Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus sive biblioteca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium SS. Patrum, doctorum scriptorumque eccelesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocentii III tempora floruerunt .."

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


HARVARD  COLLEGE 
LIBRARY 


W}w 


FBOM  THE  BEQUEST  OF 

JAMES  WALKER 

(CkM  of  1814) 
Preddent  ofHarvard  College 

"FMCBram  beiaf  §!▼•■  to  woflfa  in  the  Infrfliwtn»! 


PATROLOGLE 

CURSUS  COMPLETUS 

BlBUOTflBGA  UNIVBRSAUS.  INTBGRA,  0N1FORM18.  GOMMODA.  OBCONOMICA. 

OMNIUM  SS.  PATRUM,  DOGTaRUM  SGRIPTORUMQUE  EGGLESIASTIGORUM 

«01 

AB  iBVO  APOSTOUCO  AD  mNOCENTII  III  TEMPORA 

florubruiit; 
RECUSIO  CHRONOLOOICA 

OMMIUM  OVM  EXSTlTEflE  MONUMENTORUM  CATHOLICiG  TRADITIONIS  PER  DUODEGIM  PRIORA 

ECCLESIiE  SiECULA, 

IflXTJL  BDITIOirES  AQCQBiTiaSMiSy  RCTER  SE  CIJIIQOC  RONlfOLLiS  C0MCIBU8  IUN08CBIPT18  C0LLATA8» 

PEBQUAII  DILI6ENTBB  CA8TICATA; 

M88BBTATIONfBU8,  C0IIIIBNTABII8  LECTI0N1BU8QUB  YABIANTIBUS  CONTINBNTEB  1LLU8TBATA  ; 

«HNIBUB  0I«B»U8  F88T   AilPU8811IA8  BB1T10NE8  QUiB  TBIBU8  N0Ti881ill8  8ACULI8  BEBBNTUB  AB80LUT48 

DETECT18,  AUCTA; 
INDICIBU8  PABTICULAB1BU8  ANALTTICM,  81NCUL08  8IVB  TOHOB,  81TB  AUCT0BB8  AL1CUJU8  HOHBNTI 

8UB8EQUENTIBU8,  DONATA; 

CBPITUU8  INTBA  IP8U1I  TBXTUM  BITE  DI8P081TIS,  NECNON  ET  TITULI8  SINCULABUM  PACINABUM  MABCINBM 

8UPEBI0BBM  •DI8TINCUENT1BU8  SUUECTAMQUB  MATBBIaM  8M:N1F1CANTIBU8,  ADOBNATA; 

0P8B1BU8  CUM  DUB1I8  TUM  APOCRYPHIS,  ALIQUA  YEBO  AUCTORITATB  IN  OBDINB  AD  TBADITIONBM 

BCCLESIA8TICAM  P0LLENT1BU8,  AMPLIFICATA; 

BU0BU8  1NDICIBU8  «BNBBALIBU8  LOCUPLBTATA  :  ALTEBO  8CIL1CET  RERUM,  OUO  C0N8ULT0,  QUIDOUIB 

UNU8QU18QUE  PATBUM  IN  QU0DL1BET  THEMA  8CBIPSEBIT  UNO  INTUITU  CONSPIClATUB ;   ALTBBO 

^  SCfUPTUR^  SACRJB,  £x  quo  lectori  comperire  sit  obvium  quinam  patbes 

ET  IN  QU1BU8  OPEBUM  8U0BUH  L0CI8  81NCUL08  81N6UL0BUM  LIBBORUM 

8CBIPTURJB  TBXTU8  COMHENTATI  81NT. 

BBITIO  ACCUBATI88IHA,  CJBTBB18QUB  0HNIBU8  FACILB  ANTEPONENDA,  81  PEBPENDANTUB  :  CBABaCTEBUM    N1TID1TA8 

QBABTiB   QUAL1TA8,  INTEGBITAS  TEXTU8,    PBBFECTIO  COBRECTIONI89  OPEBUM  BECUSORUM    TUM   YARIETA8 

TUM  NUMBBUS,  FOBMA  YOLUHINUM  PBBQUAM  COHMODA  81BIQUB  IN  TOTO  0PBBI8  DECUB8U  CONSTANTEB 

81M1LI8,PBET11  EX16UITAS,  PBiBSBBTlMQUE  18TA  C0LLECT10,UNA,  METHODICA  ET  CHRONOLOCICA , 

8BXCENT0RUM    FRAGMBNTOBUM    OPUSCULOBUHQUE    HACTENU8'   BIC    ILLIC    8PABS0RUM, 

PRIMUH  AUTBM    IN    N08TBA    BIBLIOTBECA ,  EX  0PBBIBU8   AD    0MNE8  4TATE8 , 

L0C08,  L1N8UA8  F0BMA8QUE  PEBTINENTIBU8 ,  COADUNATOBUH. 

SERIES  &ECUNDA, 

m  QUA  PRODEUNT  PATRBS,  DOCTORES  SCRIPT0RB9|0UK  EGCLESIiB  LATINiB 
A  GRE60RI0  MAGNO  AD  IIINOCENTIUM IIL 

Xcottiinfe  %^^.  Vti^nti 
•sB&BovaaoA  o&obib  vaiBvaaoji, 

81VB 

CUR8UC1I  COMFLBTORUM  111  SIRGULOS  SCIBMTIJt  ECGLB8LUTIGJB  RAMOB  BDITORB. 


PATROLOGIA  BIIIA  BDITIONR  TTP18  MANDATA  BST,    AUA  HBMPB  LATINA,  ALIA  GRACO-LATIIIA.  ~ 

YBNBUNT  IIILLB  FRANGI8  DUGBNTA  TOLUMINA  BDITI0NI8  LATINiB  ;   OGTIR6BNTI8  BT 

MILLB  TRBGBNTA  GRSGO-LJLTINiB*  —  MBRB  LATINA  UNITBRS08  AUGTORB8  T.UM  0GGIDBNTALB8,  TUM 

ORIBNTALB8  BQUIDBM  AMPLBCTITUR  ;    HI  AUTBM,  IN  BA,    80LA  TBRSIONB  LATINA  DORANTUR 


PATROLOGIiE  TOMUS  CLXV. 

S.  BRUNO  ASTENSIS,  ABBAS  MONTIS  CASINI  ET  KPISCOPI  SIGNIEN8IDM. 
ODDO  ASTENSIS  MONACHUS  BENEDICTINUS. 


KXCUDEBATUR  ET  VENIT  APUD  J.-P.  MIGNE  EDITOREM» 
IN  m  DICTA  D^AMBOISE,  PROPE  PORTAM  LUTETLE  PARISIORUM  YULGOD^EiVFEA  NOMINATAM, 

SBU   PETIT-MONTROU6B. 
1854 


W>*»  V  »    I 


• 


>^ 


Ok 


-^^ 


^  S^ULUM  XII 

S.  BRUN05^ 

9 

ASTENSIS 

c 

ABBATIS  MONTIS  CASINI    ET   EPISCOPI  SIGNIENSIUM 

OPERA  OMNIA    - 

AUGTA  BT  AD1IOTATIONIBU8  ILLUSTBATA 

JUXTA  EDITIONEM  ViOVM  ANNO  1791  CURANTE  BRDNO  BRUNI  DATAM 


ODDONIS  ASTENSIS  MONACHI  BENEDICTINI 

EXPOSITIO  m  PSALMOS 

S.  6RUN0NI  AB  IPSO  AUGTORE  DIGATA 
Qium  ad  cakm  Operum  S.  Bnmcms  edidU  D.  Maunu  Marche$iui,  Cameniis  decmm,  reneei»  onno  16Si 


ACCURANTE  J.-P.  MIGNE 

BIBLIOTHEOB     GLBBI     VHITBBSB 

SITB 
«UBfUUM  COMPLBTOBUM  IN  BlllOULOt  SGIBIfTllS  BGGLBSlABTICiB  BAM08    BDITOBB 


TOMUS  SECUNDUS 


TBNEUNT  2  TOLUMIIIA   l^  FBANGIS  OALLIGIS 


D 

EXCUDEBATUR  ET  VENIT  APUD  J.-P.  MIGNE  EDITOREH 
IN  ^MCTADMIfBO/S£;,PROPEPORTAM  LUTETLE  PARISIORUM  YULGO  DTirFJSii  NOMlNATAIi 

SBU  PBTIT  MONTBOUGE 

1854 


ELENCHUS 

AUOTOaUM  ET  OPEBUM  QUI IN  HOC  TOMO  GLXV  OOMTlMEIITUa. 


S.  BRUNO  ASTENSIS  SIGNIENSIS  EPI8C0PDS. 

^  l  ^W    Commentaria  in  Matth»um.  Col.        6S 

p^^^'    J           ^            inMarcum.  313 

^               1           "^            inLucam.  33* 

V    _  —           in  Joannem.  Wl 

i  P^v^  *         —            in  Apocalvpsim.  603 

C?M^^^    •"Homili©.  W 

Sermon«s.  8B3 

SententiaB.  807 

Tractatus.  lOW 

Epistol». 

^  OpTl(o  ASTEN8JS  MORACHUS  BENEDICTINUS. 

Bxposilio  in  Psalmos.  ^^^^ 


Ex  lypis  MIGNE,  au  Pctitllonlrouge. 


PROLEGOMENON 

IN  DDAS  PARTBIS  DISTRIBUTOH 

Quarom  prima  est  de  codieibus  mss.,  ex  quibus  facta  est  b«cOpp«  S.  Brunouis  callectio; 
allera  oontinet  ana)ysim  sex  libroram  senteotiarum« 


PARS  PRIMA. 


Expositieaes  S.  Bnmonis  Astensis,  qaae  eislanl, 

in  libros  Veleris  Testamenli,  prtino  In  Tolumine 

«nno  Bupermri  ediio  cemplexi  stimus ;  modo  partem 

alieram  a.CommenUriisinqualnor  Evangella  exor-. 

diinur,  quilms  inierpreUlio  Apocalypsis,  et  reliqua 

ejus  Opsra  liuc  usqne  cogniu,  et  recepCa  sul^se- 

qttentnr.  CommenUria  auiem  iUa  ia  Evangelia  S. 

Branoois  a  PelroLazzarto  pridem  Soc.  Jesu  Tlieologo 

docllssimo  publid  juris  facla,  auciore,  acprorootore 

prTstantissimo  cardinali  Francisco  Xaverio  de  Ze- 

bda  (cuijug  innumeras  laudes  nulla  unquam  xUs 

cooiicescet)  multis  ratlonum  momeolis  impilsi  ite- 

niin  publicamus.    Horum  primum  est  Lazzariuro 

rera,  seu  iliustrationem  auctoris  perfecte  asseciilum 

foisse;  qtiippe  um  copiese,  tamque  erudite  script» 

snnt  fjus  :idnoUtioBeSy  ut  his  alias  addere  superva* 

caneoni  sil ;  non  euim  in  sacro  lextu  major  obtine- 

retor  perspicuius;  sed  onerosa  auctorilatum  conge- 

ries  iereL  dubiaqueex  multiplici  sensu  inielligentia» 

Altenim  rationem  nobis  snppediut  cerU  cogniiio, 

editienem  illam  GommenUrierum  S.  Brunouis  in 

Evangelia,  qoamvis  nitidani,  et  accuraUm»  pariiin 

in  luliam  dispersam  fuissey  niultoque  minus  ulira 

montes  perrtiigaUm.  Teriio  accedit,  quodcnni  eicii- 

dends  sint  bomiti»  el  sermones  <yusdem  S.  episcopl 

tsigniensis;  quorum  pars  magna  ab  iisdein  Gom« 

nienurits  desiimpia  est,  ostendere  oportel^  aique 

ob  oculos  lectonim  ponere,  quiibiis  in  iocis  vel  liomi«- 

liarum  fragin?nia,  vel  sermoiies  iniegri  legi  possuni. 

Qoarto  in«ciu&  nemo  est,  quam  diu  sub  Etisebii  Emi- 

seni  numine  usurpatas  sint  bomiliae  itl«  (I),  et  ia 

^lufibas  ediiionibas  recusae;  qiiare  prsecipue  eur» 

Lazzarto  fuit,  iam  dolosam  stippositionem  cnnvellere, 

et  S.  Bruuonem  Asiensem  concionum  lllarum  au- 

ciorem  siabilire.  Scd  et  ipsani  doctissimi  Lazzaril 

Pi  3:li«iionem  rursus  prodticimas,  curo  eximia  redun- 

dei  erudilione,  pluraquc  de  palria,  naiali,  vitae 

gi^nere,  seriplisque  S.    Eruuonis   collegerii,  qiiae 

conimenUrium  noslrnm  iu  vilam  S.  episcopi  inax  me 

illnsiranl  aiqoe  confirmant.    Qui  ex  sciiptorum 

tebiiiuoiiio  S.  Bruiioiiem  iuterpretem  Evangelii  r.im 

(i)  Ipse  S.  Tboinas  Aquiuag  variis  in  locis ,  «t 
lu.  p.y  q  75,  a.  5» et  q  75,  a.  i  Kusebiiaiicif ilates 

Patrol.  CL\V\ 


Aexstiilsse  Hoverant,  latente  adbuc  in  bibliotfaeca 
Coliegii  Romaai  codice  ms.  in  qno  inierpretatio  ilia 
continebatur,  ea  perfrui  va*ideexoptaban(.  Satis  igiiur 
factumesleorumvoiis,et  sapieuiium  approbationeni 
assecutus  esi  [clarissimus  editor;  namque  leciioiii 
SS.  Patmro  dedlti  fatentur  se  in  eluciibraiione  iUa 
summam,  seu  compendiuro  praedarissiniarum  illu* 
strationum  veterum  expositornm  rcperire,  atque  in 
ea  mel  veiuti  ex  pbiribus  floribusconfecium  baberc. 
Quapropter  boc  opus  ianti  laboris  frucium  noii 
Gommentarium,  sed  CommenUria  in  Evangeliai 
appellavimus.  Unum  siiperost,  ui  leetores  admo- 
neamus,  scilket  nos  non  codicis  ms.  orihograpbiam 
vetercm,  jam  obsoletam,  et  lectoribus  gravein^  ut 
Lazzario  placuit,  secuios  fuisse,  sed  ad  rccenieni 

B  usum  coiiforinem  rcddidisse.  Pro  exieris  liominibus 
addere  libel,  ex  typograpbio  Marci  Paleariiiiftomani 
anno  Jubilaei  1775  prodiisse  S.  Brunonis  Commen- 
uria  super  evangelistas  in  duos  tomos  in-^  distri- 
buia;  quonim  primus  continet  expositionem  in 
Hattbaeum ;  secundus  vero  in  Uarcum,  Lucam  et 
Joannem.  Apoplexia  tactus  mense  Januario  annt 
elapsi  1789  gravis  xiate  piissime,  ot  vixeraiPetrus 
Lazzarius,  in  sacris  studiis  versatissimus,  ut  plura 
cjus  opcra  tesUntur,  Bomae  obiit,  mosrentibus 
emnibus  bonis. 

Nostrum  bic  esset  docere,  qiios  hac  pre  nostra 
editioae  consuluerimtis  mss.  Codices,  ne  minus 
diiigenies  tn  ea  exornanda  videamur;  boc  sane 
nou  omittlmus,  sed  ad  opportuniorem  locum  reser« 

^  vamiis,  ubi  de  bomiliis,  et  sermonibus  S.  Brunonis 
agendum  erii.  Interim  ingenue  falemur,  cum  in 
feriis  automnalibus  anni  1794,  quibus  Taurini  fui- 
miis,  pro  temporis  brevitate,  qua  ea  in  urbe  morani 
egiinus,  cellationem  bojiismedl  cum  codice  ms. 
Regii  Aibenxi,  de  quo  Lazzarins  menilonem  habel, 
perficere  iiequivissc;  eum  lamenobservavimusmem- 
branaceum  esse,  in  fol.  cbaraciere  Romano  exara- 
lum,  qiiem  ad  xii  sxculum,  vel  ad  iuKium  saec.  xiii 
periiiores  judiccs  rereriint.  Aceedit  lioc  in  volumine, 
post  Commeiitaria  in  Evangeliorum  Ubrum ,  expesitio 

ex  serm.  5  ile  Pascbate,  atf|ue  alibi  affert;  adec 
ii  ijusnio  li  opino  ir.valiicrar* 

1 


II 


S.  BRIjNO  EPISCOPUS  SIGMENSIS. 


f« 


in  Apocalypsim,  de  qua  pauca  sunt  pn)ciiocafl<!ay  Aet  omnibngmundanisobtectameiahgaTiBiirosjiisiot 


cum  ipse  S.  Bnino  interpres  quid  animadvertere 
deberenl  lertores  admonuerit. 

ffoec  Tersantiir  circa  objecta»  qiiibus  Abanzilitts 
Genevcnsis  Calvinista  auctorilalem  libri  Apocalypsis 
labefactare  nisus  est;  scd  Iruslraneo  conatu.  Cum 
paucis  ab  hic  annis  clariss.  Tincentius  Fassinius  0. 
V.  in  Lycaeo  Pisano  S.Scripturae  professor,  S.  Joan. 
cvamgelislae  propbeiiae  vindicias  doetissime  egerit, 
non  nisi  summa  capita  ad  conlroverskc  cognitioiieni 
referam.  Primo  igitur  dixerat  Abauzilius,  neminein 
igiiorare  quot  Evangelia,  revelationes,  et  Acta  apo- 
stolis  attributa  primis  Ecclesiae  saeculis  fuerint,  qiix 
dein  ui  apocripha  scripta  damnata  sunt  ab  Ecclesla. 
Secundo  adnotabat,  Apocalypsim  Inter  libros  proto- 


effuliebant ;  catholici  auiem  spirituales  delicias,  pcr- 
fectioris  nempe  ainoris  Del  ampliorisqne  ccelesliiini 
bonorum  cogniiionrs  possessiunem  felicibus  ills 
clcclis  tribuerunt.  Si  vero  ex  prava  iDiqiiorum 
inlerpretalione  sacrae  liiterx  rejiciendse  forent; 
cum  ab  ortii  Eccfesiae,  teste  D.  Petro  ep.  tt,  cap.  iii, 
Ipsae  Pauli  Epislolae  ab  indoctis  quibnsdam  et  iiista- 
btlibus  dcpravarentor ;  vix  aliquis  diVinus.liber  i» 
Ecclesi:!  auctoritatem  Qfbtinerel.  Ad  postreinum 
ohjcctiim,  quod  traditio  Apocjilypsi  non  faveat;  re- 
spondeo  priino,  non  ila  sensisse  Grotium,  Flaccluni 
flliricum,  Richardiim  Siinonium  heterodoxos  criti- 
cos  qui  antiqutores  Ecclesiie  Patres,  Justinum  sci« 
licet,  fraeneum,  TertuIlianiiin,Origeneni,  Cleinenteni 


eanonicos  minime  receptam  fuisse.  Terlio,  perpetua  B  Alexandrinum,  Theophilum  itciu   Alexandrinum  . 

Cyprianum,  aliosqoe  phires  memorant,  qui  S.  Joan  • 
nis  prophetiam  de  futuro  mundi  siain,  tanquam 
Ilbrnm  divinnm  agnovcnint.  ftespondeo  %.  a  secundo 
Ecclesiae  saeculo,  usque  ad  nonum,  perpetuuni  Pa« 
trum  tam  Graeconim,  quam  Latittoruin  in  asserenla 
divinftus  inspiraia  Apocalypsi  consensom  perspiciie 
ostendi,  aique  probari ;  quare  optimo  jnre  processit 
Ecclesia  in  condemnationemeornm,  qui  ejus  decreto 
refragnti  fiierint.  Cjeterum  qut  hac (!e  coniroversa 
plura  videre  cuperet,  adeat  Natalem  Alex.  tom.  III 
ffistor.  Eccl.,  ar.  %  §  5;  AugusL  Calmet  in  praerat. 
ad  Apocaljp.  Joan.  Lanium  De  erudit.  apost.,  pari. 
II,  cap.  6;  Yincentium  Fassinium  De  auctoritate 


libri  hujusobscuritas,  eique  pervcrsae,  ac  malignae 
interpretaliones  multis  in  locis  aflixae,  non  leve 
praestant  argumentnin ,  proplianuin  potius  quam 
divinitus  insplratum  auctorcin  exstitissc.  Quartonos 
provocat  ad  ostendendam  Patrum  traditionem,  quo- 
rum  testimoniis  palam  fiat  ApocaTypsim  inter  apo- 
stolicas  Scripturas  jure  meriloque  locurn  obtinuisse. 
Praeroitio  semper  fuisse  haereticorum  consueCudinem, 
cum  ab  anctoritate  divinarum  Scripturarum  se  obnii 
seniircnt,  nec  haberent  quo  ab  earum  oracufis  eva- 
derent,  illas  ab  albo  canonlcorum  Irbrorimi  eripere, 
ct  intor  commenta  referre.  f la  Lutherus  et  Calvinus 
epislolas  Pauli  et  Jacobi  suppositas  dixerunt,  quod 


suis  erroribus  palam  adversarentur.  Apocalypsim  ^  fibri  Apocalypsis. 


Itaque  primis  Ecclesise  temporibns  rejecere  Marcio- 
niiae,  Theodosiani,  Alogi»  quos  illius  aevi  Patres 
invicfssiiue  refularunt.  fikirum  cineres  cnm  exci- 
t«sset  Abauxitius,  inulta  non  fuilejus  audacia,  atqiie 
a  forliori  manu  elisa  penilus,  contritaque  jacula 
cjus.  Primi  igilur  argumenti  vis  contra  ipsum 
Abanzitium  sialiin  retorquetur ;  si  enim,  eo  fatente 
Ecchisia  fabulosas  commcnlitiosasque  scriptiones 
i!nnqu.im  rctcpit;  scd  cas  refuiavii  damnavttque; 
cuin  propheliain  S.  Joaniiis  evangelisiae  inter  cano- 
jiicos  libros  recensuerii,  etlidolibns  commendaverit, 
«amgermanum  apostoli  opus,  Spiritu  sancto  aflljnle 
•conscriptum  agnovisse,  diccndum  erit.  Quod  autem 
S.  protulit,  Apocalypsira  cum  reliquis  Novi  Testa- 


Compendiose  persolutis  responsionibus  ad  haerc- 
tfcorumobjecta,  quibus  libri  Apocalypsis  auctori- 
latcm  hitfrmare  conati  sunt,  sileniio  non  pracleribo 
quae  ad  hanc  novam  qusdem  fibri  editionem  illu- 
slrandam  quaesita  siint,  et  non  exigQO  cum  Itborc 
coinparala.  Prinio  igitur  dicain  singularem  sibi 
promeruisse  laudem  S.  Brunonem,  quod  paucos 
inter  Patres  firerh,  qui  totam  Apocalypsim  expla- 
narunt.  Secundaloco  coinmeinorabo  me  hac  in  edi- 
tioiie  non  mancam,  el  interpolatam,  ut  Marchesius 
publicavit,  sed  integram  tolamque  perfectam  leaa- 
ribus  praehere  antistitis  nostri  in  Apocalypsim  inler- 
pretationem.  Post  quam  pluribus  in  bililiotbeci!» 
rrnstra  cum  mss.  codicibus  conferre  studuerim  Mar* 


inenti  libris  protocanonicis   non  staiim   admissam  ^  cbesii  leclionem;  landem  quid  in  ea  deest,  et  quid 


fuisse,  dico :  suminac  hoc  Ecclcsise  curae.  ac  prudcn- 
liae  esse  adscribendum,  quse  prius  Laiiiiorum  Grae- 
^rumque  Patruin  Opera  cxpendere  voluit,  ut  conim 
auctorilaie  munita,  Apocalypsim  librom  diviim.u 
declararct.  fd  cerie  egit  Gelasius  pontifex  in  fto- 
mana  synoilo,  ilenique  concilium  Carthaginense  iii, 
et  poslea  Palres  Trideniini  ^solemni  decreto  confir- 
inarunt.  NulUus  aulem  niomenti  fucienda  est  teitia 
oppositio;  siquidem  constal  abjiaereticis  Chiliastis, 
siye  Miiicnariis  longe  abfuis^e  Papiaro,  Justinuin, 
fraeueum,  paucosque  alios,  qui  niille  annls  jur^tos 
cutn  Chrislo  regnaluros  post  primam  re«iirrectionem 
]uicta  Apocalyp.  cap.  xx,  oplnail  sunt.  Nam  haere- 
lici  iUi,  qnorum  dux  Ceriuthus,  carnis  voUiptatibus, 


sensum  prxficere  potest  ex  cotKce  Vaiicano  eeni* 
peri,  cui  fidem  ex  desCriplioiie  roodo  facienda  nemo 
negabit.  Codex  ille  membranaceus  est  in  fol.  parvo 
saec.  XII,  characiere  Ronianoadroodoeximie  exaraio» 
qui  olim  fuil  Christtnae  Succoruin  regin»,  gestittqiie 
iu  fronle  lianc  cpigraplicn  :  S.  Brunonii  Sigtdent  s 
ephcopu  fncipit  a  praefationeejiisdera  commeiuatoi  is. 
eaderoqc.e  Apocalypsis  divisio  inspicitur,  non  iii 
capiia,  ut  Yulgata,  scd  In  septem  llbros  ab  tpso 
Brunone  disposilos. 

Tertio  loco  verba  facturus  de  homiliis  alque  ser- 
monibus  S.  Bninonis  noslri,  faleor  equidem  ma« 
ximasgratias  eminentissiino  Gardinati  Zelada  haben- 
das  csse,  quod  i|ise    sua  muuificcAtia  qusilexKi 


n  PROLEG.  AD  TOM.  II. 

S.  episcopi.Cpmmenttrit  in  Evangelia  in  iucem  pro-  A  impressas, 


duci  cnravil,  qua  edilione  penilus  conlrivH,  alque 
delevitcomnienlomillud^nescio  cujua  imperiti  libra- 
riiqut  cumin  ms.  Yolnmine  seriem  quamdam  homl- 
liarnm  atque  sermonum,  nuUi  anclori  atlributam 
comperisset,  Eosebii  Emiseni  nomen  ei  inscripsit* 
Diu  hujusmodi  supposilio  InTaliiit,  et  tres  eo  sub 
nomine  factae  snnl  editiones.  De  priore  mentionem 
fticil  Gasimirns  Outlinius,  cnjus  testimoninm  infra 
aflereraus.  Allera  hunc  titulum  in  fronte  praesefert. 
D.  Eutebii  Emi$em  homiiia!  in  Evangeliu,  quef  cam- 
eti$  diebtu  Dominicis  toliu$  anni^  ae  feriis  quadro' 
geeimalibms  U^solent^  nune  primumin  lueem  editm^ 
quibue  adnecti  euravimue  ejusdem  komiliae  in  prwd" 
fmis  anni  fesiivitalibus.  Antuerfnw  apud  Joannem 


U 

obl.ttasqne  clarisatmo  viro  Gabrieli  B6 
▼erio  ficclesiae  AndegaTensls  episcopo  xiv  Kal.  Junii, 
quarom  Ipsi  eopiam  feeeral  docior  qnidaai  ordlnit 
Fratrom  praedicatorum,  dignas  e.is  ailirmans,  quae 
prelio  commitierentur,  non  abnuo,  qiiin  opas  ktod 
probum  stt,  et  aliqiiantam  saliein  antiquitatem,  stj*> 
lique  congruitatein  aliqnam  saeculo  xii  asclpulan- 
tem  secom  babeat :  sed  cum  priscis  Ecclesi»  doci»- 
ribus  comparari  queal»  et  saBcnli  Eecleslae  quarii, 
vel  quinti  leporem,  dicendiqne  formam  sapiat,  nolUia 
opinor  esi,  qui  id  asserere  audeat.  H«c  plena  colle* 
ctio  hodiernae  consueiudini  ponllficias  tam  bolle 
adapuia  saeculum  Ecclesiae  xi  vel  xii  etiam  praece- 
dore  haod  qnaquam  poiest.  Quamvis  igitur  latud  opus 
episcopo  Emiseno  Eusebio  attrlbntum  Ifnerat,  ut  lli 


Sieelsium  A.  D.  1555.  in  8.  Post  indicem  bomilia-  B  magnum  inde  Scriplorem  accreaeeret :  tam  meriU» 


qnae  sunt  omnes  cxlii,  additur  homilia  :  Du 
peuiiieniia  NinivitarHm  Eunebii  ejusdem*  Haec  poste» 
rioreditio  ita  inscribitiir.  Divi  Eusebii  episcopi  Ope- 
ra,  vid^ikiei  komitias  id  Evangeiia,  qua  cunetis  diebus 
Domimcie  totius  anni^  ei  feriis  guadragesinudibus 
legi  solent.  Prasterea  komUim  de  prmcipms  anni  festi- 
vUaiihus  :  posiremo  itomHim  ad  populum  eloquentis^ 
sime,  ae  reiigiosfssime  reeens  in  lucem  emissm.  Pari- 
siis  apud  Hieronimum  de  Manefy  H  Guiilelmum  de 
Cavaiiai  smb  Peiieano,  monie  D.  nitarii  anno  1575. 
in  8.  Anftbae  illae  editlones  exstant  in  bibliollieca 
Ghisiana,  easqtie  cum  vulgatis  a  Marchesio  homiliis 
eompora?!.  Ilic  opporione  incidit  Theophiii  Ray- 
aandi  testimoii:um ,  qui  de  malis  ac  bonis  librls  p. 


tandem,  jureque  exceplum,  legitnr  parenti  S.  Bru- 
noni  Signiensl  episcopo  (ui  Tocant)  restituttttn  esi 
ex  fide  mss.  codicum,  et  aoctoriiaie  Petri  Diaconi 
Casiiiensis  bibliothecaril.  Gonligit  hec  nostri  Euse^ 
bii  Emiseni  esspoliatio,  atqiie  Bmnoiii  Signlensi 
facta  restitnlioannol65l,  per  aeciiratam  operum 
hujiisce  Brunoiiis  edKionem  in*folio  procoraum, 
nunc  saiis  obviam.  Ab  hoc  lempore  ntillus,  quen 
sciatn,  fuit,  qul  Tel  has  bomiUas  fiusebio  Emiseno 
ascribere,  el  Brunoiit  auferre  voluerit;  lu  apud 
criticos  baec  veritas  obiinuit.  •  Qun  opinio  de  hoe 
Eiisebio  Emiseno  liaberi  debeal,  idem  Oudinios  tra- 
didit.  (%)  .<  Eusehiits,  inqutt,  Etnis»  episcopus  in 
Syria  sive  Phsenicia,  quetn  Piicenicem  efHSCopom 


i,  Eres.  X,  {  i,  num.  217,  Opp.  tom.  XI,  Lngd.  an.  C  xbeodoretus  Yocat,  Arianae  signifer  factiouis  tempo* 

ribns  imperatoris  GonsUntii  viiit,  de  quo  S.  Hlero- 
nymus  in  Ghron.  ad  aiin.  Ghrisli  548,  Olymp.  281, 
tum  In  CaUlog.  De  scripl.  eccL,  cap»  101  (5)«  • 
Latrociniuin  ab  Eusebii  Emiseni  editoribus  facluin 
apertissime  ostendtint  tres  prjecipue  codices,  Casl- 
tiensis  nempe,  Vallicellanus,  el  Mediceo  Lauren- 
tianns,  qut  quantom  sibt  vindieeBl  aoctorilatem, 
demonstrabo.  Prioris  noiltiam  mihi  suppediuvii 
persxpe  commendatus  D.  Thomas  Capomatlns 
archicoenobii  Cnsinensis  pncsul ;  duos  reliquos  mea 
manu  versavi,  et  cum  Marchesii  edilione  diligen- 
tissiiiie  conttili.  Codex  Casinensis  sig.  nnm.  184 ,  in- 
fol.  niinori,  meinbran»,  charderibns  Langobardicis 
exaralMs  saec.  xii,  contlnet  homilias  in  fiTangeiia 
^  tottus  aiini,  el  incipit  ab  evangelio :  Hoc  est  prm* 


I6(S,  pag.  282,  haec  habet :  c  Eusebio  Emlseno  per 
mngnam  hallucinationem  suppositi  sunt  sermones  de 
lempore,  et  sanctis,  qul  primo  loco  hahentur  in 
opere,  qood  Eiisebio  ascribitnr,  qui  sont  Branouis 
Sigiiiensis,  magni  in  Berengarium  Gonceruioris  sub 
Cregorio  VII.  lu  euim  habelur  ex  indicibus  Casi- 
nensibtts,  ac  Vaticanis,  el  ex  Petro  Diacono  biblio- 
ibecariOy  qni  omnes  illos  scrmones  ex  nomiite 
ooutos  ascribil  S.  Brunoiii  Signiensi,  cujos  aeuie 
▼txit.  »  Copiosior  adhuc  fuit  in  Iradendo  hisce^dc 
homllils  judicio  Gasimims  Oudinius  de  Script.  Eccl* 
iom.  I,  saec.  iv,  col.  395.  c  Anno,  ait,  1554  primum 
Ciaudius  Fremy  Parisiensis  typographus  sub  falso 
Eusebti  Emiseni  noniine  edidil*  Centuni  qiiadraginta 
quinque  bomilias  de  tempore  ac  de  sanctis  in  8» 

(2)  Vid.  doclissimum  Mamachinm  qiiid  sentien- 
diiin  sit  de  critice  Oiidinii,  lom.  IV  Orlg.  et  antiq» 
Cbrisiian.  pag.  577  etpag.  406. 

(5)  Eiisehius  Einisenus,  tit  immerito  de  Ariana 
haeresi  accusatus,  commendatur  a  clar.  Paulo  Anu 
PauH  Cter.  Regnl.  Mntris  Dei,  et  Praeside  Accad. 
Ecd.  in  Urbe  disseri.  5  de  sanctitnUs,  et  mariyrio 
Felicis  i»apae  11.  pag.  250,  iibi  affert  testimonia  Socra- 
lia  hisior.  Eccl.  lib.  ii,  cap  9,  10.  pag.  74  et  seqq., 
ac  Sozomenis  lih.  iii.  cap.  6,  pag.  92,  95.  qiii  euin 
€alliolicodog<n:«li  addictum  asHeninl.  Attamen  orthO' 
doxia  Eiisebii  Eniiseni  episcopi  non  adeo  explorata 
esi,  01  de  ea  dubiuri  ncaiif^at.  DocUssiinus  enim 
Carolus  Sebastianus  Beranli  Taiirinensis  juriscon., 
occasione  discussionis  canonis  55,  Dc  oons.  dtsl.  2, 
n  Grati:tno  sub  nomine  ^nsitin  Eusebii  prodncto, 
haec  de  ilio  Intdidit.  c  Guni  Ariani  subdolo  c«iUidoqu« 


consilio  diversas  fldei  rormulas  in  Lndoctiim  vnlgus 
spargereiit,  qiiibus  Iiaereseos  suae  notas ;  ct  cbara- 
cteres,  quoad  lieri  posset,  disslintilarent,  vuigo  ex  iis 
nonnuUi  credeboBiur  catholici,  imo  per  illas  calho- 
licorum  plures  ad  se  pertrahcbanU  lliec  ratio  esl 
quare  KuseMns  Einiseiius  episcopus  vir  caeteroqoin 
otnmnm  litlerarnin  genere  eniditissimus,  non  tan- 
litm  aptid  veterea  soriplores  variain  sui  noininis 
fainam  retulcrit,  uiiniruin  apnd  quosdam  vir  sancUis, 
et  clarus  miraciilis  exi$uni|iliis,  apiul  alios  Inler 
Arianos  hxreticos  daninauis,  nec  derueniiit,  qni 
Arianorum  palronitm  et  principem  vocarent.  Ftiil 
ille  Albauasio,  ab  AIexan<lrina  feU^clesia  ab  Arianis 
expulso.  substiiuiiis,  rorte  errore  facli  dccepius 
ctc  •  Vid.  Uin.  IV,  parl.  5,  pag.  45 ,  ubi  de  homi- 
liissub  Etiscbii  nomine  vulgaiisjiidicirii  proferl. 


15 


S.  BRUNO  EPISGOrUS;SIGNl£NSIS. 


Jl 


i^(«mmeftm.  RecentiorimafiabictUulusiascripiosAaddere  possum  codicem  qoem  possiilet  CBpilulum 


-•egimr  :  Homilio^  8,  Brumm»  Signlemi»,  et  abbaih 
€aftfieit«t :  falio  iameH  aitribuunimr  D.  Eusekia, 
■:nm  ehH  Brunoni».  His  subjiciam  )odieiuoi  clariss. 
D.  I^nismi  GaUulaei  abbatis  Gasinensls,  qul  tom«  i 
«islor.  Casinen.  ait :  i  Ut  Marcbesius  ostenatt 
'Eusebio  £miseno  tributae  suot  cxi.  bomili«  io 
Evangelia  tocius  anni»  qoac  S*  Brononi  nostro  sunt 
Tindicante,  teste  Petro  Biacono,  qoi  eas  siogiUatlm 
-enumerat,  eodemque  ofdine  descriptas  videre  est 
in  cod.  btbl.  he^rae  Langobardicis  characteribos 
«eiairatas,  ot  Tidetor  sign.  nom.  194.  Nullos  ceria  ex 
veteribos  Eosel)io  basce  bomitm  triboit*  illiqoe 
abiodicai  styios,  qol  non  Graseom  kominem,  sed 
ft^ihMim,  el  Brononem  ipsom  refert*  i  Dein  sequlior 
sbomitiarom  cataiogos,  qoem  nos  alibi  dabinios. 
Seooodos  codex  est  ValliceUamis  parUer  membra- 
«aceos  in  fol«  eodem  cliaractere  Langobardico  de^ 
teri^s*  Ga»infiisi  iioa  posterior  aetaie.  Non  eom- 
4em  ordiiiem  serYot,  sed  iocipit  prima  bomilia  o 
feria  lY  Gioerom  his  Terbis :  Trisi^  entm  dieumur 
Mffpocrine.  BronoBis  eplseopi  nomen  deCert,  sicut 
reUqott  eodem  in  codice  inser tae»  in  qno  taraen  plo» 
.resdesont,  et  reliqose  panlm  S.  Gregorio,  partim  Veop 
Bedas  attribotae  legootor.  Aboplimo  archetypo  boDii- 
11»  ill«  fradnctie  sont ;  com  moltis  io  locis  Marcbe* 
•ii -editionem  corrigant^  eamque  suppleant;  quod 
mihi  certo  constat  ^x  lectione  commentarii  ejusdem 
S.  Brononis  in  Evangelia,  ex  quo  major  bomiliarum 


Eccleslae  cathedralis  Signiensis,  et  est  membran.  ix 
folio  cbaractere  Romano  exaratus  saec.  xii,  sed  in 
principio  noonulke  desont  paginae,  sicot  in  fioet 
quemadroodom  observavi  com  anno  1786  Signiam 
4n  ferits  aulomnalilius  me  contuli,  'ut  votom  solve- 
rem  S.  episcopo  patrono  me,  qoi  sub  ffnem  prapce*- 
4entis  anol  mihi  letbaliter  decombenti  sanitatem  o 
Deo  impetraveraU  Gontinet  aotem  bomilias  per  to» 
iom  annam  distribotas,  eodem  ordiite  quo  de  supc» 
rioribos  codicibus  dictum  est.  Tandein  exstat  allos 
-codex  ms.  in  archivo  basilicae  S.  Petrl,  membran*. 
etiam,  et  in  fol.  aevum  S.  Bnmonls  Signieosis,  et 
nomen  adnotans,  ejosqoe  sacras  eoociones  pariter 
cottlinel.  Bis  lucolenlissimis  tot  codiciim  mss.  testt« 
B  moiiiis,  non  tam  ab  Eosebio  Emiseno  vindicantor 
hemtlias  S.  Brunonis  Astensis  ,  qons  rursom  pro* 
-doelurl  sumos;  sed  confirmatur  jodicium  inseriom 
10  Bibl.  PP.  edit.  Logd.  tom.  VI,  pag.  686,  obi  eas 
deni  conciones  olim  etlam  S.  Eucberio  Lngd.  epi* 
ecopo  aitribut»  diserte  Brunoni  nosiro  asseruntur. 
De  dodrin»  praestantia  atqoe  eroditione  qoibus 
ouclor  noster  booielias  soas  eiornavit,  sopervaca^ 
neom  arbitror  dieere,  com  id  comulatisse  Petroe 
Lassarius  prasstiterit  in  praeiiminari  dissef taiione  a4 
ConMnentaria  S.  Brunotiis  in  Evangeiia,  et  qoidquid 
observandum  erat,  adootaverit.  Homiliarum  et  ser^ 
monom  seriem  praecedei  caulogus  earom,  obi  sub 
Mimeris  paginarum  obsignaue  eruni  quae  eodem  im 


fiars  desumpla  esif  ul  soo  loco  osleadam*  Tertius  ^  GonHneotario  conlioeoinr,  ideoqne  omiitaotur;  i 


oedex  esl  homiliariom,  olim  bibl.  S.  Crocis  Minor. 
Fiorent*  io  Laorentianam  bibliolhecam  translalum, 
membran.,  in  fol.»  sig.  num.  lU,  Plul.  xxx,  p.  5,  io 
«ujus  robric^i  ad  calcem  posita,  manu  <josdem  scri* 
ploris  legitor.  Kxplicit  iiber  i»te  Brunoni»  epi»copi: 
quo  tempore  ecriptum  eu^  eie  notaturm  A  tempore 
€hri»li  miiie  quaierque  deeem  ux  decieeque  decem^ 
J>eiiide  mano  receotiore  sotijieitor.  l»te  iiber  e»l  ad 
M»mm  fratri»  Tltedaldif  po»t  cuju»  mortem  remanere 
4^t  armario  Fratr^m  Minornm  Fiarenlini  conven^ 
4vf«  et  fmt  D.  Philippi  de  Viitani»  dt  Florentia  mb 
taii  condmone  dicto  fratr»  Ihedatdo  conce»»u»  ab 
eodem  Hoc  idem  adoolator  in  caUlogo  edito  bibl. 
Laoreol.  a  cUriss.  Canooicp  Angelo  M.  Bandinio 
bibl*  praefecio  tora.  IV,  pag.  Si7, 
4Mei.  isle  homelias  gxlviii,  quarum  pars  major 
S.  Brunonis  episcopi  noinine  insigniiur;,  sed  fere 
omnes,ut  comperi,  in  editione  Parisiensi  homiliarum 
£usebii  Bmiseni,  muutis  vel  a^jectis  aliquibos  in 
principio,et  in  fine  eonim  reperinniur.  Absque  dubio, 
ul  diximus,  S.  anlistlti  nostro  sunt  ascribenJae, 
quod  ab  ejus  CoromenUriis  in  Cvangelia  decerptae 
videanlnr.  Qiii  eas  collegit,  oplimo  exemplari  osus 
esl ;  cum  ordinem  codicis  Gaslnensis  sequatnr^;  in- 
cipit  eniin  a  Dominica  i  Adventus,  et  procedit  usqoe 
ad  Dominicam  xxviii  post  Pentecosten  ;  compleciens 
lierias  Duadragesimae,  et  praecipuas  lotiiis  anni 
fsstivita'es,  qoas  eo  lempore  ceiebrabal  Ecclesia. 
fii&  trikms  codiclbos  iulegris,  optiincque  servalis 


iienun  imprimere  coravimiia»  nisi  Hlas,  qoae.omHine 
desunl,  velaliqoas  perspicoas  addHiones  in  principlo» 
aol  io  fioe  referont. 

Fosl  bomiiias  el  seroMMies,.  qoos  exposltionB>os 
S.  episcopi  Sif^iensis  in  Evangelia  el  In  Apoea* 
lypsim  adjeciflMiSy  quarto  toco  venioot  libri  sex,  qol 
SeAleotiilrom  inscribaolor.  Anieqoam  de  his^elo- 
qoar,  specuiissimo  ae  beneftcentisslmo  eardinali 
Stepbano  Borgiae  me  gratissimom  profiieor»  ^ood 
habiio  eom  eo.consilio  de  bac  .operom  S*  Brononi» 
edlilooe,  non  Um  me  ail  illam  perficiendamconfir- 
inavit^  suisque  monitis  adjuvit,  sed  qoidquid  |am  de 
eodem  S.  episcopo  Stgniensi  ex  archivo  Casinenei 
ipse 'cellegerat  Kberalissime  mihi  donavit.  Inler 
Continet  aulem  D  muHa  ab  iNis  ms.  codicibus  excerpta  de  bisce  setw 
tenliarom  libris  menlioncm  laciam,  qood  eom  ilK 
nota  essel  diu  Benedictines  inter  el  Carlhuslanoo 
agiuta  conlroversia,  utnim  Brnno  Signiensis,  an 
vero  Bruno  Carlhusianoruiu  instilutor  eorum  aoclor 
habendus  sft,  codicem  sig.  196*,  allas  317,  diligen- 
tissiroe  observavit,  characterem  Langobardicum, 
aeutem  e>iis  saeculi  nempe  xii,  tiiulosque  singoii& 
capitibus  appostios  descripsit,  pleiiaoHiue  noliliain 
de  illo  antiquiiatis  monumento,  quod  S.  Brunonio 
episcopi  nomeo  pKesefert,  accepiu  Nec  satis  sibi 
factam  putavit  idem  doeiissimoe  pra^sol ,  nist  alie- 
rum  codicem,  qui  est  619  altente  perpendissct,  In 
quo  cum  pluribus  allis  S.  Bninonis  CommenUriis  el 
elucubraiionilHis  iidem  sententiarura  iibrif 


lisdBni  iBteripit  reperittnlur.  Hm  veluU  prcliraina- 
rit  slauiere  iliixi  ftDtequam  nieiiioraitm  discutiain 
ceiitroversiam  •  de  qaa  peculiaii  in  dissertalione 
agam,  ui  eliam  recenii  culdam  auclori  anonymo 
CarUmsiano  Neapolilano  respondeam,  qui  an.  17^ 
daia  epistola  ad  D«  laTeriom  Maiihanum  lelum  suo 
patriarcfaae  8.  Brumini  illos  senlenliarum  libro»'  vio- 
dtcare  oontendit.  Foriasse  quis  requirel«  eurbujus- 
niodi  opuscala  senleniiamoi  libri  inscribaiituif  Nul- 
hm  profeclo  video  rationem»  qua  a  llarebesio  hoe 


AD  TOM.  II.  tf , 

j^  tjtulo  doiientur,  cum  omnes  quos  consuroi  oodlcdSf 
vel  'de  laudibus^  vel  de  ornameniii^  aut  de  figurii 
Eccleike  Iraclalus  annunlient.  Terius  equidem  hu- 
jusmodi  inscriptiones  indicanl,  quid  agendum  S. 
Bruno  sibi  proposuerii»  ejusque  finis,  ad  quem  re- 
spexit,  perlucide  noscilur,  si  partes  omnes,  id  esl 
capila  et  sermones  inler  se  conferantur,  habila  prx* 
cipue  ratioue  lemporis»  quo  S«  episcopus  Signiensis 
tec  acripsiu 


PARS  ALTERA. 


Ticebant  adbuc  in  Ecclesia  reliqulis  dluturni  fa- 
lalisqQe  schismaiis,  Siroonia  ei  aodacia  calamiiaiem 
aofebanl,  morum  correptio  babeoas  omoe»  solverat, 
€l  flpiriuiaiis  poiestas  oppressa  et  pene  eonlempu 
Jacebau.  Bis  igitur  ut  occunreret  malis  A.  N.,  de- 
roonstraBdaii  aoscepit  Eccleslam»  uoani«  saoctam, 
eaiholicaai  et  apostollcam;  quas  pr»rogativas,  seu 
chaijieieres,  et  si  aliaa».ut  in  Prolegaipenis  d|ximus« 
aswniefit»  io  hisce  libris  amplius  lalioaqjie  de  illis 
egii»  fttque  Ecclesifle  gloriam  suam  vindicaytt.  Sub 
specioois  figuris  et  imaginibos  argumentnm  uuitatia 
Ecdesim  in  prlmo  libro  proseciitus  ^t;  in  secundo 
Eccieaiom  sanciam  probavii  ;;ief  tium  ad  osteudendaui 
EecleaiMii  caihoticam  ei  apostolicam  consecravii; 
reliqiu  vero  trea  libri»  qui  vel  dogniau  Adei »  vei 
nartjmm  aliorumqoe  sanctomm  laudes  comple- 
ctUBter,  ad  euindem  fijiem  conducunt.  Primus  Itber 
io  decooi  eapiu  dispartilus  est,  qus  suis  lltulia 
dtstioguolur.  Caput  i.  DeparadisQ  iQseribitur.  8.  De 
ofM  Na€,  5.  De  tnbemaculo  (eukrii.  i.  Be  lemplo 
•Se/ooMiiia.  5«  De  muliere  quam  Joannei  in  Apoca" 
/fpn  xidiu  6«  Dt  curiiale  Jeruialein.  7.,  De  nii^ 
cameacratio^Ae  accUute.  S.  De  auctoritaie  Evangeiio' 
rmm,  Qam  igilur  sacra»  litierae  unum  paradisum 
boois  omolbus  et  deliciis  aflhieniem  a  Deo  condiium 
irodoott  in  quo  posiiun  fuii  Adam,.nt  operareiur  et 
coelodiret  illom»  illa  Ecclesia  est  admitlenda,  non 
plareSy  et  quiconqoe  banc  uniUiem  sctndunty  b«re- 
tid  aot  ickiaipatici»  vel  Simoniaci ,  eitranei  ba* 
beotiir.  Qoi  verohoc  in  paradiso,  seu  Eeclesia  siiit 
Qpefarii,»  desigoal  S^  episcopus,  eosque  episcopos 
et  aaeerdotea  as8erit«  qi|os  iu  admonetJ  Hantfestum 
est  qood  per  hprtum»  id  est  per  paradisum,  EccW* 
aia  sigoiAcoiur*  Sed  qui  per  Adamt^nisi  Ecclesi« 
eusiodea,  cpiaeopos  etsacerdotcs  inleliiganHis^Au- 
diaolergio  isij  ^vid  de  Adam  Scriptura  dieii»  qul 
od  hoe  io  pora^iMO  misaus  est»  ut  operaretur  et 


B  cnstodirel  ilium.  Non  sint  oHosf ,  quTa  custodes  aoot. 
Per  arbores  vero  in  paradiso  planUtos  InteDigH' 
A.  N.  apostolos,  qui  muUipIices  fnictus  ediderunl, 
et  reliquos  etiam  Christibnos,  qul  eomm  praecepta 
sequuntur,  eoramque  gloriosa  gesta  imiUAiur. 
Quemadmodum  in  fonte,  a  quo  prodiernnt  quauior 
Aumloa,  dicit  figuratum  Cbrislum  Dominum,  a  cnjuo 
scientiae  pleniiudine  omnis  doclrina  fldei  per  qua^ 
tuor  EvangeUsias  emanavlt.  Cormplo  autem  pe^ 
Adc  peccatum  bumano  genere,  et  in  dcieriorem 
viiiomm  conditionem  prolapso,  ne  Ecclesfa  penituu 
interiret,  arcam  a  Noe  viro  jusio  fleri  Deus  pratoe** 
pit,  in  qua».  dum  toius  mundus  In  diiovri  aquia 
perdendus  erat,  ipse  cum  sua  familia  salvus  essett 
et  ab  ea  nova  generatio  liomlnum  procrearetor.' 

G  Arcam  igitur  S*  Brano  Ecclesiae  symbolum  asserli; 
etlra  quam  nemo  salvatur,  in  qua,  qui  in  dle  altionft' 
inventus  fuerit,  non  peribit.  Multl  in  ea  esse  viden*» 
tur,  qui  extra  eam  invenientur ;  slcut  iHi,  qufliu» 
Doininus  ait:  Neicio  vos  {Maith.  »v,  12).  Hane 
in  arcam,  sive  Ecclesiam  (Idem  S.  episcopus)' 
nemo  ingreditur,  nlsi  per  ostibm,  quod  Cbrfslosr 
se  esse  dixit.  Ego  ium  ojftam,  per  me  ii  quia 
iniroierit,  ialvabitur  (Joan,  x,  7;.  «  Non  enim  saU 
yaiitur,  inquit  A.  N. ,  qui  per  osiiom  noo  intriiBt;. 
Nullumanimal  higireditur  inarcam,  nfsiper  oslium. 
Sed  Siinoniaci,  et  hxreiicl  aliunde  in  Ecdeslanl 
iiitrare  nituniur.  i  (4-5)  Cum  autem  Ecdesia  ex  dt^ 
versis,-pr»ter  laicos,  minlstromm  ordinibus  consli^ 
tuauir,  in  ea  formam  arcae  quodammodo  comperil , 
adeoque  de  eadem  iu  diisefuit.  «^  Si  quis  eliam  Ec- 
clesise  ordines  considerare  velil,  qiiomodo  soper 
laicos  clerici,:  super  ctericos  presbyteri,  super 
ppesbyteroo  episcopi ,  super  episcopos  ardiiepi* 
scopt,  super  iHos  patriarclufr  per  ordincm  sedeaotv 
et  tahdem  Romanom  PontHlcem  snper  ooioes  sedofe 
conspiclat,-  etiam  isto  modo  Int^gere  poierit,  quo- 


(M)  Quoflagraveritxelo  S*  Brnno  conira  Simo-  *  llla  verba  :  Qui  non  intrat  per  oitlum  in  otHeorium^ 
oiaeos  oaleosiuo  est  in  i/imment.  super  Maiihafuni ,      srd  adHnde  aicendif,  ilie  (kr  en^  H  /oM^. 
lucam^  et  prjecipoil  Joanneiu  nuiu.  SS,  ubi  expoutt 


10  S.  DRU.no  EPISCOPLS  SlGNiENSlS.  ^ 

modd  arca  Dei  in  inferioribiis  ampla,  paiifatim  se  ^  animi  constaniia,  zelo  pro|>agnitJa<  verilalis  veraiii 


angustando  iii  nno  eubitu  consunietur.  Piurcs  alire 
analogiae,  et  simiiitudines  arcam  inier  et  Ecclesiam 
hoc  in  capiie  2  afferuntur,  qiias  nos  brevitatis  gratia 
omittlmus.  Tertiuin  unltatis  Ecctesiae  argumenium  A- 
N.  pelit  ex  labernnculo  fo&dcris»  quod  esl  arca  te* 
lamenti;  in  qua,  ul  ait  S.  Paulus  {Hebr,  ix,4),  urna 
erat  aurea  continens  manna,  et  virgani  Aaron,  quae 
fronduerat,  et  tabulas  Testamenti.  Ciini  in  ea  ma« 
jestas  Dei  praeseniis  reprtesentaretur,  a^diliciiim  ad 
illam  custodiendam  totum  ex  auro  constabal,  atque 
anie  arcam  perpetiio  candelabrum  aureum ,  multis 
Ittiainihas  ab  uno  astili  pendentibus  ardebat.  Insu* 
per  mensa  reperiebatur  super  quam  panes  proposi- 
tlonis  ponebantur,  et  tburribulum  aureum,  quo 
incensum  coram  Deo  comburebatur.  Quemadmodiim 
Mojses  audor  fuit  veteris  tabemaculi ;  ita  Clirisiiis 
iMtitiiior ,  et  fundator  fuit  novi ,  non  manu  facii^ 
mc  httjut  erealionit,  eed  per  propritm  tangidnem^  ut 
ioqilil  Apostolus,  inlroivit  temel  in  tancla  <Blerna 
re4emplione  iuvenla  libid,^  12).  Populum  enim  pro- 
pcla  passione  sibi  acquisilum»  primum  ex  Judaeis, 
^inde  ex  gentibus  congregavit,  et  in  una  Gde,  et 
bapiismate  suae  kaereditatis  pariicipem  fecit.  Unum 
candelabjruffi»  uuum  doctrinae  magistrum,  oempe 
Clirislum  significavit,  a  quo  illuminati  apostoli 
dogmata  ejus  omrJa,  et  pr%cepta  in  universam 
Ecclesiam  propagarunt.  Una  mensa,  in  qua  uiiuin 
offertur  corporis,  et  sanguinis  Cbristi  Doraini  sacri- 


B 


religionem,  boc  est  supremi  Dominatoris  cognilio- 
nem,  et  cultum,  obststcniibu»  ncquidqiiain  fsisorifm 
deoniin  cultoribos,  cl  iniquiiaiis  niagisiris,  iion  ser- 
variiit  modo,  sed  longe  latcque  propag»rint*  Alia 
phira  A.  N.  de  templo  Saloinonts  ad  unani  Ecclesiam 
Sfgniftcandam  traducit,  qua^  iie  longior  fiaui  proster- 
mitto.  Cura  vero  progrediinur  ad  caput  5  cjusdem 
I  iibri,  quod  est  de  muliere  per  quam  figuralur  Ec- 
eie»ia,  sutis  aperte  indicat  auclor  quid  sibi  ngCRtlutn 
pro|>onal.  Inclpit  ergo  •  c  Narrat  beatiis  Joannes 
evangelisia  se  vidisse  sanctam  Ecclesiam  in  spccie 
mulieris  quae  erat  atnicta  sole,  et  luna  sub  pedibus 
ejus,  et  in  capite  coronam  stellarum  duodecim ,  et 
pariens  crnciabalur,  ut  pareret.  >  Hujusmodi  ergo 
mul.eris  insignia  sunt  claritas,  et  splendor,  quo  solis 
iiistar  circumdatur»  corona  duodecim  stellaruni  iii 
capite,  luna  sub  pedibus  ejus,  atque  in  pariendo 
cruciatus,  et  laboK  i  Magua  laus  Ecdesi»  Dci ,  ait 
A.  N.  quae  sole   amicta  perbibciur ;  sole  quidcui 
amicta  est,  quia  omni  splendore,  oiniiique  daritate 
decorata  est.  Ilabet  Ecelesia  lunam  sub  peJibus , 
quia  mundum  despiclt,  et  pro  nihilo  duclL  Blerito 
mundus  luna  vocatur,  quia  ad  lunae  similiiudinem 
semper  in  molu  est,  femper  muutur  et  variatur.  » 
Anne  Ecdcsia  splendidissima  non  est  sole  justiliafe, 
nempe  Christo  Domino  ejus  .■nstitutore ,  qui  eam 
tatitis  locupletavit  muneribus,  vt  llle  lotam  pul- 
chram ,  et  ab  oinnl  inacula  immunem  vocaverii , 


fidukn,  de.quo  iion  participant,  nisi  qui  intra  taber»  q  qui  a  terrenis  rebiis ,  iioc  est  a  mundo ,  coelcstiuiii 


iiaculum  sive  Ecclesiam  sunt  admissi.  In  Ecciesia 
etiam  veluti  pretiosa  thymiamata»  orationes  Ildeliuin 
iiunquam  intermissae  ad  Deuni  eievantur,  ejuique 
l^nedictionem  sibi  aciiuirunt.  Alteram  Ecclesioe 
ttosine  agiioscendae  imaginem  in  tempio  Saloinonis 
nobis  describit  S.  Bruno,  ubi  4  loco  facta  nobilio- 
rum  partiumbujusce  splci)didissimae  m<»Iis  dlnume- 
ratione*  ait :  €  IIoc  leinpluni  Ecclesia  esi,  hoc  tem- 
oium  no6  sumus ;  de  nobis  Aposiolns  dicit :  Templum 
tattctumt  quod  etiit  vot  (/  Cor.  iii,  17).  Fideles 
profecto,  qui  mium  corpus  credenlium  constituunt, 
quo  perfectiores  sunt*  tanto  magis  hoc  spirituale 
«edilicium  oruant ,  atque  illustrant ,  et  qiria  cum 
Cbri&lo  corum  capite  perfecto  comniuiiicant,  grali;B 


proniissione  bonorum  retrabit»  atque  aclernae  felici- 
latisspeeam  recreat,  et  consolatur^  Ilabet  etiani, 
sequilur  idem  S.  anlistes,  In  capite  coronain  stel- 
iarum  duodecim,  per  quas  duodecim  aposlolos  In- 
tslligimus;  ipsi  eani  corona\erunt ,  ipsi  in  «teml 
Hegis  tbalamum  eam  introdnxenint.  i  Quae  autem 
alia  Ecclcsia  nisi  catholica  hac  corona  a  duodeclm 
stellis,  id  est  a  duodecim  apostolis  «nsignita  coru- 
8cat?Sive  enim  dogmau  fidei  inspiciamus,  ab  |Ili3 
omnein  vcriiatem  accipit ;  sive  exempla  virtutuiii, 
Ipsi  perfecta  Christi  magislri  sui  exemplaHa  sc  red- 
didcrunt,  sive  testimoiiia  mngnaniuiitatis ,  idcra 
apostoli  vitain  cum  sanguine  pro  Cliristo  cfftiderunl. 
NuIIa  sane  nec  ex  vclcribus,  nec  «>:<:  rcccntibus  so» 


ejus  plenilttdinem  accipiunl.  Sed  quid  sibi  voluni,  D  <^lis  baiic  coronam  tam  sinciaui,  um  splendidani» 


interrogkt  A.  N.,  illx  duae  columnx,  qii»  ante  forcs 
templi  posilav  cum  Niliil  susiineant^  otios;e  viden- 
lur?  1  Hespondet  :  uiliil  in  teinplo  otiosum  esse , 
easqiie  teinpluro  iiigredienlibus  liasprimasocctirrere. 
In  uua  illaruin  intclligit  patriarchas,  et  prophcUis, 
caeieroaque  veieris  tcstamenli  duces,  et  principcs; 
quales  fuere  Abrabara,  Isaac,  ct  Jacob,  Moyses, 
iosue,  David,  eiDaiiiel;  in  allera  reprjesenlari  dicit 
aposlolos,  mariyres,  confessores,  ctepiscopos,  qui 
sua  fortiludiiie,  et  firmitate  contra  omniuin  adver- 
santium  conatus  religionem  saiictam  impavide  siis- 
linuenint;  et  primi  justi  per  fidcm  in  futuriim  repa- 
ratorem,  et  posteriores  per  Christi  gratiam  jusiificati 
optime  de  Ecclcsia  tucrucre,  quod  amorc  justitiiCy 


tanique  divinam  originem  habcntem  sibi  tribuerc 
poie:>t;  cuin  omiies  posteriori  teuipore,  vcl  ab  auda- 
cia,  aut  ab  errore,  aut  ab  Impietate  ortum  siiuiii 
accepcnni.  Pulcherrimain  alteram  significan<la!  Ec- 
clesiui  imagincm  exhibet  S.  Druno  in  saiictn  clvi- 
ute  Jerusalem,  quomodo  ab  eodcm  Joaniie  cvaiige- 
lista  descriptam  babeinus,  posilam  seilicci  supia 
roontem  inagnum,  et  excclsutn  atque  novo  opcre, 
mirabilique  arlificio  aedificalain.  Yidit  igitur  niurt>s 
ejus  ex  lapidc  pretioso,  et  ipsam  plateam  civitaiis 
ex  auro  purissimo ,  u«nqtiairi  vitro  darissiino  coa  - 
structairi »  cujus  cranl  duodedm  portae ,  clnguke  ex 
singulis  composiix  roargaritis,  quarum  tres  a«l 
oriculem,  trcsad  aqtiibncm/tres  ad  meridicm»  ei 


^l 


PROLEG.  AD  TOM-  II. 


iti 


ttdssLi}  occa&iim  fe&piciebanl.  i  Haec  civilas,  itiquit  x  liabent,  Aposloli  enim  nonseipsos  ad  praedi^ndQtn 


A.  N»9  sancla  Ecclesia  est :  isii  muri ;  ei  isli  l;tpiJes 
pretjosi  bomines  sunt,  hoinines  uiique  nohilcs ,  el 
clari  viriulibus ,  et  sapientta  praediti ,  quales  apo- 
sioli  fuerunt,  et  martyres,  et  caeieri  qui  per  fidcm,  et 
snnctam  conversaiionem  Deo  placuerunt.  llxc  est 
illa  Jerusalem  quae  sicut  scriplum  est,  acdificatur  ut 
civitas^  cttjus  partieipatio  ett  in  idipium  {Matth.  ix, 
22);  illorum  enim,  exptical  S«  Bruno,  est  parlicipa-* 
UoiB  idipsuni,  quibus  est  cor  unum,  ei  anlroa  una 
tnter  quos  discordia  nulla  est.  et  eoncordia  firmis- 
slma  esi*  i  Omnesidem  seniiunt,  quasi  dlceret,  de 
fide,  de  doctrina ,  de  comnuinicaiione  pacis  Inter 
se,  et  de  viuculo  cura  centro  unitatis,  cum  capiie 
supremo  Ecclesiae,  quod   est,   Roinanus  poiitirex. 


