiam homiliam de eadem solemnitate, hoc est de Pentecoste dixerunt; ego 
autem primam inscribam , cum secundam, sub titulo de ascensione Domini mox dederim, et qux apud illos 
est prima, huic succedit. 


ABGUMENTUM. — Qucrit Maximus cur a resurrectione A bominibus commoratüs est. /Equalis ergo eorum 


ad Pentecosten quinquaginta illis diebus fideles nec 

jejunent, nec genuflexi orent, sed erecti, respondet- 

que illud agere letitie causa, ut ostendant. gaudium 
quod Christus redivivus toto illo tempore conversa- 

tus fuerit cum hominibus, et postea colos petierit, 

missurus supra apostolos Spiritum sanctum. 

Scire debet sanctitas vestra, fratres, hanc sanctam 
Pentecostes diem, qua ratione curemus, vel cur 
istorum quinquaginta dierum 199 uumero sit nobis 
jugis, et continuata festivitas; ita ut * omni tempore 
neque ad observandum indicamus jejunia, neque 5 ad 
exorandum Deum genibus succidamus, sed sicut Do- 
minica solemus facere, erecti et feriati resurrectio- 
nem Domini celebramus. Dominica * cujus nobis 
ideo venerabilis est atque solemnis, quia in ea Sal- 


necessarium ut esset festivitas quorum aequalis esee! 
el sanctitas. Sic enim disposuit Dominus, ut, sicut 
ejus * passione in Quadragesim:e jejuniis contrista- 
remur; ita ejus resurrectione in. Quinquagesim:e fe- 
riis lztaremur. Non igitur jejunamus in Quinquagé- 
sima, quia in iis diebus nobiscum Dominus comme- 
ratur ; non, inquam, € jejunamus presente Domino, 
quia ipse ait : Nunquid possunt filii. sponsi jeje 
quandiw cum illis est sponsus ( Luc. v)? Gur enim 
h abstineat corpus a cibo, cum anima presentia Do- 
mini saginatur? Non potest enim esse jejunus qui 
reficitur gratia Salvatoris. Societas enim Christ 
quodammodo esca est Christiani. Reficimur ergo i^ 
Quinquagesima Domino nobiscum conversante. Cum 


vator, velut sol oriens, discussis inferorum tene. R autem post hos dies ascendit ad comm, iterum 


bris, luce resurrectionis emicuit, ac propterea ipsa 
dies ab ? hominibus seculi diés solis vocatur, quod 
ortus eam sol justiti:e Christus .illuminet. * Instar 
ergo dominice tota quinquaginta dierum curricula 


celebrantur, et 193 omnes isti dies velut dominici 


deputantur. Resurrectio enim dominica est; nam in 
dominiea resurgens Salvator reversus ad homines 
est ; et post resurrectionem tota Quinquagesima cum 


* Uterque cod. S. Crucis in Jer., hoc omni tem- 
pere. Cod. Laurent. x, Plut. xiv, neque observanda 
tndicamus jejunia. : 

P Idem qui supra cod. n S. Crucis Flor., ueque 
exorandum Deum genibus incumbamus , erecti et fe 
riati resurrectionem Domini celebremus. 


* Uterque cod. S. Crucis in Jer., Dominica enim C 


nobis eadem venerabilis, elc. 
? Idem cod. S. Crucis Minor., ipsa dies ab omnibus 
acculis dies solis vocatur, quod ortus in ea sol justitie 


i jejunamus ; sicut ait idem Salvator dicens : Venien! 
autem dies, cum auferetur. ab eis sponsus ; et tunc je- 
junabunt in. illis diebus (Ibid.). Cum enim Christus 
ascendit ad ecelum, nostris aufertur obtutibus ; famet 
patimur, non corporis, sed amoris ; ei non tam eibi 
jejunio, quam desiderio laboramus. i Desideria enim 
quzdam nostri sustinent oculi, dum non perspiciwt 
quem requirunt, sicut ait propheta : Defecerunt oculi 


Christus illuminet, 

* Uterque cod. S. Crucis in Jer., Ad instar er9o, 
etc. | 
! Uterque cod. S. Crucis in Jer., wt, sicul eji 
passionem Quadragesima jejuniis merebamus, ita. 

€ Idem .cod., non, inquam, jejunemus. 

^ [dem cod., Cur enim abstineatur corpus a cibo. 

! Idem cod. Laurent., iterum jejunemus.. 

j Cod. 90 S. Crucis in Jer., Desideriwm cn 


quoddam. 


97$ 


HOMILIA LXII. 


$74 


mei, dum spero in *. Deo meo (Psal. xxvm). Defece- A ascendentem illum gremio molliore complectitur. ] 


runt enim prophete oculi, quia nondum videbat 


quem sperabat se esse visurum ; sic namque aposto- - 


lorum defecerunt oculi, cum euntem ad colum Do- 
minum nequeunt intueri ; secundum quod ait Lucas, 
dicens : Et videntibus illis elevatus est, et nubes susce- 
pit eum. ab aculis eorum (Act. 1). Stabant enim beati 
apostoli toto suspensi corpore, et ascendentem ad 
eclum Dominum, quia ^ incessu pedum non pote- 
rant, oculis sequebantur; et licet ad deducendum 
Salvatorem visio humana deflceret; fidei tamen de- 
votio non deficit; usque ad nubem * enim Christum 
deducunt : usque ad eclos autem cum Christo fidei 
devotione comitantur; unde ait Apostolus, sciens 
fidem nostram in colis 19/4 esse cum Domino : 


Nam ideo Pater dicitur suscipere Filium nubis um- 
braculo, ut ostendatur refrigerio qvodam fovere ejus 
vulnera passionis. Post crucem enim, post injurias, 
post inferos non est majus Christo refrigerium ! nisi 
quod virtute Divinitatis obumbraretur, sicut in nativi 
tate ejus ad Mariam dicitur : Et virtus Altissimi ob- 
umbrabit tibi ( Luc. 1). Altissimus ergo Pater, qui 
nascente Christo obumbravit in virtute Mari, aecen- 
dentem eum suscepit in nube; semper enim Deus, 
quos post injurias perducit ad requiem, protegit eog 
nubis umbraculo, sicut filios Israel liberatos de AE- 
gypto nubis columna protexit, et ut post. multum 
laborem eos in terram repromissionis induceret, re- 
frigerii fovit umbraculo, sicut ait propheta : Expen- 


Nostra autem. conversatio in. calis est ( Philip. wu). B dit nubem. ad. protegendum eos ( Exod. xm, Psal, 


Nubes ergo &b oculis apostolorum suscepit Salvato- 
rem. Videamus ergo qu:e ista nubes sit, quam splen- 
dida, quam preclara, qux» lucem mundi Christum 
suscipere 4 meretur. Neque enim poterat obscura 
esse, ac tetra vel tenebrosa, quia scriptum est : Et 
tenebrae eaim non comprehenderunt (Joan. 1). Tenebrae 
enim lucem gestare non poterant; illa enim nubes, 
que ascendentem suscepit Christum, qux et testi- 
monium Christo etiam in monte perhibuit, de quo 
ait evangelista : Voz * in nube audita est, dicens : 
Hic est. Filius meus dilectus : ipsum audite (Matth. 
xvi). INon igitur nubes suscepit Christum, sed Deus 
Pater recepit Filium, et occursu quodam pietatis 


civ). Expandit enim nubem 5 ne siccitate eremi fati- 
garentur etiam &olis ardore. Litemur ergo in hae 
sancta die, sicut in Pascha l»tati sumus; est enim 
in utraque die similis eademque solemnitas ; in Pa- 
scba enim omnes gentes baptizari solent, in Pente- 
coste autem apostoli baptizati sunt, sicut ait Domi- 
nus discipulis suis ascensurus ad ccelum : Joannes 
baptizavit aqua : vos aulem. Spiritu sancto buptizabi- 
mini, quem accepturi estis non post multos hos dies 
(Act. 1). Et ideo dicit Lueas : Cum complerentur dies 
Pentecostes factus est subito sonus de celo tanquam 
advenientis spiritus validi, seditque super singulos 
eorum, et repleti sunt omnes Spiritu sancto (Act. m). 


HOMILIA LXII. 
De solemnitate sancte Pentecostes 11. 
ADMONITIO. 


195 in magnam me compellit disceptationem hxc homilia qux precedenti opposita videtur. In hao 
auctor jejunandum esse in pervigilio Pentecostes docet; contra vero in homilia superiore, causa Letitiz 
totis quinquaginta diebus a Paschate ad adventum sancti Paracliti non esee jejunandum. Suppositam dicere 
hanc homiliam, eamque S, antistiti Taurinensi multo recentiorem habendam nec stylus plane similis, nee 
mss. codices, nec editores, qui utramque S. Maximo tribuunt, boc effugium permittunt. Qux ergo concilia- 
tionis via erit adeunda? Prxmitto disciplinam, rituum scilicet observantiam non eamdem omnibus in Ec- 
clesiis haberi, sed juxta majorum traditionem diversas consuetudines in usu fuisse. Aliquando una infusione 
vel aspersione, alias trina immersione baptizari consuevit; apud Graecos invaluit consecratio eorporis Christi 
in pane fermentato, apud Latinos in pane azymo, ut alia multa prztermittam. Neque eamdem semper Ec- 
clesia retinuit disciplinam ; cuin primis temporibus parvulis baptismi, confirmationis et eucharisti:e sacra- 
menta simul eonferebantur, qui& póstea separatim, et regeneratis adultioris ztatis administrantur. Olim 
tribus hebdoinadz diebus jejunabatur; postea sexta feria solum, et sabbato jejunium statutum est. Ut ergo 
ad quzstionem contradictionis descendam, fateor quidem, ante S. Leonem Magnum nullum apud Patres 
reperiri vestigium jejunii prx:cedentis Pentecostes solemnitatem ; quin imo cum Tertulliano lib. de Corona, 
cap. 5, Ainbrosium, Augustinum, Cassianum, Leonem Magnum, et ipsum Maximum, sabbatum in vigilia 
l'entecostes immuue a jejunio predicare. Tota igitur controversia in hoc versatur, utrum sedente adhuc in 
Petri cathedra Leone introductum fuerit jejunium sabbati Pentecosten precedentis. Hujus questionis solutio 
ab auctore pendet Sacraimentarii, sive libri Sacramentorum, uem'primus edidit ex codice ms. antiquissimo 
Veronensi eruditissimus Blanchinius tom. IV Anastasii Bibliothecarli an. 1735. In eo num. .26 habetur hxc 
oratio pro missa in vigilia Pentecostes : Da nobis, quesumus, Domine, per gratiam Spiritus sancti novam tui. 
Paracliti spiritalis observantie disciplinam, wut mentes. mostra sacro purgata jejunio cunctis. reddantur. ejus 
muneribus aptiores. Per Dominum, eic. lnscriptus fuit hic sacramentorum codex S. Leoni papse ab i 
editore Blanchinio, qui ejus auctorem, seu compilatorem eumdem S. Leonem fuisse contendit. Hanc quidem 
sententiam non pauci approbarunt, ut Cajetanus Cennius in dissert. de Romana cathedra tom. IV Anastasii 
Bibliothecarii, $ 11 et b par. 152, et editores Missalis Parisiensis 1759. Verum Ballerinii tom. Il opp. 8. 
Leonis, przf. pag. 5 et seqq., edit. Venet. 1756, Blanchinio ejusque sectatoripus sese opponunt. Fatentur 
quidem Sacramentarium Ronianum esse et vetustissimum omnium qua hactenus prodiere ; concedunt etiam 


^ Cod. 90 S. Crucis in Jer., dum spero in Deum C — * Idem cod. Laurent., et 8. Crucis in Jer., Voz de 


meum. 

b [Iu utroque cod. S. Crucis in Jer. legitur : ín- 
cessu non poterat, etc., et deest pedum. 

* Idem cod. S. Crucis in Jer., usque ad nubem de- 
ducunt oculi. 

d Cod. 90, promeretur. - 


nube audita est. 

f Idem cod. Laurent., et S. Crucis in Jer., nisi 
virtute divinitatis obumbraretur. 

€ Idem cod. Laurent., et S. Crucis in Jer., ne ít 
siccitate eremi. 


, $18 S. MAXIMI TAURINENSIS . .. $16 


^on pauca Leonis continere, qux» ejus scribendi rationi perfecte conveniunt; attamen negant opus illud a 
Leone esse confectum. Illius esse incertum auctorem volunt; antiquum tamen, et ipso Gelasio I pontifice 
antiquiorem. Non repugnat ergo, quod diebus Maximi, qui an. 465 ad concil. Roman. sub Hilario convenit, 
jejunium sabbati ante Pentecosten in Ecclesia Taurinensi, et in quibusdam aliis ceperit observari. Sicot 
enim S. Mamertus, qui Ecclesiz: Viennensi datus fuit episcopus anno 474, Rogationes et fortasse jejunium 
unte Domini Ascensionem instituit, quas deinde publicas preces Leo IlÍ ad universam extendit Ecclesiam ; 
ita potuit Ecclesia Taurinensis, Maximo adhuc eam regente, solemnitatem Pentecostes jejunio prevenire. 
. Àc propugnatores quidep Sacramentarii Leonis, ut eum, qui tribus in. sermonibus de Pentecoste, primo 
Scilicet, secundo et quarto, dixerat, quinquaginta diebus a Paschate ad Pentecosten vacare jejunium , con- 
traria non scripsisse ostendant, aiunt, cum vigeret in Ecclesia Romana non jejunandi disciplina, ita locutum 
esse nem; postea vero introducto ab ipso Jejunio, fieri de eodem mentionem in liturgia ccepisse. Eodem 
plane smodo si dixerim egisse Maximum, qui diu vixit in e iscopatu Taurinensi, nihil incongruum attulisse 
videbes; scilicet uno tempore Ecclesie consuetudinem a Paschate ad Pentecosten non jejunandi commen- 
dasse, alio vero jejunii hortatorem fuisse. Ipsum autem homiliz hujus auctorem dicunt imprimis Scriptores 
duorum cedicum S. Crucis in Jerusalem, quorum prior, 90, homil. 58, titulum przfert : Incipit de Pente- 
£oste, et alter 99, homil. 68, ita inscriptus est: Incipit de Pentecoste et de psalmo : Dixit Dominus Domino 
meo. Deinde scriptores codicis sancti Emmerami Ratisponensis, pag. 18, cujus titulus : De solemnitate Pen- 
tecostes; Aubrosiani C 98; Taurinensis cum epigraphe : Jtem et de Pentecoste homil. I. Tres codices ab his 
discrepamt, et tres diversos auctores nominant. Codex nempe Vaücanus 172, pag. 39, ad S. Augustinum 
refert, codex alter Vaticanus 6451, pag. 55, S. Ambrosio tribuit, codex tandem mn, olim S. Crucis Minor. 
Eonvent. in Laurentiana S. Leoni. Sed satis defensam putamus causam ab optimis criticis Benedictinis mo- 
nachis congreg. S. Mauri, qui eam nec Ainbrosio, nec Augustino adjudicarupt, et a Balleriniis, qui eamdem 
non esse in operibus S. Leonis numerandam censuerunt. Editores omnes idipsum volunt ; Gymnicus scilicet 





paf 4166, Galesinius pag. 158, Combelisius tom. V, pag. 201, Cumdius tom. 1I, pag. 226, 


Margarinus in Bib. Max. tom. VI, pag. 28. 


aynaudus pag. 


197 AncuuevTUM. — Immissio Spiritus sancti super A Patrem. pervenisse Christum, cum videmus ad apo: 


apostolos probat Christum participem factum fwisse 
ejusdem potestatis et glorie cum Patre, Exponuntur 
illa verba psalmi cix : Dixit Dominus Domino meo, 
sede a dextris meis. 


Nosse vos credo, fratres, qux» sit ratio quod vene- 
rabilem hanc Pentecostes diem non minore lxtitia 
celebremus quam sanctum Pascha curavimus *, et 
quod eadem devotione bujus solemnitatis observan- 
tiam decurrimus, sicut illius obsequia festivitatis im- 
plevimus. Tunc enim, sicut modo * fecerimus, * jeju- 
namus sabbato, vigilias celebravimus, orationibus 
pernoctanter institimus ; unde necesse est similis ob- 
servantia similem Letitiam subsequatur. Est letitia 
plane consimilis; tunc enim ab inferis resurgentem 


stolos descendisse h^ Paracletum. Credendum, inquam, 
est, sicut ait de Salvatore David, in Dei dextera con 
sidere, quia cernimus Spiritum sanctum, sicut pro: 
misit Dominus, in discipulis exsultare : ait ergo 
! propheta psalmorum : Dixit Dominus Domino meo: 
Sede | a dextris meis (Psal. cix). Secundum consue- 
tudinem 196 nostram illi consessus offertur, qui 
aliquo opere perfecto k adveniens honoris gratia pro 
meretur, ut sedeat. Ita ergo et homo Jesus Christus, 
passione sua diabolum superans, resurrectione sua 
inferna reserans, tanquam perfecto opere ad colos 
victor ! adveniens audit a Deo Patre : Sede ad dex- 
teram meam. Nec miruni, si unius sedis offertur Fil'o 
consessus a Patre, qui unius est substantixe * et na- 


suscepimus Salvatorem, modo autem Spiritum san- B tur: cum Patre. Cur autem ad dexteram Filius esse 


etum exspectamus de ccelis : tunc anxii vel solliciti 
3 predicabamus adventum ; modo trepidi, * vel jejuni 
Paracleti desideramus adventum; in omnibus enim 
Deus saluti ! providit human:; tunc enim nobis ad 
resurgendum tartara Salvator aperuit; modo nobis 
ad regnandum Paracletus coelestia reseravit ; et qui- 
busdam quasi $ profectuum gradibus, tunc de morte 
ad vitam didicimus remeare; modo autem de terris 
ad celos meditamur, ascendere. Hzc autem omnia 
operatur in nobis Christus Dominus, qui priusquam 
rediret ad colos promisit discipulis suis, dicens : 
Cum autem ascendero, rogabo Patrem meum, et mittet 
vobis alium. Paracletum, qui vobiscum sit in eternum, 
Spiritum veritatis (Joan. xiv). Unde credendum est ad 


? credatur, moveat aliquem fortasse ? Licet enim di- 


 gnitatis gradus non sit, ubi plenitudo Divinitatis es, 


tamen ideo ad dexteram sedet Filius, non quo pre- 
feratur Patri, sed ne inferior esse credatur. Et ideo 
ad dexteram Filius, quia secundum ? evapgelistam 
(Matth. xxv) ad. dexteram oves, ad sinistram vero 
constituentur hxdi. Necesse est ergo partem ovium 
primus agnus obtineat, et secuturo immaculato gregi 
locum dux immaculatus anticipet, sicut ait Joannes 
in Apocalypsi (Cap. xiv), dicens : Hi sunt qui sequun- 
(uf ugnum, quocunque P ierit, qui se cum mulieribus 
son coinquinaverunt, Refert ergo propheta David : 
Dizit Dominus Domino meo : Sede ad dexterum meam : 
hoc est Dominus Pater Domino Deo Christo Filio 


* Codd. 11 S. €rucis Minor., et 174 bibl. eccles. C Cod, autem S. Crucis in Jer., propheticus psalmus. 
| Cod 


orent., sanctum Paécha curavimus celebrare. 

^ Idem cod. cLxxiv, sicut modo fecimus. 

* Uterque cod. S. Crucis in Jer. legit jejunavimus. 

4 Codd. i1 S. Crucis Minor., 90 et $9 
Jer., vel solliciti Christi precabamur adventum. 

* Cod. 90 S. Crucis in Jer. habet et pro vel. 

f Cod. S. Crucis Minor., providet. 

€ Cod. it S. Crucis Minor., et quibusdam quasi pro- 
fecti gradibus. 

5 [tem cod. 174, descendisse Spiritum Paraclitum. 
. Vd, Ambros, ait. ergo propheticus psalmorum, 


S. Crucis in . 


. 90 S. Crucis in Jerus;, Sede ad dexteram 

meam. 

k Cod. S. Crucis in Jer., victor adveniens. 

! ldem cod. Ambros., victor veniens. ) 

" [tem cod. Ambros., et 99 S. Crucis in Jer., qui 
unius est substantie natura cum Patre. 

" Cod. S. Crucis in Jer., Filius esse dicatur. 

Codd. S, Crucis in Jer, habent secundum  Evan- 
gelium. 


" Cod. S. Crucis in Jer., quocunque vadit, 














911 


HOMILIA LXIII. . 


918 


tlironi sui offert sublimem consessum, et honoris gra- A sed ut 4 mode ejus omnipotentia, modo misericordia 


tia ad dexteram * suam illum :eterna sede constituit. 
Legimus autem in Actibus apostolorum (Cap. 1), di- 
cente beato Stephano, cum lapidaretur a Judzis : 
Ecce video coelos apertos, et stantem. Dominum Jesum 
ad dexteram Dei. Videamus ergo qux sit ratio quod 
icem Dominus a David 5 sedens prophetatur, stans 
vero a Stephano predicatur. Primo omnium Deus 
qui incorporalis est et invisibilis (est enim spiritus, 
sicut ait Dominus : Deus autem spiritus est(Joan. w]) 
sedere aut stare quomodo potest? Deinde autem 
quali subsellio sedeat Deus, qui infinitus est, et im- 
mensus, * el intra se ipse magis creaturam cunctam 
contineat, Hzc autem propterea a sanctis viris dicta 
arbitror esse de Domino ; non quo sint contraria sibi, 


describatur. 199 Nam utique pro potestate regis sc- 
dere dicitur, pro bonitate intercessoris stare suggeri- 
tur; ait enim beatus apostolus : Quía advocatum ha- 
bemus apud Patrem Jesum Christum (1 Joan. nY. judex 
ergo est Christus, cum residet; advocatus est, cum 
assurgit ; judex plane Judx»is *, advocatus Christianis : 
hic enim stans 900 apud Patrem, Christianorum 
licet peccantium causas exorat, ibi residet cum Patre 
Pharis:orum persequentium peccata condemnans ; 
illis indignans vehementer uleiscitur, his interveniens 
leniter miseretur, hic stat ut suscipiat Stephani mar 
tyris spiritum, ibi residet ut condemnet Jud: prodi- 
toris admissum. 


HOMILIA LX1II. 
De solemnitate sancte Pentecostes 111. 
ADMONITIO 


Hanc homiliam S. Augustino olim a quibusdam falso ascriptam monachi congregat. S. Mauri in appendi- 
cem sermonum S. ejusdem doctoris merito rejecerunt. Non minus falso attributa fuit S. Ambrosio cum a 
nonnullis aliis, tum ab eo qui eam transtulit in codicem Theodoricensem. Sunt autem in ea quxdam, illorum 
plane similia, quz suis homiliis S. Maximus de eodem mysterio agens complexus est. Itaque Maximum hujus 
tem esse auctorem arbitror. Qua magis ia sententia confirmor, cum cam in vetustissimis duobus codicibus 
sanctí Dalmatii, et Taurinensi sancto ipsi Maximo acceptam referri legam. . 


AncuuENTUM.—ÀAdmirabilem Christi reditum ad celum B abiero, inquit, ad Patrem, mittam vobis Paracletum 


probat S. episcopus ex descensu Spiritus sancti su- 


per apostolos , ostendit enim promissionem ejus ad- 


tmpletam esse. 


Sanctitati vestro, carissimi, votorum jam nota 
debet esse festivitas. Quid enim et qua ratione cure- 
mus ex ipsa celebritate condiscimus. Nam cum im 
vestigia sua iterum revolvitur transacta solemnitas, 
doctiores efficimur, dum eam szapius celebramus. 
Pentecosten ergo agamus hodie, hoc est quinquagesi- 
mum diem a resurrectione dominica; non quod hac 
die, sicut plerique putant ad celos Salvator ascen- 
derit. Nam post resurrectionem cum apostolis com- 
moratus, quadragesima die ad Dei Patris dexteram 


remeavit; sicut Lucas evangelista ait: Quibus etiam . 


(Joan. xvi). Credimus enim ad Patrem pervenisse 
Filium, cum videmus ad apostolos descendisse Para- 
cletum. Credimus namque eum regnare in coelis, 
quem cernimus munera sancta donare in terris, sicul 
scriptum est per prophetam : Ascendens in alium ca- 
ptivam duzit captivitatem, dedit dona hominibus (Psal. 
LX). Victor utique muneratur, victor dona largitur, 
unde et Salvator victor diaboli post triumphum, dis- 
cipulos quos liberavit a captivitate, eliam benedi- 
ctione ditavit. Liberavit autem nos, cum ad resur- 
gendum per se ipsum tartara occlusit ; ditavit nos, - 
cum ad regnandum per Paracletum nobis celestia 
reseravit. Quibusdam autem quasi profectum gradi- 
bus, tunc a morte ad vitam didicimus remeare ; modo 


exhibuit se ipsum vivum post passionem suam, per dies C autem de terris ad ccelos docemur ascendere; sicat 


quadraginta apparens eis (Act. 1). Quadraginta ergo 
dierum cürriculo conversationem suam discipulis suis 
Salvator exhibuit, scilicet ut tanto numero resurre- 
ctionis ejus gratia Lketaremur, quanto et passionis 
ejus injurias fleveramus, totidemque dierum spatio eo 
reficeremur presente, quo jejunamus absente. Non 
igitur hodie Christus ascendit ad ccelum, sed Christi 
Spiritus descendit de ccelo, sicut ipse Dominus pro- 
miitens ait : Cum autem ascendero ad Patrem, mittam 
vobis Paracletum, Spititum veritatis, et ipse docebit vos 
omnia (Joan. xvi et xiv). Magna plane gratia, duplex 
gaudium, quod obeuntem Christum non amittimus, 
et venientem Spiritum possidemus. Nam illum retine- 
mus fidei merito, hunc sanctificationis accesau. Cum 


scriptum est : Ipse vos docebit omnia (Joan. xiv, 26). 
Quid docet Spiritus sanctus? Utique hoc novit docere 
quod sanctum est. Quid docet nos Paracletus ? Illud 
ulique docet quod dicit Salvator : Multa habeo vobis 
dicere, séd non potestis portare modo ; cum venerit ille 
Spiritus veritatis, ipse vos docebit omnia (Joan. xv1 
12). Bonus itaque magister est Paracletus, quia docet 
qux Christus docenda servavit. Hoc enim docet Spi- 
ritus sanctus, quod Dominus docendum habere se 
dicit. Bonus plane magister est, qui preceptorum 
exsecutor est Salvatoris. ! Necesse est igitur ut. unius 
sit substantie natura eum Christo, quod videmus 
unius cum Christo $0]. esse doctrine. Et ideo, ca- 
rissimi, mundemus nos ab omni inquinamento carnis, 


* Idem cod. S. Crucis in Minor., Florent., Ambros., [) modo ejus potentia, modo misericordia, elc. 


et S. Crucis in Jer., ad dexteram sui. 
b Idem cod, S. Crucis, a David sedens prophetiza- 


r. 

* Cod. Ambros., sed ipse magis creaturarum omnia 
contineat, 

4 Jdem cod. Ambros., modo ejus potentia, modo 


qjus misericordia describatur. Cod. S, Crucis in Jer, 


* [dem cod. Ambros., judex plane Judaeis est , ad- 
vocatus est Christianis. 

f Cod. Pedonen. vetustior legit, Necesse est igitur 
«t unius sit. substantie atque nature cum. Christo 
quoniam eum videmus ejusdem esae. cum. Christo do» 
ctrine, 


579 - 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


280 


ut Spiritum sanctum promereri et accipere possimus. A legem Domini immaculatam et convertentem ani- 


Si hunc mundum relinquimus nos, simitem Paracle- 
tum, sicut apostoli, id est Spiritum veritatis, quem 
mittet vobis Pater, accipiemus ; quoniam non est per- 
sonarum acceptio apud Deum Patr'em; sed promissa 
jam apostolis nobis proficiunt, si opera, et desideria, 


mas implendo, mandata ejus perficiamus, nosmet- 
ipsos hxredes Domini et cohzredes Christi ad hz- 
reditatem sempiternam, et ad commorationem ange- 
lorum, cum gratia Christi committimus ; quod ipse 
prestare dignetur, qui vivit et regnat in secula sz- 


909 et actus gerinius quos apostoli fecerunt. Sivero — culorum. Ámen, 


CL.4SSIS TERTI.A. 
HOMILIJE DE SANCTIS. 








HOMILIA LXIV. — 
In natali sancti Stephani levite et protomartyris. 
ADMONITIO. 


Magno splendidoque codicum mss. apparatu hzc homilia przvenitur, qui admirabili consensu in S. Maximum 
ejus auctorem declarandum coiverunt. Ex bibl.'Vaticanaquatuor codices prz oculis habuimus, nempe 4951, pag. 
35. 480, pag. 167, Vatic. Palat. 425. p. 146, Vatic. Reginz 25, pag. 84. Tres etiam codices Casinenses 906, pag- 
162, 110, et 462, inspeximus; Vallicellanos item duos B5, pag. 64,et A 16, pag. 43, et codicem xn S. Crucis in 
Jerusalem. His addimus cod. Lambacensem pag. 120, duos Augienses xu et xxxix, Modoetiensem E uii, duos etiam 
Belgicos, Martinensem et Camberonensem ; Novariensem 42, pag. 24, et Vercellensem 81. Codex Taurinensis 
ea caret, cum nonnisi homilias et sermones de tempore complectatur. Ejus loco sufficimus Alcuinüm, qui 
S. Maximo homiliam inscribit, ut constat ex ejus Homiliario pag. 5! edit. Venet. 1571. Benedictini monachi 
congreg. S. Mauri sermonem quemdam in natali S. Stephant, olim S. Augustino attributum, et cui inserta 
est hec homilia, in appendicem sermonum ejus num. 210 traducentes, dixerunt ex Cesarii sententiis esse 
confectum. At ex quo tot tantorumque codicum consensum, eamdemque lectionem apud omnes habeamus, 
nonne aquius censeri poterit usurpatam esse Maximi homiliam, eique assutum a recentiori manu quidquid 
extraneum reperitur? Codicum fidem secuti sunt editores, Gymnicus pag. 179, Galesinius homilia 1 de San- 
ctis, pag. 142, Combefisius tom. I, pag. 598, Cumdius tom. I, pag. 585, Raynaudus pag. 254, Margarinus in 
Bibl. Max. tom. VI, pag. 50. Coronidis loco sit testimonium Breviarii Strigoniensis, quod in die octava natalis 
8. Stephani hanc homiliam pro secundi nocturni lectionibus habet S. Maximo episcopo nuneupatam. 


AncUMENTUM. — Jteddit rationem Maximus quare S. R secundum carnem 4 est Filius hominis, esse etiam 








levita moriturus. dixit de Christo : se videre in colo 

Filium homiiis, et non Filium Dei. Stephanus pri- 

mum omnium veritati testimonium swo sunguine 

prabuit , primusque divinam in hostibus diligendis 
caritatem imilatus est. 

Lectio Áctuum apostolorum qu:e nobis hodie lecta 
est, dilectissimi fratres, cum plurimum habeat in 
ipsa specie admirationis, non minus tamen continet 
in mysterio dignitatis: Ecce, inquit beatus Stephanus, 
video celos apertos, et Filium hominis stantem a dex- 
trís * virtutis Dei ( Act. vu). Considerate attentius, 
fratres dilectissimi, oum beatus martyr Dominum 
nostrum Jesum Christum ad dexteram Dei Patris 
b sedere vidisset, cur se Filium hominis videre testatus 
est, et non potius Filium Dei ;:cum utique plus hono- 


Dei Filius diceretur. Ideo ergo pulchre Scriptura 
divina Filium hominis ad dexteram Dei Patris stare 
memoravit, ut ad * confundendam Jud:eorum incre- 
dulitatem, f illi martyri ostenderetur in caelo, qui a 
perfidis negabatur in mundo; et illi testimonium cxe- 
lestis veritas daret, cui 8 fidem terrena impietas de- 
rogarat. Unde licet juxta psalmum, qui lectus est : 
h Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum sit (Psal, 
cxv), si quid tamen distare inter $803 martyres po- 
test, precipüus videtur esse qui primus est. Nam 
cum S. Stephanus ab apostolis ! diaconus ordinatus 
sit, apostolos ipeos beata ac triumphali morte prae» 
eessit: ac sic, qui erat inferior ordine, prior factae 
est passione ; et qui erat discipulus gradu , magister 


ris- Domino delaturus videretur, sise Dei potius quam (; ccepit esse martyrio; complens illud quod beatus 


hominis Filium videre dixisset? Sed certa ratio pos- 
tulabat * ut hoc ita ostenderetur in coelo, et predi- 
caretur in mundo ; omne enim Judzeorum scandalum 
in hoc erat, cur Dominus noster Jesus Christus, qui 


* Cod. S. Crucis in Jer., stantem a dextris Dei. 
» Codd. 1, Plut. xiv, Laurent. et S. Crucis in Jer., 

stare. | 
«* [dem cod. S. Crucis in Jer., ut huic ita ostendere- 
tur in celo, ut predicaretur, etc. 

4 Idem cod. S. Crucis in Jer. legit erat pro est. 

* Idem cod. Laur., et edit. in append. S. August., 
eonfutandam. 

! Idem codd. Laur. et Vat. 4951, illemartyri osten - 
deretur in colo. 


propheta ! in psalmo dixit : Quid retribuam Domino 
pro omnibus que retribuit. mihi (Psal. cxv)? Retri- 
buere enim * primus voluit Stephanus martyr Do- 
mino, quod cum ! omni. humano genere aocepit à 


€ Idem cod. Laür., cui per fidem. 

h Cod. Vat. 49514, Pretiosa est in. conspectw Do- 
mini, etc. 
i Cod. Vat. 4951, ab apostolis ordinatus sit dia- 
conus. 
| Idem cod. S. Crucis in Jer., et laudata editio : 
1n psalmo, qui lectus est, dixit, etc. 

Idem cod. S. Crucis in Jer., prius. 
I Cad. Vat. 4951, quod cum genere humano. 


P 





$80: 


HOMILIA LXIV. . 


Domino ; mortem enim, quam Salvator dignatus est A et si. tradidero corpus meum », wt ardeam, caritatem 


pro omnibus pati, banc ille primus reddidit Salvatori. 
Post hxc subjecit Scriptura sacra, et ail : Positis 
genibus clamavit dicens ; * ne etatuas illis hoc pecca- 
tum. Videte, dilectissimi fratres, affectum beati viri; 
videte magnam et admirabilem earitatem. In perse- 
cutione positus erat, et pro persecutoribus supplica- 
bat, atque in illa lapidum ruina, quando alius obli- 
visci poterat eliam carissimos suos, ille Domino com- 
mendabat inimicos ^. Quid enim dicebat, cum lapida- 
retur? Domine , ue statuas illis hoc peccatum. Plus 
itaque tunc illorum dolebat peccata quam sua vul- 
nera, plus illorum impietatem quam suam mortem; 
et recte plus. [n illorum quippe iniquitate erant multa 
e qux plangi, in illius autem morte non erat quod 
debuisset doleri; illorum impietatem mors sequeba- 
tur :eterna, hujus autem mortem vita perpetua. Imi- 
temur ergo in aliquo, dilectissimi fratres, tanti ma- 
gistri fidem, tam preclari martyris caritatem; diliga- 
mus nos hoc animo in Ecclesia fratres nostros, quo 
ille tunc dilexit inimicos suos. Sed quod pejus est 
aliquóties non solum inimicos non diligimus, 4 nec 
amicis quidem fidem integram custodimus. Sed dicit 
aliquis : non possum diligere inimicum meum, quem 
quotidie velut hostem patior crudelissimum. O qui- 
cunque ille es, attendis quid tibi fecerit homo, et 
non consideras quid tu feceris Deo; cum enim tu 
* multo graviora in Deum peccata commiseris, quare 
Q05 non dimittis homini ! parum, ut tibi Deus di- 
gnetur dimittere multum? Recole 5 quod tibi in Evan- 


autem non habuero , nihil mihi prodest (1 Cor. xu). 
Quam rem etiam beatus Joannes confirmat, dicens : 
Omnis qui? non diligit fratrem suum, manet in morte. 
Et iterum : Qui fratrem. suum. odit homicida est (I 
Joan ui). Hocloco fratrem omnem hominem oportet 


intelligi; omnes in Christo fratres sumus. Nemo 


itaque sine caritate de virginitate presumat, nemo 
de eleemosynis, nemo de P orationibus confidat ; qui 
quandiu inimicitiam in corde tenuerit, neque istis, 
neque aliis 4 quibuslibet bonis operibus placare sibi 
Dominum poterit. Sed: si vult habere sihi propitium 
Deum, non dedignetur audire consilium 7 bonum; 
audiat non me, sed ipsum Doininum suum. Si, inquit, 
offers munus tuum ad allare, et ibi recordatus [ueris 


B quia frater tuus habet. aliquid adversum te, relinque 


ibi munus («um ante altare, et vade prius reconciliari 
[ratri tuo, et tunc veniens offeres munus tuum (Matth. 
v). Át nos pugnas * habemus intrinsecus, et dolos in 
corde versantes, quasi * bonam conscientiam babea- 
nius, pra:sumimus accedere ad altare, non timentes , 
quod scriptum est : (wi manducat et. bibit indigne, 
judicium sibi manducat " et bibit (I Cor. xij. Sed dicit 
208 aliquis : grandis labor est inimicos diligere, 
pro * persecutoribus supplicare. Nec nos negamus, 
fratres, non parvus quidem labor est in hoc szxculo, 
sed grande erit premium in futuro; per amorem enim 
unius hominis inimici * efficieris amicus Dei, imo pon 
Solum amicus, sed etiam filius, sicut ipse Dominus: di- 
cit : Diligite inimicos vestros, benefacite iis qui oderunt 


gelio Veritas ipsa promiserit, et quam tibi quodam- (, vos , t sitis filii Patris vestri qui-in colis est ( Luc. 


modo cautionem fecerit, vel quale ^ pactum inierit. 
Si enim, inquit, dimiseritis hominibus peccata eorum, 
dimittet et vobis 1 Pater vester codestis peccata vestra. 
Si autem non dimiseritis, nec Pater vester dimittet 
J debitavestra (Matth. vi). Videtis, fratres, quia cum 
Dei gratia in potestate nostra positum est, qualiter a 
Domino judicemur. Si, inquit, dimiseritis, dimittetur 
vobis «. Jam sepe dixi, fratres, ct frequenter dicere 
debeo, nemo se circumveniat, nemo se seducat; 
|! qui vel unum hominem in hoc mundo odio habet, 


quidquid Deo ín operibus bonis * obtulerít, totum 


perdit, quia non mentitur Paulus apostolus dicens : 
Si dedero omnes. facultates meas in cibos pauperum, 


vi). 8i te aliquis homo dives in hoc sxculo vellet fi- 
lium adoptivum facere; quomodo servires, quas in- 
dignitates etiam servorum ejus, quz servitia duris- 
sima, et aliquoties etiam turpissima sustineres * ut 
ad caducam et fragilem hereditatem illius perveni. 
res? Quod ergo alius ** sustineret propter substantiam 
terrenam, tu sustine propter vitam zeternam. Con- 
vincimur enim certissima ratione quia propter Deum 
possumus quidem, sed nolumus injurias "sustinere. 
Denique si nobis aliqua potens persona injuriam *5 fa- 
ciat, ** si nobis etiam in facie maledicat; nec res- 
pondere aliquid asperum, non. dicam vicem reddere 
audemus ; *? quare? ne ab illa persona potente adhuc 


* [dem codd. S. Crucis in Jerz, et Casin. 190, Do- ]) trem suum manet in morte, Edit. habet, Omnis enim, 


e, ne statuas, elc. 
b Cod. Casin. 100, inimicos suos. 
* [dem cod. S. Crucis in Jer. legit, que debebant 


ping. 
4 Editio, et cod. Casin. 100, sed nec amicis. 
* Editio multum graviora. 
f Cod. Vat. 4951, homini parvum. 
£ [dem cod. Laur., et editio, Recole quid. 
^ Idem cod., et edit., vel quale tecum pactum, etc. 
! Cod. Vat. 4951, et vobis Pater peccata vestra. 
J Cod. Vat., nec Pater vester dimittet vobis peccata 


! [dem S. Crucis in Jer., quia qui vel unam, etc. 
» [dem cod. S. Crucis in Jer., obtulit, totum perdet. 
2 Edit., ita ut ardeam. 

* Jdem cod. S. Crucis in Jer., Omnis qui odit fra- 


qui non diligit, etc. 
PJidem codd. Laur. et S. Crucis in Jer., nemo de 
jejuniis, nemo de orationibus. 
q Cod. Vat. 4931, neque aliis bonis operibus. 
t Cod. Laur., consilium meum. 
» Edit., fiabentes. 
* Codd. S. Crucis in Jer., Vat. et edit. , quasi qui 
bonam, etc. 
"7 [n cod. S. Crucis in Jer. deest et bibit 
Y Cod. Vat., pro peccatoribus supplicare. 
X Cod. Vat. 4951, et edit., e[jcieris amicus Dei. 
Y ldem cod. Vat., sicut ipse Dominns dixit. 
- * Editio addit convicia. 
*^ (od. S. Crucis in Jer. et edit., sustinet. 
bb Editio, facit. 
cc Cod. Vat. 4951, si non ptiam in facie. 
4d Edit., quare hoc? 


985 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


884 


majora quam pertulimus patiamur. Quod 906 a A mus hominem, hic Deum timere nolumus. unde 


nobis extorquet hominis timor, * debuerat exigere 
Christi amor. Si ergo potens persona szvit contra 
nos, tacemus et nihil dicere ausi sumus ; si vero 
b aut :equalis, aut forte inferior vel levem nobis con- 
tumeliam fecerit, * quasi fera bestia sine ulla patien- 
tia ac sine aliqua Dei contemplatione consurgimus, 
et aut in pr:senti nostram injuriam vindicamus, aut 
certe ad majorem vicem reddendam nostrum animum 
preparamus. Quid est hoc, 4 quando potens persona 
nobis injuriam intulit, patienter * accepimus ; quando 
inferior, nimio furore $uccendimur? Quod ibi timui- 


f ergo nos, fratres, quantum possumus, cum Dei adju- 
torio cor nostrum ad patientiam przparemus, * et 
in omaibus malis hominibus medicorum vicem agere 
atudeamus, et non ipsos homines, sed 5 illorum ma- 
litiam odio habeamus ; pro borfis oremus, ut semper 
ad meliora conscendant ; pro malis, ut cito ad emer- 
dationem vitze ! per poenitenti:e lamenta confugiant; 
quam rem orantibus nobis ipse prwstare dignetur qui 
cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus in 
secula seculorum. Amen. 


HOMILIA LXV. 
In die nativitatis sancti Joannis Baptiste 1I. 
| ADMONITIO. : 


Nulla hic nos urget nec inter codices mss., nec inter editores discrepantia, cum simili omnino inscriptione 
S. Maximum hujus homilixz auctorem exhibeant. Longa erit ipsorum enumeratio , ex qua tanto certior fides 
ipsis habebitur. Bibliotheca Vaticana quatuor codices nobis probuit, scilicet 6451, pag. 156, 1146, pag, 909, 
1269, pag. 59, a tergo, 1277, pag. 42, a tergo. Tres alios codices cum nostro ms. contulimus in arehivo 
Casinensi 12, pag. 521, 104, pag. 166, a tergo, cxt, pag. 70. Vidimus etiam in Vallicellana duos codd., 7 
À, et xv, pag. 155, a tergo, et in Cisterciensi S. Crucis in Jerusalem cod. xu lectionarium pag. 653. His 
succedunt confirmationes duorum codicum Augiensium xv et xvr., Novariensis 42, pag. 76, Ratisponensis 
S. Emmerami, Martüinensis, Ambrosiani sign. C 98, Veronensis 451, ac tandem Breviarii Eeclesix Sttigo- 
nietisis. Editoribus preemittimus Alcuinum pag. 317. Multo enim ipso posteriores sunt Gymnicus pag. 193, 
. Galesinius pag. 247, Cumdius tom. IV, pag. 393, Combefisius tom. VI, pag. 122, Raynaudus pag. 517, 

Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 52, quorum omnium inscriptio est : In die nativitatis $ oannis 
Baptiste quam nos etiam assumpsimus. 


AncUMENTUM. — Sancti martyres cruciatus cruentam- B peret. Denique Elisabeth illa vetus mulier, et nova 


mortem pro Christo fortiter tolerantes honorem 
omino prastant : Joanni Baptiste datum est glo- 


rificare Dominum prevenientis gratie plenitudine, 


parandique viam Redemptori. 

] Solemnitatem nobis diversorum martyrum , fra- 
tres carissimi , vitzc praesentis occasus , et suscepta 
ab eis pro Christi nomine passio consecravit. Multi- 
moda namque veterum relatione didicimus non- 
nullos martyrum prostratos gladio, igni alios con- 
crematos, complures bestiarum dilaceratos dentibus, 
innumeros et* jam variis tormentorum cruciatibus af- 
fectbs, spreta sui corporis morte Christian: fidei 
testimonium reddidisse. Bcatus vero Baptista Joan- 
nes, cujus 40/7 nunc festivitate letamur, coelestia 


mundo gaudia sterili ab utero hodie natus ! inve- ( 


xit. Et illi quidem indubitata jam gloria regnantem 
confessi sunt Dei Filium ; hic autem et nasciturum 
Domihum prophetalis spiritus illustratione pr:evidit, 
et natam privilegio gratix singularis ostendit. "^ In 
tantum autem specialis in eo prefulsit electio, ut 
ante mereretur annuntiare Dominum quam nascendi 
initium vel linguam, » quam enuntiare posset, acci- 


* Cod. Laur., deberet a nobis exigere, etc. Cod. 
cit. 12 S. Crucis in Jer., debuerat a nobis exigere, etc. 

b Edit. Maur. hic omittit particulam aut. 

« Cod. Laur., moz quasi [fera bestia. 

4 Codd. "Laur. 12 S. Crucis in Jer., et edit., Quid 
est hoc, quod quando, etc. 

* Cod. 12 S. Crucis in Jer., accipimus. 

f Codd. Laur., Vat., 4951, et edit., Unde rogo vos, 
fratres carissimi , quantum nos sumus, etc. 

€ Idem cod. Laur., ut. 

h [dem cod. 12 S. Crucis in Jer., et cdit. Maur., 
ipsorum. , 

i Editio, per patietiam con[ugiant. 

jJ Cod, Vat. 6451, et uterque cod, "Ambros,, S. 
Emmeram. Ratisp., Veronen., et tres Casinen,, et 


mater, qu» ante partum suum de futuri filii ketaba- 
tur officio, venienti ad se beatze Mari» in ipso salu- 
tationis occursu, ait: Ecce, ex quo ? facta vox salu- 
iglionis tug in auribus meis, exultavit P in gaudio 
infans. in. utero meo (Luc. 1). Quid hoc est miraculi, 
fratres; qux» tantorum novitas gaudiorum, ut habere 
se in utero Elisabeth testaretur infantem , . qui aec 
dum semetipsum sentiens , dominicum jam senti»et 
adventum ? Vere hic omnium beatissimus parvulo- 
rum, qui intra viscera adhuc materna conclusus, 
adesse Salvatorem mundi, quia nec tum sermone 
poterat, prophetico gaudio revelavit.. Nullus ignorat, 
carissimi , omnem parvulum , materno ab utero pre- 
deuntem , intra ipsa lucis exordia meestis concrepare 
vagitibus ; solns Baptista Domini ultra legem nascen- 


' tium nativitatem suam Letiti: exsultatione prsevenit. 


Et quam decuit, fratres, ut de matre sterili nascere- 
tur, qui fecunditatem virginis revelabat; quatenus 
mirabilem partum mirabiliter natus ostenderet. Illud 
etiam quam stupendum, quamque magnificum, quod 
Zacharias sacerdos, pater futurus prophets; quia 
hoc ipsum, quod gerebatur, angelo loquenti non cre- 


Martin., Solemnitutes nobis. 

X Uterque cod. Ambros., S. Crucis in Jer., Ve- 
ron., Vallicel. 7 A, et tres Vatic. 1269, 1277 et 
1196, etiam variis. 

1 Cnd. Vat., advexit. 

m Idem cod. S. Crucis in Jer. , et Vallic., Jn tan- 
tum specialis in beato Joanne pra(ulsit electio, eic. 

" Cod, S. Emmer. , linguam, qua enuntiare pos- 
sit, accepit ; cod. vero S. Crucis in Jer., que nauntiore 
posset, acciperet; et cod. Vat. 1269, qua eun nun - 
liare. 

^ Jdem cod. Vat., Veronen., duo Vallicel., nec 


.non Casinen,, facta est. 


? Cod. Martinen. omittit in. qaudio,. 


285 


HOMILIA LXV. 


didit, usum ^ loquentis amisit , donec, promissione À mino, recías facite seniitas Dei nostri. Vere dignus 


completa, natus novi hominis przco paterne lingte 


: vincula relaxaret. Os enim quod angelus clauserat, 


promissus ab angelo filius reseravit. Nam cum de 
nuncupatione parvuli cognatorum , vicinorumque 
hesitaret arbitrium, proprietatem veri nominis ejus, 
quam ^ angelo dictante dldicerat , recepta « pristini 
subito $08 facultate sermonis, pater mutus ape- 
ruit; ut ejus nativitatem prxceptione celesti tacitus 
exspectabat, nati vocabulum loqueretur, et agnosce- 
ret anxius senex, per eum se sibi redditum, quem de 
se non crediderat nasciturum. Nec dubitaret ultra 
exelitus illum vel promissum fuisse, vel natum, cujus 
causa, et amisisse probabat, et recepisse sermonem. 
Quid hac, fratres, religione gloriosius ? Quid hac in- 
signius fide? in qua sterilis concipit , mutus loquitur, 
el in secreto maternorum viscerum parvuli totius 
mundi gaudia 4 futura proludunt ; nec enim poterat 
veleri sub lege ordinem suum mortalis servare na- 
turam, quando per novam Divinitatis gratiam, no- 
vum saluti omnium mysterium parabatur. Hic ergo 
est Joannes, de quo prophetavit Isaias dicens : Voz 
clamantis in deserto : Parate viam Domipi, rectas facite 
semitas Dei nostri (Isai. xv). Vox, inquit, clamantis ; 
quam bene vox dicitur, qui venientem de celestibus 
ia carne hominis Unigenitum Dei pleno ketus ore 
clamabat. Recte vox dicitur, cujus intonante preco- 
hio sacramentum redemptionis humanz, surda du- 
dum cepit audire mortalitas. Ut enim venerandus 
Baptista muto pátri aperuit linguam, ita * aures ho- 


beatus Joannes, cujus prophetica esset nativitas, qui 
et illis de parentibus, .quorum esset desperata poste- 
ritas, Dei munere nasceretur. Nam tanta auctori- 
tate, tantoque docendi pondere in vocem sanctae 
predicationis 909 erupit, ^ et instantem Domini 
nuntiaret adventum, et in semitas rectas male viven- 
tium dirigeret pravitatem. * Quid est enim, parate 
viam Domino, nisi adveptanti de ccelo judici, purgato 
a vitiis pectore, simplicis cordis habitaculum pr:pa- 
rare? ? Quid est, recías facite semitas Dei , nisi ut 
tales actuum tuorum tibi munias vias; quas peranr- 
bulare propitius veniens ad te Dominus delectetur! 
Ille viam Domino suo P parat , qui luxuriantis carnis 
respuens 4 voluptates, toto mentis su: spiritu sus- 


B pensus ad Deum, vigore se castitatis accingit. Opti- 


mam parat Domino viam, qui cogitationes suas ava- 
riti fluctibus zstuantes , serenz:? conscientke tran- 
quillitate coinpescit. Viam Domino parat, qui idolo- 
rum * vana, atque omnium *superstitionum figmonta 
conculcans, unum Dei vivi cultum, et fidem veritatis 
inquirit. Quicunque vero voluptuosis s:culi hujus 
languet illecebris, cupiditatibus avaritix€ ferventis 
t insanit, in (raterna odia feralis invidi:e faucibus 
inamdescit atque ad contumeliam Dei omnipotentis, . 
€ super anfractas dz:emooum semitas erraticus viator 
210 incedit : non parat Domino viam, sed inimico 
miser suo exitiabilem in semetipsum Y patefacit in- 
gressum. Hi mores, et vita hujusmodi ampla itinera, | 
et largissimas vias barbaris nationibus in exsilium 


minum salutaris gratiz innovavit ! auditum. 5 Cla- C communis salutis aperiunt. Hi mores plebem Dei 


mat autem in deserto, ubi ^ predicationem ejus nec 
insolens turba perstreperet , ipfidelis rideret auditor, 
sed hi tantum audire ! possunt, qui pradicantem 
verbum salutis, cura tantum divini cultus expeterent, 
et adverierent eum vera enuntiare de Christo, qui 
) per assertionem justitie , * ut illicitas Herodis 
muptios increparet, nec regem timuisset offendere, 
mec squalorem carcerís declinasset, nec tyrannico 
gladio refugisset occidi. Audiamus adhuc paululum, 
fratres, quid ad profectum omnium nostrum Salva- 
toris nuntius predicabat : ! Parate, inquit, viam Do- 


* Codd. S. Emmer., S. Crucis in Jer., et Vat. 
4269, usum loquendi amisit. 

b ldem cod. S. Emmer., ab angelo nuntiante. 
Cod. Veronen., quod ab angelo dictante, etc. 

* Codd. S. Crucis in Jer,, et Veron., recepta su- 


bilo pristini facultate sermonis. 


4 Cod. Martinen. omittit futura. 

* Cod. Martin., ita auribus hominum. 

f Codd. Vat. et Veron. , innovavit auditu. Clama- 
vtabat autem. 
- & (20d. Casin., Clamabat autem. 

i Idem cod. Vat. 10, praedicationem ejus insolens 


turba. 

i Idem cod. S. Crucis in Jer., possent. Cod. Ca- 
sin., audire possint. - 

ij Cod. Ambros., S. Crucis in Jer. et Veronen., 
pro assertione justitia. 

k Cod. Martinen. omittit ut. 

1]dem cod. Ambros. et S. Crucis in Jer., Pa- 
rate, inquit, viam Domini. 

» [dem cod, S, Crucis in Jer. pro et legit; et cod. 


inimicis gentibus jugo miser: captivitatis addicunt. 
Ili mores armatos dissipant populos , et munitas di- 
ruunt civitates. * Ecquid plura, carissimi? Quidquid 
potentie, quidquid virium videmus in hostibus, cor- 
ruptione vit:e nostrz, nostraque infidelitate nntritur; 
et inde est, quod nihil fusa ad Deum supplicatione 
poscimus; quia incessabiliter impiis, pravisque de- 
sideriis inherentes , viam Domino nostro secundum 
prophetica monita non * preparamus. Propter quod 
revertentes ad beatissimi przcepta Joannis, * pare- 
mus Domino viam, rectas faciamus semitas Dei no- 


Veron., ut et instanter Domini nuntiaret adventum. 

u Cod. Ambros., Quid est enim parare Domino viam ? 
Cod. vero 19 S. Crucis in Jer., Quid est enim Domino 
parare viam, nisi adventante de celo judice, purga- 


to, etc. . 
? » Jdem cod. Ambros., Quid est rectas facere semitas 


D Dei? 


P Idem cod. Ambros., Ille viam Domino suo pre- 
parat. I 
q Codd. Ambros. et Veron., luxuriantis carnis re- 
spuens voluntatem. 

r Cod, Vat, 1269, Lt idolorum profana 

s Alter cod. Vat. 14196, omnium superstitiosa fig- 
menta. 
t Cod. Veron., incumbit et. 
u Codd. Casin. et Veron., per anfractas. 
Y Cod. Veron., patefacit. 
x Cod. Veron., Et quid. 
Y Cod. Veron., non paramus. 
1 Cod. S. Crucis in Jer., preparemus. 


581 - S. MAXIMI TAURINENSIS TT) 


stri; quatenus videns in nobis interea Dominus iti- A ^ sicut de Baptist? dominici hodie nativitate gaude- 
nera bone voluntatis, oviculas suas, multis jam — mus, ita de Dei nostri reeonciliatione l:etemur : cui 
periculis fessas , benignissimus pastor inquirat: ut, — honor et gloria. 


. | HOMILIA LXVI. 
In nativitate sancti Joannis Baptiste 11. 
ADMONITIO. 


Perspicuum sane veritatis testimonium habendum est, scriptores multos vario tempore variisque ex locis in 
unam coaluisse sententiam. Hoc singulari presidio gaudet hrec homilia quam producturi sumus. Vaticanos 
codices quatuor imprimis recensebimus, 6454 pag. 156, 1196 pag. 209, 1269 pag. 1269 a tergo, 1277 pag. 42 
a tergo; tres deinde Casinenses, 12 pag. 521, 104 pag. 166 a tergo, et cxi pag. 70. His congruentes sunt duo 
codices Vallicellani 15 pag. 155 a tergo, et 7 À, duoque Augienses xv et xvr, codex xii S. Crucis in Jerusalem 

g. 65, Vercellensis 81, Veronensis 451, Sublacensis, Novariensis 42. pag. 79, Ratisponensis S. Emmerami, 
Martinensis in Belgio; Ambrosianus C 98, et Breviarium Ecclesisx Strigoniensis. Pracessit editoribus Alcui- 
nus, qui hanc eamdem homiliam sub Maximi nomine habet pag. 517 edit. Venet. an 1571 cum titulo : In 
nativitate S. Joannis Baptiste ; qui postea assumptus fuit a Gymnico pag. 195, Galesinio pag. 147, Cumdio 
tom. IV pag. 595, Combefisio tom. V1 pag. 122, Raynaudo pag. 226, Margarino tandem in Bibl. Max. tom. Vl 
pag. 32. In codicibus Laurentianis hzc homilia et superior desunt. 

AncUMENTUM. — Concreditus Dei Spiritus san- B quam nativitas formaretur? Hic ergo Zacheris jo- 
fie prophetis i m tene Mit fuit laudi. Miis stissimo $9149 sacerdoti, cum multa esset cetate pro- 
oannes omues gloria antevertit, " :or . 

prodixerint Redemplorem, hic presentem annun- vectus, et sterilitate senissim:e conjugis successionem , 

tiavit. votivi germinis desperasset, omnipotentis Dei cura 

per angelum promittitur nasciturus. Et bene senissi- 

Cunctorum quidem prophetarum, fratres carissimi, mis parentibus novus filius datur, qui eenesceati la- 
veneranda recordatio est. 5 B. Joannes Baptista, eujus — bentique mundo Unigenitum Dei ad spem futare 
hodie genuinus natalis honoratur, in tantum omnium — * juventutis ostenderet. ! Quid [illud, quanteque est 
illorum * supergressus est gloriam, ut Dominum Je- — stupore mirandum, quod Zacharias ipse, dem pre- 
sum Salvatorem nostrum, non solum esse venturum, — ceursorem salutaris Verbi concipiendwm senili alvo 
. géd adventasse jam et cohabitare hominibus veritate — paulo tardius * crederet, silentio repentins tacitur- 
przsentis testimonii revelaret, d quem inter promi- nitatis obmutuit, nec pristinum loquendi recepiseel 
scuas turbas ad baptismum suum properare vidisset, — usum, nisi nomen pueri, quo vocandus eseet, clawi 
velut digito demonstrans ait: Ecce Agnus Dei, ecce — oris ei vincdla relaxasset? Atque ita faciam est ut o5 
qui tollit € peccata mundi (Joan, y). Quam innocens est — sacerdotale, quod trepidatio coligaverat dubitantis, 
hujus vita, vel possumus devotione ejus merita com- ( " meritum filii nascentis absolveret, et reparata pa- 
pensare, qui Agni ecelestis adventum et primus agno- — tris lingua infantis gloriam testaretur. Quid autem de 
vit, et solus ostendit! f Quam mirabile est universis — Continentite ejus virtute, quid de amore justitize le- 
ejus prxconium, de cujus ore * primum absolutionem — quar, cui, sieut legitur, * inimitabilis victus, et luce 
suam mundus audivit! ^ Hie est,-carissimi, de quo — ipsa carior veritas fuit? Conversatus enim in deserto 
prophetiea annuntiatione predictum est: Vor cla- T vestimentum habens de pilis cameli, et zonam pel- 
mantis in deserto : Parate viam ! Domini; rectas facite — liceam circa lumbos &uos, locustas edebat et mel sil- 
semitas Dei nostri (15i. X1; Luc.w). Clamaturus erat — vestre (Matth. m; Marc. 1) : üt increpaturus hominum 
enim, sicut et clamavit, ! ut vociferante salutis pre- — mala nullam penitus haberet vel in veste, vel in epu- 
cone, obturatas diu aures mortalium prwdicatio cc- — lis voluptatem. Denique tanta ejus mentem divine 
lestis aperiret. Quis ergo hujusmodi prophetam non legis zemulatio possidebat, ut et pravitatem períd» 
tota admiratione suscjpiat, quem tantum recognoscit — generationis prophetico 3 vigore corriperet, et aucto- 
oblinuisse de Deo, ut ante ejus merita laudarentur ritate ferventis in se Spiritus sancti regem intrepidus 


* [dem cod. 12 S. Crucis in Jer., et Casinenses, sicut p mi, etc. - J 
de beatissimi Baptiste dominici hodie nativitate gaude- i1 Codd. Vat. 1269 et 4196, sicut tres codd. Casi- 


mus, ita de ipsa Dei nostri reconciliatione letemur, cui — nen., viagy Domino. 

est honor et gloria in secula seculorun. Amen. j Cod. Martinen. pro ut habet et. 

. 5 Idem cod. Ambros., Veronen., Camberon., Mar- k Cod. Martinen., future vita. 

linen., et Veronen., Beatus autem, etc. ! Cod. Vat. 1196, Quid quanto. est stupore; tres 


* Codd. S. Crucis in Jer., Veronen. et Casinen., — éodd. Casinen., Quid illud quanto est stupore mirem- 
singulari quodam merito. um. 
lidem mox memorati codices, quem, cum. * Codd. Ambres., S. Crucis in Jer. et Casinen., 
e [dem cod. Ambros., ecce qui tollit peccatum mun- paulo tardius credit ; Martinen. vero, credidit. 
di. Codd. Casinen. et Veronen., Quam innocens hujus » [dem cod. Ambros., merito filii nascentis nomen 
est vita, vel qua possumus devotione ejus merita com- — absolveret. 


pensare. 9 Cod. Vat. 1196, immutabilis victus, et luce carior 
! lidem codices, Quam venerabile universis est ejus — veritas (uit. 
praeconium. P Cod. Veronen. et tres codd. Casinen., Cunversatus 


5 lidem codd. Ambros. et Veronen., de cujus ore — enim in deserto vestitum habene de pilis cameli, et xo- 
imo. LL nam pellitiam circa lumbos suos. 
b Cod. S. Crucis in Jer., Hic est Joannes, carissi- 4 Cod. Martinen., prophetico rigere. 





989 HOMILIA LXVI. 390 


increparet errantem : maluitque vir beatissimus sub A quam reticere veritatem, qui manifestare venerat 
üenuntiatione justitte furentis succumbere gladio ^ * auctorem 5. Amen, 


 HOMILIA LXVII. 
In nativitate sancti Joannis Baptiste 111. 


ADMONITIO. 


213 Plures etiam codices mss. hanc tertiam homiliam De nativitate sancti Joannis Baptiste S. Maximo 
ascribunt. Principem locum obtinent tres codices Vaticani 1211 pag. 42, 1269, 1196 pag. 24 a tergo; deinde 
tres codices Casinenses, 12 pag. 522 a tergo, 104 pag. 167 a tergo, cxi par. 11 a tergo. His plene consen- 
tiunt codices xiu. Sancte Crucis in Jerusalem pag. 71, Novariensis Ad pag. 80, Augiensis xv, Ratisponensis S. 
Kmmerami p. 33, Veronensis 451, Martinensis et Ambrosianus, qui omnes inscripto Maximi nomine, eum au- 
etorem proclamant. De editoribus nulla est quzstio; nam quotquot duas superiores homilias complexi sunt, 
hanc pariter S. Maximo tribuerunt : Gymnicus scilicet pag. 201, Galesinius ps. 149, Cumdius tom. IV, pag. 
3594, Combefisius torn. VI pag. 123, Raynaudus pag. 528, Margarinus in Bibl. Max. tom. VI pag. 35. Sed non 
est omittendum neminem huc usque hasce tres homilias Maximo nostro denegasse. 


9] / AncuuENTUM. — Ümnium prophetarum preconia — demque momento cceli terreque ^ arbitrum submer- 


r Joannem llaptistam firmata sunt. Hic enim solus "gi inJ -" ] 
pr opriis oculis videre meruit Dominum. nostrum Je- sum aquis tingeret in Jordane, Spiritum quoque san 


sum Christum , ei annuntiare presentem. Plusquam ctum venientem cerneret in columba, et attestantis 
propheta dictus, el vox. clamantis in deserto, etinter — Vocem Patris audiret e ccelo (Math. m). Hic est ille, 


natos mulierum major. quem inspirante Deo prxscius annuntiat Isaias, di- 

Festivitatem prowsentis diei, fratres carissimi, ve- B cens : Voz clamantis in deserto: Parate viam * Do 
nérandi Joannis Baptiste genuina * nativitas cOnSé- — mini (Isai. xt). Quam congrue, fratres P carissimi, 
cravit, qui idcirco in hoc seculum superna dispensa- — beatus Joannes przdicatus est vox, quí ccelestis Ver- 
tione directus est, ut non solum ipse prophetali Su- — bi et prx:co mittebatur et testis. Hic ille est, cujus 
blimaretur gloria, sed ut et omnium 94 etiam per eUm per angelum Gabrielem prznuntiatur nativitas, 4 et 
prophetarum przconia firmarentur. Nec immerito il- nomen, et meritum. Hic est etiam, qui judicio cce- 
lum praecipuo * honore nunc veneramur, qui speciali — jegtis sententize cunctis mortalibus antefertur, dicen- 
quadam gratia ob boc Redemptorem mundi novissi- — te Domino : Non surrezit inter natos mulierum major 
mus prophetavit, ! ut ostenderet eum primus. Hic — Joanne Baptista (Matth. x1); quam pulchre dictum 
enim solus est prophetarum qui Dorninum nostrum est inter natos mulierum non esse majorem Joahme ,- 
Jesum Christum, quem alii in longa tempora futurum — quia ille omnimodis. major erst, qui de virgine 
prescierunt, propriis 5 oculis videre meruit et annun- — r nascebatur. Hic est ille etiam, qui maluit a rege 
liare przsentem; nam sicut sacratissimum Evange- —prosterni, quam regem non increpare peccantem. 
lium refert, veniente Domino ad baptismum ejus, — Quibus prospectis advertite , dilectissimi ; quantam 
hujusmodi prorupit in vocem : Ecce Agnus Dei, ecce huie * reverentiam , $9154 quantum devotionis de- 
qui tollit * peccata mundi (Joan. 1). Propter hoc ni- C beamus impendere, qui ut honorabilis sit a sancto 
mirum Salvator ipse ! de illo dicebat ad turbas: ^ est Spiritu prophetatus, promissus ab angelo, lau- 
Quid existis in desertum videre? Prophetam? dico vobis, — datus a. Domino, et perpetua sanct» mortis glo- 
et plus quam prophetam (Matth. xi). ? Plus revera est — ria * consecratus. Decebat namque, ut mysticam ma- 
quam propheta, cum czeleri omnes venturi adhuc Chri- — (vitatem ejus mirabilis vita sequeretur, et sauctam 
sli fuere pr:econes ; hic autem probatissimus venit Do- — perfectamque vitam 916 mors Deo devota conclu- 
mini prxesentis assertor. Plusquam prophetaest*,cujus — deret. * Propter quod, fratres, toto hodie orbe Chri« 
manibus, quod nulli est prstitum prophetarum, ! ba- — sti Ecclesia primordia nativitatis ejus Iztissima festi- 
ptizandum se Dei Filius inclinavit. Plusquam propheta — vitate concelebrat, qui :eterna mortalibus adesse gau- 
est, cujus tanta ^ przrogativa meritorum, etuno eo- — diastupenti mundo testis fidelissimus revelavit. 


a Cod, Veronen., venerat veritatis Guctorem. Baptista quam, etc. 
b Idem cod. S. Crucis in Jer. addit, Auctorem Je- : Cod. Ambros., in cujus manibus. 
sum Christum Dominum nosirum, qui vivit et regnat in ! Cod. Martinen., in Daptizando. 
sccula seculorum. Amen. m Codd. Vat. 1277 et 1196, necnon Casinen., cujus 


« [dem cod. Ambros., genuina festivitas consecra- — tanta est preogativa. 
vit ; cod. Vat. 1196, genitt nativitas. »]dem cod. Ambros., et S. Crucis in Jer., celi, 
d Cod. Vat. 1196 et Martinen. omittit etiam. D terraque arbitrem. 
e Idem codd. Vat. et Casinen., praecipuo. nunc ho- ? [dem. cod. Ambros., Parate viam Domino. 
ore. P Cod. Marlinen. omittit carissimi. 
f Codd. Vat. 1969 et 1496, ut eum primus ostende- q Codd. Casin. et Martinen. omittunt et. Cod. Mar- 
ret 


. tinen. post vocem etiam addit ille qui, etc. 
€ Tres codd. Casin., propriis videre oculis. r Cod. Casin. 12, natus erat. ' 
h Idem cod. Ambros., Vaticani omnes et Casin., s Codd. Vat. 1269 et 1277, quantum. kulc reveren- 
ecce qui tollit peccatum mundi. tive, quantum devotionis, etc. 
i Cod. Martinen. omittit de illo. t Cod. Martin., coronatus pro consecratus. 
j 


Cod. S. Crueis in Jer., Plus est beatus Joannes " Cod. S. Crucis in Jer., Quapropier. 


La 





$91 S. MAXIMI TAURINENSIS E 2392 
HOMILIA LXVIII. " 


In natali beatissimorum Petri et Pauli avostolorum I. 
ADMONITIO. 


Eximias orationes panegyricas de principibus apostolorum Petro et Paulo habuisse S. Maximum tam ex 
eodicibus mss., quam ex editionibus constat. Primum testimonium tradidit Gennadius, dicens S. antistitem 
Taurinensem tractatus in laudem apostolorum scripsisse, qua generali commendatione omnes complexus est 
homilias et sermones, quos ipse pro celebrandis SS. apostolis Petro et Paulo habuit. Hujus homilie sancti 
Maximi nomen preferentes meminerunt codices duo Vaticani 1275 pag. 54 a tergo, 1277 pag. 54a tergo, et 
tres Casinenses, 102 pag. 155 a tergo, 109 pag. 88 a' tergo, 505 pag. 171. In horum numerum ducimus ve- 
tustissimum codicem Ámbrosianum, a Mabillonio et Muratorio multis commendatum, eique cozevum Sangal- 
lensem, Augiensem deinde xv, Ratisponensem S. Emmerami pag. 54, Veronensem 431, duos Belgicos Marti- 
nensem et. Camberonensem, Vallicellanum num. 9; ac tandein 99. S. Crücis in Jerusalem, qui eamdem De 
natale sanctorum Petri et Pauli inscribit. Non negamus Vuosdam amanuenses fuisse qui banc homiliam S. 
Leoni Magno attribuerunt, ut nobis occurrit in codicibus Vaticano 1269, pag. 52, Basilicze S. Petri 9 A pag. 
400 a tergo, et in codice u, olim. bibl. S. Crucis Minor. pag. 226, nunc Laurentiano; sed suspicio omnis a 
Balleriniis sublata est, cum eam inter sermones Leoninos non susceperint. Et quamvis sequentes homiliz in 
veteribus S. Leonis collectionibus inserte inveniantur, hzec profecto S. Maximo semper adjudicata fuit, quod 
ad majorem ejus probationem notandum erat. Codicibus Maximo suffragantibus respondent editores, Gyminicus 

ag. 205, cujus titulus est : In natali beatissimorum Petri et Pauli apostolorum, Galesinius pag. 190, Combe- 
fisius tom. VI pag. 204, Cumdius tom. IV, pag. 444, Raynaudus pag. 223, Margarinus in Biblioth. Max. tom. 
VI. pag. 54, qui eamdem Gymnici inscriptionem adoptarunt. Pretermittiftus recensere auctores qui verbis 
sancti Maximi usi sunt ad probandum Petri primatum in Ecclesia, collatamque ei in clavibus a Christo plc- 


nam judicandi potestateni; cum hzec adeo nota sint ut notiora fieri nequeant. | 
AncUuENTUM.— Principes apostolorum Petrus et Pau- A vivere, quibus vita non erat sine Christo. Erat Chri . 


lus mirificis, iisque verissimis laudibus a S. Maximo 
efferuntur, atque imprimis Petrus , ex cujus confes- 
sione divinitatis Christi ei traditum (uisse universa 
Ecclesie principatum plane ad veritatem cognosci- 
fur. 


Gloriosissimos Christian: fidei principes annuis 
^ solemnitatibus honorantes, fratres carissimi, ipsum 
Dominum ac Deum nostrum, qui hujus auctor est fi- 
dei, debita religione veneramur. Apostoli namque 
Latino sermone: dicuntur missi; qui ergo honorant 
missos manifestum est ^ honorare eos «nittentem ; 
quoniam dignitas qux defertur ministris, illi sine 
dubio cujus ministri sunt exhibetur; ut ait ipse Sal- 
valor * ad discipulos suos : Qui vos audit, me audit, 
et qui vos À recipit, me recipit (Luc. x ; Matth. x). 


stus eis vivere, quia totum proficiebat Christi Eecle-- 
siis, quod vivebant. Erat eis et mori lucrum, ! qui 
tali morte vitam sibi mercabantur zternam. Erat eis 
mori lucrum, quorum corruptioni incorruptio succe- 
debat, et damna presentium temporum lucra per- 
petua sequebantur. Sed jam necessarium, carissimi, 
reor, ut proprias eorum specialesque virtutes prout 
ariditas lingue nostro ingeniique tenuitas patitur, 
imo ut misericors Deus annuerit proloquamur. Hic 
itaque ille est Petrus, qui confitendo Christum Do- 
minum vivi Dei esse Filium, validissima invictaque 
nobis eredendi fundamenta constituit, * Nam per- 
eunctanti Doinino quis esse ab hominibus dicere- 
tur respondit : Tu es Christus Filius Dei vivi (Math. 


* Vere beata apostolorum merita, in quibus se Chri- B xv1); id est : tu Domine de carne virginis factus es 


stus € et recipi praedicat, et audiri. Beati nihilominus 


et illi, quorum 6 devotio delata apostolis recurrit in 


Christum. Tenentes itaque, fratres, tantze hujus pro- 
missionis fidem de suppliciis patrum nostrorum pro 
Christi confessione susceptis, fidelibus gaudiis exsul- 
temus ; quoniam, qui de martyrum morte ^ ketatur, 
martyres non ! dubitat cum Christo regnare post 
mortem. Nos vero Ecclesiarum omnium ! reve- 


, rentissimos patres, Petrum dico et Paulum, piis- 


skis studiis honoremus, quibus Christi prestante 
gratia, factus est hodie de morte natalis, quibus 
fiiis vite vivendi initium dedit; quibus, ut ait 
217 apostolus Paulus (Philip. 1), vivere Chri- 
8tus k erat, et mori lucrum. Erat utique Christus eis 


^ Cod. Casin., festivitatibus. 

b Cod. Ambros., manifestum est eos honorare mit- 
tentem : item codd. Martin., et Casin. omittit eos. 

* Cod. Basil. S. Petri, discipulis suis. 

4 Codd. 2, olim S. Crucis Minor. Convent., et Mar- 
Unen., et qui vos spernit, me spernit, et. qui vos reci- 
pit, etc. 

€ Cod. Martinen. habet Vere beatorum apostolo- 


. fun, etc. 


,e 
f Cod. basil. S. Petri omittit et. 
* ltem cod. S. Petri, quorum confessio delata apo- 
&lolis decurrit in ipsum. 
h Cod. Vat. 12/7, laetantur. 
1 Idem cod., non dubitant. 


Christus, ? qui Dei .vivi es Filius sempiternus : t: 
Domine ab hominibus natus es homo, qui " incogita- 
bili majestate Deus es apud Deum : tu es Christus, 
qui pro redemptione nostra ad passionem veniens 
impassibilis permanes apud Patrem. Quis igitur un- — 
quam in tantum hoc incomprehensx Deitatis arca- 
num P humaui sensus attollere potuisset obtutum, 
nisi ab ore Petri salutaris hujus fidei veritas radias- 
set? Quis meritoruf ejus gloriam, quamvis magno 
zquiparare 4 posset eloquio, a quo nobis adorandx 


. divinitatis fides et coepit et permanet? r quid tanto 


gloriosius viro, qui fldem secreti inscrutabilis lo- 
quendo edidit, vivendo docuit, patiendo firmavit? 
Ut autem cóhfessionis * hujus quanta esset magni- 


i Cod. cit. S. Petri, reverendissimos. 

* In cod. Ambros. deest erat. 

! lidem codd. S. Crucis in Jer., Ambros. et Vero» 
nen., quia toli hac morte. 

» Cod. Casin., Nam quia percunctanti. 

» Cod. Veronen., qui vivi Dei es Filius sempitermi: 
tu Domine hominibus natus es homo. 

" Cod. Martinen., qui inexcogitabili. 

P Cod. cit. S. Petri omittit umani. 

4 Cod. Casin., possit. 

" Cod. Casin. 109 legit, qui tanto gloriosior. 

Cod. S. Petri habet, confessionis begii Petm quania 
esset magnitudo. 0 


595 


HOMILIA LXVIII. 


994 


tudo Salvator ostenaeret, ai ei: Beatus es, Simon A Domine, libera me, de se diffisus est, non de Domino 


Bar-Jona * quia caro et sanguis non revelavit 918 
tibi, sed Paéer meus, » qui in colis est : et tibi dabo 
claves regni celorum (Matth. xvi, 47, 19). Quis ergo 
Christum per carnem, et in carne natum omnipoten- 
tis Patris esse Filium sentire potuisset, nisi propi- 
tius * hoc ipse Pater per Petrum nobis revelasset e 
coelo? 4 Hoc illi confessio dedit ut ante claves regni 
* colorum acciperet quam coli januas introiret. 
! Sed ne qua vos, fratres, de creditis Petro clavibus 
regni more nostrarum clavium cogitatio terrena per- 
moveat. Clavis enim coli lingua est Petri : 6 quia 
singulorum merita censendo, apostolus unicuique 
regnum 5 coelorum aut claudit; aut aperit. Non est 
ergo clavis ista mortalis artificis aptata manu, sed 


dubitavit. Ne quis ergo timorem hunc gloriosissimi 


Petri ducat in vitium : quoniam timor isto, quamvis 
! primam ejus turbaverit fidem, confidentiam tamen 
in eo reparatz credulitatis ornavit. Hic est Petrus, 
cui Christus Dominus communionem soi nominis 
libenter indulsit. Ut enim, sicut apostolus Paulus (/ 
Cor. x) edocuit, " petra erat Christus ; ita per Chri- 
stum Petrus factus est petra, dicente ei Domino : Tw 
e$. Petrus, et super hanc petram edificabo Ecclesiam 
meam (Matth. xvi). Nam sicut in deserto * dominico 
sitienti populo aqua fluxit e petra (Exod. xvii), ita 
universo mundo perfidix ariditate * lassatim de ore 
Petri fons salutiferx confessionis emersit. Hic est 
Petrus, cui Christus ascensurus ad Patrem pascendas 


data a Christo potestas est judicandi. Denique ait p 7 oviculas suas agnosque commendat (Jon. x1) ; ut 


! eis : Quorum remiseritis peccata, remissa sunt, et 
quorum ) detinueritis, detenta sunt (Joan. x). Hic est 
Petrus, quem Christi esse confidentissimum subjecta 
vestigiis ejus maria probaverunt ; nam a Domino suo 
novos sibi dari in fluctibus gressus , ut fidelis popo- 
scit, et k ut dilectus promeruit; qui ob hoc solum 
| wepidare visus est ut fragilitas humana cognosce- 
ret quanta esset inter Doininuim servumque distan- 
tia, dum aggravata peccatis caro mergitur, * et im- 
maculati nescit planta desidere. "» Similiter et illud, 
ne, dum super aquas ambulans Petrus pede intrepido 
pervenisset ad Christum, Domini forte sui virtutibus 
* :equaretur. Sed quid illum tantopere dicimus trepi- 
dasse, P cum prava trepidatio sua majorem proficiat 


quos ille pietatis miseratione redemerat, hic fidei 
sue virtute servaret. Et recte sane ei arbiter occul- 
torum Dei Filius pascendas * oves tuendasqgue com- 
misit, cui noverat in nutriendo grege dominieo nec 
studium deesse, nec fidem. Hic est Petrus, qui dum 
ad crucem tanquam crucifixi discipulus duceretur, 
verso se poscens corpore crucifigi, passionem non 
timuit, sed :qualitatem crucis dominics declinavit, 
ut ostenderet universis admirandx se humilitatis vir 
tutem novique mysterii disciplinam ** et inter tor- 
menta servasse. Quam securus, carissimi, perrexit 
Petrus ad crucem, qui repulso timore mortis, mo- 
riendi ordinein tam acerba 5^ in passione qussivit ! 
Quid etiam de gloriosissimo referam Paulo, in quo 


ad fidem ? ut enim credidit 4 Petrus imperio Domini (* Dominus fidem nomini: sui, dum ipsam fidem «* per- 


sui posse se a fluclibus sustentari, ita. nihilominus, 
' dum mergitur, credidit ipsius Domini sui se virtute 
salvandum. Vere beati Petri, * et dum trepidat, mira- 
bilis fides, quia nec perurgentis $919 periculi potuit 
turbare formido; clamando enim dum mergitur : 


* Cod. Vat. 1277, quia non. caro, et sanguis reve- 
lavit tibi, etc. 

b Codd. S. Petri 40 F, et Casinen., qui est in calis. 

* Cod. S. Petri 9 A, hoc et ipse Pater. 

d Codd. S. Crucis et S. Petri, Hoc illi confessio 
edit. 

e Codd. Ambros., Veronen., Casinen. et S. Petri 
40 F, regni celestis. 

f [dem cod. Ambros., Sed nequaquam vos, fratres, 
de creditis. Cod. S. Petri 9 A, de traditis Petro. Cod. 
Veronen., Sed neque vos, (ratres, de creditis. 


s [dem cod. S. Crucis, lingua est Petri, quu singu- D 


lorum merita. ' 

h Codd. Ambros., Veronen., Casinen. et Martin., 
unicuique regnum coli. 

i [dem Cod. Ambros., Denique ait ei. 

j Cod. Ambros., et quorum retinueritis, retenta sunt. 
Codd. S. Peiri 9 A, et Casinenses, necnon Vaticani 
1969 et 1977 legunt retenta erunt. 

k Cod. S. Petri A 9, et ut dilectus promeruit. 

! Cod. Vat. 1271, irepidasse visus est, 

m Cod. S. Petri 40 F, et immaculata nescit planta 
residere. Cod. Vat.. 1277, planta subsidere. 

a Codd. Vat. 1269 et 4277, Casinen. et S. Petri 9, 
À, Simul et illud, j 

? Idem cod. Ambros. virtutibus coequaretur. 


P Cod. Veronen., cwm pia trepidatio sua majorem 


profecit ad fidem. Ced. S. Petri 40 F, cum pia trepida- 
PATROL. LVII. 


sequebatur, elegit ? Qui dum velut acerrimus persc- 
cutor 4d Christianam vastat Ecclesiatn, initnico adhuc 
ejus in. pectore amicum sibi cor Christus invenit ; 


dumque temporalia capit ad supplicia Cliristianos, 


ipse perpetuam captus ad gratiam, factus est subito 


tione sua, etc. Codd. vero Belgici, Martinen., etCam- 
beronen. habent parva. 

4 Cod. Martinen. omittit Petrus; in Cod. Ambros. 
deest se a fluctibus. 

* [dem cod. 2 S. Crucia Minor., dum mergitur, cre- 
didit ipsius Domini sui. Item codd. Veron., et Vat. 
127 legit posse a fluctibus sustentari ; ita nihilominus 
mergitur, dum credidit ipsius Domini sui virtute. sal- 
candum. 

*» lidem codd. S. Crucis, S. Petri 9 A, Vat. 1277, 
et Casinen., Vere beati Petri est, et dum trepidat mira- 
bilis fides, quam nec per urgentis periculi. 

! Cod. S. Petri 9 À, quamvis primum. 

* Cod. Martinen., petra autem. 

* Cod. S. Petri, Nam sicut in deserto jussu. domi- 
mico sitienti populo aqua efuzite etra, ita universo 
mundo perfidig ariditate lassato de ore Petri. Cod. 
Martinen., [assanti; cod. vero Camberonen., las- 


0. 

X lidem codd. S. Crucis Minor. Convent. in Lau- 
ron., Veronen., Vaticani 1269 et 1277, et Casinen., 
perfidia ariditate lassanti. 

Y Cod. S. Petri9 A, agriculas suas, ovesque. 

* Cod. Casin., oves suas. 

28 Cod. S. Petri 40 F, etiam inter tormenta. 

bb (od. Vat. 1269 omittit in. 

ct Codd. Vat. et Casin., persequeretur. 

dd Cod. Martinen., Christianorum. 


13 





——NAo o» 


S. MAXIMI. TAURINENSIS 


596 


pastor ex iupe, 4x prsdone castos, ex hoste defen- A toendi Christum oculos acquisivit. Hic est Paulus, 


ser; unde jeteK ec Prolum maligna mentis propo- 
site wisbeia &emibiem persectitum, nec Cbristam 
leue * qw tgeret in. Panlo. $90 Hic est 
Puoles, qui, Obrisi vecibos inclamatos e colo, oculis 
in ee (udstoe difidelitatis obtusis, videndi aciem non 
perdidk, sod metavit; amisit oculos, et recepit : ut 
uno eodemque tempore et in * persequentem cz»ci- 
tatis vindicta procederet, et ^ vocantis Dei gratia 
Wluminmaret electam; ait ili namque de ccelo Domi- 


- mus : Saule, Baule, quid me persequeris (Act. 1x) 
" M est, car me persequeris, Saule ? Que mea odium 


erga me tuum excitavit iniquitas ? Nunquid quia iBu- 
minavi cecos, quia sanavi zegrotos, quia fugavi dz- 
memes, «uia esurientes populos quinque panibus 


qui pro suarum remumeratione virtutem ultra bu- 
mana merita tertium raptus ad ccelum, coelestia se- 
creta cognovit (1 Cor. xii) ; ut Ecclesiarum futurus 


doctor inter angelos disceret quod inter homines 


preedicaret. Aut quis ei impune ultra non ! credat, qui 
de sacramentis dominicis non sotum audita loquitur, 
sed et visa testatur? Quanta hoc, fratres, Dei nostr 
actum est gratia, ut qui de ceelestibus in apostolatum 
vocatus est, apostolatus ejus consecraretur in ccelo. 
Et post omnia, hic est Paulus, € qui cervices suas, 
quas adversum Christi nomen superbus erexerat, 
perfidorum c:edendas gladio hujnillimus pro Chrisli 
honore submisit; nec piguit 993 eum pro illo 1ori 
quem ^ s:epe probaverat vivere et regnare post mor- 


pavi? Án quia de tumtülis mortuos 4 suscitavi? An B tem. Atque ita factum est ut gloriosissimurn Paulum, 


forte titgis quia fidelibus meis reguum coeleste pro- 
msi? Sed si priestare me posse dubitas qu:e pro- 
mito, aspice, si tamen potes, unde te vel qualem 
appello ? Sed quare me persequeris, Saule ? Aut quid, 
sxWe peesequendo, proficies? Nunquid adversus re- 
gnantem in celo ullum tua persecutio habebit effe- 
etum? Nunquid nocere mihi quidquam poteris, quem 
Ron potes intueri? Ego * enim sum Jesus Nuzarenus, 
quem tu persequeris, qui terras ccelo, crucem regno, 
mortem perpetuitate mutavi. De quibus omnibus non 
te debere canctari, et ereptus tibi nunc, et post pau- 
Iutum reddites suadebit sspectus. kt beatissin.us Pau- 
]ue repetitins quidem cecitate coercitus, intellecta 
tamen mmajestàte. loquentis e coelo, continuo fidelis 


qui in diversis gentibus pro fide Christi * multo 
certamine dimicando innumera bella peregerat, velut 
victorem mundi Roma susciperet ad triumphum. Hi 
ergo sunt beatissimi Petrus et Paulus, qui sacramen- 
tum eclestis regni uno spiritu przdicantes, sub unius 
passione diei doctrinam suam pio sanguine, 2/22 «t 
morte fortissima consecrarunt; qui ctiam tanquam 
Ecclesiarum omnium principes facti, dispensatione 
celesti, Romam petentes, et ] sacratissima sua cor- 
pora in illius urbis arce reconderent, * que totius 
orbis obtinuerat principatum; quatenus potentiam 
virtutis su: Christus ostendens, ubi iumnéus ca- 
put habebat imperii, ibi regni sui principes collo- 
caret !. 





est éffectus, et a persecutione destitit, et novos in- C 
HOMILIA LXIX. 
De eollem natali sanctorum apostolorum. Petri et Pauli I]. 
ADMONITIO. 


Doctissimos Ballerinios secuti, non alium nisi episcopum Taurinensem Maximum hujus homilie aucio- 
rem esse judicamus. Hi cum eam duasque sequentes invenerint in prima collectione sermonum S. Leonis 
Magni, condita, ut ferunt, a Desiderio aljbate Casiuensi, postea Victore lll pontifice, non esse quidem Leonis 
opera, sed Maximi sine dubitatione testati sunt, in pref. ad sermones S. Leonis, pag. 72 edit. Venet. anno 
1155. Quare non »ssentimur scriptoribus codicum basilicze S. Petri 210 D, et 40 F. Vaticani 1969 pag. 59a 
tergo, Laurentiani 55, Plut. xiv pag. 155, atque aliorum fortasse qui hujusinodi homilias S. Leoni attribue- 
runt. Codicum enim vetustate inagis juam numero agendum est. Primum locum antiquitate sibi vindicant 
codices Ambrosianus et Veronensis 451, octavo seculo non posteriores, hisque succedunt Vercellensis 8l, 
Vaticani tres 6451 p 142, 1275 pag. 57, 1277 pag. 56 a tergo, Casinensis cx1 pag. 82, Ratisponeusis 
S. Emmerami pag. $6, Vallicellani item duo xv pag. ef. et A 9, S. Crücis in Jerusaleu xi pag. 66, n bibl. 
olim Sancte Crucis Minor. Convent., nunc Laurentianus, Ambrosianus alter 146, Farfeusis sig. B, Marti- 
meusis, Camberonensis, Angiensis xv, et tandem Cisterciensis Montis Amiatze , qui omnes simili inscriptione 
S. Maximi episcopi homiliam appellaut. Nos autem magis magisque confirmat Alcuinus, qui eam Maximo 
attributam suo in BHomiliario refert cum titulo : In nativitate $5. apostolorum Petri et Pauli, pag. $21 Venete 
edit. au. 1571. Et ne longiores simus, editores recensere omittimus, cum omnes a Gymnico pag. 211 hanc 
homiliam et sequentes iteratis fmpressionibus in lucem emiserint. Unum monendum superest, nempe in 
codicibus Vatic. Ottoboniano 106, et Ürbevetano auctoris nomen deesse. 


b (Cod. Vat. 4369 omittit scpe; cod. vero 1277, 


* (iod. Verengen., eligere deberet in Pawlo. D 
quem se probaverat. 
1 


d 
ltem codd. Castnen. & S. Petri 9 A, quid eligere de- 


. beret. - Cod. Martinen., multa certamina. 
* Ced. Camberen., et jn.perseoutorem. i Cod. Veronen. charactere grandieri scriptum 
€ Cod. S. Petri cit., vocatus Dei gratia. sacratiseima. : . 
4 Cod. Ambros., eworisos resusciavi. k Cod: S. Petri 9 A, qui totius orbis obtinueremt prin- 
* Cod. Martinen. omittit enim. cipatum. » 
f Idem cod. Ambros., im ultra non credet. | idem cod., Qui cum Patre ei Spiritu sancto srt 


* Codd. Vat. 1277, S. Petri 9 A, Vallicell. 25, et 


À | . et reguat in secula seculorum. 
A 9, et Casinen., qui cervicem suam, quod, etc. 


597 


ARGUMENTUM. — Uiri 
rum munera, et excellentie prerogativas S. 
mus celebrat. 


aX1- 


Apostolici natalis gaudio, fratres carissimi , Petri 
et Pauli, quorum hodie beatissimis passionibus jucun- 
damur, ketior per universum mundum Christi exsul- 
tat Ecclesia; quxe licet omnium * se sanctorum mar- 
Lyrio certa sit adornari; quandoquidem videt de hoc 
&eculo ipsos fldei patres et magistros martyrum 
triumphasse. Quid enim insignius Petro, qui in carne 
positus, mensuram carnis egressus, Christum Jesum, 
b vivi Dei Filium verum confitetur, et quod omnium 
adhuc mortalium pectus latebat, prima Petri lingua 
novo est sermone confessa. Quid, fratres mei, magui- 
ficentius Petro, qui tantz confessionis merito, cum 


HOMILIA LXX. 
apostoli privilegia, gratia- A Sed jam veniamus ad beatissimum Paulum; cujus 


398 


tanta est nihilominus plenitudo fldei, ut peculiarem 
quodammodo eum sibi ducem ad illuminanda gentium 
corda cunctorum prescius Salvator 5 eligeret. Erat 
enim tam pracipuus in doctrina, animi virtute tam 
potens, innocentia et integritate tam sanctus, ut uno 
eodemque tempore hinc eum sacérdotes ac principes 
Judeorum per :emulationem legis. antiquz, data in 
Christianos persequendi auctoritate, dirigerent; hinc 
illum ad Ecclesi: solatium atque omnium credentium 
h firmamentum Christus vocaret e colo; cujus ! ab 
hoc sunt a Domino c:ecati oculi, ut, suscepta gratia 
veritatis , celesti acie et lumine clariore fulgereut ; 
pariterque adverteret 494& Christiani nominis prin- 
ceps futurus Christum, quem persequebatur, cxcandi : 


corruptibili adhue esset in corpore, et nec dum ipse B illuminandique habere virtutem. Ut autem preteream 


ascendisset in ccelum , regnum illi coeleste et clau- 
dere et aperire permissum est? Quid sublimius ejus 
fide qui, gradiente Domino super aquas, humane 
conditionis oblitus, viam sibi in fluctibus dari et po- 
poscit € et meruit; tantaque mentis ejus confidentia 
fuit, ut crederet se posse per fidem quod sciebat 
homini impossibile per naturam? Nam quia postea 
mergebatur, ut mihi videtur, necessarium fuit, ne 
tanti sublimitate miraculi in perniciem forte sui 
wquata Christo carnis fragilitas superbiret. 4 Fuerit 
993 certe inlirinitatis corpore, quod paulo post 
timuit; quis * tamen ambigat inimitabilis fidei fuisse, 
quod eum descendentem de navi, tremula, et ! in- 


concussa humanis gressibus maris unda sustinuit ? C 


emtera ] qux eum universo orbi mirabilem faciunt, 
unum illud, quod ad omnes ejus sufficit audes, quis 
valeat zstimare quant sit glorie, quod cum inter 
homines ^ ageret, speciali quadam Divinitatis gratia, 
el paradisus illi penetrabilis, et ccelum pervium fuit? 
Quid ergo, fratres, hoc doctore perfectius, qui in ccelo 
didicit ! quod in terris doceret? Quid hoc teste vera- 
cius , ? cui elevato super celos oculis videre et ap- 
probare concessum est quod postmodum promitteret 
credituris? Hxc sunt igitur apostolorum Petri et Pauli 
Stupenda merita; ? per h:ec incedentes miraeula 
apostolatum suum Domino ac Deo nostro effusione 
devoti sanguinis consecrarunt. 


HOMILIA LXX. — 
De eodem uatali SS. apostolorm Petri et Pauli 111. 
ADMONITIO. 


Hanc quoque homiliam Ballerinii S. Maximo nostro adjudicarunt., perpensis ante tum Vaticanis, tum 
basilieze S. Petri nss. codicibus, quorum nonnulli eamdein S. Leoni Magno inscribunt. Multo enim superio- 
res sunt numero et excellentia codices qui eidem antistiti Taurinensi suflfragantur; nam preter Vaticanog 
duos 1975 pag. 56 et 1277 pag. 56, duosque Vallicellanos xv, pag. 71 ei: À 7 pag. 197, conceptis verbis 
nomen ejus deferunt codex xi S. Crucis in Jerusalem pag. 77, codex alter S. Crucis, Minor. u in Laurent. 
pag. 128, Farfeusis B, Augiensis xv, Martinensis, Veronensis 457, duoque demum Ambrosianpi; scilicet C 98 
vetustissimus, et H 146. His mss. libris antiquitate omniumque existimatione *przclarissimis accedit Alcuini 
testimonium, qui suo in Homiliario memoratz editionis, pag. 71, S. Maximo eam tribuit. Et ne editorum 
nomina qui supra retulimus iterum repetamus, sat monuisse erit nullum reperiri non concordem cum 
Gyinnico pag. 115, apud quein est homilia tertia de festivitate SS. apostolorum Petri et Pauli. 


ARGUMENTUM. — compurantur invcem. auo. apostoli, T) rabilem fidem, passionemque germanam omni nos 


unus laudatur a fide, alter a. doctrina. Petrus per 
fidem factus est eminentior ceteris apostolis ; Paulus 
supernis luminibus illustratus, constitutus est magis- 
ler et doctor gentium. 


Beatissimorum apostolorum Petri et Pauli insepa- 


*. Cod. Farf., que licet omnium sanctorum martyrio 
certe sit adornunda; horum (amen victoria gloriosius 
illustratur; quando quidem. Cod. S. Crucis in Jer., 
horum (amen victoria gloriosius illustratur ; quoniam 
quidem videt , etc. vl Lun 

b Cod. Vat. 1977, Christum Jesum, Dei vivi Filium 
confitetur. 

c Cod. 12 S. Crucis in Jer., promeruit; cod. S. 
Petri 40, F, et poscit, et mertit. ] 

4 Coi. 11 qui supra, et cod. 12 S. Crucis in Jer., 
Fuit; Martiven., Fuerat certe. 

* Cod. Martinen , quis autem ambigat. 

f (od. S. Petri 40F, ct 210 D, Vallicell. 7 A, legunt 
ticonceisu. 

€ Cod. Martinen., elegerit. 


devotione, fratres, necesse est celebrare, quia et lau- 


- dabilis eos vita ad gloriosissimum perduxit occasum, 


et mirificus obitus perpetuam transmisit ad vitam. 
Et licet.in Petro fides emineat, in Paulo doctrina 


à Cod. Camberonen. omittit vocem firmamentum, 

| Cod. Vat. 1977, cujus ob lioc statim sunt cecati 
oculi; cod. S. Petri 40 F', cujus ob hoc sunt a Domino 
c&cali oculi, ut suscep. grat.; cod. Farf., verit. celesti 
lumine clariore fulgerent. Atque ut omnes adverterent 
Christihni nominis princeps [uturus Christum, quem 
persequebatur, etc. : 

i Cod. 12 S. Crucis in Jer. legit, que beatum Pau- 
[um universo orbi mirabilem faciunt. 

k Cod. cit. 19 S. Crucis in Jer., degeret; cod. Vat. 
197, inter homines agit. 

! Quatuor Casinen., et Vat. 1277, quod. doceret in 
terris. 
m Cod. m, cui elevatis super caelos oculis. 
» Idein cod. n, et per hec incedentes, etc. 





$09 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


406 


 precellat ; * et magisterium tamen Pauli fidei pleni- A Deus scit, raptume hujusmodi. Et scio hujusmodi 


tudo est, et credulitas Petri doctrinz est fundamentum; 
quos tanta celestis electionis diguatio b visitavit , ut 
hic fieret de piscatore doctor, ille de persecutore 
defensor. Sed in hoc omnipotentis Dei attollenda ma- 
jestas est, qui inspiratione mirabili 4998 docendi 
gratiam tribuit imperito, et inimicum fecit amare 
quod oderat, et fidem, quam impugnabat,, asserere. 
Illius piscationem non abstulit, sed mutavit; hujus 
 emcavit oculos ut, purgatiore recepto lumine, claris- 
sims mentis acie ultra humanum videre * possit 
aspectum. 4 Quantum igitur meriti apud * Deum 
suum Petrus erat, ut ei post navicuke parva remi- 
giun totius Ecclesie gubernacula traderentur? ! Aut 


quantum in apostolatus sui ministerio complacuisse 


hominem sive in corpore, sive extra corpus mescio, 
Deus scit, quoniam raptus est. in paradisum, et audi 
tit arcana $9G verba, que non licet homini loqui 
(1I Cor. xi). Quid hoc Apostolo magnificentius, cui 
in medio mortalium constituto, et supra colos ire 
datum, et ad terras redire concessum est? * Quid 
hoc beatius viro, qui inter secreta paradisi ! ediscere 
meruit quod nec lingua hominis loqui possit , nec 
quisquani mereretur audire? ? Et cum tante sint 
sublimitatis illa quie docuit, ut comprehendere ca 
mens humana non possit; quantze illud putamus esse 
glori: quod prodere sibi asserit non licere? Quid 
etiam de Petro referam, cujus tanta a Deo est appro- 
bata justitia, ^ tantaque ei potestas attributa judi- 


"Christo credimus Paulum, cui tantum placere potuit p candi, ut in arbitrio ejus poneretur coeleste judicium * 


persecutor? Placuit enim, quia non iniqui pectoris 
studio, sed simplicis ignoranti: incauta devotione 
certabat. Denique, ut primum sensibus ejus Spiritus 
veritatis infusus est, ostendit continuo, non se Christi 
sevisse odio, sed amore patern:z legis 5 innocenter 
errásse. De quo quid ergo potissimum dicam? cum 
fidelissimus ipse sibi sit testis: ^ qui cum nec suas 
velit jactare laudes, ! et Christi cuperet annuntiare 
majestatem, verecundius quod in se gestum est 
confitetur. Ut enim velut de altero quodam : | Scio 
hominem , inquit, in Christo ante annos quatuor- 
decim, sive in corpore, sive extra corpus mescio, 


Perspicite ergo, et xstimate quanto nobis sit Petrus 
apostolus honore reverendus, cujus sententiam in 
terris prolatam sempiterni judicis «quitas non ? re- 
pellit. Et ideo diligenter intendite qua sit ejus n glo- 
rie magnitudo, cui dum claves * regni committuntur 
sterni, * celum illi claudere et aperire permissuin 
est. Horum itaque, carissituj, per universum mun- 
dum veneranda hodie passio celebratur : horum 
hodie concursu * lwtissimo excolit Roma marty- 
rium; et quorum dudum impia * persecuta est san- 
guinem , eorum nunc peculiari devota patrocinio 


. gloriatur *, 


HOMILIA LXXI. 
De eodem natali SS. apostolorum Petri et Pauli 1V. 
ADMONITIO. 


Ut omnis suppositionis notam ab hac Maximi homilia amoveamus, quod discrepantes inter se codices in- 
vehiantur, oper:e prelium erit eos recensere, et quid de illis peritiores in arte critice judicarint agnoscere. 
Non eosdein pigeat commemorare persaepe allatos niss. codices, scilicet Veronensem 431, Vaticanum 1277 
pag. 77, Aubrosianum 146, S. Crucis in Jerusalem xu pag. 60, Augiensem xv, n S. Crucis Minor. pag. 129, 
nunc Laurentianum, Vallicellanum xv pag. 72, Ratisponensem S. Emmerami pag. 559, Martinensem, Far- 
fensem B, Casinensem cxr pag. 835 a tergo. Hi omnes in serie homiliarum de SS. Apostolis Petro et Paulo, 

uas concorditer S. Maximo ascribunt, hanc etiam coinplectuntur. Quinque autem sunt codices S. Leoni 

agno homiliam asserentes ; scilicet Laurentianus 39, Plut. xtv pag. 155, basilicc S. Petri duo, 40 F et 210 
D, duo item Casinenses, 115 pag. 161, et 104 pag. 171. Alter codex Casinensis 126 pag. 148. Venerab. Be- 
dx nomen refert. In codice autem Ottoboniano 106 nulli auctori homilia tribuitur. Qu:stionem nor tam ab- 
solutam putamus a majori codicum affirmantium numero, sed et a Balleriniis, qui in pr:efatione ad sermo- 
nes S. Leonis a S. Maximo repetendam docuerunt. His consonant editores omnes supra memorati. 


237 ARGUMENTUM. — Christus Petrum fiscatorem, et C rum hodie natalem solemniter celebramus, cunciis - 


aulum persecutorem ad fundandam Ecclesiam ele- 
git. Utriusque admirabilis est electio, divinumque eri- 
gende Ecclesie opus ostendit ; quod Petrus ad 
acquirendos Deo homines, Paulus autem ad eos doc- 
trina illuminandos assumpti sint ; Ecclesiarum ap- 
pellati columna. , 


Beatissimorum apostolorum passio, fratres, quo- 


* Cod. Vat. 539 et S.Pet. 40 F omittunt particulam et. 

b Cod. tres Casin., sublimavit. 

* Codd. n S. Crucis Minor., et 129 S. Crucis in 
idm eod. n Minor., Q 

em cod. n S. Crucis Minor., Quanti igitur, etc. 

* Codd. 17, Plut. xiv, Laurent., Farfen., Vero- 
nen., S. Pet. 40 F, 210 D, Vat. 1277, apud Dominum. 
. f Cod. S. Pet. 210 D, At quantum. 

5 Cod. Vat. 1277, quasi innocenter. : 

.. h Cod. Reg. 329, vellet jactare, etc. Cod. vero Vat. 
1211, qui nec suas velit, etc., ita et codd. tres Casin. 
;. ! Cod. Vat. 1269, et Christi annuntiare cupiat ma- 

jestatem. 
i Cod. 12 qui sup., Quid Paulo apostolo, ctc. 
X Cod. S. Pet. 40 F, Quid autem hoc beatius, etc, 


est honoranda credentibus, quos pro justitix pietatis- 
que plenitudine Salvator mundi humano generi et 
patresesse dedit et judices. Quantze autem integritatis, 
quantzeve pietatis fuerint hinc vel maxime perviden- 
dum est, quod ille eos ad emendationem corrupti sz- 
culi, et ministerium su:e voluntatis elegit, quem non fal- 


! Cod. Martinen., discere. 
? Cod. Martinen. habet Et si tante sint, etc. 

" Cod. Veronen., quantaque ei potestas attributa 
est judicandi. Codd. vero Vat. Reg. 559, S. Petri 10 
; €t Casin., cuique tanta potestas attributa est, elc. 

? Cod. S. Pet. 40 F, non repellat. 

P Cod. Vall. 7 omittit vocem gloric. 

4 Cod. Veron., regni celorum. 

r Cod. Reg. Vat. 599, etiam celum illi, etc. 

* Codd. Veron. et tres Casin., letissima. 

! [dem cod. n, et quorum dudum impia gens. perse- 
cuta est, etc. 

" Cod: Vat. Reg. 539 addit auxiliante Dumino no- 
&lro Jesu Christo, qui vivit el regnat in secula seculo- 
rum, Amen. 


ioi t HOMILIA LXXII. i02 


lebat electio. Vocavit namque Petrum opibus paupe- A Christum Dominum nostrum in carne positui, et 
rem, opere piscatorem ; qui a conversatione populari, divinitatem suam sub specie assumpti hominis occul- 
et communione urbium segregatus, vitam inter fluctus — tantem; Filium esse Dei vivi Spiritus sancti radio 
agebat innocuam, et victum de simplicitate querebat; — illuminatus ^ inspexit; ait enim Domino percunctanti 
quem tamen ita dixerim pauperean, ut competens ei — quis esse ab hominibus putaretur : T« es, inquit, 
substantia non deesset; quem benemerentem de Deo — Christus Filius Dei vivi (Matth. xvi). Quis non respon- 
copiosi maris dives unda pascebat. Electus ergo sionis plenitudinem piscatorem protulisse mirelur, 
* est ad prodicationem salutaris verbi, ut, mutata — quam compendio brevissimze confessionis aperuit, et 
b vice ccelestis * mysterio sacramenti, qui captura pi- — quod de Patre habebat Dominus, et quod de humana 
scium alebatur, salute hominum pasceretur. Glorio- . nativitate susceperat? Christus enim et Filius Dei 
sissitnum etiam Paulum ad fidem nominis sui Chri- — vivi, utriusque natur: indivisum continet sacramen- 
stus vocavit e ccelo; * qui quod persequi videbatur — tum, vere suscipiendum cunctis ; et mirabilem pisca: 
Ecclesiam , non impietate irreligiosi animi szeviebat, — torem, qui dum maris profunda rimatur, ad altissi- 
sed sub nube ignorantie, 94 novam non perspi- mum majestatis :etern:e pervenit arcanuit. Ili itaque 
ciens gratiam ; amore antique devotionis errabat. sunt Ecclesiarum column: : Petrus et Paulus, quos 
ldeo denique ab oculis ejus veteris umbrx caligo B et vita sanctissima venerabilem perduxit ad mortem, 
detersa est, ut verum illud lumen, quod * de cclesti- ^et gloriosus occasus fecit esse perpetuos, quos non 
:bus coruscabat, et sibi acquireret, et omuibus reve- — solum honoramus, ut martyres, sed et ut inagistros, 
laret. Czcatus illuminatusque est, non alia dispen- — patresque martyrum veneramur, qui Ecclesiam Dei 
satione, nisi ut clausis carnalibus oculis, spiritualis — et ccelestis przdicatiouis doctrina, et pii sanguinis 
ei aspectus ad inspiciendam Dei gloriam fortnaretur. — effusione fundarunt !. 

Accepit et fidelissimus Petrus ! hos oculos, 5 qui 

HOMILIA LXXII. 
De eodem natali SS. apostolorum Petri et Pauli V. 
ADMONITIO. 


9 Apud scriptores ecclesiasticos celebris est bujus homiliz mentio, quod perspicuum de repentino Si- 
monis ab aere in terram lapsu testimonium reddit. Àb horum plerisque omnibus S. Maximo adjudicatur, 
quamvis ab amanuensibus vario sub nomine descripta fuerit. Imprimis eam Ambrosio dederunt mss. Vatica- 
nz bibliothecze 1277 pag. 45, 1269 pag. 55 a tergo, Vatic. Reginx 539 paf. 199 a tergo, Laurentianus x, 
Plut. xiv pag. 18, et 1v, Plut. xxxii part. sinist., biblioth. olim S. Crucis Minor. pag. 161 a tergo, nunc in 
Laurentiana. Aliis visum fuit opus Augustini, ut patet ex codicibus Vaticanis 14195 pag. 510 a tergo, 5825 
pag. 200 a tergo ; tum ex duobus iss. Casinensibus 402 et 505, necnon ex Urbevetano pag. 157, in quo hunc 
titulum profert : Jtem incipiunt sermones S. Augustini de natalitia apostolorum Petri et Puuli. Verum Bene- 
dictini monachi congreg. S. Mauri, qui tum Ambrosii, tum Augustini sermones diligentissime expenderunt, 
neutri eamdem concesserunt, sed Maxiinum ejus auctorem habendum esse scripserunt. Ita in appendice serm. 
S. Aug. 5 class. serm. 210. Non defueruut qui Leoni Magno acceptam referrent, ut codex basil. S. Petri 
F 40, Vallicellanus A 7, Vaticanus Ottob. 106, aliique pauci. A Balleriniis tamen nihili habiti sunt, sicut nec 
veteres Leonis editiones, ut in superioribus admonitionibus dictum est. Numero et antiquitate pr:eferri ine- 
rentur codices illi quorum inscriptio S. Maximum auctorem annuntiat. Primo loco tres codices S. Crucis in 
Jerusalem exhibemus, 90 scilicet vetustissimum, apud quem est primus sermonum hoc cum titulo : Incipit 
sermo de natali SS. Petri et Pauli, codicem 99 homil. 70, eadem praefixa epigra he, et cod. xu pss. 9 a ter- 
go. Deinde addimus codices Martinensem, Ratisponensem S. Emmerami homil. 5 de eodein. festo, Augien- 
sem xv, Vallicellanum xv pay. 62, Farfeusem B, Cisterciensein Montis Amiate, n Plut. xxxin, olim bibl. S. 
Crucis Minor., nuuc Laurentianum pag. 129, Ambrosianum 146, tandem Modoetiensem B xi, cujus titulus 
est : ui calendas Julii Nativitas SS. apostolorum Petri et Pauli. Sermo beati Maximi episcopi. Multis his co- 
dicibus anuquior Alcuinus homiliam S. Maximo adjudicavit, ut constat ex ejus Horniliario pag. 926 Venet. 
edit. 1571, cui consonaut. editores Gymnicus pag. 218, Galesinius pag. 155, Combefisius tom. VI pag. 230, 
Cumdius tom. IV pag. 447, Raynaudus homil. 5 De SS. apostolorum Petro et Paulo, yag. 251, et Margari- 
nus in Bibl. Mor tom. V] pag. 56. Post tot tamque graves assertores quis hanc homiliain S. Maximo conce- 

ere detrectabit 


230 AncuxENTUM. — Petrum et Paulum ceteris apo- C — scientie, qua universorum populorum celestis doctri 
. stolis ante[erendos docuerat S. doctor; hic autem ne vi corda pervaderet, et ab errore ad veritatem 


hujusmodi gradus et honoris rationem reddit. Ait adduceret. 

enim Petro dutas [uisse claves regni colestis ligandi 20. . . . 
atque solvendi super terram; Paulo autem clavem ! Cum omnes ) beatissimi apostoli parem gratiam 
* Cod. Martin. omittit est. | ! Cod. Vat. 1269 omittit hos. 

b Cod. Martin., mutata vita. € Cod. Martin., quibus Christum , elc. 

€ Cod. Vat. 1271, celestis ministerio sacramenti. h Cod. Martin., aapesit. 

4 Cod. 11 S. Crucis Min., quique persequi videbatur. i Perfecte concordat cum omnibus codd. Casin. 

* Cod. Farf., e celestibus. i Cod. S. Crucis in Jer. legunt beati. 


! Cum omnes beatissimi apostoli parem gratiam san- rem agebat, et ante modo admirabilem ,Petri de 
ciatis obtineant, etc. Visus olim est aliquibus Maxi- ^ Christi divinitate confessionem extulerat, modo ejus 
maus noster Ecclesie unilatem capitis scidisse; cum — electionem ad fundandaim erigendamque Ecclesia, 
hac in homilia claves supremam potestatem signi- alias fortitudinem in obeundo crucis supplicio COlll« 
ficantes diviserit, cum unam Petre concesseri&, Paulo — immendaverat; et.cum multa etiam de Paulo disse- 
alteram. Verum prorsus aliena a mente Maximi cen- — ruisset, precipse quomodo de persecutore Ecclesizx 
genda est hujusmodi interpretatio. Qui enim orato- — doctor factus fuerit; quibusve luminibus illustra- 


-uwm woo mo norm 





— 


403 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


404 


apud Dominum sanctitatis * obtineant, nescio quo fa- A secreta panduntur, et quidquid intrinsecus clausum 


men pacto Petrus et Paulus videntur prx ceteris pe- — 


euliari quadam ^ fidei virtnte preecellere; quod qui- 
dem ex ipsiu$ Demini judicio possumus approbere. 
Nam Petro, steut bono dispensatori, * claventr regni 
coelestis dedit ;:4 Paulo tanquam idoneo doctori magí- 
sterium eeclesíastico institetienis injunxit; scilieet oí 
quos iste * erudierit sd salutem, ille suscipiat ad quie- 
tem; ub quorum corda Paulus f patefecit doetrina 
verborum, eorum 6 animabus Petrus aperiat regna 
ccelorum. Clavem enim quodammodo a Christo seien- 
ti* et Paulus aecepit. Clavis enim dicenda est, qua 

ad fidem peeeatorum dura corda reserantur, mentium 


* Cod. Vat. $855, obtinent. 

b Cod. S. Crueis in Jer. legit peculiari quadam 
praerogativa in. Salvatoris fidei virtute pracellere. 

€ Tres codd. Vallicell., Urbevet. et Casin. habent 


claves. 

4 Codd. S. Pet. 40 F, Vat. 1495 et 5835, Paulo 
autem tanquam, eic. 

* Codd. 12, 90 S. Crucis in Jer. et Vallicellan. 25, 


" erudiret. 


t Cod. S. Crucis in Jerusalem, patefecerit; item 
codd. Farf., 2 Vall., Vat. 539, 1277, et Modoet., pa- 
tefaceret ; cod. vero Modoet., aperiret. 

& Cod. S. Petr. 40 F, eorum animas Petrus ducat 
ad regnum celorum. Claves quedammodo, Cod. Vall. 
95 non habet vocem eorum. Codex dil. olim eccl. 
Major. Flor. 174, nunc in Laurent., et item cod. 357 
Plut. xvii Laurentian., eorum animas recipiat Petrus 
in regna colorum. 

h Cod. Farf., pectorum dura reserantur. Cod. Ur- 
'Bev., quod ad fi pectora jure reserantur. Cod. Vat. 
Otteb. 106, quia ad fidem pectora reserantur. Cod. 
Martin., qua fide peccatorum corda reserantur. 

i Codd. Ambros. et Martinen., Clavis, inquam, est, 
qua, etc. Iteri codex xil. eccles. Flor., Clavis | in- 


tenetur, in palam rationabili manifestatioue prodcci- 
tir. Clavis, inquam 5, qus et conscientiam ad co:.- 
fessionem peccati aperit, et gratiam i ad :eternitatem 
mysterii salutaris $931 ineludit. * Ambo igitur cla- 
ves a Domino perceperunt, scientize iste, ille poten- 
tke; divitias immortalitatis ille dispensat, scienttz 
thesauros. iste largitur ; sunt enim scientix thesauri, 
sicut scriptum est, In quo sint ! omnes thesauri sa- 
pientie et scientie absconditi (Cel. n). Ergo beati Pe- 
trus et Paulus eminent inter universos apostolos, et 
peculieri quadam prirogativa * precellunt. Verum 
inter ipsos quis eui preponatur fmcertum est. Puto 


& et, eic., cui 


quam, est doctrina Peuli apostoli, 
F, et codd. tr- 


ctioni saffragantur cod. S. Petri 
bevetan, et Modoetien. 
i1 Cod. Urbevet., et gratiam eternitatis mysterii sa- 
| [utisincludit. 
k Codd. Vat. 5835, 4195, et Vat. Ottob. 106 legit : 
Ambo igitur claves a Domino perceperunt; iete.scien- 
lir, ille potentie ; iste divitias immortalitatis, iile dis- 
pensat scientie thesauros. Isto largituro sunt scientie 
thesauri, sicut. scriptum est :. In quo sunt omnes the- 
sauri sapientie et. scientie a6scondWi. — Cod. vero 
Vallicell., Ambo igitur clavem a Domino perceperunt. 
Iste scientie, ille potentie, divitias immortalitatis ille 
dispensat : scientie thesuuros iste largitur. Ergo beati 
Petrus et Paulus, etc. — Cod. Urbevet. tandem, Am- 
bo igitur claves a. Domino perceperunt. Iste scientie, 
ille potentie ; iste divinitatis immortalitalem , ille dis- 
pensat scientie thesauros. Isto largituro sunt. seieniice 
thesauri ; sicut scriptum est, 1n quo suni, omnes the- 
sauri sapientie et scientie abscenditi, ec. Verum  ic- 
men. 
! Cód. Martinen. non habet vocem omnes. 
"^ Cod. Farf., percellunt. . 


tus, a duplici clavi novum dicendi argumentum as- (; hrec dispositis paratisque fidelibus coeleste aperit re- 


sumpsit. Premittit Maximus, apostolos omnes pa- 
rem apud Dominum sanctitatis gratiam obtinuisse, 
eo quod omnes ad idem veritatis propagande opus 
elecü atque vocati fuerint. Verumtamen Petrum et 
Paulum ceteris eminentiores prwdicat, quoü eos 
toribus muneribus ac privilegiis Christus cymu- 
averit. Et ut, quod sibi proposuerat probaret Maxi- 
mus, duplicem clavem, duplicem rem significare 
excogitavit; unam nempe supremam regendi po- 
 testatlem, alteram celestium veritatum docendarum 
scientiam. Nam Petro, inquit Maximus, sicut bono 
dispensatori clavem regni celorum dedit, Paulo tan- 
quam idoneo doctori magisterium ecclesiastice insti- 
tutionis injunxit; scilicet ut quos iste erudierit ad 
salutem, ille susciyiat ad. quietem, ut quorum. torda 
Paulus patefecit doctrina verborum , eorum animas re - 
cipiat Petrus in regna colorum. Tantam vero abest, 
ut Maximus Ecclesix regend:e primatum Petrum in- 
ter et Pauluu dividere voluerit, quod uniiÉtem po- 
tius capitis, et preeminentiam Petri docere professus 
est. Cuni enim certum sit pér solam fidem haberi ac- 
cessun, ad Deum, fidemque gigni ex auditu ; scientia 
est prima dispositio ac veluti clavis, qux infidelium 
peccatorumque corda reserat, eaque lumine ae vir- 
lute gratiz perfandit. Quoties ergo ad doctrinam at- 
que legem Dei conformati faerint homines, tunc eis 
presto est clavis potestatis, qua a peccatis absolvun- 
"tur, et capaces zterme hsreditatis fiunt; procedere 
enin debet verbi divini ministeriom quemcunque 
tramitem ad salutem. Primum igitur officium scien- 
ti:c e t prestare hnen, quo credenda eonspiciuntu-, 
Targieridi autem eriminum veniam rbunus est supe- 
rioris potestatis a Deo tradit:e; illa preparat aninaas, 


D 


guum. Quod autem hzc, et non alia fuerit Maximi 
doctrina, ex his etiam constat quod. interioris lulei 
fundamentum requirat, et in ea sancte perseveranti- 
bus Dei fruendi possessionem polliceatur. Ambo igi- 
tur, ait Maximus, claves a Domino perceperunt ; scien- 
tie iste, ille potentiw ; divitias immortalitatis ide dis- 
pensat, scientie thesauros iste largitur. Sunt enim 
scienti thesauri, sicut. scriptum est. (Col. w), In quo 
Sunt omnes thesauri sapientie el scienti absconditi. 
Appellat etiam Maximus hoc reserandx veritatis 
munus non clavem absolute, sed quodammodo, ut 
intelligatur se allegoriee loqui, et alienum esse a 
facienda bicipite Ecelesia Cbristi; quod aliqui scri- 
ptores posteriofruta témporunm, injuriose nimis ei af- 

nxerunt. Hos profecto fugit alius S. Maximi locus, 
nempe serm. 44 de eisdem apostolis, ubi hiec habet: 
Et Petro. quidem regni sui claves, Paulo sapientiam 
dedit. Novit ergo S. antistes Taurinensis in Petro. 
Prorsoneiem primatns przrogetivam in clavibus ei a 
'€hristo traditis expressam, nec cum Paulo communem 
fecit, cui dixit commissam fuisse sapienti: et myste- 
riorum Dei dispensationem, ad quam vocati sunt cx- 
teri apostoli, sed super illos doctrina, supernisque ir- 
radiationibus Paulus excelluit. Vid. observat. 10 Bil. 
rin. in dissert. 6 Quesnelli ; et specimen Institut. 
doctissimi card. Gerdil, pag. 75. De primatu Petri iu 
Ecclesia nihil hic addimus, cum jam satis a nobis 
"^etum sit m adnotationibus alifs, et in dissert. de 
doctrinis S. Maximi. Hanc homiliam nuper eruditis- 
simus Steph. Borgia sacr. congr. Propagandz Fidei a 
Secreus in suam traduxit illusttationem de Cruce Ye 
litera, pag. 94, variisque notis exornavit 


405 


HOMILIA LXXII. 


406 


enim illos aequales esse meritis, quia ^ zequales sunt A na k prostraverunt. Cum idem Simon se Christum di- 


passione; et simili eos fidei devotione vixisse, quos 
^ sigul videmus ad martyrii gleriam perveniese ; nom 
cnim sine causa factum putemus, quod una die, uno 
in loco, unius tyranni * toleravere sententiam. Una 
die passi sunt, ui ad Chyistmm pariter parveninent : 
uno ja loeo, ne alteri Boma deeses : seb. uno per- 
secutore, ut dqualis crudelitas vizutegue conttziage- 
rel. Dies ego, 5 puo, peo uere, loeus pse gloria, 
persecutor deereius. est pro. virtnte. * Al in quA tam- 
dein looo martyrium pexulerunt?: ia utbe ^ Boma, 
qu» priacigatum: «t oppad obtinet pete aA; soibcel 
ut ibi caput s pun tiienis erat, illit: eapah quiesce- 
rei sanciitafis; * q& ubi gentilium priwipes habia- 
bant, idàt bodesierem prsaipes mererostar. Ce- 


ceret, et tanquam filium ad patrem assereret volando 
$6 posse conecendere, atqne elatus subito wagicis 
artibus volare cepisset; tec Petras ! fixis genibus 
precatus est Dominum, ? et precatione sancta vicit 
megieam lbvitalem ; prier enim ascendi » ad Domi» 
uem oratio quam volatus, et:ante pervenit ? justa 
petitio quàm iniqua presumptio; P ante. Petrus in 
terris positus ebtinuit quod petebat quam Simon a 
perveniret in ccelestibus quo tendebat. Tunc igitur 
Peirus " velsé vinctum illum de sublimi aere depo- 
SW, e& quodam prcipitio * in saxe elidens ejus 
crura eonfregit : * e boc in opprobrio facti illius , ut 
qué panlo ante velare temtavesat, subito ambulare 
non $339 posset; et. qui peneas acsumpserat, plan- 


jus suero saeità sie beatissimi 93€. Petres et B tas amiMeret. Sed ne forte boe mirum * videstu,, 


Paulus, hine poceumpnes iajelligere, quod eum Domi-- 
nus Oreste zegiemem propria jhitraveri pageio- 
ne, Occultatie plagam. be qnid minus esset, vice sui 
apostolmrum sangnine: iiurninare din3bme ent, ot leot 
: lius pasado nobis suficias ad salutepa, ^ ten hor 
martyrium ceotulis ad exemplum. Bodierna igiiur die 
beati apostoli sangaimem. ! prefuderent, Sed videa- 
mus causam ! quaere istà perpessk sunt; scilicel, 
quod imter colera mirabilis etiam magum imo Si- 
monem orationibus suis de aeris vaeae procipiti rui- 


quod magus iste pzusente apostelo " pes aerem ali- 
quandis * volitaverit, hoc patientia Petzi feeit ; per- 
misi enim ilium sublimius atcendeve, ot altius ca- 
deret : voluit eum in excelsum levari.» ad copspectaun 
994 omniam, ut *.ruentem illum de excelso oculi 
omnium pervidesent. Hec. igitur ^^ iniquitatis ost ela- 
tio, ut in altumse ferat, in sublime se erigat, sed san 
cia, oratio orsnem. humilist superbiam, 5» uaiversam 
dejjeit ** vaniledem . 


HOMILIA LXXIITI. 
De eodem natali SS. apostolorum Petri et Pauli VI. 
ADMONITIO. 


9455 Inedita S. Maximi scripta qu: hue usque protulimus a 
colieetioné nostro allatura sipt, nemo nom videt. Kec inter prescipuuin sibi vindicat locum hc ho- 
milia ex codice vetustissimo olum monasterii de Apannis eruta, quod compendium 


et pretii 


1 Cod. Urbevet., quia et equales, etc. 
^ Cod. Vat. 1972, ques similem videmus ad martg- 
rii gleriam. Codd. Casin. legunk simili. 

*Cod. S. Pet. 40 F, toleraverint senteutiam. In una 
die, etc. 

4 In tribus codd. S. Crucis, in eodd. Farf., S. Pet., 
ia Urbevet. et Casin. deest pute. 

* [n pluribus tusa. usurpatur Et pro At. 

f Co. Valficelfan. 25 et Casinen. 42, In urbe 
Romana. 

€ Cod. S. Pet. 40 F habet : scilicet wt ibi gentilium 
principes morabantur, ibi beatorum apostolorum memo- 
rie construerentur. Cujus autem sint, etc. Cod. Val- 
lic. A 9, scilicet, ut ibi caput quiesceret. sanctitatis, 
ubi gentilium principes habitabant," ilie ecclesiarum 
principes morarentur. Notandum in cod. hoc legi prius 
morerentur. Apparet quippe manifeste deletam fuisse 
litteram m el in g fuisse conversam. — Cod, Urbe- 
vet., et ubi. gentilium principes morarentur, ib apo- 
stelica dignitas resideret. Quibus autem. meritis sint 


que plura proferenda quantum ornament 
. sett summa saperioram 
et omnes Casin. habent prostraverit. Cum enim idem 


n. 

! Cod, Martinen., flexis genius. 

"^ fdem olim codd. zdil. eccl. Flor., 419 S& Crucis 
in Jer., Urbevet. , Casin. 102 et 505, et precatio sancta 
ticit magicam levitatem ; prius enim ascendit, etc. Cod. 
Vàat., et sancta precatio. 

" Cod. Martin., ascendit in calum. 

. * Undecim saltem codices habent justa petitio, 
in quorum fide ita nos quoque scribendum esse puta- 
vimus. 

P Codd. Ambros., tres S. Crucis in Jer., Farf., Vai. 
9835 ei 1269, ante, inquam, Petrus in terris positus. 

4 Codex :edil. eccl. Flor. ut supra, quam Simon 

mirent ad ceos, quo tendebat ; codd. vero 12 et 
at. 1977 legunt ad celestia, alii vero ad celum. 

* In cod. Ámbros. deest velut. 

* Tres codices Rom., codJ. Ottob., et Casinen., in 
saxum elidens. 

* Cod. zdil. eccl. Florent., et in opprobrium fac 


beahiasiimi Petrus et Pauíus, ete. llla verba sabnotata [y illius. Codd. 12 et 99 S. Crucis in Jer., quatuor Vat., 


apposKa cemspiciumtur la margine codicis, alia qui- 
dein mang, i tamen. — Codd. S. Grueis im Jer., 
et duo Casinenses legant morarentur. . 

b Tres codd. S. Crueis in Jer. bic addunt eliam ; 
et ita pariter addunt nobis contulit; sicat codd. Far- 
fen., quatuor Vat., e& S. Pet., iamen ei horum mar- 
(yrium wobis contulit ad exemplum, etc. 

! Cod. Vat. Ottob. 106, sanguinem pro Christo fu- 
derunt. Cod. Farfen., perfuderuni. 

i Cod. Vat. 539, cur ista passi sunt ; codd. 1297, 
. ità. etiam Vat.. Ottob. 106 et Casin. 142, qua:e. isia 
perpessi sunt. 

k Codd. 12 et 90 S. Crucis in Jer., ita etiam Farf., 
t'es Vat. cum Vall. 7 A, Vat. 1277. Vat. Ottob. 106, 


a 4 


enus S. Pet., et duo Vall., in. opprobrium. 

* Cod. Ambros., Sed ne forte hoc mirum esse vi- 
deatur. to. 

Y Codd. S. Pet. 40 F, Vat. Ottob. 106, per «era. 

X lidem codd. Amhros., et Farfen., volaverit. 

Y Idem cod. ÁAtabros., levari a conspectu omnium. 

* Cod. Vat. 1989. ut et ruentem, etc. Cod. Martin. 
habet sé ruentem de excelso. 

'48 (odd. tres S. Crucis in Jer., owmes Casin. , et 
Ambros., H«c igitur est iniquitatis elatio. 

tb Cod. Vat. 538, 1195, et Vat. Ottob. 106, atque 
wniversam. 

** Cod. Vat. 539, auziliante Domino nostro Jesu 


Chris;o, qui vivit et regnas, etc. 





407 S. MAXIMI TAURINENSIS ui 


lioiniliarum de SS. apostolis Petro et Paulo, quorum. przeclara merita strictim complectitur, esse videatur. Ex 
titulo qui est in codice : De S. Petro homilia I, arguitur alias plures homilias in honorem SS. apostolorum 
S. Maximum confecisse. Nos eamdem ac reliquis huic homilie inscriptionem apposuimus, cum ín ea Petriet 
Pauli simul celebrentur insignia. 


ARCUMENTUM.—S. Petrum Judcis precipue destinatum À pretia erogant, atque sanctitatis thesauros effundunt, 


apostolum, et Paulum gentilibus datum . doctorem 
demonsirat Maximus. El cum uterque pro fidei pro- 
pagatione laboraverit ad. coronam, effuso pariter 
pro Christo sanguine, ambo pervenerunt. 


Exsultemus in Domino, fratres, quod beatissimorum 
Petri et Pauli natalis est hodie, atque de diei hujus 
tanta solemnitate spirituali jucunditate  letemur. . 
liodie enim beatissimus ille Petrus, cui a Domino 


fülei sux merito tradita fuit illa potestas ligandi - 


atque solvendi super terram, crucis patibulo cceli 
serena penetravit. Hodie Paulus ille vas electionis, et 
doctor gentium, dato gloriosissimo capite, immor- 
talem coronam obtinuit. Necesse est autem ut paria 
proclarissimorum apostolorum : fuerint merita, quo- 


operum meritis omnino pares. Etsi enim Petruscun 
Christo in terris vixerit, Paulum tamen idem, dum in 
ipsum credentes persecutor furiosus existeret, evoca- 
vit e eclo. Ille ab eodem Christo, dum in terris esset, 
Evangelium accepit.- Dum vero beatus ad dexteram 
Patris sederet in ecelis, Paulus ab ipso gratiam pre. 
dicationis obtinuit. Quinimo et ad ccelum usque sub - 
latus, non tantum, quod non audierat, Evangelium 
didicit; sed et audivit arcana verba, qua non licet 
homini loqui. Instabiles maris undas dubius ne mer- 
geretur Petrus calcavit. Paulus! vero nocte et die iu 
profundo maris fuit, neque marinis undis jaetatun 
pondus abhorruit, sed veluti sacrum depositum vio- 
lare non audens, vivum reddidit ; quia famulatrix i 


rum z:qualis fuit in unitate verz fidei gloriosa pro B lum unda custodiens illesum populis atque incol- 
Christo confessio. Etenim si Petrus ad pr:edicandam : mem adhuc reservabat. Fuerunt ergo beatissimi Pe- 
jud:xis Christi gratiam electus dicitur, Paulus ad trus et Paulus pares meritis: sequalesque virtatibus. 
erudiendas gentes pre ceteris apostolis ordinatus: Quid mirum ergo, si una die, eodem in loco, unius 





fuisse videtur. Evangelium in Judzea, ubi jam ab ipso 
Domino nostro fldei semina plantata fuerant, Petrus 
przdicat. Paulus vero gentibus despectze crucis glo- 
riam, qu:e ipsis quidem videbatur ignominia, vene- 
randam proponit. Petrus Jud:eos, qui ab utero erra- 
verant, ad vere salutis reduxit tramitem. Paulus 


gentes, qux& Deuin non noverant, celesti sapientia il- . 


lustrat. Petrus fratrum suorum durissimam cervicem 
emollit. Paulus gentium czxecam dissipat ignorantiam. 
Diecurrant itaque per universum mundurtn beatissimi 
apostoli, gentibus, regibus, et filiis Israel, quam a 


etiam tyranni impiam tortis toleravere sententiam. 
Una enim eadenique die passi sunt, ut ad Christum . 
ambo pariter pervenirent ; uno in loco, ne alteri que- 
que spectatrix triumphi Roma deesset, sul) uno deni- 
que eodemque persecutore, ut nempe similis erudel- 
tas utrumque constringeret ; ut quorum una eadem- 
que fuerat semper fidei predicatio, eadem quoque - 
esset et imortis causa, atque occasio; et qui eamdem 
fidem a Christo acceperant, pro eadem quoque mar- 


 tyrii palmam mererentur (Desunt decem linee, obiit- 


terato charactere, nec remanet nisi conclusio). Si ergo 


' Éhristo Domino acceperunt fidem pr:dicent, mira- (2 martyres honoramus, Christum quoque in martyribu: 


— — m 


eulis confirment. Erant revera sal terrw, quo cre- 
dentium omnium condiuntur anime, atque inviolate 
ab :terna putredine custodiuntor. Per terram uni- 
versam 996 »ternz salutis spiritales dispensatores 


veneramur Sin vero sanctos spernimus, Christum, 
qui in sanctis est, irridemus, ipsa divina verilale 
dicente : Qui vos spernit, me spernit (Luc. x, 16) Ex 
plicit. 


HOMILIA LXXIV. 
In natali S. Laurentii levite et martyris I. ZEE 
ADMONITIO. | 
Ex mss. monumentis iu seriem redigendis, quem hujus homilie auctorem probaverint scriptotes 


MUR Vaticani quatuor codices, nempe 1273 pag. 85, 1997 pag. 95, 1269 pag. 84, et Vatic. Ottobo- 
nianus 106 pag. 208, concorditer S. Maximi nomen deferunt. Similem exhibent inscriptionem tres codices 


Casinenses a nobis, ut superiores Vaticani , recogniti , scilicet 104 pag. 155, 109 pag. 


4 a tergo, CXI f. 


404. Quatuor praterea ex bibl. Laurentiana proferre possumus : 59 Plut. xvit pag, 170, 122 pag. 155, el 


246 bibl. olin sdilium major. eccles. Florent., et n S. Crucis Minor. Plut. xxxi. His su 


ccedunt 


114 pag. 

iuo Vallicellani 7 A et xv, Vercellensis 81, Ratisponensis S. Emmerami, Augiensis xv, Martinensis, S. Cre- 

cis in Jerusalem xu, et Farfenais B. Inter Maximianos sermones eamdem habet Alcuinus pag. 551, ipsique 

tribuendam censuerunt Ballerinii in memorata pret. pag. 987, cum olim S. Leoni Magno homiliam insc* 
i 


ptam invenerint, consentientibus supra recensitis 
156, Combefisii tom. VI pag. 


626, Cumdii tom. IV pag. 


cibus, et editionibus Gymnici pag. 231, Galesinii paf. 


À81, Raynaudi pag. 251, et Margarini Bibl. Max. 


PP. tom. VI pag. 57. Quibus exploratis nulli dubium esse potest, hanc homiliam fore Maximo ascribendam. 


938 AncuuexNTUM. — Sanctim levitam a morum inno - 


centia, a ministerii sublimitate, a liberalitate in pau- 
' peres Maximus commendat. S. Xisti pont. et mar- 


tyris vaticinium. de provimo martyrio s3i. levitee ,' 


lanquam pignus imminentis ejus glorim , eleganh 
laudatione exornat. 


Sanctum est, fratres, ac Deo placitum, ut nataleni 


^ nd 


409 


HOMILJIA LXXV. 


49 


beati Laurentii precipua devotione venerentur, cu- A turbis ecclesiasticum censum religiosa liberalitate 


jus radiantibus flammis victrix * in hunc quoque 
diem toto orbe Christi coruscat Ecclesia; quitcum 
in sede gloriosissimi 5 patriarchze. diaconatus funge- 
! retur officio, puritate innocentis vite , for(issimzque 
mortis triumpho apostolico se consortio copulavit. 
Nec immerito eum apostolorum supparem prxdica- 
mus; cui et castitas animi leviticum ministerium de- 
dit, et plenitudo fidei martyrii contulit dignitatem. 
Quem venerabilis Xistus * Roman: urbis antistes, 
cum impietatem sevientis mundi per tormenta su- 
peraret , et regnis esset ealestibus jam vicinus , vi- 
deretque eum paterna de morte tristissimum, ita 
illom spiritu prescientix compellasse narratur: Noli, 
inquit, üli mostus esse, post triduum me sequeris. 


divisit. Quam profundum spiritalis viri, * et quam 
eueleste consilium, et ut egenis consuleret, et nuuiti- 
tudine consumente qux dederat, * inveniri non pos- 
set, quod raperet persecutor ; illam nimirum secutus 
sententiam : Dispersit , dedit pauperibus : justitia ejus 
manet & in. ternum. (Psal. cxi). Misericordje fuit, 
quod alimoniam pauperibus dedit: justitie autem, 
quod ^ ut vir prudentissimus procuravit ne sancto- 
rum substantiam avaris manibus sacrilegus occupa- 
ret. Justitia, inquit, ejus manet in xternum. ! Quo- 
modo non hsc in *ternum manebit justitia, quod et 
sancto complevit opere, et glomiosissimo martyrio 
consecravit? Hoc itaque dolore furor gentilis accen- 
sus ! craticulam continuo parat ignitam, super quam 


Unde apparet, carissimi, beatum Laurentium non de B cremandum Laurentium* per membra discinderet, ut 


sacerdotis summi victoria habuisse tristitiam , sed 
doluisse , quia non ipse mundum cum suo pariter 
sacerdote vincebat. Noli, inquit, fili, maestus esse, 
post triduum me sequeris : hoc est, noli tristis esse, 
velut apud szculum derelictus; nam nec te íildes, vi- 
taque tua tali morte privabit; nulla te de meo trans- 
itu, quo ego gaudeo, perturbet anxietas; quia mox 
eí tu babiturus es de tua passione ketitiam. Vere 
beati Laurentii gloria aingularis, qui tantum de Deo 
8$uO COnsecutus est gratix , ut ei martyr de martyrio 
prophetaret, quem pro suorum preerogativa merito- 
rum ante victoria letificavit ,' quam pugna terreret. 
Ergo, ut comperit, ore sacerdotis et martyris, se 


indignationis suse flammas impiis ignibus vindicaret. 
999 Ardet profecto ! totis visceribus fortiasimus 
martyr, et uritur; sed regnum cieli promissaque Dei 
fideli mente pertractans refrigerio conscientise vi- 
ctricis exsultat, ncc penali flexus incendio est, cu- 
jus in pectore insuperabilis S. Spiritus flamma » fer- 
vebat. Àt nunquid cedere poterat momentanez cor- 
poris adustioni , cujus fides eternum gehennz 940 - 
exstinguebat ardorem? Superatis itaque flammarum 
ministris, omne mundane insani:se refrixit incendium ; 
et ad hoc usque diabolica profecit intentio, ut et vir 
fidelis ad Beum suum gloriosus ascenderet , et cru- 
delitas persequentium cum suis ignibus confusa tor- 


quoque omnimodis assumendum, congregatis inopum QC? pesceret. 


HOMILÍA LXXV. 
De eodem natali 11. 
ADMONITIO. 


Omnes fere mss. codices quibus S. Maximi superiorem liomiliam esse probavimus hanc q ue ab 
eodem scriptam fuisse ostendunt. In biblioth. Vaticana quatuor recognovimus mss., hoc est num. 1275 p 


84, 1969 pag. 85, 1977 


ptionem codices Casinenses duo , nempe 109 


pag. 54, Vatic. Ottob. 106 pag. 209, S. Maximi nomen gerentes. Nec minor codi- 
cum convenientia Fiorentiz nobis innotuit in Lanrentiana, cujus sunt codex 39 Plot. xvi pag. 170 a vede 
codex nm Plut. xxxni part. sinistre pag. 144, olim Minor. Convent. S. Crucis 172 et 174 eadem pag. i 

quondam bibl. zdil. M. eccl. Flor., qui Laurentiauis niss. recenter adjecti sunt. Similem 


0, 
9 


erunt inscri- 


pag. 255, et cx1 pag. 105, Ambrosianus C. 98, Vallicellauus 7 


pae: 9, Augiensis xv, Martinensis homilia 2 in nativitate S. Laureniii, S. Crucis in Jer. xis pag. 100 a tergo, 


atisponensis S. Emmerami pag. 


€], ac tandem Vercellensis 82 antiquissimus cum titulo : In natali S. 


Laurentii. Tantorum mss. consensu nihil splendidius afferri potest ; quare editores omittimus recensere; 
atque hoc. unum addimus, Ballerinios hanc homiliam , in veteribus collectionibus sermonum S. Leonis, nu- 


meratam, Maximo esse restituendam monuisse. 


ARGUMENTUM. — Sevitiem crudelitatemque martyrii S. D 


Laurentii vivis coloribus exhibet Maximus, ejusdem- 
que immotam fortitudinem ac. pectus invictum. ín 
omnibus cruciatibus usque ad corporis adustionem, 


* Cod. Martin., in hoc quoque die toto orbe coru- 


scat Ecclesia. . 


. P. Cod. Vatic. 1269, gloriosissimi Petri archidiaco- ' 


natus. 
€ Cod. Vat. 1977, urbis Home antistes. ^ : 


4 Codd. Casin. et Vat. Ottob. 106, quia non etiam : 


ipse. 
* Cod. Casin. omittunt et. 
f Cod. 19 S. Crucis in Jer., invenire. 
& Cod. Vat. 1277 legit in seculum seculi. 
h Cod. Martin. omittit ut. | 
! CoJ. 12 S. Crucis iu Jer. habet (uomodo non 


non in verborum ornalu, sed propemodum in ima- 
gine repraesentat. 


Sicut patrum nostrorum, fratres carissimi, non in- 


hec ejus in. &lernum manet justitia, quam et sancto, 
etc. Ita etiam cod. Vat. 1977; et Martin. etiam habet 


quam. 
j Cod. Vat. 1T'1, accensus per consilium diaboli cra- 


liculam, super quam Laurentium per membra discin- 


deret. 

k Cod. Martin., per membra distenderet. 

| Codd. 109, 125, et Casin. legunt totus. . 

" Cod. Vat. 1269, fervebat. Momentaneg corporis 
uslioni non cessit, cujus fules eetern. gehenn. ezstin- 
gueret ardorem. Superans itaque flammarum promis- 
sis, eic. ) 


4i 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


411 


eerta relMione dédicimus , cum venerabilis Xistus A conscientiz puritatem , devotam Deo offerens aui- 


apostolice sedis sacerdotio fungeretur, ^ et sanctis- 
simo Laurentii archidiaconi ministerio Romaoa flo- 
reret Ecclesia, invidia ardente diaboli, adversus 
Domen et lidem Christi flamma durissima persecu- 
tionis incandui4; atque ut perniciosius dominicum 
gregem feralis besti: rabies insatiata 5 laniaret , no- 
cendi artifex inimicus ^ pervigilis prius molitur cu- 
sLodiam pastoris eripere. Et ideo Xistum ante omnes 
summum. Domini sacerdotem furor gentilis aggredi- 
tur, uf ecclesiastica membra, tam valido 4 truncata 
capite, velut munimine presidii coelestis amoto, 
cruentus perseceulor invaderet. Sed magnus ille Xi- 
8tus, qui commissis * sibi a Deo ovibus adfuerat pa- 
&ior in terris, aderat patronus e ccelo. Deuique S. 


mam , et castissimum tradens persequenti corpus ad. 
poenam, illud evangelicum servans : Nolite timere eos 
qui occidunt cerpus, animam autem non possttnt occi- 
dere (Maith. x). Excogitatur itaque in Laurentium 
ferale tormentum, ut, qui metu mortis non inove- 
batur, acerbitate supplicii frangeretue; sed quem 
suarum confortabat multitudo virtutum non poterat 
vincere magnitudo poenarum. Paratur ergo craticula 
igne succensà , quxe triumphalis martyris et aninsmm 
fatigaret, et corpus exureret. Sed ignara veri tur- 
ha persequentium, et diabolicis obezecata tenebris ; 
non videbat quod adustio illa membrormn fide- 
lis animi esset eterna purgatio; et corpus quod 
corrumpentibus flammis przsens vita' desereret aé 


Laurentium, quasi jam pontificis sui solatio destitu- B incorruptionem vivendi damnata morte transiret. 


tum, ad subeunda supplicia manus pagana perquirit : 
quem mirabilija Xistus adversus omnia szxvientis 
mundi mala vatieinio propheltici sermonis armavit. 
Nam cum idem Laureptus passionem paternam, ut 
püssimus filius incopselabili mcerore defleret, Xistus 
prescienlia sancti Spiritus edocepte, fu&ira digno- 
scens, ait illi : Depone omnem, fili, de mea morte tri- 
stitiam ; nec enim diu mea te contrislabit absentia : 
post triduum ze sequeris. Quo responso tuens de- 
vola percepto, indubitatam suscipieus optimo ab 
anüstite , et Christi martyre, veritatem, nihil magis 
pro omnibus curat, quam ut avaritia persequensis, 
f quod de morte. sanctorum contristabat Ecclesiam, 
de preda Ecclesixe gaudium non haberet. Invenit vir 
prudentissimus, u:de acrius suum posset torquere 
tortorein. Omuem igitur Ecclesi» censum, cuncla- 
que sacri vasa ministerii, ne ea sacrilegus macularet 
aspectus, convocatis inopum turbis, pia erogatione 
distribuit, ut futurus martyr in retributioue ccelesti 
pariter, et mereede sui sanguinis, et tantaf liberali- 
tatis premio ditareter, non dubitans et iu semetipso 
24] se lidem Christo suo, et ecclesiasticas opes in 
pauperibus semvaturum, Propter quod protinus ad 
tribunal rapitue impiorum vir simplicitate innocens, 
virtute fortissimus; nihil sane aliud deferens judi- 
eani quam & vive meulis constantiam, et illas 


Vere incomparabile 'salutaris fidei hujus sacramet- 
tum, quo per tormenta beatitudo qu:eritur, et ffam- 
mis refrigerium przxparatur, 9/9 ut ait patriarcha 
David verbis martyrum dicens : Transivimus per 
ignem et aquam , et ^ induxisti nos. in refrigerinm 
(Psal. .xv). Transibat per ignem et aquam beatus 
Laurentius, cum hinc eum mortifera mund? ffantma 
torreret, hinc ccelestis ! irrigui vitalis unda perftm- 
derel. Transibat per ignein et aquam, cum viti fe- 
rentis incendii divini fontis clementia tempceraret. 
Ardebat ergo Laurentius, sed vincebat ignis ille de 
quo ait Salvator : Iynem veni mittere in terram, ) el 
quam volo, ut ardeat (Luc. Xu). O novum mirandum. 
que! uniüs ejusdemque viri et flammis corpus ure- 


C batur, et ardentis fldei calore mens ignita fervebat ; 


sicut loquebantur ad invicem * evangelici viri dicen- 
tes : Nonne cor nostrum ardens erat ! in nobis jn via 
(Luc. xiv)? Ubi ergo cor ardet, flammam membra 
hon sentiunt; ubi Christi ignis operatur, diaboli ne- 
cesse est. vincatur incendium : et ubi Dei spiritus 
fervet, frigida f flamina mortalium. " EL binc est, 
carissimi, qued triumphum beati Laurent totus 
ubique mundus consona hodie devotione concele- 
brat, ^ hinc. quod inseparabilem (üdem ejus Lrtior 
Roma miratur , qui sadiis zterni solis accensus igueu 
seculi patienter sustinuit , et confidenter evasit, eic. 


HOMILIX& EXXVI. 
De eodem natali III. 
ADMONITIO 


Homiliz, quam septuagesimam sextam dicimus, inscriptionem hujusmodi : In nativitate S. Laurentii, prz- 
ferunt codices Vaticani tres, id est 1275 pag. 84, 117 T pag. 55, et Ottobonianus 106 pog. 2 tres Laures- 
et 174, 


tiani 59 Plut. xvii. pag. 171, necnon duo bibl. olim xdif. eccl. metropol. Florent. 


uterque pag. 


210, Augiensis xix, Ratisponensis S. Emmerami pag. 37, Martinensis, Beneventanus, demum Farfeusis sig. 
B, cujus titulus : Sermo infra octavam S. Kaurentii, sermo beati Mazimi episcopi; sque in uno quoque eo- 


* Cod. Martin., sanctissimi, 

b Cod. Vat. 1217, voraret. 

* Cod. 12 Vat., pervigilem molitur prius custodiam 
pasteris arripere. 

4 |dem cod. 12 S. Crucis in Jer., truncato capite. 

* Cod. Casiu., qui comm. a Deo sibi ovibus. 

! Cod. Vat. 1211, qui de morte. 

'5 lidem codd. 12 4 Crucis in Jer. et Vat. 1277, 
victricem mentis conscientiam. 

b [dem cod. t2 S. Crucis. in Jer., eduxisti nos. 

i Cod. Martin., celestis irriguitatis unda. 


j Idem cod. 12, «t quid volo, nisi ut ardeat ; itcm 
cod. Vat. 1277, Vallic. n. 7, Vat. Ottob. ; Belgiri 
vero, Martin. et Camberon., et quem volo tt ar- 


at. 

k Codd. Vat. 1277 et Casin., ad incitem uri illi 
dicentes ; Nonne cor nostrum «ardens nobis erat in 
via : 

! [ta cod. 12 S. Crucis in Jer. deest in nobis. 

9 Cod, Vat. 1977, Hinc est. 

"? Cod. 12 S. Crucis in Jer., hinc est quod insupe- 
rabilem. - 








413 


HOMILIA LXXVII. 


A4 


rum, auctorem ejusdem legimus fuisse episcopum Taurinensem Maximum. Idipsum luculente przstae Alcui- 


nus in Homiliario peg. 537, et eum eo e 


ARGUMENTUM. — (Quemadmodum Beatus Laurentius 
rfecta caritate inflammatus gon cessit. furentibua 
incendiis, ia. nos a Christi societale non. moveat 
ignis diversarum fribulationum, et. ffamma malorum 
secularium. 


Beatissimi Laurentii, fratres carissimi, ^ annua 
semperque nova festivitas Ecclesism Dei jugiter in 
gaudia ketitiee spiritualis accendit, admonens univer- 
sitatem credentium, ut sicut ille perfecte ^ devotionis 
ardore furentibus non cessit incendiis ; ita nos diver- 
sarum tribulationum ignis, et malorum s:»eulrium 
flauma a Christi societate non moveat, ut ait itle 
mysteriorum coelestium docter, ac totius virtutis 
exemplum gloriosissimus Paulus : ()uis nos separabit 
a caritate Christi, tribulatio, an. angustia, * an 458 
persecutio , an. fames, an nuditas, an periculum, 
an gladéus (Rom. vm)? 4 Et vere nullis pr:zesen- 
tium persecutionum potest inclinari periculis qui 
semel promissa omnipotentis Dei, et :eterna largissimi 
Redemptoris praemia, fide stabili et ineoncussa mente 
concepit. Neque enim potest arduum illud przcei- 
sumque bonorum immortalfum iter debilis animus, et 
fides clauda conscendere. Ideo et fortissimum mar- 
lyrem incambentium tormenta pemarum, et sevis- 
simi persecutoris superare flamma non potuit ; quia 
longe ardentius veritatis radiis mens ejus accensa 
fervebat; unde nec * potuit de infatigabili ejus pe- 
ctore calorem divinitas infusum corporeus ille et mor- 
talium ministratus manibus ignis excludere. De hoc 
validissimo Christi milite illud credendum est dictum, 


tores operum sancti Maximi. 
À per prophetam disentem : Et 1? transeaa per ignem, 


flamma te non comburet (1sai. xum). Ecce enims hea- 
tus Laurentius transivit per ignem, quo non adustus 
inhorruit, sed iffuminatus effalsit, ! transiit per ignem 
momentaneum atque terrenum, sed flammam ge- 
hetm:e perpetuo $ exurentis evasit. Quid hoc beatius 
viro, qui miserantis Dei dispensante gratia arsit ne 
arderet, ^ ut ne ureretar exusfas est? Oui 9A si 
nuMis esset ignibus et supplieiis traditus, faerat qui- 
dem securitas libertatis, sed nulfa exstiterat ! gloria 
dímieantis; ad hoc enim nos exemplis atque doctri- 
nis in Ecclesia sua Christus erudit, non ut nihil mati 
patiamur in mundo , sed ut muadum / multiplici pas- 
stone vincamus. Cecinit quondam variis tribultationi- 
bus cearctatus ille elarisstmus prophetarum patriar- 


B cha David, dicens : Concalsit cor *1eum intra. me, et 


in meditalione mea exardescet ignis (Psal. xxxvm). 
Quam sententiam etiam venerabili Laurentio conve- 
nire manifestum est : eujus cor tanta in flde Christi 
magnanimitate concaluit, et, despectie preprii ceryo- 
rie erueiatibus, ineaniesimo tortori suo, triumphatis 
ejus ignibus, ketas illaderet : vere in ineditatioue 
ejus insuperabilis exarsit. ignis, * qui odio perfidice 
et agere veritati accensus appositam sibi extrinse- 
eus flammam aut non seneit, aut viet. Prepter quod, 
carissimi, exsultemms et ketemur in. Domino, nona 
dubitantes, e£ persecutorem martyris pro ignibus 
quos aecendit, proparata pro impiis incendia susti- 
nere, et ipsum beatissimam martyrem pro flamma 
quam pertulit, apud omnipotentem Deum incorrupte 


quod ante multa annorum millia prxnuntiatum est C lucis illuminatione falgere. 
- HOMILIA EXXVII. 


natali S. Eusebii Vercellensis eyisco,i I. 
ADMONITIO. 


Gennadius de scriptis S. Maximi disserens, fecisse hunc, scribit, de S. Eusebii Vercellensis vita tractatus 
duos. Jam tractatus dici olim homilias sermonesque eonsuesse alio nos loco animadvertimus. Sed erit for- 
tasse qui dubitet traetatus ne illi duo, quorum Gennadius meminit, boe ipsze simt bomilke mostra dux, an duo 


e sermonibus 


edidit Muratorius in volumine IV Anecdotorum. Vetwu si monumenta couside- 


remus, longe sunt et numero et vetustate przstantiora, qu:e duabus bisce homiliis ascriptum Maximi nomen 
praeferunt, quam sint, qux: sermonibus illis Muratorianis Tongue la iís monumentis tres Vaticani codices 
, 


numerantur, 1268, 1 


et 1271 ; tres etiam Casinenses, 
cellensis 66, Martinensis, Ratisponensis S. Emmerami. Coasonant his exempla Gennadiani cata 


89 et cxt. Mis sccedunt Sangallensis, Ver- 
i, operum 


e Maximi editiones cuneis» ; quibus certe suffragio sunt stylus, sublimitas doctrin:ze, ratio ad ucendorum 
Scripture testimoniorum, qui saue omnis quisque plane cernit esse Maximiana. Quid? Si cum Gennadius 


testetur de vita S. Eusebii scripsisse Maximum tractatus duos, tum in his boiniliie duabws copiose de 
agatur ; eontra vero in sermonibus, de Machalxeie, deque monachis potius quaui de bi r ora 
- impolite, wt non e Maximi certe; sed ex ünperiti alicujus rudisque Scriptoris 


tio, af 


Eusebio 
de Eusebio institustur ora- 


opusculis consarcinati esse con tique videantur ? Sed de his longe plura im prefatione ad appendicem ser- 
I 


monum. Titulus hujus homilix, quam nunc damus iit codicibus discrepat. 


1 Sangallensi, Vatieano 1275, 


Ratisponensi, Augiensi, Marvtinensi effertar hoe modo : ]u natale S. Eusebii Vercellensis. Vmieani duo, 1766 
et 177, et Gasinemses frrsde duo sic babent : In natale con[essorum; secus profeclo quam res yostulat : 
n s 


Yercelleneis denique : 


sumus quem codices priore loco indicati exhiben. 


^ In cod. cit. 12 desunt verba. annua semperque. D 


v Idem cod. 12, dilectionis. 
* [n cod. 1$ desunt hec. verba, an persecutio. 


4 Idem cod. 12 legit. Sed mec ullis; cod. Casin. Et 


vere nullus, etc. 
[dem cod. 19 S. €rueis in. Jer., nec poterat. 


Codd. Ottob. Vat. 406 et €od. Casin., trans- . 


ivl. 


olemnitate beati Eusebii Vercellensis, sermo S. Muximt episcopi. Nos eum secuti 


& Cod. Martinen., urentis. 

h Codd. 1977, Vat. Outob. 106, et duo Casiuen., et 
ne ureretur. 

i Cod. Casin. , victoria pro gloria. 

i Codd. Vat. 1271 et Casin. , mnítimooa passione. 

k Cod. Cas., qui non odio perfdie, sed amore teri- 
t«/15, etc. 


pr and Sesiii 


45 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


41G 


245 AncuxENTUM. — Peire supra quam cdificata À Patre tamen natus asseritur, ne, ut impius blasphe- 
€ 


clesia est soliditatem sanctus Eusebius secutus, 
Arianos con(udit ac triumphavit : quorum nefariam 
heresim sanctus Maximus doctissime copioseque re- 
(ellit. 


Sanctorum Patrum memorias religiosis conventibus 
honorantes, fratres carissimi, et propria eorum me- 
rita, e& munera in eis divina miramur : qui idcirco 
nobis sunt venerabiles, quia, presentis vitz: luce de- 
specta, contemptoque suorum corporum * cruciatu, 
ssevientem mundum Dei pro ^ amore vicerunt ; sicut 
beatissimus hic Pater noster, dum, pro assertione in- 
disputabilis deitatis spiritu ferventiore censurgeus, 
Arianis impietatibus obluctatur, et Ecelesias Dei, con- 
cernentium hzreticorum procellis ac turbinibus per- 


mat Arius, aut creatura quzcunque Filius, aut "atri 
impar esse credatur. Áudis ergo, o homo, Deui de 
Deo natum; sed h in tantum hoc profundo habes 
quod fide credas, non habes quod discutias argu- 
mentis. Audis Filium de Patre natum : sed ne sexum 
aliquem possis in Divinitate rimari, ipse Filius et Ver- 
pum dicitur et lumen. Dicitur etiam Dei virtus et Dei 
sapientia, ! ut advertas non quasi per lineamenta 
genitalium corporaliter creasse Patrem, sed per iu- 
effabile majestatis secretum de virtute prodisse virtu- 
tem, et lumen manasse de lumine. Rursus, ne Ver- 
bum J ipsum non substantiam veritatis, sed prolati- 
tium * loquentis Dei putares esse sermonem, dicitur 
Filius, ut in eo illius qui Pater est et consonantiam 


Uirbatas, serene fidei tranquillitate pacavit, et sibi B esse disceres et affectum. Iterum quia lumen dicitur, 


$lerna premia multimoda passione quasivit, illius 
nimirum inconcussa * sequens vestigia, ad quem Do- 
minus ait : Tu es Petrus, et super hanc petram «difi- 
cabo Ecclesiam meam : et porie inferi non prevalebunt 
4 ei (Matth. xvi). Vere ac merito cunctis posteritati- 
bus honorandus ille qui firmissim:x petra soliditatem 
secutus, inimicos Christi et coelestis Spiritus aucto- 
ritate confudit, et infatigat:e patientis fortitudine 
wiumphavit. Nec inferi, sicut dictum est, adversus 
eum porta pravaluit, qui sibi portze :eternalis ingres- 
sum, regem glorie confessus, aperuit; aut quomodo 
ei non pateret porta illa vitalis, qui, plenitudine evan- 
gelicze lectionis edoctus, in Patre Filioque * ejus in- 
scrutabile unice majestalis asseruit sacramentum, 


ue forte eum velut radium solis, aut splendorem lu- 
cerne, alieno putares ! lucere fulgore, ait de ipso 
beatus Evangelista Joannes, cui arcgnum Dei et vi- 
dere et revelare concessum est, dicens : Erat lumen 
verum (Joan. 1). Verum lumen "- ait, ut scias illum 
non cujuscunque creaturalis delicientisque luminis 
esse fulgorem, sed a vera luce veritatem esse, quod 
lumen est. In tantum autem verum est lumen, ut non 
solum non egeat illuminari, sed illuminaundi habeat 
potestatem : illuminat enim, ut legitur, omnem liomi- 
nem venientem in hunc mundum ( Ibid). Ait ergo 
Christus, ut dictum est, Qui me videt, videt et Patrem 
(Joan. xiv). Qui me, inquit, videt, videt et Patrem. 
Quomodo non et duo, et unum sunt, cum alter vi- 


edoceris et ostendens quz esset in uno eodemque Dej C deatur in altero, et unum vidisse sit utriusque co- 


Filio et suscepte carnis ratio, et naturalis privilegium 
deitatis? Sciebat profecto Salvatorem dixisse : Ego et 
Pater unum sumus : et qui me videt, videt et Patrem 
(Joan. xn et xiv). Hzc illum confessio et honorabilem 
terris, et coelo reddidit gloriosum. Sed necessarium 
nunc esse reor, ut oceasione beati hujus Patris f no- 
stri, quem in tantam gloriam catholicarum Ecclesia- 
rum fides indeclinabiliter ab eo servata provexit, nos 
quoque, propitio largiente Domino, salutaribus doctri * 
nz dominice testimoniis imbuamur. 946 Ait ergo 
Dominus : Ego et Pater unum sumus. Qui dicit, Su- 


mus, solitarius non est : qui dicit, Unuin sumus, uti- - 


que ab eo cum quo unum est nou potest .esse di- 
visus. Quid mihi nupc, hzretice, in Patre 8 et ejus 


gnilio? Et re vera, fratres, sicut videre Filium videre 
est Patrem, ita, intellecto Patre, intelligitur 947 
et Filius; nam qui Patrem credit et confitetur :eter- 


 nu/n, credat necesse est et Filium co:xternurm. Sed 


jam videamus quis iste sit aspectus in Filio, quo pa- 
riter videri asseritur et Pater. Videt sine dubio in Filio 
Patrem qui credit Filium secundum incogitabilem 
Deitatis naturam ineffabiliter natum esse de Patre, 
nec posse aliud hunc esse qui natus est quam est ille 
qui genuit. Videt in Christo Patrem qui opera Chri- 
sti non exiranex possibilitatis, sed paterna credi- 
dit esse virtutis. ^ Videt in Filio Patrem qui intendit 
illum sub communione paterni nominis, non ingenio- 
S artis industria, sed » simplicis potestate przecepti, 


Filio diversitatem conaris astruere, cum Filius sub- D aquas in vina vertentem, creaturarum mutare naiu- 


Btantie su: nos edocens veritatem, dixerit : Ego et 
Pater unum sumus? Qui et unum dicit, et sumus, nec 
seyaratione se dividit, nec unione confundit. Qui unum 
eum Patre est, nec perpetuitate a Patre differt, nec 
virtute discordat; cumque sit cum Patre unum, de 


* Cod. Martin., conatu pro cruciatu. 

b Cod. Vat. 1277, cod. Vat. 1269, et Martin., pro 
honore. 

* [dem cod. Vat., sectans vestigia. 

4 Codd. Vatic. et Martin., non prevulebunt adver- 
84$ eam. 

* [dem cod. Vat. omittit ejus. 

f Cod. Martin. omittit nostri. 

€ Idem cod. Vat. , in Patre et Filio. 

^ God. Vat. 1269, in tanto hoc profundo, 


ras, ubertate etiam benedictionis sux exesum panetn 

fecundis esurientium, morsibus augmentantem; uiul- 

tiplicando namque escas in ore mandentium, et panes 

P reformando de micis, fecit 1 pene non esse niüra- 

bile quod manna fluxit e ccelo. Quis non advertat in 
. 


i Cod. Martin., ne advertas quasi per, etc. 

i Idem cod. Vat. omittit ipsum. 

k [dem cod., sed prolativum. 

1 Cod. Vat. 1269, splendere fulgore. 

* Jdem cod. Vat. 1277, Verum lumen est : ut scias. 
^ Cod. Martin., Vidit. f 

? [dem cod. Vat., sed simplici: 

P Cod. Martin., panes formando. 

4 Cod. Vat. 1109, fecit non esse mirabile. 


-——— 


» P3» Uns ru 





-eoc 


AU 


HOMILIA LXXVIII. 


418 


Christo patern:zs squalitatis opus, cum videat euin A tem. Qui sic videt Filium, videt et Patrem : quia cum 


auctoritate dominantis terrere d:emoues, fugare lan- 
guores, oculos dare homini nec dum figuratos in ho- 
mine. Cujus etiam vestimenti flimbrias occulto aditu 
mulier egrota tangendo, velut furtivam subripuit 


' sanitatem : sed tanquam verus Deus, quem nullum 
' humanorum pectorum ^ poterat latere secretum, et 


-—— 2 n. 


- .» 


egressam de se mox prodidit medicinam, et circum- 
stantibus turbis credentis feminx meritum publicavit. 
Videt in Filio majestatem ^ paternam, qui aspicit 
Christum * non impetrantis gratia, sed jubentis im- 
perio, et paternz voluntatis assensu, aut de lectulis 


' guis mortuos, ant de 9A tumulis suscitantem. Si 


divinx est operationis creasse hominem eique dedisse 
vitam, quomodo non divini operis est salutem reddi- 


Christum eumdem Deum confitemur ct Dominum, 
necessario passiones * homini, Deo mirabilia depu- 
tamus, ut intelligatur Unigenitus Dei nec a paterna 
majestate dispar, nec a materna carne dissimilis. Per 
hanc fidem, carissimi, a patribus nostris Ariana est 
confutata perfidia; qui utique Arius beati Joannis 
Evangelio eontradicens , dum Verbum Dei Deum, 
! et apud Deum esse negat, sinfldelitatis su:e c:ecatus 
obscuritate, nec Patrem potuit videre, nec Filium; 
dumque factorem ^ omnium facturam esse contendit, 
et intemporali Deo temporalia conatur ascribere, 
presumptionis sux furore confusus, utriusque in Chri. 
$to naturx salutare perdidit sacramentum. At vene- 
randus iste pater, qui legerat dixisse Dominum : Ego 


disse defuncto? Qui videt, inquit, me, videt et Patrem p in Patre, et Pater in me est (Ibid.) : sciens in hac 


(Joan. xiw). Quomodo, * fratres, in. Patre Filioque 
ejus unus esse poterat et indiscretus' aspectus, nisi 
esset ei urna et indiscreta substantia? Christus igitur 
natüra Dewis, natura et homo, in utroque verus, in 
utroque perfectus est : quia et humanitatem veraciter 
sumpsit a mmatre, et de Patre habet naturaliter deita- 


doctrina personarum esse distinctionem, non naturze * 
distantiam, Patris Filiique ! ejus, qui non unus, sed 
unum sunt, indissociabilem tenuit, 1 et edoeuit uni- 
tatem, asserens pariter in Christo Domino * et passi- 
bilem carnem, et impassibilem deitatem !. 


HOMILIA LXXVIII. 
De eodem S. Eusebio episcopo Vercellensi 11 . 
ADMONITIO.  - 


Non solum Gennadii testimonio, sed multorum etiam codicum auctoritate evincitur hanc homiliam a S. 
Maximo scriptam faisse. Ac in codicibus quidem numerantur Vaticani duo, 1177 et 6454 pag. 205, duo S. 
Crucis in Ber., 99 num. 75, et 12 pag. 81, Mediolanensis F 56 bibl. eccl. metrop. pag. ilo! Ratisponensis 
S. Emmerami pag. 39, Martinensis, Cisterciensis Mohtis Amiatze, Laurentianus 47 Plut. xvi, atque Gotwi- 
censis. Ealem exstat in codice Ürbevetano, nullo tamen auctore designato ; in duobus autem Breviariis, Ito- 
mano et Strigoniense, perspicue S. Maximo tribuitur. Quanta elucet codicum consensio in Maximi nomine 
commendando , tanta est in ipsis tituli discrepantia; aliqui enim De eodem festo inscribunt, ut codices Ratis- 
ponensis et Marüinensis ; codex Vaticanus 4951 et Gotwicensis : In naiale confessoris; codex alter Vaticanus, 
et Laurentianus : In natali S. Eusebii, quibus consonant duo alii codices 99 S. Crucis in Jerusalem, qui ha- 
bet : De natale S. Eusebii, Vercellensis episcopi ; et cod. metrop. eccl. Mediolan. : In natale S. Eusebii. Mo-.. 
nachi vero Cistersienses Montis Amiaue in octo lectiones homiliam diviserunt, apposita inscriptione : Jn na- 
tivitate Bernardi abbatis, et in codice S. Crucis in Jerusalem afüixa hac altera : In translatione S. Benedicti. 
In breviariis sunt lectiones secundi nocturni de communi confessoris pontificis, qux: ad usum chori posterio- 


ribus temporibus accommodatze videntur. Aliam etiam epigraphen praeferunt editores ; nempe, Honilia se- 
e 


cunda un 
Max. tom. VI pag. 


supra; ita Gyminicus pag. 256, Galesinius 
38, et Cumdius tom. IV pag. 1137. . 
juria hanc homiliam tribuerint, quisque per se judicabit. Postremo i 


pu 161, Raynaudus pag. 354, Margarinus in Bibl 


n veteres opp. Ambrosii editores eidem jure, an in. 
lud inonemus, ex codice Got wicensi ad 


hos pervenisse hujus homilix fragmentum; adeo mendis deformatum, ut idem tanquam suppositum omittere 
renseremus. Át sors propitia nostris votis arrisit; dum enim mss. Vaticana consuleremus, codex 4951 ipsum 
fragmentum diverso penitus aspectu suppeditavit, multa scilicet elegantia, speciosisque imaginibus conditum, 


ut legentibus patet. 


2^ randas udmonet S. Maximus, eoque magis quo 
clariora -sunt eorum merita. Quis igitur Eusebio 
proastantior, qui tot labores, totque eerumnas pro 
catholica veritate, pro Dei gloria, pro pastorali 
munere usque ad vite exitum toleravit ? 

Ad sancti ae beatissimi istius Patris nostri laudes, 
cujus hodie festa celebramus addidisse aliquid, de- 
cerpsisse esi; siquidem virtutum ejus gratia non ser- 
monibus exponenda est, sed operibus comprobanda ; 


^ Cod. Vat. 1269, potuit latere secretum ; egres- 
sam de se, eic. 

b Cod. Martin., majestatem supernam. 

e Cod. Vat. 1977, non impetrantis gratia. 

4 Cod. Martin. omittit fratre. 

e Cod. Vat. cit., hominis. 


AncuuENTUX. — Memorias sanctorum esse ce- C cum enim dicat Scriptura : Gloria patris est filius 


sapiens (Prov. x), quante hujus sunt glorie, qvi 
tantorum filiorum sapientia et devotione ketatur? I : 
Christo enim Jesu per Evangelium ipse mos genuit 
(1 Cor. xiv). Quidquid igitur in hac sancta plebe po- - 
test esse virthtis, et grati», * de hoc quasi quodam 
fonte lucidissimo omnium rivulorum ? puritas ema- 
navit. Etenim quia castitatis pollebat vigore, quia 
abstinentie gloriabatur angustiis , quia blandimentis 


! Codd. Vat. 1269, et duo Casin., Patris Filiique: 
qui non unus, etc. 

i Cod. Martin. omittit et edocuit. 

* Cod. Casin. et Martin., Domino nostro. 

7 Hie etiam in cod. Vat. 1277 habet finein, et. ia 
aliis codd. Augiensi, et Montis Amiatz sicut et in Ca- 


t Cod. Casin. cit., dum Verbum Dei Deum esse D sinensibus. 


negat. MEE 
& Cod. Martin., infelicitatis sua. 


b Cod. Vat. 1269, dumque factorem hunc omnium, - 


n (7od. 1277, de quodam fonte. 
"» Cod. UÜUrbevct. 4ec vuritas. 





— 


- 


419 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


420 


erat praeditus lemtatis; omuium civium in Deum A teinpestatis abripiat , aut. fluctus absorbeat , aut in 


provocavit affectum; quia pontificis administratione 
fulgebat , plures discipulos reliquit sui sacerdotii suc- 
cessores. Bene et congrue in.hac die, quam nobis 
beati Patris nostri hujus ad paradisum transitus ex- 
sultabilem reddit, presentis psalmi versiculum de- 
cantawimus : In memoria clerna erit. justus ( Psal. 
u). Digne enim in memoriam vertitur hominum , 
.^ qui ad gaudium Lransiit angelorum. Dicit sermo 
divinus : Ne laudes hominem in vita sua ( Eccli. x1); 
tanquam si diceret : lauda post vitam , magnifica 
post consummationem. Duplici eniun ex causa utilius 
est hominum magis memorix laudem dare, quam vi- 
t, ut illo potissimum tempore merita sanctitatis ex- 
tollas, quando nec laudantem adulatio movet, pec 
laudatum teutat elatio. Lauda ergo post periculum ; 
predica securum; lauda non navigantis felicitatem, 
sed cam.pervenit ad portam; l«uda ducis virtutem, 
$ed cum perduotus 5 est ad 4riumphum. Quis autem 
vivens tuto poseit, ac eise trepidatione laudari, qui 
et de preeterito meminit se habere quod doleat , et 
. de futuro videt ^ superesse quod timeat? 4-Qui vero 
in hoc corpusculo positi debeant G5 sibi quid- 
quam vindicare de meritis, quos iterum d:emonum 
infestatio velut latronum obsidet multitudo, * quibus 
per omnes vias supplantatgres inwisi animarum la- 
queos tendunt f 'innemerabifim moribus expave- 
scendos ? Navigantibus enim nobis per hoc mare ma- 
gnum et spatiosum, in quo sunt reptilia, quorum non 
est numerus, animalia xueilia et magna, id est di- 


$ternam prodam pirata crudelis abducat *. Adter- 
sus hec ergo multiformia seculi mala, 1 castigatis 
et castis actibus resistamus. Beati autein £ atris me- 
rita jam in tuto * posita securi magnificemus , qui 
guberuaculum fidei viriliter tenens ! anchoram spei 
(ranquilla jam in statione composuit, et plenam cc- 
lestibus divitiis, et zeternis mercibus navem optato in 
litore collocavit : qui contra omnes adversarios 
- $cutum timoris Dei tandiu infatigabiliter tenuit, 
donec ad victoriam perveniret. » Quid enim fuit totus 
vitz illius cursus, nisi uniws cum vigili hoste con- 
flictus? » Quantis hic czcis a via veritatis errantibus, 
et de summa jam in profundum rupe pendentibus , 
amissum reddidit visum, et illum, quo Christus 


B ? videretur, repaxzavit intuitum? Quantorum auribus 


surdis, et infidelitatis 4 obturatione damnatis, ad 
perciptendam vocem eclestium mandatorum pretio- 
sum infudit auditum, ut vecanti Deo misericordiam 
re&ponderet per obedientiam ? Quantos intrinsecus 
vulneratos angelici oris 88 arte, et " oratiouum ab 
infirmitate curavit? Quantos per longam incuriam 
peccali labe resolutos, et quadam leprzx contagione 
perfusos, castigationibus, exhortationibus expiando, 
Deo in se operante mundavit? Quantorum animas 
viventes iu corpore, jam defunctas, et delictorum 
pole obrutas ac sepultas , ad emendationem , tan- 
quam ad lucem * vocando Deo resuscitavit , et Do-. 
mini $ui adibirandus imitator jam  mortuas Deo 
e contrario * mortificet vitali morte pecoato. " Tunc 


versa genera ininricorum, $ qui secundum nostrarum (C, in alia parte ea quie aperuerat salubritote claudc- 


virium quantitatem compensato nobiscum agone lu- 
ctamtur. In hujas mundi itaque pelago ^ valde nobis 
pertimescendur est, ne navem nostram aut procella 


* Cod. Vat. 4951, angelorum , qui jam gratia Christi 
clarificatus mundi glorium mon quasivil, cavens il- 
lud , etc. Codex Ürbevetanus , qi ad gaudia transiit 
angelorum , quia jam gratiam Christi clarificatus in- 
venit, cavens, etc. Cod. xxxvn Plut. xvi, qui jam 
gratiam Christi clarificatus. invettit, quia mundi glo- 
riam non quasivit , cavens illud , quod dicit sermo di- 
vinus. Hxc eadem habet Brev. Velitrensis Ecclesix. 

b Cod. Vat. à951, perductus fuerit. - 

* Idem cod. Laurent., cod. 12 cit., cod. Vat. 4951, 
et Brev. Velitr., videt sibi superesse quod timeat. 

8 Brev. Nelitr., Quis vero in hoc corpusculo positus 


debeat sibi-quidquam vindicare de meritis ,- quorum iter p) 


eite occulta demonum, eic. Idem eod., de meritis, 
quorum iterum vite occulta demonum in[estatio. 

* Cod. Vat. 12771, cui ómnes; cod. Vat. 4951, qui- 
bts per omnes vias. ) 

( $dem cod. Laurent. , innumerabilium moribus ex- 
pavescendos. | 

£ Idem cod. Laurént., que secundum nostrarum. 

à Idem cod. Laurent.. In hujus mundi ituque pe- 
lago voluptatis." 

i Hic tinem habet sermo in Drev. Velitr. 

j Cod. Vat. 1977 , castigatis actibus; cod. Mariüin., 
castitate resisiamus. | 

k Cod. Martin., positi. 

Iidem codd. Laurent. et Vat. 1277, auctorem fi- 
dei , vel spei. . 

m Cod. Martin., scu&m fidei. et timoris Dei. 

» Cod. 4951. Quis etim. 

? [dem cod. sequitur : Habuistis cum eo medicum , 
e celo lapsum, cum quo sanitas fines vestros in spe 


bat ; ne * eis res aliena concupiscibilis appareret, ne 
interiori homini maculam exterior culpa transmitic- 
Tel; ne ad cor tenebrie. per vibs lucis intrarent ; ne 


sunitatum. auctor intravit. Quantis , etc. Hem sapplet 
cod. Urbevet. 

P Cod. Urbevet., videtur. 

4 Idem cod., abduratione damnatis. 

r Cod. Vatic. 1971, Quantos intrinsecus vulneratos 
angelici oris arte, et orationum firmitate curavit? 
Quantos per longam , etc. Ita et cod. 4951, codd. Dr- 
bevet., Martin. et Laurent. omittunt ab. infrmitate. 

'* Cod. Vat. 4951, vocante Deo resuscitavit; iidcra 
codd. S. Grucis 12 et Vat. 1277 addunt : ut Domini 
sui admirandus imitator jam moriuas Deo e contrario 
animas mortificaret , etc. 

t Cod. Martin., mortificavit. 

v Codex Vatican. 4951, Nihil hominem aliorum 
blandimentis damnatione mentis consentiens. Tunc. in 
alia parte ea que aperuerat ; salubriter gaudebat. Que 
ordiue hac faciebat? claudebat utique eos docendo , ne 
alienum malum viderent, ne. eis res aliena concupisa- 
bilis appareret, ne exterioris culpa transmilteret, que 
veneno peccati animam inficeret , ne ad cor tenebre 
per viam lucis, etc. Cod. Urbevet., Nihil hominum ma- 
lorem. blandimentis depravattone mentis consenticbat, 
Tunc in alia parte ea, que aperuerat salubritate claude- 
bat. Quo ordine hoc faciebat? Glaudebat utique eos docen- 
do, ne alierum malum viderent, ne eis res aliena concu- 
piscibilis appareret; ne eis conjux extranea pulchra essct 
tn peccati venenum, et per affectum animam peneiraret, 
ne interiori homini maculam exterioris culpa. trans- 
mitteret. | 

" ldem cod. Laurent. sequitur : quo ordinc hec 
[aciebat, claudebat utique docendo , ne alienum malim 
tiderent. Cod. 12 pro eis legit hominibus. 


491 


BOMILIA LXXIX.  " 


499 


in anoqnoque prophetica illa imterminatio oomplere- A possumus, vestigiis insistamus : quibus, per illam ui- 


tur : Mors, inquit, intravit per fenestras vestras (Je- 
rem. ix); ministeria enim aurium, et oculorum, fe- 
nesirzx esse probantur animarum ; quando enim ope- 
ribus auditum mala et iniqua loquentibus, ac dam- 
nabiliter obtrectantibus, et qux Deo sunt contraria 
suadentibus, mors intrat per fenestras nostrás, hor- 
ror mortiferxe noctis rumpit, per quas sol justitie 
intrare debuerat : quando iste peccati fenestr:e apet- 
te sunt, janua salut:s et vitzc , 'ac. portze paradisi 
clause sunt. Has iste vir beatus fenestras mtrltis se- 
ris divini timoris obstruxit. Be quantorum * cordi« 
bus, quos inhonesta riquitas et impietas possideBat, 
fugavit luxariam, dojocit droit, et exstin»it invidiam, 
et velut de antiqua domo, barbaris * hospifibus per- 
turbatis, revocando illac fidem, castitatem, justitiam, 
misericordiam, habitatores paciflcos intromisit, per 
quos ín domicilium - mentis caput * herum bonorum 
Christus intraret, et appositis peenitenti:ze 9953 me- 
dicamentis, velat quatriduanum fetentem, iucrepa- 
tionum 9 sonitu suscitabat , et einendatione suscepta 
de mediis mortis faucibus erutos temporaria resur- 
rectione vite restituebat. H:ec itaque, atque hujus- 
modi * plura gerens, qux proferre per natos, atque 
expedire, ut dignum est, non potest sermo pauper- 
culus, melius vobis f ea vester dicet affectas ; sum- 
m enim alacritalis instantia fait cultor, et custos 
animarum, cupiditates resecans, iras comprimens , 
malitias exstirpans. € His etia:in magis vir iste tem- 
poribus necessarius fuit, quibus tanta iniquitas, sum- 


mis arctam viam ad cedi anppla festiuans, qua cum 
sequeremur ostendit. 
FRACHENTUM EX OObRCE VATICANO 4934. — 
Ideo enim illum hic in terra nostra posuit Pomninus, 
ut illius exemplo ad bene agendam inforiareiur et 
wubDMPuID Destrarum facies, ad eum respicientes 
tanquam ad speculum, componamus, et quasi boni 
filii , similitudinem patris tn nobis excolamas. 455 
Sicut autem zfiquis magnus paterfamitias splendidis- 
sime cttpiens pingere dorum suam perquirit formas 
quasque et imagines, quas ante studiosi pictoris pro- 
ponat aspectus in artis sux rnerito, sollicitus rapiat 
opus alienam, et jam docta manu transferat in pa- 
rietum faciein personaram viventium dignitatem ; ita 


B verus ille paterfamilias Deus ad pingendam donum 


suam, id est, ad exornanülas animas nostras in Eccle 
sia sua, videtur qu:edam vivendi tanquam pingend: 
exemplaria, viri istius gesta ac merita protulisse. 
et demonstrasse interioribus oculis anim: nostrz. 
Secundum hzc ergo animarum nostrarum vultibus 
istius viri unusquisque virtutes quasi pretiosbs super- 
inducamus colores. Rapiat sibi de eo alter gratiam 
compunctionis, alter munditiam castitatis, ille robur 
fabstinentiz, iste verecundix; ille ardentem in Dei 
rebus 'fidem, iste patienti: lenitatem. Atque hoc 
modo ii hujus viri conversatiohe habentes exetnplum 
recte vivendi , diversis virtutibus exornemus nostram 
domuni, id est universam pingamus Ecclesiam Dei ; 
et videns nos vel de xtermi timore judicii , vel fatura 


ptis quotidie, deficiente justitia, viribus convalescit. C beatitudine cogitantes, iste patronus noster illam evan- 


Et quidem ille in hac peregrinatione solo corpore 


constitatus cogitatione et aviditate in illa :xterna 


patria 5b. conversatus est , et quasi bonus ratiocina- 
tor, velut ad centuplum manum porrigens semper 
de sinistra transmisit ad dexteram, et in ccelo repo- 
suit sudores suos; nam etsi hic opera ejus videntur, 
iluc operum inerita transierunt. ! Tllius, in quanttm 


gelicau Christi vocem possit assumere : Pater, rogo, 
«t ubi ego sum, ipsi sirtt mecum (Juan. xix) ; quando- 


. que ex hoc seculo migraturos in sedem suam et si- 


num suum velut Abraham nos peculiares accipiat, et 
in illa die incolumis oves, quasi letus pastor aguo- 
scat, ipso adjuvante qui vivit et regnat Deus per om- 
nia secula seculorum. Àmen. 





HOMILIA LXXIX . 
In natali S. Cypriani episcopi et martyris 4. 
ADMONITIO. 

a 8$ S. Maximum hujusce item homiliz auctorem fuisse testater Gennadius. Consonant ei codices San- 
gallensis, Sancte Crucis in Jerusalem 90 et 99, Anibrosianus C 97, Veronensis 75, Vaticanus 1969, Angien- 
Sis XIX, Ratisponensis Saneti "Emimerami, Laurentianus x Plut. xiv, metropol. Mediolanensis sig. F ". In 
horum quibusdam homilis h:c est inscriptio : 7n. natali S. "Cypriani, in c:eteris : De natali S. Cypriani : 
nisi unum excipias cod. 90 S. Crucis in Jerusalein, qui habet : Incipit de natale S. Cupriani. £jusdem enim 
S. Maximi plures sunt orationes de S. Cypriano inter sermones edendte. Sed hoe loco peculierem codicis 


archivi imperialis basilic:e Meiiolaneusis mentionem reservavimus ; cum nunquam satis canonico Antonio 


Francisco 
ditavit, sed et prieclarum 


^ Codá. "Laurent. et Vat. 4951, De quantdrum itle D 


cordibus. 

b Cod. Martin., barbaris hostibus. 

* Cod. Maftia. non habet Aiorum. 

* ldem cod. Laur., 12 S. Crucis in. Jer., Vatic. 
4951 et 1277, fremitu suscitabat. 

* [dein cod. Laur., Vat. 4954, et Urbevet. habent, 


hujusmodi plurima gerens, que etiam ipsi plenius memi - 


mistis, que quia proferre per nos, atque expedire di- 
gnum est, etc. Cod. wero 42 cit. et 1277 legunt, 
qerebat, queque proferre per nos , atque, eic. 


risio a tiobis agendzt sunt grates, quod hon tam testimonia ex codicibas Mediolanen sibus suppe- 
i'ajmentam hujus liomilit ex memorato coioe 
habet) eruerit, nobisque communicaverit. Nec silere equum est in eodicibus Vatieano 


pervetusto (sseculi enim ix notas 
PEN e& &. Crucis in 


f Codd. 1277 et Urbevet., ea mens dicet affectus . 
Cod. Martin., melius nobis ea vester dicet. affectus. 

&' Codd. 4919, et Martin., His magis vir iste, etc. 

b [dem cod. Laurent. habet ita : conversatus est; 
qui huic mundo crucifixus ac mortuus, quidquid. labo- 
vürit de hac vita, ad. illam vitam transtulit, et. quasi 
bonus ratiocinator, etc. ltem cod. Vat 4951. Urbevet. 
autem habet crucifixus ac mortuus quidquid laboravit 
de hac vita, ad illam vitam transtulit, etc. 

| Cod. Laurent, legit ilius ergo quan'um possu- 
mus. 


us | S. MAXIMI TAURINENSIS 424 


Jer. 99 hujusmodi fragment initium re eriri. Gymnicus eamdem homiliam edidit pag. 241 eum titulo :' 7n 
natali divi Cypriani episcopi et martyris homilia prima, etGalesinius r^ 162 et Cumdius tom. 1V pag 774, et 


Raynaudus pag. 285, et Margarinus in BibJ. Max. tom. VI pag. 59. 
opp. S. Ambrosii edit. Paris. 1569 et Rom. 1570 existimandum est. 


uamobrem temere relatawu fuisse in 


95GAncukENTUM.—ÜCalicem Domini,de quo Scriptura A Christianus populus. Judzus enim prior est, Chri- 


loquitur figuram fuisse passionum. martyrum docet 
S. Maximus; et quoniam Christus. preclara omni- 
bus dedit exempla patientie ,* eo laudabiliores. sunt 
martyres, quo magis divini praceptoris imitatores 
se prebuerunt. DEM 
Sancti Cypriani festivitatem, sicut omnibus notum 
est, hodie celebramus, et *. natali, sicut dicunt, im- 
minente vindemia natalem ejus martyrii procuramus ; 
conveniunt igitur vota nostra et mundi. Mundus vin- 
demiarum ubertate ketatur ; nos sanctorum passione 
gaudemus ; quie quidem passio vindemiis comparanda 
est; sicut enim uvarum expressione vinum funditur, 


ita et sanctorum martyrio vini vice sanguis effundi- 
tur; nisi quod ^ uva temporales fructus prestat, 


passio sempiternos. Recte ergo martyrium vindemiis 
comparatur, habet enim et ebrietatem suam, habet 
et calicem suum; de quo dicit propheta David. Ca- 
lix tuus inebrians , quam praclarus est ( Psal. xxu). 
Et ipse Dominus in passionis sus exitu constitutus 
ait : Pater, si possibile est, transeat. calix iste a me 
( Matth. xxvi). Et iterum. propheta : Calicem saluta- 
ris accipiam, et nomen Domini invocabo ( Psal- xv). 
Recte, inquam, calix martyrio comparatur; quia sie 
ut calix cum bibitur, omnis humor noxius vini ca- 
lore decoquitur; ita et martyrii poculum cum hau- 
ritur * omnes peccatoris feces passionis gloria tem- 
perantur, 4 Vinum ergo quoddam salutare martyrii 
est, quod cordi ketitiam prestat, calorem fidei, 
aninxe puritatem. Vinum plane est * spiritualis illa 
uva, qux? pro salute omnium pependit in ligno. Sicut 


stuni in lege portat, et nescit, et retrorsum eum po- 


. hens quadam dorsi aversione contemnit; unde ait 


propheta : Obscurentur. oculi eorum , ne videant ; et 
dorsum eorum semper incurva (Psal. Lxvi). Christia- 
nus vero sequens populus Christum semper oculis 
aspicit, semper custodit obtutibus, et quadam 1 gra- 
duum vicinitate complectitur ; et quanto eum ille po- 
pulus pravo itinere post se relinquit, tantum eum 
iste directo cursu festinat attingere 1. 
FRAGMENTUM DEPROMPTUM EX CODICE ARCHIVI BASILIC.E 
IMPERIALIS 8. AMBROSII MEDIOLANENSIS. 
Ideoque, fratres, istius beatissimi martyris Cypriani 
sectemur vestigia, qui recto tramite Christum secutus 
est, atque ad palmam martyrii maturescentibus uvis 


B pervenit. Necnon et tempus instabat vindemiz. Quia 


enim hoc vindemiarum tempore passus est, tanquam 
nos de vindemia dulces et varios fructus ex ejus pas- 
sione collegimus. hmpinguavit enim nos, et reficit 
musto martyrii sui. Est enim mustum, quod reficit 
et inebriat Christianum ; sed ebrietas illa magis so- 
rium facit. Qui enim inebriatur coelesti gratis, ex- 
sobriatur sarcina peccatorum. Hoc namque musto 
repleti sancti apóstoli, sicut ait Scriptura (Act. u), 
alienis linguis Dei magnalia loquebantur. In quo facto 
pariter ebrii esse videbantur et sobrii. Ebrii enim 
putabantur, quod in his loquela preter naturam altera 
personabat; sobrii erant, quod juxta consuetudinem 
Dominum mentis devotione laudabant. Quod quidem 
non elatione aliqua, aut impotentia contigit, ut viri 


enim botrus redditurus vinum, prius in vinea quadam C sancti peregrino sermone loquerentur ; sed providen- 


natura: arte suspenditur, f ita Christus editurus vi- 


num spirituale martyrii 1n cruce, quadam providen- - 


tia Divinitatis, aptatur. Ipse est plaue botrus, quem 
duo exploratores illi, hoc est Jesu Nave , et Calef fi- 
lius € Jephone in phalanga ad filios Israel propriis 
humeris detulerunt (Num. xn); quod quidem fa- 
ctum jam turc proefigurabat adventum Domini Salva- 
toris. Nam botrus in phalanga suspensus in cruce 
Christus appensus ostenditur; duo autem .in pha- 
langa portantes uvam, duo populi demonstrabantaur : 
Christianus utique, et Judzus; et sicut mos est por- 
tantium, unus przcedens, alter subsequens ; ita prior 
Jud:xorum designatur populus, Christianorum secun- 


dus. Et sicut antecedens, quod portat, non videt, et ' 
retrorsum ' idem semper habens, quadam dorsi aver- D 


sione contemnit ; qui autem sequitur semper id ocu- 


lis perspicit, semper custodit obtutibus, semper cor-. 


poris vicinitate potitur; $5'7 ita ergo Jud:us. et 
* [n utroque cod. S. Crucis in Jer. deest vox na- 


tali. , 

b Cod. Vat. 1269, nisi quod vinea. 

c Cod. Veron., omnis peccatoris [wces; uterque 
cod. S. Crucis in Jer. habet peccatorum. 

4 Uterque cod. S. Crucis in Jer., Vinum ergo. 

* Uterque cod. cit., Veronen., et Vatic. legunt 
syiritale de illa wva. Galesinus legit vinum plane. est 


tia Divinitatis factum est, ut quia ad magnificandum 
Deum una loquela non sufficit, per plures linguas 
mentis devotio solveretur. Jucundati ergo sumus, 
quia de vinea Domini Sabaoth fructum refectionis 
accepimus. Vinea autem Domini Sabaoth, sicut dicit 
propheta (/sai. v, 7 ), est Israel; qux domus nos su- 
mus; secundum enim fidem Israelit:& nos sumus. 
Unde dicit Apostolus : Quia qui ex fide hi sunt fiii 
Abrahe (Gal. v). Quoniam igitur nos sumus Israel, 
vinea Domini sumus. Videamus diligenter ne ex 
palmite operis nostri nascatur dulcedinis uva , sed 
fellis, nec dicatur nobis, quod Judzis dictum est per 
prophetam : Sustinui, ut faceret uvam, fecit autem 
spinas (Isai. v). Quam dura conditio, ut possessio, 
que domino suo suavitatis $86 fructus afferre de- 
buit, spinarum illum asperitate compunxerit. Hoc 
est cum Judxi Salvatorem debuerint tota fidei devo- 
tione suscipere, spinarum eum coronaverint pas- 


spiritale Dei illa uva, etc. 
f Uterque cod. supra laudat, et *eron., sa c. 


Christus editurus vinum spiritale. 


5 Cod. 90 S. Crucis in Jer. habet Jephonie.. 

h Cod. 90 cit., ei retrorsum sed semper abiens. 

! Uterque cod. S. Crucis in Jer., et cod. Veron., 
graduum suorum. ' 

| Cod. Veron. hic concludit homiliam, 








425 HOMILIA LXXX. 426 


sione. Qu:e corona quidem tanta Jud:eis erat injuria- A que& sunt. mundi, quomodo placeat uxori (1 Cor. v). 
rum contumelia, quanta in Domino erat corona vir- — Ergo, fratres, videte ne vinea vestra non uvas faciat, 
tutum. Compungunt ergo Jui Dominum, dum co- — sed spinas; né vinea vestra non viuum afferat, scd 
ronant, compungunt, dum crucifigunt. Unde ait Svri- — acetum. Quisquis enim vindemiam legit, et pauperi- 
plura sancta : Videbunt in quem compunzerunt (Zach. — bus non largitur, ille acetum colligit, non vinum. 
xu, 10; Joan. xix, 55). Igitur, fratres, videte ne et — Quisquis messes recondit, et indigentibus non mini- 
vobis dicatur : Sustinui ul faceret uvam , fecit autem — strat, iste non alimonie fructus reposuit, sed tribu- 
spinas. Moc est ne spinas, quas Domino Jud:i cruen- — los avaritixe congregavit. Nam propterea ait Scriptura 
tis imposuerunt manibus, nos iniquis sensibus appo- — de terra nostra, Spinas el tribulos germinabit tibi (Gen, 
namus, et compungamus eum, non asperitate sen- — nt, 18). Igitur, fratres, si vultis ut seges vestra non 
suum, sed operum pravitate. De quibus meminit in — vobis spinas g:gnat et tribulos, sed fructus qucs op- 
Evangelio Salvator, dicens : Seminatum semen ceci- — tatis uberrimos proferat, indigentium quoque csu- 
disse inter spinas, et crevisse, ac auffocasse quod natum. — riem toto conamiue menlis ex fructibus segctis rcfi- 
est (Luc. vin). Qux autem sp'nz sint ipse prosequi- — cite; et ut vindemia vestra non vobis acetum, sed 
tur. Dicit utique sollicitudines esse mundanas, qua — vinum afferat pulcherrimum, ignitam pauperum sili 
cum crescunt in corde hominis, mandata in eo B vini liquore exstinguite, ut non cum iniquo evange» 
Salvatoris suffocant. Quis enim unquam sollicitgs — lico divite in tormentis posito famis sitisque crucia- 
de mundo potuit bene sollicitus esse de Christo? — tus patiamini, sed cum Lazaro mendico et beato 
Quis dum lucris domus sux providit, utilitatem Ec- — Tobia eleemosynarum largitore in perpetua felicitate 
clesie potuit providere? Unde ait Apostolus : (Qui — gaudere mereamini; largiente Domino nostro, Jesu 
sine uxore est, sollicitus est, que sunt Dei, quomodo — Christo, cui est honor, gloria in secula seculorum, 
placeat. Deo : qui autem cum uxore est, sollicitus est, — Amen. 


HOMILIA LXXX. 
De eodem natali 11. 
ADMONITIO. 


25 In codicibus mss. quinque h:ec lionfilia S. Maximo ascripta subscquitur superiorem. Sunt autem ii San- 
gallensis, Vaticanus 1275, Veronensis 75, Ratisponensis, Augiensis 19, quibus certe non est cur quisquam 
auctoritatem esse ac fidem denegandam arbitretur; cum presertim hic nostra, ut cuivis legenti facile con- 
stabit, tam sit cmtéris homiliis Maximi styli ratione similis, nihil ut fingi possit similius. Itaque codices, in 
quibus eadem h:ec nosira homilia omissa est, nibil moror. Hujus autem in codice Vaticano hzc est inscriptio : 
n natali S. Cypriani. In aliorum quibusdam : De eodem natali. In Veronensi : Item unde supra. Editorum 
fuit nemo qui hanc ipsam homiliam pratermittendam sibi esse putarit. Gymnicus pt. 245 eam dedit hoc 
titulo : Homilia secunda unde supra; Galesinius pag. 165, Cumdius tom. IV pag. 774, laynaudus. pag. 255, 
Margarinus in Bibl. Max. pag. 40, hac epigraphe : De eodem festo. 


$60 AncuuENTUM — Jure ac meri:o toto tn orbe Chri- C coetus et sua factus est, et aliorum morte conspicuus? 
sano de gloria S. Cypriani letandum est, quem — Justissimoe hic cum patriarcha David cantavit Domino 
sanctitas sacerdotem, peritia doctorem, fides mur- Deo suo dicens : Cer meum et caro mea exsullaverunt 
yrem consecravit. Mic 
in Deo vivo (Psal. uxxxui). Exsultavit itaque cor ejus 
In martyrio beatissimi Cypriani universa nobiscum — in Deo vivo, cum, morientis ac morituri seculi vani- 
Christi exsultat Ecclesia, quam iu omne gaudium, et — tate despecta, totum se divinis mancipavit obsequiis; 
colestis eruditione sermonis instruxit, et munere — exsultavit et caro ejus in Deo, qux de hoc mundo 
triumpbalis sanguinis decoravit; fuit enim in eo, si- — non miseri corruptione languoris, sed piis pro reli- 
cut compertum habemus, et contra errores diaboli — gione suppliciis consecrata migravit. Hic est ille evan- 
spiritalis sapienti: plenitudo, et adversus persecu- —gelicus paterfamilias proferens de thesauro suo nova 
tiones mundi Christiani pectoris infatigata constar- — et vetera ( Matth. 1); qui Veteris Novique Testa- 
w3. Quis non hujusmodi virum quantis valet pr:co- — menti unum atque id ipsum mysterium prxdicans, 
uiis prosequatur, cujus eloquentia inspirata divinitus — Ecclesias Christi locupletissima disputatione ditavit. 
34 Ecclesias docuit, et s:ecnlum confutavit? Vere hic — Incorruptibilis atque indefessus illius est hodie the- 
mirabilis atque omnium ubique studiis celebrandus, —saurus, qui pecuniam domini sui nummulariis fene- 
quem sanctitas sacerdotem, peritia doctorem, fides I) rans quotidie in corde fidelium coelesti divitiarum 
martyrem consecravit. Pretiosa, inquit David, in con- — sanctam conquirit usuram (Matth. xxv). Quid igitur, 
spectu Domini mors sanctorum ejus (Psal.cxv). Videte, — fratres, tanto speciosius viro, cujus hxc est regula 
carissimi, in quantam venerabilis Cyprianusetiampro- ^et mensura sermonis, ut inter varias hominum cau- 
pheticam ingressus est laudem, cujus in conspeciu — sas, motusque diversos, nunc affectione patris, nunc 
Domini non solum mors, sed et vita exstitit pretiosa; ^ auctoritate doctoris consoletur humiles, superbos 
moriendo namque proprium Christo sanguinem de- — comprimat, negligentes arguat, increpet infideles? 
dit; vivendo nihilominus cohortatione fortissima — tantoque denique decore sacerdotium vitamque suam 
innumeros cclo martyres acquisivit. Quid hoc cla- vir fidelissimus adornavit, ut doctrinam suaun subse- 
rius sacerdote, qui inter hominum turbas gloria cce- — quentibus confirmaret operibus, dominicam illa 
lestis conversationis emicuit, atque inter angelicos — sententiam tenens : Qui docuerit et fecerit, hie ma- 
ParaoL. LVII. t 





491 S. MAXIME TAURINENSIS . — A98 


gnus vocabitur in. regno cavorum ( Matth. v). Quam A rito, fratres, tantoccum oonore nominis ejus memo- 
magnus hic, quamque preeipuus in regno coelorum — ria per amplissima mundi spatia celebratur; quia 
est, quem in omnem gloriam sermo proplieticus, vita — per universum orbem ad firmamentum &dei nostre 
mirabilis, et raors Deo deveta sublimat? Nec iume- — :et passio ejus et doctrina profecit ^. 
-HOMILIA 'LX XXI. 
In natali SS. martyrum Taurinensium Octavii, Adventii et Solutoris. 
ADMONITIQ. 


Multos inter codices, quos mos ipsi versavimus, multosque, quos alii legerunt, pauci admodum 
inventi sunt. qui hane. homiliam complectantur, quique in auctore ejusdem indicando conveniant. Codex 
enim homiliarius Lateranensis pag. 91 S. Ambrosio eamdem tribuit. Codex Casinensis cxt pag. 180 S. Au 

stino, Urbevetanus nemini. Verum antiquiores codices, ut Ambrosianus, Sangallensis homil. 10, S. Crucis 
in Jer. 90 homil. 10, et ejusdem S. Crucis 99 homil. 81, quemadmodum Vallicellanus xix pag. 47, perspi- 
cuum de S. Maximo testimonium prxebent. Horum mss. librorum tanta est auctoritas, ut homilia a veleribti 
.editionibus Parisiensi et Sixtina sit vindicanda, in quibus sub Ainbrosii nomine vulgota fuit, et S. Maximo resti- 
tuenda. Pr:zeterire nolumus singularem titulum homiliz, quem exhibet terque codex S. Crucis in Jerusslem, 
nempe : Incipit de passione vel natali sanctorum marg Octavii, Adventii et Soluioris, quo ex titulo conjici 
otest de iisdem sanctis martyribus Taurinensibus Maximum plures orationes habuisse. Codex Sangallensis 
inscribit : De SS. Octavio, Solutoreet Adventio. Hanc homiliam, qux: sanctorum eorumdem continet laudationem, 
Taurini fuisse recitatam, nihil esse video caus quamobrem esse quisqua:n. dubitandum putet. ltaque lapsi 
sunt qui eam esse Ambrosio aut Augustino tribuenda: existimarunt. À quonam autem, nisi à. Maximo 
illius urbis episcopo liabitam ducemus , cum et sermonis concinnitas, et locorum sacrz Scriptur:e adducen- 
dorum ratio sit plane Maximiana? Accedit editorum Gymnici , Galesinii, Raynaudi et Margarini, eorumque 
qui de sanctis martyribus Taurinensibus egerunt consensio. ln editis Gymnici et Raynaudi ins-ripta eadem 
homilia sic est: In natali sanctorum. Tauricorum martyrum Octavii, Adventii et Salutoris; in Galesinii vero 
ac Margarini : /n natali sanctorum Taurimensium martyrum Octavii, Adventii et Solutoris. Nos hosce posire- 
mos secuti sunius. 
9G JAncuuENTUM. — Sancii, fidei assertores, peruni- B sec sibi vixerunt, nec sibi sunt mortui ; exemplum 
versam Ecclesiam colendi sunt; peculiarem tameu — enim nobis reliquerunt. bene vivendo, 6 conversa- 


amorem pracipua venerationem sibi vindicant, — ,.—. : » - 
ubi sunquinem eff erunt. Populum igitur Taurinen- ionis, tolerando fortiter, passionis. Nam ideo Do- 


sem ad eos colendos hortatur Maximus, quorum — minus per totum miundum ? diversis in locis pati 

seliquias possident tutelaque juvantur. martyres voluit, ut tanquam idonei testeg ! nos 

Cam omnium SS. Martyrum, fratres, devetissime — presenti quodam fidei exemplo sus confessionis 
natalem celebrare debeamus, tum prxcipue eorum ^ urgerent; ut bumana fragilitas , dux: przdicationi 
solemnitas ^ tota nobis vegeratione curanda est , qui ^ dominico auditu longiore vix ! credit, vel praesenti 
ja nostris domiciliis proprium sanguinem profuüde- oculorum testimonio martyrio crederet beatorum. 
runt. Nam, licet universi sancti ubique sint, et om- — Cuncti igitur martyres devotissime pereolendi sunt, 
nibus prosint, * illi tamen pro nobis interveniunt, god specialiter ii venerandi sunt a nobis, quorum 
qui et supplicia 4 pertulere pro nobis. Martyrenim — reliquias possidemus. llli enim nos orationibus * ad- 
cum patitur, * non sibi tantum patitur, sed et civi- — juvant, isti etiam adjuvant passione ; cum his auteus 
bus ; sibi enim patitur ad premium, civibus ad exeim- — nobis familiaritas est; ! semper enim nobiscum sunt, 
plum; sibi patitur ad requiem, civibus ad salutem: — nobiscum morantur, hoc est, et in corpore nos vi- 
exemplo enim eorum didicimus Christo credere, di- (- ventes. c«stodiu:4 , et de corpore recedentes 963 
dicimus contumeliis vitam xternam quzrere, nmoft- — excipiunt: hic ne peceatorum nos lahes assumat, 
tem didicimus non timere. Videte ergo quid martyri- — ibi ne i;ferni horror invadat. Nalu ideo hoc a nia- 
bus debeamus: in quo alter tortus est, ut alius — joribus " provisum est, ut sanctorum ossibus ncstra 
-salvaretue : alter carnilicem pertulit, ut Christum — corpora sociemus ; ut dum illos tartarus metuit, nos 
Alter agnosceret : alter morti addictus est, ! ut alias — poena non tangat; dum illos Christus illuminat, no- 
vita potiretur scterna : et ad postremum sanctus 0€- — bis tenebrarum caligo ? diffugiat. Cum sanctis ergo 
«isus est, ut peccator evaderet. Beati igitur martvres. martyribus quiescentes * evadamus P iuferi tenebras, 


2 Collata eum cod. Veronensi perfecte concordat. — d«m fidei exemplo suo confessionis, eic. 


* Cod. Casin. cxi omittit vocem (ota; et deinde | lidem codd. Urbevet., Casin. et Latera »., cucita 

legit nobis veneranda est. longiore vir crederet , per presentia ipsorum martyri i 
* Idem cod. legit specialiter illi temen, ete. eredere non differret. ' 

4 Codd. Urbevet. et Casin. ut, qui et supplicia per- k Codd. Vallicell. xix et Casin. m, oratiouibus suis. 

tulisse probantur. Cod. Vallic., specialiter tamen illi ^ Cod, Later. , orationibus suis adjuvant , ipsi passione. 

. pro nob. interv. qui supplicia pro Christo pertulisse l' In cod. 99 S. Crucis in Jer., familiaritas est qua-- 

probantur. dam; cod. vero 90, [am liariias quedam est, cvi 


* [ta cod. Vallic. xix, qui interposita verba omit- — consonat cod. Casin. cxi. 
Lit: non solum sibi patitur, sed civibus ad salutem ; V — » Cod. Lateran., a majoribus promissum est. 


exemplo enim eorum didicimus, etc. " Cod. Lateran., defugiat. 
í . Urbevet., ut aliis vita pararetur eterna. * (od. 90 S. Crucis in Jer. legit, Cum sanciis crgo 
€ Cod. Lateran, bene vivendo, conversatione, tole- — martyribus quiescentes evadimus, ec. In ood. vero 99 
rando fortiter, passione. . legitur: cum sanctis ergo. martyribus. quiescentib..s 
h Cod. Urbevet., diversis ponis. evadimus, etc. 
i Codd. Vallic. et Casin. cxi, homines prasentia P Cod. Casin., inferni tenebras ; Cod. Lateran. , in 


adam fidei ad exemplum sue confessionis, eic. Cod. — ferni tenebras; si non propriis meritis illorum. tameu 
x:Lateran,, diversis panis pati... nos praesentia qud- — consortio sanclilatis. Stc enim ait, ete. 








439 


HOMILIA LXXXII 


450 


eorum proprus meritis, attamen consocii sanctitate. 4 celesti nredicina et captiva anima de diaholi laqueis 


Ait enim Dominus Petro: Tw es Petrus, et super hauc 
vetram edificabo Ecclesiam meam ; el porta: inferi non 
s pre valebunt ei (Matth, xv1). Si ergo apostolo et mar- 
tyr Petro. inferni porta non pr:valet , quisquis so- 
ciatur martyri tartaro non tenetur. Martyres enim 
inferni porta non possidet, quoniam eos paradisi 
b regna suscipiunt. 984 Nam videmus eos hic uti- 
que jam regnare; cernimus enim * ab eis obsessos 


eruatur, et ipse diabolus vinculis igneis alligatus pre- 
ducatur de sua captivitate captivus ; at qui | raidam pau-- 
lo ante ceperat, irse subdatur in ? poenam. Hzec et alia 
potiora mirabilia per sanctos fleri omnibus notum est. 
Et ideo, fratres, veneremur eos in * seculo quos dc- 
fensores babere ! possumus in futuro ; eteicuteis ossi - 
bus parentum nostrorum junginuur, itaeteis fidci imi- 
tatione jungainur ; in nullo enim ab ipsis separari pote- 


ininundisshnis d:emonibus homines liberari; ita u& rimus, si sociemur illistam religiaue quam coryore 8. 


HOMILIA LXXXII. 
De sanctis martyribus. 
ADMONITIO. 


Monuisse ine aliquando memini ha niliarum sermonuinmque titulos compositos interdum fuisse arbitrio 
aman :ensium. ld vero confirmari majorem in modum iis codicibus manuscriptis potest, quorum subsidio 
hxc nobis homilia Maximi servata est. Nam qui eam in codicem Vaticanum 1629 transtulit, hunc eidem 
Utulum preefixit : In natale plurimorum martyrum. Qui in alterum Vaticanum 1275 : In. natalí unius martyrie. 
Qui in Ratisponensom sancti Enmerami : De sanctis martyribus. Qui in Casinenses duos, 19 et 111 : In nativi- 
tate sanctorum murtyrun. Qui denique in Martinensem : In natali sanctorum martyrum Taurinensium Octatii, 
Arentii et. Solutoris. In Breviario vetere Strigoniensi eadem homilia hanc prxfert inscriptionem : Pro com- ' 
muni plurimorum martyrum homilia sancti Muxümi episcopi. Nec minor est fere editorum in titulo descri- 
bendo vamietas. Apud Gymnuicum, Galesipium et Baynaudum sic habet: Ejwsdem de martyribus : apud 
Cumdium vero et Margarinum : De sanctis martyribus. Hisce duobus, quibus suffragio sunt codices Casi- 
nenses, as:ensi sumus. Nihil enim in hac Maximi homilia est, quod tam proprium sit sanctorum martyrum 
Taurinensium , ut apte in alios plerosque martyres cadere non posse videatur. Cum porro insign's sit codi- 
eum editorumque in auctore Maximo constituendo constantia, nec quidquam in homilia sit quod a durtu 
oralienis sancti ejusdeni antistitis discrepet, pendenda profecto nihili est editionis operum sancti Ambrosii 
Parisiensis primx ac Roman:e curatorum auctoritas , eam sancto eidem Ambrosio ascribeniium. 


AncUMENTUM. — Cum martyrium totius sil anleacte B cooptatur; de qua mihi videtur Salvator dicere : xi 


vi: perfectio et coxona, universe legis Christiane 
oportel martyrem amatorem per[ectumque servato- 


rem se p . ÀÁ sanclitate ergo, propter quam 

martgres victoria palmam meruerunt, eos commen- 

dat S. doc:or. Deinde contra avaritiam declamat, a 

quo titio pauci admodum sapientes sese defendunt. 

Sufficere nobis deberent ad profectum salutis nostrze 
iariyrum exempla sauctorum, qui propter adipiscen- 
d»xn coelestem coronam omnibus se mandatis domini- 
eis subdiderunt ; et ita cunctis devinxerunt se legibus 
Salvatoris, ut propter anteaciam vitam mererentur 
ad hanc martyrii gloriam pervenire. Non enim illo 'iu 
tempore tantum perfecerunt preceptum Domini, quo 
confessionis supplicium pertulerunt; sed necesse est 
illos prius secundum Evangelium vixisse Christi , ut 
Christi passionibus potirentur. Necesse est h enim, ut 
initia bona fuerint , quorum flnis est optimus subsecu- 
tus ; et martyres eos non solum fuisse cum passi suut, 
265 sed etiam martyres Chris fuisse cum viverent. 
Martyr enim Latine testis dicitur; ! ac quotiescun- 
que bonis actibus mandatum Christi facimus, toties 
Christo testimonium perhibemus. Unde et crux Do- 
iini non. illa tantum dicitur qux passionis tenipore 
ligni afflxione construitur, j sed et illa quie totius 
vite curriculo cunctarum díseiplinarum virtutibus 


* (;odd. Urbevet., Casimen. et Lateran., adversus 
eam. . 

P Cod. Casin., paradisi regnum suscepit. 

e Uterque cod. S. Crucis in Jer., et etiam Casin. 
legit : ab fis frequenter obsessos, elc. 

4 Uterque cod. cit., subdatur in predam. 

9 |n cod. Urbevet. et Casin., eos in toc seculo... 

t Codd. Casin., Ürbevet. et Lateran., possimus in 
(turo; et sicat citm eis ossibus parentum, etc. 

£& Codd. Ürbevet. , Lateran., Vallicelf. xix et Ca- 
sin., god ipse prestare dignetur, qui vivi! et regnat 


vult. venire post me, tollat crucen. suam et sequatur 
me (Luc. 1x). * Nunquid omnes martyres, qui secuti 
sunt Dominum, crucifixi sunt ! ?* Nunquid omnes vir. 
gines, qui juxta. Apocalypsim (Cap. xiv) sequuntur 
Agnum Dei, crucifixi suut, ut sequantur? Nunquid 
Paulus apostolus crucifixus fuerat, cum dicit : Mihi 
aulem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu 
Christi, per quem. mihi mundus crucifixus est, et ego 
mundo (Gal. v1, 14)? Hoc autem dicit, ut intelligas 
crucem non ligni esse patibulum, sed vit virtntisque 
propositum. Tota igitur vita Christiani hominis, si 
secundum Evangelium vivat, erux est aque marts- 
rim. Sed hoc est, quod in nobis diffielle reperitur, 
ut omnes actus nostri secundum Evangelium dirigan- 


C tur; atque ideo, quotiescunque voluptatibus voluta- 


mur, cruces Salvatoris amittimus. Christus enim est 
castilas, pax, veritas, mansuetudo. Quomodo ergo 
potest castitati testimonium perhibere corruptus ? 
Aut quomodo potest pacem prxdicare, cujus animus 
semper in lite est? Quo pacto etiam veritatem, aut 
mansuetudinem qualiter servabit inconstans? Quo- 
modo, inquam, possumus ad martyrii gloriam perve- 
nire, cum dicat Dominus : Nolite possidere eurum 
(Matth. x). » Hoc autem habentibus dicit; unde :i 


in secula seculorum. Amen. 

b Cod. Martin.. Necesse est, inquam. 

i Cod. Martin. non habet particulam ac. 

! Cod. Martin. rejicit sed. 

k Cod. Martin. omittit haoc interrogationem : Nun- 
quid, etc. 

! Cod. Casin. m, crucifixi sunt cum Domino? 

* Cod. Casin. addit: Nos etiam auri talenta recon- 
dimus. Nolite, inquit, possidere aurum. Hoc aurym, 
elc. 





AM 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


433 


habentibus aurum possidere prohibet, non habentium A * notionem, nihil ex eo proferentes aliquaudo ad 


cupiditatem * qu:» poena condemnat? Etsi qui propria 
ret'nent anittere jubentur, illi qui aliena diripiunt 
quam graviter feriuntur? Sunt enim plerique, fratres, 
qui cum humili loco geniti fuerint, et nullas a paren- 
tibus divitias consecuti sunt, tanta avaritixe cupiditate 
jactantur, ut putent se sine causa natos, nisi aurum 
quoquo pacto possederint; existimantes enim, sicut 
ait propheta (Sap. xv), vitam hominum compositam 
ad lucrum, non dubitant undecunque, etiam ex malo, 
acquirere ; atque * ita hujusmodi homines , dum lu- 
crum anri qu:erunt, damnum salutis inveniunt. Requi- 
ramus, fratres, 9868 quotusquisque est qui hoc non 
sit imbutus? Pauci adimodum sapientes ab hac pesti- 
leniia se defendunt. Si negotiatorem cogites ; propter 
avaritiam primus in culpa est. « Si militiam tantum 
respicias ; cupiditas tota est illi causa militixe Si ofli- 
cia singula perscruteris, invenies homines non hone- 
state adduci ad obsequium, sed przxda veluti ad ne- 
gotium provocari. Omnes igitur pene lucris ac ne- 
gotiis student; et cum primo surgunt diluculo, non 
cogita..t nisi ut aliquid undecunque percipiant. Quod 
si aut. honestas convicerit, aut retuderit judicantis 
' auctoritas, cum res alienas diripiant, damnum se fc- 
cisse queruntur. Sine causa, inquiunt, militamus, 
sine causa laboramus; hodie domum referre nihil 
potui, iniquitas judicis male me facere non permisit. 
Cunctos igitur pene homines agitat avaritia, nullum 
de his quietum esse permittit. Hi enim. qui nihil ha- 
bent cupiditate torquentur; illi qui divitias possi- 


dent sollicitudine cruciantur; nec ipsis 4 bene est (C 


qui recondito auro i:cubant, imo ipsis est gravius. 
Semper enim sunt anxii, moesti, solliciti ne hoc ser- 
vus auferat, ne fur effodiat ; atque ideo retrudentes 
illud tenebris ita abscondunt, ut omnium subterfugiat 
* (od. Casin. 11, qua pena condemnat? 
5 Cod. Martin. omittit ita. 
* Cod. Martin., Si militantes, dein.le est illis causa. 
4 Cod. Casin., nec ipsis enim bene. 
* Cod. Martin., subterfugiat notitiam, nihil enim 
ex eo. 
ar ÁÁÀ 


usun), ne apertio latebrarum sit causa prodendi. 
Servant autem illud et non utuntur, servant, inqvam; 
custodes ergo dixerim istos esse, non dominos, et 
alienum attendere diligenter, non proprium couve- 
nienter expendere. Quid ergo, fratres, putatis ha- 
bere aurum esse divitias? Ego dixerim majores esse 
divitias aurum non habere : pretiosior enim quens 
! ejus, que aurum despicit quam qux aurum re- 
quirit, majores plane sunt divitie non habere 
aurum, sed aurum habentibus eminere. Qui enim 
propriis abundat bonis, seuli thesauros non requi- 
rit; bona 6 enim sunt propria, honestas, sobrietas, 
misericordia, castitas : qux» bona omnia auro magis 
sunt pretiosa; ut sciatis qui his ita ^ viliora sunt 


p metalla : auri talenta emi possunt : argenti vasa com- 


parari possunt ; honestas enim non emitur, sed acqui- 
ritur; quia non constat pretio, sed virtute. Tu igitur, 
qui aurum possides, si placet, bona invicem confera- 
mus. Tu cum peregre proficisceris, thesauri tui neces- 
sario 987 domi remanent, quibus longe a te positis, 
semper trepidus, semper incertus es, ne cum domum 
vedieris, non habeas quod habebas. lta dum semper 
amissionem eorum metuis, apud conscientiain tuam 
nudus et pauper es. Ego aulem quocunque iero, 
me:e diviti: me sequuntur, nec separari possunt a 
me bona, quoniam non terreno specu, sed pectoris 
thesauro retinentur. Tu 968 cum recedis a. szculo 
relinquendo, tuas divitias per.'idisti; ego autem, cum 
mihi de hoc ! mundo migrare contingit, divitias meas 
mecum ad paradisum veho ; tuas divitias post mortem, 
exemplo illius purpurati divitis, ignis et tenébrz sub- 
sequentar ; meas divitias, exemplo Lazari, siuus 
Abrahaz et beatitudo suscipiet. 


! Cod.-Martin., pretiosior enim mens est, qua, ete. 

€ Cod. Martin. omittit enim. 

b Cod. Martin., meliora pro tiliora. 

1 Cod. Martin. omittit mundo; omittit etiam vocein 
mens. 





CLASSIS QU.ARTA. 


HOMILLIE DE DIVERSIS. 








^ HOMILIA LXX XIII. 
De traditione Symboli. € | 
ADMONITIO. 


Prxclare meritum de Ecclesia jam diximus sanctum Maximum, quod imprimis non vocc tanlum, sed etiam 
scriptis suis puriora sanctioraque Christianz religionis Jogmata ediderit ac propagaverit. Prwter multa, 
quibus homilix et sermones ejus abundant, sit argumento commendalissima symboli expositio, quam S. au- 
tistes in hac homilia sapienter atque eleganter praestitit. Enumeratis primum codicibus imss., qui de Maxüno 
fidem faciunt, variam £ituli inscriptionem proferemus. lgitur codices Vaticani tres S. Maximi nomen przefe- 
ruit, nempe 1278 pag. 126, 6152 pag, 78, Vatic. Palatinus 4529 pag. 520, ac preterea codices Novariensis 27 
pag. 240, Brixiensis pag. 210, Augiensis xiv, Ratisponensis Sancti Emmerami pag. 42, ac tandem Laurentia- 
nus 1 Plut. xiv pag. 145. Nullus alius mss, liber, aut codex nobis occurrit, qui hanc homiliam alio sub nomine 
referat. Sed magnam esse in codicibus video tituli varietatem. In eodice Ratisponensi his notis exprimitur : 
Homilia sancti Maximi in traditione symboli, de expositione ejusdem. ldem titulus existit in codice Lauren- 
tiano ; breviorem hahet codex Augiensis, nempe : Homilia sancti Maxini in traditione symboli; et similem 
preferunt codices Vaticanus Palat. et Novariensis. Codex alter Vaticanus 6452 : De erpositione symboli : 
&ermo sancii Maximi episcopi. Sed speciosior est titulus codicis Vatican) 1278, scilicet : Sabbato gute Palas 


4353 HOMILIA LXX3III. 434 


in traditione symboli : sermo sancti Maximi episcopi de expositione euadem ; ejusque similis inscriptio codicis 
Brixiensis : 1n traditione symboli : sermo beati Maximi episcopi ante dominicam Palmarum. Plura in hujusmodi 
inscriptiobibus continetur. Et quidem primo designatur tempus quo babita fuit a S. antistite homilia 
nempe in sabbato ante Palmas, cum juxta vigentem Ecclesie disciplinam instituti et probati neophyti ad 
lavacrum regeneralionis in sabbato sancto admiltendi essent. Secundo demonstratur, toto probationis tem- 
pore baptizandis nonnisi prima fidei tradi consuevisse documenta, et ad augustiora secretioraque cognoscenda 
mysteria admissos fuisse, ubi Christians perseveranti? argumenta prebuissent. Tertio optima apparet 
Ecclesi: institutio tradendi neophytis fidei regulam ante octo dies baptismum praecedentes , ut eam immemoriae 


mandarent, et coram Ecclesia dum initiabantur baptismate profiterentur. Quarto recolitur canon ecclesiasti- 


cus administrandi solemniter baptismi in sabbato sancto, qui mos servatur eliam in vigilia Pentecostes, 
quemadmodum scripsit S. Leo M. ad episcopos Sicilix: , admonens eos ne alio tempore contra apostolicam 
traditionem solemni ritu baptismum conferrent. lta in ep. 16, tom. 1, pag. 715 edit. Venet. 1753. Quinto 
inspicitur munus esse episcoporum doctrina primum formare novos fideles, perinde eos aquis salutaribus 
abluere. Clarissimus Trombellius de theologicis studiis optiine meritus docet hoc symboluin, quod a S. Maxi- 
mo explicatur, ipsum esse quo ea :etate utebatur Ecclesia in baptismi administratione, et conveuire cum 
fidei regula ab Augustino tradita lib. de Fide et Symbolo. Vide illius dissert. 6 de Bapt. cap. 1. Non immo- 
ramur in recensendis editoribus. Apud omnes est prima de Diversis sanctoque Maximo ascribitur. Neque 
collectores Romanos urgere volunus, qui eam inter sermones S. Ambrosii num. 20 ediderunt. 


969 AncuuExTUM. — Symbolum traditum ab apostolis A virtutis ostenditur. Est namque per ingenitam deita- 


fuit ut eodem credentium futura diversitas, id est fide- 
les, a perfidis secernerentur. Quo explicato Maximus 
ail symboli veritate unumquemque credentium eie 
Christianum, viventes sanctificari, et mortuos reduci 
ad titam. 


Cum apud patres nostros, sicut liber Judicum re- 
fert, quedam lsraeliticze. tribus. civili adversum se 
prelio decertarent, nec propter consimilem populi 
unius habitum inter bellantes possel esse discretio, 
tribus illa cu;us justior erat causa pugnandi, * quia 
merito per Dei auxilium victoriam prosumebat, si- 
gnum sibi certo in sermone constituit, ul quos una 
armorum facies confundebat, secretioris verbi distin- 
gueret b sacramentum. Quod beati apostoli, ut ego 
reor, exemplum sequentes Ecclesie * Dei, quam ad- 
versum militiam diabolici furoris 4 armabant, myste- 
rium symboli tradiderunt ; ut, quia sub uno Christi 
nomi.ie credentium erat futura diversitas, signaculum 
symboli inter fideles perfidosque secerneret, et alie- 
nus a fide atque liostis appareret Ecclesix, * aut tan- 
quam baptizatus nescissel, aut tanquam lxereticus 
corrupisset. Credis, inquit, ! in Deum, Patrem om- 
nipotentem. Credendus sine dubio est € Deus, Pater 
omnipotens, «ujus sic virtus sentitur, ut quantitas 
ejus et qualitas ignoretur : esse énim illius et posse 
non discutiendo assequimur, sed credendo. ^ Quem 
autem credere debeamus edocet nos Redemptoris 
nostri auctoritas, dicentis : Qui credit i« me et in eum 
qui me misit, habel vitam eternam (Joan. v; et alibi: 
i Creditis in. Deum, et in me credite (Joan. xiv). Plus 


tem omnipotens, et per 9760 omnipotentiam Pater; 
nec disquirendum qualiter ! sit Pater; quia qualiter 
Deus sit aut omnipotens non potest comprehendi. 
Et in Jesum Christum, Filium ejus unicum, Domi 
nostrum. Quod Christus est factus, qui Filius erat, 
dispensatio est redemptionis human ; quod Dominus 
est, de proprietate naturx est; unicus autem, vel 
Unigenitus annuntiatur et creditur, quia uius '^ ita 
est genitus, nec habet in nativitate consortem. Filium 
audis, non ut illum sexu aliquo editum putes, scd ut 
credas incomprehensibili majestate Deum prodiissa 
de Deo, ut ipse ait : Ego a Patre exici, et veni in Ine 
mundum (Joan. xvi). Qui natus est de Spiritu sancto 
ex Maria virgiue. Spiritum sanctum audis, ut partum 


B illum mirabilem simul et inculpabilem recognoscas. 


^ Celeste est enim quod Spiritus agit, inviolatura 
quod sanctus operatur. Nam cum Unigenitum Dei fieri 
hominem redemptionis nostrx: necessitas flag taret, 
hoc nativitati sux privilegium propri:e diviuitatis it» 
vexit, ut de virgine nasceretur. Qui enim veuiehat 
inveteratam peccatis hominum ^ revocare naturam, 
novam legem voluit habere nascendi. Unigenitus igi- 
tur Dei factus est filius hominis, ut qui Creator mundi 
erat fleret et Redemptor. Qui sub Pontio Pilato cru- 
cilixus est et sepultus. Nulla nobis P sit de.Christi 
eruce confusio, 4 quia babemus de ejus passione vi- 
ctoriam : sicut enim sempiternus Dei Filius non sibi, 
sed nobis est natus; ita immaculatus Dei Agnus non 
sibi, sed nobis est passus. Quis autem non nirifleuu 


est, fratres, quod fidei ocnlis intuemur, quam sensus C advertat esse mysterium, ubi ipse homo przedicatur, 


vossit videre carnalis. Credis, inquit, i in Deum, Pa- 
trem omnipotentem. k In Deo natura iunascibilis, in 
Patre Unigeniti veritas, in Omnipotente plenitudo 


^ Codd. Laurent. et Drixien., et qua werito per 
Dei. Vtem codd. Vat. 6452 et 1278, et quia merito per 
Dei auxilium. Cod. Vallicell., et quia merito pro Dei 
duxilio. 

b Cod. Vat. 1278, sacramento. 

€ Cod. Brixien. omittit Dei. 

d Cod. Brix., militiam diabolici furoris armaveran . 

* Cod. Vat. 1278, qui aut tanquam, etc. 

f Cod. Laurent., Credis, inquit, Deum. 

€ Cod. Birixieu., Credendus sine dubio est Pater om- 
nipotens. 

h^ Cod. Vat. 1378, ]n quem autem, etc. 

5 Codd. Vat. 1278 et Vallicell., Credite in Deum, etc. 


qui Deus est; et ubi idem Dominus annuntiatur, qui 


asseritur crucifixus? nec incogitata ei, quod perem- : 
ptus est, aut improvisa res accidit, qui divinitatis sux -. 


j lid: m codd., Credis, inquit, Deum. 

k Cod. Brixien., Ideo natura innascibilis. 

! Cod. n Vallicell., Deus sit Pater; quia qualiter 
Deus sit omnipotens, Deus potest comprehgndere. 

$ Cod. Vallicell. u, omisso ita, habet quia unus est 
genitus. 

^» Codd. Laurent. et Vatic. 1278, Culeste est enim 
quad spiritus agit. 

9 Codd. Yat. 64152 et Brixien., renovare naturam. 

P Codd. Vat. 1978, 6452, Laurent., et Vallic. as, 
sit pro fit. 

4 Cod. Vat. 6552 habet qui pro quia. 


-*9 


435 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


436 


euusilio idcirco suscepit hominem, ut pro homine A resurrexisse, ad cujus pracceptum de tumulo sepultus 


posset occidi. Supplicium autem orueis elegit, ut su- 
blimiorem victoriam pareret poena deterior; et qui 
5 universitatis bone patiebatur, quasi in conspectu 
mundi in altum ^ sublevatus $7 1 occumberet, simul 
ut qui crucifixum videbant, mirabilia cernerent cru- 
eifixi. Nam satis abundeque gloriam patientis osten- 
dunt repem4ina solis obscuritas, tremor terrarum, 
saxorum divisio, resurrectio mortuerum. lllud autem 
quanti est testimonii, quod etiam pariter crucifixus 
latro memoriam sui in celesti regno fieri a consorte 
.Supplieii preeabatur? Hinc est, carissimi, quod illu- 
siones et probra qux pertulit Christus, crueem mor- 


temque ejus non suspiriis ipgemiscimus, sed conti- 


xuis laudibus celebramus. Sepultus est autem, quia 


emersit? AscendiL in. celum. Decebat, fratres, talis 
gloria hominem qui de virgine nascebatur; nec im- 
possibile ei fuit ccelum ascendere, cui possibile fui4 
inferos triumphare. Et necesse erat ut qui ad isor- 
tem de regno venerat, post mortem rediret ad re- 
gnum. Fuit in hoc, carissimi, salutaris et incompre- 
heusa mentibus humanis inter eclum terramque 
communio : 4 el sicut terra Dei Filium se suscepisse 
keta4a est, ita colam Filium hominis se accepisse 
gauderet, ut cantatum est per prophetain : Latentur 
cxli et exsultet terra (Psal. xcv). Nam sicut smanife- 
stum est terram exsultare 979 de Deo, ita dubium 
non est. ccelum gaudere de homine. Sedet ad dexte- 
ram Patris. Quod sedet Christus, * victoris munus 


'eonsequens erat ut qui mortuus füerat acciperet se- B e:t: quod ad dexteram Patris sedet, Divinitatis est 


pultutam. Sepultus est Dominus ut ad conselationem 
sepultorum benedictionem corporis ejus et terra su- 
seiperet. Sepultus est ut qui vere mortuus cerneba- 
tur, vere rediisse a mortuis crederetur. Tertia, in- 
quit, die resurrexit a mortuis. Si credidisti de Christo 
«quod dedecoris est, crede quod glorix est: si credi- 
disti quod mortis est, crede quod vite est. Sieut enim 
i passione mysterium pietatis est, ita in resurrectio- 
B* operatio potestatis *, ut ait ipse : Potestatem habeo 
ponendi animam meam, et potestatem habeo iterum su- 
mendi eam (Joan. x). Quoniodo itaque non illi sup- 
petebat vita post mortem, cui mori non fuit conditio, 
sed potestas? Nee inagnum sane est, si dicamus : Po- 
tuit Christus resurgere, cum impossibile fuerit ut 


auctor vit»? non rediret ad vitam; aut quomodo po- C 


* terat inferni legibus detineri qui idcirco est mortuus 
ut mors amitteret potestatem? Nihil ergo ultra de ejus 
passionibus confündamur, nibil de ejus morte trepi- 
^ demus, cui et resurgendi potestas erat, el natura 
vivendi. Cujus autem deinentix est ilTum non credere 


RA ^ Cod. Brixien., et qui pro universitatis bono patie- 
aur. 
b Codd. Vat. 6452 et Brixien., sublatus occumberet. 
* Cod. Vat. 6452, operatio potestatis est. 
* Cod. Vat. 1278, ut et sicut, etc. Cod. Vallicell. n, 
ett sicut, eic. 2 
. * lidem codd. Vat. 6452, Vallicell. u, et Brixlen., 
tictorit munus est. 


privilegium et indiscrete consorlium caritatis. Et 
bene ad dexteram Patris anauntiatur sedere, in quo 
nihil! voluntatis su: diabolus, qui totus est sinister, 
hiivenit. Inde venturus * judicare vivos et mortuos. 
Necesse est, fratres, ut hominum genus ille discutiat 
qui creavit, et ipse judicet qui redemit : justuuque 
est uL omnipotens Dominus mortales suos, quos di- 
vinitatis virtute formavit, Patris pietate salvavit, ju- 
dicis examinatione discernat. Nam quid esse potest 
vquius apud Deum, quam ut quorum in sxcülo fuit 
vila diversa, eorum post hoc seculum merita distin- 
guantur? ^ Vivi autem judicandi referuntur ac mortui 
ut omnium horbinum esse apud Deum cura credatur. 
Et in Spiritum sanctum. H:ec est, carissimi, inoffensa 
regula ! veritatis, ut quorum unum nomen est, non 
sit eorum diversa confessio, et qui in caelo apud se 
unum sunt, a nobis non separentur in terris. Nam 
sicut Divinitati nihil de creaturis :quari potest, ita 
omnem divisionem et inzequalitatem natura Divinita- 
tis ) excludit. * Secundum enim evangelicam verita- 


! (dem cod. Vat., nihil voluptatis. . 

€ Idem eed, Vat. 6452, Inde venturus est judicare. 

h Cod. Vat. 1278 habet Inde autem judicandi refc- 
runtur vivi ac mortui. 

i Cod. Vat. 1278, Hcc est, carissimi, inoffensa re. 
gula, veritas, ut, eic. 

i Cod, Vat. 1978, exclusit, 


! Gecundum: evangelicam veritatem sicut. Filius a [) siente. identijatem ostendit. nature cum Patre, et 


Putre exivit, ia et Spiritus a Patre precedit; ei Uni- 
genitus sicut. Filius Dei est, ita et Spiritus sanctus 
)el esi; et sicut Pater cui vult revelat, ita etiam Spiri- 
tis e6. inepirare legitur, prout oult, et dona celestium 
gratiarum dividere, prout vult. — Antequam aggrediar 
expositionem articuli de Spiritu sancto, przuonere 
optimum censeo Maximum hac in homilia explanare 
apostolorum symbolum, quod omnes Christi; fideles 
ut fidei regulam scire tenentur, atque appellat signa- 
culum quo Christiani ab infidelibus secernuntur. In 
apostolico igitur spmbolo et in Niceno simpliciter 

citur : Credo in. Spiritum sanctum. Scopus Maximi 
alius non erat, nisi ut demonstraret credendam Syiri- 
tug saneti divinitatem, quod tribus rationibus conficit. 
Primam desumit ab origine, qua aequalis est Dei Filio, 
ideoque ait : Sicut Fílius a Patre exivit, ita Spiritus a 
Patre procedit. Cum autem Filius ab aserno à. Patre 
exiverit, eodem modo :eterna est processio Spiritus 
a Fatre; ct quemadmodum in Filio Dei xternitas exi- 


generatio Filii ex ipso Patre importat, ut ex ejus sub- 
stantia sit genitus; ita si Spiritus ab zeterno processit 
a Patre, ab ipso prodire nequivit, nisi habens natu- 
ram eamdemque substantiam. Secundo loco ait Maxi- 
mus.: E£4 Unigenitus sicut Filius Dei est, ita et Spiri- 
tus sanetus l'ei est. His signilicare voluit, quod sicnt 
Unigenitus Dei Patris in vim generationis non potest 
esse, nisi Deus ; nam, ut docet S. Basilius : Pater in- 
telligende seipsum producit Verbum; ejusdem naturz 
ejusdemque substantis Filius paternz intellectionis 
est terminus; pari modo Spiritus sanclus, qui ex amore 
procedit et est. terminus divini »moris, Spiritus Ivi. 
est ; omnia qux Dei eunt et ipse babet. Hanc autem 
veritatem tanto magis confirmat Maximus, tertio eam . 
arguens ex :equalitate potentize similiter operanüs in 
Patre, in Filio et in Spiritu sancto. Et sicut Pater cxi 
vult. miseretur, et. Filius cui vult. Patrem revelat ; iue 
etiam Spiritus el inspirare legitur prout vul, el dong 
calestium gratiarum dividere prout. eult. Quotiescun- 





451 


IOMITLIA LXXXIII. 


4548 


tem, sicut Fifius a Patre exivit, ita el Spiritus a Patre A peccatorum remissio, quia lioe unum est remedium 


procedit; * et Unigenitus, sicut Filius Dei est, ita et 
Spiritus sanctus Dei est; et sicut Pater cui vult wi- 
seretur, et Filius cei vult Patrem revelat, ita etiam 
Spiritus et inspirare legitur prout vult, et dona co- 
lestium gratiarum dividere prout vult. Quomodo crgo 
non unum esse cum Patre Filioque: credendus est 
Spiritus, cui asque adjacet posse quod vult? Sanctam 
Ecclesiam. Vere sancta est. Ecclesia coufitenda, per 
quam et sanctificatio est data mortalibus et, crescente 
credentium numero, oninium pene linguis in Dei lau- 
des sanctior mundus exsultat.. Saucta est. Ecclesia, 
que, baptismi sacramento peccatorum contagione ce- 
tersa, terrarum incolas transmittit ad coelum. Remis- 
sionem peccatorum. Credenda est prxcipue, fratres, 


* Cod. Vat. 1278, 6452, et Laurent. legunt ei sicut 
Unigenitus Filius Dei est. 
b (od. Vat. 1978, contentus est cruee.. 
Cod. Brixien., síne venia non posse salvari. . 


que igitur confiteamur in Spiritu sancto omnimodam 
*ua largiendi munera potestatem, qux: dona sunt gra- 
tx el sanctificationis, non minus ac tribuitur Filio 
divinorum mysteriorum revelatio, et a Patre fons. 
irexhaustz: misericordie promanare dicitnr ; constat 
Spiritum sanetum esse Deum, ut est Deus Filius, Deus 
Pater; non tamen tres dij, sed unus Deus. Mirabitur 
nemo Maximum dixis:e Spiritum sanetum. a. Patre 
rocedere, neque addidisse eum quoque procedere a 
ilio : id enim egit cum aliis Patribus, qui illos hx:- 
reticos oppugnarunt, facientes Spiritum sanctum Filio 
inferiorem ; nam Eunomius eum jussu Patris, opera- 
tione et potentia Filii procedere docebat. Prz:cipue ergo 
tunc temporis doctrina catholica circa processionem 
Spiritus.sancti a Patre versabatur, et explioitam eon- 
fessionem eum quoque a Filio procedere Ecclesia 
non requirebat : nam satis illi erat ul Spiritus san- 
rius verus Deus ab omoibus crederetur et coleretur. 
Postea vero quam ex cineribus Macedonii atque Ne- 
storii a Grecis excitatus fuit error quo negabant 
Spiritum sanctum a Filio proeedentem, tunc visa est 
Ecclesix necessaria obortze lrresis proscriptio, Q7 *$ 
et ab utroque, Patre scilicet et Filio,. processionis 
confessio. Primum in Hispania illa accepta invenitur, 
celebratis hac de causa pluribus conciliis, et particula 
Filioque ad symbolum addita. Tres insuper aliz sy- 
nodi, Gentiliacensis, Forojuliensis et Aquisgranen- 
sis Grxcorum b:eresim daimnantes eam probarunt. 
Horum coneiliorum definitionem et additionem post 
cecumenicam Lugdunensem SS. synodum, majori oe- 
lebritate Patrumque frequentia cum Latinorum, tum 
Graecorum confirmavit Florentina item ccumenica 
sub Eugenio IV pontifice maximo, in qua (przesente 
quidem Joanne Pakeologo imperatore) nisi auctori- 
tate Scripturarum, traditioneque majorum vl tanta 
orationis de Spiritus sancti ex Patre Filioque proces- 
sione Joannes a Monte Nigro, Andrzas Rhodius, Joan- 
nes a TTurrecremata Dominicani, et Julianus Cxsari- 


nius sancte Romanz Ecclesie eardinalis.egerunt, ut D 


Marci Ephesii soplismata non solve*int modo, sed 
etiam plane obtriveriut. Non est autem opus ut mo- 
numenta hic colligam quibus id orthodoxum dogma 
ostendi evincique possit. Functi Jam hoc munere prz- 
ctare fuerunt Nicepliorus Blemmida, Joannes Veccus, 
Georgius Protosvncellus , Georgius Trapezuntius , 
Joannes Plussiadenus, alii, quorum opera complexus 
est Leo Allatius sua Grecia orthodoxa. Eodem in ar- 
gumento pertractando versati egregie fuere Emma- 
nuel Calecas ordinis Prz:dicatorum, Bessarion sancte 
Roman:e Eeclesizt cardinalis, et recentiore memoria 
Dionysius Petavius lib. vn de Trinit., Leo Allatius in 
eo opusculo quem de Processione Spiritus sancti per- 
scripsit sermone vernaculo Grecorum, et in Vindiciis 


quod hominum genus a sententia perpetuum mortis 
absolvit. idcirco Unigenitus Altissimi sumere dignatus 
est carnem, 5 complezus est crucem, ut te, qui cri- - 
mina tua evadere et peccata non poteras, $979 in- 
dulgentia faceret innocentem. Ideo immaculatus occi- 
sus est Agnus ut ejus cruore humani generis macula 


'tergeretur. Videte, fratres, profenditatem mysterii, 


videte altitudinem saeramenti : ubi mors reddidit vi- 
tam, et peccantium sordes Sanguine sunt innocentis 
ablutze. H:ec autem remissio non te ad peccatum nu- 
trit, sed adinonet ut peccare jam metuas, qui te intel- 
ligis sine venia non * potuisse salvari. Bonitas euim 
4 Dei indulgentiz sux munere non nos armat ad cul- 
pam, scd ? abluit ad gloriam. ' Carnis resurrectionem. 


4 Cod. Vat. 6452 omittit Dei. 
* Codd. Vat., Vallie. n. et Brixien., sed «beolvit 
ad gloriam. 


synodi Ephesinz, et Cyrilli; icnaei tequieniis or- 
dinis Predicatorum in Panoplia contra Nectariuim 
patriarcham Hierosolymitanum, utque c:eleros, ne 
$im longus, preteream, Ludovicus Valkeus bibiiothe- 
cx Parisiensi Sanctze Genovefx prxfectus in disser- 
tatione, quam sane doctam conscripsit, ediditque 
Parisiis anno 1799. Nunc de sancti Matimi hoc de 
dogmate doctrina agam, ut potero breviter. Is pro- 
cessionis quidem Spiritus sancti ex Patre meminit, 
ex Filio autem explicate non meminit. Neque erat 
opus ut in tradendo symbolo hujus explicatam meu- 
tionem faceret, cum nulla tuuc a novatoribus contra 
catholicum dogma excitata esset contentio, et una 


omnium Occidentalium presertim esset. de Spiritu 


C 


sancto etiam ex Filio procedente doctrina. Profecto 
sanctus Augustinus, si. preter tractatum de Fide ct 
Symbolo, cap. 8, num. 19 seq., tom. VI opp. edit. 
Antuerp. an. 1700, pag. 117 seq., et serin. 1 de Tra- 
ditione Symboli nut. 1, tom. V, pag. 652, et 5, num. 
0, pag. 655, et 3, num. 10, pag. 660, ubi ita pror- 
sus, ut Maximus disserit, rnemoratque ex Patre proce- 
dentem Spiritum, omittitque explieatam processionis 
ejusdem Spiritus ex Filio mentionem; si pr:eter eos 
tractatus, inquam, nullos de Trinitate alios perscri- 
psisset, indeque quisquam conclusisset, Augustinum 
non concessisse Spiritus processionem ex Filio, nz 
is conclusor vehementer errasset. Nam etsi in indi- 
catis tractatibus hujusce ex Filio processionis non 
meminit, credidit tamen reipsa Spiritum sanctum ex 
Filio item procedere, ut ex lib. n coutra Maximinum 
cap. 14, pag. 498, tom. Vill, exque ejus de Trinitate 
lib. xv, cap. 27, num. 48 edit. ejusdem constat. Quare 
si Maximus tractatus edidisset de 276 Trinitate, in 
eamque ineidisset quzstioner, non dubito quin Spi- 
ritum sanctum ex Patre Filioque procedere affirmas- 
set. Ceterum qux Maximus in hac homilia de uno 
nomine, de una eonfessione, de :equalitate persona- 
rum divinarum (de Spiritu sancto agens) scribit, ita 
comparata sunt, ut Ambrosianorum librorum de 5pi- 
ritu saneto epitome quxdam esse videantur. Vide 
Ambr. lib. ;, cap. 15 seq., et lib. ii, cap. 2 seqq., 
et lib. m, cap. 4 seqq. Quod si tactrit processionem 
Spiritus sancti ex Filio, quod verbo tacitum ab eo est, 
expressum est fide, ut idem alio spectans animadrer- 
tit Ambrosius, ibid. lib. 1, cap. 5, num. 45, pag. 45, 
tom. IV opp. edit. Venet:» an. 1751. Alioqui hoc etiam 
restaret, ut Patres Constantinopolitan:xe 1 cecumenicce 
synodi, quod Spiritus sancti ex Patre processionem 
memorarint m symbolo, tacuerint «z» ex Filio (eon- 
fer tom. r Concilior. ad an. 381, pag. 814 edit. Paris 
an. 1714), in negate processionis ex Filio crimen 
vocarentur, quo quid dici potest iniquiu;? 

! Carnis resurrectionem. Hic religionis nostre ftis, 


429 S. MAXIMI TAURINENSIS 440 


Mic religionis nostr:e finis, hc summa credendi est. A ris eui specie, et occidit et resurgit. Doeumenturn ni- 

Et revera quis ercdens Deo possit de resürrectioie — mirum futurz. resurrectionis accipimus, cum com- 

dubitare, cum manifestum sit hanc solam Christo — mendata sulcis frumenta in stipulam suam redeunt, 

causam fuisse nascendi? Que enim alia ratio, qu:eve — et renovatis frondibus spoliata gelu nemora revivi- 

uiilitas erat, ut Perpetuus carnem dignaretur assu- — scunt; cuncta etiam qu: terra producit aut » semine 

mere, nisi * carnem perpetuitate donaret? qu:e gloria — aut radice multiplicata redduntur. Quz antem duritia 

csset, Dei Filium crucem non refugere, mortem 97/4, — cordis est non credere reformari hominein, * cum ea 
expetere, perpeti sepulturam, nisi vitam mortalibus — qux facta sunt reparentur. Hoc est carissimi, synibo- 
prestita resurrectione conferret? Posse autem hoc lum, cujus 4 veritas unumquemque credentem efficit 
eri facit Divinitas fidem, cui totum quod vult posse — Christianum; hoc est symbolum, quod et viventes san- 
subsistit, Denique, ut indubitata resurgendi exempla — ctificat, et mortuos reducit ad vitam. 

c piamus, ipse hic mund..s, amissa receptaque deco 


HOMILIA LXXXIV. 
Incipit praefatio de corpore Christi. 
ADMONITIO. 

Ilujus homilix przefatio antequam a Mabillonio ex codice Sangallensi deprompta publicaretur, edita jam 
fuerat a Gymnico et a posterioribus editoribus una cum homilia cui titulus datus est : De cruce et sepultura 
Domini, pars illa qu:xe incipit ab his verbis : Videamus de hoc ipso Domini corpore, et concluditur bis aliis : 
Hac omnium salutem citius suscitavit. Deinde ipse Gymnicus aliique colleetores alteram constituunt homi» 
liam, alia inscriptione distinctam : De passione et sepultura. Domini, cujus hoc est initium : Fortasse quis 
dicat de prioris dominice praedicatione, i: que est finis : Quid quwris viventem cum mortuis? Àt amanuenses et 
editores ouunes errasse deprehen.limus ex quatnor codicibus optiimzx note, scilicet ex Vaticano 6452, ex La- 
teranensi et ex duobus Casineusibus, qui de duabus jam indicatis partibus homiliam unam conficiunt. 
Multoque magis hac in sententia. nos confirmavit eadem homilia, cui pars alterius innectitur; cum tota sit 
de cruce Domini, et fragmentum ei additum omnino extraneum agnoscatur. Si vero expungatur ab homilia 
de passione et sepultura Domini principium, usque ad flla verba Uterus procreavit, manifestam assequimug 
colligationem cum przecedenti, in qua capta est comparatio uteri Virgiais cum monumento quod corpus 
Christi Domini recepit. Nec novum est, ut jam alibi diximus, veteres monachos, qui de antiquitatis naufragio 
pretiosa Patrum scripta servarunt, ex una boinilia vel sermone duas, aut tres lectiones, additis aliquibus 
ad usum sunm, confecisse. His in lucem positis, iuquirendum est an prior hujus homilis pars, quxe hog 
codicis Sangallensis titulo exhibetur : Incipit pre;atio de corpore Christi, ei conveniat sitque veluti caput 
ejusdem. Dicimus ergo exordium illud videri desumptum a Maximo ex circumstantia loci et temporis, et 
congruit concioni in ccetu episcoporum. habit: , quo3 antea przses allocutus fuisset, ut moris erat. Ipse 
Maximus, commendata primum episcopi pr:sidenlis oratione memoratoque ejusdem argumento, de sepul- 
tura corporis Christi sermonem suum instiluere aggred tur : Videamus ergo de Domini corpore, postquam de 
cruce deponitur, quid geratur. Mabillonius non produxit in diem nisi pr:efationem, partemque homilize inci- 


* Cod. Vat. 1278, ut carni perpetuitatem donaret. signaciuo, sicut a primordio diclum est, fideles ab. in- 


b Cod. Vat. 6152, aut in semine. fidelibus secernuntur. Hoc est. symbolum, etc. Codd. 
* Codd. Vat. 1278 ct Vallic. n, cum omnia qug (a- — etiam Vat. 1178 et Vallicell. n. supplent vero in pri- 
cia sunt. mordio. . 


Cod. Laurent., hoc est, carissimi, symbolum cujus 


hec summa credendi est. Et revera quis credens Deo. B cur summa fidei nostr dici apte a Maximo nequive- 
possi de resurrectione dubitare, cum manifestum sit — rit resurrectio, cum et finis ea sit siue fine, et com- 
hanc solam Chris'i causam fuisse nascendi. — Sequi- — plementum felicitatis totius hominis, et adinitti eredi- 
tur ut de carnis resurrectione disseram. Hanc Maxi- — que non possit, nisi ponatur credaturque tota Cbristi 
nius religionis nostre (inem sunumnainque credendi — mysteriorum complexio : quo quidem sensu ibid. 
esse scribit; propterea quod, ut Augustinus animad- — Epiphanius, in ea thesaurum omnem, et sanc mentis 
vertit, serm. 215,al. de Tempore 219, num.9, tom. V, — firmamentum, ac boni officii spem omnem esse colloca- 
pag. 696 : Ista. jam fiuis sit; sed finis sine fine erit — tam, docet. Eodem recidunt qux& loco indicato Leo 
resurrectio carnis. Et serm. 214, num. 12, pag. 660: — Magnus animadvertit. Hinc Apostolus in I ad Corintb. 
Iloc est Christiana, hec catholica, hec apostolica fi- — cap. xv, vers. 15 : Si resurrectio, inquit, mortuorum 
de s. Credite Christo dicenti : apillus capitis vestri nom — non est, neque Christus resurrexit. Si autem Christus 
peribit, et. infidelitate depulsa, quanii valeatis potius — non resurrexit, inanis es! ergo pra'dicatio nostra, ina- 
zogitate; quomodo dubitabimus quod anima et carnis — nis est et fides vestra. Quod quidea ad caput Theo- 
nosira vitam daturus sil e'lernam, qui pro nob:s ani- — doritus, pag. 195 : Si non 9*7 creditur, iuquit, 
mam et carnem suscepit, in qua moreretur, et posuit, — resurrectio corporum , supervacamea est pradicat:o 
cum moreretur, et recepit, ne inora timeretur. Quo sane — Evangelii. Jam vero cum Verbum divinum, ut ex 5a- 
spectat quod scribit vetus auctor sermonis ad cate- — cris Litteris plane constat, carpem assumpserit ut 
cl.umenos, quein in.dubiis Augustini numerant mo- humanum genus redimeret, ac non animas soluin 
nachi congregationis Benedietinze Sancti Mauri. num. — salute sempiterna, sed corpora etíam immortalitate 
22, 10m. Vl operum sancti Augustini, pag. 416 : He- ,, donaret, cur uon potuit Maximus dicere hanc solam 
&urcecturam, inquit, esse omnem carnem, rationalem C Christi causum fuisse nascendi? Scilicet hanc solam, 
Lcilu t creaturam, fideliter teneamus. llc suuuA ripei.— nempe totius hominis, hoc est animx 978 corporis- 
NUS'ü&, qui? separat nos ab infidelibus. Qua de re — que sempiternam felicitatem. Ac de corporis quidem 
confer eliam Tertullianum initio libri de Resurrectio- — resurrectione satis diclum est; de salute autem ani- 
ne earnis, et sanctos Cyrillum Hiero olymitanum, — mz sic ille in eadem homilia scribit : Idcirco Unig4e- 
catech. 18, num. 1, pag. 285 edit. Paris. au. 1720; — nitus Altissimi sumere dignatus est carnem, complexns 
Epiphanium in Ancorato, num. 91, pag. 94, tom. ll — est crucem, ut te, qui crimino tua evadere el peccata man. 
aperum odit. Paris. aa. 1622, utque ceteros prieter-.— poteras ,. indulgentia facerct. innocentem :. ideo. uu- 
eam; Leonem Magn, serm. 69, cap. 2, pag. 199, — maculatus Agnus occisus ezt, ut ejua cruore humani qe- 
tom, E operum edit. Rom. an. 1755. Nec. vero video — neris macula tergeretur. 


€ 








Al BOMILIA LXXNMV. . 44 


pientis : Videamus, et. desinentia, Hec omninm salutem. citius. suscitavit; cum oodicis Sangallensis pars 
altera : Fortasse quis dicut, etc., et qu:e est apud ipsum cum titulo : De sepulcro Christi, iu omnibus editio- 
nibus vulgata ipsi innotesceret. Integram nos homiliam producimus, quam dixisse Maximum in concilio Me- 
diolanensi sub S. Eusebio verisimillimu:n arbitramur. V indicata homili» hujus integritate, vindicandum 8. 
antistttem Taurinensem suscipimus a codicibus qui illam sanctis Ambrosio, Augustino et Gregorio Magno 
suppasuere. Tres nobis occurrerunt codices eamdem Ambrosio tribuentes, scilicet Vaticanus 6452, Lauren- 
tiauus x Plut, xiv, et cod. 1 part. sinistrze, olim S. Crucis Minor., nunc in Laurentiana. Sed cum Bene. 
dictini monachi congr. S. Mauri in pref. ad sermones S. Ambros., tom. Il edit. Paris. 1690, commemorato 
Gennadii testimonio, quo Maximuin de sepulcro Christi scripsisse constat, homiliam illam, de eo agenteni, 
Maximianam ju licaverint, nulla hujusmodi codices nos molestia afficiunt. Ipsi etiam Benedictini monacbi 
cum eamJem hoiiliam fn appendicein serm. S. August. num. 248, pag. 288 edit. Antuerp. an. 1700, tra- 
d'ixerint, variumque de ea. luisse opinionem declaraverint, seque propensiores in Maximum quam in alios 
Patres dixerint, adversantium codicuin auctoritatem everti putamus, in quibus nomen Augustini legitur. 
Quod vero in cod. Vaticano 1270 pag. 51 a tergo S. Gregorio Magno homilia accepta referatur, manifesta 
est amanuensis fallacia : nullis esim in codicibus , nec in editis libris quisquam alius homilix hujus au- 
ctorem somniavit Gregorium Magnum. Sed ne in re tanti momenti conjecturis ludere videamur, prxsto 
nobis sunt quatuor codices probatissimi, quorum suffragia in Maximum conveniunt. Primus est Taurinensis, 
qui homiliam duas in conciones dividit, ut primam faciat illam qux incipit : Fortasse quis dicat, et secundam 
exordiatur ab illis verbis : Hesterna die satis gaudii, ete., cuim titulo in priore : De sepulcro Domini ; et in 
secunda : ltem de eodem, et hoc inverso ordino ex amanuensis oscitantia. Codex alter est Sangallensis ho- 
inil. 68 affixa inscriptione : Prefatio de corpore Christi. Tertius codex 99 S. Crucis in Jerusalem num. 5t 
riorem habet homili;e partein sub titulo : De corpore Christi, et alteram sub hoc alio : De sepulcro Domini 
Salvatoris. Quartus tandem est codex Lateranensis pag. 212, qui epigraphi : De corpore Christi, addit : 
Sermo S. Maximi episcopi, atque incip.t : Videamus de Domini corpore, etc. Cum ergo hisee przecipuis 
jitatur kromilia testimoniis, cumque pro ea Mabillonius, Ceillerius tom. XIV Istor., et Benedictini monachi 
n euitianibus opp. Aunbrosii et. Augustini senteatiam , tulerint, justam egimus causam, eam S. Maximo 
vindicamdo. | 


279 AncuuENTUM. — Pietatem. Joseph ab Arima- 4 tim cum juvare me possit beatorum insigne consor- 
tha'a (Christo sepulcrum. parantis. summopere com- , tium, Si enim David unius societate sancti alterum 








mendet S. Maximus, pluraque de eodem sepulcro 

mystice dicta explanat ; postremoque de Maria Mag- 

dalena sollicite querente Dominum in monumento 
isserdl. — 


Hestemua die satis gaudii accepisse vos credo, fra- 
tres dile clissimi, et tractatibus, domini et * fratris 
nostri psxesentis episcopi, dui tanta facundia res di- 
vinas disseruit, ut prxdicatio ejus pl. na fuerit sacer- 
dotii gratia, oratoris eloquentia, institutione docto- 
ris. Nec mirum si is qui in pontificio primatus ho- 
norem obtinet, habeat etiam in pr::dicando primatus 
eloquium : ut virtutes Dei, quas sancti pectoris ar- 
cano depromit, facundi sermonis oratione commen- 
det. Atque ideo parvitatem me: scio auribus vestris 


minus solito placituram. Quis enim contentus 5 est p 


potare de rivulo, cum possit baurire de fontibus ? 
Terra enim aquarum tenuem rorem omnino non 
suscipit, posteaquam eam largus pluviarum imber 
infuderit. Sic igitur vestra dilectio inundata S. sa- 
cerdotis eloquio, sermonis mei non patietur vile fa- 
stidium. Quamvis enim doctus, quamvis disertus ora- 
tor, elinguis videbitur, si coeperit loqui prisente 
' meliore. Sed tamen habet solatium suum ista con- 
fusio. Nihil enim ruboris est comparatione summi 
sacerdotis displicere miniinum sacerdotem : pr:eser- 


à A cod. S. Crucis in Jer. emendatur textus Gal- 
lan !ii, qui habet Patris nostri; cum enim b:ec ho- 
milia habita sit in concilio Mediolanensi ad episco- 
pos, fratris nomine episcopum appellari, oportebat, 
uL in prafatione monuifuus. 

b Cod. S. Crucis in Jer. Hic etiam rectior reddi- 
tur locus Gallandii ubi ait : Quis enim contentus sit 
petari de rivulo cum possit haurire de fontibus? 

* Ex eod. cod. S. Crucis in Jer. imperfectus vi- 
detur Gallandii textus, ubi legitur : Cur ergo me, 


quamvis imperitum, quamvis peccatorem, non potest. 


fieri posse pra dicatorem virtute Domini, eic. 

3 Codd. Casin. 47 et 108, depositum cst. auid actum 
€4(.. Accepit, ctc. 

e Cod. Lateran. , sepelivit. 


LJ 


sanctum fieri posse proclamat, dicens : Cum sancto 
sanctus eris (Psal. xvu) : * quis ergo me, quamvis 
imperitum, quamvis peccatorem non putet fleri posse. 
predicatorem virtute Domini, tantorum consortio 
2680 magistrorum? Igitur quoniam beatissimus fra- 
ler noster sanctorum apostolorum laudes magno est 
prosecutus eloquio; debemus et nos ipéius eepultu- 
ram Domivi przdicare : ut quia unius corporis mem- 
bra videmur similibus obsequiis procurata , similibus 
quoque integrum corpus przedicationibué eaornetur. 
Videainus ergo de Domini corpore, posteaquam de 
cruce 4 deponitur, quid geratur. Accepit illud Joseph 
ah Arünath:va, vir justus, sicut ait evangelista, et in 
novo suo * sepeliit monumento, iu quo nondum 
quisquam positus f erat. Beatum ergo corpus Do- 
mini Christi, quod cum nascitur, utero virginis gi- 
guitur : € cum recedit, justi tumulo commendatur. 
Beatum plane corpus, quod virginitas * peperit, ct 
justitia custodivit. i Custodivit illud Josepn tumulus 
incorruptum, sicut servavit illud Mari$ uterus illi- 
batum. Hic enim i viri pollutione non tangitur, ibi 
mortis corruptione non lxditur : * novus illud venter 
concepit. ! Dominica ergo, et virgo vulva, et virgo 
est sepultura ; quin potius ipsam sepulturam vulvam 


1 Codd. Vat., Casin. et Later., fuerat pro erat. 

€ Cod. Lateran., et cum recedit. 

à Ex iisdem codd. S. Crucis in Jer., Vat. et Cata. 
emendatur error edit. Gallandii ubi dicitur, q&od 
virginitas reperit. 

Cod. Vat. 6452, enim pro illud ; cod. vero Lase- 
ran., Custodivit enim eum , sicut servavit. illum ; cod. 
vero Vat. 6452, sicut enim pollutione non tangitur, ita 
morlis corruptione, etc. 

) Cod. Lateran. omittit vocem rirí. 

X Cod. S. Crucis in Jer., ubique beato corpori de- 
fertur sanctitas : ubique virginitas. 

! lidem codd. S. Crucis in Jer., Vatica^. 6458, 
1270 ct Casin. ) 


M30 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


4 


dizerin: est enim similitudo non parva. Sicut enim A * H:c virtutum fidelis est memoria, qua. intra se 


Dominus de matris vulva vivus exivit, ita et de Jo- 
séph vivus sepultura surrexit : el sicut tunc de utero 
ad predicandum natus est, ita et nunc ad evangeli- 
zandum renatus est de sepulcro. Nisi quod gloriosior 
ista quam illa nativitas. llla enim corpus mortale 
genuit, bsec edidit immortale : post illam nativitatem 


ad inferos * descenditur, post hanc remeatur ad cce-- 


los. Religiosior plane ista est quam illa nativitas. 
lila enim totius mundi Dominum novem mensibus in 
- utero clausum tenuit, bxec autem b tridui tantum tu- 
wuli gremio custodivit ; illa cunctorum spem tardius 
protulit, hze omnium salutem citius suscitavit. 
! Que comparatio ventris et tumuli; cum illa 
98.1 ex intimis visceribus edidit fllium, hic autem 


continens Christum, kedi cum hzreticorum corru- 
ptione non patitur; de qua memoria in sacris dicit 
Dominus : Quotiescunque hoc ! facietis, in memoriam 
mei facietis, donec veniam (Luc. xxu). Quoticscunque 
enim Christum loquimur, toties euin sacri oris € me- 
moria eommendamus. Sepulerum ergo patens est 
guttur ^ eorum. Recte plane dicit propheta ; sepul- 
crum enim Christi patens est evangelistarum 98 Q$bc2- 
tum guttur, per quod illud zterno litterarum thc- 
sauro condiderunt. Patens autem sepulcrum ideo 


- dicitur, quia qui vult ad Christi pervenire mysterium, 


non ingreditur ad illud, nisi per ! evangelic:e Scri- 
ptur:e secretum. i In Litterarum enim sacrarum quasi 
quodam novo vasculo * commendandus est Dominus. 


solummodo locum prwstiterit. sepulture? * At. ego B Quisquis igitur illud videre desiderat, ibi et passienis 


dico, non minorem Joseph affectum fuisse quam 
Marix. Siquidem illa utero Dominum, hic corde 
conceperit *; illa Salvatori membrorum suorum se- 
cretum praestitit, bic secretum sui corporis non 
negavit ; illa Dominum pannis involvit cum natus est, 
hic linteis cum recessit; illa perunxit beatum corpus 
oleo, hic aromatibus honoravit. Conveniunt ergo sibi 
obsequia, convenit ét affectus; unde necesse est et 
meritum convenire, nisi quod angelus Mariam ad 
obsequium admonuit , Joseph auteni sola justitia per- 
suasit; Joseph in suo sepulcro posuit Dominum. Le- 
gimus in propheta : Sepulcrum patens est guttur. eo- 
rum (Psal. v). Si ergo sepulerum patens est guttur 
liominum; vide ne forte secundum hanc similitudi- 


ejus sacramentum ! invenit, et resurrectionis g'o- 
riam recognoscit. Patens ergo guttur sanctorum est ; 
unde Apostolus ad Corinthios ait : Os nestrum patet 
ad vos, o Corinthii (I Cor. v1) : invitans eos ut prxdi- 
cationis sux: semper apertam januam ingrediantu: 
" Christi secreta mysteria. In hac igitur pectoris me- 


* moria collocatur Dominus a Joseph, * ut in justitke 


sede requiescat, et habeat Filius hominis ubi caput 
reclinet. Videamus igitur quare Salvator in aliena 
sepultura ponatur, ac suam non habeat sepulturam. 
Ideo in aliena sepultura ponitur, quia pro aliurum 
moriebatur salute; " mors enim ista non illi illata 
est, sed nobis delata; mors ista non illi accidit, sed 
nobis proficit. Ut quid ergo ei propria sepultura, qui 


nem Dominum Joseph non tam in sepultura terrena (C; in se mortem propriam non habebat? ut quid ill 


posuerit, quam in monumento sui pectoris collocarit, 
et custodiendum illum susceperit, non tam memoria 
fragili elementorum, quam memoria sancta virtutum. 


^ Cod. Casin. 108, ad inferos descendit, post hanc 
remeavit ad celos. 
b Cod. Casin. 108 et Vat. 1270, triduo. 
3 Codd. Vat. 1270, et Casin. 108, concepit. 
4 Cod. Casin. 108, hic ei secretum. 
* Codd. S. Crucis in Jer., e& S. Crucis Minor. in 
Laurent., H ec enim virtutum. 
! [tem codd. S. Crucis Minor., et Laurent., Quo- 
liescunque hoc feceritis. 
& Cod. Lateran., memoria. 
. h Codd. 99 S. Crucis in Jerusalem, et Lateranen 
sis, guttur hominum. Quod recte atque plane dicit, ctc. 
i Cod. Lateran., nisi per evangelicarum Scriptura- 
rum secreta, 
.3 Cod. Vat. 1270, In Litterarum enim. sacrarum 
aysterio. Cod. 90 S. Crucis in Jer., Iu Litterarum 


* Apud editores omnes hzc homilia habet titu- 
lum : De passione et eepultura Domini , atque initium 
- hujusmodi. Fortasse quis dicat de prioris dominicze 
przedicatione, in qua pr:edicavimus non minorem esse 
gloriam, quod tumulus Joseph suscitaverit Dominum, 
quam quod eum sanctse Marke uterus procrearit. 
* At ego dico non minorem Joseph affectum fuissc; 
quam Marie, elc. — Assumit hic Maximus exornan- 
am Joseph ab Ariniath:ea dilectionem erga Christum 
Dominum, eamque caritati Marie Virginis xquiga- 
rare videtur. Verum si qu» i» Joseph commendat 
perpendantur, patebit Maximi animus laudantis Jo- 
seph ob extrema oflicia erga Jesum, cui mortuo di- 
guari prebuit sepulturam, suoque in novo condidit 


tumulus in terris, cujus sedes manebat in colis? ut 
quid illi sepultura, P qui tridui tantum temporis spatio, 
non tam in sepulcro mortuus jacuit, quam velut in 


enim sacrario. 

k Codd. S. Crucis Minor., et S. Crucis in Jer., to: 0 
vasculo commendatus est Dominus. 

1 Cod. S. Crucis Minor., sacramentum inreuiet, et 
resurrectionis gloriam recognoscet. 

m Cod. Casin., ad Christi secreta. 

^ Cod. Sanct: Crucis Min., ut ibi justitia sedes re- 
quiescat. 

? Idem cod. S. Crucis Min., mors non illi accidi:. 
Somnum peltius fuisse quam mortem; mors enim is i 
illata est, nobis delata; cod. 99 S. Crucis in Jer , 
mors enim ista non illi illata est, sed nobis delata; 


D cod. Casin. 108, sed nobis oblata. 


P Cod. Lateran., qui triduo tantum non. tam in se- . 
pulero mortuus jacens, veluti in lectulo quievit. 


monumento. Similia nascenti in humanis Dei Filio a 
Maria prestita fuisse dicuntur. Sanguinem scilicet, 
vitam et membra in suo purissimo utero Salvatori 
dedit, ejusque infantiam aluit atque curavit. Princi- 
pium ergo dilectionis, et finis in utroque similis, sed 
non x qualis intentio, atque extensio caritatis. Amor 
enim erga Deum, quo purior, et sanctior anima, eo 
perfectior; cum illo igne a Deo ipso cordà incendan- 
tar, tanto vehementior est flamma, quo major est 
dispositio ad eam recipiendam. Laudabilis ergo Jo - 
seph, qui nihil omisit ut Redemptori honorem cul- 
tamque przestaret; scd venerabilior Maria, que mun- 
do evidit Salvatorem, neque in eo diligen.io parem 
abu, 








415 


liOMILIA LXXXV. 


. 446 


lectu,o dorm ens conquievit ? ipsa enim temporis A Domino de semelipso : Si tu ! tulisti 9l eum, di- 


brevitas declarat ^ somnum fuisse quam mortem. 
Sepulcrum autein inortis est. babitaculum necessa- 
rium; necessarium ergo non 983 crat mortis babi- 
laculum Christo, qui vita est, nec opus habebat sem- 
per vivens domicilio defunctorum. Recte autem hanc 
vitam nos in nostro sepulcro condidiunus, 5 ut cum 
ipso vivificante inortem nostram a mortuis surgere- 
mus. Unde et illa Maria Magdalene, qux» Dominum 


inter czeteros defunctos in sepulcro qu:erebat, argui- ' 


tur et dicitur illi : Quid quaris viventem cum mortuis 
(Luc. xxiv)*. Hoc. est : quid quxris * apud inferos 
quem rediisse jam constat ad superos? quem illa 
adhne non intelligens nec cognoscens, respondit illi : 
Domine, si tulisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum; 


cMo mihi. Recte interrogat, Si tv (isti eum, ipse 
euim Lulit corpus cuum, $ qui suscitavit; ipse tulit 
corpus, qui illud jacens et dormiens sua aspiratione 
collegit . ipse tulit corpus, qui divinitatis illud virtute 
gestans " portat ad ca-los; at(jue ideo mulier sapien- 
ter interrogat et requirit: Si ( tulisti eum, dicito 
mihi ubi posuisti eum? boc est, si illud auferens de 
sepulcro ad. paradisum 1ranstulisti. Audierat enim 
illum dicentem latroni, Hodie mecum eris in paradiso 
(Luc. xxi). Aut certe de. infernis in Patris dextera 
collocasti, sicut ait Apostolus : Que sursum sunt 
quaerite, ubt Christus est ad dexteram Dei * (Col. m). 
Beatus ergo qui ita quxrit Christum Dominum, ut 
credat eum et in paradiso con-titutum, et in coclesti- 


el ego. illum tollam. Existimabat enim illum, sicut g bus collocatum. Nam qui eum aut in infernis requi- 


dicit Scriptura, hortulanum esse. Sancta ergo et 
simplex femina Christum requirebat a Christo, ac 
devotione mentis prophelat, * et. nescit : ait. enim 


rit, aut iu tumulis, dicitur ei : Quid queris riventom 
cum mortuis ? 


HOMILIA LXXXV. 
De eo quod scriptum est : (Quis putas major est in regno celorum? (Matth. xvin.) 
ADMONITIO. 


Non est opus ut eos refellamus qui 5. Maximo hanc homiliam adimendam, ascribendamque S. Ambrosio 
ceasnerunt. Eorum enim et veterum codicum mss. auctoriate ac copia, et styli ratione refellitur evertit qua 
opinio. Isquisuionem sane postulat titulus huic homnilix in editis libris affixus, qui est bujusmedi : /h solem- 
nitate divi Michaelis archangeli, de eo quod scriptum est, etc. Hic primo recensendi sunt codices antiquiores, 


qui illius solemnitatis memoria penitus carent, et boinilize locum Evangelii Matthzi cap. xvi. prxmnittunt, 
Bon iisdem tamen verbis. Codices enim S. Crucis in Jerusalem, 90 homil. 47, et 99 senn. 10, habent : 


Iucipit : de eo qued scriptum est : Quie putas major est in. regno colorum? Codex Sangallensis homil. 44 : 
De eo quod scriptum est : Quis putas major es', elc. Codex Vercellensis 81: Homilia beati Maximi ej iicopi 
in Evangelium Matthai : Accesserint. discipuli ad Jesum dicentes : Quis putas, major est in regno celorum? 
Codices Vaticani 6499 pag. 190, et Palat. 477 pag. 187, necnon Vallicellanus xv pag. 112, similia habent : 
In Evang. Matthei : Quis putas major est in regno. celorum ? Sermo beati Maximi episcopi. His conformis 
est codex Casanatensis homiliari m part. 1, et a quibus parum differt cod. xu S. Crucis in Jerusalem hxc 
addens : Sermo in feriis S. Maximi episcoyi Taurinensis. Super illud Evangelii Matthai : In. illo tempore 
accesserunt ad Jesum discipuli, dicentes : Quis pu major est? etc. Reliqui vero non pauci, posteriori :tvo 
cxerai eodices memoriam solu mmitatie vel dedicationis sancti Michaelis arehangeli exhibent; in quibus 
numerantur codex Lucensis 89 : 1n dedicatione sancti Michaelis archangeli homilia sancti Maximi episcopi ; 
Casinensis 102 ag. 156 a tergo, Ratisponensis sancti Emmerami, et duo Laurentiani 36, et 435 Plut. xvn : 
In solemnitate die Michaelis archangeli : de eo quod scriptum est : Quis putas major est in regno celorum? eic. 
DiBiert etiam in titulo cod. Augiensis xv, qui tantum habet : In festo eancti angeli, & cod. Cieterciensi Montis 
Amiatze, in cujus fronte legitur : In festo sancti Michaelis archangeli. In Evangelio : Accesserunt discipuli cd 
Jesum, dicentes, etc. : Quis putas major est? etc. Homilia ejusdem beati Maximi episcopi. Cum autem apparitio 
S. Michaelis archangeli in Monte Gargano contigerit tempore S. Gelasii I, qui fuit Romanus pontifex ab anno 
492 ad annum 496, et longius etiam post obitum S. Maximi dedicatio primce ejus hasilice Rome in circo 
Maximo facta a Bonifacio H, clariseime patet hanc homiliam a S. antitise Taurinensi recitari non potuisse 
in solemnitate S. Michaelis archangeli, quxe in Ecclesia nondum instituta erat. Ab Evangelio Matth:ei, quod 
ea die legitur imperiti amanuenses titulum illum homilie Maximi affixerunt. Nos, relictis editoribus qu 
errorem iain manifestum non przcaverunt, inter homilias de diversis reetius eamdem transtulimus. t 


98/4 AncuueNTUM. — Multa, eaque preclara de vir- C telligere potestis ! qua ministris ac sacerdotibus 
P» humilitatis, dent scandali peccato scribit A ole. Dei reverentia debeatur, vel quia ipsos clericos invi- 
ricos idoneos, Pionachos religiosog, vel laicos. ^' cem * humilitatis sedulitate se oporteat provenire. 

Ait Dominus percunctantibus discipulis quis eorum 


Si diligenter audistis evangelicam lectionem, in- — in regno coelorum major esset futurus, statuto coram 


* Cod. Vat. 6452, somnum polius. 

* God. S. Crucis in Jer., «( vivificans mortem no- 
stram, cum ipse a mortuis resurgeremus. sustulisti. 

* Cod. n S. Crucis Minor., Hoc est, quid queris in 5 Codd. Vat. 1970, et Casin., qui illud protulit de 
Gunulo quem adorare debes in colo? quid queris apud — sepulcro : ipse. 
inferoe, eic. b Codd. Vat. 1270, et Casin. 108, portarit. 

4 Cod. Lateranen , quod illa adhuc non intelligens, i Cod. Casin. 108, ad dexteram. Dei sedens. 


mohis. 
! Codd. Vat. 1270, et Casinen. pro tulisti habent 


ncc recognoscens. 

* Cod. Later., et nescit, Post bcc ulterius non pro- 
£reditur homilias in Homiliario Lateravensi; at in 
n:wgine adnotatum fuit ; deest. aliquantulum ser- 


j Cod. Vat. 6450, quia ministris. 
k Uterque cod. 8. Crucis in Jer., humilitate se 
oporteat... prevenire. Ait enim. 


. 


411 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


4 


omnibus puerulo : Quicunque humiliaverit se sicut A ! pervidens, folio puden la contexit. Prius enim quam 


puer iste, hác major erit in. regno celorum ( Matth. 
xvin); unde intelligimus quod humilitate pervenitur 
ad * regnum, simplicitate penetratur ad celum. 
Quisquis ergo cupit Divinitatis tenere fastigia, huimi- 
litatis ima sectetur; quicunque vult fratrem przve- 
nire regnando, prius illum prxveniat obsequendo, si- 
cut ait Apostolus : Honore invicem pr«venientes 
(Bom. xu), vincat eum offlciis, ut. possit. vincere 
sanctitate. Si enim te non kesit b frater, obsequium 
meretur, ut diligas : quod si forsitan lxsit, magis of- 
ficium meretur, ut vincas. Hxc en:m nostr Christia- 
nitatis summa est ut amantibus vicissitudinem , lx- 
dentibus patientiam * rependamus. Qui ergo fuerit pa- 
lientior ad injuriam, potentior constituetur in regno; 
non enim ad imperium celorum pervenitursuperbia, 
divitiis, prefectura, sed humilitate, pauperie, lenitate. 
Arcta 4 enim et angusta esl via que ducit ad * regnum 
( Matth. vn ). Quisquis ergo honoribus inflatus fuerit, 
et auri tbesauris dilatatus, tanquam onustum et im- 
peditum animal, per angustum regni iter transire 
non poterit ; simul etiam ut se existimat pervenisse, 
sarcinam ejus exigua porta non capiens, f repercusso 
limine, retrorsum abire cogetur; tam enim angusta 
est diviti porta ccelestis, quam est camelo acus fora- 
men exiguum; unde ait 488 Dominus : Facilius 
est camelum per [foramen acus transire, quam divitem 
intrare iu regnum celorum (Matlh. xix). Sicut enim 
camelum, animal tortuosum atque deforme, exigua 
E caverna pr:elerire non patitur ; ita et divitem ava- 
rum atque mendacen) arcta coeli janua minime in. 
trare permittit. Nam ideo nudi in seculo na:cimur, 
nudi etiam ad lavacrum accedimus, 5 et nudi quo- 
que, et expediti ad celi januam properamus. Quam 
autem incongruum et absurdum est ut, quem nudum 
mater genuit, nudum suscipit Ecclesia, dives intrare 
velit in. coelum? propterea ! adolescenti illi diviti in 
Evangelio a Salvatore dicitur : i Si vis perfectus esse, 
vende omnia tua, et da pauperibus *. Usque adeo enim 
nuda virtus apta coelo est, ut, quamvis jus*us, quamvis 
sanctus, aurum vel divitias possidens, non possit esse 
perfectus. Talem enim voluit adolescentem illum Do- 
minus ad paradisum redire, qualis Adam fuerat de pa- 
radisj sublimitate dejectus ; nudus enim Adam incola 
parad'si fuit : denique post peccatum nuditatem suam 


* Cod. Casin. legit ad celum, omissis verbis sim- 
plicitate penetratur ad, ec. 

b Cod. Vat. 6450, Si enim te non lasit fratris obse- 

tum, meretur ut vincas. Uterque cod. S. Crucis in 

?r. legit meretur, ut diligas, quod si forsitan (esit , 
magis obsequium meretur, ut vincas. Ita et Vallic. 45, 
qui deinde habet Il cc est enim, etc. 

€ Cod. Vat. 6450, pendamus. 
4 Ulerque cod. legit Arcta autem. 

. * Cod. Vallicell. 15, ad vitam pro ad regnum. 

. f Uterque cod. S. Crucis in Jer. legit repercussus a 
limine retrorsum redire cogitur. Cod. :Vat. 6450 legit 
repressus a. limine. | 

5 Cad. 99 S. Crucis in Jer., exigua acus caverna. 

! Cod. cit. S. Crucis in Jer. legit t nudi... vropc- 
"emus. 

| Cod. Vat. 6420, adolescenti diviti. In utroque 


peccaret bonestatis erat colore vestitus ; atque ideo 
nuditatem inhonestam non natura instituit, sed de- 
licti reatus invenit. Nam et sancti angeli in spleudi- 
d'ssimo habitu constituti, nunquid tunicis operiun- 
tur et palliis? Sed cum sit in illis nativitatis su» 
nuda substantia, vestiti videntur esse, quod sancti 
sunt. Sic igitur et Adam custodiens honestatis ange 
lice dignitatem, erat quidein nudus mundanis vest- 
- bus, sed immortalitatis erat splendore vestitus, Ni- 
lil ? pravumrespiciebantejus oculi; non cor ejus turpe 
aliquid cogitabat; erat apud honestas mentes nudi- 
tas ipsa vestita. Sicut enim apud nequam homine: 
turpis cogitatio a concupiscentia vestibus non arce- 
tur, ita apud sanctos viros honesta simplicitas ad 


B concupiscendum nuditate non trahitur ; sed sicut vi- 


tiosis ad corruptelam nuda sunt omnia, ila religiosis 
ad castinoniam operata sunt universa. Qu.d autem 
ait evangelica lectio? Qui scamdalizaverit unum de 
pusillis 987 istis, qui in me credunt : expedit ei, wl 
suspendatur mola asinaria in collo ejus, " et mergatur 
ín profundum maris ( Matth. xvni). Pusillos hic non 
etate pueros, sed malitia parvulos dicit; sicut Apo- 
stolus ait : Malitia parvuli estote, ut sensibus per(eüi 
sitis ? ( 1 Cor. xiv, 20 ). Qui sunt isti nisi clerici ido 
nei, monaclá religiosi, vel laici? Quisquis igitur bis 
irreverens, aut contumceliosus exstiterit, hac belluina 
poena plectetur, ut informi saxo relegato illi ad col- 
lum przecipitetur in mare. Sed videamus cur ? scan 
dalizantibus Christianos ista poena decreta sil, aul 
C quid sibi velit ipsa sententia; puto cnim 4 aliquod 
mysterium continere : quasi vero non sulliceret in 
mare homini demergendo saxum qualecumque non 
magnum aul enorme, sed mol asinarie lapis ei rt- 
legetur ad collum , ut cum perituro homine pereal 
res usui necessaria. Sed puto hce magis esse, quod 
in Scripturis asini figura populus gentilium nunct- 
patur, qui clausis oculis circa ignorantiee molam et- 
. roris sui gyro pertrabitur, et sine ulla cursus. direc- 
tione vestigiis in se sspe redeuntibus invitus usui 
laborat alieno. Nonne enim tibi videtur molam asi- 
nariam volvere populus gentilis , quandiu " 988 i1 
imperitix sux labóre versatur ? nature quidem vit- 
culis alligatus, ut «erbum Dei * molat, Domioum 
coli quxrat, sed operte mentis c:ecitate subfusus 


D autem cod. S. Crucis in Jer. hzec habentur : dictar; 
qui sibi justus videbutur, et. sanctus, et. omnia legi 
mandata complesse. 

i Cod. Vallicell. 15, vade, vende, etc. 

k lidem codd. S. Crucis in Jer. addunt et habeis 
thesaurum in celo, et veni sequere me. 

! Cod. Vat. 6450, nuditatem suam previdens. Cod. 
Vallic., foliis pudendu. 

: Uterque cod. cit., Nihil prati tunc. 

? Codd. Vallic. 45, et Casin. 102, et demer atur. 

* Post h:e Scriptur:e verba desinit Vallicellanus 
cedex. 

P Cod. Cas'n., Ghristianis scandalizantibus, etc. 

4 Uterque cod. memoratus , puto enim illam. 

* Cod. Vat. 6430, imperiti sua labore. 

* Llem eod., Verbum Det molas, 


419 


lOMILIA' LXXXVI. 


450 


vuluun animi erigere ad Dcum, * eordis oculos le- A spem gerit laboris: cui vera mola asinaria ad colluim 


vare non possit ad coelum. Sed quoniam mola asina- 
ria ^ saxum esse constat; videamus si et paganorum 
talis est mola. Talis est plan»; saxea enim mola est 
paganorum Jupiter, Herculesque lapideus, circa qnos 
e czecis oculis frequenti errore circumeunt. Cocos , 
inquam, dixerim eorum oculos qui putant se videre 
quod noo vident; aspicientes enim saxum Deum se 
videre confidunt. Attamen qui molam volvit, con- 
summandi aliquando finem operis habet, exeundi 
HOMILIA 


suspenditur, portat lapidem, qui portare debuerat 
jugum Christi. Asinus ergo ad molam , c:ecus ad la- 
pidem, gentilis ad saxum, qui adorat eum quem 
non videt nec agnoscit. Deus enim non in manufac- 
tis habitat, nec in metallo aut saxo cognoscitur. Hic 
ergo: gentilis populus cum persecutionem Christiano 
intulerit, hac pcena plectitur, ut cum sua sacrilega 
mola judicandi s:xculi fluctibus demergatur. 


LXXXVI. 


De bellico tumultu. 
ADMONITIO. 


Muratorius omnium primus hanc homiliam inter sermones S. Ambrosii usurpatam S. Maximo Taurinensi 
restituit. Eam enim reperit in codice 98 Ambrosiano, de quo spe mentionem habuimus, et cuin allis plu- 


rimis eodem ex mss. depromptis in tom. 1v Anecdot. publicavit. 


uc usque hoc cum testimonio in sequenti. 


bus Maximianorum operum editionibus exornata apparuit. Nos auctoritate codicis 99 S. Crucis in Jerusa- 
Jem, ubi est pag. 160, sermo 95, eam4em illustramus, neque h:esitamus S. przesuli Taurinensi asserere, cum 


et dicendi ratio, reique argumentum ipsi conveniat. 


AncuuENTUM. — Ad Taurinenses cives ob barbarorum B ! prxparat animabus. Cernimus armari civitatis por- 


in proximas provincias. irruptionem trepidamtes , et 


tuitionem de[ensionemque Urbis parantes hanc ora- 
tionem. habuit S. Maximus. Eorum quippe animos 
erigere ad spem divini prasidii conatur, admonens , 
wt pravos mores corrigentes Dei vindictam ulterius 
provocare caveant, atque illam piis. sanciisque. ope- 
ribus placare studeant. 