Evangelium  elegerunt;  sed  eos  Cbrisiiis  l>omiutt» 
etegit,elin  inondum  universnm  niistt,  iit  sacra* 
menla  coelesiia,  et  myslerfa  rcgni  Dei  enuniiareHr 
alqiie  docereni.  Gum  aiitem  docirinae  veritali,  ope- 
roui  eiiam  sanctitatem  miriflce  copulaverint;  missos 
a  Deo  aJ  mundi  conversionem  se  probaronl,  et  sifie 
fraude,  siiie  aemnlaiione,  sed  sancie  ac  religiose 
minislerium  suum  implevenint.  Pudeat  Lttlbenim 
el  Calvlnum,  eoruinque  in  cathedra  pesttlentiai  sdc- 
cessores  apostolicum  nomen  sibi  arrogare,  pvdeat 
se  velle  gerere  populorum  pnsiores.  liuis  eos  mlsH, 
Disi  «uperbia  ct  amhiiio  ?  Quid  de  eorum  praedica* 
tione ,  praeler  impia  dogmata  ,  famigeratum  ^st » 
nlii  borribiles  incendisbe  seditiones,  sacfilegasqHO 


«  Notaudoin»  sequiiur  idem  S.  doctor,  quod  iidem  B  perpelrasse  roediiaies  ?  Quibus  nam    fraadibus  asi\ 


SS.  apostuli  et  fundatiieuta  bijus  civiiaiis,  et  pori» 

dicontur;  fondamenta  quidem,  quia  in  toto  sediflcio 

«t  i^mi  aunl,  et  cxieros  feruut  Portae  vero,  qula 

nerno  msi  per  ipsos,  id  est  per  «orum  doctrinam 

Ecciesi^  socletaii    coiijungiiur,  vel  coeli  pa'ai  um 

lijgreditttr,  ipsis  daiae  sunt  claves  regiii  coelorum$ 

Ipsijet  portae ,  et  osli.iril  sunt.  i  Qui  ergo  a  m:i- 

gisterio  Ecclesiae  dissentiunt,  qui   optnionum  sen* 

teoUanimqiie  novitates  spargunt,  qui  sua   figineuta 

tueri    nituniur,   ab  bac  saiicta  socieiate  sejuncii 

sont»  ei  tanquain  raini  ab  arbore  viiae  et  saluiis 

avnbi  habentur.  Summa  rerum  capiia,  ne  in  iiii- 

meiisum  protrabatur  oratio  mibi  percurere  libel ; 

qiiare  omiasis  reliquis,  ad  capul  8,  quod  De  baiiUcis 


non  sunt,  ut  incautos  caperent,  suorumque  efronint- 
pestem  ubique  divulgareni?  Nunquam  ftiit  pax,  01* 
coiicordia  inter  Ipsos ,  sed  perpetuo  invicem  dissi- 
derunt;  quia  in  Ixmulatione ,  et  aiidacia  nnlhi» 
alieri  cedere  voiuit ;  ideoque  eorum  communioneti 
ab  Eccleaia  catholica  penitus  alienae,  pelago  simlttes 
siiie  requie  fluctuanli  assimiiantur^ 

Cum  secundus  Ecclesiae  cbaracter  sit  sanctitaft 
et  sancta  In  Syiiil)olo  Eeclesia  proponatur  creden* 
da,  totus  secundus  senteniiarum  liber  circa  Ecde- 
sias  sanciitatem  versalur;  in  eo  enim  de  praecipuis 
viriuiibus  agit,  quibus  Chrisliani  sancti  Aunt,  et 
Ecclesiam  suis  eiimiis  et  gloriosis  gestis  illustrant. 
Librum  hunc  iu  ii  capiia  dividit  auctor ;  primdm 


iascribitnr»  descendam,  et  brevis  quoad  poiero,  ^  estDe /SJe,  2.  Despe.Z.  De  charitate  ^  A.  De  vtr* 


liam.  In  eo  exponit  A.  N.  ritum  consecraiiouis 
ccciesiae»  de  quo  cum  aiias  locuturi  simus,  modo  ea 
prosequi  abstineinus.  Quia  vero  ad  iucuicandam 
niagls  iLagisque  Ecclesiae  uuitatem  intentus  est 
S.  Bruno,  quid  pro  ea  sit  intelligeiidum  admonel. 
c  Ecdesia,  ait,  noinen  Graecum  esi;  signiflcat  autem 
populi  coliectionem  ;  sed  ut  proprietates  ejus  desl- 
gnet»  addit :  populi  utique  Dominum  tiaientis ,  et 
Domino  servieoiis.  Sicut  euim  ex  muUis  lapidibos 
ordiiiey  6i  raiione  composiiis  una  domus  efficitur ; 
itaex  oiuiiis  bominibus  dileciionis,  et  fraierniiaiis 
amore  sociatis  una  Ecdesia  constituiiur.  i  Duos 
liic  praecipue  cbaracieres  populi  bujus  colleciioiii 


tutibui  cardinalibus,  5.  De  humititate,  6.  De  miseri' 
eordia,  7.  Pe  pace^  8.  De  patieniiay  ^.  De  casHtaie 
10.  De  obedientia,  ii.  De  abstinenth^  H.  Vbif  idesi 
in  quibus  Ecclesia  ornatur.  Incipit  ergo  in  capilis 
1.  exordio  siatuere ,  quod  primum  Ecdesiae  orita- 
mentum,.  seu  primus  sanctliaiis  gradus  sit  fldes, 
toloque  in  virtutum  exercilu  principatum  teneal. 
Ubi  illa  abest,  quamvis  reliquae  virtutes  reperian*^ 
tnr,  nibil  ad  aeiernam  salutem  prosunt,  bominem  in 
corpore  Ecclesiae  non  consiiiuunt ,  et  Cbri^i  mem« 
bruin  facere  neuiiquam  valent.  c  Geniiles  enim  et 
pbilosopbi,  inquit  S.  Bruno,  qaamvis  moUls  vlrtu- 
tibus  ciaruisseol ;  iamen   perierunt  omnes ,  qula 


assignat  S.  episcopus,  sine  quibus  Ecclesiae  forinam  *.  fidem  non  babueruni.  Meriio   igitur  S.    Ecclesia 


habere  nequit;  scilieet  quod  bic  populus  Deum 
timeat,  eique  honorem^  et  obedientiam  pnesiei,  ct 
inier  se  pcrfecle  conseniiat.  Qui  ergo  verbo  Dei 
rerragatur ,  qui  fiJei  custoJes ,  et  praesides  a  Deo 
eonstitotos  iion  audit»  sed  eos  coniemnit,  Deum 
i|>som  spernere,  et  nibil  babere  demonslrat ;  pro- 
pierea  ipse  siia  iuobedientia  ab  Ecclesia  scinditur, 
quemadmodam  qui  dissentiones  in  doctrinis  fovent 
muiiiamqpe  cbariiatem  offendunt,  sanctae  ejussocie- 
Uti  renumiant.  Tandem  extremo  hujus  primi  llbri 
€apitey.4iiod  De  Evangeliis  inscribiiur,  ut  extorres  ab 
Ecdesia  dignoscaniur,  dicii,  fructus  eoram,  id  est 
opesa  inspidenda  esse ;  qnx  si  apostolorum  exem- 
i^iis  opponuntur ,  in  corpore  Ecclcsi;»  partem  non 


neininem  ad  se  venientcm  recipit,  nisi  prius  fidei 
ornamenium  indutus  fueril.  Quilibet  ergo  petat 
ingressuin  in  Ecclesiam,  id  estbapiismum,  interro- 
gatur,  an  credat,  an  caiholicam  fldcin  teneai?  Si  se 
credere,  si  fldem  catbolicam  se  (enere  responderit; 
suscipitur,  bapiizaiury  et  filiis  Ecdesiae  sociaturi 
Si  vero  aliter  dixerit,  nequaquam  suscipitur,  sed 
qiiasi  profanus  abjicitur.  i  Deinde^  ut  fidei  excei^ 
leniiam  osteiidat,  ipse  Dominus  suae  virtutis  poten^ 
tiam,  ut  animadvertit  A.  N. ,  non  sibi*  sed  fldei 
ascribit,  et  quod  ipse  facit,  fidem  facere  aflirmar. 
Multos  viros,  et  mulieres  eum  sanasse,  et  ut  lan- 
guoribus  iiberasse  legimus,  quibus  hoc  tanUim 
dicere  solebat,  fdes  tua  te  salvam  (fdtivade  rtk 


5.  BRUNO  EPISCOPUS  SIG^IIENSIS.  ti 

i  Yenil  aliqiiaiido  (est  idem  A  gioriae  aiubliio.  Quam  luctuose,  quam  inisere  vita 


» 

pa€€  {MaiUi.  XI,  22)t 
&.  Bnio^)  dicit  EvangeUuin ,  in  patriam  suam  »  ei 
cum  hoiuines  iili  de  ejus  omnipoicniia  dubiiarent, 
el  fidem  nonhaberent,  non  muiias,  ut  verbis  Evan- 
geKei^  loquar,  Tiriuies  ibi  facere  potuit,  nisi  quia 
inflrmos,  imposiiis  manibus,  curavit,  et  mirabatur 
de  infidelitate  eorum.  Ergone  taotum  potest  fides, 
vt  oinnia  qui  potest,  a  poleniia  suae  virluiis  illius 
abaentia  iinpediatur  ?  >  Quantum  vero  idem  Christus 
Dominus  discipuios  suos  ad  liaiic  fidem  habendam 
excitaverii  plora  suiit  evangelistarum  lestiinonia, 
quibos  adeo  iilis  hujusmodi  virtutem  comroendavit » 
ttl  si  perfecte,  pleneque  crediilerint ,  non  solum 
inftrmitates  omnes  curare,  et  mortuos  vitae  reddere; 
^  iBontes  Ipsos  de  loco  ad  alium  iocum  transferre 


excesserunt ;  quoruni  non  pauci  tristitia,  et  dei^ 
ratione  laborantes,  tanta  capU  sunt  insania,  ut  sibi 
ipsis  mortem  consciverinl.  Aceedit  tertio  in  capite 
tractatus  de  cliaritaie,  cujussublimilaiem,  et  am- 
pliludinem  D.  Paulus  prasdicans  adeo  evehit  ut  sine 
ea  dicat,  nihil  prorsus  esse  reliquas  virtuies» 
quamvis  apicem  ipsarum  quis  videatur  slbi  in  spe- 
ciematiigisse  (/Cor.  xiii,  2).  Tanti  ergo  praeceptoris 
seqnens  A.  N.  docunienla,  quas  ille  assignat  hujus 
exceilentissimae  virtutis  proprieiates,  explicat,  el 
quanlum  perfeciionis  eam  habeniibus  conferat» 
disseriissime  tradit.  CharUatf  inquit  8«  Bruno» 
patietuett^  quia  nulii  irasciiur,  et  nullis  iiguriis 
movetur,  sed  pro  suis  ipsis  inimicis  intercedit.  Et 


voluissent.  Ita  apud  Maithseum  cap.  xxi ,  et  apud  B  quia  benigna  eu  ,  quibuscunque  potest  benignita- 


Harcum  cap.  xi,  23  :  Habeie  fidem  Dei :  am)eH  dico 
wbi$  guia  queecunque  dixerit  huic  monli :  Toliere ,  et 
mlttere  in  maref  el  non  iteeeitaverit  in  corde  $uo^  $ed 
mdiderit  quia  quodeunque  dixerit,  fiat^fiat  ei.  IIoc 
tam  excellenti  tamque.subliini  .fidei  meriio  scm|)er 
eiarlficala  est  Eccle&ia  catboiica,  ot  ea  solum 
sancta  baberi  debeat,  in  qua  poteiitorum  operaiio, 
4fu.'e  nunquam  defuit,  cum  opus  fuerit,  veritatis  et 
saiictilatis  iusignia  praebuit  testimonia.  Non  nie 
latet  quidquid  pro  infirmandis  miracuiis  ab  hetero- 
4I0XIS  proiatttin  est,  qui  invictissime  confutaii  sunt ; 
liac  potissima  raiione,  quod  siiccessiva  tot  saeculo- 
rum  iapsq  portenla  fieri  haod  poluissent ,  nisi  ubi 
irera  esset  Ecclesia,  et  ab  his,  qui  eximils  meritis 
ab  omnipotenti  Deo  ea  operari  iropetrassent.  Pergit 
auiem  S.  Bruno  de  spe  agere  in  secundo  capite ,  de 
qua  statim  ait :  t  Magnum  Ecclcsix  Dei  omamenium 
spes  est,  quam  qui  non  habet  omni  bonitate  nudus 
^t,  omniqu^  creatura  infelicior  ,...  Est  autem  spes 
futurorum  bonorum  exspectatio;  et  banc  quidem 
exapcciatioiiem  illl  habeot,  qui  certissime  se  ali- 
quando  recipere  sperant  quaecunque  promissa  sunt 
eis.  »  Uinc  prosequilur  memorans  justos  quiprimi- 
tivam  Ecclesiam  forinabant ,  scilicet  Abraham  , 
Moysen,  DaviJ,  Ezechiam ,  Danielem ,  Machabaeos, 
Judith,  Esiher,  tres  pueros  in  foriiacem  immissos, 
qui  per  spei  virtutem  non  solum  salvi  facti  sunt ; 
sed  gioriosissimis  faciisclarueruni.  Si  vero  ad  Eccle* 


tem,  et  misericordiam  facit.  Cum  igiiuf  per  patieii- 
tiam  cunctis  ignoscat,  et  per  benignitatem  miserea- 
tur,  quid  est,  qiiod  ainplius  facere  possii?  Quia 
euiin  benigna  est,  ideo  non  wmulutur,  non  invidei. 
Non  agit  perperam,  quod  est  leinere,  et  iiijus:e 
aliquid  agere.  Non  infiatur  in  suprrbiam.  Non  e$l 
amblioea^  quia  mundi  honores  non  appetiL  Non 
qucerii  quoe  $ua  eunt ,  sed  quie  siiiit  omnium ,  ut 
satvi  fiaot.  Sua  postponit,  et  alieiia  procurat.  Non 
irritatur^  alioquin  patieiis  non  esset.  Non  cogltat 
ma/um,  quod  est  contra  beiiigiiitatem.  Non  gaudet 
$uper  imquiiatem,  congaudet  auiein  verilaii ;  quod 
utrumqiie  ad  benignltaieiii  speciat.  Omnia  credit , 
p  quaecredeada  stint;  quae  autem  suiit  il!a,  quae  cre- 
denda  sunt?  Yis  audire  quae?  Oumia  illa,  quae 
utruinque  testamcntum  credere,  etsperare,  el 
sustiuere  praecipit.  Clkaritae  nunquam  excidit.  Hoe 
est  auteir.y  in  quo  duabus  virtutibus  superius  dicVis : 
id  est  fide  et  spe,  chariias  major  est;  onde  et  sub* 
ditur,  major  horum  e$t  charitae.  Major  quidem,  quia 
Miin^uam  excidit ;  quia  aeterna  est,  qiiia  semper  est , 
et  finem  non  habet.  Aliae  autem  post  hanc  vitain 
necessariae  uon  erunt ,  quia  ad  ea  solummodo 
spectaiit,  qiiae  exspectaniur,  et  iiondum  apparent. 
Est  enim  spes  exspectatio  futurorum.  Fides  vero 
est  substantia  sperandarum  renim,  argumeniuin  noii 
apparentium.  Prolixa  fortasse  videtur  bujusmodi 
proprietatum  cliaritatis  elucidatio ;  aitamen  oppor- 


slam  noslram  oculos  convertamus,  et  apostolos,  |.  tuna  est  ad  confundendos  hxreticos  illos,  qui  sua; 


loariyres»  coufessores  et  virgiiies,  qui  in  ea  florue- 
runt»  Gonlemplemur ;  com  totam  spcm  in  Deum 
coilocarint,  de  omnibus  tormeniis,  adversiialibus, 
ct  iiiimicis  victores  Tidebinius;  adeoque  propter 
spem  iiieruisse  calcare  super  serpentes,  et  scor- 
piones ».  atqiie  iinpavidos  oninein  malignaitt  um 
spiriiuamnequiliam  superare.  Qiiare  optime  cecin  t 
propheta  David  :  Mirabilie  Deu$  in  $aHc:i$  $ui$ , 
Deu$  leraei^  ip$e  dabit  virtutem  et  (ortUudinem  piebi 
saip,  benedictue  Deu$  (P$.  lxvu»  36).  Conferant 
modo  Dovarmn  sectarom  auclorei  cum  nostris  suos 
heities;  videant  quem  in  finem  perduxit  eoiiim» 
dumincalumes  vivereni,  jactantia,  falsa  sapientia, 
veritatum  Chriatianarum  contemDius,  muiidanaeauc 


societatis  mutuum  amorem  iactant  et  dilectlonein. 
Quamvis  enim  oinnia  oflicia  civilia  suis  praeslare 
curent;  non  ex  amore  Dei^  qui  proxiinum,  sicut 
iios  ipsos  diligere  niandat,  permoveniur,  neque  ad 
finem  supernaturalem  actus  siios  dirigunt;  sed 
tolum  terrenum  est,  atr|ue  humanum  quidquid 
aguot.  Cum  ergo  eorum  charilas  coelesiis  non  sit,  sed 
mundana  omuino,pterumqueexcidit,  et  sua  poiiussol- 
licita  est  quaerere,  quam  aliena ;  adeoqiie  ad  gradum 
Christianaecharitatisevehi  non  potest;  neque  ullum 
ex  ea  provenit  Ecclesiae  ornamentum.  Ilis  autein  a 
Brunoneabsoruiis,  in  quarlo  capite  dedarandas  assu- 
niit  quatuor  virtules  cardinales,  prudentiam  ncmpe, 
iustitlam,  foiUtudiiicm ,  teniperautiam.qnaeEcclesiae 


SS  PROL£G.  AD  TOM.  U.  Sff 

saactiutciii    protnoyenl    el    mftxime   ampliticant.  ^  ^^^^  dicani  ?  sine  qna  el  sapientia,  ^t  Juslilia  iiitrtiles 


De  pradentia  ita  disserit :  c  Esl  aoleni  priidentia, 
quas  al:o  quoque  nomine  sapieutia  dicitur,  divina- 
ruin  huniananiinqoe  rerum  cognitio.  Dico  autem 
non  aaptenliam  bujus  mnndi,  qux  stultitia  est  apod 
Deuoi,  de  qua  ei  Aposlolus  ait ,  quia  stultam  fedl 
DeuM  $apienliam  hujiu  mundi  (I  Cor.  i,  SO);  SiJ 
eara  sapientiam  dico,  qu»  ad  roorum  lionestatero 
ei  ad  saluiem  pertinet  animarum.  Non  eam  quani 
pbilosophi  docent  el  oratores,  sed  eam  quam  apo- 
slali  prxdicant  el  doctores.  Et  isli  quidem  soli  lia- 
beni  cognilionem  diTinarum  rerum ;  sicut  ipse  Do- 
minos  ait :  Qui  diUgil  me^  diligelur  a  Patre  meo^  ei 
ego  diligam  eum^  et  manifeMabo  ei  meipsum  (Joan. 
iiv,  21).  Ilxe  est  autem  vera  cognilio  Divinitatis, 


esse  videiitur.  Est  autem  roriitudo  non  corporis; 
sed  mentis  consUinria,  qua  iiijurias  superamus, 
adversa  omni^  loleramus,  et  prosperis  non  eleva* 
mur.  Hanc  fortitudinem  non  liabet  quicunqnc  Su- 
perbia,  ira,  avaritia,  luxuria,  ebrietate,  el  his 
aimilibos  superatur.  Itli  quoque  fortes  non  sunt,  qut 
In  adver  is  positi  conira  salutem  animae  liberari 
saUgunl.  Unde  et  Dominus  ait :  Nolite  timere  eos 
qui  occidunt  corput^  ttnimam  autem  non  potsunt  ocri- 
dere  {Matili.  x,  28).  Similiter  et  illi,  qui  in  prospcris 
se  exloUunt,  et  superflua  laetitia  resolvuntur,  forics 
dicl  nequeunl.  Quomodo  forles  sunt,  qui  corJis 
impeturo  celare,  et  relincrc  non  valenl?  Fortitiidd 
non  ▼incilur»  el  si  vincitur,  non  est  fortitudo.  lianc 


v«l  illuro  cognoscere  qui  est  vera  siipientia,  et  sine  B  fortitudiiiem  habuerunl  sancti ,  qui  nec  viiiis,  nrc 


qoo  nuUa  esl  sapientia.  i  Quol  nam  purissimis  anl 

nabos  se  manifestans  Deos,  ad  sui  contemplatio- 

nem  illas  abripuii,  el  elevavit,  ut  ipsis  suae  magni* 

ludims  arcana  antea  in  mysleriis  involula  intelli- 

gerent,  soisque  doctissimis  scriptis  Ecclesiam  il- 

iusfrarenL    Qoam  Joannes  evangelista  de  Verbi 

divioiiate  nonduro  tam  perspicue  exploratam  doctri- 

iiam  tradidilT  Qua)  documenla  salutis,  quamque 

soblimiorum   lominom  notiiiam  Paulus  apostolus 

aois  in  Epistolis  manifestam  fecilTQualis  quanlusqiie 

esl  SS.  Pairam  cborus,  qoi  catbolicae  fidei  custodes, 

ei  propagatores  fortissimos  se  pra*buerunt,  qui  hx- 

reticonim  monslra  coniriverunt,  qui  philosoplian- 

tiom  deliramenta  conculcarunl  ?  His  ergo  irradiaia 


tormentis,  iiec  blanditiis  supcriiri  poiucruiil.  i  Aflfcrt 
delnde  S.  Bruno  plura  sancioriim  tum  Vclciis  ciini 
NoYi  Teslamehli  eKcmpla,  qiii  pro  vcriiale,  pro 
justllia,  pro  religione  fortissime  dcccrtaninl,  qiiiqiie 
gloriosas  palmas ,  inaxima  ciim  Ecclesiae  laude  rc* 
luleiunt.  Ad  temperentiain  auteni  cuin  A.  N.  pro- 
ccdcre  velit,  confestim  eam  delliiit,  diccns  eain  cssa 
virtutcm  qujD  suis  in  actioMibus  modum  non  excc- 
dit,  quoniam  buperflua  nulla  quaeril.  ntijusmodt 
rccle  agcndi  ai^quatitas,  et  iii  nciilram  parlem  iii- 
clinatlo  adeo  necessaria  visa  esi  Apostolo,  ut  ni- 
miaro  sapientlam,  lioc  csl  nimiam  sciendi  ambi- 
lionem  ad  Romnnos  scribens  damnaverit  (Rom.  xii, 
5) :  Non  ptut  tapere^  qnam  oporfet  tapere^  ied  ta" 


splendoribus,  qifid  mirum,  si  caibolica  fldes  lani  C  pere  ad  tobrietatem,  Et  Salomon  ipsa  in  jusliiia 


cito  uiilversnm  per  orbem  diffiisa,  de  Judxis,  de 
idololatris,'de  malisomnibus  hoininibus  triumphavit? 
Regnum  iiaque  cum  super  onines  gentes  sibi  com- 
paraverii  prudenlia,  sive  vera  sapientia,  facile  ei 
fiiil  sociam  sibi  adscisere  justitiam,  qus  cardinales 
inter  virtutes  secunda  esi.  Ecclesia  enim  quae  Dei 
sunl  opilme  noscens,  et  qux  debenl  homines  erga 
ipsani;  quibus  aclibus  iniernis,  et  extemis  sit  exer* 
cendus  ejus  cuitus,  praescribit,  niioisteria  distribuit, 
regulas  vel  a  tradiiione  servaus,  vel  pro  opporiii- 
niute  lemporum  noviter  institulas  observare  facit. 
Ecclesia  esl  Justilia'  vindex ;  curoque  dominalio 
tjus,  non  sicul  terreuae  omnes  potestates  immute- 


lemperantiam  habcndam  es&c  dixerit.  Jioll  ette 
juttui  muUum  {Eecte.  vii,  17).  Ilac  de  ratione  jure 
meritoque  Braiio  noster  S.  patrlarcliam  suuin  Dc- 
nediciuro  commendat,  qui  nihil  nimis  suis  in  legi- 
bos  prxcipit,  ut  qui  saiictiiatcm  colcre  vclint,  ha- 
beant  onde  proficiant,  nec  natnraro  opprimanl,  aul 
in  sanltate  deterlores  flant ;  memor  cerie  D.  Pauli 
seiitentiae,  Quod  rationabile  tit  apud  Deum  obtequium 
nogtrum  {Rom.  xii,  I).  c  Illud  enim,  subdit  A.  N» 
obsequium  rationabile  esi,  quo  non  ipsa  nalura,  sed 
vitla  perimuntur.  i  Postquani  S.  episcopus  qualunr 
virtulem  'cardinalium  expositionem  absolvit ,  lii 
capite  5  de  humilitale  disserit;  in  €,  de  misericor. 


lur,  joris  adminislralionem  flrmaro  ,  stabilemqiie  |.  dla ;  in  7,  de  pace ;  in  S,  de  patientia  ;  in  9,  d& 


tiietur.  Quapropter  S.  Bruno  postquam  de  sapieniia 
disseraissel ,  haec  de  jtisiitia  prosequitur.  c  Intelii- 
gite  Faeculi  potentes,  et  sapientias  operaro  date.  Jusii- 
tia  quoque  qiiaro  necessaria  sil,  ipsae  leges  impera- 
loruin,  e|  canoiies,  et  decrela  sanctoram,  qux  ad 
ejus  custodiam  facta  suut,  saiis  ostendunU  Tolle 
justitiain,  el  perit  mundus.  Ubi  jiislttia  iion  est,  ini- 
quitas  dominatur  :  ibi  fraudes,  et  rapinae,  furta, 
homieidia,  liinor,  et  angusiiae ,  el  securitas  nulla. 
Tiinor  iniquorum  justitia  est,  et  securitas  bouoruro 
ipsa.  >  Uaec  docior  Ecclesiae  pro  Ecclesia  loquitar; 
ejus  doctrina  a  divinis  Scripturis],  et  a  sanctioribos 
Pairibus  lola  derivat.  Audiainus  ergo  eum  de  forli- 
tudine  eliam  dissercntem :  c  Sed,  ail,  quid  de  fortilu- 


castilate;  in  10,  de  obedientia ;  in  i1,  de  absti- 
nentia ;  et  tandem  in  12,  Ubi,  id  est  in  qafbus 
Ecclesla  ordinatur,  Singulae  hujusmodl  virtutes.cuiii 
sua  quaelibel  excelientla  et  proprietate  ad  Ecclesiae 
conferani  perfectionero  el  ornainentum,  de  illis 
singiliatlm  copiosissime  agit;  sed  nobis  sofliciat 
eas  compendiose  collectas  in  capiie  12  rddfscerel 
Inciplt  ergo  :  c  Dixiimis  superius  de  Ecclesia  el 
ornamentis  ejlis.  Resial  ut  siiis  ornameniiB  eaih 
indutam  videamus,  et  in  ejus  specie  et  pulcberrlme 
delectemor;  de  quo  Psalmisla  ad  Dominuni  dicit: 
'Attitit  regina  a  dextrit  tuit  in  vettitu  dedurato^  eiri 
eumdata  varietate  {PtaL  xliv,  10).  Haec  regma  ipsi 
csi,  de  qua  loquimor  Ecciesia  Dci.  Mulia  sunt  f]u$ 


n  S.  BRUNO  EPlSCOrUS  SlCNlEiNSlS.  «« 

YesiimeDta,  mulu  sunl  ejas  oriiamenta;  ei  ideo  A  impie  profanarenu  fnqnil  en!m   S.   Bruno  c  citui 


varietale  eircumdata  perhibeiur;  sed  nulium  orna« 
inenlum  liabet,  quod  vel  aurcum,  vei  argenteum  non 
iit.  >  Si  quidem  si  humilitatem  inspiciamus,  quia 
Alaria  Christi  matre,  a  qua  opus  redemptionis  coe- 
pit  bumllior ;  cum  non  ^us  virginitalem,  sed  humi- 
litatem  Dominum  respexisse  ipsa  rateatiir?  De 
Chrisli  Filii  ejus  humililate,  post  Apostoium,  qui 
euin  se  exinanisse  dicit,  et  hujus  virtutis  se  exem- 
pUr  praMmisse,  niliil  ultra  addi  potesl.  In  humilitate 
autein  Chrislum  Ecclesiam  fundasse  coiistat ;  cum 
npostolos  pauprrcs,  rudes,  et  idiuias  verbi  sui  prx- 
cones  fcccril,  eosque  veluU  sui  xdificii  fundamen- 
lum  posuerii,  el  ad  omnes  gentes  illuminandas  mi'- 
sierit,  sicut  ipse  a  coelesti  Patre  inissus  fuerat.  Hac 


oinnes  Christiani  continentiam,  et  castitatem  habere 
debeant ;  maxime  tamen  clericos  banc  vlrtutem  te- 
nere,  et  observare  oportet.  Unde  el  Dominus  Moysi 
praecepit  (Lev,  xvi,  4),  ul  Aaron  sacerdoti  et  filiis 
ejus  feminalia  faciat,  sine  quibus  ad  altare  iHinquahi 
accederent,  ne  inoriantur.  Feminalia  aulem  castita* 
lem  signincant ;  quia  ilia  membra ,  in  quibus  luxuria 
maxime  dominatur,  coerceot,  et  casta  custodiunt. 
Illi  sacerdotes  et  clerici  feminalia  non  babeot,  qui 
hxc  membra  non  constringunt,  sed  per  iilicila  va« 
gari  permitiunt.  Sed  valde  timendum  est,  quod  di 
citur,  ne  forte  moriantur.  Si  vis  iion  mori,  aul  ca* 
stitatem  cuslodias,  aul  ad  altare  non  accedas. » 
Multa  alia  de  castitate  ab  A.  N.  eximie  dicu  recen- 


igitur  viriute  ornatur  Ecclesia,  quam  sequitur  mi-  ^  sere  omilto,  ul  aliqua  de  ol)edientia  referanlur,  de 


sericordia,  qiiae  est  afTeclus  beneficentide  erga  in- 
digcntes.  Ecclesia  enim  fideles  omnes  lanquam  filios 
ampleciitur,  eos  spirilualibus  cibis,  nempe  sacra- 
meniis  nutrit  atqiie  conforial,  eos  protegit,  ab 
hostibus  malignis  defendit,  et  si  a  viis  suis  maiis 
resipuerint,  popnitcnles  in  sinum  suum  recipil,  el 
cousolatur.  Nec  descril  sollicita  prosequl  pacem, 
qiiam  primum  in  Chrisli  naiivitate  angell  mundo 
annuntiarunl,  et  Dominus  mundum  relicturus  apo> 
stoUs  dedit  et  connrmavit;  quippe  hierarchichuin 
onlinem  servans,  leges  sartas  leclas  lenens,  sua 
munera  pro  justiiia  largiena  ei  ministeria  dispen- 
sans,  his  prssidiis  Ecclesia  pacem  conciliat  atque 


qua  in  cap.  10  praeclaris  utriusque  Tesiamenli  in-* 
nixus  aucloritalibus  el  exemplis  leclores  inslruiu 
Praemiltil  ergo  ipsuin  Doininnm  el  Salvaiorem  no- 
ftirum  docuisse,  quanium  sit  obedientiae  bonum ; 
ciim  de  eo  scripium  sii  ab  apostolo  Paulo,  quod 
Chrislus  factub  est  obediens  Patri  usque  ad  mortem 
(PhiUp.  II,  8).  c  Per  inobedientiam,  ail  S.  Bruno, 
priini  hominis  perieral  mundus;  per  obedientiam 
secundi  hominis  Jesu  Christi  salvaius  est  mundus. 
Ille  inobediens  ad  lignum  vetitum  accessit,  ille  obe- 
diens  osque  ad  lignum  crucls  se  ostendit.  Et  D. 
Petrus  idem  docuiuenlum  dedit  illis  verbis.  Ckri" 
$ttt9  passu$  e$t  pro  no6t«,  t;o6ti  relinquen$  exemplttmt 


rusfodil.  IQuid  de  palienlia  dicam,  cujus  tanla  fuit  q  ut$eqttam'mi  ve$iigiaeju$  (I  Petr.  ii,  21);  i  quibus 


iu  Chrisli  seclatoribus  virUis,  firmitas  ei  constantia, 
ut  poieslates  omnes  nomini  ejus  infensas  viiicerei, 
crecloque  crucis  vexillo  debeliareu  Quis  receosere 
potesl  infinitum  martyrum  numerum  omnigenas 
aeiatis  et  conditionis,  qui  pro  fide  atque  jusiilia 
iminauiora  tormenta,  et  supplicia  sustulerunt,  quo- 
rum  sanguis  quanio  plus  elTundebatur,  tanio  magis 
populus  Chrisiianus  germinabat,  atque  florebat? 
Eadem  •commendatione  illi  se  dignos  reddidere, 
<}ua  Aposiolus  forlissimos  Israelilas  exornavit,'  qui 
per  fidem  vicerunt  regna,  operali  $ttnt  jtt$litiam, 
adepli  $ttnt  repromi$$ioiie$y  obittraverunt  ora  leonum, 
exstinxerunl  impetum  igni$^  effugerunt  adem  gtadii^ 
fonvaluerunt  de  infirmitate,  forte$  facti  $unt  in  belto^ 


subdit  S.  Bruno  :  c  Quid  esl,  ul  sequamini  vesiigia 
ejus ,  nisi  ut  discatis  et  cuslodiatis  obedientiam 
ejus.  I  Cum  enim  Ecclesia  mllitans  corpus  ageos  sil, 
el  perfecie  constiiuta,  nisi  membra  sibi  invicem 
oilicia  prseslent,  el  cum  capile,  a  quo  reguuiur» 
oniautur,  finem  ad  quem  coalescuut,  nempe  Dei 
gloriam,  suainque  salutem  nulla  ratione  conseqoi 
possunL  Quare  divittos  Spoasog  fiodesiae  sponsae 
alloquens,  eam  aciem  ordinatam  oppellavil,  quo 
ordiue  terribilis  hosiibus  redditur,  et  est  tanquam 
lurris  a  qua  mille  clypei  pendenl  {Cant.  vi,  3),  de- 
fensores  scilicet,  qui  pro  ea  forUter  pugnunl,  eam- 
que  firmam  stabilemque  conservani.  Sed  hoc  in 
agone  contendciitibus,  inouente  D.  Paulo,  nobis  esl 


€a$tra  verterunt  exlerorttm  (Hebr.  xi,  23),  etc.Praeter  D  necessaria  abslinentia,  non  ul  corruptam,  sed  incor- 


aeiernam  incomprehensibilemque  remuneraiionem 
quam-isti  testes  et  propugnatores  veriialis  sibi  coni- 
pararunt,  splendidissima  sempLTerunt  insignia  victo- 
riae,  quibus  Ecclesiam  exornaiunt,  ejusqiie  sanctiia- 
lem  proprio  sanguine  obsignarunl.  Sed  et  casiiiate, 
de  qua  A.  N.  capite  9  disserii,  maxime  refiilget 
Ecclesia,  ciijus  filii  propter  viiae  purilalem  similes 
angelis  Dei  fiunt;  diim  carnis  el  concupisceniiae 
frena  invicte  coniineanl ,  aniinas  suas  ab  omni  im- 
munditte  immunes  servent,  et  sc  Deo  acceptaldles 
reddanl.  Qui  omnibus  Christianis  hanc  viriutein 
Yeluti  tesseram  religioi|is  cominendal;  mullo  magis 
Mm  viris  ecclesiasiicis  inculcat,  ut  st  earo  con- 
temnerent,  atque  violaront,  sacruin   niini&lcriuin 


ruptam  coronam  accipiamus.  c  Duse  autein  sunl 
absiinentix,  iiiquil  A.  N.,  una  carnalis,  allera  spi- 
ritualis,  ulraeque  magnae,  sed  major  aliera,  quia 
inajus  est  absiinere  a  vitiis,  quam  a  cibis.  Quamvis 
el  ciboruin  absiinenlia  tam  magna  sit,  ul  non  so- 
lum  a  prophetis,  verum  etiam  ab  ipso  Domlno  sit 
confirmaia.  >  Quod  hic  compendiose  dicit  S.  epi- 
scopus,  per  longam  exeroplorum  seriein  SS.  Pa- 
trum,  tam  Yeteris  quani  Novi  Testamenli,  demon- 
siral,  qui  omniuro  virtutum  honestaiem  proseqnen- 
tes,  totam  vitam  in  jejuniis  carnisque  maceralione 
consiimpserunl,  ideoquc  lanquam  sanclllatis  niira- 
cula  iu  Ecclesia  coruscarunt.  Magnum  Antonium 
cclcbrnt,  Paulum  crcmilarum  patriarcham,  ilila- 


«0 


PR0Li:6.  AD  IQU.  fl. 


S9 


rionem,  Benediclum,  etc.|  quorum  dclieiae  jeju-  A  ipeum  dedisse,  ni  no9  re4imre$  0b  initiukti^t  rt 


nium,  qiiorura  viia  absiinenlta  fuii.  Ihc  pnlcbrim* 
dine  induU,  bisque  omameniiSY  virlutibus  nempe 
Ecclesia  refulgens  Sponsi  sui  dileclionem  ila  pro« 
mereinr,  nt  eam  immaculatam  totamque  pulcbram 
admirana  asserat,  ejusqoe  coromendel  saiictiiaU^m. 
7oiM  pulehn  e$t  ^tmca  mM,  tl  macuU  nom  e$i  in  u 
{Cttni,  IV,  7). 

Xeniu  Ecclesiae  praerogativa  illa  est,  qnam  ca« 
tbolicam  esse  confttomng,  ciijus  ornamentttm  adeo 
pulchmm  ei  excellens  est,  ut  ad  illud  expoiiendutn, 
colleelis  ex  sacra  Scriplura  propriissimis  figuris  ac 
simifitudinibus  quatuor  priora  capiia  tertii  seiiten* 
tiarom  libri  A.  N.  consecravit,  et  sex  reliquis  £c- 
desiam  apoBlolicam  osiendit.  Magtstrum  cmiestiuin 


mundarei  iibi  populum  uceeptahHtm^  udaieeem  ^ 
ttortfiti  operum  {Tit»  ii,  4i).  c  Quod  si,  aii  S.  firuno, 
nova  )ii  boc  miindo  facta  suni  oimiia,  babet  igiiuff 
Ecclcsia  novum  coslum,  novom  soleiu,  novam  lu* 
nam,  et  siellas  iiovas,  el  nubes,  ei  pluvias^  futginr», 
et  toiiitraa,  moHtes,  et  silvas,  ei  bomines  novos» 
cacieraque  omnla,  quas  lamcn  per  Ula  velerj  sigmii* 
caia  fverant,  ei  qoamdam  cum  illis.  simiiitu^neiu 
faabeni.  t  His  praemissls,  dft  emlis  noTis.  incipii  agere 
A.  M.  eosqiie  sipostolos  esse  dicii ;  cyin  enim  cce- 
Inm,  quod  In  priiicl|HO  Dens  creavii,  maxima  ei 
nobilissima  pars  sit  niundl,  et  supra  cftleras  ras 
creaus  Dei  sapieiitiain  et  omnipoteaiiam  manifiB» 
siet,  ila  apostoli  principes  populoram  eonsiiinli. 


i!Ogmalaro  Cbristom  Domiuuin  venlsse  In  terrmn  B  omni  scieiitiae  claritate  praefulgenies,  ad  regimen 


eonsiderans,  peniius  renovata  ab  ipso  visa  est,  ui 
novos  mnndus,  novus  ordo,  novus  reram  apparaius 
exsurgeret,  facieinque  alteram  seu  imagineni  reprae- 
sentarel.  Tertii  libri  priora  qualuor  capiia  suni. 
I.  De  0090  munio,  i.  De  eotlh  novii.  5.  De  nubi^ 
kuM  noeit,  A.  De  moniihui  novii.  QuonMNlo  novus 
luondns  Cbrlsto  in  ierram  advenieiite,  orireiur,  ab 
ilbiBaracb  proplietia  primuin  repeli  S.  Bruno,in 
qiia  de  Christo  scriptum  est :  Mic  ett  Deut  nouer ; 
et  non  mtiimahitur  aliut  advenut  eum.  Hie  adiniie» 
uil  omnem  mam  disdplina,  et  tradidit  iliam  iacoh 
puero  s«o,  et  hraei  diiecto  tuo.  Post  ktec  tn  territ 
titut  ettf  et  cum  kominihus  convertatut  ett  (Baruc. 
111,  56).  Promisstts  ergo  fuerat  mundo,  id  est  lio* 


Ecdesiae  ei  ad  propagalionem  verilaiis  elecii,  Qei 
gloriam  et  opera  manuum  ejus  enarrare  dienuiiir. 
Cceii  enarram  gloriam  DHt  et  opera  manuum  ejeu 
annuntiat  firmamMum  {Pt.  xviii),  c  Ipsi  suiu,  iUi 
sequttnr  S.  episeopva,  qnibos  Dominus  aii ;  Voa 
esiit  lux  mundi  {Mattk.  v,  14) ;  sae  eonun  ide  et 
dociriiia  tota  Ecclesla  illominata  esi,  sicui  solis 
biijiis,  ei  splendore  tola  lerra  illumlnalur ; -in  qui- 
bos  et  viriuium  omnium  piilchriuido  qoasi  stellae 
qiiaedam  corascant.  i  Quomodo  autem  apostoli  ad 
similitndinem  cmli  iliominati  fuerini  eximie  expontt 
Idem  auctor;  imaginem  snmens  nb  illuminaii^ftO 
llrmainenri,  quod  non  staiini  ac  creatum  est,  lumen 
accepit;  sed  uintuni  divisil  Deus  aquasab  aqnis,.ei 


minibns  novns  docior,  novusque  inagister,  qui  om*  C  ^^^^  apparuit  arida,  congregationesqne  aquarum 


nero  scientiae  viain  aperirei,  omnemque  veritsitem 
doceret.  Ante  euin,  ut  ait  Aposlolus  (/  Cor.  x,  1), 
omnes  Palres  sub  nube  ftierant;  el  mare  tr»ns:c- 
runt,  et  sub  nnbe  ei  mari  bapiizati  sunt;  videbani 
fuiura  sacramenu  in  xnigmate,  et  in  figurls ;  sed 
eoram  exceilcntiam  et  veriiatem  non  asseqiieban* 
tur.  Praeterea  ad  scientiam  hanr,  quamvls  obscu- 
raro  el  imperfecUm  Deus  non  nisi  populum  Israeli-. 
ttcoin  elegerat,  reliciis  gentibus  in  tencbris  et  um- 
bra  mortis.  ^enit  igitur  Cbristus,  Verbum  scilicei 
caro  factum,  et  ut  evangelisU  Joannes  tesiatur, 
pleiiitudineiu  gratiae,  et  veriutis  in  niundum  aUu- 
lii;  quaresi  prius  per  Hoysen  legem  acceperai. 


facixsunt.  Teriio  autem  die  factis  a  Deo,  pesiilsqne 
in  eo  magnis  luminaribus,  sote,  Iniia  ei  stellis  eoU 
hieere  coepit  iinnainenium,  terramque  suis  spleiido- 
ribus  ciillustravii.  «  Nostri  quoque  eceli»  ait  S. 
Brano,  ad  simiUtudinem  Armamenli  nequaquam.Ni- 
mul  ei  vocatl,  ei  itlumioati  snnt;,  sed  Jam  iertio 
anno  postquam  vocati  Spiritus  sancli  illuniinaiio* 
nem  accipere  meruernni  non  enim,  ut  beaius  Lucas 
ait,  Scnpiurat  inteUigehunt,  quod  CWtiut  a  mortMi* 
returgere  oporiehai  {Lue.  xviv,  h6).  Erani  enim  aine 
lumine,  ianU  adhuc  oppressi  callgiiie.  Sicui  ergo 
firmainenlum  illuniinaium  esi  die  ieriio;  sic.  ei 
apo^toH  anno  iertio  llluminaii  sunt.  hi  eo  etiam. 


per  Jcsum  Cbrisium  facUm  gratiam,  et  veril;>tem  ^  quod  aqiiap,  quae  supra  lirmanientum  dividimtur  ab 


agnosccre  debuit.  Gratia  eniin  Cbrisli  mundum  a 
peccaio,  ct  a  diaboli  potcstate  qua  ienebaiur  libera- 
vit,  ac  coelesiein  scienliam  bonoruinque  aeteniorum 
rogiiilioiiem  in  cuin  Introduiit.  Quare  Ipse  Domi- 
nus,  ttl  omnia  iiova  faceret  se  venisse  dixil :  Ecce 
nova  facio  omnia  {Apoc.  xii,  6);  tiovum  mundum 
siiam  scllicei  creavit  Ecclesiair.,  segregatis  illis  et 
Tocatis  ad  se  aliis,  quos  ad  taiitum  opus  perlicicii* 
dum  elegerai.  Non  vot  eleg^MiSt  sed  ego  eUgi  vos, 
dixit  Jesus  aposiolis  priuiis  seclatoribus  suis  et 
posui  vos,  ut  ealis,  ei  frucium  alferatis,  et  fructut 
vetter  maneat  (Joan.  xv,  16).  Etaposlolus  Paulus  ea- 
dem  teslatur  diceus,  graiiam  apparuisse  Salvatoris 
bosir.,  et  ut  doctrinaiu  suam  eSttn-icrct,  scmet- 


aquis»  quae  sunt  sub  lirmamento,  firnianteuti  simiii- 
tudinem  Apostoli  liabere  videiiiur.  tii  medio  quo- 
dani  modo  posilil  aqiias  ab  aqnis  dividunt,  quin 
Noviim  a  Yeieri  separani  TesumenUim.  >  Ex  D. 
Paulo,  qoi  ad  Galaus  scribens»  ctreumcisionem 
posi  Cbrisii  gratiam  inuiilem  praedicavii,  id  plaiie 
ostendit,  sicut  ex  abolitione  legalium,  qtiae  eo  leui- 
pore  Hnem  habuere.  Aposloli  igitur  sunt  illi  coeli, 
qui  enarrani  gloriam  Dei,  eos  docente»  ei  infor- 
mante  ipso  Cltristo  Doiuiuo,  quoniam  ipsclux  esi, 
ei  tenebrae  in  eo  non  snnl  ullae.  In  omnem  ilii  ter* 
ram  inissi  sunl,  ui  veriiiitis  lumen  eifundereRi,  ei 
oinnea  bomines  veram  Deuin  agnascereia,  legem 
ejos  sanclam  accipereni,  ouam  fidem  proAtereaiar, 


u 


5.  BRUAO  EPISCOrtS  SICailENSIS. 


el  4ii|MC|it  l^eliifthMvis,  id  rdiciuteni  aeternam  A  ^utbati  iuMilnmfneHte^  eorde  (Pse/.  tx»v,(i);  gopev 


coiitendereni.'lpti8  er^  dalum  est  liitgiiis  omnibtis 
kMfui  mgnalia  Dei,  iircaoa  videlfcei  ettlestia  reve* 
lare«  et  qadd  Jionqffiam  aaditum  fuerai>  generis  hiH 
niani  saiuaeoi  ab  booirne  dMtto  operatam  anniin4 
tiave^fuxia  pi^qpilelieum  oracaiiim  :  Viderunt  om- 
MSff  fuu»  HTtm  saintm  Dei^$iH  (/i«t\.ui,  10).  £t 
i}Bia  divina  mi^estas,  et  nattfra  a  ereata  nwaie  per* 
eipt  mtllo  Riodo  po4est>  cifca.  se.teiiebras  posuisso 
Deos  visos^  est/ut  otftMk  Psftlmisia  :  PosuU  lene* 
kfoe  ImiMum^juSfiene^oea  aquain  nubibus  aerie 
{Pt.  XVII,  li);  oportebflt  ut  to  renovaiioiie  mundi« 
id  est  In  EecleslaBrcOnstiuitionet  novae  nubes,  non 
teiiebrostt,  sed  iuiDida»y  eiprarfulgenies  apparerent^ 
touuBque  lorm  laeie^u  iiliuninfranu  c  Quid  igitur 


qjuet  hsc  addlu  Ab  bis  aulem  onines  iBsipientes 
oorde,  Jtadsei  seiKcet,  et  gentll^m,  ore  sapietites^ln* 
siptenfes  corde,  pbilosophice  loquentes,  et  nihil 
hiti^tiigeiiies  lurbati  sunt.  Qoare  lorbsni?  Proplev 
slgna  qirto  videlianl,  et  quio  eis  resistere  non  vale-» 
banK  jNoo  enim  ipsi  loqoehanlur,  sed  Spiritus  san* 
clus  in  eis,  quibus  os  et  sapieniiam  Deus  dederat, 
eui^^mmpotemnl  resiolere,  ei  coniradieere  omnes 
•dversavM  eorwtn.  Turbati  snnt  aiii  bene,  et  alil 
male;  alii  credentes  el  alii  ssvientes. » Fides  igiuir 
«ndiqiie  ab  apostoUs  enunliala,  et  portentis  nirabi^' 
Kbiisqiie  signis  conArmaia  plurimos  ad  ean  amplo« 
etendaip  adduxit ;  et  quamvis  aliqui  ejus  verlutem 
impugriare  et  everlere  conaii  stni,  niliH  pliud  con* 


iiubes  IsliR,  $i%  A.  N^,  nisi  apustoios  ioteliigarous,  B  Iradiosaiiom  s»viiies  oblinuit,  nisi  quod  ex  invicia 


de<iuilMis  seriplum^esit.Otti  seifi  islf  qui  m  mukee  vot 
Imai  ei  quaei  idumbm  fid  ienestems  euas  (Isai*  uc,  Sjk 
lb:t  cQsli,  et  nubesi  ei  mooitei,  oifdntes,  et  nraitis  aiils 
uomitttbos  vpoaiiUir  S&  apeeiolt ,  proplpr  quasdam 
sibicolivettieitiessignificaiioneB»  Sedquovohuit?  Di^ 
eatPsalmista  :  im  Dmmmunam  exhii  sonueeorum^ 
tft  tii  line$  orHo  terrm  wr^  ebrum*  ^Psal.  xviii,  i)« 
Unde  veniUAt?  li^ttcMsiRiiAes  ab  extremo  terrte  t 
fulgura  in  flu$iam^  fitit]  (PstU.  Gxxxiv,  7);  Voiani 
ifitur  oposloii;  sequitur  SC'  Bruiio»  quasi  nubest 
ubiqiie  eoffipittenles,  tolanaf  terram  fecundantes,  ad 
iidem:vocanles^:iniitte«itis  eoruscaiHes»  et  fuigura  io 
plttviam  factentesi*  lulgunu  n«tiique  uubos  flunt, 
«luiuido  mieaoulatdocirliaM  sefiuuuiur.  Sic  eoim  de 


Isnitudine,  et  ponstattlia  marlyrum  ChrisiiaDae  re* 
l^ioiii^jorgloria,  et  splendor  accederet.  Sed  ex 
qoonam  Uiilam  hi  luartyribas  viriutem  admirati 
Adei  iiosles,  eem  vincere  non  vaiiieront  ?  Docet  A* 
N;  qnod  Gbristbs  Domiuns  onieqiiam  Peirum  ovium 
suarun»  (lasionim  ooiistiiueret,  ter  eum  de  dileciiono 
intqrrogavit ;  et  ouin  leriio  euni  se  diligere  respon- 
disseif  liiae  suq  pascendo  gregi  iUain  pnefeciL 
f  Prius  eniA^ait-S.  Brune,  a  Domiuo  de  charitaie 
ittterrogaths,.friuseharitatem  ler  proiessus,  etsie 
^ascendttrum  ovium  euram  suscepit.  »  id  outeni 
i(igiiiflettre«vOlebatqnod  si  magna  Dei  diieelio  fldei 
proposilo&ttcliangereiur,  niinqiiam  Christiani  ab  c*tt 
4lefeetHrlAs|eni ;  cum  ipso  Petrus  verilaiis  doclrium 


Aposioiis  itt  £veiifeiio.,dieiti|r  :  que^iain  proleeti  ^  ct  invict^e  fortitudiuisets  testimonium  praebuissei. 


ftrffdtMsemiil  «iN^tts  i>mi«M  cooperaniet  et  urmo*- 
nemeoulirmmuo.s^tmeuiib^s  ei^nis  (Mare.  xvi,  %Q), » 
Per  nttbes  igitoip  apostolos,  per  pluviam  docirinam, 
per  loniirua  voces.etipor  fulgura  roiracuta  inlelli- 
ganras.  Hae  in  preiridettlia,  com  ttdmirabiies  vi» 
Domiiii  osteodaotuttf  iqal  aniiunital^rei  verbi  wi 
aposlDiee  iecii,  viros*  seiHcet  setenila  ceelestir  ^ 
exlmia  sanciilaio  ittsiiiuuw,  qui  in  omneis  geiiles 
eamdero  doeiriitfameof  eirandere  voluii,  qui  eorum 
pnecepia,  et  docomeiitttelarissinitSBtgiiiSv  ol  poiw 
tentis  confirmavji,  nihil  aiiod  profecto  Deum  inieii'- 
disse  argulUir,  quam  uno  slt  et  univefsalis  fidei 
confessio;  omnes  klem  eioeero  corde  credeoeoi,  eoH 


Plura  alia  eruditissime.aflert  A.  N.  de  horum  mon- 
fiunv  aitiiadlne»  id  est  de  eiimia  primorum  fldei 
propagatorum  sanciitate «  super  quos  Ecclesia  fufH 
daU  eM>;dic^to  Psalmi&tp  :  Ftindamen/o  ejus  tu 
ttteni^'6«s  sqftinis  (PioL  lxxxvi,  4),  omni  scmper  itw 
cotumitate  .a<;  i^riuiiat^  gaudebit,  In  his  ulteriu9> 
noo  immorpr ;  cuiu  ai|  quariam  espoiiendam  Eccle- 
m  iioum;  videlic^  qiHMi  sil  apuptolica»  inepra^ 
gredi  oporteAl. 

jliuila,  imttgffiuni  irerumque  copia,  quam  lioc  de 
argumenio  exbUipt^.  Bruno  in  capp.  7,  8,  9  et  lU 
J)u|us  tertii  seinei^liarum  libi^  non  tam.  cogit  mo 
pr«ierire  capita.,5  et  6i,  qu«  De  arboribus  novis  in* 


demque  ore  pfsediettretti;  Ecclesia  igitttrfx  hisce  0  «^n^iiiMtf r  Miuam  prfesiattibra  sohun  proferrei  qu^ 

Oiore  suo  S,  antislea  ai;ipiissiroe  et  iugeniosissimo 
pertractavit.  Tiiulus  capitis  7  est  De  poiesiatibus. 
nostffy  ubi  pnemiuit  ilinm  liaHhsi  loctun,  quaudo 
Petrus  Christo  diiit :  Ecce  uee  teliquimus  omnia^  ei 
eecuti  s%mut,le^  quid  ergo  erit  nobisf  VoSf  iiiquli 
DonunuSv  fui  r^quisiis  omuta,  et  secuti  estis  me^ 
centuplum  qecipieliSf  et  9item  iPtemam  possidebitis^ 
£i  quia  secuti  estis  me ,  sedebitis  sufier  sedes  duo- 
deemi  indtcanies  duodedm  tribus  Jsrael  (Mauk. 
xix«  i7).  Ab  hoc  divioo  oracolo  supremam  univer^ 
.saletnque  potesitueip  in  Ecclesia  appstolis  coll^um 
arguit,  sislttitqiie  S.  Brono ;  diiro  Ikoc  subinferenv 
ait  :  i  Novus  mundus,  novum  imperatorem ,  novos- 
regesi  novos  doccs,,  noyos  principes,  et  jjidices  har 


credeniilius  eflbrmalar  noo  tam  unai  ei  sanctaf  sod 
cttMiolica  etiaii  jttre-raoriioqoe  appeilaiar.  Pergetta 
auiem  A.  N.  eauuleni  nori  iiuinds  imagitHmi  oxoi^ 
iittse,  ad  novoi  moiiles  oeuhis  devave,  ei  ah  ipsts 
otttiUum  petere,  iios  adhoriaur.  ftegii  prophelie 
verlia  liLeeam  ocudpemeos  ud  mcuieet  nnde  teniH 
aumiium  milA  iJ^so^iXtt,  1),  iu  eipoiui  :  <  £t  iali 
iiionies  iiovi  siim,  et  denovo  muiuto  suni,  ad  quoo 
-oeakis  IsTare,  d  a  quibus  auxiiittffl  exspectaffe  debo> 
mas;  IsU  itMmiCB,  patrtafchst  ei  prophetc,  apostoii 
01  doctores  intelligimiur»  qui  a  ierrenis  aaooiibuB 
ekvaii*  et  oSBio  prophiqttioflBS  effedit  mundttttA  om- 
ttitt  despieittttt.  Ittfefiuii  oostiem  motties  «Uruos 
voeal^  4e  i|i|ihiis  PaaliiiiBUi  ail  \A  momibuM  eeieruis 


VKMXQ.  JCDTmi;n.  -  "  ^  u 

Mten  i0gef>4laeet,  etjttdiees  apeMI  A  (IMre«iJ7)4<fequime4ioBeludtaierii:tQiitii^ 
teflihio  qnideai  iiovi»  qui  Oflmi|iie     Mdio  liouiiDe«  pbee»  vpcari»  eiiCbriiU  diiciHoe 


98 

bei.  Nofl 
Mnl;  ei 

vandi  bojos  pocefttelibiis,  q4i»cttii(|»e  fbenteii  tiiof 
el  enmi  aajiieaiioresi  poieniiom,  foriiores,  jimio^ 
resy  ei  diiiorts  BOfiL  t  SapieDiiam  in  apesloti^  prOv 
bal  S.  Brmfto  ei  ilia  elusdem  Cbrisii  Ooniini  |[iwi« 
Missione  :  Cifm  autem  wnerH  ilU  Spintm  verkaHt^ 
iocebii  ves  emiiem  veniatem  (J<iafi.  xvi »  i5j;  polo» 
sUlem  eiiam  ei  HaiUiao  «vinciit  ubi  Cbrisius  dixil 
eis  :  Qum^nque  tigaveriiii  mp^r  lerram,  eruM  li; 
§aia  el  in  ceslie  {Miatk.  xtiii»  1$).  Exiniia  esi  siipev 
b»e  Terbo  A.  N«  commeniailo;  iiiquii  enim : «  No» 
soffieii  eis  lerra;  ipsi  cmli  io  eorum  prinoipaiu»  el 
imperio  eoniinenittr.  Habenl  potesUiem  ckiiNieM 
ei  aperire;  snscipiuiil  quos  voiuni»  quosqoe  volunt 


pio^loras  hominttm  fieti^  q^uod  ad  iiiieram  qttidem 
inleliigi  iiqa  poieai ;  oecesisrio  noTttm  aMie ,  ol 
BOTi  relia,  ootos  pisoaiofcs»  ei  noTos  piaeis  iolelli*' 
terq  cpffor.  Nornm  igitor  mare.,  el  nolrus  nimidttSv 
de  quo  Bsalmiila  diail. :  lioa  wiart  mi^tmm^  et  jpe^ 
lioMrm,  ilUe  replilia  q«onmt  aott  «ai.ip«ittttrtt4  (^ai* 
ciii,2S>).  Eeliq  eTan§elia,  piaoei  bpminoitpiieaiorei 
tero  apoooii^  i  Ad  batic  piacaliooim  bi  aoit  Toean** 
Mir«  ei  in  mngnum  el  proliindttm  pelagtts  piscaiiim 
irenittttit  noque  eoo  pisceiio  difficiiis  lerrei,  quod  ol 
pttfnare  el  pmeiri  ipsis  Becesoe  iti.  Pittoi  quidemf 
ioonttos,  piiiperes»  nullo  sttcttlaris  sapioulim  appa^ 
rsitt  inairueir,  in  tolo  magislri  sui  T«cbo,  tanUim 


txdttihini»  Foriitttdine  eiiam  ita  exeelluni  apostolii  Bopos«  eonTorsionem  scilioel  mundi  aggrediuntttr,. 


ii  maligni  spiriitts  eos  formideni,  eomm  imperio 
obediQni,  eorumque  praseniiam  sositnere  nequeiini^' 
De  diTiiiis  auioiu  (esi  idem  S.  Bniiio)  quid  atiinet 
dieere;  e«m  lam  diviies  sini,  ul  Aposiolos  ait ,  ttncl 
egenieef  mnltot  autem  loeupietantee,  lanqHam  nihil 
kakaniee^  ec  omnia  pouidenlee  {II  Cor.  x).  Hle  diiis« 
tuottO  esly  cui  oronia  sufficiunl.  >  Qttia  toto  apo«' 
sldi  noA  iolum  omnii  reliqneruni^;  sed  setiiii  lutnl 
lesom,  ille  id  mttndum  unJTersom  illumtnandum  el 
sineliicindQm  principes  dueesqne  consiilnit,  eo^ 
mmqae  judicio  genles  omnes  siibjecii.  t  Nuliam 
mttndi  pariem  reliquii,  eommenlatur  S.  Broim,  qiil 
mttndttm  luiiTersttra  praedicare  Jttssii.  Sie  igiiur  di^ 


eamqpo  perlicimii.  Bi  qeod  a^rabiiitts  ots,  lanla  fuii 
dttginaitim  qu«  praediearmii  vis  aiqttO  aubiKus.  ul 
^ttotqttoi  uoe  01  posiea  inittrreierttni  adTorsarii» 
pliilosopbi  nempe  geniilei.  Judtsi  et  bttroiiei,  oppo« 
siuitt  doetrinom  el  errores  disseminsiHies«  delirasso 
onmes»  .oi-sttis  1«  ttemonibtti  eTimiisse  cogniti  sinu 
Qttm  seripio  irodideruni  aposloii,  ETaugeKa  nempo 
ei  KpisiobR,  qoaeque  oreieuus  suis  Kccfesiis  commu^ 
iiioaruot;  ^uod  PaolNs  ail  Tiinoihettui  seribens  de* 
pooUum  fldm  appelbivli<l  r^  yi,  tO)«  adeoUdellte^ 
aocTatnmesi,  ui  sub  eo,  unquttm  sub  aggene  itiek-' 
pttgttttbHi  prosiraii  eeoiderim  aggMsores  omneo 
aiq«o  derieU*  Ntflia  frattdtileniia»  mdhi  tyrannica 


Tisil  Dominas  geoies,  et  iu  separavii  liUos  Ailam,  ^.  polesias,nOllo  insUbiiis  saeottli  tidsiiludo  eonura 


nt  alii  per  Peirmn,  alii  per  ioanniem,  aique  «lii  per 
alios  eoiiTorierentor  ad  §dem.  Hoc  auiem  ei  illud 
sigDifteare  yidelttr,  qmid  in  Paalmis  de  Cbrislo  le- 
gitor  :  Pro  patribui  tm$  naii  $unt  tihi  /S/il,  romftf Ket 
ois  prindpei  iuper  omnem  ierram  {Feai,  xut,  17). 
Pro  pairibus  enim  SaiTauri  nostro  lllii  nati  suni, 
qttia  seoimdum  nomerum  pairHin  factus  est  iiume* 
ms  filionim.  Doodeclm  qoippe  fuernni  filit  Jacob, 
ex  qoibus  Syuagoga  UU  manavii.  Doodectin  a  siinl 
fiiii  Cbrisii ,  et  qoibtts  Ecclesiae  ntttlitiido  piiliu- 
biTil.  >  Ecclesla  igiinr,  qiiie  a  Christo  orium  accepit, 
ab  apostolis  lanquam  ffliis  propagata  ei  inulitplieata 
csi;  ipsl  enlm  Hooaicam  legem  ad  tempus  daiam,  ei 
lanqttam   fuliiroruro    mysterionim    praeparationem 


sial>llila  ai^apoitoiii  di^nt»  «doetrifiis  ftaidamenu 
pravaittit,  qaottiam  oi  Cbristi  promisiiotte  t  E§a 
9okiicnmaumumfuoaiponeimmaiionamiee€nH{Mnak^ 
xvHi^  9g),*  ttttfiquam  ooimiiii  omnoi  pmiviieboni* 
Aposioliea igliHr BocleiU imiroab  qjua Inmiimioiie^ 
aposioiioi'ib  eiuo  prop«galiOtte>,  aposuiica  ali  eftttt 
firmiiate  dieeoda  oiU  Verttm  pfmclorim  bane  fiSo^ 
elesiae  exceHeniioiri  doo  soqtteMia  o^piu,  qtt«  do 
aiibus  noTii  «I  itiminibtts  novia  agtini,  {nsiaiiranl 
atque  eottfirmmit.  Ea  ingenti  perspicacia  et  fecuR* 
diute,  qua  poMobat  Bnino  noster,  an*mndTeneno 
Deum  pisces  ei  STes  ex  aquis  creaUs,  eisque  al 
mttUipIicarenlttr  benedixisie;  eamdeiii  spirlioaleni 
creationem  ex  •aqois  bapiismaiis  fieri  excogiuriu 


demottstrarttnt ;  uiide  illucescenie  TerlUie,  tindirae  d  i  Pisces  oi  nnei^  iitqmi,  noTam  originem  iialieiit,  el 


el  aeniginau  finem  habere  debeani.  Ipsi  popiiltim 
qoi  ttmbttiabai  in  Unebris,  el  qui  falsis  diis  seu  dae- 
■lonibii  iorTieboi,  ad  Tori  Dei  agnilienem  el  ciilium 
perduxerttttl;  oi  ex  oiroq«e  populo ,  Judaico  nempe 
eigenlili,  ttuum  gregein  sob  uno  Chrisio  pastore 
eaagreganinl.  Tolliis  igiur  grex  aposiolicus  dici 
poteai,  qm  ab  aposloiis  in  mHndo,  Utiquam  marl 
ttOTO,  iisdemque  noTis  piscalonlHis  consiiliilis  co- 
adanails  foii.  liis  sub  itnaginibus  Ecelesiam  aposto- 
Bcam  A.  N.  capw  S  demonstrare  prosequitNr.  Me- 
iooral  primo  factum  illud,  cnm  Cbristus  Domiiius 
)oua  inoro  Galilieae  transiens  reiroin  et  Aiidream, 
laoobttm  el  Joaniiem  ad  se  vocavit,  eisqnc  dixi'. : 
Veniie  poei  «u,  [aKiam  ooi  feri  piicaiarei  komintim 


ttimque  es  aquis  creaia  suni.  Allcri  profunda  le- 
neni,  aliene  ad  eeelestia  eleTantur.  Bmii  suni  illi  ei 
itlas,  qttla  inter  omnes  afias  ereatiiras  isii  primam 
bonedlotionem  aoeipere  menienini-.  Per  bos  fgitur 
riri  sanoii  siguifieanittr ,  ftti  ^x  aquis  regenerail 
sunt.  iViti. ettim^Nit  rtiMltta  fuerii  ex  aqua,  et  Spl" 
riiu  ianelo  non  inirabis  in  reqnnm  ce^orum  {Joan^ 
Hi,  5),  qtti  el  profonda  Scripiiiraruin ,  quae  por 
aquae  signiflcantttr.  peniius  rimanlur,  oi  Tiriuuiui 
aiiisad  cceleslia  eloTaniur. »  Cam  auUrodeauima* 
Hbtts  novis  in  pnrcedenll  capite  locttius  fiierit ,  iri 
bae  de  mysiieis  aTibus  agere  iiisliiuii.  Observavit 
esdm  Keciesiam  cotamliam  a  Oeo  vocari :  iJna  aa 
tolum>a  mea  'iCamk.^yHj  8);  'l«KiDnem  erangotistatti 


86 


S.  BR13N0  EPISCOPUS  SIGiNlEiNSIS. 


M 


iiqtiKse  assHiiilari,  ipsuiiurac  Davidem  similem  peli-  A  Saloroone  dlcilur  :  Sapientia  ffrwdtcai,  fom  etami 


caiio  e(  passeri  solitario  in  leclo  se  ^lixisse.  c  £t 
iLOia  solum  liomines,  ait ,  ▼crum  €liam  ipsi  angeli 
aviuin  speciem  aique  naluram  suscipere  vitlentur. 
Ubique  alaios  ei  pennaios  esse  yidemus.  Volare 
quoitic  roagis  quam  iucedei«$  describuntur ,' quod- 
«Yium  quldem  proprium  est.  »  Deinde  visioncni 
rel  2rl  Isaiae,  qua  supra  tlironom  Dei  omnein  terram. 
sua  majeslate  replentem  alatos  serapbiin  vidii;  el 
de  visjone  pariier  Eiechielis  loquitur,  cui  quatuor 
my^irca  animaila  apparuerunl;  quibus  memoratis 
hacc  liabel.  c  Omnia  elementa  nos  volare  docent, 
omifia  nos  ad  superiora,  et  c(elesiia  provocant.  4am 
nvcs  facti  surous,  quia  in  aquis  regenerati  sumus* 
Al;c  sohiromodo  desuiit,  ill»s  qiixramus ;  qnoniam 


ra/,  in  platei9  dai  voeem  $uttnn{Prov,  viii,  1).  Haec  et 
ifi  lemplo  clamat  dicens :  St  quis  $itii^  veniat^  ei 
bibat,  et  de  ejus  venire  fluent  aquw  vivw  (Joau,  vii,. 
38).,  Ilinc  est  ilie  fons,  de  quo  dicitur  :  Quoniam 
apud  te  esi  fons  vitw  (Psai,  xxxv,  iO).  Qui ,  et  mu- 
Ucri  Samaritanae  loquitur  dicens :  Qui  biberit  ex  aqua 
quam  ego  dabo  et,  fiet  in  eo  fons  aquw  salienlis  in 
vilam  wlernam  (Joan.  iv,  14).  Hic  igltur  fluvius,  qiio 
paradisus  niundaiur,  et  Ecclesia  Ixtificatur,  in  qua-- 
tuor  capita  dividitur,  per  qnae  quatuor  Evangelia 
significanlur.  i  Dcinde  boniin  fluminum  iiomiiia 
explical , .  quoruin  expositionem  amplissiinam  ad 
pauca  coiitrahere  studeam,  lcctoribus  eodem  iii  ca-: 
pite  magnain  sacrn  cruditionis  copiam  relinquens. 


^me  alis,.etpeiiDis  vulare  non  possumus.  Alae  vir^  ^  Et  primuin  qiiiuem  llumen  dicilur  Phison,  quod  oris 

mutatio  inierpretatur.  Evangelica  enim  praedicatio 
ora  homiiiuin  lingiiasque  inulavit,  ut  qui  falsos  deos 
laudabant  et  prxdicabaiii,  nunc  unum  Deum  ejusque 
mirabiiia  laudent  et  praedtcent.  Quanta  tunc  oris 
mutatio  facta  cst,  qiiando  apostoli ,  qui  yix  uiia  lin* 
giia,  utpote  paupercs  et  rustici  loqui  noverant,  mox 
dlvinilus  inflammati  oiunibus  linguis  loqui  coepe- 
ruiit?  Gyon,  quod  est  alterum  flumen,  pectus  inter* 
pretatur.  Cor  euim  in  pectore  est,  in  qiio  est  sedcs 
cl  foiis  tolius  saptentix  et  8cientiae«  de  quo  fluinine 
bibit  evangeUsta  Joannes,  quando  supra  Cbristi  pe- 
ctus  in  Goeiia  recumbens  vidit  illud,quod  poslea 
scripsil.  /n  principio  erut  Yerbum^  eic.  Qiiandociinr 
,  que  de  fluyio  Gyon  bibere  volumus  ad  pectora  ponti- 
'  flcum.  respiciamus;  ideo  enim  rationale  oriiaui  suiii, 
nt  magnuin  ibi  sapienliai  Ihesaurum  recondiiuai 
intelligamus.  Tigris  vero  sagilta  diciiur,  quia  iiic 
fluvius  quasi  sagitta  velocissimus  est.  Sed  quid 
tantae  velocitatis,  ut  evangelica  proidicalio ,  qn;» 
quociinque  discurrens  satis  brevi  tempore  inutuii^m 
uiiiversum  implevit?  Restat  ounc  de  Euphrate  di- 
cere,  qui  fertililas  inierpretatur.  Non  cst  opiis  hic 
inuUis  osteiidere  quantam  Evangelia  fertilitueiu , 
populorum  nempe  ad  Ghrisii  conversioncni  pepcre- 
rint;  cum  ouiiiia  de  hac  nova  muitiplicatione  (ilio- 
rum  Det  vaticinia  perfecte  adimpleia  fuerint,  atque 
Ecclesia  per  universain  terram  propagata  videaiur. 
c  Quoniam  enim  ager  Dei,  inquii  S.  Hruiio,  vinca 


tuies  sunt,  alse  bona  opei8»inte]liguntur,  sine  quibus 
tolare  non  possumus.  Ipsae  nus  ferant,  ipsae  ad  cce^ 
Usiia  clcvent.  >  Ilecenset  dein  virtutes,  quae  nos  ad 
Deum  evehimi,  ejiisqiie  aspectu  nos  perfrui  faciunt, 
Cum  vcro  ad  explicatidainquatuor  animalium  visior 
nem  descendat,  arcanum  in  ea.  recondituin»  eadem 
perspipiitate,  qua  caetera  tradidit,  miriflce  exponit^ 
:c  Ncc  vacat  a  myslerio,  inquit,  quod  animai  pri^ 
mum  honiiois  faciem  habere  describitur,  per  quod 
vidclicet  Matthasum  apostolum.  et  ejus  Evangeliuiu 
intelligimus.  A  Cliristi  nativitatc  Alatthaeus  incipienSy 
Jesum  pcrfectum  hominem ,  et  ah  hominibus  naluni 
ostendit  esse,  totaro  ab  Ahrahain  usque  ad  ipsum 
ejus  genealogiam  describens.  Marcus  verp  leonis 
faciem  habere  videtur,  in  cujua  Evangelii  principio 
vox  in  deserto  clamare  describitur ;  Lucas  autem 
beatus  bovis  faciem  habet ,  quoniam  a  sacerdotio 
•scribere  inoipit,  quod  inaxiiue  Ipropier  saciilicia 
instituium  esl.  Bos  auicm  inter  sacrificia  inajor  est 
hosiia.  Quare  autein  aquilae  faciem  Joannes  habe;ii, 
ipsius^  Evangelii  initium  apertissime  osiendit.  Jn 
prineipio^  inquit,  erai  Yerbum ,  et  verbum  erat  apud 
M^um^  el  Deus  erai  Verbum»  Qui  sic  loquilur  longe 
subliuiius  quam  aquila  vobii.  >  {sXtB  tameq  quatuor 
aniiHaUum  facies  tain  diversae-  aliquid  nobis  conferre 
videnlur,  quoniam  honio  ad  rationero,  leo  ad  forti- 
iudinem,  bos  ad  laborom,  cl  aqnila  ad  conteinpLi« 
iioncm  ^ios  provocat.  Ecclesia  igiiur  quae  ab  evan- 


.  gelistis  Christi  doctrinam  geslaque  percepit»  non  n  Dei,  bortus  Dei,  saiicta  videlicet  Ecclesia  iain  fni- 


i  inttiidanum  ditiicit  prudeiitiam  et  bonestatem,  scd 
ad  ccelestem  Justitiain  et  perfectioiicm  coinparandani 

•erigiiur  cl  excilatur.  Cuni  aulem  Ciiristus  Doniiniis 
aposiolis  dixit :  Estote  perfecii  sicut  Pater  meus  cw- 
iestis  perfeclus  esi  (Uatiiu  v,  43),  ad  eam  sanctitatis 

.  aUitudjncin  eos  aspirare  voluit,  quae  plenitudi  i 
gratix  et  doctrinae  ejus  respoQderet.  eximiosque 
^  fructus  produceret.  |lujusniodi  divinorum  munerum 
in  Chrjsti  fideles,  seu  in  Eccl^siam  effusio  visa  ^t 
S.  Hrunoni  cap.  iO,  lib.  iii,  tanquam  ditissimuro 
paradlsi  fluinen,  quo  ioia  civiias  Dei  irrigatur  mi- 

:  raque  fecundiiate  amplificaiur.  c  Hop  auiem  flumen, 
aii,  Chribiua  est,  ciyus  aflluenliEsima  sapientia  ei 

^  scieotia  sanctom  Eiclcsiain  tetificani.  Uiidc  ct  a 


cUfera  esi,  hoc  facit  iste  Euphrates,  ciijus  lluiniiie 
pcrfiinditur.et  irrigalur.  Haec  sunt  quatuor  fluinina 
paradisi,  de  uno  fonte  procedentia,  etde  unoChristi 
pectore  einanantia,  quibus  lotus  irrigatur  muudus. 
Ab  his  autein  multa  alia  flumiiia  orta  suiit.  Tot  enim 
sunt  flumina  qiioi  ei  librorum  volumina.  >  Deimjc 
docet  idem  aucior ,  Yctus  Testamentum  sua  babere 
flumina,  qiiorum  aquae  nisi  aqiiis  Novi  Tesiamentt 
temperentur  insuaves  suni  per  se  ei  mortifene; 
JHXta  iilud  Aposloli  :  Liilera  occidit^  spiritus  auiem 
vivificat  (Jl  Cor.  iii,  6);  Ecclesia  igitur  his  flumi* 
pibus,  nempc  apostoUcis  doctrinis,  irrigata  prxgtan- 
tissimos  sanciitaiis  ei  sapieutiae  fructus  in  dies  ma- 
gis  producii,  aique  sedulo  cavct  ne  a  pcstilcntibot 


w 


PUOLEG.  AD  TOM.  II. 


81 


lifl^reticoniin  aquis  fontes  ejuft,  nempe  dociriiue ,  a  ita  seres  babait  qno  ad  Imetatum  De  mjsterii:». 


inflcisntur;  sed  purae  cl  salubres  omnino  asserven- 
tur.  Reiiqui  ires  SenieDtiarum  libri ,  quartus  nempe 
de  praecipuis  fidei  mysteriis  agit;  quintus  delaudibus 
B.  M.  V.,  ei  sextus  plures  complectitur  sermones  de 
iiiariyribus,  de  confessoribus  et  de  virginibus,  quo- 
nim  laudes  Ecclesiae  sanctitatero  et  gloriam  in  tanui 
sdpculonim  snccessione  coruscantem  ostendunt.  Cum 
igitur  maximi  babendi  sini  liujusmodi  tractalus  de 
kittdibus  et  omamentis  Ecctesix,  quibus  S.  Bruno 
ciiaracteres  ejus  seu  nolas  mirifice  luetur  et  illu« 
sirai,  jore  meritoque  auciorl  suo  eos  asserere  opor- 
tuii,  ei  Ita  banc  causam  agere,  ut  inanes  fuiitesque 
pro  Brunooe  Carthusiano  pugnantium  conatus  vi* 
deanlor. 

Reliqna  S.  episcopi  Signiensis  scripla «  quae  hoc 
in  volumlne  coniineniur  recensere  prosequar.  Ei 
quldem  posi  sex  Senientiarum  Itbros  tres  sequunlur 
iradaiaSv  quoruin  priroiis  esi  De  Ineamatione  Do* 
«tjit,  dique  ejui  upullura^  2.  De  tacrificio  in  pane 
asjfmo  conira  Grceeos^  3.  De  mytterii$t  taeramentis'^ 
riiitu»  Eccletia.  In  primo  agit  S.  Bruno  de  neces* 
siiaie  reparaiionis  humaiii  generis  posi  Adx  pecca« 
Uim,  ei  de  conveniemia  quod  a  Filio  Dei  per  assum* 
piionein  camis  nostrae,  passionem  morlemque  ejos, 
oos  a  damiiatione  eriperei^  atque  salvos  redderet, 
soluio  pro  iiobis  sanguinis  sui  pretio.  Pneierea  dis- 
serit  A.  N.  desepultura  Cbristi  Doroinl,  de  descensu 
ejus  ad  inferos,  dequeejus  resurrectione ;  sed  de 


sacrameniis  et  sacris  rittbos,  cum  plures  praestan** 
iissimi  codtces  sub  diversa  lamen  inscriptionc  de  eo 
iesiimonium  praebeant.  Duos  codices  memoraUo 
bibl.  Mcdiol.  Ambrosiaiiae  sig.  Q.  54»  et  1.  80.  Pri» 
rous  codei  sub  flne  saec.  xii,  aller  auiem  sxc.  xiii 
exarati,  membranacei  sunl  in  fol.  parvo,  et  banc 
epigraphen  in  fronte  gerunt.  Brunonit  epitcojn  De 
tacramentii.  Codez  Partsiensis  bibl.  Regix,  item 
membraii.,  in  fol.  parvo,  sig.  5876,  iitifluiii  habct : 
De  tacramenlit  Ecdetite.  Alius  codex  exsial  Ftoren- 
tiae  in  bibl.  S.  Uarci  0.  P.,  qiiein  cuin  edito  a  Mar* 
cfaesio  in  feriis  autiimnaltbns  contiili.  Eamdem  col- 
latlonem  egl  cum  tribiis  aliis  codicibus,  duobus 
scilicet  bibl.  VaitcaD.  994  et  1554,  oliin  Snecoruoi 
Breginae,  ei  allerum  archivi  pariter  Vaticaiil;  qni 
menibranacei  snni  in  fol.  parv. ,  ei  ex  chara- 
ciere  Langobardico  ad  saec.  xii,  vel  xiii  referri  pos^ 
siiiii.  Cudicem  altcrum  cjusdem  opusculi  possidet 
bibl.  Taurin.  Regii  Aihacnei  sig.  nnm.  1115  ei  n. 
33,  cujus  ialis  esi  inscriptio  :  De  tacramentit  Eccle-- 
stir,  mytteriit  atque  eccUiiatticit  ritibut.  Ab  hoc  non 
diflerunt  illuli  in  prasciiaiis  codicibiis  descripti. 
Hiijusce  opuscnli  plures  aelaesuni  ediiiones;  qua* 
ram  prlmam,  ui  dlximus,  curavit  Marcbesius ,  nt* 
cundam  typographi  Lugdunenses  in  blbl.  Maxiin. 
veier.  SS.  Patnim  1677,  iom.  XX,  ei  in  bibl.  PP. 
toin.  Vl,  inier  Bninonis  Asiensis  epera,  terliaim 
produxenini  Taurinenses,  nulla  anni  nota  obsigna^ 


his  samma  ianiuro  percurrii  doctrinae  capita,  omii*  ^  tam;  quartain  in  lucein  emisii  D.  Lucas  Acherius 


tens  plura  quae  ab  aucioribus  iheologis  fuse  ira- 
duntur.  Alter  S.  Brunonls  iractaius  scriptus  esi  ad 
Leonem  nMmacburo»  ei  versaiur  circa  luissae  sacri- 
ficium,  io  pane  axyroo  conficiendum.  Cnm  euim 
monachi  Laiini  ordiois  S.  Benedicii  Constanii- 
nopoli  degereni,  ei  Juxta  S.  R.  E.  riiuni  sacra 
peragereni,  a  Graecis  arguebaniur  quod  in  pane 
fermeutato  non  coosecrareni ;  cuin  tradiiionein 
iliam  ab  apostolis  et  a  primis  SS.  Palribus 
acceptam'  cusiodire  affirmareni.  Rogaius  auiem 
episcopus  Signiensis  a  Leone  monacho  ibi  coiih 
morante,  respondit :  iEqite  licere  sacerdoiibus  La« 
linis  in  consecratione  corporis  Clirisii  uti  pane 
azjmo  ex  frumenlo,  ac   licitum  erat  presbyteris 


Spicil.  iom.  XII,  pag.  79,  Parisiis  1575,  hoc  np)M>- 
siio  tilulo.  De  contecrativne  eccletia^  et  vetiimenttt 
epitcopatibut,  Sed  hts  omnibus  pra:ferain  Pbilippum 
Zazzera  S.T.  D.  ei  C.P.  M.,  qui  eumdem  iractaium 
Roniae  ex  typographia  Salomoniana  an.  1784  In  S 
publicaviL  Cum  iu  bibL  Valic.  comperissei  codi^ 
ceni  sign.  num.  5046  hac  epigraphe :  SS.  Eccietiie 
riluum  divinorunuiue  oficiorum  expticatio  ab  ano- 
nymo  tcriptore  elucubratay  dignuin  ceiisuii  ut  pubiid 
Juris  faceret,  adnolaiionibus  illustraret,  ei  Pio  VI. 
P.  0.  H.  feliciler  regnanti  dicarci.  Ex  divcrsis  li- 
iurgicarum  rerum  »criptoribus  videtur  aucior  ano* 
nymus  opus  suum  collegisse ;  imprirois  vero  a  Iku- 
none  Signiensi,  quero  de  veri>o  ad  verbuin  exscri- 


Gnecis  uti  pane  fermeniato,  quia  uiraque  Ecclcsia,  D  bii ,    incipiens   agcre   de    consecratione   ecctetia:. 


Latina  nempeei  Graeca  juxta  consuetudinero  suain 
lacramenium  facere  poierai.  Probai  iamen  sauctus 
Bruno  sacerdotes  Laiinos  Insiiluiioni  Dominicae  me- 
lius  conformari ;  cum  Chrisius  Dominus  In  coena 
Paschali  juxia  Mosaicam  legem,  quam  non  venerai 
solvere,  sed  adimplere,  panem  azymum  appositum 
habuerit,  ei  hunc  panein,  non  aulem  fermentaium 
consecraverii.  Hortatur  aulein  A.  N.  Leonem  caeie- 
rosque  monachos  Constautinopolttanos,  ut  Graecis 
in  Sacramenio  altaris  morem  non  geraut,  sed  do- 
ctrinam  consueiudinesque  S.  R.  £.  firmissline  ie- 
noani.  Ifoe  opusculum  a  Marchesio  publicatum 
Dullo  in  codice  nis.  a  nie  repertum  est,  quainvis  di-, 
Itseiiter  phiribtts  in  biblioihecis  requisiverim.  Non 


Quanlam  approliaiionem  ei  existimatiouem  traciaius 
ille  sibi  conciiiaverii,  ex  boc  apparei  quod  ian- 
qoam  sacrorum  ritiium  magisier  legeiidiis  proposi- 
tus  fiieril,  ejusque  doctrina  de  sacramentontm 
essentia,  deque  eorum  effectibus,  de  mysteriis  ei  de 
caereuioniis  in  illis  agendis  Ecclesi»  Roniana!  praxi 
perfecie  consonans  exbibeatur.  Ilinc  est  quod  cuni 
S.  Bruno  iiosier  plora  koc  in  opere  conciouaiido  ex 
concilionim  canonlbus,  ei  ez  decretis  pon:ificum 
desumpserit,  ejus  illusiraior  Zazzera,  siiigulas  re« 
giilas  ei  decrcia  suproma  auctoritaie  firinala  adno- 
tat,  multaque  erudiiione  Commeniarium  suum 
exornat.  Prxcedit  autem  Brononis  opusculum  epi- 
slob  ad  Gualieriufti  Magalooensem  episcopoin,  tfh 


it 


S.  DRUMO  EPISCOPUS  SiGMIENSIS. 


XO 


gfttii  CQJiis  ilM  teriptcna;  ejusqne  iMiies  stioiAMe.  Non  omlssae  Mnt  jrogitn  DMtro  •  4iligeDtl 


fieiiuenus.  1.  Espositio  ritus  consecrationis  Ee* 
clesiac.;  ubi  mysteria  sub.  diversis  syinbolis  adtiMt 
brata  declaraniur..  %,  Ssicr^menloruin  bapiismi  ct 
coiiiirmatioois  documenia,  tam  pro  adniinistranti* 
Imis  qo^im  pro  suscipiendis  compendiote  iradunturi 
5.  Singularuin  yestiuni  episcopaUum  stgnificatio 
exhibeiur;  cumque  sacer  ille  ontaius  ^mmi  sacer» 
dotis  dignitalem  repnnsentel,  plurioia  a  pontifico 
veleris  Ipgis  usiiau  induinenta  in  novam  EccJesiam 
Dovumque  sacerdoliuin  exornandum  iraducta  viden« 
tur.  Sextum  locuro  boc  in  volumine  dedimns  Vitas 
S.  Leonis  Pap®  IX,  qnam  Brano  sioster  cjusdem 
S.  poniificis  jttssu  elucubravit ,  elqtie  adjecit  tra* 
ciatom  it9  inscriptoni :  D$  sAnlii  cormiiio  Eceie$ia. 


0. 4o.  fiapt.  Fredericio  archivi  Gasinensis  pracfecto 
curaD,  ut  Integrn  gesioruin  ejusdem  S»  Petrl  series, 
qoam  ^x  multis  coujecimus  t  Bmnone  exaratam 
produeeremus,  scd  frnstra  labor  omnis  iDsuroptiu 
ost.  Tandem  banc  collectionem  absolvent  qiiaiuor 
epistolae  A.  N. :  prina  est  ad  poniificem  Pascba- 
lem  II,  secunda  ad  Petriim  cardinalero  et  episco- 
pum  Portuensem ,  teriia  ad  omDcs  S.  R.  £.  cardi- 
nales,  quaria  ad  moDacbos  coogregolio»is  YaUis 
Umbrosa».  Du»  priores  vahis  in  odilionibDS  repe- 
riuntur;  reiiquas  ex  codice  Riccardiano  a  nobis 
exscriptas  iu  lucem  nunc  primum  emittimus. 

In  cap.  5  Prolegom.  i  diilmtts  In  cod.  Yalllcel- 
lano,  qui  continet  Expositionem  S.  Brunonis  Si- 


llttjiisceqnxstioms  ba;c  fuil  origo.  Cum  saeculo  xi  •  gniensis  super  Psalinos  sub  flneejttsdem  ▼oluminis 


Simoniaca  labo  jooge  iateque  dilTitsa;  episcopatos 
ei  sacerdotia  pretio  veiiilereniur,  dubiiaJum  est 
jitrum  ordinatio  valida  in  Eeclesia  remaneret;  qiiod 
iuxta  cauonicas  sanciiones  ordines  sacrl,  per  quos 
confertur  Spiritus  soncius,  gratis  actiplendi  sint,  ei 
gratis  dandi*  S.  Bruno  Slgmeosls,  qui  ea  fiorebat 
setate^  bac  de  coniroversta  «gii,  probavitque  Eccle^ 
ilam  Simonia  non  adit>  esse  corruptam,  ui  in  ea 
sacerdotium  defecerik»  Dainnat  quidem  vebementer* 
qne  redarguit  Simouiocoa,  quo  Infaml  lucro  in  sa- 
cris  minisieriis  uiebaniur,  eosque  anaUiemate  per- 
culsos  declarat;  asserit  iamen,  pesie  11  a  quamvis 
grassante,  miuistrorum  ordmaiionem  sanctam  Ec«> 


baberi  opuscolum,  iDscripio  Ipstus  S.  episcopi  no« 
mine,  cojus  liiulus  esi :  (}ii«fiiott«f  tuper  tibro$ 
iiegwn^  Jain  nobts  compertum  erai  post  anoftynuim 
iiistoriograpbttm  Slgniensem,  seripiores  aliqoos, 
Jacobom  videllcet  Le  Long,  Galmeium  ei  Mablllo* 
niom  ,  auctorein  qua»tionum  illanim  Brunonem 
nosirttm  dixisse»  nec  ignorabamus  his  doctissimum 
eardinalem  Sirletum  conseiisisse,  quippe  in  lectio- 
nibos  propriis  ejusdem  sancti,  Inter  S.  BruDOnii 
scTipia  hoc  etiam  opasoulum  reiuliL  Attamen  cum 
ioannes  Hervegitts  typograplms  Baslle»  an.  1565  in 
ediiione  Opp.  ven.  Bedas  lom.  Yll,  col.  Z^l^  basce 
qnaestioues  illi  tribuerit,  nec  in  calalogo  scripto* 


clesiam  non  amiftisae.  Satis  bac  de  qussUone  hie     rum  S.  Brunonis  Signiensis,  quem  ex  codicibus  Ca^ 


pnelMsiase.  videor,  cuqi  jam  ciarissimus  Petrus 
liazjtarius  in  Praaf.  et  ia  adootattonibus  Dd  Comi- 
flneot.  iu  Evang.  (6)  plura  doctc  complexus  sit, 
«diaque  a  me  In  ejusdem  quaesiionis  exposiiioDe 
oiai  adnotaiida.  0pilme  meriius  ellam  fiiit  Bruno 
«MMer  de  viu  S.  Pelri  Aoagnis  episcopi ,  qiiam 
scripsii,  eamque  gestis  &  teonis  adjuDxlmus;  sod 
dolcDdum  maxcme  cst  Doonisi  cofl^peadiosatt  vId- 
iuiQiD{aeU)rumqiie  S.  Peiri  DorratiODem  supersikem 

(6)  Yid.  Comroeni.  in  Maith.  cap.  xxi,  n.  iO. 


slnenaibus  olim  diligentissiino  elabor^vit  eminen«- 
'iistfimus  Borgia,  tunc  S.  eongreg.  Propagand»  fidei 
0  secretis ,  uila  meniio  kabeaiur,  iucubratioDem 
Ulam  omittere  deliberavlmos.  Nulbi  eoiin  raUo  vol 
ex  styli  afiinitate,  vel  ex  simili  Scripturaruin  inter-*' 
pretaiioiie,  vel  ex  connexione  cum  reliqois  ejusdem 
S.  episcopi  Gommentarjis  nos  roovei,  ut  Inier  diibio 
^08  scripta  referamos. 


PETRI  LAZZARI  S-  OLIM  THEOLOGI 

PRJEFATfO 

tNCOHMENTARfA  SUPER  IV.  EYANGEUA  S.  BRUNONIS  ASTENSIS. 


Urbem  hanc  omnium  principem,  quae  muliis  pnc- 
rlat  issimisque  rebus  conimuni  homiiium  jndlcio  cx- 
leras  antecellit,  hac  ego  nnlli  arbiiror  quantumvis 
iimplissiin»  oriiauieniissim£que  conce:lere ;  quod 
plurimas  habet  insiruciissiinasque  biblioihccas  co- 
dicum  praesertim  iiiss.  copia  abuiidanitis;  ut  ex  hoc 
«luasi  liilerariopenii,  mutt  Graccorum,  Lailfiorum, 
«xterarum  geiiliuin  opera,multa  praesertitn  doclissi- 
inonim  Eccle^ise  Palruin  scripia ,  vel  ah  interiiu 
viiidicau  in  lucem  a^ipectiimque  hominum  prodie- 
i-ini,  vel  m.vciiKs  quibtis.  iiiquinata  apparoerani» 


detersis»adeum  qnem  abanctorihossnis  sp^endorem 
hahueranl,  et  nativam  veluli  eiegantiam  poiuerint 
eriidiiorum  vironim  opera  revocart.  Qiiod  quidein 
ego  non  coUigi  modo  posse  puio  ex  inajoribus  et 
insignibus  ejiis<lem  bibliolliecis,  quas  externi  ipsi 
homines  perilissiiri  harum  rerum ,  Mahinonius, 
Montrauconiiis ,  aliiqiie  oorameiidarmit ,  et  quantuui 
sint  vel  se«liflcii  magnificenlia,  vel  libroruin  copia, 
▼ei  codicum  mss.  pnesianlia  eximia:,  nemo  paulo 
erudilior  ignoral;  sed  maxime  ex  niinoribus  alits 
quibnsdam,  q\m  vix  in  liominum  f;imam  cogniiio- 


41 


PROLEiJ.  AD  TOM.  H.  -  ?•  LAZXARI  Pll.f:FAm 


4S 


neiuqueperTeneruiit.  Adco  nulla  csi  ((tias  non  rarum  A 
aliquid  repnvseniarc  aique  excellens,  ad  litleralO' 
rtim  hoiiiii:nm  ulilitatem  et  liilerarum  incrcincuium 
possit.  Ri  liis  postremis  nnam  si  nominabo  collcgti 
Reinani  bihliotliecam ,  faciam  ut  $in)iii  b.  ni. 
Clonicniis  XI Y.  P.  0.  &L  muuinceniiam  commemo- 
rein,  providciitiam,  largitaicin;  qni  eam  beae  et 
liiculeuier  insiructam,  atque  eliam  inagis  inagisquc 
libris  omnis  gcnoris  locuplelatain  exstaro  jussit,  \U 
boiiamm  artium  ct  scieniiarum  alhenaeuin  hoc  siium 
novum,  illo  quasi  neccssario  instrutucolo  atque 
ornamento  non  destiluerctur.  £x  bibliollicc;c  liujiis 
codice  integer  nunc  prodii  comnieiitarius  in  qualuor 
Evangelia  :  dequocommcntario,  ejus«|uo  pnestan- 
ti»  et  utilit:ite,de  auctore,  et  codice  ex  quo  vulg.iiur, 
vulgandi  denique  ejus  ratione  ac  inoilo,  noii  lain 
more  corum  qui  ista  proferunt,  quam  ticccSMiate 
^iiadam  adductus  constilui  disserere,  i<lqiie  qu.un 
brcYissiine  potero;  ne  aiit  ac  demiim  ;etalti  ({ua  dc- 
vexa  est,  eruditionis  fainam  aucup.iri  videar  aut  n 
otio  abundaro. 

Quod  codiccoi  nostrain  attiiiet  ( namqiie  hinc 
exordiri  placel)  est  ille  in  folio,  obloiiguSj  lucmbra- 
iiaceus,  pagiiiarum,  si  numeros,  223,  qui  proilcr 
earum  priinam  usu  ei  tractando  aliquanto  detriiam, 
el  io  postreiuis  paucis  aliqiiot,  integras  babei  reli- 
(jiias  et  nitid.is ;  ila  ni  scrvaiuin  esse  diligeiiiissime 
app.ireat.  Liiter»  gratidiores  suiit,  atque  ita  confor- 
luitise,  ut  uon  meo  solum ,  sed  virorum  qul  cum 
videruni  liujiis  Urbis  inteltigeutissimorum  jiidicio , 
xUxiem  fcrat  sa^culi  xii.  Librarium  et  diligenlem 
esse  oporlnit,  et  perilum.  Nain  furme  nunquam 
errnty  et  tiiiic  nnnus  praesio  est  non  mitltum  dissi- 
milis  uec  valde  receiitior,  qui  locum  corrigit.  Com- 
nientario  pr.cligiiur  prooBiuium  auctoris  ipsius,  in 
qiio  rationcm  cxplicat  qiia  in  com:iientario  dividcndo 
(riliocndoquc  in  parles  aliquot ,  iisiis  esi.  Divisit 
vero  Matlhafuiu  iii  iv,  Lncam  jn  ii,  Joannem  in  iii, 
Uarcuin  in  partes  non  dispescuit »  ob  coiuracntarii  ^ 
nimiruin  brevitaiem.  Prxter  lias  partes  niajores,  ^ 
fecit  auctor  minores  alias,  quaruin  et  numerum,  ei 
uniiisciijusque  initlum,  evangelistarum  verbis  pro- 
ponii :  suiii  autciii  in  MaUhajo  106,  in  Marco  9«  in 
Luca  50,  in  Joaniie  o6. 

Porro  ex  liac  divisione  ( iit  de  auctore  nunc  di- 
cam)  visus  sum  niihi  aliquid  de  eo  coiijectaudo  asse- 
qui.  Est  cnim  illud  yiris  enidilis  notissimum ,  divi- 
uornni  libroruni  singuloruro  partitiones ,  faclas 
anriquis  teiiiporibus  arbitrio  uniuscujusque;  neque 
ut  nunc  certam  aliquam  statulainque  fuisse,  quain 
libri  oiunes  exhtbereiit.  De  hisce  pluriniis  et  variis 
(livisioiiibus  egregie  disseruit  ven.  card.  Thoinasius 
in  jiraefatioiie  operis  sui,  quo  ex  vetL  codd.  ea- 
rum  nouuuilas  litulosque  reprxsentavii,  et  opcrum 
doctissiuii  atque  emineiitiss.  viri  receiis  eruditissi- 
inus  edil«>r  P.  Vezzosi;  pneterea  Martianirus  pro- 
leg.  4 ,  in  Uieronymi  bibliothecam ,  Joseph  Blan- 
Glttiius  £vangeliar.  proleg.  2,  Kichardus  Siiiton 
lib.  1,  cap.  25,  aliiqiie  mulii,  qui  in  eo  qiiod  0 
dixiiiius,  ile  partionis  varieute  coiiveuiui.t  omnes. 
c  lllud  primuin  observari  veliin  ,  aii  Marlian^etis, 
idem  aQirmanduin  esse  de  antiquis  sacroruin  Ubrq- 
ruin  capiiibus  et  scclionibus ,  quod  de  translationi- 
bus  Laiinis  scripturarum  dociiLTunt  Uieronynius  ct 
Augusiinus;  nenipe  tot  csse  generu  hujusmodi 
divisionum  seu  capitulalionnm,  quot  sunt  co.lices.  > 
Ei  profccto  codicuui  qui  suiit  aiitiquissiini  Ipsi 
lesiimouiuin  perbibcnt  dissimilium  divisionum, 
Ycrcelicnsis  sniicto  Eusebio  ascripius,  Ycroiiensis , 
Corlieiciisis,  Urixianus,  Cl;iroiiio2ilanus  ,  Foroju* 
lieiisis  ,  i^erusiniis ,  coiieritiue  ,  quos  viri  docii  ci 
Jdboriobi  nobis  bacieniis  cxliibuerunl;  vcrsio  ipsa 
iinoque  Hieronymiana,  a  Martianseo  aiquc  Yallarsio 
descripLi  diligcntiaisinic.  Jaiii  vcro  luudaliis  card. 
Tboniu.sius  pariitioiiein  hanc  variaui  alqiic  incerfaui, 
ci  uuo  ft;nne  scfibciiiis  arbiirio  factaui  repcrire  se 
potttisse  lifgai  suiciilo  xi  recentioiem;  notuiinique 

PixaoL.  CLXV. 


in  posiremib  qiir  eam  commemoraruni  Lediiem 
PP.  Ui  et  Fulberium  Carnoiensem.  Cum  igitur  ea 
in  cod.  nostro  reperiaiiir,  non  videtur  possecom- 
inent»rii  aucior  infra  hanc,  quam  dixi  aitatem  de- 
triidi.  Prxtereo  quod  ex  publicse  poBuitenliai  rigoro 
noiidum  reniisso  aigumentum  capi  polest,  ex  iis 
qiio!  Iiabeniur  in  commeniario  ad  Jo.  nu.  i4. 
Cerlissimum  illnd  argtiincutum  est ,  quod  xlas  co- 
dicis  suppedilat,  inferiorem  auctorem  esse  noii 
posse  sa}C.  xi  aut  initio  xii. 

Scil  quanlo  sii  aiilc  lianc  a'iaiem  collocandiis;  id 
vero  fuit  qiiod  ina^nam  inilii  curain  cognilioneinque 
ingessil.  fc)rat  quidem  codici  appositus  tiiulus  sane 
ma;,'ni6cu8,  qui  anliquissimum  aiictorero  el  insignem 
iiiaxiiue  demonstraret  :  i  Incipit  prologus  saiictt 
llieronymi,  i  qtietn  in  edendo  comnieniario.  iie  a 
lihri  lide  discedercmus ,  rciinuimiis.  Scd  aperte 
1  .llere  huiic  titnlum,  facile  inteiligebam,  vel  ez 
auctoris  loquendi  modo  ab  Uieronymiano  sane  quam 
diverso;  vcl  cx  recenlionc  operuin  maxiini  doclo- 
ris  illiiis  a  diligentissiniis  periiissimisque  hoininibu^ 
facia ,  pneter  iliam  quam  in  catalogo  ipse  adjc* 
cit ,  vel  ex  gciiuino  cotnmeniaiio  in  Matthxum. 
Quin  eliam,  cum  ab  inscriptione  codicis  exclusus 
ad  veriim  auctorem  rcpcrieudiim  lue  toium  convcr- 
tisscin:  inlellexi,  multo  eum  esse  Uieronymo  rccen* 
tiorem.  Atque  argumentum  de  ca  talc  capiebam. 
Cum  in  Mattba^jtm  commenlatur  nuni.  ti6,  ir. 
Lucam  num.  46,  atque  etiain  alias,  acriier  Si 
moniacos  et  Simoniae  viiiuni  insectatur;  ut  labcii 
iilam  sua  ipsins  ;etalc  miiltum  invaluisse ,  apcria 
commonslret.  Jam  vcro  illa,  ut  superiorum  aetsi- 
tum  hominibus  aspersa  inlerduin  sit;  coitstat  tanieu 
sxeulo  XI  maxiine  lialiam  et  regiones  cxteras  inva- 
sisse  ;  quare  ei  toIIend;e  Clemens  U  ct  Leo  IX  sum- 
mopeie  allaboraruiit.  c  De  iis  qiii  sunt  a  Simoniacis 
consecrali  >  (scribii  Pelrus  Damiani  opusc.  \k 
cui  titiiluiii  lecit  6Va/iMimus)  ouania  jam  per 
triennium  in  tribus  Roniaiiis  coiiciliis  fuerit  discer 
ptaiio,...  et  in  iis  parlibus  quoiidie  vemilclur,  saii* 
ctiialeiu  vestram  latuissc  non  arbitror.  >  Yerteba^ 
tnr  enim  accerrima  quxsiio  de  ordiiiaiis  Simoniacis» 
utrum  susclpiendi  illi  csseni,  aii  itcrum  ordinandi. 
Ideiii  (|uoqiie  Iradunt  uberrime  scriplores  Yitaa 
S.  Jo.  Gualberti,  qui  eodcm  boc  saoculo  xt  vixii, 
ei  quanta  potuit  opera,  conatuqiie,  ut  eliminareiur 
pestis  ilia  e  Tusci;B  partibus  allaboravit.  Uiijusce 
rei  observatione,  qua  usi  sunl  etiam  in  rein  siiaiu 
(id  est  ad  scriploris  Yiiae  S.  Severi  a;latem  oblinen- 
dain)  Acioriini  SS.  Aniueipieiises  ediiores  qiii  BoU 
laiidi  opus  perse(|uuiilur  ad  d.  i.  Februarii  pag.  79, 
ad  sasculum  xi,  qiiasi  inanii  deductus  vitJcbar,  ui 
coinnieniarii  auctorcm  repcrirein. 

Ut  euindem  deiegereui,  acce^sit  aliuJ,  qiiod  illuin 
'nuiuifeslc  ,  ut  niilii  videbalur ,  indigilarei.  Nam 
pluribus  commenlaiii  hiijus  locJs,  alia  (|uuHlam  sua 
ijoiniiiabat,  ci  scripsisse  se  in  Gc-nesiin,  |n  l^xoduiiiy 
ia  Leviiiciim,  In  Apocalypbiiii  aflirm  bat.  Sic  num. 
i04  Maiihopi  illiid  exponens.  i  Scitis  quia  posi 
biduum  Pasclia  Oet,  >  ct  de  ri:u  quo  Piscba  cele- 
brabatur  dissereiis;  <  de  qua,  ait,  in  Exudo  suflS- 
cieaier  duiimis :  <  ac  deiiide  sc(|ucnii  num.  i05,  » 
ad  illud  :  «  Ct  valde  mane  cum  adliuc  tenebne  es- 
sent,  >  postquain  interjecit  vcrba  Geiiesis,  c  faciuiu 
esi  vcspere  el  manc  dies  unus,  >  illaque  explicavit , 
siibjicit: «  Quauivis  ego  hoc  in  Getiesi  aliier  cxi)o- 
sueriui.  >  Aiuea  num.  2i,  de  leproso  agens  a 
J.  C.  mundaio  apud  Maltbaium,  memoraiisquc  ei 
quic  in  vetcri  Icge  mundaii  a  lepra  otferre  uiu.:ct  a 
teiiebaiitur,  scribit ;  «  llicc  autem  sub  brcvitaio 
iia:iscurrinius,  dcqiiibiis  satis  in  Levitico  diviinus.» 
£l  commeniarium  quoque  in  Lcvi:icuin  hiinc  suuni 
allegat  ad  Math^euin  nuui.  76,  et  ad  Liicain  num. 
!2  ct  9.  Quid  plura?  Pentalenchnm  se  toluui  ux-* 
pianasse  priinis  comioenlarii  hnjus  verbis  diseriO 
anirmabat,  «  Posi  Pcntateuchnm  Moysi,  nt  uo^a 
vcijiibu5  jungcrcmus>  tuae  Yolunlall  obedicntes, 

8 


Vi 


S.  BRUNO  EHSCOPUS  SIGMENSfS. 


14 


breTf  satis  rticiTlqne  expositionn,  qiiatuor  Evange- 
flofnm  liliros  in  fioc  uno  volumine  coarctavimiis.  > 
Atl  Lticam  pariier  num.  44.  retraciare  se  dicit , 
01176  c  minus  caute  hi  Apocalypsim  i  srripserat. 
J:iin  vero  in  divinos  hos  libros  qui  commenlarios 
.scripserit  posterioril)US  his  xtatibus,  et  sseculo  de 
qito  qtncrfirtus  xi  reperio  neminem»  praeler  Bruno- 
iicm  Astensem,  qiiem  in  Peiitaieuchum  lotum  atque 
ApochTypsim,  commeniatum  essc,  Vitx  ejus  scripto- 
ros  testantur,  cosque  commentarios  Maurus  Marche- 
siiis  vnlgavit,  in  bihliolhecam  PP.  poslea  transtatos. 
Itaqiie  bunc,  satis  ut  mihi  videbar*  locufcnter  repe- 
rerani,  cl  constitueram  coinmentarii  htijtis  scriplo- 
Vem :  cnm  forte  incidi  in  bibiioi1iccs&  Taurinensis 
librorum  mss.  Indlcem,  ni  quo  commcmoratum 
inTeni  commenlarium  in  qnaliior  Evangelia  nomine 
Dranonis  Astensis.  Parum  hoc  ruissel,  iiisi  etiam, 
cum  specimen  illius  ut  darent  cl.  edilorcs,  pncfatio- 
licm  cjtis  lotain  ibi  ascripsissent.  Ffanc  vero  compa- 
ranti  tnihi  ctim  codicis  nostri  prxralione  consiitit, 
esse  eamdem  ;  adcoqueunum  etimdeinque  commen- 
larium  ibi  Brunonis  noniine  ascriptohabcri,  qui  in 
codrce  nostro  ffieronymi  noroen  einentiebntnr.  Ncc 
thineii  poslquam  rem  ita  esse  compcri,  Inboris  ni« 
mcl  et  conjeclurarum  poenituit.  Quis  cnim  ignorat 
(01  noster  hic  codex  icslis  est)  qnam  sxpe  codicnm 
titiili  auctoribus  quifnisvis  adulterinos  retiis  snppo- 
nant ;  quam  sxpe  cui  primum  aliquod  inscripinm 
opus  invcnere,  csetera  ejusdcm  nomine,  iibrarii 
orncnt,  aot  prout  quivis  nationem  quamlibcf»  ant 
opus,  aut  auctorem  amat  vcl  odcrit,  ita  librornni 
genus  omne  adjiciat,  vel  demat.  Nostris  ergo  argu- 
inentis,  pnetcr  Tauriiiensis  codicis  auctoritatem,  de 
nuctore  cotnincnturii  hujus  plane  constare  vide- 
tnr. 

Ncque  vero  fiic  exquircndum  a  me  esse  puto,  de 
Hyeronymi  nomine,  et  raiione  qua  ruerit  codici 
iinsiro  imposttum  :  quod  iit  niodo  dicebam,  hanc 
sil)i  licenliam  semper  iibnrii  sumpserint,  si  codices 
aiictorem  ascripium  non  haberent,  aliquem  niaxime 
lllustrem  iilis  aflingendi,  vcl  etlam  permuUindi.  No- 
i.ivit  hunc  isioruni  niorem  Jampridem  Photius  cod. 
48  cum  de  libro  qnodain  loqueretiir  inscripio, 
Bc  univcrso ,  quem  Gaii  esse  presbyteri  ipse  coin- 
percrai  et  librum  queindam  De  labjrintho  con- 
stripscrat;  illc  vero  aliornm  illustriora  nomiiia 
crnrcdam  prxscferebat :  c  Cuin  eniin,  inquil,  siira 
ift!)lo  llber  rclictiis  essct ,  aiunt ,  alios  Josephi 
iromen  inscnpisse ,  alios  Justini  M.  nlius  f  renici, 
qucmadinodtiai  et  labyrinlho  nomeii  Origenis  per- 
scripscrunt  ,  i  Id  niniirum  volebant  acuti  homi- 
ncs  et  minimc  simplices,  magnornm  nnctortnn 
noinine  opcram  suam  in  describendis  illis  com- 
incndare,  nut,  quod  vcrius  est,  hoc  quasi  ina- 
gniflco  prxconio,  ut  Lucianeus  ille  Mercurius,  alli- 
cerc  bonos  cmplores  :  itague  ad  quaestum  fallaciis 
abiitebantur.  Quod  si  hariolari  nihitominus  licitnm 
cst  mihi  (nnn  eniin  >idco,  qtioverbo  utar  commo- 
<tius),  dicam  ex  confusionc  nominum  ortum  errorem 
iotntn.  Cum  enim  praeter  Brunonem  nostrum,  Brnno 
fncrii  arms  satis  celebris,  Andegavensis,  qui  Etisc- 
bins  quoque  dictus  est  fex  Chronicis  Adcgavcnsibus 
apud  Labbeum  tom.  I,  Bibl.  mss.,  p.  27G,  i82, 
S87,  588);  i  Hieronymus  quoque  pi-aenomcu  hahue- 
rft  EuHbiut^  quod  vel  tilulus  ipse  ejus  operum 
cxibet;  solerent  vcro  socpe  librarii  fcstinantps  unum 
tantiimmodo  scriptoris  alicujus  iiomcn  apponcre  c 
pluribus;  facile  Aiitex  Brtinoiie  Ensebium,  ex  Eu- 
»ebio  llieronymum  aflingerc.  Quid  enim  horuni  in 
amanuenscm  imperitum  non  convenit?  Iinperituro 
amanucnsem  dico ;  quando  Aubertus  ipse  Mirscus, 
vfr  certe  non  inerudiius,  Andcgavcnscm  Brunonem 

Sid  est  Euscbium)  cum  Astcnsi  iiostro  Brunone  in 
rac  lilteranim  luce  confudit ;  idque  cum  dc  ecclesia- 
sticis  scriptoiibns  opus.  consciiberet  pag.  57 
adcoque  ipscqnoquo  Brunohem  Asiensem,  l^nscbium 
cfTccii?  Uiinam  vera  essct  conjcclaiio  isihsec  mea  ! 


A  nam  explicari  aliud  pnsset  forlasse  difficifitis;  cur 
Brunonis  Asiensis  homiliai,  qiix  ex  hoc  commenta- 
rio  exstitere,  ut  inferius  dicemus  ascriptai  tandiu 
fuerint  Ensebio  Emiscnn?  Nihil  enim  videri  poterit 
credibilius,  quam  cum  Brunonis  noslri  istiusinodi 
opnseuki  ferrcnt  Euscbii  nomen,  atqtie  eniditalus 
nescio  qiiis  vellet  Ensebium  unum  e  pfnribus  ad 
qiiem  ea  pertinerent,  detinire;  ad  Emiscnam  se  coii- 
vcrtissc,  de  quo  nossct  Hieronyinnm  in  catal.  cap. 
91,  etex  eo  Honorium  Aiigustodnnensem  perhibcre, 
esseejos  c  in  Evangeliahomifiashreveseiplnrimas.» 
Sed  haec  conjeciurariim  quiirumtibct  loco  haberi 
Yolo,  ut  non  sim  eis  qui  contradicanl,  atque  ista 
non  probcnt,  yahle  rcpiignatunis. 

Ut  ad  Brunoncm  Aslcnscm,  id  est  commentarit 
hnjiis  scriptorem  revcrtar;  nolo  hic  a  me  cxsjiectari, 
ut  qualis  qiiantusqtic  vir  ille  fneril,  qua  ii!tegritafe 
nioruin,  qua  sanctilatc  vitx,  qua  doctrina  ct  clo- 
qucntia,  qiiibns  mnncribiis,  diflicillimis  tcinf  oribus 

Q  pro  Ecclcsia  functus,ornaiusqnc  suinmis  honorlbos, 
et  laudnm  pra^coniis,  longa  orationc  cxponnm.  Snnt 
enim  qiii  hoc  faciunt,  ct  dc  rcbiis  cjtis  gcstis,  laadi- 
biisquc  narranl,  omnino  mitlli ;  qiios  in  ffistnria 
rei  littcrarinn  ord.  S.  Ucncdicti,  parl.  iii,  pag.  150 1 
rcccnsuit  &IagnoaIdus  Zicgclbavcr .  quorum  qiiidcm 
aliqui  ipsam  Brunonis  nctatcni  fcrmc  attiiiguiit,  Lco 
Ostiensis,  ct  PcirusDiacontis;  alii  iicmini  imssnnt 
essc  ignoti ,  Baronii  Mariyrologiiim  d.  18  Juf., 
Ferdinandus  Ughcllus,  Bapliacl  Sopraniis,  M.  Ani. 
Scipio,  flfippolytus  Maraccins,  IMiiIippui  Labbcns, 
Augustinus  Oldoiiiiis,  Jo.  Albertiis  rabricius.  tlns 
illc  omncs  nominat.  Nominarc  ctiaMi  plurcs  potcia: 
ac  debebat,  in  primis  ftaronii  Annalcs  a$t  an.  fll04, 
ii05,  1107,  1108,  flllt,  fllli;,  ragitim  ad  un. 
!1?5  a  qiio  nuni.  1i  dicitur  pict.itc  ci  do- 
clrina  clarissimus,  Flcury  ad  an.  1079,  c  qni  do- 
clum  monacbiim  i  ctim  vocat :  cos  vcro  qiti  scripto- 
rcs  ccclesiasticos  rcccniucriiiit  proferro  noiciat, 
pratcr  cos  qiios  nominavit,  iilurimos  alios,  !\»ssevi- 

^  mim  App.,  toi.1.  f,  p.  %33,  Cavcum,  Oudinnni, 
Coml)enstum  quoqiic  lom.  I,  Biid.  Conc.  Qnis 
vero  de  Brunonc  hoc  iiostro  luculcntitis  cccrai,  aiit 
Bcnedictinorum  AnnaliiHn  conditoribus  Mabillomo 
ct  Martcnc  i  tom.  V  et  VI,  eic. ;  i  aiit  Solcrio  Bot- 
landiano  ad  d.  18  Jul.  Ut  omittam  tMOnas!ic:c 
Historisc  et  Bcnedictinsc  scriploros  alins  Gabriclcin 
Bucelinum,  Arnoldum  AVion,  cic.  Nuni.  quod  io. 
Baptistam  comitem  Mazzticjliclhiin  igiioraverit, 
accuratum  plane  scriptorcm,  quiiiiic  dc  Brunons 
ejusquC  scriptis  diligentissinic  disscruit  vol.  Ifl, 
part.  IV,  pag.  ^7,  i  tcmpori  hiijiis  rcccntioriy  nm 
negligcntiae  cjus  alicui  ascripii  debct. 

Ne  tamen  de  Brunone  niliil  omnino  dicam  ;  pro- 
ferre  hic  placei  qux  brcvissimc  de  co  Mabitloiiius 
in  summain  vcluti  redcgit  ad  an.  1079.:  clii  Liguria^, 
fnquil,  Provincise  villa  Soleria  natus  csi  Audnca  ct 
Viila  parentibus.  In  S.  Perpetui  monastcrio  dioecesis 
Asiensis  educains,  dein  studiorum  causa  Bononiaiii 

D  se  contulit,  postea  Scnas,  iibi  intcr  canonicos  ab 
episcopo  et  canonicis  majoris  ccclesixcooptatus  cst. 
Iiide  Bomam  profcctns  a  Petro  Igiieo  cpiscopo  Alba- 
nensi  acceptus  hospiiio»  cum  Romana  illa  svnodtis 
haberetnr,  conira  Bcrengarinm  una  cum  Aiberico 
dispuiatit :  paulo  post  a  Gregorio  Vil  factus  episco- 
ptis  Signiensts,  ac  dcmum,alidicalocpiseopalu,  nio- 
nachus  Casincnsis.  >  Hxc  Mabillonius  ex  anonymo 
ViUfi  scriptore,  cui  n<lem  haf>eri  magis  qnam  Pelro 
Diacono  censuit ;  quod  itcin  Solcrius  statuit,  conira 
quam  placuil  Philippo  Maiabaula!.  Atouc  ifla  omnia 
ad  annum  quem  dixi  1079,recensu)i.  Namrevocatum. 
e  monasterio  Brononem  a  Paschali  11,  lef^aturo  apo- 
stoltcse  sedis  missum  in  Galiias;  crediias  eidem 
legationcs  aiias,  et  com  Signiensem  Ecclesiam  iie- 
rum  regcret,  obiisse,  iidcm  Annalitim  Benediclino- 
ruin  auctorcs  postca  narrant.  mortuum  autcm  vo- 
Inntnon  ann.  11^5,  ut  Ughellus  asserucrat  Angcliis 
dc  Nucc,  Pagtus  aliiqne,  i^ed  bicniHo  ante,  cx  auo- 


u 


PROLEG.  AD  TOM.  II    -  P.  LAZZARI  PRifiFATIO 


40 


'  Bymo  Vit»  scriptoro;  ciim  qno  iclom  sentiimi  Sole- 
rius»  Diipiiiius,  ilittsiriss.  Msinsl  ad  an.  Baron. 
1185.  Fuisse  Bninonem  in  cardinarnim  coliegium 
coopiatom«  sunt  qui  alBrmaruutt  idoneo  lamen  ieste 
non  prolalo,  Profcrtm  ego  quod  in  Coilectione 
Mariene  Yeier.  mon.*  iom.  I,  eol.  556  in  veteri 
etMfta  legiiur;  ubi  scilicet  noraina  haec  subscripla 
ioTeniuninr  Doberlos  Pisanus,  Joaiines 'Portuen- 
sis,  Brono  Signensis  cardinalis.  Si  cbarta)  buic 
fidesndbiberiiuto  posse  censeaUir  (quidiii  vero  fiat?) 
csieris  Brunoais  nostri  iaudibus  atque  oraameiiiis» 
hoc  qnoqueatyunffatur. 

Quanquam  ea  bominis  censenda  snnt  ornnmenta 
maiiina  alque  amplissima ;  primHm  quae  ex  ejus  pie 
saiiclec|ne  factis  ori^inlur  (de  his  vero  Bruuonis 
modo  diximus),  deinde  qu»  ex  doctrinx  monuiiiei)<* 
tis  conficiunior,  ad  Ecclesis  pnesiuium  et  Cbrisiia- 
nornin  ntiiitalem  elaboralis.  Dc  bis  nunc  Brunonis 
Bostri  dicemus.  Quanquaro»  ciim  ejusdero  scrinta 
diligenier  receneuerini  ei  laudaveriiii  etiam  multi, 
Pelros  Diaeonus,  ei  anonyroiis  Vilae  scriptor»  D. 
Aloysiiis  SquadrouiiSt  Maurus  Marcbesiiis  at(|iie  in 
primis  illnstriss.  MazzifrecheUiis;  ne  acium  agam» 
omissis  caeteris,  in  commoniario  hoc  nostro  dunta- 
lat  iromorabor.  Aique  eutti  quidem,  praeier  Romani 
eolJegii  bibliothecain  ex  qua  proferimus,  exstare  in 
Taorineiisi  regia ,  anlea  narravimiis.  Gst  eiiam  iii 
ri^ia  Parisiensis  cotl.  2510,  teste  cl.  Mazzuccbello» 
qm  nominat  inter  ejus  monmiienla  <  Exposilionem 
ia  IV  Cvangelia.  >  In  Parisiensi  bibliotheca  S.  Vi- 
cioris,  pneier  conMuentarios  Bninonis,  alios  asser- 
vari  perhibet  Jacobus  le  Long,  hunc  «  in  IV  Evan- 
geiia*  >  Et  quoiiiaro  ez  hoc  cominentario  sermones 
excepti  suni  sive  bomilise  Brunonis,  dtcemus  de  bis 
qiioqiie,  in  codice  nimiruro  arcbivi  basincae  S«  Petri 
iiiventos  esse  a  Montfaucoiiio,  et  boc  iiominari  in 
Bibtivtb.  blbliotb.  pag.  156,  eomm  quoque  non- 
imlios  in  bibliotbeca  Parisiensi  regia  pag.  748» 
et  in  Aiiibrosiana^pag.  511,  recensei  etiaro  Bru* 
nonis  c  liomilias  in  Gvangelia  iotUis  anni  >  inter 
codices  biblioijiecx  Casiiiensis  ibid. »  pag.  il8 
io  codice  sxciili  xi  atque  eiiam  pag.  i23,  in 
aliudl  ejusdem  biblioiheca:,  ciijus  ^eiatem  iion  ascri- 
bit. 

De  commeniarii  bu]as  praestaniia  atque  utilitaie 
si  magnificentius  aliquid  dicam,  vereor  ne  rerum 
Yenalium  iiisiitores  imiiari  videar,  qui  merces  suas 
ni  dividaiit,  magBificentissimis  verbis  soleni  ornare 
atqoe  extollere.  Habeo  tamen  quein  roibi  vadein 
adsciscam,  ei .  commeniarii  hiijus  praestantiae  liicu- 
lentissimttm  lesiem  nominem,  reruin  baruni  peritis- 
sinuiin  £stimatoreiu,LiiceHseinoliin  archiepiscopum 
illusirisft.  Mansi;  ad  biblioib.  ined.  aev.  Fabhc, 
iom.  i.  pag.  ^8,  dc  Taorineiisi  cod.  quem  diximuSy 
ei  Bnuionis  commentario  loquens  :  c  Clarissimus» 
inquii,  Josepbiis  Pasiiius  bibliotbecae  iliius  inodera- 
tor  duduro  per  litleras  milii  significavit,  de  opere 
iilo  edendo  consilium  agiiare  :  quod  ui  praestet  vir 
doetissimust  communi  omnium  eruditorum  prece 
rogo  atque  obteslor.  >  Incesserei  credo  laeiitiis  om- 
nibus  vir  doctuSy  si  quod  summis  votis  expeiiven^t 
consecuturo.se  ei  perfecturo  esse  videre  poiuissei. 
£t  perfecto  non  debet  ab  erodito  et  Cbrisliano  ho- 
mine  non  •  magnopere  probari «  veterum  Patrum 
scrtptay  quibus  dtvini  praeseriim  librl  explicantiir, 
iique  (quod  A.  noster  facit)  bominum  mores  ad 
oronero  sanciitatem  informantur»  non  afferri  foras» 
et  iradi  Chrisiianonim  mauibus»  quibus  et  illi  pro- 
ficiani,  et  traditionis  ampliora  exstent  ieStiinonia, 
in  libris  mjuiiitte  episcoporum.  Hi  enim  non  fidem 
duniasat  snaro,  sea  ficclesiae  cui  pnesident  tcsiimo- 
niuin  perbibeni;  ex  siogularibus  vero  £ccleaiis 
confiaiur  illa »  quae  esi  caliiolicae  Ecciesiae  aique 
naiversaiis  iraditio;  qua  fidei  iiostrae»  praeter  .vcr- 
bain  scripium^  altera  depositi  pars  coiitineiur. 

His  tamen  oniissis,  sunlhuic  coinmeniario  laudcs 
proprios  et  sux.  Multos  esse  coroincntarios  a  veie- 


A  ribus  in  Evangelia  conscrlptos,  qiorom  indicem  U 
Long  aliique  confecere,  nemo  If  norat ;  non  vereor 
tamen  amrmare,  inier  excetlentiores  et  prxstantio- 
res  locum  huic  nostro  detieri.  Tanta  esi  in  sumroa 
breviiate  niagnn  senteniiaruin  et  remmcomprehen- 
sio,  cum  erudiiione  non  vulgari  conjuncta;  eaqiia 
oninia  ad  mores  insiituendos,  ct  umnem  vitae  saii- 
ctitatemedocendain  adhibita;  utsummam  Christian.^e 
doctriiue  peritissime  amreciam  ii3C  commentario 
babere  se  unusquisque  laelari  possit.  Ncc  vero  novis 
slve  iiiterpretaiioiiibus  efferendis,  sItc  sententiis 
ciidendis  scriptor  bic  allaborat,  sed  antiquionim 
Palrum  floribus  velutl  decerpendis,  probaiissimi^ 
scilicet  explicationibiis,  institiilionibos,  documentis; 
effalis,  ut  nibil  aliiid  voluisse  videniur,  qiiam  qur 
comiiientariuro  suuin  legeret,  quae  iii  atiis  omnibu^ 
niilia  et  pr;eclara  inveniunlur,  ea  haberei  in  suo. 
lla  qiia:  ab  aliis  adnotata  egregie  fiierant  huc  Ipsef 
transferl;  uberiiis  dlcia  contrahit  ipse,  aot  si  of)scu- 

Q  rius  aliquanlo  et  breviter  allau,  ea  diducii  atuue 
exornat :  Si  qiia  occurrunt  Evangelioriiffi  difficilia 
loca,  non  modo  non  praeiorit,  sed  perspicuesolideqtio 
explanat;  concordiam  inter  evangelistas  nblqiie 
consiituit ;  ordinein  rernm  narratarum  sive  ab  ipsls 
servatum  sive  negtectniu  observat;  Hebnea  hiier- 
pretatur,  diviiiorum  alioruin  libroram  loca,  bis  qu» 
in  inanibus  Iiabei,  comp:irat,  atque  exnonit :  denique 
nihil  eorum  quae  in  docto  et  erudito  Inierprete 
postulantnr,  iii  eo  desiderabis.  Animadvertam  tan- 
turomodo,  cum  s;cpissime  Veicris  et  Novi  Teslamenti 
loca  aihgct,  ctsi  coiistat  euoi  Vulgaiae  perpetuo 
adhaerere,  commntare  lamen  vocuias  quandoquo 
nonnullas,  velquod  memorise  suae  niimnra  conftderety 
vel  qiiod  sensa  afftsrre  contentiis,  verba  negtexeriu 
Id  in  Patribus  aliis  esse  frequentissimum,  qui  in  illis 
tractandis  sunt  aliouanlum  versati,  plane  norunt. 
Nam  qiiod  cl.  Ansaldus  aliud  siatuit,  vulique  esse 
codicum  diversoram  ipsas  lectiones;  nescio  an  toto 
illo   libro  suo  Dc  autenth.  sacr.  Script.  aptid  ss. 

^  PP.  lectionib.  effecerit»  persuaseritque  viris  do- 
ctis. 

£st  etiam  ex  hoc  commentario  eximiiis  qiiidam 
et  praecipuus  fructus;  ut  evcllaiur  penitus  ex  ho- 
minum  auimis  illa  opinio,  quae  a  muliis  aetatibus 
aliius  insiderat;  fuisse  Eusebium  qtiemdam  Emise- 
num,  laudabilem  Ecclesiae  doctorem,  ei  catholicum 
episcopum ;  cui  hoiniliae  inultae,  quae  in  explicandis 
Evangelii  locis  vcrsantur,  debeantiir :  ita  ut  duos 
facere  oporteat  Eusebios  Emisenos,  eosqoe  episcopos; 
etpraeler  Ariaiium  iinprobum  et  perditum  hominemt 
Catholicuin  aliuro,  probum,  doctum,  pieiatis  virtu- 
tumque  oiunium  prjeclarum  insiiiutorem.  Cuin  Iste 
Catboiicus  diu  qiiaesitus  csset,  neqoe  in  tota  anti- 
quitate  inventus;  exstitit  nescio  quis  repente  iii 
scenam  veluti  inducti^s  Eiisebius  Gallicanns;  quem 
hominem  neroo  vidit  unqiiam,  nemo  audieudo  novit» 
nec  ciijus  aui  ({liis  rssei,  fuit  utlus  qui  deinonslra-> 
ret.  Et  tameninbiblioibecam  PP.  qnaeedita  Lugduni 

D  est,  lomo  VI  irre^ere  fabulosus  nomo  potuit.  Ma«» 
gnae  quidem  gratiae  habendae  Mauro  marchesio» 
viro  erudito  et  Casinensi  monacbo,  qtii  com  in 
Casinensis  bibliotbec;»  codd.  bomilias  illas  invenis- 
sety  ascripto  firunonis  nostri  nomme,  fabulam  ioiam 
detegere  visus  est,  eliminanduroque  decrevit  e  Pa- 
Iruni  catbolicoruin  cboro  Eiisebium  utrumquo» 
Einisetium  et  Gailicanum.  Confecia  tamen  hacteutts 
res  dici  non  poterat.  Qiioties  enim  codex  onus  vel 
alter  titulo  suo  fallit?  Et  domestici  etiam  lesles 
rccipi  facile  ab  bominibus,  licet  aequis  ^rudentibus- 
qiie,  non  solent.  Additur  :  In  horoiliis  ipsis  aliqoid 
quando<iite  occurrere,  quod  suspicionem  aliquam 
injicere  de  iilispoterat;  uirumpostauctorem  suum 
consarcinutor  aliquis  manum  illis  intulissel.  Nam 
et  in  alia  excurrunt  quae  ad  illius  diei  evangelicam 
leciionem  nullo  modo  pertincnt;  et  quae  in  textu 
evangelistae  secjuuntur»  nec  in  ecctcsia  eo  die  tecia 
fuerant ,  sulijiciuntur.  '  Munc  plane  res  perspeota 


fi 


s.  bri:no  episcopus  sicisiENSis. 


IS 


mqac  coi;uila  habeii  ilebet,  quaiulo,  iinde  orliim  A  declamandum  a  Grxcis  eplscopts  ihcmor!»  com- 

homili.T  habueriiit  diseric  apparci,  easqiie  pnclcr      ".—<«"•.-  •  -  -•  g«i«:««:  «..«....,.    «^ 

Casinenses  codiccs,  assornnl  Bninoni  quoiquol  ox- 
stanl  liorum  coinmeiilariorum  codd.  inss,  insigncs 
€l  probaii ;  Parisienses,  Taurinensis,  Komanus. 

Alque  id  ,quod  de  homiliis  dixi  cx  commenlario 
hoc  desumpiis  non'  ila  planc  inlelligi  volo,  quasi 
<;oinmenlariiis  nibii  plus  habeat,  qiiani  quod  homi- 
liis  illis  canliiielur.  Si  ita  esset,  non  tamen  in  illo 
edendo  labor  atque  opera  improbari  omniiio  possct. 
Nam  rem,  ut  dixi,  de  auctore  homilinrum  salis  lu- 
culenter  mahifcsto  nrgumcnto  confirmarel;  el  con- 
textiis  coinmenlarii  tolus,  isqiic  ordine  Evangelii 
confcctu.s,  majorem  quamdam  lucem  ct  lcgenlibiis 
sacros  libros  utirtialem  affcrrct:  cum  homili:e  dt- 
vulsum  cL  pcrturbalum,  pro  dierum  scilicei  ratione 
quibus  in  ccclesia  lcgitur,  repra:sentcnt  :  Vcrum 
qiii.hanc  in  aninium  opinioncm  inducciel,  uniim 
idemque  opus  qnod  cominentarii  nominc  nunc  vuU 


mcndantur  :  >  et  Salviani  quoqne  conimemoRint 
cap.  67,  homilias  episcopis  facias  mitlias  :  >  quod 
diium  Honoriiis  iii  hb.  De  luminarib.  Eccles.,  cap. 
67,  iisdem  ferme  veibis  habet.  De  oralione  qua- 
dam  ab  isidoro  Peliisiota  scrlpta,  pronuuliala  vero 
a  Dorotheo,  conbliit  ex  iliius  lib.  vii,  e|ii6i.  389L 
Idem  de  Ennodio  Sirmondiis  observavil;  scripsisse 
euin  scilicet  quod  Honoratus  Novariae  episcoptis  dn 
cerct ;  alque  alind  eomposuisse,  ei  Siephauo  vicario 
dcdisse  coram  Maximo  e|  iscopo  proiiunliandum ; 
unde  hnruin  scriptionum  titiili  illi :  <  Diclio  inissa 
Honoralo  episcopo  Novattensi  in  de(iicalionebasiiica& 
apostolorum  ;  diclto  dala  Slopiinno  V.  S.  vicario 
dicciida  Maximoepiseopo.  >  Cum  viri  docti,  quoruin 
opcra  uii  liceret,  non  ubique  aut  omni  lemporo 
prxslo  essent,  ad  vulgala  antiquionmi  opera  contiw 
gicnJum  fuit^quic  sacptus  tnterpo!abjnt,  pannis  ve- 
luli  assulis  ex  variorum  scriplorum  libris,  aul  eliani 


gatur,  anlca  bomiliarum   titulo  oditum  essc,  ne   is  B  ^^^  ^"^  alir|uid  inlermiscentts;  qua  s;epe  ex  honis 

egregiefallerelur.  Kslquidcm  commcntariipnrs  non      '^"— -—  «•— ~     • »^ ~    = «^ 

cxigua  iu  homilias  conllata  alquc  traiisfiisa,  proul 
)>.U'S  Evangclii  iila  lcgi  in  ccclcsiis  coiisuevii.  Sed 
prxterquam  quod  nonniilla  iii  commeniario  desunl, 
qiiac  vei  con^caienlijccujusdam  causa,vel  ut  aiidieii- 
tium  c  plcbe  ingcnio  scrvialur,  adduntur  in  lioini- 
his ;  abiindal  itlc  saiioquampluriinis,  id  csl  explica- 
lioiiibus  Cvangclioruin,  qu:c  in  ccclcsiasticis  leciio- 
uibus  locum  nuilum  invcncrimt.  Scd  nihil  necesse 
cst  id  persequi  pluribus;  quando  commcntarii  nna- 
quxque  pars,  qwx  cst  iu  homilias  translata,  ui  lector 
ndmoneatur,  adnotata  cst ;  ct  sine  hac  adnolatione 
nmtta:  iuvcnientur  Commcntario  vcro  jam  ab  au- 
ctore  couscripto  pcrfectoquc,  indideui  homilias  suas 
siuciorem  dccerpsisse,  idem  ipse  cst  testis  :  qui  in 
homilia  c  Doininica:  I  post  Epipbaniam,  i  ad  illud : 
f  El  lcrtia  die  nuplia*  liclai  sunt  iii  Cana  Galila^x,  > 
€iim  priora   verba  exponcrc  vollcl  :  c  Die  lcrtia, 


dclcriora  fucia  ,  partes  inale  compaisae,  inaeq ;:ali 
siylo,  ncc  satis  apiis  senteniiis.  ilinc  exstitii  ser-^ 
moniim  inniiita  illa  seges  (coliuviem  pene  dixerani)^ 
qiiOi  nullius  veieris  aucioris  siyium  rcdolr^ueilamcu 
muha  habel  ex  antiquorumeffalis  aique  senieulii^; 
vnde  ampla  sane  materies  daia  est  recentioribus 
criticis,  cui  poiissimum  sermoaltquisascribi  debeiit, 
eonqtiirendi ,  et  in  anctoribus  inveniendis  mira 
facta  dissetitio  et  digladiatio.  Satis  est  Augustinia- 
noruni  sermonum  Appendicem  quaro  vocanl,  in 
inanus  siimere,  ut  hoc  quod  dico,  abunde  coiihtct* 
Commodiiis  profecto  sibi,  etveterum  etiam  operibus 
consiilere,  qiii  ex  uno  aiictore  aliquo  decerpcre 
voiuerunt,  quod  dicerent :  onde  illi  Amlirosiani  ser- 
inones;  qui,  si  Maurino  editori  auscultemus,  ab 
Ambrosio  nitnquam  sunt  liabiti;  et  ex  Ambiosii 
tamen  operibus  rompacti  omnes  :  ahorum  qiioque 
alii  qui  simili  pscto  lessellatum  opus  quoddam  cx- 


iiiquii,  evangelista  (actas  fuisse  iiarrat :  qiiod  qua-  q  hibent  antiquioris  scriptoris,  qoem  iiec  aJ  populuni 

litcr  ad  littcram  iiitcUigcndum  sil,  hi  illo  commcn-      '»••--— •-  •• •- 

tario  cxposuimus,  dc  quo  ista  assuinpta  sunt.  i 

Non  aulcm  id  piimum  ab  auclorc  faclum,  ncque 
hoc  novuni  csse,  ulqui  scrmoncs  liaberenl  ad  po- 
pulura,  cx  aliis  it)soruiu  opcribus  isios  mutuarcntur, 
facilc  sibi  pcrsu.adcbunt ,  qui  animadvcrtant ,  in 
Augustino  aliisque  Patribus  muUns  homiliariim  p.ir- 
tes,  iisdem  scnlcnliis,  vcrbis  cliain  constare  ipsis, 
quoi  in  aliis  claboiatissimis  corum  opcribus  inve* 
niunkur  :  quod  quidcm  illos  fccisse  pulandum  est, 
vci  iit  labori  uon  uliiiuc  neccssario  parccrcnt,  vcl 
quod  illa  commodius  nunc  quam  facius  fucrat,  dici 
posse  dillidcrent ;  vol  iJ  ficbat  harum  homiliarum  ci 
sermoiium  frequcntia,  qiia  ad  mcditandum  cogitaii* 
duuKjue  icmpusnullum  suppctebai.  Dc  ftcquentia bac 
concionum,  quoui.un  fuse  disseruere  alii,  prxsertim 
Bcrnardinus  Fcrrarius  De  rit.  sacr.  conciou.  c. 
48  9  ct  auctor  Oiiginlim  ecclesiasiicarom  virhetero- 


dixisse  unquam,  nec  si  diceret,  hac  rerum  sive  ver* 
borum  consarcinatione  diotunim  ac&timare  facile 
possumus.  Quaesitum  cst  huic  incommodo  paratum- 
que  remedium,  inventis  composiiisque  qua*  dicunt 
Homiliariis;  quibus  nimirum  praedaiissimi  anliqiio- 
ruin  sermones,  per  dies  aimi  festos  ct  soiemnes 
distributi  conlincrenlur.  Habemus  nuiic  Pauli  Dia- 
coni  nomine  vulgatlssimum  notissimumqiie  Homi- 
liarium  cum  praeTlxa  PauU  epistola,  ex  qua  coitstai» 
Caroli  M.  jussu  |)erfeciuin  opus  illud,  sive  ut  cgo 
ccnseo,  iiistauraiiim  ac  renovaium.  Nara  autiquius 
Paulo  exslitisse  Homiliarium,  ex  codicibus  Paulo 
antiquioribus  omuino  constai,  quoiiiin  unuin  iu 
bibliolheca  Casinensi  vidii  i  ecensuitqoe  in  biblio- 
Iheca  bibliothecarum  Monlfaucouius  :  nec  dubi- 
tandum  est  alios  alicubi  esse  codices  qui  iilud  re- 
praesentent.  Profecto  eorum  unum  eumque  pra^cla- 
rissiinum  ego  quldemvidi,  el  prolubitoin^p  cienduro 


iloxus,  sed   saiie  pererudilus    tom.  VI,  lib.    xiv,  j[)  traGtandumquc  apud  me  liabui  (quaeejui  est  liuiua.- 


cap-  4»  §  6,  7,  eic'.,,  non  csl  a  mc  hoc  loco  agen- 
dum.  Erat  quidem  aniiquioribus  lcmporibus  ininus 
id  neccssanum,  quandocommentariosipsosin  libros 
diviuos  cl  Tiatlalus  (umic  sermonibus  Tractatuuin 
nomcn,  et  Tracialorum  illos  habentibiis)  praele- 
gebaut  i)opulo,  vel  men.orilcr  scriplorcs  pronuntia- 
bant :  nain  utroque  modo  rcni  peractain,  ii  quos 
luodojaudavi  viri  crudili  docuerunt.  Poslerioribus 
lamen  aelalibus  id  lieri  oporiuit,  itt,  ex  coofeciis  jam 
commentariis,  et  foriasse  scposiiis  ad  hujusniodi 
negotium,  homilias  suas  episcopi  ('.escriberenl,  vi- 
giialosquo  labores  ad  ex  temporalem  operam  perii^ 
cieiidain  adhiberent.  Uuod  si  non  tales  esseni  qui 
suis  uli  posseul,  alia  doclorum  sive  minus  occupa- 
,toruin  hominum  sibi  in  subJduim  advocabant.  Hiiic 
Geuuadii  illud  in  lib.  De  illustr.  eccl.  scripior. 
C..57  dc  Cyrillo  :  i  Cyrillus  Alexandrinx  ecclcsiae 
«piscopus  homilias  composuit  plurimas ,  quae  ad 


nitas  et  in  liilerarum  siudiosos  bomines  indulgentia 
et  largitas)  ex  eminentissinii  &ird.  Frau  isci  Xaverii 
de  Zeiada  opulenlibsima  scleciisshnaquel>ibIioUieca. 
Antiquioris  ojus  aetatis  ceriissimum  iudiciiiiii  est, 
quod  anni  circulus,  non  ul  iii  illo  Pauh  et  receniL»- 
nbiis  ecclesiasticis  libris,  iuilium  capit  a  Douiiuiea  I 
Adventus,  scdab  ipso.iie  J.  C.  natah,quen.adHto^.u.u 
in  Gelasiano  Sacramentario  et  aniiquiorilms  libris 
alii  faciuin  videmii^.  Hiijiis  tatnen  eadein  lalies  est. 
quoe  Homiliarii  Pauh;  ut  Pairiim  noniiiie  iiloriim 
homilias  inscribat,  quae  eoi  um  iion  sunl,  el  iu  Pa- 
trum  Appendicibusab  eriiditis  criticis  rejcct;e  legiin- 
tur.  Hoc  vero  ex  ilio  cl  ex  Pauli  Honiiliario  uiijumcnti 
capimus,  ad  ea  quae  dicta  sunt  coniirmanda,  qiiod 
ex  cominenlariis  ipsis  Patrpin,  ex  epistolis  quoqiie 
illorum  sermoues  cxcerpiosYuisse  videmui;  utesset, 
quod"  unoquoque  sotemni  die  v^l  ab  episcopis  pro- 
uuHliaretur,  vel  ad  populum  praelegcreiur.  RcdiuMis 


M 


PUOLEG.  AD  TOM.  H.  -  P.  LAZZARI  PILCFATIO. 


60 


ad  Branonem  nostniin ;  (licimu<iqne  nemini  mirum  A  aiias  eiiam  fiiisse  Roina*  st  Itolas  iii  palrianrhio  La- 
«i><«;jAM  .loKAro.   j»»  AAmmn..i«...:e  .*ij..»i  »..ic  A^      teranensi  consiitntas,  ex  Anast.tsio  in  rebufi  gesiiB 

ponlincum  narrandis,  colii)<:pre  facilcpossumus.  Qdod 
si  itla  qux  Cpi  ofVlci.i  perliiberi  diximus,  nonde 
scliolis  liiterpivlari  velis,  sed  ciini  Gretzero  de  ora- 
tionibiis  ad  popnliiin  liabitis,  et  officii  quod  htc 
c  conclonaloris  »  vocal;  per  me  lioel.  Nani  id  ego 
volebain.  Si  nihil  in  scliolis  Cliristiani  bomines  altud 
docebantiir,  quain  sacras  divinasque  litteras ;  iieqito 
aliiid  in  ecclesiis  quoque,  et  sacris  eomm  conven- 
lihus  abEpi^copis  sive  aliis  e  clero  dicentihus  audirt 
debiiisse.  i  Hinc  perspicis.  scribit  ad  Codini  iilum- 
iociim  Vir  doctns  Jacohtts  Goar,  c«r  saiictorum: 
Patrum  qiisihim  homilffle  in  Evansrciin,  ali»  In  Psal* 
mos,  in  ApoAtolum  noiiiiiillap.  i  Adde  alias  in  Gene^ 
sini,  in  Pentateuchum  lotum,  in  propheticos  libros» 
quales  nuiic  qtioque  exslant  in  R.tsilii,  Ghrysostoinip 
Nysseni,  Augustini  lihrls  hoiniliaseitraciaiits.  Nam, 
ttt  superins  innuimua,  et  diserte  scribit  Auguslinus 


accidere  debcre;  cx  comincniariis  iHnm  suis  de- 
scripsisse  homili;)S,  verbonim  s^pius  nullo  lininu- 
lato';  ut  iitroque  modo  operis  magna  pars,  et  homi- 
lianiin  et  coinmenlarU  noiuine  exhibeii  potueril,  et 
exbibilum  a  me  sit. 