Movet fortasse vos, fratres, quod tumultus bello- 
rum et incursiones przliorum fieri audimus assidue, 
et eur nostris temporibus flant dilectionem vestram 
fortasse plas movet. Sed h:ec causa est quia, quanto 
magis proximi sumus mundi excidio, tanto magis re- 
gno sumus proximi Salvatoris. Ipse 'enim Dominus 
ait, quod ín novissimis diebus exsurgel. gens contra 
gentem, et regnum adversus regnum (Marc. xxxi) : et 


tas, debemus etiam prius in nobis portas armare 
justitiz, de quibus S. propheta dixit : Aperite mihi 
portas justitie (Psal. cXvin). Tune autem civitatis 
porta munita esse polerit, $i priu in nobis portz 
justiti:e muniantur. Elcnim nihil prodest muros mu- 
nire propugnaculis, et Deum provocare peccatis. Il!a 
enim*'constituitur ferro, saxis et sudibus, h:ec arma- 
tur misericordia, innocentia, castitate; illa telorum 
maultitudine custoditur, h:c orationum. frequentia 
defenditur. Et ad plenam tuitionem urbium portas 
principutn solent signa przecedere : animarum nostra- 
rum portas signum Salvatoris anticipet. Ergo, fratres, 
propter futurum judiciom armis nos coelestibus mu- 
niamus, accingamur lorica fidei, salutis galea prote- 


alibi : Cem videritis bella, et terremotus, et fames, C gamur, verbo Dei spiritali gladio defendamur ; qui 


scitote quoniam in proximo est regnum Dei (Matth. 
xxiv). Ergo vicinitas ista bellorum vicinum magis 
nobis Christum esse demonstrat. Átque ideo veiien- 
tem adversarium timere non debeo, quia per lxec 
signa venire potius intelligo Salvatorem, quamvis 
enun iste mctum ineutiat. temporalem, ille tamen 
salutem defert sempiternam. Poteus 9&6 est au- 
tem idemn Dominus, ut et hostilem a nobis repellat 
pavorem, cet suam nobis prxsentiam largiatur. Per 
hos ig tur bellorum tumultus mundi quoddam si- 
guificatar excidium; futurum enim judicium Dei 


hxc inquietudo priecedit. Est autem quoddam com- : 


motionis judicium Dei videre quod metuas. Dum 
enim cauti sumus ad ea qus cernimus, cautiores 


enim his armis instructus fuerit nec prxsentem per- 
turbationem metuit, nec futurum judicium pertime- 
scit. Siquidem sanctus David hac devotione 990 
protectus Goliam illum fortissimum armatum etiam 
inermis occiderit, et virum bellicosum munitionibus 
undique circumseptum sola fldei virtute prostraverit. 
Cum enim S. David non operiretur galea, non pr:e- 
cingeretur * gladio, non lancea uteretur; occidit 
autem illum non telo ferreo, sed gladio spiritali. 
Quamvis enim inermis oculis hominum videretur, 
satis tamen erat gratia Divinitatis armatus. Verum 
ipse spiritalis gladius non fuit gladius; non enim 
gladio Golias, sed lapide prostratus occubuit. Legi- 
mus in Scripturis lapidis vocabulo Christum figura- 


ad illa efficimur qui speramus. Vir autem sopiens D liter designari; sicut ait propheta : Lapidem quem 


his actibus terrenis instruitur quemadmodum à? futuri 
seculi debeat judicium declinare, dum enim perspicit 
in hac cox: muni perturbatione primores viros * tui- 
tiones in menibus pr:eparare, ipse admonetur quem- 
admodum in futura eversione mundi defensionem 


^ Cod. 90 cit. S. Crueis in Jer. legit coratsque ocu- 
los non possit ad celum. 

b Co. Casiu., etiam saxum esse constat. 

c [dem cod. Vat., ceci oculi. 

d Cod S. Crucis in Jer., futurum seculi debeat de- 


reprobaverunt cdificantes, hic factus est in caput anguli 
(Psal. cxvn). Igitur cum lapide Golias percutitur, 
Christi virtute prosternitur. Et in qua tandem corpo- 
ris parte prosternitur? In fronte scilicet; gentilis est 
sacrilegus homo, ibi percutitur a Christo, ubi deerat 


elinare judicium. 
* |dem cod., (titionem moenibus. 
! idem cod., preparet. 
5 [dem cod. S. Crucis in Jer., clypeo. 


431 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


452 


Christus ; et ibi ei infertur mortis exitium, ubi signum A gravis et impeditus, ita ut ambulare vit posset, ea- 


salutis non invenitur. Quamvis enim esset Golias 
unique armorum protectione munitas, frons tamen 
ejus patebat ad mortem, quia signaculum Salvatoris 
non gestabat. Atque ideo ibi percutitur, ubi nudus a 
Dei gratia reperitur. H:ec autem in * ligura facta esse 
nemo est qui nesciat. Nam et David armorum indu- 
mentis sese ante precinxerat; sed cum esset in iis 


HOMILIA 


dem sine cunctatione projeeit, sigmifieans arma ills 
hujusmodi vana et luxuriosa esse opera, im quibus 
qui sese permiscere voluerit, tanquam gravis et gr- 
diendi ad ccelum cursum liberum non babebit. Simul 
et illud nes doeuit quod non in armis lantum spe- 
randa victoria est, sed in nomine Salvateris orsuda. 


LXXXVII. 


De hostibus non timendis. 
ADMONITIO. 


IIanc quoque homiliam Mabillonius, erutam ex codice Sangallensi in Museo ltalico publicavit post duas 
pr:ecedentes, quemadmodum fecisse Gallandium constat ex tom. 1X Bibl. veter. Patrum, pag. 351. Titulus 
apud illos est Seqwentia, qualis-in. mss. reperitur. Nos De hostibus non timendis eamdem inscripsimus ; eun 
liic S. Maximus Christianos ad agenda virtutum opera adhortetur, ut ab jiuimicis liberentur. Nullius codicis 
testimonio Sangallense ins. illustramus, cuim penitus ea care:int omues; sed quis ambigere poterit hujus 
pariter Maximuin orationis auctorem censendum esse? quandoquidem vix exorsus pr:cedentis summam 
complectitur ? 


29] AncuuENTUM. — Ineipugnabile est propugna- B quam qu» in ea sunt peceata serventur. Ergo qui ia 


culum contra hostes resistere precibus, jejuniis ac 
eleemosynis. (ui sine Dei gratia munitionem sibi 
censtruere conautur, vulpium more videntur fovec 
sibi latibulum vraparare. 


Meminit vestra dilectio hoc nos superipre domi- 
nica prz dicassc, ut bonis actibus, assiduis orationibus 
portas nobis justitie reseraremus, ac frequentibus 
eleemosynis, velut vallo nos misericordiz munire- 
mus. Murus enim quidam inexpugnabilis est conta 
adversarium resistere eleemosynis, dimicare jejuniis. 
Quamvis emim inimici arma sint valida, forctiora 
tamen hiec arma sunt Salvatoris : quibus qui iadu- 
tus fuerit, licet inermis oculis hominum videatur, 
satis tamen armatus est, quia eum Divinitas summa" 


nomine Domiui munitionem praestaret civilati, iste 
vere seeuritaiem. eivibus paret. Nam qui sine Dei 
gratia munitionem urbi construere conatur, bic vul- 
pium more videtur fovex sibi latibulum $99 prepr- 
rare. Nonae enim iste tanquam vulpis in ea (ovea egi, 
qui terram jugiter fodit, coelum omnino non respicit! 
Ait enim Dominus, sicut lectum nuper audivimus: 
Vulpes (otoas habent, et volucres coeli midos ubi requit- 
scant ; filius autem hominis non habet ubi caput rect 
(Matth. viu) : quee senieutia quem iutellectum habeal 
diligenter intendamus. Non eaim de ipso specialier 
aBimali loeutus est Deminus : sed de his bominibus, 
qui verauti semper et callidi, vulpes moribus semper 
imilari studeut; dum aliena fraudolenter diripiunt, 


custodit. Bonum est igitur in tribulatione orare, jeju- C foveam su perditionis effodiunt; ideo caput Chri.U, 


pare, psallere, misereri. His enim telis, sicut David 
exemplum contra Goliam protulimus, solent adver- 
sarios suos vincere Chriaani, his armis civijatia 
monia custodire. Dicit enim sanctus propheta: Nisi 
Dominus custodierit civitatem, in vanum vigilant qui 
custodiunt eam (Psal. cxxvi). In vanum ergo iste vigi- 
lat qui putat se armare civitatem, cum ipse fidei 
arma non habeat. In vanum plane laborat qui xsti- 
mat se tuitionem alii parare posse, cum ipse sit Dei 


gratia destitutus. Ait Dominus in Evangelio : Medice, 


cura te ipsum (Luc. w). Hoc exemplo dicendum est : 
prius tu, homo, tu:&. consule saluti, ut possis saluti 
providere multorum. Cseterum cum te imbecillem et 
infirmum videam, ac Divinitatis auxilio destitutum, 


quod est Deus, habitaculum im bis nom polest inve- 
nire qui habitant in defossis. Quid autem specialiter 
hwrelici vulpibus comparantur nulla cunciatio esl. 
Sunt enim, sieut vulpes, dolosi, importuni ct timidi; 
ubi quieleazn senserint, ibi rabiem sux levitalis exer- 
ceat; ubi vigilantiam repererint, exinde dolosa [raude 
diffugiunt. Nam sicul memoratum animal semper eit 
fallax, semper incertum, nec aliquando morum poteit 
MMare versuliam, ita et omnis harelicus rempd 
faMax, semper incertus est; et cum tecum v.dealur 
simpliciter loqui, mutat verba, sed non mores, mo- 
destiam sermone proraitit, rabiem corde deprosil. 
Yulpis cauda fallit, hwreticus lingua circumvesi; 
vulpis mausuetudinem animalibus fingit, ut capiat; 


non solum civitatis, que per te paratur, custodia f) bxereticus mederaüonem hoaminibus promilti, ul po- 


non confido, sed vereor ne eonturbet tua desperatio 
civitatem. Tunc ergo civitas munita est, quando eam. 
magis Deus ipse eustodit : tunc autem eam eustodit 
Deus sicut scriptum est, quando babitantes in ea sunt 
omnes moderati, graves, Christiani atque catholici. 
Necesse est enim, ul civitatem conservet Deus in 
qua de pr:eceptis suis inveniat quod reservet. C:ete- 
rum ubi est luxuria , perlidia atque blasphemia, illam 
^ civitatem non servat Domiuuws; ne non tam civitas, 


« [dem cod. S. Crucis in Jer, in figuram, 


eat ; illa auem proludit ut jugulet, hic prius blasd- 
tur ut exspoliet. Familiane autem vulpi est galline 
semper insidiari et pullis, ut si a matre quibpiai 
longi«s abierit, in ejus prodam capiet; ia el bv- 
retieus matri Ecclesi semper insidiater et filis, vl 
si forte aliquem negligentiorem invenerit, sua illum 
rabie cireumscribat. Quod autem gallin:e recte conr 
paretur Koclesia, in Evangelio legimus , dicente Do- 
mino ad Jerusalem : Jerusalem, quoties volui congre 


425 


gare filios tuos, sicul. gallinz congregat pullos suos sub 


alas suas (Luc. xii)? Recte autem comparatur gallina . 


Ecclesie. Sicut enim. non solum suos filios nutrit, 
sed etiam alienos suscipit venienfes; ita et gallina 
noa solum eos nutrit quos ipsa excluserit, sed etiam 


WHOMILIA LXXXVIIL 





451 
appositos sibi educat alienos. Igitur, fratres, armemus 
nos per hanc hebdomadam jejuniis, orationibus atque 
vigiliis ut, iutervenlente misericordia Dei, et harba- 
rorum repellamus feritatem, et hxereticoruim insidias 
retundamus. Explicit. 


HOMILIA LXXXVHI. 
De non timendis hosiibus carnalibus et de gratiis post cibum Deo agendis I. 
ADMONITIO. 


] Fortasse dubitabitur utrum lizec ho:wilia cum. sermonibus Aubrosianis confusa olim, ut docct editia 
Parisiensis an. 1569, S. Maximo sit decernenda : quod nonnisi unus aut alter codex ejus assertor reperiatur, 
Sunt autem hujusmodi codex 99 Sanctz» Crucis in Jerusalem num. 46, et codex Vaticanus 1268, pag. 144. 
Exstat etiam in codice Laurentiano x Plut. xiv pag. 281, ubl auctoris nomine caret. Sed Gennadius testi - 
monio suo plenam (idem sibi vindicat, qui pnucipuis notis titulum illius ita expressit : De hostibus carnalibus 
non lin*udis et de gratiis post cibum Deo agendis. Tres memorati codices iisdem pene verbis conceptam 
epigraphem pr:eferunt; nam codex S. Crucis in Jerusalem habet : De hostibus magis spiritualibus quam car- 
nalibus metuendis, et de gratiis post cibum Deo referendis. Duo reliqui, Vaticanus et Laurentianus, consonant : 
De hossibus magia spiritualibus metuendis, et post cibum. gratiia Deo agendis, non omiuentes nisi de carnalibus. 
Gennadii auctoritatem plurinii-fecisse videntur Beuedictiui monachi eongreg. Sancti Mauri, ideoque hanc 
homiliam ab albo sermonuin S. Ainbrosii deleverunt, et'S. Maximo asseruerunt, adnotantes in veteribus 
Ambrosii editionibus haberi titulum : Super caput vn Job sermo, eic. Verum posteriores editores. Gyinnicus 


pag. 257, Galesinius pag. 171, Raynaudus pag. 240, et Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 45, eamdem 


Geunadii inscriptionem retinuerunt. 


AscuukNTUM.— Adversa tolerare sapienti virtutis exer- [) vita omnia experiantur mala ; piraterium enim Latino 


ctium est, insipienti pramaricationis occasio. Bene- 
ficierwm est retributio divinorum , ut refecti gratias 
Deo re[eramus. 


F-equenter admonui vos, fraues, ut, dum licet, 
? dum im spatio est, saluti vestras omnibus modis 
consuleretis, et in hae vita brevi vitam vobis provi- 
deretis 3:ternam. Sapiens enim quisque intelligit 
quod hzee vita hominum non ad quietem data , sed 
ad laboretin, hoc est, ut hic laboret et iu posterum 
requiescat. ! Hic autem requies nulla; tantis enim 
inalis h:ec vita repleta est, ut comparatione ejus mors 
b remedio putetur esse, non pena; nam ideo brevem 
illam fecit Deus, ut molestie ejus, quia prosperitate 
non poterant, temporis exiguitate finireatur. Denique 


experimentum dici polest; seu oerte pirateriuwm, 
quod i» hac vita cirea bomines diabolus, tanquam 
pirata des:eviat ; piraterium enim habitaculum pirata- 
rum est. Tandiu ergo in piraterio sumus, quandiu ia 
bac carne positi prxedonum spiritualium tentationZius 
subjacemus ; quamvis in hac ipsa vita etiam carnales 
nobis, qui sunt. barbari, piratz» non desunt; minus 
tamen eos timeo qui, etsi auferunt patrimonia, non 
possunt auferre justitiam; 9944 si aurum to'lunt, 
Christum certe tollere non possunt ; si diri; iunt a-- 
gentum, non possunt diripere Salvatorem. Quis igitur 
non * festinat habere sibi Christum, quem non possit 
ab eo nec prdo diripere, nec hostis auferre, nec 
captivitas separare? Qui enim habet Christum, homi- 


sanetus Job dicit : Piraterium est vita hominis. super ( nem non veretur inimicum. Quid enim facturus 


lerram (Job vu; hoc est, sive quod homines in hae 


à Codd. S: Crucis in Jer. e$ Laurent. addunt, dum 
lempus in spatio est , sdluti vestrae omnimodis, elc 
b Codd. $9 58. Crucis in Jer. et Vat. 1268, compa- 


! Hic autem requies nulla est ; tautis enim malis heec 
vita repleta est, wt comparatione ejus mors remedio 
» non pana. Nam ideo brevem illam fecit Deus, 

wt molestie ejus, quia prosperilale non poterant, iem- 
oris exiguitate finirentur. — Admonuerat ante fideles 
Maximus de vite brevitate, in qua elaborandum est 
omnibus, ut per agonem virtutum aequisitio flat :eLer- 
n3» felieitatis. Deinde docet libenter subeundam esse 
mortem; cujus per eam terren:e omnes calamitates 
et molestke, quas mundi hujus voluptates lenire 
nequeunt nec auferre, finem habent. Mors igitur, 
quamvis sit pona peceati, non est omnium malorum 
maximum, quemadmodum gentiles philosophi eam 


sapienti? Pecora ejus abducet? Hoc etiam morbi lues 


ratione ejus mors remedium putetur esse, non a. 
* lidem codd. 9U S. Crucis in Jer. el Vat., Quis 
igitur non festinet. ., 


est, mors ejus sacramentum est; non. igitur mareuda 
mors, quam Dei Filius non dedignatus est, non refugit ; 
non resolvenduas est ordo nature. Prazeterea addit coim- 
inunem esse omnium hominum conditionem , a qua 
nemno liher evadit, et cum necessario moriendum sit, 
levitate laborat animus, qui formidat mortem, et 
tri titiam luctuosam facit. Tertio conürmat Ambro- 
sius hagc veritatem, quod mors quidem in natura non 
fuit, sed conversa in naturam est; non enim a prin- 
cipio Deus, mortem instituit, cum primos parontes 
immortales fecerit, et paradisi incolas conslitnerit ; 
sed eoruro preevericatione damnata in. labore diurno, 
gemituque intolerndo vita homin un copit esse mi- 


appellabant, sed remedium salutare, quo homines alj pj serabilis , debuit dari flnis malorum, quandoquidem 


adversitatibus et erumnis omnino liberantur. Eam- 
dem doctrinam tradit S. Ambrosius lib. de Fide ro- 
surrectionis; seu libro n de Exce:su Satyri fratis, 
num. 46, tom. IV opp. edit. Venete an. 1751, ubi 
pluribus argumentis probat mortem stren:uo animo 
fore perferendam. Primo enim loco nobis Christi 
exemplum proponit, qui potu:t non inori, si voluisset: 
Sed neque re(Bgiendam mortem quasi ignavam pulgwit, 
neque imelius nos quam moriendo servasset.. Itaque 
murs ejus vita est omnium ...... Wors ejus victoria 


etiam mors pr:ematura :eternam parit salutem ; ideo- 
que de justo legitur Sap. cap. ww: Raptus est, ne 1ae- 
litia mutaret. intellectum ejus. Nam a carnalihus et a 
mundi illecebris liberatus Deo vivit, qui eum te"reno 
e carcere eduxit et transtulit in regnyimm suu. Natura 
enim humana per mortem non destruitur; sed gratia 
Salvatoris aspiraute recipit immortalitatem, in qua 
eondita fueral, et Creatoris imago et similitudo qwe 
in homine, dum conderetur, impressa fuit, perfectior 
atque formosior resurgit. 





4&5 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


456 


facere consuevit. Armenta diripiet? Istud damnum A contemnatis. Cum enim jejunandum dicimus, prxter 


abaetores tolerando jam didicit. Ipsum fortassis * non 

illi admovet t»dia, sed removet; hoc enim illi intulit, 

quod majore cun) molestia febris afferret , prossertim 

eum dicat Dominus : Nolite timere eos qui occidunt 

corpus, animam autem non possunt occidere (Matth. x). 

Illi igitur spirituales plus- metuendi pirate sunt , qui 

non solum corpora hominum, sed et animas spoliare 

consueverunt; qui non tam aurum mundi quam au- 

rum fidei auferre nituntur ; qui non tam &eculi sub- . 
Slantian quam Christi sapientiam depredantur. Nam 
ipsi nobis spirituales hostes hos carnales immittunt, 
ut probemur in tribulatione positi quam simus con- 
fidentes in Deo, qui de solo ipso remedium postule- 
mus. Sunt enim quidam qui, in tribulatione positi, 
dicant malis artibus hostes vincere, iisdem eos arti- 
bus debere superari, desperantes de Deo, a d:emoni- 
bus victoriam flagitantes; miseri homines nesciunt 
quid faciunt, quid loquantur. Dum enim rebus suis 
metuunt, obliti sunt religionis ac fidei, qui res quidem 
guas forte $9955 non 5 perdunt, sed quod est amplius 
suas animas perdiderunt. Dicit sanctus Job : Si bona 
c excipimus de manu Domini, quare non mala tolera- 
bimus (Job. n)? Hoc est si honis supervc.ientibus 
jueundamur, quare non et adversis accidentibus 
confortemur? Adversa tolerare sapieati virtutis exer- 
citium, insipienti przvaricationis est oecasio. Dixi 
ego frequenter ut in hac vita brevi vitam vobis 
provileatis zeternom, quod doleo cur hoc facere 


paucos nemo jejunat; eum eleemosynz facieud:e, 
major avaritia vos constringit. Orare autem et agere 
Deo' gratias, quid sit, plerosque de vobis arbitror 
ignorare; qui surgentes primo diluculo ronnisi de 
prandio cogitent; cum pranderint, somno se tradant, 
nunquam Divinitati gratias referentes, quie illis et 
prandium ad refectionem, et somnum dederit ad 
quietem. Utique, tu Ct:ristiane, si es utilis, meminisse 
debes cujus panem comedis, et ei laudem 996 di- 
cere. Dic mihi uum, si aliquid de teo cuicunque lar- 
giris, exspectas ut tibi gratias agat, ut benedicat 
demum de quo ei humanitas sit tributa? Cui si forte 
gratias ion agit, quemadmo:lum a 4e denotatur in- 
gratus? lta ergo et a nobis exspectat qui nos paseit 


Bj Dcus, ut pro przestitis ab eo escis 4 gratias referamus, 


et saturati donis ipsius laudes dicamus. Ikec enim 
benc(íiciorum est retributio divinorum, ut cum refecti 
fuerimus, bene nos conliteamur aec^ptos. C:eterum, 
sj accipientes divina munera, taciti et immeinores 
fuerimus, tanquam. ingrati et i:digni eorum submi- 
nistratione fraudabimur; ut Deum, quem beneliciis 
non eognoviunus , malis ingrueatibus requirainus, et 
ad ersis stimulemur ad rogandum, * qvo prosperis 
gratias non egimus ad fruendum, sicut nunc f con- 
tiagit, ut qui in pace pigri fuerimus ad laudes refe- 
rendas, modo in tribulatione trepidi existamus ad 
pericula deploranda. 





HOMILIA LXXNIX 
De eodem argumen:o 11. 
ADMONITIO. 


97 Cum hic homilia sit continuatio. przccedentis, eujus metpiuisse ;ennaaium aiximus, « agnoscen- 
tes Benedictini monachi congreg. S. Mauri ejusdem auctoritati adh:eserunt. lta in prx». ad serm. S. Ambro- 
sii. Eorum assertionem conlirmant testimonia duorum codicum niss., nempe 99, S. Crucis in Jer., et Vati- 
cani 1268, qui S. antistitis Taurinensis nomine eam adornarunt, et tanquam concionem cum priore con- 
nexam retulerunt. In. cod:ce Laurentiano x Plut. xiv h:ec homilia est anonyma , ejus tamen titulus : Jtem 
sequentia, ad eam que ei priecedit spectare declarat. Quapropter collectores homiliarum, Cumdio excepto, 
qui separatim vulg wit tom.1, pag. 15J, utramque successive ediderun!, Gymnicus scilicet pag. 971, Galesinins 
pag. 1712, ayniuqus pag. 41, Margarinus in Bibl. Max. tom. IV, pag. 44, apposito titulo : Homilia secunda 
ejusdem unde supra. 


. AncuuENTUM. — S. Doctor fideles hortatur, ut omnes C si servus cs, redde Domino timoris obsequium; si 


actiones a Deo auspicentur, et pro singulis quotidia- 
nis donis gratias ei referant ; idque ut faciant, eos 
non solum doceri ratione, sed etium admoneri exem- 
plis, ostendit. 


Satis abundeque dixisse me credo superiore Do- 
iinica ad correptionem eorum qui, divinis muneri- 
bus perfruentes, gratias non referunt Creatori ; et 
utentes beneficiis coelestibus, tanquam ingrati et in- 
digni beneficiorum, non remunerantur auctorem ; 
ingrati, inquam, qui Deum nee quasi servi metuunt 
Dominum, nec quasi filii honorificant ut parentem. 
Dicit per prophetam Deus : Si Dominus sum, ubi timor 
meus? si pater, ubi amor meus (Malach. 1) ? Hoc est, 


^ Cod. Vat , Ipsum [ortassis occidit non illi. 
b €£od. Vat., perdent. 
e. c ]dem cod. Vat., ercepimis. 
'  4[dem cod. S. Crucis in Jer. et Vat., illi gratias 
referamus. 
e deii cod. S. Crucis in Jer., et Vat. legit, qui 
prosueris, cic. 


filius, exhibe pat ifamilias affectum. Tu autem cum 
gratias non ag s, Deu:u nec diligis, nec vereris ; unde 
aut contumax servus, aut superbus es filius. 5 Qui 
est igitur utilis Christianus semper debet Patri ac 
Domino suo laudes dicere, et in ejus gloriam omnia 
proeurare; sicut ait beats Apostolus, djeens : Size 
manüucatis, sive bibitis, ^ sive aliud fucitis, omnia in 
gloriam Dei facite (1 Cor. x). Videte quale ! viri Chri- 
9tiani Apostolus voluit esse convivium, ut magis fides 
Christi quam prandii sagina comedatur, et plus refl- 
ciat hominem dominici nominis frequens invocatio 
quam epularum multiplex et copiosa collatio, ne- 
liusque pascat esurientem religio quan sagina. Om- 


f Cod. Vat., concipit. 

.$ Cod. Vat. 1268 legit : Quid est igi-ur? utis Chri- 
$ltumius, ete. 

h Cot. Laurent. 40 legit : sj aliuif aliad. facitis. 

! Col. Vat. : Videte qtale viris Christianis Aposto- 
lus voluit esse convivium. 


i51 


HOMILIA XC. 


45s 


via, Inquit, ia gloriam Dei facite. Omnes ergo actus A plis. Nonne * videmus et minutissimas aves, cum illu- 


* nostros Christo velut socio vel teste compleri, hac 
scilicet ratione, ut bona ipso auctore faciamus ; mala 
propter ipsius contubernium declinemus. 993 Eru- 
bescit enim mala facere qui scit Christum se habere 
participem. Christus autem in bonis adjutor est, in 
malis noster est conservator. Ergo cum.diluculo sur- 
| gimus, debemus, priusquam procedamus e cubiculo, 
gratias agere Salvatori, et ante omnes actus sxculi, 
actus habere pietatis, qui nos quiescentes et dormien- 
tes in lectulis custodivit. Quis enim nisi Deus dor- 
mientem custodit hominem ? qui ita resolutus in 
somnum, et oblitus sui vigoris humani, a se alienus 
efficitur, ut nesciat quid ipse sit, ubinam demoretur, 
adesse sibi certe ipse non possit. Necessarius igitur 


cescentem diem aurora producit, in quibusdam nido- 
rum cubiculis varia dulcedine personare, et id stu- 
diose agere, priusquam procedant, ut Creatorem 
Suum, quia loquela non possunt, suavitate demul- 
ceant; et quemadmodum unaqu:eque earum, quoniam 
confessione nequit, modulis prodat obsequium ; ita 
ut videatur sibi devotius gratias agere, quie dulcius 
personavit, hoc etiam, peracto diei cursu, similiter 
facere? Quid ergo sibi vult ista certis temporibus dis- 
posita cantilena et jugis intentio, nisi gratiarum 
quxdam sit immoderata confessio? Pastori enim suo 
avis innoxia, quia sermone non potest, suavitate 
blanditur ; habent enim et aves pastorem suum, sicut 
ait Dominüs : Respicite volatilia celi, quoniam ! non 


Deus adest dormientibus, quia dormientes sibi adesse B serunt, neque metunt, et Pater vester, qui in celis est, 


non possunt ; et a nocturnis insidiis genus hominuin 
ipse custodiat; quia id temporis ^ nemo alter pervi- 
gilat, debeo ergo illi gratiam qui, ut ego securus dor- 
miam, ille pervigilat. Ipse enim nos Deus ituros cubi- 
tum quodam gremio quietus suscipit, et thesauro 
pacis recondito servat, et caliginum quadam tuitione 
jn lucem defendit; ut malitia inimicorum hominum 
repellatur tenebris, quz. non potest benignitate de- 
pelli ; et pacem fessis prsiestet obscuritas, quam non 
prestabat humanitas; dum enim nescit homo ubi 
guum adversarium persequatur, pacem, quam volens 
prostare noluit, przstat. invitus. Debemus ergo sur- 
gentes gratias * Deo agere, et omne diei opus in si- 
gno facere Salvatoris. Nonne cum adhyc geutilis es- 
Ses, solebas signa perquirere, qu: signa, quibus re- 
bus essent prospera, magna inquisitione colligere? Jam 
nunc nolo erres in numero; scito quia in uno signo 
Christi omnium rerum est tata prosperitas. Qui in 
hoc signo seminare ccperit, vite früctum conseque - 
tur zterns; qui in hoc signo iter facere aggreditur, 
ad 999 colum usque perveniet. In hoc igitar nomi- 
ne omnes actus nostri dirigendi sunt, el ad ipsum 
totius vite nostre commolio referenda ; quia, sieut 
ait Apostolus : In ipso vivimus, movemur et sumus 
(Act. xvn, 98). Sed et cum vespera diem claudit, ipsi 
debemus per psalterium laudem dicere, et gloriam 
ejus modulata suavitate concinere, quo, operum no- 
strorum consummato certamine, veluti victores re- 
quiem 4 acquiramus, et laboris quedam palma sit 


pascit illa (Math. v1). At quibus tandem cibis pascun- 
tur aves? vilissimis scilicet et terrenis: aves ergo pro- 
pter 30 viles escas gratias agunt, tu pretiosissimis 
epulis pasceris, et ingratus es. Quis igitur non eru- 
bescat, sensum hominis habens, sine psalmorum ce- 
lebritate diem claudere; cum ipse aves ad gratifican- 
dum psalterii suavitate persultent; et. ejus gloriam 
non versuum dulcedine personare, cujus laudem vo- 
lucres modulata cantilena pronuntiant? Imitare ergo, 
frater, minutissimas aves mane et vespere Creatcri 
gratias referendo; et si es devotior imitare lusciniam, 
cui quoniam ad dicendas laudes dies sola non suffi- 
cit, nocturna spatia pervigili cantilena decurrit ; et tu 
igitur laudibus tuis diem vincens operi tuo adde no- 


C cturna currentia curricula, et insomnem suscepti la« 


boris industriam psalterii serie consolare. Et quia de 
bis avibus méntionem feci qux» noctibus vigilant, no- 
lo te imitatorem esse noctue, qui licet per noctem 
vigilet, per diem tamen pigra vel czeca est, qu: gran- 
dibus oculis tenebrarum caligines diligit, splendorem 
golis horrescit, mirum enim in modum illuminatur ob- 
scuritate, luce c:ecatur. Istud animal haxreticorum fi- 
gura est atque gentilium, qui tenebras. amplectuntur 
diaboli, lucem Salvatoris horrescunt, et grandibus di- 
gputationum oculis cernunt vana , non respiciunt sem- 
piterna. De his ait Dominus : Oculos habent, et non 
videbunt : in tenebris ambulant. (Psal. cxm). Sunt 
enim acuti ad superstitiosa, hebetes ad divina; qui 
dum' se putant 5 sublimius evolare sermonibus, 


soporis oblivio. Hoc autem ut faciamus, fratres, non D tanquam noctu: veri luminis splendore turbantur. 


solum docemur ratione, sed etiam admonemur exem- 


HOMILIA XC. 
De penitentia et jejuniis Ninivitarum I. 
ADMONITIO. ) 


01 Si de homiliz auctore hic solum agendum esset, ex codicibus mss. eam S. Maximo decernentibus 
res brevi concluderetur; at cum multa sit in titulo discrepantia ad longiorem cogimur disceptationem. Co- 
dices aliqui simplici hac epigraphe : De jejuniis. Ninivitarum, homiliam inscribunt; qui. sunt -vetustissimus 


& Cod. Laurent. habet : Omnes ergo acius Christo 


vult socio. 
v Codd. S. Crucis in Jer., Laurent. 10 et Vatic., 


quia id temporis ad custodiendum alter nemo pervi- 


gilat. 


e Codd. S. Crucis in Jer. et Vat. legunt : Christo 


ager. 
ParhoL. LVIL. 


à Cod. Vat. 1968, et Galesinius legit : Veluti victo 
res requiem mereamur. 

e Cod. Vat., Nonne enim videmus. 

f Codd. S. Crucis in Jer. et Vat. omittunt nequt 
serunt. 

& Cod. S. Crucis in Jer., et Galesinius , qui dum se 
putant subtilibus evolare sermonibus. 


, 15 


k59 S. MAXIMI TAJBINENSIS 4p 


Sangallensis homil. 71 , Vallicellanus A 7 pag. 41, et 99 S. Crucis in Jerusalem homil. 45. (odices vere 
Belgici , Martinensis et Camberonensis , nec non Ratisponensis $. Emmerami pag. 27, titulum babent : De 
latauiis el de jejuniis Ninivitarum. Àb his differunt eodex Ambregianus H 464, homiliam de rogationibus 
vocans : Incipit sermo de rogationibus; et codex Caginensis cx1 pag. 26s De letauia majore sermo 3. Maximi 
episcopi. In Laurentianis codd. $7 Plut. xvu et 157, olim dil. metropol. eecl. Flor., deest titulus, et eolum 
indicatur auctor illis usitatis verbis : Unde supra, cum prxcedens homilia S. Maximi nomine exornetur. 
Hic leetores nostros admonemus, in duobus codd. Vaticanis 1368 et 645, abrasum conspici auctoris nomen, 
suffectumque S. Ambrosii; ac duos alios codices, nempe Vatie. Palatinum 455 pag. 281,et Urbevetanum 
pae. 130, anonymos esse. Quomodo ergo tanta scriptionum varietas concilianda? Gennadius, qui primigeniog 

omiliarum Maximi titulos primus recensuit, hane De penitentia Ninivitarum nominavit. Geuuadio igitur 
adhzserunt quotquot De jejuniis Ninivitarum homiliam appellarunt, cum per universale jejunium acta sit a 
Ninivitis poenitentia in przedicatione Jon:x. Qui vero addiderunt veteri titulo De litaniis vel De rogationibus 
ritum in Ecclesia a multis annis introductum, ut tribus diebus ante Dourini Ascensionem jejunium, et publicae 
gupplicationes haberentur, secuti sunt. Litania profecto idem significat ac supplicatio, eaque duplex est; so- 
lemnior in die festo 8. Marei , ejusque institutio antiquissima habetur, cum de ea S. Gregorius Magnus in 
lib. y Epiat. mentionem faciat. Nonnullia S. Lazaro Mediol. episcopo, S. Eusebii predecessóre eamdem 
repetunt institutionein. Aliz litani: minus solemnes, quie rogationes Ásceusionis etiam vocantur ,. institu:e- 
que dicuntur a S. Mamerto episcopo Vienuensi in Gallia , a quo deinde Eccl. Rom. tempore Leonis PD. lil, 
alique Eeclesix ejusmodi ritum acceperunt. Vid. Incontrium archiep. Flor. lib. Explic. fest. pag. 221. 
Rogationum aulem jejunium uon retinet nodo nisi Ecclesia Mediol., quibus diebus supplet jejunium Quadra- 
gesima, cujus initium apud ipsam non esl nisi a prima ejusdem dominica. Nos in collocanla hac homilia ab 
ordine recessimus c:zeterorum editorum, qui eam post homilias Paschatis retulerunt, ut Gymnicus pag. 162, 
Galesinius pag. 158, Raynaudus pag. 221, et Margarinus Bibl. Max. tom. VI, pag. 27, et inter homilias de 
divérsis posuimus, quia nihil habet concio Maximi de rogationibus vel (etaniis, et cum ad eam appellet se- 


ens bomilia, quie egt altera de Nipivitis, ut utriusque connexio videatur, utramque simul edere optimum 


uximus , omissa tituli additione : De letaniis. 


AncuwENTUM. — Tota Ninivitarum civitas in (ribu- A gem; obliviscitur enim se regem esse, ubi Deum 


latione jejunavit; nos quoque temporum angustias - 


sustinentes omnes pariter jejunare debemus, et mi- 
sericordiam Dai cunctorum abstinentia implorare. 


Legiuus in prophetis (Jon. IH), * cum Ninive ci- 
vitali subversio divinitus immineret, et juxta sen- 
tentiam Dei destrueudi illam tempus ingrueret , con- 
sistentes in ea aliud non habuisse przsidium, nisi ut 
abjectis ^ crapulosis epulis jejunia continuata susci- 
perent, e diviGorum ambitione ^ seposita , humili- 
tale se pagpertatie durent; scilicet w exinde re- 
inediam pereiperent unde eis perditio contingebat ; 
hoc est , ut iram Divinitatis, quam luxuriando pro- 
vocaverant, abstinendo lepurent, e&. offensam quam 
in eos superbia contraxerat humilitas mitigarej.: Di- 


regem gmnium pertimescit; nec potentie sus tme- 
minit, ubi potentiam Divinitatis agnoscit. Obliviscitur 
ergo se regem esse, dum projicit. purpuram , dum 
diadema deponit, cilicio autem vestitur eL sacco, je- 
juniis perseverat, orationibus ! immoratur. Mira 
303 res : dum se regem hominum ) esse non me- 
minit, rex incipit esse justilig. Religiosus igilur 
princeps non perdidit imperium, sed mulavit. Prin- 
cipatum enim anle railitaris disclplime ienwi, nume 
coelegtium disciplinarum obtinet prineipatum. Non, 
inquam, perdidit igperium, quia sive ferro, sive ju- 
&litia, pro civium salute prumus invigüat : primus 
plane invigilat ; quia, ut tota civitas jejunaret, fameun 
sibi rex prumus indixit, * e& solus omnium causa 


citur 302 enun in illa tribulalione ipse rex, depo- B prior cepit esurire, quam miles; necespe emum erat 


Sita imperiali purpura, regali ambitione submota, 
jnembra sua cilicio przecinxigse, atque ip. sacco 3 ge 
diebus ac noctibus volutasge. Sapiens ergo rex, qui 
&ciret queinadiuodum adversa ^ sibi superare debe- 
pel; Í hostes enim virtute guperabat , Deum autem 
humilitate vipceba£. Sapiens plane rex, qui inielli- 
geret quibus armis utere&ur pro texporis qualiafe ; 
Cup enun 5 jipsidiontur jJli homines, apprehendit 
" arma bellica ; cum irascitur ^ ei Deus, corripit árgma 
justitig. Sapiens, inquam, reg, qui pro salute ci- 
vium, peccatorem se magis confitetur esse quam re- 


* Cod. Casin., quia cum Ninive, etc. 

» Tres codd. Ambros., Vat. et S. Crucis in. Jer., 
copiosis epulis. 

€ Cod. Vat. 6451, deposita. . 

d Qnioqne codd., in sacco el cinere se , eic. 

od. Ürbevet. omiMit sibi. 

! |dem cod. Urbevet. habet hostem pso hostes; et 
Dominum pro Deum. 

& Cog. Vat. 1270, insidiareutur. 

b Codd. Vat. 1270 et 6451, illi Deus, abripit, etc. 

! Cod. Vat. Palat. 455 hiec. babet : immoratur, et 
&c misericordiam Domini una cum sibi subjectis obti- 
nere meruit , teste. Scriptura, qua dicit : Vidit Deus 
opera eorum, quia conversi sunt. de via sua mala, et 
misertus est Dominus suver. malitiam, quam loculus 


* 


ut qui potentior caeteris fuerat, devotior feret uni- 
versis. Exemplo igitur syo ! praeparat religioai exer- 
citum, non armis, &ed sola " devotione munitum : 
jubet omnem sexum, ? omnem statem a diuruis 
epulis abstipere. Additur religioso exercitui mume- 
rus, cum in tali devotione etiam infantia milare 
compellitur. Pietas enim ? esse creditur in tali causg 
parvulis quoque cibi substantiam denegare ; non enim 
sufficiebat ad placandum Deum P peccantüum  salia- 
factio, nisi seniorum quoque pecoata parvulorum 
innocentia deploraret, et fletibus alienis delicta sua 
esl, ut faceret eis, et non fecit. Hic desinit homilia 
hac in cit. cod. Vat. Palat. 

j Codd. Vat. 1270 et Casin. omittunt esse. 

k Codd. Vat. 1270 et Casin., et salutis. omnium 
causa primus cepit esurire. Cod. vero Ürbevet., et 
salutis causa prius capit esurire. 

! Codd. Ambros., S. Crucis in Jer. et Vat., prece- 
perat religionis exercitum. Codd. Vat. 6454, Casin. 
et Urbevet., praparat religionis exercium. 

" Cod. Vat., soía devotione esse munitum. 

? Codd. Urbevet., Vat. 6454 et Casin.; omuen- 
que atatem. 

* Codd. Urbevet. et Casin., Pietas enim creditur ia 
tali causa parvulis cibi substantiam denegare. 

P Cod. Vat. 6451, peccati pro peccantium. 


461 


MOMILIA XCI. 


461 


juventus ablueret. Ista autem, fratres, omnia * in A vitas jejunavit; ! bene, quod dixit, tota; non solum 


, commonitionem nostri facta esse nemo est qui 
nesciat, ut. quotiescunque tribulationibus perurge- 
mur ad bxc presidia concurramus; ut puta , adver- 
sarius imminet, inimicus in promptu est, jejunemus 
ei ^ vincamus. Solent * quidam bomines, quoties- 
cunque necessitatem arduam nimis patiuntur, ad 
proximas gentes auxilii causa destinare legatos. Nos, 
quod est melius, legationem ad Deum per jejunia 
destinemus ; ab ipso imploremus 94 auxilia , ad ipsum 
nos corde et orationibus conferamus ; auxilium enim 
illi non aliunde rogando petiveruot, sed de, suis je- 
junando visceribus exegerunt. Cur ergo petat ab al- 
tero , qui intra se polest. invenire 804 quod que- 
ri ? Quanto * enim Deo viciniores fuerimus, tanto 


enim senes, juvcnes et infantes, aed etiam i pecudes 
legimus jejunasse. Mira res:jejunat pro civitatis 
peccato, quem peccati conditio non constringit. . 
Unde et nos, fratres carissimi , temporum angustias 
sustinentes omnes pariter jejunare debemus, et mi- 
sericordiam Dei cunctorum abstinentia implorare. 
k Nam quale sit hoc Christianum pro salute sua non 
facere quod pecudes pro hominum salute fecerunt? 
Nisi quod ! stolidior pecude est, qui indicto pro sea 
sacerdote jejunio non Jejunat ; nonne enim pecus est, 
qui non intelligit quid illi immineat, quid illi incum- 
bat? Et pecus quidem videns declinat foveam, cavet 
precipitia. Tu autem non vis jejunando periculum 
declinare quod cernis? Desperationis enim genus 


adversarii nostri a nobis longius ! repellentur. Opor- B est tunc " te manducare, cum abstinere debeas, tuuc 


tet igitur proxunos nos fleri Deo; quoniam dicit pro- 
pheta : Ecce, qxi elongant se 8 a te, peribunt ( Psal. xi). 
Quod si a Deo qui longe sunt peribunt, utique qui 
sunt proxüumi salvabuutur; aliter ergo proximi Deo 
esse non possumus, nisi ad eum jejuniis, orationibus 
et eleemosynis propinquamus. Deus enim ipse mise- 
ricors, jejunus, et sanctus est; atque ideo qui vult 
proximus Deo esse, debet ^ imitari hoc esse quod 
Deus est. Tota igitur in tribulatione Ninivitarum ci- 


gaudere, cum debeas ^ deplorare. De bac despera- 
tione Apostolus dicit quod a nobis avertat Deus: 
Manducemus et bibamus: cras enim moriemur (1 Cor. 
xv ). Jejunemus ergo, fratres, sine intermissione, ut 
hostes nostros orationibus et abstinentia superare 
9 possimrs auxiliaute Domino nostro, qui cum Patre 
et Spiritu sancto vivit et regnat in sscula szculo- : 


rum. Àmen. 
e 


HOMILIA XCI. 
De Ninivitis 11. 
ADMONITIO. 


Sj Augusta Taurinorum trepidante, civibusque se ad fugam 
Attike scilicet exercitus incursiopem, a S. Maximo hzcet superior 


arantibus ob imminentem barbarorum, 
omilia recitat» videntur. Sicut in prima, 


Ninivitarum exemplo, qui penitentia Deum ad veniam el ad misericordiam flexerunt, Taurinenses hortatas 


est Maximus, ut sanclis operibus a tanto discrimine servari mererentur, ita iterata hae oratione, non tam 
l 


novis monitis quam va 
Deum spem omnem salutis convertant. 
ris conditione, ut alteri convenire 


dioribus consiliis timidiores aggreditur ne patriam deseraat , eosque erigit ut in 
Utraque homilia tam propria est S. antislitis nostri, inspecta tempe- 
ueat. Ex codice Sangallensi, ubi est bomilia 72 exscripta primus edidit 


in tom. 1 parte 9 Musei ltalici Mabillonius, et post ipsum Gallandius. Contirmatur testimonio codicis 99 
S. Crucis 1n Jerusalem, ubi est homilia 90 cum titulo : ltem sequentia, qui pariter legitur in. eodice Sahgal- 


lensi. De elocutione nihil addimus, ea profecto talis est, ut S. 


aximi eloquentiam ostendat. 


AncUuENTUM. — Iterum de Ninirvitis penitentibus, qui C nibus subverlendos. Sed quanto proximum anauntia- 


humilitate et jejunio iram Dei ab excidio urbis aver- 
terunt. His atque similibus operibus populum suum 
admonet S. episcopus, ut sibi magna instante cala- 
mitate divinum aurilium exorent, caveantque ne pa- 
trie m  deserant. 


Diximus anteriore dominica Ninivitas in tribula- 
àoge positos Divinitatis misericordiam per abetinen- 
fiarn rmeruiese, et eivitatem suàm de periculo jejuniis 
liberasse ; tantzeque eos fuisse sapientize, ut non alie- 
nis se przesidiis defenderent, sed propria devotione 
salvarent. Nam non statim desperaverunt de salute 
sta; quia audierant a propheta cum civitatis se moe- 


s Codd. Vet. 19710 et Casin. , ad commonitionem 
nostram. facta esse quis nesciat. Cod. Vat. 6451, ad 
commonitionem nosíram nemo quis nesciat. 


b Codd. tres Vat. et 8. Crucis in Jer., et vincimus. D 


e Cod. Vat. 4970, Solent quidem homines. 
d Codd. Vat. 41270, 6451, et Casinen. singulari 
num. , auzilium. 
. * Codd. Vat. 12970 et Casin., Quanto ergo. 
t Cod. Vat. 1270, 6451, et Casin. , repeliuntur. 
& Cod. Casiu., a te, Domine, peribunt. 
h Cod. Vat. 1270, debet jejunare, et imitari, hoc 


esse , eic. | 
ilta legit cod. S. Crucis in Jer. ; Galesinius vero, 


batur excidium, tanto magis religiosis aetibus arma- 
bantur ; nec reliquerunt evertendam civitatem suam, 
sed in ea potius permanserunt, sepientes scilicet , ul 
qui civium vexabatur peecatis, civium orationibus 
salvaretur ; et cui perditienem mala conversatio in- 
tulerat, ei salutem devotio religiosa conferret. Justum 
enim erat ut quos fuerat passa peecatores, eosdem 
baberet proprios defensores. Civitati enim nomnisi 
propter civium peocatmm infertur excidiam. Desine 
ergo peetare, et. civitas non peribit. Quid fugis pa- 
triam? Si vis salvue esse, tia potius peccata subter- 


bene dizi, lota. Codd. Vat. 1268 et 1270, quid dizí, 
tota ' 

i Cod. Vat. 1979 et Urbevet., pecora pro pecudes. 

k Codd. Casin. et Urbevet. legunt, Nam, quid est? 
Christianum pro salute sua hoc non. facere, quod. pe- 
eudes pro salute hominum fecerunt? 

Cod. Urbevet., stuitior »ro etolidior. 

. Cod. Urbevet. non habet verba tunc te mandu- 
care, cum abstinere debeas. 

u Cod. Vat. , cum debeas plorare. 

e Cod. Vat., possimus per Jesum Christum Domi- 
num nostrum, qui cum Patre et Spiritu. sancto vivit e& 
sequat in seculorum. Ámen. 








465 


8. MAXIMI TAURINENSIS 


464 


fuge. Si tu peccare desieris, victus est inimicus. Dicit À neos libertate victurus es? Nonne eum loqui ceperis, 


ad Abraham Scriptura divina per decem justos pa- 
triam posse salvari. Igitur si justi sunt qui salvam 
faciunt patriam, utique injusti sunt qui relinquunt ; 
et si illi propter praesentiam suam consequuntur gra- 
tiam, necesse est ut hi propter fugam desolationem 
mereantur. 306 Injustus plane et impius est filius, 
' qui perielitantem deserit matrem. Mater enim quo- 
dammodo dulcis est patria, que te genuit, qux» te 
nutrivit, quz, ut fugere possis, te divitem fecil. Nam 
si non tibi suppeteret sumptuum copiosa substantia, 
fugz przsidium non haberes; atque ideo avaritia du- 
etus, dum metuis divitias tuas perdere, impius 'in 
matrem esse non dubitas. Unde intelligimus te plus 
" pecunie tu: consulere quam saluti. Dic mihi, o bone 


objiciatur tibi, unde iste exsulat, unde iste fugitivus 
advenit? Nam et nostram civitatem opprimere niti- 
tur, ut patriam suam oppressit? 5 Ita aporiaberis, ita 
conturbaberis, ut libertati'tuze metuens verearis ne 
ingenuitati tuz ibi non invenias assértorem. Mihi 
crede; in aliena patria tanta auditurus es', quanta in 
tua patria aliis s:xepe dixisti. Illlad autem nolo d:cere, 
quod quamvis dives sis in patria tua, quamvis copils 
perfruaris ; statim ut exieris de domo tua, mendicus, 
et pauper-es. Dicit ergo Deus ad Abraham per decem 
justos civitatem posse salvari. Male igitur de te sen- 
tis, popule Christiane, si in tanto cetu nostro ad 
salvandam 307 civitatem decem justos esse non 
credis. Dum enim deseris patriam, profiteris non in 


civis, cur fugere disponis? Cur patriam derelinquis? B ea esse dignos quorum meritis liberetur. At ego ve- 


Captivitatem fortasse metuis , * dare veniam non in- 
telligis? Nescis quod hzec est prima captivitas patriam 
non videre, et, quod gravius est omni malo, hostilis 
peregrinationis exsilium sustinere ? Solet, qui aliquid 
sceleris admiserit, hujusmodi poena damnari, ut pel- 
latur patria, regionibus incognitis relegetur. Hoc igi- 
tur malum propria tibi provides voluntate, quod so- 
Jet supplicii causa damnatus excipere. Sed ponamus 
te forti esse animo, et wquanimiter tolerare posse 
peregrinationis injuriam; dic mihi, qua inter extra- 


reor ne, omnibus in ea justis relictis, tu solus, qui 
deseris, inveniaris injustus. Sed nolo de decem jus- 
torum numero te perturbes. Legimus autem quod de 
Sodomitarum excidio 906 meritis suis Loth solus 
Jiberaverit civitatem : quod plus valuerit ad salvan- 
dum unius gratia, quam ad evertendum peccata mult 
torum. Exeunti enim. illi de Sodomis hospitii causa 
Segor parva conceditur. Quod si justo hospiti dona- 
tur civitas, quanto magis justo patria conceditur 
possessori? Explicit. 











HOMILIA XCII. , 
De barbaris non timendis ei qui Deum timét, et de S. Eliseo I. 
ADMONITIO. "s 


Mabillonius, qui hanc et sequentem homiliam reperit in celebri mss. Sangallensi, priorem inter sermones 
Ambrosii jam vulgatam dixit; alteram in Museo Italico tom. I, parte 2, et primam ex duodecim bhomiliis 
S. Maximi ineditis publicavit. Admonet tamen in pr:efatione; quod si Maximus anno salutis 420, juxta Gen- 
nadium ad superos evectus fuisset,non invenirentur eo tempore barbari Italiam invadentes, cum calamitas 
jlla multo serius contigit; quare aut concidit Gennadii testimonium de obitu S. Maximi, aut alius homiliz 
auctor est inquirendus. Huic difficultati satisfecisse videmur in commentario Vitze S; Maximi, ubi per longam 
homiliarum et sermonum seriem demonstravimus :tatem S. antistitis Taurinensis circa medietatem szculi 
quinti esse collocandam, ut que de eo certis documentis traduntur, firma consistant. Eadem recenset ipse 

abillonius, suntque duo scilicet concilia , Mediolanense atque Romanum, quibus certum est sanctum Maxi- 
mum interfuisse. Ne diutius ergo in explorata epocha S. Maximi immoremur, homiliam hanc ipsi conceden- 
dam profitemur, suadentibus non tam xvi illius circumstantiis, quam tribus summ:e auctoritatis codicibus, 
scilicet Ambrosiano, Sangallensi homil. 75, et S. Crucis in Jerusalem 99 homil. 21. Eorum titulus penes 
hos duos posteriores codices conformis, sed imperfectus (deest enim illis) sic habetur : De barbaris non ti- 
mendis, qui Deum timent, et de S. Eliseo. Duo codices Ambrosio homiliam ascribentes nobis adversantur, 
quorum unus est Vaticanus 1277 pag. 60, alter Laurentianus x Plut. xiv pag. 341; at argumentum de quo 
agit homilia :evo Ambrosii non convenit, cum sub imperatoribus Theodosio Seniore et Valentiniano Italia 
in pace quievit; deinde dictio Maximi est propria ; atque apud omnes criticos vetustate et zestimatione co- 
dices rosianus et Sangallensis majorem !idem sibi vindicant. Nos titulum juxta codicem Ambrosianum 
designavimus. Gallandius lectionem Mabillonii, sive codicis Sangallensis secutus est; quam nos juxta meliores 
codices supplevimus. 


AncuuEvTUM. — Populum suum adhortatur S. episco- C protegendos famulos suos Christus, quam diabolus ad 
pus ut ne adventantes. barbaros timeat, si dimicet — insticandos inimicos. * Quamvis enim idem diabolus 
oratione, misericordia atque jejunio, qua sunt arma "aat afkl . MM 
Christianorum. Affert exemplum Elismi, qui, a rege — Colligat sibi turbas, et. crudelis eas armet insania, 
Syrie appetitus a mortem, de divino certus auxilio — tamen facile destruuntur, quia melioribus populum 
ejus insidias non formidavit. suum Salvator circumdat auxiliis ; ait enim propheta : 

Sepe € dixisse me memini quod hos tumultus bel- — Immittet angelus Domini in circuitu timentium eum et 








licos timere minime debeamus nec quamlibet copio - 
sem hostium multitudinem formidare ; quoniam sicut 
ait 4 Dominus, Major est, qui in nobis est, quam, qui 
in. hoc mundo (1 Joan. 1v). Hoc est potentior est ad 
^ Cod. S. Crucis in Jer. Emendatur editio Gallan- 
dii, nbi habetur da veniam non intelligis. | 


b Cod. 10 Laurent., qui in cxteris concordat, Ita 
dutem aporiaberis. 


* [ta cod. S. Crucis in Jer., edit. Paris. S. Am- 


eripiet eos ( Psal. xxxui1). Quod si angelus Domini 
timentes eum de periculis eripit, non potest timere 
barbarum , qui timuerit Salvatorem, nec potest me- 
tuere hostis impetus, qui Christi precepta servaverit. 
bros. 1569 habet : Sepe me dixisse memini, quod ho- 
etium tumultus. 

4 Edit. Gallandii, sicut ait Apostolus. 


* Codd. Vat. 1977 et 99 S. Crucis in Jer. ita le - 
gunt. 





465 


HOMILIA XCIII.- 


466 


Precepta enim Cbristi arma sunt Christianis ; et divi- A adesse diceret defensores, nee ! metus ab illo posset 


nus timor terrorem a nobis expellit hostilem. Arma 
autem hxc nostra sunt quibus nos Salvator instruxit, 
oratio, misericordia, atque jejunium : jejunium enim 
melius quam murus tuetur ; misericordia facilius li- 
berat quam rapina; oratio longius vulnerat quam 
sagitta. Sagitta enim nonnisi proxime conspectum 
percutit. adversarium; oratio autem etiam longius 
positum vulnerat inimicum. Sic namque S. Eliszeus 
propheta, cum vellet eum rex Syrizx caplivare ac sue 
subdere ditioni, multisque eum armatorum cinxisset 
agminibus, nop est territus, non turbatus; sed ait 
nunüianti puero : Noli timere : plures enim nobiscum 
sunt quam cum illis (IV Reg. vi, 16). ^ O tides sancti 
prophete! Non timet adversarios, quos 5 perspicit, 


auferri; tunc oravit ad Dominum, dicens : Domine, 
aperi oculos ejus ut videat. Et aperti sunt oculi ejus, et 
vidit, et ecce mons totus plenus € equitatu (IV Reg. vi, 
11), et reliqua. Oratio ergo Prophet» aperuit oculos 
pueri. Non mirum si oratio aperuit oculos, ut videret 
exercitum, qux aperuit coelum, ut veniret exercitus. 
Non mirum, inquam, si novos ^ senserit 810 ocu- 
lot, qui nova promeretur auxilia. ! Aut cur non aeie 
producat obtutum, qui acies instruxit angelorum? 
Cur, inquam, non oratione sua i habitudinem pupil- 
larum detegeret, qui meritis caliginem nubium pene- 
travit? Necessario ergo S. Eliszus hoc facto ministro 
formidoloso prestitit securitatem , cui jam refuderat 
claritatem, et removit ab eo formidinem cordis , 


309 quoniam scit angelos secum esse, quos credit; B a quo removerat visionis c:ecitatem; geminoqud 


non metuit terrenas insidias, quia ceolestia adesse 
sibi novit auxilia. Piures enim nobiscum sunt, quam 
cum illis. Mira res! Plures de ccelo defensores mere- 
tur sanclitas, quam in terris oppugnatores adduxit 
improbitas. Plures nobiscum sunt, quam cum illis. 
e Videte beatitudinis meritum, Propheta nuntiat etiam 
de multitadine, cum puer adhuc incertus sit de salute. 
Spiritales oculi carnalibus quanto plus cernunt! Hic 
perspicit armatorum numerum, et ille non cernit 
defensionis indicium. Quanta est divina misericordia! 
Defertur hominibus beneficium, nec videtur : auxi- 
lium periclitantes consequuntur, et nesciunt. Hzc 
enim est pietas Salvatoris, ut interveniat saluti, 4 ac 
se non prodat aspectu, sentiatur beneficiis, et non 


eum remunerans beneficio, absolvit ejus metum, 
et absolvit obtutum. Minus timere coepit, post- 
quam plus videre promeruit ; nam et pacem paritee 
promeruit, * et visum. In montibus ergo cernuntur 
armati. Apparet eos vere descendisse de coelo, quo - 
rum adventus primum in montibus esse reperitur. 
Ipsa enim locorum proximitas hoc demonstrat, quod 
descendentes de ccelo nonnisi juga collium sibi vicina 
calcaverint. Tunc igitur oravit Eliszeus, et omnem 
hostilem exercitum czcitate percussit. Ngn mirum si . 
adversariis czecitatem intulit, qui famulo largitus est 
claritatem ; et si hostibus ! auferret visum, qui mini- 
stro prestitit aspectum. Ubi sunt qui dicunt plus 
quam preces sanctorum hominum arma posse? Ecce 


cernatur. obtutibus. Unde ezrat qui putat, cum pro- (: una oratio Eliszi totum exercitum vulneravit, et 


spere aliquid gesserit, propria se fortitudine superasse. 
Scire enim debet quod adversarii meritis magis quam 
virtute vincuntur , ei non tam virtute quam sanctita- 
te superantur ; sicut S. Eliszus hostes suos non armis 
superabat, sed oratione Vincebat. Nam cum * eidem 
ministro suo, ad depellendum ejus timorem, plures 


unius prophete meritis ^ omnium est hostium nu- 
merus captivatus. Qux catervz regum, qu:e ^ turbae 
militum talem victoriam perpetrarunt, ut ita hostes 
prosternerent ut de ipsis nullus occumberet ? Hzc est 
vera ?, hxc incruenta victoria, ubi sic adversarius 
vincitur, ut de vincentibus nemo l»datur. Explicit. 


HOMILIA XCIII. 
De eodem S. Eliseo 1I. 
ADMONITIO. 

311 Consulenda sunt qu:e diximus in admonitione soperiore. Ostendunt enim hanc quoque homiliam 
attribui Maximo oportere; eaque legitur in iisdem codicibus, Sangallensi homil. 74, Ambrosiano, et 99 
S. Crucis in Jerusalem homil. 71. Duorum priorum titulus est : Sequentia, hujus postremi inscriptio : Item 
sequitur. Post Mabillonium novis typis hanc exornavit homiliam Andreas Gallandius tom. XI. Bibl. PP. edit. 
Venet. Scriptoribus codicum Vatic. 1977 pag. 61, et Laurent. x Plut. xiv, pag. 545, S. Ambrosium hujus 
etiam homiliz auctorem asserentibus, satis responsum admonitione superiore a nobis putamus. ' 


& [ta codd. Vat. 1277, S. Crucis in Jer., Laurent. 
et Ambros. 

b Eadem edit., quos prospicit. 

€ Codd. S. Crucis in Jer., Vat. 1977, Ambros. et 
Laurent. 4 consentiunt in hac variante. 

d Alii, ut Goalland., affectui, et alii aspectui. Ita 
codd. Laurent. 4 et Ambros., ac non se prodat aspe- 
ctui. 

e Cod. Vat. 1277, Nam cum idem, ete. 

f Cod. Vat, 1277, nec metum ab illo posset au- 

erre. 
f € lta cod. S. Crucis in Jer. Gallandius habet equi- 


tum. 
h Codd. Laurent. & et Ambros. , si novos inserit 


oculos. 
* fidem codd. S. Crucis in. Jer., Laurent. et Am- 


bros., Aut cur aciem non producat obtutuum? 

i Codd. Ambros. et Vat. 1277, hebetudinem pupil- 
larum detergeret , qui. meritis suia caliginem nubium 
penetravit. 

k Supplent codd. S. Crucis in Jer., Laurent. 4, 
Ambros. et Vat. 1277, concordantque in hoc supple- 
mento. 

! [ta codd. Laurent. 4, Ambros., et 99 S. Crucis 
in Jer., et si hostibus. aufert visum, qui ministro pra- 
stat aspectum. 

m Codd. S. Crucis in Jer. et Vat. 1277, omnis 
est, etc. . 

à Cod. Vat. 1277, qua turba. ) 

9 Cod. Laurent, Hec est vera. et. incruenta vi- 
ctoria. 





S. MAXINI TAURINENSIS 


Amesuzwron, — Resaum de sancto Elisaro agii Maximus, À ritum duplicem ei suce gratise doreliquit. Cum enim 


patralaque per eum a Deo prodigia narrat, Po- 
' stremo explicat veritatem eorum qua tunc figurate 
contigerunt. | 


Mirum forsitan * videtur, quod ante dies S. Elisci 
geatiam describentes diximus, in defensionem ipsius 
de ccelis: auxilia deseendisse, et armatos equites, sive 
quadrigas ei divinitus adfuisse; astitisse etiam cirea 


ipsum quadrigam igneam. Magna quidem res, 5 sed 


in viro sancto admiranda non est. Quid enim mirum 
8i auxilia meretur e collo * cujus animus semper in 
coelo est? Sient ait Paulus apostolus : Nostra autem 
conversatio im colis est ( Philip. n). Ergo si nostra 
conversatio est in colis, et coelestium conversatio 
d poteat esso nobiscum : hoo est, ut qui vita vivimus 


data esset facultas Elis:so at peteret quod vellet, 
antequam ab eo raperetur Elias, petivit ut. duplex 
spiritus Eli: fleret in ipso. Tunc dixit Elias : ) Dwra 
petisti, sed fiet tibi (IV Reg. n,10). O hzreditas pre- 
tiosa ! in qua plus heredi relinquitur quam habetur, 
plus consequitur qui accipit, quam * possederit qui 
largitur. Pretiosa plane hs:reditas, qux» dum a patre 
transfertur ad filium, meritorum quodam fenore du- 
plicatur. lgitur Elias, cum ! simplicem sanctitatis 
ipse haberet spiritum, Elis:eo duplicem reliquit. Mi- 
rum ergo in modum! Elias plus gratke dimisit in 
terris quam secum portavit ad colos, et licet 
ipse ad altiora latus totus transfertur corpore, 
3919 apud filium tamen." majore manet sanetitate. 


aagelorum recte eorum consortium mereamur. * Est B De Elisei autem meritis quid dicamus? cujas hoe 


SaMe sancte viventibus quadam inter se cognatio, 
junetio atque societas : nec interest utrum in coelis 
maneant an im terris, angelici sint habitus an hu- 
mah dummodo in his sit eadem vita vel sanctitas : 
comversatio cenneetit quos separat elementum, et li- 
cét ! diversi corporibus dividantur, iisdem tamen acti- 
bus conjunguntur. Atque ideo fit ut sancti sibi quo- 
dam consortio cohsrentes a se invicem non disce- 
dant; et modo angeli ad terras veniant, modo homi- 
.hes ad celestia transferantur; ac. profectu meliore, 
quibus vita communia est, incipiunt illis. vivendi 
etiam elementa esse communia. Sed dicit aliquis : 
Frequenter audivimus angelos ad 8 19 homines de- 
scendisse : audire etiam cupimus quomodo homines 


prima laus est, quod patrem voluit gratia superare, 
dum dari sibi amplius postulat, quam seit apud eum 
esse «qai possidet. Avarus quidem est in petendo, 
sed idoneus in promerendo. Dum enim a patre plus 
exigit quam habebat, fecit eum meritis snis plos 
prestare quam poterat. Nam cum idem Eliszeus post 
ascensum magistri sui venisset Jericho, et rogatus a 
civibus , ut in. eadem consisteret civitate, dixerunt 
ad illum : Commoratio oppidi bona est, sed aque male 
et steriles sunt (IV Reg. n, 19); tonc precepit sibi 
dari vas flctile, " et recondito in eo sale veniens ad 
exitus aquarum projecit in aquas, dicens : » Hec &- 
cit Dominus : sanavi aquas istas, non erit ex. eis mo- 
riens, nec sterilis. Et semate sunt aque usque in himc 


ad ccelestia € tranemigrarint. Manifesta res est, et in C diem (Ibid.). Videte ergo Elissei quanta sint merita, - 


promptu posita. Elias magister Eliszwi nonne angelis 
dueentibus raptes ad celum est, et quadriga ignea 
impositus, quasi in quodam triumpho victor ascendit? 
Victor enim exstiterat non gentium barbararum, sed 
8seeularium voluptatum ; siquidem graviores inimici 
Sunt Bravi mores quam hostes infesti; et facilius 
intelligimus hoc tempore malignitatem hostium vine 
posse quam morum. Ergo Eliám angeli ad coelum 
perferunt : Eliszeum angeli in terris custodiunt. Quid 
mirum si angeli, qui niagistrum portaverant, discipu- 
lum iueamtar, et ^ novitis quedam obsequia quie 
psir? exhibuerant, etam fiio deferant? [pse ejus 
! enim haeres est sanctitatis. Recte ergo Elisseus Elize 
spiritalis filius dicitur, qui& aecendene ad cerium spi- 


cujus prima in civitate hospitalitas filiorum est ma- 
gna fecunditas. Dam enim sterilitatem avertit aqua- 
rum, successionem largitur heredum. Non enim hoc 
facto Eligeus unum sanavit hominem, aut unius do- 
mui przstitit medicinam, sed totius eivitatis popu- 
lum reparavit. Si enim tardius hoe (eeisset, interve- 
niente sterilitate, senescentibus cunctis, civitas sine 
babitatore P remansisset. Igitur Elis:eus, dum curavit 
aquas, curavit et plebem; dum fontem 4 benedixit 
undarum, quemdam fontem indulsit animarum. Nam 
sicut sanctificatione ejus de oeculüs terrse venis 
aqua sana prodivit, ita de occultis vulvo visceribus 
soboles sana processit. Non enim sola tantum Buena 
benedixit Elimeus, 814 " que foutimm jam gremio 


* Cod. S, Crucis. in Jer. legunt videatur -pro vi- D) petie, ese 


tur. 

P Tres memorati codices inter se convenu. 

* Ita codd. 10 Plut. xiv pag. 245, Laurent., et 
Vat. 1277, si auxilia meretur e celo, qui in «elo est? 

4 Codd. 99 S. Crucis in Jer. et Laurent, habent 
potest esse nobiscum. 

* Cod. Laurent., Ést ergo sancte viventibus. 

f [:a codd. S. Crucis in Jer.. apud Mabillonium 
et Gallandium legitur licet diversis corporibus. 

* Codd. S. Crucis in Jer., et Vat. 1977, transmi- 
grarenut. 

h^ [n vet. edit., nova quedam obsequia. 

3 Codd. S. Crucis in Jer., et Vat. 1275 non habet 
enim. 
) God. S. Crucis in Jer. in textu Gallandii, dura 


k Cod. Vat. 1277, quam possidet, qui, etc. 

! Codd. 99 S. Crucis in Jer. et Ambros., noms sym- 
bolum, ut alias, sed simplicem legunt. 

n [idem cod. S. Crucis in Jer., et Vat. 1277 re- 
ctius quam in Mabillonio et in Gallandio , qui legunt 
apud fülium tamen permanet sanctitate. 

" Lectio Mabil., et in eo reconditos sales. 

? lidem codd. S. Crucis iu Jer., Vat. 1277, et 4 
Laurent. , qui perfecte in hoc convenit. 

P Duorum cadd. S. Crucis in Jer. corrigitur tex- 
tus, ubi legitur remanserat. 

4 Cod. Ambros., fontem benedicit undarum , fon- 
tem quemdam indulsit animarum. 

r Tum Mabillonii, tum Gallandii textus clarier 
redditur ex cod 8 Crucis in Jev. , et Vat. 1377. 





HOMILIA XCIV. 


MI 


wnebentur ; sed et ilis, quie humido terre solo indi- A tuit. At ubl venit Ghrietos, velot vas fietilo aesumens 


sereta , paulatim erant in posterum defluxura. Unde 
ait Scriptura ad exites aquarum benedixisse Eli- 
secum , ut atiliantem aquam prius sanctificatio ^ su- 
seiperet quam sinus fontis includeret. Igitur, quoniam 
dicit S. Paulus apostolus : Hec in figura continge- 
bant illis (1 Cor. x), videamus ergo hxc ipea figura 
quam habeat veritatem ; hoec est requitamus qus sit 
ita civitas qum sterilitate 1dberabat , vel quid sibi 
velit vas fictile, quid etiare ut aspersi sales afferant 
suavitatem. Legimus in eodem apostolo dictum de Ec- 
clesia : Latare sterilis, que non peris ; erumpo, et e». 
clama, que non parturis (Gal. vv). Ergo Eeclesia est 
illa sterilis civitas, qu:e ^ ante adventem Cliristi aqua- 
rum vitio, hoc esl sacrilegio gentilium populorum, 
sterilitstem sustinens, Deo filios procreare non po« 


corpus humanum , vitia sanavit aquarum, hoo est 
resecavit sacrilegia populorum ; statim Ecclesia, qua 
erat sterilis , caepit esse fecunda. Uude et Apostolus 
dieit : Letare sterilis. - Plures enim filios ex eo Ee- 
clesio, quz erat sterilie, procreavit, quam Synagoge, 
que erat fecanda , susceperit. Aspersi autem sales 
qui sint; quam attulerint medicinam facile cogno- 
seemus. Dicit Dominus ad apostolos: Vos estis sai 
terr» (Matth. v). Ergo si apostoli salibus comparati 
suot recte figura completur : sicut tunc effusi de va- 
sculo sales eondierunt aquas; ita et nunc missi a 
Salvatore apostoli populos condiunt.universos, ut, 
ablata sterilitate vitiorum, prolem incipiant germi« 


HOMILIA XCIV. 
In reparatione eociesie Mediolanensis. 
ABMONITIO. 
Ut jam if prtefatione ad. hanc operum S. Maximi collectionem diximus, homilis hujus pretiosam acquisk- 


Honem diligenti studioque eruditissimi canonici Francisci Antonii Frisii debemus. 


s enim ex duobus 


pgrvetustis mss. imperialis basilica Mediolanensis eam eruit, nobisque perhumaniter copiam fecit , eum 
aliquibus variantibus lectionibus ex vetustiore codice depromptis. flujusce orationis specimen sub nomine 
S. Maximi dederat Tristanus Cbalcus sua in Mediolanensi Historia; sed nunc primum integra in lucem pro- 
dit multumque confert ut S. Maximus quinto swculo floruisse constitaatur. 


3199 AncuuxevrUM. — Et si Deus permittit aliquando, B tur non * difüdamus reparaturum nobis Beum quat 


servos suos Grumnis et calamitatibus affici, wt eos 
corrigat et errantes. ad se revocet; liberalius atta- 
men agit cum ipsis, quoties humiles et obsequentes 
eum quaerunt et amore prosequuntur. 


. Multa sunt ac ntanifesta, fratres carissimi, divinse 
severitatis ac pietatis exempla , quibus etkdentee 
possimus advertere Deum nostrum ineffabili justo- 
que moderamine contumaciam corripere superbo- 
rum , et supplicum suorum adesse mororibus. Tan- 
quam Creator enim suarum eréaturarum, tanquam 
Dominus suorum peccata castigat, ut pater filiorum 
tristitiam consolatur. Creatura enim illius sumus jure 
naturx, servi ejus sumus, quia sanguinis sul pretio 
nos redemit; fllii sumus, quia colestis nobis nativi- 


hostra sunt , si nos in nobis qu» Dei sunt, repare- 
mus. Olim namque cum revocare ad se Dominu$ 
populum í suum dignaretur errántem, ait illi per 
prophetam suum, dicens : Redite ad me, et revertar 
ad vos (Malach. m, T). Id est & revocate erga me vos 
fidem vestram, et ego meam vobis gratiam reparabo. 
Reddite qux. debetis, et exigite quod promitto. Au- 
dite qux jubeo, et faciam quie rogatis. Tollite offen- 
sionum causas, et removebo vindictam. Quanquam, 
carissimi, in ipsis tribulationibus nostris, quas tamen 
possibiliter, Deo moderante, pertulimus, quidam im- 
periti nimis interpretes fuerunt, dicentes : periit hzc 
civitas, collapsa est Ecclesia, non est jam causa vi- 
vendi. Imo causa est justius 816 sanctiusque vi- 


tatis sacramenta largitus est. Haque creatara sumus (; vendi; quia Deus omnipotens, qui cuncta hzc magna 


ut *eneremur, servi ut metuamus, filii ut amemus. 
Denique at omnipotens Dominus iram flend:x desola- 
tionis * heic Eeclesite intulit, et nt clementissimus 
pater desiderat» reparationis priéstat effeetam. Qui 
ut ostenderet subsequentibus se temporibus urbis 
Hujusmodi faciem velut reparati post obitum corpo- 
ris redditurum , Ecclesiam ante suam, quie ntique 
caput est civitatis, rediviva constructione" reparavit. 
Qui ergo instaurationi collapsi capitis adfuit, dabit, 
si ita mereamur, ut jacentia capitis ipsius membra 
consurgant. Aut cur dubitetur posse Deum terrena 
eorum tabernacula reformare, quibus , si recte cre- 
dant rccteque vivant, beatissimas atque insuspicae 
Mies mansiones datnrum se promittit in ccelo? Igi- 


& Cod. Ambros., sanctificatio prophete susciperet. 
b Qod. Vat. 1277, que in adventu Christi. 

e Hec adduntur in tribus memoratis codicibus, 
ibus sensus perficitur. 

d Cod. Basil. Mediol., hujus Ecclesie. 


cum pietate dispensat, hostium manibus ' civitatem, 
non que in vobis est, sed habitacula tradidit civita- 
tis; nec Ecclesiam suam, qus vere est Ecclesia con- 
sumi jussit incendio, sed pro nostra correptione re- 
ceptaeula Ecelesizx permisit exuri. In populis namque 
civitatem , et in plebe Ecclesiam nullus sapiens, aut 
fldelis ignorat. Propter quod, carissimi, non tigna ef 
trabes, sed vos Deo nostro vivam przsentatis Eccle- 
simm; vos totam facitis civitatem et ideo in ipsa 
familie suse offensione propitius Deus sic universa 
dignatus est temperare, ut et multa nostra non esset 
iniquitas, et supplicantibus servis suis salutifero 
conversationis tempore largiretur. Nam benefieio 
pietatis ejus, post tantum et tam lugubre illud exci- 


* [dem cod., non diffidamur. 

t [dem cod. omittit suum. 

& Idem cod., renovate. 

h [dem cod., non civitatem, qua in vobis eet. 





(n 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


LIE! 


dium , ecce summus sacerdos auus astat incolumis, Á dictam erga nos suam Dominus temperavit, ut di- 


tlerus integer, et plebs ipsa, licet sub quotidiano 
adhuc metu, et maesta vivens, tamén in libertate per- 
durat. Non ergo nunc Ecclesia reparata est, qu:e Deo 
protegente non periit, sed parietes et tecta hzc ve- 
stram vos, qui Dei estis Ecclesia, recepistis. Vos enim 
estis, ut ait Apostolus, templum Dei vivi (II Cor. 1n). 
Unde advertimini , fratres, quia cum peccatis nostris 
de nobis esset ultio justa poscenda, benignitate pii 
judicis non ipsi nos, sed ea qu:xe nostra videbantur, 
aut pr:edo diripuit, aut igne ferroque consumpta pe- 
rierunt. Sic nonnunquam pro terrore nostro cle- 
menter nobis, indignante Deo, et ccelo tremendis 
vocibus intonante , et sacre z:edes domusque privatz, 
pecudum greges el diversa quadrupedia , fructuose 
ac steriles arbores, rupes ac celsa montium ictu ful- 
minum jaculantur. Et ut sensus nostri convertantur 
ad Deum nostraque vita salvetur, illa pro nobis, qux 
aut sensu carent aut vivere se nesciunt, fulminantur. 
Quam placida h:ec vindicta, et quam paterna de pie- 
tat* descendens! Nos delinquimus, et coelum sxvit 
in pecudes, nos flammam meremur, arbor exuritur, 
nos plectenda peccamus, et saxa pro nobis subeunt 
ultionem. Interdum sane aliqui, de quibus ita discer- 
nit Deus, adumbrati examinantur ut homines. Primo 
omnium * delinquentibus non sit continua de impu- 
nitate securitas. Deinde ut peccantium multitudinem 
corrigat poema paucorum. Quis non miretur illam 
tantam dispensationem ir: ccelestis el gratiz ? Quan- 
doquidem, irruptis muris, armatos furentesque ho- 


versis urbibus , vastatis agris imminutaque substan- 
tia, nec anim: nostre, nec corpora laderentur. 
Idcirco autem magni illius Job putredine vermium 
corruptum corpus inhorruit ; quia ille vir fortis pro- 
babatur ad gloriam , nos vero ut infirmi servabamur 
ad gratiam. Ac proinde non ambigamus posse" ríobis 
Deum posterisque nostris amissa reparare, cum vi- 
deamus,, fidelissimo Job, victo tamen diabolo, con- 
geminatas opes, renovata pignora, et sevissimam 
corporis ejus plagam mirabili sanitate curatam. Ita- 
que 4 congruentius ac necessarie hic vir beatissimus, 
summique Dei sacerdos Eusebius nobiscum, et pro 
nobis Davidicum illud canere * ad Deum potest, di- 
cens : Deus vitam meam nuntiavi tibi, posuisti la- 


B crymas meas in conspectu tuo (Psal. wv). 818 Id 


est, ego tibi Domine mea sum peccata confessus , tu 
tuam misericordiam non negasti. Probavi judicantis 
censuram ; gratiam parcentis agnosco. Morrores meos 
ac tristitiam plebis tux in peregrinatione deflevi, 
sed lacrymas f a te meas gaudeo non esse despectas. 
Convertisti enim. Domine , ut ait propheta, plancisem 
meum in gaudium mihi (Psal. xxix). Expulisti me of- 
fensus, et propitius reduxisti.: Imo, ut verius dicam, 
propitius expulisti, ne in loco temere permanens 
miseriam captivitatis incurrerem. € Quod merebar, 
obtinui. Refero itaque sxternze glorie tux debitas 
gratias, quia sanctam hanc domum tuam, quam no- 
stris meritis furor barbarus complanavit, per me 
servum tuum dignatus es reparare, et congregatione 


stes , populi inermes, ut velocissimi equites 3]1'7 C dispersa plebis tue, meis nunc oculis reddidisti, at- 


tarda atque onere gravata suo trepidantium plaustra 
fogerunt. Et quidem nonnullis de clero, aut plebe 
evadendi aut possibilitas defuit, aut voluntas. Quo- 
rum vite mortisque ratio divino est relinquenda ju- 
dicio. Consolemur nos itaque, fratres, nec usque 
b adeo suspiremus collapsas esse domos, quia vide- 
mus réparationem domorum in dominis reservatam. 
Completum est, ut. apparet, etiam in nobis przce- 
ptum illud Domini de servo suo Job; cuin agente 
adversus eum diabolo, terminum poneret persequen- 
di. Ait enim illi, sicut legitur : Omnia quc habet do 
- dn manus tas; sed. ipsum ne tangas (Job. 1). Et ite- 
ruin : Ecce trado illum tibi; tantum ab anima ejus * te 
custodi. Qua jussione inimieus accepta, perdita con- 


tinuo omni ejus sübstantia, exulceratoque corpore, D 


ab anim: se tantum ejus kesione suspendit. Videte, 
dilectissimi , quantum fragilitati nostre parcens vin- 


que in tuo nomine dedicamus de veteribus nova, 
et sub quadam resurrectionis specie in antiquum 
verticem speculum templi hujus eulmen erectam est. 
Sic ille Israeliticus quoudam populus, exusta Jeru- 
salem temploque subverso, in Babyloniam regionem 
captivus adductus, certa post tempora ad patriam 
revocatus solum et urbem suam consiruxit et tem- 
plum. Conserva ergo jam, Domine, quod operatus es 
in nobis. Propitiare, Domine, parce, Domine, salva 
populum , et benedic hereditatem tuam; ne ultra 
dissimulante te, Deus noster, de gregis tui perditione 
ridentes dicant gentes , ut dixerunt, Ubi est Deus eo—- 
rum (Psal. Lxxvin)? sed sicut indignantis erga nos 
vindicta non defuit, ita nobis .propitiantis pietas 
perseveret; przstante Domino nostro Jesu Christo, 
qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in 
sxeula seculorum. Àmen. : 


HOMILIA XCV. 
De avaritia, et de eo quod scriptum est, Act. cap. iv : Erant eis omnia communia. I. 
ADMONITIO. 

819 Scripsisse S. Maximum de avaritia testatur Gennadius, eamque ad rem spectant du:e sequentes 
coeciones. Amanuenses, qui in auctore designando a Gennadio non dissentiunt, dissimilem exhibent homi- 
lix: titulum. Ambrosianus codex anüquissimus : De wnitate caritatis homiliam inscribit, quemadmodum 
codex 99 S. Crucis in Jerusalem homilia 62, et codex iv' Laurentianus Plut. xx pag. 252 a tergo, qui earm- 
dem S. Ambrosio tribuit. Codices alii tres Maximum auctoreni proferentes , ut Sangallensis homil. 45, S. 


*  * Cod. Basil. Mediol., u£ delinquentibus. 
| b Idem cod., a Deo suspicamus. 

* [dem cod. omittit te. 

4 ldem cod., congrue et necessarie. 


* Jdem cod. omittit ad Deum. 
f [dem cod., lacrymas ad te meas. 


€ ldem cod., Quod non merebar agnovi , quod non 
merebar obtinsi. 


"^ HOMILIA XCV. 


474 


Crucis in Jerusalem 90 homil. 15, et Laurentianus x Plüt. xiv, pag. 509, sic habent : Incipi 
scriptum est: Erant eis omnia communia. Codex 90 S. Crucis addit dé Cain , et de Anania, Diversas tainen 
ab bis omnibus est titulus prz:fixus sermoni sub num. C posito in appendice serm. S. Augustini : De rerbis 


Act. 1v : Nemo 


quidquam ex eo quod possidebat suum proprium dicebat. Benedictini monachi congreg. S. 


Mauri censores optimi scribunt hunc sermonem olim fuisse editum inter Augustinianos num. 45 De tempore, 
sed sancto doctori suppositum agnoscunt; cumque Ambrosio et Maximo attributum invenerint , adnotarunt 
in fronte sermonis Vindingum post Lovanienses censere Maximi adjudicandum. Profecto eorum judicium 


auctoritati Gennadii innititur, necnon testimoniis trium codicum vetustiorum, 


uos Muratorius et Mabillo- 


nius plurimi faciunt, nempe Ambrosiani , Sangallensis, et 90 S. Crucis in Jerusalem. Manifesto ergo errore 
evincitur Gillotius, qui hunc num. 9 serm. S. Ambrosii publicavit. Nos epigraphe communi apud editores 


usi Sumus , 
175, Raynaudus pag. 244, Margarinus in Bihl. 


que a melioribus codicibus accepta videtur. Hac utuntur Gymnicus pag. 276, G 
ax. tom. IX, pag. 45. 


esinius pag. 


AncuuENTUM. — Confert S. Maximus Christiunos exo- A quisquam egens inter ipsos, Beata igitur plebs, qu:xs 


rientis Ecclesie cum fidelibus suorum temporum. 
Jlli spiritu et re pauperes nihil proprium, sed om- 
nia in commune habebant : hi de nimia in augendis 
divitiis sollicitudine arguuntur, et ad misericordiam 
erga indigentes excitantur. ' 


Legimus in libro qui apostolorum Actibus inscri- 
bitur, tantam sub memoratis viris devotionem plebis 
fuisse, ita populi Christiani floruisse primitias, ut 
post acceptam fidem nemo domum propriam * de- 
fenderet, et nemo suum aliquid vindicaret, sed jure 
fraternitatis essent illis cuncta communia; scilicet, 
"it qui eodem consortio religionis tenebantur, eodem 
éÜnsortio fruerentur et vita; hoc est, ut quibus 
erat una fides, esset et una substantia; et quibus 
erat communis Christus, communis esset et sumptus. 


dum plures in Christo habet divites, nullum in sz- 
culo habuit indigentem ; et qux: dum :eternas cogitat 
divitias, a fratribus temporalem repulit paupertatem. 
Vendebant enim, sicut ait Scriptura (Ibid.), praedia et 
domos suas, et pretia venditorum ante pedes aposto- 
lorum portabant, ut erogarent prout cuique opus es- 
set. Videte sanctorum virorum fidem, quemadmodum 
propter Christum toto ^ spolisbantur patrimonio , et 
3921 nihil sibi reliqui faciebant, non enim vereban- 
tur ne esurirent ipsi, dum timebant ne alius ! gu- 
ferret. Hiec igitur sub apostolis fuit in plebe devotio; 
modo quid simile reperimus? Et certe idem quidem 
Christus in nobis, sed non idef est in nobis ani- 
mus ; eadem in plebe fides, sed non in plebe est ipsa 


Nefas enim putabant religiosi viri eum sibi partici- B Jargitio; ita alter de alterius inopia non cogitat, ut 


pem non asciscere in substantia, qui particeps es- 
set in gratia, atque ideo » fraternitatis caritate 
omnibus communiter utebantur, nisi quod mnajor 
esset. fraternitas Christi quam sanguinis; sanguinis 
enim fraternitas similitudinem tantummodo corporis 
refert : Christi autem fraternitas unanimitatem cor- 
dis * demonstrat: sicut scriptum 349 est : Erat 
autem. credentium 4 cor et anima una (Act. 1v). Vere 
ergo ille frater est qui non tam corpore quam una- 
Dimitate germanus est: verus, inquam, est frater, 
cujus idem spiritus * et voluntas in fratre est; me- 
lior igitur est, sicut dixi, ! fraternitas Christi quam 
sanguinis. Sanguinis fraternitas interdum sibi inimica 
2st , Christi autem fraternitas sine intermissione pa- 


illud sit, quod ait Apostolus : Alius quidem esurit, 
alius autem. ebrius est (1 Cof. xi). Nam plerique 
Christiani non solum propria non distribuunt , sed 
etiam diripiunt aliena ; nen solum, inquam, colligen- 
tes pecunias suas ad pedes apostolorum non defe- 
runt, sed etiam confugientes fratres suos 7. protra- 
hunt a pedibus sacerdotum. Nunc est illud tempus, 
quod describit beatus Apostolus, dicens : In norissi- 
mis diebus abundabit iniquitas multorum, et re[rige- 
scet caritas ( Matlh. xxiv, 12); modo enim abundat 
k avaritizx iniquitas, qus ante largi(atis bonitate ces- 
sabat; et refrigescit fraternitatis caritas, qui prius 
Christi amore fervebat; ! tanta enim sub apostolis 
fraternitatis dilectio fuit, ut *» in conventu ^ suo non 


eiflca est; illa inter se communia cum xmulatione (? advenerit indigentia ; tanta autem modo Christianitatis 


dividit, hzc etiam propria cum gratulatione commu- 
nicat ; illa in consor&io despicit spe germanum, 
hac assumit frequenter alienum. Tanta ergo, sicut 
dixi, illo tempore Christian:e plebis devotio fuit, ut 
nemo domum suam diceret , nemo proprium aliquid 
vindicaret ; sicut ait S. Lucas : Et nemo quidquam ex 
go quod possidebat suum 5 esse dicebat; sed erant. illis 
omnia communia (Ibid.); nemo enim, inquam, erat 


» Uterque codd. S. Crucis in Jer., et Vat. 12710, 
tibi defenderet. 

b Uterque codd. S. Crucis in Jer., Vat. 1270, et 
Laurent. 4 legunt fraternitate caritatis. 

c Ex utroque cod. S. Crucis in Jer. 

d Cod. 10 Laurent., cor unum, et anima una. 

e Jdem cod. 10, idem spiritus est, et eadem vo- 
luntas. 

t Cod. 90 hunc locum ita legit : melior igitur est, 
sicut dixi, Christi fraternitas quam fraternitas carnis. 
Ilia (Faternias carnalis interdum sibi tnimica est, etc. 

8 Uterque cod. S. Crucis in Jer., et Laurent. 4, 
suum proprium esse dicebat. 


9 dissimilitudo est, ut in ccetu nostro vix invenias 
locupletem ; locupletem autem vix invenire dico, non 
tam facultatibus quam operibus; ait enim Aposto- 
lus: Bivites sint in. operibus bonis. (I Tim. v1). Lo- 
cupletem enim illum in Ecclesia intelligi voluit, qui 
dives est in Christo ;^nai et ihi quod ait sub apo- 
stolis neminem indigentem fuisse , ostendit utique. 
tanta eos gratia fidei fuisse preditos, ut omnes coe 


h Cod. S. Crucis in Jer., et Laurent. 10, toto se 
spoliabant patrimonio. 

! Codd. S. Crucis in Jer. et Vat. 1270, esuriret pro 
auferret. 

] Cod. S. Crucis in Jer., pertrahunt. 

k Cod. S. Crucis in Jer., avaritia et iniquitas, 

1 Codd. 4 Laurent. et tres S. Crucis in Jer., tnc 
enim pro tanta enim. t 

m [ta etiam cod. 1270,-ut tunc in conventu. 

2 Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit suorum pro suo. 

* Uterque cod. S. Crucis in Jer. et Vat.. dissi. 


: latio. 


. .: 


415 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


— 46 


lestium divitiarum abundaverint 92 largitate; raro A didit et salutem. vum enim ex eo quod promise- 


igitur hoc tempore invenimus in Christiano populo 
locupletem ; etsi plerique in. domibus auro sint di- 
vites, tamen in Ecclesia justitia sunt mendici; dum 
enim circa pauperes non pro eo quod prevalent ope- 
rantur; nec est hoc gratum. quod offerunt, nec illud 
satiabile quod reservant. Dicit Dominus ad Cain, 
cum offerret munera : Si autem recte offeras, recte 
autem non dividas, ^ peccasti (Gen. 1v). Sic et tu, 
Christiane, non recte dividis, qui de tanto auro tuo 
majorem partem rianmmnone reservas quam Domino 
largiaris; sic namque Ananias in Actibus apostolo- 
rum, dum putat se reete offerre, et non recte divi- 
dit, pecuniam quam obtulit, perdidit, et quam domi 
reservavit amisit; pecuniam, inquam, pariter, per- 


. rat partem subtraxit, sacrilegii simul, et fraudis 


condemmatur ; sacrilegii, quod ^ Deum in pollicita- 
tione fefellit ; fraudis, quod de integris muneribus 
portionem quamdam putavit subtrahendam ; ait enim 
apetolus Petrus : Non es mentitus hominibus , sed 
Beo (Act. v). Si ergo, fratres, Ananias condémna- 
tur cum non totam dederit quod de suo ipse pro 
serat, quid censemus de eo qui non vult reddere 
quod * alius repromisit? Videte ergo et vos, fratres, 
quid promiseritis Deo, cum primum gratiam fidei 
percepistis. Eece abundant in civitate nostra hospi- 
tes sive peregrini : facite quod polliciti estis, ne 
dicatur-et vobis quod Anani: dictum est : Non men- 
titi estis hominibus, sed Deo. 


HOMILIA XCVI. 
De eodem argumento I1. 
ADMONITIO. 


Res de qua agitur hac in homilia, Gennadii auctoritas, codicum prestantissimorum testimonia, ac titulus 
comprobant eam S. Maximo esse adjudicandam. Gennadius memorie tradidit Maximum contra avaritiz vi- 
tiug. egisse; sed utrum in una an in duabus concionibus id expleverit non tradidit. Verum ex codicibus 
S. Crucis in Jerusalem, Sangallensi, Ambrosiano et Vaticano 12/0 constat utramque fuisse S. Maximo ei- 
tributam. Inscriptio etiam ostendit hanc homiliam germanam esse superioris ; ita enim se habet in codice 
90 S. Crucis in Jerusalem : Incipit sequentia, et in 99 : Sequitur de avaritia et de Anania. Codicis Sangallen- 
sis brevior est titulus, nempe : Sequentia; sed codex Laurentianus x : Sequentia de avaritia et de Anania. 
Qua cum ita sint, eollectores homiliarum supra laudati hoc ordine ediderunt, titulo przefixo : Homilia secunda 
unde supra. Editores Romani in recudendis Ambrosianis sermonibus S. Alexio Confessori num. 13 eamdem 


inscripserunt. 


393 AncuuENTUM. — terum, proposito exemplo 
Ananie, de avaritia agit. Maximus, quam grande 
esse malum ostendit, imo omnium malorum originem. 


Retinet 4 dilectio vestra, fratres, ante dies, cum 
plebis ejus quz sub beatissimis apostolis fuit, una- 
nimitatem largitatemque predicaremus , usque ad 
AÀnanhe nos avaritiam pervenisse, qui illo tempore 
in totius generis purissima vita, tanquam ovis mor- 
bida, solus inventus est. Tanta enim infectus erat 
avaritiz pestilentia, ut sanctus eum Petrus non tam 
emendare voluerif quam damnare. Legerat enim: 
Ejice de concilio pestilentem, et. exibit cum eo omnis 
contentio (Prov. xxu). Solus ergo in ccetu sancto 


pestilens fuit, qui, cunctis, contemptu pecunis, lu- : 


crum vitx requirentibus, ipse tantum lucrum magis 


B ! valemus ? In Ananíia enim Petrus si avaritiam potuis- 


set corrigere, non punisset; sed dum illum punit, 
alios corrigit : voluit enim ut poena ad unum, metus 
autem ad plurimos perveniret. Exemplum ergo ava- 
ris omnibus in Ánania propositum est, ut qui ejusdem 
criminis reus fuerit, ejusdem supplicii in judicii die 
sententia feriatur. Grande igitar malum est avaritia, 
imo malorum omrium est origo, sicut ait Ápostolus : 
Radiz autem omnium malorum est cupiditas , quam 
quidam appetentes erraverunt a fide (1 Tim. vi). Vides 
ergo qui pecuniam appetit, fidem perdit, qui aurum 
redigit, gratiam prodigif. Avaritia enim 6 caxcitas 
est, errorem religionis inducit; cca, inquam , est 
avaritia, sed diversis fraudum oculata ingeniis non 
videt qu:e Divinitatis 394, sunt, sed cogitat qux cu- 


pecunie mercatus est quam salutis, et dum pretii (? piditatis sunt ; " semper, quatnvis dives sit, cogitat 


gperat compendium, anima reperit detrimentum. Ab 
apostolis igitor Ananias avarus inventus est; jam, 
nostra excusatur humilitas : minus enim mirandum 
est abundare sub nobis * hoc vitium, cum sub apo- 
stolis ceperit pullulaFe; et si illorum auctoritas hec 
in Ananía emendere non potait, nobis quid imputa- 
bitur, si eadem in plerisque fratribus corrigere non 


* Cod. Vat. 1270, pest, quiesce. 

b Cod. Laurent. 10, sacrilegii, qaod Dominum pol- 
licitatione fefellerit ; fraudis, quod integri muneris 
portionem putaverit subtrahendam. 

c Uterque cod. Laurent., quod. aliis repromisit. 

4 Codex Ambrosianus his homiliam auspicatur : 
Retinet susctitas settra, fratres, ante dies, etc. 

e Cod. 99 8. Cracis in Jer. habet hec vitia. Cod. 
Amipros., abundüre sub nobis hec vitia, cum sub apo- 
stolis ceperint pullulare. 

f Cod. Ambros. non valeamus? 


Pp putat 


undecunque vél ex malo acquirere : totam vitam 
i! negotium pufat ; compendiorum etiam omnia sup- 
primens ) inanis przestationis sux fenus imponit, 
ernbescit usur:ie nomen, et lucrum non erubescit 
usur. Semper ergo avarus alieno utitur, alieno se 
pascit * damno; est iffi praeda egestas alterius : est 
illi lgtitia fletus alienus, sicut semper factum vidi- 


& Cod. Ambros. legit : Avaritia enim errorem reli . 
gionis inducit. Ceca, inquam, est avaritia, sed diver- 
&is fraudare occultatur ingeniis. 

b Uterque cod. S. Crucis in Jer., et Vatic. 1270, 
semper enim, quamvis sic. dives, cogitat inde, vel ex. 

! Codex Ambrosianus, totam vitam stam negotium 


] Uterque cod. Ambros., S. Crueis in Jer., Lau- 
rent. 10, et Vat. legunt majws, non inanis. 
k Deest in cod. Ambros. . 





41 


HOMILIA XCVH. 


418 


mus.* Quot amissa deplorant, super qus invasa A Aiunt plerique lupos leonum subsequi solere vesti- 


plerique gratulantur? Ecce senex pater captum de- 
flet filium, et tu jam super eum velut servulum glo- 
riaris. Innocens rusticus perditum ingemiscit juven- 
cum, et tu eum eo rus tuum excolere disponis, et 
fructus te putas posse capere gemitibus alienis. Ecce 
religiosa vidua tota ^ supellectile dispoliatam domum 
suam dolet, et tu eadem * supellectile domum tuam 
ornatam esse gloriaris. Dic mihi, o Christiane, non 
compungeris , non constringeris, eum vides in hospi- 
tio tuo lacrymas alienas? Dicit Scriptura ad filios 
Israel : A bestia captum ne tetigeris : pollutum enim 
et contaminalum est, quidquid fera cruenta. contigerit 
( Exod. xxn, 22). Et per hoc deterior bestia est, quis- 
quis sumit, quod bestia superavit. Dic igitur mihi tu, 
Christiane, cur pr:edam relictam a przdonibus pro- 
summpsisti ? Cur laceratum et contaminatum, sicut 
ipse putas, tuis :edibus importasti ? Cur, quod hosti- 
lis superavit bestia, tu s»vior bestia devorasti? 


gia, et non longe ab eorum venatibus aberrare, sci- 
licet, ut rabiem suam rapina satient aliena, et quod 
leonum saturitati remanet, id luporum rapacitate 
4 consumatur; sic et isti avaritite lupi pradonum 
vestigia subseculi sunt, ut quod illorum rapacitati 
superavit, horum cederet feritati. Sed forsitan emisse 
te dicis, et ideo avaritixt te crimen evadis. Non ita 
solet constare emptio atque venditio : bonum est 
emere, sed in pace, quod propria voluntate vendi- 
tur, non in depredatione. Respice contractus origi- 
nem , venditionis auctorem, pretii quantitatem , 
325 et intelligis * pred: magis, non venditionis 
emptorem. Unde enim barbaro auri gemmarumque 
monilia? Unde pellito serica vestimenta? Unde, ro- 


B £o. Romana $26 mancipia ! sumis? Scimus ea 


comprovincialium nostrorum esse, vel civium. Fa- 
cit ergo, ut Christianus, et civis, qui ideo emit , ut 
reddat. 


HOMILIA XCVII. 
De eleemosynis et de muliere . Samaritana I. 
& ADMONITIO. 


Gennadius, qui summam primus operum S. Maximi eondidit, de eleemosynis eum disseruisse docuit; quo 
titulo, paucis additis, usi sunt codicum scriptores. Codex enim 90 S. Crucis in Jerusalem, ubi est homilia 
90. sequentem exhibet inscriptionem : Incipit de eleemosynis, et ubi sedit Dominus Christus super puteum Sa- 
marie. Codex 99 ejusdem bibliothece, in quo 54 homilia numeratur, hunc titulum prafert : De eleemosynis 
et de muliere Samaritana. Idem legitur in codice Laurentiano x Plut. xiv pag. 267. At codex Sangallensis 
veterem Gennadii epigraphem retinuit, homiliam num. 20 positam De eleemosynis inscribens. Ab editoribus 
Gymnico pag. 280, Galesinio 176, Raynaudo pag. 145, et Margarino Bihl. Max. tom. VI, pag. 45, idem 
titulus adhibetur, uec dissimilis est apud Cumdium tom. II pag. 554. Sed is auctor, et Gillotius, et Romani 
operum sancti Ambrosii editores in hujus sancti doctoris homiliis hanc quoque numerarunt. Nos inscriptione 
codicis 99 Sanct:e Crucis in Jerusalem, ct Laurentiani usi sumus. 


AncuMENTUM. — Multis propositis sacrarum Littera- € mosynam ; et ecce omnia munda sunt vobis ( Luc. xt). 


rum testimoniis eleemosyne meritum S. Maximus 
commendat, illisque ait misericordiam esse [ontem 
salutis, quibus avaritia fnerat mortis mcendium. 


Dicit Scriptura divina : Sicu aquaexstinguit ignem, 
ila eleemosyna exstinguit peccatum ( Eccli. m, 55). 


Magna plane et cunctis ambienda senteutia, que . 


hominibus pene jam mortuis, et peccatorum suorum 
: &£ incendio arefacüis, redivivum quoddam beneficium 
pollicetur, ut interveniente eleesnoeyna, sieut aqua 
inMtermortuis suceus, refrigerium arescentibus infun- 
datur ; hoc est, u& miseri homines, qui in * peccatis 
aruerant, ad vitam eleemosynis reviviscant; sitque 
illis misericordia fons salutis, quibus avaritia fuerat 
mortis incendium; ut flammas quas sibi peccando 
incenderant largiendo restinguant; atque utiliore 
commercio, qui pecuniam quondam dederat ut 
adulterium perpetraret, nunc peeuniam eroget, ut 
adulter esse jam desinat ; et emat sibi quodammodo 
innocentiam, qui sibi emerat aliquando peceatum ; 
dicit enim Dominus ad discipulos suos : Date elee- 


a Cod. Wat. 1720, quent amissa depiorant, super 
e invasn pleri atulantur. 
" Cod. Vát., suppellechii 

* [dem eod., suppellectili.. 

4 (Codd. S. Crucis in Jer. et Vat., consumetur. 

e Uterque eod. S. Crucis inJer. et Ambres., et i- 
telligis te preda magis esse socium, non vepditionis, 
etc. Item codd. Vat. et Laurent. legunt et intelliges 
te, etc. 


Quamvis ergo pollutus, quamvis multis criminibus 
oircumseptus , si eleemosynas feeeris, inmocens 
esse coepisti ; abstergit enim eleemosyna quod ava- 
ritia polluebat; et maculam quam res alienas diri- 
piendo contraxeras tuas erogando purificas. Vide 
ergo que sit misericordie gratie, quae una et sola 
virtus cunctorum est redemptio peccatorum. Videa- 
mus namque interpretationem ipsius divinze senten- 
ti», ut intelligamus cui rei eleemosyna comparetur ; 
ait enim : Sicut aqua exstinguit ignem, ita eleemosyna 
exstinguit delictum. Aqua ergo misericordie eompa- 
ratur : sed aquam invenio de fonte ! misericordi:e ; 
necesse mihi est misericordie fontem querere ; in- 
venio plane fontem misericordie; i fona, de quo 


D àicit propheta : Quoniam apud te est fons vite , et in 


lumine tuo videbimus [umen (Psal. xxxv). Ipse, in- 
quan, est fons, qui in Evangelio a Samaritana mu- 
liere, sicut lectum nuper audivimus, aquam postu : 
lat, sed peceata condonat; aquam putei reprobat, 
sed fontem vit:e perennis indulget ; ait enim * Omnis 


! Codd. citt. omittunt simis. 

$ Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit. tilceribra pro in- 
cendio. . 

h Cod. 90 S. Crucis in Jer. et Laurent. 10 habent 
qui in mortem peccutis arterant ;. cod. vero 99 legit 
qui in morte peccatis, elc. 

! Cod. 10 Laur., de fonte procedere misericordie. 

j Cod. S. Crucis in Jer. et Laurent. 10, ipse enim 
est misericordie fons, de quo dicit propheta, etc. 


419 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


480 


qui biberit ex aqua hac, sitiet iterum , qui autem bi- A revertitur przedicatrix; et quxe hydrize vasculum ami- 


berit ex aqua quam ego dabo illi, non sitiet in eter- 
num ( Joan. 1v). Aquam ergo Salvator a muliere po- 
stulat, et sitire se simulat, ut sitientibus zeternam 
gratiam largiatur. Neque enim poterat fons sitire : 
neque, in quo est aqua viva, poterat undam terren:e 
fecis haurire. Sitiebat ergo Christus? Sitiebat 397 
plane, non potum hominum, sed salutem sitiebat , 
non aquam mundi , sed redemptionem generis hu- 
mani. Mirum igitur in modum fons super puteum 


sedens misericordie ibidem fluenta producit, et 


mulierem sexto jam non viro, sed adultero fornican- 
tem, vivi meatus unda purificat, novoque admira- 
tionis genere mulier, qux» ad puteum Samarix me- 
retrix advenerat, a Christi fonte casta regreditur , 
et quie aquam pelere venerat, pudicitiam reporta- 
(t; statim etiam, indicante Domino, sua peccata 
, ecognoscens, confitetur Christum, annuntiat Salva- 
torem; et relinquens aqux vasculum, ad civitatem 
non fert hydriam, sed refert gratiam ; vacua quidem 
videtur reverti onere, sed plena revertitur sanctitate. 


serat, Christi plenitudinem reportabat, ín nullo civi 

tati sux inferens detrimeutum; etenim si aquam ci- 
vibus non intulit, 99,8 tamen fontem salutis invexit ; 
sanctificata ergo per fidem Christi mulier domum re- 
diit. De hac igitur prophetam dixisse poto ( Prov. 
xxx) : ejusmodi est iniqua via mulieris meretricis ; 
qui cum se abluerit, nihil se dicit fecisse pravum. 
De hac plane dictum est; qu: posteaquam est fonte 
abluta Salvatoris, delictorum vitia non meminit, vir- 
tutem przedicationis assumit ; el viva aqua abstergens 
maculas suas, ad 'evangelizandum mon conscientia 
peccati retrahitur, sed fidei calore compellitur. Nihil 
enim se dicit fecjsse pravitatis, dum fit nuntia veri- 
tatis; et oblivione abnegat impudicitiam,; dum de- 


B votione przedicat castitatem. H:ec enim virtus Christi 


est Domini, ut quamvis peccator, qui ejus unda se 
laverit, denuo in virginem reparatus non meminerit 
ante quod fecerit, et rediviva nativitate infanti:ze in- 
nocentiam preeferat, juventutis scelera non agnoscat ; 
sitque virgo fide Christi, qui fuerat adulter corru- 
ptione peccati. | 





Plena, inquam, redit; quia qux peccatrix advenerat, 


HOMILIA XCVIII. 
De eleemosynis et de eadem Samaritana 1I. 
ADMONITIO. 


Cum de eleemosynis sanctum episcopum Taurinenseu Maximum disseruisse, ut: admonitione superiore 
diximus, Gennadius testetur, nonnullique sint codices in quibus hzc quoque homilia prz se ferat ejusdem 
nomen, veri est quidem simillimum non aliud, nisi Maximum et hujus esse auctorem. Istiusmodi codices 
sunt Sangallensis num. 78, 99 Sancte Crucis in Jerusalem num. 21, Laurentianus x Plut. xiv, in quibus 
homilia inscribitur : De eleemosynis et de muliere Sumaritana, et Ambrosianus itaque vetus imprimis, cum 
' titulo ; De eadem re. apud Gymnicum pag. 287, Galesinium pag. 177, Raynaudum pag. 144, et Margarinum 
Bibl. Max. tom. VI, pag. 46, inscribitur : Homilia secunda unde supra. 


ARGUMENTUM. —- Ex conversione mulieris Samaritane ( purificat. Hoc etiam dewonstrasse, quod huic evan- 





arguit S. D. divine misericordie clementiam in 
condonandis criminibus hominum, qua a Christo 
tanquam a fonte dimanans, virtute. precipue ba- 
ptismatis, gratiam regenerationis operatur. 


Retinet vestra dilectio, ante dies ^ aliquot, cum 
sermonem ad vos de eleemosynis faceremus, pri- 
mitus nos originem misericordiarum quxrerc vo- 
luisse ; et reperto earum fonte virtutum, ostendisse, 
quod mulieris Samaritanze sordes melius Christi unda 
diluerit, quam Samarie aqua purgarit; et quod 
"mundius misericordia detersit peccata quam puteus. 
Mundius plane misericordia quam puteus detergit 
maculas, quia putei aqua tantum corporis cutem 
abluit, misericordixs autem bonitas anim: interiora 


gelice mulieri illa prophetica meretrix conveniret, 
qu:xe postea quam viva aqua se lavit, oblivione pos- 
sessa pravitatis nitore puritatis exsultat; neque enim 
de meretrice hujus mundi talem sententiam pro- 


* pheta diceret, cujus pollutio non solum aqua non 


diluitur, sed etiam polluit ipsa quod tangit, dicente 
Apostolo : Qui autem se jungit meretrici, unum cor-.— 
pus est. (uod si unum corpus tactu suo efficit, et in 
coh:rentem sibi ignominix sux membra transfundit ; 
quomodo potest purificare ipsa cum polluat? Qus 
ergo sit ista meretrix, qux ista Samaritana malier, 
cujus adulterii sordes fons Christi deterserit, solli- 
citius requiramus. * Ego hanc mulierem Ecclesiam 


* Codd. 99 S. Crucis in Jer. et Laurent. x omittunt aliquot. 


- ! Seribit cardin. Baronius in Appar. ad Annal. ec- 
cles., nui. 148, Ecclesiam a primis usque tempori- 
bus cousuevisse in computo annorum ab orbe con- 
dito ad Christum potius sequi versionem Septuaginta 
quam Hebraicum textum. Hinc primi Patres, Justi- 
nus, lrenzus, Eusebius, Epiphanius, ab hac suppu- 
talione non recesseruht. Quid mirum ergo si etiam 
Maxinius in sexto millesimo anno idololatrix et abo- 
minationum flnem posuerit? Nam per Christum lux 
veritatis illuxit mundo, et ipse omnium maculas 
abluere venit. Modo etiam in Martyrologio Romauo 
annus nativitatis Christi enuhtiatur juxta veterem 
morem, quia, eo tempore quo editum fuit Ecclesia 
Romana versione Septuaginta utebatur ; et constat, 

. ut ait Baronius, tam Occidentalem quam Orientalem 


D Eeclesiam esse secutam. Ita legitur in Martyrologio : 


Ánno a creatione mundi, quando in principio Deus 
creavit celum et terram ; quinques millesimo nonage- 
simo nono, elc. Nihil tamen religioni officit, ut recte 
animadvertit Natal. Alexand. in 2 dissert. , sect. 4, 
hujusmodi discrepantia, quia non adeo cutat Eccle- . 
8ia, quot ante Christum annis reipsa mundus condi- 
tus fuerit. Verum inter plures dissidentesque chrono- . 
logorum sententias de anno quo Christus natus est, 
Usseriana epocha collocans Domini nativitatem sub 
finem anni quater millesimi a creatione mundi, a 
multis scriptoribus przfertur. Vid. Mamach. de Orig. 
et Antiquil. Christ. lib. m, cap. 4, $ 2. 

, Restat ut explicem, cur Maximus dixerit gentes 
in sexto millesimo anno fornicationibus subjacere, 


481 


HOMILIA XCIX. 





482 


esse puto de gentibus congregatam, qux»: et trans- A plismatis pertinet gratiam, apud superos * myste- 


actis annis quinque millibus, cum in sexto millesimo 
annoidolorum fornicationibus subjaceret, omnem igno- 
miniam $49 suam adveniente Christi fonte purgavit, 
' et maculas quas adulterinis sacrilegiis contraxerat, 
fide Salvatoris abstersit, ac relinquens, sicut inanem 
hydriam, priorem * patrium cursum, universo orbi 
Domini annuntiavit adventum. Hzc, inquam, illa est 
merelrix, qux» poateaquam lota est, nihil se dicit fe- 
cisse pravum; posteaquam enim Ecclesia baptismi 
nitore purgata est, diabolice impietatis non memi- 
nit, religione veritatis exsultat, factaque de mere- 
trice virgo non recordatur priorum ^, sed gloriatur 
in integritate, ait ergo propheta : Sicut aqua exstin- 
guit ignem, ita eleemosyna exstinguit peccatum. Sxpe 


rium celebratur, 33Q et apud inferos gehenna re- 
stinguitur : bic fluunt aqua, et illic tepescit incen- 
dium : hic in fonte homo mergitur, et illic de tartaro 
liberatur. Sed nec mirum, si in baptismi sacramento 
aperiatur infernum, cum iunc quoque reseretur et 
celum; aperiuntur enim hzc. elementa, ut ad lava- 
erum Cbristi conveniat libertas et gratia. Libertas 
enim resurrecturis tribuitur, gratia regnaturis. Illi 
eruuntur de pena, hi assumuntur in gloriam ; illi, 
qui erant servi peccati, liberi fiunt justitix : hi, qui 
angustiis szeculi tenebantur, paradisi amena perci- 
piunt. In baptismo ergo Christi aperiuntur cceli, ape- 
riuntur et tartara ; inde ut Spiritus sanctus adveniat, 
illuc ut misericordia Salvatoris accedat; deferatur 


quidem videmus hzc fleri, ut aqua effusa flammarum. B de codo vita, mors a tartaro destruatur. Ita igitur 


restipguat incendia : sed e contrario interdum vide- 
mus quod immensi ignium globi aquarum fluenta 
consumant, et veluti ab aquis accepía esca vehemen. 
tius redivivis ardoribus convalescat ; ita ut videatur 
aqua non exsüinxisse incendia, sed auxisse. Qu:enain 
est illa aqua qu:e consumit flammas, nec ipsa consu- 
mitur? « Illa est, puto, que in lavacro de Christi 
fonte profluens, non consumitur a peccatoribus, sed 
gehenn:e consumit incendia. Qux dum per baptismum 
infunditur et ipsa in hominibus et tartari restinguit 
ardorem, vivit plane in bominibus, sicut ait Domi- 
nus: Aqua axtem quam ego dabo ei fiet in eo [ons 
aque salientis (Joan. 1w), et reliqua. Mirum ? ergo in 
modum aqua Christi una eademque operatione, et vi- 


eleemosyna exstinguit peccata, sicut aqua baptismi 
gehennae f exstinguit incendium : ergo eleemosyna 
quodammodo animarum aliud est lavacrum, ut si 
quis forte post baptismum humana fragilitate delique- 
rit, supersit ei, ut iterum eleemosynis emundetur, 
Sicut ait Dominus : Date eleemosynam, et ecce om- 
nia munda sunt vobis (Buc. xu); nisi quod salva fide 
dixerim, indulgentior est eleemosyna quam lavacrum. 
Lavacrum enim semel datur, et semel veniam polli- 
cetur; eleemosynam autem quoties feceris, toties 
veniam promereris. Hi ergo duo misericordiarum 
fontes sunt, qui et vitam tribuunt, et peccata condo- 
nant; qui utrumque custodierit regni coelestis ho- 
nore ditabitur, qui autem, maculato fonte vivo, ad 


viflcat, el exstinguit; vivificat enim animas, delicta (7 misericordie se fluenta contulerit, et ipse misericor- 


restinguit; has lavacri sui refrigerio reparat, illas 
gurgitis suí unda consumit; et quod ad majorem ba- 


diam consequetur. 


HOMILIA XCIX. 
De hospitalitate. 
ADMONITIO. 


Hujus quoque homilix : De hospitalitate, S. Maximum esse auctorem Gennadius tradidit; eique assen- 
tiuntur scriptores codicum Sangallensis homil. 52, 90 S, Crucis in Jerusalem homil. 18, ejusdemque biblio- 
thecxe 99 homil. 35. In codicibus Sangallensi et S. Crucis in Jerusalem 99 legitur tantum De hospitalitate ; 
sed in vetustiore 90 S. Crucis.in Jer. : Incipit de hospitalitate in. Evangelio. Superioribus addimus codicem 
x Plut. xiv pag. 268 Laurentianum, qui omisso verbo Incipit, eumdem titulum codicis 90 S. Crucis habet. 


* Uterque codex laudat. legit priorem patrum cul- 
fin. 
b Idem uterque cod., non recordatur priorum sce- 


erum. i 
* Cod. 99 S. Crucis in Jer. supplet, cui conformis 
est codex x Laurentianus. 


2c si multo ante idololatria cum $3 omnibus fla- 

itiis non regnaverit? Habemus enim ex Scriptura 
Moysis tempore Hebrzos conflato vitulo aureo sacri- 
ficasse ; praterea legitur 1saac przcepisse Jacob ne 
sibi uxorem sumeret ex filiabus Chanaan, quia falsis 
diis serviebant, et Rachelem Rabani patris sui idola 
furatam fuisse. Fatendum quidem est superstitiosum 


4 [ta cod. 99 S. Crucis in Jer. perfecte concordat 
cod. Laurent. Galesinius vero legit : Mirum in mo- 
dum aqua Christus, etc. 

- * Cod. Laurentian., apud superos ministerium cele- 
brawit. 

t Cod. 99 S. Crucis in Jer., restinguit. 


S. Lucas testimonium prabet cap. 2, ubi memorat, 
edictum ejusdem Cesaris, przecipientis descriptionem 
mundi universi : Exiit edictum a Cesare Augusto, ut 
describerelur universus orbis. Quin imo ipse Evange- 
lista mentionem habet de alia descriptione, jampri- 
dem facta a prxside Cyrino, vel, ut aliis placet, Qui- 
rino; et inter unam et aliam descriptionem hoc 


cultufa populos omnes longe ante Christum domina- J) discrimen inveniunt, quod in prima computus sub- 


tum fuisse; sed cum Romani per universam terram 
imperium suum protulissent, falsamque religionem 
invehere ubique studuissent; in sexto mundi mille- 
simo anno, ortus Christi statuitur, scilicet circa an- 
pum 749 U. C.; ideo S. Maximus dixit Ecclesiam 
congregratam ex gentibus, qux in idololatrize flagitiis 
et ccitate infeliciter. perdite. versabantur. Revera 
quod Cesaris Augusti dominationi universus pareret 
qrbis* preter omnes profanos scriptores, etiam 332» 


jectarum gentium factus fuerit ad gratificandum am- 
bitioso principi, qui populorum omnium dominatum 
habere gloriabatur ; in secunda vero descript:e dicun- 
tur famili; universm, et ipsis impositus census. Vi- 
dendus est Monilia de an. Christi dissert. 4, qui 
rem ita concludit : Verisimilius existimamus an. U, 
C. 149, tranquillis ubique Gentium Romanis rebus, 
clausisque Jani foribus, peractam descriptionem, de 
qua loquitur S. Lucas. | 


ats 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


484 


Arrisit. editoribus Gymnico pag. 991, Galesinio pag. 17$, Raynaudo pat: 944, et Margarino Bibl. Max. tom. 


ximus. Itaque temere Gillotius hane homiliam 1 


VÍ, pag. 4T, brevior titulus codicis 99 S. Crucis in Jerusalem : De 
pre 


ospitalitate, quem nos quoque homili» 


n sermonibus S. Ambrosii num. $2 collocavit. 


AncuwENTUM. — Postquam de terrena. hospitalitate A tribuit intellectum ; non enim mihi videtur de hujus 


eligenda Evangelium explicans prolocutus est Mazxi- 
mus, a. sensu lillerali transit ad spiritualem, quem 
aperit dicens : In hospitio nunquam immutando in - 
telligendam ,esse Ecclesiam ; in hospite Salvato- 
rem. 


Advertit sanctitas vestra, fratres, evangelicam le- 
etiouem, quemadmodum Dominus discipulis suis inter 
&xPteras exsequendas virtutes, etiam hospitalitatis jura 
prescripserit : ait enim : In quamcunque civitatem iu- 
troieritis, interrogote quis in ea dignus sil : et ibi manete, 
donec exeatis (Matth. x), et reliqua. Sancta plane et 
divina sententia, quas et discipulis eligendi oplionem 
primitus detulit, et facilitatem penitus amputavit. 
Providit enim modum statuendo, ne vir sanctus aut 
citus esset in judicando, aut levis in hospite commu- 
tando, Sicut enim * vobis permisit arbitrium , ita el 
voluit voe tenere constantiam. Quam enim repreben- 
sibile est ut vir, qui Evangelium annuntiat, et docet 
éerrandum non esse, ipse per diversos incipiat ober- 
rare et domum, cyi pacem dixerat deserere; hospi- 
tem cuj benedictionem intulerat contristare! Magpa 
enun hospitalitatis est gratia, nec facile violanda ; 
omnibus eperta est, omnibus parata est, et sanctos 
libenter suscipit, et peccatores tolerat patienter. Sed 
xepetamus sanctam ipsam divinsmnque sententiam ; si 
euim in littera placet, et in mysterio forsitan plus 
placebit. Ait igitur : Ut cum intramus in civitatem, 
interrogemus quis in ea vel hospes dignus, vel idonea 
domus sit, et ibi maneamus donec dies profectionis 
adveniat (Matth. x). Qux sententia altiorem nobis 


szeculi hospite, vel domo jussisse, nec tam diligenter 
inquirere, sed de illo magis, qui nos usque ad diem 
exitus nostri possit inoffensos hospites, ilzsosque 
servare. Nam hujus soculi hospitem cito kedimos, 
cito offendimus : interdum ei et post triduum displi- 
cemus ; fidelis igitur domus, et hespes dignus inquiri 
jussus est. Quse domus fidelior Ecclesia? Quis hospes 
dignior Salvatore? Iste peregrinos, ut filios suscipit ; 
illa susceptos refovet, ut infantes. Iste hospitibus, si- 
cut experti sumus, pedes lavare gestit : illa raepsam 
parare festinat; quos enim Salvator viva aqua refri- 
gerat, hos reficit celestibus eibis Ecclesia. 333 Hunc 
igitur hospitem evangelista inquiri jussit, et. usque 
ad diem exitus nostri cum boc habitare praecepit, ne 


p aliqua levitate medio tempore alioreum forsitan emi- 


gremus ; hoc est qui semel in Christum credidimus, 
non iterum velut tranegressores ad idola fecurramus ; 
scriptum est enim : Nemo potest duobus dominis ser- 
vire (Matth. 14) : dus enim xni placere gestit, zite- 
rum sentit iratum. Christum igitur hospitem 3985 
deserere non debemus, quemadmodum et Petrus apo- 
stolus eum suis similibus deserentibus aliis Dominum 
non reliquit; sed dicamus quod ille ad Salvatorem 
dixit : Domine, ad quem ibimus? Verba vite aternm 
(uw habes, et nos credimus (Joan. i). Eece exsecutot 


-eclestium pracepterum ; qui quoniam Christi non 


mutavit hospitium, meruit eum Christo segni cosiestis 
habere consortium. 


HOMILIA C. 
De defectione luna I. 
ADMONITIO. . 
De vero homilim bujus auctore, cum ab aliquibus Ambrosio, ab aliis Augustimo inscripta reperiatur, dubi- 


tandi locus 


esset, nisi Gennadii testimonium tanquam fax ip tenebris 


prz fulsisset. ipee no» ambiguis, sed 


em verbis memorat S. Maximum inter ea quz scripsit tractatum etiam De defectu. (ume confecisse. 
uamobrem aut Gennadium, aut veterem quempiani alium auctorem secati scriptores codicum prostantissi- 
3 


morum Sangallensis homilia 28, Ambrosiani C 


el Senct:e Crueis in Jerusalem 90 et 99, 


qui vniformem 


erentes titulum : De dejectione lune, in Maximum conveniunt. Nihil ergo horum consensui obest aut codex 


-Vaticanus 4954 


g. 21 
ctum lung snis c 


215, qui S. Augustino homiliam attribuit, apposita hac imseriptione : Ad eos qui defc- 
tum. bus adjuvare nituntur; aut codex Laurentianus x Plut. xiv pag. 257 a tergo hujus con- 
cionis laudem Ambrosio deferens. Nihil etiam przvalere potest editio Parisiensis Ambrosii an. Vo 


9, ubi ejus 


inter sermones num. 835 Gillotius hanc homiliam collocavit.,Ipsi adversantur Gymnicus pag. 295,  Gálesinius 
pag. 179, Raynaudus pag. 245, et Margarinus pag. 47, in Bibl. Max. tom. VI, apaé quos homiliz titulus est: 


e defectu lungp. 


ARGUMENTUM.—(Queritur sanctus episcopus, fideles suos (| meis nullum vos habere profectum, labor meus jam 


infructuose Christianas institutiones ab eo excipere, 
cum in pietate. virtsteque. proficientes non. videat. 
Deinde de stultitia eos objurgat, quod in eclipsi lune 
clamores emitterent, vano obscuritalis ejus timore 
perculsi, ne omnino exstinguatur. 


Et ipsi videtis, fratres, quod mea non cessat hu- 
militas omni eirca vos sollicitudine laborare, et ad 
frugem bonam vos tota festinatione convertere : sed 
quanto plus laboro vobiscum, tanto amplius coufun- 
der ie vebis. Cum enim video tot commonitionibus 


4 Prter dues cedices S. Crucis in Jer., etiam 
cod. x Laurent. pro vobis legit nobis, ita et voluit nos 
tenere. 

5 Cod. Ambros. babet e! de grege fructum non per- 


non gratulationi est, sed rubori. Dicit enim Apostolus : 
Quis plantavit vineam, et de (ructu ejus non edit ? Quis 
pascit gregem, b et de lacte gregis non percipit (1 Cor. 
rx, 7)? Ecce ego pasco gregem Christi, et gregis fru- 
clum extorquere non valeo; pasco gregem Domini, 
e& nulla ex eo * religiositatis alimenta percipio. Nulia 
enim me (fidei ejus dulcedo lxtificat; sed quidquid ex 
eo profluit asperum 4 et amarum est ; tunc enim pa- 
$tor Christiani gregis lacte refeitur, quando bonorum 


cipit. 
* Cod. S. Crucis in Jer., religiosi lacis alimenta. 
4 Cod. Ambros., asperum vcl amaram est. 


A 


485 


HOMILIA CI. 


operum ejus candore lztatur. Quis enim, fratres, in A tns et insipiens ad motum ejus, qui Christianus fne- 


vobis * non graviter ferat ( non tamen de omuibus 
dico , sunt enim inter vos quos ad religionis cultam 
debeatis habere * exemplo), quis, inquam, non mo- 
leste ferat, sic vos esse vestrz salutis immemores, ut 
etiam colo teste peccetis? Nam cum ante dies ple- 
rosque de vesirg avaritie cupiditate pulsaverim, 
ipsa die circa vesperum tanta vociferatio populi ex- 
stitit, ut irreligiositas ejus ^ penetraret ad ccelum. 
Quod cum requirerem quid sibi clamor hic velit ? 
dixerunt mihi quod laboranti lunze vestra vociferatio 
subveniret, et defeclun ejus suis clamoribus adjuva - 
rel. Risi equidem, et miratus sum vanitatem, quod 
quasi devoii. Christiani 4 Deo ferebatis auxilium. Cla- 
mabatis enim ne, tacentibus vobis, * perderet ele- 
mentum : tanquam infirmus enim et imbecillis, nisi 
vestris adjuvaretur vocibus, non posset luminaria de- 
lendere quze creavit ; beue igitur facitis, qui Divini- 
lati exhibetis solatium, ut vobis juvantibus possit 
celum regere. Sed si vultis hoc plenius facere, cun- 
ctis et totis noctibus pervigilare debetis : nam quoties 
333) ! putatis, vobis dormientibus, luna vim passa 
es; et tamen «de codo non corruit? Aut nunquid 
semper circa vesperum defectum * patitur, non ali- 
quando et circa lucem laborat? Sed apud vos vesper- 
linis tantum horis laborare consuevit, quando co- 
piosa ccena venter distenditur, quando majoribus po- 
culis. caput movetur. Tunc igitur apud vos laborat 
luna, quando lahorat et. vinum, tunc, inquam, apud 
vos turbatur carminibus globus lunz, quando calici- 


Tas, igcipis esse sacrilegus. Sacrilegium J enim Crea- 
tori committitur, dum imbecillitas ascribitur creatu- 
rz. Mutaris ergo, sicut luna, ut quí paulo ante fidei 
devotione fulgebas, postea perfidix infirmitate defi- 
cias; mutaris, * sicut luna, dum cerebrum tuum ita 
exinanitur sapientia, ! sicut junz» obscuritas ; te vero 
teterrimxw tenebrx mentis invadunt. Atque utinam, o 
stulte, * sicut luna muteris! llla enim cito ad pleníi- 
tudinem suam redit; tu ad sapientiam nec sero con- 
verteris; 336 illa velociter colligit quod amiserat 
lumen, tu nec tarde fidem recipis quam negasti * 
gravior ergo (ua quam lunz mutatio est; luna defe- 
ctum lumiuis patitur, tu salutis. Quam bene scriptum 
est ^ de sapiente : * Et permanebit. cum sole (Psal. 


B1xxi); permanet enim sapiens cum sole, cum eon- 


stantia fidei permanet cum Salvatore. Sed dicet ali- 
quis : Luna igitur non laborat? Laborat plane, ne- 
gare non possumus ; sed laborat cum ceteris creatu- 
ris, sicut Apostolus dicit : Quia omnis creatura inge- 
miscit, ef parturit usque adhuc (Rom. vim); et infra : 
Quoniam et ipsa creatura liberabitur a. servitute cor- 
ruptionis, et reliqua. Liberabitwur, inquit, a servitute; 
vides ergo, quoniam luna non laborat carminibus, 
sed laborat obsequiis; non laborat periculis, sed la- 
borat officiis; non laborat ut pereat, sed laborat ut 
serviat. Vanitati enim creatura subjecta est non sponte 
(Jbid.), et reliqua. Ergo luna a statu suo non sponte 
mutatur, tu de sensu tuo sponte mutaris ; illa in dimi- 
nutionem sui conditione deducitur, tu in detrimentum 


bus turbantur et oculi. Quomodo igitur, * ebrius, vi- C tui voluntate pertraheris. Nolo igitur, frater, ita sis, 


dere potes circa lunam quid agatur in ccelo, qui circa 
te non vides quod agatur in terra? Hoc est plane, 
quod ait Salomon dicens : Stultus ut. luna mutatur 
(Eccle. xvu). ! Mutaris enim, sicut luna, dum stul- 


sicut luna, cum deflcit; sed esto, sicut quando est 
plena atque perfecta; scriptam est enim de justo : 
Sicut luna in eternum, el testis in colo fidelis (Psql. 
LXxxxvrl). 


HOMILIA CI. 
De eodem argumento I1. 
ADMONITIO 


Mox editz homiliz S. Maximo auctore cognito, ex simili scribendi ratione nexuque rerum ab eodem hane 
uoque conscriptam fuisse, cognoscere, si animum advertat, cuique licet. Suffragantur autem ipsi codices 
iidem. qui priorem sub S. Maximi nomine ad posteritatem traduxerumt ; nempe Sangallensis num. ?9 Ambro. 


sianus, et 90 S. Crucis ia Jerusalem pag. 277. Jam diximus a Mabillopio primus e codice 
in Museo Italico fuisse; in cujus prxfatione adnotavimus hanc, sicut 
sitam, Gennadii testimonio niti, cum ille Maximum de defectione lunx scripsisse dixe- 


prompte bomiljam, editam jue num. 
alteram num. supra 


rit. H:ec quoque Gallandius suam in collectionem, ut reliquas Musei Jtalici, transvalit ; sed codice 
obillonii lec&ioni apposumus. 


inconsulto, a quo plures variantes accepimus, et M 


a Cod. Vat. 4951, onfittit non. 

b Cod. Vas. $951, exemplum. 

e Cod. Vat. 4951, feneiroeeri ad colum. 
d Cod. Vat. 4951, lung pro Deo. 

.« Cod. Vat. 4951, Deus perderet, etc. 

f Cod. Vat. 4951, non putatis. 


& £od. Vat. 4931, patur? Num et aliquando circa D 


lucem laborat ? 

bh Cod. Vat. 4951, ebrii videre potestis, circa lunam 
quid agalur in calo, qui circa vos non videtis, quid 

atur in terra? 

i Cod. Vat. 4991, Mutamini enim sicut luna, facti 
stulti et insipientes ad molum ejus, qui Christiani [uera- 
lis, vere stulti et vere sacrilegi. Sacrilegiun enim ín 
Creatore committitis, dum imbecillitatem Creatori as- 
ceribitis. Mutaris ergo sicut luna, wt qui paulo ante. fidei 


Sangallensi de- 


hrosiano 


devotione fulgebas, postea fidei infirmitate defcias. 

j Cod. Aibros. habet Á Creatorem. 

k Cod; Vat. 4951, sicut luna globus evacuatur clari- 
tate nocturna, Et illam quidem parva nubium obducil 
obscuritas; te vero leterrimqg tenebrae mortis iuva- 
dunt, etc. 

! Cod. vero Ambros., sicut lung globus luce evacua- 
tur, et illam quidem parva nubium obducit obscuritas ; 
te vero, etc. | 

" Idem ced. Ambros., o stulte, jam sicut luna mu- 
teris. 
2 Codd. S. Crucis in Jer., Vat. 4951, et Laurent., 
Quam bene scriptum est : Stultus sicus luna. mutatur, 
quia scriptum est de supiente : Et permanebit cum. 
sole, eic. 

? [n Cod. Ambros. deest Xt. 











S. MAXIMI TAURINENSIS 


AncougNTUM. — Hortatum se fratres fuisse À tis. Sed legimus de Salvatore quod sol magis sit ipse 


481 
337 Axccuen: : 3 
aximus scribit, wt pretermisso errore gentili, lune 
ortum, atque defectum ratione magis quam infirmi- 
fate subsistere intelligant : grande esse mysterium 
Iuno, cui Christus ejusque Ecclesia comparatur. 


Ante dies prosecuti sumus, fratres, adversus illos 
qui putarent lunam de celo magorum carminibus 
posse deduci; et eorum retundimus vanitatem qui 
non minus defectum patiuntur animi quam luminis 
patitur illa defeetum. Quos et hortati sumus ut, pre- 
tlermisso errore gentili, tam cito ad sapienüiam re- 
' deant, quam cito ad plenitudinem suam illa * rever- 
titur :.et sicut velociter illa lumen colligit quod ami- 
gerat, ita festinanter isti fidem recipiant quam nega- 
runt; b et, deposita insipientite nebula, incipiant 
lumen non jam oculo corporis zestimare, sed mentis ; 
et * ortum defectumque ejus intelligant ratione ma- 
gis quam infirmitate subsistere ; quz nunquam tan- 
tam rebus cunctis mutationem daret, misi esset illi 
. hxc ratio a Creatore collata. Ecce elementum maris, 
luna deficiente, subducitur, eadem crescente, cumu- 
latur : ut ad motum ejus aut und:e intra se redeant, 
2ut * fluenta non capiant : ita ut quoties luna muta- 
tur in lumine, toties ! maria mutentur in fluctibus. 
Denique dicuntur ipsa maris natantia in carne sua 
pleniora esse cum luna perfecta est, ct exhausla et 
diminuta cum illa minuitur. Magna igitur lunx ratio 
est, et magna preestantia, qux» vigore suo ita elemen- 
ta minuit, ut rursus adimpleat : ita implet, ut denuo 
minuantur. Scilicet, ut diversis quibusdam vicibus 
grata sit commutatio, dum reparatio fit perfecta. Et 
quantum terris largiatur augmentum, omnibus no- 
tum est, 5 quanto rore saltus refecit, quos diurnis 
horis solis ardor exusserat ; et admiratione qua- 
dam, 5^ ardentibus zstu rebus serenitate prxstet hu- 
morem. Novo enim genere, illuminante luna, madi- 
dam terram serenitas facit. Grandis ergo ratio lunz 
est, imo grande 338 mysterium. Exinanit se lumi- 
ne, ut universa recreet humore et 1 imbre. lta et 
Christus Dominus exinanivit se divinitate, ut homi- 
nes repleret immortalitate. Unde ait beatus Aposto- 
lus : Qui cum in forma Dei esset constitutus, non ra- 
pinam arbitratus est esse se aequalem Deo : sed semet- 
ipsum exinanivit formam servi accipiens (Philip. n). 
Exinanivit ergo se Christus, ut vitam prewstet homi- 


justiti:e. Quomodo ergo cum lun motibus compare 
mus ? Non magna plane distantia conveniunt sili ista 
luminaria. Siquidem luna quadam fraternitate con- 
sortii lumen mutuatur a sole, et radiis lucis ejus re- 
percussa, splendorem sui fulgoris accipiat : unde si 
Christus Dominus soli rectius comparatur, k lunam 
nonnisi Ecclesie comparabimus. Nam ipsa sicat lu- 
na, ut inter gentes luceat, mutuatur lumen a sole 
justitite et Christi radiis : hocest apostolorum pradi- 
cationibus repercussa, splendorem ! ex eo iromortili- 
tatis acquirit. Fulget enim Ecclesia non suo, sed Sal- 
vatoris lumine ; et radiat non proprio nitore, sed 
z: Patris, sicut Apostolus ait, dicens : Vivo autem jam 
non ego, vivit ? in me Christus (Gal. n) ; et iterum : 
B Ut si. primogenitus in. multis. (ratribus" (Rom. vm). 
Recte plane lune comparatur Ecclesia : quoniam 
et ipsa nos layacri rore perfundit, et terram cor- 
poris nostri haptismatis rore vivificat. Recte lo- 
n:: comparatur Ecclesia : quia ei ipsa ? auf 
mentum acquirit, patiturque defectum. , Minuitur 
enim &ppe : frequenter augetur: minuitur persecw 
tionibus, preedicationibus ampliatur. P Decrescit , 
cum minuitur filiis; crescit, cum martyribus coro- 
natur; et eadem causa, qua tribuit illi defectum, 
ipsa przstat augmentum. Jf requenter enim quos do- 
let persecutores, ipsos recipit confessores. Quoties 
eam, sicut lunam, putatis magorum 4 carminibus la- 
borasse ? Quoties eam malx artes de coli regno de- 
ducere voluerunt? Nam primum utique Jamnes & 
( Mambres magi cum Moysi signis prodigiisque resi 
Bterent, Ecclesiam subvertere cupiebant : sed sacris 
vocibus veneficorum carmen nocere 339 non potuit. 
Nihil enim incantationes valent, ubi Christi canticum 
decautatur. Deinde cum apud Sergium * Paulinum 
proconsulem Simon Magus Paulum apostoli oppu- 
guaret, utique Ecclesiz vas tentabat, et veneficis ar- 
tibus illum quassare cupiebat; sed tanta ab illo vir- 
tute convictus est, ut non solum artis infirmitate, 
sed etiam oculorum eum amissione c:ecaret, et pari 
ter illi auferret carmen, et visum, Non enim merebz- 
tur habere corporis oculos, qui mentis oculos 340 
non habebat. Quid autem dicamus de apostolo Pe 
tro ? Quia iterum Simonem in Romana urbe Eccle 
six fundamenta turbantem, orationum suarum soli 


hibus : j evaouavit. se ut profectum tribuat elemen- D ditate prostravit. Cum enim ille artibus magicis ela 


& Cod. Ambros., illa convertitur, etc. 

b Cod. Ambros. legit wt pro et. 

* Cod. Ambros. plurali numero habet ortus defe- 
clusque ejus. 

4 Cod. Ambros. legit que nunquam tantam rebus 
cunctis mutalionem daret, nisi esset illis hiec a Crea- 
tore collata. 

* Cod. Ambros., aut se fluenta non capiant. 

f Cod. Ambros., mare mutetur in. fluctibus. 

£ Cod. Ambros., dum nocturno rore saltus reficit. 

h [dem cod. Ambros., urentibus. 

! [n cod. Ambros. deest imbre. 

1 Cod. Ambros. legit evacuat sc luna, ut se profe- 
etum tribuat elementis. ) 

k Cod. Ambros. habet [ung quid nisi Ecclesiam com- 


parabimus. . 


1 Idem cod. Ambros., splendorem aibi ex eo. 

m Cod. Ainbros. habet sed fratris. 

2 [dem cod. Ámbros., vivit vero in me, etc. 

?» Cod. Ambros. legit quia et ipsa habet orfus quot 
patiturque defectus. Minuitur, etc. 

P Idem cód. Ambros., Decrescit cum. viduaur f- 
liis. 

q Cod. Ambros., (Quoties eam, sicut lunam, putat 
magorum carmina (emplaverunt. Quoties eam male 
artes de calesti regno, etc. | 

r Codd. Ambros. et 90 S. Crucis in Jer. Paulum 
legunt, non Paulinum; qu:e lectio conformis est textui 
Act. apost. xum 7. 


* 


489 HOMILIA CH. - . 490 
tue esset, ut etiam per aeris spatia volitaret : * hic A petra saxi illum allisione comminuit, ut qui sibi re- 
illum virtute dejecit, ut tanto altius caderet, quanto — gna celestia promittebat, terrene mortis * duritie 
sublimius volilasset, Vere enim Petrus ? tam solida — periret. Explicit. 


HOMILIA CII. 
De eo quod scriptum est in Isaia cap. 1 : Caupones tui miscent aquam vino. 
ADMONITIO. . e 


Hic idem titulus legitur apud Gennadium in catalogo operum S. Maximi. Si nihil ultra afferri posset ad 
faciendam fidem, satis esset. Sed Gennadio trium preclarissimorum codicum obsequuntur testimonia, scilicet 
Sangallensis homil. 82, et utriusque S. Crucis in Jerusalem, in quorum vetustiore 90 est homilia 26, et in 
99 hom. 82, conformi hoc titulo : Incipit de eo quod propheta ait ad filios Israel ; Caupones vestri miscent 
aquam vino. Hac homilia codices alii omnes carent; quam recudit sua in editione Ambrosii Gillotius 
num. 78 sermonum; verum Benedictini monachi congreg. S. Mauri in pref. ad sermones ejusdem S. 
episcopi Mediolanensis pronuntiarunt, non aliud sentiendum esse de homilia super caput : lsaim, nisi 
quod ennadius scripsit. ldipsum senserunt Gymnicus pag. 297, Galesinius pag. 180, Raynaudus pag. 

, et Margarinus in Bibl. Max. tom. VI, pag. 48, qui omnes homiliarum S. Maximi collectionem hac con- 
cluserunt. ] 


AncuwENTUM. — Scripta Isaig verba mystice. expli- B ctus. loquitur qui, publicis ministeriis servientes, 


canda esse docens Maximus ait de cauponibus qui 
prosunt Ecclesiis, non autem tabernis, prophetam 
loqui, illosque ab eodem argui quod vino aque spe- 
ciem permiscent, cum mundi oblectationibus delec- 
tantur, rebusque sanctis viles inserunt. Preterea os- 
tendit qua ratione Judeorum sacerdotes aquam vino 
tiscuerint. 

Non incommode ante dies ^ paucos prosecuti su- 
mus fuuctionem hanc sacerdotalem vicem quamdam 
megotii retinere, et quxestum esse non modicum hoc 
clericatus officium. Est quzstus plane non modi- 
cus, ubi lucrum non pelitmiarum, sed acquiritur ani- 
marum ; est magna negotiatio, ubi redemptio homi- 
nis constat, non * annumeratione pretii, sed annun- 
tiatione przcepti. Praeceptum enim Christi talentum 


meram vini speciem fraudulenta 8&1 aque col- 
luvione permiscent (nec enim hoc ad beatum vi- 
rum more judicis s:xculi pertinere poterat, cur cor- 
ruptis tabernarum  vasculis, «ninus ebrioso potu 
populus uteretur), sed de illis utique cauponibus 
loquitur qui przesunt Ecclesiis, non tabernis; qui si- 
tientibus populis non concupiscenti calicem porri- 
gunt, sed virtutis, non ebrietatis ministrant poculum, 
sed poculum Salvatoris. Istos ergo caupones propheta 
arguit et objurgat, et queritur eos vino aquz speciem 
permiscere; hoe increpat in eis, cum functionum 
divinarum essent presules, sectatores rerum facti 
sunt humanarum, sicut ipse ait propheta : Sectomini 
unusquisque domum suam ( Aggai 1). Quisquis enim 


quoddam est pretiosum, quo salus comparatur, quo (C sacerdos, relicto pontificatus officio, mundi oblecta- 


vita redimitur : et magna est redemptio, cum et pre- 
tium datur, et pecunia non videtur. Talentum ergo 
magnum preceptum est Salvatoris, quod commodati 
vice apud idoneos proficere potest, apud negligentes 
potest deperire ; aliis enim cum multiplici gratia re- 
stituitur, ab aliis cum poenarum usura deposcitur. 
Christus enim talentum quod commendat necesse 
est ut requirat, et solventi gratiam referat, non 
solventem subdat injuriis. Subdit plane injuriis more 
maundi; ut debitor, qui redhibitione substantiz satis- 
fatere non potest, satisfaciat vel corporis ultione. 
Hoc ergo talentum, fratres, nos przdicatione nostra 
vestris pectoribus commendamus, ut lucrum aliquod 
salutis vestre Dómino designemus. Rationem daturi 


tionibus delectatur, hic aquam vino permiscet, hoc 
est, rebus sanctis et fervidis inserit res viles et frigi- 
das. Sed et sic possumus accipere, quod iidem Judo. 
rum sacerdotes aquam vino miscuerint, cum Domi- 
num Salvatorem non sicut Deum * susciperent , sed 
sicut. hominem judicarent, et sincerz» ac mer: ejus 
divinitati turbidum quiddam ac sordidum inferre vo- 
luerint, dicentes ad eum : Quia, cum homo sis, facis 
te ipsum Deum (Joan. x) : et iterum : Nos ex prosti- 
futione non sumus nati (Ibid. v1). Dum enim se ab 
adulterio prostitutionis excusant, illum in divinitate 
nativitatis suz? adulterare nituntur. Sed adhuc dili- 
gentius videamus quid sit quod ait: Permiscent aquam 
vino (Luc. v). Legimus vinum in Ecclesia specialiter 


sumus qualiter aut predicatio nostra proficiat, aut p abundare, sicut in Evangelio (Matth. n; Luc. v) dictum 


obedientia vestra fructificet; non enim sine causa 
Evangelium annuntiat, Apostolus clamat, sacerdotes 
loquuntur : in cujuscunque aures vox sancta perve- 
nerit, aut beatus erit devotione, aut reus de conte- 
statione. Loquimur enim- beatitudinem credentibus, 
contestamur judicium criminosis. Mercimonium igi- 
tur est administratio sacerdotum : unde et propheta 
dicit ad filios Israel : Caupones vestri miscent aquam 

vino (Isai. 1). Non enim de iis cauponibus Isaias san- 


Cod. Ambros., sic illum fidei sue virtute depo- 
suit, ut lanto altius, etc. 
» Idem cod. Ambros., Vere enim Peirus tanquam 
solida petra sazi, etc. 


c (0d. Ambros., terrena mortis duritia deperiret. 


PaTRoL. LVII. 


est: vinum 349 novumin utres novos esse condendam; 
hoc est in novos homines, neophytos Spiritus sancti 
gratiam conferendam. Si igitur pretiosa et spiritalis 


Xini gratia abundat in Ecclesia; aqua vilis et fetida 


nisi in Synagoga est referenda ; fetida enim Synagogxe 
aqua est, qua baptismate suo peccata non diluit, sed 
acquirit ; quae hominem non purificat proprio lavacro, ' 
sed polluit. Denique sicut in vini utribus Ecclesia 
honoratur , ita et cum aqux utreSynagoga projicitur. 


. SUterque cod. S. Crucis in Jer. omittit paucos. 
* Uterque cod. S. Crucis in Jer., non annumeratio 
pretii, sed annumeratio pracepti. | 
f Uterque cod. S. Crucis in Jer., non sicut Deum 
susceperint, sed sicut hominem judicariut, 


16 


* 


494 S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 498 
Nam ila Agor, qwe typum Syaagogs gestabat, de A non merebatur alizooniam, vel aolatiuta morieatis ae- 


qua ad Abrabam dieitur : Ejica ancillam et Alium cjus. 
(Gen. xxi) : utique, cum ejiceretur, ben cum vini, 
sed cum utre aqux de tabernaculis effugatur. Certe 
domus Abrah:ze erat dives, locuples , abundans : aíta- 
men nop vinum, non oleum, non panem accepit, qux. 
sunt vitz» alimenta firmissima ; et recte vitz:e Syna- 


goga alimenta non accepit, quia vitam, qua est Chri-- 


Siis, ignorat, aqua sola xger pertrahitur, languidus 
sustentatur; conveniens enim erat ut quz viventis 


ciperet. Argauntur enim. sacerdotes. Judcorum , eum 
ecclesiastico vine pretioso agwam Synagoge sbjet- 
tam jam et reprobatam voluerint permiscere ; aquam 
enim in Ecclesia misceri non solet, sed mutari, sicut 
Dominus invitatus ad nuptias, hydrias plenas aqua 
non vino miscuit, sed mutavit in vinum; ne quid 
enim in s3ncto convivio vilitatjs Judaiem reside- 
ret, malui natgram vertere quam adulterare sub- 
stantiam. 


HOMILIA Cil. 
De calendis gentilium. 
ADMONITIO. 


Proprius congruensque hujus homilix titulis non est, quem ex codice Sangallensi exscripsit Mabiltonius 
editor ejusdem primus in Museo Italico part. 2, n. 5, scilicet De calendis Januariüs, deinde Gallanduns ; sed 


e codice Ambrosiano exscribendus erat, in quo is est : De calendis Gentilium ; quia contra ludos Soturnales , 


hac in homilia agit S. Maximus, quorum initium erat die.17 Decembris ex veteri Romanorum gmastitulo, aque 
tibus vel quinque diebus juxta diversam scriptorum opinionem celebrabantur. Tota autem De calendés Ja- 
nuariis homilia vehementem continet inczepationem adversus diei illius obseenitate& persona homines 
in bestias transformatos ; in hac vero, intemperantia et turpitudo conviviorum, quibus idorum i 

tempore pagani vocabant, damuotur, atque ditiorum avaritia improbatur, qui a servis et clientis strenas et 
munera aceipiebant. Sed precipuum hujus homilie argumentum , quodque certo comprobat, ante Natale 
Domini a S. Maximo habitam fuisse, ab exordio ejusdem eruitur; commendat enim Dei providentiam, quod 
disposuerit, inter medias gentilium festivitates u& Christus Dominus oriretur, su»que divinitatis lumine tene- 
brosas superstitiones dissiparet, adventuque suo veram mundo l:titiam et felicitatem afferret. Hiujusmogjli 
erge festa gentitatis, mensibus Decembri et Januario instituta erant, maximoque non tam strepitu quam 
vitio. goragebantut, a quibus Christiani letioribus gaudiis, sanctioribusque donis cumulati abhorrere debe- 
bant. Restituto itaque homili» suo vero titulo, ad peculiarem ejus eommeudationem dieam alios Patres, 
Ambrosium nempe, Augustinum, Leonem Magnum, et Petrum Chrysologum contra calendarum Januariarum 
iH MAE orationes habuisse, sed ad avertendos fideles a ludis Saturnalibus solum Maximum docte et 

enter perorasae. 


343 AacuucNTUM. — Supersiitiosam Saturnalium B tia. Nam ita lasciviunt, ita vimo et epulis satiantur, ot 


atque calendarum consuetudinem, vigentem adhuc in 

Christianis populis, severe exprobrat S. Maximus, 

quam ab.iis potissimum esse condemnandam atque 

declinandam scribit qui dominici Natalis sacramen- 
tum colunt. 

Bene quodammodo Deo providente dispcsitum est, 
utiniler mediaa geutilium festivitates Christue Domi- 
nu& oriretur, et inter ipsas tenebrosas superetitiones 
errorum veri luminis splendor eSulgeret : ut perspi- 
cientes homines in variis superstiionibus suis puro 
Divinitatis emicuisse justitiam, preterita oblivisceren- 
tur saerilegia, futura non colerept. Quis enim. sapiens, 
qui deminici Natalis sacramentum colit, uon ebrieta- 
tem condemnet Satuspalium , non declinet lasciviam 
calendarum ; et partem cupieas habere cum Christo, 


parteoeps nolií esse cum seculo? Mec enim divini 


cultus ratio est, uL. qui societatem habuerit cum va- 
mitate gentiüium, copulam non possit habere cum 
veriale sanctorum. Dici beatus Apostolus : Que 
portio. justitig cum. iniquitate; aut qua socielas luois 
cum. tenebris (IL Cor. vi) ? Hoc est ^. pariter Christia-. 
nos et iniquitatis exercere luxuriam , ei Deum justi- 
ti» habere placauun. Nam sunt plerique, qui trahen-. 
tés consuetudinem de veteri superslitione vanitalis, 


calendarum diem pro. summa festivitake proourent ; . 


et sio letitigm babere, velin&, ut si$ toagís illia tzisti- 


2 Cod. Ainbros., Hoc est, non potest pariter Chri- 
stianus et iniquitatis exercere riam, etc. 
b Cod. Ambros., per tales ferias perdere se salu- 


tem. 
c Cod. Ambros., potentiori. 
à Qod. Ambros. stremias vooguni, cum nullum sit 


qui toto auno castus et temperans faerit, illa die sit 
temulentus atque pollutus; et quod nisi ita fecerit, 
putet ^ perdidisse se ferias; quia non imtelligit per 
tales se ferias perdidisse salutem. Hlud autem quale 
est, quod surgentes mature ad publicum cum munus- 
culo, hoc est, cum strenis unusquisque procedit; et 
salutaturus amicos, salutat praemio antequam osculo? 
Labiig labia porrigit et manui manum inserit , non 
ut amoris reddat affectum, sed ut $444 avaritiz per- 
solvat obsequium, et uno eodemque officio amicum 
complectitar et fraudatur. Vos judicate quale est 
istud oseulum quod venale est : nam, quo pretiosius 
emitur, tanto vilius zstimatur. Quanti ante. aurum 
potiorum indigni judicabuntur osculo ? Posteaquam 
aurum refulsit in dextera , dignos illos facit praeda, 
non gratia. Hoc autem in ipsa iniquitate, quam inju- 
stum est, quod exspectatur donare inferior * potiori; 
el diviti cogitur ille largiri, qui, quod largiatur for- 
sitan mutuatur. Adhuc et ipsam muniflcentiam 4 stre- 
nas vocant, eum magis strenuum, quod..... Cogitur. 
inquam, miser donare quod non habet, et munus 
offerre pro quo filios suos "obnoxios relinquat. Sed 
et divites quique suut hac munificentia liberales : 
veram nec ipsi a peccato videntur rmmunes. * Largi- 
ter enim dives cuicunque soli locupleti ; dumque 


sfrenium. Cogitur, inquam, miser donare quod non 
habet, et munus offerre. pro quo filios syos obnoxios 
derelinquat. 
* Cod. Ambros., Largitur enim dives cuicunque lo- 
cupleti sc lidum, qui mendico denarium donare despexe- 
rit, el calendis ad domum amici auro onustus, elc. 


is 


HOMILIA CIY. 


A94 


mendico denarium dare despexerit, ealendis ad do- A tatem, vel tristitiam metiuntur? Que cum inepta. 


mum amici aoro onustes properat, qui Natali domi- 
. pico. ad ecclesiam vacuus et inanis advenit. Vides 
ergo quod apud plerosque plus est presens adulatio 
quam futura. remuneratio. Libentius babet osculnm 
potios quam gloriam Salvatoris. Quod osculum 
osculum nom dicendum est, quia venale est. Nam et 
Judas Scarioth tali osealo escnlabatur Dominus, sed 
himc illum * tradere conabater. Boc autem quale 
est ^ quod, interposita die, tali inani exordio, velut 
incipientes vivere, aut auspicia colligant , omniaque 
perquirant; et exinde totius anni sibi vel prosperi- 


sint et ridicula, tum illis ipsis vel inutilia sunt, vel 
nociva. Nam prosperitatem non habent, dum falluu- 
tur auguriis : tristitiam semper habent, dum reme- 
moratione omnium sum solliciti ne contingant. Hoc. 
e autem malis suis addunt, ut quasi de auspicatione 
domum redeuntes ramusculos gestent in mauibus, 
seilicet pro omine, ut vel onusti ad hospitium redeant: 
non intelligeates miseri, quod onusti quidem redeunt 
non sarcina muserum, sed cumule peccatorum. 
Finit. 


HOMILIA CIV. 
Incipit de hereticis peccata vendentibus. 
ADMONITIO. 


345 Hoc titulo inscriptam homiliam reperit Mabillonius in codice Sangaltensi num. 80 sine auctoris 
nómine. At clarissimus is vir, cum inter ceteras Maximi homilias inserta videatur, et stylus omnino con- 
formis eluceat, eam S. antistiti Taurinensi potius quam afteri esse tribuendam statuit ; atque cum reliquis 
noviter detectis primus num. 9 edidit, et post eum Gallandius. Illorum exempla et nos secuti sumus, admo- 
nentes tamen quod nonnulla in prefatione hac de homilia atügimus, nempe h:reticos, quormm auda- 
ciam et impietatem aggressus est Maximus, progeniem quamdam Manichzorum per Kaliàm serpentium 
habendam esse. 

ARGUMENTUM. — Primum S. episcopus Christianos B, nulla, quibuscunque 3/46 passim sine merito ac sme 


. admonet ne in procurandis temporalibus bonis sol- 
licitmdinem impendant; deinde ees vehementer ad- 
heriatur ut fidem, justitiam, caritatem quaerant; ac 
landem | invehit. contra hareticos illos qui. accepta 
pecunia peccata dimittebant. 


Semper meminisse et ante oculoa habere debemus, 
fratres dilectissimi, quod Dominus Jesus Christus 
ideo ad terram descendit de ccelis, ut vitam mobis 
largiretur zeternam. Idem, cum esset Dei Filius, fleri 
hominis fllius maluit, ut nos qui eramus homines Dei 
filios faceret. Non enim propter hanc vitam presen- 
tem tantz dignitatis operatus est mysterium, qux 
est brevis, caduca, mortalis, sed propter illam qus 
perpetua et sempiterna eat. Neque enim Deus nobis 
hujus vite longevitatem prestaturts erat, qu: plena 


judicio deferuntur, quia non in remunerationem data 
sunt, sed ad tentationem. Nos igitur, quibus vita 
*terna promittitur, seterna semper bone possidere 
debemus et quzrere, hoc est fidem, justitiam, cari- 
tatem. Habent enim ista bona adversarios suos; et 
licet. hzc dona ab hominibus conferri non possunt , 
frequenter tamen a pravis hominibus auferuntur. At- 
que ideo circa fidei bonum solliciti esse debemus, ct 
providi, et ad custodiam ejus mentis devotione sem- 
per esse armati, nec cito' fallacibus credere blandi- 
mentis. Solet enim sub praetextu pacis hostis irre- 
pere, hoc est sub vocabulo nominis Christiani h:ere.. 
ticus subintrare, qui ad decipiendos simplices homi- 
nes Christum in ore portat, diabolum gerat in corde; 


est xerumnis, laboribus, egestate ; ne non tam longre- C et eum quidem lingua confitetur, sed mente blasphe- 


vitatem vite prestaret quam perpetuitatem 4 labo- 
rum. Nam boc in illa remedii solum yidetur esse, 
quod * brevis est. Unde et Apostolus ait: St ie Aac 
vita tantum in Christo speramus, miserabiliores sumus 
omnibus hominibus (I Cor. xv). Non ergo in hac vita 
tantum in Christo sperandum est, in qua mali quam 


boni plurimum possunt : in qua felieiores sunt, qui 


pejores suut; et prospere magis degunt, qui crimino- 
sius conversantur. Quid enim boni hec vita possidet? 
Wonores, divitias, sanitatem, que, Bicet caduca sint, 
non tamen ieritis accedunt, sed fortuito contingunt. 
Ouentos enim videmus quos honoratos fecit non 
honestas, sed potestas? Quantos divitias eonsecutos 
hon relictas a parentibus, sed sanguinibus occupatas? 


mat. Ab hoc igitur oportet penitus declinari, nec 
aliqua societate eonjungi. Qui enim inimicus est Do- 
mini, quomodo amicus est servaulorum? Nec mirarj 
debemus quod hujusmodi hzretici in nostra aber- 
rare ceperint regione. Semper enim gregem ovium 
insidiator lupus sequitur, semper Christianum cotum 
diabolus deceptor ineursat. Quod quidem fit utiliter, 
ul sollicitiore custodia, nec gregem ovis deserat, nec 
Christianus Ecclesiam deretinquat. Unde et Apostolus 
ait : Oportet etiam horeses existere , ut probati mani- 
festi fiant inter vos (I Cor. x1) : tanquam si diceret: 
Oportet esse Christianis fidei pugnam, ut sit probatis 
certa victoria. Nam ut eorum interim blasphemias 
seponamus, reteramus que sint ipsormm precepta 


Guantos membrorum sanitate pollentes, qui non Dei D) vivendi. Preposità eorum quos presbyteros vocant, 


mésericerdia gubemantur; sed pecudum senguine 
oressantar.? Msc igitur, quim temporelia sunt, et 


* Cod. Ambros. ita sensum preebet : sed hinc illiím. 
- osculahbatur, inde vendebat. Hoc. 

b Cod. Ambros. legit : quod interposita die, tan- 
quam inani exordio, velut incipieutes vivere procedunt 
extra civitatem. ul auspicia colligant, omniaque perqui- 


dieuntur tale habere mandatum, ut si quis Inicorum 
fassus feeri erimeu admissum, non dieat illi : Ag | 


rant ; et exinde sibi futuri totius anni , etc. 
e Cod. Ambros., Hoc etiam, etc. 
d Galland. edit., malorum. 
* Emendanda edit. Galland., qui legit brevius c 


—— 


495 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


496 


penitentiam, deplora facta taa, defle peccata; sed A xxvi, 75). Vides, inquam, quia apud Christum in la- 


dicat : Pro crimine da tantum mihl, et. indulgetur 
tibi. Vanus plane et insipiens presbyter, qui cum ille 
predam accipiat, putat quod peccatum Christus in- 
dulgeat. Nescit 3/47 quia Salvator solet peccata do- 
nare et pro delicto qu:xrere pretiosas lacrymas, non 


, pecunias numerosas ? Unde ipse ait : Gratis ^ accipi- 


tis, gratis date ( Malach. x). Denique Petrus cum ter 
negando Dominüm deliquisset, veniam non muneri- 
bus meruit , sed lacrymis impetravit. Ait enim de eo 
Evangelista : Flevit amarissime (Luc. xxit, 62; Matth. 


crymis est quantitas, non in donis. Quam graviter 
enim flevit culpam, tam celeriter 3448 consecutus 
est veniam. Suscipit ergo dona presbyter, et pactione 
quadam indulgentiam de Salvatore promittit. Insi- 
piens placitum, in quo dicitur minus deliquisse Do- 
mino qui plus contulerit sacerdoti. Apud hujusmodi 
preceptores semper divites innocentes, semper pau- 
peres criminosi. Quomodo pauper satisfacit pro de- 
licto, qui non habet quod offerat pro peconto? 


HOMILIA CV. 


Incipit, quod non debent clerici negotiari. 
] ADMONITIO. 


Visa fuit Mabillonio h:xec homilia ei nexa quam supra edidimus n. CII : De eo quod scriptum est. in Isaia 
cap. 1 : Caupones tui miscent aquam vino, ubi de ministerio altaris agit S. Maximus, docetque quzstum esse 
sacerdotium non divitiarum, sed animarum. Cuin ergo idem hic instauretur argumentum, iisdemque doctri- 
nis negotiatio szecularis clericorum reprobetur, nemini dubium esse potest quin eidem Maximo homilia sit 
concedenda. Auctoritati codicis Sangallensis, judicioque Mabillonii, et Gallandii , qui eam iterum edidit, 
accedit testimonium codicis 90 S. Crucis in Jerusalem, ubi est ho:nilia 25, cum quo lectionem Gallandii 
contulimus, et aliquibus in locis emendavimus. In memorato codice S. Crucis illius est titulus: Item decodem 
sequentia; subsequitur enim homiliam inscriptam : De eo quod scriptum est : Reddite que Dei sunt Deo, ei de 
militantibus. 


ARGUMENTUM. — Sacerdotes ideo erogant mundanas B Pecunias enim Domini, hoc est eloquia Salvatoris 


pecunias, ut cternas divitias acquirant. Mercimo- 
nium quoddam est Christianitatis officium, et. nego- 
tiatio pretiosa, functio sacerdotum. 


Reprehendimus ante diem negotiationem clericos 
exercentes , et justa eos quodammodo sententia ca- 
stigavimus : sed si recte 5 consideremus, officium 
nostrum vere negotium est; et functio sacerdotalis 
winisterii functio quxdam est spiritalis mercimonii. 
ideo enim terrena impendimus, ut coelestia conse- 
quamur ; ideo erogamus mundanas pecunias, ut :eter- 
nas divitias acquiramus : ideo fame nostra alios pas- 
cimus, ut non * depereat alimonia nostra, sed cres- 
eat. Quid enim sibi vult pauperum per nos refectio, 
quid nudorum protectio, quid carceratorum visitatio, 


nisi quia sumptus qui in illis erogatur, non impen- C 


ditur, sed augetur ; 4 et negotiatio quodammodo ar- 
genti cum quadam lucri usura servatur? The- 
saurus enim quidam diviti est pauper esuriens." Elee- 
mosynam enim datam non comedit, sed custodit. 
Solvatur licet caro, et homo in pulverem redigatur, 
opus tamen in eo sanctum vivit, et permanet, et erit 


tibi in die judicii testis idoneus , qui sibi est ad pas- 


tum operator inutilis : ita ut cito ei de tuis credatur 
operibus, cum de suis actibus non credatur. Vide 


ergo si non negotiatio est eleemosyna. Amico quod 


largitus fueris tibi perit, solum tibi non perit men- 
dico quod dederis. In die judicii enim pauperes tibi 


prosunt, amici fillique nihil prosunt. Illi causam. 


tuam agent; isti nec causam suam poterunt defen- 


populis eroganda suscepimus ; de quibus eloquiis ad 
illum tenacem et imperitum sacerdotii negotiatorem 
Dominus in Evangelio dicit : Serve nequam , oportuit 
le pecuniam meam dare ad mensam numulariis , et ege 
veniens cum usuris exegissem eam (Matth. xxv). Ar- 
guitur enim, cur precepta Divinitalis sibi credita re- 
servaverit reiicendo, qu:xe multiplicare debuerat prze- 
dicando. Arguetur, inquam, cur non seminaverit ero- 
gando qux possit metere colligendo ; sicut ait Apo- 
stolus : Que seminaverit homo, hac et metet (Gal. v1). 
Ait enim Dominus : Veniens cum usuris exegissem. 
Intellige ergo negotiationem ibi esse, ubi tanquam 
pro fenore usura deposcitur : sed non illa usura per 
quam avarorum mentes lucrativa pecunie redhibi-. 
tione pascuntur, 3449 ^ in qua remuneratur credi- 
tori debitum, nec debitum evacuatur , sed illa usura 
deposcitur ubi non denariorum ratio, sed morum 
conversatio supputatur, ubi non de capite sortis agi- 
tur, sed de capite salutis inquiritur. Debitores enim 
sumus, et obnoxii retinemur ad debitum, non chiro-. 
grapho litterarum, sed chirographo peccatorum. 
Unde et Apostolus ait de Domino dicens : Delens, 
quod adversum mos erat chirographum ( Col. n) : et 
reliqua. Hujus ergo debiti usuram jubemur exsolvere; 
nam istius debitoris meminit Dominus 350 in Evan- 
gelio, dicens tradendum hunc esse exactori , mitten- 
dum in carcerem, et non dimittendum donec solvat 
novissimum quadrantem (Math. v). Istorum ergo 
eloquiorum et-nos, fratres, usuram debemus; quia 


dere. Mercimonium enim quoddam est Christianita- D enim usura ab utendo dicitur, quemadmodum nos 


tis officium et negotiatio pretiosa, functio sacerdotum. 


^ (zalland., Gratis accepistis. 

, * Minus recte editio Gallandii et Venet. senten- 
tiam exponunt, dum sic legunt : sed si recte conside- 
ramus officium non vere negotium est, sed functio sa- 
cerdotalis ministerii, functio quedam est spiritalis mer- 

imonii. 


his utamur eloquiis rationem daturi sumus. Nom 


* Editiones Ven. et Galland., deficiat pro depe- 
reat. 

4 Ex cod. 90 S. Crucis in Jer., Gallandii et Venet. 
editiones emendandz. | 

* Concinnam hic et claram usurx notionem &. oo« 
ctor prabet. 


497 


HOMILIA CVI. 


498 


enimincassum Evangelium predicat, non gratis Apo- A beati erunt de devotione, aut rei de contestatione, 


stolus clamat, non sine causa sacerdotes loquuntur : 
in quorumcunque aures vox sancta pervenerit , aut 


Explicit. 


HOMILIA CVI. 
De timore Dei et correctione linguarum. 
ADMONITIO. 


Plurimum nos debere professi sumus in P 
brosiane praesidi substituto, qui primus nobi 


riefatione eruditissimo viro Joan. Baptistz Branca biblioth. Am- 
is hujus homili:x copiam fecit. Nos etiam admonuit eam ex codice 


seculi xi quondam Ecclesiz przpositur: loci Biaschz in dioecesi. Mediolanensi recenter a biblioth. Ambhro- 
siana comparato a se exscriptam fuisse, quam nullibi impressam invenit, nisi in pervetusto Breviario ad usum 


Ecclesiz 


ediolanensis an. 1490. Dum vero Florenti in codicibus Laurentianis, et hic Ronxe in celeberrimis 


manuscriptis Sanct» Crucis in Jerusalem absconditas sancti Maximi opes exquireremus, duorum preestantis- 
simorum codicum testimonia consecuti sumus, quibus codicis Ambrosiani fides augetur et illustratur. Sunt 
autem hi : codex cLxxn pag. 69 a tergo, olim zedil. eccl. metrop. Florentinz, nunc in Laurentiana, et codex 
ix pag. 51 S. Crucis in Jerusalem. Sed quot codices, tot tituli ad homiliam omnino diversi. Nam Ambrosianus 
sic habet . Sabbato in traditione symboli homilia Maximi. Venite, filii, audite me; timorem Domini docebo vos. 
Idem est titulus in Breviario Mediolanensi. Codex autem eccl. metrop. Florent. prz:misso Luce Evang. loco 
cap. 6 : Dixit Jesus discipulis suis : Estote misericordes, sicut Pater vester misericors est, et reliqua. Sermo 
sancti Maximi episcopi unde supra. Tandem codex Sanctze Crucis in Jerusalem sie inscribit : Sermo sancti Ma- 
aimi episcopi de timore Dei et correctione linguarum. Non primum nec secundum probandum ducimus titulum, 
quia nihil profecto de eo quod annuntiant in homilia contineatur. Cum vero tertius litulus indicet argumen- 
tum, quod orator tota in concione prosequitur, hunc homiliz przfximus, eamque De timore Dei et correctione 


linguarum appellandam censuimus. De traditione s 


li, quod sabbato ante dominicam Palmarum catechu- 


menis in proximo sabbato sancto baptizandis tradebatur, jam satis in prima hujusce classis homilia locuti 


sumus; quare nihil a nobis hic addendum superest, nisi ipsam orationis phrasim 


aximum palam facere. 


AncuwENTUM. — De timore Dei agens Maximus pre- B non solum corpus, sed animam vulnerat innocentem, 


cepta castigat eloquii tradit ex regio propheta, et 
quot sala per ne[arios sermones perpetrentur elo- 
quentissima oratione prosequitur. 


Gloriosissimus prophetarum, idemque rex dominici 
populi beatus David, qui omnes homines ad audienda 
vite purgatioris instituta concurrere generali adhor- 
tatione compellit, dicens : Venite, filii, audite me, 
timorem Domini docebo vos (Psal. xxxni). Vere do- 
cendi peritissimus patriarcha venerabilis, qui, ut hu- 
manis mentibus timorem Dei preceptis prophetice 
auctoritatis insinuet, paternze affectionis blandimenta 
premittit. Subditos namque ditionis sux filios appel- 
lat, ut eos non tam terrore regie potestatis revocet 
a peccatis, quam diligentis affectu cunctorum sensi- 


Lingua mala et inconsulta contumeliis 4 perculit cor 
fraternum, et per pacata invicem pectora perniciosam 
litem &ociat. Lingua mala adhibet imaginem veritatis 
et veritatem mendaciis decolorat. Lingua mala inimi- 
cis auribus commissa sibi amicorum prodit arcana, 
Lingua mala quos aperto metuit compellare sermone, 
occulta nititur obtrectatione feedare. Lingua dece- 
ptione laqueos simplicibus nectit, bonorum virorum 
sanguinem petit, potentium inflammat animos, et hu- 
milium corda perturbat; et tanquam ei non sufficiat 
humana confundere, ccelum ipsum hlasphemiis atque 
indignissimis pulsat injuriis, ut propheticus sermo do 
impiis protestatur, dicens : Posuerunt in celum o$ 
suum, et lingua eorum transivit in terra (Psal. Lxxu). 


bus promptam bene vivendi inserat voluntatem. Fre- C Et post omnia, dilectissimi, cum de universis his ha- 


quenter enim, quos non corrigit durioris increpationis 
asperitas, saturitas verbi mollioris emendat : Timo- 
rem, inquit, Domini docebo vos. Docet nos vir sanctus 
religiosum timorem, ut amorem terreni judicii post- 
ponamus. Timorem Domini docet, qui semper est 
salutaris, quia sepe timor hominis Dei nutrit offen- 
sam. Sic jam videamus, quos doctor egregius divini 
timoris faciat gradus, quam sux regulam sanctioris 
instituit discipline. * Prokibe linguam tuam a malo, et 
labia tua ne loquantur dolum. Perfectus religiosz vitz 
' magister linguam prx omnibus refrenet a culpa, qux 
ab exordio mundi apud paradisum Dei in serpente 
prima peccavit. Nam malign» lingus fuit ministe- 
rium, ut suaderetur Ád:x in exitium generis sui inter- 


beat peccatum remedium, per linguam malam et in- 
continentem peccatur, quod homini neque in hoc 
seculo praesenti laxetur, dicente Domino : Qui autem 
blasphemaverit in Spiritum sanctum, non remittetur ei 
neque in hoc seculo, neque in futuro (Luc. xu). Et quid 
plura, fratres? Quidquid humano pectori diabolus 
iniquitatis illexerit, lingua mala famulante perficitur. 
Sed ad destructionem judiciumque ejus Dominus in- 
vocatur, clamante propheta : Dispergat Dominus uni- 
versa labia dolosa, et linguam 389. magniloquam 
(Psal. x1). Et alibi quidem, Perdes eos qui loquuntur 
mendacium. Propter hzc cavenda mala et fugienda 
beatus David unumquemque nostrum przmonet, di- 
cens : Cohibe linguam tuam & malo, et labia tua ne 


dictz» arboris poma decerpere. Neque enim in :eter- D loquantur dolum (Psal. xxxm). Et post pauca subjun- 


num lapsum » 351 impulisset invidia, si prudentiori 
consilio Eva linguam suam cohibere voluisset a malo. 
Lingua igitur mala ministra diaboli est, ac totius pra- 
vitatis ancilla. Lingua mala acutissimi * vice gladii 

* Cod. S. Crucis in Jerus. legit : Cohibe linguam 


fuam, etc. 
b [dens. cod. S. Crucis in Jer., diabolica eum vrovu- 


git : Inquire pacem, et sequere eam. Emendata enim 
lingua tua, atque ab omni maliloquii sorde detersa, 
veram setlernamque pacem, id est Christum Dominum 
et invenies, et'sequeris. Nemo se seducat : nisi qui 
lisset invidia. 

* [dem cod. S. Crucis in Jer., voce. 

d Idem cod. S. Crucis in Jer., percutit. 


499 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


5009 


vagain lascivamque lingoam suam habenis disciplinati A optat, ne unquam ei magister ille mendacii ac totius 


cordis cohibuerit, nec hominum pacem poterit inve- 
nire, nec Christi. Propterea venerandus propheta 
sciens in quo lingua hominis sit lubrico constituta, 
et quantum periculi animi vitz:que nostre inconti- 
nentia lingux possit efficere, Deum suum orabat, di- 
cens : Pone, Domine, custodiam ori meo (Psal. cx1, 
9) : et alibi : Domine, labia mea aperies, et os meum 
annuniiabit laudem tuam (Psal. L, 47). A Domino vir 
fidelissimus custodiri os suum atque aperiri labia sua 


doli artifex diabolus impietatis sw» inerat falsitates, 
Vere bic linguam $uam ab omni malitia coercere po- 
Lerit, qui sub dispensatione Dei et loqui desiderat et 
tacere. Idcirco, fratres, inspicientes quam vehemens 
sententia dolosa labia maneat, et quanta gratia lin 

guam simplicem subsequatur, oremus et nos cum pro- 
pheta Dominum ac Deum omnipotentem ut custodiat 
os nostrum, ac ipse semper labia nostra aperire in 
verba sibi placitura dignetur. 





HOMILIA CVII. 
De eo quod scriptum est in psal. cxvm : Bonitatem, et disciplinam, ef scientiam doce me. 
. ADMONITIO. 


In iisdem supra laudatis codicibus biblioth. Laurentianz, et $. Crucis in Jerusalem invenimus, hujus ho- 
-milie, quam Benedictini monachi congreg. S. Mauri in append. serm. S. Augast. num. 55, pag. 70 edit. ÀAn- 
tuerp. incerti, sed non ineruditi auctoris dixere, scriptorem parentemque S. Maximum Taurinepsem fuisse. 


Vterque codex, scilicet 172, olim zedil. eccl. metrop. Flor., pag. 70, et ix S. Crucis in Jerusalem pag. 32, 
hanc post prz:cedentem homiliam immediate subjiciunt. In primo Ma ueiteta epigraphe : Ejusdem unde supra, 
designatur idem Maximus, expressis verbis in priore nominat. Secundus yero et titulum et nomen S. Maximi 


proelert : Sermo S. Maximi episcopi de bonitate, disciplina et scientia. Nos inscriptionem homilie positarg ab 
editoribus Benedictinis monachis retinuimus, cum revera tota homilia sit perlucida illius loci Psalmnistz ex- 
positio, pr:eclaraque moralis discipline documenta complectatur. Nobis etiam occurrit bec eadem homilia ia 
cod. Vat. Reginz 83, nullius tamen inscripto auctoris nomine. Lectionem quam exhibemus accepimus à co- 
dice Laurentiano, et aliorum codicum variantes adjecimus. 


353 AncukENTUM. — Copiose explicat Maximus « B permitis perire peccantem, quem potgeras salvare 





Davide traditum orandi Deum compendium, nosqu: 
hortatur ut illius exemplo vita sanctioris vius a Do- 
mino docendi precemar. 


Inter cxtera quibus beatus David infirmitatibus 
nostrarum medetur animarum, sub quadam trinitatis 
regula orandi nos formam tenere, tanquam peritissi- 
mus magister erudit, dicens : Bonitalem, et discipli- 
nam, et scientiam doce me *. Sollicitius itaque, fra- 
tres, intendite quas sibi potissimum virtutes tribui 
rex propheticus deprecatur. Bonitatem, inquit, et di- 
sciplinam, et scientiam doce me *. Recte novit vivere, 
qui recte novit orare. Non enim petiit mundanarum 
divitiarum thesauros, non regna finitima, non tem- 
pora prolixiora vivendi; sed bonitatem se doceri si- 


correctum. Rursus : si nimio d'scipline rigore nultam 
sanantis bonitatis prxtenderis medicinant, dum ter- 
rorem tuum refugit peccans, -peccantis cgritudinemn 
pon curabis. Et qu:e tandem vivendi ratio erit, quie 
justitia, si aut solutior lenitas conniventiam prxbeat 
peccatori, aut immoderata severitas a lapsu non re- 
vocet delinquentem? Dt autem bonitas hujus disci- 
plinzeque magisterium in nostris fuisse majoribus ple- 
nius perfectiusque 355/& discamus, f vel pauca de 
pluribus venerabilium Patrum recenseaimus exempla. 
& Implebat sine dubio bonitatis ac disciplin:e opus 
beatissimus Petrus, ciun et tanquam vere bonus ime- 
dicus oblatos sibi curaret inlirmos, et ut disciplinze 
celestis fundator justa puniret ultione mendaces. 


mul et disciplinam poposcit. Bonitas enim facit àma- (* Probavit nimirum bonitatis ejus gratiam Eneas ille 


bilem disciplinam, et disciplina efficit inculpabilem 
bonitatem. Nec quemquam latere puto quia bonitas 
sine disciplina mater delictorum est, et disciplina sine 
bonitate tristis quz:edam amaritudo vivendi. Scientiam 
etiam przstari sibi pariter implorat, ut noverit scien- 
ter sapienterque distinguere qui sint termini bonita- 
(is, et quam debeat habere disciplina mensuram, ne 
forte aut nimiz remissionis vitio * incognita foedetur, 
aut disciplina durior ipsa sni austeritate erubescat. 
Vis, frater, bonus esse peccanti? Benigne quidem 
facis; sed ut vere sis bonus, 4 rigorem ei adhibe di- 
scipling, ut tua illi * proficiat bonitas in salutem, 
, quam utique si nulla coercentis censura increpationis 


debilis (Act. ni), qui claudus ab infantia sedens in 
porta templi atque mendicans, in nomine Jesu Chri 
sti, apostoli curantis imperio, antiguam recepit sa- 
nitatem. Probaverunt etiam disciplinz ejus severita- 
tem Ananias et. Saphira (Act. v), qui dietrahentes 
agrum queni vendere nemo cogebat, dum quantita- 
tem pretii mentiuntur apostolo, mortem sibi falsitate 
mercati sunt. Quo facto edocuit gloriosissimus Petrus 
inesse sibi bonitatem ac disciplinam, dum et reme- 
dium przestat infirmo, et competentem sumiJ de inen- 
dacibus ultionem. Quod eum recte sancteque fecisse 
coelestis judicii consensus ostendit. De scientisx ejus 
perfectione quis ambigat qui Christum Dominum vivi 


terrueris, perniciosa erit ei hzc bonitas tua, quia D Dei esse Filium de ccelo sibi Patre revelante cógno- 


* In edit. Maurina addilum est Domine. 

b In edit., ut supra, Domine. 

« Edit. in append. Maurin., et cod. Vat. Reg. 85, 
benitas inconsulta. j 

4 Cod. Vat. Reg., vigorem adhibe. 

* Edit. Maurin. et cod. Vat. Reg. 55, ut tua illi bo- 
nitas proficiut ad salutem, quem utique si nulla coer- 
centis censure. increnalione terrueris, EE 


! Edit. Maurin. omittit vel. 

& Edit. Maurin. et cod. Vat. Reg. 83, Impleuit eiue 
dubio bonitatis ac disciplina: istius [formam beatus Pe- 
trus, cum sicut vere bonus oblatos sibi dicífat c&ressé 
infirmos ; et tt discipline celestis amafor, Justa wifion? 
punisse mendaces perhibetur, Njmirum bonitgtis g^ 
gratiam testamr neas ifle debilis, qni claudus, etc. 





504. 


. vit?! Et quia bonitas * ei ad disciplinam scientiamque A 


on deerat, pascendas illi Dominus suas commenda- 
vit oviculàs. Tenuit bonitatem ac disciplinam glorio- 
sissimus Paulus, qui, ut ejus scripta testantur, et 
virgam correctionis, et spiritum mansuetudinis pre- 
tendebat : propter quod faciebat eum omnibus et 
amabilem bonitas, et disciplina terribilem. ^» Nam ut 
inter ipsa primordia fidei bonitatem ac disciplinam 
Christi doceret Ecclesias, et removeri peccantem 
jussit a commnnione sanctorum, et eumdem recipi 
resipiscentem. De scientia autem ejus quid nos dice- 


mus, cám omnes eum noverint in celestibus didicisse 


quie doceret in terris, * ubi talia se memorabat edo- 
ctum, qualia loqui ei mortalibus non liceret? Habuit 
nihilominus bonitatem et disciplinam testis ille do- 


mfnicus, et Baptista Joannes, qui resipiscentes a pec- B sciplinam ; 


catis suis homines propheticz pietatis affectu poeni- 
tenti baptismo diluebát; atque ut vere legalium 
proeceptorum custos immutábilis, et Herodem regem 
de illicita incusabat uxore, et cunctis ad se concur- 
rentibus purgatioris vitz: precepta mandabat. Scien- 
tke Autem fllius plenitudinem 355 quisquis potest 
ignorare, qui, quod pro salute hominum venit Chri- 
stus é eco, primus hominibus revelavit? ^ Videtis 
itaque, fretrés, quo orandum compendio, et qua pau- 


]IOMILIA CVIII. 


citate verborum perfectione vivendis venerabilis pro- 
pheta quzrebat. Brevissimo namque sermone conclu- 
sit quidquid spiritualium habet multitüdo virtutum. Si 
ergo ille praecipuus prophetarum doéeri se a Doming" 
has sanctioris vite vias tantopere precabatur, quid 
facere nos *, inquam, magis orare debemus dicentes: 
Bonitatem, et disciplinam, et sclentiam doce nos, Domi 

ne, quatenus in nobis bonitas f mala vincat vitia, ac 
volontatis disciplina castiget. Si enim sciens onnipo- 
tentem Dominum Patrem, Filiumqué ejus unius esse 
gubstantiz,, Spiritum quoque sanctum pari credideris 
356 xternitate regnantem, nulla te utiquam vel ya- 
gauorum vana persuasio, vel Arianorum perftda tur 

babit impietas. Si futuri judicii scientià cot tuum 
mentemque 8'repleveris, habebis tuis in moribus di- 
ursus &i disciplin:e ipsiüs mensurás re- 
gulasque servaveris, si congruam tenébís n omnibus 
bonitatem ; quia bonitas temperamentum est disci- 
plinz, et disciplina condimentum est bonitatis. Cate 
ergo, frater, ne ita velis bonus vidéri, üt àbjicias di- 
sciplinam; ^ disciplinam secteris, ut renioveas boni- 
tatem. Quibus beatus David idcircó scientiam precatür 
ut directo mentis nostrae judicio scire possi- 


adjungi, MP 
poscit et districtior b6- 


mus qualiler in nobis esse! 
nitas, et blandior disciplina. 


HOMILIA CVIII. 
Super illa Evangelii Matth. cap. v1: Ascendit Jesus in naviculam, et trans(retavil. 
ADMONITIO. 


In Breviario Romano pars hujus homilix legitur in dominica 18 post Pentecosten sub nomine 
Chrysologi, quam eidem clarissimus vir Sebastianus Pauli Cler. ^ 
natensis archiepiscopi editione Venet. an. 1750 ascripsit, quemadmodum multo ante Combeflsius 


Petr: 
Reg. a Matre Dei in sua ejusdem S. Raven- 
tom. VB, 


pag. 297, aliique. Hxc esse tanti momenti 1nihi videntur, ut communiter receptam non audeam impugnare 


sententiam ; licere tamen mihi arbitror veterum referre scriptorum opinionem. 

codicem invenimus num. 6431, qui, pag. 19, S. Joannem Osavreum, sive Chrysostomum 

appellat; in archivo Casinensi codex 102, pag. 233, eam S. Severiano episcopo tribait. Át 
. Maximum Taurinensem convenire attestamur, nempe Vaticanum 4922 pay. 541, et 

Laurentianum 36 Plut. xvi pag. 251, expresse enim post. Evangelii locum 

scopi. Hujusmodi testimonia a sLyli similitudine confirmari possunt. Verum etsi forte nostra nos 

reni tamen gratam :equis lectoribus nos fecisse existimamus, 


non intimzx note in 


Vaticano 6451 collectas suhjiciamus. 

357 AncuuENTUM. — Non indiget Christus navi , in- 
quit Merimus, sed navis indiget Christo; quia sine 
etlesti. gubernatione navis Ecclesie ad colestem 


In bibliotheca enim Vaticana 
homilie auctorem 
duos alios codicés 


aximi epi- 
allat opinio, 
codice 


abent : Homilia S. 


cum huic homilixe variantes plurimas ex 


portum non valet pervenire. Deinde evangelica fiü- 
storie ordinem prosequitur. | 


Christum in humanis actihus divina gessisse my- 


2 Edil. Maurin., Et quia bonitas ac disciplina (1 consueiudine depratamur, 808, inquam, etc. 


scientiaque hon dgeral. 

b In edit. Maurin. mendose habetur, Inter ipsa 
mundi primordia. 

c Cod. Maurin., ibi talia se memoravit edoctum. 

4 Cod. S. Crucis in Jer., edit. Maurin., et cod. Vat. 
Reg., Videte itaque, fratres, quo orandi compendio. 

* Cod. Vat. Reg., quid (acere nos oportet, qui et tardi 
sensus infirmitate torpemts, el noxim remissionis vite 


! Et quia bonitas ei ad disciplinam scientiamque non 
deerat, pascendi illi Dominus suas commendavit ovicu- 
las. — Finnissimam esse apud Maximum de Petri pri- 
matu doctrinam, eumque non pari cum aliis aposto- 
Jis vocatione ad fundandam Ecclesiam electum jam 
eupra derhonstravimus. Hoc autem loco, cum iterum 
de Petro et Paulo sermonem instituat, etsi utrumque 
de Ecelesia bene mereutissimum fateatur, attamen 
unius ministerium ita distinctum ab altero describit, 
ut qui functionis aut gradus character proprie Pelro 
attributus videtur, Paulo comuiunem ron fáciat. Petri 
enim przedieat tantam bonitatetti scientiamque füissé, 


f Edit. Maurin. et ecd. Vat. Reg. 85, malitiam vis- 
cat, vitia ac voluptates disciplina coerceat, et ignoran- 
tic caecitatem scientia veritatis illuminet, elc. 

& Cod. Vat. Reg. et edit. Maurin., repfeverit. 

h Cod. Vat. Reg. et edit. Maurin., aut íta. ardutaín 
secteris disciplinam, ut removeas bonitatem, etc. 

i Edit. Maurin., esse possit 


ut Dominus ei pascendas ovicutas suas tradiderit : ac 
si dixisset, ut in homil. 40 : Quia Petrus tanquam 
bonus pastor tuendum gregem accepit, et (actus est orn- 
nibus firmamentum, qui ante. infirmus fuerat et. qui 
ipse interrogationis tentatione nulaverat, cateros fidel 
slabilitate [undaret; aut ut in howilia prima de S3. 
apost. Petro et Paulo : Hic est Petrus qui validissima 
invictaque. nobis credendi fundamenta constituig; vel 
in homil. 44 : Tanti Petrum apud Dewn meriti ex- 
$litisse, ut ei post naviculg parva remigium tolius Ec- 
clesie gubernacula traderentur, 


502- 


505 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


steria, et in rebus visibilibus invisibilia exercuisse A naviculam , et transfretavit, et venit in civitatem suam. 


. negotia, lectio hodierna monstravit. Ascendit, inquit, 
in. naviculam, et. trans[relavit, et. venit in civitatem 
suam. Nonne ipse est qui fugatis fluctibus maris pro- 
funda nudavit: ut Israeliticus populus inter stupen- 
tes undas sicco vestigio, vel montium concava per- 
transiret (Exod. xiv) ? Nonne hic est qui Petri pedi- 
bus marinos vertices inclinavit, ut iter liquidum 
humanis gressibus solidum preberet obsequium 
(Matth. xi)? Et quid est quod * sibi maris sic dene- 
gat servitutem , ut brevissimi lacus transitum sub 
. mercede nautica transfretaret. Ascendit , inquit, in 
naviculam, et transfretavit. Et quid mirum, fratres? 
Christus venit suscipere infirmitates nostras, bet 
suas nobis conferre virtutes ; humana quxrere; prz- 
stare divina; accipere injurias, reddere dignitates ; 
ferre t:edia, referre sanitates; quia medicus qui non 
fert infirmitates, infirmitates curare nescit, et qui 
non fuerit cum infirmo in(irmatus , infirmo non po- 
test conferre sanitatem. Christus ergo, si in suis 
mansisset virtutibus, commune cum hominibus nil 
haberet; et nisi implesset carnis ordinem , carnis in 
illo esset otiosa susceptio. Sustinuit ergo has neces- 
. sitates, ut homo verus humanis necessitatibus pro- 
baretur. * Ascendit, inquit, in naviculam, Christus 
Ecclesiz su: navem, scculi fluctus semper mitigatu- 
rus ascendit, ut credentes in se ad celestem patriam 
tranquilla navigatione perducat, et municipes civi- 
tatis sux faciat quos humanitatis sus fecit esse 
consortes. Non ergo Christus indiget navi, sed navis 


Creator rerum orbis Dominus, posteaquam se pro- 
pter nos nostra angustiavit in carne, ccpit * habere 
humanam patriam, parentum omnium ipse parens, 
ut invitaret amor, attraheret carítas, vinceret affe- 
ctio, suaderet humanitas, quos fugarat dominatio, 
metus disperserat, ! fecerat vis potestatis extorres. 
Venit in ciritatem suam, 8 et ecce offerebant ei paralg- 
ticum jacentem in lecto, et respiciens, inquit, Jesus 
fidem illorum, dizit paralytico : Confide , fli, dimit- 
tuntur tibi peccata tua. Audit veniam, et tacet para- 
lyticus,nec ullam ^ respondet gratiam, quia plus cor- 
poris quam anim: tendebat ad curam : et temporales 


poenas resoluti corporis sic deflebat , ut :eternas pee- 


nas resolutionis animx non defleret : gratiorem 


B ! sibi presentem vitam judicans, non futuram. Merito 


Christus offerentium fidem non respicit, et vecor- 
diam respicit sic jacentis, ut fidei alienx suffragio 
paralytici anima ante curaretur quam corpus. Re- 


 &piciens, inquit, fidem illorum ; ! cernitis in hoc loco, 
fratres, Deum non quzrere insipientium voluntates, 


non spectare ignorantium fidem , non infirmorum 
stulta desideria perscrutari , sed k ad alterius fidem 
subvenire , quod per solam gratiam conferebat, cum 
quidquid divine voluntatis est non negaret. Et re- 
vera, fratres, quando medicus languentium aut quze- 
rit, aut respicit voluntates, cum semper contraria 
desideret et requirat infirmus; hinc- est quod nune 
ferrum, nunc ignem , nunc amara pocula ingerit, et 
apponit invitis, ut curam sani sentiant quam non 


indiget Christo, quia sine coelesti gubernatione na- C poterant sentire :grotantes. Et si homo injurias de- 


vis Ecclesi: per mundanum pelagus, d tali et tanto 
discrimine ad coelestem portum non valet pervenire. 
H»c diximus, fratres, quantum ad intelligentiam 
pertinet spiritualem : 856 verum nunc ipsius hi- 
Storie ordinem prosequamur. Ascendit, inquit, in 


4 Cod. Casin., quod ipse sibi. 
b Cod. Casin., conferre sanitates. In cod. Vat.6451 
. desunt et sua nobis conferre remedia sanitatis; quia 
medicus, qui non (ert, etc. 

v Cod. Vat. 6451, Ascendit in naviculam Christus, 
' Ecclesie navem , seculi fluctus semper mitigaturus. 
Ascendit, ut credentes, etc. 

4 Idem cod. Vat., per talia et (pnta discrimina. — 

* [dem cod. Vat., cepit civitatis Judaice esse civis, 
parentes habere ccpit, parentum omnium ipse parens. 

f Idem cod. Vat., et fecerat jus potestatis, etc. 


! O si velimus, fratres , o si velimus omnem mentis 
nostre paralysim pervidere , animam nostram virtuti- 
bus destitutam jacere in vitiorum stratis cerneremus: 
luceret. nobis quomodo Christus, et nostras quotidie 
noxias respicit voluntates, et ad salutaria nos remedia 
pertrahit et perurget invitos. — (uid hoc est: Ad 
salutaria nos remedia pertrahit et perurget invitos ? 
Scilicet eo pertinet quo illa Ecclesix spectat oratio, 
qua sacerdos (dominica 4 post' Pentecosten) rem di- 
vinam facturus precatur Deum, ut ad se nostras re- 
belles compellat propitius voluntates ; non quo Deus 

rz:esidio gratize sux, iis quos convertere ad se velit, 
inferat necessitatem , cum et Ecclesia et Maximus 
doceant predicentque libertatem arbitrii; sed quo 
Deus misericordia summa sua ín nobis sine nobis, ut 
S. Augustinus animadvertit , qu:edam operetur qui- 
'bus veluti stimulis incitemur atque urgeamur ad re- 
cte agendum. Hisce stimulis, qux numero sunt au- 


spicit, maledicta contemnit, et sauciatis morbo sponte 
vitam conferat et salutem; quanto magis Christus 
medicus bonitate divina morbis saucios peccatorum 
et phrenesi criminum laborantes, ad salutem etiam 
invitos attrahit et nolentes? * O si velimus, fratres, 


£ lidem codd. Vat. et Casin., et obtulerunt ei pa- 
ralyticum jacentem in lecto , el videns, inquit, Jesus, 
etc. 

^ Idem cod. Vat., nec ullam respondit gratiam. 

i [dem cod. Vat. 6451, quam [uturam. Cod. Ca- 
Bin., sibi presentem vitam judicat, quam futuram. 

| Idem cod. Vat., dizit paralytico. Cernitis in hoe 
loco, etc. Cod. Casin.; Cernitis in hunc locum. 

k Idem cod. Vat., sed alterius fidei subvenire et re- 
vera [ratres, etc. Reliqua precedentia desunt in 
codice. 


D xiliorum (cujusmodi sunt illustrationes mentis, com- 
.minationes terroresque poenarum , etc.) inviti initio, 


seu non libentes interdum sentimus moveri nos per- 
trabique ad resipiscendum. Nam iis resistimus atque 
obluctamur. Quis autem reluctetur atque obsistat ei 
rei quam in se immissam sentiat non invitus seu 
libens. . Atque inviti vocabulo S. Maximum non ho- 


minem pressum necessitate , sed liberum intelligere, 


qui tamen non libens agat, ex ejus prafatione plane 
perspicitur, quam in annotationem col. 364 rejeci- 
mus. Jam vero etsi resistamus initio hisce adjumen- 
tis, Deus tamen auxilio inde efficaci suo, ita nos 
(quorum misereri efficaciter velit) emollit obduratos, 
reluctantes sedat , graviter ferentes allicit, ut mire, 
ilkesa libertate nostra, nos determinet, viresque przc- 
Stet quibus nosmetipsos una simul determinemus 
ad sa utaria remedia nobis paranda, atque ad se ca- 
ritate ducti aspiremus justitiz fontem, servandseque 


^-- 


505 


HOMILIA CIX. 


506 


si velimus omnem mentis nostrze paralysim pervide- A aspice ad cogitationum tuarum latebras pervenisse ; 


re, animam nostram virtutibus destitutam jàcere in 
vitiorum stratis cerneremus; luceret nobis quemad- 
modum Christus et nostras quotidie noxias respicit 
voluntates, 859 et ad salutaria! nos remedia per- 
trahit et perurget invitos. Fili , inquit, remittuntur 
tibi peccata tua. Haec dicens, dum se volebat intelligi, 
qui per hominem oculis adhuc latebat humanis ; vir- 
tutibus enim et signis comparabatur prophetis, qui 
per, ipsum fecerant et ipsi virtutes : peccatis autem 
dare veniam * quia penes hominem non est, et est 
singulare Deitatis insigne, Deum illum pectoribus 
ingerebat humanis. Probat hoc Phariseus livor: 
nam cum dixisset : Remittuntur tibi peccata tua. Re- 
sponderunt Pharisei : Hic blasphemat; quis euim po- 


intellige eum cordis tui tacita nudare 366 consilia. 
Et cum vidisset, inquit , Jesus cogitationes eorum, di- 
zit * : Quid cogitatis mala in cordibus vestris? Quid 
enim est facilius dicere, Remittuntur tibi peccata tua, 
4 an. diceré, Surge et ambula? Ut autem sciatis ; quia 
Filius hominis habet potestatem dimittendi peccata, 
dixit paralytico : Surge *, tolle lectum tuum , et vade 
in domum tuam; et surrexit , et abiit in domum suam. 
Scrutator animarum przvenit mentium maligna con- 
silia, et Deitatis suze potentiam operis attestatione 
f monstravit, dum dissipati corporis membra com- 
ponit, nervos stringit, jungit ossa, complet viscera, 
firmat artus, et gressus ad cursum suscitat in vivo 
& cadavere jam sepultos. Tolle lectum tuum; hoc est, 


lest peccata remittere, nisi solus Deus? Pharisee, qui B porta portantem, ^ omnes muta vices , ut quod est 


sciendo nescis, confitendo negas, cum testaris im- 
pugnas: si Deus est, qui remittit peccata, cur tibi 
Christus Deus non est, qui ^ unius indulgentiz su: 
munere totius mundi probatur abstulisse peccata ? 
Ecce, inquit, Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. 
Ut autem possis majora capere ejus divinitatis insi- 
£nia, audi eum pectoris tui penetrasse secretum ; 


infirmitatis testimonium, sit probatio sanitatis , ut 
lectus doloris tui sit merz curationis indicium, ut 
recepte fortitudinis magnitudinem ponderis asserat 
magnitudo. Vade , inquit, in domum tuam : ne Chri- 
stiana fide curatus in viis Judaicee perfidixe jam mo- 
reris. 


HOMILIA CIX. 
De grano sinapis 1I. 
'ADMONITIO. 


] In alteram codicum mss. et editorum quamdam veluti conflictationem incidimus de homiliz hujus 
auctore. Fuisse olim Augustino attributam ex appendice sermonum ejus constat; Benedictini Monachi 
congr. S. Mauri suppositum opus judicantes in eam num. 87 retulerunt. Gillotius Ambrosianum esse ser- 
monem credidit , et in sua editione Parisiensi, de qua sepe mentionem habuimus, secundo loco collocavit, 
cum titulo : De grano sinapis. Cum eo consonat codex Laurentianus x Plut. xiv, similem przferens inscri- 

tionem. At nos potioris juris esse arbitramur, ut S. Maximo eamdem ascribamus, vetustissimis codicibus 

dem facientibus. Ex his primum afferimus codices Sangallensem et S. Crucis in Jer. 90, quos Mabillonius 
dixit venerabilem spirare antiquitatem. Postea Vallicellanum A 9 cogmemoramus , Vaticanum 6451, S. 
Crucis in Jerusalem 95, Laurentianum 39 Plut. xvi pag. 172 a tergo, et cod. 176, olim :edil. eecl. metrop. 
Flor. pag. 248 a tergo in Laurentiana. De his duobus posterioribus codicibus hoc est adnotandum, nempe 
titulo : jj. grano sinapis, additum legi : et de sancto Laurentio, quia S. Maximus aliqua in fine concionis 
de S. levita et martyre habet; forte quod homiliam in die ejus festivitatis dixerit. Sed non levis alia occurrit 
discrepantia circa ejusdem homilix initium. Aliqui enim pr:enotato Evangelii loco, ab illis incipiunt : Mover 
fortasse sensus vestros, eic., qui sunt codices Sangallensis, et 90 S. Crucis in Jerusalem ; et homiliam De 
grano sinapis inscribunt: Exordiuntur alii ab Evangelio, his additis : Dicit Dominus in Evangelio, ut in codi- 
cibus Laurentianis; eademque "lectio homiliz exstat in appendice sermonum S. Augustini. Aliam viam te- 
nent alii, servato eodem titulo De grano sinapis, quamdam prwmittentes Evangelio przefationem, ut in 
codicibus 99 S. Crueis in Jerusalem, Vallicellano et Ürbevetano atoue Gillotius ceterique Ambrosii edi- 


a Cod. Vatic. 6451, peccatis autem. dare veniam, 
penes homines non est ei singulare Divinttatis. insi- 
gne, eic. 

b Cod. Casin., qui uno. 

c [dem cod. Vat. 6451 et Casin. , dixit eis : Quid 
cogitatis, etc. 


legi divinz suz sedulam operam ac fidelem demus. 
Illustrationibus porro aliisque auxiliis quibus quasi 
stimulis urgere ad bonum, obluctari atque fesistere, 
quid est, nisi rebellem te esse lumini, invitumque, seu 
non libentem adsalutaria incitari? Rursum reluctari 
adjumentis illis Dei iisque obsistere hominis est 
non pressi necessitate, sed liberi : cumque tandem 


rmotus eflicaci auxilio ultro resipisca3, ac volens - 


ibensque inducare, teque ipse inducas ad virtutem 
amplectendam , conscius tibi te posse repugnare, 
si velis ; satis certe pernoscis te ita incitari, urgeri, 
pertrahi ad amplectendam colendamque virtutem, 
ut libertate tua in ea amplectenda colendaque utare. 
Hxc S. Maximi (si ejus opera studiose legantur) do- 
etrina est. Quod si quis contra putet ; is caveat," ne 
non Augustinum solum, qui affirmat habere Deum 


d Cod. Vall. 6451, aut dicere. 

* [dem cod. Vat., surge, et tolle. 

f Cod. Vat., probavit. 

& Cod. Vat., in vivo jam cadavere. 

h Cod. Vat., oneris muta vicem , ut quod [uit infir- 


' emitatis testimonium, elc. 


C inclinandorum humanorum cordium. omnipotentissi- 


mam potestatem; sed Paulum etiam apostolum in 
invidiam sublate libertatis vocet, a quo scriptum 
fuisse scimus : Deus cujus vult miseretur, et quem vuit 
indurat : et Deus est qui operatur in nobis velle, et 
perficere, etc. : et non est volentis, neque currentis, 
sed. miserentis Dei : et voluntati ejus quis resistit? O 
homo iu quis es, qui respondeas Deo? Annon habei 
potestatem figulus [uti ex eadem massa facere aliud 

idem vas in honorem, aliud vero in coniumeliam? 

ugustinum vero Paulumque quis non impius audeat 


' lese sublateve libertatis arguere? Quid ergo est, 


quod non libere hominem ad salutaria remedia ur- 
eri a Maximo quisquam constitutum dicat, cum 
Maximus idem Augustinum ac Paulum sit secutus, 


.ut ex ejus homiliis plane constat ? 


5o 
tores. Nos prefationem illam posterioribus 


S. MAXIMI EPISCOPIE TAURINENSIS 
ibus eddiam eensentes inter verijantes coliocemu, et 


homiliam, eo modo quo vetustiores codices exhibent, in lucem -emittimus * . 
AncuueNTUM.-—Boancli Eeangelii sensum in eimilitudine A, tate percipiunt, quatenus sepellent frigora, humores 


grani sinapis reconditum mirifice eruit S. Maaimus, 

explicans quomodo semini tam exiguo regnum cclo- 

rum assimtletur. Pluríma profert de fide et de spe 

Christiana , sanctumque martyrem Laurentium gra- 

no sinapis comparal. 

a Dicit Dominus in sancto Evangelio , sicut leelie 
decurea testatur: Cui simile est regnum Dei, et cui 
simile illud existimabo ? Simile est grano sinapis, quod 
acceplum homo misit in hortum suum, et cretil, et fa- 
cla est arbor, et volucres coli requieverunt in. ramis 
ejus (Luc. xm). 

b Movet fortasse sensus vestros, cur regnum Dei 
tam preclarum atque tam magnificum grano sina- 
pis exiguo comparetur, et spei nosirz tam grande 
solatium rei vilissimx simile esse c dicatur, przeser- 
tim eum alibi idem Dominus discipulis suis dicat : 
Si habueritis fidem sicut granum sinapis , 4 dicite huic 
monti: Tollere, ei jaciare in mare; et fiet (Matth, 
xvn). lgitur si fides * mira est, qu:xe potest ab ipsis 
sedibus montium fundamenta transferre, 369 ne- 
cessario f ergo et granum sinapis magnum est, ad 
cujus similitudinem fidem habere compellimus. 
& Magnum autem dixerim, non specie, sed virtute, 5 et 
fidei qualitate non soleri comparandum ; sed vigore 
acrimonie cozequandum. Nam si diligenter intenda- 
mus, ! invenimus recte a PBomino banc similitudi- 
nem comparatam. Sicat enim granum sinapis prima 
fronte specie i sui est parvum, vile, despectum, non 
saporem prastans, non odorem circumíerens, non 
indicans suavitatem : at ubi teri ecperit, stalim odo- 
rem suum k acrimonia exhibet, ejbum flammei sa- 
poris exhalat, et tanto fervoris calore succenditur, 
ut mirum sit in tam frivolis granis tantum ignem 
fuisse conclusum : cujus etiam seminis ! cibum ho- 
mines hiemis pr:ecipue tempore magna pro suavi- 

* PaeraTIO. Libenter nos predicare et gratanter 


opus Dei facere mani(estum est. Sed cum videmus 
ves e (ratribus pigrius ad ecclesiam convenire, et do- 
minicis precipue diebus minime caelestibus interesse 
mysteriis, praedicamus inviti. Non quod nos pigeat lo- 
qui, sed quia negligentiores preedicatio nosira gravet 
potius , non emendet. Ideo inviti loquimur, el lacere 
non possumus. Preodicatio enim nostra in plebe aut 
regnum operatur, aut penam : regnum eredulis , per- 
fidis penam. Quisquis enim , frater, dominicis non 


interest sacramentis, necessarlo apud Deum castrorum 


desertor est divinorum. Nam quomodo se excusare po- 
test,qui sacramentorum die prandium sibi domi prepa- 
rans, prandium caleste contemnit et, ventris curam fa- 
ciens, anime suc negligit medicinam ? 

4 Cod. Vallicell. À 9 hirc incipit. 

b [fta etiam codex x Plut. xiv pag. 921, a tergo 
bibl. Laurent. 

€ Cod. Urbevet., sintile esse dicamus. 

^ Codd. Vat. 6454, Vallicel. A9, uterque, 8. Cru- 


cis in Jer., 39 Laurent., et 104 bibl. :dil. eccles. 


Flor., dicetis. 
e Codd. 172, et 10 bibl. Laurent., si fides est tan- 
ta. Codd. Vat. 6411, et Vallicell. A 9, si fides tanta 


est. 

f Cod. Vallicell. omittit vocem ergo. 

€ Cod. Urbevet., Magnum autem dixerim non spe- 
cle, sed virtute et fide, non qualitatis olere comparan- 
dum, sed vigorem acrimonie comparandum et coc- 


egerant, viscerum interma calefaciamt; etbpe etiam 
ex hoe capiti adhibent medicinam, ut si quid invali- 
dum, si quid sgrotum fuerit, sinapis igne curetur. 
Ita ergo et fides Christiana prima frente videtur esse 
parva, vilis et tenuis; nom potentiam 393 suem 
ostendens, non superbiam przferens, non gratiam 
subministrang. At ubi diversis tentationibus teri cep- 
perit , statim vigorem suum prodit, acrimeniam in- 
dicat, calorem dominice credulitatis aspiret, et 
tanto divini gnis ardore jactatur , ut et ipsa fecvest 
et " participantem sibi ardere compellat : sieut in 
sancto Evangelio ^ Amaon et Cleophas dixerunt, 
dum cum ipsis post passionem Dominus loqueretur : 
Nonne cor noetrum ardens erat in. nobis in via, dum 


B aperiret ^ Dominus Jesus Scripturas (Luc. xxiv)? 


Ergo granum sinapis membrerum viscera calefacit, 
fidei autem vigor cordium peccata comburit , P aspe- 
rum algorem frigoris removet; hac autem delicto- 
rum diabolicum frigus expellit. 4 Sinapis iniquos 
humores decoquit corporum, fides autem libidinum 
fluenta consumit. Et per illud medicina * capiti pro- 
curatur, per fidem autem spirituale caput nostrum, 
quod est Christus Dominus, &epius refovetur. Sed 
et fidei juxta comparationem sinapis sancto odore 


'perlruimur, sieut ait beatus Apostolus: Quoniam 


Christi bonus odor ewmeus Deo (1 Cor. n). 

lgitur sanetum martyrem Laurentium grano si- 
napis possumus comparare, qui diversis attritus pas- 
sionibus per totum orbem * gratiam meruil sui fra- 
grare martyrii, qui anteà constitutus in corpore 
erat huinilis, ignotus et vilis; posteaquam vexatus, 
laceratus , exustus * est, universis per totum 984 
mundum Ecclesiis odorem sux nobilitatis * infodit. 
Recte igitur huic * coraparatio copulatur. Siquidem 


quandum. ' 

b Cod. Vat. 6491, et fidei, non qualitate olerís com 
parandum, sed vigore acrimonie c andum. 

! Codd. 119 Flor,, Vat. 7451, et Urbevet., inse 
niemus. ' 

i Cód. Vat. 6451, speciei suc. 

k Uterque eod. S. Crucis in Jor., 172, et reliqui 
legunt : slatim odorem suum. findit , acrimoniam ex- 
"ibel. ) 

1 Codd. Vallicell. A 9, et Urbevet,, in eibum. 

*^ Codd. 172, Vatic. et Urbevet., participantes. 

^? Uterque cod. S. Crucis in Jer., Amnaus. Cod. 
vero Vat. 6451 omittit nomina discipulorum. Cod. 
Urbevet. legit duo ex discipulis direrunt.— . 

* Uterque cod. 8. Crucis in Jer., Vat. et Urbevet., 
dum aperiret nobis Dominus Jesus Scripturas. Uter- 
que cod. Laurent., dtm aperiret nobis Scripturas. 

P In utroque cod. S. Crucis in Jer., et reliquis 
legitur et illud quidem asperum ulgorem frigoris re- 
movet. . 

4 Codd. quatuor memorati legunt Sitiapis, inquam, 
etc. - 

* Cod. Vallicell. À 9, medicina capitis. 

* Codd. Vat. et Urbev. , gratia sui merkit flagrare 
martyrii. 

* Cod. Vat. hoc loco oriittit esf. 

* (iod. Urbevet., infundit. | 

Cod. Vallicell. A 9, /ntic comparationi. 





500 


HOMILIA CX. 


510 


granum sipapis, cum teritur, accendüur : Laurentids, A teret visceribus ignium tormenta sentire , qui et eon- 


cuin patitur, inflüammatur; illud fervorem attritiopis 
sux * evomit; bic ignem plurüna vexatione suspi- 
rat. Sinapis, inquam, in vasculo calido vapore dece- 
quitur; Laurentius in craticula flammarum igne 
l torretur. Árdebaf itaque extrinsecus beatus martyr 
Lyranni sevientis incendiis, sed major illum intrin- 
secus Christi amoris flamma * torrebat. Et quamvis 
rex improbus ligna subjiceret, 4 incendia majora 
supponeret; tamen S. Laurentius has flammas fidei 
calore non sentit, et dum Christi praeoepta cogitat, 


sibus paradisi reírigeria possidebat. Jeceat, licet, 
4nto pedes tyrasni exusta caro, oorpus exanime, 
í nihil tamen detrimenti patitur in terris, cujus ani 
inus demoreiur in calis. Extenditur ergo super flam- 
marum ignitos globes, ef expius * versatur in latera; 
sed quanto plus powerum petitur, tanto amplius 
Christum Dominum pertimescit : et novo admiretionis 
genere , alias illum torquet, et alis smvientis ter- 
mente proficiunt ; ^ devotiorem Laurentium supplicia 
2troeiora fecerunt. 


frigidum esf illi omne quod petitur. Nec enim * pe- 
j HOMILIA CX. 
Item de grano sinapis 1I. 
ADMONITIO. 


Ex probatissimis documentis ostensum .eet superiorem homiliam memini, nisi S. Maximo Tauri- 
neusi esse attribuendam. Cum autem hsc evideuter ad illam referatur, mentionemque de ipsa faciat, satis 
evincitur ab eodem fuisse excogitatam, scriptoque traditam. Omnem deinde auferunt hxsitationem duo co- 
dices supra memorati 8. Crucis in Jer., in quibus enuntiatur sub titulo : Sequentia de grano sinapis , et co- 
dex Sangallensis, Maximum auctorem indicantes. Admonemus tamen partem sermonis hujus monachos B. 
Mauri in appendicem serm. S. August. 1 class. num. 88 retulisse; ubi docuerunt inter vulgatos S. Arobrosii 
editam fuisse, quam consultius ab albo S. doctoris expunxere. Nam, przeter duos codd. S, Crucis in Jerusa- 
leu, etiam cod, Vatic. 6451 Maximo sullragatur. Exstat etiam in cod. Urbevetan. pag. 109, in quo premis- 
$is verbis : Unde supra, iucipit : Cui simile est reqmum celorum et cui iliud eutímabo, ait Dominus; ita etiam 
inchoatur in cod. Vallicell. A 9. 


ARGUMENTUM. -— Rursum Christianam fidem esse re- B oonsequimur. £nde * eiiam jejunia hos exasperant, 


gnum Dei ostendit S. Maximus, eumdemque vigo- 

rem quem sinapis natura depromit obtinere. Prater- 

ea docet quomodo — Cliristus sit granum. quod. in 
arborem crevit; quis ortus in quem. missum granum 
illud fuit ; qui hujus arboris rami. 

Superiore dominica parabolam Domini disserentes, 
jn qua ait : Cui. simile est regnum celorum, et cui si- 
mile illud estimabo ? Simile est grano sinapis, etc., 
multa i perstrinximus quibus probaremus regnum 
Dei grano sinapis non immerito comparari, et dis- 
tartiam in sola esse existiniatione verborum , non in 
] collatione virtutum. Siquidem fides Christiana re- 
gnum Dei est * eumdem vigorem obtinet quem sina- 
pis natura depromit. Nam sicut, cum sinapis succum 
sunimus, ad lacrymas cogimur, vultu contristamur, 


illinc peccatorum eonécientia macerat, hinc patrimo- 
nii jactura eonturbat, et toto eontristati $96 habite 
megis salutem oonsequimur, si amplius deflenmus, 
secundum quod ait Dominus : Vos plorabitis et plan 
getis, seculum autem gaudebit (Joan. xvi). Bicut &a- 
tem cum sinapi capul ferte curandum est, jubemur 
abrasos capillos demere, impedimenta cutis universa 
deponere, ut nudo corpori perfectius medicina pro- 


. veniat; ita et cum anima per fidem curanda est, 


procipimur substantiam & nobis seculi auferre, im- 
pedimenta auri argentique deponere, ut ? nudte ef 
soli anim: congruentius spiritualis medicina P pro- 
veniat. Quisquis enim rebus mundi et divitiis exculi 
obvolutus est, huic fidei medicina non proderit. Ergo 


fronte contrahimur et. movemur, et ipsam salubrita- (? quod succus sinapis in corpore, hoc fides Christiana 


tem corporis nostri cum quodain fletu austerilatis 
accipimus. Illinc enim is amaritudo exasperat, acri- 
monia penetrat, hinc calor ignei saporis ! accendit , 
et toto perturbati corpore tum inagis sani efficimur, 
eum amplios deploramus. lta ergo et cum fidei 
Christiane mandata perciplmus, contristamur animo, 
aflligimur corpore, ad lacrymas ? promovemur, et ip- 
sam nostram salutem cum quodam fletu ac moerore 


à [ta cod. 99 S. Crucis in Jer., et 172 Laurent., 
movet. Cod. Vat., Jervorem attritione sua moret. 

b (od. Urbevet., torquetur. Et quamvis rex lmpro- 
bus, ctc. Intermedia przeterit hic cod. 

* Uterque cod. BS. Crucis in Jer., torquebat. 

4 Cod. Vallicell., ut incendia majora superponeret. 


* Codd. S. Crucie in Jerusalem., Vat. et Vallicell., D 


test. 

f Cod. Vat. , qui nihil tamen, etc. Cod. Urbevet., 
que nihil tamen, Cod. Vallicell., que nihil tamen de- 
trimentum. 

& Uterque eed. 8. Crucis in-Jer., Urbevet. et Val- 
lice]l., vexatur. 

b Codd, 8. Crucis ib Jer. et Vatic. legunt detotio- 
rem Laurentium Salvatori supplicia atreciora fecerunt. 


agatur in anima. &ed quoniam in eadem dominica 
sententia scriptum est 5 assimilari regnum coelorum 
grano sinapis, quod acceptum homo misit in hortum 
suum, et crevit, et facta est arbor, ét volucres re- 
quieverunt in ramis ejus, * diligentius inquiramus 
quis íste sit cui hzec cuncta conveniant. Diximus su- 
perius SS. martyribus, qui a diversis attriti sunt pas- 
sionibus, naturam sinapis posse congruere. Sed quo- 


Cod. 172 Laurent legit Salveteris. 
i Cod. Vallicell., multa perstruximus. 
i Cod. Vallicell. A 8, non in consolatione virtutum. 
k Cod. Vallicell., eamdem virtutem obtinet, quam, etc. 
! Cod. UÜrbevet., accenditur, et tolo perturbato cor- 
ore. 
" Cod. S. Crucis in Jer., permovemur. 
2? Üterque cod. S. Crucis in Jer., enim. 
* Cod. x Laurent., ut inde et soli anima. — 
P Codd. Vallicell. et Ürbevet., conveniat. —— 
q Codd. S. Crucis in Jer., Urbevet. et Vallicel. 
non habentur verba assimilari regnum celorum grano 


sinapis. 
r Ex cod. Sangallen.— Uterque cod, S, Crucis in 
Jer., x Laurent. et Urbevet. his carent, 





511 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 512 


niam dicit Scriptura, et crevit , et facta est arbor, et À dentur sermones Domini cum dicit : Si vis perfectus 


volucres requieverunt in ramis ejus, arbitror hoc ipsi 
Christo Domino rectius comparari, qui nascendo in 
hominem humiliatus ut granum est, ascendendo ad 
ccelum exaltatus ut arbor est. Granum plane Christus 
est dum patitur, arbor est cum resurgit. Granum in- 
quam est, cum famem esuriens ^ sustinet. Arbor est 
cum 367 quinque panibus saturat quinque míllia 
. virorum. Ibi sterilitatem humana conditione patitur, 
hic satietatem propria divinitate largitur. Granum 
autem b dixerim Dominum, cum ezditur , contemni- 
tur, increpatur ; * arborem autem cum czecos illumi- 
nat, mortuos resuscitat, peccata condonat. Quod au- 
tem granum sit, ipse dicens in Evangelio ait : Nisi 
granum íritici cadens in terram mortuum fuerit, 4 ip- 


esse, relinque omnia tua, et veni, sequere me ( Matth. 
xix )? Et cum dicit non habendas duas tunicas, neque 
peram, neque calceamenta, $968 amaritudo ista 
sermonum medicina est animarum. Quod autem ait 
Evangelium : Quod acceptum homo misit in. hortum 
suum (Matth. x); quem esse hominem hunc puta- 
mus, qui acceptum granum velut sinapis granum in 
suo hortulo seminavit? Ego illum esse arbitror de 
quo evangelista refert : Ecce autem Joseph, qui erat 
decurio ab Arimathea, accessit ad. Pilatum, petens ut 
depositum corpus Domini sepeliret ( Luc. xxur) : quod 
acceptum tradidit sepulture, qux in horto fuerat 
preparata, atque ideo ait Scriptura : Quod acceptum 
homo misit in /rortum suum. Ergo Joseph hortus flos- 


.sum solum nianet (Joan. u). Hujus igitur grani, hoc B culorum erat diversis floribus plenus, sed necdum in 


est Domini Salvatoris, veluti sinapis acrimoniam at- 
que amaritudinem Judzi minime sustinentes, con- 
tempserunt succum celestis discipline accipere, di- 
centes illuminato illi czeco : Tu sis discipulus ejus; nos 
autem Moysi discipuli swnus (Ibid. 1x). Ipsi quoque 
Moysi mandata penitus ignorantes, qui przecepit illis 
hanc amaritudinem comedendam : cum Pasch illis 
celebrand:e sacramenta disponeret, ait : Manducabi- 
tis. illud cum amaritudine; Pascha enim Domini 'est 
( Exod. xu). Non enim (sicut illi putant) jussit her- 
barum vilium acerrimos succos cum assis agni car- 
nibus manducari, sed mandatorum Christi utiliter 
amaros sermones przecepit cum ipso sacramento pas- 
$ionis dominice devorari. Nonne * enim amari vi- 


eo tale germen inseverat. Fragrabat quidem f spe- 
cialis anim:e ejus hortus varia' suavitate virtutum, 
sed nec dum Christum cum aromatibus in cordis 
sui secreto posuerat. Ita dum Salvatorem in hortuli 
sui sepelit monumento, magis illum in anim: su 
intimis collocavit. s Ramos autem hujus arboris si 
requiris, intenies, quia ramus est Petrus , ranius est 
Paulus, rami sunt omnes apostoli vel martyres 5, ad 
quos, si quis se fortiter tenere voluerit, fluctibus s:z- 
culi minime submergetur ; quin potius sub umbra il- 
lorum latitans gehennze non patietur ardorem, secu- 
rus a diabolicze tempestatis procella, ! et de judicii 
exurentis incendio. 





HOMILIA CXI. 
Quod simile sit regnum Dei fermento. 
ADMONITIO. 


Fatemur quidem descriptam homiliam inter sermones S. Ambrosii haberi num. 5. edit. Paris., eidemque 
S. doctori tribui a cod. x bibl. Laur. sepius memorato. Verum cum uterque codex S. Crucis in Jerusalem, 
90 scilicet et 99, Maximo asserat, eorum testimonio innixi, S. prosuli Taurinensi adjudicandam censemus, 
remque utilem lectoribus futuram speramus, ex variantibus correctam hanc homiliam proferre. Accedit styli 
Maximiani similitudo, eademque explanandi Evangelii ingeniosa facilitas. 


ARGUMENTUM. —- Plerisque se patrem hortando, non- (, prz dicatione mea percussam esse condoluit, dum- 


nullis vero durum magistrum increpando [uisse scri- 
bit S. Maximus; deinde de mystico sensu fermenti 
praoclare copioseque disserit. 


Et ipsiscitis, fratres, quod ex qua die vobiscum 
esse cepi, non cessavi omnibus vos dominicis admo- 
nere mandatis, et partim hortando, partim increpan- 
do, precepta vobis ! Divinitatis ingerere ; ita ut ple- 
risque plus * pater fuerim, nonnullis autem durus 
magister exstiterim. Patrem enim me sibi gratulatus 
est quisquis sermonem meum libenter amplexus est; 
durum autem magistrum sensit qui conscientiam suam 


: * Cod. Vallicell. legit sustinebat. Arbor, cum quin- 
que panibus, etc. 
' . P Cod. Urbevet., Granum autem sinapis, etc. 

* Cod. 90 S. Crucis in Jer., arbor autem. Codex 
vero 99 legit arbor est autem. 


- [n utroque cod. S. Crucis in Jer. desunt verba D 


ipsum solum manet. Ita et in cod. x Laurent. 

* Uterque cod. S. Crucis in Jer. ; item.cod. x bibl. 
Laurent. 

! Uterque cod. S. Crucis in Jer., spiritualis. 
:. Cod. 10 supra cit. legit Ramos autem hujus arbo- 
ds requiramus ; invenies quia ramus, etc. 


modo sive pietate, sive censura Christus ! annuntie- 
tur in vobis : quamvis et ipsa censura sit pietas, qua 
ideo circa negligentiores filios adhibetur, ut timore 
discant, quod amore neglexerant. » Nam quod omnes 
filios non :xequaliter diligat pater, sed quod indulgen- 
tia patris sit pro diversitate morum exhibere ^ patris 
affectum, ut blandum filium exhortatione provocet, 
contumacem vero austeritate conveniat ; de utriusque 
tamen correctione securus, quoniam hunc amoré 
verberat, illum severitate castigat; sicut ait Aposto- 
lus : Omnis quidem disciplina in presenti non videtur 


à Uterque cod. S. Crucis in Jerusalem, martgres, 
Salvatoris. 

i Hzc addunt uterque codex Sancetze Crucis in Je- 
rusalem. - 

| Uterque cod. S. Crucis in Jer. 

k Cod. 99 S. Crucis in Jer., frater. 

! Cod. 10. Laurent., annuntietur in nobis. 

€ Dterque cod. S. Crucis in Jer. et 10 Laurent. 
legit : Non quod. . 

^ Uterque cod. S. Crucis in Jer., pietatis. Cod. au 
tem 10 La: ront. legit : Sed quod negligentia patris 
pro diversitate morum exhibere pietatis affectum. 


515 


HOMILIA CXI. 


914 


esse gaudii, sed maroris ; postea vero fructum. pacifi- A faciatque conjunctione sui utilem massam, quod pro- 


cum exercitatis per eam * reddet justitia (Hebr. xu). 
lgitur quoniam tot tractatibus meis profecisse vos 
credo, libet quxedam vobis divinarum disserere lit- 
terarum, ut intelligam ^ quod id quod dixerim, fidei 
vivacitate capiatis. Ait Dominus in sancto Evangelio; 
Cui simile e&stimabo regnum Dei? Simile est [ermento, 
quod acceptum mulier abscondit in farina, donec fer- 
mentatum est totum (Luc. xii). Fermenti vim atque 
virtutem omnibus notam esse non dubium est. Nam 
cum sit magnitudine parvum, specie simplex, natura 
commune tantam fortitudinem intrinsecus gerit, ut 
cum reconditum fgerit, * succus ejus hoc totum mas- 
sam faciat esse quod ipse est, et ita semper 4 univer- 
sum cumulum aspersionis 3726 sux vigore diffuudit, 
ut omnem ipsam magnitudinem pollinis faciat fer- 
mentum, ac sic res ipsa fortitudine sua molem sibi 
proprii vigoris acquirit. Hoc autem faciunt mulieres, 
ut viris suis salubriorem panem et cibum utilem di- 
ligenter exhibeant. Sed quoniam lex spiritualis est, 
et Evangelium * spiritualiter parabolarum ratione 
subsistit, videamus quid sit fermentum, qux» mulier, 
quid farina. Legimus in Evangelio : Nisi granum tri- 
tici cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum ma- 
net; si aulem mortuum fuerit, multum fructum. affert 
(Joan. x11). Ergo si triticum Dominus, et Dominus 
est fermentum, quia fermentum nonnisi de tritico 
fleri solet, recte ergo ! fermento Christus compara- 
tur, qui cum esset specie homo, humilitate parvus, 
imbecillitate dejectus, tanta intrinsecus sapientis vir- 


pria dissolutione videbatur inutile. Sic ergo et Domi: 
nus Jesus Christus, cum esset totius mundi fermen- 
tum, diversis passionibus confractus, laceratus et 
dissolutus est,-et succus ejus pro salute nostra, qui 
est pretiosus sanguis, effusus est, ut admixtione sui 
omne genus humanum solidaret, quod per diversa 
ante resolutum jacebat. 37 1 Sic enim velut fermen- 
tum quoddam nos, qui farina ex gentibus videbamur. 
esse, adhzsimus. Nos, inquam, qui per totum orbem 
dispersi et diminuti penitus jacebamus, vigore pas- 
sionis Christi in ipsius corpus redacti sumus ; sicut 
beatus Apostolus ait : Quoniam sumus corpus Christi 
et membra (Ephes. v). Nos igitur, qui ex nationibus 
in pulveris modum e facie jactabamur, aspersione 


B sanguinis Domini in massam soliditatis ejus aggrega- 


mur. Mulier autem illa, quz dicitur abscondere in 
farina fermentum, quz est, nisi S. Ecclesia, qu:e quo- 
tidie doctrinam Christi in cordibus nostris conatur 
abscondere? Ipsa, iuquam, est mulier qus alio in 
loco etiam molere dicitur, sicut ait Dominus : Erunt 
due molentes, una assumetur, et una relinquetur 
(Matth. xxiv). Molit enim S. Ecclesia per legem, per 
apostolos, per prophetas, cum catechumenos facit, 
et asperitatem gentilitatis dissipat atque comminuit, 
ut emolitos eos in farinze modum, aptos ! faciat do-- 
minici sanguinis adhzrere. Fermentum enim dixerit 
fidei totam Domini passionem. Fermentum enim 374 
salutis nostrze est symbolus ipse, ^ qui traditur, sine 
quo fermento vel symbolo nemo potest vite zeternz 


tute pollebat, ut doctrina ipsius mundus ipse vix ca- (j substantiam promereri. Et quia duas Evangelium 


peret, qui cum se ccepit per totum orbem divinitatis 
vigore diffundere, statim 5 omne hominum genus in 
substantiam suam sui potestate protraxit, ut et b ju- 
gum Spiritus sui sancti infunderet omnibus, hoc est 
Christianos cunctos 'faceret esse quod Christus est. 
Nam ! quod homo Dominus Jesus et solus esset in 
mundo, tanquam fermentum in massa reconditum, 
universos homines przstitit esse quod ipse est. Quis- 
quis igitur ! illi ferinento Christi adhxeserit, efficitur 
et ipse fermentum tam sibi utilis quam idoneus uni- 
versis ; et de sua certüs salute, et de aliorum acquisi- 
tione securus. Sicut igitur fermentum, cum in cumu- 
lum conspergendum est farinarum, confringitur, com- 
minuitur, dissipatyr, et ipsum omne dissolvitur ; ut 
dispersam illam farinze multitudinem in unum k vi- 
gorem constringat, atque in solidum corpus redigat, 
quod in pulveris modum ipsa deminutione languebat; 


& Cod. 10 Laurent., reddit. 

b "Tres cod. supra cit. legunt qua, id quod dixero, 
fidei vivacitate capiatis. 

e Cod. 10 Laur., succus, ut hoc totum faciat esse, 
ut sic res ipsa est. Cod. 90 S. Crucis in Jer. legitquod 
ipsum est. 

4 Cod. 90 mox cit., semper per universum cumu- 


lum. 

e Cod. 90S. Crucis in Jer., specialiter. 

f Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit recte ergo fermen- 
tum Domino comparatur. 

€ Cod. 10 Laurent., siatim omnium hominum genus 


describit molentes, atque unam Écclesiafn diximus 
galubriter molere ; alteram, quam nonnisi Synagogam 
accipere debemus? Molit enim et ipsa per Moysen et 
prophetas, sed inutiliter molit, sicut dicit Apostolus 
de Jud:wis : xmulationem Dei habent, sed non se- 
cundum scientiam. Inutiliter, inquam, molit Syna- 
goga, quia massam suam Christi doctrina non tem - 
perat. Atque ideo evitandum proeipit Synagogz Do- 
minus esse fermentum dicens : Cavete vos a fermento 
Phariseorum (Matth. x). Temperatum est enim san- 
guinibus et crudelitatibus Jud:»orum dicentium de 
Domino : Sanguis ? ejus super nos et super filios no- 
stros. Unde ait Evangelium : Erunt due molentes ; una 
assumetur, et una relinquetur. Assumewur enim in re- 


D quiem zternam S. Ecclesia, que Domino cibum san- 


ctitatis emoluit ; relinquetur ad molas ? perfida Sy- 
nagoga, gyrum semper passura su: perfidiz. 


in substantiam suam sui potestate pertraxit. 

h Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit succum. 

1 Cod. 90 supra cit., Nam cum. 

j Cod. 90 omittit illi. . 

k Uterque cod. S. Crucis in Jer. legit in unum sut 
vigore constringat. 

l]ta uterque cod. S. Crucis in Jer., x Plut. xiv 
bibl. Laurent. | 

m ('oncordant tres cit. codices. 

A Uterque cod. S. Crucis in Jer., hujus. 

* Uterque cod. S. Crucis in Jer., cruenta. Syna- 


goga. 


als. 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


516 


HOMILIA CXII. 
Inerepatio ad populum de absentia sua. ab ecclesia. 


ADMONITIO. 


Etsi Maurini nulturm se hàc tn homilia reperire S. Amhrosii vestigium scribant, eam tamen num. 45 inter 
sSprmones ejusdem, edit. Paris. 4690, eoHocant; quam nos sancto Maximo ascribimus, auctoritate codicum 
Sangallensis num. 21, et 99 Sancte Crucis in Jerusalem num. 88 cum titula * Increpetio ad populum. Sequi- 
mur autem lectionem laudate editionis operum sancti Ambrosii. 


ARGUMENTUM. — Ápibus S. Maximus comparat sacer- A obnoxii de contemptu. Unde et ego interdum parcens 


dotes; doletque quod frequens ejus prodicalio pro- 
'ofeetu aliquo doris fratres non corrigat, et quod eo 
absente rari ad ecclesiam veniant. 


Deberem, fratres, post hos complures dies aliquid 
uberius predicare, et revertens a. tanto examine $a- 
cerdotuin, dulci nos sermone reficere. Bene dixi exa- 
mine sacerdotum ; quia sicut apes de divinarum Seri- 
pturarum flosculis suavia mella conficiunt, et quid- 
.quid ad medicinam pertinet animarum oris sui arte 
componunt; recte comparantur apibus sacerdotes ; 
quia sicut apes castitatem corporis przferunt, cibum 
vite celestis exhibent, aculeum legis exercent ; puri 
enim ad sanctificationem, suaves ad refectionem, se- 
veri sunt ad ultionem. Apibus plane sunt comparan- 


vobis tacere velim : sed malo vos contumacize eausas 
reddere, quam me 37 3uegligentiz sustinere judicium, 
Comperi enim, fratres, quod per absentiam meam ita 
reri quique ad ecclesiam veniatia, ita pauci admo- 
dum procedatie, quasi me proficiscente, mecum pari- 
ter veneritis, et quasi cum necessitatibus ego per- 
trahor, vos mecum traxerit ipsa necessitas, Pariter 
a domo Dei absentes sumus ; sed hoc interest, quod 
me absentem necessitas efficit, vos voluntas. Nescilis 
quia elsi ego ab ecclesia desum, Christus ab Ecclesia 
$ua, qui est ubique, non deest? Venis, frater, ad ec- 
clesiam, non invenis ibi episceporum Episcopum 
Salvatorem ? Nama Christianus qui tunc tantum pro- 
cedit ad ecclesiam quando episeopus presens est, non 


di, qui velut alveario quodam gratia matris Ecclesie p 37/4 tam Dei causa videtur processisse quam Bomi- 


continentur, in qua diversorum meritorum cellulas 
dulcissimis prwdicationibus componentes, de uno 
Salvatoris examine Christianorum examina multa 
producunt. Cum semper, fratres, non cessaverim vos 
paterna pietate corripere, miror nihil vos meis com- 
monilonibus profecisse, et doleo quod frequens pr- 
dicatio mea non vos profectu aliquo salutis corrigat, 
sed quadam contestatiónis poena constringat. Prxdi- 
catio enim sacerdotis in plebe salvandis est correctio, 
et contestatio judicandis ; contestamur enim illis ante 


judicium, quod illos maneat in ipso judicio; ut tunc 


omni excusatione submola, et rei sint de peccatis, et 


nis; nec implesse Christiani timentis officium, sed 
amici deferentis obsequium. Quid ergo vos arguo, 
cum possitis me uno sermone convincere ? Convincor 
enim, cum in hac parte clericos vobis magis video 
negligentes. Quomodo enim possum corrigere filios, 
cum fratres emendare nop possim ? Aut qua fiducia 
succenseam laicis, cum a consortibus pudoris vere- 
cundia conticescam? Ego autem, fratres, non de ous 
nibus loquor. Sunt certe quidam devoti, sunt et alii 
negligentes : ego neminem nomino, conscientia sua 
unumquemque conveniat. 


HOMILIA CXIII. 
Post increpationem allocutio. 
ADMONITIO. 


Hanc 


homiliam sancto Taucinensium episcopo Maximo, non autem Ambresio Mediolanensium, 


esse ascribendam existimamus ; quod illius cum cod: Ambrosiano, tum in 99 S.. Crucis in Jerusalem prz se 
ferat nomen, ac Maurini, loco in superiori admonitione indicato, negant similem ejus qua Anbrosius utitur 
esse scribendi rationem. Legitur eadem homilia in cod. Vaticano 1277, pag. 61, inscripta : Jtem ejusdem 
de eodem ; in cod. S. Crucis habet titulum : Pos£ increpationem allocutio; et in baurent. Plut. xiv sub .Am- 


brosii nomine : Post increpationem allectio. 


ARGUMENTUM. — Gaudet Maximus sciens disci uli C quando austeriora * annuntiat przedicator ; tunc enim 


tristitiam magistri esse lgiitiam. Exponit illud Mat- 
thai xvi : Vos autem quem esee dicitis ? 


. Amamor fosiasse fuerit, fratres, praedicatio inea, 
superiore domàünica, quod plerosque de vestris 
^ acrius magisteriis et veritate convenerim, et sim 
prosecutus quie aliquantis P blandimenta non defer- 
rent, sed tristitiam, iyrogerent. Verus nàbil mea inc 
terest; ege enim. gaudeo sciens discipuli tristitiam 

magistri esse ketitiam. Tunc enim auditor proficit, 


à Ambros., de vesfria acris magistertis, et ve- 
fitates. Cod. x Eaurent., mayisterii severitate. 
b lidem. codd. Laurent. et 99 S. Crucis in Jerus., 


ei salus gigoitur, quando tristitia emendationis Mge- 
ritur. Dicit enim beatus Apostolus . Num qug secun- 
dum Deum est tristitia ponitentia 4 in salutem, stebi- 
lem operatur (I1. Cor. vu). Recte * ergo lior, quia 
salutem operor cum objurgo. f Licet meereat filius 
mei asperitate sermonis, 8 qui eum proficere i:.tel- 
ligo per incerorem. Ait sanctus Apostolus : Quis. esi 
enim Rlius quem non verberat pater (Hebr. xw) * Non 
enim semper pater osculatur filium, sed et aliquando 


4 Cod. Ambros. omittit ín. 
* €od. S. Crucis in Jer., ego. 
f Cod. Vat. et S. Crucis in Jerus., Mereat ficet 


non blandimenta differrent. Cod. Vat. 2T, defer- p filius. 


rent. ) 
c. Cod. 99 S. €rucis in Jer., pronuntiat. 


8 Cod. Ambros., qui proficeret, etc. 








9 


HOMILIA CXIV. 


»8 


castigat. Exgo quando castigatue qui diligitur , tuuc A, Dar Jona, quoniou cera e! sanguis non revelavi Ghi, 


circa eum pietas exercetur; habet enim e£ amor 
plagas suas, quze dulciores suut , cum amarius infe- 
runtur; dulcior enim est religiosa caslüigalio quam 
blanda remissio; unde ait propheta : Dulciora sunt 
vulnera amici quam voluntaria oscula. inimici (Prov. 
xrvu). lgitur, fratres, quia post tot increpationis 
mee utilia * verba credo vos benignitate sensuum 
profecisse , de sacris Litteris aliqua ^ conleramus. 


Sicut enim fons qui non solito humore distillat exa- ^ 


gitatur surculis, et ita largior invenitur, ac primuua 
ex eo turbida aqua producitur, ut unda purior sub- 
sequatur; sic et sanctitas vestra exasperata quidem 
fuerat austeritate sermonis, sed devotior facta est 
dulcedine pietatis. Turbulentum enim quiddam ves- 


sed Pater meus, qui in ealia ess. Et ego dico tibi : Tu 
es Petrus ei super hanc petram. adificabo Ecolesiam 
neam. Cum vocaretur ergo Simon , pro hae devo- 
tione 4upcupalus est Peirus. Legimus, dicegte Apex 
stolo de ipso Domino ; Bibebant ! de spiritali eonse- 
quente eoa pese; pera auiem eral Christus (1 Cos. x). 
Recte igitur , quia petra Christus Simon nuwnoupatus 
est Petrus; ut qui oum Domine fidei aocietatem 39 
habebat, ous Domino haberet et. nominis Domini 
unitatem : u& sicut a Christo Christianus dieitw ; et 
a Petra Christe Petrus apostolus vocaretar. Sed nec 
populorum opinioBepà possumus reprobare qui unum 


.de prophetia Doaainmum iseapebant, Nam ideo nou- 


aulli velut, Eliam Salvatorem forsitan putaverunt , 


tri animi forsitan retinebant, sed jam ex vestris mo- B quia ad ecelos klias sieut Salvater t ascendit. Sed 


ribus profluit omne quod purum est. Videamus * ergo 
quid sit, quod ait ad discipulos suos Dominus ; Vos au- 
temquem me? esse dicitis (Matth. xvi)? 378 Non igitur 
tanquam ignarus interrogat Dominus quid de eo po- 
puli discipulique sentirent, sed tanquam sciens uni- 


versorum mentes fidem manifestare voluit singulo-.. 


rum : ut quod corde credebant Dominum, * ore nar- 
rarent. Alii enim Eliam esse credebant Dominum, 
alii Jeremiam, alii Joannem Baptistam. Petrus solus 
Christum Dei Filium confitetur. Gradus quidam sunt 
&dei, et qui devotius credit, religiosius confitetur. 
Pre hac devotione dicitur Petro : Beatus es, Simon 


non sieut Elias Christus est; ille enim ad eoblos ra- 
bitur, ise. regreditur; ille tanquam infemus ignea 
quadriga subvehitar, bie tanquam Deus propria vir- 
tute portatur ; ille sieut hoo dueitur, hio sicnt Sal- 
vator aseendit; ille " ducentes sequitur angelos, co- 
mitantes sibi angelos is4e precedit. Denique iidem 
angeli , remegantes im terram, a Domino Salvasto!e 
dixerunt ad apostolos : Viri Galilei, quid siatis aspi- 
cientes in celum? Hic Jesus, qui reseptus est. a vobis, 
sic veniet quemadmodws vidistis eum custom in calum. 
(Act. x1). 


HOMILIA CXIV. 
De eo quod scriptum est Matth. cap, xxa : Reddite. que Dei sunt Doo, ei de militantibus. 
ADMONITIO. 


Non dubitamus hujus homili:e auctorem asserere S. Maximum, *quamvis diversa sit aliorum opinio. Niti- 
mur imprimis duobus codicibus, SangaHensi et Sanct:e Crucis in Jerusalem 90, in quorum primo exstat sub 
num. 24, et in secundo sub num. 25. Horum testimonia plane confirmant tres alii codices, scilieet Casinen- 
sis 12 pag. 357, qui in fronte homilie habet : De eo duod scriptum esi : de qua Dei sunt Doo, et' de mi- 
litantibus , sermo S. Mazimi episcopi ; secundus est codex 99 S. Crucis in Jerusaleu, ubi num. 7 idem titulus 
exhibetur; tertius Beneventanus 1 pag. 557, et im inscriptione et in nomine Maximi superioribus omnino 
conforinis. Scimus hanc homiliam in veteribus editionibus Ambrosio e$ etiam Augustino fuisse attributum; 
sed eque nobis notum est, Denedictinos raonachos cong. S. Mauri eam iater supposititia relinquendam cen- 
suisse. In prxfatione ad Ambrosii sermones eamdem sileitio prieterierunt, et in appendicem serm. S. Au- 
gustini num. 82 transtulerunt. At, inquiet aliquis, iidem censores non tam ab his qui Augustino quam ab 
aliis qui Maximo homiliam dederunt, dissentire visi sunt ; adnotarunt enim eam certe quidem non a Augus- 
linum, sed [orte nec ad Maximum pertinere. Quid ergo concludendum ? Benedictinos editores de Maximo du- 
bitasse ; sed absolute negasse non item. Si enim illis innotuissent codices S. an4istitis Taurinensis Bogen 


expressis verbis ferentes, quos laudavimus, Maximianam hanc homiliam fateri non h:esitassent. Sidus 
fortasse, quo plerumque utitur Maximus, dissimilis videtur. At nemo ignorat, in moralibus concionibus Ám- 
brosium quoque et Augustinum aliosque Patres planiori sermone vitz» asernze documenta teadidisse. 


ARGUMENTUM. — Cunctis officiis prescribi normam vi- (! excusare, quod militant; et ne bene aliquando fa- 


vendi, el | omnem Chrisiianum primam | ho- 
nestatis debere csse militiam, docet S. Maxis, ie- 
stimonia exponens sacrarum Scripturarum. 


Nonnulli, fratres, qui aut militix: cingulo detinen- 
tur, aut in actu sunt publido constituti, cum peccant 
graviter, ! hac solent a peccati sui poena se voce 


& Cod. Ambros., utilia verbera. 

b Cod. Vat. 1377, consectemur. 

c Cod. Ambros. omittit ergo. 

4 Idem cod, Ambros. omittit esse. 

e Has voces opportune adjecimus ex codd. Vatic. 
1911, et Ambros., ore narrarent. 

f Cod. Ambros. legit de sviritalé petra. 


ciant, occupatos se malis actibus conquerumiur ; pe- 
rinde quasi militia hominum, non voluntas in culpa 
sit : ita quod ipsi gerunt offlciis suis ascribunt, Non 
enim militare delictum, est, sed propter predam 
militare peccatum. Nec rempublicam gerere erimi- 


. nopum est, sed ideo agere rempublicam, ut rem fa- 


s Nem cod. Ambros., ancenderit 
em cod. Ambros., ille ducente sequitur angelo, 
! Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit : hoc solent a 
catis suis prima se voce.excusare, quod militant. Coi, 
vero 99 ait : hac solent a peccajis suis prima se voce 
excusare. Cod. 10 Laurent., hac solent a peccatis suis 
prima se voce excusare. 


4 
, 


$19 S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 520 
miliarem potius augeas, videtur esse damnabile. A " exagitatur ut nubat, &vt si voluerit in castitatis per- 


377 Propterea enim qusedam militantibus sunt 
stipendia constituta; ne dum sumptus quisritur, 
preda grassetur. lllud autem quale est, quod cum 
ob errorem * aliquem a senioribus arguuntur, et 
imputatur aliquibus de illis, cur ebrius fuerit, cur res 
alienas pervaserit, c:edem cur turbulentus admiserit, 
statim respondeat : Quid habebam facere homo sx- 
cularis ^ et miles? * Nunquid monachum sum pro- 
fessus aut clericum. Quasi omnis qui clericus non est 
aut monachus, possit ei licere quod non licet. Cun- 


etis igitur officiis 4 prescribitur norma vivendi, om- 


nis ad bene agendum provocatur sexus, tas et di- 
gnitas. Igitur nemo se publicis excuset actibus, nemo 
de occupatione militie conqueratur. Apud omnem 


manere proposito, ! dando munera sua in facultate vix 
permanet. Cum his ergo fraudibus repleverint saccu- 
los suos, ! videbis lztos illos et accuratos ad ecclesiam 
properare, et Deo gratias agere, quasi ab ipso illis 
hc pecunia conferatur; illud quoque peccantes 
quod rapinarum suarum Deum volunt esse partici» ' 
pem. Dicit autem sanctum Evangelium : Interroga- 
verunt illum ei milites; quid faciemus et nos? Ait. illis 
Joannes : Neminem concutiatis, neque calumniam fa- 
ciatis; sed contenti estote stipendiis vestris (Luc. qi). 


aHic jam agnoscere se debet omnis homo qui militat. 


Non enim tantum de iis militantibus Scriptura loqui- 
tur qui armata militia detinentur, sed quisquis mili- 
ti? sux cingulo utitur, dignitatis sux miles ascribi- 


Christianum prima honestatis debet esse militia B tur. Atque ideo hzec sententia potest diei, v. g. mili- 


eNam. ut id quod dicimus auctoritate evangelica com- 
probemus, videamus lectionem qu:se paulo ante de- 
cursa est. Áit enim Evangelium : Venerunt autem et 
Publicani ad Joannem ut baptizarentur ab eo; et dixe- 
runt ad eum: Magister, quid faciemus? At ille dizit : 
nihil amplius exigatis quam. quod constitutum est. vo- 
bis (Luc. m). Honesta plane Publicanorum interroga- 
tio, ac sancli prophet justa responsio. Illi enim sol- 
licit interrogant, ne aut ignorantes plus exigendo in 
peccatum incidant, aut cessantes publicam decipiant 
functionem. Hic autem moderate precipit ut et ini- 
quitas locum non habeat, et constitutum habeat ve- 
ctigal effectum. Non enim dixit : Nihil exigatis, sed 
nihil amplius exigatis. Unde intelligimus quod apud 


tibus, protectoribus, cunctisque rectoribus, et cui- 
cunque qui stipendia sibi k publice decreta consequi- 
tur ; si amplius quxrit, tanquam calumniator et con- 
cussor Joannis sententia condemnatur. Usque adeo 
autem hoc inolevit malum, ut jam quasi ex consue- 
tudine vendantur leges, corrumpantur jura, senten- 
tia ipsa venalis sit, et nulla jam causa possit esse si- 
ne causa. Hac autem divina sententia, qu:xe ad milites 
loquitur, potest etiam ad clericos retorqueri; quia 
etiamsi non militare videantur sxculo, tamen Domi- 
no et Deo militamus, sicut ait Apostolus : Nemo mi- 
litans Deo implicat se negotiis secularibus (11 Timoth., 
n). ! Videmur, inquam, non militare remissis ac 
fluentibus tunicis, sed habemus militix:€ nostr:e cingu- 


Deum non tam exactio quam f exactio iniqua dam- C lum, quo castimoniz interiora constringuntur : de 


natur. Dicit enim ipse Dominus : Reddite que Dei 
sunt Deo, et que Casaris Casari (Matth. xxn). Igitur 
quod Cesar precipit ferendum est; quod imperator 
indicit tolerandum est. Sed tit intolerabile, dum illud 
preda exactionis accumulat. Hoc autem quale sit 
quod iidem ipsi qui hujusmodi necessitates procurant, 
peccatis suis peccata congeminant, hoc est quod frau- 
des ac rapinas suas commodum vocant, cum ipsa 
preda 378 conferatur in commodum? Illud autem 
addunt sceleribus suis, ut quos indefensos viderint 
ipsos potius persequantur, et putent * ae necessitates 
decepisse publicas, nisi domos deceperint orphano- 
rum : ita ut quorum pater ante biduum forsitan fue- 
rat amicus, collega, vel frater, interveniente morte, 


quo cingulo 379 Dominus ait ad Apostolos suos : 
Sint lumbi vestri pracincti, et lucerne ardentes in ma- 
nibus vestris (Luc. xn). Milites igitur Christi sumus, 
et stipendium ab ipso donumque percipimus, sicut 
dicit beatus Apostolus : Qui dedit nobis pignus spiri- 
tus (I1 Cor. 1); hoc est, qui Spiritus sancti nos remu- 
neratione ditavit. Si qvis ergo Christianorum hoc do, 
nativo contentus forte non fuerit, et querit amplius, 
incipit hoc ipso carere quod meruit. ?» Quod speciali- 


. ler contingit hxreticis Árianis : dum enim nescio 


quid amplius qu:eruns, invenientes erroris spiritum, 
n gratiam Spiritus sancti perdiderunt. Nam et catho- 
licus clericus hac sententia $38 retinetur. Si enim 
non contentus stipendiis fuerit qux » de altari Domi- 


ejusdem liberi habeantur tanquam ignoti, viles et D no jubente consequitur, sed exercet mercimonia, in- 


miseri. Vidua autem si qua fuerit, aut sic injuriis 


* Cod. 10 Laurent., aliqui. 
b Tres cit. codd. pro et habent aut. 


* Cod. 10 Laurent., Nunquid monachus sum profes-- 


sus aut clericus? 

4 Cod. S. Crucis in Jer.. sacris litteris prescribitur, 
etc. Item Codd. Casinen., addentes "quod in vulgato 
' textu deest. 

* Concordat. cum cod. 10 Laurent., et cum utro- 
que S. Crucis in Jer. 

f Cod. 10 Laurent., non tam exactio, quam iniquitas 
damnatur. 

€ Uterque cod. S. Crucis. in Jer. 

h Uterque cod. S. Crucis in .Jer., eacitatur. 

! [ta codd. S. Crucis in Jer. Laurent. 10, et Casi- 
nen. ' 


tercessiones vendit, viduarum munera libenter am- 


j Cod. S. Crucis in Jer., videas; cod. vero Lau- 
rent., videbas. 

. k |ta uterque cod. S. Crucis in Jer. 

1 Cod. 99 legit : Videmur itaque, jam non militare 
remissis ac fluentibus tunicis, sed habemus militie no- 
stra cingulum, quo castimonie interiora constringimár. 
Cod. 10 Laurent ita : Videmur, inquam, non militare 
remissis, ac [pentibus tunicis, sed habeamus militie 
nostre cingulum, quo castimonie interiora constringi- 
mus, et stipendia ab ipso donuu cipimus.. 

m Uterque cod. S. Crucis in Jer., Casin. 12, et 18 
Laurent. h:ec addunt, 

n» Cod. 10 Laurent., erroris spiritum, gratie Christ 
Spiritum prodiderunt. 

? Uterque cod. S. Crucis in Jer., de Altarie. 


bel HOMILIA CXV. bea 


plectitur; hic negotiator magis potest videri quam A quam tormenta : nec interest apud Deum utrum vi an 
clericus. * Nec dicere possumus, Nemo nos invasores — circumventione quis res alienas occupet, dummodo 
arguit, violenti nullus accusat, quasi non interdun — quoquo pacto teneat alienum. Explicit. 
majorem predam b a viduis blandimenta eliciant 
| | HOMILIA CXV. 
De eo quod dicit Dominus in Evangelio Matth. cap. vi : Vulpes foveas habent. 
ADMONITIO. 

Consentiunt in hujus homilix auctorem sanctum Maximum codices quatuor insignis not:e, tres scilicet 
Sanct: Crucis in Jerüsalem, et Sangallensis. Vetustior codex Sanct:e Crucis, qui est 90 inter homilias sancti 
Maximi, hanc habet num. 56 cum titulo : De eo quod scriptum est : Vulpes foveas habent, etc. Secundus codex 

. 99 num. 85: Deeo quod dictum est, dicente Domino : Vulpes foveas habent, etc. Tertius codex Sanctz Crucis 
in Jerusalem est lectionarium, ubi post Evangelii locum relatum, ut in cod. 90, legitur : Homilia beati Maximi 
episcopi. Codex tandem Sangallensis homil. 30 plene conformis est titulo codicis 90 Sanctz» Crucis in Jerusa- 
lem Mis suffulti perspicuis testimoniis facili negotio revincimus de suppositione codicem Laurentianum x supe- 

. riori in admonitione memoratum, et Ambros. opp: editores, qui eamdem inter.sermones sancti Ambrosii vul- 
garunt. Addimus fragmentum a codice Sangallensi erutum , quo homilia huc usque mutila perfecta redditur. 


AncuuENTUM. — Non est acceptor personarum Deus. B spiritu loquebatur. Intelligimus enim quam devotus 
Ad illum non (am ore quam corde clamandum est. — | 


Vulpibus comparantur .'versuti petulantesque homi- 


nes, ac plerique Christiani ore quidem Dominum ' 


confitentes, non autem muribus, alque imprimis he- 


debemus. 


relici, quorum insidiantium pestiferos. dolos vitare . 


Si diligenter animadvertit evangelicum capitulum 
quod lectum est vestra dilectio, sensus vestros id ip- 
sum capitulum potuit penetrare, cur Dominus, sicut 

. Seriptura refert, cum ab altero interpellatus fuerit, 
ut eum quocunque iisset, causa religiosi servitii, se- 
queretur, alleri magis dixerit : Sequere me; et illo 


spreto atque despecto alium potius tacentem, nec . 


opinantem * tacentemque delegerit. Et cum utique 


acceptius voluntarium obsequium esse soleat, quam. 


coactum, et servitium plus placeat, non quod impe- 


respuitur, cur vel indignus etiam recusatur? Ait enim 
ad eum Dominus : Vulpes foveas habent, et volucres 


celi nidos; Filius autem hominis non habet ubi caput. 


reclinet (Matth. vm). Primum itaque hoc considerare 
debemus, quod non est acceptor Dominus persona- 
rum. Est enim :equus judex et justus; sed pro qua- 
Jitaté 4 horum rependat dilectionis affectum, et eum 
eligat, non qui verbis promptus, devotione piger, sed 
Qui fuerit lingua tacitus, mente devotus, de quo dicit 
Propheta : Tacitum te faciens, sapiens videberis (Prov. 
xvu). De illo autem qui petulanter loquitur refert 
Scriptura : Non omnis qui dicit mihi, Domine, Domi- 
'ne, intrabit in regnum celorum ; sed qui fecerit volunta- 


fuerit qui, sicut ipse asseruit, patrem reliquit mor- 
tuum, ut vite Dominum reperiret. Ait; enim : Per- 
mitte mihi prius ire, et sepelire patrem meum ( Luc. 
ix). Mortuum ergo illum reliquerat quem ut re- 
vertens sepeliret exorat. Non enim eum dolor reti- 
nuerat, non mors retardaverat,' quia festinabat ad 


- vitam. Necdum morientis clauserat oculos, necdum 


rigentia membra condiderat : statim ut comperit ad« 
venisse Dominum, oblitus patern: pietatis affectum, 


, majore pietate credidit plus Christum diligére quam 
. parentem.. Legerat enim. fortasse propheticam le- 


ctionem qui dicit : Obliviscere populum tuum, el 
domum patris tui ( Psal. xiv). ! Propterea oblitus est 
patris, dum memor est Salvatoris. Áudierat etiam 


C Evangelium Domini : Qui plus dilezerit patrem aut 
rio exigitur, sed quod sponte defertur : cur ergo iate , 


mairem non.est.me dignus ( Matth: x ). Ita cur To- 
bias justificetur, cur sepulturz causa prandium dere- 


liquerit (Tob. 1), hic probatur, cum causa Christi 


patris reliquerit sepulturam. lile enim non veretur 


: ne interveniente opere terreni prandii epulas prz- 


termitteret ; hic metuit ne interveniente mora refe- 


. ctionem panis ccelestis amittat. Unde cum' Christi 


contemplatione sepulturam omnibus debeamus, hic 


' amore Christi patris deseruit sepulturam. Discutia- 


mus itaque primo illius interpretationem, responsio- 


. nemque Domini Salvatoris. Ait illi : Sequar te quo- 


cunque ieris (Luc. x). Prompta quidem, sed superba 


 & responsio. [turus enim ad passionem erat Domi- 


nus, descensurus ad inferos, ascensurus ad ccelum : 


lem meam (Mauh. vii). Hinc ergo discimus quod ad Do- D nunquid in omuibus illum, potest fragilitas humapa 


minum non tam ore quam eorde clamandum est. Igi- 
'tur Salvator noster, qui cogitationes hominum sensus- 
que * pervidet, audiens quidem vocis obsequium, 
S8. mentis autem versutiam recogooscens , tali il- 
lum animali comparat, quod aliud voce indicet, aliud 
moribus operetur. Vulpis enim latratu canis reso- 
nat, dolo: rapinam fraudis exercet. Tacentem ergo, 
nec opinantem assumit. Tacebat quidem lingua, sed 


^ Cod. 10 Laurent., Nam dicere possumus , nemo 
&os invasionis arguit, violentie nullus accusat, etc.— 
b Cod. 90 S. Crucis in Jer. legit: qiasi non interdum 
majorem predam avida blandimenta. eliciant,' quam 
(tormenta. Sos )J 
«* Codd. 90 et.99 S..Crucis in Jer. - 
PaxRoL. LVil. 


comitari? Stulta magis est ista presumptio potius 


quam religiosa confessio. Siquidem et. Petro apo- 


&tolo dicitur a Domino, cum existimaret se sequi per 


omnia Salvatorem : Quo ego vado, non potes:me 
. modo sequi (Joan. xui). Et cum pertinaciter, ác se: 


ab eo nec morte diceret separandum, tanquam ja- 


.ctantie condemnatus audit ^ quod csset Dominum 
tertio negaturus. Itaque qui promittebat a confes- 


4 Cod. 10 Laurent., pro qualitate morum. . —— 
4 N Ita codd. 10 Laurent. et S. Crucis in Jer., pervi- 
ebat. ' ' ) 
: f Uterque cod. S. Crucis in Jer. . 
& Uterque cod. S. Crucis in Jer., professio. 
^ Cod. 10 Laurent. 
14 





025 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


sione Christi nec morte divelli, ab 389 ejus socie- A more pullos, sed luporum more rapere porcos : qui, 


tate interrogatione ancilluke separatur ; et nisi veluti 
modum quemdam statuens , tertío eum dixisset Do- 
minum negaturum, forsitan szpius interrogatus, fre- 
quenter denegassel. Quid ergo respondetur illi petu- 
lanti? Vulpes foveas habent, et volucres celi nidos, et 
Filius hominis non habet ubi caput reclinet (Matth, vin). 
Videte cui rei subüiliter comparetur. Est enim hoc 
genus animalis fallax, et rapinis semper intentum, 
4 rapinam fraude exercens, quod nihil tutum, nihil 
otiosum, nihil patiatur esse securum, quod inter ipsa 
quoque hominum domicilia predam requirat. Quam 
. eomparaüonem non $ojum propier illam seriptam 
puto, sed propter plerosque etiam Christianos, qui 
ore quidem Dominum conf(ltentur, moribus autem 


dum suo labore possit vivere, ferarum rabie pradam 
captat alienam. Hereticos etiam omnes arbitror vul- 
pibus comparandos, qui cum in domo Domini habi- 
tre non possint, convenücula sibi quzedam velut 
foveas preparant tenebrosas, in quibus pertinaciter 
latentes insidiantur Ecclesie, ut si qua innocens 
anima forte processerit, velut pullum gallinze patris 
absorbeant. Insidiantur, inquam , vulpes Eeclesip, 
hoc est, evangelicz illi galline de qua ait Dominus : 
Quoties volui congregare filios tuos sicut gallina cel- 
ligit pullos suos sub alas suas (Matth. xxm) *. 
Vitemus ergo, fratres, vitemus pestiferos vulpium 
insidiantifn dolos, vitemus mortiferas nequissimo- 
rum animantium captiones, ne sicut vulpes quonds&m 


vulpium fallacia diversantur. Omnis enim Christianus B quas Samson ( Judic. xv) ille fortissimus in agro 


qui vult sua peocata celare, hic spiritualiter vulpis 
est. Sicut enim vulpis propter fraudes suas latibulis 
demoratyr ; ita et pecoator tacens propler conscien- 
. tiam suorum pecoatorum foveis delitescit. ^» Et sicut 
illa non audet inter medias bominum turbas morum 
suorum ostentare fallaciam; ita et hic erubescit in 
media ecclesia conversationis sus nequitiam confl- 
feri. Vulpem plane dixerim cmnem Christianum qui 
$uo insidiatur vicino, qui quotidie nititur fines alie- 
nos arrodere, fruetus invadere , animalia devorare, 
et quod est familiare huic tempori, non tam vulpium 


Philistinorum $89 armatas facibus immisit, que 
omnia combussere flammis que contigere vestigiis ; 
ita fructus nostrarum segetum perversorum dogma- 
tum vulpes aut insidiarum deceptione capiant, aut 
flammarum adustione consument. Simus ergo, ut le- 
gimus, et. simplices 9/& ut columb:e, et astuti ut 
serpentes, ut simplicitatem scilicet columbarum ser- 
pentium tueatur astutia, et ita malum facere nescia- 
mus, ut tamen vitare possimus; per Dominum no- 
strum Jesum Christum, cui est honor et gloria, etc. 


HOMILIA CXVI. 
Ubi Dominus sabbato munum aridam curavit (Luc. cap. vi). 
ADMONITIO. 


Ipsa homili lectio, cuilibet Maximiani eloquii non inscio, quis sit illius auctor, manifestat. Accedit co- 
dicum quatuor auctoritas eamdem sancto Maximo ascribentium, id est trium Sancte Crucis, et quarti Sangal- 
lensis. Ín codice S. Crucis 90 exstat num. 38, in cod. 99 num. 8, et iu cod. 9 uum. 2, hac cum uniformi 
inscriptione : Ubi Dominus sabbato manum aridam curavit. Idem est titulus cod. Sangallensis num. 44. Benc- 
diftin! monachi congreg. Sancti Mauri nec in appendice serm. sancti. Augustini, nec in przffatione ad ser- 
mones sancti Ambrosii edit. Paris. 1690, quidquam habent quod nobis adversetur. 


AnctuENTUM.—E plicat S. Maximus locum. Evangelii (; succus infunderet. Non mirum est si is arentem re- 





ia quo legitur Christum Dominum curasse quemdam 
habentem manum aridam ; ac. plures interpreta- 
tiones ad Scripture intelligentiam accommodatas 
profert. 


Diligenter vos audiisse credo, fratres, evangelicam 
lectionem qus nuper lecta est, ubi Dominus Jesus 
Christus ingressus sabbato synagogam, hominis sibi 
habentis manum aridam spirituali medicina curavit, 
nen appositis herbarum suecis, non pigmentorum 
medicaminibus colligatis, sed verbo jubens, et in ira 
pwecipiens refudit corpori sanitatem. lra, inquam, 
sicüt ait Evangelista, restituit vigorem dexterzx. Unde 
intelligimus qualis dominiex benignitatis sit sanitas, 
cujus indignationis talis est medicina ; aut quemad- 


paravit dexteram, qui totum corpus de * arenti pul- 
vere procreavit, et id verbi imperio restituit quod 
in principio factura operationis instituit , velut. au- 
clorem suum plasma cognoscens obsequitur ! et in 
portiuncula, cui totam se deberet in rhassa. Sed vi- 
deamus qu:e sit in Synagoga manus arida; qux nihil 
corpori suo prodest, quando operibus siccavit , 
quando etiam primum arida esse coeperit requira- 
mus. Non enim unius hominis tantum per Salvato- 
rem causa geritur, nec unius hominis imbecillitas 
procuratur, sed totius generis humani $ salvatur in- 
firmitas. Nulli autem dubium est dexteram vel totius 
corporis preclariorem portionem hoc officii gerere, 
ut diurna alimenta suo corpori subministret, et pro- 


modum placatus prodest, qui ita miseretur iratus. D videntia quadam ad fruendam vitam membra cetera 


Verbo igitur jubet ut arenti dexter venarum 4 se 


* [ta cod. 90, et 99 S. Crucis in Jer., rapinam 
fraudis exercens. 

P [ta mss. eodd. S8. Crueis in Jer. szpius cit., et 
40 Laurent. supplent. 

* Uterque codex S. Crucis hic finem habet hujus 
homilie, quemadmodum et editio Parisiensis, a qua 
erutus est texíus, et a mss. codicibus emendatus ; 


pascat ac nutriat. Hanc igitur dexteram in Judaico 


codex tamen Sangallensis h:»c quxe sequuntur nobis 
suppeditavit. 
Ita codd. 90, 99 S. Crucis in Jer., et 10 Lau- 
rent., venarum succus infunderetur. 
? Codd. tres mox cit., epportune. 
f [ta uterque cod. S. Crucis in Jer. 
& Codd. S. Crucis in Jer. et 10 Laurent, aenater- 


| 
| 


525 


HOMILIA CXVII. 


526 


populo scribas esse dixerim vel doetores, qui velut A dextera coruscabat, Sed videamus, manus ista quando 


preclarioz portio in Phariseorum corpore a Domino 
eonatituti , heglexerunt, et in cxtera membra sua 
^ prophetarum oraculis saginare; hoc est. noluerunt 
Christum corpori suo, secundum prophetarum ora- 
tula, velut escam vite eterne porrigere, atque ideo 
doctrina eorum tanquam manus aruit imbecillis, quia 
fontem perennis 5 sapientiz non quzsivit. Propterea 
denique factum est ut quasi contracta dextera clavem 
e scientie tenere non posset, sicut ait Dominus : 
Ve vobis, Scribe et Pharisei ,*qui absconditis clavem 
scientie (Luc. x1), et reliqua. Hxc autem clavis Chri- 
stus est Dominus, quo ad credulitatem fidei pecto- 
rum nostrorum arcana reserantur. Ista clavis 4 a 
Phariseis perditur, ab apostolis invenitur; sicut ait 
Dominus Petro : 
f Ergo aruit dextera Synagogz manus, relinquens 
Christum, in principibus 385 Judzorum deteriora- 
vit ergo Synagoge dextera. Quisquis enim Christi 
fontem deserit f debilitatur protinus, imo membris 
omnibus debilior reperitur. Sed invenio ipsam ma- 
num quondam c:teris membris fuisse meliorem. 
Sanctus enim Moyses, dux Judaici populi , velut cla- 
rior corporis sui dextera fuit, cum legem porrigen- 
dam meruit a Divinitate percipere. Dextera, inquam, 
erat sanctus Moyses, qui filios Israel, velut manu 
provida coelesti manna nutrivit. Hec plane est dex- 


. tera, que Jamnem et Mambrem magos nivei splen- 


doris nitore convicit. Ita enim scriptum habes : 
5 Cum protulisset Moyses de sinu manum suani, pre- 


primum arida esse ceperit vel mortma. Ego illam 
primum in Adam aruisse con&rmo, cum contra veti- 
tum Domini inferdic&e arboris ^ poma decerpsit, ac 
tunc succum immortalitatis amieit. Et tunc siccata 
quodammodo est, quando hominem ad imaginem Dei 
factum peccato suo solvi fecit in pulverem; Atque 
utiriam sola manus peccato teneretur obnoxia ; quod 
est gravius, omne corpus inorie damnatum est, cum 
986 dextera prima peccaverit. Nec mireris sí mem- 
brum dexter: in Adam non mansit integrum : vigor 
enim in illa sternitatis exaruit. Nam sicut Moysi 
dextera custodientis mandata Domini niveo fulgore 
resplenduit, ita et Ado dextera ! prsevaricantis Dei 
precepta mortifero pallore contracta est. Hanc igitur 


Tibi dabo claves regni celorum. B Adv manum Salvator curat in synagoga, hoc est to- 


tius generis humani imbecillitatem sanare festinat ; 
j unde communis ita est medicina. Dicit enim etiam 
illi: Extende manum tuam, qui eam idolis immo- 
lando conjraxit : extende manum tuam, cujus dex- 
tera usuras accipiendo siccavit. Dicit illi : eftende 
manum, qui per eam rem orphanorum k et viduarum 
gestit invadere. Sed et tu qui putas manum habere 
te sanam, cave ne avaritia contrahatur. Quin potius 
extende eam pro misericordia frequenter ad paupe- 
rem, pro hospitalitate sepius ad peregrinum. Ex. 
tende eam pro peccatis semper ad Dominum, esto 
misericors, esto largus ; observa quod ait propheta : 
Ne sit manus tua ad accipiendum porrecta, et ad ero- 
gandum contracta ( Eccl. 1v). Sic enim manus tua 


clari candoris luce fulgebat; atque ideo magorum ( sana esse poterit, ! si abstineatur malis factis, bonis 


destructa sunt tenebre, quia Moysi meritis lucens 


vero operibus extendatur. 


HOMILIA CXVII. 
De camelo. 
ADMONITIO. 
Longiorem inscriptionem prz se fert hzec homilia in codice x Plut. xiv bibl. Laurentianz, his verbis : De 


avaritia , 


quod plurimum  detestanda sit, per camelum significata. Deest illi nomen auctoris ; quam nonnulli 


sancto Ánibrosio tribuerunt, ut veteres ejus operum Parisienses editores. Àt Maurini Maximo adjudicarunt, 


Verius quidem ; cum sepius laudati codices 


anet Crucis in Jerusalem Maximianas inter concioses hanc 


etiam annumerent. In codice 90 hoc titulo insignitur : Incipit de eo quod dictum est in Evangelio, dicente Domino : 


Facilius est camelum per [, 
vero 99 eam refert num. 4 cum titulo : De camelo. 


MaccuENTUM. — S. Marimus, qui frequenter. contra 
avaritic vitium peroravit, hic iterum perspicuis Chri- 
sti Domini documentis admonet divites «caveant 
nimio terrestrium divitiarum studio caelestes thesauros 
amittere. 


Dicit in Evangelio Dominus Jesus Christus : Amen 
dieo vobis, (acilius est transire camelum per foramen 
acus, quam divitem intrare in regnum celorum (Matth. 
XY). Quee sententia vereor ne forte vobis conveniat, 
qui divitias seculi hujus aut habetis aut quzritis. 
Sicut enim cameli animal, quod est tortuosum atque 
deforme, perversitas ipsa corporis per angustiseimam 


^ Hzc ex cod. 90 S. Crucis in Jer. 

b Uterque cod. S. Crucis in Jer. 

c [idem codd. S. Crucis in Jer. 

4 ]ta ex cod. 90 S. Crucis in Jer. 

e Supplemus hxc ex utroque cod. S. Crucis in Jer. 
t Cod. 90 S. Crucis in Jer. 

€ Cod. 90 S. Crucis in Jer. hxc supplet. 


ramen acus intrare, quam divitem intrare in regnum. colorum ; et est 50. Codex 


acus cavernam prveterire non patitur : ita et divites 
oneratos avaritia, et cupiditate foedatos, ipsa vitz 
deformitas 39/7 per arctam viam regni minime in- 
troire permittit. Ait enim idem Dominus : Arcta et 
angusta via est qug ducit ad vitam (Matth. vn). Igitur 
in camelo difficultatem introitus prestat habitudo 
membrorum. 1n divite autem impedimentum magni- 
tudo efficit peccatorum. Gibbus enim quidam est 
anime, turpe quid cogitare vel facere, ac mentis 
quxdam tortuosa deformitas, immundis rebus semper 
intendere, et ab Ecclesiz sancto limine curis szcu- 
laribus avocari. Unde mihi videtur hanc deformitatem 


h (;od. 10 Laurent., pomum. 

i Uterque cod. S. Crucis in Jer. 

| Ita cod. 90 S. Crucis in Jer. | 

k [ta ex cod. jam cit. 90, et cod. x Laurent. legi- 
tur : qui per eam ,rem orphanorum viduarumque con- 
suesti invadere. 

! Uterque cod. S. Crucis in Jer. hec addit. 


4 


$21 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


5 


corporis propheta spiritualiter elocutus, foeditatem A vinculo, ut venire eis ad domum Domini non licere. 


morum potius indicasse, cum dicit : non sie glorietur 
gibberosus, sicut rectus. Quasi diceret : non ita glo-' 
rietur. peccator vitiorum suorum pravitate distortus, 
sicut gloriatur justus conscientie bonz simplicitate 


directus. Quamvis enim, o peccator, proceritate cor-' 


poris gaudeas, quamvis scapularum tuarum :quali-- 
tate Leteris,. anima tamen tua tuorum pravitate de-- 
formis est. Recte ergo canielo comparatus est dives. 
Siquidem illum a transitu acus corporis crassitudo 
revocat, hunc ab ingressu Ecclesiz patrimonii sollici- 
tudo detentat.. Et sicut illum parvum foramen non: 
capit oneratum mole membrorum, ita et hunc introi- 


Non quod eos quidpiam detinet, sed quod jta propriis 
sint actibus implicati , ut jam arbitrium vivendi see 
potestatis amiserint ; et dum sollicitudinem * gui patr: 
monii exhibent, animarum medicinam penitus pon 
requirunt. Quid mihi, o dives, difücultatem 4 vn- 
poris objicis ? Quid necessitatem inseris repentinam! 
Si cor habes, intellige quia omni necessitate major 
necessitas est salutis : et utilior est causa prius curare 
vitam, quam peculii damna sarcire, ne dum ag 
mentum patrimonii qu:erimus, sentiamus anime de- 
trimentum. Sed forte judicem metuis, quem in secre- 
tario reliquisti. Mihi crede, quod magis Deum judicem 


tus sanctus non suscipit gravatum cumulo delictorum." metuere * debes, qui de ipso suo judice judicabit. 


Uterque habet propriam sarcinam suam : ille onera-- 


Illum ergo metuis qui mox accipiet successorem, 


tus est carnibus, iste peccatis; et sicut ille inhabilis y Dominum non metuis, cui nemo aliquando succedit! 


est angustissimze acus caverna, ita et hic inconve- 
niens est beatissimo Dei regno; nisi quod camelum 
. eorpore * incompositum natura, 388 hunc autem 


pravum voluntas efficit.-Hzc autem dico, fratres, de - 


iis*qui ^ ne festivissimam diem S. Epiphanie in 
Ecclesia procurarent, patrimoniorum suorum com- 
pedibus sunt detenti, et terreno quodam obligati sunt 


Considera igitur judicii imminentem diem, et iner- 
stinguibiles gehenn:e flammas, stridorem horridum 
dentium, tenebrarum ultimum cruciatum. Et si potes, 
relicta Ecclesia, s:xcularibus sollicitudinibus impli 
care. Vereor enim ne dum mundi divitias quaril, 
inveniatis potius divitias peccatorum, et repertis tbe- 
sauris seculi, ccelestes thesauros amittatis. Explicit 


HOMILIA CXVII 
Dé margarita. 
ADMONITIO. 


Hanc homiliam germanam esse superioris ostendit stylus omnino similis 


duoque codices S. Crucis it 


Jerusalem 90 et 99 contestantur. In primo cod. titulus ita se habet num. 5 : Incipit de margarita Evangtlii; 
in secundo num. 6 : Sermo beati Maximi episcopi de margarita.. Nostre huic sententiz opponet fortasse ali 


quis codicem Vaticanum 1277, pag. 59 a tergo, 


Ambrosio homiliam attribuentem, inscriptione bojusmodi: 


ermo beati Ambrosii episcopi, ubi conqueritur de neglecta solemnitate apostolorum Petri et Pauli. Nibil tamen 
testimonium illud nobis officere dicimus, primo, quod unum est ; secundo, quia imperite, et in inferiori zvo 


affixus titulus ille dignoscitur; cum omissa sub silentio majori homilix parte, exscri 


tur ex ipsius corollano; 


tertio, quod Benedictini monachi congreg. S. Mauri ne verbum quidem de hoc sermone in Ambrosi 


operibus recudendis fecerunt. 


389 AncuurNTUM. — Queritur Maximus cum populo (C; Estote ergo aurum optimum, estote monile prete- 


suo quod Dei verbum audire negligat et raro eccle- 
siam. [requentet. Probat autem Deo injuriam irro- 
gare, sibique plurima inferre detrimenta, qui rebus 
divinis opportuno tempore non vacat. 


Satis ad correctionem vestram arbitror posse suf- 


ficere, fratres dilecti, quod anteriore dominica pro- ' 


fecturus nulla vobis sacrarum Litterarum spiritualia 
. dona largitus: sum, sed tantum vos increpans et ar- 
gueus pro peccato sine aliquà prodicationis conso- 


. atione dimiserim. .Volui enim vos hoc ipsum intelli- : 


gere, quam graviter peccaveritis, quod divina eloquia 
audire minime ieruistis. Hxc enim sacerdotum vehe- 
mens et copiosa vindicta est indignis quibusque litte- 


rarum coelestium sacramenta non credere, nec, sicut. 


sum, ut possit in vobis margarita spiritualis incled. 


Margarita enim Christus est Dominus, quam 9 


gotiator ille dives in Evangelio, venditis omnibus 
rebus suis, emere festinavit, et maluit omnes, qu 


habebat, € &eculi gemmas amittere, tantum ut unam 


Christi emeret margaritam. Unde et ego, fratres 
pro magnitudine quod admiseratis delicti, nolui vobi 


pandere evangelic:e refectionis eloquia; sed magis 


ingerere animios:e indignationis injuriam, et prius vs 


verberibus spiritualibus emendare, ac sic margari 


ditare muneribus : malui, inquam, peccatum vestran 
incusando acriter increpare, 399 quam leniter die 
simulando nutrire. Quisquis enim fratrem non arg! 
peccantem , quodammodo hortatur. Nolo autem P^ — 


ait Dominus , dare sanctum canibus , neque marga- p tetis ^ quod-non de amore faciam vos sepius verb 


ritas projicere porcorum pedibus conculcandas (Matth. 


eiim feedissimo peccatori f circumdare conatur. Gem- 
t3 enim, sicut ipsi scitis, nisi auro non convenit, 
margarita, nonnisi pretiosis monilibus non aptatur. 


^ Uterque cod. S. Crucis in Jer. supplet. 
P Dterque cod. supra cit. 

* Uterque cod. , 

4 Uterque cod, 

* Uterque cod. 


' rando. Filius enim ! qui castigatione dignus est, pl 
vit). Perdit enim coelestis margaritze gratiam quisquis ' 


amatur, sicut ait Scriptura sancta : Quem enim dilip! 
Doininus corripit ; castigat autem omnem filium qu 


recipit (Prov. 11). Dicite mihi si non dolendum fuer! 


hoc peccatum, sic vos salutis vestrze immemores laX 


f Cod. Vat. contundere. 
,* Idem cod. Vat. omittit scecult.. 
h [ta cod. Vat. 











.599 . 


SERMO I. 


530 


fuisse, ut beatissimis apostolis Petro et Paulo hono- 4 ad prandium rogavisset, propter accuratas epulas, et 


rificentiam minime * redderetis, cum ipsos esse scia- 
tis doctores genlium, auctores martyrum, principes 
sacerdotum, nec volueritis eorum natalem nobiscum 
festivissimum celebrare, atque illi celesti interesse 
convivio ip quo pro martyrum * tanta ketitia substan- 
tiam vit: ipse nobis Dominus ministravit * Vultis au- 
tem scire quantis bonis fraudati fueritis? Interrogate 
fratres, qui tunc mecum pariter adfuerunt, quam 
refecli à dominica mensa discesserint, vei quales 
secum domum spirituales divitias reportaverint. 
Unum scio, quod si quis illa die honoratus aut dives, 
ob * natalem filii sui ad decimum usque milliarium 

? Cod. S. Crucis in Jer. — | 

b Cod. Vat., pro martyrum suorum. 


. jnzequales mensuras, absque dubio vos ituros fuisse. 


Igitur, fratres, quotiescunque martyrum memoriam 
celebramus, prz:etermissis omnibus szeculi actibus, sine.— 


aliqua 4 dubitatione concurrere debemus, reddere 


illis honorificentiam qui vobis salutem profusione 


sui sanguinis pepererunt, qui tanquam sacrata hostia 


pro nostra propitiatione Domino sunt obiati, prasser- 
tim cum dicat ad sanctos suos omnipotens Deus: 
Qui vos honorat, me honorat; et qui vos spernit, me 
spernit (Luc. x). Quisquis ergo honorat martyres, ho- 


. horat et Christum; et qui spernit sancto, spernit et 


Dominum. 


M Cod. Vat., ob natale. NLELM 
3 Idem cod. Vat., sine aliqua dilatione. 


! Vultis autem scire quantis bonis fraudati fueritis? B tum episcoporum, de quo pariter loquitur Tertullia- | 


Interrogate, fratres, qui tunc mecum pariter a[fuerunt, 


quom refecti a dominica mensa discesserint, vel quales. — 


secum domtim spirituales divitias reportaverint. — Non 
pretereundus mihi visus est hic sancti Maximi locus, 


ex quo plura erui possunt ad cognoscendam prisco- . 


rum Ecclesix temporuni disciplinam. Et quidem pri- 
mo sese offert institutio festivitatis natalitii diei, sive 

loriosze passionis sanctorum principum apostolorum 

etri et Pauli, ad cujus celebritatem fidelis populus 
cum episcopo in ecclesiam ' conveniebat. decundo 
ccelestis meminit convivii, seu miss:x sacrificii, quod 
festivis diebus solemniter agebatur, cuique Christiani 
interesse debebant. Tertio, patet perspicuum sacra- 
menti ' eucharistici testimonium, in quo verum Jésu 
Christi corpus, 391. verusque ejus sanguis conti- 
nentur. Quarto docet sanctus Maximus morem usita- 


nus lib. de. Corona militis, porrigendi fidelibus. in 
celebratione miss: sanctissiÁmam eucharistiam, spe- 
cies scilicet panis consecratas. Quinto memorat ad- 
mirabilem sacramenti hujus effectum, cum accipien- 
tibus spirituales divitias, pleniorem nempe gratiarum . 
abundantiam é€onferat. Docuerat pridem sanctus 
Ambrosius Exposit. in psal. cxvni 499 Christianos 


. oportere jejunos ad eucharistixe sacramentum perci- 
Dendtag accedere, eljamsi vespertinis horis ut in 


uadragesima miss: sacrificium protraheretur. Nihil 


bic de jejunio a communicantibus servando habet 


aximus ; sed cum Ecclesia Taurinensis in provincia: 
Mediolanensi contineretur, confitendum est eamdem . 


| Sacrorum administrandorum disciplinam ín ea inva- 


luisse. 





EPISCOPI TAURINENSIS 





SERMONES 


IN TRES CLASSES DISTRIBUTI. 


 CLASSIS PRIMA, 
SERMONES8 DE TEMPORE. 


. . "E 


SERMO PRIMUS. 
Ante Natale Domini. 
ADMONITIO. 


gj. Absoluta honiiliarum S. Maximi collectione, alteram a gredior sermonum. Jam dixi homiliam et 
germonem idem signiflcare, et esse tractatum de rebus sacris ad populum ; sed hujusmodi voeabula ab edito- 
ribus atque ab amanuensibus promiscue adhihentur. At duo inquirenda sunt : unum, quis sit hujus sermonis 
auctor; alterum, quis titulus. Primus ex plurimorum mss. consensu habetur ; siquidem cum vetustioribus 
codicibus Sangallensi et' Taurinensi conveniunt in sanctum Maximum codices 99 Sanctze Crucis in Jerusalem, 
Casinensís 405, Neapolitanus biblioth. Montis Oliveti, Ambrosianus Archivi imperialis basilic:e, duoque Bene- 
ventani; ut alios omittam. Quamvis monachi S. Mauri inter Ambrosianos hunc sermonem ediderint, attamen 
melius S. Maximo ascribendum esse monuerunt tom. Il edit. Paris. 1690, pag. 592; tum quia Erasmus 
idipsum censuit, tum etiam quia stylus magis Maximum quam Ambrosium redolet. De titulo video vetustiores 
codices perspicuis verbis indicare sermonem Ante Natale Domini in priparationem ejusdem habitum fuisse. 
Jta legitur in Sangallensi num. 52: Dicendum ante Natale Domini ; in codice autem Taurinensi, cum hic sermo 


551 S. MAXIMI TAURINENSIS 552 


sequatur priinam homiliam, qux incipit : Letitia quanta sit, quantusque concursus, ejusque titulus sit : Incipit 
dictum ante Natale Domini ; huie sermoni promittitur : Item et de illo. Titulum alium exhibent codices Sanctae 
Crucis iu Jerusalem 99 num. 26, et Beneventani, quibus memorata editio Parisiensis confermatur, hoc est : 
De Natale Domini veniente. Tandem codices alii post decimum sxculum exarati, ut Casinensis, Medielanensis 
146, et Neapolitanus habent : In dominica tertia Adventus, vel De Adventu. Optime adnotant super laudati 
Benedictini monachi ex eo quod in nonnullis mss. legatur : Sequentia de Natale Domini, arguendum, mo- 
rem esse Ecclesi» vetustissimum fideles excitare ut sanctis operibus et affectibus natalifiam Domini solemni- 
tatem praveniant; quod hoc ex sermone, et ex prima S. Maximi homilia constare jam diximus. Nos epi- 
graphen Ante Natale Domini assumpsimus ex codicibus Sangallensi et Taurinensi, quos majoris esse auctori- 
tatis censeamus. 


ARGUMENTUM.—7 otusest sermonis auctor in excitandis A cum peccamus. Compellitur ergo operibus nostris 


Christi fidelibus, wt condignis actibus ad ejus Natale 
celebrandum se preparent; vim [aciunt Domino 
eleemosynis el lacrymis ; spirituales maculas abluant, 
ut carnalia fulgeant vestimenta. . 


Satis abundeque dixisse me credo superiore * do- 
minica quemadmodum compti vel nitidi Natalem Do- 
mini suscipere debeamus, et superveniente festivitate 
ejus ambitione retinere. ^ Retinere, inquam, ut etsi 
dies solemnitatis transeat, apud nos tamen sanctifi- 
cationis ejus beatitudo permaneat. Hxc enim gratia 
natalis 3944 est Domini Salvatoris, ut in futurum ad 
predestinatos transeat, in. praeteritum remaneat ad 
devotos. Oportet ergo nos esse sanctitate puros, mün- 
dos pudicitia, nitidos honestate, ut quo diem festum 
advenire propinquius cernimus, eo accuratius inceda- 
mus. Si enim mulierculze solent aliquas ferias susce- 
pture, maculas vestium suarum aqua diluere : cur 
Ron magis nos excepluri Natalem Domini maculas 
animarum nostrarum abluamus? Et ille quidem si 
adeo infectxe et obscura: sordibus fuerint, ut maculas 
aqua non purget, addunt mollitiem olei, saponis etiam 
acrimoniam : nos quoque, si tam grave peccatum 
habemus, ut id minime solis fletibus abluatur, adda- 
mus misericordix oleum, ^ acrimoniam jejunii. Nul- 
lum enim tam grave delictum est, quod non purgetur 
abstinentia, eleemosynis cxstinguatur ; ait enim san- 
ctus propheta : Sicut aqua exstinguit 3998 ignem, ita 
eleemosyna exstinguit peccatum (Eccli. ni). Magna ergo 
est eleemosynà, qux ardentium criminum globos be- 
nevolentiz sux fonte refrigerat, et quodam irriguo 
largitatis obruit incendia delictorum ; 4 ut quainvis 
offensus Deus, quamvis criminibus provocatus, coga- 
tur liberare eleemosynis quem disposuerat punire 
peccatis. Cogitur * enim a nobis quodammodo, dum 
compellitur pro actibus nostris mutare sententiam, et 
in uno eodemque homine nunc severitate judicis per- 
moveri, nunc patris pietate blandiri. Pater nobis 
enim est Deus cum bene agimus, judex noster f est 
* Codd. basil. Mediol. et Mont. Oliv., superiere 
tractatu. 
b Cod. ejusdem basil., In qua et sí dies solemnitatis 
ejus trantenh apud nos tamen. sanctificatio i sius, et 

eatitudo permaneat; in. futurum ad. predestinatos 
transeai; in preterito remaneat ad. devotes. Codd. 
Urbevet. et Casin. 105 legunt : ut in futurum ad pre- 


destinatos, in [uturum transeat ad devotos. 
* Codd. Casinen. 103 et Mont. Olivet., acrimo- 


iamque. 
4 Codd. Urbevet. et basil. Mediol., et quamvis. 