Alque  hacteniis  qnidiein  de  commentarii  ?nostri 
presiantia  dicere  pliiribus  verbis  oportiiit,  ut  qnale 
illud  essel,  omiiibus  con^taret.  Nec  tamen  sutn  om- 
iiia  exscciitiis.  Nani  crunt  profccto  qui  delrahcnduin 
Uli  pui«nt,  quod  inagnns  in  co  sil  allegoricnrnm  et 
luysticarum  inlerpretalionuin  et  explicationuin  nn- 
inerus;adiminorlaIein  viiatn  qiias  rulura  est,  a  I 
Cbrisiianorum  Ecclesinm,et  veterem  Jiidaici  poptili 
Synagogam;  ad  Crclesiariim  rcctores  episcopos;  vi- 
lla  veio  damnanda,  viriutes  castosque  mores  laii- 
dandos,  pleraqiic  vel  oiiinia  pene  rcrerantur,  ut  in 
his  velnliaiicior  habilare,  in  litterali  qnein  vocant 
sensu  cxplicando  vix  hospilari  videatur.   Scd  primo 


quidem,^iiLdixi,litteralcinscnsumhtijnsniodi,quanio  q  opist.  iii,    c    traetatu$  populare»  siios  appellans: 


nonita  plnniisaperltisqnc  csl,  ul  inteliigiah  audilori 

biisnemincdocentc  non  possit,  Bruno  et  quidctn  lucu- 

lenier  exponil.  Deindoexplicalionesaliasillas  qux  in- 

lent»  a  Spiritu  sancloneqitaquam  videnlur,  sedabau- 

tlorihus  illisde  suo  veluiipenudoprompl.c,  <]ui  dam- 

nandasel  rfjiciendas  putant,  considerassc  oporiet, 

qu(  limprohent,  et  quossibi  aiiclores  condemnandos, 

repeiJenfiosqne  sninant.   Sunt    eniin    expIFcationcs 

enedem  iu  Patrum   scriplis  rrequcntissimx ;   ut   sl 

flefflplas  eas  ex  eoruni  sniplis  velis.  pcritura  hiijus- 

modi  sint  opera  rcrine  tota.  Nuqne  ego  Gregoriuin, 

aiit  Bedam  tlico  duntaxat ;  quos  noiuin  cst  isiis  plu- 

riuium  delectari;   ant  ex   aniiquioribus  Origenem, 

queni  srinius  de  allegoriariim  niiiiia  rreqnentia,  ne- 

glect'3  litterali  sensu,  crimen  snsiinuisse ;  sedoinninm 

S(nlenl'a  et  vocibns  probaiissimos  laudatissimosqno 

antiquos  PP.  llilarium,  Ambrosium,   Hicronyinuiu, 

Chrysostomiiiu,  Augu^tinum.   Qiiam  sa^pe    has  iii 


quos,  ait,  Graeci  homitia»  vocanl.  >  Cuiu  ergo  id 
mutlis  aetatibus  tuleriiChristianorumoratorom  disci* 
plina,  ul  serinones  illornm  el  homilisesive  iractitus 
in  explicatione  ferme  omnes  sacroriim  litirorum  vcr. 
sareniur,  et  eoram  opificihus  caelcrisque  de  viiigi 
faece  botninitnis  dicendum  esset ;  quid»  rogo,  ut  ilti 
diceniibus  sibi  attenderent,  ul  rnictum  aliquem  ca* 
perent,  nec  t:€dio  aflecti  loqtienter  dcsererent,  raciciw 
dum  fuerat  nisi  ad  istas  veluti  paraeneses  dclabi 
qtias  nemo  non  inlelligeret ;  aiqnc  haec  veliitl  diver- 
ticula  qiuerere  ad  luores  inroruiandos,  ad  vltia  viinr 
peranda,  virtiiiumqtie  amorein  quod  maxiine  volc- 
b;in(.  inslillandnm  opportunissiina.  altcgoricarum  et 
mysticanim  inlerpretationuai  ?  Somiiiculosis  profc- 
ctoauditorihus  suis  usi  iili  cssenl,  si  dies  illos  qui- 
i>us  coudilnm  esse  munduin  Moyses  doccl,  aui 
Isaiaui,  aut  quemlibet  ex  prnphetis  interprelantes^ 
rein  ad  vivnm  resecarent,  nt  coiumenlatores  nuiia 


comroentiriis   divittorum    librornin    coiisectenlur,  q  «ruditi  fa(:iunt;qiioruinetiam  inulios,  nelibri  eorum 


uegligantur,  eadein  illa  intermisccrc  et  illigare  fre- 
quenter  videmus.  Egregie  Nysscm:»  iitit,  llexaeiuer» 
H&  respontleiifr,  oui  snbliiuia  quxdaniquod  pr.%liTii> 
set,  Basilium  Irairem  culpabant;  c  Hi  luihi  noa 
yideniur,ait,  proposituiu  PatnsnosiridoclrinxBnein 
intiieri,  qiii  in.frequentissiuia  ecclesia,  populnm  fre- 
quentissimuin  alloqueus,  pro  audientiuni  inleltigen- 
iia  serroonem  niodenibaiur.  In  tanta  eniin  mullilu- 
dine,  licet  essent  uonnuili  qui  aliiorcs  ctiam  dispu- 
t^ttiones  inlelligerent,  plurimi  tamcii  doc.r  nae  subti- 
litatem  non  capicbant,  utpote  homir.cs  iin|)eriti, 
aique  opifices,  et  iiegotiis  vilibtis  occnpati,  el  inu- 
leres  iu  ejusmodi  disciplinis  ininiine  oxerciialae,  ct 
piieronim  turba,xtateque  proveclisenes ;  qni  omnes 
oratiooe  facili  iiistituendi  recrcandiquacianl.  Quaii- 
<4uam  faienduni  est  iilud  quoque,  non  rudiorum 
diinlaxat  hoininum  gratia,  sed  erudiloruin  quoqu(^, 
ct  plaue  dociorum  aique  ingeniosornm  hominiini  id 
esse  factitatum  ;  quibus  ista,  si  judicio  et  subtilitate 
ab  anliqnis  docioribus  ul  illos  ferine  unos  legero,  D  n^i*)*'^"!  uon  ineiegauli  fiaiit,  displiocre  non  solent; 


credo  ego,  cx  adjcclis  a  ine  notulis  aliquibus  faciie 
cuicnnqne  constal  it.  Sed  cansa  cur  ita  fecerini, 
explicand.i  a  nie  est,  qtiod  nesciainy  an  ab  ullo  sit 
perdpiciie  etgraviierexplicata.  Ac  prima  quidem, 
caqiic /acilis  cogiialn;  ul  auslcriora,  qux  vidcntur 
delicatis  hoininibns,  et  ev,i:)gelic2edoctrinx  insuctis 
pnecepia  moru.n,  sapore  velnti  quoda:!!  non  illibe- 
r:*li  condiient;  nutiices  imitutiy  de  quibus  vetus 
poeta  ille  r.oa  mnlc  aniinaJvoriit,  cuin  ainarum  ali- 
qui  J  propinaat  infunlibus,  melle  solere  vasis  orns 
iliinere,  ut  hac  quaii  Traude  decepti,  quod  noU 
lent  sorbeaiit  non  invili.  Sed  est  deinde  penilior 
causa  alia,  ex  veterib:is  Christianorum  insiitutis,  ex 
qoibos  oinnino  arbiiror,  islam  tantam  allegoilcariiiu 
et  mysiicarum  explicationuin  copiatn  in  Pairum 
scripta  permanasse.  Erat  enim  a  prinils  usque  teiu- 
poribus  tantiis  in  divinos  libros  Chrisliaiiorutu  anior 
aiqiie  studium;  qiiod,  ut  a  profanis  ethnicoriiin 
pneseriini  scripits  illos  arceret,  studiose  fovebaiur 


solos  audire  atqne  edisccre  Christiani  homines  vel- 
lent,  c;elcros  ferine  rejicerent  et  aspcrnarentur* 
Aiqtie  hinc  scholse  ad  qtias  erudiendi  juvenes  mitto- 
Ja::tur,  nihil  aliud  quam  divluos  libros  resonabant, 
etdivinornm  lihrornm  explicatlonem.  Quod  de  veteri 
i:la  et  cclebri  Alcxandnnorum.schola  Eusebiustesla- 
lur  lib.  v,  H.  E,  cap.  10,  scribens '.  c-Per  idein 
teinpus  fidelium  scholo*  praeerat  vtr  doctrinae  causa 
ocleberrimus,  nomine  Pantxnus  :  quippe  jam  inde  a 
priscis  lcmporibus  sacrarum  litteraruiu  scliola  in  ea 
civitate  fuerat  inslituia  :  qux  quidein  nostra  adhuc 
neiaie  perseverat,  et  ab  homir.ibus  tum  cloqnentia, 
litin  diviiiarum  iitlerarum  stndio  insiructissimts 
obtineri  dicitur.  >  Antitjuissimarum  scholarum  iila- 
rumet  magistrorum  hujusmodi  vestigia  sunt,  quae 
inferioribus  aelatjbus  inunera  iti  Ecclesia  Cnna  a 
Codino  Curopalata  recensentur  c  Qtiinar,  I,  doctor 
rsalierii ,  doclor  Evangelli ;  docior  Aposloli. »  Neqnc 


imo  muliiim  etiam  vehciuenterqiie  probari.  Cuni 
enim  quod  ingeuii  opus  cst  maxiinuni,  id  vaide  de- 
leclei,  res  qnae  dissil»  inter  se  videntur  planeque 
«lix*  ab  aliis  reinota',  admoveri  propius,  et  cogiii- 
lioneui  qtiam  intercedere  inter  eaa  non  videbaiuiis, 
doceri  ei  deinonstrari ;  hoc  prorsus  in  inyslicis  illis 
et  allegoricis  interpretalionibus,  id  est  rcruin  plano 
diversarum  et  longe  positaruin,  ad  sacraruin  litlc- 
raruin  Joca  aplandis  accomodandisque,  evenit.  Atquo 
liomines  ingeniosos  htijusmodi  ei  docios,  qui  istis 
deleclarentur,  attingere  Bruno  videri  potcst  in  coui 
meniario  suo  ad  Joannem,  num.  5,  id  est  in  honuli:> 
Dominicos  i  posl  Epiphaniam,  nbi  explicans  evaiigti- 
llcnui  illurl  de  aqua  in.vinum  commutata,  atque.hoc 
-oblato  architriclino  qui  oinniuin  optimum  judicavii, 
ct  architriclinum  inteliectum  allegorice  cxplicavil; 
subdit:  lluic  Ecclesiae  ministri.saiictaniro.Scriptiw 
rarum  vinum  qiiolidie  offorunt;  quod.  ille  btbcus. 


51 


S.  BRINO  EPISCOPUS  SIGMENSIS. 


S» 


niiainvis  nesciat  ande  sil,  CatAon  ackiiiraiur  et  lati(Uit.  A 
Ooandoenim  luc  in  ecclesiis  recllantiir,  iiulli  alii 
danl  saporem,  nisi  liis  <|ui  ca  inielligiint.  Mcriio 
igitur  boc  vinnmarcbitriclinofcrreDoinHiiisjuseitv. 
quatenas  et  nos  majora  intclligciitihii&demus  viniun, 
iion  intelli|;eniibus  vero  aquam  oilcramus.  Qui  cntm 
liene  intelliguni  littcram  vcBcrauturet  spiritiim. .  . 
Aui  vero  minoris  buelJigcnticC  sunt  aqtiam  bibaut,  ct 
Scriptorarum  planisi»ima  audiaiit.  i  Ingcniosos  crgo 
et  eruditos  boniincs  appcl.lat  lioc  loco  Uruno,  cum 
nu^ora  intelHgentei  describit,  seu  potius  qui  divina- 
ram  rerum  contemplationi  assueii,  et  rerum  spiritut 
periti,  mystica  ista  in  deiiciis  liabeant,  caeteros  vero, 
ei  si  in^niosos  ei  doctos,  noii  item;  de  quibus 
postremis  Apostolus  quoque  ait  :  i  Garnafis  bomo 
nofi  perclpit  ea  qu«  Spiritus  sunt. »  Ex  bisergo  col- 
ligilur  nonnisi  injuriaposse  auct.  nostrum  de  multi- 
tudine  et  freqventia  allegoricarum  et  mysticarum 
interpretationem  culpari, 

Restat  ut  de  editicne  lof uar  Gommentarii  nimi-  R 
rum  bopia.  Nam  de  auctoris  nostri  operum  aiiorum 
editione,  neque  ad  nos  disserere  periinel;  et  occu* 
pala  sont  quae  dici  possent  a  viris  doctis,  praesertim 
a  cl.  Mazzucchello  oninia  :  nisi  unuin  foi  tnsse  quod 
prateriisseillos  videtur;  de  liomiliisLvi  diversis  a 
nostris,  quas  tamen  primae  Eusebii  Emiseni  nomine 
Tulgataesunt;  Parisiis  scilicet  an.  1547,  per  Nico* 
labm  Divitem  opera  Jo.  Gagnaci  tbeologi;  in  qua 
editlone  lectorem  bibliopola  alloquitur  :  c  Ne  llbi 
fucum  fieri  putes,  >  etc;  et  ad  extremum  :  c  Tu 
interim,  optime  lector,  hocce  praeclaro  D.  Joan.  Ga- 
gnapj  dono  fruere,et  illi  bene  precare ; »  epislolae  vero 
Iiuicsobiicitinr  quod  de  Eusebio  Emiseno  Tritbemius 
Jiabet.  Haeede  ediiione  illa  adnotavi ;  quod  cuni  eam 
non  vidisset ,  qui  omnia  quasi  se  vidisse  gloriatur, 
GasimirusOudinu8,virapo$tata,  permiscuitplurin\a, 
et  castigare  voluit  nonnulla  qu%  ipsa  eraiil  erroris 
omnis  ei^^eptiav  cum  interea  multa  ipse  reprcben- 
dend:^  scriberet;  atque  illud  prsesertim  toin.  I,  col.  C 
394.  Jottnnem  Gagnaelum  an.  1575  nomiue  Eusebii 
Emiseni  evulgasse  bas  bomilias,  ncc  carum  priorem 
«ditionem  ullam  agnovisse.  Etcnim  qui  fieri  potuit 
nt  ignoraret,  qnam  ipse  triginta  ferme  ante  annos 
cuFft  et  diligentia  sua  faciendam  curaverat?  Adeo 
prudenlem  esse  oportet  et  cautum  circumspicien- 

Pue  omnia,  qni  virum  quemvis  doctum  repre- 
ere  et  damnare  agffrediatur. 
Uft  ttune  de  editione  Comment.  hoc  nostri  dicam ;  . 


si  ullum  ex  codicc  auem  superius  indicavi,  ffde  qiia 
par  est  sumina  diligcntiaque  descripsissem,  si  iia 
descriptum  emisissein  in  lucem,  atque  actatem  codi- 
cis  duniaxat,  et  locum  quo  servaretur,  ut  feci  adno- 
tassem ;  nibilque  addidissem  atind ;  quid  eral  in  quo 
aut  reprehendendus  viderer,  aut  miod  exigi  a  me 
prselcrea  jure  posset,  viderctur  7  IIoc  enini  video, 
ncc  quidquam  aliud  fecisse  sumnios  viros  qiii  i» 
isio  studiorum  genere  magna  cum  eruditorum  laude 
vcrsati  sunt,  alqiie  adhnc  versantur.  Dicam  tamerr 
quod  seniio.  Eisi  opcrae  et  labori  meo  hac  raiione 
parccrcm,  mibimct  tamen  nunquam  plane  satisfe- 
cisscin,  aul  saiis  consulium  aucioris  fainae  aut  lecio- 
ris  ulilitali  pulasscin,  iii  eo  scrlptore  scilicet,  qur 
illas,  quas  dixi  c.\pllcaliones,  sa^pe  persequitur, 
aiqiie  aliquasquaniloqueaffcrt,  aurifiusplerorumque 
boniiiiutn  iiovasct  insueias;  ut  a  recta  linea  disce<- 
dcrc,  ct  ingcniosuo  niuiium  indulgere  facile  existl- 
marciur  :  qiiod  cst  loiigc  scciis.  PTuIiam  enlm  fermc 
illariim  cxpiicaiionum  auclor  dcpromit,  quam  nonex 
aiitiquionnn  arculis  iii  quibus  vcliit  recondiloi  liabe- 
l».iiitur  niuiuo  acccpcrii ;  ci  iioii  illud  maluerii,  cele- 
lirioruni  vetcruin  coiniucnlnriorum  vcsll^iis  ac  qiiasi 
orbitx  seinpcr  insislcre.  Ergo  hunc  mihi  suinpsi  la- 
borcni,  ui  fonics,  unde  cas  liauscrii,  aperirem,  veiii- 
stiorniii  inicrprctuni  siinilia  loca  describerem,  aiit 
snllcm  imlicarcm  :  qiiod  quidcni  ct  in  landcin  ee- 
dcre  potcst  nrunonis;  nihit  rcrme  ntlulissc  ad  Evaii- 
gcliorunicxplicalioiicm,  quod  cx  myrolheciis  pioba- 
tissiinoruin  Patriini  dcsumpium  noii  sit ;  et  stiidioso 
ctiaia  Iccloii  uliiilatcm  siinul  ct  dcleciatioiicin 
alTerre;  in  uno  scriptore  mullorum  cogitaia  ct  vi£;i- 
taia  anliqiiiorum  studia  rccognoscercatqueobtincre. 
Unaiiti  id  slctent,  malo  in  rilioruin  judicio  ponere, 
qiiain  narrando  cxplicare.  Rcliqtiiiiu  est  ut  si  qnid 
a  inc  non  inopportunc  adnoiatuni  lector  cogiioveiMi ; 
si  hiscc  in  stiidiis  praeclarissiuiis  sanciissiniisque 
cuinuKMli  aliquid  pcrceperii ;  si  dcdique  in  Goininenr 
t:irio  lioc  Cilcmlo,  non  luutHcin  opcram  et  iiifriiCluo- 
sain  posiiam  Judicavcrit,  et  cvangelicorum  Ibrorum 
cvplicaiioiicin,  ad  foveudam  pieiatem,  et  ad  Gliri- 
stianain  disciplinam  cognoscendam  servaiidainque 
nunnihil  c.<isc  profectum  ;  graliae  habcantur  opiia.e 
incrilo  caniinali  Francisco  Xavcrio  de  Zclada,  per 
qiicin  cfrcclum  csl  iil  et  liber  hic  diuiius  in  tciicbris 
ct  bibtiolhecae  hiijus  Aihcnxi  forulis  ne  laieret,  et 
clcgaiitissimis  forinis,  iiulla  suniptuum  excepiione 
facUi,  cxcuileretur» 


APPENDIX- 


Prodtlt  tn  liiterario  folio  Florentino ,  inscripto 
Annali  Eccie$ia$tici^  sub  die  20  roensis  Maii,  an. 
nroxime  ebipeo,  ceiisura  qusedam,  comiter  tameii 
blandeque  scripU  eirca  gratiam  et  liberum  arbi- 
trium,  de  quibus  egi  in  tei  tio  prolegomeno  Opp.  S. 
BmnonifrAstensis,  quorum  primum  volumcn  eodein 
aniio  in  lncena  emiseram.  Quod  mecuiu  auctores 
multa  ttsi  siut  urbanitate,  edttionemque  meam  com- 
meiidarint,  eorum  dileclioni  referam ,  qui  adhuc 
meminerint  quotannis  in  informanda  ad  pietatcm  ei 
liitcras  Florentifna  Jiiventuic  opcrani  iuipeudcrim, 
iioniiulbqiic  opusciila  d^  rcbua  ibeologicis  ipsu» 
acccpia  pubKcavcrim.  Ilujiismodi  crgo  aninii  bc- 
nevolcntis  sigiiificationem  cum  plurimi  faciam , 
risqtie  gratias  quampkirimas  agam,  cos  rogo  ut 
lil)entcr  complcciaiitur  aniniadvcrsioncs  aiiqiias  su- 
|>crdubia  elobjccta  nithi  proposila,  quas  ut  cxara- 
rein,  non  contcntionis  lusliis,  scd  vcrilalis  aiuor  mc 
addnxit. 

Prirao  igilur  loco  exoptant  ccnsoros  mei  ui  cuni 


^  oag.  XXXV  (col.  58),  dcfinicrim  libcrum  arbltriiim 
posl  Adac  peccaliitn  :  facuUatem  indi/ferenlice  aclivce 
qua*  in  auamcunqne  pariem  vWif,  $e  convertere  possil ; 
poliiis  dixissein  :  facultatem  e»se  ad  opposita. 

Ucsp.  1.  Facullatcm,  scii  iniiifTeienliam  ad  oppo- 
sila,  juxla  aliquos,  ut  Bartliolomxiini  Gamerariiiin, 
non  csse  ncccssariain  ad  liberiim  arbilrium  consti- 
luendum,  scd  salis  consliluti  homincs  liberos  a 
liberiatc,  qua  in  electione  snariim  actionuin  gau- 
dent.  Placnit  cliam  aiiis  ihe<dogis  dcliiiire  lil>erum 
arbitriiim  :  aciivum  facultatem  ad  opposiia  $ui  ipsius 
ex  j.udicio  raiionis  determinativam ;  quae  vcrbii  in 
mcam  recidunt  dennilioncm  :  Vid.  dissert.  Ludov. 
Ilabert  pag.  S1  De  grnt.  ct  lib.  arbitr.  DeAnitnni  fnit 
ciiain  liberiini  aibilriiim  :  poteniia  ad  agendum  ex 
coguitione  inleilecius,  Vid.  loin.  11  Gomulcx.  AugusU- 
niaii.  lib.  iii,  cap.  5,  pag.  4D7. 

Ucsp.  2.  Dctinilioueni  incain  cacteris  practnli,  qnod 
apertius  Kcclesix  doctrinx  consentanca  milii  visa 
esf.  Innililur  cnini  canon.  5  "i  6.  scss   vi  conciiii 


53 


PROLtG.  AD  TOM.  U.  —  APPENDIX. 


H 


Tridenlini,  qui  s.c  liabcnlur  :  i  Si  quis  liberum  ho-  A 
minis  arbitriiim  posl  Adx  peccatum  amissum  et 
exstinctum  esse  dixerit,  aul  rem  essc  de  solo  tilulo, 
imo  litulum  sine  re,  ngmenlum  denique  a  Satana 
inveciam  in  Ecclesiam;  anaihema  sil.  i  Alter :  c  Sl 
quis  dixerit  non  csse  In  potestate  hominis  vias  sua^ 
malas  facere,  sed  mala  opera ;  ita  ui  booa  Deum 
operari,  non  permissive  solum,  sed  per  se  adco  ut 
sit  proprium  ejus  opus,  non  minus  proditio  Judse, 

3iiam  vocatio  Pauli ;  analhema  sit.  i  Cum  igitur 
ixeriro  liberura  arbiirium  esse  facTiltatem  xm.ffe': 
Tenilce  acilvie,  Lnlherariorura  errori  occurrere  volui, 
docentium  horoinis  arhitrium,  post  Adae  peccatum, 
oinni  actione  propria  destitutum,  mereqtie  passive 
se  baberi.  Quod  auiem  addiderim  :  in  quamcnnque 
partem  velU,  $€  converlere  po$sUf  eorumdem  hsere- 
tlcorum  i)Iasp!ie!iiiam  rcrcllendam  duxi,  qni  Deuin 
pcccali  auclorcin  faciuut;  cuinqiie  honiini  liber* 
tafem  adimant,  mcrcndi  ct  demcrcndi  ei  faciiltatem 
iiiGciuntar.  Gst  cttain  cuntra  proposii  ^7.  Michae-  o 
lis  Baiiy  damnatam  a  Gregorio  Xfll  :  Liberum 
arbitrium  sine  grathv  Dci  adjntorio  non  nisi  ad 
peccantiHm  vatet ;  ci  contra  alias  Quesnelli  similes 
propostlioncs. 

i!t  lutem  in  ailc^ala  S.  Bninonis  expositione  Iq 
ps.  i.xi\,  divcrsc  posita,  ut  advertunt  cen&ores,  pag. 
U6,  ac  ut  icgilar  in  dicto  prolegomeno,  connisio 
folfatur,  lcsanl  mata  pro  male;  csl  cnim  error  typo- 
graphicus. 

Oljicinnt  i,  nric  png.  xixvii  (col.  61).  firunonis 
ancioritntc  abuti ;  cuiu  ci  gratia&  sufficientis  doclri- 
n:im  tribiicrim. 

Rcsp.Ccnsores  mcos  nonignorarc  SS.Patrum  loca 
oliscuriora,  aut  parum  saiis  exprcssa,  per  alia  cla- 
f!ora,  apertloribusque  vcrbls  cxposita,  sccundum 
ifisa  forc  InieHigenda.  Quare  et  si  concedam  S.  Bru- 
iionom  illo  in  Commcnt.  siipcr  vcrba  ps.  cxviii : 
Adjuva  me^  el  tatvu$  ero,  his  itlustrata  ;  Deui  es/, 
^Ki  operatur  in  nobU  el  vette,  et  posse,  et  sine  ejus  p 
adjutorio  niliil  fccere  possumus,  non  sntis  mcnie:n  ^ 
suam  apeniisse,  ut  pcr  ly  posse  gratiam  suUicieniem 
ilociiisse  intelligamus,  et  pcr  ve//e  gratiam  cffica- 
ceni ,  respiciendo  ad  illud  aposloli  :  Deus  esl,  qui 
operatur  in  nobis  vetfe  et  perpcere  (Phitip,  ii,  i5); 
situimeo  cum  iuem  S.  doctor  alibi  ciarius  surHcien- 
tein  graiiain  admiserit.  potui  sane  cjus  nientcm  hac 
de  re  cognoscere  iii  loco  siipcrius  laudato,  qui  sine 
eontradiciione  de  sufficiemi  graiia  polcst  intcHigi. 
Ipse  enim  in  eod.  Commf^ni.  ad  ps.  xxii  et  «liii, 
quainvls  non  exprcsse  suflicicntem  gratiam  nuiicu- 
pet ,  ejus  lamen  effcctum  dcscribit,  qui  csi  movere, 
ct  prxparare  voluntatem  ab  bonum;  sicui  do  graiia 
adjuvante  et  coiiseqncnie  ngit  in  his  aliisqiiclocis. 
At,  quaeso,  dicant  ccnsorcs  cnjus  generis  vidctur 
ipsis  gratia  ilhi  quain  Coiniucnlator  nostcr  siipcr  ps. 
Lxvii  sub  allegorico  nominc  pluvia;  voluiitariac  et 
non  coactae  designavil,  dc  qua  dixit,  quod  sponte 
datur^  ei  snonte  acclpitur,  qiiamquc  Judxi  stiscipere 
noliicrnnt^  Efllcax  grada  ncquaquam  ruit;  cum  ejus  ^ 
poleiill  auxilio  conversi  fuissenl.  Ergo  gratia  sufll- 
ricns  dicenda  est.  HanCf  ail  S.  Bruno,  quia  Judcei 
mscipere  notuerunt,  segregavit  Deus  hareditati  suae 

(7)  Q^od  de  ludxis  vix  hic  indicavit  S.  Bruno, 
ropioslas  exposuit  In  Comment.  supcr  cap.  xv,  Joan. 
ftiiD.  num.  44  :  t  Venit,  inqiiit,  ad  eos  Christiis  lo- 
cniiis  csi  eis,  Scrlptnras  aperuit,  veritatcm  reve- 
laTit,  sfgna  multa,  et  inandita  miracnla  fecit.  Ki 
laineo  credere  nolueranl.  Nulla  igitur  eis  est  excu- 
ftatio, »  elc. 

(8)  f  Cum  enim  duo  qusedam  sint  velle,  et  posse; 
nnde  nec  qui  ^vult  eontinno  potest,  iiec  qui  potCi^t 
rbminoo  volt,  quia  sicut  volumus,  aliquando  non 
|>o»svmas;  sic  etiam  possumus  aliquando  quod  no- 
Innins ;  saiis  e  volitis  ipsis  etiam  vocahnlis  rcsonat, 
c|iJod  ab  eo  cst  velle  volunfas,  ei  ab  co  aulem,  qnod 
csi  posse  potcstas  nomcn  accrpii.  i  K»  posl  aliqua 


(7).  Pnnterea  in  Comment.  ad  ps.  lxix  agnoscil  a 
Deo  magnum  adjiilorium  pr«TS(ari  iis  qnt  mdlisde- 
sideriis  resistunl,  el  ne  cadant  majora  promittitt 
Ergo  parvum  sensit  adjutorium  iis  dari  qui  lentatio^ 
nihnsnon  resisiuntelmale  operantur. 

Fateor  equidem  recentiores  theologos  de  gratia 
Suflicienti  apertius  locutos  fuisse,  et  qnid  ia  verbo 
posse  iniplligendum  sit  explanasse.  Audiant  doctis- 
siinum  Thomain  Lemos  in  congreg  de  Auxiliis  satis 
celebrem,  qui  tom.  IV  Panopol.,  ii  part.,  tract.  5, 
pag.  6,  haH^  habel.  i  Tbeologi  illud  snfficiens  vocant 
anxilinm,  non  per  quod  datur  tantus  influxus,  qiian- 
tus  requirilur,  ul  aciio  sit,  sed  illud,  quod  dal  suf- 
ficientiam,  et  possibilitatein  ^  ui  bene  opereMir,  si 
vclit ;  ut  ex  S.  P.  Augustino  djcluin  est  saepe  (8); 
qnamvis  ut  de  facto  velit,  aliud  potentius  requintt 
auxilium.  Non  esi  igilur  de  ratione  auxilii  sufllcieiir 
tis,  ul  pcr  ipsum  detur  tantus  iiifliixus,  quantus 
requiritur,  ut  actio  flat;  quia  lioc  auxilium  esigra^ 
i\x  eflicacis.  »  Audiant  etiam  clarlss,  cardinalein 
Laurenlium  Llinria,  qtii  opiiscul.  iii  De  gratii^ 
actualibus  dissercns,  et  admissa  a  theologis  aclualis 
grati»  distinaione,  ha^c  docel.  t  Cum  Deus  ex  su:i 
benignitate  praevenil  aliquem,  sivc  iiilidelem  exec^ 
lando,  illuminando,  inspirando,  ul  veniat  ad  fidem; 
sive  fldelem  lapsum,  ui  venial  ad  po^nilenliam,  seii 
fidclein  justum,  ut  faciat  opera  prxcepil,  aut  con- 
silii;  unum  est  ipsa  passiva  excitatio,  illuminatio« 
cl  inspiralio,  quas  Deus  solus  causai  in  nobis  sino 
nol)is,  quae  recipiuntur  in  iniellectu  et  voluntale, 
et  isii  effectus  semper  a  Deo  solo  cfliciuntur,  ei  sto 
semper  gratia  excitans,  quoad  efiectus  illuminandi 
et  cxcitandi  est  efficax ;  alterum  vero,  qnod  obser- 
vandum  venil,  est  ipsum  opus,  de  quo  nt  excitatio, 
seu  illuminatio,  scu  inspiratio,  ut  in  propositis  ex* 
emplis,  pro  inOdcli,  fides :  pro  baptizato  peccatore* 
poenilentia;  pro  fideli  justo  obscrvanlia  pnecepti, 
vel  consilii.  Ita  appello  opera  priiicipalia ,  quia  ad 
lixc  ordinantur  excitationes.  Ua^c  autem  opera  non 
sempcr  poniiniur  In  esse  ab  excliails.  i  His  addo  do-. 
ctissimnin  Berli,  qui  hanc  camdcin  doclrinam  tradit 
in  Vindtciis,  dissert.  xii,  cap.  %  §  i,  pag.  215,  cap. 
8,  lib.  XIV :  c  Esi  ergo,  inquit»  gratia  .snfficieos 
scnsu  Thomisiico  et  nostro  illa  quap  dal  posse  et  non 
vclle.  El  inferius.  Fatemurper  gratiam  sufllcientem 
dari  nobis  potesiotem  implendi  divlna  mandaia, 
eamquo  verain  et  propriam ;  sed  non  taliter  vali-. 
dam  et  expeditam,  iit  ad  ponendum  aciuni  non  sli 
ncccssaria  gratia  efficax.  i  Kursus  lib.  xvii,  cap.  3, 
ait :  c  Augustinns  agnoscit  in  hoc  statu  non  soluin 
adjulorium  quo,  scd  etiain  adjutorium  sine  quo^  sive 
piire  sufficiens.  i  Tidcant  ceiisores  mei  caput  3  Z>e 
efficacia  gratia:  ct  gratia  suf/iciente,  Expostul.  ad-t 
versusjudicium  reverendissimi  Langueiii  archiep., 
Scnon.  edit.  Liburni  an.  1756,  pag.  59,  eic. 

Cum  summopere  cordi  fuerit  D.  Au^usiino  conci-. 
liare  graluitam  gratiam  Dei  cum  hbero  hominis 
ai-biii'io,et  perscrutando  hoc  mysterium  noverKnoii. 
eodem  modo  agere  Deum  cum  bomine,sed  aliqnando, 
perexteriiasmotiones,  alias  per  internos  iinpulsiis. 
ad  se  coiiveriere  (9);  compcrjt  etiani  admirahilein. 
Dei  sapieutiam,  qua  humunam  commiserans  infir- 

concludit  S.  doctor  :  t  Quid  igitur  iiltra  qoasrimus, 
qiiandoquidem  hanc  dicimus  potestatem,  ubi  voiun- 
tati  adjacet  potestas  raciendi  ?  Unde  hoc  quisque  in 
polestate  haberc  dicilur,  quod  si  vult  facit,  si  ntm 
viilt  non  facii.  i  Lib.  De  Spirit.  et  lil.,  cap.  31«  lieni 
De  gratia  Cbristi,  cap.  25  :  <  Non  solom  enim  Deus 
posse  nostrum  donavii,  et  adjuvat,  sed  eiiaiu  velle, 
ct  operari  operatur  in  nobis.  » 

(9)  Supcr  illa  verha  Joan.  vi :  Nemo  poiest  venire 
ad  me^  nisi  qui  misit  me,  traxeril  eum.  Prsemissis 
aliquibus,  b;£C  ait  S.  Augustinus.  Trahitur  er^o 
niiris  modis,  ut  vclit,  ab  illo,  qui  novil  intus  in 
ipsis  homiiium  cordibus  opcrari,  non  ut  homincs,. 
qiiod  licri  iion  poicsi,  nolciilcs  ci  cdaui ;  sed  ut  va- 


te 


3.  BRUNO  EWSCOPUS  SlCNiEN31S. 


se 


mitatem,  tihonitii  grntnitn  gralia;  lar(;itnte  ailjiival  A 
arbilrium.  Admoiieteniin  Doiis  pnr  ait  iifinn  evan- 
gelicse  legis,  per  exempla  fidclium.  pcr  porlenla  ei 
nlia  exleriorn  donn,  qu:e  plus  vd  miniis  vim  liahent 
nioveni!i  volnntntcm  ah  iiiterna  vac:ttione,  (ielceia- 
lione  prircrpti,  et  desiderio  acqiiiremhe  justilix; 
qnaR  grati£C«Dei  ngeiitis  sunt  opcra.  Quoiies  igitur 
txlermft  dantiir  siiasiones ,  atque  ad  ens  per  IVi 
ailjutoriuin  voluntns  invlinatur,  tuiic  fit  in  ea  ad  |jo- 
r.um  disposiiio;  cui  si  inajor  impiilsus,  etvisdivina 
supervcncrit,  dclibcratc  virtuti  hdlixrel,  insliliapqiie 
ronsemit.  lla  D.  Augiist.  De  spiril.  et  lil.,  cnp.  5i. 
Ilanc  autem  docrinam  pne  oculis  babuissc  videniur 
PP.  Tiidentini,  qiii  ab  hujusinodi  divinis  motioiiibus 
iieri  in  hominibiis  disposiiionem  ad  justitiam  cnp^ 
6  De  justificatlone  assernernnt.  f  Disponunliir  ad 
justitiam,dum  excitati  divinagratia,et  adjuti  fidem, 
ex  aiidilu  concipicnles  libere  moventur  in  Deiiiii 
credentes  vera  esse,  quae  diviiiitns  revelata,  el  pro- 
missa  sunt.  »  Qiiid  ergo  repugnat  si  iUain  graliam  |. 
excitaniem,  suificientem,  vel  parvam,  aut  invnlidam,  " 
nondiim  scilicct  ad  suuin  plenuni  efTectum  perdu- 
ctani  appcllemus?  De  utraquc  disserit  S.  doctor  lil). 
Degrai.  et  lib.  arbitr.,  cnp.  17,  ubi  in  martyribus 
suspiciendsrm  exbibet  robustam,  et  tnagnam  voliin- 
latem  bonain;  ciim  ipsi  pro  Christo  vitnm  dederint, 
qiia  charitnte  niajorein  neino  habercpotest.  Alteriiis 
nulcm  charitatis  pnrvU*,  seu  invalid»  voluntalis  bc- 
liae  cxemplnm  pr»hct  in  Petro  :  i  Ipsam,  ait,  chn- 
ritatem  aposlohis  Petrus  nonduui  habuil,  quando 
timore  ter  DomiHum  negavit.  Tiinor  cnim  non  est 
tn  charitate,  sicut  ail  Jonnnes  in  cpistola  sua;  sed 
perfecia  churilat  forai  miuu  timorem.  £t  tunc, 
quamvis  parva  et  impcrfecia,  non  deerat  quando 
(licebat  Domrno :  Animam  meam  pro  te  ponam;  pu- 
tabat  enini  posse  quod  se  vclle  senlicbat.  Et  quis 
Istam  parvnin  dare  coeperat^  nisi  ille  qui  pra*parat 
'voluniatem,  et  cooperando  perlicil  quod  opcraaido 
Incipit?  Quoniam  ipsc ,  ut  veliinus  operatur  iiici- 
pieiiSy  qui  volentibiis  coopcraiur  perficiens.  »  lin*  C 
piilsum  igitur  levcm,gratiain  seiliccl  parvam^agno- 
irit  in  Petro  Augtistinu»,  cum  dixil  :  Anknam  meam 
prote  ponam;  inq)ulsum  tamea  bonuni,  quo  pro 
Domino  vitam  ponerc  asserebal;  scd  ut  de  facio 
ponerei,  mngnam  et  robustam  gratiam  nondum 
hnbe!>at.  Inconciissum  ergo  monet  apud  nos  dogma 
de  graiia  sufficienie,  eainque  dicimus  piam  inoiio- 
nein,  scu  affeciionem  inspiralam  hominibiis,  qua 
'sis  non  quidem  totius  operis  tribuitur  exseciitio, 
Bed  vera  potestas,  qiianiquam  non  adeo  expedita^ 
ul  rcnpse  prodeat  iii  aclum  iiliimum,  quoil  non  ex 
defectu  gratix  provenil,  sed  ex  ipsA  humaiia  volun- 
fdte  obicem  ipsi  gratix  opponente.  Nonenim^  aiebat 
A^ostoliis,  quod  volobonum  hoc  facio;  led  quod  nolo 
malnm  hoc  ago  (Uom,  vii,  19);  rationemquc  rcddit 
ex  oppositionc  inferioris  partis,  scu  pravse  concu- 
piscentirc.  Ipsa  praeCepli  notitia  in  juslis  illud  ad- 
implendi  desiderium  Accendere  debet^  qui  propriam 
agnoscentes  infirmitalem,  ex  ejus  consideraiione  ad  D 
rmplorandum  omnipotentis  Dei  auxilium  movculur 
(iU).  Qiiod  61  inertia,  rel  prava  cupiditate  vini 
Deum  deprecare  negligatit,  sibimetipsis  imputent, 
si  parvae  illi  graliae  resistendo,  inutilem,  et  invali- 
dam  reddunt.  Gicterum  qiiaecunqiie  graiia,  sive  pnr- 
va,  sive  inv.nlida  (in  sensu  explicato)  donclur,gi-a* 
tiam  dieimus  Christi,  et  gratinm  quainvis  minimaui 
po$se  cuilil)el  resislere  cupiditati.  Fatemur  etiani 
iiullam  gratiam,  sive  parvain  sive  magnam,  iia  pro- 

lentes  cx  nolentibns  fiant.  Contr.  duas  Epist.  PeLng. 
cap.  19. 

(10)  Cufn  auiem  ab  illo  illius  adjulorinm  depre- 
eamur  ,  ad  faciendam  perficiendamquejusiitinm  , 
quid  aliud  deprecamur  quam  ut  aperiat  quod  la- 
lebat,  c(t  suavc  fiat,  quod  non  dcfcctabat?  Quia  ex 
hoc  illo  csse  dcpiccandum,  ciijus  gratia  didiclmus; 
iium  auicm  laierct;  cum  grntta  dilcxiuius,  dum 


ponerc  intelloctui  veruiu,  voluntatiqiie  boiium  ,  ut 
auferat  indifferenfcm  judicii  potestatem,  et  necessa' 
rio  assensum  nbripiat;  et  hoc  conlra  secundaci 
Jansenii  proposilionem  ab  InnocentioX  damnatam  : 
/n  Hatu  natur(e  lapsa:  inleriori  gratice  nunquam  re^ 
Bistitur,  Est  ciiam  contra  i,  10,  11, 12,  13,  proscri- 
ptas  a  Clemcnte  XI  Quesnelli  propositiones,  qiias 
omnes  nullam  sitb  gratia  homini  libertatetn  esse 
aflSrmant,  etqiie  bumanam  voluntatcm  resisiere  posse 
negant. 

Oppositio  lcrti  I  ila  sc  linbct.  Si  hene  ngendi  pole» 
$Vis  non  natnraHs  homini  foret^  tiberum  arbitrinm 
exslincium  essei. 

Resp.  Arbitror  censorcs  roeoB  non  esse  locutos  de 
poiesiate  nnlurali  hominis  qiioad  bona  supernatu^ 
ralia;  sedqiioniam  propo&ltio  ipsorum  videtur  am« 
bigua;  propierea  veiimquisque  anima<iveptat  Pelagit 
errorem  fuisse,  non  esse  liberum  arbitrium,  si  Det 
indigeat  auxilio;  quoiiiain  in  propria  voliintatd 
hnbet  unusquisque,  aut  facere  aliquid,  aijt  non  fa- 
cere  :  vietoriam  nostram  non  esse  ex  Dei  adjulorio,, 
sed  ex  libero  arbitrio.  Licent  ergo  miiii  eis  comme- 
iiiorare,  quomodo  S.  doctor  ha[*reticuin  ita  deliran* 
teni  incesserit :  i  Quid  est,  iiiquit,  lib.  i  conlra  duas 
epist»  Pekig.,  cap.  2,  quod  iste  libero  arbilrio  viiit 
bcne  viveudi  tribuere  poteslaiem;  cum  poiesta» 
non  detur  nisi  grnlia  Eki  per  Jesum  Christiim  D. 
N.,  diccntc  t]vangelio  :  Quotauot  auiem  receperuni 
enm,  dedit  eis  potestaiem  filios  Dei  fieri?  i  Idem 
confirmni  cap.  5  e|usdem  libri,  aiens:  c  Quaepole« 
stns  nisi  dctnr  a  Deo  uulla  esse  potest  ex  libero- 
arbitrio,  quia  nec  liberum  in  bono  erit ;  quod  libe- 
rntor  non  liberaveril;  sed  in  inaio  liberum  babet 
arbitrium,  cui  delcciaiionem  malitiae  vel  manifestu& 
error  insevit,  niu  .silM  ipse  i^ersuasit.  »  Porro  eadcm. 
doctriiia  tribiienda  alio  ex  loco  S.  Aiigusiini  confir- 
niatiir,  ubi  Pelngio  cxprobrat  qtiod  dum  naturae 
inlegriiatem  exallare  sli»4let,  graiiae  beneficio  detra- 
liit,  atque  oiimino  evacunt.  c  Qtiod  Dci  gratiam  sibi 
agere  videlur,  iia  S.  doctor  De  iiat.  et  grat.  cap.  53,. 
n.  59,  dcfendendo  naturam,  non  altendit  quod  eam- 
dcm  naluram  saiiam  esse  dicendo,  medici  repellit 
misericordiam.  Non  ergo  debemtis  sic  laiidnre  Crea- 
torem,  utcogamur,  imo  eonvincamur  dicere  super- 
flduin  Saivatorem.  » 

Ncqiie  voro  qiiia  in  repnratriccm  Cbrisli  grntiaiii 
benc  ageudi  refuudimiis  liominis  facultatem,  libero 
derogaiiius  arbitrio;  naiii  quidijuid  est  i!i  exordio ; 
et  qiiidquid  est  iii  continiiatioiie  fidei,  toiiim  Dei  csl ;. 
qwia  bimio  a  Deo  niotns  totuin  ngit,  non  quidcni 
naturc,  scd  grati^e  virihus,  sinc  quibus  nihil  super* 
nniiiralis  boni  agerc  poicst.  Iliijiismodi  doclriuani, 
tnnquam  lidci  dogma ,  sauxcrunt  PP.  Tridentiul 
scss.  VI,  cap.  5,  ut  ab  ca  uulli  fas  sit  Catbolico  dis- 
^utire  (M). 

Conlra  Pfaffium  liberum  arljitrium  sitb  motlone 
gratioi  inanime  facieiitem  nuper  doctissiinc  scripsil 
clariss.  P.  Ceorgius  in  exposit.  iii  fragm.^Cophlic. 
charactere  exarato  cap.  vi,.  Evaiig.  S.  Joann. 
pag.  90. 

Pro  exordio  fidei  priinas  dispositioncs  inlcliigimus, 
qure  ex  timore,  vel  ex  spe,  vel  ex  initiati  cbaiilate 
proveniunt,  easdemqiie  iion  ab  humauae  voluutatis; 
sed  a  supertise  grali;e  viribus  prolicisci  allirinamus... 
Tantum  aulem  abest,  ut  vim  faciant  liberiati,  quin 
potius  mirifice  ipsam  adjiivant  iil>ertalcin.  Profecta 
nibil  esl  magis  liberum,quam  q.uod  ab  ipso  promu- 
nat  (ontc  libcriatis.^ 

ante  non  delectabat.  D.  August..  lib.  ii,  Dc  oeccator. 
ihcrit..  cap'.  19. 

(11)  Ad  iliiid  Apost.  ad  Rom.  ix,  10,  iVon  est  vo- 
lenlis  neqne  currentis^  sed  misereniis  e«/  Dei^  subjecit 
S.  August.  Enchirid,  cap.  12.  c  Non  siillicit  sula 
voliintas  hoininis,  si  itoii  sit  etiam  nii.^ericordia 
Dci.  » 

Libcrum   nOn  nrgnmn.s  aibilriu  n  grali.i  dcslllu- 


6> 


PROLEC.  Ab  tOM.  IL  -  APPENDrX. 


» 


Qttarlo  .oco  «Yoctrinam  <le  gr.*jib  ex  BruAono  eni-  A  non  posse,  cum  dicilur,  ad  lioc  se  convertat,  et 
»««ii:^«..t  irt«..^»i:..;  ^<>no^.^  «..^.lu.  »i»K:u^».i.      dio.it,  idcosine  opcrntione  Dci  nos  justos  esse  non 

posse,  qaia  legem  decfit,  quia  doctrinam  institiiil, 
quia  bona  prtecepta  mandavit.  Illa  enim  Hine  adjti- 
vante  spirilu  procul  dubio  csl  lillera  occidens;  ctim 
vero  adest  viviflrans  spirilns,   hoc  ipsuni  inius  cou- 


tam  vellicant  Flort$ntini  rensores,  quod  hi  stahiHenda 
necessitate  grati;e  pro  qnocunqiie  opere  bono  super- 
iiatunlis  ordinis,  visus  sum  ipsis  non  diflerre  a 
Pela<;r<ajiis»  qui  qnamdam  gratiam  generalem  admit- 
lehairt,  eosqite  lioc  de  errore  non  uno  in  loco  esse  a 
D.  Augusltiio  proflfgalos. 

Resp.  Dnplicem  statum  hahnisse  haprcsim  Pela- 
gianamd^inonstratNatalis  Alexander,  tom.  V  Ilislor. 
ercles.  s.^ec.  v,  art.  3.  Pelagiiis  primum  (otus  fuii  in 
CAinnienifaiida  n.ilttra  hominia,  in  cujus  Intidem 
Hbnini  scrtpsit »  ejusque  vires  dixit  ad  implenda 
oarnia  divina  m.ti>data  suflicere.  c  Quis  creavit  ho* 
mioem,  aiebat?  Deus,  Qni»  ei  libenim  artutrium 
dedit?  Deus.  Si  ergo  hominem  Deus  creavit  et  ho- 
inini  Densliberiim  arbitrium  dedit,  qttidquid  potest 
liomo  de  libero  arluirio,  cujns  gratiae  dehetur,  nisl 
ejus,  qui  enm  condidit  curo  libero  arbitrio?  » lla  S. 
Attgiislimis  serin.  ii  de  verb.  Apost.«  cap.  7.   Han; 


scriptum  fjcit  diliffi,  miod  foris  scriptiim  lcx  facie- 
bat  limeri.  i  Ex  his  Augustini  auctOFiiaiibns  satis 
patet  differentia  inter  gratiam  generalcm.  quani 
Pelagiani  adinittere  falebanlur,  scilicct  motioiuMn 
exiernam  ab  audilii   legis,  et  \i  prxceploriiin,  cl 

Sratiam  generalem,  qnain  ab  ipsis  requirebal  S. 
oolor  iit  catholice  sentirent.  Graliam  intus  in  conl^ 
inspiraniein;  nempc  adjutoriuin  internum,  quo  nc« 
rit  inanimo  amor  joslillse,  et  bonae  vilae  propositum 
eos  fateri  nrgebat. 

Cum  lianc  ex  S.  An^nslino  prodticiinus  doclrinam, 
in  iilam  quflcstionem  incidrmiis,  utruin  omncs  hoiiii- 
nes  gratia  Dei  adjuventur  ad  sahitem.  |n  ea  caiholici 


esljiixia  Pelagium  communis  illa  gratia  omnibtts  B  lh^'<>C' j/>^6i*s^<^is^ii^iunt,affinnantcs  ali<fiii,  ne- 


data,  qiiam  S.  doctor  impugnavit,  ostenditque  eum 
ronimonem  qntdem  gRHiain  in  naturae  dono  adniit- 
terc,  sed  non  gratiam  Chrisii.  Itnpugnatus  ftaque 
Pclngiiis  ab  Angustino  lih.  De  nat.  et  grat.,  cum 
vndiqiic  claniores  Christianonim  ftudiref,  qood  ho- 
minom  in  solts  nattir»  viribus  relinqueret,  alterius 
gralia»  adjatorium  babere  dixit,  in  lege  scilicet  ac 
i/orlrina  positum,  atqne  etiain  in  exemploChristi 
/i2).  Quamvis  «iteni  boc  gcnns  gralise  coneederei 
Pclagios,  a  priori  tamen  doginate,  ct  ioqu(  ndi  ratio- 
ne  nou  rcmsit;  sed  naturain  semper  ostentavit^ 
qnasi  cansam  hnmaiii  merili  sumcienlem.  Ut  anteni 
vaferrimi  b?eretici  fallendi  slnditim  S.  Au|pistinus 
deregeret,  ac  refutarel,  verilatem  catltolicam  liK 
lie  gmt.  ChrisH,  cap.  10,  perspicuis  verhis  cdixil : 
f  Seil  nos,  inquil,  ram  gratiam  volumns  isle  ali- 
qiiaiido  faieatnr,  qna  futURe  gioriae  magniludo  non 
S()lu!ii  protniitilor,  verutn  etiam  speraliir;  non  so- 


ganles  alii.  Negativam  sentenliam  Flnrentlui  censo-' 
rcs  affirmativae  pneferunt,  ct  lanquain  dogma  ca- 
Ihoiieum  codem  S.  Anguslino  docente  (iil  aiuni) 
asserunt,  Deiim  non  omnibus  hominibos  grati:c  siun 
iargitorem  esse,  ideoque  me  redarguerunt,  quod  cum 
theologis  affirmantibuscommuneni  gratiam  scnseiim 
omnibus  dari. 

Resp.  Praemitiof.  Dnbium  vcrsari  circa  gratiam 
suflTicientem,  non  circa  eflicacem,  dc  qua  consenliunt 
omnes  theologi,  quod  non  omnihns  dalur. 

Pnemitto  i.  A  Patribus  Tridentinis  firtniter.  cau- 
tum  esse,  nullam  opinionem ,  in  qiiam  plnrcs 
docli  et  probaii  theoloffi  conveniant,  fore  daiii- 
nandam. 

His  pncmlssis  proferam  doctisstmom  cardinalem 
Gotti,  qni  tom.  Ill,  qu.  2,  dub.  3,  suae  theolog.hanc 
quaesiionem  sibi  propesitam  ita  resolvit.  c  Probahi* 
lius  est  Deum  nedum  offerre,  sed  etiam  conferre 


liiin  revelainr  sapientia,  verum  et  am.nlur,  non  so- /«  oinnibus ,    el   btngulis  hominibus,   et    tnfideiibus» 

I 1^...«  ^.^       !■ — j.i...  t%.i^-f .-  -^-n.^^!       obca»catis,   induratisque    aoxilia    sufficicntia,  vcl 

proxinia,vel  saltemremofa  ad observsmda  praecepta, 
ac  ad  salniem  necessaria;  ita  ut  nemo  seexcusare 
possit,  qood  non  servet,  aut  non  salvetur,  quod  est 
ei  iuipossibile.  >  Idem  sentiunt  alri  theologi  salis 
noti,  quorum  doctrina  in  scholis  catholicis  piuriml 
habetor.  Ilujusmodi  conlroversiae  solutio  maxime 
pendet  ex  intelllgentia  illius  aposloli  loci  ad  Tintoth. 
cap.  n,  ubi  de  lSe\  voluntate  scripsil  :  Qux  omnei 
homines  tult  salvoi  /Serr,  et  ad  agniiionem  veritatii 
venire  :  unui  Deui^  unui  et  mediator  Dei,  et  homi" 
num  homo  Chriitui  JeiUi^  qui  dedit  iemetipium  pro 
omnibui.  Grnvissiinam  hanc  D.  Pauti  auctorilatera 
perpendens  S.  Prosper  in  resp.  ad  ob|ect.  Vincenl. 
hsRchabet.  c  Sincerissime  credendutu,  et  profilea- 
dum  esl,  Deum  veile,  ut  omnes  salvi  fiant.  Si  quidenii 
apostolus,  cujus  ista  senientia  est,  sollicitissimo^ 
praecipit,  quod  in  omnibus  Eeclesiis  cusiodiatur,  ct 


Imn  stiadetur,  eic....  Hanc  debet  Pclagius  confiteri, 
si  viili  non  sol  im  vocari,  sed  esse  ('hristianus.  i 
l!em  repeiit,  cap.  15,  ubi  degratineChristi  pr^stan- 
lia  disseruit  :  c  Hxc  grutia,  atl,  si  doclrina  diccnda 
t%U  ceTte  sic-dicatur,  ut  altius,  cl  intentiiis  eam 
Deus  cirm  inefflibili  suaviiate  crcdatur  infnndcrc, 
non  solum  per  eos,  qiii  rigant  extrinsecus,  sed  eliam 
per  ipsuin,  qni  iiicreinentum  suum  ministrat  occul- 
ifis;  iia  ut  noii  ostefidat  tantumniodo  veritaiem,  ve- 
rum  etiam  imperiiat  charitatem.  » 

Riirsus  ciiin  aliud  oblcgendi  erroris  sui  Inventum 
excogltarint  Pelagiani,  dtcentes  naturam  bumaiiam 
a  Deo  creatam  ab  eo  adjuvari  ad  facieiidam  jusii- 
tiam,  ct  hoc  adjutorium  presto  omnibus  esse;  ideni 
S.  Augiist.  eos  refellit,  alte  pronuntians  lib.  De 
spirit.  et  lit.,  eap.  3>  non  exlernum,  sed  internum 
Dei  adjiiiorium  esse  faciendnm.  c  Nos  antem  diciinns 
volunialem  sic  diviniius    adjuvari   ad    facicndam 


)iistit:aiii,  et  prxler  quodcrcalus  est  homo  cumlibero  -^  Deo  pro  omnibus  hominibus  supplicelur,  ex  quibos^ 
arbttrio  voluntalis,  praeterqne  doctrinam,  qua  ci  "  quod  mulli  pereunt,  pereuntium  est  meritum,  quod 
prxeipilur,  quemadmodum  viverc  debeal,  accipiat     mulli  salvautur,  salvantis  est  donuin.  >  Conformis 


Sftiritum  sancturo,  quo  fiat  io  animo  ejus  delectatio, 
diiectioque  sumtni  illiiis ,  atqiie  incommutabilis 
f:oni.  >  Neque  onti4tendus  est  alius  S.  doctoris  prae< 
el<<rus  locus  ejtisdcm  lib.  cap.  19.  <  Nemoergo,  alt^ 
Christiatiorum  aberret  ab  hac  fide,  qiiae  sola  Chrl- 
Miana  est,  nec  quisquam  cum  veruncadatiis  sit^  per 
Bos  ipsos  fieri  non  justos,non  hoc  in  nobis  operanlc 
gratla  Dei»  quia  videt  boc  a  fidelibus^  ac  piis  fiert 

tann,  sed  noii  bonum  dicimus,  ui  se  explicat  S.  Ful- 
gentius  in  cpist,  syiiod.  episcoporum  Africae,  §  5  : 
€  Ante  largitaiem  gratix  est  in  boniine  quidein  li- 
beriim  arbilrium,  sed  non  bonum,  quia  non  illumi- 
natam.  Promde  nisi  gratia  datur,  bonum  ipsum  ar- 
bitrium  uon  babetur.  Sic  iiamque  est  ipsum  hominis 
arbiirittm  ab«que  dono  gratiae»  sicui  oculus  siuc 
Incc.  I 


estin  doctrina  Prosperi  aoclor  De  vocat.  gent.  lib. 
n,  ca|).  25,  postquam  pneniisit,  Deum  in  oninibui^ 
sxculis  sulbcientia  auxilia  bomiiiibus  prsstiiisse,, 
quibiis  ad  qiiaerendum  Denm  possent .  adjuvari  » 
concludit ,  placuisse  Deo  ^ratlam  particularenk 
multis  tribuere.  c  Illam,  subjungit»  graliam,  qu;uf 
ex  benigniiate  generali  provenit,  a  neinine  submo- 
vere,  ut  ex  utraque  apparcat  ^  non   negatuiu  uui- 

(1i)  c  Hane  auiem  possibilitalem ,  quam  Dci 
graiia  Pelagius  adjuvari  confiietur,  non  est  hie 
apertum,  vel  quam  dicat  gratiatii,  vul  qiiatenus  «3 
Aatura  sentiat  adjuvari  :  sed  sicul  aliis  lociS,  iir 
quil>u8  evidcnlius  loouitur,  intelligi  potesi,  non  vulr 
aliud  accipi,  ttuam  lcgem ,  atque  doctrinam ;  qiiaf 
naturalis  possibilitas  adjuvalur.  i  S.  Aug.  De  gratt. 
Chrisii,  cap.  7;  . . 


S.  BRUNO  EPI^OPUS  SIGNIENSIS. 


veriltal},  qnod  eoUiioin  csl  fK>rtiofii;  scd  in  aliis 
pnevaliiiftte  griitisni,  in  aUis  resiJiiste  naiiirain.  > 

Cur  vero  non  omiief  bominct  de  facio  ftalvenliir« 
floamvii  Chrinliif  fit  hx  v$ra  qum  Hluminai  omuem 
hominem  venienum  in  kunc  muttdum;  qiiamvis  oiu- 
iies  In  Clirisio  viviflcaii  dicaHliir,  qiii  in  Ad;«m 
inoriui  snnt,  eicogitaruni  aliqiti  tbeologi  dupliceni 
ngtioscemlain  esse  in  Cbrisio  voluiiiaicm;  an(ece<» 
«lenlem  acilicet  ei  consequenlem  (13).  Dixeruui 
ergo  anie  quaiDcunquo  discretiouem  liominum,  gc« 
nerale  decreium  saluiis  oinnium  Deum  coiisliiuisse, 
el  prieparasse  niedia,  quibus  si  uicreniiir,  oiniies 
salvi  flereni.  Consequentem  auiem  voluniatei»  sibi 
vlsl  suni  adinvcnire  In  efTcciiva  salvaiione  cum 
merills  siuffiilorum  aniieza.  Sed  biijusiiiodi  disiiiir 
ctloni  tbeoiogi  non  pHuci  cunt  D.  Tlioma  adversan- 
tur  coutendeutes  Deo  simpllcissiino,  ac  sapieulissi* 
mo  bane  <yuB  voluniaiis  vicissiiudinem  non  esso 
trlbuendam.  Profccio  Angellous  doctor  de  illa  distin- 
ctione  inquii  I  p.,  q.  19,  ait.  6,  ad  1 :  <  H^c  disiiii* 
eiio  non  accipitiir  ex  parie  voluniati»  divin»,  iii  qua 
nibil  esi  prius  vcl  posteriiiR,sed  ex  pnrte  volitormn.i 
Ptncuit  uouniillis  dicere,  Dci  voluniate  non  singulos 
oniuium  geneniui  bominum  salvaiidos  fore,  sod  ex 
omuibus  gciieribus  qitosdam.  Opiuaii  suiii  alii,  di- 
ciuinftiisse  abapo8toIo,Cbri8tuni  veltoomncs  salvos 
fleri,  quia  nemo  salvus  erit,  nisi  qiiem  ipse  salvus 
esse  votiierit.  Ita  S.  Prosper  epist.  ad  Ruiftiium  cap. 
45 :  I  Qiin  autem,  alt,  aii  discretionis  istius  in  se- 
creto  consilio  Dei  causa»  vel  raiio,  ei  supra  faciit- 
latem  buinanie  cognltiunis  inquiriiur,  ct  sine  fidei 
dimluiiiione  nescitur  :  inodo  conflteamur  nemiucm 
Immerito  liberari,  ei  omnipoteuilssimam  Dei  bouita- 
tom  omnessalvare,  et  omnes  ad  agniiionciu  veriuiiis 
Imbuere,  qtios  vult  omncs  salvos  flerif  et  ad  agoitio* 
nem  veritatii  ▼eiiire.  Ki»\  ipso  volcnte,  doceuic, 
ialvanie,  nemo  venii,  nemo  erudiiur,  neino  salva^ 
lur.  I  Vid.  D.  Tlioni.  loc.  cit.  ei  S.  Augusiiuuin 
Encbirid,  cap.  S9.  Aui  unain  ergo,  vel  alteram  cx 
klsce  opiniouibns  qiii  coiiscctari  volucrit,  argui  non 
poterit,  ciim  SS.  Patres,  ei  ilieologos  .clarissimos 
iuctoresbabeant(i4). 

Quiiito.  Guin  auiem  censores  Florent.  mibi  ulte^ 
riiisopponant,  ex  loels  in  lertio  Prub*gomeuo  alUtis, 
non  sails  argui  posse»  S.  Brunonem  sensisse,  oiunea 
homlnes  a  Deo  vocatoa  esse  ad  salutem,  rogo  eo$« 
iiou  rifforose  exquiraut  iisdein  verbis  a  S.  cpiscopo 
Iradi  debutsse  doctrinatu  de  voluiitaie  Dci  salvaudi 
oinnes  bomines,  quibus  post  orias  bieix^scs  oportuit 
ut  tbeoloffi  de  ea  dissereni.  Com  enim  PP.  Tridcu- 
tini  cap*  t  de  Justiflcatione,  ubl  dt  dhpensationt  ei 
mfitem  adventui  CAHsitegeruui;  bis  totuin  diviiia 
iiiisortcordi»  opus  satls  se  exprimere  judicarunt , 
dicentes :  <  Cuui  vouerii  bleiiitudo  ieiupoi-is,  misit 
Deus  Cbrlstum  Jesum  Piliuiu  suam,  ui  et  Judacos, 
qui  sul>  lcge  crant  iiHiimeret,  et  geules,  qiiai  iion 
iociabantur  Justiiiam,  Jiistitiani  apprebciidereui, 
«Ique  omues  adoptionem  flliorom  reciperciit,  buuc 
proposuit  Deus  propitiatorem  per  fldcm  in  sangiiiue 
ipsius  pro  peccatis  uostris ,  uon  solum  auteiu  pro 
iiustris,  scd  etiani  pro  totius  luuiidi ;  >  ncmo  nou 
videt»  miut  impuguarc  potest  mciitem   concilii 


A  fuisse,  docere  infiuiiam  Dci  miscrlcordtam,  qiia  mi- 
serriinamui  relevarei  hominum  oondiiioncm,  Pilium 
suum  unigeniliim  dedisse,  qni  lotlus  sangvinls  sul 
effrtsione  preiium  redemptionis  pro  liomfnibiis  ex- 
solvii,  quos  vere,  et  proprie  Patrl  suo  obiemperans, 
salvare  voltiii.  Sancti  ergo  Paires,  qni  ante  recen« 
lioruni  couiroversias  AoruemiH,  eamdcm  veriiatem 
flrmiier  ieiientes,  scilicet  quod  Deus  velitomnes 
bomines  salvos  fleri,  de  hac  Dei  volutitaio  siib  simi* 
liiiidiuibus,  flguris  ei  svmbolis,  seeundum  sacratn 
Scripturani  locuii  sunt.  UnUs  ex  illis  fiiit  S.  Briino, 
qui  111  Comiueni*  supercap.  xtii,  v.  47,  S.  Matth., 
Simile  e$i  regnum  ccehrum  mgenm  mie»<e  iu  mare 
ex  omnigenere  piecium  eongregnnii^  etc.,  b»c  habei: 
c  Congregavit  aiiiem  boRC  sagena  ex  omni  genere 
pisciuin ;  quoniam  S.  Ecclesiam  ad  fldem  vocavil, 
et  iii  sinu  suo  coUegit  ex  onini  genere  bominnm. 
Ibi  enim  sunl  Judaii,  ei  Gneci,  Laiini ,  ei  barbari, 
divlies,  el  paitperes,  sapientes,  ci  insipienies,  fm* 

l^mentum,  ei  zizania;  granum^  ei  palea,jusii  sinMil 
ei  peccalorcs.  •  Ergojuxta  BnmoHein  non  prsedo 
stitiali  taniuin  vocait  siini  nd  salutem,  sed  etiam^ 
peccaiores,  qui  in  zizania  ei  palea  si^tiiflcantnr,  ct 
qiii  daiunabiintur.  Item  ad  ilta  verba  cjusileui  Evati- 

Seiii  cap.  xxv,  Docete  omnes  genleet  eic.  Omncs 
ocele,  inqiiii,  omnes  vocaie»  onsnes  ba|>lizaie.  Pa- 
riier  iu  Comment,  in  Joan.  cap.  i,  Erat  lux  vern^ 
quaf  iHuminat  omnem  hominem,  eic,,  ait  :i€  Erai  au- 
iciu  lux  vera,  liix  xterna,  ei  iudeflcicus,  qu»  iUii-^ 
iniiiai  omiiem  homineiu  veuieuieuiinhunc  iiiundu.i>. 
Omiiis  enim  boino  in  hunc  mumium  veniens  hac 
sola  luce  iuierius,  ei  exieriiis  ilbiminatur.  i  Nee 
desuui  Coinmeniarii  iii  psalioos,  qulbus  eadem  coii- 
flrmaiilur.  Sic  ad  ilia  verba  ps.  xxxv  :  Homines,  et 
jnmenta  salvoe  faciee^  Domlne;  quemadmodum  mnlti' 
plicaiti  mi$ericordiae  tuaB ,  Deui ;  aii :  <  Quiil  enim 

Kr  bomtues,  nisi  sapiciiie»,  raiioiiabiles,  et  viros 
itos  iulelligamiis?  Qnid  vero  per  jnnienla,  iiisi 
p  sluitos,  fatuos,  libidiuosos,  ei  caniis  voluptatibn^ 
^  dcditos?  Qiiantnm  bomiiies  a  jumenlis  iaiititm  isii 
inler  se  diflerri  videiiiur.  Tantum  hos,  ei  illos  saN 
vui  Doininus,  qui  iion  veiiii  vocare  jiistos,  sed  pec* 
calores  ad  pQeniicniiam.  I  Aliis  owissis  locis;  hoc 
uiio  fliiem  iiupouam  ex  psalmo  xux,  «bi  de  voca* 
tioiie  oiuuiuiii  geniiiim  ad  fldem  agens,  Ii»cproferi: 
<  Omiies  ab  Orlcnte  usque  ad  Occideiiieiu  vocaii 
situt :  Sion  vcro,  ei  Jerusalem  in  medio  est,  se- 
cuntjum  illud  :  Deui  autem  rex  noiier  ante  iwcula 
operatui  en  ialutem  in  medio  terras,  Egregie  iUiqiie 
dictutu  est,  quod  iiia  civitas  ui  luedio  siia  esl,  ex 
qun  oiniiia  iii  circuiiu  fldcm,ci  doclriiiam,  speciem» 
ei  pubbritudiueiu  accipcre  debebant.  >  Ut  auieui 
S.  cpiscopus  Siguiensis  assererot  goneralcm  Dci 
voluui;ileiu  saivaiidi  oinnes  hoiuines,  satis  luit  ut 
docercl  Ecclesiaiu  ad  se  vocare  oinuesgeiiles,  suum- 
que  iu  siuum  reciperc,  et  aflirinarei  uulios  iiomincs 
a  divitia  bouiiaie  de  saliiie  exchtsum,  faaamque 
.  esse,  ex  apostolorum  Jpraedicatione  innumcrabilcni 
])  pcne  fldelium  Ecclcsi»  acccssioueiu.  Uis  profe^ao 
siuiiHbusque  dictiH  seiisisse  viJeiur  S.  Bruiio  ciim 
auclore  De  vocat.  ^nt.,  qiii  lib.  ii,  cnp.  2,de  eadciu 
\eritate   tcsiimouium  pr.ebeiis,  ail  ;   c  Netuiucm 


(13)  «  Catbolioi  senleniia  est,  Christum  pro  om^ 
iiibus  sulRcieuter  luortuum  csse»  non  sola  prctii 
suK&ciciiiia,  quod  sangula  ejus  omnibus  homiuibus 
nKdiiiiendis  satis  osset :  sed  sulQcieittia  voluiiiaiis, 
vt  inteniionis,  quod  illnm  oinnibusprodesscvoliicril, 
iNilecedeuti  licett  ac  geiionli  (ai  theologi  de  schola 
|MMt  SS.  Damasceiiiim«  et  Thoinam)  pia  tameu  ei 
IHtenia  voluntate*  »  NataK  Alex.  ioc.  cit.,'  art«  8, 
II.  4*  —  «  Mors  Christi,  ait  S.  Thomas  couir.  Geu* 
iil.  lih*  VI,  ca|i.  5S,  est  quasi  qu.Tdam  uuiversalis 
cansa  salutis  ;  iieui  peccalum  priiui  homiiiis  fuii 
quaai  uuiver^lis  causa  damnatioiiis :  oportct  autcui 
uuivcrsalcm  causam  appliCari   «d   unumqnoiiiibci 


spedalitcr,  ut  effecium  universalis  causac  partici- 
pet.  » 

(14)  llac  in  distinctione  dtvinx  voluutaiis  con- 
cordat  inse  Dionysius  Petavius,  qui  Tbeolog,  doGin. 
tom.  I,  lib.  V,  cap.  4,  num.  16,  hxc  habet :  «  Vo- 
iHnins  priuia  cst ,  qua  Deus  ex  se  vult  aliquid  sinc 
vlla  considcraiione  circumstautium  rerum,  ui  cum 
velle  dicitur  omnes  bouaucs  salvos  fleri.  Secuuda 
sivc  conscuueiis  volunlas  csl,  qua  ex  cerlis  circuui- 
slautiis  vult  aliquid,  quod  aUiNjui  uosset,  ut  cu-.n 
aliquos  daiuuart  \uU.  » 


01 


PROLEG.  AD  TOM.   II.  -r  APPENDIX. 


dt 


Chrisms  eicegif.  nemiiiem  septravit  genere,  neiuH  A 
nem  condilione  distiniil.  Ad  omnes'  prorsiis  gentes 
missiiffl  est  EvanffeHum  cnicis  Cbristi  (15).  i 

Instant  sexto  objientes.  Parvnli ,  qiii  vel  in  Qter6 
matris  perennl,  vel  anlequam  baptismo  regencren- 
tnr,  aut  in  locis  nascuntur  in  qiiibiis  ignoltim  est 
sacramenlum,  nuUa  prorsus  graiia  atfsahitem  adjuti 
direndi  sunt. 

,  R«sp.  t.  Cun  eminenlissimo  Gotlt  lem.  ill,  q. «, 
dpb  3,  {6.  raultorom  esse  seotentiam ,  quod  iit 
dif-ator  voluisse  Deum  saluiem  cimnium  parvulo- 
nim  volunute  generaii ,  satts  fulsse  ut  baptismum 
etiam  pro  illis  iustituerit;  ita  ut  per  se  loquendo 
omnibus  couferri  possit,  quamvis  ex  voiuniaie 
conseqnenle  non  salvandi  aliquos,  ipsis  non  coii- 
feraiur.  ^ 

Resp. «.  Infelicero  parvulorum  eondilionem  docet 
S.  AiigiisL  De  peccat.  origin.,  cap.  6,  ab  infectlone 
onginalis  calpaeesse  repelendam.  t  Parvuli,  inqnit, 
damnamiir,  onia  nati  fllii  irae  ei  roassa  perdltionis,  B 
eiiosie  intelligilor  ex  Adaro  natus,  anliqui  debiii 
obligaiione  damnatns,  nisj  inde  fucrit,  non  sccuii- 
duni  debitum,  sed  secundiiro  graiiam  libeRiins. 
Uusiii  gratlaro,  iiisi  gratiaro  Dei  per  iesuin  ChriBtum 
Bomipum  Mstnim?  >  Fiuribus  allis  in  locis  eadem 
wpciit  S.  doctor,  qoemadinodum  rem  copiose  tra- 
cui  aoctor  De  vctcaiione  genl.  lib.  n,  c;ip.  I  et  44. 
ipsoni  ooBsulani  censores  mei,  el  poriorem  bisce  ex 
rootibos  4ioctrinara  asseqiieniur. 

Quid  sentiendum.sii  de  peccaloribtis  imhtrnUs» 
ifieologi  in  diversas  abicre  senieniias,  ut  consiai  cx 
pnefoudato  cardinali  Gotti ,  ex  Habert  et  ex  aliis, 
Mui  generaUier  conveBimit  in  illud  celebre  Aiignsti- 
111  dictura :  c  Nemlnem,  a  Deo  deseri ,  nisi  prius 
deseralor;  •  oui  respondet  S.  Bruno  Commeni.  in 
***  "*^"^ «  ««npcr  cum  Deo  est,  qui  ab  ejiis  flde, 
et  ddeeliooe  rnm  reeedit.  i  De  multis  sane  a  Dco 
derrficlis  osurpari  poiesl»  quod  S*  Augusiinus  de 
Judaeis  dicebai :  t  Facile  est,  iit  inQdeliialem  accu-  p 
serons  JudaK)rum  de  libera  voluntaie  venientem, 
qoi  faeus  apud  se  magnis  virtutibns  credere  nolue- 
HS**  /.  .^'i  doctiss.  P.  Georfflum  loc.  clt.  pag. 
109.  Ibi  affert  eiiam  S.  CyriUi  Alexandnni  au- 
ctonuiem  iudaeos  pariter  de  culpa  infldelilatis 
dammmlem. 

in  reliquis  eensoram  oliiiectisab  Lndovico  Habert 
exscripus,  non  immorabor,  ab  eo  jam  soluu  ha- 
beiii.  Uni  tamen  salisfaciam ;  nam  quod  aiuni,  fi- 
"«jn  fPgoi  ex  audiin,  non  audiium  autem  Evaii- 
geliura  Cbristi ,  qnia  non  praedicatum  per  monduffl 
«liiversom. 

Rcsp.  Cum  idem  objectum  sibi  fecerit  apostolus 
rauius,  eap.  x  ad  Rom.  Eccequomodo  illud  solvit : 


f  Ergo  fides  e%  auditu,  anditus  autem  per  vefbunk 
Chrisii,  Sed  dico:  Nunqiiid  non  andieront?  Elqui* 
dem  in  omnem  terram  exivit  sofins  eorum,  aposio- 
lorom,  cl  inflnes  oiiifs  lerne  Verba  eorum.  i  fiius- 
dem  apostoli  item  ad  Rom.  cap.  xxvi,  est  tesiiino- 
nium  divin»  ejiis  glorificationis,  qiiod  «  mysterinm 
lemporibus  aeternis  taciuim,  patefactum  essetad 
oboditionem  fldei  in  cunctis  gentibus?  »  Eodem  lo* 
oiiendi  genere  alibi  qnoqiie  utitur  idem  a{)ostolus. 
Ad  Colossenses,  cap*  vi,  SO,  ait :  « In  verbo  vertialis 
Evangelii,  quod...in  universo  mundo  est,  et  frucli- 
ficat,  et  cresciu  >  Et  iumm, «  Evangelium...  pr»di« 
c:itnm  est  in  universa  lerra  qiiae  sub  coelo  est.  >  Ad 
Tiinoiheiim  item  I,  ep.  iii,  16.  i  Magniim,  inquiu 
est  pieutis  sacramentiim ,  qiiod  praedieatuni  est 
gentibus,  credituin  est  in  mundo.  i  PRCtereo  aiicto- 
riutes  primonim  Ecclesise  Patruin.  Videant  critici 
mei  dissert.  it  clariss.  Andrese  Gallandii  pro  defen* 
sione  dnarom  episiol.  S.  Clementls  papm  I,  qitmn 
iteriim  edidit  D.  Placidns  Sprengher  monacbus  Be*, 
nedict.  tom.  I,  pag.  54.  Viceburgi  an.  1784. 

Sed  quorstim  hacc  di&ceptalioiiitcr  nos,  qni  orlbe- 
doxum  dogma  proflteri  et  docere  deliemus?  Fateor 
sane  discrepaiitiie  cardinem  versari  in  deflnienda 
grali»  suOlctenLis  naiura.  Si  omniiim  Catholicoruiii 
seiilenitas  de  gratia  suflicienie  coHisere  velimns,  huc 
landem  reciduni,  qnod  graiia  suflicieNS  ea  est,  qiue 
dM  vires  satis  expediUs  ad  opus  supernalurale  fa* . 
ciendum,  vel  utuuediaic,  vel  medtaie  saltem  pcr. 
or^lioiicm;  cui  lamengmtia;  non  soluro  resiftti  po- 
tcsi,  sicuietlain  gratise  cflicaci,sed  etiam  resisiiiur 
plerui(M|ne.  Qvat  senteniia  eiim  sit  contradiciori* 
brapositioni  secund»  Jaiiseniame,  propierea  calho- 
lica  censeri  deliel.  Hoinities  eiiiin  sub  hac  adiutrice 
gratia  pcrfccte  sui  compotes  se  agnoscont;  adeoqne 
ut  mereantur,  et  detnereantnr  iii  co  suiu  graiim 
adserunt,  quod  inm  AugQsiiuiani,  cum  Thomibi» 
mnliis  rationum  monumentis  coinprobaiit,  atque 
demonstrant.  Quid  senserit,  quidqiie  de  gratia  eflica- 
ci,  ct  sniDclenie  lypis  ediiierit  in  tractatu  De  actibus 
humanis  doctisslinus,  ac  de  Florentina  Ecclesta. 
optime  tncritus  Franciscus  Cajeunus  Inconlri  archi- 
episcopus,  censores  mci  oliin  summa  cum  latiife 
exceperunt.  Si  egrcgiam  tutamqne  doctrinam  ejue 
prap  oculis  habuerint,-  in  hoc  ettam  et  illius  nieiuo- 
riam  venerari,  et  probatissimaejusdocumenta  scqul 
demonsirabunl.  Illos  Undein  deprccor  ut  ipsuin  S. 
Drnnonem  audiant,  si  Dei  boniuiem  sibr  merevi  coii- 
eopiscont.  Quam  bonut^  inquit,  ۤt  D^tcs  ivra$i;  ud 
Hlit  prwcijme,  qHi  recta  ei  eatholica  co§itant ,  ei  ad 
fultat  cogitationet  et  periculotat  ditputationet  uon 
tranteuni.  lu  Conimcuu  super  ps.  LXiii. 


(15)  Uno  arvnroento,  oiio  osns  esi  clariss.  Berii,  de  ipso  Deo.  Alqui  in .  sacris  libris  Icgiliir  velle. 

omnia  duper  allau  ex  S.  Bruiione  colligam,  nt  magis  Deum,  ut  onmes  hoiiiiiies  salvi  flaiii;  id  vero  iiia- 
doctrina  qiiain  delendimus  sUbitiatur.  «  Quidquid,  »  gnope^e  dccel  infinilam  ipsiiis  (barilalcin,  cl  dlre- 

Ii"^"'*'^*^^r^  jiiiewe  de  Dco  aairniant,  si  maxlnie  ciionem  creaturaruiu  in  fincni  ullimum.  Igilur  abs- 

oeceai  cjiis  boniutem,  misericordiain ,  et  provitlen*  qiie  ulia  haesiutione  asserenduiu  est,  Dcum  propric 

siam,  qua  rationabiies  creaturas  dirigit  in  viam  ac  sincerissime  vellc  salutcm  ouiniuui.  i  Vid.  supra 

saluus,  id  absqoo  ulla  hx.«iuiiono  est  affcrcndoiu  cit.  Esiiosiul.,  pag.  6. 


C3 


S.  BRUNOXIS  EPISCOPi  SIGMKNSIS 


Cl 


S.  BRUNONIS  ASTENSIS 

•      .    ^    J  J^,  JEPISCOPI SIGNIENSIS 

V      GOMMENTARIA  IN  MATTHiEUM. 


INCIPIT  PROLOGUS  S.  HIERONYMI. 


\  PostPentaleuchum  Hoygi,  ui  n<>va  veteribns  jnn- 
gcremus,  taSD  Tolunlali  obedienles,  brevi  sairs,  fti* 
ciliqac  exposilione  (i6)  quauior  Evangeliornm  libros 
in  tioc  uno  voluminelcoarclavimus.  Ei  Matiliaeum 
quidlem,  qui  ca^teris  secundnm  ordinem  prior  e.at, 
loium  ex  ordiiic  exposiiimus  :  atque  inter  ipsum  et 
olios  evangelislas,  ubicunque  nobis  necessarium 
visum  est ,  pacem  ct  concordiam  composuimus.  In 
Marco  vero  ea  tnntum  exponerc  cnravimus  qune  in 
Matthaeo  cx;  osila  iion  erant.  Supcrfliium  cnim  vide- 
l>atur  nobls,  ut  quod  in  Matthaeo  expositiim  ernt, 
Iteram  in  Marco  exponeretur.  Simlliter  aniein  feci- 
mus  in  Luca,  el  iii  Joanne,  ea  solum  exponentes  in 
posierioribus ,  qnas  exposita  non  foerant  in  priori- 
bus.  Sic  cum  brcviori  sermone  vet*a  omnia  oxposue- 
rimus,  hec  superflua  diximus,  nec  ncccssaria  pcr* 
transivimus.  Divisimus  autcm  &lattbaeum  io  quatuor 
partcs  (i7),  Lucnm  tn  duas*  Jonnnem  in  tres,  ut  (18) 
Utulis  inspectls,  facilius  fid  qdod  quaerit  lector  iii* 
vcnint. 

MAtTnieca  m  pbiua  partb. 

L  Liber  genei-aiionfs  Jesu  Gliristi. 

11«  Cum  esset  dcspohsata  mater  ejus  Maria  Joseph, 

III.  Cum  ergo  naios  csset  Jesus  iii  Belbkhem 
Juda. 

IV.  Angelus  Dominl  apparuit  in  somni§  Joseph. 

V.  Defuncto  autein  Herode,  ecce  angelus  Domini* 

VI.  Venit  Joannes  Bnpt.  praedicans  in  deserlo. 

VII.  Tunc  Jcsus  ductus  est  in  desertum  a  Spiriiu. 
Ylll.  Cum  siudisset  Jesus  qubd  Joannei  tradiius 

e$.scl. 

IX.  Ambulans  aulem  juxia  mare  Gnlilaex. 

\  CircnilKit  Jesus  tolam  Galilseam^ 

XI  Videns  Jesns  turhas,  ascendit  in  montem. 

Xll.  Vos  eslis  sal  tcrrae. 

XIIL  Audisiis  qnia  dictum  esl  antiquis  (19) 

XiV.  Audi&tis  quia  dictuni  est  aniiquis,  non 
moBchaberis. 

XV.  Patsr  noster,  qui  es  in  coelis. 

XVL  Cum  jejunatis  nolile  fieri ,  sicut  Iiypocriue. 

XVil.  Lucerna  corporis  est  oculus. 

(16)  Siccod.  noster,  (oinmoditus  profecto,  quam 
r.t  in  speciiiiine  Taurinensis  compotUione. 

(17)  Marcum  oiniltit,  quod  nullas  in  partes  di- 
viJat. 


C 


MATTUiGUS  IN  8ECUNDA    PAATB. 

XVIII.  Nemo  polest  duobus  doroinis  servire. 

XIX.  Nolite  judicnre  et  non  judicnbimini. 
2  XX.  Noliie  dare  sancium  canibus» 

XXI.  Pelite,  el  dabitur  vohis. 

XXII.  Allendiie  a  falsis  prophetid. 

XXIII.  Ei  factiim  cst,  cum  consummasset, 

XXIV.  Cum  anlem  descendisset  de  inonte. 

XXV.  Cum  aulem  introissct  Capharnaum,  acr 
Cessit  ad  eum  cenUirio. 

XXVI.  El  cuin  veiiissei  Jesus  in  doroum  PetrL 

XXVII.  Et  ascendenie  eo  in  navlciilam. 
XXVIIL  Etcum  venisset  iransfretum  inregioiicm 

Gerasenorum. 

XXIX.  Et  ascendens  in  naviculam ,  transfreiavit. 

XXX.  Et  ciim  transiret  inde  Jesus,  vidit  homiiiCiii 
sedentem  in  thclonio. 

XXXL  Tunc   accesserunt  ad  cnm  dlscipuli  Jo-^ 
annis. 

XXXIL  H9&C  eo  loquente  ad  eos ,  ecce  princeps 
unus  accessit,  et  adorabat  eum  dicens. 
'  XXXllL  Et  transeunte  inde  Jesu,  secuti  sunt  eum 
duo  cseci. 

XXXiV.  Egressis  autem  illis ,  obtulerunt  ei  ho- 
minem  mutum. 

XXXV.  Ei  circuibat  Jesus  oinnes  civitntes  cl 
castella. 

XXXVL  Tunc  dicit  discipulis  suis  :  Messts  qni> 
dem  multa. 

XXXVIL  Ih    quanicnnque  autem  civltatem  aiil 
castellum  iniraveriiis. 

XXXVIII.  Ecce  ego  niiilo  vos  siciit  oves  in  medio 
luporum. 

XXXIX.  Cum  autem  perscqucninr  vos  in  civltate 
ista. 

XL.  Nolite  ergo  arbitrari,  quia  vencrim  mitiere 
pacem  iii  lerram. 

.    XLI.  Joaniifs  autcm    cum  audisset  in  vineulis 
opera  Chrisli. 

XLIL  Cui  auicm  similem  xstimabo  gcnerationcm 
islam  T 

(18)  Cod.  ut. 

(19)  Sequitur  in  tcxlu  allegato  in  Commcntarlo 
Evangclii  noit  occidgs. 


C5  COMMBNT.  :IN  MATm  ^  PROLOG.  S.  HIERON.  Ce 

XLIII.  in  nio  tenipor«  rttpoiukns  Jesui  dlih  :  A  le6;iiui4ergo  Scribse  dictuit,  guod  filiani  oportci 
ConHieor  tibl  Pater. 
XLIV.  Iii  illo  tempore  abitt  Jcsus  Sabbalo  pen 


XLV.  Et  ciiiii  ttule  Iransisset,  venii  in  synagog^m 
conim. 

XLVf.  Eioantes  anlem  Pbarissi ,  consiliam  /a- 
ciebanl  adyersiis  eom ,  qoomodo  eom  perderent. 

«ATTtMOS  IN  TCaTU  FARTB. 

XLVll.  ttttieoblatiis  est  ei  bomo  dxinoniom  ba- 
bens ,  caecus  et  muius ,  el  curavil  eum ,  ita  ut  lo« 
qneretor,  et  viderbt. 
XLVIIL  Ttinc  respondcrunt  ei  quidam  de  Scribis* 
XLIX.  Cum  immundus  spirilos  exieril  ab  bomine* 
L.  Adkoc  60  loqoenie  ad  lorbasy  ecce  roater  ejos. 
Ll.  In  illo  dle  exiens  iesus  de  domo  sedebal  secus  B 
niare. 

Lll.  Et  locHtiis  csl  dsmolta  in  p^rabolis  dicens* 
eece  exui  qui  seniinau 

LRI.  Aliatn  parabolani  proposuii  illis  dicens  :  Si- 
mUeest  factum  rcgnuni  ccelorum  bomiui,  qni  semi^ 
navii  bommi  semeii  in  agro  suo. 

LIV.  Aliam  parabolam  proposuil  eis  dicens  :  Sf» 
miie  esl  regnom  ccelorom  graoo  stnapis. 

LV.  Aliam  {larabolam  locutus  esl  eis  :  Sitnile  est 
regnum  coeloruin  ferinenlo. 

LVi.  Simileiesi  regnum  coislorum  tbesauro  abs* 
eendilo  in  agro.  * 

LVII.  Simile  esl  regnom  coelorum  bomioi  nego* 
tiatori. 

LVIU.  Iterom  simile  esl  regmim  ccelonim  sagenae 
missae  in  mare. 

LIX.  Ei  factom  esl  cum  consummasset  Jesus  pa- 
rabolas  istas,  transiit  inde. 

LX.  In  illo  tenipore  aiidivil  Uerodes  Tetrarcba 
fjmam  Jesu. 

LXI.  Vespere  antem  facto  accefteninl  ad  eum 
discipiili  ejus  dlccnies  :  desertas  est  locus,  et  bora 
jani  praHeriil. 

LXli.  £i  slatiiu  jussit  discipulos.ascenilore  in  na- 
victtboi.  .    . 

LXIil.  Tunc  accesserunt  ad  eum  ab  Hierosolyfflis 
Scrib»  el  Pbarisael  diooiiies;  qoare  discipuil  tut 
traoBgrediuulur  iradiliooos  seAiorum,  nou  enim 
lavaiil  luanus. 


primuin  vciiire. 

LXXIL  Et  CJim  veuisset  ad  lurbaro ,  pccessit  ad 
eiitn  bomo  gcnibus  anie  eum  provoiutus,  dioens : 
Doinine,  miserere  lilk>  mcQ,  quia  lunaticus  esU 

LXXIil.  Conversatttibus  autem  in  Galilea,  dixit 
illis  Jesiis:  Filius  bominis  tradendus  esl. 

LXXIV.  In  illa  Iiora  accesserunt  discipMli  ad  Jc- 
sum  dicenlcs  :  Quis  putas  major  esi  in  regno  ccelo- 
rum? 

LXXV.  Quid  vobis  videiii.r.  .si  Jucrinl  alicui  cen- 
lum  oves? 

LXXVI.  Si  autem  pcccaverii  in  te  frater  tuus. 

LXXVII.  Ideo  assimiiatuiQ  cst  regmitn  coeioriim 
bominf  regi. 

^      MATTniEUS  l!f  QCARTA  PARTE. 

LXXVIIL  £l  accpsserunt  ad  eum  Pharisxi  ten* 
lantes  eum ,  et  diceutes ;  si  licei  bomini  dimiUere 
uxorcin  suam. 

LXXIX.  Tunc  oblati  sunt  ei  parvoli. 

LXXX;  Ei  ecce  unus  accodens,  ait  Uli ;  Magislcr 
boiie,  quid  boni  faciam,  ui  habcan^  viiaro  aeternain? 

LXXXL  Tuiie  respomltus  Pelrus  dixit  ei  :  ecce 
nos  rciiquimus  oinnia. 

LXXXII.  Mulii  autcmerunt  priini,  novissimi ;  a 
novissimi  priini. 

LXXXIIl.  Et  ascendeiis  Jesus  Jerosolymam  as- 
sumpsit  duodecim  discip.olos  suos  sccreto. 

LXXXIV.  £t  cgredieotibus  illis  ab  Jericbo. 

LXXXV.  £t  cuffl  appropiiiquas^eiii  Ilierosoly- 
niam. 

LXXXVL  Et  com  intrasseut  Hicrosolymam,  eom- 
moia  esi  universa  civitas. 

LXXXVIL  Quid  autein  vobis  videtur?  Homo  qui« 
iani  babebal  duos  filtos. 

LXXXVIIL  Aliain  auicm  paraliolem  audite :  Homo 
erai  pateifamilias,  qni  piantavit  vineam. 

LXXXIX.  Simile  factum  est  regnuin  coelorum 
lioniini  regi,  qui  fecil  nuptias  iilio  suo. 

XC.  El  abeuntes  Piiurisxi  consiliuro  inicrunt,  ut 
caperent  euro  in  sermone. 

XCI.  In  illo  dle  accesserunt  ad  cum  Sadducaei^ 
qui  diconi  non  esse  resurrectionem. 


I^  XCII.  Pharisaei  antem  andienies  quod  silcntium 
LXIV.  Ei  egressua  inde  Jesu  secessil  in  partes     imposuissci  Sadducxis. 

XCIII.  Congregatis  auiem  Pharisseis,  intcrrogavit 
eos  Jesus  dicens  :  quid  vobls  vidctnr  de  Christo? 

XCiV.  Super  cathedram  Moysi  sederunt  Scriba 
et  Pharissei. 

XCV.  Vae  anlem  vobis  Scribx  el  Pharis^i  by|K)- 
criise,  qui  claudiUs  regnum  cceloruni. 

XCVL  Vxvobis  Scribae  el  Pharisxi  hypocrit», 
quoniaro  inundatis  «^iod  deforis  est  calicis. 

XCVIl.  Vac  vobis  Scribx  el  Pbarisxi  byp0€riU0| 
qui  aediticalis  sepulcra  propbetvum. 

XCVIU.  Ecce  ego  mitto  ad  vos  propbelas  et  sa* 
pientes  ct  Scribasy  el  ex  illis  occidetis. 

XCIX.  Et  egressus  Jesus  de  templo  ibat. 


Tyri  et  Sidonis; 

LXV.  Ei  Gum  iransissei  inde  Jesus>Tenil  secus 
roare  Galilaeae. 

LXVI.  Jesus  autem  couvocatis  discipulls  snis» 
dixit  :  Misereor  turbae. 

LXVII.  £t  dimissa  turba ,  ascendit  in  naviculam. 

LXVIIi.  Veiiii  autein  Jesus  iu  partes  Caesaraeas 
Phillppr. 

LXiX.  Tunc  Jesus  dixit  discipulis  suia  :  Si  qnii 
vnli  post  me  venlrey  abnegei  semetipsiiin. 

LXX.  Ec  posl  dies  sex  assoinpsil  Jesus  Felrum 
et  Jacpbom  et  Joannem  fratrem  ejus. 

LXXI.  El  inlcrrogavcrunt  cum  discipuliy  diccD- 


7  S.  BRUNOMS  EMSCOPI  SIGNIENS13 

€.  Cnni  voB  efg6  f kierilto  alK>m1natlonem  deso-  A     XIX.  Factum  eai  aiitem  cam  compterenuir  ifies 


l.iiionis. 

'  Cl.  Tunc  aimile   esl  regnom  coelonim  decem 
Tirgtnibiis. 

Gil.  Sicul  enim  fiomo  peregre  firoflciscens  vo- 
cnvit  serros  suos« 

Clil.  Cam  auiem  yenerit  Filius  iiominis  in  ma- 
jcstate  sua. 

€IT.  Scltis»  qnia  [K>st  iiiduum  Pasciia  iiel. 

CV.  Vcspere  autem  Sabbati. 

CVl.  Undecim  autem  discipall  abienini  in  Gali* 
laeam. 

«AltGUS. 

^  f.  Inltium  Evangeiii  Jesu  Cbnslt. 

II.  Asccndens  Jesus  in  montem. 

III.  Et  dicebat  Jesns  :  Sic  est  regnum  Dei. 

IV.  Exiens  Jesus  de  fiuibus  Tyri. 

V.  El  veuiunl  Bethsaidam,  ei  adducunt  ei  cx- 
cum. 

VI.  Omnis  Igne  salietur,  el.omnis  victima  sa- 
iieinr. 

VII.  Cum  transissel  Sabbalum,  Maria  Magdaleiia 
ei  Maria  Jacobi  emeronl  aromala. 

VIII.  Ei  illse  cxeuntes  fugenmt  de  monomcvto. 

IX.  Recumbentibus  undecim  discipulis»  apparuii 
(llis  Jesos. 

LCGAS  IN  mUk  PARTE. 

1.  Quoniam  quidem  multi  conati  sunt  ordinnre. 
U.  Fuit  in  diebus  Herodis  regis  Juda^ae  sacerdos. 
Hl.  Missus  est  angelus  Gabriel  a  Deo. 

IV.  Eisurgens  autem  Maria. 

V.  Elisabeth  autem   ioipletura  esl  tempus  pa- 
riendi. 

VI.  Factum  esl  autem  In  diebus  illis,  exiit  cdi- 
clnm  a  Cxsare  Augusto. 

VII.  Et  factum  esi  ut  discesserunt  ab  eis  angcli 
in  coelum,  pastores  loquebantur  ad  invicem. 

VIII.  Et  poslquam  consuinroati  sunt  dics  octo,  ui 
circumcideretur  puer. 

IX.  El  postquam  impleti  sunl  dies  purgationis 
eJHS. 

X.  Ei  ecce  homo  eral  in  Jerusalem  cui  nonien 
Simeon. 

XI.  Et  eral  pater  ejus,  et  maler,  mirautes  super 
his. 

XII.  Et  ibanl  parentes  ejus  per  omnes  annos  m 
Jerusalem. 

XIII.  Factum  est  verbum  Domini  super  Joannem 
Zachariae  filiom. 

XIV.  Et  ipse  Jesus  eral  incipiens  qoasi  annorum 
triginta. 

XV.  Et  egressus  esl  Jesus  in  Tirtule  spiritus  in 
GaliL^cam. 

XVI.  Ei  cum  turbae  imierenl  in  eum  ol  aodirenl 
Irerbum  Dei. 

XVII.  Factom  est  aotem  in  Sabbato  secuudo 
primo. 

XVIII.  Rogavil  Jesum  qoidam  Fbnrisxus  ut  man« 
ducarel  cum  illo. 


B 


assumptionis  ejus,  ct  ipse  faciem  suam  ftrmavii  oi 
irel  in  Jesus. 

XX.  Qui  vos  audil,  me  audit. 

XXI.  Quldam  legis  perilos  iQrrexil  lentans  il- 
lum. 

XXII.  Intravil  Jesus  in  quoddam  caslellimiy  ei 
mulier  qusedam  Martlia  fiomlne. 

\XIII.  Ei  Cacium  est»  com  essei  in  loco  orans. 

XXIV.  Ei  ail  ad   ttios.   Quis  veslrum  habebit 
ainicum? 

XXV.  Vae   vobis  qoi  acdificaiis  monuiaeatt  4 
prophetarum. 

XXVI.  Dixit  ei  qoidam  de  turba :  Magisler,  dic 
fratri  meo,  ot  dividal  inecom  basreditatem. 

LUCAS  IN  SECIINDA  PAaxi. 


XXVII.  Siut  iombi  vestri  praecinclt* 

XXVIII.  Ignem  veni  mittere  in  terram, 

XXIX.  Aderanl  autem  quidam  ipso  iu  lempore 
uuntiautes  ilii  de  Galilseis. 

XXX.  Dicebai  aotem  hanc  aimUiladioem  :  Arbc- 
rem  flcl  habebai  qoidam. 

XXXI.  In  ipsa  die  aecessemnt  qoidam*  Pbarisaeo- 
nim  diccnies  iili :  Exi  el  vade  blnc»  quia  tterodea 
volt  te  occidere. 

XXXII.  Et  raetom  esl  dum  iotraret  tn  domom 
ciijusdam  priucipis  Pharisaeorom  sabbalo  manda- 
care  panem. 

XXXIII.  Ilomo  qoidam  fecit  cosnam  magnaou 

XXXIV.  Si  quis  venit  ad  me  el  non  odil  pntrem 
suiun. 

XXXV.  Eranl  aotem  appropinqoantes  ei  poUicani 
et  pcccatores. 

XXX VI.  Homo  qnidam  habebal  doos  filios ,  el 
dixit  adolescenlior  ex  illis  patri. 

XXX VII.  Hoiho  qoidameral  dives,  qoi  habebai 
vlHiciim. 

XXXVIII.  Homo  qoidameral  dlves.et  Induebalor 
purpora  et  bysso. 

XXXIX.  Quis  aotem  Testrom  habens  aerrom 
araniem. 

XL.  Occorrenint  el  deoem  Tiri  leprosi. 

XLl.  Inierrogalus  aotem  a  Pharisaeis,  qoando 
D  venit  regnom  Dei. 

XLII  Diceboi  aolem  ei  parabohim  ad  illos  qoo- 
niam  oportet  semper  orare. 

XLIII.  Dtxil  aotem  ad  qoosdam,  qoi  iu  se  coofi- 
debant  lanquam  justi. 

XLIV.  Ingressos  aotem  peramboiabai  Jericlio»  ei 
ecce  vir  nomine  Zachaeos. 

XLV.  Uomo  qoidam  nobills  abiil  in  regionem 
longinqoam. 

XLVI.  Et  ot  appropinqoavit,  Tidens  civilatetn, 
flevit  siiper  llJain. 

XLVII.  Eronl  signa  in  sole  el  Inna. 

XLVIII.  Erat  autem  diebus  docens  in  templo, 
noctibus  vero  exicns  morabalor  in  monle»  qm  v:f- 
calur  Oliveli. 


Be- 


59  COMMENT.  IN  MATTIl.  ^  PR0L06.  S.  IIIERON.  10 

ILIX.  Dao  ex  discipulis  ibani  ipsa  die  U\  easiel-  A     IXYIIL  Amen  nmen,  dico  Tobis ,  qiii  non  intni 

per  oslium  in  ovile  ovitim* 

XXIX.  Ameii»  amen  dico  vobis;  quia  ego 
osiium. 

XXX.  Ego  sum  Pastor  bonos. 
XXXL  Facla  sanl  encaenia  in  Hierosolymis. 
XXXIL  £ral  quidam  langnens  Lazarus  a 

tliania. 

XXXIIL  Coifegerunl  ergo  ponlifices  el  Pbarissi 
concilium. 

XXXIV.  JesHS  ergo  ante  sex  dies  Pascb»  Tcnlt 
in  Delbaniam. 

XXXV.  In  crastinum  anteni  turba  mulia. 

XXXVI.  Nisi  granum  frunenu  cadeiis  iu  lerran 
inonuum  fuerit. 

B     5  XXXVIL  Jesiis  aulem  clamavit  et  dixit :  Q«i 


L.  Cum  aulem  Iixc  loquuntur,  sletii  iesus  in  mc- 
dio  eoruiu. 

JOAMHIS  m  PRIIIA.  PAETB. 

I.  In  principio  erat  Yerbum. 
U.  Joannes  lestimonium  perbibel  de  ipso. 
Ili.  £i  boc  est  testimonium  Joannis. 

IV.  Aliera  dle  Tidii  Joannes  Jesnm  venientcm. 

V.  Et  die  lcrtia  nupti»  fac(£  suiit. 
\l.  El  prope  erat  Pascba  Jiidxorum. 
Vii.  Eral  aiilem  bomo  ex  Pliari.s.Tis  Nicodcmnj;. 
VIII.  Post  ba?c  venii  Jcsus,  et  discipnli  ejtts  in 

Ju.lxam. 

II.  Facta  est  ergo  qnxstio  ex  discipulis  Joaiinis 
cuMi  Judxis  de  puriGcalione. 

I.  Ui  crgo  cognovii  Jesus,  quia  atidierunt  Pba- 
Tisxi,  quia  Jesus  plures  discipulos  (acitct  baplizal, 
i\uain  Joannes. 

IK  Venil  ergo  in  clvilaicin  Saniarix,  qusedicitur 
Sichar. 

Xlf.  Post  duos  aoiem  dies  exiit  indc»  et  abiit  in 
Galilaeam,  el  tunc  qiiidem  venit  Nazarelb. 

Xill.  Et  eral  quidam  regulus,  cujiis  flliiis  inlir- 
mabalar  Capbamauro,  In  Matth. 

XIV.  El  erat  dies  feslus  Jiidxoriim. 

XV.  Proplerea  persequebanlur  Judxi  Jesuin,  qnia 
I}.TC  faciebal  iii  Sabbalo. 

XVL  Post  bacc  abiil  Jesus  Irans  mare  GalilaKe, 
quoil  est  Tyberiadis. 

XVIL  Muriuurabant    ergo  de  illo  Jud.Tl ,  quod  ^ 
di\i  sct :  Ego  suin  panis,  qui  de  coelo  desccn^li. 

XVIIL  Ego  sum  panis  vivus  qui  dc  coelo  dcs* 
cciiili. 

XIX.  Liiigabanl  Judaei  ad  invicem  dicentcs :  quo- 
niOilo  poiest  bic  noois  caroem  suam  dare  ad  man- 
ducaiiduni? 

XX.  Post  bxc  ambulabai  Jesus  in  Galilxa  :  iion 
euim  volclMt  tn  Judaea  ambulare. 

XXL  Jam  auiem  die  festo  mediante,  ascendtt 
Jcsiis  In  icmplum. 
XXIL  Adbuc  modicum  tcmpns  vobiscuro  som. 
XXIIL  Jesus  autem  perrexii  in  monlem  Oliveti. 

JOAiNNES  l!f  SBCORDA  PARTC. 

XXIV.  Ego  suni  lu\  inundi. 

XXV.  Ego  vado,  el  qiiasreiis  roe.  ' 

XXVI.  Quis  ex  vobis  arguet  me  de  peccaio? 

XXVII.  Et  prseicriens  Jesus  vidit  hominem  cxcuin 
a  nativitale* 


cre<lit  in  mc,  iion  credit  in  nie,  led  iu  e«m  qil 
misit  me. 

XXXVIIL  Ante  diem  festuin  Pasclic  seiens  Jesut » 
qnla  Tenit  hora  ijos. 

XXXIX.  Ei  ait  di&eipulift  suis  :  Non  tuibelnr 
cor  vestrum. 

XL.  Si  diligiiis  me,  mandala  mea  servale« 

XLL  Sl  quis  diltgit  ine ,  semioneia  meiini  SOT" 
Tabil, 

JOANICES  I     TERTIA  PARTK. 

XLIL  Ego  sum  Titis  vera. 

XUU.  Iloc  est  pneceplum  meum,  ut  diiigatis  in- 
viceni. 
1     XLIV*  lljec  mando  vobis»  ul  diligalib  invicem. 

XLV.  Cum  autem  veneril  Paracliuis. 

XLVI,  At  nonc  vado  ad  0010^  qui  misii  me 

XLVIL  Modicum ;  et  jam  non  videbitis  iue. 

XLVIII.  Amen  amen,  dicovobis;  si  quid  pciie- 
ritis  Patrem  in  nomine  meo  dabit  vobis. 

XLIX.  Haeo  lopulus  est  Jesus,  et  sublevatis  oculis 
in  CQBlum. 

L.  Hsec  enm  dixisset,  egressus  est  cum  discipulis 
suis  irans  torreniem  Gedron. 

LL  Una  autem  Sabbati  Maria  Magdalene  Tenit 
mane,  eum  adbuc  tenebras  esseni,  ad  monumen- 
lum. 

LIL  Maria  aoiem  stabai  ad  momimentum  foris 
plorans. 
'     LIII.  Cum  esset  sero  die  illa  ona  Sabbatorum. 

LIV.  ManifesUvil  se  Jesus  ad  mare  Tiberiadis. 

LY.  Cnm  ergo  prandissenl»  dicit  Simoni  Petro. 

LVL  Et  coni  hoc  dixissel,  dicitei :  Sequere  ine. 


'^i 


S.  «RVNOMfS  Ea>ISGOPl  SieSilENSIS 


PARS  PRIMA. 


I.  [  Cap.  h]  Liber  generattonH  Jt$u  Chriaifilii  A  non  sokm  pTomillUur,  Tcrum  eliam  jtiraliir,  quod 


bavhi  fihi  AiHokam  (20).  Qofrre  beatus  Mauhacus 
evangciisla  a  Chrisli   generatione   iniiium   sumat, 

-iiKn^  nKixtinaro  et  prineipalem  C2»usamesse  pulainus, 
ut  Salvaloreni  noslrum  de  progenie  David ,  et  iJ^ 

'tribu  Juda  ^secundiiia  caruein ,  descendisse  osten- 
dat.  Ineipiens  itaque  ab  Al)raham,  el  per  Jud'.e 
lineam  Ycnieifs  ad  David,  touin  sibi  &uccedcniiuin 

•^genealogiam  ex  ordioe  texit,  usquedum  veniai 'ad 
Josepb  virum  MariaD»  de  qua  natus  est  Jesus  qiii 
Tocafur  GliHstus.  INam  ei  Abrato  et  David  Ckristus 

«Itominms  noster  promissus  fuerat;  et  quod  de  tribu 
Juda  originem  duceret,  fuerat  proplietaloin.  Dixerat 

.ienim  Domiimt  Abrabae :  (21)  <  In  semine  luo  Uxte- 
dttabo  omnes  gentes.  i  lloc  autem  Aposiolus  expo- 


de  slirpe  David  secundum  carncm  Chrisius  oriutur. 
Unde  non  immerilo  faclum  cst,  ul  pluri!)us  in  locis 
filius  David  Cbrisius  vocctur.  Iloc  enim  et  pueri 
clamabaiit :  «  Osanna  fliio  David,  bcnedictus  qi;i 
veuit  in  nomine  Domini  (Maith.  xxi,  0).  >  Hoc  et 
niuiier  Chanaiuua  dicebat  :  c  Miserere  mei ,  fi!i 
David  (Malth,  xv,  22).  >  Un;!e  ipsc  qnoqiie  Juda?os 
iiiterrognns,ait :  c  Quid  vobis  vi.tciuiQ  de  Christo? 
Cujiis  iliiuscst?  Dicuntei,  DaviJ  (Mailh.  xxii,  4i).  i 
Quis  igilur  Chrislnm  essc  ali(|ueni  creiicrc  i  ossef, 
iiis*  prius  eum  de  stirpe  Dtvid  cettissia.e  naiuin 
esse  consiarcl  ?  Mcrilo  igilur  cvangelisla  de  Chrisfo 
locuturus,  staiim  in  prineipio  susc  locutionis  euui 
de  semiiie  Abrahse,  de  tribu  Juda,  etde  progenie 


,  ail  :  I  Non  dtxit  in  seminibttS ,  quasi  in '^  ^avid  natum  esse  ostcndit   (22).   Osieiisa   autMn 


'^ens 

niQltls,  sed  qiiasi  iii  uno,  ei  semini  tuo,  qui  cst 
Cbrlstus  (Galat.  iii,  iO;).  >  Jud»  quoque  (ilio  suo 
•Jacob  patriarcba  bene(|icens,  ait : «  Juda,  te  laiida- 
bnnt  fratres  tol :  maniis  tua  in  cervicibus  inimi- 
coruni  luorum  ;  adorabuut  te  filii  patris  tui.  Calulus 
leonis  Juda;  ad  prxdam,  Ali  mi,  ascendisli;  requie* 
sceus  acubuiiiii  ut  leo,  ei  qiiasi  leaena ,  quis  susci- 
tabit  eum?  non  aufereuir  sceplruin  de4uda,  et  dux 
de  femore  ejus,  donec  vcniat  qui  ifiiitendusest,  et 
ipse  erit  exspeetatio  geniium  (Gen.  xlix,  i).  i  In 
boc  quoque  EvangeKo  sicul  in  sequeniibus  le- 
gitur  (Matth.  ii,  6),  eum  Herodcs  principes  saeer- 
dotum,  et  Scribas  popiili  inlerrogaret,  ubi  Cbristiis 


causa  9  cur  tale  exordium  evangelisia  suscepit ; 
Judxis  el  b;creticis ,  caUciisqne  rcspondeanius , 
qnibus  baiic  eamdein  causam  nihil  ad  rem  perlinere 
videlur,  nisi  filtuni  Joseph  Chrislum  esse  credamus. 
Noii  enini  hoc  loro  Mari;R,  sed  Joseph  generatio 
lexitur.  Quid  eiiiin  ad  Cbristum  pcrlinet,  qiiod 
Joseph  probalur  csse  filius  David,  cuiu  non  de  Jo- 
sepb,  sed  dcMaria  natus  sil  Chrisius?  Sicut  cnim 
secundum  divinitatem  Salvaior  noster  niitlam  ha- 
buit  matrcm,  ita  et  secuntjum  biiuianitatem  uullum 
babuit  patrcm.  Audiant  ergo  isli  hoc  quo.i  in  lcge 
prapcipilur,  ut  videlicet  omnes  viri  diicant  uxorcs 
de  tribu  et  cognaiiono  sua,  et  ctincix  feminx  ina- 
nasceretfur,  rcsponsuni  illi  esi  abillis:  i  In  fieih- ^  ritos  de  eadem  tribii  accipiant,  ut  hxreditas  prr* 


leeni  Juda;  sicenim  scriptum  es4  per  Propbetam : 
£t  Itt  Bethlehem  terra  Juda  uequaquam.iniuima  cs 
in  prineipibus  Juda  :  cx  le  enim  exiet  duxqui  regat 
popolum  meiim  Israel.  >  Videa  ergo,  quia  Salvaior 
noster  Abrabae  fucrat  pi^missus,  et  secundum  pro* 
phetarum  dieia  de  tribu  Jnda  oasciturua  exspecta- 
batnr.  Vldeamus  etiam  quidregi  David  de  eodem 
dictum  fueral.  Dicat  hoc  ipse  David  :  i  Juravil, 
inquil ,  Doinihub  David  veritatem  et  non  fruslra- 
bituream,  de  fructu  ventris  tui  potiam  siiper  sedem 
meam  (P<.  cxxxi,  11).  >  liamque  :  <  Semel  juravi 
in  sancto  meo,  ai  David  ineotiar,  semen  ejus  ia 
aetemum  maiiebit  (Pfoi.  Lxxxvui,  55)«  >  Ecce  eiiim 


maneat  in  faiuiliis,  nec  sibi  commisceantur  ir.bus, 
sed  ila  maneanl,  ut  a  Doinino  separalae  snnl  (25)* 
Probalum  est  ergo  iegis  teslimonio,  Virgincin  Ma- 
riain  atque  Joseph  de  eadein  iribii  ct  «^ognatiorie 
fuissc  :  neque  enim  aliler  socundum  legem  coa- 
jungi  potuissent,  nisi  deeadem  tribn  anilK)  fuisseut. 
Si  eniui  aliquis  mibi  objiciat  (24),  tnuUos  de  alia 
quoque,  et  nou  taulum  de  propria  irihu  duxisse 
uxores ;  respondeo,  noii  solum  boc,  sed  ci  inulta 
alia  plerumque  contra  legcm  Judxos  fecisse;  Joseph 
vero  conlra  lcgem  aigere  non  poleral,  utpote  qui 
justus  erat,  et  Deuni  iu  oiunibus  offendcre  limcbat. 
llxc  autein  lex,  etsi  fortasse  iion  ad  plenum  ab  aiiis 


(20)  Est  a  primis  hisce  verbis  binc  descripta  n  ^^  Maldonalum  ad  cap.  i  Maub.  v.  16,  et  inter- 
....:i:^  ir..>-i.:-  ■;._: :.^  .:.     • i.:M..  '^  prcies  co^teros  qui   eadem  feriue  repetunt  oinnes. 

(21)  Non  est  uisi  ad  sensum  expressiis  ex  Scri- 
tura  locus  Gcnes.  xxii,  18,  ubi  dtcitur:  Bmediceniur 
f/i  eemme  luo  omnes  gcnies  ierra: ,  qiicni  locuiu  ia 
eaindcm  sententiaiu  pruliert  A.  luiperfecii  in  Maiih. 
Vid.  eliam  Ecclcsiastic.  xliv,  25. 

(22)  Ita  Hieronymus  ad  h.  I.  Beda,  etc. 
(25)  V.  S.  Hieron.  ad  h.I.  ei  S.  Jo.  Cliiposiomnm 

lioin.  2.  Expressusest  in  Scripiura  locusKuni  xxxvi. 
(24)  Ohjecit  hoc  quoque  ^ibi  Cliry^os:oinus  t.  ail. 
et  eodem  modo  solvit. 


houiilia  Eusebio  Emiseno  supposita  til.,  in  naiivitaie 
S.  Mariigf  p.  195,  edlL  Paris.  1575  ap.  |Michaelem 
aoiinium  ei  edil.  155i.  Quaerit  1.  ciir  a  Cbristi  ge- 
iieratioiie  iuitium  sumal?  ixsspondet,  ut  J.  C.  osten- 
dai  de  progeuie  Abrabaiu  et  David,  ut  jam  d.u 
fere  pollicitns  fuersit«  lia  et  S.  Ainbrosins  lib.  IH , 
in  Luc.  II,  quid  faciat  ad  hoc  probandum  genealogia 
Josepb?  quod  necesse  fuerit  de  eadem  tribu  ct 
stirpie  cum  Josepbo  esse  ilariam.  Vide  hic  quoque 
Aiuliros.  I.  all.  De  utroquc  pariier  S.  Uieroiiymus 
ad  h.  I.  V.  et  Coriiclium  Jaiisen.  Concord.  cap.  6, 


75  COXJSENT.  LN  MATTII.-  PAHS  I,  CAP.  1.  71 

cus*'0(liebalnr;  ab  iUls  tanicn  miirieribus  cnstodiri  A  creJcrct  sine  viro  coiicepisse?  Quis  ci  creJerei» 
necessariuin  enil,  qux  quoniain  fratres  non  habc- 
bant,  parentibiis  suis  in  haiireditatem  succcdebant. 
Sicut  pnccipii  Moyscs,  imo  Dominus  pcr  &Ioyscm ; 


nt  si  ab*qttis  sine  filiis  (lefunclus  fucrit,  aJ  fitias 
ejiis  transeat  illius  lKBre<Htas.  Qune  si  Je  alia  tribu 
niarilos  acciperent ,  bxredi  tatein  quoqne  in  aliam 
tribum  transire  oporteret.  Taies  crgo  neccssc  esl, 
anl  de  siia  tribu  accipere,  aut  omnino  viros  non 
accipere;  iie  si  de  alla  accipiant,  possessiones  el 
bxrediiales  commisceantur  :  quod  quidem  nuUa- 
tenus  fieri  licel.  Unde  manifestuin  est,  l>eatissimam 
Yirgincm  Uariam ,  qusK  nobitissinia  hxres  paren« 
libtts  snis  In  bxreditaiem  successeml  (siquidem  noc 
fratrcs  habuit,  iiec  habuisse  lcgitur),  neminem  de 


de  Spiritu  sancio  ejus  ulcnim  iutumuisse?  Erat 
enim  boc  inusitatum,  inauditum,  et  sine  cxein- 
plo.  Bleiius  crgo  fuit  ul  scinpcr  virgo ,  ad 
lempus  non  virgo  puiaretur,  quam  ui  accusata 
sccundum  legein  lapidarelur.  Non  enlin  violaiur 
virginitas  falsa  opinione.  Occiditur  autciu  iuiio- 
ceiis  plerumque  falsa  accusatione.  Poierai  enim 
Dominus  el  a!iter  maircm  suam ,  non  solum 
ab  injiista  daninatione«  verum  eliani  a  falsa 
7  opinione  defendere»  si  vellet.  Gur  aulem  lioe 
magis  voluerit,  ipse  scit,  non  ego«  Sicei  placuit : 
placeai  ergo  et  nobis.  Indigebal  prxtcrca  viri  auxil  o 
multis  modis  virgo  Maria ;  quoniam  sccttndiiiu  Oei 
disposiiionem  in  Betlilchein  paritura  erat;  etcam 


alia  tribo  coiijugcm  accipcre  poiuisse.  Sed  forlasse  ^  simul  cum  filio  in  iEgypiaiu  fugere  oporlebat  Sic 


flicis  eam  non  habaisse  hxrcditalcm.  Lcge  crgo  in 

Leviiicoy  cap.  xxv,  et  invenics  quod  iicino  hicredi- 

latem  suam  ex  toto  vendere  polcrat,  etsi  usum  cjus 

vendere  potuissei.  Venienle  namquc  Jubilxo,oinnia 

ba*rediias  ad  propriom    Domlnum    rcvcrlclialiir. 

QiioimKto  ergo  sine  hxrediialc  esse  potcrai,  qiio} 

ex  tain  nobiKssimis  parenlibus  orta  fucr^u?  liis 

ei^o   raiionibns   manifestissinie  comprobaiur,  ct 

hseph^  etbeaiam  virginem  Mariam  de  eadcni  iribu 

fuisse.  Scd  idco  per  Joseph  evangclisia  geiicraiio- 

oem  lexere  voluit,  quoniam  usus  esl  sanciarum 

Scripturaram»  ubiqoc  pcr  viros,  nusqtiam  pcr  niu- 

lieres  generationis  seriem  ordiiiare.  Omiics  ergo 


cnim  a  Domino  fuersl  dispositum,  sic  ai  propbeib 
aniea  nunciatum;  sic  futumm  cral«  el  rouiari  noli 
polerat.  llan:  esl  ergo  causa,  cur  dcsponsata  foaH 
ral  (i7).  Cum  autem  enet  de$poMata  mater  eju$ 
Maria  Jogeph ,  anteqnam  convemrent » inventa  ett  in 
utero  habens  de  Spiriiu  sancio.  Qoaeris  forlasse, 
qualis  mater  ?  quxre  prius.  qualis  fiiius?  Non  habet 
iilius  in  homiuibus  parem  :  iion  habd  niater  ln 
mulieribus  similem.  Speciosns  ilie  pn»  filiis  liorai^ 
nuin  :  spcciosa  iila ,  qiiasi  aurora  coosurgeus.  Feeil 
ille  matrcm  siiam ;  quod  neino  alius  fecii :  peperil 
illa  filium ,  et  virgo  permansil;  quod  nuila  alia  feciU 
Fnii  ille  antequam  iiaius  :  nou  fuil  isla  auiequaiM 


generaliones  ab  Abraham  usque  ad  David,  gcnera-  p  '^^'"^*  Q"i<^  ^nim  horummirabiliuslibi  esse  videtur  t 

liAnAo  wau      A«    <«    I\<k«.:j     ..•.^..^     >J   A ; .-.» lllPiimniiA     niiP«kKilA    Aef  •     iiiii<k   nAnfMim  mu^     nriiie 


iHmes  ziv,  el  a  David  usque  ad  Irahsmigrationeni 
Babyionis,  generationes  xiv ,  el  a  traiismigratione 
Babylonis  usque  ad  Chrfstum ,  generationes  xiv. 
iloc  aiiteiii  verum,  si  una  eadcmquc  pcrsona  bis 
iiuniereiyr  '(i5),  silque  alterius  geiierationis  iiii- 
tiam  qnx  alteriiis  llnis  fueral :  aliter  autem  non 
procedil.  Chriai  autem  generatio  $ie  erat. 

ll.  (26)  Ctim  e$$et  de$pon$ata  mater  eju*  Ma- 
ria  Jo$eph  ,  anieqnam  eonvenirent ,  inventa  e$t  in 
utero  kaben$  de  Spiritu  $aneto.  Primuni  auiem 
«|Ma!reti«lum  est  cur  beata  liaria  dcsponsala 
fucrii  ?  qiiae  ante  partum  virgo,  in  partu  virgo, 
posi  parlom  virgo ,  iiunquam  virum  cognitura 
erat.    Multx  ex  hoc  raliones   reddi   possunU  Si 


Vtrumque  mirabile  esi;  quia  neutrum  iiec  prius, 
nec  poslea  facuim  esl.  ilii/e^viimconvmr^iiiyimiuiu 
tMMiiia  e$t  in  utero  haben$  de  Spiritu  $an€to.  QuiA 
est ,  antequam  convenirent  (28)  ?  Antequam  siintil  in 
iu  una  domo  babilarcnl :  nondum  enini  eonvenn- 
rani,  nondum  simul  habitabanl;  illcln  sua,  elflta 
adhuc  iii  sua  domo  manebal.  £l  tamen  inventa  est 
in  ulero  habens  de  Sptritu  sanclo.  Qu^rerem  ego  a 
quo  inventa  fuissel»  si  talem  invenire  difficile  essel? 
Multa  enim  signa  sunl,  quibus  gravid»  mulieres 
coguoscuntur.  Videbalur  igilur  gravida  ab  bis  qul 
ci  familiares  erant  (29) :  nemo  lamen  eam  In  aliquo 
ftuspectam  habebat,  quonlam  desponaatam  esse 
sciebanl.  Intellexil  hoc  landem  et  Joseph ,  et  spon* 


ciiiia  virum  non  habuitsel  cl  gravida  viderc-  q  sam  siiam  gravidaui  csse  cognovii.  Hirabiiur  ergo, 
reiur  »  nulla  excasatio  subvcnire  possel »  ut  ei  circa  spoiisam  su&iu  xel«ilypia  (30)  movebatnr. 
qnasi    adiiltcra    iion    lapidarctur.   Quis   cnim    ei     Quid  facercl?  prodcrc  cain  timebat,  ne  occiderclur. 


i^)  Idem  sensii  Augustinus  ap.  Bcdam  ad  h.  I. 
obi  eiiani  Hieronymi  sententiain  meinoral,  ac  postea 
sequiiur;  non  eamdem  esse  Jechoniam  qui  prinio 
comoieiiioratttr,  el  cujus  posi  captiviiatem  filius  no- 
miiiaiur»  sed  illum  esse  Joacim,  hunc  Joachln,  ei 
Bcripiorum  vitio,  el  lonaitndine  temporum  apud 
Graccos  Lalinosque  confusum.  V.  S.  Auibrosium 
L  9fi  in  Luc.  Ex  recculioribos  Jansenium,  Maldona- 
luin.  a  La|Nde,  Calmct,  ctc.  Mystice  iterum  nomi« 
nari  Jeclioniam  scribil  S.  Gregorius,  1.  xxviii  Ho- 
ral.,  c.  9.  Angustuius  quoquc  I.  ii  Dc  consens. 
cvarig.  c.  4. 

(M)  Esi  homilia  Emisen»  atiribula  in  Yigiiia 
Nativ.  Dom.^  pag.  13. 

Paticl.  CLXV. 


(i7)  £x  llieroiiymo,  ul  videlur,  ad  h.  I. : «  Quare 
nou  de  siinpllci  virgin«$  scd  de  desponsaia  concipi<« 
lur?  i  ul  per  gcneraiioncm  Josepli,  origo  Harim 
moiisirareiur;  2  ne  lapidarelur  a  Ju^teis  ul  adul- 
tera;  5  ut  in  .flgypium  fiigiens  baberet  solatium.  V. 
cap*  S  advcrs.  HciviU.  el  Ambros.  lusitl.  Virg.,  c 
5cl6« 

(i8)  lia  cum  A.  n.  sensere  iionr.ulli  apod  Janso* 
niuin » ei  Cakuel,  coiitra  quos  Coru^lius  idem  a  La- 
pide ,  etc. 

•  (29)  A  Joscph  inveniam  <  qaasl  conAdeotia  marK 
tali ,  >  ail  llieronym.  cl  fieda. 

(30)  in  malaiu  parlem  ? ccipi  sokl  boc  iiomcn ; 
cl  noiiicn  ipsum  zeli  ab  AA\  ecclcsiaslicis.  lUac  U- 

8 


75  S.  ORUNONIS  EPISCOPi  SIGNItil^SIS  79 

Biiuillere  eani  cogilabat,  quod  ct  s\h\  racile,  nec  A  caro  facturo  csl.  Parul  auiim  filium,  et  vocabh  m- 


'  illi  periculosuin  esse  sentiebat*  Darel  euimei  libel- 
liim  repudii :  sic  enim  pnecipit  lez.  Iloc  est  autem 
quod  sequitur  :  Joaph  aulem  vir  eju&,  cum  e$set 
iuBtui^  et  notiet  eam  tradueere^  toluit  occulte  (timU' 
tereeam.  Quia  enim  justus  et  sanctus  crat,  'potias 
«am  occulte  dimlttere,  quam  accusare  volebat. 
Nolebat  eAim  eam  tradiicere  in  domnm  suam  (31)  • 
qnia  Trdebat  gravidam  ease  non  de  sno.  Ha:e  autem 
eo  eogitanie,'eece  angeiu$  Domini  insomm$  apparuit 
ei  dieeni  :  io$eph  fiii  Damd «  noii  timere  aecipere 
Kariam  conjugem  tuam.  Cum,  Inquit,  ita  cogitaret, 
cum  his  angttstiis  xstuaret,  cum  qnld  facerel,  dn- 
Vitaret,  ecceangelus  Domini,  ecee  nvntius  coelcstis; 
ecceCabriel  (32)  consillator  Virginis,  ejusque  con 


men  ejus  Jesnm*  Qnarc  auteni  lali  ii^iuiue  vocetiir, 
proiinus  subinfertur,  cum  siii  :  Ipse  emm  $altum 
^faeiet  popidumsuum  a  peecaiis  eorwu.  MMiifetlom 
esl  er||0 ,  qiiod  Jesus  Sa/ralor,  intcrprelaVur  {ZHh 
Hoc  autem  totum  fae^um  estjUi  adinipiereM quod 
dietum  esi  a  Domino  per  prophetam  dicenUm  :  Eue 
Virgo  in  utero  hatfebit  et  pariet]filium^  el  vucubunt 
nomen  ejus  Emmanuelf  quod  esi  inierpretatum  im- 
biscum  Deus.  lioc  enim  Judxi  falsa  calumniantes  in 
codicibus  suis ,  iion  vfr^tRem  sed  juveneuiam  inve- 
niri  dicunt  (54).  Quibus  nos  e  contra  respoiulemufi  : 
Sl  non  vlrginem  sed  juvcnculam  inielligere  VQlunt. 
nnnquid  boc  signum ,  vel  miranduin  aliqujid  esse 
pulant,  si  quando  juvciicula  pariat?  Signum  eniiii 


scroB  eastilatiai  cui  haec  seereta  commissa  erant,  D  esset,  sianiis  peperissel.  Undc  etiam partus  Sar«  et 


eui  baec  mysteria  revelau  fuerant,  apparuit  Joseph 
in  somitts.  Et  bene  quidem  in  somnis.  Si  enim 
Joseph  noii  dormUset,  si  extra  ae  non  fulsset,  ai 
inentls  oculos  apertot  habulsset;  si  solem,  qui  jam 
tn  Maria  oriebatur,  Spiritu  sancio  revelantet  co- 
gnovissei;  procui  dubio  nibil  tale  cogiiare  potuisseC. 
Audiamus  autem  quod  angelus  diierit ;  Josetfk^  /l/t 
DavUf  noU  timere  acdpere  Mariam  eoniugem  tuam. 
Noli/inqnit,  llmere,  noU  dabitare,  lolie  bancze^ 
lotypiam,  pelle  suspieionem;  non  est  ut  cogitas; 
nondum  cognoscis  hanc  vlrginem;  nondum  heiit 
vldisll  Mariam  conjugem  tuam«  Ipsa  enim  est  lem- 
plum  Del;  ipsa  esl  poru  eoeli;  Ipsa  esi  domina  tua, 
quam  putas  esse  sponsain  luam  :  accipe  ergo  eam 


Elisabcib  pro  miraculo  habetur  :  Si  vero  juvencubi 
pariat »  nullum  signum  esse  puutur ;  hoc  enim  usi* 
latissimum  est.  Hoe  autem  qiiare  dixerit,  altende; 
Isaias  enim  in  eo  loco,  ubi  ista  scribit,  sic  ad  Acb:'i 
loqiiitur  dicens  :  <  Pete  tibi  signum  a  Dotnino.Deo 
tiio  in  profundum  inferni ,  sive  in  excclsiim  supra. 
Etdixit  Achax»  non  petam  et  non  teutaLoDouil* 
num;  i  dixifque  Isaias :  <  Audile  crgo,  donius  Jaeobc 
Nunquid  parnm  vobis  esi,  molestos  esse  hoininibuSr 
quia  moiesti  estis  et  Deo  meo?  Propter  boc  ipse 
DominDS  dabil  vobis  signum.  » Sed  quod  siguumf 
<  Eece  virgo  concipietet  pariet  iilium  [Jsa.  vii,i4).* 
Si  ergd  juvenculam  parere,  signum  non  est;  ul 
vtrgo  iiitelligatur»  necesse  est.  Corrigite  ergo  libro» 


{am  nunc  quasl  dominam;  accipeeam  non  tibi  tra-  ^  vestro^t  Judaei ,  qiios  iiividiose  faisatos  fuisse  hoii 


ditam«  sed  commendatam ;  sis  ei  ol>ediens  ut  servus , 
fion  imiierans  ut  maritus.  Quare  lioc?  vis  audire 
quare?  Quia  quod  tn  ea  naium  est,  de  Spiritu  sancio 
est.  SulBciathocaudire,  sufficiat  et  credeie  :  non 
quacramus,  qualiter  de  Yirgiiie  incarnatus,  et  qua- 
liter  de  Spiritu  sanclo  natus  est  Gbristus.  Credidit 
enim  Yirgo,  et  concepK  :  hocenlm  tesiaiur  Elisa- 
bcth  :  <  Beata,  inquit,  qnae  credidistl ,  perficienlur 
<ia  qu£  dicta  sunt  tibi  a  Domiiio  (Luc,  i,  45).  > 
Gredidit  Virgo ,  el  operante  Spiritu  sancto,  Verbuin 

lUlus  tractatiis  Cypriani  Do  zelo  et  livore,  iibi  de 
diabolo;  <  Posiquam  bominem  ad  iinaginein  Dei  fa- 
ciuin  conspexit,  in  zeliiin  inalevolo  livore  prorupii, 
non  prius  altcrum  dejiciens  insiinciii  zeli,  qnain  ipse  fy 
zelo  anle  dejectus,  >  eic.  V.  raeiera.  Diclam  aiunt 
zeloiypiaro  ex  CvXoc  et  tvttoc,  quod  non  amore  vero 
nascaiur,  sed  amoris  velui  falsa  quadam  iinagine. 
Apud  profanos  quoque  idein  vnlere  videlnr  :  unde 
illud  Cicer.  iv,  Tuscul.  n.  8  :  <  obtrectaiio  aulem 
est  ea ,  quam  intelUgi  zelotypiam  volo,  (egriiudo  ex 
eo  guod  alter  quoque  potiatur  eo  quod  ipse  con- 
cupiverit.  >  Auclorem  tamen  nostruui  acccpisse  in 
l)onam  pariem ,  omnino  credo. 

(5l)6bstat  buic  significationi   evangeltcae  verbi 
traduco  Graecus  texlus  nKpm.^vyp^t99tiy  qnod  est  ' 
-cMm  infamia  prodere ;  est  taiuen  aliorum  explicalio , 
fuitque  poslea  Abulensis. 

(5i)  Hoc  idem  postea  sensit  S.  Bernardiis.  hom.  i,  ' 
Missusesi. 

(55)  V.  qu»  de  hoc  nomine  et  signiricatlone  fuse 
disserit  Cornelius  Jansenius,  cap.  7  Concord.  ei 
Maldonatus  ad  b.  I.  Jampridem  Cbrysostomus,  bo- 


dnbltamus  (55).  Vocaium  autem  nomen  ejus  Eiunia  - 
nuel ,  id  est  nobiscum  Deus  :  qiioniam  eisi  secuiir- 
duin  divinitatem  ubique  est,  corporaiilcr  tamen  >n 
Judsa  ad  lerapus  couvcrsatus  cst»  Utide  per  Jere- 
mlam  dieitur  :  (56)  <  llic  est  Deus  nosler,  et  imm» 
aestimabitur  alius  adversits  eum,  qiii  adiuvenit  <im- 
nem  viam  scientiae,  etdedit  illam  Jacob  piiero  suo, 
et  israel  dilecto  suo  :  post  b:ec  in  terris  visuscstt 
el  cum  bominilius  coiivcrsaius  cst.  > 
Exsurgens  autem  Joseph  a  somno  fecit^  sicut  prm^ 

mil.  2  in  Mai.  :  <  Jesus  non  cst  Graeci  scrmonls  vo- 
cabulum,  sed  Hel)niica  linffua  Je^ns  dicilnr  qtiod  esl 
in  iiostra  Salvator,  i  et  S.  tiieronymus;  <  Jesus  He- 
braico  sennoiie  Salvaior  dicitur  :  eiymologiam  ergo 
noininis  ejus  evangelista  signavit.  > 

(54)  Contra  Judaeos  disputant  veil.  et  recenliores 
inlerpretes  ad  Isal.,  cap.  vii,  i4.  V.  ex  recent. 
Calmet  in  peculiari  disseru,  Jaiisehium ,  et  Mablo- 
Maiu!u,*etc.  in  Hebraeo  apud  Isaiam  est  voxncSy 
ALMA,  de  qua  voce  fuse  disserit  Hieronymus.  Alque 
liactenus  homilia;  caetera  enim  quae  sunt  conira 
Judxos ,  auditoribus  non  opporiuna ,  omissa  sunt. 

(55)  Hoc  cura  veteribus  nonnullis  dictt,  quibus- 
cum  faciunt  Jo.  Blorinus ,  Pezroii  alliqne  nonnulli ; 
adversus  quos  malitia  Jndaeos  textum  sacruin  cor- 
rupisse  negant  Martianxiis,  Le  Qnien,  liichardus 
Simon,  Dupinius,  et  anle  lios  Bellarminus. 

(56)  Uarucb.,  iii ,  57.  Vocutas  tainen  quasdam 
posuii  aliier  ac  in  Vulgata ;  et  Jereiuiam  pro  srriba 
ejus  Oarucb ,  quod  non  modo  olim  ut  nunc  quoque, 
Jeremiae  continuo  subjiceretur,  sed  nulio  sa^pe  tiuiki 
adncxus  inveniatur  in  inss.  codd. 


11  COMMGM.  IN  MATTH;  —  PARS  I.  CAP.  II.  7t 

€epiteiangelH9Doinmi;elaccepUconjugemiuam^elknesckb'AiM^    QiilJ  eniin,  si  nuler  confesllm  posl 


non  cognoscebat  eam^  donec  peperii  filium  $Hum  prt- 
wogenitumy  H  voeavit  nomen  ejus  Jesum.  Oportel 
aiuem  nos  etiani  liic  Jiidap/M  et  liaerelicis  respondere» 
qiii  bcatam  Virgincin  Mariara  alio$  fi I ios  de  Josepb 
habuisse  conteiiddut;  quoniam  hic  dicitiur :  non  ce* 
^ttoscebat  eam ,  donee  peperii  /Hium  suum  primoge" 
Rj/iim.  Si  enim  aliquis  dicat :  Scio  qnia  iion  habebo 
Mlios,  donec  uxoreiu  accipiam;  nunquid  ideo  cou- 
seqnens  est,  ui  accepta  uxore  filios  habeat?  Multi 
ealiu  Iiubent  uxoros  qui  fiiios  noii  liabent.  MuUani 
ergo  con&equeiitiai  necessitaiein  facit  boc  iii  ioco 
donec  ailveriiium  (57).  Tota  enini  iutentio  evangelt- 
^  hxc  erat ,  ui  ista  dicendo,  fitium  Joseph ,  Cbri* 
mm  nwi  esse  nionslrarcl.  Putabatur  enlin  Christus 


primumpariuin  moreretiir?  Quld,  si  dc  ca,  qnod 
fieri  sjepe  videmus,  filius  ulierius  iion  nasccretur? 
Cons^quens  enlin  esset,,.  ut  illi,  qui  q^asl  primi  Tel 
primtfgeniti  DomiQo  oSilaii  fuerani,  quos  etiaiu  qiii- 
bus  nomiiiibiis  iiocentur»  non  b.ibenius,  neque  primi 
neq4ie  primogemii  4iceren(ur.  His  igitur  ape<  te  nion- 
siratur,  quod  etiam  iinigeniliis,  primogeniiui  dici 
pote$L 

IH.  [CapJI  .]  (iO)  Cum  ergo  natui  eiset  Je^us  in 
Beihlelrem  Juda  tn  diebus  Berodis  regis,  ecce  Magi 
ab  Orienle^ijenerunt,  Non  vacat  a  mysterio,  quod 
beala  Virgo  Maria,  relicta  palria  civitate  el  domo. 
fiiium  SQum  in  Betblebem  parere  venil.  Bethtehem 
eniiu  4omus  panis  intei-preiatur  (41).  Jesus  autem 


fifiuslosepb,  si5:ut  alius  evaiigelista  testatur,  dicens :  ^  de  se  ipso  ioquitur,  dicens  :  €  Ego  sum  panis  vivust 

qui  de  co&lo  d<deendi  {Joan.  vi,  4i).  »  Dignum  ergo 
Tuit  utpanis  vivus  in  doino  panis  nabceretur,  cujus 
CbriBti  n«tivitas  fuerat  causa,  u(  slc  vocaretur.  Nc- 
qiie  eiiim  Ideo  Cbriatus  in  ea  natus  est,  quia  slc  vo- 
cabalnr,  sed  tJeo  ipsa  sic  vocala  est,  quia  Chriatus 
Ib  da  orlebatur.  Simus  ergo  ei  nos  Bcthlcbcm,  si- 
mtts  doiRUS  panift  ;  qiii  enim  domiis  panis  non  fuc- 
ril,  fame  interibit.  Hoc  enim  ipse  Doiuinus  ait : 
f  N.sl  manducaveritis  camein  filii  b<Hniuis,  iion  ba* 
Lebilis  vitam  in  volns  {ibid.  54).  »  Suocipiainusita- 
que  Cbrislum  in  domo  nostra,  suseiplamus  eum  in 
mente  et  in  pectore  nostro,  Oriatur  In  nobis  :  ipse 
e:iim  esi  via,  vcrrtas,  ei  vita  :  ipse  est  sapientia  el 


t  Ei  erat  Jcsus  incipieiis  qiiasi  aunorutn  xxx ,  ui 

putabatur,  filius  Johcph  (Luc.  ui»  33),  i  Hanc  ergo 

(alsam  opiuionem  evangcllsta  Mattbaeus  delere  in- 

tendebai  diceiis.  £<  itoft  cogn§scebai  eam ,  donee  pe» 

perit  fi/ium  suum  primogenitnm»  Sed  noii  advertebal 

bas  bxreficorum  sagiiias^  qiias  ipsi  contra  baec  ja* 

Cfiiantur,  propter  uuaui  pariicnlam  obscure  positam, 

qiiani  excccati  perverse  iutelligiiiit.  Iloc  autcm  ei 

aliier  proLare  nituulur,  diceiites :  eum  primogemtum 

(lici  iioa  posse,  nisi  alii  cjus  fratres  posl  euni  se- 

qiiereniur,quoruui  relatioue  primogcuiluf  dicereiur. 

Quod  si  ita  essei,  niilla  primogenita  Doiniao  oflerri 

potuissent.  Prxcipit  enim  Moyscs  {Exod,  xiii)  (S8) 


ui  omuis  primogeuilus  filius  post  unuin  mensem  Do>  ^  jiislitla.  Ipse  igitur  oriaiur  in  iiobls,  qnoniam  ista 


mino  o(r<;ratur.  Ei  quidem  illeqqi  post  uouin  men- 
sem  ofleriuis  nondum  alios  fralres  babet,  quorum 
relattone  primogenitus  dicatur.  Quare  ergo  qunsi 
priiiiogeuitus  ofleriur  qui  nullum  fratrem  babet,  et 
uirum  aliqiiando  babiturus  sit,  peuiius  ignoralur. 
Manifesiuin  est  igitur,  primogenitum  non  Iratruni 
sequcntinni  relatione  dici «  sed  quia  de  niatris  utero 
primus  processit,  sive  alii  posiea  sequautur,  sivc 
noii  sequaniur.  Sed  forlasse  noii  tanlum  primogeHi'- 
/tfin,  sed  et  pnmiiift  caluinniaris.  Audi  ergo  qiiid  per 
9  Miiyseii  Doiiiinus  dicat  :  t  Quidquid  priinum 
eroiiipii  e  vulva  omnis  carnis,  meum  erit  (59).  » 
Sf  ergo  primum  hoc  iu  loco  relativuin  est,  et  per  se 
dici  non  potest ;  qiiomodo  sLaiini  post  i!inum  inen- 


iiascunUir  el  aBJiflcantur  in  nobis.  Sequitur  :  Ecce 
Magi  ab  Oriente  venerunl.  Qiiare  ab  Oriente(42)? 
Quia  jam  interius  illumifiati  fuerant,  et  jam  sol 
justiti»  eonitn  nientcs  illustravcrat.  Sed  ubi  veiie- 
runt?  ilierosolyinam.  Et  qiiid  dicebant?  €bi  est  qui 
natus  esl  rex  JudoaorUm  ?  Uiide  boc  scitis?  Qiiis  boc 
Yobis  itidicavil?  Aiuui  illi  :  Yidlmus  enim  stellam 
ejus  in  Ortentif  et  venimus  adorare  eum,  Isti  eiiim 
sunt  priinitiae  (45)  gentiuin  :  isti  prius  ex  gcntibus 
in  Christoin  crediderunt  :  his  non  lerra,  sed  copJi 
Cbristi  nativiialem  pnedicaverunt.  Et  iii  bis  quidem 
completum  est  illod  quod  dicilur  :  i  CoBli  enarrant 
gloriam  Del  (il) ;  i  creiluni  autein  isti  coelo  non  lo- 
quenti,  sed  novam  steilam  ostendeiiti.  Judaii  vero 


seir.  offcrebatur,  qiiod  utruin  priinuni  essel,  adbuc  D  credere  noliiul  Chrislo  pncdiraiiti,  proplictias  expo* 


(37)  V.  Hicronym.  adv.  Ilelvidium  et  Clirysoslo- 
AJum  ad  b.  1.  de  bac  et  similibus  particulis  Ambro* 
sUnn  qiioque  I.  ii ,  in  Lmc,  lib.  De  Noe  et  Arca, 
c.  17;  l>e  iiislit.  virj;.,  c,  5  et  8,  elc.  Isidoruiii  Pelu- 
sioiam ;  1. 1,  epiht.  4 ,  elc. 