* Cod. basil. Mediol., Cogitur tamen a nobis quem- 
admodum compellitur, etc. ' 

f Cod. Urbevet. omittit est. 

& Cod. Urbevet., vim patitur. 

i Codd. Urbevet. et basil. Mediol,, Regnum celo- 


Dominus ut nobis suam misericordiam largiatur; at- 
que ideo ápse in Evangelio sancto dicit: A diebus 
Joannis Baptiste regnum colorum € cogitur (Matth. x1). 
Qux sententia quem  intellectam habeat -videamus. 
Regnum colorum à nonnisi Christus est Dominus, 
qui regnat in ccelis. Cogi autem verbum tunc solet 
dici, cum res aliqua rarior assidua operatione densa- 
tur. Ex quo ergo Joannes Bapüsta (Ibid. m) Sal- 
vatoris ! annuntiavit adventum, ex eo regnum cáe- 
lorum, i quod fluidum ac remissum apad Joannem 
jacebat, credentium populorum ccpit assiduitate 
densari, et k omnis illa regni raritas predicationum 
frequentatione solidari. Tam enim rarum fuit apud 
Jud:eos regnum, ut transiret ad gentes ; tam fluidum, 


B ut remaneret ad populos. Hunc autem tanta creden- 


tium cogilur densitate, ut solidum maneat sine fine, 
sicut Scriptura dicit : Et;regni ejus non erit finis(Luc. 
1). ! Cogimus enim regnum celorum, et vim quodam- 
modo facimus, sicut ait evangelica lectio : Et vim fa- 
cientes diripiunt illud (Matth. x1). Vim, inquam, faci- 
mus Domino non * compellendo, sed flendo; non 
provocando injuriis, sed.lacrymis exorando; non 
blasphemando per superbiam, sed per humilitatem 
morendo. O beata violentia! qu:e non indignatione 
percutitur, sed misericordia condonatur : beata, in- 
quam, violentia, qux» vim patienti bonitatem elicit, et 
ulilitatem 3996 tribuit inferenu. Mala res admittitur, 
et de injuria nemo causatur ; vis admittitur, et reli- 
gio propagatwr. Quisquis emim violentior Christo 


C fuerit, religiosior ?" habebitur a Christo. Aggredimur 


ergo in itinere Dominum, siquidem ipse est via (Joan. 
xiv, 6), et more latronum " sui$ eum speliare niti- 
mur vestibus. Cupimus illi auferre regnum, thesau- 
TOS, et vitam ; sed ille tam dives et largus est, ut non 
abnuat, non resistat; et cum omnia dederit, nihilo- 
minus ipse omnia P possideat. -Aggredimur, inquam, 
illum non ferro, non fuste, non saxo, sed mansuetu- 
dine, bonis operibus, castitate. Hxc sane sunt arma 


rum non aliud nisi Christus est Dominus. 

i Cod. Mont. Oliv., Salvatoris adventum pradi- 
cavit. 

j Cod. Mont. Oliv., quod prius fluidu. 
n k Cod. 99 legit omnis; edit. autem Colon., emmui- 
us. ) 
! Codd. basil. Mediol. et Casin., Cogitemus regnum 
caglorum, et vim quodammodo faciamus. . 

$ (od. Urbevet. a voce compellendo, omittens reli- 
qua, connectiL verba qu» inferius inveniuntur : sed 
ipsi regnare debemus in nobis, ut regnare possimus, eic. 
Eadem omissio reperitur in cod. basil. Mediol., et 
prosequitur ab illis verbis : ait enim Evangelium. 

2 Edit. Col. legit habetur. 

9 Cod. Urbevet., bonis eum suis spoliare nitimur . 

P In edit. Col., possidebit. 





555 : SERMO ii. 538 


fldei nostre, quibws in congressione certamus. Ut A omnes dormientes perdant, vigilantes invenient ; at- 
aotem his armis utl in. vi inferenda possimus, ante — que ideo Apostoles dieit : Serge, qui dermie, ei tibe- 
corporibus nostris vim quodammodo faciamus, etex- — minabit te Christus (Ephes. v). Vides ergo mortuum 
pugnemus membrorum vitia, ut. virtutum premia — esse qui ita dormit, «t non custodiat Salvatorem, et 
consequamur; prius enim ipsi regnare debemus in ideo illi Pharissi, velut mortui, non potuerunt ser- 
nobis, ut regnum possimus diripere Selvatoris. A — vare viventem. Propterea, fratres, non dormiamus, 
ergo Evangelium : Ei vim facientes * diripiunt. Ra- — sed vigilemus cirea ipsum Dominum nostrum Salva- 
ptores igitsr sumus; raptores autem nonnisi » diti- — torem, ut, appositis jugiter custodiis, nemo illum 
piunt aliena. Agnosco veram eese sententiam : Cliri-— auferat de sepultura pectoris nostri : Venerunt, et, 
stum enim Ecclesia rapait Synagoge, et aliene gentis — dormientibus. nobis, furati sunt eum. Habemus enim 
regnum vim faciendo possedit. Nam Salvator missus — inimicos, qui Christam de cordibus nostris, si obdor- 
sab lege, natus in lege, nutritus juxta legem (Gaíet. — mierimus, auferre nitantar. Unde pervigili cura ser- 
i), dum a Judxis negligitur, à Gentibus oceupatur — vemuseam in sepulero animarom nostrarum, ibi ! pet- 
(Act. xu) ; et dum a sacerdotibus ^ perdur, a pee- — quiescat, ibi dormiat, ibi, eum voluerit, et resurgat. 
catoribus isveniter; sicut ipse ait: Publicani et — 896 Ergo, * fratres, Natalem Domini suscepturi ab 
3 peccatores precedent vos in regnum celorum (Matth, pj omni conscientias nostras fece mundemus ; aecure- 
xxi). * Raptores igitur sumus. Mirandum non est, — musnon sericis vestibus, sed operibus pretiosis. Ve- 
quippe qui a tali anctore descendimus. Seriptam est — stimenta enim nitida merabra operire possent, coni 
enim de peiriarcha nostro Benjamin : Lepus rapas — scientiam. ornare non possunt; misi quod majoris 
(Genes. xvix); rapit enim quod suum non est. [ta et vereeundie est. nitidum membris incedere, et pollu- 
nos veluti filii rapacis lupi alienarum pastorem ovimm — tum sensibus ambulare. interioris igitur hominis 
nostra intentione przripimus, sicut ipse dicit: Nom prius ornemus affectum, ut exterioris quoque sit 
sum miseus niei ad oves perditas domus Israel (Matth. — s mictus ornatus, spirituales maeulas ablumnns, ot 
xm). Rapitur itaque Christus, cum a Judzis dimitti- in nobis carnalia fulgeant vestimenta. ^ Ubi enim 
tur, et ab aliis predicatur. Rapitur Christus, cum — tenebrosa conscientia est, totum corpus ! subobscu- 
occiditur a Judis, et sepelitur a nobis. Repitur Chri- rum est. Habemus autem quo conscient maculas 
stus a vigilantibus discipulis, a dormientibus perditur — abluamus ; sicut scriptam est : Date eleemosynam, et 
Pbaris:eis : sicut mentiendo 397 ipsi confessi sunt, — omnia munda sunt vobis (Luc. xx). Bonum eleemosy- 
dum custodias ponerent sepulturz, post resurrectio- — nz::mandatum, per quod manibus operamur, corde 
nem Domini dicentes : Quia discipuli ejus nocte vene-— mundamur; prestante Domino nostro Jesu Christe, 
runt, et. furati sunt eum, nobis dormientibus (Matth. (; qui cam Patre et. Spiritu saneto vivit et regnat in 
xxvn). Unde spiritaliter intelligimus quia Christum —— szeula sseculorum. Amen. 


SERMO Il. 
De duobus in lecto uno (Matth. xxiv). 
ADMONITIO. 

Ut ordini, quem in disponendis homiliis constituimus, sermonum series conformetur, orationibus in 
Natali Domini hic sermo est preferendus. De auctore ejus sancto Maximo, ut legimus in codice Vati- 
cano 1267, pag. 15, unde est exscriptus, dubitari nequit ; cum S. antistes Taurinensis de eadem Evangelii 

arabola egerit in homilia hujus collectionis secunda. Titulum De Adventu Domini, qui illo in. codice ha- 
tur, rejecimus, cum eo loci diximus ex Mabillonio, et Muratorio multo serius quinto, et sexto szculo 
invectum esse in Ecclesiam. Exstat sermo in tribus aliis codicibus, in Vaticano Regins 195, et Vatieane 
Palatino 1276, necnon in Vallicellano n Augustino inscriptus, ut in eod. E m Modoetiensi. Sed Bene- 
dictini monachi congr. S. Mauri inter Augustinianos sermones non susceperunt, nec ejus in appendice 
meminerunt. 
grin — Tris esse S. Mazimus & scribit genera D genera hominum hic videntur significari. Unum eo- 
istianorum : alies esse in otio, alios in sc n n" 
negotiis, alios Deo ministrare. Ez his tribus generi- — rum qui otium et quietem ! diligunt , oque negotiis 
bus unum assumi, et unum relinqui : assumi eos qui — S'&Cularibus, neque negotiis ecclesiasticis occupati, 
permanent, relinqui eos qui cadunt. Ad tria genera — quo illorum quies lecti nomine significata est. Alte- 
que assumuntur, Noe, Daniel ei Job pertinere. rum eorum qui in plebibus constituti reguntur a do- 

Qui sunt in illa nocte duo in lecto, et du? molen- — ctoribus, agentes ea qux sunt hujus seculi, quos et 

tes in enum, et duo in agro, de quibas omnibus bi- feminarum nomine signiflcavit, quia consiliis, ut dixi, 


nis singuli asemmenter, et singuli relinquentur? Tria — peritorum regi expedit eis. Et molentes dixit propter 


a [n edit. Col., diripiunt iliud. Codd. Casin. et Ur- Ergo; 'ratres, Natalem Domini suscepturi, etc. 
bevet., diripiebant illud. Edit. Col., quiescat. —— 

b Edit. Col, aliena diripiunt. & Hic finem habet sermo in cod. Casin. 

e Codd. Urbevet., basil. Mediol. et Mont. Oliv., ih Cod. Urbevel. addit, Nihil auem prodest. fulgere 
repellitur. vestibus, et sordere flagitiis. Ita eod. basil. imp. Me- 


4 Aliter legitar in edit. Colon. et cod. Montis ou». dil et edit. Maur. Ámbrosii, necnon cod. Mont. 
jcami et meretrices precedent vos in regno colo- iv. 
Publicaw! f iud i! i [dem cod. Mont. Oliv., obscurum est. 


In cod. Urbevet. et basil. Mediol. post illa verba j Cod. Vallicell. n, eligant. 
aegnum colorum desiderantur reliqua osque ad hac : 
v : * 


.5 
(^ -— -1 





535 | S. MAXIMI TAURINENSIS 556 
teiporailum negotiorum orbem atque circuitum. À virorum sanctorum quos s0los liberandos Ezechiel . 


' Quas tamen in uno molentes dixit, in quantum de ip- 


sis rebus et negotiis suis probent 'usibus Ecclesiz. 
Tertium eorum qui operantur in Ecclesi» ministe- 


rjo, tanquam in agro Dei; de qua agri cultura Apo-- 


stolus loquitur. In his ergo tribus operibus bina sunt 
* rursus. genera hominum in singulis, et pro robore 
suarum virium discernuntur. Cum enim omnes ad 
Ecclesi: membra pertinere videantur, adveniente ta- 
men tentatione tribulationis, 899 et ex illis qui sunt 


in otio et ex illis qui sunt in negotiis s:eculi, et ex: 
ilis qui Deo ministrant, in Ecclesia, aliqui perma- 
nent, aliqui cadunt. Qui permanent assumuntur, qui: 


cadunt relinquuntur. Ergo unus assumetur, et unus 


relinquetur. Non quasi de duobus hominibus dietum, 


propheta denuntiat, Noe, Daniel et Job. Videtur 
enim hoc pertinere ad eos per quos Ecclesia regitur, 
sicut per illum aquis arca gubernatà est, quz figuram 
gestabat Ecclesie. Daniel AQ autem, quia elegit 
cmlibem vitam, id est nuptias terrenas contempsit ; . 
ut, sicut dicit Apostolus, sine sollicitudine viveret, 


"cogitans qux sunt Dei, genus eorum significat qui 


sunt in otio, sed tamen fortissimi in tempestatibus, ut 
possint assunii: Job autem, quia et uxoremi babuit, et 
filios, et amplas terrenarum rerum copias, ad illud 
genus pertinet cui molendinum deputatum est, sed 
tamen ut sint fortissimi in * tempestatibus, sicut fuit 


ille. Non aliter assumi poterunt. Nec puto,alia esse 


genera hominum, quibus 4 constat Ecclesia, quam 


sed de, duobus ' generibus affectionum in .singulis B: ista tria habentia binas differentias, propter assum- 


- generibus b. trium affectionum. In illa nocte ergo 


dixit, in illa tribulatione. Ad ipsa tria genera quz 
assumuntur arbitror pertinere etiam tria illa nomina 


ptionem et relicionem, quamvis in singulis: multze 
studiorum: voluntatumque diversitates: ad concor- 
diam unitatemque concurrentes poseunt inveniri 


» :. « ..SERMO IIl. --— D B el 
t De nativitate Domini I. 

Do TE . ADMONITIO. ecc : 

. Etsi tertius hic sermo e sermonibus diversorum Patrum, mazime vero Augustini, compilatus doctissimis Mau- 


mum ejus auctorem, 


. rinis in-edit. Paris. Opp. S. Ambros. tom. I, pag. 594, an. 1690 videatur, nos tamen unum fuisse S. Maxi- 
enter defendi posse veterum codicum numero existimamus. Jam vero preseferunt 


inscriptionem hujusmodi : Sermo S. Maximi episcopi unde supra, codices Vaticanus 4222 pag. 54, S. Crucis 
in Jerusalem 99 serm. "e Vallicellanus vi. pag. 56, Casinensis- 406 pag: 122 a tergo, Lucensis 81, et Neapo- 


litanus sancti Joannis ad 


arbonariam. Quid? Nonne, Augustini senténtias sequi, et exponere S. Maximo fas 


fuit? Id dici quidem de Maximo potest, qui posterior xtate Augustino fuit; de Ambrosio autem, quem Au- 
gustinus audivit, nón potest. Nihilo tamen minus idem sermo in S. Ambrosii sermonibus collocatus num. 4 


: cernitur. 


AncUwENTUM. — Multiplici explicatione a Maximo C Ergo in nativitate Domini proficit dies. Non mirum si 


, exornantur illa Joannis Baptiste verba de Christo. :. 


Illuni oportet crescere, me autem minui; eaque 
per[ecte in Christi Domini nativitate adimpleta fuisse 
demonsirautur. ' 


. Verum est quod ait S. Joannes Baptista de Domino - 
"Salvatore, dicens : Illum oportet crescere, me autem 


minui (Joan. m, 50). Siquidem hoc primum etiam ip- 
sis temporibus * approbatur. Ecce enim in nativitate 
Christi dies crescit, et Joannis nativitate decrescit. 
lllo oriente lux proficit, boc nascente minuitur. Ipsa 
enim quodammodo tempora famulantia partibus suis : 
cum detrimentum faciunt, servus gignitur; ! cum 
autem Dominus nascitur, consequuntur augumentum. 
Profectum plane faciunt dies cum mundi Salvator 


proficit dies in qua novus justitix: Sol coruscat. Non 
mirum si proficit dies ^ quam splendidissima i lux 
veritatis illuminat. Ait enim evangelista de Christo 
Domino : Erat lux vera qua illuminat omnem homi- 
nem (Joan. 1). lgitur, si erat lux vera quz iliu- 
"minat omnem "hominem, ! cur 401 non illumi- 


" naret mundum? Atque ideo dies qux lucem hu- 


mano generi peperit, prius ipsa eidem lucis fulgore 
resplenduit , et conclusa jam spatia sua noctium 
tenebris, dominice lucis nitore discussit. -'Occu- 
pàverat enim totam diem noctium longitudo, nisi iu 
ipsa diei brevitate * prwfulsisset adventus ejus qui 
oriu suo humani generis peccatorum tenebras discu- 


it: ita et diei nativitatis sus caliginum tenebras 


oritur, defectum patitur cum ultimus propheta gene- D amputavit, et uno eodemque ortu lucem pariter in- 


ratur. Scriptum est enim : Lez et prophete usque ad 
Joannem (Luc. xvi). Atque ideo necesse erat ut ob- 
ecuraretur legis observatio, € ubi evocatio, ubi Evan- 
gelii gratia refulgebat; et cessaret prophetia Veteris 
Testamenti, cum Novi Testamenti gloria succedebat. 


* Cod. Vatic. Palat. omittit rursus. 

* Cod. Vat. Reg. 125, in singulis generibus profes- 
sionum. Cod. Vat. Palat. et Vallic. n, trium vrofes- 
sionum. ' 

€ Cod. Vallicell., in tentationibus. 

4 Cod. Vat. Palat., constet. 

e Codd. Vat. 4222 et Vallicell., approbetur. 

f Cod. Vallicell., cum Deus nascitur. 

&€ Cod. Vallicell. omittit voces ubi evocatio. 

à Supplet cod. 99 S. Crucis in Jer. ; concordant 
Codd, Vat. 4222, Casin. et Vallicell. 


tulit et hominibus, et diebus. Unde non est mirum 
si crescit dies quze gemino ! fulgoris splendore vesti- 
tur. Sed videamus adhuc quomodo Dominus Salvator 
crescat, Joannes Baptista decrescat. ^ Diximus in 
superioribus quod quidem Joannes figuram legis pro- 


i Cod. Vallicell., lux veritatis illuminavit. Ita evan- 

jelista de Christo ait, etc. Cod. S. Joan. ad Carbon. : 
ta enim evangelista de Christo Demino ait : Erat lux 

vera, etc. Si ergo erat (ux que illuminat omnem ko- 
minem, cur non illuminaret et mundum? 

j Idem cod. qui supra, et superiores omnes. ' 

* Codd. Vat. 1967 et Casin., 106; Christi re[ulsis- 
set adventus, js sicut ortu suo humani generis, etc. 

! Cod. S. Joan. ad Carbon., gemino splendoris ful- 
gore vestitur. 

* Codex Casin. addit Si, 





957 


SERMO IV. 


$58, 


phetarumque gestavit ; necesse erat ergo ut deficeret A, illi universa famulantur. Cum autem Joannes conci-. 


lex, Evangelio coruscante, et minueretur Judaicus 


populus, populo Christiano surgente. Quis enim du- 
bitat de nativitate Domini Synagogz esse conventi- 
cula vacuata, plebes multiplicatas Eccleske, et mi- 
rum in modum quotidie Christum per Christisnos 
suos crescere, Joannem minui per Judzos ; nos diei 
dominici splendore fulgere, illos obscuritate noctium 
' laborare? Nox enim super Judzos quodammodo ma- 
jor incubuit, ex quo dixerunt de nece Salvatoris : 


Sangwis *^ hujus super nos et super filios. nostros 


(Matth. xxvii). Majoribus plane sunt noctium tenébris 
' obscurati, ex quo conati sunt diem veritatis occidere. 
. Hoc autem quod dicimus, ut verius approbare pos- 
Simus, utriusque nativitatem breviter exponamus. 


pitur, Zacharias obmütescit, solemnis conticescit sa- 
cerdos, FKlisabeth mater absconditur 5; signiflcans: 
post ortum suum legis silentium, amissionem sacer- 
doti, latebras Synagog:. Dubium autem non est 
* quod Joannes natus Pharis:eis justitiam legis abstule- 
rit, 4 quod conceptus patri abstulit vocis obsequium. 
Crescit igitor Dominus semper, Joannes Baptista mi- 
nuitur. Non ideo minuitur quod meritis aliquid dero- 
gelur, sed, quoniam * Salvator his quotidie accumu- 
latur, gloria illius minor fieri videtur. Lucerna de- 
nique vocatur Joannes, dicente Domino : f Ipse erat 
lucerna ardens (Joan. v). Lucérnze igitur obscuratur 
lümen, cum radius solis effulget; et defectionem 
quamdam lampadis sux patitur, cum clarioris lucis 


Ecce enim, cum £09. nascitur Christus, exsultant B splendore superatur. Quis enim sapiens lucernam re- 


angeli, pastores pervigilant, magi adveniunt, stella 
przcedi t, et cuncta qu: sunt in ccelis terrisque pul- 
cherrima ipsi Domino deferuntur. Deferuntur enim 
illi gloria per angelos, claritas per stellam , religio 


quirat in sole ? Non quidem exstinguitur, sed neces- 
saria non habetur : hoc est, quis ad Joannis peni- 
tentixz baptismum veniat, cum possit Salvatoris ba- 
ptismo salvari ?-Non quidem illud reprehenditur ; sed 


hoc magis utile et necessarium € videtur, quia in co 
remissio peccatorum. tribuitur. 


per magos, simplicitas per pastores; et quod apud 
ipsum solum futura essent hec omnia, ideo nascenti 
| | SERMO IV.- 
De eodem natali 11 
! ADMONITIO. 
A03 Quod monachi S. Mauri hoc de sermone conjectantes opinati sunt, a Maximo potius quam ab Ani- 
brosio prodiisse, trium prastantissimorum codicum auctoritate, dictionisque similitudine confirmamue. Pri- 
mus codlex est Taurinensis cum inscriptione : Item et de Nativitate Domint homilia I1I ; secundus et tertius 


sunt codices 90 et 99 S. Crucis in Jerusalem : De natale Domini nostri Salvatoris. Optime iidem Benedictini 
monachi editores serm. S. Ambros. num. 6, pag. 597 edit. Paris. 1690, sermonem in hoc pr:ecipue versari 


dixere, quod dies natalis Domini sol novus dicebatur, id est novus annus, quandoquidem ab ea die annis quon- 
dam incipiebat. Scribit clarissimus Alexander Politus in notis Martyrologii Romaui ad diem calend. Januarii, 


vetustissimum omnium Mart 
initium sumere, et Adonis 


logium, Hieronymi presbyteri nomine insignitum , a die natalis Domini anni 
artyrologium a vigilia Dominic: nativitatis. Ex his, cognosci potest, in nonnullis 


Ecclesiis novum annum a die natalis Domini inccepisse ; cum, ut inquit Maximus noster, oriente Salvatore, 
non solum humani generis salus, sed etiam solis ipsius claritas inrovelur. ^— 7 


. et . ' t l|. , . *o9 ' l. ET * . HER ul 
ARGUMENTUM. — Sol novus cur appelletur Domini na- C diem alieni temporis officium ministravit, cur non 


' talis dies. Novus est, et vetus. Quid inter mundi so- 
' lem et Solem Christum intersit. 0009 


" Bene quodammodo sanctum bunc diem natalis 
Domini solem novum vulgus appellat, et tanta id sui 
auctoritate confirmat, ut Jud:i etiam atque gentiles 
in hac voce consentiant. Quod libenter nobis ample- 
ctendum est, quia oriente Salvatore, non solum hu- 
mani generis salus, sed etiam solis ipsius claritas 
innovatur. Sicut ait Apostolus : Ut per ipsum restau- 
raret omnia, sive quc in calis, sive qua in terra sunt 
(Ephes. 1). Si enim obscuratur sol cum Christus pa- 
titur, necesse est illum splendidius solito lucere cum 
nascitur. Et si Jud:is mortem operantibus 5 effudit 
tenebras, cur non Mariz parturienti vitam exhibeat 


credamus, quod sol quoque nocturnis horis aliquan- 
tulum adventu maturiore decerpserit ?* Ex co denique 
factum puto, ut nox. decresceret, dum sol festinus 
ob dominicx nativitatis obsequium ante mundo lucem 
protulit, quam nox cursum sui temporis consumma- 
ret. Quin potius ipsam noctem fuisse non dico, nec 
aliquid obscuritatis habuisse, in qua pastores pervi- 
gilant, exsultant angeli, astra deserviunt. Nec mirari 
debemus quod in nativitate Christi nova omnia facta 
sint, cum novum hoc ipsum fuerit quod virgo pepe- 
rit. Si autem preter-solitum AQ nativitas exstitit, 


' et prxter solitum obsequia sunt delata, ergo oriente 


Domino pastores pervigilant, exsultant angeli, sol 
obsequitur, stella famulatur. Et quidem angeli vel 


claritatem ? Aut non ! credimus quod nascente Chri- D pastores gaudia sua voce vel sermonibus pro- 


sto sol ad obsequium lucidior advenerit , cum magos 
ad indicium clarior stella processerit? Et si stella 


* Cod. Vallicell., Sanguis ejus. | 

b Cod. S. Joan. ad Carbon. legit Elisabeth mater 
absconditur. Significatur post. ortum Christi legis :si- 
lentium, amissio sacerdotii, latebra synagoge. 

€ Codd. Casin. et Vallicell., quin Joannes. 

1 Codd. Vat. 1267 et Vallicell., qui conceptus. — 

* Cod. Vallicell., sed, quoniam Salvatoris quotidie 
accumulatur gloria, illius: minor fieri videtur. gratia. 


sequuntur; elementa autem ista gaudja sua, quia 
voce non poterant, officio protestantur. Sol igitur 


Cod. S. Joan. ad Carbon. eadem habet; in reliquis 
convenit textui. 

f Codd. 99 et Vallicell., Iile erat, etc. 

& Cod. 99 S. Crucis in Jer., judicatur. Item codd. 
Casin. et Vallicell:, apud quos hic absolvitur sermo; 
judicatur ; ita etiam codex S. Joan. ad Carbon. ' 


. 48h Edit. Colon., efundis tenebrqs. 


1 Ead, edit;, credamus. 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


preter consuetudinem in hac festivitate maiutinus A est, bie Creator : tamen istum mundi solem prius- 


illuxit; nec mirum : si enim ad Jesu Nave oratio- 
nem defixus stetit in die, cur non ad Jesu Chri- 
sti nativitatem festinus promoveret in noctem ? So- 
lem igitur novum hanc diem vulgus appellat, et cum 
dicit novum, utique et veterem esse demonstrat. 
Veterem autem dixerim hujus mundi solem, qui de- 
fectionem patitur, qui parietibus excluditur, qui nu- 
bibus obscuratur. Veterem dixerim solem, qui vanitati 
subjacet, qui correptioner) metuit, qui judicium perti- 
mescit. Scriptum est enim : Sol convertetur in tenebras, 
et luna in sanguinem (Joel. i, 91; Act. ni, 80). Veterem, 
inquam, dixerim qui sceleribus interest heminum, adul- 
teria non refugit, l'omicidium non declinat, et cum omne 
genus hominum nolit esse medium, cum aliquod cri- 


quam oriatur, adhuc ante lucem propter necessarios 
usus hominum solet lucerna precedere. Habet au- 
tem et Christus sol lucernam suam, quz ejus proces- 
8it adventum : sicut dicit Propheta : Paravi lucernam 
Christo meo (Psal. cxxxvin). Qux autem ista lucerna 
sit, ostendit nobis Dominus, dicens de Joanne Ba- 
püista : Ille erat lucerna ardena (Joan. v). Ipse autem 
Joannes, ut pre cedens lucerng ]jumen exiguum ait : 
Ecce venit post me cujus non sum dignus solvere cor- 
rigiam calceamentorum ejus : ipse vos baptizabit in Spi- 
ritu sancto et igne (Joan. n). Simul etiam intelligens 
lumen suum solis radüs offuscandum, 06 ante 
* przedicit illum : Illum oportet crescere, me autem mi- 
sui (Ibid.). Sicut enim lucernz claritas destruitur 


men admitütur, hic solus in eunctis facinoribus * stet. B solis adventu, ita et Joannis peenitenti: baptismum 


Ergo quia hunc veterem esse manifestum est, novum 
quem nisi Christum Dominum reperimus, de quo 
scriptum esl : Ürietur vobis sol justitie (Malach. rv, 2); 
de quo eliam ex persona peccatorum dicit propheta: 
Sol non est ortus. nobis, el. justitie (umen non luzit 
nobis (Sap. v, 6). Hic enim sol, cum diaboli tenebris 
universus mundus est oppressus, et caligo referta 
criminibus séculum possideret, dignatus est ultimo 
tempore, hoc est incumbente jam nocte, ortum sux 
nativitatis infundere. Primo quidem ante lucem, hoc 
est, 405 antequam illuminaret justitie Sol, velut 
matutinum quoddam prophetarum misit oraculum : 
Mittebam prophetas meos ante lucem (Jer. vn) ; postea 
vero ipse cum suis radiis, hoc est cum apostolorum 


superveniente Cbristi gratia vacuatum est. Videamus 
igitur bie, sol noster novus quo fonte nascatur, Sic- 
ut est verum Deo oritur auctore. : Divinitatis ergo 
est Filius; divinitatis, inquam, incorruptze , integra, 
illibate. Intelligo plane mysterium ; ideo enim fecunda 
nativitas per immaculatam Mariam, quia prior per 
divinitatem constiterat illibata : cujus prior nativitas 
gloriosa exstitit, ejus secunda eontumeliosa non fie- 
ret. Hoc est, ut quemadmodum virgo illum divinitas 
ediderat, ita et virgo Maria generaret. Habere etiam 
apud homines patrem scribitur; sicut legimus iu 
Evangelio dicentibus Pharis:xis : Nonne hic est fllius 
Joseph fabri, et. mater ejus. Maria (Matth. xm)? ln 
hoc quoque adverte mysterium. Faber pater dicitur 


fulgore resplenduit, ac tantam mundi caliginem ve- C Cbristus. Et plane faber Pater Deus, qui totius mundi 


ritatis luce discussit, ut in diaboli tenebras nullus 
offenderet. Hic est igitur sol povus.qui claustra pe- 
netrat, inferna reserat, corda rimatur. Hie novus est 
sol qui spiritu suo vivificat mortua, corrupta reparat, 
suscitat jam defuncta ; vel qui calore suo purgat sor- 
dida, exurit fluida, decoquit vitiosa. Ipse, inquam, 
est qui in cunctis actibus nostris perspicit omnia 
opera nostra, et non tam condemnat crimina quam 
emendat. llic plane est sol justus et sapiens qui non 
sine discretione, sicuti ^ istius mundi sol, bouis ac 
malis circumfertur, sed quod judicio veritatis sancto 
elucet, occidit peccatori. Hoc autem inter utrumque 
interest solem, quod ille corruptionis minister est, 
hic zternitatis est Dominus: quod ille circa terram 


opera fabricatus est; est plane faber, sed qui in di- 
luvio Noe arcam 4 fabricare disposuit. Faber, in- 
quam, est qui ordinavit Moysi tabernaculum , arcam 
testamenti instituit, templum Salomonis erexit ; fa- 
brum dixerim, qui mentes rigidas expolit, cogitatio- 
nes superbas recidit, humilia facta sublimmt. Hic 
etiam faber circa arbores curvo utitur ferramento, 
sicut in Evangelio legimus, dicente Joanne : Jam se- 
curis ad * radicem arborum posila est. Omnis arbor 
non faciens. [ructum bonum  excidetur, et in. ignem 
mittetur ( Matth. 11; Luc. m); ut utiles ccelestis fa- 
bricze arbores in futuro componat , infructuosas vero 
evulsas radicitus flammarum consumat incendio. Ex- 
plicit. 


SERMO VY. 
De eodem natali 11I. 
ADMONITIO. 


7 Louge,plures orationes de nativitate Domini, quam in codice Taurinensi continentur , habuisse 
S. Maximum, ex eo constat quod in eodem numerus earum 25 adnotatus reperiatur. Partem earum inter 
homilias edidimus; partem aliam hanc in classem traduximus ; reliqu:e dispers:e sunt, vel ab antiquitate con 


sumpt». Hie sermo ab eodem codice Taurinensi recensetur num. 
homilia IV. Maximo confirmatur testimonio codicis 99 S. Crucis in Jer. num. 15, cujus epigra 
nativitate Domini Salvatoris, et codicis Bobiensis. Benedictini monachi congr. S. Mauri 


* Kad. edit., stat. 


b Ead. edit. legit justus mundi sol, sed male; codi- 
ces legunt istius. 


* Hic sanctus doctor usus est verbo abstracto pro 
concreto Deus; ac si dixisset : Dei ergo est Filius, 
sicut infra dicit : est plane faber Pater Deus, habita 
elernz generationis ratione. Apud Psalmietam habe- 


hoc titulo : Jtem et de nativitate Domini 
i he est : De 
in edit. Parisiensi 


* Cod. vero 99 ejusd. S. Crucis in Jer., precedi. 
4 Cod. 99 S. Crucis in Jer., arcam fabricavit. 
* Cod. 99 S. Crucis in Jer., ad radices arberum. 


mus predictam de Christo : Dominus dizit ad me: 
Filius meus es tu; ego hodie genui te (Psal. Ju); 
quem acum S. Maximus doctissime illustravit 
germ. 








LIS 


SERMO Y. 


543 


Opp. S. Ambros. ann. 1690 hunc sermonem superiori preposuerunt, monentes partem ejus ex Comment. 


ipsius Ambrosii in Lucam Jib. n, num. 


50, desumptam esse. Sed cum utriusque dictionis formam seu chara- 


cterem plus Maximo quam Ambrosib convenire noverint, ideo fassi sunt, licere eos S. antistiti Taurinensi 
adjudicare. Nihil autem officit sinceritati eorumdem, quod S. Maximus juxta mentem Ambrosii aut Augustini 
sacras Scripturas sit interpretatus; jam diximus posteriores Patres a majoribus plura accepisse. 


ARGUMENTUM. — Cantus angelorum in nativitate Chri- A pastoribus sunt letati, excelsam vero Deo dicentes 


sti et Deo honorem repraesentat in colis, et homini- 
bus pacem presenlat in terris. Monstrabatur, gregem 
esse populum, noctem seculum, pastores sacerdotes. 
Recte Maria velleri comparatur... 


Qua gratia vel quibus laudibus hunc diem natalis 
dominici przedicemus prorsus ignoro. In tanta enim 
festivitate ad magnificandum Deum humana loquela 
non sufficit. Nam si tunc cum nascebatur Christus 
angelorum voce laudatus est, qua nunc humana lau- 
dandus est voce, cum regnat ? Supergreditur enim il- 
lius temporis festivitatem nostra solemnitas ; siquidem 
tunc stupuerunt illi tantum nascentem Dominum, nos 
illum suscipimus nascepiem, resurgentem pariter, et 
regnantem. Tanto igitur fecundior laudatio esse de- 
bet hujus temporis, quagto sunt majora miracula. 


gloriam. Nam vicinis quodammodo et junctis choris 
Dei gloriam przdicaverunt. Unde et credo eosdem 
angelos in ejusdem 94 Domini festivitate simili ketítise 
nobiseum vicinitate gaudere. Nam, qui solent propter 
Christi ortum alloqui pastores, non poesunt propter 
ejusdem Christi gaudium non inquirere sacerdotes. 
Siquidem et quod tunc ad illos super gregem suum 
vigilias observantes nocte intempesta loculi sunt, 
hujus temporis mysterium designabant, Nam illo facto 
hoc utique monstrabatur, gregem populum, noctem 
seculum, /59, sacerdotes esse pastores, qui jugi 
super plebem sollicitudine vigilantes propter Chri- 
stum, ab angelis minime deseruntur. Hodierna igitur 
die secundum earuem natus est Dominus ita secreto, 


Sed quoniam dignam praedicationem exhibere non B ita silentio, ut ortum ejus s:eulum penitus ignoraret. 


potest humana fragilitas, ad angelorum nos przconia 
conferamus. Et quia merito eos zequiparare non pos- 
summs, devotione comitemur; hoc est in ea festivi- 
tate, eadem qua illi letitia, nos sententia persultemus, 
dicentes : Gloria in excelsis Deo, et in terra paz ho- 
minibus bone voluntatis ( Luc. n). Digna plane et 
justa sententia, qua in. nativitate Christi et Deo ho- 
norem representat in ccelis, et hominibus pacem 
presentat in terris. Ante Salvatoris enim ortum nec 
ccelestia reverentiam deserebant, nec terrena requiem 
possidebant. 408 Sed videte, quid dicat ipsa senten- 
tia : Pax hominibus bone voluntatis. Non. in quibus- 
cunque bominibus , sed bonc voluntatis bominibus ; 
ut intelligas pacem Christi non debiti esse, sed me- 


Ignoravit enim szeulum, quia et extra * conscientiam 
patris conceptus, et. extra naturse ordinem natus. 
Nam Joéeph conceptum suscepit filium quem non 
genuit; Maria partum edidit quem sexus consuetu- 
dime non  ereavit. Sic igitur natus est Dominus, ut 
ortum ejus nemo futurum suspiearetur , nemo cre-. 
deret, ! nemo sentiret. Quemadmodum crederent 
hoc futurum, quod posteaquam factum est, fáctum 
esse vix credunt ? Nam quod ita latenter et. secreto 
Salvator descensurus esset in Virginem jam ante Da- 
vid propheta testatus est dicens : Descendet sicut piu- 
via in vellus (Psal. txx1). Quid enim tam silenter et 
sine strepitu fit quam com imber in lans velius in« 
funditur? Nullius aures sono verberat, 410 nullius 


riti; non enim eani meretur conditio, sed voluntas. G corpus humore 5 repereussionis aspergit; sed sine 


* Hanc pastores ea nocte qua nascente Domino super 
gregem suum vigilias observabant prx omnibus primi 
audierunt. Ipsi Salvatoris ortum primi ante omnes 
homines, 5 intimantibus * angelis, cognoverunt. Àn- 
geli enim non regibus, non judicibus, sed hominibus 
rusticanisszculi redemptionem prius annuntiaverunt. 
Nec mirum si Christi gratiam ante seiret innocentia 
quam potestas; et. prius cognosceret veritatem sim- 
plex rusticatio quam superba nominaltio. Quod enim 
cognoverunt pastores, principes cognoscere nequive- 
ruat; uade et beatus Apostolus aii : Quem nemo 
principum seculi hujus cognovit (I Cor. u), et reli- 


inquietudine omnium, totum imbrem per multiplices 
effusum partes toto corpore in se trahit, unius mea- 
Lus scissuram nesciens, solida mollitie plures prebens 
meatus; et quod clausum videtur per densitatem, est 
patulum per tenuitatem. Recte ergo ^ Maria velleri 
comparatur, quie ita eoncepit Dominum, ut toto eum 
hauriret corpore, nec ! ejus disciseuram corporis pa- 
teretur; sed esset mollis ad obsequium, &olida ad 
sanctimoniam. Recte, inquam, Maria velleri compa- 
ratur, de eujus fructu salutaria populis vestimenta 
texuntur. Vellus plane est Maria, siquidem de molli 
sinu ejus Agnus egressus est, qui et ipse matris lani- 


qua. Ergo in nativitate Domini angeli pariter .cum D ciem, hoc est carnem i portans, molli vellere cun- 


& Cod. 99 S, Crucis in Jer. legit : Hac ergo voce 
prasultarunt angeli in illa nocte, et pastores, nascen- 
. tem Dominum super gregem suum vigilias observantes, 
primi pro omne 
ergo voce presultarunt. angeli in illu nocte, qua pa- 
stores, eic. 

b [dem cod. 99 S, Crucis in Jer., nentiantibus. 

€ Cod. Vat., Ipsi enim primi ortum Salvatoris ante 
omnes homines nuntiantibus angelis cognoverunt. Unde 
snirum non est quod redemptionem seculi anle pastores 
scculi meruerunt. scire, quam principes. Non. enim 
angeli annuntiaverunt regibus, non judicibus , sed 
hominibus rusticanis. Non ergo jam miraudum est, 


erunt Cod. Vat. cit., Hac. 


$i. Christi gratiam | ante scire. meruerit. innocentia 


quam, etc. 

4 Cód. Vallicell., in ejusdem festivitate simili nobis- 
cum letitia gaudere. 

* Cod. Vat., quia et extra ordinem nature conce- 
ptus. Nam Joseph suscepit filium, quem non genuit. 

! [n cod. Vat., omittuntur illa verba. 

€ Cod. 99 S. Crucis in Jer., humore repercussi roris 


aspergit 
h Codd. 99 S. Crucis in Jer. et Vatic., Mariam 
velleri comparamus. 
i Cod. Vat., gec ejusdem scissuram corporis. 
| Cod. Vat. 1207, hoc est carnem gestans. 


545 | f. MAXIMI TAURINENSIS ——— | T1 
ctorum operit vulnera peccatorum. Omne enim peccati A guine, et ut sanitatem recipiat, Christi indumento 


. 4 * 


vulnus Christi lana suffunditur, Christi fovetur san- ^ vestitur. 
)j SERMO VI. 


2l —— De calendis Januarii. 
ADMONITIO. 


' Vidimus alibi S. Maximum de calendis Januariis homiliam habuisse, et quid titulus de calendis, aut in 
calendis Januarii importet, exploravimus. Idem argumentum hoc in sermone proponit S. antistes Taurinen- 
sis, ac superstitiosos hornines' diem illam sicut gentiles impiis ludis transigentes vehementer exagitat, nul- 
lamque his partem cum Deo habituros minitatur, qui cum idolorum, hoc est diaboli, cultoribus, intemperantiz 
vanitatique deditis consociantur. Ex tribus codicibus magn:e auctoritatis hanc orationem S. Maximo defe- 
rendam censemus. Primus est codex Taurinensis, ubi homilias de nativitate Domini sequitur, cum titulo : 
Item. dictum in calendis Januarii, duoque alii sunt codices 90, et 98 S. Crucis in Jerusalem, in utroque hac 
prefixa inscriptione : Incipit de calendis Januarii. Benedictini monachi congreg. S. Mauri inter sermones 
Ambrosianos et hunc receperunt num. 7, quemadmodum olim factum fuisse noverant; sed sapienter mo- 


nuerunt, non eum facile ! cedendui 
admittuntur, nusquam adversus superstitiones pravita 


mbrosio concedendum esse; cum in concionibus, qux certissime S. doctori 
tesque calendarum Januariarum invectus fuerit; ex quo 


argui poterit Mediolano eas jam eliminatas fuisse. Nibil igitur obstat quin hunc sermonem S. Maximo 
adjudicemus. Quin imo perspicua styli ejus similitudo ostendit perperam aliis fuisse attributum. 


ARGUMENTUM. — Graviter S. Maximus queritur -ple- B ligiose. Epiphaniam Domini procurare, qui Jani ca- 


rosque fideles gentilium se feriis dedisse; quod Jano 
homini , unde calende Januaric appellantur, detule- 
rint Divinitatis obsequium, Non solum autem genti- 
lium ait. consortia vitanda esse, sed et Judeorum ; 
quorum etiam confabulatio est magna pollutio. 


Ést mihi adversus plerosque vestrum, fratres, 
querela non modica ; de iis loquor qui nobiscum na- 
talem Domini celebrantes gentilium se feriis dedide- 


runt, et post illud celeste convivium superstitionis 


sibi prandium prepararunt; ut qui ante letificati 
fuerant sanctitate, inebriarentur postea vanitate, 
iguorantes quod qui vult regnare cum Christo non 
possit gaudere cum seculo, et qui vult invenire ju- - 
stitiam debeat declinare luxuriam. "Alia enim ratio : 
. est vite ceternze, alia desperatio lascivix temporalis : ' 


lendas quantum in: vobis est devotissime celebratis? 
' Janus enim homo fuit uniys conditor civitatis, que 
Janiculum nuncupatur, in cujus honore a gentibos 
calend:e sunt :Januarie nuncupate ; unde qui calen- 
das Januarias colit peccat ; quoniam homini mortuo 
defert divinitatis obsequium. Inde cst quod ait Apo- 
stolus: Dies observatis, et menses, et tempora , et an- 
nos; limeo ne sine causa laboraverim in vobis (Gal. 
Iv). 419 Observavit enim diem et mensem qui his 
diebus aut non jejunavit, aut ad Ecclesiain non pro- 
cessit. Observavit diem qui hesterna die non proces- 
sit ad ecclesiam, processit ad campum. Ergo, fratres, 
omni studio genuliuni festivitatem et ferias decline- 
mus, ut quando illi epulantur et keli sunt, nunc nos 


ad illam virtute: ascenditur, ad istam perditione de- C simus sobrii , atque jejuni, quo intelligant ketitiam 


scenditur ; atque ideo, qui vult 411 esse divinorum - 


particeps , non debeat esse socius idolorum. ldoli 
enim portio est inebriare vino mentem, ventrem 
cibo distendere , saltationibus membra torquere, et 
ita pravis actibus occupari , ut cogaris ignorare quod 
Deus est. Unde sanctus Apostolus hzec previdens dicit : : 
Que portio justitie cum iniquitate? aut que socictas luci 
cum tenebris? Autqua pars fideli cum infideli? Qui au- 


tem consensus templo Dei cum idolis (11 Cor. vi) ? Ergo, - 


sj nos sumus teraplum Dei, cur in templo Dei colitur 
festivitas idolorum? Cur ubi Christus habitat, qui est 
abstinentia, temperantia, castitas, inducitur co- 
messatio, ebrietas atque lascivia? Dicit Salvator : - 
Nemo potest. duobus dominis servire, hoc est Deo et 


mammonc (Matth. vi). Quomodo | igitur ' potestis re- D 


suam nostra: abstinentia condemnari. Non solum au- 
tem gentilium, sed et Judzeorum consortia vitare de- 


- bemus, quorum etiam: confabulatio est magna pollu- 


tio. Hi etenim arte quadam insinuant se lhiominibus, 
domos penetrant , ingrediuntur pretoria , aures judi- 
cuin et publicas inquietant, et ideo niagis praevalent 
quo magis sunt impudentes. Hoc autem non recens 
in ipsis, sed inveteratum"et-originale malum est. 
Nam olim jam et Dominum Salvatorem intra przto- 
rium persecuti sunt, et presidis eum judicio conde- 
mnarunt. In preetorio:ergo a Judzeis innocentia op- 
primitur, secretum proditur, religio condemnatur. 
Cum enim Christus occiditur; omnis in eo veritas et 
justitia 'eoridemnatur, quoniam ipse est innocentia, 
religio, sanctitas, atqué mysterium. Amen. Explicit. 


SERMO VII. 
De die S. Epiphanie 
ADMONITIO. . 
Joannes Dominicus Valarsius sive quod codices mss. non consuluerit, sive parum studii in rebus S. Maximi 


! Locumhunc sumpsit Maximus ex lib. vir /Eneid., 


vers. 955, ubi Virgilius Janum facit conditorem ur- : 


bis in monte trans Tiberim, qui modo etiam Jani- 
culus appellatur, quemadmodum Saturno tribuit 
vdificium alterius civitatis in parte opposita; nempe. 
in Capitolio, antequam Roma conderetur 


Hic duo preterea disjectis oppida muris 
Reliquias, veterumque vides monumenta virorum 


Hanc Janus pater, hanc Saturnus condidit urbem, 
Janiculum hoic, illi fnerat Saturnia nomen. 


Jani urbem Plinius lib. im, cap. 5, Aritipolir vocat, 
quod Saturniam ex opposito respiceret. Saturnia, 


. inquit, ubi nunc Roma est ; Antipolis, quod nunc Ja- 


niculum in parté Rome. Vid. Pitis., tom. [ Lexicon ' 
antiquit. Rom.; et Nardinium Roma vetus, lib. vm. 
cap. 11. | 








58 3| SERMO VIII. 546 
sdis impenderit , hunc S. antistitis Taurinensis sermonem, Maximum ne memorans quidem, inter 


opera spuria Hieronymiana tom. 1l, pag. 504, 


Opp. S. Hieron. edit. Veron. 1742, conjecit. Nostrum igitur 


est ut non ineruditam incultamque orationem ab obscuritate eruamus, proprieque auctoris nomine orna- 
uo S. 


tam in lucem emittamus. Id ostenduni prxclari codices tres, nempe d 


Crucis in Jerusalem 90 et 99, 


et Laurentianus 1 Plut. xiv, ubi plane legitur post titulum : De S. Piphania, sermo S. Mazimi episcopi. In 


codicibus S 


. Crucis in Jerusalem inscribitur sermo : De die sancte 


piphanie , quem titulum nos-amplexi 


sumus. Consule ea inprimis que S. Maximus in homilia de Cruce scribit; unde facile percipies: hunc quo- 


que sermonem eidem auctori esse tribuendum. 


A13 AncusEeNTUM. — Explicat sanctus doctor my- À Utrumque inysterium meum est; utraque * utilitas 


* 


slerium. diei S. Epiphanie; pluri e declarat 
nobis proficere, non Christo. Ejus humilitos nostra 
sublimitas est , crux nostra victoria, patibulum no- 
ster triwnphus. — o. 22 

Hodie verus sol ortus est mundo ; hodie in tene- 
bris s:eculi lumen egressum est : Deus factus est ho- 
. mo, ui homo Deus fleret; formam servi Dominus 
excepit, ut servus verteretur in Dominum. Coedlorum 
et habitator et conditor habitavit in terris, ut homo 


colonus terre migraret ad colos. O dies omni sole ' 


lucidior! . O. tempus oupctis sxculis * expetitum ! 
. Quod prwstolabantur angeli, quod cherubim et se- 
raphim e£ coelorum 5^ mysteria, nescierunt, hoc in 
nostro tempore revelatum est. Quod illi. videbant 


inea est. Dei Filius non habebat necessarium ut na- 


$cerelur, ut baptizaretur, neque enim peccatum fe- 


cerat quod ei remitteretur in baptismo; sed illius 
humilitas nostra sublimitas est. Illius crux nostra 


Victoria est; illius patibulum est noster triumphus. 


Gaüdentes levemus hoc signum in humeris nostris, 
victoriarum vexilla portemus, immortale ! lavacrum 
portemus in frontibus. Cum hoc signum in postibus 
diabolus aspexerit , contremiscet; et qui aurata Ca- 
pitolia non timent, crucem timent ; qui contemnunt 
sceptra regalia; et purpuras Casarum, et dapes, 


 & Christi sordes et jejunia pertimescunt. Denique in 


Ezechiel propheta (Ezech. ix), cum omnes qui missus 


fuerat angelus occidisset , et interfectio coepisset a 


. per. speculum , et per imaginem , nos cernimus in B sanctis, illi tantummodo sospites reservantur quos 


veritate. Qui loquebatur ([sraelitíco. populo per 
Isaiam, Jeremiam et caeteros prophetas , nunc nobis 


: tus Testamentum et Novum. In illo loquebátur per 


. Pubilum; nobis loquitur per serenum. Ibi Deus vi- - 
debatur in rubo; bic de virgine, Deus nascitur. Ibi - 


ignis erat populi peccata consumene ; 4 hic homo est 
populi peccata dimittens ; imo Deus ignoscens servis 
suis. Nemo enim potest peccata dimittere , nisi solus 


Deus. Sive hodie natus est Dominus Jesus, sive ho- ' 


die baptizatus est :. diversa quippe .opinio fertur in 


mundo, et pro traditionum varietate sententia est" 


nobis, illud constat ad liquidum, quod sive hodie 
 batus est ex Virgine, sive renatus in baptismo, ejus 


Tau littera, id est crucis pictura signaverat. à Ex- 


. Sultemus itaque, fratres carissimi, et ad crucis simi- 
per Filium loquitur. Videte quid * intersit inter Ve- 


litudinem sanctas ad colum levemus manus. Cum 
Sic nos dainones armatos viderint, opprimentur. 
Quando Moyses (Exod. xvi) erectas habebat manus 
vincebatur Amalech; si ! paulum ille conciderant, 
convalescebat. Antenns? navium et velorum cornua 


. ub figura nostrze crucis volitant. Aves quoque ipsz, 
. quando in sublimiora tolluntur, ct pendent per ae- 


rem, extensis alis, imitantur crucem. Sed et tropa 
et victori triumphorum ornate cruce sunt, quàm 
non solum in frontibus , sed in animabus quoque no- 
$tris habere debemus, ut cum sic fuerimus armati, 
caleemus super aspidem et basiliscum in Christo 


AA nativitas et carnis et spiritus nobis proficit. C Jesu, cui est gloria in sxcula seculorum. Amen. : 
B SERMO Vll. 
Idem de. S. Epiphania 11. 
ADMONITIO. 
A15 Codici Taurinensi, qui Maximianis in homiliis hunc sermonem septinio loco numerat, non solum 


consonat cod 


ex 99 S, Crucis in Jerusalem, sed etiam Combefisius,qui eumdem sub Maximi nomine edidit tóm. 


It, pag. 142. Differt tamen eorum inscriptio; siquidem codex Taurinensis habet : Item et de eadem E ipha- 
nia, et de baptismo Christi; codex vero S. Crucis: De S. Epiphania, ut et Combefisius. Accuratior videbitur 
aliquibus mss. Taurinensis titulus, cum vere S. Maximus hoc in sermone nonnulla scribat de Christi mani- 


. festatione, deque illius baptismate. Sed cuim duplex illud mysterium uno E 


iphanie nomine exprimatur, 


eodemque die celebretur, non est improbanda inscriptio : De'S. Epiphania. In codicc, Vaticano 1276, fol. 
105, a tergo, is idem sermo legitur cum titulo, alia quidem manu scripto : In octava Epiphania sermo S. 


Ambrosii. At non. video cur o 


unius tantum codicis titulum, alia manu scriptum Ambrosio nuncupandus 


sermo sit, cum et styli ratio, et mss. czeteri codices Maximum ejus fuisse auctorem ostendant. 


* Cod. 1 Plut. xiv Laurent., cunctis seculis exspe- D Deo Filius appellatur. Quid hac humilitate sublimius? 


ctatum. Cod. Vat., expectatius. 
b Cod. Vat., et celorum ministeria nescierunt. 
* Codd. S. Crucis in Jer. et Vat., Videte quid sit 
inter vetus, etc. . 
4 Duo codd.. S. Crucis in Jer. et Vat. 
* [dem cod. Laurent., wiraque humilitas mea est, 


etc. 

f Cod. 90 S. Crucis in Jer., immuriale labarum. 

6 Cod. S. Crucis in Jer. et Laurent., Christiani. 

h Si at cod. Vat. 1267; his prosequitur : Ita- 
que, dilectissimi fratres , pauca etiam de baptismi sa- 
qtamento accipite. Baptiantur. Dominua a servo, et a 


quid hac vilitate nobilius ? Inter publicanos, et meretri- 


. €es, et peccatores ad lavacrum venit, el sanctior est ba- 


ptizatore suo. . Lavatur a Joanne in. carne; sed ipse 


- Joannem in spiritu lavat. Aque qu& cetera mundare 
consueverant, Domiho nostro lavante , mundate sunt. 


Jordanis fluvius, qui eo tempore, quando populum 
Israel dux ad terram repromissionis [uerat excitatus, 


tunc totis: si potuisset undis in unum locum voluerat 


congregari , ut Domini corpus attingeret. Post hiec 
codex rubris characteribus habet verba, de eodem 
sermone. . | . 

i Cod. Laureut., si paululum illa considerent. 


AA 


2 T] 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


545 


AncuuENTUM. — Christus, ut bonus magister, doctri- A sinu Patris (Joan. 1). Libenter ergo ^ in sinu sancto- 


Mam suam mon (am verbis insinuavit quam actibus 
exercuit ; natus hominibus, renatus est sacramentis ; 
ibi sinus Christi est, ubi habitaculum est virtutum. 


Evangelica Scriptura refert, sicut lectum nuper 
audivimus, Dominum ad Jordanem baptismi causa 
venisse , el in eodem flumine mysteriis se celestibus 
comsecrari voluisse. Quod mirari non debemus, cur 
hoc baptismatis ipsius Dominus et magister fecerit, 
quia ipse ait : Qui fecerit , et docuerit, maximus vo- 
cabitwr in regno colorum (Matth. v). Facere igitur 
prius voluit, quod faciendum oninibus impetabhat, ut 
bonus magister doctrinam suam non tam verbis in- 
Sinuaret quam actibus exerceret, et ad finem nos 
gestu pariter confirmaret et sensu. Hoc autem totum 


rum requiescit Dominus, unde et Joannis evangeliste 
Sinum, ut in eo aceumberet, libenter elegit. Sints 
ergo iu quo Christus requiescit, non corporis gremio 
praeparatur, non vestimentorum ambitione compo- 
nitur, sed coelestium virtutum colligitur. Nam Chri- 
sti sinus erat in Joanne evangelista fides, in Deo 
Patre divinitas, in Maria matre virginitas. Ibi sinus 
Christi est, ubi habitaculum est virtutum. Ibi recli- 
nat caput suum, ubi domicilium coelestium invenit 
proeceptorum. Nam ideo peccatoribus et infidelibus 
dicit: Vulpes foveas- habent, et volucres celi nidos, 
Filius autem hominis non habet ubi caput * reclinet 
(Luc. 1x). Igitur Dominus Jesus hodie venit ad ba- 
ptismum, et corpus suum sanctum voluit aqua dilui. 


hodierna die gestum esse manifestum est. Quod ita D Dicet fortasse aliquis. Qui Sanctus est, cur voluit 


verum esse, ipsa possumus colligere ratione. Ratio 
enim exigit ut post diem natalis dominici, licet in- 
terpositis annis, eodem tàmen tempore, hzc festivi- 
tas sequeretur, quam et ipsam festivitatem natalem 
appellandam puto. Tunc enim natus hominibus , ho- 
die renatus est sacramentis ; tunc per virginem edi- 
tus, hodie per mysterium generatus. Ita enim dispo- 
Suit Dominus, nog longe inter se hominum vota 
distare, ut uno tempore , quem genitum gratulaban- 
tur in terris, sanctificatum lzxtarentur in coelis ; ut 
qui partum virginis, angelis annuntiantibus, posside- 
bant Dei Filium , coda testantibus retinerent, certi- 
que essent homines quia ipse esset Filius Dei quem 
virgo pepererat, Divinitas agnosBcebat. Novi enim 


baptizari? Audi ergo : ideo baptizatur Christus , non 
ut sanctificetur ab aquis, sed ut ipse aquas sanctifi- 
cet, et purificatione sui puriflcet fluenta qu:e tangit. 
Consecratio enim Christi consecratio major est ele- 
menti. Cum 417 enim Salvator abluitur, jam tune 
in nostrum baptismum tota aqua mundatur, et pu- 
rificatur fons , ut secuturis postmodum populis lava- 
cri gratia ministretur. Precedit ergo Christus per 
baptismum, ut Christiani post eum confidenteP po- 
puli subsequantur. 4 Intellige ergo mysterium. "ita 
enim * et columna ignis przcessit per mare Rubrum, 
ut intrepidum iter Israel filii ! Subsequerentur, et 
ipsa prius per aquas gressa est, b ut venientibus 
post se viandi semitam prwpararet. Quod factum, 


parius nova 443 merentur obsequia. Ibi cum se- (; Siu Apostolus dicit (I Cor. x) , mysterium baptismi 


eundum hominem nascitur, inater eum Maria sinu 
circumfovet. Hic cum secundum mysterium gignitur, 
Pater eum Deus voce complectitur. Ait enim : Hic 
esi * enim Filius meus, in quo bene complacui (Matth. 
ui). Mater ergo partui molli blanditur gremio, Pater 
Filio pio testimonio famulatur. Mater, inquam, eum 
adorandum magis ingerit, Pater colendum gentibus 
manifestat. Sinu igitur retinetur a matre cum na- 
&citur, sed Pater ei sinus sui fotum jugiter submini- 
strat. Legimus enim eum sine intermissione in Pa- 
tris gremio quiescentem , dicente Evangelista : Deum 


fuit, ubi homines A18 nubes operiebat, unda por- 
tabat. Sed hzc omnia operatus est Christus Dominus 
idem qui et modo, qui, sicut tunc per mare filios 
Israel in columna ignis precessit, Jam tunc per ba- 
ptismum Christianos populos in corporis sui colu- 
mna precessit. Ipsa, inquam, est columna,qu:e tunc 
sequentum oculis lumen prestitit, modo lucem cre- 
dentium cordibus subministrat. Tunc in i fluentis 
undarum solidavit semitam; modo in lavacro fidei 
vestigia corroborat : per quam fidem, sicut lilii ' 
Israel , qui intrepidus ambulaverit, persecutorem 
AEgyptum non timebit. 





Memo vidit unquam , nisi unigenitus Filius, qui est in 
6 SERMO IX. 
De S. Epiphania I1I. 

ADMONITIO. 


Hune a primis editoribus Ambrosio ascriptum sermonem , Erasmus S. Maximo acceptum esse referendum 
duxit. Inde vero monachi congregationis Benedictinze S. Mauri cum in appendice ad S. Ambrosii opera, num. 8, 
rursum edendum curassent hoc titulo : De S. Epiphania I, tunc muito esse similius veri animadvertunt, 
eum Maximo potius quam alteri cuiquam esse attribuendum. Àe si styli veterumque codicum habenda ratio 
est, habenda vero est maxima, confitendum erit, restitui omnino ipsum Taurinensi nostro antistiti oportere. 
Àc de stylo quidem non est cur disputem, cum perspicuum esse euique possit, qui hunc cum genuinis Maximi 
sermonibus conferre non gravatur. De codicibus non est cur multis esse disputandum putem. Kaque agam 
brevibus. In cod. 19677 Vaticanze bibliothecz exstat bic sermo, eique heec est. prefixa inscriptio : Ejusdem 


rentur. 

& Cod 99 S. Crucis in Jer., egressa est. 

h Cod. 19 Laurent. , ut immen sequent|un oculis 
ministraret. 

i Codd. 99 S. Crucis in Jer. et 10 Laurent., i 
fluctibus ; cod. vero Vat. 1276 , Tunc de fluctibus un- 
darum solidavit semitam ; nostro in. lavacro. 


* Cod. Vat. omitit euim. 

* Cod. Vat., Libenter ergo quiescit Dominus in sinu 
sanctorum. 

€ Cod. Vat. 1276, ubi caput suum. 

& Codd. 99 S. Crucis in Jer. et Vatie. 1276, In- 


telligo. 
«Jdem cod. Vat., in signis columna processit. 
. 5 lidem codd. 99 S. Crucis in Jer., et Vat., seque- 


549 


SERMO IX. 


unde supra. Is autem unde supra est Maximus, cui sermones qi procedunt ascripti sunt. In codice Palatino 
: De 


Vatic. num. 1257, is idem ha 
consonant codices Taurinensis , abbatie S. Dalmatii , 


tur sermo cum bac epigraphe 
ambacensis, et. nonagesimus nonus 8. 


plphania , sermo S. Mazimi episcopi. Huic 


rucis in Je- 


rusalem. Itaque Ceillerius in quarto ac decimo tom, Histor. generalis auctorum , etc. , satis constare affirmat, 


hunc ipsum sermonem perscriptum fuisse a Maximo. 


ARGUMENTUM. — Epiphania Grece, Latine apparitio. A dsei, quem perspexerunt oculis, palpaverunt mani- 


Tunc primum signis credentium cordibus Deus Chri - 
stus illuxit; apparens non tam oculis hominum quam 
saluti. Mutatio aque in. vinum, magnum plane si- 
gnum, ad Dei credendam sufficiens majestatem, at- 
que resurreclionis mysterium continens. 


Exsultandum est nobis, fratres carissimi, quod vo- 
tis nostris vota succedunt , et gaudiis gaudia cumu- 
lantur. Ecce enim adhuc natalis dominici solemnitate 
corda nostra * persultant, et jam festivitate S. Epi- 
pbanie gloriamur. Gratias igitur agere debemus Do- 
mino, qui nos frequenter visitat, et sepe lxtificat, et 
copiosius requirit, ut numerosius benedicat. Quam- 
vis igitur gentilis ( licet vane) numerosa solemnitate 
ketetur propier diversitatem dominorum suorum, 
tamen plures nobis festivitates prxstat unius b diei 
visitatio, quam illis multorum d:emoniorum supersti- 
tiosa pr:ssumptio. Nam sicut eos veritate religionis 
vincimus ; ita votorum numero superamus. Epipha- 
bie ergo hodie procuramus gaudia. Quierat aliquis, 
quid interpretetur hoc verbum, scilicet quia Epipha- 
nia Grzce, Latine dicitur * apparitio. Ergo quia tunc 
primum apparuit Salvator 4 in mundo, ipsa dies eo- 
dem vocabulo Epiphania nuncupata est. Quomodo 
autem apparuerit, requiramus; non quod in mundo 
ante non faerit, cum mundus per ipsum factus sit; 
sed quod tunc primum signis atque miraculis cre- 
dentium cordibus Deus Christus illuxerit, etin tene- 
brosas conscientias hominum * fidei splendor adve- 
nerit. 419 Cum igitur Deus ubique sit , et universa 
possideat, tanquam non visus antea apparuisse di- 
citur. Ápparuit autem non tam oculis hominum quam 
saluti. Nam et si prius natus ex Virgine oculis carna- 
libus videbatur; tamen non apparebat, f quoniam 
virtutem ejus adhuc fidei acies ignorabat. Unde Ju- 
dais per prophetam dieitur: Videntes videbitis, ei 
non videbitis (Isai. v1). Hoc est Salvatorem', quem 
cernerent oculis corporalibus, spirituali lumine non 
viderent. Postea enim quam 5 humanitatem suam 
mirabilibus declaravit, humanis mentibus tanquam 
novus ét inopinatus apparens , oculos quosdam cor- 
dis infudit, ut cognosceret sensus, quem non cogno- 
vit aspeetus. Unde flt ut nos Christum Dominum per 
fdem, quem nunquam vidimus , contemplemur : Ju- 


* Cod. 99 S. Crucis in Jer., corda nostra presui- p 


lant, etiam, etc. 

b Cod. 10 Laurent., prestat unius Domini visitatio, 
quam illis multorum demonum — superstitioea. pre- 
Codd Vat. 1267 et Vat. Palat. 1257 

c . Yat. et Yat. at. parere. 

4d Cod. Vat., Salvator mundi. Bs 

* Cad: Yat. Palat., fides splendoris. 

* Cod. Vat. Palat., quia. 


€ Cod. 10 Laurent. et 99 S. Crucis in Jer. legunt 


divinitatem. 
b Cod. Vat. Palat., Salvatoris tiam. 
à Sanctus Maximus, hic usurpavit vocem ebrietatis 


bus, hodieque non videant. Requiramus igitur quod 
signum operatus sit ut divinitatem suam populis de- 
clararet. Dicitur hoc primum fecisse miraculum, ut 
3quam mutaret in vinum. Magnum plane signum , et 
ad Dei credendam suíÜücieus inajestatem. Quis enim 
non miretur in aliud, quam erant, eleine»ta esse 
translata? Nemo enim potest iutare naturam, nisi 
qui Dominus est naturz. Credendum est jam ex hoc 
mortalem bominein in immortalitatem posse converti, 
quando vilis substantia in pretiosam est conversa 
substantiam. Nolo enim, auditor, nomina tantum 
perspicias vini et aque ; sed si vis ^ potentiam coxn- 
probare , ^irtutem rerum aspice. Tanto enim hoc al- 
tius nescio quid demonstratur. Nam cum Dominus 
aquam vertit in vinum, non tantum boc eperatur, ne 
discumbentibus desit ! ebrietas, sed ut credentibus 
! A90 abundet :ternitas. Siquidem propterea in 
mundum venit Christus, non ut convivarum cellaria 
procuraret, sed ut saluti hominum provideret, necut 
hydrias substantia boni odoris impleret, sed ut. ani- 
mas gratia sancti Spiritus irrigaret. Ergo, cum ex 
illa vill aqua vini optimi saporem voluit gustare 
k conviva, magis voluit ex hac vili carne resurreetio- 
nis ccelestis sapientiam gustare credentes. Nam hoc 
! signum totum utique resurrectionis mysterium con- 
tinet. Aqua enim vilis, * pallens et frigida in vinum 
versa, scilicet pretiosum, ? rubrum vel ignitum, hoc 
signiflcat hominis substantiam conditione vilem, im- 
becillitate pallentem, morte * frigentem in resurrc- 


(C ctionis gloriam commutandam , quie est. :eternitate 


pretiosa, gratia colorata, spiritu  immortolitatis 
ignita. Hoc igitur » dignum est credere, Dominum 
operari voluisse, ut per hoc terrenum signum, futu- 
rum jam tunc a sapientibus coeleste mysterium vide- 
retur. Nam si mirabile est utique qux defecerant 
conviviis vina supplesse, quanto est mirabilius vi- 
tam, qux est exhausta, hominibus reparasse? Et si 
gloriosum est aquam in vinum mutare, quanto est 
gloriosius peccata in jestitiam commutare , et mores 
potius temperare, quam pocula? Audeo dicere illas 
hydrias, non soluin illi convivio, sed universo mundo 
pretiosam illam ministrare substantiam, nisi quod 


satietate; inhserens Evangelio Joau. cap. m, uoi 
itur de convivis : Et cum inebriaté fuerint, id est 

saturati. 
j Codex 99 Sanct:e Crucis in. Jerusalem, sit eter- 


nitas. 

k Codd. 10 Laurent. et Vat. 1367, voluit guetare 
convivas. ' 

! Codd. cit., Nam hoc signo totum utique resurre- 
ctionis mysterium continetur. 

m Cod. 99 S. Crucis in Jer., pallida. 

» [Jem cod. 90 S. Crucis in Jer., rubeum. 

* Cod, Vat. Palat., frigescentem. 

P Cod. Vat. Palat., Hoc igitur dictum. est credere» 


bbl 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


$52 


nobis melius administrant, Constat enim ex ipsis A lutis accipere ; et, si dici fas est, apud illos pertran:- 


vasculis illos hausisse ebrietatem ; nos haurire justi- 
. tiam. Illos percepisse vini poculum, nos calicem $a- 


isse quod biberant, apud nos vero permanere quod 
sumpsimus ^. 


SERMO X. 
De S. Epiphania IV. 
: ADMONITIO. 


A9] in nonnullis mss. libris Augustino, in aliis Ambrosio. hic quoque sermo attributus legitur ; 


Maurini in LL Mie senn. ejusdem S. Augustini sub num. 127 tra 
$ duorum codicum 90 et 99 S. Crucis in Jerusalem, de quorum fide, post clarissimi cardinalis 


"cum scriptoribu 


aem 
xerunt. À nobis S. Maximo ascribitur 


Besulii sententiam, nemo dubitare potest. In cod. 90 vetutissimo est sermo 41, et in altero 99 serm. 51, in 


quo 31 titulus est hujusmodi : De die Epiphaniorum, 
salmo xxvuir. In codice autem Sangallensi : De die Epiphaniorum 


et de Evangelio, tubi Dominus baptizatus est, el de 
i quis vero hunc sermonem couferat cum 


bomiliis S. Maximi de eodem Epiphanize mysterio agentibus, idem argumentorum genus, eaindemque dicendi 


: rationem inveniet. 


ARGUMENTUM. — Christus Salvator eo tempore cogno- B enim Dei Filius ad Joannem : Sine medo; sic enim 


scitur, quo a Joanne in Jordane baptizatur; et a 
Deo Filius appellatur. In psal. xxvni Christi -pre- 
dictum baptisma fuit. : 


Dies Epiphaniorum Graco nomine sic vocatur. 
Quod enim nos apparitionem vel:ostensionem dici- 
mus, * id Greci Epiphaniam vocant. Hoc autem ideo 
* dicimus , quia hodie Dominus noster ej Salvator 


apparuit ^ secundum carnem in terris.. Licet enim. 


olim natus esset ex Maria, et triginta * annorum 
explesset 2ctatem ; tamen ignorabatur a mundo. Eo 
lempore cognitus est, quo ad. Joannem Baptistam, 


ut in Jordane baptizaretur, advenit : et vox de ccelo 
Hic est Filius meus di- . 
lectus, in quo mihi ! bene complacui (Math. an). Quem 


Patris intonantis audita est : 


. oportet nos adimplere omnem justitiam (Matth. n). 
Sequitur : Dominus " majestatis intonuit; quando Pa- 
ver Filio testimonium reddidit dicens : 


Hic est Filius 
meus dilectus, in quo mihi complucui. Vox Domini 
con(ringentis cedros (Psal. xxvi). Baptizatus est cniut 


, Christus , et erécti prius atque sublimes dz mones 
, eorruerunt. Succidit eos Dominus quasi cedros Libani, 
,el comminuit eos tanquam vitulos (Ibid.). Fragmenta 


arborum ventilans, et calcibus stirpes in diversa dis- 


pergens. ^ E contrario de Salvatore quid dicitur? 
. Et dilectus meus, sicut filius wnicornium (Ibid.). Dile- 


ctus. Dominus poster atque Salvator ? Filius Dei, 
unicornium , filius crucis de. quo dicitur ih cantico 
Abacuc : Cornua in manibus ejus, ibi abscondit (orti- 


Pater de ccelis voce monstraverat, hunc Spiritus san- C tudinem suam (Habac. ni). Postquam ergo dilectus 


clus 5 verus, quasi in columbam, et super caput illius. 
" sedens tactu ^ voluit demonstrare , ne quis alius Dei 
Filius putaretur ex populo. Quid hac humilitate 
. sublimius? Quid hac vilitate nobilius ? Baptizatur a 
. servo, et a Deo Filius appellatur. Inter publicanos . 


ei meretrices et peccatores ad lavacrum venit, et . 


sanctior est baptizatore suo. ! Baptizatur a Joanne , 
in carne ; sed ipse Joannem i in spiritu lavat. Aqu», 


quie cxtera mundare consueverant, Domino nostro , 


lavante, 4949 mundate sunt. Jordanis fluvius, qui .. 


eo tempore, quando populum lsrael ) duxit Jesus . 
Nave, et ad terram promissionis induxit, fuerat ex- 


&iccatas ; nunc totis, si potuisset, undis k voluit con- . 
gregari, ut Domini corpus attingeret. t Jordanis, in- , 


iste crucifixus est, impletum cst illud, quod P scqui- 
tur in psalmo : Vox Domini intercidentis. flammam 
ignis (Psal. xxvni). Illo enim baptizato, ct universo 
mundo, Christo lavante, mundato, gehenn:e ignis cx- 
stinctus est. 499 Vox Domini concuticntis desertum 
( Ibid. ). Deserta fuit Ecclesia, qui prius filios 
non habebat, Ad pro«dicationem Christi deserta ista 
commota est, et parturivit, et nata est in una die 
q gens tota. Simul illa, que antea dicebatur desertum 
Cades , hoc est desertum, siquidem non habuerat 
sanctitatem, ccepit parere cervos, et sanctorum $uo- 


. rum emittere greges, qui serpentes in terris interfi- 


ciunt, qui venena contemnunt , quibus  discurrenti- 
bus, et in toto orbe Christi Evangelium przdicanti- 


quit, reversus. est retrorsum. (Psal. cxni). Videte, D bus in templo ejus omnes dicent gloriam Deo (Ibid.). 


fratres , quomodo; id quod in Evangelio lectum est, 


in vigesimo octavo psalmo fuerit ante pr:edictum : Dos 


Voz Domini super aquas (Psal. xxvi). Locutus est 


4 Cod. Vat. Palat., Prestante Domino nostro Jesu 


Christo, etc. 

» Codd. S. Crucis cit. Aoc pro io. 

^ Codd. S. Crucis in Jer. et Vat. omittunt dicimus. 

4 [n utroque codice S. Crucis in Jer. et Vat. desunt 
verba secundum carnem. 

* Cod. Vat., et triginta jam. — — 

f In codd. S. Crucis in Jer. deest bene. 0. 

& Uterque codd. S. Cr ucis in Jer. et Vat., versus 
in columbam. 

h Codd. cit. S. Crucis in Jer. et Vat., tactu quoque 
ipso voluit, etc. 

i Cod. S. Crucis in Jer., Lavatur ab Joanne. 
i Uterque cod. S. Crucis in Jer., et Vat. 1967, 


dux Jcsus in terram repromissionis indusit, explicatus 
est. 


" manum quo 


Sequitur : Dominus diluvium inhabitare facit. Consi- 


deremus totum orbem, respiciamus barbaras; nationes, 
Romanum quoque * lustremus imperium , ubique in 
- k Uterque cod. S. Grucis in Jer., voluerat. Codex 


autem Vat. 1267, voluerit. 
! [n utroque cod. desunt subsignata verba ; quem- 


. admodum i in cod. Vat 


m Uterque cod. S. Crucis in Jer. addit Deus 
2? Uterque cod. S. Crucis in Jer. et Vat., A At e con- 


 irario. 


? Uterque cod. S. Crucis in Jer. et Vat., . Saleator 


. esi Filius.unicornium. 


P Uterque cod., dicitur in psalmo. E 

3 Uterque cod. ' S. Crucis in Jer., T ona tota simul : 
illa die qu& ante dicebatur desertum 

r Uterque cod. S. Crucis in Jer. et. Vat. 1961, FHo- 
menie lustremus imperium : ubique in 
Christo credunt. 





SERMO XI. 


554 


&2/& nostrum Donmunum baptizantur; et ita it. ut A rum, et imitemur Salvatorem nostrum, » qui et ipse 


non una aqua , sed quodammodo fit diluvium bapti- 
smorum. Quapropter, fratres carissimi, quoniam con- 
summatum est tabernaculum (hoc enim psalmi istius 
titulo prznotatur), et quoniam Ecclesia vivis lapidi- 
bus * constructa est, afferamus Domino filios Dei, 
afferamus filios arietum, apostolorum atque sancto- 


Pastor et Agnus appellatur, qui pro nobis immola- 
tur in. "Egypto, qui pro Isaac cornibus tenetur in 
sentibus , et dicamus : Dominus pascit. me, et nihil 
mihi deerit. In loco pascua ibi me collocavit; super 
aquam refectionis educavit me (Psal. xxi). Cui est 
gloria et imperium in szcula seculorum. Amen. 


SERMO XI. 
De baptismo Christi 1. 
ADMONITIO. 


Hanc concionem in S. Ambrosii operibus editam ad Maximianos serniones traducam, auctoritate permotus 
non modo codicum S. Crucis in Jerusalem et Taurinensis, sed etiam Benedictinorum monachorum congreg. 
S. Mauri, qui in przfatione in serm. 40 append. operum $3. Ambrosii ita sentire videutur. Inquiunt enim 
conferenda esse qux» idem S. Ambrosius sub finem lib. r in Lucam de baptismo Christi deque testimonio 
Patris et. Spiritus saneti apparitione docet. Cum autem Ambrosii expositio alia sit ab ea qu:e hoc in sermone 
traditur, contra vero non tam similia, sed ipsis fere verbis alibi dicta a Maximo reperiantur, satis evincunt 
non Ámbrosium, sed Maximum hujus sermonis auctorem judicandum. Commentarium illud Ambrosii in 
Lucam Maximum habuisse prx oculis non nego, cum nonnulla similia scribat, sed suain sibi viam sternit 
S. antistes noster propriisque sententiis orationem instaurat. Át ut ad codices mss. redeam, Taurinensis 
sermonem exhibet hoc titulo : Jtem e( de eadem Epiphania, et baptismo Christi homil. IX. loscriptio autem 
col. 90 S. Crucis in Jerusalem num. 42 ita exprimitur : Incipit tractatus de Epiphania; in altero vero 
codice 9 : Incipit de Epiphania. Codex basilicze S. Petri 40 F func eumdem continet sermonem, auctoris 
nomine omisso. 


AncuuEN TUM. — Colestia mysteria, que in Christi ba- B nos utique qui, multorum criminum peccatis obno- 


plisma £e continentur in lucem profert S. Maximus 
ad fidelium suorum institutionem , atque. nonnulla 


S. Scripture testimonia, imprimisque de columba, . 


deque J'ordane converso retrorsum exponit. 


Plerique in hac sancta Epiphani:x die hactenus a 
Domino mirabilia facta esse commemorant , ut roga- 
tus ad rmuptias aque substantiam in vini speciem 
commutaret, ac liquorem fentium in meliorem usum 
* sui benedictione transferret , 4 ministros hausisse 
aquam de puteis, vinum in hydriis invenisse , atque 
ütiliore dispendio perdidisse quod deerat: tuncque 
primum hoc mirabili signo divinitatis sux» declarasse 
virtutem. Nonnulli autem in hac sancta die a Joan- 
ne baptizatum eum in Jordane testantur, * atque in 


xii, opus habebamus ut in Christi ! baptismate pur- 
garemur : atque ideo venit Dominus 495 ad lava- 
crum, non ut purificetur 5 ipse aquis, sed ut nobis 
aquarum (fluenta purificet. ^ Ex quo enim ille in 
aquis se mersit, ex eo omnium credentium peccata 
delevit. Necesse est aulem ut omnium peccata dele- 
verit, qui omnium peccata suscepit, sicut ait evan- 
gelista : Hic est Agnus ! Dei, hic est qui tollit 1 pec- 
catum mundi (Joan. 1). Mirum ergo in modum unus 
mergitur, et salus omnium reparatür. Adest ergo 
Deus Pater cum baptizatur Dominus, adest Spiritus 
sanctus. k Videte Salvatoris benevolentiam , quia 
solus se in passione contumeliis subdidit , in la- 
vacro solus gratiam non quzsivit, ! vult participes 


lavacri ejus gratia interfuisse loquendo Deum Pa- (j esse glorix. Adest ergo, sicut dixi, Pater, adest et 


trem, sanctum quoque Spiritum descendisse. Nec 
mirum , si in Domini lavacro mysterium non defuit 
Trinitatis, cum nostrum lavacrum compleat sacra- 
mentum. Neque enim poterat Dominus non primum 
cca se exhibere quod erat postea humano generi 
precepturus; cum omnia non sui gratia, sed nostra 
gratie salutis efficeret. Aut nunquid propter se ba- 
ptizari voluit, cum peccatum non haberet, sicut dicit 
propheta : Qui peccatum non fecit, nec dolus inventus 
est in ore ejus (Isai. xui ; I Petr. n)? Sed propter 


a Cod. S. Crucis in Jer., exstructa est. 

b. Codd. S. Crucis in Jerusalem et Vat., qui ipse et 
Pastor, et Aries, et Agnus appellatur. 

c Cod. S. Petri, sua. 


Spiritus sanctus : et quia Deus videri non potest, 
Spiritus in columba, Pater descendit in voce , quod- 
que solum » ad astruendam fidem necessarium erat, 
? exhibet Salvatorem. Fides enim nostra nisi auditu 
non constat el visu, ideo se Spiritus in columba ocu- 
lis subdit, Pater in voce se auribus subministrat. Nam 
nisi propter nostram credulitatem ^ ista fleri opor- 
tuisset, potuit Pater et Spiritus tanquam invisibilis 
Deus ad Verbum Filium invisibili prolapsione descen- 
dere. Igitur propter nostram fidem, P aperto coelo, 


i In cod. 90 omittitur Dei. 
j In utroque laud. cod. et in eod. S. Petri legitur 
c 


ata. 
k Cod. S. Petri, Vide Salvatoris benevolentiam, qui 


1 Idem cod. S. Petri, ministri hauriunt. aquam de |) solus se, eic. 


puteis, vinum in hydriis inveniunt , etc. 

e [dem cod. S. Petri, atque in lavacro ejus interfuisse 
loquendo Deum Patrem, sanctumque Spiritum descen- 
disse. Nec mirum, si in dominico lavacro, etc. 

f In utroque cod. S. Crucis in Jer. et S. Petri, ba- 
piismo pro baptismate. 

s In cod. 90 deest ipse. 

b Cod. S. Petri, Ex quo ille se in aquas mersit, ex 
. eo omnium peccala abluit, Necesse est. autem ut om- 
nium peccata dilueret, qui omnium, etc. 


ParRoL. LViL. 


1 Cod. S. Petri, sed vult. 

m Cod. S. Petri, ad. insiruendam fidem hominibus, 
atque necessarium erat. exhiberi Salvatorem. Fides 
enim nostra nonnisi auditu constat et visu. 

» Cod. 90 S. Crucis in Jer., ezkiberet. 

o Cod. S. Petri, Nam nisi propter nostram credali- 
tatem ita fieri non oportuisset, potuit Pater ei Spiritus 
sanctus tanquam invisibilis Deus ad Verbum invisibili 
prolapsione descendere. ] 

P ldem cod. S. Petri, apertis celis. 


18 





) 


555 S. MAXIMI TAURINENSIS 556 
Spiritus ad Christum, Pater ad Filium, vox descendit A ad aream Noe diluvio properavit, tunc illi securita- 


ad Verbum. Verbum enim Christus est, de quo * scri- 
bitur : In principio erat Verbum (Joan. 1). Bene, in- 
quam, Pater vox, et Filius Verbum dicitur, quia ver- 
bum nonnisi de voce procedit. Conveniunt itaque sibi 
vox et verbum, et saluti hominum provident socie- 
tate mysterii. Qua autem ratione Spiritus sanctus ad 
Christum in specie columb:e descenderit, videamus; 
utrum sit aliqua similitudo columb:z vel Domini, gicut 
b est vocis et verbi. Est plane. Columbam 496 enim 
etiam ipsum dixerim Dominum, quia est alacer, mitis 
et simplex. Columba est, quia &anctos suos * praci- 
pit esse ut columbas, dicens : Estote simplices sicut 
columba. Quod autem coluniba Christus sit, propheta 
dicit ex persona ipsius, describens post passionem 
reditum ejus ad ccelum : Quis dabit mihi pennas, et 
volabo, el requiescam (Psal. uiv)? Cum ergo Christus 
Dominus 4 initiaret Ecclesiz sacramenta, * ccelo su- 
pervenit columba. Intelligo mysterium, aguosco etiam 
sacramentum. Columba enim ipsa est qux nunc ad 
Ecclesiam Christi in baptismo venit, qux quondam 


tem annuntians olive ramo (Gen. vm), modo huie 
steternitlatem conferens Divinitatis * indicio ; tunc si- 
gnum pacis ore afferens, modo ipsam pacem t Chri: 
stum sui substantia super fundens. * In Jordane igi- 
tur baptizatus est. Dominus. Multa mirabilia in hoc 
flumine sepius facta esse Scriptura commemorat ; 
inter cetera: Et Jordanis conversus ! est retrorsum 
(Psal. cxm). Puto i esse mirabilius quod Domino 
Jesu Christo ibi posito factum est. Ante enim retror- 
sum aque converse fuerant, modo retrorsum peccata 
conversa sunt. Et sicut tunc k impetus fluminis al. 
veum sui cursus perdidit, ita et nunc impetus pecca- 
torum ! dominium sui erroris amisit. Quod quidem 
in propheta Elia jam illo tempore factum puto. Sicut 
enim Elias divisionem fecit undarum, " ita et Spiri- 
tus Domini in eodem Jordane separationem operatus 
est peccatorum ; " et sicut sub Elia fluctus primordia 
fontium de quibus exierant petiverunt, ita et sub Chri- 
sto Domino homines ad originis sui infantiam, de qua 
fuerant exorti, sunt reversi. 


.. SERMO XII. 
De baptismo Christi 11. 
ADMONITIO. 

A977 Optime meriti de S. Maximo Martenius et Durandus Benedictini honachi congreg. S. Mauri habendi 
Bunt, cum sermonem hunc et alios quinque in schedis Mabillonii repertos publicarint, ut dictum est sapra. 
His accedit testimonium codieis Sangallensis num. 87 Maximo eum tribuentis, el cod. Taurinensis num. 43. 
Quamobrem et nos eidem sancto presuli sermonem hujusmodi ascribimus. Áccedit hujus cum superiore 


connexio. 


ARGUMENTUM. — Christus baptizatur non sibi, sed no- (. sterii proficeret. Denique Joanni Baptiste renitenti et 


bis. In ipso enim Divinitatis plenitudo erat &terna- 
que possessio. justiti. Ut autem sanctiletis sue el 
gratie munera in nos derivarent, baptismum inaii- 
(uit, suoque contactu aquas universas sanctificavit. 


Retinet vestra sanctitas, fratres, quod in die festi- 
vissim:e Epiphanie diximus in Jordane Dominum 
baptizatum, et prosecuti sumus quod nostri magis 
causa quam sui voluerit hoc mysterio consecrari. 
Nostri plane causa h:zec universa perfecit. Nam illi ad 
quem profectum necessaria consecratio, qui ipse est 
sacramentum? Ad quem usum in eo mysterii solem- 
nitas, in quo est plenitudo mysterii? In ipso est enim 
plenitudo, sicut ait Apostolus : Quoniam in ipso habi- 
tat omnis plenitudo Divinitatis corporaliter (Col. n, 9). 
Et iterum evangelista : De plenitudine ejus omnes ac- 
cepimus (Joan. 1). Ergo in quo plenitudo Divinitatis 
erat, non indigebat ut sacramentorum mysteriis im- 
pleretur. Sed ideo mysterium implere voluit, non ut 
ipse profectum caperet, sed ut nobis plenitudo my- 


* (;0d. S. Petri, dé quo scriptum est. 

* [n cod. S. Petri deest vox est. 

* Cod. 90 8. Crucis in Jer., esse precepit ut colum- 
bas. ldem cod. S. Petri, qui prosequitur, dícems : 
Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut co- 
umbo. 

4 ]dem cod. 8. Petri, nuntiare Ecclesie sacramen- 
tum, de celo supervenit columba. 

* Cod. x Laurent. Plut. xiv, e celo supervenit co- 
Iumba, ete. 

! Cod. 8. Petri, Divinitatis judicio. 

€ [dem cod. 8. Petri, Christi sui substantiam. 

5 Idemque cod. S. Petri, Ita Jordane igitur bapti- 


dicenti : Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me? 
ait illi Dominus : Sine, modo sic enim oportet nos im- 
plere omnem justitiam (Matth. 1n). Implere, inquit, 
omnem justitiam. Cur ergo baptizatur Dominus? Nen 
justitia justificat Christum, sed ipsa justitia sanctifi- 
catur a Christo, et semiplena virtus ab eo impletur 
cui inest plenitudo virtutum. Ait igitur Joannes : Ege 
a te debeo baplizari; contestat ergo Dominum non 
8ui causa esse baptizatüm, cum antequam baptizare- 
tur ab eo se magis baptizari Joannes expostulabat. 
Demonstrat enim hoc dicendo majorem gratiam esse 
in mysterio Domini quam in magistro mysterii. Quid 
enim illi consecrationis poterat tradere, a 498 quo 
sanctificationem accipere ipse optabat? Inferior enim 
erat magister meritis quam discipulus sanctitate? 
Christi enim comparatione, et magister imperitus, et 
justitia semiplena, et aqua est turbulenta. At ubi ba- 
ptizatur Dominus, benedictioni ejus et magister pro- 
ficit, et justitia impletur, et unda purgatur. Purgata 


satur Dominus. 

i1 Cod. S. Petri omittit est. 

| Codd. Laurent. et S. Petri, Puto autem esse. 

k Cod. S. Petri, Et sicut tunc alveus fluminis impe- 
tum sui cursus perdidit, ita et, etc. 

l Cod. 99 S. Crucis in Jer. legit ita et nunc impe- 
tus peccatorum hominum sui cursus amisit. 

" Uterque codex S. Crucis in Jer. et cod. Laurent., 
ita et Christus Dominus in eodem Jordane separatio- 
tiem operatus est peccatorum. Ille stare fluenta prace- 
pit, hic crimina; et sicut sub Elia, eto. 

* Hic habet finem sermo in codice 8. Petri. 











b57 


SERMO YXJjJ. 


558 


est enim unda, qux cum esset vilis et frigida, bene- A aquarum quidem flumina lavantur. Sed et benedi- 


dictionis dominice calore ditata est : ita ut que vix 
antea mundanas rerum maculas diluerit, nunc spiri- 
tuales purificet maculas amimarum. Nec miremini 
quod aquam, hoc est substantiam corporalem, ad pu- 
rificandam animam dicimus pervenire. Pervenit plane, 
penetrat conscientiz: universa latibula. Quamvis enim 
ipsa subtilis et tenuis, benedictione tamen Christi fa- 
cta subtilior, per occultas vitaàe causas ad scelera ani- 
ma spiritus rore pertransit. Subtilior enim est bene- 
dictionum fluxus quam aquarum meatus. Unde et 
diximus quod in Salvatoris baptismate benedictio, 
que defluxit tanquam fluvius specialis, omnium gur- 
gitum tractus et cunctorum fontium venas infecerit. 
Mirum enim, inquam, dum, Christo in Jordane posito, 


ctionum fluenta currebant, iude alvei guryes turbidior 
ferebatur. Hinc fons Salvatoris purissimus emunda- 
bat, et stupore quodam deorsum ad Jordanis originem 
consecratio baptismatis ascendebat, et contra aqua- 
rum fluvium benediclionum fluvius ferebatur. Unde 
David sanctus arbitror dixisse : Jordanis conversus est 
reirorsum (Psal. cxm). In baptismate enim Christi 
retrorsum Jordanis non aquis conversus est, sed sa- 
cramentis, et ex natura sui originem benedictione 
magis quam substantia remeavit. Dum enim conse- 
crationis gratia per eum cunctis fontibus circumfer- 
tur, videtur cursum proprium ad venarum exordieni 


revocasse. Explicit. 


SERMO. XIil. 
De gratia baptismi. 
ADMONITIO. - 


99 Huic sermon proprie convenit titulus De gratia baptismi, quem editores, ut dictum est, perperam 
homilis 5 de baptismo tribuerunt. S. Maximus catechumeuos adhortatur ut lavacrum regenerationis susci- 
pere non morentur, ne beneficio gratix ejus priventur. Cum titulus specimen sit argumenti orationis, haec 
autem omnis sit de peccatorum remissione infusioneque j:stitij» per baptismum acquirendz, baud alia in- 
seriptio sermoni convenire potest, quam De gratia baptismi. laic utique prz se ferunt sex codices S. Ma- 
ximo sermonem tribuentes, qui sunt Sangallensis num. 11, Vaticanus 12967 pag: 158, Taurinensis in quo est 
homilia 4 3, S. Crucis in Jerusalem 90 num. 11 cum titulo : Incipit de gratia baptismi, et 99 ejusdem S. Crucis 
num. 44, necnon Laurentianus x Plut. xiv. Hxc testimonia peispicuis verbis expressa si Benedictinis mona- 
chis S. Ambrosii editoribus affulsissent, certius judicium hoc de sermone pronuntiassent. 


ARGUMENTUM. — CGatechumenos hortatur Maximus ut B $e magister excusat, in isto nos Salvator invitat. In 


gratiam baptismatis omni festinatione suscipiant, ut 

possint esse quod Christus est; et quid inter Joannis 

e Christi baptismum | intersit dilucide copioseque 
cet. 


Quia constat, sicut ante ^ prosecuti sumus, Jesum 
Christum non sui causa baptizatum esse, sed nostri, 
debemus, fratres dilectissimi, vobis catechumenhis lo- 
quor, gratiam baptismatis ejus omni festinatione sus- 
cipere, et de fonte Jordanis, quem ille benedixit, 
benedictionem consecrationis haurire, et in eum 
gurgitem in quem se illius sanctitas mersit nostra 
peccata mergantur ; scilicet, ut eadem aqua qux Do- 
minum circumdedit et servulos circumpurget, quate- 
nus ex b venerabili Christi lavacro nobis unda sancta 
proficiat, et iisdem vestigiis atque mysteriis quibus 
benedictionem a Salvatore est mutuata, nos fotu bea- 
tiore, purificet, gratiamque quam a Christo suscepit 


in Christianos refundat. Ergo, fratres, tingi debemus ( 


eodem fonte quo Christus, ut possimus esse quod 
Christus est. Nam, quod salva fide dixerim, licet ba- 
ptismüin utrumque sit Domini, tanto gratius puto 
hoe baptismum esse quo nos abluimus quam illud 
quo Salvator * baptizatur. Hoc enim celebratur per 
Christum, illud celebratum est per Joannem. In illo 


à Cod. Vat. 1267, ante dies paucos. 

b Idem cod. Vat., ex venerabilis Christi lavacro. 

c Uterque cod. S. Crucis in Jer. et Vat., est bapti- 
£atus. 

4 Dterque cod. S. Crucis in Jer. et Vat., per my- 


* Distinctio plane theologica gratiz ex opere ope- 
rato, et gratiz ex opere operantis : prima ipsi sacra- 
mcnli efficaci ot virtuti tribuitur unde dixit Maximus 


illo justitia semiplena, in isto Trinitas est perfecta. 
Ad illud sanctus venit, sanctus egressus est; ad istud 
peccator venit, et sanctus abscedit. In illo 4496 be- 
nedictio confertur mysteriis, * in isto 4 mysteriis de- 
licta donantur. Baptizari ergo, fratres, debemus eo- 
dem gurgite quo Salvator; sed ut eodem fonte mer- 
gamur, non nobis Orientalis petenda est regio, non 
fluvius terr: Judaics:e. Ubi enim nunc Christus, * ibi 
quoque Jordanis est. Eadem consecratio qu:e Orientis 
flumina benedixit Occidentis fluenta sanctificat. Unde 
etsi nomen forte fluvio aliud sit de $»culo, inest 
tamen illi mysterium de Jordane. Denique iisdem sa- 
cramentis res agitur quibus et tunc gesta est, nisi 
quod gratia pleniore. Tunc enim Trinitatem carnali- 
bus oculis vidimus, modo eamdem Trinitatem fidei 
oculis contemplamur. Tunc Christum vix humanus 
vultus aspexit, nunc eumdem mens humana comple- 
clitur. Tuic Spiritus sanctus velut columbz specie 
hominem cireumfudit, modo se in interiora hominis 
t ipsa virtute divinitatis iufundit. Tunc Pater a Do- 
mino propter Filium longo auditu vocis advenit, 
modo autem desceudit ad nos Pater ipse cum Filio. 
Plenior ergo gratia est, ubi Deus, non assumpta spe- 
cie, descendit ad homines, sed propria substantia 


sterium. Codex Laurent. x, is isio per mysterium de- 
licta donavit. 

* Cod. 90, ubique Jordanis est ; item eod. Laurent., 
ubique enim nunc Christus, ubique Jordanis est. 

f Cod. Vat., in ipsa virtute divinitatis, etc. 


de baptismo, in isto mysteriis delicta donantur ; Secun- 
da sanctifieationi per benedictionem elementis colla- 
te, in illo benedécfio confertur mysteriis. 


A4 


559 S. MAXIMI TAURINENSIS 560 
^ descendere dignatur ad filios. Ibi enim tanquam A quod Joannes petierit Christi baptismum et nor 


incredulis fidem vult signis corporalibus persuadere, 
hic tanquam fidelibus gratiam spirituali virtute con- 
ferre. Plenioris ergo gratie est Deum videre sicut 
est Deus, quam videre eum sic ut requiras eum. Hic 
est perfecta Trinitas, ibi adhuc scrutanda Divinitas. 
Plenior igitur est gratia Deum propria virtute cogno- 
scere, quam in assumpta specie suspicari b. Faciainus 
ergo ipsi pro nobis quod Deum videmus fecisse pro 
nobis, faciamus circa nos quod fieri circa se &31 
Joannes optavit. * Si ille, qui erat propheta, magister 
et sanctus, Salvatoris baptismum concupivit, * quanto 
xaagés peccatores nos, humiles et ignari, gratiam 
hanc debemus ambire. Videte misericordiam Salva- 
toris : hoc nobis sponte defertur, quod propheta po- 
stulans non meretur accipere. Quid autem caus:e sit 


acceperit, debemus animadvertere. Ait enim illi Do- 
minus postulanti : Sine modo, sic enim decet no: 
implere omnem justitiam (Matth. ni). Scimus autem 
quod Joannes 439 Baptista typum legis gerebat : 
justum ergo erat ut ipse baptizaret Dominum, scilicet 
ut quemadmodum secundum carnem de Jud:eis Sal. 
vator est genitus, ita et secundum spiritum de lege 
Evangelium nasceretur, ut unde successionem duc: - 
bat originis, exinde et traditionem consecrationis 
acciperet. Hoc est igitur quod ait : Sic enim- decet 
nos implere omnem justitiam. Justum enim erat ut 
mandata legis qu: ipse condiderat ipse compleret, 
sicut alibi dicit : Non veni solvere legem, sed adim- 
plere (Ibid.) 


SERMO XIV. 
De jejunio generali. 
ADMONITIO. 


A clariss. viro Joan. Dominico Maria Mansio Cler. Reg. a Matre Dei, postea patriz sux archiepiscopo me- 
ritissimo, erutus primum fuit hic sertho ex codice 85 vapitul. eccl. Lucensis, editusque in appendice opp. 
Stephani Baluzii tom. Il, pag. 452, S. Maximi nomine insignitus. Nos quatuor aliorum codicum testimoniis 
permoti, illius auctorem S.. Maximum dicimus; hoc est duurum bibl. Laurentianz 1: Plut. xiv pag. 190 a 
tergo, secundi 174 bibl. olim xil. metrop. eccl. Florentinze, tertii bibl. congregat. Montis Olivet. Neapol. 
pag. 100 quarti tandem Taurinensis. Ab omnibus S. Maximus sermonis auctor nuncupatur, sed non omnes 
eumdem titulum habent. In codice Lucensi : De jejunio generali inscribitur sermo ; in reliquis : De Quadra- 

esima. Nos non quam przferunt reliqui codices inscriptionem suscipimus De Quadragesima, sed ex codice 
ucensi, quod hac in concione non de speciali jejunio Quadragesim:e agit S. Maximus, sed generatim de 


virtute meritoque jejunii, quod tamen quadragesimali abstinentix convenire potest. 


ARGUMENTUM. — De lapsu Ada cupidi sciendi boni el 
mali. Si ille peccavit qustando, cur non ego placeam 
jejunando? In paradiso Ecclesie constituti manda- 
tum accepimus ut legem jejunii conservemus. 


Spe intimatum est auribus vestris * tam de Scri- 
pturis divinis quam ex pr:edicationibus nostris pri- 
mam in Adam fuisse peccandi culpam f mentis ille- 
cebram, et causam delinquenüi» exstitisse esce 
cupidinem. Dum enim inter tot. paradisi epulas pre- 
Hiosas E unius abstinentix noluit observare jejunium, 
cunctarum deliciarum perdidit ^ voluntatem, et ami- 
sit concessa dum concupivit illicita. Qui utique si 
unius cibi abstinentiam tolerasset, non tantorum 
bonorum jejunus 1 exstiterat. Unde nos, fratres, co- 
gnoscentes in auctore nostro delicti causam, ampu- 
temus a nobis occasionis offensam. Et cupiditatem, 
quam ille i extra mandati extendit lineam, nos intra 
precepti terminum teneamus, uec patiamur, propter 
brevissimi temporis indicta jejunia, totius vitze nos 
perdere suavitatem. Si ille peccavit gustando, cur 
non ego placeam jejunando? Si illi esca exstitit ad 
mortem, cur non mihi abstinentia proficit ad salu- 
tem? Insipiens plane est qui nec instruitur przcceptis, 
nec docetur exemplis. Videte igitur, si non tale prxe- 


* Cod. 99 S. Crucis in Jer., sed propria substantia 
dignatur venire ad filios. Cod. vero 90 habet sed pro- 
pria substantia dignatur ad filios, etc. 

b Hic desinit sermo in cod. Vat. 

€ Cod. 90 S. Crucis supplet. 

4 H»c etiam habet codex 99 S. Crucis, sed quo- 
niam minori et vividiori charactere sunt conscripta, 
additio illa posteriori tempore facta videtur. 

* Cod. Neap. addit frátres carissimi. 


ceptum nobis datur cum renascitur, quale Adz est 
positum cum creatus est. Dicitur enim nobis, tap- 
quam in deliciarum paradiso constitutis, et super 
* Domini fontibus amcenitate quiescentibus, ut ex 
omnium virtutum fructibus accipiamus cibum, de 
$0la sciendi boni et mali arbuscula non gustemus. 
Quis tali lege contentus sit, uno abstinere, ut pluri- 
mum delectetur? ! Arbusta, inquam, sciendi boni et 
mali abstinere precipimur; qui arbuscula sit debe- 
mus intelligere. Nam utique si sancti disciplinarum 
fructibus saginantur, qux est arbuscula interdicta 
justo, nisi indisciplinatio sxcularis? Quisque post 
acceptam gratiam gustaverit de lascivia sxculari, 
accipit boni malique discrimen. Incipit enim scire et 
A33 quid sanctitatis amiserit et quid perditionis 
inciderit. Non quod ipsam notitiam homini ligui prz- 
stet gustus, sed quod conscientia innocens *ràt; 
posteaquam polluta est, et bona deflet perdita, et 
mala ingemiscit admissa. Immaculata autem vita ac 
scientia non tenetur ; semper enim sancta vel simplex 
putat hoc solum in homine esse, quod puru: est. 
Cxterum lascivia male peritum reddit plurimum per 
experientiam peccatorum. Bonum est igitur Christi i- 
no rusticitatem babere sanctam, quam notitiam cri- 


! [dem cod., ventris pro mentis. 

€ Idem cod., unius arbuecule noluit observare jejt- 
nium. 

h A]., voluptatem. 

i AL., erstitisset. 

i Cod. Neap., ultra mandati extendit lineam. 

k Cod. Neap., dominici fontis amamilate. 

! Cod. Neap., Arbuscula, inquam, sciendi bonum ct 
malum abstinere. 











561 


SERMO XV. 


502 


minosam. * Arbuscula in qua sciendum bonum et A fificat. civitatem Dei (Psal. xtv). L:tificatue enim 


malum, nolo talem peritiam. Quid enim prodest scire 
quod scire non prodest, b quod nosse peniteat? Ta- 
lem enim Dominus in Ecclesie tabernaculo homini 
legem instituit, qualem in paradisi possessione man- 
davit. Paradisus enim est Ecclesia diversarum virtu- 
tum, sive arborum ameenitate protecta, cujus e gre- 
mio tanquam lucidissimus fons Christus egreditur, et 
ad instar paradisi veluti in quatuor evangelistarum 
flumina derivantur. 49$ Fluviis enim comparandi 
beati apostoli et evangelistz: sunt, quia doctrinz eo- 
rum spiritu totius plebis facies irrigatur. Nulla est 
enim anima Christiana qu: de evangelistarum sancto 
fonte non hauriat. Velut flumen plane esse Evange- 


civitas Christi, cum in ea doctrin» evangelicze cursu 
populus purificatus invehitur, et quodam pr«»edicatio- 
nis impetu repletur aula ejus commercio sanctitatis. 
L:etiticat, inquam, Dei civitatem evangelici * sermo- 
nis impetus, qui aliquanta in ea invehit, aliquanta 
purificat. Invehit justitie margaritas, sordes nequi- 
tie eireumpurgat. Ergo, fratres, tanquam in paradiso 
Ecclesiw* constituti mandatum accepimus, ut legem 
jejunii conservemus. Nec quadraginta dierum conse- 
cratum numerum vel gustu tenui víolemus , quia 
Dominus non saturitate leditur, sed transgressione 
legis offenditur. Denique Adam ab immortalitatis 
gratia, mox contra vetitum gustavit, et cecidit. 


lium, de quo et S. David dieit : Fluminis impetus le- B 


SERMO XV. 
De Quadragesima I. — De jejunio Domini in deserto, et quod non in solo pane vivit homo (Matth. tv). 
ADMONITIO 


Est hic sermo in appendice ad opera S. Ambrosii tom. IV, pag. 529, nunc vigesimus septimus, ac de Qua- 
dragesima: undecimus. Monachi congregationis Sancti Mauri in przfatione ad eumdem sermonem credibile 
aiunt, et. hunc, et eum qui proxime sequitur, uni esse Maximo tribuendos. Atque is quidem sermo de prima 
tentatione Christi est, alter de secunda. Deest tertius, qui erat de tertia : qua de re consuli monachos eosdem 
volo. In antiquis codicibus duobus Sanctze Crucis in Jerusalem 90 et 99, horum sermonum, qui exstant, uter- 


que Maxizni nomen praefert, ut etiam in Taurinensi. 

AncuuEN TUM. — De Salvatore versutia diaboli tentato, 
cum dixit : Si Filius Dei es, dic lapidi buic ut fiat 
panis. Cernens esurientem diabolus, hominem putat, 
dubitat esse Salvatorem. Non pauem offert 

diabolus accipere debemus, sed quem Christus im- 

pertit. 

Memin&sse debet vestra dilectio hoc me anteriore 
Dominica przdicasse, et dedisse ra&ionem cur Domi- 
nus quadragesimam jejunaverit, vel eur ipsa jejunia 
in deserto transegerit. Diximus enim h:ec omnia ob- 
servasse eum, non justiticationis sux causa, qui erat 
virgo per omnia, sed nostre salutis gratia : ut quo- 
rum generatio per intemperantiam peccaverat, per 
abstinentiam sanaretur. Videamus igitur quid illo in 
tempore, vel in ipsa solitudine gestum sit. Dicit enim 
evangelista adfuisse ibi diabolum, et Salvatorem ejus 
versutia fuisse tentatum. Ait namque sacra Leclio 
esurisse Dominum, et dixisse illi diabolum : Si Filius 
Dei es, dic lapidi huic ut fiat panis (Matth. 1v). Videte 
artem Domini, 4 qua ' adversarium arte circumvenit. 
! Post multa jejunia esurire se simulat, ut diabolum, 


* 


tali, humili atque esuriente vincatur. Cernens enim 
esurientem diabolus Dominum, hominem putat, du- 
bitat Salvatorem, et ideo ait : Si Filius Dei es, dic 
lapidi huic ut fiat panis (Matth. 1v). O misera Satana 
et extrema congressio! Diabolus in deserto tentatio- 


(C, his * solida arma non invenit; deest illi de paradiso 


amoaenitas arborum, deest illi consiliatrix Eva, deest 
illi pomorum speciosa deceptio, el quia non invenit 
cibum quem offerret esurienti, postulat in cibum 
saxa mutari. Undique exclusus, undique defraudatua 
ad pavimenta se confert. Satis enim manifeste osten- 
dit vastitatem sibi eremi restilisse, cum putat propter 
inopiam rerum etiam elementa posse converti. Po- 
stulat igitur in panem lapides commutari. Versutus 
et callidus scit quid petat, novit factum esse quod 
dicit. Meminit enim in Veteri Testamento sitientibus 
aquam de lapide profluxisse; vult etiam hic esurienti 
cibum de lapide ministrare. Retinet etiam * duritiam 
petre in liquorem fontium resolutam. Cupit eliam 
hic asperitatem saxi in panis dulcedinem transfor- 


quem jejunando jam vicerat, iterum esuriendo 438 p mari. Suspicabatur enim esse Christum, qui hzc ope- 


sollicitet. Spem enim illi congrediendi ex infirmitate 
famis quodammodo tribuit, et dum veluti contra im- 
becillem congreditur, gloriosius superetur. Hxc enim 
est vera victoria, ut, quia Ádam immortalem, glorio- 
sum et epulantem subverterat, nunc ab homine mor- 


* Cod. Neap. legit : Arbusculam, inquam, sciendi 
bonum et malum, nolo talem peritiam. 

b [dem cod., et quod, etc. 

* [dem cod., erangelici fluminis impetus, eic. 

4 Qua adversarium arte; ita codex 90 S. Crucis in 


! Christum vere esuriisse ut hominem homil. 6 de 
Quadrages. aliisque in locis apertis verbis fassus est 
Maximus. Hic autem dixit eum famem simulasse, quia 
libenter et voluntarie, non ex necessitate, ut czteri 
homines cibo carentes solent. Animadvertendus est 
sensus Maximi loquentis de Cbristo ut de persona 


rari soleat de natura saxorum, sicut ait apostolus 
Paulus : Bibebant autem de spiritali, consequente pe- 
tra, petra autem erat Christus (1 Cor. x). Suspicaba- 
tur, inquam, ipsum esse Christum, cum postulabat 
ut de lapide panem faceret; sed putabat tantummodo 


Jer., non fraude, ut reliqui. 
e Codd. 90 S. Crucis in Jer. et Vat. 1068, solida 
nrma. ' ^ 

f Cod. Vat., offerat. 

& Cod. Vat. 1268, Retinet etiam ibi duritiam. 


divina, qu:e humanam pro nobis sibi sumpserat na- 
turam obnoxiam infirmitatibus, et sicut si pati aut 
mori noluisset, nec passus nec mortuus esset, ut in- 
quit S. Augustinus, ita post jejunium in deserto esu- 
riit, quia voluit. 





autem versutiam ejus mira responsione condemnat. 
Nee facit quod dicit diabolus, ne videatur pro arbi- 
trio adversarii virtutis suce gloriam declarare. Nec 
tamen respendit nen posse fieri, ^ qui negare noh 
poterat quod sepe jam fecerat. Igitur nec acquiescit 
petenti, nee denegat exploranti, ac per hoc el poten- 
tiam virtutis su: suo reservat arbitrio, et versuti-::m 
adversarii divino confutat eloquio. Respondit ergo 
illi : Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo 
Des (Matth. wv) ; ^ hoe est, non in pane terreno, non 
in msateriali eibo, quo Adam primum hominem dece- 
pisti, sed i verbo Dei, &3 5 in quo sunt vitz ali- 
menta celestis. Verbum autem Dei Christus est 
Dominus, sicut evangelista dicit : In principio erat 
Verbum, et Verbwun erat apud Deum (Joan. 1). Quis- 
quis erge verbo Christi pascitur, terrenum pabulum 
non requirit. Nec enim potest s:eculi panem cupere, 
qui pane reficitur Salvatoris. Habet enim Domiuus 
suum panem, imo panis ipse Salvator est, sicut do- 
cuit, dicens : Ego sum panis vivus, qui de colo de- 
scendi (Joan. vi). De quo pane dicit propheta : Et 
panis cor liominis confirmat (Psal. cm). Quo ergo 
mihi panem quem ofílert diabolus, cum habeam pa- 
nem quem Christus impertit? Quo mihi cibum per 
quem protoplastum dejectum memini? Esau primiti- 
vis fraudatum vidi ; Judam Searioth .proditionis sce- 
lere denotatum. Adam enim per escam paradisum 
perdidit, Esau per lentem primatus honorem amisit, 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
solum hemánsm, eum eeurientem videbat. Salvator A Judas per buceellam apostolatus sublime deposuit : 


56 


ex quo enim buecellam sumpsit, non jam apostolus 
copit esse, sed proditor. Sie enim seriptum habes, 
dicente Domino : Cui intinctum panem dedero, ipse 
me (radet. Et continuo post buccellam introivit in illum 
Satanas (Joen. xin). Non bonus cibus, ^ post quem 
negatur Dominus, post quem ingreditur inimicus; 
noB bonas cibus, post quem Christus respuitur, de- 
voratür Antichristus. Non bonus cibus, qui benedi- 
ctione caret, maledictioge completur. Tlla ergo esca 
nobis necessaria est, que vitam prostat, quz» ani- 
mam pascit, post quam sequitur Christus, inimiens 
excluditur. lllam escam aecipere debemus, quam 
Salvator, nen diabolus subsequatur, qux perceptione 
sui eonfessorem. faeit, nop proditorem. Quam bene 


B autem jejuniorum tempore verbum Dei dixit esse 


quod reficit, ut ostenderet jejunia nostra non debere 
seculi actibus occupari, sed sacris Litteris exerceri. 
Negligit enim famem corporis, qui pabula lectionis 
intendit; nec ventris curam habere poterit, qui ali- 
mentum verbi ccelestis acquirit. Ipsa est enim refe- 
ctio qux» saginal animam, qux impingualt viscera, 
cum de divinis Scripturis eibum eloquii perennis 
4 acquirimus. Ipsa est esca qux» vitam :eternam tri- 
buit, et insidias a nobis diaboliez tentationis exclu- 
dit. Quod autem sacrarum Litterarum leetio vita sit, 
Dominus testatur, dieens : Verba quce locutus sum 
vobis spiritus et vita sunt (Joan. v1). 


SERMO XVI. 
De Quadragesima II. 
ADMONITIO. 


437 In superiori admonitione quid sentiendum sit hoc de sermone ex Benedictinorum monachorum 
S. Mauri sententia diximus. Eamdem ipsi in prolusione ad hunc sermonem num. 22 et VI de Quadragesima 
ejusdem editionis Darisiei:sis confirmarunt, aientes potius Maximo quam Ambrosio convenire. Ut nibil 
quod pertinet. ad illustrandam veritatem prztermittam , duos codices prestantissimos subjiciam , nempe 
Sangalle:sem, ubi est sermo 600 et 99 S. Crucis iu Jer. num. 20, S. Maximo suffragantes. Dum codices Casi- 
nenses consulerem, hic idem sermo mihi oceurrit in vetustissimo ms. nuin 117, p. 219, cujus codicis titulus 
est : Homiliarium cum Vitis sancloriin, quarum multe non sunt vulgatae ; sine auctoris nomine, sicut pariter 


in cod. Ürbevet. 


AncuuENTUM. — De Salvatore a diabolo iterum tenta- (* quidem in observatione habent, sed prosperita- 


to. Quid sit supru pinnam templi stare, deque pinna 
dejici? Deus nullius est immemor, sed tunc imme- 
morem illum nostri (acimus, cum peccamus. 


Non nsque adeo contristari debemus, fratres, quod 
in his Quadragesim:e diebus tentatio nos tribulationis 
* advenit, cum et Salvatorem nostrum propter ipsam 
Quadragesimam videmus esse tentatum. Minus ergo 
f dolere debemus servuli, qui Domini habemus exem- 
plum. Übi enim est similis cum Christo devotio, si- 
milis est et cum Christo tentatio. Conditionem enim 
nobis tolerandi imponit conditio jejunandi. Credimus 
autem quod, sjcut Salvator noster diabolum, cum 
tentaretur, obtinuit, ita et nos hostes nostros, cum 
tribulamur, posse devincere. Jejunia emim Christi 
tentari possunt, superari non possunt. Ánguslias 


^ Cod. Vat., quia pro qui. 

b Uterque cod. S. Crucis in Jer. h:ec supplent, cuin 
quibus consonat cod. Vat. 1268. 

* CoJ. S. Crucis in Jer. hec supplent; que ha- 
bentur etiam in Vat. 1268. 


tem tribuunt € et salutem. Videamus igitnr inter 
c:eteras tentationes qua Dominus arte lassescat ; eum 
enim supra pinnam staret templi Salvator, ait diabo- 
lus : Si Filius Dei es, mitte te deorsum (Matth. wv), et 
reliqua. Vere diabolic» fraudis astutia consuetudinis 
su» nititur argumento. Semper enim religiosos de 
superioribus dejicere ad inferiora conatur, et de san- 
ctis ac venerandis actibus deducere ad terrena et 
ctenosa festinat, ut qui stat puritate mentis ie sum- 
mitate templi ^ projiciat se in profenduwe inferi 
contagione peccati. Nam cum Dominum de pinna 
templi dejicere nititur, utique de perfecto religionis 
cultu removere conatur; pinna enim loci san» 
cti perfectio coelestis est. sacramenti. Recte autem 


D pominus super pinnam templi stare dieitur, quia de 


4 Cod. 99 S. Crucis in Jer. accipimus. 

* Cod. Casin., inveni! 

! [dem cod. tedere. 

€ [dem cod., ad salutem. 

^ [dem cod., perspiciat se in profundo inferi, 














SERMO XVII. 


466 


ipso scriptum est : Qui embulat super penas ven- A scientes quod Deus nullius est immemor : sed imme- 


torum (Psal. cin). Super pennas enim ventorum quo- 
dammodo ambulat Dominus, cum super morum no- 
strorum * alacri conversatione 498 volatu incedit; 
peunz enim nobis sunt boni mores, qui nos elevatos 
a terrx humilibus in coeli altiora sustollunt, et vo» 
latu quodam mentis de tartaro tenebroso educunt, et 
ad paradisi amoena perducunt. Quorum morum pen- 
nas habere propheta desiderans, ait . Quis dabil mihi 
pennas sicut columba, ei volabo, et requiescam (Psal. 
Liv) ? Super hanc ergo pinnagi templi Salvator stare 
dicitur, hoc est, quasi in quodam templo fidei npstrse 
consistere; unde ait Apostolus : Vos estis templum 
Dei vivi, et Spiritus Dei habitat in vobis (11 Cor. v1). 
In hoc igitur temple stans Dominus, nec recedens, in- 


morem illum nostri tunc 4 facimus, cum peccamus. Cum 
enim mala operamur, avertit faciem ; cum nefanda 1o - 
quimur, aurem obstruit; et ideo bonitatem suam Deus 
non tam ipse retrahit, quam nostra illum delicta reji- 
ciunt. Ait enim idem Dominus per prophetam ad eos 
qui erant in tribulationibus constituti : Nunquid non va- 
let manus mea eruere vos (Isai. tv1)? et reliqua. Vides 
ergo quoniam inter Deum et hominem peccata sepa- 
rant. Tolle igitur peccata /539 de medio, et Deum 
tibi proximum * tu fecisti. Quomodo enim potest, 
fratres, oblivisci nostri Deus, qui etiam capillos capi- 
tis nostri in Evangelio (Matth. x) apud se dicit esse 
numeratos ? Si enim capillorum nostrorum meminit, 
multo magis f nostrarum animarum meminit. Per nu- 


crepat diabolum, dicens : Scriptum est, Non ieniabis B merum enim * curam circa nos sollicitudinemque co- 


Dominum Deum tuum (Deut. vi) ; hoc est, non tenta- 
bis eum quem putas tanquam hominem ad inferiora 
pellendum ; sed magis tanquam Deum et Dominum 
ipsum neveris adorandum. In his ergo jejuniorum 
diebus tentamur ad similitudinem Salvatoris ; siiniliter 
et nos hostes nostri de pinna templi, hoc est de ob- 
servatione Quadragesimae turbare conantur. ^ Dum 
enim terrores ingerunt, dum insidias parant, cupiunt 
nos de arce religionis abducere. Dicitur autem * eis 
a Domino : Non tentabis sanctos viros, et famulos 
Dei; quos enim tanquam humiles coneuleandos pu- 
tais, senties tanquamstrenuos honorandos. Sunt enim, 
Sicut dixi, plerique fratres, quos hostes nostri de perfe- 
ctione religionis abducunt: qui, dum presens malum 


gnoscimus ;.nemo enim numerat nisi quod vult dili- 
gentius custodire : nemo numerat, nisi qui veretur, ne 
fraudem absque numero patiatur. Pastor ut salvum 
gregem habeat, eum frequenter ^ annumerat : 440 
denique Dominus, qui est bonus pastor, cum una ovi- 
cula de centum ovibus aberrasset, recurrens ad nu- 
merum, propriis eam ad gregem humeris reportavit 
(Matth. xvin). Usque adeo ! ergo habetur sub tutela, 
qui habetur in numero, ut errans propriis apporte- 
tur humeris, ne quid de numero minuatur. Nolite 
ergo putare, fratres, quod vel minimi cujusdam 
j obliviscatur. Deus enim omnium meminit, ómnium 
recordatnr, tantum ut non nostris intervenientibus 
peccatis, ei inferatur oblivio. 


metuunt, putant Deum nostr: salutis immemorem, ne- C 
SERMO XVII. 
De Quadragesima 111. . 
ADMONITIO. 


Non ingrata laboribus nostris armisit fortuna. Evolutis enim primum bibl. Laurentian:e codicibus, ex quibus 
unum, vel alterum S. Matimi sermonem collegimus; dum lustraremus codicem 169 bibl. olim. zdil. eccl. 
major. Florent. novus occurrit bic sermo, nomine S. Maximi exornatus. Ab omui ergo disceptatione exem- 
pti, ciun nec in Ambrosii, nec in Augustiui sermonibus reperiatur, lubenti animo Ince Íruendum dedimus ; eo 
magis, quod legatur in codicibus Vaticano 4222, pag. 144, et iv Plut. xxxm, pag. 70 a o, bibl. olim 
S. Crucis Minor. Convent., nunc Laurentiano, qui S. Maximi nomen inscriptum proferunt. Textus est ex 
codice Vaticano. 


AncuUuENTUM. — Jejunium quadragesimale institutum 
est in remedium peccati. Primus homo Adam a justi- 
tia in qua conditus (werat. defecit, violando prace- 
ptum non. edendi de fructu. arboris scientie boni et 
wmali. Reparatur ergo culpa abstinentiee virtute et 
ebedientia mandati. Cur | Deus, quamvis bonus et 
wisericors, paenam mortis peccato originali inflictam D 
s elaxare noluerit, doctissime traditur. 


cum immortalitatis grátiam quam Adam delinquendo 
perdiderat, Christus indulgendo restituit, ! et qui eon . 
wa vetitum comedendo peccaverat, hic secundum 
preceptum jejunando justificet. Nam hzec est omnis 
causa Christianitatis et fidei, ut salvetur quod perie- 
rat, revocetur quod erraverat, quod jam occiderat 
m renascatur. Nain. priue ujique generationis offen- 
sio secund:e facta est nativitatis occasio, et ex illius 
n przedicationis delinquentia justificationis hujus ex- 
stitit gratia. Non enim opus fuerat in homine renasci 
denuo, si quod faerat non perisset. Sed dicit aliquis : 


Retinet sanctitas vestra ante dies prosecutos nos 
esse quod per hanc curam sanctz Quadragesim:e re- 
paratio quzedam humani generis agitur, ut per hoc 
sacratissimum tempus k conditionis nostrz fragilitas, 


^ Cod. Casin. cum sper morum nostrorum alacrem 
conversationem letus incedit. 

b [dem eod., turbare conantur. Cum enim... 

« [dem cod., Dicitur autem ei a Domino: Non ten- 
Lubis sanctos, etc., putas, senties lanquam, etc. 

4 [dem cod., tunc nos facimus. 

* [dem cod., omittit tu. 

! ldem cod., nostrarum meminit animarum. 

€ ldem cod., Per numerum enim capillorum. 

b [dein cod., anrmimerat. 

i Jdem cod., Usque adeo habetur amor pro illa, 


qua& habetur i& numero, ut errans. propriis adportare. 
tur humeris. 

j ldem cod. legit : cujusquam. obliviscatur Deus. 
Omnium meminit, eie. 

k Cod. 169, olim zdiL metrop. eccl. Flor., condi- 
fio nostra fragilitatis innovater. 

! [dem eod., et qui contra vetitum. 

m [dem cod., renascatur. Renascatur, inquam, de 
fiUo, n0M nascatur. 

?» |dem cod., ez iiíius nrevarwationis delinquentia, - 


961 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


5(8 


Potuit Deus homini qux per Ádam contracta fue- A ricors Jargitus est veniàm. Nam quod morinurr, de- 


rant sic indulgere peccata, ut renasci eum denuo ne- 
cesse non esset. Audi igitur, et intellige rationem : 
Deus, sicut. scimus, verax et justus est, nec potest 
aliquando mentiri. Cum ergo Adam plasmasset, et in 
paradiso legem ei hujusmodi statuisset, ut de ligno 
sciendi bonum et malum penitus non gustaret, qua 
die ^ eum gustasset morte eum esse moriturum ; igi- 
tur homo cum mandato hujusmodi teneretur, przte- 
riens mandatum, incurrit in legem, et mortem quam 
Deus przdixerat prevaricatione quesivit. Ergo sic- 
ut diximus, quia impossibile est Divinitatis statuta 
convelli, et homo laqueum legis incurrit ; ideo ei abs- 
que nativitate altera non oportuit indulgeri, quia 
solvi przceptorum ordo non poterat, sed renasci 


creti prioris statutum est ; quod resurgimus, muneris 
sequentis est donum. Igitur, fratres, vobis catechu- 
menis loquor : festinate ^ ad secunds» nativitatis 
gratiam, ut in vobis finiatur Adam, Christus incipiat: 
vacuetur mors, vita succedat, aboleatur austeritatis 
sententia, 4 innovationis gratia subsequatur ; abole- 
tur enim severitas judicantis, ^ cum renovatione in- 
tercellente Deum suum sententia non agnoscit. C:e- 
terum nisi mutatus fuerit vetus homo noster, et se- 
quatur novam personam poena prxecepti, nec condi- 
tionem 44/49. mortis vitare poterit, qui non copfuge- 
rit ad conditionis auctorem. Ait enim Christus Domi- 
nus ; Nisi credideritis quia ego sum, in peccatis vestris 
moriemini (Joan. vi). f Sic autem credimus Christum, 


hominem voluit, et alterum quodammodo fleri, et p sicque nos gratiam fideliter induamus, verum esse 


quia non poterat legis mutari sententia , mutaretur 
legi addicta persona, scilicet et in uno eodemque ho- 
mine alterum conditio stringeret, alterum gratia libe- 
raret, vetustus satisfaceret severitati, novus accresceret 
bonitati, quatenus et przceptum vim suam retineret 
in homine, et hominem census alter erueret. Qui 
enim renascitur prioris generationis implevit conditio- 
nem, 4/4]. secundz nativitatis sumit originem ; qui, 
inquam, renascitur, finivit esse quod fuerat, incipit 
esse quod non erat, mortuus est ^ antiquis, innova- 
tus est jam futuris. Quam bonus igitur Dominus no- 
. ter; sic legem statuit, ut misericordiam non omittat; 
sic miseretur, ut legis statuta non violet. Tanquam 
justus enim exsecutus est sententiam, tanquam mise- 


quod dicit : Nisi quis renatus fuerit ex aqua (Joon. in), 
et reliqua. Induamur ergo Domino; tam gratia, quam 
praeceptis; mors enim eos non retinebit, cum Adam 
€ viderit, cum Christo esse, qui vita est. Prxcepta, 
inquit, ejus ante omnia conservemus, et prxecipue 
de jejuniis Quadragesima. Sicut enim plerique, qui- 
bus cum hic jejunandi sacratissimus numerus indici- 
tur, interpositis hebdomadis divinitus statutum tem- 
pus violant comedendo, non intelligentes quod non 
minoris prevaricationis contra interdictum gustando 
rei sunt, quam ille Adam qui contra vetitum man- 
ducavit, ^ sed illius przvaricationes Christi redemit 
passio; istos quis redimet, qui prevaricatores sunt 
post Domini passionem ? 





SERMO XVIII. 
De Quadragesima 1V. 
ADMONITIO. 


Cum in codice Taurinensi hic sermo reperiatur num. 28 De Quadragesima, subsequens vero in duobus ma- 
nuscriptis mox laudandis repertus ad hunc eumdem referatur, utrumque sancto Maximo nostro adjudicavimus. 
Monere non omittimus editeres eximios operum sancti Augustini monachos S. Mauri in appendice sermonum 
eumdem posuisse sub num. 145 De Quadragesima 1V, colum. 189 edit. Antuerp. an. 1700, ubi judicium Ver- 
lini et Vindingii recensentes, non repudiandum dixere. Lovanienses dubitarunt utrum S. Augustino ascriben- 
dus foret; et jure quidem ac merito, cum Maximiana dicendi ratio potius eluceat quam Hipponensis epi- 
scopi. In codice Taurinensi adnotatur sermonem 27 De Quadragesima deesse. 


AncuuENTUM. — Merito quadraginta dierum numerum (; quantum et de corpore voluptatem i depellunt. Est 





custodire debemus jejuniis, quem per exempla Moy- 


sis, Elie Christique Salvatoris legimus consecra- 


tum. Qui absitinemus nos a carnibus, et jejunamus a 
cibis, imprimis peccata fugiamus, et a vitiis jejune- 
mts, bonisque operibus serviamus. 

Omne vitx: nostr: tempus stadium quoddam de- 
bemus putare virtutum, et ad coeleste bravium tota 
mente contendere. Sed hoc precipue in Quadragesi- 
m: diebus implendum !, qui abstinentix ac jejuniis 
dedicati, tantum nobis ad virtutem animi conferunt, 


& Cod. 169, olim :edil. met. ec. Flor., qua die autem 

tasset. 

b jdem cod., mortes est antiquus, et innovatus jam 
futurus. 

« ]dem cod., ad secunda nativitatis veniam. 

4 [dem cod., nativitatis gratia subsequatur. 

* [dem cod. aboleikr entm severitas judicantis, cum 
in novitate reversum sententiam non agnoscit. Ceterum 
nisi mutatus [uerit vetus homo noster, et sequatur no- 
vam personam, nec poenam peccati, nec. conditionem 
mortis vitare poterit, qui non confugerit ad conditionis 
auctoritatem. Ait enim, etc. U- 


D '. ^ Idem cod., sed il 


autem legitimus numerus ille jejunii, et qui k in san- 
ctis celebratur exemplis. Moyses legem accepturus 
a Deo, quadraginta dies atque noctes absque cibo 
potuque transegit, et ad suscipiendam Domini volun- 
tatem jejuniis praeparatus est. Elias post quadraginta 
dierum jejunia, curru igneo ad suprema coelorum de 
hoc mundo translatus est. Ipse quoque Dominus ac 
Salvator noster quadraginta diebus jejunans de dia. 
boli tentationibus triumphavit, ut ad przedicationem 


t [dem cod., Si autem. crediderimus Christum, si 
ejus gratiam nos fideliter induamus, verum est , quod 
icit : nisi quis, elc. . 
&£ Idem cod., cum Adam vixerit cum Christo, qui 
vila est. Praecepta, inquam, ejus ante omnia conserve- 
mus, et precipue dies jn Quadragesimg. — — 
am pravaricationem Christi re- 
demit passio. 
i. Edit. Maur., implendum est. 
j Ead. edit., decerpunt. 
k Ead. edit., his sanctis celebratur, etc. 


589 


SERMO XIX. 


870 


Evangelii jam victor accederet. Merito vero etiam A tionibus fratrum membra lacerare? Quid prodest, sí 


nos hunc dierum numerum custodire debemus jeju- 
niis, quem per talia exempla legimus consecratum. 
Celebremus ergo dies cum omni alacritate mentis 
A449 et gaudio, et eos omnibus epulis et corporali- 
bus deliciis preferamus. In his enim prxcipue diebus 
ad implendam Domini voluntatem  accendamur, 
quando maxime per abstinentiam voluptas carnis ex - 
stinguitur. Tunc enim ad Dominum, et * ad ejus fu- 
tura promissa mens purior festinat, cum nulla crapula, 
nulla cibi ac potus satietate crassatur. Unde et Sal- 
vator in Evangelio dixit : Attendite itaque vobis , ne 
graventur corpora vestra in crapula et ebrietate, et cogi- 
tationibus secularibus, et superveniat in vos dies illa 
b repentina : tanquam laqueus enim superveniet universo 


abstineamus ab his qux aliquando A4 licent, et 
faciamus illa quz nunquam licent? Deus enim illos 
honorat et diligit qui illicita fugiunt. Sic ergo, ut 
dixi, jejunemus a cibis, ut multo magis jejunefuus a 
vitiis, ut sanctorum € morum ubertate saturemut, ut 
et in futuro mereamur ipsorum operum retributione 
saliari, sicut in Evangelio legimus : Beati qui esuriunt 
et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur (Matth. 
v). lllam enim compensationem magis eligere debe- 
mus, ut ^ cibis quibus nos abstinemus, eos pauperi- 
bus ac debilibus largiamur; secundum illud quod 
scriptum est : Beati qui contenti sunt esurire, ut alii 
reficiantur. Satis Deo acceptum est munus, quando 
indigens saturatur, quando nudus vestitur, quando 


mundo, et nemo effugiet ( Luc. xx1). Sed et illa est p ira non perficitur, et iracundix: tempus non reserva- 


Quadragesimz diebus grandis utilitas, quod dum 
etiam a licitis abstinemus , magis ac magis admone- 
mur illicita vitare. Qui enim abstinemus nos a carni- 
bus, quibus aliis diebus uti licet ; * qui nos abstine- 
mus a vino, quo moderate uti licet; qui ergo ista 
vitamus, qu:e aliquando licent, imprimis peccata fu- 
giamus, qu:e omnino 4 non licent. Itaque si volumus 
jejunare a cibis, ante omnia jejunemus a vitiis. Quid 
enim prodest * pallidum esse f jejuniis, si odio et in- 


vidia livescas? Quid enim prodest vinum non bibere, 


et iracundi* veneno inebriari ? Quid prodest abstinere 
a carnibus ad edendum creatis, et malignis obtrecta- 


tur, quando malum pro malo non redditur. Tunc 
grata sunt Deo nostra jejunia, si illi qui de necessi- 
tate jejunant, reficiantur a nobis. Tunc enim illam 
Domini sententiam audire merebimur : Amen dico 
vobis, quandiu fecistis uni ex minimis istis, mihi feci- 
stis (Matth. xxv). O. benignissimum Dominum ad 
edomandam hominum avaritiam, qui sibi dari dicit 
quod vel minimo pauperi donatum fuerit ! Vobis au- 
tem, fratres, prxstet Domini misericordia ! ut jeju- 
niis et eleemosynis, bonis operibus serviatis, ut. ad 
vternam veram vitam vos perducat ipse qui vivit et 
regnat in secula seculorum. Ámen. . 


SERMO XIX. 
De Quadragesima V. 
ADMONITIO. 

Ad auctorem superioris sermonis hunc pertinere docuerunt monachi S. Mauri in appendice serm. S. Au- 
gustini, pag. 182 edit. Antuerp. 1700. Fatentur fuisse Ambrosio a veteribus editoribus attributum, ejusdem- 
que Patris sententias aliquas complecti ; attamen nec huic, neque Augustino adjudicant, quia neutrius stylum 
jn eo inveniunt. Cum autem preter dicendi similitudinem appareat colligatio cum superiore sermone, et 
accedat testimonium codicis Taurinensis, ubi ita inscribitur : Jtem de Quadragesima sermo V1, et codicis 
etiam x Laurentiani Plut. xiv, pag. 275, satis explorata est ratio, cur et hunc sancto Maximo ascribamus. 


ARGUMENTUM, — Causam indicti a Christo jejunii (uisse C mur. 44 Sed videamus qux causa fuerit, ut jeju- 


S. Maximus arbitratur, ut immortalitatis gloriam, 
quam prinus Adam per intemperantiam amisit , se- 
cundus Adam Christus per abstinentiam. repararet; 
ac multa profert de Adamo, de Christo, de Eva, 
de Maria virgine, de deserto. 


Si bene retinet vestra dilectio, fratres carissiini, 
superiori dominica predicavimus quod sanctam 
Quadragesimam abstinendo ipse Dominus consecra- 
verat, et tol dierum noctiumque curriculo cibum 
omnino non capiens, unum ac solidum jejunii j cor- 
pus effecerit, quo in totum non observare * sacrile- 
gum est : ex parte violare peccatum est. Hoc enim 
facit causa salutis nostre, ut rem utilem non solum 
doceret verbis, sed etiam exemplis instrueret ; ut. iis 
quibus ad fidem currimus, ad abstinentiam gradere- 


^ Edit. Maur. omittit ad. 


b Ead. edit., dies illa tanquam repentina : tan-: 


quam, etc. 
* [n ead. edit. omittuntur, qui nos abstinemus a 
vino, quo moderate uti licet. 

4 Ead. edit., nunguam licent. 

* Ead. edit. interjeceta habet alia : Quid enim pro- 
des! vacuare corpus ab escis, et animam  replere pec- 
catis. 


nia Salvator indiceret, et ipse sibi primum, ut bonus 
humani generis medicus jejunaret. Bonus enim me- 
dicus poculum quod :egro daturus est prior gustat, 
ut peritiam artis sux anie se ! ipse demonstret, ei 
experimentum zger accipiens securus sit de poculo, 
$ecurior de salute. Deinde quo loci hoc ipsum tem- 
pus jejunii procuravit. Dicit enim evangelista absti- 
nuisse Dominum quadraginta diebus et noctibus in 
deserto. Arbitror itaque causam hanc esse jejunii, ut 
quia primus Adam in paradiso constitutus per intem- 
perantiam guke gloriam immortalitatis amiserat , 
eamdem immortalitatem secundus Adam Christus 
per abstinentiam repararet. Et quia contra manda. 
tum Dei gustans de interdicta arbore peccatum mor- 

! Ead. edit., jejunio. 

& Ead. edit., sanctorum operum. 

h Ead. edit., ut a cibis. 

i Ead. edit., ut ei jejuniis et. eleemosynis in bo- 
nis, etc. 


| Alias, tempus. 
k Cod. Laur. x, fofum non observare sacrilegium 


est. 
! [dem Cod. Laurent. ipse in (e demonstret. 


YE 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


tis inciderat, nunc secundum mandatum Domini je- A omnium malorum causa) deest et mulier. Poterat 


junans vitz justitiam mereretur. Hoc enim egit Sal- 
vator, ut iisdem vestigiis quibus admissa fuerint 
delicta, purgentur, hoc est, quia homo manducando. 
deliquerat , corrigat abstinendo : vel quia epulando 
mulierem cognoverat, nunc eamdem jejunando de- 
spiciat. Adam enim Evam nonnisi intemperantia pro- 
curante cognovit !. Quandiu autem mansit in illis in- 
temerata parcitos, mansit et impolluta virginilas : et 
quandiu jejunaverunt ab interdictis epulis, tandiu et 
a pudendis jejunavere peccatis. Fames enim amica 
virginitatis est, inimica lascivi». Saturitas vero cas- 
titatem prodigit, nutrit illecebram. lgitur, sicut dixi, 
hoc agit Dominus iis prejudiciis quibus homo ob- 
noxius peccato fuerat liberetur. Propterea namque 


enim Ádam inter illas paradisi inconcussus astare de- 
licias, si Eva ibidem cum diabolicis * illecebris non 
fuisset. Conveniens ergo est desertum saluti, ubi non 
est Eva, que persuadet, non est mulier que blan- 
ditur. Videte rem miram, in paradiso cum Adam dia- 
bolus decertat, in deserto cum Christo diabolus di- 
micat, ubique insidiatur homini, ubique congreditur. 
Sed ubi mulierem invenit, vincit : ubi mulierem non 
invenit, victus abscedit. Formam igitur dedit nobis 
Deus in hoc facto, ut jejuniorum tempore tanquam 
desertum habitantes abstineamus epulis, voluptate, 
muliere, ne conjungatur nobis Eva, ne nos a casta 
observatione illecebrosa persuasione subvertat. In 
deserto euim quodammodo videtur habitare , qui 


per omnia secundum similitudinem Adxe, omnia ho- g Quadragesim» tempore jejunus et castus est. De- 


mines peccata dissolveret. Adam enim de terra vir- 
gine natus est, et Christus de Maria virgine procrea- 
tus. Illius maternum solum nec dum rastris scissum 
fuerat ;istius maternum secretum nunquam concu- 
piscentia violatum. Adam Dei manibus plasmatur e 
limo, Christus Dei spiritu formatur in utero. Uterque 
ergo oritur a Deo Patre, uterque virgine nascilur 
matre, uterque, sicut evangelista dicit, Filius Dei 
est : sed Adam creatura Dei est, Christus vero sub- 
stantia. Hoc ergo agit Dominus, sicut Adam secun- 
dus, ut quod prior homo inanducando perdiderat , 
hoc alter jejunando recipiat, ac legem in paradiso 
abstinentia datam in deserto custodiat. Sciebat enim 
prz:ceptum Dei non ugius loci legem esse, sed mundi. 


sertum plane quoddam ipsum corpus est Christiani, 
cum non repletur cibis , non poculis irrigatur, sed 
arentis inedie squalore negligitur. Desertum, in- 
quam, est corpus nostrum , cum abstinentia mar- 
cescit calor, siti pallor obducitur, et contemptu re- 
rum totius bominis species inculta sordescit. Tunc 
Christus Dominus habitat desertum pectoris nostri, 
cum nostram terram squalidam, ac siti aridam esse 
reperit, secundum quod ait propheta David : Sicut 


An terra deserta, et invia, et inaquosa, et sic in sancia 


apparui tibi (Psal. .xn). Aliter enim sicut in sancto 
P ej apparere non possumus, nisi Lerra corporis 
nostri fuerit deserta mundanis * deliciis, invia dia- 
bolicis concupiscentiis, et inaquosa libidinosis illece- 


AAG Non enim interest. Divinitatis mandatum , (. bris. Tunc habitans Salvator hoc desertum corporis 


utrum doíni an in agro custodias, cum ubique sit 
qui priecepit. Ip deserto itaque Salvater implet man- 
datum Dei, et sibi Adam salvaret errantem, ubi fue- 
rat de possessione paradisi dejectus. Adam enim ex- 
pulsus de paradiso inculti mundi deserta sustinuit. 
Iu deserto ergo primum homini salus refunditur, ubi 
non sunt epule, ubi desunt delicie, ubi (quod est 


nostri ómnes ibi diaboli factiones exsuperat, et se- 
cretum ac securum a cogitationibus seculi esse 
suum facit habitaculum, ut deinceps no$ intra nos- 
metipsos velut in solitudine constituti nonnisi ccelum 
respiciamus et terram, hoc est non cogitemus alium, 
nisi ccelestis regni Dominum, et terrena? resurrectio- 
nis auctorem. 





SERMO XX. 


De Quadragesima V1. 
ADMONITIO. 


* U&onpiures esse codices video in quibus hic sermo sancto Maximo ascribitur ; Vatieanos. scilicet 
tres 1968, 4951 et 6459; Casinensem 117 pag. 209 a tergo, Laurentianum 167 pag. 157 a tergo bibl. olim, 
zdil. in eccles. Florentinsx, Valliceltanum xix, Lectionarium Brixiensis Ecclesie pag. 998, et crim. pag. 168 
bibl. Sancti Marci Venetiarum. His addi poterit codex Remigianus, eujus monachi Sancti Mauri in appendice 
sermonum sancti Áugustini pag. 180 edit. Antuerp. 1700 dubii de auctore sermonis meminerunt. Cum igitur 
codici Taurinensi sancto Maximo hunc sermonem num. 29 cum titulo : [tem de Cuadragesima  asserenti 

lures alii codices optim:e fldei consonent, jure ipsi tribuendus est. Si quis vero dicendi formam scrutari vc- 
fit. nihil Maximo inconveniens offendet; quin imo ejus ingenium in optimo sacrarum Scripturarum usu ad- 
mirabitur. Exstat in cod. Perus. absque auctoris nomine. 


* [n edit. Antuerp. , insidiis. LL 
^ Cod. Laurent., sicut in sancto Spiritu. 


t Hoc sibi vult Maximus Adamum, et Evam post 
peccatum seu post esum fruetus veliti, coivisse. Qua 
de re confer S. Augustinum , lib. xx de Genesi ad 


* |dem cod., mundanis delictis. 


Litt., capp 9 et 4, et S. Thomam Sui. theolog. 1, 
quzst. 97, art. 2, ad 2 et ad 5 argum. 





$75. 


SERMO XX. 


U1À 


ARGUMENTUM. — Sanctus et salutaris Quadragesime A rum curriculo, Deus effusis de colo imbribus, uni- 


cursus est, quo judex adducitur ad. misericordiam, 
peccator ed penitentiam, justus ad requiem. Mysti- 
cus esi quadragenarius numerus. 


Hos sanct» Quadragesimxe dies, fratres * caris» 
simi, debemus omni veneratione suscipere, nec lon- 
giorem numerum hujus temporis fastidire : quia 
quanto plures 5 dies jejunii, tanto major est causa 
remedii ; quanto « prolixior abstinentize cursus, d tanto 
redemptio copiosior est salutis; quanto austerior 
cura vulnerum , tanto medicina salubrior est pecca- 
torum. * Deus enim, qui nostrarum est medicus ani- 
marum, congruum tempus instituit, quod et justis 
f satis ad orandum, et peccatoribus sufficiat ad ro- 
gandum, € illis requiem postulantibus, bis veniam 
deprecantibus. Congruum enim tempus est Quadra- 
gesimx, 5 nec breve est ad exorandum, nec longum 
est ad promerendum. Quadraginta enim dierum je- 
juniis quzevis iniquitas peccatoris ! exorari potest, 
et quantavis severitas judicis mitigari. 44/48 Illi lon- 
gum et fastidiosum forte sil tempus, qui nec orat de 
eulpa, nec sperat de venia. Desperatio enim nec con- 
fiteri de scelere, nec indulgentiam novit sperare de 
judice. Sanctus igitur et salutaris Quadragesim:e cur- 
sus est, quo j jadex adducitur ad misericordiam , 
peccator ad poenitentiam , justus ad requiem. His 
enim diebus solito amplius et Divinitas miseretur, 
k et deliaquentia depreeatur, et justitia. prome- 
petur. Patent enim omnia, et codi ad indulgen- 
dum, et pecestor ad contitendum , et lingua ad 


versam terram diluvio superfudit. Vides ergo jam 
illo tempore mysterium in figura dispositum. » Nam 
siout tunc, ita nunc quadraginta diebus miseretur 
ad hominem purificandum. Quanquam et illius tem- 
poris diluvium misericordia dicenda est, quo ipi- 
quitas oppressa est, et justitia conservata. Pro mi- 
sericordia enim factum est ^ ut justi evaderent , et 
injusti amplius non peccarent. Pro misericordia plane 
4S9 " videmus illud fuisse diluvium quo, veluti ba- 
ptismo P quodam, totius mundi facies est innovata : 
scilicet ut qui perditorum hominum scelere sordebat 
ad crimina, beati Noe habitatione floreret ad gratiam; 
et qui iniquitatis erat 4 prostibulum tunc, modo fleret 
domicilium * sanctitatis. Diluvium, inquam, illud hu- 


B jus nostri fuit similitudo baptismatis. Hoc enini tunc 


gestum est quod nunc agitur : hoc est, ut, exube- 
rantibus aquarum fontibus, periclitarentur vitia, et 
justitia sola regnaret; mergerentur in profundum 
peccata, sanctitas viciha celo portaretur. * Tunc 
enim, sicut dixi, boc agebatur quod nunc agitur in 
Ecclesia Christi. * Nam sieut Noe aqua, submersié 
omnibus vitiis, peccatorum adulta ferebatur, ita ba- 
ptismatis fonte ccelo vicina portalur Ecclésia, et de- 
letis omnibus superstitionibus idolorum, filles regnat 
in terris, qux& de Salvatoris area procedit. Sanctum 
ergo et sacratum Quadragesims tempus est, quod 
statim ab initio ccepit inter justos injustosque discer- 
nere, bonos a malis quodam judicio separare. Quod 
quidem similiter fieri etiam in hac nostra Quadrage- 


postulandum. Salutaris, inquam, et mysticas est C sims observatione perspicimus. Nam per bos quadra- 


quadragenarius numerus. Nam primum cum mundi 
! faciem iniquitas hominum possideret, tot die- 


^ Cod. Vat. 2268, fratres dilectissimi , debetis, etc. 

* Codd. 115 Venetus supra cit., Perus. et Casin. 
legunt : quanto plures sunt dies, etc. Cod. Vat. 4951, 
quanto plures sunt dies jejunii, tanto majores sunt 
cause remedii. 

€ Cod. Vat. 1268, quanto est prolixior. 

d Cod. Vat. 4951, tanto redemplionis copiosior est 
s:tlus. 

« Hzc verba desunt in cit. cod. Venet. 

f Idem cod. Venet. legit satis sit exorandum. Vo- 
cem " addunt etiam. codd. Vat. 1268, 6452, et Ca- 
sin. 117. 


& Codd. Vatic. 1268, 6452. Vallicell. xix, Casin. p 


et Perus. 2, illi requiem postulantes, hi veniam depre- 
cantes. 

* Cod. Vat. 1268, quía nec breve, etc. 

! Cod. Vat. 1268, queris iniquitas peccatoris dele- 
tur, et quaniavis severttas judicii mitigatur. Cod. Vat. 
4951 omittit vocem quevis. Cod. vero Perus. 2, 
quavis iniquitas peccatoribus exoratur. 

. In cod. Venet. omittitur judez, et legitur : quo 
adducitur ad misericordiam peccator per poenitentiam, 
justus ad- requiem ; ita Vat. 4951 et Perus. 2; Codd. 
vero Vat. 6452 et Casin. 117, quo adducitur ad ve- 
niam peccator per penitentiam, etc. 

k Cod. Navarr., et diligentiadeprecatur. Remigianus 
vero, el deprecatio justi requiem promeretur. Idem 
codex Venet. habet solito amplius et divinitas mise- 
retur delinquentibus, ei deprecatio justi requiem prome- 
retur. Putent enim omyia et celi adl indulgentiam, et 

eccator ad veniam, et lingua ad postulandum. Codd. 

at. 1268 et. Perus., et celi ad indulgentiam. Cod. 


ginta dies separantur mali a bonis, hoc est luXuriosus 
a casto, a jejuno * intemperane, a Christiano genti- 


Vat. 6452, et cea aa au.gentiam, et. peccatum ad 
confitendum , el lingue ad postulundum; cui conso- 
nant codd. Vat. 4951 et Casin. 117. 


. | Cod. Urbevet., Nam primum cum mundi (abricam 
iniquitas. 

" Ita cod. Venet., Nam sicut quadraginta diebus. 
tunc pluit ad purgandum mundum ; ita et nunc quadra- 
ginta diebus miseretur, ad hominem, etc. 

" [ta cod. Venet.; Vat. 4951 et 6452, ut et justi 
evaderent, et iniqui amplius non, etc. 

? Cod. Perus. habet vidimus pro videmus. 

P Cod. Vat. 4951, quondam pro quodam. 

4 [ta duo mss. codd.; at editi purgatoriwm. . Remi- 
gianus autem, Laurentianus, Venetus, et fere omnes 
alii huc usque cit. mss., pyraterium. 

"' Cod. Venet., pietatis pro sanctitatis. 

* Cod. Vat. 1268, Modo enim, sicut dixi, hoc agi- 
tur in. Ecclesia Christi. Cod. vero Vat. 4951, Modo 
enim, dixi hoc, quod nunc agitur in. Ecclesia Christi. 

! Cod. Venet., Nam sicut Noe arca submersis om- 
nibus vitiis peccatorum, it«, ec. Cod. Vat. 1268, Nam 


'sicut. Noe salvatur arca. submersis omnibus vitiis pec- 


catorum, ita ablutis baptismatis fonte celo vicina por- 
tatur Ecclesia, ete. Cod. Vat. 4951, Sicut ergo. Noc 
arca, ita. submersis omnibus vitiis peccatorum bapti- 
simmatis [onte celo vicina portatur Ecclesia, et. deletis 
omuium superstitionibus idolorum, etc. Cod. Vat. 6452, 
Modo enim sicut dizi : hoc quod mnc agitur in Eccle- 
sia Christi. Sécwt Noe arca. submersis omnibus vitiis 
pecceiorum, a baptiamatis fonte colo vicina portatur 
Ecclesia, etc. 
" [n Remigiane mum cod., prandens. 


515 S. MAXIMI TAURINENSIS 513 
lis; separatur, inquam , malus a bono, hoc est pec- A suos in arca recepit, ita et nos filios nostros optamus 


cator a justo, diabolus a sancto, hereticus a fideli. 
Relictis enim his omnibus ad similitudinem diluvii, 
tànquam in A450 naufragio seculi, sola ad instar 
arcs illius in altum cum suis virtutibus elevatur 
Ecclesia. Nam et nos, etsi peccatores, ad imitationem 
S. Noe annuntiamus vobis mundi futurum esse ex- 
cidium; et illos tantummodo dicimus * periculum 
evasuros, quos triplex arca intra se gremio religionis 
incluserit. Triplex enim arca est Ecclesia, quia Tri- 
nitatis continet sacramentum. Nam cum dicit Scri- 
ptura bicameratam et tricameratam eam fuisse, uti- 
que demonsirat triplici Divinitatis illam gratia esse 
distinctam. Annuntiamus igitur, sicut Noe, mundi 
futurum esse naufragium, et ad hanc domum contu- 
gere omnes homines admonemus. Et sicut Noe filios 


in ista arca suscipere. Quisquis enim in hac domo 
vult habitare nobiscum, noster est filius. Sed dicit 
aliquis, S. Noe prxdicationis vocem in Scripturis 
minime esse descriptam. Audi igitur, Noe etsi tace- 
bat voce, opere loquebatur ; silebat lingua, fabrica- 
tione clamabat. Nam utique cum operaretur opus 
novum, et nulli aliquando compertum, admonebat 
cunctos novis periculis nova tabernacula przeparari. 
Loquebatur ergo opere 5, et dicebat illud evangeli- 
cum Domini dictum : Si mihi non creditis, operibus 
credite (Joan. x), et credendo periculum evadere 
poteritis, pr:estante Domino nostro Jesu Christo, qui 
vivit et regnat cum Patre et Spiritu sancto in szecula 
seculorum. Amen. 





SERMO XXI. 
De Quadragesima VII. 
ADMONITIO. 


A51 Superiorem excipit in codice Taurinensi hic sermo, quo in codice inscribitur : Jtem et de Quadrage- 
sima sermo XX1X. Atque adnotatum in eodem codice est, sermones 50, 51, 52, 55 et 24 intercidisse. Jam vero 
hice, quem proxime damus, in appendicem ad tomum V operum S. Augustini num. 144 rejectus fuit a mona- 
chis Benedictinis congregationis S. Mauri. Hi neque Ambrosio, neque Hieronymo, neque Augustino tribuen- 
dum arhitrantur; nec tamen docent cuinam demum acceptus referri debeat. Ut autem Maximo ascribamus 
nos movet codicis Taurinensis, cujus paulo ante meminimus, auctoritas. Quanquam illud etiam accedat, ab 
eo auctore hunc compositum videri, a quo perscriptus est quartus De Quadragesima. Quartum autem a nobis 
editum De Quadragesima Maximo esse adjudicandum ostendimus. 


AncuuENTUM. — Propositis exemplis sanctorum viro- B denique tribus annis et sex menses coelum i clausit 
rum S. Maximus [ratres ad jejunandum hortatur; — (]y Reg. 1). Ad hujus vocem etiam supernum des 


sed ut jejunia plena. sint, inquit, misericordia pin- 
quedine saqinentur. 


' Adest nobis venerabile * et medicabile tempus 
Quadragesima, carissimi, per quod jejunantes pec- 
catorum nostrorum vulnera curare debemus. Quan- 


. tum sit ergo bonum jejunii 4, exemplis additis disse- 


ramus. Moyses primus quadraginta diebus ac noctibus 
cum jejunasset, legem Domini * meruit accipere : 
impetraverunt enim unius hominis jejunia quod to- 
tius populi saturitas desperaverat. Advertamus ergo 
quanta sit inter jejunium et saturitatem distantia f. 


"Moyses, qui jejunavit, Dominum vidit. Populus, qui 


manducavit et bibit, idola fabricatus est (Exod. xxiv). 


scendit incendium. Et cum eum Jezabel regina vellet 
occidere, et 454 fessus sub arbore frondosa jaceret 
in solitudine, angelus ad eum mittitur, et dicit ei : 
Sume paululum panis et aque (III Reg. xxx). Videte 
quanta sit Dei clementia erga jejunantes, carissimi. 
Non sufliciebat quia angelum ad jejunantem Dominus 
miserat qui eum ut cibum sumeret k juberet, sed 
etiam prxcepit ut longius fugiat persequentem. Ait 
ergo : Sume paululum panis et aque. Quadraginta 
enim dierum jejunio perrecturus erat per desertum 
usque ad montem Sina. Nunquid enim Dominus, qui 
ccelum et ! terras fecit, cujus omnis est creatura, 
non potuit in eremo per angelum prandium mittere, 


Sed quid de Moyse et Israelitica multitudine loquar? C sicut Danieli in lacum leonum per Ábbacuc misit? 


Princeps ille humani generis Adam (Gen. im), quan- 
diu jejunavit, € Domini servans mandatum in para- 
diso fuit. Ubi vero comedit, ejectus est de paradiso ; 
et qui in paradiso Dei viryo fuerat, ejectus de paradiso 
cognovit uxorem. Semper enim juncta est. saturitati 
^ luxuria. Ejecit ergo nos de paradiso cibus, reducat 
esuries, reducat jejunium. i Diximus quid S. Moyses 
meruit jejunando, deinde et cunctos videamus. S. 


Eli: jejunanti etiam elementa famulata sunt. Hic 


e 


* Cod. Perus. 2, periculis evasuros. 

b Cod. Urbevet., Loquebatur ergo opere Domini di- 
centis : Si mihi non creditis, operibus credite. Hic de- 
sinit sermo in cod. Urbevet. et in cod. Venet. 

* Edit. Maur., et medicinale Quadragesime tempus. 

4 Eadem edit., Quantum sit ergo bonum jejunii 
quantumque gratie conferat brevi sermone exemplis 
additis disseramus. 

* Eadem edit., accipere meruit, per quam populis 


Sed sciebat Deus prophetam suum tentantem diabo- 
lum aliter superare non posse, nisi jejunii eruditus 
insidiantis inimici tentamenta repelleret. Daniel quo- 
que (Daniel. xiv) ille futurorum gnarus, et adventus 
Domini conscius, et eversionis Jerusalem manifestis- 
simus predicator, ideo vir desideriorum appellatus 
est, quia panem desiderii non comedit et potum con- 
cupiscenti:? non bibit, quia magis Christum quam 
epulas desiderabat. Joannes quoque przcursor Do- 


imperaret. Impetraverunt. 

f Ead. edit. addit inter ventrem vacuum et pulmones 
epulis estuantes. Moyses ergo, qui, etc. 

$ Ead. edit. omittit Domini. 

h Ead. edit., lascivia. 1 

! Ead. edit., Dizimus ergo, etc. 

j Ead. edit. legit clausit : ad cujus vocem, etc. 

k Ead. edit., admoneret. 

! Ead. edit., qui celum et terram fecerut. 


bi 


SERMO XXIII. 


578 


mini locustis in eremo et agresti melle nutritur, non A tem. Non dico hebdomadas, non duplicata, non mul- 


animalium carnibus, non volucrum suavitatibus pa- 
scitur. Poterat utique juxta Jordanem positus piscium 
sibi exhibere delicias, sed poenitentiam prxedicaturus 
4 rigorem jejunii exemplo suo magis debuit et factis 
ostendere quam voce. In Evangelio (Matth. xvi) 
quoque, cum quidam d:mone plenus Domino fuisset 
oblatus, quem apostoli curare 453 nequiverant, in. 
terrogantes audiunt a Domino istiusmodi genus non 
posse ejici nisi orationibus et jejuniis. Videte ergo, 
fratres, quanta sit jejuniorum virtus, ut id facere je- 
junia valeant quod apostoli nequiverant. Omitto cze- 
tera; sed unusquisque consideret quanta sit inter 
jejunium et saturitatem distantia, inter ventrem va- 
cuum et refertum, inter rubentem faciem et ora 


tiplicata jejunia, sed vel singulos dies absque ciborum 
b.nimietate transeamus. Cessent lavacra, vina, vel 
carnes, non quod creaturam Dei judicemus esse dam- 
nandam; A/S sed qui toto anno nobis viximus, : 
Baltem vel paucos dies vivamus et Domino. Sed jeju- 
nia nostra, ut plena sint et * sufferta, misericordi:x 
pinguedine saginentur. Demus esurientibus panem 
nostrum. Nec 4 putemus jejunia sola suflicere ad $a- 
nanda vulnera peccatorum, nisi * in medicamento 
eleemosyns recreentur. Jejunium ergo tuum te ca- 
stiget, sed leüficet alterum, et ita fructuosx erunt 
angustie tuz, si alteri latitudinem prwstent. Sic jc- 
juna, ut in alio manducante te prandisse ! gaudeas : 
Hilarem enim datorem diligit Deus (1 Cor. 1x). Nam 


pallentia, inter os jejunum et labia crapula dissoluta, p manducante paupere de bonis tuis, prandet Christus, 


inter oppressum epulis et inedis tenuitate vigilan- 


qui se in paupere esurire testatur. Explicit. 


SERMO XXII. 
De Quadragesima VIII. ' 
ADMONITIO. 


Dolendum profecto est, propter vetustatem codicis monasterii olim de Appannis, majorem hujus sermonis 
partem legi nullo modo posse ; quare diversis in locis multis suis partibus diminutum, quemadmodum acce- 
II. 


pimus, edere eumdem cogimur. Inscriptus ibidein est : 


ARGUMENTUM. — Ez his quc prestat hic sermo imper- 
fectus , novimus S. Maximum Moysi et Elie, nec 
non Jesu Christi jejunium predicasse, ut fideles ad 
fejunandum incenderet. 


Quamvis, fratres, toto vit» nostr» tempore ad 
celestem patriam contendere debeamus, id tamen 
precipue in his sanctis Quadragesimz diebus quanta 
possumuS$ . . . . e. roe or on nh n n 
a nobis est enitendum. Quadragenarius autem iste 


Item et de Quadragesima sermo 


vatoris nostri exemplum addidimus, qui, ut se ad 
Evangelii sui prepararet prdicationem , quadrage- 
nario dierum noctiumque numero ab omni cibo abs- 
tinuit atque potu; unde et de diabolicis tentationi- 
bus (Desunt in originali duo folia ; deinde hoc sequitur 
fragmentum). 

Verum quid prodest homini, si corpus a cibo jeju- 
net ,. mens autem non jejunet? Quid si a cibis absti- 
neas, et illicita facias? Si pupillum, si viduam per- 


dierum numerus, ut pluries sanctitati vestrz intima- (1 sequeris, si . 


vimus, in sacris Scripturis mysticus est atque conse- 
cratus. Nostis enim, ut sepe diximus, S. Moysen, ut 
scriptas digito Dei tabulas ab illo mereretur acci- 
pere, quádraginta dierum et noctium numero ab 
omni esca abstinuisse et potu. Adjecimus etiam bea- 
tum Eliam post quadraginta dierum continuata jeju- 
nia curru igneó in coelum esse translatum. Neque 
hisce tantum , sed et aliis veteris legis exemplis id 
demonstravimus. Quinimo ipsius Domini atque Sal- 


Tunc Deo grata , atque accepta erunt tua jejunia, si 
alienum reddas quod tenes; si fratri, qui tibi fuit 
molestus, ignoscas; si ab aliena uxore abstineas, si 
pauperibus de his quie tua sunt largiaris eleemosy- 
nas (Desunt in originali quindecim linee.) Hxec igitur. 
vobis divina misericordia concedat, ut jejuniis, elee- 
mosynis, sanctisque operibus zternam vitam conse- 
qui mereamini. Explicit. 


SERMO XXIII. 
De Quadragesima IX. 
ADMONITIO. 


t$ Occurrit nobis alter sermo, in quo vestigia anti 


uitatis codicis abbatixe olim S. Dalmatii, ut pluries dixi- 


mus, agnoscuntur. Plurimis enim lacunis laborat. Ia originali titulus est : Item et de Quadragesima sermo XII. 


AncuugwrUM. — Disserit auctor de Moysis dfiunio, D consecraverit, quo pacto etiam Moyses atque Elias 


monetque ut illum pre& oculis habeamus. Si enim 
ipse justus et sanctus quadraginta dies jejunando 
(transegit, multo magis a nobis peccatoribus idem 
jejuniorum numerus in Quadragesima est servandus. 


Sancte Quadragesimz dies, cujus hodie curamus 
exordium, quomodo Dominus Redemptor noster 


* Edit. Maur. , sed penitentiam predicaturus doc- 
trinam rigoris et jejunii, exemplo suo magts debuit 
docere quam voce. ] | 

b Ead. edit. Maur., ciborum luxuria transiganus. 


sub Veteri Testamento sanctificaverint , fratres , jam 
pluries vobis ediximus. Et revera illis in quadraginta 
diebus, quibus Moyses atque Elias in veteri lege jeju- 
nia sancta servarunt, veluti Quadragesimam jeju- 
nasse , atque adeo sancti jejunii quod hodie inchoa- 
mus, veluti typum przeligurasse, sanctitati vestrz jani 


* Ead. edit., et suffarta. 

d Ead. edit., Nec putes. 

€ Ead. edit. omittit in. 

f Ead. edit., prandisse te gaudeare, 


579 
alias exposuimus. . . . . . . . el. 
20... sn sn S CSI enim Moyses lereelitici po- 
puli dux atque salvator, qui vitam suam inmacula- 
tam ita transegerat, ut meruerst pluries cum Domino 
loqui facie ad faciem , prout solet amicus cum amico 
suo, quare nos 456 qui innumerabilium delictorum 
pondere premimur atque aporiamur, jejunia sancta 
non observabimus ? Si ille qui justus erat atque san- 
etus jejunavit , quare nos, qui iniqui et peccatores 
sumus, id facere nolumus? Si is qui erat humilis, 
mansuetus et castus... . 4 2 s or oe on s 
enr nos superbi, irati, et incontinentes id facere 
negligimus? Si demum ille, qui Deum in omnibus et 
super omnia toto mentis affectu. . . . 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
Ae 


$80 


- 5 5. 5. . Quare. nos, qui terrena semper 

,-4d eadem teto mentis affectu . . . . 
de his semper cogita- 
mus, de Deo vero nunquam his sanctte Quadragesi- 
me diebus jejunio . . . . . . - - -» «-* 
Verum. . . . . 4. s. o n on on n 
quare Moyses quadraginta dierum jejunia sancta ser- 
vavit, ut legem Dei, inquit sermo divinus, mereretur 
accipere, (Desunt hic in originali tria folia finis au- 
tem est hujusmodi.) 

Credendo igitur et bonis operibus constanter in- 
herendo, periculum quod videmus superare peteri- 
mtus, prestante Domino nostro Jesu Christo. Explicit. 


papi 


SERMO XXIV. 


De Quadragesima X. 
ADBMONITIO. 
Ex supra laudato codice monasterii de Appannis deprompte sunt hz» S. Maximi sermonis reliquise , titu- 


lus : Item de Quadragesima sermo XII. 


ARGUMENTUM. «— Ádhortatur S. Mazimus fideles, ut B prii patrimonii stipendia largitur. Et tunc quod 


sibi jejunia indicentes, primum vitiis renuntient, im- 

pleantque sancta miserationis officia. 

Quoniam , fratres, hodierna die sacratissima Qua- 
dragesim:x curamus initia, de jejunio Quadragesim:e 
cum sanctitate. vestra. . . . . . . . 
e; 5 . (Hac in originali omnino pe- 
riere, deest preterea integrum [olium, nec aliud rema- 
viol. nisi sequens fragmentum.) 
" ergo animus precipue a malis jejunet. 
Qui enim corpori suo jejunia saneta devotus indicit 
primum vitiis quibus antea infelix adhzsit renuntiat, 
prave cupiditatis fomitem comprünit, Satanz mentis 
impetus frangit, c»cam libidinem vincit , avaritice 
faces exstinguit, latiusque bonis operibus vim dile- 
tionis extendit, atque in alimoniam pauperum pro- 


ardenter optat, 457 certe obtinere poterit, si casto 
corpore animoque devoto, per sanctz? observationis 
curam quisquis incedat. Hzc, íratres, sunt quibus 
homo et refectus cibo frequenter impetrat quod exo- 
ptat, et jejunans majora consequitur premia sancti- 
tatis. Tale jejunium Christum delectat, ad quem nec 
obtinend:x temporalis glori: , vel cumulandi tantum 
patrimonium cupiditas inanie accendit; sed urget 
semper sincerus religionis affectus, atque devota . . 
e... Quan cum fuerint comitata 456 plene 
pietatis officia, quantum ille valebit, tantum ille pro- 
ficieL; atque ita agendo presentem Dominum semper 
stàtim habebit atque propitium. Imple ergo sancti 
miserationis officia, et tua sanctificasti jejunia. Ve- 
sti nudum, peregrinum hospitio contende suscipere. 
(Desiderantur hic decem linee.) Explicit. 





SERMO XXV. 
De Quadragesima XI. 
ADMONITIO. 

À Gennadio docemur S. Maximum De jejunio speciali Quadragesima, et quod non sit in eo jocandum con- 
cionem habuisse. Non eumdem titulum, sed huic proximum invenimus in duobus celebratissimis codi- 
cibus 90 et 99 S. Crucis in Jerusalem, pr:efixumque sermoni quem nunc prodituni sumus. Habent enim : 
Item. sequentia, et tempore jejuniorum non luxuriandim. In velustiori 90 est sermo 38, et in altero 99. sermo 
$6. Nemo enim ignorat verbum luxuriare idem exprimere ac deliciis jocisque vacare. Codex autem Taurinensis, 
cujus testimonium ju confirmationem afferimus hac utitur inscriptione. Item et de Quadragesima sermo X. 
Benedictini monachi congreg. S. Mauri hunc sermonem in- appendicem serm. S. Augustini num. 146 edit. 
Antuerp. 1700, pag. 181, retulerunt, monentes eum in quodam Remigiano codice, et in editionibus Ambro- 
sio attribui, et videri ipsis C:esarium sapere, cum is acrius contra venatores exarserit. At quanivis doctissi- 
morum criticorum sententiam plurimi habere frequenter professi simus, his tamen przeferendus nobis videtar 
prestantissimorum codicum et Gennadii consezsus. Nihil autem moramur, quod aiunt de Cesario. Nam com- 
plures de eadem re scriptores egisse, satis cognitum perceptumque est. 

ARGUMENTUM. — Inutile esse jejunium quod animam a C modemus, atque ideo, fratres dilectissimi, inspicere 
perditione non, liberat 3 rimus docel ; e debemus qui sit hujus forma jejunii, ut respiciamus 
tmprimts reprehendit. qui tota die venationibus dan "ur aT "n i T 
operam, qui servos flagris cedunt penisque afficiunt, quanta st ejus utilitas. Est enim interdum Inutile el 
qui magis canum quam servorum curam gerunt; je-.— inane jejunium, quod licet ventrem et omnia viscera 
juntum esse ait saldare atque per(ectum, si anima — succo saturitatis exhauriat, non tamen acceptum est 
re[renetur a vitiis, ei prandia nostra (ratribus etpau- — pe quia mentem et intimos sensus minime vinculo 

iniquitatis evacuat. Quid enim prodest jejunare vis - 


peribus erogemus. 
Diximus superiore dominica hoc esse fidei nostre — ceribus, et luxuriare venatibus; abstinere cibis, ei 


opus primum, ut horum quadraginta dierum curri- 
culo devotissime jejunemus, et istam esse causam sa- 
lutis nostrz, si hoc tempore abstinentiz operam com- 


errare peccatis; castigare corpus inedia, vinum forte 
non bibere, et ebrium cogitatione malignaitatis ince- 
dere? Nisi quod facilior causa est saturi eive temu- 





5M 


SERMO XXVI. 


582 


lenti, quam iniqui pariter et jejuni. le enim pec- A in his diebus servo non parcit, minime respiciens 


care aliquando desinit, qui ebrius aliquando obdor- 
mit; hic autem errare non cescat, qui exercitatus 
malo, jejuniis semper invigilat; unde imutile et inane 
est tale jejunium, quod inedia membra debilitat, et 
animam a perditione non liberat, de quo jejunio dicit 
sanctus propheta ex persona Domini : Ut mihi jeju- 
natis? non tale jejunium | elegi, dicit. Dominus (Isa. 
Lvu. Án putatis illum jejunare, fratres, qui primo 
diluculo non ad ecclesiam vigilat, non beatorum 
martyrum loca sancta perquirit, sed surgens congre- 
gat servulos, disponit retia, canes producit, saltus 
silvasque perlustrat : servulos, inquam, secum per- 
trahit, fortasse magis ad ecclesiam venire cupientes, 
et voluptatibus suis peccata accumulat aliena, ne- 


quod si eervus eet condítiome, gratia tamen (frater 
eet. Etenim similiter Christem inducit, iisdem parti- 
cipat aacramentis ; eodém qui et tu utitur Deo Patre, 
cur te. non utatur ut fretre? Sunt enim plerique qui 
de venationibus redeuntes magis canum quam servo- 
rum curam gerunt, el faciunt eos juxta se vel recum- 
bere, vel dormire, quotidianum illis cibum 4 eui prz- 
sentia ministrantes, qui utrum servi eorum fame mo- 
riantur ignorant : et, quod est gravius, nisi diligen- 
ter his praeparatum fuerit, pro cane servus afíicitur. 
Vides enim in nennullorum domibus nitidos et cras- 
808 canes discurrere, homines autem palientes £460 
et titubantes incedere. Isti ergo miserebuntur ali- 
quando pauperibus, qui minime suis famulis domi- 


sciens reum se futurum tam de suo delicto quam de B hqp miserentur? Scire igitur debemus, fratres, hoc 


perditione servorum? Teta igitur die venatibus im- 
moratur; nunc clamorem immoderatum efferens, 
nunc silentium latenter indicens ; letus si aliquid ce- 
perit, iratus si id quod non habebat amiserit : et 
tanto studio gerit, quasi ideo indictum jejunium fug- 
rit ui venetur. [n his ergo, luxuriis, fratres, dicite, 
quis cultus sit Dei, quie mentis possit esse devotio, 
qui propterea jejunat, non ut Deo atque orationibus 
vacet, seu ut tota die otiosus et liber proprias exer- 
ceat voluptates? Quamvis igitur, qui ejusmodi es, 
A539 frater, vespere ad domum redeas , quamvis de- 
clinante jam sole manduces, potes videri tardius re- 
fecisse, uon tamen Domino jejunasse. Nec enim potes 
videri ^ voluptatem (tuam exercens fecisse Domini 


acceptum Deo esse jejunium, si non colum abstinen- 
tia eastigemus corpora, sed etiam humilitate animes 
induamus. Simus ad servulos mites, blandi ad ez- 
traneos, misericordes ad panperes, surgentes primo 
diluculo ad ecclesiam  festinemus, referamus Deo 
$ralias, peccatis veniam postulemus, rogantes prese- 
teritis delictis indulgentiam, cautelam füturis; tota 
die sit nobis assidua vel oratio, vel lectio. Qui litteras 
nescit, sanctum virum perquirens ejus confabulatione 
pascatur. Nulli actus sxculi actus Divinitatis impe- 
diant; non ludus tabulz mentem avocet, non volu- 
ptàs canum sensus obducat, non negotii compendium 
animam aviditate pervertat. Quidquid enim preter 
mandatum Dei feceris, quamvis abetineas, non jeju- 


voluntatem. Ic enim voluntas est Doinini, ut jeju- (, nae. Hoc est enim salutare jejunium, ut sicut absti- 


nemus a cibis pariter et a peccatis. Abetineutiam in- 
dicamus corpori, ut a vitiis magis anumam abstinere 
possimus. Frenum enin est quoddam luxuriantis 
anima corpus exbaustum. Quisquis enim jejunat et 
peccat, lucrum escarum fecisse videlur, non salutis ; 
et parcendo copiis replesse cellarium, non menteu 
saginasse virtutibus. Nonnulli autem ^ immemores 
praceptorum, ita circa servos suos et subditos sibi 


p potestatem dominationis exercent, ut in bis diebus 


non dubitent flagris eos czedere, poenis afficere, com- 
pedibus pr:epedire; etsi forle, cum ad reficiendum 
venitur, £ardius minister adfuerit, étatim eum verbe- 
ribus lanciare, et prius se satidre servuli sanguine 
quam convivii voluptate. Horum tale jejunium est, 


netur corpus ab epulis, ita et anima refrenetur a vi- 
tiis. lllud etiam, fratres, .ad perfectionem jejunii ta- 
cendum non est, ut qui abstinemus, et minime pran- 
demus hoc tempore, prendia nostra fratribus et 
pauperibus * prerogemus. Hxc enim est vera justi- 
tia, si te esuriente de cibo tuo pauper saturetur, et tu 
pro delictis tuis jejunus Dominum roges, et ille pro 
ie satiatus exoret. Utrumque tibi proficiet, et tua 
fames, et saturitas mendicerum. Cseterum, qui sic 
abetinet, ut nihil pauperibus de suis epulis largiatur, 
videtur quz»stum guum sibi fecisse jejunium et nego- 
tiationem exercuisse parcendo. Adhoc enim abstinuit, 
non üt placeret Deo, sed ne amplius erogaret ; aique 
ideo bona eleemosyna cum jejunio, quasi non quod- 


* quod ideo jejunatum est, non ut Divinitatis miseri- p dam negotiationis genus est, ut tam parce vivat, ut 


cordiam provocaret, sed ut clamorem familie inge- 
miscentis effunderet. Quisquis autem cupit de Deo 
misericordiám promereri, ipse debet prior esse mi- 
sericors. Scriptum est enim : (Qua mensura mensi 
fueritis, eadem mensura remetielur (Luc. vi). Et, quod 
magis dolendum est, Christianus dorminus Christiano 


abstinentia sua monachos clericosque preecedat. Nisi 
boc interest, quod illi hoc questus causa faciunt, nos 
salutis : illi pecunie compendio animas macerant, 

nos propter animarum lucrum nostra corpora casti- 

gamus. Explicit. 


SERMO XXVI. 


De Quadragesima XII. 
ADMONITIO. 
a1 Bermonem hunc, eujos titulos apud Gennadium est De jejunio servorum Dei generali, in codicibus qui 


» Edit. Maurin., voluntatem. 
b Ead. edit., divinorum intmemores. etc. 
* kad. edit., quasi ides. 


4 Ead. edit., sua presentia. 
* Ead. edit., erogemus. 





583 . S. MAXIMI TAURINENSIS 584 


eumdem S. Maximo adjudicant , *De jefnnio et de Quadragesima inscribitur. Sunt autem ii codices Sangal - 
lensis num. 61, S. Crucis in Jerusalem 90 serm. 47, item S. Crucis 99 serm. 57, et Taurinensis serm. 1 De 
Quadragesima. Agit hic Maximus de recta jejunandi ratione et tempore, quo prescriptum est jejunium, et 
illud commendat jejunium , non quod aliqui arbitratu suo sibi eligunt, aed quod veri fideles, hoc est servi 
Dei, institutum in Ecclesia perfecte exsequuntur. H:ec est summa sermonis. Igitur Gennadio consentiunt. — 
qui de jejuniis et de Quadragesima eumdem inscripserunt; in ea enim jejunantes nou sux indulgent vanitati. 

sed Deo per Ecclesiam jubenti obtemperant, et tanquam famuli Christum ducem et prxeceptorem imitantur. 


Benedictini monachi congreg. S. Mauri hunc inter sermones Ambrosianos sub num. 25 cit. edit. Paris. an. 
1690 ediderunt , multaque de eo, et pr:esertim de nuncupatione Quinquayesimze non ante seculum nonum 


usurpata disseruerunt. 
que aseripsimus. 


os flde Gennadii, et descriptorum codicum freti, S. episcopo Taurinensi hunc quo- 


AncuuENTUM, — Quinquagesimali improbato jejunio A faciant jejunando, cum illis jejunium tale non prosit ? 


S. Maximus scribit contumacie reum esse qui le- 
gem joi quadragesimalis divinitus datam rescin- 
dit. Improbat quoque jejunium illorum qui in Qua- 

dragesima septem dies prandent, et septem jejunant. 

Unde numerus quadraginta dierum jejunii exordium 

cepit. 

Nonnulli Christianorum, íratres, existimantes se 
Divinitatis precepta religiosius observare, preter- 
missa devotione Quadragesimz , cujus hodie cura- 
mus exordium , quinquagesimam se facere mentiun- 
tur, cum id neque divinis Litteris jubeatur, neque 
traditum sit auctoritate majorum. Sola igitur boc 
faciunt animi pr:sumptione, e£ dum putant se de- 
votius agere , superstitiosius conversantur. Dicit se 
observare Quinquagesimam qui forte Quadragesimam 
implere vix possit. Bonum est quidem cunctis tem- 
poribus jejunare, sed melius Quadragesimam jejunare 
cum Christo. Hanc enim Quadragesimam nobis Do- 
minus $uo jejunio consecravit. . Quod dixi jejunio, 
non jejuniis; unum enim jejunium Domini fuit, qui 
continuatis quadraginta diebus et noctibus cibum 
omnino non sumpsit. Quisquis ergo Christianus con- 
secraiam jejunando non impleverit Quadragesimam, 
prevaricationis et contumaci:e reus tenebitur, quod 
legem divinitus pro salute sua datam prandendo ipse 
rescindit. Rescindis enim legem qui exemplum jejunii 
dominici non custodis. Qualis vero autem Christia- 
nus es, cum, Domino jejunante, tu prandes? * Qualis 
Christianus es, cum, Christo esuriente, tu reficis? 
llle pro salute tua famem sustinet, tu pro peccatis 
tuis 469 jejunare formidas? Dicite enim mihi, in- 
terrogü*os , qui in Quadragesima prandetis, si non 
in conscientiis vestris rei estis, quod, abstinente cun- 
cto populo, vos soli contra preceptum Domini devo- 
: matis? Si non vobis rubor est cum exitis in publicum, 
ne quis vobis jejunus occurrat : aut si non cogitatis, 
cum ad ecclesiam proceditis, quemadmodum pàcem 
episcopo porrigatis , ne forte ipso'spiritu osculi vestri 
vos reprobet? Quod si hzc forte non cogitatis, forsi- 
tan vehementer erratis; scire eniin debetis cum in 
Quadragesimze diebus jejuno pransus occurrit, non 
bene de illo judicat qui jejunat. Hoc enim ideo dico, 
quia audio complures, quod gravius est, fideles 
alternis in Quadragesima hebdomadis abstinere , et 
consecratum illum dierum numerum gulx intempe- 
rantia violare, hoc est prandere septem dierum cur- 
rieulo, et septem dierum spatio jejunare. Quibus hoc 
dico, cur etiam per illos septem dies fraudem sibi 


* Ábest a codd. Vallicellano et Lugdun., Qualis 


bero .. .. . tu prandes 
b Cod. 89 S. Crucis in Jer., cepit, 


Quamvis enim abstineat quis certis diebus, quamvis 
ciborum dulciora alimenta non sumat; non tamen 
illi accepto fertur Quadragesim: jejunium, qui non 
diebus quadraginta jejunat. Pudet dicere, senes et 
anicule Quadragesimam faciunt : juvenes et juven- 
cule non faciunt. Omni igitur sollicitudine tempus 
sacratissimum celebremus, non prztereat nos dies 
absque jejunio, non nos transeat una hebdomada 
absque vigiliis. Ille enim facit Quadragesimam, qui 
jejunando et vigilando ascendit ad Pascha. Nam sic- 
ut reliquo anno jejunare prxmium est, ita in Qua- 
dragesima non jejunare peccatum est; illa enim vo- 
luntaria sunt jejunia, ista necessaria; illa de arbitrio 
veniunt, ista de lege; ad illa invitamur, ad ista 
compellimur. Sed videamus A463 iste quadraginta 
dierum sacratissimus numerus unde habere b coepe- 
rit exordium. Legimus primum in Veteri Testamento 
Noe temporibus , cum omne genus hominum scele- 
rata iniquitas occupasset, tot dierum numero pate- 
factis cataractis cceli aquarum pluvias defluxisse, et 
mysterio quodam Quadragesimcw' inundatione orbi 
terrarum facta non tam diluvium quam baptismum 
contigisse. Baptismus plane fuit, per quod in pec- 
catoribus iniquitas sublata est, Noe justitia con- 
servata. lta ergo et modo nobis Dominus * ad in- 
star illius temporis Quadragesimam dedit; ut con- 
slituto dierum numero, patefactis ctelis, pluvia nos 
misericordie coflestis irroret, et inundatione fa- 
cta per baptismum lavacri salutaris nos imber illu- 
minet; et sicut tunc factum est aquarum fluctibus, 
exstinguatur nunc in nobis delictorum iniquitas, 
virtutum justitia conservetur. Ipsa enim que sub 
Noe, et modo vertitur ratio; baptismus enim pecca- 
Aori diluvium est, consecratio est fldeli. Per lava- 
crum enim Domini salvatur justitia, necatur injusti- 
tia : quod in uno eodemque factum videmus apostolo 
Paulo, qui, priusquam prxeceptis 4 spiritalibus lava- 
retur, erat blasphemus, persecutor, et Saulus. At 
ubi pluvia super eum lavacri celestis influxit, neca. 
tur blasphemus , necatur persecutor, necatur etl 
Saulus ; vivificatur apostolus , vivificatur justus , vivi- 
ficatur et Paulus. Usque adeo autem perdidit veterem 
cum actibus * suis hominem, ut cum moribus mu- 
taret et nomen. Quisquis ergo in hac devotione 
Quadragesim: dominica mandata servaverit, neca- 
bitur in eo diabolica impietas, apostolica autem re- 

servabitur gratia; et succedens quodammodo ipse 

* [n cod. 90 S. Crucis in Jer. ad. 


4 [d. cod., spiritualibus. 
* Cod. 90 cit. omittit suis. 





585 


SERMO XXVII. 


586 


sibi, moritur ex ea parte qua peccator est, * vivifl- A annorum tempore qualiscumque substantia? Intelli- 


catur ex illa parte qua justus est. Videamus.etiam 
si alibi in Scripturis bunc mysticum Quadragesimz 
namerum possumus invenire. Legimus quod sanctus 
Moyses (Exod. xvi) in eremo quadraginta annorum 
curriculo filios-Israe! 44$ coelesti manna nutrierit. 
Bonus ergo numerus, qui semper colum aperit : bo- 
nus, inquam , numerus, per quem justitia Noe sal- 
vatur, et Israel filii saginantur. Unde et nos obser- 
vemus hunc numerum, et aperiantur nobis cceli, 
quatenus et pluvia nos gratie ccelestis irroret, et 
spiritalium sacramentorum manna reficiat; instar 
enim patrum nostrorum, bac observatione Quadra- 
gesimz et justificamur et pascimur : justificamur 
lavacro, pascimur sacramentis. Sed dicet aliquis : 
filios Israel in eremo quando manna saturati sunt, 
minime jejunasse. Ego autem dico illos nonnisi ab- 
Blinentize tunc vacasse, atque ideo coelestis alimonia 
gratiam meruisse. Primum, quia desertum omne 
jejunium est; quia anxietas solitudinis concupiscen- 
tiam repellit escarum; deinde in eremo unde accu- 
rate epuke? unde vina pretiosa? unde quadrsginta 


gimus ergo jejunasse filios Israel, quia cognoscimus 
illis escarum copiam defuisse et tuno sumpsisse ci- 
bum quando largienti Domino placuisset. Satis autem 
diu jejunat qui cum Christi voluntate se reficit. 
Usque adeo vero abstinentia filiorum Israel in eremo 
placuit Salvátori, ut quorumdam etiam inter ipsos 
intemperantia notaretur; ita ut quisquis avidior du- 
plum mane cibum sibi collegerat, hic hac injuria 
feriretur, ut non tam cibum sibi inveniretur servasse 
quam vermes : scilicet ut quia supra moderatam 
refectionem concupierat, velut stimulis quibusdam 
conscientixs in morem vermium 5 urgeretur. lgitur 
et nos, fratres, observantes Quadragesimz quoti- 
diana et moderata jejunia , et tanquam in eremo 


B constituti, nihil] deliciarum sscularium cogitemus, 


nulla nos cupiditatum corporalium dulcedo sollicitet. 
Simus sobrii , simus casti, habentes quidem conver- 
sationem in urbibus, possideamus mente deserium. 
Si ita abstinentes egerimus, erit ut ccelestis mann: 
reficiamur alimonia, et nullis vermium stimulis com. 
pungamur. 


SERMO XXVII. 
De Quadragesima XIII. 


ADMONITIO. 

A65, Movachi Benedictini congregationis Sancti Mauri in appendice ad extremum tomum operum sancti 
Ambrosii serm. 33, qui est. 17 De jejuniis (Quadragesimae, probabile aiunt esse hunc sermonem deberi 
Maximo, cujus et stylus, et in codice Hemigiano etiam nomen noscendum praebet. Rémigiano, quem illi laudant, 
consonat codex Taurinensis, in quo hzc est eidem sermoni praefixa inscriptio : Item de Quadragesima sermo 
X111. Habitus fortasse in dominica Palmarum fuit, ut conjectura se iidem monachi assecutos putant. Nam 
ea die in plerisqne Ecclesiis tradi symbolum competentibus consueverat. 


ARGUMENTUM. — Jejunia ut Elias observantes, adhi- 


bitis precibus clausum celum competentibus resere- C 


mus, clave Petri, id est fidem sumamus. 


Propitia Divinitate, ecce jam pene transegimus 
Quadragesimw indicata jejunia, et przcepta Christi 
Domini abstinentiz devotione complevimus. Superest 
nunc, ut quemadmodum famuli ejus Moyses et Elias 
hunc sacratissimum numerum observando, gratiam 
meruerunt ; ita et nos hoc ipsum tempus custodiendo 
mereamur, sitque similis remuneratio in perceptione 
premii, quorum similis labor est in observatione je- 
junii. Elias enim, cum esset clausum bumanis iniqui- 
tatibus ccelum, et nulla mundanis rebus desuper plu- 
viarum stillaret ubertas, atque omnia long: siccita- 
tis squalore languerent, et esset fames magna uni- 
verso generi humano, quoniam enim ccelum pluviam 
non dabat, nec terra pabulum germinabat, Elias 
sanctus reseravit jejuniis suis ccelum, terram oratio- 
nibus fecundavit (IJ Reg. xvm). Hlius enim siccita- 
tem convertit in pluviam, hujus sterilitatem resolvit 
in partum; tanta enim ejus precibus orbem terrarum 


imbrium largitas irrigavit, ut arida revirescerent, - 


ficio totius mundi species innovata consurgeret. Igi- 
tur et nos eadem qu:e Elias observantes jejunia, ad- 
hibitis precibus clausum ccelum nostris competenti- 
bus reseremus ; quatenus illos lavacri salutaris imber 
4 illuminet. Clausum enim illis est coelum, quandiu 
nondum de ccelo Spiritus sanctus adveniens, eorum 
corda 466 vivilicat : siccitatem quodammodo pa- 
tiuntur, quia nondum gratia baptismatis irrigantur. 
Laborant etiam fame magna, quoniam velut esurien- 
tes, ccelestia sacramenta desiderant. Reseremus ergo 
illis celum, ut adveniente desuper spiritali pluvia, 
eorum terra lavacri irriguo. satietur, et delictorum 
sterilitàte deposita, incipiant fructus germinare vir- 
tutum. Etenim coelestis imber vitia peccatorum di- 
luit, justiti2 incrementa pandit, decutit aridum con- 
cupiscenti:; pulverem, ketificat utilem castimonix 
puritatem, obruit avariti:e sordidam fecem, nutrit 
eternam misericordiz largitatem. Sicut enim super- 
veniente Elix pluvia, omne pabulum terra produxit ; 
ita et superveniente Christi lavacro, omnem justi- 
tiam anima germinavit. Et sicut illic pluviarum fon. 
tes irrigaverunt orbem, ut vivificarentur herbarum 





mortificata jam semina : ita et fons baptismatis irri- 
gat genus hominum, ut animarum mortificata corda 
vivificet. Hoc observantium ista jejunia est meritum, 
ut orationibus eorum aut innovetur mundus, aut fra« 


mortua resurgerent, languentia sanarentur. Ei ita 

rebus cunctis fontium quidam meatus infusus est, ut 

purificatione facta per pluviam * omnium creatura- 

rum vitia lavarentur, atque inundationis illius bene- 
» Cod. 90 cit., vivificabitur. 


5 Cod. 90 S. Crucis in Jer., argueretur. 
« Codd. Lugdun. et Vallicell., omnium ; editiones 


PaxsnoL. LV, | 19 


omnes, omnia creaturarum vitia. 
4 Cod. Vallicell., imber mundet. 








a8 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


.tres denuo renescautur. Reserandum igitur compe- A xvi). imo rogomus Petrum, ut ipse nobia. tanquam 


tentibus nostris est clum, quoniam adbuc clausüm 
est apud illos; clausum est euim ccelum illis, quo- 
niam mysterium nondum pervident Trinitatis. Clauso 
enim sibi colo, super calum quid agatur, ignorant : 
nec &cire possunt. quee sit Filii Patrisque substantia : 
nisi prius mundi elementa transcemderint. Tunc 
enim poterit quis Trinitatis aspicere divina myste- 
ria, cum coelos sua virtute habuerit apertos, sicut 
beatus Stephanus martyr reseravit sibi martyrio suo 
euelos, et stantem vidit ad dextram Salvatorem, se- 
cundum quod ipse ait : Ecce video celos apertos, et 
stantem Jesum. ad. dextram. Dei (Act. vii). Ergo cui 
clausi eunt coeli, agendum est, ut aperiantur illi, 
quatenus super ceelos Christum possit aspicere ; 487 
nam quandiu clausi sunt bomini, Christum non po- 
test videre regnantem. Quemadmodum autem clausi 
ecli aperiendi sunt inquirere oportet. Puto autem 
aliter eos aperiri non posse, nisi claves Petri apostoli 
sunpserimus, quas Domino largiente suscepit, sicut 
ipse dixit : Tibi dabo claves regni celorum (Matth. 


bonus janHor regie catiestis aperia. Quis autem ista 
dlavis sit, diligentius requirssmus, Clave Pótri, &- 
des dixerim Petri, per quam carlos aperuit, pene- 
ueavit inferua ebcurus, eri& Calea*i intrepidus. 
Tenia enim apostolicse fidei virtue ebt, ut cumeta ili 
elementa pateant, bee est non illi engelies elaudan- 
tur jaau:e, non porte prvevaleant 68 tertari, nop 
aquarum fluenta subsidant. Ista awtem ipsa clavis, 
quam fidem dicimus, videamus quemadaedum con 
Stet, e& quemadmodum solidata sit. Arbitror illam 
duodecim artificum operatione coaflatam ; dupdecim 
enim apostolorum symbolo fides saucia concepta est, 
qui velut periti arti&oes in unum convenientes, cle- 
vem suo consilio conflaveruat. Claveim egim quam- 


B dam ipsum symbolum dixerim, per quod reserantr 


diaboli tenebrte, ut lux Christi adveniat : aperiuntur 
conscientia clausa peccata, ut justitiz fulgeant opera 
manifesta. Igitur heec clavis ogtendenda est fratribus 
nostris, ut et ipsi tanquam discipuli Petri. inferna 
sibi reserare et ocelos eperire consuescapt. 


SERMO XXVIII. 
De Qsodrugtsima X1V. 


. ADMONITIO. 
Non alium, nisi episcopum Taurinensem Maximum hujus fuisse sermonis auctorem, a monachis Maurinis 


in edit. 


jeu. eperum sancti Ambrosii serm. 18 animadversum est cum ex s 


tylo, tam éx cod. Bangal- 


lénsi, ubi serm. 61 ejusdem sancti Maximi prz se fert nomen. Adjungimus codices Sanetz Crucis ia Jeru- 
salem 90 num. SS, et 99 "num. 22, et Laurentianum x Plut. xiv pag. 250, in quibus titulus ext : De je- 


juniis. 


AncuuENTUM. — Jejunium esse veluti secundum ba- (; Morimur ergo peccatis, videlicet per lavacrum : re- 


ptismum probat S. Mazimus."Quemadmodum enim 
peccatorum maculae per epirijuate lavacrum. mun- 
dantur, et qui illud suscipiunt ad novam vitam re- 
nascuntur ; ita abstinentia conscientiam. a peccato- 
rum sordibus tergit, et copiam gratie celestis imper- 
titur. 

Testimonium perhibet sanctius Apostolus de pro- 
phetis dicens : Tempore acceptabili exaudivi te, et in 
die salutis adjuvi te; et subsequitur ipse : Ecce nunc 
tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis (I Cor. v1). 
Unde et ego testificor vobis, hos esse dies redem- 
ptionis, hoc est lempus coelestis quodammodo me- 
dicine, quo tempore omnium vitiorum nostrorum 
labem et universa vulnera peccatorum sanare pote- 
rimus, si medicum animarum nostrarum fideliter 


generamur autem vitz per spiritum, sicut ait Aposto- 
lus : Quoniam mortui estis delictls vestris, et vita ve- 
sira abscomdétu est ^ cum Christo (Col. wi). Conse- 
pulti enim estis cum illo per baptismum in mortem 
(Rom. vi). Occidimur enim quodammodo, cum desi- 
nimus esse quod fuimus. Novo enim pietatis genere 
in uno eodemque homine mors operatur et vita. 
Morimur enim ^ concupiscentia peccatorum, vivili . 
catur ordo virtutum: In uno * namque eodemque ho- 
mine impius, et adulter occiditur, ut misericors re- 
nascatur et castus. Interimitur idololatria, ut religio 
propagetur. Fornicator et ebrius exstinguilur, ut contis 
nens et sobrius procreetur. Sic ergo mortificat Do- 
minus, ut vivificare laciat ; sic occidit, ut prosit, sic 


exoremus, et precepta ejus tanquam suscepti idonei [) verberat, ut emendet. H:ec est igitur circa homiues 


minime dispernamus. Tunc enim languidus :egritudi- . 


nis sux invenit medicinam, si omni sollicitudine me- 
dici mandata servaverit : quod si aliud faciat, cum 
aliud jubetur, increscente morbo, non medicus, sed 
prevaricator in culpa est. Medicus autem est Domi- 
nus noster Jesus Christus, qui ait : Ego occidam, et 
vivificabo ; percutiam, et sanabo (Deut. xxxn). Occidit 
enim quodammodo antequam vivificet Dominus. Oc- 
. cidit enim primum in nobis homicidia, adulteria, 
scelera, furta per baptismum, et sic nos tanquam 
vovos homines sternitatis immortalitate vivificat. 


* Cod. 90 S: Crucis in Jer. addit cum Christo in 
Demino. 
» Cod. 99 S, Crucis in Jer. legit vivificatur concu- 


suos ejus tota severitas, ut in his peccata puniantur, 
anima A449 conservetur: abstollantur delestanda vitia, 
virtutes optimx nutriantur. Usque adeo autem hac 
pia 4 occisione Domini cernimus plerosque esse con- 
versos, in tantum ad mellus profecisse, et sic de 
pessimis optimos factos, uf cum videas eos, credas 
mutatos homines, cum non videás mutatas esse per- 
sonas. Intantum enim ín nobis, quod prius eramus, 
interimitur, aufertur, exstinguitur, üt id quod postea 
sumus, denuo renatum esse €redainus : unde nativi - 
tas hzc secunda prioris vit flnem ja foisse signis 


piscentia desideriorum sanctorum. 
* Cod. 90 S. Crucis in Jer. omittit . 
4 Uterque cod. S. Crucis in Jer., . 








SERMO XXIX. 


590 


ficat. Quod autem ait : Fgo percutiam et sanabo (Act. A indolem juventutis acquirat. Et mirum in modum in 


Jx), percutit plane preceptis suis Dominus peccato- 
res ut sanet; mandatis verberat ut emendet ; jejunia 
precipit, indicit continentiam, judicium comminatur, 
et tristem gehennz:e metum ^ excutieus adhibet me- 
dicinam, ut dum futura pertimescimus, pr:sentiía 
corrigamus. Sic namque Paulum apostolum percu- 
tiendo sanum reddidit. Cum enim esset persecutor 
impius et blasphemus, et quidem ad devastandas Ec- 
clesias Damascum properaret, subito fulgoris ccelestis 
eum terrore percussit, ut evangelici splendoris eum 
luce perfunderet : et carnalium luminum orbitatem 
mutavit, ut spiritualium oculorum illuminaret aspe- 
etum. Corporis enim debilitate perterruit, ut fidei 
devotione * salvaret. Surgens ergo a terra Paulus, 


uno eodemque homine delictis sanctitas, iniquitati 
justitia, senectuti succedit infantia : novoque nativi- 
tatis genere alter est qui renescitur, cum ipse sit qui 
peccavit. Sic namque Elias quadraginta dierum ac 
noctium curriculo continuato jejunio, totius mundi 
longam ac nimiam siccitatem meruit imbrium rore 
restinguere, et arentem terrarum sitim celestis plu- 
viz largitate perfundere $ (171 Reg. 1x) : quod quidem 
in figuram nostri factum esse cognoscimus, ut nos 
quoque horum quadraginta ^ circulo dierum spirita- 
lem baptismatis pluviam mereamur, ut et totius 
mundi in fratribus nostris jamüiu aridam terram 
i celestis desuper imber infundat, et longam genti- 
lium siccitatem lavacri inundatio ! galutaris ifroret. 


exterioribus quidem oeulis non videbat homines, non D Siccitatem enim et ardorem anim:e su: patitur quis- 


aerem, sed mentis luminibus Christum * videbat de 
ecelo. Denique intantum 4 ei profuit Domini ista per- 
cussio, ut de Judxo Christianus, de blasphemo apo- 
stolus, de Saulo Paulus existeret, et eo usque muta- 
vit veterem cum moribus hotrninem, ut etiam mutaret 
et nomen. Habentes igitur hujusmodi medicum, qui 
percutiendo sanat, mortificando vivificat, subdamur 
ei cum omni patientia ad curandum, ut * quidquid 
ín nobis probrosum, quidquid delictis sordidum, 
quidquid ulceribus fetidum esse perspeterit, incidat, 
amnputet, exsecet, ut, refectis omnibus diaboli vulne- 
ribus, hoc solum faciat in nobis remanere quod Dei 
est . Ietad autem prxceptum ejus est primum; ot his 
quadraginta diebus jejuniis, otationibus, vigiliis ope- 
raun demus. Jejuniis enim lascivia corporis castigatur, 
orationibus devota saginatur anima, vigiliis díaboli 
insidis depellantur. Deinde ttm istis rnandatorum 
observationibus fuerit hoc tempus A70 impletum, 
tune purgata et fatigata iot observationibus anitnà 
ad baptismum veniens Spiritus sancti inundatione 
reficitur, et quidquid in ea diversarum :xgritudinum 
ardor exsiccaverat, ccelestis gratie rore perfunditur. 
f Unde ponens veteris homihis corruptelam novs 


quis baptismi gratia non rigatur. Horum quoque 
dierum.noctiumque jejunio Moyses sanctus meruit 
cum Deo loqui, stare, et consistere, et de manu ejus. 
legis pr:*cepta suscipere. Quamvis enim illum ab ob- 
tutibus Dei conditio humana subtraheret, jejuniorum 
tamen gratia proximum illum Divinitatis consortio 
faciebat. Hxc enim in nobis virtutum portio Dei est, 
ut jejunemus frequenter, quoniam semper Deus ipse 
jejunat. In. quocunque igitur plus operum suorum 
inesse perspexerit, ipsi magis familiaris intimus e. 
amicus est, sicut Scriptura dixit : Et Moyses loquoba- 
tur cum. Deo [acie ad faciem, sicut quis loquitur cum 
amice suo (Exod. xxxm). Unde et Dominus Jesus. 
Christus resurrectionis gloriam percepturus, virtutes. 


(| suas quadraginta dierum noctiumque jejunio dedica- 


vit, ul ostenderet non panem esse vitam bominuim, 
k ged precepta. His itaque dierum quadraginta jeju- 
nii reconciliatuf Deus, aperiuntur coli, inferna rese- 
rantur. lgitur et nos, fratres dilectissimi, jejunemus 
continue et devote hoc spatio terfiporis, at propitie- 
tur nobis Dominus, pateant nobis coli, inferna contra 
nos non ! valeant. Explicit. 


SERMO XXIX. 
]n Paschatis solemnitate 1. 


ADMONITIO. 

71 Magnus est codicüm mss. et editorum consensus in agnoscendo Maximo sermonis hujus auctore. 
Principem lotum codici Taurinensi dabimus, in quo hzc ipsi apposita est epigraphe : Jtem et de Pusche 
sermo 1. Consentiunt codices dno Canimenses 104 et cxr,.et Ambrosianus, pr:emissa hac inscriptione : Feria 1I 
Paschatis. Sermo beati Mazimi episcopi. Codex Cisterciensis Montis Arhiat:e idem confirmat titulo : Jn domi- 
nica in octava Pasche, et incipit ab illis verbis : Leetemuf, fratres carissimi, in. Christi resurrectionis die, etc. 
His addimus eod. n S. Crucis Minor. in Laurent., Vallicell. xui, Ratisponen. S. Emmerammi, et codices Vati- 
canos dnos, 1270 et 6451. Editores quoque vero omnes cum Alcuino pag. 197 concordant, nempe Cumdius. 
tom. Il pag. 1445, Combefisias tom. V pag. 475, Gymnicus, Galesinius hom. lll Paschatis, et Muratorius 
tem. IY Aneedot., Galesinii lectionem secuti sumus. 


ARGUMENTUM. — Auspicatur S. doctor concionem suam D 
a portentis ac tnirabilibus signis que in Domini re- 
surrectione obvenere; qu& illam divinum opus mazi 
sax prib[ulgentem. gloria demonstrant. Deinde plu 


& (Cod. 90 S. Crucis in Jer., incutiens. 

b fldem cod. 90 S. Crucis in Jer., sanaret. 

e Idem cod. 90 S. Crucis in Jer. addit ita : videbat 
et cacftiem de colo. 

d Edem. cod. 90 S. Crucis in Jer. addit ei. 

e Elec ex codd. duobus cit. S. Crücis in Jer. 

f Cod. 10 Plut. xiv. Laur., Ut depyoscnus veleris ho- 

MP 


rhna congerit argumenta , ex quibus ostendat. in 
Christi resurrectionis die majorem in. modum esse 


ezsul(andem. 
Exsulandum nobis est, fratres, ti iac die quam 


S Hzc supplent eodd. cit. S. Crucis in Jer. 
h Duo cit. eodd. 8S. Crucis in Jer., curriculo. 
i Hxc addunt codd. cit. S. Crucis in Jer. 
) Cod. 90. S. Crucis in Jer., salubriter. 
- k Codd. S. Crueis in Jer. addunt hee veérbaá : sed 
precepta. 
! Cod. 10 Laurent., «os prosaleant. 


591 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


692 


fecit Dominus continuata Lxtiti4, et in ejus festivitate A dicit sanctus evangelista (Matth. xx), 478 descen- 


a jugi gloria gratulandum. ^ Nec quia nox solemni- 
tati intervenit, gaudia nostra pr:escidit : * nec quia 
nox distinxit tempora vespertina, resurrectionis lux 
vota :eterna deseruit. Nobis enim heri et hodie d dies 
unus, dies ipse est, * quia sicut de Salvatore beatus 
Apostolus f ait : Jesus Christus heri et hodie ipse est 
(Hebr. xy). Ergo si Jesus & Christus beri et hodie 
ipse est, ipse atque idem nobis semper est dies, à quia 
in ipso vivimus, in ipso movemur (Act. xvi), in ipso 
non morimur : non morimur, inquam, quia sicut lu- 
cem Christi nulla peccati incessit obscuritas, ita et 
viventes 1 nulla temporis absumit vetustas. Lietemur 
ergo in ! Christi resurrectionis die; communis enim 
omnium , communis est nostra letitia. Communis 


dente augelo, magno terram tremore fuisse commo-: 


tam, et fundamenta tumuli moverentur, et percussos 


pavore custodes, qui venerant custodire mortuum, 
esse factos ut mortuos. Ut mortuos, inquam : dignum 


plane judicium, si, cum justus resurgit, peccator 


emoritur ; cuin reviviscit innocens, * ejus interficitur 


inimicus; nam ideo ncc progredientem Dominum 


cernere potuerunt, * quia criminosas mentes terror 
oppresserat, dum sustinere fulgorem resurrectionis 
rutile non valebant. Majore ergo sollicitudine Pha- 
risei Dominum custodierunt mortuum, quam vivum 
sunt persecuti; siquidem causa illos major urgebat : 
intelligebant enim facilius fuisse eum apud superos 
* despici, quam redeuntem ab inferis posse contemni; 


plane; quia omnes illo resurgente resurreximus. 479. B et quod tunc przdicans facile potuerit occidi, nunc 


Omnium enim revixit saluti, qui pro omnium pecca- 
tis addictus est passioni. Resurrexit igitur Salvator a 
mortuis. Nova res et mira, sed habet hzc assertio 
veritatem. Nam ut taceam prophetarum oracula, an- 
gelorum ministeria, aperta sepulcri penetralia, ipsum 
Dominum post resurrectionem cum discipulis lo- 
quentem, conversantem, edentem, Thomam quoque 
clavorum vulnera etiam digito contrectantem (Joan. 
XX) : ut hxc omnia pretermittam, tamen fidem no- 
stram confirmat impietas Judxorum. Nam suflicit ad 
credulitatem nobis eorum nimium cauta k credulitas. 
Quo enim diligentius custodierunt tumulum, eo con- 
stat illum manifestius ! surrexisse; quo plures appo- 
suere custodes, eo ? plures testes reliquere. Nam hoc 


aulem resurgens jam non possit " occidi, dicente 
Apostolo : Resurgens autem jam non moritur. Mors 
illi ultra non. dominabitur (Rom. vi). Custodiebant 
ergo eum sollicite in sepulcro, presertim quia se die 
tertia dixerat surrecturum; custodiebant "* auteru 
sollicite in sepulcro, quia necesse illis erat eum jam 
non doctorem timere, sed judicem : judicem, inquam, 
non $ui tantum, sed et crudelis sententie suz, * qua 
filios posterosque suos sceleribus addixerunt, dicen- 
tes : Sanguis ejus super nos et super filios nostros 
(Matth. xxvn). Crudelis sub tali sententia Judzoruni, 
qua. facinore suo non solum przxsentes liberos dam- 
nat, $ed etiam non natos occidit. Quantos enim hac 
voce ad conscientiam facinoris vocant, quos scientia 


procuravit divina providentia, ut resurrectioni non (? criminis non tenebat! crudelis, inquam, impietas, 


solum angeli, non solum discipuli, sed et testimo- - 


nium perhiberent, quod est amplius, inimici. Liben- 
tius ergo ? accipimus, quod eum diligentius ? obser- 
varunt; credimus euim sub tot custodibus potuisse 
Wlum prodire citius quam perire, P et de tumulo jure 
Domini progredi quam discipulorum fraude subduci : 
tanta enim sollicitudine sepulcrum obstruxit impie- 


las, ut id non pr:evaleret manus. humana destruere, 
Misi sola virtus resurrectionis aperiret. 4 Denique . 


^ Cod. Vallicell. xix, jugiter pro jugi. 

b Cod. Ambros., Nec enim quia nos. solemnitati in- 
tervenit, gaudia nostra precidit. 

e Codd. 
quia obscuritas distinxit tempora vespertina, etc. 

3 dem cod. Ambros., unus dies ipse est. 

* Cod. Vallicellan. xix, quia sic dicit de Salvato- 
re, elc. 

" f Edit. Galesin. omittit ait. 

8 In cod. Ambros. deest Christus. 


^ God. Vallicell. xix, qui si in ipso vivimus, in ipso" 


vivemus, in ipso moriemur. 
,. 1 Codd. Ambros., 2. S. Crucis Min., et Vat. 6451, 
t(a et viventes in ea nulla, etc. 

! Cod. Ambros., Letemur ergo in Christo. Cod. 
vero 2 cit, Letemur ergo in Christo. Resurrectionis 
dies comnis y Toetra letitia, etc. 

odd. Vat. et 6451, crudelitas pro credulitas. 

1 Cod; at i270 e Casin. , resurrexine. 

» Codd. Ambros., . Crucis Minor., duo Valli- 
cell. xix, A 9, et Vat. 6451, vo alii 

» Codd. Casin. 104, et Vallicell. xix, Libentius ergo 
testes. accipimus , ] 
Codd. alii, cxi Casin. et Vallice « XIX, adservarunt, 


Vatic. 1270 et 6451, et duo Casinen., nec 


qu cum diligentius adservarunt, . 


Y quod posteros ante in reatum vocat, quam * pro- 
ducit in lucem : ut prius futuris contingeret peccare, 
quam vivere. Cruenü plane genitores, qui ante par- 
ricidz facti sunt quam parentes : et ante eos socios 
suos sceleribus assumpserunt, quos utrum sangui- 
nis participes possent habere, nescirent. Non igitur 
mirandum est, si in Salvatorem tam crudeles fuerunt, 
qui exstiterunt 47A, in suos posteros tam crudeles. 
Non immerito in hac die sanctus David sine exce- 


? Cod. Ambros. legit adservaverunt. Cod. 2 S. Cru- 
cis Minor., adservarunt. 

P Cod. Ámbros., e tumulo Dominum progredi. 

4 Cod. 2 S. Crucis Minor., Denique dicit S. evan- 
gelista : Priusquam descenderet angelus magno, etc. 

T Codd. Ambros. et Vat. 6451, ejus intercipitur 


D inimicus. 


* Cod. i. S. Crucis Minor., dum criminosas. 

* Codd. Vat. 6451, Vallicell. A 9, xix, et duo Ca- 
sin., apud superos eum despici. 

" lidem codd. n S. Crucis Minor. et Vat. 1270, jam 


. non possit mori? 


Y Cod. Casin., custodiebant ergo eum, etc. Cod. Vat. 
1910, custodiebant eum. 

* Cod." Ambros., quo filios posteros suos suis scele- 
ribus addixerunt. lta codd. 1 S. Crucis Minor., Vat. 
120, et Vallicell. A 9 habent qua; in reliquis con- 
sonant Ambrosiano. Codd. duo Casin. et Vat. 6451, 
qua posteros filios suos, etc. — . "E 

Y Idem cod. n S. Crucis Min., que posteros ante... . 

uam producant in lucem; cui consonant Vallicell. A 
. Cod. vero Vallicell. xix, quee; in reliquis textui 
est conformis. 

* Cod. Ambros., quam producant in, et —— 





595 SERMO XXX. 594 
ptione exsultandum precipit et ketandum, in qua die A 475 Dominus, ut obliviscatur hominis, et non me- 


totius mundi gaudia celebrantur. Omnibus enim lL:e- 
tandum est, ^ quia omnibus prodest; cunctis exsul- 
tandum est, quia cunctis -est salutare, et ideo non 
adulatoria est adhibenda, nec fucata letitia. P Quis- 
quis enim in Christi resurreclione Lketatur, ketetur 


potius quia in Christo ipse resurrexit : in illo enim - 


nostra portio, nostra conditio, et mortem pertulit et 
revixit. Et licet ^ nobis adhuc resolutio corpusculi 
maneat, cepimus tunc in Christo zterna vita jam 
vivere; unde quamvis fragilitatem nostram acceleret 
immature mortis occasio, d in Salvatore tamen di- 
dicimus prius resurgere quam perire : ante enim 


faturus homo resurrexit in Christo quam vitam sor- 


tiretur in szculo. Non enim tantum illi Dominus ge- 
nerationi resurrectionis prestilit gratiam, in cujus 
generationis tempore resurrexit, sed etiam secuturis 


postea populis hoc providit, ut prius essemus de re- 


surrectione securi quam de morte solliciti; el ante 
cum Deo viveremus in colis, quam cum hominibus 
conversaremus in terris. In Salvatore enim omnes 


resurreximus, omnes reviximus, omnes ad coelestia - 


transmigravimus; est enim in illo Christi homine 
uniuscujusque nostrum * carnis el sanguinis portio : 
ubi ergo portio mea regnat, regnare me credo ; ubi 
dominatur sanguis meus, me sentio dominari ; ubi 
glorificatur caro mea, me gloriosum esse cognosco. 
Quamvis f enim peccator de hac tamen communione 
gratie non diífidat, quia etsi peccata nos prohibent, 
substantia nos requirit; etsi delicta propria nos ex- 
cludunt, naturx: communio non repellit; nam $5 pro- 
pter bonitatem Divinitatis, peculiarem nobis Salvator 
debet affectum, scilicet quia sicut Deus noster in ipso 
est, ita et sanguis noster in illo est. Misericordiam 
igitur mihi debet prestare Divinitas, necessitudinem 
exhibere debet affinitas; neque enim tam immitis est 


minerit illius quem ipse gestat; ^ ut quem causa mei 
susceperit, non ejus causa quem susceperit, me requi- 
ral; non, inquam, tam immitis est Dominus, ut non 
diligat carnem suam, membra sua, viscera sua. Ait 
sanctus Apostolus : Nemo unquam carnem suam odio 
habuit, sed nutrit et [ovet eam, sicut Christus Ecclesiam 
(Ephes. v). Nihil ergo de venia desperemus, fratres, 
nihil de odio timeamus. Habemus prwrogativam san- 
guiDpis nostri 1; in Christo enim caro nostra nos di- 
ligit, sumus enim membra ejus et caro, sicut dicit 


idem beatus Apostolus : Hoc nunc os ex ossibus meis, - 


et caro de carne mea : sacramentum hoc magnum est, 
ego uutem dico in Christo et in Ecclesia (Gen. u; Ephes. 
v). Exsultemus ergo, fratres, sicut ait Scriptura, in 
B hac die Domini exsultemus plane, quia cum volis 
1 Domini gratulamur, magis nostra vota curamus. 
k Quid enim dicit propheta? ! Hec est dies quam fe- 
cit Dominus. Bonus 7G plane dies, qui lucem in- 
tulit universis, verum non hujus szculi lucem, " sed 
resurrectionis :elernz; lux enim ista non caliginem 
noctis detulit, sed n:ortis tenebras amputavit. Bonus, 
inquam, dies, et melior hic quam ille in quo primum 
mundus enituit : ille eni hominibus ad laborem 
creatus est, hic factus est ad quietem ; ille mortem 
meruit, hic formidinem mortis evasit; ille bonis ma- 
lisque communis est, hic proprius est justorum ; illius 
diei lux tenebris " sepelitur, hujus diei splendor etiam 
sepulturas illuminat ; ad postremum illius diei lucem 
mortui non vident, hujus diei lumen etiam defunctis 
C emicuit, sicut ait propheta : Qui sedebant in regione 
wunbre mortis, lux orta est ? eis (Joan. ix). Lx»temur 
ergo in hac die, qu:e et vivos circumfulget, et mor- 
tuos vivificat, et venturos illuminat, sicut ait beatus 
Evangelista : Erat luxivera quad illuminat omnem ho- 
minem venientem in hunc mundum (Joan. 1). 


SERMO XXX. 
De eadem Paschatis solemnitate 11. 
ADMONITIO. 

In appendice sermonum sancti Augustini num. 164 a Maurinis hic sermo collocatus, in codice Novariensi 2 
legitur sancti Maximi decoratus nomine : eique omnino ascribi oportere, ex stylo, phrasibus sententiisque 
plane cognoscere cuique licet. Exstat quoque in codice Taurinensi cum titulo : Jtem et de Pascha sermo VI, 
cujus lectionem cum Maurina supra laudata collatam, ejus maxime similem esse comperimus. 


ARGUMENTUM. — Cliristo Domino redivivo, quem fiqu- 
ra omnes veteris faderis promiserant, creature ap- 
plaudunt universe, nosque quodammodo ezcitant ut 


a (Codd. Vat. 1970, 6451, et duo Casin., quibus con- 
formis est Vallic. xix, qui tamen habet quod pro quia. 

b (Cod. Vat. 6451, Quicunque enim. . 

c lidem cod. u S. Crucis Minor., Vat. 6551, et duo 
Casin., Et licet nos adhuc... maneat. 

.d [idem codd. 11 S. Crucis Minor., et Vallic. À 9, 
in. Salvatore tamen didicimus, elc. Cod. Vat. 6451 et 
duo Casin. habent tunc. 

e Jidem codd. u 3. Crucis Minor., Vat. 1270, 6451, 
et duo Casin., caro, sanguis et portio. 

t [dem- cod. it S. Crucis Min., Quamvis igitur pec- 
cator. Cod. Vat. et Casin. omittunt (amen. 

& 1ta cod. Vat. 1270. 

h Idem cod. n S. Crucis Minor. legit : ut quem cau- 
sa mei susceperit, me requirat, non inquam, etc. Ita 
codd. Vat. 1270 et 64151, ut quem causa mei suscepit, 
non causa ejus quem susceperit me requirat. 


Regi nostro gratulemur, et vit innocentia parta 
D ejus gloria per(ruamur. 
Agnus ille legalis, cujus immolatione antiquus He- 


i Cod. Vallicell., Habemus praerogativam sanguinis 
nostri substantiam, in Christo, etc. 

J Cod. u S. Crucis Minor., quia cum votis Deo gra- 
tulemur. Cod. Casin. 104, Domino. 

k Cod. n S. Crucis Minor., Quid est hoc quod dicit 
propheta? Hic est dies quum, etc. 

! Codd. enim Vat. et Casin. inasculino genere ha- 
bent Hic. | 

" Cod. Vat. 1270, resurrectionis ejus, etc. Idem 
cod. S. Crucis Minor. addit ejus, eterne, etc.; deinde 
prosequitur : exsultemus ergo, fratres, sicut ait Scri- 
ptura, in hac die Domini. Luz enim, etc. Cod. Vallic., 
sed resurrectionis cterna: veram lucem. demonstrat. 
Lux enim ista, etc. 

? Cod. Vallicell. xix, repellitur pro sepelitur. 

9 Codd. Vat. 1270, duo Casin. et Vallicell. xix, iilis 
pro eis. ] 


595 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


996 


breorum populus Agyptix servitutis jugum abjecit, A sicut omne quod in rebus subeietit, divina dispensa- 


quomodo multimodis sacramentis veriorem sancte 
Ecclesi: hostiam in figura sui contineat, tunc potis- 
simum ipsa rerum veritate probatum est, quando 
Pascha nostrum immolatus est Christus, qui sicut ovia 
üd occisionem ductus est, et sicut. agnus coram ton- 
dente se sine voce, sic non aperuit os suum (Isai. Liu, 
I Cor. v). Iste est agnus qui in altari crucis hostia 
viva Deo Patri pro nobis in odorem suavitatis oblatus, 
transitum nobis de regione uibrx mortis ad terram 
repromissionis patefecit, Iste, inquam, qui simul vi- 
ctima e& sacerdos, omnem veteris sacerdotii et 8a- 
crificii umbram clara voce revelando, figuris et enig- 
matibus finem imposuit : novo autem Ecclesix populo 
novum sacerdotium et novum sacrificium initiavit, 
ut videlicet novum vinum in utres novos mitteretur. 
Quod si granum frumenti cadens in terram, e£ mor- 
tuum tam mirabiliter omnia iunovavit ( Matth. 1x, 
' Joan. xu), multo magis in se ipso redivivum cum fru- 
ctu multiplicato resurgens cuncta fecundavit, et non 
A77 som spiritualibus rationabilis terra incre- 
mentis, sed et ipsis terrenis seminibus hoc tempore 
ampliorem proventum dedit. Unde modo in germina 
erumpentis terrz tota hilarior facies, ^ variorum fru- 
ctuum ornatu, omnem hactenus quasi mortuani re- 
rum naturam resurgenti suo Donüno conresuscitat : 
ubi arborum et herbarum grata venustas, diverso 
quidem germiunum munere, pari tamen gestu letitia, 
singulari huic solemnitati festina occurrit. De cceli 
autem nunc usque quodam modo tristi, tandem vero 


tione hominis imperio servit; sic de salute huroana 
omnibus una exsultatie incumbit, Cum igitur pro ho- 
mine omnis creatura tantis indiciia suis gaudia moa- 
&tret, consequens est, ut ah hominibus ipsis testimo- 
nia talis etit; non desinit. Prefigurata est in proto- 
plasto Adam Ghristi resurrectio, quia sicut ille poet 
soporem surgens Evam de latere suo fabricatam 
agnovit (Gen. 1x) ; ita Christus a morte resurgens ex 
478 vulnere lateris sui zdilicavit Ecclesiam. Noe 
quoque vir agricola cum plantasset vineam, et ine- 
briatus vino obdormisset, discooper(us jaceret in ta- 
bernaculo suo, et expergefaotus a eemno, filio suo 
vereeundiam suam nen celanti maledietum perpetos 
servitutis imponens, Christum signilicavit : qui vineam 


B fecit ^ Ecclesiam, cujus amore poculo passionis ine- 


briatus, et assumpUe carnis tegmine nudatus, a maor- 
tuis resurrexit, eiout ait ipse ia Canticis: Exspoliaw 
me (unica mea, quomodo induer illa (Cent. v) ? lonas 
vero qualiter et ipse in se Domjni mortem et resur-- 
reetionem expreseerit evangelieus sermo aperte de* 
clarat. Quig igitur, fratres, omnis creatura. quodam 
caritatis officio, nostr» saluti congaudet (Matth. xn), 
nostrum est ex hée nohis ia usum vivendi aliquid 
trahere: ne cominunis ombium leütia jus suum in 
nobis amiltat, quos causx (olus summa in capite 
spectat. Et primum quidem velut oves pascum Do- 
mini, in ara eordis, igne caritatis assati, nosmetipsos 
offeramus hóstiam viventem, sanctam Deo placentem 
(Bom. xn) : et azymis continente mortificáta jam 


leta facie quid dicam, qu:e aliquandiu jam densa ca- ( babentes membra nostra qu» sunt super terram, id 


ligine nubium adoperta :eris hujus spatium omne tur- 
bavit? Et ecce repente quasi justitia de ccelo in ter- 
ram prospiciente mira serenitas mundo arridet, et in 
unam letitiam coi et terre vota concurrunt : ut 
Deum et hominem Christum communi exsultatione 
excipiant, qui communem utriusque pacem afferre 
venerat, et medium parietem maceri» solvens fecit 
utraque unum (Ephes. n). Hinc astrorum omnium 
fomes, splendor ille solaris suam faciem admodum 
rugatam jam jamque expurgat, et quasi rex conspi- 
cuus in diademate capitis sui, in die desponsatonis 
sue, etin die letili: cordis sui, czeterisque stellis 
velut comitibus suis, largiora luminis sui dona impep- 
dit. Luna enim ab ipso ortus sui die semper in quo- 


est fornicationem, immunditiam, et estera vitiorum 
ergastula declinemus, et in statione virtutum sedem 
nobis aptemus : mortuis quoque operibus obrenun- 
tiantes, fruclum optimum ul terra bona offeramus, 
exemploque bone arboris in omni benitate et justitia 
fructificemus (Col. 1i). Ne vero et claritas solis nostrae 
desit conversalioni, luceat lux nostra coram homini- 
bus, ut videant opera nostra bona et glorificent Pa- 
trem nostrum qui in celis est (Matth. v). Si igitur 
ita agentes ultimus nos dies invenerit, erit nobis 
quandoque in prsemio ipsa corporum resurreetio, ubi 
cum Christus apparuerit vita nostra, tunc et nos appa- 
robimus cum ipso in gloria (Col. wt) : qui. vivit e& re- 
gnat Deus per omnia secula szeulorum. Amen. Ex- 


dam sui dispendio posita, ad paschalia gaudia pleno p) plicit. 


se lumine parat. Et ut cuncta breviter. perstringam, 


SERMO XXXI. 
De eadem Paschatis solemnitate 111. 
ADMONITIO. 


479 Est is sermo in tribus vetustissimis codicibus inseriptis saneti Maximi nomine. Eorum est prior 
abbatie Sancti Dalmatii, aiter de Appannis, tertius Taurinensis. Nihil autem est cause, quamobrem mihi ab 
lis esse recedendum putem. Eumdem sermonem misere interpolavit ille nescio quis Semipelagtanus scriptor, 


quem merito concidunt monachi Benedictini in monito ad sermon. 211 append. ad tom. 


oper. sancti Áu- 


duslini. Atque hi quidam illum Faustum Reiensem fuisse suspicantur, verene, an secus, non laboro. 


ARGUMENYUM.—S. Maximus fratres hortatur ut exsul- 
tent, quia Christus usque ad inferna morlem perse- 
cuius, suas hostias suscitavit. Carnem ipse suam 
ossaque ostendit, ne amplius quisquam eum resar- 


* Edit. Maurin., vario suorum fructuum ornatu. 


rexisse dubitaret. Thomas palpando omnium fidem 
confirmatit. 


Exsultemus in Domino, fratres, in hac przeenti 


b Edit. Maurin., vineam euam. 








SERMO XXXI. 


598 


solemnitaie, quas feeit Dominus, qua dives spoliis A gentilis, quod videas Christum faisse crucifixum; quod 


inferni, et mortis triumphator e sepeleri tenebris, 
quod Judaica obstruxerat impietas, Dominus noster 
Jesus Cbristue mundo redditus e»t, Dum enim mor- 
tem ad inferna usque persequitur ad paradisi sem- 
piterna gaudiz, quem creavit atque redeniit homi- 
nem revocare dignatus est, Ad inferna ueque perse- 
cutus e35 mmertem, atque eamdem in fegno suo glorio- 
sius captivam fecit, dtque de eadem triumphavit. 
Aperte tunc sunt tenebrosa illa infernorum penetra- 
lia. Quod numquam viderat celeste lumen, asterpa 
nox máürets est. * Unde curn propheta ipse dicere 
poterat : 0 mors, ero mors tuá ; ero morsus tuus, in- 
ferne (Osee 111) ! Nara quem, wt. mortuum pníabat, 
coacta est dimittere, et illorum, quos ipsa jam reti- 


objicias eum timuisse mori. Ecce quem dicis timuisse 
mori, quom vides faisse erncifizum, sus equidem virtute 
ilio e sepulcro, quod eostodiendum voluerat impietas, 
vivus processit. Eece eamdem carnem, ossa eadem ha- 
bet. Audi ilhum suis dieentem discipulis : Palpate et vi 
dele quia spiritus carnem et ossa. non habet, sicut me 
videtis habere (Luc. xx1v).Carnem suam ossaque osten- 
dit, ne amplius quis dubitet eumdem e tumulo vivum 
processisse, qui clavis confixus obiit in ligno.Palpate, 
dicebat, atque videte. Palpate nempe manu corpus 
meum, et videte me atque vulnera mes. Palpate 
manu atque videte fide, quia inest mihi et illius cor- 
poris veritas, qued pependit in cruce, atque mor- 


tuum depositum foit in sepulcro; et proprietas dei- 


bebat, experta est liberatorem, 5 atque in hac sacra- B tatis, qua me mortuum atque in sepulcro depositum 


tieeima resurreciionis festivitate, suscitanta se Do- 
mino, multa sanetorum corpora resuscitata revire- 
runt, atque sanctam introierunt civitatem. lHlostias 
hamque suas Salvator hodierna die cum resurrexit, 
suecitavit, et quotiescunque resurreciionis festivitas 
celebratur, toties resurgere credimus et sanctos. Re- 
surrexit ergo Salvater noster et in mortali carne, 
quem de Maire virgine assumpserat, * et qu: pro 
480 nostra salute pependit in ligno. Illud e sepul- 
ero novam ad vitam revocavit corpus, quod in sepul- 
ero. depositum fuerat. ldem corpus sd discipulos 


suseitavi. Et revera Thomas dum dominici corporis 
scrutatus est vnlnera, carnemque palpavit, verum in 
Ipso Christo corpus agnovit. Vidit ergo beatissimus 
apostolus, atque palpavit; quod ipse tunc fecit, cun- 
ctis profuit. Nam cum suam in Christi corpus exercet 
solitudinem, omnium fldem conftrmavit. Idem autero 
corpus, quod pro cunctis fuit conflxum in ligno, nunc 
ad Patris sui dexteram regnat in ccelo. Et revera dí- 
gnum erat, ut vera illa corporis animique substantia 
una cum Christo ín :*ternum exsultaret in celis, qus 
terrena ista impedimenta conculcans soli ipsi servie- 


$n0$ clausis introivit januis. Nihil ergo amplius habes, C rat in terris. Explicit. 


SERMO XXXII. 
De eadem Paschatis solemnitate 1V. 


ADMONITIO. 

Ex Joannis Evangelio cap. xx plane constat Christam a mortuis redivivum apparuisse secundo 
apostolis, et Thome incredulitatem increpasse : ,Voli, inquiens, esse incredulus, sed fidelis. Beati qui non 
viderunt, et credideruwt. Conciliandus autem erit Maximus, qui hoc in sermone fldem Thom:e, devotionem- 
que in Christum commendat, ejusque vulnera tetigisse, ait, non ut crederet ipse; sed ut ab omnibus dubita- 
Honem de Christi reditu ad vitam averteret, At si evangelica narratio perpendatur, Christus se gloriosum 
et redivivum Thom: cognoscendum prsbuit; uno modo, cum januis clausis coram apostolis stetit, annun- 
tiavitque eis pae&m; alio, cum manum ejus d latus admovit, exhibuitque contrectanda vulnera. Thomas 

.Statim ae Christum medium inter apostolos aspexit resuscitatuam , vivumque hominem credidit , de 
eujus divinitate instructus non dubitabat, ejusque fidei testimonium prsebuit ipse Salvator, inquiens : 
vidisti me , Thoma , credidisti. Postea vero tetigrt et palpavit Christi membra, atque adorans exclamavit : 
Dominus meus et. Deus meus. Fidelem Thomam primus Christi aspectus jam reddiderat ; atque promptitudo 
ejus fidei à. Maximo commendatur ; quod autem etiam vulnera Redemptoris tetigerit, et in illa verba pro- 
ruperit: Dominus meus et Deus meus ; operatus est. nobis, inquit Maximus , st tangeret, quod videbat ; ut sl 
[orte incredulus quis diceret, tunc ipsius fuisse delusos in aspectu Christi oculos , fanus tamen illius tunc fuisse 
[rustratae in ejusdem tactu dicere non posset. llis similia de Thoma dubitante habet. Gregorius Magnus hom. 26 
in Evang. : «Non hoe, casti, sed divina dispensatione gestum est. Égit namque miro modo superna clementia, 
itd disciptius ille dubitans, dum in magistro $uo vulnera palparet carnis, in nobis vulnera sanaret infidelitatis. 1 
kt Agguestimus tract. 12€ docet vidisse Thomam in Christo redivivo ,.et tetigisse hominem, sed remota du- 
bitatione de corporali Christi resarreetioue, quim jam tenebat de divinitate confessionem edidisse: Videbat 
autem Thomas , tangebatque hominem , et confitebutur Deum , quem non videbat, neque tangebat, sed per hoc, 
quod eidebat, alqne Iangebat , illnd. jam remote. dubitatione credebat; vnde sequitur : Respondit Thomus et 
dicit cà: Dominus meus et Deus meus. Ut vero hunc. sermonem S. Maximo adjudicemus, noe permovent 
tres codices Subalpini, Taurinensis seilicet, S. Dalmatii et monasterii olim de Appannis. In eodice Tauri- 
nensi inseribitar : Hem et de Pascha et de beato Thoma sermo VII. Benedictini monachi congreg. S. Mauri 
liunc sermonem in endice serm. S. August. secunde classis num. 161 oollocarunt. Conferentibus tex- 
tum, quem exseriptam habuimus ex codice abbati» S. Dalmatdi , ubi exstat cum titulo : Jtem de Pascha 
sermo X, et. de beato Thoma , cam excuso in dicta appendice serm. S. August. num. 162, pag. 205 edit. 
Antuerp. 1700, ejus varietas constabit. 


AncUMENTUM. — T/iomas tactu Christum in ipso Chri- 
sto sollicitus requisivit, non quod de ejus dubitaret 
resurrectione , sed ut omnem ab incredulis averteret 
suspicionem. Tota fides nostra in resurrectionis glo- 
ría reponenda es. 


Dixitres superiore dominica, beatum Thomam , ut 
fidem omnium credentium suo firmaret exemplo, 
dominici corporis post resurrectionem membra pal- 
pa96e; atque ut cunctorum ambiguitatem ia Christi 


sima resurrectionis festivitate, elc. — 
* [dem cod., e pro nostra salute in ligno, illud e 


tumulo novam ad vitam revocavit. 


à Ex Cod. Taurin., Unde versus cum propheta. di- 


eere poterat : O mors, etc. 
b Ídem cod. Taurin., "de in hac Chrüti saeratis- 





599 S. MAXIMI TAURINENSIS 600 


Domini resurrectione depelleret , vulnerum ipsius A ctatum , in quo scripsimus S. Thomam apostolum , 
ricatrices scrutari voluisse. Verum id propterse 8d confirmandam fidem omnium, post resurrectionem 


. doiminici cerporis membra palpasse et, ad repellen- 
tantum operatus non est beatus apostolus; sed quod — qai ambigultatem universorum, vulnerum ejus ci- 


ipse curiosius tunc fuit, cunctis profuit. Nempe cum — catrices scrutari voluisse. Non enim propter se lan - 
suam in universo Christi scrutando corpore exercuit —!um ioc Opera Eus wa apostolus, sed quod ibi 
end . : ..  &gessit, cunctis profecit. Cum enim exercuit sollicitu- 
sollicitudinem , omnium fidem confir mavit. Ecquis dinem, fidem omnium confirmavit. Quis enim ex hoc 
enim adhuc dubitet rediisse ab inleris Salvatorem, dubitet, rediisse a mortuis Salvatorem, cujus post 
quem non tantum vidit Thomas, sed et ejus membra inferos, presentiam oe nsmvis o winiedd- oi 
: ; ' 9 nus, digitus perscrutetur? Quamvis igitur modica: 
palpavit , singula quoque scrutatus ex vulnera? fidei homo, quamvis imbecillis ingenii christianus, 
* Quamvis ergo: modicze fidei sit; quamvis imbecillis ^ nunquam sollicitadinem suam inquisiüoni Thom: 
Christianus existat ingenii, suam nunquam sollicitu- —:equiparare potuisset. Nunquam enim post agnitio- 
dinem A489, Thomz poterit comparare inquisitioni, — Pel; conversationem, loquelam ausus esset petere, 


"t . ut etiam tactu Christum perscrutaretur in Christo, 
atque adeo post cognitionem atque conversionem ^ etin ipso homine quem cerneret, hominis corpus 


nullus ausus esset petere, nullus exquirere, ut etiam — inquireret, et resurrectionem ejus non tam mirabi- 
tactu Christum in ipso Christo peracrutaretur, nec ium gloria crederet, quam passionis injuria com- 


TM . . robaret. Thomas ergo cum esset sanctus , fidelis et 
non in ipso homine, quem videbat, humanuni cor- B Tustus, b:ec omnia sollicite requisivit : non quod ipse 
pus curiosius adhuc exquireret, ejusdem resurrectio- ^ aliquid dubitaret, sed ut omnem suspicionem incre- 
nem, quam pro nobis ipse tulerat, injuria compro- — dulitatis excluderet. Nam suffecerat i. ad fidem 
ropriam, vidisse quem noverat : nobis operatus 
baret. Beatus ergo Thomas, cum esset sanctus, fide- PS nt tangeret , qu om Videbat - ut si forte diceret 
lis et Justus , hec omnia sollicitus requisivit, non mus, delusos esse ejus oculos, non possemus dicere. 
quod de ipsius dubitaret resurrectione, sed utom- manus illius fuisse frustratas. In resurreclionis enim 


; »" * eni manifestatione de aspectu ambigi polest, de taclw 
nem ab omnibus averteret suspicionem. Illi enm non potest dubitari. Constat enim veritatis ipsius 
ad propriam fidem confirmandam suffecerat illud — testimonio rediisse ab inferis Salvatorem. Quis non 
vidisse corpus, quod jam antea noverat. Sed ope- — spem suam in Christo collocet? Quis non fidem suam 
ratus est nobis, ut tangeret quod videbat; ut si ponat in Domino , ut dum illum ab inferis, ipse re- 


. -o0q - . surgat a mortuis? Dicit beatus Apostolus : Si enim 
forte incredulus quis diceret , tunc ipsius fuisse de- — &ortu; non resurgunt , neque. Christus resurrezit (1 


lusos in aspectu Christi oculos, manus tamen illius — Cor. xv). Quia ergo surrexit Cbristus, suscitabuntur 
tunc fuissé frustratas in ejusdem taclu dicere non. — et mortui : quia resurrexit Dominus, et servuli revi- 


. 2r. . . viscent. Ipse enim est, sicut ait Apostolus, primo- 
posset. Nam in resurrectionis manifestatione potest genitus ex mortuis. Sicut enim est apud superos 


quidem de aspectu quis dubitare, quod tamen non — idem primogenitus in multis fratribus, ita et ab in- 
potest de tactu. Veritatis enim ipsius tactu testimo- (? feris est primogenitus ex defunctis. Primogenitus 


. Rr "P . autem dicitur quis, ex eo quod secuturis aliis primus 
Dio constat ab inferis rediisse Salvatorem. Si erEO — jicnitur, ex inferni tenebris in lucem resurrectionis 


Christus resurrexit spes nostra, quis, fratres, «483 — partus ediderit. Partus eninr dicendus est, ubi per- 
se quoque non resurgere credat? Si illum a mortuis mutatione quadam anima tartari legibus moritur, 
rediisse credimus, cur nos etiam resurrecturos esse — U l'edivivo corporis usui renascatur. Nativitas enim 


"D 0. . resurrectionis apud superos, «dam est infe- 
dubitabimus? cum dicat beatus Apostolus : Si enim — rorum. Unde ipsa mars mortem quodammodo pati- 


mortui non resurgunt, neque Christus resurrexit (1 Cor. — tur, dum ei in vitam defunctorum multitudo subtra- 
xv). Cum ergo Christus resurrexerit, mortui quoque hitur. Nam sicut beatus Apostolus dicit : Novissima 


. . . e. aulem inimica desiruetur. mors (lbid.). Et iterum : 
suscitabuntur; quia resurrexit Dominus, reviviscent Absorpta est mors in victoria (Ibid.). Cum ergo absu- 


quoque et servuli. lpse enim, uti habet idem Aposto- ^ mitur mors in victoria, defectionis quadam sue 
lus, est primogenitus ex mortuis. Primogenitus qui- —internecione destruitur. Defectionem autem patitur, 


. . TEM : cum potestas ejus cunctis resurgenlibus vacnatur. 
dem ex mortais, quia 484 ab inferis primus ipse Videamus autem quid sit , quod sit, mortem in vi- 


resurrexit; et cum ipso uos.quoque aliquando re-  ctoria esse consumptam. Consumpta est plane mors 
surrecturos esse con(ldimus. ^ Totam enim fidem in vicloria sua , dum Christum inlerni legibus subji- 


nostram in resurrectionis , qua superventura est, inquo illum Biluem se superasse pid possedit, 
gloria debemus reponere , atque in futura magis vita D ab eo victa est, cum resurrexit. Totam ergo fidem 


sperare de Domino. Recte ergo dixit beatus Apo- — nostram in resurrectionis gloria collocare debemus, 


-«q ; et in futura magis vita sperare de Domino. Sic enim 
Solus : Spes que videtur non est spes (Rom. vm). — it beatus Apostolus: Spes auiem que videtur, non 
peremus ergo in :eterna vita (Deest hic fol.) . est spes (Rom. m). In futura igitur vita speremus in 


» . . Domino, qua solida est, atque perpetua : ut non 
Habet ibi feto sermonem ut est in append. ad V tom. — giiserabiliores cunctis hominibus, sed meliores esse 
. operum 5. Aug., edit. monach. congr. S. Mauri. possimus ; per Dominum nostrum Jesum Christum, 


Retinet sanctitas vestra, fratres, superiorem tra- — Ui vivit et regnat in secula sxculorpm. Amen. 


SERMO XXXIII. 
De eadem Paschatis solemnitate V. 
ADMONITIO. 
Hunc sermonem nondum editum, e codice prioratus de Appannis exscriptum , nunc primum damus. Sic 


...* Cod. Taurin. , Unde etsi. modice fidei homo sit, b Cod. Taurin., Totam enim fidem nostram in re-, 
quamvis imbecillis. . surrectionis, qua superventura est, gloria debemus re 





601 SERMO XXXIV. 603 


autea in eo codice inscriptus est: ltem et de Pascha sermo XIl, Eum vero perbrevem quidem, sed gra- 
vep sententiis a. Maximo fuisse perscriptum non vetustas modo atque auctoritas codicis ejusdem, sed 
SLylus etiam plane commonstrat atque eflicit. 

A85 AncungNTUM. — Christus a mortuis redivivus se A fidelis populus futurx resurrectionis adinstar nivei 


ipsum. prebuit imaginem nostre resurrectionis et— sui splendoris candore Ecclesiam ketificat. Gratias 
renovationis , que fit in. baptismo. Exsultemus, ut 


cum ipso regnante lgtemur, si ab ipsius fide vita — C&o Domino nostro agere debemus, quos dum san- 
quoque nostra non discrepet. cti Pasche gloriosissimam solemnitatem colimus, 
resurrectionis , qu:e futura est, speciem jam videa- 

Modierna paschalis solemnitas , tanto Dei nostri mus. Nam cum in futura s:xculi hujus consummatione 
consecrata mysterio, dominice resurrectionis virtu- — universum resurgere debeat humanum genus, nunc 
tem, et per angelos indicat, atque per apostolos ma- — jam in baptismo a peecatis ad vitam resurgit. -Susci- 
nifestat, et per universa credentium corda perennia  tabitur tunc Dei populus post. soporem , suscitabitur 
bona multiplicat. Hic ergo est dies quem fecit Do- — tunc post infldelitatem , a mortali tunc liberabitur 
minus, sicut audistis , cunctis celsior, lucidior uni- conditione, nunc ab ignorantie, qua detinebatur, 


versis, in quo Dominus noster ab inferis devicta — eximitur*cxcitate, renascetur tunc ad zternitatem, - 


morte surrexit; in quo sibi novam plebem, ut vide- — nascitur nunc ad salutem. L:xetemur ergo, fratres , et 
tis, sancto regenerationis spiritu sibi conquisivit; in — exsultemus in hac die, in qua Dominus noster resur- 
quo singulorum mentis gaudio et exsultatione per- . gens cunctis pacem intulit, optatam omnibus salutem 
fundit. Hic ergo dies Christi resurrectionis :elerpam B detulit. L:etemur quia illum, qui pro cunctis fuerat 
defunctis vitam , optatam peccatoribus veniam, san- — mortuus, jam illum resurrexisse videmus. Exsulte- 
ctis vero immarcescibilem tribuit gloriam. Sux enim — mus, quia illum jam ad Patris dexteram sedere cre- 
operatione virtutis de terrenis, quibus adhz»remus, dimus. Exsultemus igitur, atque l:etemur, resurgente 
nos suscitat, in excelsis ad quz tendere debemus, ^ Domino, ut possimus cum ipso regnante ketari.' Quod 
semper nos collocat, justos in sua pietate construit; quidem misericors ipse prxstabit , si vilarn nostram 
in via salutis dubios confirmat, cunctos vero damnat — vera non lantum fides inuniat, sed ut ab ipsius fide 
incredulos. Ad hoc enim Christus Dominus hodie — vita quoque nostra non discrepet. Bonx igitur no- 
resurrexit a mortuis, ut future resurrectionis ima- — strze conversationis exemplum cunctis ostentlere stu- 
ginem, 486: atque ideo hodierna die vitali lavacro — deamus. Explicit. 


SERMO XXXIV. . 
De eadem Paschatis solemnitate V1. 


ADMONITIO. 


Ab optimis archetypis exscriptos esse sermones S. Maximi, qui in codicibus Subalpinis leguntur, jam 
vidimus; cognoscique plenius ex sermone potest, quem hoc num. 54 edidimus. Exstat in codicibus supra 
laudatis de Appannis De Paschate num. 6, et Taurinensi num, 7. Confer hunc cum edito a Maurihis in ap- 
pendice serm. S. Augustini num. 163, in Pascha 7; quem ad calcem hujus legito , si cognoscere varietatem 
velis. 


ARGUMENTUM. — Cristi Domini gloriosam resurrectio- (; rientis demonstratur nascitura. In Ad» autem evigi- 


nem diversis in figuris Veteris. Testamenti pr&si-.— |sptis actu Domini nostri a morte figurabatur resur- 
gnalam comprobat S. episcopus; Christo per omnia 


similes, inquit, efficiamur, wt et nos appareamus rectio. In Noe vero , qui ii! opere arca ex ipso quo- 

cum ipso in gloria. que sui nomine requiem in sanctis significat, eo quod 

Insigne illud et maximum, fratres, dominice re- — esset agricola atque vineam plantaverat, et vini po- 
surrectionis sacramentum, quod divina providentia ^ culo inebriatus in suo sit denudatus habitaculo, ejus- 
etiam in Judeorum venerandis voluminibus, variis — dem Redemptoris nostri figura reprwsentatur, qui 
rerum Ílguris, sanctorumque prophetarum divinis  lacrymabilis passionis sux sanguine adeo est ine- 
voluit prxsignatum oraculis, hodierna die devotis —briatus, ut in ipso sui corporis indumento ad tempus 
' animis celebramus. Cur autem ab ipsius mundi na- — sit denudatus; in resurrectione autem sua evigilans, 
scentis exordio, atque alias in veteri lege pluries i] — illis, prout Noe, qui mysterio passionem illius vene- 
Deus przfiguratum voluerit, nulla alia ex causa fui, — ratur, benedixit, irrisoribus autem illius dedit male- 
nisi ut ostenderet quod per singulas mundi labentis — dictionem. Virga quoque illa Moysis , qu: in terram 
states omnium spes sanctorum ad illum continuo — projecta in draconem convertebatur, cum vero per 
solum tenderet , qui est exspectatio omnium gen- caudam teneretur, iterum redibat in virgam, illa di- 
tium. ld et si alias ex ipsis Hebrzeorum voluminibus [) vine majestatis descendens e ccelo potestas signill- 
sanctilati vestrze intimaverimus, placet denuo nunc — cabatur, qux pro nobis voluit esse mortalis; peracta 
vobis enuntiare. In ipso mundi nascentis exordio, — autem assumpt:x carnis dispensatione in virgam re- 


cum mater illa omnium viventium Eva de dormientis — diit et ad paternzs majestatis dextram se recessit. 


Ad:e costa producta est, mater universorum creden- — De Jona demum, 488 quem absorptum piscis evo- 


tium Ecclesia ex latere Christi in cruce 48/7 mo- — muit illesum , evidentem habemus Domini ipsius, 


penere, atque in futuro magis seculo sperare de Do- — vita tantum speramus , miserabiliores sumus. orunibus 
mino : sic enint ait idem beatus Apostolus; Si in hac — hominibus. Explicit. 


* 





603 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


0604 


sententiam , quod sicut ille fuit in ventre ceti tribus A daret benedictionem , qui in mysterio venerantur 


diebus et tribus noctibus, ita foret hominis filius in 
corde terr (Matth. xi). Ista, fratres, sunt sacrosan- 
cta hujus diei paschalia gaudia. Hzc desiderata et 
pr:edicata solemnia , quze nos semper toto animo ve- 
nerari debemus et imitari, sicut dicit beatiesimus ille 
apostolus Joannes: (ui dicit se in Christo manere, 
debet sicut ille ambulavit, e ipse ambulare (1 Joan. x1, 
9). Christus equidem pro nobis ad tempus crucifixus 
est ; nos quotidie et crucem tollere, et ipsum sequi 
habemus. Mortem ille ad horam gustavit; nos vero 
sempér debemus membra nostra, que sunt super 
terram, mortiticare. Resurtexit ille a mortuis , a vi- 
tiis nos debemus resurgere dicente Apostolo : Surge 
qui dormis, et illuminabit te Christus (Ephes, v). Ipsi 
- gitur per omnia similes efficiamur, ut cum Christus 
apparuerit vifa nostra, tunc et nos appareamus cum 
ipso in gloria, etc. Explicit. 
Ez appendice ad sermones S. Augustini. 


Sacramentum, dilectissimi , dominicze resurrectio- 
nis divina voluit providentia variis figuris rerum et 
prophetarum oraculis atiquoties przsignari; quatenus 
per omnes seculi labentis :tales omnis sanctorum 
spes ad illum tenderet solum , qui est exspectati 
omnium gentium. Unde illud, quod in ipso mundi 
nascentis exordio mater omnium viventium Eva de 
costa viri dormientis est producta, matrem creden- 
Gum Ecclesiam ex latere Christi in cruce morientis 
moustrat exortam ; sicut in actu evigilantis Adam 
figura est Dominí resurgentis a morte; unde dicit 
Apostolus : Factus est primus liomo in. animam viven- 
lem, secundus homo in spiritum vivificantem (1 Cor. 
xv). Noe vero, qui in opere arc et ipso suo no- 
mine requiem Dei in sanctis significat, in eo vel maxi- 
me Redemptoris nostri figuram representat, quod 
cum esset agricola, vineam plantavit, et vini poculo 
ebriates if &uo tabernaculo est denudatus. Qux res 
3d illam proprie spectat, qui calice passionis adeo 
factus est ebrius , ut ipso tepnine corporis nudaretur 
4d tempus, et statim in resurrectione evigilans, illis 


ejus passionem , irrisoribus autem suis dignam male- 
dietionem. De quo calice dicit Psalmista : Caliz mews 
inebrians quam proclarus est (Psal. xxm) : et in 
Evangelio Dominus : Calicem quem dedit milii Pater, 
non bibam illum (Joan. xvii)! Virga quoque Moysi 
in terram projecta, et in draconem conversa , cum 
teneretur per caudam, rediit iterum in virgam; quia 
illa potestas divinz majestatis de coelo descendens 
ad terram pro nobis voluit esse mortalis; sed post 
peractam carnis assumptiz dispensationem , recepit 
se ad paterne dextere sedem. De Jona quem ab- 
sorptum piscis evomuit illesum in aridam, evidentem 
habemus ipsius Domini sententiam, quod sicut ille 
fuerit in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus, 
ita. foret hominis Filius in corde terrz (Matth. xn). 
Kazstant et alia. quamplurima de hac solemnitate so- 
lemnitatum sancta prx:econia, quibus omnibus astipu- 
latur et ipsa temporum ratio , qux paschalem termi- 
num vernalt dedicavit :»quinoctio, exspectato dunta- 
xat seguente primi mensis plenilenio; ut sicnt ab 
inferioribus $0! ad altum profciens, prumo nunc 
ad:xquat longitudine noctes, luna etiam per diurna 
sua incrementa videtur esse plenissima ; ita resurgens 
ab inferis sol justitie , Ecclesiam eatenus in tenebris 
constitutam suo illusiraret lomine. lisec supt sacro- 
sancta hujus diei paschalia gaudia, bxc saeculis om- 
nifus desiderata , et przedicata solemnia : qux nos 
semper animo venerari, semper opere pro modulo 
Dostro justum est imitari, sicut dieit apostolus Joan- 
nes : Qui dicit se in Ghristo manere, debet, sicut ile 
ambulavit, et ipse ambulare. Et ille quidem pro nobis 
ad tempus crucifixus, nos quotldie crucem tollere 
et ipsum sequi oportet. Mortem ille ad horzm gusta- 
vit, nos semper, debemus mortifieare membra no- 
stra, qu:& sunt super terram, fórnicationem, immun- 
ditiam, etc. Resurrexit ille a mortuis, resurgere nos 
jwbemmur a vitiis, dicente Apostolo : Surge qui dor- 
mis, el exsurge a moriuis, et illuminabit te Christus 
(Ephes. v). Quod si modo carnem nostram pro vitiis 
et concupiscentiis crucifixerimus, complaniati etiam 
similitadini mortis ejus mortificatione vitiorum fue- 
rimus; cum Cbristus apparuerit vita nostra, et nog 
apparebimus cum ipso in gloria, qui cum Patre et 
Spiritu sancto vivit el regnat in &x*cula szculorum. 
men. 


SERMO XXXV. 
De eadem Paschatis solemnitate V 11. 
ADMONITIO. 
In iisdem proxime indicatis codicibus] hie 95 sermo Zuécovc sequitur superiorem , inscriptus : Jtem 
e ascha sermo X1X ; sed in codice de Appannis, ex quo descriptus fuit, magna ejusdem pars, detracto 
f9tio, periit. Qai norint. qua scribendi ratione usus Maximus est, profecto hunc item sermonem illi esse 
acceptum 


statuent. 


ÁncumENYUM. — Ih hac die, quam fecit. Dominns, 

. ettultandum este. S. Maginua acribit, quod, cum 
essemus vasa ire per Ade pravaricationem, propter 
Christi resurrectionem sanctorum cives evasimus. 


- Ergo, fratres, redemptionis nostre non tmmodi- 
eum pretium a Domino Deo nostro. persoletom est. 
Ergo ille, qui pro ntortalitm hominum salute, quos 
creaverat, elavís óonfigus pependit in ligno, qui mor- 
tem tulit, quiqGe in sepulero feqttievit, ab inferis 
redivivus surrexit. Gaude igitur et Letare, Sion, in 
hac tant? diei sanctissima celebritate; dum enim 
Christus Dominus noster et. inferis rediit ad superos, 
nos de morte transire fecit ad vitam. Qui enim pri- 
mitiva originis nostrz culpa 1ate ad mortem eramus 
damnati, nunc ipsius morte ad pristinam sumus inno- 
centiam revocati. Qui peccatis nostris inferni pcenas 
merueramus, sua pretiosissima morte ad stern» 


beatitudinis gaudia sumas revocati. (yat vasa irt per 
Ade prevaricationeni eramus, nunc propter ipsius 


D resarrectionem sanctorum cives evasimas. Mirabilis . 


certe Salvatoris nostri charitas, qus», ut infirmos 
erigeret, et lapsos 49) ad vitam tevocaret, mortem 
pro ipsis elegit. Quis ergo in tanta hujus diei letitia 
non exsultat? Quis in hac die quatu fecit Dominus 
continuata letitia non gaudeat? Gaudet colum, terra 
universa letatur, dum creatorem redemptoremque 
suum ex inferis morte devicta Tedeuntem intuetur. 
Angelorum universa multitudo lLetatur , quoniam 
eterni Regis sui morte cuncta diabolice fraudis est 
superata malitia. Sol etiam ipse letatur, lugubresque 
illas tenebras, quibus universum mundum Domino et 
creatore suo defuncto obduxerat, lx»tioribus radiis 
hodierna die rutilat. Gaudeamus ergo, et nos, fratres, 
atque ketemur in hac die quam fecit. Dominus, qui 





605 SERM(O XXXVI. 606 


cum essemus longe, facti sumus prope, quique in A a tartari igne atque ab xternie mortis poenis fueri- 
ejusdem resurrectione nostre quoque carnis aliquando — mus liberati, vitam nostram ita cemponamus, ut 
futuram speramus resurrectionem. Recte autein gau-— ad :eternam illam patriam, quam Salvator noster 
debimus, fratres... (Deest folium; deinde ita concludi- — hodic nobis aperuit, pervenire valeamüs, ipso adju 
tur : ) Cum ergo fratres nullis precedentibus meriiis — vante, elc. 


SERMO XXXVI. 
De eadem Paschatis solemnitate VIE. 
ADMONITIO. 


, Ex latebris antiquissimi eodieis Ambrosiani hune 56 semmoneu primus omnium el. Muratorius eruit, 
simulque cum aliis multis tom. IV Anecdot. publicavit. In codiee Taurinensi sspe laudaio idesn sermo 
S. Maximo asceribitur, atque est de Pascha primus. Etsi in. codicibus Laurentianis $9. Plut. xvi, et iv Plut. 
xxxul bibl. olim Minor. Convent. prz» se ferat Augustini nomen, Manrini tamen eum neque in Augustini - 
sermonibus, neque in appendice collocaruut. I cod. Vaticano 4270, pag. 10, S. Ambrosio supponitur. 
Anonymus vero est in codicibus Urbevetato pag. 121, Vallicellano xxv pag. 8, et A 9 pag. 17, et cod. 174, 
olim zedil. eccl. metrop. Florent. in Laurentiana. Fraguientum, quod in lucem emittimus, exstat noa in 
Laurentianis modo eodicibus, sed etiam in laudatis Vaticanis, Urbevetanis atque Vallicellanis. Àt nulla est 
in fragmento earum rerum, que in sermone leguntur, coHiyatio. 

AscuuEsTUM. — Explicat uc mirifice illustrat B goris una dics esse videatur. Unde ait sanctus pro- 


aximus nosler illa Scripture loca : Jesus Ghristus . : ; 
heri et hodie ipse est : Filius meus cs tu : ego hodie yheta : Milfe anni, ante oculos tuos, tanquam dies una 


genui te. Probat autem ex. illis. Christi divinitatem, (Psal. xxxix). Una plane dies est Christus, quia una 

cternitatem, lumengue indeficiens superne claritatis; — est in eo divinitatis zternitas. Hodie autem vocatur, 

cujus cum homines percipe fecerit Domini resur-— qnod eum * nec vetusta antiquitate subterfugiunt, 

rectio, id mazimi gaudii nobis est causa. £99. nec lutsra ignoratione pretereunt. Sed tan- 

Non minus etiam nunc l»tari debemos, (ratres, — «uam potentissimum lumen cuncta continet, universa 
4uam besterno letati sumus : licet euim preteríta — eognoscit, et velut! In prxsenti habens, possidet 
tenebrosa mox intercesserit gaudiis nostris, cadem — onnia; quia apud eum nec praeterita labuntur, nec 
tamen dies est sanctitatis; licet tempora distinxerit— futura f celantur. * Quo autem tempore dictum & est 
obseuritós vespertina, * perpeti tamen luce fulget — Filio : Ego hodie genui te, scire debemus, non illo, 
beatitndo dominica. Christus enim, qui nos illumi- — «quo cx Maria virgine secundum carném natus est, 
Ravit hesterno, etiam hodie nos ipse ciretmíovet. — ueque illo, quo secundum divinitatem ex Dei Patria 
Nam sicut dicit beatus Apostolus : Jens Christus heri — erc processit, sed illo tempore quo a mortuis resur- 
et hodie b ipse est (Hebr. xim). Ipse cnim nobis dies — rexit : sicut enim apostolus Paulus ait : Resuscitans 
factus est. Ipse nobis hodie genitus est, secundum C Dominum Jestm Christum, sicut scriptum est in psal- 
quod ait David ex persona Dei Patris: Filius meus — mo: Filius meus es tu, ego hodie genui te (Act. xm, 92). 
es im, ego hodie genui te (Psal. 1). Hodie, inquit, — ^ Recte ergo tunc hodie dicitur, quando de infero- 
genwi ie; hoo est, non quod in die ille genuerit — rum tetra nocte ad superos, velut pr:eclarum lumen 
Filium, sed quod ipsum Filium veiut diem lucemque — emicuit. Recte dies dicitur, cujus 1 Jud:orum actio 
genuerit. Ergo eum Christus * unigenitus hodic gene- — tenebrosa obscurare non potuit. Nec potuit plane 
ratur, intelligitur in nativitate Salvatoris non tam — melius, ! nisi hodie lumen accipere, qui omnibus 
bominem natum esse, quam lumen, quod fulgeat — defunctis et diem. reddit et salutem ; k qui vetustate 
cunctis, luceat universis. Hodie antem dicitur, quod — fiomines morte resolutos hodiernse vitz presentia 
velut prxsens et indeliciens lumen cuncta ! seculi — suscitavit. Lzetemur ergo, ef exsultemus in hac die, 
perpeti luce contineat, et pro ipsa perpetuitate ful- — 1n qua nobis Dominus lucem intulit , salutem intulit, 


^ Codd. 2 et 4 Phat. x£xiu bibl. olim S. Crucis & |ta cod. 2 mox eit., et cod. Ambros. apud Mur1- 
Minor., etc., J^ etua tamen luce et (iiget . . ..os p or. ibid., dictum sit Filio. — .' 
ipse circum[udit. Ya etiam cod. 172 bibl. olim il. hb Codd. Vallicell. A 9 et Urbevet., Recte ergo lio- 
eccl. Flor., et cod. 39 Plut. xvn bibl. Laurent.; cod. — die vocitatur, quando de inferorum totra no£te. ad sitpe- 
autem Vat. 1270, perpetua tomen luce Julgebit beati- — ros velut preeclarum [umen emicuit. Recte dies dicitwe, 


tudo, etc. Cujus veritatem Judmofum (actio teesbrosa. obatterare, 
b Cod. Wat. 1470, ipse idem in secula. eto, In codd. Vat. 12709, Utbevet. es Vallitell. pro faerlo 
e Conveniunt ommes precitati codd.: Ergo cum — legitur fraus. 

Christus gignitur, hodie generatur, ut intelligas in na- i Omnes cit. codd. cum Ambros. apud Murst., 

tivitate Salvatoris, eto. cujus veriaiem Judeorwm (actio tenebrosa, etc. 
& fidem cod., lumen ctncta secula. jugi ec perpetua j Codd. citt, nisi nomen accipere. Cod. Ambros. 


luce contineat. Cod. Urbevet., continuat, Cod. Vat. ^ ibid., nisi hodie nomen, etc., ei dw reddidit et aalu- 
19770, continuet. Cod. Ambros. apud Muratorium — tem. Cod. Vat. 1270, wisi &rodie nemen acciperet. 
Anecdot. tom. IV, pag. 7, lumen cuncia eacula per- k Cod. 39 supra eit., eodd. 2 et 4 8. Crueis Minor., 


peti [uce, etc. qui velusiaem. homitie morie qoltus. kodierses via, 
e Cod. 2 bibl. S. Crueis Minor., nec vetuste anti- — etc. Cod. Ambros. apud Merot,, qui vetustate hominea 
aui tatís subterfugiunt. morte resoluios hedierne tite, et. 


f Cod. ValBicell. & 9, celabuntur. 


* Alibi hoc Psalmistz loeo.usus est S. Máximus, stum Dominum, otiam ih quantam eet homo, Filium 
ul xterram Verbi generationem probaret; aut Chri-. Dei ostenderet. 


607 


S. MAMIMI TAURINENSIS 


603 


intulit pacem; pacem, inquam, nobis Christus resur- A ingredimur, secunda coelestibus praeparamur. Sicut 


gens intulit, quia et passurus pacem proditori * disci- 
pulo non negavit, aut quemadmodum complectitur 
confitentes, qui sic osculatus est denegantem. Oscu- 


lum autem illud Jud lscharioth nolo existimetis a - 


Domino nisi de charitate datum, ^ et ante sciebat 
illum proditorem futurum. Sciebat plane amoris 
pignus; et ideo non negavit; pietatis enim genus est, 
non negare extrema oscula periturls, et his, quos 


dileximus, ultimum persolvisse solatium. Simul etiam * 
ipso dilectionis oflicio eum voluit emendare, ut ad- 


monitus pietate non desereret amantem, non traderet 
osculantem : atque 493 ideo quasi ad judicium 
Juda illud osculum datum est, ut si emendaret, esset 
pacis vinculum discipulo; si traderet, esset sceleris 


autem przsentis temporis festa nos admonent, sic 
ille qui pro mundi salute congressus 5 , sicut de for- 
tissimo Samson legimus, plures inimicorum ! mor- 
tuus interfecit, quam vivus occiderat. Refert autem 
et traditio sz:ecularium litterarum hoc, quemdam in 
) exercitio usque certaminis habuisse hoc genus vir- 
tuis ac roboris, ut quoties virium suarum amicam 
et nutricem terram 4944 impulsu adversarii conti- 
gisset, de solo surgens magis ac magis in adversarium 
prevaleret, ac sic dejectio prostrati, occasio fiebat 
triumphi. Dabat enim ei quodammodo infirmitas for- 
titudinem, lapsus palmam, ruina victoriam. Puto 
k hzc illi celesti athlet:e , qui contra Jacob legitur 
fuisse luctatus, totum hoc illi justius aptari posse; 


testimoniuin proditori. Ait ergo Dominus : Juda, osculo B sstimo hxc illius person: verius convenire. Quia 


Filium tradis hominis (Joan. xxu)? Ubi est subtilitas 
factionum, ubi latentes doli? Ecce deprehenditur ne- 
quiti: omne secretum, et proditur proditor, ante- 
quam prodat : Osculo, inquit, Filium hominis tradis? 
hoc est, amoris pignore vulnus infligis; officio chari- 
tatis sanguinem fundis, mortem irrogas pacis indicio ? 
Rogo, qu: ista dilectio? Osculum porrigis, et minaris? 
Non sunt ista oscula, sed venena, per qux servus 
dominum, discipulus magistrum, electus prodit au- 
ctorem. | 


Codicis Laurentiani fragmentum. 


L:temur ergo et exsultemus in hac die, carissimi, 
quam annua devotione veneramur. Sicut nobis * in 


cum tempore in arena mundi cum publico hoste co:-- 
flixit, qui ad hoc ! gessit, ut gloriosius surgeret, ad 
hoc cecidit, ut omnes levaret, qui adversarium * el- 
fusus obruit, prostratus elisit, jacentemque homi- 
nem dejectus erexit, ^ mortemque ei dum succum- 
beret, perculit, ac mortuum , dum resurgeret, susci - 
tavit. Hic est ille angelus, qui cum Jacob nocte lucta- 
tus est, sicut habemus in Genesi : Et ecce vir lucta- 
batur cum eo usque mane , et cum pravaluisset Jacob, 
dizit ei angelus : Dimitte me ; jam enim ascendit aurora. 
Respoadit Jacob : Non dimittam te, nisi benedixeris 
mihi. Sic benedixit ^ angelus, et dixit ei : Si contra 
Deum [ortis (uisti, quanto magis contra homines pre- 
valebis; et tetigit angelus latitudinem femoris P ejus, 


futurum vitam et gloriam pollicetur, ita etiam in (C. ipse vero claudicabat pede (Gen. xxxu). Quid est hoc? 


preteritum de salutis nostrz: causa et occasiones 
: nascuntur; ac sic qui ideo colitur, ut misereatur jam 
misertus. Ab eo ergo facti atque reparati nunc im- 
pensius exsultemus in benefloiis suis, quia meliores 
sunt illi dies, quibus liberamur, quam illi, quibus in 
vite hujus pericula nascendo 4 perducimur. Et ideo 
legimus, quia melior * misericordia iua super vitas 
(Psal. Lxu). Meliores ergo sunt dies, quibus ad zeter- 
nam vitam renascimur, quam illi, quibus in € hac 
temporali procreamur. Siquidem majora sunt dona 
gratie, quam natur. In hoc gemino Dei nostri ope- 
re, ibi res virtutis, hic muneris est. lbi potentia, hic 


qui vincitur benedicit; et claudicat, qui se vicisse 
credebat. In Jacob ergo Judzorum populus, in angelo 
Cbristus agnoscitur; et ut sciamus in eodem angelo 
4 Dominum fuisse, ita dicit ipse beatus Jacob : Vidi 
Dominum (acie ad (aciem , et salva facta est anima mea 
(Ibid. xxxi). Jacob ergo angelo succumbente przeva- 
luit. " Pr:evaluerunt ad tempus, et in Christi passione 
* Judzi, in illa refugientes ' "diei nocte, et tota in 
eum inpietate " ferientes prevaluerunt, quando 
Y crucifixerunt; prx»valuerunt, quando occiderunt. 
Ergo cum vicisset Jacob, benedici tamen se a victore 
posse cognovit, dicens, Non dimittam te, nisi bene- . 


misericordia continetur. Prima nativitate € terrenis D dixeris mihi. Quale mysterium in certamine! Infjrinior 


Qm. s c 
P ]ta cod. Ambros., cujus lectio. varia est apud 
Murator., nisi de charitate datum, nisi de affectu da- 
tum ; et cerle sciebat illum. 
, * Codd. 2 et 4 S, Crucis Minor., in futuro . . . in 
preterito de salutis nostrae causa et occasiones nascan- 
(ur. 

d Cod. 174, producimur. 

e Concordant omnes Citati codd. 
.. 1 Cod. Urbevet., in hec tempora. 
. & Cod. 2 S. Crucis Minor., Prita nativitate terrena 
ingredimur, secunda celestibus preparamur. 

h ldem cod. 2 S. Crucis Minor., congressus est. 

i Cod. 3 S, Crucis Minor. melius, moriens inter- 
ecit. 
j | Cod. 2 Sanct Crucis Minor., in exercitatione 
usuque, elc. | 

k [n cod. Vat. 1270 videtur abrasa vox illa Acc. 


Er Cod. Ambros. apud Murat., proditori discipulo- 


1 Cod. Vat. 1970, ad hoc cessit. 

2 Jdem cod. 1270, effossus pro effusus. 

? [ta cod. 174, olim zdil. eccl. Flor.; cod. autem 
2 S. Crucis Minor., mortemque ejus dum succumberet, 
perculit. 

9 Cod. Urbevet., ei pro eum. 

P Cod. Vat. 1270 sic habet ; ejus. Ipse vero qui vin- 


. citur benedicit, et claudicat, qui se vicisse credebat. In 


Jacob ergo, etc. 

4 Cod. Vat. 1970, Deum fuisse. 

r [Incod. Urbevet. omissa sunt quz sequuntur usque 
ad verba, quando occiderunt. mE 
: 5 Cod. 174 metrop. eccl. Flor., sevientes Judei. 

* Cod. Vat. 1210, in illa refugientes diem nocte. 

" fta cod. 2 S. Crucis Minor., in eum impietate se- 
vientes. 

Y Cod. Vat. 1270 habet, crucifixerunt. Ergo cum 
vicissset Jacob, ele. 





609 


SERMO XXXVII. 


0610 


estimatur, et ad conferendam benedictionem idoneus A generis multitudo est. * Quid est, inquam, 498 quod 


invenitur. Aperte Christus adversarios benedixit, 
quando et pro interlicientibus 495 supplicavit, 
dicens : Dimitte illis, Pater, quia nesciunt quid faciunt 
(Luc. xxin). * Benedixit victus, qui liberat passus; 
intervenit reus, absolvitque damnatus, 5 quia et si 
a.lversarii resipiscant, redemptionem tribuit interem- 
ptus. Quid illud etiam est, quod post illam collucta- 
tionem Jacob benedictionem accepit, et claudus ince- 
dit? Sic enim ait : Et tetigit angelus latitudinem femo- 
ris ejus, el claudicabat pede. Latitudo femoris Judaici 


uno pede claudicabat? hoc, quia de Jacob, id est 
Jud:xorum gente, Christo resurgente, pars credidit, 
pars in infidelitate permansit, et a justiti: ac vitz 
semitis claudicavit. Quod autem dicit ipse angelus : 
Dimitte me, jam enim ascendit aurora, hoc indicabat 
posse eum d a. morte vinci, non posse retineri. Sed 
post illam * fugatam luce passionis noctem promit:it 
illico esse reddendam resurrectionis auroram. Qui 
vivit et regnat in secula sseculoram. Amen. 


SERMO XXXVII. 
De eadem Paschatis solemnitate IX. 


ADMONITIO. 


In Anecdotis Muratorianis primum in lucem prodit hic sermo; nec S. Maximo assertus, nisi unius ms. 
Anbrosiani auctoritate huc usque fuit. Nunc prxter codicem Taurinensen, in quo est sermo 9 cum titulo : 
Item et de Pascha, duos codices Casinenses afferimus, nempe 202 pag. 7a tergo, et 305 pag. 71, qui et 
8. antistitis Taurinensis nomen et inscriptionem De Paschate proferunt. Quamvis hujusmodi testimonia satis 


sint, ut S. Maximus ejus auctor habeatur, si quis tamen dubitet, is animum ad dictionem et ad similia quie 
alibi idem scripsit, advertat. Nec Ambrosio, nec Augustino usquam attributus legitur. . 


ARGUMENTUM.—E x Chrisli resurrectione ostendit Maxi- B jaceret. Quod vero annuntiatur Filius Dei, natus est 


mus fuisse in eo duplicem naturam, duplicemque 

operationem. Passus ehim est Christus , et mortuus 

u£ homo, resurrexit ut Deus. In carne assumpta tota 
refulsit divinitas, et cum divinitate caro suam copu- 
lavit infirmitatem. 

Veneranda passio Salvatoris nostri, atque ab inferis 
ejus mirabilis reditus, attestatur divinam illi huma- 
namque fuisse substantiam. Quis enim dubitet ineffa- 
biliter eum Filium Dei, filiumque esse hominis, qui 
potuit et mortem perpeti, et morte devicta semet - 
ipsum suscitare de tumulo? Nam suscepta carne de 
virgine, ne quam in fide nostr: confessionis nebulam 
pateremur, toto predicationis su: tempore. verum 
se revelabat Deum, perfectum ostendebat et bomi- 
nem. Flebat quippe, ut nostro dolore maerens, sed ut 


de virgine, tanto in miraculo non debet humana 
fluctuare fragilitas, quia stupendz huic novitati Deum, 
cui omne opus possibile est, confitemur auctorem. 
Beatus namque David omnipotentiam Dei S. Spiritu 
revelante decantat, dicens : Omnia quecunque volut 
Dominus, fecit in. celo et. in. terra (Psal. cxxxiv). 
Qui ergo fecit qux voluit, fecit ut virgo conci- 
peret; qui fecit omnia qus voluit, fecit quod 
nobis Íí subveniret. Omnia, inquit, qua voluit 
Deus, fecit. Voluit ex nihilo formare mundum? fuit 
A497 ei tam magni operis effectus in Verbo. Voluit 
hominem figurare de pulvere? Virtus tant: non de- 
fuit voluntati. Voluit inter ipsa cceli terrzeque primor- 
dia virili de corpore educere feminam ? e latere mox 


$ua virtute potens miseratus c:ecorum tenebras, huic C Adx mater humani generis Eva processit. Voluit de 


necdum formatos faciebat oculos, illi reddebat amis- 
50s; navigans cum discipulis suis somno hominis 
dormiebat in puppis, sed conscix majestatis imperio 
insurgentium fluctuum moles minascesque ventos se- 
rena protinus tranquillitate compescuit. Moriturum 
se, ut temporalis vit:» homo s:»epissime testabatur, 
ged ut zeternus Deus, refugo in corpora vitali spiritu, 
ad Jucem mortuos redire przcepit. Ut filio hominis 
ingerebantur convicia blasphemantium, sed ut ignara 
. mortalitas inostensam credendi disceret veritatem, 
quasi unicum Filium suum Pater alloquebatur e ccelo. 
Si ergo credis, o homo, indigna, qux pertulit Chri- 
8tus, cur non magis credis miranda qua prestitit? 


Ita sane incomprehensibiliter caro in Deo, et in carne ' 


viro et femina utriusque sexus homines nasci? lege 
voluntatis ejus replevit orbem jussa fecunditas. Vo- 
luit, ut dietum est, virginem parere? et obunfbra- 
tione majestatis ejus, nullo virginei pudoris damno, 
Christus processit ex Maria. Et inde est quod philo- 
sophi gentium, prudentesque mundi, qui omnia sibi 
propria volunt disceptatione constare, dum terreno 
sensu divina discutiunt, sapientia sua desipientes ad 
plenitudinem non perveniunt veritatis. Qui hanc igi- 
tur desudant habere doctrinam, ut quod ipsi adver- 


: tere nequeunt, superbo tumentes spiritu, Deum aut 


non recte velle, aut non posse contendunt. Qui, ut 
ait Apostolus, dicentes se esse sapientes stulti facti, 
sunt; et iterum, evanuerunt in cogitationibus suis 


Deus, ut neque Deum ab homine passio separaret, Jf) (Rom. 1). Quis enim ita demens in illo conceptu vir- 


neque per hominem Deus humanis passionibus sub- 


à Cod. Vallicell.,' Benedicit victus, qui liberat passos, 
intervenit reos, absolvitque damnatos; quia et adversa- 
riis, si resipiscant , redemptionem tribuit interemptus. 

b Cod. Ürbevet. conformis est textui, preterquam 
jn his verbis, quia et adversariis si resipiscant, etc. 

€ Cod. Vat. 1270 legit : Quid est hoc quod pede 
claudicat? hoc est quod de Jacob., id est de Judeorum 


€ Chritto resrgente para. credidit, para i. inf- 
quen gente p 


gineo semen quxrat humanum, ubi agitur coeleste 


. delitate remansit , et a justitic semitis claudicavit; cam 


quo codice convenit Urbevet., sed addit, a justitice 
ac vite semitis. 

4 Cod. 174 metrop. eccl. Flor., amore vinci. 

* Codd. Vat. 1270 et Urbevet., Post illam fugam 
lucem passionis nocte promittit, etc. | 

f Cod. Casin. 505, nobis omnibus. 


ep 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


612 


pysterium? Quanta vecordia in ille nascendi genere A se invicem impari potestate distare. Misit Pater pro- 


generalitas mortalis obtenditur, ut opere Omnipo- 
tentis pro vita pereuntium partus salutaris effloruit. 
Sed fortasse perfidus occurrit, et dicit : nemo unquam 
Wa est natus. Nemo revera, quia nullius preter * hanc 
caro unita cum Deo est. Quid incassum dubitas? qui 
solus dedit hominibus nasci per conjuges, solus voluit 
prodire de virgine. Mirabiliter natus est Christus, et 
obstinatione perfida non credis Deum* Quid faceres, 
si communi esset lege conceptus? Ínanis ergo et 
stulta causatio est; nullum ita fuisse natum, qui sa- 
cramentum fecund:e virginis, quod unicum Dei est 
opus; neque habere aute se potuit, nàc post se reli- 
quit exemplum. Unde et tu, frater, si sapienter in- 
comprehensa rimaris, quod singulare pervides, crede 
divinum. Denique cum a discipulis suis, quis esset, 
e$ ab hominibus crederetur, Salvator inquireret, bea- 
Gissimus tünc Petrus sacrata voce respondit dicens : 
Tu es Christus Filius Doi vivi (Matth. xvi). Ecce, fra- 
tres, loquitur lingua hominis quod cor hominis igno- 
rabat. Loquitur apostolus, quod non meditatione di- 
dicit, sed revelatione cognovit. Unde enim sciret ter- 
renus mortalisque homo incomprehensz generationis 
arcanum, nisi et Pater ipse, cujus verus erat Filius, 
non revelasset e colo? utait ad illum Dominus : 
Beatus es, Simon Bar Jona, quia non caro et sanguis 
revetavit &O& tibl, sed Pater meus qui in calis est 
(Ibid.). Quod enim przcipuus apostolorum Redem- 
ptorem [omnium vivi Dei Filium dicit, paternze in eo 
deitatis substantiam confitetur; quod eumdem Chri- 


prium Filium, non a se discedentem, sed ad nes no- 
stra pro salute venientem. Venit autem Dei Filius, 
non ut mittentis tantum Patrisexsequereturimperiuni, 
sed ut communem perageret voluntatem. Venit Dei 
Filius, non qui de loco transiret ad locum, sed in loco 
quo vellet propositi sui munus impleret. Et revera 
Deum, cum ubique semper sit, atque omnia gremi» 
majestatis sux includat, illuc tamen ire, aut venire 
creditur, ubi se revelare dignatur. Hxc, frater, nisi 
fide sequaris, nulla mundani sensus ratione conci- 
pies. Tantum enim abest ab operibus Dei intelligentia 
mortalis ingenii, quantum distare potest ab :xterrii- 
tate mortalitas. Sed optima homini ratio est, ut in 
his quie non potest mente complecti, cedat fnetitis 


B auctori. Scire ergo debemus, carissimi, quia nativi- 


tatem passionemque dominicam non nobis ejus de- 
dit conditio, sed voluntas. Nostri nimirum exegit 
causa negotii, Christum Dominum pudorem ventris 
non declinare feminei, sordentem pannis infantiam 
perpeti, crescentem per moras exspectare pueritiam, 
convalescentem temporibus agere juventutem, et cum 
omni patientia Judaicl furoris injurias czedesque per- 
ferre, Neque vero superflux voluntatis erat, aut va- 
cuz, ut Dei Filius per tantarum dedecora passionum 
materia humanitatis moreretur .in terris, qui 499 
celesti in regno paterna deitate vivebat, nisi nasci 
illum remedii nostri necessitas flagitasset. Quid Deus 
ad carnem ? quid immaculatus ad crucem? quid ier- 
nus ad mortem? Essent quidem Dei Filio verba ac 


stum pronuntiat, materni inesse corporis asserit ve- (4 vulnera, omniaque illata passionis opprobria repu- 


ritatem. Sic revera beatissimus Petrus utramque in 
Christo naturam sub una est appellatione complexus, 
ut iueffabilis mysterii sacramenlum brevissimo ser- 
mone delibans, neque geminata divideret, neque 
unita confanderet. Ut autem plenius adverteremus in 
Salvatore neque a Deo hominem, neque Deum ab ho- 
mine separandum, ait gloriosissimus magister fidei 
Paulus apostolus, dicens : Misit Deus Filium suum 
factum ex muliere, factum. aub lege (Gal. 1). Non 
utique factus est Filius Dei ut mitteretur, sed ad id 
quod missus est, filius factus est hominis. Salva enim 
divina proprietate natur», natwram in se suscepit 
humanam, mon facta conlusione, sed unitione per- 
fecta. Misit, inquit, Filium suum, misit non creaturali 
conditioni subjectum, sed naturali caritate concor- 
dem. Ipse enim Dominus ait : Ego et Pater unum su- 
wes (Joan. x). Qui ergo unum sunt, non possunt a 


tanda, nisi universa qux passus est resurrectio mox 
secuta curasset. Quis ergo ita desipiens retfactando 
decolorare presumat, quod crucifixus est Christus, 
qui tot virtutibus tantisque miraculis mirabilior factus 
est sua passione? Quis illi triduanam exprobrare au- 
deat $00 sepulturam, cujus cum sempiterno Patre 
permauens :eternitas praedicatur? Imo quis non toto 
stupore miretur inferna illum fuisse dignatum, qui 
virtute propria et ad vitam potuit redire post mor- 
tem, et coclum ^ non dubitavit ascendere post infe- 
ros? Et ideo, fratres, illud unum nobis est salutare, 
ut metientes nosmetipsos, et pectoris nostri angu- 
Sla, qux ultra modum se offerunt, castigantes, veri 
Dei, quibus potentiam probamus, sequamur in om- 


p ibus voluntatem, qui vivit et. regnat in sxcula sz- 


culorum. Ámen. 


SERMO XXX VIII. 
. De eadem Paschatis solemnitate X. 


: ADMONITIO. 
Bunt quoque editum a Muratorio sermonem exhibent veteres codices tres Taurinensis cum titulo : Item 


de Pascha sermo X, Casinensis 505 pag. 15, et Ratisponensis Sancti Emmerami. In his duobus posterioribus 


sancti Maximi nomea oonceptiB verbis 
tur, omisso auctoris nomine. 
ARGUMENTUM. — Jn resurrectione Christi eum, inquit 
S. Masinus, etqua idipsum facium est gaudium co- 
^ lestibus atque terrenis. Omnem diem Dominus dedit, 
sed hunc paschalis fesfivitatia specialiter fecit, qui 


* Cod. Casin. 505, prater hunc. 


r, s6d in codice Vaticano 6461, pag. 21, idem sermo deseribi- 


perpetuo fulgens .umine vicissitudinem non recipit 
tenebrarum. Credulitate recte fidel mysleria. te- 


neamus. 
In paschali festivitate, fratres carissimi, qua Domi- 


b God. Casin., no« dabitatur escendisse. 





i M 
615 SERMO XXXIX. eu 


nom nostrum rediisse ab inferis exsultamus, est nobis A ut omni mortis 4 tristissimz m«rore deterso, et pre- 





geudium commane cum calo. Latantur enim angeli, 
inimicum Domini eui, et tyrannum coblestis imperii 
legitimi atque eterni Regis virtute ^ deletum. Mor- 
tales eam, inürmique bomines gloriamur munere 
dominice passionis, diaboli tandem servitute depo- 
sita, in libertatem nos vivendi, atque in jus paternz 
pietatis esse revocalos. Hoc est nimirum illud quod 
ait beatus David: Luentur celi et exsultet terra 
(Psal. xv). Unum profecto atque id ipsum factum 
est gaudium celestibus atque terrenis, ^ quia unus 
idemque est Dominus, qui vieit in terris, et qui re- 
gnat in clo. Et iterum idem : Hic est, inquit, dies 
quem fecit Dominus ; exsultemus et lglemur in eo. Sic 
dicit : Hic est dies quem [ecit Dominus, quasi sit ali- 


sentis vitz ketitiam prx»dicet et futur. Exsultemus 
ergo nunc redempti, ut postea possimus gaudere sal- 
vati. Exsultemus resurgente Domino, ut possimus 
eodem regnante L:etari. Et recte gaudebimus, fratres, 
si nos verz fidei ^ munera, et prestita jam redem- 
ptio, et resurrectio promissa Letificet. Cur autem, 
carisimi, de Omnipotentis beneliciis ambigamus? 
Nunquid sine causa homo est factus ex femina, qui 
incomprehensibiliter de Deo natus est Deus? Nunquid 
frustra vagire in cunis voluit, qui terrificis tonitruum 
suorum vocibus terram coelumque tremelacit? Nun- 
quil incassum flevit, qui a nativitate 50] cocum 
novis oculis sputamenti sui virtute ditavit? Nunquid 
oliose potatue aceto, cibatus est felle, qui vastissima 


. . . . , - . . i. 
quis dies quem non fecerit Deus? Omuem quidem B in eremo sitientibus de petra rivos, et esurientibus 


diem Dominus dedit, &ed hunc specialiter fecit, qui 
perpetuo fulgens lumine vicissitudinem nop recipit 
tenebrarum. Hic est dies qui discussa scelerum nube 
caligantibus mortalium oculis lucem perpetuitatis ir- 
radiat. Hic est dies quo vitz: Dominus infernum, sx- 
vientem * mortem :xternz noclis horrore terribilem, 
nova improvisaque majestatis suz claritate deterruit. 
Ezsultemus, inquit sermo propheticus, et letemur in 
€0; quasi non sufficeret dixisse exsultemus, nisi ad- 
Jiceret et lzctemur. Sed idcirco prophetica przescien- 
tia spiritualium nobis gaudiorum verba congeminat, 


de coelo potuit manna prebere * Nunquid inanis ejus 
est passio, qui * in investigabili voluntatis sum se- 
creto de coelestibus descendit ad crucem? Et ideo, 
qui crassitudine carnalis 5()9 ingenii passionum 
ejus mysteria comprehendere non valemus, treduli- 
tate recize fidei, quz prestitit teneamus. Tenebimus 
autem capiemusque dona glorie cjus si vitam no- 
Stram fides muniat, et a fide vila non discrepet. Et 
sicut ille nobis voluit placere moriendo, ita nos ge- 
stiamus eí non displicere vivendo; ipso prestante 
qui cum Patre, etc. . 


SERMO XXXIX. 
In eadem Paschatis solemnitate &I. 
ADMONITIO. 


Auctorem hujusce aermoais, quem emaouensis codicis Vaticani 6451, pag. 81, ignoravit, nos tuto suffici- 
mus, trium codicum auctoritate muniti. Hi sunt Ambrosienus, 8 quo deprompsi valgavitque Muratorius 


Lom. IV Anecdot. serm. 6, Taurinensis cum epigraphe : Ilem et de Peacha eermo X1, e 
pag. 15. Ante Muratorii editionem eumdem publicarat Cumdius tom. l Biblioth. PP., pag. 164. 


sinensis 105, 


AÀncvuENTUM.—N obis precipue lelandum est, Christo C; venit exsultare, quorum causa Unigenitus Dei et 


resurgente, quibus novi mysterii sacramento pec« 

cala tolluntur, colum -delir, redditur paradisus. 

Pendentis in cruce. latronis fides universo hominum 

eneri profecit. Oratio Christi pro suis interfectori- 
3 exponitur. 

Justissime, fratres, generali hodie gaudio mundus 
exsultat, quandoquidem revertente a mortuis Christo 
cunctis ubique mortalibus spes orta. est resurgendi. 
Et necesse est ut creaturarum Domino triumphante, 
Mlustrata per eum creatura l:etetur. Gaudet itaque 
coelum, quia videt jamdiu peccatis sordentem terram, 
Domini sui cruore purgatam ; gaudet multitudo cale - 
slis exercitus, quia conflictu Regis sui omnis inimici 
principis debellata militia est. Gaudet etiam sol, quia 
lugubres illas tenebras, quas Domino morienle per- 


ipse Deus humanum induit carnem, quatenus per 
carnem hominis veniret ad crucem, per crucem su- 
sciperet mortem, per mortem spoliaret infernum. Áu 
non ketandum nobis est, quibus novi ^ mysterii sa- 
cramento peccata tolluntur, ccelum datur, redditur 
paradisus? Denique latroni tunc In cruce pendenu, 
cum fidem ejus nec sua, nec Christi poena turbaret, 
ait ipse Dominus : Amen dico tibi : Bodie mecum eris 
in paradiso; dicebat enim latro : Memento mei, Do- 
mine, ! cum veneris in regnum tuum (Luc. xxm). Quai 
mira hzc fides est, fratres, ut latro, qui vitam non 
merebatur habere presentem, inter supplicia sua 
spem perpetuitatis assumeret, ? eamque sibi a Cru- 
ciflxo crederet posse preestari! Et quam juste tantsé 


tulerat, Letioribus radiis el perpeti gratulatione ]) promissionis munus latro fidelis accepit, qui tunc 


5 compescit. Inter ista, carissimi, precipue nos con- 


* Cod. Vat., dejectum. 

» ldem cod. Yat., quia unus idemque est, qni vicit 
lerris el qui regnat iti ctelo. Hic est, inquit, dies, quem 
fecit Dominus ; exsullemus et l&temur in eo. Sic dies 
dicit: Hic est dies quem fecit Dominus, quasi sit aliquis 
dies quem non fecerit Dominus. 

* Idem cod. Vat., seevientem morte ac tetro mortis 
horrore tenibilem. 

4 | lem cod. Vat.. ut omni mortis horrore deterto. 


regnum confessus est Christi, quando * et aposto!l 


* Cod. Gasin., sl nos vere fidei tminere. 

* Codd. Vat. et Casin., in investigabilis vofuntatii 
suc secreto. 

8 Cod. Vat, compensat. 

à Codd. Vat. et Casin., quibus novi mysterio sacra 
menti. 
i lidem codd. Vat. et Casin., dum venerts. 
) Cod. Vat., citm aibi a Crucifizo. 
* Idem cod. Vat. omittit ef. L 








615 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


616 


turbabanturí Atque ideo omnia latronis anteacta À quis revera de petitionis eunctetur effectu, vbi re- 


scelera unius meritum confessionis absolvit, et quid- 
quid longa state deliquerat, brevissimo sermone 
delevit, * Nec latrocinii eum sui apud Deum sanguis 
damnavit, quia Christi sanguinem regnum credidit 
esse, non poenam. Quod factum, carissimi, universo 
* hominum generi profecisse non dubium est. Nam 
quis de Dei gratia, absoluto latrone, desperet, si ta- 
men supplicantum preces latronis credulitas subse- 
quatur? Habemus eti aliud * magnificum dominice 
pietatis exemplum, quo omnem mortifere despera- 
tionis formidinem deponentes de ineffabili Redem- 
ptoris nostri indulgentia confidamus. Cum enim con- 
demnatus 4 ab impiis penderet Christus in cruce, 
furorque Judaicus illuderet Crucifixo, omnipotentem 
Patrem pro interfectoribus suis ipsa inter vulnera 
* pius suffragator orabat, dicens : Pater, dimitte 503 
illis : nesciunt quid faciunt (Ibid.); et cum in manu 
esset ejus vivorum mortuorumque judicium, veniam 
tamen f pereuntibus precabatur; sed ea, ut arbitror, 
ratione, ut indubitanter ostenderet, et se ejus tam 
nefarium relzxare delictum, et a suo illos Patre non 
esse damnandos, quibus ipse parcebat, si tamen ad 
nomen Christi, repudiata perfidia, convenirent. Nam 


medium miseris bonus poscit a bono? Nesciunt, in- 
quit, quid faciunt. Sciebant quidem Jud:xi sanguinem 
se fundere innocentis, sed nesciebant peccata om- 
nium illo cruore deleri. Sciebant acerbissimo se cru- 
cis supplicio punire Cbristum, sed nesciebant Dei Fi- 
lium triumphare per crucem. Sciebant 5$ eum cs«c 
moriturum; sed rediturum a mortuis ignorabant. 
Unde egregie $0/$ a Domino dictum est : Nesciuat 
quid faciunt. Nesciebant profecto Judi illa ^ sua im- 
pietas quantz esset ministerium pietatis. At vero 
Dominus virtutis sux sibi conscius, errores misera- 
tus humanos, plenissime sciens supplicia illa quz 
quantaque gaudia sequerentur, crucifigentium faci- 
nus, et inter tormenta benignus absolvit, mortemque 


B suam vitam voluit esee occisorum, et damnationem 


fleri voluit occidentium. Rediens autem ab inferis 
sic suos requisivit apostolos, ut inesse sibi et poten- 
tiam divinitatis, et veritatem carnis ostenderet. Et 
ideo, fratres carissimi, Christo a mortuis resurgente 
letemur, carnemque illum suam ab inferis revocasse 
credamus, ut possimus et apostolice gratize, et do- 
minice resurrectionis desiderabile consortium pro- 
mereri !. 


SERMO XL. 
De eadem Paschatis solemnitate X11. 


M ADMONITIO. 


Perelegantem hunc sermonem de Paschate cum reli 


quis S. Maximi primus ex codice Ambrosiano in lucem 


protulit, ut compertum est, Muratorius. Fidem tanti codicis et editoris augemus testimonio cod. Tauri- 
nensis, ubi exstat inscriptus : Jtem de Pascha sermo X11. Ipsa sermonum series ab uno fonte eumdem ma- 


nare ostendit. 


AncUMENTUM.—Sanctus Maximus explicat. quomodo (; humani generis labentem renovat senectutem, di- 


sempe? novus credendus sit Dei Filius ; deinde dis- 
serit de mysterio illius humilitatis, de cruce, de no- 
mine, de resurrectione. 


Annua.quidem nobis, fratres carissimi, dominice 
resurrectionis festivitas redit, sed ubi religionis est 
veritas, novum semper est fidelibus sacramentum, ut 
ait beatissimus Paulus : Vetera transierunt, facta sunt 
omnia nova (1I Cor. v). Nec immerito semper novus 
credendus est Dei Filius, qui nullam sentit praeter- 
euntium temporum vetustatem; novus quippe est, 
fratres, in quo nulla tatis mutatio est, n.c aliquando 
aliud novit esse, quam natus est. Deus enim proce- 
dens de Deo, ut hativitatis non habet tempus, ita 
linem non potest habere vivendi, ut ait ad eum glo- 


cente beato David : Emitte Spiritum tuum, et creabun- 
tur, et renovabis faciem terre (Psal. cm). Renovatur 
nimirum facies terrz» hominis, cum vetusta diaboli 
captivitate deposita, novam novi Regis induit liber- 
tatem. Ipsius namque Domini sententia est, dicentis : 
Si vos Filius liberaverit, vere liberi eritis (Joan. vu).Et 
recte, carissimi, solus Dei Filius peccatores liberat, 
quia solus liber est a peccato, ut ipse de se testari 
dignatus est per prophetam, dicens: Factus sum 
homo sine adjutorio inter mortuos liber (Psal. .xxxvn). 
Sine adjutorio utique tunc videtur effectus, cum szx- 
viendi in eum acciperet furor Judaicus potestatem. 
Exstitit vero inter mortuos liber, quia inter omnes 
mortales solus causas moriendi non habuit. Propter 


riosissimus patriarcha David : Tu autem idem semper [) quod et victa per eum mors retinere eum non potuit 


es, et anni tui non deficient (Psal. ci). Et non solum 
ipse homo Christus, qui cum Deo factus est unum, 
semper est novus; sed semper videri datur, spiritua- 
lium aquarum fomento, et ccelestis fidei nutrimentis 


* Idem cod. Vat., Nec latrocinium sui apud Patrem 
sanguinis, etc. 

b» dem cod. Vat., universo humano generi. 

* [dem cod. Vat., Habemus et aliud permagnificum 
dominica, etc. 

4 [dem cod. Vat., condemnatus Christus ab impiis 
penderet in cruce. , 

* [dem cod. Vat., illis ; quia nesciunt quid (aciunt; 
«t cum in manu ejus esset, etc. 


resurgentem. Videte autem, carissimi, quantum sit 
in Christi humilitate mysterium, qui cum zelernus sit 
ab :eterno, et Dominus universitatis, servorum tameu 
suorum perficiat libertatem. Gaudet injuriis, exsui- 


! Codex Vatican., veniam tamen peccantibus pre- 
cabatur; sed ea, ut arbitror, ratione, ut. indubitanter 
ostenderet, el se eis tam ne[arium relaxasse delictum. 
Uniformis est cod. Casinensis. 

& Cod. Casin., Sciebant enim eum. 

b Cod. Vat. omittit sua. 

i Idem cod. Vat., Qui cum Patre, et Spiritu sanctq 
vivit et regnat in secula seculorum, Amen, 


91 mM SERMO XLI. 618 
tat opprobriis, 80$ omnisque ei triumphus in cruce A $06 hostia vili aliqua atque consueta morte suc- 


est, admirandoque remedii genere diabolum patiendo 
superat, et hominem moriendo vivificat. Qux omnia 
pro nobis Unigenitus Dei pietate aggressus est, virtute 
sustinuit, humilitate perfecit. Ait de hac humilitate 
Isaias propheta : Sicut agnus. coram tondente se. sine 
voce, sic non aperuit os suum in. humilitate sua (Isai. 
1m). Quam speciosa, fratres, comparatio ista, atque 
accommoda veritati ! Sicut enim cum tondetur agnus, 
nescit reclamare tondenti; ita cum erucifigeretur 
Christus, non restitit vulneranti. Spoliatur agnus, et 
silet ; occiditur Christus, et tacet. Silentium agni, la- 
nigero detonso vellere, hominem vestit. Taciturnitas 
Christi cunctis credentibus zternz salutis indumenta 
praetexit. Non aperuit, inquit, os in humilitate sua : 


cumberet; sed ut Dei atque hominum mediator in 
medio cceli et terrx: susceptz mortis perficeret sa- 
cramentum. Auctor itaque vita: nostra conditione 
est mortuus, ut nos illius privilegio viveremus. Cru- 
cifixus ergo est Dei Filius, non ut crux Christum 
ftedaret, sed ut sacramento Christi crux nostr: fleret 
insigne victoris. Denique nos omnes, qui Christi 
confessione gaudemus, crucis signaculo gloriamur. 
Neque vero Christiana quis potest militia censeri, 
nisi fideli manu vexillum erexerit Crucifixi. Ob hanc 
crucis mortem, sieut legitur, exaltavit omnipotens 
Christum suum, nomenque illi super omne nomen 
dedit. Dedit illinomen super omne nomen, cum di- 
tioni potestatique ejus celestia tradidit, mundum et 


id est, quod inter opprobria et maledicta tacuit Chri- Bj inferna subjecit, ut ait ipse Salvator : Omnia mihi 


stus, non fuit miseriz, sed virtutis. Tali enim pro- 
posito Dei Filius mundum redempturus advenit, ut 
superbos humilitate, contumaces modestia, maledi- 
centes silentio triumpharet. Itasane, et legitur: Cum 
malediceretur, non maledicebat (1 Petr.i). Nec dubitan- 
dum hzc, fratres, quia maledicere vera benedictione 
sciebat : neque enim terrenis moveri poterat* male- 
dictis, qui benedictiones venerat prsstare de coelo. 
Et recte Sapientia Dei Christus nulla maledicentibus 
maledicta referebat, quia omne maledictum patientia 
repercussum in suum redit auctorem. Humiliavit 
itaque se Christus, ut ait Apostolus, factus obediens 
Bsque ad mortem, mortem autem crucis (Philip. w). 


tradita sunt a. Patre meo in celo et in terra. ( Matth. 
xl). Àn non videtur tenere super cuncta dominatum, 
an non habere principatum, quem, sicut legitur, 
creatura omnis flexo curvata genu tremit et suspicit 
imperantem? Denique nonnulke jam gentes, cum in- 
ter se diversitate vivendi et linguarum varietate dis- 
sideant, in confessione tamen Christi uno pariter ore 


.concordant; et licet aliqui ex eis suasione pessima 


de ejus a nobis discrepent deitate , nobiscum tamen 
et passum illum, et rediisse a mortuis confitentur. Et 


ideo nos, dilectissimi, resurrectionem Christi regnuim- 
que credentes , castis mentibus et sancta devotione - 


ketemur, quatenus, quod universitas credit, nos quo- 


Usque ad mortem se crucis humiliat, ne ccelestis C que non discredere fide et operibus approbemus. 
SERMO XLI. 
De eadem Paschatis solemnitate X11I. 


ADMONITIO. 


timus in critice magister Muratorius umus codicis Ámbrosiani testimonio: innixus, bunc sermonem 3 
tenebris erutum S. Maximo asseruit, et cum aliis ejusdem auctoris publicavit. Hic idem in codice Taurinensi 


legitur inscriptus : De Pascha sermo X11I. 


AncuuENTUM. — lsaie primum, deinde Davidis testi- 
moniis propositis copioseque explicatis, nos quoque, 
ait sancius Maximus, religiosa Deo nostro gaudia 
deferamus, atque Pascha in azymis sinceritatis et ca- 
stitatis celebremus. 

Prophetarum praecipuus beatissimus ]saias, qui 
mysteria nativitatis, resurrectionis dominice intona- 
wit, ait inter cetera : Letare, colum, et exsultet 
ferra ; erumpant montes jucunditatem, el. colles justi - 
tiam, quia misertus est. Deus populo. suo , et humiles 
populi sui consolatus est (Psal. xcv). Hoc preconiur, 


fratres, ad hos quammaxime pertinere dies, festivi- D 


tatemque prznuntiare paschalem, et ex ipsius lectio- 
nis advertimus serie, et ex consequentibus edocemur. 
Recte igitur nunc celestia in omnem Letitiam provo- 
cantur, quando Unigenitus Altissimi, contritis inferni 
portis dejectoque diabolo, moestissimis mortalibus 
gaudia beate perpetuitatis invexit. Quomodo $07 
autem poterat non gaudere colum cum videret Do- 
minum s$uum peracto salutis nostre prelio ad sedem 
Tnajestatis sux, et ad dexteram Patris sedere victo- 
rem ? Gaudet colum quod Dominus suus, proposito 
patern: voluntatis impleto, ac triumphi sui merito, 
ParROL. LVII. 


regnum universitatis accepit. Letare, inquit, celum, 
et exsulfet terra. Exsultat nimirum humani generis 
terra, qux» sanguine Agni ccelestis aspersa non solum 
redditur paradiso, sed regnatura cum Domino voca- 
tur ad ccelum. Exsultet et caro nostra, qua vere est 
terra, quoniam glorificata per Christum societatem 
Divinitatis emeruit. Erumpant, ait, montes jucundita- 
tem, et. colles justitiam. Hos montes collesque qui 
excitantur ad gaudia, patriarchas dici non inconve- 
nienter accipimus, sicut et in David sancto legimus: 
Illuminans tu. mirabiliter a. montibus ternis (Psal. 
Lxxv) ; et alibi : Montes exsultaverunt ut. arietes, et 
colles sicut agni ovium (Psal. cxm). Nec immerito 
Austi quique montes nuncupantur et colles, qui terre- 
na conversationis humilia relinquentes, ad superiora 
ccelestis vit: fidei suz verticem sustulerunt. Justis 
sime itaque venerabiles patriarcha: assumere jucun- 
ditatem sermone prophetico commonentur. Quorum 
proles, id est Christus Dominus, mortis sux, resur- 
rectionisque mysterio, etiam praeteriti szeculi Patribus 
vitam refaüdit amissam. Jucundantur omnimodis pa- 


 triarcbze, quorum de germine natus Dei Filius uni« 


*Q 


: 619 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


690 


versam mundi faciem diabolicis dudum impietatibug À stus, si sobrius, si justus, si pacificus, si plenus fra- 


&ordidatam, immaculati 50 corporia sui novo 


i: eruore detersit. Et ideq, fratres, quia l:etari ccelum, 
. exsultare terram, mentes collesque gaudere cognos- 


* cimus, nos quoque religiosa Deo nostro gaudia defe- 


—e^eY 


--? 


ramug ; celebremus Pascha Domini, ut ait Apostolus: 
Non in. [grmento malitig et nequitia, sed in axymis 
sinceritalis * et castitatis (I Cor. v). Celebrabis, fra- 
ter, Pascha in azymis sinceritatis el castitatis, si 
aensus tui redolentes dominicum panem, nullo vitio. 
rum fermento, nulla diaboli aspersione coalescant. 
Celebrabis Pascha, et claritatis ejus splendore fulge- 
bis, si in corde tuo nulle tenebre cogitationis adul- 
lere tanti sacramenti lumen obscurent. Gelebrabis 


ternum garitatis adveneris. Nemo euim potest vita 
inemendabili, corde impoenitens, et cum diabolo sce- 
lerum habere eonsortium, et cum Christo sanctitatis 
celebrare mysterium. Depenamus itaque omne ini- 
quitatis fermentum, ut possimus vere partiolpes hu- 
jus esse Isetitizo, ad quam per Spiritem sanctum, voce 
prophetiea, montes convocantur et colles, ad quam 
etiam eclum invitatur et. terra. (uis enim ita sensu 
hebeti stupet Quis ita mersis in terram oculis tene- 
brosa mente emcalus est, qui non h»e totius orbis 
vota omni cum exsultatione concelebret, in quibus 
remissio peccatorum, regenerationis gratià , redenp- 
tionis mysterium, resurrectionis gloria, et spes seter 


Pascha in azymis veritatis, si ad Eoclesiam Dei ca- B nitatis arridet? 
SERMO XLII. 
De eadem Paschatis solemnitate XIV. 


ADMONITIO. 


Ne eadem scribendo nostris lectoribus molesti simus, inonitos eosdem volumus, huno et qui sequitur ser 
moneni 43 exseriptos ex Ambrosiano codice, vulgatos a Muratorio tom. IV Anecdot. fuisse, exstareque in lau 
dato codice Taurineusi num. 20, et adnotari deesse sermones 21, 23, 25, 24 et $5. 


AncuugNTUM. — Bumenc sapientie ausus divina per- 
scrulentis maeteria re[elluntur, et. quidquid contra 
Christi nativitatem, vit rationem , ignominiosamque 
ejus morlem , opponebant ethnici, graviter re[u- 
tatur. 


Redemptionis nostrzx mysterium, fratres carissimi, 
quod de ccelo veniens salutem nostram operatur in 
terris, tabta se majestate tantaque dignatione cir- 
eumfert, ut virtus ejus et veritas occulta sit perfidis, 


immoderatis disceptationibus suis partus feminei de 

spiciunt vilitatem ; nos vero illuminati fide virginalis 
uteri suspicimus sacramentum. Christus enim Deus 
ac Dominus noster ita in semetipso, quod habebat de 
Patre, et quod de matre sumebat, ineffabili gocietate 
devinxit, ut incarnationis ejus profundum , repulsa 
procul sapientum prudentia, simplicitas inspiceret 
parvulorum. Denique ut ad sequentia veniamus, ri- 


manifesta credentibus. Ut enim quod est sanctum C dent gentes quod crucifixus est Christus, non inten- 


fidelibus innotescit, ita rem fldei videre non potest 
perfidia. In examinandis namque coelestibus rebus 
omni sapientia infatuatur humana, a&$ue omne cor 
mortale torpescit, ut ait gloriosissimus doctor Paulus 
apostolus : Sapientia hujus mundi atultitia est apud 
Deum (3 Cor. v). Ipse. etimn. Donius ac Salvator 
noster mundi hujus sapientiani reprobans dicebat : 
509 Gratius tibi ago, Pater, quia abscondisti hec a 
sapientibus el prudentibus, et revelasti ea. parvulis 
(Matth. x1). Discite itaque per hzee, fratres, sacra- 
menta vite nostrzxe non philosophicis assequenda do: 
etrinis, sed parvulorum simplicitate credenda, quia 
profundo illo Dei nostri magnoque judicio, quod sa- 
pientibus conditur, parvulo revelatur. Parvulus enim 
dicitur, non cui stas sit. imperfecta, sed qui myste- 
Mis nescit contraire divinis. Et recte parvulus nuncu- 
patur qui voluntati Dei sui non parat argumenta, 
sed fidem. Absconditur ergo sapienti, ne manifesta 
videat, quod superbe et imprudenter elatus, plus se 
sapere quam Deum posse, contendit. Et ideo quize- 
stiones szcularis sapientie refutantes, teneamus fi- 
dem qw» parvulis revetatur, incunctanter credentes 
operatione ccelesti virginem concepisse, atque edito 
fiio virginem mansisse post partum. Nec dubitemus 
eum natum de virgine, quem sola digne potuit par- 
turire virginitas. Et hoc est, carissimi, in quo a mundi 
hujus sapientibus discrepamus, quia illi in Christo 


^ Vulgata legit et voritatio. 


dentes quia per crucem illius mundus intremuit, 
elausus est dies et, quod nullis antea contigit szx- 
eua, ecli Dominum inferna viderunt. Adjiciunt 
etiam, dicentes : Quomodo Christus vester ut Deus a 
vobis colitur, qui timuit mori? Si ergo nosti quia 
wari timuit Christus, cur ignorae, aea ignavis, sed 
mysterii feisse quod timuit? Timuit quidem Christus, 
sed ut timere aut vellet, aut posset, $3.0 de uostri 
illud corporis infirsaitate suscepit. Inde enim timuit 
unde et esurivit, unde tristis erat, ende dormivit, 
unde doluit, unde flevit. Quod hoc rei est? Vides 
Christum timentem niori, et non aspicis eum trium- 
phali manu captive mortis spulia detrahentem? Vi- 
des quod timuit mortem, et videre detrectas quod 
mortuum suscitavit? Qui, peragratis inferis, sibimet- 
ipsi vitam reddidit post sepulerum ? Noli ergo. illum 
Jespicere mortuum, qui gepulturam suam) resurrec- 
tone glorificat. De matre enim traxit quod mortem 
susceperat; a Patre detulit quod mortuum auscitaret. 
Surgens autem ab inferis, ut ostenderet sibi inesse 
suscitati sui corporis veritatemi, ait ad discipulos 
suos, dicens : Palpate et videte, quia spiritus carnem 
ej ossa tion habet, sicut videtis me habere (Luc. xxiv). 
Ossa sua ostendit et carnem, ut nullus ambigeret ip« 
sum rediisse de tumulo qui clavis fuerat trauslizus 
in ligno. Palpete, inquit, et. videte : id. est palpate 
manu, videte fide, quia inest mihi e£ corporis uei 





021 


SERMO XIII. 


. veritas, et proprietas deitatis. Spiritus carnem et ossa. A, qui in corpore meo elavorum vestigia, nop mihi, sed 


' gon habet, sicut me videtis habere. Id est, non est na- 
tur» ut spiritus vel ossa possit habere vel carnem ; 
meo vero mysterio factum est, mea Patrisque mei 
virtute, ut et caro mea in spiritu, et spiritus in carne 
semper mihi inseparata constarent. Videte ergo, vi- 
dete, quia ego ipse sum, qui clavis lanceaque trans- 
fossus mortein timendo non timui, qui vulnera mea 
hon medicinalis artis Industria, sed moriendo curavi, 


vestre fidej reservavi. Volul enim salutaris illius 
passionis in me non delere memoriam, ut in cordibus 
vestris resurrectionis mes veritas permaneret. F& 
ideo, fratres, honoremus Domini morientis myste- 
rium, ut possimus gloriam resurgentig accipere. Ve- 
neremur crucifixum, ut mereamur eum videre re- 
gnantem. Elegit enim mori, non ut illum eibi vin- 
dicaret infernus, sed ut mortuos a mortuis liberaret. 


BERMO XLIII. 
De eadem, Paschatis «olemnitate XV. 


511 ARGUMENTUM. — Christi humilitas miris certisque 
iliustrala [uit divinitatis splendoribus. Utraque natura 
uod proprium erat in eo egit, ut. humana conditia, 
diving serviret dispensationi, et forma deitatis Fi- 
lium hominis, nempe Christum, &qualem Deo  de- 
monstraret. 

Superns voluntatis ac dispositionis profunda , fra- 
tres carissimi, nisi de fide sequamur, intelligentia in- 
terturbatur humana, et in magnitudine operum divi- 
norum, nisi omnipotentis Dei terreremur arbitrio, 
mortalis ingenii ratio velut infirma succumbit. Et 
ideo quae Deus agit, non sunt rimanda verbis, sed 
devotione credenda. Nam in Christum Dominum uo- 
. &trrum ita Dei hominisque sacramenta concurrunt, 
ut sub quodam gemin:z actionis officio, et in majestate 
ejus humilitas fulgeat, et regnet in humilitate maje- 
8tas. Erat quippe ipse Christus sub unitate substantiz 
diverse, per mysteria redemptionis nostre, homo 
potens, et humilis Deus; sed secundum propositum 
glorie sus» bumilitas Dei homo est, et potentia lio- 
minis Deus est. Humilis sane dicitur Deus, ubi pre- 
rogativam proprie divinitatis inclinans cruci suum 
corpus affigi, mundo ipso lugente, permisit; et po- 
tens est hono in Deo suo, cum verbi ejus imperio 
infirmitates disceduiit, sanitates languentibus redeunt, 
immundi fugiunt spiritus, et angeli obsequuntur. lta- 
que cum novi hominis hujus sit tanta potentia, de- 
bemus advertere quia omnis illa Dei humilitas digna- 
tionis est pietas, non deletio potestatis. Per hoc ni- 
mirum sacratissimum incarnationis mysterium, ita in 
unum Dominum unamque personam caro convenit et 
Verbum, ut et Deus putaretur natus e femina, et homo 
credatur venisse de coelo, secundum quod ait Salvator, 
dicens : Nemo ascendit in celum, nisi qui descendit de 
clo, Filius hominis, quifn celo est (Joan. wn). Quaeso 
nunc quomodo ante passionem suam Christus, cum 
necdum glorificatus properasset ad Patrem, in ccelo 
esse dixit, ascendisse etiam, vel descendisse de ccelo? 
Quomodo, fratres, nisi quia erat fllius hominis qui 
Filius Dei? Nec possumus seorsum aut hominem sine 
Deo, aut Deum sine homine confiteri. Nonne viletur 
coeluin transcendisse homo, quando in utero virginis 
unitua es& Dei Verbo? Kt tunc. 14 descendisse de 
eclo, quando nihil sibi de genuina majestate sua 
vindicans, hominem suum penali tradidit passioni? 
Atque ideo in oclo erat Christus, cum potestate coe- 
Jestí miranda faciebat ; erat nihilominus et. in terris, 
cun ntis et humilis terrenas per iinpios pateretur 


injurias. Inde etiam erat, quod dum inter concertan- 
tes dudzos de ipse Domino populorum ferveret. di- 
versa sententia, alter illum despiciebat ut hominem, 
alter mirabatur ut Deum. [nde erat ut alii illum eru- 
 Cifigerent, alii adorarent; sicut et latrones illi pariter 
erucilizi, unus illum tanquam consartem supplicii, ut 
perfidug increpabat, alter ut Deum sentiens precaba- 
tur. Et ideo, fratres, quia erat tunc simul in Christo 
et regnantis dominatio, et ministerium servientis, 
Nam cum in forma Dei esset, ut docet Paulus apo- 
stolus, formam induit servitutis. Erat revera in forma 
Dei Christus, cum aquam in vina vertendo creatura- 
rum se esse dominum revelabat. [n forma Dei erat, 
cum przcepto ipsius de obsessis corporibus ac ve- 
tustis e sedibus reclamantes dzmones pellebantur. 
Erat in Dei forma, cum mediis in fluctibus unda so- 
lidata, nec tamen sine timore, venerandis ejus vesti- 
giis serviebat. In forma autem servi erat, cum itineris 
fatigatione lassatus velut requiescens super os putei 
sedebat. Formam servi agebat, cum in eum insul- 
tantes impii sordidissimi oris sui sputamenta proji- 
cerent, Servi formam susceperat, cum faciem sux, 
quam intueri credentibus pavori erat, a palmis et 
ictibus ludentium non vertit, et quod his qui vere 
sunt servi perpeti erat turpissimum, etiam scapulas 
suas, quibus nostra venerat peccata portare, verbe- 
rantium manibus inclinavit. Quasi servus utique erat, 
cum salutare jpsius caput inimicoruni contexta ma- 
nibus spinea corona feedabat. ltaque, fratres, cum 
unus idemque Dei Filius mira fecerit, flenda pertule- 
rit, unus idemque erat, et servus, et dominuse To- 
tum enim ut dominus poterat, et totum patiebatur ut 
servus, Sed jam videamus quibus potissimum virtu- 
tibus quibusque gradibus ille, qui servus erat, Deum 
se esse suis discipulis confirmavit. Primo omniuin 
fldelissimi centurionis necessarium famulum, cum 
lethali urgeretur incommodo, rogatus ab ejus do- - 
mino, absens absentem, ut vere Deus, inissa sanitate, 
curavit, et zegrotum illum, quem paulo lorgius de- 
cumbentem 813 corporaliter non videbat, deit:t:: 
su oculo visitavit. Denique miseranda vidux uui- 
cum filium, cum jag sepeliendus leoto portaretur 
ad tumulum, jussione vivificantis imperii sugcitatum, 
vite simul ac matri, medias inter turbas, et morta 
ipsa teste, restitui. Post hzc, sacerdotum principe 
pro salute fllje su» supplicante, ipse qui vitam na- 
scetHi dederat, defunctse puelle aniuam proprium 


t5 S. MAXIMI TAURINENSIS 624 


induxit in corpus. Ac ne de miraculis recentioris obi- A reditu ab inferis disputaret, qui probabatur tanta 
tus apud impios colludii remanerét ulla suspicio, et — gloria suscitasse defunctos. Et ideo credamus Domino 
putarentur non esse mortui tam velociter suscitati, — Deo nostro tam stupenda mirabilia facienti. Ameimus 
ad beati Lazari pergitur sepulturam, qui quatridua- — eum tam magna nobis beneficia conferentem , susci- 
nus, et fetidus, vinculis insuper, ut moris est, col- tantem mortuos. Veneremur ab inferis resurgentem; 
ligatus, $1/4 ad preceptum Christi vocantis exsiliens, ^ colamus, adoremus etiam ad Patris dextram consi- 
factus est continuo Domino suo in colloquio parti- dentem, atque omni devotione vivorum mortuorum- 
ceps, et in menge societate conviva. Qux: omnia fa- — que venturo judici serviamus, qui cum Patre et Spi- 
cta sunt idcirco, carissimi, ut nemo penitus de ejus ritu sancto, etc. 


SERMO XLIV. ) 
De Ascensione Domini I. 
ADMONITIO.  «' 


Hujus item sermonis auctorem esse Maximum non stylus modo, verum etiam codicum auctoritas ostendit. 
Atque id quidem ultro concedit Muratorius una fretus fide codicis Ambrosiani. Nos vetera monumenta ver- 
santes Ambrosiano consonare comperimus cod. Taurinensem, in quo idem sermo inter Maximianos est De 
Ascensione Domini sermo XI, et cod. Casinensem 102, pag. 70. | ) 
AncuwENTUM. — Elevatio Christi ad calos, qua capti- B Christus ascendit, et hominem, quem invidia mali- 


vam duzit captivitatem, id est justos a tartarea libe- — eooptis inimici prima illa paradisi habitatione depul- 


ratos potestate, secum colueredes fecit coelestis regni, ; . . 
magna nos debet afficere voluptate, cum et Dominum — 99m * projectumque in hanc' mundi labem fecerat 


ad eternam remeasse gloriam intueamur, et nos de — esse peregrinum, angelica in patria collocavit, et pa- 

ea bene sperare jubeamur. radisi exsulem, civem coelestium fecit. Propter quod, 

Religiosis admodum gaudiis devotaque lxetitia, fra- — carissimi, immensa nobis est gratulatione Eetanduni, 
tres carissimi, hodierni mysterii nobis est celebran- — quia quos tentator elisit, Salvator erexit, et quos 
da festivitas, quia Christus Dominus noster, cui inter — peccatum diaboli vinxerat, Christi gratia liberavit ; 
primordia congressionis su tentator ille dicebat : — sicut ait beatissimus Paulus apostolus : Ubi abunda- 
Si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant (Matth. — vit peccatum, superabundavit et gratia (Rom. v). Vere 
1v), coelum hodie penetrans omnem credentem vivi —superabundans gratia, quxe deleto homini mortem 
lapidis confirmat munimine, et celestis panis refec- — transfudit ad vitam, et poenam vertit in premium. 
tione vivificat; et totius doli artifex explorabat, di- Nam quod revera potest majus esse premium pecca- 
cens : Si Filius Dei es, mittete deorsum; non solum — tori, quam quod ejus causa Unigenitus Dei induit 
^ deorsum non corruit, sed sumptis stern» glorie ^ carnem, crucem $T 35 pertulit, sepulturam dignatus 
pennis victor :muli sui volavit ad coelum : Ascendit (3 est, inferna non horruit , damnatoque ipso aucLore 
enim, sicut scriptum est, 3uper cherubim, et volavit : — delicti, susceptum hominem portavit in coelum? In- 
tolavit super pennas ventorum (Psal. xvin). Et cuitunc — tendite itaque, dilectissiini, * quia plus profuit ho- 
diabolus, si ab eo esset adoratus, regna etpotestates — mini culpa quam nocuit; nam qui przvaricalionis . 
seculi promittebat, spreta vànitate tentantis, domi- ^ humiliatus lege captiva diabolico jugo colla subjece- 
natum mundi et sempiternum coli accepit impe- — rat, omnia tyrannicz captivitatis vincula a Dei Filio 
rium, ut ipse ait : Omnia mihi tradita sunt a Patre — captus evasit. Sicut ait de ipso Domjno Redemptore 
meo in calo et in terra (Matth. xi). Nec immerito bea- — nostro venerandus David : ^ Ascendens in altum ca- 
tissimo remuneratus est regno, qui legitimiregis ani- — ptivam duzit captivitatem, dedit dona hominibus. Quid 
jum gerens tyrannica promissa despexit. Magnis igi- ^ ergo prodest nobis si captivitatem nostram captivam 
tur approbatis, incomprehensisque miraculis, myste- — sursum Dominus duxit, et quod captum a diabolo 
ria nobis Christi virtutesque succrescunt. Nam quem — erat, nonsineret esse captivum? Per omnia nobis 
1naternus uterus in usum presentis vitz: humana per — prodest, carissimi, et incestimabiliter prodest , quia 
incrementa produxit, ingenito confeederatus Patri — in captura diaboli dura est servitus, et beata in Chri- 
dextere ejus perpetuus dominator assedit; et quem — sti captivitate libertas. Nec dubium, quia otunis cap- 
terris persequentum vox impia * blasphemat, obse- D tus a diabolo, traditus inferni tenebris semper in 
quentium nunc angelorum laudatio indefessa conce- ^ luctu est, et in lumine ccelestis regni Christi captivus 
lebrat; sicut scriptum est : Laudatio ejus manet iu — exsultat. Ait ergo beatus David : Captivam duzit cap- 
seculum. seculi (Psal cxx). Loetemur itaque, fratres, ^. tivitatem, $11 & dedit dona hominibus. Videte et ad- 
et exsultemus in Domino, quia hodie coeli alta trans- — vertite, quam nos expediat Christi esse captivos, qui - 
cendens ad paterne sedis incogitabilem majestatem — captis suis non solum :eternam tribuit libertatem , 


LJ 


* Cod. Casin., blasphemabat. t Psal. xvni, Ascendistiin alium, cepist, captivitatem, — 
b Jdem cod. Casin., ejectumque. . actepisti dona in hominibus. 


! Hiec scripta per emphasim sunt, eoque spectant — cturam ab originali delicto nobis illatam, per abun- 
uo illud qucd sabbati sancti die canit Ecclesia : O — dantiorem donorum copiam reparatam fuisse. Simile 
ehz culpa, etc. Enumerans vero Maximus preclara quidpiam scripsit S. Ambrosius ; cum de Tbeodosio 

neficia qux Christi resurrectio hominibus contulit, ugusto ageret epist. 40, dixit : O beatum menda- 

oyusque redemptionis perfecit, ostendere voluit ja- . cium, quo acquiritur sibi aliorum absolutio, twi gratia ! 


-- 














625 SERMO XLI. ! 626 
sed et ineffabilia coelestium munerum dona largitur. A guum hoc, fratres, quia ipse Dominos ait : Jugum 
Ideoque alio in loco patriarcha decantat : Converte, — meum suave est, et onus meum leve (Matth. x1). Idcirco 
Domine, captivitatem nostram, sicu£ torrens in austrum. — disrumpentes infidelitatis vincula, et projicientes a 
(Psal. cxxv). Converte, ait, non averte, id est pre- — cervicibus nostris jugum diaboli, omni cum devotione 
sta, Domine, ut qui jam dudum captia diabolo sumus, — colla nostra dominico subdamus imperio, quia ma- 
tui tandem mereamur esse captivi. Scimus enim quia — gnam credentibus confert Evangelii jugum et Christi 
diabolo essesubjectum peramara conditio est et inex- — captivitas suavitatem. Qui cum Patre et Spiritu san- 
pleta, * tibi, Domine, servire jucunditas. Nec ambi- cto, etc. . 


SERMO XLV. 


De eadem ascensione Domini II. 


ADMONITIO. 

Promittitur hic sermo superiori in codice Taurinensi, in quo est decimus eorum qui De ascensione in* 
scribuntur. Nos seriem Muratorianam sequi maluimus, ut qu: codici Ambrosiano, e quo idem descriptus fuit 
sermo, plane respondeat. 

ARGUMENTUM. — Sicut de celo venisse Redemptorem — peccato dominante captiva, illic vivendi acciperet 


credendum est, ita eadem fides nos persuadet eum B y; ; ; : 
ad colum remigrassz, Magni ci nus est reditus ^ libertatem, quo culpa transire non possit! Ascendit 
Domini ad sedem glorie; et valde etium nos conso- — €TEO ad Patrem Salvator, ut et ipse debito potiretur 


latur parta felicitas, quod inter celestes incolas — imperio, et nobis sternitatis $17 promissm spes 

Christus hominem coopiaverit. integra permaneret. Nec dubitandum, :fratres, de hoc 

Hodierni diei festivitatem, fratres carissimi, my- — Domini, quem przdicamus, ascensu. Nam si Elias 
sterium nobis dominice Ascensionis instituit, ut Uni- — quondam Dei famulus ob castitatis et fidei merita 
genitum Dei, quem pro redemptione omnium ad ter- — curru flammeo et equis igneis uaque ad colum est 
ras venisse gaudemus, pro zternitate nostra coelum — elevatus, cur non tota devotione credamus Christum 
ketemur ingressum : nam hzc est veritas fidei salu- — nostrum celos supergredi potuisse, qui sempiterni 
laris, ut cujus passionem credimus, gloriam non ne- — Patris et Verbum est et voluntas? * De lioc nempa 
gemus. Nec magni sane miraculi res est, quod ad dictum est per Spiritum sanctum : Regna terre, psal- 
celum redit qui venit e coelo, sed quod hominem, lite Domino, qui ascendit super celos celorum ad 
quem suscepit e terra, pervexit ad Patrem. Ait bea- — orientem (Psal. cn); et iterum : Dominus in celo 
tissimus David : Letentur coli et exsuitet terra (Psal. — paravit sedem suam, $18 et regnum. ejus omnibus 
Xcv) ; quod eum de sacramento Christi cecinisse non — dominabitur (Psal. cn, 19); et alibi : Dominus ascen- 
dubium est : nam exsultat terra, qu:e regnare suum C dit super celos, et tonat. Aut quomodo poterat non 
videt in celestibus Redemptorem ; Lketatur celum, in ccelum recipi, qui humanum genus vocabat ad co- 
quia et Deum suum, quem habuit, non amisit, etho- lum? Exsultemus itaque, dilectissimi, et ketemur, 
minem, quem non habebat, accepit. Gaudet terra quia ibi esse nostrum novimus Redemptorem, unde 
Filium Dei descendisse de ccelo, sed non minus ex- — cuncta et prospicere possit et regere, et quia illic 
sultat ccelum Filium hominis ascendisse de terra. ^ ereptum ab inferis hominem collocavit, ubi non are 
Sedit, inquit, ad dexteram Patris. Quam necessarium — bor scientize boni et-mali mortifera poma prxetendat, 
erat, carissimi, ut caro hominis, qu:e jamdiu erat —sedsalutaris ac simplicis bonitatis inhabitat plenitudo. 


SERMO XLVI. 
De eadem ascensione Domini 11I. 
. ADMONITIO. 

Et styli ratio, et codicum veterum, Taurinensis cumprimis, auctoritas effecit ut, Muratorio assensus, hunc 
etiam sermonem S. aptistiti Taurinensi attribuendum esse judicarem. Est vero is in eodem Taurinensi 
codice inter S. Maximi sermones De ascensione sermo X11I, quem quidem ex Ambrosiano codice expressum 
transtulit idem Muratorius in IV tomum Anecdot. 


AncUMENTUM. — Gloriosa Domini ascensio novam le- D ejus magnitudo declarat, qui, suscepto adversus mun- 
tiim rationem suppeditat. David paricinatus c55 — di principem prelio, pugnando in homine et vin- 
Christum colicas inter virtutes recipiencum. — eria cendo per hominem incolam celi terrzeque dominum 


etica, ali Scripture loca doctis commen- iud 
Tarlis illustrantur. , fecit. Qui etiam corpus illud humilitatis nostrze, quod 


Quantus et quam investigabilis sit in operibus suis — fragili sumpsit e femina, variis persequentum objecit 
Unigenitus omnipotens Dei ineffabilium mysteriorum — injuriis, cruci eliam permisit affigi, elevatis seterna- - 


a (:0d. Casin., tibi, Christe, servire. 


* Quod Poulus in I Cor. , 24, dixit : Xpwróv 610v proxime indicatum Apostoli, Dei vittus et Dei sa- 
Süvyaptv, «xl Gco0. cogixv, Christum Dei PorkEsTATEM — piena per quamdam approbationem. Virtus quidem, 
seu vIRTUTEM, el Dei sapientiam; hoc Maximus sic 1n quantum per eum Pater omnia operatur : « Omnia 
accepit, ut Christum Patris esse voluntatem et verbum — per ipsum facta sunt (Joun. 1);» sapientia vero, tn quan- 
scripserit. Cum enim omnipotens voluntas Dei sit, tum ipsum Verbum, quod est. Filius, nihil est. aliud 
potestatem virtutemve Patris, voluntatis expressit — quam. saptentia. genita, vel concepta : « Ego ex ore 
vocabulo. Dicitur autem, inquit S. Thomas in locum — Altissimi prodivi, » etc. (Eccles. xxiv.) 


83. MAXIMI TAURINENSIS 


Ped 
-——. 


libus portis secum, et th se hodie evexit ad Patrem. A Dominus. Fortis, non quia inimiées sàos potenter 


Denique béato David insiruente cognovimus, colio- 
quentibus imter se virtutibus ocli, hsc predicta 
mortalibus, Ait eaim : Tollite portas principes westri, 
et elevamini, porie eternales , el introibit Ren glorism 
(Psal. xxm). Recte, ceriseitBi, eeternoles elevate sunt 
porte, quia gloriosissimo Regi et eternitatis Do- 
' mino mirabilis ad superna parabatur ingressus, Án- 
nuntiatur ergo per patriarcham eumdemque propbe- 
tam elevatas eternales portas , ut advertamus pre- 
eunte illuc Christo, celum jam patere mortalibus. 
Patebunt, dilectissimi, portze ille fidelibus, et sem- 
per patebunt , quás, devicta morte triumphatoque 
diabolo, ad Patrem pergens przvius Salvator aperuit. 
Mirantibus autem et percunctantibus quis esset iste 
Rex gloriz, ita protinus respondetur : Dominus for- 
tis et potens, Dominus potens in prelio (Psal. xxm). 
Ideo ergo potens, quia fortis. Et ita revera est prz- 
dicanda potentia, qua non alienis fulta virtutibus, 
sed sua sibi per omnia potestate subsistit; quia 
Domino et Redemptore nostro non ainbitione prze- 
sumpta est, non munerum redempta commercio, non 
ulla adulatione qu:sita, sed perfecta et sünplici vir- 
tute possessa. Nam quod Patri obediens fuit usque 
ad mortem crucis, sicut ait Apostolus : Dedit illi no- 
men quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu 
omne genu flectatur. coelestium , terrestrium. et infer- 
norum (Philip. n). Hic enim cum dicit : Dominus for- 
lis e potens , non gemina Christi a Patre potentia , 
sed invicta novi hominis fortitudo laudatur. Neque 
vero magaum erat, fortem dici ilum, per quem 
creata sunt omnia, e£ qui omnipotens ab Oninipo- 
lente processit. Fortis ergo et potens in prelio $19 


occidit, sed quia pro nobis patienter occisus est. Po- 
tens, quia inter opprobria «t supplieía passionum 
tante sibi virlutis conscius ut ministeriun redem- 
ponis impleret, suam notet ostentare potentiam. 
Cum enim in. (orma Dei eseet, non rapinum arbitratus 
est esse ee. eequalem Deo, eed semetipsum exinanisit, 
formam servi suscipiens (Philip. n). Fortis itaque po- 
vens es$ et. gloriosus. Fortis, dum a diabolo in con- 
£ressione non vincitur. Potens, dum subjugaturus 
mortem inferni claustra disrupit. Gloriosus, duin im- 
maculato sanguine suo captivitatis nostre, chirogra- 
pho ex lege deleto, ad sedem paternz glorie cunctis 
coelorum virtutibus adorandum asoendit. Quae igitar 
est hujus profunditas sacramenti, quam imperscru- 
tabile diving operationis arcanum, quod is qui ante 
&ecula prodivit a $4 Patre, ille, qui in fme tem- 
porum processit ex femina, unus factus est Deus? 
5 Atque hoc ideo, ut cum esset Unigenitus indivisus 
a Patre haberet homo in Unigenito Dei paterna cum 
immortalitate consortium. Propter quod, fratres, sic 
Dominum ascendisse confiteamur in celo, ut uon nos 
sine eodem relictos esse credamus, quia. ipse sub 
momento ascensionis sux ait apostolis : Ecce ego 
vobiscum sum omnibus diebus in. consummationem sa- 
culi (Matth. xxvur). Nam. qui ita descendit a Patre, 
ut apud Patrem inseparabilis remaneret, sic nimi- 
rum de terris ascendit ad ccelum, ut non relinqueret 
mundum. Est enün hgc omnipotentia Deo nostro, 
est hujusmodi ejus et tam indelinita potestas, ut 
eun pro immensitate sui oranis ubique babeat crea- 
tura przsentem. Cui honor et gloria in secula ss- 
culorum. Amen. 


SERMO XLVII. 
De eadem ascensione Domini IV. 
ADMONITIO. 


Nanc 
pss. 


um hic serwie 1A. tgeesm. predit, quem o vetustissimo codice monasterii de Appannis descri. 
autem tam similis oratione ac stylo Maximi sermonibus reliquis, nibil ut optari possit eimilius. 


àncuuENTUM.—]In triumpho Christi ascendentis in ce- (; e&l initiata, quia per beatissimam illam Christi ear- 


lum, non tam spectanda est ejus humanitatis caelestis 
regni terna possessio, quam comparata nobis ejus- 
dem beatitatis hareditas. Hic totius dispensationts 
divine est finis , ad quem omnes conatus nostri sunt 
Wirigendi. 


Discessurus e regione ista umbre mortis Dominus 
noste? Jesus Christus, ut suos, quos antea in fide di- 
lectisfámos erudierat apostolos, de necessaria sui 
absentia solaretur, Spiritum sanctum, cui cum ipso 
et Patre unum atque idem velle est ( Desunt in. ori- 
ginali quindecim linee consumptis litteris.) De spolia- 
tione sua dolet cum suo principe tartarus, de sui au- 
tem damni restauratione Letatur universus ccelestis 
exercitus. Hodie caro, quam in terris Spiritus sancti 
operante virtute e Virgine matre assumpserat, ad 
Patris dexteram est collocata , eidemque omnium 
eclestium spirituum sunt curvate naturc. Hodie 
nova illa via de qua olim dicebat Apostolus, nobis 


* Quemadmodum h::c. Maximi verha intelligenda 
sint, cognosci cum ex aliis ejusdem sancti episcopi 


bem cetornus iHe coli aditus, per quem nulla prius 
€oro transierat , nobis est deseratus. Hodie ille liber 
quem nemo nisi Agnes potuit aperire, est reseretus ; 
quoniam in illius morte ejesdem sant libri revelata 
Sacramenta; et ea qu» in lege et prophetis de eo 
scripta inveniuntur, consummata dispensatione ma- 
jestatis ejus, hodierna die completa sunt. Descendit 
primo Chrietas ut nostre consors feret nature ; 
ascendit nunc, ut se nos comparticipes efficeret 


glori». Descendens mirabil conversatione visibilis 


miraculis l:etavit infantes. Ascendens dedit dona ho- 
minibus, quibus in flde eruditi, atque in virile robur 


p educati temporalem ipsiws visionem jam non ultra 


appeterent; sed quo eos ipse prscesserat tota cum 
animi contentione illum sequi etuderent. Ergo eum 
temporali ejusdem viduati simus preesentia ad. ster 
nam ejusdem visionem tota intentione festinerus, 


locis, tum ex S. Thom. 5 part. Sumus theologica , 
quasst. 16, art. 6 et 7, facile poterit. 





019 SERMO XLYIL —— ey) 
eidemque eum Psalmista dicamus : Tibi dirit cor À plo spem nostram confirmetot, eo sesntsram esee 


meum, quesivi vulium tium , vultum, Domine, requi- 
ram ; ne avertas fatiem tuam a me (Psal, xxvi, 8). 
Neque enim tota humanitatis Christi sanctissima 
dispensatio alind intendit, aliud exigit, nisi ut ad 
superna nos dirigat, quatenas expleto mortalitatis 
nostroe tempore ad sui manifestam $91 nos perdu- 
cat visionem, atque eterna vultus sui gloria nos sa- 
j tiet; testante Apostolo : Videbimus eum tunc. sicut 
- est (1 Cor. xm); atque, ut. Pralmista ait : Satiabor 
cum apparuerit gloria tua ( Psal. xv); illisque in x- 
teraotn lIruemur bonis, que oculus nen vidit, nee au- 
ris azdlivit, nec ih cor hominis ascendit, quim prepara- 
vit Deus didigentibus se (I Cor. n). Quxe quidem bona, 
quàntàm in cnigmate poterat, David ille sanctus ad- 


aliquando universi gregis humilitatem, quo suum 
credít prsscessisse pastorem. Sic enim ipse etiam 
Dominus promisit apostolis $994 suis, dicens : Ubi 
fuerit corpus , ibi congregabuntur et aquilo ( Mutth. 
Xiv). Áquilas enim sanctas vocat, qui cupiunt dis- 
solvi et esse cum Christo. Illa enim aquilarum fertur 
este natura, ut cum ultra maris nndas odoratu suo 
cadavera sentiunt, eo celeri volata se conferant ad 
suam esuriem saturandam. Hoc autem aquilarum 
esuries desiderium sanctarum signifleat animarum, 
quo capat suum exifa mandi turbines fam in summa 
quiete constitutum fidei naribus sentientes, dulcis« 
sims spel volatw prxésentite- conditori& sul vellent 
assistere, ejusdemque vultus satietate gaudere, Patris 


mirando intuebatur, etum diceret : Quid mihi est in R sui dextra regnare ctedanrus, atque ad eum quasi 


clo, et à ie quid volui euper. terram (Psal. vxxn )? 
Nam celestis glorit magnitadinem nee dicendo ex- 
plicare, nee cogitunde sufficiebat comprehendere. 
Hzc igitur hon tantum esuriamus, eademque sitia- 
mus, quoniam ad hoc pontifex summus pro nobis 
' prieeursor sancta sanctorum ascendit, atque ad dex- 
tesam Patris soi sedet, ut membrorum suorum exem- 


geminis virtutum alis, caritate et spe, semper tenda- 
mus. Ut vero cum eo et nos quoque :ternam possi- 
mus regnare vitam, nos. (Desunt in originali quinque 
linee.) Ut a cunctis vitiis emundati, habitaculum Del, 
qui semper in nobis maneat effici mereamur. Etz- 
plícit. 


SERMO XLVIII. 
De Pentecoste I. 
ADMONITIO. 


Sequuntur de Penjecoste sermones octo, quorum priores sex ex codice Ambrosiano descripsit vulgavitque ' 


Muratorius ; septimum autem et octavum nondum editos e codice olim abbatix Sancti Dalmatii exscriptos 
damus. Hi omnes in laudatis codicibus sancti Maximi ornantur nomine, cujus et dicendi copiam, et stylum 
cognoscere quisque potest. Bed hie primus legitur etiam in codice Taurinensi, de Pentecoste XV11I. 


AscuugNTUM. — Spiritus sancti. divinitatem precipue 
probandam assumit S. Maximus; ad quem finem wl 
viam sibi aperiat, meminit eum in omnibus repara- 
tionis nostre mysteriis suis supernis muneribus ad- 
[uisse. Cumque certum sit in. divinis omnia ab uno 
fonte proficisci, ubi communia sunt munera, commu- 
ds ettam debet esse natura, ac. proinde voluntas et 
beneficentia. Neque discrepantiam aut disparitatem 
diversa gratiarum genera inducunt, cum unus et idem 
sit omntum largitor Deus. 

Quanta sit omnipotentis Dei cura de salute morta- 
lium, ipsa solemnitatum nostrarum (requentissima 
sacramenta declarant. Nam primo ounniusm, ut in coe- 
lestem gloriam natura transire possit humana, imor- 
talis hominis corpus substantia divina suecepit, atque 
ut in bane tantam beatitudinem mystici noe lavacri 
gratia prepararet, totius fluenta inunadi suo Dominus 
baptismate consecravit, et benedietio saeri corporis 


rem celebramus adventum, ut ejusdem se, qua Del 


(, Filius erat, voluntatis ac deitatis ostenderet, redem- 


ptos Christi sanguine majestatis su» virtute supple. 
vit, ut qui in utero beatz Marix corpus novi homi- 
Bis, salva ejus virginitate, formaverat, apostolorum 
quoque ejus et corda celesti vigore firinaret, et lin- 


guas novo ditaret eloquio, quatenus idem Spiritus, . 


993 qui redemptioni omnium Christum femineo 
mirabiliter a ventre produüxerst, prestita varietate 


linguarum, euncüs eum gentibus per apostolos pr- * 


dicaret. Quis non advertat, carissimi, Unigenito Dei 
et Spiritui sancto coneordem in emnibus voluntatem, 
quandoquidem, quos Christus elegit in terris, Spiri- 
tus visitaret e ccelo? Et ideo quorum unam videmus 
in apostolis gratiam, unam necesse est credamus et 
in deitate virtutem. Sie revera apostolorum pectora 


cjus cunctis ubique aquis regenerandi tribuit potesta T) Paracletus adimplebat, ut et Christi presentia non 


tem. Denique ut diabolum ipsum nostre salutis, sus- 
que voluntatie inàmicum justus Dominos, justo certa- 
mine triumpharet, crucifgi se ab eo, sua, Patrisque 
sui voluntate permisit, ut immaculaü passio fleret 
damna!io persequentium. Moriendo etiam Christus 
sese mortalibus adequavit, ut superata morte vitam 
mortalium repararet. Coli nihilominus alta conscen- 
dit, ut spem credentium, quam blanda promissione 
hutriverat, mirabilis ascensus sui premisso eonfirma- 
ret exeraplo. Sed quia h:*c omnia specialiter quodam- 
modo per Unigenitum Dei munera nobis delata vide- 


bantur, Spiritus quoque sanetus, eujus hodie saluta- - 


deesset ; nàm quorum indivisa sunt munera, ost ütl- 
que inseparata divinitas. Quod vero ingreditur Spiri- 
tu& in quos habitet Christus, non eis ad deitatis 
crescit augmentum, sed ad fidem proficit unitatis. 
Potuit nimirum Dei Filius, qui cresverat usan lo- 
quendi, discipulis suis diversitatem dare linguarum, 
sed reservata virtus est, per quein verus esse Deus 
etiam Spiritus probaretur. Hec namque est, ut credi- 
mus, incomprehense dispensetie Trinitatis, ut. cum 
omnia simul Pater, et Filius, et Spiritus sanctus 


ejusdem deitatis effectu inseparabiliter operentur, 


quxdam tamen specialiter a singulis tribuantur. Nam 





S. MAXIMI TAUBINENSIS. 


pro remedio vitse nostro: Pater nobis largitus est Fi- A videatur in altero, sed ut adverts inscrutabilia tibi " 


lium, Fílius regenerationis. prestitit gratiam, virtu- 
tem Spiritus ministravit; sicut doctrina patriarchze 
psallentis annuntiat, cum dicit : Verbo Domini coli 
firmati sunt, et. Spiritu oris ejus omnis virtus eorum 
(Psal. xxxi). Quam necessarie autem dedit apostolis 
Spiritus scire gentium linguas, ut veritatem salutaris 
fidei omnis per eos posset audire gentilitas. Sed quod 
prestat Spiritus, prestat et Pater, qui totum cum 
Patre habet, qui totus semper a Patre procedit. Et 
quod prestat cum Patre Spiritus, prestat et Filius, 
quoniam de eodem Patre natus est Filius, a quo pro- 
cedit et Spiritus. Ait enim Christus : Omnia qua ha- 
bet Pater mea sunt (Joan. xvi). Si omnia que habet 
Pater Filii sunt, ergo et quod Spiritus habet cum 
Patre et Filio commune est. Et ideo quorum in no- 


esse quz» Dei sunt. Perspice itaque, frater, profunda 
Patris, nisi Filium, qui de ipso est, et Spiritum, qui 
ab ipso est, scire neminem posse. Nec coneris inten- 
dere quod nulli est videre concessum. Credere enim 
sibi id, quod est, justum est; non hoc ipsum, quod 
est, qualiter est, investigare permissum. Acceperunt 
ergo apostoli per Spiritum sanctum diversitatem lin- 
guarum; sed unus Deus est, quem loquuntur. Et ob 
hoc ecperunt varietatem linguarum, ut diversitas 
Gentium sermone multimodo fldei disceret unitatem. 
Denique ut lectum est, disserente beatissimo Petro, 
tria millia hominum crediderunt (Act. 1v). Nec incre- 
dibile sit hoc nobis, quia idem Spiritus et apostolorum 
erudiebat linguas, ut credenda loquerentur; et ut 
predicantibus apostolis crederetur, audientium pe- 


mine nulla divisio est, una eorum in omni operatione D ctora idem Spiritus preparabat. Qui dabat loquenti- 


et voluntas credenda est et potestas. Sic igitur in suis 
fidelibus coelestia Trinitas peragit sacramenta, ut 
quamvis discreta videatur operatio, indiscretum ta- 
men probetur imperium. Una itaque Filio ac Spiritui 
$9 saucto cum Patre est deitas, qua sicut de Deo 
nasci non potuit nisi Deus, ita dubium non est esse 
Deum qui procedit a Deo. Qualiter autem ab uno 
eodemque Patre et Filius, qui erat, natus sit, et Spi- 
ritus, qui natus non est, procedat, ipsi soli Divinitati 
Dotum est, qux ut est sola, se novit. Nemo enim, si- 
cut lectum est, novit Patrem, nisi Filius (Luc. x). 
Quod ergo novit Filius, novit et Spiritus, cui cum 
Filio et Patre unum nomen, ac una est deitas. (Qui, 
, Ut ait apostolus Paulus, scrutatur altitudines Dei 
(4 Cor. n). Scrutari autem dicitur Spiritus altitudines 


Dei, non ut ipse quasi occulta sibi ac abdita rimari C 


bus sensum, prestabat audientibus intellectum, ut 
non dubitatur unius esse virtus in ore loquentium, et 
in corde credentium. In his, carissimi, opus quidem 
visibile, sed invisibilis operator; manifestus virtutis 
effectus, sed efficientis occulta majestas. Rectissime 
igitur victoriam fidemque Christi Spiritus annuntiat, 
qui adventum ejus promiserat per prophetas, qui euam 
virgineo in utero, qui baptismo ejus cum testimonio 
pateris vocis adfuit in columba. Credentes itaque 
Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum unius seimpoe 
esse voluntatis, et operis vinculd etiam Christianze 
pacis uniti in preecepta divina vitze nostra semitas di- 
rigamus, ut plenitudinem gratix€ Dei ac visitationem 
Spiritus sancti sanitate fidei el. actuum nostrorum 
conversatione mereamur, etc. 


SERMO XLIX. 
De Pentecoste 1I. 
ADMONITIO. 


525 In codice Taurinensi hic sermo inter homilias sancti Maximi 90 humeratur, editusque ex codice Àm - 
brosiano a Mabillonio et Muratorio locis supra indicatis fuit. 


ÁncuugNTUM. — Sancti Paracleti. divinitatem | ite- 
- . rum probat Maximus, quod ipse venerit testis et an- 
nuntiator hominibus glorie Christi apud. Patrem. 


Nemo enim, ait S. episcopus, divinum aperire pote- 


rat secretum, nisi qui particeps Divinitatis descen- 
disset de colo. Deinde docet mansurum. Spiritum 
sanctum in cordibus pacem et concordiam diligen- 
tibus. | 
Post festivitatem dominicz Ascensionis, fratres 
carissimi, sancta Pentecostis hodie mysteria celebra- 
mus, ut sicut Eetati sumus ccelum pro nobis ascen- 
disse hominem, ita nunc exsultemus nostri causa 
Spiritum sanctum descendisse de colo. Perrexit 
Christus ad Patrem, Paracletus venit a Patre, ut non 
ambigamus omnis nobis salutis xeternz: munera om- 
nipotentis Patris dispositione et voluntate conferri, 
a quo Spiritus venit, et ad quem Filius vadit. Ascen- 
dit ergo in celum novus homo, ut per ejus gratiam 
venire ad terras Spiritus dignaretur. Venit e colo 
Spiritus sanctus, ut regnare cum Patre Christum 


* Apud Muratorium, unanimos. 


« EST 


mortalibus nuntiaret. Nam quis alius habitantibug 
terram divinum poterat aperire secretum, nisi parti- 
ceps Divinitatis venisset e ccelo? Lectum itaque est, 
ut audistis : Et dum complerentur dies Pentecostis, 
erant omnes unanimes simul in eodem loco (Act. n). 
Et post pauca ait : Repleti $unt omnes Spiritu sancto, 
et ceperunt. loqui variis linguis, prout. Spiritus dabat 
eloqui eis. Erant ergo unanimes apostoli, et repleti 
sunt Spiritu sancto. Ad * unanimes venit, concordes 
visitat, pacificos muneratur, et libenter venerabilium 
apostolorum 398 replevit corda, quorum jam pe- 
ctora auctor et magister Christus habitabat : Sedit 
que, ut audivimus, Spiritus sanctus supra umumquem- 
que eorum (Act. n). Advertite, carissimi, quia pacifi- 
corum pectus sedes est Dei, ut ait beatus David : ei 
factus est in pace locus ejus. Nec dubitandum aposto- 
los. invicem erga se unanimitatis gratiam custódisse, 
quibus transiturus ad Patrem predixerat Ghristus : 
In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei. erüiis, si 


^ 


655 


SERMO L. 


658 


dilectionem habueritis ad invicem (Joan. xur). Et ite- A lium zternitate mysterium. Expedit, ait, vobis, ut ego 


rui : Pacem. meam do tobis, pacem meam relinquo 
robis. Non est ergo mirum si in pectoribus apostolo- 
rum dilectio mutua et pax Christi Spiritum sanctum 
delectabat. Legimus etiam in Evangelio Salvatorem 
dixisse discipulis suis : Ego rogabo Patrem, et alium 
Paracletum dabit vobis (Joan. xiv). Et iterum ait : 
Nom si ego non abiero, Paracletus non veniet ad vos ; si 
autem abiero, miitam illum ad vos. Quis itaque pote- 
rit impune non credere, vel sanctum Spiritum esse 
Deum, qui per Dei Filium praedictus advenit, vel 
Christum Dominum, cujus salutate promissum Pater 
sempiternus implevit? Magnum Hoc, fratres, incom- 
prehensumque est sacramentum, cum dé terris ad 
celum vadit home, qui Deum nobis ad terras mittat 


vadam (Joan. xvi). Quam mirabile hoc nostrz salutis 
527 est munus! ut sicut expedit vobis Christum 
venire de ccelo, ita illum expedierit et redire. Expe- 
divit illum venire, ut suum pro nobis sanguinem da- 
ret; expedivit nihilominus et redire, ut suum nobis 
Spiritum largiretur. Repleti sunt ergo, ut lectum est, 
Spiritu sancto, et ceperunt loqui variis linguis, prout 
Spiritus dabat eloqui illis (Act. w). Varietas ista lin- 
guarum Divinitatis annuntiat unitatem. Diversus qui- 
dem et multiplex sermo prodibat a singulis, sed 
unus in omnibus loquebatur. $59 Sonat Hebr»us 
linguam quam ante non didicit, ut possit fidem, quam 
ignorabat, audire gentilis. Nec mirum, carissimi, si 
apostolis suis Christus per Spiritum sanctum lingua 


e «elo. Et est revera hxc pax, et consonantia Deita- B rum notitiam dedit, qui claudis gressum, czxcis ocu 


tis, u& et Christus annuntiaute Spiritu nasceretur, et 
Bpiritus Christo promittente descenderet. * Invicem 
se loquuntur, invicem se mittunt, invicem sibi obe- 
diunt, quia non est in eis aut velle, aut posse diver- 
sum, et unum semper cum Patre agunt pro inorta- 


los, mutis potuit reparare sermonem. Et ideo, fra. 
tres, non dubitemus de his, sed tota cum devotione 
credamus, quia et Deo omnia sunt possibilia, et ne« 
cesse erat ut novam fidem nova loquendi miracula 
confirmarent. ' ) 


SERMO L. 
De Pentecoste III. 
ADMONITIO. 


Exstat is sermo non modo in Ambrosiano codice, 


humero 


ÁacuuENTUM. — Patris eterni clementiam merito e[- 
fert. Maximus, quod cum ei parum. visum | [uisset, 
dedisse hominibus Filium redemptorem, etiam Spi- 
ritum ejus in illorum corda effudit, supernisque 
muneribus cumulavit. Linguarum donum datum apo- 
&lolis, nove legis preconibus eleganti oratione pro- 
sequitur. 


Manifestum est, fratres, cunctisque perspicuum, 


sed etiam in Taurinensi, in quo homilia 91 babetur 


mur, converti in tenebras so:em, nisi cum Christus 
transit in mortem ; aut converti in sanguinem lunam, 
nisi cum sancta Ecclesia pro confessione Christi sui 
variis passionibus cruentatur? Traditur morti Chri- 
$1us, non ut in corruptione remaneat sepulturz, sed 
ut post inferi tenebras fulgentior elucescat. Vexatur 
Ecclesia manibus cruentorum, non ut inter supplicia 


quanta omnipotenti Deo Patri de universis sit cura C; pénasque deficiat, sed ut per multimodos victoria- 


mortalibus, cui parum fuit unicum morti Filium tra- 
didisse pro nobis, nisi in corde fidelium suorum etiam 
munerun plenitudinem effudisset, sicut dictum est a 
Domino per Prophetam : In novissimis diebus super 
servos et ancillas meas effundam de Spiritu meo, et 
dabo prodigia in celo sursum, et signa in terra deor- 
sum. Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem 
(Joel. n). Dat profecto Dominus prodigia in coelo, 
eum in nativitate Christi nova Chaldzorum oculis 
stella profulget, et in passione ejus repentina obscu- 
ritate fuscatus sol meridianus occumbit. Dat signa in 
terra, cum ipsa terra inconsuetis motibus contrermi- 
scit, cum rupta in partes saxa dissiliunt, cum etiam 
sepulcra refundunt luci córpora defunctorum. Sol, 


rum titulos in omnem pulchritudinem cruore trium- 
phantium martyrum decoretur. Haec vero ownia 
agit et perficit una et eadem gratia concordantis 
Christi et Spiritus. Christus utique, qui servorum 
suorum pectora in omne patiendi desiderium spe 
perpetu retributionis incendit. Spiritus nihilominus 
vigore virtutis divine in contemptum mortis creden- 
tium corda confirmat. Et ideo postquam Dominus 
rediit victor ad Patrem, suumque se recepit in re- 
gnum, paterna secum gratia largiente, dedit aposto- 
lis suis Paracletum, quem promisit, ut fidem quam 
in eis ipae plantaverat, veniens desuper Spiritus cu- 
stodiret. Descendit ergo in apostolos Spiritus, pro- 
mittente Christo, ut appareat unam eorum esse in 


inquit, convertetur in tenebras, et iuna in. sanguinem. [) omnibus indissolubilem voluntatem. Quam congrue 


Quid aliud est, carissimi, si spiritualia contemple- 


! S. Maximus, qui in precedenti sermone invictis- 
simis rationibus ostendit redemptionis nostrx: opus 
ad totas tres Personas esse referendum, hic iterum 
eamdem conf(irmat veritatem, desumeus rationem ab 
unione voluutatis; cum eadem sit in omnibus pro 
mundi salute. Si vero agatur de actionibus ad intra, 
ut aiunt theologi, docet S. Thom. 1 part., quzst. 
43, art. 8, in divinis distinguendam esse Personam 
mittentem el missam. Non est missus Pater, quia 


ingenitus; missus tamen est a Patre Filius, quia ab. 


autem ipsa se Divinitas alterno testimonio humanis 


eo genitus; missus etiam el Spiritus sanctus, quia a 
Patre Filioque procedit. Non quelibet Persona mittit, 
inquit S. Thomas, sed solum illa cui convenit esse 
principium illius Persone, et eic Filius mittitur tantum 
a Patre, et Spiritus sanctus a. Patre et Filio. Cum 
autem Maximus bic totus sit in commendendo nos- 
tr: reparationis mysterio, in quo totze tres divinse 
Person: operat:ze sunt, dixit : Invicem se mittunt, in- 
vicem sibi obediunt, quia non est in. eis aut velle, aut 


. posse diversum, etc. 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


inserit sensibus, cum Christus prenuntiet Spiritum A, dzea peregrinus audiret, et vir Galilige arcana celi 


venturum esse de erelo, et regnare in ccelo Christum 
Spiritus attestatur! Quis autem dubitet vocem esse 
verissimam, et ejus qui pergit ad colum, et illius 
qui veuit de colo ? Repleti itaque sunt hodie aposto- 
li, ut lectum est, Spiritu sancto, et ceperunt. loqui 
variis linguis, prout Spiritus dabat eloqui eis (Act. u). 
[los nimirum replevit Spiritus, quorum corda adven- 
tui ejus sanguis et doctrina Christi purgaverat. Et 
hzc prima fuit Spiritus advenientis utilitas, ut bi viri 
qui in salutem universarum gentium $99 fuerant 
ordinati sermone omnium loquerentur. Tantaque 
Paracleti gratia apostolorum et linguam replevit et 
pectus, ut nec virtus verbis eorum deesset, nec ver- 
ba virtuti. Neque sane est aliud in divinis humanis- 


non solum decore Greci Romanique sermonis, . sed 
etiam stridulo murmure, gementique conatu auribus 
barbaris loqueretur? Olim namque cum ecum ire 
contendens turrem sibi construeret humana prouumn- 
ptio, nec contumax baberet conatus efiectum, unius 
$30 sermonis consortium, immissa subito lingua- 
rum varietate, divisum est, ut dum alter alterum non 
intelligit colloquentem, omnis illa protinus inipieta- 


tis fabrica solveretur. Nunc vero, ubi Deus bomini 


ad colum parat ascensum, preeconibus tantze gratis 
cunctarum datur peritia linguarum, ne cujus gentis 
hominem tam magnum Dei possit latere promissum, 
sicut ante multa szcula prophotico sermone dietam 
est : Non sunt loquelo, neque sermofies, quorum non 


que rebus, quod ita hominem faciat gloriosum, quam py audiantur voces eorum (Psal. xvin). Unde manifestam 


Sancti sermonis perfeclio, et caelestis fortitudinis 
plenitudo. Loquebantur ergo apostoli per unum Spi- 
rijum variis linguis, ut in unam Christi fidem gen- 
tinm varietas conveniret. Unde dubium non est 
sanctum hunc Spiritum Deum esse cum Patre et Filio 
confitendum : nam quis hzc alius ageret, nisi Deus, 
ut Romanus homo, Parthus quoque, et Medus, et 
Phrygius, omnisque barbarus linguam suam in Ju- 


est, carissimi, omnipotentis Dei Filium, qui univer- 
sarum veritate linguarum terns salutis voluit mys- 
terium przdicari, non unius tantom Judsi populi, 
sed omnium venisse bominum redemptorem. EA ideo, 
fratres, quia bonitas Christi nullum vult perire mor 
talium, ab omni nos impudicitia et iniquitàte munde- 
mur, ut in adjutorium vitz» nostr:? quoque benignis- 
simus Dei Spiritus corda illuminare dignetur, etc. 


SERMO LI. 
De Pentecoste IV. 
ADMONITIO. 
Non solum in codice Ambrosiano hic que de Pentecoste, et quintus qui sequitur, sed etlam in Tauri- 


nensi, De Pentecoste homilia XV 11I et 


AncuMENTUM. — Etsi Unigeniti Dei et Spiritus sancti 
beneficia distincta esse videmus, eadem tamen est 
utriusque voluntas, unum propositum unumque con- 
silium, ut Christus Spiritum repromíttat hominibus, 
et Spiritus annuntiet Ghristum , ipsos Paracletus 
illustret quos Salvator elegit. Divino ergo cultu hunc 
Spiritum veneremur. 


Quanta pro salute mortalium, fratres carissimi, 
omnipotenti cura sit Deo, quove dignationis affectu 
pericula miseratus humana, diabolicam vacuaverit 
potestatem, hine plenissime et sine dubio possumus 
:estinaro, quod et Filii sui sanguine ad fldem nos veri- 
tatis attraxit, et Spiritus sancti visitatione concessa, 
credentium corda firmaverit. Christos enim nos ad 
vitam redemit, erigit ad virtutem, ut gratiam quam 
Filio tradente suscepjmus, Spiritu custodiente serve- 
mus. Videmus quidem, carissimi, Unigeniti Dei et 
Bpiritus sancti sub dispemsatione mysterii beneficia 
esse distincta, sed eamdem in utroque voluntatem 
atque unum pietatis advertimus sacramentum. Chri- 
stus namque pro salote nostra de femina nascitur, 
sed homimem ipsum Spiritus cooperatur in Virgine, 
sicut dictum est ad beatam Mariam : Spiritus sanctus 
superveniet in te, et. virtus. Altissimi obumbrabit tibi 
(Luc. 1). Baptizatur etiam pro nobis in Jordane Filius 
Dei, sed ad glorificandum ejus baptismum, adest de 
calis Spiritus sanctus in columba. Usque adeo autem 
unn est illis propositum unumque consilium, ut et 
Christus Spiritami cepromittat hominibus, et Spiritus 
annuntiet Christum, dicente Domino : Cum venerit 
Paraclitus, quem ego mitto vobis a. Patre Spiritum 


X11II leguntur. 


veritatis, qui a Patre meo procedit, ille testabitur de 
me (Joan. xv). Alteknis nimirum se invicem testimo- 
niis preedicant, qui indiscreta se noverunt majestate 
regnare. Denique, ut manifestius cognoscamus nulla 
eos penitus divisione sejunctos, ipsos Paraeletus vi- 
sitat et illustrat, quos snysteriis suis 831 idoneos 
Salvator elegit. Pro omni quidem hominum genere 
Dominus Jesus pependit in cruce, sed nón omnibus 
ejus illuxisset Evangelium, nisi Spiritus sancti dono, 
dum apostolis variarum lingwarum scientiam tribuit, 
Dominica passio ad universarum gentium notitiam 
pervenisset. Parthi enim et Medi, vel Elamitze, et 
c:zeterz, sicut lectum est, nationes propriis apud Ju- 
deam audiunt linguis Dei magnalia, et vit» sus 
remedia predicari. Quis igitur hsec, nisi vere omni- 
potens Deus, implere potuisset, ut ferre mentes reli- 
giosam discerent sanctitatem, et coelestem susciperet 
barbarus sermo doctrina? 894 Divino ergo, fra- 


p res cultu veneremur hunc Spiritem, cui plena re- 


generandi virtus, et peccata reuittendi potestas est, 
sicut instruit Dominus discipulos suos, dicens : Jte, 
docete omnes gentes, baptizantes eas in nomine Patris 
el Filii, et Spiritus sancti (Matth. xvm); et alibi : 
Accipite Spiritum sanctum : quorum remiseritis pec- 
cata, remissa sunt, et quorum retinneritis, delenia sunt 
(Joan. xx). Quis igitur tam demens hunc ambigat 
esse Deum, cui eum Patre et Filio inseparabilis glo- 
ria et nomen est indivisum, qui dominatione com- 
muni et peccantis superbiam penit, et humilitatem 
confltentis absolvit, etc. 


wet 





SERMÓ Lili. 


BERMO LII. 
De Pentecoste V 


AncuuENTUM. — Spirilum Paracietum, qui Filium Dei A dilectus, in quo bene complacul (Matth. xvn). Atque 


pro redemptione mandi venturum. repromipit, ipse 


Redemptor a Patre mittendum discipulis suis. an- 
nuntiavit. Personarum esl indiscreta majestas, sed 
distincta proprietas. Quis, nisi forte impius hareti- 
cus aut. perfidus Judas, dubitet Spiritum sanctum 
esse Deum. 

Àb initio socalorum, fratres carissimi, per patriar- 
cbos ac propbetas Filium Dei pro mundi redemptione 
venturum sanctus nobis Spiritus repromisit : ipse 
enim illum susoépta novi hominis carne de Virgine 
nssciturum, injurias ab impém, probra cruoemque 
passurum , resurrectionem quoque ejus ab inferis 
ante multa ennorum millia prophetavit. Quo com- 
pleto, per Dominum nostrum Jesum Christum, per- 


fectoque mysterio, apostolorum ejus corda mirifico . 


majestatis su:» illuminavit adventu, ut cujus humili- 


tatem prius passionemque oecinerat, nunc triumphato B 


diabolo e& morte devicta, eternam regni ejus gloriam 
predicaret. Quem tamen Paracletum ipse Redentptor 
noster ante non multos dies venturum esse de ccelis, 
et a Patre mittendum annuntiavit discipulis suís. At- 
que ita fit, ut dum Spiritus Christum unigenitum Dei 
Patris prophetat, et dum Christus a Patre venturum 
Spiritum repromitit, mutuaque invicem se attesta- 
lione prenuntiant unum esse, unum velle, et unum 
semper posse credantur. Hic est, carissimi, Spiritus 
sanclus qui secretioris operatione mysterii uterum 
Virginis coelesti fecunditate ditavit. Hic est Spiritus 
qui baptisma Christi Domini nostri, in specie colum- 
bp visus quidem a Joanne, sed tacitus visitavit, nec 
$uam credidit necessarium vocem, tunc cum Pater 


h:ec idcirco sanctarum Seriptararum testimoniis edo- 
cemur, et personarum nobis indisereta quidem maje- 
stas, sed distincta proprietas reveletur. Nam quantum 
ad Deitatls pertinet unitatem, in Verbo Patris con- 
sensus est Spiritus, et in sermone Spiritus voluntas 
est Patris. Quis enim Spiritum sanctum, nisi forte aut 
impius h:retieus, aut perfidus Jud:»us, dubitet esse 
Deum, sine quo nec baptismatis perficitur sacramen- 
tm, nec remissio tribuitur peccatorum? Quis illum 
ità demens abnegat Deum, in quem blasphemasse 
ita est impium atque mortiferum, ut. blasphemantis 
peecatum nulla venia sobsequatur, pronuntiante Sal- 
valore nostro ac dicente : Qui dixerit verbum in Fi- 
liu hominis, remittetur ei; qui autem. in. Spiritum 
sanctum, non remittetur ei neque in hoc emculo, neque 
in futuro (Matth. xn). Hic, inquam, Spiritus sanctas 
procedens a Patre, promíseus a Filio, dona glorie 
sux in apostolos Christi est dignatus infandere, ita 
ut passiones regnumque ejus omnium gentium ser- 
mone loquerenter. Hac profecto dignatione, ut quia 
omue hominum genus vocabatur ad vitam, dispensa- 
tionem mysteriorum Dei totus ubique mundus audi- 
ret. Quanti illud, fratres, miraculi fuit, quod Hebreeus 
homo subito erumpens in verba non sua de magna- 
libus Dei imstruebet Grz»cum, docebat Romanum, 
533 alloquebatur A&gyptium, atque omnes barbaras. 
nationes propriis earum linguis informabat ad fidem! 
Et ideo, carissimi, omnipotentis Dei misericordiss 
imploremus, $34 ut et nos de Deo annuntiare que 
digna sunt valeamus, et vos ea qute dicuntur audire 


ipse loqueretur e colo, dicens : Tw es Filius meus C et intelligere debita veneratione possitis, eto 


SERMO LIII 
De Pentecoste VI. 
ADMONITIO. 


Hic sermo 


postremus est in eodice Taurinensi : De Pentecoste homilia X XV]. Ibi adnotatur 24, 25 et 80 


jcavi 


bomilias deesse. Nobis jucundissimum fuit, quotquot Muratorius ex codice Ambrosiano hausit publica H 
sancti Maximi sermones, aliorum quoque codicum auctoritate eidem sancto eoiscopo Taurinensi a nobis 


adjudicatos fuisse. 


ARGUMENTUM. — Je gratia bonitatis, quam nobis Deas 
creando vel regenerando tribuit. De conceptione na- 
tivitateque Christi. De virgine matre Maria, de ejus 

Toopho. De Spétritu sancto. Hanc esse Deum, 
unamque esse Patris, et Filii, et Spiritus sancti vo- 
luntatem , sanctus Maximus dilucide  copioseque 

ostendit. 


Inzstimate benitatis est gratia, fratres carissimi, 
quam nobis omnipotens vel creando potenter tribuit, 


nativitas peccata suscipit, ista deponit. Ibi nascendo 
merimur, hic vivimus moriendo. Denique, ut hanc 
Christus nobilitatem generi prxetaret humano, ser- 
vilis pro nobis partus indigna suscepit, et si concee 
ptione dissimilis, simili tamen ratione nascendi. fa 
quo quidem conceptu, quamvis Pater :eterfius adfue- 
rit, tamen neque Matri lex mutata est pariendi, ne- 
que nascenti puero defuit vagitus infantixe. Tenuit 


' vel regenerando clementer indulsit. Creando namque D) nimirum suo Pater ia Filio geminze substantie vir- 


prestitit ut, viviüicato in homine pulvere operatione 
mirabili, nos omnes, qui non eramus, essemus ; rege- 
nerando antem contulit ut ea qux prima nobis na- 
tura mon dederat, nativitas secunda conferret : quse 
utique secubda nativitas per baptismatis sacramenta 
servos gignit in filios, et colum fidelibus pollicetur. 
Nobilis quidem prima illa hominum ereatura; hzc vero 
subsequens non solum raysteriorum puritate nobilior, 
sed et bonti Spiritus consecratiome coelestis est. llla 


tutem, quatenus majestate virtutis ejus veneranda 
Puerpera unum eumdemque Christum, et ut Deum 
conciperet, et ut. hominem pareret. An non ille Dei 
Filius videtur esse conceptus, ubi carnali cessante 
germine, et homo creditur virgineo formatus in ute- 
ro, et Deus non dubitetur esse, qui natus est? Mira- 
bilis partus Matris intacte, sed multo est mirabilius vir- 
ginitatem parienti mansisse post partum. Nam, quod 
mirum sit dictum, caro nata de carne inviolata na- 





639 
v 


cta tamque magnifica fecit ille Deus, cui omnia coeli 
terr:que opera pro voluntate potestatis sux respon- 
dent, cui incomprehensa facere, non in labore vel 
opere, sed in jussione consistit. Qui ut novum daret 
— virgini partum, illa egit virtute, qua cuncta fecit ex 
nihilo; divini namque esse operis, quod mundo huic 
fecunditas virginalis illuxit, Gabriel angelus missus 
ad Mariam revelavit, dicens ad eam : Spiritus san- 
ctus superveniet in (e, et virtus Altissimi obumbrabit 
tibi, ideoque et quod nascetur ex te sanctum vocabitur 
Filius Dei (Luc. 1). Sed et venerando illi Joseph di- 
spensatione celesti semper sponso, nec unquam 
marito, beata Maria intaminati ventris sui servans 
incorrupta signacula, non filium, sed Dominum par- 
turivit. Cui Joseph dictum est ab angelo : Quod in 
utero habet Maria de Spiritu sancto est (Matth. 1). Et 


S. MAXIMI TAURINENSIS ns 
turalis pudoris claustra servavit. Il:ec vero tam san- À distantia, sed in operatione distinctio. Ait namque 


640 


de eo Christus discipulis suis dicens : Cum venerit 
Paracletus quem ego mittam vobis a Patre, Spiritus 
veritatis qui a Patre meo procedit, ille testabitur de me 
(Joan. xv). Item de se ipso ait Salvator : Ego sum 
via, veritas et vita (Joan. xiv). Ego *sum, inquit, ve- 
ritas; si ergo Filius, qui veritas est, Spiritum asserit 
esse veritatis, quis illum negare poterit Deum, nisi 
qui veritati de veritate non credit? Itaque Spiritus 
verus est Deus, quem Christus et a Patre procedere, 
et a se mittendum pari professione testatur. Mittit 
autem Dei Filius Spiritum Patris sui; mittit, non 
quasi" obedientem praecepto, sed mysterio concor- 
dantem. Et ob hoc ipse Spiritus procedens a Patre 
legitur missus a Filio, ne aut aliud esse quam Pater 
est, aut quidquam $36 diversum velle quam vult 
Filius crederetur. Propter quod, fratres, sine cuncta- 


ideo hoc ipsum in aures patriarche vox angelicee at- B tione clarescit unam esse Patris, et Filij, et Spiritus 


testationis intonuit, ne forte tanto miraculo stupentis 
juvenis animum sinistrze suspicionis macula vulnera- 
ret, et femineam putaret culpam ubi salutare nobis 
mysterium nascebatur. Nec poterat, fratres, aliter 
sponsus ille innocens atque sollicitus tantam fructifi- 
cantis uteri credere novitatem, nisi eidem pariturz 
8ponsze pudicitiam virginalem missus ab alto predi- 
casset assertor. Sanctus itaque Spiritus, sicut legitur, 
in utero Virginis Unigenito Patris univit hominis 
carnem, univit, non artificis figurantis ingenio, sed 
. majestate formantis, quem Spiritum vere esse Deum 
virtus et veritas 5955 novi operis attestatur. Nam 
quomodo in ilia salutis nostre fabrica idem in con- 
ceptione Christi, ubi Pater non deerat, ubi inerat 
Filíus, ubi caro nostra divino consortio jungebatur, 
idem Spiritus velut auctor asseritur, nisi esset illi 


sancti voluntatem. Quandoquidem et Filius mittit, 
quod Patris est; et Pater, quod suum est, impertit, 
ut a Filio dirigatur. Hic igitur Spiritus unum cum 
Patre ac Filio redemptionis peragens sacramentum 
universarum gentium linguis majestatem Christi mit - 
tentis annuntiat, non ut superiori officium deferens, 
sed imperium conregnantis insinuans. Qui idcirco 
apostolis dedit varietatem linguarum, ut per eos do- 
ctrina salutaris fidei populorum omnium penetraret 
auditnm. Erat revera ipse Paracletus in sermone 
multiplex, omnipotens in virtute, diversus in linguis, 
et unus in omnibus. Miratur omnis auditor os gentis 
extranesx non exlranewm proferre sermonem. Stupet 
et ipse qui loquitur, ab ore suo non sua verba pro- 
cedere. Et perinde factum est, ut dum sermo varius 
unam per multos loquitur fidem, ad unius fidei so- 


eadem cum Patre et Filio et in natura potestas, et in C cietatem gentes disson:xe convenirent. Et ideo, fratres, 


voluntate communio? Videtis itaque, fratres, quia 
cooperator Dei, nisi Dems esse non poterat. Erat 
enim, ut est Spiritus sanctus, et indivisus a Patre, 
et inseparatus a Filio, quibus utique, sicut sacr: 
lectionis fidelis sermo nos edocet, non est in virtute 


declinantes vana mundi, et brevissimt hujus vitz 
oblectamenta calcantes, illum jugiter sapiamus, atque 
jpsum semper loquamur, qui mortalibus celestia sa- 
pere et terrenis loqui divina concessit. Cui honor et 
gloria in secula seculorum. Amen. 


SERMO LIV. 
De Pentecoste VII. 


AncuMENTUM. — Eamdem rem agit sanctus Maximus 
ín utraque concione; nempe credendum esse ad Pa- 
trem revera pervenisse Filium, cum videmus in san- 
ctos apostolos descendisse Paraclitum. Utique des- 
cendit in illos Spiritus sanctus, juxta Christi. pro- 
missionem, ut eos doceret omnem veritatem. 


Notum vobis omnibus est, fratres, quanta sit htu- 
jusce diei veneranda solemnitas, quibusque gaudiis 
tanta a cuactis sit celebranda festivitas. Hodie enim 
Salvatoris nostri illa est impleta promissio, qua in 
apostolos Spiritum sanctum; dum ipse in celos as- 


cenderet, se dixerat esse missurum. Promiserat enim: . 


Cum autem ascendero ad Patrem, mittam vobis Para- 
clitum Spiritum veritatis, et ipse vos docebit omnia 
(Joan. xvi). Credimus enim ad Patrem revera perve- 
nisse Filium, cum videmus in sanctos apostolos des- 


cendisse Paraclitum. Illum utique in ccelis regnantem 
esse non dubitamus, quando eum sacratissima Spiri- 
tus sancti munera donare videmus in terris. Victor 
certe ad dexteram Patris jam sedet, dum uti victor 
dona largitur. Unde et Salvator diaboli victor post 
triumphum discipulos, quos ab illius captivitate libe- 
ravit, etiam Spiritus sancti benedictione ditavit. Li- 
beravit autem nos, cum ad resurgendurn per se ipsum 
tartara nobis occludit; ditavit nos, cum ad regnan- 
dum, per Paraclitum nobis ccelestia reseravit. Tune 
enim a morte ad vitam remeare didicimus ; modo au- 
tem e terris ad colos docemur ascendere, sicut 
scriptum est: Ille vos docebit omnia (Joan. xvi). Quid 
vero docet ille Spiritus sanctus ? Utique hoc tantum 
novit docere, quod sanctum est. Quid nobis Paracli- 
tus insinuat? lllud utique, quod dieit Salvator : Multa 














eme 6 


en 


SERMO LVI. 


642 


habeo vobis dicere, sed non polestis portare modo. Cum A accipere. Si nunc cum suis voluptatibus atque con- 


venerit ille. Spiritus veritatis, ipse vos docebit omnia. 
(Joan. xv). Bonus ergo magister est Paraclitus, quia 
docet quz? Christus dicenda servavit. Hoc enim docet 
Spiritus sanctus, quod Dominus docendum habere 
se dicit. Optimus plane magister est, qui przceptorum 
exsecutor est Salvatoris. Necesse est igitur, ut illi 
unius sit substantiz natura cum Christo, quem vide- 
mus unius cum Cbristo esse doctrine. Atque ideo, 
carissimi, ab omni nos emundemus inquinamento 
carnis, ut Spiritum sanctum et nos etiam mereamur 


cupiscentiis mundum dimittimus, similem quoque 
Paraclitum, sicuti apostoli, veritatis nempe Spiritum 
habebimus, quem mittet nobis Pater, quoniam non 
est acceptio personarum apud Deum : ergo si legem 
Domini, qux: est immaculata et convertens animas, 
implere; si mandata super mel et favum dulciora per- 
ficere studuerimus,-ad sternam illam patriam quam 
nobis ipse Deus przparavit, perveniemus ; quod ipse 
prestare dignetur. Explicit. 


SERMO LV. 
De Pentecoste VIII, 


Festivissimam illam hodierna die, fratres, celebra- 
mus solemnitatem, qua Dominus noster Jesus Chri- 
stus cum ad Patrem morte devicta gloriosius rediis- 
set, quem antea apostolis suis sanctum promiserat 
Spiritum paterna secum gratia id largiente ipsis con- 
cessit, ut fidem, quam antea, dum ipse in terris ver- 
saretur, przedicaverat, solidaret ille atque muniret. 
Descendit ergo hodierna die in apostolos divinus ille 
Paraclitus, dum complerentur , ut antea lectum est, 
dies Pentecostes, atque omnes essent unanimes si- 
mul in eodem loco. Simul igitur erant apostoli, cum 
descendit in illos Spiritus sanctus supra unumquem- 
que eorum. Venit ergo divinus ille Spiritus in unani- 
mes; descendit in concordes atque, ut lectum est, 
repleti sunt apostoli Spiritu sancto, et ceperunt loqui 
variis linguis, prout Spiritus dabat eloqui illis (Act. 1). 
Spiritus ille qui discipulorum córda mentesque re- 


bantur apostoli, prout. sanctus ipse Spiritus dabat 
eloqui illis; ut in unam, eamdemque fidem omnium 
gentium coadunaretur universitas. Parthi enim, Medi 
et Elamit», et relique, sicut lectum est, nationes 
propriis apostolos audiunt colloquentes sermonibus 
Dei magnalia. ( Desunt in. originali quindecim linee, 
charactere omnino deleto.) 

Etsi enim etiam ipsi in hàc sanctissima die con- 
gregentur in unum; étsi ea qux dicimus et ipsi au- 
diant, ad judicium tamen audiunt, nisi resipiscant. 
Ecquid eninr ipsis proderit arrectis audire auribus, 
quod corde respuunt, ejusdemque sancti Spiritus no- 
biscum diem celebrare, cujus lumen aversantur. Vos 
autem, fratres, membra corporis Christi, viva sincer«e 
unitatis germina, hunc diem semper celebrate........ 
Hoc enim etiam nunc in vobis impletur, quod illis 
diebus, quando in apostolos sanctus descendit Spiri- 


plevit, a terrenis illecebris illa omnino mundavit. C tus, przsignabatur. Nam sicuti tunc quisquis in se 


Ignis ille ccelestis veteris concupiscentize prava cuncta 
consumpsit. Lingue illx», quibus sancto repleti Spiritu 
loquebantur apostoli, futuram in gentibus designa- 
bantEcclesiam. Et cceperunt loqui variis linguis, prout 
Bpiritus dabat eloqui illis. Variis ergo linguis loque- 


descendentem illum obtinuit Spiritum, ut etiam sí 
unicus homo omnium loqueretur linguis; ita et nunc 
per omnes gentes linguis omnium ipsa loquitur veri- 
tas. Explicit. 





CL.ASSIS SECUNDA. 


SERMONES DE SANCTIS. 





SERMO LVI. nm ^t 
In natali S. Agnetis 


ADMONITIO. 


537 Tillemontius, tom. V, pag. 544, Maximo nostro hanc panegyricam orationem adimendam censet, 
luraque congerit suz« opinionis argumenta. Primum ex silentio Baronii et Bollandistarum, qui de martyrio 


». Agnetis agentes hujusce sermonis non meminerunt ; deinde testimonio utitur monachorum Bene 
auri, qui bunc sermonem $. Ambrosio attributum in tribus codicibus mss. se repertisse testan- 


congreg. S. 


nedictinorum 


tur, et tanquam ineditum sub ejus uomine vulgarunt. Tertio loco stylum a Maximiana puritate et. elegantia 


discrepantem dicit. Postremo de aliquarum vocum barbarie queritur, 


de qua: orationis auctorem insimulat ; 


quare concludit opellam illam sequioribus ssculis conditam verisimilius esse. His breviter respondeo. Et 
quidem ad primum dicam, argumentum negativum juxta critice canones nihil concludere ; potuit enim Ba- 


ronius, 
an. 15 


i nonnisi circa annum 1560 Annales Ecclesix scribere ccepit, hunc. Maximi sermonem Coloniz 
cum reliquis editum ignorare; quemadmodum Benedictini monachi S. Amhrosii editores, multo 


Baronio posteriores, ejus editionem ignorarunt. Eadem impressio Coloniensis ipsos Bollandistas , quamvis illa 


in provincia versati fuerint, fugit; ac proinde mirum non est, 
martyrio egerunt , siluerint. Quod spectat ad tres codices, 


sj S. Maximum inter Patres qui de Agnetis 
quibus fidentes Benedictini monachi sermonem 


hunc Ambrosio tribuerunt, illud aio : sex mihi suffragari codices, nempe Vat. 1025 pag. 152, 169 pag. 415, 
QUUM pag. 139 bibl. olim edil, eccl, metrop. Flor., t Plut, 35 partis sinistra bibl. olim Minor, Gonvent4 


eas S. MAXIMI TAURINENSIS eu 


nunc in Laurentiana, codex Luvensis preterea 85, et Casinensis 144 pag. 285, qui omnes conceptis verbis 
S. Maximum auctorem inscribunt. Hanc autem orationem collectores omnes homiliarum et sepmenum huc 
ueque S. antistiti nostro dederunt, et Ruinartus in admonitione ad Acta martyrii &. Agnetis, pag. 402 edit. 
Veron. an. 1101, hxc de Maximi homilia in laudem S. Agnetis habet : Fugius efiam ejus martyrium exponit 
S. Mazimus episcopus Taurinensis in homilia quam de ejus laudibus scripsit. Secunda igitur Tillemontii obje- 
etio concidit omnino. Neque potior est tertia. Nam ea dissimilitudo styli quam Tillemontias se animadver- 
tisse scribit, nulla est, nostro quidem judicio. lis enim eadem est ornata splendetque nratie que in eseteris 
quisque frequenter cernere poterit. De vocibus barbaris quas postremo loco Tillemontius opponit, hoc dicam 
breve : Maximum nonnisi verbum subarro ab Hicronymo ante usitatum usurpasse; in reliquis puro usus est 
Latino sermone. Quare si Hieronymum nemo barbare scripsisse accusabit, eo quod voces aliquando minus 


Latinas usurpaverit ; nec S. Maximus eodem de vitio insimulandus erit. Argumentis Tillemonlii Jam excussis, 
hihil est, arbitror, causc, cur is sermo adunendys esse Maximo videatur. - 


AncUMENTUM. — Beaía Agnes mirifice laudibus a san- A divinis $89 Litteris informatz, Saram, Reheceam, 





cto Maximo effertur, quod per vestigia Matris virgi- 
nis ad celestem. thalamum pervenit, contemnendo 
mundi divitias, exsecrando carnis concupiscentias, 
et solam Christi pulchritudinem adamando. 


Cum in toto mundo virgineus flos Mariz immorces- 
tihiles coronas inneotat, et sceptrigeram pudoris au- 
lam immaculato conservet affectu ; eo usque integri- 
tas perseveravit ad palmam , ut in puellis tropzeum 
asnelitatis arriperet, et per vestigia Matris virginis 
ad coelestem thalamum perveniret. Hinc est, quod 
annulo fidei Agnes se asserit aubarratam , et clamat 
^ ge amore congtrictam. O quam imitabilis virgini- 
bus virgo, ^ cui tradidisti amoris exemplum ! O quam 
Sanctum pectoribus virgineis tribuisti responsum, 
eontemnendo mundi divitias, exsecragdo carnis con- 


Rachelem, Annam, $usannam, Sephoram , imitentur 
uxores : Christi vero virgines solam Virginem Ma. 
trem ! virginis luminis subsequantur. Hujus pedisse- 
qua Agnes beatissima de se magnum pudicitiz exci- 
tavit exemplum, cur virgipitatem prztulit vite , om- 
nemque se amorem terrenum per amorem coelestem 
expellens, tropeum crucis Christi arripuit; et tam 
contra libidines quam etiam contra universa suppli- 
cia fide potius armata quam ferro, fortiter dimjcavit 
et vicit. Aspicit denique blandientem, et renuit : mi- 
nantem, et despicit : € incendium attendit, et ridet. 


. Nescit aliquid amare, quod transit; et dum nimis vir- 


ginitatem diligit, nec ludibria, nec flammas, nec sup- 
plicia, nec carnifices metuit : postremo nec gladium 


eupiscentias, et solam Christi pulchritudinem ada- B ^ furentis persecutoris expavit. Coinpellitur virgo 


mando! Accedite ad puellam , puelle, et discite in 
annis infantie $36 quales in pectore suo circa amo- 
rem Christi ^ flammas incenderit. Dicit se amatori 
suo servare fidem, et ejus corpus concupiscere so- 
lus, qui pro amore 4 omnium mortis non recusavit 
interitum. Discite, virgines Christi, amorem in puella 
ferventem, et. omnes mundi divitias velut stercora 
recusantem. ideo enim sanctorum per litteras tra- 
duntur exempla, ut unusquisque pro qualitate sexus, 
et * pro zelate annorum modum sui proposili teneat, 
et sicut per virginem virgines, ita et per conjugem 
eonjuges vincere szeculum pro Christi amore studeant, 
ac repugnatione animi "mundi dulcia recusantes, et 
ejus non recusantes austera, ad delectationes perpe- 


ornamenta suscipere corporis, sed renuit; quoniam 
jam susceperat mentis ; i et quia non de elegantia 
corporis humani placere studebat, quia timebat de 
foeditate animx Domino displicere, J dabat interius 
per fidem suz mentis candorem atque pulchritudi- 
nem anima, quam excolebat; et quantum sciebat, 
quod animam suam pulchram faceret, * tantum in 
80a carne erubescebat se esse formosam : tantumque 
studuit displicere carnalibus in carnis aspectu, quanta 
Christo ! institit, et ejus angelis complacere. Turba- 
tur juvenis a puella contemptus, et se muneribus 
complacere posse existimans, aurum, geminas conu- 
geminans, vestes, ? przedia pretiosa convectat. Sed 
quia Christi carijas pretium pecuniarum non habet, 


tuas et ad gaudia :xterna pertingant. Hsc dicentes C virgo sacratissima in suo gradu usque ad sanguinis 


non vituperamus conjugum cast3 eommercja , sed 
virginum perseverantiam adornamus ; non enim vir- 
ginitas malis rebus superponenda est, sed est rebus 
optimis prxeferenda. Qus enim mundis mundior, et 
sanctis sanctior est, non indiget malarum rerum vi- 
tuperatione laudari. Sequantur itaque sancta conju- 
gia patriarcharum conjuges in religione posite, ac 


^ Cod. Vat. 1267 sub nomine Ambrosii, se amori 
Christi conscriptam. Legit Galesinius, amore sponsi 
constrictam. 

5 [dem Galesin., («i amoris tradidisti exemplum. 
Cod. Vat., tui tradidisti amoris exemplum. 

* [dem Galesin., flammis accendit. 

4 jdem Galesin., hominum. 

* God. Vat. 174, pro proprietate annorum, etc. 

! Galesin. omittit virginis 

& Galesinus, incendium intendit et videt. God. vero 
& Sancte Crucis Minor., incendium | auendit et ar- 


videt. . 
b ita etiam cod. 4 S. Crucis Minor. 


non accipias quo diligas 


effusionem permansit; quoniam suo illam sanguine 
subarraverat Christus. Ad concupiscentem igitur re- 
vertitur census, et inconcussa virginitas Christo se- 
mel oblata perdurat. Discite, virgines Christi, norma 
puellaris exempla, et oblata sub specie pietatis mu- 
nuscula virorum tota intentione respuite, et quasi 
rabidi canis móreu omni cum gaudio recusate. ? A 


i. Codd. 414, et Vat., et idem non de elegantia cor. 
poris homini placere studebot, etc. 

| Galesinius legit : dabat intus per fdem sue 
menti candorem, pulchritudinem exeolebat anime, etc. 

k [dem Galesin., tantum in corpore ermbescebal 
s etc. Idem cod. Vat., tantum in. sua facie. grubes- 
cebat. 

! Cod. Vat., quanto Christo instituit 

"^ Galesin. legit preemia pretiosa, non predia. 

2? ]dem Galesin., A quo receperis, meas Deum; 

LE qe diues mndem. Cod amen 
et 4 S. Crucis Min., À quo non re »  &imeas 
Dexmm non. accipias, diligasmundi. 





045 


SERMO LVI. 


« juo n00 f receperis quod timeas Dei, Ron accipias A sunt Christi cultores, quot diabolus corruptores se 


- [uod diligas mundi : accipe, *accipe, virgo, sed quod 
1nori &lerno proficiat. Quotiescunque ab homine 
tousecuta fueris censum, sic accipe, ut te 5 Christi 
sponsam agnoscas. Videt ille intus in mente quid 
facias, et quam expetenter ejus virgines comiteris , 
attendit. Videte ergo quomodo sequitur Agnes Ma- 
riam, per opprobria. Nullum potuit penítus formidare 
supplicium ; cui etiam lupanar turpitudinis locus ef- 
ficitur orationis; et ubl diabolus ei ignominiam cor- 
ruptiogis preparaverat, illic eam percipere fecit Do- 
minus coronam su virginitatis et palmam ; sed hoc 
est in suis sedibus bostes vincere, captjvam ductam 
virginem * ad penetralia regis libidinum, ipsum re- 
gein a virgine quam eaptivaverat vinctum ; et victum 
eum virginis triumpho exire. Nam qui tenuerat, ten- 


putaverat virginis invenisse. Remansit itaque juve- 
nis | qui reprobationis hujus auctor exstiterat : qui - 
se putabat defensorem virginis superare, hic aplen- 
dorem, k dum provocaret ad ! uxum, vitam, quam 
videbatur habere, amisit: et mortem, quam quzre- 
bat, invenit. Suecedunt ridentibus lacrym:e, et insul- 
tantibus finem » lamentationes imponunt. Attendit 
virgo lugentem judicem, et quem minantem ante 
contempserat, nunc deprecantem exaudit. lllico igi- 
tur, ut cospit orare pro mortuo, et a mortuis excitat 
salvum, qui morti fuerat deputatus; et ad gaudium 
evocat, qui fuerat prxcipitatus in luctum. Nam qui 
ineestus fuerat mortuus, castus exsurgit ; et fit pee- 
dicator castimonis,, qui persecutor exstiterat casti- 
talis. Ad hzc sacrilegi conturbantur in templis, et 


(u$ 00£; qui taxerat, traetus est; qui occidere se p Christum ^ ista miracula faeientem non timeafes, 


putaverak, oecisus est. Denique ut probemus diabo- 
lum a virgine 4 tunc fuisse victum, illius juvenis fa- 
ttum ad animum revocemus, quem contra Agnetis 
infantiam sic armaverot inimieus, ut nudam faceret 
trahi * ad lupanar per vulgus, sub voce prsconis du- 
cis populum ad libidinem invitantis. Hunc ergo du- 
cem faisse diaboli nemo e«t. qui dubitet; et vieto 
duce, populum eise superatum omnibus notum est : 
superatis autem eunt suo duce populis, tyrannunt te- 
neri eaptivum omnibus patet. Constat autem, diabo- 
lum superatum, quoties contra virginem arma f ar- 
ripuit. Nam exspoliata virgo, crinibus tegitur; et 
nudata ab bominibus talis, 6 vestiebatur ab angelis 
bonis; et damnata in prostibulo turpitudinis, in gre- 
mio appgruit eastitatis. Efficiter oratorium angelorum 


excitant seditionem ignobilis vulgi; ut ratio, qux» 
suadebat finem seditionum, clamoribus pulsa, locum 
in mentibus hominum invenire non posset. Pater 
vero suscitati fllii tristis abscessit, et (ut legitur) tur- 
bis furentibus vitiatum dereliquit. Virgineo itaque 
corpori stridentes ^ preeparentur flamma, sed cor- 
pus, quod incendia libidinum snperaverat , refrige- 
rium $499 in mediis flammis invenit: et qu» ad 
hoc focos ingressa fuerat, ut arderet, ccpit per san- 
etam virginitatem algere, P wt disceret virginitas 
flammas sibi et incendia penitus dominari non posse. 
Nec illos periisse sestimes, quos pro nomine Christi 
consumpsit incendium. Nam cum legeris Eliam igni- 
bus raptum, et pueros tres in mediis 4 ignibus, nulla 
ratione consumptos : aut quia. Laurentium craticula 


locus, qui perditarum fuerat animarum ; et ubi sem- C * consumptum recolis, e Agnem, sicut Theclan flam- 


per naufregaverat castitas, illic est coronata vlrgini- 
tas. Denique populos, quos przco ad libidinem invi- 
taverat, virgo* ad castitatem obtinuit: et quos ad 
eam diabolus inquinatos induxit, illa a se mundos eje- 
eit; omnes namque singillatim ingressi, unus alterum 
sustinebat 5/4] ingressum, ! quem egressum , dum 
non crederet mundum, se exhibebat immundum : sed 
ingressus ad libidinem, ad adorandum Dominum me- 
ritis virginis tenebatur; et exibat inde Dei servus, 
qui díaboli fuerat servus intus ingressus ; et tot facti 


,* Apud Galesin. et in cit. coa. non repetitur ac- 


pe. | . 
b Duo mox citati. codd. Laurent., aic accipe, ut te 


eponsam Christi esse cognoscas. 
€ 


Cod. Vàt., ad penotrabilia regis libidinum, ipsum D 


regem, qui eam captivaverat, vincere , et victo cum vir- 
ginitatis exemplo exire. Nam , etc. | 

4 Galesin., a virgine ista tunc , etc. 

* Cod. 4 S. Crucis Min., ut nudam faceret. trahi 
per plateas ad lupanar, etc. 

f Cod. Vat., corripuit. 

€ Cod. 4 S. Crucis Min. et Galesin., vestitur. 

h Cod. Vat., ad captivitatem obtinuit. 

i ldem cod. Vat, quem egressum dum crederent 
immundum, ee exhibebat mundum. ! 

i Idem cod. Vatic., qui probationis hujus. auctor 
exstiterat. | 

à Cod. 174, dum provocaret asidacter. 

1 Cod. Vat., hic eplendorem dum vrovocaret ad [u- 


marum globos evasisse cognoscis, nullam in his su- 
spiceris varietatem fidei tunc fuisse; una etenim fides 
sanctos Dei ín passione exercuit, et diverso genere 
gloriarum reddidit atrobique victores. Nam qui con- 
sumptus est martyr, exsultat; ei qui evasit victor, 
exsultat; * et Isaiam sectum inartyrem fecit, et Da- 
nielem leonum rabiem morsusque contemnentém, 
probatissimum Deus confessorem expressit: quo fa- 
eto utrosque diaboli ostendit esse victores; unus 
enim moritur, et triumphat, alius evadit, et regnat. . 


ctum, vitam, quam videbatur habere, etc. Galesin. le- 
git : hic dum splendori calesti non cessit hono- 
rem, vilam, giam videbatur habere, etc. 

* Cod. 174, finem lamentatio imponit. 

^ Galeain., hcec mirabilia facientem contremisount : 
exoitant seditionis , etc. 

« Ced. 4 S. Crucis Minor., grepararunt. — 

P? ldem cod. 4 S. Crucis Min. , $t disceretur, virgi- 
nitatis flammas sibi, et incendia penitus, ete. 

4 Galesin. legit in mediis flammis. 

* Cod. 4 Sancte Crucis Min. , aut quia Lauwrentiuni 
eraticula (ym consumptum recolis. Galesin. vero, 
aut dum Laurentium craticula assatum recolis. 

* Galesin., e£ [saias sectus. martyrem & [esi et 

qniel. ..... conMemnens probatissimum Dei confes- 
sorem expressit. Textus autem noster conforinis est 
lectioni tum cod. 174, tum. cod. 4 S. Crucis Minor, 
tum etiam Cod. Vat. 1367. ' 


emn 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


018 


Veni jam virgo ad thalamum quem quzsisti; et pro A sequi vestigium ; habebunt enim tecum coronam in 


amore sponsi gladium percussoris admitte; ut spon- 
sam te virginitas immaculata comprobet Christi, et 
martyrem confessio probata consignet. * Felix ca- 
terva virginum , quibus studium est tux« confessionis 


colo, qu:& tecum superaverint inimicum in mundo. 
Nam sicut tibi Marix vestigia prosequenti participatio 
sterne remunerationis apparuit, bita his imitanti- 
bus zeterna credimus gaudia non neganda *. 


SERMO LVH. 
In nativitate S. Joannis Baptiste I. 
. ADMONITIO. 
5/49 Anüquisimam esse in Ecclesia institutionem diei festi in honorem nativitatis S. Joannis Baptistze 


arguunt eruditi scriptores ex serm. 292, Augustini in festivitate ejusdem S. Precursoris , ubi ait, eam a ma- 
rum traditione suscepisse. Ex quo Augustini loco eruitur, multo arite concilium Agathense initio vr seculi 


abitum S. Joannis natalitium diem, ut opinatus est Thomasinius lib. v de Celeb. Festor., cap. 5, coli cce- 
pisse. ínter precipuas vero celebritates bic dies haberi ab Ecclesia testatur S. Bernardus epist. 174: Que 
cd'lerorum non nativitatem, sed mortem sanctorum indicat, et predicat pretiosam , singulari quadam exceptione 


festis prostat. gaudiis , veneraturque ipsius natalem , de quo nuntiante angelo singulariter 


halivitate ejus gaudebunt. Primum 
cavit. 


egitur : et multi in 


unc sermonem Muratorius ex codice Ambrosiano exscripsit et pu- 


AncuukNTUM. — Lotandum esse de Joannis Baptiste B sua. gloriosior, que dum ejus differtur fecunditas 


nativitate S. Maximus scribit, quod predestinatus a 
Deo predicaturus. advenit , Agam Dei Redempto- 
rem nosirum adesse. Nonnulla addit de parentibus 
Joannis Zacharia et Elisabeth. — 


Religionis devotionisque nostre ratio exigit, fra- 
tres, ut hodie de beati Joannis Baptistz nativitate 
Lbetemur, qui predestinatus a Deo humani generis 
ketitiam et celi gaudium predicaturus advenit. Hic 
est, de cujus ore adesse Redemptorem nostrum, 
adesse Agnum Dei, nova voce mundus audivit, qui 
et testis , desperantibus de successione parentibus, 
per angelum prout tanti mysterii indubitatus et nun- 
tius esset , mittitur nasciturus. Quis autem pruden- 
tius non credat eum divina annuntiasse mysteria, in 
quo procreando curam pervideret fuisse celestem ? 
Qui cum necdum esset filius, imperfectusque in utero 
gestaretur, prerogativa tamen indulte sibi grati 
eterno gaudio viscera materna supplevit, et felici 
tatem dudum sterilis ventris ante partum suum beata 
mater agnovit. Ait enim, sicut lectum est, Elisabeth 
ad Mariam : Ecce ut facta est vox salutis tua in auri- 
bus meis, exsultavit im.gaudium infans in utero meo. 
Et unde hoc mihi, «t Mater Domini mei veniat ad me 
(Luc. 1)? Non mirum, dilectissimi , si anus hzc prze- 
scienti: dilata est munere, qus» Altissimi Dei erat 
. paritura prconem. Facta est 35/4/$ autem sterilitate 


dono partus unius honorem totius posteritatis obti- 
nuit. Qux, dum velut infructuosa viro suo usque in 
tetatem ultimam congemiscit, subito non sibi tantum 
flllum , sed universo mundo salutis zeternze nuntium 
parturivit, et hujusmodi nuntium, ut priusquam pro- 
diret ex utero, privilegio jam futuri ininisterii, wna- 
terns lingu: prophetalem spiritum propinaret, atque 
os Zacbharke patris, quod incredulitas clauserat , 
predicti per angelum nominis sui virtute reseraret. 
Conticuerat enim Zacharias, non ut mutus remane- 
ret, sed ut divinitus ei loquendi usus redditus, ec. 
leste testimonium prophetico perhiberet infanti. deo 
autem sacerdos qui universe plebi loquebatur, ob- 
mutait, ut quia publica erat taciturnitas sacerdotis, 


C ad totius populi notitiam sacrate nativitatis myste- 


rium perveniret, et non credere ei nullus auderet. 
Quem jam nasciturum dubitaverat pater, vindictain 
taciturnitatis incurrit: ait enim Evangelista de eo : 
Non erat ipse luz, sed ut. testimonium perhiberet de 
lumine, ut omnes crederent per illum (Joan. 1). Non 
erat quidem lux, sed erat totus in lumine, qui testi- 
monium meruit vero lumini perhibere. Et ideo, fra 
tres, ob honorem beatissimi Joannis hunc nativitatis 
ejus diem omni cum exsultatione celebremus, qui ad 
propellendas mundi, tenebras sempiternum «celi lu- 
men et. ante omnes agnovit, et primus ostendit. 


SERMO LVIII. 
De eodem S. Joanne Baptista 1I. 
ADMONITIO. E 
SA Erutus et codice Ambrosiano, et editus a Muratorio tom. IV Anecdot. . 


ARGUMENTUM. — Joannes, missus a Deo nuntius ad- ) — Multis 


ventus Christi , ejusque. salutifere reparationis, ab 
ipsa nalivitate mysteriis omnibus consecrandus erat. 

le Zacharie silentio , d Joannis nondum nati 
virtute sanctus Maximus disserit. 


^ Cod. Vatic. 1267, Felix caterva virginum, quibus 
sudium est. tue sequi confessionis coronam in celo. 
que tecum. superaverint, etc. 

b Galesin. legit ita eis te imitantibus. 

* Codex 4 Sancte Crucis Minor., et Galesin., 
ltaque , o splendida Christo , pulchra Dei Filio, ei 


' Non Galesinii editionem, sed Parisiensem Mauri- 
Rorum secuti sumus, quam esse emendatiorem novi- 


magnisque virtutibus , fratres carissimi, 
Deus ac Dominus noster concurrentium ad se popu- 
lorum animos, fidemque confirmat, qui electorum 
suorum non solum laudabilem vitam, sed etiam na- 


omnibus angelis et archangelis grata , ut nostri memi- 
nisse digneris, quibus possumus precibus exoramus ; 
ut nobis ille tribuat peccatorum indulgentiam , qui tibi 
tuorum omnium laborum tradidit palmam, qui regnat 
cum Patre et Spiritu sancto : quia ipsi est honor, 
laus, gloria et potestas in secula seculorum. Amen. 


mus, collatis precitatis codicibus Laurentianis, ex 
quibus aliquas variantes decerpsimus, 


e49 


SERMO LIX. 


' 650 


tivitatem fecit esse mirabilem ; sicut de beato Joanne A Nec mirum si bxc tam stupenda miracula per illius 


Baptista decursa Evangelii lectione cognovimus , cui 
tanta indulta est prerogativa nascendi, ut prophe- 
ticis atque evangelicis preenuntiaretur vocibus nasci- 
turus. Áut quomodo non omnibus erat mysteriis 
consecrandus, qui veniebat pro redemptione defi- 
cientis mundi sacramentorum Dominum revelare ? 
Concepit ergo eum, sicut audistis, de justissimo viro 
genissima et sterilis femina , ut ex multiplici despe- 
ratione ei nascentis pueri gloria, et potentia ope- 
raptis Dei magnificentior appareret. Hic est de quo 
prodictum legimus per Prophetam : Voz clamantis 
in deserto ( Isgi. x1, Luc. ut). Et ideo Zacharias sa- 
cerdos sub sententia angeli increpantis obmutuit ; 
quia promissi magnitudine conturbatus futurum se 


merita provenerunt, quem tanta Dei comitata est 
gratia, ut de adventu Christi mensuram humans 
conceptionis egressus intra viscera adhuc materna 
gauderet. Ait enim, sicut audivimus, Elisabeth ad 
Mariam : Ecce ut facta est voz salutis tue in auribus 
meis, exsultavit in gaudium in[ane in utero meo (Luc. 
1. Tanta enim illum, etiam cum formaretur, jam 
virtus agebat, ut ad documentum celestis mysterii, 
quod przdicaturum se humano generi sentiebat, na- 
tivitatem suam prophetalibus indiciis preveniret. 
Quid ergo miramur si Joannes venientem Christum 
ad baptismum suum absque ulla hzesitatione cogno- 
vit, si cum necdum ipse prodiisset in lucem, virgi- 
nali eum in utero adesse presensit? Qu: vero eum 


patrem annuntiate vocis esse non credidit. Quod B intra alvum maternam exsultatio commovisset, cla- 


quidem magna Dei dispensatione factum esse per- 
spicimus , ut universa Judzorum plebs , dum causam 
tanti silentii percuuctatur, procreandi pueri disceret 
veritatem , et sancte conceptionis secretum magni 
pontificis taciturnitas publicaret. Indicitur ergo silen- 
tium patri, ne praeco cuelestis Verbi per silentium 
nasceretur, quanquam altioris in hoc mysterii ar- 


cana pandantur. Nam in illo silentio sacerdotis, ad- 


ventante utique Christi gratia, et severitas antiqua le- 
gis obmutuit, 544 et ritus omnis carnalium conticuit 
victimarum. Sed tamen ne quid in beato Joanne non 
esset mirabile, linguam patris, quam concipiendus 
vinxerat,natus absolvit, ut beatissimus senex, qui inter 
officia veterum traditionum usum sermonis amiserat, 


innovata per fllium voce, nova mysteria przdicaret. (C 
SERMO LIX. 


rissima postmodum voce testatus est dicens : Ecce 
Agnus Bei , ecce qui tollit peccata mundi (Joan. n). 
Propter banc vocem, carissimi, omnia illa quz au- 
distis in Joanne, prz::missa sunt sacramenta, propter- 
ea illius gloriosa conceplio et vita est laudabilis 
preparata, ut de ore tam sancto absolutionis eus 
vocem mundus audiret. Quam pulcbre autem Cbri- 
stum Dominum nostrum agni vocabulo nuncupavit, 
cujus solius sanguine placandus eràt Deus, el uni- 
versa redimenda mortalitas! Dignum ergo est,fratres, 
ut pro honore tanti Viri devotissimis semper festivi- 
tatibus exsullemus , qui uno pariter testimonio, et 
presentiam Domini prodidit, et imminentis.ejus re- 
media prophetavit. 


De eadem nativitate S. Joannis Baptieta III. 
ADMONITIO. , 
5/47 Ex vetere codice biblioth. S. Emmerammi, hic sermo nunc primum in lucem prodit. 


ARGUMENTUM. — De beate Maria Virginis et Elisabeth 
occursu atque salutatione ; de Joanne, qui ab 1saiía 
vox clamantis in deserto appellatus est. Quid sit 


parare viam Domino, et rectas (acere semitas ejus. 


" Beati Joannis Baptisize veneranda festivitas , Íra- 
tres carissimi , per universum mundum hodie a fide- 
libus celebratür, qui hoc prophetica dignitate pro- 
meruit, ne a laudibus ejus sileret fidelium posteritas, 
cujus a Deo dicatur ipsa nativitas. Iu tantum autem 


mater Domini Salvatoris matrem visitat Procurso- 
ris! O quam beatissime matres beatissimorum par- 
vulorum sanctissima nutrices! O gloriosum przconis 
officium , qui intra viscera materna adhuc conclusus 
ad futurum jam Salvatorem mundi, quem adhuc ser« 
mone non poterat, spiritu tamen prophetico revela. 
bat ; nec enim poterat veteri sub lege ordinem suum 
natura mortalis servare, quando per novam divini« 
tatis gratiam novum saluti hominum mysterium pa- 


specialis in eo prefulsit electio, ut ex justissimis D rabatur. Hic est enim Joannes qui ab Isaia proppeta 


ortus parentibus antea mereretur annuntiare Domi- 


num hujus mundi Salvatorem venturum, quam na-' 


scendi haberet initium. Denique Elisabeth sancta et 
anus mulier, cum propter sterilitatem diffisa de filio 
2 sene jam marito , angelo preemonstrante , concipe- 
ret, visitante se castissima virgine Maria , quze etiam 
et a Spiritu sáncto, angelo dictante , conceperat in 
utero Salvatorem, in ipso salutationis occursu dice- 
bat : Benedicta tu inter mulieres, et benedictus [ructus 
ventris tui : ecce enim, ut facta est vox salutationis tue 
in. auribus meis, exsultavit in gaudio infans in utero 
teo (Luc. 1). O quam dignus et felix sanctarum oc- 
cursus feminarum ! O quam sancta salutatio, Virgo 
PaTBoL. LVIJ. 


Voz clamantis in deserto (Issé. xy) vocabatur, qui 
recte vox dicitur, quia enim intonante pr:xeconio sa- 


 cramenta $48 redemptionis humans surda jam 


dudum 3b-omni auditu bono coepit audire mortalitas. 
Nos itaque, carissimi, audiamus quid ad profectum 
omnium nost£um Salvatoris nuntius przdicabat : Pa. 
rate, inquit, viam Domino, rectas [acite semitas ejus 
(Luc. m). Vere dignus beatus Joannes qui in semi- 
tas recías male viventium dirigeret pravitatem : quid 
enim est parare viai Domino , nisi venienti de coelo 
Judici, purgato a vitiis per confessionem et peeniten- 
tiam pectore, simplicis cordis habitaculum Domino 


"preparare ? Quid est rectas facere semitas Dei no- 


. 21 


dat 





031 N07 


'S. MAXIMI TAURINENSIS 


052 


ptri, nisi nt tales actuum nostrorum nobis vias mu- A digna poenitentia, et. copfessione. yeracissima 1alo- 


piamur, per quas ambulare propitius Dominus ad 
nos veniens delectetur ? Ille viam Domino suo parat, 
qui luxyrjaptis carnis sue respuens voluntafes , solo 
menjs nisi. Domini preceptis adherens vigore se 
castitatis e& contjpentie accingit. Optimam parat 
D»o viam, qui malignis resistens cogitationibus mup- 
do corde et casto corpore ante Deum semper inni- 
ütur incedere. Nos ergo, fratres, quandiu in desi- 
" deriis carnis et cupiditatibus inhxremus terrenis, 
viam Domino secundum prophetica monita non prz- 
paramus. Propter quod revertentes ad baptismi 
protepta Joannis, paremus in nobis Domino viam 


rum, que,fecimus, et eleemosynis, et pauperum 
cura sollicita ezeterisque operibus justiti:e el pietatis, 
quatenus videns in nobis Domjnus itinera bon: vo- 
luntatis, oviculas suas, multis jam laborbus et 
tribulationibus fessas, de xerumnosa hujus sxculi vita 
secum ad :terna gaudia provehere dignetur, ut sicut 
Precursoris Domini hodie natiyitate gaudeinus, ita 
de reconciliatione nostra cum Deo Patre nostro lx. 
temur, hoc operante el largiente Domino nostro 
Jesu Christo, qui cum co:xterno Patre et Spirita 
sancto vivit et regnat Deus per omnia &xcula secu- 
lorum. Amen. | 


SERMO LX 


Item de nativitate S.: Joannis Baptiste IV. 


ADMONITIO. ] 
S. Maximo hic quoque sermo 3seribitur in laudato codice S. Emmerami ; ac. prxterea in Lauren- 


tiano 39 Plut. xvii, in quarto biblioth. olffm S. Crucis 


major. Florentin., fol. 224, a tergo. E 


inor., et in 174 biblioth. quondam :dilium eccles. 


AncuMENTUM. — De Joanne Baptista majore ceteris B! ut sacri textus. Evangelii probat : Fuit, inquit, 


prophetis, ex parentibus. senibus nato ; de Zacharia 
sacerdote de vice Abia obmulescente; de austeritate 
vt Joannis, de ejusdem baptismo atque martyrio ; 
de ratione digne celebrandi solemnia Pracursoris. 


Sancti precursoris Domini Joannis Baptistz nati- 
vitatem, quam hodie celebrat sancta universalis Ec- 
clesia, fratres carissimi, multis modis antea saneti 
prophet» Domini prenuntiaverant. Quod divinz pie- 
tatis providentia gestum debemus intelligere, ut qui 
major c:eteris esse debebat prophetis, ipse etiam ma- 
jori pre ceteris prophetie spiritu *^ honoraretur : 
quia prophete officium est ventura dicere, non etiam 
demonstrare; Joannes denique ideo major erat cze- 
teris prophetis, quia et Dominum Salvatorem annun- 


550 in diebus Herodis regis Jude, id est tempore 
nativitatis Christi appropinquante , sacerdos quidam 
nomine Zacharias de vice Abia (Luc. 1). Sed nuuc 
primum dicendum est de Abia, .et postea coeptum or- 
dinem sequi. Nam David cum de structura templi, et 
de ejus tractaret atque disponeret officio, omnem 
progeniem filiorum Aaron in partes divisit viginti 
quatuor, et de singulis partibus singulos elegit poa- 
tifices qui vicissim per ardinet ministrarent f ip sa- 
crario templi ; ea tamen promissione, ut si quis pon- 
tificum vita decederet, optimus in ea parte ad sacer- 
dotium eligeretur successor. In qua etiam divisione 
Àbia iste, de cujus vice et generatione Zacharias ori- 
tur, octavo loco positus inveniebatur, et uror Zucha- 


tiavit venturum, et adease monstravit. Hac quoque C rie de filiabus Aaron, cui nomen Elisabeth. Erant 


ratione sicut de ipsius Domini adventu, ija et de 
precursoris ejus nativitate antea prophetatum est, 
b ut is qui nova venerat nuntiare, et poenitentiam 
predicare, nemo inauditam a sxculis talem przdica- 
tionem sua perfidia potuisset rejicere, sed ut credi- 
bilius lleret omnibus audientibus przdicationis ejus 
officium. Dignum enim * est ut qui Regem omnium 
regum, et Doininum dominorum non solum nuntiare, 
* sed etiam demonstrare venerat, dissimili etiam c:ete- 
ris procreatione nasceretur. Nulli 4 enim dubium est 
quin in senibus jam frigesceret concupiscentia car- 


nis, * nec ultra sexágesimun ztatis annum, et seni- . 


bus jam ab omni lascivia carnis liberis nascebatur, 


* Cod. $9 sup. cit., ornaretur. 07 

b Codd. 174 cit. et 39 Laur., ài ejus qui noya, etc. 

« [dem cod. $9, Dignum enim erat ut, etc. 

4 Idem cod. 39, Nulli dubium est quod in. senibus 
jam refrigescat. 

* Cod. 174, nec ultra sexagesimum catis anmum, 
posse filios procreari. Joannes autem ultra modum na- 
tur ex senibus jam ab omni ordine nascitur. Abia 
quippe temporibus David regis sumnius pontifex. erat. 


* S. Maximus, ut omnibus titulis sanctam, aduwi- 
rabilemque Joannis Baptiste nativitatem aununtia- 
vet, ab ztate parentum jàm nünium provecta cepit 


enim. ambo justi ante. Deum, incedentes in. omnibus 
mandatis et. justificalionibus Domini sine querela, et 
non erat illis filius, et quod esset Elisabeth sterilis, et 


. ambo processissent in diebus suis. Factum est autem 


€ ut Zacharias in ordine vicis sua. ingressus sanctua- 
rium, ut incensum poneret; et subito angelus Domini 
appartit- ei, dicens : Ne timeas, Zac&aria, quoniam 
exaudita est oratio tua, et uxor (ua Elisabeth pariet 
tibi filium, et vocabis nomen ejus Joagnem. Zacharias 
hoc audito contremuit; et quia jam senex erat, et 
uxor ejus nonagenaria, non credebat fieri propter 
senectutem, quod angelus promiserat per yeritatem ; 
et quia non credidit, ideo mutus permapsit, usque 


D Nam cum David, etc., structura templi, etc. 


. f [dem cod. 174, minisirarent in' sacrificio templi ; 
ea tamen provisione, ut si [pn pontificum vita decede- 
ret, optimum in ea parte ad sacerdotium eligerent suc- 
cessorem. Huic lectioni conformis est lectio cod. 59 
Laurent. ' 

. * Ced. 49 legit, Factm est auiem, cum. Zacharias 
in, ordine vicis sux ingressu esset sanctuarium, ut iu- 
censum poneret, qubilo angelus appareret ei. 


rationem ; dixitque ergo eos laseivia, principio utique 
Reccante caruisse, non auteni concupiscemditia, desi- 
erio scilicet laudabili filios proereamdi 





* 
* 


€55 


SERMO LXI. 


G4, 


dum Jam octavus oies esset nativitatis Joannis. Hic A audire salutis; multi ? enim, ut sanarentur a languo- 


palam intelligendum est quad Joannem ohsecratio 
creavit patris, non voluptas etiam matris : contra 
impossibilitatem corporis , egptra sterilitatem visce- 
rum, Zacharie precibus uterus Elisabeth jntumescit, 
^ et concepit non natura, sed G8 1 gratia '. In mense 
autem septimo squinoclio autumnali conceptio est 
S. Joannis in utero mawis sux. lu mepse autem 
primo alterius anni in mquinoctio vernali conceptio 
esi Domini Salvatoris iy utero Virginis matris. O 
preco Domini Salvatoris, quam mirabiliter natus, et 
quam justis etiam parentibus ortus, ei quod membra 
corporis offerre nop poterant, gralia concesserat 
Salvatoris ! et qui matrem sterilem fecundabat, patris 
inuti etiam linguam solvebat, 5 et statim in. praco- 


. ribus, quia Joaunes multa signa faciebat, multi eum 


852 Christum esse credebant; quibus tamen ipse 
dixit : Non sum ego Christus, sed precursor sum 
Christi. Similiter autem anna trigesimo, nativitatis 
Chrisü venerunt ambo Áád Jordanem Christus et 
Joannes, et baptizatus est Christus a Joanne, non 
quod ipse pro peccato aliquo indigeret baptizari , sed 
ut Joannes baptizaret eum, et ille suo nobis baptis- 
mate et aquam sanctificaret, et exemplum omnibus" 
daret baptismi, sine quo nemo salvus esse przvalet, 
et ut nullus tam dives aut przpotens fuisset, ut dedi- 
gnaretur a servo baptizari, cum Christum audisset a 
servo suo baptizatum Joanne. Baptizato autem Jesu, 
slatim ut ascendit de aqua, aperti sunt ei cceli, et 


nium Salvátoris eruperat. Justus enim ex justis pa- B Spiritus sanctus in specie columbze venit et mausit 


rentibus ortus etiam justitie operam in semetipso 
monstrabat, et qui parare viam Domino in cordibus 
fidelium venerat, recte etiam ponitentiam peccato- 
rum agere praedicabat, austeritatem etiam yit, 
quam in aliis praedicavit, ipse in sua conversatione 
monstravit : Erantque vestimenta ejus de pilis came- 
lerum, et aora pellicea circa lumbos ejus; esca. autem 
erant locusta es mel silvestre ; pinum eb siceram won 
bibit, et omne immundum non manducayit. omnibus 
diebus vite swe (Marc. 1). Anno autem trigesimo a 
nativitate coepit baptizare venientes ad se, el predi- 
care populo baptismum penitentie, ut per peniten- 
tiam et confessionem peccatorum digni existerent ad 


percipiendam- remissionem peecatorum, quam quia 


super eum, et vox Patris de collis audita est, dicens : 
Hic est Filius meus dilectus , in quo mihi bene com- 
placui ; ipsum audite (Luc. uy). Quod ut vidit et au- 
divit S. Joannes, statim turbxe qu: * aderat, digito 
Dominum monstravit, dicens : Ecce Agnus Dei, ecce 
qui tollit peccata mundi (Joan. 1). Ecce quem omnes 
prophete pr:edixerünt venturum ; ecce quem 9go 
vobis promisi, per quem non solum remissionem pec- 
catorum, sed etiam zelernam vitam et immortalita- 
tem, simulque gaudium et beatitudinem percipiatis 
«ternam , si ceredideritis in eum. Talibus f enim ge- 
stis, dum eniteret beatus Joannes, Herodes rex su- 
pradictus fratri suo Philippo tuli uxorem, et sibi in 
conjugium copulavit. Quero cum beatus Joannes inde 


dare non potuit suo baptisniate, tamen pradicabat G corriperet, capite trupcato martyrium feliciter con- 


eum esse ad nos venturum cito Christum Dominuni 
Salvatorem, de quo et ipse Joannes, 'e&, omnes in 
eum credentes, et in nomine ejus baptizati non $0- 
lum remissionem peccatorum, sed et vilam essent 
percepturi wternam. Cur autem baptizavit Joannes, 
cum remissionem dare non potuit, nisi ut procure 
soris * ejus ordinem servaret, et sicut Dominum Sal- 
vatorem et nativitate et officio praedicationis prz- 
cucrebat, ita etiam baptismum Christi suo baptismo 
precurreret? Nam per predicationem suam multi 
conversi sunt ad Dominum agentes poenitentiam de 
peccatis suis, et crediderunt, sí. quando Christus ve- 
nissel, quem Joannes venturum pr:dicavit, remis- 
sionem peccatorum, et vitain percipere sempiternam. 


Ei ideo multi venientes ad baptisma Joannis verbum D 


summavit. Quapropter, carissimi, si (ligne tam san- 
cii Domini precursoris volumus solemnia celebrare, 
debemus nos sanctis bonorum operum meritis adot- 
nare, in jejunio et castitate, in continentia, in humi. 
litate vite, in mansuetudine et sobrietate, in vigiliis 
et orationibus, in eleemosynarum largitate, € in pa- 
tientia et confessione criminum, in omni instantia 
bonorum operum ^ mortificare desideria carnis, et 
animas nostras mereamur in cierna vita salvare, 
auxiliante nobis sanctis suis precibus beato Joanne, 
et ad omne bonum studium adjuvante Domino no- 
stro Jesu Christo, qui cum cozterno Patre et Spiritu 
sancto unus Deus vivit et regnat in secula s:xculo- 
rum. Ámen. 


SERMO LXI. 


Item in natali S. Joannis Baptiste V. 


ADMONITIO. 
953 Preclarus hie quidem sermo S. Maximo inscriptus legitur in. codicibus, quos vidimus, tribus; in 
475,0 


lum bibl. zedil. metrop. eccl. Florentin., ín 39 Plut. xvii Laurentiano, et in Vaticano 1060, pag. 42. 


a Codd. 174 et 29, ei concipit, non natura, sed gra- 
tia ortus, wi quod membra corporis offerre uon pole- 
rdni, gratia concederet Salvatoris. In, etc. ] 

b lidem cod. 114 et 39, ut statim in. praeconium 
Salvatoris erumperet. ! 

e lidem cod. 174 et 39, precursionis «ux ordi- 
nem, etc. 

à Tidem cod. 59 et 174, multi et una sanabantur a 


languoribus suis, quia Joannes multa signa faciebat, 
et infirmos sanabat ; et ita, cum lanta signa faceret, 
multi, etc. ) 

e idem cod. 174 et 39, slatim (urbe qua ade- 


rant. 
t [dem cod. 99, Talibus igitur. 
& Codd. 174 et 39, in panitentia. 
b lidem codd., mortificemus. 


! Id est, non ex consuetis natur: viribus, sed ex coelesti benedictionis effectu. ! 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


656 


ARGUMENTUM. —Ctuique meditanti nativitatem Joannis A constituit? Ler enim et Prophetae, ut Veritas ait, ts- 


Baptiste mox occurrit naticitas Christi. Joannes ad 
evadendum | originale peccatum. circumcisione non 
equit. Quomodo natis mulierum non sit major Joanne 

aptista? Plura de Elia et Eliseo Joannes ex ore 
summe. Veritatis laudatus. 

Hodierna festivitas, dilectissimi, toto terrarum 
orbe conspicua mentes' nostras eo clarius splendore 
quodam nove lucis irradiat, quo et. primordium no- 
sir: redemptionis ac veri luminis ortum ut recolamus, 
invitat. Cui enim meditanti nativitatem Joannis non 
mox occurrit nativitas Christi? presertim cum nas- 
cendi Joannem de patre sene et sterili matre nulla 
alia exstiterit causa, nisi ut mirabiliter natus przce - 
derel singulariter nasciturum : amicus videlicet Spon- 
sum, famulus Dominum, vox Verbum, lucerna So- 
Jem, przco Judicem, salvatus precurreret Salvatorem. 
Testatur et ipse Joannes hanc esse sui adventus 
causam, non ut simpliciter veniret, sed ut Dominum 
ad su: manifestationis indicium preeveniret. Post me, 
inquit, venit vir qui ante me factus est, quia. prior me 
erat, el ego nesciebam eum; sed. ut manifestetur in Is- 
rael, proplerea veni ego in aqua baptizans (Joan. 1). 
Prevenit eum nascendo, predicando, baptizando, 
moriendo, postremo et ad inferos descendendo. 
Przecessit itaque Dominum, przcessit et semetipsum. 
Ante enim quam conciperetur in utero, paternum os 
incredulitas clausit, quod ipse antequam loqueretur 
expressione sui nominis mirabiliter reseravit. Plane 
cum necdum posset hominibus verba depromere, po- 
tuit exeultando latentem iu utero Virginis regem 


que ad Joannem (Luc. xvi). Joannes enim iste cum 
Domino circumcisionem quidem in sua carne susce- 
pit, sed suscipiens terminavit. Et ideo qui nove gra- 
tix: przco, et magnificus annuntiator enituit, ad eva- 
dendum originale peccatum circumcisione non eguit; 
sed eum supra legem, supra humana conditionis or- 
dinem electio divina provexit. Cui etiam tanti hono- 
ris collata est gloria, ut nativitati ejus ipsa Dei Geni- 
trix interesset, ejusque principium latens in utero 
mundi Conditor sua presentia dedicaret. Testatur 
hoc Lucas evangelista, cum dicit : mansit autem Ma- 
ria cum illa, videlicet Elisabeth, quasi mensibus tri- 
bus; et reversa est in domum suam (Luc. 1). À con- 
ceptione quippe Domini usque ad nativitatem beati 


B Joannis tres menses sunt. Nolebat itaque Maria disce 


dere, donec grandzvo puerper:e ministerium seduli- 
tatis impenderet, et qux gestabat in aula $ui corpo- 
ris regem, cerneret anteire prconem. Felix partus, 
quem illa lux excipit qux illuminat omnem hominem 


. venientem $55 in hunc mundum. Sed dum hzc lo- 


quimur, repente quzstio nobis oboritur, qu:» dubie- 
tatem inferre non sine causa videatur. Testatur enim 
Dominus quia inter natos mulierum non surrexit 
major Joanne Baptista (Luc. vn). Exclusit itaque ma- 
jorem, non negavit :equalem. Hinc est quod ad Za- 
chariam angelus dixit : Ipse precedet. ante. illum in 
spiritu et virtute Elie (Ibid.). Par ergo Elie Joannes 
videtur, in cujus spiritu et virtute asseritur venturus. 
Presertim cum et alibi ipsa Veritas dicat : Elias jaem. 


celi maternis visceribus nuntiare. Spiritus enim san- C venit, et non cognoverunt eum, sed [ecerunt in eum quae- 


ctus, qui eum,«antequam vitales auras carperet, ani- 
mavit, ipsum quoque materni pudoris hospitium, in 
quo degebat, implevit. Unde Elisabeth : Ecce, inquit, 
ut facta est voz salutationis tue in auribus meis, ex- 
 sWllavit. in gaudio infans in utero meo (Luc. 1). Ubi 
querendum est quomodo fleri potuit ut in $55/5 eum 
Spiritus sanctus sua dona diffunderet, cum juxta ri- 
tum conditionis human: adhuc in iniquitatibus con- 
ceptus existeret, et necdum originalis peccati vincu- 
lum, percepta legalis observantize circumcisione, sol- 
visset. Cum per Moysen divina vox dicat : Masculus 
cujus preputii caro circumcisa non fuerit, peribit ani- 
ma illa de populo suo, " quia pactum meum irritum 
fecit (Gen. vin). Sed notandum est quia Spiritus sancti 


cunque voluerunt ; et si vultis scire, Joannes est. Elias 
(Matth. xvn): Sed ecce e diverso illud occurrit, quod 
Elisseus duplicem Elie spiritum juxta modum sux 
petitionis accepit. Obsecro ut fiat spiritus tuus duplex 
in me (IV. Reg. n). Quod si' etiain Eliseus duplici- 
ter antecellit, :equalem Eli: Joannem quomodo non 
superat, quo inter natos mulierum major nemo sur- 
rexit? Verumtamen, ut. solvatur quxstio, ponderan- 
dus est sensus, pt quod durum in verbis exterioribus 
sonat, de pia intentione procedere discretio sobrie 
sentientjs intelligat. Durum qdfjpe quod Elis:eus du- 
plicem magistri spiritum petiit, cum non sit discipu- 
lus supra magistrum. Sed ex pura mente petitio ista , 
processit, quia non terrenum aliquid, sed spiritualem 


gratia lege non stringitur, necessitatis vinculo non D gratiam postulavit. Unde et Elias quasi subindigna- 


tenetur ; sedsicut ubi vult spirat, sic et quibus vult 
gratis sua dona dispensat. Nam et Cornelium centu- 
rionem, antequam baptismi susciperet lavacrum, in- 
spiravit, et in quosdam adhuc gentiles, loquente 
Petro, non solum, ut Scriptura (Act. x) testatur, ce- 
cidit, sed eliam ut linguis loquerentur, instruxit. 
Quid ergo mirum si beatum Joannem ante legalis 
mandati quodcunque remedium Spiritus sanctus im- 
plevit, quem ipsius legis et prophetarum, ac totius 
Veteris Testamenti limitem quemdam, atque, ut ita 
loquar, intransineabilem terminum providentia divina 


* Cod. Vat., quoniam pacium meum. 


tus incauta discipuli verba redarguit cum ait : Rem 
difficilem postulasti. Simplicitatem vero pie intentio- 


nis aspiciens pr:esto subjungit : Attamen, si. videris 


me quando tollar a te, erit quod petisti (Ibid.). Non 
videlicet duplicitas, quam incautus sermo profudit, 
sed donum spiritus, quod humili ac sincera ^ sua 
mens intentione quaesivit. Hoc itaque modo nequa- 
quam Joannem superat Eliseus, sicut nec major est 
quam Elias. Verumtamen si sacr: historie tenorem 
inspiciamus diligenter, uberiorem, sive clariorem Eli- 
aeum quam Eliam in miraculorum fuisse virtutibus 


b Cod. Vat. omittit eua. 











551 . 


SERMO LXII. . 


638 


invemmus. 1lle nimirum vivens defunctum puerum A manse, nihil religionis, nihil perfectionis ultra pro- 


vite restituit; iste mortuus mortuum suscitavit. lllo 
prophetante hydria farinz et lieitus olei non defecit; 
iste obsess:e et afflictze civitati protinus in diem alte- 
rum incredibiles hostilium castrorum copias obtudit. 
Atque ut brevi concludam cuncta, Elias duodecim, 
Eliszeus, ut Scripture veritas tradit, viginti quatuor 
nitaculorum signis enituit, qux» videlicet, quia fasti- 
dium devitamus, hic enumerare postponimus. Quo- 
modo igitur hujus me nodo qtzstionis expediam, ut 
prolata de magnitudine Joannis non vacillet sententia 
Veritátis, qua dicitur : $56 natis mulierum non esse 
majorem Joanne Baptista? Nam si major est. Elis:eus 
quam Elias, ergo major est et Joanne? quod fieri 
impossibile est. Sed notandum quod aligd est ma- 


gnum quid agere in signis miraculorum, aliud ma- B 


gnum esse excellentia meritorum. Nam si de-mira- 
eulis agitur, nullum fecisse miraculum Joannes in 
Scripturarum paginis invenitur. Sed nunquid propter 
hoc infimus erit omnino sanctorum, quia nulla tra- 
ditur signa fecisse virtutum. Eliszeus ergo major est 
quam Elias in exhibitione signorum, quem tamea ne- 
quaquam superest in cumulo meritorum. [ta et 
Joannes par quidem est Elis», quia sicut ille przeco 
futurus est judicis, ita et hic preecursor factus est Re- 
demptoris; sed major Elia, quia qucm demonstravit, 
etiam baptizavit. In illo denique baptismatis sacrae 
mento Jordanis unda magis est lóta quani lavit : ex 
qua insuper vim sanctifleationis omnis ubique terra- 
" rum aqua concepit. Illic beatus Joannes vocem Pa- 


tris audivit, Spiritum sanctum in columb:e specie C 


descendentem aspexit, tremendum angelis Dei Fi- 
lium, suis manibus inclinatum aquis intinxit. Illud 
enim fundamentum et origo baptismatis rebus osten- 
dit, quod Veritas postmodum discipulos agere verbis 
virtute plenis edocuit. Ite, inquit, docete omnes gen- 
tes, baptizantes eos in nomine Patris, et Éilii, et. Syi- 
ritus sanctà (Matth, xxvin). Hlic res manifesta et non 
verba ; hie verba, et res vera, sed occulta. Joannes 
itaque bumanorum limes est. meritorum. Quantum- 
cunque enim apostolici senatus excellat auctoritas, 
quantumeunque vel patriarcharum fides in divina 
agnitione proficiat, vel prophetarum oracula ad rese- 
randa arcana mysteria convalescat, quantumlibet 
certe cumuletur triumphantium gloria marlvrum, 
quamtumvis effloreat vernans pudicitia virginum, vel 
in verbis vita se exerceat lingaa doctorum, citra me- 
taru Joannis omnia cohibentur, nihilque virtutis hu- 


greditur. Cujus incomparabilis vitz: seriem non hi- 
storiographus quispiam post ejus obitum texit, sed 
archangelus ille precipuus antequam conceptus esset 
in utero, sicut Domini, sic et hujus opera miranda 
narravit. Hujus sane pr:conium non assertione ve- 
ridici cujuslibet bominis, sed ex ore ipsius summz 
didicimus Veritatis : et ille est assertor et laudator 
Joamis, qui cunctis ccelestibus ac terrenis laudatur 

et benedicitur creaturis. Àb illo denique verbo Joan- 

nis sunt deprompta preconia, per quod fundata est 

arida, moventur sidera, condita 5$5'7 sunt elementa. 

Enimvero quante magnillcentie est ab illo mereri 

gloriam laudis, apud quem summa felicitas ^ est ut- 

cunque probari ! Ait enim : Quid existis videre? Pro- 

phetam? Dico vobis et plus quam prophetam (Matth. 

xl). Sed quia propheta inter czeteros homines egre» 
gius est et insignis, qui nullum in communi hominum 

genere habens zqualem etiam prophetze pr»ponitur , 

restat ut jam nen homo, sed angelus nuncupetur, 

Unde et subdit : Ilic est enim de quo scriptum est : 

Ecce mitto angelum meum, qui preparabit . viam ante 

faciem tuam (Marc. 1). Sed et in suppositione sua 

melius beatus Joannes ostenditur, quantum czeterig 

hominibus przferatur, de quo Dominus : Qui autem, 

inquit, minor est ín regno celorum, major est illo (Luc. 

vit) : quía nimirum Redemptor noster, qui Joabne 

minor est in terra per accessum succedentis setatis, 

in ccelo major est per terne privilegium majesta- 

tis. O felix ista dejectio, quando homo $568 Deo 

supponitur, a Creatore creatura preceditur, exiguus 

ab immensitatis gloria superatur! Major esse Joanne 

Cbristus in celo dieitur, ubi a cunctis angelics di- 

gnitatis virtutibus adoratur, cui cherubim et sera- 

phim humiliter procidunt, cujus principatus et pote- 

states imperium contremiscunt, cujus denique vul- 

tum desiderant augeli prospicere, Joanni se perhi- 

bet in ccelesti dignitate prxesse, in cujus plane com 

spectu omnes gentes quasi stilla sunt situl:e, et juxia 
prophet: (Isai. xv, 17) vaticinium, quasi nihilum et 
inane reputat: sunt, beato viro se non dedignantur 
in comparatione przxeponere, ut inveniatur hono apud 
Deun pro meritorum excellentia quasi locum cein- 
parationis habere. Qui autem auctor est. celsitudinia 
ipse factus est magister humilitatis. Ipsi gloria et 
imperium, et modo et amodo in secula seculorum. 
Ámen. 


SERMO LXII. 
Item de nativitate S. Joannis Baptiste V I.. 


ADMONITIO. 
Hunc ex codice Ambrosiano a Muratorio editum sermonem in codice quoque Casinensi 105, pag. 459, 


S. Maximi nomine ornatum legimus. 


, ARGUMENTUM.—Joannis Baptiste conceptio atque na- 
ticitas negandam non esse. nalivitatem Dominicam 
edocet. Joannes inter nalos mulierum vere est ma- 
jor ; quia Dei Filium ut propheta. preloquitur, ut 


precursor antevertit, ut. baptista suscepit, ut. teslis 
ostendit. « 


Conceptio atque nativitas venerandi Joannis Ba- 


'* Cod. Vat., est impetrare veniam pietatis ? ei ab illo yre[erri hominibus, a. quo gloriosum esl. utcunqua 


vprebari? 


-— 4 


059 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


. 660 


ptiste, qua nunc evangelica lectione decursa est, A Mariam dicens : Er quo facta est rox 4 salutis tue in 


nativitatem dominicam, cujus secretum mens huma- 
naà non concipit, testatur esse credibilem, et fructus 
senilis ventris edocet fecunditatem virginalis uteri 


non negandam. Nam quis revera renuat credere na- —. 


tivitatem nascentis Christi, quandoquidem de vetu- 
stis parentibus procedit desperata successio? lbi de 
senibus propheticus editur puer; hic vero de virgine 
Dominus nascitur prophetarum. Ibi disceptatio de 
senecla duorum est; hic autem de unius puellz vir- 
ginitate miraculum. Rec ? sane mirum si illa sterilis, 
et hzc virgo concepit, quia ibi salutaris mysterii 
muntius, hic ipsum vitz rostri: mysterium nascebaà- 
lur. fbi temporalis lucerna resplenduit, hic so! per- 
petuitatis illuxit. Inde Joannes prophetá, et plusquam 


auribus meis, exsultavit in gaudium infans in utero 
meo (Luc. 1). Intendite, fratres, quanta beatis illi; 


matribus collata sunt munera, quibusque imiraculis 


pariturz femin:x decorantur. [nfans, inquit, exsu'ta- 


vit in utero matris sux; exsultavit, ut pariler et sgur 


meritum el virginei ventris gloriam revelaret. Nam 
inspirante Deo anilis ille uterus sensit adventasse do- 


minicum ventrem, novoque gaudio n:ortalibus nun- 


tial, quantam mundo, lztitiam Cbristus nasciturus 
inferret. Quis non stupeat, fratres, quod inter my- 


Steria redemptionis humans, mirantibus matribus, 


nondum nata gaudeat infantia? Nascitur inter hac 
Joannes et Christum nativitate precedit, quatenus 
Domino suo, quem intra materna viscera per gaudia 


propheta legitur natus; hino autem riovus homo, et B celebrabat, exhiberet 560 famulantis obsequium. 


plusquam homo salus omniunf Christus advenit. Plus 
utique est quam propheta Joannes, qui et lucem mun- 
di hujus ab aliis prophetatus ingreditur, et Christum 
Dominum materno prophetat hà utero, eumdemque 
velebráto ejus baptismo, non solum ore przdicat, 
sed etiam .ad plenitudinem testimonii circumstanti - 
bus populis veluti digito monstrante consignat di- 
cens: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi 
(Joan. 1). Plus autem quam homo est Christus, * quia 
idem ipse Verbum et caro unus est Dominus, atque 
unus idemque :zeternus et novus est; :eternus à Deo, 
novus a feminá. Ibi incomprehensibilitet genitus ab 


ingenito; hic mirabiliter natus e virgine. Ibi paterna . 


majestate editus; hie Spiritus operatione formatus. 


Hic ergo est Joannes de quo dictum est a propheta : 
Yox clamantis in deserto : Parate viam Domino (Isai. 
xL). Clamabat in solitudine, ut corda inortalium in- 
credulitatis squalore deserta ubertate prophetici ser- 
monis excoleret. Hic est angelus nrissus ante faciem 
Christi qui populorum pectora monitis vite sanctioris 
instructa Salvatoris adventui doctor sollicitus prze- 
paravit. Hic est ille Baptista qui Dominum suum ol 
hoc baptizare meruit, ut sese magis dilui baptizati 
sui virtute sentiret. Hic est preco regni zeterni qui 
terris adesse Agnum Dei, ipsunque mundi peccatuun 
tollere, sua quidem. lingua, sed Deo loquente clama- 
bat. llic est pronuntiante Domino inter natos mu- 


- lierum major ; et vere inajor, quia Dei Filium ut pro- 


]bi simplex in Genitore natura est ; hic gemina in C pheta prxloquitur, ut precursor antevertit, ut. Ba- 


Redeniptore substantia. $59 Ibi totus impassibilis a 
Patre suo Deus est; hic autem tantur processit a matre, 
ut et pati non possil. Pati enim poterat, sicut et passa 
est caro nata de carne, et pati non poterat Deus na- 
tus in carne. Edidit namque nobis per uterum virgi- 
nis Deus carnem, et caro Deum. Nec ambigendum, 
Íratres, si ille Deus potuit esse quod voluit, qui " om- 
nia:quod voluit fecit. Neque cunctandum si Dei Fi- 
lius potuit hominem sibi sociare passibilem, quem 
poterat passionis triumpho impassibilitatis gloria co- 
ronare. Si novum fuit quod Deus est natus in terris, 
multo magis est novum quod homo regnat in coelo. 
: Quibus inspectis perfectam gloriosissimi Joannis Ba- 
ptist: beatitudinem comprobamus, quem in tantau 


ptista suscepit, ut testis ostendit. Et post omnia, hiq 
est ille quem nulla indunmentorum oblectante inolli- 
tie cameli texta de pilis asperior tunica vestiebat, ne- 
que ulla voluptas epularum suavior, aut edacis gulam 
tentamenta capiebant, sed tfnquam vere censorem 
faucium susum, et jejuni ventris doiinum, per de- 
serta gradiens arida locusta pascebat. Mel etiam sil- 
vestre legitur imanducasse, ut advertamus euu non 
cibo humana sollicitudine prxparato, sed pastu sim- 
plici, et illaborata vixisse substantia. Et bxc ideo, 
ut arbitror, fratres, ne assertorem justii:e à prieco- 
nio veritatis aut speciosior vestis abduceret, aut de- 
lectatio depravaret escarum. De hac profecto magna- 
nimitate descendit, quod dum Herodem regem de 


$ublimitatem dignatio coelestis evexit, ut. mysterium D concubitu fraternz conjugis confidenter incusat, nec 


salutis nostre terris cteloque mirabilis, ét necdum 
natus prophetare meruerit, et natus ostendere. Erat 
enim tunc Joannes dispensatione divina acerbus ad 
partum, maturus ad gratiam ; nam qui nativitati pro- 


prie nedum videbatur idoneus, ortu$ dominici factus - 


est idoneus przedicator; cumque naturali lege totum 
adhuc hominem venter maternus includeret, jam ta- 
men spiritum nascituri filii beta matris lingua prode- 
bat; ait enim Elisabeth, ut lectum est, ad beatam 


* Cod. Casiri. omittil vocent sane. 
b Idem cod., quia ipsum Verbum et caro unus est 


Dominus, atque uius , idemque alterius, et notus est..— ^ 


"D e 


gloriosam subire morlem, nec mundi lucem sper- 
nere formjdavit. Neque tristis hanc vitam reliquit, 
quia semper custodiens prophetalem rigorem nuu- 
quam penitus fuerat fallacis s:x€culi suavitate molli- 
tus. Propter quod patientissime precepto regis in - 
justi capite truncatur in carcere, qui fortissimi obi- 
tus premio remunerante ccelestis imperii rege, ct 
caput se suum recepturum noverat ei salutem. 


[.À 


- € ,geiii cod., omnia qua voluit [ecit. 
4 [tem cod., salutationis,, etc., in gaudio. 


-- 





SERMO LXY. 


SERMO LXIII 
De nativitate S. Joannis Baptiste VII. 
ADMONITIO. | | 
$61 Iu S..Dalmatii sspe a nobis laudato codice hic sermo pre se fert S, Maximi nomen cum titulo ; 


]tem et de S. Joan. Bapt. homil. 111. 


ARGUMENTUM. — S. Joannes Baptista progenie incly- À venter intumüit. Joannes concipitur uiero &enissimo, 


(us, nativitate mirabilis, atque in vita et merte glo- 


riosissimus; plusquam prophela, et vot clamantis in . 


deserto; que vox etiam nunc cunctis que facienda 
queque fugienda sint proclamat. 


Sancti Joannis Baptista hodierna die, fratres ca- 
rissimi, natalem celebrantes, exsultemus atque L:ete- 
maur in Domino, illum in veteri lege natum esse ho- 
minem progenie inclytum, nativitate mirabilem, at- 
que in vita et morte gloriosissimum. Ipse enim est ille 
pr:ecursor Joannes qui Salvatorem sxculi, etsi adhuc 
matris in utero latitautem, etiam ipse materno clau- 
Bus in sinu, exsultando salutavit, saltibusque annun- 
tiavit pr:sentem. Natus vero, atque inter tenebresa 
deserti latitans gloriosus promulgat, venientibus ad 


patri, quam nunquam habuerat , proles conceditur. 
Elisabeth autem vacuatur uterus, et matrem se leta 
miratur. Exsultat Zacharias in gaudio; ei cum de 
pueri nomine apud proximos esset contentio, dum 
tabulis pater stylum figit , ut pro arbitrio naii pueri 
nomen describat, quod sermone explicare hon pote- 
rat, in vocem subito linguam resolvit, litterasque 
sermort przvénit, et quem stylo Joannem scribere 
volebat, loquendo testatur. Quid ergo mirum si illum 
plus quam prophetam Christus przdicat ? Quis enim 
prophetarum nascendo vocem , et populo restituit 
sacerdotein? Ergo nec mirum si de se postea dixe- 
rit : Ego sum voz clamantis in deserto (Luc. m). Hoc 
est, non vox tantum quz audientium valeat aures 


se populis securus praedicat, confidenter ostendit. B penetrare, sed et clamantis, qu:» nempe audientium 


Iste est ille clarissimus Christi Baptista qui advenien- 
tes ad se populorum Lurbas tanta alacritate exagitat, 
ut nec Pbhariseorum superbiam , nec scribarum in 
lege Domini imperitiam, nec vitiorum omnium, qui- 
bus perfida illa gens............ declarare recusat. 
Hunc nec impiorum regum mine, nee luxuriantis 
aul:e plurima commoda, nec sacerdotalis generis su- 
perbia a veritate dicenda prohibere potuerunt. Vere 
igitur Christus Dominus dixit esse plus quam pro- 
phetam. Natus énim preter communem hominum 
nativitátem, illüm quidem obseeratio saricta creavit, 
. nom vero voluptas. Nam cum materni uteri auilíà 
viscera friguissent, et fessa jam corporis membra 
nullam amplius fécunditatis gratiam sponderent , 


corda concutiat. atque in viam salutis adducat. Qus 
equidem vox etiam nunc cunctis proclamat. Álque 
eiiam vobis, fratres, qux facienda, quxeque fugienda 
sinl per humilitatem nostram semper annuntiat : 
Parate viam Domini, rectas facite semitas ejus (1bid.). 
Ergo viam Domino parare jubeimur, nostre equidem 
fidei puritate, qua non tantum idolorum vana atque 
superstitiosa figmenta adversemur, sedet in fratribus 
ea detestemur et corrigamus. Ipsius quoque mentis 
castitate, qua et fratribus miséreamur, cunctis qua 
sua sunt restituendo , nullis adversando, errantes 
corrigendo, singulis demum, quantum per nos licet 
benefaciendo. Ergo juxta venerandi Baptistze monita, 
semper vivamus, Deum semper exorantes, ut in bo- 


contra impossibilitatem senilis corporis et sterilita- C nis operibus felicem perseverantiam nobis custodire 


tem 864 visceram, Zaeharis precibus, Elisabeth 


concedat. Explicit. 


SERMO ELXIV. 
In nativitate S. Joequnis Baptiste VIII. 
ADMONITIO. 
$63 Hoc fragmentum sermonis ex eodem codice S. Dalmatii exscribendum curavimus. 


Hodie, ffatées , beatissImi Joannis Baptiste nata- 
lem devotissimis festivitatibus celebramus, cujus non 
solum foit vita laedabilis, sed et mirabilis ipsius na- 
tivitas exstilit. Natus est enim de sterili femina ex 
senili et ventre procedens, ille est Cliristi Baptisfa 
Joannes de quo scriptum est : Ego voz clamantis in 
deserto (Luc. m). Clamavit equidem in deserto Joan- 


nes, ut infidelis populi durissima 64$ corda ad po- 
nitentiam exeitaret. Clamavit, ut illum a pessima 
infidelitate sua.......... clamabat atque dicebat : pa- 
rate víam Domini, rectas facite semitas Dei nosiri 
(Luc. m). (Deest folium.) Ergo ad tempus cum ipso 
habitemus in hoc seculo, ut cüm ipso in seternum 
esse possimus. Explicit. 


SERMO LXV... 
De üativitáte S. Joannis Baptiste IX. 
ADMONITIO. 


Cum hic quoque sermo in codice $. Dalmatii $. Maximo ascribatur, a monachis vero Maürinis in append. 
seria. S. Augustini num. 197 collócetor, etümdetni nos S. Maximo potius quaám Augustino, ut in Rom. Brev. 


ad diem 24 Junii, ascribendum esse judicavimus. 


AncoMENTUM. -— Unius Joannis nativitas celebratur. ]) nullius hominum nativitatem legirhus celebrari, nisi 


Veteris ille Testamenti figura, vox clamantis in de- 
serio , id est in hoc mundo , ante Christum promis- 
gus, atque ad ejus similifadinem sanctificátus. 


Post illum sacrosauctum Dominici natalis diem 


Bolius Christi Baptist» Joannis. llla in aliis sanctis 
eléctisque Dei oólitur dies, qua illos post tot con- 
sumunáatiouem) laborum; devietumque inundum jn 
perpetuas sternitates presens hac parturit vita. ln 


- 


l 


665 


8. MAXIMI TAURINENSIS 


664 


aliis veto consummata ultimx diei merita celebran- 4 penitus bonorum operum jucunditatem afferebat , 


tur. In Cbristi autem sanctissimo Baptista Joanne 
etiam prima dies, atque ipsius quoque hominis initia 
celebrantur ; quia per hunc Dominus adventum 
suum, ne illum subito bomines insperatum non 
. agnoscerent, voluit esse testatum. Joannes autem 
Veteris Testamenti figura fuit, atque in se formam 
prztulit legis; ideoque Joannes praenuntiavit Salva- 
torem, sicut lex gratiam precucurrit. Quod vero 
nondum natus de secreto materni uteri prophetave- 
rit, et expers adhuc lucis, jam testis fuerit veritatis, 
hoc fuit quod sub velamine latens littere , et Re- 
demptorem, qui jam advenerat spiritu przedicavit, et 
nobis Dominum nostrum de quodam veluti legis utero 
; . proclamavit. Ergo quia Judei a ventre, hoc est a 


nullum gratie spiritualis lumen acceperat. Mittitur 
ergo Joannes , qui prophetica atque apostolica pr:e- 
dicatione poenitentiam annüntiando rudem campum 
proscinderet, fecundaret, et excoleret, atque ad ma- 
turam frugem , hoc est ad regenerationis gratiam 
praepararet. Jam vero quantz illud est glorie, quod 
Zachariz sacerdoti seni, atque Elisabeth sterili fllius 
3 Gabriele promittitur; ab illo namque angelo a quo 
beatisstme Mari» nativitas Domini nuntiatur, et 


' quasi ex aliquo similis Domino premittitur filios ste- 


rilis ante fllium Virginis, nescio quid majus miracu- 
lum in ipsa nativitate declarat. Insperata prole mu- 
neratur sterilitas, quia novo partu erat ditanda vir- 
ginitas. Ante Christum Joannes promittitur, quia 


lege, qu:e Christi gravida erat, erraverunt, errave- B Vetus Testamentum ante Novum, ut dies diei eructat 


runt a ventre, locuti sunt falsa (Psal. Lvir). 1deo hic 
venit in testimonium, ut testimonium perhiberet de lu- 
sine (Joan. 1), Quod autem Joannes poenali consti- 
tutus est in carcere ad Christum discipulos suos or- 
dinat, lex ad Evangelium mundum transmittit, qu: 
quidem lex juxta typum Joannis veluti ignorantise 


clausa carcere in obscuro et occulto jacebat, atque : 


Judaica cxcitate sensus. intra litteram tenebatur in- 
clusa. Unde et de hoc beatus Evangelista ita prolo- 
quitur dicens : Ille erat lucerna ardens et lucens 
(lbid.). Spiritus nempe sancti igne suecensus ut 
mundo ignoranti» nocte occupato lumen salutis os- 
tenderet, et quasi inter densissimas delictorum tene- 
bras splendidissimum justiti:» solem lucis sux radio 


verbum. Pramittitur ergo lucerna ante solem; ante 
Dominum servus ; amicus ante sponsum ; przeco anta 
judicem; vox ante Verbuin. Atque ideo de se beatus 
dicit Joannes : Ego vox clamantis in deserto. Se enim 
53686 dicit esse vocem, quia Verbi annuntiator erat 
et przdicator. Adhuc enim in utero matris suas Spi- 
ritu sancto est repletus et ipsius nativitatem propbe- 
tando prevenit. Ad similitudinem Domini sanctifi- 
catus fuit, antequam natus intra materna visceta 
exsultans, atque Salvatoris adventum ore materno 
protestans. Vere autem erat lucerna ardens, in quo 
tam singularis gratia divinz dignationis effulsit, ut 


.jam jamque adfore redemptorem sancte sus» Geni- 
tricis voce narraret, et per eam veluti quamdam ve- 


demonstraret. Dicebat enim de se ipso : Ego voz (. ritatis * nondum in lucem prolatus Christum presen- 


clamantis in deserto (Luc. m). Clamabat equidem in 
deserto Joannes, hoc est in gentili et indocili populo. 
Vacua enim timore Dei pectora, atque Spiritu sancto 
carentia, squalentis eremi deserto comparantur. 
Desertus enim erat hic mundus ab omni fidei tiuio- 
risque Dei cultura, atque peccatorum spinis obsitus, 
tanquam ager incultus $65 squalebat, nullamque 


tem ostenderet; idoneus equidem Veteris Novique 
Testamenti mediator, et gloriosi Agni dignus osten- 
sor, qui Dominum suum se annuntiare uno tempore 
meruit et videre. Ergo, fratres, hujus tantze diei so-- 
lemnia celebrantes..... (Oblütterate linee quindecim 
desiderantur) peccata nostra deflendo, eademque jeju- 
niis atque eleemosynis plurimis redimendo. Explicit 


SERMO LXVI. 
In natali sanctorum apostolorum Petri et Pauli I. 
ADMONITIO. 


Sexagesimus gextus hic sermo, ac pr:eterea 67, 68 et 69, qui sequuntur, ex laudato codice Ambrosianoex 
scripti, editi primum tom. IV Anecdot. a Muratorio fuerunt. 


AncUuENTUM. — Ecclesiarum. principes atque glorio- I) phus in cruce est? Elegerunt itaque Ecclesiarum 


sissimos patres nostros Petrum et. Paulum, pto 
Christo obiisse, nobis letandum est. In iis gemina 
Ecclesie forma figuratur ; in. Petro simplicitas com- 
mendatur, t Paulo doctrina, ut advertamus in Ec- 
clesia Dei et scientiam esse necessariam, et simplici- 
tatem esse dilectam. ) 
Neeessarie, fratres carissimi, de venerabilium apo- 
stolorum passionibus atque obitu patrum nostrorum 
annua festivitate letamur, quia fiducia Christianz fi- 
dei eredimus, eos tormentis suis indeptos esse glo- 
riam et perpetuitatem vivendi vite sux (ine quz- 
sisse. Quis enim dubitet illos suo regnare cum. Do- 
mino, qui sequentes ejus vestigia mortem moriendo 
vicerunt, aut quomodo non manifestum est apud il- 
lum regem in cruciatibus esse victoriam, cui trium- 


principes ob honorem fidei patienter occmübere, 
quos auctor vite premisso su» mortis exemplo, 
mortem docuit non timere. Lx»temur ergo et exsul- 
temus, gloriosissimos patres nostros obiisse pro 
Christo, quia qui primitus pro :eterno ipso cruoris 
sui censu vitam sibi mereatur :xeternam. JEternitatis 
enim mercatus agitur, ubi non pecunie quantitas, 
sed sanguis fidelis in pretio est, ubi sic mors adimit 
vitam, ut illate morti immortalis vita succedat. Et 
ideo, fratres, cui amore Christi exosus est mundus, 
mundum non invitus amittit, sicut dicebat beatissi- 


mus Paulus : Mihi vivere Christus est, et mori Jucrum 


(Philip. 1). Quam pulchre ait et mori Iucrum ! Quo- 
niam qui Christo vivit, si pro Christi honore moria- 


* Hic aliqua vox deesse videtur qus sit veritatis complementum. EpiT. 


- 





665 


SERMO LXVI. 


666 


tur, cceli sibi regnum damno prasentis lucis acqui- À Paulum, unum piscantem, alium persequentem. Et | 


rit. Meri namque pso Christo regnare cum Christo 
est. Qui religiosam mortem in lucrum sibi reputat, 
ostendit se morte sua proficere, non perire. Nam et 
Dominus et Salvator noster ait : Qui perdiderit ani- 
mam suam propter me G7 inveniet eam (Matth. x). 
Quid hoc est, carissimi, qua ratione, amissa semel 
anima suo poterit ab homine reperiri? Poterit, fra- 
tres, poterit non ratione, sed fide. Poterit sine du- 
bio, quia resurrectionis beneflelo reparato corpori 
anima servata reddetur. Quod enim Deo possibile 
est, facere homini non est impossibile cogitare, ut 
ait futurorum conscius Paulus apostolus (I Cor. 11) : 
Nec oculus vidit, nec auris audivit, et in' cor hominis 
non ascendit, que preparavit. Deus diligentibus ewm. 


Petro quidem regni sui claves, Paulo verbi sapien- 
tiam dedit. Nec incredibile hoc, quoniam qui aquam 
produxit $68 e petra, Ecclesiam fundavit in Petro. 
Qui adorare compulit. magum, persecutorem doeuit 
predicare. In his duobus, carissimi, quantuin exiguis 
sentire fas est, gemina Ecclesi forma, et humani 
generis diversitas figuratur. Petrum namque com- 
mendat simplicitas, Paulum doctrina sublimat, ut 
advertamus im Ecclesia Dei, et scientiam esse neces- 
sariam, €t simplicitatem esse dilectam. Simplicita- 
tem autem dico, non illam quz ignavis stupore tor- 
pescit, sed illam qu:e vigilanter incendens prodesse 
aliis noverit, nocere ipsa non possit, ut in uno eodem- 
que sit homine cauto simplicitas, et benigna prudet 


Dicendo ergo Dominus : Qui perdiderit animam suam Jj tia secundum illud quod dictum est : * Estote ergo 


propter me, inveniet eam, ostendit in illo adventus sui 
gloria, in quo omnis homo substantie sus statum 
vitamque recipiet, anim:ze nostr:e corporisque consor- 
tium* formandum ; homo enim anima et corporecon- 


$tat. Unum sine altero disjuncta ac dissipata natura 


est, Si removetur corpus, amittit. Cum ergo dici- 
tur, Qui perdiderit animam suam, inveniet eam (Matth. 
x), revelatur nobis, cum secundum Dei nostri fidele 
promissum renovabitur mundos, et animam corpori, 
el corpus animx esse reddendum. ideo et Salvator 
dicebat : Nolite timere eos qui occidunt corpus, ani- 
mam autem. non possunt occidere ; sed potius eum ti- 
mete qui potest animam el corpus perdere in gehenna 
(Ibid.). Itaque potestas disperdendz? animze ostendit 


astuti ut serpentes, et simplices ut columba (Matth. x). 
Nam simplicitatem Petri, et vigor vivacissima nen- 
tis armabat, et spiritalium consiliorum providentia 
muniebat. Simplici utique prudentique corde Petrus 
erat, cum incarnationis dominice sacramentum non 
inquirendo confessus est, sed credendo, dicens : Tw 
es Christus Filius Dei vivi (Malth. xvi). Quà confes- 
sione, carissimi, et profuit universis, ut simplex, et 
opiniones non recte credentium repulit ut astutus. 
Igitur doctrinze gratia ccelum Paulus ingreditür, sim- 
plicitatis merito aperiendi cceli Petrus accipit pote- 
statem. Hec nobis idcirco, carissimi, ut intelligamus 
a fide Dei nostri nec doctos repelli, nec simplices 
refutari. Quantum autem fidei veritas habet, manife- 


in Christo reparandi hominis potestatem. Nec mire- (5 stum est omnibus, simplicitatem Petri habuisse Pau- 


mur, carissimi, sí perfidiam scwvientis seculi Paulus 
gladio, Petrus cruce damnárunt, quorum Dominus 
ipsum mundi principem mirabilibusterruit,^ increpa- 


tionibus arguit, passionibus triumphavit. Invenit . 


quippe in eis diabolus, quod possit occidere, non ta- 
men invenit qued posset tenere captivum. Et quid 
mirum si perimitur gladio servus occisi ? Quid mi- 
rum si in cruce tollilur discipulus Crucifixi ? qui se- 
cutí sunt patientis exemplum, consecuti sunt regnan- 


lum, ipsique Petro Pauli prudentiam non defuisse. 
Nam utrumque idem spiritus edocebat. Hac ratione, 
carissimi, et Paulus pelra est Christi, et vas electio- 
nis est Petrus. Uterque enim velut coelestis lapis, 
fortitudinem prestat infirmis, uterque vas electum 
sitientibus fidem Christi ab zterno fonte vitalis po- 
culi fluenta profundit. Et ideo, quia una illis fides, 
una gloria, unas victricis passionis est dies, una 
utrumque devotio populorum omnium plena confes- 


tis imperium. Assumpsit ergo Christus Petrum et sione veneratur. e 
SERMO LXVII. . 
De eodem natali sanctorum apostolorum Petri et Pauli 11.— - . 
ADMONITIO. ) 


55G9 Etsi in codice Vaticano 1269, fol. 77, a tergo, S. Leoni Magno hic sermo ascribatur, Ballerinii 
tamen fratres, viri doctissimi, eum non esse in sermonibus ejusdem sancti doctoris numerandum judi- 
carunt. Quamobrem hunc quoque S. Maximo, ut in codice Ambrosiano legitur, secuti clar. Muratorium 


attribuimus. 


ARGUMENTUM. — Palerno apostolorum sanguine Eccle- ]) ris lacte nutritur; ita tunc Ecclesie consurgentis iu- 


sia convaluit. Christiane fidei regnum mundanis do- 
minatur imperiis. Petrus omni firmior petra passus 
esl, ut pastor pro commissis sibi ovibus. Gavendum 
est ne quid virtui prudenticcque nostrae arrogemus. 
Cur Paulus sese privilegio gentium tuebatur? 


Exsultemus, fratres, et gloriemur in Domino. Deo 
nostro, quia apostolorum natalis Ecclesize est nutri- 
maentum : sicut enim parvulus quisque materni ube- 


« Cod. Ambrosianus recognitus, consortium re[or- 
mandum. . 
b Cod. Ambros. recognitus, increpationibus arguit 


fantia paterni sanguinis ubertate convaluit. Nam ex 
quo benedictionem fecundi cruoris sterilis terra sus- 
cepit, innumera exinde per üniversum mundum mul- 
titudo credentium pullulavit. Quis ita demens Cbri- 
stianz fidei inesse abneget veritatem, quam tristitie 
non fatigant, supplicia non conturbant, neque ullus 
corporeg mortis terror inclinat? Cui etiam in sempi- 


mirabilibus terruit. 
« Vulgata habet, Estote ergo prudentes. excut ser- 
ventes, etc. . 


* 


ee] 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


ternüm gaudium persequentum Lormenta proficiunt, À cet quo tu non vis (Joan. xxi). Hoe est dicere : Cum 


cujus regnum per sternam invictamque potentiam 
mundanis dominatur imperiis. Ut autem plenius ad- 
vertamus, quanta sit coelestis regni terrenique distan- 
tia, documenta nobis de presentibus capiamus exem- 
plis. Ecce reges przlereuntis hujus seculi devotionem 
erga se militum suorum in hac tantum vita honori- 
bus muneribusque conservant, nihil penitus haben- 
tes, quod possent suis sibique przestare post mortem. 
Christus autem rex omnium sxculorum, electos suos 
labore, nuditate, fame, cruciatibus, morte insuper 
remittit affligi; * quia potestas ei est suscitare defun- 
ctum, spoliatum prxsenti vita regni sui luce vestire, 
eL remota lege mortis, perpetuitatem dare mortali. 
. Quod autem nonnunquam a fidelibus viris regum 


esses junior, Petre, manus "A1 te proprixi mihiste- 
rio succlngens tuam sequebaris in omuibus voalunta- 
tem. Cum autem senueris, manus te cinget extranea, 
et ducet quo tu rion vis, ac juventutis tue libertatem 
mutabis in servitium senectutis. Ducet, inquit, te quo 
tu non vis. Nunquam nolebát Petrus pati pro Domi- 
nO $u0, cui ante jam dixerat : Animgm meam pro te 
ponam (Joan. xii). Volebat quideni ut devotus mori, 
sed quia velut ultro morti se ingerebat, quamdam 
presumeutis habere videbatur audaciam, naro qui ut 
infirmus mori non vult, et idem ut confortatus a Deo 


.non refugit passionem, pariter in semetipso, et tre- 


pid:e earnis ostendit affectum, et fidelis auumi implet 
officium. Igitur ubi apostolus sponte morti se offere- 


premia renuuntur, quod eis abominatz sunt omnes B bal, ibi timuit mori, et ubi nolers est ductus ad cra- 


sieculi dignitates, quod ut vanum respuunt, quidquid 
illis hic mundus obtulerit pretiosuin, spes illa omni- 
modis facit, quia per gratiam B7 Christi sui potiora 
sibi quandoque praestanda fides servata presumit. 
Quis nou stupet in voluntate Christi esse hoc tam mi- 
, rabile sacramentum, qui sanctis suis sic sua promiuit 
premia, ut eis tormenta prxmittat, sic future vitze 
priedicat caritatem, ut prsentem doceat non amari? 
llic religionis est veritas, ubi tristitia gaudium gignit, 
ubi inops nuditas incorruptionis vestimenta prztexit, 
decoriari gloria (forte legendum ubi dedecorari gloria), 
ubi exuri refrigerium, ubi occidi triumphus est. Hxc 
est mors, carissimi, si modo (fidem nostram sancti 
. Bpiritus erigat et confirmet aucloritas, quam pueri 


cem, non timuit crucifigi, quia illic humana fatigaba- 
tur infirinitas, hic celestis Spiritus fortitudo vince- 
bat. Omnis enim nostra devotio, si quasi suis viribus 
fidat, continuo ut infirma lassescit. Si vero quis pre 
ce supplici divinz .gratix boni sui propositi commen- 
det effectum, nulla illam cogent seculi hujus adversa 
nutare. Cavendum itaque, fratres, me quid virtuti 


. prudentizeque nostra de his qu:xe recte £erimus, arro 


gemus, docente Domino apostolos suos, et dicente : 
Quia sine me nihil potestis facere (Joan. xv). Qua sen 
tentia pr:emonente ab ipso nobis speranda sunt om- 
nia. Cuncta etiam, qux prospere veniant illius repu- 
tanda muneribus, sine quo, ut ipse dicit, nuliun pe- 
Ditus votorum nóstrorum possumus habere succes- 


non renuunt, juvenes non declinant, maturiores eli- C sum. ^ Denique quomodo presumpsit Petrus dicere 


gunt, senes ambiunt, femine non paverunt. In pas- 


sione.enini martyrii ubi fides firmior regnat in honi- 
ne; Sicut sspe Jam factum est, nec :etas illa se sub- 


trahit, nec sexus excusal. Ibi, Íratres, ibi pretenditur . 


infirmitas eorporis, ubi fides non habet firmitatem. 
Ideo gloriosissimus Petrus stabilitate fidei suze omni 
firmior petra, dum Christh crucem: predicat, suam 


vicit; nec timuit erucifigi, quia Crucifixum timuit, et. 


atavit. Passus ergo est Petrus, ut optimus servus 
pro Domino, ut fidelis digcipulus pro magistro, et ut 
pro commissis sibi ovibus pastor electus, illius ad 
mortem secutus vestigia, cujus semitam sequebatur 
ad vitam, et quia consimilem regis sui subiit passio- 
nem, celestis regni clave suscepta, similitudinem re- 


 gnantis suscepit. Àut quoniodo ille vitz proprize time- D 


ret occasum, qui probaveràt Christum suum regnare 
post mortem? Quomodo refugeret crucem, qui in cor- 
pore Domini sui redeuntis a mortuis beate crucis si- 
gná cognoverat ? Qüómüóto crucifigentum vulnera re- 
cusaret, qui Rédeiptoreni mundi clàvorum vestigia 
portasse Secum seiebát dd Pdtrem ? Ille pro suo Do- 
mino obiturh férinidarét; cui ipse vitz» auctor et mok- 
. tem, et geriüs mattis [irte&cientize sux ore priedixerat? 
ita diceris : Cum esseá junior cingebas (e, et ibas quo 
tolebas ; cum ádter senuerkis, alins te precitget, et du- 


2 Cod. Ámbros. recognitus, quare; quia potestas 


- ei est, elc. 


b Cod. Anibrós., Beinde quando praesumpsit Petrus 


Domino : Animam meam pono pro (e (Joan. 18) ; non 
logge post puelle interrogationem turbatus respondit, 
nescisse se hominem. Propter quod flevit amarissi- 
me ; et ubi ait Christus, Petrum ducendum esse «quo 
nollet, ibi victoriam triumphalis passionis obtinuit. 
Non ergo est reprebendendus apostolus si pro Christi 
honore animosius optabat et mori, quia presumptio 


illa, qu: de $79 fervore fidei venit, etsi laudabilis 


non videtur, magnam tamen habet ad Dominum, ex 


ipsa conscientiz $uxe devotione fiduciam. Verum pro- 


pter cautelam fidelium suorum, nostreque infirmita- 
tis perfugium dicebat Salvator discipulis suis : Si vos 
persecuti fuerint. in civitate ista, fugite in aliam 
(Math. v). Hoc est dicere : Declinate quidem passio - 
nem, ne forte per tormenta vincamini; capti tamen 
nolite cedere persequenti; volo enim servos meos 
mortem nec exspectare, nec timgre, quatenus inesse 
vobis sapientiarn, nec deesse fidem stultus persecutor 
agnoscat; quia mortem non vitare, cym possis, te- 
meritatis est vitium, perimenti autem non cedere 


: fortitudo credentis est. Habet hoe ratio, et virtus li- 


dei nostrz:e, ut in confessione Christiani nominis nec 


 optemus miortem, nec timeamus occidi. Sie ille, vas 


electionis, gloriosissimus Paulus, rie a gentilibes vel 


: virgis rtacularetur, clámabat civem se esse Roma- 


dicere Domino : Animam meam ponam yro (e; non 
longe post puelle interrogatione turbatus, et. 


ilie 


001 


.e 





$9 - SERMO LXVIII. | 610 


. num, et injuriam corporis sui sxcularium legum prz- A et de muliere divinante Piton probavit ejectus. Sed 
scriptione submovit, ereptumque se de periculis ac — tamen ubi dispensatione dominica tempus ei passio- 
mortibus scripta exsultatione gaudebat. Quod si ut — nis advenit, coníldenter gentili ferro fidelia colla sub- 
curiosus inquiras cur privilegio gentium sese tuebatur — jecit, et qui dudum verbera respuebat, gladium non 
Apostolus, scito hoc apostolici fuisse consilii, ut illos — refugit. Hxc enim sancta perfectaque mensura cre- 
qui Dei nostri reverentiam non habebant, propriis — dendi, hxc irreprehense devotionis est sanitas in 
eorum legibus territos confutaret, nec data sibia Do» — certamine (idei, et nolle mori, et patienter occurbe- 
mino potestate voluit in eos exercere vindictam, qui re, quia Deus noster non mortem nostram requirit, 
se missum ad salutem noverat persequentum. Nam sed illam mentem quam mors superare non possit. 
quid virtus possit apostoli sensit magus ille czecatus, — . " 
| SERMO LXVIII. 
De eodem natali sanctorum apostolorum Petri et Pauli 111. 
ADMONITIO. 


$79, Avonymus hic sermo est in codicibus Vaticanis 559, 1269, 4051, et Regino 535, Ingcriptus autein 
sancto Ambrosio apud Gillotium num. 67 legitur. Nos sancto Maximo eumdem esse ascribendum volumus ; 
quod non modo in przclaro Ambrosiano codice ejus ornatur nomine, sed etiam In veteribus atijue pFestan- 
tissimis codicibus dubbus Sanctx Crucis in Jerusalem 90 serm. 2, et 09 serm. 31, et in eod. Bibl. olim Mi- 
nor. Convent. in Laurentian. tv Plut. xvi, quo in postremo inscriptió est hujusmodi : De sanctis apostolis 


* 


Petro et Paulo sermo sancti Maximi episcopi. 


AícuuENTUM. — De riso vasis pleni quadrupedibus ac Bj argento : ut qui propter Christum argenti speciem 4 
rolatilibus S. Petro oblato, quo. diversarum gen- — pefutasset, per Christum argenti nitore * ditaretur. 
tium congregatio collecta in. una Ecclesia demon- c. 
stratur. Pransuro igitur Petro de$unt coquorum apparatus, 

desunt obsequia famulorum ; sed quod est ! inelius 
Natalem beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ministeria divina non desunt, et utiliori 5 comimnuta- 
hodie celebrantés, fratres carissimi, diversis epulis — tione sancto viro, quod deest in terris, abundat * in 
nos reficere debemus, et tartam festivitatem magna — celis; ut se refliciat enim Petrus, non cellarium sol- 
cum ketitia celebrare. * * Quis enim talium virorum — licite reseratur, sed cdelum ipsuni protirus aperitur !. 
solemnitatem non magna cum letitia celebraret? * — Leginius in Scripturis (III Reg. xvii) sanctum Eliam 

Quis enim in talium virorum solemnitate non magnos — in deserto corvis ministrantibus pastum ; quanto me«- 

sibi exhibeat apparatus, ut quo plus expenderit, plus — lius Petrus, cui non parvam escam ) terrena avis 

se apostolos amare confirmet ? Verumtamen non porrigit, sed integrum convivium inultitudo angelica 
opus est proprio sumptu ad refeciionem nostram. subminisirat ! Post orationem ergo esurit Petrus. 

Nam natali suo S. Petrus ipse nos reficit; est enim Mirandum cur sanctum virum. post orationem fames 

omnibus copiis refertum vas ejus, quod illi de elo ^— sequatur, cum soleat fames oratione depelli;*et esu- 

esurienti-delatum est. Igitur qui esurit sicnt. Petrus, C riens aninia * nonnisi observationibus saginari. Sed 
reücitur ipse cum Petro. Ut quid ergo prz:paremus — puto Petrum post orationem, non cibum esuriisse 
nobis proprium prandium, cum apostolico ferculo — bominum, sed salutem ; nec inedia vexatum esse 
saginemur? Cur nobis inquiramus terrenas epulas, — corporis, sed inopia credentium laborasse. Cum enim 
cum coelestes copias habeamus? Dicit enim S. Lucas . Judaicus populus perfidus et ingratus, illo pr:edican- 
in Actibus apostolorum (Cap. x, xi, etc.), post era-  . te, Christo non crederet, famem quodammodo Petrus 
tionem esurienti Petro circa horam sextam, aperto — sui officii sustinebat. Famem eniin patitur, qui mini- 
colo vas quoddam splendidum, velut linteum fuisse — me fructum sui laboris assequitur. ! In coenaculum 
delatum, in quo erant omnia ^ quadrupedia terr: et — igitur ad orationem festinus ascendit. Bene ait, in 
volatilia celi ; et dixisse Dominum ad eun : * Petre, — ccnaculum ad orationem asceridisse Petrum; quia 
surge, immola el manduca (Acl. x). Ecce Petrus, qui ' omnis sanctus, quando orat rellnquens 578 hunii- 
57 4 dicit alibi : Aurum et argentum non est mihi — lia, vel.terrena in altum mentis extollitur, et in su- 
(Act. m), nunc convivii. ejus vasculum splendidius est — blime suspensus rapitur, v et cogitatione saneta coelo 


* [n utroque codice S. Crücis in Jerus. verba inter ) ! Cod. Vat. 4951 post vocem aperitur legit Post 
asteriscos posita desunt omnia. Desunt etiam in Va- — orationem ergo; reliqua qu:xe interponuntur omittit. 
tic. 1269. j Codd. Vatic. 1969, 5359 et 1277, tetra pro ter- 

b Cod. Vat. Pal. 495, quadrupedia et reptilia, et — rena. | 
eplatilia cteli. Cod. Vat. 559 pro repentia habet rep- k Cod. Vat. 495, non cibo, sed obsecratione sagi- 
lilia. : : mari. . 

* [dem cod. Vat. 559, Surge, Petre, macta et man- ! Cod. Vat. 4951 ita bunc Jocum exhibet: In ce- 
ca. . . naculum igitur ab oratione [emus cen h quia om- 
4 Codd. Yat. 1269 et 559, rejutasit. nis sanctus, quando oral relinquens humilia terrena, in 
* Codd. S. Crucis in Jer., Vat. 1269, et Reg. 539, — altum mentis extollitur, et in. sublime suspensus ra- 


ditatur. pitur, ut cogitatione sancta calo vicinior efficiatur, 
! Sed quod est multo melius. là codd. 539 et 495, — atque ibi esurienti illi, hoc est in cordis sui sublimiori 
qui tamen pro ministeria legit mysteria loco, velut divina voce dicente illi : tu Judetos solos 
' 8B Cod. Vat. 1969, communione. esuris, etc. 
^ Idem cod. Vat. 1269. in colis. Ut reficiatur enim m Cod. 4 S. Crucis. Min., ete., ut cogitatione san- 
Petrus, etc. cta celo vicinior efficiatur. | up 


^oc P emi 


(74 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


04 


vicinus efflatur. Atque ibi esurienti illi, hoc est cogi- À est omnium. Quamvis enim corpora passione casa 


tanti in cordis sui sublimiori loco pro salute Judaici 
populi offertur vas diversorum generum animalibus 
plenum, * velut Divinitate dicente illi : Tu in Judzos 
solns esuris ; ecce tamen fidei tuz cunctarum gentium 
diversitate reficio. Nam utique 5 diversa animalia 
collecta in uno vascnlo, diversarum gentium congre- 
gatio collecta in una Ecclesia demonstratur : qux 
Ecclesia in illius * vasculo splendido, dum non ha- 
bet maculam neque rugam, lintei nitore resplendet. 
In qua primum animal Deo ex gentibus centurio 
Cornelius immolatur. De hoc ergo vasculo suo hodie 
nos reficit Petrus; cum enim videmus geritilium tur- 
bas ad fidem Christianitatis accurrere, simul cum 
apostolis gratulamur. Non enim mortui sunt, quorum 


sint, interruptus tamen non €! est ordo vivendi; igi- 
tur enim eL Deo gratias agunt, et laudes Salvatori 
referunt; nisi quod resoluta membrorum sarcina, 
magis ? adhxrent Christo; sicut ait Paulus aposto- 
lus : Dissolvi et esse cum Christo quanto melius (Phi- 
lip. 1)! Non ergo dicenda est mors qua interveniente 
caremus persecutore, et Christo nectimur. Non est 
plane dicenda inors qux& Christo mortuum socians, 


, lucrum eflicit morientis, sicut ait beatus Apostolus : 


Mihi enim vivere Christus est, et mori lucrum (Ibid.). 
Illa autem vera ^ mors qux etiam viventem homi- 
nem peccatorum morte !: constringit; quia quamvis 
vivere videtur, sceleribus tamen suis morti 1 videtur 
addictus, sicui ait Apostolus de illa deliciosa vidua : 


5776. ? curamus natalem hodie, * sed renati vivunt B. H«c autem vivens mortua est (1 Tim, v). 


plane, quia participes effecti sunt Christi, qui vits 


SERMO LXIX. 
'Pe eodem natali-sanctorum apostolorum Petri et Pauli IV. 
ADMONITIO. 


Quod dictum est supra de. utilitate, quam ex multorum codicum mss. collatione comparavimus, ut sceri- 
pta.ab imperitia amanuensium diversis auctoribus supposita dignosceremus, hic clarius patebit. Hunc enim 
sepmonem duo codices Vaticani, 1269 et 1277, sancto Ambrosio tribuunt; alter vero Vaticanus 4951 S. Au- 
gustino, hac epigraphe insignitum : S. Augustini sermo dicendus in festo sanctorum Petri et Pauli, codex 

allicellanus A 9 sanctum Leonem Magnum auctorem appellat. Incertum ergo esset hac ii! diversitate judi- 
eium, nisi plurimorum mss. consensum in Maximum haberemus. Codici enim Ambrosiano quatuor accedunt 
. testimonia, duorum scilicet codicum 90 et 99 S. Crucis in Jerusalem, duorumque Casinensium 102 et 3505 
S. Maximo suffragantium. Cum vero nec Dallerinii, nec Cacciarius suis in editionibus opp. S. Leonis 
. Magni hunc sermonem collocarint, nec monachi S. Mauri inter genuinos S. Augustini sermones, sed in 
appendicem sub nam. 201 traduxerint, de hisce Patribus esse quxsstio non. debet. Dubitarunt iidem Bene- 
dictini monachi in eadem appendice, an forte Ambrosio ascribendus esset ; verum cum in ejus editione anni 
. 4690 eumdem pretermiserint, ab hujusmodi opinione recessisse videntur. Ascribe idus ergo S. Maximo 

hic Sermo jure est, contra editionem Parisiensem opp. S. Ambrosii an. 1569, ubi sub num. 68 sermonum 
collocatus fuit. ) 


$777 AncuuENTUM. — Péiri virtus tm omnem terram C in omnem terram " mirapins Petri virtus diffüsa est, 


diffusa est, et Pauli Epistolarum verba in fines orbis 
terrarum penetrarunt, De claudo sanalo a. Petro, de 
Paulo vase electionis, deque utriusque apostoli mar- 
[yrio. 
Notum vobis omnibus est, fratres, et universo 
mundo notissimum, quod beatissimorum Petri et 
Pauli * natalis est hodie, nec aliquam partem orbis 
latere ! potest tanta devotio: siquidem cum de his 
dicat David propheta : Itn omnem terram exiit sonus 
eorum, etin fines orbis terre verba eorum (Psal. xvm); 


* Jdem cod. S. Crucis Min., etc., velut divina voce 
dicente illi : Tu in Judaeos solus esuris, ecce (ames... 
reficitur. Codd. 1277 et Vat. Reg. 559, velut divina 
toce dicente illi : Tu in Judecos solos esuris, 'etc. 

^ Codd. Vat. 1269 et 559 Reg., per diversa, etc. 

€ |demn cod. Vat. 1269, que Ecclesia in illius va- 


scili splendidissimi specie dum, etc. Cod. vero Vat; D 


4951, que Ecclesia in. illius vasculi splendidum mo- 
dum, non hábens mac&lam neque rugam, lintei nitore 
resplendet. In quo primum, etc. 

Idem cod. Vat. 4951, quorum colimus. 

.* Cod. citt. S. Crucis in Jer., sed. renati. Virunt 
plane, quia participes, etc. Ita et cod. Vat. 1269, qui 
omittit verba qui vita. est omnium. Cod. Vat. 4954, 
sed. renati. Vivunt plane,* etc. (Quamvis enim corpora 
vassioni cessent , interruptus tamen non est vigor ri- 
tendi. Jugiter enim et Deo gratias, etc. 

f Codd. S. Crucis in Jer., est ordo tivendi. Jugiter 
enim et Deo, etc. Ita et codd. 4 cit. S. Crucis Minor., 
Vat. 1969, 1977 et Vat. Reg. 529. 

& Cod. Vat. 4951, magis herent Christo, eic., dis- 
solvi et cum Christo exse multo melius, etc. 


effin fines orbis terrx: Epistolarum Pauli werba pene- 
trarunt. Quis enim non audivit quod primum ? beatus 
apostolus Petrus sedenti ad speciosam portam temyli 
claudo, ? et ex inatris sux ventre, oliu jam debili, 
pedum restituerit firmitater:, " ut quod natura minus ' 
contulerat, apostolica gratia repararet? Cum enim 
4 claudus ille stipem rogans, aliquid pecunise sc ab 
apostolis crederet recepturum, ait illi " apostolus Pe- 
trus : Argentum et aurum non habeo ; sed quod. habeo, 


^ Hic finem habet sermo in codd. Vat. 4951, et 
Vat. Reg. 539. 

i Cod. Vat. 1969, vera est mors. 

i Codd. citt. S. Crucis in Jer., constringit. (i 
quamvis vivere tideatur, etc. Cod. Vat. 1969, morti 
gam videtur. 

& Cod. Vat. 1269, natalitia esse hodie. ^ 

! Cod. Vat. 6451, potuit pro potest. 

m Uterque cod. S. Crucis in Jerusalem : mirabilium 
Petri virtus est, et in fines, etc. Codd. etiam Vat. 1969, 
1271, 4951 et 6451. Cod. vero Vallic. A 9, mirabilium 
Petri virtus audita est. 

^ In codd. S. Crucis in Jer. omittuntur verba beatis 
apostolus. ) 

. * Cod. Vat. 6451 et 4951, et ex matris sar olim 
venire jam debili, pedum restituerit. firmitatem. 

P Cod. Casin., et quod nati, etc. 

q:Cod. S. Crucis in Jer. et alii citt. codd., Cum 
enim idem claudus stipem, etc. 

* [n codd. S. Crucis in Jer. et in Vat. 1269 deest 
vox apostolus. | 








fae 


675 . 


SERMO LXIX. 


674 


hoc tibi do : In nomine Domini nostri J esu Christi Na- À licet in singulis fuerit, tamen ! quauta referta est 


sareni surge et ambula (Act. m). Beata plane largitas, 
qux» petenti argentum quidem non contulit, sed contulit 
sanitatem ! Beata largitas, quz de thesauris ^ aurum 
non protulit, sed 5 protulit medicinam! Beatus est 
ille claudus, qui dum stipem querit pecuni:, divitias 
incolumitatis accepit. Hoc enim ab apostolis donatum 
meruit, quod nullis thesauris a medicis redimere po- 
tuisset. * Primum ergo signum mirabilium suorum 
Petrus fecit, claudo pedum restituendo vestigia. 
Diximus frequenter.ipsum Petrum petran $78 a 
Domino nuncupatum, sicut ait : Tu es Petrus , et su- 
per hanc petram edificabo Ecclesiam meam (Matth. 
xvi). Si ergo Petrus petra est 4 supra quam zdifica- 
tur Ecclesia, recte prius pedes sanat, ut sicut in Ec- 


gratiz sanctitate ? Nam Petrus crucis, sicut Salvator, 
exitum i tulit, et dominice devotionis similitudine k 
nec in morte disceptus est ; scilicet ut quem imitaba- 
tur fide, imitaretur et passione. De Pauli vero cer- 
vice, cum ! eam persecutor gladio percussisset , dici- 
tur fluxisse magis lactis unda quam sanguinis ; et mi- 
rum in modum S. Apostolum baptismi gralia in ipsa 
579 cede exstitisse splendidum potius quam cruen- 
tum. Qux quidem res in S. Paulo stupenda non est. 
Quid enim mirum si abundat lacte * nutritor Eccle- 
sie, sicut ipse ad Corinthios : Lac vobis potum dedi, 
non escam (I Gor. ni). Hzc est plena repromissionis 
illa terra quam patribus nostris promisit Deus, di- . 
cens : Dabo vobis terram [fluentem lac ei mel " (Exod. 


clesia fidei fundamentum continet, ita et in homine B m). Non enim de hac terra locutus est qux: mananti- 


membrorum fundamenta confirmet : recte, inquam, 
prium in Christiano pedes curat, ut jam non trepi- 
dus, nec imbecillis possit supra petram Ecclesie 
stare, sed robustus, et fortis incedere. Ubi autem 
verba Pauli non leguntur? Quis locus ea litteris non 
inscribit, corde relinet, conversatione custodivit ? 
Qui Paulus a Domino vas electionis est nominatus. 
Bonum vas, in quo pretiosa mandatorum Christi prz- 
cepta conduntur : bonum vas, de cujus plenitudine 
substantia vits: populis semper erogatur, et plenum 
est. Optima apostolorum nomina, petra, et vasculum 
necessaria domui Salvatoris. * Domus enim petrarum 
Jortitudine construitur, utilitate vasis ornatur. Petra 
ad firmitatem, ne labantur, sustentat populos ; vas ad 


bus aquis ceenum involvit; lutumque permiscet , sed 
de illa terra Pauli, et similium Pauli, qux jugiter 
purum suaveque distillat. Qux enim Pauli. ^ epistola 
non melle dulcior est, lacte candidior ! Qux episto- 
ke, tanquam P ubera, Ecclesiarum populos nutriunt 
ad salutem? De cervice ergo Apostoli 4 pro sanguine 
lac manavit. Legimus * in epistola ipsius, quoniam 
caro et sanguis regnum Dei non possidebunt (1 Cor. v). 
Jam igitur Paulus possidet regnum, $8 quoniam 
5 caret sanguine, qui impedire dicitur * regnaturos. 
Adhuc ergo Paulus in terris positus * etiam in regni 
ccelestis substantiam transformatur. " Ideo, fratres 
carissimi, quotiescunque martyrum * memorias cele- 
bramus, pratermissis omnibus sxculi actibus, sine 


custodiam, ne tententur, operit Christianos. f Exi- C aliqua dilatione * concurrere debemus ad domum 


tus vero eorum de hoc seculo quam beatus fuerit, 
nemo est qui nesciat. Nam prima hzc € in illis beali- 
tudo est, quod ambo una die passi esse noscuntur, 
scilicet, ut quos una fides servitio devinxerat, una 
dies martyrio coronaret. ^ Deinde ipsa passio, diversa 


* Cod. Vat. aliqui aurum, alii argentum ponunt ; in 
reliquis conveniunt. 

^ Codd. S. Crucis in Jer. omittunt protulit, et ha- 
bent sed medicinam. 

e Aliter habetur bic locus in cod. S. Crucis Min. 
in Lauren. scil. Primum ergo signum mirabilium, 
quoil beatus apostolus fecit, claudo pedum restituisse 
vestigia dicimus. Audistis frequenter ipsum Petrum, 
etc. Ita etiam Vat. 4951, qui tamen habet diximus 
pro dicimus. ' : 

4 Cod. Vatican. 4951, super quam petram adifica- 
tur, eic. 

e Codd. S. Crucis in Jer., et 4 S. Crucis. Min. in 
Laur. habet : Domus enim fortitudinis petra constitui- 
tur, ulilitate, ec. Codd. Vat. 6455, 4951 et 1277, 
Dommws enim [ortitudine petr& constituitur. 

f Cod. Vat. 1277, Introitus vero eorum, quam bea- 
tus. (uerit, nemo est qui nesciat, eic. 

& Cod. S. Crucis. Minor. in Laur., Nam prima hec 
illis beatitudo est, elc. 

h Cod. Vallic. A 9, Deinde licet ipsa passio diversa 
in singulis (uerit, e&c. Cod. vero Casin., Deinde licet 
ipsa passio diversa in singulis (uerit, tamen aquali e[- 
fecta est gratie sanctitate. God. Vat. 6451, tamen 
equalis referta est gratia sanctitalis. 

i Cod. Vat. 6451, tauta pro quanta. 

i Idem cod. Vat. 6451, exitum pertulit. 

k lidem codd. Vat. 6451 et Casin., nec morte dis- 
eretus est. Cod. Vat. 4951. nec morte deceptus est. Cod. 


Dei, reddere illis honorifücentiam , qui nobis salutem 
? effusione sui sanguinis pepererunt, qui tam sacra- 
tam hostiam pro nostra propitiatione Domino se ob- 
tulerunt; presertim cum dicàt ad sanctos suos omni- 
potens Dcus : Qui vos honorat, me honorat, et. qui to8 


Vat. 1977, nec morte discerptus est 
. 1 Cod. Vat. 4954, eum pro eam. 

m Cod. 4 S. Crucis Minor. in Laur. ita habet : 
Quid enim. mirum, si. abunde lacte nutritur Ecclesia 
sicut ipse, etc ' 

n Idem cod. S. Crucis Minor. in Laur:, Dabo vobis 
terram, lacte et melle manantem. 

9 Cod. Vat. 1269, Qua enim Pauli Epistola melle 
dulciores, lacte candidiores. 

P Codd. Casin. et Vat. 6451, optima ubera. 

q Codd. Vallic. À 9 et Casin. 102, apostoli Pauli. 

* Codd. S. Crucis in Jer., Legimus in ipso, etc. 

* Cod. Vat. 1277, caret et sanguine. 

t Codd. S. Crucis in Jer. legunt: regnaturo. lta et 
codd. Vat. 6451, 4951, et Vallic, A 9, regnata- 


rum. 

v Codd. S. Crucis in Jer., et 10 Laur., et jam pro 
etiam. 

Y Hic ab utroque cod. S. Crucis in Jer. finis unpo- 
nitur sermoni ; reliquus sermo in illis deest. 

x Cod. Vat. 4951, memoriam. 

y [dem cod. Vat. 4951, concurrere debemus; red- 
dere illis honorificentiam , qui nobis salutem pro effa- 
sione sui sanguinis pepererunt, qui lanquam sacra. ho- 
stia pro nostra propitiatione Deo sunt oblati ; preser- 
lim, etc. ) 

: Cod. Vat. 1269, per effusionem sui. sangui- 
nis, elc. . 


615 S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 676 


spernit, me spernit (Luc. x). Quisquis ergo honorat A ctos, spernit Dominum nostrum, qui vivit et regnat 
martyres, honorat et Christum; et qui spernit san- — cum Patre et Bpiritu saneto, etc. 


SERMO LXX. 
De natali S. Laurentii levite et martyris I. 
ADMONITIO. 


Sanctis Ambrosio et Augustino, in veteribus opp. horum Patrum editionibus, hunc sermonem attributum 
videmus ; in codice Casinensi cxt, fol. 205 a tergo, sancto Leoni ; in codicibus vero Ürbevetano, et Vatica:'is 
duobus 1269, et 1272, nemini ; at non modo in pr:eclarissimis Ambrosiano et Sanciz Crucis in Jerusalem 90 
et 99, sed eliam in Laurentianis duobus, id est 59 Plut. xvu, et 174 Bibl. olim /Edil. eccl. metrop. Floreut., 
ac preterea in Vaticano 6451, in Vercellensi 66, iu Mediolanensi bibl. imperiál. basil. Sancti Ámbrosií. pag. 
. 914, in Chisiano 16 pag. 8, in Farfensi, in Casinensi 122. pag. 108, et in Passionario Lucensi p. t, S. epi- 
scopo Taurinensium Maximo nuncupatum legimus. Huic igitur eumdem inscribendum esse existimavimus; 
ejusque fragmentum nondum editum, ex laudatis Laurentianis codicibus inscriptum , ad vulgatum attexuiimus. 


AncuuENTUM. — Mundum universum sanctus Lauren- 
tius passione aua illuminavit, qui longa et multiplici 
pena cruciatus, non. minori quam (res pueri. in ca- 


"mino ignis inclusi, gloria pre [erendus est. De imita- p 


tione martyrum cogitemus. 
Beatissimi Laurentii martyris, cujus natalem hodie 
celebramus, passionem * nosse vos credo ; et quanta 


in persecutione pertulerit, dilectionem vestram scire 


posse non dubito. ^ Tanta enim fnartyrii ejus gloria 
exstitit, ut passione sua mundum illuninaverit uni- 
versum. Illuminavit plane * mundum Laurentius eo 
lumine quo ipse succensus est, 4 et flammis quas tpse 
pertulit, omnium Christianorum corda calefecit. Quis 
enim hoc exemplo * nolit pro Christo ardere cum 
Laurentio, ut possit a Christo cum Laurentio coro- 


nari? f Quis nolit ad horam 5 $81. sustinere Lau-- 


réntii ignem , ut sxternum gehenn:& non patiatur 
incendium? * Beati igitur Eaurentii exemplo provo- 
camur ad martyrium, accendimur ad fidem, incales- 
cimus ad devotionem. ! Etsi nobis persecutoris flam- 
ma deest, fídei tamen flamma non deest. i. Non ar- 
demus quidem corpore pro Christo, sed ardemus af- 
fectu. Non subjicit mihi persecutor ighem, * sed sug- 
gerit mihi ignem desiderium Salvatoris. Esse autem 
Salvatoris ignem legimus in Evangelio, dicente eo- 


* Cod. Farfen., vos nosse credo. 

b dein. cud., soncta ejus martyrio gloria exsti- 
tit. 

€ Idem cod., Jiluminavit plane Laurentius. 

d Cod. Vatican. 1269, Tanta enim marfyrio ejus 
gloria exstitit, ut passione sua mundum plane Lauren- 
tius, eo lumine, quo ipse succensus est, et flammis, quas 
ipse pértulit, etc." 

* [dem cod., Quis enim hoc eremplo nollet pro 
Christo ardere, et cum Laurentio toronari? 

f Cod. 4 S, Crucis Minor. in Laurent., ad horam 
uri Laurentii igne. 

€ Cod. Farfen., Quis nollet aduri Laurentii igne, ut 
eternum, etc. 

à Idem eod., Beati Laurentii exemplo provocamur 
exemplis. Provocamur ad martyrium, etc. 

' 1 ldem cod., et in nobis persecutionis flamma non 
deest, non. ardemus quidem corpore pro Christo, sed 
ardemus affectu. 

j Cod. Casin. 1028, Nunc nos ardemus. 

k Cod. 174 Bibl. :xdil. eecl. Florent, et codd. 
Farfen. et Urbev., sed suficit miki desiderium Sal- 
tatoris. 

! Cod. S; Crucis in Jer. et codd. Vat. 1269, Ca- 
sin. et Urbevet., super terram. 

*^ Cod. S. Crucis Minor. in Laur., succensi illi duo 
disciptli Amahus, eic. Codd. Farfen. et Vat. 1969 le- 

unt : Quo illi duo discipuli igne succensi dixerunt. 
lonne cor, eic. 

? Cod. Vat. 1269, Nonne cor nostrum. ardens erat 


dem Domino : Nescitis quia. veni. ignem mitiere ! in 
terram ; et quid volo, nisi ut accendatur (Luc. xn, 49)! 
? Quo igne succensi, Amahus et Cleophas dixerunt : 
Nonne cor nostrum ardens erat in fibis », dum loque 
retur nobis in via, et? aperiret nobis Scripturas (Luc. 
xxiv, 352)? Hoc igitur igne etiam beatus Laurentius 
"accensus flanimarum P non sentit. incendia, 4 et duin 
Christi ardet desiderio, persecutoris " poena non ardet. 
In quantum enim in illo fidei ardor * fervet, in 
tantum supplicii flamma  frigescit. Corporalt enim 
beatus Laurentius * laborabat incendio. Hine amora 
Christi succenditur, inde persecotoris flamma tor- 
duetur; sed divinus Salvatoris ardor materialeni 
tyranni " exstinguit ardorem. Quamvis enim * in 
favilla membra: solvantur, fidei tamen fortitudo nun 
solvitur * * corpus quidem detrimentum sustinet, 
sed lucrum * salutis acquirit. * Non enim, fratres, 


(; beatus Laurentius cita vel simplici passione perini- 


tur. Nam, qui 582 gladio percutitur, semel mori- 
tur, qui ^^ flammarum camino mergitur, uno impeluli- 
beratur; hic autem longa et multiplici poena crueia- 
tur, bb et mors ei non desit ad supplicium, et desit ad 
finem. Dicitur enim ab illo s»vissimo persecntore 


in nobis in via, cum appariret nobis Scripturas. 

* Cod. 90 S. Crucis in Jer., adaperiret nobis €hri- 
sli Scripturas. 

. P Codd. 10. Laurent., Farfen. et Vat. 12969, noa 
sensit incendium. 

4 Cod. Urlievet., et dum Christi ardet desiderium, 
persecutoris flammam non sentit. 

. * Cod. 4A S. Crucis Minor. in Laurent., et codd. 
374 cit. Farfen., et Vat., persecutoris penam uon 
sentit; ] 

* Cod. Farfen., in illo fidei ardor fuerit. 

* Codd. 99 S. Crucis in Jer., 10 Laur., Vat. et 
Casin., laborat. 

v Cod. 4 S. Crucis. Minor. im Laurent., tyranni 
restinguebat ardotem ; cod. vero 174, exstinguebat. 

. Y Codd. 99 S. Crucis in Jer., et 10 Laurent., ia 
favillam. 

* [dem cod. S. Crucis in Jer. , corporis 
trimentum sustinet. Ita et. cod. f14, que 
firmatur ex codd. Farfensi, Vat. et Casin. 

' Y Cod. Casin. 102, luerum eterne salktis. 

* Cod. Farfen., Non enim, fratres , beatus Lau- 
rentius brevi vel simplici perimitur pena. Nam qui 
gladio percutitur, semel moritur; qui in rammarum 
camino mergitur. Codd. Vat. 4951 et Urbevet., brevi, 
tel simplici passione premitur. 

25 Cod. Casin., in flamme caminum mergitur. 

bb Cod. 474, ut mors et non desit ad supplicium, sed 
desit ad fidem. Cod. Farfen.. et mors non desit ud 
supplicium, ete. 


idem de- 
ctio con- 








incendia, iste 


671 


SERMO LXX. 


eil 


hec illi * continuata. poena, ut ardentium exposita A secutoris flammas vicit, ostendit nobis per ignem 


mole carbonum, insuper b ferrea crate distentum 
lenta flamma consumeret, ut non tam inflammando 
cito ^ interimeret hominem, quandiu exurendo tor- 
queret ; ita ut cum unum latus exustum persecutor 
cerneret, aliud latus ignibus objieeret exurendum. 
Legimus Ananiam, Ázariam et Misaelem beatissimos 
pueros a rege in camino ignis inclusos in pogngrum 
suarum deambulasse flammis, et igneos globos pedi- 
bus conculeasse (Dan. 1n). Unde et beatus Lauren- 
tius non minori 4 gloria est preferendus; * siquidem 
illi in poenarum suarum flammis ambulant , hic et in 
ipso supplicii sui igne dfscumbit; illi vestigiis pedum 
f conculcaverunt incendia, iste laterum suorum dif- 
fusione restinguit. Illi, inquam, stantes 8 in poena 


fidei gehennzx incendia superare, ? et amore Christi . 
diem judicii non timere. Nos vero, fratres dilectis- 
simi, si ad consortium sanctorum martyrum perve- 
nire volumus, de imitatione martyrum cogitemus, 
P Debent enim in nobis... aliquid de suis virtutibus 
recognoscere, ut pro nobis dignentur Dominum sup- 
plicare. Si enim tormenta qux sancli martyres per- 
tulerunt sufferre non possumus, contra malas concu- 
piscentias, ipsis intercedentibus, 4 repugnemus. Et 
quia non desunt quotidiana peccata, " non desunt 
etiam quotidiana $84 remedia. * Non se credat ali- 
quam felicitatem vel aliquod verum gaudium in hoc 
&Cculo possidere. Beatitndinem hic prwparare po- 
test; possidere non potest. * Duo sibi tempora or- 


elevatis manibus orabant Dominum; hic autem pro- p dine suo succedunt. Tempus flendi et tempus ridendi, 


stratus in sua poena toto corpore Dominum  depreca- 
batur. Iterum beatus Laurentius ! in dorsum supinus 
vertitur, et renes ejus ignibus exuruntur; ut imple- 
retur psalmi prophetia quse dicit ex persona Lauren- 
lii : Proba me, Domine, et tenia me; 1 ure renes 
meos, ei. cor meum (Psal. xxv). * Duplici se utique 
postulat $38. igne comburi. Nam si de uno et solo 
mundi igne loqueretur, sufficeret renes tantum exu: 
rendos incendiis obtulisse. Cor autem !- nisi Christi 
flamma non uritur ; atque ideo ad comparandam de- 
votionem suam geminum sibl ignem postulat, nt, 
luctamine habito, * ostendisset plus posse amorem 
Cbristi quam peram tyranni. " Honoremus igitur, 


Nemo se circamveniat, fratres, non est in hoc mundo 
tempus ridendi. Scimus enim quod omnis honio gau- 
dere desiderat ; sed non " toti ibi qu:erunt gaudium, 
ubi oportet inquirere. Verum in hoc mundo gaudium 
non fuit, nec est, nec esse poterit. Si enim ipse Do- 
minus in Evangelio discipulos suos admonet, dicens: 


: In mundo pressuram habebitis (Joan. xvi). Et iterum : 


Mundus autem gaudebit, vos eutem  coniristabimini, 
sed tristitia vestra vertetur in gaudium vestrum (Ibid.). 
Ita sic in hac vitf cum labore et dolore, quod bonum 
est auxiliante Domino faciamus ; Y ut in futuro szculo 
bonorum fructus colligere cum gaudio et exsultatione . 
possimus, prestante Domino nostro Jesu Christo, 


fratres, beatum Laurentium, qui dum fide sua per- C qui vivit et regnat in secula sxculorum. Amen. 
| SERMO LXXI. 


De eodem natali S. Laurentii [evi(e et martyris I]. 
ADMONITIO. 
In codicibus quatuor bibl. Laurentianz nondum editus hic sermo sancto Maximo inscriptus legitur, 


id est in 39. Plut. xvir, pag. 171, in 175 et 174 bibl. olim zedil. metrop. eccles. Florent., et 1v 


inor. Con- 


vent. Plut. xvii. Exstat quoque in cod. Casinen. 100, pag. 156, eum inscriptione hujusmodi : 7n nativitate 
sancti Laurentii martyris, sero sancti Maximi episcopi. His ergo contirmati perspicuis testimoniis in lucem 


proferre nan dubitamus. 


^ Codd. 4 S. Crucis Minor. 174, et Farfen., cc illi ' 


constituta m" A 
b Cod. 114, insuper eum ferreo crate, etc. 


e Plane etiam in reliquis respondet cod. 10 


Laur. 

4 Cod. Urbevet., non minoti letitia eL gloria. 

e Codd. Farfen., et Casin., sicut enim illi in pena- 
rum suarum flammis deambulabant; si. iste supplicii 
sui igne discunbit : illi vestigiis pedum conculcabant 
suorum diffusione restringit. 

t Codd. 10 Laurent., et duo citt. S. Crucis in Jer. 


conculcant incendia. 


& Codd. S. Crucis in Jer., Vat. 1269, 1277 et Ca- 
sin. Ii, ix » 3lantes in. panis, manibus elevatis 
Dominum adorabant. 

h Codd. duo S. Crucis in Jer., et cod. S. Crucis 
Minor., Dominum deprecatur. 

i Codd. duo S. Grucis in Jer., et codd. 10 Laur., 
Yat. 1269, 1211, et Casin., [terum ergo beatus. Lau- 
rentius exustis lateribus, ip dorsum , ew. 

j Cod. Farfen., ure, inquit, rénes meos, et cor 
meum. ltà Cass., omissa priori parte. 

k Cod. Vat. 4951, Gemino se igne postulat aduri. 

t Codd. Casinen. 102 et 109, nisi ab spirituali non 
uritur. Codd. duo S. Crucis in Jer., et codd. Vatic. 


' 4969, et Casin, hic repetunt verba superius allata : 


Sicut Amaus et Cleophas direrunt : Nonne cor uos- 
irum ardens erat. in via, cum aperiret nobis Dominus 


ecripturas. Atque ideo, etc. 

m Codd. 10. Laur., et 4 S. Crucis Minor. in L. le- 
gunt : si... ostendat in se plus posse, ete. Ita etiam 
codd. 1277, 4951, Casin. et Vallicell. À 9, ut &ictami- 
gis habil ostendat, in. se plus posse amorem Christi, 
quam, etc. 

n Cod. Farfen., Oremus igitur, fratres, beatum Lau- 
rentium. Cod. Urbevet., Oremus igitur, fratres, bea- 
tum Laurentium, qui dum fidem suam persecutoris 
flamma non vicit, ostendat nobis per, elc. 

? [n eod. Farfen. h:ec desunt. 

P Hic desinit in cod. 10 Laurent. presens sermo, 
et in cod. Vat. 1277. Quod sequitur fragmentum eru- 
tum est ex codicibus Laurentianis. Hoc idem frag- 
mentum habetur in codice Farfensi, in Vat. 1969, in 
duobus Vallicell. xxv, et A 9, in Casin. 109 et 111, 
et Urbevet. s 

4 Cod. Urbevet., pugnertus. 

r Cod. 4 S. Crucis Minor. in Laur., non desint 
quotidiana, elc. ' 

' 5 Cod. Farfen., Nemo se credat aliquam felicitatem, 
aut aliqua vera gaudia possidere. Beatitudo praeparari 
potest, possideri non polest. 

* [dem cod., Duo si tempora orlfine succedunt. 

* [dem cod., sed non loti ibi querunt gaudium, etc. 
et Urbevet. deinde, ubi oportet tnquiri. 

Y Huc usque idem fragmentum ii. codd. Laur. 
sed in Farfensi additur. . 





619 


S. MAXIML TAURINENSIS 68 


ARGUMENTUM. — Sanctus Laurentius Ecclesie Romana: A, scat tidem. nostram omni veritate subnixam. Cujus 


nutritius, indigena martyr, sedisque apostolice ar- : 


chidiaconus a sancto Maximo appellatur, ejusque 

misericordia erga pauperes, fortitudo , atque marty- 

rium eleganter describitur. 

Quamvis, fratres carissimi, passionem qux in prz- 
senti die de perfidia sculi triumphavit universus 
nobis cum stupeat mundus, prxcipuo tamen gaudio 
virtutem nutriti sui Ecclesia Romana miratur. De- 
bet enim gaudere pra ceteris , quz tanto nobilitata 
sanguine peculiarem quodammodo indigenz marty- 
ris possidet dignitatem. Hic igitur, dum in sede apo- 
stolica archidiaconatus fungeretur officio, et perdere 
eum vasa coelestibus dicata mysteriis avarus perse- 
cutor urgeret , egenorum multitudine congregata di- 
visit misericorditer vir fidelissimus quod redigere in 
praedam sacrilegus ambiebat ; maluitque vir singula- 
ris imperii motus atque impetus * exigere potesta- 
tum,: quam veneranda ministeria impiis per eum 
oculis proderentur. Quo religiosissimo facto ejus, 
immoderata mox crudelitate furor gentilis incauduit, 
raptumque continuo craticule b subjecit iguibus su- 
perponi, ut vigorem devote mentis ustione corporis 
' approbaret. Nescit enim fidelissimum pectus mortali 
incendio cedere, quod in omnem fortitudinem se- 
cuk * jam spiritus fervor accenderat. Quid lortasse, 
Pagane, deszvis ? Quid meditaris inania? Ignis tuus 
non est Laurentii poena, sed lumen: Flamma tua, 
qua eum cruciari putas, examinatio veritatis est, 
non miseratio Christiani. Nam quod, fratres caris- 
smi, talia perpeti servulos suos potestas 5&6 di- 
vina permittit, majestatis hoc zeternz est, arcanum- 


tam secura possessio est, ut furentem rideat iun- 
dum, 4 ut de,ipsis corporis sui suppliciis glorietur. 
* Exuritur pro veri Dei assertione Laurentius, et 
dum mundanas pariter sustinet flammas , perpetuum 
sibi gehennz restinguit incendium. O cunctis fideli- 
bus optabilis cruciatus , quo illa omnis tremendi ju- 
dicj pena dissolvitur! O ignis desiderabilis, quo 
piis mentibus sempiternum refrigerium comparatur ! 
Decoloratur quidem ignibus caro Laurentii, sed ani- 
ma martyris decoratur; labefactatur corpus, sed 
spiritus cunvalescit, et membrorum corruptio letan- 
tem animam transmittit ad Deum, ut corpus quod 
tormentis pro veritate non cessit , privilegio victricis 
anima gloriosius reformaret. Sed videamus nunc 


p qua tidei patientia S. Laurentius flammarum pertulii 


crociatus. Hic igitur dum multiplicato igne, canden- 
tis ferri adustione perfringitur, et dum diro acius 
supplicio deficere jam putatur, subito indignantis 
ridentisque prorupit in vocem : Versate me, inquit ; 

rex, manduca, jam coctum est. Quo, quxso , crude- 
lissimus tortor pudore confusus est, cum inter sup- 
plicia constituti hominis non solum nulla honoratus 
est prece, sed correptione insultantis est increpatus! 
Et quanto eum Laurentius ludibrio deputavit, ut cuin 
sibi escam opimo subtraxerat prandio, cibum adu- 
sti sui corporis exhiberet! Hzc sunt ergo, fratres, 
Laurentii merita, hsc martyrii ejus gloria. Ditavit 
pauperes, sacramenta f non perdidit, insultavit igui 
5us, et mundum victor relinquens persequentis in- 
saniam triumphali voce damnavit. | 


que consilium , quatenus omnis infidelitas recogno- C 
SERMO LXXII. 
De eodem natali S. Laurentii levite et martyris 111. 
ADMONITIO. 


$7 Nec hunc quidem typis vulgatum fuisse intelligo, quem ex codice Vaticano Ottoboniano 106 ex- 
scripsi, quod primus aliorum trium sancto Maximo attributorum prx se ferret ejusdem nomen. 


ARGUMENTUM. — In sanctis martyribus. clarius fulget 
amor 
Laurentius fortitudine de Christi amore concepta. 
Hierosolyma clarificata a Stephano , Roma a Lau- 
rentio. 


Cum omnium, dilectissimi, summa virtutum et 
totius plenitudo justitixz de illo amore nascatur quo 
Deus. proximusque diligitur; in nullis profecto hic 
amor sublimius excellere , cláriusque fulgere, quam 
in beatissimis martyribus invenitur ; qui Domino Jesu 
Christo pro omnibus hominibus mortuo, propinque 
sunt imitati, tam ardore caritatis quam opere pas- 
sionis. Quamvis enim illi dilectioni qua nos Dominus 
redemit nylla cujusquam benignitas possit zquari; 
quia aliud est. pro justo mori bominem , sui necessi- 
tate moriturum ; aliud pro impiis occumbere a de- 
" bito mortis alienum. Multum tamen universis homi- 
nibus' étiam martyres contulerunt , quorum fortitu- 
dine ita ejus largitor usus est Dominus, ut penam 
mortis et atrocitatem crucis nullis non vellet esse 
: * Cod. Casin., excipere. 


b Mein cod., subjectis jubet ignibus superponi. 
* ]dein cod. omittit sam. 


quo Deus proximusque diligitur. Mirabili fuit — 


terribilem, sed multis fecisset imitabilet. Si ergo 
nullus bonus sibi soli est bonus, nec cuiquam sapienti 
sibi tantum est amica sapientia; et hxc verarum 


. patura virtutum est, ut inultum a tenebfoso abducat 


errore , qui earum clarus est lumine, ad erudiendum 
Dei populum nulla est utilior. forma, quam marty- 
rum invicta patientia; facilis ad exorandum fit ratio 
eflicax ad suadendum. Validiora tamen sunt exeimn- 


D pla quam verba, et plus est opere docere quam voce. 


In quo excellentissimo genere doctrin:x beatus mar- 
tyr Laurentius , cujus passione dies hodiernus illu- 
stris est, qua gloriosa polleat dighitate etiam perse- 
cutores ejus sentire potuerunt. Quam ille mirabili 
fuit animi fortitudine de Christi principaliter amore 
concepta; qux mon solum ipsa non cederet, sed 
etiam alios exemplo sux tolerantixv roboraret ! Cum 
enim furor Gentilis in lectissima, queque Christi 
membra sxviret, ac precipue eos $68 «qui ordiuis 
erant sacerdolalis impeteret, in levitam Laurentium, 
d Idem cod., et de. 


* Meu cod., Exuritur ergo. 
f Idem cod., non prodidit. 





E ] SERMO .LXXIV. 082 
qui non solum ministerio sacramentorum , ded etiam A sorum alterna mutatione membrorum fieret cruciatus 


dispensatione ecclesiastice subetantize prstetninebat, 


vehementior, et pena productior. Nihil obtines, ni- 


impius persecutor efferbuit. Duplicem sibi proponit - hil proficis, seva crudelitas; dum Laurentius in 


predam de uno viro, quem si fecissel, sacre pecu- 
nike traditore faceret, etiam verz religionis exsor- 
tem. Ármalur itaque gemina face homo pecunio 
cupiius et veritatis inimicus : avaritia , ut rapiat au- 
rum; impietate, ut auferat Christum. Postulat sibi 
ab imMAaculato saero prxeule opes ecclesiasticas, 
quibua avidiasimus inbiabat inferri. Cui levita castis- 
sinies ubi eas repositas haberet oetendens , numero- 
sissimoe ssmetorum pauperum obtulit greges, in quo- 
rum victu atque vestitu inamissibiles comdiderat 
facultates. Qu» tanto integrius erant salve, quanto 
sanciius probabaatur expense. Fremit predo fru- 


ccelis alleviatur, tu deficis (llammis tuis. Superari ca- 
ritatis Christi flamma non potuit, et segnior foit ignis 
qui foris ussit, quam qui intu» accendit. Sevisti, per- 
secutor, martyri, et auxisti palmam dum aggeras 


' poenam. Nam quid non ad victoris gloriam ingeuium 


tnum reperit , quando in bonorem transierunt trium- 
phi etiam instrumenta supplicii? Gaudeamus igitur, 
dilectissimi , gaudio spirituali de felicissimo inclyti 
viri fine. Gloriemur in Domino, quod mirabilis in, 
5689 sanctis suis, in quibus nobis praesidium con- 
stituit et exeniplum. Atque ita per universum mun- 
dum clarificavit gloriam suam, ut a solis ortu usque 


: Stratus, et in odio religionis, qux talem divitiarum B ad occasum leviticorum luminum lumina corusca 


usum iastituisset ardescens, direptionem thesauri 
polioris aggreditur, apud quem nullam denariorum 
aubstontiam reperisset ; illud depositum , quo sacra- 
Wes erat dives, auferret, renuntiare Laurentium ju- 
bet, et solidissimaui: illam levitici animi fortitudinem 
diris parat urgere suppliciis; quorum ubi prima non 
obtinent, vehementiora succedunt : laceros artus et 
muita terberum- sectione concisos subjecto precepit 
igne torreri; ut per cratem ferream, qui» jam de 
fervore continuo vim in se haberet urendi, tonver- 


rent, et quam clarificata est Hierosolyma a Stepba- 
n0, tam illustris fleret Roma Laurentio. Cnjus ora- 
tione et patrocinio adjuvandos sine cessatione 580 
confidimus, ut quia onmes , sicut Apostolus ait, qui- 
cunque pie volunt in Christo vivere, persecutionem 
patiuntur, eorroboremur spiritu caritatis, et ad supe- 
randas omnes tentationes constantis fidei constantia 
muniamur. Per Dominum nostrum Jesum Christum 


viventem et regnantem cum Patre et cum Spiritu 


eaneto in secula sseculorum. Ámen. 


SERMO LXXIII. 
De eodem natali S. Laurentii levita et martyris IV. 
 ADMONITIO. 


In codicibus Vaticanis 6451 pag. 155, et 6454 pag. 955, inque Casinensibus 100, 102 et 109 fol. 87, brevis 
bic sermo sancti Maximi orhatur nomine. Ex ipsa autem scribendi ratione non alium, nisi Maximum ejus 


auctorem fuisse, cognosci plane posse putamus. 


AncuwENTOM. — Pitelissimus martyr Lauren- (; mare quis valeat? Qui in tanta. acerbitate supplicii, 


tius divino igne accensus, mortales flammas patienter 
sustinuit. ac fortiter vicit, geminato quodam supplicio 
et ignis et [erri tortus. 


Cum innumerabilium virtutibus martyrum, fratres 
carissimi , gentilis spe victa fuisset impietas , cun- 
ctisque peenarum generibus exhaustis , populum Dei 
videret non solum non posse superari, sed suis effici 
suppliciis fortiores , furoris sui facibus accensa flam- 
mis aggreditur beatissimum vexare Laurentium. Sed 
invenit in eo ignem durissimus persecutor, quem 
mortalis vincere flamma non possit. Ille enim fide- 
lissimi martyris pectus accenderat, de quo dicebat 
Dominus : Ignem veni mitlere in terram, et quid volo 
sisi ut accendatur (Luc. xn)? Usque adeo autem vir 


nec impiis oculis sanct Ecclesie publicavit secre- 
tum , nec Redemptoris sui nomen coactus est diffi- 
teri. Perspicile autem in quam exsecrabilem crudelis 
animi feritatem persecutor exarserit, qui, quasi hu- 
mani corporis ustioni sola sufficere flamma non pos : 
sit, quie subjectis ignibus ipardescens ministrum Dei 
vehementius cruciaret, et sub unius tormenti specie, 
geminato quodam supplicio, beatissimum martyrem 
et ignis torqueret, et ferrum. Sed terrenum penitus 
tabescit incendium, ubi fervore sancti Spiritus coele- 
stis animus incalescit. Nec candenti vincitur ferro, 
qui in adjutorium agonis sui, ferri invocat Creato- 
rem. Atque ita contigit, ut de inusitatis tormentis 
nova Christiano militi victoria nasceretur. Nec nos 


fortissimus flammas illas patienter sustinuit et for- y moveat, fratres, quod tantum in sanctos Dei gentili- 


titer vicit, ut insaniente carnifice , totusque adustus 
membris, nec Christum negaverit, nec celestibus 
sa:rata mysteriis vasa prodiderit. In qua re que 
mentis ejus confidentia, qui vigor animi fuerit zesti- 


bus licet, quibus ob hoc potestas ista permittitur, et 
dum crudelius swviunt, gloriosius in imartyribus 
triumphentur. 


SERMO LXXIV. 
De sancto Cypriano I. 


ADMONITIO. ' MEM ] 
Prinum hunc de 82ncto. Cypriano sermonem, secundum et tertium primus omnium ex przeelaro Ambro- 


siano codice cl. Muratorins exscripsit, atque in Anecdot. tomo IV vu 


gavit. Nullum ex iis ullo alio in oo- 


dic» inquirendo comperire fas nobis fuit. Quamobrem postremum Patavinam Anecdotorum Muratorii edi- 


Lonem secuti sumus. .Id unum animadvertimus , 


uidpiam speciale, ut. Gennadius testatur, de sancto 


Cy,riano sanctum. Maximum scripsisse; quod de homiliis duabus pag. 255 et seq. liujus voluminis edit 


sque ae de hisce sermonibus dici notest. 
ParsoL. LVII. 


22 


/ 





$85 


MAXIMI- CÀURINENSIS 


80913 "Auwcuueterow. — Wenonam sancti Cyprte^t Ec- A variarum semper virtutum eet 1etata thiesmure. Nec 


ia tolit, cujus non ménus doctrina quam sangui- 

ne gloriatur. Complures fidelium mortem Cyprianus 

docuit hón timere. Ad omnem sancti Cornelii hoc 

sumet faudem , quod apostolicem setlet euo cruore 
coravit 


Non immerito, fratres cariseimi , speciali quadàm 
celebritate, frequéntisetmo concursu, beatissimo mar- 
Vr "Cypriano precipua exhibetis obsequia, quem et 
. *d summi sacerdoti apicem praerogativa vite fwte- 
cedentís evexit, et pontificii ejus fidele ministeriam 
ad palmam martyrii sublevavit. Jestum revera dig- 
nwumue est ut memoriam confessionis ejus devo- 
tiore colat Christi honore Ecclesia, cujus non minus 
doctrina quem sanguine £loriatur. Quid enim apud 
ecclestustícos viros martyre sanctíus ? doctore cla- 


tieongrae tilius ditissimus ac splendidus dicitar sermo, 
cojus tamto. lumine prefulyidum radisvit eloquium, 
et ínter iniquorum mínas pereequentiomque terro- 
yes fideles erigeret , confirmaret dubios, incredulos 
onfataret. Neque ewim ullo avocari poterat metu 
quominus illum doceret fldem pro qua de Christ 
promissione secmros non formidabat oceídi. Qu. 
autem fidei ejus confidentia fuit et virtatis ! Quanta 
€onstantía! qui non solum semetipsam. contra impe- 
tum gfeculi vigore géneros mentis armavit, sed cou- 
plures fidelium spem future. beatitudinis astruendo 
Toortem docuit non timere. Unde appsrét, earissimi, 
quanta inter angelicos choros nunc elarítate resplee- 
deat qui et propria passtone est wairabitib, ct aliorum 


rims? sacerdote sublimius? Prefiosa , inquit beatus B eonfeesionibas gloriosms. Tanta enim ejus feerunt 


David, in conspect& Domini mors sanctorus ejus 
(Psal. cxv). Quanta ergo, fratres, & fidelibus ^ic 
veneratione est honorandus, eujus non solum in 
conspeetu Domini pretiosus occasus , sed sub abon- 
damtia fidei, et vita locuples fait, et sermo ditissimus ? 
Recte, ut reor, ,ejus vita locuples priedicatur, 894 
eujus sancta conversatio bonorem copia morum, et 


spiritálium ornamenta verborum, et euslestium sen- 
tentiarum censura tsm vehemens; € credentium 
mentes plus ejus adhortatio, quam mevientis inimici 
gladius permoveret. De beato autem Cortelio quid 
ego memorem? cui ad omnem hoc sufficit laudem, 
«uod apostoliesm sedem, quam merito indeptus eit, 
venerandi eruoris monere detoravit. 


SERMO LXXY. 
r De eodem S. Cypriano. 


ÁncUMENTUM. — In libris S. Cypriani advertltur quan- 
ta in illo fueri. castitatis parete, banctitus bonitatis, 
fidei magnitudo. In omnem terram ejus sonus exívit. 
Vere spiritualis ille magister et medicus, quem men- 
fis sermonisque perfectio clarum seculo et ceo red- 
didit gloriosum. 


&usteptà pro Christi nomine passione, calcavit ; atque 
hr. factum est, Xt otinem fidelem ad subeunda pro 
teligione tormenta non solum sanctorum adhorta- 
tíone verborum, sed ortisstino fahgühits &li yrbvo- 
caret exemplo. Vere hic ab omnibus ac toto orbe 


Quanti meriti, fratres carístimi, beatus Cypnanus, , Venerandus, qui tota perfectione divine virtutis opus 


«uanteque sit glori. e& venerabile ejus martyrium, 
et nota omnibus doctrina testatur. Nec enim extra- 
Xeis eget laudibus, quem apud omaes homines ma- 
quiüeentia proprii sermonis illustrat. Denique ut 
tantus ad nostram quoque perveniret statem, admi- 
Tranda eloquentia ejus monumenta fecerunt; nam 
dum ereditos sibi populos in observantiam coelestium 
zandatorum solitus magister erudit, euam ad poste- 
tos vitam fidemque transmisit. Quod ita esse omnis 
mecum staediosus agnoscit, quoniam in libris ejus 
advertitur quanta in illo fuerit castitatis puritas, 
sanctas bonitatis, fidei magnitudo. Nam dum ypec- 
cantimn vitia severa objurgatione castigat, dum san- 
ciorum merita digna lande prosequitur, ecelestem 
inesse cordi suo aperit disciplinam. Unde hic sine 
dubio ex illis est fratribus de quibus dictum est per 
prophetam : In omnem terram exivit sonus eorum, et 
in fines orbis terre verba eorum (Psal. xvm). Exivit 
utique in omnem terram sonus beatissimi Cypriani, 
quoniam sub universo ccelo, et passionis ejus inpo- 
tuit gloria , et clarissimze linguz ejus tuba personuit, 
Et vere tub: sermonis ejus clangor increpuit, cum 
Eeclesiam Dei spiritali prslio decertantem adversus 
Tninas ierroresque gemtüi&m sonítu céslestis eloquii 
accendit, et ne videretor plebem Dei in contemptum 
prasentis vite eloquens magis quam fortis armare, 
mortem, quam predicando docuerat non timendam, 


Pr» o 


et asseruit et implevit. 

599 Subficimus hic frogmentem ulterhis sermonis 
S. Mazimi de S. Cypriano, duod a Muraltorto vulga- 
ium reperitur post. sermonem o de S. Laurentio, 
Anecdot. tom. IV, pag. 65. 
eustodivit, pacem verbis suasit, paeem corde serva- 
vit, omniaque vitia sancto ore respuit, mente san- 
etiore damnavi ; sic pullulantes diversorum scelerum 
sentes acutissimo lingus sux mucrone desecuit, ut 
magis ea inculpabilis vitze integritate truncaret. Erat 
etiam, ut vere spiritualis magister, amarus vitijs, 
virtutibus blandus, et tranquillitatem peccatoris sui 
medicamento acrioris remedii condiebat, ut quos 
bonitatis ejus clementia minime coercebat, incre- 


D pantis linguz censura terreret. Sic acrimoniam suam 


admixtx lenitatis dulcedine molliebat, ut s:pe solet 
unda ferventior aqui frigid» stillicidio temperari. 
Nonnullos sane animo duriores armati oris sui salu- 
tiferis jaculis sauciabat, at quibus cura placida prod- 
esse non poterat, spiritalia vulnera subvenirent. Et 
boc peritissimi more medici, qui cum im corpore 
hominis lethalia altius ulcera repererit desedisse, 
BB cum bonus atque optimus sit, velot assumpta 
crudelitate, ferro. aggreditur oxias emortue carnis 
desecare putredines, et summam medendi artem non 
parcit, ut parcat; irascitur, u£& succurpat, e£ pro 





685 SERMO LXXVI. 686 
segroti sni ni necessitate es vitiam pretendit, ut s3m6t; A quam sibi a Demino Deo suo multiplici virtutum 


nam et sapientissimus Salomon ait : ^ Suaviora sunt 
Aulnera. amici quam voluntaria oscula inimici (Prov. 
xxvii). Hzc vita, hic animus beatissimum Cyprianam 
et sacerdotio provexit, et martyrio consecravit. Hec 
illum mentis sermonisque perfectio clarum szeculo, et 
celo reddidit gloriosum. Pretiosa, inquit, in conspe- 
ctu Domini mors sanctorum ejus (Psal. cxv). Recte, 
fratres, venerabilis Cypriani pretiosa mors facta est, 


suaram pretio comparavit. Vere pretiosa mors ejus, 
cujus commercio haereditatem sibi cceli et regnum 
emit :»ternum. Et ideo, carissimi, tam magnificum 
hoc martyrium ejus omni cum devotione et reveren- 
tía celebremus, quia ad omnem illam gloriam vita 


locuples, lingua ditissima et mors pretiosa sublimat 


in Christo Jesu Dornino nostro, qui eum, etc. 


SERMO LXXVI. 
De eodem S. Cypriano Y]H. 


AncuuENTUM. — Nonnullis sacrorum Bibliorum testi- 
monils propositis atque explicatis, rursum a S. Maxi- 
e S. Cyprianus laudatur. 


mo aptà copiosequ 

Quarta slt Christian:ze fidei magnitudo, quxve fida- 
tia, hinc vel maxime nos discere oportet, quod intra 
miranda codestium promissorum munera votivüm 
tiobis oritur gaudium de morte sanctorum. Nec euim 
Dature nostr», sed religionis est ratio, quod occasus 
hominis, ubl Deus est causa moriendi, infidelium 
contristat mentes, et pectora Christiana letificat. 
]deo denique peremptorum martyrum obitus in Ec- 
clesia Dej velut genuinus natalis excolitur, quia novo 
nascendi ordine ad novam coli vitam morte partu- 
riente nascuntur. In hujusmodi enim morte, qux pro 
veritate salutaris fidei venit, quia vivo ac vero cre- 
ditur Deo, spe s:eculi melioris pulsà procul affecta- 
tione carnali, luctum non habet pater, nec mater 
inclamat, filius suspiria consolatur &ua, moerorem 
frater repellit, tristitiam maritos abjurat, et dilecti 
conjugis calcat uxor affectum. Cedit namque, cedit 
terreni amoris calor, ubi Christiani mentem flamma 
"vinee caritatis accenderit. Hoc profecto igne suc- 
census srdentissimus Cyprianus sacerdotium vitam- 
que suath in passione contempsit; ut Jam eum passio 
glorlosiorem Christi redderet sacerdotem. Quid hoc 
magnificentius viro, cujus non minus mors est ad- 
miranda quam vita? Fuit enim ei fideli in sermone 
confessio, et mirabile in confessione martyrium. Fuit 
in eo cordis ac lingu» simplex consensus atque in- 
divisa societas; nam quidquid ori ejus cordís ipsius 
Spiritus intulisset, hoc cunctis audientibus sancta 
ejus lingua dictabat, ut ait Salvator : Bonus homo de 
bono thesauro cordis sui profert bona (Mutth. xn). Et 


Tanta enim thesauri hujus est copia, ut et totum 
consequatur accipiens, et qui dederit nil amittat, in 
modum lucernzs ardentis, qux et flammum suam ad- 
motis sibi lampadibus prostat, et ipsa nihbtominus 
sine damno traditi laminis pereevernt. Novi, fratres, 
novi miraculi "res est, qux habeas dare, et eadem 
dando nop amittere; totum transfnndere, et nullum 
sentire defectum. Propter quod beatissimus Cyprianus 
cunctorum est fidelium devotione celebrandus, qui 
largiendo populis qux babebat, ac retinendo qu» 
dederat, laudabilem .vitam suam et clarissimo ser- 
mone extulit, et pretiosissimo sanguine consecravit, 
quatenus universo orbi sequentis fidem virtus pa- 
tientis ostenderet. Rectissime de hoc dicitur illud 
Davidicum : Os ejus meditabitur sapientiam, e lingua 
ejus loquetur. judicium, et lex Dei ejus in corde ipsius 
(Psal. xxxvi). Erat utique in perfeotione sacerdotii 
ejus cor sanctum, os sapiens; terribilis nimirem erat 
Cypriani lingua, qu: et integritatem pectoris, et illa 
omnipotentis Dei tremenda judicia peceantibus inge- 
rebat, qui se ita totum saneto in sermone fundebat, 
ut nihil penitus in secreto sui pectoris relinqueret 
quod lateret. Latet autem intra semetipsum, latet 
peritus quisque, nisi sapientiam 86 cordis ejus 
docta dicendi lingua prodiderit. Quid non fllu viro 
precipuum, quid non mirabile, in cujus ore sapien- 
tia, in cujus lingua judicium, in cujus corde lex Dei, 
qui justiti: mater est permanebat? Nec otiose, ca- 
rissimi, consequens psalmi ipsius ordo subtexuit, 
dicens : Et non supplantabuntur gressus ejus (Psal. 
xxxvi). Non sunt revera Cypriani supplantata vesti- 
gia, quia in ejus corde lex Dei viget. Qui in ore ac 
lingua sua celestem sapientiam divinumque judicium 


quis potest habere bonum mortali in corde thesau- py meditatur, gressus ejus lapsum sentire non possunt. 


rum, nisi cujus pectus Christus inhabitat, sicut docuit 
gloriosissimus Paulus, dicens : Habemus thesaurum 
istum in vasis fictilibus, ut sublimitas virtutis Dei sit, 
et non ex nobis (II Cor. xvm). Bic est, fratres, boni 


cordis thesaurus, qui servorum Dei os bonum et lin- ^ 


guam divitem facit. Tic est thesaurus cujus pretio 
omnis fidelis beatam sibi paradisi sedem et regnum 
mereatur sternum. Hoc thesauro venerabilis 595 
Cyprianus unumquemque credentem proflua lingu:x 
sus largitate ditavit, nellam tamen ipse, dum legitur 
omnibus, divitiarum suarum senliens paupertatem. 


Àut quod, in illo unquam peccati tempus, quodve 
momentum diabolica potest reperire sübreptio, cujus 


0s, cujus lingua per omne spatium noctis ac diei vo- 


lantatem Bei et sapit et loquitur, secundum illud 
quod dictum est a propheta : Et in lége ejus medita- 
bitur die ac nocte (Psal. xxvu) * Credite, fratres, quia 
nunquam inter adversa hujus $&eeuli movehuntur pe- 
des ejus, cujus pectus a tramile ver: fidei non decli- ' 
nat. Et quia omnium virtutum genera beatissimus 
Cyprianus, ut sacerdos, ut justus, ut sapieus, possi- 
debat, inconcusso weede consistens tuoveri sua in 


. * Vulgata : Meliora sunt vulnera diligentis quam fraudulenta oscula odienis. 


-— 








681 


S. MAXIMI TAURINENSIS 083 


passione non potuit. Et inde est quod ab omni eo- A nos Deo vivere et pro Deo mori non solam sermone 


demque viro, et inoffensam recte vivendi regulam, 
. et fortissimum martyrii tenemus exemplum. llle enim 


docuit, sed et opere confirmavit. 


SERMO LXXVII.. 
De eodem S. Cypriano IV. 
ADMONITIO. 

Hunc legimus sermonem in codicibus Sanct: Crucis in Jerusalem 90 num. 8, et 99 num. 77, atque in Lzu 
rentiano x Plut. xiv pag. 320, saneti Maximi adnotato nomine. In hoc autem postremo codice post sermonem 
illum exstare eumdem vidimus, cujus initium est : Sancti Cypriani festivitatem (quem nos secuti editores in 
homiliis numeravimus) cum inscriptione hujusmodi : Item sequentia, connexie Maximi. Quare non assentimur 
Gillotio hunc ipsum sermonem sancto Ambrosio ascribenti, edit. Paris. 1569 opp. S. Ambros., num. 75. 


ÁBGUMENTUM. — Cum sanctus Cyprianus passus sit 
tempore vindemiarum, impinguavit illa nos, inquit 
Mazimus, et re(ecit musto martyrii sui. De musto 
quod reficit. et tnebriat Christianum ; quo musto re- 
pleti apostoli, ebrii et sobrii. Nonnulla de uva de- 
que sptnis. 

Ante dies cum beatissimi martyris Cypriani cele- 
braremus natalem, suavissime in ejus festivitate 
jucundati sumus; quia cum hoc vindemiarum in tem- 
pore passus est, tahquam et nos de vindemia dulces 
et varios fructus ex ejus passione ? collegimus. Im- 
pinguavit enim nos et refecit musto martyrii sui. Est 
enim mustum quod reficit et inebriat Christianum, 
sed ebrietas illa magis sobrium facit : qui enim in- 
ebriatur ecelesti gratia, exsobriatur sarcina peccato- 
rum. Hoc namque musto repleti sancti apostoli, sicut 
ait Scriptura (Act. n), alienis linguis Dei magnalia 
loquebantur. In quo facto pariter ebrii esse videban- 
tur et sobrii; ebrii enim $97 putabantur, quod in 
jis loquela prater naturam alte personabat; sobrii 
erant, quod juxta consuetudinem mentis Deum de- 
votione laudabant. Quod quidem non elatione aliqua 
aut impudentia contigit ut viri sancti peregrino ser- 
inone loquerentur, sed providentia Divinitatis factum 
est; ut quia ad magnificandum Deum una loquela 
non suflcit, per plures linguas mentis devotio sol- 
veretur. Jucundati enim sumus, quia de vinea Do- 
mini Sabaoth fructum refectionis accepimus : Vinea 
enim Domini Sabaoth (Isai. v), sicut dicit propheta, 
domus Israel est; qux domus nos sumus. Secundum 
fldem enim Israelit:: nos sumus; unde dicit Aposto- 
lus : Qui ex fide sunt, hi filii sunt Abrahae (Gal. m). 
Quoniam igitur nos sumus Israel, vinea Domini su- 
mus : videamus diligenter ne ex palmite operis nostri 
non nascatur dulcedinis uva, sed fellis; ne dicatur 
nobis quod Judzis dictum est : Sustinui, ut faceret 


uvam, [ecit autem spinas ; non justitiam, sed clamorem 
(Isai. v). Quam dura conditio, ut possessio qux Do- 
mino suo suavitatis fructus afferre debuit, spinarum 
illum asperitate compunxerit, b hoc est, suscipere, 
spinarum eum coronaverunt passione. Quse corona 
quidem quantum in Judaeis est, erat corona virtu- 
tum. Unde ait Scriptura sancta : Viderunt in quem 
compunzerünt (Joan. xix). lgitur, fratres; videte ne 
et vobis dicatur : Sustinui ut faceret uvam, fecit au- 
tem spinas; 398 quas Domino Judxi cruentis im- 
posuerunt mapibus, nos iniquis sensibus apponanius, 
et compungamus eum non asperitate sentium, sed 
operum pravitate. Sunt enim spins cordis, qua ver- 
bum Dei etiam vulnerare consueveruut, de quibus 
meminit in Evangelio (Matth. xus) Salvator dicens, 
seminantis semen cecidisse inter spinas, et crevisse 
eas, et suffocasse quod satum est. Qu:e autem spinz 
sint, ipse prosequitur, dicens, utique esse sollicitu- 
dines mundanas, qux» cum crescunt in corde hominis 


. mandata Salvatoris in eo suffocant. Quis enim un- 


quam sollicitus de mundo, potuit sollicitus esse de 
Christo? Quis dum lucris domus sux providet, utili 
tatibus Ecclesizx potuit providere? Unde ait Aposto- 
lus : Qui sine uxore est, sollicitus est qua» sunt Do- 
mini, quomodo placeat Deo; qui autem cum uxore eit, 
sollicitus est qur. sunt mundi, quomodo. placeal wxori 
(I1 Cor. vn). Ergo, fratres, videte ne vinea vestra non 
uvas, sed spinas faciat, ne vindemia vestra non vinun 
afferat, sed acetum. Quisquis enim vindemiam legit, 
et pauperibus non largitur, ille acetum colligit, non 
vinum. Quisquis messes recondit, et indigentibus 
non ministrat, iste non alimonie fructus reposuit, 
sed tribulos avaritixte congregavit; nam propterea ait 
Scriptura de terra nostra : Spinas et tribulos germina- 
bit tibi (Gen. m). 


SERMO LXXVIII. 


De natali sanctorum, precipue S. Cypriani. 


ADMONITIO. 
Exstat hic quoque sermo in codice Ambrosiano sancto Maximo inscriptus, atque a Muratorio editus : quem 


discrepare a sermone tributo sancto Augustino in comm. plurim. martyr. Rom. Brev., si ut 
plane cognosces. Uterque a Maurinis in appendice serm. 
lionibus antiquis idem sermo editus fuit, necnon in Homiliario Pauli diaconi editionis Basileensis an. 


e conieras, 
. August. collocatur. Leonis nomine in aliquo cte 
496, vl 


1 Balleriniis animadversum est tom. I opp. sancti Leonis, pag. 587 edit. Venet. au. 1753. At hi non es 
Lconi tribuendum judicarunt. Itaque cum non tantum in Ambrosiano, sed etiam in Casinensibus codicibus 


^ Cod. 90 S. Crucis in Jer., colligimus. 

b-Cod. 90 S. Crucis in Jer., hoc est, cum Judei 
debuerint Salvatorem devotione suscipere, spinarum 
eum coronaverunt passione. Cod. vero 99 item S. Cru- 


. cis in Jerusalem : hoc est, cum Jud«i Salvatorem de- 


buerint tota fide devotioneque suscipere, spinarum eum 


D coronaverunt passione, que corona quidem, quanam 


in Judeis est, erat injuriarum contumelia, quantum i 
Domino erat corona virtutum. Compungunt enim Judei 
Dominum, dum coronant; compungunt, dum crucik- 
gunt. Unde ait Scriptura, etc. 











689 SERMO 


106 fol. 19 a tergo, et MT fol. 64 a tergo, nomen sancti Maximi 


Augustino, aut Leoni, ut in codicibus Laurent. 1 Plut 
esse attribuendum arbitramur. lllud animadvertimus, 
SS. Innocentibus ; de natale sanctorum Innocentium. 


£99 AnccuENTUM. — Martyres non pena, sed causa 
justificat. Recte super altare justorum anime requie- 
"scunt, quia sub altare Domini corpus offertur. Inter 
ceteros sub are. Dei eancius. Cypriauus assistit, qui 
martyrio perfunctus in sacerdotio prex caueris. plura. 
zonscripsit. 

Quoticscunque, fratres, sanctorum * martyria ce- 
lebramus, toties laudes Salvatoris 5 dicimus; et quo- 
ties eorum asserimus passionem, toties Christi glo- 
riam pr:edicamus. Non enim suspicimus quod passi 


sunt, sed propter quem passi sunt admiramur. lgitur . 


non poena in laude, sed fides ^ in honore. Magnifica- 
mus ergo martyres 4 non quia gravibus subjacuere 
suppliciis, sed quia justiti:e causa eadem toleravere 
supplicia. Nam plurimos sceleratorum pejores poenas 
vidimus esse perpessos, sed nihil eis prosunt, quia 


LXXVI 030 


P se ferat, huic auctori, non autem aut 
. xiv pag. 51, Vatic. 1267, Basil. S. Petri 105, legimus, 
jin his cedicibus titulum sermonis esse hujusmodi : De 


À qua offeruntur hostix», in qua Dominus est sacerdos 
sicut scriptum est : Tu es sacerdos in eternum secun- 
dum ordinem Melchisedech (Psal. cix). Kecte ergo sub 
ara martyres collocantur, quia super aram Christus 
imponitur. Recte sub altare justorum anim: requie- 
scunt, quia super altare Domini corpus offertur. * Nec 
immerito illic pro 1 justis vindicta sanguinis postula- 
tur, ubi etiam pro peccatoribus Christi sanguis effun- 
ditur. Convenienter igitur, et quasi pro quodam con- 
sortio ibi martyribus sepultura decreta est, ubi inors 
Domini quotidie celebratur, sicut ipse ait : Quoties- 
cunque hec feceritis , mortem meam | annuntiabitis, 
donec veniam (I Cor. xi). Scilicet üt qui propter mor- 
tem ejus mortui fuerunt, sacramenti ejus mysterio 
quiescant. Non immerito, inquam, velut consortiq 


martyres causa justificat, * sceleratos conscientia sua B quodam ! illic occisi est tumulus constitutus, ubi 


damnat. Summo igitur et precipuo loco propter fi- 
dem habendi sunt beati martyres. Videte autem quem 
! iidem locum apud homines mereantur, qui apud 
Deum locum 56 sub altare meruerunt. Dicit enim sa- 
cra Scriptura : Vidi ^ subtus aram Dei animas occi- 
sorum propler verbum Dei, et propter testimonium quod 
habebant, et clamaverunt (Apoc. vi), et reliqua. Sub 
ara, inquit, Dei animas occisorum. Quid reverentius, 
quid honorabilius dici potest, 600 quam sub illa 
ara requiescere in qua Deo sacrificium celebratur, in 


^ Cod. Vallicell. A 10, sanctorum martyrum cele- 
bramus diem. 

b Codd. Vat. 1267 et Vallic. A 10, edicimus. 

c Cod. S. Petri 105 C, sed fides est in homine. 

.3 Cod. Vallicell. A 10, Magnificamus ergo marty- 
res, sed pracipue illos qui nascente Christo ad regna 
perpetue felicitatis pervenerunt. Cod. autem Vallicell. 

concordat in reliquis, sed solum addit nascente 
Christo, in ipso exordio, deinde videte autem, etc. 

e Cod. Vat. 1965, scelestos. 

f Cod. S. Petri 105 C omittit iidem. 

€ Cod. Vallicell. A 10, sub altario. 

h Codd. S. Petri 105 C et Vat. 1167, sub ara 
Dei, etc., et clamabant. Cod. Vallicell. A 10, sub al- 
tare Dei. Idem cod. Vallic. B 5, et clamabünt : Vin- 
dica, Domine, sanguinem .nostrum, qui pro te effusus 
est super lerram. Sub ara, etc. — 

i Codd. Vat. 1267 et S. Petri 105 C, justi vindi- 
ctam sanguinis postulant. 

i Cod. 4 S. Crucis Minor. in Laurent., illic occisis 
et tumulus constituitur, ubi, ete. Item cod. 1 Laur.; 
Cod. vero S. Petri 502 C, Non immerito, inquam, 
consortium quoddam illis occisis et tumulus constitui- 
fur, etc. 

k Cod. Vallicell. B. 5.pest vocem copularet habet : 
sic Christus ait : Pater, volo ut ubi ego sum, ibi sit et 
minister meus. Legimus plerosque, etc. Cod. Vat. 
1267, Legimus enim. 

1 Cod. S. Petri 105 C, letari. Nemo tamen melius 
preter mariyres meruit ibi requiescere, ubi et -ho- 
stia, etc. 

m (;od. 4S. Crucis minor. et 1 Laurent., hoc est ibi 


! Quis hinc non perspiciat testem esse Maximum 
divinse traditionis qux» est de Miss:e sacrificio deque 


reali Christi in. Eucharisti: sacramento prxesentia? ' 


Quo porro sensu S. doctor et effundi sanguinem Chri- 
sti in altari, et membra Christi altari imponi dixerit, 


occisionis dominiczte membra ponuntur, ut quos cum 
Christo unius passionis causa devinxerat, unius etiam 
loci religio copularet *. Legimus plerosque justorum . 
Abrahz sinibus refoveri, nonnullos paradisi awuceni- 
tate ! ketari; nemo tamen melius preter martyres 
meruit ; hoc est ? requiescere, ubi et hostia Christus 
est et sacerdos. Scilicet ut et propitiationem de obla- - 
tione hostite consequantur, et benedictionem ? per- 
functionemque sacerdotis ^«excipiant. Inter ceteros ^ 
igitur martyres quos sub ara Dei P consistere G01 


requiescere. 

2? Cod. Vat. 1267 et S. Petri 106 C, functionemque 

sacerdotis accipiant. 
9 Cod. Laurent., accipiant. 
P In codd. Laurent. mox citt. nulla fit mentio de 
S. Cypriano, sed ambo sermonem aduectunt sancto- 
C rum Innocentium, ut sequitur : Consistere predica- 
mus etiam beatos illos infantes lactentes, qui pro Chri- 
:sto primitias mariyrum non loquendo, sed morieudo 
confessi coronas meruerunt. Neque enim. dubitandum 
est eos in martyrio pre ceteris exorare, qui in marty- 
rio praecesserunt. Dicitur ergo illis vindictam postulan- 
tibus. Cod. autem Vatic. 1267, consistere predicamus ; , 
etiam beatos illos choros infantium lactentium dicimus, 
i pro Christo primitie martyrum facti, eum non 
oquendo, sed moriendo confessi, coronas meruerunt. 
Neque enim dubitandum eos in martyrio plura pre 
ceteris exorare, qui martyrio cateros pracesserunt. 
Dicitur ergo illis vindictam postulantibus post datum 
munus, ut quiescant atque. sustineant, donec complea- 
tur numerus, etc. Cod. S. Petri 105 C, consistere pra» ' 
dicamus etiam beatos illos infantes lactentes, qut pro 
Christo primitie martyrum non loquendo, sed morien- 
do confessi sunt, coronas meruerunt. Neque enim dubi- 
tandum est eos in martyr.o plura pre ceteris exorare, 
qui martyrio pre celeris precesserunt. In. reliquis 
conformis est Vatic. 1267. In utroque, ut quisque 
videt, de sancto Cypriano nihil. His adde codicibus 
codices ValliceH. À 10 et B 5, in quibus ne verbum 

quidem de S. Cypriano. Cod. autem B 5 conforinior 

est cod. S. Petri. ME 


nemo est orthodoxorum qui nesciat. Itaque non opus 
ut in iis explicandis operam esse censumendam pu- 
tem. Confer tom. Il operis : de la Perpétuité de la 
foi, ete., touchant l'eucharistic ; lib. n seqq., cap. 8 
seqq., pag. 307 seqq., edit. Paris. an. 1672. 





691 


ctorum vindictam fagundia nberiore prosequitur. Ne- 
que enim dubitandum est eum in martyrio plura pra 
ceteris exorare, qui in sacerdotio prz cseteris plura 
conscripsit. Et licet. qum omnibus stolam splendide 
remuneratonie acceperit, tamen fortasse eloqui mi- 
nus cegsat, quo plue se iptelligit promereri. Dicitur 
ergo illia vindietam pestulantibus post datum munus, 
ut quiescant atque sustineant, donec impleatur nu- 
merus conservorum, et reliqua. Videtis $08 crgo 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
predicamus, etiam. beatus Cyprianus assistit, ut cun- A quoniam propter nos martyrum vindicta differtur. 


093 


Dum enim nos retardamus, borum sanguis inultus 
est. Sed hoc contigit nostra desidia, qui non, sicut 
dignum est, religiose vivimus, qui non pie, sicut con- 
gruit, operamur. Nem si bonorum operum ad Deum 
justitia nostra pr*cederet, Jam conservorum nume- 
rus qui exspectatur, esset impletus. Nulli autem 
dubium est vindictam post judicium martyres perce- 
pturos, qui etiam post judicium premiis ecelestibus 
honorantur, 


SERMO LXXIX. 
De S. Machabcis I. . 
ADMONITIO. 


De SS. Maohalveis a sancto Moximo conscriptos primus omnium cl. Muratorius, 
em nos Mi 


siano legit, hosce sermones vulgavit duoe. 


quos in codice Ambro- 
tuor Gasinensibus codicibus imquirendo 


comperimus sancto Maximo nuncupatos; in cod. 100, in 143 fol. 7b a tergo, in 147 foL 117 a ter- 


o, et 1 


48; ac prelerea in Laurentianis duobus , iv Plut. xx, et cix. xiv. bibl. olim eccl. metrop. 


lotent. Alium de Machab:»eis sermonem sancto Leont attributum Ballerinii in appendice serm. sancti Leo- 


nis retulerunt. ' - 


AneuuENTUM. — Una in Machabeis fides, multiples B cutor ^ a primiore natu, ut in precepta aua seniorum 


1n singulis claruit. fortitudo, quum eorum pracla- 
re gesta describendo S. Maxtmus laudat; laudat 
quoque eorumdem matris Felicitatis fortitudinem. 


Quid primum, carissimi, de Machaleis fratribus, 
quorum hodie natalis est, aggrediar proedicare? Quo 
me ^ in laudes eorum sermone circumferam, quorum 
mihi insignia merita nec explicare possibile est, 
b nec sequi probabile? Ut enim una resplenduit in 
ompibus fides, ita multiplex claruit in singulis fortitu- 
do. Vere venerabiles, * atque ore omnium celebran- 
di fratres, apud quos in verbis confessio, et trium- 
phus est in virtute. Hi igitur, dum illicitis vesci, et 
communicare prohibitis, metu regio et tormentorum 
acerbitate coguntur, una sibi 4 omnes moriendi vo-- 


supplicio subsequentium animos inclinarot. Sed quod 
impius argumentatur ad metum, fratribus proficit ad 
exemplum. $93 Intelligit unusquisque eorum i posse 
ea et debere se vincere, quie vigore germano menm 
tis ot fraterna fuerant religione caícata. Sed quid 
potissimum de venerabili eorum matre sermonis no- 
stri mediocritas proséquetur, oui de tam nunierosit 
orbitatum luctibus gaudia votiva nascuntur, quse tot 
funerum exsultavit | tormentis, quot pignoribus le- 
tabatur ? * Egit beata Felicites geminam quodammo- 
do matrem ; nam quos lege corporea prissonti fhde- 
rat vit:e, fortitudine spiritus perpetuis seculis parti- 
rivit. Quis non rnortalium miretur, fratres !, cujus 
non coutreuisoat affectus, totis matrem trepidaesa 


luntate succedunt, quia omnibus erat post obitum C visceribus, ne quis flliorum suorum in tam maguillco 


spes una vivendi. Quam specioso autem judieio lau- 
dabilique constantia porcinas carnes, que ougelesti 
tunc interdictu habebantur immundzs, contingere 
perborrescunt, quorum devotio * ad immaculati se 
Agni preparabat adventum! Rapiuntur ergo fortissi- 
mi juvenes, ad iniqua et vetita variis membrorum 
cruciatibus impelluntur. Persistunt tamen viriliter, 
nec furori f tyrannico cedunt ; ut omnipotentis Dei 
dispensatione mirabili, quos carnis generatio tempo- 
rales mortalesque ediderat fratres, ternos faceret 
poena germanos. Quis revera non tota admiratione. 
suscipiat, quod pro auctoritate divin legis pueri 
sapientiam preferunt, adolescentes tormenta non 
metuunt, € juvenes et munera regia, et vite ipsius 


conílictu aut meret, aut non mereretur occidi? At- 
que inter ílla peremptorum funera parvulorum ma 
terno in pectore non solum nullus tristitie gemitus 
fuit, sed ultra femine:e pietatis affectum exsultavit de 
eorum victoria mater mirabilis, quos se sciebat, neu 
minus fide nutrisse quam lacte. Transit ergo nativi 
tatis ordo in ordinem passionis, ut justissima G0A 
martyrii regula, ttemite quo eos mundus acceperat, 
transmitterentur ad ecelum. O novum pietatis afie- 
ctum! torquentur filii, et mater exsultat, atque ita 
se in conspectu Domini veram, matreuib credidit ap- 
probandam, si inter tam funesta supplicia numerosa 
sobolis sux, inflexo pectore et siccis oculis, astitis- 
set. Imo sibi ipsa congaujdet, quod alacritateun inen 


blandimenta contemnunt ? Incipit ergo artifex perse- D tis sux suis in pignoribus recognoscit, et quod ei tali 


* Omhes citt. codd. omittunt voces it [audes eorum 


sermone. 
b Codd. 114 AEdil. eccl. Flor., et Casin., nec reti- 
cere probabile. 
* Cod. rv. Plut. xx Laur. pag. 87 a tergo, et cod. 
174 cit., atque "honore omni celebrandi, eic. Codd. 
Cosin- 100, 142 et 147, atque omnium celebrandi lau- 


4 Codd. Casin. omittunt omnes. 

* Idem cod. Casin., ad immaculatum se prepara- 
bant adventum! Rapiuntur. fortissimi juvenes, et ad 
iniqua et vetita variis verborum crucialibus impellun- 


tur, etc. 

f Cod. 174, nec furori tyranni conceaunt. 

€ Codd. Casin., juvenes munere, etc. 

à lidem codd. Casin., a priore nato. 

! Codd. Casin., se posse ea debere, seu vincere. 

j Codd. 174 et Casin., que tot funerum. exsullavü 
triumphis, quot, etc. 

k Codd. Casin., Egit beata femina gemina quodun- 
modo mater, ul in hac momentanea vita filios amitte- 
ret, et in &lerna eos susciperet sine fine victuros. Nam 


quos, etc. 
! lidem codd, Casin., fratres carissimi 


—— 





-—— 


es . 


SERMO LXXX. 


095 


morte preemittere eontgit filios, ut nibil slbi de eis A transiret. ^ Nec requirendum, fratres, taa potisel- 


vindicaret inferuus. Sed post hae ommie stupenda, 
mulier, eadem qua filii confessione defaneta, secura 
subsequitur quos tam devota promisit. Justisekgium- 
que in conspectu Dominj fait, ut tot rnamtyrom ma- 
ter de hoc mundo non sine martyrii: consecratione 


mum posa gloriosissimum elauserit diem; cum ome 
nia quee audivigus suppliela üliorum, materna torse- 
ríat viscera, et sola acrius senserit quidquid singuli 
pertalerunt. 


$ÉBMO LXXX. 


De Machabais II. 


ADMONITIO, 


Non in Casipensibus modo codicibus quatuor mox laudatis, et i 
A abris sancto Maximo inscriptus legitar, sed etiam in Vatic. 


in, Ambrosiano secundus hic sermo 
51, fol. 194 a tergo bis verbis : Ser- 


mo sancti -Mazimi episcopi calendis Augusti sanctorum Machabaeorum. 


AncuuENTUM. — De qrternitatis gloria securos Macha- 
.beos, ferro, flammis, variisque suppliciis cruciatos; 


nec insiantis matris inclinat affectio, nec matrem 

morientium frangit turba natorum. Vere. gloriosis- 

aimo waulieris incomparabilis fides. 

Unum esse spiritum Novi ac Veteris Testamenti, 
eliam ^ Macbabeorum magnanimitas. Sdesque decla- 
rai, qui de siternitatis gloria, Deo promittente, secu- 
ri, eroenti regie smviliam pia morte vicerunt. Nam 
. Domigum nostrum lesum Christum, quem testimonio 
Exangelik omnis pene de coelo eredit venisse gentili- 
tas, pascituru) in terris esge de virgine universa 
dudum per legem atque prophetas Judaea discebat. 
Et inde. ^, carissimi, quod Machabei fratres pro re- 
verentia legis patero:e ante se passionibus subdide- 
runt quam legis Dominus pateretur. Inde, quod prius 
despexerunt mortem quam 4 per Christum vincere- 
tur infernug. Inde, quod antea pro honore Redem- 


perfidorum. t Agitur igitur cum eis ferro, flammis 


" variisque suppliciis. Huic capus cute nudstur, huic 
B lingua preciditur ; frigitur. ille, manibus pedibusque 


truncatus. Sed inter tam funestas torquentium manus 
nec filios instantis matris inclinat affectio, nec ma- 
trem morientum frangit turba natorum. Atque ita in 
germanis pueris, et muere senissima eadem pro- 
lege Dei fuere vota moriendi, ut et ipsa videatur fi- 
lios spiritu magis genuisse quam carne, et illi vsti- 
mentur non tam lactis substantiam de matre suxisse 
quam fidei. Quis non perfidorum fideliumque miretur 
quod senissima mulier tot dulcium pignorum non 
congemisclt interitum? Quis non obstupescat quod 
de tam crudelibus filiorum suppliciis farenti regi 1:età 
mater € insultat, illiosque potius persecutor magna-' 
nimitate torquetur, quem ^ meditatione i:pia cogi- 
tabat aut prevaricatione polluere, aut orbitate dam- 


ptoris proprium dederunt sanguinem, quam suum ( nare ? Nam quod supra omne miraeulum est, juniori 


pro eis cruorem Redemptor effunderet. Quis autem 
dubitet tam innumera mundi presentis mala nec 
adire eos, nec tolerare potuisse, nisi fide plenissima 
de bonis futuri seculi credidissent? Nemo, fratres, 
nemo tyrannum spernit, nisi qui spe legitimi impera- 
toris erigitur; nemo mortem profert vitse, nisj qui 
vitam credit esse post mortem ; nemo tormenta vo- 
lens perpetitur, nisi qui sperat premia post tormen- 
ta. Igitur cum Antiochus in servos Dei effrenata so- 
viret insania, septem germanorum religiosissimum 
chorum ad suum jubet tribunal cum 606 matre per- 


duoi, ut aut illa tam nurerose prolis cruciata süp- - 


pliciis vinceretur, aut si quem forte ex pueris pro- 


prius non terruisset interitus, mors fraterna turba- 
ret. Sed erravit insanus, virtutem religionis ignorans, T) 


in qua * est illa vel maxime pletas, Deum fratribus, 
Deum fli, Deum protulisse parentibus. Precepit 
ergo eos contra decreta celestia manducare carnes 
porcinas, recusantibus adhibet diversa genera poena- 
rir. Sed nesciunt corda fidelium voluntatibus cedere 


^ Cod. 4 Laur., Nec requirendus, fratres, qui po- 
dissimum Piper gloríosissimus clauserit dies, cum, etc. 
b Codd. 


rv. Laur., Casin. et Vat., Machaboeorum 


[ratrum magnanimitas, etc. . 0.24 
c Codd. À, A74, et Casin., Et inde est, carissimi. 

. 4 Codd. Vat. et Casin., a Christo vinceretur infer- 

nus. 

v Codd. Casin., in qua illa est, vel, etc. 


t Yide codd. Casin, legunt : Agitur itaque cum eis 


fllio mater, quem a rege süsceperat inelinandum, sio 
ait : Peto, fili, ! ut condignus fratribus tuis effectus 
suscipias mortem, ut in llla misericordia Dei cum [ra- 
tribus tuis te recipiam (Il Mac. vn). Vere gloriosissi- 


' me mulieris incomparabilis fides! Astat in conspe- 


ctu regis secura de mortuis, 607 trepida de viven- . 


te. Sciebat enim hunc se solum filium perdituram, si 


solus timuisset octidi. Sed non degener Juvenis, qui 
fratrum agones patienter aspexerat, matrem libenter 
audivit, et torquentem rdgem non sotum non metuit, 
ged digna ferum increpatione castigat. Et bene, ca- ' 
rissimi, mirabilis femina, certa de flliorum triumpho, 


. eerta de retributione celesti, insultabat regi, exsul- 


tabat in Domino, quo se tune magis oredebat beatiua 
j parturire, cum videret filios suos gloriosa ad Deum 
morte praecedere. Et supplicia GO quidem mulu- 
plicabat Antiochus : sed fidelis anus pro illa tempo- 
ralium poenarum inultitudine triumvphantium parvu- 
lorum. premia numerabat :terna, post quorum oc- 
casum inter duleiesima corpora deaiderato ipsa obi- 


erro, flammis, variisque supplictis. Huic caput denu- 
fatu, ic lingua pra ciditur, frigitur ille, manibus hic 


iruncatur, etc. . 
& Cod. tv Laur, furenti regi leta. mater insultans, 


tc. 
h Codd. Vat. 6451 et Caum., quem persecutiona 


impia, etc. 
A Cod. Gasin., wf dignus." 
j Cod, Vat. 0451, parturirt. 


e 





695 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


096 


tu et optabili fide decubuit *. Neque ullis terreba- A pidabat occidi, que ad illam festinabat vitam, ad 


tur illa suppliciis, qux - omnia jam tormentorum ge- . 
nera vicerat in visceribus filiorum. Neque enim tre- . 


quam sua noverat pignora przmisisse. 


SERMO LXXXI. 


De SS. martyribus Alezandro, Martyrio et Sisinnio I. 


ADMONITIO. 


Auctoritate codicis Ambrosiani sancto Maximo sermones de sanctis martyribus 


Alexandro, Martyrio ei 


Sisinnio tribuit Muratorius, qui sequuntur, duos. Hos deinde Gallandius tom. ix Bibl. veter. Patrum pu- 


blicavit. 


ARGUMENTUM. — De causis ob quas SS. martyres 
Alexander, Mariyrius, atque Sisinnius omni de- 
beant veneratione coli, deque eorum pgssione san- 
ctus Maaiius proponit. | 


Cum omnes beatos martyres quos nobis tradit 
antiquitas honorificentia digna miremur, precipue 
Cunen sanctos Alexandrum, Martyrium et Sisinnium, 
qui temporibus nostris passi sunt, debemus tota ve- 
neratione suscipere. Nescio quo enim pacto majorem 
circa eos. habemus affectum, quos conscientia novit 
propria, quam quos docet historia. Illos enim exsti- 
tisse martyres lectione, istos oculorum contempla- 
tione cognoscimus. Illorum passiones fama nuntiante 
condiscimus, istorum supplicia vultus testimonio con- 
tinemus. Majorem ergo affectum ibi debeo, ubi cre- 
dualitatem meam hortatur opinio. Majorem, inquam, 
affectum illic debeo, ubi per ea quz vidi, compellor 
devotius credere etiam illa qux non vidi. Nam cum 
audita aliquanta mihi impossibilia viderentur, cepi 
ea crederé potuisse fleri, dum similia facta esse con- 
spexi. Et ideo temporis nostri passio hoc nobis prz- 
stitit, ut przssentem conferre gratiam et fidem prz- 
teritam eonfirmaret. Supradictos igitur beatos viros 
tota debemus veneratione suscipere, primum quia 
dies vit:e nostre pretioso sanguine suo illustrare di- 
gnati sunt; deinde, quod prerogativam nobis apud 
j Deum non minimam contulerunt, ostendentes qualis 

esset slate nostra in Christianis fides, de quorum 
consortio existere martyres mererentur. Tertio, quod 
lidem tam sancte conversationis fuerint, ut coronam 
martyrii tempore pacis invenerint. Cum enim nullus 
rex perseculor urgeret, nullus sacrilegus tyrannus 
- insisteret, fecit eos confessores non publica persecu- 


tio, sed Christiana devotio. Nam cum in Ánaunie re- 
gione proprio sumptu Ecclesiam construentes ejus 
sancto altario przsiderent, siquidem unus ex bis dia- 
conatus, duo clericatus officio fungerentur, et ejus 
regionis homines, apud quos Christianum noren 
cognitum antea non fuisset, assueto sacrilegio, quod 
lustrum dicunt, loca vellent universa polluere, ac 
sancli viri arguerent eos, erroresque eorum manife- 
stanter rationabili castigatione convincerent, tunc 
illi inebriati plus furore quam. vino rapuerunt eos, 
et cede crudelissima sauciarunt, ita ut unus ex his 
post multa supplicia semivivus exspectaret ac vide- 
ret sux mortis exitum ; nam destructa Ecclesise fabri- 
ca pyram de ejus trabibus construentes, flammis beata 
corpora tradiderunt. Vere beata corpora, quz non 
ad poenam idolí funestus ignis assumpsit, sed ad re- 
quiem dominicz: domus G9 sancta. flamma susce- 
pit. Sancta plane flamma, qu: ideo suscepit marty- 
res, non ut. eos noxio ardore conswmeret, sed ut ab 
his manus sacrilegas prohiberet. Tali autem incendio 
beatorum consecrata sunt viscera, non cremata. 
Convenit huic passioni, quod ait Apostolus : pse as- 
tem salvus erit, sic tamen quasi per ignem (I Cor. wm). 
Salvi enim isti facti sunt, dum venerabilis confessio- 
nis sunt incendio concremati. G10 Hxc ergo tota 
causa passionis est, fratres, propter quam morti ad- 
dicti sancti viri cursui similes esse ceteros hortaáren- 
tur : nam exhortatio illorum in tantum profecit, ut 
illis e seculo recedentibus fides eorum regionis ip- 
sius loca universa pervaserit. Ita Christus, ubi tunc 
in tribus martyribus persecutionem passus est, uunc 
illic plurimis Christianorum exsultet in populis. 


SERMO LXXXII. 
De iisdem SS. martyribus 11 
ÁncUMENTUM. — Sanctos Alexandrum , Martyrium D nam rapti sunt, quod increparentur sacrilegi, quud 


atque Sisinnium fecit martyres religiosa devotio, quod 
, ton dissimularint homines lustro superstitioso dedi- 
tos, sed eosdem constanter. increparint. Exemplum 
"sanctorum virorum imitemur. Nam si videntes hoc 
facemus, reos nos. dissimulationis assensu conniven- 
liaque stutuimus. 


Ante dies cum sanctorum Alexandri, Martyrii et 
Sisinnii natalem festivissime curaremus, hoc przci- 
pue in eorum passione laudavimus, quod dum sacri- 
legis resistunt, esse martyres meruerunt, et dum eo- 
rum superstitionibus. contradieunt, palmam justitize 
sunt adepti. Non enim ea causa morti addicti sunt ab 
his qui Christiani essent, sed propterea magis ad poe- 


! Hic desinit sermo juxta textum codicis Ambro- 
siani, sed finem nobis prestant ambo codices Lau- 


Christiani devotique non essent. Pacis ergo temporc, 
quo nullus rex persecutor urget, sanctos vero mar- 
tyres fecit non publica persecutio, sed religiosa devo- 
tio. Non enim timuerunt salutis proprie subire di- 
scrimen, dum saluti cupiunt providere multorum. Nam 
cum perspicerent in regione sua gentiles homines 
assueto sacrilegio, quod lustrum vocant funestis cir- 
cuitionibus loca universa polluere, et innocentes 
quosque vel absentes, si non conscientia vel conni- 
ventia maculare; maculat enim conniventia eum qui, 


' eum contradicendo prohibere potuit ne feret, ut fie- 


ret quasi dissimulando permisit. Cum igitur bxec beati 
rentiani, Vaticanus 6451, et Capinenses. 





097 


SERMO LXXXHI. 


698 


viri cerneret, inerepaverunt eos constanter, fideli- A tur sanctitate multi, ita unius sacrilegio plurimi pol-- 


ter objurgaruat, et hoc prostiterunt ut ibi martyres 
Üerent, et persecutores suos Ghristianos efücerent. 
Ergo, fratres, quia habemus exemplum, imitemur 
sanctos viros, si bon passionis martyrio, vel certe 
Christianitatis óflicio. Et quia audivimus lustrum a 
nonnullis sactileis mitti solere exemplo sanctorum, 
objurgemus impios, castigemt$ errantes ; portio enim 
martyrii est fecisse quod martyres. Ceterum, si vi- 
dente« hoc tacemus, silentes et patimur, reos nos 
síatuimus, si non operatione sceleris, attamen dis- 
simulationis assensu. Nam, sicut obviare sacrilegiis 
contradicentem justificat, ita dissimulare que videris 
maculat reticentem. Solent enim plerique miseri di- 
cere : Nescio, non jussi, causa mea non est, non me 


luuntur. Et ideo malum, quod licet ab altero, te ta- 
men sciente committitur, tangit te, dum tua con- 
scientia tenetur inclusum. Nescio autem, fratres, quid 
illud sit, quod Dei precepta tam dissimulauter exse- 
quimur, qui quod principes seculi jusserint, omnes 
sollicite obaudiunt, omnes eorum vigilanter jussa cu- 
stodiunt. Deus precipit, etad ejus precepta dormi- 
mus. (Quoties mandavit idem Deus idolorum sarrile- 
gia destruenda, et nunquam ad hanc partem solliciti 
esse volumus ? Semper diseimulavimus, semper spre- 
vimus. Postea nos admonuit imperiale preceptum. 
Videte quanta Divinitatis sit derogatio hzc humana 
potestatis adjectio. Aut quid de nobis judicatur, «ui 
quam religiose vivere non devotione cogimur, sed 


tangit. Sed bxc, ut dixi, loquitur miser quisque vel p terrore. Principes quidem tam boni Christiani leges 


trepidus ; negat enim se jussisse fieri, qui noluit ju- 
bere ne fieret. Nam utique malum quod de consue- 
tudine venit, cum non coerceatur, admittitur. Causa, 
inquit, nnea non est. Falleris et ignoras : nescis quia 
Dei causa cunctorum est, et quod ab uno peccatur 
in pluribus vindicatur. Nam, sicut upius sanctifican- 


pro religione promulyant, sed eas exsecutores nom 
exerunt competenter. Et ideo exuto a culpa principe, 
exsecutor remanet in reatu, qui, si acrimoniam legis 


' exercet, et ipse peccato absolvitur, et. pro salute 


multorum zeterna mercede donabitur. 


SERMO LXXXHI. 
In natali SS. Machabeorum et S. Eusebii V erceuensis episcopi 
: ADMONITIO. 
G1 Nihil est causa cur hunc sermonem sancto Maximo non esse acceptum referendum putem. Tam enim 


est orationeac stylo cxterorum sancti antistitis sermonum similis, ut nil desiderari similius 


videatur. Quo 


magis in sententia confirmor, quod hunc item cum sermonibus aliis Maximi in veteri codice bibliothece Me- 

dice Laurentianz num. 1 Plut. xiv pag. 144 integrum exhiberi cernam przferentem Maximi ejusdem nomen, 

lunc ipsum sermonem interpolator nescio quis veterum monumentorum ausus est in partes discerpere, in- 
u 


deque sermones de, sancto 


sebio suo arbitratu conflare duos, quos inter Maximianos edidit Muratorius, 


quosque. ego censui in appendicem nostram rejici oportere. 
AncuuENTUM. — Que. specialiter Machabais, et que (; tutem nec min:e mundi a Deo suo revocant, neo re- 


beato Eusebio fuerit. causa certandi. Singulorum 
martyrium, beatique Eusebii pussio describitur. Non 
impar est Eusebius, qui, perfidia con(utata Áriano- 
rum, ad Deum post tormenta migravit. 