(oS)  Breviter  bic  Uicronyraus  nwrem  aJhigans 
Scriplurarum;  <  ut  primogeniium  non  eum  vpcent 
qiieiii  fratres  seqiiunlur,  se«l  euin  qui  prtnius  naiiis 
sit,  >  lectorein  tanien  snum  auiaiidat  ad  libeUum 
aihvrsiis  llelvj.ruiui 

(59)  Numer.  xviu,  15.  Yidetur  essc  lociia  ad 
qiieiii  N.  A.  spcctat;  elsi  minus  exacle  verba  aJIe- 
g:.t,  qiise  suut.  <  Quidqui.d  priintioi  erunipit  e  vuiva 
( Mnci^  carnis»  Quain  olTerunt  DQinino»  siye  cx  bo- 
mtiLilMis,  ^ive  <|e  4>ecQribus  fueril,  lui  Juris  crit:  ila 
diniaxsit,ut  pro  iiominii»  primogeniio  pretium  ac^ 
cpius,  ei  omiie  aniinal  quod  immundum  est,  redimi 


fiicias ;  cujiis  redemplio  erit  post  unnm  mensero.  % 

(40)  Est  bomilia  S.  Rrunonis  in  Epipbauia  Do- 
niini  Eniiseno  attributa  in  edit.  pag.  27. 

(41)  Vid.  Cbrysolognm  ser.  15b,  alqtie  eamdem 
interpretaiionem  ineuioratain  ab  Ambrosio  i.  ii  De 
JjcqI>.  e.  7. 

(42)  Siiiifli'.ferme  modo  A.  Imperfecti  bom.  2: 
<  Quoniam  ab  Oriente  venerunl,  unde  dies  nascitur, 
iiidc  initium  lidei  processit,  quia  (l(lcs  iumen  Cbt 
aniiiiarum,  i  etc. 

(43)  Ita  cos  vocat  S.  Leo  senn.  t  «le  Epiph.,  S. 
Aiig.  si.ve  A.  serm*  30  de  iempore,  S.  Fulgentius 
scrivi.  5,  litc. 

(44)  PsaU  xvui,  f ,  oiquc  imnc  locum^  aliegal 
etiarti  S.  Lco,  ^erm.  all. 


f«  S.  MUNONIS  BnSCOn  SlGNtCNSlS  M 

iietili,  mortuos  suwiltnll,  cacoi  iiluminanii,  el  ^\h  A  prophoiarum  lesiimonlo  venlurum  esse  ercdebal? 


iiiiracnk  facienii.  Sed  nnnquid  ista  slella  videbaiur 
ab  omtfiibtts?  Si  eifim  ab  oronibus  viderelur,  nequa- 
quam  se  eam  in  Orienle  vidisse  dicerent,  quae  non 
Mum  in  Orienle  appareat.  Faclum  est  auiem,  ut 
Tlsa  sleila,  quidquid  per  eam  significabatur,  nioz 
i&telligerent,  non  tamen  astrologica  artis  demon- 
fttratlone  (45),  sed  sancti  Spiriius  lllustratione. 
Christum  igitur  in  stella  quaerebant,  quem  divtiia 
inspiratione  per  sieliam  sigDificari  jntelligebant.  Hoc 
enrm  et-Baalam  signincaveral  dicens  :  i  Orietur 
stella  ex  Jacob,  i  et  cisurgei  bomo  de  Israel  (46). 
Ebi  igilur  Christus  et  bomo  et  stella  ;  stella  in  signi- 
ficatione,  homo  in  veritate;  stella  gentibus»  homo 
iiidaeis.  Gentes  eum  in  steUa  sequuntur,  et  illumi- 


Tune  Herodes,  clum  vocatis  Magi$,  diligenter,  didieU 
ab  eit  temi^  tieHm  quas  apparuit  m.  Hoc  auieni 
ideo  faciebat  (47),  ul  sl  Chrisliim  Invenire  non  pos- 
9el,  sahein  naiiviiatis  ejus  lempore  cognilo,  qui  so- 
lus  occidi  Don  poierat,  simul  cum  cxteris  ejiisdem 
»latis  puerls  necaretur.  Non  enim  intelligis,  Hero- 
des,  non  iiitelligis  quod  tibi  per  Moysen  a  Domino 
dicilur  (48) :  <  Nuu  coqoe»  haedum  in  laete  maiiis 
suae,  >  id  est  nou  occides  Christum  Infaniem,  el  ad 
Virginrs  niatris  ubera  pcndeuiem.  Ei  minent  eos  iit 
Belhlehem^  dixit ;  ile  et  interrogate  diiigenler  de 
vuero^  et  cum  inveneritis,  renuntiale  mihi^  ut  et  ego 
vement  adorem  emm.  Nihil  proficis,  nihil  hac  tua 
calliditate  agis.  Non  esl  consilium,   nec  sapientia, 


liantttr  :  iudaei  hominem  tantum  eum  esse  pulaiit  et  B  nec  fortitudo  contra  Doniinum  (49).  Qui  cum  au- 


excaecantur.  Unde  ipse  quoque  ait  :  c  In  judiciuni 
ego  Teni  In  huuc  muiidttm,  ut  qui  non  videni  vi- 
deant,  el  qui  vident  caeci  Oanl  (Joan.  ix,  59).  i  — 
Audient  aulem  Herodet  rex  turbatut  ett^  et  omnit 
Bierotolgma  eum  illo.  Magna  quidem  erant  quae  di- 
cebantur;  sed  quia  laetitiam  sonabant,  et  lotius 
regnl  gloriam  innuebant,  iion  tttiqueperlorbari,  sed 
ketari  el  Herodes,  el  orouls  Hierosolyroa  debttisseU 
Sicenim  Infirnii  oculi  vlso  lumine  perturbari  soleni. 
fiene  autem  isti  laies  iu  prophetarum  libris  per  IIIms 
aves  significantur,  quas  dies  excaecat,  el  nox  ittiimi- 
nal.  Sed  quis  non  laeletur,  quod  puer  noster  adhuc 
in  cunabulis  vagit,  el  rex  terrae  cum  loto  regno  sito 
liinore  dissolviiur?  Ne  liineas  miser  :  non  enim  ad 
hoc  venit,  ut  regnum  tibi  auferai,  sed  ut  omiiibus  de  ^ 
regno  expulsis  reghum  restituat.  Sequitur  :  tt  ton' 
^egarit  omnet  principet  tacerdotum,  IQ  et  Scribat 
popuii,  tciicilabatur  ab  et«,  ubi  Chrielus  nasceretur. 
Al  illi  dixerunt  ei :  In  Bethiehem  Judee;  tic  enim 
teriptum  ett  per  Prophelam  :  Fa  tu  Bethlehem  terra 
JudOf  nequaquam  mir^ma  ett  in  principibut  Juda  : 
ex  te  enim  exiet  dux,  qui  regat  populum  meum  Itrael, 
Turbatua  enim  Herodes  quiescere  non  potest ;  angi- 
ttt>,  el  ne  ex  improviso  capiatur,  principes  sacer- 
d^iiumy  et  scribas  populi  vocat;  ubi  Christus  nasca- 
lur,  inquirit.  Dicllur  ei :  in  Reihlebem  iudas.  Timor 
a<fdltur  limorl;  ei  qui  Magorum  verbis  perlurbaius 
fuePat,  iterum  scribarum  el  sacerdoluro  responsione 


dittenl  regem,  abierunt :  et  ecce  tteiia^  quam  vide- 
rant  in  Oriente,  antecedebat  eot,  usque  dum  teniene 
ttarel  tuper  ubi  erat  puer,  Videniet  autem  tteiiam 
gavisi  tunt  gaudio  magno  valde,  Reeedunt  Magi  ab 
Ilerode  el  vldeni  aiellam,  quia  el  ilii  qui  a  diabolo 
acparantur,  vident  justiliae  lumen.  Sed  qnare  eos 
aniecedil  stella,  nisi.utviam  eis  ostendai,  el  ad 
puerum  ducat  ?  Sequuntur  igilur  eam  :  venioul 
Bethlehem :  stat  supra  doiniini  illam  in  qoa  erai 
Virgo  Maria  :  stal  svpra  stellam  ;  Maria  enim  ttelia 
marit  (50)  inlerpretatur.  Slella  iuque  filius  slella 
el  maler  :  stella  oritur  de  slella ;  aed  luajor  quos 
oritur  quam  iila  de  qua  orilur.  (Jnde  ei  roerilo  bupi  a 
slare  videtur.  Non  dixit  siipra  puefum*  Sed  quid 
dfxil?  5ttpra,  ubi  erat  puer.  Ubi  enim  eral  puer, 
nisi  Itt  sinu  Matris?  Stabat  ergo  stella,  et  clamabat; 
haliet  enim  linguam  suain.  Ne  eniro  longe  pelamn:» 
exeropla,  sic  illa  siella  loquebatur  liLigis,  sicul  istae 
litterae  loquttntur  nobis  :  Siguilicando  igitur  loqiie- 
batur»  sed  quid  signilicabal?  quid  dicebat?  Vis  aii- 
dire  quid?  Hic  esl  puer  :  hxc  est  Maler  pueri :  hic 
eum  quxrite,  hic  invenietis  :  bic  in  parvo  corpo' 
sculo  laiet,  qui  ubique  esl  el  omiiia  replei.  Hoc  csi 
euim  quod  dicii.  Videntet  autem  ueilam,  gaviti  tunt 
gaudio  magno  vaide.  Quid  est  enim  videniet  tteiiam, 
nisi  videntes  et  inielligentes  quid  eis  significabatur 
et  dicebaittr  per  stellam?  uon  eniiii  magnum  gau- 
dium  esl  videre  stellas.   Nam  et  solem  et  luuam 


lerretttr.  Quomodo  enim  lerrerl  non  poierat  qui  tan-  ^  ^g^  videmus,  el  non  multum  videndo  gaudemiis. 
tttin  lerrena  sapiens,  regnum  aroiitere  limebal,  dum 
ftto  tempore  Chrislum  Datnm  esse  audiebat,  qttem 


Ih  Nat.  €  Non  solius  hoe 
>ei  per  quem  illoruro  ad 


(45)  Chrysostoro.  hom.  J 
esse  stellae  videiur,  scd 
Ih>c  anima  commola  esl.  i 

(46)  beda  a  stella  prophctiam  significari  dlctl, 
A.  noster  cum  Ahibrosio  loquitur,  qui  lib.  ii  in  Luc. 
t  secuDdum  tncaniationis  mysierium  Chrisiiis  est 
stella.  I  Aique  Ambrosium  quidem  prae  ociilis  bie 
habuisse  cre<io  ex  eo,  qnod  com  soleat  Vulgaiani  se- 
i|ui,  nmic  locum  Xumerorum  ex  LXX,  sicut  Ambrosius 
protulit,  ipse  quoque  proferi :  f  £|  exsurgei  hfNiio 
de  Israel.  >  Vulg.  %  £i  eonsurget  virga  i!e 
Israel.  i 

(47)  Vide  Chrviostomtt^m  homr  7^  el  Peiruro  Chr y- 
sologum  serffl.  fdS. 

(48)  Exod.  xtiii,  10.  Alque  ila  plane  August.  qiK»» 


Caudebant  igitur  non  propter  siellam,  sed  propter 
slellae  significalum.  Et  intrantet  domum,  invenerunl 

stion.  90  in  Exod.  scribens  :  i  Quomodo  observe- 
lur  ad  proprtelatem  verborum,  aut  non  esu  aut  nou 
diicei.  Inteliectum  lamen  deCbristo  approbo;  qtiod 
hac  proplielia  praedicina  esl  non  occideiiaits  a  JudaiMs 
infans  quando  Herodes  quaerens  ettin  ul  occideretur, 
non  invenil.  » 

(49)  Prov.  XXI,  30  :  «  Non  esl  sapientia,  non  esi 

(irudentia,  non  esl  consilium  CQuira  Doinitiuiu.  i 
lunceuaMlem  locuro  in  eamdem  seuienitam  allegai 
S.  Gregorius  homll.  10  in  Evaiig. 

(50)  S.  Beniardus  horoil.  2  iu  Jfts<ii<  eir^eo- 
dem  npmine  c  quod  interpretatum  marts  tletia  dici- 
tar....  ipsa  esl  igitur  nohillie  illa  nelia  e^  Jacob 
oria»  >  elc. 


SI  COMUENT.  IN  NATTH.  --  PARS  I,  CAP.  U.  ^ 

pwernm  mm  Marla  matrt  ejua^  tl  jnrocidente»  adora-  A  acceplo  in  $omm»t  m  redirent  ad  Berodem^  per  aliam 


Htunt  eum.  El  apertie  tkeeaurie  $ui$^  obluierunt  «t 
munera,  aurum,tku$  et  myrrAam.  Qnanla  faocex- 
SHluiio  libi  fueriu  o  Virgo  beaiissima,  qnts  cogi- 
urevaleat!  quoniam  eum,  qvem  nnper  genueras, 
jamqnaM  liomtnam  adorari  videbas.  Suscipe  prima 
munera  filii  lui ;  snscipe  iribuU  qtiae  el  sofvimtur ; 
ct  qiue  aliis  iributa  solvere  veneras,  tu  prius  ab 
aliis  iributa  suscfpjas.  Ad  boc  enlm,  ut  Lucas  ail 
(i,  5),  yenerai  iosepli  iti  fietblehero,  ut  ipse  qiioque 
sicut  caeieri,  profiiei^tur  et  obligarei  se  tributa  per* 
solvere,  co  quod  esset  de  doino  et  ramilia  David. 
Unde  manifestam  est  quod  secundum  familias  Iri- 
buu  solvebantttr,omnesqae^usdem  familiae  propier 
1)00  monus  conveniebant  :  siquldem  Josepb  et  Ma- 


vfom  rmrst  $unt  in  regionem  sttam.^Revertarour  ig^- 
tar  et  nos  per  aliam  viam  in  regioiiera  nostrainj 
quta  perillaro,  qua  exivimus,  redire  non  poesurotJt 
Iloc  eniffl  et  filiis  Israel  de  iEgypto  exeuntibus  prse  -1 
cipitur,  at  per  earodem  vlam  non  reverlaniur  (o2). 
Regio  namqoe  noslra  paradisus  est,  regio  nostra  esi 
lerra  Tiventium(55):  ibi  cnini  babllaverunt  parenies 
nostri :  inde  exierunl.  Sed  qiia  viaTUtique  persiiper- 
biam,  per  inobedienliam,  pcr  vanam  gloriam,  per  guljt 
intemperantiam :  perhanc  autem  viam  in  patrlam  re- 
dire  non  possumus.  Alia  ergo  qaaerendaest,qua  tn  pa- 
triam  reverUmur.  Haec  aulero  via  Christus  est;  ipse 
enlm  ait :  tEgo  suro  via,  veritas  et  vila;  nemo  vc:ii'l 
ad  Pairem  tiisi  per  roe  {Joan.  xiv,  G).  >  Invenimus 


ria,  qula  erant  de  familia  David,ln  Beihlebem  venire  ^  ^'i'°i»  curramos  per  earo,  si  recto  itinere  In  patriam 


Rccessariom  fuii,  abi  illa  fiimilta  habitabat.  Sed 

quare  (ria  (51)  rounera  oblalenint,  nisi  ut  Trinlu- 

tis  mysieriuro    revelarenl?  Priroum  enim  rounits 

offerimus  ci^cndo  iu  Pairero,  secundom  in  Filium, 

itnium  io  Spiritnm  sanctum.  Ilaec  tria  roiinera  no- 

his  sufliciant.  Qui  haec  non  offert,  a  Christo  non  re- 

cJpifor.  Haec  est  igitor  causa  quare   tria  munera 

Domino  obinlerunt ;  si  eaim  vel  plus,  vei  minas  of- 

/errent,  fiJem  catbolicam  non  tenerent.  Quid  autcro 

per  aurum  siguiflcari  puiamus,  nisi  illam,  qiixcxieris 

ro.ijor  est,et  latiusfulget,regiaro  potestatem?  Aarum 

igitur Chrisloofferimus,  quia  omiiium  regem  euro  esse 

II  credimus.  Offerimus  autem  et  thus,  qaia  Deum 

esse  confilerour.  Thus  eniro  in  sacrificiis  etiaro  gen- 


redire  veliroos.  Pcr  banc  enim  ille  currit,  qui  ejus 
praecepta  custodii.  Diliges  Dominuro  Deuro  tuum  ez 
toto  corde  tno,  el  proximum  tuum  sicut  teipsum  ; 
boc  ipse  praecipit;  lioc  tlbi  sulficlt  custodire;  ne  quse-^ 
ras  ampliuft ;  liaec  vla  in  patriam  te  reducii« 

IV.  Qttf  eum  rece$$i$$eni^  ecce  angetu$  Domini  ap" 
paruit  in  $omni$  Jo$eph  dicen$  :  Surge^  el  accipe  pue* 
rum,  et  matrem  eju$,  et  fuge  in  jEgyptnm,  et  esld 
ibi  u$que  dum  dicam  tibi :  futurum  e$t  enim,  ut  lie- 
rode$  quoBrat  puerum  ad  perdeudum  eum  (5i).  Quo« 
roodo  enim  completis  dlebus  purilicationis  Jerusalem 
Chrisius  in  templo  offerri  poiuit,  si  staiim  ui 
llagi  recesscrant  In  iEgypinm  fugiens  abiit  (^)  ? 
An  fortasse  tandiu  Magi  in  Bethlebein  inorati  suni, 


tiles  diis  suls  offerre  consueverant.  Mjrrrham  quo»  ^  donec  simul  cum  puero  ei  matre  ejus'  Joseph  de 

q<ie  offerimus,  quia  sic  illuro  Deum  esse  credimns, 

ut  hominero,  et  morulem  esse  non  dubitemus ;  myr* 

rha  enim,  ne  corrumperentur,  oliro  roortuonim  cor- 

pora  condlebanlur.  Quia  ergoChrlstoobtulimussua, 

offeraroos  ei  ei  nostra.  Quod  eniro  Regem,el  Deuin, 

et  boininem  eum  esse  credimus,  sauin  est :  nostra 

vero  sunl  quae  nobls  ab  eo  donau  sont.  Habel  enim 

Ccclesia  aunim  in  sapientia ;  Ibus  vero  In  sancu  el 

l)ene  Deo  redolente  conversatione;  myrrharo  auteiu 

in  amariiudine  pieniteniiae  ei  carnis  roortificatione. 

Aarum  igiiar  offerunt  doctores;  ihus  martyres  ei 

confessores;  royrrham  jam  pcenitentes  peccaiores. 

In  aiits  llaque  auniro  falget,  In  aliis  tbus  suaviter 


Jerusalerti  post  purlficationem  revertereiur?  Sed 
roelius  mihi  videlur  esse  ui  sic  dicaiur :  Qhi  cum 
reccssissent,  aliqaanto  post  ieropore  evoluto,  et 
oinnlbus,  quae  secundum  legero  debebantur,  exple* 
tis,  ecce  angeluM  Domini  apparuit  in  $omni$  Jo$epk 
dieen$  :  Surge,  et  aceipe  puerum^  et  matrem  eju$,  et 
fuge  in  Mggptum,  Adhuc  euim  omnla  qniela  erant : 
a  !huc  HerodesMagos  exspacUns,  noudum  sui  cordls 
nialliiam  rcvelabat.  Unde  et  secure  vadunt  in  Jeru* 
Sitlein,  ui  Legis  roandaia  perflciant.  Inde  vero  In 
iF.gyptum  riigere  jubentur,  ubl  Ahraham,  et  Jacob, 
ei  filii  Israel  peregriiiaii  snnt.  Hoc  eiiim  propheu 
praedixerat  dicens  :  <  Ecee  Doroinos  ascendei  siiper 


redoiet,  \n  aliis  myrrha  sapienter  amarescit.  Qiiid  p  nubem  levem,  et  ingredieiar  i£gyptaii)  (/s.  xix,  l),i 


alHod  Deo  oflerre  possumus?  Omnis  noslra  oblaiio  in 
his  iribiis  moncribos  contlneinr.  Talia  igiiur  mu- 
nera  obiiifcrunt  Magi,  in  quibus  et  fidei  veritalem  et 
toum  Ecclesix  disciplinam  significabani.  £/  retpon$o 


(51)  Mirum  in  modam  roysttcae  horam  i 
si^uliacaUones  Pairibus  eiiain,  antiqiiissirois  piaeenl, 
f renaBO  iib.  i|i,  c.  10 ;  Terlulliano  adv,  JudsMS  cap. 
9;  Nazianzeno  oraU  38;  llierooyroo»  Ambrosio, 
Fulgeniio,  etc.  Sed  copiose  omuitto  alque  eleganier 
de  bis  A.noster. 

(52).  BeoteronM  xvii,  l^:  c  Com  Dominas  prsce- 
perii  Yobis,  ut  nequaqoaro  ampliiis  per  eamdem 
Tiasi  revertamini.  i 

(53). .  £xprimere  omnino  voluii  Gregorii  locom 
liom.  10  in  Evang.  :  a  Begio  qoippe  noatni  para^ . 
disas   esi,  ad  quam,  Jesn  cognito,  redire  por  viam 


ei  corroeni  omnia  slmulacra  ejus.  Nules  enlin 
levis,  ei  nuUius  corrupiionts  pondere  gravia  esi 
Yirgo  Marla,  quae  in  i£gyptum  Ghrisium  porlavit, 
ut  Ittx  in  ienebris  luceret,  et  poptlHis,  qui  sedebat  In 

qua  venimus,  probibemur.  A  regione  eienim  nosira, 
siipeKiiendo,  InoUediendo,  vlsibfiia  sequendo,  cibiim 
voiiuim  gastando  discessimus  :  sed  ad  cam  necesse 
csi,  ui  flendo,  oliediemlo...  redeamos.  >  Yid.  Am- 
brosium,  1«  all. ;  Fulgeiitlunt  serm.  5;  Cbrysologon) 
serin.  158, 159,  etc. 

(54)  Esi  bomilia  Broiseno  lhscripi:i,  m  natimtat€ 
Jnnoeentium,  pag.  25,  adjeclis  nonuullis  in  princi* 
pioeikiflne* 

(55)  Ylde  de  bac  qosestSone  Aogusiinam,  l^  ii  De 
consens.  evang.,  eap.  5;  ex  reeentioribus  Jatiieniainb 
cap.  1 1,  MaidoLato»,  a  LapidOi  eic 


S5  •      S.^  MeXOSIS  EPISCOri  SrCNIENSlS  ,  ft 

teDehfis  hiccjn  vFJcrel:  Qui  minwrgehs  arcepHpue-  A  phram  filwt  inos,  ei  noluU  cpnsolari,  quia  npnsuni* 


nitft,  et  malrem  ejus  nocte,  el  recessH  m  jEgyptum, 

'  et  erat  ibiusque  ad  obitum  Uerodix.  Eoce  Tugil  Chri- 

*  8tus,  et  in  noctc  fugif,  ut  fugn,  qu.T  per  sc  diflicilis 

'  «st,  noclis  obscnritfltc  difficilior  nat.  Si  ergo  Chri- 

fitus  fugil  nerodcm,  quanlo  magis  nos  diabolum,  et 

membra  ejus  fngere  oporlcl?  Nuila  ilineris  difficul- 

tflfe  terreamar.  quia  melinsest  duro  labore  fatigari, 

qnam  ab  hostibus  necari :  arcia  cnim  et  angusta  via 

esi,  qua  ducit  ad  vitam.  Venimtamen  nec  semper 

cst  fugiendum,  nec  semper  est  resistendnm  :  scd 

pro  temporis  ei  negotii  qualitaio,  cl  hoc,  et  illud 

ficri  oportet.  Nam  et  sancti  aViquando    fugiebant, 

aliqitondo  hostibus  spontc  oceurrehanL  fpse  qnoque 

Salvator  nostcr,  qui  nos  de  civiiate  in   civitatem 


Rama  enim  inlerpreiatur  exceisa  (oS).  Ula  igiiur  vox 
auditur  in  Rama.  qux  mulium  exaliata  prse  siia 
magnitudine  longe,  latcqne  diffunditur*  Multns  enim 
plbratns  mullusqnc  ululatns  ibi  crat,  ubi  tol  malres, 
tot  parcntes,  tol  bomiRcs  utriusqne  sexns,  visa  tanta 
crudelitate,  etiamsi  vclleni,  roces  c<^il>ere  non  po* 
terant.  Qnare  auiem  Uachcl  filios  siios  plorare  dicl- 
tur,  cum  uliquc  non  QUi  Racliel,  quantum  ad  UUe- 
ram,  sed  fifii  Lix  sbroris  ejus  omnes  isti  fuerunc? 
Judns  enim  non  Rachcl,  sed  Li%  filius  fuit,  in  cujus 
tribu  hxc  cocdes  inm  inimcnsa  facta.cst.  Sed  quia 
Rachcl  intcrpretatnr  or/x,  et  significat  sanctam  Ec- 
clcsiam,  qux  orinam  simpticitatem  iinitatur,  non 
immcrlto  filii  Rachei  esse  dicuntur,  qiii  quasi  agnt 


fugere  praccepit,  cum   et  ipse.  si  vellel,  fiigere  po-  B  innocentes  ct  sine  vocc,  ji^nlaatur.  Beniqne  ciijus 


tuisset,  spoute  son  tempoire  passionis  hostibus  oc- 
currit  (56).  Non  igitur.  liinore  ihc  rtis,  si  jnstam  ct 
uiilemlS  foreputamns,sed  timorc  |)cccandl  et  visi- 
biles  et  invisibiles  hostes  fugerc  debcmus.  Qnare 
autem  Christus  in  iEgyptum  fugerit,  cvangelisia 
«ibinferens  ait :  Vt  adimpterelur  quod  dictum  est  a 
Bomino  per  prophitam  dicentem  :  Ex  JEgypto  vo- 
€atii  giium  meum  :  si  enim  In  iGgyptum  non  issct, 
«&  ifigypto  Tocari  non  potuisset.  Sic  igitur  implcta 
eslprophetia,  et  utilitas  propheti;B.  Tunc  Oerodes 
viden»,  quod  illusus  esut  a  Magis^  iratus  est  valde  : 
€t  miitens  occidit  omnes  pueros,  qui  erant  in  BeiMe- 
liem,  et  in  omnibus  fimbns  ejus  a  binuitu  et  iufra^ 


filii  sunt  agni?  nonnc  ovis?  Sunt  igilur  filii  RacheU 
Si  quidemilla  est  ovis,  el  isti  agni.  Ploratautetn  Ra* 
chcl,  id  est,  sancta  Ecclesia  usque  hodie  filios  suos, 
qnla  quamvis  ad  requicro  eos  irc  inteUigat;  dolet 
tamen,  qnia  corporaliter  ab  ea  separantur.  Sic  au- 
tem  dolebant  et  illi,  quibus  Domimis  ait :  i  Et  vos 
Dunc  quidem  tristiiiam  liabetis ;  iterum  auiein  vi- 
dcbo  vos,  et  gaudebit  cor  vesirum  (Joan.  xvi,  %S).  i 
Et  quamvis  inulio  melios  quam  fuerant  sint  (si  qui- 
demjam  nunc  cum  Deo  sunt),  ad  tempas  tanien 
consolationem  noii  rccipit,  quoniam  in  hac  vita  con 
sunl. 
V.  (59)  Defuncto  autem  Herode,  eece  angelus  Do'- 


ucundum  tempus  quod  exquiesierat  a  Magis.  Quo-     miiii  apparuit  in  somnis  Josepfi  in  jEggpto  dicens 

_• • i¥ I i_^. ^ I-.   1«  n^iui^..    ^*  « .         •    .  _---.'.-..•_      -.  /•_  -• 


oiam  cnim  llerodes  prophetarum  oraculo  in  Bethle- 
kem  nasciturum.  Christum  audierat.  kieo  onines 
pneros,  qni  erant  in  Belhlehem,  et  In  omnibus  fini- 
bus  ejus  occtdit,  nt  quia  unum  invenire  non  potc- 
ral,  unum  simul  cum  caeteris  interQcerct.  Sed  quare 
a  bimatu  et  iiifra?  Quia  secundum  Hagonim  re- 
sponsionem  (57),Christum  higus  »latis  esse  sciebai. 
Prscoccupatus  enim  aUis  negoiiis,cum  jam  pene  duo 
annl  transissent,  et  Magi  ad  euin  non  revcrterentnr, 
se  Uhisuin  csse  intelligens,  valJe  iratus,  omnes  hos 
pueros  ociidere  jnssit.  Tunc  impietum  esl^  quod  di^ 
etum  est  per  Jeremiam  prophetam  dicentem  :  vox  in 
Rama  audita  cst,  ploratus  et  ututalus  multuSt  Rachet 


Surge^  et  accipe  puerum^  et  matrem  <*iu«,  et  vade  in 
terram  Israel;  defuneti  sunt  enim  qui  quasrebant  anu 
mam  pueri,  Qui  consurgens  accepH  puerumt  et  ma* 
Irem  ejus,  et  venit  in  terram  Israel,  Plana  Aiint  bai^c  : 
si  cxponanltir,  difficiliora  rcddi  possunt,  Quod  eniin 
in  patriam  suain  reverlitur  Jesns,  nos  quoque  in 
patriam  noslrum  festiuare  adiuonet*  Audiens  auletn 
quod  Arclielaus  regnaret  in  Judwa  pro  Herode  pa're 
suo,  timuit  ille  ire.  JudaBam  eniin  Jeriisalem  dicit. 
et  ea  qn.-e  a  ti-ibu  Juda  in  circuitu  possrd<'baiiiur. 
Divisum  igitnr  erat  regnum,  et  jam  a  phiribus  rcge- 
batnr  (60).  Et  admoniius  in  soninis  secessit  in  partcs 
CalHoiw;  ei  veniens  Uabitavlt  in  civitate  quas  vocalur 


(56)  Tera  sententia,  quam  voee  et  exemplis  DD. 
Ecclesia  et  SS.  viri  tradiderunt.  Y.  Aug.  epist.  ^iS, 
ad  Honoratum;  S.  Gregoriom  lU).  xxxi  Moral., 
cop.  28.  Ante  hos  S.  Cyprianusep.  56,  ad  Tbibarit . 
et  S.  Athanasius  in  Apolog.  de  lug.  Idem  quod  do- 
cuerunt,  et  prapstiterunt,  contra  quani  scripsit  T6r- 
tulliaiius  iain  Montanista  ( ut  S.  Ilieronymus  in  Ga- 
taL  observat. )  in  lib.  de  fbca  in  persetuX. 

(57)  Variae  sunt  de  hoc  AA.  senteniiae  quas  expo« 
niiJansenius  cap.  il  Concord.,  et  inierpreles  pas- 
sim  :  haec  aucUiris  nostri  est  apiid  Janbenium  or- 
diiie  tertia.  Vide  etiam  Menochium,  De  vil.  Chr., 
lib.  I,  cap.  14,  n.  6. 

(59)  De  boc  Jcremiae  loco  dispiitaut  fnse  inter- 
p^etes.  llieroiiyinus  nou  modo  Ita  interi^retatur  vo- 
ccni  Rama  sed  noinen  appeUaiivum  hic  esse  pulat : 
c  Qood  autetu  dicitur  iii  Raina,  iion  puiemus  loci 
iH)nien  esse  juxta  Gabaa ;  seJ  Raina  excelsum  inter- 
^tretatur^  ut  sit  seiisus  :  Vox  in  exceiso  audila  est, 


D  id  esl  longe  lateqne  dispersa.i  A»  imperfect.  c  Quo- 
niam  de  morie  vox  Innocentium  mitiebHtiir  in  coe- 
liim,  ideo  audipbatur  in  excelso.  >  bi  diversam  sen- 
tenliam  abiit  Maldonatus.         * 

(59)  Matih.^  II»  id.  L^ilur  bocf  evangeUuin  in  vi- 
gilia  Epiphanix,  ut  etiain  in  postrema  ora  codici» 
adnotatuin  esi*  In  illud  esi  aemu^  S.  Brunoliis  a  Mar- 
chesio.  totno  XX  B.  PP.,  pag.  4780,  editus. 

(6U)  Ex  Josepbo  Antiq.  xvii,  iO,  edocemur  llc« 
rodem  iiiorti  proximnm,  priiisquod  scrips^^rat  tesla- 
mentum  mutasse,  et  rcf^ium  suum  dlvisissd,  lia  ut 
Herodem  Antipam,qnem  prioribus  tabnlis  regiii  suc- 
cessoreni  destiiiaverat,  Gaiilae^  ac  Peraeae  tetrar- 
cham  constituerii;  regnuni  Archclao  reliqnerit» 
Philippo  filio  Gauloniticani,  Thraconiticam,  Bata- 
n;eani  et  Paneada  Tetrarchiae  nomine  assigiiaverit. 
Cwn  vero,  llerodis  etiam  volunlate,  accedere  deberet 
Augnsli  eonsensiis,  et  ad  eom  Archelaus  navigasset ; 
tandei»  Aiig.  Archchium  non  quidein  regis  tituio  oi- 


a  COMMENT.  m  MATTH, 

Naureth  ,  nt  adimpleretur  quod  diclum  esl  per  pro-  A 

pketam  :  Quoniam  Nazarm$  vocahitur.  Nazarenus 

enim  diciiis  esl  Ghristus  a  Nazareth  :  Nazaneus 

Tero  (5i),  13  quia  Deo  ab  infaniia  consecratus  est 

Teramlamen  ciiro  et  Nazaraeiis  interpretetur  mtut- 

du$,  ei  Nazareth  munditxas^  non  incongrue  et  Naza* 

rxm  et  Nazarenus  a  Nazarelh  Jici  possunt.  A  quo 

eniro,    nisi  a  mundliiis,  derivatur  mundus?  Bene 

autem  Nazarsus  dicilur  Ghristus,  quia  noii  solum  ipse 

est  mttndus,Ten]m  eiiam  sine  ipso  nihil  est  mundum. 

YI.  [Cap.  III.]  /n  diebut  auiem  illit  vemt  Jonnnet 

Baptitla  prmdicant  in  deterlo  Judmm,  dicttu  :  Pceni* 

Untiam  aglte^appropinquavit  enim  regnumceelorum.  Ia 

diebosy  inqnit,  illis,  quibusinNazareibJesushabita* 

bat;  non  autem  in  illis,  quibusdeiEgyptomersus  ^ 

foerat,  coepit  pnpdicare  Joannes  Bapiista  :  Dicit 

enim  Lucas  evangelista  quod  quinlo  decimo  anno 

Tiberii  Cacsaris  Joannes  praedicare  cospit  ((li).  Sed 

«Vi  prafidicabat?  Jn  deterto  Juimm;  et  quid  dicebai? 

PmnAemwm  agit4.    Quare  hoc?  quia  appropinqnavit 

regnum  cc^orum.  Tidemus  igiinr  quia  desertum  Jii« 

ibei  Tocatur :  boc  eniro  ipse  Dominiis  significans 

alt :  c  Ecce  relinqiietur  vobis  domus  vestra  deser- 

ta  (iiatih.  xzii,  58)  (63).  »  Desertum  enim  non  esl 

boflunom  babitatlo,  sed  est  ferarum  et  aiiimalium 

ralione  cnrentium.  Si  eniiu  raiionem  JuJaei  liabuis- 

sent,  DointnHm  suuro  non  occidisseul.  At  vero  nist 

ferae  esseni ;  leones,  dniconet,  canes,  et  uniooriies 

iion  dicerentnr.  Iti  deserto  igitur  Joanues  pnBilica* 

bat,  quia  feras,  et  belluas  ad  Gdem  vocabat.  Dicebai  C 

antem ;  poenitentiam  agite^  ut  a  peccatis  soluti  a  ter- 

reiio  regno»  in  regnum  coelorum  transferamini.  Ap^ 

prapinquamt  enim  regmm  c<e/oncM,  qoia  Tobisciim» 

et  inter  vos  habilat  Itex  angelorum.  Agite  Igitur  pcB* 

nilcntiare;  mundamini  a  peccatis,  ut  hujus  taiili 

Rt^is»  ei  regoum  et  populus  esse  possitis.  Sed  quis 

est  isie  Josnnes  qul  lam  beoe  praedicat  ?  Hic  eiiiin 

est  ille  de  quo  dictuin  est  per  Isaiam   proplietam 

dicenleoi : « Yox  clamantis  In  deserlo  :  Parale  Tiam 

Domini ;  reetas  liicite  semitas  cjus  (/mi.  xl,  5).»  Vox 

enim  Tocatur  Joannes,  quia  Verbum  vocatur  Cbri- 

sins(6i).  Sicut  euiffl  Joannes  praccedit  Gbrislum^ 

navtt,  dlmidiam  tamen  partem  dltlonis  qoa^  Herodis 
fiieraii  et  coneessit,  et  ethnarcbam  conslituii ;  pol- 
licitus,  regem  se  eum  reniintiaturum«  si  couveiiicn-  0 
tem  regi  virtutem  pnestaret.  Obtigit  aulem  illi  Jii- 
d2ea  et  Idumaea,  et  praeier  foas,  Samaria,  coinpre- 
heiisis  In  ea  urbibus,  Stratonis  turris,  Sebaste, 
Joppe,  Hterosolyffia  :  Gazam,  Gadaram  et  Hippon 
GRecanici  inslituti  urbes  Aug.  s  regno  separaias, 
Syriae  contribuit.  Alterum  Hierodian»  diiionis  dlini« 
dium,  in  slios  dnos  Ilerodis  filios  partilus  est  Ang. 
Herodi  Antip:^  Galilsea  cessit  et  Fenea  :  Philippo 
Bstansea  cnin  Tbraconitide ;  et  Auranitis  cum  parie 
qiiadsim  Zenodori  donius.  Ila  Josepbus  cnp.  lt,ii.  4. 
y.  Aug.  De  eonsens.  ev.  I.  ii,  c.  7,  8. 

(61)  Hieronyrous  ab  b.  I.  :  <  Nazara*us  tanctut 
interpretatnr.  Saucluin  autem  Dominum  futurum, 
oniDis  Scriptura  commemorat.  > 

(62)  Idem  atlinonent  Cbrysostomns  horo.  40»  et 
carieri  passim  interpreles. 

(65)  Beda  ad  h.  I.  :  <  In  dcserto  Judxse  dicit,  gnia 
aicuL  illis  antc  Drophetatum  est;   ecce  Kliiiquctur 


-  PARS  I,  CAP,  m.  88 

ita  voz  praecedit  verbum  :  stalim  entm  ut  ex  ore 
loqueniis  sonus  qualiscnnque  procedit»  vox  est: 
Terbum  autem  nondum  est;  quia  omne  ▼erbum 
«gnificat  aliquid.  Praecedit  igitur  vox,  sequitnr 
verbuni;  merito  ergo  praecursor  Domini  JoannM 
vocatur»  qnoniam  et  nascendo,  et  prxdicando, 
et  moriendOv  et  ipsa  sui  nominis  appellatione » 
ChrisiHm  prxcedit.  Denique  Verbum  Dei«  quod 
in  pectore  meo  est»  nisi  vocis  indumento,  ne- 
que  inteliigi,  neqne  ad  te  transire  polest.  Sic  igitnr 
Verbnm  Dei  nec  indigei  indumento  vocis  ut  iniellt- 
gatur»  quomodo  prius  indlgebat  indumento  carnts 
nt  videretnr.  Unde  et  Verbuin  caro  factum  est , 
et  bHbitnvit  in  nobis.  Quid  est  autem  viam  Domini 
parare,  et  semitas  ejus  reclas  facere,  nisi  virtutos  et 
boiia  opera  diligere,  tenere,  sequi,  et  totis  viriluis 
ampkcti  ?  Jpte  autem  Joaunet  habtbat  vettimentum 
d§  jrilit  camelorumf  €t  tonampeUieeameircalunibQt 
tuot :  etca  auiem  ejut  erut  /ocasia,  et  mel  tiivetire. 
lo  bocenim  beatmi  Joannes  apertisume  demonnrat 
qoam  pro  nibilo  mundam  istum  omnes^ue  ^usbion^ 
ditias  dueeret»  qut  Um  vilisslno  indwnonto  cibo- 
que  utebatur :  sola  enim  vitae  hujot  necessaria  qu£- 
r^at,  qui  sic  vivere  disposoerat.  Hiijus  eoim  exeow 
piiim  iUi  seqauntur  qiii  dicunt :  Habenies  victum  et 
vestiUim,bJscontenli  simus(65).  Pneterea  qoia  poe- 
uitentlam  prasdicabat;  qaaliier  poeoiteiiies  vivera 
dcbeaiit»  eis  iu  seipso  regulam  dabat*  Locosta  au- 
teiu  mundum  aniroal  esi,  et  lege  iion  probibetiir; 
eisi  ejusmodi  cibus  modo  iu  usu  (66)  non  babeatur* 
Xunc  exibat  ad  eum  Bierotolyma^  et  ommt  Judwa; 
et  omnit  regio  circa  Jordanem,  et  baptiuibamur  ab  eo 
in  Jordane^  confitentet  peccaia  tua.  ^/ident  aUem 
multot  Pliaritaorum  el  Sadduaeorum  veniemet  ad 
baptitmum  tuuuk^  dixit  eit;  progemet  viperarum  qui» 
demonstravit  vobit  fugere  a  fuiura  ira  (67)?  Vipera- 
rum  eiiim  luec  natura  dicitur  esse  (68),  ut  quando 
feniina  concipit,  maseiiluni  interficiat,  quando  vero 
parit,  ipsa  nibilominus  a  filiis  occidatur;  neque 
euim  exspectanl,  ut  assneto  natur»  ordlne  oriautur, 
sed  rupto  matris  utero  violenter  foras  eruropunt. 
Vipera  igitur  Synagoga  est(69),  qu»  virum  suum 

domiis  vestra  ileserta,  sic  in  diebus  Joannis  ex  miil- 
ta  parte  fiiit  Judasa  deserta....  mystice  auteni  Jo. 
significal  Salvatorem  qui  predicabatdeserlaeJudxa'* 
id  est  ^ropier  transgrcs.sioiiem  le^is  a  Deo  dereli* 
c(;v.»  Eaindem  roysticam  Blgnificaiiouem  exhibuerat 
S.  Aiiibrosius  lib.  ii,  ad  cap.  3.  Luc.  desertam  dici 
volens  (  quia  iiiiUis  adbuc  convense  plebis  operibus 
colebatur.  i  Sic  A.  liiiperfecii  hoin«  3,  etc. 

(64)  Ita  Beda,  t  Vox  nominatus,  quia  verbum 
pra-cedcbal.  >  V.  Aug.  Imperfecii. 

|65)  I  Tira.  Vf,  8.  c  Uabentes  autem  alimenta  el 
quibus  tegamur,  his  conteuti  sumus.  i 

(66)  V.  Bochartum  De  animal.  fac.  Script.  pag.  1 , 
lib.  1,  cap.  5.  Chrysostomus  de  viciu  et  veslitu  Jo. 
agil  hoin.  iO,  S.  Ambfostus  I.  iii.  In  Liic.  i. 

^67)  A  venlura  ira  Vulg.  ab  ira  ventura  Ital. 

(68}  Hac  de  re  A.  Imperfecti  bom.  5,  et  fieda 
ad  h.  I. 

(69)  De  Pharisxis  et  Saddocsis  Beda  interprQ?^ 
lalur. 


$1 


S.  BnCJNOMS  EPISCOn  srGM£NSI5. 


n 


Salvatorem  MMtramf  naio  ei  ip$e  serpens  vocar  A  simiil  cum  eaeieris  &uccidar|$.  Qiiuifi  f tt/m  or^^r  ^tmt 


tiir  (70)t  pofttqiiaiD  ad  eam  Tenit,  pestfioam  eam  siio 
sONiine  imprvgoaYir,  lotamqne  eirangeliese  prsedica- 
liimis  sementem  in  eam  effudii,  illa  sicut  vipera, 
•icut  yeneiiosa  et  impia  conira  eum  assurgens»  eum 
14  intiiBrrecit.  Hujus  autem  niii  isti  sunt,  qui  matns 
iieqaiiiam  fugientes,  ad  pamiieniiam  Teniunt»  e(  de 
ip.>iiis  iiiipio  venirc  eiire  nituntur.  Hujus  filii  et 
Apostoli  fuerunt  (71)»  qui  eistincta  malre,ex  ejus 
ntero  progrcdientes,  nbiqoe  terrarum  Evangeliuro 
praedicaverunt»  Es  hoc  autem  utero  et  Apostolus 
laeiabundus  egrediens  alt  :  c  Cum  autem  placuit  ei, 
qui  roe  segregavit  cx  utero  mairis  roeae,  el  vocavit 
i>er  gratiam  saam,  >  et  ca^tera  (GalaL  i,  15).  Et  isti 
qiiidem  SynagOKam  occiderunt,  quia  peri^etuae  morti 


nofi  faeit  fructum  banum^  exciditur  tt  in  ignem  mit" 
teiur,  (}uid  enim  arbor,  quid  fructus,  et  quid  igni^ 
isie  significet,  maniresiuiu  est.*  De  lioc  euim  igne 
dicitur  :  i  Vermis  eorum  non  morictur,  et  ignis 
eorum  iion  exstinguctur  (hai,  lxiv).  > —  Eg^  ^m- 
dem  vo$  baptizo  in  aqua  in  panitentiam.  Qui  autem 
po$t  me  veMum$  est^fortior  w^  est,  euius  non  sum 
dignus  ealciamenta  (77)  portare^  ip$e  vo$  baptizaifii 
in  Spiritu  sancto^  et  igni.  (78)  Aqua  enim  tantum 
baptizabat  bcatus  Joannes,  quia  ejus  bnptismus  car- 
ncm  a  sordibus  hvare  poterat;  auimam  vero  a  pec* 
catis  inundare  non  poterat.  Erat  enim  hic  unibra, 
et  figiira  roelioris  baptismi.  Bapli/abat  autem  in 
peenitentiamf  id  e5t>  ad  boc  u(  agereal  pcenilentiam^ 


earo  damnaverunt.  Sic  igitur  ez  impia  maire  boni  ^  ut  sicut  ipse  aqua  cos  lavabat  exterius,  ita  ipsi  ^e 


titii  orinntur ;  quUms  nunc  dicitur  :  progeniee  oip^ 
tanim;  sed  jam  nunc  diasimiles  a  natura  viperarum, 
quis  demonstravit  vobis  fugere  a  futura  ira?  Facite 
trgo  ftucium  digmum  peenitentias  :  illa  enim  pceni- 
tentia  sine  fructu  est»  quae  in  nullo  bono  opere  se 
manilestat,  qualis  esi.  Sicut  eniin  bonae  arbores 
CQmroeiidaBtttr  frueta,  iia  et  digne  pceniientes  bonis 
•peribos  comroendantur.  Quis  eniro  euro  poeniiere 
dical,  qut  adhuc  id  ipsoro  agit»  unde  se  poenitere 
4issimulat  (72)?  El  ne  velitis  dicere  inira  vo$ :  Ptt* 
tr^mkabemus  Abraham;  talis  eniro  cogitatio  falsan 
•ecttritatem  et  iootitein  parit.  Non  enim  sufficit  vo- 
bis  quod  Abrahae  fllii  estis,  ni^i  Abrah.x  opera  facia- 


pcenitentia  lavarent  interius,  ut  mox  Cbristo  ve- 
niente,  ad  ejus  baptismum  susciplendum  essent  pn- 
rati.  Qiiae  sont  autem  caiciamenta  Gbrisii,  qiix  se 
vir  sanclus  portare  indignum  esse  dicit?  Cbristi 
enim  calciamenta  portare  est  ejus  Incarnationia 
luysteria  praedicare  :  Qoodammodo  enim  se  diviniias 
calciamentis  induit,  quoniam  noslr*T  carnis  inorti- 
cinuni  Dei  Filius  suseepit.  Cum  enim  caetera  indu* 
menta  ex  alia  et  alia  matcria  faabeamus,  calcia- 
Mienta  tamen  non  nisi  carnca,  el  de  caruc  snscepta 
liabemus.  Baptizabal  autem  Christus  in  Spirilu 
saiicto,  ct  igni,id  est/m  virtute  Spirilus  sancti,  qua 
peecata    simul  tollunlur    et   uruntur.  Una   eniui 


tis»  et  ejos  fidem  teneatis.  Dieo  enim  vobie^  quoniam  ^  eadeinqiie  virlus  est  et  Palris,  et  Filii,  et  Spiritua 


poUm  esi  Dominus  de  iapitUbut  itiis  $useitare  fHios 
A^rahte,  Vnde  roanifestum  est  quod  filii  Abrabae  non 
secuMhim  camero  (73),  sed  secundum  fidein  diciiii- 
ti»r«  Si  enim  secondum  eamem  dicereniiir,  qui  ex 
cjas  carne  non  esseni,  ejns  filii  dici  non  posseiit. 
Suscitanliir  aulem  de  lapidibus  iilii  Abrahae,  (74)  quia 
geuliieft  prius  lapidei,  duri»  et  infrucluosi  Abrahae 
itiii  facti  snni,  ejtts  fidem,  et  opera  iroiuiites.  Jam 
enim  seemris  ad  radieem  arboris  posila  est :  securis 
Ghristus  (75)  arbor  synagoga  :  prope  est  igitur  ut 
ftyecidatur,  cui  ad  radicem  jaro  aecuris  posita  est. 
Exspeeut  taroen  adhue,  nt  vkieat  si  fecerit  fructiim 
honum.  Iloc  enim  ficus  iHa  significavit  (76),  ctii  Do- 
niinos  inaledixit,  qiioniam  fructnm  non  habebal,  et 


srtncti ;  sed  quia  S|)iritus  sanctus  ab  utroqne  procc- 
dit,  bene  in  Spiritu  sanclo  Dominus  Jesusbapiizare 
dieitur ;  quia  in  hac  nna  persona  Tirtus  lotius  Triiii* 
tatis  brcviter  ostenditur.  Ipse  euim  qui  ait,  c  iii^i 
quis  renalns  fuerit  ex  aqna ,  el  Spiritu  sancio 
(Joan,  ni,5);  >  idem  ipse  dixit,  i  baplizantes  ec>s 
in  nomine  Patris,  el  Filii,  et  Spiritus  sancti  (HaaA. 
xxviii,  49).  >  Si  igitur  beatus  ioannes  dixi8.<iet, 
ipse  vos  baplizabit  in  se  ipso,  qiiando  dixil :  Ipse 
vos  baptixabit  tn  Spiritu  saneio ;  obscnrum  qnideia 
esset,  ad  ipsum  tamen  significaret.  Similiter  autem  si 
dixisset :  ipse  vos  baptizablt  in  Patre :  el  hoc  itenini 
esset  obscurom,  quamvis  omnium  trium  sit  uoa  ope- 
ralio.  Bene  iuque  dixil,  ipse  vos  baptizabit  in  Spiritu 


aniit.  Qui  igilur  loti  arbori  iton  pepercit,  quoraodo  D  sancto^  idest,  inca  virtule  qua"  commiuiis  est  Pairis» 
iini  ex  ramisparcet?  Ne  dicas  iuqae  intra  le;  filtus  et  Filil ,  et  Spirilus  sancti  (79).  Sequiiur  :  Cujus 
snm  Abrahae  :  sed  fac  illius  opera,  ne  ab  ejus  radic^     ventUabrum '  in  numu   $ua  et  permundabit  areani 


(70)  Vid.  Num.  ixi,  Jo.  iii,  t4,  et  ea  loca  intcr- 
pr«*tes. 

(71)  In  bonam  partem  accipii  et  Ambrosius 
I.  all. 

(72)  De  pcenitentia  hujosnodi  Chrysostomus  ad 
h.  I.  hom.  10. 

(75)  Vid.  Pauliim  ad  Roman.  cap.  ii,  iii,  ele. 

(74)  Est  haec  aliorttio  explicatio  apiid  Clirysosto- 
innm  I.  all.,  prxterea  ilierouyiui,  Aiubroaiii,  A.  Iia- 
perfmi,  Be<la,  clc. 

(75)  Hieronymo  secmris  esl  praedieatio  Evangelii. 

(76)  Hnc  idein  transfert  Ambrosius  L  all. 

(77)  Caleiamenta  ha^iet  Cjprianos  1. 1   Teatiinott. 


ti  mss.  cod.  apod  Sabatier.  T.  ap.  Hieronvmiim  h 
Bedani  hunc  locom.  V.  etiaro  Doeangium  in  Gloss. 
V.  Calcia,  Calciartt  etc. 

(78)  V.  Dlssert.  Calroet  aiite  comm.  in  Marc.  lie 
Bapiismo  ar.  S,  qoi  est  De  bapiismate  Joanais, 

(79)  Verba  ipse  vos  baplizabii  Spirita  saneio  et 
igne  expiicat  Hieronyrous,  «  sive  qnia  ignis  est  Spi- 
HtHS  saiictiis,  sive  quia  in  praesenii,  spiritii  lMiptix.i* 
ipnr,  et  in  futuro.  igne.  >  Chrysosimnus  baplitare 
SjMritu  saneto  Inierpreutiir  de  gratise  largiUiie, 
coiaroeinorationem  ignis  ac^ici  piiiat  ad  grati^e  ener- 
giam  exprimendam.  tteda  exponit  de  graiia  et  re- 
uiissiAiie  peccatoruin,  sive  igne  iribobtiottuni.  .\lii 
alUer. 


i»  COMMENT.  IN  MATTD.  -^  PARS 1,  CAP.  IV.  W 

15  Mfam;  ei  ungregMi  intkum  tttum  in  hormum^  A  eiiim  qpod  baptizMo  Donriito  eoeli  tpiMriiiAtiir  7  lla- 


po/^oj  autem  cmnlfMretigni  tiieatfm^J6f7j.  Quig  eDiin, 
per  ▼entilabniro,  quo  grana  a  paleis  dividunliir, 
nisi  ^os  discretionis  libram ,  el  examen  (80)? 
quid  rero  per  aream,  nisi  Ecclesiam  ?  quid  per  Iri- 
ticiiB,  ntsi  boiios?  qnld  per  paleas,  nisi  malos? 
quid  per  horreum,nisi  patriam  caeiesieni?Posiqnam 
igilur  Salvator  nosler  sux  discretionis  exainine  bo- 
iios  a  inalis,  et  agnos  ab  hxdis  separabit,  tota  san* 
cia  Ecclesia  iniquoruin  cousortio  libera,  et  emun* 
Uata,  lonc  bonos  ad  rc^num  inTitabil  dicens  :  Yeniie 
benedicti  Pairis  tnei.  percipite  regnum  ,  quod  ro- 
bit  paitttum  eii  ab  origine  mnndi.  Palets  au- 
lein»  id  est,  iniqiiis  qiiiif  dicet?  lie  maledicti  in 
ignem  cetemum,  Tunc  venit  Jesms  a  GaiUe^a  in  Jor- 


gnum  esl  boc  myslertmn,  magnamque  bfs»  qui  bap^ 
tiznntur,  Ixtiliam  pneHgurat.  Glaosttmerat  prius; 
nemo  illuc  ante  bapiismom  ingrediebatur  :  nnn^ 
«utem  aperiom  est :  sed  bapiizatis  esi  apertom; 
Sic  eniin  ipse  Doniinns  ait  {Joan.  iii,  5)  :  «  Nisi  qiiis 
renalus  rucrii  ex  aqua  et  Spfrf(us«^ncto,  non  intrabii 
in  regnum  ccelorum  (84).  i  Vidit  aufem  Sptriium  Det 
desccndentem  stcut  colombam,  non  qnod  Spiritossan* 
ctus  in  columba  incarnatns  sii ;  sotos  eoim  Ftlins 
est  incarnatus;  sed  quod  in  columba  Spiritns  Dei 
se  ostendere  ToIuit«  Nain  et  in  nobis  est  Spiritui 
sancttis  :  lioc  enim  Apostolus  dicit  (/  Cor.  ih,  16) : 
I  NcsciiiA  quia  teinplnm  Dei  esiis,  et  Spiriius  san* 
ctits  (85)  habitat  iu  vobis;  i  non  lamen  Spiritus  ssm* 


danem  ad  Jcannem^ut  baptizareturab  eo.Quoil  tnm^  cui%  iiifeamniur  in  nobis.\ox  aiitem  iUa,  quae  de 


ait  riinc  (81),   intelligondum  est»  qoando  Joanoei 
talia  pra&dicabat,  et  baptizabat,  non  aulem  qnando 
prxiiicare  coeperat  :  jam  enim  tricesiinum  annum 
utirqne  iiitraverat,  qoando  ad  baptismum  Dominus 
r^neral.  Baptizatiir  aulem  Jesns  non  sibt,  scd  iio- 
hlfi  (82).  Lavat  aquas,  et  sanctifirat  suo  (aciu,  non 
ipse  laTatur  ab  aquis.  Ibi  veins  circumcisio  periit : 
ibi  Bovae  fldei  itinovatio  cepit.  Ibi  prin.um  Joannes 
bapiizare  dtdicil,  ubi  loiiiis  Trinitads  mystcria  co- 
gnovit,  andivit,  et  vidil.  Terrilos  tunc  Joannes,  et 
ad  DomitiUfli  accedere   coniremiscens,  prohibebat 
f  u:ii  diccns :  Ego  a  te  debeo  bartiiari^  ei  tu  venis  ad 
»1«  ?  Rcsprndens  aulem  Jesus  dixii :  Sine  modo;  $:e 
enim  decet  nns  imptere  omnem  jutiiiinm.  Tu,  jnquif,  n 
ni  jor  es,  tu  Doininus  es;  ego  minor  et  seivus;  me 
oporiet-mliioi,  te  aotem  cresccre.  Quid  est  orgo  qiiod 
lu  Tenis  ad  me?  ego  potius  debui  ire  ad  (e.  Tu 
uiundtts  es,  ot  omoia  mundas  :  noo  lu  a  me,  sed 
ego  a  te  et  moudari,  et  haptizari  debeo.  At  ille : 
&ne  modo;  niysterium  est  quod  ago,  dum  ego  bap* 
lizor,  u\  qnoque  in  me  baptizaris,  quia  membrum 
es  illius,  qiii  baptizalur.  Sic  enim  decet  not  implere 
omnem  jueiHiam^  Teleribos  finetn,  et  (erminum  po- 
nentes,  novis  autem  exemplum  et  regulam  dantes. 
Tunc  dimieU  eum.  Quid  est,  dimisit  eum?  non  nl- 
lerius  restitit,  non  ulieriiis  contradixit,  qnin  imnio 
acquievity  ct  eum  sccundum  suaro  Tolnnlatem  faccre 
pcrinisit  (83).    Baptizalus  auiem  Jesus  confestim 


ceeiis  autliia  est,  cujus  nisl  Palrlsftiit?  Qnisenitn 
aliu^  dicere  potult;  hie  est  fttius  meus  dliectusf  Ye« 
mmtamcn  qvaliter  ab  invisiblii  et  incorporeo  tox 
eorporea,  sensibtlisqoe  proeedat,  soWat  qni  potest* 
Gomplacet  antein  stl^  Deos  Paier  in  Filio  s«o  d.h* 
cto,  qnod  talem  ant^  tempora  ineflabiUter»  et  shio 
iniiio  fiiinm  genuit.  Sie  enlm,  si  dkere  diglwm  «8i; 
et  nos  nobis  placemiis  in  operibos  nostris,  quando 
aliquid  agimus,  qiiod  Unde  dignnm  esse  Tidoaiur. 
A|)ertissime  antem  hoe  in  loco  Trioitas  oslemllfnr, 
iniquo  pcrsonaliier  loia  sentitur;  siqnidem  Filitt^ 
in  homine,  Spiritus  sanclus  in  cohimba,  et  Pater  i» 
suse  Toeis  tesiimonio  dcelaratnr  (86). 

VII  [Cif.  IV.]  TuRc  Jesus  duetus  esi  in  desertum 
a  SiirUu  ut  tentaretur  n  diaboib.  Ei cum  j^undstelf 
qundraginta  diebus,  et  qnadraginia  nocfibu*^  posted 
esuriif.  Prtecipui  Ecdesiae  ^ancti  doetores  DomtflmmF 
Jesuni  in  desertum  a  siio  spiritu  ductum  esse  expi^- 
Hnnt  (87)  :  qoem  si  ab  alloqooqHe  spiniu  docfoni 
fuisse  expo6niseen(,  non  esset  inconTeniens,  cnm 
Lucas  EvangeHsta  eum  in  Jerusalem,  et  in  fQ  mon- 
tem  excelsnm  Talde  a  diabolo  non  assumptum,  sed 
ductum  apertissimo  dlcat.  Qnod  si  ibl,  et  ibi  abalto 
spirilu  ductum  esse  non  esl  ihconTeniens;  qoare  In 
desertum  quoque  ab  alio  spiritu  eum  ductam  fuisse 
ihconveniens  videatur  (88)  ?  Sed  sive  a  suo,  siTe  ab 
alio  doctus  fuerlt,  considerandum  est,  qnare  se  s 
diabolo  tentari  pemiiserit.  Nibil  enim  slne  utllitate 


ntcendit  de  oqua,  et  ecce  aperti  sunt  ei  cosli^  et  vidit  D  ct  ratlone  fiicit  Salvaior  noster  :  el  ibi  maxime  ra- 


Spiritum  Dei  desccndentem  sicut  columbam.et  venien- 
tem  supex  *e  :  et  ecce  vox  de  coelis  dicer.  ;  hic  est  fi* 
lius  metu  dileclus^  in  quo  mihi  complacui.  Quid   est 

(80)  De  foturo  judicio  elastcmo  sopplicio  rel  prae- 
ntio  explicat  eliam  )lierot>Tmns ,  Anibrosiiis,  et 
Beda ;  de  tentationibus  et  calaniitalibns  Titoe  hnjus 
A.  ImperTecti  Iwm.  5. 

(81)  fiedain  ad  b.  1.  et  Jansenium  cap.  44. 

(8i)  <  Triplicem  ob  causam,  ail  llieronymus  ad 
b.  I.,  Salvator  a  Jo.  accepit  baptismuin,  i  ut  quia 
boroo  natus  cral,  oinnem  juslitiam  et  liumilliaiem 
lcgis  impleret.  2.  ut  baptismate  suo,  Jo.  baptisma 
cotnprobareu  3.  ut  Jordanis  aquas  sanciifiraits,  per 
descensionein  columbae,  Spiritus  sanetiis  in  iavacro 
credentium  monstrarel  adventum.  i  Ita  ferme  et 
Be<l.i.  V.  Maldonatum,  Janseninm,  ctc. 

(83)  Hiiic  initium  sumit  homilia  Emiscni  Dom.  i. 


tiotiem  quaerere  debemns,  ubi  ipse  aliquid  agit  (st 
tatnen  tale  aliqoid  agtt),  quod  sa»  majestaiis  Tidea-^ 
tur  esse  indignum  :  qois  enim  audire  non  horrcat,. 

in  Quadrag.,  pag.  52.  Sequentes  omnes  Itomiliae  non 
Emisenom«  ut  piuries  diiimus,  sed  S.  Bnuionem 
Astensem  auclorem  baboerunt. 

(84)  De  baptismi  effeciu  boc  explicat  eodem  rooda 
ChiTsostomus  et  Beda. 

(85)  5pirf/it«  bei  Volg. 

.  (86)  «  Mysterium  Triiiilatis  in  baptismate  demon- 
stratur:  Dominus  baptizatur;  Spirilus  dcscendit.... 
Patris  Tox  audilur,  >  Hieronym. 

(87)  Hieron.,  i  Haud  dubium  qiiin  a  S.  Spiriln.  % 
Ita  Cbrysostom.,  Gregorius,  bom.  16  in  £v.»  Be- 
da,  eiG.  V.  MaldotiatttHi. 

(88)  V.  Calmct  ad  h.  I. 


91  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  TH^ 

quod  virlus  a  diabolo  vel  ducaUjr,  ?el  lenlclur?  Ve-  A  ris.  reconlarc,  qnia  in  descrlo  es,  len(&l  le  iriirai- 


inmtamen  vcl  sua  sponte  (luciiiir,  imo  se  jubcnte 
ducitur  (ejus  enim  velle  jubcrc  esl),  non  est  hoc  tan- 
tum  liorrcndum,  quantum  quid  significct  miran 
dum  et  quaerendum.  Quis  enim  nesciat  Pilatum  et 
Judxos  qui  cum  occidcrunt,  non  solum  niembra  dia- 
boli,  scd  cjus  qiioque  scrvos  fuissc?  Et  quidem  ma- 
jor  nobis  injuria  videlur  esse  ea,  quam  a  servis 
allcnjiis  hoininis  pntiinur,  quam  si  ab  ipso  eorura 
(loniino  eam  palereinur.  Unde  non  magis  horrendum 
esl  quod  Salvaior  noster  a  diabolo  ducilur,  et  tenla- 
tur,  qiiam  quod  a  Jiidacis  occidilur  el  flagellatur.  Si- 
cul  enim  Christus  occiditur  non  sibi,  scd  nobis;  ita 
etiam  teiitatur  non  sibi,  sed  nobls.  Nobis  enim  mor- 
luus  esl,  quia  nobis  ejus  mors  necessaria  erat :  nisi 
ciiim  ipse  moreretur,  nos  non  viveremus  :  mortuus 


cos,  ei  pancs  suos  libi  apponlt.  Kesponde  iiaqne, 
sicut  Dominus  tuns  respondit,  quando  ipse  quoqiie 
ab  eo  tcntabatur  :  Non  in  solo  pane  vivit  hom$^  $ed 
in  omni  verbo  quod  procedit  de  ore  Dei.  Pane  enim 
nulrilur  corpus,  verbo  Dei  rencilur  aniina  (95). 
Utrumquc  ergo  bonum  est :  alteruni  tamcn  nimium 
appetere,  niultumqite  delectabitem  quacrere,  et  in 
suscipiendo  lemperanliam  non  hibere,  m»lum  esi. 
Ex  boc  enim  luxuria  omnisque  carnis  petulantia 
nascitur.  Propter  hoc  et  dives  ille  qui  epulabatur 
quotidie  splendide,  quia  siisceperat  bona  in  vita 
sua,  omnia  mala  niinc  patilur  post  mortem  suam. 
Vidcamus  modo  de  illis  quos  supra  pinnaculum 
templi  diabolus  statuit,  in  quibus  mihi  cleticorum 
B  ordo  Hiaiiine  signincari  Tidetur  (94).  lUi  eniro  a 


igilur  est,  ut  nos  vivamus.  Similiter  autem  nobig 
tentatus  est:  quia  ejus  tentatio  duplex  nobis  bcnefl- 
cium  probat.  Alterum  quidem  ut  sciamus  quomodo 
lentatoribus  nostris,  et  his^qoi  nobis  injuriam  Ta- 
ciunt,  respondere  debeamus.  Altemm  vero  ulin 
nuUa  nostra  Tirtute,  vel  sapientia  eonfidarous;  quo- 
niam  Inimicus  noster  dlabolns,  qul  ipsum  Dominum 
nostrum  tenure  praesnmpsii,  tanqnam  leo  rngiens 
semper  circuit  quaerens  quem  devoret  (89).  Red- 
dita  igitur  eausa  tentationls,  videamus  et  mysterium 
significationis.  Cum  eniro  miiltis  modis  diaboliis  ho- 
mines  tentet,  maxiroe  tamen  his  Iribus  eos  lentando 
aggreditur  :  Id  esi  aut  ciborum  appeiitUt  aut  vana 
gloria»  aut  honoris'et  divitiarum  sublimitate.  Niil-  r 
tur  autem  ebs  qiios  tentat,  ad  excelsa  ducere,  et  in 
altom  eleTare,  ut  sicut  ipse  elevatus  cecidit,  sic  et 
alios  exaltando  Vuere  faciat.  Ipse  enim  est  qui 
ait  (90)  :  c  fn  ccelum  ascendam »  super  astra  Dei 
eialiabo  solium  meum ;  sedebo  in  monte  teslamenti» 
in  lateribus  Aquiloiiis,  et  similis  ero  Aliissimo.  » 
Alios  ita<|ue  in  deserluin  ducit  (91)  :  alios  supra 
templi  pinnaculum  ponit  :  alios  vero  in  montem  ex- 
celsum  eialtat.  £t  in  desertum  quidem  ducit : 
qnando  ab  amore  coclesiis  patria^,  et  a  divina  con« 
leinplatione  menles  hominum  avertit,  ei  terrena 
quneque,  et  transitoria  cogitare  facit :  deserium 
cnim  cst  quidquid  a  Deo  longe  est.  Sed  quod  cogi- . 
tnre  non  magnum  peccatom  est,  nisi  cogiialiimi  de- 
lectaiio  succedat,  opponit  menii  diversas  ciborum  j) 
dclicias/  nt  sicut  primum  hominem  decepit  per  gu- 
]x  intemperantiam,  sic  cxteros  quoque  decipiat.  Iii 
pnjie  enim  omnia  ciborum  genera  signiflcantur,se- 
ciindum  illud  (92)  :  Inlravil  Jesu9  in  domum  cujus- 
datri  principis  Pharimorum  Sabbato  mandncare  pa- 
nem.  Quando  igitiir  Iktc  tibi  in  nK^nlem  venerint,  et 
oblitus  eorum  qurp  aniinx  siint,  sola  ea  qitibus  caro 
dclectatur,  inpniguatur  et  siiperbit,  cogitarc  cccpe- 


diabolo  Mipra  pinnaculum  lempli  elevantur,  qui  duin 
se  idoneos  esse  putant,  qui  Ecclesiam  Dci  regere 
possinl,  et  prclio,  et  precibus,  ei  quibuscunque  mo- 
dis  possunt,  Ecclesiae  pnelati  et  episcopl  ficri  iiilun- 
tur.  Ncque  enim  se  aliler  Chrlstus  illuc  a  diabolo 
duci  paieretur,  nisi  quia  tales  Christianos  soo  no' 
mine  prxsignitos  in  hoc  facto  significare  volebat. 
El  beiie  quidem  tunc  omniuro  personas,  bonoruni 
siilicet  et  malorum  in  se  significando  suscepit, 
quando  se  a  diabolo  tentari  permlslt.  Quod  aatem 
ait,  Si  Filiut  Dei  M,  mUle  te  deoT$um,  quid  aliuil' 
nisi  lioc  dicere  vldetur  :  Jam  inter  fillos  Dei  coinpii* 
tatuses,  jam  episcopus  ordinatus  es,  Jam  ab  his  qiil  te 
17  non  cognoscunt  vlderis  esse  quod  noii  es.  Fac" 
igilur  aliquid  uiide  lauderis,  unde  gloriosus  babea- 
ris,  et  unde  magnus  ab  hominibus  vldearis.  Mitte  te 
deortum.  Semper  enim  fai  Ules  se  deorsnm  Qiittunt, 
quia  solas  diviiias,  gloriam  et  dignltaies  quaere  iies 
quotidie  deleriores  fiunt;  et  hos  tamen  benignissi* 
ihus  Dominus  docere  non  dedignatur,  quomodo  sno 
iciitalori  respondere  dcbeant;  si  tanien  nori  diabo- 
him  lentantem,  sed  se  salutaria  consilia  dantem 
audirc  vcIinL  Ail  enim  :  Rurtum  scriptum  ett :  Non 
tenlabis  Dominum  Deum  tuum.  Hoc  enim  Dominus 
respondii,  quando  diabolus  eum  duxit  supra  pinna- 
culum  leinpli,  et  quando  ci  diiit ;  si  FUius  Dei  «f, 
mitte  le  deorsum.  Simililcr  igilur  el  tu  quia  inielli- 
gis  ic  supra  Ecdcsiam  Dei  male  ordinatum;  el  non 
a  Deo,  sed  a  diabolo  ibi  positum,  cselerisquc  praela- 
tum  :  quitibi  ctiam  quotidie  dicit^mitte  tc  deorsum, 
ette  quotidie  pracipitare,  et  perdere  nititur ;  recor- 
dare  hujus  tesiimonli ,  quod  non  diabolo,  sed  tibi  et 
Oiiinibus  lioniinibus  a  Domino  dicilur.  Kesponde 
igiiur  :  Non  libl  crcdam,  non  rae  deorsum  mittam; 
scd  obcdiam  Scriplurae  mihi  dicenii :  non  tentabit 
Dominum  Deumluum,  Quomodoeniro  Doniinuin  non 
tenlal  (|ui  Ecciesiain,qnamfurtim  et  pcr  latrocinium 


(89)  V.  Cbrysoslom.  hom.  13,  el  ex  recentiori-     rel.^i  etc 
biiR  Corn.  a  Lnp. 

(90)  Isai.  xiv,  15  :  <  In  conliim  conscendam,  i  eic. 