Ad celebritatem prasentis diei, fratres carissimi, 
omni nos cum alacritate concurrere devotio geminz 
nos festivitatis invitat, quam nos habere manifestum 
est de Machabxorum iriumpho et victoria confesso- 
ris (IJ Mach. vii). Est namque nobis super Macha- 
beos gaudium generale cum cazteris, et per beatum 
Eusebium domestic gratulationis propria, peculiaris» 
que letitia est ; et licet diversis temporibus, diverso 
ulique agone conílixerint, unus tamen in illis spiritus 
dimicavit. Quis enim dubitet unum in illis sensum, 
unam mentem, unum fuisse spiritum, cum illi pro 


gia blandimenta seducunt. Itaque primus ex illis 
divinz dispositione justitit palzstram certaminis 
coelestis ingreditur, ut qui xtate prewiret, passione 
precederet, et nascendi ordo teneret in fratribus ordi- 
nem triumphandi. Hic igitur G1 9 primzvus e fra- 
tribus sartagine succensa frigi jubetur a rege, sed re- 
frigeratur a Deo ; manibus pedibusque truncatur, sed 
niultum de sui integratione securus, quod pro illius 
hxc se noverat lege pati, penes quem solum esse 
credebat formandi reparandique corporis potesta- 
teni : ob hoc nimirum fortissimus juvenis toto cor- 
pore mémbrisque conciditur, ut. advertat prestante 
Deo tot se martyria habere quot membra. Privatur 
alius lingua, alius capitis cute nudatur, ut penarum 


Domini lege sint passi, hic pro ipso Domino protu- D diversitas varietatem gigneret premiorum. Freníit 


lerit passionem? Diligentius nunc intendamus, caris- 
simi, qux specialiter Machabzis, qux beato' Eusebio 
fuerit causa certandi. Igitur cum apud vetusta saecula 
in servos Dei diabelice invidiz facibus gentilitas ac- 
censa ferveret, et Antiochi precipue ferocissimum 
pectus impia suppleret insania, Machaboos fratres, 
eorumque religiosissimam matrem raptos ad ferale 
jubet tribunal adduci, quatenus eos metu mortis, 
terrore poenarum, oblationibus munerum, in suum 
transire suaderet errorem. At devotissimam juven- 


* Edit. Murator., rez. 


ergo in omnem sevitiam sanctorum virtutibus 
exacerbata crudelitas. Lassescunt laniste manus,. 
cruenti tabescunt oculi, atque ipsa jam sibi impietas 
erubescit, conversoque ordine qusstionis gemit tor- 
tor, et tortori suo tortus insultat. Cxsis itaque per 
h:ec prostratisque * sex fratribus, septimus, qui et 
junior examinandus ingeritur : quem rex ille tyranui- 
cus tot ac talibus expensis frustra suppliciis mollis- 
sima nititur allocutione mulcere. Promittit opes, of- 
fert honores, suasque insuper axuicitias pollicetur, si 


—- 


099 


IS. MAXIMI TAURINENSIS 


199 


"possit a puero impetrare perfidiem. Sed constantis- À diendique satietas, nec beatissimerum tamen Macha- 


simus adolescens regem, et regis dona despiciens, pa- 
radisum cogitatione deambulens, et colum menie 
percurrens, supplicia sibi censuit comrmoiliora quam 
munera, elegitque mori pro Deo quam vivere 'cum 
tyranno ; nec sabe poterant eum regia inolipare pro 
missa, quem fraterna tormenta non flexerant. Imo, 
ut exitus docuit, fidelissimus puer in ea magis parte 
videbatur tomduori, quod tardius torquebatur. Inter 
ista mater egregis de cruciatibus filiorum divinitus 
inspirata gaudebat, certa tot.se decorandam coronis 
quot funera pertwisset in filiis. Quis heec audiens 
non miretur? Ob honorem Dei materno in pectore 
genuinus tepescit affectus, $de natura superatur, et 


suo mulier fortior sexu docet tilios G 13 amare sup-. 


Ixporuimn silentio ost proetereguda vietoría ; quia et ip- 


- gos hic idem dies ereptos seculo magno cum trinm- 


pho transmisit ad ccelum. Et quamvis chorus ille for- 
tissimus ad. Deum suum inter. tormentx transierit, 
non tanen impar est Eusebius, qui confatata perfidia 
ad eumdem Deum victa post tormenta migravit. Et 
ut manifestius advertamus Busebli $/& liferiorem 
nón fuisse vietoriam, iHi veteri pro lege certarunt, 
hie novo pro Evangelio militavit. HH pro preceptis 
quidem Dei sübjacuere suppliciis ; Eusebius autem pro 
Deitatis ipsius veritate eonflixit. Restiterunt illl Án- 
tiocho regi, ne illicitis tunc carnibus vescerentur ; ob- 
stitit iste diabolo, ne heretici sermonis fermento pa- 
nem nobis dominicum macularet. Exsultemus itaque, 


plicia. Promiseis igitur ad Deum pignoribus, ipsa B fentres, Deo. nostro agentes gratiam, quia sub hac 


etiam spreto mundo gloriosissima morte succumbit. 
Et dignum revera erat ut mater martyrum vitam 
^ Wartyrio terminaret. * 

Post ista, dilectissimi, recenséamus nunc prout 
possumus,-qu: beatissimus pater noster Eusebius 
pro fidei defensione pertulerit, ut advertamus quan- 
tus eum labor, queve merita ad tantam hanc confes- 
-sionis gloriam provexerunt. Hic igitur, ut relatio pa- 
terna nos instruit, hac nostra raptus ex urbe Scytho- 
polim dutritur, ibique trucidandus traditur Arianis. 
Non est incognitum, fratres, quantam possit exer- 
cere nequitiam inimico swviendi permissa libertas. 
*-Nam uL passionum ejus sequentia decurramus, di- 
citur post illum velut propheticum scalarum tractum, 


tale illi ab Arianis supplicium constitutum esse, ut C 


in superioribus domus arctiseimum ei cubiculum pre- 
pararent, tam breve, tam humile tamque depressum, 
ut non tam caperet hominem quam torqueret, ct 
bospitium Arianum esset magis poena quam requies. 
Ferunt enàn adeo angustum illud foisse, ut in eo 
martyr jacens non posset pedem pretendere, stans 
DOR Valeret caput erigere, sed esset semper contra- 
. etus, inelinus et humilis, et nihil aliud preter fldei 
apiritum liberum gerens. Torpebant quidem uno in 
loco. ejus defixi pedes, sed paradisum fldei gressibus 
aubulabat, jacebat in eo depressum oaput, sed Chri- 
&tus in do caput erigebat. Hec igitur beatus martyr 
in hzrreticorum patiebatur hospitio, non quod ista 
deberentur martyri, sed quod talis sit hospitalitas 
Ariana, ut ejus habitaculum popa sit carceris, non 
humanitatis hospitium. Kt quanquam de sunvitate * 
gestorum ejus nulla sit. invicem nobis dicendi au- 


presentis diei devotione gemina festivitate lstamur, 
Eusebii quippe suscipientes triumphum, et victricium 
Machabx»orum tormenta mirantes. An non mirabiles 
Machabzi; quos nativitatis suc passionisque consor- 
tio, et apud seculum fuisse fratres, et in coelo vide- 
mus esse germanos, qui pinguissimo egregie matris 
ab ubere el substantiam vivendi, et vincendi suxere 
virtutera. In tantam enim perfectionem lacte et ser- 
mone adolevere materno, ut inseparabilis esset et in 
corde eorum sapientia, et Inh corpore fortitudo. Deui- 
que Antiochus lectissimos juvenes flde propria, ct 
materna adhortatione constantes, ut a reverentia pa- 
ternz legis averteret, non acerrimis terrore auppli- 
ciis, non magnis potuit avocare promissis. Tantus 
enim in membris eorum vigor, tantus in peetore spi- 
ritus, tanta erat in responsione doctrina, ut et sper- 
nendo poenas, et confutando perfidiam impii regis et 
terrorem vincerent ei furorem. Venerabilis autem 
mater confessione parili et consimili morte defancta, 
leetior ad pignora sua de hoc szculo profecta migra- 
vit. Nec mirum si sevitiam regis in. semetipsam ma- 
gnanimiter pertulit, qu:xe tam fortiter eaní potuit et 
in filiis sustinere. Vere beata mulier, atque omnium 
prosequenda przeconiis, quam pro flde Dei sui, et in 
occasibus filiorum nulla carnis fregit affectio, et a 
tormentis proprii corporis nec sexus revocare potuit, 
nec senecta. H:ee ergo sunt, carissimi, diei hujus gau- 
día votiva fidelium. Hxc semper beato Eusebio et 
gloriosissimis Machab:eis exhibeamus obsequia, quos 
in setemum regnum tempus quiderh diversum, sed 
(ides eadem et dies una provexit. 


SERMO LXXXIV. 
De SS. martyribus Cantio, Cantiano et Cantianilla. 
ABMONITIO. 


. 8185 Preocessit Muratorium, et Benedictinos monachos congr. S. Mauri in judiclo nujus setmonis claris- 
simus cardinalis Baronius, qui in. potis ad Martyrologium Romanum, ubi v non. April. memoríam agit de 


sanctis martyribus Ravennatensibus, docet sanctum Maximum ejus auciorem esso 


! Editio Venet., n 156, juxta edit. Patav. Anec- 
dot, Murator. tom. 1V, pag. 8ü, ita prosequitur : 
Post ista, fratres, quod et meus concupiscit animus, 
etc., qux: omnia desunt in cit. cod. Laurent. usque 
e illa verba : a quibus sevarabatur Eusebius; inclu- 
give, 


. Cum antem 


* Usque ad hzc verba : seviendi permissa libertas, 
concordat eodex cum editionibus, sed qus» sequuntur 
omia aliena sunt, 

Et quanquam de suavitate, etc. H:ec et superiora 
occurrunt in sermonibus 3 et 4 de S, Eugebio in ap- 
pendicem relatis | | 





701 . 


AncuuENTUM. — Misa Christo concessuns est, ut qui 
erant consanguinilate fratres, fierent etiam. sancti- 
late germani. Historia martyrü eorum. . 


Hodie beatissimorum Canti, Cantiani et Cantianil- 
Iv natalis est. Quam bene et jucunde tres martyres 
uno pene vocabulo nuncupantur. Nec mirum ^ si si- 
miles sunt nomine qui sunt similes passione, si una 
est illis apud homines appellatio, quibus apud Deum 
una est vocatio. ^ Uniter enim vocati sunt a Domino, 
non interposito tempore aliter, et aliter passi, sed 
omnes eodem ictu pariter martyrium pertulerunt. 
Quod quidem illis * parentiva quadam a Christo af- 
fectione concessum est, ut congruerent meritis qui 
vocabulis concordabant; et qui erant consanguinitate 
fratres, fierent etiam sanctitate germani; ei quorum 


SERMO LXXXV. 


tam eximiorum virorum sententix utriusque codicis S, 
cedant suffragia, eo tutius eidem S. antistiti Taurinensi 
pem Parisiensem Gillotii num. serm. 75 Ambrosio asse 
99 serm. 79 est: In natale sanctorum Cantianorum; in 90 
tiani et Cantianiller; qui idem exstat In codice Sangallensi serm. 15. 


À quedriga sicut illum evexit ad requiem, ita et hos 


AJ 


102 


Crucis in Jerusaiem 90 et 99, et cod. Sangallensis ac 


contra eodicem x Laurentianum Plut. xiv, et editio- 


rentes, a Bobis ascribitur. Titulus in cod. S. Crucis 


vero serm. AS : De natále aanctorsm Canti, Can- 


portavit ad gloriam. Et quamvis illa ignea quadriga 
fuerit, hec tamen inferior non habenda est, quia illa 
unum gestavit prophetam, heo tres iartyres sus- 
tentavit. Sed dicet aliquis : gloriosius est gestari qua- 
driga ignea quam terrena. 4 Non hoc plane defuit 
sanctis viris : nam, sicut Eliam ignea quadriga porta- 
bat, ita ct martyres fides ignea jam ferebat. Ferebat, 
inquam, illos Ghristus, qui lumen est, qui ignis est, 
de quo scriptum est : Dominus noster ignis consumens 
est (Deut. wv). Ergo cum beatos de quibus loquimur . 
persecutor urgeret, vehiculum conscenderunt. Qua 
causa? ut fugerent? absit. Non ut fugerent, sed ut ad 
martyrtam citius pervenirent ; non ut latitarent, sed 
ut. Cliristianos se cunctis transeuntibus manifestius 


membra unius corporis substantia vegetabat, eorum B approbarent. Cxterum occultius inter plures in civi- 


animas ejusdem fidei confessio coronaret. Refert au- 
tem de beatis supradiclis historia, quod tempore 
passionis, cum. eos persecutor ioquireret, ascenso 
vehiculo, junctis niulabus eos secedere voluisse, et 
cum non longe ab urbis mospibus iter agerent, unum 
animal de subjunctis subito corrujsse, atque ita illos 
a persecutoribus comprehensos tentos ad poenam. 
Quod factum, quam gloriosum si, et a Diviniteto 
dispositum, debemus. advertere. Nam, sicut Eling 
curru. applicito quasi. ascendil ad GA colum, ita et 
isti vehiculo admoto ad martyrium pervenerunt; et 


tate latere potuerant, tutius per diversa singuli fuga 
presidium commendare. Át vero, ubi quis congre- 
gatione habita stratis vehiculis apparatu disposito per 
aggerem publicum egreditur, illic non fuga dicenda 
est, sed profectus est. Sanctl enim viri hoc facto ve- 
lut in triumphali curru positi. contestabantur, di- 
centes: Ecce persecutor, ecce proficiscimur, ecce 
preecedimus, quid resides ? Quid moraris? subsequere 
nostra vesuigia ; nolumus enim videri inviti duci ad 
ponam , qui precedere nos profitemur ad glo- 
riam. 


SERMO LXXXV. 


In natali S. Stephani protomartyris. 


ADMONITIO. 


el Nune primum in lucem producimus bunc sermonem, quem ex codice pervetusto bibliothecte eminen- 
tissimi Francisci Xaverii de Zelada exscripsimus. Ipsum S. Maximi nomen in fronte defert, nec subest dubitandi 
locus quin idem ejus auctor exstiterit, cum ipsi annexa reperiatur homilia in natali ejusdem) S. Stephani 
levitze et martyris, qaam suo loco edidimus. Jam. diximus hanc fuisse inferioris exi amanuensium imperi - 
tiam, ut vel ex pluribus orationibus unam confecerint, vel unam plures in lectiones diviserfut. 


AnGUMENTUM. — Omni Ecclesie beatus Stephanu: 
datus est ad profectum , qui adhuc laicus diaconii 
eneruit electionem , e& levita martyrii meruit princi- 


patum. 


Hesterno die natalem habuimus Domini Salvatoris. 
Hodie summ: devotionis veneramur S. martyris Sto- 
phani passionem. Hesterno, quo redimimur ad prai- 
mium; hodierno, quo provocamur ad exempluim. 
Bene ergo hesternz solemnitatis festivitas hodlernze 
convicta est, ut. illa credentes eveheret ad vitam ; 
hzc confitentes ducere& ad coronam. Omni ergo Ec- 
clesizxe beatus Stephanus 64$ datus est ad profe- 
ctum. Adhuc laicus diaconii meruit electionem, et 


a fta eurn ient citt, codd. S. Crucis in Jer., et x 


Plut. xiv bibl. Laurent. D. 
b Jdem cod. x Laurent., Unanimiter enim vocati 


eunt 


hanus C levita. martyrii meruit principatum. In plebe adhuc 


positus erat, sed tam vimutibus eminebat; humili 
erat loto, sed celsus fide; discipulus erat ordine, 
sed factus est magister exemplo. Scriptum est au- 
Yem de eo in Actibus apostolorum, quod ad mihiste- 
rium viduarum sit ab apostolis deputatus. In hoc 
antem, quod prepositus est ministerio, testinonium 
merit sancüssimoe easiitalis. Beatus exmgo erit, fra- 
tres carissimi, qui buue seetatus, qui bunc imitatus 
fuerit, et pudiciti palmam, et martyrii consequetur 
coronam. De quo et lectio apostolorum Actuum, 
quie bodie nobis lecta est, etc. 


' e dem cod. x Laurent., Quod quidem illis paren- 


tina quadam. 
d Codd. S. Crücis in Jer., et x Laurent., Nec lioe 


. 165 | S. MAXIMI TAURINENSIS 101 
- SERMO LXXXVI. 


De natali SS. martyrum I. 
ADMONITIO. 


Etei Maurini hunc sermotiem in Ambrosianis num. 61 edit. opp. S. Ambrosii Paris. 1690 numerent, veri 
tamen esse similius arbitrantur S. Maximum ejusdein fuisse auctorem. Jam vero generalem esse homiliam 
aiunt de martyribus, qu:e a Gennadio laudatur, légiturque num. 12 in Sangallensi codice. In vetustis codi- 
cibus S. Crucis in Jerusalem 90 et 99 prx se fert idem sermo S. Maximi inscriptum nomen. Quamobrem nibil 
moramur posteriorum temporum amanuenses, ut codic. Vatic. 1269 pag. 26, et Laurent. 37 Plut. xvi pag. 
159, eumdem sancto Ambrosio ascribentes. À Muratorio tom. IV Anecdot., pag. 26, cum titulo : De natali 
sanctorum martyrum, editum fuisse animadvertimus , cujus initium est : Sicut scimus, fratres, vota semper 


Domini sequitur festivitas servulorum. In codicibus Urbevet. et rv bibl. Minor. Convent., nunc in Laurent. 


legitur idem sermo sine nomine auctoris 


AncuMENTUM. — Resurrectionis dominice gloriam S. À ad vitam : notas enim mihi fecit vias vit:e, cum mo 


Mazimus cum SS. martyribus confert. Plurimi [or- 
tasse, adjungit, ex martyribus cum Domino resur- 
ectionem corporaliter consecuti sunt. — 


Dignum et congruum est, * fratres, ut post keti- 
' iam beati Paschze, quam in Ecclesia celebravimus , 
gaudia nostra cum martyribus conferamus; et eis 
annuntiemus dominice resurrectionis gloriam, qui 
consortes sunt dominice passionis. Qui enim socii 
sunt contumeliz, debent et participes esse 5 Letitize; 
íta enim dicit beatus Apostolus : € Sicut socii pat- 
sionum estis, et resurrectionis eritis (I1 Cor. 1); 3 Si 
tolerabimus , inquit, et conregnabimus (II Tim. u). 
Qui ergo toleraverunt mala propter Christum, de- 
bent et gloriam babere $19 cum Christo. Annun- 


docuit fidem, misericordiam, justitiam, * castitatem ; 
his enim pervenitur itineribus ad salutem. Et licet 


nos ! sui resolutione corporis mortis umbra circum- . 


det, tamen gressus suos vita non deserit, sed inter 
ipsas medias inferni leges incunctanter Christi virtu- 
tibus ambulamus. Unde ait S. propheta : Nam etsi 
ambulavero in medi» umbra mortis, non timebo mala, 
quoniam tu mecum es ( Psal. xxi). Quod manifestius 
Dominus ait de fideli, dicens : Qui autem credit in 
me, " non morietur ; et licet moriatur vivet (Joan. x1). 
Ergo, fratres, cum SS. martyribus Pasche » Do- 
mini gloriam conferamus. Conferamus, inquam, et 
licet melius noverint omnia, tamen nos illis. przdi- 
cemus quemadmodum de sepulcri gremio resur- 


tiemus, inquam , sanctis martyribus * dominici Pa- B rexerit ad superos. llli nobis revelent quo pacto ^ de 


schz gratiam : ut dum sepulture illius przedicamus 
reserata claustra, et horum sepulcra reserentur; dum 
corpus illius mortuum dicimus tepentibus venis su- 
bito viguisse, horum quoque membra jam frigida im- 
mortalitatis calore foveantur; eadem f ratio marty- 
res et suscitat, qux et Dominum suscitavit. Nam si- 


cut viam passionis ejus experti sunt, ita € experiun- 


tur et vitx: ; scriptum est enim in psalmo : Notas 
mihi fecisti vias vite (Psal. xv); hoc utique in re- 
surrectione ex persona dicitur Salvatoris, ^ qui dum 
post mortem ab inferis redit ad superos, incipit no- 
tam habere viam vite, qux ante habebatur ignota. 
Ignota enim erat ante ! Christum via vitze, quia nul- 
lius adhuc resurgentis fuerat temerata vestigio; al 


inferi profundo remeaverit ad G90 sepulcrum. No- 
tum, inquam, nobis faciant quemadmodum in exa- 
nime jam corpus et frigidum sese calor insinuave- 
rit, spiritus ingesserit , sanguis jnfuderit, et gelatas 
humore venas pristini vigoris pulsus agitaverit. No- 
tum, inquaib, nobis faciant quemadmodum organum 
corporis dissipatum in priorem statum nervorum rur- 
sus coaptaverit resoluta compago, et harmoniani 
viscerum jam silentem in veterem concentum spiri- 
tus vivificans animadvertit. Sacerdotes ergo przedi- 
cent qui Salvator post resurrectionem mirabilia 
gessit ad superos. Martyres revelent quanta iu ipsa 
morte refrigeria operatus sit in defunctis ». 

Vota semper Domini subsequitur festivitas servu- 


ubi Dominus resurrexit, nota facta solo attrita'est C lorum; et gaudium patrisfamilias fidelium sibi ketitig 


plurimorum, de quibus S. evangelista ait : Multorum 
corpora sanctorum ) resurrexerunt cum eo, et. introie- 
runt in sanctam civitatem ( Matth. xxvi). Unde cum 
Dominus in resurrectione sua dixerit : Notas mihi 
[ecistis vias vitm, possumus et nos jam dicere Do- 
mino : notas fecisti nobis vias vitz. lpse enim nobis 


notas fecit vias vit», qui nobis semitam manifestavit. 


& Cod. Urbevet. sic legit : Dignum et congruum 
est, gaudia nostra cum sanctis marlyribus conferamus. 

b jdem cod. Urbevet., esse glorie. 

c Cod. Vat. 6451, Si socii passionum estis : ita 
eritis et resurrectionis. 

d Cod. Urbevet., si toleramus, inquit, et conre- 

namus. 

e Cod. Vat. 6451, dominice resurrectionis gloria. 
t Cod. 99 S. Crucis in Jer., eadem enim gratia 
mariyres. 

& Cod. Vat. 6451, experientur et vita. 

h [dem cod. Vat. 6451, quod dum post mortem. 

! Codd. 99 S. Crucis in Jer., Vat. 1269, et 6451 


comitatur; scilicet, ut quem subsecuti. sunt similitu- 
dine passionis, eum comitentur et gloria resurre- 
ctionis. Comitantur autem et gloria resurrectionis , 
dicente Apostolo : Quod sisocii passionum estis, et 
resurrectionis eritis ( 11 Cor. Y). Est ergo SS. marty- 
ribus cum Christo in ejus resurrectione societas ? Est 
plane, quia etsi nondum surrexerant corpore, sur- 


ante Christi adventum via vita. 
| Idem cod. Vat. 1964, surrexerunt. 
k Jdem cod. Vat. 6451 caritatem pro castitatem. 
l Idem cod. Vat. 6451, Et licet nos in resolutione 
corporis, etc. 
A2 [dem cod. Vat. 6451 , non morietur in eternum, 


p *' licet morietur, vivit. 


" [dem cod. 6451, resurrectionis gloriam confe- 
ramus. . 


* Idem cod. 6451, de inferni profundo. 
P Hic prosequitur cod. S. Crucis Minor. in Lau- 
rent., omissis primis verbis : Sicut scimus. 











705 


SERMO LXXXVII. 


106 


rexerunt certe jam merito ; $i adhuc non sumpserunt A monumenta constructa, quemadmodum prodire exin- 


membra, suinpsere jam gratiam '; si nondum libe- 
rati sunt ab inferis, liberati sunt a peccatis : hzc 
est enim prima resurrectio, peccatorum evasisse te- 
nebras, lucem, possidere justitie. Verumtamen 
etiam fortasse plurimi ex iisdem beatis martyribus 
cum Domino resurrectionem corporaliter vel conse- 
quantur, vel faerint consecuti. Nam silegimus in 
primze resurrectionis festivitate, suscitante se Do- 
mino, multa sanctorum corpora suscitata revixisse , 
et introiisse in sanctam civitatem, cur non quoties- 
cunque resurrectionis ejus festivitas celebratur, to- 
ties resurgere credamus et sanctos *? Ubi enim vo- 
torum jugis est solemnitas, gratia jugis est et dono- 
rum. Sed fortasse quis dicat : sepulera clausa sunt, 


de potuerunt? Ut taceamus quia omnia possibilia 
sunt Deo, et clausis tumuli perletralibus possit spiri- 
tale 891 corpus educere; ut hzc oinnia pr:ter- 
mittam, Joannis tamen apostoli habemus exemplum, 
quem tumulus susceptum claudere potuit, custodire 
non potuit; nam dopositum corpus perdidit, non as- 
sumpsit. Hic enim, clausis tumuli foribus, gratia re 
surrectionis G9) ablatus est, ut constaret sepul- 
tura, nec inveniretur sepultus. Denique cum sacer- 
dotes honorandi causa corpus inquirerent, reseralto 
aditu, tumulus non potuit reddere quem suscepit. 
Hoatias ergo secum suas Salvator suscitat, cum re- 
surgit. ' 


SERMO LXXXVIII. ' 
. Item de natali SS. martyrum II. 
ADMONITIO. 
lidem doctissimi Maurini prx»fat. ad hunc sermonem num. 60 edit. opp. S. Ambros. mihi auctores sunt 


ne aut scriptoribus codicum, aut Roman, Breviar. assentiar, eumdem 


brosio tribuentibus. In codicibus 


Sangallensis, e& S. Crucis in Jerusalem 90 et 99 S. Maximo ascriptum legimus, Unus codex Urbevetanus 


nomen S. Gregorii Magni exhibet. 


ARGUMENTUM. — SS. martyres etsi voce tacent, facto- B et superstitiosa jacetatio. Melius ergo docemur facto 


run tamen virtute nos edocenl, martyrii passione 
nos persuadent. Victoria est martyris judictum per- 
sequentis. 


Si quantum me necesse est dicere, et vos oportet 
audire, tantum prosequi corporis mei posset inflrmi- 
tas, profecto omnes excusati essemus, scilicet ego 
insinuando preceptum, vos exsequendo mandatum. 
Sed quoniam imbecillitate percellimur quominus 
quantum oportet dicere valeamus, excusat nos men- 
. &i$ devotio, quos non excusat predicationis oratio : 

: hoc est, si a laudibus Domini lingua cessamus, mira- 

. bilia tamen ejus fidei operibus approbemus. Si non 
loquimur verbis ejus gloriam, factis exsequamur ejus 
gratiam, quoniam dictis facta priora sunt. Nam Do- 
minus in Evangelio ita difit: * Qui fecerit et docuerit, 
hic magnus votabitur in. regno. celorum (Matth. v). 
Vides ergo quoniain procedit factum , doctrina sub- 
sequitur: siquidem benefacere prima doctrina est. 
Cessantibus enim verbis, hoc ipsum docet hominem 
opus optimum , dum videtur. Quod etsi voce aures 
non excitet, virtute tamen corda compungat. Quis 
enim bonum factum videns, * non gaudens imitetur, 
ac veluti tacito magistro utens ejus exemplo doceatur? 
Dictis igitur facta prxcedunt; imo sine factis dicta 
nihil prosunt. * Nam ideo et Dominus fleri voluit, 
sic doceri, ne sine bono opere verborum inutilis esset, 


quam voce. Denique SS. martyres, etsi voce tacent, 
factorum virtute nos edocent ; etsi lingua silent, 1aar- 
tyrii passione persuadent, Unde quamvis disertus 
orator facundia sua me doceat, id tamen quod utile 
est mihi melius disco exemplo sanetorum quam ? as- 
sertione verborum. Citius mihi persuadent oculi, 
quod cernunt, quam auris potest insinuare, quod 
preterit : * auditui enim cito subripit oblivio, oeulo- 
rum autem historia semper inspicitur. Quis enim 
non omnibus horis momentisque conspiciat quemad- 
modum tunc beati martyres propter nomen Christi 
diversis subjacuere suppliciis, et de ipsis poenis quo- 
dammodotriumphabant? Quanto enim plura patieban- 
tur, tanto se virtuosissimos esse credebant. Victoria 


(C enim est martyris judicium persequentis, sicut geri- 


ptum est: uf vincas cum. judicaris ( Psal. 1.). Cum 
judicatur enim martyr et condemnatur, tunc viucil 
atque prosternit. Tali enim judicio non est addictus 
ad mortem, sed absolutus ad requiem. Ác per hoc 
manifestissima ratione vicisse est, non perlisee. Con- 
stat igitur SS. martyres plus passioue docere quam 
voce, quanquam et ipsa passio sine voce non sit. 
Legimus enim animas eorum de sub ara Dei clamare, 
vel dicere : (Quousque sanctus et verus non vindicas 
sanguinem nostrum (Apoc. xvi)? Nam et Dominus 
dicit de sanguine Abel ad Cain : Voz sanguinis fratris 


4 Cod. 99 S. Crucis in Jer., Qui [ecerit et docuerit [) fieri voluit, et sic dicere, ne sine bono opere verborum, 


sic, magnus vocabitur, etc. Idem cod. 99, Qui fecerit 
sic, et docuerit sic, etc. 

b Uterque cod. S. Crucis in Jer. et cod. Urbevet., 
ut non gaudeat, miretur, imitetur, ac veluti, etc. 

e ldem cod. Urbevet., Nam ideo Doniinus antea 


! Dixit S. episcopus, martyres, qui nondum resur- 
rexerunt in inferis quidem retineri, hoc est in tumu- 
lis, sed tamen a peccatis liberos fore. Hoc autem in- 


telligendum est de corporibus, non autem de aniima- 


bus immortali luce ab obitu fruentibus. 


etc., 
d Adem cod. Urbevet., quam disertione verborum. 

e ldem cod. Urbevet., Auditum enim cito obreptt 
oblivio : oculorum historia , etc. Cod. 90 S. Crucis in 
Jer. ita legit, 


* Fuit sane peculiaris quedam Maximi .opinio, in 
annua dominice Resurrectionis sole:initate corpo- 
ralem quorumdam sanctorum martyrum résurre- 
ctionem renovari. 


701 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


*08 


tui clamat ad me (Gen. ww). Clamare igitur dicitur A dum fidem atque innocentiam suam sensibus nostris 


sanguis, qui innocens effusus est, non tam voce quam 
causa, Sic et sanctorum martyrum anim» clamant, 


ipsa passione commendant. Explicit. 


SERMO LXXXVIII. 
Item de natali SS. martyrum III. 
ADMONITIO. 


923 In codice Chisiano sig. litt. C virt, pag. 257 a tergo, hunc sermonem invenimus S. Maximo postro 
attributum. Eumdem emenéatiorem dederunt cod. monasterii Sublacensis, Lectionarium canonicorum 


cele- 


sie Patavinm, duoque Breviar;a : unum Ecclesie Velitrensis, alterum ad usum Ecclesie Gallicanz. Quare 


his confirmati testimoniis in publicam lucem sub ejusdem S. antistiüs nomine emittere non 
quanquam aliqui codices, ut Vaticanus 1275 pag. 
a 


rbevet. pág. 206, Ambrosio vel Augustino as 
videtur. 


dubitamus; 


26 a tergo, Basilice S. Petri num. 6 À pag. 250, et 
nt. Díclio quidem à Maximiana oratione absimifis non 


"ARGUMENTUM. — Venerari oportet ín $8. martyrum p cessores habere merearnitri. Hec est enim SS. mar- 


gloria fidem noram; maler namque martyrii fides 

catholica est. 

Recte ac ex debito Ecclesie beatorum martyrum 
celebrant insignia , qui illuminantes virtute fldei eu 
innumerabiles populos, soli quidem illatam sibi sen- 
serunt mortem, sed .non soli mortis su:x beneficia 
possederunt. Immensa enim Dei nostri pietas, multi- 
plex ad bonitatem, ét artifex ad salutem, proponens 
arduam virtutum ^ palmam, raros appetitores inve- 
nit, sed pretiosam in paucorum triumphis plurimo- 
rum commodis prospicit. lliorum siquidem merita 
nostra vult esee suffragia, simulque dum nobis fidem 
veram duro ^ martyrij agone commendat, afflietio- 
. nem praecedentium instructionem efficit posterorum. 
Quanta est circa nos Dei nostri sollicitudo ? Illos exa- 
minat, ut nos erudiat; illos conterit, ut nos acquirat, 
eorumque cruciatus nostros ^ contulit esae profectus. 
Merito ergo eos colimus, 4! qui periculis nostris 
pugnant, et nostris utilitatibus militant; qui per lucis 
viteeque contemptum edocent nos quantum Deo nostro 
debeamus affectum, Noverimus itaque, ? quod non 
Bine magno discrimine de religionis veritate disputa- 
mus, quam tantorum sanguine confirmatam videmus. 
Magni periculi reg est, ! si posl prophetarum G9/ 
oracula, post apostolorum testimonia, post martyrum 
vulnera, veierem fidem quasi novellam discutere 
presumas, eí post tam  manifestos duces jn errore 
permaneas, et post morientium sudores otiosa dispu- 
tatione € contendas. Veneremur ergo in S8. marty- 


tyrum gloria, quorum et si per uníversum mundum . 
seminetur in cineribus portio, manet txmen integra 
in virtutibus plenitudo. . Veneremur ergo ^ tnter tan- 
tos Christi milites fidem nostram. Mater namque 
i martyrii fides catholica est, in qua 1 ille illustris 
athleta subscripsit sanguine, et morte juravit. Mater, 
inquam, martyrii fides est, Veneremur ergo in sancio- 
rum martyruni gloria fldem nostram. Quomodo fidem 
nostram ? Ab illis enim, dum mortis tolerantia indu- 
bitanter excipitur, spes immortalitetis evidenter 
asseritur. Nunquam enim: hane vitam conetanter 
expenderent, nisi esse k alteram "incomparabiliter 
beatiorem perfecta definitione sentirent. In sanctis 
itaque przconiis veritatis et passionis magnanimitas, 


C ! et rationis auctoritas es; prompti enhn pereunt, 


in melius reparandi , quibus per angustias tribulatio- 
mum aperitur exitus ad ^ hanc plenitudinom gaudio- 
vum. Cruentas impio ex ore respuunt $9$ senten- 
tias, auditu repudiant, refugiunt officio. Haque impe- 
tum passionis magnanimitete provoomt, humilitate 
declinant. * Incumbente perseeuwtionis fueore adhuc 
catechumeni animüm ccelo orepérant, regenerantar 
morte, damnatione solvuntur, eladie consedranter. 
Hinc ^ intelligamus quantum valuerit ad anferendum 
1mundi peccatum passio Redemptoris. lene immocen- 
tiam et vitam probatur cónferre mors hominis; hinc 
intelligamus quantuni in omnium profuerit sacra mors 
Filii Del. Ecce preprium et orginale delictum lavat 
sanguis humanus, et, quod plus-est, nemo jam tollit 


rum gloria fidem nostram, congratulemur, dilectis- D quod baptismo suo cruor ^ ille contulerit Post ni- 


simi fratres, magne fidei nostre, per quam, dum 
exsules proflua caritate suscipitis, ipsos etiam inter- 


* Cod. Vat. 1275, palmam raro appetitore pretiosam 
in paucorum triumphis plurimorum commodis prospexit. 
Cod, Ürbevet., sed pretiosam in paucorum triumphis 
morlem plurimorum, etc. 

i Codd. S. Petri A 9, Domino martyrii agonem 
commendat. 

* Cod. Urbevet., vult esse profectus. 

4 Cod. Vat. 1975, qui mis periculis pugnant, et no- 
stris, etc. 

* [dem cod. Vat. 175, quia pro quod. 

f [dem cod. Vat., ut ei post. 

& Cod. S. Petri A 9 contemnas. 

h Cod. Urbevet., in tanto Christi milite fidem. 

1 Cod. Vat., Mater namque martyrum fides. 

| Cod. 8. Petri A 9, et cod. Vat.,ésti Uluetres athle- 

! Huc usque codex Chislanus, variis in Iocis emen- 
datur a codice Sublacensi, qui pergit; ut deinceps 
babetur. Videntur tamen ab elegantia et nitida locu- 


w- 


^ 


torem nos baptismi, post collatum nobis pise regene- 
rationis candorem , post acquisitam indumenti nuptia- 


te subscripserunt sanguine, morte juraverunt. 


k Idem cod. Vat., aliam. 

| Idem cod. Vat. 1275, et reeurrectionis auctor. 

7" Cod. S. Petri omittit hanc; deinde : Crwentas 
impio ex ore sententias respuunt , manu, auditu repu- 
diant, refugiunt officio. d. Vat. 1275, seutentias 


' respuit manu, repudiavit auditu, refugit officio. Utique 


impetum. passionis humilitate declinans. Incumbente 
persecutoris furore adhuc oatechumeni martyres. aui- 
mum caelo preparant, etc. Hic intelligamus. 

? Co&. Urbevet., Hínc intelligitur, etc 

? [dem cod. Urbevet., cruor iste contuNt. Cod. B. 
Petri A 9, quod baptizato suo cruor iste. contulerit. 
Nos post originali peccati expiationem , post collatum 
nobis, etc. 


tione S. Maximi, qu: sequuntur, niíajs aliena ; unde 
dubitandum est an ipse sit auctor, 





79. 


cono, in criminum volutabro revoluti niveum vesti- 
mentam tetris iniquitatum ac libidipum contagiis 
sordidamus, et b holosericam, in qua sigillum divi- 
ni imaginis acceperamus impressum , .maculis mor- 
tifer: corruptionis inficimus, et post singularem 
' Domini nostri indulgentiam innovata feedamus, in- 
 tegra rescindimus, expiata violamus, repetentes opera 
non * jam undis purganda, sed flammis. " Felix hic 
talis baptismus, .quo omne delictum ita a catechu- 
meno exilt, ut redire jam nori possit; quo sic * de- 
licta $Ua solvit, ne ultra creditorem timeret; quo in 
se hostium peccata fide solvit, fine damnavit; per 
quem baptismum innocentiam devotione quzsivit, 
perseverantia invenit, morte servavit. ! Qui cum 
]tà sint, carissimi, licet * quisque tantus Christ te- 
slís prétiósus sit confessione, preliosior est tamen 


sanguine, crudeli vulnere speciosior, et tincta veste - 


* candidior, licet in quacunque peculiaris putetur 
privilegio sepulcri, sed ! noster atque omnium $26 
est communione suffragii (sic). Neque enim praédictie 
Wlius urbís caritás proflua, et fides avara tantum ei 
:) derogavit, dum sibi arrogat, ut solum intra menia 
sua patroni illius beneficia inclusa esse k crediderit. 
Non clauditur locis, ! qui diffunditur meritis. Invo- 
casti ubique rnartyrem, ubique exaudit ille, qui ora- 
tur fà martyre. Moderante ítaque eo qui pensat vota 
tua et dispensat munera sua, in tantum vicina prz- 
sent?a '€ effícacis prxbebitur advocati, in quantum 
fuerft fides dévotà suscepti. OraUo enim quz castita- 
tis, fustit*e eleemósynarumque operibus adjuvatur, 
e'scedit inuidum , peaetrat paradisum, evolat usque 
2d ipsum sumins majestatis, angelo offerente, con- 


SERMO LXXXIX. | 
lis angelicam dignitatem ^ in peccatorum relapei A spectum; sicut quodam loco vox testatur angelioa * 


710 


Ei cum tu, inquit, orares, ego obtuli orationem tuam 
$n conspectu claritatià Déi (Tob. xw). ^ "Beata anima, 
carissimi, cujus votum, cujus compunctionis incen- 
sum, cujus supplicationis holocaustum, nulla in infi- 
delitate fumidum, nullo carmalis illecebre fetore 
pollutum, nulla szvitia.* cruentum, nulja odii eimul- 
tate maculatum; sed fide igneum, eonscientia niti- 
dum, sinceritate cordis odoriferum, concordia et ca- 

ritate perfectum, usque ad Dei vultum per colestinm —- 
nuntiorum defertur obsequium. Quo cum ita sint, 
honoremus P ganctos martyres, principes üdei, in- 
tercessores mundi, precones regni, coheredes Dei. 
Quod si dicas mihi : quid bonoras in carne jam resolu- 
ta atque consumpta, de qua jam nulla Deo cura est ? 
Et ubi est illud, carissimi, quod ipse 4 loquitur per 
propbetam : Pretiosa in conspectu Domini mors san- 
ctorum ejus (Psal. cxv); et iterum : Mihi autem * nimis 
honorali sunt amici tui, Deus (Psal. x&ix). Honorare 
debemus servos Dei, quanto magis amicos Dei, de 
quibus alio loco dicitur : Dominus * custodit omnia 
983a eorum; unum ex hiá non conteretur (Psal. xxum). 
627 HBonoro ergo in carne meriyris exceptas pro 
Chrisli nomine ' cicatrices. Honoro pre confessione 
Domini " sacratos cineres. Bonoro in cineribus ge- 
mina zíernitatis. Honoro corpus quod mihi * Deum 
meum ostendit diligere, quoil me propter Deum d6- 
cuit mortem non timere, Cur autem non $88 ho-- 
norem corpus illud, fideles, quod reverentur et dse- 
mones, quod afflizerunt in supplidío sed glorifüeaat 
in sepulcro? Honoro itaque corpus * quod Christam 
honoravit in gladio, quod.cam Christo ,regouat in 
coelo. 


SERMO LXXXIX 
Jtem natali SS. plurimorum martyrum IV. 
| 'ADMONITIO 
A Benedictinis monachís eongreg. 8S. Mauri codices Lateranenses basilicze Constantiniange in prolatione ad 


omilias S. Gregorii Magni in Evangel. num. 10 edit. Venet. an. 1769, torn. V, 
oS eliam pro nostra Maximi collectione eosdem codíees consululmus , nee inut 
Tn cod. enim sig. L A, pe 152, ante nonnullos sermyones ejusdem 8, 
st vero hxc illius inscriptio : Incipiunt sermones 


impressum invenimus. 
rinsorum mertgrum. 


& (Codd. Urbevet. et S. Petri À 9, in peccatorum ca- 
num relapsi, et in antiquo criminum vohttabro resóluti. 

b Idem cod. S. Petri A 9, et obsericam. 

e Idem cod. S. Petri A 9 omittit jam. 

d Cod. Vat. 1275, Felix hic tali Bopiismo, quo omne 
delictum ita ab eo exit, «t. Cod. Vrbevet., qui omne 
delictum ita ab eo exuit, ut jam redire non possit. Huc 
usque cedet B. Petri À 9. 

e Cod. Yat. 1273, debita pro delicta solvit, ne Mitra 
creditorem teneret. u ' 

f fic clauditur sérmo In Brev. Velitr. 

5 £2od. Vat. 1975, hic has quisque. 

b Idem codd, Yat, et Irbevek., casdidior. Et licet 
guacu urbe peculigris, eic. 

1 Yen cod. Ürbevet., nostri tamen, atque omnium 
est comntane ui ip 

j Cod, Ya&. 19715, derogaverit. 

k ldem codd. Urbevet, et Vat. 1275, credat. 


l- so c o... 


pag. 135, commendantur. 
lem iinpendimus operam. 
iseopi jam editos, hunc nondum 
. Maximi episcopi. In satale plu- 


! Codd. tum Vat. tum Urbevet., quod diffunditur 
meritis. | ) 

n [den cod. Vat., efficacius. ! 

" Cod. Urbevel., Beata est enim , carissimi, oratio, 
cujus volum, eic. 

? [dem cod. Urbevet,, cruentatum. 

P Cod. Vat. 1275, honoremus beatos martyres. 

4 Idem cof. Vat. quod ipse veritas loquitur. 

* Sdeth cod. 1275, nimis pro valde, ut in textu. Cod. 
Urbevet.,, mifi autem vatde honorificandi sunt. 

» [dem cod. Vat. 1275, eustodit, inquil, omnia ossa 
eorum, et unum. 

* Cod. Urbevet., cicatrices. Honoro viventes memo- 
ria perennilale virimtis. Honoro gro, ote, 

v Cod. Vat., sucros cineres. 
-. Y Cod. Urbevet., Deus meus... 

x Jdem cod. Urbevet., quod Christus honoravit in 
gladio. quod cum Ghrislo regnabit ia. celo. t 


"a S. MAXIMI TAURINENSIS "i 


'AncuuENTUM. — Si justiin Domino laetantur, injusti A Christi facit, admonens Apostolus ut przferamus 


non noverunt (atari nisi in seculo. Caritas Christi — c vitatem Christi mundo. QOuantas angustias pati 
mundo nre[erenda est; eligendaque martyrum caut- an aem Q gustas patiun- 


sa, si velimus pervenire ad martyrum palmam. tur qui volunt rapere res alienas. Àn persecutio, ait! 

. et ipsa non frangit, avaritia terretur. Ávarus rapit, ac 

' Cum dies SS. martyrum est, uride potius aliquid — timet pcenam, ac zestuat in rapina : multi eoim famem 
delectet, nisi de gloria ipsorum? Adjuvet nos Domi- — patiuntur, dum acquirant et faciunt lucra; quibus 
nus martyrum, quia ipse est Dominus noster. Vo- precipimus jejunare, et excusant de stomacho. Vacet 
cem martyrum audiebamus paulo ante beato apo- illis tota die solidos enumerare, et jejuni dormiant. 
$tolo pr:edicante, ac dicente : Quis nos separabit a — Àn nuditas? ut quid dicam de nuditate? Quotidie 
caritate Christi? Ista est vox martyrum. Tribulatio? — negotiatores de naufragio nudi evadunt, et iterum 
angustia ? persecutio? an fames? an nuditas? an peri- — navigant ad periculum. Unde quotidie periclitanter 
culum? an gladius? Sicut scriptum est : Quia propter — homines? nisi propter divitias acquirendas? Nec gla- 
te mortificamur tota die, deputati sumus velut oves oc-— dius prohibet. Capitale crimen est falsitas; et tamen 
cisionis. Sedin his omnibus superamus per eum qui G9) comminuitur hzreditas. Si ergo: hoc meretur 
dilexit nos (Rom. vin). Hzec est vox martyrum, omnia — temporalis cupiditas, quare non mereatur Chriii 
superare, et de se nihil przsumere. lilum diligere B h:ereditas? Avarus diceret in corde suo, qui forte 
qui gloriatur in suis, ut qui gloriatur, in Domino npn diceret in lingua sua : Quis nos separabit a cuji- 
glorietur. Noverant et illi, quod nos cantavimus ditate tua? Tribulatio, an angustia , an persecotie! 
paulo ante : Letamini in Domino, et exsultate, justi — Possunt et avari dicere auro, Propter te occidimur 
(Psal. xxxi). In Domino lztamini et exsultate. Si justi — tota die. Optime ergo sancti martyres dicont in 
in Doiuino ketantur, injusti vero non noverunt ketari — psalmo : Judica me, Deus, et discerue causam rvom 
nisi in s:eculo. Sed ipsz sunt primae aciesdebellande: ^ de gente non sancta, ab homine iniquo (Psal, yu). 
primo vincendz sunt delectationes, et postea dolo- — Discerne, inquit, tribulationem meam; tribulantur et 
res. Quomodo potest superare mundum s:evientem, — avari. Discerne angustias meas; patiuntur angusias 
qui non potest fugare blandientem ? Blanditur hic — et avari. Discerne persecutiones meas, paliuntur ei 
mundus pollicendo honores, divitias, voluptates. ^ avari. Discerne famem meam; pro auro acquirenóo 
Minatur hic mundus intendendo dolores, egestates, — esuriunt et avari. Discerne mortem meain ; pro auro 
humilitates. Qui non contemnit quod pollicetur, quo- — moriuntur et avari. Quid est discerne causam meam? 
modo superare potest quod minatur? Habent delecta- — Propter te mortifcabimur tota die; illi non propter 
tionem suam diviti», quis nescit? Sed plus habet — te. Similis poena, G3) sed discreta causa. Ubi ergo 
delectare justitia. Sed delectent divite cum justitia, C discreta causa , certe est victoria. Si ergo, carissimi, 
ubi talis articnlus tentationis acciderit, ut duo veniant — solemnitatem martyrum amamus, amemus in eis uon 
in tentatione divitie, et justitie, ut non possis utrum- — passiones, sed causas passionum. Nam si amaremus 
que habere zquale. Sed si miseris manum ad justi- — passiones, multos inventuri sumus qui pejora pation- 
tias, pereant divitize. Sed si miseris manum ad divi- — tur in causis malis. Sed cauaas attendamus. Crucem 
tias, uecesse est ut amittas justitiam. Modo elige, ^ Christi attendite : ibi erat Christus, ibi et latrones. 
modo pugna. Modo videamus, si non sine causa Similis poena, sed dissimilis cauga. Unus latro credi- 
cantas : Letamini in. Domino, et exsuliate, justi. — dit, alius blasphemavit. Dominus tanquam de tribo- 
Modo videamus, si non sine eausa cantasti : Quis nos — nali inter ambos judicavit : illum qui blaspliemáril 
separabit a. caritate Christi (Rom. vin)? Et quidem — in tartarum, alium in paradisum secum constituit. 
prztermisit omnia quibus blanditur mundus. Quare? — Quare hoc? Quia etsi squa poena, sed impar eri 
Quia certamina martyrum pronuntiabat. Ilia certa- — causa. Eligite ergo martyrum causam, si vultis per- 
— mina, ubi vicerunt persecutiones, famem, sitim, ege- — venire ad martyrun palmam. -Per Dominum nostrum 
statem, ignominiam , ad extremum timorem mortis, Jesum Christum, cui est gloria in szecula szculorum. 

hostem novissimum. Sed videte, fratres. totum ars Amen. ' 
] SERMO XC. . 
Item de natali SS. plurimorum martyrum V. 
ADMONITIO. 


In eodem cod. Lateran. fol. cxctv a tergo hic item exstat sermo S. Maximi inscriptus nomine ; cum tito: 
De natali plurimorum martyrum. ' 


gogo fere nd dicendi sunt martyres, D toris, occurrit pontifex Salvatoris, scilicet gloriam 
2o, sacrificium. "Iudis, e£ quOTUT! — beedicationis eorum, quia explicare unus non sufi- 

mors preliosa est in conspectu Domini. ceret, vel alter impleret; quatenus et martyres om» 

Gaudere et exsultare debemus, fratres, quia festi- — ret obsequio; sed et vestram sanctitatem tractatibus 
vitati. nostrze accessit mayna festivitas, et vota nostra — instrueret et benedictionibus permulceret. Gratulan- 
votis sunt cumulata. Gaudium etenim magnum est — dum ergo est et ketandum, quod hostias suas Chri- 
euni superveniente nobis natali martyrum superve- — stus voluerit gemino sacerdotum ore laudari ; ut qua^: 
nerit ct sacerdos. Quod quidem divina providentia — tum eorum ageretur in Deum gloria, tantum ipsorum 
factuni puto, ut quia procurand:e erant hosüx Salva- — meritum laudaretur in plebe; ut quia propensius hv- 


e 


* 








AS 


ris. Vere hostis dicendi martyres , qui Deum nobis 
sua passione placaverunt, et tanquam accepta liba- 
mina morte sua propitiationem nobis Domini contu- 
lerunt. Est plane in martyribus hostia , non illa qua 
mutum animal, sed illa qua fidelis simplicitas conse- 
eratur. Non illa, inquam, est hostia qux moesto af- 
fectu in terra mergitur, sed que alacri sensu elevatur 
in ccelum. Est plane hostia, sed non in illo qui altare 
profanaturus offert ; sed in eo qui sciens se immolat 
probaturus. Unde ait propheta : Immola Deo sacrifi- 
cium laudis (Psal. xyix). Sacrificium laudis est vere 
martyrium. Et quod laudant angeli, laudant populi, 
laudat etiam ipse qui patitur. Intelligit enim ejus 
gloriam ; nam nisi intelligens ejus laudem, gloriam 


! SERMO XCI. 
norantur in ccelis, copiosius magnificarentur in ter- A quit, in conspectu Domini mors sanctorum ejus (Psal. 


714 


cxv). Pretiosa sanctorum mors ; vita certe pretiosior 
est eorum. Si pretiosa, inquit, mors sanctorum, vita 
vilis est peccatorum; et quorum vita vilis est, mors 
sine dubitatione etiam turpis est. Unde et illi inter 
peccatores Dominum deputantes, dicebant : Morte 
turpissima condemnemus eum (Sap. m). Ignari justitiz, 
et inimici veritatis, lucem cum tenebris condemnare 
conati sunt. Morte turpissima cceli terrzque condito- 
rem Dominum peremerunt, quia cum sceleratis in 
patibulum eum suspenderunt, eo quod et turpis mors, 
et formidolosior pena cxteris videretur poenis. Cujus 
documentum beati martyres imitati sunt, atque ejus 
vestigia ultro secuti. $39 Facta est autem morsDo- 
mini gloriosa, et in conspectu ejus cunctorum saucto- 


atque virtutem, nunquam se libans formidantibus B rum pretiosa; et quorum hodie una eum pontifice 


aliis immolaret. Et ideo velut ipsi martyri dicitur : 
Immola Deo sacrificium laudis ; hoc est velut si dicat : 
[n te immola ipse, ipse sacrifica; esto tibi ipse et sa- 
cerdos et hostia, et. devotione mentis corporis tui 
animam offer functione pontificis; adducat ad Dei 
aram fieles Christiani. Nam Christiani licet membra 
sterbpantur in terra, spiritus tamen ipsa morte con- 
secratur in coelo, et*vita przstatur, ubi interitus ad- 
hibetur. Unde ait sanctus propheta : Pretiosa in 
conspectu. Domini mors sauctorum | ejus (Psal. cxv). 


Pretiosa plane mors, qux» 631 lucro immortalitatis . 


quodam honoratur; de qua etiam dicit beatus Pau- 
lus : Mihi vivere Christus est, et mori lucrum (Phi- 


lip. 1). Lucrum computans quod per martyrii mortem . 


adveniente devota annua festa celebramus. O felix 
hodierna celebritas, qux pontificale meruit habere 
obsequium. Hodie nobis geminum solemnitatis claruit 
gaudium ; et de sanctorum patrociniis, necnon et de 
adventu hujus pontiflcis. Igitur, fratres, letemur in 
Domino, qui nobis immensa su:xe pietatis clementia 
tanta impendere dignatus est beneficia, ut qux: (Forte 
qux redundat], eorum, quorum Lxtamur triumphis,ir- 
radiemur exemplis, ut quorum gaudemus meritis, sub- 
levemur prasidiis. Annual nobis immensa Divinitas, 
ut mundo corde castoque corpore et almam festivi- 
tatem hujus diei valeamus recolere, et sacra mysteria 
de manu sacerdotum culminis illibato ore percipere, 
prestante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre 


fragilitati in eo succedat seternitas , internecioni vita C et Spiritu sancto vivil, et regnat in szula sxculo- 


proveniat, tentationes justitia finiantur. Pretiosa, in- — rum. Amen. 
SERMO XCI. 
ltem de natali SS. plurimorum martyrum VI. 
ADMONITIO. 


Przestat hic sermo S. Maximi nomen in cvur codice bibliothecze S. Marci Venetiarum, quo ex codice eum 
describi curavimus. Atque ut acceptum hunc item esse sancto eidem antistiti arbitramur, nos plane confirmat 
non modo duorum prxterea non minus veterum codicum auctoritas, verum etiam styli quo perscriptus est 
ralio, qux tam similis Maximianz est, ut, nostro quidem judicio, nihil similius expeti posse videatur. 


AncuxENTUM. — Hobusta fide ad agoneri passionis 
martyres congressi, in ipsa morte consequuntur per- 
petuam hereditatem. Martyrium. est. indulgentia 
criminum, virtutum caput, occasio justitie, domini- 
ce passionis imitatio. 

s Corona universorum martyrum fulget, atque eorum 
quorum natalis victricis glori: celebratur, qui ro- 
busta fide ad agonem passionis congressi sunt; certo 
scientes, quod in omnibus Christus patitur, et quod 
ad regna celorum statim cum exsultatione corporis 
transferantur ; et cum gentes horreant in :egritudine 
mortem, ii in ipsa morte consequantur perpetuam 
lkereditatem , per passiones vero 5 translationem 
magis esse credunt quam finem. HExc est arcana sa- 
yientia, que in elecjis tuis, Domine, non persuasione 
colligitur, sed a tuis martyribus de fonte divino vir- 
tutis hauritur; * quia bene vivere Christus est, et mori 


a Homiliar..basil. Lateran., Coronam universorum 
martyrum fulgere videmus. Vox hiec videmus est su- 
perposita minori quidem charactere, sed, ut videtur, 
eadem manu. 

b Cod. Later., translationes credunt. esse, quam 


PATROL. LVII. 


lucrum (Philip. 1) ; triumphantes in Christo sua ? pec- 
cata lucrantes. Quanquam qui in illo patitur, omnino 


.non moritur; * confessio cnim mors non est , sed 


hzreditas vitz. Martyrium est igitur indulgentia cri- 
minum, viriutum caput, occasio justiti:e, dominicze 
passionis imitatio. O felicissimi martyres renuntian- 
tes seculo ! Maluerunt novissimo meliores esse, quam 
primo ; quorum denique consummatio justum initium 
facit. Divino tuo nutu, omnipotens Deus , gloriosis- 
simi martyres Christi testes esse meruerunt; victo- 
riam quoque meditati, confessi Christum in flagellis, 
in carceribus, in ergastulis, in solitudine ; justorum 
enim comes semper debet esse confessio. O inclytae 
animas beatorum martyrum et gloriosa victoria ; inter 
quos et devotissim» feminae simul seculum et sexuin 
vicerunt, przliantes cum diabolo, fortiores viris tor- 


finem. 

c ]dem cod. Later., quibus vivere Christus. est, 

et, etc. . . 
4 ]dem cod. Lateran., sua morte lucrantes peccata. 
* [dem cod. Lateran., confessionis enim mors, etc. 


23 


4t 


tes as»vienli! Àb omnibus enim fidem exspectat 
oemnipolens Dens magis quam mortem. Sod diabo- 
lus, qui oenfientes odit, coronas presiat invitus. 
Facit martyres ^ qui hos occidil, et dum Dei servos 
vincere contendit, conlemnitur ipse, dum szvit. Li- 
he:alitas ergo tua (sic), Domine Deus, hactepus no- 
bis martyria proposuit, ut adversarius ^ quodam (eic) 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


queoüGbus exsüteruuf, Q8 caruilici gratias * agen- A elisus, cum jam amotos constanter $2 & elidi (sig). 
: Voluisti enim hominem nom tantum de diabolj potes- 


46 


tate eruere per fidem, sed inculcatorem (sic) ejus 


. interficere per virtuten. Dt qui gaudemps Chriti 
, 9angmine mortui facilius liberati, dicentes martyri, 


in Christo postea triumphemus coronat. Per Chris 


. tum Dominum nostrum, qui vivis et vegaat in gncul: 


seculorum. Amen. 


SERMO XCH. 
Jem de natali SS. plurimorum marigrum VII..— 
ADMONITIO. 


Exstat hic qu 
tione superiore. 


e sermo S. Maximi inscriptus nomine in Veneto codice S. Marci, cujus memini admoni- 
eque vero quim ei sancto antistiti tribuendus sit, dubitare sinit fluens, gravis, ornata, 


delectuque sententiarum igsirucia, uno verbo, Maximo plane digna orotio. 


ARGUMENTUM. — Salvator noster nos doctit terrores, B serventur in ceelo. .-Accendere igitur, Christiane, cum 


et persecutiones , et iribulationes [fortiter Aéfe. 

Mores semper iu melius cemmulare. debemus; et, 

sicut. participes Christi nominis sumus, sic imitato- 

res simus et operis. Mariyres fortiter restiterunt 
pagano scvienli, tu vigilanter resisle diabolo sedu- 
centi, Christi fretus auxilio. 

Domino Deo nostro laudes l:eti canimus, dum san- 
ctorum martyrum festa celebramus , quos divina 
auxiliante gratia roboratos audivimus, et in tormen- 
tis invictos. Dedit entm illis virtutem et consolatio- 
nem, qui prior et pro illis, et pro nobis subire di- 
gnatus est passionem, et dedit eis exsultationem co- 
piosam , illis in elis premittendo mercedem ; at 
nunc cum lectio Evangelii legeretur, audistis conso- 
lationem, eis Dominum dieentem : Cum autem. audie- 


sanctis martyribus simili dilectionis ardére; etsi hoc 


tempore non erit tanta eontra carnales persecutores 
eertandi necessitas, sit etiam contra spirituales hostes, 
et contra carnis certandi constantia. Nam etsi nunc a 
pagano non inferuntur tormenta qu:e sufferas, offeru- 
tor tamen a diabolo tentamenta quz necesse est ul 
superes. Nam et paganus manu cruenta descviens 
Christi martyres trucidabat ; diabolus autem subdolis 
tentationibus fallens, Christi fideles eo periculosius, 
quo occultius, cruciat. Tunc paganus leonis feroci- 
tate des:eviens, ad idololatriam compulit, nunc dia- 
bolus serpentino dente suadens , perfidke virus infu- 
dit. Paganus occidendo martyres mittetrat ad regnum; 
$35 diabolus seducendo, secum vfucit ad igoem 


ritis bella, et opinionem bellorum, ne timueritis; opor- C *evernum. llli ergo vicerumt tolerando supplicia paga- 


tet enim hec fieri, sed nondum finis (Luc.xx1). Pesemo- 
nuit ergo Dominus et Salvator noster diseipulos suos, 
et per eos nos docuit secundo, terrores et pereoow- 
tiones, diversitatemque tribulationum a pensoquenti- 
bus irrogatas fertiter spernere, et vite wteru:x con- 
' solatione refoveri. Et quia nobis smpius, peccatis 
nostris exigentibus, contingunt, ideo mores el con- 
versationem nostram semper in melius commutare 
debemus, deserere vitia, et crescere in virtutibus 
sanctis de die in diem, contumelias et cruciatus hu- 
. jus szeculi patientissime tolerare ; ut dicatur de nobis 
. iMud quod in psalmo canitur : Ibuut sancti de virtute 
— in virtutem (Psal. Lxxxui). Hoc vero exemplum nobis 
Christus reliquit, qui pro nobis suum sanguinem fu- 


ni tertoris; tu vince contemnendo innumera lenla- 
menta diaboli seductoris. Illi fortiter restiterunt pa- 
gano sxvienti ; tu vigilanter resiste diabolo seducenti, 
Chris fretue 'euxHie. Pro catholiem fidei veritate 
usque ad flnem fortiter certa, et mercedem securus 
exspecta. Trinum Domigum, id est Patrem, e Fi 
lium, et Spiriuum eanctum unius substantiz copfilere, 
8i vis regnum eceleram eum sanctis omnibus poss- 
dere. Ab hae salubri cenfeselone Mon aednearis illc- 
ctus temporalibus premis; ne a Christo infeliciter 
separeris, et gebennx incendiis crucieris. 636 5 
enim mundanas prosperitates atque adversilates in 
contemptu habere didiceris, etiamsi tormenta tibi 
pro Christi nomine inferantur, nullatenus formidabis. 


dit. Omnis ergo Christianus consideret quo censetur p) Tantum in tua virtute nunquam confidas, si victot 


vocabulo, ut Christum in omnibus, quantum ejus lar- 
" giente gratia valet, imitetur; aL sicut est. particeps 
ipsius nominis, sic imitator sít et operis. Honores ac 
dignitates seculi, amore regni coelestis, p1o nihilo 
ducat; et si facultates terrenze deficiunt, nequaquam 
» per rapinam et fraudem acquirantur in mundo. Si 
autem habentur, non per avaritiam diligàntur in &x- 
. eulo, sed per eleemosynarum largitatem permansure 


4 Cod. "Lateran. homiliar., earnifici graHas age- 
bant sawienti. 
^ Idem eod. Lateran., Facit martyres quos eccidit, 


esse desideras. Sit tibi Christus spes certà, qui es 


virtus invicta, ne a spe retributionis animus Clri- 
stiani frangatur. Quoniam sicut in certamine virtus 
devota et stabilis muneralur, sic in pace fidelis con- 
scientia coronatur. Per Dominum nostrum Jesum - 
Christum, qui vivit et regnat in unitate Spiritus sat 
cti Deus per omnia secula s:culorum. Amen. 


LY 


etc. 
* Jaem eod. .ater., ut adversarius quo Adam celisit 
cum jam amotts constanter. elidit. 


M1 


SERMO XCHMI. TQ 
SERMO XCHI. 
In natali plurimorum con[essorum. ' 
ADMONITIO. 
la Hemiliario basiliez Lateranensis pog. €o1 3 tengo hujus sermonis titulus est : n setolo pbteimorun con- 
esorum, sancti Maximi episcopi. Prxsuli eidem sancto in cod. Veneto 508, pag. 195, idem sermo inscribitur. 
gitur autem sine auctoris nomine jn codicibus Vatic. 4951, Urbevet. pag. 216. et Vallicel). xxv pag. 456 


Quid? ri etylus etlam Maximum ejus esse auctorem prodat? 


ARGUMENTUN.—DSancti confessores amici Dei dicuntur A que ! nobilitate (sic) exzequat dilectjo, quos digui- 


quia ejus precepta. servaverunt. Vis Christi amicus 


" esse? observa quee ieun. Mius amicitia con- 


stat viritio., non qutiu. Ghriaá gmicus non est qui. 


die dominico gd ecclesiam non convenit. 

lieret sensibus vestris, fratres, in quo destripsi- 
mus beatos confessores ideo amicos Salvatoris eífe- 
cios, quia voluntatis ejus przcepta servaverunt, et 
mandatorum ejes emnia opera faciebant, sieut. ipee 
Dominus ait : Vos amici mei estis, si feceritis que 
£go precipio vohis (Jean. xv). Amicum enim ipsum 
Dominum eese preeteuximus, qui dixit ad discipulos 
suos : Jam non dicam vos servos, sed amicos * meos ; 
gervus. &nim , inquit, nescit quid faciat Dominus ejus 
(Ibid.). " Magna plane gralia est, quia amicus ingre- 
d:tur interiora cubiculi, famulus, foras exspectat ad 


(as secernebat. Unde autem putamus beatos istog 
isanctos amicos Salvatoris effectos? nisi quia volunta 
tis G37 cjus precepta servaverunt; sicut ipse ait : 
Vos amici mei eslis, si feceritis qu& ego precipio vo- 
bis (Joqn. xv). Eodem enim velle X et nolle amicitia 
ipsa firmata est. Istos vero amicos Dei dicere possu- 
mus, qui justitiam ! volebant &t Dominus, iuiquita- 
tem oderant ut ^ Dominus ; ^ ideo 1l amicitiarum * 
caritate devincfi sunt. Ex quo capitulo intelligimus, 
unde ad Christi amieitiae vcniamus. Non enim e for- 
tuito quemplam (iligit Dominus; nam " gratwíite 
pereonc cujusquam (sic) Jargitur. Vis Christi aggicug 
esse ? observa que Christi sunt. Vis Galvotosie gua- 
tiam promereri ? Salvatoris prxcepta. custodi. ' ipse 


januam; cujus ille cordis secreta rimatur, illius iste p sibi caritatis sux largitur afféctum, si se mandatorum 


exitum przstolatur. Unde et in Canticis Canticorum 
Ecclesia cum exsultatione dicit : * Indusi! me Rez 
in cubiculum suum (Cant. 1). Scilicet, 4 quia post 
ignorantiam gentilis errorjs, myvetaria sclre meruit 
Salvatoris; et qux antea foris jacebat ut sacrilega, 
postea intrinsecus assumitur ut sponsa. Non, inquam, 
dicam vos servos, sed amicos. Videte quantum Sal- 
vator * donavit sanctis suis, quos amicos vocando 
pares f sibi fecit ; amicitia enim gradum nescit. 
£& Nam etsi sit in plerisque inferior conditio, sed 
wqualis effeetus est, etsi preeat honoribus, Bon 
posit officiis; :qualiter enim sibi amiei ^ dives et 
pauper deferont. Et licet sit alter potentior, al- 
Ler humilior, amicitie tamen caritas, sibj uthum- 


5 [n bomilier. Lateran. dees vox meos. 
b (;94. Lateran. habet : Magna igitur est amicitie 
ratia, quc scire potest secreiun Domini, quod servus 
tgnorat. Magna plane, etc. 
c Vulgate £&ap. L Inmeodusit me ren in cellaría 


sua. 
4 Cod. Urbevet. et Lateran., quod pro quia. 
* Cod. Nat. 4834, donavenit. 
5 Cod. Latosenen. omitti, sibi. 
S Codd. Yat. et Urbevet,, Etsi sit in. plerisque in- 
erior conditione, sed dilectione par est; etsi praeat 
noritbus, officiis non priecedit. qualiter enim sibi 
deferunt amici, divos o pauper. Cod. Laterauen., Nam 
etei sil in plerisque inferior condüione, sed equalis a[- 
ectu est. 
i ^ Cod. Lateran., equaliter enim aibi amici deferunt 


dives el er. 

i Cod Vat. nobili dilgclione, quos digni- 
tas seceruebat dilectione. Unde, etc. ' 

j Idem co. Nat. omittit sanctos. 


k Cod. Nat., Kedwn onim sello, aique eadem molle D 


emiodda ipsa firme es. Eadem habet cod. Urfeve- 
tan., omittens tantum vocem enim. Cod. Vallicellan., 
Kadem verum velle, atque eadem nolle amicitia ipsa 
infirma nop est. 

1 Jdem cod. Vat., qui justitiam voluerunt xt Sal- 
vator. ) 

m Codd. Urbevet,, Vallicell, et Lateran, oderant 


— 


suorum habere viderit caritrtem. Tn riostra igttur po- 
'(ealate est, * Deum amicum fleri ; nam quales nog 
exhibuerinius Domino, talis etiam Dominus invenie - 
tur a. pabis. Si npsfea ei aperuerimus arcana, et il- 
le * secreta pectoris sui * pandit. Si manifestaveri- 
mus ei nostrorum conscientiam delictorum, et ille 
nos scienti: sux manifestatione purificat ; et quanto 
1Ili bonis actibus promptiores fuerimus Y ad imitatio 
nem, tanto illi viciniores * sumus ad gratiam. Nam 
seculi amiciti:? cemmoditate aliqua constant, hoc est 
J aut lucris, aut honoribus; Selvatoris aptem amici- 
tis constant virtute, non qussta. Res enim üancta 
acquiri disciplina potest, * pretio non potest compa- 
rari ; siquidem (39 non fallaci adülatione ambigua- 


C vut Salvator. 


vater. 

» Cod. Yat, $deo illi intima caritgte devinoti euu. 

* Cod. . addit prespositionem ex. 

P Cod. Vat., Non enim fortuitum quempiam diligit 
Domimwuis , nec affectum jratuitum persone cujuscun- 

ue largitur. Si vis Christi amicus esse, observa que 

fnisti sunt. Si vis Salvatoris gratiam promereri, Sul- 
vatons praecepta eustodi. Ipse tibi caritatis suc tribuit 
effectum, si le caritatem habere viderit mandatorum 
-euorun. 

4 Cod. VallicelL, largitur effectus. Cod. Lateran., 
nam affectum. gratuitum. persone cujuscunque. [ur- 
gitur. 

! Cod. Lateran., Ipse caritatis sum largitur. c/- 
ectum. 

* Cod. Vat., dominerum nostrorum amicum fieri 

* Ced. Vallicel., et ille nobis escreta. 

« Qodd. Vat. et Laleran., pendet. 

* dej cod. Vat., ad imitationem ejus, tanto. Nobis 
vicinior erit ad gratiam. Seculi quem. amicitie com- 
moditate aliqua constant, hoc est eut [ncro, aut benc- 
. ficiis, mut honovibus ; sed Salvatosis amicitie, otc. 

X Codd. Vallic. ei Later,, erüuus pro sumus. 

N Cod. Lateran., aut lucro, aut beneficiis, aut hono- 

ribus. 

* Ced. Vat., pretio cepparari non potest. Deatos ergo 

éstos el -(qudabites annuntiemus, qui amici Christi et 
unanimes, etc. ; qua interponuntur omittit. 


719 


S. MAXIMI TAURINENSIS. 


720 


tur, sed vita simplici provocantur. Beatos ergo A dam religioni$ addueitur. Debitum enin est Chri. 


^ jsios, et laudábiles annuntiamus, qui amici cjus ^ et 


unanimes esse meruerunt. Debemus igitur et nos, 
fratres, ad Salvatoris amicitias festinare, et.exemplo 
sanctorum per omnia facere ejus voluntatem. Sed 
quid dicimus de iis, quo eos apud * Deum vocabulo 
nuncupabimus, 4 qui die dominico propter convivium 
sz:eculare, prandium coeleste contemnunt, et inensam 
Christi deserunt, dum mensa hominis delectantur ? 
Nam hic prima amicitiarum Christi offensa est, ut 
cum ille die dominico omnes ad refectionem vocave- 
rit, unusquisque propri se voluptate lascivitatis re- 
liciat ; et non eo potius conveniat, quo debito quo- 


stiano die dominico ad Eeclesiam cenvenire. * Nam 
illa die leges silent, judicia tacent, ut salus hominum 
loeum devotionis * acciperet : 5 non tam feriaretur a 
publicis actibus, quam feriatus esset a facinoribus 
peccatorum. Sed quod pejus est, id quod ad salubri- 
tatem datum est, deputat hoc miser quisque lasci- 
vie; et non solum ad Ecclesiam propter peccata 
non convenit, sed vanitatibus studens accumulat! 
sibi graviora peccata. Unde vos omnipotens Deus 
eméndatos liberet ; qui vivit et regnat in szcula sz- 
culorum. Amen. 


2 Cod. Lateran., istos sanctos con[essores et lauda- B omni Christiano dominica ad ecclesiam convenire. 


biles annuutiamus. 

b Idem cod. Later., ut pro et. 

* [dem cod. Lateran., apud Dominum. | 

4 Cod. Valic., qui ad dominicam cenam invitati, 
propter convivium. s&culare prandium celeste coute- 
mnunt, et mensam Christi deserunt ; e( dum mensa ho- 
minis delectantur, et cum voce dominica omnes ad refe- 
-&lionem vite vocali sint, unusquisque, proprie se vo- 
luptatis lascivia reficiat, eL non potius conveniat, quo 
debito quodam religionis adducitur. Debitum enim est 


* [ta locum hunc restituimus ex cod. Vat., emen 
dantes cod. Ven., qui habet, nam illa die ideo legis- 
sent. Codd. Vallicell., et Urbevet. etiam, leges silent. 
Vallicellan. vero, judices pro judicia. Lateranen. ad- 
dit ideo post vocem nam. 

f Cod. Vat., peteret, non acciperet. 

'" &[dem cod. Vat., non tam feriati a publicis acia 
uam a peccatorum facinoribus. Sed, etc. Cod. vero 
ateran., acciperet : non tam ferialiter a publicis, cic. 

^ Cod. Vat. omittit sibi. 





ME S bild 


CL.ASSIS TERTELA. 


SERMONES DE DIVERSIS. 


SERMO XCIV. 
De mirabilibus. 
ADMONITIO. 


Monachi Mauripi edit. opp. S. Ambrosii Paris. 1690, pag. 4259, praeclarum hunc sermonem Maximo 
potius quam Ambrosio tribuendum esse jure ac merito arbitrantur. Nam in multis, iisque veteribus imprimis 
codicibus nomine S. Maximi eumdem ornatum videmus.' In Sangallensi num. 46, in Ambrosiano, in 90 S. 
Crucis in Jerusalem num. 15, et in Bobiensi, cum titulo : De mirabilibus ; in aliis posterioribus, 99 S. Cruci 
in Jerusalem num. 47, Vercellen. 66, Laurent. 1 Plut. xiv, et 56 Plut. xvii, et in 172 bibl. olim :edil. ecc!., 
metrop. Florent., cuni titulo : De mirabilibus, seu de duabus naviculis ; in alio Laurent. x Plut xiv, pag. 256: 
De mirabilibus, seu miraculis, que fecit Jesus in hoc mundo ; in Laurei.t. xxxvi: De mirabilibus sermo sancti 
Maximi episcopi in Evangelium Luce cap. v : Cum turbo irruerent in eum ut audirent. verbum Dei ; et in codi 
cibus Basil. S. Petri pu 1 À, ac Vallicellani tribus, 25, "1 A, et A 9. Typis autem idem legitur apud Combe- 
. fisium tom. VII Bibl. PP., pag. 45, et Muratorium tom. IV Anecdot. nonnullosque alios posteriores scripto- 
res. ltaque temere S. Ambrosio a nonnullis attributum fuisse existimandum est. 


ÁncUMENTUM. — Petri navis, quam Christus conscen- C bas a Domino Jesu non desertum separaret, non Sy- 


dit, est Ecclesia ; aliu navis, quam reliquit, Syna- 
goga. Ecclesie navis in allum seculi natat, ejusque 
figura arca Noe fuit, Tranquillitas, ubi solus Petrus 
navigat ; tempestas, ubi et Judas. Ubi fides integra 
est, ibi Salvator vigilat ; ubi fidei est admixta perfi- 
dia, ibi dormit. 


Quantorum mirabilium ^ operator sit Dominus Je- 
sus Christus intelligere possumus ex bac evangelica 
lectione qux describit tanta per eum beneficia 5 in 
populum fuisse collata, * ut provocat» hominum 
turxe ad audiendum illum magis irruerent. quam 
rogarent; et medicinam salutis non sperarent per 
" humilitatis gratiam, sed per importunitatis injuriam ; 
ita ut irruentes, sicut ait Evangelium (Luc. v), tur- 


* Codd. S. Petri et Vallicell., cooperator. D 


b Codd. S. Crucis in Jer. et Nov., in populo. 
M Codd. 56 ct Laurent, ut prefocate hominum 
turbüc. 


nagoga repelleret, non reverentia Divinitatis arcerel. 
Haec est enim consuetudo 4 inürimantium, ut dum 
sperant suis :gritudinibus medicinam, ab importuna 
petitione non loco prohibeantur, non tempore, 


non pudore; sed quanto plus medetur ille qui 


sanat, tanto amplius * importunus est qui labo- 


rat. Ergo cum Dominus Jesus ab irruentibus 6AQ 


turbis semotus, in terra esse non posset, aspiciens 
in mari duas naviculas, unam navem Petri omni fe- 


 Stinatione conscendit, ut importunitatis injuriam vel 


aquarum natura depelleret : quia eam doctoris reve- 
rentia minime coercebat; atque exinde coepit de na- 
vicula Petri ad homines doctrinz sux verba profun- 
dere. Videte misericordiam Salvatoris; separatur 


4 Cod. 90 S. Crucis in Jer., infirmorum. 
* Codd. $6 et Laurent., tanto amplius ille impor- 
tunus est. 


121 


SERMO CXIY. 


Hi 


129 


quidem ab hominibus corpore, doctrinx:e tamen iis A modo potestis bona loqui cum sitis nequam (Matth. 


utilitate conjungitur. Übique miseretur, ubique pro- 
dest. In terra positus per tactum languores corporum 
sanat; in mari constitutus, per doctrinam vulnera 
curat animarum. Sed videamus quz sit ista navicula 
Simonis Petri quam 'ad docendum de duabus magis 
opportunam Dominus judicavit, qu:e et tutum Salva- 
torem prestet ab injuria et credulitatis hominibus 
largiatur eloquia ; invenimus enim jam Dominum na- 
vigasse in alia navi, et gravibus injuriis lacessitum. 
Navigavit enim cum Moyse in mari Rubro, quando po- 
pulum Israel per undarum fluenta transvexit ; sed 
gravibus est affectus injuriis, sicut ipse ait in Evangelio 
ad Judzos : Si crederetis Moysi, et mihi crederetis 
(Joan. v). Injuria autem Salvatoris est incredulitas 
Synagog:e. Ergo Petri navem elegit, Moysi deserit ; 
hoc est, spernit * Synagogam perfidam, fidelem: assumit 
Ecclesiam, 64] Dux enim quasi navicule a Deo de- 
stinat:e sunt, quie in hoc, tanquam in mari, mundo 
salutem hominibus piscarentur, sicut ait Dominus 
apostolis : Venite, facium vos piscatores hominum 
(Matth. 1v). Ex his ergo duabus naviculis una relin- 
quitur ad terram inanis et vacua, altera producitur 
in altum onusta vel plena; vacua enim Synagoga re- 
linquitur in littore, quia Christum cum prophetarum 
amisit oraculis : onusta autem Ecclesia in altum as- 
sumitur, quia Dominum cum apostolorum doctrina 
suscepit. Synagoga, inquam, remanet ad terras quasi 
terrenis inh:erens 5 operantibus, Ecclesia autem in 
altitudinem * evocatur 4 tanquam celorum profunda 


xii) ? Hanc igitur solam Ecclesiz»» navem ascendit Do- 
minus, in qua Petrus magister est constitutus, di- 
cente Domino : Super hauc petram «dificabo Eecle- 
siam meari. * Quse. navis in altum sxculi hujus ita 
natat, ut pereunte mundo, omnes quos suscipit, ser- 
vet illzssos. Cujus figuram jam in Veteri videmus Te- 
Stamento ; sicut enim Noe arca, naufragante inundo, 
cunctos quos susceperat ineolumes reservavit ; ita 
et Petri Ecclesia, conflagrante s2eulo, omnes quos 
amplectitur reprzsentabit ilkesos, et sicut tunc trans- 
acto diluvio ad arcam Noe columba signum pacis 
detulit, iia et transacto judicio ad Ecclesiam Petri 
Christus pacis gaudium defert : quia ipse columba 
vel pax est, sicut promisit dieens : Iterum G9 a«- 


B tem videbo vos, et gaudebit cor vestrum. (Joan. xvi). 


Sed quoniam hanc eamdem naviculam Petri, de qua 
nunc Dominus coelestis dectrinz suz sacramenta de- 
promit, legimus in Matthzo (Cap. vm), dormiente in 
eadem Domino ventis insurgentibus perturbatam, ita 
ut cuncti apostoli mortis periculum formidarent : vi- 
deamus qui: causa est quod una eademque navicula 
hic in tranquillitate doctrinam populis tribuit, ibi in 
tempestate discipulis metum mortis indicit; prwser- 
tim cum ibi etiam cum ceteris apostolis Simon Pe- 
trus esset. H:zec est autem causa periculi : erat ibi 
Simon Petrus, sed erat pariter et proditor Judas. 
Quamvis enim illius fides fundaret naviculam, hujus 
tamen eam perfidia conturbabat. Tranquillitas est 
ubi solus Petrus navigat, tempestas ubi Judas adjun- 


sacramenta discutiens ; in illam scilicet. altitudinem (? gitur. Licet esset Petrus firmus suis meritis, pertur- 


ce qua Apostolus ail : O altitudo divitiarum sapientie 
et scientie Dei (Rom. xi)! Propterea dicitur Pet-o : 
Duc in. altum (Luc. v), hoc est in profundum dispu- 
tationum generationis divinze. Quid enim tam pro- 
fundum quam quod ait Petrus ad Dominum : Tw es 
Christus Filius Dei vivi (Matth. xvi)? Quid tam terre- 
num quam quod de Domino dixerunt Judzi : Nonne 
hic est filius Joseph fabri (Luc. wv) ? llle enim altiore 
consilio nativitatem Christi divinitus approbavit, hi 
mente viperea generationem c«olestem carnaliter 
zestimabant. Unde ait Salvator Petro : (uia non caro 
et sanguis tibi hoc revelavit, seed Pater meus, qui in 
«celis est (Matth. xvi). Pharissis autem dicit : Quo- 


^ |dem cod. Laurent., spernit S 

b Idem cod. Laurent. et cod. Nov., terrenis inhe- 
rens operationibus. ) 

* Uterque codd. S. Crucis inJer., et Nov., revoca- 


(ur, 
4 [dem cod. Nov., quia pro tanquam. 


! Frequenter suis in homiliis primatum Petri in Ec- 
clesia Maximum docuisse, omnibus compertum est. 
Nihilominus, cum hoc et sequenti sermone ejusdem 
Petri atque Ecclesi? prerogativas speciosius prose- 
cutus sit, eas hic compendio perstringam. Et quidem 
primum. observandum est, . Synagoga propter períi- 


diam rejecta, unam credendam esse Ecclesiam à 


Christo electam, in qua, tanquam in navi, vice sui 
constituit Petrum rectorem, supremum moderato- 
rem atque magistrum. Qui hanc extra navem Petri 
gubernationi commissam navigant mundum, ad por- 
tum salutis z:ternz pervenire non possunt. Petri au- 


agoga perfidiam. D 


babatur tamen criminibus proditoris. Metuentibus 
igitur discipulis, * anxiante Petro, dormiebat Domi- 
nus. Mirum forte videatur quod anxiante Petro dor- 
miebat Dominus : dortmiebat Petro, ne vigilaret Ju- 
dx ; unius igitur delicto cunctorum merita quatiun- 
tur. Obdormit Christus, ventorum spiramina conci- . 
tantur; quisquis enim peccatum admittit, statim ct 
dormire sibi facit Dominum, et procellam sibi spiri- 
tuum suscitat ! mundanorum, necesse est autem ut 
diabolica insurgat tempestas, 5 cum Domini sereni- 
tas conquiescit. Igitur si unius Judam peccato cuncti 
periclitantur apostoli, hoc exemplo caveamus perfi- 
dum, caveamus proditorem, ne per unum * plurimi 


* Cod. Laurent., excitante Petro, dormiebat. 

f Codd. S. Crucis in Jer., Laurent. et Nov., im- 
mundorum. 

5 Id. cod. Laur., cum dominica serenitas conquie- 


scit. 
h Cod. 99 S. Crucis in Jer., plures ffuctuemar. 


tem navis, hoc est Ecclesia, Christo sic providente, 
adeo secura est a naufragio, ut reprzsentet illzesos 
quos ipsa complectitur. Petri fidem eam tutam red- 
ere asserit Maximus ; et quicunque fidei ejus firmi- 
ter adh:eret, salus ei deesse nequit. Videtur aliquan- 
do hac in navi, vel Ecclesia, obdórmire Dominos, 
eum permittat a procellis adversisque fluctibus con- 
cuti ; sed hoc agit, ne in apostolatu successores aut 
dormiaut, aut de se praesumant; utilis enim est ali- 
quis timor ad vigilantiam precesque excitandas, 
quibus permouiss Dominus, pacatis imperio ventis 
et mari, pristinam reddit Feclesize tranquillitatem, 





— 


795 . S. MAXIMI TAURINENSIS 12 


ffectuemus. Quin etiam hujusmodi ^ abjiciamus de A tranquillitas, ibi cunctorum est medicina : ubi autem 
nstvictia, wt: non olidormitt, sed: vigifét f nobis Do- — fidei est admixta perfidia, ibà Christus torpet, der- 
minus, aique eo vipilento, millà nos spiritalis nequi- — mit, et.piger est; ibi metus, ibi tempesias, ibi om- 
ti procella eoncetiat. UBI enim fidés integra est, ibi — nium est discrimen : pro actibus eninr nostris Demi- 
Salvator doubt, vigilat, et etsuftat; fbi requies, ibi — nus nobis obdormit aut vigilat. 


SERMO XGV. - 
De evtngelica piscaflonte. 
ADMONITIO. 


Cum codiees- Floremines Biblipthece Latirentianze versarem, non soIum in plures incidi, qui majo- 
rem in modum me in ea confismarent sententie, dum Maximum superioris sermonis auctorem ftilsse ferret ; 
sed illud etiam suiri consecutus, ut in eorum tribus sermonem huno erem, quent haetene fiedi- 
Lum, tidho prifhorn i& lontinurir luceitr émitto. Codicum aulem eorum trium primus est i& quicollm ofatbibi. 
:edil. ecel. metrope Flor. mtn. orxxm pag. 71, alter ést in Plut. 1 num. xiv pag. 80, tertius in Plnt. xxxv, 2, 
xvii pag. 219. Obtigit item nen post- muKo milii nt- hunc ipstint serrhonem in Casinensi cccv codice pag. 16 
reperlrem. Ac Maximo quidem hunc tribui oportere fatebitur qui. codicam auctoritati respondere pfarté vi- 
deat orationis similitudinem. 


AncuugnTUM. — Sanctus Maximus Luce Evang. cap. B euta.docet piscatores in profündün instrurients js- 


v mystite explicat, Ecctlesiamque scribit esse návem, , 
qua de mundanis turbinibts elevatos non necate, sed 
vivificare consuevit. 


Tempus admonet, fratres, ut Kvangelii: capitulum 
quód nüper lectum est disseramus, ip quo ait ad Pe- 
truin Dominüs adlüc in ejus navicula constitutus : 


Noll timere, 9 ex boc jam homines eris. capiens. Ex: 


ista ehim clausula totius lectionis possumus intelli- 


gere sacrameritum. Quid enim caus erat cur, * cum. 


in captüra piscium refertas naviculas diseipuli mira- 
rentur, Salvator Peiro non id promitteret quod di- 
&Cebat, sed sponderet quod penitus ignorabat? Hoe 
est in ipsa ih quá eràt navicula, pro palpitanti- 
bus piscibus vivificandorum hominum copiam lar- 
giretur : 
honíínes soleant, sed portari; non refoveri navigio, 
ped irépidáre vestigio. Vide ergo ne ista navicula 
non $it navicula, * qux Petro mergenda tribuitur, 
sed sit Ecclesià, qu:e Christo gubernanda oemmit- 
tituf. psa enim navis est qux de mundanis turbi- 
nibus, velut de fluctibus elevatos non necare, sed vi- 


vifleare consuevit. Nam sicut cymba sutilis subleva- : 


Los piseieadlos dc gurgite sauciat e& retentat, ita et 
návis Ecclesk? liberatos de turbine homines auimat, 
* cum capescat, animat intra se, inquam, QAAÁ Ec- 
eclesia, ét velut interinortuos vivificat. Nam vivificare 
verbut hoc significat : nihil enim vivilicatur, nisi 


quod paulo ante fuerit sine vita: Velut saucios ergo 


urundi tarbinibus, ét prxfocatos s:eculi fluctibus ho- 


cere, quand. proodiesttonis ih aMam verba lasare. 
t Qued'ltum etiane Paths oris sti faeulo petrettatit, 
dicene. : O altitude diviorum saplentie et scieitio 
Dei (Bof. 3€) ! et reiiu&. Non, inquam, 5 eai dó- 
cet line piseiculos coneludefe, sed fide homines con- 
gregare. Hoc enita operatur fides in terris; quod reté 
operatur in ffüctibus. Nam sieut rete quos continet 
vagari non patitur, iia et fides errare quos colligit 
non permittit; et sicut. ibi eaptos sinu quddam per- 
dueit sd navem, ita et fíic congregatos gremio quo- 
dam deducit ad requiem. Ut autem intelfigzs. quia 
de spirituali piscatione Derninus loquebatur, ait l'e- 
trus : Prosceptor, per totam noctem tuborantes nihi 
cepimae, sed in verbo two faxabo rete (Euc. v) ; velut 


cüm utique in navicula non. vivificari (] si dieeret : quia per totam noctem frustra vigilanti- 


bus rebis non yrroficit nostra piscatío, piscabor 635 
jam ron instrumento, sed gratia ; non artis indus(ria, 
ged: devotionis instantia. In tto, Inquit, verlo lazab; 
rete. Legimus Verbum ésse Dominum Salvatore, 
sieut ait Evangelista : In principio erát Verbum 
(Jown. 1), et reliqua. Ergocum in verbo Pelrus laxat 
retex, in Christo utique laxat etoquia, et cun ille 
contexta et ^-dispositz ift dicto praeceptoris Tinco ex- 
plicat, magis distihtt4 et convenientia in nomine 
Salvatoris verla diláfAt, quítius possit, non animan- 
tia salvare, sed ariihàs. ! vr totàm noctem laboran- 
tes nili G/&Q cepimus. Per noctem vere làboraveral 
Petro, qui prios obscuritatem patiens, siné Chrislo 
non poterat ! videre quod caperet. At ubi lux ei 


mines vivificaturus dieitur Petrus, ut. qui mirabatur p Salvatoris illuxit; diseussis tenebrie, cdeplt etim in 


refertanr Haviculatrt palpitirtium piscium numero, 
viventium onustam Eeclesiam. hominum maltitudine 


plus miraretur. Toia igitur series lectionis mysticunt - 


continet inteleetymr. Num eb ih saperiori loto, ubi 
sedens in navicula.Dominus ai& Petro: Dno in afium, 


et lazate retia vestra iA capturam; alique riofi tam 


* Cod. Laurent. , ahjieianes de ftostrà naviculn. 
b Cod. $66 Latrent, jam eris horilites vivificans. 


d Cod. Lawremt., qinb Petro rhyendé tribititur, sell — 


sit Ecclesia. | 
e dem cod. Laurent., cunt cdpescit. 
f Cod. Casin., (Quod autem etiam; etc 


alium fide X cernere quod oculis nori vieler. No- 
ctem pime passts est Petras, dotiec dies ei, qui es 
Christus, assisteret. Unde ait apostolus Paulus : o7 
pra:cessit, dies autem appropinquavit (Rom. xin), le 


: sus Christas Dominus noslér, qui vivit. et regit in 
secula seculorum. Amen. 


4 & Cod. Làurent., eum docet illos: inecteun coitehi- 
ere. nor 

h Cód. Casin., depesita disposita; 
I fem cod. Casin, Per Totam; imquit, ftectem, et. 
i Cod. Laurent., videre quos eaperet. 
* Idem cod. Laurent., cernere quos ocalis son "* 


debat. 


796 SERMO: XCVI; 786 


SERMO X:CVI. 
De hospitalitate. 
ABMÓNITIOG. 

In schedis Mabilionii repertus hic sermo fuit ab Edmundo Morténio et Ursino Durando, editusqne tont. 
IX Coll:et, veter. scriptor. e monumentor., pag. 155 et seqq. Huic exstat non.absimilis serme in.append. 
ad quintum tomum operum S. August., num. 5, cujus hoc est. initium : Frequenter admonui caritatem ves- 
Iram. Quod ad titutum attinet, jam memini, in homiliis nn. 99, pag. 351, dedisse eàm me qua perinde 
De hospita&itate inseribitur. Denique cur Maximo humc sermonem osse tribuendam puten; efficit et styli ra- 
lio, e&. velustissimi codicis 90 bibliethecz S. Crucis in Jer. auctoritas. S. Ambrosio ascribitur in cod. Vat. 
leg. 85, pag. 44, in quo sic habetur : ]ncipit sermo de' hospitalitate dictus a sancto Ambrosio. Sed. quotus 


quisque non intelligit nihit minus quam hunc sermonem esse Ambrosio tribuendum, cujus certe styli ratio- 
nem longe fuisse discrepantem liquet. 


AncuwENTUM. — Hospitalitatem fidelibus commendat À piendo Justum, et ipse sit justus, sicut ait propheta 
S. episcopus, eosque ad. hujusmodi officium adhor- — pavid : & cum sancto sanctus eris, et. cum viro itio- — 
tatur exemplo Abrahe, qui cum tres viros, vel potius 


angelos suum in. hospittum recepisset, multis bene- 
dictionibus cumulatus fuit. 


Legimus in libro Genesis quod Abraham tribus su- 
pervenientibus viris festinus ^ occurrit, et prostratus 
in faciem oravit eos ut ad suum tabernaeulum decli- 
narent, quatenus hospitalitate sanctorum remunera- 
tionem benedicliónis acciperet. Sciébat enim hoc esse 
mandatum Domini dicentis : (Jui susceperit. prophe- 
tam it nomire prophete, mercedem prophete accipiet ; 
el qui susceperit b. justum in nomine justi, mercedem 
justi accipiet (Mat?h. x), et reliqua. Festinavit ergo 
propterea Abraham sanctos viros suscipere, ut.hos- 
pitii consortio sanctitatis consortium mereretur, et 
dum communicat humanítatis obsequium, communi- 
cationem justiflcationis acciperet. Hoc entm. hospi- 
talitatis jus est, ut quatis fuerit ille qui suscipitur, 
talem facfat * eum esse quí suscipit : quod Joannes 
evangefista manifestissime designavit de his qui Del 
Fittum susceperünt, dicens : (9uotquot autem recepe- 
runt illum, 4 dedit illis potestatem fiios Dei fter (Joum. 
1). Vides ergo Mospttafíiatis quanta sit gratia, * ut 
etim efficíátur fifius Dei, qui Filium Dei recipit cor- 
dis hospitio. $i ergo filins Dei efficitur qui Filium 


Dei rectpit, quantoó magis, qui justum recipit, justi . 


gratiam promeretur. I:«c est enim, sfeut dixi, hos- 
yitalitatis benignitas, f ut vir sanctus et adveniens 
societate hospitii, hoc hospitem suum faciat esse 
quod fpse est, Qufs autem nolit tali conditione san- 


cente. innocens eris (Psal. xvn). Igitur, fratres, si 
Abraham pater noster sciens ! banc hospitalitatis 
gratiam, supervenientibus tribus viris, e quibus urs 
Dominus erat, festinus occurrit, | et prostratus ia 
faciem oravit ut ad tabernacnli GA f sui tecta. suc- 
cederet, quanto raagis € debemus advenientibus san- 
clis occurrere saeerdotibus, atque eos omni prece in 
habitacula nostra suscipere, ut secundum David san- 
ctis hospitibus samet! esse possimus. Nemo jam de 
cotscientia peccatorem suorum metuat, de indulgen- 


tà nento diffidat : quisquis episeopem hospitio sus- 


ceperit, jam justus ! effectus. est, * quamvis paulo 
ante scelera commiserit, quamvis noxius füerit, dum 


p innocentem virum recipit, innocéntie meritis refot- 


matur, sicut à propheta : Cum viro. innocente imo- 
eens eris. Ergo, fratres, quia Abrahe fH sumus, 
Abraliz opera faciatnus. Hle tribus setictis viris pro- 
cessit obviam, fios quoque multis sacerdotibus oe- 
curramus ; ille cum esset justus," beatos suscepit fro- 
spitio, ut qul erat justus, justtor fleret : nos qui pec- 
catores sumus, suscipiamus episcopos, ut ablutis 
peccatis nostrís, justi es$é possimus. Suoscipiamus, 
inquam, sanctos, ut nobis contra naturam peccata 
donentur. Abràl:e enim justó per hospitalitatem, 
quia peccáta non habebát, contra naturam fsaac fl- 
lius est donatus, ^ qui usqué adeo contra naturam 
donatus est, ut eam nasci posse, et senectus frigida 
desperaret, et mater Sara rideret. $48 Risit, in- 


ciam tabernaculi süi humanitate suscipere, 8 ut cum C quani, Sara, quia suscipiebàt fllium non natura, sed 


ea participans habitaculum, participet sanctitatem, 
et cüm peccator usque àd horam forte fuerit, reci- 


^ In cod. 90 S. Crucis in Jet., occirrerit, et orave- 
1it. Cod. vero Reg. Vat., occurrit, et oraverit. 

lidem codd. 90 S. Crucis in Jer. et Reg. Vat., 
inquit. ) 

* [dem cod. 90 S. Crucis in Jer., illttm pro eum. 

4 [dem cod. 90 S. Crucis in Jer., dedit eis. 

* Idem cod. 90 S. Crucis in Jer. et cod. Reg. Vat. 
85, ut et [5 Dei efficiatur. ) 

! Cod Reg. Vat., ut vir sanctus adveniens, etc. 

5 lidem codd; 99 S. €rucis in Jer. e Reg. Vat., 
ut cum eo. 

b Idem cod. Reg. Vát. 85, et ctim efecto etectus eris 
et cum viro innocens eris. 

! Idem cod, Reg. Vat., lianc esse. 


gratia; ^ atque adeo beata soboles, cujus partum 
non pena, sed gaudia praéesserant. Ridere plane 


j Hem cod. Reg. Vat., et stratus in, etc. 

k Cod. 90 S. Crucis in Jer., wes debemus. — 

! [n cod. 90 S. Crucis in Jer. legitur sententia h:ec : 
effectus est. Quamvis paulo ante . . . . commiseris, 
quamvis . . . fueris, dum . . . recipit, innocentie 
meritis reformaris. 

. " Codd. 90 S. Crucis in Jer. et Reg. Vat. 85, sus- 
cepit hospitio, wt fieret justior : nos. quia peccatores 
sumtus. t. 

» [dem cod. 90 S. Crucis in Jer., qui usque adee, ut 
dixi, contra, etc. 

: ? [dem cod. S. Crucis in Jer., atqite tdeo beata, etc. 
soboles, cujus parium non gemitus sed gaudia, elc. 


! Hzc intelligenda sunt eo spiritu quo Donuaus di- D cata mundantur ; ut de "Cornelio legitur Act. cap. x. 


xit Luc. cap. x1 : Date: eleemasgnath, et ecce. óthnia.- 


munda sunt vobis. Eleemosyna enim tanti est meriti, 


ut disponat ad contritionem et ad fidem, quibus pec- 


don ^d 


Hospitalitas ergo, cum actus sit eximi caritatis, 
praeparat animam ut justitiam pro retributione a Deo 


' consequntur. 


791 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


798 


debuit que Deo auctore * suscepit. Talis ergo est A dico quod et modo etiam ad nos in sacerdotibus suis 


b hospitalitas beata, ut ketitiam semper suis dimittat 
hospitibus. Sara ridet, quia sterilitate caruit; ego 
rideo quia peccata depono. Illa corporis vitio liberata 
est, ego * enim flagitiis ablutus sum. Illa gratulatur 
se per hospitalitatem Isaac filium suscepisse, ego lxe- 
tor indulgentiam me cum justitia consecutum. Sed 
dicet aliquis fortasse : In illis supervenientibus ad 
Abraham viris, veniehat etiam Dominus, quod qui- 
dem verum est ; sic enim Scriptura refert. Sed ego 


Christus adveniat. Imitemur igitur, fratres, 4^ Abra- 
ham : sed quid Abraham. dieo? Imitemur Beum pa- 
trem nostrum ; * his enim diversarum gentium ho. 
mines Deus uno celi hospitio habitare voluit, cur 
non nos, qui sumus fratres, nobiscum uno hospitio 
commoremur ? Etsi nostram distantiam ille eadem in 
mundi domo continere maluit, cur non unanimitas 
nostra saneta tabernaculorum f sede teneatur? Expli- 
cit. 


SERMO XCVII. 


Incipit de eo quod scriptum est : Sicut tuba exalta vocem tuam, et annuntia populo meo veccata eorum. Isaie 
cap. Li. 


ADMONITIO. | 
Apud eosdem Martenium et Durandum, loco in supef&ore admonit. indicato, hic quoque sermo et qui se- 


quitur S. Maximo inscripti leguntur. 


ARGUMENTUM. — Sacerdotalis tuba peccatores B unitatem : illi metum incutit, quemadmodum sit timi- 


humiliat et justos corroborat. Muri Jericho sacerdo- 
talium tubarum sono corruerunt. He figure fuerunt 
pradicationum hujus temporis sacerdotum. 


Ante diem prosecuti sumus necessitatem nobis in- 
cumbere non tacendi, et ne alieni periclitentur peri- 


culo, observavimus debere nos ad peccandum [F. proe- 


dicandum] clamore consurgere. Clamandum est enim 
nobis in Ecclesia, ne clamemusin pena. Sic enim dicit 
Dominusper prophetam : Et exclama vehementer, ne 
parcas, sicut tuba exalta vocem tuam, et annuntia populo 
meo peccata eorum (Isai. Lvin). Clamare | ergo jube- 
mur, et vehementer clamare, nec voci parcere, ne per- 
eamus saluti : Ne parcas, inquit, hoc est peccatoris ini- 
quitatem nec tacendo prxetereas, ne dum verecundiz 
ejus consulis, non consulas sanitati. Vulnera enim il- 
lius, qu& clamando resecare debueras, in pejus, ta- 
cendo, nutristi. Clamare ergo jubemur, et ne quis 
se non audisse dicat, aut quemquam vox lateat, sa- 
cerdotes vehementer clamare prowcipiuntur; ac, ne 
hoc minime fortasse sufficeret, addidit, dicens : sicut 
tuba exalla vocem tuam (Isai. Lv). Scimus quia tuba 
non tam sonet auditui quam terrori , nec tam delec- 
tationem deferre quam inferre formidinem. Tuba eniin 
péccatoribus necessaria est, qu:& non solum aures 
eorum penetret, sed et. corda concutiat, quie. non 
delectet cantu, sed castiget auditu; strenuos quoque 
* hortetur ad justitiam , ignavos deterreat a delictis. 
Nam sicut in prelio militis mentem formidolosi deji- 
cit, animum viri fortis accendit : ita et sacerdotalis 
taba mentem peccatoris humiliat, 855) viri sancti 
animam corroborat, et uno atque eodem sono isti 
exhortationem indicit quemadmodum sit fortior ad 


dior ad peccatum. Hxc enim natura tube est, ut 

destruat delinquentium opera, horum facta econfir- 

met. Denique Jericho muri per sacerdotales tubas, 
quia intra se continebant peccatorem populum, cor- 
ruerunt. Non illos pulsavit aries, non expugnavit ma- 
china; sed quod mirum est, sacerdotalis timor soni 
subvertit. Muri qui adversus ferrum | inexpugpabi!es 
steterant, sacra tubarum voce collapsi sunt. Quis 
enim non stupeat in illo facto saxa dirupta, funda- 
menta clangore esse quassata, et ita universa collapsa, 
ut cum victores nihil manus lederent, apud adversa- 
rium Dibil tamen stabile remaneret ; sed quamvis il- 
los muros nemo contingeret , expugnantur tamen : 
forinsecus sonitu justorum , forinsecus habitacula 
peccatorum propterea cesserunt. Ergo istisne obsis- 
terent? illosne in aliquo tuerentur? Aperuerunt justis 
jam defensionem, perfidis denegatunt. Iyitur, fratres, 

sacerdotalis vocis sonus jam illo in tempore tantum 
potuit, quo in vera status confusione nescio quid 
personavit ; quantum nunc sacerdotalem ipsaia vivam 
vocem posse credimus, qux: dum Christum verbo lo- 
quitur, magnificum aliquid przstat vice Domini Sal- 
vatoris imperio, cum zris sono etiam elementa ces- 
serunt, aut quemadmodum sensibilia obsistere potuc- 
runt, cum terrorem sacrum ferre etiam insensibilia 
nequiverant! Credimus enim sacerdotum diclis faci- 

lius molliri posse corda quam saxa, et citius solvi 

posse peccata quam comenta sunt resoluta. Vox 

enim spiritus convenientis facilius delicti destruit 

inaculam, auam materiale saxi solvit munimentum. 

Explicit. 


SERMO XCVIIIT. 
Item sequentia. 


Superiori dominica prosecuti sumus Jericho muros D atque naturam, rem insensibilem sacris vocibus quo- 


tubis sacerdotalibus expugnatos, et contra ordinem 


-. ^ Jdem cod. 90 S. Crucis in Jer., concepit pro sus- 
cepit. ) 
b Idem eod. S. Crucis in Jer., hospitalitas beato- 
rum, elc. 

* |dem cod. S. Crucis in Jer. pro enim legit ani- 
me. Cod. Reg. Vat. 85, ego anima [lugitiis absolutus 


dam comminationis terrore cessisse; et ita increpa- 


sum. 

4 )dem cod. 99 S. Crucis in Jer , Abraham patrem 
nostrum, sed, etc. 

* [d. cod. S. Crucis in Jer., si enim diversarum, 
etc. 

! Cod. Reg. Vat. 85, sede. 








799 


SERMO XCIX. 


150 


tionis sono universa fuisse collapsa, ut et firmissima À sacerdotalis praedicatio populum peccatorem subjugat, 


munimenta corruerint, et nudus peccatis populus 
remaneret, illa ne diutius obsisteret, ista ut facilius 
caperetur. Sed hzec omnia jam tunc in figura facta 
esse pradiximus. Nam sacerdotales illius temporis 
tubas quid aliud esse credimus, nisi przedicationes 
hujus temporis sacerdotum, per quas non cessamus 
peccatoribus terribili sono austerum aliquid nuntiare, 
triste praedicere, et quodam comminationis strepitu 
aures delinquentium verberare. Siquidem sacris voci- 
bus obsistere nemo poterit, nemo contradicere. Quem- 
admodum enim verbum Dei sensibilia non tremis- 
cunt, quod tunc etíam insensibilia tremuerunt? Aut 
quomodo illi bominum contumacia resistere poterit, 
ante quod nec sana machina stare valuit? Nam sicut 
tubarum fragor destructis czementorum G5] muris 
ad populi interiora pervenit, ita nunc sacerdotum 
predicatio, destructis pravis cogitationibus, ad ani- 
m:e nüda pertransit. Nuda enim verbo Dei invenitur 
anima, cum omnis iniquitatis ejus operatio dissipa- 
tur. Quod autem nuda sit ante Deum anima, dicit 
Apostolus : Ümnia auem nuda et aperta. sunt oculis 
ejus (Hebr. ww); ad quem priusquam cognoscat Deum 


anima, et fidem veritatis accipiat, quibusdam se vel- . 


ut superstitionum velat operibus, et tanquam impro- 
bitatis se muro circumfovet, ita ut videatur sibi intra 
munimenta iniquitatum suarum inexpugnabilis posse 
consistere. Át ubi vox sacra tonuerit, statim subrui- 
tur ejus desperatio, cogitatio dissipatur, et ita cun- 
cta superstitionum munimenta resolvuntur, et nuda 


captivat, et ulciscitur; sic enim dicit beatus Aposto- 
lus : Arma militie nostra non carnalia, sed fortia Deo 
ad destructionem munitionum, cogitationes destruentes, 
et omnem altitudinem. extollentem se adversus. scien- 
tiam Dei captivantes, parata, inquit, vindicare omnem 
inobedientiam (11 Cor. x). Videte igitur si non in sa- 
cerdotum lingua, juxta 8549. dictum Apostoli, sunt 
quzdam arma verborum, quibus et destruitur vana 
cogitatio, et captivatur inflata superbia, et in ora- 
tione autem, vindicatur contumacia. Nam quod tunc 
circa Jericho civitatem factum est, sicut. diximus, in 
figura factum est. Siquidem nune hoc ipsum in veri- 
tate contigit. Legimus enim sacerdotes in tempore 
supradictam civitatem septem diebus jugiter cir- - 


B cuisse, et cum illam manus armatorum expugnare 


non possit, tabarum undique sono fuisse subversam; 
tubarum, inquam, non quibus horridus miles perso- 
nabat, sed quibus sacratus pontifex increpabat. Nam 
quis illius timeret tubam, cujus gladius non timebat! 
His ergo diebus muri sacerdotalibus tubis circumdati 
ceciderunt, his diebus legimus mundi hujus opera 
consummata.: Vides igitur quia hoc septenario hu- 
mero per sacerdotes non tam una civitas destruitur, 
quam totius mundi iniquitas dissipatur. Nam sicut 
singularis urbis nuncwpatione universi mundi ha- 
bitus figuratur, ita et septein. dierum curriculo se- 
ptem millium annorum spatia distinguuntur, ! per 
qu:e sacerdotum pr:edicantium tube ipsi szeculo ex- 
cidium denuntiant, judicium commíinantur ; sicut scri 


remaneat ; sicut scriptum est : Verbum Dei usque ad C ptum est : Quoniam et mundus peribit, et omaia qua 


divisionem spiritus et medullarum pertranseat (Ibid.), 
sient tunc sacre voeis sonus contumacem populum 
destruxit, captivavit, et ultus eat ira : ita et nunc 


in mundo sunt ; qui autem. facit voluntatem. Domini, 
manet in eternum. 


SERMO XCIX. 


Incipit de Zacheo. 


| ADMONITIO. 
653 In codice Sangallensi num. 91 et 99 de Zach:eo sermones duo, quos num. doe 100 typis vulgsmus, 
sancti i 


aximi inscribuntur nomine. Eos edidere iidem Martenius et Durandus loc. indic. 


ARGUMENTUM. — Zacheus locupletior fuit substantia 
fidei quam thesauro temporali. Divitie ad Christi 
consequendam gloriam prodesse possunt. 
Frequenter, fratres dilectissimi, hujus evangelici 

capituli parabolam predicare volueram, et Zachzi 

divitis gratiam planioris facundie oratione percur- 
rere; etiam copiosius esse in laude ipsius, quoniam 
ipse in suam exstitit liberalis salutem. Quis enim non 
collaudet hominem qui potuit divitias suas sibimet 
condonare, et temporalis census dominio dominatum 
sibi acquirere sempiternum? Sibi, inquam , donare 
divitias suas : alienum est enim quod habemus, non 
competenter utimur 4d salutem : quamvis enim quod 


* Sanctus Maximus secutus videtur illorum opinio- 
net qui mundum septem annorum millia duraturum 
opinati sunt. Legebant enim apud divum Paulum ad 

eb. cap. 1v Dominum sumpturum requiem post sep- 
timum diem, quo universa opera ejus concludentur. 
Dies autem illos, quorum initium a creatione mundi, 
pro annorum millibus accipientes, non ultra hoc 
temporis spatium orbis machinam exstituram dixc- 


videtur tuum, non erit, si, me recedente de sxcule 
absque utilitate. mei reservetur in seculo. Volueram 
ergo Zach:i divitias, et gratiam predicare , divitis 
plane, et semper divitis, quia divitior meruit Christo 
esse quam seculo. Et locupletior fuit substantia fidei 
quam thesauro temporali. Laudabilis igitur Zach:eus 
est, quia divites a regni coelestis gloria secluduntur, 
dicente Domino : Facilius cst camelum transire per ' 
foramen acus, quam divitem in regnum celorum (Matth. 
xix). Hic per ipsas divitias intrare properavit in re- 
gnum, et per illam viam et angustam acus cavernam 
tortuosa membrorum mole transire, et quod aliis ad 
perniciem objectum est, GBA huic profuit ad salu- 


runt. Verum interrogantibus Dominum apostolis de 
tempore quo restituendum esset regnum Israel, re- 
spoudit: Von est vestrum nosse tempora, vel momenta, 
que Pater posuit in sua potestate, Act. cap. t. Et ex- 
pressius Matth. cap. xxiv monuit Christus cognitio- 
nem consummationis seculi negatam angelis, solique 
Patri reservatam : De die awtem illa, et ho*a neme 
scit, neque angeli celorum, nisi solus Pater. 


798 
tem. Sei no mirum sit quod in homme deformia ca- A 
meti memi désetipsetim in homine enim esmelr 
déformitas est, mon cobporis fieditate, sed mentis; 


nee Habitus piyritis, sed eordii igravie, Nam sieut 


camelis vitiosus ent intdqualitate membrorun , ita et 
homo deformífs est, asperitate peteatotwmm. Hoe enim 
significat DomiNes dicendo : Faelifus est trunstre en- 
melum per [forarteR eus, quem divitem intrafrt in ve- 
gnum celorum. Hoc est, diffieilo est. yetecatori per 
illam ardüam et 12n9ubtam vito eeelestis vi&m, extpo- 
liata et attenWata delfeforam pravitate, transire. 
Valde eriiti opws erit castigare, et in seblimitstem re- 
digere mores suos, eum qui voluerit ex vitiosa et pigra 


SERMO C. 


S. MAXIMI TAUNINENSIS 


TR 
mole ad supernam illius puritatis subotantiam trans. 
meare; quod nisi ita fecerit, tam dnustum et parvum 
animat in angusta coelesti pería offendit. Lowdandus 
ergo Zachrens est, quem divit&e sue à. regio limine 
expedire minime poterunt. Imo laudamdos est, quod 
eum ad regni limen divitize perduxerint. Unde intelli- 
gimus. ad Christi conseqnendam gloriam : non obesse 
divitit& sed prodesse ; si temen possidens eas, non 
effundat ad: lasciviam, sed eroget ad salutem. Crimen 
enim non ost in foeultalibus; divitite enim iesipienti- 


- bus fomenta sunt improbitatis, sapientibus adjutsenis 


virtutis; his occasio salutis datu, iliis scandalue 
perdittonis- aoquiretar. 


1 


[ten de sequentia. 


ARGUMENTUM. — Zaclweus non dimidium, sed totum B 
dedit, atque cum multiplici usura restituit. Nobis, et 
feiteratortbus hijs terhpofis imftandis. 


Superioris dominice traetatu.credo divites quosque 
letari et gratulari eos quibus patrimonii causa prz- 
clusam colestem januam Zaebseus aperuit. Aperuit 
enim ille celestem januam,. dum eos docuit hoc ipso. 
pervenire ad regnum, quo arcebatur a regno, scilicet. 
ut substantia qu .eis exprobrabatur ad perniciem, 
proficeret ad salutem. Multum ergo Zachzus diviti- 
bus contulit, ut eos faceret in ternum suas divitias 
possidere, ut qui hic nunquam pauperes fuerunt, nec 
essent in futuro mendici, sed quadám lucrativa com- 
mutatione reciperent pro parvis magna, pro terrenis 
codestia, pro $55 temporalibus sempiterna. Lu-. 
crativa plane commutatio est nolle habere quod pos- C 
Bides, ut possis obtinere quod non habes, et jacturam 
facere quamdam relinquendzx pecunix, ut quaxsfum. 
capias semper gratix possidenda. Zach:eus ergo cim 
esset publicanus, et pecunias fenerando magnas di- 
vitias usurarum fraude quzsissct, subito videns Chri- 
stum, ità conversüs ésl, ut majori concupiscentia 
gratiain spiritualem quxreret quam quxesierat pecu- 
niam sxculárer : fta, iimquam, cónversus est, ut an- 
teactà sta respiciens, fráüdes saas ipse damnaret, et 
emundans concupiscen'iam, emumndaret et primitus 
conscientiam. Ait enim : Ecce ditüdiwrh bomortm 
meorum do framperibus, et si ciá quid tuli, quadruplum 
reddo (Luc.'xix). Dicetfortàsse aliquis, cur vir sánctus, 


. et Salvatorem prieseritem víderts, non tótum paupe- 
ribus, sed. dimidiam sit largitüs, quiá scriptum est : D 


- 


Si vis perfectus esse, vende. omnia tua, el: da pauperi- 
bus, et veni sequere me (Marc. x). Verum si diligenter 
attendas, iste persecutus est, quia nou dimidium, sed 
totum dedit. Nam telle aliena. de medio, et Zaelco 
nihil remanet. Denique vir justus, ut aecepta essel 
cjus liberalitas, scivit juste disponere, scijicet aliena 
restituendo. Hxc est enim apud Dominum 656 
"grata eleemosyna, que ex vernacula exhibetur sub- 
stantia, non qux fraudulenta przeda tribuitur. In pau- 
perum enim largitate, non spolia, sed dona quieren- 
tur. C:eterum quare illud rounus est, quod alter cum 
gaudio accipit, cum lacrymis alter amitlit; supet 
quod ille gratulatur, iste suspirat ; unde nescio quan 
ium te accipientes adjuvet gratia, multum te tamen 
ingemiscentes gravat querela. Quamvis. enim largiaris 
totum, meliorem eleemosynam facis, si reddas alie- 
num. Nam sanctus Zachawus hoc pravidens, reddidii 
quod sustulerat, ut. acceptum fieret quod donabal. 
Áit enim : Si cui quid tuli, quadruplum reddo. Vide 
quod semel peccaverat, quatenus emendavit! Donus 
enim fenerator, sciens quid divini emolumenti habe- 
rel, pecuniam quam eum usurà aecepX , cui mulli- 
plici usura restituit : imitandus nobis omnibus, et fe- 
neratoribüs hojus lemporis imitandus. Sed quod pe- 
jus est, sunt plerique qui ejus nen iraientur gralitm, 
imitantur usuram : sciunt diripere, restituere prorsus 
ignorant. Et curn illé quod áccepit sponte quadruplum 
Feddiderii, isti, etiani coacti, nec semel invasa resti- 
tuunt; mafunt sua perdere litigando quam aliena 
restituere componendo. Explicit. 


. SERMO CI. 


Do- idolis anferendis de propriis possessionibus. 
 &DMONITIO. 


Cognitum fuimse hsho sermonem, eh 


wwus 3 Muratorio typis Patavinis tom. 1V. Aneedot., pag. 99, in 


lucem ederetur, tom tfr ex. Batohio quam ex Gothofredo certissime constat. Barohius enim in motis ad 
Martyrol: Rom. die 51 Jantarit non solum ejus mveminit, sed ipsis verbis eemdew implortm sacrífieiorm 
descriptionem Hafet; Gothofredus vero in motis ad tit. 10 lib. xvi cod; Theodos., cum mentionem factat 
contra idololatriam sb imperttoribus latardm legum, hoe testimonio ad rem suatm opportune utitur. De- 
promptus 4 Marsxtorio hie sermo est, quemadmodum alter. qui prexime succedit, ex celebri codice 
Ambrosiano, ubi savetu Maximo inseribitur. Ejus titulus est ut descripsimus : De idolis awferendis de propr'i 


possessionibus. 





T95 


AKAMO CH; - 


758 ^ 


ARGUMENTUM. — lile qui suum rusticum idolis sacriff- A in. teityas, in agris, in rusticis. Nihil ibi liberum est 


care cernit, nec prohibet, peccat. Idololatrie malum 
vatisque habitus describitur. 


Ante dies commonueram earitatem vestram, íra- 
tres, ut tanquam religiosi et sancti idolorum omnem 
pollutionem de Vestris possessionibus auferretis, et 
erueretis ez aghís universum gentilium errorem. Fas 
enim non est ut qui Christum habetis in cordibus, 
Antichrístum iin habftaculis habeatis ; cum vos Deum 
adoretis ih Ecclesia, vestri diabolum veuerentur in 


fanis. Née se aliquis éxcusatum putet dicens, Non . 


jussi fl&ri, nón mandavi. Quisquis enin! intelligit exer- 
ceri in re sua sacrilegia, nec fleri prohibet, quodam- 
modo ipse przcipit; lacendo enim et non arguendo 
consensum prebuit immolanti. Dicit enim beatus 
Apostlofus, criminosos esse, non solum qui faciunt, 
sed etiam qui consentiunt facientibus. fu igitur, fra- 
ter, cum tuum sacrificare rusticum cernis, nec prohi- 


bes immolare, peceas; si non data copia, attamen . 


permissa licentia ; si non jussio tua in crimine, atta- 
men voluntas fm culpa est. Dum enim taces, placet 
tibi quod fecit rusticus tuus, quod si non faceret, 
forsitan displiceret. Non enim sibi $59 tantum pec- 
cat subditus, cum. sacrificat, sed et * domnedio, qui 
non prohibet; dui si prohiberet, utique non pecca- 
ret. Grande igitur malum est idololatria; polluit exer 
centes, polluit habitantes, polluit intuentes, penetrat 


ad ininistros, penetrat ad conscios, penetrat ad ta- . 


centes, IAmmolante enim rueüico inquinatur domme- 


dius. Non potest non esse pollutus ubi cibus (F. cibum] 


capit, quem sacrilegus eultor exercuit, terra cruenta 
edidit, tetrum horreum. conservavit : omnia enim ibi 
inquinata, omnia sunt nefanda, ubi diabolus habitat 


a scelere, ubi totum versatur in scelere. Cum cellam 
igressus fueris, reperies in ea pallentes cespites 
mortuesque carbones, dignum sacri(icium dzmonis, 
cum mortuo mumini rebus mortuis supplicatur. Et si . 
d agrum procésseris, cerbis aras ligneas, et simula- 
cre lapidea, eengrueus ministeriem, nbi diis. msen- 
sibilibus aris putrescentfbus mintstratur. Cdn matir- 
rius vigilaveris, et videris saucium vino rusticum, 
sciré debes quoniam, sicut dicunt; * aut djanatieus, - 
aut aruspex est ;. insanum enim numen amentem so- 
let habere pontificem; $56 talis enim sacerdos - 
parat se vino ad plagas dew suse, ut dur. est ebrius 
poenam suain ipse non sentiat. Hoc auterà non aolum 
de témperantia, sed et de arte faciunt, ut minus vul- 
nera sua dofeant, dum vini ebrietate jactantur. Va- 
nus plane vates est, qui putat crudelilate astruere 
pietatem. Quam misericors in alienos deos ille qui 
in suos est pontifices tam cruentus! Nam ut paulie- 
per describamus habitum vatis hujusce : est ei adul. 
terinis criniculis hirsutum caput, nüda habens pec- . 
tora, pallio crura semicincta, et rnore gladiatoruln | 
paratus ad pugnam ferrum gestat ir manibus, nisi 
quod gladiatore pejor est, quia ille adversus alterum 
dimicare cogitur, iste contra se pugnare compellitur. 
ille aliena petit viseera, iste propria membra dilaniat, 
et si dici potest, ad crudelitatem illum laníista, istum 
numen hortatur. Hoc igitur indutus habitu, hae 
cruentus c:ede, jadicate utrum gladiator sit an sacer- 
dos. Ergo, sicut gladiatorum publieum facinus reli- 
giosa principum devotione sublatum est, ita el amen. 
tes gladiatores isti Christianitatis observatione de 
propriis domicilia auferantur. 


SERMO- CHI; 


De eadem re. 


ARGUBENTUM. —] le gni scit in agro suo idolis immolari, 
nec prohibet , particeps pro[ecto sacrilegii efficitur. 
Non parum tractatu Dominicx swperioris profe- 

cisse vos oredimus; siquidem przedieatione nostra ab 

omni idolorum inquinabreato eorda vestra purgavi- 
mus. Nostra enim corda mundantur, cum diaboli 
sordibus polluta nostra conscientia non tenetur. Pol 
latam autem.is conscientiam non habet, qui exer- 
ceri sacrilegia in sua possessione uon patitur. Cxete- 
rum, qui scit in agro suo idolis immolari, ncc pró- 
bibet; qtamvis ipee. lofife. in eivitate consistat, yol- 
lutio tàinen fihi FOR comimget. EC Tieet aris 
assistat rusticus , ad domnedium contaminatió e£se- 
cranda regreditur. Pmticet enim ejtta effieitor, sl 
ion eófsetemà ,. certe. hotitia. Prófecisse ergo nos 


! Jam montérat. Muratórfus 'in. przef. ad S. Ma- 
ximi sermones tonr. IV Anecdot. vulgatos, vocem 


domnedium derivatem et corrupto iilius xtatis ser- 


mone, et idem valere a« dominum, cademque non 
uno ín loco S. Paulinum Nolanum usum fuisse. Con- 
fer eliam Cangium, Glossar. uted. et infim. Latinit. 


ad verbum Dominadius. 
? 


€- di 


credimus , cum sserilegii cultum im vestris posses- 
sionibus inhibent; dicimus enim, ut Chrístiant ho- 
minis, hee est mendi viri , sit munda possessio. Ait 
enim; Salomon: Possessio. pretiosa eir. murdus. Si 
ergo vir purus possessioni gfetlosissimz cofparatur, - 
quànto ista possessio majoris est pretii, si sit shn- 
cer4 et pura , nec aliqua diaDoli contagione vilescat! 
Cur autem vir mondus possessio munda diexur 
scire debemus, scilicet quia pretiosum illum facit 


py on ffagilitas corporis , sed sinceritas honestatis, et 


Weit ewm pro ipsi purit&te mentis Dominus possi- 
dere dignatur, sícüt aft propheta ex persona sancio- 
rum. (In cod. Ambros. ubi hic sermo legitur nonnullu 
jofin desideratur.) 


* Dianatici rustici illi appellabantur, qui Diane ar- 
vorum nunini imnmolabaut, et aruspices eliam, su- 
perstitione ducti, ab extorum in victimis conspeetu 
futura pra'dieebant. Deseribit autem Maximus quo 
furore abriperentur, cum talia sacrificia peragerent, 
et quam impie ac stulte in se ipsos scvirent, ut f.i- 
s divinitati honorem prxestarent. . 


- ---- c -— 


$. MAXIMI TAURINENSIS 


155 Tib 
HD SERMO CII. 
De speculatore posito filiis Israel. 
, ADMONITIO. 


859 Exstat in laudsto codice Ambrosiano, legiturque apud Muratorium tom IV Anecdotor., pag. 102. 
ARGUMENTUM. — Prodicator, si voluerit dissimulare, A $copi sanguis exquiritur. Loquendum est igitur et 


silere, celare, et [ratrem tacendo non corrigit , et se 
non praedicando contemnit. Speculatores a Domino 
constituti, non alii sunt nisi sacerdotes. 


Interdum , fratres, cum przedicamus, plerisque - 


sermo noster videtur asperior, et ea qu:e secundum 
regulam prosequimur, ita a nonnullis accipiuntur, 


quasi nostre severitatis austeritate promantur. Di- - 


cunt enim : Quam dure et amare praedicavit episco- 
pus, ignorantes quod. sacerdotibus necessitas major 
est quam voluntas. Necessitas , inquam, major est 
dicendi, non quod verum prosequendi desit voluntas, 
sed quia tacendi silentium statuti pcena depellitur. 
Necessitatem patimur, dum timemus, ac per hoc 
cogimur plus posse quam velle, et metuenda aliis 


clamandum , ne silentium nostrum in die judicii 
idem peccator excuset, et qui dissimulat esse parti- 
ceps sanctitatis, tunc socium crimiuetur erroris.: Et 
fu, inquit, fili hominis, speculatorem te dedi domui 
Israel. Quid est speculator? Speculator utique dici- 
tur qui velut in quadam sublimi arce consistens, ad- 
jacenti populo prospicit, ne quis in'eum subito hostis 
obrepat, sed de illo sollicite curam agens, plebs 
pacis dulcedine potiatur ; qui si aliquid adversi re- 
pente conspexerit, mox indicet, constanter annuntiet, 
ut et civis ad cavendum periculum sit paratus , et 
hostis fugiat deprehensus. Caeterum si urgente ad- 
versario speculator dissimulaverit , tacuerit, negle- 
xerit , tunc fit ut inopinatus pr:oceupetur populus, 


ingerimus, dum ipsi saluti propriz formidamus. Hxc p et inimicus superveniens debacchetur, atque ideo 


autem est conditio prxdicantis , ut non alterius pec- 
cata taceat , si sua vult declinare peccata , et emen- 
det objurgando fratrem, ut in se possit non perdere 
Sacerdotem. Caterum, si voluerit dissimulare, si- 
lere, celare, et illum tacendo non corrigit, et se non 
predicando contemnit. Melius est igitur increpando 
emendare peccatum , quam silendo peccantis deli- 
cta suscipere. In hoc enim positi sumus, ut si delin- 


quentibus non eorum scelera dixerimus , scelerum - 


ipsorum etiam nos reatus involvat. Nam sic utique 
dicit Dominus per prophetam : Et tv, fili hominis, 
speculatorem te dedi domui Israel, et audies ex ore 
meo verbum, cum dicam peccatori : Morte morieris, el 
non loqueris, ut caveat impius de via sua , ipse iniquus 
in iniquitate sua morietur, sanguinem autem ejus de 
manu (ua exquiram (Ezech. m), et reliqua. Evidens 


plane et manifesta sententia, quz speculatorem, cur - 


tacuerit, sanguinem polluit criminosi ; nec contenta 
est quod iniquum sua damnat iniquitas, nisi et il- 
lum reum statuat qui eamdem iniquitatem noluit 
increpare. Videte ergo quantum malum sit delin- 
quentis; delinquens GGQ) ipse peccat, et sacerdos 
arguit. Ipse se delictis suis jugulat, et de manu epi- 


omnis culpa ei ascribitur qui loqui noluit ut salva. 
ret plurimos , sed tacere maluit ut periret ipse cum 
pluribus. Hos ergo speculatores a Domino constitu- 
tos, quos esse dicimus , nisi beatissimos sacerdotes, 
qui velut in sublimi quadam arce sapientize collocati 
ad tuitionem populorum supervenientia mala eminus 
intuentur, et adhuc longe positi conteinplantur fu- 
tura supplicia, non oculi carnalis intuitu, sed pru- 
dentizx spiritalis aspectu * Et ideo tacere non possunt, 
sed clamare coguntur, ne per silentium gregem Chri- 
sti diabolus hostis invadat. Ecce enim przvidemus 
diem advenire judicii, et peccatorum pcenas jam ipsa 


. cogitatione sancimus. Atque ideo annuntiamus uni- 


cuique ut averlat se a via impietatis su, scilicel 


C temulento, ut sobrietatem sectetur, quoniam ehrietati 


comes est inimica luxuria; avaro, ut pecunias suas 
eroget, ne eustodiendo eas, non ad utendum, sed 
ad colendum videatur habere divitias; quisquis enim 
quod diligit, boc colit, tuetur, et quodammodo ve- 
neratur. Vide ergo, avare, ne vascula mens: tur 
tibi cedant pro idolo , .dum his non uteris ut domi- 
nus, sed ea recondita custodis ut servus. 


| SERMO CIV. 
Increpatio ad vlebem | et de eo quod ait Dominus: Qui habet , dabitur ei, uic. vni. et cantavimus vobis, et nou 
saltastis, Matth. x1 ^. 
ADMONITIO. 
661 In vetustis codicibus Sanctz Crucis in Jerusalem , 90 num. 40, et 99 num. 84, ac prxterea in Amn- 


hrosiano et Laurentiano 10 Plut. xiv, hic sermo, et titulum quem damus, et Maximi nomen preefert. Quam- 
obrem ejus auctorem non fuisse Ambrosium, sed Maximum judicamus. 


ARGUMENTUM. — Superfluum forte est, inquit sanctus ]) non elargiri szepius sermonum celestium sacramenta, . 


Moximus, ingerere Domini oculi praedicationem ei 
ui Domini mandatum corde non retinet. Deinde 
audutd sac. Script. testimonia exponit, postremoque 

beatam Mariam Virginem esse Arcum Testamenti 

scribit. 

Frequenter studueram apud ine ipsum, fratres, 

subtrahere vobis dominicz przdicationis eloquia, ac 


» Vulgata legit. vers. 17, Cecinimus vobis , et non 
saltastis. 


Siquidem nihil prosit offerre pabula recusanti et po- 
tum porrigere minime sitienti , cum id quod offera 
non tam libenter hauriat, quam fastidiose velut tur- 
bulentum reddat ; atque ita fit ^ ut poculi sinceritas 
vitietur, et causas delicti fastidiosus potator inve- 
niat. Sic ergo et caritati vestre ingerere dominici 


b Cod. 10 Plut, xiv Laurent., ut et populi. 








* - 


191 


anima vestra clausis visceribus non tam sitienter 
hauriat, quam dissimulanter effundat. Fundit enim 
mandatum Domini qui illud aure sua percipit , corde 
non retinet. In superficie enim quadam corporis illud 
gestans , ac minime ad interiora transmittens , quod 
audivit, dum obliviscitur, seriem przedicationis effun- 
dit, et ita domum vacuus repedat, qui de ecclesia ^ 
onustus exierat. Dicite enim mihi, 5 quis de vobis, 
cum ad hospitium redierit., dicit, Hodie audivimus 
episcopum de eleemosynis disputantem, rem utilem 
przdicavit , debemus pauperibus misereri. Prosecu- 
tus etiam est de idolorum exsecranda cultura, requi- 
ramus ne ignorantibus nobis in possessione nostra 
sit idolum. Admonuit etiam festinare debere cate- 


SERMO CIV. 
"poculi praedicationem forte superfluum est, cum id A ridiculam potat, sic ait Apostolus : Animalis autem 


1358 


homo non percipit que sunt spiritus (I Cor. 1) : siul- 
titia enim est illi. Tale enim est iis predicare quod 
perfectum est, quale si mendicum pannis obrutum 
holoserica velis induere, et esurientem rusticum 
placento delectare : necesse est ut ab utroque ista re- 
cusetur oblatio. llli enim displicet holoserica, qui 
necessaria magis frigori vestimenta desiderat ; huic 


placentum amarum , dum escam magis saturitatis 


exquirit. Istis ergo personis auferenda potius sunt 
qui sua sunt, sicut ait Evangelium : Etiam id quod 
habet auferetur ab eo (Matth. xxv) : hoc est , cogen- 
dus fornicator pannos sus corruptionis abjicere, 
compellendus avarus est panem suz cupiditatis ex- 
ponere. Vereor autem, fratres, ne hzc evangelica 


vhumenum * ad gratiam Dei, offeramus familioke B lectio plerisque de vobis congruat, qui ait : Canta- 


nostre, ut fldem quisquis est fidelis accipiat, 869 
ne forte ratio salutis eorum requiratur a nobis, quia 
vita eorum nostro pendet arbitrio. Nemo de Dei re- 
bus eogitat, nemo de die judicii loquitur, quasi aut 
d per omnia victuri , aut per omnia morituri. Mihi 
credite , ita vivimus in hoc seculo , ut corpore mo- 
riamur; ita morimur, ut rationi reddendz vivamus. 
Moritur interini homo, sed actuum causa non mori- 
tur : vivente autem causa, necesse ést ut causx su 
persona non desit, sicut ait propheta : Ecce homo et 
epera ejus. Volueram ergo subtrahere vobis domi- 
nice predicationis eloquia, non quod iratus hoc fa- 
cerem , sed ut evangelicam sententiam custodirem. 
Ait enim Dominus : Qui habet, dabitur ei, et qui non 


vimus vobis, et nonsaltastis ; lamentavimus,et non plo- 
rastis (Luc. vu). Annuntiamus ergo vobis regni cae- 
lestis gaudium, et minime corda vestra motu quodam 
alacritatis exsultant. * Przedicavimus triste judicium, 
ei sensus vesiri ad penitentiam in lacrymas nou 
prorumpunt. Infidelitatis enim genus est in divinis 
rebus nec gaudere prosperis, nec flere contrariis. 
Saltationem ergo a vobis requirit Dominus , non uti- 
que ginuosi volubilitatem corporis, sed extollentis se 
fidei sanctitatem. Sicut enim qui corporaliter saltat, 
nunc in aere suspenditur, nunc ad altiora jaciatur, 
nunc alternis saltibus loca diversa collustrat ; ita et 
qui spiritualiter saltat, interveniente fide, modo iu 
aeris sublimitaterp erigitur, modo ad siderum altiora 


habet, id quod habetauferetur ab eo (Matth. xxv, Marc. C. t tollitur, 89/& modo diversis cogitationum saltibus 


iv).Habenti ergo dari jussit, et non habenti non solum 
non dari, sed etjam id quod habet auferri. Qux senten- 
tia superflua forsitan vobis videtur ; ego autem dico re- 
cte ac sapienter Dominum przcepisse. Hiabenti ergo 
jubetur dari. Meretur plane accipere,qui ita laboravit, 
ut propria sollicitudine anim su: divitias spirituales 
acquireret : ut putas quis continentize forti proposito 
cuepit castimonizx custodire virtutem, meretur audire 
quz castitatis remuneratio sit futura, ut ad virtutis 
observantiam addens remuneralionis gloriam, faci- 
lius possit pugnam quam coepit atterere. Alius ad mi- 
sericordiam promptus debet audire quia ipsi mise- 
rebitur Deus ; et qui hanc terrenam substantiam cce- 
lestibus divitiis repensavit, necesse est ut auscultans 


paradisum celumque collustrat. Et sicut qui corpo- 
raliter saltat , volubilitate membrorum se exercens, 
gyrum sibi saltationis acquirit, ita et qui spiritualiter 
saltat, fidei alacritate se movens, gyrum sibi totius 
orbis assumit. Saltent autem homines, sicut mos est, 
in suis votis, hoc est nuptiis przcipue saltare vel 
canere, unde et nos habemus votivas nuptias, ia 
quibus saltare vel canere debeamus. Vota enim no- 
stra celebrantur, quando Christo Ecclesia copulatur, 
Sicut ait Joannes: Qui habet sponsam, sponsus est 
(Joan. m). Propter bas ergo nuptias saltare nos con- 
venit. Siquidem David rex pariter et propheta, dum 
multa cecinerit, ante arcam testamenti etiam sal- 
tasse dicatur (1I Reg. vi). Elatus enim gaudio in 


vicissitudines coelestium przemiorum promptior ac li- f) saltationem prorupit. Przvidebat enim in spiritu 


bentior opus Domini prosequatur, et ad misericor- 
dim quod habet bonum largitatis addat augumen- 
tum : ideo ait Dominus : qui habet dabitur ei, hoc est, 
qui dives fuerit bonis operfbus, hic magis evangelica 
predicatione ditetur. Ceterum si fornicatori pre- 
dices 663 et dicas quod virgo debet permanere; et 
avaro, quod omnia sua distrahere debeat atque do- 
nare, stultitia illi est. Hanc autein przdicationem 


à Cod. Laurent., injustus exierat. — 
b Idem cod. Laurent., quis de vestris cum, etc. 
e Codd, S. Crucis in Jer. et Laurent. 10, ad gra- 


ei. 04 
d eod. S. Crucis in Jer., per omnia victurt su- 


Mariam de germine suo Christi thalamo sociandam. 
Unde ait : Ft ipse tanquam sponsus procedens de tha- 
lamo suo (Psal. xvin). ldeo ipse prx: czteris prophe- 


Aiarum auctoribus plus cantavit, quia ketior cunctis 


per haec gaudia suos posteros conjugabat , et ad pro- 


pria vota solito dulcius invitans , docuit nos quid in 


ipsis nuptiis facere 5 deberemus , cum ille ante nup- 
tias tanta exsultatione saltaverit ante arcam. Ergo 


$. 
* Cod. S. Crucis in Jer., Predicamus — 

f Uterque cod. S. Crucis in Jer., sustollitur. 
& Cod. 90 S. Crucis in Jer.. debeamus 





saliavit prepheta David apte arcam. 
quid nisi S. Mariam dixerimus? Siquidem anca in- 
winseous portabaf fostomenti tabulas, Maria 9utep 
ipsius testamenti gastabat hxredem. Illa infra semot 
lege , hx»o Rwvangelium retinebat. Mia Dei vooem 


S. MAMMI TAURINENSIS 
Áream qutezo A habebat; hee * Verbum wemum; 4apeu arca imius 


fonsque auri nitore radiabat; sed et.S. Mayia iptus 
forisque virginitas splendore fulgebat. lja terpone 
eraahajur auro, ida eqpesii. 


SERMO CV. 
De catice aqua. frigide. 


ADMONITIO. 


Huc usque mutilus jacuit hic sermo in tomo IV Anecdot., quem ipse 
jn pervetusto Ambrosiano codice cum aliis multis repererat. Dcerat illi priucipium usque ad iHa 
et commendat, quod ut illi restituamus, beneftcio acoepinris a. clarissimo Ste 
pag. Fide a Seeretis. Is eaim integram abselutumqne cad. 


eundem eruit ex 


editor Muratorius jmpeviectum 

verba diligit, 
no Borgia sac. cong. de Pro- 
. Benevontane iu, pog. $18, Loc 


titujo insignituta : Sermo S. Maximi episcopi de calice aqua (rigide. 


AncoMENTUM. — Colestem mercedem Deus etiam pro 
aqua. (rigidi geculo sepramittil ; inopes ánuital, ei 


incitat locupletes ; nou quaerit muneris pretium, 


devotionem porrigentis. Que sit spiritualis ínielli- 


gentia ejusmodi promissionis. 

Salvator lramani generis clementissimus Deus, 1n- 
vorruptibilium donorum copiosissimus distributor, ut 
plures reperiat quibos sua munera largiatur ; fideli- 
bus suis corlestem mercedem etiam pro aque frigide 
pocuto -repromittit dicetts : Quicunque potum dederit 
uni ex minimis caticem aque frigide tantum in nomine 
meo, amen ico vobis, noh perdet mercedem. suam 
(Matth., x). Perspicite, fratres, quía Dominus noster 
sninimos *suos studiosius et diligit et commendat. 
Nam pre ilia tantum aqua daturum se pretium spon- 
det, quam servults ejus, qui utique in hoc scuto 
minimi reputantur, Tyanus religiosa porrexerit. Ex " 
ipsa fit aqua acceptabilior Deo, qus credentibus 
Christo pro nominis ejus fucrit honere delata. Ait 
itaque, Quicunque potum dederit calicem aque fri- 
gid:e tantuin in nomIne meo. Multos videmus, fratres, 
non tam gratise coelestis intuitu quam usu et necessi- 
tate conversaBoris human», suis, aut familiaribus, 
. 'aut patronis plurimas opes et magnifica dona con- 

"ferre. Qux eum hoe mundo lapsura "manifestam est ; 
'qQuia non 'Deo in zternum manenti, sed discessuris 
hinc continuo '"mortalibtis tribuuntur. Queumque 


enim pro szculi ambitionfbus Impenduntur, cum sz- - 


eulo necesse est dilàabantur. At vere Dominus noster 
pauperum suorum atque ^umifium cornsoldtor, non 
fulgentium gemmarum illecebrosa monilla, non seri- 
cas pretiosasque expelit vestes, $ed retributionem 
étiam pro aqua frigida pollieetur. Aquam frigidam 
poscit, ut inopum religiose misericordiz: omnis pos- 
sit abundare paupertas. Quicunque, GGG inquit, potum 
dederit calicem aque frigide , non. perdet mercedem 
suam. Tc sententia, carissini, in obsequium coele- 
'Stium mandatorum et inopes invitat, et incitat locu- 
pletes. Nam cui pauperum potes| aqua deesse quam 
exhibeat sitienti? aut. quis fidelium duntaxat diwi- 
tum non ambiat potiora largiri, cum videat apud 
munificentissimum Deum magnis pr:miis et parva 
donari ? In hac. quippe communione, non quiritur 
muneris pretium, sed devolio porrigentig. Sioul ege- 
na jllà ae veligiosiseima femina (Marc. xu) qux in 


* fta uterque cod. B. Crucis in Jer. 


garophylaeiem duo cera minata mittebat, dominica 
sententia cunetis est prslata divitibus. £t recte, fra- 
wes, quia sapientissimus -udex, non tam operarii 
quzrebat afftuentiam quam operantis affectum. Nec 
intendebat, quantum dives in dora Dei de plenissi- 
TRis suis proferret «dibus , sed quintus apud muie- 
rem «ietus, qu nihil sibi reliquerat, resideret. Divi- 
tes enim iHi sic 14n2gno Beo offerebant munera, ne 
Ülvites osse desinerent. Psupet'vero mulier, tanta 
fidci magnanimitate Deum sibi pretatit; ut despictens 
egestatem suam, totem quod frabebat-offerret. Pics 
ergo ab omnibus misit, quia minus sibi ab omnibus 
reservavit. Qui dederit, mquit, calicem aque frigide, 
non perdet mercedem suam. Que igitur sub tanta 
piissimi Judicis Hiberáfitate sine prxmito potest. csse 
paupertas, apud quem et aqua facit oblata merce- 
üem? Abundans quidem est aqua,'et ipshà sui imun- 
datione vilissima ; at cum obtentu religionis offertur, 
facit eam Christi confessio pretiosam. Hinc jam, di- 
lectissimi, vestrum est perpendere qui quantaque 
coelestium divitieram referenda sunt prsemia cibam 
aut vestimentum, wel pecuniam largienti ; eum otie- 


'um non erit aqux» calicem propimasse. Oavendeu 


sane divitibus ne IS eos benignitas Christi ad lar- 
giendum faciat plgriores ; quia fitis specialiter obla- 
tio aqu:ie. premium gignit quibus nihH est alind 
quod possint offerre pauperibus. Nam que frec re- 
ligio, quantave devotio est, multa G7 redundare 
substantia, et exiguo minimowoe de opere omium 
velle mercari? Post ista, carissimi, si sensum n^- 
strum ad spiritualem inteMigentiam deritemus, et 
aliam reperiemus aquam, que delectabili multum 
gratia corda valeat refrigerare justorum. Quiewmque 


igitur sermonem sanctorum wirorum preedicantinm 


Deum credula aure susceperint, omnia inieriera 
eorum, qux utique vitam sitiunt , audientium fidem 
sua simplicitate róborabunt. Sicut ipse Domimwus Je- 
gus (Joan. tv) cum fatigatus super putem, et sitiens 
resedisset, qui revera sálater mortslium eiMiebat , 
Samaritanz mulieris et prodeuntium de civitate tur- 


"barum uberrima est credulitate potatus.- $68 Nm 


quamvis ariditatem mentis eoru salutifero Dominus 
sermone rigaverit, est tamen spirituatls verbis natu- 
ya bujusmodi, ut si subsequatur effectus, alterno 


"'Numlegendum : Eo ipso... quo credentibus YEpr1. 


ud 


SERMO CXV. 


"2 


quodam munere et audientem refrigeret, et loquen- A intellectus, ut et misericordia psompltissime facia-. 


tem. Et ita fit, ut cum verifatis assertor evangelicum 
seminat germen, si suscipiens illud fidei superfundat 
liumorem, celestium frugum seges copiosissima un- 
triatur. Unde, fratres, uterque saluti nostre proficit 


mus, et saneta doeenlibus ebedientiam commende- 


mus, quatenus plenam perfeetamque sneremus Do- 
mino retribuente mercedem. 


SERMO CVI. 
De quinque pauibus ci duobus piscibus. 
ABMONITIO. 


&ancio Maxuno ascribitur epud Muraterium tog. IV Anecdot., num. 21, atque ex sirili scribendi ratione 
tognoeci plane potest eumdeg sanctum episcopum ejus fuisse auctorem. 


AneuumssUM, — Cus plurimum de Scripiura. disiua 
dixeris, superest tamex amplius quod dicatur. Plus 
aufertur de mensa Domini quám infertur. 


De feriarum votiva solemnitate eelet dulcius esse 


quod remane, et agavius sapore consueverunt reli- - 


quis de magno convivie qux supersunt. Unde et uos 
celebmentes deminicusm watslem, libentins debemus 
excipere ea qum nobis de apparatu sunt amplissime 
reservaja. Non enum reliquiarum possumus timere 
fastidium, quia epulo Salvatoris semper sunt intogtr, 
acmper sunt illibate, nec coptamninatione aliqua mi- 
nuuptur, $ed cum ex jllis quidquam decerpseris, rur- 
sus vigere ecelesti in aui gratia. renovantur. Magnus 
ergo oibus, ubi ei sumis quantum volueris, et injc- 
grum remanet omne quod sumpseris. Scriptura enim 
divina ejus vigoris est, ui cum plurimum de ea dixe- 
ris, aupereii temen amplius quod dicatur, ita ut 
«quantum sese in profundym digputafio praedicantis 
extenderii, in tanium mens sancta alj;tudiuem inve- 
niat disputandi. Unde ait Apostolus : O altitudo di- 
ritiarum, et scientie, el sapientie Dei, quam inscru- 
tabilia sunt judicia ejus et investigabiles via ejus (Rom. 
xi)! Non igitur timere debemus ne post tam grande 
eonvivium fastidium famemque patiamur. Totum 
quidem pro devotione expendimus; sed pro gratia 
totum reipansit, et, ne mirum sit quod dixi, expensis 
emnpibus, omuia remansisse. Recordamini seripturz 
evangelic:e qu:e nuper est leeta, et invenietis quod 
plus aufertur de mensa Domini quam infertur. Quin- 
due enim panes illati sunt, e& duodecim Jragmento- 


. Tum. cophini sunt relau. Plus ergo ieveniunt qui 
reliquias colligunt, quam detulit qui cibum convivio 
ministravit. Denique saturalis quinque millibus vi- 
rorum vix dwedecin apnstoli dupdecim cophinos 
sustulerunt, quod unus puer ananu, antequam aliquid 
expenderetur, attulerat, ]ia panis i& manu Dagmini 
multiplicatur dum (rapgityr, crescit dura minuitur, 
dum erogatur eugescit, atque utiliore dispendio crea- 
tura cibi populos pascit ot proficit; erescit in oro 
cemedeniium, quod mjnus putabatur in manibus mi- 
nistrorum. Denique ait S. Andreas : Es puer unus 
hic qui habet quiuque panes et duos pisces (Luc. 1x), 
et relijua. Mirum igitur in modum benedictione Chri-- 
sti Domini panis solida natura fluit, abundat, exube- 
yat, et quodam vigoris irriguo comedentibus noa jain 
aquarmn fons efficitur, sed esearum. Legimus in 
prophejis quod idem Dominus potum sitientibus de 
. Quro saxo protulerit. Ecce nunc esnurientibus de sicco 
pane saturitatis £69 luente produxit. lbi petram 
resolvit in fluctus, hic cibum multiplicavit in copias. 
H»cligitur omnia Scripturis sunt, sicut dixi, evange- 
licis figuraliter comparanda, qui paucis wersiculis 
reGciunt populos Chrisiianos, nec aliquande deficiunt ; 
que benediclione eui pascunt -osurientes animos, et 
cum saüaverint, $970 plus abundant. Quis enim 
cum refeetus fueril i3ndatis evapgelicis, non bis 
mendatie velut ditatus, qratierum voforat .aetionem, 
habens seilicet thesaurom quo et ipse satietur sem- 
per, ét possil esurienüs alter oe saturàre? 


SERMO CI. 
Be verbis Evangelii Marci cap. vm : Cum turba mulia eseet cum 2esu, noc laboreni quod wanducareni. 
ADMONITIO. 


Mibi gratos futuros lectores confido, 
eplendidiorem lucem 
nedictini monachi congreg. 
relictum, dein à Verlino et Vindingo repudiatum, 


orta est. "Equum profecto, rectumque judicium. Sed si. cum 
. antistes Taurinensis arcanum illud ini: 


guabit? lino cum 


(quam hactenus habuit in apperidice serm. S. Àu 
S. Mauri docuerunt primum a Lovani 


cum eximium multaque doctriae elaberetum hune sermonem ad 


ustini num. 81) proferam. De eo Be- 


us inter Auguetinianes sine nemine 


quod de Entychiama -hzresi eget, que. post Augustinum 
Augnstino coneiliari nequit, Maximone repu- 


itatis plane intellexerit , Hiudque ipsum suis,in 


scriptis docte solideque oppugnarit, et h:eresim tam nefardam in concilio Mediolenensi damnaverit, ipse Maxi- 
snus sermonis hujus auctor est stabiliendus. Nullus mihi opponat idem bellem contra Ext yoheien ab alio 
ounia, 


scriptore geri 


tuisse, aut nulla proferri monumenta qu: meam sententiam eonfiement. 


ut Jevia, concidunt, si hic idem sermo cum superiore conferatur. 1n ile de portowtosn quinqve panum duo- 
avc 


rumque piscium multiplicatione, ut habetur Matth. 


cap. xtv disserait Maxinms ; hic-lecam 


i eap. vur il- 


lustrat, ubi narratur Christum Dominum septem panibus et paucis: pisetbus magnam gentis multitadinom sa- 


turasse. [n utroque sermone recondita m 
autem illuminatio, novaque surgentis Ecclesize 
cum idem spiritus intelligentiz, cum tandem eadem 
monis auetorem fateamur ? In ca 


S. Maximi habetur hujusce loci Evangelii S. Marci interpretatio, dictis hoc 
stylus, qui plane. Maxinjianus est, ratioque afferendorum locorum sacr: 
fuit. 


* 


steria invicem connexa, vocatie el 
rimordia miriffce explanantur. €um ergo tanta. eolligatio, 
dicendi forma sit, car non item &. Maximum hujus ser- 
tulis seu lectionibus Evangeliorum ntmc primum in 1neem. edegdis eadém 


! epudiatio BSynagagoe $ entium 
|n sermone valde affinis. Acecdit 
Seriptune quie Maximo peculiaris 


EA 
[ d 








74$ 


ARGUMENTUM.—/n Redemptore nostro disjuncta ope- 
ratio divinitatis el humanitatis consideranda est, 
atque error Eutychetis detestandus, qui unam tan- 
tum in Christo dogmatizare praesumit operationem. 
Gopiose mysticeque multiplicatio cum piscium tum 
septem panum explicatur. 


Altitudinem divinitatis sux et misericordiam hu- 
manitatis, multis et variis modis in Scripturis sanctis 
Dominus noster Jesus Christus ostendit, quemadmo- 
dum solet in mysteriis et sacramentis : ut et petentes 
accipiant, et qusrentes inveniant, et pulsantibus 
aperiatur. Omnia enim qux in hoc mundo sub fragi- 
litate nostra exhibuit miracula, uobis proficiunt. Non 
utique sine causa faciebat ea Dominus, vel quasi fru- 
elra et inaniter. Verbum Dei est Christus, qui non 
eolum solis verbis, sed etiam factis loquitur homini- 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


744 


A bus satiavit quatuer millia hominum, credimus divi- 


1d opus esse virtutis. Attendat ergo sanctitas vestra 
quia hoc nobis propositum est, quod cum vestra ca- 
ritate tractemus, quod sibi velit hujus rei tantum my- 
sterium, quod eo modo se Deum discipulis demon- 
Strasse sancta testatur Scriptura, quomodo Evange- 
lium narrat. Ait enim evangelista in hodierna lectione: 
Cum multa turba esset cum. Jesu, nec haberent quod 
manducarent ; convocatis discipulis, ait illis : Misereor 
turbee huic (Marc. vii). Sed requiramus quod ait su- 
perius : Jn illis diebus cum multa turba esset. Supe- 
rius enim accesserunt Judzi ad Salvatorem, accu- 
santes discipulos ejus eo quod non lotis manibus 
manducarent. Quos Dominus redarguit, quia qua de 
corde mala procedunt, ea potius hominem coinqui- 


bus. Hoc éním etiam quod hodie de S. Evangelio B narent. Et relictis illis, venit in finibus gentium, ubi 


lectum est, quzrit iniellectorem ; et cum fuerit intel- 
lectum, spiritale facit. g2udium. Et in hac lectione 
simul consideranda est in uno eodemque Redemptore 
nostro disjuncta operatio divinitatis et. humanitatis, 
' ! atque omnimodis detestandus error Eutychetis, qui 
unam tantum in Christo dogiatizare praesumit ope- 
rationem. In alterutra enim parte vel qui solum ho- 
minem fuisse dixerit, gloriam negabit Conditoris ; vel 
qui solum Deum, negabit misericordiam Redempto- 
ris. Nempe quod super turbam miseretur Dominus, 
ne vel inedia vel longioris vix» deficiat labore, tove- 
rimus affectum atque compassionem humanz fragili- 
tatis; quod autem de septem panibus et paucis pisci- 


mulier Chanansa, G7] qua est mater gentilium, 
pro filia sua, id est Ecclesia, Dominum deprecatur ; 
quie tandiu postulavit donec acciperet quod petebat. 
Post hzc iterum curavit mutum et surdum, Ergo in 
his diebus, cum multitudo populi concurrisset, nec 
haberent quod manducarent, quia gentes legem non 
habebant, id est quinque libros Moysi et prophetas ; 
non pr:edicationem S. Joannis, quia gentes non per 
legem, sed per fidem venerant ad Redemptorem ; 
ideo triduo perseverant, hoc est in nativitate, in pas- 
sione, in resurrectione Domini, sive in Patre, et in 
Filio, et in Spiritu sancto. Perseverare enim est per- 
manere in confessione, sicut ipse Dominus ait : Qui 


! Disjunciàm operationem Maximus, hoc est non (; prium est. Verbo scilicet operante quod Verbi est, et 


con[usam dicit. Nam Eutycheten oppugnat, qui con- 
[usan eisi non verbis satis explicate, at re tamen 
psa affirmarat. Qui enim naturas duas, divinam atque 
liumanam, earuinque proprietates confusas in Christo 
post unitionem statuerat, is certe illud statuerat, ex 
quo manifestum est consequens, confusas item in 
eodem Servatore fuisse duarum naturarum opera- 
tiones. Quod cum ex aliis permultis ecclesiasticis 
monumentis, tum ex celebri $73 cumprimis S. Aga- 
thonis papze (cui ultro synodus v1 oecumenica adhze- 
sit) epistola plane constat. In ea namque de Euty- 
chianis agens : « Confundentes, inquit, sancta Incar- 
nationis mysterium, eo quod deitatis et humanitatis 
Christi unam naturam dicant, unam eum sicut unius 
voluntatem et operationem personalem habere con- 
tendunt. Porro apostolica Christi Ecclesia, spiritualis 
mater a Deo fundati vestri imperii, et unum Domi- 
num nostruni Jesum Christum conlitetur, ex duabus 
et in duabus existentem naturis, et duas ejus naturas, 
divinam scilicet et humanam etiam post insepara- 
. bilem unitionem inconfusas in eo esse defendit, et ex 
proprietatibus naturalibus unamquamque formam 
. Christi naturarum perfectam esse cognoscit, et quid- 
quid ad proprietates naturarum pertinet, duplicia 
omnia confitetur. Consequenter itaque juxta regulam 
sancte catholic: atque apostolice: Ecclesie duas 
etiam naturales voluntates in eo et duas naturales 
operationes esse confitetur et predicat. » Vide ac- 
tion. 4 synodi ccumenice vi, pag. 1084, tom. HI 
Concilior. edit. Paris. an. 1714. Hinc S. Leo in di- 
vina illa ad Flavianum episcopum Constantiuopoli- 
Lauum epistola, in qua Petrum per Leonem fuisse 
locutum synodus Chalcedosensis testata. est, Euty- 
chianum hxreticum dogma refellens de operationibus 
divina humanaque Christi scribit hoc modo : « Agit 
utraque forma cum alterius communione quod pro- 


D 


carne exsequente quod carnis est. Unum horum co- 
ruscat miraculis, aliud succumbit injuriis, » etc. 
Epist. 25, al. 26, cap. 4, tom. ll opp. edit. Rom. an. 
4155 pag. 20. 674 Atque hoc quidem S. Leonis loco 
usus S. Agatho luit in ea ipsa ad imperatores, quam 
proxime indicavi a synodo cecumenica sexta tanto- 
pere celebrata epistola pag. 1099. Jam vero confusas 
esse naturas duas in Christo, earumque proprietates, 
Eutychen dixisse, auctor est S. Flavianus in priore 
ad Leonem epistola cap. 5, tom. ll. opp. S. Leonis, 
pag. 100, et in altera qux exstat ibid., pag. 16, ubi 
statuisse ait Eutychen : « Ante incarnationem qui- 
dem Salvatoris nostri Jesu Christi duas naturas esse, 
divinitatis e& humanitatis; post unionem vero unam 
exstitisse naturam, ignarus quid loquatur, ac de qui- 
bus affirmat. Neque enim unio duarum naturarum, 
qui in Christo. convenerunt, proprietates earum in 
unione confudit; sed manent etiam in unione inte- 

re duarum naturarum proprietates. » Confer S. 

conem, epist. ad Flavian., cp. 5, pag. 120, et cap. 
4, pag. 122 seqq., et epist. 22 ad Theodosium Au- 
gustum, pag. 107, quo loco Eutychianos indican, 
« Illorum blasphemias, inquit, exsecramur, qui nova 
inventione dicere conantur a tempore suscepte car- 
nis omnia divinz naturz in humanam, atque omnia 
humanz in divinam commutata fuisse, quod nulla 
unquam h:eresis dicere ausa est. Per hujusmodi enim 
confessionem utramque divinitatis atque humanitz- 
tis naturam in aliud commutatam esse autumant, ne 
que Deum perfeetum, neque perfectum hominem se- 
cundum veritatein Filium confirmatur. » Lege que 
sequuntur de operationibüs in Christo duabus, divina 
scilicet et humana. Plura proferri in eamdem senwen- 
tiam majorum documenta possent, sed non est opus, 
cum satis hiec esse videam- 





745 


SERMO CVIII. 


146 


aulem perseveraverit usque ín finem, hic salvus. erit A Spiritus consilii. et. fortitudinis, Spiritus. scientie et 


(Marc. xxix). Dicit ergo Dominus : Non habent quod 
manducent, quia legem non habent; et dimittere eos 
jejunos nolo, ne deficiant in via (Matth. xv); ut qui 
per fidem Christi crediderunt, per fidem Christi sal- 
varentur. Quidam autem ex his de longe venerunt. 
Longe enim erant gentes a Deo, errando per idola ; 
et modo omnis qui peccat longe est a Deo. Dicunt 
discipuli ejus : Unde istos quis poterit saturare pani- 
bus in solitudine (Ibid.)* Adhuc apostolos tenebat in- 
credulitas, donec mysteria revelarentur, nec recor- 
dabantur quod fecerat de quinque panibus et duobus 
piscibus. Et interrogavit eos Jesus quot panes haberent. 
Qui dixerunt, septem; et precepit turbew ut. discumbe- 
rent super terram. Et accipiens panem, gratias egit et 


pietatis, et replebit eum Spiritu timoris Domini (Isai.x1). 
Ibi duodecim cophini pleni Spiritu sancto ; hic septem 
Ecclesix, sive septem candelabra aurea. Ibi duo pis- 
ces, qui sunt duo Testamenta, sive unus liber om- 
nium prophetarum, vel S. Joannis przedicatio; hic 
indefinitus numerus ponitur, qui sunt dona gratia- 
rum, sicut ait Apostolus : Alii per Spiritum datur 
sermo sapientiw, alii sermo scientie, alii prophetia, 
alii genera linguarum, alii interpretatio sermonum : om- 
nia luec operatur unus atque idem Spiritus (I Cor. xi) 

Ibi super fenum recumbunt, et hic super .terram. 
Utrinque una conversatio, una gratia, una virtus, una 
Deitas. Ibi supra fenum discumbunt, hoc est mortifi- 
cata opera carnis, quia omnis caro fenum, ait prophe- 


dedit discipulis suis, ut apponerent. Et pisces similiter B ta (152i. xL); hic supra terram discumbunt, id est 


benedixit, et posuit ante illos. EJ manducaverunt, et 
saiurali sunt, et sustulerunt septem. sportas plenas. 
Erant autem qui manducaverunt quasi quatuor. illia, 
extra mulieres el infantes ([bid.). Et virtutes quidem 
Domini manifestissime credimus esse factas in pre- 
senti; sed quid lateat in mysterio ipsius gratia do- 
Dante requiramus. 

In superiori enim lectione de quinque panibus et 
duobus piscibus quinque millia hominum satiavit : 
hic septem panibus saturavit quatuor millia homi- 
num. lbi discipuli suggerunt Domino, dicentes : Lo- 
tus desertus est, et. hora preteriit, dimitte turbas, et 
euntes in castella emant sibi escas (Ibid.). Hic penitus 
lacent discipuli; sed ipse Dominus pro eis sollicitus 


opera terrena conculcant. Ibi quinque millia refecti, 
qui numerus pertinet ad Jud:os ; nam post ascensio- 
nem Domini, loquente Petro, quinque millia sunt 
baptizati; hic autem quatuor millia, hoc est de tota 
terra omnes gentes a quatuor cardinibus coeli de se» 
ptiformis Spiritus gratia esse repletas in vitam «eter. 
nam. Et ideo, dilectissimi, nos qui non per legem, 
sed per fidem credimus in Domino nostro Jesu Chri- 
8to, qui non ex operibus, sed ipsa gratia sumus re- 
dempti ; qui non ex quinque panibus, id est ex quin. 


. que libris Moysi, sed ex septiformi gratia Spiritus. 


sancti sumus repleti, sicut beatus Isaias prophetave- 
rat dicens * Spiritus sapientie et intellectus, Spiritus 
consilii et fortitudinis, Spiritus scientie et pietatis, et 


est. 874 Videamus quare tacent. Quia necdum missi (. replebit illum Spiritu timoris Domini (Isai. x1) ; iu hac 


fuerant praedicare gentibus, sed potius ad oves per- 
ditas domus Israel. Prior ergo illa parabola pertinet 
ad Judxos; ista vero ad gentes. Ibi quinque panes 
fuerant, hoc est quinque libri Moysi; hic vero septem 
panes, qui sunt septiformis Spiritus dona, sicut ait 
S. Isaias propheta : Sviritus sapientie et. intellectus, 


SERMO CVIII. 
De muliere Chananaa. 
ADMONITIO. 


ergo septiformis Spiritus gratia maneamus, in qua 
vocati sumus, repleti dono Spiritus sancti per Domi- 
num nostrum Jesum Christum, qui vivit et regnat in 
unitate Spiritus sancti Deus per omnia sa'tula szecu- 
lorum. Ámen. 


In codice Chisiano chartaceo seculi xv, sermo quem num. cvm. vulgamus, sancto Maximo tribuitur. 


hncuwENTUM.—De magna mulieris Chananeewe fide, 
patientia, hümilitate. Sicut illa permansit firma in 
oratióne, sic nos perseveremus ín omnibus bonis 
operibus. 


Iste civtates ad. quas Dominus venit significant 
hunc mundum, in quo Dominus venit pro nostra sa- 
Jute, ut nos liberaret de potestate diaboli. Et ista 
mulier significat sanctam Ecclesiam de gentibus con- 
gregatam. Ista mulier propterea vocatur Chananza, 
quia erat nata de stirpe Chanaan, qui fuit filius Noe, 
qui fuit maledictus a patre. Audiamus quid clamat 
nxc mulier post Dominum. Miserere mei, fi. David, 
filia mea male a demonio vexatur (Mati. xv). Tan- 
tam fidem habuit mulier ista; ut non duceret filiam 
suam secum ad Dominum, nec invitavit eum ut ve- 
niret ad eam, sed firmiter credebat quod si Deus vel- 
let, posset dare sanitatem filix: suz. Per filiam hujus 
mulieris debemus intelligere unamquamque vecca- 

PaTRoL. LVII. 


tricem animam, qu:e quotidie vexatur a diabolo, qua" 


est subjecta vitiis et omnibus malis operibus. llli 
enim qui doctores Ecclesix sunt, semper debent mo- 
nere et increpare illos qui opera diaboli faciunt, ef 
pro eis orent, sicut hzc mulier oravit pro filia sua. 
Sed Dominus non respondit ei verbum. Pro talibus 
causis noluit Dominus respondere mulieri. Primo, ut 
probaret ejus constantiam, sed perseveraret in pre- 
ces. Secundo, ut tolleret occasionem Juds»is ne di- 
cerent, Christus nobis promissus est, et.iste docet 
gentes, et curat illas; propterea nolumus credere in 
illum. Tertio, ut probaret animos discipulorum, et ad 
misericordiam provocaret. Kt accedentes discipuli ro- 
gabant eum dicentes : Dimitte eam, quia clamat post 
nos. Àc si dicerent : Dimitte peccata, et dona virtu- 
tes. Postquam mulier audivit SS. apostolos pro se 
rogantes, statim cum magna fiducia venit ad Domi- 
num, 6755 et adoravit eum, dicens: Domine, ad- 
94 


341 


$. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


748 


jene me. Qui respondens, ait : Non est bonum sumere A gentilis, credidit quod Dominus posset dare sanita- 


panem filiorum, et mittere canibus ; hoc dicit : Nou 
, est bonum ut subtrahatur Judsxis doctrina Dei, qui 
semper Dominum adoraverunt, ut detur vobis, qui 
gentiles estis et pagani, et servivislis semper dia- 
bolo. Tamen mulier sapienter intelligens quod Do- 
minus dixit, cum humilitate taliter respondit : Etiam, 
Domine. Hoc est dicere : Vere scio, Domine, et credo 
quia ita est ut tu dicis. Certe non sumus digni acci- 
pere panem filiorum, qui semper adoramus idola. Sed 
propter hoc dico, quia dignatus es venire in mundum 
ut ostenderes gratiam tuam super nos gentiles, Nam 
et catelli edunt de micis que cadunt de mensa domino- 
rum suorum. Fidem Q7G habuit, quia cum esset 


tem fili: eu. Patientiam habuit quando eam Doni- 
nus repudiavit, tandiu in prece perseveravit usque 
quo acciperet quod quzrebat. Humilitatem habuit, 


quia quando Dominus comparavit eam canibus, ipsa 


comquavit se catellis. Postquam Redemptor noster 
vidit fidem istius mulieris tam magnam, dixit illi : O 
mulier, magna est fides tua; fias tibi sicut vis. Exem- 
plum debemus accipere, fratres carissimi, ab ista 
muliere; ut sieut illa permansit firma in oratione, 
Sic nos quotidie perseveremus in omnibus bonis ope- 
ribus ; ét sicut illa oravit Dominum, ita oremus Deum, 
ut mentes nostras dignetur liberare de insidiis dia- 
boli. 


SERMO CIX 
De fraterna correptione. 
ADMONITIO. 
Sancti Maximi ornatum nomine hunc sermonem 109 ex codice Casinensi xui, pag. 354, exscripsimus. 


ARGUMENTUM, « Summis laudibus Paulum apostolum B forte iter. vestrum quo ad regnum coeleste conten. 


effert Maximus, ejusque explicans testimonium 1l 
Corinth. vi, ostendit habitare non posse in eodem 
corde et inter unius pectoris hospitium. íniquitatem 
simul et equitatem. 


Ecclesiatum omnium regimen beatissimus Paulus, 
fratres carissimi, quem pro conscientia inculpati pe- 
ctoris, sancteque perfectione doctrin: magistrum 
gentibus unlversis electio celestis instituit, domini- 
cam plebem nunc vigore Apostoli, nunc auctoritate 
doctoris paternt affectione pietatis increpat, instruit 
et emendat. Habet revera id propositi vir gloriosissi- 
mus, ne discipulos suos aut blandimentis forte nimis 
desides reddat, aut asperiore rursus increpatione 
€onturbet. Sed tanto sermonem suum pondere tem- 
peramentoque circumfert, ut inoffensa docendi arte 


dítis, infidelitatis ac scelerum spin: sentesque con- 
cludant. Sed agite quatenus vobis vía illa regia quam 
voluptas mundi hujus ac peccatorum impedimento 
coangustant, fidei ac virtutum exercitio dilatetur. 
Nolite, ait, jugum ducere cum infidelibus. Jugum quippe 
ducit cum infidelibus omnis qui in perditionem homíi- 
is mortemque conjurat. Jugum cum infidelibus ducit 
quicunque se $777 inhonestis sociat turpibusque ; qui, 
confesso Christi nomine fldeque suscepta, ad sacrilegas 
voluptates diabolica superstitione revocatur. Et post 
omnia, fratres, periculosum nimis jugum trahit qui, 
spreta integritate vivendi, diruptisque divini tlmoris 
vinculis, mersus totus in terram, sxv:» conversationi 
captiva miser colla submittit : ut de impiis legitur, 


ünümquüemque recto a tramite deviantem salubriter C qui aspicere in coelum et coelestió contemnebant, di- 


revocet, castiget et foveat. Voluit enim prudentissi- 
mus doctor, ut vere spiritualis apis, pro diversitate 
peccantium et spicula jacere, et mella pr:bere. Nos 
vero, fratres, quos et virtus deflcit, et multimoda 
peccata comitantur, acrioris correptionis aculeos au« 
etoritatis apostolice delinquentes in auditum ve- 
strum blandientis astruimus affectum. Nam et vul- 
nera humanorum corporum dulcedine melius quam 
amaritudine fnedicantur. Ait ergo inter czeterá  Apo- 
stolus ad Corinthios scribens eamdeth rermunera- 
tionem : Tanquam fillis dico, dilatamini et vos, et no- 
lite jugum ducere cm. infidelibus (II Cor. v1). Tan- 
quam filiis, inquit, dico. Ecce quamvis peccatores 
filios appellat Apostolus, ne quisquam peccatricis 


cente propheta : Oculos suos statuerunt declinare in 
terra (Paal, xvi). Intendite adhuc cujusmodi apostoli- 
€ doctrine se ordo subtexat : ait namque : Que 
parlicipatio justitie cum iniquitate? aut que societas 
luci ad tenebras? Qua autem conventio Christi ad Be- 
lie? Que pars fideli cum infideli? qui autem consen- 
sus templo Dei oum idolis? Que, inquit, participatio 
justitie cum. iniquitate (I1 Cor. v1)? Non potest, fra- 
tres, in eodem corde el inter unius pectoris hospi- 
tium iniquitas simul atque xequitas habitare. Conti- 
sum nimirum inter utramque geritur bellum, et 
necesse est ut una. pellatur ab alia. Frustra injustus 
quisque interdum inesse sibi imaginem integritatis 
ostentat : in animo enim quem frequentat iniquitas, 


conscientite pudore deterritus de tanti patris caritate D simulata justitia est. Plerique namque non propter 


eunotetur. Nant, quod increpat Paulus, non odium 
exercet IPati, sed munus diligehtis impendit. Incre- 
patió enim quie mico de ore procedit optabilem 
portat tn vulnere sanithtem. Ut ait ille sapientissimus 
Salomon : * Meliora vint vulnera amici quam volumta- 
ria os£ula inimici (Prov. xxvii). At qui alia. possunt 
686e amicorum vulnero, nisi verba quibus peccantes 
verberamtur? Dilatemini, Inquit, id est videte ne 


ipsam justitiam justi nonnunquam videntaür, sed ut 
iniquitatibus suis umbram sanctitatis obducant, mei- 
tit:e xequitatis velamina pr:emittunt. Sed illi vere erunt 
justi quibus penitus odiosa Deo nunquam subrepit 
iniquitas ; de quibus e£ venerandus patriarcha David 
ait : Beati qui eustodiunt judicium et (aciunt justilem 
in omni tempore (Psal. cv). Sequitur deinde : Qai 
societas. luci atl tenebras? Advertat omnis aoditor quit 


* In Vulgata legit : Meliora vulnera diligentis, quam fraudulenta oscula odientis. 

















749 


SERMO CX. 


750 


ron potest unus idemque esse splendidus et obscu- A subvenire miseris, sectari pacem, servare pation- 


rus : id est, non potest idem ipse homo pariter esse 
8lolosos et simplex, superbus et humilis, crudelis et 
mitis, luxuriosus et castus, perfidus et fidelis, invidus 
et amieus. Ut enim ulla luci tenebrisque societas, ita 
nulla virtutibus vitiisque communio. Habes 678 
nihilominus : que conventio Christi ad Belial? ld est 
non possunt in uno loeo atque in eadem mente Chri- 
stus et diabolus convenire, ut ait fidelissimus ille 
Elias ad keroel prevaricantem, dicens : Usquequo 
claudicatis in duas partes? Si. Dominus est Deus, se- 
quimini eum ; si autem Baal, sequimini illum (111 Reg. 
48). Si ergo inter errorem ac veritatem populum flu- 
ctuantem tam vehementer propheta condemnat, quo- 
modo putamus posse nos, fratres, incertis gressibus 


Gam, illesam tenere caritatem per omnis. Habes 
post hzc : Qua pars fideli cum. infideli? Qui autem 
consensus .templo Dei cum idolis? Quod utique, fra- 
tres, fideli infüdelique consortium, cum unus sini- 
strum terat iter, dextrum alius gradiatur ; unus ten- 
dat ad vitam, pergat alter ad. mortem; hic Christum 
sequatur, ille diabolum comitetur? Quid unquam 
potuerant babere tam diversa commune? Jam vero 
quis dubitet nullum pesse templum Dei cum idolis 
esse consensum * Unde et ait Apostolus fidelibus viris 
quos idolorum prohibet esse participes : Vos estis 
templum Dei vivi (II Cor. vi). Itaque si templum Dei 
sumus, non efficiamur sepulcrum diaboli et recepta- 
culum vitiorum. Si veraciter Christum nostro in 


claudicantes pariter et vitia sequi et amare virtutes? p corde suscipimus, inimicum Christi totis a nobis lidei 


Quomodo possumus vno signati spiritu et Christo 
servire et diaboli facere voluntatem? Àn non diabo- 
lice. voluntatis est. insidiari innocentibus, instruere 
factiones, obtrectare amicis, invidere rmhelioribus, 
violare fldem, impugnare justitiam? Sicut econtra 
Christi est portio timere Deum, diligere bonitatem, 


viribus propellamus. Hxc, dilectissimi, pro communi 
profectu nostro de apostolica lectione protulimus, ut, 
omni nisu omnibusque studiis iniqua ac perfida dc- 
clinantes, beneplacita Deo nostro seiaper atque ac- 
cepta sectemur. 


SERMO CX. MM 


De castitatis studio. 
ADMONITIO. 


879 Hunc quoque 110 sermonem in eodem xi Casinensi codice, pag. 235, sancto Maximo attributum 
vidimus ; quem de castitatis studio seu custodia inscribendum esse cuique eumdem legenti patet. 


AncuuENTUM. — Pre ceteris a nobis virtutibus pre- 
dicari castitas debet, quum pre omnibus peculiari 
aceudo de wirgine Christus Megit. 


gelii nobis assumenda doctrina est, quam divinitus 
inspiratam fidelium nullus ignorat. Ibi enirf scriptum 


dam qratia na :o fM ; »o afa fae ; 
C utius aapiciataus, sanctius cogitemus, ne subripiat (, Tenerio, ibi omnes legimus : Si quis viderit mulierem 


otioso cordi indisciplinatus aspectus. 


Quantum et quam necessarium, fratres carissimi, : 


de Scripturis sanctis possumus habere profectum, 
instruit nos beatissimus Paulus, dicens : Omnis scri- 
piura divinitus inspirata utilis est ad docendum, ad 
corripiendum, ad erudiendum (II Tim. 1). Quam 
preclaram quamque mirificam doctor Ecclesiarum 
sententiam de divinis promulgavit eloquiis, qux ad 
plenissimam vivendi perfectionem mortalium corda 
dirigunt et informant! Utilis profecto est sermo coe- 
lestis ad docendum, ad corripiendum, ad erudien- 
dum. Ád docendum quidem, cum perversos indisci- 
plinatorum mores sancti magisterii sanitate componit. 
Ad corripiendum vero, cum errores hzreseos :ab 
Ecclesia Dei pura ae mera assertionum suarum ve- 
 ritaté confutat. Unusquisque namque fidelium divinze 
legis admonitione dignoscit, ne culpam nescius et 
ignarus incurrat, atque ipsius severitate terremur, 
ne prxsumptione damnabili audeamus quod non licet 
perpetrare. Ipsius hihilominus insinuatione bonorum 
malorumque actuum nostrorum futurum judicem 
sentimus Deum, et confitemur ultorem. Inde in Scri- 
pturis sanctis et honestatis doctrina est, et correptio 
delictorum, ét eruditio veritatis. Opportunum nam- 
que est ut aliqua caritati vestre de pudicitix obser- 
wantia, de castitatis custodia proloquamur. Debet 
enim pre ceteris a nobis virtutibus castitas przdi- 
cari, quam pre omnibus peculiari quadam gratia 
Bascendo de virgine Christus elegit. Et ideo S. Evan- 


ad concupiscendum eam, jam maechatus est eam in 
corde sto (Matth. v). Videte, dilectissimi, quam 680 
validissimus Dominus noster totius turpitudinis emcn- 
dator petulantiam humanorum refrenat aspectuum, 
et quo precipiti vigore incentiva lubricz carnis an- 
tevertit, ne malum germen fructus pessimus subse- 
quatur! quam longe a corde hominis vult abesso . 
luxuriam, qui tanta cautela lascivientes reprimit et 
castigat obtutus! Si quis, inquit, viderit mulierem ad 
cencupiscendum eam, jam. mochatus est eam in corde 
suo. Et, ut arbitror, ratione Dominus tam sollicite 
diabolica tentamenta prooccupat, ut vir religiosus, 
si oculos forte suos conspeetu mulieris decore laxa- 
verit, ante se deprehendat peccare quam peccet, et 
intelligat oculorum se suorum deprobatum ministe- 
rio ante incurrisse reatum quam perpetrasse pecca- 
tum. Et hec, carissimi, non ut miserabilis honio 
prejudicium damnationis incurrat, sed ut suspirantis 
pectoris compunctione depulsa, non dissimulet vitare 
quam przevidet culpam. Oh vere infirmitatis humanz 
medicus salutaris! Qui ne inveniat in homine cum 
hominis lesione quod curet, premittit vulneri medi- 
cinam. Et quia nullum vult credentium suorum mor- 
tiferis peccatorum febribus zxstuare, paternx pietatis 
medela ante sanat quam subrepat infirmitas, sicut ait 
beatus propheta David : Deus meus, misericordia ejus 
praveniet me (Psal. .vm). Optime namque novit hu- 
mani generis salus sva conceplionis noxia resecare 
primordia, qui in ipsa peccandi janua ingressum dis- 


754 S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 753 


boli subripientis excludit. Unus enim idemque Dei A tus aspectus. Oculos namque accepimus ut lumen 
Filits naturx: nosuxe Dominus et magister est casti- — corpori praebeant, non ut anime inferant czcitatem. 
tatis. Et quid dicam castitatis magister, cum ipsesit — G& 1 Et post omnia ministris lucis tenebrarum non 
incorrupta pudicitia, ipse inviolata sit castitas? Nam — debent esse leviores; ait enim Dominus ad unum- 
in cujus ore dolus non est inventus, cujus cor et caro — quemque nostrum : Si lumen quod in te est tenebre 
exsultaveruntin Deum vivum, neinoculisquidem vesti- — sunt, ipse tenebre quante erunt (Math. vi)! Et ideo, 
gium potuit habere delicti. Ergo, fratres, quia fragilita- ^ carissimi, swpius nobis Scriptura sancía est recen- 
tem nostram multimoda peccata corrumpunt, nostre- — senda, per G&9 quam possimus honestate doceri, 
que vitz tremendum illudjudicium preparatur,cautius ^ coerceri avaritiis, et salutaribus verz fidei regulis 
aspiciamus, sanctius cogitemus, ne subripiat otioso — erudiri, idem sicut dicit Apostolus : Dilatamini et vos, 
cordi nostro circumvagantium luminum indisciplina- — ei nolite jugum ducere cum infidelibus (I Cor. v1). 


SERMO CXI. 
Contra loquendi pravitatem. 
ADMONITIO. 


In eodem codice xn Casinensi, pag. 551, exstat hic tertius moralis sermo expressis verbis cum in titulo, 
tum in margine sancti Maximi episcopi nomine insignitus. Nulli dubium esae potest ex eodem fonte, ut duo 
superiores, prodiisse, cum eadem hic dicendi ratio idemque Scripturarum usus in quo S. Maximus precipue 


excelluit, inveniatur. 
ARGUMENTUM — Cum in superiori concione S. Mazxi- B sterium, et nullus simplicibus viris tendetur laqueus 


mus fideles ad cordis sanctimoniam per diligentem — adulantium, Tolle linguz artificis fabricam, et mali- 


it, hic loquendi — .. : »" . 
oculorum oderguii, uiruptique fueritis peisimos ua scelerum vacua remanebit * avaritia : neque enim 
effectus manifestat. . avidi cordis fames insana pascitur, nisi in predam 


Congruum nobis est ac necessarium, fratres, ad malignus sermo processerit. Omnis sermo malus ex 
eruditionem correptionemque communem apostolica — ore vestro non procedat. Quam longe nos fieri malis 
monita recensere, et in verbis simplicibus salutaria — ab operibus convenit, quibus delinquere nec in ser- 
mandata rimari, sicut scriptum est : Beati qui scru- — mone permittitur! Ait enim in consequentibus bea- 
tantur testimonia ejus, in.tolo corde exquirunt eum — lissirnus Paulus : Fornicatio et immunditia nec nomi- 
(Psal. xvm). Ait ergo gloriosissimus Paulus : Omnis — netur in vobis, aut. turpiloquium, aut. scurrilitas, que 
sermo malgs ez ore vestro non. procedat (Ephes. w). ad rem non pertinet (Ephes. 1v). Idcirco nimirum hzec 
Quam pulchre quamque magniflce ccelestium disci- omuia inter fideles inhibet Apostolus nuncupari, ne 
- plinarum speciosissimus doctor unius pene rigore —aut in opus pessimum maliloquii consuetudo demer- 
sententie effrenationis maliloquii et contumaciam — gat, aut turpium obscenitate sermonum dicata Dei 
lingue petulantis emendaj! Propter quod videte, laudibus sanctorum lingua sordescat. Quis enim fe- 
fratres carissimi, quemadmodum magister gentium C rat ex uno eodemque ore nunc divina eloquia, nunc 

et dominice vinez putator egregius arsura omnium — d:monum verba prodire? Quis ferat uuain camdeni- 
sarmenta vitiorum praecepti sui falce succidit. Di- — que linguam Deo psallere et cantare diabolo? Atque 
"cendo enim : Omnis sermo malus ex ore vestro non — ut plenius que quantaque sint maligni sermonis incen- 
procedat, universa simul cordis atque oris nostri no- — tiva dignoscamus, sanctarum Scripturarum vel pauca 
xia purgamenta detergit. Agit enim ut si cujusquam  recurramus exempla. Malus enim sermo Magi Simo- 
cor malitia forte aliqua, diabolo inspirante, pulsave- — nis de ore processit, cum oblato apostolis pretio 
rit, non inveniat in eo sermonis operantis effectum. — venundari sibi Dei gratiam postulat. Malus sermo 
Omnia nempe occultarum cogitationum venena, si /Egyptie mulieris de ore processit, quzxe castum Jo- 
non proferantur in verba, velut defecta viribus, pro- — seph in concubitum suum turpi allocutione succen- 
tinus evaneacunt. Ita enim ad exprimendum maligni — debat. Malus sermo avarissimi regis Achaz de ore 
cordis propositum de iniquo quodam sermo prophe- processit, 883 qui flamma vesanx cupiditatis ac- 
ticus protestatur, dicens : Concepit dolorem, et pepe- — census impudenti lingua vineam poscebat alienam, et 
rit. iniquitatem (Psal. vi) : id est, homo impius et rem sibi indebitam, Jezabel uxoris suz& maliloquio 
injustus malitiam suam, quam corde conceperat,  ministrante, occisi pauperis forte possedit. Malus 
labiis parturierit. Tolle revera malignitatis partum D sermo traditoris Jud:e de ore processit, cum domini- 
sermonis, et quz:ecunque in corde hominis concepta — cum sanguinem Judzorum principibus impia collo- 
fuerit messtitia, velut abortivum quoddam nascendi —cutione vendebat. Audite adhuc, carissimi, quanta 
efficaciam non habebit, $Suaque mox intra viscera in homine per divina eloquia non solum oris, sed et 
morietur. Omnis ergo sermo malus ex ore vestro non — oculorum disciplina formatur. Ait quippe Apostolus, 
procedat, quia pro. ul dubio malo in sermone blasphe- — sicut dictum est : Omnis ergo sermo malus ez ore ve- 
mia est. Remove itaque iniquorum susurrationem — stro non procedat (Ephes. 1). Ait et Dominus : Qwi 
verborum, et inceutivum malignitatis sux invidia viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam macha- 
non habebit. Remove mollium labiorum turpe my- (ws est in corde suo (Matth. v). Perspicitis, fratres, 


4 [ta in codice. 


ps 


SERMO CXII. ? 


754 


quania cura et quanta sollicitudine prohibemur vel A ad interiora pectoris nostri possit patrare peccatum; 


loqui turpia, vel 88$ videre; quanto praceptorum 
consensu bonus Dominus et servus fidelis nostrorum 
destruunt organa peccatorum. Ille enim oculos coer- 
cet, hic linguam, quia per oculos in cor hominis ir- 
repit libido, et concupiscentia cordis ministerio lu- 
brici sermonis impletur. Per hzc ergo mandata et 
Christus sordentem purgat aspectum, ne per oculos 


et linguam nostram emendat Apostolus, ne turpe de- 
siderium turpior sermo perficiat. Propter quod, di- 
lectissimi, omni cum vigilantia caveamus ne sermo 
malus aut turpis nostro de ore procedat, ut preces 
nostras, quas suscipi oramus in ccelo, casta ad Deum 
lingua transmittat. 


SERMO CXII. 
De servo centurionis in Evangelio. 
ADMONITIO. . 


Benedictini monachi congreg. S. Mauri opp. S. Ambrosii editores, etsi apertis verbis indicaverint concio- 
nem hanc Ámbrosio non esse ascribendam, attamen eamdem in .flne sermonum ejus num. 63 collocarunt ; 
uam veriti fuimus in collectionem nostram traducere, donec nostris oculis vidimus in cod 99 S. Crucis in 
erusalem nomine S. Maximi relatam num. 94, et judicium etiam doctissimi cardinalis Besutii. Is igitur scri- 
bit : Postremus sermo, quem S. Mazimi existimo, est de servo. centurionis in Evangelio; in dedicatione basi- 
lice, cujus principium est : Legimus in sancto. Evangelio, etc. .... qui quidem non est pro festo Dedicationis 
ecclesic, ut nunc in more habemus, sed est sermo ad lum habitus, cum de novo a comite, qui ibidem impe- 
ratoris nomine comesque appellabatur, basilica constructa [uit. Laudat quoque in eodem duos viros, Vitalianum 
et Majanum, qui, elsi mediocres in seculo fortunisque tenues, tabernaculum tamen basilicee construi fecerint. 
Accedit etiam testimonium codicis Sangallensis num. 79. 


AncUMENTUM. — (uid Maximus hoc in sermone tra- B vatori, et quantum festinat de hostium manibus ca- 


ctaverit satis ex superiori eminentissimi Besutüi ju- 

dicio exploratum est. 

Legimus in S. Evangelio, eum centurionis cujus- 
dam servus qui erat illi pretiosior, e gravi paralysis 
egritudine laboraret, et per seniores Judzorum ille 
centurio rogaret Salvatorem ut ejus doloribus mede - 
retur (erat enim, ut ait Scriptura, moriturus), inter 
c:etera ad majorem commendationis gratiam sermo- 
nis Jud:eorum dixisse Domino : Dignum est ut loc illi 
prestes : diligit enim gentem nostram, et synagogam 


ipse aedificavit nobis (Luc. vu et seqq.). Si ergo com-- 


mendatur Domino qui zdiflcavit synagogam, quanto 
est commendatior qui zdificavit ecclesiam? Et si is 
meretur gratiam qui impielatis receptaculum przesti- 


ptivos eruere, tanto 685 magis festinat a diaboli 
ge sacrilegio liberare. Ibi inimicos terreni regis in- 
terficit, hic adversarios Domini coelestis insequitur ; 
ibi barbaros vincit, hic demones. Sapiens, inquam, 
qui sicut comes imperatoris est, ita et comes Christi 
esse desiderat. Nam bene utique et religiose agendo, 
dignitatem suam cupit e$se perpetuam, secundum 
quod scriptum est in propheta : Et vos, o boni reges, 
bonas facite vias vesiras et studia vestra, et audite vo- 
cem Domini Dei vestri, et ponitebit Dominum mali 
quod locutus est adversum vos (Prov. xxv1). Ergo cum 
centurio rogaret Dominum ut de morte erueret xgro. 
tantem, et vellet Dominus ad domum centurionis 
pergere, in qua servulus decumbebat, ait centurio : 


tit, quanto majorem meretur gratiam qui religioni C Domine, non sum dignus ut intres sub tectum meum. 


domicilium przparavit? Et si ille ceelesti misericordia 
visitatur qui construxit locum ubi Christus semper 
negatur, quanto magis visitandus est ^ qui fabricari 
fecit tabernaculum ubi Christus quotidie predicatur? 
In centurione enim Dominus non quid operis fecerit, 
sed qua mente operatus sit comprobavit. Nam qui id 
temporis quo nondum Christiani erant sollicite sy- 
nagogam fecit, si fuissent utique Christiani, intelli- 
gitur quod multo sollicitius fecisset ecclesiam. Sed 
tamen licet synagogam :edificet, Christum przdicat; 
in ipso enim opere commonet Pharis:eos debere illos 
suscipere Salvatorem, et demonstrat propterea se 
tabernaculum amplius addidisse, ut multipliciter ibi 
Domini gloriam loquerentur. Si enim credit in Chri- 


Excusat igitur centurio, et ne sub tectum ejus ingre- 
diatur Dominus indignum $e dicit. Ecce dignus est 
comes noster, sub cujus tectum hodie Salvator in- 
greditur. Videamus ipsa centurionis excusatio quam 
habeat gratiam ; ait enim : Domine, non sum dignus ut 
intres sub tectum meum, 5 sed (untum dic verbo, sana 

bitur puer meus (Matth. vm). O fides; Christiana, qux 
cum humilitate totum impetrare consuevisü. Ecce 
religiosus centurio ad accipiendam saluteni dignior 
fit, dum se profitetur indignum; et dum dedes suas 
injuriosas putat, magis ea$ honorificas fecit et gratas. 
Magns enim et perfectx fidei vir, qui intelligeret 
Christum Dominum coelorum esse, dum verebatur ne 
hospitii sui eum angusta 886 non acciperent. Ergo 


stum conditor synagogz, multo magis credere debet D contradicente centurione, non pergit ad domum Do- 


habitator ipsius synagogx. Centurio ergo, si justiti - 
catus est propter opus fragile vel terrenum, justifi- 
candus plane vir clarissimus et providentissimus co- 
mes nosler propter opus tam perpetuum vel coeleste : 
qui comes, sicut esl. centurione dignitate potior, ila 
et fide debet esse devotior. Sapiens vir et religiosus 
comes, qui quantum in bello imperatori militat Sal- 

* Cod. S. Crucis in Jer. legit : qui fabrefecit taber- 
tiaculum, 


minus. Non pergit Dominus, sed pergit Domini me- 
dicina; non visitat sgrotum Salvator, sed visitat 
sanitas Salvatoris. De fratribus vero nostris sanctis 
viris Vitaliano et Majano quid dicam? Scio illos glo- 
riam ab hominibus non qu:erere, nisi a solo Deo : 
sed tamen laudem eorum, etsi ego taceam, ipea opera 
loquuntur; ad ipsorum enim laudem pertinet quid- 


b Cod. S. Crucis in Jer. legit: sed tantum die ver- 
bum, et sanabitur. O fides, etc. 


795 E 


S. MAXIMI EPISCOPI TAURINENSIS 


156 


quid in aliis paulo ante laudavimus. Nam hoc taber- A substantiam et in hujus facturam operis expende- 


naculum, etsi plurimi construxerunt, hi tamen sum- 
ptu operati sunt uno assensu. Et quo tandem sumptu, 
cum sint in seculo mediocres et tenues? Illo scilicet 
de quo ait Apostolus, abundantia fidei et divitiis sim- 
plicitatis (II Cor. vm). Est enim sanctis viris semper 
dives ipsa paupertas. Unde credo hos beatos hane 
ecclesiam non minus orationibus quam impendiis 
fabricasse ; sic enim oportebat ut opus Christi preci- 
bus magis cresceret quam c:xmentis. Totam enim 


runt, et ipsis certe nihil deest. Ipsa plane est, sicut 
diximus, dives locuplesque paupertas, qu: expéndit 
omnia et possidet omnia. Sed hxc a Deo benedicta 
est, sicut illa vidua de qua dicit Dominus in Evan- 
gelio (Marc. xit) : Mulier hzec vidua pauper plus quam 
omnes misit; nam omnes hi ex abundanti sibi mise- 
runt in munera Dei, hac autem totum victum suum 
quem habuit misit. 


j SERMO CXIII 
De eo quod scriptum est : Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis. Matth. cap. v1. 


ADMONITIO. : 


Ex Anecdotis Muratorii tom. IV, pag. 109, hunc sermonem matilum, ut jacet in codice Ambrosiano ! au- 
simus, fragmentum quoque eumdem Muratorium secuti publicamus. 


ARGUMENTUM. — Christus. Dominus discipulis suis in B mentis proficiscitur puritate, non qu:e de vitioso pe- 


semetipso imitanda doctrinas sancta proponit exem- 
. pla. Quale sit illius jugum et onus. 


Cum omnipotentis Dei Unigenitus quis quantusque 
esset manifestare hominibus vellet et bonitatis su:e 
fontem proposuisset aperire mortalibus, sic ait : Om- 
nia mihi tradita sunt a Patre meo, el nemo novit Filium 
nisi Pater, neque Patrem quis novit nisi Filius, «t cui 
voluerit Filius revelare (Matth. xi)? Hiec, carissimi, al- 
terna Patris Filiique cognitio unam sine dubio atque 
indivisam ostendit esse substantiam. Sollicitius nunc 
intendite, fratres, qux: quantaque sit apud Dominum 
ac Redemptorem nostrum divin: virtus naturz, cc- 
lestisque doctrine sapientia, et clementissimi ejus 
pectoris incomprehensa beniguitas. Postquam enim a 


ctore conscientia trepidante descendit. Discite, ait, 
a me, quia mitis sum et kumilis corde. (juam bene do- 
cet talis magister, qui discipulis suis in semetipse 
imitanda doctrinse &enctze proponit exempla. Vos au- 
tem, carissimi, non ad humanam fragilitatem, sed ad 
illum semper intendite qui qux faciebat loquebatur, 
et quie locutus est fecit. Tollite, ait, jugum meum su- 
per vos, quia 688 jugum meum suave est, et onus 
meum leve. Jugum Christi, fratres, omnia diabolici 
jugi colligamenta dissolvit. Jugum Christi non inurit 
colla, sed ornat. Jugum Christi non deprimit capita 
nostra, sed continet. Jugum Christi sulcante vomere 
fi!ei, vitiorum omnium gramina sentesque succidit. 
Jugum Christi concordibus caritatis vinculis in seter- 


Deo Patre suo, sicut evangelicus sermo testatur, tra- C nam societatem Deum hominumque conjungit. Quid 


dita sibi universa professus est, neque, etc. 687 
(Deest pagina. Sequitur fragmentum.) 
dolosis simplices, de iracundis placidos, humiles de 
superbis. Reficit ergo, imo refacit nos Christus, cum 
aut severioribus monitis committenda prwvenit sce- 
lera, aut indulgenti:e su:e munere perpetrata remittit. 
Tollite, ali, jugum meum super vos, et discite a me quia 
mitis sum et humilis corde (Matth. xi). Vere mitis est 
Christus, quia ob hoc descendit de ccelo, ut per op- 


probria injuriasque suas peccantibus semper mortali-: 


bus indulgentiam largiretur. Et vere est humilis, qui 
ut mori pro mortuis posset, carnalem sibi dignatus 
est consociare naturam. Mitis sum, inquit, et humilis 
corde. Corde se esse humilem Dominus profitetur, 


etiam de onere Dominico prosequar, quod quidem 
hujusmodi est, ut cervicibus nostris peccatorum om- 
nium pondus avertat? Onus enim Christi pudicitism 
est, onus Christi humilitas est, onus Christi patientia 
est, onus Cbristi contemptus est niundi, et pre eon- 
fessione nominis ejus beati tormenta martyrii. Hae 
nobis, fratres, saluberrima vitx: onera Salvator im- 
ponit, ne mortiferis mundi hujus ponderibus obrua- 
mur. Àtque ideo devotioribus studiis capita nostra 
jngo evangelico submittamus, subjiciamus et humeroa 
nostros delectabilibus sanct: conversationis oneribus, 
quatenus omnipotens nos Deus noster a durissimo 
diabolic:e captivitatis jugo et ab onere misera ser- 
vitutis , ut vere bonus et ul vere mitis eruere et libe- . 


quia illa vere humilitas sancta est, qu:e de religiose D rare dignetur. 
SERMO CXIV. 


Super illa verba Evangelii : Quis putas major erit in regno celorum? etc. Mattn. cap. xvin. 
ADMONITIO. — 
'In huuc Evangelii locum homilie, eujus initium est : Sí diligenter audistis. evangelicam lectionem, eic., 
quam num. 85, col. 285 hujus voluminis edidimus, S. Maximum auctorem esse ibidem ostendimus. lgitur 


et hic sermo eidem tribuendus est; quod homiliam cum inscriptione : Jtem unde supra, in laudato ibidém 
Casanatensi codice sequatur, similique sit scribendi ratione confectus. | 


AnecuENTUM. — Siatuto in medio puero, Deminus vult 
ut simili ezemplo sine malitia et sine dolo in se- 
ewe presenti vivamus. Patriarche et apostoli pueri 
& Domine appellantur, quorum. exemplum. imitari 
debemus, De mola aginaria suspendenda in. collo 


scandalum facientium ; hereticoram cumprimis eique 
Judaeorum. 


ignorantes adhuc discipuli quanta esset gloria hu- 


 militatis, de meriti sui vel honoris prelatione certa- 


151 


SERMO CXIV. "53 


bant, dicentes ad Dominum : Quis putas major est in À ejus (Isai. n). Inde namque etiam S8. patrrarente « 


segno celorum (Matth. xvii)! Contentionem discipuli 
habebant quis major esset in reyno coelorum, cum 
sinq dubio apud Deum ille major habeatur qui humi- 
lior faerit, dicente ipso : Qui ae exallaserit humiliabi- 
lur, et qui se humiliaverit exaltabitur (Matth. xxsn). Ün- 
de non immerito ad amputandam hujusmodi discipu- 
lorum suorum non necessariam contentionem : Voca- 
vit, inquit, Jesus puerum, et statuit eum in medio eo^ 
rum el dixit: Amen dico vobis, visi conversi (ueritis et 
e( iciamini sut pueri, non intrabitis in regno celarum 
(Matth. xvi). Statuto ia. medio puero ad exemplum 
ipsius Domiuus discipulos adhortatur, ostendens quod 
si unusquisque sicut puer effectus non fuerit, intrare in 
regaum celorum non possit. 8ed non ideirco Dominus 


apostoli a Domino pueri nuncupati sunt , secundum 
quod seriptum de ipsis legimus : Ecce ego etf puer 
quos dedit mihi Dominus (1sai. vni), quia tanquam 
pueri sine dolo, sine malitia permanserunt. Imitemut 
igitur hujusmodi puerorum exemplum, id est om- 
nium sanctorum, ut in. regno cecelorum intrare cum 


. ipeis mereamur. Imitemur ipsius Domini humilitatem, 


qui salutis nostr: causa puer esse dignatas, ut cum 
ipso regnare $90 possimus, Et merito addidit : Qui 
autem. accipit unum (talem puerum in. nomine meo , 
me accipit; ostendens quod quicunque servum fideli- 
ter credentem in Christo, et secundum pueri inno- 
centiam viventem recepit, se recipiat. In cujus sus- 
ceplione idcirco se recipi Dominus dixit, ne aliquem 


exemplum puerorum attulit, vel ideo effici nos tan- B hujusmodi servum Dei humiliter viventem contemp- 


quam pueros jubet, ut xtate pueris eimileanur, cum 
6895 tas jam senior rursum ad infantem redire non 
possit; sed ut infantiam puerorum et innocentiam 
imitemur. Novit beatus Apostolus quemadmodum 
pueri esse a Domino jubeamur cum dicit : Nolite 
pueri e(fici sensibus, sed malitia parvuli estote, «ul sen- 
sibus per[ecti sitis ( I Cor. xav), Puer enim vel parvu- 
lus malitiam sxeuli non novit, peccatum facere ne- 
$cit, proximo malum non operatur, iram non tenet, 
neminem odit, divitias non quzrit, gloriam mundi 
ipsius non miratur, patrem semper sequitur, a matre 
non recedit. Hac ergo de causa vult nos Dominus 
tanquam pueros effici, ut simili exemplo sine malitia 
el sine dolo in. s::culo. przsenii vivamus. Peccatum 
fugiamus, malum proximo non operemur ; iram non 
(teneamus, non divitias, non gloriam seculi requira- 
mus. Patrem semper sequamur, id est Deum, cujus 
filii per adoptiónem esse jam coepimus, a matre non 
recedamus, id est ab Ecclesia, per quam Deo spiri- 
. Waliter nati sumus. In hujus matris gremio, tanquam 
parvuli sinu patris propfie constituti requiescamus. 
Hujus salubri doctrina quotidie denutriamur, ut in 
fide el gratia baptismi crescammue; seeundum quod 
Petras in Epistola sua testatus est, dicens : Infantes, 
lae adamate, ut. ín eo. crescatis (1. Pet, m). Ostendit 
nobis et sanetus Joannes in Epistola sya qualiter 
pueri esse debeamus, eum dicit : Scribo vobis, pueri, 
quia cognovistis patrem (I Joan. 1). ln hoc ergo pueri 
esse precipimur, ut patrem agnoscamus; ut inno- 
centes et simplices sicut columba in bec mando vi- 
vamus. Volens igitar Dominus hufusmodi in nobis 
esse similitudinem puerorum, non immerito presenti 
loco ait : Nisi conversi efficiamini sicut pueri, non in- 
trabitis in regnum celorum. Quicunque ergo humilia- 
verit se sicut puer iste, hic major est in. regne calo- 
rum. Eum erga majorem in regno coelorum futurum 
evidenter Dominus manifestat, quicunque humilita- 
tem et innocentiam pueri fuerit imitatus, Denique 
ipse Domiaes, ut nobis perílocte ex se exomplum hu- 
militatis ostenderet, etiam ipse assumpta carne effici 
puer dignatus est, secundum quod scriptum de eo 
legimus ; Quoniqim pser noius est nobis, et filius datus 
es] nobis, cuius imperium factum est super humeros 


tui haberemus. Propterea addidit dicens : Quicunque 
scandalizaverit wnum. de pusillis istis. qui credunt in 
me, expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo 
ejus, et demergatur in profundum maris. Necesse erat 
ut post premiugs devote fidei infldelitatem damnatio 
sequeretur. Sicoti enim fidelibus hominibus scanda- 
lum facientibus poena debetur, et quam grave pecea- 
tum sit scandalum facere, ex hoc ipso cognoscimus, 
eum Dominus expedire dicat hujusmodi homini, ut 
mola asinaria euspenaa in collo ejus in profundum 
maris demergatur, quam ut unum de pusillis in Chri- 
&to eredentibus seandalizet. Ut pr:evento peccati scan- 
dalo hujusmodi, si fleri potest, hac sententia, in pre- 
senti vita sine &candalo vivere, quam eum scandalo 
penam zternam illius mortis malimus incurrere. Si 
igitur hoc Dominus de eo qui unum scandalizát de 
pusillis loquitur, quam pntamus ponam habituros 
hzreticos, qui per pravam et perfidam doctrinam non 
uni, sed integre Ecclesi» scandalum faciuot? Et 
quamvis dictum hoc Domini de mola asinaria etiam 
simpliciter possit intelligi, tamen secundum mysticam 
rationem in significatiene mole asinarizx plus aliquid 
potest intelligi. Animalia qu: ad molam jungi solent, 
clausos oculos habere consueverunt. Unde molz si- 
guificatione labor vit presenlis ostenditur. lu asino 
vero gentilis homo monstratur, qui sine cognitione 
Dei et lumine fidei tanquam c:zecum animal in labore ' 
s:eculj vivit. Profundum vero maris profundum erro- 
rem mundi. Et ideo bene dixit expedire tali qui scan- 
dalum facit molam asinariam suspendi in collo ejus 
ei demergi in profundum maris. In quo maxime Ju- 
deum significare "videtur, qui de cruce Christi, de 
przdicatione nominis ejus scandalum pati cognosci- 
tur. Huic ergo tali expediret, si in ccitate erroris 
gentilis veluti in profnndum maris demersus versare- 
tur, quam sub przedicatioge legis, per quam lumen 
veritatis agnoscere se Jud:zus existimat, de Christo 
vei apostolis ejus, quos parvulos appellat, scandalum: 
pateretur ; quia facilius est gentilem sine lege Christo 
non credere, quam Judaum viveptem eub lege, legis 
ipsius Dominum denegare. Possumus autem in mola 
asinaria etiam duo "Testamenta significata 93 co- 
(noscere, per que unusquisque scandalum faciens 





199 


S. MAXIMUS TAURINENSIS. 


. -— 


7606 


justa sententia colligatus, in interitum mortis demer- A mersi sunt, id est in congregationem gentium diver- 


gitur. Quam sententiam mole asinarie maxime in 
populo Jud:orum impletam agnoscimus: qui cum 
gzepe scandalum adversus Dominum et adversus ejus 
apostolos excitarent , eorumdem duorum Téstamen- 


sarum dispersi; qui in errore mundi istius tanquam 
in profundo maris inhabitant , Creatorem coeli igno- 
rando Dominum ac Salvatorem nostrum Jesun: Chri- 
stum, cui est salus et gloria in 8xcula seculorum. 


torum auditu, velut ad G99. quoddam remedium sa- — Amen. 
lutis, amisso regno proprio, in profundum maris: de- 
SERMO CXV. 


In adventu divitum. 


Vincere diabolum, ipso suffragante Domino, potuit 
quicunque salutaria Dei precepta suspirans studuerit 
exosam cunclis tumidze mentis sux inclinare super- 
biam, radicem malorum omnium, avaritiam coercere; 
inimicam bonarum virtutum fefrenare luxuriam, ho- 
stein sanctze castitatis invidiam mitigare, usurarum 
etiam perniciosa non amare compendia, custodem 
pacis justitiam muneribus non gravare, noxia factio- 


num horrere commenta , inglorium et nonnunquam B 


cruentum indebiti honoris ambitum declinare, inceu- 
tiva discordix , contumeliosz linguz; maledicta cohi- 
bere, mendacia nihilominus, quz vitam maculant, 
animam vulnerant, amicitias dissipant, Christiano 
ab ore repellere, atque ab omnibus superstitionibus 
dxmonum idolorumque sacrilegiis, per quas vel 
maxime benignitas omnipotentis offenditur veri Dei 
amore diffugere. 


SERMO CXVI. 


In adventu divitum. 


Qui cnim propriis abundat boniss2cuu thesauros 
non requirit. Bona enim propria, honestas, sobrietas, 
misericordia, castitas, qux» bona omni auro magis 
sunt pretiosa, ut sciatis, quia his ipsa viliora sunt 
metalla. Áuri talenta erui possunt, argenti vasaà com- 
parari possunt, honestas sola non polest erui; hone- 
$tas enim non eruitur, sed acquiritur, quia non con- 
stat pretio, sed virtute, Tu igitur qui àurum possides, 
si placet, bona invicem conferamus. Tu cum peregre 
proficisceris, thesauri tui domi remanent, quibus longe 
a Le positis semper trepidare, et semper incertus es, 


ne, cum domum redieris, non habeas qux habebas. lta C 





dumsemper amissionem eorum metuis, apud conscien- 


. tiam tuam nudus et pauper es. Ego autem quocunque 


iero, mex diviti:te me sequuntur, nec separari a me pos- 
sunt bona, quoniam non terreno specu, sed thesauro 
pectoris retinentur. Tu cum recedis a s:xculo, relin- 
quendo tuas divitias, perdidisti; ego autem, cum mihi 
de hoc mundo migrare contingit, divitias meas ad pa- 
radisum veho ; tuas divitias post mortem, exemplo il- 
lius purpurati divitis, ignis et tenebrxe subsequuntur ; 
meas divitias, exemplo Lazari, sinus Abrahz et bea- 
titudo suscipiet. 





ADDENDA. 


ADMONITIO. 


Jam quod i$ schedis omissi essent sermones duo de Pentecoste, et pag. 524 indicati, postremo reperti, 
addendi forent (a), contigit ut in limine absolvendze editionis ea tandem qux operum sancti Maximi ex- 
cerpta jamdiu ex manuscripüs codd. biblioth. Galliarum regis exspectabantur, advenerint. Pr:emonitos 
antem lectores volumus, quod spectat primum ad duos sermones addendos (qui septimus et octavus 
de Pentecoste fuissent), utrumque nunc primum in lucem nos producere ex vetustissimo codice sancti 
Dalmatii, persepe laudato, cui accedit testimonium codicis Taurineusis, apud quem sunt homiliz 16 et 
11 cum epigraphe : Jtem de Pentecoste. De. codicibus vero Gallicis in praefatione, pag. 24, diximus nos 
plura ex his sperare, sed quamvis diligentissimus et eruditissimus P. Petrus Paulus iruón Benedictinz 
. congregationis Sancti Mauri a przstantissimo prxsule Josepho ab Auria archiepiscopo Seleuciensi pontificio 
legato apud Galliarum regem ad hoc electus plurimum temporis et laboris in innumeris pene volumi- 
nibus manuscriptis evolvendis insumpserit, tantis curis ejus et sollicitudinibus fructus non omnino res- 
pondit. Ex sermonibus ergo ab eo missis aliqui in nostra hac collectione impressi jam sunt; nonnulli in 
corpore, et in appendice operum sancti Augustini; alii in omnibus sancti Leonis Magni editionibus le- 
guntur. Quod remanet a prewsulis Taurinensiurh Maximi elocutione penitus distat, ut ex quibusdam excerptis 
constabit. Singulorum initia et finem dabimus, prout exstant, servato ordine Parisiensis manuscripti. 


SERMO I de Adventu Domini. D cramentum, etc. Desinit : Igitur diem festum celebra- 


Hic depromptus asseritur ex codicibus 5786 et 
9802, et incipit : Movet fortasse vos, fratres , etc., 
promissa preíatione : Igitur quoniam pro tempore 
spiritualibus epulis reficere nos debemus, etc. Nihil 
nobis ex his deest, ut videre est pag. 5. » 

' SERMO Il de Natali Domini. 


Audistis, fratres carissimi, quemadmodum nobis bea 
(us evangelista hodie generationis Christi retulerit sa- 


mus non humana devotionis, sed divina dignatio- 
nis, etc. 

Adnotatur ab excerptore erutus ex cod. 3785 sz- 
culi xi, et in aliis pluribus manuscriptis sancto Maximo 
attributus. Verum rhapsodia potius dicenda ex di- 
versis lócis congesta, cujus non exigua pars legitur 
in sermone 1 de Natali Domini, quem inter supposi- 
tos sancto Maximo Taurinensi collocavimus in ap- 


pendice pag. 26. 


(a) Hos sermones nos suo loco, ut decebat, restituimus. Vide hujus tomi col. 609-649 sub num. Liv e 


b V. EDIT. 


es :t 


70 


SERMO Ill in Natale Domini. 


Natalis dominici dies hac de causu a Patribus votive 
golemxitati institutus est, etc. Desinit : Quemque ideo 
observare per revolutum circulum anni festa solemnitate 
debeinus, ut in memoriam revocetur quod nalus est Chri- 
stus. indicatur cod. $786, a quo exscriptus, el sex 
aliorum codd. testimonio confirmatur sancto Maximo. 
Nisi iisdem Jaboraret ineptiis, inter dubios saltem lo- 
cum haberet ; sed neque illam in classem est tradu- 
cendus. Preterea Íragmentum potius quam sermo 
videtur. 


SERMO IV in Natale Domini. 


Castissimum Marice Virginis uterum, sponse Virgi- 
nis clausum ventris cubiculum, signatum pudoris cena- 
culum | merito plenissime collaudurem, etc. Desiuit : 
Gaude itaque, Joseph, nimiumque gaude virginitati Ma- 
rie in nativitate Redemptoris et in apparitione Salva- 
toris ; et ita Joseph separatus est a. concubitu wzroris, 
ut pater dicotur Salvatoris, etc. Redditum habemus 


ex cod. reg. biblioth. 3786, confirmantibus, ut fer- B 


tur, pluribus aliis imnanuscriptis codicibus. Maurini in 
2ppendice serm. sancti Augustini edit. Paris. pag. 
325 collocarunt. Nos penitus rejicimus, ei nobiscum 
sentiet quilibet vel leviter sanctum Maximum Tauri- 
üensem gustaverit. 


SERMO V in Natale Domini. 


Rogo vos, fratres carissimi, ut libenti animo sermo- 
nes quos Dominus dabit suscipiutis in. hav. dulcissima 
die, eic. Desinit : Ei vos omnes in celestibus horreis, 
ubi frumenta congreganda sunt, misericors Dominus 
intromittat ; cui est hónor, etc. Ab eodem codice su- 
pra signato serino bic depromptus est; pariterque in 
eadem sanct Augustini appendice reperitur, el in 
edit. Antuerp. exstat. col. Eo. Maurini , qui optiine 
sancti Maximi opera noverunt, ne subodorarunt qui^ 
dem ad eum pertinere. 


SERMO Vl in Natale Domini. 


Hodie veritas. de terra orta est, Christus de carne C 
natus est. Gaudete solemniter, et sempiternum diem . 


hodierno quoque admoniti cogitate, «&ternu dona spe 
firmissima concupiscite, etc. Desinit : Qui propter vos 
formam servi accepit , in illo libertatem accipiamus, 
qui propter nos de terra ortus est, in illo celum possi- 
deamus, elc. PP. Maurini genuinos inter sermones 
sancti Augustini locum dederunt, ut constat ex edit. 
Antuerp. col. 625, estque serino 9 de Nutali Domini, 


SERMO 1 in Epiphania Domini. 


Justum et rationabile, *lilectissimi, ver pietatis ob- 
sequium est in Siebus quibus divine misericordie opera 
prestantut toto corde gaudere, etc. Desinit : Vel ezci- 
piendarum supplicia passionum &scrumentum fidei ex 
rerum diversitate turbarent, cum justificari omnino non 
possent, nisi qui Dominum Jesum Christum, el verum 
Deum, et verum Dominum, et rerum hominem credide- 
runt, etc. Huic sermoni ab alio. codice nempe 1646 
srreuli x1 exarato, ut. fertur, nulli alii codices suffra- 
gantur. Et vero quidem, cum editus sit inter sermo- 
nes sancli Leonis Magni num. 35 De Epiphania IV 
anno 1755, pag. 84 edit. Romanz. 


" SERMO 1l in Epiphania Domini. 


Hodiernam festivitatem, dilectissimi, apparitio Do- 
mini Salvatoris nostri, sicut nostris |F . nostis] illustrat, 
et hic ille esi dies quo agnoscendum adorandumque Dei 
. Fitium tres magos previa stella perduxit, etc. Desinit : 
Dilatio enim vindicie dat locum ponitentim , etc. 
Editus pariter ut superior pag. 88, num. j ;, De 
Epiphania Domini. 

SERMO Ill in Epiphania Domini. 


H odierne diei per universum mundum nota solemni- 
ins quid nobis alferat festivitatis, quidve anuiversaria 
y. petitione commemoret, etc. Desinit : Jesum Christum 
egnoscentes, aique laudantes tanquam in guro,et thure, 
et myrrha honorantes, superest; etc. PP. Maurini non 


ADDENDA. 
A veriti gunt hanc concionem ab eodem cod. 1646 ex- 


d 


Tó£ 


scriptam inter Augustini genuinos fetus edere in cit. 
volum. pag. 914. - 


SERMO I in Quadragesima. 


Ante hos dies devotionem sancte  Quadragesime 
praedicantes, etc. Desinit : Ille enim corpus ad tempus 
nutrit, fic autem animam reficit in aiternum, etc. Plu- 
rimis confirmati codicum testimoniis inter homilias 
tancti Maximi num. 958 locum dedimus, et est pag. 
109. In cod. Paris. recensetur num. 5785 et num. 3714. 


SERMO I in octava Pascho. 


Letemur, fratres carissimi, in Christi resurrectionis 
die ; communis enim omnium, communis est nostra 
letitia, communis plene, quia omnes illo resurgente re- 
surrerimus, elc. Desinit : Non igitur mirandum est, 
si in Salvatore tam crudeles [uerunt, qui exstiterunt 
in suos posteros tam crudeles. lic et sequens sermo, 
quos monachus Benedictinus Gallus retulit exscriptos 
ex codice bibliothecae regix 3814, integrum sermo- 
nem conficiunt quem ex Muratorio, Anecdot. tom. 
IV, hac in collectione recudimus, et est primus in 
Paschatis solemnitate col. 744. Omissum est ini- 
Üüum : Exsultandum nobis est, usque ad verba : tem- 
poris absumit velustas. Caetera perfecte concordant. 


SERMO 1l in octava Pasche. 


' Non immerito in hac die sanctus David sine excep- 
tione exsultandum precepit, et letandum, in qua totius 
mundi gaudia celebrantur, etc. Desinit : Sicut ait bea- 
tus evangelista, Erat lux vera qua illuminat omnem 
Irominem venientem in hunc mundum, etc. 


SERMO I in Ascensione Domini. 


Omnia que Dominus noster Jesus Christus, fratres 
carissimi, in hoc mundo sub fragilitate nostra miracula 
eltjdit nobis proficiunt, ec. Desinit : Sed secum potius 
colo sanctificatum corpus acquirat, etc., natura. glo- 
riosior : ipso adjuvante, qui vivi et regnat, etc. Non 
refert ut pluribus hoc de sermone eruto ex codice 
Parisiensi 5781 disseram. Ut habeas quid sentien- 
dum sit, vide judicium PP. Maurinorun in appendice 
serm. S. August. num. 176 edit. Antuerp. col. 213. 


SERMO I in natale sancti Joannis Baptiste. 


Post illum sacrosanctum. Domini Natalis diem nul- 
lius hominis nativitatem legimus celebrari nisi solius 
beati Joannis Baptiste, etc. Desinit : Quis, inquam, 
gisi obediendo doctoribus, et vitiis et injustitiis ex cupi- 
ditate nascentibus. resistendo, deflectendo peccata, et 
ea jejuniis atque eleemosynis redimendo, etc. Ut supe- 
rior pariter ab iisdem editoribus vulgatus est in ap- 
Rendice serm. sancti Augustini num. 65, pag. 565. 

ihil ergo nos movet auctoritas cod. Parisien. 5785, 
qui sancti Maximi nomen defert inscriptum. 


SERMO I in vigilia apostolorum Petri et Pauli. 


Natalem hodie adjuvante Domino apostolorum cele- 
bramus, quorum memoriam universus mundus amplec- 
titur, elc. Desinit : Magus volat, ille alta petit, ut pro- 
fundius cadat; tu terre caput applicas, ut celum pos- 
sideas interemptus, prestante Deo, etc. Post tot exi- 
mias sancti Maximi nostri orationes de sanctis apo- 
stolis Petro et Paulo, quas supra dedimus, rationis 
sensum amisisse videremur, si infelicem hanc verbo- 
rum congeriem ei adjudicaverimus. Bene adnotatur 
sermo exscriptus ex codice 3817 sgeeuli xiv, nam 
evi illius infelicitati respondet. 


SERMO I ín natali sancti Laurentii martyris. 


Beati Laurentii, [ratres carissimi, nova:[estivitas Ec- 
clesiam Dei jugiter in gaudia letitia spiritalis accen- 
dit, eic. Desinit: Pro flamma, quam protulit. apud 
omnipotentem Dominum incorrupta lucis illuminatione 
gaudere, eic. lnteg homilias de Sanctis col. 541 jam 
publicavimus, nec aliud addendum oecurrit, nisi ut 
a codice Parisiensi 3809 sententiam nostram con(r-. 
mari moneamus:;: 


*. 


567 
SERMO I de nativitate beate Marie. 


Licet omnium sanctorum, fratres carissimi, vene- 
randa nosiris sint studiis merita, praecipue tamen glo- 
rios semperque virginis Dei Genitricis Marice toto 
nobis affectu es! veneranda nativitas, etc. Desinit : 
Habetis adjutricem vestri certaminis hanc beatam et 
gloriosissimam, sub cujus protectione con[ugiatis, Vir- 
ginem et Matrem, etc. Festum Nativitatis beatz:» Ma- 
rie Virginis nonnisi octavo seculo celebrari ccepit 
in Ecclesia; nihilque habet Maximianse vence; sed 
puerilibus insipidisque sententiis auctor eum con- 
cinnavit. Non miror amanuensis inscitiam, qui in co- 
dice Parisiensi 5820 eloquentissimo sancto presuli 


.AD TRACTATUS S. MAXIMI TAURINENSIS 


Tol 


A ejus orationis ratio a phrasi ornatuque dicendi S. an- 


tistitis Taurinatum  dissonet. Quemadmodum igitur 
testimonium codicis Vatic. Regine 539 nihili dwuxi- 
mus , ita neque codicis Parisiensis 5822 auctoritas ab 
eadem sententia nos revocat. 


- * SERMO L in adventu. divitum. 


Viacere diabolum, ipso suffragante Domino, poterit 
quicunque salutaria Dei precepta. suspirans studuerit 
exosam cunctis tumide mentis sua inclinare super- 
biam, etc. Desinit: Benignitas omnipotentis offenditur 
veri Dei amore diffugere, etc. i] 


SERMO II in adventu divitum. 





Qui enim propriis abundat bonis, seculi thesauros 
non requirit, bona enim propria, honestas, sobrietas, 
misericordia, etc. Desiuit : meas divitias exemplo La- 
aari sinus Abrahe et beatitudo suscipiet. Uterque in- 
sancie ecclesie consecrationis [pstivitatem tolis nisibus — dicatus sermodicitur depromptusex eodem cod. Paris. 
mente devota celebremus, etc. Desinit : Et gaudeamus — $116, sed potius fragmenta inscribendasunt, quz sancti 
de tunta festivitate, ut participes in celis inveniri me- p Maximi romine exornari non merentur. Ea tamen 
reamur, etc. In appen ice nostra sancti Maximi inter ^ uL specimen insipidi auctoris, a quo aliqui sermones 
spuria scripta col. 78 collocavimus, cum toto celo — ex descriptis rejectisque prodierunt, exhibemus. 


* Hunc et sequentem videsis hujus edit. pag. 759-760. Epir. 
PRJEFATIO AD TRACTATUS S. MAXIMI. 


693 Jacobus Sirmundus in perquirendis veterum Patrum scriptis solertissimus, tres sequentes sermones 
seu tractatus in codice Floriacensi S. Augustino .ascriptos invenit. Eadem sub inscriptione reperit in vetu- 
stissimo codice Remigiano. Eos cum uibus aliis sermonibus , olim apud eumdem Augustinum de Tempore 
inscriptis, qui a monachis S. Mauri tom. V, in appendice num, 257, 258, 959, collocati sunt, contulit, nec 
stylo dissimiles censuit, Preterea borum meminit. Ivo Carnutensis in decreto de Baptismo, divoque Augu- 
stino attribuit. Sed Ivo sermionem cujus exordium-est Promisimus, et est secundus in ordine nostto, honmi- 
liam tertiam vocat, et subinde homiliam quartam eam qui incipit Hucusque , et hic est tertius sermo, eive 
tractatus. In codice Remigiano sermo Promisimus, qui nimirum ibi est in ordine quintus, ita sub initium 
habet : Prima ergo et secunda praedicatione de his tantum locuti sumus, etc. ; et nunc vero de interioribus jam 
uysteriis locuturi sumus, etc. Leidardus Lugdunensis episcopus non pauca ex sermone cujus initium Omnis 
quidem Dei sermo, etc., transtulit in librum quem Caroli Magni jussu de Baptisino edidit, vulgatum seculo 
superiore in Analectorum tom. lll, sed nullum anctorem designat. Vid. tom. VI edit. Antuerp. S. Aug., an. 
1700, col, 768 et seqq. Sed quidquid senserint alii de his tractatibus, nos S. Maximo Taurinensi adjudica- 
mus, tribus innixi antiquissimis codicibus mss. in inscriptione in eoque auctore designando consentientibus. 
Horum e.t prior codex abbatisx olim S. Dalmatii. Alter est codex de Appannis. Tertius denique est codex 
Majoris Ecclesie Taurinensis, apud quem locum tenent n. 5, 6 et 7 sermonum de Baptismo. Apte quidem 
ad eos Tractatus hujusmodi inscriptio, cum in iis de mysteriis agatur quie illo sacramento continentur. Vi- 
gebat enim tune temporis mos in Ecclesiis tam Orientalibus quam Occidentalibus, ut in sabbato sancto baptis- 
mus adultis solemniter adiministraretur. Consuetudinem illam episcoporum , imo Ecclesi: disciplinam satis 
yrobant S, Cyrilli Hierosolymitani Catecheses et Insütutiones, seu libri de mysteriis et-de sacramentis, qui 
sub Ambrosii nomine vulgati habentur, ut alios omittamus. S. Maximus ergo, qua pollebat facilitate ex tem- 

ore docendi plebem suam, ut eam ad Christianam religionem informaret, hac opportunitate tres tractatus 
abuit; quibus, etsi non omnia, plura certe lanti sacramenti mysteria neophytis suis explanavit. 

Primo itaque tractatu, et in limine ejusdem rationem .redd.t cur his adhuc catechumenis admirabilia Dei 
munera que in baptismo conferuntur siluerit, atque ait illos nondum dignos reputari ut in secretliora san- 
cue religionis penetralia admitterentur. Ex hoc áutem constat Ecclesie disciplinam , quam arcani appella- 
bant, Maximi diebus non relixatam, sed omuem observantiam obtinuisse. Quas vero fuerint documenta 
catechumenis tradita ab episcopis, adeo copiose exposita sunt apud ecriptores qui de catechumenatu ege- 
runt, ut supervacaneum sit in re notissima immorari. Maximus igitur, protermissis primis precibus quz a 
sacerdote baptismi ministro fiunt in sacramenti pr:eparationem, omissis baptizandorum pelitionibus atque 
exorcismis, omissa etiam trina in vultu iusuíflatione, atque salis in o8 immissione, qui ritus in Ecclesia sunt 
antiquissimi, exponere incipit quid aurium unctio signilicet. Docet ergo hac ratione ante reliquas corporis 
parles aures perungi, quiu introitus fidei e& totius sancke doctrine ad animam per aures admittitur, et de 
auditu intellectus exorittr. Hinc oportet ut ab illis organis nostra incipiat sanctificatio a quibus prima 
terne veritatis semina recipiuntur, et in animam demittuntur. Nemo enim sine auditu percipere valet 
doctrinam fidei, qua illuminetur, et in profunda auctoris gratix ignoratione se versatum esse cognoscat, ac 
proinde ad Deum auctorem suum dateremque bonorum omnium diligendum assurgat. Ex pluribus vero 
sacrarum Litterarum senteiyiis infert Maximus exoptandam aurium nostrarum sanctilicationem, quantaque 
in custodia servari aures debeant, ne per prava alloquia ccelestis sapientire puritas corrumpatur. Observan- 
dum insuper est dixisse Maximum hujusmodi unctionem oleo benedicto peragi, et non saliva, ut monet 
Rituale Romanum, quia hac de re diversis in regionibts diversus tenebatur usus, et juxta (a) Leidardum, 
695) aliqui oleo sancto, alii sputo, alii vero nec oleo , nec sputo catechumenorum aures et nares iangebaxt. 
Profecto nec in libro de Mysteriis ab Ambrosio, neque ab auctore operis de Sacramentis, quisquis ille fuerit, 
ulla fit mentio de materia qua illud apertionis ruysterium Qu vocant) peragebatur ; sed simplex memoratur 
digitorum tactus cum verbo ephplieta, id est adaperire, quod Cliristus surdum et mutum sanaturus usurpavit. 
Premissa explicatione wnctioni& aurium, copiose etiam disserit Maximus de narium unctione, similier ab 
Ecclesia catechumenis prsecripta, ut paraliores in baptismo recipiende fierent. Considerat S, episcopus 
, Organum narium a Deo hemini precipue formatum , ut attrahat et. emittat halitum, quo aeris uota totum 


(a) Lib. de Sacr. Bapt. ad Carolum M. ; vid. Trombellium de Rb sacram., dissert. 1 et 8 de Baptismo. 


Taurinensi iuscripsit. 
SERMO I ín dedicatione ecclesia. 
Hodie, dilectissimi fratres, anniversuriam hujusce 

















165 PRAEFATIO. mE : 700 


corpus viviBcalur, eoque impedito, vita produc! nequit. Cum autem catechumenus in baptismo totum se 
Dee devovest, ejusque fidem et mandata tenere polliceatur, in sanctificatione vitalis spiritus quoddam robur 
et firmitatem in bono recipit; quare eum 8. Job cap. xxvn dieere possit: Donec superest halitus meus, 
et spiritus Dei in naribus meis, non loquentur labia mea iniquitalem , nec lingua mea loquetur mendacium .. . . 
donec deficiam, non recedam ab innocentia mea.  Justificationem, quam semel tenere cepi, non deseram. Pro- 
prietatem alteram olei, quo fit narium unctio, contemplans Maximus , scilicet odoris frzgrantiam, docet, per 
illam sensum mentis , sive intelligentiam perfici , unde Christus omnibus terrenis rebus semper przeferatur, 
ejusque suavitate et dilectione renati funte baptismatis delectentur, et post odorem coelestium unguentorum, 
id est virtutum currere profiteantur. 

His primo in tractatu persolutis, partem aliam ritutm , qui in administratione baptismi adhiberi solebant 
explicandam aggreditur Maximus , et precipue ad illos descendit articulos fldei, de quibus catechumenus 
interrogatus distinctam confessionem pronuntiare debet, Silentio minime prxteribo, Maximum nibil babere 
de unctione olei sancti, qu:e ante fidei professionem flt in formam crucis in pectore, et in scapulis catechu- 
menis ; atque solam commemorare cautionem quam catechumenus dederit, se diabolo, omnibus operibus 
ejus, omnibusque voluptatibus renuntiaturum. Preclara, ut verum fatear, est preliminaris sacri foniis 
commendatio, quem fontem vitz appellat, fontem redemptionis, fontem virtute celesti sanctificatum, et ita 
sanclificatum ut homines , permulta peccata diluendo, sanctificet. Deinde prosequitur Maximus fideles suos 
adinonens, ne oculis, sed mente concipiant quanti sit facienda aquarum illarum substantia, cujus effectus 
non a natura, sed a speciali Dei gratia, a virtute Spiritus sancti, ab ipso Christo, qui aquas suo baptismate 
consecravit, est commensurandus. lbi enim intervenit divina potentia, elementorum omniumque rerum 
naturalium vires ad majora Ar oducenda elevantur. Huic igitur aqu: cum gratia sauctiflcationis sit perpetuo 
connexa, additum fuit a Christo Domino preceptum ea abluendi omnes gentes; adeo ut nemo nisi hoc 
baptismate tinctus salvus flat; cum in Evangelio Joan. cap. m dixerit : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et 
Spiritu sancto, non potest intrare in regnum Dei. Ad propositum tandem suum ut veniat Maximus, ita allo- 
quitur. In hoc ergo [onte, antequam vos toto corpore tingeremus, interrogavimus : Credis in Deum Patrem om- 
mipotentem ? eic. Protestatio seu confessio fldei in Deum Patrem omnipotentem , et in Jesum Christum 
Filium ejus Unigenitum, et in Spiritum sanctum, qu: a proxime baptizandis requirebatur, adeo vetus est 
in Ecclesia , ut qui ab apostolis eam repetant, Actuum apostolorum testimoniis Cap. viii et xvi innitantur. 
Patres etiam priorum seculorum , ut Dionysius Alexandrinus, Epiphanius, Cyrillus Hierosolymitanus, 
aliique, quos omittimus, de ea mentionem habent. Cum enim primus accessus ad Deum sit credere, ut 
inquit Paulus, quia est, docet accedentes ad baptismum, in quo tota Trinitas nostram sanctificationem 
operatur, oportere ut unum Deum et tres Personas distinctas, Patrem scilicet, et Filium, et Spiritum san- 
etum, con&teantur. In. eorum enim nomine juxia prieceptum Domini baptismus administratur. Sanctus 
Maximus qui recenter ab idolis conversos in tide Christiana erudiehat, eos vehementer admonet ne ex quo 
ipsis proponuntur credend:e tres personx, putent esse tres deos. Nemo autem, iuquit, cum audit Patrem, et 

ilium, el Spiritum sanctum tres deos nos astimet confiteri ; quod. sacrilegium absit longe a flde nostra ; quia 
uuum Deum tantum esse, ipso attestante, cognovimus, ctc. Deinde prosequitur demonstrans trtum personarum 
unam es-e essenliam, communesque habere inter se proprietates. Tres ergo personns tenemus et. credimus: 
id est Putrem, et Filium , et. Spiritum sanctum wnius potentice, unius substantie , unius cernitatis, unius vo- 
(nntatis, unius etiam deitatis, ei totam Trinitatem univs Dei appellatione veneramur. Stabilito itaque in Trini- 
tatis eonfessione primo fidei fundauento, pergit Maximus a alios illustrandos articulos , qui in catechume- 
norum confessione $97 continentur; scilicet quod Ecclesia sit sancta, et quod in ea sit peccatorum 
remiesio. Credenda est utique Ecclesi catholic: sanctitas, quia ejus caput est Christus Dominus, sancta 
sunt sacramenta ab eo instituta, sancta membra qu:e ipsam componunt Ecclesiam. Attamen, inquit Maxi- 
mus non esse credendum in Ecclesiam ut in Deum credimus ; sed qui sunt in Ecclesia sancta et catholica, 
ipsi sunt qui credunt. in Deum; et credentes in eum, credere quoque debent ipsum Ecclesie sancte aucto- 
rem exstitisse. Si enim in illa est peccatorum remissio, ut credendum est, hanc non habet potesta:em ex sa 
ipsa, sed certum est collatam habuisse a Christo in Petro, cui omnium remittendorum peccatorum dedit 
facultatem. Contra Novatianam hzresim hujusmodi confessionem ad suscipiendum baptismum requiri, mul- 
torum est opinio, ex quo 8. Cyprianus in epistola ad Januarium scripsit : Intelligimus remissionem peccato- 
rin nonnisi in. Ecclesia dari. Post hzee meminit S. episcopus fideles spopondisse se quoque carnis resur- 
reclionem credere et vitam felernam. Ssxpe de hoc fidei articulo egit Maximus, quern tolius religionis 
summam et mysteriorum terminum vocat, cum omnes ad beatitatem alia in vita comparandam referantur; 
siquidem, ut Christus ait, non est Deus mortuorum, sed vivorum (Marc. xu, et Luc. xx); ncc Filius Dei factus 
e&i homo, nec mortuus est, et resurrexit, ut aliquid terren:w felicitatis nobis acquireret, sed ut coelestis 
possessionis ejus consortes eL colveredes efliceret. Hanc igitur h:ereditatem nisi resurgendo adire non pos- 
sumus, atque ín ejus exspectatione totum hujus miserrim:e vite nostre solamen profluit : quare dixit 
Maximus : In hoc enim Christianorum spes tota consistit , ut. hujus non alterius corporis resurrectionem in 
reritate (utwram esse credamus, Sicuti perfecte credentibus indefectibllis corona et merces magna nimis 

romittitur, ita infldeles et immerentes a regno Dei depulsi flammis zternis eruciandi deputabuntur. In 
toc enim, ait Maximus, Domini nostri Jesu Christi sermo testatur, qui in Evangelio de peccatoribus pronun- 
tiatit : Tunc. ibunt Impli in. supplicium eternum. Justi autem in vitam eternam. Hujusmodi Maximi doctrina 
omnium est doctrina sanctorum Patrum , quemadmodum fuse demonstrat eruditissimus Trombellius in 6 
dissert., ad quem lectores remittimus. Finem imponit sanctus noster antistes huic tractatui disserens de 
tertia immersione qua lavacrum regenerationis tunc temporis administrabatur. Dixerat ante tertio mergi 
novos Christianos in honorem sanctissime Trinitatis , qux regeneraturis sanctificationem operatur ; et sicut 
preceptum est ut baptismus conferatur in nomine Patris , et Filii, et Spiritus sancti, ità ad mysteriun 
representandum convenit ut trium divinarum personarum invocationi triplex immersio respondeat. Hic 
autem aliam aífert causam tertli:e immersionis in baptismo, eamque doceí institutam in memoriam sepul- 
turc Doinini : scilicet ut eo modo quo Christus tres dies jacuit In sepulcro, et postea resurrexit ; ita qui in 
aquis triplieltef merguntur, ac veluti sepeliuntur, ad novam sanctitatis vitam resurgere debent : ut a pec- 
catis liberati i ea nunquam relabantur. Recte enim tertio, inquit, mersi estis, qui accepistis baptismum in 
nomine Jesu Christi, qui tertia die resurrexit a mortuis. llla. enim tertio repetita demersio typum. dominice 
ezprünit , per quam Christo consepulti estis in. baptismo , et cum Christo resurrexistis In fide, wt pec- 
catis abiuti in sanctitate virtutum, Christum vivatis imItando. 

Tandem venimus ad tertiam Maximi tractatum de Baptismo, in quo primo loco agit de confirmatione, 
secundo de ljotione pedum. Nemo nescit Ecclesiam primis temporibus consuevisse inunediate post baptismuni 








.*- 


761 AD TRACTATUS S. MAXIMI TAURINENSIS 47603 


conferre fidelibus confirmationis sacramentum. Impleto, ait sanctus episcopus , baptismate, caput vestrum 
chrismate , id est oleo sanctificationis in[undimus , per quod ostenditur baptizatis regalem et sacerdotalem con- 


ferri a Domino dignitatem. Mirum videri poterit quod Maximus de przcipuis sacramenti hujus effectibus, 
qui sunt character et gratia , nibil dixerit, et solum de secundario egerit, qui est confirmatos ad regalem 


" quamdam et sacerdotalem dignitatem efferre. At consulto id fecisse Maximum censendum erit. Meminerat 


atu 


enim Apostolum scripsisse ad Corinthios : Lac potum vobis dedi , non escam (1 Cor. m) ; quia nuper conversi 
ad fidem , et quasi modo geniti infantes fortiorem cibum, id est altiora salutis documenta percipere non 
valebant, ac proinde facilioribus cognitionibus eos alere studebat. Huic ergu exemplo ac monito se confor- 
mavit Maximus , sermo cujus cum esset ad eos qui paulo ante idolis servierant, qui nonnisi divitias mun - 
danasque vanitates consectati fuerant, humilemque Christi sequelam secularibus pompis pretulerant , in 
Christiana religione augustum aliquid contineri ipsis przedicandum erat. Itaque docet Christianam religio- 
nem, iis qui eam integre profitentur, in presenti et in futura vita regnum constituere, aque illos consecrare, 
utse tanquam hostiam puram et sanctam Deo offerant. Per chrismationem igitur hec 699 preclara 
munera comparari admonet; cum per eam gratiz quaedam plenitudo conferatur, qua in bono confirmati, 
omnia hsc terrena nobis vilescunt , desiderio coelestis regni accendimur, et puriorem reddere animarg 
nitimur, ut acceptior et gratior Deo fiat oblatio nostra. Mirum certe, ait Maximus, vos illo chrismate regnum . 
future glorie el sacerdotium esse* consecutos. Verum non ego vobis , sed apostolus Petrus, imo per Petrum 
Christus collatam hanc pronuntiat dignitatem. 

Fuit olim dubitatum utrum hujusmodi effusio olei sancti in capite, quxe neophytis vix egressis ab aquis 
fiebat, de qua etiam loquuntur Ambrosius, cap. 6 de Mysteriis, et auctor. libror. de Sacramentis, lib. 1, 
cap. 5, esset sacramentum coufirmalionis; an hanc alia unctione cum impositione inanus episcopi perfice- 
rent. Hic non est locus ut controversias discutiamus de quibus plurimi auctores catholici eruditissime 
scripserunt, sed quod tantum spectat ad Ambrosium, dicimus satis ponderis habere momenta a Benedictinis 
monachis congr. S. Mauri in notis allata, quibus probant non aliud posse intelligi in unctione capitis quam 
sanctam confirmationem , cujus effectus cap. 7 de Mysteriis aperte designantur. Hepete, inquit, quia acce- 
pisti signaculum spiritale, spiritum sapientie et intellectus, spiritum consilii atque virtutis, etc. ; et p itur, 
numerans alia dona Spiritus sancti cum plenitudine gratie collata, ut baptizatus Chriati miles fiat, et 
hostibus fidei invictum pectus objiciat. Quod autem spectat ad hunc Maximi locum : Impleto baptismate, 
caput vestrum. chrismate , id est oleo. sanctificationis in[undimus , patet de confirmatione locutum , cum 
expressam mentionem de chrismate habeat, quod soli episcopi conficiunt, eoque utuntur ut. Christianos 
confirment , atque illud sanctificationis oleum appellat, cujus operatio solis competit sacramentis. Nec 
officit omissam fuisse a Maximo manus impositionem ; quia, ut docet S. Thom. 3 part., quzst. 72, art. 2, 
etiam tempore apostolorum, quando visibilia signa cessarunt ; id est per manus impositionem descendebat 
visibiliter Spiritus sanctus, chrismate fideles confirmabant. Utebantur, inquit S. doctor, tamen apostoli com- 
muniler chrismate in exhibitione sacramenti, quando hujusmodi visibilia signa non exhibebantur. Probat autem 
ipse eodem articulo chrisma esse convenientem materiam sacramenti confirmationis , hac ratione, quia gra - 
tia Spiritus sancti in oleo designatur : unde Christus dicitur unctus oleo letitie psal. xviv propter plenitudi- 
nem Spiritus sancti, quam habuit. . . . . et ideo oleum competit materie hujus sacramenti. Admiscelur autem 
balsamum propter df iagrantiom odoris, que redundat in alios ; unde Apostolus ait I] ad Cor. cap. x1 : Christi 
bonus odor sumus Deo. lta S. Thomas. Constat Grxcos sola chrismatione in administranda confirmatione 
usos fuisse; et in concilio Florentino, in quo alii definiti sunt aMiculi fidei, pro restauranda unione Grs- 
corum cum Ecclesia Latina, de hoc nihil innovatum fuit; unde et Grzci chrisma pro competenti materia 
confirmationis retinuere; et Latini sua in sententia, quod chrismatio et manus impositio sint partes 
integrantes et constituentes materiam idoneam ad sacramentum perficiendum, quieverunt. Vide card. 
Orsium dissert. de Chrismate confirmatoric cap. & seq., pag. 208 seq., edit. Mediol. an. 1753. 

Explanatis baptismi mysteriis et confirmatione, de lotione pedum sermonem instituit Maximus. Et 
quidem primo loco adinonet illam fieri ab episcopo iis quibus ante baptismum et chrismationem admini- 
stravit. De eadem lotione egit Ambrosius cap. 6 de Mysteriis, et auctor de Sacramentis lib. m, cap. 1. 
Quid de hoc mysterio sentiat Maximus videndum. Lavinus enim, inquit, singulorum pedes ad imitationem 
v05 nostram , imo ipsius Domini et Salvatoris nostri vos provocantes , ut quemadmodum nos vestros pedes 
lavimus , ita. etiam vos pedes fratrum. et hospitum lavare debeatis. Deinde relata lotione pedum, quam fecit 
Christus, ut summam apostolos doceret non tam denissionem , quam mutuam caritatem, coucludit : Consi- 
derate ergo, [ratres dilectissimi , cujus in[elicitatis, cujus insanice sit, ut dediqnetur servus conservo, discipulus 
condiscipulo vare pedes, quando omnium Dominus et magisler servorum el discipulorum pedes lavare dignatus 
est. Audiamus modo Ambrosium de Mysteriis, ubi, repetitis verbis Domini ad Petrum, l»c habet : Mundus 
erat Petrus, sed plantam lavare debebat; habebat enim. primi hominis de successione peccatum, quando eum 
supplantavit serpens, et persuasit errorem. 1deo planta ejus abluitur, ut hereditaria peccata tollantur ; nostra 
aulem propria per baptismum relaraniur. Notum est quam docte et erudite hunc Ambrosii locum Bene- 


-dictini Monachi supra laudati explanaverint contra hzreticos eo abutentes, ut necessitatem baptismi pro 


remedio peccati originalis de medio tolleren*. Ad nostrum opus sat erit demonstrasse aliquam sanctifi- 
candi virtutem lotioni pedum ab Aunhz5sio atiributam. Eamdem sententiam secutus videtur auctor de 
Sacramentis Tib. nr, cap. 1. Primura ait. Ecclesiam Romanam consuetudinem illam 70] lotionis pedum 
non babere, fortasse propter multitudinem ad baptismum accedentem, deinde his sequitur : Sunt tamen 
qui dicant, el excusare conentur, quia hoc non in mysterio faciendum est, non in baptismate, non in regenera- 
Hone, sed quasi hospiti pedes lavandi sunt. Aliud est humilitatis, aliud. sanctificationis. Cum igitur alia fuerit 
mens S. Ambrosii lib. de Mysteriis, et auctoris operis de Sacramentis quoad necessitatem obtemperandi 
P secepto Domini, scilicet faciendi post baptismum pedum iotionem , et quoad. effectum ejusden, et alia 

aximi ; ille enim virtutem sanctificationis , hic autem nonnisi meritum humilitatis ascribit, tam manifesta 


' discrepantia silentium imponit iis omnibus qui Ambrosium in libris de Sacramentis non inspicientes , eos 


Maximo non indignos judicarunt. Acta est quistio, neque amplius post Mabillonium conjectandi locum 
habent Robertus Sala et Dominicus Maria Manzi, ex eo quod in codice Sangallensi post homilias et ser- 
mones S. Maximo ascriptos reperti fuerint, et quamdam sermonum formam praeferant. Codicibus Subalpinis 
hoc argumentum haud facile diluendum nos debere profitemur. 

His duo alii tractatus succedunt, quorum unus conura paganos, alter contra Judxos ex codice Veronensi 
49 deprompti. Eos nunc primum in lucem emittimus. Fatemur eos quidem ad nos anonymos pervenisse; at 
non levibus movemur inomentis ut Maximo ascribamus. Primo, exstant in eodem codice antiquissimo iu 
quo sunt Capitula Evangelioruin, sive Expositiones evangelicae, quarum auctorem ut Maximum nostrum as- 














169 PRAEFATIO. TIO 


seramus perspicua Gennadii et Trithemii testimonia nobis suffragantur. Secundo loco patet tractatorem 
eadem divinarum Scripturarum ex veteri Italica versione plerumque usurpasse loca quibus Maximus in ho- 
miliis atque sermonibus usus est. Si vero dicendi rationem et, ut aiunt, styluin inspexeris, vim Maximianam 
et soliditatem, quam pr:eseferunt ezetera ejus opera, his in lucubrationibus compertam habebis. Magis attamen 
hoc suadet perpetuus sacrorum eloquiorum usus, eorumque opportuna interpretatio, eujus sapientie laudem 
nemo S. episcopo Taurinensi inficiabitur ; scilicet quod divinos libros familiares habuerit, atque in illis intel- 
ligendis excelluerit. Sed omnem tollunt dubitationem ea qux alias a S. Maximo tradita bis in tractatibus 
reproducta inveniuntur, quod argumenti genus adeo validum est, ut nihil validius desiderari queat. Dolen- 
dum vero est quam maxime hoc in codice ex antiquitate multis in locis characteris formam penitus deper- 
lisse : qux» si integra perfectaque foret, pretiosiora inter eeclesiasticze doctrinzs monumenta hzc essent 
scripta referenda. 

Quid vero uterque tractatus complectatur brevi oratione prosequemur. In limine primi contra paganos bel- 
lum illis tanquam hostibus indicens Maximus, ac fatum, quo omnia fleri dicebant, aggreditur. Eorum stulti- 
tiam irridet, quod cum se necessitati subjectos arbitrarentur, diis tamen suis sacra facerent, eosque sibi 
propitios reddere precibus cultuque studerent. Quanta vero dementia laborarent ex hoc probat S. episcopus, 
quod ab illis simulacris opem et presidium requirant, qu: ipsorum supplicum custodia indigent, ne injuriam 
aut detrimentum patiantur. Nihil chimericas valere potestates ait, cum ips per se nihil possint. Satis est in- 
tueri materiem ex qua constant, ut opera manuum hominum, aut potius delirantium figmenta dignoscantur. 
Ne vero pari ratione irridendas putent ethnici Christianorum supplicationes, votaque suis in templis oblata, 
docet beatos nos imitari apostolos, qui de Domino cceli terrzeque faetore omnia sperantes, in nomine et fide 
ejus elementis, infirmitatibus, mortique ipsi imperabaut, et quidquid a Deo petebant assequebantur. Scimus 
enim nos quem exoremus, priman scilicet rerum omnium causam, supremum mundi auctorem, dominato- 
remque iu cclestibus habitantem, cui h:ec universa inferiora parent ac famulantur. Pagani econtra plurima 
deorum nomina jactant, sed nullus est qui virtute polleat, rebusque creatis ant prosit aut noceat. Quid vero 
tanta numinum soboles? Án singula eodem tonant imperio, an minora superioribus obediunt? Sij multos in- 
ter deos potentiam regnumque dividas, nuflus erit summus imperans, nullus ergo Deus? Si autem inzquales 
dixeris, qu:zenam est divinitas illa cui homines disparitatem defiuiant, ejusque confinia ponant? Ego sum so- 
lus, dicit Dominus, nec est alius Deus preter me (Deut. xxxi). Unus est Deus sanctus, purus spiritus, simplex 
unitas, majestate sua omnia sustinens atque disponens, cujus non est inilium, qui ab :eteruitate semper fuit, 
semperque erit in zternitate. Sanctitatemne pagani, pudicitiam, justitiamve suis in delubris colendam ex- 

unt, cum Saturno, Jovi, Mercurio, Marti, Apollini, Vulcano, ete., thura incendunt et hostias libant! 
onne isti fuere homines flagitiosi scelestique delestationem potius quam honorem prorerentes ? Satis no- 
tum est quantam in adulteriis, direptionibus, fraudibus, ete., patrarint. nefas ; ut quid ergo talia ac tanta 
facinora pro summis virtutibus meritisque religione cultuque douantur? Sed aliquos ex his preclaris diis pa- 
gari 703 iu coelis collocant, alios in stellis et elementis, alios etiam inferni sedibus przsides ponunt. Stulti 
profecto habendi sunt dii illi qui ccelo. perfecte beatitatis domicilio exsularunt, vel infelices dicendi, si ab 
eo expulsi alibi habitare coacti sunt. Verum omnem superat insaniam illud paganorum figmentum, quod im- 
urissimas nefapdasque feminas ad ceelos evexerint, et matres, vel filias, aut conjuges deorum dixerint. Quid 
Dac progenie scelestius, quid turpius de Junone, Venere, Diana ac cxteris excogitari potuit, ut quas effre- 
nata libido, morumque pravitas sexus sui opprobrium fecerant, malitia hominum, mundo in tenebris invo- 
luto, eas celestibus coszquaret. Invitat deinde Maximus paganos ut suos heroes cum nostris conferant ; an in 
ipsorum aliquo justum Noe, aut fidelem Abraham, aut sanctum Eliam, etc., comperiant, quos tamen Chris. 
tiani non tanquam deos, sed uti Dei servos venerantur, guemadmodum apostolos primos a Christo ad sui 
sequelam vocatos. Hunc autem Dominum dicimus et Dei Filium credimus et adoramus, qui natura Deus, et 
Deus :eternus, humanam rmpiseratus progeniem a diabolo deceptam, et in damnationem actam, carnem hanc 
nostram induit, acceptaque servi forma, non immutata divinitatis conditione, Patri per omnia acceptus, so - 
luto sanguinis sui pretio communem salutem et lihertatem operatus est. Concludit ergo Maximus, ni- 
hil in Christiana religione absonum, nihil sanctioribus moribus indignum esse, cum unus colatur Deus, 
unus Dominus legislator noster audiatur, cui obtemperantibus interminata felicitas constituta est in ccelo. 

Ut autem alterius tractatus contra Judaeos summa etiam capita perstringamus, quamvis mutilum sit ejus 
exordium, ex ipso tamen colligitur Maximum statim Jud:eis objecisse, in primis Ad:e natis Cain et Abel ima- 
ginem, sive adumbrationem distinctionis duorum populorum Deum dedisse. Cain, inquit, natu major populum 
designabat Judaeorum. Iste repellitur ob. [facinus suum; et Abel minor natu assumitur, qui populum Christianum 
ostendedat. Hanc ipsam utriusque populi diversam vicem, ut intelligant Judxi se reprobatos esse, nos au- 
tem electos, confirmat Maximus exemplis Ismoelis natu majoris ex Agor ancilla et Isaac natu minoris ex 
Sara uxore libera, necnon Esau et Jacob uno partu genitorum. (a) Testatur autem Scriptura Ismaelem cum 
matre de domo patris Abrahze ejectum; et a Deo dictum de filiis Isaac : Jacob dilexi, Esau autem odio habui 
(Malach. 1; Rom. ix). Sunt enim hzec non tam symbolà quam vaticinia futurorum eventuum, in verbis pre- 
cipue illis Rebecc» dictis : Dua gentes sunt iu. utero tuo, et duo populi ex utero tuo dividentur ; ut ex Esau 
Jud:xei progeniti noscerent ex eorum parente reprobationem accepisse, qui a divinis mandatis recedentes eum 
imitati fuissent. Abraham flde justificatus est, et quamvis ei instaret preceptum de filio immolando ; attamen 
credidit semen ejus illud producturum germen in quo benedicend:e essent omnes gentes, Christum nempe 
Dei Filium. Ipse ilem ille est in quo condita sunt omnia, ut. Moyses illis verbis testatur quibus in principio 
juxta Maximum Filium designavit, in quo Deus Pater fecit caelum et terram. In principio, inquit, creavit Deus 
calum et terram (Gen. 1), cui veritati innixus Apostolus dixit in Christo creata esse omuia quie sunt in coelis, 
et du: suntin terra, visibilia et invisibilia, et S. Joannes scripsit : Omnia per ipsum facta sunt, el sine ipso 
factum. est. nihil, quod factum est (Joan. 1). Hoc autem Verbum bumana carne indutum in tempore, creden- 
dum esse Salvatorem mundo promissum tantis tamque perspicuis sanctorum prophetarum valiciniis evincit 
Maximus, ut ipsis Jud:i fldem prestare deberent, nisi c:eca incredulitate et cordis duritie laborarent. Pari- 
turam virginem filium, cujus nomen Emmanuel, hoc est nobiscum Deus, prophetavit Isaias; et hic in virginali 
Mariz utero conceptus. Conveniebat Deo ut nibil nisi immaculatum, nisi mundum, et virtute Spiritus sancti 
actum in ejus nativitate falgeret; natum ergo ex Maria Virgine Christum Scripturz testantur ; sanctum il- 
]um Deique Filium opera ejus et doctrina ita manifestant, ut czecus ab eo illuminatus coram Jud:tis incredulis 


professus sit, quod nisi hic esset a Deo hoc est Dei iu se ipso haberet potestatem, suis oculis lamen reddere 


gon valuisset. Quid vero ejus doctrina sanctius, quid :equius ejus legibus, cum dilectionem omnem erga Deum 


(a) Vid. div. August. de Civit. Dei lib. xvi, cap. 26 et seqq. 


.- -.. 74,» 49^ 974 


TH. ' S. MAXIMI TAURINENSIS T72 


et proximum summopere eommendet, omniaque ejus mandata hunc ad finem dirigantur? Judzis autem su- 

erbe jactantibus se patrem habere Abraham atque signum fcederis ejus sua in carne gestare, respondet 
Maximus, Abraham non ex circumcisione justilicatum esse, dicente Scriptura verbo Dei credidisse, ejusque 
benedictionem cousecütum. Si ergo ipsi filii Abrahae reputantur, eum in Redemptorem credentes imitentur. 
Frustra euim ex circumcisione, iuquit S. doctor, praemium salutis exspectant; cum ipsas in sigr.um datum 
fuerit generis, et ante ipsum Abel, Enos, Enoch, Noe et Melchisedech sacerdos summi Dei justi appellati sunt 
ex fide, et non seeundum carnem circumcisi fuerunt. Cum autem flnis legis 7085 sit Christus, vetus illa cir- 
cumcisio habenda est tanquam symbolum quo fideles ab ilecebris carnis caveant, idolorum vanitates fugiant, 
et cupiditatibus seculi modum imponant. In Jesu Christo, scribebat Apostolus Galatis, Neque circumcisio 
cliquid valet, neque preputium, sed fides, que per caritatem operatur (Galat. v). Ad celestia enim, nop ad ter- 
rena cum Christus homo coelestis, ut eum appellat Apostolus, suos advocet sectatores, nom cam nilia, sed 
spiritualia opera eis precipit, quibus Deum prz? oculis semper habentes, omnia in ejus gloriam agant, Hoe 


vivificati spiritu, jugum legis ejus suave, et onus mandatorum leve experiuntur ; quod ipse eum diligentibus, 
8no nunquam deest auxilio, ut :eternam sibi salutem promereantur. Jud:zeos vero jactantes Messiam futurum 
regem, atque cum gloria et majestate venturum, multis coufutat Novi Testamenti oraculis, quorum aliqua in 
primo Cbristi adventu perfecte adimpleta demonstrat ; reliqua in secundo adimplenda supersunt,, quando 
scilicet, ut ait Augustinus (a) cum claritate poteuti:e venerit. Quot quantaque ab eo coolestis sapientizz docu- 
menta audierunt? Quoties divinas ejus adniürati suut virtutes ? Quam sxpe languidos ad vires, gros ad sa» 
nitatem, mortuos ctiam ad vitam ab ipso restitutos inspexerunt?. At post hzc. omnia, impii blasphemantes 
Jesum, eum d:monium habere dixerunt, arreptisque lapidibus furentes in illum irruerunt. Eo usque egit in 
ipsis invidus livor, et cxca perfidia, ut justum et innocentem, beneficum et salvatorem crucis su; plicio afli- 
cerent atque e vivis exterminarent. His non tam verbis quem Scripturarum testimoniis persolutis, ou- 
nia in unum a Maximo congeruntur argumenta, quibus contra Jud:os Jesum Christum verum Deuzn, 
verumque hominem, Redemptorem nostrum audiendum et adorandum demonstravit. Ut tandem ab obdura- 
tione resipiscant, atque in Christo lumen veritatis aspiciant, vita» ceternzs promissione adbortatur. 


(a) De Civit. Dei lib. xvm, cap. 45. 


SANCTI MAXIMI 


TRACTATUS. 


TRACTATUS PRIMUS. 
DE BAPTISMO ^. 


909 Omnis quidem Dei sermo, * fratres, cum A acto Jam mysteriorum ordine, exponimus vobis ea 
omni intentione et diligentia mentis debet audiri, sed — qus ante tradidimus, ne dum minus intelligis divini 
hic maxime quem hodie ad carit3tem vestram ha- — mysterii diguitatem, minus illud pretiosum putetis. 
bituri sumus. Ideo enim, dimissis jam estechumenis, — Quod si intellexeritis, videbitis omnia qux» in hoc 
vos tantum ad audiendum retinuimus; quia preter mundo pretiosa creduntur, tanti sacramenti compa- 
illa quie omnes Christianos convenit in eommune — ratione * esse vilissima. Recordetur ergo unu&quisque 
servare, specialiter de celestibus mysteriis locuturi — vestrum singulas mysteriorum species, quas per 
sumus, quie audire non possuut, nisi qui ea, donante — nostrum, donante Domino, estis ministerium conse- 
jum Domino, perceperunt. Tanto ergo majore reve- — cuti, et ea quie tunc simpliciter et fideliter €usco» 
rentia debetis audire qus dicimus, quanto majora  yistis, 710 nunc intelligite prudenter, ut melius 
isia sunt quee solis baptizatis et fidelibus auditoribus ^ possitis intellecta servare. Inprimis certe aures 
committuntur, quam illa qux: eliam catechumeni » vestras oleo benediclionis oblinivimus; sed ob quam 
. audire consueverunt. Non autem mirari debetis, fra- — causam, secundum traditionem ecclesiasticam , ab 
tres carissimi, quod vobis inter ipsa mysteria de my- — omnibus catholicis Christi sacerdotibus fiat, agnoscite. 
&teriis nihil diximus, quod non statim ea qui? tradi- — Introitus fidei et totius sancte doctrinz ! ad animam 
dimus' interpretati sumus. * Adbibuimus enim tam p per aures admittitur, et de auditu intellectus exoritur. 
Sanctis rebus atque divinis honorem silentii, et inter — Neque enim potest aliquis fldei sacramenta cogno- 
illos sacros mysteriorum apparatus a docendi cessa- scere, nisi audiat przdicantem, affrmante beato 
mus officio, ut tantam divine gratie majestatem, — Apostolo, qui dicit : Quomode ewem audient sine 
qu:e digne nullis hominam vocibus explicari potest, — predicante? et rursus : Ergo fides ex auditu, auditus 
amplius tacendo veneremur. Sed quia instrui in om- — autem per verbum Dei (Rom. x). Recte ergo ilio oleo 
nibus et doceri vestram dilectionem neceeseest ^, trans- — ejus sensus organa sauctificantur, sine quo fides ad 











e 


à Titulus apud Sirmundum eet : Sermo de uti. — tia, in tam. sacris rebus atque divinis sacrilegim es, - 
Ez oleo stmcto aures et nares a sacerdotibus illindaniur. eed religione fecimus. Adkibuimms, eic. 
Ab eo sunt variantes addendie. 4 Transacto quidem jam. 

b Fraires carissini. * OnitGtur esse. , 

* Post hzc editio habet : quod certe non negligen- t Ad animum, ita infra. . 


? 5. M 
» c1 





118 


TRACTATUS I. DE BAPTISMO. 


114 


animam non potest pervenire. Simulque venturi ad A nunquam audita ! contemnit. Illi qui obedit et facit, 


baptismum, ut aures suas ab omni malo et turpi 
verbo impollutas ad finem usque custodiant, vel 
detraheotem proximo suo, ^ vel obscena et impudica 
loquentem quasi surdi non audiant, implentes illam 
divinz: Seriptursz sententiam qua dicitur : Sepi aures 
tuas spinis, et noli dudire linguam nequam (Eccli. 
xxvii,.28). Et alibi : Ne credas auditui vano. Et rursus : 
Da in disciplina cor tuum, ei para aurem tuam verbis 
prudentie (Prov. xxm; Eccli. n). Ergo adhibita auri- 
bus unctio sancta significat, ut omnes extra discipli- 
nam sermones, quasi doctrinze Christi ^ obloquentis 
aversentur ac fugiant, seque ad sola Dei verba au- 
dienda convertant, quia * illito oleo auditum suum 
Christi eloquiis 4 conservaverunt. Ipse enim Salvator 
loquitur ad Patrem, et de obedientia credentis in se 
populi gloriatur, dicens : Sacrificium e& oblationem 
noluisti, aures. uutem | per(ecisti mihi (Psal, xxxix). 
Tunc enim aures vere lidelium Christi perficiuntur, 
quando nihil przeter Christum, et ea qux Christi suht, 
audire desiderant *. Unde in Evangelio idem Dominus 
de coelestis regni mysterio cum loqueretur, dicebat : 

Qui "7 11 ^abet aures audiendi, audiat (Matth. xi, xui; 
Marc. 1v, et alibi). Nam cum omnium commune sit 
babere aures, tamen audiendi aures commune non 
est. Quicunque enim Dei verba contemnunt, quamvis 
non possint contemnere, nisi prius audiant, tamen 
quia contemnunt quod audiunt, nec audisse dicuntur, 
quia qux audierunt tanquam non audita despiciunt. 
Et ideo habent isti aures, non qux aures audiendi 
esse f dicuntur, sed aures qux audiunt ne audiant, 


sapientia; huic qui contempsit, stultitia deputatur, 
lile super solidum zedificat fundamentum, hujus vana 
cedificatio, et absque fundamento facile casura descri» 
bitur. lbi stabilitas, hic ruina est, et twina magna. 


,Nemo enim gravius corruit quam qui, audito verbo 


id est, ut ea qux audierint quasi nunquam, ut dixi- - 


mus, audita contemnaht. Soli autem illi aures au- 
diendi habere dicuntur a Christo, qui cum auribus 
audiunt, firmiter animo commendant, et quod animo 
€ tradilerint, operibus exsequuutur. De hujusmodi 
auditoribus Dominus in Evangelio loquitur : Vestri 
autem beati oculi, qui vident; et aures vestre , que 
eudiunt ( Matth. xin). Et rursus : Omnis autem qui 
audit verba mea hec et. facit ea, assimilabitur viro 
sapienti qui edificavit domum suam supra. petram ; 
et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt 
venti et venerunt in domum illam, et non cecidit , fun- 
data enim erat supra firmam petram (Matth. vn et seqq.). 
Rursus de male audientibus, qui habent quidein aures, 
sed non in obediendo, ita pronuntiat : Omnis qui 
audit verba mea hac et non (acit ca, similis erit viro 
stulto qui cdificavit domum euam supra arenam : " el 
descendit pluvia, et fl verunt venti et irruerunt. in do- 
mum illam, et cecidit, et (uit ruina ejus magna (Ibid.). 
Viiletis ergo quantum intersit. inter bene audientem 
et male audientem : id est, inter eum qui custodit 
verba Dei, ! et inter eum qui ea audierit, et quasi 


^ Vel obscene, vel impudice. 
b Obloquentes. 

€ Iliito illo oleo. 

d Cousecrarunt. 

e Unde et in Evangelio. 
! Dicuntur. 

2 Tradiderunt. 


b Kt descendit pluvia, et venerunt. flumina, et flave- 


Dei, ad peccata convertitur, propler qus eterna 
supplicia preparata sunt. Vos autem, postquam 
vestra aures oleo benedicto sunt illitzs, designati estie 
in numero auditorum sapientum ; ut recte retinentes 
Dei verba, id est qux audietis implentes, 312 in 
die judicii audiatis vobis Christum dicentem : 
Venite, benedicti Patria mei, suscipite paratum vobis 
regnum a oonalitutione mundi ( Matth. xxv). lllud 
autem non oliose, neque absque certa ratione my- 
sterii factum putetis, quod nares quoque vestras olea 
benedictionis adunximus ; quod ideirco (leri intelligi- 
tur, ut hi qui ad baptismum veniunt, admoneantut 
tanti mysterii sacramentum usque ad mortem invio- 
latum atque integrum custodire, ut quandiu spiritum 
vitae hujus naribus suis attrahunt, à Christi Domini 
nostri cultura et servitio nou receJant. Unde et Job 
vir sanctus loquitur : Vieit Dominus, qui abstulit fudi- 
cium meum, et Omnipotens, qui ad amaritudinem ad- 
duxit animam meam, quia donec superest halitus in 
me el spiritus Dei in naribus meis, non loquenur labia 
mea iniquitatem, nec lingua mea loquetur. mendacium, 
Absit a me «i justos vos jitdicem ; donec deficiam, non 
recedam ab innocentia. mea. Justificationem quam 
semel tenere copi non deseram (Job xxu). Sed adhuc 
subiilior intellectus in hac narium unctione signatur. 
lilius enim olei odor, qued in Chris nomine et vir- 
tute benedictum est, ad odoratum vos provocat spi- 
ritalem, ut non corporis, sed mentis sensibus Chri- 
stum incstimabili suavitate sentire possitis; et de- 
lectaü * notitia oris ejus, ipsius vestigia subsequentes, 
dicere valeatis illud quod ad Deum credentium chorus 
loquitur : Post te in odorem: unguentorum turum cur- 
rimus (Cant. 1). Hunc odorem commendat Apostolus 
Christianis cum dicit : Deo autem gratias , qui trium- 
phat. nos in Ghristo Jesu, el odorem notitie suce ma- 
nifesiat per nos in omni loco, quia Christi bonus odor 
sumus Deo (II Cor. n). Considerate quantum apostoli 
profecerint sentiendo odorem Christi, ! et cum przli- 
cationis innocentia et sanctitate vit:e eliam ceteris 


p Preferendum, qui, dum odorem suavi fragrantize 


Christi ^ undique diffundunt, ipsi quoque bonus Dco 
odor elfecti sunt. Quod etiam in vobis, fratres dilectis- 
simi, cupimus impleri; ut cum ipsi bonum odorem 
Christi notitix€ ceperitis, suavissimus Deo odor ^ ex 


vite eliam veste sanctitate conecendat. Per Domi- 
num, etc. 


runt venti. 

i Et inter eum qui eum audierit quasi nunquam. 

j Contemnit. 

k Notitia odoris ejus. 

1 Et cum predicationis instautia, el sanctitate vite 
etiam ceteris pre[erendo. 


m (Übique pro undique. 


n Ktigm ec vestre odo eanctitate ascendat, 


n5 


S. MAXIMI TAURINENSIS 173 


TRACTATUS Ij. 
- DE BAPTISMO !. 
713 Promisimus ^ primo tractatu nos de omni- A toris imperium, qui cum ad Patrem in celos ascende- 


bus qui per ministerium nostrum et Christi gratiam 
consecuti estis, mysteriis locuturos, ne qua nobis de 
ignorantia negligentia nasceretur. Sed consuluimus 
labori vestro et memorix, providentes ne aüt lassatus 
audiendo animus omnia intelligere non posset, aut 
multorum simul cognitione memoria pregravata, 
etiam qus intellexisset, cito oblita deperderet. Prima 
ergo prxedicatione de his tantum locuti sumus quz 
vobis, priusquam ad fontem sanctum veniretis, juxta 
catholice regul instituta tradidimus ; et quid signi- 
ficaret unctio qux, diversis corporis vestri adhibita 
partibus, diversum intellectum designat, prout Domi- 
"nus donare dignatus est interpretati sumus, cum 
ostenderimus vos per oleum sanctificationis ad audi- 


ret, i discipulis, id est apostolis demaudavit dicent : 
Funtes baptizate omnes gentes in. nomine Patris, et 
Filii, et Spiritus sancti, docentes eos servare omnia 
quecunque manduvi vobis (Matth. xxvin). Nemo autem 
cum audit Patrem, et Filium , et Spiritum sanctum, 
tres Deos nos :xstimet confiteri. Quod sacrilegium 
absit longe a fide nostra ! J quia unum Deum tantum 
esse, ipso attestante, cognovimus. Ego, inquit, Deus, 
et non est alius prater me; justus et Salvator non est 
preter me. Convertimini ad me, et salvi eritis, quia 
ab extremo terre ego sum Deus , et non esl alius pra- 
ter me (Isai. x,v, et Ose. xut.) Et in alio libro. Audi, 
Fsrael : Dominus Deus tuus , Deus unus est (Deuter. 
vi). Et rursus : Dominus Deus tuus hic est in celo sur- 


tum b fidei preparatos et bonum Christi odorem py sum et in terra deorsum, et non est alius preter ipsum 


vocatos , ex toto corde abrenuntiandum * esse com- 
monitos. Nunc vero de interioribus mysteriis locuturi 
sumus qu: in ipso sancto fonte celebrata sunt. Emissa 
enim certissima cautione, qua vos abrenuntiare om- 
nibus pompis et operibus ejus, et omni fornicationi 
diabolic:e spopondistis, 4 descendistis in fontem 
sacrum , fontem vite, fontem redemptionis, fontem 
sanctificatum virtute coelesti, et ita sanctificatum, ut 
homines per multa peccata diluendo sanctificet. Non 
enim debetis illas aquas oculis z::stimare, sed mente. 
Nam etsi substantia illius aquze de communi aquarum 
natura sit, * effectus tamen ipsius ex Dei gratia et vir- 
tute procedit, qui creavit aquas ut secreta potentize 
sux virtute peccata qux non videntur ablueret. Spi- 


(Deuter. ww). Tres ergo personas tenemus et credimus, 
id est Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum, unius 
potentiz , unius substantix , unius zeternitatis, unius 
voluntatis, unius etiam deitatis, et totam Trinitatem 
unius Dei appellatione veneramur. Credere autem 
plures Deos gentilis impietas est. Et iterum. Non 
credere tres personas unius substantie in una deitate 
atque sxequalitate, vel co:zeternitate, h:xretica dementia 
est; cum manifesta h:ec sit, quam diximus, auctoritas 


. Christi : Baptizate omnes gentes jin nomine Patris, et 


Filii, et Spiritus sancti (Matth. xxvm). Quod autem 
interrogavimus : k Credis in sanctam Ecclesiam, et re- 


* missionem peccatorum? 73 5$ non eo modo interróga- 


vimus, ut quo modo in Deum creditur, ! sic in Eccle- 


ritus enim sanctus in illa aqua operatur, ut qui ante C siam sanctam catholicam. Propterea sancta et catho- 


* baptismum diversorum criminum rei tenebantur, et 
cum diabolo in gehenna :eterni ignis arsuri erant, 


post baptismum in ccelorum regnum intrare f mere- . 


rentur. Unde Dominus in Evangelio potentiam tanti 
exprimens sacramenti ait : Nisi quis renatus fuerit ex 
aqua "23 /& et Spiritu sancto, non potest intrare in 
regnum Dei (Joan. m). In hoc ergo fonte antequam 
vos toto corpore tingeremus, interrogavimus : Credis 
in Deum Patrem omnipotentem ? Respondistis : Credo. 
Rursus interrogavimus : Credis et in Jesum Christum 
Filium ejus, 5 qui conceptus est de Spiritu sancto, 
et natus est ex Maria Virgine? Respondistis singuli : 
Credo. ^ Iterum interrogavimus : Credis et in Spiri- 
tum sanctum? respondistis similiter : Credo. Hxc 


lica est, quia recte credit in Deum. Non ergo diximus, 
ut in Ecclesiam quasi in Deum crederetis, sed intelligite 
nos dicere et dixisse, ut in Ecclesia sancta et catho- 
lica. conversantes in Deum crederetis. Crederetis 
etiam resurrectionem carnis, qui» futura est. Sicat 
ergo in Trinitatis mysterium credidistis, et unum 
Deum in Patris, et Filii, ac Spiritus sancti nomine 
suscepistis, sicut vobis credidistis dimittenda esse 
peccata, et nunc jam per baptismum creditis esse 
dimissa; ita etiam resurrectionem carnis futuram 
f esse credite, quod certe vos credere spopondislis. 
In hoc enim Christianorum spes tota consistit, ut 
bujus non alterius corporis resurrectionem in veritate 
futuram esse credamus. Et quemadmodum nunc stá- 


autem fecimus juxta Domini nostri Jesu Christi Salva- D mus in Ecclesia ante altare Dei, ita nos in die jodicii 


* Cod. monast. de Appannis ita incipit : Superiore 
tractatu, si bene retinet sanciitas vestra, promisimus 
10s de omnibus, etc. 

? Plane fidei. 

€ Diabolo esse commonitos. 

4 Descendentes in (ontem, fontem sacrum. 

e Effectus tamen ejus specialis ex Dei gratia et vir- 
tute procedit, qui creavit aquas, quibus corporales sor- 
des ac visibiles diluuntur. Ipse ergo sanctificavit aquas, 
per quas secreta potentie sua virtute peccata, qu& non 
videntur ablueret. 


! Titulus in edit. : De mysterio baptismatis, 


! Mereantur. 

8 Qui natus est de Spiritu sancto et Maria virgine. 

h [terum interrogavimus : et in Spiritum sanctum. 

.Á. Discipulis suis. 

] Qui pro quia. 

k Credis sanctam. Ecclesiam absque prepositione 
in, deinde addit remissionem peccatorum et carnis 
resurrectionem. 

| Sic et in Ecclesiam. 

" Deest esse. 





m 


TRACTATUS Il]. DE BAPTISMO. 


T18 


* statüros creoàmus ante tribunal Dei, dicente beato A semper ardeat, et nunquam :ardendo deficiat. Hoc 


apostolo Paulo : Ümnes nos manifestari oportet ante 
tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis 
sui, prout gessit, sive bonum sive malum (II Cor. v). 
Et id est Quod intideles anim:e non credunt futurum. 
Et sunt aliqui qui labiis credere promittunt, sed corde 
desperant; qui grandem omnipotenti Deo iujuriam 
faciunt, a quo homines post mortem suscitari et vi- 
vificari posse non credunt. Nos autem, qui divinis 
vocibus adhibemus fidem, de resurrectione nostra 
dubitare non possumus. Credimus enim quod Deus, 
qui fecit homines, cum ante non fuissent, facile pos- 
, Sit reficere qui fuerunt. Qui colum, et terram, et 
maria, et quz» in eis sunt, atque omnia elementa 
fecit ex nihilo, quomodo non potest reparare bomi- 
nes, quos ideo fecit ut in hac vita agerent unde in 
alia judicarentur, et vel pro bona voluntate przemia, 
vel pro mala supplicia mererentur? Hzec est enim 
Christianorum catholicorum fides, ut credamus nos 
cum hac in qua nunc sumus aninia resurgere, haben- 
tes ^ idoneum future nostr: resurrectionis exemplum 
Dominum nostrum, Verbum Patris, qui cum sit Deus 
et Dei Filius, * seu Verbum, et secundum substantiam 
divinitatis Patri coxternus et consubstantialis , ideo 
nature nosire suscepit hominem, juxta quem de 
virgine nasci, et postea pati, et mori voluit, et die 
tertia 71 G resurrexit, 4 et ascendit in coelum, ut nos 
ad spem resurrectionis acceuderet, ut sic nos creda- 
mus ex mortuis suscitandos, quemadmodum Christum 
* ex mortuis resurrexisse confitemur. Unde beatus 
Apostolus infidelium animos increpat dicens : Si autem 
Christus predicutur quod resurrexit: a mortuis, quo- 
modo quidam dicunt in vobis quoniam resurrectio mor- 
tuorum non est (1 Cor. xv)? Hoc ergo tenete constan- 
ter et credite, quod divinis vocibus affirmatur, quia 
resurrectio sit futura, in qua sanctis omnibus qui 
Christum diligunt et ejus faciunt voluntatem im- 
mortalitas gloriosa donanda est, ut in conspectu Dei 
cum angelis et ccelestibus virtutibus in perpetuum 
glorientur. Infideles vero et peccatores, et qui Dei 
precepía non faciunt, ad hoc resurgere ut immortalis 
eorum facta caro zternis incendiis deputetur; ut 


enim et Domini nostri Jesu Christi sermo testatur, 
qui in Evangelio de peccatoribus pronuntiavit : Tunc 
ibunt impii in supplicium eternum, justi autem in vitam 
eternam ( Matih. xxv). !. Hxc autem dux hucusque 
diximus, postquam vos credere protisistis, 5 tertio 
corpora vestra in sacro fonte demersimus. Qui ordo 
baptismatis duplici mysterii significatione celebratur. 
Recte enim tcriio mersi estis, qui accepistis baptis- 
mum * in nomine Jesu Christi, qui tertia die resur- 
rexit a mortuis. ]lla enim tertio repetita demersio 
typum dominice exprimit sepulturz, per quam Chri- 
sto consepulti estis in baptismo, et cum Cbristo resur- 
rexistis in fide, ut peccatis abluti in sanctitate virtu^ 
tum Christum vivatis imitando. Unde beatus Apostolus 


D ait : An ignoratis quoniam quicunque baptizati sumus 


C 


in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus. Con- 
sepulti enim sumus cum illo per baptismum in mertem, 
ul quomodo surrexit Christus ex mortuis per gloriam 
Patris, ita et nos in novitate vite ambulemus. Si enim 
complantati facti sumus similitudini morti ejus , simul 
et resurrectionis erimus, hoc scientes quod velus homo 
noster simul crucifixus est, ut destruatur corpus peccati, 
ut ultra non serviamus peccato (Rom. v1). Considerate, 
1 fratres, qua conditione Apostolus nos esse dixerit 
baptizatos, ut ultra, inquit, non serviamus peccato. 
Qu:e enim tànta est, non dico, negligentia, sed amcn- 
tia, cum per baptismum acceperis remissionem pec- 
catorum, obligari velle peccatis : 717 ut qui factus 
fueras ex peccatore sanctus, rursus ex sancto velis 
esse peccator, et post sacrum illum fontem, quo non- 
nisi semel ablui licet, iterum ad vitiorum sordes 
reverti. Attendite ergo, dilectissimi , ut quod acce- 
pistis, quodque jar ulterius a vobis accipi non potest, 
usque ad finem integrum immaculatumque 718 ser- 
vetis; et semel effecti absque peccato, in perpetuo a 
peccatis omnibus recedatis. Christus enim, qui vos 
pollutos ac diabolica suasione sordidatos sua misera- 
tione mundavit, non vult mundatos iterum sordidari. 
Huic gloria et honor cum Patre, et Spiritu sancto in 
secula seculorum. Amen. 


TRACTATUS III. 


DE BAPTISMO :. 
Hucusque de mysteriis locuti sumus quz» vel ante D ditur baptizatis regalem et sacerdotalem conferri a 


baptismatis sacramentum, vel in ipso baptismate ce- 
lebrantur. Nunc vero de his acturi sumus qux i in 
jam baptizatis sancta institutione complentur. Im- 
pleto enim baptismate, caput vestrum chrismate, id 
est oleo sanctificationis infundimus, per quod osten- 


& Staturos esse creaamus. . 

b Idoneum resurrectionis exemplum Christum ipsum 
Dominum nostrum Verbum Patris. 

€ Deus Verbum. 

4 Ft ascendit in colos. 

e Hesurrexisse a mortuis. 

t Hacc sunt autem quo. 


Domino dignitatem. Nam in Veteri Testamento hi 
qui legebantur in sacerdotio vel in regno, sancto un- 
gebantur oleo et unctione capitis ; alii * regnandi, alii - 
sacrificia offerendi accipiebant a Domino potestatem. 
Sicut sanctum David et exteros reges unctos legi- 


& Tertio capita vestra. 

h In nomine Trinitatis. Recte tertio mersi estis , qui 
accepistis baptismum in nomine Jesu Christi, 

i Fratres carissimi; deinde omittit nos. 

! Omittit in. 

k ftegnandi in populo Dei. 


* In editione titulus est : Sermo de unctione capitis et nedibus lavandis. 


ParBoL. LVII. 


119 


8. MAXIMI TAURINENSIS 


750 


mus a prophetis, et de privatis in reges ^ oleo san- À texgere linteo quo erat pracinctus (Joan. xn). Et rur. 


clificationis mutatos. Sicut et sanctum Aaron a Moyse 
unctum legimus, ex laico in sacerdotem Domini 
sancto oleo consecratum. Unde et ín psalmo cani- 
tur : Sicut unguentum in capite quod descendit in bar- 
bam, barbam Aaron (Psal. cxxxn). Sed illud in Ve- 
teri Testamento oleum temporale regnum, tempo- 
rale sacerdotium conferebat ^ : in hoc enim vita erat 
ad ministrandum paucorum annorum curriculo ter- 
minata; hoc autem chrisma, id .est hxc unctio qus 
vobis imposita est, * illius sacerdotii contulit digni - 
tatem , quod cum semel collatum fuerit, nunquam 
est finiendum 4. Mirum certe quod diximus, vos illo 


chrismate regnum future glorie, et sacerdotium , 


esse consecutos *. Verum non ego vobis, sed apo- 


sum : Postquam autem lavit pedes eorum, accepit ve- 
stimenta sua; et cum recubuisset , iterum dizit eis : 
Scitis quid 139 fecerim. Vos vocatis me magister et 
Dominus, et bene dicitis. Sum etenim. Si ergo ego favi 


pedes vestros. Dominus et magister, quanto magis et 


vos debetis alterutrum lavare pedes? Exemplum enim 
dedi vobis, ut quemadmodum ego facio vobis, ita et vos 
faciatis. Amen amen dico vobis , quia non est servus 
major domino suo, nec apostolus major eo qui misil 
eum. Si hac scitis, beati estis, si feceritis ea (Ibid.). 
Considerafe ergo, fratres dilectissimi, cujus infelici- 
talis, cujus insanis sit, nt dedignetur servus com 
servo, discipulus condiscipulo layare pedes, quando 
omnium domipus.et magister servorum et discipu- 


stolus Petrus, imo per Petrum Christus collatam B lorum suorum pedes lavare dignatus est i. Quod 


hanc pronuntiat dignitatem. &ic enim loquitur ad 
fideles, id est ad eos qui baptismate abluti et chris- 
mate consecrati sunt : Vos autem genus regale el sa- 
cerdotale, geus sancta, populus acquisitionis , ut vir- 
(ules annuntietis ejus qui de tenebris vos vocavit. in 
admirabile lumen suum (I Petr. n). Considerate ergo 
honorem quem in illo estis mysterio consecuti, et 
cavete ne forte qui post peccata per baptismum filii 
regni facti estis, rursum peccando, quod absit, veli- 
tis eflici filii gehennzx '. Impletis autem omnibus sa- 
eramentis, eliam 5 mandatum Christi vobis et exem- 


plo et sermone tradidimus. Lavimus enim singulorum - 


pedes, ad imitationem vos nostram, imo ipsius 
Domini et Salvatoris nostri vos provocantes ; ut quem- 
admodum nos vestros. pedes lavimus, ita etiam 
vos pedes fratrum et bospitum lavare debeatis, Non 
solum vos hospitales ease docemus, sed etiam humi- 
les, ita honoranteg quos in vestra suscepistis hospitia, 
ut erga eos servorum ^ exercere non erubescatis of- 
ficium. Quod ne sibi injuriosum quis putet , et dia- 
bolico inflatus tumore, mandatum Domini facere ne 
dedignetur; ! et quamvis ille in szculo nobilis sit, 
pauperis et in hoc &eculo contemptibilis Christiani 
lavare pedes pon erubescat. Qui et hoc przcepit et 
fecit, imo antequam przciperet, facere dignatus est. 
Siquidem prxmisit exemplum , ut facilius commen- 
daret imperium. Sic enim in Evangelio legimus de 
Domino Jesu : Sciens, inquit, quod omnia dedit ei 
Pater in manus, et quia a Deo exivit, et ad Deum va- 
dit, surgit à coma, et posuit vestimenta sua ; el cum 
accepisset lienteum, pracinzit se. Deinde misit aquam 
in pelvim, et copit lavare pedes discipulorum, et ex- 
,.. * Olei sanctificatione. 
b In hac..... terminatur. 


€ ]ilius vobis regni, illius sacerdotii contulit, etc. 
4 Míiramini forte. 


* Non ego vobis, deest verum, deinde per aposto- 


lum Christus. 

f Qu enim irasci putatis Deum, si post bene- 
ficia ejus, post indulgentium peccatorum veliiis ad pec- 
candum reserti, et qui adoptati estis in Dei filios, ite- 
rum quasi servi, contemnentes Deum velitis diaboli 
facere voluntatem. 

& Mandatum vobis, et exemplum tradidimus. 

t Servorum implere. Quod si injuríosum quis putat, 
et diabolici inflatus tumore mandatum Domini facere 


non aliunde quam de incredulitate evenit futurorum. 
Si enim vere et toto animo crederemus , per hsec 
Domini precepta, qux» brevi toto vitx: nostrae tem. 
pore custodimus, ad sterna et cclestia nos praemia 
pervenire; non solum non erubesceremus ommia 
opera humilitatis implendo, verum etiam gluriare- 
mur. Commendate ergo firmiter memorie vestra 
quod audistis a nobis, et quod nobis, imo Domino 
promisistis. Nec ulla unquam tribulatio presentis 
vite recordaüonem vobis vestre auferat sponsio- 
nis. * Implete omnia qux audistis imperari. Nolite 
similes effici populo Jud:eorum, qui cum audissent 
precepta Dei, recte quidem dixerunt : Omnia que 
mandavit nobis Dominus audiemus , et faciemus ea 
(Exod. xix); sed quod bene promiserant neglexe- 
runt. Placuerunt enim Deo ! quoniam se mandata 
ejus servaturos promiserunt. Sie quidem legimus 
dixisse ad Moysen populum larael : Accede, &, et 
audi omnia 9 quanta loquitur Dominus Deus noster ad 
le; et tu loqueris ad nos omnia quanta loquitur. ad 
949Q nos Dominus Deus noster ; et audiemus, el [acie- 
mus. Et dixitad Moysen Dominus : Audivi vocem ser- 
monum populi hujus , quanta. locuti sunt. Quis dabit 
cor eorum sic esse in eis, ut metuant me, et observent 
precepta meg omnibus diebus? Placuerunt ergo, ut 
diximus, Deo, ? quoniam polliciti suot se mandata 

ejus esse facturos , sed displicuerunt, quoniam po- 

8ita sibi mandata, et qu:e proniiserunt servare, trans- 

gressi sunt. De ipsis enim propheta loquitur dicens : 


D pilexerunt eum in ore suo, et lingua sua mentiti sunt 


ei (Psal. Lxxvn). Hoc est enim ^ ore eum, et non 
corde diligere : quod promittunt se Dei voluntatem 


dediguatur. " 

i. Et quamvis ille in seculo nobilis, pauperes, el in 
hoc &eculo contemptibiles Christiani lavare pedes era- 
bescit, qui et hec precepit et fecit, ete. 

j Cod. de Appannis. habet : dignatus est. Ille se 
humiliavit inferioribus, .nos vero humiliari dedignamar 

ibus et seepe melioribus. Quod nen aliunde, eic. 

Ita etiam Augustini editio. 

k ]mplete omnia qua audistis iamporia ; inplete om- 
nia vestra que promisisti. 

! Quando pro quoniam. 

m Quanta loquitur ad cos Dominus, ete. 

? Quandoquidem pro quoniam ; ita paulo post. 

9 Ore Deum. 





1M 


TRACTATUS IV. CONTRA PAGANOS 


482 


esse facturos, mentiuntur lingua, et ad faciendam A dor dentium (Matth. vm); ubi sicut ipse Dominus 


diaboli refugiunt voluntatem ; omnipotentem Deum 
Ad iracundiam provocantes, qui se irrideri non pa- 
litur. Qui cum et opera hominum quamlibet in oc- 
culto facta couspiciat; qui cum verba omnia quam- 
libet secreto insusurrantis audiat; qui cum omnis 
emnium cogitationes intelligat et cognoscat, seve- 
rissime judicabit. Qui hic ideo non semper contem- 
plores suos punit, quia in futuro decrevit esse judi- 
cium, ubi :terna condemnatio et perpetua servatur 


peccatoribus poona : ibi erit flelus oculorum, et etri-- 


ait : Vermís eorum non morietur, et ignis eorum non 
exstinguetur (Marc. 1x). * Nos autem , fratres dilec- 
tissimi, credimus in nomine Domini, quod non tran- 
sitorie audiatis verba nostra, imo divina, quia, quod 
vobis dicimus, ex sanctis et divinis eloquiis mutua- 
mur. Speramus in Domino quod facietis omnia qux 
proimnisists, 5 adjuvante vos in ipsis sanctis operibus 
Demini nostri Jesu Christi gratia : cui est gloria et 
bonor cum Patre et Spiritu sancto in sacula szcu- 
lorum. Amen. Explicit. 


TRACTATUS IV. 
CONTBA PAGANOS. | 
441 Est consaeetudo servis Dei omne opus bonum B riam dedit, et Golix superbam frontem fastu temeri 


in dicto vel in facto, in nomine Christi assumere , 
quod perficiendum sit ad gloriam Dei , monente ita 
Apostolo et dicente : Omnia quecunque facitis in 
dicto vel facto, omnia in nomine Christi face (1 Cor. 
x). Hodie juvante Domino in ipsius nomine Christi 
Salvatoris nostri contra Paganos aciem instruimus et 
ervelestia tela portamus, inimicos Christi veritatis ja- 
culis ferituri, e& contrarios hostes, et perfidis castra, 
ei supervacuas turres crebro ariete fidei proetratori, 
sequentes Christum ducem, Dominum scilicet Chri- 
stum, qui et per Jesum filium Nave, sueceseorem 
Moysi, Jericho superbas civitatis muros destruxit, et 
per apostolos suos liujus mundi elationem extollen- 
tem se adversum scienüam Dei, usque ad funda- 
menta dejecit. Áge nune contemplemur istos paga- 
nos, et eorum agsertiones in medium proferamus. 
Aiunt pagani fato omnia fleri, * et nihil preces, nihil 
orationes valere; et idola ad deorum honorem et 
similitudinem coli, vel universa elementa dieunt 
etiam deos e£ deas esse, et. habitare in eoelis, et in 
signis, et in stellis. Videmus igitur, fratres , istos 
paganos et astrologos vere fatuos, et astra hzc ina- 
mibus telis armata, et in isto prelio sine mora casu- 
yos. Putant enim se superbis et elatis arrogantize 
puce argois indutos, * allophylorum secios aciem Dei, 
et Israeliticam virtutem posse türbare, et nen putant 
Davidico lápide se facile posse prosternere. Lapis hic 
Christus est Dominus poster, qui et ipsi David victo- 

* Vos autem, fratres dilectissimi, credimus in nomine 


Domini, quid non transitorie, etc. 
b Deo adjuvante vos in sanctis operibus, ipsius Do- 


tatis erectam, potenti virtute dejecit. Hic Deus no- 
ster, hie Christus est, Dominus conterens bella, Do- 
minus nomen. est illi (Judith. xvi), qui pro suo no- 
mine pugnantibus '799 servis suis, et prelium pre 
veritate sumentibus semper adjutor esse consuevit. 
Aiunt ergo pagani fato omnía fieri, et circa genus 
humanum totum esse fixum et immobile quidquid 
fatum habuerit vel deeretam, et nihil preces, nihil 
orationes valere. Quibus primo breviter dicimus, ve- 
lut uno aratro fidei, et seeurxe veritatis totam erroris 
eorum circum abscindimus et subvertimus silvam. Si 
nihil ergo preces vel orationes valent, o pagani, et 
totum fixum est, ut dicitis , quod fatum dederit vel 
decretum, cur vos deos :et deas colitis? Cur idolis 


C immolatis? Cur preces, et thura , et victimas, cur 


universa dona in templis inferitis, si totum fitum 
est. et decretum, et nihil precibus, nihil postufatio- 
nibus indulgetur vel impetratur? Cur ergo suppli- 
catis? | 

Sed dicunt : Facimus ista, ne noceant, Quibus di- 
cimus : Quomodo postunt nocere, qui non possunt 
prestare? * Et quia vere nihil nee nocere nee prz- 
Stare possunt , canum custodia circa eos deos quos 
dicitis vestros, et custodum vigilantia contestatur. 
Quando enim eos inveniunt fures, abripiunt atque 
confractos distrahant. Tu dicis fato omnia fleri; sed 
quie tu dicis fato fleri, nescio qua opinione incerta ; 
ego dico voluntate vel permissu Dei fleri; quia Deus 


mini nostri Jesu Christi gratia, cui et gloria, ei ho- 
nor, eic . 


* Quatüor feruntur ethnicorum philosophorum D gem Saul bellum gesserunt. Iterum idem Maz. allo- 


sententize de fato. Prima in natura, qua omnia gi- 
gnuntur, fatuin agnoscit. Secunda , pro fato perma- 
nentem causarum sériem necessario nexarum usur- 
pat. Tertia, sidera fata vocat. Quarta , ipsam divin? 
consilii exsecutionem fatum habet. Div. August. de 
Giv. Dei lib. v, cap. 8, de fato Stoica opinionum 


portenta describens agit. Id ante prestiterant Ci-: 


cero, Seneca aliique multi. Ünaqu:xque juxta illos 
philosophos necessitatem quamdam in eventibus, et 
operationibus, sive humanis actibus ponit. Vid. inter 
recent. Moniliam in eximio opere contra Fatalistas. 

* Pro designandis inimicis Dei, paganos vocat al- 
Jophylos, quemadmodum de hie mentionenr habet in 
hom. de Quadragesima qu:e incipit : Intellerisse vos 
credo. Populi isti in exercitu regis Geth contra re- 


phylos vocat inimicas catervas barbarorum Taurino 
minitantium, in hom. de Nativ. Domini, cujus verba 
initialia sunt : Domini nostri Jesu Christi, fratres, na- 
tivitatem solemnissimum honore debito celebrantes, etc. 
Item in hom. Epiph. que incipit : Ad veneranda, fra- 
tres, festa dominica. Paria habet, Euseb. Czesariensis 
in psal. Lxxxvi, pag. 841, tom. | Collection. veter. Pa- 
trum edit. Paris. 1706. Nam à))o;7)ov; eosdem atque 
ethnicos esse animadvertit. Eodem pertinent. quce 
scribit S. Hilarius :Pictaviensis de allophylis in Psal. 
LIx, num. 12, pag. 123, tom. 1 opp. edit. Venet:e 
4119. Preetereo c.cteros, ne longus sim. 

^ 3 Sanctitas autem est scientia colendorum deorum, 
quo quamobrem colendi sunt non. intelligo, nullo nec 
accepto ab iis, nec sperato bono. Cic. de Divin. lib. 1. 


185 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


Tài 


Pater omnia posuit in sua potestate ( Ácl. 1), et nihil A speciosior est; speciei enim Greator omnia consti- 


fit quod Dominus ipse voluerit, vel fleri posse per- 
miserit. Vis videre prophetas et apostolos nosiros, 
quanta faciebant, non fati virtute, sed fidei et adju- 
torio sumui Dei, et divina potentia Christi. Ecce et 
coníractos restituebant, quos dicitis fato vexari ; pa- 
riter et infirmos curabant, mortuos guscitabant, ce- 
cos illuminabant et claudos erigebant; et nihil a 
fato petebant, sed totum, ut dixi, sinceritate 723 
fidei et divinis opibus, et miserationibus adimplebant. 
Fato dicis omnia fleri? Sed stultus stulta loquitur, 
et cor ejus vana intelligit, et, sicut ille aiebat Tullius 
in Hortensio dicens : Aria mea dicebat hoc quod dicis, 
fato omnia fieri? mater autem mulier sapiens non ezi- 
stimavit. Et nos possumus dicere in veritate, quia 


tuit, 79/4 aut si in virtute et operibus eorum mi- 
rantur, intelligant ab ipsis quoniam qui hsc consti- 
tuit fortia, fortior est illis. Et Paulus apostolus dicit : 
Invisibilia enim Dei a creatura mundi , per ea que 
facta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque 
ejus virtus atque divinitas, «t sint inexcusabiles ; quia 
cum cognovissent Deum, non ut Deum venerati sunt , 
aut gratias egerunt , sed evanuerunt in cogitationibus 
suis, et obscuratum esi insipiens cor illorum : dicentes 
enim se esse sapieníes, stulti (acti sunt. Et mutaverunt 
gloriam incorruptibilis Dei in. imaginem corruptibilis 
hominis et volucrum, et quadrupedum, et serpentium 
(Rom. 1), ete. Ergo aut ignem, ait, aut spiritum, aut 
citatum aerem, aut gyrum stellarum, aut nimiam 


avia nostra, id est error antiquus el gentilis stul- B aquam, aut solem, aut lunam, deos putaverunt. Ignem 


titia hoc dicebat. Nam mater' mulier sapiens, mater 
scilicel Ecclesia, qux nos spiritali genuit partu, nun- 
quam hoc arbitrata est, qux scit Filium accepisse a 
Patre omnem potestatem in coelo et. in terra. Ideo 
in nomine ejus tantas virtutes fecerunt discipuli 
ipsius, qui et dicebat : Petite, et accipietis ; querite , 
et invenietis; pulsate , et aperietur vobis ( Joan. xvt ). 
Utique quando hoc dicebat erroribus et d:emonibus 
' opponeboat, qui fata. flngunt,-et nihil preces valere 
contendunt, ne Deus rogetur, et eorum opera dissol- 
vantur. ldeo populos Dominus ad se trahebat, ut 
fides in Deum plurünum posset, et non diflidentia 
prevaleret. Fato dicis, impudens, omnia fieri? Addis 
et nihil preces, nihil orationes valere? Quantum 


vero preces vel orationes fidelium valeant, sacra C 


omnium divinorum voluminum monumenta loquun- 
tur, et volentibus noscere facilis aditus conceditur 
ad salutem. Ergo non fato quidquam geritur, sed 
omnia factoris mundi providentia gubernantur. 
Nam de idolis, vel de elementis, qux pagani ssti- 
maut deos, audite breviter, fratres, beatum prophe- 
tam nostrum paganos istos deridentem de superva- 
euis eorum, et dicentem : Idola gentium argentum et 
aurum , opus manuum hominum : os habent, et non 
loquuniur ; oculos habent, et non. vident; aures. ha- 
bent, et non audiunt (Psal. cxxxiv), et extera qux ibi 
sequuntur. Interrogo te, pagane, si xelis talis esse 
quales illi quos colis, sine anima, sine sensu, sine 
motu, sine aliquo vitali intellectu. Hoc ergo male- 


colunt pagani, et deum dicunt, qui aqua restinguitur, 
aut terr: jactu comprimitur. Itnem colunt pagani , 
qui ligni fomento nutritur. Ignem colunt pagani, 
teterno igne arsuri. Sed forte fulgura colunt: ut quid 


ista colunt? non enim motibus, sed imperio Dei 


aguntur, sicut 80] et luna, pluvix :rque et stellarum 
cursus, ventorum motus et nubium transitus. Spiri- 
tum ergo aeris et ventorum venerantur. Sed ista re- 
rum Domino famulantur, sicut scriptum est, flabit 
spiritus ejus, et fluent aque (Psal. cx). . . 
ignis, grando, nir, glacies, spiritus procellarum, 
faciunt verbum ejus (Ibid). Gyrum stellarum colunt 
pagani ab artifice Deo perfectum, ad mundi ornatum 
discriminato decore compositum. Aquam colwat, 
quie ad.usum non solum hominum, sed et pecorum, 
et c:eterarum rerum largitate Creatoris effunditur. 
Solem et lunam colunt, cum videamus et orientem 
et occidentem solem sic currere ut ei constitotum 
est. Unde intelligitur néminem posse indesinenter 
currere, et servitio suo insistere, nisi qui sub Domino 
sit, et qui habeat imperantem. Nam neque luna cre- 
mentum vel detrimentum pateretur, nisi voluntate 
et arbitrio Conditoris; et sol si in suá potestate es- 
&eL, perpetua lucefulgeret . . . . . 


famulari, et stellas suum ordinem sequi ; mare etiam 
suis finibus contineri. Et ideo clamat propheta san- 


dictum putas ; desine igitur tales colere quorum te D ctissimus, dicens ad Dominum Deum nostrum : Quem 


similitudo sollicitat, et quorum cultus te honestat. 
Sed dicunt pagani : Nos solem et lunam, vel stellas, et 
universa elementa colimus et veneramur; quibus 
iterum dicitur : 
quibus non subest scientia Dei, et de his que videntur 
bona, non. poluerunt. intelligere eum qui est ; nec ope- 
ribus attendentes, agnoverunt quis. esset artifex ; sed 
aut ignem, aut spiritum, aut citatum aerem, aut gyrum 
stellarum, aut nimiam aquam, aut solem, aut lunam, 
* deos putaverunt (Sap. xiu); quorum si propter spe- 
ciem hoc zstimaverunt , sciant quanto his Dominus 


! Vulgata addit, rectores orbis terrarum deos, elc, 


D 


Vani autem sunt omnes homines. 


magnificata sunt opera tua, Domine! omnia in sa- 
pientia fecisti; repleta est térra creatura tua. Hec 
mare magnum et spatiosum , illic repentia , quorum 
non est numerus , animalia pusilla et magha (Psal. x). 
725 Hic est Dominus Deus noster, de quo quidam 
sanctorum dicebat : Qui celum alta sublimitate sus- 
pendit, terrena dejecta mole solidavit, maria soluto 
liquore diffudit, et hz»:€ omnia propriis et condiguis 
instrumentis plena et. ornata digessit. Cam ergo vi- 
deris . . . . . . e. ror or on 


toc ey 9 


. LÀ * e LJ . * 


Colunt adhuc pagani montes, et arbores, et fontes, 
et flumina, ubi et boves, et oves, et universe bestiz 
pascuntur, et ambulant, atque labantur. Naiu. simu- 
lacra et idola eorum digno honore ab araneis obte- 
guntur, et a tineis vel vermibus perforantur, et a mu- 
ribus habitantur, et a muscis conculcantur ; nec se 
ab igne vel a pluvia defendunt, nec a latronibus vel 
furibus vindicant. Et ideo S. Cyprianus ad Demetria- 
num paganum bene dicebat : Pudeat te eos colere quos 
ipse defendis; pudeat te de eis auxilium sperare quos 
tueris. Aut quid enim praestare colentibus se possent, 
qui se de non colentibus vindicare non possunt ; sicut 
enim ad eos non pertinet quo coluntur; sic non sen- 
tiunt quo lzduntur. Sed dicunt pagani : Nos deos co- 
limus, vel deas qux in coelo habentur. Quibus dici- 
fous : Si deos illos dicitis vel colitis quos in vestris 
libris audimus recitare, id est Saturnum, Jovem, Mer- 
eurium, Martem, Apollinem, Vulcanum, AEsculapium 
ceterosque innumeros; et deas dicitis Junonem, 
Minervam, Dianam, Cybelem, Latonam, vel czteras ; 
ergo si omnes illos dicitis deos, cur aliquos in stellis 
ponitis, et aliquos non ponitis? Dicitis enim Saturnum, 
Joyem, Martem, vel Mercurium in ccelo esse, et Nep- 
tunum, Apollinem, Vulcanum, JEsculapium et c- 
teros non dicitis. Àn forte isti aliquid peccaverunt, 
et illi nihil peccaverunt , ideoque supernas regiones 
asseritis possidere, cum magis constet omnes. . . . 
homines, et. . . . . . hominibus. Ecce Saturnum, 


vel Jovem , Martem etiam, et Mercurium, etc., ne- C ex quibus unam solam Venerem dicitis esse in coelo, 


fanda facinora commisisse scimus. Nonne Virgilius 
! vester poeta ille precipuus, cujus carmina hodie- 
que veneramini sic clamat de Saturno dicens : 


"Arma Jovis fugiens, et regnis exsul ademptis; 


unde et Latium de latebra ejus nomen accepit, eo 
quod latuisset tutus in oris, id est fugiens in Italis 
finibus latuisset; et iterum ait : 798 . 


rentem 
mus auctor ?. 


Fauno Picus pater; hisque 
Te, Saturne, refert, tu sanguinis ulti 


a 

Hic litteras imprimere, et signare nummos in [talia 
primus instituit; inde srarium Saturni vocatur; et 
resticitatis hic cultor fuit, inde falcem ferens pingi- 


tur. Hic, cum vesano furore raperetur, filios devora- D. 


vit 8005; qui -et operto capite, ne agnosceretur, ef- 
fugit et ita in delubris vestris formatur. Jovem ejus 
fllium a matre subtractum. 


1 Prímus ab s,ethereo venit Saturnus Olympo, 
Arma Jovis fugiens, et regnis exsul ademptis, 
1s genus indocile, ac dispersum montibus altis 
Composuit, legesque dedit, Latiumque vocari 
Maluit, bis quoniam latuisset tutus in oris. 

ZEneid. lib. vni, vers. 519. 


3 Virg. lib. vi, vers. 47. 


3 Ast ego, quie divum incedo regina, Jovisque 
Et soror et eonjux,, una cum gente tot annos 


TRACTATUS IV. CONTRA PAGANOS. 
A 


" 


* 86 
insula habet sepulerum. . . despectus jacet. » . 
unde, Virgilius dixit : cre. . . medio jacet. in- 
. de criminibus. . . . bre- 
viter commemorat dicens :? Jovisque et soror, et con- 
juz, et rapti, inquit, Ganymedis honores. Vidc quam 
exeecrabilis habendus sit, imo potius quam detesta- 
bilis iste Jupiter, qui sororem voluerit habere uxo- 
rem, ut de cxteris ejus criminibus taceamus. Proh 
dolor! qux inter homines sanclos habentur pietatis 
nomina, inter deos paganorum facta sunt foeda sacri- 


legia. Nam de Marte quid dicam, qui apud Thraces 
natus. 


infernis, sed. . . . . . dicitur possidere. Ergo iste 
nullas proprias habet sedes, sed ut. . . . et miser in- 
certis, et nullis. . . . . . sedibus fisus semper ex. . . 
citis fllios et filias genuisse, quod non ex legitimis 
nuptiis, sed. de nefandis incestis et adulteriis, sicut 
et ipsi nati sunt ; adhuc autem non erubescitis et so- 
lem dicere filiam habuisse, et lunam amasse Endy- 
mionem. Quis fidelium ad tantam insaniam vestram 
non irascátur? Quis vos in talibus perseverantes non 
omni poena dignos existimet? sicut et Satutnum dici- 
tis filium cceli, et Jovem ejus filium iterum dicitis, 
vel potius mentimini Minervafn ex capite genuisse. . . 
feinore, et multa alia. . . . .. Nam dex vestra. ... 
asseritis veneranda, obscenitatis vitio continehtur; 


et in astris ponitis. * Cur non (interrogo) et Juno- 
nem, et Minervam, vel Dianam, vel czteras? 727 
Àn quia Yenerem dicitis speciosain, ideo eam in coelo 
babitare meinoratis. . . . . . fceditatis terrenis sedi- 
bus deputatis? Quid illam impudentissimam feminam 
inter tot viros facitis in ccelo, quid sibi vindicat? Uxor 
est alicujus, an mater, an soror, an filia? Sed si nihil 
herum est, et propter pulchritudinem tantum eam 
dicitis esse in co»lo, quz fuerit fornicaria, vide quam 
nefarium sit criminosam pulchritudinem dicere esse 
in ccelo, et Minervam non dicitis, quam dicitis ca- 
slam et sapientem? Apparet vos quia carnales estis 
potius quam spiritales. 


. . e . *. . . . . 


religionem qu. . . .. .. a vobis antiqui lib. 
lumina cum bu. ........ picturis et signis et 
insa. . . . . vestris talibus delectamini. * Cur hodie 


Bella gero! Et quisquam numen Junonis adoret 
Prexerea, aut supplex aris imponat honorem? 
JEneid. lib. 1, v.rs. 50. 


* Ex quo originem ducant hxc deorum nomina 
Cicero tradit lib. nde Nat. deorum. . 

5 Ex Grecia in Italiam ludi scenici primum ira- 
ducti sunt. S. August. de Civit. Dei lib. n, cap. 8, ut 
Romanos gentiles de eorum czxcitate convinceret, 
probat iosos non sacrorum sanctitate, sed suarum 


187 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


788 


quz» in theatris ad acclamationes vestras impurissimi À quid hic fatum facere petuit : nunquid.otunes in ille 


histriones exprimunt ipsam impudicam Venerem et 
adulterum Martem, Jovem illum principem vitiorum 
in terrenos amores cum suis fulminibus, id est magiis 
immutatum albescere; nunc aureo imbre defluere 


Quicunque enim sine lege peccaverunt , sine lege peri- 
bunt, et quicunque in lege peccaverunt, per legem judi- 
cabuntur (Rom. n); et non erubescunt pagani tot 
deos et deas dicere, Saturnum genuisse et Jovem vel 


exteros. Sed si tunc nati sunt dii, cur non hodieque 


diluvio fatum occidit , aut isti uni fatum vitam dona- 
vit? ' 8i omnes fatum occidit, cur non et istum? si 
huic fatum vitam donavit, cur non et omnibus ? Sed 
vere virtus et potentia. omnipotentis Dei hzc sine 
dubio fecit, qui pervicacibus et contemnentibus tri- 
buit poenas, et justis et sua praecepta servantibus sa- 
lutem. . . . . . . « . . »* «-» 5 5. "1 


dicam qui a magistro Moyse nullo virtutis merito de 
generasse cognoscitur, quique ad debellandam Jeri: 
cho civitatem profectus, precibus 7449) suis, velut 


nascuntur? nisi forte, ut iterum sanctus Cyprianus B quodam fulmine, Jericho muroe sine mora dejecit, 


dicebat, aut Jupiter senuit, aut partus in Junone de- 
. fecit. Item pagani volatus avium obeervant et voces 
corvorum vel cornicularum, et in fibris. ....... 


tionibus in........ quirunt sed din. ........ 
mus quod cavqr. .. . .. « . . preeterire nec es. . .. 
qua imminent vi. . . . . . clinare, quibus dicimus; si 
ergo 798 vitari possunt per observantiam qus futura 
sunt, jam ergo non sub fati sorte agitur homo et im- 
mobilis decreti, qui arbitrio suo et cautela poterit 
declinare quod imminet. Sed dicunt : Non poterunt 
declinari. Dicamus ad eoe iterum : Cur ergo inquiri- 


et usque ad fundamenta prostravit; qui etiam solis 
citatissimos cussus supra Gabaon orando tenuit (J6- 
sue x), et lung. vias supra phalanges, sea interd? 
ctione compressit, usquequo omnes adversarios éupe- 
raret. Quid de Elia sanctissimo dicam, q&i merito fidei 
clavem imbrium gestabat in labiis, de qua clausum 


naBíragorum ab opinione nom destitit; ei totum a 
Domino quidquid postulavit accepit, et velut navis 
fidelis illa salva fuit, et perductum ad ripam, sicut 
acceperat, integrum representavit. Omnes etiam san- 


tis? cur frustra sacrificia celebratis? cur voces avium? C «ti propheta fnerito fidei sum, et diximus, multas 


curvolatusattenditis, . . . . 4 4. s 


ingemueris. . ... Vis scire quantum preces valeant, 
quantum placeant Domino Deo orationes fidelium ; 
inquire in libris nostris, in libris clara veritate per- 
spicuis ; inquire de Noe, inquire de Moyse, inquire de 
Jesu filio Nave, inquire de Elia vel Eliseo, inquire de 
Jona vel cxteris sanctis prophetis et beatis apostolis 
Christi discipulis, quibus totum Dominus dedit quid- 
quid eorum fidelis oratio postulavit ; inde ergo inve- 


virtutes et malta mirabilia perfecermt. Beati etiam 
apostoli et confractos viribus restituebant, et nihil a 
fato petebant, et infirmos curabant, et mortuos su- 
scitabant; sed omnia Dei virtute, et Christi auxilio 
adimpleDant. Diis pagano . . . .. 
dilectissimis dicamus. . . . . - . . . .. 
estel idei nostri: . . . . s. e*t 
loquamur unuses . . . . . «en 
Dominus Deus, etsancttus . . . . . . . «. « 
estdicens . . ... . . . 4. . eon on 
limitas pgtes. . . e e e oe or onn 
em cum sola habeat potestatem, hanc umum Deum 


Djes .quanta a te poterunt impetrari. . . . . 255. credit et veneratur Ecclesia, qui omnia qumeunque 
que. .... ... . . oto... .. . naufragio interfu- — sunt, verbo majestatis suse et sapientia format, ra- 
rentes undas et strepitus. . . . . ludentium etiam D (igne et omnipotenti virtuté consummat; hie nou 


undique procellarum, per maris. . . digcriping per- 
excellentium aquarum metuenda cacumina fretus de 
Domini pietate feliciter evaserit, . . . . quique preci- 
— bus fusis ad Dominum meruerit incolumis, cum suis 
omnibus reservari, ut miraretur ei ipsa tempestas, 
omnibus ubique pereuntibus, unum solummodo cum 
guis superstitem evasisse. Dicant pagani, si possunt, 


turpitudinum editione deos placare voluisse. Hoc 
dico, quod negantes convincit historia, eosdem illos lu- 
dos tn quibus regnant fiq-menta poetarum, nen per im- 
pe ltum ebsequium sacris deorum suorum — intelisse 
Romanes, sed ipsos deos, wi sibé solemniter ederentur, 
ei honori suo consecrarentur acerbe imperando, et 


videri potest; visu clarior est, nec :estimari; sensu 


. major est; et ideo sie eum' digne xstimamus, dum 


inzesümabilem. dieimus.. Hic est, inquarb, Dominus 


Deus.noster, quem etipsi ratione superati paganorum : 


philosophi,.etsi mon venerantur; tamen agnoscumt : 
Deum. Ideo quidem non venerantur, quoniam in in- 
juriam ipsius Creatoris meltos asseraat deos, et hc- 


quodammodo extorquendo fecisse. - 

! llic Maximus Noe patriarcham indigitat, qui, ut 
habetur Genesis cap. vn, salvus ex aquis diluvii ceva- 
sit; dicente Scriptura : Hemansit astem soíus Noe, et 
qui cum eo erant in arca. 





rao 


ipsi philosophi veritate compressi, et invisibilem as- 
serunt, e$ omnium prepoteptem, in quo procipuas 


Sostenes formam bujus mundi negat eonspici posse, 


et angelos veros sedi ejus dicit assistere, in quo e$ 
Plato pari ratione consentit, et unum Deum preedi- 
cans, eeteros angelos vel daemones dicit. Hermes 
quoque Trismegistus usum Deum fatetur, eunsque 
javisibilem 7960 «ique incomprehensibilem confite- 
tor. Hunc ergo nos in veritate confitemur, et novi- 
. mus, et fatemur. Omnipotentem Deum, eujus opus 


est mundus, qui celum suspendit ut. cameram, qui- 


terram fandavit super aquam, maria soluto liquere 
diffudit, et miro libramine ex omni parte compositam 


totam hujus mundi molem ipse centipet fabricator. B . 


Ipse.solis vaporiferos . . one 


69 c? - e. e . Ld LJ . e. . . *. * 4 9." € 


ec 9 e . . * . * . e' 


e ipse cunota animalia cum universis 
iuribus 8uis benigne utiliterque przparavit ? ipse fon-- 
tes, et flumina concavosque terrentes? ipse spatiosum 
mare. . . Tum campos maf. . flactibus 
lenge lateque. ei visibilia, et invisibilia 
cancta. Christo Filio suo Dornino nostro per- 
fecit : sicut scriptum est, quia in Christo creata sunt 
omnia, attestante apostolo Paulo, que sunt in celo et 
qua eunt in terra visibilia etinvisibilia (Coloss. 1v). Ergo 
unus Deus, fratres, adorandus est solus; sicut scri- 
pturn est. Dominum Deum tuum adorabis, et ipsi soli 


TRACTATUS IY. CONTRA PAGANOS, 


perem, ut diximue, Gfeatoris defertint ereatursms. A . 
! Ergo nunc Demiaem Deum nostrum velint nolint e&: nolit.etiam .. . 


700 


. Sermonem, vere propheta velit-recipetre, auf 
. Dus ejus, id est mandata. . 
. habet in 8ua potestate liberi, 731 inquit, su- 
mus -arbitrii; si hoc esset audientes eum jam non: 
haberent in potestate aliud facere quam audierant . 
vis erat quzedam natur, per quam liberum non es- 


sei ad aliam migrare sententiam; aut si rursus ez 


audientibus nullus &moino reciperet, et hoe natune 
vis erat, quie unum ue fleri voteret, et alteri 
quiam .. 2.2 
velit partemdeddnare . . . . . 5... 
sum,etquam . . . . 4 e or or on n 
vism constat . . . . . 4... 4... on n 
Ab initio enim dum regna om omm on | 
et potestatem dedit . hominum; uf 
illius regni 8at portio, cui se ad obediendum ipse 
subjecerit : et quia deflnitam est apud Deum non 
posse unum hominem utriusque regni esse servum, 
omni studio date operam in boni regis foedus ac jura 
concurrere. Propter hoc denique verus propheta 
cum esset presens nobiseum, et quosdam ex diviti- 
bus negligentes erga Dei cultum viderit ina rel, 
Maaperudit . . . . . . 090 
et reliqua, usque hic prosequitur $. Petrus. Christus 
ergo dicebat : Hac est vita eterna, ut. cognoscant 
te solum verum Detm, et quem misisti Jesum Christum 


servies (Matth. 1v); ipse diligendus est, dicente Scri- C (Joan. xvn); in hac agnitione, fratres, esf vita :zeterha. 


ptura : Diliges Dominum Deum tuum ez toto corde 
(m6, ex (ota. anima tua, et ex omni mente (ua, et ex 
omni sensu fuo, et proximum tuum aicut teipsum (Matth. 
Xx). Quis etenim, rogo, proximus noster? quam Do- 
minus noster Jesus Christus, qui cum in forma Dei 
esset constitutus, formam servi accepit ? Ft Verbum 
caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. 1), quique 
dieebat : H«c est vita eterna, ut cognoscant te solum 
verus Deum, et quem. misis& Jesum Christum (Joan. 
xvi). Iste Jesus Christus .- . . in principio erat 
Verbum apud Deum. . & Sibylla ixerz, Greco 
nomine, quod significat piscis, operatus est, eo quod 
mundi vel szeuli hujus mare ingressurus esset. Nam 
et litterarum ipsarum Grecarum considera ingens 


mysterium !Xerz : iota, hoc est Jesus; x chi, id Dis sequentia 


est Xpios; 6 theta, Theu; ry Yios, z sigma Soter; 

quod Latine explanatur Jegus Christus. Dei Filius 
Salvator : in capite harum quinque litterarum Gra»- 
carum mysterium hoc est, queri ergo magno. 


e. . * e. . e . . . e . . . e. 


de Domino Christo ipse beatus Petrus. . . . . 


' De his dixit Apost. ad Hom. cap. 1: Et mutase- 
sunt. gloriam incorruptibilis Dei iu similitudinem ima- 
genis corruptibilis , € volucrum, et quadrupe- 


Nam audi Scripturam sanctorum Evangeliorum réfe- 
rentém de sumtno Deo Patre, et Filio ejus Jesu Chri- 
8to : In principio, induit, erat Verbum, id est Filius, 
et Verbum erat apud Deum (Joan. 1), apud genitorem 
suüm TOR TP 


dicens, ét Verbum caro Taclum e, ad velamen e; 

intePprétem ser.'. '. '. . 
docuit voluntatem Patris," ipsumque summum | Deum 
credendum tradidit, et sic' passione completa, ipsum, 
quem assumpserat, hominem sacrificium obtulit 
Patri, totius mundi faciens redemptionem. Íterum 
S. Petri interponimus expositionem : Ác noscite, in- 
quil, veritatem, etseparamini . . . . . . . 
decipere ho. . OL 
seiptiones, . . . . . lernt 
dum, et serpentum. Propter quod tradidit illos Deus in 
desideria cordis eorum in immunditiam , etc. 


. 439 sicut enim unus 
. halt sub se multos, 
tu dicis verbi gratia prx*fectos, consules, tribunos, et 
cmteras potestates. Similia arbiwamur, modo cum 
unus sit major omnium Deus, et jam istos ad simili- 
tudinem earum quas diximus potestatum ordinatos 
esse in hoc mundo deos ; illi quidem majori subjectos; 
nos tamen, et quia in hoc mundo sunt, dispensantes. 
Audite ergo ad haec vos, pagani, quomodo in his 
ipsis qu:& ad deceptionem . . . apponitis veritatis 
rationibus confitemini. Dicitis siquidem : Cum Czesaris 


teneat Deus (sic) judicum vero ejus; et potestatum B . 


speciem servent ii qui dicuntur dii, servate ergo, ut 
proposuistis, exemplum Czesaris ; et scitote quia sicut 
nulli ex judicibus vel administratoribus , id est. prz- 
fectis, vel proconsulibus, vel ducibus, vel tribunis 
fas est Cesaris nomen imponi, alioquin et ille qui 
susceperit, et illi qui detulerint, pariter interibunt : 
ita et de hoc debetis advertere. Quod si qui nomen 
Dei alicui, quam pr:eter ipsum imposuerit, et ille 
receperit unum eumdemque sortientur interitum, 
multo deteriorem forte quam ministri Casaris. Hic 
enim qui delinquit in Cesarem , interitum suscipiet 
temporalem ; qui vero in unum, qui solus est verus 
Deus, delinquit, inseculum . . . . . . . . 
e e . e e. . . .  - . 


Alii pagani dicunt, nos adhuc melius facimus, qui 
et ipsi summo Deo, et omnibus cum ipso gratias agi- 
mus, quibus dicendum est. Tale est hoc quale si 
quis :»ger ad medelam sui et medicum et venena- 
rium vocet, cum illi quidem nocere quidem possint 
venenarii, et curare possint. Verus autem medicus 
venenis illorum recuset sua medicamenta miscere, 
We àut pernicies bono autsan. . . . . . . . 


mundi . . . . - « . 4 «4. ron s 


nliargiaur . . . . . . « . «. . . . «7 


doloris sui luem . . . . . . . eon 
ceteraque elementa exhibent servitutem. Denique . 
contra bonitatem Conditoris fatigata sce- 
leribus impiorum vincuntur 733 elementa; exiude 
est, quod aut terre fructus corrumpitur, aut aeris 
temperies temeratur, aut supra modum ardor solis 
incenditur, vel imbrium aut rigorum vis immensa 
diffüüiditur. In ^. '. . . . et mortis facies di- 
versa percurrit; festina enim creatura in impios mo- 
veretur ad vindictam; Dei tamen bonitas reprimit 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
. À eam, et ab indignatione impiorum refrenat , ac aue 


.C. 


D. ..e-€ 


T92 


misericordie . . . . . . obedire magis quam 
peccatis hominum et sceleribus inflammari. Exspectat 
enim patientia Dei, dum in hoc corpore sunt, homi- 
num conversionem, quod si usque ad exitum vite in 
imipietate perstiterint, tunc jam discedens anima, 
qux immortalis est, pro impietatis suae perseverantia 
luit poenas immortales. Nos vero, ait ipse sanctus 
Petrus, cujus hanc assumpsimus disputationem de * 
historia beati Clementis ejus discipuli, et nostris in 
adjutorium sociavimus dictis. Nos ergo , ait, ad hoc 
missi sumus, ut prodamus vobis latebras antiqui ser- 
pentis, et absolventes inimicitias reconciliemus vos 
etplaceatisti . . . . . sed fortasse. . . 
nihil curare, et Deo. . . . . adnotitiam . 
possumus pervenire, quomodo. . . 
gerat humanarum rerum . . . . . * 


*, e. e e. 

.. . 

. . . . . e e . . e. . * . . e e e 
. 


Dei esse . . . .. 
nisi enim potestate ex . . . . . nunquam po. 
Gora inferioribus ministraren., et per lioc non solum 
curam Dei erga homines, sed et grandem quemdam 
habere docetur affectum, quorum ministerio tam pre- 
clara mancipavit elementa. Sed dices : quid enim 
leditur Deus, si et ista coluntur a nobis, si quis ve- 
sirumhonorem . . . . . . . e. e n 


e . . . "] . . . . . .* L] e. . . * e 
. e. . e. . . e . . *. . e. *. . . . e 
. . . . . . . . . . . e LI e e e 


vel alia 
Deus nonsit . . 
. in his qux facile deprehendere 
potuistis animum ad discutiendum noluistis intendere, 
"3$ certum est quia in agnitione Dei impediti estis, 
non impossibilitatis, sed ignavice vitio. Nam si voluis- 
setis, ex his ipsis inutilibus simulacris profecto acce- 
pissetis intelligente viam . . . . . . »- 


* . . e. . * e. . [jJ . . . . . . e 


ad nocendum . . . . . . « 
tandum, seducentibus . . . minibus, ut 
quasi mir . . . . , utilia perficerent . . . 

. deest ambulare statuas . . . . . 
canes :wreos, etlapides, . . . .''. per aerem 
ignis effici, mutari per varias figuras, et c:etera, quie 
Simonem illum Magum vel cxterog fecisse accepi- 
mus; nam et Jamnes et Mambres faciebant magias 
contra Moysen. . . . . . et ., . . .-« 
diabolo in . . . tempus aliqua facere ad se- 
ducendum infideles, ut ma . . . infile. . . 


fidelium mens, .et perficiat in dilectione et timore 


Dei, nec vincatar a malo . . . . tate. Et pi- 
tbones futura et occulta Joquuutur, e&t no. - . « 





193 


colendo aliquoties . 
occulta dicunt, faciunt quidem h:ec, non Divinitate, 
sed malignitate vel curiositate ; ideo, sicut dictum 
est, ut. seducant, ut decipiant ; spiritus sunt vagi et 
insinceri, pervolantes et perscrutantes. Nam vere illi 
sunt sancti famuli, et vere illi ministri Dei, qui signa 
faciunt salutis, et vitam mortuis tribuunt, daemones fu- 
gant : unde et vere ad Deum pertinere noscuntur, cu- 
jus lumine illuminant cxcos, virtute sanant infirmos, 
misericordia mortuos resuscitant, qui in nomine 


TRACTATUS V. CONTRA JUD/EOS, | 
futura et A Christi ad similitudinem ejus multa et faciunt et fe- 


794 


cere virtute fidei. Ergo sectemur horum caritatem, 
sequamur horum innocentiam, ut indulgentiam et - 
mansuetudinem eorum servemus, el a sempiterno 
adjuti Deo, :xeterno et beato Filio ejus semper hono- 
rem deferamus et laudes :eiernas; ipsum Patrem 
et Filium adorantes et confitentes in Spiritu sancto, 
cui gloria et majestas in sxcula. Amen. Deo gratias, 
semper. 


TRACTATUS V. 


CONTRÁ JUDEOS. — 
7355 Dicunt secundum litteram Jud:i non secun- B et ipse Jacob benedicit filios Joseph filii sui minoris, 


dum . . . adhortaturnos ratio . . . 
». . fratres aliquantulum pre . ore 
contra Jud:eos, vel eis cum vestra 
sanclitate con. . . . . . et primo illud mihi 
ostendendum est, quod hic populus a mundi exordio 
&vina Providentia reprobator, et sequens populus 
eligitur, atque assumitur ex gentibus, id est populus 
Christianus, et ut certius approbetur quod dicimus, 
ab ipso primo homine Adam sumamus exordiura. 
Adam genuit Cain et Abel. Cain natu major populum 
designabat Jud:orum. Iste repellitur ob facinus suus, 
el Abel minor natu assumitur, qui populum Cbri- 
stianum ostendebat ; reprobavit eiim Deus saorificia 
Caim, et Abel sacrificium assumpsit. Occiditur ipse 
Abel a Cain ; 
nomine Seth. Considera mysterium. Abel luctus in- 
lerpretatur, Seth resurrectio. Ergo in istis his duobus 
fratribus minoribus. . . . . . . . .. 


quia mandatur, et ut relinquat priores errores et ve- 
tusta vitia, et exeat inde, efficiaturque in gentem ma- 
gnam, id est in populo fideli Christiano, toto terra- 
rum orbe diffuso; unde Scriptura annuntiabat di- 
cens : Eritis gentes in caput Christiani, incredulus 
autem populus in cauda, id est Judxi. Genuit Abra- 
ham duos filios, Ismael et Isaac. Ismael major natu 


fuit ex ancilla Agar, Isaac minor natu ex libera Sara, p aut fundatus est orbis terre . . . 


quod apostolus noster Paulus, qui et ipse ex Judowis 
crediderat, dicebat : Jam non sumus ancille filii, 
sed libere (Galat. i)... .. .. . .. 4 


e e. . . . . . e. . e . . . . * . . 
e 
. 


vides quia prior reprobatur, et sequens assumitur; 


* Excidit ergo (Moyses) duas tabulas lapideas, qua- 
les antea [uerant, et de nocte consu rgens. ascendit in 
montem Sinai, sicut praeceperat ei Dominus portans 
secum tabulas. Exod. xxxiv. 

* Prophetam de gente tua et de fratribus tuis. susci- 
tabit tibi Dominus Deus tuus, ipsum audies ; sicul ve- 


Jam intelligis, et in Joseph 'J36 minori filio popu- 
lum Christianum ostendit. Benedicit ergo Jacob illos 


. duos pueros, et ponit manum lx»vam, id est sinistram 


super caput majoris natu, et dexteram super caput 
minoris, ut osterderet minorem futurum esse hono- 
rabiliorem atque majorem. Moyses quoque accipit 
tabulas, et propter culpam populi projecit eai; se- 
cundo alias conscriptas accipit et reservat, * atque sa- 
cris voluminibus . . . . . . . « « « « 
. e 02 0. c$* $4 c5. $; c9 9 $*9 $9 $9 $* 9€ . € 
* Prophetam de gente tua, et de fratribus vestris; sicut me 
illum audite. Erit enim : omnis anima, qua non audierit 
prophetam illum, interierit de populo suo (Deut. xvnr). 
Prophetam dixit Christum, quia propheta est sui Pa- 


et nascitur alius filius Adze in loco ejus QC. tris et Dei. Dominus autem et Deus est omnis crea- 


tur:e : de ipso dicebat iterum Moyses in libro Gene- 
$c08 (Cap. 1) : In principio fecit Deus calum et ter- 
ram; hic principium Filium taxans, in quo Deus 
Pater fecit ccelum et terram, quod apostolus noster 
Paulus Moysi prosecutionem attestans, dicebat, quia 
in. Christo creata sunt omnia que sunt in celis, et que 
sunt in. terra , visibilia et invisibilia, sive sedes , sive 
dominationes (Coloss. 1) et c:etera, qux ibi sequun- 
tur. In principio ergo fecit Deus coelum et terram. 
Principium Christus est, qui dicebat per Salomonem : 
* Dominus creavit me. principium viarum. suarum in 
opera sua (Prov. vm). . ... . « - «e e * 
. pararet 
celum . Christus Dominus Filius Dei 
ipseest. . . . . 4... .2.757 5! 
0... s. 5. déeebat. . . . . . . Fir- 
mamentum, et factum est firmamentum , fiant. lumina- 
ria in firmamento cali, sic ut luceant super. terram, el 
fecit. duo luminaria majus et minus. Luminare maji 
in inchoationem diei, et luminare minus in. inchoatio- 
nem noclis (Genes. 1»). Ergo Deus dixit, et Dens fecit. 
Audi adhuc, dicit Deus : Faciamus hominem ad ima- 


listi a Domino Deo tuo in Horeb. ()uando concio con- 
gregala est, alque dizisti ultra non audiam vocem Do- 
mini Dei mei, eic. 

* Hic locus desumptus est ex cap. vim Prov., ubl 
legitur : Dominus possedit me in initio viarum suarum, 
antequam quidquam facerct& a principio, etc. 


T5 


8. MAXIMI TAURINENSIS T9b 


ginem et similitudinem nostram; et [ecit Deus homi- A tatis et ignoranti tenebras non derelinquit. Parayi 


nem, ad imaginem Dei fecit illum (Gen. y). Dicit forte 
Judsus: Ad angelos Deus dixit. Convincitur in eo 
quod dicitur et Deus jecit hominem ; non enim ange- 
geli, 7377 dixit, fecerunt, sed Deus, inquit, fecit ho- 
minem. Deus dixit, et Deus fecit ; id est Pater imperavit, 
et Filius adimplevit. Et illud considera quod scriptum 
(Genes. xvin) est de Abraham, qui [F. quia] apparuit 
illi Deus ad quercum Mambre ; et postmodum habet 
Scriptura (Ibid.) in exustione Sodom: et Gomorrhz, 
quod Dominus a Domino pluerit ignem et sulphur su- 
per easdem civitates. Ergo est Pater et Filius, a quo 
Patre, id est ex cujus jussione pluit Filius ignem et 
sulphur. In Filio ergo fecit Deus ccelum et terram, 
qui erat ante ccelum et terram : nonne ante facti sunt 


lucernam Christo mee : iterum in Joannem sanctum 
dici, intelligimus lucernam populum illuminantem de 
isto Domino Salvatore et de ejus adventu in carne 
futuro. Et Isaias sanctissimus loquebatur : Con(orta- 
mini, inquit, manus resoluta et genua. debilia et post 
pauca ait : Deus noster judicium retribuet ; ipse veniet, 
salvabit ros : tunc aperientur. oculi cecorum, et aures 
surdorum audient ( Isai. xxxv ) , et caetera. Et Ba- 
rueh dicebat de Christo : * Hic Deus noster. non exi 
stimatur alter ad alterum. Qui invenit omnem viam pr- 
dentic, et dedit eam Jacob puero sto, et Israel dilecto 
sibi ; post Iac in terris visus et inter homines conver- 
satus est ( Baruch ur) : ut idem non Deus Pater vi- 
sus est, et conversatus inter homines, sed Filius Di, 


angeli, archangeli, omnesque spiritales virtutes et B de cujus incarnationis adventu iterum Isaias annun- 


potestates? Ergo quod ait, In principio fecit Deus 
eelum et terram, in Christo dixisse declaratur, ex 
cujus persona et. David dicebat : Verbo Domini cali 
firmati sunt, el. spiritu oris ejus omnis virtus eorum 
(Psal. xxxu); iste est Filius Dei, de quo iterum ipse 
David dicebat in secundo psalmo : Dominus dixit ad 
me : Filius meus es tu, ego hodie genui te. Vide se- 
eundum mysterium : in secundo psalmo hoc dici- 
tr . M secundus Filius . . 

24 sed die. 05. 2. 5. . Certissiime Deus 
Filium, quem genuit, non sicut homines, sed sicut 
decuit Deo generare impassibiliter, incorruptibiliter 
de se ipso; unus unum genuit, solus solum, Deus 
Deum, rex regem, ingenitus * ingenitum, Pater Fi- 


tiabat dicens : Revelavit Deus brachium suum illum 


'sanctum in conspectu omnium gentium, et videbunt 


omnes gentes ipsum super terram salutarem a Deo (lii. 
Lil). Adhuc autem repetit iterum et dicit : Ecce tirgo 
cencipiet in utero, et pariet filium, et vocabitis nomen 
ejus Emmanuel, quod est interpretatum nobiscum Deu 
(Isai. vu). Nobiscum Deus, id est Deus in homine, 
Verbum in carne, majestas in corpore. Descendit si- 


- cut pluvia in. vellus. (Psal. Lxx); non cum ambitu, 


non cum strepitu; sed rex coelestis huniilis mundum 
ingressus est; triumphos immortalitatis et pacis om- 
nibus donaturus corpus humanum assumpsit, ut suum 
fulgorem interim per velamen corporis obumbraret, 
et ad hominem Deus per interpretem hominem lo- 


lj, auctor Verbum, creator creatorem, :eternus C. queretur. In illo templo corporis Deis erat, ut mot- 


wternum, Spiritus Spiritum, lux lucem, splendor 
splendorem, pius pium, bonus bonum, misericors 
misericordem, perfectus perfectum. Ad hunc Filium 
ikerum David loquebatur dicens : * Thronus tuus, 
Deus, in seculum seculi ; virga &guitatis, virga regni 
tui. Dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem ; propterea 
unxit te Deus, Deus tuus (Psal. xyiv). Videte quia ad 
Deum loquens dicebat ei : unzit te Deus, Deus tuus, 
id eat te Filium unxit Pater tuus illo unguento zeter- 
p ketjüix, oterni sacramenti et. coelestis mysterii, 


gut e Sos 
. . Djixit Dominus Domino n meo : Sede a deziris 
meis s (Psal. qx) . . . . Dominum babuit iste 


Tex, ad quem Dominus suus Deus dixerat: Sede a 


talem hominem faceret immortalem. Sed non credit 
Judzus, sed nec paganus, nec virginem genuisse si 
viri conjunctione credunt. Audiant et credant de na- 
tivitate Salvatoris ex virgine, sanctum angelum mis 
sum a Deo Patre dixisse ad ipsám sanctissimam Vir- 
ginem Mariam : Spiritus sanctus, inquit , supertenit 
in te, et virius Altissimi obumbrabit tibi; ideoque el 
quod nascetur ex te sanctum vocabitur Filius Dei (Luc. 
i). Carnem humanam de sancta Maria assumpsit ille 
Spiritus immaculatus, id est Filius Dei mundus, san 
ctus, securus inse sibi sua potentia et possibililale 
carnem effecit. Si enim hoc aliquantis avibus dedit, 
ut de vento aut de pulvere concipiant sine maribus, 
et cernerent, quanto magis ipse sibi, ut dictum esl, 


dextris meis. Quis est iste Dominus ad quem dixerat D 789 potuit corpus fabricare, et si iterum aves de 


Deus Pater, nisi Dominus noster Christus Filius ejus? 
Nam et iterum audi de Christo suo Patrem dicentem: 
Paravi lucernam Christo meo; inimicos ejus indiam 
confusione (Psal. cxxxi). Paravi lucernam Christo 
meo, id est Ecelesiam lumine ejus splendentem, at- 
que 738 ardentem, fidelium numerum, qui, lumine 
veritatis et credulitatis in corde percepto , increduli- 


* Ingenitum hic usurpatur pro non factum. 

* Vulgata, psal. xim, legit: Sedes tua Deus in 
seculum seculi, virga directionis, virga regni tui, etc. 
' * Vulgata legit: Hic. est Deus noster, et non asti- 
mabitur alius. adversus eum. Hic. adinvenit omnem 
viam disciplina, et tradidit illam Jacob puero suo, et 


ovis obumbratione alarum animatos pullos produce 
: et terra sine coitu producit aliquanta animalia, ut 

vermes et c:etera, quanto magis Deus potuit sibi inlet 
homines mirabilibus modis templutn construere cor- 
poris sui : qui si voluisset, et ex lapide, vel hgno, 
vel aqua, vel terra, posset : sibi corpus efficere, ut pole 
qui et. primum hominem Adam eo limo terre pls 


Jsrael dilecto suo. Post h»c in terris visus est, et cm 
hominibus conrersatus est. 

* Eadem habet S. Maximus de virtute generati 
terrx? hom. de. Dominica in Ramis Psal. : (woniam 
vermis nulla extrinsecus admixtione alieni corporis, 
de sola et pura terra procreatur, etc. 








191 


se pro hominibus advenisse. Nam et nasci propterea 
ad similitudinem nostram et mori voluit atque resur- 
gere, ut et nos et mori et iterum resurgere in semet- 
ipso monstraret, atque spem nobis future resurre- 
ctionis ostenderet.* Sed dicit Jud:eus : Ergo ex femina 
habuit nasci Deus. * Caro Christi ex femina nata est, 
quam Deus fecit, nec pollui potest majestas Christi 
in carne;si enim sol fulgens nen inquinatur tactu 
quolibet, multo magis Dominus solis inquinari non 
potuit, licet mundus mundam tetigerit. Hunc ipsum 
habemus itineris ducem, quia via est ad Patrem ; lu- 
cis principem, quia veritas est, qui nobis lumen veri- 
tatis infudit; salutis auctorem, quia quod factum est 
in eo vita est, qui cum Patre vivificat. omnia : per 


TRACTATUS V, CONTRA JUDJEOS. 198 
maverat, carnem humanam assumere, ut ostenderet, A culat aliorum. Nam legimus 


quod nullum . mel luminis contineat 
intellectum, nee per sp. ostendat, 
ait Dominus ad eos : Vos de diabolo patre nati estis, 
ei desideria patris vestri facere vultis (Joan. vir). Nam 
et diabolus in serpente mutatus fallacibus linguis, 
uovorum hominum piam rudemque innocentiam in 
paradiso factiosa malignitate decepit : eujas et isti 
insaniam subsecuti, serpentina generatio, nunc usque 
Christum Filium Dei negare conantur. Contra quos 
auxiliante ipso Domino Christo hanc disputationem 
suscepimus , quibus adhuc dicendum es. . quod vo- 
bis assumilis, dicere patrem vestrum Abraham, et 
ejus circumcisionem vos asseritis suscepisse ? Abra- 


ipsum Deo Patri semper gratias agimus, fratres, Sed B ham fide justificatus est, non circumcisione. Ita enim 


adhuc increduli Jud:ei audent aliquoties et fidei Chri- 
ptianze velle detrahere, et fideli Dei populo insultare ; 
unde denuo recensenda sunt nobis divina volumina, 
que eos aperta veritate confundant et intelligant 
manifeste sese sine spe et sine flde esse. Isti sunt Ju- 
dai, quos clara voce sanctus Stephanus increpabat 
dicens : Dura cervice , et incircümcisis cordibus et au- 
ribus, vos semper Spiritui sanclo resistitis, sicut et pa- 
tres vestri, ila et vos. Quem enim prophetarum non sunt 
persecuti patres vestri? Et occiderunt eos qui pronun- 
tiabant de adventu Justi hujus , et vos proditores et in- 
terfectores estis (Act. vi). Haee sanctus Stephanus 
ait, de quibus dicit et beatus apostolus Paulus : Sem- 
per discentes, el nunquam ad veritatis scientiam perve- 


nientes. Sicut enim Jamnes et Mambres restiterunt C 


Moysi, ita et ii resistunt. veritati, homines. corrupti 
snente, sensu reprobi (II Tim. wi). Dicunt enim : Nos 
circumcisionem habemus, et filii sumus Ábrahe ; qui- 
bus merito Dominus dicebat : Si filii Abrahe essetis, 
opera utique Abrahae faceretis. Circumcisionem, in- 

uiunt, habemus ; quibus dicimus: Utinam haberetis 
odorem fidei Abrahe, '7/4Q) et non períidix vestra ! 
Vos filii estia potius viperarum, in vobis ipsis venena 
portantes : qui parentibus inferlis necem, et ex hoc 
ipso quo alios occiditis, vobis ipsis interitum prapa- 


ratis. De vobis, o Jud:xi, dicit propheta David : Erra- ' 


verunt a ventre, locuti sunt. falsa. 1ra illis secundum 
eimilitudinem serpentis (Psal. vvii). Et apostolus no- 
ster Paulus ait : Quorum Deus venter est, et gloria in 
con[usionem eorum qui €errena sapiunt. (Philip. m). 
Ergo erraverunt a ventre, locuti sunt falsa, ira illis 
secundum similitudinem serpentis : qui vipereis mor- 
sibus viscera parentum sanguinemque fundentes, et 
sceleris vestri lubrico dilopsi, in alienis vulneribus 
volvebamini ; quique legis precepta contemnendo per 
varias criminum culpas, velut per przcipitia multa 
diversis casibus corruistis. Vide jam, si potes, quam 
fedus sit quamque turpis qui se sanguine — comnia- 


! Hanceamdem veritatem, et quasi ipsis verbis pro- 
secutus est S. Maximus explanans articulum carnis 
resurrectionis in hom. de Traditione symboli. : 

* Hom. 1 de Nat. Domini dixit S. Maximus : Ita 
Verbum caro factum est : non ut Deus vacuaretur, in 


dicit Scriptura : Credidit Abraham Deo, et deputatum 
est illi ad justitiam, et amicus Dei appellatus est (Rom. 
1Y). Ergo Abraham non ex circumcisione justificatus 
est, sed ex fide. Credidit enim verbo Dei, et justifi- 
catus est, et benedictionem a Deo consecutus est, et 
ipse, ct semen fidei ejus. Nam considera, ne putes 
circumcisionem signum esse fidelium, ante Abraham 
omnes sancti incircurncisi fuerunt, et puritate mentis 
Domino placuerunt, et populum Christianum magis 
ipsi inse monstrarunt. Percurre ordinem in sacro- 
sanctis Litteris positum, et invenies omnes ita essa 
ut dicimus. Primus ipse Adam, qui manibus Dei plas- 
matus est, 7] incircumcisus permansit; deintle 
Abel justus, Enos et Enoch, Noe et Melchisedech 
sacerdos summr Dei : justi omnes, neque circumcisi, 
ut dicimus, secundum carnem faerunt, neque discre- 
tiones escarum habuerunt. Nam de Abraham, quod 
circumcisionem dicitur accepisse, illa circumcisio 
non habet przemium salutis, sed signum datum fuerat 
generiB. . . . . - . . 4 4. oe o. on on 


filios Israel, secundo . .-. haouit jam: 
primo circumcisi . . . dere, sed spiri- 
tualiter intelligi oportet, quia per legem, id est per 
przcepta legis cireumcidi ab idolorum cultu oportet, 
secundo per Evangelium circumcidi. Dicunt. adhuc 
Judxi: Filii sumus Abrahz; quibus dicimus : Filii 
Abrahz estis, * sed ex ancilla de qua scriptum est : 


D Ejice ancillam ei filium ejus; non enim heres erit 


filius ancillae cum filio libere (Genes. xxt, Galat. rv) ; 
nos in gloria Dei filii libere sumus. Vester Ismael 
pater est, unde genus ducitis : noster pater Isaac 
est, unde ducimus genus. * In Isaac, inquit, vocabitur. 
tibi semen; ille sanctissimus Isaac, quem desideran- 
tibus parentibus, . . . . s 4 s son on 


de quo dicitur : Quia ín semine tuo benedicentur om- 
homine, sed ut homo glorificaretur in Deum. 

?]n homilia qux incipit : Non incommode ante 
dies, ctc., ait-S. Max., Agar typum Synagogz fuisse, 
eumdemque locum Apostoli aHert. —— 

* [dem docet S. Aug. de Civit. Dei lib. xvj, e 26 





199 


est Christus.* Iste est sanctissimus Isaac, qui patiens 
ad victimam ducebatur clementissimi patris praecipua 
proles; qui, ut diximus, Christi imaginem gestans, 
neque genitoris imperio contradixit, nec victimam 
suscipere recusavit. Ergo iste pater noster probatur; 
vestra Hierusalem, terrena civitas, mater est; nostra 
Hierusalem , coelestis civitas, raater ; illa vestra, que 
periit; heec nostra, qux» permanet semper; vos prio- 
res, nos sequentes; quia et lsmael prior, deinde 
Isaac : quia qui primi novissimi, et qui novissimi 
primi. Scriptum est : * Eritis gentes in caput, íncre- 
dulus autem populus in cauda (Deut. xxvi). Nam et 
ipse Isaac duos filios genuit Esau et Jacob, de quibus 
dictum fuerat ad Rebeccam conjugem 1saac divino 


S. MAXIMI TAURINENSIS 
nes gentes (Genes. xx); non dixit in semine tuo, quod A . . . . . discederet . . . 


8^0 
. populum 


Christianum 
Sed dieunt Judei... . ..... l.c 
signum salutis apud nos . . . . . . insiguo 
Domini omnes pariter masculi feminzque signantur, 
signo Domini signamur in fronte super duos postes. 
de sanguine Agni Dei, qui tollit peccata mundi, de quo 
jam tunc. in lege fuerat scriptum; quod in sancto 
Evangelio completum esse dignoscitur, quando cla- 
mabalis dicentes : Sanguis 4/43 ejus super nos et su- 
per filios nostros (Matth. xxvu). Sed nobis h:ec. salu- 
briter competit dicere: sanguis ejus super nos ct su- 
per filios nostros, vobis ad condemnationem , nobis 


responso : Dua gentes in utero tuo sunt, et duo populi B vero ad. salutem ; quia alio vos proposito, alio nos 


de ventre tuo dividentur ; et populus populum supera- 
bit, et. major serviet minori; quia Jacob, inquam, 
Uf dilexi, Esau autem odio habui (Genes. xxv). 
Sed hoc jam superius meioratum est;.nam ipse 
etiam Jacob duas describitur habuisse uxores , unam 
Liam majorem natu, oculis infirmam ; aliam Rachel, 
minorem, speciosam : illa Lia, figuram Synagog:e 
portabat, infirma, ut dictum est, oculis. Quare in- 
firma oculis? quia visus Synagogz» languebat, et se 
in filiis infidelibus sepe plangebat. Hec vero Rachel, 
qux figuram portabat Ecclesiz, de qua scriptum est: 
* Speciosi oculi tui sicut columba (Cant. 1) : et iterum 
noster apostolus Paulus dicit de ea : non habens ma- 
culam aut rugam (Ephes. v), aut aliquod hujusmodi ; 


hujus perspicuus et spiritalis fuerat: visus. Nam et G 


illud quod in mysterio loquitur apostolus, intellige 
quam populo Christiano conveniat : * Privus, inquit, 
homo de terra terrenus, secundus vero homo de celo 
seelestis (1 Cor. xv). Qualis terrenus, tales et terreni; 
et qualis ccelestis, tales et coelestes, et lex qu:xe secun- 
dum litteram accipitur, occidit, spiritus autem vivifi- 
eat (II Cor. n1). Moyses, nam ut commemoravimus, 
accipiens priores tabulas confractas projecit , ideo ut 
ostenderet vestrum lapideum cor confractum, et re- 
probátum ; Christianorum vero divinis legibus aptum 
atque servandum. Unde dicit Scriptura de Christiano 
populo : Qui ostendunt opus legis conscriptum in. cor- 
dibus suis ( Rom. wu) : Cognoscens omnia hxc, et ex 
lege et prophetis, adhuc majora considerans sanctus 


dicimus intellectu; vos furendo, nos orando ; vos in- 
sultando, nos suppliciter postulando; vos ex odio, 
nos ex amore; vos ut tristes, hos autem ut. semper 
gaudentes. Vos latronem elegistis, quia omne animal 
ad sibi simile convertitur ; nos Domino elegimus ser- 
vire. Nos ergo, inquit Apostolus, Domini sumus; vos 
secuti estis latronem Domino improperantem, nos 
secuti sumus latronem Dominum adorantem et con- 
fitentem in cruce : Domine, memento mei cum veneris . 
in regnum, tuum, Cui Dominus ait : Amen, dico tibi 2 
hodie mecum eris in paradiso (Luc. xxn). O beatum 
ipsum latronem, qui tantam repente mervit sanctita- 
tem, et sub ipsa morte transivit ad lucem. * Et ipsi 
duo latrones, unus vestram, alter nostram ostendebat 
imaginem. Occidistis Dominum, et gratulamini : oc- 
cidistis quidem, sed non occidistis , tamen occidistis 
voluntate, sed non occidistis in veritate , quia Chri- 
stus in :eternum manet. Jacuit quidem corpus in mo« 
numento, sed Christus regnabat in calo. Non enim 
poterat includere . . . . . . . . . .. 


e * * . . e. . e. . . e. . . * e e e 


non includitur in monumento cum corpore, multo 
magis diviuitus includi non poterat. Ergo vivit Chri- 
8tus in seternum ; sicut et sanctus angelus Gabriel di- 


' cebat ad gloriosam Mariam : FRtegnabit in domo Jacob 


in ceternum, et regni ejus non erit finis (Luc. xi) : et 
septuagesimo primo psalmo de ipso dicitur : Orietur 
in diebus ejus justitia et abundantia pacis. Quando di- 


apostolus Paulus, separavit se a vobis, nec jugum D) cebat: * Qui te percusserit in dextram mazillam, prebe 


eum infidelibus ducere voluit; quia non est societas 
lumini ad tenebras, nec pars fideli cum infideli (11 Cor. 
v1); convertit se ad Christum maxime, quia ab eo 
erat admonitus, ut . . . . credulitatis jur.. . 


! [n hom. 4 de Paschate, qux. incipit : Beneficia 


Dei nostri, etc., eundem Isaac a patre sacrificaudun. 


Christi figuram dixit. 

* Alludit S. Max. illis verbis : Ipse erit iu caput, 
et tu eris in caudam. Et venient super te omnes male- 
dictiones istt..... quia non audiristi vocem Domini 
Dei tui, nec servasti mandata ejus et ceremonias quas 
precipit tibi, etc. 

* In Vulgata, Cantic. 1, legitur : Oculi tui colum- 
barum. 


illi et alteram; el ei qui vult tecum judicio contendere 
et tunicam tuam tollere, dimitte illi et pallium. Quid 
justius, quid utilius, quam impatientem patientia su- 
perare, et damnis potius opprimi quam lucrando pec« 


* Jdem Apostoli locus affertur a Maximo in homil. 
de Nativitate Domini, qux incipit : In adrentu Do- , 
mini, fratres carissimi, solutus est omnis paterne pre 
taricationis melus , etc." 

* Duabus in homiliis conversi latronis fidem exaltat 
S. Maximus, eumque ex patibulo in paradisum traus- 
latum fuisse eloquentissime tradit. 

* Qux.sequuntur de sanctitate przxceptorum Chri- 
sti Domini, supponunt alia precedentia ab atnanuepsi 
omissa. 


AC 0C 





801 


TRACTATUS V. CONTRA JUD/£OS. 





care! Sunt enim precepta justitix»? Domini Salvatoris A 7/45 munera perferunt. Sequitur in psalmo: Et 


in sancto Evangelio designata. Et ne longum sit to- 
tum dicere, post aliquanta sequitur : et abundantia 
picis, denec auferatur luna (Psal. .xx1). Abundantia 
pacis, quia ipse est fons purissimus pacis, in quo 
null: sunt turbulentz lites, nulla amaritudo malitiz, 
ted omnis plenitudo dulcedinis omnisque tranquillitas 
bonitatis. De isto ipse David propheta alio dicebat 
in loco : Gustate et "JI videte quoniam suavis est 
Dominus. Beatus vir qui sperat in eum (Psal. xxxu); 
quia Dominus dicebat : Pacem meam do vobis, pacem 
meam relinquo vobis. Iu hoc enim scient omnes homines 
quod discipuli mei eslis, si invicem diligatis(Joan. xw). 
Et iterum dicebat : Beati pacifici, quoniam ipsi filii 
Dei vocabuntur. Beati pauperes spiritu, quoniam ipso- 
rum esi regnum colorum (Matth. v). Et abundantia, 
inquit, . . . . . . . 


Sed postmodum extollitur et erigitur, cum ad cocle- 
stia regna Domino auxiliante perducitur. Sequitur in 
psalmo : Et dominabitur a mari usque ad mare, et a 
fluminibus, usque ad terminos orbis terre (Psal. Lxx): 
hoc est per universas gentes, et per totum mun- 
dum, qua se longe lateque diffusus Oceani ambi- 


tus ducit, et omnium terrarum fines includit. Sequi- 


"ÁQ 


tur : In conspectu ejus procident /Ethiopes , et inimici 
ejus terram lingent (Ibid.). JEthiopes illi sunt spiritus 
tenebrarum qui in conspectu Domini, id est in ad- 
ventu ejusturbati . . . . .. 


sed latibere terram dicuntur, quomodo et isti. . . 
ram et carnalem astutiam diligunt , spiritalem vero 
gratiam non requirunt? Sequitur in psalmo : Reges 
terre et insule munera offerunt. Reges Arabum et Saba 
dona adducunt (Ibid.). Oriens ergo et Occidens, quod 
manifestatum est denuo in sancto Evangelio, quando 
magi venerunt portantes munera, aurum, thus, myr- 
rham : aurum offerentes ut regi pretiosam fidem; 
thus suave, sacrificium laudis ut Deo; myrrham ad 
indicium et obsequium sepulturz. Item aurum regi, 


thus sacerdoti, myrrham sacrificio : quia Christus D me, et Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies; 


Dominus et rex est, et sacerdos, et sacrificium. Quia 
rex est, ipse ait : Ego autem constitutus sum rex ab 
eo (Psal. 1); quod sacerdos : Tu, inquit ad eum Pa- 
ter, es sacerdos in eternum. secundum. ordinem Mel- 
chisedech (Páal. 1x). Sacrificium apostolus Paulus 
nit, qui seipsum obtulit oblationem et hostiam Deo 
in odorem bone suavitatis ( Ephes. v ). Aurum, 
thus et myrrham. Aurum rex quzrit, id est electa 
corda; thus Deus orationes castas et bonas in 


'edoreni bon:x.fragrantie ; myrrham ad sepulturam 
sanctorum ejus. Ergo undique populi ad Christum - 


et terram lambiunt? hoc est terrenam litte- 


adorabunt eum omnes reges lerr& ; omnes gentes 
servient ei (Psal. 1xxi) : quod impletum videmus ; 
quia ubique nomen Domini Christi adoratur ab om- 
nibus regibus, duntaxat €hristianis, omnibusque gen- 
tibus. Sed et si sunt aliqui reges aut gentes aliqu» 
que nolunt adorare, sicut et vos Judzi, manet car- 
cer :tternus, manet judicium Dei : Deus, ait prophe- 
ta, manifes'us veniet Deus noster, et non tardabit (Psal. 
XLIX) ; qui venit in humilitate occultus, veniet in po- 
testate manifestus. Tunc videbit eum omnis caro, id 
est omnis homo, quia omnes stabimus ante tribunal 
Christi, ut recipiat unusquisque propria corporis, prout 
gessit, sive bonum sive malum (Rom. xw); nam et. in 
ipso psalmo in capite ait : Deus, judicium tuum regi 


B da, et justitiam tuum filio regis (Psul. .xxi) ; quia re£ 


et filius regis ipse est Dominus Christus; et in coii- 
clusione psalmi dicit: Replebitur gloria ejus omhis 
terra : fiut fiat (Ibid.). Et nos dicimus consentientes 
sancto prophetx:: cum Domini voce : Amen amen, hioc 
est vere fideliter. lteratio autem sermonis ista con- 
firmationem in se continet veritatis. Deo gratias. 
Ergo convincuntur evidenter Judzi : Deo juvante sic 
dicamus contra eos, non studio nocendi, ut eos de- 
victos perimamus, absit a nobis; spiritale przelium 
pro hominum salute geritur : arma nostra non'sint 
carnalia, sed fortia a Deo. Itaque salvare eo$ cupi- 
mus et sub regis nostri Christi..... convertere. Non 
ergo litem quxramus, quia veritatem inquirimus ; mi- 


litamus $ub rege pacifico, et pacis castra sectamur. — 


. € Ideoque eos, ut dixi, volumus de tempestivis flucti- 


bus erroris ad portum salutis perducere, et per atrium 
veritatis in domum regalem Domini nostri introdu- 
cere, ut flant de inimicis amici, et de arüichristis 
Christiani. Videant pascuam spiritalem ; videant, si 
merentür, coeleste corivivium; videant dominicam 
mensam, et cantent nobiscum cum David propheta 
sanctissimo dicentes : Dominus rascit me, et nihil 
mihi deerit; in loco pascue ibi me collocavit (Psal. 


xxu); et iterum : Quam amabilia sunt tabernacula — 


tua, Domine virtutum! concupiscit et deficit anima mea 
in atria Domini (Psal. Lxxxim). Sed huic persuasioni 
contendunt impii Jud:ei, maluntque mori quam vinci, 
dicentes : Nos unum colimus Deum, sicut scriptum 
est in libris Moysi : * Non erunt tibi dii alii absque 


et : Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Dominus unus 
est (Deut. vi). Hoc. preceptum, clamant, patribus 
72/46 datum est, quod nos servare oportet et con- 
venit. Quibus dicimus : Dicite ergo cur patres ve:tri, 
relicto isto uno Deo, ad idola conversi sunt? Ft fece- 
runt vitulum in Horeb, et adoraverunt sculptile, et im- 


mulaverunt gloriam suam in similitudinem vituli man-- 


ducantis fenum (Psal. cv) ; et serviebant iilitiz coeli? 
Adjungunt : Illi viderint; nos nescimus. Quibus dici- 
mus : Audite ergo, et discite : ideo ista admonitio a 
Deo dabatur, utad seconverteret . . . . - «* 


! Locus alter ex Isai. cap. xLiv et xtv : Ego Dominus, €! no est amplius : extra me non est Deus. 


"o d 





care. [nde sibi lucos (JV Reg. xxi), inde sibi illicita 
 gacrifücin preesumpsere, inde deos multos, inde falsa 
figmenta et inania idola. Idcirco volens eos, ut dixi- 
. mus, Dominus a tantis erroribus ad cultum sux ma- 
jestatis. convertere, sacro frequenter intonabat elo- 

quio, dicens : Non erun! tibi dii alii absque me, et 
- Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies ; et : 
Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Dominus unus est 
(Deut. vi). Nam, ut certo sciatis quz sit fides Chri- 
stiana, nos ipsum unum Dominum invisibilem, incor- 
porabilem, immortalem, sine origine et sine fine cre- 
dimus, colimus et veneramur . . . «. 


. 0 e . e. e. . . . * e. e. e e . e. . . 


, mereamini . . . . Studium gerimus przdi- 
cand; veritatis; ideoque post qu:e diximus adhuc di- 
vina sumimus testimonia; ut probemus Christum 
" Deum et Dei Filium esse, sicut jam in aliquantis ex- 
posuimus. Dicit Deus omnipotens Pater ad Moysem 
in Deuteronomjo (Cap. xvin) de Christo Filio suo : 
Prophetam suscitabo illis de (ratribus eorum sicut te; 
et dabo verbum ejus in os ejus, et loquetur ad eos que- 
cunque dixero illi. Et si quis non audierit. prophetam 
illum, ego vindicabo. * Et iterum in Regnorum legi- 
mus : Suscitabo mihi sacerdotem fidelem, qui in omnia 


qua sunt in corde meo (aciet (I Reg. n) ; et in Evan- C 


gelio ipsePater dicit : Hic est Filius meus dileciissimus, 
. inquo bene complacui; ipsum audite (Matih. xvn)... 


e e. . . . . . e e €* . . e e e e. 


S. MAXIMI TAURINENSIS ! 
. A tamus. Dicebat beatus. Moyses" in libro Geneseos 


8u4 


(Cap. 1) illuminatus Spiritu sancto : In principio fecit 
Deus caelum et terram. Attende statim illud, quia a 
principio ccpit, et principium nominavit, quod nos 
intelligimus Christum principium dictum, in quo Deus 
Pater fecit coelum et terram; coelestia pariter et ter- 
rena in Christo fecit, id est in ipsius virtute, qui ju- 
bentis imperio ministrabat, in ipso fecit, quidquid 
jussum est adimplevit ; quia de Patre scriptum est : 
J]pse dixit, et facta sunt; ipse mandavit, et creata sunt 
omnia (Psal. xxxi); ergo in principio, idest . . . 
fecit Deus ccelum et terram 


creavit me principio viarum suarum in opera sua. 


D Ante secula fundavit me, et iterum ex persona sa- 


pientiz ipse Christus de se dicit per prophetam : Ego 


- ez ore Altissimi prodivi primogenita ante omnem crea- 
" turam (Eccli. xxww). Ergo in isto Filio et per istum, 
- Sicut sepius dictum est, Deus Pater omnipotens om- 


nía fecit, sicut iterum in psalmo dicebat : In capite 
libri scriptum est. de me (Psal. xxxix). Sed, dicit 
Judeus, ipse qui dixit, ipse et fecit. Cui dicimus : 
Et quid necesse erát ut diceret? si non erat alius qui 
audiret et faceret, nunquid sibi dicebat, fiat ? Sed 
iterum dicit Judzus : ad angelos dixit; quibus dici- 
mus:Sed non . . . . . . . . . - . . 
fecerunt angeli, sed habet, et fecit Deus . . . 
. Judeus; et dicit: Quomo- 
do . ....... filium habere Deum 
. Judrus invisibilis, et in cor- 
. . . Quibusitrum . . . . . 


" respondemus sicut Dominus: Nonne dictum est in 


- 


. to, ait;et. 


lum ... ..-.....-.-- 


dicitipsum audite . . . . . . . . . . . 
lis sibi sermo, et conveniens ipsis sit, ipse probatur 
esse, el propheta, qui est Christus Dominus 747 
" Filius Dei, Propheta dicitur Patris; sed est Dominus 
prophetarum Patris; merito Propheta, ut auctoris 
gui pr:edicator, czeleris autem gratiam prophetiz ipse 

contribuens. Nam sicut Propheta et Angelus vocatur 
 & Patre, ita scriptum est ; Ecce mitto Angelum meum 
ante [aciem tuam, qui pre parabit viam tuam, observa 


Jege vestra, quia : Egà diai : Dii estis, et "2A filii AI- 
tissimi carissimi. Si illos dixit. deos et filios Altissimi, 
ad quos sermo Dei factus est, ej non potest solvi. Scri- 
ptura; * Mihi, ait Dominus, irascimini, quia dixi Fi- 
lius. Dei sum? Si non facio opera Patris mei, nolite 
credere mii ; si autem facio, etsi mshi non. vultis cre- 
dere, operibus credite (Joan. x). Deinde dicimus : 
Quid videtur dictum Judxis illud, quod ait David ex 
persona sine dubio Christi : Dominus dixit ad me : 
Filius meus es tu; ego hodie genui te? Et iterum ex 
persona Patris dicit ipse propheta sanctissimus Da- 
vid ad Filium : Tecum principium in die virtutis tua in 


eum, et obaudi ei, et ne (ueris inobediens ei : non enim D splendoribus sanctorum, ez utero ante luciferum genxi 


deerit tibi ; nomen enim meum est in illo (Exod. xxu); 
unde et ipse Dominus Christus dicebat in sancto 
: Evangelio : Ego veni in nomine Patris mei, et non 
suscepistis me; cum alius venerit in nomine suo, illum 
accipietis (Joan. v); et David dicebat : Benedicius qui 
venit in nomine Domini (Psal. cxvir). Sed dicitur .. 
et ceterorum prophetarum lieras, et inde veritatis 
. regulam perquiramus, et qux jam protulimus repe- 


! Vulgata legit : Prophetam suscitabo eis de medio 
fratrum suorum similem tui : et ponam verba mea in 
ore ejus, loqueturque ad eos omnia que precepero illis : 
qui autem. verbà ejus, qua loguetur 1n nomine meo, 


'divinegen. . . . . . . - « 


te (Psal. cix). Quem genuit. . . . . . . .. 
dicit, ergo creditis, quia . . . . . . . .. 
respondemus, sic Prophelà . . . . . . .. 
et nos ita credimus genuit . . . . . . .. 
sedul . . . . . - . 4 o. oe or onn or 
sancte 
ut Deo gene- 
rare, genuit Dominus Dominum, lux lucem, splendor 
splendorem, potens potentem, rex regem, unus unum, 


hj 
audire noluerit, ego ullor existam. . 
* |ta prosequitur textus S. Joan. : Quem Pater san- 
clificavit, et misit in mundum, vos dicitis, quia blas- 
vhemas, quia dixi, Filius Dei sum? 











TRACTATUS V. CONTRA JUD.£OS. 


$06 


solus solum, zternus :eternum, virtus virtutem, crea- À quia pluit Dominus a Domino iqnem et. sulphur super 


tor creatorem. H:ec jam diximus, et dicimus, ut va- 
lemus. Cxterum illud inexplicabile est et. indicibile, 
quod est Pater et Filius, Filius Patris, Verbum Pa- 
tris, virtus et sapientia Patris, in quo et per quem 
fecit Pater omnia. Hoc Verbum intellige Filium Dei, 
quem misit pro salute mundi, sicut propheta dixit : 
Misit. Verbum suum, et sanavit eos (Psal. cvi). Ergo 
Filius Dei dicitur, qui est Verbum Patris, 1.on ut tu 
carneo et culpabili seusu intelligis Deum carnaliter 
nos dicere genuisse. Nam audi Isaiam (Cap. Lt) san- 
ctum prophetam de Christo dicentem : Generationem 
autem ejus quis enarrabit? Nunquid dici vel explicari 
potest, quomodo Pater Filium genuerit, Deus Ver- 
bum protulerit ? volo intelligere 


duas civitates Sodomam et Gomorrham (Genes. xix). 
Audis quia Dominus a Domino pluit? Qui Dominus? 
À quo Domino, nisi Filius a Patre? Nam ipse appa- 
ruit et Jacob, et colluetatus est cum eo ; unde ait ipse 
Jacob : Vidi Dominum [acie ad faciem, et salva facta 
est anima mea (Genes. xxxi); utique in flgura. cor- 
poris Christum viderat quam erat postea susceptu- 
rus, cum quo est colluctatus. Nam de Patre seri- 
ptum est : Quem. vidit. heminum nemo, neque videre 
potest (Joan. 1) ; et iterum . Non potest, ait ipse Deus 
Pater, * homo faciem meam videre et vivere (Exod. 
xxxn). Ipse Angelus Domini, qui est Christus, apparuit 
Moysi iu rubo, in igne; ipseque dixit : 750 Ego 
sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Jacob; qui di- 


quemadmodum ista de Christo credatis; ad quem di- B etus. est Angelus primo Domini in igne apparuisse; 


cimus : Audi: scriptum est Patre dicente : Tecum 
principium in die virtutis tu in splendoribus sancto- 
rum, ex utero aute luciferum geuui te (Psal. cix); qui 
dicit te, alium ostendit esse, hoc est »ecundum a se 
Filium suum, ad quem dicit te: te qui dicit, et sui 
loquentis, et ad. quem loquitur duas declarat esse 
personas. Ez ujero, ait, ante [uciferum genui te. Ute- 
rim bic majestatis sensum | intelligo, inenarrabilem 
plenitudinem, profundumque mysterium, Dei incom- 
prehensibilem sapientiam : ante [uciferum genui te; 
vel, ante cceli ornatam, vel ante Spiritus sancti ini- 
tium, ' quia ipse Spiritus sanctus lucifer dicitur, 749 
qui lucem veritatis et bonz fidei mentibus humanis 
infondit; quique per prophetas zterni solis Christi 


ipse . deinde dicitur (Exod. n) et dixisse : 
Ego sum Deus Abraham, et 1saac, et Jacob .. .. . 

filio Nave in ripa fluminis stanti ad Jericho apparuisse 
. 9 . . ipsum Dominum Christum gladium 
tenentem in manu, cui cum diceret Jesus : Dominus 
Doster. es, an adversariorum ? ait Dominus ad eum : 
* Ego sum princeps militia virtutis Domini (Josue n); 
iste est princeps principatum quxrens, ipseque rex a 
Patre constitutus, ipso testante et dicente : Ego 
autem constitutus sum rex ab eo (Psal. n). Nam et in 
quodam psalmo ex persona ipsius Christi loquentis 
dicebat David : Immola Deo sacrificium laudis, et 
redde Altissimo vola (ua, et invoca me in die pressura, . 
et eripiam te, et glorificabis me (Psal. xxx). Admonet 


ui ldciler adventum spissime nuntiavit. Nam iste C jg istis. versiculis immolari deberi Deo Patri, et se 


Dominus Cbristus Filius Dei multis sanctis, et ante 
visus est, et prius apparuisse dignoscitur : Abrahz, 
et Jacob, et Moysi, et filiis Israel in columna ignis 
ei Bubis, de quo Deus Pater dixerat: Ecce ege miito 
angelum meum auie [aciem iuam, qui parabit viam 
fvam. anie te (Marc. 1); et ülio Nave ipse visus est, 
qui et dicebat : Ego sum princeps militie virtutis Do- 
mini (Josue ni), utique et Filus est Patris; et Ange- 
dus ejus dicitur, id est nuntius, et propheta, et sacer- 


dos, et puer, et advocatus, et virtus, et sapientia, et . 


extera. Nam quia Abrahz visus est, audi Scripturam 
(Ginés. xxu) dicentem : Vocavit. angelus. Domini 
Abroham de colo, et ait: Abraham, Abraham, non 
esiendes monum iuam super puerum .— 


unde insequea. . . . 


. invenies scriptum, 


* . 


! [n. divinis Personis mon et prioritas tempo .», 
cum sint omnes tres comlerne. Solum concipitur 
ordo inter ipsas; nempe Pater, deinde Filius, postea 
Spiritus [gnetus; quia cum Filius sit vere Persona 
gehita, in concepta ejus debet prwecedere Pater, 
principium a generationis seu originis ; et quia ex amore 

atris ad Filium, et Filii ad Patrem spiratur Spiritus 
sanctus, ideo spiratio utriusque habetur ut initium 
Spiritus saneti, non posterioris tamen in natura et 
gubsistentia, sed coxterni. Ác co:xeternum quidem ita 


invocari, ut auxilietur supplicibus suis, prout diceret: 
redde Patri obsequium laudis, et ege tibi preestabo 
swxilium protegeatis ; honora genitorem, et me jn- 
venies adjutorem. Unde ipse et iu sancto Evangelio ' 
dicebat : Ego honorifico Patrem meum, ei vos inhono- 
vastis me (Joan. vm). Nos ergo Chrietiani unum 
Deum Patrem creditnus et confitemur, et unum Do- 
minum nostrum Jesum Christum Filium ejus, quem 
et lex et prophet: locuti sunt, et per ipsum Deum 
Patrem oramus, et ipsi gratias agimus, quia eL ipse 
Salvator ita nobis mandavit, dicens, el omnibus 
credere volentibus : Hac est vita. eterna, ut. cogno- 
scant (e. solum verum. Deum, ei quem misisti Jesum 
Christum (Joan. xvu). Ergo cognoscentes pracepla 
Salvatoris neswi Christi, unum Deum Patrem per 
ipsum semper laudemus, cui est gloria in secula. 
Amen. 


,atetur piurious in 10c8 Maximus, ut verendum non 
git, eum sensu ab eo, quem judicavimus discrepante 
c0 initium ab eo fuisse usurpatum. 
. * Rursumque ait : Non poteris videre faciem meam, 
non enim videbit me homo et vitet. m 
3 Cum autem esset Josue ín agro urbis Jericho, leva- 
vit oculos, et vidit virum stantem contra se, evaginatum 
tenentem gladium, perrexitque ad eum, et ait : Noster 
es, an adversariorum? Qui respondit : Nequaquam, 
sed sum princeps exercitus Domini. et nunc venio eic. 


$07 S. MAXIMI TAURINENSIS 808 


SANCTI MAXIMI 


EPISCOPI TAURINENSIS 


[| nmud 





^ 





EXPOSITIONES 


DE CAPITULIS EVANGELIORUM. 


ADMONITIO. 


$1 Otim Gennadius in Catalogo quem primus condidit de operibus S. Maximi Taurinensis adnotaverat 
eum de Capitulis Evangeliorum et Actuum apostolorum multa sapienter exposuisse; et post. ipsum Joannes Tri 
theinius doctissimus monachus Benedictinus alter Maximianorum operum relator, primo loco de Capitulis 
Evangeliorum mentionem fecit. Huc usque capitula illa in tenebris itg jacuere sepulto, ut ex posterioribus 
scriptoribus nullus eorum meminerit; nec ullus ex sacrarum Scripturarum commenlatoribus se probasse aut 


vidisse indicium dederit. Spes tamen aliqua nobis effulserat div. 


homam, qui Catenam ex Patrum senten- 


tiis super quatuor Evangelia concinnavit, Maximi aliquas interpretationes afferre. Habet quidem nonnullas 
presertim in Lucam, sed eas noa ex Capitulis de quibus agimus hausit. At posterioris hoc zlatis silentium 
nihil nobis obest. quin Maximum horum Capitulorum auetorem asseramus. Comperium enim est processu 
temporis multa adinventa esse Patrum scripta, qux: in veteribus mss. occulta erant, curamque et diligentiam 
recentiorum criticorum exspectabant. In: his edendis Sirmondus Mabillonius, Leo Allatius, Lucas Acherius, 
Benedictini monachi congr. S. Mauri, ut alios bene multos omittamus, claruerunt, doctrinamque ecclesiasticam 
magnis przsidiis munierunt. Nos quidem, pra:ter duo illa Gennadii et Tritbemii testimonia, jermovent ra- 


tiones qux: non leve pondus apud nos faciunt. Imprimis eadem nobis occurrunt arguinenta a 


aximo suis in 


homiliis et sermonibus illustrata. 2" Usus perpetuus veteris ltale versionis divinorum Librorum, qui constans 
est apud Maximum. 5» Admirabilis sacrarum Scripturarum connexio; et, aut litteralem, aut mysticum sen- 
sum explanet, non tam perfectam verbi Dei intelligentiam, sed singulare etiam mentis acumen ostendit. 
4» Expositionum stylus, quem etsi planiorem habeamus , attamen modi ejus dicendi plurimi elucent, ut ex 
eadem vena fuixisse videantur. 5» Tandem addimus singularem, sive homilias, sive tractatus Maximi aeci- 

ias, cum illis consensum ; quod perdifficile est eflici, si mens alia et manus egisset. Interpolata diversis in 
ocis ex cod. Veronen. siga. num. 49 antiquitate ad nos venerunt hujusmodi capitula; sed lacunas aliquas ex 
Scripturz indicatis sententiis supplevimus. Errata przterea non pauca amanuensis, quz: vetustati temporum 
donanda sunt, emendavimus, ut quantum in nobis erat puriorem integrioremque textum redderemus. Rem 
gratam sacris studiis deditis facturi speramus, quod S. Maximum de interpretatione Evangeliorum optime 
meritum eis consulendum prebeamus. Fortasse exorietur aliquis qui ejusdem Maximi Expositiones in Acta 


apostolorum ab oblivione vindicabit. 


L. De lectionibus sanctorum. Evangeliorum, Marc. A'tur adhuc duodecim cophini pleni, * ad numerum 


vi, 


Hodie recitatum est * in sancto Evangelio, quia 
Dominus Jesus in deserto de quinque panibus et duo- 
bus piscibus saturaverit quinque millia virorum. Ubi- 
que Dominus Jesus omnes sanat, omnes saturat, apud 
eum inveniunt oculos c:ci, auditum ab eo accipiunt 
surdi, leprosi mundantur, mortui suscitantur, d:emo- 
nes effugantur, paralytici, resolutis membris, iterum 
confirmantur; claudi firmis gressibus currunt, et 
omnes ejus muneribus gloriantur; aqu» etiam eum 
maris, et. tumentes' fluctus fixis in sese motibus am- 


bulantem famulanti obsequio '75$49 reverentur. Ergo . 


hodie, ut lectum est, de quinque panibus et duobus 
piscibus a Domino saturantur quinque millia virorum, 


et colliguntur duodecim eophini fragmentorum pleni. B triebat. . . . . . . . » - . 
"reedebat. . . . . . . 4. ron n 
panes, et sicut pluvias multiplicat super terram; ita - . 


Consideremus, fratres, mirabilia Domini Jesu. Tangit 


crescunt euncta in. multitudinem copiosam. Accipit 
augmentum panis, et mirabilibus modis inter come- 
dentium turbas candida seges exoritur fragmento- 
rum. Fiunt omnia plena, saturantur populi ; colligun- 


! Eumdem hunc locum Evangelii S. Maximus ex- 
ponit sermone cujus titulus est : De quinque panibus 
et duobus piscihus; et incipit : De feriarum votiva 
aolemuitate solet dulcius esse, quod remanet, etc. 


dilectorum duodecim discipulorum, ut semper abun- 
det Ecclesia de veritate (Ubertate) apostolorum et 
doctrin: eorum panibus saturetur. Et czetera. 


7283 1l. 


Item de lectione S. Evangelii, vel de capitulo ubi Do- 
minus ait, Joan, vu, 28 : Qui sitit veniat ad me, et 
bibat ; qui credit in me, flumina de ventre ejus fIuent 
aque vite. 

Merito ad eum dicebat sanctissimus propheta Da- 
vid, quem videbat in spiritu, religiosa siti suspensus, 
et nimio ardore succensus : Sicut cervus desiderat 
ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus 
(Psal. x.1). Tali ardore flagrabat et illa beata soror 
Marthz Maria, quam sacris Dominus sermonibus nu- 9 
nullo modo 


. . bona ista femina sine dubio gerebat partem 
quie ei nunquam posset auferri. Non enim poterat 
aliquando perdere quod éi beneficio suo Dominus 
concesserat possidere, quia sitientibus ipse tribuit 


* Per cophinos duodecim apostoli et sequentes do- 
clores figurantur ; [ris idem hominibus despecti, ed 
intus. salutaris cibi reliquiis cumulati. Beda super 
Evang. Marc. 


e09 


- DE CAPITULIS EYANGELIORUM EXPOSITIONES. 


£10 


spiritalem aquam, qni hodie dicebat : Qhi sitit veniat A divina liberatur a peccato; timor enim Dei, sicut di- 


ad me, et bibat (Joan. vu). Hxc igitur Maria, cujus 
fecimus mentionem, ut mihi videtur; personam os- 
tendit fidelis Ecclesi, quae mavult Domino adhzre- 
re, quan alloquio suo Dominus semper xdificat, qux 
de fontibus Christi frequenti inundatione perfundi- 
tur, quam assidentem sibi Dominus, et suis vestigiis 
adhxrentem non aspernatur, sed potius consolatur; 


qui et pedes discipulorum lavare dignatus est : ut. 


quod ei Abraham aliquando fecerat, hoc ipse filiis 
Abrahs exhibere curaret. Nonne tibi videtur, rogo, 
hanc Mariam vestigiis Domini assidentem . 

. dicimus personam perdere. . . . . . . 
In Psal uis sermo divinus alloquitur : Audi, filia; in- 
cl'na aurem tuam, el obliviscere populum tuum, et do- 
mum patris (ui ; e! concupiscet rex speciem luam, quo- 
niam ipse est. Dominus Deus tuus, el adorabis eum 
( Psal. xuiv). Ero de fontibus Christi, ut dictum cst, 
irrigatur Ecclesia. Diligit. enim et dilexit: Dominus 
Christus Ecclesiam , probante Apostolo et dicente : 
Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro 
ea, «t eam sanctificaret, mundans eam lavacro aque in 
verbo vite (Ephes. v), stc. Ergo qui sitit veniat ad 
ine ei bibat. Bibamus, obsecro vos, fratres, aquas 
illas eclestes de Cbristi fontibus venientes, et can- 
temus eidem Domino nostro canticum novum. Inno- 
vatus enim Ecclesix populus novum cantet et canti- 
cum. Incedamus psallentes via regali, ut perveniamus 
ad Patrem Domini. Dicis mihi : qux est ista via re- 
galis? Audi ipsum Salvatorem dicentem : Ego stum 


cit Scriptura, expellit peccatum. (Eccli. 1). Nam qui 
sine timóre est non poterit justificari; ergo si oculus 
tuus scandalizal te, erue illum et projice abs te (Matth. 
v) ; melius est enim plagam corporis sustiaere quam 
pati naufragium castitatis, ubi anima pariter cum 
corpore interibit. Sed ne te, quisque ille es, fragilis 
sensus sollicitet ista przecisio, ut putes membra tui 
corporis, e&. maxime necessaria amputare debere ; 
non membra plane, sed vitia Dominus przcepit rese- 
canda,.et motus omues frangendos, atque impetus 
peccatorum : ut ibi ad precipitium damnationis men- 
tem inculit inimicus, ibidem, resistente sibi maceria. 
caslitatis, pereant ejus machinamenta peccati. Si 
oculus tuus dexter scandalizat te, hoc est, si. inten- 


B tione illicita delectaris videre quod possit occidere, 


et gladios tibi curiosis luminibus preparare ; cu: - 
magis debeas laudabili pudore digitis ipsis oculos cu- 
stodire, decoreque velamine castitatis coopertos , 
nullis lascivientibus vitiis relaxare, sed rapere ipsos, 
ut dictum est, visus tuos divinique vigoris frenis sub- 
jicere; ne miles Christi fluxis vincatur cogitationum 
illecebris, neve casta femina ludentibus- ocul:s 'ser- 
pentinis nexibus teneatur. Cavenda sunt ista, carissi- 
mi. Ego sum, ait Dominus, [ux mundi ; qui me secutus 
fuerit, non manebit in tenebris, 558 sed habebit lu- 
men vite (Joan. vni). Eligamus igilur, carissimi, can- 
didam lucem, quam tenebrarum errorem, ut iu luce 
manentes, ut lucis auxilio, communi bonz conscien- 
tix: gaudio repleamur, semper gratias agentes Domi- 


1 ia, et veritas, et ila ; nemo venit ad Patrem, nisi per C no, qui est benedictus in sxcula. Amen. 


me (Joan. xiw). Via regalis dicitur, quia ipse est rex 
noster ; et propheta ait : 75/4 Deus, judicium tuum 
regi da, et justitiam tuam filio regis (Psal. vxx1). [sta 
est via regalis, iste est fons vite de quo, dum vivi- 
inus, anima salietatem omnium bonorum accipit, Ex 
ipsius persona Domini loquebatur iterum 'prophetà 
dicens : Venite, filii; audite me, timorem Domini do- 
cebo vos (Psal. xxxi). Venite, filii. Filii ait, quia 
quotquot receperunt eum dedit eis potestatem filios Dei 
fieri (Joan, 1). Ergo venite, filii, audite me; venite 
ad me viain, ut ab erroribus et anfractibus szxculi li- 
berati, tecto itinere pergatis ad Patrem. Ego sum, 
inquit, via, in qua nulli sunt scelerum tortuosi flexus, 
nulla perversitatis inalitia, non petrosa, non spinosa 
loca ; sed totum limpidum, totum suave, totum inno- 
cens atque securum, ubi vestigia fidelis anim:xe non 
kedantur. Non est aliquid, fratres, apud Dominum 
asperum, non est quod horreat apud Christum, ubi 
totum suave paterna clementia proparavit. Ergo ex 
hujus persona evangelista (Matth. 1x) docet. melius 
e:se. cum uno oculo, et una manu , et uno pede in- 
uroire in regnum Dei, quam habentes duos oculos, et 
duas manus, et duos pedes mitti in gehennam ignis, 
ubi vermis eorum non morietur, et ignis non exstin- 
guetur. Hoc qui audit, sine dubio conteretur, et uti- 
nam vehementius terreatur; quia timendo procepta 


* Vulgata legit : Qui semina!, verbum seminat. 
PaTRoL. FL.VIM. 


I1]. Item recitatum est in. sancto. Evangelio, Marc 
iv, 14 : Qui loquitur, verbum seminat !. 


Ilinc, carissimi, de Domini sermone, ipso Domino 
adjuvante, loquamur : Qui loquitur, verbum seminat. 
Certissimum est quia qui loquitur, verbum seininal ; 
spargit quidem verba ut semina, sed Deus incremen- 
tum prestat. Nam accipe comparationem : semen 
cun tenetur in manu, ipsum solum manet; si vero 
jactatum fuerit, ct seminatum coelesti imbre perfusum, 
divina Providentia radicatur et crescit. Ita et nos dum 
verbum Lenemus in ore, ipsum solum manet : si vero 
jactatum fuerit, et quodammodo seminatum, per Dei 
gratiam radicatur iu eurdibus singulorum, et crescit, 
atque multiplicatur in fructibus. Ergo inerito dictum 


D est : Qui loquitur, verbu. seminat, et quos fructus 


afferat semen Dei, verbum spiritale, audi ;: Fructus 
autem spiritus, inquit, spes, caritas, gaudium, pax 
(Galat. v), et caetera. Affert fructus terra cordis, qu» 
suscipit semen dominicum et in corpore ketos, et in 
spiritu. Unde et apostolus Paulus auditoribus dice- 
bat : Nos vobis spiritualia seminavimus; magnum est, 
si vestra carnalia metamus (1 Cor. ix)? Ergo fecunde- 
tur ager pectoris nostri, ut suscipiat semen domiui- 
cum, et fertili fruge locupletet ; non sint in terra 
cordis nostri spinz. et tribuli malevolenti:e secularis, 
ne bonum semen necet noxium gernieu : non sint 


2e 





81. 


S. MAXIMI TAURINENSIS 81? 


vobis petross loca, et lapidum infecunda pernicies. A (sai. 11v; Gab. iw). Venit ibi Dominus Jesus, wulti- 


Nam talem viam exhorret Dominus, qui. dicit, in^a- 
bitabo in eis, et inter eos ambulabo (I1 Cor. vi); sed 
sit terra, ut dixi, cordis nostri bona, que affert fru- 
ctus tricesimes, et sexagesimos, et centesimos; hoc 
est, multiplicetur in omnibus bouis, habeat in se fru- 
cius frumenti, vini, et olei. Fructus vini, hoc est fi- 
des et confessio passionis et resurrectionis Domini 
nostri Jesu Christi, qui lavit in vino stolam suam, 
et in sanguine uve opertorium suum (Genes. xtix), 


et torcular vindemizx salutari fervore perfudit : cujus . 


calicis sacramento viventes, ita inebriantur ejus spi- 
ritali fervore, ut non sentiant sxculi tempestates, 
. mon injurias, now persequentium prenas ; ut. decla- 
mant et dicunt : K! caliz tuus. inebriaus 755 quam 
preclarus est (Psal. xxn). Ergo fructus frumenti, 
vini et olei. Olei fructus sunt ketitia, pax, dulcedo, 
mentis serenitas, qui, ut oleum, superfertur et su- 
pereminet; unde el caput ungi mandatur, ut caput 
cordis nostri fidei fulgore resplendeat. Istis ergo mens 
nostra bonis spiritualibus semper abundet, ut Patri 
per Filium semper gratias agamus. Amen. 
IV. Item de lectione sancti Ecangelii Marc. v1, 51. 
Kecitatum est, postquam occisus est. Joannes Ba- 
ptista ab impio Herode, allocutum esse Dominum di- 
scipulis suis, ut transirent in desertum locum, et re- 
quiescerent pusillum. Occisus Joannes ab Herode, 
sanctus ab iniquo, benignus ab impio; sed non gau- 
deat inímicus, quia justus quacunque morte przeoc- 
cupatus fuerit, erit in refrigerio (Sap. 1v). Merito di- 


plicat quinque panes, ut Ecclesia Dei multiplicibus 
divinse gratie. muneribus abundaret. Quinque illos 
panes, qui multiplicantur, possumus qu'nque 757 
sensus corporeos intelligere, qui multiplicantur in 
spiritualibus sensibus. Duos pisces Novum et Vetus 
Testamentum, per quod nutriuntur homines, sed cum 
pane, id est cum Christo, qui est panis: vite. Bene. 
dirit ergo, et fregit panes, et dedit discipulis suis ut 
ponerent ante eos, et duos pisces dicisit omnibus (Marc. 
1v) ; et panis incrementa succedunt, piscesque pariter 
multiplicantur, dulcedine munerum Christi saturan- 
tur quinque millia virorum. Et colligunt adhuc (rag- 
mentorum duodecim cophinos plenos ; sed isti duo- 
decim cophini duodecim discipulorum candidam ple- 


DJ nitudinem monstrant ; quemadmodum et iu alio loco 


septem sportz plenz sublat:ze, septiformes, Ecclesie 
imaginem ostendebant. Sunt enim sep'em dona Spi- 
ritus sancti, quibus Ecclesia tunitur et instauratur. 
Numerantur ab Apostolo (I Cor. xu). Hoc donum, 
hanc hzreditatem Christus populo suo donavit, ut 
semper qui eum sequitur bonis ccelestibus de ejus co- 
piis saturetur. Amen. 
V. ltem de lectione evangelica M atth. 1x, 18 

Ubi venit quidam princeps, et adoravit Dominu 
dicens : Domine, filia mea modo defuncta est ; sed wei, 
impone manum tuam Bbuper eam, et vivet. Et surge 
Dominus sequebatur eum, et cxtera 7 
mom m om m n m s. m tg n . principis, 
fratres. Dicebat enim intra se : Misit Deus Filium 


cebat propheta, quanto malignatus est inimicus in san- () suum, et omnia dedit in manu éjus ; ideoque dice- 


ctis suis (Psal. .xxin). In convivio autem jubetur oc- 
tidi. Quid non mortalia pectora cogunt luxuriosa 
convivia? Quil non temerarios animos facere com- 
ipellunt tumulenta ludibria? O scelus! Inter. effusio- 
nem vini sanguinis justi effusio flagitatur. Parum fuit 
nefand:e libidini quod luxuria tanta in convivio gere- 
batur : occiditur homo sanctus. Lasciva puella sal- 
tando illexit Herodis impii mentem. Didicerat impu- 
dicitiam ab impia matre sectari. Placuit talis Hero- 
di, cui magis possit luxuria quam adultero compla- 
cere. Invenit artem diabolus qua hominem Dei occi- 
deret, ut aceusantem luxuriam ab ipsa luxuria truci- 
daret. Sed nescit infelix quia pretiosa est in. conspe- 
ctu Domini mors sanctorum ejus (Psal. cxv). In tantum 


bat : Veni, impone manum tuam super eam, «t viret. 
Vita Christus mortuos vivificat, infirmos sauat, le- 
prosos mundat, :kemones fugat, paralyticos firmat, 
claudis gressum donat, cecoà illuminat, et multa mi- 
rabilia gerit. Defuneta fuerat puella, et ad infernas 
sedes jam jamque migraverat. Videns vero pius puel- 
le pater artus exsangues, contra mortis perniciem & 
rapinam, defensionem Domini Christi rogabat. k 
vero clementissimus Dóminus postulantis suggeslio- 
nem libenter audivit. Et surgens, sequebatur eum. 
Surgens ait ; ergo paulo ante sedebat: exspectans si 
quis veniret beneficia postulare. Surgens, sequebatur 
eum. Festinabat paler pro una filia ; festinabat et Do- 
minus pro uua ancilla, plus curant gerens pro omui- 


pretiosa est, ut vitam selernam moriendo possideat. f) bus quam unusquisque pro suis. Ecce autem in Lr 


Audiens vero Dominus de Joanne, abiit in desertum 
locum cum discipulis. Collegit ad se gregem suum, 
ne lupi feritatibus vexarentur; ne justilite persecutor 
llerodes iterum quos perderet inveniret. Transit ad 
desertum, ut impiorum societatem abnueret, et vir- 


tutum suarum nürabilfja demonstraret. Desertum : 


namque Ecclesiam indicat, qux» nondum habebat 
culturas apostolorum nec fruges verbi divini, sed in- 
culta adhuc vitiorum, et ignorantix sentibus squalle- 
bat. De qua dictum est : ! Letare, eremus sitiens, et 
multi filii deserte magis quam ejus que habet virum. 


! Vulgata in Epist. ad Galat, legit : Letare, esteri- 


lis que non paris : erumpe et clama, qua non partu-: 


ba mulier quedam quam molesta infirmitas smpius 
convexabat, et profluvius sanguinis vehementissime 
macerabat, et jam. neque corporis"firmitatem babe- 
ret; fidem tantum, lassata omni humana substantia, 
jn corde retinebat, 75$, quam adventus Domini pulo 
ejus repente sensibus intimaverat. Accessit, intra se 
dicens : Si tetigero fimbriam vestimenti ejus, salve 
ero (Matth. xx*. Intra se hoc dicebat, ut intra se ci- 
tius sanaretur. Adfuit Christus cogitanti, et statim in 
ipso fimbrjx tactu sanatur. Tetigit fiunbrian, et con- 
secuta est medicinam, et modice vestis solatio m 
ris : quia multi filii neserte, magis quam ejus que 
habet virum. 


ots 


DE CAPITULIS EVANGELIORUM EXPOSITIONES. 


* 8014 


gnam reperit sanitatem. Sic Dominus Christus remu- À per pacem fidei et timoris Dei, et esto sana a plaga 


nerator fidelium de parvis magna concedit. Venit igi- 
tur et ad domum principis, dicit plangentibus : Non 
est puella moria, sed dormit. O Domine Jesu, quo- 
modo non est puella mortua, sed dormit, in qua non 
est apiritus vite ? Mihi, inquit, Dominus dormit, qui 
suscitabo eam; apprehensaque ejus manu, levavil 


eam, et splendoris sui luce restitwens viventem piis. 


parentibus in conspecta omnium commendavit. [pse 

est qui omnium pariter resurrectionem facturos est : 

ipsi gleria in sceula. Amen. 

VI. ltem de lectione sancti Evangelii ubi mulier a 
profluvio sanguinis curatur, Matth. ix, 30. 

Ait Dominus et Salvator noster Christus, cujus ho- 
die mirabilia opera audivimus in sancto Evangelio : 
Ego sum via, et veritas, e& vita; nemo venit ad Patrem, 
nisi per me (Joan. xiv). Aceedamus ergo ad eum, .fra- 
wes, ut per eum tam beato itinere ambulantes, per- 
veniré possimus ad Patrem. Accedamus ad eum, si- 
eat ista mulier hodie accessit &deliter, et lide tanga- 
mus. Et licet semper in turbis sit positus Dominus 
Jesus, et omnes cirea eum non solum apostoli et 
 prophetze, sed et martyres, et justi omnes, angelorum 
quoque omniumque coelestium virtutum turba con- 
gistat; tazen si fimbriam vestimenti ejus tangamus, 
et per ipsum indumentum, id est per velamen cor- 
p . est propiliatorium . 

NES mejestalis auxilium invocemus, at- 
que supernis ejus muneribus adjuti operemur; sta- 
Sim etiam, et ex uostra inlfinuitate salvabimur, nec 


nos nltra sanguinis unda, &kl eet carnalium vitiorum C 


periculosa tempestas occidet. Fecit hoc mulier ista 
fidelis, de qua paulo ante retulit sanctum Evangelium : 


et consideremus quid designet bujus persona mulie- 


ris. licec. mulier, ut mihi videtw, totius fragilitatis 
human:z füguram in semetipsa monstrabat, quie ante 
in carnis vexatione posita, id est in vitiis peccatorum 
constituta, non aliter curari poterat, nisi a. Christo 
remedia percepisset. Vel iterum Synagoge in se ima- 
ginem monstrabadt, qux in sanguine 71556 membro- 
rum suorum, id est filiorum cireumcisione multo 
tempore laborabat. Erogaverat quidem plura quasi 
in medicis, hoc est in scribis et Pharis:eis, quorum 
f3isa et inania doctrin:e eloquia expetebat, et plus 
magis inde infirmabatur. Posteaquam Christum vidit 


Salvatorem gentibus advenisse, elegit meliorem par- D 


tern, et transivit ad fidem, et cepit intra se cogita- 
re, dicens : Si tetigero fimbriam vestimenti ejus, salva 
ero. EX statim credens Deum in corpore accepit, fi- 
dei viribus cucurrit ad Christum, et tangens fimbriam 
vestimenti ejus, plenissimum de divinis fontibus re- 
medium salutis accepit. Et ideo ad eam Dominus ait : 
! Constans esto, filia, fides tna te salvam fecit : vade in 
pate : id est ambula secura in pace ; respuc bella vi- 
tiorum, qua dilacerabant animam tuam, et tenc sem- 


! Vulgata legit : Confide, filia. Fides twa te salvam 


* fn homilia de Pascliote que incipit : Beneficia 
Dei mostri cum maqna et mirifica sint, etc., inter figu- 


tua. Plagam in àe habebat peccatorum omnis homo, 
non solum ex Judxis, sed et ex gentibus; ad Christum 
venietts ab ipso salvatur; pet fidem et ejus benedi- 
ctionis auxilio communitur : ipsi gloria et imperium 
iu &x»cula. Amen. 


VII. Item de sancto Evangdlio Luc. xi, 27. 


Cum diceret Dominus ad torbas, et verba pietatis 
atque salutis cunetorum pectorilià3 seminaret, qux- 
dam mulier de turba exclamavit ad eum et dixit : 
Beatus venter qui te portavit, et ubera que suzisti. Cui 
Dominus ait : Beati qui audiunt verbam Dei, et custo- 
diunt. 


Beatus, inquit, venter qut te portavit, et ubera que 


D suxisti. H:cc mulier, fratres, pio sensu commota, tau- 


davit uterum inatris, laudavit ubera, genitricis; vero 
Spirita sancto perfusa merito laudem Domini contu- 
lit ma:ri, quee talem ediderat partum, taleinque lacta- 
verat prolem. Cui matri ipse Dominus precipuam 
beatitudinem in hoc profecto contulerat, quod uterum 
ejus majestati sux, quasi domum quamdam regalem 
elegerat, in qua ipse Rex colestis descenderet. Deata 
satis et multam, beataque mater Domini esse méruit, 
et ex ancilla assumpta maternum nomen accepit. 
Ergo beatus, inquit, venter qui te poriatit, et ubera 
que vuristi. Beatus venter qui artificem mundi porta- 
vit, besta ubera qux. mundi Dominum lactaverunt. 
760 Ft Dominus : Beati, ait, qui audiunt verbum Dei, 
et custodiunt. Qui verbum Dei audiunt, id est Christum 
Dei Verbum; et custodiunt, hoc est pr:eceptum ejus 
custodiunt. Verbum Dei Christus est Dominus, qui in 
principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, 
el Deus erat Verbum (Joan. 1). Ergo beati qui audiunt 
verbum Dei, et custodiuut, id est vel pri:ceptum Dei, 
et cauta observatione custodiunt, Summa atque pcr- 
fecta beatitudo in boc prxecipue ponitur, si quod di- 
citur impleatur. Beati qui audiunt verbum Dei, et ca- 
stodiunt ; quia audientibus auribus toto corde verba 
divina conservant, gestorumque operibus a se imple- 
tum esse manifestant, quod praedicatio divina sepe 
mandaverat. Beati qui audiunt verbum Dei, et custo- 
diunt : ubi dicitur : Non occides, non furaberis, non, 
adulterium facies, et non concupisces, non falsum ' 
testimoniunr dices, non pejerabis; honora patrem 
tuum et matrem, et quod tibi non vis, alteri ne fecc- 


. ris; et quxe vultis ut faciarit vobis homines, bora ea- 


dem et vos facite eis. Beati, inquit, qui audiunt ver- 
bum Dei , et custodiunt , ut custodiendo et faciendo 
premium consequantur. Post hxc refertur, dicente 
Domino : Generatio ista nequam signum quarit, el si- 
gnum non dabitur illi, nisi sigaum Jona propheta (Luc. 
x1). Jonas iste propheta sanctissimus figuram passio- 
nis et resurrectionis Domini in semetipso gestabat. 
* [stum preecipitem aliquando naute cum in mari ja- 


ras Chrieti Domini resurrectionem pra:monstrantes, 
peculiarem habet dec Jona mentionem, et aliis verbis 
cadem complectitur. 





85. 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


816 


ctarent, susceptus a cetó, et limosis faucibus raptus, A Deus, gratias tibi 4go quia non sum sicut ceteri. hto- 


portam ferini ventris intravit, tribusque diebus iti- 
demque noctibus caraei carceris tenebris occupatus, 
tandemque redditus luci, dominici, ut. diximus, my- 
sterii futura sacramenta monstravit. Hoc ipsum Do- 
minus commemorans, de sua passione et resurrectio- 
nesignavit. . . . . . . . . . . . . . 
Et de regina Austri, que veait audire sapientiam Sa- 
lomonis (Ibid.), erubescant Judi et confundantor ; 
femina requirit sapientiam horninis, et scribx: etl 
Phariszi contemnunt Dei sapientiam. llla peregrina- 
tur ut discat Salomonem filium David ; isti priesen- 
Aem contemnunt et Dominum Salomonis et ipsius 
David, ipso David dicente : Dixit Dominus Domino 
meo : Sede a deztris meis (Psal. cix). Deinde et. de 


mines, raptores, injusti, adulleri, quomodo et publica- 
nus iste, etc. Publicanus autem. de longinquo stabat, 
et neque oculos volebat ad cela levare; sed percu- 
tiebat pectus suum dicens : Deus, propitius este mihi 
peccatori. Et descendit hic publicanus in domum suam 
justificatus , magis quam ille pharisceus; quia omnis 
qui se exaltat hwmiliabitur. Pruno in istis duobus duo- 
rum populorum intelligo designari personam, Judzo- 
rum 74642. et gentium. Ergo dicebat pharissus , 
Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut ceteri homi- 
(es , raplores , injusti , adulteri, sicut publicanus iste. 
Benegralias ageres. . . . . . . . . . 
minime aceusa$ . . . . . . 

. bene ageres si non superbis «oci- 


Ninivitis qui egerunt poenitentiam in predicatione t bus exiulisses; cum enim alios accusag, teipsum 


Jon : ! Et ecce plus quam Jonas Lic; poenitentiam 
* gerunt Ninivitze, przedicante servo, et Judzi, Domino 
.predicante, 76] contemnunt, nec volunt agere poe- 
Dilentiam, quia nec salvari merentur. Vere sunt as- 
pides surdz et obturante$ aures suas (Psal. Lvn), 
qui non exaudiunt vocem incaptantium, et medica- 
menti quo:1 medicatur a sapiente; quos ipsa Sapien- 
tia Patris Dominus Christus frequentius edoceus, et 
per Moysen vel cxteros prophetas, nequaquam ad 
rectum vite Lramitem revocavit; quia ipse liberum 
quod homini dedit arbitrium, noluit iterum abrum- 
pere, ne a se nuper concessam, ut diximus, animi 
libertatem infringere. Ergo dimisit in uniuscujusque 
judicio, pro quibus examen futurum sibimet reser- 


vavit, u£ puniatur qui fuerit reus, et salvetur qui cri- C 


men noluil ne puniretur admittere. Et idco, fratres, 
in pr:ecepto divini sermonis, eloquia omhi mentis in- 
tentione scrutemur : Deoque Patri omnipotenti sem- 
per per Christum Dominum nostrum laudes et gra- 
lias referamus, cui est gloria in secula. Amen. 
VIII. Item de lectione evangelica Luc. xvi, 10. 
.Lectum est de phariseo et publicano, quorum 


. Quorum dum.merita, preces, personasque considero, 


sati admiror bonitatem Dei justumque judicium 
Christi. Confusa superbia, meruit justificari bumili- 
tàs; lacrymxe. invenerunt. misericordiam , jactantia 
reprobatur. Erubuit phariszeus, qui gaudebat; gavi- 


sus est publicanus, qui plangebat, et audit justitiam; - 


quia omnis , inquit Dominus , qui se exgltat humilia- 


reprobas; quia ex aliorum culpis tibi laudem ascri - 
his ; noli altum sapere, sed time; Deus, gratias age 
tibi quia non sum sicut cateri homines, raptores , inju— 
sli, adulteri , quomodo et publicanus iste. Tu quis es, 
qui judicas servum .alienum? Domino suo. stat, ew 
cadit. Potens est Deus statuere illum (Rom. xiw). Ad- 
huc dicis : Jejuno bis in sabbato , decimas do omnium 
qu& possideo; in propria laude odiosa jactatio. Jeju- 
no bis in sabbalo : Qwi jejunat , mandacantem non 
judicet , et qui manducat, jejunantem non. spernat ; 
quia et qui manducat, Domino manducat, et gratias 
agit Deo; et qui non manducat, Domino non manda - 
cat, et. gratias agit. Deo (Ibid.); et tamen, cui bic 
dicis? Non intelligis quia ad eurn loqueris cui omnia 
nota sunt, et antequam fiant? Decimas do omnium 
que possideo. Decimas das: sed plus accipis quam 
das : nimium possides ; fruges tibi multe pluviis di- 
vinis accrescunt, et cui de multo des parvum, adhuc 
improperas. Publicanus uutem de longinquo stabat ; 
personam gentium, ut diximus , portaus, quia gentes 
a Deo peccatis longius tenebantur. Ergo de lougin- 
quo stabat, et neque oculos volebat ad colum le- 
vare. Vides, jam postulantis fit sibi judex conscien- 
lia ; punit in semetipsa peccata, non audet proximius 
accedere , non audet oculos ad celum levare, nec 
vult pollutis oculis videre candidam lucem, quia 
oculos in dolore positos lux serena perstringit et 
perculit; ideoque inclinatus ad terram percutiebat 
pectus suum dicens : Deus, propitius esto mihi peccoa 


bitur, qui autem. se humiliaverit exaltabitur ( Luc. D tori. Et Dominus ait : Amen dico vobis , descendit. nic 


xvi); et qui seminant in lacrymis , in gaudio metent 


(Psal. CXXY); prope est semper Dominus iis qui tribu- ' 


4lo sunt corde, et. humiles spiritu salvabit ( Psal. 
xxxi). Consideremus, fratres, hujus lectionis tex- 
tum. Ascenderunt, inquit, in. templum ut orarent pha- 
risus et pullicanus. Bene dictum est ascenderunt 
- .latione el tamen 

T qui erigit mentem 
suam ad Deum nonnisi in. humilitate justificabitur. 


P .- . 


Ergo consideremus : ascenderuut viri illi in templum 


ui orarent. phariseus precaba/ur apud se, dicens: 


! De Ninivitarum poenitentia agit S. Maximus in ho- 
anilia qu:e incipit : Legimus in prophetis, cum Ninive 
* 


justificatus in domum suam , magis quam ille phari.. 
5gus; quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et omnis 
qui se humiliat exaltabitur. Ideoque ct nos , fratres, 
liumilitatem sectemur, et miti corde et humili prece 
Domino supplicemus, ut ejus misericordi:e auxilium 
consequamur, cui est gloria in sz:ecula. Amen. 
IX. ltem de lectione evangelica Matth. xxi, 4. 

Destinavit Dominus Jesus discipulos ut adducerent 
ad se pullum asi, in quo sederet ; quique discipuli 
abierunt. Ut invenerunt pullum alligatum, solventes 
duxerunt ad Salvatorem, et sedebat sujer euw. 


civitati subversio divinitus immineret, etc. ltem iu alte- 
rà, cujus initium : Diximus anteriore dominica, eic. 














817 


DE CAPITULIS EVANGELIORUM EXPOSITIONE. 


915 


768 Audite, (ratres; sancti Isaye. veridica. vatiei- A scatur. Curatur deinde liomo mutus et surdus; duo 


natio iu Domino nostro Jesu Christo completa est; 
sic enim ipse Isaias propheta plenus Spiritu sancto 
locutus est de Salvatore, dicens : Gaude valde, filia 
Sion : ecce Rex tuus venit tibi mitis et lenis sedens 
super pullum asinc (1sa. Lxu; Zach. 1x). Quid dici- 
mus, fratres? Primo admdwamda est Domini tanta 
humilitas; sciems supesilewm csse ambitum mundi, 
non equis: delectatus est. superba cervice frementi- 
bus, neque altis passibus incedentibus, sed vilis pulli 
voluit dorso veelari , ostendens quia magis non eJa- 
tos et extollentes.se , sed mites diligit et quasi viles, 
qui velut stercora inundi habetur; quia, sicut dicit 
Apostolus : Jgnobilia hujus mundi elegit. Deus , ut 
confundat (ortia, et abjecta elegit Deus qua non sunt, 
ut quie sunt destrueret (1 Cor. 1). Ergo adducunt di- 
scipuli pullum asinz, solventes cum. Est hic caris- 
sini, grande mysterium. Pullus iste asinze gentium 
populus intelligitur, qui vilis et abjectus babebatur, 
el ligatus tenebatur vinculis peccatorum ; solvitur a 
discipulis pr::cepto Domini ad salutem et libertatem 
gentium destinatis, et adducitur ad obsequium Sal- 
valoris, id est ad fidei mysterium , ut portet in sese 
Dominum, atque in eo requiescat et habitet ; factu- 
rus per suam dignitatem de vilissima plebe pretio- 
sissimum populum, genus regale atque sacerdotale, 
ut segnes antea animos vigilanti przx:cepto componat, 
et honesto devotionis jugo submittat, ut sibi serviant, 
et ia quihus sedeat Domihus, a ceteris honorentur, 
sicuti hodie videmus in honore Domini religiosos, et 
in se Christum gestantes , atque in moribus ejus di- 
sciplinam babentes a c:xeteris plebibus honorari. Deo 
gralias. 
X. [tem de lectione sancti Evangelii Matth. xiv, 20. 
Hecitata est lectio ubi Salvator de quinque pani- 
bus saturavit quinque millia hominum, et de duobus 
piscibus ,.et collecti sunt. duodecim cophiui pleni. 
Deinde quod iterum de septem panibus saturavit 
quatuor millia hominum, et collecte sunt septem 
sporte plene íragmentorum. Curatur et homo mu- 
tus, et surdus : Exspuit Domiuus, et tetigit linguam 
ejus, et misit digitos in auriculas ejus : et aspiciens in 
colum ingemuit, et ait: Ephetha, quod est adaperire; 
et solutum est vinculum lingue ejus, et aperte sunt au- 
res ejus, et loquebatur recte (Marc. vi). Curat et cx- 


membra debilia accipiunt medicinam. Exspuit Domi - 


'Qus, et. tetigit linguam ejus, in auriculas ejus digitos 


misit, et ait : Ephetha, quod est adaperire; et aper- 
te sunt continuo janux oris ejus et aures ejus. Inve- 
nit vox qua erumperct, invenerunt et aures qua 
sonum audirent. Impedimenta lingue fugata sunt , et 
aurium tegmina ceciderunt. Meruif pcr- i irabilia 
Salvatori. ut et ore Domino gratias ageret, et. ver- 
bum Dei a pr:edicante audiret; fidem ex auditu 


'Suscepit, corde credidit ad justitiam , et ore confes- 


sus est ad salutem. Quid et de cxco? Curatur et 
cecus, claritatem luminum per manus accipit Salva- 
toris: cedunt lumini tenebre, et virtutibus Christi 
omnis c:ecitas effugatur; redditur desideranti lumen, 


B et tam. claro splendore percepto , lxtatur cecus, 


C 


erigitque oculos apertos ad ccelum, et dulceui visum 
accipiens, gratias omnium referet Deo : in manibus 
Christi omnia beneficia manent. Impositis primo ma- 
nibus, interrogabat cwcum si aliquid videret. Ait: 
Video homines sicut arbores ambulantes (Marc. vim). 
Adhuc nutabat visus, adhuc caligabat aspectus. Deinde 
iterum imposilis manibus, remoto omni tenebrarum 
errore, lumen clarum suavi splendore suscepit. Huic 
Domino nestro Jesu Christo semper gratias referamus, 
cui imperium in sxcula seculorum. Amen. 
XI. Item de lectione evangelica Marc. xn, 49. 

Recitatum est hodie, quia cum Dominus sedisset 
in templo contra yazophylacium, vidit turbas jactan- . 
les in gazophylacio; el divites multa vidit mittere, 
et unam viduam pauperculam jactantem duo xra 
minuta. Et convocans discipulos suos ait illis : Amen 
dico vobis , quoniam vidua lec pauper. plus omnibus 
misit. Omnes enim. ex eo quod sibi abunda:it mise- 
runt ; hec vero de pecunia sua omnem quem habuit 
victum misit. O amatorej miscricordix, qui non co- 
pias divitum, sed pauperum laudat angustias ! Opus - 
precipue paupercule 7685 prx cxteris commenda- 
vit; et inter abundantium copias plus valere modi- 
cum; quoniam ah illo nen multitudo pecunis, sed 
mentis devotio comprobatur. O beatam et justam 
viduam, qux meruit ante judicii diem laudari! Misit 
in gazophylacio :ra minuta duo, et tantilke eleemo- - 
syn: munere, magnum mercedis pr:mium acquisi- 


vit; et, ut mihi videtur, duobus istis, velut quibus- 


cum iniposilis inanibus, ei ceteras virtutes efficit J) dam duabus: alis elevata atque suspensa ad ahiora 


sanitatum. Ubique, fratres, Christus Dominus om- 
nibus est sanitas, omnes pascit, VG omnes curat, 
omnes vivificat, omnes subvenit , omuibus misere- 
tur, utpote Deus omnis creaturz, qui a Patre iDissus 
imaginis sux: dolores, varia morborum vexatione 
reinota, curare dignatus est. Benedicit panes pari- 
Lerque et pisces, ut ostenderet se esse terrz maris- 


que opificem , qui omnia et in terris, et in aquis di-. 


vina largitate concedit. Duodecim cophini, et septem 
pleno colliguntur sport, ut et apostolorum nume- 
rus et Ecclesiarum largitate Christi exuberare no- 


pervenit. Invenit loeum in colo, qux» angustias to- 
lerabat in steulo. In conspectu discipulorum et Do- 
mínus exhibuit testimonium, ut probaret etiam exi- 
guam eleemosynam magnam apud Deminum se ha- 
bere merecdem; quod dicit et beatus: kpostobus 
quoniam ! qui large seminat, large. et metet; et qui 
seminat in. bencdiciione , in benediciiene et metet (11 
Cor. vi). Hilarem enim datorem diligit Deus; qui 
enim miseretur, misericordiam consequetur, et qui 
communicat indigentibus, celestibus pr:|:miis cumu- 
latur. Junior fui, inquit David, et senui, et non vidi 


t Qui parce seminat, parce et metet , etc. lja Vulgata. 


819 


S. MAXIMI TAURINENSIS 


820 


gustum derelictum , neque semen ejus quarens panem. À gent. qui bona gesserunt. in. resurrectionem vita, qui 


Tota die miseretur el commodat , et semen ejus. in be- 
nedictione erit (Psal. xxxvi). Unde beatus Isaias pro- 
pheta commonet universos, et hortatur ad miseri- 
cordio opera, diceus : ! Frange esurienti panem 
ttum, et egenos sine lecto induc in domum tuam. Si 
videris nudum, vesti, et domesticos seminis tui non de- 
spicies. Tunc erumpet. temporaneum lumen tum, et 
vestimenta tua cito orientur, et preibit ante te justitia; 
claritas Dei circeumdabit te (Isai. vvni), et caetera. 
Ergo, fratres, de quo Dominus largiri dignatur, de- 
inus esurienti cibum, sitienti potum , nudo indumen- 
tum, peregrino hospitium, infirmo exhibeamus mi- 
nisterium , afflicto solatium , ia gazophvlacio , prout 
valemus, sepius operemur; oculi enim Domini sem- 


autem. mala. in resurrectionem judicii (Joan. v). Ipi 
gloria et imperium in secula. Amen. 
X11I. Hem de sancto Evangelio Matth. xxvi, 7. 
Dictum est quia, discumbente Domino in convivio, 
venit quzedam mulier peccatrix , portaus alabastrum 
unguenti, et stans ad vestigia Domini , lacrymis ri- 
gabat ejus pedes, et capillis tergebat, et osculaba- 
tur, et unguento ungebat. Non audebat se sanctis- - 
simis aspectibus impudenter ingerere ; nec in tenebri: 
constitula peccatorum , tantillum in his poterat ra- 
dios sustinere , sed ad pedes stabat novissimam par- 
tem ejus corporis adorans, et velut sub umbraeulo 
pedum refrigerium 79/7 peccatorum suorutn ardo- 
ribus conquirebat ; credens quoniam corpus propter 


per nos intuentur semperque adsunt, et in omni loco B remissionem peccatorum susceperat, pedes oscula- 


speculantur bonos et malos, reddituri unusquisque 
rationem secundum opera ejus : ipsi gloria in se- 
cula. Amen. ) 
X11. ltem de lectione evangelica Joan. x1, 4. 

Recitatum est nobis hodie in S. Evangelio quod 
suseitatus sit a Domino Lazarus quatriduanus, orante 
jpso Salvatore ad Patrem et dicente : Pater, gratias 
ago libi quia audisti me; et ego sciebam quia semper 
me audis; sed. propter populum qui circumstat 266 
dixi, wt credant quia me misisti ; c& post * laerymavit : 
Lazare, veni foras ; et statim. prodiit qui ferat mor- 
tuus, ligatus pedes et manus institis; et (acies ejus su- 
dario erat colligata ; el jussit eum solvi et ire (Joan. 
' xi). Audite, fratres : jacebat Lazari corpus mortuum, 


batur, et lacrymis irrigabat, et tergebat capillis, 
quibus peragrabat diversa loca, et sese cunctis inüir- 
mitatibus lumen salutjferumn offerebat. Ergo mulier 
ista peccatrix et oculis, et crinibus , et labiis, quibus 
maxime peccatorum vitia contraxerat, ipsis peenite- 
bat, et indulgentiam conqyirebat. Dominus vero, qui 
seirmper vult pocnitentium medicare languores, ait ad 
eam : * Dimittentur tibi peccata t«a; et iterum : Di- 
mittentur ei peccata multa, quia dilexit multum (Math. 
xxv1). O pietas inzestimabilis! reddidit pro Belu ke 
tiiam, et xgrotantem in malis suis curat tuedicus 
iste coelestis : ut ubi fuerat desperatio delictorum, 
fieret securitas gaudiorum. Ait adhuc: fides xe 
salvam fecit ; vade in pace, fuge vitiorum bella, am- 


atque exanime in sepulcro, et languida membra, in C bula in pace pudicitize, in humilitatis, sobrielatis, et 


quibus vita non fuerat per quatriduum, paulatim dis- 
solvebantur in tumulo. Orat Christus ad Patrem , el 
inortuus recipit vires; supplicat Genitori, et ille fir- 
matur. Clamat deinde : Lazure, veni foras, et expa- 
vescit mors, contremiscit infernus, statimque in 
voce Salvatoris animatum excutitur corpus, et obvo- 
lata linteaminibus membra vitali motu fervescunt. 
Jubet eum Dominus solvi et abire, ne phantasma 
reputaretur. Solvi jubet, ut et ligamenta jam humida 
el corpus agnoscerent, atque recentia membra re- 
centi pallore viderent. Ostendit Domipus in Lazaro 
futur: resurrectiouis indicium , sicut et in filio vi- 
dux , et in filia arehisynagogi. Poteraut quippe, ca- 
rissimi , ad unam vocem Salvatoris omnes pariter 


cetera. 
XIV. Item de lectione evangelica Matth. v, 414. 

Ait Dominus : Vos estis lux hujus mundi. Non potes 
civitas abscondi super montem posita , neque accendunt 
lucernam , et ponumt eam sub modio, sed supra cande- 
labrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt, et ce- 
tera. 

Ergo vos, inquit discipulis, estis lux bujus mundi: 
non potest civitas abscondi supra montem posita. 
Certum est quia civitas supra montem posita onni- 
bus lucet, et omnibus clara est, et abscondi non po- 
test. Hoc Dominus in figura discipalorum yer para- 
bolas loquebatur. Civitas nanque supra montem 
posita anima intelligitur in Christo sociata, que in 


mortui suscitati exsurgere, nisi nominatim singulos D ipso constat, ct fide ejus erecta longius eminet. Ci- 


convocassel ; ideo singulis dicebat : Lazare, veni (o- 
ras ; Adolescens , tibi dico, surge. Tibi, inquit, dico 
tantumunodo ad presens tempus, tu, surge : Talitha 
cumi, quod est, puella, surge. Ergo singulos, ut dixi, 
nominatim. Et amavit ut quod in singulis videtur, in 
omnibus generaliter futurum intelligatur : ipse est 
Dominus noster, qui venturus est judicare vivos et 
mortuos, cujus vocem audituri sunt omnes ; et resur- 


! Frange esurienti panem tuum, et egenos vagose- 
que induc in domum, tuam. Cum videris nudum, operi 
etin , el carnem luem ne despereris. Tunc erumpet 
quasi mane lumen tuum, et sanitas tua circiter orietur, 
c? anteibit faciem tuam justitia tua, et gloria Domini 


vitas ideo dicitur anima, quia in ipsa eonscriplie 
sant leges et jura divina : (wi ostendunt, inquit, vp 
legis conscriptum in. cordibus suis (Rom. n). Ergo 
non potest civitas abseondi supra montem posila. 
Mons Christus dietus est a sancto propheta Daniele . 
Venit, inquit, in terram, et factus est mons magmts, e! 
implevit omnem terram (Daniel. 1), crescens in crt- 
dentium mentibus. Hic (Daniel. cxvn) et lapis dictu: 


colliget te. ita Vulgata. 

* Forte clamatit. 

* Propter quod dico tibi ; remittuntur, ei. peccata 
multa, quoniam dilexit multum. Luc. vn, 47. Werum ' 
Remittuntur tibi peccata. Vta ex Vulgata, 








52 


DE CAPITULIS t, VANGELIORUM EXPOSITIONES 


est angularis in capite anguli positus , quj duos po- A prophet:e ut zdiflcium Ecclesie per eos, donante 


pulos, velut duos parietes e diverso venientes, ex 
circumcisione ct pr:epulio, in una fide copulavit at- 
que conjunxit. Et merito est in capite, quia ipse est 
caput Ecclesie, qui et fundamentum dicitur. Sic 
eniio ait Apostolus : Fundamentum aliud nemo potest 
ponere praeter id quod. positum. est, quod est Christus 
Jesus (1 Cor. ni). 768 Ergo et lapis in capite, et 
fundamentum deorsum. Cur deorsum? hoc quia 
Christus de superioribus est et de inferioribus ; ipse 
est Deus et homo, Verbum et caro, vivus in :eter- 
num, et ad tempus mortuus ; aliud in Christo iimpas- 
sibile, aliud passibile , aliud ante tempora , aliud in 
tempore. 

Ergo ipse mons dictus, lapis et fundamentum ; 
i 'se et petra erat, inquit, Christus (I Cor. x). Super 
hanc petram zedificat omnis sapiens domum suam, id 
eit domum anima su»; et venientes venti, et dc- 
scendens pluvia, et flumina impingunt ja domum 
illam, et non cadit, fundamentum est supra petram. 
Ergo, ut dicere cceperamus, non potest civitas ab- 
$condi supra montem posita. Sequitur : neque accen- 
dunt lucernam et ponunt eam. sub modio, sed auper 
candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo suut. Lu- 
cerna super candelabrum posita, mens est in sub- 
stantia corporis constituta, qux fulget et eminet, 
maxime si non illi des:t oleum caritatis vel castita- 
tis, sicut fuit iHe beatus Joannes Baptista, de quo 
scriptum est : Erat [ucerna ardens et lucens (Joan. 
v). Ardebat et lucebat : ardebat calore Spiritus san- 


Demino, construatur : ipsi Salvatori nostro et Do- 
mino Jesu Christo gloria et imperium in -szeula. 
Amen. 

XV. Item de sancto Evangelio Matth. xvn, 4. 

Recitatum est in sancto Evangelio ita :- Post dies, 
inquit, sex assumpsit Jesus Petrum, Jacobum el Joan- 
nem [ratrem ejus, et duxit. illos in. montem excelsum 
seorsum, et tranefiquratus est ante eos. Et resplenduit 
facies ejus sicut sol ; vestimenta autem ejus faeta sunt 
alba sicut nix. Et ccce apparuerunt. illig Moyses et 
Elias cum eo loquentes. espondens. autem. Petrus 
dizit : Magister, bonum est nos hic esse: faciamus hic 
tria. tabernacula, tibi unum, Moysi unum, ct Elie 
unum, et. cxtera. Post. dies, inquit, sex; post sex 


D dies sabbatum esse intelligimus septimum diem. Pri- 


mus dies dominica, secumdus dies, secunda feria, et 
8ic omnes dies. Post sex dies, ut dictum est, sabba- 
tum numeratur. Hic dies requiem ostendit, quia et 
in die septimo requievit Deus ab operibus suis. Ergo 
in isto Jie sauctificato demonstravit Dominus omnes 


, Sanctos el in lege et in prophetis cum beatis aposto- 


lis secum in sua gloria adfuturos, et secum perman- 
suros. Moyses legislator qui descripsit omnes san- 
ctoa ab origine mundi, cum ipso ergo omnes sancti 
resurgent. Elias numerum propbetarum ostendit, et 
cum ipso omnes prophet:e in Moyse et Elia, qui mor- 
tui sunt et sepulti , vivi invenientur, et. rapientur in 
nubibus obviam Domino in aera. Tres ergo apostoli, 
Petrus , Jacobus et Joannes credentes secum, omnes 


cli, lucebat lumine Christi. Audi istam lucernam C etiam qui sequuntur fldem Petri, Jacobi et Joannis. 


clamantem de Christo et dicentem : Hic est Agnus 
Dei, hic est qui tollit peccata mundi (Joan. 1) ; et ite- 
rum, ait: Homo qui post me venit, ante me factus 
€st ; cujus non sum dignus calceamenta portare (Ibid. 
xxvn). Ergo splendebat mens beati Joannis lumine 
Christi , quia de plenitudine ejus, sicul scriptum est 
(Joan. 1), omnes sancti accipiunt gratiam pro gra- 
tia. De lumine ejus accipiunt omnes sancti, et non 
dividitur in partes, non minuitur majestas luminis 
Chrisli. Si enim lumen lucernz , accensis inde verbi 
gratia faculis mille, vel lueernis quamplurimis, non 
minuitur ille ignis, neque ex sese in partes dividitur; 
quanto magis majestas Christi plena est, et in omni- 
bus plenitudo ejus abundat, et non dividitur, sed 
totus in totis est. Nam et sermo noster dum dicitur, 
ab omnibus auditur, et non dividitur in singulis, sed 

totus integer in omuibus est; et versiculum in pa- 
- viete conscriptum si omnes legamus , non eum divi- 
dimus per par:e$, sed totus in uniuscujusque sensi- 
bus manet; et ideo, fratres, semper sancti de lumine, 
diximus , Christi fulgentes clamabant dicentes : An 
experimentum quaritis ejus, qui in me loquitur, Christi 
(1I Cor. xui) * Et ideo lucent. omnibus qui in domo 
sunt, hoc est in hujus mundi domo ; quia in domo 
magna, sicut seriptum est (1I Tim. 1), non sunt 
vasa aurea tantum aut argentea, sed lignea et fleti- 
lia. 769 Ergo ad i|luminationem hominum desti- 
nantur omnes sancti , et destinati sunt apostoli vel 


De istis scriptum est : Petrus, Jacobus, et Joannes, 
qui columna esse videbantur (Galat. 1); merito co- 
lumnz dicti, qui sustentabant Ecclesise xdilicium, et 
erigebant de inferioribus ad superiorem, ut que 
sursum sunt quxrerent, uhi. Christus est in dextera 
Dei sedens. Ergo duo, Moyses et Elias, et tres apo- 
stoli, ideo ut in duorum ct trium testium staret omne 
verbum. Et ipse Dominus dicebat : Ubi fuerint duo vel 
tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum 


(Matth. xvin). Ostendit et lic Dominus eonfundendos 


etiam eos qui non accipiunt legem et prophetas; 
quia ipse eos sibi adjunxit, et. apostolorum numero 
sociavit. Movses de Domino scripsit (Exod: xvn), et 
in typo Christi, in monte 47 contra Amalech leva- 


D vit manus, sicut Christus in cruce ad expugnandum 


diabolum. Iterum Elias (17] Reg. xvi) ut ipse su- 
scitaret mortuum sese expaadit, quod in eruce Domi- 
nus fecit, ut mortem (ugaret et vitam redonaret. Vi- 
deamus quid sequatur. Ait sanctus Petrus Domino : 
Bonum est hic nos esse : faciamus hic. trid. taberna- 
cula, tibi unum, Moysi unum, et. Elie unum. Hoc 
Petrus secundum affectum boni discipuli, qui dilige- 
bat ministros ct amicos Domini, Moysem et Eliam. 
Et ecce venit nubes obumbrans eos, et vox de nube 
dicens : Ilic est Filius meus dilectus, in quo comp.a- 
cui; prout diceret : non tribus vclo fleri tabernacula; 
Sed hic est Filius meus dilectiss: »us, cujus taberua- 
culum unum erit, hoc est una E $lesia, toto terraruge 





835 S. MAXIMI TAURINENSIS T 


orbe dilfusa, ad similitudinem vnius Hierusalem ci- A Hoc Dominus de sua passione dicebat. Adhuc adli- 
vitatis, qux in coelo est. In. ista. Ecclesia Moyses, et — dit dicens : * Putatis quia pacem veni dare in terrm? 
Elias, Petrus, Jacobus et Joannes aderunt, semper  -Non, dico vobis, sed separationem. Erunt enim ez hoc 
Domino testimonium perhibentes, cum omnibus pa- — quinque in domo tna divisi, tres in duos, et duo in tres 
triarehis et prophetis, sanctisque apostolis; cum  dividentwr : pater in filium, et filius in patrem sum; 
quibus et nos omnes credentes, semper exsullemus — mater in filiam, el filia in matrem suam; socrus innu- 
et gloriemur in Domino Jesu Christo Filio Dei, sem- — rum suam, et nurus in socrum suam (Ibid.). Ista divi- 
perque Patri per ipsum gratias agentes: cui est glo- — sio a fidelibus fit contra infideles Cum enim lii 
ria in secula. Amen. consentiunt ad fidem Domini, alii dissentiunt, a (ide 

XVI. Htem lectio evangelica Luc. xn, 50. separantur ; et ista separatio credentes salvat, incre- 
dulos vero damnat. Justum est enim vt fidelis di- 
scedat, quia non potest societas esse luci cum tene- 
bris, nec dulce amaro misceri, nec fidelis cum infi. 


Ait Dominus : Ignem veni mittere in terram, et quid 
volo, nisi ut accendatur ? Baptismo autem habeo bapti- 


zarl, et. quomodo coarctor usque dum. perficiatur ? et deli. Ideoque, fratres, in. fide Domini perseverantes 
cetera. Ignem, inquit, veni mittere in terram, et quid demus cperam, et ut incredulos ad fidem Domini 


volo, nisi ut. accendatur? Ignem mittit. Dominus in B perducamus, omnesque in Christo salvemur : cui es 
terram pectoris nostri ad excolendum agrum cordis gloria et imperium in secula. Amen. 

nostri, ad exurendas spinas et tribulos peccatorum, XVII. Item de lectione evangelica Marc. n, A5. 
ut frigus nequitize nostrae pellatur, et calore Spiritus Recitatum est ubi Dominus dicitur habuisse convi- 


sancti omnia fecunda in nobis et prospera OrIaD!Uf- — vium apud Devi cum publicanis et peccatoribus. Non 
Nam, accipe comparationem ex igne isto terreno; ait — c opibebat Dominus publicanos et peccatores, ut vel 


1 i 1 be * 0 * e. . ' 
quidam auctor s;eenlariuun litterarum ' : nccasione convivii docerentur. Non repellebat impios 


S:epo etiam steriles incendere profuit ag "os, et injustos Justus et pius, qui omnes ut eanaret ad- 
Atque levem stipulam crepitantibus urere flammis : venerat, sicut ipse dixerat : 7749 Non est sanis opui 
Sive inde occultas vires, eL pabula terr. ; . ; i 
l'inguia concipiunt, sive illis ornne per izuetn— , medico, sed -male habentibus (Matth. m). lo mullis 
Eco uitur yim, ate exsudat iuutilis liutnor ; desideriorum febribus constitutis, dulcia sermonum 
Seu plures calor ilie vias et execa relaxa: tana 1 ia (i- 
Spiramenta, novas veniat qua succus inh. rbas; suorum refrigeria infundebat. Aderat abun dantia N 
5. u durat magis, et venas astringit liiontes. borum et potus; sed Salvator, videns eos in ipsis in- 


tentos, jungebatur cum illis in terreno convivio, ul 
eos ad celestia monuisset conviVia fesünare, ubi 
sunt ille non temporales, sed xlerhn:e delicie, quas 
nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor homini 
ascendit, que praeparavit Deus. diligentibus se (Is. 
Lxiv, et I Cor. 1). Non est, inquit, opus sanis medic^, 
sed male habentibus. Qui :xgrotas animo, quocunque 
vitiorum morbo detentus; qui febres habes aut su- 
perbie, aut luxurix, aut concupiscentize make, aul 
iracundke, aut avariti:, curre ad medicum Christum 
et rogans die ad eüm : Ego dixi, Domine, miserere 
mei ; sana animam meam, qtia peccavi tibi (Psal. xX); 
utet ipsedicat . . . . . si audis verba mea 


Si hoc prostat atque efficit 1gnis iste terrenus atque 
corporeus, quanto magis ignis ille ccelestis et sanctus, («' 
qui ita penetrat anima recessus, ut vadens ctiain 
per universam substantiam 74 1 corporis, totum ho- 
minem mundum reddat atque fructiferum; et tantos 
fructus eflicit ignis iste in homine, quantos exponit 
Paulus apostolus dicens : Fructus Spiritus est, spiri- 
tus illius ignei caritas, gaudium, pax, patientia, bo- 
nitas, fides (Galat. v), etc. Caritas, inquit in eapite, 
quia ignem caritatis nunquam exstinguit frigus ini- 
quitatis;.sic ilerum dicit Scriptura divina : Aqua 
viuía won exstinguit — caritatem, et flumina non 
inundabunt eam. (Cant. vmi), ut non eam petram 
et turrim excisam (sic). Ignem, ait, veni mittere 
in terram : et. quid volo, nisi 41 acceudatur? Ac- MM 
cenditur per bonam voluntatem, per bogum pro- medicinam senties opem divini auxilii, si devotionem 
positum mentis, qu: in se quodammodo auget atque p) tu: mentis in divinis przceeptis tota observatione cof- 
inflammat ignem illum divinum. Accenditur adhue — tuleris. Magnum et bonum cst, fratres, parere ccele- 
ignis iste in nobis per frequentem flatum divinarum — sti mandato; et inde salus acquiritur, ubi obedientie 
Seripturarum ; unde el Apostolus sanctus hoc scien$ — famulatur auditus. Ergo pareamus 4livinis preceptis, 
mandabat Timotheo suo discipulo dicens : Attende «t bonorum substantiain consecuti, semper Patri per 


tibé et lectioni; permane in eis. Hoc enim faciens, e — Filium gratias referamus : cui est gloria in sxcula. 
leipsum salvubis, et eos qui te audiunt (Tim. w). Et t€ — Amon. 


inquit , salvabit ignis salubritate fulgentem, et czte- 
ros qui te audiunt illuminabis. Deinde secutus est 
Dominus dicens : Baptismo autem habeo baptizari, et 
quomodo coarctor usque dum perficiatur (Luc. xw)? 


dligiset nec. . 


X VIIT. Item de sancto Evangelio Luc. xv, 12. 

Audivimus hodie in sancto Evangelio recitatum de 
duobus filiis juniore et niajore, quibus pater distri- 
buerat substantiam ; et quod junior peregrinatus a 


' Virgil. Georg. lib. 1. | 
* Vulgata legit : Putatts quia. paeem vem mittere in teri. 





42» 


DE CAPITULIS EVANGELIORUM EXPOSITIONES. 


826 


patre, luxuribse vivens in peccatis perdiderit omnia, A hi qui volunt hinc transire aa tos non possint, nec 


et postea. paenitentia ductus et multum afllictus re- 

dierit ad patrem; cul pater et stolam, et annulum, 

et calceeamentum jussit dari, et vitulum in convivio 

occidi pro redemptione ejus . . . . . . -- 

2. o. 5. Vemiente. .. 4 4r s 

eo consola . . . . Fili, tu semper mecum es, 

et omnia mea tua sunt. Epulari autem et gaudere opor- 
iet, quia frater tuus. hic mortuus erat, et revixit; pe- 
rierat, et. inventus est. Isti duo fratres, ut exiguitali 
inece videtur, carissimi , duorum populorum signili- 
cantiam gerunt. Senior potest intelligi antiquus po- 
pulus patriarcharum vel prophetarum, qui cum Deo 
Patre perseverabat serviens ei ; junior, populus gen- 
tium, qui 773 «longans se a Deo, velut peregre 
profectus, in. multis erroribus vixit, quique postea 
veniens ad patrem ponitens et rogans accepit sto- 
lam primam, ornamentum scilicet redemptionis pri- 
mum; quia scriptum est : Fritis gentes in caput 
(Deuter. xxiv). Annulus in manu, sponsalium signuni ; 
sponsa vero secundum Apostolum uni viro despon- 
sata, tanquam virgo casta e£hibetur ; calceamenta in 
pedibus, et hoc ad signum est. nuptiarum, quoniam 
sponse Christi calcdantur pedes in preparationem 
Evangelii pacis. Vitulus etiam in convivio jubetur 
occidi. Saginatus vitulus ipse est Salvator noster, 
quem Pater voluit immolari pro redemptione gene- 
ris hum ani. Quod autem dictum est, irasci fratrem 
majorena pro fratre minore, illic iracundia pro admi- 
ratione ponitur; quia antiquus justorum populus ad- 
miratus est susceptionem gentium. Et licet aliquanti 
ex his vere irati sint, id est populi Jud:xorum; ta- 
men divinis praeceptis adtüonentur debere gaudere, 
qua consilium indulgentis Dei benigne debet acci- 
pere human: fragilitatis parva cohsideratio. Ergo 
gentium populus ad Dominum conversus jucundetur 
se Domini benignitate salvatum, semperque Deo Pa- 
tri per Christum ejus gratias referat : cui est. gloria 
in secula. Amen. 


XIX. Lectio Evsngelii sancti Luc. xvi, 19. 


Audivimus hodie in sancio Evangelio recitatum : 
Homo quidam erat dives; qui induebatur purpura ei 
bysso, et epulabatur quotidie splendide ; et erat quidam 
mendicus nonttue Eleazarus, qui jacebat ad januam ejus 


: indc huc (ransmeare. 


Consideremus, fratres, quod dives ponitur et imen- 
dicus. Divitis nomen tacetur, Q7 & et sine nomine 
est, velut corpus sine capite: in capite nomen agno- 
scitur ; ille merito sine nomine, quia sine capite fuit, 
qui Christi in se, qui caput est, nec fidem, nec mise- 
ricordiam habuit. Deinde Eleazarus nominatur imen- 
dicus, tamen ejus nomen in libro Vit» continetur, 
quod et in Evangelio non tacetur. I. Mortuus est et 
ille dives qui induebatur purpura et bysso, et epula- 
batur quotidie splendide; et sepultus est in inferno. 
Il. Eleazarus autem mendicus mortuus est et porthtus 
ab angelis in sinu Abrahz ponebatur. Ill. Judicium 
Dei statim in utrisque ostensum est : sumpsit pauper 


B post labores et dolores multos desiderata refrigeria ; 


sumpsit et dives post elationem suam condigna tor - 
menta; unde dives cum videret. Eleazarum in sinu 
Abrahz quiescere, exclamans dixit : Pater Abraham, 
miserere mei, et mitte Eleazarum, ut. intingat. extre- 
mun digiti, ut refrigeret linguam meam, quia crucior 
in hac flamma. Et dixit illi Abraham : Fili, recordare 
quia recepisti bona in vita tua, et. Eleazarus simili'er 
mala : nunc. autem hic consolatur, tu vero cruciaris. 
Quzrebat se dives extremi digiti Eleazari rore con- 
tingi, et non ei permittebatur, quia scriptum est : In 
morte quis memor sil tui; in inferno autem quis confi- 
tebitur tibi (Psal. v1)? Et modo si volunt divites con- 
sulant pauperibus; habent et vident Eleazaros mul- 
tos; cum eis fecerint misericordiam, in futuro sibi 


C preporant refrigeria, quia qui miseretur misericor- 


diam consequetur. Neque enim mereri Dei misericor- 


. diam poterit qui misericors ipse non fuerit; humíi- 


lientur magis in prosperis, elatio habet . . 


&eculi pr:cipue non superbe sapere, neque sperare 
in incertum divitiarum, sed in Deum vivum, qui pr:e- 
stat nobis omnia. Unde ad fruendum in operibus bo- 
nis, largos esse, faciles tribuere, communicatores 
esse, thesaurizantes sibi Jhesaurum bonum in futu- 
rum docet Apostolus, ut appreherdant veram vitam 
(1 Tim. vi). Sunt. multi divites, et non culpabiles, 
qui non sibi solis, sed multis habere videntur quie 
possident, multis pie largiuntur , multis bene distri- 


ulceribus plenus, cupiens saturari de micis que cade- D) juunt. llle est vere dives Dei qui dat pauperi suspi- 


bant de mensa divitis. Sed et canes veniebant, el linge- 
bant wicera ejus. Facium est aulem ut moreretur men- 
dicus, et portaretur ab angelis in sinum Abrahe. Mor- 
luus est- autem el dives, et. sepultus est in inferno. Ele- 
vans autem oculos suos. cum esset in tormentis , vidit 
Abraham a longe, et. Eleazarum in sinu ejus ; et ipse 
clamans dixit : Pater Abraham, misererc. mei, et mitte 
Eleazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, 
et refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. 
Et dixit illi Abraham : Fili, recordare quia recepisti 
bona in vita (ua, et Fleazarus similiter mala : nunc 
qutem hic cons,latur, tt vero cruciaris. Et in his omni- 
bus inter. 9108 et vos cliaos magnum firmatum est; ut 


ranti, et non histrioni saltanti. Sunt multi divites e 

episcopi, et presbyteri, et diacones; sed divitias suas 
qui bene dispensat, nec luxurie culpam, nec criminis 
notam, nec damnationis poterit habere poenam. Uii- 
que ideo aliquantos Deus divites esse voluit, ut sint 
qui pauperibus tribuant; et ideo pauperes 775 fecit, 
ut a divitibus necessaria sumant. Consilium enim 


' Dei in omnibus sanctum est, per omnia venerandum, 


semperque laudandum : ipsi Deo Patri semper gloria 

in secula. Amen. 

XX. Item de lectione sancti. Evangelii Marc. vut, 5. 
Ecce, inquit, exiit seminans seminare, etc. Venit 

Dominus Jesus in mundum. exieus a. Patre ;pso, di, 


$37 


S. MAXiMI TAURINENSIS 


823 


cens : Ego a Patre exivi, et veni in huuc mundum; ite- À loquitur, verbum seminat, et sicuti semen, duin ja- 


rum relinquo mundum, ct vado ad Patrem (Joan. xvi). 
Ergo de se ait : Ecce exiit seminans seminare. Exiit 
itaque ut seminaret in mundo Evangelium, ut semi- 
naret fidem, justitiam, veritatem, pacem, castitatem, 
humilitatem, exterasque virtutes. Et diabolus econ- 
trario seminare capit sua, id est superbiam, iracun- 
diam, concupiscentiam, homicidia, adulteria, furta, 
c:teraque vitia, qux in divinis literis zizauia nomi- 
nautur. Cum enim dicerent discipuli ad Dominum 
Jesum : Nonne bonum semen seminasti in agro tuo? 
unde ergo habet zizania? Ait Salvator : inimicus homo 
hoc fecit (Matth. xui); ipsum dicens inimicum horni- 
nis diabolum, qui inimicitias inter Deum et homines, 
id est peccata immittit, quibus separet homines a 


catur in terra, coelesti imbre perfusum radicatur et 
crescit in cordibus singulorum; et inde efliciuntur 
fructus illi qui dici sunt voluntatis bon:, et trigesi- 
mi, et eexagesimi, et centesimi. 

XXI. ]tem de lectione evangelica. Marc. vu, 25. 

Ingressus, inquit, Dominus Jesus in domum, uemi- 
nem voluit scire, et non potuit latere, etc. Primo hoc 
consideremus quid est hoc, fratres : Ingressus, inquit, 
Dominus in domum, neminem voluit scire, et non potuit 
latere. Si enim neminem voluit scire, cur non potuit 
latere? Utique Dominus sic se non vult ostendere, ut 
tamen nolit se latere. Nunquid enim quia nunc non 
videtur oculis nostris divina substantia, ideo abest a 
nobis, aut non vult adesse nobis? Ipse enim lumen 


Deo. Ipse namque et primos illos homines, Adam et B scientize sux: omnibus infundit, qui est Jlumen verum, 


Evam, in paradiso constitutos, lubricis nexibus in 
serpentis forma mutatus, alloquiis quasi hominis cir- 
cumvenit, et rudes animas iucauta credulitate dece- 
pit. Ipse et nunc pravas cogitationes immittit, secum 
arsuras in judicio Christi. Et ideo consideremus, fra- 
tres, semina Domini Jesu Chiisti, et semina iuimici 
diaboli. Cum enim viderit unusquisque in corde suo 
ascendere cogitationes et desideria pietatis, tuiseri- 
cordix, huiuilitatis, castitatis, patientiz:e, czeterorum- 
que bonorum, sciat semina esse Christi. Si vero desi- 
derium adulterii, fornicationis, furti, fraudis, «:etero- 
rumque malorum, intelligat semina esse diaboli Et 
iJeo paret cor suum Deo, et non diabolo, sicut dicit 
propheta in Psalmis : Paratum cor meum, Deus, pa- 


illuminans omnem hominem venientem in bunc mun- 
dum. Ingressus est domum, sed nec in publico de- 
fui; erat in corpore, sed non deerat ccelo ; videbatur 


* . . . . [LÀ . 


de quo loquitur in psalmo per prophetani David dicens : 
Qui extendit celum ut pellem, qui tetigit ix aquis supe- 
riora ejus ; qui ponit nubes ascensum suum, qui ambulat 
super pennas ventorum, qui facit angelos suos spiritus, et 
777 ministros suos ignem urentem (Psal. ciu). Ergo 
ipse est qui cum Patre éondidit mundum. Venit, in- 
quit, ad eum quedam malier Syrophenissa, genere 
gentilis, et rogabat eum ut. demonium ejiceret a filia 
ejus (Marc. vu, 25). Hec mulier, ut secundum alle- 


valum cor meum; cantabo, et. psallam tibi in. gloria (7 'goriam dicamus, et error erat gentilis, et igaórantia 


tua. (Psal. Lv1); prout suscepi semina justificatio- 
num tuarum, tibi offero laudis fructus et benedictio- 
nis. Ecce, inqu:t, exiit seminaus seminare ; et dum se- 
minat, aliud cecidit juxta viam, aliud. in. petrosis, aliud 
in spinis, aliud in terram bonam. Illud quod juxta 
viam, veniunt volucres, et auferunt illud. Qui non am- 
bulat in via, qu:e est Christus, ipse extra viam posi- 
tus non poterit in se habere semen verbi Dei ; sed 
rapitur a volucribus, id est ab erraticis 776 spiriti- 
bus. Qui vero petrosam habet mentem, id est duri- 
tiam, perlidia oneratam, radices in se non tenet verbi 
Dei; sed cito arescit, quia fructus stabiles de cordis 
intimo non producit. Qui autem in spinis, angustatur 
spinarum densitate, hoc est aculeis cogitationum sx- 


antiqua, qux genuerat filiam diemoni obnoxiam, zi - 
serain et infirmam progeniem, qu:» non habebat vi- 
rilem, id est fortem in fide sensum, sed iu perfid:a 
fluxum. Coneurrens hxc mulier ad Dominum cum 
rogaret eum, ait Salvator : Non est bonum tollere 
panem filiorum et dare. canibus. At illu respondit , et 
dixit : Etiam, Domine ; nam et catelli edunt de micis 
que cadunt de mensa domini sui (Marc. vii). Similem 
se catellis ad mensam dominorum suspirantium com- 
paravit. Noii se tantum domino humiliavit, sed etiam 
ad servos et filios domini, sese catulis comparavit. 
Et Dominus ád eam : Vade, inquit, propter hunc ser- 
monem exibit daemonium de filia tua. Vides ergo quia 
si quisque de gentilitatis errore venerif ad Christum, 


cularium, qux» deprimunt verbum, et effici non potest p et eum agnoverit Dominum atque Salvatorere, et sib: 


fructiferum. At vero quod in terram bonam, exube- 
rat fructibus, et crescit in copiam, ut afferat, sicut 
Dominus ait, fructus trigesimos, et sexagesimos, et 
centesimos ; fructus spei, fidei, caritatis ; fructus vi- 
duitatis, virginitatis, martyrii. Istis fructibus bene 
crescit Ecclesia, et suas messes digue coelestibus hor- 
reis parat, quemadmodum generaliter dicitur de om- 
nibus prophetis, vel apostolis, vel diversis doctoribus. 
Uude bene ait Domiuus : Qui loquitur, verbum semi- 
nat. Et ita cst, quoniam qui loquitur verbum, spargit 
quidem verba ut semina, sed Deus incrementum pr:e- 
stat. Nam et apostolus Paulus dicebat : Vos vobis 
$pirituulia seminavimus (1 Cor. 1x). Quoniam ergo qui 


proderit, et filiis suis salutem aequirit, ut de dseske- 
num potestate exempti, liberationis premium contc- 
quantur. Deinde recitatum est quod cuidam suréo c: 
muto Dominus digitos in aures miserit, et sputo suo 
linguam ejus teligerit, atque continuo locutus faerit 
auditumque receperit. Nihil est impossibile Deo ( Rom. 
x), quidquid tetigerit valet, quidquid aspexerit vivet ; 
sensit lingua, senserunt aures beneficium Domiti sui, 
caruerunt impedimenüs, inertic acceperunt usus 


. . * . . . * 


ew s e. . * * . . * v . » . . . 








ephetha, hoc est adaperire, cum imperio Domini sub- A . 


secuta sunt beneficia, vinculum lingox solutum est; 
de sputo suo tetigit linguam ejus : de substantia 
carnis sux largitus est sanitatem; de digitis iterum 
manuuni suarum auribus infudit auditum. Per mem- 
bra virtus operabatur Divinitatis. lpse et nunc surdos 
facit audjre, id est infideles credere; quia fides ex 
auditu ; auditus autem. per verbum Dei ; mutos loqui : 
qui nesciebant loqui verbum veritatis efficit in Eccle- 
sia doctores atque magistros, przedicatores veritatis, 
ut etiain doctrine aliorum peneltrent aures, 6t pate- 
faciant transpungendo, linguas etiam auditorum fa- 
ciant disertas, omnesque ia unitate fidei roborati 
exsultent semper in ipso Domino Jesu Christo, cui 
est gloria et imperium in szcula. Amen. 
978 XXH. Item de lectione Evangelii Marc. vw, 
u vers. 1 ad 

Dictum est hodie, recitante sancto Evangelio, quod 
Dominus Jesus Christus de septem panibus populum 
saturaverit et de paucis piscibus, collectz:eque sint 
plen:e fragmentorum septem aporte. Rex ccelestis 
Dominus noster Jesus Christus et de terra et de mari 
pascit populum suum. Septem panibus saturantur 
omnes. Quare putamus, iste scriptus sil numerus in 
panibus? Arbitror quod dono.gratix Christi septem 
sunt Ecclesi» constitotzz, per quarum $ceptiformem 
numerum omnes populi in Christo pascuntur; sed 
et septem sport; supersunt plen:e, quia nunquam Ec- 
clesiarum minuitur gratia, eed semper Spiritus sancti 
largitate cumulantur. Hxc septif.rinis Ecclesia per- 
fectum in se numerum tenet, sicuti et septem dies in 
mundi perfectione complentur, et septem annorum 
millia ad ipsius mundi consummationem posita per- 
hibentur. Nam et in Apocalypsi (Cap. v) septem oculi 
Domini dicuntur, qui speculantes munduin, et septem 
stelle in mauibus Dei. Ita enim septem sportz plene 
superesse monstrantur, ut semper Ecclesie plene 
gratia Christi esse noscantur. Item de cco illumi- 
nato in sequentibus dictum est, quod iterum Dominus 
Jesus Christus videns cecum a nativitate sua ita 
curaverit : Ezspsit, inquit, in oculis ejus, et imposuit 
manum suam, et interrogavit eum si aliquid videret; et 
dixit ille : Video homines sicut arbores ambulantes. Et 
iterum imposuit manui, et vidit clare omnia. C:xeus 
iste, cui nativitas sua non dederat lucem, sed nau- 
(ragium visus in ipsa nativitate susceperat, nunc con- 
sequitur a Domino medicinam : 
nostri, qui éjus oculos tenebrasque illuminavit, ca- 
ptivitatem visus removit, liber: lucis donavit aspe- 
ctum. Post longas tenebras luminis impetu radiatus, 
primo nutantibus oculis, videbat quasi arbores am- 
bulantes; deinde iterata 


XXIII. Fragmentum exper illa verbu :. Duodecim 
apostolorum nomina sunt hec : primus Simon, qui 
dicitur Petrus, et Andreas. (rater ejus, et. reliqua, 
Matth. x, 5. 


. Sicut primus 


DE CAPITULIS EVANGELIORUM EXPOSITIONES. 


jux vera Salvatoris . 


830 

acceperunt . . hie pri- 

mus aecopit 779 Sium, qui voca- 

tur Petrus; filio . . . . et 

Israel nomina dinume Moyses 

non dixit primus haben. plici ser- 
mone haben. Simon . 

co omnes nunc autem magnam ' en-^ 


tiam, et singularem honorem pr:ebens beato Petro, 
Evangelista dicit : Primvs Siteon, qui vocatur Pe- 
trus, et Petrus. interpretatur superindutus super ca 
qua. in lege est puritas gratiz, propter quod pastor 
Ecclesie fuit, insuper et pastor gregis. Pasce enim, 
illi ait Jesus, oves meas (Joan. xxi). Discipulus igitur, 
et Ecclesix fundamentum, et apostolus, insuper et 
martyr capite deorsum Rom:e est crucifixus; pro 


D quibus bis omnibus dupliciter coronatus est. Propter- 


ea ergo digne interpretatur Petrus superindutws. An- 
dreas frater ejus interpretatur obstructus . . . 

custoribus dein. . . . . . . . . inter- 
pretatur circumventus 


tans dolorem, in quo enim mortem, 
ct sprevit dolorem. Cum ab Herode caput ei amputa- 
tum fuüit . . . in hoc circeumvenit ipaum 

re iniquum diabolum, cum velociteP 
ex hoc mundo in regna trànsiret coelestia, et Joannes 
frater ejus. Joannes enim interpretatur obediens. D»- 
mino. Et quis sic obedivit Domino sicut ipse Joan- 
nes, qui sequi eum jussus est, et super pectus Domini 
recubuit? llic et filius tonitrui cum Jacobo cognomi 
natus est, tanquam spiritali et coelesti virtute in no- 
vissimo in sancta Ecclesia tonaturus. Post hos autem 
Philippus, qui interpretatur confsusus, sed tamen vi- 
vens; unde et Paulus dicit : Spectaculum facti sumus 
huic mundo; et tanjuam purgamenta 


Nunc et Bartholomaus interpretatur filius carissimus. 
Ideoque enim eum ad apostolatum vocavit, et caris- 
simum eum filium . . nominaret. Utiuaus 
elnosomnes . . fikorum adoptione con- 
versemur, ut carissimi filii Dei connumeremur. De- 
inde Thomas, qui interpretatur abyssus, vel profun- 
dum, vel inscrutabilis, sieut vas Spiritus sancti, velut 
templum Paracleti, qui omnia scrutatur, qui onmia 
profunda requirit in his qu:x facta sunt et in angelis, 
et in hominibus, Et Mattlizeus, qui interpretatur 78 
donum vite. Duplex enim donum vitxe inagnificentis- 
sinus Matthzeus huic mundo factus est; et ex eo quod 
apostolus, et ex eo quod evangelista Hebrois singu- 
lariter Hebraice hoc Evangeliüm scripsit, et gentibus 
singulariter, per quod gentibus hoc enuntiatum est 
Evangelium. Sed Matth:eus, inquit publicanus . . 
ex patris, vel ex avi, vel ex regio 
natione nominas. Te ipsum vero de publicano,. 


821 . APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. Y 


o beate Matthxee: ut quid accusas Matthzeum, o beate A apostolorum ambulantes requiem possimus obtinere 
evangelista? Quare increpas evangelistam? O beate — in dieoccultationis. Sed et Judam non taceamus, qui. 
apostole, et verissime Domini discipule, ut quid tibi tenus beatus evangelista euio non praetermisit. Judas, 
ipsi non parcis? Ego, inquit, Mattheus nuncupor inquit, Scariotha, qui et tradidit 781 eun, novisii- 
evangelista, et apostolus sum certissime. Non ergo — mus omnium, posterior omnium digne et decenter 
Matth:eum ineuso, sed multo magis magnifico, uL ipse — tanquam ipse sibi hoc prxparans, velut ipse sibi hoc 
ex publicano apostolus fleret; nec evangelistam in- providens; et non solum hoc. est magnum, quod pu- 
crepo, sed magis quasi mirabilem veritatis prreconem — sterior nominatur, sed est infinita longanimitas, ut et 
laudo. Non tam igitur mirum ut quis inter bones sit — ipse omnino hic vel nominetur. Judas, inquit; qued 
bonus, sed hoc est nimis pr:clarum, ut quis iuter — interpretatur ultro confessus, quid est confessus? quod 
malos bonus demonstretur. Publicanum 1ne scilicel — tradidit sanguinem justum. Peccati, inquit, quod tra- 
nomino, ut credant omues quia verissima lxec est — diderim sanguinem justum (Matth. xxvi). lpse confi- 
scriptio mea, et sine adulatione pradicatio. . * teris, o Juda; sed tarde confiteris, sed male coulite- 
enim de me ipso non loquor . . . . . liolo- ris. Judas Scariotha, qui et tradidit illum, non solum 
quar. Si mihi ipsi in adulationem non dico, quomodo scilicet ipse confunditur et dehonestatur propler suam 
huic dicam in adulationem de quo hane przedicatio- p malam audaciam, sed et provincia ejus, et regie 
nem facio, hoc est de Unigenito Deo? Mattlieus pu- — ipsius in qua natus est, qu:e Sewioth vocatur, per 
blicanus. Jacobus vero Alphiei, quod interpretatur — jyujus ergo occasionem nominatur, increpationem 
circumteniens doctrinam, non solum hic, sed etiam — guffert et maledictionem portat, pro eo quod talem 


omnes beati apostoli per spiritalem doctriuani cir-, 782 produxit. Sicut ergo sanclorun provinciz el 
cumvenerunt primo diabolum, deinde omnes sapien- — nationes magnifice ex bis exaltantur et honorantur, 


tes hujus mundi. Sapientia enim hujus mundi stultitia — ita scilicet et injustorum in generationes memoran- 
est apud Deum. Thadd:eus in primordiis a parentibus — tur ad majorem increpationem his qui inde orti sunt. 
vocatus est Lebb:eus, quod est cor, disciplina, mens, — Hos nunc duodecim apostolos misit Jesus tenebroso 
augmentum istius nominis accepit. Cum Tliadd:eus a. illuminare, tortuosa corrigere, perdita requirere, hune 
Domino esset vocatus, quod est laus vite, quasi mul-— mundum illuminare, et in via vitaàe omnes convertere. 
tis :efernam vilam collaudans, vel ipsum Dominum — Jos duodecim misit Jesus religiositatem omnes de. 
collaudans et evangelizaus, qui est :eterna vita om- — cere, fide omnes illuminare, infecti Patris singularem 
nium. Deinde Simon Chanan:eus, quod est obedientia, — principatum omnibus commendare, hujus missi Fili 
vel pr:paratus, sicut fuit. beatus Simon, et omnes — obedientiam omnibus demonstrare, Spiritus sam 
apostoli, et obediens, et. pr:eparatus. Ideo celeriter 4, Paracleti singularem illuminationem omnibus uiani- 
Domino obedivit, e parate post. ipsum secutus est, ^ festare. Hos igitur duodecim misit Jesur, pracipieu 
sicut alij. Et nos debemus esse, carissini fratres, — cis, et dicens : In viam gentium ne introierilis, el in 


obedientes, et parati .. . . . . nmneopusestser- civitates Samari'anorum ne ambulaveritis (Matth, xin. 
monem bonum . , . . . vestigia Deatissimorum 


[D cnt 





PRAEFATIO IN APPENDICEM. 


umbo ctum. 








Benedictini monachi congregationis Sancti Mauri ob editiones SS. Patrum semper comuend: ndi, Sup. 
posita iucertaque scripta non penitus abjecerunt, sed cum aliquid utilitatis etiam ab his conferri arbitraren- 
tur, post selecliorem segetem, separato in fasciculo deteriorem dederunt. Hos ergo et nos ductores sequen- 
tes, exliaustis pridem quotquot licuit mss. codicibus, haud pauca S. Maximo ascripta, cuim probari nón posse 
noverimus, in calce collectionis nostrze edere statuimus. Et quia non omnia iisdem suppositionis notis labo- 
rant, scd aliqua plus, alia minus; ideo appendicem nostram duas in partes dividimus, quarum prima dubia 
complectitur, secennda deteriora. Plures enim de auctoribus dubitondi rationes oboriuntur; vel :lum major 
est codicum contradicentium numerus; vel dum qui suffragantes inveniuntur, non omnein fidei merentur; 
vel dum diversus dictionis modus, nexusque reruu agnoscitur; vel tandem dum eadem alibi dicta, pauas 
additis vel mutatis, eonsuuntur. Übi ergo aliqua ex his causis occurret; satis erit, ut de Maxuui scriptis 


dubitemus, eaque in prima classe colloceinus. De his hiec. dixisse sufliciet, cum dc singulis rationem Sus 
locis reddituri sinus... 


Quod spectat ad alteram dppendicis partem multo majora sunt momenta quie nos permiovent, ut ab albo 
Maximianorum operum illa de 


eamus, quorum dictis facta non respondent, ant tempora non conveniunt, aul 
Lanta est dictionis inzequalitas atque humilitas, ut fleri nequaquam possit, eumdem amctorem modo subli- 
mem et egregium, modo insipientem et rudem exstitisse. 

Ex bis cur quatuor illos sermones de laudibus sancti Eusebii Vercellensis, a Muratorio ex codice Ambre- 
siano editos, suppositos censeamus dicendum est. [inprimis in hunc priorem sermonem nonnulla translata 
sunt ex homilia 2 saneti Maximi, in qua de sàncto Eusebio Vercellensi agitur. At ne eum Taurinensi antislll! 
Ascribam, is me potissimum deterret sermonis ejusdem locus, non historiarum monumentia tantam, verum 
eliam orthodoxx doctrinae aperte repugnans. Qui sane locus huc demum recidit : Dionysium episcopum 
Mediolaneusium captum Arianorum fraule, postulatis eorum incaute subscripsisse. Tulisse id perwolestt 
Eusebium Vercellensem, qui iufami: a Dionysio propulsand:e gvalia, mentitus fuerit se hzerelicum e85P* 
ilemque sibi dixerit, atque Arianis placere; at mirari se tamen, quid esset, quod cum illi Patrem antepoi 
oportere Filio predicarent , tum Dionvsio primas iu. subscribendo partes concedendas -esse arbitrarentur, 

LI 





835 | PRAEFATIO, 854 


etsi is honos 5101 aeterendus esset, qui Dionysium ipsum auditorem olim suum fllii loco duceret. Arianos, 
qui nibil optarent magis quam ut Eusebium socium sibi adjungerent impietatis, l;etos inde atque alacres eradi 
e tabula Dionysii nomen curasse , petiisseque ab Eusebio ut, quoniaa potior locus vacuus jam erat, priur 
ipse subscribere ne gravarctur. Peientibus Eusebium respondisse : ne sperarent fore ut eorum sccleribusg 
se unquam pollueret. Sibi satis esse quod eorum. artes. eluserit, cousecutusque sit ut ne Dionysius parti- 
ceps eorum perfidi: baberetur. Undenam sermonis illius auclor hanc. duxerit fabulam, ne suspicari quideum 
possuim, Nam scriptorum veterum, qui tale quidpiam complexus litteris fuerit, esse videó prorsus neminem. 
Athanasius, cujus hoe presertim in genere przcipua est auctoritas, iu Apologia de Fuga sua (a), tantuin 
abest ut Dionysium Arianorum dolis cireumveutum subscripsisse, afürmet, ut contra sillunr in exsilium pul- 
sum doceat, propterea quod Ariane heresi non consensisse, neque subscripsisset sycophantiis atque calumniis 
quas illi adversus Auianasiunr ipsum commenti fuerant. Hilarius autem. Pictavieusis scriptor sane gravis et 
:wqualis teinporum illorum , scripsisse quidem Dionysium, narrat, Nicaenam fldem propositam ab Eusebio : 
subscripsisse vero Aibanasii coudeuvationi non item narrat. Nam in primo ad Censtentium Augustum libro (b) , 
« Conventus, inquit (Eusebius), ut in Atliaussium subscribetet, ait : de sacerdotali lide prizs debere cou- 
stare : counpertos sibi quosdam ex his qui adessent, hxeretica labe pollutos. Expositam fidem apud Niczeam, 
cujus superius ineminimus, posuit in 1nedio, spondens omnia se qu:xe postularent facturum, si lidei profes- 
sionem s ripsissent. Dionysius 3 Mediolanensis episcopus chartam. primus accepit, ubi profiteri scribendo 
capit, Valens calamum et chartam e manibus cjus violeuter extorsit, clamans non posse lieri ut aliquid inde 
gereretur. » Quis hinc non perspiciat, nihil scripsisse Dionysium quam Nicnam lidem, fremente Mursier- 
sium Arianorum episcopo Valente, qui propterea calumum chartamque e manibus Dionysii ejusdem violenter 
extorserit * Quo si quid fuit promissi de damnando Athauasio, id Arianis uou a Dionysio, sed ab Eusebio 
factum scribit ]lilarius, ea conditione, ut prius de constituenda Nicuna fide ageretur, qua de re paulo post 
eloquar. Non dissidet Ambrosius (c) ab Hilario. Ruflini *ic fert ratio. « Apud Mediolanum episcoporum coi- 
cilium convocatur. Plures decepti. Dionysius vero, Eusebius, Paulinus, Rhodanus et. Lucifer dolum in ne- 
gotio es.e proclamantes, asserentesque quod subscriptionem in. Athanasium , non ob aliam causam quain 
destruend:e fidei, molirentur, in exsilium trusi sunt. » ilis plane congruunt quz perhibent Socrates lib. n (d), 
Sozomehus lib. iv (e), et Theodoritus lib. n (f). : 

Mon sui nescius Sulpitium Severum sic habere lib. n Histor. : « Mediolanum convenitur, ubi tune aderat 
imperator. Eadeui ilia contentio (de Athanasio condemnando) nihil iuvicem relaxabat. Tunc Eusebius Ver- 
cellensis et Lucifer Caralis Sardinie, episcopi relegati. Cibterum. Dionysius Mediolauensium sacerdos in 
Athanasii damnationem se conseutire subscripsit, dummodo de fide inter episcopos quxererctur. Sed Valens 
et Ursacius c:eterique metu plebis, quie. catholicam fidem egregio studio conservabat, non ausi piacula pro- 
fiteri, iutra palatium congregantar. llinc epistolam sub imperatoris nomine emittunt, omni pravitate refer- 
tam. Itaque lectam in ecclesia epistolam populus aversatur. Dionysius, quia non esset assensus, urbe pelli- 
tur, statimque in ejus locum episcopus subrogatur. » Hactenus ille. Jam quisque cernit qux dissen:lo sit, 
cum multi scriplores, iique graves "imprimis et nobiles, negent subscripsisse Athàünasii concemnationi Dio- 
nysium ; contra vero vix duo aílirment, quorum uterque minus accuratus fuit, alter etiam :elute recentior. Ác 
mihi quidem cum Hilario Athanasioque convenit et temporum illorum aualibus et peritis rerum. Cur enau 
non his plane assentiar, precipue Athanasio etscienti probe qu:xe pro se aut contra se gesta fuissent , et 
eorum historiam perscribenti? Quod si quis forte aieutibus Sulpicio, Luciferoque Calaritauo, de quo post dis- 
seram, assentiri malit, non admodum nunc repugnabo. Quid euin repugnem, cum nihil sim concessurus, quod 
adversariis prassidio esse possit? Nam ex Sulpicii. loco ecquid concludi eflicique poterit, quam consentire se 
subscripsisse Dionysium in Athauasii condemnationem, posteaquam Lucifer et. Eusebius abie.a..t exsulatum? 
ld vero quo tandem inodo quisquam componet cum iis qux miscet ac turbat. auctor. sermonis de quo nunc 
instituta a nobis est qikestio ? Si enim abierat Eusebius, qui, rogo, is Eusebius presebs adire Ariános, inen- 
tiri hereticum se, extorquere ab iis denique potuisset, ut subscriptionem Dionysii delerent , quo vacuus l» 
prior subscribendi locus relinqueretur; qux otnia sermonis ejusdem auctor tam fiJenter jactat? Veruin fac 
manserit Eusebius Mediolani ad exsiliumqsque Dionysii ; falsum id quidem, si Sulpicium Hilariumque audias (y), 
cui certe Hilario plurimum, ut oportet, tribuo auctoritatis ; sed fac tamen manserit Eusebius Mediolani, dum 
mansit Dioiysius : fae item Diomysius idem, ut traditum a Sulpicio est, subscripserit se in damnationem Atha- 
nasii consentire, dummodo de fide inter episcopos quereretur : sinl hec vera, patiar, at quie inde existere po- 
test causa, quamobrein Eusebius idem tantopere (ut sermonis auctor somniuns finxit) commoveretur, cura- 
qne adeo sollicita de oblitteranda ea Dionysii subscriptione cogitaret; si quod scri, sit Dionysius, iu Eu:ebius 
ipse (ut est apud Hilarium) palam dixerat se ultro esse facturum ? Sic autem ab Hilario rem eflerri, paulo 
aute demonstratum est. Conventus (Eusebius) ut in Athanasium subscriberet, ait : « Desacerdotali flde prius 
debere constare... exposit:un fidem apud Niceam posuit in. medio » spondens omnia se que posiularent esse 
[acturumt, si fidei professionem scripsissent (). Adeone inconstantem Eusebium fuisse credam, ut quod ipse 
(teste Hilario) promisit Arianis sine periculo prodendz pietatis, suique dedecore; illud idem arbitraretur, si 
scriptum a D onysio esset, dedecori eidem Dionysio, ac religioni detrimento futurum? Profecto ue in. cogita- 
lionem quidem ca.il, ut qux promissio facta verbis vacet culpa; eadem, si litteris sit. mandata, non vacet, 
Quare Hilarius in eo libro quem edidit adversus Constantium (1) : Quid existimas, i..quit, Christum nonnisi per 
litteras judicare ; et. ad arguendam voluntatem egere chartula Deum? ' 

Itaque cum Athanasio, Hilario, Ruffino, Socrate, Sozomeno, Theodorito auctoribus, Dionysius S non sub- 
scripserit ; cumque Sulpicius, etai a tam illustribus viris dissidens eum subscripsisse affirmet, ea tamen uoa cul» 
panda conditione subscripsisse moneat, qua Hilarius nasrat, usum fuisse Eusebium, diim Arianis  romisit, id se in 
Athanasium, quod ipsi expeterent, facturum : quid ego sermonis de quo agimus auctorem morer, non solum 
contra (ot preclara. Patrum, tanta vetustate auctoritaleque prestantium, et contra tot illustrium historico- 
ruin testimonia, aientem subscripsisse Dionysium, et (secus atque traditum a: Sulpicio est) de Dionysio, 


(a) Num. 4, pag. 255, tom. I, part. 4, edit. Patav. (e) Cap. 9, pag. 128 edit. ejusdem, 


auu. 1777. Horum sunt similia quie scribit in. Apol. (f ) Cap. 15, pag. 128 cdit. ejusdem. 

ad Constantiuja num. 27, pag. 247, et in Histor. (g) Is longe ante quam Ariani in Ecclesianvingrede- 

Arianor. ad monachos num. 33, pag. 287. rentur, latam ab. impiis Arianis [uiese in Eusebium 
(^) Num. 8, pag. 427. sententiam scribit ; in Dionysium vero tunc latam, non 


(6) ist. 65, num. 68, pag. 1129, tom. lil elit. — item scribit. Lib. 1 ad Constant. tnn. 8 pag. 427 
an. 1751. (^) Hilar, lib. 1: ad Constant., nuin, 8, pag, 427, 
(d) Cap. 35, pag. 115 edit. Taurin. an. 1747. (i) Nui. 96, pag. 460. ZEE 











495 APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS 856 


quasi subscriptione sua vulnus caus religionis inflizerit, stateentem - inque Eusebio ea laudantem quae nec 
alli unquam scriptorum in mentem venissent, nec transigi a Christiano quovis, ab episcopo autem multo 
minus transigi sine dispendio pietatis atque veritatis possent? Ac siror quidem monachis cengreg. S. Mau- 
ri, viris alioqui eruditissimis, illud excidisse, dum de sermone hoc agerent (a) : dempta martyris. apyella- 
tione sancto Eusebio attributa, cetera satis historie ejus antistitis eumdem sermonem congruere. enim 
ea historia ferat, ex Patrum historicorumque operibus constitit, in quibus de captivsata simplicitate Dio- 
nysii, deque Eusebio se haereticum (ut ejus sermonis auctor dictital) mentiente, ne verbum quidem ex- 
$iat; exstant autem conira quidam qua tam ei sermoni non congruant, ut plame desnonstrent, quse 
in eodem sermone de simulatione Eusebii 3o2ue erasa subscriptione Dionysii, etc., leguntur, plena esse 
mendaciorum. 

At enim Lucifer Calaritanus, qui (nodo Mediolanensi interfuit, Dionysium a Constantio deceptum sub- 
. scripsisse Athanasii condemnationem t in it libro (P) ad eumdem Constantium. Nam is antistes : (Quomodo 
negare poteris inquit, ipsum alloquens imperatorem) cum sanctissimum Dionysium Mediolanensium episcopum, 
qui jam tibi falso asserenti credens damnaverat Athanasium, quod Arianus esse noluerit, miseris in exsilium ? 
Sint h:ec Luciferi, per me licet; sed a quo accepit? Nam praesens ipse non aderat, cum antea ( ut animad- 
vertimus) una cum Eusebio in exsilium actus esset. Quis autem sibi persuadeat, testibus ipsum melioribus 
fuisse usain, quam usus fuerit Athanasius, cujus res agebatur, quique Dionysium subscripsisse pluribas in 
locis nihil Iiesitans negat? Sed viderit Lucifer subscribentem Dionysium. Quid? An hunc inde participem 
factum fuisse, dixit, Arianx: impietatis ? Àn pertimuisse Eusebium, ne fides existimatioque Dionysii ejusdem 
in periculum vocaretur ? An nientitum Arianis fuisse, assentiri hzreticis se, idque sibi probari, quod illis 
placeret? An arte sic orationem comparaese suam , ut Ariani inde perciperent , si subscriptionem Dionysii 
delevissent, Eusebium ipsum esse priore loco condemnationi Athanasii subecripturum? Si vero nihil hujus- 
modi dictuin usquam de Eusebio est a Lucifero , quid est, quod hujus presidio quisquam defendi ab se posse 
Ístà commenta congerentem auctorem sermonis speret? Quid? Si Lucifer, qui tam erat severus tamque ve- 
hemens, ut multo his leviora ferenda esse non putarit, invectus acriter fuisset in Eusebium; si is ad artes, 
sinculationes , mendacia , quo fidem attingerent, confugisset? 

Sed de sermone illo, quam sit a monumentis Patrum historicorumque discrepans, satis dictum est. Restai 
ut doceam quam eliam adversetur san:xe orthodox:eque sententie. Jam novimus quid Scripturx in eos qui 
mendacium loquuntur, ferant. ( Psal. v, 1; Sapient. 1, 14), manetque stabilis divina illa Christi pweceptie 

Matth. v, 51) : Sit sermo «ester, est, est; non, non; nam quod amplius abundantiusve est, id ex malo, ut ipse 
hristus monuit, proficiscitur (c). Quamobrem est ea Patrum consensu firmata, atque ad nos usque conti- 
nenter propagata ratio : mentiri ullam ob causam, (as esse omnino nemini. Quorum quidem l'atrum seriem 
numeris omnibus absolutam darem, ni longior esse quam przfationis brevitas postulet, vererer. itaque 
modum (acturus, eos tantum commemorabo, qui mihi instar omnium esse possint. Ordiar autem ab Atha- 
easio. Is cum simulationem erroris detestatus fuerit in Meletianis (d), quo demum modo in homine catholico 
ferendam esse putasset? An qui jure fuisse a Paulo reprehensum ob simulationem Petrum (e) et cognorat et 
confitebatur ; idem aut laudandum aut saltem excusandum esse duxisset Eusebium sese hxreticum simulan- 
tem? Accedit Basilias,'cujus hzc est in. Regulis brevioribus ad interrogationom 76 reaponsio (f) : à Mentiri 
rei alicujus utilis causa non permittit sententia Domini, qui przecise dixit, mendacium ex diabolo esse, nailo 
ussigualo mendacii discrimine. » Eodem revolvuntur qux: disputat in Moralibus regula 24 (g). Multa sunt 
apud Augustinum generis ejusdem. Illud autem est etiam atque etiam animadvertendum, quod legitur ia ejus 
libro qui inscriptus est de Mendacio (h). Est id hujusmodi : « Nemo potest convincere aliquando esse men- 
tienduin, nisi qui potuerit ostendere, zteruuta. aliquod bonum obtineri posse mendacio. Sed cum 'J tante 
isque ab elternitate discedat , quanto a veritate discedit, absurdissimum est dicere, descendendo inde, posse 
ad boni aliquid aliquem pervenire; aut si est aliquod bonum :etornum quod non complecfatur veritas , non 
erit verum , et ideo nec bonum erit, quod falsum est. » 

At fuerunt. Patres qui inendacio comparari quidquam boni recte posse, defenderent. Concedam fuisse ali- 
quos; sed hos Origeuis errore fuisse deceptos novi : cumque eorum opera diu multumque considerarim , 
plane comperi, nunquam eo fuisse deductos, ut utilitatis ullius, quamlibet magn: , parand:e gratia, fingere 
quemquam sine ingenti scelere , cum hzreticis convenire sibi, idemque ipsi sibi placere quod illis 
placeat. Fuerit hiec in moribus Priscillianistarum perversistas, ut sibi mentiri religionem «dicerent licere, 
mode aut ipsorutu uuinerus augeretur, aut prospiceretur, ne quid in sectam damni redundaret (i). « Non sic 
certe intellexerunt martyres veri, martyres sancti. Viderunt quippe, tenueruntque quod scriptum est, Corde 
creditur ad justitiam ; ore confessio fit ad salutem ; et in ore eorum non est. inventum mendacium ; ac. sic irre- 

rehensibiles abierunt, ubi tentari a inendacibus ulterius non cavebunt (j). » Atque in animo penitus ipsis 
Jnsederat, quod: Augustinus deinceps eo libro complexus est, qui inscribitur de Mendacío : « Primum esse 
Ad evitandum capitale mendacium, longeque fugiendum, quod fit in doctrina religionis, ad quod mendacium 
nulla conditione quisquam debet adduci (k). » Itaque certum martyribus ipsis fuit, quidvis esse satius per- 
peti (/), quam in id probrum crimenque incurrere, ut.se alienis sacris astrictos mentirentur esse; neque 
vero id solum, sed interire etiam potius quam non palam confiteri sanctam, quam animo colebant, reli- 
£ionei. Quid? si eos qui, quamvis per se ipsi non sacrificassent inanibus diis, libellos tamen acceperant, in 
quibus falso scriptum esset ipsos sacrificasse; proptereaque abire liberos oportere; quid, inquam, si eos 
sancti martyres adeo sunt aversati , ut ad. numerum ascriberent lapsorum (m)? Postremo quis neget , prz- 
Sides illos sacrorum Christianorum , qui, jussi ab ethnicis przfectis urbium ut divinas Scripturas darent, 


* 


(a) In append. ad opp. S. Ambros. monit. ad serm. (h) Cap. 7, Opa 312 et seq., tom. VI opp. edit. 


50, tom. IV, pag. 577 edit. Venet. an. 1751. Paris. au. 1700. 
(5) Pag. 205, tom. 1V Biblioth. PP., edit. Lugd. (i) Vid. S. Aug. lib. v1 contra Mendacium ad 
an. 1677. ) Consentium, cap. 4 et seqq., pag. 527 et seqq. , 
(o) vi. S. An . Lib. 2 Mendac., cap. "un Dum. $6, tom. VI. 
pag. 510, tom. VÍ opp. edit. Antuerp. an. . j) S. Aug., ibid., cap. 2, pag. 529. 
.. (d) Epist. ad episcopos /Egypü et Libys, num. n Cap. 44, pag. 52r P 
. 92, pag. 251 tom. 1, part. 1. (I) Vid. S. Aug. lib. contra Mendaciuu ad Cun- 
(e) Confer. Epist. Pauli ad Galat. cap. 1, vers. 12. sent., cap. 2, nui. 5, pag. 538. . 
j Pag. 44 tom. ll edit. Paris. an. 1722. (m) Conler. S. Cvpr. tib. de Lapsis, pag. 155 eux. 
9) Ibid., pag. 255. Üxon.an 4689  " 





)51 PRAEFATIO. 85 


libres wu quibus non ageretur de religione dabant, simulantes mentientesve divinas iis Scripturas contineri ; quis, 
inquam, neget ne przsides sacrorum damnatos merito 2 Patribus fuisse proditionis (e)? Namilli etai caverant, 
divia: illae Scripturx in manus hostium inciderent, flammisque per injuriam exurerentur; mendacio tamen 
caverant, quo nihil est fide sinceritateque Christiana indignius. Jam vero cum ex iis qua bactenus persecuti 
sumus plane liqueat, pugnare eos cum Scripturarum Patrumque doctrina, qui boni alicujus, etiam magni, 
consequendi gratia, mentiri cuiquam fas esse judicent; idque pugn:e genus ee esse atrocius, quo licere men- 
dacium arbitrentur, quod attingat dogma religionis ; ecquis non fateatur, auctorem sermonis de quo nostra 
hxc omnis est questio, cum doctrina ipsa Scripturarum Patrumque confligere? Nam finxit is quidem, Eu- 
sebium Vercellensem mentitum fuisse haereticum se; eaque sibi probari dixisse qux Arianis placerent ; 
simulasseque velle se priore loco subscribere. Neque vero hoc finxit solum, sed veluti recte factum sic 
etiam extulit, ut przsulem in re adeo gravi mentientem propterea laudasse videatur, quod somniarit, tanto, 
mendacio consuli [ame existimationique Mediolanensis Dtonysii potuisse. 

Sed roget quisquam : Si (ut intelligi ex Hilario potest) licuit. Eusebio, quamvis facturus nunquam esset, 
polliceri tamen Arianis, omnia se Te ipsi expeterent facturum, dummodo ipsi professi ante fuissent Ni- 
cenam fidem, cur non item licuit, Dionysii fame prospecturo mentiri hzreticum se, simulareque probari sibi 
que illis placerent? Dissimile totum. Qui enim, etsi animo dissidet ab h:zereticis, verbis tamen tignisve aut 
affirmat, aut simulat sibi cum iisdem h:reticis in dogmate convenire, is gravi se, ut vidimus, mendacio il- 
ligat, reusque perfidi est, ut qui eam neget, quam debet profiteri fidem. Contra qui adversariis aliquid se 
facturmm dicit, sed ea conditione, quam quisque cernat, esse ab iisdem adversariis respuendam; is longe 
abest a mendacii crimine ; cum plane ostendat, tam certo illud se non esse facturum, quam certum est fore, 
ut ab adversariis ipsis sua repudietur conditio. Scilicet norat Eusebius, que Athanasii esset in tuenda fide 
catholica firmitas, qux: constantia ; adducique non poterat, ut vindicem damnaret, assertorenique sanctse re- 
ligionis. Quod si dixit, omnia se qu:e Ariani expeterent facturum, siquidem illi prius professi Niczenam fidem 
fuissent ; eo sane dixit, non quo, incdlumi eadem fide, dicturus esset in Athanasium sententiam, quam certo 
sciret plenam injustitie et iniquitatis fore; sed quo perspicue palam esset, tam se nihil esee facturum in 
Athanasium, quam illi pervicaciter recusabant parere decretis Niczenze synodi. lllud Insuper accedebat , 
Arianos, qui, nisi ea conditione, nihil se impetrare adversus Athanasium posse viderent, facturos tandem 
huisse condemnationis Athanasii ejusdem postuland:e flnem. Redeo ad sermonis de quo est qusstio au- 
ctorem. Huic satis non fuit, Eusebium 9 heresim mentientem vel simulantem inducere. Paulum adjunxit : 
quasi vero is apostolus Eusebio ipsi ad iinpietatem perfidiamque mentiendam simulandamve inipulsor fuerit 
exemplo suo. Sic enlm per summam ignorantiam scribit : « Sicut ait sanctus Paulus : Factus sum Juderis 
tanquam Judaeus, ut Judeos lucrifacerem ; ita Eusebius hrereticis h:ereticum se esse nientitus est. Dixit enün 
eorum se consentire perfidi, » etc. At est quod affert ex Paulo longe discrepans. Nam doctor hie gentium 
neque fecit, n facturum se quidquam aut dixit aut simulavit, quoJ doctrinz sane vereque in Deum 
pietati adversarétur. Hoc fecit unum, ut Judzeos lucraretar Christo : ritus in se quosdam aliquande , ctere- 
moniaesque veteris legis suscepit (5), qux tametsi, illato Testamento Novo, valere desierant ; mortifere tamen 
nondum erant. At quod Eusebio idem auctor sermonis aflinxit injuria, id saue totum ( ob mendaciuin simu- 
laüonemve probati h:eretici dogmatis) plenum ut erroris Priscillianistarum, ita sceleris et. impietatis fuit. 
Quid? si auctor ejus sermonis, etsi incogitans, adeo tamen injurius Paulo fuit, ut Paulum ipsum constituerit 
ejus simulationis reum, ob quam ab eodem ipso Paulo legimus fuisse redargutum Petrum? 

Hav tam injuriose in tantum apostolum inque sanctum Eusebium scripla : tam consona errori Priscillia - 
nistarum : tam aliena & Christiana sinceritate, flde, religione, cum eo sermone comprehensa sint ; mirabile 
sane videtur, qui tandem probari aliqua ratione potuerint Tillemontio (c). Atque Tillemontius ut ea minus 
intolerabilia redderet , paulo aliter extulit, quam contextus sermonis ferat. Quo autem id consilio fecerit, 
non laboro. idem veteris auctoris fetum esse illum ipsum sermonem dicit; quis autem is fuerit auctor, uon 
item dicit. Ab Ambrosio scriptum cum alii plures, tum imprimis monachi congreg. S. Mauri , satis explicate 
negant; cum esse animadverterint orationem Ambrosii , stylumque dissimilem. His eo assentior vehemen- 
tius, quo cernam S. antistitem , qui de Eusebio Dionysioque in genuinis suis operibus egit interdum; nihil 
unquam aut affirmasse, aut iunuisse, quod monstrose, quain sermonis auctor decantavit, fabuke affine esse 
videatur. 

Scio fuisse auquos qui cum ab Ambrosio ia sermonis genos abjudicassent, tum Maximo esse tribuendum 
statuerint. Horum est a monachis iisdem Benedictinis rejecta sententia, quod is sermo in Vercelleusi 
Ecclesia pronuntiatus sit przssente Exuperantio Eusebii Vercellensis discipulo. Est id aliquid. Verum inulto 
est gravius argumentum , quod collatis cum eo sermone homiliis Maximi concludi potest. Homilix aunt 
hujus S. prxsulis de S. Eusebio genuine dux. Earum est prior in nostra serie de Sanctis num. 77, altcra 
num. 783. In utraque ita sancti Eusebii religio, pietas, sanctitas, stadium religionis, inque aseerenda adversus 
hieretieos veritate fidei firmitas atque constantia celebratur, nihil ut in eo mendax unquam appareat, nihil 
duplex, nihil simulatum. Persuaderine vero cuiquam prudenti potest, Maximum, qui tam castigate, tam mogni- 
fice,tam etiam copiose de S. Eusebii virtute dixit, eo deductum fuisse denique, ut mentitum Eusebium eumdeni 
fuisse scriberet , esse hxreticum se, Arianoruimque consentire perlidi:e? Ad hxc, Maximus de Eusebio sic 
agit, ut planc indicet, comperta sibi fuisse qu:e Eusebius gesserat ; nec usquam mutit, minus esse versatum 
sé in fungendo ecclesiastico munére. Quid auctor sermonis? lguarum se rerum ab Eusebio gestarum confi- 
tetur, imperitum sacrarum Litterarum, et sacerdotalium f(ynctionum rudem. Cui etiam non dicenti crederéin : 
ita omnia perverlil ac miscet, ut vix eo quisquam doctrinz atque historie imperitior, inscientior, rudior 
fuisse videatur. Et erunt tamen qui illum audeant eumdem atque Maximum dicere? Equidem mihi, nc 
audeam, cavero. Tam enim eumdem non fuisse compéri , ut plane etiam cognorim, fuisse ipsum Maximo - 
xtate eriorem. Quidquid namque in ejus sermone est commode, vereque de Eusebio scriptum, i4 ille 
totum fere, ut video, ex homiíia Maximi 78 de Sanctis ad verbum pene decerpsit; quod saue plsgiarii est, 
adeoque Maximo recentioris. 

At dicet aliquis fortasse: S. Exuperantius Eusebii auditor, idemque episcopus Dertonensium Maximo 
vetustior fuit. Nam ille an. 381 (d) interfuit synodo Aquileiensi; hic vero octogesimo quarto post anno, hoc 


(a) Adeundus S. Aug. lib. itt contra Cresconium, e Mémoires pour servir. à l'Hist. eccl. tom. VII, 
capp. 16 et 17, pag. SÍ6, tom. IX opp. tit. S. Euseb. de Verc., art. 9. 

(b) Vid. S. Auf: epist. 15, al. 9, ad Hieron., rum. (d) Vid. ejus synodi acta post epist. 8 Ambrosii, 
6, pag. 65, tom. il opp. edit. Antuerp. 1700, et epist. — tom. III opp,, pag. 821 et pag. 815 edit. Venet. an. 
773, al. 19, num. 96, pag. 151. 1751 


. 839 APPENDIX OPERUM S; MAXIMI TAURINENSIS. . 840 


est an. 465, interíuit. Romane sub Hilaro (a). Jam vero auctor sermonis de quo a nobis instituta disputatio 
est, cum Exuperantio vixit: hoc enim coram egit de Eusebii laudibus. Fuit ergo is item auctor vetustior 
Maximo. . 

Nugx : quasi vero qui plagii convictus est, is fingere non potuerit prxsentem Exuperantium, etsi hic diu 
ante (unctus vita fuisset. Sexcenta sunt exempla auctorum generis ejusdem , qui vel ut adderent existima- 
tionem ac pretium labori suo, vel ut in scribendo se exercerent, libellos, orationes, sermones co . 
bant, quibus multa, tanquam evenissent, continereniur, qux re sane ipsa nuuquam evenissent. Ego interim 
hoc certum teneo : anctorem ejus serinonis accepisse a Maximo, eumque, 11 qui a Maximo acceperit, esse 
nequivisse Maximo eodem antiquiorem. Ac de primo quidein sermone, quem in nothorum opusculorum 
appendicem rejecimus, satis dictum est. ] 

equitur, ut de auctoribus reliquorum, qui mox succedunt, pertinentque ad idem de S. Eusebio argu- 
mentum, quid statuendum sit, explicem. Principio id mihi nihil hxsitans sumo, nullum eorum fuisse 
scriptum a Maximo. Nam eum, qui secundus numero est, si orationis ac styli habenda est ratio , non al, 
episcopo, qui dicendi facultate excelleret, sed a monacho foriasse conflatum constat, qui lioc in genere 
sane tiro esset , vixque declamare coepisset in ludo: [Iujus animadversionis ine:e certissimum documentum 
dabo. Sic enim legitur in ipso ejus sermonis initio : « Licet me, fratres, debitum caritati vestre exhibere 
sermonein, imperitia pudorque revocet, et trepida semper rudimenta deterreant ; det tamen fiduciam trepi- 
danti amor venerabilis viri presentis antistitis: alfectionis enim vestr:e ab incunabulis adinodum meis 
probata dilectio providi vim timoris excludit, et per omnia gratia me beatze recordationis domni patrisque 
nostri cosfessoris impellit quem pro ccelesti institutione virtutum pie magis devotionis oblectat officium 
' quam pompa verborum. Cui quamvis a ime exigua et parva dicantur, placitura non dubito, quz dicuntur ab 
eo quem ipse in Ecclesia sua natum et generatum spiritalis uberi vitali lacte nutrivit. » Quotus porro quisque 
non,videat , immane quantum id totum distet ab oratione Maximi; neque vero a Maximi solum, sed a 
cujusvis etiam mediocris oratoris sacri, quem non delectet verborum sonitus inanis, cui vix sit ulla subiecta 
sententia ? Erunt fortasse qui alterum hunc sermonem eidem ignoto auctori ascribendum, ac priorem putent. 
Sed horum non curo, verane sit au falsa opinio. lllud animadverti volo : serinonum Lertii et quarti in 
nostra hac serie, magnam partem ex uno illo conflatam esse, qui exstat in cod. 172 bibl. :»dil. Majoris 
Eccl. Florent., nunc Laurentian: ; quique et Maximi nomen et titulum in Natali. SS. Machabeorum, et. S. 
Eusebii Vercellensis episcopi praefert, estque a nobis inter genuinns editus col. 611. ld nos ex collaüs cuin 
hoc postremo sermonibus illis duobus cognovimus. Hos autem cum partim Maximi veruis, partim alienis 
. eonstent, ecquis erit, qui esse numerandos in sinceris germanisque ejus przsulis operibus arbitretur ?* Fateor 
eos fuisse Maximo ipsi ascriptos a Muratorio. Verum is editor (quem alioquin facio, ut debeo, plurimi) cuin 
illos in Ambrosiano codice reperisset, eo ipsos publicavit, quod codex idem ferebat, nomine, nop admoduin 
eontendendum cemnsens, perscripti ne revera, au contra fuissent a Maximo. Ceterum Gennadius, cujus, 
propter vetustatem , valeat necesse est auctoritas, cum catalogum texeret opusculorum Maxini, duorum 
tantum sive tractatuum, sive sermonum de sancto Eusebio, nt alio loco docuimus, imeininit , quos supra. in 
homiliis de Sanctis num. 77 et 78 legere cuique licet, quibusque nec gravitate, nec ordine nec elegantia 
ullo inodo suut hi quatuor, quos in appendicem merito rejecimus, comparandi. 

De reliquis sermonibus hanc in classem traductis nonnulla summatim attingeinus, quod multo clarior 
pateat eorum suppositio. Hos inter est sermo ex Honuiiliario tabularii basilice Lateranensis erutus, S. Ma- 
ximo inscriptus, cujus titulus est : /n natali unius confessoris pontificis, quique legitur pag. 196. Tres partes 
forlasse ex tribus diversis auctoribus complectitur. Prima ab illis initialibus : Homo iste pater[amilias 
Dewinus Christus est, usque ad illa: Nec auris audivit, uec in cor hominis áscenderunt, a Maximiana elocu-— 
tjone longissime distat, rudemque exhibet evangelici loci explanationem. Secuada pars, cujus initium 
sumimus ab illis verbis : Sed homo iste peregre proficiscens servis suis bona tradidit, usquc ad lec: Ut mom 
sit jam quod exterius doleat de corruptione; tota est ex homilia S. Gregorii pap: , qu:e habetur in Breviaric 
Jtoinano de Comm. conf. pont. Et est homil. 9 in edit. Veneta pag. 175. Tertia taudem pars, cujus hoc est 
initium : Depositionem ergo istius sancti, edita est a Benediclinis monachis congregationis Sancti Mauri inter 
Ambrosianos sermones num. 57, 

Post hunc sermonem sequitur alter In dedicatione Ecclesie, depromptus ex cod. 559 Vat. Reg. Non solum 
dissimilis omnino ratio dicendi a Maximiaua puritate, sed humiles quoque sensus vocesque de trivio non 
raro usurpat? nos in ejus expunctionem impellunt, atque etiam multo magis quod qu:e de consecrandarum 
Ecclesiarum riti perhibet apctor ad posteriora S. Maximo tempora sint referenda. Certum eniin. est precum 
jllarum ordinem, consacerdotum przesentiam, totamque liturgiae, quam exhibet sermo , recentiorem iusti- 
jutionem ostendere. Eodem critices canone etian sermonem a Maxhnianis abstulimus, qui agit de solvendis 

rimitiis et decimis; cum Maximi temporibus vix audit: in Ecclesia essent. Collecte tantum fiebaygt, ut ex 
plurimis S, Leonis Magni concionibus constat, qu:e in templorum cultu ac iu pauperum egestatbus sublc- 
vandis erogabantur. Nihil inde preterea manat, quod: esse Maximi videatur, cum vix in eo quidquam 
gernatur non plane impolite scriptum. His adde coacervata divinarum Litterarum loca, nulla (contra con- 
suetudinem Maximi) expositione illustrata. Ex codice Beneventano exscriptus fuit hic sermo, et is qui mox 
sequitur de llomore parentibus praestando. Quamvis autem quie continet vera sint, coucidit tamen oratio 
nullo elaborata nitore, 13 nullaque specierum venustate exornata. Tironem queindaini dixerim, uon Ma- 
ximum, hujusce prolusionis auctorem , decimum vel undecimuui seculum attingentem ; eum eo tempore 
human: litterz incult:e ac pane intermortu: jacerent. 

Deterior etiam superioribus succedit bac in classe quzedam sermocipatio de sancta Christi Resurrectione 
in codice Casinensi nuin; 125 sub noinine saneti Maximi reperia. Vix primos haustus delibaveris, de reliquo 
&fatim, quam insipidum miserumque sit, juJicjum feres, scriptorem nempe in illá incidisse tempora quibas 
' plerique omnes , relictis Latini sermonis foutbus, lutlenjos rivulos consectabantur. Certius. hoc argu- 

imentum afferri nequit, quo effici possit , hujusmodi collectiones homiliarum atque sermonum , depravata 
jam Latine scribeudi elegantia et puritate, factas fuisse, cum bona malis nullo discrimine miscerentur. 

Nec longius repetenda est hujusce veritatis conlirmatio, quam abunde prasstat sequeus sermo /n festivitate 
S. Stephani protomurtyris , ex codice pariter Casinensi 106 pag. 16 depromptus, qui plures alios geriuanos 
Maximi aliorumque Patrum fetus complectitur; spurios etiam nonnullos babet; id, quod cseteris nihil 
nfficit, cum tantis tamque praeclaris notis probentur, ul arguendus levitatis essct , aui de eorum auctoribus 


(a) Tom. Il Concil. edit, Paris. an. 1714, pag, 799, 


Fa PRJEFATIO U42 


dubitaret Hoc unum adnotandum remanet, ut observavimus. p.erumque infelices hujusmodi productiones 
nonnisi in uno vel altero codice deprehendi, quod de suppositione dubium facile inducit. 

Ad hanc suppositorum classem pertinent tres homilix a nobis eductee ex codice Chisiano chartaceo, per- 
scripto quidem nitido charactere, sed multis erratis referto; duoque sermones, quos nobis humanissime 
suppeditavit jam alibi laudatus Franciscus Antonius canonicus Frisius ex codice basilic: S. Ambrosii Me- 
diolanensis. Eorum titulos in indice mox apponendo dabimus. Qui primam ex his homiliis legerit, reliquas 
se legisse arbitretur. Eadem sterilitas ornate locutionis, roboris atque doctrinz:» commentatoris infecundi- 
tatem detegit, t:edium fastidiumque parit. Quisnam de Maximo nisi plumbeus et penitus inscius tam niale 
sentire velit, ut has consarcinatas nugas ei tribuat? Tertia homilia infelicior etiam est duabus przcedenti- 
bus, cum auctor in errorem facti lapsus videatur. Qux» de Herode Christo Domino insidiante, et de admoni- 
tione facta Joseph in somno ab angelo scripsit sanctus Matthzxus, relata a sancto Joanne evangelista 
memorat. Nihil profecto est in ea nisi simpliciter excogitatum , et pueriliter dictum; et qux tradit de 
legatione Herodis ad senatum Romanum, repugnant cum narratione evangelica. Habemus enim ex Matthzo 
quod, illusus a magis, quorum reditum exspectaverat ut ubi Christus patus esset intelligeret, a bimatu et 
infra infantes omnes in Bethlehem et in universis finibus ejus occidi mandavit. Immauis illa c:edes non 
biennio elapso, sed duobus vel tribus mensibus vix absolutis oeracta est. Mittimus reliqua quz putidam 
suppositionem confirmant. 

ervenimus tandem ad postremos sermones ex codice basiliczte Sancti Ambrosii Mediolanensis descriptos. 
quorum prior est de Festo Dedicationis Ecclesie , et exponit illum e Joannis cap. x locum : Facta sunt 
encenia Hierosolymis, etc. Alter profert titulum : In octava. saneti Stephani, et explicat illud Matthzi de 
dydrachma a Petro inventa. Neutrum Maximo adjudicavimus cum in iis nullum vestigium de ejus facundia, 
rerum delectu, divinarumque litterarum intelligentia sese offerat. Ad sequiora secula eos cum superioribus 
infeliciter congestis concionibus amandamus. 

Hac de causa, additis insuper certioris critices regulis, sermones quinque a codicibus Bobiensibus acce- 
jos producere omittimus. Duo sunt de nativitate Domini, sequentes item duo de beata Dei genitrice 

aris, postremus de natali sanctorum apostolorum Petri et Pauli. Nec refért ut peculiaribus observatio- 
nibus singulos prosequamur, cum iisdem afliciantnr sequioris :etatis defectibus, inelegantia nempe, puerili 
simplicitate, et, quod absurdius est, in concionibus de Maria Virgine voces aliquxe non tam humiles quam a 
dignitate argumenti prorsus absonzs usurpentur. Nequaquam credibile est , sanctum Maximum, qui castiga- 
tissime semper locutus est, iis usum fuisse. Eos ergo in tenebris delitescentes relinquimus. 

In eadem congerie collocandi sunt sermones duo, tresque homilixe ex codice Neapolitano biblioth. Montis 
Oliveti exscripti, quorum sermonum tituli sunt sequentes. Primus sermo est : De jejunio , et incipit : Per- 
molus esse vos volo, fratres carissimi, curd superiori, cur Dominicam Quadragesimam procuremus , etc. Secun- 
dus est: De operibus misericordie , cujus hoc est initium : Videte, fratres, quare Christiani dicimini, etc. 
Tertio loco succedit homilia super evangelium Lucz cap. v1: Estote misericordes', sicut et Pater. vester 
misericors est , etc., qux ab illis verbis exordium sumit: Nolite judicare, ne judicetur de vobis, etc. Quarium 
locum tenet homilia in caput vit Marci : Cum multa turba esset cum Jesu, nec haberent quod manducarent, 
eic. Incipit autem hoc inodo: Dominus Jesus Christus Deus ante secula , etc. Quinto tandem memorabo 
homiliam in evangelium secundum Lucam cap. v: Cum turba irruerent in. Jesum, ut audirent verbum Dei, 
etc., qu:eque initio sic habet : De piscibus, quos ad Domini jussionem laxata retia ceperunt , eic. 

15 Cur hxc opuscula prorsus omittenda esse judicem, explicabo brevi. Prior ipse per sese ostendit 
sermo quam sit indignus auctore Maximo. Adeo involutus obscuritate est, refertusque nugis plane diguis 
commentatione puerorum. ln altero quanquam 1ot hiatus non sunt neque tanta confusio, nihil tamen 
occurrit quod non sit Maximianz orationi dissimile. Succedunt homilie. Harum est prima partim excerpta 
ex secundo magni Augustini libro de Sermone Domini in monte (a), partim aliunde fortasse, at certe non ex 
opere ullo Maximi, cum ne fingi quidem alienius quidquam possit. In altera non video quid insit , quod 
homilie sit proprium. Est enim explanatio quzedam continua evangelici loci ; non inde nexu, ordinequo 
ornate ducta, neque comparata ad componendos mores oratio. Sic autem composita est, ut ejus non 
Maximum fuisse auctorem , sed Dionysium Cartbusianum , aut hujus similem quempiam. possis agnoscere, 
qui litterze studiosior quam sensus nioralis esset , quique pressius angustiusque ageret ; cum contra Maximus 
ut politius, ita etiam copiosius scribere soleret. Hoc item de tertia homilia dico. Hujusmodi vero cum hxc 
opuscula sint, nihil ut aflerre utilitatis cuiquam , aut editioni hoic nostr: addere quidquam ornamenti 
possint, non equidem vereor fore, ut vitio mihi ab aliquo detur, quod abjicienda omnino esse putarim ; 
cum presertim exemplo sim usus summa erudilioue prestantium monachorum S. Mauri, qui perplures 
sermones S. Ambrosio falso attributos , etsi memorarint , tamen quod neque ad decus conferrent editioni 
Ambrosiane su», neque quidquam haberent utilitatis, €x appendice etiam ipsa adulterinorum operum 
eliminandos esse censuerunt. 

Extremum est, ut de epistolis duabus agam , quas Hieronymo falso fuisse ascriptas pugnant post Eras- 
mum (5) editores quique operum Hieronymianorum; quarumque altera data fertur ad virum cegrotum nescio 
quem; altera ad amicum de viro per[ecto: e utraque vero me, ut agere instituerem, Joannes Martianzus mona- 
chus Benedictinus congregationis S. Mauri, et Dominicus Vallarsius Veronensis presbyter impulerunt. Atque 
is, quem priore loco nominavi Martian:zus in operum Hieronymi volumine V, quod non multo post initium 
hujus s:zeculi publicavit, epistolam quz est ad amicum de viro perfecto, quamvis nullo teste, documento nullo, 
imo ne conjectura quidem /retus, scribit tamen, S. Maximo acceptam referri oportere. Animosior autem 
Martianzo Vallarsius , quanquam non est ausus certo affirmare , veri tamen esse simile censuit, priorem 
epistolam ad virum cegrotum fuisse perscriptam a Maximo, aut ab uno quopiam saltem, qui episcopi susti- 
neret dignitatem; de altera vero ad amicum de viro perfecto data , sic fidenter pronuutiat, nihil tam veritus, 
quam ne dubitare videatur : Hxc S. Maximi Taurinensis est, nemine jam diffitente. Mis duobus Hieronymia- 
porum operum editoribus assensus est Dominicus Mansius (c), vir c:eteroqui eruditus, qui post archiepiscopus 

uceusis fuit. 

Sed multa sunt qux impediant quo minus his ego auctoritatem esse adjungendam arbitrer. Principio quid 
eos morer, qui cum novi sint, tum de rebus longe a memoria nostra remotis propter vetustatem , suo 
arbitratu statuant, monumentis antiquis scriptoribusque silentibus? Deinde, cum oratio, stylusque Maximi 
tam sit ab eo discrepans quem prz se illx ferunt epistolze duxe, ut nibil sit dissimilius; qui demum animum 


Cap. 8 seqq., num. 59 seqq., tom. Ill, part. 17, — bric. Bibliothec. Lat. tom. lI, lib. 1v. cap. 5. 
Un: edit. Antuerp. au. 6000. — r ) (c) In not. ad Bihlioth. Fabric. med. et inf. xtatis, 
b) Vid. Erasm. edit. Frobenian. an. 1517, et Fa- — edit. Patav. xm. 1754 tom. V. 


ParbBorL. LVIT. 234 


f45 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. gu 


: inducam , ut alteru&am Maximo tribui oportere credam? Sed de re tam perspicua non est cut €opiotim 
esse disserendum putem. Conferant epistolas hasce lectores cum genuinis operibus Maximi; equidesh mili 
olliceor, eorum, qut se in epistolis ipsis quidquam Maximo dignum legisse dicat, faturum peminem, 
appendice hac nostra tamen eas iterum recusas dare statuimus , variawtibus plurimis lectionibus ex codice 

tx 


. x Plat. xix biblioth. Laurentians, et ex editione Romana Epistolarum 8. Hieronymi aptüd Petrum de 
Maximo an. 1468 suppleias et emendatas, qu:e cura, textui corrigendo necessaria, a Vallarsi 


omisea foit. 





APPENDIX 
OPERUM S. MAXIMI 


EPISCOPI TAURINENSIS 


. - 





COMPLECTENS SERMONES DUBIOS ET SUPPOSITITIOS, NEC NON DUAS EPISTOLAS, 





CLASSIS PRIMA. 
SERMONES DE TEMPORE. 





SERMO I. 
De adventu Domini I. 
ADMONITIO. 


*J S. Maximi ornatum nomime primum hunc sermonem exhibent codices Casinenses duo, 106 et 117, d 
codex Neapol. Montis Oliveti cum titulo : /& dominica prima adventus. Nonuulla ex homilia prima S. Maxi 
ante Natale Domini in hunc sermonem illata esse puto; unde reliqua fuerint accepta, nescio: eraot, arbi 
tror, ex scriptis Maximi ; nam mihi non esse par totius orationis slylus videtur. 


AncUMENTUM. — In die preserim Natalis Domini nos A congrwam.* projicit, quidqaid utile et necessarium 


bonis operibus ornatos ac splendidos esse convenit. 
Ante omnia fugere oportet. ebrietatem, repugnare 
iracundie, odiumque corde repellere. 


Propitia Divinitate, fratres dilectissimi , jam * ad- 
veniet dies in qua natale Domini Salvatoris cum gau- 
dio debemus celebrare. Et ideo rogo et moneo ut 
quantum possumus cum Dei adjutorio laboremus, ut 
in illo die cum sincera et pura conscientia, et mundo 
corde, ac casto corpore ad altare possimus Domini 
accedere , et corpus ejus et sanguinem non ad judi- 
cium, sed ad remedium ^ magis anim:xe nostre me- 
reamur ^ sumere. In Christi enim corpore vita con- 
eistit nostra. Sic et ipse Dominus dixit : Nísi man- 
ducaveritis carnem. Filii hominis, et biberitis ejtts san- 
guinem, non habebilis vitam in vobie vU oan. vi). Mutet 
ergo vitam d qui vult habere vitam. Nam si non vitam 
mutaverit, ad judicium aceipiet vitam, et magis ex 
ipsa corrumpitur quam sanetur, magisque occiditur 
quam vivificatur. Apostolus sic ait: Qui manducat 
corpus Domini et biberit samguinem ejus indigne, judi- 
cium sibi manducat eL bibit (I Gor. x1). Et licet nos 
omni tempore bonis operibus ornatos ae splendidos 
esse conveniat, precipue tamen in die natalis Do- 
miui, sicut in Evaggelio ipso dixit, lucere debent ho. 
minibus operà nostra. Considerate, quaeso, fratres, 
quando aliquis homo potens aut nobilis natale aut 
suum aut ülii sui celebrare desiderat, quanto 168 stu- 
dio ante plures dies quidquid in domo sua sordidum 
viderit, ordinat emundare, quidquid ineptum ei in- 


* Ex cod. Casinen. 117 et cod. Neapol. Mont. 
Olivet., advenit dies, in quo natalem, etc. 

P [n eodem cod. deest magis. 

c Cod. Mont. Oliv., accipere. 

4 [tem cod., qui vult accipere vitam. 

* Cod. Casin., proficit foras. 

f [dem cod., precipit exhiberi. 


f precipit exhibere. Domus etiam, si obscura fuerit, 
dealbatur , pavimenta scopis mundantur , et diversu 
respersa floribus adernantur, quidquid etiam ad le 
titiam animi, et corporis delicias pertinet, omni so 
licitudine providetur. Ut quid ista, fratres carissums, 
nisi ut & dies natalitii eum gaudio celebretur homint 
morituri? Si ergo tanta pr:eparas iw natalitia (uo, 
aut fllii tui, quanta et qualia przparare debes susce 
pturus natale Domini tui ? Si talia praeparas mort 
(uro, qualia preparare debes zterno? Quidquid ergo 
non vis invenire ia domo tua, quantum potes hbora 
ut non inveniat Deus in anima tua. Certe si rex €r- 
renus, aut quicunque paterfamilias ad suwm natali- 
tium te invitaret, qualibus ^ indumentis studeres or- 
natus incedere? Quam novis, vel quam nitidis, quaur 
que splentlidis, quorum nec vetustas, nec vilitas, vel 
aliqua foeditas oculos invitantis offendemet? Tali ergo 
studio, in quantum pravales, Christo ! opitulant?, 
contende, ut diversis virtutum ornamentis anima ua 
eomposita simplicitatis gemmis et sobrietatis foribus 
adornata ad solemnitatem Regis :blerni, id est ad ua- 
tale Bomini Salvatoris cum secura cogsciepüa pro- 
cedas, castitate nitida, caritate splendida, eleemo: 
synis candida. Christas enim Dominus, si te tà com- 
positum natalitium suqr celebrare aspexerit, 1pse 
per se venire, e& animam 19 tuam nog solug * vis 
tare, sed etiam quiescere, et in perpetuum in illa di- 
gnabitur habitare. Sicut seriptum est : Et inhabitabo 
ín illis, et ambulabo (kerit. xxvi). Et iterusa : Ecc 
eto od ostium. et pulso ; si quis surrexerit, e£ aperuent 


* Idem. cod. Casin. et cod. Mont. Oliv., dies s 

dius. 

h fidera codd., vestimentis 

i lidem codd., auxiliante. 

| Idem cod., nitidus... splendidus... candidus. — 

k Cod. Casin., visitare, sed: etiam. dégmabitur hobi- 
iare. 








p 
45 . 
mihi, ^ intrabo qd . iljum, 
mecum (Apoc. m uim felix est illa anima quze vi- 
tam suam ita, Deo auxiliante, studuerit gubernare, 
ui Christum hospitem et habitatorem mereatur ^ ac- 
cipere. Sicut econtrario, quam infelix est illa con- 
scientia et tota lacrymarum fonte lugenda, qu: se ita 
malís operibus cruentavit, ut in ea non Christus re- 
quiescere, sed diabolus incipiat dominari! * Talis 
enim anima, si medicamento p«enitentiz non cito 
subvenerit, a. luce relinquitur, a tenebris occupatur, 
vacuatur d'ilcedine; impletur amaritudine, a morte 
in"aditur, a vita repadiatur. Non. tamen de Domini 
pictate diffiaat, qui talis est, nec mortifera despera- 
lione ;rangalur, sed magis ad penitentiam cito con- 
fugiat. Et dum adhuc nova sunt et ealent peccatorum 
suerum vulnera, sic sibi adhibeet medicamenta salu- 
bria, quia meuicus noster oinnipotens est. Adeo con- 
suevit plagas nostras curare, ut nec cicatricum vesti- 
gia post ipsius medicamenta remaneant. Ideo etiam 
ab omni inquitiamento, ante ejus natale multis diebus 
abstinere debotis. Quótiescunque, ante natale Doinini 
aut reliquas solemnitztes celebrare disponitis, ebrie- 
tatem aute omnia fugite, irecundix, quasi bestie 


crudélissimze, repugnate, odium velut venenum mor- 


tilerum de core vestro repeliite, et 4 tanua in. nobis 
omnibus sit caritas, qux nou solum usque ad amicos, 
red etiam usque 260 ad ipsos perveniat inimicos, ut 
securi possimus dicere iu orotione Dominica : Dimitte 
nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus 


SERMO 1l. 
el conabo cum illo et. ille A nostris (Matth. vi). Nam qui $e seit vel unum homi- 


B 


84ó 


nem odio habere, nescio si ad altare Domini securus 
possit accedere, eum prtecipue beatus Joannes evan- 
£gelista terribiliter clamet et dicat : Qui fratrem odit 
homicida est (I Joan. 1n). Nam vestrum est judicare, 
utrum homicida, antequam poenitentiam agat, pr»- 
sumere debeat eucharistiam accipere. Addit etiam 
adhue S. Joannes et clamat, dicens: * Qui fratrem 
suum odit, in tenebris est, et in tenebris ambulat ; et 
nescit quo eudit, quoniam tenebra obcecaverunt oculos 
ejus (Ibid. n). Et iteram : Si quis dixerit quia Deum 

iligo, et [ratrem suum oderit, mendax est. Qui enim 
non diligit (ratrem suum, quem videt, Deum, quem non 
videt, quomodo potest diligere (Ibid. M Quicunque 
odium vel iracurdiim servat in corde, et sub tali 
tonitruo neo terretdr, nec expergiscitur, non dor- 
miens, sed mortaus esse credendus est. Hzc ergo, 
fratres carissimi, quotidie cogitantes, qui boni sunt, 
cum Dei gratia contendant perseverare in operibus 
bonis : Quia non qui inceperit, sed qui perseveraverit 
usque in finem, hic salvus erit (Matth. x). Qui vero se 
ad eleemosynam tardos, et ad iracundiam promptos; 
et ! ad exercendam quamlibet nequitiam preecipites 
esse cognoscunt, auxiliante Domino, festinent se a 
malis eruere, ut qu:e bona sunt. mereantur implere ; 
ut cum dies judicii venerit, non cum impiis et pecca- 
toribus puniantur, sed cum justis et misericordibus 
pervenire ad wterna premia mereantur 8. 


SERMO Il. 
Item de adventu Domini 1I. 
ADMONITIO. ' 
In tribos ecdicibus Casmnensibus, 1035 fol. 1 a tergo, 106 fol. 57 a tergo, et 117 pag. 5, hyjus sermonis ti- 
tulus est : In dominica tertia Adventus; quem ad tempora Maximo posteriora referendum esse diximus pag. 


594 hujus voluminis. Jam vero in cod. 106 abrasum cernitur Maximi, eique suffectum Augustini nomen ; dis- 
crepatque hujus sermonis stylus ab eo quo Maximus utitur. 


ARGUMENTUM. — In oriu Christi impleta suntoracula C mieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te, 


prophetarum. . 

Eoce ex qua tribu naseitarus esset Christos, ex le- 
ctione prophetica docemur. Ex David autem stirpe 
secundam carnem 5 facturus esse per Spiritu:n san- 
ctum ita pr:nuntiatus est in psalmis : Juravit Dominus 
veritatem, et non frustrabitur eam; de [ruclu ventris 
tui ponam super sedem tuam (Psal. cxxxi). Et rur- 
smm: Semel juravi in Sancto meo si David meniiar, 
semen ejus ín Gternum manebit, et thronus ejus, sicul 
$ol fn conspectu meo, et sicut luna per[ecta in cter- 
num et testisin colo fidelis (Psal. Lxxxvin). ltem in 
lihro Paralipomenon : Et factum est verbum Domini 
ad Nathan prophetam, dicens : * * Vade ei dic. servo 
meo David * : ito dicit. Dominus, annuntiabo ergo 
tibi quod edificaturus sit tibi Dominus domum. Cum- 
te tmpleveris dies tuos, ut vadas ad patres tuos, sus- 

itabo semen tuum. post te, quod eri( de filiis tuis, el 
stabiliam regnum ejus. Ipse adificabit mihi domum, et 
firmabo solium ejus. usque in. eternum. Ego ero ei in 
patrem, et ipse. erit mihi in filium, ei misericordiam 
3neam non auferam ab eo, sicut abstuli ab eo qui ante 
Tit, et statuam eum in domo mea, et regnabit wgque in 
sempiternum, et thronus ejus. erit firmissimus in per- 
petuum (Paralip. xvn). Hiec omnia quisque in Salo- 
Tnone putat fuisse impleta, multum errare videtur. 
Num quod aliter in Salomone intelligendum est, quod 
"dictum est : Cumque cofnpleti fuerint dies. tui, et dor- 


^ Cod. Casin, Introibo. 

b Idem cod., excipere. 

« Idem cod., Talis enim anima. 

4 Idem cod., tania in vobis sit caritas. 


. * Mem cod., Qui fratrem stum odit, in tenebris 
ambulat, et nescit. 


f Cod. Casimer. et eod. Moht. Olivet., ad exercen- 


dam iracundiam. 


quod eqrodietur de utero tuo, et. stabiliam 3 regnum 
ltius (1I Reg. vn). Nunquid de illo Salomone credi- 
tur prophetatum? minime. lile enim, patre suo vi- 
vente, co»pit regnare. Nam hic dicitur ; Quia cum 
impleti. fuerint dies. tui, et dormieris cum patribus. 
iuis , suscitabo semen tuum. Ex quo intelligitur 
alius fuisse promissus, qui non ante mortem cjus 
21 pronuntiatus fuerat suscitandus, qui zdiflcaret 

omum Domini non de parietibus manufactis, sed 
de lapidibus vivis et pretiosis , id est sanctis et fide- 
libus. Nam et illud quod subjecit : Fidelis est domus 
ejus, et regnum ejus usque in sempiternum corum me 
(Ibid.), attendat. et aspiciat quisquam, non de Salo- 
mone esse i przenuntiatum. Salomon namque domum 
plenam fuisse mulieribus alienigenis colentibus idola, 
et ipse ab eis rex idololatria seductus, atque delc- 
etus, qui, dum bonus fuisset initio, malos exitus ha- 
buit. Ergo quis est iste cujus domus est fidelis in per- 
petuum, et qui post mortem David promittebatur sus- 
citandus? Ille est utique de quo ipse David :estuan. 
proclamat, dicens in psalmo rxxxvrmm : Tu vero dis- 
tulisti Christum tuum. Non est ergo ille Salomon, 
sed nec ipse David, séd dilatatus est Christus. Ecce 
apparuerunt prdicationes priedictze non in Salomo- 
ne, sed in Christo Domino, qui ex David genere or- 
tus est, fuisse complete, de quo P Jeremiam ipse 
Dominus dicit : Et suscitabo David germen justum, ct 


& Cod. Casinen. et cod. Mont. Ofivet. addit: 
Prastante Domino nostro Jesu Christo, qui cuts Patre, 
et Spiritu sancto vivit, et regnat in ameula seculorur, 
Amen. 

h Cod. Casin. 106, futurus. 

! Cod. 117 Casin., regnum ipsius. EE 

) Codd. 106 et 1177 Casin. legunt pronuntiatum. 


! Verba hzee itor asteriscos im Cod. 117 Casinen. omissa sunt. 


817 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS, 


845 


regnabit rex, et sapiens erit, el faciet judicium et justi- A justitia cingulum lumbrorum ejus, € et fides cinctorium 


tiam super lerram; in ? diebus ejus salvabitur Juda, et 
Israel habitabit confidenter ; et hoc est nomen quod 
vocabunt eum. Dominus justus noster (Jerem. xxu). 
Adhuc Isaias de Christo, quia ex semine David natus 
est secundum carnem. Sic in consequentibus dicit : 
In die illa radix Jesse, que stat in signum populorum, 
ipsum gentes deprecabuntur, et erit sepulcrum ejus glo- 
riosum (Isa. x1). In signum populorum stat radix 
Jesse, ^ quia Christus signaculum crucis exprimet in 
frontibus eorum. Ipsum gentes deprecabuntur, quo- 
niam obtutu cernitur fuisse completum. Sepulcrum 
autem ejus in tantum est gloriosum, ut excepto quod 
redempti per mortem ejus gloriam exhibemus, etiam 
locus ipse coruscans miraculis glori: sux causa om- 
nem ad se attrahit mundum. Hic locus in Hebreo 
habet : Et erit requies ejus gloriosa. Utique quia mo- 
riens caro ejus non vidit corruptionem, secundum 
psalmi sententiam : Quia non derelicta est anima ejus 
in inferno, nec dabis sancium tuum videre corruptio- 
nem (Psal. xv). Iste est qui per Natban ex semine 
David promittitur, qui etiam et per Isaiam prophe- 
tam ita pronuntiatur : Egredietur, inquit, virga de 
radice Jesse, et [los de radice ejus ascendet (Isa. x1). Hacc 
virga de radice Jesse virgo est Maria de radice Da- 
vid exorta, qu:e genuit florem 99 Dominum Salva- 
torem, de quo etiam sequitur : Et requiescet. super 
eum Spiritus Domini, Spiritus sapientia et intellectus, 
Spiritus. consilii et. fortitudinis, Spiritus scientie et 
Pietatis, eL replevit eum Spiritus timoris Domini (Ibid.). 
deo autem tanta dona Spiritus super eum przdican- 
tur, quia In. euim non ad mensuram Spiritus habitat 
sanctus, sieut in nobis, sed tota in eo est plenitudo 
Divinitatis et. gratiarum. Iste est. qui non secundum 
bisionem oculorum et auditum. aurium judicat , sed est 


B 


lumborum ejus (Ibid.). Yn cujus Ecclesia habitat lu- 
pus cum agno, ille utique, qui solebat ab ea rapere 
przdam, dum ad eam convertitur, cum innocentibus 
commoratur, in eujus ovile pardus cum hzdo accu- 
bat. Permixti scilicet subdoli cum peccatoribus ibi, 
ut etiam vitulus ex circumcisione, leo ex s:sculari 
potestate, ovis de populari ordine simul morantur, 
quia in fide communis est commixtio omnium. Puer 
autem parvulus minans eos ille est utique qui se hu- 
miliavit pro nobis ut parvulus. Bos autem et leo si- 
mul comedent paleas, quia princeps cum subjectis 
plebibus communem habent doctrinam. Delectabitur 
quoque infans ab ubere super foramine aspidis (Ibid.), 
dum gentes, que solebant venena aliquando pr:zedi- 
care, conversi etiam parvuli Christi fidem delectan- 
tur audire. Caverna enim reguli corda sunt infide- 
lium, in quibus ille serpens tortuosus requiescebat, 
quem ablactatus, comprehensum exinde captivum 
traxit, ut in monte sancto ejus, hoc est Ecclesia, non 
noceret. Jam vero quia ore prophetico de Moab na- 
scenti Christo perhibetur testimonium, idem Isaias 
testatur : 4 Ponam, inquit, super his qui fugerint dee 
Moab leonem, et reliquias terre. Emitte agnum, Do- 
mine, dominatorem terre de petra deserti ad montem 
fh Sion (Isa. xv, 9, et xvi, 1). De hac enim gente 

oabitarum egressus est Agnus immaculatus qui tol- 
lit peccata mundi, qui dominatur in orbem terrarum. 
Petra autem deserti Ruth significat, qux» destituta 
morte mariti de Booz genuit ÓObeth, et Obeth genuit 
Jesse, et de Jesse David, et de David stirpe natus est 
Christus. Montem autem filie Sion aut historialiter 


. ipsam urbem Hierosolymam dicit, aut juxta tropolo- 


giam Ecclesiam in specula, id est in virtutum subli- 
mitate consolatam. - 


SERMO Ill. 


De praparatione ad Domini Nativitatem, 


ADMONITIO. 


Editus hic sermo fuit a Maurinis tom. V in append. sermon. S. Augustini, serm. 146, sancto Czesario tribu- 
tus. Nos in codicibus Casinensibus 106 et 117, et in Beneventano atque Neapolitano Montis Oliveti S. Maximo 
eumdem inscriptum legimus, nec non apud Dominicum Mariam Mansium in Miscell. Baluzii. At ejusmodi di- 
ctionem non esse Maximi, quisque, si animum advertat, facile cognoscet. 


AncUMENTUM. — Tanquam ad nuptiale, et celeste con- () ebriosum , cupidum , et superbum, timeo ne hoc illi 


vivium ab omni luxuria nitidi, et bonis operibus ador- 
nati, uos per Christi adjutorium ad diem Natalis 
Domini preparemus 


Sanctam et desiderabilem, gloriosam ac singula- 
rem solemnitatem, hoc est Nativitatem Domini Sal- 
valoris, fratres dileetissimi, devotione fidelissima sus- 
cepturi * nos debemus cum ejus adjutorio przeparare, 
et omnes latebras anima nostre diligenter aspi- 
cere, ne forte sit in nobis aliquod peccatum abscon- 
ditum, quod et concientiam nostram conlundat ac 
mordeat, et oculos divine majestatis offendat. Nam 
licet Christus Dominus noster post passionem suam 
resurrexerit et. iun ccelum ascenderit, considerat ta- 
men ut incediinus, 93 et diligenter attendit qualiter 
se unusquisque servorui ejus sine avaritia, sine ira, 
sine superbia atque luxuria ad celebrandam ejus na- 
tivitatem studeat prx:»parare atque componere ; et se- 
cundum quod unumquemque bonis operibus ornatum 


viderit, ita illi gratiam sux misericordiz dispehsabit. D 


Si enim viderit caritatis luce vestitum, justitix vel 
misericordi:» margaritis ornatum, castum, humilem, 
misericordem, benignum et sobrium, si talem agno- 
verit, Corpus et sanguinem suum ei non ad judicium, 
sed ad remedium per sacerdotum suorum ministe- 
rium dispensabit. Si vero aliquem viderit adulterum, 


* Cod. 117 Casin., in diebus illis. 

b lidem codd. 106 et 117, quando Christus, etc. 

e Vulgata : et fides cinctorium renum ejus. Qu 
«uidem verba in cod. 227 omissa sunt. 

4 Yulgata xv, 9: Quia aque Dibon replete sunt 


dicatur, quod in Evangelio Dominus ipse dixit : Ami- 
ce, quomodo huc intrastinon habens vestem nuptialem ? 
et, quod avertat Deus, fiat illud quod sequitur : Li- 
gate illi manus et pedes, et projicite eum in tenebras 
exteriores; ibi erit fletus et stridor dentium ( Matth. 
xxi). Ecce qualem sententiam in die judicii excipiet, 
qui sine remedio poenitentix ad festivitatem Domini 
vitiorum sordibus inquinatus accesserit. In natali 
enim Domini, fratres dilectissimi, quasi in nuptiis spi- 
ritualibus spons: su: adjunctus est. Tunc veritas de 
terra orta est, tunc justitia de ccelo prospexit : tunc 

rocessit sponsus de thalamo suo, hoc est Verbum 

ei de utero virginali. Processit enim cum sponsa 
sua Ecclesia, id est hamanam carnem suscepit. Ad 
islas ergo tam sanctas nuptias invitati, et ad convi- 
vium Patris, et Filii, et Spiritus sancti intraturi, vi- 
dete qualibus indumentis debeamus ornari. Et ideo 
mundemus quantum possumus cum Dei adjutorio 
corda simul et corpora nostra : ut coelestis ille invi- 
tator nihil in nobis sordidum, nihil fetidum, nihil ob- 
scurum, nihil oculis suis deprehendat indignum. H:ec 
ergo, fratres carissimi, non transitorie, sed cum in- 
genti tremore debemus attendere. Invitati enim su- 
mus ad nuptias, ubi nos ipsi, si bene agimus, sponsi 
erimus. Cogitemus ad quales nuptias , consideremus 
ad qualem sponsam, vel ad quale convivium invitati 


sanguine : ponam enim super Dibon additamenta his 
qui fugerint de Moab leonem, et reliquias terre. Cap. 
XVI : Emitte agnum Domine dominatorem terra, etc. 

* Cod. Neap. Mont. Oliv., totis viribus, 








049 


SERMO IV. 


85!) 


suuius. Invitati enim sumus ad mensam, ubi non in- A claudos : et beatus eris, quia non habent unde retribuani 


venitur cibus hominum, sed panis ponitur angelorum. 
Et ideo videamus ne forte intus in anima, ubi debe- 
mus bonorum operum margaritis ornari, ibi appa- 
reamns vitiorum pannis veteribus involuti, et quando 
eos qui boni sunt in oculis Dei, castitas reddet candi- 
dos, tunc eos qui mali sunt, reddat luxuria sordida- 
tos. Et ideo quotiescunque aut. dies Natalis Domini, 
aut relique festivitates adveniunt, sicut frequenter 
adinonui, non solur ab infelici concubinarum consor- 
tio, sed etiam a propriis uxoribus abstinete, et ab 
omni iracundia vos alienos eflicite, ut peccata przete- 
rita per eleemosynam et poenitentiam redimantur : 
contra nullum hominem odium in corde teneatur. 
Quod solebat vanitas per gulam perdere, incipiat ju- 
$tilia per misericordiam pauperibus erogare, quod 
luxuria, vel gula dissipavit in inundo, pietas congerat 
in caelo. Et licet hoc expediat, ut semper eleemosy- 
nas facere debemus, prxcipue tamen in sanctis so- 
lemnitatibus secundum vires nostras abundanter 9A 
erogemus, pauperes ante omnia frequentius ad con- 
vivium vocemus. Non enim est justum ut in sancta so- 
lemnitate, in populo Christiano ad unum Dominum 
pertinente, alii imebrientur, alii famis periculo cru- 
cientur. Et nos et omnis populus unius Doniini servi 
sumus, uno pretio redempti sumus, pari conditione 
in hunc mundum intravimus , simili etiam exitu mi- 
graturi sumus ; et si bene agimus, ad unam beatitu- 
dinem pariter veniemus. Et quare pauper tecum non 
capiat cibum, qui tecum accepturus est regnum? 
Quare pauper non accipiat vel veterem tunicam, qui 
tecum recepturus est immortalitatis stolam ? Quare 
pauper non mereatur accipere panem tuum, qui te- 
cum nieruit accipere baptismi sacramentum ? Cur in- 
dignus sit accipere reliquias ciborum tuorum, qui te- 
cum ad convivium venturus est angelorum ? Áudite, 
Íratres, audite non meum, Domini commune 
preceptum. Sic enim ait in Evangelio : Cum facis 
erandium aut coenam, noli invitare divites, qui teiterum 


einvitent, et fiat tibi retributio : sed voca pauperes. et (C; 


tibi: retribuetur autem tibi in. retributione justorum 
(Luc. xiv). Sed dicit aliquis : Ergo amicos aut paren- 
tes non debeo ad convivium invitare? Rogandi sunt 
el parentes, et vicini; sed rarius rogandi sunt ; et non 
minus sumptuosa et delicata, sed tam parca et sobria 
vel honesta illis debent convivia przparari, ut rema- 
neat unde possint pauperes refici, unde possit aliquid 
indigentibus erogari : ut cum dies judici! venerit, non 
cum impiis, qui nunc pauperes despiciunt, audiamus : 
Discedite a me, maledicti, in ignem &ternum: sed cum 
justis et misericordibus audire mereainur : Venite, 
benedicti Patris mei, percipite regnum : esurivi enim, 
et dedistis mili manducare : sittvi, et dedistis mihi 
bibere (Matth. xxv). Simul etiam nobis vox illa desi- 
derabilis dirigatur : Euge, serve bone et fidelis ? quia 
super pauca [nets delis, supra multa te constituam ; 
inira in gaudium Domini tui (1bid.). Sed, ut hzc quie 
suggessimus, sensibus vesirze caritatis tenacius inhz- 
reant, breviter qu:e dicta sunt iteramus. Hoc enim 
admonuimus, fratres, ul quia natalis Domini immi- 
nel, tanquam ad nuptiale et celeste convivium ab 
omni luxuria nitidi , et bonis operibus adornati, nos 
per Christi adjutorium preparemus, eleemosynas 
pauperibus erogemus, iracundiam vel odium, quasi 
venenum diaboli de cordibus nostris respuamus. Càa 
stitatem etiam cum propriis uxoribus fideliter con- 
servate; ad convivia vestra frequentius pauperes 
evocate; ad vigilias maturius surgite; in ecclesia 
stantes aut orate, aut psallite; verba otiosa aut s:ecu- 
laria nec ipsi ex ore vestro proferte, et eos qui pro- 
ferre voluerint castigate. Pacem cum omnibus custo- 
dite, et quos discordes agnoscitis, ad concordiam 
revocate. Hac si fideliter, Christo adjuvante, volue 
ritis implere, et in hoc szculo ad altare Dominicum 
secura conscientia poteritis accedere, et in futuro ad 
zternam beatitudinem feliciter pervenire, prastaute 
Domino nostro Jesu Christo, qui vivit et. regnat in 
s&cula seculorum. Àmen. 


" SERMO IV. 
De natale Domini I. 
ADMONITIO. 


9$ Etsi hujus-sermonis initium ex Maximi homilia 5 de Natali Domini excerptum sit, incerto tamen cui- 
piam auctori eumdem tribuimus, quod reliqux partis stylus dissinilis nobis esse videatur. In Casinensi tan- 
juin cod. 106, pag. 12, S. Maximo tribuitur; in cod. vero archivi S. Petri 106, litt. C. pag. 4, S. Augustino; 


m aliis quos vidimus nemini. 


AncuwENTUM. — Adventum Dei et hominis, diemque 
festum. divine dignationis celebremus, ut nos ad 
Deum reveriamur. 


Hodie, fratres carissimi, Christus natus est, nos 
renati. Hodie Salvator mundi per matrem nascendi 
tempus accepit, qui de Patre nativitatis non habet 
tempus. Qui in eternum est cunctorum Creator, ho- 
die nascendo de matre factus est nobis Salvator. Na- 
tus est nobis hodie in temporis volubilitate, ut nos 
perducat ad Patris zeternitatem. Factus est Deus ho- 
mo, ut homo fieret Deus. Ut panem angelorum man- 
ducaret homo, Dominus angelorum hodie factus est 
homo. Hodie impleta est illa prophetia quz dicit : 
Rorate, celi desuper, et nubes pluant justum ; aperia- 
tur terra, et germinet Salvatorem (Isa. x,v).. Factus 
est igitur qui fecerat, ut inveniretur qui perierat. 
Sic in psalmis homo confitetur : Priusquam humilia- 

"rer ? ego deliqui : et iterum: Erravi sicut ovis que 
perierat (Psal. cxvni). Peccavit homo, et factus est 


namque Mater Domini ab angelo audivit: Ave, gra- 
tia plena, Dominus tecum (Luc. u). Qui natus est pri- 
mus sine matre in colis, hodie natus est sine patre 
in terris. Natus est Christus Deus de Patre, homo de 
matre; de Patris immortalitate, de matris virginita- 
te; de Patre sine matre, de matre sine Patre; de 
Patre sine tempore , de matre sine semine; de Patre 
principium vite, de matre finis mortis; de Patre or- 
dinans omnem diem, de matre cousecrans istum 
diem. Premisit enim hominem Joannem, qui tunc 


D nasceretur cum dies Q6 inciperent minui, et natus 


reus ; natus est homo Deus ut liberaretur reus. Homo : 


igitur cecidit, sed Deus descendit. Cecidit homo mi- 
serabiliter, descendit Deus misericorditer. Cecidit 


hoino per superbiam, descendit Deus cum gratia. Sie ' 


* Cod. S. Petri, ego peccavi. 
à Jdem cod., ut ex hoc prefiguraretur. 
c [dem cod., jam non sibi vivat; Dr 


est ipse cum dies incipiunt crescere, b et ex hoc 
prziguratur quod ait Joannes : Illum oportet crescere, 
me autem minui (Joan. m). Debet enim vita humana 
in se deficere, in Christo proficere, ut qui vivit 
c non sibi vivat, $ed ei qui omnibus mortuus est et 
resurrexit, et dical unusquisque nostrum quod dicit 
Apostolus : 4 Vivo autem jam non ego, vivit verq in me 
Christus. Ilium oportet crescere, me autem minui 
(Galat. n). * Laudent eum condigne oinnes angeli ejus, 
quod cibus :eteruus est incorruptibilis, eos sagina vi- 
vificans; quia Verbum Dei est, cujus vita vivunt, 
cujus bonitate semper bene vivunt. lili enim condi- 
gne laudant Deum apud Deum, et dant gloriam in 


4 Cod. Vatic. Palat., Vivo ego jam non ego. 
* dein cod., Laudant. ^ 


851 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS, 


excelsis Deo. Nos autem plebs ejus, et oves pascux A cst, quia in principio erat Verbum (Joan. 1); plenitu- 


ejus pro modulo infirmitatis nostre pacem per bo- 
nam voluntatem reconciliati meremur. Ipsorum enim 
angelorum vera et hodierna vox est, quam nato no-- 
bis Salvatore exsultando fuderunt : Gloria in excelsis 
Deo , et in terra paz hominibus bona voluntatis (Luc. 
ii). Laudant illi competenter, laudemus et nos obe- 
dienter. Sunt illi nuntii ejus, sumus et nos pecora 
ejus. Implevit in coelo mersam ipsorum ; implevit in 
terra pr»sepe nostrum : nlenitudo mensa ipsorum 


do przsepis nostri est, quia Varbum caro facium est, 
et habitavit in nobis. Celebremus ergo natalem Domini, 
fratres Carissimi, adventum Dei et hominis celebre- 
mus, ut nos ad Deum revertamus. lgitur diem festum 
celebremus, non humane devotionis, sed divine 
dignationis; non inlirmitatis, sed wterpitatis; non 
formationis, sed reformationis Domini nostri Jeu 
Christi, qui cum Patre et Spiritu saneto vivil et regnat 
in seeula seculorum. Amen. 


SERMO V. 


Super illa verba Matth. cap. v: Defuncto Herode, ecce angelus Domini apparuit in somnis Joseph in Egypto, 
dicens : Surge, el accipe puerum et matrem ejus, ei vade in terram Israel : defuncti sunt enim qui quetebant 


animam pueri. 


ADMONITIO. 
Ne hujus quidem sermonis rationem scribendi similem ejus esse qua S. Maximus utitur, animadvertimus, 


Quamobrem eidem sancto antistiti a scriptore codicis 


fuisse, arbitramur. 


bibliothecze Lanibacerísis szec. xin temere ascriptum 


27 AncuwENTUM. — Herodis morous atque sevitia B quos 1n custodia rectum, interficlatis; sicque fial ut 


' describitur; laudatusque Evangelii locus exponitur. 


litur Herodes, qui tantorum scelerum se fece- 
rat auctorem , ut nec ab ipsius Domini persecutione 
manum retraheret, non poterat remanere inultus. 
Qui enim fraudulenter regnum Juds»orum primus ex 
gentibus adeptus fuerat, non solum Judzxis multa 
mala intulerat !, verum etiam in filiis propriis parri- 
cida exstiterat; et super omnia mala, qux longum 
est enarrare, cum Salvatorem mundi natum audisset, 
scilicet invidia commotus, ut unum perdere possit 
quem ad regnandum audierat natum, omnes pueros 
in Bethlehem et in omnibus finibus ejus interficere 
jussit. Tantaque rabies ejus animum s&uccenderat, ut 
nec propter multitudinem tinorieutium, nec propter 
parvulorum innocentiam sua sxviltia cessaret ; propter 
quod divina ultione percussus immedicabilem passus 
est xgritudinem. Erant ei febris et acertima suspiria, 
et anhelitus assidui, spasmus quoque totius corporis. 
Hydropisis morbus corpus attenuaverat, ita ut vestigia 
inflatione pedum gravarentur ; interiora quoque vi- 
scera tanto dolore urebantur, ut per secretum naturx 
digeri viderentur. Prurigo quoque totius corporis in 
tantum intolerabilis erat, ut etiam verenda putrida 
vermibus scaturirent. [nerat etiam et anhelitus fetidus 
in tantum, ut vix medicorum aliquis pro adhibendis 
medicamentis ad eum accedere posset. Denique non- 
nullos medicorum in ipsa :egritudine positus dicitur 
occidi precepisse, cum qui ejus saltiti prodesse pos - 
sent, nec vellent. Insuper famem sitimque intolera- 
bilem sustinebat, et quod gravius erat, omnis cibus 
et potus in fastidium ei erat. Insomnifatei) talem 
sustinebat, ut dies noctesque pervigiles duceret ; quod 
&i obdormisset parum, phantasma patiebatur, ut se 
obdormisse peeniteret. Ped eum nimio amore prae- 
senlis vil: dstuaret, jussit se deferri trans Jordanem, 
ubi erant ealidze aque, quee etiam languentibus reine- 
dium conferre dicebantur; sed quie aliis utiles erant, 
illi nibil profuerunt, ut intelligeretur se divina volun- 
tate esse percussum. Visum etiam fuit medicis ut in 
fomentum olei tepidi eum deponerent; quod cum 
fuisset ingressus, ita totum corpus ejus resolutum 
dicitur, ut oculi in similitudinem morientium versa- 
rentur, intercluderetur vox, et sensus abesset. Et 
cum post paululum ainicorum et famulorum vocibus 
excitalus sensum recepisset, jussit se deferri Jericho. 
Cumque jam de vita desperatus esset, omnes princi- 
pes Judeorum ex singulis civitatibus et castellis ad 
$e vocatos in custodiam retrudi jussil, vocansque 
Sororeni guam Salomen, ei virum Alexandrum. dixit : 
Novi fudmos de morte mea gavisuros ; sed honora- 


biles exsequias habere potero ex planctu lugentium, ' 


si meis volueritis parere preceptis; et mox ut ego 
Spirituja 'exhalavere omnes principes Judsperum, 


qui de mea morte gaudere cupiunt, suorum civium 
interitum lugere cegantur. Et ne ab eorum sanguink 
effusione manum retrahetent, singulis quingentss 
argenti drachmas dari jussit. Gümque dolore ingenti 
angustiaretur, Antipairem filium suum , quem de ne 
ce paterna tractanter vinculis religaverat, jussit in- 
terfici; et quod audita ejus morte gavisus est. Jam 
vero tantis malis obsessus, et quod se vivere non 
posse cognoverat, mortem accelerare cupiebat. Unde 
quadam die eum resedisset, ictum ferientis in se 
ipsum libravit, seque manu 98 propria percussissel, 
atque statim vitam finisset, misi unus ex amicis, qui 
vicinus astabat, Achiabus nomine, manu eum retra: 
xisset." Talem igitur Herodes habuit finem , qui Sil- 
vatoris odio multum sanguinem fuderat innoxium. 
(o defuncto, ecce angelus Domini iterum appariil 
in somnis Joseph in /E guptó, dicens : Surge, el accipt 
puerum ei matter ejus, et eade im terram Israel ; do- 
functi sunt enim qui qu&rebant animam pueri. Bt con- 
&urgens, accepit puerum et. matrem ejus, ei venil in 
lerram. Isrtel (Matth. 9, 49 et seqq.). Et quia von 
dixit defunctus, sed defuncti, ex tinjus angeli verbis 
intelligimus multos principes Juda*oruimn cum Herode 
consensisse, et ideo divina ultione actum est ut 
multi ex his cum illo perirent, cum quo in necem 
Domini consenserant. Spiritualiter vero Herodis obi- - 
Lis terminum significat invidiose contentionis, quod 
nunc Judia contra. Ecclesiam. szevit. Quod autem 
post obitum Herodis puer Jesus ad terram Israel est 
reversus, siguificat quod cirea finem saéculi ad Syua- 
gogam est reversurus cum per prwdicationem bli 
et Henoch i: eum crediderit. Unde, cum in Egyptum 
deferri jubetur , et fugere in nocte przecipitur. Gum 
vero ad terram Israel revertitur , nec noctis fil men- 
tio ; quod quos nunc propter incredulitatem in tene 
' bris deserit, circa finem sxculi in lucem fidei rect- 
piet. Audiens autem quoad Archeluus regnaret in dudea 
pro Herode patre syo, timuit illo ire. Archelaus au- 
p !em unus fuit de Herodis filiis, quem post se ad re- 
gnandum in Judza Herodes instituerat. Sed po:lea 
insolentiam ejus aecusantibus Jud:eis, judicio seua- 
tus, apud Viennam, qui Galliaruin est urbs , exsilio 
relegatus, vitam finivit. Archelaus vero, qui vincens 
leo interpretatur, Antiehristum significat, qua ad 
tempus in suis vietoriam hahehit, et qui leo terribili 
apparebit. In illam ergo partem qua regnabat Arche- 
laus, Joseph cum puero ire noluit, quod Jud:eorum 
populi , qui in Antichristum credituri sunt, Cliisis 
per fidem non habitabit. Post necein autem Archelai 
Christus ad terram Israel revertitur, quod past !n- 
terfectionem Antichristi Synagoga ip eun) cfeditura 
£st, ut ait Apostolus : Cum plenitudo gehlium tnir? 
verit, lunc omnis Tarael salvabitur. (fom. xi). 9" 
quod in Ecclesia manet et manebit, - audiamus uli 


C 


t Vid. Flav. Joseph. Hist. Judwor. lib. xvii, cap. 7, tom, I, pag. 847 edit. Sigib. Aycrcampi 1726, 








355 


3abilavit, Et adihomtus ià somnis secebsit in partes 
Guliled, bt veniens hübilávit to. civitate Que vocati 
Nazareth. (eia enim Nazaretli Hos sivé virgultum 
interpretatur, significat etiam qu: et florem trabet 
inundite, et virgultum virtutum, cujus virgutti pul- 
chritadinéni admiratur sponsus iu Canticis Cantico- 
ruin, dicens : One estista qua ascendit per desertum, 
sicul virgitla fimi et aromatibus myrrha , et tharis, et 
universi pulveris pigmentarii (Cant. m); cui iterum 
voce sponsi dicitur : Ego [» campi, et lilium convat- 
linm (Cant. n). Et quia. Ecclesia de presentis vítze 
grtiore ad ceeleste desiderium trausit, recte etian Naza- 
reth Galilxe:e dicitur, qu:xe transmigratio interpretatur. 
Quod autem subditur, ut adimpleretur quod dictum est 


SERMO VB. 


851 


À p prophetas, puoniam Nüzarans vocabitur (Watth, y); 


oc testimonium, quod diximus, in Septuaginta Inte) 
pretibus non habetür. Nonnull erim de Tsai: pró- 
phers libro seriptum esse volant , ubi scriptum est : 

ziet virga ife radice Jesse, et flos de radice ejus 
ascendet (Isa. Xv); nos autem diximus, quod si fixum 
de Scripturis pósuisset evangelista testimonium, non 
diceret per prophetas, sed per prophetam. Ompes 
enim prophet: Dominum Nazarenum vocant, qui 
Christum eum praedicant. Ipse est enim de quo per 
Danielem dicitur : Cum venerit Sanctus, cessabit unctio; 
et David : Non dabis Sanctum videre corruptionem 
(Psal. xv). Et iterum : Scitote quoniam Dominus mi- 
rificavit Sanctum suum (Psal. M. 


GERMO VI. 
1n vigilia Pasche. 


ADMONITIO. | 
Maurinis dubitantibus an bic sermo slt Maximo tribuendus, assentimur; quos consule $n append. opp. 


f. Augustini num. 158, pag. 198 edit. Ántuerp. 1700. 


AucumgNTUM. — Officia pietatis Joseph ab Arimathea B letiore reditarus, si non invenisset quem quazrebat. 


erga egstinctum Hedemptorem exponuntur; dilectio 
et fides Petri necnon Marie Magdalene querentium 
Christum is sepulcro commendantur. 


Peracta passione Domini nostri Jesu Christi et re- 
surrectione, in. qua fidei nostr. summa consisiit, 
eimergit quidam Joseph, elim qdidem amator et di- 
scipulus Domini, et qui pro ratione temporis defuncto 
exsequias impendebat, quia et noti micericordiam 
furor persequentium prohibebat. Quod factum ita S. 
josnnes narravit : Hogavit, inquit, Pilatum Joseph 
occulle, propter metum Judaeorum, ei. petivit corpus 


Jesu ; et permisit Pilatus (Joan. xix). Cum it aninio - 


religioso metus cum devotione eertaret, excogitnvit 
statim quod et fei satisfaceret et timori, occulte 
postulaus ut et humo naridaret occisum, et deelina- 
ret imsaniam Jud»orum. Judex vero eumdem servat 
animum morituo, quem impendit audito : nam quem 
£oactus dedermet pem, libens tradidit sepultur:e. 
Postquam vera corpus Jesu lrumatum est, statim po- 
tentiam suam repetit, qua venerat reditura majestas. 
Nam cujus nativitas heminis ostenderat filiam, mors 
prodidit Deum.*Cum enim Maria Magdalene veriisset 
ad monumentum, quam memorem Salvatoris, amista 
fide, devotio in laerymas compellebat; videns revo- 
lutum a foribus lapidem, eum non invenisset in se- 
pulcro Dominum, cepit acrius dolere, quod perdi- 
derat et defunctum. Mox autem ad Petrum ejus 
discipulám pervolal, quem pro meriti qualitate vel 
fidei, major de ejus obitu cura tangebat. Nuntiat ina- 
ne sepulerum ; qu vritur corpus ablatum. Petrus vero 
resurrectionis Filii Dei, et ante cracem conscius, 
quam predixerat ipse passurus, sub tali nuntio non 

evit aut daluil; sed morem suum in divinis virtoti- 
bus servans, properat experiri dios credidit. Ad se- 
gulerum itaque 309 Dorini 


Beatus autem evangelista et ex consequentibus probat 
potentiam resurgentis. Venit, inquit, Simon Petrus, 
et introiit. ín. monumentum; et cüm non ihvenisset 
Dominum, vidit linteamina posita, et sudarium quod 
[verat super caput ejus (Joan. xx). Jam mamifestos 

us, perlaturas quem Vivíficaret in eclum, et mor- 
tem vacat et sepuleram. Náàm limteamíne quo funus 
tegebatur exposito, reliquit terre mortis exuvias, 
vitali jam corpore induta majestas. Petrus igitur vi» 


dens resurrectionem quam Dei Fifíus wrotuntiaverat 


impletam, qni sollicitos venerat, securus abscessit. 
Maria tamen, resurrectionis ignara, non cessat lacry- 
mas fundere, nesciens hanc esse Dominici córporis 
gloriam, quam putabat injuriam. Cujus inanem moe- 
rorem angelus magis prohibet quam censolstur, ut 
etiam evangelista testatur : Maria, inquit, quid ploras 
(Ibid.)? Si spiritali prudentia intentionem divini ser. 
monis intelligas, lacrymarum causam ron tanquam 
ignarus interrogat, sed im portunos fletus dolentis 
objurgat. Maria, inquit, quid ploras? eum vacuo mo- 
numento, non damno funeris, sed meríto resurgentis, 
Jesu Christi. corpus virtas sibi, non facinus vindicas- 
set? Culpat eodem tempore a Maria laerynias fandi, 
quo debuit gloriari. Ouid plorasf aut querh quéeris? 

ngelus instruit nesclenteni sano consilio ne viventem 
quereret in sepulcro. Quse miulier, quia revixisse 
quem flebat, nec correplá eogno'it, a superfluis post- 
modum lacrymis revocatur vocibus resurgentis. Si- 
milibus etenim Jesus. Mariam verbis altoquitur : Mu- 
lier, inquit, quid ploras? aut quem queris? Hoc est 
dicere, me jam vivente, pro quo ttórtuo lacrymas 
fundis? aut me pr:esente, quem quixeris? AL illa Jesurfi 
secundo appellata cognoscens, divina majestatis ope- 
rante potentia vivum ipnvenit quem qu:xerebat occisum 
Jesum Christum Dominum nostrum, cul semper in 


lerl eursu festinat, D Patre gloria in secula seculorum. Aimen. 


SERMO VII. 
Feliciter incipit, deinde ut supra; de die dominici? Ascensionis. 


ADMONITIO. 
In eo cujas proxime meminimus bibliothec: Lambacensis codice hic sermo, symboli expositionem conti- 


nens, S. 
milis 6ómmiho est oratione ae stylo. 


AnBcUMENTUM, — Je voce symboli, de fraude hereti- 
corum iu eo tradendo, ac imprimis de Patripassia- 
nis, Sabellianis alque Arianis. Nilil debemus de 


symbolo detrahere, niliil ei adjungere. Symboltm te- 
neri magis potesl, & won scribatur. 


Celihratis hactenus. mysteriis scrutamimum inqui-- 
sjtum est, ne immunditia in alicujus corpore horteat, 
per exorcismum non solum eorporis, sed el anite 
Jjuesita et adhibita est sanctificatio. Nunc teinpus 


axifto ascriptus legitar. Verum tradita a Maximo expositio, quani supra edidiinus homil. 87, dissi- 


est et dies ut syrtibolum tradamus, quod syribolum 
est spiritale sighaculum, quod symbolum cordis no- 
stri est medilatio, et quasi semper presens custodia, 
certe thesaurus eordis nostri. Primum itaque ratio- 
nem» nominis ipsius debemus accipere. Symbolujn 
Gr:ece dicitur, Latine autem consolatio, et maxime 
symbolum megotiatores dicere S1 consueverunt, 
quando comferunt pecuniam suam, et quasi ex siti- 


£ulorum collatione in unum constipata, integra in- 
violabilisque servatur, ut peino fraudem collationi 





853 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


856 


lacere conetur, nemo negotiatione (hic aliquid omis- A retulerit fructum bonz voluntatis. Duo habes : resur- 


gum esi, nam sensus suspensus remanet). Denique inter 
ipsos negotiatores ista est consuetudo, ut si quis 
fraudem fecerit, quasi fraudglentus rejieiatur. Sancti 
ergo apostoli in unum convenientes breviarium fidei 
fecerunt, ubi breviter fidei totius seriem comprehen- 
damus ; brevitas necessaria est, ut semper memoria 
et recordatione teneatur. Scio in partibus, maxime 
Orientis, quod ea qux primo tradita sunt a majori- 
bus nostris, dum quasi fraudem alii, alii diligentiam 
impendunt; fraudem volunt hzretici, diligentiam ca- 
tholici. Dum ergo illi fraudulenter conantur irrepere, 
addiderunt quod non opus est; dum isti fraudem 
precavere contendunt, fines majorum velut pietate 
quadam et incuria videntur esse progressi : ergo 
apostoli sancti convenientes fecerunt symbolum. Bre- 
viter signate vos. Cum complessent in hoc symbolo 
Diviuitatem, Divinitatis sterne doctrina compre- 
hensa est. Et quod fides nostra ista sit, ut pari ge- 
nere credamus in Patrem, et Filiun, et Spiritnm 
sanctum. Übi enim nulla discretio majestatis est, nec 
fidei debet esse discretio. Deinde frequenter admo- 
nui quia Dominus noster Jesus Christus Filius Dei 
solus carnem ita suscepit, cum anima humana ratio- 
nabili atque perfecta et suscepit corporis formam, 
corporis istius veritatem, factus est ut. homo; sed 
habet speciale privilegium generationis sus. Non 
enim ex virili natus est semine, sed generatus a Spi- 
ritu sancto ex Maria virgine, prerogativam auctoris 
ccelestis agnoscens, factus quidem ut homo, ut infir- 
mitates nostras in sua carne susciperet, sed cum 
privilegio venit majestatis sterne. Ergo dicamus 
Symbolum, et cum dixisses, complevit, dicens, loc 
habet Scriptura divina. Nunquid supra apostolorum 
fidem progredi audaci mente debemus? Nunquid nos 


sumus apostolis cautiores? Sed dicis mihi, postea. 


emerserunt hzreses; nam, ut dicunt apostoli : Opor- 
tet h:ereses esse, ut boni probentur (1 Cor. 1x). Quid 
ergo? Vide simplicitatem, vide puritatem. Patripas- 
siani, cum emersissent, putaverunt etiam catholici in 
hac parte addendum invisibilem, impassibilem, quasi 
Filius Dei visibilis et passibilis fuit. Si fuit visibilis in 
carne, certe illa fuit visibilis, non divinitas ; fuit pas- 
sibilis caro, non divinitas. Denique quid dicat audi : 
Deus, Deus meus, respice in me : quare me dereliquisti 
(Psal. xxi). In. passione hoc dicit Dominus noster 
Jesus Christus, hoc secundum hominem locutus est, 
secundum carnem locutus est, quasi caro dicat ad 
Divinitatem : Quare ime dereliquisti? Ergo esto medici 
fuerint majores, non voluerunt addere :egritudini pro 
sanitate medicinam. Non quzxritur ergo si medicina 
füit eo tempore necessaria, quxrat quorumdam gra- 
vis sgritudo animorum, et sic fuit tunc temporis 
quarenda ; nunc non est, cum fides sit integra adver- 
eeus Sabellianos. Exclusi sunt Sabelliani, maxime de 
partibus Occidentis. Ex illo remedio Ariani invene- 
runt sibi genus calumnis, et quia symbolum Romanz 
Ecclesi» nos tenemus, ideo invisibilem et impassibi- 
lem Patrem omnipotentem zstimarent et dicerent; 
vel quia symbolum sic babet, visibilem Filium et 
passibilem designarent. Quod ergo? Ubi fides inte- 
gra est, sufficiunt precepta apostolorum, cautiones 
videlicet sacerdotum non requirantur. Quare? Quia 
tritico immixta zizania sunt. Hinc symabolum unicum 
Dominum nostrum sic dicite : Filium ejus unicum, 
non unicus Dominus, unus Deus est, unus est Domi- 
nus. 39 Sed ne calumnientur, et dicant quia unam 
personam dicamus Filium etiam unicum» Dominum 
nostrum, quia dixi de divinitate Patris et Filii veni- 
tur ad incarnationem ipsius, qua natus, et passus est, 
et sepultus : habes passionem ipsius et sepulturam. 
Tertia die resurrexit a mortuis, habes et resurrectio- 
nem ejus. Ascendit in celum, sedet ad dexteram 
Patris. Vide ergo quia caro divinitati imminuere ni- 
hil potuit, imo de incarnatione triumphus magnus 
quisitus est Christo. Qua ratione enim ubi de morte 
sscendit, sedet ad dexteram Patris ? quasi qui Patri 


C 


D 


rexit a morte, sedet ad dexteram; nihil ergo potuit 
afferre caro divinitatis glorix detrimentum. Duo ha- 
bes, aut quasi secundam praerogativam divihitatis, et 
substantie generationis sux, Dominus noster Jesus 
Christus sedet ad dexteram, cum a morte surrexit, 
aut certe quasi triumphator zternus, qui bonum re- 
gnum Patri comparavit, prerogativam sue victoris 
vindicavit. Sedet ad dexteram Patris, inde venturus 
judicare vivos et mortuos. Ipse de nobis judicaturus 
est ; cave ergo detrahere ei quem judicem habiturus 
es. Quare hoc mysterium? Nunquid non unum judi- 
cium est Patris, et Filii, et Spiritus sancti? Nunquid 
non una voluntas est? Nunquid non una majestas? 
Quare tibi dicitur quod Filius judicaturus est, nisi ut 
intelligas Filio nihil derogandum ? Ergo vide, credis 
in Patrem, credis in Filium, et quid tertio? Et in Spi- 
ritum sanctum ; quzecunque accipies sacramenta in 
hac Trinitate accipies, nemo se fallat. Vides ergo 
unius operationis, unius sanctificationis, unius maje- 
statis esse venerabilem Trinitatem. Sane accipe ra- 
tionem quemadmodum credimus in auctorem, ne 
forte dicas : Sed habet et' Ecclesiam, sed habet et 
remissionem peccatorum, sed habet et resurrectio- 
nem. Quid ergo? Par causa est, sic credimus in Chri- 
stum, sic credimus et iu Patrem, quemadmodum 
credimus et Ecclesiam, et remissionem peccatorum, 
et carnis resurrectionem ; qux ratio est? Quia qui in 
aüctorem, credit et in opus auctoris. Denique ne hoc 
ingenii nostri putes, accipe testimonium : Si mili non 
creditis, vel operibus credite (Joan. x). Ergo hoc ha- 
bes, nunc fides tua amplius elucebit, si operi auctoris 
tui fidem veram et integram putaveris deferendam : 
Sanctam Ecclesiam, et remissionem peccatorum. 
Crede ergo ex fide quia omnia tibi peccata remittun- 
tur.. Quare legisti in Evangelio, dicente Domino : Fi- 
des tua te salvum fecit (Marc. x). Remissionem pecca- 
torum, carnis resurrectionem. Credo quia resurget 
et caro; quid enim opus fuit ut Christus carnem sus- 
ciperet? quid opus fuit ut Christus mortem gustaret, 
sepulturam susciperet et resurgeret, nisi propter 
suam resurrectionem ? Totum hoc sacramentom tu 
est resurrectionis ; si Christus non resurrexit, vana 
est fides nostra; sed quia resurrexit, ideo firma es! 
fides nostra. Legimus, ut si qui$ symbolum suum 
violaverit, improbus et detestabilis habeatur; mullo 


magis cavendum est nobis ne de majorum symbole 


detrahatur, cum babeas in libro Apocalypsis (Cap. 
xxii) Joannis : Si quis, inquit, addiderit aut detraze- 
rit, judicium sibi sumit ei penam. Si unius apostoli 
scripturis nihil est detrahendum, quomodo nos sym- 
bolum, quod accepimus ab: apostolis traditum atque 
compositum, commáàculabimus? Nihil debemus detra 
h« re, nihil adjungere. Hoc autem est symbolum quod 
Romana Ecclesia tenet, ubi primus apostolorum Pe- 
trus sedit, et communem sententiam eo detulit. Ergo 
quemadmodum duodecim apostoli, et duodecim sen- 
tenti». Signate vos. Credo in. Deum Patrem omnipo 
tentem, et Jesum Christum 33 Filium ejus unicum 
Dominum nostrum, qui conceptus est de Spiritu sancto, 
matus de Maria virgine, passus. sub Pontio Pilato, 
crucifixus, mortuus, et sepultus. Ecce quatuor istr 
sententiz. Videamus alias. Tertia die resurrexit, ascen 
dit in celos, sedet ad dexteram Dei Patris, inde ven 
turus, judicaturus est de vivis et mortuis. Ecce aliv 
quatuor sententie, hoc est octo sententia. Videamus 
adhuc alias quatuor. Credo in Spiritum sanctum, san- 
ctam Ecclesiam, sanctorum communionem, remissio. 
nem peccatorum, carnis resurrectionem, vitam cter- 
nam. Ámen. Ecce secundum duodecim apostolos, el 
duodecim sententie comprehens: sunt. lllud sane 
monitos vos volo esse, quoniam symbolum non debe! 
scribi, sed teneri. Sed 9/4 quid dicis mibi, quomodo 
potest teneri, si non scribatur? Magis potest teneri, 
8i non scribatur : qua ratione? Aceipe. Quod eum 
scribis, securus quasi religas, non quotidiana medi- 
tatione incipies recensere. Quod autem non scribis, 








851 


times ne amittas, quotidie incipies recensere : ma- 
gnum autem tutamentum est. Nascuntur stupores 
animi et corporis, tentatio adversarii, qui nunquam 
quiescit, tremor aliquis corporis, infirmitas stomachi, 
symbolum recense, et scrutare intra teipsum; maxi- 


SERMO VIII. 


858 


rhe recense intra te. Quare? ne consuetudine facias, 
et cum solus fueris, recenses ubi sunt fideles, inci- 
pias inter catechumenos vcl hzreticos receuseri. Ex- 
plicit. 


SERMO VIII. . 20d 

De Pentecoste. 

| | ADMONITIO. 
Prima hujus sermonis pars usque ad verba : sitientia corda populorum, habetur in cod. M. E. Taurinensis, 
ubi et sancti Maximi przfert nomen cum titulo : Item et de Pentecoste homilia XIX, et folia desiderari duo 
adnotatur. Integer apud Maurinos idem sermo legitur append. Sermon. sancti Augustini class. 2, num. 182, 


edit. Aptuerp. 1700. Verum cum secunda sermonis pars, cujus initium est : Inquiramus hoc loco, a Maxi- 
miana dictione discrepare videatur, incerto potius auctori cum Maurinis, quam Maximo cum scriptore laudati 


codicis, eumdem tribuendum esse existimamus. 


ARGUMENTUM. — Spiritus sanctus Deus in substantia 
unus, in persona alius, equali miseratione unicus, 
die Pentecostes adfuit fidelibus suis per ipsum pra- 
sentia majestatis. Inquiritur quid adjici possit apo- 
&lolorum per[eclioni per participationem Spiritus 
sancti. 


Post illam singularem insignemque victoriam qua 
publiens propugnator mundo militavit et vicit, post- 
quam fragilitatem conditionis nostre, non solum de 
inferia eruit, sed etiam in regni sui excelsa subvexit, 
in hac die juxta verbum suum sanctum Spiritum do- 
navit, de quo jam apostolis suis dixerat : Et ego ro- 
gabo Patrem, et alium Paracletum dabit vobis (Joan. 
xiv). Alium utique non minorem, alium Paracletum, 
id est similis glori vel naturz, ejusdemque substan- 
tix: : ut discipulorum fides veridica sponsione ad 
exspectalionem tanti muneris pra»parata, illum quem 
sibi a Domino in locum Dei promissum esse memi- 
nisset, verum Deum esse cognosceret. Et alium, in- 
quit, Paracletum : majestatis intellige socium, quem 
majestati prospicis comparatum. Ei ego rogabo, in- 
quit, Patrem, et alium Paracletum dabil vobis, Quam 
bene sub titulo promissionis distinctionem applicuit 
Trinitatis. Pater est qui indicatur rogandus; Filius 
est qui intelligitur rogaturus; Spiritus sanctus qui 
promittitur a Patre mittendus. Quanta et quam in- 
effabilis pietas Redemptoris! Hominem portavit ad 
ceelum, et Deum misit ad terras. Quanta est auctori 
eura pro instauratione factura: sme! Ecce iterum 
nova de supernis medicina mittitur : ecce iterum in- 
firmos suos per seipsam majestas visitare dignatur. 
Ecce iterum humanis divina miscentur, id est * vica- 
rius redemptionis : ut beneficia qu:e Salvator Dominus 
inchoavit, peculiari Spiritus sancti virtute consum- 
met ; et quod ille redemit, iste sanclificet ; quod ille 
acquisivit, iste custodiat; ac sic unitas Deitatis per 
unitatem grati& ac muneris approbatur, ut Spiritus 
Sanctus Deus in substantia unus, in persona alius, 
equali miseratione unicus sit colendus. Ergo Spiritus 
Sanctus in bac die ad preparata sibi apostolorum 
suorum templa, velut imber sanctificationis illapsus 
est; non jam visitator subitus, sed perpetuus conso- 
lator et habitator :wternus. Nam sicut de semetipso 
apostolis suis dixerat : Ecce ego vobiscum sum omni- 
bus diebus e ad consummationem seculi (Matth. 
xxviii) ; ita etiam de Spiritu sancto, Paracletum, in- 
quit, dabit vobis Pater, qui vobiscum sit in eternum. 
Adfuit ergo in hac die fidelibus suis, non jam per 
gratiam visitationis et operationis, sed per ipsam 
prieseutiam majestatis; atque in vasa non jam odor 

alsami, sed ipsa substantia defluxit unguenti, ex 
cujus fragrantia latitudo totius orbis impleretur, et 
appropinquantes ad eorum doctrinam, Dei tierent ca- 
paces atque participes. Sedit ergo super singulos 
quasi ignis, de quo Salvator noster testatur : ]gnem 
venáé mittere in. terram (Luc. xii); de quo dictum est : 
Deus noster ignis consumens est (Deuter. 1v). Ipse ita- 
que apostolos suos vivze lucis fonte períudit, ut ipsis 


a Edit, Maurinorum legit vicarius Redemptoris. 


B 


C 


postmodum universum mundum tanquam duodecim 
solis radii ac totidem lampades veritatis illuminent, 
et inebriati novo vino repleant atque irrigent sitien- 
tia corda populorum. 
Inquiramus hoc loco post resurrectionem vel ascen- 
sionem Domiui, quid adhuc adjici possit apostolorum 
perfectioni per participationem Spiritus sancti. Erat 
idem in eis fides, sed fiducixe constantia deerat. 
am quidem Christum per universa poterant przdi- 
care, sed adhuc pro Christo usque ad mortem cer- 
tare non poterant; usque adeo ut nullum ex disci- 
pulis coronaverit palma martyrii ante adventum 
Spiritus sancti. Preterea jam recesserat ex oculis 
eorum Dominus Jesus, qui eos predicatione visibili 
os ad os loquens corroborabat, et virtutum miraculis 
instruebat : et dum cum eo erant, facile credebant 
qu:e videbant: fides adjuvabatur aspectibus, pr:esen- 
tibus confirmabatur operibus, signis ac virtutibus 
pascebatur. Postquam $35 vero Dominus Jesus sub- 
latus ex oculis eorum recessit in ccelum, nou suffi- 
ciebant attonite ac trepidz:e eorum mentes, ut dignum 
erat, ccelestia et xterna cogitare, nec przvalebant 
adhuc portare angusta eorum pectora divinorum sein 
suum magnitudinem ; ut possent intelligere Chri- 
stum, quomodo erat Verbum Deus apud Deum, sicut 
eis ipse Dominus adhuc in corpore constitutus, evi- 
denter insinuat, dicens : Multa habeo vobis dicere, sed 
non polestis ea portare modo; cum autem venerit Spi- 
ritus veritatis, ipse vos docebit omnem veritatem (Joan. 
xvi). Vides quod post discessionem adorandsx sum- 
mzeque virtutis discipulorum pectora dilatata sunt ad 
sustinendam magnitudinem divini luminis et intelli- 
gentiam veritatis? Deus itaque est, qui potest post 
munificentiam suam accumulare gratiam, augere sa- 
pientiam, confirmare constantiam. Videamus ergo 
ante visitationem ccelestis Consolatoris, quantum eis 
de magnanimitate, quantum de perfectione defuerit. 
Nam primum cum eum supra tumentia maris dorsa 
vidissent substratis fluctibus ambulantem, et cum 
aquarum iter instabile sub djvinis solidaret unda fa- 
mula vestigiis, turbati sunt dicentes : Phantasma est, 
et pre timore clamaverunt. Post infusionem vero 
Spiritus saneti jam non dicunt quia phantasma est; 
sed, /n principio erat Verbum, et Verbum erat apud 
Deum, et Deus erat Verbum ; et iterum, Erat, inquit, 
lux vera qua illuminat omnem hominem venientem in 
hunc mundum (Ibid. 1) et Apostolus dicit : Quia ipse 
est ante omnes, eL omnia per ipsum constant (Coloss. 1). 
Unus autem ex discipulis Thomas nondum hujus mu- 
neris benedictione ditatus, cum in corpore jam glo- 
rificato, in corpore jam celesti per carnis vulnera 
Deum qu:reret, et ad credendam incorruptibilem 
divinitatem fixuris clavorum et cicatricum testimoniis 
indigeret : Nisi videro, inquit, in. manibus ejus fizu- 
ram clavorum, et mittam manum meam in latus ejus, 
non credam (Joan. xx). Alius vero jám saneti Spiritus 
eruditione repletus vcontidenter exclamat : Quod erat 
ab initio, quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, 
quod perspeximus, et manus nostre palpaverunt de 


e . e . 


e 


859 


verbo vil&, el anuuntiamus vobis vitam elernam, que 
erat apud Patrem, et apparuit nobis (l Joan. 1). Et 
Iterum alio loco Paulus apostolus tantx majestatis 
locupletatus illapsu fiducialiter protestatur : Ft si 
cognovimus secundum carnem Christum, sed nunc jam 
non novimus (II Cor. qm). Bentus Petrus, Domini 
passione jam proxima, nondum divina Paracleti in- 
Spiratione fundatus, nolens a se Christum corporali- 
ter separari, in traditorem et gladiatores gladium 
stringit, et vim vi :xstimat repellendam. Stephanus 
autem plenus Spiritu sancto jam nou in terra Chri- 
stum requirjt, sed aperto «celo vidit gloriam Dei; 
neque jam de vindicta cogilat, «ed pro peccatoribus 
* suis exorat et supplicat : Domine, ue statuas illis hoc 
peccatum (Act. vi). Ante adventum vero Spiritus 
sancti sub ipso crucis dominic: tempore, alii ex di- 
scipulis effugantur, alii unius ancill:e voce terrentur, 
et metu eorda trepida penetrante, Dominum suum 
negare coguntur. Post illustrationein vero et confir- 
mationem Spiritus sancti, custodiis excruciati, ver- 
beribus afflicti, ibant gaudentes, quia digni essent pro 
Christi nomine contumeliam pati; el qui ante nega- 
verant cum juramento, quia non novimus hominem 
istum, nunc propter eum in suppliciis gloriantur, et 
operante in sese Spiritu sancto, parum putant esse 
quod pro Christi amore patiuntur. Et qui ante verbis 
deterrebantur, nunc poenis ct cruciatibus roborantur, 
et Christum Dominum non jain vocibus, sed moribus 
confitentur, ac dilectionis magnitudinem sanguinis 
effusione testantur ; et inter h:xec calefacti et. accensi 
mero dominice caritatis exclamant : Non stunt con- 
digne passiones hujus temporis ad. (uturam glorium, 
quc revelabitur in nobis (ltom. um. Ergo beati 36 
apostoli illo fidei igne ferventes, de quo ipse Domt- 
nus dicit : Ignem veni mittere in terram, et quid volo, 
nisi ut accendatur (Luc. xit)? ab impia multitudine 
putabantur ebrii et niusto pleni; et dicebant ad in- 
vicem : Quia musto pleni sunt isti (Act. w). At vero 
novo vino repleti erant, quia Spiritu sancto jam fue- 
rant innovati, et apparebat in eis quod ipse Dominus 
dizerat : Novum. vinum in utres novos fnittendum est 
(Matth. 1x). Istnd vero novum vinum nou putemus 
- $olos tunc apostolos suscepisse. Hoc musto inflain.- 
mantur, et hoe prieclaro poculo quotidie inebriantur 
etiam corda tidelium et anims convertentium. Quod 
frequenter fleri videmus, quando pro desiderio salu- 
tis sue parentes et patriam suam fugiunt, exeunt 
nullo compellente de terra et de cognatione sua, et 
mortti huic tnundo, alios spiritualiter animarum in- 
quirunt parentes, et liberi sub jugo veniunt, et paulo 
ante clari atque sublimes humilia affectant, superba 
fastidiunt, et cupiunt esse quod ante despexerant, et 
odisse incipiunt quod fuerant; przesentium hospites, 
fatutorum apypetitores, eternam illam patriam con- 
temptá temporalium falsitate suspirant. Hoc itaque 
musto $piritales anime -inebriatze ét penitus commu- 
tat» abstinentiam deliciis, vigilias dulcibus somnis, 
paupertatem divitiis antéponunt : arduum contra vi- 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


500 
A tia laborem, jucundissimam computant voluptatem. 
Dulcescunt eis vilia, et quz prius fuerant pretiosa 
vilescunt. Diligunt inimicos suos, et benefaclunt hig 
qui se oderunt : non convincuntur indignantibus, non 
irritantur opprobriis, non irritantur in injuriis; prorsus 
horuga nibil sentiunt propter fervorem Spiritus sancti 
et propter ;eternam retributionem. Hoc spiritali mero 
calebant martyres, quando abjicientes el post se ja- 
ctantes omnia seculi blandimenta ibant ad passio- 
nes, obliviscentes facultates et alfectiones, patrimo- 
nia ac matrimonia sua; et vincentes armatam contra 
se parvulorum pignorum fletibus pietatem, vocife- 
rantes quidem parentes, pulverem mittentes in capita 
&ua, et matres facies suas avulsis crinibus difacerar- 
tes. Sed illi hec omnia, tanquam ebrii, non videbant, 
nec cognoscebant suos : quia infuso pracordiis suis 
Bpiritu sancto, ad dolores, ad supplicia, tanquam ad 
eonsolationes et ad prxmia festinabant. Itaque an- 
niversarium quidem diem celebramus de adventu 
Spiritus sancti. Sed nos ita agamus, ut quotidie eam 
B ad nos castis operibus et castis pectoribus invitemas. 
]ta enim puri atque purgati sensibus et cogitationi- 
bus esse debemus; ita nos oportet ori et cordi adli- 
bere custodiam, ut nos dignos semper ejiis visitatione 
et illuminatione faciamus, et videamur liberi esse ab. 
omni immunditia cogitationum ; quia, ut diti, perver- 
sie cogitationes separant a Deo (Sap. 1). Studeamws 
liberi esse ab omni obtrectatione omnique malitia : 
quia ín maletolam animam non ingreditur sapientia, 
nec habitabit in corpore subdito peccatis. Per iram ac 
superbiam, anim: negligentiam Spiritus saneti custo- 
dia et protectione nudantur. Non ergo per hujusmodi 
passiones contristemus Spiritum sanctüm, sed potius 
eum ad sedem cordis nostri per gratiam humilitatis 
et pacis mansuetudinem evocemus, ac ketificenus 
eum operibus et profectibus nostris : quis ipse dicit : 
Super quem rcquiescam, nisi super Inimilem, el quie- 
tum, et trementem sermones meos (]sa. Lxvi)? Si ergo 
promereri cupimus tanti visitatoris ingressum, mun- 
demus primum domam anim: nostre ab indignis 
carnalis coneupiscentize passionibus, a superbie abo- 
minatione, a fetore jactantie, a teporis horrore, de 
quo ipse Doiinus dicit : Utinam, inquit, frigidus et- 
ses uut calidus; nunc vero quia tepidis es, incipiam tt 
evortere $7 ex ore meo (Apoc. m, 16), il est, ex vi- 
sceribus irthni eordis exspuere. Proparemus i1q0t 
hane domum quotidie ad sacri regis adventum, eam 
que diversis prebabilium morum flo: ibus adornemes. 
Repleamus eam jucundis pretiosisque castitatis, fidei 
et compunctionis incenso, balsamo benevolenti* el 
thvmiamate caritatis : ut amputatis vitiis, el virtuli- 
hus 38 insertis, destructa in nobis habitatione '1- 
boli, inutemur in templum. Dei. ut tam beatus hospes 
nitida deleotatus hospHio, stabilem ae perpetnam n 
nobis faciat mansionem. Propter hoc euim ad nos ille 
descendit, ut nos ad illum possinrus ascendere : ct 
est gloria cum Patre et Spiritu sancto in seenla s*- 
D culorum. Amen. 