(91)  V.  S.  Gregorium,  lib.  xiv  Moral.,  cap.  7 ; 
Ambiosium  I.  ni  iii  Luc. ;  Cbrysosl.  hom.  13;  A. 
Iiiiperr.  hoin.  5. 

(92)  Luc,  XIV,  1  :  f  El  faclum  cst  cum  inlra- 


„ V.  Calniel  ad  h.  I.  Lucne. 

(93)  I  Si  quis  ergo  non  vcsciliir  verbo  Dei,  istc 
nou  vivil;  i  ui  cnlligil  hinc  llier.  De  liis  J.  C 
teniatioiiibus,  S-  Lco  ser.  3  dc  0"adrag.  Ambrositt» 
irl>.  I  Dc  Cain  et  Abel.  cap.  5,  cic. 

(9i)  Eicgans  et  notabilis  ina.\im«  )ocus. 


»  COMMENT.  LN  MATTII. 

HtTasiCy  ooatra  eanimiiiii  iuslilula,  ei  Dei  voluntaicm  A 

teiietp  et  possidel?  MtiHnnreiiifn  Deum  lenut  qni  in 

€0  peceato  perseverat ,  qao  se  perirc  non  «lulMCai. 

Uts  auscm  ita  di5|iostlis»  nuncde  iftis  qttoqiic  videa* 

miiSr  qui  supra  moiitem  excelsum  vakle  a  diabolo 

ihicuntur,  quibus  cii:un  •mnla  rcgna  mundi ,  et  eo- 

rum  gloriam  ostetulit ,  et  ostcnsa  promiltit,  si  eum 

procidentes  adoreiu.  Qiios  enim  alios  per  Istos  in- 

teiligamiis,  nisi  imperatores,  regcs,  duces,  princi- 

pes,  caelerosque  sxcuii  kvgus  potentcs  (95),  quos  in 

nionicDr  excelbuin,  id  csl  in  ipsarum  dignitatum 

subliniftalem  perhomicidia,perjuriay  furtat  rapinas, 

proditiORCS,  fraudes,  el  caetera  hujiismodi  diabolus 

d*:cit  ei  eialtai?  £i  isti  quidein  emn  adorant,  eum 

eoUint  et  venerontur;  eum  qiiasi  Dcuro  sequuntnr, 

ei  posi  eom  in  icuebras  demerguutur  :  neque  cnim  D 

audiunt   hoc  qnod  dicit   Dominus  Jcsos.  Dominum 

Dium  tuum  udorabh  et  ilii  soU  urvieB.  Quia  igitur 

tricium  esi  de  iiis  qui  in  descriuro  ducuiitur,  et  de 

bts  qiri  sopra  piniiaculom  tempH  coiisiituuntur»  ei 

de  HUs  qai  snpra  montem  excelsum  valde  exaluniur. 

Munc  ad  princjpioro  redeainus,  ei  quare  Salvalor 

RO^lerqnadraginta  diebus,  et  quadraginta  noctibiu 

jfjunaYerlt   exponanius  (96).  Quseri  enim   potesi 

qiiare   neqne  ptiis,  neqiie  miims  jejonaverit;  et 

quare  stl>i  hoe  dleram  nomero  jejunare  placiierit. 

TaniQin  entm  Moysen,  tantum  et  Ellam  jejunasse 

iegimus  (97).  Quadragenariiis  enim  numerus  ex  qiia- 

tuor  consiat,  et  dcccm  :  qualoor  enim  decem,  vel 

docieft  quatoor  quadraglnta  liunt.  Per  qoatuor  aoiem  ^ 

novttfii  Testamentnm  signtncaiiir,  qooniam  in  qua- 

itior  evangeliis  consistit.  Per  decemverosignincatur 

veius,  qni  in  decem  roandatis  legis  conlinetor.  Q»a« 

draglnia  ergo  diebus  jcjuoare  est  ulriusqiie  tesia* 

nieoti  prsecepta  servare.  Quadraginta  euim  dlebiis 

Munat,  qnl  ab  illis  oronibus  se  immunem  et  jeju- 

niuin  costodit,  qux  uirumque  Testamentom  facere 

iiitenlicit  :  ui  sicut  caro  exieriiis  jcjiinat  a  cibis,  ita 

ei  niens  intertus  jejonei  a  tHiis.  Dicit  enim  5cri- 

ptura  :  N'on  occtdes,  non  mcBchaberis,  non  furtom 

facies,  non  falsom  testimoniom  dices,  non  concupi- 

sces  rem  proximi  tui,  et  similia.  Ili  sunt  itli  cibt  a 

qnibos  utnimque  testamcntom  prapcipit  absliiiere. 

Qoi  ergo  cjimem  jejuniis  macerat,  tiisl  ab  istis  cibls 

se  tnterius  jejunium  custodiai,   non  bene  Jejunal.  D 

lejunennos  igilor  carne,  jejunemus  et  inente.  Noti 

nobia  sunt  illi  cibr,  a  qoibits  absttnerc  debeamus. 

lejnnayU  itaqoe  Dominus  Jeaiis  quadraginta.diebus, 

(95)  Ita  sanetus  qiioqoe  Gri^oriiis,  lib.  xviii  Mo* 
ral.  cap.  56,  et  lib.  xxs,  cap.  S6. 

(90)  llac  de  re  fuse  Coriielius  a.Lapide,  aliiquo 
iulcrpretes.  \uL  S.  Jo.  Cbrisost.  Iiom.  1  in  Ge- 
nes.  n.  3. 

(97)  \id.  ap.  S.  B.isitiuni  in  horoii.  de  xl  Mariy- 
nliiis  eorum  orationeni.  S.  Aug.  serm.  51,  n.  5i, 
scr.  .ii5,  n.  9;  serro.  205,  n.  i;  serro.  264.  n.  5: 
sernK  tlO,  n.  3,  eic.  In  libro  etiam  u  Dc  docirina 
Cbristiana,  cap.  16,  iiumeri  illius  mysieria  quseilani 
exponit.  Vid.  S.  Gregorium  bom.  12  in  Evang.,  n.5. 
Scriftsit  de  numerorum  mysteriis  Pelrus  Bongus. 

(98)  Esi  Eiiiiscno  buniilia  siipposiu  in  dic  S.  Aa- 


-  PARS  I  CAP.  IV.  n 

ci  qiindraginta  iioctibiis ,  qnalcuus  iii  cibornm  jejo^ 
nio  signincarei  nobis  jcjunium  corporis,  et  in  dic— 
rum  numei'0  dcmonstraret  jeiuniuni  cordis. 

Vin.  (98)  Cum  auiem  atidisset  Jesns  quod  Joames 
iradiius  essel^  secessit  tn  Galilteam  :  et  relieta  avilait 
Saiareih^  venit,  et  habitavit  in  Caphnrnaum  mari'^ 
tima,  in  finibus  Zabulon  et  Nephtalim  :  ut  adimple- 
rnur  quod  dictum  eiU  per  Isaiam  prophelam  :  Terra 
Zabttton  et  Nephthalim  via  maris  trans  Jordanein 
GailkeiB  genimn^  populus ,  qui  sedebat  in  tenebris; 
vidit  lucem  mdgnam ;  et  scdentibns  in  regione  umbra^ 
moriis  lux  oita  est  ets.  Manifestiim  esl  igitiir, 
qiiia  non  alicujus  rei  tiir.arc  scsessit  Domimis  in 
Galiiseaml,  relicta  civitate  siia  Nazareth,  sed  ut 
prophetia  complcretur,  qua;  iii  ftucs  Zabulon,  et 
Neplitatim  enm  ventunim  essc  pncilixerat.  Sic  eniui 
ait  Isaias  (/«flf.  ix,  i>.  c  Primo  icmpore  allevlata  est 
terra  Zabuloii  et  terra  Nepblhallm. »  Sed  quare 
primo  teiiipore?  quia  statim  in  suae  praedicationis 
IQinitio,  et  antiqnam  aposiolos  elegissei  veniens 
illuc.  Petrum  et  Andneam,  Jacobum  et  Joannem  de 
piscatione  vocavli,  et  eis  ut  post  se  venirent,  impe- 
raviu  Sic  igitor  primo  tempore  soorum  pondere 
peccaturum  tcrra  Zabulon,  et  terra  Nepbthaliiri 
allcviata  est  (99).  Qiiae  idco  quidem  via  maris 
dicitor,  quiaporluosaerai,et  naufragiisdedita(tOO). 
Uiidect  Jacob  in  benedictionibus  alt  (tOI):  c  Zabu- 
lon  in  liltore  maris  babitabit,  et  in  statione  navium 
pertingens  usque  ad  Sidoncm. »  Sed  quare  iu  Gali- 
kram  secessisse  dicitur  ?  cum  Liicas  evangelista 
Niixareth  in  Galilxa  esse  ostendat,  di.  ons  :  c  Mis- 
sus  est  Gabriel  aogelus  a  Dco  in  Galilse»  civiu- 
tem,  qoap  vooatur  Nazarelh  {Lue.  i,  26).  >  In  hoc 
qiioque  Evangelio  superins  lcgitur,  quod  Joseph  ad- 
monilus  in  somnis  c  veuit  in  partes  Galilaex,  et  habi- 
tavit  in  civitate  Nazareth  (Ifa/lA.ii,  2i).  >  Per  quod 
dalur  intdligi  qiiod  Nazareili  non  in  plena  provincia 
Galilaex,  sed  in  cxtremis  flnibus  siia  stt  (102).  Se« 
ccssit  igilur  in  Galilaeam,  id  est,in  ipsius  provincise 
plenitudinem.  Gentium  autem  illarum  populus,  qui 
ibi  in  tenebris  sedebat,  el  lunien  veritatis  non  ba* 
bcbat  quia  legem  spiritualiler  non  inielligcbat,  tunc 
viditlucem  niagnam.Vere  utique  magnam;  ipsa  est 
cniin,  qua^  illnminat  omncm  hominem  venicniem  in 
huncmundum,  qiiara  qui  sequitur,  non  ambulat-in 
leiieUris.  sed  habebit  lumen  viUc.  Et  sedeniibus  in 
regione  umbra  mortis^  tux  oria  est  eis.  Illi  cnini 
sub  urobra  mortis  sedent,  qui  vitae  arborem  ignO' 

drsc3e  pag.  199,  hoc  num.  8  et  seq.  9. 

(99)  Totidem  ferme  vcrbis  prophetae  locnm  cx- 
plicat  S*  Hifjron.,  iib.  iii  in  Isai. 

(iOO)  Hieronym.  ibid.  c  Mare  hic  lacum  appeilat 
Geiiesarelh  qui  Jordanc  influente  eilicitur;  in  ciijus 
liltore  Caphariiaum  et  Tiberias  el  Ue(hs;iida  ct  Ciio- 
rozaim  sitve  suui :  iii  qua  vci  maxiiuc  regione  Doiui- 
nus  coininoratiis  est.  > 

(101)  Genes.  lix13.  Vid.  S.  Amhros.  De  BenedicU 
pairiarcb.  eap.  5. 

(lOi)  Vid.  Hieron.  De  loc.  Bonfrer.  Onomasii 
Rciundum  Palcst.  pag.  905.        » 


» 


S.  BRUNOMS  EPlSCOn  SIG^ifENSIS 


98 


nmi.  Maki  onibra,  qYiaesicrefrigerait,uioccida(:  sic  A  enim  bominem  piscesessenl  (105),  pifiCfttorcfr  hiofmi- 


obscnra,  ut  penilus  lumen  loDaU  His  igilur  ni:ii  lux 
isla  iiluxUsei,  vila  pariter,  el  lumine  caruissent, 
quoniam  ei  nmbra  lumen  eis  loHebat,  etmorsTiiam 
eia  auferebat.  Venil  igiiur  lux»  veniL  Dominus  Je.*ius, 
quisimul  eos  et  iiiumiiiavit,  eisanavil.  Unde  et 
siibdilur  :  Exinde  ctjepit  Jeiu$  pricdicare^  el  dicere ; 
pcenitenfiaiu  agite.  appropinquavit  enlm  regnum  cc^O" 
rum.  His  eniiu  verbis  Saivaior  nosler  suos  audilores 
eiilluminal,  et  saiial :  Christi  enim  praedicatio  et 
lumen,  et  viia  esl.  Sed  ubi  esi  necessarium  accen- 
dere  lucem,  nisi  in  tenebris?  Qnibus  necessarinm 
esidare  medicinam,  nisi  infirmis?  At  vero  anima 
qax  in  peccatis  est,  ct  infirma,  et  sine  Iiimine  est. 
Iluic  igiiur  pocnitenlia  daior,  cujus  medicaminesa- 


nnm  apostoli  fieri  non  possent.  TalCK  enim  piaces 
digni  sant  convivio  Dei.  Tales  plsccs  in  baptismatis 
fliivio  natant.;,TaIcs  pisccs  bamo  fidei,  sanctae  pras- 
dicationis  reiibiis  capiuntur.  De  mari  igitur  in 
mare  iransrerunlnr,  quoniaro  de  mari  Galiiaeae  in 
19  hoc  mare  magnum  et  spaliosum  mittutitur,  ubi 
suiil  repiiiia  quorum  non  esi  numerus :  animalia 
pusilla,  et  magna,  per  quae  omnia  genera  homiimm 
significantur.  Sed  quid  esi  dicere,  venite  posl  me  ? 
Posl  Christum  namqne  ire,  est  ejus  yestigia  sequi, 
ojusopera  imitari,  ejnsdem  patientiam  el  bumili- 
laiem  lenere.  Neque  enim  suflicit  nobis  pedibus  tan- 
tnm  ire  post  Jesnm,  nisi  ;et  mcnte,  et  dilectione 
eum  seqiiamur.  Operae  pretinm  autem  est,  conside- 


nartur,   et  illuminatur.  Bene  autein  a  poeniienlia  B  rare,  quanta  faeril  liorum  beaiorum  fr.itrum  obe- 


praedicare  Dominus  incboat,  qui  mentes  bominum 
infirmas,  et  errorum  nebulis  excxcatas,  boc  uno,  et 
siiigulari  medicamine  sanare,  et  illuminare  vencrat. 
Idipsuro  enim  praBdicationis  exordium  Joannes  quo- 
qne  Baptisia  suscepit.  Nisi  enim  Iircc  metiicina  pne- 
ccsserji,  nnllum  aliud  reinedium  est,  quod  innrinis 
mentibus  valeat  subvenire.  Nam  clsi  parvuli  poeni- 
tere  nesciant,  fides  tamen  et  poenitentta  eos  ofle- 
rentium,  pro  eis  suscipitur. 

IX.  Ambulans  autem  juxta  mare  Calita^w  vidil 
dnoi  fratre*^  Simonem,  qui  vocalur  Petrus,  ei  An- 
dream  fratrem  ejus  mitientes  rete  in  mare^  eratit 
enim  piscatores^  et  ait  illis  :  Veniie  post  me,  et  fa- 
eiam  tos  fieri  piscatores  hominnm^  At  f//i,  reliclis 


dientia,  qui  slatlm  relictis  retibus  secuti  sunt  eum. 
Unde  non  immerilo  Simon  obediens  (106),  Andreas 
vero  respondensr {\01)  vel  decorus  inicrprctatur.  Et 
procedens  inde^  vidit  atios  duos  fratres  Jacobum  Ze- 
bedwi^  et  Joannem  fratrem  ejus  in  navi  eum  Zebe^ 
da'o  patre  eorum  reficientes  retia^  et  vocanit  eos.  lUi 
autem  statim^  relictis  relibus  el  patre^  secuti  sunt 
eum,  Non  roinor  autein  iii  bis,  quam  in  illis  aliis 
obedientia  invenitur  (108) ;  quia  ad  uniuft  jusslonia 
yocem  non  solum  retia,  sed  et  patrem  relinquentes, 
Christum  Dominum  secuti  suni.  Et  isii  quidem  sicul 
etillinon  solum  piscatores,  verum  etiam  fratrcs 
erant.  0  felix  militia,  quap.  ex  fratribus  coUigitur« 
quibus  omnibus  est  cor  unum  et  anima  una  ;  de 


retibus,  seeiui  sunt  eum  (103).  Ccre  primos  suos  di-  ^  qujbus  etlam  per  Propbetam  dictum  fuerat :  c  Ecce 


scipulos  de  niari  Dominns  vocai,  quoniam  mnllos 
alios  per  eos  de  Iinjus  mundi  fluctuosa  amaritndine 
ad  fidem  vocare  disposncrat.  Ut  qnia  de  mari  a  Do- 
mino  vocanlur,  ipsi  quoqiie  periclilantium  aniinas 
de  mniidi  hiijus  naufragio,  et  de  viiiorum  insurgen- 
libusprocellisliberarediscant.  Et  sicut  ipsi  sccun- 
diim  carnem  fratres  eranl,  iia  ei  caeleros  fidc,  ct 
dilcctione  fratrcs  essc  doceani.  Omncs  enim  fratres 
«umus,  qiii  ex  una  matre  Ccclesia  genili,  et  unins 
patris  filii  suinus.  Undc  siinul  oiniies  dicimus  :  f  Pa- 
ler  noster,  qui  es  in  coelis  (Matth,  vi,  9).  1  Qnia 
enim  commuiiis  patcr  est  oinnium,  coinmuniter  in- 
Tocatur  ab  oninibus.  Vocat  aulem  Pomiiius  pisca- 
lores,  qnoniam  lales  ei  necessarii  eraiil,  qni  aqnis 
assueti,  et  piscandi,  ei  bapUzandi  cssent  perili : 
idcoque  non  artem  mntare  eis  praecipit,  sed  longc 
inelioris  piscationis,  et  allcrius  gcneris  pisciuin  eos 
piscatores  fore  proiniliit  (104).   Dicii  eis,  Venite 


quam  bonnm,  et  quam  Jucundum  babiiare  fratres 
in  unum  (PsaL  xxxii,  1).  »  Quid  est  aulein  retia 
reficere ,  nisi  sanctarum  Scripturaruni  sententias 
bxreiicorum  violentia  conscissas  et  depravatas 
sana  intelligentia  exponere  et.  restaurare?  Haec 
enim  quatuor  Evangelia,  quasi  quaiuor  piscandi 
retia  sunt.  Similitcr  aulem  el  quinqtie  libri  Moysi» 
omnesqiie  prophetarum  libri.  Denique  lot  sunt  re- 
tia,  quot  et  volumina.  llis  enlm  relibus  Christiaui 
capiuntur  :  bis  omnes  fideles  in  Ecclesia.colliguiv* 
tnr.  c  Iie,  inquil  Dominus,  in  universum  mundum ; 
prxdieate  Cvangeliuin  omni  crealur»  :  qui  credide- 
rit,  et  baplizatus  fiierit,  salviiseril  (Harc.Svi»  16). » 
\ides  igilur  piscatores,  quibus  dicilur  :  Ite  in  uni- 
^  versum  mnnduin,  vides  el  relia,  id  est,  Evangelium, 
de  quo  diciiur,  prssdicate  Evangelium  omnl  crea- 
iwrjd  :  vides  et  flumina»  in  quibus  pisces  caf iuiitur« 
id  esl  bapiismum  :  vides  et  ipsos  pisces,  eos   vi- 


post  me,  et  faciam  vos  fieri  piscalores  hominum.  Nisi      dellcet  qui  baplizantur,  et  credunt.  Sequitor : 


(103)  De  iicrata  horum  vocatione  Chrysosl., 
hoiM.  44,  et  Beda. 

(404)  Atqne  hinc  nimirum  Chrysostomns  liomines 
traducere  ad  pietatem  vocat  o-otyiTyfvccv  sagena  ca^ 
pefe  et  Cyrillo  multiiudo  ad  Dcuni  iiondnm  iraducia 
Twv  f9vwv  i5  vku^s  affocTnvcvTO;  mnltitudo  non  eapia 
sagena, 

(105)  Notum  est  Ciiristianos  nuncupalos  pisccs,  el 

filscicul08  :  quare  Tertullianus*  Dc  bapi.^  cap.  4. 
os  pisciculi  secundum  Jesum  Christiiin  nostruin  iii 
aqtia  nascimur;  ct  tcsserAm  Christianoruin  quam- 


dam  fnisse  vocem  ^xWff  V^^eis  tam  mollis  Inscnlptim 
veierum.  Chisiiauorum  Monumeiuis.  Exslai  cl.  An- 
selmi  Cosiadoni  erndita  disseriatio  lialice  scripia. 
D6  pisce  J.  C.  syinbolo. 
(106)  Vid.  hicaLapidc.  ..      ,    .     « 

(i07)  V.  Andream  de  Sarrasiey  De  glorm  S. 
Andrere  c.  4,  p.  6.  Beda  qnoqne  Inierpretationem 
liatiel  hormii  nominnm.  •   \oi. 

(108)  Fidemlmrnni  et  obcdientiam  lauaatChry- 
sost.  Iioin.  14. 


07  COIIMEINT.  IN  IIATTH.  ^  PARS  I,  CAP.  V.  ^ 

X.  Cfrfiuikal  Je$ns  ioiam  Galilmm  docens  in  Sff-  A  suuU  Sed  qiiare   beali  ?  QiUmi*m  ip$ormn  e$t  re* 


nagogh  torum  et^tigdicdnt  Evangelium  regni  Dei.et 
sanans.omnem  ianguorem,  et  omnem  infirmiiaiem  tit 
popuio.  Hoc  est  enim  quod  superius  eipoauiiiius  ; 
quia  priino  lempore  non  soluro  peccatorum  onere, 
Terom  eiiam  aegritudine  corporis  aUeTiala  est  terni 
Zaboion»  et  terra  Neplillialiim  Ei  abiit  opinio  ejut 
in  loiam  Syriam  ;  ei  ohiuleruni  ei  omnei  maie  kaben^ 
teSjet9ezaio$(l09)varii$  languoribus,  et  tormentie 
eomprehen$o$  ;  et  qui  dtemonia  habebant,  et  lunati- 
ros,  et  paralylieo^^  ei  curavit  eo$.  £cce  quain  subito 
roanifeatalujr  Cbristos  :  ecce  quaia  siibito  ejus  vir- 
luiis  fama  et  opiiiio  ierram  replet.  Undiqoe  autem 
omiies  infirmi  et  male  se  babentes  ad  eum  defe* 
runtur,  el  ipse  ut  verus  medicus  omnes  iolerius  et 


gnum  cod^rum.  Beati  miiei,  ^uoniam  ip$i  po$$idB* 
ifuni  terram,  Quid  enim  sunt  mites,  uisi  p«tientes 
et  buniiles  ?  Perit  eniin  omois  virtiia  siiio  patieiitia. 
Unde  et  Dominus  ait  *  c  la  patieoiia  veatra  posai- 
debiiis  aniuias  vestras  (Ltic.  xxi,  i9). »  Qui  igitur 
iinpatiens  est,  nec  animam  soaro,  nec  terramMiam 
pos&idere  potest.  Qoomo.do  enlm  aniioam  svam  poa- 
sidet  qui  animi  soi  furorem  ei  iram  cohlberc  iion 
Talet  ?  Quoinodo  auiem  terram  suam  possidet,  qiH 
ncque  oculos  ab  itHciio  visu,  neque  aores  abillicito 
audito,  neque  nar^  ab  jilielto  odoratu,  neqtie  oa 
ab  illiclto  gosto»  neque  maiius  ab  iilicito  taeiu  eou»» 
pescere  vatet  ?  Poasurous  taraen  per  banc  tern», 
terram  viventium  inielllgere :  ae  per  boc  non  mluas 


exierius  curat  infirmitates.  Hoc  enim  propbeta  prae*  B  possideni  mites,  quam  possident  pauperes  spiriiii» 


dixeral  dicens  (110) :  c  Vere  lajignores  uostros  ipse 
tulit,  ct  iofirmitates  nostras  ipse  portavit.  i  —  £| 
ueuttg$uni  eum  turbee  muita  4e  Gaiilaa^  ei  Deea^ 
poiu  ef  de  Jero$oiymi$,  ei  de  Judesa,  ei  de  iran$  Jor^ 
dane. 

X/.  [Cap.  V.]  (111)  Videne  autem  Je$u$  turbat 
euendit  in  moniem,  et  cum  udi$ui^  acceeurunt  ad 
eum  diedpuii  ejue^  et  aperiens  o$  $uum,  docebat  eo$ 
dicens  :  Beti  paupere$  $piriiu^  quoniam  ip$orum  e$t 
regnum  codorum.  Quod  enim  in  montetn  Christus 
ascendii  roagnum  aliquid  se  locuturum  esse  signi- 
ficaL  Ideo  enim  ei  propbeta  ait  (112) :  c  Super  roon- 
tcm  eiceisum  ascende  lu,  qoi  evangelixas  Sion.  » 
Ibi  auiem  discipulos  docet.  quos  majoris  iDtelligeii 


qooniam  cum  illi  coahiin,  isti  vero  lorram 
deant,  idem  tamen  per  coelum,  ei  per  lerram  «igoi- 
flcatur.Quaodo  vero  fidelibos  aois  Cbrislus  Donii*- 
nus  noster  Ulia  promittit,  Dotina  tlbi  in  roonte,  et 
iii  regia  sublimiiate  aedere  videiur  ?  Sequiinr  : 
Beati  qui  iugent,  quoniam  ip$i  conMlakumur.  Qiiifl 
enim  si  pro  aroissione  reniro  temporalium  itt|eanit 
Quiil  si  pro  illatls  aibi  i^juriis  lugeant?  Quosdam 
eiiim  flere  videiiius,  quoniam  illafas  sibi  injuri» 
vliidicare  noii  possont :  quas  quidem  qnaiido  vln- 
dicani,  iiequaqoam  tunc  beait,  seA  roiseri  auat.  Si« 
igitur  dicuiur  ;  Beaii  qui  lugeui  pcccaia,  quet  fe* 
ceruut ;  lieati  qui  $ua  et  allorum  peccata  ploranl» 
Sic  eniin  Samutl  flebat  Saulem  cunciis  diubua  viim 


--.  -»,w...  «■9^i|«uiv9  UU1.C»,  «|uus  umjuni»  loieifigeii»  ^'^  '^-...«  v«...u«.a  M^uti»  i^iittivyu  «;uncu8  oluCMia  Vn$0 
\Ut  esse  sciebat.  Sed  qoid  dicit  (113)  ?  Beati  pan-  ^  »"*  (/  Reg.  xv.  35).  Nam  et  David  ^uia  pamiiwi« 
pereu  epiritu.  Non  dicit  simpliciler  beati  p.ittperes ;      ^^  ^^^''i>  beatus  est ;  aii  eoim  :  r  Fuerooi  mibi  la-» 

crym»  meae  paiies  die  ac  oocte  (Psa/.  xii«  3).  » 
ip&e  quoqiie  Salvator  ooster  pro  niorie  Lazari  la« 
ciymatusesKJMiMi.  xu33).  Vldens  eUam  periiu- 
r.im  Jerusalem  flevit  (/-uc.  xix,  41)  de  miseriis  ejiia. 
Flevit  et  apostolus  Petrus,  et  beatitudfuefii  um 
amisit.  Beaii  igiiur  qui  sic  logent,  qooDiam  ipsi 
aiterna  Ijetitia  coiisolaimntor.  Beati  qui  eeuriunt  u 
$\iiunt  juetitiam.  M  enim  jusiitiam  esuriunt,  et  si- 
tiont,  qui  sic  in  obFOrvanda  justiiia  delectantur,  ac 
si  niagnis  epulis  reficiantur.  Unde  et  Psalmista  aii : 
i  Beaii  qui  ciistodiunt  judicium,  et  faciunl  justiiiam 
iu  omni  tempore  (Paa/.  cv,  3). »  Hoc  aodiaiit  reges 


quoiiiatn  nec  omnes  pauperes  beati,  nec  dmnesdi* 
vitea  mlseri  sunt.  Mullos  enim  pauperes  latroues, 
boinicidas.  aduUeros,  peijuros  et  proditores  vide* 
miis  :  qui  ei  in  bac  viia  miseri  simt,  ei  post  banc 
vitain  iiifelices  eruni.  Divites  aulem  plures  fuisse 
legimus,  qui  in  sancta  conversatioue  D«imino  pla- 
cueroni.  Beati  igitur  pauperee  epiritu^  sed  noii  omni 
spiriiH ;  est  enini  spiriius  bonus,  esi  et  spirliiis 
roalus.  Sicut  autem  beaii  sunt,  qiii  spiritu  inalo 
20  paoperes  suni,  sic  etlam  illi  beatl  siint  qui  spi« 
riui  booo  divites  sunt.  Beati  liaque  pauperes  spiritu, 
et  beati  divites  spiritu.  Esi  enini  spiritus  superbix. 


^^.l""?/*^'"*^*^***"'**  spiritus  discordi»,  ei  mulii  ^  ei  principea ;  boc  audiani  potentes  eijudlcetf  ;  boo 
alii  spiriius  sunt,  quibus  qulcuiique  pauperes  sunt,  «^  Bos  audiamus,  nos^  inquam,  episcopi  ei  saeerdo- 
^eaii  suni.  Beati  suni  quoque  qul  spiriiu  sapienii»,  ^t  hiijus  eapituli  aemper  memores  simos,  sine  quo 
et  iniellectus,  spiritu  consilil  et  fqnitudinis,  spiritu  cjctera  capitula  bene  tractare  nequimus.  Sed  nota, 
scicntix  et  pieiaiis,  et  spiritu  tinioris  Domini  diviies     4"'>*')  ^on  solum  illi  qiii  faciunt  jiistitiam,  scd  eiiaui 


(109)  In  viilg.  non  habetor  vexatos,  nec  liabei 
aiiiiqua  Itala  versio. 

(110)  Isai.  Liii,  4.  Neque  buiic  fsaiae  locum  ad 
naiic  rero  A.  rcfert,  scd  Matibsus  viii,  17  postquam 
ludnraliones  narravit  ut  adimpleretur  quod  dictuui 
est  per  Isaiam  prophelaui  dicenteni :  •  Ipse  infinni- 
utes  nosiras  accepit  ei  «grotationes  nosiraa  oor- 
tovii.  1  Y.  a  Lapide  ad  I.  Is. 

tlH)  £st  boinil.  Emiseoo  aliribuia  lu  naiali 
piitrimorum  niari.,  mW,  prwmissis  nomiullis 
iu  texium  iiuw.  praK>ed. 


(112)  Isai.  XL,  9  :  De  ▼ariis  significatioiiibiis 
roontia  in  Scriptura ;  S.  Gregorius»  iiiii.  lib.  xxxiii 
lloraL;  Yid.  S.  Ambros.,  lib.  viu  in  Luc,  cap.  4, 
S.  Bemardum,  bom.  1  in  fest.  oin.  SS. ;  Proprlua 
ad  A.  Hieronym.  Dominus  ad  rooniana  conscendii, 
ut  turbas  adaUiora  secom  irahal»  et  &  Ambrosiua 
lib*  V  ad  cap*  vi  Luc.,  f.  17. 

(113)  DebisS.  Augusiin.   Deserm.  D.  In  onmiU 
(U  III,  pari.  u,  Opp.,  ex  reeens.  Mau?.),  S.Bcroacf»  . 
dus  Da  divera.  seriu.  66,  etc. 


n  S.  BUUNOMS  EPtSCOn  SfGNiENSIS  100 

tfnl  eam  tturiunt  et  $himt ;  id  csl  qiii  e.im  facerc  X  qui  contiiicl  bmnia,  comprelicnderc  potcilt.  B^afi 


c^Mictipisrunt^  etfti  non  possint  facere  qtiod  deside* 
ivniit,  tamen  beati  sitnt,  qiti:)  quaiilnm  in  ipsis  est, 
fticiunl  quod  desiderant.  Et  isii  qi]idein'<a/ura6Nn/tir, 
qtiando  omnia  itlorum  dcsideria  complebuntur  ; 
sicutenHm  cibo  saturatur  corpits,  ita  suo  dcsidciio 
satnratur  anima.  Beaii  mi$encorde$j  quomam  ipsi 
tmterieordiam  contequenlur*  Stalim  pt>st  jusrui.un 
misericordinm  posuit.  (Jnde  et  Psalmisla  ait :  t  Mi- 
sericordiam  ct  judicium  cantabo  tibi ,  Domiiic 
{^$al,  c,  1).  1  Bona  est  juslitia  ;  bona  est  el  mise- 
ricordia,  Habet  illa  suum  iocnm  ;  babei  ct  isla 
8»um.  Neqiie  vero  perit  justitia,  st  in  quibusdam 
caosis  misericordia  tcmpcrctur.  Est  autem  miseri^ 
oordia  (114)  quaedam  afTectio  animi,  qua  affligimur 


pacipcif  (fuoniitm  fitii  Dei  vocabuniur,  PaciCci  eiiiin 
Siinl  qui  discordcs  pacificant,  qui  mundum  Deo  re* 
concili.nnt,  qui  inter  ca^teros  paccm  cl  concordiam 
scminunl.  Aposlolus  enim  dicit :  c  Pacem  seqnimni 
Guro  omiiibus  sinc  qiia  nemo  vidobit  Deum  (Hebr, 
xfi,  U).  >  liemqiie  :  c  Si  fleri  poiest)  qudd  cx  vobis 
est;  ciim  omnibiis  hominibus  pacem  babenles(Rofii* 
xfi,  18).  >  Et  Psalmista  :  c  Cum  liis  qui  od^runt 
pacein,  cram  pacificus  (P$al.  cix,  7). »  Et  bcne  qui- 
deiii  filii  Dci  vocanlur  pacirici,  quia  c  ipse  cst  pax 
nostra,  qui  fecit  utraque  unum  {Ephe$.  ii,  14},  » 
l;'sc  est  rex  paciAcus,  qui  in  sc  ipso  angulari  lapide 
doos  parieies  conjiingens,  pncem  Tecil  his  qui  longe 
eranl,  et  bis  qui  prope.  Bcati  qui  persecuthhem  pfi" 


alienis  malis  ;  cui  invidia  coRtniria  est,  per  qua m  [^  iru/i/Kr  propfer  Ju^^itiam^   quoniam  ip$orum  e$t  re* 


liomo  affligitHr  alienis  bonis.  Sive  igitur  in  nos 
delinqucntibus  parcimus,  sive  miseris  et  indigcn- 
libus  Bubveninms,  sive  crrantcs  ad  viam  veritaiis 
.  reducimus,  misericordia  est.  Qui  -nutcm  misericor- 
diam  non  liabuerit,  mlsericordiam  non  inveniet : 
$  eatie^  enim  nicnsiini,  qua  mcnsi  faerimus,  re* 
meiieiur  nobis  {Lue,  vi,  58).  >  Scquitur  :  Beati 
mundo  eorde,  quoniath  ip$i  Deum  videbuni.  —  c  Ex 
Gorda  cnim,  ui  Domiiius  ait,  exeunt  cogitationcs 
maJa^,  funa,  homtcidia,  perjuria,  adulteria,  falsa 
teatimonia  {Matih.  xv,  19), »  ei  similla  ;  hxc  sunt 
quse  eohM|uiiiani  bomiBem  :  tale  autein  cor  inun- 
dum  nen  esl.  Si  enim  mundum  essel,  totuin  liomi- 
iicin  stto  stercore  non  inquinarct.  Illiid  igiiur  cor  est 


gnum  co^!orum,  Propier  ju$tiiiam  diiit,  (115)  iiou 
propicr  mundt  lioiiores,  non  propter  divitias,  iion 
propler  superblam  et  iniqnilalcni.  Mulios  cniin  vi- 
themus  qui  propter  hxc  et  siinilia  persequuntur 
alios,  et  perseqnunlur  ab  aliis.  Propter  ju  titiain 
enim  npostoli  et  martyrcs  perseculionem  ab  impils 
passi  sunt.  Si  cnim  a  pncdicatione  jiistitiae  ccssare 
voliiissent,  fiersecutionem  passi  non  essent.  D^ique 
bodie  quoque  in  sancia  Ecclcsia  persecntionem  pa- 
tiuntur  quicuuqite  jusiitiam  pnedicare  et  tenere 
nitunlur.  Nun  igitur  omnes  qul  perseculionem  pa- 
tiuntur,  beali  sunt ;  siquidem  iuiqui  sc  invicem 
licrsequuntur ;  sed  illi  soli  proptcr  persccuiionem 
suni  bcati,  qui  cam  propter  jusrniam  patiiintur. 


lunndum,  cx  quo  lalia  iion  proccdunt.  Mco  ct  David  C  Videal  antein  uniisquisque  hscc  audiens,  si  in  aliqua 


rogat  Dominum  dicens  :  c  Cor  mundum  crea  iu  mc, 
Deus,  et  spiriium  rectum  innova  in  visceribus  ineis 
{P$aL  L,  11). »  Si  enim  cor  fuerii  mundum  a  pra- 
vts  cogitalionibus,  totus  hoinoerit  mitndus  ab  ini- 
quiiallbus.  Ibi  cnini  oriuntur  peccaia,  ibi  radices 
liguni,  qu»  si  ibi  succisx  fuertiit,  non  est  ubi  crc- 
seiuit.  Unde  scripium  csl :  c  Beatns  qui  tenebit,  ei 
aUidel  parvulos  siios  ad  peir.im  (P$aL  cxxxvi,  12). » 
Unde  ei  sacerdoies  romani  nutrire  inrerdicuntur. 
Qualiier  autem  miindi  corde  Dcum  vidcant ,  vol 
quibus  oculis  eum  yideant,  dubitari  potcsf,  facile 
autem  solvi  non  potesi.  Apostolus  tamen  dicit : 
c  .iVidemns  nnnc  per  speculum  in  aenigmate,  tunc 
auiem  facie  21  ^^  faciein.  Nunc  cognosco  ex  par* 


istanim  beatitudiiie  continetur.  Qnod  si  in  aliqua 
se  invenerii,  sii  securus,  beatus  erlt,  boc  eHim  Ve- 
ritas  dixit :  Veritas  autem  meniiri  non  potest.  Beati 
e$ti$  cum  maledixerint  vobi$  honiine$,  et  per$ecuii 
vo$  fuerint,  cl  dixerinl  omne  matum  adver$u$  vo$, 
mentientei  propter  me  :  gaudeie  ei  ex$ultitte,  qnonu.m 
merce$  vv$:ra  ropio$a  e$t  in  coeHt,  Bcati,  iiiqnit. 
cslis,  coin  vos  hoinines  nialcdixerini ;  ne  limeaiis 
corum  maledictiones,  sed  potitis  gaudeie  ei  cxs  iS- 
tatc,  (116)  quoniain  corum  maledictiones,  eorum 
l>erseciiiiones,  eorum  maledicia,  et  mendaci»  g  n  • 
dium  vobis  pi*aeparant  in  coelis,  ei  exsu]taiioii«*m, 
magnamque  mereedem  et  letribuiionem.  Sie  eniin 
persecuii  suni  propbetas  qui  fuernni  aiite  vos.  N;ti 


ie,  iunc  auleui  cognoscam,  sicut  et  cognitus  suin  D  esi  hoc  novuin,  non  esi  iniisltaiuin  ;  h\c  Isaiain,  sic 


(1  Cor.  X11I,  12). »  Ei  Joannes  apostoius  :  c  Scimus, 
iuquil,  quoniani  cuin  apparuerit,  similes  ei  erimus, 
quoniam  videbimus  euin  sicuti  est(/  Joan,  iii,  2).  > 
Magnus  erit  illeoculus,  qui  claritate  sui  visus  eum 

(lU)  S.,  Thomas  2>2,  qu.  50,  ar.  1  ;  ex  Aug.  : 
c  Miscncordia  esi  alienffi  miserix  in  nostro  corde 
compassio,qua  utique,  si  posseqaus,  subvenire  coni- 
pellimur.  > 

.(115)  Idem  animadvertii  ei  Hieronymus  ad  h. ). : 
Signanter  addii :  .propler  |iisiitiam  ;  ninlti  enhn 
[lersecutionem  propter  sua  peccata  psTiinntur ,  ei 
uon  suni  justi.  Chrysostomus  illud  pro  juslitta  ex* 
plicai,  pro  virinie  atque  pietate,  pro  defensiene 
ca^terorunu  Solei  quippe  justitiam,  omnem  prorsns 
animi  appellare  virtutem.  V.  eiiain  A.  Impcrfecti 
hom.  9« 


Jeremiam,  sic  ei  alios  piophelas  pcrseculi  sunt.  II- 
ionim  igitur  excmpliim   vos  doceal,  si  illoium  vus 
beatitudo  delcclat, 
Xll.(il7)  Vo$e$ti$  talterra^f  quod  $i  $al  evanuerii, 

(116)  Hicroiivmus:  c  Nescio  quis  boc  nostrum 
possit  impierc,  nt  laceretur  opprobriis  fama  nostru, 
et  nos  exsiilteinus  in  Domino.  >  Hoc  qiii  vaiiain  s^^.- 
ctatur  gloriani,  implere  non  (K)lcsl  :  qiise  postreiuu 
v(»rba  dcscripsit  Deda.  Chrysosioniiis  tainen  pnc* 
clnre,  lioni.  15  De  J.  C.  «  Non  loodo  id  dixil  sed 
ellam  facile  persuasit,  nec  duobus  aut  deceui^  $ed 
universo  jam  pene  mundo. » 

(117)  Est  homiria  Emiscni  in  naiali  confess.  et 
docL,  |)ag.  227,  scdicei  S.  BruiioniSt .  til  rdiqiia: 
Emiseno  atiributae. 


!0i 


COMMENT.  IN  MATTIL  —  PAf\S  I.  CAP.  V.  |<y) 

inquit,  esUs   sal  lcrra,  vos  A  bona  opera  glorificent  Palrem  Vi*sirum,  qui  in  c(bU$ 


jji  quo  salietur  ?  Vos 

eslis  homimitn  condimcntum  (118),  vcstro  cxcniplo 
iiisiruit,  Tcsira  sapicnlia  (loceri,  vcslra  bumililale 
eipaiieuiia  componi  c^xteri  dcbcnt.  Qtiod  si  sal 
eTanuerir,  si  pnrdicator  vires  amiseril,  si  episcopus 
luxuriae  el  vanitali  se  ciederil,  in  qiio  salietur,  in 
quo  populus  condielur  ?  Ad  nihilum  valel  ullra,  nisi 
ul  miltatur  foras^  et  conculcetur  ab  hom':nibu$.  Tale 
eDim  sal  quia  infatuatum  est,  IToras  miuilur,  qno- 
niam  falsus  prsedicator,  ejusqne  doctrina  qux  vana 
sine  sapore  cl  inutilis  cst,  ab  Ecclesia  pciliiur. 
Concttlcaliir  autem  ab  bominibus»  quia  dignus  est, 
qui  ab  omnibus  despectui  babealur.  Vos  estis  lux 
tHHndi,  Quod  enim  sol  et  luna  prxstani  corpori, 
bocapostoli  et  doctores  prsestant  animae.  Illi  illu- 
minant  ooulos  corporis  ;  isii  liluminant  ociilos 
menlis.  Suni  igiiur  lux  mundi,  qul  majorero»  et  me- 
liorem  mundi  parlem  illuminant.  Nonpolest  civitas 
abKondi  snpra  moniem  posita.  Sic  enim  suni  apo*. 
sioU  et  episcopi  super  Ecdesiaai»  sicoii  clvilas. 
aupra  moDtem.  Non,possunt  abscondi,  aliius  se* 
deoi,  oainium  oculi  ad  eoa  respiciuni.  Qui  st  pul- 
chri/ueriBt,  ei  sui  ordiuis  decorem  et  iionesuteiii 
icDuertiH,  Tenerantur  ab  omuiimfli»  miramor  ei  lao-. 
dantor  ab  omnilMie.  Nequa  au€»dunt  /Meniew,  el 
pomuu^eam  sub  modiot  sid  super  tandtilabmm^  ut 
luceai  emaittas  ^iit  m  d^mosuni»  Ad  hocenim  lo-. 
cema  accenditar  at  luceal :  ad  boc  episcopua  ordi- 
Dator,  m  ut  caeteros  illttminet.  Liieema  enim  epi- 


eit.  Nolite  putare  quoniam  veni  solvere  ie§em^  aui 
prophetas  ;  non  veni  soivere^  scd  adim\'iere.  Ycoerat 
cniui  Domiiius  nou  ianium  ad  solvcndum  el  expor 
neiidum  boc  quod  lex  ei  propbciae  jubebani,  verom 
eiiam  ad  agendum.  Yenerai  praelerea  Dominus  noii. 
ad  boc  taniiiin,  ul  lcgem  ei  prophcias  solvcrci,  eit 
exponerei,  sed  ut  ea,  quae  tuinus  babercnt  adiinple- 
rel  (120).  Muliis  cuim  inoJis,  nisi  itise  venisset,  lex 
ei  prophel»  adimpleri  nou  poierani.  Praedixerant 
eniin  ejus  naliviiaicm,  passionem,  resurrectioiieiii, 
ascensionem  ct  virlules  quas  in  bomine  operaius 
esi,  quae  nequaquain  adiinpleri  possent,  nlsi  ipsii 
yenisset.  Mulium  igiior  miuus  babebant  lex  etpro* 
pbei»,  spiriiualem  videiicet  iniciligeuiium,  quae  nist 
®  pcr  Cbrisium,  adimpleri  iion  poierai.  IIoc  enioi 
Joannes  evangelisla  iesUtor.  Qui  cum  moUum  fle* 
ret,  eo  quod  nemo  ioveniri  posset  qui  librum  se- 
ptem  sigillis  signaium  aperiret,  dictoro  ^t  ei,  iie 
flerel  :  t  Quia  ecce  vicil  leo  de  Iribo  iuda,  radix, 
David,  aperire  librum  et  sohere  septem  sigiiacttla. 
ejus.  Aincii  qiiippe  dico  vobis»  donee  Iraoseil  cfle- 
luni  el  terra,  ioia  unuin  aut  uuus  apex  non  praete-» 
ribii  a  lcgc,  donec  omnia  fianl  (Apiu:.  y,  5).  i  Quo- 
niodo  cniiu  noii  fiant,  quae  ipse  Deos  veiitora  esse. 
praedixcrat  ?  Alioquin  meoiiretor  qiu  menliri  mMi 
poiest.  lou  auiem,  et  apex,  qu»  in  litteris  m1- 
uima  sunt  (121)  quamlibet  iegfs  et  pfophetanim 

parvissimam  seoientiam  significant.  Qood  a«tem 

sccfHis  eei,  bimeo  gratia  SpiriUis  saocli»  sive  evao-  (j  ^'^*  4"^^  ^^»^^  tranuat  ctdum  et  terra^  oon  pixe 


gelictt  praedicailo,  eandelabram  Ecdeaia.  Qui  ergo 
saper  Ecclesiae  candelabrum  positus  esi»  videal,  ne 
graiiam  sancii  Spiritos,  qua  iiluHiinatos  esi,  siib 
inodio  ponau  Videet  ne  Ulentiim  sibi  iradiiom  terras 
suffi>;liai;scriplumeftleBim.(119)tSapientiaoccuIia, 
ettbesauruftabseonditus,qoae  uiilius  in  uirisque?  i . 
Inde  eiiam  qui  abftcoodk  frumeou»  malediciiur  lo 
pepulis*  Slc  lueeat  (y(  9e»tra  coram  homimkus,  m  . 
ri4eiial  acslra  bena  opere^  et  glorificeni  Patrem  m* 
strum^  qui  in  eesiis  est.  Lux*  inquil,  eslis  ;  el  ser- 
niooe,  et  opere,  locere  debelis.  Magis  enim  ope- 
ran^»  ^uam  loquendo,  proficilis,  quia  fiiftjor  esl 
splcBdor  operis  quaui  sermonis.  Unde  neu  ait«  ut 
audienies   vesirum  bonuiu  sermoiiem  glorificeut 


teribit  aliqoid  horui»»  dooec  oiniiia  flaut»  maniiesle 
osicndii,  quia  dicendo  dvnec,  nonnisi  ad  iHrceedeu*». 
lia  speclat.  Muiu  eniiu  de  sanciorum  beaiiUidine 
loquuuiur  lex  et  propbeiae,  quai^  post  ei  non  aolea 
fient,  quam  tranbcai  calum  et  lerra.  Sic  igiiur  el. 
illud  accipiatur,  quod  superius  djxerai  de  Josepb  ei 
Maria,  quia  (122)  c   uon  cognoscebal  eain  donec : 
peperii  fiUum   suum  p.rimogeQitaro.  i  Donec  enim . 
praecedeotia  beue  deierminatt  subsequentibus  vero 
nuUam  ioferi  necessiUiem.  Si   enira  ftubseqoen*: 
libus  oecessiutem  infcrrei^  posiqoam  ooBluni  et 
lerra  transibit,  nibii  eorum  fieri  possei,  qujs  lex 
etprophetae  posica  futura  prsedixerani.  Sequiiur: 
Qttt  eaim  soiverit  uuum  de  tuandatis  istis  mlnimisy 


Patreni  vcfttrum.  Sed  quid  ait !  Vt  nideutes  vestra  D  et  doouerit  sic  iiomiues,  miuimus  voeabitur  iu  reguo 


(II8>  Notissiroa  sontverba  Gbrysostomi  liom.  15 
sed  uiulio  plura  habet  in  lib.  De  sacerdotio.  €er- 
latiin  auiem  vel.  et  receniiores  ad  h.  J.  admoniiio- 
nes  et  praecepu  ingeront.  Est  opus  inscriptum  : 
TubsR  sacerdouies  ex  PP.  et  vet.  scriptoFibus  con- 
texiuHi,  undequilibeiqoae  volet,peierc  facile  poiesi. 
llic  nos  nn«m  proferemus  quod  habei  A.  Imperfecti 
hom.  10.  c  Meliusest  lacere  et  non  docere,  quam 
docere  et  noo  facere ;  quoniam  qui  iacit,  etsi  u- 
cueril»  aliqoos  corrigit  suo  exemplo  :  qui  autem 
docei  ei  non  lacii,  nen  solum  iieininem  corrigil,  sed 
adbnc  rottltos  scandalizai.  Quis«enim  noo  inovcaiur 
ad  peccandum,  cum  viderit  ipsos  doctores  pieutis 
peccaaies  I  >  V.  caeiera. 

(1*19)  Locos  Ecclesiasiici,  cap.  xli,  17,  in  Vul- 
gai.  c  Sapienlia  enim  abscondiu,  et  ibesaurus  iu« 


visus,  qtiaR  uiiliutis  iu  uiri&que  ?  >  in  Sixi.  vcrs.  : 
t  Sapieiiiia  auieni  abscondita,  el  ibesaurus  occulioft, 
quae  uiiliUs  in  ulrisque?  » 

(120)  Sic  eiium  llicronymus  :  c  sive  quod  de  sa 
per  alios  propbetitU  coinpieverit ;  sivc  q.iia  ea,  qu9{ 
antea  ,  propler  iiilirmiliileni  aiidienliuin  »  ru<iia 
et  imperrecu  .fMcrani,  sua  pra^dicaiione  coinple- 
verit.  I 

(12i)  Ex  figura  liiter^  oslcnditur,  quod  eliam 
qii»  miiiiroa  putaniur  in  lege,  sacrameniis  spiritua- 
Iibus  plena  siiii.  Hieron.  Caeternm  bic  iocus  varie 
multunique  ab  bis  versatur,  qui  de  auiiquis  Hebrai- 
cis  Utteris  agont. 

il22)  Vid.  ca  quae  dixil  n,  5  ad  locum  ex  Haiib. 
,    4:  c  Ei  non  cognosccbui  eam»  r  etc.  quem  Ue 
rursus  recilat. 


105  S.  BRUNOMS 

eadornm*  Qai  aulem  ^ecerit^  el  docuevH^  liic  magnus 
9$eabiturin  regno  ccelorum.  Non  veni,  tnqiiil,  iegem 
iolvere  et  ponere,  sed  ea  qux  lex  praecipit,  agere 
▼eni  el  adimplere.  Quare  boc  ?  Yis  audire  quare? 
Quia  qui  ScripUiras  sotummodo  solvit  et  exponit, 
el  nou  facii  quod  Scripuira;  praecipiunt,  minimus 
vocabiuir  in  regiio  coclorum  ;  (li5)  qui  aulem 
eascl  facil,  et  dorct,  iiic  magnut  vocabitur  in  regno 
ecelorum,  fn  quo  regno  ccetorum  ?  Dicilur  enim 
non  solom  patria  coelestis,  veruin  ct  Ecclcsia  re- 
gnum  cmlorum  (124).  Sed  quomodo  ibi  minimns 
▼ocabiiur,  qui  neque  magnus,  neque  miiiimus  ibi 
6rlt  ?  De  Ecclesia  igilur  boc  intelligalur ,  qu?c 
inullis  in  locis  regnum  caslorum  vocalur.  In  qua 
sancli  apostoli ,  niarlyres  et  confessores  magni 
valde  veneranlur,  et  babentur,  qui  legts  mandaia, 
et  receruni,  et  docuerunt.  Caeteri  vero  quoninm 
miniuii  sont;  qutd  attiiiet  dicere,  cum  neque  in 
meniorii  apud  hoinlnes  babeantur,  neque  in  coelis 
loter  sancios  connumerentur  ?  Et  quidem  mulios 
lales  in  Ecclesia  videimis,  pluresquc  luisse  iion  du- 
bitamus,  qul  bene  qaidem  praedicare  sciunt,  bene 
23  autem  facQre  nescinnt.  Isti  igitur  non  immerito 
minimi  et  vocantur,  et  sunt  in  regno  c«elorum ;  quo- 
iiiam  eiBi  ab  aFtts  magni  videantur,  ah  aliis  tainen 
despiciuntur ,  in  quibus  ccelorum  Dominus  regiiai  et 
babital.  Sed  videamus  quid  significet,  qui  $otveri( 
Uttum  de  mandmii  'i$tU  minimis  (125).  Dc  quibus 
istia  ?  nisi  de  bis  quae  in  lege  contlnentur,  quain  se 
iion  soivere,  sed  f;icereprsedi;terat?Quomodo  auiem 
allquid  inandatum  minimum  esse  intoingere  possu- 
inus,  quod  qui  non  facif,  vocatnr  minimns,  et  qui 
facil,  vocatur  magnus?  Tale  enitn  mandatum  non 
minimuin,  sed  maximum  esse  videtur.  Et  ego  qui- 
dem  bis  verbis  signiBcari  pulo,  quod  omnia  legis 
inandata  non  facientibus  miniina  suni,  facientibus 
aiitem  maxima,  quoniam  illos  mininios,  istos  vero 
maximos  f»ciOnt.  Sunt  pnctcrea  minima  in  minintis 
et  magna  in  roagnis,  qnoniam  et  illi  babcnt  ea  pro 
minimo,  et  isti  habent  e^  pro  maximo.  Sequitur  : 
Dico  autem  vobi$,  quia  ni$i  ubundaveril  (IS6V  jnri- 
tia  veitra  pluujuam  Scribarum  ei  Phari$(eornm^  non 
intrabiti$  in  regnum  ceelorum.  Scribaram  eniin  et 
Pharis.xorum  jnstitia  fuit  ut  bene  praediearent,  et 
bene  popoluin  adnionerent,  non  tamen  ea  faciebant 
qun  proidicabant,  et  adinonebant.Unde  el  alibi  Do« 

if25)  Hieronym*  eodem  niode  interpreUitur  : 
iiod  Uagistn  eruditio  etiamsi  parvo  peccaio  ol)- 
noxius  sil,  deducat  eum  de  gradu  nniximo,  nec  pro- 
sit  docere  justitiain,  quam  miniina  cuipa  destruit ; 
et  beatiiudo  perfecta  fit,  quae  sermone  docueris, 
opere  complere.  > 

(124)  \ulgatis8imum  est  et  nulli  ignotum  sanctl 
Gregoriiillud  bomil,  12  inEvan;. :  i  Sciendum  nobis 
est,  quod  ssepe  in  saero  eloquio  regnum  coelorum 
prxseuiis  tem|)oris  E<<elesla  diciiur.  > 
:  (125)  Aut  Bedam  proe  ocnlis  babnit,  aut  casu  in 
ejusdem  ferme  verba  incurnt,  qiise  suut :  c  Qui  non 
Iniplet  Det  mandatom  in  Mmetipso,  sotvit;  «t  fit 
despectisslmus  in  Ecclesia  sanctorum.  >  • 

(126)  Optime  meo  judicio,  A.  linperlecti,  roini- 
uium  hic  intcrpreiatur ,  qood  de  minima  in  specicm 


EPSCOH  SIGNIENSIS  lOi 

A  minus  aii  :  i  Supcr  caibedram  Mojsi  sedenint 
Scribae  et  Pharisa*i.  Ouuiia  qtix  dixeriiit  vobis  fa- 
Giie,  secundum  opera  eorutn  nolite  facere  (Matih^ 
xxiii,  2).  Quarehoc?  c  Dicunt  enim  cl  non  faciunL  i 
Erat  igitur  eorum  justitia  dicere  et'  non  facere  ,  le- 
gem  solvere,  ei  noii  adimplere ;  lixc  ausein  ad  coe- 
forum  rcgniim  properanlibus  iioii  sufliciiint. 

Xiir.  ^127)  Audislit  qtiia  dictum  ett  antiquU  :  Son 
occidet;  quiatuem  ocdiderit^  reut  eritjudicio,  Egoau- 
temdicovobit^quia  omnit  qui  iratcltur  fratri  tuo^  reut 
trit  judicio.  Qui  autem  dixerit  fratri  tuo^  raca^  reut 
erit  concitio.  Qui  autem  dixerit^  fatue^  reut  eril  ge» 
hennw  ignis.  Non  iiiqult,  sufficiimi  vobisad  justilia:n 
ea  qun  Scribx  el  Pbarisaei  slbi  suOicere  non  beiie 
cogiiabant.  Majora  novis  quam  antiquis  prxcepta 

B  dantiir.  I!Iis  dicitur,  iie  occidant;  istis  dicilur  ne 
irascantur.  llli  ab  homicidio;  isti  ab  ira  et  odio 
coercentur.  Sed  quld  est  quod  Dominus  ait :  Qui 
autem  occiderit ,  reut  eritjudicio  f  Non  cniin  oninis 
qui  occidit,  reus  roortis  in  judicio  Judicatur;  neqiiti 
vero  lex  oinnes  danifiiat  qui  occidunt,  quonfam  <  t 
ipisa  multos  oecidere jubet.  Determinandus  est  igitiir 
locus  iste,  sicut  et  caetera  quae  brevlter  dtcta,  ntitms 
aliquid  habere  videntur.  Dicit  enlm  lex  (128).  qiti- 
cunqne  sponte  vel  per  odiom  et  insldias  hoai-neni 
occiderit,  ipse  quoque  occidatur  (Num.  xxxv,  13). 
Ga!teris  vero  tres  civiiaies  consiiiult,  ad  quas  ht- 
giant  ne  moriantur.  Quo^!  quid  signlficet,  non  e  t 
Inijus  loci  exponere.  Videamus  qiiod  sequitur. 
Ego  autem'dicovobi$;quiaomni$qui  iratcitur  fratii 

C  jtto,  reut  erit  judieio.  In  quo  jodieio?  In  hoc  enim 
qood  in  Ecclesia  fit,  non  tenetur  iia.  In  illo  vero 
districtojudicio,  si  onirtis  qui  irascilur  damnabitur» 
aut  nalli,  aul  pauci  salvari  poterunt.  Quis  enim  t-in 
quictemitis  est ,  ut  aliquando  non  irascatur?  Deter- 
minandum  est  igituret  istud,  ut  non  de  ovinl  irat 
sed  de  instantiet  perseveranti  inleUigatur,qna^Jam 
alio  nomine  odium  vocaliip.  iffi  enim  iiiVcterata 
odium  dicitur.  (129)  Unde  et  bene  non  pneteritOy 
vel  futuro ,  sed  instanti  tempore  utitur,  dlcens : 
Omnit  qui  irateitur.  Et  hoc  quidem  roanifestum  esl, 
qoia  sic  damnatur  ilte,  qui  fratrem  suum  odii,  sic  i 
ei  itle  qul  occidit :  uterqne  enitn  bomicida  vocatnr : 
hoc  eoim  Joannes  apostolus  dicit :  c  Oninis  qui  od  l 

^  fratrem  sunm  homicida  est :  et  scitis  qtiod  omnt» 
honiicida  non  habet  vitam  xternam  in  se  manen- 

re  esse.  videtur;  ut  quod  subjicit  de  contumilia 
c  raca,  fattie,  i  elc. 

(127)  Hacteiius  quse  in  hoinilia  Emiseui  et  iii 
cotnmentarto  iiiveniuntiir.  Ab  borum  verborum  qu;e 
sequuntnr  explicatione  c  Nisi  abundaverir,  >  eic, 
est  Emiseno  bomilia  altera  atirib.  Doio.  vi  po64 
Pentec.,  pag.  46 i,  quas  totum  sequeutem  numeruui 
compreDeiid:t. 

(128)  Quasri  polest  de  qoa  lese  A.  loquatur,  quau 
hoc  prasscribai.  Puio  esse  quod  Num.  xtxv,  20,  bta- 
tuitur.  I  Si  per  odiuin  quis  bomiiiem  iiiipulerit-vel 
jeeeril  quippiani  in  eum  per  insidiaa*  aut  cum  esset 
inimiciis,  tiianu  pe.rcusserit,  et  ille  mortuus  fuerii  » 
honticidii  reuserit.  > 

'^  (129)  Odium,  Ira  inveterata ,  ait  eliam  Cicero,  it 
Tusc,  num.  9. 


105  CQMMENT.  IN  MATTR.  —  PARS  I,  CAP.  V.  m 

tein(//oaii,Ui,  IS).  I  Sic  igitar  omnis  qui  imcitur  A  diximus  iujurias  noroiiialitn  Dominus  posuit,  quii 


frairi  suo,  rens  erit  jndieio.  Qui  auum  dixerit  fra- 
tri  stto,  raca ,  reu^  trit  concHio,  Raea  enim  mentis 
aflreetam  cum  indignatione  et  irrisione  significat. 
Velul  enm  irridendo,  inflaiis  faucibns  aliquem  insuf- 
flamus.  Dicilnr  tamenquod  raca  interpreiatur  vanm. 
Sed  nunqnid  \am  niagnum  peccatum  est  dicere 
raca,  Id  est,  aliqnem  quolibet  sono  Tocis  irridere, 
vt  qulcunque  boc  dixerii,  reiis  In  concilio  haliiea- 
tnT?  Magnuffl  enim  peccaium  est  omnis  ii^uria  :  di- 
eatur  ergo  :  Si  qnis  dixerit  fratri  suo  raca,  et  eum 
irridendo,  qui  irrisione  dignus  non  est,  ad  indigna* 
lionem  et  iram  proTOcaVcrit,  in  conciiio  eptscopo- 
ntmreus  el  cnflpaliilis  judicabitur.  Ssppe  enim  ex 
parva  Infuria  maguac  litcs  concitantur.  Qu3e  omnes 


tunc  temporis  magis  in  usii  hnbcbantur,  et  aut  par- 
vum,  aut  nulluni  pcccatum  esse  videbaiitur.  Dcdit 
igiiurnobis  rcgulam,  novnnique  legem  constiluit,  ut 
ndiluin  peccatum  negUgnmus,  qaoniani  etlam  illa, 
qux  miniraa  esse  pntantur,  nisi  resecaia  fueriiit, 
animas  perdunt,  et  damnniit.  ^eqne  vcro  qnasi 
purva  negligenda  sunt,  pro  qiiibus  Deus  offensu^ 
niunera  jam  ante  allare  reciperedcdignalur.Sequl- 
tnr  :  E$to  eonfentiem  advermno  tuo  dfo,  dum  et  in 
via  cum  eo,  ne  forte  tradat  te  adversarius  judici,  $i 
judex  tradat  le  minislro^  et  in  careereni  mittarii, 
Hoc  autcm  t&le  cst  ac  si  diccret :  Audisti  quid  dl- 
xerim?  bsec  verba  vitae  sunt  el  salutis  :  csto  igitut 
eis  consentiens,  hic  est  enim  adversarius  tuus.  Quib 


inillins  c:ipiit  redundattt,  qui  principalis  earum  6  enimsicadversatiir  hoinini  ut  sermo  divinus?  Vuft 


cai!sa  exstilit,  setundom  24  ^^^^^  '  <  Qui  effundit 

aqoas  cmpal  est  jiirgionim  (130).  i  Dnde  et  in  tege 

perdpiinr :  «  Si  ^ressns  ignis  Invenerit  spicas  (131), 

ercomprehenderit  acervos  fnigum,  sive  siantes  se- 

gctes  itt  agris,  reddei:damnum  qni  igncm  succcndcrit 

(Eiod.  xxii ,  6).  I  Nam  et  ipse  Dominus  aii :  f  Vae 

iiH  perquem  scandalum  Tciilt  (Matth.  xviii,  7).  > 

Si  eniin  de  verbo  otioso  rationeoi  reddituri  sumQs, 

qaanto  magisdc  injuriis,  et  contumeliis?  Qui  autem 

dixerir^  fatue;  Teu$  erit  gekennas  igni$.  Quid  est  boc, 

0  Doniine  ?  Quid  eniin  hoc,   o  magister  verilatis? 

Quid  enini  si  hoc  dixeril,  et  poenitenliam  egerit? 

Sciroas  eiiim  muttos  sanctorum  non  solum  fatuos, 

sed  etfasreticos  aliosdicere  non  timuisse,  eosque 


enim  iste  occidere;  diclt  ille  :iVofi  occides.  Vult  istu 
moechari;  dicit  ille  :  Non  mxchaberi$.  Vult  iste  fu- 
rari;  dicit  ille  :  Non  furaberie.  Et  tandem  wo  scr* 
mone  pene  omnia  coniprehendens  ait :  Quod  tibi 
non  v:i,  alii  ne  feceris.  Esto  igitur  consentiens  huic 
ftdversario  tno;  hoc  auteni  cito  interim  duin  es  iu 
via  cum  eo;  cito  enim  hxc  via  finitur;  pauca  sunt 
iniliftria.  Tanta  cniin  esl  Iubc  via,  quanta  cst  el  vilrt 
uniiisciijusquc.  Quainvisaulem  alits  longior,  aliisqiie 
brevior  sit,  uulli  tanien  valde  prolixa  cst  (i3i) 
Postquain  vero  via  coinplela  fuerit,  et  viia  fini:a 
Jam  nihil  proderit  consentire  vclle.  Quid  Igitnr? 
Accusabii  enim  tc  adversarius  iiius,  tradetque  te 
judici.  Cur  non  dicis,  opiiine  Domiiie,  tradelquete 


baeresibiis  accnsatos,  victosque  damnassc.  Nam  el^ '"i^>^^"^s^*""^4u'i<^onKlii"i"^^s^E^Judex  vivo- 


apostolus  Paulus  scribens  ad  -Galatas,  i  insensatos, 
etstuttos  •  eos  vocavit;  quod  quidem  non  mioorls 
ijijuriae  est,  qnam  si  fatuos  eos  dixlsset ;  ait  enim  : 
<  0  insensati  Otilaix,  quis  vos  fascinavil  veritati  non 
obedire?,!  (Gaiat.  iii,  1)  Et  paiilo  post :  c  Sic  stulti 
factiestis  ut  cuin  spiriiu  ccpperiiis,  nuiic  carne 
consQmmemini  {ibitL).  >  Sic  igitur  dicamus  :  Qiii 
snperbise  spiriin  inflalus  non  corrigendl  gratia ,  sed 
iiividi<»e,  et  malitiose  fratrem  suum  fatuum  dixe* 
rit,  eiimqne  contra  se  ad  indignationem,  et  odium 
piovocare  non  timoerltf  tandiu  gehenn»  ignis  rous 
erit,  dooee  poeniienlia  ductus  eum  quem  injuste 
oommoverat»  qnolibel  niodo,  quantnin  in  seest,  sibl 
reconciiiet.  Ut  autera  ipsom  Dominiim  hoc  sensisse 
lOleUigas,  audi  quod  sequitur.  Si  ergo  offer$  munu$  ^ 
tuum  ad  altare,  et  ibi  recordatu$  fueri$  quia  fraler 
tuus  kabet  aliquid  adversum  /e,  retinque  ibi  munu$ 
tuum  anu  altare^  et  vadi  priu$  reconciliari  fralri  tuo^ 
et  iune  teniens  offeree  munu$  luum.  Ac  si  dical : 
Fratrem  tuum  fatuum  vocasti;  iratus  est  tibi;  ju- 
stam  capsam  habet  adversuin  te;  ejus  indiguatio 
tuum  peccatuin  cst,  non  te  rectpio,  vaide  prius  re- 
coiicillari  fratrl  tuo.  Et  fortasse  ideo  has  quus  prae- 

(iSO)  Prov.  xvu,.U.  c  Qui  diuuliit  atpiain,  caput 
est  jurgiorum. » 

(151]  c  Spicas  >  diserte  scribil  A.  quod  non  pauca 
exemplaria  iatina  habere,  tesiatiir  Gulinei;  et  sen- 
teniiae  opiimae  couvenire  videretur ;  sed  obsiai  lic- 


rum,  ei  mortuonim.  Se;l  qiiid  sequitur?  hidex  tra* 
dat  te  mini$tro^  0  quam  iniquo  ministro  ad  cnician- 
dum  tradilur,  qui  bono  consiliario  consentire  no- 
luitl  Postea  veroquid  fiet?  Et  in  earcerem  mittarii; 
carcer  iste  lnfcrnusest.  Qualis  minister,  lalis  et 
carcer.  Ille  enim  est  crudelior  oinnibus,  iste  furini* 
dolosior  et  horribilior  iiniversis;  in  quo  tenebras 
nuoqiiam  deficiunt,  in  qiio  ignis  nunqoam  oxstin* 
giiilur,  in  quo  vcrmis  nunquam  moricur.  Amen  dico 
tibi  non  exi€$  inde,  donec  redda$  novi$$imum  qua- 
drantem,  Magnum  Ci-t  hoc  debituin,  et  infinita,  et 
innuinerabilis  esi  ista  pecunia,  ad  ciijus  uovissiinum 
quadrantem  nunquain  veniiur ;  quse  semper  solvitur 
etnunquam  finiiur.    . 

Xnr.  Audi$ti$  quia  dktum  e$l  antiqui$f  non  nue- 
chaberie.  Ego  autem  dico  vobi$  quoniam  omni$  qui 
viderit  mulierem  ad  concupiecendum  eam^  jam  mm* 
chatu$  e$i  eam  in  corde  $uo.  His  enim  verbis  noii 
solum;  corporis,  aed  et  mentis  fornicatio  tollitur; 
quoniam  non  solum  niembris  agere»  sed  et 
mente  concupiscere,  fornicatio  vocalur.  Et  quasi 
aiiquis  oculoriim  culpam  post  se  ad  illiciia 
meutem  trahentium  causaretur ,  addidit  dicens : 


brairn  D^srp  et  Graeca  LXX  «xavOac- 

(l:S^)  Sic  eliam  Uicronymus.  c  Ex  prsccedentibus 
et  consequenlibus  manifeslus  esi  sunsus,  qiiod  uos 
Dominus  aique  Salvator  nostcr,  dum  in  islios  sxcuU 
vta  currirous,  ad  pacein  ct  coiictHdiam  cohorlclur.» 


Fateol.  CLXV. 