G 


TRAD E € € € € € ÜÓ t ÀMÀ ÀÀ—M——  — — À————— € — M — 


SERMONES 


DE SANCTIS. 





SERMO IX. 
Incipit de S. Joanne Baptista I. 
ADMONITIO. 


S. Maximo hunc sermonem in Sangalleasi codice inscriptum non sum ausus eidem tribuere, quod ab ele- 
ganti nitidaque oratione Maximi discrepat, eique nullo alio in codice inscribatur. 


AncuuENTUM.—]De Joannis Baptiste laudibus dici nl- 
hil. majus potest, quam. ejus esse in Evangelio lau- 
dein. Quamobrem que in Evangelio de eodem le- 
guntur, auctor sermonis copiose exponit. 


Paulus apostolus cum commendare cuperet Co- 
rins Lucam Evangelii conditorem, nullum se et 


majus testimonium dare posse existimavit, quam ut 
landem ejus diceret in Evangelio contineri. Beribets 
de eo: Misimus efiam, inquit, eum illo frdirem, en 
laus es. in. Evangelio pet. omnes Ecclesias (1] Cor. 
vri) ; ita ergo et nos, fratres carissimi, exemplo sum- 
mi Apostoli, aliquid apud vos de Joannis Baptiste 
laudibes, eui nur ih honore Domini festi samus, d* 











SERMO IX.- 


a2 


cere moleniés, nihil majus afferre possumus quam À pit, ut parare se Dominum intelligeret, qualens eum 


ut laudem ejus in Evangelio esse dicamus, quo dicto 
pihjl meliue onhüneri existimetis. Ingens enim et 
inestimabile jam est in Evangelio przedicari, quia non 
jam boc guritur, an laudetur aliquis, quam quo 
auctgre laudetur; et hoc maguo teste defertur, quin 
male ]audari a malis, vituperari est, quia genus est 
vitupePationis prava laudatio, vel jure his maxime 
laudahilis judicetur, eujus Jaus est in Evangelio; cum 
eum ulique illa laudent, qux» digne non possunt ipsa 
laudari. Et verum est. 5i enim recte hi quibus boni 
ac sapientes viri testimonium sunt, boni putantur, 
quales tandem fore existimabitur qui a Christo Jesu 
laudantur ? Sed priusquam ad ipsum testimonium do- 
minici tituli perveniamus, videamus qux de eo ante 
nativitatem ejus dicta atque conscripta sint; ut ex 
hoc intelligamus quantus is vir habendus sit, qui pr»- 
dicatus est multo antequam natus, et prius laudis 
exordium crepit babere quam lucis. Ac primum Mar- 
eus evangelista Evangelium suum de ea prophetia 
exorsus est, qux nativitate ac virtute illius predicabat 
dignissimum ; scilicet id de se habere credens princi- 
pium Evangelii, quod ille laudes habuisset, prsser- 
tim cum quidquid de dominici pracursoris laude 
dixisset, omne id ad laudem Domini redundavit. Co- 
pit ergo ita (Cap. 1) : Initium Evangelii Jesu. Christi 
sicut scriptum est in. 1saia propheta. Ecce ego mitto 
angelum meum ante faciem tuam, qui preparabit viam 
tuam. Plus quidam nobis quam humani meriti existi- 
mandus est, quem Dominus Angelum nuncupavit : 
Ecce, inquit, mitto angelum meum aute faciem. tuam; 
necdum in hoc mundo editus erat, et jam a Doming 
angelus dicebatur. Vere egregii ac prope singularis 
testimonii vir, qui solum dum anticiparet. terrenam 
nativitatem, coelesti meruit dignitate ortum suum ho- 
nore pr:ecurrere; dignus plane ut przcursor Domini 
existeret, qui etiam seipsum titulis przevenisset: Ecce, 


inquit, milio augelum meum ante [aciem tnam (Ma-- 


lach. m; Matth. xi; Marc. 1). Consideremus qua 


unumquemque appellatione dignatus sit, et invenie- (; 


mus alium sinplicem hominem, hoininem alium vero 
justum, filium, fidelem servum esse dictum ; vix ul- 
um angelum nuncupatum, non quia non angeli servi 
Dei sinf ; sed tamen sunt ab hominibus loco, ita etiam 
honore discreti. Servi enim hoinines, servi et angeli; 
sed nos tamen homines, illi angeli tanto majores a 
Domino facti, ut quos ab hominibus sedes ipsa ac 
beatitudo discerneret, nec vocabuli quidem commu- 
nicatio compararet; et ideo uon ait Dominus Joan- 
nem sanclum, aut bonum; aut electum, sed angelum. 
Cur ergo angelum ? Seilicet, ut tribueret ei et voea- 
bulum pro sublimitate viríutam, et qui mensuram 
humani meriti excesserat, nomen superne caperet 
dignitatis, tantumque honoris assequeretur per fidei 
magniücentiam, quantum coelestia per naturam obti- 
nebát. Nec dubium est ; subdit enim evangelista (cuni 
eum in $uperioribus Dominus angelum nominaret), 
qui preparabit, inquit, viam tuam. l1deo ergo solus 
dum angelus dici ineruit, quia solus praeparatione 
Domini dignus fuit; magnum enim hoc quiddam ac 
singulare est testimonium, eui preeparatofis credit of- 
ficium. Sicut enim in terrestribus muniis solertissi- 
mus quisque ad priparanda adventui necessaria a 
carna 


tt&uin diuturnumque documentum, hoc quasi conve- 
nientissyugm pramium probate Tamiliaritatis acce- 


Sibi ipsi Domino preparasset. Sed ne forte hoc ra- 
tione tantum aut conjectura dicere existimentur, 
39 videamus an id quod nos judicio Domini erga 
eum habito dicimus, etiam Dominus ipse testafur. 
Legimus in Evangelio Luce jixisse ad Zachariam 
patrem cjus angelum Domini : Ne tinmeris, Zacharia, 
quonim ecce obsecratio (ua exaudila est, et «xor (ua 

lisabeth pariet filium, et vocabis women ejus Joannem, 
et erit gutdium tibi et exsultatio ; et multi in nativitate 
ejus gaudebunt : erit enin magnus. corum Domino, el 
vinum et siceram non bibet, el Spiritu sancto replebi- 
tur adhuc ex utero matris suc [IDuc. )). En illud, quod 
supra memoravimus, eum diu ante hoc dominice 
proepárationis officium, et vas, et viam, et doinum 

omini fuisse : Spiritu enim sancto replebitur adhuc 
ex ulero matris sue ; ergo absque dubio Spiritum san- 
cium in se habuit, quem statim exordio nativitatis 
sup accepit. Felix prorsus et egregke beatitudinis, 
cui exeunti de utero. et sumpturo huuc communem 
aerem, prius contigit Dominum haurire quam lucem. 
IIuic ergo factum est, ut. przparatione Deus dignum 
constitueret, in quo Dei spiritus habitasset; ab eo 
enim doctus, ab co institutus est; non auditu, sed 
uin; non lectione, sed agnitione, non satu, sed fa- 
miliaritate, omnia qux placerert Boniino ; dum pla- 
ect ipse, cognovit, ut non mirum fuerit, qui ipsum ia 
se habuit preparantem., Svepius repetenda sunt ea* 
dem, ut plenius repelita nostantur, quia itiore par- 
vulorum infantium, qui haurire ihdigeliles cibos, nisi 
multa ei assillua pr:elibatióne, tn. possunt; jta et 
nos percipere virn ditloruIn celestium, et magnitu- 
dinem non valemus, nisi per intervalla capiamus. 
Spiritu ergo, inuit, sancle replébitur adhuc ex ufeip 
matris su. Diximus quid esset ex utero accipere sta- 
tim Spiritum sanctum; sed qnia niinus accipere quam 
veplere, et ideo. evangelista, ad explicandain sacri 
muneris magnificentiam, non dixit Spirituin accipiet, 
aut. introibit, sed Spiritu, inquit, sancto replebitur ; 
quid est hoc replebitur? Opinor quod ita replendumi 

icitur, ut nihil in eu quod impletur vacuum relin- 
quatur; ita et Joanues sanctus sic spiritu Domini 
repletus est, ut. aliquid in se aliud preter id quo re- 
plebatur, recipere non posset, exclusisque omnibus 
qu:e occupare vacantes hominum sensus solent, sola 
in eo illa regnaret qui? eum repleverat plenitudo, et 
ita factum est. Nullum enim uiquam in eo vel luxu- 
rie. signum, aut. avaritix, aut iracundiz, aut gule, 
aut denique illis imbecillioris paululum affectionis 
apparuit. Si libido adire voluit, castitate domita est; 
st nequitia, benignitate compressa, si remissio, seve- 
ritate superata; sanctificato eriim interius exterius- 
que homine, nihil in eo mundiale introire jam po- 
terat, ubi Dorbinus euncta  compleverat; siquidem 


'etiam lectio evangelica, quam dudum exorsi sumus, 


sic in sequentibus docet, dicens : Fuit Joannes in de- 
serto baptizans et predicdns baptismum penitentia 
(nc. 1). Jam quare in deserto? Officio enim huic 
requentia magis vidctur esse conveniens, siquidem, 
ut qui multis priedicat, a multis auditur. Sed virum 
hunc, quem supra diximus, statim in exordio replevit 
Spiritus sanctus ad conservandam penitus sacri mu: 
neris puritatem, deserto uti magis convenit habita - 
culo ; scilicet, ut eum a consortio colluvionis huma: 
n:e locus ipse discerneret; et ita ipse medelam lan. 
guentihus ferret, nec contagionem languoris i:t 
se sentiret. Itaque ad baptizantem eum, nemo, ut 
reor, nisi aut puriflcatus jam, aut puriticandus 
advenit. Beatus plane, cui sanctifieato ab utero 
sanctificatorum — tantummodo chorus  astitisset , 
ablutis per penitentiam sordibus, candid: con: 
versationis viro adhzsit populus candidatus, nur. 
minus ei dans in futuro muneris, quam in przesent; 
honoris; cum utque eum purificaterum hominum 
corona circumdaretur, ut ipse esset causa omnibus 
puritatis; dignus plane qui in penitentia reuitten 
dorum criminum lavaret ceteros aqua, ipse lotus ab 


-— 


APPENDIX OPERUM S; MAXIMI TAURINENSIS, 


854 


Spiritu in quo Dominus munditiarum fontem ffuere A in hoc est, quod pelliceam, vel circa. lumbos? Quasi 


fecisset. Hinc ergo illud fuit, quod Evangelium prz- 
dicaverat, repletum eum esse a nativitate Spiritu 
sancto ; quia illa divini muneris plenitudine huic jam 
tunc utique parabatur officium, scilicet, ut ita in eo 
munificentiz sacr:xe flumen afflueret, ut etiam in cxe- 
teros redundaret. Jam illa qux alibi de eo scripta 
sunt ad idem pertinent. Zona, inquit, pellicea circa 
lumbos ejus; esca autem ejus erant locusta et mel sil- 
vestre (Matth. 1; Marc. 1). Zona, inquit, pellicea 
circa lumbos ejus; eliam qui in Scripturis sacris 
parva specie videntur, magno sunt tanien veneranda 
mysterio, cum enim divinum sit absque dubio quod 
Dominus loquitur, parvum autem idem aliquid et di- 
vinum esse non possit; etiam qu: videntur parva in 
Seripturis sacris, hoc ipso magna esse intelligenda 
sunt, quod divina sunt. Quamvis enim exigua et im- 
becillia videantur, non in illis causa est, sed in no- 
bis. Vim enim dicterum sacrorum non intelligentes 
exigua putamus esse, qua» magna sunt. Unde eviden- 
ter intelligendum est, quod non illa imbecillia sunt, 
qu:e consideratione imagna inveniuntur; sed nos po- 
tius imbecilles, a quibus qux magaa sunt imbecillia 
credantur; sicut in hoc quod supra memoravimus : 
Zona, inquit, pellicea circa lumbos ejus. Quid tam exi- 
guum videtur ad speciem? Quid euim? aut. profectus 


non omnes fere qui zonvs habent, circa lumbos eag 
habeant, aut non possent homines hac zona manus, 
vel pedes, capita, autcolla prxcingere. Sed ex hoci 
major Scripturarum sacrarum est admiratio, quod in 
hoc immensas et inzstimabiles opes vilium verborum 
tegmine occultat, et in interioribus magna sunt, cum 
in interioribus nihil ei spondere videantur. Scilicet, 
quia hoc ipso Dominus declarare voluit, quanta sa- 
cre vis majestatis esset, ut etiam in vilisstmis the- 
sauros maximos condidisset, et ex abject:e speciei 
rebus magno fecisset. Zena, inquit, pellicea circa lum- 
bos ejus ; zonarum ac lumborum commemorationem 
seepissimam in Scripturis sanctis fieri videmus: Itaque 
inspiciamus quid lectio sacra in lumbis ac zonis so- 
leat declarare ; ut cum zona accipienda sit agnoveri- 
mus, eliam quid pellicea zona sit intelligere possi- 
mus. Legimus in Exodo (Cap. xu) inter czteros pas- 
chalis festi apparatus hoc przcipue a Domino esse 
mandatum, ut omnes qui celebraturi Dominicam so- 
lemnitatem essent, lumbos ante preecingerent, indi- 
gno scilicel futuro eo, ut sanetum cibum immortali- 
taüs attingeret, qui non prius communionem cor- 
poris sacri lumborum pracinctione meruisset. Ex- 
plicit. 


SERMO X. 


Item de natali S. Joannis Baptiste 11. 


* 


ADMONITIO. 


&]1 Multum differre video inter dictionem auctoris hujus sermonis et Maximi. Quare neque Muratorio as- 
gentior, qui eumdem ex codice Ambrosiano exscriptum in Maximianis tom. IV Anecdot. wumerat, neque cz- 
teris qui Muratorium secuti Maximo ascribunt. Sunt qui bunc S. Ambrosio attribuunt. 


ARGUMENTUM.—J oannes Baptista in prophetia natus, 
in veritate peremptus est. Ejus et Ghristi nativitatis 
aliquid simile fuit. 


In sancti ac beatissimi Joannis Baptistz laudibus, 
cujus' natalem hodie celebramus, quid potissimum 
predicem nescio : utrum quod mirabiliter natus sit, 
an quod mirabilius occisus? Natus enim est in  pro- 
phetia, in veritate peremptus est; nascendo annun- 
tiavit Salvatoris adventum, moriendo condemnavit 
Herodis incestum. Vir enim sanctus et justus, et qui 
preter communem hoininum nativitatem ex repro- 
missione generatus fuerat, hoc de Deo meruit, ac 
communi cum ceteris de &eculo morte discederet ; 
sed corpus quod Domino donante susceperat, Domi- 
. pum confitendo deponeret. Ergo Joannes per omnia 
voluntatem Dei fecit; quia propter opus Domini et 
natus est et defunctus. Nam ut nativitatis ejus seriem 
breviter repetamus, cum essent pater ejus Zacha- 
rias, et mater ejus Elisabeth :etatis senectute defessi, 


et nulla filiorum prole gauderent, procreandi etiam . 


illis liberos tempus florentissimum prteriisset, ita 
ut de suscipienda jam sobole ipsa etiam eos vota de- 
ficerent, subita per angelum repromissione donantur, 
et nasci Joannem Gabriel sanctus annuntiat, dicens : 
Ne timeas, Zacharia, ecce exaudita est d. precatio tua, 
el uxor tua Elisabeth concipiet et pariet fim (Luc. 1). 
Exaudita est, inquit, oratio tua ; unde intelligimus 
quod Joannem Zacharie justitia magis orando ge- 
nuerit, quam Elisabeth senectus procreando susce- 
perit. Hinc, inquam, intelligimus, quod Joannem ob- 
secratio creaverit, non voluptas. Gum enim materni 
uleri viscera :elatis senectute frigescerent, et fessa 
jam corporis membra fecunditatis gratiam perdidis- 
sent, contra impossibilitatem corporis, contra sterili- 
tatem viscerum, Zachari:x precibus Elisabeth uterus 
intumescit, el concepit Joaunem non natura, sed gra- 
tia. Unde necesse erat sanctum nasci filium, qui non 
tam complexibis quam orationibus gigneretur. Minus 
autem mirari debeinus quod tantam Joannes gratiam 


in nascendo meruerit ; debuit enim pr:ecursor et pra- - 


vius Christi aliquid simile habere nativitati Domini 
Salvatoris. Siquidem Dominus de virgine gignitur, 


. atque miraculi. 


Joannes de sterili procreatur; ille de adolescentula 
immaculata depromitur, hic de vetula jam fessa ge: 
neratur. Habet ergo et hujus nativitas aliquid gloris 
9 Quamvis enim vilior partus mu- 
lieris videatur esse quam virginis, tamen, sicut Ma- 
riam suspicimus, quod vit£« pepererit, ita Elisabeth 
miramur, quod anicula procreavit. Quod quidem fa - 
ctum mysterium aliquando arbitror cohtinére, ut 
Joannes, qui Veteris 'lestamenti figuram gerebat, 
senis: muliercuke frigido jam sanguine nasceretur; 
Dominus autetn, qui regni celestis Evangeliutu prx- 
dicaret, ferventis juvencul:e flore nasceretur. Maria 
enim conscia virginitatis miratur fetum visceribus in- 
volutum ; Elisabeth autem conscia senectutis erube- 
scit partu uterum przgravaturum; dicit enim Evan- 

gelista : occultabat se mensibus quinque (Luc. 1). lllud 
autem quam mirandum, quod ijdem Gabriel archan- 
gelus utriusque nativitatis offici. im reprxsentat? Za- 
chariam solatur incredulum, confidentem Mariam 
cohortatur. llle quia dubitavit, vocem perdidit ; hzc 
quia statim credidit, Verbum salutare concepit. Hoc 

autem in landibus Joannis minime tacendum videtur, 

quod nondum natus jam prophetat, et adhuc in ma- 

terni uteri sinibus constitutus adventum Christi, quia 
voce non poterat, gaudiis confitetur. Dicit enim Eti- 

sabeth ad sanctam Mariam : Simul ut facta est vox 
salutationis tue in. auribus meis, exsultavit in gaudio 

infans in tero. meo. (Ibid.). Exsultat eniin Joannes 

antequam nascatur, et priusquam mundi oculis habi- 

tum recognoscat, jani spiritu mundi Dominum reco- 

gnoscit. In quo arbitror propheticam convenire sen- 

tentiam quie dicit : Priusquam te (ormarem in. utero, 

novi te; et priusquam exires de vulva, sanctificavi te' 
(Jerem. 1). Unde mirari non debemus quod ab Herode 

in carcere clausus Christuni semper suis discipulis 

intimavit, cum etiam clausus in. utero eumdem Do- 

minum gestibus preedicarit. 


(Deest pagina, deinde (ragmentum hoc subsequitur.) 


eer o m on n o i s o S SUI via, veritas et vila 
(Joan. xiv). 


Eadem ergo die Joannis celebramus natalem, qua 








565 


et messis initia procuramus. Magna utraque.nativitas, 
(u« et inopiam viscerum repulit, et. famem repulit 
peccatorum. Inde me jam tabida lues non macerat, 
bune pestilens'conscientia non. absumit, refectionem 
pariter sentio sensibus atque visceribus; imo ipse 


SERMO XI. 


A fructum safutie emittimus, et de verborurteejus tan- 


quam gravi culmo granum salutis assumimus. De quo 
grano in Evangelio scriptum est : Nisi granum tri- 
tici cadens in lerram morietur, ipsum solum manet 
(Joan. x1), et reliqua, etc. 


-annes messis nostra est, nam de prophetia ejus 


SERMO XI. 
De Assumptione beate Maric virginis I. 
. ADMONITIO. . 


4&3 Combefisius in sua Bibliotheca PP., tom. viri, pag. 45, primus edidit sub nomine sancti. Maximi ser- 
monem hunc depromptum ex cod. ms. S. Germani Pratensis, quem deinde Andreas Gallandius tom. IX, pag. 
594, novz Bibliothece PP. recudit. Cum nobis deficiant testimonia aliorum tum codicum tum collectorum, 
nullum majus veritatis argumentur afferre possumus. Suppositum autem fuisse Maximo dictionis dissimili- 
tudo palam facit. Inscribi oportere de Annuntiatione, non vero de Assumptione, quisque eumdem legeus, 


plane cognoscet. 


ARGUMENTUM.—J]nenarrabili modo beata Maria exstitit 
mater el virgo; virgo ante conjugium, 
praegnans, pariens, data marito, et mater non de 


marito. 


Scientes, fratres carissimi, auctori nostro multa 
nos debere conditos, plus redemptos, redemptionis 
nostre commercium veneremur, et illum sacratssi- 
mum uterum ex quo homini Deus unitus apparuit, 
etsi non quimus meritis, sa!tem celebremus obse- 

uiis; scientes erroris nostri tenebras partus ejus 

ulgore depulsas: quia quod per protoplasti negli- 
gentiam primz matris contumax tani arrogantia quam 

ula perdiderat, hujus sacr: Virginis partus non so- 

um restauravit diruta, sed etiam tribuit :eterna, Et 
idcirco cunctis prz:coniis veneremur auctricem, qua 
dum auctorem suum concepit e coelo, nobis Redem- 
ptorem genuit in &eculo. Et quia ad vicem ei matris 
nostre Écclesiz: forma consutuitur, ipsa eam iuter 
procellas szeculi ferventes aspiciat; ipsa etiam inter 
cursus mundiales, quotidiana oratione confoveat : 
neque enim dubium quin ea qux meruit pro liberan- 
dis pretium, possit impertiri suffragium. Nostra inter 
hzc oratio magis ad Dominum dirigatur, ut pro ho- 
nore sui nominis viscera qux? sanctificaturus intravit, 
sedulitate debita veneremur. Prosit nobis ad reme- 
dium, quod per eam se nohis dedit pretium. Merito 
itaque beata singulari Maria a nobis attollitur, quie 
singulare commercium mundo prabuit; merito inter 
feminas tum etiam ketabatur, cum singularem medi- 
cinam pudica alvo gestabat. Sentiebat quidem pon- 
dera ventris, qux: pudorem non perdiderat castitatis; 
mirabatur Partus insignia, qua» nulla noverat virgo 
'contagia. O bene fecunda virginitas, qux: novo inau- 
ditoque genere et mater effici possit, et virgo: Pepe- 
rit enin atque portavit, in quo creata existit, siqui- 
dem ipse est auctor Marix qui natus est ex Maria. 
Sic inenarrabili modo beata Maria mater et virgo, 
dum fructum pr:egnationis excepit, integritatis dis- 
pendium non incurrit. Apud quam ita coelestis provi- 


cana viscerum sacra Spiritus fecunditate repleta, et 


in cenjugio, B erat spes in partu, quod non fuerit voluptas in coitu. 


Stupebat pretiosissima Genitrix, et apud se tacita re- 


. rum novitate mirabatur. Verebatur :estu cogitationis 


ambigux» et perculsa angelic:e salutationis magnifi- 
centia obstupescebat mirabiliter. Sciens enim suam 
integritatem, mirabatur ventris ubertatem. O felix 
Maria! o genitrix gloriosa! o puerpera sublimis, cu- 
jus visceribus auctor cxli terreque committitur. O 
felicia oscula labris impressa lactentibus! cum inter 
certa indicia reputantis infantix, ut pote verus ex te 
filius tibi matri alluderet : cum verus ex Patre Do- 
minus imperaret. Nam auctorem tuum ipsa conci- 
piens edidisti, in tempore pauperem, quem habueras 
ante tempora conditorem. O felix puerperium, lau- 
dabile sanctis, necessarium perditis, congruum pro- 
fligatis! Qui post multas assumpt:e carnis injurias, ad 
ultimum verberatus flagellis, potatus felle, patibulo 
affixus, ut veram matrem ostenderet, verum se ho- 
minem patiendo tormenta monstravit. Tu vero beata 
et gloriosa virgo Maria in istis et propter ista lau- 
dabilis, qu:e sic fecunditatis meruisti donum, ut. vir« 
ginitatis non amitteres privilegium. Tu enim bene- 
dicta inter mulieres, tu przelecta cunctis virginum 
catervis, tu sequeris Agnum quocunque ierit. Tu vir- 
gineos choros ab incentivis carnis illeccbris alienos, 
per albentia lilia rosasque vernanies ad fontem pe- 
rennis vite potandos invitas. Tu in illa felicissima 
regione beatorum primam dignitatem adepta, plantis 
roscidis oberrans, inter paradisi amoenitates, et gra- 
mineos choros tenero poplite pergens, felicique pal- 
ma violas immarcescibiles carpis. Tu enim mentibus 
sine fine sanctis conjuncta, angelis archangelisque 
sociata indesinenter voce indefessa clamitare, San- 
ctus, Sanctus, Sanctus, non desinis. Sed quid dicain 
pauper ingenio? cum de te quidquid dixero, minus 
profecto est, quam dignitas tua meretur. Si matrem 
gentium vocem, przcellis ; si formam Dei appellem, 
digna existis; si nutricem ccelestis panis vocem, la- 
cüs dulcedine reples. Lacta ergo, mater, cibum no- 


dentia negotii ipsius conditionem disposuit, ut magis p) strum, lacta panem ccelestem, lacta cibum angelo- 


obedientiam exhiberet mandato, quam honorificen- 
. liam suain. agnosceret ex angelo. Neque enim fidem 
derogat nunti, qux& dignitatem intelligit nuntiantis 
sibi angeli ac dicentis : Spiritus sanctus superveniet in 
te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi. Ideoque et quod 
nascelur ex ie sanctum vocabitur Filius Dei (Luc. 1). 
Credidit admonita qux audivit, meruit sanctificata 
quod credidit. Denique tantum se ad cceli fastigia sub- 
levavit, ut Verbum in principio apud Deum, id est 
Filium de summa coli arce susceperit. Cumque my- 
sticum divinitatis arcanum carni nostra fragilitatique 
commisceret, latuit in homine divinitas, ut in divi- 
nitate non periret humanitas. Et sub velamento 

absumpte carnis absconditur. Pretiosius redemit 
perditos, quam defensos et ab imminenti hoste ca- 
ptivos. [Immensa pietas, et super quam fari possit, 
predicanda majestas, viscera puellz Spiritu sancto 
replebantur, atque innuptze Virginis uterus Verbi se- 
1nine crescente turgebat. Replebantur, inquam, ar- 


-^ 


rum, lacta eum qui talem fecit te, ut ipse fleret mte. 
Qui tibi munus fecunditatis attulit conceptus, et de- 
cus virginitatis non abstulit natus. Qui priusquam 
nasceretur, te matrem creavit, ut illinc procederet 
de thalamo sto, quo mortalibus oculis posset videri. 
Quanta fuit hzc dignatio, ut crearetur ex te Rex, 
quam creavit; portaretur manibus quas creavit, su- 
geret P ubera qux implevit? Quas itaque laudes 
caritati Dei dicemus, quas gratias ei agemus, qui ila 
pos dilexit, ut propter nos homo fleret, ut uterum 
conditionis nostre intraret, ut. contumelias nati in- 
fantis subiret, ut cuncta humanitatis necessaria st8- 
tineret? Agentes ergo quantum sufficimus Creatori 


. nostro gratias, natalem pretiosissim:»e Genitricis cum 


gaudio. celebremus. Dignum namque est ut ei cum 
summa devotione famulemur, per quam nobis virgi- 
nitatis insignia pullularunt : siquidem ipsa virgo ex- 
slitil ante conjugium, virgo in conjugio, virgo prxe- 
gnans, virgo pariens, virgu data marito. et mater 


867 


non de marito. Sanct: quippe 4G Marix omnipotens 
Filius, tiullo modó natus virginitatem abstulit, quam 
nasciturus elegit. Exsultent ergo virgines : virgo pe- 
perit Cheistum. Nihil ex eo quod noverint putent 
extermisatam : mansit vitgo post partum. Exsultent 
vidu:x natalem virginis celebrántes : Anna vidua vit- 
ginem matrem agnovit. Exsultent conjugate, solem- 


APPENDIX OPERUM S. 


MAXIMI TAURINENSIS. 865 


À nia beate Marix frequentantes : Elisabeth conjugata 
a Virgine Matre Domini est salutaía. Exsultent pueri, 
continentiam voventes puero. Ipse vero integritatem 
pueriti: conservabat, qui- maírisue fecutditatem 
attulit, virginitatem tot abstulit : cui est honor in 
seeuld seculorum. Áinen. 


SERMÓ XII. 
Item de Assumptione beate Maria virginis 11. 


| ADMONITIO. 
Ex codice bibliothecie Modoefiensis membranaceo in-folio signat. lit. B xr, &mc. xu, erutus et ad n 


sitorumi collocamus, 
érat de Assusiptione: 


ÁRGUMENTUM. — Quem sancta, quam speciosa, quam 
casta fuit beata Maria virgo, semper virge, aute 
quartum, post par(um, concipiens , generans, la- 
ctana. 


Celebritas hodierni diei admonet ut in laude Vir- 
ginis immorari debeamus. Quia revera dignum est ut 
in die tante genitricis laudes Dormini non sileat lin- 

pa carnis. [n hac. siquidem die competenter beata 
irgo Maria, sponsa illa coelestis libere proclamat : 
Teuuisti manum dexteram meam, et in volyntate (ua 
uxisfi me, et cum gloria assumpsisti me (Psal. Lxxu). 
Hodie, inquam, et ipsa congrueabsponso audiaj : Veni, 
prorima mea, speciesa mea, columba mea. Quoniam 
ecce hyems traustit, pluviu abiit (Cant. v). lpsaque. jam 
heata respondit: Flores visi suntin terra, nam tempus 
seclionis advenit (Ibid.). Anima mea exsultavit in Dc- 
tino, delectabitur super faluiari suo (Psal. xxxiv). Et 
in Domino laudabitur anima mea. Audiant mansueti et 
lgtentur (Psal. xxxii). Et credo videre bona. Domini 
ín terra viventium (Psal. xxvi). Videamus itaque, fra- 
ttes, quie sit hec virgo tam sancta ad quam Spiritus 
sanetus venire dignatus est ; qux» tam speciosa quam 
Dominus elegit sponsam , qu» tam casta ut possit 
virgo esse post partum, hoc est Domini tewuplum, fons 
ille signatus, et porta in. domo Domini clausa. Ad 
hanc utique sanctus descendit Spiritus; huic virtus 
obunmbravit Altissimi; ex ea potens virtutum Christus 
egreditur. Hzc immaculata coitu, fecunda partu, 
virgo castitate. H:ec concepit virgo non ex viro, sed 
ex Spiritu sancto. Hxc peperit non dolore, sed gau- 
dio. Ilxc hutrivit angelorum et hominum cibum. Fe- 
lix certe et omni laude dignissima, qux sine humano 
semine eclestem seculi protulit. panem, et mundo 
enuit Salvatorem. O fidei pactum! o fidei secretum! 
romitüt virgini angelus lilium nasciturum ; virgo 
gaudet, cupitque effici mater. Vere magnum et salu- 
tàáre mysterium, qui& sic peperit, ut. mater et virgo 
dici possit. Lacta, Maria, creatorem tuum ; lacta pa- 
nem celi; lacta pretium mundi ; prebe lambenti ina- 
millam, Gt pro te illa probeat percutienti maxillam. 
Tu illi ut mater. temporalem ministra substantiam, 
ut ipse pro hobis et tibi vitam tribuat sempiternan. 
Lacta ergo qui fecit te, qui talem fecit te, ut ipse fie- 
' relin te. Laeta eum qui fructum fecunditatis tibi de- 
dit, coneeptus et Deus virginitatis non abstulit rea- 
tus. Videté, frátres, quam digue Domino consecratax 
virginitas famuletur, quam sic amare dignatus est, 
ut una eademque feinina et virgo dici possit et ma- 
ter ; qua praeferenda gratia el cunctis szculis proedi- 
canda, quie sola et genitricis dignitatem obtinuit, e& 
virginalem pudicitiam non amisit. Denique viro inex- 
perta se pallitura obstupuit, quxe thalamum igaoravit. 
quam beata mater ista, qux: sine contaminalione 


ooncepit, et sine dolore peperit medicinam. Felix, , 


inquam, mater,.per quam nostri generis vita eat re- 
parata, qua de celo suscepit prolem, et de mundo 
Ponit Salvatorem. Hxc euim mirabili aique inefa- 

ili modo omnium rerum et suum peperit creatorem. 


rhissus a pr:estanti viro Antonio Francisco canonico theologo Frisio hic sermo fuit, quem in classe suppo- 
cum nihil de Maximi elegantia et dignitate prz se ferat. Neque hic sermo iuscribend'u 


p Electa quippe est virgo integra, eui fecunditas mt- 
tris daretur, et facta est fecunda mater, in que visgi- 
nis iutegritas servaretur. Sic enim cogitemus virginem 
quie sine concupiscentia carnis concepit carmem, et 
sine viro peperit virum. Et nam si voluerimus hujus 
facli quirere rationem, ià. ipsa nostra inquisitione 
succumbimus ; cum scriptum sit : Genorationém eju 
quis enarrabit (Isa. Lv) ? Nam et ipsa. beata Maris, 
cujus hodie natalitia celebramus, qu: credendo pe- 
perit, credendo concepit. Denique eum divinum illi 
partum angelus nuntiasset, at illa propri osstitatis 
conscia, divite dispensationis ignara, angelo respon- 
disset : Quomodo fiel istud, queniam virum non co- 
gnosco (Luc. 1)? angelus illi placide vultu respontit : 
Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi 
owmbrabit tibi (Ibid. xxxv). Nec expavescas partam, 
Virgo, nec metuas, neque multam roexperta formi- 
des; tantum erede, et concepisti ; ama, et peperisti. 
Spiritus enim sanctus superveniet in te; perliàde non 
est quod metuas, el virtus Altissimi obumbrabit tibi; 
inde est quod gaudeas. Tunc enim. sequeretur dolor 

artum, si pr::cederet libido conoeptum. Nunc vero 
Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Áltnsimi 
obumbrabit tibi, id est refrigerabit tibi sub urobraculo 
Spiritus sancli, ne fervore coneupiscentie terrearis. 
Ideoque quod nascetur ex te Sanctum , vocabitur Filius 
Dei (Luc. 1). His Maria auditis, jam fidei semine gra- 
vida, et prius Christum mente quam ventre concipiens, 
respondit Angelo : Ecce ancilla Domini, fiat mihi se- 
cundum verbum tuum (Luc. xxxvm). Nec mora, ut 3s- 
sensus Virginis panditur, ccelestis sponsus immacul»- 
tum corpus ingreditur, et qui toto mundo non capitur, 
&7 puelle innupt3 membris infunditur. Nam audite, 
iÍratres, quomodo poria per quam ingressus est Do- 
miuus semper fuit clausa, sicat Ezechiel propheta in 
visione divina respexit. Converti me, inquit, ad riam 
porte. sanctuarii exterioris, qua respicit ad orientem, 
el hec erat clausa ; et dixit Dominus ad me: porta quam 
vides, clausa erit, et non aperietur, et vir non iransiel 
D per eam et semper erit clausa ( Ezech. xiv). Ecce ubi 
evidenter ostendit nobis quia sancta Maria semper 
virgo fuerit, virgo permanserit, virgo ante partum, 
virgo post partum ; concepit et virgo est, genersaiet. 
virgo est, lactat et virgo est. Mater quippe esse po- 
tuit beata Maria, mulier esse potuit. Magnum mer 
tum, magaum donum, magna gratia, 46 ancilla pc 
peri Dominum, creatura peperit Creatorem, viscerr 

us fecundis et genitalibus integris virgo mater Do- 
minum eíludit in terris, concipiens virgo, pariens 
virgo, permanens virgo, virgo gravida, virgo feta, 
virgo perpetua. Quid miraris hzec, o homo, Deum sic 
nasci oportuit, quando dignatus est esse homo. Inter 
hzc igitur toto. affectu ad auxilium beate Virginis 
conferamus. Omnes omni nisu ejus patrocinia imple 
remus, et dum nos eam supplici obsequio frequen- 
tamus in terris, ipsa nos sedula prece eommendare 
dignetur in ccelis. Quod ipse. prostare dignetur, qui 
in Trinitate perfecta vivit et reguat Deus ix 
seculorum. 











SERMO XIII. 1 


ut) 


SERMO XIII 
In natali SS. martyrum Nazarii el Celsi I. 


ADMONITIO. 
Hujus sermonis, quem in Ambrosianis Guillelmus Caveus noverat edit. opp. S. Ambros. Paris. 1569, num. 


96, i 


collecare. Nec omittinius admonere sermonis hujus partem, a verbis 


S. Maximum fuisse scribit auctorem. Nos satius esse putamus eumdem in 


us ubiis Maximi sermon. 
ilicet : Recte, itaque et ex debito, usque 


ad ila : oKess disputatione cantendas, desumpta essé ex serm. 85 S. Maximi in natáli SS. Martyrum [II, 


cel. 623, reliqua ab incerto auctore assuta. 


AÁRcUMENTUM. — Veneramur in sanctorum martyrum 
gloria fidem nostram. B. Nazarius,, non ignobtlibus 
parentibus oriwiidus, post innumera virtutum signu, 
post peragratas ob Christi pradicationem innumeras 
regiones, tandem per[ecto agonis certamine, cum Celso 
puerulo gladio consecratur. 


Etiamsi martyribus regionis extrane:xw pia votorum 
debita redderemus, propriis consulere utilitatibus et 
comupedis probaremur. Nostros enim eos fides face- 
ret, et remotis quarptibet fmibus sperata nobis patro- 
cinia €orrogarerit. Studiorum siquidem sunt hujus- 
modi suffragia, non locorum. Proinde apud demesti- 
cos Déi tantum intercessionis promerueris quantum 
venerationis impenderis. Oportet itaque ut alienos 
potius nobis devotio religiosa conciliet, quam forle 
proprios a nobis negligentia irreligiost temporis alie- 
net. Agno:camus, carissimi, circa Ecclesiam nostram 
uberiorem divinorum munerum largitatem. Exsultant 
felices singularum urbium populi, sí unius saltem 
martyris reliquiis muniantur. Ecce nos populos mar- 
tyrum possidemus. Gaudeat terra nostra nutrix co - 
lestium militum, et tantarum parens fecunda virtetum. 
Recte itáque et ex debito a filiis parentis Eccleske 
horum beatorum martyrum celebrantur insignia. Qui 
fluminantes virtute fidei suxe innumerabiles populos, 
soli quidem illatum sibi sensere mortem, sed non 
soli mortis sux beneficia possederunt. Immensa enim 
Bei nostri pletas multiplex ad bonitatem, et artifex 
ad salutem, proponens arduam virtutum palmane 
raro appelitore pretiosam, im paucorum triürpbis, 
plurimorum comtodis prospicit. Hloram siquidem 
merita nostra vult esse suffragia. Simulque, dum no- 
bis fidem veram duro martyrii agone commendat, 
afflictionem pr:ecedentium instructionem efficit pos- 
ferorum. (Quanta est cirea nos Dei nastri sollieitudo ! 
lilos exanunat, ut nos erudiat. Hlos conterit, ut nos 
acquirat, eorumque cruciatus nostros vult esse pro- 
fectus. Merito ergo eos colimus, qui periculis suis 
pugnant, et nostris utilitatibus wilitant, qui per [u- 
cis vitxeque contemptum edocent nos quantum Deo 
nostro debeamus affectum. Noverimus itaque quia 
&on sine magno discrimine de religionis veritate du- 
bitamus, quam tantorum sanguine confirmatam vide- 
mus. Magni periculi res est, si post prophetarum 
6racula, post apostolorum testimonia, post martyrum 
vulnera, veterem fidem, quasi novellam discutere 
prosumas, et post tam. manifestos duces in errore 
permaneas, et post morientium sudores, otiosa dispu- 
tatione contendas. Congratulamur ergo, dilectissimi 
fra res, magna fidei vestre, per quam, dum exsules 
proflua caritate suscipitis, etiam incolas paradisi, et 
caeli cives habere meruistis. Beatum itaqae Nazarium 
martyrem Christi sancta Mediolanensis Ecclesia, licet 
totum corpore secum retincat, mundo tamen totum 
jn benedictione transmisit. IEec est enim sanctorum 
martyrum gloria, quorum etst per univérsum muni- 
dum semínetur in émeribus portio, manet tamen in- 
tegra in virtutibus plemitudo. Veneramur ergo in 
ianto Christi milite fidem nostram; mater namque 
martyris fldes catholica est, in qua illustris athleta, 
sanguime fuso, mortem pro ipsa caleavit : mater, tn- 
quam, martyrii fides est. Veneremur ergo in sancto- 
rum martyrunr gloria fidem nostram. Quomodo fidem 
nostraur ? Ab istis ehim dum mortis tolerantia indu- 
bitauter excipitur, spes immortalitatis evidenter as- 
seritur. Nuhquam eni banc vitam tam constanter 


À expenderent, nisi esse alteram incomparsbiliter bea- 
tiorem perfecta definitione sentirent. In sanctis ita- 
que preconibus veritatis resarrectionis auctoritas est. 

rompti enim pereunt in meliüs reparandi, quibas 
per angustias tribulationum aperitur exitas ad :mpli- 
tudinem gaudiorum. Une et beatus Nazarius, cujns 
hodie gloriosam de mundi hoste victoriam universa- 
lis Ecclesia festa exsultatione concelebrat, eum tem- 
pore gentilitatis non ignobilibus parentibus oriundds 
existeret, sacrilegi adhae peer genitoris militiam si- 
mul et doctrinam detestari ex improviso cepit ; atque 
ab innocente matre, qu: jam Christisns fidei titulis 
insignita, Christo sedule insistebat, sacrosancte re- 
generationis fluenta fideli jam spirito ae fide institata 
reveniens demonstrari sibi flagitabat. Nondum si- 
uidem baptismum conseculus, sed inter religionis 
rincipia consummattas, et nondum manifestatis sibi 
egibus, Dco plenus, repente possessio atque habita- 
culum Dei factus est ; atque ita perveuture usque ad 
coelos turris prius meruit elevate fastigium, quam 
A9 disponeret fundamentum. Nondum sacramento- 
rum conscius, et in sacrificium jam prxelectas. (uid 
ad hxc nos infelices respondere poterimus ? qui post 
nitorem baptismi, post collatum nobis sacra regene- 
ratione candorem, post acquisitam indumenti nu- 
ptialis angelicam dignitatem, in peccatorum coenum 
relapsi, et in antiqua. criminum volutabra revoluüti, 
niveum vestimentum terris inquinatum, ac libidinis 
contagiis sordidamus ? Et holosericam in qua sigillum 
divinse imaginis acceperamus impressum, maculis 
mortiferz: corruptionis infecimus, et post singularem 
Dei nostri indulgentiam innovatam feedamus, integra 
rescindimus, expiata violamus, repetentes opera non 
jam undis purganda, sed flammis. Quid illud quamque 
insigne divinz: gratizte munus, quod accepto jam salu- 
tari lavacro, post innumera virtutüm signa, post pe- 
ragratas cireumquaque ob Christi preedicationem | in- 
numeras regiones, cam pro Dei sumtni confessione 
diversa per supplicia adversus eum totus pene orbis 

G baceharetur, et nunc atrocissimis arctarctur penis 
cruciaudus, et nunc in longissimis finibus transvehe- 
retur exsulanidus, ita robustissimo Christi athleta pe- 
ctore tormenta omnia devincebat, et strenuum de 
prostrate reportaret hoste tropmunm, interque cruenta 
Cesaris jussa vasti maris gurgitibus dejectus, ambu- 
lare ei divina super aquas coneesstm est providen - 
tia, el rerum obstupescente natura, per insueli iti- 
neris novas vias pendulum inferens gressum, tunien- 
fia maris dorsa calcavit. Videres x*quoreas sanctis 
substerni meritis undas, supraque angelicis confor- 

tatum alloquiis in Christi Jesu laudibus exsultare. 
Ecce profanus hostis nunquam heato martyri tantum 
prodesset obsequio, quantum profuit odio. Sed tan- 

em perfecto agónis certamine, cam Celso puerulo, 
quem ipse in holocaustum Deo, poluto assumpserat 
ex sxculo, crudeli imperio dammatione absolvitur, 
gladio consecratur. Felix hic talj exitu, quo omne 
delictum ita ab eo exiit, ut ettam redire non possit ; 
quo sic debita sua solvit, ne ultra creditorem time- 

D ret; quo in se hostium peccata fide clausit, fide dam 
navit; per quem innocentiam devotione 'quesivit, 
perseverantia invenit, morte servavit. Qu: eum ita 
Sint, carissimi, licet hic tantus Christi testis pretiosus 
confessione, pretiosior sanguine, crudeli vulnere pre. 
tiosior, et tincta veste candidior, licet hie Med:ola- 
Bensium peculiaris putetur privilegio sepuleri , 56 
Sed omnium est coimmunione saffragit. Neque eniu 


*""--. '"—- 


871 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


$72 


istius verbis caritas proflua, et fides avara tantum A beatos martyres, principes fidei, intercessores mundi, 


huic martyri derogaverit, dnm sibi arrogat, ut solum 
erga moenia sua patrocinii illius benelicia adfutura 
esse crediderit. Non clauditur locis quod diffunditur 
meritis. Invocasti ubique martyrem, ubique te exau- 
dit ille qui honoratur in martyre. Moderante itaque 
eo qui pensat vota tua et dispensat munera sua, in 
tantum vicina presentia eflicacis prebebitur advo- 
cati, in quantum fueril fides devota suscepti. Oratio 
enim qu:e castitatis, justitie, eleemosynarum operi- 
bus adjüvatur, excedit mundum, penetrat paradisum, 
evolat usque ad ipsum summz majestatis, angelo con- 
ferente, conspectum. Sicut quodam loco vox testatur 
angelica : Etcum tu, inquit, orares, ego obtuli orationem 
tuam in conspectu claritatis Dei (Tob. xu), Beata anima, 
carissimi, cujus votum, cujus compunctionis incen- 
sum, eujus supplicationis holocaustum, nulla iufide- 
litate fumidum, nulla carnalis illecebrze fetore pollu- 
tum, nulla sevitia cruentum, nulla otii simultate ma- 
culatum, sed fide igneum, conscientia nitidum, since- 
ritate cordis odoriferum, concordia et caritate per- 
fectum, usque ad Dei vultum per coelestium nuntio- 
rum defertur obsequia. Quz cum ita sint, honoremus 


precones regni, cohzredes Dei. Quod si dicas mihi, 
quod honoras in carne jam resoluta atque consumpta, 

e qua nulla jam Deo cura est? Et ubi est illud, ca- 
rissimi, quod ipsa Veritas loquitur per prophetam : 
Pretiosa, inquit, in conspectu Domini mors sanctorum 
ejus (Psal. cxv). Et iterum : Valde honorifica sunt 
amici tui, Deus (Psal. cxxxvm). Honorare debemus 
servos Dei, quanto magis amicos Dei ? De quibus alio 
loco dicitur : Dominus, inquit, custodit omnia ossa 
eorum, et unum ex his non conteretur (Psal. xxxi). 
Honoro ergo in carne martyris exceptas pro Christi 
nomine cicatrices. Honoro viventis memoriam pe- 
rennitate virtutis. Honoro per confessionem Domini 
sacratos cineres. Honoro in cineribus semina :eter- 
nitatis. Honoro corpus, quod Dominus meus ostendit 
diligere, quod me propter Dominum mortem docuit 
non timere. Cur autem non honorent corpus illud 
fideles, quod reverentur et d:emones, quod afflixerunt 
in supplicio, sedet glorificatum in sepulcro? Honoro 
itaque corpus quod Christus honoravit in gladio, quod 
cum Christo regnabit in ccelo. 


SERMO XIV. 


Item de natali SS. martyrum Nazarii et Celsi II. 


ADMONITIO. 


Sitne hujus sermonis auctor Maximus, ut vult Caveus, dubitamus. Maurini in operum sancti Ambrosii 
append. 1690, serm. 52, pag. 574 edit. Venet. ann. 4751, negant, fas Ambrosio fuisse de sanctis Nazario et 
Celso sermones conscribere, quod extrema ejus :etate horum martyrum corpora reperta sint. 


ARGUMENTUM. — S. Nazarius commendatur, quod suis 
exhortationibus Celsum puerum ad Christum per- 
duxerit. 


Audistis, carissimi fratres, ex lectione Evangelii, 
quod Dominus Philippum apostolum ad sequendum 
ge vocaverit. llle autem statim Nathanahelem reperit, 
ut secum ad Dominum veniret hortatus est; quod 
factum hodiern:e festivitati aptissime convenit ; quia 


Oportet igitur nos imitari $1 quod hodierna festivi- 


.tate colimus, ut. quicunque gratia Dei ad Christum 


vocatus fuerit, alios secum pertrahat et invitet, atque 
dilectionem proximis suis exhibent sine dolo et àne 
fraude. Dolus enim est, si quis proximo loquitur in 
ore, et iram servet in corde. Quod quicunque fecerit, 
verus lsraelita esse non poterit, quia Dominum cer- 
nere non merebitur. Nam scriptum est : Beati paci- 

ci, 4 beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- 


sicut apostolus Philippus Nathanahelem vocavit, ita C bunt (Matth. v). Interroget unusquisque conscientiam 


beatus martyr Nazarius Celsum puerum perduxit ad 
Dominum. Nam et illi aptissime consonat : Ecce ve- 
rus Israelita , in quo dolus non est (Joan. 1). Solent 
enim pueri sine dolo et insidiis esse; unde alio in 
loco Dominus dicit : Nisi efficiamini sicut parvulus iste, 
Won intrabitis in regnum celorum (Matth. xvm). 


suam, et si a proximo suo verbum lIzxsionis, aut aliam 
quamlibet suscepit calumniam, pro Dei amore dimit- 
tat, et cum S. Nathanahele dignus sit videre ccelum, 
et angelos Dei ascendeites et descendentes supra 
Filium hominis. Quod ipse przstare dignetur. 





: SERMO XV. 
De S. Vincentio martyre 


ADMONITIO. 


Exscriptum hunc sermonem ex n codice S. Dalmatii inter dubios S. Maximi collocamus, quamvis jam 
editum habeamus in appendice serm. S. Leonis et S. Augustini; Benedictini enim monacbi congr. S. Mauri 
in prxfatione docent, aliquibus in excusis libris Augustino, in aliis Leoni Magno attributum fuisse. Ipsi 
vero neque uni, "neque alteri ascribunt, judicantes ab aliquo auctore Hispano confectum ; quemadmodum 
et Quesnellus in suo monito. Memorati codicis testimonium cum nos nou certiores reddat de ejusdem 
auctore hac in classe admittimus; admonentes tamen puriorem haberi ex codice S. Dalmatii, quo 
sermones sancti Maximi continentur, quam ex memorata appendice, ut conferentibus utrumque 
constabit. 


AncuuENTUM. — Predicator veritatis Vincentlus nec ] flammescentis affectu morti sese tandem fideliter ob- 


tormentorum vincitur ponis, nec tenebrosi carceris 
superatur angustiis. Ejus corpus non a bestiis dila- 
niatur, non a pro(undo celatur, sed. littori redditur, 
praeconio diffamatur. 


Quantumvis , dilectissimi fratres, gloriosissimas 
miartyrum passiones, quos distincta regionibus loca 
meruerunt, una eademque fides omnibus indiscreto 
faciat bonore venerabiles; suam eliam sibi iu hoc 
sancize venerationis obsequio illi vindicant dignitatem, 
qui Ecclesiam Dei et pr:e czeteris documentis erexe- 
runt, el patrocinio adjuverunt. Inter quos juste bea- 
tum levitam Vincentium, cujus przedicatione et morte 
incredulis Christum fuisse predicatum agnovimus, 
catholicis studiis preedicamus. Qui ut fidelium devo- 
tionem Deo commendaret studiosius altiori caritatis 


tulit, ut robur fidei in solidissima illa petra qux Chri- 
&tus est, fundatum, se sequentibus imitandum relin- 
queret, alque apostolicze predicationis semen, per 
eum disseminatum, pluribus, ope sux intercessionis 
ac perfectz: consummationis jugi fruge refertum, in 
horreis coelestibus postea conderetur. Hunc ergo 
amplius propria venerentur, quem peregrina quoque 
mirantur, quatenus eis se in beneficiis largiorem ex- 
hibeat, quibus se amabiliorem agnoscit in gaudiis; 
liatque in ejus solemnitate uberior ketitia, unde fidei 
major crevit effectus. Illius enim spiritus tanto virtu- 
tum munere claruit , ut sacratissimi ministerii fultus 
oflicio, quo Filium Dei Dominum nostrum secuturus 
erat, in passione, ejusdem calicem prius ministraret 
in salutem : cujus haustu feliciter ebriatus, rabidi ho- 
stis atque in Christum sxvientis imperterritus adiit 


msaniam, modestus sustinuit, securius irrisit, sciens A terea beatum Vincentlum ccelestis aula suscipit ac 
. sead resistendum paratum, nesciens vero se elatum — beatz felicitatis munere donatur. Ad cujus ingressum 
esse quo vinceret. Cujus enim amore spiritualibus — angelici laetantur spiritus, omnesque simul congratu- 
armis pr:munitus resistebat, ejus quoque adjutorio, lantur sancti. Nosque tibi gratias agimus, Domine 
quidquid poenarum in illum furentis ira excogitabat, — Jesu, quod anima tuo digna consortio , qux pertinax 
insuperabilis fortiter patiendo vincebat. Ideo hunc supplicium tulit, mendax fugit obsequium, et que 
non ignita sartaginis lamina, non eculei, non unguke, — fuit contenta. persecutor quod fureret,, sit dedignata 
neque ferrate manus, aut vires cedentium pavendz, ^ quod parceret. Cognito igitur sancto ejus abscessu 
nec scissorum dolor membrorum, non ignis fragor, judex insanus, et quia Christus vicisset iu Vincenjio 
aut strepentis in patebtibus visceribus salis injectio — nescius, Dacianus illius sibi promittit cadaveris expo- 
Daciani svissimi quiverunt aliquatenus subdere jus- — sitione vindictam, cujus gemit ex virtute victoriam. 
sioni. Sed dum in tantum insane ipsius vecordie tu- — Feris enim atque canibus decepta furoris snperbia 
Inor excresceret, ut tantis passionum subactum do- — absorbendum projici a lictoribus mandat, ut tali pa. 
loribus, aut eum vicisse aut interemisse se ketabun- stu illorum ventrem impleret, quorum mentem ipse 
bundus extolleret, suscepta spe frustratus, unde vi- — gerebat. Sed ut divinis exerescentibus beneficiis ma- 
cor visus est apparere, inde victus compulsus est joris victorise* Vincentio conferretur, corvus mittitur 
erubescere. Quoniam quo Dei martyr duriori urge- — cadaveribus avis amica, ut. expositas corporis dapes 
batur pena, eo major confessionis ipsius exsullabat — servaret jejuna. Hic tamen, fratres , distincta adver- 
constautia. Unde passionis ipsius ultima memorare, tite meritorum obsequia. Elias quondam impias 
fratres, evidentius placet, quatenus animadvertat ,, Achab et Jezabelis manus caute declinans corvis in 
sanctitas vestra quo suis ministrum suum diabolus B geserto ministrantibus pascitur. Assertor autem ve- 
dolis perduxerit, et quomodo Christum suum in finem — ritatis Vincentius Daciani rabie peremptus feris expo- 
usque servaverit famulum. Ex quo illud estsane mi- nitur consumendus, sed corvo famulante servatur 
rabile, quia quantum iste extrinsecus multiplici poe- — illesus. Obtinuit ergo divino nutu Elias corvis pre- 
narum genere contritus arctabatur, tantum intrinsecus — stantibus quo aleretur ; praestitum est Vincentio ob- 
interiori exsultante homine dilatabatur; quantumque — sequente quoque corvo ne comederetur. Qui ut cc- 
ille jactantia temporalis potentie exterius inflabatur, litus se custodem designatum ostenderet adventantes 
tantum interius despici se perpendens interiori vexa- — reliquas aves eminus non segni impetu perturbabat. 
tus homine przfocabatur. Videbat namque desvien- — Inter $/& quas immanem quoque lupum propius ac- 
tium manus carnificum nullum amplius in illo vulne- — cedentem, veluti qui commissuni thesaurum sacrilega 
ris locum invenire, solumque vigentem spiritum eo — audacia contaminare przsumeret peunis atque alis 
suam exprobrare stultitiam, quo veritatis norma pro- — diverberans,- procul abegit. Sed ille quod non jam 
vocabat. Quapropter credens quod confusionis causam — ad inferendam venisset injuriam, se ad augendam 
averteret, si personam quz se spreverat, absentaret — miraculi pompam, quadam sui habitudine stupidus 
jussit eum a publico removeri. Sed ne sic quidem  . indicabat. O impudens furor! O stulta vesania! Cor- 
careret supplicio contusa, qua jacebat testa subster- — vus obsequitur, lupus veneratur, Dacianus persequi« 
Bitur, ut vis acuminis superjecti corporis concisam — tur; nec erubescit velle se adhuc ferox perdere, quem 
molem plus discinderet, atque reddita tormentis ^ mansuefacta bestialis feritas satagebat protegere. 
membra quz secarent obvia fragmenta susciperent. — Unde ad occulendam martyris laudem non jam se- 
Fallitar tamen in 8ua vincendi opinione czeca crude- (* cretum, sed mare profundum elegit, credens sibi ad 
litas. Namque divina bonitas dilectum suum amplius — delitescendam ejus gloriam non claustra fidem esse 
jn confessione comitata, novum tenebris lumen in-  servatura, sed maria : ac si idem elementi non esset 
fert, et obscurum ergastulum splendidum reddidit — Dominus, p quem dudum ei carceris abdita coelesti 
tabernaculum. Laceros artus medica Dei fovebat ma- — fulgore radiata micuissent. Datur nautis mergendum 
nus, et venustiori pristinz sanctitatis augmento fessi — in fluctibus corpus, ut ad auxilium squora saltem 
lateris damna supplebat. lusolita igitur hujus luminis — proficerent, eui ad viucendum Christi militem etiam 
claritate perculsi obstupuere custodes; quin et ange- — terra defecisset. Enavigatis itaque magna ex . parte 
lorum hymnos Deo concinentium vocem mens pallidi frei gurgitibus, projectum inter sorbentes undas 
janitoris expavit. Currit ad presidem minister exani- — pra»potens est Dei dextera consecuta ; et qux spiritum 
mis, quem gravius relatio nuntii quam ictus erat per- — in ccelum intulerat, corpus mox retulit ad sepulcrum. 
cussurus gladii. Et cnm ex rei illius magnitudine ta- — Sic przedicator veritatis, carissimi, nec tormentorum 
cere non posset quod viderat, terror judicem occu- vincitur pcenis, nec tenebrosi carceris superatur an- 
pat, dolor lacerat, furor inflammat. Et ne in poenis — gustiis. Non a bestiis dilaniatur, non a profundo ce- 
vincens Vincentius gloriam martyrii obtineret: Citius, — latur, sed littori redditur, przconio diffamatur ; u£ 
Dacianus inquit, producatur e carcere, ne dum insi- — qui vere Deitatis nomen confessus fuerat, vere sihi. 
stimus rebellem punire, videamur eum potius vieto- — adesse experiretur suffragia Divinitatis. Cujus glorio- 
ria coronare. Ex illo igitur 9 tetri carceris profer- — sam virtute vitam ita pretiosz mortis gratia decora- 
tur baratro, coelesti equidem gratia pulchrior, et si ,vit, ut quod vivendo docuerat, moriendo constanter 
adhuc esset passurus robustior. Sed ubi desiderium | astrueret; eratque consequens quantum ad ejus vi- 
ad ccelestis regni vocationem tendentis nullo poena- D sionem per mortem attingeret, quem laudabilis vitae 
rum vel mortis genere frangendum intelligit, jubet — conversatione semper attestatus fuisset , sciens quod 
invida mens lenioris strati fulcra substitui, ac blan- — de contemptu praesentis vite gloria exsurgit beatitu- 
diori eum requie confoveri. Scilicel ut si amoto pau- — dinis :eternze : prestante Domino nostro Jesu Chri. 
lulium carnifice animam quietus exbalaret, diceretur — sto, qui vivit et regnat in s&ecula seculorum. Amen, 
non esae occisus, sed mortuus, quasi non eum poena — Explicit. 


peremerit, cum quo et ipsa pena simul perierit. In- 


SERMO XVI. , . s. EMEN 
Jn natali sancti. Laurentii. MINE t s. . t. 
ADMONITIO. B 


In codice Vatic. 1275, pag. 16, et in Homiliario Sublaceusi hie sermo, aliquibus in locis interpolatus, 
saneto Maximo inscribitur. Integrum ex codice 39 Plut. xvii fol. 175 a tergo biblioth. Laurentianz, iu quo 
sanct Fulgentii episcopi noinen przfert, edendum curamus. 
* Hic aliqua vox deesse videtur, uiti malis legere major victoria. Eprr. 
Paraor. LVII. 28 





* 


* 


$15 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


* 


876 


ARGOMENTUM- - Deaclare. jortiterque  gostáó sancti A Apodtolas etim doóst quat ChHfhatus est. Vie. nostris, 


Laurendii descriptás, discamus, inquit auctor-sermo- 
nis, avaritiam | contemnere, misericordiam — diligere, 
pauperes pasoere, pecumias in codo servare, usque 
ad mortem pro Christo dimicare, intima caritate 
fervere , et pro. justitia. tri , tanquam car- 
bones , longanémiter sustinere. 


* Ad exhibendum vestra caritati sermonem, et. fe- 
stivitas S. martyris, et auctoritas 9. Patris quantum 
mihi dulciter imperat, tantam me ad obediendum 
invitat. Confido autem bumilitatem meam divinitus 
adjuvandam. Deus enim, qui beatum Laurentium 
tunc pavit, sios pascere dignabitur et fideles. Per 
illum pauperibus tribuit panem, pef eumdem nobis 
dignabitur donare sermonem. Beati quoque Patris 
sicut adest jussio, sic non deerit oratio. Nec enim 
cessat ad Deum fundere orationem, ut quod prxee- 
pi possit sufficienter impleri, quem Deus et nomine 

lustrem constituit et honore; etsicut ei praecipuam 
contulit dignitatem, ita cordi ejus iufudit largíseimam 
caritatem. Multum ergo in spe erigimur, quando ejus 
apud Deum orationibus adjuvamur. Multum, fratres, 
in Domino delectamur, dum frequentiam religiose 
hujus multitudinis intuemur. Videntes autem copio- 
sum exspectalionis vestrx conventum, agnoscimus 
intimum vestrx caritatis affectum. Caritas autem non 
est a seipso, sed salubriter donatur a Christo. Chri- 
stus illam donavit inartyribus suis, qui eam donat 
fidelibus suis. Caritas ergo Christi, sicut in martyri- 
bus suis vicit, sic ad solemnia martyrum fideles ad- 
ducit. Eamdem carilateji iri sancto Laurentio vos di- 
ligere demonstratis, ad cujus festivitatem delectabi- 
Hter B55 festinatis. Beatus enim Laurentius virtute 
caritatis indutus certavit bonum certamen, cursum 
consumthavit, fldem servavit, passus superavit, occi- 
sus triumphavit. Ést autem qu:xedam stecularium hu- 
rhinum sententia, qua dicere assoletur : Apud bellige- 
ros viros victus igitur victor occisus. Hc dicit suis 
dilectoribus mundus, sed fidelibus suis aliter loquitur 
'Éhristus. In sancta enim Ecclesia invenitur, unde illa 
sententia evacuatur, ut non dicatur victus, qui fuit 
"ctor occisus. Aliud est enim occidi pro mundo, 
aliud occidi pro Christo; qui occiditur pro mundo, 
vincitur cum occiditur. Unde reete yictus vocatur, 
etiam si post victoriam occidatur. Iste itaque non 
victor, sed' victor invenitur occisus, quia nisi vince- 
Yetur, non occideretur. Qui autem- occiditur pro 
Chrísto , non vincitur, [quamvis occidatur , sed 
revera victor occiditur, quia, cum occiditur, victor 
efficitur. Corona vero victoribus datur; quomode 
igitur occisus ille victor negatur, qui pro eo quod 
occiditur, a justo judice coronatur. Ecce beatus Lau- 
fentius martyr occisus .est quidem, non tamen est 
victus, sed permansit victor occisus, quia pro invicto 
invenitur occisus. Invictus est enim Christus Domi- 
fus, pro quo maluit occidi martyr, quia si occidi pro 


invicto metueret, ad victoriam non perveniret; imo" 


8í non occideretur, miserabiliter vinceretur. Vincit 


: Hine est. quod ad sabeundam corp 


dicens : Cani Christse ápparnerlt 9d. foítra, tunc ot 
eos apparebitis cum ipso tn gloria ( Coloss. 1t). Pmari- 
ter Raque corpus ab anima vivifieatur, si discedente 
Christo anima morratur. Nam ipse Dominus, ttt fidem 
éese vitam aninke demonstraret, infideles mortaos 
appellavit, dicens : Dimitte mortwos | sepelire ntortaós 
suos ( Matth. vm). Quid ergo proderit, quod videtur 
in corpore vivus, qm fuerit im anima morte imüdeli- 
tatis occisus? Iste beatus Laurentius plenus Spiritu 
gancto cogitavit, et ut semper in anima vivefet, mof-. 
tem eorporis nullatenus formidavit. Meminerat emm 
Dominum dixisse : Nolite timere eos qui occidit cor- 
pus, animam antem rion possunt occidere. Magis autem 
eum timele qui yotest atimam et corpus perdere -in ge- 


: henuam ( Ibid. x). Noverat ergo beatos Lawrentins, 


anima moriente, corpus quidem cum ea simul xterno 
supplicio periturum, et aninia vivente , corpus ! 
que cmm ea :terna requie ae felicitate victurum. 
oris mortem indu. 
bitanter et fortiter velit, quod in ipsatemporali morte 
eternam vitam anim: stmul et eorporis invenit. Non 
est ergo vietas ille victor occisus, ei mors í: 
in tantum facta est triumphalis, ut per illam mortem 
fleret immortalis *? Nanc jaur certaminis ejus átterda- 
mus cursum, ut inde noverimus q&omodo $6 supe- 
yaverit inimicum. À besto Xisto episcopo suo, mar- 
tyre mox futuro, facultates Eeclesie diligenti cor 
reponendas accepit. (juod at fsceret, quam idoneam 
personam quereret, quem locánr tnüsshnum repo- 
nendis illis facultatibus inveniret? Cuilibet homini 
magno facultates illas committere verebatur, quia 
Becius Casar ab omnibus timebotur. ergo re- 
Stabat, nisi ut cogitaret ad ccelum levare, quod non 
poterat in-terra reservare? Sed qusrendi erant bajuB : 
por quos ad coelum possent universa ct. Invenf 
isti pauperes, quos et bajfulos fideles et idoneos 
posset habere custodes. Quidqoid im menibus eoram 
posuit, in ccelo recondidit : imo ipsi Ghristo 'consi- 


C &gnavit quidquid pauperibus consignavit. Magnum in- 
.venit consilium, ut facultates Ecclesi: non commit- 


teret homini qui: eset imperatori subditus, sed cóm- 
mitteret Christo, eui essot imperator ipse sübjectas. 
Quidquid ergo apud Christam reponitur, hoc solvm 
Sine periculo custoditur. Optimo sanetus Laurentius 
invenitur usus osse consilio, quando quidem talem 
locum curavit réponendis ecclesissticis fscultatibus 
invenire. Án. tantum vero securum se ostendit: de 
loco, ubi omnia illa reposuit, ut eosdem' pauperes sd 
Caesarem duceret, et eis aliquid nocere Caesaris scevia 
tja non valeret. Ecoe quantam habet paupertas: Chri- 
stiana virtutem, ut semper ommem possit vincere s»- 
culi potestatem. Sciebat autem se beatus Laurentius 
adversus Decium Cesarem suscepisse contlictum, cara 

uo sibi esset non oum terra, sed pro coelo pugnan: 
dum. Scriptum etiam noverat ? : Abscondite eleemosq- 
nam in corde pauperis, et hec ezorabit pro te ab omni 
malo (Eccli. xxix). Securus ergo salwberrimüm 
Seripturze sanctze consilium ordinavit humilitatis et 


ergo pro fide Christi moriendo, qui vinceretur sine fide D mansuetudinis pugnam, ut veram posset adipisci vie- 


«vivendo. Scriptum est autem quia justus ' ez fide 
tfrit ( Rom. 1). Proinde si iste martyr amissa fidevi- 
vere delectaretur, frustra viveret corporaliter, quando 
Shiritualiter in. anima moreretur. Corpus enim ex 
amma vivit, anima ex fide vivit. Christus autem' in 
cordibus fidelium suorum per fidem habitare digna- 
tur; dicit enim Apostolus interiorem hominem habi- 


" lure Christum per fidem in cordibus nostris (Ephes. wm). 


Permanente itaque fide, permanet in homine Chri- 
stus. Discedente fide, discedit ab homine Christus. 
Discedente autem Christo, discedit ab homine vita. 


. ']h codise eit. Léuretttt: desunt h»c verba usque 
ad illa ex fidó:stefF: 


* Huc usque secuti sumus lectionem duorum códi- - 


cum, Vaticani scilicet et Sublacensis, addito tantum 
nomine Laurentiiin locis in quibus beàtus martyr 


-— - 


toriam. Exercitum congregavit, stipendium erogsvit, 
futuro se certamini przparavit, instruxit aciem, 
duxit adversus Cesarem milites Christi, qui non: bero 
confligere, sed fide noverant et oratione 
Ecce jam decertant. fides o& inh 
et avaritia, mansuetudo et szvitia. 


. nave. 
; 25, misericordia 
eritur acerrimus 


Tyér vitia virtutesque conflictus; et quia misericor- 


diam avaritia superare non potuit, conata est fidem 
infidelitas vincere, et mansuetudinem szvitia debel- 
lare. Traditur itaque Valeriano.Laurentius, deputatur 
ignibus occidendus; in craticula vivus assatur, sed 


legebatur; deinde jrosequimiur juxta codicem Lau- 
rentianum. Sn. Me ute xq Le 

* Yulgata legit : Conclude eleeriosynarà in corde 
pauperis, et- haec pro te ezorabit ab omni:mdjo: 





8" . SERMO XVII. 818 
divino refriperie non privatur. Tuné jam ecpit. Lau- A Christi minister reddidit utrisque quod se debere co- 


rentius iw Christo victor adversarius inseltare , 
quando divine natu sensit earbones non dolorem sibi, 
sed refrigerium ministrare. Hie denique Valeriano 
yespomdit, dicens : Disee, mhet, quanta sit virtus 
Domini nostri Jesw Christi, nam earbones fti non 
dolorem, sed refrigerium mihi prostant. -O. vere mi-. 
rabilis virtes Domini Salvatoris, qui martyrem suum 
Mme earitatis vehementius inflanrmavit, et eum con- 
tra ignem perseentoris armavit! Nisi enim Laurentius 
igne coelesti ferveret, ignem terrenum vincere non 
valefet. Ideo autem flammas appositas corpori mon 
timebat, quia Ramis spiritualibus  intds ardebat. 
Aecensus igne primitus earitatis, vicif. ignem cupidi- 
tátis; deinde fervens igne confessionis, ardorem non 
Bhetuit ustionis, Exhibuit corpus suumhostiam vivam, 
sanctam, Deo placentem. Impletfum est in illo etam 
eorporaliter, quod spiritualiter scriptum! de justis in 
libro Sapientis ( Cap. uty continetur, 577 de quibus 
$Criptum est : (woniam Deus. tenttivit illos, et invenit 


gnovit, Xisto servivit, fippoljtum acquisivit. Xisto 
episcopo piam exhibuit humilitatem,ITippolyto pagano 
puram przbuit caritatem. In Xisto honoravit sacer- 
otii dignitatem, flippolyto pagano predicavit ehri- 
stian:z fidei veritatem, Á Xisto didicit ut pro Christo 
teretar, Hippolyto donavit ut Christum confitere- 

. Servatus est ibi ecclesiastici ordinis modus, quod 

Ín martyrio primus est inventus episcopus; secundus 
diaconus, tertius laicus. && Solent quidem diaconi 
episcopos przire in ordine processionis, sed non in 
órdine passionis. Nunc autem sic Dominus ordinavit, 
üt precederet episcopus, et sequeretur diaconus ; 
priecedente autem diacono, sequerefur et laicus. Om- 
hes igitur in hac festivitate E:etemur, et virtutes san- 
ctorum quantum Dominus adjuvat imitemur. Habet 
hic enim omnis gradus unde veraciter instruatur. 
Babet omnis professio quod salubriter imiletur. Epi- 
scopi et presbyteri considerent Xistum , diaconi at- 
tendant Laurentium, Iaiei similiter, intueantur Hip- 


Mos dignos se; tauquamt émrim in fofnace probavit i|. B polytum. Hujus festivitatis gaudium cunctis proficiat 


los , et quasi. kolocausS hostiam accepit illos. Bolo- 
eaustum , fratres, Graeeus sermo est, non Letinus. 
Quod Grace dicitur holocaustum; Eatine dicitur to- 
tum incensum. Holocaustum ergo illud sacrificium 
vocabatur quod totum in altari cremabatur. Beatanr 
itaque Laurentium Christi caritas holocaustum: exhi- 
buit, quod crudelitas persecutoris incendit. Ét Lau- 
rentium quidem Valerianus assavit, sed holocaustura, 
fostiam semetipsum Deo mastyr sanctissimus immio- 

vit. lmpietas ergo judicis Laurentium interfecit, 
quem holocausti hostiam passio gloriosa perfecit, si- 
que ita Deus martyrem suum hostiam vivam libenter 
accepit. Noverat autem Laurentius dixisse Christum : 
Qui midi ministrat me sequatur, et ubi sum ego, illic 
el minisler meus erit (Joan. xn). Ministravit im dia- 
conio, secutus est in martyrio. Factus est medius in- 
fer Xistum et Hippolytum, Et quia didicerat ab 


postodlo debita omnibus esse reddenda, sieut fidelis C 


ad virtutis exemplum. PDiscamus omnes avaritian: 
contemnere, discamus ?nisericordiam diligere, disca- 
mus pauperes pascere, discamus pecunias$.non in 
erra, sed in coelo servare, discamus usque ad mor- 
tem pro Christi nomine dimicare, discamus intima 
caritate fervere, et pro justitia tribulationes tanquam 
carbones longanimiter sustinere. Est enim justis 
duosdam combustio temporalis afllictio, de qua dici- 
ur : Vasa figuli probat fornax, et homtnes justos ten- 
eio tribulationis ( Kecli. xxvn ). Nos itaque, dilectis- 
Simi, Christum Dominum dillgamus, ejusque virtüte 
muniti, ut carnálium euptdftatum incentiva vinca- 
fus, sanetie caritatis i£ne spiritualiter ferveamus. fta 
flet «t ignibus tPibulationum non fhtigemur, sed di- 
Vinc virtetis insuperabili refrigerio sublevemur : £ic 
ad illam requiem perducemwr, obl éum sanctis mar- 
ibus sime fine ketemur. 









SERMONES DB PIVERSIS, 


SERMO XVH. ] : 
De Sálomone. In cap. 1xx Proverb. De differentia Salomonis ef alíorum prophetarum. 
ADMONITIO. 


Ceillerius, in recensendis Maximi operibus Maurinos secutus, hnnc sérfhónem eidem Maximo ascriben üm 
censet. Nos dubitamus, quod et oratio minus esse orationi Maximi similis vidéatur, ét prxter unum yati- 
eanum nullum codicem reperimus (pervolvimus autem sane plures) in quo Maximo ipsi attribuatur. Frag- 
mentum opusculi potius hunc sermonem esse Maximi arbitrantur, qud de re non laboro. 


AncUuMENTUM. — Celeri prophetg solo spiritu locuti 
sunt ; Salomon autem et de spiritu , et de adjuncta 
sapientia. 


Ante adventum Christi Salvatoris nostri prophete 
multi, concepto Spiritu s:imcto , futura. nuntiarunt, 
feter quos et Salomon loco suo et ordine pro tem- 
poribus numefatur; sed inter alios et ipsum est ali- 

ua distaritia. Kdeoque ceteri solo spiritu locuti sunt, 

Jjomon autem et de spirità, et de adjuncta sapien- 
fia est locutus. Denique hoc ^ testatur locutio, quam 
ex verbit ejus audivimus recitatam ; dum inter sa- 
pientianr et spiritumi profitetar ignorantiam suam, 
eum dicit : Tria emnt, inquit, quae non intelligo : viam 
fidvis' in máre, semitam serpentis in petra, et vestiqium 


.. ^ Rom. edit. operum S. Ambros. an. 19384, tom. 
H, pag. 405, testatur léctió ..... Nám d&m quorum- 
eara mysteriorum propriam profifetur ignorantiam, as- 
signare distafitiam videtur inter sapientiam sibi colla- 
tam, et spiritum. Dicit ergo : Tria sunt. nlihi impossi- 
bilia scire, et quartum , quod món cognosco » semitam 
navis navigantis, vias serpentis super petram, ét vesti- 
qna aquile volentis , et duarium, quod now coqnósco, 


* 


aquile volantis in teré ; quartum quód investigare nón 
possum , hoc est mulierem macham , qug cum semel 
abluta fuerit , credit se in toto non ypeccasse (Prov. 
xxx). Ilxc verba communi sensu quasi de vulgo vi- 
dentur collecta , sed in omnibus eunt saneta myste- 
ria : tria in Christo, et unuib in Ecclesia. . Nanx qeod 
D dixit vjam maris se invenire non posse ,.héc nom est 
sine mysterio verbum. Nam quis b ipter flucuts col- 
ligebat viam quam navis transire potuerat? Navis 
enim iransitu suo undas scindit et oousulcat; ut 
sciatur quia transit, et non videatur qua.tramsierit. 
Visum epim habere potest, vestigium facere non 
potest. $9 Christus est. riavis in qua. aseenduht om- 
nium credentium animé, qu:e ut, tota firmitas in flu- 
ctibus habeatur, de ligno fabrieatar. et de ferro con- 


» 13 [d 3i -. à . 

vias viri in. juveniule. Talis. pa siulieris.mereiricis, 
qua posiam abluía fuerit, nihil dicit se fecisse mali. 

b Kad. edit. , inter fluctus ostenderet vel prascribe- 
ret viam qua: navis transierit? Nauis enim transitu suc 
undas scindit, et illico se unda condensat : ut pideatut 
quia transiit, et non sciatup,. . . . qua ut firmius intei 
[luctus evehatur de (igno, etc. 


' 
| 
| 
| 
, 





f)T9 


figitur, hoc est Christus in cruce. Sed 
navem Sine vestigio , ideo quia ^ Verbuin 


. 


ei vehe- 


mens per aurem penetravit ad viscera collecto ho- 


mine suo inter homines nascitur, Maria virgo gene- 
rat. Transit navis per mare et nulla in undis vestigia 
relinquit : venit Christus de coelo, aure concipitur, 
utero tempore certo portatur. Talis Maria virgo re- 
mansit, postquam peperit, qualis fuit antequam Ver- 


bum » aure concepit. Merito Salomon intef Spiritum . 


sanctum eli sapientiam ignorare se dicit, et myste- 
rium indicat quod ignorat. Deinde profitetur se non 
videre semitam serpentis in petra, quod communiter 
omnibus patet; quia :statis tempore cum terra sol- 


vitur in pulverem, de latibulo suo egressus serpens, 


: impressione corporis sui in terra corrupta potest 
designare semitam; sed cum ad petram pervenerit, 
non facit in lapide quod fecit in pulvere. Sic et ser- 
pens diabolus in ipsis natalibus mundi invenit cor- 
ruptibilem terram, Adam et Evam libenter audien- 
tem qua locutus est. Fecit in auribus semitam , fecit 
et in pedibus quibus interdictum fuerat iter ad arbo- 
rem; fecit et in manibus quibus contrectata sunt 

oma ; fecit ^ in lateribus , necdum concess2 , cele- 

rate sunt nuptie. Tunc serpens potuit in pri- 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 
10d dicit A re, pervenit ad petram, qux est Christos (talis enim 


. 880 


factus erat 4 Adam qualis et Christus est ex utero); 
vidit similitadinem coopertam corpore, sed cogno- 
scere non potuit majestatem. Potuit et ipsum tentan- 
dum aggredi, sed Christus nec obtemperavit , nec 
iratus est : quia ira opus est diaboli; sed cuim dia- 
boli contempta sunt verba, serpens in petra vesti- 
gium non fecit. Tertium vero sese non intellexisse 
? testatur. Aquila intelligitur Christus, qui volatu 
suo descendit de terra. Quod animalis genus non 
nutritur,nisi primum castitas comprobetur matris, ut 
aperlis oculis, absque palpitatione totum aspiciat 
solem. Merito enim hoc animal comparatur Salva- 
tori; quoniam cum aliquid rapere voluerit, non ve- 
stigiis ambulat terras, sed excelsum eligit locum : 
sic et Christus, alta cruce suspensus, tonante sire- 
pitu et terribili volatu !* impetum ad inferos fecit, 
$auctosque rapiens ad :xierna remeavit. Quartum, 
quod dicit de muliere mecha , hic mulier Ecclesia 
intelligitur, qux& dudum sequens idola, fornicata ibat 
post deos alienos; sed ubi, cognita veritate, sedes 
5$ quas dudum collegerat , cum semel fuerit baptismo 
lota, deposita conversatione szculi, moritur diabolo, 
LA renascitur Deo. 


mitivum hominem quasi in pulverem vestigium face- 
SERMO XVIII. 
) In dedicatione ecclesie I. 
ADMONITIO. 


Guatuor sunt codices Laurentiani, videlicet 59 Plut. xvm, 42 Plut. xvi, 172 biblioth. olim metrop. eccl. 
Florent, et 174 ejusdem biblioth., in quibus hic sermo S. Maximo episcopo Taurinensi attribuitur. Non- 
nullos ex multis recensemus, qui S. Augustinum auctorem iuscribunt. Exstat revera in cod. Sancti Petri 
40 F, pag. 74, cum titulo : Sermo S. Augustini episcopi de Dedicatione templi vel altaris. Eodem sub nomine 
ipsum complectuntur codices, Vallicellanus 25, Farfensis, basilic Lateranensis bes 219, Albanus, etc. in 
cód. Vatic. $836, pag. 190, est anonymus cum epigraphe: Incipit homilia in dedicatione ecclesie. 1n bre- 
viario Romano prior pars ejusdem legitur in tres lectiones pro festo Dedicationis ecclesiz distributa, S. 
August. nomine exornata. Át monachi congreg. S. Mauri, cum S. doctoris in éo venam non compererint, 
ged potius sancti Ceesarii, inter spurios sermones num. 229 collocarunt. Nos etiam dubii de ejus sinceritate 
in nostram appendicem pariter traduximus. 


G1 AncuuENTUM. — Quidquid in templis manu[factis (| mus, ne Deus noster in templo suo, hoc est in nobis 





agitur, totum in nobis spirituali edificatione com- 
pletur. Conscientias nostras , quantum possumus, 
cum Dei adjutorio custodire diligenter studeamus. * 


Quotiescunque , fratres carissimi , altaris vel tem- 
pli festivitatem colimus, si fideliter et diligenter 
' attendamüs, et sancte ac juste vivimus, quidquid in 
templis manufacUs agitur, i totum nobis in spiri- 
tuali zedificatione completur. Non enim mentitus est 
ille qui dixit: Templum enim Dei sanctum est, quod 
estis vos (I Cor. n1) ; et iterum : Nescitis quia corpora 
vestro templum sunt Spiritus sancti (1 Cor. v1). Quibus 
meritis per gratiam Dei meruimus fieri templum 
Dei, quantum possumus k cum Dei adjutorio labore- 


* Rom. edit., Verbum Dei vivum, et efficaz per au- 
vem penetrat ad viscera sine lesione, et homine assum- 
pto, Verbum inter homines nascitur sine sui diminu- 
tione, et Maria virgo generat sine corruptione. Transit 
ergo navis . . . vestigia remanent, quia venit, etc. 

Ead. edit., aure conceperit, et utero gestaverit. 


ipsis inveniat quod oculos sux majestatis offendat ; 
sed habitaculum cordis nostri evacuetur vitiis; clau- 
datur diabolo, et aperiatur Christo ; et ita laboreimus, 
ut nobis bonorum operibus clavibus januam regni 
ccelestis aperire possimus. Sicut enim inalis operi- 
bus, quasi quibusdam seris ac vectibus, vitx nobis 
janua clauditur; ita absque dubio bonis operibus 
aperitur. Et ideo, fratres carissimi, unusquisque con- 
sideret conscientiam suam, et quando se ) antiquo 
crimine vulneratum esse cognoverit, prius oratioui- 
bus, jejuniis, eleemosynis studeat mundare conscien- 
tiam suam, et sic eucharistiam ptwesamat accipere. 
Si enim agnoscens reatum suum, ipse se a divino 
altari subduxerit , cito ad indulgentiam divinz mise- . 


semel [uerit baptismo a peccato lota, carens delictis, 
dicit se nunquam peccasse; et sicut in textu, ubi ta- 
men E sedes, mallemus sordes. 

h Ead. edit. Post hiec verba, renascitu* Deo, Vati- 
canus codex desinit, ac subjungit Rom. editio : a£ 
scribit Apostolus ad Corinthios : Si quis ergo in Chri- 


Merito .... et infusam. sapientiam. distantiam. ponit D sto nova creatura est, vetera. transieruniz. ecce [acta 


dum ignorare se per Spiritum sanctum mysterium in- 
dicat, quod per collatam sapientiam ignorabat, Deni- 
que .. .. super petram. Commune est, et omnibus, etc. 
* Ead. edit., in lateribus, dum ab eis non ut fue- 
fant concessa, eic. | 
4 Ead, edit. , Adam de limo , qualis et Christus est 
ex Virginis utero, vidit hominis similitudinem , sed 
coopertam corpore cognoscere non potuit majestatem. 
e edit., testatur, nempe vestigia aquil& vo- 


lantis. 

f Ead. edit. , impetum ab inferis fecit... . quod 
dicit de viis viri in juventute et muliere meretrice, hec 
mulier . . . ut fornicaria ibat, 

€ Ead. edit., quas dudum elegerat, relinquens, cum 


sunt omnia nova. Denique merito dicit se nihil fecisse 


. mali, quia per regenerattonis sacramentum ita sunt ejus 


abolita peccata, ac si facta nen fuissent; mec sunt in 
Dei memoria, ut. Ezechiel propheta (Cap. xvui) testa- 
tur, dicens : Vila vivet, et non morietur, omnium deli- 
ctorum ejus, quecunque [ecit, non recordabitur ei. In 
hoc namque in mortem se tradidit Christus,. «t Apo- 
stolus ad Ephesios (Cap. v) scribit, ut exhiberet ipse 
sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, ne- 
que rugam. 

1 Cod. Vat. 3826, adtendimus. 

j Cod. Lateran., totam in nobis spirituali, etc. 

k dem cod. Later., cum ipsius adjutorio. 

| Cod. S. Pet. 40 F, et Vallic., aliquo pro antique 











81 


SERMO XVIII. 


803 


ricordie perveniet. Quia , sicut qui se exaltat humi- A die, amaritudo sine dulcedine, obscuritas sine lumine; 


liabitur, ita econtrario, qui se humiliat exaltabitur. 
Qui enim, sicut dixi, agnoscens reatum suum sese 
- &ab altari Eeclesix: humiliter pro emendatione vitz 
" removere voluerit, ab xterno illo et celesti convivio 
excommunicari penitus non timebit. Rogo vos , fra- 
tres, diligenter attendite : si ad mensam eujuscunque 
potentis hominis nemo presumit cum vestibus con- 
scissis et inquinatis accedere, quanto magis a convi- 
vio :eterni Regis, id est ab altari Domini debet se 
unusquisque invidke vel odii veneno percussus, aut 
jracundize furore repletus cum reverentia et humili- 
tate subtrahere, propter illud quod seriptum est : 
Vade prius reconciliari fratri two, P tunc offeres mu- 
hus tuum (Matth. v). Et iterum : Amice, Afaomodo huc 
intrasti non. habens vestem nuptiulem (Matth. xxu)? 
Sic enim habet textus evangelice lectionis, quod 
uidam fecerit nuptias filio suo, * et intraverit ut vi- 
eret simul diseumbentes; et videns ibi hominem 
non habentem vestem nuptialem , dixit ad eum: 
Amice , fuomodo huc intrasti, non habens vestem nu- 
ptialem ? Et illo obmutescente dixit ministris : Ligate 
illi manus et pedes , et projicite'eum in tenebras exte- 
riores : ibi erit fletus et stridor dentium. Ecce qualem 
sententiam 4 merebitur audire qui ad convivium nu- 
ptiale, id est ad altare Domini, 69 aut ebriosus, aut 
adulter, aut odium in corde retinens * presumet ac- 
cedere. Avertat hoc a nobis Deus, fratres carissimi, 
et concedat ut mala ista aut nunquam velimus ad- 
mittere, aut si admissa fuerint, sine ulla mora per 
poenitentiain vel pacem sanare studeamus, et largio- 
ribus eleetnosynis festinemus abluere, ne [orte si 
cam peccatorum vulneribus ante tribunal :eterni 
Judicis venerimus, ab illa :eterna Ecclesia , et ab illa 


celesti Jerusalem perpetua excommunicatione sepa- 


remur. Considerate ergo, rogo vos, fratres, si hodie 
aliquis a conventu ecclesix hujus pro aliquo crimine 
foras projiciatur, in quanto dolore vel tribulatione 
erit anima sua; etsi intolerabilis dolor est de ista 
ecclesia foras projici, ubi ille qui projicitur, et man- 
ducare, et bibere, et cum hominibus loqui potest, et 
habet spem ut iterum mereatur ad ecclesiam revo- 
cari; quid putamus , qualis dolor erit si aliquis pro 
criminibus ab Ecclesia que est ! in coelis, a conventu 
angelorum vel sanctorum hominum congregatione 
fuerit separatus, 5 cui nec solum sufllciet ad penam, 
quod foras projiciatur, sed insuper in tenebras ex- 
teriores :xterno incendio concremandus excluditur? 
Qui enim ab illa ccelesti Jerusalem excommunicari 
meruerit, ^ non solum hanc penam habebit, quod 
nec manducare, nec bibere poterit, sed etiam poenas 
infernales sustinebit, ubi est fletus et stridor den- 
tium , ubi ululatus, lamentatio, et penitentia sine 
ullo remedio, ubi est vermis ille : qui non morietur, 
et ignis qui nunquam exslinguetur; ubi mors quis- 
ritur et non inveuitur, quia quibus in hoc s:xculo 
vita offertur, et noluut accipere, in iuferno quxrent 
mortem et non poterunt invenire. lli erit nox sine 


ubi nec diviti: , nec parentes, nec conjunges, nec 
fllii, nec vicini poterunt subveniri, ubi nihil peccator 
inveniet 1 nisi quod caste et juste vivendo per elee- 
mosynarum largitatem transmiserit. Hzc ergo cogi- 
tantes , Íratres carissimi, tam casti et tam sobrii, et 
tam pacifici ad istud altare, Deo auxiliante,studeamus 
accedere ut ab illo :eterno altari non mereamur ex- 
cludi. Qui enim ad istud altare casto corpore et 
mundo corde cum secura et munda conscientia ve- 
nerit, ad illud altare, quod in ccelis est, felici trans- 
migratione perveniet. Ad extremum , fratres caris- 
simi, non est grave nec k laboriosum quod vobis 
commendo. Omnes viri , quando communicare desi- 
derant , lavant manus suas , et omnes mulieres ni- 
tida exhibent linteamina, ubi corpus Christi acci- 
piant. ! Non est grave quod dico , fratres : quomodo 
viri lavant aqua manus suas , sic eleemosynis lavent 
conscientias suas. Similiter et mulieres, quomodo 
nitidum exhibent linteolum ubi corpus Christi acci- 
piant, sic corpus castum et cor mundum 7 exhibeant, 
ut cum bona conscientia sacramenta suscipiant, 


Rogo vos, fratres, nunquid est aliquis qui in arca . 


sordibus plena velit mittere " $3 vestem suam? 
Etsi in arca sordibus plena vestis non mittitur pre- 
tiosa, qua fronte in anitna ? qux peccatorum sordi- 
bus inquinatur, Christi eucharistia: suscipitur? Et 
quia istis verissimis exemplis loqui ccepimus, P etiam 
quod bene nostis, insinuo. Non puto esse aliquem 
hominem qui in arca sua, ubi pretiosas vestes habet 
repositas,acquiescat, aut carbonem vivum, aut quam- 
cunque scintillam includere. Quare hoc, fratres? 
Quia timet ne comburantur vestimenta , quibus in 
festivitatibus induitur. Rogo vos, fratres, qui 4 in 
arca sua non vult scintillam ignis includere , quare 
in anima sua flammam iracundi» non timet accen- 
dere? Sed quare hoc fiat manifeste et evidenter 
agnoscimus. Ideo enim in arcam *r ignem non mitti- 
mus, quia diligimus vestem nostram. Flammam verto 
iracundi:e ideo non exstinguimus, quia non solum non 
diligimus, sed etiam odió habemus QGJ/$ * animam 
nostram, secundum illud quod dictum est : Qui dili- 
it iniquitatem. odit animam suam (Psul. x). Et ideo, 
ratres carissimi, exempla ista attentius cogitantes, 
* arculas interiores, id est conscientias nostras, 
quantum possumus, cum Dei adjutorio custodire di- 
enter studeamus , ut cum dies judicii venerit in 
illa :eterna et beata ecclesia, ubi nunquam habitare 
poterit malus, unde * nunquam exire poterit bonus, 
non cum pannis veteribus foras in tenebras exterio- 
res exclusi appareamus, sed stola immortalitatis in- 
duti, castitatis vel justitie; gemmis ornati , eleemo- 
Synarum luce vestiti audire mereamur: Venite, be- 
nedicti Patris mei , percipite regnum (Matth. xxv), 
etc. ; et illud: Serve bone et fidelis, 1ntra in. gau- 
dium Domini tui (Ibid.); ad quod gaudium nos Do- 
minus Y sub sua protectione perducat , qui vivit et 
regnat in sx€cula sxeculorum. Amen. 


'& Cod. Later., ipse se humiliter ab altari Ecclesim. D suggero.. Hoc dico, quod vos frequenter [acere aspicio. 


b Cod. Vallic. et S. Pet., et tnc veniens. 
* Cod. Later., et intravit ut videret simul recum- 
bentes. . 
1 [dem cod. Later., meretur audire. 
e Cod. S. Pet., presumit. | 
t Cod. S. Pet. 4 F, in colis, id est angelorum vel 
sanctorum omnium congregatione. 
. & Cod. Vallic., cti nec hoc solum. 
^h Codex Sancti Petri, non solum hoc pene habebit, 
sed etiam flammas inferni sustinebit , wbi est fletus, 
tc. 
c i Codd. S. Pet. et Later., qui non moritur, etc., 


exstinguitur. 


- $ tidem codd. S. Pet. et Later., nisi quod de hoc 


seculo caste. 
. & lidem codd. S. Pet. et Later. , laboriosum , quod 


Omnes viri, etc. 
1 fidem codd. S. Pet. et Later., Non est grave, nec 
laboriosum. ec 
? Idem S. Pet. addit, accipientes exhibeant. 
? ]dem cod. S. Pet., vestes suas. 
'? fidem codd. S. Pet. et Later., que est peccato- 
rum sordibus inquinata. ' | ! 
P Cod. Later., et huc quod bene nostis, insinuo. 
* 4 Idem cod. Lat., in arcam suam. ] 
* Codd. S. Pet. et Later., íqnis non mittitur, quta, 
etc. Flamma vero iracundie ideo non exstinguitur, etc. 
5 [dem cod. S. Pet., unimas nostras. 
* Cod. Later., arcellus interiores. 
"v Idem cod. Later., nunquam exiturus bonus est. 
Y [dem cod. Later. omittit sub. 


P 
[Tad . 


wt wd 


(C 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS, 


84) 


SERMO XIX. 
Item de dedicatione ecclesue 1J. 


Li 


ADMONITIO. 


Cum án Laurentianis mox laudatis codicibus atque in Gotwicensi híc sermo sancti Maximi ornetur no- 
mine, contra vero sancti Augustini in codicibus iisdem Sancti Petri, Vallicellanis, Lateranensi et Casinensi 


: 446 pag. 48$, cumque a Maurinis in a 


ndicem Sermon. sancti Augustini num. 251 referatur, inque Biblioth. 


Max. Patr. tom. Vl, pag. 675 edit. 16/7, Eusebio Gallicano episcopo ascribatur, fas nobis sit. eumdem 


in appendice collocare. . 


AncuwENTUM. — Nonnulle Veteris Testamenti figure A tiam. Salomonis, id est viri pacifici Dosgnipi aesizi 


Christi Ecclesiam prosignant, ac imprimis reging 
Saba de qua copiose sermonis auctor proponit 


Recte festa ecciesie colunt qui se ecclesizx ^ filios 
agnoscunt. Hiec enim omnium oredentium mater 
est, 5 qux natos ad mortem regenerat ad salutem, 
per quam Christus plus restituit in gratiam quam 
periit in natura. « Et a Deo transgressoris degene- 
rem prolem in adoptionem divin paternitatis as- 
sumpsit; et de coelo exh:eredatos cceli 4 reddit hz- 
redes. * Hec est post Synagogam vocata, sed ante 
Synagogam promissa. f Hxec enim jam in primo ho- 
mine prafigurata est. Nam sicut ex Ad: latere fa- 
bricata est Eva; ita ex Christi corpore et vulnere 
redempta crevit Ecelesia. € Hzc intra arcam diluvio 


exundante seryata ^ crucis beneficjo , et baptismatis - 


mysterium pr:esignavit. Hzc Sara sterilis , et despe- 
rata in senectute unico pignore ! fecunda pr:scivit. 
Ecclesia enim unicum, id est dilectissimum Dei po- 
pulum &xculo jam senescente progenuit. Hzc est 

ina itla de qua ! a Davide dicitur : Astifit regina 
a dextris tuis in vestitu deaurato circeumamicta varie- 
tate (Psal. xviv) ; id est diversarum circumdata x pre- 
tioso decore virtutum. Hzc est illa regina qu: ve- 
nit a partibus /Ethiopie audire sapientiam Salomo- 
nis. ! En hxc non tain ex una regione quam ex uni- 
versis mundi partibus ? reges quxsitura convenit. 
» Sicut et cvangelista commemorat (Matth. xu), 


Regina Austri venit]a finibus terrz audire sapientiam ^ 


Salomonis. Venit Ecclesia ad Redemptorem et eru- 
ditorem suum, ut de stultitia erroris doctrinam per- 
eiperet veritatis, de qua plenius sicut audivimus ? 
Regnorum scribit historia, dicens : Et ingressa regina 
Saba Jerusalem cum multo comitatu P et divitiis, cum 
camelis portantibus aromata , et. aurum infinitum ni- 
mis et gemmas pretiosas (III Reg. x). Venit ad Sa- 
lomonem et locuta est ei universa quz habebat in 
eorde suo. Ergo in figura regine a illius Ecclesia 
venit ex gentibus a finibus terre imponens 65 fi- 

iditatibus vitiisque terrenis audire sapien- 


nem cupi 
* Codd. 8. Pet. A 9 et Casin., filios esse cogno- 
ecunt. - 

b [dem S. Pet., que generatos ad mortem. 

€ Cod. Later., ef Ada transqressoris. 

à Codd. S. Pet., Casin. et Later., reddidit cofie- 
redes. Hoc est post Synagogam tidem vocata. 

* Ex cod. 25 Plut. xvm bibl. Later., H«c est post 
Synagogam idem vocata. 

f Cod. S. Pet., Hec etiam in primos. 

5 lidem codd. S. Pet., Casin. et Later., Hec intra 
arcam diluvio exundante servata crucis beneficium, elc. 

h [dem cod. 25 let crucis beneficium. 

! Codd. Laur. et Later., fecunda pracinit, 

) Codd. S. Pet., Yallic. et Later., ad Deum per 
Davidem. 
k Codd. Vat. 5836 et Laur., pretiosarum. 
! lidem codd. Vat. 5856 S. Petr., Vallic. et Later., 
Sed hec pro En hac. 

» lidem codd. S. Pet. , et Later., reges queritura 
convenit. 

? Codd. Vallic., S. Pet. et Later., Sicut etiam. 

* Cod. Gotwicensis, Regum. 

P Cod. Later., et divitiis multis. 

4 Codd. S. Pet. et Casin., hujus. 
. * Codd. Laur., Vallic. et Laur., qui fecit utraque 

TWIN. 


p? 


Jesu Christi, " qui fecij utramque unum, solvens ini- 
niiciias inter Deum et boripem incarne eua. Venit 
post veleres et profauas supersiitiones audire ef di- 
scere de ^ fidei illuminatione , e£ judicio fu£uro, de 
animi;e immortalitate, *.de spe remuoneniionis ef 
gloria. Venit ergo iu Jerusalem cugo zaulto comátatu, 
id est, non jam cum nna 4antum gente Judaasgrum, 
sicut prius Synagoga solos habuit " Hebraog, * sed 
totius mundi gentibus diversisque nationibus. Venit 
ergo exhibens munera digna Christo, aurum et gem- 
mas pretiosas , et hoc camelis poriantibus , id est ex 
genti populo venientibus, * qui prius vitiorum e- 

itate distorli fuerant, et malorum J oneribus curvi 
ac peccatorum pravitate deformes. * Cum bis tan- 
quam muneribus .regiua bzec ingreditur ad pacificum 
regem Christum exhibens secum fidei aurum, ** nu- 
ritalis incensum , pretiosarum s&plendoree geuma- 
rum, ^^ scilicet insignia ornamenta viniuuum. Et lo- 
cuta est ei universa qux habebat ** in corde suo, id 
est aperuit ei cor suum, manifestavit ei occulta .com- 
scientiz sux in confessione et paanitudine prssceden- 
tium delictorum. 4d Videamus qua agat hzc regina. 
Videns, inquam , regina Saba omnem sapientiam Sa- 
lomonis, et domum quam gdificauerat, et cibos nunsa 
ejus, et holocausta qu offerebat in domo Dománi, nog 
habebat ultra spiritum (1II Beg. x). Quid erat ratio- 
nis ut praepotens regina domum, expensae.et ciboé 
regios tantopere miraretur? Ergo in hoc loco aliqua 
majora nos oportet inquirere. ** Videt ergo Ecclesia 
ex gentibus congregata sapientiam Christi , id est, 
post carnalia instituta geniilium , post humanam et 
animalem doctrinam philosophorum accepit intelle- 
clum f! salutis, et vit». inspexit spiritualium bono- 
rum virum. Ágnovit verum fabricatorem coslj e£ ter- 
r3, potentissimum humani generis conditorem, de 
cujus sapientia dicitur : £€ Omnia in enensura, et pon- 
dere, ei numero constituisti (Sap. x1). Vidit et domum 
quam :dificaverat, id est incarnationem hominis 
assumpti, bh de quo dicit Apostolus : In y habitat 
omnis plenitudo Diuinitatig corporaliter (Loloss. 9. 


, € Cod. Casin. 185, fidei illuminationem , 9t judi- 
eium futurum. 
'! Codd. Laur., S. Pet. et Casin., de spe sesurre- 
ctionis et gloria. 
" Cod. Later., Judwos pro Hebreos. 
Y ldem cod. Laur., sed potius totius mundi gentibus. 
dia Cod. Later., qui priu& (ueram vitiorum. foditate 
istorti. 
Y Cod. S. Pet., onere. 
? lidem cedd. $. Pe. e& Leter., um ids deque 
muner. 
^3 [der eod. S. Pet., et puritatis incensum, vane- 
rum scilicet insignia et ornamenta virtutum. Et lecn- 
ta, elc. 
bb Cod. Leter., morum scilicet insignia, opRamenta. 
c? Cod. S. Pet. et Casin., ie corde suo. Ilem ape- 
ruit ei, eíc. 
44 [idem oodd. S. Pet. et.Cssin., Videamus quid 
agat. 
** Cod. Later., Vidit pro Videt. 
ff Cod. Vat., salutis et vita. Inspexit spiritualium 
mirabilia bonorum; ac novit verum fabricatorem cali 
et lerre, etc., cui consentiunt codd. S. Pet. et Later. 
. $£ Cod. S. .Pet., onwia in meneura et numero et po- 


- dere. 


bh Codd. Laur., S. Pet. et Later., de qua domo didit. 





885 
Vidit 
bus di : Mens dibus est 29. faciam voluntatem 
ejus qui misit me Patris (Joan. 1v). Cibus Christi est 
salus nostra. Reáicitur codestibus epulis, profeetibug 
nostris. Cibus ejus sumus , dum acquisiti Ecclesise in 
membra 5 ejus, corpus, quod transmis ; vel cibus 
salutaris sacramves a codlestia, de quibus diciter: 
Panem owji dedit Sie ene angelorum manducavis 
homo (Pset. vxxmil. Vidit et holocausta ejus, ora- 
onum sime dubio & ationumque * ministeria, 
9 et obstepuit ubi vidit imsstimabiles divitias Bo- 
mini sui ; dixique ad regom : Verus est sermo* quem 
eudieram in terra mea super sermonibus (uis et auper 
sapientia tua , et non credideram narrantibus donoc 
épea veni ac tidi. oculis meis, et probavi quod medi& 
pars nuntiata wwhi non fuiosot ; f mejora sunt sapientia 
& opera iua quem rumor quem audivi (111. Rey. x). 
Cum erge 5 pervenit regina hzc, sive ia , eive 
quaecunque ánima sanota, eum pervenerit in eeter- 
nam Jerusslem , id est visionem pacis , et ingressa 
fuerit bestam requiem et glor$am ceelestium promis- 
sorum , muito plura et magnificentiora perspiciet 
quam ei in hac terra per sacra eloquia, per prophe- 
fas et apostolos nuntiata faerunt. Nunc enim * tan- 
quam per $ lum et in snigmate, tunc aatem 
oculis suis videbit, id est facie ad faciem. Cum, in- 
quam, mnaqueque anima fidelis ae sancta in illo s»- 
eulo ! plena bonorum fructibus, divinis fuerit pree- 
sentata conspeetibus, exhibens seipsam exemptum, 


.. ^ Cod. Laur., velut iffos, Cod. Later., id est, vidit 
illos, de quibus dic. . 

» Cod. Laur., in membra, corpusque transimus. 
Cod. S. Pet., in membra ejus, corpusque transimus, 
velut cibus ejus altaris sacramenla, eut. Cod. Later., 
in membra ejus, corpusque transimus; vel. cibos, ejus 
altaris sacramenta. 

€ Iidem codd. Laur., S. Pet. ei Later., mysteria. 

3 Codd. S. Pet. et Later. , obstupuit. Ibi vidit, etc. 

* lidem codd. S. Pet. et Later., quem audivi. 

! Cod. Laur., major est sapientia tua. 

' 9 Cod. Later., pervenerit. 

' b Codd. S. Pet. et Later., 
in enigmate. 

db Codd. omnes citt. , plena bonorum operum (ru- 
ctibus. 

) Cod. Laur., Dee suo preferens. 

k Idem cod. Laur., diversarum ornamenta vel ado- 
ramenta virtutum. Codd. S. Pet. e£ Later., diverso- 
rum adoramenia meritorum 

! Jdem cod. Laur., infinitum multum nimis. 

7$ (Codd. S. Pet., Casin. et Laur., in se reconsignans 
pio inastimabili pretium Hedemptoris. 

9» Jdem cod. S. Pet., celestibus mirabilius inferen- 


. SERMO X1. 
et cibos Salomonis, id est ^ velut is de qui- A ! Deo suo perferens digna celo ; et valitura ccelum, 


8t6 


multiplicia rounera , gemmas mleerieordis, jusutise 
mangaritas, k diversorum odoramentorum merita, 
id est. aromata compwnctionis, e& suave olentis bal- 
eama castitatis perferens, sicut dixi, aurum ! infini- 
4um níimís, id est integrum *" in &e reconsignat pio 
$nzstimabili pretio Redemptori spirítualibus cordis 
44 corporis oblationibus placitura, ut possit » eeele- 
*üum mirabilium inserenda vecem prophetíce ex- 
euHKationis assumere : Jntroléo in. domwn tuam cum 
Vholocauetis (Psal. .xv). 'Tunc beata et * Iliustris ani- 
"ma intus stependas remwneratiénes, quas «idet vitas 
*onstítutas, ineffabilibué vegins hujus verbis uti ad 
3eum poterit, dicens : Verus est sermo quem audivi 
4n terra mea. super (f sermontéus. tuis, majora sunt 
"Ph tug quam rumor quem audivi. Hoc est dicere : 
'O Domine, de retributionibus tuis magna quidem 
sperare prsesumpsi, sed majora percepi; ? vincit ma- 
nifeste, quam cerno, multitudo tox dulcedinis ma- 
«€nitudinem cogitationis mes. Sensum superat ex- 
spectationis effectus , et revera id quod parat Deus 

ligentibus se, fide non comprehenditur, spe non 
attingitur, caritate non capitur, desideria et 
vota transgreditur. Ácquiri potest, zestimari non po- 
test. 4 Videbit homo merita sua * inseparabili retri- 
butionum largitate crescere. Habebit de perceptione 
fructum, non habebit de * satietate fastidium. Ad 
qu» nos bona perdutat qui vivit et regnat in sz- 
€ula seculorum. Amen. 


da voce, ete. 

? Cod. Laur., tliusiris amma inter stupendas remu- 
geraloris sui constituta divitias ineffabilibus regine 
hujus verbis uti ad Deum, dicens : Super sermonibus 
iuss majora sunl opera tua quam rumor, quem audiui, 
hoc est dicere, eic. Cod. S. Pet. , illustris anima inter 
stupendas remuneratoris sui divitias constituta ineffe 
bilibus reginae hujus verbis uti ad Deum poterit dicens : 
Verus esi sermo quem audivi, etc. Cod. Later. etiain 
ila legit ; babet tamen : uti poterit, ad Deum dicens. 

P Cod. S. Pet., vincit smanifesta, quam cerno, dwl- 
cedinis magnitudo cogitationis sec sensum, superat 


lanquam in speculo et C cogitationis effectutn. Cod. autem Casin. legit : einoit 


manifesta, quam cerno, dulcedo magnitudinem cogite- 
tionis mete , sensum superet exepectationis a[fectws. 
Cod. Later. , affectum ; in reliquis conformis est Ca- 
sin. Deinde vero habet: et revera id quod praeparat 


Deus, etc. 


q Cod. Later., Videbst kdmo merita sua ob insu- 


apicobilem retributsonum largitatem decrescere. 
N r 


od. S. Pet., ob insuperabilem retributio lar. 
gita 


tem. 
5 Ex Codd. S. Pet. et Later. xootim eatieíate saf- 
mus vodi societate. 





SECUAND.A CLAASSIS. 





' SERMO XX. 
De S. Eusebio episcopo et martyre Vercellensi 1. 
ADMONITIO. 


Quid sentiamus de his sermonibus a Muratorio in tom. IV Aneedotorum editis, satis ia euperiore 


preefa- 


tone diximus. À Venetis ouoque typographis et ab Andrea Gallandio, cujus lectionem sequimur, iidem 


vulgati sunt. ] 


ARGUMENTUM. — S. Eusebio beatus Exuperantius, ejus D cerpere est; tam ineffabilium enim doctrinarum ma- 


discipulus, similis. S. Eusebii virtutes atque impri- 
mnis fortitudo; qui monachos institwit eosdem esse 
quos clericos ; hareticorum (raudulentis artibus re- 
stitit, «i fidem incolumem servaret; Arianorum per- 
fidia martyr obiit, Machabeorum choro. annume- 
randus. 


A4 8. raartyris Eugebii laudet aliquid addere, de- 


gister exstitit, ut merita ejus facilius cognosci pos- 
eint quam sermonibus explicari. Tantum ergo de eo 
conscientia retine& quaagtum oratio et narratio non 
prevalet. litur gesta iHims non verbis adornanda 
Sunt, sed peretringenda sententiis; przesertiu quia 
T08 Scimus eam rem promere non debere sermoni- 
bus, quam videmus Jam comptarmi esse virtutibus ; 
cum dicat Apostolus ; Regnum Dei nox. in. sermone 





897 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


^ 


888 


.est, sed in virtute (I Cor. ww). Ergo ad merita ejus ali- A veri. Vos enim , inquit, qui dicitis Filium Dei Patri 


quid addere velle, decerpere est, me precipue, qui 
et ignarus rerum gestarum sim , et litterarum impe- 
ritus sacrarum , et rudis sacerdotalium functionum. 
Potuissent -autem praedicari hz»c sancti precessoris 
mei usu facilius, experimento probatius , doctrina 

reclarius : domnum et patrem specialiter beatum 

xuperantium loquor, qui fuit ejus minister in sa- 
cerdotio, comes in martyrio, particeps in labore. In 
cujus vultu sanctum quoque Eusebium videre nog 
credimus, et quasi in quodam speculo bonitatis illius 
imaginem contnemur; facile enim cognoscimus qua- 
lis magister fuerit, cujus talem videmus esse disci- 
pulum. Sed quoniam confessionis illius similis hunc 
gloria comitatur, mavult reticere laudes paternas, 
ne proprias pariter jactare videatur. Quid ergo de 
martyris Eusebii gloria predicem , cujus tota plebs 
ista sit gloria ? Et cum dicat Scriptura : Gloria patris 
est filius sapiens (Prov. x); quante hujus sunt glorise, 
qui tantorum filiorum sapientia et devotione LEeta- 
- tur? In Christo enim Jesu per Evangelium ipse nos 
genuit. Quidquid ergo in hac sancta plebe potest 
esse virtutum et gratiz, in S. Eusebii magisterio re- 
peritur. Ex hoc autem quasi virtutum fonte Jucidis- 
simo rivulorum puritas emanavit. Nam quia casti- 
tatis vigore pollebat, propositum virginitatis instituit; 
quia abstinentiz gloriabatur angustiis, monachorum 
introduxit forte servitium; quia blandimentis erat 
preditus lenitatis, cunctorum civium in Deum pro- 
vocavit affectum; quia pontificii administratione 
fulgebat, plures ex discipulis sacerdotii sui reliquit 
h:redes; quamvis nonnulli liberis suis relinquant 
auri: argentique thesauros, nemo tamen sancto Eu- 
sebio ditiores reliquit : siquidem omnes exstiterunt 
"aut sacerdotes , aut martyres. Nam, ut cetera ta- 
ceam , illud quoque admirabile est, quod in hac san- 
€ta Ecclesia eosdem monachos instituit esse quos 
clericos, atque iisdem penetralibus sacerdotatia offi- 
eia contineri, quibus et singularis castimonia con- 


Deo zqualem esee non posse, cur mihi filium meum 
pretulistis? Qua illi ratione permoti statim S. Dio- 
nysii chirographum deleverunt, priorem locum sub- 
scribendi beato Eusebio deferentes. Quos ille incre- 
pans et irridens, ait : Neque ego me vestris sceleribus 
polluo, neque filium meum vobiscum participare 
permitto. Unde cum dicat G9 Evangelium in hac 
generatione prudentiores filios tenebrarum quaii lu- 
cis: ecce his ipsis tenebris prudentior filius lucis 
inventus est. Tunc illi graviter indignantes ita ne- 
quiiiam suam fuisse delusam, novis eum per Con- 
Stantium principem passionibus vexaverunt; nam 
post multas injurias Orientis plagz illum exsilio re- 
egarunt , in quo tanta passus est, ut martyrii invi- 
ctam victoriam reportaret. Dicitur enim inter czetera 
passionum genera hoc poenale passionis supplicium 
pertulisse, ut dum íinterregaretur ab Arianis, et se 
eoruni communicare perfidi:e denegasset, scalarum 
proclivi tractu supinis pedibus ad imum usque per- 
traheretur ;. et iterum revocatus ad summum ,, inter- 
rogatus denuo, cum eadem respondisset, eadem pa- 
teretur; ac frequentem interrogationem frequenter 
hujusmodi supplicium fuerit subsecutum. In qua pas- 
sione S. Eusebii martyris licet fuerit quassatum ca- 
put. elisum corpus, membra confracta, animus tamen 
idei mansit invictus. Nan quanto plus Ariana yper- 
fidia corporaliter lacerabat, tanto magis eum catho- 
lica integritas spiritualiter refovebat. Quem quidem 
scalarum ascensum atque descensum possumus di- 
cere quem Jacob somnians prophetavit: et sicut 
ille vidit etiam istas scalas ab imo ad celestia 70 
usque pertingere; siquidem per has et Eusebius 
ascendit ad ccelum, et Ariani ad inferos descende- 
runt. Unde, fratres, S. Eusebium Machabsorunm mar« 
tyrum choro annumerandum puto. Siquidem illi sin- 
gulis membris martyrium pertulerunt; hic autem 
totius corporis passione Dominum sit confessus , nec 
disparem eorura esse gratiam, quos etiam una dies 


servatur, ut esset in ipsis viris contemptus rerum et C in martyrio copulavit. 


accuratio levitarum : ut si videres monasterii lectulos, 
instar orientalie propositi judicares; si devotionem 
clerici Dorspieeres, angelici ordinis observatione gau- 
deres. Hlud autem tacere omnino non arbitror, quod 
cum Arianorum detestabilis perfidia totam cum uni- 
verso mundo Italiam perturbasset , atque ejusdem 
pestilentie sacerdotes simplicitatem 'S. Dionysii 
martyris captivassent, ita ut subscriptionem ejus 
vinculum relinerent, qua illum e manibus eorum sa- 

ientia liberavit. Sicut enim ait S. apostolus Paulus: 

actus sum Judeis tanquam Judaeus, ut Judaeos lu- 
crifacerem (1 Cor. ix) ; ita Eusebius hzreticis hzere- 
ticum se esse mentitus est, ut de h:eresi filium libe- 
raret. Dixit enim se eorum consentire perfidiz,, hoc 
sibi placere quod illis; sed quod sibi filium Diony- 
sium in subscribendo prxponerent graviter se mo- 


( Monet Gallandius mutilum esse hunc sermonem , 
eo quod in codice archetypo desint alique pagina , et 
anneclit sequens fragmentum.) 

Inter ista, carissimi, de Machabeis fratribus quam 
maxime exsultare nos convenit, quorum meesta qui- 
dem passio, sed lxeta victoria hodiernam nobis festi- 
vitatem multiplici gaudio cumulavit. Quandoquidem 

ropugnatores evangelicz fidei custodesque paternz 
egis unum confessi Dominum sub unius Dei certa- 
mine triumpharunt. Sicut enim Machabsi ob hono- 
rem Dei omnipotentis tyrannica vicere tormenta, ita 
beatum Eusebium Dei sui injuriam refellentem per- 
sequentium non potuere superare supplicia. Atque 
ideo nos presenti die sanctorum de morte gaudea- 
mus, quia perpetuam) non dubitamus eos vitam 1ue- 
ruisse post mortem. 


SERMO XXI. 
Item de S. Eusebio episcopo et martyre Vercellensi 11. 


AncuwENTUM. — S. Eusebius 
. Patre unitatem defendit. Ecclesia. manibus iniquo- 
rum pulsus, secum, quocunque ibat, portabat Eccle- 


' siam. De agonibus laboribusque quos ille pertulit; de 


fortitudine matris Machabeorum martyrum, deque 
gravissimis quibus hi necati sunt suppliciis. 


Dum ad obsequia venerande recordationis com- 
munis patris nostri Eusebii confessionis ejus honore 
concurrimus, religiosum reddimus famulatum perpe- 
iuo confessorum auctori. Quidquid enim erga electos 


Dei devotionis impendimus, Deo totum , qui electos . 


8uos sanctificat, exhibemws. Quis autem sanctorum 
memorias confessorum non pleno perfectoque amore 
veneretur, de quibus Dominus ac Salvator noster 
ait : Qui me confessus [uerit coram hominibus, confite- 
bor et ego eum toram Patre meo, qui est in. celis 


(Maus. x). Valde ergo nobis est salutare, quod beati - 


bd 


* 


indivisam Verbi cum D Eusebii suspicimus merita, quem pro retributione 


servate fidei apud sempiternum Patrem costernus 
Filius confitetur. Advertite itaque, carissimi, quan- 
tam beato Eusebio paraverit gloriam vixisse Christo, 
et mortem non timuisse pro Christo , ut ait Aposto- 
lus. Mihi autem vivere Christus est, el mori lucrum 
(Philip. 1). Erat utique vita illi Christus , quia per 
spiritualium virtutum tramitem gradiens, absque 

hristo vivere nesciobat. Erat ei et mori lucrum, 

uia si damno presentis vite transiret e s:eculo, ad 

hristum pergens, codi se noverat divitias lucratu- 
rum. Unde et gloriosissimus iste confessor Christum 
Dominum et vivens quxsivit, et morlens acquisivit. 
Quasivit vivens Christum, cum salutaria ejus pre- 
cepta custodieis indivisam Verbi cum Patre asseruit 
unitatem. Acquisivit eum moriens, cum ad societa- 
tem regni. e[ntucorporis morte transivit : et quia 
unam Patris Filiique, sicut est, substautiam non ne- 











889 


:SERMO- XXII. 


gavit, exeina, carcerem , verbera, famem, sitimque A non solam terreni corporis contulisse naturam , sed 


sustinuit, quxe omnia fideliter superans, vitam, quam 
dilexit, invenit ; e& mortem, quam non timuit, trium- 
phavit. Nam quid aliud est calcare mortem, quam 
vivendo fideliter vitam possidere post mortem, et 
obeundo cum fide perpeti sancti nominis tenere me- 
moriam? Ecce tempora temporibus cedunt; genera- 
tiones generationum successione prztereunt. Beatus 
vero Eusebius ztatum nostrarum curricula cuncta 
transcendens, et in Christi est confessione perpetuus, 
et in nostra devotione 'continuus. Nec sane est du- 
bium quod pie sancteque viventem et indeliciens vita 
comitetur, et honor subsequatur :xternWs. Hic est, 
fratres, venerandus Eusebius, qui dum peregrinan- 
tem apud perfidos fidem fideli sua peregrinatione 
defendit, ad patriam ver: fidei tendens, consortium 
ccelestis emeruit civitatis. Pulsus quidem est Ecclesia 
manibus iniquorum , sed vir fidelissimus secum quo- 
cunque ibat, portabat Ecclesiam. Aut non in illo 
erat Ecclesia, cujus catholicum fortissimumque pe- 
ctus xternus Ecclesix auctor habitabat? Sed jam vi- 
. deamus quos pro fide confessor egregius agones ege- 
rit laboresque pertülerit. Fertur namque ita poenali 
quadam habitatione conclusus, ut homine brevior 
esset domus, et carcerato carcer angustior, quatenus 
tali illo in ergastulo stanti jacentique esset ferale 
supplicium, ut quidquid cruciatuum sancto de cor- 
pore exigere possit tortor immitis , hoc tristissim:ze 
mansionis illius operarentur angustis. lnedia super 
hzc affligebatur et siti, sed nesciebat propugnator 
salutaris fidei penurix necessitate lassescere. Nescie- 
bat, inquam, Eusebius cibi ac potus inopia superari, 
cui Verbuin Dei vivus crat panis, et quem sanctus 
/Niritus effuso desuper ubertatis suxe rore potabat. 
Nam que illi poterat animi corporisque deesse sub- 
&tanti», qui omnipotentis Patris, et Unigeniti ejus, 
et sancti Spiritus unam et consempiternam deitatem 
confessus in :eternum partum evangelicis uberibus 
lactabatur? Quid ergo de martyrio hujus defuit, qui 


tot martyrii certamina desudavit? Accedit etiam in (C? cessit; ut qu:e docebat pro 


augumentum ketitie nostre, quod pariter bodie Ma- 


cbabxeorum fratrum celebratur natalis, quos mater : 


fecunda Deo religioso partu edidit (11 Mach. vu), 
pio lacte nutrivit, fideli educatione provexit : 71 
ut appareat nobilissimam matrem piguoribos suis 


etiam ccelestis animi transfudisse propositum, et cum 
diversa in fratribus :etas etiam membrorum varie- 
tate distaret, in confessione tamen divini nominis, 
concors im eis nescivit discrepare germanitas. Pro- 
pter quod mirabilis femina gloriosius se amittere fi- 
ios quam genuisse gaudebat. Qu:e de Dei sui certa 
promissis, suaque secura de fide, inter tormenta 
üorientium pignorum interrita et invicta consistens 
Junioris nati vitam, etiam tyranno offerente, con- 
tempsit, sciens cum presentis mercede mortis inde- 
finiti (Forsan indefinite] Lorennis vitse tempora mer- 
caturum ; docuitque laudabilius mater, uhi Dei agi- 
tur de honore, liliis ut recte parcatur, non esse par- 
cendum. Quis non hujusmodi feminam toto attonitus 
stupore miretur, qux» acerbissimo tantoruin in obitu 
filiorum naturalis dilectionis oblita , imniobilem Deo 
servavit affectum? Quid autem de fortissimis adole- 
scentibus loquar, vel quo potissimum sermone dice- 
tur, quantz illud virtutis, quantzque fuerit fidei, 
magis illos Oobedisse matri mortem suadenti, quam 
cessisse regi nunc inferenti vulnera , nunc niunera 
79 vpromittenti? Mirabiles quidem de suppliciis suis 
Mrenes, sed Propris quisque cruciatibus urgebatur. 
fulto vero mirabilior mater, qu:e potuit inflexa per- 
sistere, cum tantorum eam pariter filiorum tormenta 
torquerent. Nam primus ex illis succensa flanuuis 
sartagine frigebatur; sed inagis matrem totis visce- 
ribus igne genuino ardens frigebat affectio. Alterius 
caput, ut lectum est, cute cum capillis detracta tui» 
serabiliter nudabatur ; at illa, ne is talibus filius 
vincerelur, velut a vertice innodata crinibus, .ma&- 
tern: pietatis metu suspehsa pendeb&t. Alii lingua 
perfidorum manibus et ferro est impietatis abscissa ; 
sed ádversus furféntem tyrannum [fortior in matre 
truncati fllii lingua vivebat. Et quid plura, caris- 
simi? ut omnium filiorum suorum mater est afflicta 
tdrmentis, ita omnium adornata victotiis, quz gentili 
mors [F. leg. mox] perempta gladio optabili morte de« 
ei honore móriendum , 
ipsa. Deum suo honoraret occasu. Et ideo totis nune 
gaudiis exéullemus, quia hunc nobis diefn in ownefn 
la:titiam, et pro defensione paternz legis Machabcea 
progenies, et evangeliéze veritatis assertor beatissimo 
obitu setnper Deo lidelis Eusebius consecravit. 


SERMO XXII. 
]tem de S. Eusebio et de Machabeis , Vercellis habitus, 111. . 
ADMONITIO. 
Consulenda sunt qux diximus in admenitione ad sermonem : In natali Machábeorum et S. r'usebii Ver- 


cellensis 
dium , vulgamus. 
ARGUMENTUM. — Eusebius ignotus, concordantibus re- 
te populorum votis, et sacerdos Christi, et pater 
fit civitatis Vercellarum, de collegio consacerdotum, 
aliisque rebus praeclare ab eodem gestis. De fortitu- 
dine Machabaeorum. 


Licet me, fratres, debitum caritati vestr:e exbibere 
sermonem imperitia pudorque revocet, et trepida 
semper rudimenta deterreant, dat tamen fiduciam 

idanti amor venerabilis viri presentis antistitis ; 
affectionis eliam vestrx* ab incunabulis admodum 
meis probata dilectio omnem pavidi vim timoris ex- 
cludit, et super omnia gratia me beatz recordationis 
domni patrisque nostri confessoris impellit, quem pro 
colestium institutione virtutum pix: magis devotionis 
oblectat officium quam pompa verborum. Cui quam- 
vis a me exigua ct parva dicantur, placitura non du- 
bito, qux dicentur ab eo quem' ipse in Eeclesia sua 
»atum et generatum spiritalis uberis vitali luee nu- 
trivit. Etenim pios parentes, cum primum parvulos 
eorum natura provocat ad loquendum, suaviore quo- 
dam gaudio infantis ipsius illimatzx linguz balbutiens 
serio delectat. Et tunc eorum loquendi modus est 


dulcior, cum adhuc trepidautibus labis per infracta . 


iscopi, supra, col. 611, variantesque ibidem adnotavimus lectiones; querh , ut exstàt apud Gallan 


verba nequeunt explicare quod cupiunt. Unde, fra- 
tres, quanquam tenuis sensu et lingua pauper, cc- 
lestia reverentissimi viri merita zquiparare non va- 
leam; illa me tamen ratio quam maxirbe consolatur, 
quia impossibilitatem stupentis ingenii mei magni- 
tudo dilectionis excusat, nec aliqua me offensio de' 
presumptione rtiordebit, übi imperitiam commendat 
devotio, et ubi amor verecundiam vincit. Quis itaque, 
carissimi, in laudem beati Eusebii non tota animo- 


D sitate prorumpat, cujus gloriam , etiamsi nostra lin- 


gua reticeat, toto pene orbe innumerabilium virtu- 
tum ejus monumenta testantur? Hic namque est de : 
quo tanta fuit divini przrogativa judicii, ut sicut re- 
latio fidelium patrum in nostram quoque notitiam 
pertnlit, cum ignotus huc properasset advena, con- 
cordantibus repente populorum votis, et sacerdos ' 
Christi, et pater nostre fieret civitatis. Nec illud in 
electione ejus obesse potuit, quod videbatur ignotus ; 
quoniam quem judicia latebant humana, omnipoten- 
tis Dei latere priescientia uon potuit. Denique vultis 
mosse quam speciali supernz vocationis sit gratia 
consecratus ? Ecce dedit eura vitse integritas fideique 
perfectio, et. praecipuum sacerdotem , et gloriosis- 
günum confesereu. Hic docult iptra unius diversorii 





891 


geptum varios cohabitantium mores in unam coire 
bencordianm; tantaque apud ilium fuit mensura et di- 
sciplina vivendi, & quotidiano accrescente profecta 
bahitaculum illud non jam diverserum congregatio 
clericorum, sed consacerdotum collegium videretur, 
in tantum uf tanquam de seminario optimi germinis 
per complurimas civitates expetentibus populis lar- 
giretur leclissimos de sua institutione pastores. Erat 
enum in omnibus, ianto principe prsecedente, spiri- 
ialium ofliciorum iméefessa sedulitae, parcimonis 
sobnielatisque samitas, caritatis dulcedo , mansuetu- 
dinis gratia, eustodia castitatis. Qux omnia, fratres, 
.eísi generatie nostra adimplere non prsvalet, p 
tamen in patre eptimo posteritas quid miretur. Qui 

ilind dieam ? Quod peregrinationem perpeti, exsilia 
peenasque pe aro salataris (dei assertione 
promernuit; jejumiorum vigiliaramque exer- 
eitis roboretus, nec a via veritatis inflevus, con- 
stantissimo 73 vigore pectoris de perfidite auctoribus 
tiumphavit. £t inde est, carissimi, quod mors ejus 
omni vita est clarior, inde quod sacerdotium ipsius 
devotione fidelium perdurante communem mortalium 
non sentit occasum. (Quid etiam de beatissimis septem 
fratribus Machabo»is potissimum dicam? qui dum 
furentis Antiochi terrore calcato, legalia Testament 
Veteris precepta non deserunt, ad consortia Regis 
$elerei et beatam Evangelii gloriam pervenerunt. Et 
sicut fuit illis unius uteri germana nativitas, ita facta 
est eis unius fidei fralerna victoria. Qui in modum 
candelabri illios quod septeno lumine quondam luce- 
bat in templo, eeptem passionum suarum lampadibus 
undi facem radiarunt. Et sicut illi tenc candelabro 


sacerdotis eura oleum pro luminis perseverantia mi- ' 


Wistrabat ; ita his omnipotens Dominus ad illuminan- 
dam eorum fidem de thesauro glorix sux S. Spiritus 
wrofadit unguentum. (nter hsc mater venerabilis 
talium filierum morte l;tissima una et sola merebat 
tristitia, ne quis daleium pignorum suorum pro san- 
etificatioene divine legis aut nollet aut timeret occidi. 
'Bla vero quanti míraculi res est, quod ad augmentum 
Persons ketitite in anum diem assumptio sancti 

bii nostri et Machabsxornum victori: convenerunt! 
(Quam similis eorum pugoa ! Quam indifferens est 
&riumphus ! Illes enim. Antiocho svienti anxia ob- 
tulit mater; hunc insaniente diabolo in spiritale cer- 
tamen eredentium omnium mater sollicita produxit 


APPENDIX OPERUM 5$. 


MAXIMI TAURINENSIS. 892 


A Ecclesia. Machabzi multiinoda 4ormentorum genera 
patienter ac fortiter pertulerunt, ne porcinis carnibus, 
qux tunc habebantur illicite, devota Deo corda pol- 
luerent. Beatissimus autem pater Eusebius innumeros 
gravissimo hereticorum sustinuit cruciatus, ne 
Áriense inquinamento perfidiz purissimi pectoris sui 
conscientiam macularet. Primus ex illis septem fra- 
tribus, u audistis, quia immobilis perstitit, mauibus 
pedibusque 7/& truncatus est. Eusebius autem in 
veritate fidei perseverans haretic voluntati nec iti- 
nere pedum, nec manuum subscriptione corisentit, 
Secundus ex eis, ne caput vere salutis amitteret, 
contentus est capitis suí cute nudari. At venerandus 
Eusebius, lum caput suum pro membris fcclesiz 
persecutoríbus objicit, tegmentum coelestis capitis 
non amisit. Tertius Machab:xorum postulatus linguam 
constantissime protolit impiorum manibus abscindeit 
dam, ut qu:e pro toto corpore fuerat prolocuta, totum 
corpus suum preiret ad Deum. Eusebius vero linguam 
suam adversus tyrannum fldei et expugnationem 
diabolici erroris armavit, non timens amittere quam 
sciebat sibi et amissam perire non posse. Quartus 
autem, quintus, et sextus, ut lectum est, sine descri- 
tione poenarum, AnGochum regem verbis acrioribus 
iucreparunt. Eusebius nihilominus inter innumera 
tormenta ac diversa supplicia, tam fortia, tam niagni- 
fica est locutus, ut increpatione verborum ejus impia 
perfidorum pectora torquerentur. Septimus etiam in 
paternz legis defensione persistens, Antiochum doli 
plenum, honores ac divitias promüttentem mirabili 
magnanimitate contempsit. Eusebium autem nec ho- 
noris sacerdotalis ambitio, nec paupertas exsilii a 
verc» fidei propugnatione divertit; sed per sanctam 
inopiam ineffabiles divitias conquisivit , et sacerdo- 
tium suum sacerdotii ipsius amissióne servavit. Glo- 
riosissima etiam mater non cedentibus filiis iratum 
superavit Antiochum; et Ecclesia Christi, Eusebio 
vincente perfidiam, ipsum impietatis auctorem dia- 
bolum, reddita mundo veritate, calcavit. Hzc esl 
(c igitur beatissimo confessori cum Machabeis fratribus 
certaminis glori:&que communio. Hujus diei nobis est 
. annis omnibus multiplicanda et honoranda festivitas, 
in quo in seternam beatitudinem et assertores Testa- 
menti Veteris transierunt, et novi Evangelii pro- 
pugnator assumptus est. 


SEKMO XXIII. 
. Jtem de S. Eusebio et de Machabais IV. 


AncUuxENTUM.— Rursum preclare ab Eusebio res geste; 
. £ollegium imprimis sacerdotum. ejus opera institu- 

in , ac fidei con[essio suppliciaque Machabeis in- 

ficta recitantur. 

Quanquam, dilectissimi fratres, beati patris nostri 
gummi sacerdotis et confessoris Eusebii indignus sim 
filius e£ minimus servus, insignibus tamen merilis 
ac virtutibus vel exiguam depondo pro viribus servi- 
tutem. Etsi hec ille in codestibue agens , et coetui 
associatus evangelioo non requirit, nos tamen nostri 
jnemores ingerimus debemus. Quod quidem 
illa quam maxime coniidentia audeo, quia non dubito 
eum, quamvis a me humilia et parva dicantur, famuli 
&c nutriti sui àermone nog examinantis judicie, sed 
diligentis affectione pensare. Atque idee omni cum 
£audio obsequium patri, oficium sacerdoti, henorem 
deferimus confessori Hic itaque oum in hac urbe 
dispensahte Deo suzumi gradum pontificii suscepisset, 
pt universo clero &uo spiritalium institutionum spe- 
. culum se celeste przberet, omnes illos secum intra 
unius septam habitaculi congregavit, ut quorum erat 
unum atque indivisum in religione propositum, fieret 
vita victusque communis. Quatenus in illa sanctissisna 
societate vivendi invicem sibi essemt conversationis 
&ux» et judices et custodes : et dum alter alterius 
humilitatem przfert, continentiam stupet, suspicit 
castitatem, patientiam laudat, jniserantis animi prae- 
dicat bonitatem ,: jejunia vigiliasque miratur; omnes 


ab omnibus discerent quoa in se singuli non habe- 
bant. Quae cum, ita essent, im wamiversorom tamen 
pectora bonorum omnium plenitudo magni ey 
Eusebii de fonte manabat; atque ia fiebat ut dum 
in divina p exemplis se-mutuis excitant, in 
diversorio illo nen 1am bominum easet congregauo 
m virtutum. Cum vero Christianem fidem et eccle 
siasticam pacem toto orbe Ariana turbare impietas, 
et Divinitatis rebelles, terrore regio, exsiliis diversis- 
que suppliciis in consensum perfidix:s sus simplices 
quosque cogeret sacerdotes; Eusebius nester supra 
petram suum constituens fendamestem, tamus 8c 
D dai emicuit, ut eum inter fremitus fluctowm munda. 
norum nullus error involveret, potestas nulla terrere. 


clinum edput erigerét, sed passionie ipsius mer 
verticem sms attollebat in cestur. Arctabatur nibilo- 
minus carceris brevitate, ne lassantia in reque 
genua relaxaret; sed veritatis gradiendo semitas peT 
15 am«ena paradisi incorrupts fdei sux vestima 

ilatabat. Subtrahuntur etigma illi, et ipsius scripla 
testantur, cibi potusque ministeria ; sed mulla ille car- 
nalis escz» fatigabator inedia, qui confitendo zeterni- 
tatem Christi celesti Verbi pane vivebat. Nec cog! 
unquam potuit ut imperio perfidorum. necessiale 








895 — — SERMO XXJV. 


corporea statum fidelis animz subjugaret. Et quamvis A Eusebii quippe suspicientes triumphum, et vietrieum ^ 
À ausobi quipne susp phum, 


in tanto fiAei prelio adversa omnia, 
Deo, cui militabat, juvante, euperaret, omnes tamen 
illas jacendi angustias, atque illam famis inopiam 
*alerabilius perferebat ^ qui exercuerant illum ; lectu- 
$us durior et sanctioris propositi eontinuata jejania '. 
Mic vere cum apoetolo Paule et dicit et docet : Quis 
mos separabit a.caritate Christi? tribulatio? an angustia? 
en pensocstiof an me (Rom. vin)?' et reliqua. Et 
gecte non potuit a Ghiísto tribuletionibns et angustiis 
aepaseri, qui non poteit cogi ut a Patre Filium sepa- 
erret. Et uam de suavitate gestorum ejus nullà 
sit invicem nobis dicenti audiendique satietas, nec 
Pbentissimerum tamen Machsboorum silentio est prz- 
1ereunda victoria (1I Mach. vn), quia et i hic 
ádem dies eneptes &:xeulo maguo cum triumpho trans- 
Jmigi& ad celum. Et quamvis chorus ifle fortissimus 
Ad Down suum inter torrpenta transierit, non tamen 
impar est usebius, qui confutata perfidia ad eumdem 
Deum vota post tormenta migravi. Et at manifestius 
advertamus Eusebii nostri inferiorem non fuisse victo- 
siam, ili veteri pro.lege certarunt, hic novo pro 
iyangelie dimicavk; illi pro. preceptis quidem Dei 
-Subjecuere suppliciis, Eusebius autem pro Deitatis 
Apeius conflixit ; restiterunt illi Antiocho regi, 
ne ilNeifis tunc carnibus vescerentur, obstitit ille 
isbolo, ne heretici sermonis fermento panem nobis 
dominicum *J6 saeularet. Exsultemus itaque, fra- 
&res, Beo nostro agentes eratias, quia sub hac prz- 
vomtis diei devotione gemina festivitate lxetamur, 


$94 


orum tormenta mirantes. Án non mirabiles 
Machab:ei, quos nativitatis su:e passionisque consor- 
tio et apud szculum fratres fuisse, et in ccelo videmus 
esse germanos, qui pinguissimo egregie matris ab 
ubere et substantiam viveudi, et vincendi suxere 
virtutem ? In tantam enim perfectionem lacte et ser- 
mone adolevere materno, ut inseparabilis esset et in 
corde eorum sapientia et in corpore fortitudo. Deni- 
que Anliochus lectissimos juvenes fidei propria et 
materna adhortatione constantes, ut a reverentia 
paterna legis averteret non acerrimis terrere suppli- 
ciis, non magnis potuit avocare promissis. Tantus 
enim in membris eorum vigor, tantus in pectore spi- 
ritus, tanta eratin responsione docirina, ut sper- 
nendo penas, et confutando perfidiam impii regis, et 
terrorem vincerent et furorem. Venerabilis autem 
mater confessione parili, et consimili morte defuncta, 
letior ad pignora sua de hoc s:culo profecta migra- 
vit. Nec mirum si svitiam regis in semeti 
magnanimiter pertulit, quie tam fortiler eam potuit 
ef in filiis sustinere. Vere beata mulier atque oxnniuma 
prosequenda przconiis, quam pro fide Dei sui, et in 
occasibus filiorum , nulla carnis fregit affectio, et a 
lormentis proprii corporis pec sexus revocare y otuit 
nec senecta. Hzc ergo sunt, carissimi, diei hujus 
gaudia votiva fidelium. Hxc semper beato Eusebio et 
gloriosissimis Machaboxis exhibeamus obsequia, quoà 
In :ternum regnum tempus quidem diyersum, sef 
dies eadem et fides una provexit. 


SERMO XXIV. 
Be natali emius confessoris pontificis. 
ADMONITIO. 
De hujus sermonis auctoribus confer qux» in appendicie pr:fatione scripsimus. 
ARGUMENTUM. — Cum Dominus singulis dividat prout (; qui duo talenta acceperat, et ait : Domine, duo telenta 


vult munera sua , non quantitas ,- sed usus calestis 
gratie in reddenda ratione a Deo penditur. 
Scriptum es in lectione evangelica quia homo qui- 
. dam peregre proficiscens vocavit serves euos, et tradidit 
illis bong sua. Et uni dedit quinque talenta, alii duo, 
alii vero unum : unicuique secundum propriam viriulem; 
t profectus eet statim. (Mauh. xxv). 

omo iste palerfamilias Dominus Christus est, qui 


Ad Patrem post resurrecionem victer ascendit, vo- . 


catis apostolis doctrinam Evangelicam 4radidit. Non 
pro largitate et parcitate alteri plue; et niteri minus 
tribuens; sed pro accipientium viribus : quewodo et 
Apostolus eos qui solidum cibum aecipere men pote- 
rant, lacte potasse se dicit. Denique ej illum qui de 
quinque lalentis decem fecerat, et qui de duobus 
quatuor, simili recepit gaudio, non considerata lucri 
maguitudine, sed studio voluntatis. lm quinque, et 
duobus, et uno talento vel divergas gratias intelliga- 
Juus, qus unicuique tradiise gunt; vel in primo omnes 
sensus examinato, in secundo intelligentiam et opera, 
jn tertio rationem, qua homines a bestiis separamur. 
Abiit autem qui quingue talenáa acceperat, operatus est 
iu eis, et lucratus est alia. quinque. Àeceptis terrenis 
sensibus celestium sibi doctrinam 4uplieavit, ex 
creaturis intelligens Creatorem , ex corporalibus in- 
alia, ex visibilibus invisibilia, ex brevibus 
aeterna. Similiter qui duo accepéra& lucratus est alia 
duo. Et iste pro viribus quidquid in lege didicerat in 
Evangelio duplicavit, sive et scientiam, seu opera 
resentis vite futurs beatitudinis typum intellexit. 
ost mullum uero lemporis venit dominus servorum 
illorum, et posuil rationem cum eis. Grande tempus 
est inter ascensionem Salvatoris, et secundum ejus 
adventum. Et accedens qui quinque talenta acceperat, 
obtulit alia quinque. talenéa dicens : Domine, quinque 
talenta tradidisti mihi, ecce alia quinque superlucratus 
sum. Ait illi dominus ejus : Euge, serve bone et fidelis, 
quia super pauca [uisti fidelis, supra multa te consti- 
£uam : intra in gaudium domini tui. Accessit autem et 


tradidisti mihi, ecce alia duo lucratus sum. Ait illi do- 
minus ejus : Euge, serve bone et fidelis, quia super 
pauca fuisti fidelis, suprá multa 1e constituam : intra 
45 gaudium domini fui. Utrique servo, ut ante jam 
dixi, et qui de quinque telentis decem fecerat , id est 
de quinque corporis sensibus spiritaliter agens multi- 
plicaverat, et yitam actandem bene peregerat ; 77 et 
qui de duobus quatuor ; id e$t qui hoc quod intellexit 
fratribus prxdicavit, et opera complevit , et eosdem 
froximos, per bonum eun exemplum ad fidem duxit 

hristi, eidem patrisfamiiies sermo blanditur, atque 
dicitur ei : Euge, quod.-est, bene gaude. Et notandum 
quod omnia que in presenti habentur, licet magna 
videantur et plurima, tamen comparatione futurorum 
pauca et parva sunt. ()uia emper pauca fuisti fidelis, 
supra multa te constituam , 1d est in cterna quiete. 
Quid autem magis potest dari fideli servo, quam esse 
eum Domino, et videre gaudium Domini sui? In xterna 


p etenim beatitudine collocatus, quod non habuerit in 


merito , habebit in caritate; et tale gaudium habitu- 
xus erit de alterius gloría eminentiore, ac si sua esse 
videatur. Intra, inquit, in gaudium domini tui; ac gl 
dieat : Suscipe qux nec oeulus vidit, ncc auris audi- 
wit, nec in cor hominis ascenderunt. Sed homo iste 
peregre proficiscens servis suis bona tradidit , quia 

delibus sanctis spiritualia dona concessit. Et uni 
dedit quinque talenta, alii duo, alii vero commisit 
unum. Quinque enim sunt corporis sensus, videlicet 
visus, andilus, gustus, odoratus et tactus. Quinque 
igitur talentis donum quinque sensuum, id est exte- 
rior scientia. exprimitur, duobus vero intellectus et 
operatio designatur. Unius autem talenti nomiue 
intellectus tantummodo designatur. Sed is qui quin- 
que talenta acceperat, alia quinque Iucratus est : quia 
nonnulli sunt qui, etsi interna ac mystica penetrare 


nesciunt, pro intentione tamen superns patri, do- . 


cent recta qux» possunt, de ipsis exterioribus qui 
acceperunt ; ' se a carnis petulantis, a terre- 
marum rerum ambitu, atque vísibilium voluptate 


* Tota hzc phrasis manca videtur nec facile restitui poseeti. EpiT. 


e 


^ 


895 APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS, 596 
custodiunt, ab his etiam alios admonendo compescunt. A det de munere, ut nffn sit jam quoa exterius doleat de 


Et sunt nonnulli qui quasi duobus talentis ditati intel- 
lectum atque operationem percipiunt, subtilia de in- 


ernis intelligunt, mira in exterioribus operantur. * 


Cumque et intelligendo et operando aliis przdicant, 


quasi duplicatum de negotio lucrum reportant. Bene 


autem alia quinque, vel alia duo in lucrum venisse 
referuntur : quia dum utrique sexui predicatio im- 
penditur, quasi accepta talenta geminantur. Sed is 
qui unum talentum acceperat, abiens fodit in terram, 
et abscondit pecuniam domini sui. Talentum in terra 
abscondere, est acceptum ingenium in terrenis acti- 
bus implicare, lucrum spirituale non querere, cor a 
terrenis cogitationibus nunquam levare. Sunt namque 
nonnulli qui donum intelligenti perceperunt, sed 
tamen sola qux» carnis sunt sapiunt; de quibus per 
rophetam loquitur : Sapientes sunt, ut. faciant mala 
eren. wv); bene autem facere nesciunt. 7& Sed 


dominus qui talenta contulit, rationem positurus 


redit; quia is qui nunc pie spiritualia bona tribuit, 


districte in judicio merita exquirit. Quidquid quisque B 


accepit censiderat, et quod lucrum de acceptis talentis 
reportet pensat. Servus qui geminata talenta retulit, 
a domino laudatur atque ad zxternam remuneratio- 
nem perducitur cum ei voce dominica dicitur : Euge, 
serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, 
supra multa te. constituam , intra. in 'gaudium domini 
tut. Pauca quippe sunt omnia bona presentis vite, 
quamlibet et multa videantur. Sed tunc fidelis supra 
multa constituitur bona, quando, devicta omnis cor- 
ruptionis molestia, de zeternis gaudiis in illa ceelesti 
sede gloriatur. Tunc ad gaudium Domini sui perfecte 
intromittitur, quando in illa :eterna patria assumptus, 
atque angelorum cotibus admixtus, sic interius gau- 


corruptione. Depositionem [F. depositionis] ergo istius 
sancti'solemnia celebramus, cujus talenta ista superius 
nominata credita non ignoramus. Quid est depositio? 


.non tantum illa qu: sepeliendis in terra membrorum 


reliquiis clericorum manibus procurata est, sed et 
illa qua homo vinculis carnalibus absolutus, liber 
iturus ad ceclum talenta sibi credita Domino suo 
duplicata reportavit. Ipsa plane est depositio, in qua 
concupiscere abjicimus, cessamus delinquere, peccare 
deponimus. Et ideo hzc dies pro celebritate maxima 
procuratur, quia vera est et summa festivitas mortuum 
esse vitiis, soli vivere justitixe. Nam et natalis dicitur, 
quod delictorum carcere liberati, libertate nascimur 
Salvatori. Natalem igitur, sicut dixi, patris nostri 
istius celebramus confessoris ; in cujus Taudibus pri- 
mum illud dicendum est, quod fuit in sacerdotio suo 
innocens : mansuetus et innocens, ut esset pariter et 
astutus. Sic mansuetus, ut misceretur in eo severitas 
lenitati. Sic humilis, ut in ipsa humilitate majoris 
reverentiz auctoritate przcelleret. Fuit ergo innocens 
et astutus. Implevit dictum Domini qui ait : Estote 
astuti ut serpentes, innocentes ut columbae (Matth. x). 
Fuit innocens in Sanctx* Ecclesie administratione, 
astutus in catholice fidei passione. Semper enim 
sicut serpens, cum in, persecutione patitur, astutia 
quantum caput suum tuetur, extera membra con- 
temnit. Legerat enim dicente Apostolo : quia viri 
caput est Christus (I Gor. xr). Qualis sit vir bealus 
iste confessor hic intelligimus ; unde pro merito sue 
el hic suiaumum meruit sacerdotium, et postea apud 
Dominum coronam confessionis accepit : isto adju- 
vante qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat 
in szecula seculorum. Àmen. 


SERMO XXV. 
In dedicgtione ecclesie. 
ADMONITIO. 


In codice Vat. Reginze num. 559 hic sermo S. Maximo ascriptus in hanc classem a nobis refertur, quod elegan- 
tiori dicendi ratione sanctissimus idem episcopus uti consueverit, nobisque posteriori :tate confectus videatur. 


O9 AncuuENTUM. — Festivitates dedicationum eccle- (; Christiano, ita majór et multe amplior veneratio 


siarum nihil minus colende sunt. quam natalitia 
sanctorum. Hodiernam dedicationem solemniter cola- 
mus cum psalmis, et de tanta festivitate gaudeamus. 


Hodie, dilectissimi fratres, annmiversariam hujus 
sancte ecclesi? consecrationis festivitatem totis nisi- 
bus mente devota celebremus. Pulsemus ergo, caris- 
simi , affectu pio, corde devoto, supplicando miseri- 
cordiam Domini, ut clementi sus nobis tribuat 
felicitatem , et indulgentize remissicnem, atque regni 
celestis pandat introitum, ut in coelesti templo, et 
in superna ac zterna Ecclesia sanctorum consortio 
cternaliter potiamur. Igitur sanctum est, fratres, ac 
Deo placitum, ut dedicationem hujus ecclesim prz- 


cipua devotione veneremur. Recte ergo festivitates - 


et consecrationes SS. ecclesiarum venerabiliter colunt, 

ui fllios se sancte Dei Ecclesi: esse cognoscunt. 
Hxc enim mater est omnium credentium, qua natos 
ad mortem regenerat ad vitam. Idcirco, carissimi, 


summopere omnes qui Christiano nomine censentur D 


et filii Dei vocantur, oportet sacrationes novarum 
ecclesiarum solempiter et decenter celebrare, stu- 
diosissimeque venerari, et totis nisibus in eis Domini 
auxilium implorare. Non enim dubium est Dominum 
omnipotentem in templis manufactis habitare, et 
Corda eorum qui ad ea conveniunt, et eorum dedi- 
cationes venerabiliter colunt, spiritualiter invisere, 
atque cunctos inibi deprecantes adjuvare, et eorum 
necessitalibus subveniri. Majoris itaque glorixw et ve- 
nerationis in Novo Testamento, et in isto tempore 
Sulemnia dedicatjonum novarum ecclesiarum sunt 
venerauda, quam Veteris. Testamenti observatio, et 
legis precessio instituerit. Quoniam sicut major re- 
demptio Christi sanguine postea in populo facta est 


* Series orationis postulare videtur ut legamus congecraverunt., Ep. 68 


dedicationum et consecrationum ecclesiarum, in qui- 
bus quotidie ipsius Domini nostri Jesu Christi corpos 
et sanguis immolatus a fidelibus sumitur, est prezpa- 
randa ac fideliter amplectenda. Attendere etiam 
oportet unumquemque fidelem quanta e$t consecratio 
dedicationis ecclesie, et quanta oratio in ea ab id 
SCOopO , sive a cxteris sacerdotibus et ministris exhi- 
betur, qualiter ex mysterio dedicationis et consecra- 
tionis, et ex intentione orationis, corda fidelium 
accendantur, atque diligentissime omnes templi con- 
secrationis festa venerentur. Flexis enim popliti- 
bus a summo pontifice et a ceteris sacerdotibus 
et Dei ministris agitur litania, deinde relique ora- 
tiones, sicut ordo ecclesiasticus docet. Imploratur 
enim Domini majestas ab episcopo , et a suis cousa- 
cerdotibus, et reliquis ministris, in consecratione 
ecclesi: nov:e, ut omnium advenientium ibi preces a 
Domino exaudiantur, anxietatesque omnium ibi oran- 
tium relaxentur, peccata deprecantibus remittantur, 
egritudines sanentur, vota suscipiantur, desiderata 
impetrentur, postulata concedantur, perpetualiter 
cuncti ad eam confugientes , et in ea orantes, a Do- 
mino ab omnibus malis liberentur, et a Domino con- 
serventur, sive a malis omnibus illzsi misericorditer 
liberentur, c:etera quoque quie in serie precum dedi- 
cationis et consecrationis ecclesie continentur, et 
eumdem .deprecantium continet modum. Multi ergo 
sancli, qui modo iu cuelis inter catervas sanctorum 
gloriantur, Dei templa in presenti ecclesia consecr 
rentur *, quorum :edificia una cum' consecrationibus 
eorum adhuc manent, et quorum parietes hactenus 
consistere &() videntur. Nulli ergo dubium est eorum 
preces a Domino exaudiri, et eorum impetrata adiu- 
pleri, quorum anima sunt in ccelis animarum saucto- 


p 5e. -Plp e M9 e SO hio 











891 Á 


plantaverunt et construxerunt, et suis precibus con- 
Bpecraverunt , atque ea qux in dedicationibus eorum 
sanctis precibus poscentes impetrare, ut certum est, 
meruerunt, quanto magis modo cum Domino regnan- 
tes eorum postulata et. impetrata suis meritis in eis 
redundant, qui ad eadem templa devote deprecaturi 
advenientes, et eorum dedicationis festive venerantes 
conveniunt , seu venerabiliter celebrantes colunt? 
Sicut enim prefati sancti sive cuncti sancti patres ex 
bis factis retributionem perceperunt perpetuam, et 
gloriam :ternam adipisci meruerunt, sic et modo 
omnes eorum vestigia imitantes premia :xterna Do- 
mino aunuente adipisci indubitauter merentur. Qua 
de re summopere pensandum est omnibus, ut eorum 
vestigia in quantum possunt imitentur et ad ecclesias 
quas illi consecraveruut, sive successores coruui 
postea dedicaverunt, seu quotidie dedicant, liuiliter 
conveniant, quatenus eorum postulata sibi impetrare 
valeant tam suis bonis intentionibus et bonis actibus, 
quam et eorum sacerdotum qui ipsas ecclesias dedi- 
capt, atque ipsorum sanctorum quorum reliquias 
inibi collocant, et qux ipsis Ecclesiis venerantur, 

recibus ea qua postulant impetrare mereantur. 
dcirco, fratres carissimi, vos monemus ne ista in 
vanum assumalis, nec cessare permittatis; quoniam 
si dedicationes novarum ecclesiarum venerabiliter 
colitis, et earum solemnia studiosissime celebratis, 
ea qu:e ipsi sancti sacerdotes in ipsis dedicationibus 
Ecclesiarum pro vobis et pro cunctis ibi orantibus 
petierunt , Domino auxiliante, misericorditer impe- 
trare gaudebitis; id est ut vestrx orationes in conse- 
cratis ab eis locis et in Dei Ecclesiis exaudiantur, et 
ea qu» in eis impetrare nitimini, tam a presentis 
szculi quam et a cunctis tribulationibus et a peccatis, 
sive ab omnibus tribulationibus et inalis liberanmini, 
ei ea qua ad coelestia pertinent, et ad societatem 
sanctorum sive requiem sempiternam, Domino mise- 
rante, dulciter impetrabitis, et. insuper omnia quz 


. SERMO XXV. 210.51 
rum cocequales. Si enim viventes in carne ecclesias A stro gratissimam es$e cognoscimus. Oppido autem Do- 


mino grata ipsa devotionis templi festivitas fuit, quando 
ipse in illa templum ingredi et sermonem facere ad po» 
pulum veluit, divinitatis suze sacramenta inibi pandere 
dignatus est. Condigno (F. eondigne] enim in eccle- 
siis Deo ab episcopis et sacerdotibus divinis precibus 
dicatis visibiliter signa innumerabilia (iunt, sed invi- 
sibiliter majoris virtutis miracula prodeunt. Corpora 
namque sanantur exterius, sed vulnera anim rela- 
xantur interius. Hoc autem quod exterius Domini 
ratia visibiliter demonstratur, hoc interius spiritua- 
iter divina virtus invisibiliter operatur. Nam multo 
magis est interius animas renovari et a vulneribus 
suis resuscitari, quam exterius corpora sanari. Unum 
quippe carnaliter corporalibus oculis demonstratur, 
aliud invisibiliter divina virtus operatur. In dedica- 
tionibus quoque ecclesiarum multa signa nostris tem- 
poribus videmus peracta. Idcireo nos dedicationes et 
solemnitates consecrationum novarum ecclesiarum 
solemniter venerari oportet, ut sicut aliorum corpora 
in eis sanari et reformari videmus, ita anim:e nostro 
sanentur, et interius Domini misericordia renoventur 
atque a peccatis resuscitentur. Peccata quoque re- 
laxentur, et divine miserationes implorentur. Illu- 
minantur namque in ecclesiis Deo dicatis visibiliter 
€xci, sed corda fidelium in eis invisibiliter gratia san- 
eti Spiritus illustrantur. Leprosi ergo visibiliter sa- 
nantur, sed invisibiliter hi qui variis doctrinis et 
cogitationibus, sive h:resibus, sunt aspersi, spiri- 
tualiter in ecclesiis Deo dicatis corda eorum tangun- 
tur, et ad fidem catholicam, sive ad bene agendum 
convertuntur. Auditum quoque in pr:edictis sanctis 
locis visibiliter recipiunt surdi, sed invisibiliter aures 
preecordiorum sancti Spiritus illustratione aperiuntur, 
quatenus ea quz Dei sunt audire et intelligere va- 
leant. Sic et cetera qux in miraculis visibiliter in Deo 
dieatis locis: demonstrantur prefixum continere vi- 
dentur sensum. Ideo, fratres, oportet ut talia beneli- 
cia impetraturi sive adepturi, ad' ecclesias divinis 


humiliter in eis et fideliter pelitis, misericorditer (; consecratas precibus humiliter vos et nus, sive omnes 


Domino tribuente adipisci valebitis. Si ergo Dominus - 


magister noster Jesus Christus ad festum dedicationis 
templi venire dignatus est, quanto magis nos ad festi- 
vitates dedicationum Ecclesiarum venire debemus, 
et eas solemniter, prout potuerimus et Dominus de- 
derit, mente et corde solemniter et venerabiliter 
celebrare debeinus? Audistis namque, fratres caris- 
simi , ex lectione evangelica quod (acta sunt encenia 
Jerosolymis , et hiems erat, et ambulabat Jesus in 
templo, in porticu Salomonis (Joan. x). Encznia au- 
tem vocabantur solemnitates sancti templi consecra- 
tionis et dedicationis, quas Dei populus ex patrum 


traditione et ex antiqua consuetudine per singulos: 


celebrare annos consuevit. Quorum exempla hodieria 
die nos imitantes juxta Christiani orbis morem an- 
nuam nostre Ecclesie dedicationis diem divinis laudi- 
bus, vigiliis, sive cxeteris bonis studiis et orationibus 
agere studemus solemnem. Nihil enim festivitates de- 
dicationum Ecclesiarum minus colendz& et venerande 
sunt, quam natalitia sanctorum, quoniam in ipsis ec- 
clesiis Deo dedicatis multi sancti orando et legitime 
certaudo gloriam et societatem sanctorum adipisci 
meruerynt. Si ergo Dominus et magister noster Jesus 
Christus ad novi templi dedicationem, et ad sacrati 
templi iestum, et ad diem ejus consecrationis advenire 
voluit, et ipsaui festivitatem cum aliis populis solem- 
niter 81 celebrare studuit, qui nullo pondere pec- 
cati gravabalur; quanto magis nos, qui oneribus 
peccaminum multorum gravamur ej premimur, ad 
praedictas una cum nobis subditis populis czeteris ad- 
venire decenter et eas celebrare solemniter debe- 
211US, ut deprecata et postulata sanctorum sacerdotum 
qui eas consecraverunt, Domino annuente, adipisci 
1,ereamur. Festivitatem quoque hanc nos eo majore 
devotione celebrare oportet, quo eam Redemptori no- 


* Locus vitiosus. Eb»rr. 


converure, et festivitates dedicationum iovarum ec- 
clesiarum venerahiliter venerari et solemniter cele- 
brare, quatenus Dorhino annuente przedicta beneficia, 
sive majora, in eis impetrare et percipere mereamur. 
O quam veneranda dies, ii qua parietes hujus templi 
divinis precibus consecrati sunt! O amabilis et bene- 
dicta dies, in qua domus hxc Domino divinis cultibus 
et sacris actionibus est dedicata, ut in, ea perpetuali- 
ter nomen Domini invocetur, et orationes omnium 
in ea pie deprecantiug a Domino exaudiantur, sua- 
rumque petitionum vota precibus a cunctis impe- 
trentur, atque salutis zternz remedia percipiantur ! 
Osacratissima dies, in qua parietes hujus diei [ F. sedis] 
sacris unctionibua sacri chrisinatis sunt delibuti, ut in 
demum populi oblationes Domino offerantur, et sa- 
crificia in ea Doinini sacerdotes consecrent , et illa 
que dudum in ea licitum agere non erat, post con- 
secrationem hodiern:e diei licitum fleret; et qux» an- 
tea nulli in ea licitum $9 erat peragi, omnibus sa- 
cerdotibus licitum . foret in posteris sacerdotaliter 
frui! O totis nisibus amplectenda et amanda dies, 
venerabiliterque ab omnibus colenda, in qua altaria 
hujus templi Domini divinis unctionibus sunt deli- 
buta, et sancti chrismatis unctiune ab episcopo vene- 
rabiliter inuncta, atque divinis precibus consecrata, 
ut super ea sacerdotes futuris teuinporibus hostias 
immolent, corpusque Domiui super ea licenter et sa- 
cerdotaliter diviuis precibus conficiant, si qux in eis 
nec contingere ante consecrationem. eorum [as erat, 

ost consecrationem iterum fieret *, quatenus sacratio 
icita corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi 
nobis ad prasentem et perpetuam salutem proficiat, 
seu reliquis quoque fopulis et nobis expialiu flat, 
atque :eterng beatitudinis premia misericorditer det! 
O vere auanda et solemniter coleuda hodierns fe- 


. 
. 


APPENDIX OPERUM 8. MAXIMI TAURINENSIS. 


900 


stiwitatis et dedicationiB hujus sancti templi beata Aj stissihe declarant atque aperüseime demonstrant, 


dies, in qua fundamenta et pavimenta sive tecta hu- 
j' templi ab episcopo, divinis orationibus sunt dedi- 
cata, ui qua antea domus vocabatur, postmodum 
eeclesia ad adorandum et conveniendum vocaretur, 
quatenus ad eam religiose convenientes, et in ea pie 
orantes, justorum desideriorum suorum peüta per- 
dperent, veniamque impetrarent, et consolationena 
invenirent, et a vàániloquiis seu a vanis cogitationibus 
se semper in ea custodirent; orationi quoque insi- 
Sterent, aures cordis et. corporis ad Dominum diri- 
gerent, Dominique misericordiam implorarent, et 
tviernm vite premia perciperent! Tantz enim vene- 
yationis erant apud patres nostros dedicationes eccle- 
siarum et solemnitates earum, quante ipsius Resur- 
roctionis Domini et Nativitatis, seu Pentecostes dies. 
Nam nonnnlli sancti Patres, ut legimus, quixrentes 
pignora SS. martyrum in quorum honoribus deside- 
Yabant habere ecclesias, sed non invenientes, quo- 
miam nec corpora eorum adbue inventa erant, nec 
reliquias eorum habere poterant; predicti ergo san- 
eti Patres Lamen ecclesias fabricaliant, et altaria in 
eis erigebant, atque in honoribus eorunv sanctorum 


quorum desiderabant habere pignora divinis cultibus - 


ét precibus conseeraBant. Pannos super altaria jam 
sacrata mittebant, et postmodum super defunctos 
ponebant, qui et in poroinibns et meritis eorum san- 
ttorum in quorum honoribus ipsa altaria sacrata 
erant, statim resuscitabantur atque sani ut prius ef- 
fleicbantur. Ideo u$ res *, temo potest enarrare aut 
seribere quanta veneratione sacrata templa et altaria 
sunt colenda et veneranda, de quibus et in quibus 
hsec et innumerabilia miraeula leguntur, et mirabili- 
ter mauifestissime demonstrantur. Quanta enim mi- 
racuia in solemnitatibus dedicationum ecclesiarum 
mirabilibus modis et manifestissimis indiciis nostris 
temporibus misericordia Dei aperte facta, et manife- 
&tissime demonstrata, nobisque videntibus prodita 
nec recordari nec scribere, aut judicare pre multi- 
tudine queo! Idcirco sunt totis nisibus dedicationes 
novarum ecclesiarum sive reeonciliationes ab omni- 
bus colend:x et,devotissime venerandme, ut similiter 
faturis temporibus in eis vel eo amplius ftant, et no- 
men Domini magnifice in cunctis progeniebus et ge- 
Werztionibus ab ommibus bominibus laudetur. Si 
etuteso gentiles dedioationes eormmr idolorum festive 
oolebant, et adhnc lotum, sieut Nabuchodonosor et 
de aliis gentiljbus multis legitur, quanto magis Chri- 
stiani solemnitates dedicationum sanctarum ecclesia- 
rum colere, et honorabiliter yenerari, et solemniter 
celebrare debent, im quibus sacramenta corporis 
Christi et sanguinis a sacerdotibus divinis precibus 
conficiuntur, atque majora miracula et signa 

am in idolis gentiam, innumerabiliter quotidie gra- 
tia Domini apertissime demonstrantur. O quam ve- 
neranda et venerabiliter colenda est sanct:e ecclesize 
istius hodierno festivitatis consecratio, in qua visi- 
tant angeli orantes et qu:erentes toto corde Domi- 
num, et mirabiliter protegendo custodiunt, ut ait 


C 


Quis auteit: unquam in locis non consecratis iot signa 

e& miracula fieri vidit sicut in consecratis eL ab epi- 

scopis et saeerdotibns divinis precibus dedieatis? Di- 

cat namque, si vult, aliquis, ut respondeatur illi ; et ;i 

Don vult dicere, erubeseat, in perpetaum sileat. Si 

enim non vult, nec valet, c:eewn cor habena, spiri- 

tualiter cognoscere, saltem a signis et multis miraco- 

lis que in eis divinitus fiunt eognoseat. Sed si 

et miracula, ut Ua Veritas ait, non suni fidelihus, 

sed infidelibus. Unum autem in domibus et ecclesiis 

non sacratis agere non prohibetur, aliud vero minime 
conceditur. Non prohibetur enim orare ubique, quo- 
niam Dorninus ubique oratur, et a recte quzrentibus 
invenitur ; sed in ecclesiis consecratis nostra petita 
smpius, ut ipsi cognoscimus et experimento perszpe 
didicimus, percipimug quam im aliis non consecratis 
locis, sicut manifeslissimis indiciis in moltis infirmis 
et anxiantibus declaratur. In ecclesiis quippe et ora- 
toriis Deo dicatis swpissime videmaüs cacos illumi- 
nari, claudos reformari, leprosos mundari, et reliqua 
innumerabilia signa manifestissime fieri ; in aliis vero 
loci hec non ita reperimus fieri , nisi devotione 
eundi, aut redeundi ad sancta loca, ast in bona det 
votione permanendi. Sacrifícia ergo offerre, aut cor- 
pus Domini conficere nullo modo legimus aut versci- 
ter scimus in aliis locis juste fieri, nisi in loeis Deo 
ab episcopis dicatis, nisi causa hostilitatis aut summe 
necessitatis; et lioc non in mansionibus aut in domi- 
bus non sacralis, $ed in tabernaculis dedicatis 1b 
episcopis et altaribus a pontificibus sacrs inunctóne 
inuncüs, a divinis precibüs consecratis. Hot veró 
summa ex necessifate et itinere procul ab ecelesia 
positis, ne populus sine missarum solemnitate et s» 
cramenli corporis et sanguinis Domini nostri Jesa 
Christi perceptione remaneat, ab antiquis Patribus et 
sancti$ prazdecessoribus nostris nula alia ex ect 
Bone atque pigritia, seu prxsamptione, sed predicta 
Mecessitate concessum esse leginvas. Aliter quoque, 
nisi ut prae&xum est in locis non conseeratis miest- 
rum solemnia agere non licet, e£ hoc nisi ox sumatis 
et predictis necessitatibus fleri nultó modo licet, quo- 
niam lex divina admodum prxecipiens ait * : Vide 
efferas holocausta twa in omfá loco, sed in loco quem 
elegerit Dominus Deus mus (Dent. xm). Et alibi : Be- 
ete offeri, sed non recte dividit (Genes. wy. Recte ol- 
fert qut ad ecclesiam necessitate »nte xxt 
infirmitate, venire non potest, &/& et abire ubi Deu 
adoratur; sed non recte dividit qui in locis Niei- 
tis et minime consecratis missarum: celebrationt& 
peragit. Multo melius est missas non cantare aot 24 
dire, quam in locis illicitis missas cantare sut audire. 
Quoniam qui illicita agit et prohibita facit non mo- 
dicum errat, et nimis peccat. Et nisi peenitentiam 
eanonice et juste in hoc seculo ex hoc egerit, mari- 
mam condemnationem in futura judicio propter hoc 
indubitanter percipiet. Multa vero et innumerabilia 
exempla ex his in supradictis legalibus, ot in aliis 
canonicis et divinis libris invemuntur, qux hie pro 


propheta : In conspectu angelorum psallam tibi, et T) prolixitate distulimus inserere, et pro fastidio ac la- 


tonfitebor nomini tuo (Psal. cxxxvi)! O quam vene- 
' randus locus Domino dedicatus est iste, in quo spi- 
ritus celestes, angeli quoque atque archangeli, throni 
etdominationes, principatus et potestates, diu noctu- 
que mcessanter penetrant spiritualiter corda fide- 
Jum, cunctosque ad bene agendum nutu divino in- 
stigant, átque ad perpetuas aternitates instigando et 
€ómitando, persspe quoque visitando et concorditer 
eustodiendo deducunt! Quantum enim melius sit in 
ecclesiis Deo dicatis orare et sacrificia offerre, quam 
in aliis locis non consecratis, in precibus dedicatio- 
nis ecclesixe ostenditur, et ipsa signa ac miracula quae 
in eis divinitus precibus éorum sanctorum fiunt in 
quo?um memoriis et honoribus dedicantur, manife- 


* Aliquid deesse videtur; aut certe verba wt res 
redundant. Epi. 


bore scriptorum sive lectorum hic non mseruimus. 
Nam si quis et potiora ét plura exempla invenire 
desiderat, in prefixis libris sufficienter legendo et 
diligenter quzrendo invenire poterit. Nobis antem in 
prolibatis exemplis credendo, et prsceptis Domini 
obediendo, sancto Patrum decreta non vio- 
lndo et illicita vitando, sufficit. h eanonibus ergo 
supradicta valde prohibita a sanctis Patribus legi- 
mus, et agere illicita esse scimus. Nemo ergo prohi- 
bita absque inevifabili necessitate faciat, quia fisi se 
correxerit et per satisfactionem emend'tverit, sine 
certa damnatione non remanebit. Et nemó oontra 
prophetas, aut contra Evangelia, 20€ cóntta decreta 
S. Patrum, fecit absque perieulo. VAleMnus éfgo, 


! Vulgata legit : Cave neofferas holocausta tua, eic. 





901 


SERMO XXVI. 


. . 1 


902 


frstreg earistim., we contra statata SS. Patrem facin- A guine sue redemit, aiite magis eum bwedsre debe- 


mus. Curramus 3rgo ad eeclesias Deo dicatae, et ibi 
oremus, ibique sacrificemus, quatenus peccatorum 
nostrorum remicsionem inibi percipiamms, et conso- 
lationem de mestris anxietatibus, deprecantibus ipsis 
sanctis qui ibi coluntur, inveniemus, ut nostra mini- 
steria in sacratis locis justius et sanctius peragomus, 
ne contemptores, sed obedientes preceptis Domini 
inveniamur. Festinemus zutévr currere devote ad 
ecclesias, colamusque venerabiliter earum enczenia, 
et totis nisibus laudemus Dominum in hodierna de- 
dicationis festivitate, ut gratiam Dei adipisci valea- 
mus. Nam antiqui patres nostri templa destructa 
re:edificabant, et affaria vetusta sive )mminuta re- 
staurabant, eorumque éCoónsecrafiones decenter et 
$olemniter multis sibi sociis convocantibus et adh- 
rentibus devotissime agebant, ipsaque Dei templa 
coronis aureis ornabant, et ipsa altaria auro mundis- 
Simo et gemmis pretiosissimis decorabant. Eorum 
igitur bono studio, sive promptissima voluntate etiam 
parietes auro purissimo fabricabant, et tam laquearia 
quam et pavimenta, seu ostia, auro mundissimo in- 
Staurabant. Dedicatiohes namque templorum in qui- 
bus divinum agebant officium per octo dies venera- 
biliter et sancte viventes venerabantur, et in eis octo 
diebds semper hymnis, et canticis, et aliis divinis 
laudibus in veneratione dedicationum templorum 
insistebant; solemniterque in omnibus cultibus octo 
dies degentes, gratias et laudes Domino semper age- 
bant, et pro eorum sceleribus, sive totius populi hu- 
militer poscebant, veniamque flagitabant, atque Do- 
fhinum summopere, exfentis ad colum manibus, 
intentissime et devotissime laudabant. Nos vero, 
quos Redemptor mundi demum pretiosissimo san- 


mus, 6t Gedicationes nostfarum ecelesiarum semme- 
pere venerari, eique senper gratias agere debenms, 
ro quibus sanguinem swum fadit, et quos a portis 
mfernalibus redemit, et vitam predicavit et donavit 
sempiternam. Si enim nos in przdietis rebus, et ve- 
nerationibus, sive institutionibus ecclesiarum, remis- 
siores et inutiliores &5 illis inventi fuerimus, nulio 
modo ad illam gloriam: quam illi P'orceperunt perve- 
hire poterimus, quanto magis ad illam quam nobis 
postea Dominus promisit pervenire valebimus, quam 
oculus non vidil, nec auris qudivit, nec in cor hominis 
ascendit, que praeparavit Deus diligentibus se (I Cor. 
n)? Ideo, fratres dilectisstmi, dedicationem ecclesis- 
rum et solemnitates earum summrópere venerari de- 
bemus, ne cam Mi ri illam sententiam, quod 
absit, audiamus : Maledictus homo qai opus Dei facit 
negligenter (Jerem. xvin), ait; illam audire merea- 
mur a Domino, quam ipse Dominus fldelfbus sanctz 
Dei Ecclesi: et animabus justis, sivd divinis cuttibus 
amabiliter insisténtibus, in Evangelio promisit, di- 
cens : &G Euge, serve bone et fidells, intra in gau- 
dium Domini tui (Matth. xxv). O quam magnum my- 
sterium et quam admirabile sacramentum colitur 
hodie in terris! Nos quippe omnes veneramur ho- 
dierna die encznia sanct: Dei Ecclesiz, et psallimus 
Domino Deo vocibus humanis in terris, $éd angeli 
canunt hymnos coelestes in superis. Nos etfanf orá- 
mus in terris, angell laudant Dofninum in coMis. Nos 
uoque l:etamur i terris, angeli et sancti Dei gau- 
ent de tauta solemnitate in coelis, Oremus ergo iy) 
terris hodiernam dedicationem solemniter colentes 
cum psalmis, et gaudeamus de tanta festivitate, wl 
participes in coelis inveniri mereamar. Expficít. 


SERMO XXVI. 
Be primitiis et decimis. 
| | ADMONITIO. 
Cum hujus sermonis in éodice Beneventano 1, pag. 14, S. Maximo attribeti stylus longe sit stylo Maxi« 


Eüano diseimilis, eumdem in supposifitiis numeramus. 


ÉncowENTUM. — É£ Scriptura ét ex ratione nititur (; igas, iheus solis calor? &( cum ómnia mea sint, íu 


auctor demons[rare primitias frugum omuium et (ru- 
tluurA Deo, diti supremo Domino, esse offerendas. 


. Petimus, carissimi, caritatem vestram ut qux pro 
salute vestra dicuntur attentius audiatis. Ín longum 
quidem Scripture ordo digeritur ; sed velut aliquan- 
tulum in memoriam teneatis, pauca vobis de pluri- 
bus commendamus. Dominus dicit in Evangelio : om- 
bem decimationem vestram distribuite. Ipse per 
. prophetam loquitur : Inferte omnem decimam in hor- 
véum meum, ut sit cibus in domo mea; et probate me 
in his, dicit Dominus (Malach. m). Et in Exodo (Cap. 
xxin) ; * Primitias terre iuc defer in domum Domini 
Dei tá. Paulus apostolus dicit : Filii Levi sacerdotium 
accipientes, mandatum habent decimas sumere a populo 
secundum legem (Hebr. vi), id est a fratribus suis; hila- 
rem enim dalorem diligit Deus (1I Cor. 1x). Salomon 
dixit : * Alii dividun/ spolía, et ditiora funt ; alii ra- 
nie mon gua, et semper in.egestate sunt (Prov. x1). 


qui manus accommodas, sofam decimam merebaria; 
sed reserva tibi novem, da mihi decimam; si dederis 
mihi decimam, tmaultipliepbo novem. Etiam saneti 
Patres ante datam legem studuerunt decimam Deo 
offerre, sicut Abrghani de omhibus suis decimas ob- 
tulit Melchisedech ; et Jacob ait : 8i fuerit Deus meus 
mecum, cunctorum quc dederis mili decimas offeram 
tibi (Gen. xxvn). Hinc etiam dicitur : Becimas et pri- 
milias tas non tardabis offerte Domino (Exod. xxn 

Salomon quoque ait : Honora Domismim de tua suB- 
stantia et de primitils [frugum tuarum, ut impleantur 
horrea tua saturitate, et vino. torcularia reilundabunt 
(Prov. m). Non eget Dominus Deus, non przemium po- 
stulat, sed honorem ; Deus enim noster, qui dignatus 
est totum dare, decimam a nobis dignatur repetere, 
nón sibi, sed nobis sine dubio profuturam. Unde per 
prophetam dixit : Primitias aree twe et torcularis 
ton lardabis offerre mihi. Si tardius dederis, pecca- 


us filius Sirach dixit : Jn omni dato hilarem fac py tum est : quanto magis non dedisse. De negotio, de 


eultuny tuum, et in. exsullatione sancllfica decimas 
tuas, Da Altissimo secundum datum ejus; et in bono 
oculo, adinventionem facito manuum Iuarum, quoniam 
Dominus reiribuens est, et septies tantum, reddet tibi 
(Eccli. xxxv). Augustinus dixit : decime he etenim 
éributa sunt egentium. animarum. Quod si decimam 
dederis, non solum abundantjam fructuum recipies, 
sed etiam sanitatem corporis consequeris. Decimo 

uidem ex debito requiruntur : quíd si diceret Deus : 
Nempe meus, es, 0 homo; mea est terra quam colis, 
mea sunt seména qu spaygis, mea animalia qus fa- 
.. 1 Yulgata legit ; fraudulenter. Vulgata habet : Pfi- 
füitias frugum feríée (ue deferes in. domum Domini 
Dei. Aliter Vulgata : et' quidonv de ftis Levi sacerdo- 
tium accipientes, etc. . 


e - 
-^* 


artificio redde decimas. Cum enim decimas dando 
et terrena et ceelestia possis munera promereri, qua- 
re per avaritiam duplici benedictione defraudaris? 
H»c enim est Domini justissima consuetudo, ut si tu 
illi decimam non dederis, tu ad decimam revoteris. 
Dabis impio militi quod non vis dare sacerdoti ? Be- 
Befacere Deus semper paratus est, sed liominum ma- 
litia prohibetur. Decim:e etenim ex debito requirun- 
tur. Et qui eas dare noluerit, res alienas invasit ; et 
quanti pauperes in loeis ubi ipse habitat, illo decitnas 
non dante, fame mortui faerint, tantorum bomicidio- 


* Emendatur textus ex Vulgata : Alii dividunt pro» 
pria, et ditiores fiunt; alii rapiunt ^on sua, et iemper 
$* egestate sunt. 007 





905 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


9 


runi reus ante tribunal terni Judicis apparebit, quia A in luxuriam nec in lucrum seculi servetur, sed in 


rem a Domino pauperibus delegatam suis usibus re- 
servavit. Qui ergo sibi aut. premium comparare aut 
torum desiderat indulgentiam promereri, red- 

iis decimis, etiam de novem partibus studeat elee- 
mosynam dare. lta ut de novem partibus quidquid 
excepto rationabili victu et vestitu superfuerit, non 


thesauris colestibus per eleemosynam reponatur, 
Quidquid enim nobis Deus dederit plus quam opus 

. est, non nobis specialiter dedit, sed per nos aliis ero- 
gandum transmisit. Hxc enim, fratres, secundum 
consuetudinem vestram libenter audite, et Christo 
Domino auxiliante, prestare contendite. 


SERMO XXVII. 
$7 De honore et dilectione erga parentes, et de decimis. 
ADMONITIO. 


In eodem coaice Beneventano hic quoque sermo S. Maximo attribuitur, uem Maurini in appendice serm. 
S. Augustini num. 276 collocant, atque a S. C:sario conscriptum fuisse arbitrantur. 


ARGUMENTUM. — Jn eleemosynis faciendis ordo ser- 
vandus, ac primo quidem parentibus necessaria tri- 
buenda sunt, decimcque solvende. Genera eleemo- 
synarum duo. 


Legimus, fratres carissimi, monente nos Domino 


qui colis, et servos tuos, ego feci; animalia quz te 
ad colendum adjuvant ego condidi ; calorem solis ego 
tribuo, pluviam temporibus suis ego dispenso. Sed ad 
justam rationem tibi debes decimas reservare, et 
mihi novem partes. Sed non hoc quzro ; iisericors 
esse volo, et septuplum przbeo, ut quomodo ejo 


per prophetam, parentibus nostris et honorem sem- D misertus sum tui, sic tu miserearis pauperi. Si ergo, 


per et amorem impendere. Et si forte evenerit ut 
aliqua paupertate laborent, necessitates eorum, se- 
cundum quod possumus, sublevare jubemur. Sic enim 
ait : Si videris, inquit, nudum, cooperi eum, et dome- 
&licos seminis tui ne despexeris (Isai. ,vni). Hoc loco 
domesticos seminis parentes nostros intelligi voluit. 
Sed dicit aliquis : Quis est qui parentes suos odio ha- 
beat, ut hoc pro magno Dominus admonuerit per 
prophetam ? Sine dubio, fratres, scivit Spiritus san- 
ctus nonnullos homines qui, cum ad aliquos honores 
aut divitias undecunque acquisitas pervenerint, ita 
parentes suos pauperes despiciunt, ut eos nec videre 
dignentur. Quod qui fecerit, non solum peccatum, sed 
etiam grave crimen se admisisse non dubitet. Et forte 
evenit ut ille per divitias et superbiam crimina gran- 
dia vel peccata cominittat, et parentes sui pro ipsa 

upertate et humilitate justitiam teneant. Et qua 
ronte dedignatur attendere parentes suos innocentes 
et justos, cum sit ipse peccator et injustus? Si quis 
ergo idoneus est, si aliquos parentes habuerit paupe- 
res, ipsis prius necessaria tribuat, et sic indigentibus 
extraneis eleemosynani faciat ; quia reliquis pauperi- 
bus, si tunc non dederit, dabit alius. Parentibus vero 
tuis pauperibus, si tu nihil largitus fueris, difficile est 
ut alius largiatur. Ipse est eleemosynarum ordo ju- 
stus atque legitimus, ut prius tibi et tuis victum et 
vestitum sufficientem et. mediocrem, hon pomposum 
nec deliciosum provideas. Deinde, sicut dixi, si qui 
sunt pauperes de parentibus tuis, quantum pravales 
largiaris. Deinde servos et ancillas tuas nec esurire 
nec algere permittas. Et post h:ec, quidquid tibi Deus, 
Bicut dixi, excepto victu et vestitu, dederit, non in 
terreuo, ubi fures effodiunt et furantur, sed in coele- 
8ti thesauro recondas, ut ubi faerit thesaurus tuus, 
jbi sit et cor tuum. Et cum sacerdos clamaverit, 
Sursum corda, securi et in veritate respondeamus, 
Habemus ad Dominum. Quacunque enim Deus, ex- 
cepto mediocri et rationabili victu et vestitu, sive de 


frawes, istam rationem nobiscum voluerit facere 
Deus, nunquid est quod respondere possimus? Et li- 
cet in multis sanctarum Scripturarum locis de his 
rebus admoneat Deus, tamen per Apostolum specia- 
liter clamat et admonet dicens : * Mabentes viclum el 
vestitum, his contenti simus. Nam qui volunt divites 
fieri, incidunt in tentationem, et laqueum diaboli, el 
desideria multa et inutilia et nocua, qu& mergunt ho- 
fhines in interitum et perditionem ; quia rudiz omnium 
malorum est cupiditas. Quam quidam appetentes nau 
fragaverunt et inseruerunt se doloribus multis. Tu vero, 
homo Dei, hec [uge, sectare vero justitiam, pieatem, 
fidem et caritatem (1 Tim. vi). Rogo vos, fratres, ut 
de Scripturis reliquis taceamus, sententia ista aposto- 
lica unicuique Christiano suflicit. Vere dico, fratres, 
quod gui sub tali tonitruo de avaritizx somno non 
surgit, non dormiens , mortuus esse creden- 
dus est. Et ideo, fratres, quia pro ista fragilitate car- 
nali multi peccatis, tanquam circumvolantibus mu- 
scis, assidue inquietamur atque compungimur, ad 
rium misericordix Dei inter procellas mundi ipsius 
festinemus. Et forte aliquis interrogat quomodo ad 
hunc portum valeat pervenire; audiat Christum di- 
centem : Beati misericordes, quoniam misericordiam 
consequentur (Mutth. v). Et iterum : Date eleemot- 
nas, el ecce omnia munda sunt. vobis (Luc. xi). Ergo 
justam Apostoli sententiam, si evadere de pelago 
mundi hujus cupimus, ante oculos semper habere 
debemus. Sufficiat nobis habere victum et vestium 
rationabilem, non pomposum, non deliciosum ; & 
quidquid amplius Deus dederit, non nefetur usibus 
pauperum, quia per nos ipsis probatur esse trans 
missum. Et si id quod nobis superfluum est non de- 
derimus, res alienas invasimus. Et quanti pauperes 
cum nostra conscientia fame mortui fuerint, causis 
nobiscum ante tribunal Christi dicturi sunt. Et que 
dem duo sunt eleemosynarum genera : unum q 
pauperibus erogamus, aliud quod vicinis vel fratribus 


quacunque militia, sive de agricultura contulerit, T) nostris, quotiescunque nobis peccaverint , indulge 


non tibi specialiter dedit, sed per te pauperibus ero- 
gauda transmisit. Si nolueris dare, noveris te res 
alienas auferre; quia, sicut dixi, hoc solum est no- 
strum, quod nobis vel nostris rationabiliter. suflicit. 
Quidquid superfuerit, Deus noster, sicut dixi, paupe- 
ribus erogandum transmisit, ac sic non solum deci- 
mas dare debemus, sed eiiam de novem partibus 
quidquid solutis tributis vel expletis sumptibus no- 
siris; quasi aliis transmissum fideliter erogare debe- 
mus. Quod tamen si fecerimus, vere nostra sunt qu: 
donamus; 8&& si vero non facimus, nec illa nostra 
sunt qu:? servamus; nec nos ipsi nostri sumus, qui 
ea servare videmur. Et tamen, fratres, non video 
qua fronte illi non offerimus parvum, a quo accepi- 
mus totum? Si velit Deus facere rationem nobiscum, 
et diceret : Terratmi. quai colis ego feci; te ipsum, 


mus. Utrumque, Deo auxiliante, faciamus, quia unum 
sine alio nihil prodest. Sicut econtrario, si peccan- 
tibus indulseris, et esurientibus quantum prevales 
dare nolueris, sicut dixi, una gine alia tibi prodesse 
non potest. Nos vero, fratres, ista duo eleemosyna 
rum genera nobis, quasi spiritualium $9 slarem 


. remigia praparemus, ut ad principalem patriam & 


illam celestem Jerusalem, omnibus terrenarum rt 
rum cupiditatibus spretis, hisque expeditis, ac liberts 
virtutum pennis fulti, tanquam spiritales columb? 
volare feliciter ac pervenire possimus : secundum illl 
uod Psalmista desiderat et supplicat dicens : 

: dabit pennas sicut columbe, et volabo, et requiescam 
(Psal. Liv)? Certum est, fratres, quod nisi quisque dt 
peccatorum glutino, et nimis [F. nimiis] ímpedimenus 
ac laqueis mundi hujus animz suce penhas contendeni 


* Vulyata legit : Habentes autem alimenta et quibus tegamur, his contenti sumus, etc. 











905 SERMO XXIX. 906 
expedire, ad veram requiem nunquam poterit perve- A veniat illud quoa scriptum est : Impedimenta hujus 


nire. Nos vero, fratres, adjuvante Deo, impedimenta 
mundi hujus, si 90) a nobis ad integrum subtrahere 
non possumus, vel in quantum vires suppetunt tem- 
perare, vel ab eis recedere studeamus, ut nobis re- 
maneant aliqua horarum spatia, in quibus lectioni vel 
orationi vacare possimus. Nam si totum a nobis oc- 
cupatio terrena subtraxerit, timendum est ne nobis 


mundi [eere eos miseros. Magis ergo, adjuvante Do- 
mino, laboremus, ut et in nobis vel ex parte aliqua 
impleatur illud quod de beato viro scriptum est : fn 
lege Domini meditabitur die ac nocte (Psal. 1). Quam 
rem Dominus sanctz caritati vestre per sua merita 
prestare dignetur. Qui vivit et regnat in secula s:e-- 
culorum. Ámen. 


SERMO XXVIII. 
De sancta Christi resurrectione. 
ADMONITIO. 
Temere quidem et hunc sermonem a scriptore codicis Casinensis 125 ascriptum S. Maximo fuisse, cuique 


eumdem cum genuinis conferenti plane liquet. 


ARGUMENTUM. — Dies dominice Resurrectionis letitie 
causam fidelibus prostat, quod dum Christus de 
morie triumphans ad vitam nunquam interituram 
remeavit, nobis eamdem non de[uturam resurrectio- 
nem et gloriam ostendit. 


Non queo, fratres carissimi, quod mente concipio 
ore proferre, et cordis mei letitiam lingua non ex- 
plicat. Hoc auteti non solum ege patior, qui cupio 
enarrare quod sentio, sed etiam vos mecum palimi- 
ni, plus exsultantes in conscientia quam in eloquio 
proferentes. Videtur mihi hic dies czxteris diebus 
esse lucidior, sol mundo clarior luxisse, astra quo- 
que omnia vel elementa lztari, et quz patiente Do- 
mino proprium lumen detraxerant, et noluerant crea- 
torem suum Dominum aspicere crucifixum. Ecce 
nunc victorem illum ab inferis resurgentem novo 
claritatis sux€ provocat obsequio. Credit colum, 
credit terra, et sagena qu:xe totum mundum piscata 
est, Judxos tenere non potuit. Hac dies quam fecit 
Dominus, exsultlemus et letemur in ea (Psal cxvn). 
Quomodo Maria Virgo Mater Domini inter omnes 
inulieres principatum tenet, ita et iuter ceteros dies 
hzec omnium dierum mater est. Rem non novam di- 
eo, sed qux Scripturarum vocibus comprobatur. H:ec 
et upa de septem et extra septem est. llc dies qui 
appellatur octava ; unde et in quibusdam titulis su- 

erscribitur : Pro octava. H:ec est in qua Synagoga 

nitur, et Ecclesia nascitur. Hxc in cujus numero 
octo anim salva factze sunt in arca Noe. Et quidem 
necesse est infinita explicare. Dies non deficiet si vo- 
]uero omne diei exponere sacramentum. Hoc tantum 
dico, quod universa sabbati gratia et antiqua ilía po- 

uli Judeorum in diei istius solemnitate mutata est. 
fi in die sabbati non faciebant opusservile. Nos in die 
dominica, hoc est in die Resurrectionis, opus servile 
non faciamus, quia peccatis et vitiis non servimus : 

ui enim facit peccatum servus est peccati. llli de 

omibus suis non egrediebantur, et nos de domo 
Christi non egrediamur, sumus enim in ecclesia. 
Illi non accendebant ignem in die sabbati; nos econ- 
trario accendamus in nobis ignem Spiritus sancti, et 
omne vitium éxcoquemus peccatorum. De quo igne 
Dominus ait: Ignem veni mittere in terram, et quid 


B 


C 


ipsum ignem ardere in nobis, secundum Apostolum, 
piritum sanctum fervere, ut non refrigescat caritas. 
Illi per diem sabbati non ambulabant in itinere; per- 
diderunt enim eum qui dixit: Ego sum via (Joan. xiv). 
Nos autem dicimus : Beati immaculati in vía, qui am- 
bulant in lege Domini (Psal. cxvur). Et iterum : Viam 
verilalis elegi. Et : Viam justificationum tuarum edoce 
me (Ibid.). llli de spinis Dominum coronaverunt ; 
nos autem, si fuerimus lapides pretiosi, nostrum Do- 
minum coronamus. Caput imperatorum sxculi istius 
ornant diademata ; nos ideo in capite Regis nostri im. 
ponimur, utorne:ur a capite. Illi non receperunt Chri- 
stum, et suscepturi sunt Ántichristum ; nos recipimus 
filium humilem, ut habeamus postea triumphantem. 
Et ad extremum noster hircus ante Domini immolatur 
altare ; illorum hircus Antichristus consputus et ma- 
ledictus projicitur in solitudine. Noster latro cum : 
Domino ingressus est in paradisum ; illorum latro 
homicida, atque blasphemus moritur in suo peccato. 
Illis Barabbas latro dimittitur ; nobis Christus occi- 
ditur. Pro quibus universis, fratres carissimi, conso- 
na pariter voce cautemus : Hec est dies quam fecit 
Dominus : exeultemus et [etemur in. ea (Psal. cxvn). 
Ignita romph:ea et paradisi januam, quam nullus po- 
tuit confringere, hodie Christus aperuit, ad angelos 
dicens : Aperite mihi portas justitiae , et ingressus in 
eas confitebor Domino (Ibid.). Qux cum semel aperta 
est, nunquam credentibus clauditür. Et ex eo tempore 
quo passus cst Dominus, usque in przxsentem diein, 
haec porta clausa est et reserata. Clausa est peccato- 
ribus et incredulis; reserata est justis et credentibus. 
Per hanc ingressus est Petrus, per hanc ingressus est 
Paulus, per hanc omnes sancti et martyres inwave- 
runt, per hane quotidie de toto mundo justorum ani- 
ma ingrediuntur. Qux enim sunt porte paradisi ct 
port» Ecclesie. Iutramus in portam paradisi. lta 
ergo debemus vivere, ne ejiciamur de domo illa, ct 
ejecti foras a bestiis devoremur, «quas alio iu loco 
ropheta formidans commemorans ait : Ne trudas 
estiis. animam confitentem tibi (Psal. rxxni). Ecce 
nunc Dominus stans in paradisi janua loquitur ad 
nos qui sumus in domo ipsius congregati, et dicit : 
Hac est poria Domini ; justi intrabunt per eam (Psal. 
cxvii). Quod ipse prestare dignetur, qui vivit et rc- 


volo, nisi wt ardeat (Luc. xu)? Desiderat Dominus D gnat in &ecula &xculorum. Àmen. 
SERMO XXIX. 
In festivitate S. Stephani protomartyris. 
ADMONITIO, 
1 Hipsum de hoc sermone, ex alio Casinensi codice 106, pag. 16, exscripto, sanctoque Maximo attri- 


buto, sentiendum est. 


ARGUMENTUM. — Non tam fortitudo martyris dum la- 

. pidibus opprimeretur, sed ejus admirabilis caritas 
in deprecando Deum pro suis persecutoribus com- 
mendatur. 


Interm splendidissimas classes et purpureos 
martyrum choros quos Nazarenus sanguis infecit, 
tanto fulgore sanctus Stephanus radiavit, ut dum ad- 
Luc divinum sustinet premium, iusum eliam pateat 


PaTROL. LVII. 


cotum. Prociarus igitur athleta Dei unctus Spiritu 
Dei ad stadium certaminis primus exivit, et tantam 
victorix adeptus est gloriam,ut primus acciperet coro - 
nam. Miles Christi fidelis , signifer martyrum fortis, 
post Christum mox inter aciem diaboli pertransivit, 
et martyriali candida inclytus triumphavit. Secutus 
enim Dominum Christum martyrii meruit principa- 
tum, et cum ad crucis pervenit signa, priori de colo 
mittitur palma, cumque festinat mori, primus deside- 


20 


P asi 


9l 
rat coronari. Denique sic eis respondit : Dura cervice, 


et incircumcisis cordibus et auribus, vos semper Spi- 
ritui sancto resistitis ; sicut patres vestri, ita et vos. 


* Quem prophetarum non sunt persecuti patres vestri ? et 


occiderunt eo qui prenuntiabant de adventu. Christi 
(Act. vir). Ecce impiorum manus aptantur ad necem, 


" jam furoris arma produntur, jam vallatur 1nucrone 


apidum martyr, et super verticem innocuum ponde- 
ratum dependit exitium. At ille : Dura, inquit, cer- 
vice et non circumcisi corde et auribus. Hiec non blan- 
ditur, sed invehitur; non palpat, sed provocat ; non 
trepidat, sed instigat : dura cervice et incircumcisi 
corde et auribus. Respice, marjyr, vicinam grandi- 
'nem, inspice aerem tortuosum, acervos cautium in- 
tuere ferventes. Jam videamus anhelantia ora. Jam 
.conspice, stillab4ia lumina contemplare. Et ecce acies 
funesta appropinquat, accedit, jam lapides vibrant : 
Dura cervice, et incircumcisi corde et awribus, vos sem - 
per Spiritui &ancio resistitis, sicus et patres vestri. Hxc 
.eum diceret, fremebaut cordibus euis, et stridebant 
tibus adversus ewm. Sed iortis columna Dei cum in- 
ter lapidiferas manus capta, tyranni forcipe tenere- 
tur, fide fundabilis, spe regibilis, caritate constabilis, 
igniebatur et pendebatur, feriebatur et perducebatur, 
confringebatur et augebatur, cz:edebatur et non vin- 
cebatur. Beata fdei officina, qua tantum inaretasti 
martyrem, ut in jussa [Fortasse jura] sic conspiceret 
majestatis. Ecce, inquit, video colos apertos, 9» et 
Jesum stantem a. dextris Dei (Act. vn). Patát sedes 
Dei, et sulcato aere ccelorum latera pependerunt. Hiavit 
lucidus axis et campus. Denique, cum super eum tor- 
fuosi lapidum vortices oblatrarent, et rotati aggeres 
lorquerentur, pro &evientibus sic orabat : Domine, ne 
siaiuas illis hoc peccatum. Leo rugiens devorare vo- 
luit sed ovis Christi mansuetudinem non amisit. llli 
qui 
tuit. Carnificipnam namque sui furoris Judwus exer- 
tuit, sed ovem suám David noster de ore frementis 


APPENDIX OPERUM 8. 


fauces aperuit, sed martyrem glutire non po- 


- 


MAXIMI TAURINENSIS.. 9; 


À excussit. Sic enim ig psalmo caaitar : Nisi quiu De- 
sminus erat in. nobis, cum insurgeresmt homines in nos, 
jortasse vivos abserbuissent nos. (Psal. cxx). Juda 
prophetarum sanguine temulenta , repleta 

eS 2 sanguine Abel usque ad sanguinem -Zacharrz» ? 
Flumina tui &celeri$ spumant , et te aon catiant ? lta 
enim Judos increpat Domiuus : Ut veniet, inquit, 
super vos omnis sanguis innocuus quem effudistis su- 
"per terram, a. sanguine. Abel wsque ad sanguinem !Za- 
charie fiii Berachie, ge occidistis inter templum el 
altare (Matth. xxii). dude adhuc in Abel szxculun 
cruentasti, ibi fontem tuum fudisti ; et in vena bujus 
eanguinis ebullisti, et adhuo eitis t A:istuas mortem 
martyris ? ét. anhelas adhue sanguinem confessoris ? 
Necdum furoris tui unda siccavit ? adhgc alveus tui 
sceleris trahit ? Pone tandem finem sceleri, parce vel 
martyri. llli aute lapidabani Stephan, intocan- 
tem et dicentem : Domine Jesu, accipe spiritum meum 
(Act vii; quia pro te fundo sangulpem neum. Sau- 
us autem. erat consentiens neci ejus (Dbid.), ut Scri- 
piura loquitur, et servabat vestimenia interficiendium 
lium. Non solum erat consentiens, sed ipstigator, 
non solum socius, sed patronus. E tu, Saule, rapax 

lupe, bibens sanguimem alienum, przestolare i 

et videbis sanguinem tuum. Fur es, et tg pariter cum 

Judzis et tu patieris quod exerces in alio. Servas 

vestimenta lapidantium, sentles furorem s:vientium. 

Videbis has manus illatas martyri pon parcituras ti- 

bi. Invides Christo, adbuc pro ipso morieris in mun- 

do ; alhibes martyri poenam, senties de reciprocatio- 
ne vindictam. Et vere sensif quia et ipse pro Chri- 
sio sanguinem fudit. Et habemus nunc a lum 

Paulum predicatorem Chrisli, qui insequebatur an- 

tea membra Christi. Veneremur nunc itaque , fra- 

tres, festiva devotione Stephanum martyreui priui 

et exemplum veritatis. Erecti fundamus orationem 

2d eum, dui vivit et regnat in secula seculorum. 
men. 


SERMO XXX. 
In festo dedicationis ecclesie, 
ADMONJTIO. | | 
993 A canomco Anvonio Francisco Frisio a nobis commeudato, et hune de dedieatione Keclesite eermo- 


nem, in pervetusto basilic Mediolanensis Sancü Ambrosii codice S. Maximo nunowpatem, accepim 
in suppositorum classe collocamus; quod a canonico Casola, eodein Frisio teste, venerab. Bede 
Maximo attribuatur, dictioque a Maxuniana discrepat. 


ARGUMENTUM. — Nos ipsi templum. Dei appellamur et C 


sumus. In bonitate et simplicitate cordis quaramus 

. Deum. Christus Patri et Spiritui sancto consubstan- 
tialis. Hereticorum $mprimisque Arii atque Sabellii 
perfidia. Enconia ad sltimam templi dedicationem 
pertinent ; que in. figura facta sunt nostri, et pro- 
pter nos utique scripta. | 


Audivimus ex lactione evangelica (Joan. x), fratres 
carissimi, quia facta sunt Enc»nia Hierosolymis. En- 
cznia autem vocabar&ur solemnia dedicationis templi 
qux. populus Dei ex antiqua patrum traditione per 
annos singulos celebrare consueverat. (Quorum vesti- 
gia, nos hodie juxta morem Christiani orbis sequen- 
ies, annuam dedicationem ecclesi; nostrae diem di- 
vinis laudibus et vigiliis studuimus agere solemnem. 
Et hanc nos festivitatem eo majori devotione cele- 
brari oportet, quo eam Redemptori nostro grajissi- 
man: esse cognovimus. Et ideo ut in illa ipse Vom- 
plum ingredi, et.sermonem faceré ad populum ac 


ivinitatis suz sacramenta pandere dignatus sit : D mis eorum 


Facta eue, inquis, Encenie in Hierosolymis, et hiems 
sral, eá ambulabat Jesus in temple in porticu Balomo- 
nis (Ibid.). Bi ergo ambulare voluit iri quo caro et 
sanguis brutorum animalium offerebatur, multo ma- 
£i$ &oséraw ore&onis domum, ubi carnis ipsius ac 
sanguinis sacramenta celebrantur, visitare gaudebit. 
Si aiubulare nom despexit porticam in qua rex quon- 
d910 in9rialis ac terrenus, quantvis potentissimus ac 
sapientiseimus, ad orandum stare solebat, quauto ia- 


us, quem 
potius quam. 


gis penetrabilia cordium nostrorum invisere atque 
illustrare desiderat, si tasnen ea porticum) esse Salo- 
juounis, boc est si ea timorem suuiu, quod ess initiua 
sapientie, habere perspexerit. est 
quia domus solummodo in qua ad orandum vel ad 
fuinisteria celebranda conveuuuyus, templum sit De- 
mini, et non ipsi, qui in nomine Domini cogvegimus, 
multo amplius templum éjus et appelleuur et shuus 
cum manifeste dicat Apostolus : Vos eni estis tem- 
plum Dei vivi, sicut dicit Deus (1] Cor. va) : Inhabitabe 
in eis, et inter illos ambulabo (Levit. xxvi). Si ergo 
templum Dei sumus, curemus solerter, et bogis sata- 
gamus actibus, ut in eudem suo templo sxpius ipse 
et venire et mansionem facere dignetur. Cavcamus 
hiemis exemplum, ne videlicet corda nostra Dominus 
adveniens a caritatis ardore torpenlia reperiat, ideo- 
que ea citius adversatus relinquat. Quid enim perti- 
nuit ad evangelistam s tempus coinmemorare, 
pisi quia duriiam perfidi aaperitadem 
aurarum voluit designare brumalium r^ quia pluri- 
quos tunc in templo igvenit, coogruebai 
sermo quem dixit: Et quoniam abundavit iniquitas, 
fefrigescet caritas tüultorum (Mau4th. xxiv). Sicut sub- 
sequenter aperte denuntiat dicens : Circumdedarunt 
ergo eum Judei, et dicebant : Quousque animas nostras 
follis? si tu és. Christus, dic nobis yalam he iin 
Non enim h:ec veritatem fidei ende, sed illi 

u» interrogabant insidiando, et jau) sArueo- 
o dicebant. Christuin namque, queu. files. ortlig- 
doxa verum Deum, verum confitetur et horujyera, illi 











wv 


et Deum esse credebant. Memores videlicel quia de 
humanitate illius juravit Dominus David (Psal. exxxi) 
de frücta ventris ejus se sedere super sedem suam ; 
sed obliti quod ipsi de sua divinitate per eumdem 
David cecinit : Dominus dizit ad me, Filius meus es tu 
(Psal. xxvi). Credebant ergo Christum de stirpe 
David nasciturum, et regem e:eteris omriibus excel- 
lentiorem esse venturum. Qua etiam dementia posteri 
eorum usque in presens, donec Antichristum pro 
Christo suscipiant, errare non cessant. Etsi se Doni- 
nus Jesus Ghristum esse responderet, cogitabant eum 
tradere potestati presidis puniendum ; quasi contra 
Augustum repugnans illicitum sibi usurparet impe- 
rium. Sed ipse nostr» saluti consulens, propter quos 
hiee scribeuda erant, ita respensum temperavit suum, 
ut et calumniatorum ora- concluderet, et quia Chri- 
stus fidelibus aperta voce procederet; illi enim de 
hoinine Christo quaerebant; ipse autem divinitatis 
sure, qu:& equalis est Patri, palam mysteria narrabat. 
Circumdemus ergo et nos eum, carissimi; non sicut 
Judzi insidiis appetendo, sed ut fidelissima demus 
ejus placidam illi mansionem in nobis reparando ; de 
quibus merito dicatur : Sanctificavit. tabernaculum 
suum Altissimus ; Deus in medie ejus non commovebi- 
tur (Psal. xtv). Petamus eum, non ut illi vesanien- 
di; quousque animam nostram tollis ? si tu es Christus, 
dic nobis palam. (uid enim vesanius quam ut inagi- 
strum veritatis ideo sibi animam tollere quererentur, 
quia non eis incredulis et contradicentibus aperte 
sue majestatis arcana reseraverit? Sed, ut Scriptura 
(Sap. 1 et sena.) admonet, sentiende de illo in boni- 
tate, et simplicitate cordis quireudo illum. Quoniam 
invenitur ab iis qui non tentant illum ; apparet autem 
eis qui fidem habent in illo. Dicamus ei supplices 
quia (tu es Christus Filius Bei wnigenitus, Patri et 
Spiritui sancto et costerrrum esse ét consubstantia- 
lem in divinitate; te nostre substantire participem ex 
tempore faetum esse cognovimus. Da ut quod inte- 
rim pia flde venerammer plena in futuro visione spe- 
culeniur. H:ec est etenim unica anim: nostrae salus 
et vita. Tuum perpetuo vultur, tuam cernere lucem ; 
nec dubitandum quia regantes exaudit nos, quande 
quod ipse precepit rogamus. Quomodo enim pie sup- 
plicantibus famulis negare credendus est dona, quie 
etiam rebellibus ultra quam petebant aperire non 
renuit? Qui cum illum ah homo Christus esset inter- 
rogaremt, ipse eis non hominem tantam, sed etiam 
Deum Christum et Dei Filium se esse non tacuit : 
Respondit enim eis dicens, loquor vobis et non creditis. 
Opera qua ego facio in nomine Patris mei, hec testi- 
monium perhibent de me. Sed vos non creditis, quia non 
estis ex ovibus meis (Joan. x). Qui ergo se in nomine 
Patris opera sua facere testatur, profecto quia Filius 
Pei sit credendus insinuat. Sed illi duplici reatu tc- 
nentur 95 obnoxii ; qui nee verbis que locutus est, 
nec facis quibus veritatem verborum astruebat, ad 
fidem poterant invitari ; meritoque ex evibus ejus non 
esse dicuntur, qui non. ovina eimplicitate pasterem 
bonu sequi, sed ferina potius rabie sa ant per- 
sequi. Verum quia sunt nonnulli qei fidem verbo 
tenus observant, et habitu ovium belluina corda 
pretexunt; subsequenter ipse pastor, qs ovium 
suarum vita, qu: slt merces, edocet, Oves mee vocem 
meam audiunt, et ego cognósco ens, et sequuninr me, 
et eyo vilam eternam dó eis, et Aen. peribunt in eter- 
num (Joan. x). Quicunque &tertum enim declinare 
interitum, ac vitam videre desiderat perpetuam, vo- 
eem Christi necesse est non solem audiendo et cre- 
dendo, sed et bene vivendo sequatur. Quod aueri se 
eves suas cognoscere dicit, eligeve utique, ád regnum 
eceleste predestinare significat, Unde Salomon ait : 
Vias que a dextris sunt. novit Dominns (Prov. 
1v); econtrario de reprebis Apostolus : Qui auiem 
ignorat, inquit, igmorabitur (J. Cor. xiv). Pulehre au- 
tem de his qui audirent Yocem suam et sequerentur, 


ait : Et ego vitam. eternam do eis, e& non peribus in 


SERMO XXX. 
purum tantummodo horiibem. futurum; non. autem A elernmm (Jon. x). Visi ant nam 


C 


016 


(mmm ue martyres oculig 
Insipientium mori. Visl sunt periré cum mortale vi- 
tam diversis poenarum generibus subacti dimitterent. 


Sed non peribunt in :ternum; non videbunt mor- ' 


tem in zeternum, qui mox soluti carcere carnis de- 
bita suo certamini prsemia sortiuntur. De quibus ad- 
huc aperte subditur : Non rapiet eas quisquam de 
manu mea (Ibid.).Mittebant qnippe persecutores ii- 
pii rapere pios Christi confessores de manu ejus 
quando vel eos ad negandum fldem tormentis coge- 
bant, ut animas eorum alienas redderent Christo, vcl 
morientibus victi, nihilominus exanimata eorum 
corpora, aut i aquas dissolvenda, aut in ienem 
eomburenda jactabant; ut quasi Christo resuscitandi 
eam facultatem tollerent. Sed nemo rapit eos de 
mam ejus, cul, sicut ípse dlibi ait : Umnia tradia 
ent a fur mei (Lac. X t quia ét certantes ut vin- 
cant adjuvat, et victores ut perpetuo regn al; 
et eisdeni etiam carnem in. uà erunt ines 
talem suo tempore reddet. (uibus verbis eorum quo- 
que temeritatem qui sibi laqueos mortis parabant 
redarguit, manifeste insinuahs, quj stultissime doe 
ejus perditione dolis agerent, qui vitam dare posset 
immortalem ; cui nemo raperet aliquid de his quos 
8408 esse ante secula prenoscet. Sed ne hzc lo- 
quendo suam videretur gloriam qu:rere , totam 
suam potentiam ad Patris gloriam refert, cum sub- 
jungit : Pater meus quod dedit mihi maj 
(Joan. x). Majus autem omnibus, quod medíatori Dei 
et hominum homini Jesu Christo Paíer dedit; hoc 
est, ut sit unigenitus ejus Filius in nullo gignénti vel 
matura dissimilis, vel virtute inferior, vel tempore 
posterior. Quam videlicet xqualitatem Ipse Dominus 
in divinitate habuit priusquam mundus esset apud 
Patrem, ipse in lumanitate ex tempore incarhationis 
accepit. F£. nemo. potest rapere de. manu Patris mei. 
Supra de ovibus suis dicit: Non rapiet eas. quisquam 
de mant mea ; et nunc sabjungit : Ét nemo potest ra- 
pere de manu Patris mei ; aperte dans intelligi, unam 
atque indissitnilem" esse manum, hoc est virtutem 
suam ^t Patris; atque ideo Christum se esse creden- 
dum, qui non sicul c:eleri sanctificatus. per gratiam 
ex tempore, sed verus semper exstiterit Fillus Doi. 
Quod éliam sequenti sententia luce clarius aperit, 
dicens : Ego et Pater unum sumus (Ibid.). Unus, in- 
quit, sumus. Una nobis substantia, una est divinitas, 
una est ?ternitas, perfecta zqualitas, dissimilitudo 
nulla. Quibus profecto verbis non presentem solum- 
modo £6 Jud:eorum questionem quam an ipse esset 
Christus interrogabant, explicavit; sed etiam h:reti. 
corum perfidia, quarm futuram previdit, quantum sit 
exsecranda, monstravit. Solus Arius enim dicit : 
Christus homo est tantum, Deus non est; at cum ipsc 
dicat : Ego et. Pater nnum. sumus, wanifeste patet 
quia unum cam Deo Patre substantialiter homo purus 
ésse non polest. Et quia Christus idem quod Pater 
est, cavenda est h:eresis Photini, quie hoc credi pro- 
hibet. Arius autem inquit : Christus factus a Deo, non 
est natus ex Deo, et ideo misor Patre est credendus. 
] Qui contradiceus ipse : Ego, inquit, et Pater unum 
sumtus; quis enim non facile videret quia nulla crea- 
tura unum cum illo, qui cuncta creavit, naturaliter 
existere possit? Et quia Christus naturaliter unum 
oum Patre est, damnanda est Arii perfidia, quz» íllum 
creaturam esse affirmat. Porro Sabellius : Non sunt, 
inquit, duse personze Pater et Filius confitend: ; sed 
ipse Pater, quando .vult, Pater est, quando vult Fi- 
lius est; idem tamen unum est; qux memorata Filius 
ipse condemnat. Constat. namque : Ego et Pater, de 
Una persona dici non pottit; sumus, de uno dici non 
congruit. Quapropter etiam Sabellii errore cum cs- 
teris abjecto, dequenda est nobis apostolica beati Pe 
tri fides; qua Dominum confessis, ait : Tw es Christu: 
Fitius Deivivi (Matth. xvi). Hzec de lectione evangelic:i 
pret Deminus dormavit explanando transcurritnius 
libet adhuc de Eneseniorum solemnitate, quam ci 

tune Hierosolymitz, et nos hodie celebramus, fra 


—- 


Amd. 


chi certaverunt immor- 


g omnibus est. ' 


911 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


919 


ternitati vestrse latius disserere. Hoc autem impri- A hibita; insinuat mystice quia perfecto in fine mundi 


mis notandum est, quod Encsnia, qu» in lectione 
evangelica facta cognovimus, non ad primam templi 
dedicationem, sed ad ultimam pertinent; quod ex eo 
facile colligitur, quia hieme facta referuntur. Prima 
quidem ejus dedicatio templi a Salomone autumni, 
meia a Zorobabel et Jesu sacerdote tempore veris, 
ultima a Juda Machab:eo tempore hiemis, est facta, 
quando specialiter constitutum esse legitur, ut eadem 
dedicatio per omnes annos in metnoriam solemnibus 
revocaretur officiis, juxta quod ad tempus usque do- 
minicx incarnaüonis observatum fuisse, modo, cum 
Evangelium legeretur, audivimus. Hzc autem fuit 
causa secund:x et terti: dedicationis; qui Salomon 
quidem templi opus, quod Domino condidit, septem 
annis perfecit. Octavo autem anno decima die men- 
sis septimi, qui a nobis October appellatur, in magna 
gloria dedicavit ; qu:e videlicet dies et antea per le- 
gem erat slatuta solemyis ; ita ut in ea tabernaculum 
omne per annos singulos mejoribus hostiis expiari 
deberet. Denique Zacharias pater beati Baptiste 
Joannis, eisdem expiationibus ad altare deserviens, 
adveniente angelo nativitate Domini gaudioque hu- 
manz salvationis instruitur. Sed hoc templum post 
annos quadringentos triginta incenderunt Chaldz»i, 
et llierosolymorum urbe destructa populum Israel in 
Babylonia adduxere captivum; qui post annos se- 
 ptuaginta regnantibus Persis in patriam remissus, 
rursusque zdificatum est templum per annos quadra- 
ginta sex; et tertia die mensis duodecimi, quem nos 
vocamus Martium, opus ad finem usque perductum : 
cui videlicet tunc operi przxefuerunt duces plebis stre- 
nuissimi, ut diximus, Zorobabel de regio sanguine, 
Jesus sacerdos magnus; sed et propheta Aggzus, et 
Zacharias, adjuvantes eos, atque adversus insidias 
impedientium opus hostium cor populi corroboran- 
tes. Inde post annos ferme trecentos et quinquaginta 
sex nefandissimus Grxcorum Antiochus, fraude ca- 
pta Jerusalem, templum idem sordibus 97 idolo. 
rum profanavit, auferens inde et conífringens al- 
tare Domini aureum , mensam propositionis , 
candelabrum luminis, et cetera vasa templi au- 
rea, qu:e invenire potuit; sed et in templo Jovis si- 
mulacrum statuens, populumque tormentis ad sacri- 
ficandum idolis cogens. ()ua persecutione multi de 
populo pro divinz legis custodia trucidati suut ; inter 
quos et mater jlla septem filiorum merito famosa, 
nobilissima pro Domino cum sobole martyrii coronam 
meruit. Sed Judas Machabxus, cum esset de genere 
sacerdotali, collecto exercitu justorum, adversus Àn- 
tiochi duces arma arripiens, eosque de Judza expel- 
lens, persecutioni szevissim:xe finem imposuit ; ac tem- 
plum ab idolorum imaginibus emundans, nova rursus 
altaria et c:etera vasa. vel ornamenta faciens atque 
in templo reponens, dedicavit ea, simul cum templo, 
guod purilicavit et renovavit vigesima quinta die 
inensis noni, qui apud nos vocatur December, et ad 
hiemem pertinere nulli dubium constat. Statuit de- 
eretum, ut pra diximus, annis omnibus diem Enc- 
niorum idem innovationis ac dedicationis tetmnpli festa 
devotione celebrari. Qux: profecto omnia, sicut Apo- 
stolus docet (J Cor. x), in figura facta sunt nostri et 
propter nos utique scripta, ideoque nobis solertius 
spirituali ralione discutienda. Salomon quippe rex, 
qui interpretatur pacificus, ipsum Redemptorem no- 
Birum typice designat; de quo Isaias (Cap. ix). ait : 
Multiplicabitur ejus imperium, et pacis ejus non erit 
finis. Templum quod :editicavit catholica ejus Eccle- 
sia est, quam de universis per orbem credentibus, 
quasi de vivis lapidibus in unam suz fidei et caritatis 
compagem aggregat. Quod autem septem annis zdi- 
ficatum est templum, significat quia per totum bujus 
szculi tempus, quod septem diebus evolvitur, sanctze 
structura Ecclesi crescere nunquam desinit. Quod 
Oclavo autem anno dedicatum est templum et cele- 
berrima illa ac maxima solemnitas a Salomone rege 
cuni filiis Israel completo. tempore dedicationis ex- 


numero electorum, diu desiderate immortalitatis se- 
cutura est festivitas; et peracto universalis resurre- 
ctionis miraculo, mox omnes qui ad pacifici regis, 
veri scilicet Salomonis, regnum pertinent, :zeterna 
cum eo gaudia patrie coelestis intrabunt. Nam quia 
Dominus noster die octavo, id est post. septimam 
sabbati resuscitari voluit a morte, recte numerus 
*octonarius nostre quoque resurrectionis festa ven- 
tura designat. Quod templum ab hostibus incensum 
rursum, Domino miserante, restitutum, quod ab ido- 
lolatriis coinquinatüm denuo superuz pietatis auxilio 
mundatur, varios sanct: Ecclesixz insinuat eventus; 
qui nunc inlidelium persecutione premitur, nunc 
persecutionibus reddita liberior, tranquilla Domino 
servitute famulatur. Nunc in quibusdam suis membris 
hostis antiqui periclitatur insidiis, quos ad horam 
perdere videbatur, per poenitentiam jam castigatos 
recepit. Quod vero templum secundo quadraginta et 
sex annis :edificatum est, ad significationem Dominici 
corporis, quod de Virgine assumpsit, specialiter re- 
spicit. De quo ipse Judxis : Solvite, inquit, templum 
hoc, in tribus diebus excitabo illud (Joan. m): Quia 
videlicet solutum passione corpus suum ipse die ter- 
tia resuscitavit ad vitam. Ferunt siquidem qui cor- 
pus hominis quadragesimo sexto die post conceptio- 
nis initium in membrorum distinctione formetur ; 
atque ideo non casu gestum, sed divinitus procura- 
tum est, ut in eo annorum numero templum zedifica- 
retur, 9 quo dierum numero corpus Dominicum, 
quod per templum figurabatur, in utero virginali per- 
fici oportebat. Quod autem Encznia per omnes an- 
nos celebrari statutum est, hoc profecto nos admonet 
ut memoriam dominice Resurrectionis, quam jam 
factam credimus, et nostr, quam futuram speramus, 
semper in animo vetineamus; taliterque nos agamus, 
ut non ad judicium, sed, sicut Dominus his qui bona 
egerunt promisit, resurgere mereamur ad vitam. Nec 
sine discussione prxtereundum (quod dedicans tem- 


C plum Salomon, ubi complevit preces, descendit ignis 


D 


-- 


de celo, et devoravit holocausta et victimas. Holo- 
causta namque et victima veri Salomotis nos sumus; 
holocausta et victim: summi Regis omnes electi ejus 
sunt ; de quibus ait apostolus Petrus : Quia et Christus 
semel pro peccatis nostris mortuus est, justus pro inju- 
stis, ut nos offerret Deo; mortificatus autem carne, 
vivificatus quidem spiritu ( 1 Petr. i). l1gnis autem 
celestis fervor est, qua supernz cives patri», et in 
sua alterutrum beatitudine, et in sui Conditoris con- 
specta claritate semper ardere ketantur. Hiuc est 
enim quod quzdan coelestium virtutum agmina, qux 
ex singulari propinquitate Conditoris sui incompara- 
bili ardent amore speciali nomine Seraphiin, id est 
ardentes vel incendentes vocantur. Completa ergo 
dedicatione templi ignis e ccelo descendens oblatas 
Domino hostias devorat, quia expleto tempore nostre 
resurrectionis, cum introierint in gaudium Domini 
sui servi fideles vero amore flagrantes, quo nunc an- 
gelicze virtutes inflammantur, eorum quoque mentes 
visa specie sui Redemptoris absorbentur. Qua quidem 
facie dilectionis etiam nunc plurimos electorum in 
superna civitate plene absorptos esse non dubium 
est. Sed tunc nimirum hoc multo perfectius adimple- 
bitur, cum recepta sua carne immortali, r lis in 
eadem beatitudine servis suis et fratribus cunctis quos 
adhuc in terris certare conspicimus, non habebunt 
ultra, quo intuitum cogitationis suxe foras vel ad mo- 
dicum mittant, habentes secum intus Deum, de cujus 
visione sempiterna gaudeant; habentes et proximos 
quorum felicitate senipiterne congaudeant, ubi illu 
primum et maximum mandatum Domini ad integrum 
perficietur. Ad cujus perfectionem in hac vita justi 
ro suis quique viribus accinguntur : Diliges Dominum 
eum (uum ex tolo corde tuo, et ex tota anima tua, et 
ez tota mente tua; et diliges proximum tuum sicut. (e 
ipsum (Math. xxn). Quia quo vicinius prssentein 
ei vullum cernunt, eo se ardentius dilectioni toto& 











915 


SERMO XXXI. 


314 


. impendunt, quo proximos suos omnes esse electos ac A divinz suavitatis complevit. Porro octavum ante fi- 


Deo dilectos agnoscunt, quo corda illorum non minus 
quam sua sincero amore referta perspiciunt, eo illos 
ipsi non minus quam seipsos amare delectantur. Sed 
et hoc notandum, qui exposita dedicatione ac festivi- 
tate subsecuta, ita Scriptura conclusit : * Et dimisit 
populos Salomon , qui benedicentes regi profecti sunt 
in tabernacula sua letantes et alacri corde, super om- 
nibus bonis qu& [ze Dominus David servo suo et 
Israel populo (11 Paralip. vu). Dimittet enim peracto 
resurrectionis munere Dominus electos suos in :eterna 
tabernacula Letantes; non eos utique ulterius a sua 

resentia removens, sed a discrimine judicii, quod 
in aere futurum Apostolo docente novimus, ad inha- 
bitationem patrize ccelestis immittens, unde pro suis 

uisque meritis promissam regni sedem percipiat. 
Quod enim hic populi in tabernacula sua profecti esse 
dicuntur, hoc est profecto quod Dominus in Evange- 
lio ait : $99 Multe sunt mansiones in domo Patris 
mei (Joan. xiv). Bene autem dicitur, qui benedicen- 
tes regi profecti sunt in tabernacula; quia hmc est 
nimirum sola actio quietissima ac felicissima civium 
supernorum hymnos gratiarum suo dicere Conditori. 
Hinc etenim scriptum est : Beati qui habitant in domo 
tua; in seculum. seculi laudabunt te ( Psal. Lxxxin). 
Hinc idem propheta ultimos septem psalmos in laudes 


nem Psalterii de victoria pugnz qua gigantem stra- 

verat, Deum benedicendo complevit. Übi aperte in- : 
dicat quia omnes qui hic maligni hostis certamina 
superant, illic in requie vera laudem sui Redempto- 
ris et adjutoris decantant. Benedicentes, inquit, regi 
profecti sunt in' tabernacula sua. letantes. et. alacri 
corde, super omnibus bonis que (ecerat Dominus Da- 
tid servo suo et. Israel. populo sue. *Lzetantes quippe 
100 justi super bonis qu:e a Domino accipiunt, ta- 
ernacula introeunt caelestium  mansionum; quia 
quamvis hujus graves s:zeculi fuerint, longique labo- 
res, breve nimirum videtur et leve totum quidquid 
wlerna beatitudine finitur. Unde oportet, carissimi, 
ut in zdificatione domus Dei unusquisque nostrum 
exhortando, obseCrando, increpando, ipse piis acti- 
bus insudando, quantum valet insistat , ne si quem- 
piam rex celestis nunc desidem in opere sui templi 
conspexerit, hunc in tempore futurzx dedicationis 
magna su: solemnitatis reddat exsortein. Satagauus 
mutuo caritatis auxilio, unde omnes nos alacri eurde 
et indefessos in operibus qux ipse przecepit, perpetua 
sue visionis introducat Jesus Christus Dominus 
noster, qui vivit et regnat cum Patre Deus in unitata 
Spiritus sancti per omnia s:zecula szeculorum. Ámen. 


SERMO XXXI. 


]n octava Sancii Stephani. Evangelium secundum Matthaeum cup. xvi : In illo tempore, cum venisset Dominus 
Jesus Capharnaum, accesserunt qui didrachma accipiebant ad. Petrum, et dixerunl. ei : Magister vester non 


solvit didrachma. Et reliqua. 


ADMONITIO. 


Cum hujus quoque sermonis dictio nobis a Maximiana dissimillima videatur, eumdem in nothos rejicimus, 
eisi S. Maximi ornatum nomine in cod. Mediolan. Frisius idem repererit, cujus a nobis in admonitione supe- 


Fiore facta est mentio cum laude, 


ARGUMENTUM. — Evangelica litteraliter mysticeque ex- 
plicat a lectione : Piscis iste, inquit auctor sermonis, 
qui primus ad hamum Petri ascendit, congruenter 
potese significare protomartyrem Stephanum. 


Tempore quippe Augusti Cxsaris Judza facta est 
tributaria, et ad jussionem ipsius unusquisque in re- 
gione sua et civilate censum profitebatur. Unde Jo- 
seph cum beata Maria ascendens a Galil:ea in Bethle- 
hem civitatem Jud:ee, ut profiteretur ibi censum, eo 
quod esset dealomo et familia David. Sed quia Domi- 
nus in Nazareth fuerat nutritus, quod est oppidum 
Galilxaze subjiciens urbi Capharnaum , ideo exposce- 
batur ab eo census; quoniam omnes novitii qui illuc 
veniebant censum profitebantur. Et quia non ausi 
sunt ad Dominum accedere prx: magnitudine mira- 
culorum, ideo circumvenerunt discipulum ejus Pe- 
trum, et interrogaverunt si magister illius solveret 
didrachma. Interrogaverunt vel simplici intentione 
ut acciperent censum, aut certe malitiose , ut agno- 
scerent utrum redderet censum, an contradiceret vo- 
luntati Caesaris, quatenus invenirent occasionem ac- 
cusandi eum. Et quia exactores census seorsum cir- 
cumvenerant Petrum, idcirco cum venisset Dominus 
domum, antequam Petrus ei aliquid suggereret, prz- 
venit eum; ul dum sancti apostoli cognoscerent illum 
intelligere ea qua illo absente gesta fuerant, non 
scandalizarentur exactione census. Áit enim : Quid 
tibi videtur Simon ? Reges terra a quibus accipiunt tri- 
bütum vel censum ? a. filiis suis, an ab. alienis ? At ille 
dixit : Ab alienis (Matth. xvir). Dominus enim secun- 
dum éarnem filius regis erat. Filius quippe regis erat 
secundum carnem, quia de stirpe David fuerat gene- 
ratius. Secundum Spiritum, quia omnipotentis Dei 
Patris erat Verbum. Et ideo quia filius, regis nulli 
debuerat reddere tributum. Sed quia carnem nostrze 
huinilitatis suscepit, ideoque tributum reddidit. Sed 
nos miseri et infelices, quia nihil dignum tantum ma- 


* Vulgata ita habet : Igitur in die vigesimo tertio 
enensis septimi dimisit populos ad tabernacula. sua; 


jestati reddimus. Ipse quippe pro nobis censum red: 
didit et crucem subiit. Nos quoque tributum non 
reddimus, et quasi tributum non dantes, veluti filii 
regis inmunes a vectigalibus sumus. Oportet ergo ut 
census bonorum semper illi reddére studeamus Dixit 
illi: Ergo liberi sunt filii (Matth. xvn). Si enim in 
omni regno et natione filii regis liberi sunt et irnmu- 
nes a vectigalibus, multo magis ille filius eterni Regis 
sub quo constituta sunt universa regna terrarum. 
Sequitur autem : Üt non scandalizemus eos, vade ad 
mare, et mitte hamum, et eum piscem. qui primus as- 
cenderit tolle. Et aperto ore ejus invenies staterem, et 
illum sumens, dà eis pro me et pro te (Ibid.). Dicit 
beatus Hieronymus : Quid primum nürer in hoc 
loco ; nescio przescientiaih Domini aut magnitudinem. 
Przscientia nanque illius adiiranda est, quia agno- 
vit quid in profundo maris ageretur, et quid piscis 
in ore gestaret, et quis de tanta multitudine prins 
ad hamum ascenderet. Magnitudo itaque et virtus 
ipsius admiranda est, sistatim ad jussionem illius 
creatus est stater in ore piscis : nam quod futuruin 
erat solo verbo fecit; demonstratur euim his indiciis 
illum esse de quo propheta dicit : Et oculi ejus. in- 
tuentur profunda abyssi ( Daniel. m ). Sed. valde ad- 
miranda est Jud:eorum perfidia, quia cum essent ho- 
p mines rationabiles, hoc inventum est in ore piscis, 
quod non est inventum ii ore eorum ; stater videlicet 
aquitatis et justitiz. Nam si locus iste simpliciter 
accipiatur, :xdificat auditorem ; demonstratur enim 
his verbis Dominum tant2e fuisse paupertatis, ut non 
haberet quid pro se, pro suoque discipwlo redderet 
in quo facto paupertatem docuit esse sectandam. Sed 
forte contra haec dicit aliquis : Quare ergu Judas pe- 
cuniam portabat in loculis? Ad quod breviter ita 
respondeudum est : 101, quoniam Dominus nefas 
duxit res pauperum in sui suorumque discipulorum 
usus transferre. [n quo etiam facto nobis reliquit 
exemplum, ut ea que semel Deo vel pauperibus vo- 


letantes atque. gaudentes super. bono, quod. fecerat 
Dominus Davidi, et Salomon, et Israeli populo suo. 





H5 


APPENDIX OPERUM S, MAXIMT TAURINENSIS, 


* 


e 


916 


vemus in comniunes usus nallo modo transferamus. A vir jastus et bonus et metuens Deum et faciens multas 


Allegorice mare siguifivat hoc presens seculum, 
juxta illud, Aoc mare magnum et spatiosum (Psal. cui). 
Et iterum : Veni in altitudinem maris (Psal. vxvni). 
Capharnaum vero designat SYnagogam, exactores 
census scribas et Pharis:eos. Per hamum quoque in- 
telligitur praedicatio Petri et aliorum ; per piscem qui 
primus al hamum Petri ascendit, pulchre potest in- 
telligi Cornelius, qui primus ex gentibus ad pr:edica- 
tionem Petri credidit. Per staterem, qui duas di- 
drachmas (desunt. nonnulla. in textu) doctri:ze duo- 
ruin Testamentorum. Cum euim volebant Dominum 
Jud:i (Act. x) constriugere sub legalibus vinculis, 
dicentes quia non licel salbatis curare, et quasi 
noxiun euim morti destinarent, quid aliud quam 
censum nostrae redemptionis exigebaut? lllis autem 
exigentibus precepit Dominus Petro, qui est iiagister 
omuium predicatorum, mittere hamum sauctie prze- 
dicationis in mare gentilitatis. lllo vero mittente 
primus piscis ad ejus hamuu Cornelius ascendit, qui 
Slaterem gestabat in are ; sed tameu latebat; staterem 
102 videlicet verz tidei confessionein, et opus duo- 
rum Testamentorum, de quo scriptum est: Erat 


eleemosynas plebi (Act. x), etc. Veniente itaque beato 
Petro ac prz dicante, staterem qui latebat manifesta- 
vit, quoniam confessus est. Christum Dei Filium, el 
unda sacri baptismatis est renatus. Ín eo sane quod 
dicit : Jlum sumens, da eis pro me et pro te (Matth, 
xvii) , ostendit quod per Petrum ejusque successores 
duorum Testamentorum doctrina manifestanda erat 
Jud:eis et gentibus. Quod ergo dicit, illum sumens da 
eis pro me et pro te, sic est intelligendum : pro me 
quasi domino, pro te quasi servo; pro me quasi au- 
ctore, pro te quasi ministro salutis. Aliter piscis iste 
qui primus ad hamum Petri ascendit, et congruenter 
potest signifleare protomartyrem Stephanum, qui 
Staterein gestabat in ore, verze fidei confessionen: et 
doctrinam duorum Testamentorum. Nam positus in 
concilio confessus est Patrem et Filium, dicéns: Ecce 
video celos apertos et Filium hominis stantem a dez- 
tris virtutis Dci (Act. vn). Positus etiam it concilio 
legein Veteris Testamenti interpretatus est in Filio 
Dei. Priedicaute itaque Petro, iste primum hamum 
deglutivit, quoniam iste primus adeptus martyrii 
palinain., 


HOMILIA PRIMA. 


Dominica tertia Adventus : Evangelium secundum Mattharum cap. x1 : [n illo tempore, cum. audisset Joantes iu 
vinculis opera Christi, mittens de discipulis suis duos, ait. illi : Tu es qui. venturus es, ati allum exspectamus? 


Et reliqua lectionis ejusdem beati Maximi episcopi. 


ADMONITIO. 


Codex chartaceus biblioth. Chisianz signat. litt. A v1 481. $ec. xvr in-foHo parvo nitidissimis characteribus 
scriptus, sed non paucis in locis mendosus, suppeditavit nobis tres homilias, quas In calce hujusce ap- 
pendieis collocavimus. Harum non esse auctorem. Maximum, quisque, Si ad stylum animum advertat, facile 


cognosoet. 


AncuwENTUM. — Evangelii verba literaliter atque alle- 
, gorice exponuntur. 


Sanctus Joapnes Baptista precursor Domini Sal- 


etis sequi sua vestigia. Lepresos mundavit, qui hauma- 
num genus a multis malis purgavit. Surdes audire fe- 
cit, quia aures hominum ad audiendum verbum Dei 
aperuit. Mortuos suscitavit, quia peccatores , qui in 


valoris propter veritatem est positus ab Herode in C peccatis suis jacebant, ad veram penitentiam con- 


vinculis. Cum audisset opera el miracula Christi, 
sicut lectio evangelica maxifestat, mittens duos de 
discipulis suis ad Christum, qui interrogantes magi- 
strum. suum, quia adliuc dubitabant in flle, ut. ipsi 
discipuli videntes signa qu:v faciebat Doininus, pariter 
crederent et (rophetie magistri et eloquio Christi. 


Dixit autem illis beatus Joannes : £te, dicite ei : Tu - 


es qui venturus es, an. alium exspectamus ? Tali inodo 
intelligendum est hoe qued S. Joannes mandavit 
Christo, diceus : Scio te. esse natum pro omnibus 
sed nescio si iori. digneris pro. omnibus. Quoniaui 
ut sciam, dum ab Herode interficior, ad infernum 
descendero, utrum te mortuis in infernum ad re- 
demptionei venturum nuntiem, sicut nuntiari viven- 
bus adventum tuum, et disposueris mittere ad h:ec 
sacramenta coinplendá. Donuinus noster respondit ad 
1*2 qux: interrogatus fuerat ; sed perfidiam nuntiorum 
increpavit, dicens : Euntes renuniiate Joanni que 
audisiis et vidistis : c&ci vident, claudi ambulant, 
leprosi mundantur, et beatus qui non [uerit scandali- 
zalus in me. Hoc dicens, vos videlis me tanta mira- 
cula facere; tamen hioc sapite, quia pro oiunibus mo- 
rior. Sed ille erit beatus qui in me non fuerit scan- 
dalizatus ; hoc. est, qui solum et purum hominem 
non crediderit cum me mortuum vilerit. Hoc quod 
Dominus dicit: ceci vident, claudi ambulant, leprosi 
mun:dantur, ita. spiritualiter intelligeu.lum est. Certe 
omnes honines cci erant ante adventum Christi, 
Lin tenebris erant, qui lumen veritatis non vide- 
ant. Claudi eraut. q«i quotidie post diabolum cur- 
rebant, leprosi erant qui variis sordibus peccatorum 
leni erant. Surdi erant qui aures apertas ad audien- 
dum verbum Dei non habebant. Mortui erant, quia 
in inultis peccatis et vitiis semper jacebant ; Paupe- 
Tes erant, quia extranei a bonis operibus eraut. Sed 
postquam Dominus in hunc mundum sua pietate di- 


atus est venire, omnes quj erant czeci illuminavit. 


Aaudos ambulare fecit, quia precepit omnibus ele- 


verlere fecit. Pauperes evangelizavit, quia illos qui 
extranei erant a vera poenitentia, doctrinam vitz do- 
cuit. Mortui erant in peccatis suis. Jllis abeuntibus, 
capit Jesus dicere ad turbas de Joanne. Quid existis in 
deserto videre? Arundinem vento agitatam ? Arundo est 
canna, et habet tres differentias. Prima quia nascitur ' 
in locis virentibus, vel in. aquosis. Secunda, quia a 

(3 quacunque aura tangitur, in aliatn partem in- 
Clinatur. Tertia, quia foris est pulchrf, et iutus va- 
cua. Nam per arundinem designatur carnalis animus, 
qui nimis gaudet, cum habet prospera, ct cum babet 
adversa nimis tristatur. Sicut eanna, qux inclinatur 
in quon cunque partem, per qualemceunque auram. 
Sed S. Joannes non erat talis ; quis erat uatus de ca 
&tís parentibus, et amabat. castitatem, tenebat eain, 
eL sanctitatem quam monstrabat in habitu habebat: 
in corde; et non delectabatur in prosperis aut in lau- 
dibus, neque adversa timebat. In cujus laude Domi- 
nus adhuc dicit : Quod eristis videre? hominem mueli- 
bus vestitum? Ecce qui mollibus vestiuntur in domibus 
requm sunt. Non erat S. Joanues vestitus delicatis 
vestimentis, sed de pilis camelorum erant facta ejus 
vestimenta. Fit enim asperum cilicium de pilis came- 
lorum. Certe, fratres, si peccatum non esset habere 
delicata vestimenta, non Iaudasset Dominus Joatinem 
de asperitate vestimenti. llli qui habent delicata ve- 
stimenta serviunt terreno regi, qui pro Deo sustinere 
aspera nolunt, sed magis divitias et voluptates sve- 
culi sectantur, et pro amore laudis, vel pro timore 
persecutionis castlgant peccatores, ut bona de isto 
$&eculo acquirant. Sed quid existis videre? Prophetam? 
ecce dico vobis phis quam prophetam. Ministerin 
quidem est prophetze pr:edicare ventura , non etiaui 

emonstrare digito. Sed Joanues plus quam propheta ; 
quia illum quem przdixit demonstravit digito suo 
venientem ad baptismum, dicens ( Joam. 1) : Ecce 
Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. 104 Post- 
quam vero Dominus S. Joannem plus quam prophe- 


* 





511 BOMILJA H. — - 918 


tam demouatrevit, sulwixit, disens » Hie esf. A tiselme, emgerms. exstitif, si a pravitate revocet pri 
enim de q&o scriptum eat : Kosa mitie augelum meum. - murs, et si 38 bene operandum, quantum valet b 
unte. (aciem luam, qui presparabit viam tuam anie (e ftem suuth corat. exhortari, et si denuntiat erranti 
(Marc. 1). Angelus enim Greece, Latine muntius dici- — :termmm reghum vel :eternum supplicium. Propterea, 
tur. Recte qui supernum Judicem nuntiare mittitur — fratres mei, si ad Deum tenditis, videte ne ail eum 
angelus vocatur. Omnes enim qui preedicant Christem — soli veniatis; suscitate proximos vestros una vobis- 
'et verbum Dei nuntiant, vel qui nomine sacerdotis — cum ad gaudia ceterna, et otiosa colloquia convertite 
censentur, angeli possunt vocari ; sicut dieit Malaehias — sd studium lectionis. Considerate quantum subito fg- 
propheta (Cap. u): Labia sacerdotum custodiunt — giunt dies hujtis vite, et attendíte quantum districtus 
scientiam, et legem. querunt ex oro. ojus, e$ angelus - Judex judieaturus totum. mundum veniat. Certe si 
Domini exercituum est, Sed tamen, fratres earissimi, . Dominum secundum vires vestras verbis et bomis 
si vuliis vos, et potestis premereri altitudinem hujus — operibus imnuntietis, :xternum gaudium cum san- 
'"Rominis. Nam unusquisque vestrum, in quantum - etis angelis percipietis, quod ipse prestere di- 
tantam aecepit gratiam diving dispemeationis, cer- - gnelur. 


^ | HOMILIA Il. 
Super Evangelium sancti Joannis eap. m : In illo tempore nuptie facte sunt in Cana Galilea. 


. AncguaNTUM. — Uur Christus BSorvator venit ad w»u- ^ diaboli, et ]ste sex hydrix siguificant sex ates 
ptias? De patrato ab eodem consereionis equa in vi- B mundi. Prima :etas mundi fuu ab Adam usque ad 
num prodigio, deque spirimali significatione hydria- — Noe; secunda fuita Noe usque ad Abraham; 
rum sez. tertia ab Abraham usque ad David; quara. a David 

2. . usque ad transmigratienem — Babylonis; quinta a 
Quotiescunque, fratres earissimi, nos legimus Re- — transmigratione Babylonis usque ad adventum 
demptorem nostrum venfsse ad nuptias, non debemus — Christi in carne : sexta stas est que modo per- 
vstimare quod faceret propter delectationem gue, — manet ab adventu Domini usque ad (pem seculi. 
sicut faciebant scribe et Pharisxi, qui dicebant eum — In omnibus istis :tatibus misit Deus omnipo 
esse ebriosum et amicum publicanorum; sed debe- tens sanctos hoinines, qui semper prxdicaverunt di- 
mus eum credere venisse pro lucrandis animabus. — vina eloquia. In prima setate mundi legimus, qui fe- 
Sicut enim doctus piscator.et sapiens venator tendit — cit Deus homiuew de terta ad Imaginem et similitw- 
retia suain iilo loco ebi cognoscit venire multos pi- dinem suau, et de latere ejus, qui dormiebat, tulit 
sces aut multas aves aut bestias, ut aliquos ex eis ca- — unam de costis ejus et fecit Evam. Et post hxc po- 
piat quando muli cengregabuutur : ita volnit Domi- — suit eos Ín paradiso, et pr»cepit eis ut comederent 
nus venire ad convivium vel ad muptias, ubi multi — de omni fructu paradisi, sed de ligno scientiz boni 
conveniebagt, ut caperet aliquos eorum verbo sue — eL mali przcepit ne tangerent. Postea seductus a ser- 
przedicationis. Spiritualiter vero quando Dominusve- pente, id est a diabolo, fructum qui eis fuit interdic- 
nit in mundum defecit vinum, quia judei rdiderent — tus manducaverunt. ldcirco iratus est. Dominus, et 
dulcedinem legis, quam prius habebant. Dicit ei Je- — projecit eos de paradiso. (Quicunque audierit ista, et 
sus : Quid mili el tibi est, mulier? nondum venit hora C timuerit transgredi preceptum Domini, ille invenit 
mea (Joan. u). Non debemus aeetimare quod Dominus '^ in prima ztate bydriam aqua plenam ; etsi illas in- 
inhonorasset matrem swam, qui jubet bonorare pa- — venit, spiritualiter intellexit per Adam Dominum no- 
rentes. Sed propter hoc dieit ei istud, we elevaret — strum, qui accepit carnem de Virgine, et pey Evam 
mentem ejus ad virtutem sus divinitatis. Tale est — inlellexit sanctam Ecclesiam, quie est formata da 
quasi diceret illi Dominus : Mulier, quid cemmune — Virgine et de latere Christi pendentis in. cruce. Sta- 
est tixe humilitati cum mireculo? quod quaeris divina — tim hydrlam versa est in vinum, qua erat pleua 
virtulis est, opera virtutes e$ miracula. Nondum venit — aqua. [n secunda xlate legimus quod Dominus pre 
hora mea, id est, nopdum venit hora passionis mem, — cepit Noe ut per diluvium faceret arcam; et vo 
cum aperte manifestem quid pessit humanitas quam — niittere in terram, quia omnes bomines dimiserant 
ego de te accepi. Que hora tuno impleta est quande Drecepta Dei, et operabantur malum. Quisquis au- 
pendens in cruee dixit: Mulier, secos &liws tuus; ac — dierit ista, et desiderat salvari cum paucis quam pe- 
si diceret : ecce quod ex ta assumpei, pati et mori — rire cum imnultis, ihvenit in secunda. zetete bydriam 
potest ; miracului quod quieris, sine divinitate ope- — plenam aqua ; et si voluerit spiritualiter intelligeres 
rari non potest. Dicit mater ejus ministris : Üuodcum — per Noe, qui fabricavit arcam, Dominum nostrum, 
e dixerii vebis (acite (1bid.). Sancta Maria intellezit — qui fiit fabricator et rector sanct:e Ecclesise ; et per 
iu illis verbis, quod Dominus dixit se non exaspera- — diluvium quod volebat mitlere in terram, et disper- 
tain, et propter cum filucia dixil ministris ut fa- — dere peccatores horhines, intelligitur baptismum, in 
cerent przcepta filii sui. Eraat autem ibi lapides hy» — quo peccata destruuntur. IHe qui spiritualiter ista sio 
dris sex posita secundum purilicationem Judseorum, D intelligit, habet mutatam hydriam in vinum, quam 
capientes singuke metretas binas vel ternas. Mo: erat ^ primum habebat plenam aqua. In tertia xtate legi- 
Jud:corum vel maxime Phariszorum ut. in conviviis — mus quia precepit Abrahz ut exiret de terra cogna- 
atque in nuptiis vasa plena eum aqua preeperata ha- — tionis sux et de domo patris sui; et venit in terram 
berent propter lavationem manuum, aut aliquid quod — quam ipse demonstraret ei, et ipse statim, ut Deug 
hecessarium essel. Dicil eis Jesus : Implete hydrias — precepit ej, hoc fecit. Quicunque audierit ista, et 
aqua. Et impleverunt eas uaque ad summum, qu» ià— cogitavit in corde suo cum quanto studio debeat Deo 
vinum conversz sunt. Gerte, fidelos carissimi, bene — obedire, habet fn tertia :tate hydriam aqua plenam ; 
poterat Dominus ünplere vina bydrias qum erant — etsi spiritualiter vult intelligere per Abraham Deum 
vacua, qui de nihilo creavit eania abtequam essent; — Patrem, hydria mutatur in vinum, quam priua habe- 
sed praecepit prius ut implerentue aqua, et postea — bal plenam aqua. In quartá xtate legimus quia David 
convertit in vinum. Hoe sigaificat quo quando De-  fuitrex, qui füit humilis, et misericors, et qul susii- 
minus noster venit in terrem, non dedit aliam legem — nuit multam passionem et tribulationem a rege Sau- 
nisi illam quam dederat per servum) suum Moysen, le. Quicunque ista audierit, et voluerit sequ umili- 
sed aperuit spiritualem intelligeatiam, qui erat abe- — tatem David, invenit in quarta :xlate hydriaus aqua 
condita in ipsa lege. Spiritualiter tamen ist» hydrie — pleuam ; sl spiritualiter vult intelligere, per salutem 
significant corda sanctorum doctorum, qui habent in populum Judx:orum, qui persecutus est Dominum, et 
se aquam, id esL scientiam Scripturarum, et ia hec — per David vult intelligere Dominum nostrutu, qui di- 
10d fuerant lapidezsez, sigoificantcordasanctomut, — gnatus est orare pro persecutoribus suis, habet quar- 
qua sunt semper firma et fortia contra tentationes — tam hydriam mutatam in vinum, qu: prius liabebat 





919 


APPENDIX OPERUM 5S. MAXIMI TAURINENSIS, 


aquam. 106 In quinta xtate legimus quia populus A bus recte dicitur : Et impleverunt eas usque ad stin- 


Jud:eorum przvaricatus est mandatum Dei, et pro- 

ter hoc tradidit eum Dominus in manum regis Ba- 
D ylonis, qui duxit eum captivum in Babyloniam, et 
- destruxit civitatem Jerusalem. Quicunque ista audie- 
rit et timuerit peccare contra Dominum, ne iufirmi- 
tas aut aliqua tribulatio illi veniat, iste invenit in 
quinta tate hydriam aqua plenam; et si voluerit 
spiritualiter intelligere per populum Israeliticum hu- 
manum genus, et per Babyloniam intelligere infer- 
num, et per regem Babylonis diabolum, qui semper 
desiderat trahere humanum genus in infernum : iste 
qui sic intelligit habet hydriam suam mutatam in vi- 
num, quam habebat plenam aqua. In sexta :etate le- 
gimus quia Redemptor noster dignatus est fleri homo 
pro omnibus, et octava die est circumcisus, el trige- 
$ima tertia die presentatus in templo. Quicunque 
ista audierit, et cogitaverit in corde suo cum quanto 
studio debeat observare przcepta Dei ; iste in sexta 
etate invenit hydriam aqua plenam ; et si spirituali- 
ter voluerit intelligere quia nos non possumus 1n- 
trare in regnum Dei, nisi in ista przsenti vita fueri- 
mus purificati per confessionem et eleemosynam, iste 
habet hydriam conversam in bonum vinum. Et istze 
sex hydriz singuke capiebant binas vel ternas metre- 
tas, id est duas vel tres mensuras. Ministri autem qui 
impleverunt hydrias significant SS. apostolos et do- 
ctores Ecclesix, qui prdicant pr:ecepta Dei, de qui- 


B 


mum. Certe ab initio mundi. nullum tempus fuit in 

o non esset aliquis fidelis Deo, qui quotidie tnani- 
estaret eum per doctrinam, aut per exemplum bo- 
num, aut per przedicationem. Et dicit eis Jesus : Has- 
rite nunc, et ferte architiclino ; et tulerunt (Joan. n). 
Architiclinus est major domus, et significavit doctores 
sanctz? Ecclesix, qui scivit discernere inter Vetus et 
Novum Testamentum, et inter bonum et malum. Vo- 
cat sponsum architizlinus, et dicit ci : Omnis homo pri- 
1:0 bonum vinum ponil, et cum inebriati fuerint, tunc 
id quod deterius est (Ibid.). Multi sunt qui dicunt 
quod iste sponsus fuisset sanctus Joannes Evangeli- 
sta, qui propter miraculum quod vidit, reliquit nup- 
tias et secutus est Bominum. lloc fecit initium signo- 
rum Jesus in Cana Galilez, et. manifestavit gloriam 
suam, et crediderunt in eum discipuli ejus. Discipuli 
nostri Redemptoris antequam hoc miraculum esset 
factum, credebant eum esse tantum purum homi- 
nem ; sed postquam hoc viderunt, cum fiducia a- 
gna crediderunt eum esse verum Deum et verum ho- 
minem. Et nos, fratres carissimi, omni tempore cre 
damus opera ejus, et przecepta illius faciamus, et 
semper ejus doctrinam aliis annuntiemus, ut in futu 
ro cum illo gaudeamus. Prestante Domino nostn 
Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit 
et regnat, etc. 


HOMILIA Ii. 


Super Evangelium secundum Mattheum | cap. 


n : In illo tempore : angelus Domin» apparwit 1&— somm: 


Joseph, etc. 


107 AncuuExruM. — De secessu Josephi cum Maria 
el Jesu puero in /Egyptum ; deque causa 0b quam 
puerorum. Bethleemitarum necem Herodes distalit. 


Iste sanctus * Joannes evangelista, fratres carissi- 
mi, manifestat nobis insidias Herodis, qui promiserat 
magis venire et adorare Dominum. hzc promis- 
sio non descendebat illi de corde bono, ut vellet ado- 


rare Dominum. Sed propter hoc promisit venire, C 


quia volebat eum occidere, sicut occidit multos pue- 
ros. Angelus autem Domini, qui est minister in cc- 
lis, videns insidias Herodis, in somnis apparuit Jo- 
seph, et admonuit eum ut tolleret puerum et matrem 
ejus, et fugeret in Egyptum, ne Herodes posset ex- 
plere contrà Dominum furorem suum, sicut fecit con- 
r3 pueros. Sanctus autem Joseph bajulus Domini et 
nutritor, custos castitatis, statim ut monitus est ab 
angelo, cum magno studio et sollicitudine surrexit, 
et adimplevit przcepta Dei. Atque evangelista ma- 
nifestat cum dicit : Qui consurgens accepit puerum et 
matrem ejus nocle, el secessit in /Egyplum; et erat ibi 
usque ad obitum Herodis. In hoc loco, fratres cari$si- 
mi, possumus scire quia Joseph ipse fuit sanctus et 
bonus, quia non timuit tenebras noctis : non exspe- 
etavit diem, et non declinavit in aliam partem pro- 
pter incredulitatem alicujus perfidize gentis. Sed ipsa 
nocte surrexit, accepi? puerum et matrem ejus, et per- 
rexit in ZEgyptum; et stetit ibi usque ab obitum Hero- 
dis. d'unc Herodes videns quod illusus esset a Magis, 
iratus est valde, et mittens occidit multos pueros qui 
erant in Bethleem et in omnibus finibus ejus, a bimatu 
et'infra, secundum tempus quod exquisierat d. Magis 
(Matth. 1). Postquam Herodes vidit suas insidias ni- 
hil valere, iratus est valde, et jussit ut omnes pueri 
qui erant in Betlileem Judz occiderentur. JEstimabat 
enim ipse quod si occiderentur omnes pueri, non 
posset evadere unus quem quarebat. Ille miser non 
sstimans quia non est sapientia, non egt prudentia, 
non est consilium contra Dominum, quando ipse He- 
rodes jussit occidi omnes pueros, precepit quod 108 


! Lege Mattheus. 


* Suppletur per Evangelium id quod deest : Tunc 
adimpletum est, quod dictum est per Jeremiam prophe- 


omnes pueri qui habebant duos annos occiderentur 
et etiam pueri unius noctis. 

Hanc occisionem fecit post duos annos nativitatis 
Christi, quia historia ec(fesiaslica narrat. quod eo 
tempore ipse Herodes, qui audierat à magis natum 
esse regem Judzxoruth, accepisse legationem ex parte 
imperatoris, ut subito pergeret Romam. Erat enim 
fortiter ab inimici$ suis accusatus. Ipse tamen cum 
venissel ante imperatorem et ante omnem senatum 
Romanum, honestissime et sapienter purificavit se de 
omnibus quz contra eum dicebantur. Ipse enim mul- 
tum erat ingeniosus et eloquens. Postquam vero hoc 
factum est, ex parte iínperatoris ihajori glória exalta- 
tus est; in tantum ut daret ei regalem coronam, et 
donaret ei regendi potestatem in Jud:ea. Et cum ipse 
reversus esset in Judzam cum magha gloria post duos 
annos, tunc recogitans quod audierat a magis, quia 
rex Jud:eorum esset natus, subito mittens occidit om- 
nes pueros qui erant in Bethléem. Tanc adimpletum 
est per Jeremiam prophetam dicentem : * Voz in fla- 
ma audita est, ploratus et ululatus multus. Rachel plo- 
rans filios suos, et discit,* et noluit consolari, quia non 
sunt (Matth. 11). Rama in hoc loco non est noinen ur- 
bis nec alicujus loci, sed significat in excelsum. Tale 
est quasi diceret : in excelso audita est vox, et plo- 
ratus multus; quia Rachel, hoc est sancta Ecclesia 
plorat filios suos; id est sancta Ecclesia gemit pro 

ersecutione fidelium ; et non vult consolationem il- 
am accipere, ut illi qui sunt coronati per martyrium 
et regnant cum Christo, iterum redeant pugnaturi ad 
certamina sseculi. Et possit unus aliter intelligere, 
quia sancta Ecclesia quotidie plangit de illis quos non 
potest revocare ad penitentiam. Nos autem, carissi- 
mi, in quantam nobis Deus concessit, teneamus vitam 
innocentem, efsi non possumus esse martyres in cor- 
pore, in mente sequamur ipsos martyres. Certe si a 
malis desideriis et a pravis cogitatiomibus nos absti- 
neamus, et si fecerimus ea qus recta sunt, poterimus 
esse de numero illorum qui sequuntur um quo- 
cunque ierit. Ipse nobis hoc concedat qui cum Patre 
et Spiritu sancto vivit, etc. 


iam dicentem : voz, etc. 


* Addidit auctor hoc verbum, quod in textu Evan- 
gelii non reperitur. 


* 





92 


EPISTOLA I. 





99? 


EPISTOLA PRIMA. 
Ád amicum cgrotum ^ . 
ADMONITIO PRIMA DOMINICI VALLARSII IN TOMO XI OPP. S. HIERONYMi. 


109 Visa hzc est olim Erasmo non abhorrere a stylo Tertulliani, quantum, inquit Vallarsius, ez illitts 
[ragmentis licet odorari : est enim. affectatior et duriusculus , etiamsi gravibus sententiis. Existimant alii for , 
lasse etiam congruenter magis, ad subsequentis dictionem epistoke, que, nemine jam diffitente, sancti Ma- 
ximi Taurinensis est , eam ita accedere, ut tamen non certo ascribat. Ego, ut pronuntiare nondum hac de 
re ausim, sentio tamen , propius ad horum opinionem , eum qui hzc scripsit oersonam sustinere episcopi, 
qui se statim initio ait : dominicarum rerum religiosa necessitate occupatum. 


ADMONITIO SECUNDA. 


[nter opera spuria sancti Maximi collocamus etiam epistolas olim divo Hieronymo attributas, ejusque sub 
nomine vulgatas duas. Confer in prxfatione momenta rationum qux ad hoc judicium ferendum contra Val- 
larsii aliorumque opinionem nos impulerunt. Nihil aliud nobis addendum superest nisi quod variantes de- 
sumpsimus ex codice x Plutei xix, memb. in-folio sec. xv, pag. 265, bibl. Medic. Laurentianz, et ex Rom. 
edit. Epistolarum sancti Hieronymi apud Petrum de Maxino an. 4468. 


Car. I. — Quanquam certissime noverim expe- A quantum video jam cum ipso corpore morituros? 


rientiam tuam alieni consolaminis levaminibus atque 
remigiis non indigere : cum languores sxrumnasque 
languidi corporis, stuporemque membrorum rigen- 
tium , vigentis calentisque animi felicitate ipse con- 
foveas, ac medico ratione cures atque componas ; 
tamen inter adversa prxsidium, inter inorbos reuie- 
dium, inter curas solatium , in fluctibus alien: imna- 
nus remigium semper quzritur et optatur. Pars est 
enim procul dubio maximarum medelarum fraterni 
consolaminis fructus : ^ et fomes dictorum , ! dul- 
cedine consolantium, levamen, fessis animis introdu- 
cit. Et si non corporeis in membris, recessibus animi 
tamen et abditis, spirituali studio componit homi- 
nem, et inferit ut medicus sospitatem, juvatque co- 
namina exhaustarum virium, sub longarum sarcina 
pressurarum : maxime cum scriptum sit : Frater fra- 
trem adjuvans exaltabitur (Prov. xvii). Ob hoc igitur 
quoniam dominicarum rerum religiosa necessitas 
* ifa nae tenet occupatum, ut frequentatu corporalis 
accessus, zxerumnas tuas illustfare non detur facultas : 
lacuit , sicul petisti, utqualicunque solatio litterarum 
enirem tam longa tentamenta virtutis, ino potius 
salutis commodum visitàrem , et animum Christiana 
virtute fundatum in robur maximum promoverem. 
Qui regnorum ccelestium pr:edam , cehsumque munc- 
ris sempiterni contendimus oecupare, esse non pos- 
sumus sine aliqua congressione viclores. Nunquam 
enim delicata ac ignara certaminis virtus victoriam 
paluiferum culmen ascendit, aut premium de suba- 
celis adversis accipit , qui victoria cariorem vilisst- 
mam judicat sui corporis vitam. Nec mortis enim 
concutitur metu, cui de morte vita nascitur : prelio- 
sum est illi et sanguinem fundere ; felicitatis est cun 
infelicitate pugnare, summue sanitatis est. acerba 
vulnera sustinere, jacturam quoque ferre membro- 
rum opinatur maximum lucrum. ?^ Et quod est ulti- 
mum, dicam, przclarum est illi in ipso certamine pal- 
miferam creditori animam revocare. * Melius enim 


HiEnox. Cum periculis jam necesse est congrediatur 
et certet quem tempestas inter fluctus. invenit. Et 
quamvis nemo libens periculum patiatur aut ferat, 
tamen sub pondere periculi , cogente necessitate, 
duratur. Iria. Sed alia mihi anxietas accedit, qux, 
moeroribus duplicatis, meos sensus involvat, et mor- 
dacibus curis inexplicabiles curas imponat. Movet 
enim me quod cum talibus tentameutis, et cum tam 
obstinati morbi certamine mibi soli contigerit dimi 
care, cum alios noverim et mitioribus plagis esse 
correclos , et compendioso luctamine exstitisse vi- 
ctores. Cur mihi Dominus non cum caeteris certa- 
men indixit? Cur me non sicut cxeteros castigavit ? 
Hicenox. Primo enim hon debes in tam arduo certa- 
mine constitutus de humilibus cogitare. lnferiora 
sunl enim praemia inferioribus pugnis. € Ubi denique 
fortia fortibus imperantur, fortiorem fortior mune- 
ris sequilur census ; et ideo ignomiyiam judicat fortis 
cum infériore componi. Magnus est enim qui vicerit 
magna; devotionis est maximx maxima sustinere, 
ingentis virtutis est ingentia superare. Namque mne- 
ritis eminentioribus ^ excellet c:eteros apud regem, 
quem plurimum turbaverit x«ou« cauma bellorum, 
et reddideriut superata viclorem. -Adest denique 
preda in ipso conflictu congruens qualitati certami- 
nis, merito destinata victoris. Numero castrensi 
pondera pro viribus reges imponunt: medici pro 
causis medelas impendunt. Qui curandus est, non 
dicit medico qua lege curetur; nec 1ailes eligit quo 
mittatur, nec servus quo verbere castigelur. Quod 
enim ex majoris pendet avbitrio, 111 non est in 
potestate subjecti. Ergo qui superna regimur pole- 
state, et inter mundi ! misgrias 1inultiformes corri, 
gendi versamur, nec nostrum est de potestate Do- 
mini aut plagas eligere, aut alia certamina, quie 
ferendo vincamus : sicut nec servorum est eligere de 
dominis genera flagellorum. Nunquam enim ex ar- 
bitrio pendentis perdet licentia verberantis. Potesta- 


est, sicut ratio 110 determinat, si quod naturz de- (; tis est emendare , conditionis est subjacere. Regis 


betur, virtuti solvatur. Ferenda sunt, frater, ferenda 
sunt igHur cuncta per qux seDominus afflictione lon- 
gissirna voluitexperiri, etin magna premia destinare. 

Ca». 1I. — Ingin. f Quis animus, non jam submis- 
sis viribus, ferat istos inevitabiles casus, et perni- 
cios calamitatis incursus, atque morbos infestos, 


' à [n Cod. Laurent. legitur sequens tuulus przefi- 
xus epistole : Hieronymi ad amicum cgrotum conso- 
latoria in formam et modum dialogi. 

b Idem cod. Laurent., et fomes dictorum mulcedine 
consolantium , levamen. Edit. Rom. , et fomes dicto- 
rum mulcedine consolationum, levamen. 

e [dem cod. Laurent., ita me detinet occupatum. 

3 Edit. Rom., Et quid est ultimum. 

* Apud Vallarsium oljm erat mulcedine consolatio- 
£is, qua yoce et S. Cyprianus utitur in fine epistole 


priraze ad Donatum, et A. Gellius lib. xix, cap. 9, el 


est onus imponere, et militis est sustinere. Quippo 
cum ab ipso rege nihil geratur injustutu, qui suls 
legionibus, pro virium qualitate bellicos sudores 
imponens , fortes mittit ad fortia : inferioribus com- 
petentia jubet , ut nec inferior contra proprias vires 
certamine potentioris arceatur, nec posterior infe- 


€ Cod. et edit., Melius enim sc ratio terminatur, si 
quod natura debetur, virtue solvatur. 

! [dein cod. et edit., Inrm. Quis, aisti, non jam 
submissis, ec. — , 

& Cod., Ubi denique fortiora *ortioribus imveran- 
tur, etc. 

h Edit., excellit a ceteris accedens apud regem, etc. 

i Cod. et edit. , miserias milleformes corrigendi. 


| Boetius lib. 1 de Consol., Sidonius quoque lib. v, 


episi. 17, aliique. Nec sane erat illa Jeetio mutanda. 


^25 


APPENDIX OPERUM 8, MAXIMI TAURINENSIS. 


9p 


rluris certamine, aegradatis meritis, humilietur. Kt A qui Exetis. odibilibus se odibilem facit, et offensum 


dum hoc agitur, ut nullus in alieno minoretur aut 
certe succumbat , omnes €upit esse victores. * Nec 
inimicus est m&edius, «qui ferit, ut periculum tollat 
et vulnera vulnus excludat. Nec adversater paternus 
affecius, si liberos doceat amplexibus flagellorum. 
Paterna enün flagella exercitia sunt innoxie pietatis. 
Ergo quoniam castigatio corrigentis amoris est cau- 
sa, cum de pietate descendat, ama medicum percus- 
5orem, cujus plaga mater est medicinz. Nihil enim 
impium pietas parit, ut virtutibus amplezis, fructum 
pietatis spiritaliter curatus includat. Ego, inquit, 
Dominus wecabo, et vivere faciam percutiam , ed ege 
sanabo (Deut. xxxn). 
. Car. lll. — Ium. Sed aisti: Ergo ferit pietas * 
Higaow. Ferit utique; ne impietas judicetur, si non 
corrigat delinquentem. Cum enim non desit in bo- 
mine quod curetur, ferit, ut curet, ut sunt manus 
medici, ^ quxe multa lzdendo conferunt sanitatem, 
non sine murmure patientis. Hoc modo et nos sub 
cura ictus medentis, inler ipsas maroris angustias, 
sic in Dominum murmuramus, ut in medicum vulne- 
rati, qui curantur et dolent. Aggredere igitur, fra- 
ler, aggredere ^ sustinentix remedium, quo valeas 
gravidam tentationibus sarcinam levigare, et peri- 
cula, dum pateris, superare. Jacentia membra ani- 
mus rigidus consoletur et curet. Regnum teneat 
virtus intra corpus anxietatibus captivatum, ut ani- 
"a inclusa periculis vigeay ipsius libertate virtutis, 
quie in conflictu tentationis, varie legalibus tubis 
jamdudum jussa est przeparari? et in ipso vestigio 
dominice servitutis, cotra infestas calamitates ar- 
mari. Fili, inquit, accedens ad servitutem Dei, sta 
in justitia et timore, el prepara animam tuam ad ten- 
tationem (Eccli. u). * Ergo cum tentatio nostris uti- 
litatibus prorogetur, non est mirandum si nobis ejus 
ardor accidat. Sicmi beatissimus Petrus in epistola 
sua monet ac dixit : Nolite mirari ardorem acciden- 
lem vobis, qui ad tentationem vestra«' fit, me excidatis 


rogare contemnit. Czeterum amat Deus hotwinem, ut 
artifex fabricam, sed odit mala opera, quibus fabrica 
wrgetur in la , e& eogitur ih € lebinam. Et qui 
mala opera odit, malorem operum non polest amare 
factorem : sicut Salomon sanctissimus protulit : Odio 
sunt, inquit, Deo impius et impietas ejus (Sap. xiv). 
Ergo melius est iu hoc mundo annis vergentibus 
perituro, cujus senectutem premit ac sorbet occasus, 
ex amore Domini medicinilia sustinere verbera, 
quam ex odio exspectare insanabilem plagam, et 
sub femine sententie ducere damnabilem vitam. 
Melius est inter manus medici transiturum ac moJi- 
'cum sustinere tormentum, quam renuntiare medico, 
et incurrere supplicium :ternis tortoribus vexatu- 
rum. Aut si uc miraris amatoris nostri inedici 
nam per flagella constare, illud quoque debes mirari 
quod torqueant remedia quos medicus amat, qui rio- 
cendo, quod nocet excludit. Ulique qui noceuua 
querit exclulere, non potest nocere; et Ideo no- 
cendo curat, ut carior sit sanitas przparata 1acerori- 
bus. Si enim medicinam non laceraret sanardurm, 
meritum sanitatis ire. semper delectaret in volunta- 
rium vulnus. Si nont mordacibus adjumentis nocen- 
tium medelarurg cura pretiosa constaret, curatduin 
causa nom cogeret in motrorem. Et ideo remediis 
nocentibus cura perficitur, ut tnertoris pretio redet. 
pa sanitas cariot habeatur et grata. Ergo,qui aman- 

us est, quolibet examine not potest non emendari; 
à qui corrigendus est, non potest non flagellari ama- 
loris verbere; qui carandus est , medentis thordaci- 
tate non potest non noceri. Quid mitaenlto stupes * 
De pericalis exspectat. auxilium quern curat ignis et 
fertut. Maia sunt enim qu» nonnisi perctíasa ss- 
haniur. Multi sunt. quos medici sine ferro curare 
non possunt, Qui sanitatem diversa per tormenta 
rogati concedunt, amarissima poeula, exigente mor 
bo, retmedil causas non sitientibus sepe prephent. 
ue non sine frontis tugositate sorbentur. si 


d 
inter varios seculi fluctus (1 Petr. 1v). Frequentibus (* vultum bibentis attendas, tristis et anxius bibitot lie- 


procellis Christiana vita quatitur atque tentatur, et 
pressuris innumeris laetatur et crescit. Quod Salo- 
mon beatissimus propheta et satis Illustris testatur 
'et probat : Conjungere, inquit, Domino, et sustine, ut 
crescat in. novissimo vita tua (Ecoll. n). Navigium 
vit: nostre agitantibus gaudel : sela tranquillitate 
"turbatur. Stupet enim cursus, cessantibus ventis; 
perielitatur, si periculis non probetur. Incertum est 
enim utrum ad Dominum pertineat, quem pressura, 
mater glorise, ventilando 13 4 non purgat , premen- 
dó noh nutrit, castigando hon probat, esmdendo nen 
€urat. Nam cum verbera nobis atque varia tenta- 
4nenta amor divinus impendat, ae sicut medicus eom 
ferat remedium de coritrariis, et Lorquende suocur- 
rat: non se probat ! ad. amorem pertinere Domini 
qi plagis medieinzlibus nen meruit subjacere. Sed 
"forsitai dicis ; 8i meus e:t amntor Deus, cur me igi- 
tur amistoris mei flagella gravi laeeratione moestifi- 
cant, et hedende conturbant? Si ime amplexibus 
Üagellorum torquet qui amat, jam partes odii falsus 
amor exercet; jam malo oderit, ne torqueat. imo 
cave ne oderit, roga ut amare dignetur. enin 
emendat, odium vero supplicium comminatur. Amor 
disciplinam consuevit impendere; odium vero, di- 


ctante sententia, reatum recitare. Quod odium nati-- 


vitate humani generis ex Deo in hominem propaga- 
Aur. Rt ideo est bominis, quod odit, aut irascitur 
Deus : odit dum offenditur, irascitur düm non roga- 


tur effensus. In odium enim sui provocat Dominum, 


& Cod., Nec iniquus est medicus. 

b. €£od.; que multam ladende conferunt sanitatem. 

e Cod. eL edit, sustinenMig remedium iuum. 

d Cod., que in conflictum tentationis varia. 

* Cod, Ergo cum tentatio mei utilitatibus preroge- 
Iur, uon est mirandiun si nobis ejus ardor accedat. 


tus et incolumis vivat. O rationabilis ei ineotinodis 
eomtmoda satis perversitas medicina ! ÜUrgetur homo 
bibete quod non sitit , eui remedium est aliquando 
113 quod sitit. Nam quia interdum ciborum abeti- 
nentiam unt , iedieia jejunitate eorpus exo- 
nerant, ut de ipsa lassitudine refectum aique fortis- 
simum reddant. Repentina vulnev& qus easus iW 
onetris advexit, fovent, ligant, sapeiunt, eurant ; 1ud- 
stificando ketifleant, fatigando confortant, ldeudo 
medentur. Nan dumm pabule vulneri eontinuata par- 
tum eute quibusdam bulis i! inserunt sanitalen, 
vitam consolande polleeniur, quam curando corm- 
ponuit, Sed leviora sunt ista qus diximus : a 
ques est remedium non siae scalpello demere 

ines enervatad , «t amputare de homine vivo mer- 
fuas partes; licet unam mernbrorum noa sie sene 
totius corporis amputetur, homo tamen suis daninie 
eousentit, Wu vivat. Apud illos aliquoties detractis 
eutibus, e$ ipsa 05:3 radentut, he lotus homo pe- 
viens eradatur. Apud ipsas nemmunquam collectie 
verminans, ot :xstuans tumor mediciaali fersu- suica- 
tor. Apud i ignia urit , ut refrigeret; mordet et 
lacerat pulvis, ut ssnet. Quid plura? Sub inedica 
pietate homo plurimuürn . orquetur ut plurimum vi 
vai. Eece neeessariusa peri in quo beneficia 
est fidele tormentum. Periclitatur pro certo quein 
medicus owrat , se: perit et decipitur qui renuntiat. 
Ihuie enim, licet sub lormeato, vita peomittitur ; alii 
vivendi spes denegatur. Ergo ubi neoastitas exigit, 


I Cod., ad amorem perünere divinum. 
€. Cod. et edit, labiuam. Ergo qui male opera edit. 


A Cod., qui corrigendus esi , amoris verbere nou 
potest non probari. . 
* Cod., inferunt sanilatem, 














2 


995 
periclitari malius ei o! 
cere cum fructu melius est quam negatis incommodis 
interire: * id est satius ect remedio sibi naeeri quam 
non posse curari. 

CAP. 1V. — Hoc secundum celestem medieum 1e- 


quor, et ad curam magis refero spiritualem, nob ad 
illam solam arte moritura, mef£talibus versetur 
in membris. Nobis eet ergo melius a Domino redar- 


gui, eastigari, et sub ejus plaga eurari, quas ab ejus 
medicina incurabiles removeri. Arcet enim a suis 
vultibus Deus quos viderit incurabilis morbi iniqui- 
tate vexatos , et sicul pulverem, eut paleam impetu 


turbipis per vilia dissipatas atque dispersas : ^ aieut 
ipse !n sua voce loquitur, dioeme: Recedani a me 
iniqui, vias enim illorum scire nolo : quoniam lwoerna 


eorum exslincia est, et. gemitum habebuni in vile sua. 
Erunt enim sicut palem qu& & vento volant, et sicui 


RPISTOLA E. 
quam perire. Iugommaodis ue- A do, flentes didicimes mundum, ut quasi malorum 


pulvis qui a tempestatibus tollitwr (Job. xxi). * Eorum - 


vias nolunt scire, qui viam nolunt tenere perducen- 
tem ad sublimia. ÀÁd unum enim Dominum uoa via 
in Christo tenenda est, qua amsgustautibus tenfa- 
mentis in spatio longs securitatis indueat. Huie soli 
vie patet palatium «eli; eterne vero voluptatum 
aníractibus tertuos:s , regionem flammiferam petunt: 
De quibus Salomon sic propria voce testatur : &unt vie 
que videatur hominibus juae, e( in fine illarum triatitin 
et dalor (Prou. xiv). Et per has vias illi praxipiles 
gradiuntur, quihus cursus ipimiex vite , blandimen- 
tis fallaeibus adulatur; quos fallit surdum tempus et 
deeipit, recipit interitug et includit, Quos sicut in 
scopulos perituram navem tempesetes impellit, sic 
infelix felicitas in interitum pronos et labiles dueit. 
Ei sicuti aliquem securis ineessibus gradienteim, re- 
pentino casu, aut marmoris levitas , aut lamina pa- 
vimemti subversa pedum tutela eontorsit : ita quos 
infeliciter ducit secundarum reram iter incertum, 
vitaque male jucunda , necesse est ut in 11A irre- 
vocabilem lapsum subitaneus casus imipingat. Sicut 
Salommon sanctissimus testatur et clamat : Sieuli, in- 
quit, qui in 
nanter veniet (Eccli. xx). Hi sunt procul dubio qui 
non merentur alieujus miserim 4 veniilalis flagita- 
liouibus agitari, quibus xterua sgritudo nuiritur, 
pec verberari eum sanolis, Domino castigante, eua 
quo post flagella reguetur; quorum David boo car- 
Jnine flagitat menliouem : 4p cogitationibus hominum 
H0 sunl , el cum hominibus mon (lagellabuntur ; ideo 
tenuit eos superbia eorum (Psal. .xxu). Cernis igitur 
einali flagello immerites despici, et meritos 
amieabiliter castigari. Parens enim esmnium Deus, 
ut est medicus fidelis erga susceptos, e& genitor circa 
Jiberos suos, quos amat, sie ferit ut corrigat, nob ut 
eccidat, Ergo felix est qui vapulat, ubi amoris est 
plaga. Beatus quem superni verberis ium eu- 
rat, corrigit, emendat àique eomponit ; eun David 
beatus prepbe(ta et satis illuaris 8i coneienetur et 
clamitel, diceas : Feliz quem iu emondeveris, Domi 
ne, el de lege (ua docuerig eum (Psal. xcu). Eng 
quoniam ex diviao permissw, diverse moardacitatis 
* languoribus $ubjacemus , ae longa calamitate ou- 
randam geriunus vitam , in examen nosümne viriatig, 
predictas olia iniserias sequanimiter perferamys. 
nfelices ac multiplices casus, anmxietates et fletus, 
uos iucurrimus nali, menlis felicitate portemus. 
ec mirandun est enim qued maloruu frequentium 
$iragibus variis, sic mortalium vita populetur ig 
mundo, in quo nemo paseitur ridens, in quo neme 
lumen vite nisi cum lacrymis auspicatur. Cum nos 
denique maternse vulva tentorium ostenderet mun- 


& Qod., id est sanius est remedio noceri quam non 
nosse curari. 

b Sicut ipse voce loquitur. 

€ Cod. et edit., Eorum vias non vult scire,qui unam 
omnino nolum temese per dura ia ardua sublimitate. 
Ad unum, eic. 

d Cog., ventilalis fatigationibus. 





:s00 


primitias imprimis la is teremus ! Salemón 
propheta hac Pronuntitllone estatur : Ego, inquit, 
nalus accepi cemmunem aitatem, et in similiter factam 
decidi terrem : primam vocem similem omnibus emiei 
plorans. In involumentia nuiritus sum , el curis ma- 
is. Nemo ex regibus aliud habuit nativitatis initium. 
mus 65$ ergo omnibus introitus ad vitam el similis 
exétus (Sap. vn). Necesse est enim ut qui venerit, 
transeat ubi vitam egerit peregrinam: maxime cum 
ita Balomon protestelur : Unus , inquit, iniroitus ad 
vitam, ei similis exitus. Quid ergo prosperitatis aut 
ketiii:e potest nebis oecurrere , ubi primo discitur 
flere, ei inter ipsa cunabula nascentis Infanti:, et in 
»pse vite vestibulo, 5 nibil aliad novi de niundo 
quam fletus oceurrit? Lumina mundi eum fletu cal- 
eavimus, (lebunus equidem Lransituri. O angustum 
et satis anxiun tempua vilxe mortalis, ubi eum initio 
nominetur et finis, initium nostrum cum fine susci- 
pimus! Jam eapius est morte, qui natus est. Testes 
eunt mortui, eum non negant se morituri. Krgo quo- 


iam ituri venimus peregrinantium more, quod acei- 


derit intra mundi hospitium , quasi ^ transeuntes, 
ferende vipcarmeus : mala imposita, bena devotione 
poríata vineuntur. Pejus enim nocet malum, si male 

rietur; kedunt et ipsa bona, si male portentur. 
| profeeto solamen virtutis epus est ( sub eontem- 


platienescilieet superns mercedis) ubi sio desideratur 


linis et exitus vitie, sieut in pelago tutela portuensis 
optatur. Quis enim inter anxietates vagantis seculi 
erumhasque morborum l$dentium non magis mor- 
tem desideret, 31 5 quam longam satis et languidam 
vitam, dicente e Melier es mors quam viia 
anera; ei iv $ quam languer perseserane — 
(becli. 1x). Et alibi: Melius est tb$ mori quam wi- 

vere (Ibid. xi). Mors enim omni homini dat requiem. 
Pro eerio inter mala grassantia noeessario exitus 
sitienter eptatur. Sed sicut nee nostrum fuerat Ba- 
$ci, Ha nec potestatis nestrsb est mori, Alioquin si 


paviutento cadit, sic casua malerum festi- C in nostra polestate mori eonsisteret, esset in pote- 


aate non mori. Ad hoc inter angustias mertis re- 
quieimm flagitamus, quia inter mals de bono solamen 
est non taeere : navigantium more, quibus refrige- 
vium es6 inier infestos atque sollicitos cursus loqui 
de securitale pertuensi, ad quam elsi mon lieent 
quas anunes eupit celerius pervenire, juvat ta- 
inen et satis pulehrum est meliores partes optare. 
Sed quoniam nee nmosine potestatis est potiri melio- 
ribus, quee do morte nascuntur, exspeetantes meliora, 
bonum interim geramus inter mala certamen. Bo- 
pum autem eertaren est, malis non cedere, sed mala 
virtylia bone poriare, per qua in meliora de morte 
nascentia, morbis atque inepie osrentia sublimati po» 
Vewmur. Sine dneatu enim atque mersu infelicitatis 
in triumphos immortalis glorise non pervenitur, quia 
per disorimipa oonfieitur oersus ju postu. Prüne 
triumphator aon potest diei, nisi cui victeriam vir- 
1ua invenit: qus uune quod timetur sub se cernit 
elisum, trabitque invieta captivum. 

Cap. V. — Ést inter ea seculum; ut mare impa- 
Gene natura et sine ventis iuflatum, erigens scilicet 
in ipsa tranquillitate minaces atque tesribiles fluctus, 
qued licet sessores non noceat suos, babet txmen 
aliquid formidinis etiam innoxia magnitudo, mec na- 
vigantibus desunt formidines frequemter, et ictus 
uudarum. Nunquam denique gubernator totos sinus 
gecurus explieuit. Et in hoc mundo, qui fragvesui 
vite hujus et tarbidum quiPrimus cursum, malorum 
tangimur minis frequebter ei causis » maxime quos 


* Cod. ei edit., angoeribus subjacemus. 

f Cod., Salomon propheia hac probatione tesaiur 
Et ege, inquii, ete. .— ". 

& Cod., nec aliud mihi 
cusrerit. | 

h Cod. et edit., transeuntes, ferendo mala impesila, 
bona devetione portata vincamus, 


de mundo, quam fletus oc- 


921 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


928 


intra regia castra militia celestis siguatos inclusit. A losos, in morborum prelio constitutus, ut coelestis 


Jam diximus seculum pelago comparari, in quo rara 
sunt prospera, densa sunt turbulenta, expavescitur, 
timetur, morbi quoque non desunt, solus exitus se- 
curitatis est portus. Hinc atque illinc ingruunt cala- 
mitatis incursus infestz:e; sed usque ad portum, id 
est ad exitum , virtutis est tolerare. Inter pericula 
gubernator navem tuetur et servat. [nter calamitates 
animus rector hominem gubernat et regit. Quamvis 
aliquis, periculis paululum temperatis, navigium 
tractabile ducat; sed potius illa exspectatur, atque 
triumphis majoribus excipitur navis, qu: turbido 
flumine cxcos in verticem fluctus potenter excussit. 
Hanc excipit securitas triumphalis. Speciosus est 
miles in exercitu constitutus armorum ; squalet vero 
deformi virtute segnis et vacuus, qui in campo, nec 
&ibi est cognitus nec alteri notus. Caret enim laudi- 
bus , caret et pr:emiis. ^ Et ideo nocivum non debet 
esse periculum , ubi nascitur prx:mium. Nec debet 
miles revocari aut pati formidinem, ubi sequitur pal- 
ma victorixz. Sua enim felicitate miser est, qui cum 
infelicitatibus quibus gloria gignitur, nunquam me- 
ruit habere conflictum. Nec suam virtutem didicit, 
quem calamitas non excussit. Semper denique iner- 
tibus membris, suarum virium jacet miles ignarus et 
ignotus sibi, qui nunquam bellorum calentium glo- 
riosis :estibus anhelavit, nunquam sudoribus trium- 
phos invenit. Nec eum sequitur felicitas przemiorum, 
qui P sarcinam gestare non vult armorum. Et ideo 
in usu debet esse quod prxmium generat, et opta- 
bile quod gloriam parit. Ergo quoniam cum diversis 
116 tentationum jaculis diinicandum est nobis : si 
quid einerserit quod vires examinet, quod membra 
coneutiat , quod animam probet, quasi occasionem 
muneris arripiamus amplexu virtutis. lta debet esse 
animi immobilis virtutis, atque mentis inconcussz 
robur invictum, ut ex petra in mari quam inter flu- 
ctus natura fundavit, qu:& undarum tumentium col- 
lisione frequenti vapulat nec movetur, ltaque ubi 


hominem adversa in prelium provocant, et in cer- Q 


tamen calamitas urget et cogit , animus felix virtutis 
clypeo producat armatum, prxstetque inter pericula 
tutum et securain , inter infelicia ostendat felicem, 
inter angores exhibeat letum , inter morbidas :egri- 
tudines sanum, efliciatque sustinentix jaculo, victa 
calamitate, victorem. Superatur enim morbus in cor- 

re, si discat animus sustinere : et ideo ubi corpus 
Jacet infinnum , in recessibus major alenda est vir- 
tus, paravdumque quod * nec lassitudo decutiat, aut 
setas inclinet. 

Car. VI. — Tene igitur, frater, tene fidei robur 
invictum; tene munimen immobile Christianum , su- 
.perni vigoris firmitate fundatum; inter languentia 
mernbra satisque rigentia, incolume validumque gere 
fidei animxque scutum, et pigrum viceris morbum 
perniciosumque languorem. Árietantibus malis , obi- 
cibus occurre virtutis. Vince dum vapulas; sic enim 
potentia Christiana alitur incommodis, malis promo- 
vetur adversis. Militie convenit Christiane exculi 


armiger in infirmitatibus potens, gloriatur et dicit : 
Libentissime i magis gloriabor in infirmitatibus, 
ut inhabitet in me virtus Christi (IJ Cor. xu) : propter 
quod libet mihi gloriari in infirmitatibus, in contu- 
meliis, in necessitatibus, in imperfectionibus, in 
angustiis propter Christum. Cum enim infirmor, tunc 
potens sum (Ibid.); et iterum : Quoties, inquit, infir- 
mor, tunc verius probor, et placeo mihi in infirmi- 
tatibus meis. Et iterum cum a se stimuluni carnis 
rogaret auferri , didicit in infirmitate virtutem posse 
nutriri : inquit : Datus est mihi stimulus carnis mec, 
angelus satane, qui me colaphizet , ut non ezxtollar ; 
propter quod ter Dominum regavi ut discederet a me; 
et dizit mihi : Sufficit tibi gratia mea : nam virtus in 
infirmitate perficitur (Ibid.). 4 Nunquam igitur virtus 
documentis eruditur mollioribus , cum perierint ma- 
ximarum exempla virtutum. Navigium nostrum agi- 
tationibus gaudet, cum' in turbinibus erigitur, cum 
insanis fluctibus verberatur, cum hoc iter adversis 
emergentibus confragosum non parcit, in assiduum 
certamen devotam lacessendo virtutem. Secus enim 
apud Dominum haud possumus esse felices, nisi con- 
ligerit infelicitatibus et terreno squalore purgari. 
Ille porro judicandus est miser et :ger, qui volupta- 
tibus marcidus, per illecebras volutatur et jacet. llle 
se noverit 1 17 infelicem , qui vagatur inter oble- 
ctamenta vitiorum enervata felicitate confossus. Mi- 
ser et infelix est qui non fuerit infelicitate tentatus. 
Caret enim munere, qui caret et certamine. Qui tela 
formidavit adversi certaminis, nunquam meruit no- 
men sortiri victoris. Procul dubio jacentis est animi 
formidolosa timere, humilis et inertis est tuta se- 
etari. Imperfectum ac languidum bonum est in otium 
Sine certamine projecta virtus. Jacet enim vigor 
enervatus ac debilis, jacet animus :zeger, jacet candor 
obscurus; et ideo a fortissimo milite semper in acie 
standum est, et quzrenda occasio qua virtus enite- 
seat excussa. Ámatori enim pr:liorum ornamenta 
sunt vulnera. Ergo ad conteinnendos labores ad'vir- 
tutis notitiam , experimentis opus est, erigendarum 
scilicet virium nutritore. Solidum enim corpus est, 
molesque robusta membrorum, quam uens 
usus agitaverit. Agricolis denique frequenti opere 
lacertos: sunt vires, trit: sunt manus, dum inter 
sentes ac tribulos, curvato corpore sudoribus quz- 
ritur fructus. Árs nautica, cujus navigium sxpe pro- 
cella contorsit, dum inter pericula tendit in portum, 
didicit fluctus transmittere et cum tempestate pu- 
gnare. Ad excutienda tela laceratus exercitus valet, 
et victorias inter vulnera quxrit regi proprio placi- 
turus. Agilia sunt membra cursoribus, et hos 
magister docuit et instruxit. Quid pluribus? Nemo 
non accessione tentationum perfectiores partes asceu- 
dit, et praemium victor invasit. 

Ca». VII. — Itaque nos dum primum exigua sustine- 
mus et mediocria, necesse est ut ampliora vel maxi- 
ma perferre discamus. Nostre enim militix * speci- 
men est lucidum per ardua componere gradum, per 


calamitatibus et probari. Ipsius est sub infelicitatibus D dura vectari, et miseriarum duram duris viribus per- 


et angustiis feliciter ampliari, sub pressuris adole- 
scere, e£ pressuras pubescendo calcare. ]psius est 
exercitationibus crebris proprium nutrire munimen, 
et cum perieulis habere certamen. Ipsius est ad por- 
tum perpetus felicitatis per urentia mundi discri- 
mina navigare, et sub ictibus discipline medicinalis 
potenter ipsa necessitate regnare. Nostrum est, in« 
quam calamitatis exercitio in glorie fastigium su- 
blimari, et malis prementibus, in bona premia pro- 
moveri. Apud nos infirmitas, vel quilibet pressura, 
argumentum est potentix,et mater pro certo palmate 
virtutis : sicuti beatissimus apostolus Paulus, iuter 
varios ictus, diversaque verbera , et impetus procel- 


^ Cod. et edit., Et ideo novicum debet esse peri- 
m. 
b Cod., sercinam gestare non novit armorum. 


ferre censuram. Ad celum nobis per aspera, per an- 
gusta, per duros anfractus et loca sita est via ; quam 
viam non tenuit qui tentari noluit. Ad ccelum Deus 
fortissimum militem vocat, quem comitantibus gloriis 
pressura: deducunt, premiaque victorem suscipiunt 
regnaturum. Nunquid nobis interea aliquid imponit 
abruptum, quod excedat librati ponderis qualitatem! 
Nunquid ingerit quod excessu transcendat idoneita- 
tem nostre virtutis? Fidelissimus moderator sarci- 
pam pro viribus jubet imponi. Hoc Pauli prieconiun 
testatur et j;robat. Fidelis, inquit, Dews, qui non vo: 
patietur tentari supra id quod potestis sufferre (1 Cor 


X). lta a Domino agi regique credamus, ut a prz . 


€ Cod. , nec lassitudo dejiciat, aut, etc. 
4 Edit., Nunquid igitur virtus documentis. 
e Edit., specimen [ulgidum per ardua, etc. 


—— - 





-— 


mun, laboris ingerunt et imponunt, quos viderint so- 
lertibus ingeniis c:eteris eminere, et nos animalibus 
dominio nostro subjectis onus pro qualitate virium 


EPISTOLA I. 22 
ceptoripus .uaorum reguntur discipuli : exs pluri- A juslibet ducatu pressurz ad portum glorize pervenire, 


temperamus : imponimus fortioribus fortia, et exili- ' 


bus parva, quibus usus nutritor ille virtutis, in juven- 
tuis maximum robur erigat et promoveat . vires. 
Hoc modo nostra rudimenta levibus verberantur, ut 
exinde gravioribus, ex amore scilicet divine virtu- 
tis, usitatas preeparent vires. Qu:e ratio quamvis di- 
vinis redundet pluribus documentis, tamen aliquo et 


L 
4. 


950 


quam delicato navigio, morbidz laxitatis peracto 
cursu in pcenas exire. Sz*pe itaque potior est pau- 
pertas opibus , deformitas forma, contumelia laudi- 

us, servitus potestate, imbecillitas viribus, libertate 
captivitas, bumilitas dignitate. David illustris pro- 
pheta hujusmodi carmen 'expressit : Bonum est, in- 
quit, mihi, Domine, En humiliasti me, ut cognoscam 
justificationes tuas (Psal. cxvni). Ergo melius est su- 
perno disciplinz judicio humiliari, quam cum mundo 
damnari , dicente Apostolo : Cum judicamur a Do- 


de mundanis utamur exemplo, non enim nocet alie- — mino corripimur, ne cum hoc mundo damnemur (1 Cor. 


uis uti ea parte qua nostra sunt. Nunquid tu invisos 
esse Laced:emoniis liberos proprios opinaris, quo- 
rum indoles et artus teneros, adhuc scilicet laboris 
ignaros experiuntur, et admotis verberibus publicis, 
ipsa illos paterna pietas adhortatur ut ictus flagello- 
rum fortiter ferant; et laceratos et semianimes de- 
precantur et rogant ut perseverent vulnera praferre 
vulneribus? Quid mirum si te Deus et generosos li- 
beros, propriamque 118 familiam ob nitorem alen- 
d» virtutis dure tentari permittat, regna perpetua 
victoribus collaturus? Qui sic laboris pretia contra 
qu:ecunque mala pollicetur, el dicit : (ui persevera- 
verit usque in finem, his salvus erit (Matth. x). Et ite- 
rum : Venite ad me, omnes qui laboratis ei. onerati 
estis, el vobis ego requiem daho (Matth. xi). Exiguum 
temporis perituri, xeternitatis est pretium. * Devotio 
tribulationis reddetur sempiternis fructibus fecun- 
data. Apud nos fecunda captivitate regnum quzri- 
tur; securitas periculis emitur , sudoribns requies 
comparatur : Nam virtus, inquit Apostolus , in infir- 
mitate perficitur (1I. Cor. xu). Cominodius est pro- 
fecto affectibus languidis carnaliter agitari, quam sa- 
nis artubus supplicio cxco conscientiam portare 
vexalam. Plerique enim peccatis zgrotant ex ipsa 
inanitate membrorum. Dum enim ab inlirmitatibus 
vacant, morbida laxitate fluat necesse est corpus, 
atque leihali morbo solvatur, hominemque per vi- 
tia ac silvas errorum nequiter sanum praecipitem 
ducat. 

Cap. VIII. —Liberos tu judicas, aut a morbis alienos, 
quos voluptates barbarz devinxerunt? Non habent 
catenam, sed eos luxuria ferali mordacitate in vin- 
culis tenet. Ita. inciderunt in laqueos féralium vo- 
luptatum sicul aves aucupali fraude captive, que 
quo magis conantur evadere, eo innumeris se mnexi- 
bus illigant, et in profundiores sinus demergunt. 
Profecto illi sani sunt quos morbus involvit atque 
jactat insanus? Incolumis vero est quein quolibet 
verbere corrigit Deus, qui se hominis amatorem ca- 
stigando testatur : Quos diligo , inquit Dominus, re- 
darguo et castigo (Apoc. nti). Et ideo se sanum non 
judicet, qui aut morbis aut sordibus caret, nec in- 
firmitatis remedio confevetur. llli vero sunt iniseri 
qui nimi felicitatis inerti tranquillitate torpescunt ; 
quibus fucata sanitas, ut fallat et decipiat, adulatur; 
quos videlicet «eterna tenebit :gritudo , :xeterno tor- 
tore totum hominem postmodum vexatura. His tantze 


G 


xi). Ergo quod ex amore Domini nostris utilitatibus 
prerogatur, sine murmure sufferamus. Impenditur 


* 


enim, ut a medico remedium, a Domino disciplina. . 


Artis est medicine aliquoties ignibus et ferro cu- 
rare. Quid mirum si Dominus nostrarum medicus 
119 auimarum , turbinibus excutiat, morbis exa- 
nimet, calamitatibüs purget? Fortitudinis est nostre 
quasi per ignes et flammas vasorum more purgari, 
quod Scriptura divina testatur et probat : Vasa, in- 
quit, figuli probat fornax, et homines justos tentatio 
tribulationis (Eccli. xxvi). Et alibi inquit : Aurum, et 
argentum, et (errum, et plumbum, el omne quod per 
ignem transierit , emundabitur (Numer. xxxi). Nun- 
quam vasa dicunt figulo : Cur nos arbitrio flamma- 
rum examinas, et incendiis coquentibus uris el pro- 
bas? Qu: nisi arbiter ignis judicio suo aptissima 
pronuntiaverit, in usu esse non possunt. Nos quoque, 
nist tentationum ^ purgaverit judicium vel examen, 
nostrorum figulo membrorum inutiles iuvenimur , 


'qui nos urit ut curet, tentat ut liberet, vexat ut sal- 


vet. Nihil enim tam inquinatum, tam sordidum, quod 
non a vitiis purgationibus expietur. S:wpe denique 
vidimus sordidatos improperio venisse in candorem, 
ferrumque situ obductum in antiquam faciem splen- 
descere. Vidimus aurum argentumque flamme. disci- 
plina purgari, et arbores truncatas cultu lxttissimo 
reviviscere, amoanisque virgultis ornari. Vidimus in 
fecunditatem sterilia revocari, et, exausto stipite, ra- 
dicem et frugem maximam comitari. lta quoque in 
nobis, quod forte peccatis prementibus xstuabat, 
quidquid macula squalentia vetustatis obstabat, hoc 
sgritudinis luce exclusum est. Et ideo te sanum, 
frater, medica reddidit zgritudo membrorum. Sola 
in te materia carnis indiget virium sanitatis; ac ne 
te forte vexaret , utili morbo vexatur. Hec est quani 
in omnibus percutit canicula senectulis, et, sicut fe- 
num arescit, florem proprium perditure, sicut scri- 
ptuin est : Omnis caro [enum, et omnis claritas ejus ut 
flos feni. Aruit fenum, et cecidit flos ; verbum autem 
Domini manet in. eternum (Isai. x1). Aquaniniiter 
igitur perferamus, si corpus, quod sicut fenum legi- 
mus casuris floribus periturum , kedentibus malis 
jactetur exaustum , cujus sanitas animx morbum 
consuevit inferre, et contra commoda spiritualia fe- 
rales ac. barbaras elicere voluptates. Sepe denique 
caro milites castitatis effrenata discinxit. Pro nobis 
est igitur si longis flagellis et mordacibus castige- 


sunt vie quante succurrerint voluptates. His iter est, D mur, cujus tamen * castitate impugnamur. Amaaus 


quod comes libido periculis dictaverit peritura. Ar- 
repti enim aníraetibus vitiorum trahentium, vario 
lapsu rotantur in interitum miseri, Incerüssmmam 
viam non redituri; in exteriora tendunt animum 
more rivulorum, quorum nunquam regressus est in 
proprium fontem. Siquidem hanc vitam, cui finis est 
comes, ut ipsi opinantur, prosperis cursibus ducunt ; 
sed gradus in ultimis male omnino finitur, dum dure 
in novissimo sstatur. Et quid prodest per discrimina 
prospere cucurrisse, si post cursum contigerit Inter- 
ire? Frustra denique navis per superbum pelagus 
et insanum amicis fluctibus commoda prosperitate 
cucurrit in portum, si cum naufragio pervenit, et pe- 
rituram portus acceperit. Commodius igitur est. uc- 


a Cod., Devotio tribulationis cultura feaaetur. 
b Cod. et edit. , probaverit. 


carnem stolidi : laud dolemus animx carcerem et 
sepulturam. Thesaurum itaque ipsius carnis fragili- 
tate contempta, quod acciderit, devotionis amplexi- 
bus rapiamus. Meticulosum est Christianum militem 
velle letautium modo in tranquillo consistere. De- 
jecte mentis est turbinem formidare, contrarium 
vero inter contraria non trepidare. Infelicitatis est 
adversa nescire, felicitatis est cum adversis nosse 
congredi, et scire pugnare. Nam cum omnes ictus, 
ut jam diximus, quibus quatimur, divino gignantur 
ex munere, exterum se noverit ab amore Dei , qui 
nescit tentationibus vexari , cum legalis tuba multi- 
plici carmine auditui nostro inculcet et dicat : Ten. 
tat, inquit, Dominus Deus vester vos, ut sciat si dili 


P ed 


* Cod. et edit. sanitate impugnamur. 


931 


APPENDIX OPERUM S. MAXIME TAURINENSIS. 


gatis eum ez tote corde vestro et ea lola «nima tstra A nostras pestiferam labem, grumnerum jáctatione 


(Deuter. xmi). EA alibi : Fili, inquit, me neglezeris 
disciplinam Dei, et ne defeceris ab eo correptus. Quem 
enim diligit Deus corripit (Prov. wn). Et iterum : Gor- 


inquit, Demini noli contemnere. lpse enim 


"(ptio , 
at dolorem, et ipse re[rigeria. Percutit, eá manys ejus 


, sanitatem prasentat. (J ob. v). 


Cap. IX. — Sed forsitan dicis. INriagus. Utinam 
ut. el ceteris sub spe sanitatis darelur per inter- 
valía tentari ! Utinam sospilalem iplercapedine qua- 


liscunque successus liceret paululum deguslare ! Quid 
hoc esi ut morbus in membris ita. versetur 39 el 
degat inclusus, ut excluserit sapitaleim non reditu- 
ram? ut perniciosus eques usque ad terminan vitse 
concussa meinbra de i 

. morte cum mémbris excluJe:idus ? Quid est boc ^ ut 
sanitatis sensus per omne spatium vile frugtrati sint 
artus ? Inducto frigore venarum calidus vigor eyanuit 
in algorem ; incessus quos natura dederat, torpor iu- 
clusus exclusit. Non denique ad exercitium Labidi 


uca£, deducatur quoque ipse. 


vexat ut liberet, auL justitia ventilat ut. coronet, ac 
vexatione membrorum , aut delictum vapulat, aut 
justitia probatur, ut vincat. Namque ut ad solamen 
passionum tuarum probationis antique palnie tuum 
meritum revolvamus, justiseimis utamur exemplis. 
CAP. X. — Quanquam notum si personarum me- 
rita longis gradibus discrepare, non est iniquum si 
181 hominis Christiani certamen victricis justitix 
congressionibus compaeremus. Mediocria sunt que 
videris in hoc mundo perferre, si recensueris quid 
Job familiaris Domini quiverit, permittente Domino, 
sustinere. T vit Deus, ut congrueret aique 
competeret viribus suis. * Primone posses, qui imn- 
par es, justitiz titulis eese succedentibus squalis ? 
Minus autem viro justo quateris, sed gravius a czte- 
ris vulneraris : illius sunt magna, sed nec minora 
sunt tua. Namque ipse magnus es, qui sequeris ma- 
gnum. Unus hic fuit Job patriarcha majestatis cultor 
invictus, sequalitatis censibus opulentus et dives cujus 


corporis iter vel paululum degustatur. Non genua D illustrium meritorum exstitit Dominus, eum inimica 


solitas flectuntur in preces; digitorum impar ordo, 
interno stupore turbatus, arcetur solita contrectare. 
Quid pluribus? Omne ofllicium corporis statiouibus 
quondam solitum nervorum adesse, sic alget inclu- 
sum. Proh dolor! solus sic debui castigari : solus 
tam perniciosis ictibus subjacere, et diuturnis malis 
involvi. Bia. Qux:o te, rater, ut hiec murmura 
patiente frenis arceas. et silentio. querulas vaces 
includas, dum te solamen propheticum sic alloqua- 
tur el dicat : Conjungere , iuquit, Deo, el sustine, ut 
crescal in. novissimo vita tua. Ümne quod übi apypli- 
cium [uerit accipe, et in dolore sustine, ei in humilitate 
tua palientiom &abe, quoniam in igne probatur aurum 
et argeutum , homines vero b. receptibiles in. camino 
liumiliationis (Eccli. u). Cum legalia jura atque car- 
mina recenseo prophetarum, auctoritatis quoque 
mundauz egregias senlentias concipit auditus , ni 
falor, divin: legis furtivas, quas necesse esL pra- 
ceptis legalibus inserantur. Non enim nocet ajie»is 
ul ea parte qua nostra sunt. Hxc prima sentenua 
est : Aurum, inquit , probat ignis, ei miseria bonos 
viros. EL alibi : Nihil, inquil, eo videtur in(elicius cui 
nihil unquam evenit adversi, Non licuit illi se expe- 
riri, ubi omnia illi ex voto [luxerun!. Et alibi : Mise- 
rum, inquil, te judico quod non [uisti miser; transisti 
sine adversario vilam : nemo sciel quid polueris, uec 
tu quidem. Opus est enim ad noliliam sui experimento. 
Quid quisque possit, nisi tentatus non didicit. Et 
alias : Diu enim esse felicem , el sine morbo animi 
- transire vitam , ignorare est rerum nature alieram 
partem? Ergo miserias emergentes , quibus ignota 
discuntur, el felicitas nascitur, virtus quoque excussa 
purgatur, felici animo perferamus : $ive quia pati nos 
oportebat, sive quia caplivi jam detinemur. Auro 
nisi addiderit flamma fulgorem , vilitatem palitur 
purgamentis obscurum ; ita qui nou fuerit miseria- 
ruu tentamentis excussus , jacet. partium felicitatis 
ac sug virtutis ignarus. Merito Salomon hac voce te- 


factionis instrumenta feralia laudis przeconio przve- 
niret : Animadvertisti puerum smeum Job, quia non est 
ei similis quisquam in terris : homo sine querela, verus 
Dei cultor, abstinens se ab omni opere malo, et per- 
manens im innocentia sua et in simplicitate cordis 


- (Job. 11)? Igitur cum ex divino permissu hostilibus 


C 


jacalis quateretur, eumque frequens latronis insinua- 
tio truculenta pulsaret, emergentes ictus patientiz 
clypeo debellavit, malorumque ingruentium silvam 
feralein sagittis atque crucibus plenatp, obicibus ju- 
siti: robustu3 occurrit. Ille inimico turbine ademptis 
opibus, non sentit aliquod damnum, qui luerum in 
damnis invenit, qui Dominum pectoris sinibus porta- 
bet inclusum. llle cum adificium: coneussis angulis 
vis repentina torqueret in lapsum, liberis.subductis 
orbatur, et fide stabilis et immobilis perdurabat. 
Cujus innoxia membra atque Domino plena cum be- 
stiarum legionibus verminarent, et plagatum infestis 
ictibus corpus, vermiwm globus per cunienlos con- 
foss:e carnis perniciosus erraret, intra vulnera justus 
ineolumis militabat. Et quem pestilentibus plagis rz- 
bies infesta carpebat, hostiles turbines tranquillitate 
ments, ut cedereut, perferebst. Justus vapulando 
vicit, inimicis cadendo defecit. Hwic suorum nega- 
tur servitàum famulorum ; circa te tui funguntur ser- 
vitis ministrorum. Te arsici (requenti. accessu coa- 
$0lautur et dolent, ut si natura permitteret, hoc onus 
tecum forte portarent. Una est, (rater, una est animi 
virtus, 199 qus nos ex hujus vitz turbinibus, quasi 
de pelago eruen$, in portum tranquillitatis indueat. 
En dies pronis lapsibus accelerat in occasum. Ecce 
mundus immundus sordibus senectutis rotatur in 
lapsum. 4 Ecce suffragio mortis victores suscipit cxe- 
lum. Cuncta, nobis evadentibus, pereunt, et occasu 
jam findimo non reditura sorbentur. Apud nos post 
perditum mundum, poet corporis mortem sanata sunt 
omnja. Lotabimur incolumitate membrorum , ubi 
vità nullo morbo vexabitur. Ideo in te, frater, officia . 


siatur : Qui tentatus in aliquo non est, nescit qualis sit D corporis impedjta prestautissimus animus illustri du- . 


(Eccli. xxxiv). Benedic ergo Dominum tempore tri- 
bulationis, quem laudasti tempore sanitatis. Utere 
carmiuibus vocis prophetice : Benedicam, inquit, 
Dominum in omni tempore, semper laus ejus in ore 
meo (Psal. xxxuij. Vox illa quam maxime beati Job, 
ex te constanti prz:conio deproimatur, qua defectie 
vires ingenti nutrimento lzttantur, et io novella talea 
reparat? consurgunt. Si bona suscepimus de manu 

omini, guaré mala non. sustineamus (Job. n)? Do- 
minus dedit, Dominus recepit : ut Domino visum est, 
. dta factum est : sit nomen Domini benetlictum (Job. 1). 
. Adeersuin igilur satisque contrarium est probationis 
tempore in' Dominum murmurare : qui aut vite 


'^ Cod. et edit., ut sanitatis cénau. 
b Cod., receptabiles. 


« Edit., Primo ne potes, qui imparis es iustili, Li- 


cau ita gubernet et regat, ut haec calamitas eorporis 
Sit occasio votiva virtutis. Non enim est arbor solida 
nec robusta, nisi qu agsidui turbinis ineursione, 
süpitibus concussis buc atque illuc inclinata tegtatur, 
aut in quam szpe ventorum turbinurn Samen ineur- 
rat, ipsis enim vexationibus constringitur, premitur, 
fixisque radicibus certius roboratur, Mà nos morda- 
cibus flagellis malorum frequentium muenimur exten- 
si, corrigimur verberati, constringimur cgi, care- 
musque squaloribus, dum i casibus vesulamur. 
Ergo inter dolores M rbrescoetes immapib IBi- 
serüs afecto arius, regnet eoplesti vigore mobusta 
atque incolumis virtus, qua ferant eongraria, ei - 


iulis esse succedentibus equalis. 
4 Al, Vos. Cod. et edi4., Eces nes, 














955 


EPISTOLA H. 


934 


illa commoda qu» vocautur adversa. Inter ipsas an- A ris, quaque jacet totius corpons UMSSA captiva. Sed 


gustias sapiens adminiculo solaminis pari ketatu et 
-pubescit, et ambitiosa ratione ampliatur e& vivit. 

gnorat denique qu: patitur, qui memor esi invictze 
virtutis, qui ducatu rationls, plerosque comperit 
fuisse maltis oppressos, et malo suo magistra ratione 
auctos atque nutritos. Ergo tibi patent solatja ratio- 
'Bis, nt jam pro commodis habeatur calamilas corpo- 


veniet reeurreclio, te incolumem redditura, quxque 

tota in te membra sunt occupata. Sed lingua in lau- 

des Damini quotidiano nutriatur argumento, copiam 

laudis in regnis coelestibus narratara. Dominus te 

wee codlesti confoxeat, et sub tali pondere in- 
xibili virtute durare permittat. 





EPISTOLA 1l. 
dd amieum ogrotum de viro perfecto. 
ADMONITIO PRIMA. 


.. 493 Hujus Epistole auctorem esee S. Maximum Taurinensem, idom Vallarius loco supra indicato scribit : 

Nemine jam difltente, quauquam S. Agobardus noni sxcali scriptor lib. contra Felicem cap. 20, laciniam 
quam suis infra locis ugtabiuus ex ea describens, Hieronymi esse non dubitet. Habet, inquit, lector de eadem. 
re beati Hieronymi &ati& polita et enucleotam. sententiam, cam. da illo divine eripi loco ageret, uli 
dictum es : Ponam, eic. Erasusuas e contrario, eloquentis quidem, inquit, et eruditi hominis fuit hxc epi- 
stola, ac diligenter elaborata; sed ita discrepans a phrasi Hieronymiana, wt nec hic illius dictionem potuerij 
Imilari, si voluisset, nec hujus ille. dp plerisque codicibus nullum preeferebst nomen : in. quibusdam Ctesj- 
phontis erat additum. Nec in ipsa epistola ulla ejus fit mentio, ad quem. scripta est. Meminit autein auctor 
bancü Ambrosii atque iuventiomis corporum 9S. Gervasii et Profesii. 


ADMONITIO SECUNDA . 
Quam autem hzc etiam epistola indigna sit Maximo, oetonsum a nobis eet in prie(atione ad appendicem. 


Jani vero variantes lectiones hujus gpistole, quas subjecumus, excerpts suns ex codige 9 Plot. xrg biblio- 


uec Laurentianz Florent., pag. 93 


Cas. I. — Ecce iterum ad te scribo, et nihil di- p tamus , et lucem arbitremer esse quain oculis vide. 


"gnum quod prudentiam tuam legere deceat invenio. 
t quid mirum, si * te abseute velut a &ole desgtitu- 
tum frigidi cordis alget ingenium, et mens a lumiue 
"peregrina stultitie nubilo 5 suffocata terpescit, ac 
tanto minus sapio quanto a te latius separor? Quod 
si impr:esentiarum * quid tibi in meo sermone pla- 
cuerit, tuis mihi orationibus przstabitur. Denique, ut 
omnem stultitiam meam diligentius recognoscas , 
' etiam stomachum meum post illud susceptuiu 3 cera- 
"tum, tinc te absente curavi, a quo pejus mereor 
pati : cui post sauctum ministerium tuum et angeli- 
cam servitetem manus intuli medicorum, quasi pro- 
:pheta non esset in Israel, ut mihi, sj quid paterer, 
cilius esse debuerit ad te reverti, quam gentiliter 
eogitare; et melius vel difHcillimi itineris laborem 
perpe quam conspeclus tui tam pretiosa visione 
raudari, ut quevis potius compensatio sequeretur, 
quam ad muscam religioiis Áccaron devenirem. liec 
mihi te absente mundus iste suggessit, qui te prz- 


Aus; et hominem judicames esse. quem cernimus, 
ei maedum «credimus facere eum vitá, ignorantes 
ubi && homo, et quid sit homo, et que éjus hominis 
vita 8t : quod si iatelligeremus, non alind generati, 
Aliud viveremus. lia vitz erigime deserta, vivendi 
quoque ferdidumue netioRem. Ac primo wbi homo 
&it iste de quo loquimur audiamus, ) 

Cap. ll. — Quoniam disputationem quamdam no- 
bis ipsa divisio ^ generavit, ! quem intra hoc corpus, 
quod Dei artificia manu e limo terrz formatum est, 
velut. quodam vasculo intellige co«tineri, dicente 
Apostolo : Habemus thesaurum isum. in. vasia fictili- 
bus (Il Cor. 4); qui ubique per hoo corpus infusus, 
vitalem sensum, qui sibi non deficit, cum oarne mu- 
fualus eal. Regit ipse, men regitur, et habet t pouus 

uam habetur, ut vitam non accipiat, eed mintetret 
um cum,terrenam istam pigramque materiam in 
usun) münisterüi sumptam spiritus liquidus animaret, 
fit dominus corporis, non homo sub corpore. i 


sente * in me non habeat consilium. Tu me euini C que hoc quod dixi vasculum 1! ipso vivit praese, et 


curiam feceras prophetarum, uon conventiculuui si- 
venarum. Ái nune in me ad destructionem saneti 
eontra me operis (ui omnis stultiti.o senatus ingrc- 
.diens, quadruplici forina mecum agit. Nain fenus de 
absente exigit, quod te praesente non praesumpsit, ul 
intelligas si quid apud te juxta Deum sapuyi, tuum 
fuisse qund sapui. Sic. absente Moyse populus Israel 
Áoruicaéur (Kxod. xxxi); sic in. navi, Doimnino. dor- 
amiente, apostoli tempestate ubantur (Matth. vm). 
Séc: in. Bethsaide porticibus homiuem f non haben- 
tem aquam pisciwe salutaris ignorat (Joan. v). 
5 Quantum el hic aliud genus culpe advertam. Cor- 

uscalum curavi, cum auima langueret ; exteriorem 


minem fovi, eum intenor egrotaret : humanis sub- 
veni, cun divina laberarent, vitio publice consnetu- 


dinis inclinatus, quo onmes sumus in minimis cauti, 
ei in maximis negligentes. Hocque ideo fit, 


iste, decipit dies ista,. tractus nos iste circumvenit. 


uia ubi 
vera vila sit ignoramus. 1 94 lallit nos videlicet &ol 


Ipso moritur abeunte. Hic ergo el visibilis et caducus, 
illius interioris vel habitatio, vel minister, vel vagina 
est. Ipse vero, qui vere est homo, * quoniam sit se-- 
cundus, facte divisionis est locus ; ut ipse invisibilis, 
ila omnia ejus invisibilia sint necesse est. Non ad it- 
lum, si 22grotat, manus valet pervenire medicorum ; 
hon herbarum succis, si defici , reparatur. Nibil ad 
eum corporeum intrare polest; subsiantse tautum 
Su» illi similitudo descendit, verho curatur, obe- 
dien!ia convaleseit. Denique cum sibi in Ecclesia 
Laodicensi et. beatus et dives, et heme oculaéus, ei 
bene vestitus secundum ex4eriorem bominem videre- 
fur, increpatur a. Domino, diciturque illi : Nescis 
quia tu es miser, el miserabilis, et pauper, e4 cgpcus, ei 
nudas (Apoc. ui)? Qui utique, nt dixi, nec sine veste, 
nec 195 sine oculis, nec sine divitiis habebatur. Sed 
ille infisibilis Deus noster illum invisibilem homiágemn iu 
paupertale, ia. c:ecitate, in nudilate esse qernebat ; 
cui eliam suadere dignatur uL aÀ ipso agrum merzee- 


" Mundus indueit, dum et sele amplius esse nihil pus D tur iguitum, et vestem albam, qua gloriesiseine ve- 


a Al. tacotur (e... 

b Codex, offuscata. 

c [dem cod., qued tbi meo sermone placuit. 
, 4 Edit. Rom. legit eerotum. 2E 

e Eadem edit. Rom., in me consiliwun non habebat. 

f Edit. Rom., nou herentem aqua, etc. | 
.., € Ged..eà edit., Quanquam Ric et alind culpe aenus 
edvertam, 


h Forte hominem. 
i Cod. et edit., quod intra hoc corpus Dei erüfieis 
manu e. limo terrg (ormalua est, quodam  éerrey vn- 
sculo intellige coutineri el 
j AL, pro ipso, quz tzunem verba desumt tasa in 
ice quam in edit. 


Al. tacel quoniam. Cod. e& edit., quoniam sc $^ 
cuidys, eic. . 


955 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


956 


stiatur, et collyrium, quo recipiat visum. Habet ergo A rius, ut dixi, aut. infectum vitiis, aut detersum vir- 


et suos oculos preter istos carnales, quos potest vel 
amittere vel curare; et est juxta se nudus, adeo ut 
egeat veslinento : sed miro modo ^ ad medicum, ut 
ipse ait, Dominus loquitur , et jubet illum a se divi- 
tias comparare. Quibus mercibus, si et nudus et pau- 
per est, vel illam vestem nobilissirnam , vel illud au- 
rum purgatum jam igne mercabitur ? Unde commer- 
cii talis poterit esse impensa? Videlicet si aut exte- 
rioris hominis emolumenta transfoveat, aut ipsis qui- 
bus ipse dives forinsecus videbatur, non utendo di- 
tescat ; oculosque corporis, quibus mundialium rapie- 
batur ardore, despectu corruptz universitatis obcze- 
cet. lta ille invisibilis homo, qui vere, ut diximus, 
homo est, et in contemptu hujus exterioris attollitur, 
et nuditate vestitur, et. cxecitate illuminatur. Sic Ja- 
cob, Ephraim, et Mahassen (Genes. xvvin)nepotum suo- 
rum non solum loca, verum etiam merita 5 corporea 
cxecitate cernebat. Nam cum illum Josepb filius suus, 
qui supradictos parvulos offerebat , * ne aute pedes 
6u0s cernere judicaret, sensil in parentis responsione 
3 illum etiam, qua essent futura, prospicere. Sed 
ut ille interior homo exteriorem istum facit sua vita 
viventem, et de fonte naturz sux animat irrigando : 
sic rursum exterior per corruptelam mortifere mate- 
riei sus, illum, si cupiditatibus illicitis alligarit, oeci- 
dit. Et cum alter nature videatur alterius, transit in 
victoris unusquisque substantiam, * ut aut carnalem 
quoque spiritualis spiritualem suis virtutibus pr:estet, 
aut carnalem animam caro victrix ejus efficiat. De- 
nique cum Dominus delere humanum genus cogitaret 
iratus : Non permanebit, inquit, Spiritus meus in ho- 
minibus, quoniam caro sunt (Genes. v1). Et quia utique 
omnes carne vestimur, et sine dubio in carne non 
sumus, qui non secundum carnem ambulamus , hinc 
etiam gignitur, ut non semper homo isto appellatio- 
nis nomine censeatur. Nam pro virtutibus suis aut 
vitiis, et formas sumit et nomina. Denique ait pro- 

heta : Nolite fieri sicut equus et mulus (Psal. xxxi). 


tute transire. Igitur quoniam jam et ubi sit homo, 
et quid sit homo, breviter licet, ostendi, qux: nunc 
ejus hominis vita sit videamus. $ Si enim ista certe 
mundialis vita, qus mala pro bonis habet , et bona 
ro malis, quam totus orbis sequitur et colit, non 
zc in affluentia divitiarum est, non in fastigio po- 
tentiz, non in jurisdictionis astu, non in pompositate 
facundie, non in viribus per prelia gloriosis, non in 
mercibus provinciarum mutatione et sui peregrina- 
tione crescentibus, non in lenocinio formarum, non 
in ambitu munerum, non in his est denique omnibus 
quae videmus ; quoniam cuncta hxc occidunt, et sine 
istis beate etiam juxta szeculum vivi solet. Sed illa 
est vita vera, ^ vita veneranda, Deum nosse, timere 
ejus potentiam, amare pietatem, mundum in opifice 
mirari, interpellatorem coutemnere, esse victu mo- 
dico pro natur:ze necessitate contentum, veste vili vel 
pro pudoris ratione, vel pro temporis injuria com- 
inunitum. Sic reliquam creaturam non ex sui copia, 
vel pro vitali ratione, ! sed pro adjumento hujus lu- 
cis attingere. Quidquid enim amplius est, a malo est : 
omnem hominem amare quasi fratrem , nullum lz- 
'dere, servire omnibus, formam servi sustinere cum 
Domino, qui nobis preter ministerium quod interius 
continetur, quotidie servit in niundo, producendo 
solem, emittendo lucem, pluvias infundendo, tem- 
Na variando, fruges vel gignendo, vel maturando. 
obis enim in totius creatur: facie, vel ubertate de- 
servit, quoniam pro nobis cuncta generavit. Sed ut ad 
hominis officia revertamur, nudum tegere, alere esu- 
rientem, sitientem potare, infirinos visitare, tristibus 
condolere , mortuos sepelire, nihil apud se' babere 
quasi suum, sed omnia sua cum omnibus judicare 
communia, ac tunc inagis sibi vivere , cum vivere 
vstimatur aliis, sibique Tecondere cum aliis creditur 
erogare. Et hzec tamen adhuc exterioris hominis li- 
neamenta contingunt. 
Car. III. — Cxterum illa interioris hominis vita in 


unt ergo homines qui apud Dominum sunt equi et divinarum rerum cognitione consistit : non qua cc- 


muli. Et Dominus ait : JVolite projicere margaritas 
vestras ante porcos (Matth. vn). Sunt ergo homines 
et porci. Et iterum ipse Dominus : Ecce ego mitto 
v0s, sicut oves in. medio luporum (Matth. x). Sunt 
ergo homines et lupi ; et econtrario homines sunt et 
oves. Et ait adhuc Dominus Petro : Pasce oves meas 
(Joan. xxi); et ipse prius : Veni post me, et faciam te 
piscatorem ljominum (Matth. 1v). Sunt ergo homines 
et pisces. Sed hxe forms actuum videntur esse, non 
corporum. Nam corporis nostri cerius est status, ut 
omnium animantium; sed quoniam apud Deum non 
de statu corporis nostri, sed de vit:e meritis judica- 
mur, apparet omnem hominem mente sua sibi ipsi 
statum nomenque formare. Quod utique ex illius, 
quem describimus, invisibilis hominis aut culpa, aut 
virtute prestatur. Ipsius siquidem vitiun: est, ! si 
subjectus passus sit esse subjectus; si contra divi- 
nau dispositionem sit in dominatu servitus, et in ser- 
vitute 1$ 6 dominatus. Sed ne videar (quoniam pau- 


lum terr: parte volvatur, non an contrario cursu si- 
dera rapiantur, non an Oceano generet plenitudo lu- 
naris augumentum, non an orbem mundi rotunditas 
ipsa suspendat, an quadriforma angulis prominentio- 
ribus astringat, an unus ipse mundus sit, an plures 
sint. i Nam hxc ad anime non tendunt utilitatem, et 
apud Deura stulta judicantur ; sed in illis sanis cogi 
tationibus, si quando versatur, tunc vivit, et pasci- 
tur. Qu:e sunt autem ist: san: cogitationes ? lll: sine 
dubio, cum mens nostra sui recordatur auctoris; 
cum illum 197 velut per quamdam resipiscentiau 
suam, opificem suum veneratur ac contuetur , cum 
ejus opera, ipsum in jus operibus visura miratur, 
dicente'beato Paulo : Invisibilia enim ejus a creatura 
mundi per ea qua [acta sunt, intellecta, conspiciuntur, 
et sempiterna quoque ejus virtus et divinitas (Rom. 1): 
id est, cum ex immensis visibilibus creaturx ad uni- 
versitatem invisibilis Creatoris extendimur, el ilium 
per hxc dum inzstimabilem discimus , :estimamus, 


lulum dejecto velut pariete ad. illum invisibilem ho- D cum ejus altitudinem per donum Spiritus sancti evol- 


minem disputatione perveni) corpus omnino destrue- 
re, quod adeo magni est sacramenti, ut in hoc ipso, 
id est in nostro fragili et infirmo Dominus venerit , 
non hoc egi, aut hoc ago; sed illud ostendere tenta- 
vi hujus exterioris vitam illius interius vita consi- 
stere ; iterum interioris mortem descendere hujus de 
morte : ubi propinatum venenum per vitia fuerit, 
nihil habere istum de vita; nisi ab illo irrigatus 
fuerit, nihil tenere; alterumque in naturam alte- 


& Cod. et edit., ad mendicum. 

b Cod. et edit., incorporea caecitate. 

€* Cod. et edit., nec ante pedes suos cernere. 

4 Cod. et edit., ille etiam que, etc. 

* Cod., id est, ut anima substantiam carnalem, spiri- 
tialum/quoque suis viriutibus prastet. 

! Kdit., si suPjectis passus sit. esse subjectus. Cod. 


ventes (quoniam ipse solus nos in ipsum, qui ex ipso 
est, intromittit), omnia principia creatura surgentis, 
quasi facti ab ipso anteriores aspicimus, et cum ca 
que Deus fecit, quasi faciat adhuc, intuemur . mun- 

ique totam originem transcurrentes, ceu autiquiores 
efficimur quam sumus zttate; et cum universa prius- 
quam nos essemus effecta sint, naturam tamen on- 
nium, quasi per nos genitam, dum auctori inscrimur, 
reputamus : in quam non ut serviremus, sed ut do- 


vero, si subjectis scivit esse subjectus. 

€ Cod. et edit., Sion certe ista mundialis, que mala 
pro bonis. 

* Cod. et edit., vita numeranda, Deum nosso 

i Cod. et edit., vel pro adjumenio hujus lucis atti- 


ero. 
i Cod. et edit., Nam lec et anime. 











951 


EPISTOLA 1i. 


958 


minaremur, iniravimus : ^ séparat itaque a sapien- A tur : ut homo ex ea se ésse non modo glorian non 


tia mundiali, qu:e universa, aut fortuitis, aut atomis 
ascribit; divinis meditationibus sublimati, et ab illis 
qui aut materiam semper fuisse dixerunt, ^ Deumque 
tantum artificem rerum voluerunt , separati per 1p- 
sius adjutorium ; aut qui h:ec ipsa pro diis elementa 
coluerunt; aut qui familias deorum per sexus, per 
ttates, per partes, velut per plebem aliquam subje- 
clam sensibus introduxerunt, discreti per Spiritum 
:sanctum , et in altiora subducti vera vita viventes, 
hoc est veram sapientiam sapientes, * qua stultitia 
ista caret : recordemur quod mundus ex nihilo a 
Deo factus est, et quod cuncta animalia per Deum, 
Verbo opifice, vocata venerunt, qux» a natura non 
fuerunt. Quoniam soli ipsi fas est vocare qux» non 
sunt, tanquam ea qux sunt; quod ipsum hominem, 
cui tanta possessio parabatur, ad imaginem suam 
non aliquis Prometheus ex fabula, sed ille conditor 
universitatis manu quoque sua, ne qua pars ejus va- 
caret in nobis, de limo terre facere dignatus est : 
quae cogitatio, ut dixi, vita est animx ; quoniam hxc 

rima est ratio vivendi, ut cui se debeat anima non 
Lnoret: ne alium prxter hunc decepta veneretur, ne 
vitz sux ministeria velut vitx€ auctores adoret; ne 
in tantum elementa miretur, ut non digna judicet 
qua facta credantur, cum ille magis sit admirandus 

ui tam miranda produxit. O quam 4 augusta est h:zec 

ivina cogitalio , et quam vitze plena est! O quantum 
ipsum hominem ad omne studium probitatis accendit ! 

quantum illi majestatem sui commendat auctoris, 
cum aliud ille nihil in creatura omni przeter se inanu 
Dei formatum esse considerat; non terram, non ma- 
ria, non colum, non denique sidera tam immunda, tam 
pura, tam lucida; hominem solum cujusdam limi, et 
gravioris et sordidioris elementi, illa formatum esse 
dextera, cujus dexter:e palmus ccelum  mensurat iu 
mensura ; cujus pugillus terr: spatia tam infinita ja- 
centis includit, tanti fuit illum fuisse olim. Videa- 
mus tamen quantum illi preterea applaudat benigni- 


tas Creatoris, qux non illum de sideribus effecit : (C 


quoniam, si esset inde creatus, de maleria potius 
claritate quam de artificis dignatione polleret, cum 
minor ipse sui corporis origine videretur. 148 * Si 
de coelestibus factus ad terrarum cultum deduceretur 
ad terras, cui esset gloriosius mox futurum de humo 
excitatum sideribus imponi. Suum, inquam, Deus 
noster, suum proprie voluit esse, quod sumus, nihil 
materi: nihil elementis, nihil quibuslibet principiis, 
vel magnis vel minimis , nos debere. Qux cuncta si 
retractet, et in se mens conversa cousideret, ex n9- 
stris fiunt moderatiora, el angustiora primordiis. f At 
ubi per contactum formati manus Dei desivimus esse 
quod fuimus, et in novam materi:e qualitatem subja- 
cens, opifici suo per elementi conversationem clari- 
ficata natura est, novumque corporis nostri inter 
elementa, si fas est dici, € esse cepit elementum, 
$tatim omnibus mundi corporibus sublimiores sumus 
effecti, non natur: substantia, sed potentia Condito- 
ris, per quam de subjacenti cxteris creaturis ortum 
est 
metal um nostre carnis et corporis intuearis, nihil 
humilius, nihil vilius, nihil invenies omni injurix 
passionique subjectius. Sola terra elementorum cz- 
terorum videtur ancilla ; sola in se cunctorum poten- 
tias non sine detrimento sui sentit, vel dum ventis 
pulverulenta dispergitur, vel dum fluctibus humefacta 
absorbetur, vel dum siderum ignibus cocta devora- 


2 Cod. et edit., separat: utique a saptentia. ' 

b Cod., Deumque tantum artificem rerum voluerunt 
sapere : non auctorem, aut qui heec ipsa. 

€ Cod., que stultitia ista caret. Edit., quoniam stul- 
titia isla caret. 


d AL, angusta ; ita codex et editio. 
e Cod., $i de celestibus terrarum cultu deduceretur 
ad terras. 


£ Cod., At «bi per contactum [formati nos Dei desi-. 


PaxnBoL. LVII. 


queat, sed etiam possit erubescere. At vero si statum 
nostrum contemplemur, ^ quoniam przestantior est 
cxteris animantibus, dum ad suam itnaginem Deus 
informatum inducit, invenies terram ipsam semen 
esse nostri corporis. Si quis in ea sensus est, gau- 
dere potuisset, quod propter nos, in quibus imagi- 
nem et similitudinem Creatoris accepit, felicior facta 
sit demutata quam sit orta. Manus enim Dei contigit 
eam, cujus contactum sui causa dum fleret, ipsa non 
meruit. Quid enim hoc statu przclarius? quid pote- 
rimus nosse sublimius! quid tam diligenter in mem- 
bra digestum ? quid tam decore per articulos iuflexum ? 
quid tam sublimiter in ora et oculos erectum ? quid 
tam vocaliter in verba modulatum? quid in corde 
tam vivaciter animatum ? quid in sensu ditius ? quid 
in cogitatione secretius? quid in sermone effusius ? 
quid in ingenio fortius? quid in dispositione instru- 
ctius? quid in memoria tenacius? quid in affectu 
blandius? quid in cogitatu sublimius? Ut evidenter 
appareat quod illum protoplastum jam tum omnibus 
dignitatibus venustatum, imo statum Filii sui Dei 
nostri ad finem sxculorum pro redemptione nostra 
venturi, in hoc corpus ornarit; cui paradisum etiam 
illo tempore, velut amcenissimum przdium, et urba- 
nis convenustatum, et rusticis consitum, sub lege 
donatum mortis, ille prseminator invidit, venenum- 
que suum decipiendo primorum hominum credulam 
novitatem in corpora nostra latenter immersit, et 
ex duabus substantiis unicam hominis perfectamque 
naturam quadam divisionis discordia dissecavit : ut 
cum nobis una mens esset, id est illa quam germani- 
tas animw et corporis gignebat, aliam voluntatem 
per vitiatam naturam contra animam parturiret. De- 
nique ct Apostolus ait : Video aliam legem in membris 
meis repugnantem legi mentis mec, et captivantem me 
in lege peccati que est in membris meis (Rom, vn). Et 
alibi : Caro concupiscit 1 99 adversus spiritum, spi- 
ritus autem adversus carnem. Hc invicem adversantur 
sibi, ut non quacunque vultis , illa faciatis (Galat. v). 
Car. IV. — Hinc etiam iste noster Conditor, qui 
vel nos nobis vel mundum pro nobis fecerat, a primis 
illis hominibus offensus maledicta super singulos, 
rout criminis quantitas exigebat, effudit. Et quamvis 
iratus mox tamen mysterium nostre salutis ut pius 
pater ostendit. Neque z:quum fuerat alio tempore de 
salutis nostrz:e remedio cogitare, nisi eo quo mors es- 
set inventa. Sic a prudentioribus prima fronte morti 
adhibetur medicus, ut capite valetudinis deprehenso, 
facilius remedium salutare succurrat. Non ergo tunc 
tantum Dominus ac Salvator noster promissus est, 
eum clamat Isaias : Ecce virgo in utero concipiet et 
pariet filium (Isai. vn), et tunc cum ad Abraham di- 
ctum est ; Ad hoc tempus veniam, et erit Sare filius 
(Genes. xvin). Nam hoc erat pene jam sero, et tanta 
millia patriarcharum sine spe mortua videbantur, 
quibus utique vita esse non potuit, si Dominum non 
Speraverunt esse venturum, dicente Apostolo : Spe 
enim salvi facti sumus. Spes ehim qua videtur, non est 


uod creaturis omnibus imperaret. Denique si D spes, sed qua speratur (Rom. vm). Et ! qualis spes esso 


potuit, si non fuit repromissa? Imo ut primo homini 
illa sapientior omnibus bestiis bestia mortem sapuit, 
ita oportuit ilum Dominum, veram sapientiam, jam 


* tum illo tempore suffragium sapere vitale, quod et 


fecit. Neque destitit publicare, ne tanta ejus factura, 
uno inimici ariete propulsata, sine prasidio alicujus 
lapsui potius, qüam decori generata videretur : si- 


bimus esse. 

& Cod., esse ceperit elementum. 

h Cod. et edit., quoniam prestantiorem eum ceteris 
animalibus effectum , dum ad suam imaginem Deus in- 
format, inducit, inveniet terram ipsam, id est semen 
nostri corporis, si quis in ea sensus est, gaudere vo- 
tuisse : quod propler nos, in quibus imaginem. 

i AL, qualiter; ita cod. et edit. 


qQ 


989 


mulae etis validior haberetur, qui tantum opus À 


alienx virtutis obruere potuisset, quam ille, si opus 
guum, quod euper omnes creaturas ineffabiliter fecit, 
aut servare non potuisset, aut reparare noluisset. 
Defendit, inquam , ille se hae invidia. Defendit ille 
noster Conditor ac Redemptor, pariterque se et posse 
et velle monstravit : quoniam nec virtus potenti: de- 
fuit, nec dignatio pietati. Hec nobis magis adoranda, 
quod sub ipsa erroris nostri tempestate non substitit, 
majorque etiam, dum exacerbatur, erupit; dum ubi 

am merebamur, spes redemptionis ostenditur, 
et, dum in naufragii acerbo discrimine, portus salutis 
aperiltr : ut novo more, quie maleria fuerat iracun- 
di, esse coeperit origo clementim. " Si arcana ope- 
yatione inanilestans, quod iutirmitatem nostram ar- 
gumentum su voluerit esse virtutis, ^ quantumque 
nos amaret, dum in ipsum peccavimus, ostenderet, 
quorum oblivisci etiam post errata non possej : ino 
quos pretiosius redimeret, ^ quam fecisset. Qu:erat 
aunc humana crudelitas criminosis vel privata erga- 
atala vel publicas carceres, cum manicis ferreis et 
duris rigida trabe compedibus irata suspiret, et. in 
panas multimodes adinveutionum Jaxet ingenia ; 
omnisque judex sebrecii capitis castitatem propriae 
mentis discritaine probet alieno, hoc magis amicus 
atrocitati, quo magis alienus est crimini. Ipsi enim 
&olent, truculentiores esse in reos, qai sunt a reatu 
puriores. Hi studiosius maleficia, vel crimino-orum 
eontagia persequentes, quominus ac negligentius fa- 
einorum vitavere consortia. O miseros et omni prwe- 
ditos czecitate, qui bonum exornant malo, qui conti- 
nentiam sub gestu crudelitatis * attollunt, et crude- 
litqtem propriam aliena infelieitate 3 30 commen- 
dant, quando virtutibus suis miserorum astipulantur 
exitio, el innocenti: judicantis noxiorum crucia- 
menta supplaudunt. 

CaP., V. — Deus autem noster contra omnem 
spem, contra omnem pene fidem ex divitiis miseri- 
cordis suc in malo bonum nactus, in iracundia ge- 
nerans confirmansque pietatem, peccandi semen in 
fructum voluit evadere miserandi ; et qui nos propter 
transgressionem perdere debuisset, propter suam mi- 
sericordiam reparaturum se esse promisit. Et illo 
tempore quo supplicia merebamur, argumentum sal- 
vationis ostendit : ut intelligere possemus quantum 
valeret préestare non. lesus, qui tantum donaret ira- 
tus. In. primo ergo homine, ut loquebatur, statim 
nobis judiciarium s ndit auxilium, statim de bono 
thesauro bona produxit, statim ignotas ipsis angelis 
sacramentum quod implendum esset in novissimo 
tempore, publicavit, et terreno Ád:e Adam promisit 
e celo. Nam cum serpentem pro merito. suo maledi- 
«to fulminaret, jubet eum terram pro cibo habere, 
&uper ventrem repere ; et quoniam morten: illam ipse 
fecisset, addidit dicens : Et penam inimicitias inter te 
et mulierem, el. inter semen. tuum. et semen. mulieris. 
Ipsa calcabit caput ttum, * et tu ejus observabis calca- 
tieum (Genes. ui). Nonne consideras, nonne conspicis, 
quod eidem tunc rein&batur in Christo? Aliud enim 


semen mulieris nullum prorsus accipio nisi illud quod D) in mysterii novitate sermonis etiam 


Apostolus ait: Factum ez muliere, factum ex carne 
í alat. xiv) ; illud quod. ut evangelista (Luc. i1) ait : 

oseph filius patabalur esse, non erat illud uli- 
que, quod Verbum caro factum est (Joan. 1). Nam si 
generandi publicam istam et naturalem circumspi- 
cimus rationem, semina non habent mulieres ; deni- 


^ Cod. et edit., Sic arcana operatione. 
b Cod. quantoque nos amaret. 


€ Àl., qua. 

d Cod. et edit., altollunt, et. probitatem propriam 
aliena infelicitate commendant. 

* Apud Agobardum, qui tanquam ex Hieronymo 
recitat, et tu insidiaberis calcaneo ejus : mox, quod 
jam tunc. mirabatur, et. factum in carne illum, qui ut 
evangelista, etc., illum uique qui Verbum, etc. 

* Apud eumdem, quod caro fieret in muliere et ele- 


APPENDIX OPERUM à; MAXIMI TAURINENSIS. 


910 


gue nulla concipit sine viro, ac per hoc, quoniam 
am tunc in Àdam setaen bumanz generaiionis esset 
ransgressione vitiatum, semen celeste promittitur, 
ut Apostolus sentit non ex corruptione viri, sed ex 
Deo : * quód cum caro fleret in muliere, etiam ele- 
menta illa corporez substantig, id est humoris et 
sanguinis in ipso sibi vasculo in quo ipsa elementa 
sita sunt, naturaliter aptaret. Mater itaque Domini 
nostri Jesu Christi in illa jam tunc muliere proinissa 
est. 6 Hxc Inimicitiis opposita est serpentis : Punam, 
inquit, inimicitias inter te et mulierem (Genes. n) ; 
non certe pono dicit, ne ad Evam hoc pertinere vi- 
deretur. Verbum promissionis est, quod tranemittitur 
in futura. Ponam, inquit , inimicitias inter te et. mu- 
lierem : ^ illam utique mulierem qua Salvatorem 
parturiat, non quie generet fratricidam. Ponam, in- 
quit inimicitius inter ie ot. mulierem, qu, repudiata 
acilitate credendi, non &olum te non audiat, si aut 
suavitatem pomorum pro adaperitione monstraveris 
oculorum, aut diis similem esse promiseris; sed etiam 
ipso Gabriele deferente verbum , rationem de pro- 
missionis exigat novitata, dicendo : Quemadmodum 
erit istud, quoniam virum non cognovi (Luc. 1)? llam 
utique, quam ad visionem angeli pudor aureus tre- 
melecit, fidei tamen ardor et constantia labi neseiam, 
ad inquirendam ralionem reddidi audacem, et que 
advenienli praestitit de pudore, quod tacuerit, hac 
promittenti de adiniratioue non cessit. Nam et solli- 
cita de eo quod annuntiabatur exquisivit. Denique et 
angelus non iutidelitatem redarguit, ut in. Zacharia, 
131 sed instituit de divine operationis novitate di- 
cens : Spirilus sanctus. superveniet in te, el virtus Al- 
tissimi obumbrabit tibi ( Luc. 1). Ecce istud semen 
mulieris, quod non per traducem genitalium minpiste- 
riorum commixtione eexus utriusque infunderetur 
in uterum, sed claustro clauso ! judeflorate virginis 
inveniretur in utero. Denique rem novara plenamque 
miraculi, novo verbo propheta dum promittit , exse- 
quitur : Ecce virgo in utero concipiet, et pariet filium 
(Isai. vii). Quotidie certe de prooreandi necessitate 
et cernimus et audimus ; de nulla tamen dicitur : iu 
utero concepit : quoniam substantia futuri hominis 
fusa per virum coalescit in femina, uterusqu^ mulie- 
ris non principium nascituri bominis, sed depositi 
nutrimentum. Maria autem non tam prima quam sola 
jn utero concepit, et cujus pudoris illibatio conce- 
ptum uteri sine damno virginitalis expressit : 

sola nobis rit, quod non accepit ex nobis, di- 
cente Domino : Vos de inferioribus estis, ego de su- 
pernis sum (Joan. vin). Qua: eola mater est filio, cum 
virgo sit marito; cujus conceptionem ignorante vir- 
ginitate partus agnoviL; qux sola mulier dicta est non 
concipiendo, sed pariendo. Ex hac ergo semen pro- 
missum est mulieris, quod eecundum hominem . Do- 
minus Deus noster est, qui non infusus est in utero, 
sed inventus, evangelista confirmante, cum dicit de 
Maria : Inventa est in utero habena (Matth. y). i. Ecoe 
et ab ipso precedente prophete sermone non devial, 
quod fuerat nuntiatum : Virgo ín ulero concipiet ; sed 
rilitate con- 
cordat, eoque stylo facti historia designatur, * quo 
faciendum denuntiat. Et. propheta ait Isaias : Virgo 
in utero concipiet; Matthaeus refert : Inventa. est in 
stero habens (Ibid.). Verbo ipso promissionis res 

det effectus, quod non aliter loquitur evengeli 
quam vates, nec ad exprimendem operis novitatem 


menia, etc. Codex Laurentianus habet : quod caro 
fieret ex muliere, et elementa illa corporee substantie. 

& Cod., Haec in inimicitias posita est serpentis. 

h Cod., Id est suscitando mutterem, que Salta- 
torem. 

1! Cod., indeflorate virginitatis invenitur im atero. 

j Cod., Ecce et ipso precedente prophetie set- 
mone. 

* Cod. et edit., quo faciendum denuntiat e pro- 
pheta. Ait 1saías. 





94 


KPISTOLA 1l. 


2 


invente elocutionis difficultate confunditur. Ubi sunt A Qu:e virgo concipit qua non ut conoiperéé virgo esse 


grammatici? Ubi consiliarii ? Quz .istos, ut extra con- 
suetudinem loquantur, schola produxit? ^ qux:c tam 
aperte signat: novitatem monstravit doctrine? b Non 
indicant humano sensu quoniam non opus humanum 
est, quod loquuntur. * Et tamen rem novam nec an- 
tea factam sic notant, ut intelligas cum mirabili opere 
et mirabilem natum esse sermonem. Repetamus de- 
nique sanctas feminas patriarcharuni , videamusque 
8i sic de aliqua scriptum est. Legimus de Sara : Kt 
Dominus visitavit Saram, sicut. dixit. Et fecit. Deus 
Sarc, sicut locutus est ei, et concepit, et peperit Abra- 
he filium (Genes. xxi). In Isaac divina benevolentia 
monsiratur his verbis : Et exaudivit illum Deus, et 
concepit Rebecca uxor ejus (Genes. xL). Denique et de 
"Jacob uxoribus sic ponitur : Et. concepit Lia, et pe- 

erit filium Jacob (Genes. xxix), etc. De nulla certe 

arum scriptum est, in utero concepit, qux: tamen 
quidquid concipiebant, extra uterum concipere non 
poterant, sed quoniam de conventu virili concipere 
8e noverant, quibus 4 non proveniebat salva virgini- 
tate conceptus; sola vero Maria in utero concepit , 
cum irreserato aditu seminali, clauso utero concepit. 
Ad hujus conceptionis semen, si recte ratiocinabi- 
mur, et interius divina tractaverimus, praecessit in 
figura pro tempore illa sententia, qux primogenita 
benedictioni»us vel obligationibus obligavit, dicente 
Domino : Omne masculinum quod aperit. vulvam, 
sanctum 139. Domino vocabitur ( Exod. xin ). Quod 
est istud masculinum quod aperit vulvam , cum om- 
nium feminarum vulvas aperiat non puerperii neces- 
Bitas, sed imaritalis agnitio. Denique nulla virgo di- 
citur post maritum, quod nomen clausum videtur 
futuris mysteriis convenire. Et superius de Rachel 
Seripturam habere monstravimus : Et exaudivit illam 
Deus, et aperuit. ejus vulvam, et concepit. Certe. non 
prius dixit, concepit, et post aperuit ejus vulvam ; 
$ed prius aperuit : videlicet, at maritus apertis vulvze 

nuis, velut seminaturus agrum paratum seminibus 


traret. Denique subjungit, et concepit. Non itaque c 


partu, sed conceptione; imo conceptio patefacta est ; 
pec illam parturiendus dum nascitur, sed qui partu- 
yiendum seminaturus fuerat, designavit. Et si Jam 
ante conceptum, quippe ut conciperet, reserata est, 
non eam certe ille qui natus est, diu poterat rese- 
rare, dum dicítur nasciturus, qui etiam concipi dum 
esset illa clausa non potuit : Ümne masculinum , in- 

uit, quod aperit vulvam, sanctum. Domino vocabitur 

Luc. n). Qu» est ista ratio, qux nec secundum sen- 
sum videlur impleta? Jacob primi locum fratris frau- 
dulenter invadit, nec nascendi ordine prohibetur, 
nec dolositate damnatur. Joseph filii per avum prz- 
postera secundum nascendi gradum benedictione si- 
gnantar; nee ccitas erat futura prospicientis , nec 
monitor filius dexteram parentis, qu:& pinguioris be- 
nedictionis succo * minorem irrigabat, inflexit. Que 
utique omnia sunt contraria , si putamus de his di- 
etum esse : Ümue masculinum quod ! aperit vulvam, 
qui de virili semine primi nascuntur ex feminis. Sed 
quoniam alied interius habet illa sententia, ideo 
istiusmodi primitivi cedunt, et benedictiones per- 
dunt. Jesse filius David non. primus, aut secundus, 
aut tertius, sed omnium ultimus ungitur a propheta, 
et despicabilior cunctis eligitur in regem. Nec illi 
primo aut secundo contra David sententia legis de 
primitivis promulgata blanditur, quia judicasset uti- 
que maximos, si ab his matrum vulvas judicasset 
aperiri : qnando hoc utique, aut in qua dicimus im- 
pletum, quod utique non poterat non impleri. Qu:e 
est ista cujas vulvam fetas reserat, non maritus ? 


& Cod. et edit., Que tam aperte signare novitatem 
doctrine monstravit. 

b QCod., Non dicant humano sensu. 

c Cod. et edit., Et cum rem novàm , nec ante ^a- 


ctaus. 
4d (Cod. et edit. , nom oreveniebat. 


b 


esiit? Non certe illa de qua Seriptura dicit : Cogub- 
vit Adam uxorem suam, ei peperit ei filium ( Genes. 
1v) ; sed illa de qua evangelista signat : Ef nen vo- 
gnovit eam Joseph, donec peperit filium (Matih. 1). lgi- 
iur in Maria boc sine Dubitatione perfectum est, 
cujus vulvam * non deflorator virginitatis aperuit , 
sed partus effusus, qux virgo peperit, qui virgo coh- 
cepit, qux» prius mater facta est quam matitata. De 
hac istud masculinum, quod vere sanctum vocandum 
essct, exiit; quique vulvam secuhdum promissionem 
partus editus, nou secundum consuetudinem natu- 
ramque communem, dum concipitur viri semine , 
reseravit. 

Car. VI. — Bed quoniam divites Dei sensus velo- 
citer explicare nom possumus, tantis se scripturarum 
molbus ad unam speciem opponentibus, ut lassari 
sit facilius quam evadi : quando omnis scriptura 
cunctorum sensuum unus trames sit, quem hu- 
mano sermone decurrere quis valebit , nec si ange- 


B ficas pennas mortalium linguis spiritus asecribat : 


redire ad propositum convenit, et parvo navigio 
non 133 in altum vela configere, ne in periculum 
currat audacia , sed pro infirmitatis solatio in con. 
spectu littoris navigare, ut si quid formidinis oriatur, 
vel spes sit facile teneri posse quod cernitur. Dice- 
bamus semen mulieris Dominum sanctum, quia se- 
cundum carnem patrem hominem non baberet, eum- 
que Em infestum esse serpenti, quem in utero virgi- 
nis Dei Spiritus, ^ non materialis generasset humor. 
. Denique quod sequitur , majorem ab homine virginis 
producit effectum : ipsa tuum calcabit caput (Genes. 
ni). Quis ambigit quod preter Dominum nostrum 
caput serpentis nemo calcavit ; ipse enim solus super 
dracones et scorpiones ambulavit; ipsam captivam 
duxit captivitatem : ei tw ejus calcabis calcareum, ad 
quem alium credimus pertinere? Calcaneus quidem 
ars extrema vestigii est. Et Dominus post Joannis 
aptisinum , post dierum quadraginta jejunium, euin 
ab eodem serpente tentatur , tertize Hfius dolositatis 
jam victor exclamat : Vade retro post me, Sátata 
Matth. 1v). Quid aliud nisi a tergo positum vel re- 
ictum, jubet suum ebservare caleanewm ? Hzee supra 
dixi, et inde ad. hoc nes ipsa deduxit oratio , quod 
homo ille interidr cum cogitat non in hoe mendo, sed 
supra ipsum mundum, cum illo opiftce rerum ae suo 
vivere videtur , dicente David : Beati qui scrutantur 
lestimonia ejus (Psal. xy) , u& pene hoe sit, si fas est 
dici, Deum fieri, divina meditari ; illum Bomisum 
nostrum salutis nostr: jam tune prodidisse myste- 
rium ; unde in psalmis ai& : In capite libr$ scriptum 
est de me (Psal. xxxix). Caput libri est Geneseos 
principium , quoniam omais Scriptura unws es 
iber, et unus, de quo scriptum est, Deus, et his tam 
promissionem de ipso esse videmusin capite, et eaput 
vile nostra» spes est, et ideo eapat libri vitalis spes 
facta per Deum. Ilium , inquam , ut &epe diximus 
conditorem , senescente jam mundo , qaod in prima 
mundi xlate promiserat , pr:estitisse. Unde propheta 
ait : Virga iva et baculus tuus : ipsa me eonsoleta sunt 
(Psal. xxu). Virga mater est Demini, ex qua baeulus 
isle, fesso jam per :ztatem immundo , qui eum susten- 
faret, exiit. Illum ergo in virginis uterum delapsum, 
ut redemptionis mostre totam historiam felexamus 
partu effectum hominem se exhibuisse pre bomine, 
et creaturam suam; de Creatore fecisse. Tlunv formam. 
servi accepisse, sed se exinanisse potestatis voluntate, 
non natura deitatis, per quam nom poteraé nom esse, . 
quod fuerat. lilum maledicta pro salutaribus me- 
ruisse miraculis. Hllum sputa, illue pelmes, illum co- 


* Cod. et edit., jn orem irrigabat. : 

f Cod. et edit., aperit vulvam : quod de virili se. 
mine nascitur ez [eminis. DE 

& Cod. et edit,, non defloratio virginitatis aperuit, 
sed partus effusio. 

^ Cod., non virilts generasset. 


945 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS, 


944 


ronam spineam , illum postremo crucem fuisse per- A scantes imbutus, in contemptum vitz presentis excia- 


pessuin ; illum inferna penetrasse , illum tertia die 
resurrexisse in id corpus quod cruci fuerat affixum, 
illum hominem post mortem Deum vivum coelum pe- 
tisse victorem , sedere ad dexteram Dei , venturum 
suo tempore ad judicium faciendum : illum Spiritu 
Dei per sanctorum suorum ora celebrari." H:ec cogi- 
tasse vixisse est , hzec cogitatio pastus anime est, in 
hec relabi vel recurrere cum Domino jungi est , et 
cum ipso per hxc huniliari, est cum ipso pali , cuni 
ipso mori, et cum ipso eliam suscitari. Quid dicam de 
ipsa resurrectione , in qua cum rideamur a gentibus, 
non separamur a Christo : licet et multi qui se Chri- 
stianos dicunt resurrectionem carnis excludant. Sed 
sic sint illi sine corpore , quibus forte conceditur , si 
fas est dici, aliter reprzesentari Domino, quam Domi- 
nus remeavit ad Patrem nos ut credimus , et loqua- 
mur. 
$5 Car. VII. — Quid, inquam, hac.cogitatione 
ketius? Quid hac spe esse poterit erectius ? fixum- 

e magis in nostris animis inhzrere debet, nos 
aliquando , cum hine exierimus , ad corpora nostra 
esse redituros, et animx interim et corporis divor- 
tium, non id agere, ut nibil simus omnino, sed ut 
meliores per Dei Spiritum reformemur, quoniam jam 
hic Dominum id pignus nobis promisisse accepimus. 
Et hoc corpus, quod in sui natura caducum est , et 
merito pristinxs transgressionis gravatum , et ma- 
ledictione divina fertur , ad terram ibit (Genes. ui) ; 
id rursum post inulta tempora, id est in fine szeculo- 
rum, cum minima pars favillx sit, ut forte jam nulla, 
ab eadem terra, qux illud corrumpit in nihilum : 
quoniam ipsa liberanda est a servitute corruptionis , 
in integram membrorum suorum soliditatem, et in 
tatum pulchritudinis decoremque renovandum. Quem 
talis cogitatio non cum admiratione delectet ? Reli- 
quias , inquam , corporum nostrorum aut nullas aut 
minimas cerle , et quantulascunque , attamen sordi- 
das, et animi nunquam sine horrore inspectas in 
suum iterum hominem , non ut Pythagoras menüiens 
et delirans ^ in Euphorbo esse credatur, sed in 
proprium suum corpus, et nomen, per ossa et ner- 
vos, per venas, per cuncta vitalia, b. verum etiam 
articulatim reconipaginandum. Hoc autem non est 
angustum, cum oninium vel frugum vel stirpium se- 
mina, majora , et pulchriora io graminibus redeant , 
quam in terra vel ab hominibus sata sunt , vel sua 
sponte ceciderunt. * Quis non seminari se in terra, 
ut ita dixerim , letetur, qux» nos meliores quam ac- 
ceperat reddat, dicente Apostolo : Resurrectio mor- 
tuorum seminatur in corruptione; 4 surget autem in 
incorruptione (I Cor. xv). Qui poSsessio presentium 
huic spei poterit comparari? Aut quid erit aliud, quod 
ad contemptum mortis attollat, quam hxc meditatio 
divinis promissionibus et prophetarum vocibus expli- 
cata ? Quid tale Cleombrotus Ambraciota in Platonis 
libro disputante didicerat, qui homicida sui esse non 
timuit , ac ce altissimo przcipitavite muro, dum et 
nullum post mortem autumaret esse judicium ; et sine 


mal : Mihi vivere Christus est, ei mori lucrum 
(Philip. 1). Non certe murum de quo se przcipitet ad 
mortem, sed Christum Dominum, per quem hoc mor- 
tale ab immortalitate absorbeatur , inquirit. Etenim 
intelligit ei lucrum esse mori, cui sit vita futura cum 
Christo. Sine Domino autem nihil prodest, etiamsi 
totum mundum lucretur, animx autem sue detri- 
mentux esse passurum. Credebat igitur vir ille, vas 
electionis, se per Christum Dominum nostrum de hac 
terra, que nunquam sine usura reddit quod accipit, 
sed alia minore, 1335 alia plerumque majore cum 
fenore ut tHcesimuni et sexagesimum, et centesimum, 
Domino ipso in Evangelio germina quz plantaverat 
sic legente; de qua terraetiam veritas, quam Pilatus 
ignorabat ; quam nemo principum hujus seculi vidit: 

i enim cognovissent, nunquam Dominum glorie cru- 
cifixissent (I Cor. xxvi); de ipsa , inquam, se Ápo- 
stolus transformatum corpori claritatis Domini in 
lucentia membra rediturum ait : per Salomonem quo- 
que istud Sapientia promittente, cum dicit : Fulgebunt 
justi, et tanquam scintille in arundineto discurrent 
(Sap. ur). Et ideo iuhauc vocem : mihi vivere Christus est 
(Philip. 1), securus erupit, in qua utique, qux fuerunt 
merita victura sunt; qui autem longe ut ignuorave- 
runt, ita et ignorabuntur. Nunc, si videtur, quid sen- 
tentia illa Salomonica promiserit inquiramus : Ful- 
gebunt justi, et tanquam scintilla in arundineto discur- 
rent. Quid est, ut quibus flammarum claritas condo- 
natur, his tam humilis locus ubi discurrant et abjectus 
offertur ; ut loci despectu decrescere videantur, qui 
corporum luce creverunt? Quid est, inquam , quod 
astris per arundineta comparati volitabunt, et in 
siderei forma fulgoris stirpes terrarum miserrinias 
permeabunt : cum longe incongrue misceantur , vel 
fulgores arundinetis, vel arundineta fulgoribus ? Anuu- 
adverte, oro te, divini verba mysterii : cui ut non 
de bobus, ita nec de arundineto cura est : aut in re- 
surrectione arundineta quid faciunt, nisi quod nos 
per omnium formas, vel pecudum, vel stirpium la- 
borat ostendere; ac per hoc, ut Apostolus ait , pro 
nobis cuncta scripta sunt (Rom. xv). Intellige per 
arundineti imagines, infideles homines el incredulos 
demonstrari : eorumque corpora superlicie grata, et 
interius cassa virtutibus , quee ubi primum spiritus 
vanitatis inflarit, sibila serpentis imitentur, * et sanos 
partus, viperarum progenies obsequantur. Scintille, 
Inquit, 1n arundineto. Sancti ergo inter peccatores, 
quoniani non omnis caro eadem caro. In arundineto, 
ait, id est, vacua luce corpora, et alienis arsura ful- 
goribus, quibus sanctorum claritas futura pro poena 
est : quoniam Deus ignis consumens est, et justi in 
imaginem Deitatis advenient. Fecit enim Deus homi- 
nem, ad imaginem suam [fecit illum (Genes. 1); et 
Apostolus testatur credere se, quod illi similis sit 
futurus necessarie. Si enim similis Deo fuit cum fa- 
cetus est, et similis futurus est cum resurget : quo- 
niam quidquid nunc in nobis dissimile videtur au- 
ctori, id omne vitio transgressionis impressum est; 


discrimine meritorum aliquo, omnes animas post D et vivam veritatis formam, artifex mendaciorum stru- 


corpora :zxqualiter ferri arbitraretur ad ccelum ? Quod 
adeoomnes pro vero tenuerunt,et sic omnes illos s:eculi 
sapientes una nebula hujus erroris involvit, ut et ipse 
tain laudabilis, ut putant , doctor Socrates , homici- 
dam ipsum se privatim, ne publice occideretur, oc- 
eiderit. Aliud longe beatus Apostolus prz:meditatum 
habebat et cogitatum : Qui non ab hominibus, sed per 
revelationem Domini nostri Jesu Christi (Galat. 1), 
quod docebal acceperat, nec Ácademix nemorose 
obscuris tectus umbraculis , sed ccelesti illustratus lu- 
mnine; nec in ludo aliquo litteratorio inter puerulos 
Oscitantes , sed in tertio coelo inter angelos coru- 


3 Cod. et edit., de Euphorbo esse credatur. 

b Cod. et edit., non modo artuatum, verum etiam 
articulatum. 

€ Cod. et edit., Quis non sementa ista, ut ita. dixe- 


mosis actibus deformavit, suamque pravitatem no- 
stris etiam membris, dum mentes corrupit, iuscri- 
psit; qux» per resurrectionis gloriam male adjecta 
aut imminuta diluentur, et id solum quod auctorem 
rerum tanquam in speculo reddat, emicabit : ut in- 
terpolator opus suum se doleat perdidisse, et, homo 
tandem se integruin esse:glorietur. Non tamen hoc 
omnes, ut jam diximus, sed justi tantum in luce eri- 
mus. (Quoniam omnes fidem resurgemus, sed non 
omnes immutabimur (I Thess. wv), discretionem enim 
faciet personarum diversitas meritorum. Nam et si 
Inter ipsos sanctos erit aliqua de operatione distan- 


rim, (etetur? . 
4 Cod. et edit., Surget autem in incorruptionem. 
* Cod. et edit., et sonos patrios viperarum, elc. 











945 


EPISTOLA II 


946 


tia, dicente Apostolo : Stella a stella differet in cla- A tate latitudinem immensi orbis excedens, in Alexan» 


ritate (I Cor. xv) : quam diversitatem ve] de impiis, 
vel de peccatoribus sentiemus, quorum alii in judi- 
cio, alii in sauctorum consilio resurgunt. Qui etsi re- 
surrectionis ipsius tempore segregantur, quid de ba- 
bitu, formaque dicemus? Qu:e, ut mihi videtur, non 
veste aliqua textili, neque mulierum elaborata pen- 
Sis, sed suis meritis 136 et orationibus erit inventa: 
beato Joanne hoc in revelatione monstrante, qui 
sanctos ait indutos byssinum (Apoc. xix) se vidisse. 
Et ne forte sub tegmina byssini, aut stamina quzre- 
remus et materiale, vel corruptibile ac fluxum ali- 
quid exerceri iu. celestibus opinaremur, subdidit : 
byssinum autem justificationes sanctorum sunt. Tunc 
ergo, ut intelligo, in superficie corporis nostri ve- 
nient, qu:e nunc sunt tecta sub corpore. Tunc uni- 
cuique, miserum me ! conscientia sua vestis fiet. Tunc 
ea qu: de fundamento illo, quale aliud non potest 
poni (E Cor. n) ab unoquoque supercdilicata sunt, 
preeminebunt, ut aut mercedem accipiat qui man- 
sura constituit, aut detrimentum patiatur qui arsura 
construxit. Jam quid illa commemorem qux sequun- 
tur, qu» tota sanctorum sunt? Carnem sine terra, 
corpus sine doloris sensu, animam sine metu, vitam 
sine fine, tatem sine tempore, lucem sine nocte, 
beatitudinem sine (ine? Video hominem, et in bomine 
Deum : Quoniam Deus omnia in omnibus est (1 Cor. 
xv). Totum quidquid nunc impossibile homini cerni- 
tur, id tum fleri per munificentiam perpetui regis, 
velare, et revelare, liquescere, ac resolidare, eumque 
fieri, quem et intrare ad discipulos concreta et cor- 
porea parietum valvarumque non senserunt, et di- 
scipuli tamen stare omnes ante se intus conspexerunt. 
Et omnia qux sine hoc corpore Dei spiritus fovebat, 
corpus cum Dei spiritu ^ esse facturum. Satiari de- 
lectatione harum cognitionum Christianitas non po- 
test. H:ec illi requies, hoc oblectamentum est, hiec 
voluptas, hzc delicie ire mente in sedem Dei, ibique 
sibi locum et partem sedis non sua prosumptione, 


"dri Macedonis anxietatem et innumerabiles Epicu- 


reorum mundos diffunditur, acquisitisque per avidi- 
tatem 137 mundi hujus angustiis, in alium credu- 
lus, non &slimata proprii corporis . possibilitate ac- 
cenditur, autumans passurum se damnum esse de ju- 
re, si fidem non adbibuerit de furore? Quid hi fa- 
cient, qui tanquam correptores morum, Domini fa- 
miliam attenlius castigatiusque viventem, 4 aut in ve- . 
$tibus humili colore, aut in cibi arida parcitate, aut 
in vigiliarum non otiosa sobrietate, velut aut indu- 
mentis mollioribus delicatam,aut epulis copiosioribus 
saginatam, aut thoris calidioribus oscitantem divel- 
lunt ac vexant, nescientes quod in sanctis Dei mar- 
tyribus confessoribusque oculi ejus pupilla feriatur? 

eribunt sine dubio, peribunt in illa die omnes cogi- 
tationes eorum ; nec eos apud tribunal illud aut Lu- 
cius Crassus defendet, aut M. Antonius, aut istis elo- 
quentior Tullius : quoniam omnis tunc s:xculi lingua 
obmutescet, et sola erit in rusticulis suis facunda ju- 
stitia, qu:e infantium fecit ora diserta, et mutoruim 
linguas novum solvit in canticum, cclestemque sibi 
harmoniam per sui misericordiam de suis oviculis ace 
quisivit. Ad cujus gloriam celebrandam etiam si ho- 
minum studia cessaverint, in confusionem generis 
bumani lapides damnati monstrantur. * Sed ego a 
materia proposita velut mortalium improbitatem in-- 
crepaturus excessi. Et uniformis mali tanquam pu- 
blicus accusator mundanis vitiis, dum me aliquorum - 
uiiseret, non peperci. Gum etsi judicandi tempus es- 
set, lapidem tamen mittere super adulterum non au- 
derem; etsi ad innocentis judicium purioris conscien- 
tite me armaret auctoritas, tempus tamen exspectare 
debebam, docente Apostolo, qui sanctis non judicium 
sustulit, sed distulit. Ait enim : Nolite judicare ante 
tempus (I Cor. ww). lllud resurrectionis tempus in- 
nuens exspectaudiim, quo per incorruptionis gloriam 
rediviva caro miranda assistet judicii, de xternitate 
jam manente constantia, cum assistet formido de la- 


sed Divinitatis pollicitatione usurpare. Nec hoc illi » psu : non trepidabit tunc.in alium ferre sententiàm, 


arduum videtur, postquam jam ibi in Christo Do- 
mino ^ suum esse hominem cognoscit. Viudical sibi 
zequum jus de cognatione per Deum carnis assumplze: 
quoniam de carne ejus sumus et de ossibus ejus. Ipse 
enim est caput. corporis Ecclesie; ipse principium 
omnis principatus et potestatum, evangelizante sic 
Apostolo: Ex quo totum corpus sic. compactum, et 
productum per conjunctionem, et copulatum crescit in 
augmentum Dei (Coloss. n). Quid ergo venturum ju- 
dicium ; ct diem Domini piis optabilem, et impiis fu- 

iendum; quid illud igneum diluvium, non aquarum, 
umante terra, fugiente mari, colo in libri speciem 
complicato, loquar? * Tristia sunt hxc divitibus sx- 
culi, sed exspectanda pauperibus Christi, pro quibus 
in psalmo Dominus suspirat, dicens : Propter miseriam 
inopum, et gemitum pauperum. nunc exsurgam. (Psal. 
xn). Quid tribunal illud ex majestate judicants im- 
mensum, et duodecim sedibus adorandum, tantam- 
que datam a Filio potestatem, ut in judicando ha- 


beant etiam angelorum substantias, quasi eorum D 


creator addictas, dicente Apostolo : nescitis quoniam 
et angelos judicabimus (I Cor. v1)? Et quid erit quod 
non mancipandum illis esse credatur, quibus et spi- 
ritualis illa nequitiarum natura subjicienda est? Quid 
ergo tunc facient, qui nunc in honoribus gloriantur, 

ui per terribiles prefecturas, et fasces, et xternos 
(ut existimant) consulatus, Deo se comparare nitun- 
tur rapina, non natura? Quid faciet qui conjungit do- 
mun ad domum? qui perturbata civitate, et cunctis 
quibus stringebatur hinc inde limitibus fractis, 
montes, flumina, mariaque transiliens, quantum ad 
ipsum pertinet, unam vult possessionem esse, quie 
communis omnium terra est, et insatiabili cupidi- 


^ Cod. et edit., esse futurum. Satiari delectatione 
harum cogitationum. 
b Cod., suum esse Dominum recognoscit. 


cum de se meruerit esse securus. Cxelerum nunc cun- 
cta sunt dubia, cuncta nutabunda, dicente Apostolo : 
Considerans teipsum, ne et tu tenteris (Galat. v1), qui 
alium utique status tui nescius facile judices de rui- 
na. Quid et si miseris fiduciam, ut beatis Deus det? 
Praomia potius sanctorum, id est vera laudeinus, 
quam improvidi aut intempestivi, vel de conscientia 
vel de tempore denotemur. 

Car. VIII. — Redearfius ergo. ad illas sanctorum 
nobilissimas et letissimas cogitatienes : nam nihil ke- 
tius est quam mortalem de promissa sibi hzreditate 
meditari. lllum quidem quem diximus ante oculos 
collocemus, quandoquidein securius est vera celebra- 
re quam 1fiiseranda culpare : licet vere felicia sine 
peccatorum non possint infelicitate narrari. Cerna- 
mus itaque, ul constituimus, Dei sanctos cum facibus 
per omnia volitare, et coruscantibus ad vindictam 
dexteris, ancipites gladios stringere. Hzxec enim est 
gloria sanctorum Dei, h:xec in hoc szculo despicabilis 
militia, hxc linguis omnium in detractionibus dissi- 
pata. Hic tunc patientix nostro fructus, hzc euffe- 
rentie merces erit. Hzc premia pro nomine blas- 
phematorum, subjectam sibi babere omnem animam 
superbam, et omnem extollentem hominem, poten- 
tissimos quondam reges mundi, et toto adoratos orbe 
cum manicis ferreis compedibusque sistendos, nobi- 
lesque eorum immanium pondera catenarum collo et 
cervicibus sustinentes, ante fulgorem illius augusti 
tribunalis, his quos aliquando contempserant, de- 
spexerant, irriserant, offerendos. Mutata enim vice, 
ut hoc seculum lautorum sit, 138 aliud futurum 
credere miserorum. Y:e enim divitibus, quoniam re- 
ceperunt mercedem suam; sed illis divitibus quibus 


e Edit., Tristitia hec est divitibus seculi, sed, ete. 
4 Cod. et edit., aut in vestis humili, etc. 
* Cod., Sed quo ego materiam propositam. 


94 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


948 


dicendum erit : Esarisi, ei non dedistis mihl mandu- A plicuere virtutibus? Negat autem fldem qui quasi ten- 


care ; &itivli, et uon potastis me (Math. xxv). Illis uti- 
que divitibus qui de injusto mammona amicos facere 


noluerunt, qui meditati sunt in cogitationibus suis, . 


exuberante fruetu, quo neminem refrigerabant, nova 
immensis fructibus receptacula moliri, ^ qui ubi in 
crastinum comederent ignorabant. ÀÁnima eorum eo 
tempore expostulabatur, sub una tamen nocte vana 
sollicitudine occupata, cum thesaurizare non cessa- 
verint, nec defossis invigilare opibus omiserint. Hine 

zarus pauper cum eo patriarcha qui peregrinus vi- 
xit in mundo, lxtatur in cubili suo. Át dives e contra, 
in zternis flagrat incendiis, et omni expoliatus di- 

Witate atque substantia, despeeti quondam inopis 

ivinum implorat auxilium, ejusque vel minimo exo- 

tat digitulo contingi, cujus egestatem inter opimas 
es suas et copiosa convivia ne micis quidem de 
mensa decidentibus sustentabat. Cum itaque preescri- 
pm judicium per nos, id est per sanetos est cele- 
randum, nobis vindicta in nationes et in populos 
est donata. Quod cum cogitatur, qux in nobis mens, 
quis ardor animi, quod desiderium futurorum, quis 
presentium contemptus, facilius sentiri quam dici 
potest. Aut quis est qui non ad ista festinans, dissolvi 
se cupiat et esse cum Christo (Pirifip. 1)? aut. quid 
magnum est, si pro tantis ac talibus bonis mors con- 
temnatur, pro quibus etiam hzc vita contemnenda 
est? Quoniam pro his qui perdiderit animam suam, 
salvat illam. At contra qui hic salvaverit animam 
suam perdet eam. Etenim cum plerique in hoc mun- 
do velut furialibus flammis ita sint animi ambitione 
succensi, ut non opibus conditis, nec patrimoniis, 
nee ipsis quoque filiis pareant, quos etiam de avari- 
tia aceusati opponere consueverunt, dum praz-fecturas 
consularitatesque mercertur, quas potestates el mors 
adimit, et successor excludit : qux dementia est non 
ea potius impensis omuibus et detrimento vitx ipsius 
comparare, qux» promolos faciant vel de vite :ter- 
nitate securos, vel de judicii perpeiua dignitate glo- 
riosos ? 

Ca». IX. — Tempus admonet, et locus ipse sugge- 
tit, nee materia videtur aliena, quoniam de meritis 
ecepimus tractare sanctorum, ut 5 infelicissim: infe- 
licitatis blasphemias diluamus qux ad hanc videtur 
speciem pertinere. Exstiterunt enim qui virtutes egre- 
' gias et ceelestes per sanctorum reliquias jam utique 
prope nostris temporibus operantes, maluerunt detra- 
clione mordere quam veneratione suscipere, anti- 
quum illud venenum in Dei famulos Judaicz infideli- 
tatis evomentes, quod illi quondam in ipsum Domi- 
num viperinis linguis et mortiferis sibilis effuderunt 
dicentes : 7n qua potestate hoc (acis? et quis tibi dedit 
hanc potestatem (Matth, xxv)? Recitabant namque 
nobis juxta positis, qux divinis et beatissimis Gerva- 
sio et Protasio infidelitas stulta loquebatur, quos dum 

ape Ambrosio aliquid decerpere machinantur, vio- 
are sacrilegis sermonibus non timebant, hoc modo 
rationem miraculorum conquirentes. Quid est istud, 
quod ex eo quod martyres sunt, virtutum dona me- 
ruerunt? Cur tam tarde quod jam pridem illis con- 
cessum est exercetur? Áut sí ea tempestate cum pas- 
si sunt non ostenderuut, quomodo nunc operati sunt ? 
Quid est hoc quod modo videntur ostendere? aut il- 
los majores revelatione Ambrosius fecit ^ quam di- 
gnatio martyrii? Agnoscitisne, aliis licet 139 verbis, 
ita mendaciter, quod de Domino prodidlmus marty- 
ribus ingestum : In qua potestate hoc facis? et quis tibi 
hanc dedit potestatem (Matth. xxi)? Yepida, ut arbi- 
tror, consolatio, et de livore generata, quxrere an 
divinum sit quod videas esse divinum; et rationem 
edi cum credere sit necesse. Et cum Apostolus 

icat : Caritas omnia credit (I Cor. xii) : quis dubitat 
quod sine caritate Dei sunt qui fldem tantis non ap- 


& Cod., Qui ubi conderet ignorarent. 
b Cod., infelicissime infidelitatis. 
€ Cod., quam dignatione martyrii. 


tator inqui. &$ : Unde h:ec potestas? quasi non mani- 
festum sit in ea sanctos martyres nunc in spiritu mi- 
racula facere, in qua potestate adversarios suos prius 
in carne et in passione vicerunt. Conferamus pedem 
contra istos (si dici fas est ) filios Jud:eorum, et ut 


nuper eorum parentem, id est Jud:eum, 3 qui se in 


sacrificio prudentem nimium putabat, dono Deitatis 
oppressimus ; ita et hanc sub Christiano nomine blas- 
b emiarum sobolem destruamus, per eum qui dixit : 

erdam sapientiam sapientum, et prudentiam pruden- 
tium. reprobabo (I Cor. 1) : ut et nos in triumpho ge- 
mino per Dominum gloriemur, et illi agnoscant in- 
telligentiam rerum divinarum in fide catholica, non 
in sapientia szculi constitutam, monente Domino : 
nisi credideritis, non intelligetis (Isai. vu) : ut mani- 
festius constet et fldelibus patere infidelitatis obscu- 
ra, et ab infidelibus fidelitatis etiam plana non cerni. 
Forsitan quixras pro tua sollicitudine et vigilantia 
diligentiaque vitali, qu:e fuerit illa quzestio in qua tro- 
eum nobis Dominus de falso Israelita donavit. Re- 
eram nec tacebo, quoniam his rebus paginam tibi 
amas extendi. Etsi enim non congrue necdum priori- 
bus absolutis alia cepta videantur interseri, tamen 
pro te malo aliqua etiam non suo ordine loqui, quam 
tuis mihi modo orationibus donata pr:eterire. Quidam 
de inimicis crucis Christi, inter familiares Dei et qui- 
dem doctores, de scandalo illo gentis s&x€, quod in 
Dominum nostrum susceperunt, spiritu blasphemiz 
Dominum pulsans protulit exempla de lege. Et ut 
quondam pater ejus homicida in pinna templi Domi- 
num tentans, quid de ipso promissum esset in lege 
iniprobus preedicabat : ita hic, ne aut minus docte 
perfidie videretur, aut nudum pateret sine majori 
auctoritate mendacium : plura, ait, miracula prophe- 
ta noster facit Eliseus, quam Dominus vester Chri- 
stus. Nam cum pro magno Lazarum in lucem revoca- 
tum esse (Joan. xi) referatis, quid amplius dicere 
poteritis quam a vivo mortuum resuscitatum ? Profe- 


C roquod verum esse etiam vestra confessione cense- 


tur. Eliseus (17 Reg. xiu) enim noster jam mortuos, 
appositis ossibus ejus mortuum (quem juxta corpus 
ejus piratarum fugiens adventum, supremi officii de- 
serens munus turba projecerat) exanimis animavit, 
et de frigidis ossibus atque exsangui corpore alienis 
cadaver vitali calore perfudit, nec quod babuit de- 
dit ; sed alii quod ipse tunc non habebat indulsit. Hoc 
credo vobis majus czxteris virtutibus videatur, mor- 
tuum in auras vitales remissum esse per mortuum, 
et eo tempore quo ipso esset naturali lege constri- 
etus, legem solvisse nature. Hoc si prxstat cuuctis 
operationibus, cur hic potior non habeatur, quem 
tamen * prophetam et Dominum confitemur ? Aut si 
vel simile huic aliquid nostis, edicite, ut e& honore 
precellat, qui fuerit merito virtatis excellentior. Ob- 
stupuere ad hzc dicta proceres nostri, et nullum re- 
ferentes responsum, nec quod telum repercuteret 
producentes, peue sub inani adversarii machina inu- 
tilique ariete conciderunt : adeo ut ille, qui profuga 


D omnium, ut aiunt, esse debuisset, etiam victoris glo- 


riam sine certamine 144) repertaret. Quod ubi mihi 
est nuntiatum, ingemui tantam nobis inesse negligen- 
tiam, ut nec veritatem possimus astruere, cum alii 
valeant inculcare pro veritate mendacium ; rogato«ue 
Domino, quoniam nihil nostrum est, ut suis arma 
suggereret, ! quo ejus ignavix auferretur opprobrium. 
Cedo mihi, inquam, istum magniloquium dicentem : 
labia nostra a nobis, quis noster Dominus est (Psal. 
xi)? Proferam profecto per eum qui disperdit lin- 
guam magniloquam, ut intelligant domino famuluiu 
non $quandum, licet ipsi noverint Jud:ei prophetas 
veteres nulla miracula propriis edidisse virtutibus. 
Denique ipse Eliseus (JI Reg. n) cum spiritu magk 


4 Cod. et edit., qui se in. sacrilegio prudentem. 
: * Cod. et edit., prophetam et Deminum. 
! Cod., cujus ignavig au[erretur opprobrium. 


t 











949 


EPISTOLA Il. 





930 


tri bxreditatus, velut insolentior donorum remunera- À utique prophetirat stati. Prophetat autem totum, 


tione venisset, scindere tamen aquas, nisi sub Dei 
invocatione non potuit, Sed fateor ipsiu& hanc quz 
proposita est interim fuisse virtutem, ut major glo- 
ria nostre fidei sit, si tentationem etiam dum credi- 
mus opprimamus. Quid ais, Domini blasphemator? 
Eliseus, inquit, ipse mortuus alium mortuum conta- 
ctu sui corporis suscitavit. Hoc loco plene, ut iu om- 
nibus Domino suo prophete virtus assurgat, qua in 
Domino Jesu Christo, cum sepulcrum ejus lapidibus 
infidelitas vestra muniret, lapidem milites obsede- 
rent, credo, ne resurrectio ejus idoneis testibus indi- 
geret. Nam resurrecturum, si volebatis oredere, no- 
veratis; subito enim ille infernis terre cardinibus 
concussis, cum stupore militum et ruina saxorum 
non alium aliquem, sese suscitavit in. lucem. Klisei 
hxc propria dona, si fuissent, sibi dare maluisset; 
nec prestare alii poterat quo indigeret sibi. Denique 
hoc majus esse vestri etiam prodiderunt majores, 
dum Dominum in cruce deriderent, dicentes : Alios 
salvos fecit, seipsum sulvum faciat ; descendat de cru- 
ce, et. credimus ei (Matth. xxvi). Vestrorum ergo 
sententia vincimus. Vestri promiserunt se credituros 
esse si prastitisset sibi quod aliis przstare consue- 
visset, Cur non creditis, quod esse proeetantius non 
negatis. Nemo certe hanc habuit potestatem. Denique 
et Dominus dicit de anima sua : Potestatem habeo 
ponendi eum, et potestatem habeo resumendi cam (Joan. 
x). Recense superbas majorum tuorum imagines, et 

atriarcharum retexe virtutes, et invenies quis talem 
|abuit potestatem. Quare non ei credam ut poss li- 
berare animam meam, qui potuit et suam? Plura di- 


eiuro suggessit recordatio volumen crescere, et ideo - 


cursum hujus qu:estionis esse revocandum, quoniam 
adhuc prior illa astat in januis, cui seque sua spatia, 
etsi habenis restrictioribus, tamen adhuc illibata de- 
bentur. Et vere non fuerunt neeessario in hac parte 
multa dicenda, ne et ille cresceret : si tamen magnum 
protulisse aliquid putaret se, quod quzreret prolixa 


etsi prophetat ex parte. Hypc enim prophetat quorum 
aperüione pars ejus temporis que usque ad finem 
superest indigebat. Ex parte ergo prophetat, quoniam 
jam ex parte fuerat prophetatum : et idéo propheta 
sciebat ventura quee prophetabat. Cujus prophetim 
particulas plenitudo, ut ipse dixit, temporis abolevit, 

oc medo : Cum venerit quod. perfectum est, quod es 
parte est. destruetur (Ibid.) : scilicet cum in conclu- 
.Sione mundi, nec scientia major, nee prophetia ul- 
terius sit quzerenda. Denique intelligentiz: istius vir- 
tutem, ut apertius demonstraret, subjunxit : Vide- 
mus nunc per eum in aenigmate; tunc. autem fa- 
eie ad [aciem (Ibid.). Per figuram interim sunt uni- 
versa, et quibusdam imaginum linel& obumbrata, ut 
infirmitas carnis nostr» terrensque substantia maris 
se ad spiritualium extenderet veritatem, ut ea illi 
desiderium pulchritudinis sus etiam ^ per speculum 
tenuiter offensa faeeret, quantaque Ipsa esset in sua 
substantia nos doceret, eum tam admirabilie etiain m 
repercussis luce sua senigmatibus appareret : et ideo 
pon per speculum pollicita eonspieimus, non tamen 

ropter virtutum merita possidemus : et obscura ad- 

uc luce miramur, non tradita tenemus. Tunc vero 
prophetia scientiaque cessabunt, cum in ipsam pro- 
míssionum omnium virtutem qux» prorbittebatur erit 
ingressus. Hinc etiam prophetia semper obscura est, 
quod alio tempore.canitur, alio cernitur. Quod dici: 
Aur duni non videtur, quasi. non przdictum non cre* 
ditur. Denique lsaia8 cum redemptioiem nostram 
lanto ante in Virginis utero meruisset agnoscere, 
eamque velut jam presentem populo demonstraret, 
dicens : Ecce virgo concipiet et pariet filium, et voca- 
bitur nomen ejus Emmanuel (Isai. vn) ; presentem et 
futuram infidelium Israelitarum turbavit etatem. Nám 
et ili veteres prophetam suum, quoniam non vide- 
reht * qu:xe ostendit, interemerunt ; et hi prophetatum 
sibi, 4 quoniam prophetiam non receperunt, occide- 
runt. (Quod ne nobis etiani accidat praecavendum est, 


disputatione victoriam, cujus non sapientiam, que C si eos quos prior ztas inseeuta est, riostra blasphe- 


nulla in eo erat, sed superbiam, qux abundat, in 
gimus. 

Cap. X..— Repudiato vero isto Israelita vel ne 
pugnam se fecisse gloriaretur (quandoquidem, que 
diximus instrucGonem nostrorum potius quam ad il- 
lorum certamen conflictumque protulimus, qui nee 
tunc vult credere cum vincitur), ne aut sancíum ca- 
nibus impudenter dedisse, aul margaritas porcis 
[M alth. vi) sparsisse judicemur, revertendum est il- 

uc unde ad istum locum pene pr:xcisis sensuum tra- 
mitibus deviavi ; et oves domus Israel diligentius cir- 
cumeundz sunt : quoniam si caritas Dei in nobis eat, 
quis infirmatur et ny non infirmor ? quis scandaliaza- 
tur et ego non uror (1 Gor. x1)? Docendique magis sunt, 
ne usque ad blasphemias loquantur, si, forte aut non 
teneant, aut non intelligant prophetata. Quxerunt an 
divina virtus sit quxe nunc ccpit in martyribus appa- 
rere. 141 Cujus legis homines hoc requirunt ? nempe 
Chrisüans, qua sic est prophetationibus instructa, 
ut nihil tam novum, tam inopinatum nostris tempori- 
bus possit ingruere, quod fides non admiretur ele- 
ctior, aut ^ blaspbemetur infirmior. Omnia usque ad 
Douwinum propbetze veteres pri:dixerunt. Omnia post 


e- 


Dominum qu deerant, apostoli prophetarunt : beato - 


Paulo per libertatem sancti Spiritus non tacente, qui 
ail : Ez parie scimus ei ez parte propheiamus (11 Cor. 
XII) : non quod omnia nesciat aut omnia non pro- 
phetet in quo presertim loquitur Christus; sed ex 
arte de toto prophetat, et ex parte de toto scit. 
ophetat nobis id quod scit ilbus temporis esae 
quod futurum erat. Quod vero grophetat, venture 


8 Al., blasphemet. 

b Cod. et edit., per speculum tenuiter ostensa [e- 
cisset, quantaque. 

€ Cod. et edit., quod extendit, interemerunt. 

4 Cod. et edit., quoniam prophetiam won repete- 


met. Et quoniam, ut diximus, quod przdictum fuerat 
venit, venturum nibil est quod non fuerit ante prz- 
dictum, Domino ipso sie dicente : Ecce predixi vo- 
bis omnia (Marc. nt). Videamus potius si hc ali- 
quando majorum auribus probantur infusa, qu:e modo 
nostris oculis tanquam impleta finguntur. Videamus 
8i luec omnia operatur unus atque idem Spiritua (I Cor. 
xn). Si denique i'ec angelus de ccelo evangelizet prse. 
terquam evangelizatum est nobis: licet ipse, qux 
fiunt virtutes Domini, per. d:&monum tormenta te- 
satentur, quando Satanas 142 no dejieiat Satanam : 
quia uniformitas nequitite indivisa naturaliter socie- 
tata conflata, similitudinis accessione non detrimen- 
tum sui metuat, sed capiat augmentum. Nam et 
multos in unius formam * legionis pravitatis spiritus, 
et iniquitatis viperinste confederatio conglobaverat; 
nee sibi oberat multitudo, qux, sicut acquirebat 1ni 
seram sociata infirmitate virtutem, ita formidabat 
incurrere ! divisa permissione inanis substantie va» 


D evitatem. 


Car. XI.— Sed liac parte interim argumentationis 
emissa, sicut proposuimus, ea qux« in ecclesiis Do- 
mini sanctorumque ccmete?is admirar, eredends 
esse divinitus fleri, si prophetata fuerint, comprobe- 
mus. Atque in hac tam dura difficilique materia, nec 
ab aliquo ante pertractata, Dominuin consulere debere- 
mus, $i cessante merito repudiari non timeremus pra 
audacia: quoniam quw ipsius sunt, 'nemo extra ip- 
sum poterit explicare. Etenim miram unde miseris 
tanta ílducia, emde est interpellandi Dominum fami- 
liaritas tam amica, ut in hane vocem audeamus 


rent, etc. . 

* Al. tac. spiritus. Cod. et edit., legionis pravitas 
spiritus, et, etc. . 

! Cod. et edit., divisa permixtione inanis, ele, 





951 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS. 


959 


erumpere : Osculetur me osculo oris sui (Cant. 1). A hzec aliquando dicenda, quz* nunc sinistrior lingua, 


Quis tantum concepit optatum? Quis tam grandia 
vota sui sstimator negligens suspiravit, ut ipsius os 
cominus concupiscat attingere ; atque vel utinam nos 
eorum dignetur osculo, quos ipse dignatus est oscu- 
lari : ut in secundis postremi tertiisque sistentes, de 
eorum labiis aliquam ex parte scientiam trahere me- 
reamur, qui totam sapientize plenitudinem de Domini 
ipsius ore didicerunt. Quanquam, etsi magnorum me- 
ritorum privilegiis fulciremur, posita erant in exem- 


. plis, velut alta quzedam repetita fundamina verecun- . 


dix : ne quid indecens et inordinatx presumptio le- 
vitatis auderet. Quid tam electius beato Petro? Quid 
.ad spem erectius ? Quid liberius in fide, quam oris 
sui osculo Dominus se osculaturum esse promisit, di- 
cens : Tibi dabo claves regni celorum; et illud : Su- 
per hanc petram cdificabo Ecclesiam meam (Matth. 
xvi). Tamen hic pondere se quodam pudoris incur- 
vans, fiduciam. quam elatior habebat ex merito, ve- 
recundior ad interroganda submittit, cum in coena 
Domini non per se quis Dominum esset traditurus in- 
quirit, humiliterque pudibundus osculum Domini ore 
petit alieno : quod illi, etsi apud Dominum fiducia 
erat, ut subinde etiam homini inconcussa  prz:esume- 
ret, ut ibi, cum per maria gradientem Dominum au- 
det poscere ut ipsum pariter, solidata sub vestigiis 
aquarum terga sustentent, aliquid sibi diffidentior, 
sed consultior nobis, quibus suo actu imitabiles for- 
mas tanquam in speculo collocabat. Si per legatum 
prescienliam Domini cautus explorat, quid hac in- 
structione dignius? Quid hac consulendi arte subti- 
lius, ^ quod nos facere debemus, quibus cum fiducia 
nullius sit meriti, debet esse saltem pudor exempli, 
imitantes vel in hac parte beatum Petrum, qui non 
solum qua humilitate, verum etiam per qux ad deside- 
rata pervenire possimus, ostendit. Ab illo absolutio- 
nem qusstionis hujus, quem ipse non erubuit inter- 
rogare, quz:eramus. Áb illo, inquam, qui in ipso Do- 
mini pectore, velut super arcam Novi Veterisque 


tanquam oleo, mollitis arte sermonibus in audien- 
tium et suum jaculatur interitum. Et propterea vidi, 
inquit, sub ara Dei animas occisorum martyrum. De 
fide testis nullus ambigit : testimonium ventiletur, 
intelligentia responsi nutet, non dicentis aucto- 
ritas. 

Cap. XIll. — Ac primum istud est animadverten- 
dum, quod animas occisorum martyrum apostolus 
testatur se vidisse : ne quis, cum de muneribus dis- 

utare ccperimus, post resurrectionem dicat tri- 
uenda martyribus, qux: adhuc animas docentur in- 


dulta; prxsertim cum istud astipuletur nobis quod 


de mora judicii conqueruntur, quam resurrecturug 
utique, non qui jam resurrexit, accusat : quontam 
aliud est poscere ut teneas, aliud jam tenere. Stole 
autem martyrum donantur exercitui, et tanquam 
tantz libertatis ingratus, magna ccelum pulsat invidia 
de tarditate vindict:e : qui non levi pondere sermonis 
exprobrat dicendo : Quousque, Domine? hoc est di- 
cere : quousque ron vindicas quos statim vindicare 
debuisses? quousque, Domine? hoc est dicere : nun- 
quid nos ultra finem differs seculorum? Nam jam ad 
inem usque perventum est, et de nostra ultione nor: 
loqueris. Quod enim dicunt mirabiliter, subjungunt : 
non vindicas sanguinem nostrum ab his qui in terris 
inhabitant? Ergo non quousque, si adhuc illi mor- 
tales versantur in terris, qui. Domini famulos fuste, 
lapide, ungula, flagris, plumbo, ferro, bestiis, igne 
sunt persecuti. Quousque enim imputatio est prolixio- 
ris statis, ut aut quousque sit sine line? Sed adhuc 
persecutores morantur in carne, aut illi vita exces- 
serunt, etiamsi in terris habitant, si quousque non 
fallit. Sed nihil falsum profertur testibus veritatis; el 
ideo magis interpretatio, non fides quzrenda est, 
qux subobscura elocutione non excluditur, sed vela- 
tur. Cum ergo dicunt : quousque, Domine, sanctus et 
verus, non vindicas 144A sanguinem nostrum ab his 
qui in terris inhabitant, non eorum mortalium san- 


Testamenti recumbens; non modo ad vestibulum ali- C guinem mortesque desiderant qui in eos quondam 


quorum divinorum oraculorum diligens inquisitor 
accessit, sed ipsum penetrale secretx dispositionis 
tanquam familiaris sacerdos intravit; et ideo solus 
vidit in principio Verbum, quando illi velut exterior 
Bacrosancti 143 templi ara, sic interior metienda 

. committitur. Ipse nos de eo libro quem septem si- 
gnaculis clausum flevit, reseratumque l:etatus est, non 
per aliquem pseudotypum, sed per patentes januas in 
8Uum pectus veritatis inducat. 

Car. XII.—Atqui ne dum consulitur, immoremur, 
prevenit inquirentes etiam pr:escienti:te compendio : 
quod trepidum aliquando nostris mentibus futurum 
cerpebat, illuminat. Reddit etiam velut pereunctatus 
responsa de Patmos. De eo utique loco ubi colorum 
secreta, prxclusa Caesari, non alienus intravit, et an- 
gelorum sacramenta pulsus ab hominum conversa- 


tione cognovit. Ait enim : ^ Vidi sub ara Dei animas. 


occisorum morijrum propter verbum Dei et testimonium 
Jesu, quod habebant ;et date sunt illis singula stola ; et 
clamaverunt voce magna dicentes : Usquequo, Domine, 
sanctus et verusnon vindicas sanguinem nostrum ab his 
qui in terris habitant? Et date sunt eis singula stole albe, 
et dictum est eis, ut requiescant adhuc parvo tempore, do- 
nec compleatur numerus conservorum et fratrum eorum 
qui occidentur postea exemplo eorum (Apoc. vi).* O Apo- 
calypsim vere divinama tanto apostolo merito confes- 
sionis tempore patefactam, ut magis ad tolerantiam 
durarentur, cum illi passorum merita monstrarentur! 
Non ergo errandum est 4 per folia sibyllarum, quarum 
ut paginze incertis mundi malis spiritibus luctaban- 
tur, ita loca ventis hujus aeris turbabantur. Ecce 
evidentissime apostolus hoc quod habebat enucleat, 
et obscurissimx quisltioni lumen infert. Senserat 


. * Cod. et edit., Quid nos facere debemus. 
b [n multis differt h:ec lectio a Vulgata. 
* Cod.. O Apocalypsis vere divina et tanto Apostolo 


aut populari seditione sxvierunt, aut tribunalibus 
suffulti capitales sententias promulgarunt, quoniam 
in terris adhuc inhabitant, nec fas est ut accusentur 
defuncti, qui, dum viverent, sunt defensi his verbis ; 
Ne statuas illis hoc peccatum ; ijnorant enim quid fa- 
ciunt (Act. vir). Quod si inter passionum tormenta et 
amaros mortis labores tam pie quilibet pro injustis, 
pro impiis, pro cruentis, pro blasphemantibus sup- 
plicarunt; si eo denique tempore quo ipse angustia- 
rum sensus extrema patientium poterat excitare ad 
maledictum, precatio pro hoínine fusa est, quis non 
intelligit non mentes martyFum, sed persecutorum 
personas fuisse notatas, eosque appeti quos in terris 
adhuc inhabitare credendum est illo tempore, quos 
quidem ignorantia non defendit, non eos qui in ter-- 
ris habitare jam per conditionem naturalis substantite 
desierunt, et olim ab ipsis martyribus sub ignora- 
tione sunt excusati? Qui isti sunt non ignoramus. 
Spirituales sine dubio nequitix et tenebrarum pote- 
Stas, qu:e et in terris adhuc inhabitant, et non. cum 
ignorantia in Dei famulos peccaverunt. Nam cum ip- 
sis Domino dixerint : Quid venisti ante tempus tor- 
quere nos (Matth. vii) ? Quomodo ejus famulos ne- 
scierunt, quos nec persecuti essent si ejus famulos 
ignorassent ? Ergo cum persecuti sunt, scierunt, quos 
per tormenta a Domino suo detrahere conabantur. 
Ac inde cum beati martyres pro hominibus interce- 
dunt, eosque ignorantite excusatione defendunt, se- 
quitur ut scientes teneantur in crimine, quique ipsas 
ignorantiee tenebras hominibus suffüderunt, quorum 
furur etiam impietates excusat. humanas : quos non 
alios dicere poterimus, quam qui etiam suis nom 
amici sunt, dum eis non permittunt esse quod bonum 


merito conformis tempore patefacta, ut, etc. 
. 4 Cod. et ediL., per folia syllabarum quorum ut pa- 
gine incertis, elc. 





953 


EPISTOLA Il. 


954 


est : etiam Dei famuli inimici sunt, dum eos, quod A surrectionem ut sustineant admonentur. Caeterum 


bonum nesciunt, persequuntur. 

CAP. XIV.—Post harum sanctarum animarum que- 
relam sequentia videamus : Et date sunt eis singula 
stole albe. Quid hoc est, quod iterum vestiuntur? 
Nam prius, ut scriptum est, a Deo vestes sunt conse- 
cuti ; * et nunc indumentis gemina libertate donantur. 
Qu: utique vestimenta, cum spiritualia sint, non pos- 
sumus vereri ne illa qux prius data sunt, extra vi- 
deantur ; nec sane querela generata est. Igitur, quo- 
niam diversitas ipsorum et significatio vestium non 
sine mysterio est, intelligere debemus donorum va- 
rietates et operationum divitias : quoniam submini- 
strat unus atque idem spiritus. Accipiunt ergo vestes 
prius, ubi per confessionem corpora posuerunt: 
credo, ut vestiti non nudi invenirentur. Rursus acci- 

iunt alia vestimenta post interpellationem, imo post 
Immatationem tam longs patientice sustinentizeque. 
Qus utique cum accipiunt, quis non intelligit ut nova 
illos veste, ita virtute perfusos qua nunc emicant et 
apparent? Quod si aliud postulassent, aliud accepis- 
sent, ut dona respuerent, aut amplius qu:rerent ir- 
risi. At cum non irridere illos Dei sit, quibus magna 
promisit, et hi post secundam munificentiam non 
querantur, dubitamusne ad consolationem querela- 
rum ca speciem b pertinere, quie vindictam postu- 
lantibus est donata? At si ad consolationem, quie 
major consolatio poterit inveniri hac potestate, quie 
d:emones, id est suos persequuntur inimicos? Nam si 
stolas istas ad speciem 185 nostrarum vestium con- 
feramus, alias quoque aliquas, ne in his reponendis 
egeant, inquiramus. Sed hoc ridiculum est, quod sta- 
tim occurrit, quia a vera et necessaria interpreta- 
tione discedit. De vindictz: mora generata est querela. 
In finem utique temporum, id est nostrorum ; in nos 
emm fines seculorum devenerunt, ut mora credatur, 
ad hanc diluendam, stolis anime vestiuntur, ne. om- 
nino nudz sine majori protectione pularentur. Alia 
enim ratio animarum est corpore exspoliatarum, alia 


hominum adhuc in carne viventium. Nobis ovium (f? 


vellera, et operatio mulieris indumenta procurant, 
illis faciunt merita vestimentum. Cum ergo post que- 
relam martyrum anim:e stolis amiciuntur, divina 
protectione donantur, qua se supervéstiri etiam ille 
vas electionis optabat ; quam vestem Adam cum ami- 
sisset, etiam in paradiso. nudus inventus est. Deni- 
que indicat operatio quid stolas intelligere debeamus. 
Si postulasse vindictam martyres credimus, ergo ad 
eonsolationem credimus interim aliquid accepisse. Si 
propter stolas, velut quasdam vestium largitiones, 
querela sedata : cui non h:ec. et prima dona merue- 
runt? Sed quoniam, ut dixi, virtutum varietates, 
quibus divinitus prz:clar anim: muniuntur, in sto- 
lis sunt designat:e, ideo post secundam munificen- 
tiam juxta postulationis formam in eos persecutores 
qui in terris inhabitant, quid consecuti videantur 
ostendant, quid adhuc etiam habituri erunt : dum 
pari persecutione conservos eorum, donec przede- 
stinatus testium numerus impleatur, occident. Hic et 
jetud non otiose est accipiendum, quod inter duo 
persecutionum tempora, hxc martyrum vox przces- 
sit, ut designet illos blasphemare qui eos nostro 
teuipore novi aliquid conseculos fuisse mirantur. 
Nani et éum fuisse crudeles persecutiones videamus, 
et venturas credamus : medium ergo istud tempus 
quo marliyres qui precesserunt remunerantur, hoc 
nostrum est. Et ideo nunc operantur, non de merito, 
quod semper habuerant, sed de virtute, quam nuper 
adepti sunt. 

AP. XV. — Forsitan moveat aliquem quid sit 
quod exspectare jubeantur, si jam ad maturitatem 
poen: judicium dxemonibus illatura virtus erupit, re- 


& Cod. et edit., et indumentis nunc geminata liber- 
tate, etc. 

b Cod., eum spem perlinere, etc. 

* Al., martyria. 


hic illis gloria et in David carminibus fuerat pro- 
missa his verbis : Letabuntur in cubilibus suis. (Psal. 
cxLix). Dum sepulti sunt, utique letabuntur. Cubilia 
posuit pro sepulcris, de quibus et resurrecturi sunt, 
cum voce archangeli et tuba Dei fuerint excitati (1 
Thessal. 1v). Cubilia ergo vere dicuntur, in quibus 
nunc quiescunt. Etsi ketabuntur in cubiculis suis, 
prius hoc futurum erat, nempe cum surgerent de se- 

uleris. Quod adeo impletum est, ut in cubilibus suis 
Mlos sine dubitatione gaudere videamus. Nam qum 
aMa talis gratulatio animas illorum poterit intrare, 
quam cum ante ipsa cubilia, id est, ut diximus, sepul- 
cra sanctorum, ibi eos inimici sui, quos se quondam 
occidisse credebant, nunc et vivere et ulcisci se non 
sine tormentorum acerbitate profitentur * Hoc illis 
stole iste quas iteravit specialis largitio contulerunt, 
per eas et qui non nominabantur ünplorantur, et 
qui nescicbantur celebrantur, et qui non videbantur 
apparent. Has stolas, ut legimus, hucusque non ha- 
buerunt, sed nunc habere coeperunt. In hac forma 
mulier illa in Salomone laudatur, qux duplices ve- 
sles facit viro suo: unam in patientia passionis, alte- 
ram in virtute vindictze. Sic nobis legere sanctum atque 
pium est : alias nec loqui debemus, ne vel ] ipfi- 
delitas nostra, vel ignorantia in tenebras gentilitatis 
blasphema disputaüone descendat : cum prophetia 
ex eo pr:wecesserit, ut venturis lumen inferret. Nunc 
superest ut credenda sint divinitus fieri qux» probavi- 


, mus et promissa, nec tantum promissa quantum et 


postulata. Quod si et postulata sunt, et non aliis quam 
poscentibus attributa, quid mirum est si aut quod 
postulaverant, aut quod gaudent, se ante accepisse, 
non occullant? Exigunt penas ab his qui inhabitant 
in terris : quos accusatio. comprehendit hos virtus 
impugnat. Ipsi enim inhabitant in terris, qui possi- 
dent mentes hoininum terrena possidentium : quos 
cum martyres ad supplicia deposcunt, eliam pro his 
quo: possederant deprecantur. Denique et ipsa desi- 

erabilia sua sic agunt, ut eos a terrena habitatione, 
id est ab obsessis terrenis hominibus excludant. Án 
calumniantur, cur diemones torqueantur, et favenius 
inimicis ? Martyres contra ipsos invidiosa pene ihdi- 
gnatione insdrgunt, et sustineri illos tanto szeculorum 
spatio conqueruntur : 4 et nos lingimus nos mirariquid 
istud sit, quasi non debeant vel nostro tempore sol- 
vere quod ab Adam mirentur. Quod autein. istud 
miraculum Mediolani videtur primum exortinn, vel 
bono Ambrosio concessum, quis non videt fidem no- 
stram propter Árianorum perfidiam divinis testiino- 
niis approbatam? Namque cum in [talia catholica 
fides intolerabilem tyrannidem sub Auxenlio susti- 
nuisset, tandem donante Domino libertatem veterem, 
etsi jam eo tempore quo przedicto Ambrosius substi- 
tutus est, respiravit huic tamen ipsi in adversariorum 
confusionem, et nostram spem scilicet, omnis ccele- 
stium gloria, omnes etiam martyres consensere, qui 
cum jam pridem apparendi haberent tempus, homi- 
nem cui se proderent inquirebant. Illum .certe cui 
sub ea fide revelarentur qux» martyria fecissent. Sie 
donatum est Ambrosio quod Auxentio denegatum 
est : quoniam qux Auxentius blasphemabat , Ambro- 
sius pr:dicabat. Sed cum hzc virtus martyrum per 
omnes provincias sit itura * (omnibus enim non Am- 
brosio soli sine personarum acceptione donanda esi), 
necessario tamen primum in Italia processit, cui infi- 
delitas Ariana fuerit dominata. Quoniam signa non 
fidelibus, sed infidelibus donata sunt (I Cer. xiv). Nam 
a Domino qui signum postulant infideles sunt : scribae 
postulant, Pharisei postulant; apostoli tacent, et 
credunt, et sequuntur. Et propterea non mirandum 
quod divina virtus operatur per sepulcra sanctorum, 


4 Cod., et non fingimus. 
. * Cod., (omnibus enim martyribus sic. personarum 
acceptione donanda est). 


quod nec suis *emediis potuit hxretica mens curari, 
ut vel tandem episcopum eum sequeretur, cui com- 
municare etiàám martyres ipsa revelatione suarum 
virtutum dignatione vidissent. 

Ca». XVI. — Nunc ad meditationem perfecti ho- 
minis redeamus, ex qua cumulus iste priusquam men- 
sura illius expleretur exerevit. * Ecce hxc disputa- 
tio est ipsarum meditationum de quibus David dicit : 
Quoniam beatus qui in lege Domini meditabitur die ac 
nocte (Psal. 1). Et sane difficile est silvam legis in- 
gresso singularum quxstionum materiam segregare, 
cum altera alteram veluti ramulis quibusdam ita s0- 
eietate preeceplionis attingat, ut sine alterius inchoa- 
tione ecpta non valeat explicare. Ecce hxc ipsa ho- 
minem illum nostrum nosse quam pulchrum est solum 
in talibus non stupere, cum reliquis solum quasi qui- 
busdam fortuitis non movet, distinguere operationum 
gspecles. Et quia et ipsi daemones operantur, intelli- 
gere naturas, qu» 147 vera sunt, qux falsa, quie 
novisse, est, non decipi, non errare, non inimico 
assignare qus Dei sunt, nec Deo adjudicare qux sunt 
demonum, scire tempora, signa cognoscere, hhbere 
Domini cognitam voluntatem : et alia Dei mirabilia 
cum gratiarum actione venerari, alia cum digna ex- 
secratione vitare. Talem virum etiam seculi homines 
laudavere, dicente Virgilio : 


Felix qui potuit rerum cognoscere causas. ' 


Bona sententia, si ad eam svo itinere venisset, ut 
appareat illum ignorasse ^ quod laudat : primis omis- 
sis, qui sunt secunda celebravit. Nam et ordine 
preepostero etiam sapientis vertit ofüicium : dum non 
rerüm causs, sed rerum Creator inquirendus est, 
per quem ad causas rerum, si ipsum didicerimus, in- 
trabimus. Cseterum illo omisso, causas rerum quali- 
ter cognitas habere poterimus ; cum qui' prius hxc 
fecerit, deinde quare fecerit sit inquirendum ? Verum 
reper(o rerum auctore, rerum quoque inveniemus et 
causas. Quod iste usque adeo non vidit, ut principa- 
lem locum hunc, qui rerum causas potuisset agno- 
scere priedicaret, secundum quod subjungit, qui deos 
tanquam minus opus exsequens adorasset, ut qui- 
quis agnoscat eos creatores rerum non fuisse, a qui- 
bus cognitio rerum quasi aliena distinguitur, nec coli 
oportere, si hzc qu: laudantur, ut prima, prestare 
non possunt. Nesciunt autem ea, quorum opifices 
nón fuerunt. Denique et inventione illorum * diis suis 
detracta, humano eam assignant ingenio, illis scilicet 
qui sapientia excellunt, quod idola non colunt : ut 
jam diis eorum homo sit potentior, si ad hec qus 
dii ipsorum ignorant, altiori cogitatione pervenerit. 
Àb his autem deos prxcepit coli, qui plene prz stul- 
titia rerum causas non. queant invenire, quorumque 
precordia, ut ipsius verbis utar, frigidus sanguis in- 
eludit. Adhuc homo noster et Deum colere, principa- 
lem scit esse sapientiam, et rerum causas 4 comper- 
tas hahet, non quxrit ex Syracusia ratione s:xeculi 
sapientis eminere'; sed illo docente quem colit, quem 
ante inquisivit quam rerum causas : quoniam res 
ipsas rerum Conditor antecedit, qui illum monuit 
qux quibus essent ventura temporibus, cujus dispo- 
sitionem sine ipso qui disposuit nullus agnovit : quo- 
niam nemo scit qux? Del sunt, nisi Spiritus Dei. Nos 
tero, ut Ápostolus ait : non spiritum hujus mundi acce- 
pimus, sed Spiritum qui ex Deo est (1 Cor. 1); et ideo, 
qu: ipsius sunt, * non edocti humana sapientiz ver- 
bis, sed Spiritu Dei et ejus superfusa nobis digna- 
tione callemus. Hzec est illa stultitia s:ecularium ; hzec 
sapientia vocatorum, cogitare semper in eorde : Quid 
reiribuam Domino pro omnibus qug. retribuit. mihi 


4 Cod. et edit., Et licet hec disputatio ipsarum me- 
ditationum. 

5 Cod. et edit., laudat. Nam et que sunt. secunda 
celebravit, et ordine preposito. 

* Cod., diis suis decreta humana | signant. ingenio. 

4 Cod., comnvertas habet : non. ex Syracusa seculi 


APPENDIX OPERUM S. MAXIMI TAURINENSIS EPISTOLA II. 


950 


À ( Psal. cxvi )? Ipsum habere semper in ore, quoniatn 
verbum est; esurire éum, quopiam panis est. Ipsius 
Spiritu etiam ebrios mente excedere, quia calix est 
ovi Testamenti, et vinum de vinea quam de Egypto 
ante transtulerat, quz vinea populus lsrael fuit : 
quorum patres, ex quibus Dominus Jesus Christus 
secundum carnem processit. Illum loqui omni ten- 
pore, quoniam linguas nobis novas Spiritus ejus ad- 
vexit. Qu: sunt autem istz lingu» nov, nisi iste: 
in seculo esse, et sermonem de sxculo non habere; 
aliis linguis loqui populo quam loqui populus secum 
ipse consuevit? Preterea et istud est loqui aliis lin- 
uis Deum confiteri unum ab eo qui plures deos soli- 
us erat conflteri, et ipsum in nostra fide novis lin- 
guis unum loqui et profiteri, et credere 148 Trini- 
tatem. Illum quoque amare, quia interpellat pru uo- 
bis; metuere, quia Pater omne judicium dedit Filio, 
illum momentis omnibus adorare, ab illo petere ne- 
cessaria nobis et ipsi placita, qui peti per se vull, 
adeo ut poscenti verba hxc. demonstret, qui, quod 
est novum inter nos, solus petentes se amat, í Qui 
etiam solum, quod mirabile est, irascitur, pisi peta- 
tur. Infidelitas enim est nihil presumpsisse de Deo. 
Nihil illum credit posse, qui quod judicat posse non 
oscit. Hxc est illa, fili dilectissime, angusia via, hot 
illud acus foramen per quod uon introeunt sarcinali, 
aut animalia ponderibus attributa, Quoniam angusli 
et pusilli aditus, € non solum informia hxc cum one 
ribus Jumenta non capiunt, verum etiam ipsum no 
strorum oculorum, si multimodis distrahatur, fru 
strantur obtutum. Unde et Dorminus per prophetam 
ait: Vacate el videte (Psal. x1v1) ; et quando erit, ul 
possit intrari, quod per occupationes seculi necdun 
ceptum est inveniri. 

AP. XVII. — Implevimus divisionibus suis propo- 
sillas qusestiones, exteriorem hominem interioremqu 
monstrando, cum vitam, qux sit sancta, et in quo 
actu posita, quo studio teneatur, qua substanlia ve: 
getetur ostendimus, totumque cursum ejus breviler, 
C'licet saltibus potius, si dici potest, quam passibus 
pro festinatione ad finem usque perduxinims. Nune 
quare non ab hominibus etiam istius mundi videat, 
accipe rationem, quandoquidem (e mea verbositai 
delectat, quam negligentius judicas, dup attendi 
studiosius ad divina, Cum ille qui primus nobis mor- 
tis semen invexit, mundum istum, id est passionem 
hominis, victo sibi homine subjugasset, reguumque 
illius ipso rege jara capto, sub pedibus suis el ditione 
cepisset, eaque omnia qui in mundo sunt, velul 
suis peculiis et victorize su: manubiis uteretur : ne 

uando homo amissam sapientiam, an debitum sibi 
vit:» qu:ereret testamentum, sie cunctis succis SUP 
artis infecit, ut et stultitiam sapientiz colore veslirel, 
el mortem mentitx vite leneciniis obumbraret, sl 
mala non fugerent, qui non cernerent opposita me- 
liora. Denique ex illo tempore sic paseim humanum 
genus graditur, stultitia pro sapientia habetur, d 
cente Psalmista : Quoniam laudatur peccator in des 
deris anime sud, et iniquus. benedicitur. (Psal. x). 
Tunc vita putatur esse qux mors est, et sub specké 
boni mala decipiunt, cum ad intelligentice fraudem, 
dolo bonorum omnium virtus operitur. Nam diviusi 
non secuture post hominis mortem anmntur. Honof 
fascium, qui per successorem) exolescat ambitur: 
injuriam fecisse virtus est; aliena possidere potent 
est; innocentem circumvenire agtuti: bt; non Chr* 
stum sapere sapientis est; prophetam borrere elo- 
quenti est : sic plena sunt omnia erroribus, sit Ur 
fesa per hominum mentLes caligine, alium allo incor 
sante, mundus involvitur, e ad hoc usque verias 


sapienter eminere. . 
* €od., non indoctis humana sepientias verbit. 
! Cod. et edit., Qui etiam solus, quod. 
8 Edit., non solum enim. foramina bae cim. eM 
bus jumenta non capiunt. 








y 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


958 


scuratur, ut ,n. mortis gremio jaculsse beatitudo di- A titia nominatur, interposita altitudinem scientie Dei, 


eatur. Quod ubi ille Deus, nos semper cogitans et 
nostra, vidit per sapientiam mundi, qua sibi mundus 
collusor interpolatores invenerat, suam sapientiam 
fuisse desertam ; placuit etiam ei econtrario adversus 
astutiam veteratoris, sapientize su: de vitiis innume- 
rabilibus uti, et scientix€ altitudinem, quam nullus 
poterit investigare, siculi est, et suam sapientiam 
stultitia velare, et vitam suam mortis quadam obscu- 
ritate celare, ut ad sapientiam pervenire 349 non 
posset, qui in hoc s:xeulo opinionem stultitize fugis- 
Set, et ad vitam ejus non accederet, qui non con- 
temptum mortis habuisset. Namque sic Filium Salva- 
torem nostrum misit in hominem, id est Sapientiam 
suam carne vestivit, quod stultum est : viam suam 
pati crucem fecit, quod mors est. Sic adversus ad- 
versa destruxit, et per dissimiles ante ssecula opera- 
tiones ingenii artificis illius machinas elisit, ut par- 
tibus quibusdam salutaribus vestigiis, licet impressa, 
mortifera Jlius stigmata delerentur. Sed hoc stu- 
dium, nisi concupierimus, quod quoniam stultum est 
Dei, sapientius est. hominibus (1 Cor. 1), sapientiam 
ejus non tenebimus. Hanc autem mortem, quod 
crux est, nisi amaverimus, quoniam quod infirmum 
est Dei, fortius est hominibus, vitam ejus non poteri- 
mus intrare. Quid igitur sequitur, nisi ut relicta sz- 
euli et sapientia et vita, et stultos nos haberi patia- 
mur, et mori nos cum Domino semper optemus? ut 
in spe adventus ejus, qui utriusque erit rei revelatio, 
partem aliquam habere mereamur. Tunc enim, scissis 
omnibus velamentis, talia qualia sunt singula cuncta 
cernentur, id est stultitia mundialis falsa sapientize 
involucris denudata sistetur, et mors mentit:e beati- 
ludinis deoperta velamine, hiante semper oré et pa- 
ente in profundum gutture, vitalium inimica prode- 
ur. Tunc et ccelestis sapientia, quae szculariter stul- 





* Cod., potest adhibere medelam GGt1otatione confossus. 


o — —— — s M ao pe es tim 


sine alienjus !nborc elureubrationis intrabit, et vera 
vita nullis mortis tencbris chscurata lucebit, per 
Dominum nostrum Jesum Christum, cui est honor in 
secula seculorum. Amen. 

150 Car. XVIII. — Vides, o lli, qua valetudine 
laborat animus suspeeti, qui ista non cogitat. Cor- 
pusculo adhibui palpamenta, quod si negligerem, 
anima plus valeret, qua: tunc infirmatur, cum exterior 
roboratur. Sed istam quam dixi auimam morbo stul- 
titi: vitiatam, orationum tuarum frequentatus sanet, 
cujus anima seculi intemerata flagitiis potest. aliis 
subvenire. Non enim :eger salutis sue * adhibere po- 
test medelam :xgrotatione eonfossis, et anhelans al- 
titudinem plagarum vulneribus non medetur alienis. 
Sanus qui sit certe curabit infirmum, oculatus cecum 
per przcipitia non ducit. Tu itaque ut et sapiens Do- 
mino supplica, ut quod non sapui sapiam, et tuis 
suffragiis velut quibusdam remediis me fac sanari. 
Reprehendat aliquis quod in tantum delectabili dis- 
putatione processerim, ut meritorum meorum resi- 
piscentiam non haberem, aut subito angustam Moysi 
cathedram indignus talium -disputator ascenderim. 
Sed vere amore id egi tuo, non usurpatione mea. 
Nam ego dictum legeram peccatori, ne Domini au- 
derct narrare justitias per os suum. Quod si contra 
interdictum pro tua dilectione prassumpsi, in eo tua 
gralia cormepensare dignabitur : ut litterolas, qux ad 
plenum emendat» non sunt (sicut ipsis apicibus qui- 

us exarantur apparet) tam facile ad publicum non 
perduene : etsi ego verecundus pro me esse non po- 
ui ut debui, vel tua modestia verecundi:x parcat mez. 
Et quia de me habent quod male scripta sunt, de te 
habeant quod celentur. Vale, et nos in Domino dilige, 
in quo diligeris a nobis. 






INDEX 


RERUM ET SENTENTIARUM MEMORABILIUM 
QUJE IN TEXTU CONTINENTUR. . 





A 


Aaron a Moyse electus et unctus sacerdos, 717. 

Abel a fratre Cain occisus flgura est Jesu Christi a Ju- 
deis crucifixi, 173. Populum Christianorum electum »igui- 
ficavit, ut Cain populum Jud:eorum reprobandum, 753. 


Abia ex progenie filiorum Aaron sacerdos templi, a quo ' 


descendit Zacharias pater S. Joannis B3, tistzo, 5550. 
Abraham tide justificatus, non circumcisione, henedictio- 
nem a Deo consecutus est ipse, et semen lidei ejus, 742. 
Letatus est se vidisse in spiritu diem Domini, 57. "Tribus 
superveuientibus viris festinus occurrit, et prostratus. in 
faciem oravit vos ut ad suuro tabernaculum declinarent, 
615. Genuit duos filios, Ismaelem majorem natu ex ancilla 
Agar, ls2ac minerem ex libera Sara. [sumael populum Ju- 
dsorum reprasentavit ; [Isaac populum fidelem Christianos 
rom, 735. Apparuit illi Deus ai quercum Mambre, 757. 
Abraham fictatus est cum Angelo, et claudicavit pede. 
Quid hsc signilicent? 494. Alloquitur divitem in tormeu- 
tis positum, 774. EM 
brenuntialio a baptizandis facienda ceriiSsima cautio 
dicitur, 715. ull. 
Abstinentia ab esu carnium quadragesimalis jejunii tem- 
pore velustissima in Ecclesia, 415. — NN 
Actus nostri omnes Christo vel $ocio vel teste faciendi, 
397. Quidquid sgimus in Dei nomiue faciendum est, ut 
fructum recipiamus, ibid, Ad bene agenduin omuia provo- 
catur sexus, zts$ et dignitas, 337. 
Adam primus homo, Dei manibus plasmatus e limo. 
Adam secundus, Christus Dei spiritu formatus in utero vir- 
giuis. Uterque oritur a Deo Patre : uterque virgine oritur 
watre : uterque filius Dei est; sed Adam creatura Dei est, 


Christus vero subsisntig, 415. Illi ia paradiso constitute 
velitum fuit ne de liguo sciendi bonum et malum gusta- 
vet, 410. Insidias diaboli per Evam illatas [precavere nescel- 
vit, 42. Custodiens honesiatis angelice dignitatem, erot 
quidem nudus mundanis vestibus, sed immorialitalis erat 
splendore vestitus, 286. Procurante intemperantia e para- 
diso ejectus Evam cognovit, 445, 451. Ju Adam protoplasto 
Christi resurrectio, quia sicut ille post soporem surge: s 
Evam de latere suo formatam agnovit ; ita Christus a morte 
resurgens ex vu nere lateris sui formavit hcelesiam, 477, 
Adz dicitur ubi es? uon quod Adam conspectum Douiii 
latere potuerit, sed. quod peccatriei. conscieatize nullus 
locus tutus est, dum metuit deprehendi, 165. l'eccaudo, 
liumano generi quid ÀÁdam nocuerit ? 389. 
JKneas paralytieus a Petro ad speejosam temi portam 
sanatur; fuitque primum Pelri miraculum, 354, ^77. 
JEquinoclio s:utumpall in. mense septimo conceptio est , 
S. Joaunis in utero matris 30:9; in meng: autem primo, 
veruali requinoctio, concepiio est Domini Salvatoris in 
utero virginis matris, 551. 
Agar typum S«nagoga gestabat, 542, Ejeeta fuit cum 
füio lsmaele e donio Abrah:e, 741. 
Ayer pretio proditiouis Christi comparatus, requiem sub- 
ministrat peregrinis, nop peccatoribus snmptam, 118 
Agnetis (S.) martgrium, ejusque laudes, 558. 
Agnoets Cbrisium ioteriore sanctitale sapientiaque pro- 
fecisse impie dixerunt, 97, in adnot. 
Allophyli vocabantur Philistei hostes Israelitarum, sub 
uorum nomine barbaros Iuliam devastantes iniclligit 
ximus, 20, 58, 119, 722... 
AÀmaon et Cleophas discipuli, quibus Christus in itinere 


. socius adjungitur, divino amore exardescunt, $563. 


959 


Amor Dbi per fidem et desiderium Salvatoris accendi- 
tur, 581. Omnium summa virtutum, et totius plenitudo 
justitize de illo amore nascitur quo Deus proximusque dili- 
gitur v 281- Amicum sibi Deum quisque potest redde- 
re, . 

Amore regni ccelestis honores, et dignitates sa:culi con- 
temuends, 634. 

Anania, Azaria eL Misael pueri in fornace Babylonis in- 

. elusi, incolumes inter globos ignis deambulabant, 583. 
. Ananise improvisa mors memoratur, quod pretium de 
agro vendito Petro fraudaverit, 322, 554. 

Anaunienses martyres, Alexander, Martyrius, Sisinnius 
telebrantur ; quaeque fuerit eorum martyrii causa tradi- 
tur . 

Ángeli, nato Domino, gloriam in ccelo et pacem homi- 
nibus in terris annuntiant, 52, 55, 61, 402. Post peractum 
a Christo jejunium ipsi administrant, 128. 

Angelorum imitatores eorum consortium promerebun- 
tur, 511. 

Ángelus Gabriel a Deo missus ad annuntiandam Mariz 
divinam maternit3tem, 51,556, 565. Idem Joannis Baptiste 
nativitatem, et nomen, et meritum prznuntiavit, antequam 
ín utero conceptus esset, 215, 956, 565. In Ángelo qui 
cum Abraham luctatus est Christi imago est. inspicienda; 
cum morte Christus conflixit, eamque pro hominpnm vila et 
salute devicit, 491, : 

Anima (fidelis timore corrigitur, correctione letatur, 29. 
Anima amissa pro Christo quomodo reperiatur ? 567. 

Anim:e immortalitas, et seeterna operum retributio com- 
probatur, 735. . 

Auni initium ab aliquibus a die nativitatis Domini sume 
batur, 405, in. admon. 

Antei fabula suppresso nomine innuitur: ea usus est 
Maximus, ut vita ac resurrectione $ua relatum a Christo de 
ipsa morte triumphum exponeret, 494. 

Antichristus regnaturus est in mundo antequam Christus 
secundo veniat in terram »d judicium habendum omnium 
hominum, 6. Idem vincendus 3 Christo, maxima ejus ma- 
festate et potestate coruscante, 7. 

Antiochus rex in septem Machabseos fratres eorumque 
matrem deszviit, quod legem sanctam, vetitas carnes eden- 
do, violare recusaverint, 606. mE 

Apollinariani Verbum divinum vicem animse meatisve in 
Christo natura functum esse blasphemarunt, 57, in admon. 

Apostoli fontes gratla. prsedicationis exuberantes. Non- 
nisi per ora eorum Christus discitur, discipolorumque do- 
cirinam, 124. Vocantur a Christo sal terre, quia ad con- 
diendos universos populos missi, 514. Unanimiter perse- 
verantes in oratione replentur Spiritu sancto et dona lin- 
guarum accipiunt, 525. Quomodo sint lux mundi, 767. In 
duodecim cophinis fraymentorum figurati, 668. Sinceritate 
lidel diviuisque operibus omnes curabant infirmitates, 725. 
In unum convenientes symbolum fidei condiderunt, 271. 
Nomina eorum explicantur, 779. 

Aque de Mara flumine quomodo dulces fact: sunt, 121. 

Aqua in vinum portentosa conversio in nuptiali convivio 
Cans Galilaxe, 69. Possibilem ostendit mortuorum resur- 
rectionem, 419. Ejusque mysterium continet, 420. 

Aquarum universa substantia, dum baptizatur Christus, 
pro nostro baptismate consecratur, 65, 93. Pro arbore 
sciendi boni et mali quid injelligendum? 465. 

Árca Noe in naufragio niundi cunctos, quos susceperat, 
incolumes reservavit, 641. Figura est Ecclesise, ibid. 

Arianorum error confutatur, 146, 246. Quare Evangelio 
Joannis adversetur, 2495. 

Ascendit Christus jin ccelum videntibus ejus discipulis : 
secum, quxit captivos justos a captivitate dzemonis libera- 
oS . 

Áscensione (in) Domini completa est. sacramentorum , 
qu:e in lege et prophetis scripta erant, revelatio, adeoque 
apertus est liber, quem nemo nisi Agnus Dei aperire po- 
terat, 520. Quale discrimen inter ascensionem Domini et 
kli: raptum, 377. 

Asperitas dominorum in servos redarguitur, 459. 

,, Auspiciis intendere quam vanum sit, cum Deus morta- 
lius potestate arbitrii sui prospera vel adversa dispen- 
sat, 4R. 

Avaritia omnium malorum radix et origo, 112, 128, 219, 
225, 250, 554. Avarus quanta 1n congereudis divitiis frustra 
períerat incommoda, 628. Avari possunt dicere suro .: 
Propter te occidimur tola die, ibid. 

Azymis (in) veritatis celebratur Pascha, quoties ad Ec- 
clesiam Dei casti, sobrii, justi, pacifici, et pleni fraterne 
caritatis accedawus, 509. 

B 


Balaam gentium sacerdos Christum nasciturum vatici- 
»atus est, no qontibos testimonium ortus Domini repa- 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. |t 


9(0 
puvoris deesset, 53. Idem Balasmi vaticinium annuntiat, 


Daptisma Joannis precessit baptismum Christi 
admodum ejus praedicatio, ut prsecursoris ordinem sinplt 


ret . 

Haptisma Christi przedictum in psalmo xxvm : ejos expl. 
natio, 422 reqq. Christus vult a Joanne baptizari, ut transeat 
per omnia hominis sacramenta, 92. [n cjus hsptismate tota 
sancta Trinitas intervenit eL operatur, 98, 495, 450. Quod 
Christus a Joanne baptizaretur, virtut: s co-lorum, et ange- 
lic: potestates admiratze sunt, 98. Przecepturas baptisma 
suo exemplo docuit non omittendum esse, 89. 

Baptismi sacramentum utile est et necessarium, quia in 
eo remissio peccatorum tribuitur, 402. Quare perfectior 
habendus sit baptismus Christi baptismate Joannis? Hie 
baptismus peenitentise dicitur; baptismus autem Chrisi, 
baptismus vite vel grat x nuncupatur, 99. Baptismus poni- 
tentize Joannis superveniente Christi gratia vacualus est, 


Baptismi $qua, qux»? aqua Christi. dicitur, et pecesta de- 
let, et gratiam jus'ificationis confert, 329. Quare baptismn 
dicatur sepultura? 150. Ejus beneticia declaraatur, ibid, 
Effectus baptismi remittentis peccata ex Dei gratia et vir- 
tute procedit; Spiritus enim sanctus in illa aqua operatur, 
715. Ejus beneficia designantur, 625. Baptizondi toto eor- 
pore tingebantur, 714. ÀÁnte baptismum professionem fidei 
explicitam emittebsnt; quod symbolum reddere diceba- 
tur, 714. Trina immersio duplicis mysterii siguificatione 
celebrabatur, 716. 

Baptismus nullo modo iterandus; sed semel ablui lieet, 
711. Hic non solam peccatorum remissionem, sed et inte- 
riorem justitia renovationem operatur, 441. 

Baptismus in Paschatis solemnitate administrabatur, 194. 
Sacra mors Filii Dei baptismati efficaciam eonferendz gra- 
tix*: promeruit, 625. Baptismus sanguinis regenerat conse- 
eratque animas. 

Benignitas Dei Patris admiranda, ot quem judicem pre- 
paravit incredulis, bunc credituris praemilteret redempto- 
rem : quateaus misericordia severitatem adventants judi- 
eis prz veniret, 50. 

Bethlehem, in qua Christus natus est civitas Dei summi 
et panis nuncupatur; que pauem celestem Christum nobis 
protulit, 95. Civitas etiam David dicitur, 20, 24. Vaticinà 
de ortu Cliristi ia Bethlehem recensentur, 52, 51. 

Blasphemia iu Spiritum sanctum quam grave peccatum, 
530. Non remittenda neque in hoc szeulo, neque in fo- 
turo, 351. 

Bonitas Dei indulgent :? su? munere nos non armat ad 
culpam, sed abluit ad gloriam, 275. 4 

Bonitas cum severitate qua ratione temperanda in his 
qui przsunt, 555. 

Bonus nemo est, qui bonus sit sibi soll, 587. 


C 


Cades desertum, ut in psalmo xxvm, quid intelligendum 
przebeat, 425. 

Cain sacrificia a Deo reprobata, 735. . 

Calix de quo Scriptur& persspe mentionem babent, 
Christi Domini, necnon martyrum passionem significat, 
155. Vitse Christian ratio [n calice exprimitur, 755. 

Cantii, Cantiani et. Cantianille fratrum passio descfibi- 
tar, 615 seq. 

Captivitas diaboli servitoti subjicit, Christi autem capt: 
vits restituit libertati, 189. 

Caritas Christi mundo est przferends, 628. Nibil nosab 
ea separare debet, 24. 

Caritas proximi sd omnem virtutem necessaria, 201. 

Caritatis Christianae officia traduntur, 677. 

Carnis resurrectio religionis nostrxz finis, summa cdt- 
dendi est, 275. 

Castitas pre omnibus diligenda; cum Christus quantum 
illi placeat, ostendit, virginem enim sibi matrem elegit, 
36. Anima nostrz? ornamentum est; qdam diligenter opor 
tet eam custodire! 679. 

Catechumenis baptismi beneflria declarantor, 91. I- 
cumbente persecutione baptismus accelerabatur, 623. Non 
omnia illis fidei mysteria cogncscenda tradebantur, 709. 
Post baptismum Trinitatis mysterium illis aperiebatur, vt 
in ejus confessione stabiles fierent, 96. lidem sdhortantwt 
ut baptizari festinent, 44. Incumbente persecutione cale 
chumenatus brevius erat tempos, nt ad Certandum pro fide 
parati essent, ibid. . 

Caupones (ui miscent aquam vino, verha sunt siia 
cap. 1, intelligenda de sacerdotibus, quibus commissa est 
cura animarum, 9540. . 

Cedit terreni amoris calor, ubi Christiamfi mentem flare 
ma divia:e caritatis accenderit, 595. 





961 


Chaldsea nato Domino exsultabat. et toto qum «gis prin- 
eipibus Hierosolyma torquebatur, 85. 
* Chanansa mulier, quee Christum pro filie sue salute 
deprecatur, populum gentilem re ntat Dominum exo- 
rantem, ut ips iu idololatria perdito miserea!ur, 671, 673. 
Jn Chausnz2 filia unaquesque peccatrix anima exhibetur, 
qus» quotidie a diabolo vexatur, vitiis ac malis omnibus 
subjecta, 615. Magna ejus fides a Christo commendatur, 
i 


Christiani omnes corpus et membra sunt Christi, 182. 
Apostolorum tempore omnia eis erant communia, et. nilnl 
proprium possidebant, 519. Simplices sint sicut columbz, 
et astuti ut. serpentes, 384. Christiani posteriorum tem- 
porum quam dissimiles a primis fidelibus, 421. Veri qnua- 
dragesimsm observatores ab epulis, yoluptate, uxore sese 
abstinebant, 446. Quanto promptiores ad Christi imitatio- 
nem, tanto viciniores erunt ad gratiam, 657. Christianus, 
qui non possidet mundum, hic totum possidet Salvatorem, 
150. Tota vita Christisni hominis, si secundum Evangelium 
vivat, crux est atque martyrium, 265. 

Christi couceptio ex virgine ab isaia predicta, 17. In 
utero sancte Mariz: cum Spiritus sauctus enpervenit, cum 
obumbrat Alüssimus, Christus generatur, 19. Carnem hu- 
manam de sancta Maria assumpsit ille Spiritus immacula- 
tus, id est Filius Dei, mundus, sanctus., securus in se sibi 
8ua potentia et poss hilitate carnem effecit, 738. Ille ab 
zternitate Deus factus homo ex immaculata virgine in 
temy;ore nascitur, ut homines a diaboli servitute liberaret, 
20. Christi caro ex femina nata est, quam Deus fecit; nec 
pollui potest majestas Christi in carne; si.enim sol ful- 
gens non iuquinatur tactu qoo! bet, muito magis Dominus 
solis inquinari non potuit, 759. In Bethlehem civitate David 
ortus est Christus juxt: prophetias, et pannis involutus in 
presepe collocatur, 20. Non fuit ili locus in diversorio; 
quia ingressus in mundum Christus, fidem, in qua posset 
requiescere, non invenit, $3. [n fine temporum natus est 
homo, qui ante omnia secula Unigenitus processit a Patre, 
24. Duse generationes in Christo, una zterna, qua natus 
est Deus, temporals altera, qua natus cst bon:o, ibid. 
Christus homo quidem membrorum teneritudine, Deus 
autem atque procedens ex Deo, ex illibatze suse matris 
conceptu genitus, 24, 558. Non est contra naturam, quod 
Christus ex virgine, nuila interveniente opera hominis, 
natus sit, sed virtus Altissimi obumbrantis Spiritus inter- 
fuit. Deus cui possibilia sunt omnia, suam potentiam exer- 
cuit, utramque naturam divinani et humanam uni personm 
copulavit, 54, 511. Ex semine Jacob, juxta prophetiam, et 
ex regio Davidis sanguine secundum carnem Chris us na- 
tus est, 55. Angelici concentus testimonium prabent na- 
talis regis ccelestis, 56, 74. Qui post nativitatem in carne, 
licet sit parvulus in corpore, tamen Deus est majestate, 
58. Pastores natum Dominum requiruot, 61. Vari: chro- 

nologorum opiniones de tempore Christi nativitatis, 229. 

Christus natus ex Maria virgine circumcisionis signaculo 
dedicatur ; sive ut indubitatam earnis sus ostenderet veri- 
tatem, sive ne eum alienigenam Judsea alumna cirenmci- 
sionis declinaret, 99. Memoria circumcisionis Christi in 
Ecclesia sexto s:eculo antiquior probatur, 43. 


Christus a magis Chaldzis novo sidere eos prx:eunte ado- 
T3tur, eique offeruntur aurum, thus et myrrha : quibus 
muneribus plora mysteria continentur, 49, 51, 54, 61, 
64, etc. Cultas Jesu nato a magis exhibitus non mere ci- 
vilís fuit, sed religiosus, 67. Ut legis Moysi precep:um 
adimpleretur, pro illo in templo holocaustum offertur, 100. 
Quomodo intelligendus locus ille Evangelii Luc. n: Puer 
autem crescebat, etc., docetur, 58. Venit Jesus auno trige- 
simo setatis sus ad Jordanem, ut baptizaretur a Joanne, 
eumque renuente:n jubet ipsi baptismum ministrare, 87, 
95, 552. Ille enim primus quod cceteris faciendum impe- 
rabat, exsequi voluit, ut veluti bonus magister doctrinam 
suam non tam verbis insinuaret, quam actibus etiam ipse 
exerceret, 89. In Christi baptismate revelatio sancte Tri- 
pitat s facta est, Pater enim auditur in voce, Filius mani- 
festatur in homine, Spiritus sanctus agnoscitur in columba, 
98. Presentia sancti Spiritus, et auctoritas paternae vocis 
apud omne hominum genus et testimonium Joannis, et ve- 
ritatem Filii, et sacramentum baptismi firmarunt, 102. 
Consecratio ChtísU,tonsecratio est majorl'elementi. Nam cum 
Salyator noster abluitur, jam tunc in nostro baptismate tota 

ua mundatur, et purificatur fons, ut secuturis postmodum 
populis lavacri gratia ministretur, 90. 


Christus predicationi sue jejunium praemisit, quemad- 
modum Moyses, ut mandata populo Israeli tradenda susci- 
peret. Moyses veteris legis editor est; Christus Novi con- 
ditor Testamenti, 455, 442. Differentia ioter utrumque, 
Christum scilicet et Moysen assiguatur, ibid. Post jejuuium 
quadraginta dierum, el quadragiata noctium Christus ten- 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


962 
tatur a diabolo in deserto, 106. Triplieiter tentatus, trip'ici 
triumpho tentatorem vicit, sdmonens unum Deum adoran- 
dum esse, et illi soli serviendum, 38, 150. Esurivit post 
Junium quadraginta dierum : ut, cum essel natura Filius 

i, revelaret se veri hominis fragllem naturam susce- 
isse, 129. Primum signorum fecit in convivio Cans Gali- 
sw», et credideruut in eum discipuli ejus, 70, 72. Sua 
presentia nuptias sanclilicavit, 50. Preedicationis suz* tem- 
pore, quee ^^terant portare discipuli documentá, eis tra- 
fidit; »lia 3 Spirltu sancto percipienda reservavit , 200. 
Testimonium perhibet revelationem divinitatis suz; Petro 
fictam; non ab hominibus, sed acceptam a l'atre, 217. 
Sciscitatus est discipulos quid de se crederent, 575. Petro 
ob confessionis meritum claves regni coelestis, hoc est 
j otestatem judicandi dedit, suasque oves pascendas com- 
misit, 218, 219.'Servo centurionis absenti sapnit:tem misit, 
tresque mortuos ad vitam revocavit, filium scilicet vidus 
Naim, filiam principis sacerdotum, et Lazarum quatridua- 
num, 515, 568. Toto conversat:onis suz: tempore, ut so 
verum Deum revelavit, ita se perfectum hominem osten- 
dit, 495. Specimen ccelestis gloriae dedit discipulis ia sua 
transtiguratione, 769. 

Christus a Juda pseudoapostolo Judais traditur, 145. 
Magnum dominicg innocentiz testimonium est, dum accu- 
sator ejus et conütetur de scelere, et reus est de mer- 
cede, 140. Apuu Pilatum accusatus, innocens declaratur, 
attamen condemnatur cruciligendus, 144, 148. In cruce 

itus latroni confitenti scelerum veniam et paradisum 
impertitur, 158, 162. Lamentatio ejus in cruce, Deus Deus 
meus, respice ij me, quare me dereliquisti ? psal. xxi ex- 
ponitur, 458. Mori:ur Christus et homines passione sua a 
morte liberavit, 153. Ejus verba ad Patrem : Dimitte illis : 
ne ciunt quid faciunt, multiplici interpretatione exornan- . 
tur, 503. De vestimentorum Christi divisione post eus 
erucifizionem, et de veste desoper contexta, quz indivisa 
uit, 140. 

Christus, qui simul vietima et sacerdos, omnem veteris 
Sacerdotii el sacrificii umbram reveiando, flguris et sui- 
gmatit'us finem imposuit; novo autem populo, novuin sa- 
cerdotium, uovumque sacrificium initiavit, 476. Exsutit 
inter mortuos liber, quia omnes inter mortales solus cau- 
sam moriendi non hiahuit, 504. 

Christus descendit ad inferos, 510. Tanto certior et ad- 
mirabilior ejus resurrectio fuit, quanto solertior Judzeorum 

rlidia in custodiendo sepulcro, 471. Christi resurrectio 
nter lidei articulos tenenda, 716. Apparuit Maris Magda- 
lene, eamque, qood de ejus resurrectione dubita:et, ob- 
juvgavit, 171. Januis clausis ingressus est ad apostolos, 
seque ipsis redivivum ostendit, 480, 510. Thomam ad 
contreetanda vulnera sua invitavit, ibid. Signa clavorum 
post resurrectionem retinere voluit, ut in nobis memorla 
passionis ejus non deleretur, 510. Áscensurus ad coelum, 

romitut apostolis se missurum ad eos Spiritum sanctum, 

97, 199. Presentia:n item suam apostolis et Ecclesise 
pollicitus est perpetuam, 520. Ad illuminandas gentes 
apostolos suos, velut veritatis radios, destinavit, 137. 
Post resurrectionem cum disclpulis quadraginta diebus 
eonversatus, illos tota sapientize maturitate edocuit ; deinde 
ascendit ad ccelum, ad Pstrem scilicet fructum carnis prz- 
ferens, in discipulis justiti: semina derelinquens, 188. 
Mortis et culpe triumphator dicitur, 515. Ejus promissio 
mittendi Spiritum sanetum super apostolos adimpleia de- 
moastratur, 294, 197, 199, etc. Credendum est ad Patrem 
pervenisse Christum, cum videamus ad apostolos descen- 
disse Paracletum, 197. Christus et Spiritus sanctus alternis 
se testimoniis preedicant, quía indiscreta se noscunt rmaje- 
state regnare, $50. 

Christi voluntas salvandi omnes homines ex diversitate 
linguarum apostolis tradita arguitur, ibid. Ejus clementia 
et misericordia in oarcendo celebratur, 505. In Christo 
bumenitatis et divinitatis distincta operatio contra Euty- 
cheten «tabilitur, 669. 

Christus in munte a Daniele viso flguratus, 767. 

Christi varix» appellationes. Quare sempilerni Patris 
Verbum et veluntas, 517. Sol justitie, 157. Rex gentium, 
17.' Agnus Dei, 546. Dominus omnium sxculorum, 24. 
Novus Adam, 25, 35, 445. Panis quide colo descendit, 436, 
Quare Christus Dominus et rex et sacerdos, et sacrificium 
appellatur, 744. Propbeta Christus Dei filius in Veteri 
Testamento prznuntiatus, 746. Verbum Patris dicitur, 
virius et sapientia Patris, in quo et per quem fecit Pater 
omnia, 748. Unigenitus Dei Filius, cui cum Patre et Spi- 
ritu sancto una atque eadem est divinitas et omnipo- 
tentia, 53. Christus vita, 757: Christus heri et hodie ipse 
e Henr xm ; explicantur hzc verba Pauli ad Hebrzos, 

Christus residet ad dexteram Patris, non quia major 
Patre. aed ne minor Patre esse credatur, 190. Assignalur 


965 


ratio quare S. Stephanus dixit se videre Filium honnnis 
stare ad dexteram Dei Patris, et nou potius Filium Dei, 
202. Tenet principatum &uper omnia, et est dominator 
universa terre, 503. Assimilatur fermento, ejueue si«- 
militudo multimode declaratur, $70. Nou est personarum 
acceptor, s d pro qualitate meritorum r.;pendit dilectionis 
affectum, 3580. 

Chrisius nostras quotidie noxias respicit voluntates, et ud 
Baluiaria nos remedia pertrahit et. perurget. invitos. Hac 
Maximi sententia io adnot, explicatur, 359. Christi gratia 
bhowiuls per(icit libertatem, 504, Christas a Patre missus 
in muadum quibus modis sit intelligendus, 498. Ire aut 
venire creditur, ubi se revelare dignatur, ibíd. Ecclesim 
BuzP navem gubernat, et a seculi fluctibus eam pessumdari 
hon permittit, 357. À Christ cultu et obedientia non est 
Fecedendum, 3354. 

Christus in sacriticio misse hostia est et sacerdos, 600. 
Christi corpus iudigue sumentibus converlitur in condem- 
nationem, 138. ' 

Cibi eucharistici necessitas ad vitam geternam, 158. Cibi 
cupiditas prima fuit Adse delinquendi causa, 451. 

rcumcislo iu siguum generis data, noi fuit necessaria 
ad salutem. Abel justus, Enos, Enoch, Noe, Melchisedech 
&acerdos sumini bei, justi oues, Don fuerunt circumcisi 
secundum carnewu, "711. 

Clemens 3. Petri Jiscipulus, 183. 

Ulericis negotiauo iubihetur, et quz sit eorum functio in 
Ecclesia, 341. Quomodo munere suo perfungi debeaut 
$78. [n duodeciin cophinis fragmentorum duodecim apo- 
stoli designantur, 678. 

. Columnae Ecclesie Petrus, Jacobus, et Joannes apostoli 
dicti sunt, 769. ] 

Comparatio inter Àdam et Petrum; cum uterque a mu- 
llere circumventus peccaverit, 665. 

Competentes qui fuerint ? 466. 

Coupputalio annorum a creaüone mundi ad adventum 
Corsi desumitur a Maximo ex supputatione LXX interpr., 


Confirmationis sacramentum per uuctionem chris:natig 
mox baptizatis conferebatur, 711, 717. Hsc unctio in ca- 
pite fiebat. Quid signilleet lissc capitis unctio, ibid. 

Consuetudo Ecclesia valde vetus imponendi cineres fide- 
lium (Fontibus, feria & ante domiuicam primam Quadrage- 
sima, 103. 

Conversio aque in vinum a Christo facta in convivio Canz 

allez resurrectionis mysterium contiuet, 420. 

Couvivia ebriosa damnantur, 62. 

Cornelius centurio a spiritu sancto inspiratus antequam 
baptismum acciperet, 551. Primus ex gentilibus fit Chri- 
Bianus, 578. Quanta fuerit ejus fides, 684. 

Corona spinarum imponitur Christo, non cruentis mani- 
bus, sieut a Judaeis, sed iniquis sensibus et operum pravi- 
late, 598. 

Correptionis fraterna: precepta traduntur, 675. 

Creatio bouinis ejusque regeneratio invicem comparan- 
tur . 

Criminosi sunt non solum qui mala aguut, sed etiam qui 
consentiunt facientibus, 656. 

Crucis mysteria designantur, 155. Quod arbor ia navi, 
«crux est in Ecclesia, tbid. Insigne est Christi victoriae tro- 
paum, 5060. . 

Crux ad ornamentum triumphorum destinatur, ei in 
fronte a regibus gestaur, 414. inum est lidei et salutis, 
290. Ejus virtus declaratur, 196, 506. . 

Culpa primi pareutis plus profuit homini quam nocwit. 
Hoc Maximi senteutia quoiuodo intelligeuda ? 515. 

Cyprianus (3.) non tam glor.a uiartyrii quam sapientise ani- 
plitudiue fideique zelo celebratur, 255 seqq., 591 seqq. 


D 


D:emones ab energumenis non ejiciuntur, nisi in jejunio 
et orationibus, 118. 

Daniel jejuuans futura cognoscere promeruit, 432. Ever- 
sionem urbis Jerusalem prsdixit, ibid. Ejus judicium de 
Susanna cum Pilati de Christi judicio confertur, 142, Hornm 
Judicum person» et judicia comparantur, ibid. Spirjtu 
5aucto Tep etus dicitur, 145. 

David rex et propheta Christi resurrectionem vaticinatus 
e«t, 179, 185. Necnon ejus ascensionem ad celum, 389. 
Superbum Philistbreum oon telo ferreo, sed gladio spiri- 
tali prostravit, 200. Armoruu indumenta deposuit, et ad 
puguam Dei flde armatus ingressus est, ibid. Cum de stru- 
ctura Lempli, et de ejus tractaret officio, omrem progeniem 
filiorum Aaron in partes divisit viginti qualuor, et de sin- 
gulis partibus elegit ponrilcos qui vicissim per ordinem ia 

crario templi ministrarent, 599. De ejus sanguine Chri- 
gius nalus est, 59. 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 
^. Deus tneomprehensibilis est, 38. Conditot est mundi, 


964 


ve gubecoator, 753. Inoorporalis est et invisibilis; 
est enim Spiritus, sicut ;!t Dominns: Deus enim Spiritus 
69, Juan., cap. 1v, 198. Deus per ingenitan deitatem est 
omnipoteus, ei per omnipoteatiam Pater, 269. Dei sapiea- 
tia quantum eluceat in hominis reparatioue, E10. De Deo 
nasci non potest nisi Deus, ita dubium pon est esse Deum, 
ui a Deo procedit, 521. Deus cxelum, solem, stellas cou- 
idit ex nihilo : terram, msria, animalia uni er:umque 
hu;us spectaculi mundi ornatum ipse creavit, 22. Virginem 
ergo matrem facere potuil, ibid. Homineia de limo terre 
conditum vapore sui spiritus anImavit, 149. Figulus ap- 
pellatur, et quare ? ib d, Deus per suas manus nos for- 
mavit a vitam, Christus reformavit ad gloriam, ibid. Si 
Deus mirabilis in sanctis suis, quanto magis in se est rai- 
rabilis, 26. Cur Deus quamvis bonus et misericors : 
peccato originali inflictam relo»xare noluerit, 4359. Ejus 
derrela sunt immutabilia, 410. Apud Deum solum est 
notitia futurorum, 47. Quia pro sui magniuwine omnia 
ili in presen sunt, totum illi teupus est bodie, unde 
Psalmista psal. rzxxix ait: Mille anni ante (N05 
tanquam dies uw, 13, 491. Diligendus est super omnia, 750 

Dei operationes in homiues. Misericors et justus est : 

ustus, quia peccati. onam, qua post peccatum tenebatur 
omo, non abs!ulit ; inisericors, quia per Christum venite 
et resurrectionis donum largitus est, 641. Nullius est im- 
memor, se! immemorem illum facimus, cum peccamus, 
$38. Nos cagstigaudo iu hoc mundo sanat, et ad vitaui :eLer- 
nam promereudam pra-porat, 469. Pater est cum bene agi- 
mus; judex noster cum peccamus, 395. Irrideri noo patitur, 
cuui omnia audiat, omnia perspiciat, 750. Ad Deum totius 
vits nostri ratio est referenda, 62. Eu nobis amicum 
fieri in nostra est potestate, 567. Diviuitatis opera non 
verbis rimanda, sed devotione credenda, 511. In Deo 
est om plenitudo bonitatis, ounisque tranquillitas boni- 
tatis, 743. 

Devotio nosira suis viribus fidere nou debet, sed divinam 
gratia boni sui propositi commendet effectum, 871. 

Diabolus in serpeutem mutatu: fallacibus liaguis novarum 
homiuum piam rudemque innocentiam decepit, 749. 

Diabolus ance,s an Christo preter humanitatem aliquid 
super ipsam inesset, variis eum tentAtioDibus noseere ag- 
greditur.. Àt nibil profecit : semper ejectus, reprobalns 
abscessit, 109, 126, 150. Ad omn inimici tentaments sic 
respondit Chrisius, ne possel in upo eodemque Deo et 
homine celestis uysterii deprehendere s»cramentum, 153, 
434, 431 seq. Friudis suse vasculum in ostiaria recognovit, 
quia fileles viros noamisi per mulierera oppugnare coa- 
Suevit, 165. Diabolus non babet quid bomini rapiat, 
cum die ac nocte in Dei voluntate facienda occupa- 
tut, ^n Subdolis tentatiouibus Cbristi üdeles fallere ni- 
itur, 631. 

Dies n ortu Christi crescens, et in ortu Josonis Bapti- 
Ste decr. sceus mysterium coptinere dicitur, et exponitur, 

seqq. 
Dies Chris' est sine bocte, dies sine fine: ubique re» 
splendet, ubiq e radiat, ubique non deficit, 180. 

Dies illi meliores suut, quibus ad aeternam vijam reas- 
Scimur, qu m illi quibus in hac temyorali procreamur; si- 
quidem majora sunt dona gratie quam uaturz, 493. 

Die dominieo munus (-hristiani homin s est ad Ecclesiam 
convenire, cum die illo leges slleant, taceant judicia , ut 
salus hominis locu. devotionis accipiat, 638. Redarguuntur 
li qui die dominico propter couvivium ssculare prandium 
culeste contemnunt, et Christi mensam deserunt, dum 
mensa hominis delectaotur, ibid. 

Dilectio inimicorumr'est ex Dei praecepto, 295, 614. Chri- 
stiani invicem se dilhgere deben, 7M. 

Diluvium universale, quod contigit diebus Koe figura 
ren fuit, per quem universa mundi delicia lavantur, 


, 401. 
y Dilurtum ignis super duas civitates Sodomam et Gomor- 
rham, 719. 

Discipuli in passione Salvatoris omnes trepidarupt, om- 
nes pene eumdem, eum traderetur, reliquerunt, 164. 
Septua.iuta discipuli, ín septuaginta palmis fi;urati, se« 
eundum gradum ab apostolis tenent, et ad salutem bomi- 
nam a Domino diriguatur, 121. 

Discussio o:unium hominum facienda a Chrislo in ex- 
tremo judicio, 272. 

Divites camelo comparati viam regni ccelestis difficile ar- 
tiplunt, 386. Plerique iu domibus auro sunt divites, tamen 
in Ecclesia justitia sunt mendici, 5233. 

Divitis non obsunt ad oossequeudam Christi gloriam, 
sed prosunt: si tamen eas identes non effundant sd 
lasciviam, sed erogent ad salutem, Crimen enim non est in 
facultatibus : divitise, insipieutibus fomenta suot improhita- 
lis ; sapientibus alimenta salutis, 654, 656 











Doctores Koetesise, e: j ei paroohi, semper monere 
et increpare eos debent, qni opera diaboli facíunt, et pro 
eis orsre, 674. Plus est docere opere, quam voce, 587. 

Doctriu:x heec esi peculiaris preerogativa, ut quamvis 
Iota aliis communiceur, nullum sibi sentiat defectum, $95. 

Domaedius quid significet, 657, in adnot. 

Donum linzuarum collatum fuit apostolis a Spiritu san- 
eo, ut divers'tas gentium, sermone mulumodo fldei disce- 
iet unitatem, 321. 


Ecclesia ex Christi latere profluit, cujus gura fuit Eva 
educta ex costa primi liominis Adam, 172, 486. Ex morte 
Christi e ug salus, 174. Per excellentiam suarum proprie- 
tatum paradisus dicitur, 433. Fulget uou suo, sed Salvato- 
ris luuine, et radiat non proprio nitore, sed Patris, 333. 
Skie eruoe stare non potest, sicut navis sine arbore in- 
firma est, 154. Crescit, cum martyribus coronatur, 538, 
kerum triumphis decoratur, 028. Arcs Noe, qux salvos 
fecit qui in ea erant omnes, comparatur, 611. Credenda 
est ejus sanctitas, 272. 

Ecclesia, cui post ti.:ale judicium Christus pacis gaudium 
aliaturus est, Petri Ecclesia dicitur. 610. Sierilis dicta fuit, 
quod ante Christi adventuin Dei filios procreare noa pote- 
rat, 514. Quomodo facta est fecunda, tbid. 

Écclesia Iztitize causa, et ob conversationem Cbristi cum 
apostolis, a resurrectione ad Pentecosten aliquandiu absti- 
Buit a jejnnio, 195. 

Ecclesia Med'olanensis ab exercitu Attila eversa, et re- 
parata fuit S. Eusebii episcopi opera, $15. Ejus dedica.io 
celebratur, ibid. 

Eleemosyns meritum commendatur, 97, 525, 665. Elee- 
mosyharuim fractus recensentur, 258. Exigua eleemosyua 
maguam habere potest remunerationem apud Deum, 765. 

Eli:e jejunanti elementa famulata sunt, 45l. Eidem an. 
gelus, ut reficeretur panem attu it, 453, Elias jejuniis et 
orationibus pluvias e carlo deduxit, 465. Post quadraginta 
dierum jejunium ad ccelum curru igneo translatus est, 512, 
643. Sicut Rliss divisionem fecil aquarum ; ita et Spiritus 
Domini in. eodem Jordane separatiouerm operatus est pec- 
'tatoruu, 426. Ob castitatis et fidel merita curru flamm.o 
et equis igneis ad caelum e»t elevatus, 515. 

Eltm. Àd bunc locum pervenit populus Israel egressus 
de Agyp:o. lbi erant duodecim fontes squarum purigaimi, 
et sepiuaginta virentes palmi. Quid sit in. his intelligen- 
dum ? 132. 

Elisabeth longseva sterili jam utero Josnnem precurso- 
rem Domini mirsbiliter germit, 207. Confesss est, sudita 
salutatione Maris virgini», infantem in utero ejus exsul- 
tasse, 545, 540, 547, 855, 530 

Eliseus propheta ob eximiam fidem commendatur. Cin- 
etus enim armis Achab regisSyris nihil timet, sciens Deum 
vum illo esse, 508. Omnem regis exercitum ozcitate per- 
eussit, 510. Duplitem Eiis spiritam postulat sibi dari, 513, 
B5. Ejus portenta describuntur, ó15. Scriptura relert, vi- 
ginti quatoor miraculorum. signis clarvisse, 555. Tactu sui 
corporis ín sepulcro resascitans mortuum figura foit resar- 
rectionis Christi, 356. Eliseus non superavit Eliam sancti- 
tate, quamvis duplicem ejus spiritum yostulasset, sed tan- 
tum portehtorüm numero; neque major fuit Joanne Bapti- 
sta interiore justitia, tbid. 

Emmanuel nomen, quod est iateepretatum nobiscum 
Deus, id est Deus in homine, Verbum in carne, majestas 
in corpore, 758. 

Emptio, Quee ex depriedatione emuntur, recti contraetas 
yatjonem non habent, 524. 

Epiphania aeu 'l'heophania idem est ac manifestatio, seu 
apparitio Servatoris Chr sti, 48, in admon. Ex Patribus ar- 
| Jd antiquissimuni esse iu Ecclesia ritum solemniter ce- 
ebrandi illum diem, ibid. Dies eliam Epiphaniorum, seu 
epperitionom et luminum dicitur, ibid. 

píscopi ad predicanduim populo Evanvelium muneris 
sui officio ac necess tate urgentur, ne tacentes peccata 
aliena in negligentis crimen Icurrant, 659. 

Kpistolz beati Pauli apostoli ta&quam mel et lacte fiuen- 
tes laudantur, 579. 

Esau per lentem primatus honorem amisit, 436. 

Eucharistia. f^ Vucharistia verum Christ! corpus conti- 
netur, ejusque vera oblatio flL in missa, 600. Qui cibum 
Eucharisticum manducare neglexerit, vitam habere nom 
poterit in emet ipao. 158. Quanta conscientim purit»s re- 
quiratur, ibid. indigne sumentibos panis ille c :lestis in 
condemnationem vertitur, ibid. Quamvis fldelcs eo ref 
ciantur ac saturentur, integ um remanet, quod sumptum 
est. Ad celeste convi. ium, et ad dominicam mensam acce- 
dunt, qui scram Eucharistiam frequentant, 745. 

Musebii (3.) Vercellensis episcopi virtetes laudibus exor» 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


906 


nentur, 245, seq. Ejus passio cum Machsbeorum martirio 
comparatur, 611 seq. . 

Euiychiane beresi doctrina catholica opponitur, 55. Et 
duplex in Clristo divinitatis et bumanitatis operatio statui- 
tur . 
Evangelii doctrina divinitus inspirata est, 679. Nisi 
Bvangebum datum esset, lex necessaria omnino non 
esset, 10. 

Evangeliste gesta Christi Domini, veluti. eternum the- 
saurum, suis in scriptis condiderunt, 182. Quatuor paradisi 
flaminibus Evangel sue assimilantur, Ecclesiam purissimis 
doctrinis irrigautes, 451. 

Excommunicatio-est separatio a co:tu fidelium, 146. 

Exempla «elestis punitionis ip prave loquentes recen- 
sentur, 682, 

" Exyloratores terrse Canaan Jesus Nave, et Caleph filius 
Jephone, qui detulerunt in phalanga propriis husneris bo- 
trum uvae, figuram exhibuerunt advenius Salvatoris, 255. 

Ezechiel, cap. t, ducrum Testamentorum figuram exhibet 
in duobus rotia invicem connexis, 11. Ejus ver.a cap. il 
de speculatore posito domui Israel exponuntur, 660 seq 


F 


Facta dictis Probantur ; sine factis dicta niliil prosunt, 811. 
Famulum Centurionis cvgrotantem Christus absens, 
missa s»nitale, curavit : deitatis su:e oculo visitavit, 513. 
Fatum quid? Ejus influxus et necessi'as diluitur, 124 
ed: Quot de ipso philosophorum opiniones, ibid. 
elicitas Machabseorum mater summís iaudibus celebre 
tur, qnod filiorum martyrio invicto animo praesens sslite. 


rit, 60 

Femins, qu& per Evam fuerat fomes iniquitatis, per Ma 
riam facta est ministra justiti:e, ut per quam mors sibi in 
bunc mundum aditum patefecit, per eam ad nos vita habe- 
ret ingressum, 42. 

Feminarum eximia virtus celebratur, quie viris torquen 
tibus fortiores, tormenta pro Christo vicerunt, 632. 

Fidei proprietates describuntur, 9363. 

Fideles primaevi ad pedes apostolorum bona sua omnis 
deferebant, 520. Fideles ad pud;citiz: observantiam, et ad 
rastitatis custodiam adho: tantur, 6,9 seg. lisdem exemplc 
Christi mutua pedum lotio indicitur, 719. 

Fides probatur opere, non sermone, non lingua, sed 
corde, 72. Fidei Christians quaunta sit prestantia 7 162. 
Ejus triumphus icatur, 570, Quam damnabiles sint 
qui de ea adhuc dubitant, 6i. Magnus profectus est fidel, 
eum tantum de Deosuo concipit, quantum sermo non potest 
exprimere, 27. Qui ex flde sunt, hi filii sunt Abrahae, 507. 

ides symboli necessaria est. ad vitam sternam, 3732. 
Fides est mater martyrum, 624. Propter uostram fidem in 
Christi bsptismate aperto co:io Spiritus ad Christum, Pater 
ed Filium, Vox descendit ad Verbum, 425. 

Fides latronis ex cruce Dominum cum eo cruci ixum ceon- 
Stentis, veniamque deprecantie commendantur, 158, 1632. 
Omnia ejus delicta propter eximiam fldem, et dilectionem 
rom issa fuerunt, et in consortio regni coelestia ipse admis- 
Bus, iLid. 

Fiduciam de divina miseratione habere debemus, quia 
Christus ob hoc descendit de ccelo, ut. per opprobria in;u- 
Vias jue suas peccantibus semper mortalibus indulgentiam 
largiretur, 687. 

Fiüius Dei fsctus est honfb, non ut. sibi viveret, sed ot 
morte sua vitam redimeret mortuorum, 42 

Filius Dei ex Maria nobis natus est, ut germana carnis 
hestree conceptione productus, ereato a se homini, et pie- 
tatem paternam et fraternum largiretur affectum, 55. Per 
indiscretam divinitatis substantiam nunquam est BSeparatus 
8 Patte ; dum enim unus in uno manet, semper Pstrem Fi- 
liumque simul esse sgnifivat, 77. Qui cum in forma Dei 
esset, etc. : hec verba apostoli ad Philip. n de Cbristo 
multíp'ici expositione illustrantur, 912. Solus Dei Filius 
peccatores liberat, quia solus liber est a peccato, 801. 

Fons baptismalis multis nominibus honestatur, 715. 

Fortitudo de Cbristi preecipae amore concepta, edmira- 
bilis est, 587. 

Fortitudo credentis est perimenti persecutorl non cede- 


te . 

Fructus spiritus qui sint? 759. 

Fuga in persecutione conformis est Evaugelli doctrinis, 
non discors, 572. 


Gaudium verum n hoc munde non íuit, nec est, nec 
esse poterit, 584. 

Geueratioaes dus Christi suat admittendi : una eterna 
ex Deo Patre; altera temporalis de Matre virgine, 31, 908. 


901 


stum venerunt, 672. 


Gentiles oppugnaatur denegantes possibilem divinam in- 
carnationem, 34. Refelluntur etiam incusantes Christi na- 


tivitatem et mortem veluti ipso indignam, 509. 


Genulibus, quorum sacerdos Balaun vaucinatus fuerat 
novi regis adventum, i0 testimonium ejusdeni novum sidus 


apparuit, 55. 


Genulis populus in eo, cujus collo mola asinaria. suspen- 


ditur, fijruratur, 288. 


Gentilitas invitatur ad exsuliationem nuntio nativitatis 
dominice, 57. Aris idolorum dedila, et. iu terram semper 
perfidi? sus poudere pressa illumiuatur, 77. In magis per 
novum sidus invitata ad adorandum natum Redemptorem 


se confert, 49, 51, 61, 86, etc. 


Genuülium phitosophiia universa ín investigatione myster.i 


pativitatis dominice evanescit, $3. 


Genua flectere. Hedditur ratio ritus Ecclesizx nor fle- 


etendi genua iu precibus tempore paschali, 191 seq. 


Goliath prostratus et occisus a Davide, quomodo? 


Gratia Spiritus sancli lege non stringitur, necessitatis 
vinculo noa tenetur : ipse sicut vult, spirat, sic et quibus 


vult gratis sua dona dispeusat, 551. 


Gratia baptismatis a Christo insttoti quanta sit exponi- 


tur, 419 seg.; ejus superabundantia declaratur, $14. 


Gratis adjutorium etium hominibus, qui fuerunt sub 
priori Testamento, ad eorum justiflicaiionem per tidem in 
venturuu) Redemptorem datum fuit, 15, 16, in adnot. Ejus 


Recessitas ad o:unia bona opera stabilitur, 551. 


Gratis distinctio ex opere operato, et ex opere operan- 


tis, 450 


bratie quotüdie Deo agende, 295. Eadem gratiarum 
actio prsecipue habenda ante,uam quis cubitum eat, et 
mane statim ac surrexit: et oinnia diei opera in signo sal- 


vatoris lacienda, 298. 
Gule vitium quot afferat detrimenta, 436. 


H 


Hereses. Apollinaris mentem anime Cbristi denegavit, 
ejusque vices Verbum agere docuit, 57. Agnoetarum error, 
«qui dicebaut Ghristum ad suuimam sanctitatem et sapien- 
tiam per quotidianos profectus ascendisse, ibid. Arius Ver- 
bum seu Filium Dei, Deum inficiatus, creaturam impie as- 
seruit. Jovinianus Mariam non virginem Christum pepe- 
risse : Helvidius fiios alios post Christum peperisse blas- 

emavit, 25. Nvstorius dnplicem personam in Christum 

troduxit, et Mariam Deiparam negavit. Eutyches natu- 
rarum divinz et humana distinctionem non admisit, sed 
tertiam ex his compositam invexit, 53. Idem etiam dupli- 
cis ejusdem Chrisji operationis impugnator tuit, 498, 670. 

Heretici sacras Scripturas depravant, 140. Post unam 
etsecundam correctionem vitandi sunt, 146. Tenebras 
amplectuntur diaboli, lucem Salvatoris horrescunt, 300. 

ulpibus comparantur, eorumque calliditas adnotatur, 992. 

Ecclesi, 983. Vestemque Chrisii, 


Latenter , insidiantur 
id est Ecclesiam falsis dogmatibus scindunt, 140. 


Hareticorum scandalum maximum malum, cum pravilate 


doctrins universis fldelibus noceant, 690. 


Heberazi dicuntur ab Apostolo | ad Cor. xit. baptizati tn 

9 Sit bic locus intelligendus, 92. 
Apud eosdem initium habuit Ecclesia, sed in gentibus per- 
fecte convaluit, 51. Illis de Christo mulia prenuntiata fue- 


Rube et in tfnari : quom 


Tunt, quz» non audierunt, nec intellexerunt, 56, 83. 


Herodes rex elusus et contemptus a magis, iratus valde 
occidit omnes pueros, qui erant in Bethlebem, 81. Per He- 
rodem agebat diabolus, ut vel Christum perimeret, aut 
parvulorum nece letissimum ejus contristaret ingressum : 
à muadum, 182. Arguitur a Joanne Baptista, quod fratri , 


suo Philippo tulit uxorem, sibique iu conjugium copulavit 
991. Ejus scelus in occisione $. Joannis describithr, 156. 


Hominis formatio triplex : prima Ad: ex limo figurat ; 


secunda mulieris ex Ads costa eductz; tertia calestts 
.quae Christi est ex virgine nsti, 54. 

Homini optima ratio est, ut in his qua non potest mente 
complecti, cedat inentis auctori, 498. 

Hominem, quem invidia malignantis Inimici pruna illa 

radisi habitatione depulsum projectumque in hanc muudi 

bem fecerat esse peregrinum, Christus angelica in patria 
collocavit, et paradisi exsulem, civem colestium fecit, 514. 

Homo constat anima et corpore : unum sine altero, dis- 
juncta ac dissipata natura est, 567. 

Honesuas pretio non emitur, sed virtute comparatur, 265. 

onores, diviti, sanitas, hujus vitie non meritis 

etcedunt, sed fortolto contioguni, $44. 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 003 
Gentes per ' fidem et septiformis Spiritus dona ad Chri- 


Hospitalitatis Christianse jura et proprietates indican- 
tur, 5352. 


Hospitalitas commendatur exemplo Abrshs, qui tres vi 
roS Oravit, ut ad suum tabernaculum declinarent, 642. 

Humilitas nativitatis Cbristi mysterii alutudiue et ror- 
teniorum splendore mirabiliter claruit, $8, 59, 40 


Idolorum cultores quanta csecitatelaboraverinl,et quanta 
sit adversione detestauda idololatria, 562. 

ldola a pagis et arvis eliminanda. Qui ea permittit su- 
penstitiosa religione se polluit, 659. Leges imperiales pro 
is des ruendis edilze, 610 

Impii horren! in. :wgrituline mortem; justi autem. gao- 
dent, cum perpetuaui sperent biereditatem, et. Lranslatio- 


nem magis credant quai flnem, 631. 
Indulgentis Dei erga peccatores exempla afferuntur, 


Infirmitates corporis, si patienter sustinesantur, spiri- 
tam puriorem reddunt , 8. 

[Initium novi annl ab aliquibus a die nativitatis Domini 
sumebaLur ; unde sol novus dictus est, 401. 

Inimici diligendi sunt ex Dei prz:cepto, ex utilitate no- 
Stra, et ex sanctorum exemplo, 208. 

[nnocentes propter se passos Clíristes participes su» 
passionis fecit et glorim, 82. 

Innovatio bominis per justitiam; unde neophyti nuncu- 
pantur, quod novitate quadam maculas vetustatis sbjece- 
rint, gratiam simplicitatis assumpserint, 186. 

Irreligiose non est agendum quod fieri per religionem 
praecipitur, 105. 

Isaac figura Christi se ipsum offerepntis in cruce yro 
mundi salute, 175, 741. Duos filios genuit Esau et Jacob, 
ex auibus duo populi prodierunt, ibid. 


J 


s Qaamnes et Mambres magi de perfidia a Moyse convkli, 


Jejunium Quadragesima non ab hominibus constilulum, 
sed celesti majestate preceptum est, 110. Ejus ini.iva 
feria 4, ante primam dominicam in *Quadragesims vakle 
vetustum est in Ecclesia. In admonit. ad hon. 56, 105. 1n 

separationem paschalis solemnitatis institutum dicitu", 

13. Christus hujus jejunii nobis przebuit exeiplum , 115. 
Ille, qui unam diem abs!'inendo praetermisit , totam Qua- 
dragesimam violavit, 114. Murus quidam est Chrisuano 
jejunium inexpuguabilis diabolo, intransgreseibihs inb 
mico, 117. Sanctilicat homiaem , magnamque ci gratam 

restat, 118. Quadraginta duabus mansionibus comparatur 

ejunium Christianorum , quibus peractis Israeli 3b 

gypto ad terram promissam pervenerunt, 114. Assigna- 
tur differentia inter Christi et. Moysis jejunium, 155. Pet 
iguuium quadraginta dierum eti quadraginta noctium 

oyses scriptas digito Dei tabulas meruit accipere, 13. 
Christum jejunantem imitari debemus. Quot modis sancti- 
ficetur jejunium, 109, 292. 

Jejunium liypocritarum reprobatur, 104. Quare qui- 
draginta diebus post Pascha non jejunetur, 192. Non pe- 
test esse jejunus, e gratia Salvatoris reficitor, ibid. 

Jesus Christus diclus a Judzis per contemptum filius 
Joseph fabri, 641. 

Jesus Nave et Caleph filius Jephone propriis humeris 
detulerunt ad filios Israel in phalanga botrum uve , qued 
factuni mystice explicatur, 256. 

Joaunes Baptista ab Isaia praenuutiatus, ut angelus pr&- 
cursor Domini, qui vias ejus prsepsrare debebat , 2), 557, 
etc. Zacharis sacerdoti multa :etate provecto, et Elisabeib 
jam longeve et sterili promittitur filius, 2132, 2li. Ej 
conceptio quo tempore contigerit, 551. Oratio sandi 
Joannem ereavil, non voluptas, $61. Adhuc ia utero ma- 
tris suce Salvatorem prophetica exsultatione revelavit, 
207, 559. Major omnibus natis mulierum nascitur, noo 
autem major Christo de virgine nato, 214. Ja ejus oru 
vinculum paterne lingus solvitur, el Joannis nomine 
juxta angeli vaticinium vocatur, 207, 595. Novs gratiz 
przco et magnilicus anountiator, ut a peccato mundarelur 
circumcisione non eguit, Sk. Legem tamen cireumcisionis 
adimplevit, $50. 

Joannes anno trigesimo a nativitate ccepit baptizare ve- 
nientes ad se, et praedicare populo baptismum penitenus, 
551. Lucerna Christo parata dicitur, et. quare , 4X. Je- 
sufn Christum quem reliqui prophetae in lónga tempora fu- 
tarum prsscierunt , propriis videre oculis, et anuuutiare 
presentem meruit, 215. Testimonium perhibet de Christo 


esse Agunm Dei, qui talit peccata, mppdi, 91. Petit baptt- 


669 | INDEX RERUM ÉT SENTENTIARUM. 970 


1ari a Christo, et non obtinuit, 92. Ipse autem Christum 
baptizare recusat. Ejus hurnilitas praedicatur, 87. Obe- 
diens Christo baptismum in Jordane administrat, 65, 87, 97, 
100, etc. Vidit Spiritum sanctum in specie columbse super 
Jesum stantem, et vocem Patris e colo Filium alloquentis 
audivit, 88, 91, 98, 101, etc. Multi per predieationem ejus 
conversi ad Dominum egerunt poenitentiam de peccatis 
suis, 551. Quod sit desertum in quo Joannes clamavit, 564 
seqq. Quanta fuerit vitas ejus asperitas , 212, 560. Major 
cseteris pheus dicitur, majoris gratie munere comula- 
tus, 5 49. Sanctior Eliseo , quamvis duplicem ille, 
Elis spiritum habuerit , 556. Terminus legis, et Prophe- 
tarum, 55i. Ab Herode capite truncatus est, quod eum de 
illicito con;ugio cum uxore fratris sui corripuerit , 212, 


Johi sententia cap. 1, sí. bona excepimus de manu Do- 
mini, quare et mala non tolerabimus , exponitur, 295. 

Jonas typus fuit mortis et resurrectionis Jesu Christi, 

4, 180. 

Jonathas etsi paterni inscius preecepti, quod jejunium 
violavit, reus mortis deelaratur, 130. 
Joseph dispeusatione ccelesti semper sponsus , nec un- 
uam maritus : huic dictum est ab angelo, Quod tn utero 
bet Maria, de Spiritu sancto est. Ille innocens et justus 
credidit angelo virginalem Maris pudicitiam asserenti , 
535. Juvenis sponsus appellatps, ibid. 

Joseph ab Arimsthea Christum in novo suo monumento 
sepelivit, 280. Sauctitati ejus. corporis consulitur, cum el 
novum sepulcrum paratur, ibid. 

Judzis in deserto Deus pluit manna ad manducandum , 
et aquam produxit ex lapide, 97. Judzí ex suis volumi- 
nibus sciebant Christum Dominum redemptorem erx vir- 

ine secundum carnem nasciturum , 51. ldeoque sont 
jnexcusabiles, quod tantis liguris et vaticiniis sacrarum 
Seripturarum , tantisque visibilibus moniti signis eum na- 
tum credere noluerunt, 74. Eorum exsecranda crudeli- 
tas, qui reatum effusionis sanguinis Christi sibi, fi'ijsque 
suis addixerunt, 479. Quo diligentius sepulcrum, ín quo 
Jesu corpus depositum fuerat, custodierunt, eo manife- 
stius constat ipsum a mortuis resurrexisse, 472. Judzo- 
rum consortia vitanJa sunt, 412. 

Judas Sch'r.oth impietatis reus factus est venditione 
sanguinis Christi, 146. Postquam flJem perdidit, innocen- 
tiam spostolatus amisit; omnium enim delictorum crimi- 
nosus evasit, ex quo viriutum omnium Domínum deue- 
gavit, 162. Sui facti paenitens Pharissels pecuniam resti- 
e sed de venia desperans, dignum se morte judicavit , 


JuJicii extremi meditatio quam effica ad morum cor- 
rectionem, 388. 

Justi montes et colles nuncupa tur, qui mundi humilia 
reliuquentes ad superiora celestis viue fidei suse verticem 
sustulerunt, 507. . 

. Juvencus presbyter munera a taagis Christo oblata ver- 
sibus exornavit , 64. 


Lacryms Petri quantum valuerint, 167. Ponitentibus 
onibus prosunt ad deliciorum veniam impetrandam , 
ibid. 

Lascivia homin's Christiani corruptio, 455. 

Lascivientes obtutus valde criminosi, ideoque omni stu- 
dio sunt reprimendi, 680, 754. 


Latonis cum Christo crucifixi mra converso et fides, 


Domini vuluera sunt ipsi dilectionis causa. Non tam fidei 
quàm amori ejus in. Deum paradisus donatur, 157, seqq., 

Laurentius S. Ecclesie HRom:n» archidiaconus eccle- 
siastici seris in pauperes erog«tor eximius, S. Xisti summi 
sücerdotis ad martyrium abeuutis, de proxim se ejus pas- 
sionis vaticinio lztatur, 257. Quam admirabilis fortitudo 
ejus ín perferendo flanumarum supp'icio , 240 segq. Ignis 
coelestis terreno veliementor in Laureutio fuit, 2&2. Super 
craticulam ignitam positus torlori insuliat, alterum L.tus 
exurendum objiciens, 582, 586. Non cedit tyranni imma- 
nilaii, eujus lirmitos animi principaliter erat de Christi 
amore concepta , $81, 587 seqq. 

Lazarus ad vitam' revocatur, 766. 

Lectione divinarum Scripturarum cibum perennis elo- 
quii acquirimus, 458. 

Leges imperiales latz contra Joviniani et Helvidii 
hvreses, 25. Contra idola etiain eorumque cultores, 610. 

Legis veter.s pondus «uam grave fuerit, 10. Ejus liitera 
amara sine crucis mysterio ; cui si passionis Christi sacra- 
menta jungantur, omnis amaritudo ejus spiritualiter con- 
ditur, 116. Copios us hzc explicantur, 122. 

Lex Christi spiritualis est, et spiritualibus spiritua'ia 
co:nparanda, 1357. 


ParRoL. LVII. 


Leges swculares, juraque ex inveterata malitia ven- 
duntur et corrumpuutur, 578. Exemplo S. Pauli , qui ad 
Cssarem appellavit, licitum est servis Dei ab injustis le- 
gibus se tueri, 572. 

Leo S. papa III lítanias minores seu rogationes ad 
phiversam extendit Ecelesiam : in admonit. ad homil. 90, 


Leporius monachus, qui Jesum Christum secundum ho- 
minem aliquid ignorasse dixerat, errorem suum abjecit 
et anathematizavit : in adnot, ad homil. 21, 58. 

Liberum arbitrium, a Deo homini datum, ab eo non in- 
fringitur, 761. Perficitur a Christo , $04. Cujus captivitas 
est libertas, 515. 

Linguarum varietas in zdificantes Babelicam turrim im- 
missa eos ab inco»pto opere deterruit, dissociavitque. 
Eadem apostolis concessa die Pentecostes diversos per 
orbem populos in unam Ecclesiam congregavit, 550. Variis 
linguis unltatem divinitatis annuntiabant apostoli, 525 , 
5ií. Multiplex illorum sermo; sed unus in omnibus spi- 
ritus loquebatur, 527, 528, 597. 

Linguae vitia designantur et corripiuntur , 951. In sacrís 
Litteris conservats vatieinla de Christo, eo adveniente 
presentia facta sunt, T1. 

Lot solus Sodomitarum civitatem suis meritis ab excidio 
liberavit, 265. 

Lotio pedum exemplo Domini a Christianis facienda , 
118. Primis Kcclesix temporibus adultis nuper baptizatis 
administrabatur, ibid. 

Luecrum quod ex malo acquirítnr, dampatur , 265, 

Ludi saturna!es, quibus Christiani calendis Januariis in- 
terveniebant, reprobantur, $45. 

Ludi scenic ex Grecia a Romanis in Italiam primum 
traducti sunt, 727, in not. 

Luna. In lun: defectu populum clamores strepitusque 
edentem S. Maximus vehementer redarguit, $54. Luna 
crescente et decrescente qui sint effectus, quzeve ejus in 
terram beneficia, 537. 

Lunse Ecclesia comparatur, et quare, 538. 
gor strom superstitiosa paganorum religio condemnatur, 


Luxuria semper juncta est saturitati, 451. Comes est 
ebrietatis, 461, 660. Per luxuriam diabolus totum mun- 
dum sibi subjecit, 107. 


Machabsi fratres virtute ac fortitudine animi prsestan- 
tes, quod pro tuendis paternis legibus acerbissima suppli- 
cia, matre presente atque adhortante, pertulerunt, 001 


seq. 

Magi ex Chald:a tres numero profecti, novo sidere eos 
ducente, venerunt: Hierosolymam, natum regem Judso- 
rum qusrentes, "4. Usque ethlehem processerunt , &u- 
dito ex prophetiis ejus natalis loco, 52. Christum puerum, 
quamvis in humili prsssepi jacentem invenerint, ut Deum 
et Dominum adoraverunt, 67. Aurum, thus et myrrham, 

retiosa, sed mystica munera ei obtulerunt , 91, 99 , 51, 
«6, 75, 4, 78, etc. Magi alia vía veniunt ad adorandum 
Dominum, aiia in patriam revertuntur : qnod non sine 
mysterio contigisse demonstratur, 54, 64. [n magis ad 
Dei veri ayn tionem vocate sunt omnes gentes, 49, 5t, 
$5, 36, ete. Magi in fide Christisna primit gentium fue- 
runt, 51. 

Magorum adventus ad prssepe Domini, ex traditione 
octavo idus Januarii contigisse creditur, 595, in admonit. 

Mamertus S. episcopus Viennensis in Gallia primus ro- 
gallonum institutor ! abetur, 501, in admon. 

Manifesiatio sancte Trinitatis in Christi baptismate 
fa: a est, 90. 

Manna Hebrais datum e colo, 57. Contra divina prz- 
cepla supra diurnum cibum colligentibus in vermes con. 
versum est , 158. T 

Manus arida curatur a Christo ; eus mysterium decla- 
ratur, 383 seq. 

Margarita de qua Matthzus cap. vii est Christus, largi 
Late in pauperes comparandus, 389. 

Maria virgo, Dei mater. lgaim vaticinium, quod virgo 
paritura esset fllium , cujus nomen Emmanuel, in ea im- 

letum est, 17. ldoneum dicitur Marla Christi. habitacu- 
um, non pro habitu corporis, sed pro gratia originali, 18. 
Ut concipiatur enim Christus secundum pranuntiationem 
angeli, Maria Spirilus sancti repleiur gratia , *irtute Dei 
Patris obumbrair, ibid. Virgo est. cum concipit, virgo 
cum parturit, virgo post partum, ibid. Josepho justo ac 
juveni desponsatur, 934. Nascitue Christus ex Maria ut et 
sexus femineus hominem daret, et Deum proderet inte- 
gritas virginalis, 43. Illa intaminati ventris sui servavit 
incorrupta signacula, 534. Maria Evsee utique filia Cliristum 
peperit, eum tamen de Adam non concepit, 166. 


J1 


971 


Maria rogante in convivio Can» Galilses Christus pri- 
mum signorum in cogversione aqu: in vinum operatur , 
68. Typum quemdam animarum nostrarum gessit, 61. 

Maria virga mystice appellatur, quz Christum veluti 
florem integritate sui corporis germinavit, 112. Manna 
eiiam eodem sensu dicitur, quia splendida suavis, et 
virgo: quis velut coitus veniens cunctis Écclesi:rum 
populis cibum melle dulciorem defluxit, 153. Arca Veteris 
Testamenti assimilatur,604. 

Maria Magdalene venit ad Christi sepulcrum : a Domino 
redivivo arguitur de incredulitate, quod eum inter mor- 
Iuos quzereret, 176. Plorat amore Christi non reperti, 177. 
Exponuntur illa dicta a Christo Maris Magdalene : Noli 
me (tangere, quia nondum ascendi ad. Patrem, i id. Per- 
sunam osteudit fidelis Ecclesiz, 753. Ad Giristuin ia. cou- 
vivio Pharis»i assidentem se contulit; quid gesserit , 
quae ei a Domino dicta sint , 766 scgq. 

Martyrii excellentia commendatur , 122. Non poena in 
martyribus laudabilis, sed fldes, 599. 

Martyrum obitus in Ecclesia Dei veluti genuinus natalis 
excolitur, quia novo nascendi ord.ne ad novam cceli vi- 
tam morte parturiente nascuntur, 595. Eorum corpora 
recte sub ara collocantur, quia super aram Christus im- 
pouitur; ut quos una cum Christo passionis causa devin- 
xerat, unius etiam loci religio copularet , 600. 

Martyres nunquam haoc vitam constanter expendis- 
sent, nisi esse alteram incomparabiliter beatiorem eredi- 
dissent, 624. Alacri animo pereunt, in melius reparandi, 
ibid. Ab ilis enim dum mortis tolerantia inJubitapter 
excipitur, spes immortalitatis evidenter asseritur , 924. 
Precipuo ergo honore colenii sunt, 62J. 

Mariyres laurinenses Ccetavius, Adventius, Solutor 
commendantur, 261. 

Memor & sanctorum Patrum ip re'igiosis Christianorum 
conventibus celebrabantur, virtutes eorum in mentem 
revocantes, 215. 

Miles quilibet coucussiones et direptiones agens non 
excusatur, 576. 

Mil tare delictum non est, sed abuti militia ad proximi 
perniciem culps deputatur, 376. | 

Militia Christiana quam fidelitatem requirat, 500. 

Ministerium ec.lesiasticum non ad fucrandas pecunias, 
sed ad animas Dei acquirendas, gerendum est, 359. 

Ministerium sacra;nentorum non sine confessione fidei 
ineundum est, 102. 

Miuistri Del, qui funct'onibus divinis przeficiuntur, ab 
humanis curis abstinere debent , 51. 

Miracula Christi receusen ur, 522 seq. 

Misericordia Dei, scilicet ejus gratia, quomodo nos prse- 
veniat? 680. 

Misericordía in pauperes, quam prata sit Deo, et quam 
utilis ad promerendam peccatorum veniam, 5s. 

Miss: sacrificium quotidie peractum, 600. In eo memo- 
ria passionis et mortis Christi annuntiatur : Domini corpus 
effertur, et Christi sanguis e"onditur. In Misse sacrilicio 
Christus est hostia et sacerdos, ibid. 

Mola asinaria alliganda collo hominis scandalum infe - 
rentis mystice Intellecta quid significet, 690. 

Mores pravi graviores sunt inimici quam hostes in'ensi, 
512. Omnium calamitatum sunt causa, 210. Boni autem 
Inores gunt veluti pennz, quz nos ad coeli altiora sustol- 
unt, 

Mors infidelium mentes contristat, Christiana autem pe» 
etora lzetificat, 593. 

Morti strenuo animo est occurrendum, 9295, in adnot. 
Mors in natura non fuit, sed conversa in naturam est, 
ibid. Natura humana per mortem non destruitur, sed gra« 
tia Servatoris aspirante recipit immortalitatem in qua con- 
ita fuit, i-id. Quare predios in conspectu Donuni mors 
& nctorum ejus, 200, 959, 591, 756, etc. Mori pro Chriso 
regnare cum Christo est, $55. 

Mortem non vitare cuuf quis potest, temeritatis est vi- 
tium h perimend autem non cedere fortitudo credeatis 
est, 

Moyses populi Jsrzelitici princeps reconditus in nube, 
et in vertice montis altissimi solus cum lomino loqueba- 
iur, 57. Duas tabulas Testamenti accepit ; matdata scilicet 
Dei, quibus Hebrei obtemperare debebant, 12. Kruit ex 
^Egpplo fllios Israel, et peractis in itinere quadraginta 
duabus mansionibus ad terram promissionis deduxit, 443. 
Jejunavit quad'a;inta diebus et quadraginta noctibus, et 
regem a Dco accepit, ibid. llle jejunsns Deum vklere me- 
eit; populus iotemperantis indulgens tdola sibi conflavit, 
ifl. Serpentem eneum extulit in deserto, qui typum cru- 
w£ Christi reprzsentavit, 152. Bellum gereus contra 
A^nalec, non armis, non ferro, sed elevatis ad Deum ma- 
Bihus vicit, 155. Cum protulissei wanum de sinu suo novo 
splendore ful ;entem magos Jamuem et Ma:ibrem de nc- 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


92 


quitia convicit, 385. Cum dixit Dcus Moysi. eum faciem 
suam videre non posse, de Deitate intelligendum est, que 
oculis carnalibus videri nequit, 38. 

Mulier Canausa tangens fimbriam vestimen:i Domini a 
sanguinis floxu curatur, 675 seq. 

undans sollicitudines suffocant in corde verbum Dei : 

de muddo sollicitus, non potest esse de Cliristo sollici- 
tus, . 
Muodi amatores plurima inutiliter per'erunt; conira 
qui eum contemuunt, in ipso contemplu mercedem seter- 
Dam sibi promerentur, 629. 

Mundum septem millia annotrüm duraturum, aliquorum 
fult opinio, 652, in adnot. 

Mundus ex nihilo factus est, 28. 

Mysterium crucis, in qua Chris:us humiliari dignatus 
est, explanatur, 906. . 


N 


Nares baptizandis adungebantur, et qu: hzc unetie 
mysteria contineat, 742. . 

Nativi'ati Domini Salva oris quomodo sit occurrendum, 
1 aeq., 15, 595 se. 

Nature dus et una persona in Christo, 511. Vide 
Christus. 
] Naturam nemo mutare potest, nisi qe! Dominos. est na- 
ture . 
. Navis myslerium, in quam ascendit Dominus et trsps- 
frtetavit, exponitur, 557. Ipse non indiget navi scd Eecle- 
sia, ut per mundanum pelagus ad «aeestem portum perve- 
nire mereatur, ikd. 

Navis a Christo relicts in s'agno Genesareth figuram 
exbibuit Synagogsm in sua inflJeli:ate et contumacia di- 


miss», 639 seq. 

Navis Petri est Ecclesia ipsi tradita ad gubermandum, 
641 seq. Tempestatem passa est, quod in ea Judas proditor 
t peritetur, tbid. Omnes setvabit illsos, qui in ea con- 
flagrante steculo perseversbuat, ibid. . 

(eceesitas remedii posui flagitavit Christum bominem 
nasci, 499. 

Neophyti vocantur qui nupcr beptismate regeneret 

sunt, et quare ? 185, 486. 
ANsstorii error in concilio Ephesino u damnatur, 29, in 
adnot. 

Ninive propter poenitentiam civium regisque ipsios sb 
excidio salvatur, 1:5, 501, 308, 761. ] 

Noctis quietem in Christo susci, ientes, Dei cestodisa, 
scrvantur in lucem, 298. 

Noe nomen requiem in sanctis significat, 487. Ante di- 
luvium poenitentiam non «re przedicabat, ded opere; sile- 
bat lingua, fabricatione elamabat, 431. 

Nubes in nube que Chrisum ascendentem im coelum 
suscepit, Deus Pater est intelligendus, 194. 

Nuplise a Deo institute, Christi preescntia sanetifiesn- 
tur. 67. 

Nutrimentum spirituale ex Scripturarum lectione ha»uri- 

tur, 455. 


Oblatio thuris Jesu nato demoniorum supe: stitionem 
ce: saturam signillcabat ; auri regiam dignitatem, myrrha 
imortalem naturam, 78. 

Obitus martyrum in Eccles:a Dei, velui natalis eorum 
habetur, 595. 

Oculorum diligens custodia commendatur, "54. Eos 
enim accepimus, ut lumen corpori pribeant, non ut ani- 
m2 inferant detrimentum, 680. [liorum effre..à:a licentia 
Christi testimicnio damnatur, 679, 780. — .. 

Odium proximi, Q«i fra em suwn od't homici 'a est: 
h'ec S. Joannis sententia epist. 1, cap. in, exponitur, 201. 
Virtutibus omn bus a versatur, nec ulla bona opera cun 
6 lio j lacere Deo possunt, ibd. Etiam sacrificium e«t re- 
linqueudum, ut prius fratr; nos'ro recouciliemur, ibi. 

Officiis omnibus forma vivendi przescribitur, 377. 

Operatio sanctissimz Trinitatis est Indivisa : in opera- 
tone virtuvum divinsruth personarum unitas abesse tou 
potest, 87. - 

Operationes distincte utriusque nature d vinz et hu- 
man:? in Christo asseruutur con ra. Eutycbet: n, 512. Pro 
uno eodemque opere non possumus et laudem adulants 
mundi expetere, et przmiurm vite celestis acquirere, 111. 

Oracula in sacris volumiuibus plurima exs!abant , na«e:- 
torum Dominum ex progenie David, qus Judsi in ij50 
Salvatoris adventu neglex«runt, 54. 

Oraculum Sibyliae de Christo, 730. . 

Oratio sd Deum quam efficax sit, 509 seq. In. oratione 
porseverandum docet exemplum Cananzes mu'ieris, tf. 4. 
Quibus proprietatibus przstet orato, quibusve sil socianda 
virtutibus, 355. 


1 


373 


Orie ns. Sicut illuttra'us fuit. passione Christi Domini ; 
ita Occid: ns gloriari potest de martyrio apostolorum Petit 
et Pauti, 233, 

Originale peccatum in lege veteri per clreumcisionem 
remittebator 554, In nova autem lege per baptis:nutn 
aqu» vel sanguinis lavatvr, 625. 

Ortus Christi, ortus s:eculi magis vocandus, 17. 

Osculum Jod: Scar.o:h Chri:tus non negavit, el qua- 
re, 492. 

Ovem perditam, quam bonis pastor invenit, propriis hu- 
meris ad gregem suum reportavit, 410, 


P 


Pagani fato omnia fleri, et circa genus hominum totu 
esse fixum et immobile dicebant, 732. PDeliraverunt, 
tantam deoram dearumque progeniem tingentes et colen- 
Les, . 

Palm: Chrísto super pullum 3sine sedenti, et Jerusa- 
lem ingredienti offeruntur, 135. Earum benediciio et dis- 
tribulio in dominica majoris hebdomade vetusta est in 
Ecclesia, 155, in aumon. 

Pan's est ipse Dominus qui de calo descendlt, 456. 

l'anum quinque et duorum piscium portentosa multipli- 
catio expenuitur, 665, 756. De alia multiplicatione septem 

anum et paucorum piscium agitur, 670. In septem paui- 

s septem dona Spiritus san ti, quibus Ecclesia munitur 
et instauratur, intelliguntur, 757. 

Parabola Evangelii de duobus in lecto uno, et de dua- 
bus molent bus Luc. xvu, Mauh. vii, 371, 387. De Publi- 
cano et Phariseo, Luc. xvis, 763. De patre qui filium 
pni rom facil sui poenitentem iu gratiam recepit, Luc. 
X", 

Paraclitus venit a Patre, ut non ambigamus omnia no- 
bis salutis :terus manera oamnipotentis Patris dispositione 
et voluntate couferri, 525. ldem Paraclitus in sermone 
multi,lex, omn'poteps iu virtute, diversus .n liuguis, et 
unus in omnibus, $59. 

P'aralysis s, iriiualis quse sit? ibi [. 

Parolytieus in lecto delatus ad Jesum curati, 518. 

Parthi, et Medi, et Elamitie, et czeterze natioaes pro- 
priis linguis audiunt magoalia Dei, 529. 

Pascha Hebraice, Latiue transitus d.citur, vel profectus, 
qu'à per hoc mysterium resurgeute Christo de pejuribus 
ad meliora transitur, 185. 

Passio Christl ab ipso mundi exordio prsefizurata ct prz. 
dicta, 171. Nibil vilitatis in ea notandum, cum tauta fuerit 
resurrectionis ejus glo ia, 419. 

Pastor bonus, relictis nonaginta nove. oviculis, erran- 
tem ovem quissivit, et inventam propriis humeris ad gre- 
gem reportavit, 440. 

Pastores ab angelo admoniti ad di esepe Domini festi- 
nanter B coutulerunt, et natum Kedemptorem adorave- 
ruut, 94. 

Pastoris animarum munus est reprehendere qul negli- 
gentes in operibus Christianis adimplendis se gerunt, 573. 

Pater divinus vox, Filius Verbum dicitur, et quare? 
433. Quomodo l'ater videatur in Filio, 216. Quomodo etiam 
intell fendum est, Patrem susciper.: Filium nubis umbra- 

 €u:o, 191. 

Patriam in discrimine relinquere, maxima injustitia et 
ingratitudo est, 506, 

Paulus, qui ante Saulus dum ad Damascum properaret 
percussus a Deo alque excsecatus, ex persecutore factus 
est Ecclesi: doctor, 210, 2325, 469. Pro retnuueratione 
suarum virtutum raptus ad tertium colum coale«tia se- 
creta cognovil, 220. Et didicit quod in L: rris doceret, 221. 
Paulus divina potestate se munitum esse ostendit, cum 
magum plebis deceptorem cscitate puuivit, et mulierein 
a daemone possessam liberavit, 562. Hominem Corinthium 
incestus reum a societate sanctorum removeri jussit, et 
resipiscentem recipi, 351. Ne a gentilibu: virgis ciedere-" 
tur, ad Csegirem appellavit. In hoc usus est privilegio geu- 
tium, et apostolico consilio, 5732. Ejus Epistolie Ecclesia- 
rum populos nutriuut ad salutem, 579. Pauli sententia I 
ad (Cor. it de Spiritu sancto, qui scrutatur altitudines Del, 
524. Ejusdem verba ad Eph. w : Omnis sermo malus ex 
ore vestro non procedat, copiose exponuutur, 681 seq. 
Gloriosissimum l'aulum, qui di«ersis In gentibus pro fide 
Christi multo cerlamine dimicando, innumera hella pere- 
gerat, velut victorem mundi, abscisso capite, Roma susce- 
pit 8d triumphum, 221. De ejus cervice cum eam perse- 
cutor gladio percussisset, dicitur fluxisse magis undam 
quam sanguinem, 578. 

Pax Christi quibus annantiata est, 6L. 

Peccator quanivis vivere videatur, attamen sceleribus 
suis morli est addictus, $76. Peccata tolleuJa suut ut 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


974 

Deum nobis propitlum faciamus, 459. Nemo potest peecata 
dimittere nisi solus Deus, 412. l'eccatores si peccata »ua 
in confessione (aceant criminosiores flunt, 581. Non est 
Ipsis de gratia Dei desperaadum, quo.ies ejus misehicor- 

iam implorent, et de Cliristi mcritis spem babeant, 5092. 
a ggitum Ádsm generi bominum universo niortem attu- 
I| 9 . 

"Peregrini, quibus sepeliendis ager (lg li pretio prodi- 
uonis Christi emptus ast, Christiani iatelligendi suat, qui 
se a curis et divitiis mundi abdicarunt, 150. 

.. Personarum distinctio in divinis credenda est, que nul- 
lam in natura differeutiam inducit ; et cum dicitur Patrem 
et Filium unum esse, eorum indissooiabilitas ei unitas 
przicatur, 246. Tres personas tepemus et credimus, id 
est Patrem, et Filinm, et Spiritum sanctum, unius poteo- 
tía, unius substantize, unius sPternitatis, unius voluntatis, 
unius etiam deitatis, et totam Trinitatem unius Dei appel- 
latione veneramur, 714. De personis divinis quomodo in- 
telligenda sunt illa : Invicem se loquuntur, invicem se mit- 
tmi, invicem sibi obediunt, 536. Quamvis tres personm 
divinz iuseparabiliter operentur, quaedam t;men speciali- 
ter singulis tribuuntur. Nam pro remedio vite nostre 
Pater nobis largi'us est Filium, Filius regenerationis prme- 
StbL gratiam, viruitem Spirilus sanctus ministravit, 523. 

Personati honines Dei imaginem in se deturpantes 
detestantur, 46. 

. Petfus professione piscator, vocatur a Christo sd pieca- 
tionem hominum, 227, 567, 615. Primus Christum Pilium 
Dei vivi confessus est, 217. Quanta esset confessionis ht- 
jus magnitudo ipse Salvator declaravit, cum a Patre illam 
revelationem accepisse dixerit, eumque pelram, boc est 
fundamentum Ecclesi: su: constituerit, eidemque claves 
regni colestis tradiderit, 218, 5T5, 467, 641. Petrus ergo 
dicitur retra, quod primus ia nationibus üdei fundamenta 

"uerit, et tanquam ssxum, immobilem totius operis 

hristiani compagem molemque contineat. Petra. pro de- 
votione Petrus dicitur, et pitra pro virtute Dominus. 

Recte consortium meretur no:in's, qui consortium mere- 
tur et operís, 169, 578. Petri justitia ita probata a Deo est, 
ut po:es:us judicandi ei att ibuta luerit, et in ejus arbitrio 
positam caleste judiciu:m, atque Ecclesise univers:e regi- 
men illi commissum, 226. Quod ipse ambulans super mare 
trepidaveri!, factum est ut humana fragiliias cognosceret 

uants esset iuter. do uinum servumque distantia, 218. 
Nibil ejus fide sublimius, 232 seg. Petro cupien:i mori eum 
Christo ab eodem l'omipo dicitue non posse tunc eum 
sequi, quia ad fundandam servabatur esiam , 161. 
Tertio Peirus magistrum suum n2gavit; sed vix respexit 
in eum Dominus, amarissimas prorupit in lacrymas, qu.- 
eum a delicto mundaverunt, 165. Dum admis: crimin's 
eum prn tuil, cur tacuerit, et lacrymas taritus fuderit 
107. Ejus defectionis exemp'um doeet neminem de se ipso 
peesumere debere, 991. Petrus nihil nobis nocuit. quot 
Degavit, et plur.mum profuit quod emendavit, 168. Petro 
p zdicitur a Christo quo genere mortis ipsi moriendum 
esset, $70. Ejus visio descendentis vasis e coelo veluti 
li tel animalia complectentis d/versi g neris exponitur, 
915 seq. Postquam tertio obtesta:us es! Domino suam di- 
lectionem, oves .ejus pascendas agnosque suscepit, 219i, 
$51. Colestis dispensatio Petrum et Paulum Romam per- 
'duxit, ut Evangelii prxd;catione, qua totins mundi obti- 
nebat principatum, sancte fleret caput. reliziouis, 216. 
Cum Simon magus veneficiis falsisque portentis multos 
"Romse deciperet, et per aerem etiam volare contendisset, 
Petrus suis prec.busfhb alto ad terram precipitem Siimo- 
nem deduxít, illique procidenti fracta sunt crura, 253. 
Hauc feru ,! causam cur Nero Pe'rum ad crucis sup,li- 
cium damnaverit. Eodem die, eademque in urbe capit« 
abs"issione coronatus est Paulus : ut qui in propagatione 
verae fidei socii fuerant, in glorioso ago;o pro ea obeundo 
non síut divisi, ibid. 

Pilatus Christum innocentem declarat, sed eo magis lit 
reus injust: condemnati: ns, 112. 

Possessores agrorum redarguuutur, quod in iis idolola- 
trium aJhue exeeceri permitterent, 656. 

l'receitum jejunii quadragesimalis iuculeatur, 462. 

l'reeceptun Dei non est lex unius loci, sed mundi, 446. 

Praeceptum divinitatis ubique servandum, quia ubi:jue 
est, qui przcipit, ibid. 

Predicationis ministerium episcopis seu sscerdotibus ex 
necessitate muneris est im| ositum, 659. Hujusmodi con- 
ditio est ut allerius peccata non (aceat, qui sua vult de- 
clinare peccata, ibid. 

Preparatio Christiana ad diem natali Domini, quibus 
virtutibus agenda sit 1 seq. 

Presentia realis corporis Chri:ti in Eucharistia apertis- 
sime asseritur, 600. 

Preces Deo facieud: mane pos'quam surreximus, et 


916 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 916 


vesp^re arte cubitum, ut die nocteque nos incol 3mes ser- 
vare diguetur, 298. 

Prime nadviatis privilegia per originalem culpam 
amissa ab ortu sanctiore Christi in homiue reparautur, Sy. 

l'rimatus Petri. in. Ecclesia. stabilitur, 169, 461. Ejus 
prserozativse expressius recensentur, 642. seq. Non est di- 
visus inter ipsum et Paulum, sed iu uno Petro constitu:us, 
255, in a !not. 

Principes seculi servos suos remu-erantur dum vivunt ; 
Deus autem plerumque electorum suorum pramiam post 
mortem in seterna vita reser. at, 569. . 

Proditio Jud: in Davidico vaticinio preedicta , 14. 

Prophetarum oracula ante Christi Iucem veliti quem- 
dan splendorem:in mundum edita sunt, £05. 

Prophetíte de Domini Salvatoris adveutu coatra Judseos 
atferuntur, 137. 

"Propheue onmes sancti merltó fidei suse multas vir: utes, 
et multa urabilia perfecerunt, 729. 

Psalmi xure: positio tota est de Christi resurrectione, 
170. Psalmi xvi r verba, Dies diei eructnt verbum interpre- 
tantuft, 1850. Psalmi etiam xxi, Deus, Deus mous, respice in 
me, 157. Psalmi xxvi de Christi bap ismo expouuntur, 
422. l'salmi cxxt verbs, Des:endet sicut. pluvia in vellus, 
4U9. Et psalini ctx,. Dixit Domnus Domino meo : Sedea 
dextris meis, 197. [re:n ejusdein psalmi, Ex wero ante [u- 
cife-um genui te, 118. 

'Pudiciti:e prserostativze et merita cele! rantur, 161. 

Puerorum simplieitas et i inocentia ab ils est comparan- 
de, qui ad regnum ca4dorum aspirant, 689. 

Puritas mentis quain sit. pretiosa, cum per eam Deus 
possideatur, 658. 


Quadragesimse institutlo. Vide fejuniun quadragesima'e. 
Quadraginta .rierum jejunio desideria carnalia reprimentes 
de díabol» victores erimus, 119. . 

Quadragesimze tempore a. qaibus se abstinere debeaet 
Christiani, 416. Copulan:la est jejunio sanctarum meditatio 
virtutum, 152. . 

Qusestiones sapientie sscu'aris refutand:e sunt , et te 
Beuda files per revelationem accepta, 509. 


R 


Radix om ium malorum avariti.. V. Avarus, Av ritia. 
Mecouciliatio proximi , a quo offensaui accepimus, prie- 
ceptum Domini est, 205 seq. 
egenera:io bo.uinis cuu ipsius croatione confertur , 


Religio Christiana non est iu disputationem revocanda 
po-t prophetaru n oracula, post apostolorum testimonia, 
post martyrum vulnera, nec vetus fl ies, quasi nova csi dis- 
eutienda, 621. 
ass igiosi viri gravioribus teatationibus suljicluntur, 4137, 


Reliquis sanctorum martyrum ex institutione Ecclesiz 
in altaribus collocantur, 599. De lionore cultu que sacris re- 
líquiis przesta..do, 625, 617. 

Remissio pec atorum quam Christus nobis promeruit 
eredenda, 277. Grati: Christi est reservata, 95. 

Renovabitur mundus, secundum fl iele Dei promissum, 
et anima corpori, et corpus anims est reddendum, 567. 

Reperatio,.i bominum ac saluti qua ratione Deus pro- 
spexerit, manente lége mortis, immutata tamen lege dam- 
uation'$ eorum, 410. 

Resurrectio Christi. Hoc mysterium ab Ipsius mundi na- 
scentis exordio revelatum, ac pluries in lege véteri przell- 
guratum Deus voluit, ut ostenderet quoJ per singulas 
mundi labe;tis eetates spes sanctorum ad fllum continuo so- 
lum teaderet, qui est exspectatio omnium geritium , 486. 
Figure Christi a mortuis redivivi, qui sunt in Veteri Te- 
siamento, adJucuntur, 173. Possibilis Christi resurreetio 
demonstratur ex eo quod ipse vivens plures mortuos susci- 
taverit, 914. Ilii resurgenti non angeli solum , non solum 
discipuli, sed et ipsi initnici Lestimonium praebuerunt, 472. 
Sanctos patriarch:s jucund.tate perfudit Christi resu:rectió, 
quorum de germine natus est ipse Filius Dei, 501. Nobis 
de ea l:etandum est, ct quare (bid. Christus redivivus ap- 
varuit Marie Magdalene eum in sepulcro quzrenti, 176. 
Appáruit etiam Tuomes, eique palp inda dedit sux passio- 
nis vesti ia, 482, Se adjunxit discipulis iu itinere Emmaus 
oppidum peten'ibus, 565. Resurrectio Christi defunctis est 
vita, peccatoribas veula, sanctis est gloria, 179. Eo resur- 
gente plura sanctorum corpora surrexerunt, 619. 

Resurrectio thortuorum. Hic fuit prscipuus Filio Dei 
carnis sumends (inis, ut carnem perpetuitate donaret, 275. 
Credenda est earnis resurrectio, cum sit religionis nostrse 
finis, ek summa credendi, ibi./. In (lle resurrectionis Chri- 
Stíanerum spes teta coisistit, 715. Ante futurus homo sur- 


U 


rexit ia Christo, quam vitam soet:relur in szculo, 474. Re. 
surrectio justis in premio est, 478. Inüideles vero et pec- 
cator. s et qui DȒ pr:ecepta non faciunt, ad hoc resur. 
gent, ut immortalis eorum facta caro :eternis inceniiis 
de putztur, ut semper ardeat, et nuuqu m ardesdo deli- 
ciat, 118. 

Retributlo honorum operum a Christo justis in futura 
vita comparata stabilitur, 5:59. 

Reus sine excusatioue est, «qui eonscientize sa» judicio 
condemnatur, 143. 

Revelatio futuri Redemptoris per singulas mundi atates, 
desiderium ejusdem in omnibus s»netis excitavit, 486. 

nitus Ecclesie oraud: non flexis genibus, sed ereclis a 
Paschate ad Peutecos'eu memoratur, 182. 

Hogairionum insti:utio : de ea agitur, S01, in. admonit. 
ad hom. 90. 

Roma peculiari patrocinio Petri et Pauli gloriatur, 236. 


Saba re ina Austri , quz venit audire sapientiam Salo- 
monis, "7760. 

Sacerdotes Judzeorum reprehendun:ur, quod Dominum 
Sal:atorem non sicut Deum susciperent, sed sicut liomi- 
nem judi-areut, 341. 

Sacerdotes apibus comparantur, 571. Sunt m lites Chri- 
s'i, et stipendium domumque ab eo percipiunt, 379. Sacer- 
dotes de plebe sua solliciti propter Christum, p'storibus 
super gtegern vigilantibus nocte nativitatis Dominice assi- 
milantur, 409. 

Sacerdotibus et miuistris Dei reverentia debetur 385. 

Sacerdotis ministerium quid requirat, ibid. 

Sacritleiuín laudis est vere martyrium, €350. Ex quo mor- 
tis Dotuinl memoria in missa quotidie renovatur, et my- 
stice reprsesentstur, verum sacrificium missa esse prola- 
tur, 600. Peccatoribus est propitiatori:m, ibid. 

S eculi dignitates malis artibus noa quareude, 151. 

Salvator missus sub1ege, natus in lege, nutritus juxta 
'legem dum a Judsis negligitur, a gentibus occupa:ur, 396. 

Salvator quare in aliena sepultura poaatur, el suam non 
liabeat sepulturam, 282. in Salvato:e omnes resurreri- 
mius, omnes reviximus,*omnes ad caelestia (ransmigrari- 
mus, 473. 

Suamaritanz mulieri Christus aquam vitz perennis indul- 
get et peccata, 525, 596, 667. Typum Ecclesie ipsi re- 
pr.esentat, 528. ] 

Samson in agro Phi'isthiaorum vulpes facibus accensis 
arm tas immisit, 582. l'lures inimicorun m rtiuus interli- 
c.eens, quam vivus occiderat, Christum mundi saluteni 
morte sua coniparantem designat, 193. 

Sanctorum preces pius v fent quam arma hominum, 510. 
Qui honorat sanctos, Deum bonorat, et qui spernit saucL, 
Dominum spernit, $80. 

Sapientia divina quse s'*, e' qu» hamans, (i0. 

Sapientia homipum stulta, duin credere det-ectat, Deum 
potuisse liominem nasci, taut. profuuditatis. mysterium 
non intélligentium, 3t. Confutantur gentiles diviuz incar- 
nationis pessibilit.tem denegantes, $$. Oinn's sapientia 
humana in examinandis rebus coelestibus iuf'atuatur, el 
siuttitia est apud Deum , 508. 

Sapiens intéliigit hanc vilazn nob's non datam ad re- 
quiem, sed ad laborem, 255. - . 

Saul rex Israel, dum bellum gererét contra. Allophyles, 
universo exercitui jeju.iium indixit, et Jouarham, quamvis 
innocenter violasget, reum mortis publicavit, 119. 

Scandali occasiones ex Christi. przecepto vitand v, 751. 

Scandalizan:i Christianos, cnr potius mol: asznaria cullo 
ejus alliganda, quim aliud quodeunquo saxum, 397. 

Scandalum quanto studio v taudum sil : reatus cjus gra- 
vitas osteud.tur, 286 scq. , 690. Ll 

Scandalum Ecclesise universze faciunt haeretici pravan 
dissem'nan!e$ doctrinam, 600. D. 

. Scientia Dei quinque pa .itws eL duobus piscibus 3 Jest 
Christo in deserto multiplicatis assimi'atur, 667... 

Sc.iplurarum divinarum lectio necessaria, 71. Ab illecr- 
bris inundi Scrijture nos revocant, 151. Cibun eloquit 
perennis subministrant, 456. Earum divitize tante sunt, ul 
uunquam exlhauriri possint, 667. 

Scrip ur:e divine ab Hebraeis servate testimonium prz- 
bent coutra ipsos evangelicse verit tis, 172- . 

Seniorum improbitas Susanne iunocentiam calumntan- 
tum de:egitur ei damnatur, 115. ^it he- 

sententia i'la Maximi serm. 12, 515, 8 : Pius pro Li - 
mini culpa, quam nocuil : qua ratione intelligenda sit, €x 
plicatur, 5155, in advot. . " 

Sermo..is inlisci.linsta licentia arguitur, multurumq 
maloru.n causa demonstratur, 681 scq. (uit 

Serpens *ueus 7ppeusus arbori iu deserto figura tu 
"Cbristi peu lentis ex ligno, in quo se s.:m pro salute 0e 





97 
nium bominum immol.vit,. 153. Servis et domesticis ut 
fratribus utendum est, 459. 

Signum crucis commendatur fidelibus, nostrzqne est 
insigne victoris , 506. . . 

Silentium de aldoribus fidei mysteriis coram catechume- 
vis servabatur, 709 . l4 

Simon magus precibus S. Pelri de sublime seris deje- 
ctus in terram fuit, fractsque sunt ejus crura, 255, 540. 

Simplicitas Christiana quibus constet, 185. Infanuia dici- 
tur, et qua ratione? ibid. - 

Siuapis virLus : cui fides compara:ur, 561, 365. 

! Sinus Patris, in quo ab Joanne cao. ! Christus esse dici- 
tur, quid significet ? 416. . 

Sirenarum fabula usus.est, Maximus , ut concnpiscentid 
oblectameuta mundique insidias designsret , 152. . 

Societas hominis innocentis innocentiam docet, perversi 
ad pravitatem inducit, 617. 

Sol in pa s'one Chris'i obscurstus est, 681. Nemo solli- 
citus de mundo, sollicitus est de Christo, 598. 

Speeu!ator positus filiis Israel, ut in Ezechielis cap. uj 
quis sit " 650. . 

Spetn nullam futurs retri' utionis habere possunt , qui 
omnem mercedem operum suorum in pr « senti seculo teur 

lis aurze ambitione consumunt, 106. 

Speruit Christus Synagoganm  perfidum , üdelem assumit 
Ecclesiam , 640. 

Spiritus sancius supervenit in M ri m, eamque sua vir- 
tute replevit, ut Christum conciperet, 18, 55, 551. Quo- 
modo Spirits sanctus hominis carnem in utero virginis 
Unigenito Patris univerit, explicatur, 550, 554. Desc ndit 
super apostolos, nt. Chrissum pervenisse ad Patrem de- 
monstraret, 197. Apostolorum pectora celesti vigore fir- 
mavit, et novo linguas eorum ditavit ek qu'o; 522 seq. De 
Christi. divivitate- testimonium yrsbuit, 530. Christus et 
Spiritus invicem se testimoniis prsidicant, quia indiscreta 
Se noscunt majestate regnare, ibid. Spiritus sanctus in eo- 
rum corda advenit, ques senguis et doctrina Christi prius 
purgaverat, 528. Spiritum sanctum Deum esse non ambi- 

eudum, cui cum Patre et Filio inseparabilis est gera. 

*ju« ergo divinitas co tra. lizereticos el Ju 'zeos stabilitur, 
5533. Uuius enim esse substantie cum Filio Dei, ex upitate 
doctrinz, quam Apos'olo docuit, arguitur, 200. Ex quo 
omnia inter Patrem, et. Filium, et Spiritum sunt commu- 
nis, neces«e est eamdem in omnibus esse naturam, 535. 
Una eorum in omni operatione et voluutas credenda est, 
€t potestas, ibid. Ab utroque, scilicet a Patre et Filio rois- 
sus dicitu", 535. In Spiritu sancto plena est regenetandi 
virtus , el peccata remittendi potestas, 552. Ubi vult spi- 
rat, et quibus vult.oratis sua dona dispensat, 5i. Ejus 
coeperstio- ad nostrom salutem osteaditur, 533. Spiritus 
sanetus procedens à Patre, promissus 3 Filio dona gloria 
suse in apostolos Christi dignatus est infundere ; ita ut 
passiones regnumque ejus omnium gentium sermone lo- 
quereutar. Hac profecto dignatione, ut quia omne homi- 
num genus vocabatur a4 vitam , dispensationem mysterio- 
rum Dei!oius ubi jue mundos audiret, 552. Spiritus sauctus 
verus est Deus, quem Cl:ristus et a Patre procedere, et a se 
mittendum pari professione testatur, 555. Spiritus sanctus 
€ornelium ceniurionem antequam baptismo tingeretur, 
inspiravit, et in quosdam adhuc gentiles, loguente Petro, 
non solum cecidit, sed e'iam ut linguis Joquerentur, in- 
siruxit , $554. Vigore virtutis ejus mariyres ad obeun'a 
tormenta roborautur, $33. Septiformi grat a Spiritus san- 
cti, hoc est septem ejus donis üdeles replentur , 672. 

Stella recenter exorta perduxit magos ad przsepe Do- 
mini, 50. Christi majesiatem- et coelestem originem os en- 

dit, 38. Qvid hzc stella significaret tres tantum e gentibus 
viri intellexeruot, ibid. 

Stephanus (S.).3d ministerium v'duarum deputatus testi- 
monium meruiL sanctissima castitatis, 618. Ordinatus dia- 
conus ab apostolis , ipsos apostolos heata ac triumpha'i 
w;:orte praecessit, 201. 'reclarum dedit. exemplum inimi- 
corum dilectionis, ibid. S. Stephano coli aperti sinl, vi- 
ditque Jesum santem a dextris Del, 197, 202, 466. 

uperstitio populi clamantis strepitusque edenLis in de- 
fectione lunzx reprobatur, 49. 

Susanna (S.) s calumniis impiorum senum Daniele ju- 
dice vindicatur, ejusque pudicitia commendatur, 112. 

Symboli expostio traditur, 272. Nisi quis fidem in sym- 
bolo expressam profiteatur, salvus non erit, ibid. 


Tau littera, id est crucis pictura signati ab internecione 
angeli sospites servati, 414. 

'l emperantia apprime utilis, e contratio quanta smt 1a- 
temperantis mala, 44. 

'rempore qui bene utuntur quos fructus percipiant ? 586. 

Tentationes diabulice. jejunio et oratione. vincuntur , 


INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 


913 


118. Clamantibus 30 De m iu tentationibus, llle noa dene« 
t auxilium, 172. Diabol :« sobdolis tentationibus faliit 
Chri«ti fidele: eo periculosius, quo occultius, 651. 
Testameata duo. se invi. em perficiuntir, Lex. Moysis 
data est in testimoninm legis Christi; et nisi Evangelium 
datum esset, lex necessaria o.nnino non luisset, 10. Ve- 
Leris ac Novi Testamenti spiritus unus est, : nusqne con- 
sensus, 605 se7. Testamenti Veteris, seu legis aus'eritas 
Evangeli gratia temperata est, 116. L'iriusque Testament 
testimonia de Christo inter se mire coucordaut, 5l. 
Thesauri Romans Eecclesize in sublevandis pauper bus a 
S, Laurentio impenduntur, 210. Qni sit thesavrus, quem 
juxta Apos: olum, [[ Cor. xvin, b :be.ius iu vasis flctilibius ? 


Thomas Christi redivivi cóntrectans vulnera verum cor- 
p'is in eo aguovit, fl.lemque cmnium de ejus resurrectione 
CO ifirimav t, £80. Deo iterum, 481 seq. 

Timendi magis suut spiri:u les hos es quam carnales, 
seeundum Christi sen*entiam Matth. cap. x : Nolite tine e 
eos qui occidunt corpus, cte., 9&4. Non polest timere bar- 
baros qui Christum timuerit Salvatorem, ibid. Timor, 
quem Deo debenus, 997. 

Tobise caritas in sej eliendis imortnis commenplatur, 381. 

Transflguratio Christi in monte Thabor : cur cum Moysa 
et Elia CLristus apparuerit, e' inter apostolos tres tantum 
testes fuerint ? 7(9. 

Transitus iliorum Israel pee mare Rubrum wultis [or- 
tentis iliustratum, 61. 

Tritulationum angusti e * iam: aperiunt ad plenitodincm 
gandiorum, 621. T trib» latione bonum esL orare, jejunare, 
psallere, misereri, 291. 

Tributa prfucipib. ss. culaibus solvenda sunt, 577. 


U 


Unctio aurium oleo benedicto ante. baptismum quid si- 
ifica ?' 710. Altera unctio íu. naribus deciar.tur, 719. 
er sacram unciionem ta Veteri Testamento, sacerdotes 
el rege: constituebantur : a prophetis hxc confereba- 
tur, LI * 
Usurz cri.nen damnatur, 1298. Usur:e genus decrihitur, 
$49. Per vsuram debitum creditori remuncratur, ucc de- 
bitum exstinguitur, ibid. 


Von* gloriz cs'en atio arguitur, 105. 

Vanitates el in«anise ss»culi reprelienduntur, 12. 

Vanum est et inane quid ui lnul ius j.onderis aut virtu- 
Vis firmitate consistit, ibid. 

Vas i:lud auimalium cu us unque generis plenum, quoJ 
apparuit Petro, quid signild ai *. 575. 

/asa irse per Ads» pra varí-ation m eramus, per Chris'i 
resurrectionem cives sanctorum (cti sumus, 189. 

Vensiio quadragesimse !'empore condeunatur, £58 

Verbi divioi uuitas el costernitas cuu Pa're ab illa 
precipue Sceripturze loco. probstur. eontra. Ári nos, ul.i 
Christus 'e se dicit Joannis cap. xn : Kgo e. Pater wmn 
sumau:, 270. 

Verbi Dei pridieationi instandum est, u. sslutem zhi- 
marum assequamur, 551. 

Verbun Dei conctis fidelibus substantiam semjiternz 
$.lutis operatur, 150. 

Vestibus fulgere nibil prodest, si quis flagitiis sordeat ; 
ubí enim conscientia Lencbrosa cest, totum corpus obscu - 
ratum est, 18. 

Vestimenta Christi post. ejus crucitixionem a mi itibus 
in quatuor partes divisa prophetias indicant D miuum va- 
ticinantes, quas haeretici dieverpunt. ac dividunt 3! sua 
struenda dozmata, 139. Vesti: autem ejus, «qi: erat in'!e-. . 
gra desuper contexta, sapientizm ejus calestem si.niti- 
cat, ibid. Quid intelligendum sit in vestimentis quihus 
apostoli straverunt. víixin. Domino ingredienti iu Jerusa- 
lem? 125. 

Via qu: ducit ad Christum, fides ejus est atque doetri- 
na, 125. Alia via veniunt magi ad przsepe Domini, et ^l.a 
revertuntur : mysterium declarsuir, 51, 81, 

Viam Domino venienti, qui sint, qui non parant? quave 
ratione via parauda, quibusve sanctis operibus ei occur- 
rendum, 2309, $45. 

Victoria sui-quam sit neces:aria, 119. Vim Christo face- 
re quomodo sit iutelligendum ? 595. 

Vinea Domini Sahaoth quid ? 597. 

Virginitas Mari: in partu, ante partum, et post partum 
acsoríiiur, 25..... Nola e.im virginilas digne potuil partu- 
rire Christum, 509. 

Virtute praestans sí quid agimus, nobis non est Lribuen- 
dum, sed Deo, 309, $71. Non. est in' nostra virtute B ieu- 
dum, si victores do mundanis periculis esse volumus, 656. 


91) 


Visio Dei beatiüiea ab hominibas comparanda, finis et 
siopus fuit totius dispensationis Cbristi in mundo, $20 
kjus essentia in videndo Deo consistit, ibid. 


Vit Christiani hominis qnz sit seeundum Evangelium? 
905. Sapiens quisque intelligit, quod hsec vita liominum 
non ad quietem data est, sed ad laborem, hoc est, ut hic 
laboret; ut imposterum requiescat, 295. In hac vita cum 
do'ore et laboré quod bonum est, auxillante Deo faciamus, 
ut in futuro seculo bonorum fructum cum gaudio et exsi l- 
tatiove percipiamus, 584. Omue vitse nostre tempus sta- 
dium quoddam debemus putare virtutum, et ad cule«ste 
bravium tota mente conteudere, 441. Recte noit vivere, 
qui recte novit orare, 355. 

Vitalianus et Maianus viri nobiles quod ad zdificotionem 
Ecclesim omuía bona sua, quamvis modica contulerint, 
laudantur, 686. 





INDEX RERUM MEMORADBILIUM 


980 
X 


Xistus (S.) Romanus pontifex Laurentio discono wo 
proxime eum secuturum ad mar:yrium pranuntiat, 259. 


Z 


Zacharias de vice Ali: sacerdotio fungens in templo ab 
angelo vaticinium secepit, se faturum patrem Joanni , 
550. Quia anyelico oraculo non credidit, usum loquenui 
amisit, 907. In Joannis nstivitste liagus ejus soluta sunt 
vincula, ut eo miraenlo proles a ccelo data manifestaretur, 
et quid ab ea exs| ectandum foret, 548. " 

achzus laudatur, quod dívhiis suis bene usus, ad re- 
gnum coleste per ipsas pervenit, 654 seg. 

Zelus apostolieus p;o animarum conversione et salute 
commendatur, 352. 





INDEX RERUM MEMORABILIUM QU/E IN APPENDICE CONTINENTUR... 





A 


Abraham, Melchisedech, et Jacob le ouibus suis deci- 
mas Deo obtulerunt, 85. 

Ads pra varicatoris sua cum stirpe damnati reparationem 
i1: novissimo tempere implendai Deus revelavi', 15). 
Adam post peccatum nudum se cognovit, 115. . 

AEgri u lines corporales Dei sunt. beneficia, Melius euim 
est a Domino redargui, castigari et sub ejus plaga curari, 
quam ab ejus medicina incurabiles removerl, 113. 

Agg:eus propheta Zacharize adjutor fuit 1a restaurati ne 
templi Hierosolymitani, 96. 

Agonis mundani conditio esl victorem reddere, qui ai- 
verssrium superat strenue pugnando , in s; irituali autetn 
vertamiae coronatur, qui vitani pro veritate profundit, 55. 

Amor Dei oumia sustinet, omnia superat, 112. 

Angeli natum Dowinum cantibus, nuutiantes nos ad eum 
adorandum invitant, 26. 

Anima ex lide vivit, corpus ex animo, 55. . 

Animam suam qui perdide it pro Christo, in ieteruum 
mlvabit, AS qui autea) delerit pro mundo, perdet 
e.m, . 

Antiochi regis immanis crudeli'as in lectissimos fratres 
M:chabeeos adnotatur, 73. 

Apostoli, antequam super ipsos descenderet Spiritus 
sa0ctus, timidi et imperfecti erant, 55. 

Áreie Noe, iu qua salvze face sunt. octo anims, assimi- 
latur Eeclesia, 89. 

Archelaus unus ex Herodis fliiis ei successit in. Jud:ese 
regum, 28. Vieuus in Galliis exsul occubuit, ibid. 

Árii liseresis confutatur, 96. Ariauorum peifilia, et call:- 
ditas detecta et confusa a S. Eusebio Vercel eni, 68. Quas 
turbas egerint Ari.ini in Jtalia et in universo muudo, ibi. . 

Arundinis tres qualitates, 103. 

Auctore rerum repr o, rerum quoe iuveniemus et 
causas, 117. 

Augusto Cresare reguante Judaa facta est tributaria Ro- 
umani imperii, 93. . 

Auxentius Ariinus, episcopus Mediolanensis, cui suc- 
cessit S. Ambrosius, 116. 


Beatitudinis coeles'is quanta felicitas, quantaque gaudii 
pleuitudo justorum animas excipiet, £6. 

Bethisaide piscina, cujus aqua, qui sbluebantur, ab in- 
üirmitatibus suis sauabantur, 125. 

Bonorum futurorum certa proniissio ad mortem foHiter 
ubeundam inceudere debet, 134. 


C 


^. Caritas Christian: non tantum ad amicos extendepua est, 
20. In proximorum salute occupetur, 140. À caritate Cliristi 
nihil uos separare debet, 735. 

Christi, et Spiritus sancti indeficiens patrocinium Eccle- 
si e promittitur, $3. 

Christo facta est, non Sslomoni promissio regni mterui, 
et temyli cultus perpetui et lau'lationis, 21. 

Christum verum Deutn, verumque bhowinem coo&teri 
oportet, 94. Idem Dominus se posse et velle salvum ta- 
cere genus humanum demoustravit, 119. 

Chri:tus Filius Dei solus carnem ita suscepit cum snima 
humana rationabili atque perfecta, et suscepit. corporis 
formam, corporis istius veritatem, factus homo, 351. Filius 
Joseph jutabatur, 150. Morteuir pertulu, et sepulturz tra- 
ditus ; sed quia vere resurrexit, ideo rima est tides nostra, 
$2. Redvvivus a mortuis novo divinitatis sue. fulyore nos 
excitat ad lxtitiam, 89. 1n ejus. resurrectione Synagoga 


finitur, Ecclesia nascitur, 89. Qui al:os mortuos suscitave- 
rat, sese pro, ria virtute suscitavit in lucem, 129. Ejus se- 
pulcrum gloricsum, 21. 

Christus omnitius Spiritus sancti muneribus cumulatus 
fuit, 23. In co dibus filiorum suorum per fidem habilare 
dignatur, $5. Quare tributum Cesari solvere vol-erit? 99. 
Siaterem in ore piscis creavit, quo Petrus pro Christo, ei 
pro se censum solvit, 100. 

Cleombrotus Ambraciota se altissimo przecipitavit e muro, 
quod omnia de homine cum morte tluem habere crede- 
ret, 154. 

Conceptus Joannis Baptiste admirabilis, sed admirabilior 
Christi. llle de matre senectute et sterilitate lahorante, 
hic de virgine procreatus, 45 seq. 

Contemptibiles qui lac iu vita liabeotur, in alia induti 
gloria, et majestate apparebunt, 1357. 

Convivio spirituali quanta puritas sit deferenda, 61. Non 
habens vestem nuptialem qui ad convivium accessit, tor- 
toribus traditus est, ibid. ) 

Co: pus bominis iu sepulcrum Elisei in;ectum, vix telig:t 
ossa ejus, revixit, 139. 

Cupiditas radix est omnium malorum, 883. 


D 

Decima et primitis Deo solvend», 85 . Onunia a Deo 
nobis donata sunt; ergo omnia illi reudenda, ibid. Com- 
mutantur res terrens cum boois eternis, 86. 

Dedicationes Ecclesiarum quomodo celebrandam , 61. 
Plura miracula in illis (eta memorantur, 83 seqq. Iu pritna 
dedieatlone iempli Salomonis ipnis des endii de celo et 
devoravit holocaus'a et victimas, 98. Hac gura fuit resur- 
rector ia qua omnes justi divino amore iuflauimaboo- 
tur, $' id. 

Depositio alicujus sancti in sensu Ecclesis est ejus solu- 
tjo a vinculis corporis, 78. 

Deum diligere ex toto corde nostro, ex tota anima no- 
Stra, et ex omnibus viribus nostris, et diligere proximum 
sicut nos ipsos, praeceptum Dotnini est, 97. Deum nou dil- 

it. qui proximum odio h bet, 20. Qui fraurem suus odit, 
icida est, ibid. 

Deus olim propter peccata cogitavit delere hominem, 
125. Qui nos propter transgressionem mandati perdere 
debuisset, propter suam misericordiam reparatorem ao- 
suum e epo promisit, 1,0. Diligit quus redarguit el 
castigat, 118. 

Deus in bonitate et simplicitate quxrendus, 94. 

Didrachma est nummus duas deachmas continens, quo 
census Cesari solvebatur, 100. 

Diffidendum non est de Domini pietate, quin imo acccle- 
randa e*t de peccatis pornitentia, 19. 

Dionysius (S.) epucopus Mediolanensis ab Lsretics 
fraude tentatus, 68. 


E 

Ecclesia a finibus terr congregata, 61. 

Eleemosynarum deo genera quie siot? 88. Earum meri- 
tum quam graode sit apud Deom demonstratur, 86, 88. 

Elisabetii conscia senectutis erubesc.t se parituram ; 
quare mensibus quinque se occultsvit, 43. — 

Encsenia vocabantur solemnitates consecrationis, et de- 
dicalion' s templi, 80, 95 seqq. 

Episcopus Laodiciz Ecclesi a Domino increpatur, quod 
Rudus sit et pauper, et c:ecus; quiae de interioribus defecti- 
bus sunt accipienda, 121. |. 

Eucharistia primis Ecclesi temporibus a viris, palis 
s;mul junctis, a mulieribusautem iu nitidis liateolis exct- 
piebatur, 62 





$9 


Eva figura Ecc'esixe ; uàm sicut ex. Adae latere fabricata 
est Eva; ita ex Christi corpore et vuluere crevit Eccle- 
s 2, 63. 

Evangelii veritas adeo certa est, ut si contra aogelus 
priedicaret, non esset audieudus, 1132. 

Exactores census, propter. multitudinem miraculorum, 
Christun verentes, Petrum interpellaut, an ejus Magister 
didrachma solveret ? 99. 

Esuperanius (S.) discipulus S. Eusebli Vercellensis, 
deiude episcopus Dertoueusis commendatur, 67 

. F . 

Felicitas hujus mundi, nimis quaesita, plerumque in 
ma'rore et adv. rsitate (inem habet, 115. 

Festiv tas illa vera et sumnua est, qua. quis mortuus est 
vitiis, soli vivit justitiae, 78. 

Fides Chrisiana firmissimis roborata testimoniis nullam 
de «jus veritate disputatiou m aumitiit, 48. 


6 


Gabriel angelus non infkle'itatem in Maria redarguit, 
ut in Zachsria, sed de divinz iustruit operationis novi- 
tate, 150. 

Gaudium Dei in ccelo quantum sit futurum? 78. 

Generatio Christi inenarr.bilis, tide est percipien- 


a, 46. 
Genitricis Dei dignitatem Maria obtinuit, et virginalem 


pudieitian nun amisit, ibid. 
H 


Hseretici quid symbolo addere conati sunt? 51. 

HW brei qua religione diem sabbati colerent ? 89. 

Herodis rezis iubocentum puerorum  interfectoris caele- 
siis punitio eL funestissimus obitus describitur, 27. 

Hierosolymitani templi trij lex dedicatio memoratur. Pri- 
ma facta fuit à Salomone, secunda a Zorobabel et. Jesu sa- 
cerdote, tertia a Juda Machabxo. De hac fil meutio in 
Evsngelio Joanuis x, 96. 

Holocaustum Grse, Latine dicitur totum incensum. 97. 

Homiues pro suis vitiis diversis brutorum appella ioui- 
bus in Scripturis denotantur, 125. 

Hora quam Chris us in convivio Can: Galilze dixit 
matri nondum adveuisse, hora passionis ejus est iutelli- 
genda, 105. 

Hydrizx sex posit'e in memorato convivio sex mundi 
vates signi care dicuntur, earumque expositio traditur, 
104 seqq. 1 


Ingressus in. hunc. mundum similis est omnibus, simi- 
li«que exitus, 24... uu ) 

Isai va i. iium : Ecce virgo conci; tel, eic., eap. vit, de 
adventu Domini adeo perspicuuim est, ut Judiei, qui ei non 
crediderunt, sint inexcusabiles, 141. 


J 


Jesus Christus unigenitus D«i l'atris in nullo gignenti 
vel natura dissimilis, vel virtute iuferior, vel tempore 
posterior, 95. Se contulit Hierosolymam in festo Dedica- 
tionis templi, et ambulabat io porticu Salomonis, 93. 

Joanncs Bap'ista Christo priemissus ut. ejus adventum 
anuuntiaret, 25. Eum obsecratio magis quam voluptas pro- 
creavit, 41. Quid mysterii contineatur in eo quod in Nati- 
vitate Joannis dies decrescere incipiant, in Nativitate 
autem Cliristi augmentum accipiant? 23. Fjus laudes Deo 
auctore iu Seri, turis sanctis liabentur, 57. Quare angeli 
nomine donetur? 38. Spi: itu sincto repletur ab utero ua- 
tris suse, 59. Ejus poeniteutia in deserto, ibid. 

. Joannes Bapiista misit disci:ulos suos ad Christum, wt 
interrogarent eum :. Tu quis es ? 101. Revertuntur narrsn- 
tes miracula quae Clhiristus operabatur, quibus se verum 
Dcum ostendebat, ibid. Ortus Joannes pro Christo, obiit 
euam pro Christo; quod predicans veritatem, e. Herodem 
de incestu iucrepans, capite truncatus est, 41. Joannem 
Evangelistau opinati sunt aliqui fuisse sponsum, cujus 
nuptix€ celebrate fuerupt in convivio Cane Galilem , 
eumque, viso miraculo conversionis aquse ia viunm, diaii- 
sisse sponsam et secutum esse Ubristum, 106. Idem Joan- 
nes i: eaena recambens super pectus Domiui hausit secreta 
celestia, 142. In insulam Patlimos relegatus divinum Apo- 
calypsis librum scripsit, 145. 

obi ia pondere et squalore omnium calamitatem ad- 
mirabilis fortitudo commendatur, 113. 

Joseph sponsus Marix Yirginis, ab angelo io somnis ad- 
moni us eum puero Jesu et matre relicta ex /Egypto in 
terram [srael profectus est, 26. 

Judei, qui Jesum Christum recipere noluerunt, Auti- 
christum sunt recepturi, 90. Propbetss Dei, qui preenun- 
tíabant de adverttu Christi, semper sunt persecuti, 91. 

4udicium temerarium de proximo vetitum est, 137. 


QUJE IN APPENDICE CONTINENTUR. 


983 
L 


Lacedsemonii publicis verberibus pueros exercebant, ut 
ad perferendos bet!i labores robustiores facerent, 117. 


. Laurentii magnanimitas, quod sevi iem. Caesaris haud 


metuens, thesauros Ecclesi: in pauperes erogavit. Forti- 
tudo ejus admirabilis ac singularis, cum íu craticula posi- 
tus íuücendia superavit, 54 : 91. Antequam rartyrium con- 
summaret Laurentius, Hippolytum paganum ad Christi 
lidem eonvertit, sibique socium ad coronam adjunxit, 57. 

Lazarus pauper in siuu Al rahaze ewceptus gaudet, dives 
e conira in sternis fl grat iuecncfis, 138. 

Luxu:ia quos afficit ferali mordacitate, in vínculis te- 
net, 1.8. M 


Machabzi fratres invictissimi pro patriis legibus custo- 
diendis atrociora tormenta pertulerunt, 70, 71, 75, etc. 
Eorum mater propt: r fortitudinem et constantiam admira- 
bilem celebratur, 75, 76. 

Maria Magdalene ad Christi Domini sepulcrum amore 
languens, eum invenire promeruit, 30. 

Mari» Matris Dei laules recensentur, 45 seqq. Ejus vir- 
ginitas ante partuw, ín partu, et post partum Scri, turarum 
testimonio asseritur et probatur, 45, 47 segq. Sola est in- 
ter mulieres, qua: incolumi vítrki:itate peperit Gilium, 151. 

Martyres temporali exacto certamine coronautur - in 
el Ie Q8. Eorum memorie in Ecclesia suut celebran- 

se, 90. 

Mar! yrii genus, quo ab Arianis afflictus fuit S. Eusebius 
Vercellensis, describitur, 70. 

Mediolauensis Ecclesia multorum martyrum triumphis 
il'ustrata, 48. 

Mensa Eucharistica quam sanctitatem requirat in iis qui 
ad eam accedunt? 61. Àd illam omnes invitati sunius, sed 
eastit te imprimis et munditia orna i, 25. 

Misericordia iu paupr res malum divíi;iaium usum repa- 
rat atque sanctificat, 25. 

Missz sacrificium quibcs in locissit persgendum, 835. 

Monachi 3 8. Eusebio Vercelleusi instituti, ut clerico- 
rum officia in Ecclesia exercerert. Plura de eorum ingtl- 
uitione, atque ratioue vivendi habentur, 68 $6egq. 

Mors corporis nun est 'imeuda, sed mors aDiuise, et post 
morten iguis a terius, 55. 


N 


Natali Doniini quanta vilze puritate sit occurrendum? 47. 

Nazareth flos, sive virgulum interpretatur, 28. 

Nazarii et Celsi (SS.) passio glorioss des.ribitur, 47 seqq. 

0 

Odium proximi obc:cat animam, eamque a Deo aver- 
tit, 2U. 

Üpera Christi testimonium de ejus divinitite perbi- 
buere, 91. 

Oyera servilia in die dominica, hoc est in die memorie 
Tesurrectionis Domini non sunt facienda, 89. 

Uratio, qus virlutum meritis exornatur, valde efficax 
est apud Deum, 50. Quz au'em (it de bis quorum pre- 
cepta babemus, exouditur, 87. 


P 


. Paraelitus Spiritus apostolos in fide confirmavit, eosque 
supern.s luminibus cumulavit, 55 s2gq. 

arentes honorandi sunt, et si egeut, pro facultate sub- 
veniendi, 87. 

Patriarchze Veteris Testamenti síne spe in futurum Be- 
demptorem salvi esse non potuerunt, 129. 

Patripassiani bsretici visibilitatem et pass.hilitatem car- 
nis Christi negarunt, 31. 

Paulus (S.) apostolus rap us ad tertium calum vitsm pro 
Christo fundere didicit, 154. Daius illi stimulus carnis, ut 
in e;us conflictu perficeretur, 116. MEE 

Peccata Jreterita per eleeinosynam et penitentiam re- 
dimantur, 25. 

Perseverantia in virtute salutem seternam promeretur, 
20. Petevcrantbus usque ia finem regbum celeste do- 
natur, 118. | 

Personar:m divinarum distinctio ex jillo Joan. loco a 
xw: Et ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit 
tobis, comprobatur, $1. 

Petri confessio de Christi divinitate, 96. Ejus vocatio ad 
piseationem hominum, 125. : . 

Petrus ingressus ia monumentum exuvias Christi mor- 
tui invenit, corpus autem ejus non igvenit, quare eum 
redivivum annuntiavit, 30. M 

Philippus a Christo vocatus apostolus siatim Nathauahe- 
lem virum bonum et simplicem ad eum perduxit, 49. 

Pbotini h:resis detestanda, qui Christum idem esse quod 
est Pater, blasphemabat, 96. 


985 


lP'ortenta, qux? sntiquitus iu dedication.bus ecclesiarum 
fiebant, memorantur, 81. 

Pre«dicta sunt oninia quie in. successione temporis con- 
Ugerunt, 141. 

Primitiz: frugum terre Deo sunt olferendz, 85. 

Pronissio. Prima futuri feeparatoris promissio facta est 
in muliere, a qua serperitis caput calcandum verat, 159. 

Prophetze veteres omnia usque ad Chris um przedixe- 
runt. Post ejus adventum, omnia qus deerant, apostoli 
prophet-runt, 141. 

rudentia est copulanda justitie ab his qui Ecclesise 

ministerio prsesunt , 78. Christianorum prod ntía, juxia 
Domini przceptum ab innocentia sejungi non debet, i id. 


Rama , cujus Jeremios et Mattheus meminere, nou: est 
nomen urbis, aut loci alicujus, sed siguilicat in excel- 
sum. 108. 

Reliquis SS. Martyrum in cultu et veneratióne haben- 
dz, 79 segq. 

esurreclio morluorum slabilitur, 151. Cum Chri:tus 
apparuerit vita uosira, tunc et uos apparebimus cum ipso 
in flori», 99. 
itus in consecraudis ecclesiis exponitur, 79 seqq. 
S 


.  Sabaregina /Ethiopke magno cum comilatu pretiosieque 
muneribus venit 3d regem Salomonem, elc.; mysterium 
ejus adventus declaratur, 351. 

Sabelliani hzeretiei realem divinarum personarum distin- 
ctionem inficiati sunt, 51. * 

Salomon rex, a mulieribus seductus et depravatus, cul- 
tum veri Dei ad idola convertit, 21. Ejusdem di:ticilia qu:ze- 
dam intellectu explanantur, 58. 

Sancti cum resurgcnt, primigcniam integritatem, et 
glorie plenitudinem obtiuebunt, 155. Hac in spe confir- 
mati sumus, quia in Christo verum esse hominem coguo- 
scimus, 156. 

Saulus ex persecutore factus przedicator Christ; et gen. 
tium apostolus, 992. 

Scripturis sanctis nihil est detrshendum, 52. 

Spiritus sanetus Paraclitus juxta Christi promissum in 
apostolos descendit, eumque in ccelum ascendisse, verum- 
«que Deum esse demonstravit, 33. 

Stephanus (S.) moriens Deum deprecatus est ne «e 
ibdar rH ib.is suis puenas sumeret, sed veniam eis indul- 
gerct, 144. 

Stulx: alb:e eur SS. martyribus date ? ut io Apocalypsi 
legitur, 141. 

Syimnboli vox quid significat ? 99. Ab apostolis, qui inter 
se couvenerunt, c. ndi.um fuit, 51. Breviarium filei dicitur, 
quod przcipuorum do matum summam complectatur, i5id. 

T 

Talentum in Evangelio quid designat ? T5 segq. 

: Templorum ornatus quanta magbiflcentia a Christianis 
priscorum temporum curabatur ? 81. 


OADO RERUM QU.E IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


93€ 


"Templum qiiod. primo Bierosolymis edifieastum fuit a 
Salomone sep!em annis structuram sanctas Ecclesiz signi- 
ficat. Hzc septem diebus, hoc est septem annorum mil 
libus semper in augmeutam erit. EL sicut in ootsvo-auno 
Salomon ejus dedicationem celebravit; ita in octavo-nil- 
lesinio fiet justorum desiderata festivitas, i est omnium 
assumptio in. glorium, 47. Idem teuplum- post. ejus ever- 
sionem quadr.gi)ta et sex annis secundo resditicatum 
est, quot diebus juxta aliquorum opinionem a conceptione 
corpus hominis in membrorum distinctione formatur; ex 
quo corporis Christi, templi Spiritus saucti , figura fut, 
ibid. ) 

"Ihomas apostolus 13c(u. vulnerum Christi in fide resur- 
reclionis ejus coufirma: ur, 56. 

Tr bus. Ex tribu et stirpe David Chris'us nasciturus erat 
secundum carnem, 19 segq. 


V 


Vatieinia in Sc ipturis plurima de or'u Christi Domini 
ex si rpe David, 19 segq. 

Vatic;nium pss5l. xxxix de Christo; In capite libri scri- 
phon cst de me, quomodo sit intelligendum ? 1353. Sim h- 
ter eL illud psal. xxi: Virga tua et baculus tuus ipsa n:e 
con:*olcta sunt, ibid. 

Verbi divini :eternitas et indivisa cum Patre unilas as- 
seritur, 69. 

Yia quz: duc't ad Dominum est per angustias et tribu- 


. Jaiones, non per volup'ates, 115. 


Vic m ct vestitum sufficientem liabentibus superflua 
sunt reli jua ; quare iü pauperum subsidium sus cro- 
ganda, 83. 

Vincentius (S.) disconus tanto firmior iu Christi Domini 
confe «ione, quanto acerbjoribus eruciatibus torius. ext. 
Ejus rrartyrium portenta mua illustraruut. 51 seq. 

Viri sacris winis;eriis destinati, in separatioue a mundi 
consortio facilius vit:e perfectionem assequuutur, 59. 

Virtutuin 07natus auro et argento splendidior, coipa- 
randus, ut digne adventei Dowini occerramus, eunque in 
nohis rec pere mereamur 17 $egj., 22, 25, elc. 

Visio Det. In ea prophetia et scieutja cessabunt ; omma 
euim nuda et aperia erunt, 112. 

V.ta nostra quctidianis calamitatibus obnoxia, 113. Vi- 
ctores d» his erimus, si cas patienter feramus, tbid. ilia 
est vera vita, Deum nosse, timere ejus potentiam, anare 
pielatem, muudum ib opifice mirari, 126. 

Vitain mutare debet qui vult habere viram, 17. 

Vocatioais ad Christum quanta sit obligatio ? 51. 


Z 


Zachari:e 'azn s ate provecta, ex Flisghet li pariter vetula 
el sterili filius ab angelo promit itur uasciturus, 41, 06. 
Zona. In zous pellicea qua Joannes Baptista pracincetas 
fuit, quid sit intelligendum? 40. - 
Zor.babel regi » sanguine ortus, et Jesus sacerdos au- 
ctores fuere secunde dedicatiouis Lempli Hicrosolytitani, 
veris tempore, 96. 





ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 





Epistola dedicatoria. Col. 9 
Prsefatio. 15 
Vita S. Maximi Tauríneusis. 137 


Testimonia de S. Maximo. 
Scho»memanni notitia litteraria in S. Maximum Tau- 
Finensem. 11 
Specimen codicum ex quibus eruta sunt pleraque 
S. Maximi opera. 
HOMILIA DE TEMPORE. 


HowiLia Pia. — Ante Natale Domini. 221 
Ho» r. Il. — 1n adventu Dominico, et de eo quod 
. eriptum est Luc. xvu : Sicul fulgur coruscans, etc. 
. Hour. TIT. — Super eadem verba Evangelii. 2 


How, IV. — Incipit dictum ante Natale Domiui. — 953 
Honir,. V. — De eodem. 955 
Hour. VI. — De Nativitate Domini I. 251 
Houir. VII. — De Nativitate Domini II. [bid. 
Hour, VIII. — De Nativitate Domini IJI. 239 
Hor. IX. — De Nativitate Domini 1V. Ibid. 
Hour. X. — De Nativitate Domini V. 21 
How. XI. — De Nativitate Donrni VI. 215 
Hou. XII. — De Nativitate Domini Vt. 217 
llowr. XIII. — De Nativita:e Domini VU. 219 


Host. XIV. — De Nativitate Domini [X. 251 
Honir. XV, — De Nativitate Demini X. 


Hour, XVI. — De calendis Januariis. d» 
Houir, XVII, — De Epiphania Domini T. 259 
Hour. XVIII. — De Epiphania Domini IH. 261 

Houir. XIX. — De Epipiiania Domiui IlL. 365 
Hout, XX. — De Epiphania Domini IV. Ibid. 
Hon rt. XXI. — De Epiphania Domini V. 995 
Hour. XXII, — De Epiphauia Domini VI. 39 
Hour, XXIII. — De Epiph: nis Domisi VI. 213 
Houir. XXIV. — De Epipliauia Domini Vif. 2:1 
How. XXV. — De Epipliania Domini IX. 279 
Hour. XXVI. — De Eplybauia Domiui X. ?81 

Hoxtir. XXVI[. — De Epiphania Domini XI. 285 
Hom. XXVIII. — De Epiphania Domini XII. 381 

Howr. XXIX. — De Baptismo Christi I. 989 
Hour. XXX. — De Baptismo Christi If. 291 

Hour, XXX[. — De Baptismo Christi lI. 295 
Howr. XXXII. — De Baptismo Christi IV. lbid. 
How. XXXIIT. — De Baptismo Christi V. 295 
How, XXXIV. — De Baptismo Christi VI. 297 
Hour. XXXV. — De Bapusmo Christi Vif. 209 
Hout, XXXVI. — lp die Cinerum. 901 

Hour. XXXVII. — De jejunio Quadragesimz I. [505 
Hout. XXXVIIT. — De Quadragesima 1f. 307 
Moi. XXXIX. — Item de Quadragesima 1f. 81t 

Howir. XL. — Item de Quadragesims IV. $13 
MHoxuu. XLI. — Item de Quadragesima V. 91sN 











985 . 


How. XLII. — Item de Quadragesima VI. 919 
HoxaL. XLllI. — Item de Quadragesima VII. 5233 
How. XLIV. — De Quatrsgesima VIII. 225 
Houic. XLV, — Dominica in ramis Palmarum, ete. 527 
Howw. XLVI. — De accusato, et judicato Domino 
apud Pilatum. 931 
Hout. XLVIT. — De eodem judicio. . 353 
Howit. XLVIIT. — De Juda proditore. 939 
Hour. XLIX. — De passione et cruce Domini 1. — 359 
Hour, L. — De cruce Doniini II. Sit 
Hou. LI. — De sancto latrone [. 815 
Houtr. Lil. — De eodem sancto latrone [[. Ti 
Hou. L!ll. — De poen.tentia l'etri, et ostiaria 
ancilla. 919 
Howic. LIV. — De eodem Petro apostolo. $59 
Howir. LV. — In festo Pasche 1. OD 
How. LVI. — De María ^agdalena, et Resurre- 
ctione Domini 1I. 930 
' .— Hour. LVII. — De eadem Pasch:e solemnitate Ill. 361 
Hoatc. LVIII. — De easdem Paschae solemnitate IV... 65 
Houi.. LIX. — De eadem Pasch: solemnitate V. 365 
liourr. LX. — De Ascensione Domini. 5 yl 


Howir. LXI. — De solemnitate sancise Pentecostes [, »71 

How. LXII. — De solemnitste sanciz l'enteco- 
stes M. 213 

Hou. LXlífT. — De solemnitate sancue Peuteco- 


stes !1l. 
HOMILI,.E DE SANCTIS. 


Houww. LXIV. — in naisli 5. Stephani levi: et 
protomar. y. is. 919 

HouiL. LXV.—[Indie nativitatis S.Joannis Bast ste 1. 553 

How. LXVI. — In natlvite S. Joannis Bàjti- 581 


& 


ste I. ] 
How, XVII. — In nativitate S. Joanuis Bapti- 2 
$ 


sue 1H. 

Hour. LXVII. — Iu natali beatissimorum Petri ot 
P'auli apostol rum 1. : 
How. LXIX. — Pe eodem natali SS, apostolorum 
Petri, et Pauli II. 391 

How. LXX. — De codem natali SS. apostolorum 
Petri et Pauli Ill. Ib:d. 
Hout. LXXl. — De eodem natali SS. apostolorum 
Petri et Pauli IV. 399 
Hou. LXXII, — De eodem natali sanctorum Àpo- 
stolorum Petri et l'auli V. 4023 
How. LXXIH. — De eodem natali SS. apostolo- 
rum Petri et lauli V]. 107 


Howr LXXIV. — In natali S. Laurenti levite, 
et martyris l. Ibid. 
How. l.XXV. — De eodem natali IT. 410 
Hour. LYXVÍ. — De eodem natali LiT. A13 
Howit. LXXVII. — 1n na ali S. Eusebii Vercellen- 
sis episcopi [. ! 
Houir. LXXVIII. — De eodem S. Eusebio episcopo 
Yercellensi II. AT 
How. LXXIX. — ln natali S. Cypriani episcopi et 
matris. 425 
Hoxi. LXXX. — De eodem natali II. 425 
How. LXXXT. — Inu nata'i SS. martyrum Taurinensium 
Octavii, Adventii, et Solutoris. 421 
Hou. LXXXII. — De sanctis martyribus. 429 


HOMILI£ DE DIVERSIS. 


How. LXXXIII. — De traditione Synmboli. 455 
WMouiL. LXXXIV. — Incipit praefatio de corpore Chrinti: 


tlowr. LXXXV. — De eo quod s.riptum est : Quis n 


£us, etc. i5 
Honc. LXXXVI. — De bellico tumultu. 419 
Hout. LXXXVII. — Dc hostibus nou timendis. 431 
Hox. LXXXVIfI. — De non timendis hostibus earnali- 

bus, et gratis post cibum: Deo agendis I. d 
Hour. LXXAIX. — De eodeui argumento lf. 453 
Honc. XC. — De punitentia ei jejuniis Ninivitarum L5 


Hour, XC. — De Ninivitis M. 461 
Hour. XClI. — De barbaris non timendis ei qui Deum 
timet, et de sancto Eliseo I. 463 
Hoxic.. XCIII. — De eodem S. Eliseo I[. 461 
How. XCIV. — In reparatione ecclesise Mediolanensi 

J 
Hout... XCV. — De-avari.ia, et de eo quod seripum 
i2 


t, etc. 
Hox. XCVI. — De eodem argumento. Ki 
Hour. XCVII. — De elceinosynis, et de muliere Sama 


ritan [. 
Hou. XCVIII. — De eleemosynis, ct d^» eadem Sama- 


(RDO RERUM QUA IN 1IIOC TOMO CONTINENTUR. 


9?6 

rina Il. 4" 
Hoxii. XCIX. — De hospítalitate. 485 
Houuw. C. — De defectione lunas I. ibid. 


HowiL. Cl. — De eodem argumente II. 481 
tu OMIL- CH.— De eo quod scriptum est [saize 1: Caipones 
etc. 483 
How. CIIL. — De kalendis geutilium. 491 
Hoi. CIV. — Incipit de haereticis peccata. vendenu 
us. 495 
ua oum. CV. — Incipi!, qued non debeat clerici nego. 
ri. A95, 
HoxiL. CVI. — De timore Dei, et correctione liogua 
ruui. A97 
Howir. CVIf. — De eo qued scriptum est in psalmo cix, 
Bonitntem, eic. 90 
Howir. CVIII. — Super illa Evangelii Matthaei vi, Ascen- 
dit Jesus in naviculam. 505 
HouiL. CIX. — De grano sinapis I. 501 
Hour. CX. — ltem de grano sinapis 1I. 509 
How. CXI. — Quod sine sit reguum Dei fermento. 
$1 
Howtc. CXII. — Increpatio ad populum de absentia sua 
ab Ecclesia. $05 
Hour. CXIIT. — Post increpationem altpcutio. ibid . 
Houtr. CXIV. — De co quod scriptum est Matulimi xxu, 
Reddite, etc. $17 
Hcr. CXV. — De eo quod dicit Dowiuus in l'vangelio 


Matthiei v0, Vulpes foveas habent. 531 
Howic. CXVI, — 6 bi Doaruus sabbato mansum. arida 
curavit ,Luc. vt. 023 
Hox. CXVIf, — De camelo. 525 
Hou. CXVIII. — De margarita. 931 

SERMONES DE TEMPORE. 
SgRMO PkixUs. — Ánte Natále Domini. 55l 
SgnM. 1l. — De duobus in lecto uio, Lice xvit, 553 
Ssnx. III. — De Nativitate Domini l. 555 
Sgnx. IV. — De eodem Natali tl. 551 
SgnM. V. — De eodem Natali lif. 5111 
Sznu. VI. — De calendis Jauusrii. 543 


Syn. VII. — De die sancto Eyiphaniee f. 515 
Sgnu. VlIE. — item de swncta Epiphausa II. 


Sem. IX. —— De sancta Epiphania HI. «€19 
Sen. X. — De saucta Epipliania 1V. 531 
SgnM, XI. — De Baptismo Christi I. 955 
SEnaM. XII. — De Baptismo Christi EH. 555 
SgRx. XIIf. — De grstia Baptisui. 957 
Sax. XI V. — De jejunio geue li, 558 


Sena. XV. — De jejunio Do.vini ia deserto; et quod uon 


in solo paue vivit homo Matthzi iv. 56L 
Sgnx. XVI. — De Quadragesima Il. 65 
Sgnu. XVII. — De Quadragesima Il. 565 
Ssnw. XVIII. — De Quadragesima IV. 967 
Sen. XIX. — De Quadragesiu.a V. 56 
Sgnu, XX. — De Quadragesima VI. 19 
Sgnu. XXI. — De Quadragesima VIf. Sio 
Sena. XXIf, — De Qua.rage.-ima VII. 51 
Simu. XXIII. — De Quadray: sima IN, S11 
Sgnx. XXIV. — De Quadragesima X. $19 
Sgnu. XXV, — De Quadragesima XI. ibtd. 
Sgna. XXVI. — De Quadragestua XII. 85 
Sgna. XXVII. — De Quadragesima Ail. 583 


Sax, XXXIII. — De eadem Paschatis solemuitato Y- 
Sgnu, XXXIV. — De eadem Paschatis solemai:ate Vl. 
SEnu. XXXV. — De eadem Paschatis solemnitate vii 
Szewu. XXXVI. — De eadem Paschatis s lenitate Mas 
Srnu, XXXVII. — De eadein Paschatis solemnitate i 
Sgauu. XXXVIII. — De oadem Pascliatis solemnitate X 
Sgax. XXXIX. — De eadem Pascha:is solemnitate A 
Srnu. XL. — De eadem Paschatis solemnitate XII. 613 
Sgna. XI.l. — De eadem l'ascbatis solemuitate XH. 607 
Sgna. XLlI. — De ea.lem Pas hatissoleinnitate XIV. 619 


Sin, XLltlI. — Dee demiasciatis solemnita.e XV. 621 
«gn, NLIV. — De Axcensione Domini I. 623 


S7 
Sknu. XLV. — De eadem Ascensione Domini II. — 635 


Sgax. XLVI. — De eadem Ascensione Domini IIl. 1bíd. 
Sgax. XLViI. — De eadein Aseensiuue Domini IV. 627 


, Sana. XLVIIJ. — De Pentecoste I. 629 
Szmw, XLIX. — De Pentecoste |f. e51 
Sgnu. L.. — De Pentecoste Ill. 

Sena. LI. — De Pentecoste IV. 3 

Szax. l.l]. — De Pentecoste V. 657 

Sgnx. LIII. — De Pentecoste VI. Ibid, 

Sgau. LIV.—De Pentecoste VII. 659 

Sena. LV.—De Pentecoste VIIT. 641 
SERMONES DE SANCTIS. 

Sgnu. LVI. — [n natali S. Agnet s. 643 


Sans. LVII. — lu nativitate S. Joannis Baptiste T. 647 
Sen. LVIII. — De codem 3, Joanne Baptista IT. — 618 
Ssgnx. LIX. — De eadem nativitate S. Joannis Bop 


ste Il. "D 
Szau. LX. — Item de nativitate S. Joannis Baptiste M 
5 


Sknx. LXI. — Item iu natali S. Joann's Baptiste V. 655 
Sgnu. LXII. — ltem de natvitate S. Joaunis Bapii. 


gue Vl. 
SanM, LXIII. — De nativitate S. Joannis Bapt'stze MA 
Ü 


Scau. LXIV. — In nativitate S. Jomnis laptste ; n 
Sena. LXV. — De nativitate S. Joanuis B ptistie TM 


PAM LXVI. — in natali SS. apostolorum l'etri et 
R1 
Sgax. LXVII. — De eodem ratali SS. apostolorum Pé- 
tri et Pauli H. 665 
SEgny. LXVIII. — De eolem nata!i SS. apos olo: un 
Petri et Paüli 11l. 
Sgnu. LXIX. — De eodem v2tli SS. apostolorun Pe- 
wi et Pauli JV. 671 
' Sensu. LXX. — Do natali S. Laurentii levitste et umar- 
tyris I. 875 
SERM. x. — pe eodem matali S. Ladrenti levitie 
et martyris II 6:9 
Sxnx. LXMI. — De eodem natsli S. Laurentii levite 
et martyris IIl. I bid 
Sgny. LXXIHI. — De codem notali S, Laurentii loi. 
€t martyris iV. 8l 


Sgna. LXXIV. — De S. Cypriano I. 6*5 
S:nu LXXV. — De eodem 5. Cyoriauo IT. Ib d. 
Sena. LXXVI. — De ecxdeui S. ; Cipriano !if. UN 
SeaM, LXXVII. — De eodem S. Cypriano IV. 087 


Sena. LXXVILI. — De natali sauctorum, praecipue Cy- 
659 


riani. 

P Sgny. LXXIX. — De SS. Macliabeeis I. 601 
Sgnx. 1 XXX. — De 58 Machabeis Il. 6U5 
Sgnx. LXXXI. -— De SS. martyribus Alexandro, Mart y- 

rio, ei Sisinnio |l. 605 


Sensu. LXXXII. — Dc iisdem SS. martyribus 1. Jbid. 
Sgnw. LXXXIHII. — 1n. natali Ss, Machabzeorum, et S. 
Eusebii Vercelleusis e, iscopi. 691 
Sgnu. LXXXIV. — De 5S. martyribus Cantio, Cantian ', 
et Cauntiatilla. Jl 101 
Sunx, LXXXV. — In natali S. Stephani protomartyris. 
Ib:«. 
SeRu. LXXXVI, — De uatali SS. mor yrüm [. 103 
SeRu. LYNXVIH. — Item de raiali sanctorua plurimo: 
ram marty: um If. 


710: 
SgRu. IL.XXXVIIIL.— Itemde natali SS. m^rtyruui HT. 701: 


. Sknx. LXNXIX.. — — Lean de uauli SS. plurimorum 
martyrum 1V. TIL 
Sgnu. XC. — ltem de uatali sanctorum. plurimoru.u 
nariyrum V. Ibid. 
Nga. XCl. — Item de natali sanctorum plurimorum 
martyrum VI. 1144 


Sn. XCIT. — Item de natali sanctorum jlurimorum 
martvrum Vil. 718 
Ska». XClil. — in natali plurimorum co.fessorum. 717 


SERMONES DE DIVERSIS. 


Sgnx. XACIV. — De m rabil bus, - 30 
Sina. XCV, — De evangelica piscationc. 

Sena. XCVl. — De bospitalitate, 125 
SgRA. XC IT. — lucipit de eo quod scriptu:n ost : Sicet 


Iuba exal:a cocem tuam, eic. 121 
Sen. XCVIII. — Item sequentia. Ib: 
S zax, XCIX. — Incipit de /achao. 729 


Sagnn. C. — Ite. de sequentia. 151 


ORDO RERUM QUAE IN llOC TOMO CONTINENTUR. 


. 083 


SER. Cl. — De idolis auferendis de propriis possessio- 
nibus. 153 


Sana. CIT. — De eadem re. Ib d. 
- SERM. CIIT. — De spe«ulatore posito filiis Israel. — 735 
SERM. CIV. — lncrepstio ad plebem, etc. Ibid. 
Sau. CY. — De calice aque frigidae. 739 
5zax. CVI. — De quinque panibus et duobus pis ibus. : 
jit 
S;ax. CVII. — De verbis Evangelii Marci vnt : Cum tu: ba 
nulia esset cum Jesu, eic. 143 
Sznu. CVILI. — De muliere Cananma. Ti 
Sznv. CIX. — De fraterna correptione. 741 
SER. CX. — De esstitatis studio. 7.9 


Sena CXI. — Contra loquendi pravitatem. 191 
Sena. CXII. — De servo centarionis iu Evangelio. 75; 
Sen. CXIII. — De eo quod scriptum est: Venite ad m^ 
omnes qui labo: atis el onerati estie, Matth. xi. 155 
Sgna. CXIV. — Super illa verba Evangelii : Quis putas 
major erit in regno colorum, xvin. 156 


€gaM. CXV, — De adveniu divitum I. 159 
Sknu. CXV. — De adventu di. itin IT. I^id 
TRACTATUS. 

ThacTaí1US PRusUS. — De Baptismo 1. "1l 
'Tnacr. lf. — De Baptismo II. . T15 
Taacr. IH1.—De Baptismo n. 711 


''aacr. 1V.—Conira Pagauos. 180 

Tnaacr. V.—(Con!ra Juisecs, TUS 

Taacr. Vl. — Expositiones de cayitalis Evangeliorum, 
BU 


APPENDII. 
819 


SERMONES. 
Ibid. 


SgnM0 paucs. — De Ád: entu Domini. 

Sen. ll.—lItein de Ádventu Dowini 

Sena, lil. — De preparatione. ad Dowini Nativit em. 
1 


SERX. IN- —pe Natale ,Domini. 849 


Ssaw. V.—Super illa verba Matth:ci c. n : Defun to 
Her: de ap ruit in somuis Jose,hi in /Egy,.to, etc. et 

Sena. VÍ.—Iln vigilia Pascuse. 

Sgnx. VIf.—De die dominice Ás. ensionis. I ny 

Senx. VI.I.—De l'entecosie, 857 

Szn«. IX.—De 8S. Joanne B ptis'a T. 839 


X.—De S. Joaune Baptista II. 


SERM. N63 
Xl. —De Assumjtione beatze Maris Virginis Pa 


SRM. 
Senx. XI. —De Assumptione beate Marise Y irginis VI. 
SER. 


Celsi 1l. 
Sen». XIV.—In Natali eurumdem SS. martyrom Il. 871 


XIII. — In Natali S3. martirum Nazi et 


Sgny. XV.—De S. Viuceutio Martyre. Ibid 
Sgnu. XVI.—1u Natali 5. Laureutii. 872 
Sgay. XVII. —De Salomone. - rir d 
Sgnw. XVIII.—In Dedicatione Ecclesi e T. 89 
we ERM. XIX.—In Ded € (ione Eclesie IT. 883 


Semw. XX. — De S. Eusebio episcopo et inar yre 
V ercellensi f. [.* Qj 
SEaM. XXI.—Item de S. Eus. bio episcopo et marte 
Yercellensi |[. 81 
Sen. XXII.—De S. Eusebio, et de Ma; liabseis HT. 85) 
Sgnw, XXIII. — Item de. S Eusebio el de Maclia- 


bais IV. 9L 
Senw, XXIV. — De Natali unius eoufessor:s "pcn:i- 
ficis. 895 
* gà y. XXVV.—I[n Ded catione Eccles 2. 895 
Sinu. XXVI.—De primitiis, et decimis. 90t 


Sgnu. XXVII. —De horno e, et dilectioue erga parentes, 
ct de decimis. 905 

SenM. XXVIIT.—De sancita Christi Resurrectione. — 905 

S:ax. XXIX. — In fesuvitate S. Stepbani l'rotomor- 


ris. Ibid. 

Sgny, XXX.—In festo Dedicationis Ecclesia. 907 
Sgnu. XXXl.—1n Octava S. Stepliaui. 913 
HOMILUE. 913 


Houiia Pria —De his verbis Evangelii : Cum audi set 
Joannes in vinculis, etc. 

Honc. [l.—Do his verbis Evangelii S 
tem renuptie facte. sud, etc. 

How. 1l1.—Super hcc. verba : Angelus. Domini "i 

ruit in so «nis s Josephi, etc. 

EPISTOL 4. 

EPisrOLA PR MA. —À(d amicum og ot: m. 1d. 

L:p.»T. 11.—De vi:o perfec.o, 2d auneum spgrotum.. 953 


. Joannis : Iu itl 


FINS TOMI QLUIN QUAGESIMI SEPTIMI. 








-—— 


D 


--——-—Re "s m nou Ane cuERRGP UG AR m c 


-- » mü€ mp 





mnn 


o on —] "— 


This book should be returned to the 
Library on or before the last date stamped 
below. X 
À fine of five cents a day is incurred by 
retaining. it seyond the specified time.