407  S.  BRUNONIS  Et>lSCOPl  SlGNIENSIS  m 

Quod   $i  ocuIhs  tUM    tcandatixai   te^   erue    eum  A  rem   dimiltere  non   lieel,  quid  esl  qtiocl  Apostolu» 
projlce     abt  le.    Ul  quid?   Expedii   enim 


ti  projlce  aht  le.  Ul  quid?  Expedii  enim  iibi 
vi  pereat  utium  membrorum  iuorum  ,  quam  to- 
tum  corpus  tuum  mittatur  in  gehennam.  Similiter 
25  auiem  fac,  si  manus  in  aliquoscandalizaverit. 
lloc  eniin  ad  tiiterani  inteillgere,  sanctorum  Pairum 
concHi»  (i33].iulerdicunt;  eosqucad  sacrhs  ordines 
non  admiitunt  qui  lale  aliquod  fecisse  iiiveniuntur. 
\erumiamen  oculos  tunc  eruimus,  cl  a  nobis  cos 
projicimus,  si  eis  in  corpore  nostro  vagnndi  per  ilii- 
cita  licentiam  tollimus.  Unde  Psalmlsla  :  c  Averte, 
inquit,  oculos  meos,  ne  videant  vaniialeui  (Psat, 
cxviii,  57).  >  Aliier  auiem  oculum  scandalizaiilem 
crnere  est,  quando  rratrero  vei  (ilium  vel  aliquem 
^linm  amicorum,  quem  quasi  oculum  vel  manum 
diligimos,  violentcr  a  nobis  abjicimus,  et  absciiuii- 
inus,  si  in  Cbrisli  flde  ei  4n  animai  noslrx  saliite 
nos  scandalizanl :  nuUum  enim  adversum  baec  dili- 
gere  debemus.  Inde  eniin  ileli  sacerdos  valde  re- 
prelicnditur  quod  filiorum  scandalum  suslinuerit. 
Tollanuis  igitur  et  eruanius  a  nobis  quicanqiie  ad 
corporis  vel  animse  fornicalionem  nos  inviiani, 
eiiamsi,  quasi  oculi  et  maniis,  cbari  et  neccssarii 
nobis  fuerint.  Expedit  enim  nobis  ut  iili  soli  pe- 
reant,  quam  ut  nos  quo<|ue  simul  cum  illis  perea- 
imis.  Sequitur  :  Diclum  etl  autem ;  Quicunque  di- 
miseril  uxorem  tuam  (iSi>>  det  illi  libeUum  repudii. 
Ego  autem  dico  vobis ,  quia  omms  qui  dimiserii  uxo- 
rem  suam,  excepta  fornicationis  causa,  {aril  eam 


ait :  f  Infidelis  si  discedit,  disceJat  :  Non  enini 
suljjtictus  est  servituti  frater  aut  soror  in  ejusmodi 
(/  Gcr.  VII,  i5).  >  Ac  si  dicat  :  Si  fidelis  infidelein 
diniiltere  velit,  ntillo  jam  vinculo  coiijug.ili  lenetur, 
ut  non  dimittat.  Meliiis  tamen  est  tencre,  ui  sic  for- 
tasseeam  converlat.Non  igiior  necessitate  constrin- 
gitur,  nl  eam  teneat,  sed  cbaritate  sola,  ut  conver- 
tai.  tlnde  si  infldelis  discedit,  et  a  fideli  teneri  nou 
potest,  ifon  curet  boc  fidclis,  discedal.  Et  hoc  qui- 
dem  divortium  sola  fornicalio  facit.  Qiise  enim  for- 
nicaiio  major  et  inlolerabilior  est,  quam  ut  vir  Deo 
adliaereat,  ct  uxor  cum  idolts  fornicetur  ?  AudivU 
igilur  Apostolus,  Cbrislo  dicenie,  quod  non,  nUi 
causa  fornicationis,  vir  uxorcm  dlmiltere  possit,  ct 
B  lioc  de  ulraque  fornicatione,  corporis  videiicet  et 
animae  inlellexit.  Quod  quidem  Dominum  qaoque 
intellexisse  dubitare  nondebemus.  Iterum  audistih 
quia  dictum  esi  aniiquis :  Non  verjurubts;  reddes 
autem  Domino  jurameiua  tua,  Ego  autem  dico  vobis  : 
nott  jurare  cmninOf  neque  per  coslumy  qnia  thronus 
Dei  est :  ueqne  per  lerram^  quta  scabeltum  est  pedum 
eJHs :  ueque  per  Jerosotymam^  quia  civitas  est  magui 
regts  :  ncque  per  capui  tuum  jurabis  (IZQ)^  quia  lion 
potesi  unvm  tapitfum  atbum  {acere  aut  uigrum,  Sii 
autem  tern*o  vesler  :  est^  esi  :  non^  non.  Quod  autem 
hit  abundanlius  est^  a  malo  esi»  Hs^c  aulem  JacobUi 
apostolus  in  Epislola  sua  posuit  dicens  :  <  Auie 
oiunia  autein,  fralies  mci,  uoliie  jurarc  nequepcr 


ncschari;  et  qui  dimissam  duxerii^  aduUerat,  iii  his  ^  co6Ium«  neque  per  terrara,  neque  aliud  quoucunque 


HQtem  manifeste  ostenditur,  qtiod  iiulli  uxorem  suam 
^mitiere  liceat,  excepla  causa  fornicationis.  Causa 
vero  fornicalionis,  uxorein  viro  dimittere  licet, 
nliam  vero  ducere  non  licct.  Hoc  autem  alius  evaa- 
gelista  oslendit  dicens  t  Omnis  qui  dimiiiii  uxorem 
suofn  et  aliam  ducit,  meeehatur  (i35).  Quis  est  enim 
qui  dimiitil  nxorem  suam,  nisi  ille  cujus  uxor  forni- 
cata  esl  ?  alii  enim  dimittere  non  licet.  Moecbatiir 
autcm  simililer  ei  nuilier,  si  dimiserit  virum  suuin, 
cl  alii  nupserit.  Sed  dicit  ali((uis  :  Ecce  qui  dimiltit, 
inoecbalur.  Nunquid  ei  illa  qua»  dimillitur,  similiier 
inoecbatur  ?  Aiidi  evangelistam  :  El  qui  dimissam 
duxeHtj  adutterat.  Quare  enim  adullerat  qui  dimis- 
sam  ducit  ?  Quia  eam  dacit,  quam  ducere  non  licel : 


juramentum.  Sit  autem  sermo  vcster :  cst,  cst :  noii, 
non,  ut  iion  sub  ]udicium  iiicidalis  (i37)  (Jac,  v, 
i2).  I  Poterat  cnim  furtassc  aiiquis  iulcHigcre,  quia 
pauca  Dominus  pcr  quae  jurarc  iioii  licet  enumera- 
verat,  eum  cxicra  taceiido  conseRsissc,  nisi  quia 
Jat  obus  aposiolus  bis  omnibus  Mipcr  adJidily  neque 
aliquid  quodcunque  juramcntum.  Cur  autem  omno 
juramenlum  interdixerit,  mox  subjungeiis  att,  i(( 
uon  sub  judfcium  incidalis.  Qoi  enim  nunquam  ju- 
rat,  nunquum  perjuriumincurril,qui  veropeijurinin 
iion  agit,  nunquam  de  perjurio  judicalur.  Ihec  est 
igitur  causa,  quare  et  Dominus,  el  beatus  JacoUis 
jurare  prohibeat.  Idcin  enim  spirilus  in  ulroqne 
loquebatur.  Idem  igitur  uterque  significavi;.  Qux* 


81  enim  aliam  duccret,  non  adulteraret.  Si  igitur  ille  wx  renduin  est  tamen  quare  per  creaturam  jurare  in- 


adulteral  qui  eam  ducit,  multo  rnagis  illa  adulteral 
quae  ducitur.  Si  ergo,  iiisi  causa  fornicationi.s,  uxo- 

(133)  Spectal,  credo,  ad  caiion.  22,  al.  i7,ex  illls 
qiii  aposioiici  vocnntur,  el  canon.  i  Nicenum  (de 
quibus  V.  Morinuni  iib.  iv,  cnp.  9.  Do  Poiiiil.)  :  qui 
iicel  de  ea  mutilatione  taniummodo  loqui  videaiitur, 
qu;r  est  eviralio,  idque  responsum  datum  Ammonio 
npud  Sozomenuni  lih.  vi,cap.  30,  probare  videatur, 
aiio  lamen  sensu  et  unfversali  ipse  Ammonius  acce- 
pit,  el  rcin  decidit  Itinocenliiis  I,  cpist.  37  ad  Feli- 
ccm  Nucerinum  (ex  receiit.  Const.)  ubi  generalitcr 
legem  explicat  etiam  de  co»  qui  partem  cujuslii)et 
dtgiii  sibi  volens  abscidit. 

(i34)  cOinnisqui  diiniserit  (uxorem  suam)  detei 
libeihiin  repudii.  > 

(i35)  Luc.  XVI.  i8  :  cOmnis,  quidimitiit  uxorem 

^uiy  et  aiteram  ducii,  moecbaiur.  > 


terdicamur  ?  Quae  eniiii  ibi  ohligatio  fit,  ut  per  coe^- 
lum  et  terram  caeieraque  bis  26  similia  jiirare  (ia^ 

(i36)  f  Jiiraveris.  > 

(i37)  I  Suh  jwdicio  dccidatls.  > 

(i38)  Qiia'.siionem  solvit  llieronynius,  apposile  ad 
Christi  audilores  Jiidaeos  :  c  Juj%i  pcr  aiigelos,  ci 
urbem  Jerusalein  6t  templum  el  elcmer.ta  jurantcf», 
creaturas,  resque  carnaies  venerabantur  hoiiore  el 
obsequio  Dci.  >  Idem  fcrme  Chrysost.  hom.  i7.  Om- 
nino  idem  dixerat  s.  Hiiarius  ad  h.  i.  :  i  His  enifii 
elenieniorum  nominibiis  Judseis  erat  religio  jurare, 
et  coeii,  elMerrae,  e»  Jerusalem,  sed  et  capitis  sui, 
quibus,  in  contumetiam  Dei,  sacrameiito  veneratio- 
nem  deferebant.  >  Pncclare,  ut  solet,  de  hac  Cbristi 
docirina  Maldonatus  ad  h.  I. 


m  COMMENT.  IN  MATTH.  ••  PARS  I,  CAP.  ?.  il^ 

iiiiicamus?  Gum  enim  Deum  vel  cjus  verba  in  jnra-  A  ei;  et  volenti  muttiaria  ie,  ne  (mHaris  (i42).  Ilae;* 

eiiim  paaca  verba  omnibus  hominibus  sufliciuui  ad 


meiilo  ponimus,  eum  quodam  modo  mediatorem 
racimuscjusque  auiilium  abdicamus,  nisi  illipaolum 
servaverimus»  qui  uobis  sub  lali  idgnore  credidit. 
In  aliis  vcro  qua  obligalione  tenemur  ?  Si  enim  di- 
cam  :  jnro  tibi  per  caput  iheum»  quid  inleiligilur  ? 
boc  foriasse :  sic  mihi  capot  mcum  sanum  sit.  Sl 
vero  diicro,  juro  tibi  per  coelum  et  terram  et  per 
eiviialeni  Jerusalem,  iulelligi  poiest :  sic  cceluin  det 
iiiilit  pluviam,  slc  lerra  det  rructum  suum,  el  sic 
civilatem  islam  inbabilem.  Ei  bx  quidcm  non  parvx 
obligationcs  sunt;  maxime  autem  si  allcgorice  iii- 
lelligantar,  nt  per  coelum  (139)  apostolos,  per  ler- 
ram  Eccleslam,  per  civitatem  vero  Jerusalom  ca;lc- 
slein  patriam  signincemus.  IIuc  eiiim  Dominus  ipse 
slgiiificare  videlur,  cum  de  coilo  quideoi  dicit,  quia 
adei  Dei  esl ;  de  terra  vcro,  quia  scabellum  est  pe^ 
dtiin  ejus  ;  de  Jcrusaleui  aulem,  quia  civiiasestmagui 
reqis.  Yalde  cnim  timcndum  esl  ponere  bxc  iu  jura- 
mcnlo,  sl  ita  intetligantur.  At  vero  neque  caput  suum 
Abjurcl  aliquis  cui  sanitatem  diviniliis  adcniptam 
rci/dcre  non  valcl,  siquidem  qiiod  niiiius  esi,  uiiuiu 
capillum  album  aul  nlgrum  Tacere  nou  poiest.  Nemo 
eniiu  id  facere  valct  ut  suo  tempore  nigri,  et  albi 
capilii  ncn  oriantur  <Quom6do  igitur  dicemus  ?  Quo* 
modo  loqucmur  ?  Quomodo  vcrba  nosira  flrmabi- 
D)us  ?  Sit,  inquit,  sermo  vester  esl  est^  non  non :  quod 
tale  esl  ac  si  dicerct :  lllud  quod  est,  dic  quia  est: 
iiiud  4|uod   non  est,  dic  quia  non  est :  sic  loquere. 


pcrfectionem,  in  quibus  omnis  patientia,  et  largiia- 
tis  virtus  aperte  commendatur.  Omnia  autem  ista 
iilud  capitulum  spectnnt  eique  continuantur  quo  di- 
citur  :  Nisi  abundaverit  justitia  vestra  plusquam 
Scribarum  et  Pharisaorumy  non  intrabitis  in  regaun 
coelorum,  Piiarisxi  namque  et  avaritia  plcni  erant, 
et  palicntiam  non  babebant.  Audislis  quia  dictum 
esi :  Diliges  proximum  tuum,  et  odio  habebis  inimicum 
luum,  Ego  autem  dico  vobis:  diligite  inimicos  veslros^ 
benefacite  his  qui  oderunt  vos,  Caelera  eniniy  quae  sn- 
perius  dicta  sunt  (145),  non  conCraria  legi,  sed  quod- 
dam  ejus  supplementum  esse  videiitur,  secundum 
boc  quod  dixtna  :  Non  veni  legem  solvere,  sed  adim" 
B  plere.  Quae  vcro  modo  dicuiitur,  contrariasibi  vi- 
deiilur  esse  :  opposila  enim  sibi  sunt,  odio  habebis 
inimicum  tuum,  el  diligite  inimicos  vestros.  Quo- 
modo  ergo  intclligemus  verba  veritatis,  ut  non  sint 
contraria  legi  ?  Quis  est  iste  inimicus,  quem  odio 
liubere,  et  diligcre  pra^cipit  ?  Inimicus  iste  (141), 
bomo  est ;  inimicus  qiila  pcccator,  amicus  quia  ho- 
1110.  Duo  enim  audi&ti,  bomiiiein  et  peccatorero.  Di- 
lige  igiiur  hominem,  babe  odio  peccatorem.  Dilige 
naturam  non  vilium;  odi  vitium  non  niiuram.  Hoc 
enim  modo  et  Christus  legi,  oi  lex  Cbri^to  cou- 
veuiet.  Unas  enim  idemque  bomo  ei  amicus  et 
inimicus  esi  tibi;  unus  idemque  te  perse«|uitur. 
et  iton  pcrsequltur{;  quod  eiiim  Deui  in  bomine 

tibi: 
quod  vero  diabolus  in  bomiiie  fecit  iuiroicum  tibi 
27  est,  libique  insiJiatur.  In  uno  igitur  eOv!emque 
bomine  et  amicum  diligimus,  et  inimicum  odio.ha- 
bcmus.  (}uoii  ergo  lex  dicit  :  Diliges  proximum 
Ittutn,  naluram  hoiniiiis  intcUige;  qu^ne  ideo  libi 
proxima  Cbt,  quiu  de  eadem  massa  facti  cstis.  Qupd 
vcro  sequitur  :  Et  odio  habebis  inimicum  luum^ 
vitium  intcllige,  quod  est  causa  omuium  iiiimici* 
tiarum.  Niillje  euim  inler  homines  iuimicitiae  esbent, 
si  lioc  soliim  de  eis  sul)Iatum  fuissei.  Scquiiur; 
Denefacile  his  qui  oderunl  vos.  lloc  eniin  ip^e  Do- 
miiiiis  et  docuii  ct  fccil,  sicut  Judxis  loquotis  ait  : 
I  Muita  bona  o)tera  operatus  suiii  vobis,  propicr 
quod  borum  vuitis  mc  occidere  ?  Lt  oraie  pro  per^ 


sic  respondc.  Quod  si  feceris,  non  peccabis,  iieque  r  ^ecit   ainicum    tibi  est,  et  uon    insidiaiur 

memieris.  Niliil  bis  addas,  sii  siinplex  serino  tuus. 

Quod   enim  his  abundantius  est^  a  malo  est,  Quid 

enim  e.<i  quod  his  abundaiitius  est,  nisi  mendacium? 

Qiti  eiiiiii  dicit  Id  csse  quod  iion  est,  vei  id  non  esse 

quod  esl,  lale  verbiini  ;ibundaniius  est,  a  malo  est, 

a  peccaio,   et  a  diabolo  est :  de  ipso  enim  dicilur 

quia  a  principio  meitdax  fuit,  c  ei  in  verilate  non 

stciit  (140).  > 

11 V.  Audistis  quia  diclnm  est :  Oculum  pre  oculo^ 
deniem  prc  deme,  Ego  auttin  dico  vobis  non  rtsisttre 
malo.  Sed  si  quis  te  percusserit  in  dexteram  maxit- 
iam  iuam^  prerbe  illi  et  aiteram ;  et  ei  qui  vull  tecum 
injttdicio  contendere^  ei  tunicam  luam  tollere^  remit^ 

te  (141)  fi  et  pnHium.   Et  quicnnque  te  angariaverit  ^  sequenlibus  et  calumniantibus  vos  (145).  >    Et  boc 
miilepassuSf  vade  cum  eo  alia  duo.  Quipelit  a  /e,  da      qtiidcm  ipsc  complcvit,  quando  pro  suis  perseculo- 


(139)  Non  multo  aliler  Bed.i,  i  spcclaliter  aiitcm 
sanrias  animas  coeli  nomine  signlficat,  et  terrae  pec- 
catrices,  >  elc. 

(140)  Joan.  vni,  44  :  <  llle  homicida  erat  ab  ini- 
lio  cl  in  veriiate  tion  sleiit :  i  quem  lociim  allcgat 
ei  nic  Chrysostomus,  hom.  17. 

(141)  c  Dimiltc.  > 

(14^)  Quivis  videt  superioribas  verbis  significari 
quod  scriptum  erat  Exod.  xx,  li;  Levitic.  xxiv,  20; 
Deui.  XIX,  21.  Bene  bic  Uieron. :  c  Dominus  noster 
Ticissitudinem  tollens,  Irunrat  initia  peccalorum  ; 
ei  in  lege,  relribuiio  est;  iii  Evangelio,  graiia;  ibi 
culpa  emendaior,  bic  peccatorum  nnfcronlur  exor- 
dia.  »  De  iila  V.*T.  lege  fuse  Chrysostom*  init.  bom* 
48»  elelef^ns  est  Bedae  scntentia  in  ill.  i  odio  ha- 
kiebis  iuimicum  tcum,  i  vidclic.t  non  cst  accipicuda 


vox  jubcitiis  johto,  sed  permitteiitis  iufirino. 

(143)  Verba  qiiaRin  commentariosequuntiir,  leges 
in  hom.  6  post  Cineres,  p.  99.  bomiliar.  Emiseno 
suppositar. 

(144)  Sic  ferme  et  S.  Aug.,  serin.  D.  in  monte, 
lib  I,  cap.  41  :  c  In  ipso  nnoqui  malus  est,  et  pro- 
ximum  nabes,  et  inimicum.  Nam  quod  bomo  est, 
proximus  tuus  csl ;  qitod  inalus  est,  nou  soiuiit  tuus, 
sed  etiam  suus  inimicus  est.  Diiige  ergo  in  eo  car- 
nem  ei  animam,  hoc  est  proximum  luum,  queni 
Deus  feclt :  etodio  habe  malitiam,  qoam  ipsocon- 
teniiinte,  diabolus  intromisii. ^ 

(145)  Joan.  x,  52.  c  Mulu  bona  opera  ostendr 
vobis  ex  Patre  meo,  propier  auod  eortim  opus  nie 
lapidatis.  » 


lil  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  112 

ribus  oraTil  dicenj^  :  « Paler,  ignosce  illis,  non  enlm  A  quoniam  perfecius  Dominus  bohos  ei  perfectos  tuU 
sciunl  ijuid  fnciunl.  Ui  silis  (itii  Paliis  vcslri  qui  in 


ctelis  esl  (146).  >  Quod  sic  inlelligilur  :  ul  sicut 
cstis  fllii  Dci  per  cicalionem,  siceliamsilis  ejws  filii 
pcr  imilalionem.Ipse  eiiim  non  solum  amicis,  ve- 
vnni  ciiain  inimicls  bcne  facil.  Ellioc  est  quod  all: 
0«!  solein  8Hum  oriri  facH  super  bono$  el  mah$,  et 
ptnit  super  justoi  et  injusto%,  Sicenim  inimicos  nu- 
trit  ul  amicos;  cl  hos  et  illos  siii  solis  splendore 
ifluminat,  el  suarum  pluviaruin  mundatione  ulro- 
i-umque  possessiones  fecundai.  Sed  parva  suni  haec , 
audi  majora.  Qui  solem  suum  (147),  Fillum  suuni 
solera  jasiiliac,  lucem,  quae  illuminat  omncm  Iiomi* 
iiem  venientem  in  hunc  mundum,  nunc  oriri,  niinc 
videri,  nunc  in  tenebris  lucere,  nunc  super  bonos  ct 


habere  fideles.  Qiise  sit  aurein  ista  perfiH^tio  (148), 
audi  quid  ipse  Dominus  dicat :  c  Si  vis,  inquii, 
perfeclus,  csse  vade,  vende  oiimia  qiinc  habes,  el  da 
pauperibus  (Matth.  xix,  91).  >  llaec  autem  speciali- 
ler  apostoiis  dicuntur,  coiiiuique  successoribus  per 
eos  mandantur.  [Cap.  VI.]  Attertdite  ne  Justitiam 
vettram  faciatit  coram  hominibus,  ut  tideamini  ab 
eis :  alioquin  mercedem  non  habebiiit  apud  Patrem 
veslrum  qui  in  obUs  est,  Si  cniin  juslitiain  nostriim 
non  dehemus  facere  coram  hominibus,  quid  cst 
quod  superius  ait :  Sie  luceat  iux  vestra  coram  ho- 
minibus  ut  videntes  vestra  bona  opera  ,  glorifieent 
Patrem  vestrum  qui  in  cmiis  est  f  Quomodo  enim  vi- 
dcbant  bona  opera  noslra  quse,  coram  eis  ipsisqiie 


malos  splendescere  facit.  Et  pMt  super  juttos  et  ^  videntibus,  facere  non  audemus?  Si  eniin  fecerlmus, 

injustos,  Prius  enim  per  prophetas,  detndeperFi- 

liura,  postea  vero  per  apostolos  et  doctores  fidei 

cl  doctrin»  pluvias  omnipotens  Dominus  pluil.  Ma- 

gnae  sunt  istae  nubes :  bis  Ecclcsia  fccundatiir,  his 

bonorum  operum  semina  nuiriuntor,  his  qui  inrusiis 

non  fuerit,  tolus  aridus  in  igne  cremabiiur.  Si  enim 

diligitis  eos  qui  vos  dHigunt,  quam  mercedem  habebi- 

tis  ?  Nonne  et  publicani  hoc  faciunt  ?  Et  si  salutave" 

rilis  fratres  veslros  tanlum,  quid  amplius  facilis? 

Nonne  ethnici  hoc  faciunt  ?  Non  enim  hoc  inteillgere 

^ebemus,  ut  cos  qui  nos  diligunt  diligere  non  de- 


beamus  :  alioquin  nec  Deum  hec  proximom  dilige- 

remus,  qux  sunl  duo  maxima  legis  niandala.  Quid 

igUur  ?  nisi  ut  non  diligamus  cos  lanlum  qui  nos     mercedem  suam.  Dico  ergo :  quaro  rcceperunt  mcr- 

diligunt ,   sed  eliam   cos    qui  nos  non  diiiguut ,     cedem  suam  ?  Nunquid  ideo  quia  paupercs  tuboi 


mercedem  non  habebimus.  Videamus  igiiur  quid 
signiflcet  ut  tfideamini  dh  eis  :  in  hoc  eniin  tota 
quaestio  solvitur.  Non  enim  perdit  mercedem,  sicut 
diccre  vidclur  qui  jostitiam  suam  facit  coram  ho- 
minibus,  sed  qui  idco  facii,  ul  videaiur  ab  lioroini- 
bus.  Qui  cnim  ideo  facit  ut  ab  hoininilms  vidcaiur, 
non  jiistitix  mcrccJem  qua^rit,  sed  bomlnum  lau- 
dem  et  vanam  gloriam  popullque  favorcm.  Idcoquo 
noii  hobci  mercedem  apud  Deum,  quoiiiam  vanain 
mercedem  laudls  suscipit  apud  homincs.  Cum  ergo 
facis  eteemostjnam  noU  tuba  canere  28  '"''^  '^>  "^''^ 
hypocritm  faciunt  in  synagogit  et  in  vieis^  ut  houori- 
ficentur  ab  hominibut :  amen  dico  vobit,  receperunt 


diligunl  ^ 

etnon  propter  hoc  lanlum,  quia  nos  diligunt;  hoc 
«sl  enim  vicem  reddere,  sed  quia  ejusdem  corporis 
membra  mousi  et  ejusdem  Patris  ftlii  samus.  Ta- 
lis  enim  aroor  spiritualis  est,  ei  ideo  indeficiens  : 
carnalis  enim  amor  cito  dilabitur,  sicui  ct  ipsa 
earo ;  quali  videlicet  amore  publicani  aique  ethnici 
fse  vicissim  diligunt :  statim  enim  ut  se  ab  aliis  non 
diligi  inieHlgunl,  ipsi  quoque  alios  non  diliguni. 
Nos  Igitur  omnes  diligere,  omnium  saluiem  quae- 
rere,  omiiibus  charilaiis  affectum  osiendere  debe- 
mus.  Quld  enim  est  aliiid  salutare,  nisi  chariialis, 
et  dilecli6nis  affeclum  osieiidere  ?  Sic  enim  augetur 
amor  ctconcordia  crescit.  Estole  ergo  et  vos  perfecii^ 


sonitu  colligebant,  quod  fortasse  aliler  lam  f.icilo 
adunare  non  porerani  ?  Aut  quia  in  Synagogis  (149) 
et  in  vicis  hoc  faciebant,  ubi,  quia  locus  spatiosioT 
erat ,  melius  fieri  vldebatur  ?  Non  Ideo  quidem. 
Quare  ergot  Vis  audire  qnare?  Quia  ideo  hoc 
faciebant,  ut  non  a  Deo  mercedem  reciperent,  scd 
ut  honorificarentur  ab  hominibus.  Tantum  igitur  cis 
amor  iaiidis  et  glorise  coiitoUt,  ut  eleemosjnas  da- 
rent,  et  roercedem  non  haberent.  Quoinodo  ergo 
eleeroosynas  facere  deberoos  ?  Sequitur :  Te  autem 
faciente  eteemosynam,  nesdat  sinistra  tua^  quid  faciat 
dexleta  lua^  ut  tit  eleemotyna  tua  in  abtcondito^  et 
Pater  tuus  qui  videt  in  abtcondito^  reddettibi.  Quid 
tieut  et  Pater  vester  ctBleslis  perfectns  est,  Noneniro  |.  eniro  per  dexteraro  vel  quid  persinistram  intelliga- 


diclt,  ul  simus  tantum  perfecti,  quanlum  Pater  no 
ster  coelestis  pcrfectus  esi;  hoc  eniro  iropossibile 
est :  sed  dicit,  ut  simus  perfecii,  sicut  ipso  esi.  Sic 
enim  puer  aliquis  homo  esi,  sicut  el  juvenis»  quaro- 
vis  viribus  et  scientia  non  sit  perfectus  bomo,  sicut 
juvenis.  Simus  igiiur  perfecli  pro  modulo  nostro; 


mus?  Si  enim  roanus  nostras  in  bis  intetligere 
velimus,  ncstio  quomodo  alierius  opera  altera  iniel- 
iigat :  non  eiiim  in  manibas,  sed  ia  roente  est  iotel- 
lectus.  Deuique  cur  dextera  opus  suum  sinistrad 
abscondai,  quae  tam  concordans  ei  est,  tamque 
fideliler  in  oimiibus  ei  auxiliatur?  Aliud  igitur  per 


(146)  Liic.  xxiii,  5i  :  c  Pater,  dimille  iilis  :  nun 
enim  sciuul  quid  faciunt.  > 

(147)  &lystice  haec  Ambrosius  lib.  v,  in  Luc.  non 
absimili  ratione':  <  Propheticis  populum  Judworum 
I>ominus  pluviis  irrigavit,  (;i  Solis  ietenii  refulsit 
radiis  etiam  non  merentlbus,  >  elc. 

(148)  Brcviler  Be.ia,  i  ita  tamcn,  ut  Deus  iiUelli- 


gatuT  perfectus  lanquam  Deus  :  et  anima  perfecia, 
tanquam  amma.  > 

(149)  Hoc  ab  illis  factum  negat  Ghrysostomus, 
hom.  19  et  intelligi  vult  de  oeieniatione  iii  hisce 
eperibus  bonis.  Negat  eliam  illud  A:  Imperfecii  et 
recentiores,  qui  Hebrasorum  veteresrltusscruiantui', 
ut  Ligfoot  ilor.  Hebr. 


UZ  COMMENT.  IN  MATTH.  -  PARS  1,  CAP.  VI  f  U 

deKleram  ^  sioisiram  oportet  intelligere.  Dextera  A  Quid  enim  signiflcet  velle  videri  ab  bQminibus,  J9m 


enlm  nostra,amor  Dei  est,  sinlstra  (150)  vero,  amor 
laudis;  bxc  eiiim  ducit  ad  agnos,  illa  ducit  ad  bae- 
dos.  Recordare  iliius  Evangelii,  in  quo  agni  consti- 
lunntur  a  dextris,  liaedi  vero  a  sinistris.  Si  ergo 
fi^cis  eleeniosynam,  fac  amore  Dei  qui  hoc  praecepit 
ui  faccres ;  hxc  esl  enim  dcxtera  tua.  Nesciat  lioc 
sinisira,  id  esl  amor  hiudis.  Non  quseras  inde  favo- 
reni  Tulgi,  unde  quseris  placere  Deo.  Ulrumque  enim 
siniul  etsi  bab«re  possis,  non  liabebis  tamcn,  si  ba- 
bere  desideras.  Slc  igitur  in  omni  opere  no:>tro  ne- 
scit  slnlstra  quid  faciat  dcxtera,  si  non  amore  laudis, 
sed  amore  Dei  et  justiliae  illud  agimus.  Unde  et  bic 
dicitur,  tu  tit  eleemosyna  (ua  in  abtcondito.  Sive 
enim  in  Synagoga,  sive  in  vicis  et  plaieis  clecmosy- 


superius  diclum  est.  Hsec  est  autem  causa  quare 
oratio  lua  non  suscipilur;  quia  vis  videri  ab.  bomi- 
nibus.  Ubicunque  enim  ores,  si  ideo  oras  ul  videar 
ris  ab  bominibus,  non  suscipilur  oratio  tua.  Sed  ai 
vis  bene  orarc  (451),  intra  in  cubiculum  luum,  redi 
ad  cor,  boc  est  enim  cubiculum  In  quo  oratio  con* 
tinetur  :  boc  est  cubiculum  in  quo  Deus  ipse  quier 
scil.  Ibi  igilur  ora,  ibi  loquere,  ubl  et  quod  dicis 
et  cul  dicis  praesto  sunt,  Claude  ostium,  non  enim 
indigel  sooo  oris,  non  indiget  ciamore  vocis  ille 
quem  oras.  Ad  cor  enim  respicit,  in  abscondito  vi- 
det,  non  verborum  compositionem,  sed  cordls  com- 
punctionem  aiiendit.  Unde  Psalmisla  :  €  Cor  con- 
tritum  et  bumilialum  Deas  non  spernit  (152)  {Ptah 


nam  faciaSy  in  abscondito  tamen  facis,   quicunque  B  |,^  19),  1  Sequitur  :  Oraniet  aulem^  nolitemuUum  lo- 


hoc  faciens  non  ab  hominlbus,  sed  a  Deo  videri  de- 
sideras.  Ecoiitra  vero  qui  in  abscoudilo  facit,  et 
vlderi  cupiens,  laudem  ex  boc  et  gloriam  quaeriti 
DOB  ia  abscondilo  qnidem  faclt,  quoniam  abscondi- 
tum  non  vult  esse  quod  facit,  tanluinque  el  valet  ac 
bi  itt  ptiUico  faceret.'  Deus  autem  qui  videl  in  abs- 
condito,  etcui  abscondito  nihil  est  absconditum,  qui 
et  corda  scrulatur  et  videt  cogitailones,  reddet  uiii- 
cuique  secunduin  opera  sua.  Et  cum  oralit,  non  erilit 
ticut  kypocrilm^  qui  amanl  in  synagogit  et  in  angulit 
plataarum  staniet  orare,  ut  mdeantur  ab  hominibut : 
Amen  dieovobit^  reeeperunt  mercedem  tuam,  Tu 
autem^  eum  oraverit^  intra  in  cubiculum  tuum^  et 
clauso  oiiio,  ora  Patrem  tuum  in  abtconditOf  el  Pater 


guif  ticul  ethmci  faciunt ;  putanl  enim  quod  in  muUi' 
loquio  tuo  exaudiantur.  Nolite  ergo  attimilari  ef«« 
tcit  29  ^^*"*  ^^^^^  tetteTy  quid  oput  tit  ro6u,  anfe- 
quam  petatit  eum.  Etbnici  enim  sive  dicantar  ab 
etbna  (153),  sive  quod  magis  videtur»  dicantnr  a 
valie  Ennon,  a  qua  dicitur  gehenna,  bypocrlus 
et  peccatorea  significant  :  isti  auiem  nescio  qaoi. 
errore  decepti  in  muUiloquio  et  louga  oratione  se 
exaudiri  cogitabant.  Non  enim  exaudltur  oratio 
quia  longa  est,  sed  quia  pio  mentis  affectu  tit,  a 
corde  contrito,  et  spiritu  contribnlalo.  Sed  quid 
est  quod  Apostolus  alt  :  c  Sine  intermissione 
orate  (154),  >  cuiu  Dominus  mullum  nos.loqui  ia, 
oratiene  probibeat?  An  fortasse  sie  determinandum 


tuttt ,  ^t  videt  itt  abtcondito^  reddet  tibi.   Omnes  ^  est?  Sine  intermissione  orate  dum  oratls,  tti  vide- 

licet  vel  cito  ab  oraiione  cessemus,  vel  interim  dum 
oramus  attenti&sime  et  tota  eordis  intenlione  ore* 
mus  ?  Potesi  tamen  el  sic  intelligi,  ut  Domlnus  de 
clamosa  vocis  oralione»  Apostolua  vero  de  abscoiH. 
dila  mentis  deprecatlone  locutus  slt.  Httc  igiuir 
abbrevianda  est  ut  vaga,  illa  vero  continuanda  est 

(153)  Doleo,  ab  aaelQre  noatro  lam  loBce  aceer» 
sitam  ei  falsam  nominis  bujus  ratioBem  alEBrri.  M 
enim  vel  pueri  in  scbolis  doeentur,  ut  pagani  dicti 
sunt  a  pagit,  quando  abolita  feime  idolorum  super- 
stitio  et  a  civitaiibus  ejecUi  in  vieos  el  pagos  se 
receperat  Ita  cum  late  dominaretur  »  atque  orbem 
fere  terraruro  omnem  complecterelur,  a  gentibut 
diclos  gentHes  Laiine,  qui  Graeca  voce  ethnici  ifhtMl 

D  ab  f9voc  gent  dicebantur.  Et  genut  quidem  eadem 
significatione  in  Scrij^tnra  saepissime  dievntur;  ex^ 
stantque  libri  Arnobii  adversus  gentet.  Esl  quidem» 
ul  paganorumy  sic  gentitium  signiflcatio  multiplex, 
et  quandoque  nulla  comparatione  ad  religionfsm, 
ut  conslat  vel  ex  tit.  xiv,  i.  111,  cod.  Tbeod.  De 
nuptiis  gentilium ;  unde  forUsse  Hieronymus  gintiie$ 
ab  ethmcit  distinxit  in  com.  Epbes.,  cap.  viii,  tO. 
Apud  eccleslasticos  scriptores  lamen  illa  est  so- 
lemnis  acceptio  quam  diximus  ut  Isidoro  etiam  lii>. 
VIII,  orig.,  c.  10. 

(154)  i  Tbessal,  ▼,  17.  Eamdem  qusestionem 
movll  Chrysostomos,  bonk  19,  aique  lu  solvit : 
c  batulogiam  hic  loqoaciutem  vocavil ,  qua  tiinc 
utique  aiiniur ,  cum  non  utllia  nobts  a  DomiuQ, 
poscimuB,  ot  poientiam,glorlam,  >  etc.  Recentiores, 
praesertim  Jansenius  cap.  41,  Maidonatus  ad  b. 
L,  elc,  observant  in  Graeco  esse  Potrra^tt»  quod, 
inaiicm  eorumdeiu  verborum  repetitiouem  significat  ,^ 


enim  bae  similitudinea  pene  idem  s'gnificant,  atque 
000  moilo  al^Ivi  et  intelligi  possunl.  Neque  enim 
peccai.  aliquis,  qnia  In  synagoga  orat,  qoae  esl 
domoa  orationis ;  10  phiteis  quoque  orare  non  esi 
peccalom.  Qoare  ergo  inierdiciior  ?  Aodi  qood 
seqollur,  el  intelliges  :  Vt  tideatttur  ab  hominibut, 

(iSQ)  SimiliprorsusraiioneBeda.  c  Videtor  enim 
homame  laodis  deciaraiio  iii  stoistra  si^ni^ari ;  ia 
dextera  inieutio  impleodi  prccepia  divina..».Au|{., 
enarral.  in  Psal.  cxx»  num.  8,  alilcr  el  myslice 
Uinen  explicat :  c  Sinistra  nostra  dicilur  quidquid 
temporaliier  baberaus.  DexUra  noslra  dicilur,  quid- 
quid  nobis  ael^rnum  el  incQmmatabile  Dominus 
poiJceior,  >  atque  addil,  n.  10  :  c  qnando  facis  0|)«is 
bonum,  propter  vitam  seiernam  fac.  Nam  si... 
ieceris  ut  terreiia  tibi  abundeni,  scit  sintsira  tua 
quid  faciai  dextera  tua.  »  Idem  ferme  in  psal.  cxlv,. 
num  22  et  serm.  149,  num.  15. 

(151)  Elegantissime  lotuni  boc  Cbrysoslomus » 
honil.  8  in  Epist.  i  ad  Timoth.  :  c  Quid  igitur 
Paoius  sibi  voll  qui  ait :  Volo  orare  viros  in  omni 
(oco...  Nam  profecto  abaurdum  eril,  si  islud  simpli- 
dter  acceperimus  quasi  non  iiceret,  omnibus  in 
locis,  auiue  in  ecclesia  orare.  Quid  igilur  hoc? 
iEviUDdom  prorsos  inanein  gioriam  Cbristus  admo« 
noit,  dum.  1100  modo  clam,  veruin  el  iii  abditiore 
domus  parte  vou  atque  preces  fereudas  admonoit, 
Sicot  enim  com  dicit :  aesciat  stmttra  lu«,  elc*» 
000  de  manibos  simpiictler  dicit,  sed  magniludioem 
vaoiuiis  jugoiare  contendil;  iu  et  iu  boc  ioco 
cubiettli  oomine  secrelom  inlimi  cordis  expres- 
sit.  > 

C152)  Haeunos  horoilia. 


115  S.  BRUNONISEPISCOPI  SlGiNl£NSlS  416 

iit  sUibilis  et  flrma  :  liaec  auditur  a  populo»  illa  non  A  tainen  specialiter  esse  dicitur»  quoniam  in  sanciis 

liabilal,  qui  cobIi  vocantur.  Cmli  (157)  auleni  vo» 
caniur  sancti,  quia  altius.elevati,  non  terram,  sed 
ccelum  diliguni.  Sed  quomodo  nomen  Dei  sancliG- 


iuditur  nisi  a  Dco.  Hxc  modulatioiie  movetur,  ilia 
lacryiois  teinperatur.  Haec  igitur  brevis  flat  ut 
audiatur  a  populo,  llla  flat  longa  ut  exaudiatur  a 
Domlno.  Sive  eniin  manducamus  ,  sive  bibimns, 
sive  aliquid  aliud  agimus,  meiitem  tamen  ad  Deum 
habere  possumus;  loqui  vero,  vel  orare  non  possu- 
mus.  Et  quia  optimus  Deus  ante  etiain  quain  peia- 
ti:r,  scit  quid  nobis  sit  opus,  non  est  necesse  ut 
oris  orationem  longam  faciamus  :  quse  miillis  im- 
pcdimentis  multoties  a  sui  continuatione  interrum- 
pilur.  Illa  igitur  extendalur,  illa  sine  intermissione 
liax,  quse  laudein  non  (jU.eril,  favorem  non  appelit, 
de  modulatione  non  laudatur,  de  absono  non  repre- 
Iiendiiur;  qux  ab  homine  non  audiiur,  et  quae  a 


cari  potesl,  quod  semper  et  naturaliier  sanctum  est? 
Quid  est  eniin  tanciificetur  nomen  lutttn  ?  Prius  enim 
c  notus  in  Judsea  Deus,  in  Isracl  niagnum  nomen 
ejus  {PsaL  lxxv,  i).  >  Nondum  igilur  in  geniibus 
iiomen  Dei  sanciificatum  erat.  AdUuc  enim  nomen 
Jovis,  Mercurii,  Martis  et  Saturni  sanctum  in  geu; 
tibus  babebalur.  Nunc  igitur  nomen  Dei  in  Ecclesia 
sanciiricuium  est,  et  noinen  falsoruni  deoriim  ne- 
fanduin,  ct  profanum  faclum  est.  lllis  pnelerea  no- 
nieii  Dei  sanclincatuni  non  est,  qui  illud  abjurare 
non  tinient.    Quid  igiiur  esl  sanclificelur   nomen 


Boiuino  exauditiir.    Sequitur  :  Sic  ergo  vo$  ora-  "  luum^  nisi  sanctum,   30  terribile ,   valdequQ  tre- 


bilis  : 

XV.  Pater  noHer^  qui  es  in  axtit,  tanctificeiur 
nomen  tuum  (155).  Magnus  honor,  immensa  nobili- 
tas,  ut  Patrem  voccmus,  cujus  vocari  servi  digni 
non  sumus  (156).  Adoplivi  namque  filii  facti,  simul 
cum  unico  Dei  Filio  dicimus  :  Pater  notter.  Ado- 
ptione  autem  non  qui  volunt,  sed  qui  eligunlur  digni 
liunl.  Ipseenhi)  nos  (elegii  ante  mundi  constiiutio- 
nem,  utessemus  conformes  imagini  Filii  ejus,  ut 
sil  ipse  primogeniius  in  multis  fratribus  [Rom. 
VIII,  29) :  >  Apostoji  vcrba  sunt*  Neino  ainplius  de 
nobilitate  superbiat :  omnes  fratres  sumus;  ille  no 
hilior  qui  nielior.  Saspe  enim  servus  nobilior  est 


niendum  ah  omiiihus  haheatur  :  Adveniai  regnum 
iuum  (158).  lioc  enim  et  de  regno  ecclesiasiico, 
quod  a  Deo  regitur,  et  gubemaiur,  et  de  rcgno 
SDterno  quod  finem  non  habebit,  inlelligi  potest, 
lloc  autem  quotidie  venit,  quoiidie  crescii,  quo- 
tidie  nascunlur  qiii  ei  pcr  ridem  coiijungim- 
tur.  Iloc  euiin  rognum  a  nascentibus  augeiur,  a 
morientibus  non  minuitur  :  vciilt  Igilur  semper 
donec  ex  toto  compleatur.  Quod  iibi  complcium 
fucrit,  tunc  multo  melius  esse  incipjct.  Et  boc  qui« 
dem  est  qupd  oramus  ,  vidclicci  ut  CQmploaiur 
et  iransferatur.  Qui  enim  sic  non  orat,  non  oplat 
esse  beatus.  Fiat  voluntat  tua^  sicui  in  ccslo  et  in 


quam  dominus,  quoniam  hic  est  servus  hominis,  ille  p  terra  (159).  Fiar,  inqiiit,  et  complealur  sic  in  terra 
diaboli.  Qunmvis  autem  ubique  sit  Deus,  in  ccelis     foluntas  tua  ab  hominibus,  sicut  in  coelis  fit,  et 


ei  fuisse  ethnicorum^  opiuionem  hanc  hattalogiam 
inUllum  valerC  ad  impelrandiim  ;  quod  probare  vi- 
detur  sacerdoiiim  B;tal  exemplum  III  Reg.  xviii,  57. 

(155)  Dominicaui  orationem  pluriini  ex  vet.  PP. 
expliinuruni:  pncler  Hieronymum,  Cbrysostomum, 
aliosi^mie  inierprieies,  Tei  tullianus  et  Gyprianus  lihro 
singiilari  mics  laudal  S.  Hilarius  in  Matih. ;  Cyrillus 
Hierosol.,Catec.  23;  Augusl.epist.150,  serm.  56,serm. 
in  inoiit..  auctor.  serm.  <>5  inter  opoia  August.,  etc, 
ex  Theologis  s.  Thomas,  S-2  qu.  85,  art.  9,  ejusque 
commenlaiores  caid^  de  Lauraea  opusc.  Dc  orat. 
Cbristian.  cap.  9;  Suarez,  De  relig.,  t.  II,  lib.  iii, 
cap.  8,  elc. 

(156)  Prooemium  hoc  veluti  Dominicx  orationis 
expeuduni  TertuUianus,  qui.  de  eo,  c  appellaiio,  ait, 
ista  etpietatis  et  poiesiatis  est;  i  et  Cyprianus,  qui 
eamdem  appellationem  dicit  esse  c  eorum  qui  cre- 
dunt,  ct  invocari  qui  nosier  esse  coepit,  et  Judaeo- 
rum  qiii  eum  reliquerunt,  esse  desiit.  >  Ab  Aiig., 
aerm,  in  niont.  Pater  compellari  dicitur  ciiosten  non 
c  meus)  ut  fraljrcs  nos  oinnes  agnoscamus  esse  :  et 
Chrysost.,  hoin.  20,  c  pro  communi  corona  preces 
nos  fundere  vult,  et  non  tam  propria  commoda, 
quam  proxiiiiorum  pelere.  >  Vld.  elegaiitissiinum 
t^ypriaiii  locum. 

(157)  Ita  S.  Aug.  serm.  in  moiii.,  exponens  c  qul 
€S  in  sanctis.  i  lia  Beda,  nec  dissimiliier  Cyriilus. 
Alibi  Aug.  (id.,  ep.  186  ad  Dardau.,  nuin.  16)  addil 
Ltteralem  magis  explicationem  alia.m,  et  poslquam 
docuit  c  uhique  esse  Deum  per  divinitalis  praesen- 
tiam,  sed  non  ul>ique  per  habiiaiionis  gratiam ,  > 
•ubdit :  cPropler  hanc  habitaiionem,  ubi  piocul  dubio 
gratia  dilectionis  ejus  agnoscitiir ,  non  dicimus  : 
Pater  notter  qui  e$  ubique;  cuni  Iipc  veruro  sit,  sed  : 
Pater  noster  qui  e$  in  coslis,  ut  templum  ejus  poiius 


ijQi  oratione  commcnioremus,  quod  et  nos  ipsi  essc 
dehemus,  et  in  qnantum  sumus,  intanlum  sn\  ejus 
societalem  ,  ei  adoptionis  famFlinm  portinemns.  i 
Prrpclare  Clirysost.  I.  all.  c  Cum  Deum  essedicit  in 
cwlis,  non  ibi  eum  hoc  dicendo  concludit,  sed  a 
lerris  abducil  orantem.  >  Sic  etiam  fernie  A.  Im- 
perfecli,  hom.  14. 

(158)  Sanclificetnr  Idem  hlc  esse  ac  glortriceiiir 
kytaoHr^  rvjrtvxi  ^^^tcoBT^At  observat  Clirysost ,' 
alque  id  signincari  c  dignare  vilam  nostrain  sic 
munda  conversalione  servare,  ul  per  nos  cuucti  te 
omnino  glorificent.  >  TertiilL  c  Id  petimus  iit  san- 
ctificetur  in  nohis  qui  in  illo  sumus,  et  in  caeicvis, 
qoos  adhuc  Dei  gratia  exspectat.  i  De  nosira  ipso- 
rum  sanctificatione  plerique  alii  exponunt,  Cypria- 

|.  nus,  Cyrillus,  Aug.,  serm.  56,  etsi  hic  serm.  in  m. 
^  niim.  19  exponit;  c  ut  sancta  babeaiur  ab  homi- 
nibus. » 

(159)  Prima  A.  exnlicatio  de  regno  ecclesiaslico, 
sive  Ecclesioe  amplincaiione  facere  videlur,  iit  ea- 
dem  ferme  sit  Uxc.  pelilio  cum  superiore  :  est  tamen 
multoruin  PP.  ut  Hieronymi,  qui,  postqiiam  supcrio- 
rcm  cxposuit  ul  nomen  Dei  sanctificetur  in  nohis, 
hanc  ita  edisseril,  ut  petamus  c  vel  generaliter  pro 
totius  mundi  regno,  ut  diaboius  in  mundo  regnare 
desistat,  vel  ut  in  unoquoque  regnet  Deus  et  noii 
regiiet  peccatum  in  mortali  hominum  corpore.  > 
Aug.  serm.  ill.  c  Adveniat  ergo  accipiendum  est» 
manifesteiur  bominibus. »  A.,  scrm.  65,  id  est 
c  manifesietur  mundo.  »  lidem  lamen  ferme  cum 
A.  noslro  de  regno  eliam  aeterno  intelligunt,  maximc 
quando  et  corpus  post  resurrectionem  beaiitudineni 
suam  conseqneliir  et  c  beata  vlia  omni  ex  parte 
perficietur, »  ut  ait  Aug.,  De  serm.  D.  in  m. 


117  COMMENT.  IN  MATTH.  --  PARS  1,  6AP.  VI.  m 

adiiDpleUir  ab  angelis  (i60).  Ibi  enlm  sola  pax  re*  A  Audisti  conditionem :  quid  tibi^  viJkurT-Si  dimiseris, 


gnatjbi  nullae  Htes»  nulbei  discordix,  niilla  bellay 
neque  indiguatio  ulla.  Paupn  nostrum  tuper$tth$tan- 
tlul^m  4a  nophhodii.  llic  est  enim  il)e  p;inis,  qui  de 
'  c«elo  descendit :  boc  panQjiiftritur  anima*  Qui  bone 
lupersubstautiaiis  diciiur,  quoi^iam  super  substan- 
tiam  et  angelorum,  et  bominumt  caro  Cbristi  eial« 
taia  esU  Est  eiiaia  isie  pauis  sermo  divious,  qui  ab 
alio  evangelisti^.9i|p(t^iaiioa.  (461)  dicitur,  qooniam 
qootidie  ab  Clcclesia  suscipitur.  Nain,  elsi  quotidle 
iion  snscipiatur  singulariter  ab  omnilHtSi  quotidiQ 
tanien  adb  illa  suscipttur,  qme  mater  est  omiMom,  et 
cujtts  mttmbra  sont  omnes.  Hunc  autem  panem  d^iri 
nobisDOn  regamo8nisiAo</te;  quia  non  sumusnisi 
hodie.  Cor  enim  cras  mibi  dari  n^genit  cun  utrum 


dimittetur  tibi  (165):  si  noo  dimiserist  nondifnitte- 
tur  libi.  Aut  ergo  dimitus,  aut  ista  non  dicas  :  bac 
enimdiceudo,  te  ipsum  ligas  et  contra  te  oras.  Tale 
euiin  est  ac  si  dicas :  Noli  mihi,  IVomine»  dimitteffO 
peccat^  mea,  quia  nec  ego  aliis  dimillere.  volp 
(166),  Melius  esl  ergo  dimiitere,  quapi  contra 
se  talia  dicere,  tantumque  beneflcium  amittereu 
Et  n$  ttoa  inducas  in  t$ntaii0nem.  .Sic  onim  uos  .  ip 
tentationem  Dominus  Indociti,  si<}ut  et  PharaonijB 
31  cor.  indoravit.  Quia  enim  sine  quji  permisf 
sjone  niliil  lit,  boc  ipse  videlur  l^ieere  quodfieri 
permittit.  Ipse  igitiir  nos  in  tentalioncm  inducit» 
quia  Inimicus  noster  nos  tenlaudi  potesiatem  noa 
habuisset,  nisi  hoc  ei  desuper  daiuni  fuisset  (167). 


adcras  Yeuiam,  ignorem?  Ipseenim  Dominus  dicit:  b  ^^  ^^^^  ^^  ^  probari  potest,  quod  nisi  pennis- 

sua,  bealum  Job  tentare  uon  potuit.  Oramus  igitur, 
non  ui  penitus  non  teuiemur,  sed  iie  in  tentationem 
iuducamur  (i68),  qua  i.rretiii  tenoa^iur  et  supere- 
mur.  Qfii  eniyn  in  l^ntat,i<Mi^lP  indudtur,  quasi  jam 
circumclaiusiiSt  et  irretitus,  aut  diflicile,  aut  nulla- 
tenus  ezpeditur.  Sed  libera  no$  a  malo.  Libcra,  in- 
quil,  nos  a  malo :  libera  nos  a  peccato,  libera  nos . 
a  diabolo  (109),  qui  esi  aoclor  inali  (170),  ne  nos  ii^ 
tentationem  inducat,  ne  nos  aggredieits.  spperet,  n^ 
lentando  vineat,  et  gluiiat  (171). 

IVI.  Cum  autem  jeiunali$^  noliie  fieri  ticut  ftypo- 
critas  tri$te$  (172).  Xrisles  enim  dicuntur  hypocriiae. 


Neliie  co^itate  de  craetiup  (16^) :  hodie  es,  bodlo 
quxre :  si  ad  cras  yeneris,  et  cras  quare.  Postquaro 
enim  Teneris  ad  cras,  jam  cras  non  erit  tibi  cras» 
sed  hodie.  Non  quaeris  igitur  nisi  hodie»  qula  nun-: 
qoam  habes,  ulsi  bodie.  Tria  enim  tempo/a  sunl, 
ex  qujbos  unnm  lantuiu  babemus  (163).  Et  dimitte 
nobi$dehiia  no$lra ;  $iqui  etnoA  dipnittimu$  debilori' 
bu$  noUrie.  Ho^  eoim  ipae  paulo  post  subsequeuter 
expooit  dicens :  &  enim  dhni$eriti$  honUnibu$  peeeata 
eorum,  ei  Pater  veeter  eceU$ti$  dinnttet  ifobi$  peccata 
mira  (164).  Sl  autem  non  dimiseriiiB  hominibus,  ncc 
Pater  vester  coelestis  dimitlet  vobis  peccata  vestra. 

(i€0)  t  Obedialor  praeeeptis  tuis,  sicut  ab  angelis 
i<a  ab  faominibus,  >  Aug.,  !•  all.  et  ep.  130.  Subjicit  ^ 
i^inieii  Aug.  alias  inlerprelaliones  serm.  in  m.  I*. 
f  raciaoi  Toluntaiem  tuam,  sicut  jusil,  ita.etiam 
peccatores :  >  justos  enim  nomine  cos/i  ,'nomlne 
ferrn;  peccaiores  siffntflcaios  vuJt;  ^c  ut  jusiis 
prxmiiim,  peccaloriousdamiiatio  retribnatur;  >  3», 
I  ut  qoeuiadinodum  S|)iritus  non  resistit  Deo,  ita  et 
eorpus  non  resistat  spiritui  :  i  qiiam  explicalionem 
dederat  eifam  T^rtutlianus  et  Cyprianiis,  et  poslea 
Bcila ;  4f ,  iit  volun^as  €  sicot  in  ipso  D.  N.  J.  C.  > 
per&cta  e&^  c  ita  et  in  Ecclesia  i  perflciatur.  Pri« 
maro  Cyrillus  babet,  et  alibl  fimie  solam  Aug.  ipse 
prodncit. 

(161)  Notom  esl,  Grapcum  fextum,  et  hic  ubi  vnlg. 
reddit  c  snpersubstantialem,  >  et  Luc.  ii,  3  ubi  in- 
lerpretatur  c  qnotidianum,  >  ha!>ore  t6v  jiriouaiov  : 
imo  leciionem  frequentiorem  PP.  in  Malth.-eo  quo- 
que  (?.  Sabatier  tom.  III,  pag.  33)  esse  cquotidia- 
uum.  >  disserit  de  uiraque  interpretatione  Hiero- 
nyiiius  hic  et  lib.  ii,  in  epist.  ad  Tit.  ubi  aliam  in- 
terpretationem  snggerit  egrcfgiam,  peculiarem.  Quid  l^ 
inielligi  bis  nominibua  debeat  aut  possit,  complexus 
est  Aug.  serm.  in  m. :  c  Panis  quotidianus  'aut  pro 
iis  omnibus  dictus  est,  qu^e  bujtis  TitaB  necessitatem 
substentant antpro  sacraiuento  corporis  Christi 

?uod  quotidi^  accipiinus,  aut  pro  spirituali  cibo.  > 
ropter  eos  tamen  cqui  plorimi  In  orientalibus  partl- 
bus  non  quotidie  coen»  Dominic»  communicant  > 
praefert  postea  secunda'.  explicationi  poslremam : 
c  pnccepta  scilicet  divina,qu£  quoiidie  0|>orirt  me« 
ditari  et  operari.  >  Cyrillus  uimen  alterain  illam  in- 
terpreutionein  solam  proposuit,  quod  panis  coin- 
munis  non  sit  jmoyffiof.  Contra  Clirys.  de  pane 
communi  seu  victu  qiiotidiano  explicat,  quod  mentio 
flat  «p?ov  Tov  ifmuJQQv^  Tertulbanus,  eisi  in  expli- 
cationem  de  Eucharistia  magis  incUnat,  adtnittit  ta- 
men  et  banc  quoUdiani  victus.  Cyprianus  aeque 
uiramque  approbai  ,  ita  ut  c  panis  quotidinnus 
possit  spiritualiier  et  siinpliciier  iuielligt.  >  Omues 


vero  oui  poslremam  aliquo  paclo  recipiunt,  praece-. 
ptum  )^C.  commemorant  de  caTend.i  sollicitudine 
ihcrastinum.  De  tota  hac  re  fuse  Maldonatus,  quera 
legere  juvubit. 

(162)  Matih.  VI,  54  :  c  Nolite  solliciti  esse  ii 
crastinuui.  > 

(163)  c  Cujus  enim  diei  spatium  visurum  ess^ 
te  nescis,  quam  ob  causam  illius  solliciiudine  tor- 
quearis.  >  Cbrys. 

(164)  c  DimiUei  et  vobis  Pnler  vester  coBlesiis 
delicia  vestra,  i  Vulg.  Mi*tih.  vi.,  14. 

(I65j  Yid.  Chrysost.,  Aug.,  etc.  Beda.  c  Ceru 
nos  sponsione  oonstringens,  ut  non  aliter  a  Deo  cui 
debiiores  sumus,  veniam  petamus,  quam  sicut  de- 
bitoribus  nostris  dimitlimus.  > 

(166)  y.  S.  Tbom.  qu.  83,  art.  16  ad  3. 

(167)  Tertull.  c  Id  est  ne  nos  paiiaris  induci  ab 
eo  uiique  qui  tentat.  > 

(168)  Vid.  Aii^serm.  inm.etc.  ubi,dislinguitc  len- 
tari>  et  cinferri  in  tentationein  >  -  namlegit  c  ne  nos 
inferasin  tentationem;  >  et  episl.  130,  c  adinone- 
mur  hoc  peiere»  ne  deserii  ejus  adjutorio  alicui 
tentaiioni  vcl  consentiamus  decepti,  vel  cedamus 
afflicti.  >  V.  s.  Cyrill. 

(169)  Aiigust.  senn.  ia  m.  :  cOrandnm  est  enim, 
ut  non  soluin  non  inducamur  in  malurnquo  caremos, 
quod  sexto  loco-petitur,  sed  ab  illo  etiain  liberemur, 
quo  jam  inducii  sumus.  > 

(170)  Cyrillus,  Chrysost.  ct  Graeci  fenne  hic  no- 
mine  mali  dinbolum  inierprelaiitur. 

(171)Tertull.  t  Eorespondet  clausula  interpretans 
quid  sit,  ne  no$  deducae  in  tentaiicnem^  noc  est 
enim  :  c  Sed  evehe  nos  a  malo.  i  Beda :  c  ut  ab  om-i 
nibus,  quae  diabolos  et  mundus  operantur,  securi 
stemus  ac  tuli.  i 

(172)  Est  homil.  Emiseno  errcftiee  allributa  fer^ 
4,  in  capite  jcjunii,  p.ig.  47. 


IM 


S.  BRUNONIS  EPISGOPI  «GNIENSIS 


i^ 


quia,  Qt  relSglo&t  appareant,  trUtlliam  qnamdam  et  Auti  fnre$  non  effodtuni  nee  furamur.  In  terra  enim 


teterttatem  hi  tqUu  ostendQnt ,  quasi  qui  nmlto 
jififanio  sint  eonfecti.  (Jnde  et  subditur :  Exterminmit 
enm  fodes  «um,  nt  appareant  hominibuijejunanies, 
Facies  enlm  suas  exterminant,  quia  ultra  suae  pui- 
chritudinis  terminos  atqtie  naturam,  incultas  et  in- 
formes  horrescere  sinunt.  Si  enim  informitas  Deo 
placuisset,  tam  pulchra  facie  hominem  non  formas- 
set.  Sed  quare  hoc  faciunt  ?  Vl  appareant  hominibus 
jejunantei.  Si  enim  soli  Deo  jpjunium  suum  com- 
mendare  Tolaissent,  non  in  facie,  sed  in  corde  illud 
OBtenderent;  scriptum  csl  enim  :  Homo  videt  in  fa- 
ctf ,  Deu»  autem  eorda  iniuetur  (175).  Qiii  igilur  noa 
Deo,  sed  bominibus  placere  Tolunt,  illud  exterml- 
nant  (474)  quod  ab  hominibus  videtur.  Ideoque  quia 


thesaurizami  dicitur  :  c  Thesanrizat  et  ignorat  cui 
CODgregabit  ea  {PtaL  xxtyiii,  6).  » Itemqae  :  i  0 
slulte,  hac  nocte  anlma  taa  rapietur  a  te  (176),  qoae . 
auiem  parasil  cuJqs  erant  ?  »  De  illo  vero  qul  in 
ccbIIs  thesaurizat,  quid  dicilur  T  c  Dispersit,  dedit 
panperibQS :  justitia  ejns  manet  in  saeculum  saeculi^ 
cornu  ejus  exaltabilur  in  gloria  {P$aL  cxi).  •  Ei  Dik 
miniis  ad  diTliero  :  c  Si  tIs  perfectus  esse,  yade, 
vende  omnia  qua^  habes  et  da  patiperibus,  et  sequere 
nie,  et  faabebis  thesaiiros  (177)  in  ccelo.  >  Qui  autem 
sic  saos  thesauros  reponii,  securus  est,  eosqne  amit- 
tere  non  timet.  Quiciinque  igilur  es  qiii  capis  ani-i 
mam  tuam  in  coelo  liabllare  et  esse,  ibf  tnos  thesau-. 
vos  repone.  Vbi  enim  e$t  the$auru$  tuu$,  ibi  e$t  et  cor 


laudein  ab  hominibus  quaerunt,  mercedem  a  Deo  B  ttitim.  Si  fn  ccelo  esi  thesaurus,  ibi  erit  et  anima. 


non  reciplunl.  Et  hoc  est  quod  ail  :  Amen  dico 
uobif,  receperunl  mercedem  $uam.  Sed  dicis.  Quomo- 
do  ergo  Jejnnabo  ?  Aodi  quod  seqnilur  :  Tu  autem^ 
tum  jejunaiy  unge  caput  tuum,  et  faciem  luam  lava, 
ne  videari$  hominibu$  jejunan$,  $ed  Pulri  tuo.qui  vi- 
det  in  ab$condilo ;  el  Pater  tuus,  qui  videl  in  ab^con- 
dUio^  reddet  tibi,  Ilypocriia,  inquit,  quando  jejiinal, 
faciem  exlcrminal,  quoniam  exterminatorem  ei 
irisillifie  principem  in  corde  habei.  Tii  vero  qui  lo- 
tius  consolationis  I;eliiiaeqiie  Domlnum  in  coidis  ha- 
bttacolo  gestas,  hilarem  cl  pulchram  facietn  osten- 
de.  Appareat  eilerius  in  facie,  qnantum  laelitiae  I>o- 
nuin  possideatur  mente,  et  viriute  jejunii  operante. 


Si  in  terra  est,  in  lerra  erit.  In  lerra  ntique^  de  qua 
beatus  32  Job  ad  Dominum  dicit :  c  Djmitte  me  ut 
plangam  paululum  dolorem  meum,  antequam  vadam, 
et  noii  revertar,  ad  terram  tenebrosam  et  opejrtam. 
mortis  caligine;  terram  miseriae  et  tenebrarum, 
nbi  unibra  mortis,  et  nuUus  ordo,  et  sempiternus 
liorror  inhabitans  (178)  {Job  x,  ^),  i  Denique:  uM 
e$t  thetauru$,  ibi  e$t  et  cor,  quia  unusquisque  illuc 
pervenire  desiderat,  ubl  suas  divitias  cognoscit  esse 
recondilas.  Beatus  igitur  qui  divitias  suas  in  coelo 
reposuit,  ut  semper  ibi  meiitem  babeat,  semperque 
illuc  omnibus  viribus  et  desideria  tendat. 
XVII.  Lucerna  corpori$  e$t  oculus.  Si  fuerit  ocuiu% 


sicnt  animae  oapul,  et  facies  ungitur  (175),  et  lava-  ^  tuu$  $implex,  toium  eorpus  tuum  lucidum  erii.  Si 


tur  interiusy  sic  etiam  non  moeroris,  sed  gaudii  pul 
chritudo  revelclur  exlerius.  Hoc  enim  jejunium  suo 
ordine  celebratum  operalur  in  nobis,  ut  et  mens 
noslra  sancli  Spiritus  oleo  ungalur,  et  fiicies  animae 
peccatorum  inaculis  abstergalur.  Faciei  aulem  spi- 
rltualis  saiictaque  laetilia  hypocrisim  tollit,  ejusque 
suspi6ionem.  Qualiscunque  enim  sit  facies,  Deus 
tiunen  non  faciem  inluetur,  sed  corda.  Age  palam 
quidquid  vis,  finge  et  siinula  quod  vis,  ipse  tamen 
in  abscondito  videt,  el,  secundum  hocquod  ibi  videt, 
reddet  tibi.  NoUte  thesaurixare  vobis  thesavrot  in 
terra,  ubi  cerugo  et  tinea  demolitur,  et  ubi  fure$  effo^ 
diunt  et  furantur.  Thetaurixate  auiem  vobi$  the$auro$ 
in  ciBlOf  ubi  neque  mrugo,  neque  tinea  demolitur,  et 

(173)  1.  Reg.  XVI,  7.  c  Homo  enim  videt  ea  qnae 
parent,  Dominus  autem  intuetur  cor.  » 

(174)  De  verbo  c  exterminant^  >  ejusque  usu  in 
ecclesiasticis  scripiuris  agit  bic  Hieron.,  quem  Beda 
describit.  Habct  illud  vernum  Hilarius,  Augustinus, 
etc«  Graece  &oavttouo>i. 

(175)  Quoa  enim  de  uiictione  dicitur,  hoc  signift* 
caU  Nam  evangelista  loquitur  c  juxla  ritum  provin- 
clae  Palesiinae,  ubi  diebus  festis  solent  ungere  ca- 
pita.  »  Hier.  et  Beda,  et  De  veteribus  generaiim 
Cbrysost.  cmos  iste  apud  veteres  fuit;  ut  Ixiiiiaesuae 
tempore  saepius  ungerentur.  > 

(176)  Luc.xii,  20,  c  animam  tuaro  repeiunl  a  te. » 

(177)  Mailh.  XIX,  21,  c  habebis  thesaurum.  » 
Vule. 

(171)  Sed  Yiilg.  f  inhabiui.  » 

(179)  c  liuccriia  corporis  tui  est  oculus  tuus  :  si 


autem  oeulue  tuu$  nequam  fuerit,  totum  corpue  lene* 
broeum  erit,  St  ergo  lumen  quod  in  te  e$t  tenebrm 
$int,  ip$w  tenebrm  quantce  erunt  f  (179)  Haoc  aatem 
similitudinem  ad  quld  attulerit,  non  clare  apparel, 
nisl  fortasse  qaia  discipulis  loquebatur,  quibus  in 
hujus  sermonis  exordio  dixarat :  f  Vos  estis  sal 
terrae,  et  vos  estis  lux  mundi  (Matth.  v,  15) :  »  at 
per  hoc  yidellect  intelligant,  quales  in  Ecclesiae  cor- 
pore  esse  debeant ;  et  tale  est  ac  si  diceret :  Sicui 
oculus  est  lucerna  corporis,  iu  et  vos  eslis  lucema 
Ecclesiae ;  qui  si  simplex  (180)  et  sine  macula  fuerit, 
toium  corpus  lucidum  erit ;  si  vero  nequam  et  sine 
lumine  fuerit,  totum  corpus  tenebrosum  erit.  Nam 
neque  manus  qao  extendantur,    neque  pedes  qoo 

oculas  tuasfuerit  slmplex,  totum  corpns  tuum  Itici- 
dum  erit.  Si  autem  oculus  tuus  fuerit  nequam,  lotum 
corpus  tuum  tenebrosum  erit.  » 

(180)  Ita  ferme  S.  Hieron.  adv,  Lucifer.  c  Lucer- 
na  corporis  est  oculus,  id  est  Ecclesiae  lumen  est 
episcopus  .  . .  Sacerdoie  enim  Adem  veram  praedl- 
canie,  ex  omnium  corde  tenebrae  discutiuiitiir,  » 
elc.  Propius  et  A.  De  dignll.  sac,  cap.  6  (quem 
Mabill.  t.  U.  An.  Silvestruin  PP.  H  esse  puUvit  : 
Ambrosius  olim  putabatur) ;  Si  oculue  tutt$  eimplex 
fuerit,  etc,  Id  esi  si  episcopus,  qtii  ut  lumen  meruit. 
praeesse  in  corpore,  simplicitaie  esi  sancla,  el  inno* 
ceniia  decoratus,  omnfs  Ecclesia  splendore  luminiff 
radiatur;  sl  aulem  ociilus  tuus  nequam,eic.,  id 
est,  si  episcopus,  qui  videbatur  corpori  subdito  lu- ' 
cein  praebere,  obnubile(ur  nequiiiae  caecita<e,  quid 
CcTlera  facicnt  roembra  quibus  lux  adempt;  cst  ocu> 
loruin ! 


m  OOMMENT.  IN  HATm  —  PARS  II,  CAP.  YL  »1 

aiobaleni,  neqiie  cafeCera  membra  eognoscen*  adAadufter  roerii ,  Iptam  forpu$  lenebn^uai  eril.  f^oii^ 


quaro  panem  sta  dirigere  debcani.  Si  ergo  Iiiiucr 
qood  in  te  esl,  tenebrap  aint,  et  illud  i»  se  luminef 
careal,  neqne  in  ipsum  illuminare  Talcal,  sine  qa<^ 
cxfera  menibra  lumen  non  babent,  coiisidera  modo 
ipsae  tenebr»  quaniae  enmt !  Tantse  ulique  qiiant«i 
ei  membra.  Slcui  enini  unitis  lumine  oninia  lilumi- 
iiantur,  ita  unins  leiiebris  oinnia  excaecaiitur.  Ne« 
cesse  est  igiiur  nt  Ecclcsiac  oculos,  necease  est  ut 
sacerdos  et  episcopiis  siinplex  sil,  sine  marula  sit, 
sine  errore  slt;  quatenus  de  rjus  vita,  de  ejiis  <lo- 
cirina,  de  ejas  niortbus,  et  sancta  conTersatione 
onmia  menibra  iUuinlneniur.  Si  vero,  qiiod  absil ! 
Dcquam  raertt,  si  lisspeticuf  ruerll,  si  fomlcatorel 


dixit  totum  eorpns  nequam  erit,  sed  totum  corpufl 
tettebroium  erit ;  qnoniam  non  omnes  ejus  nequitiam. 
Imftainar,  quamvis  pjus  tenebr^s  oiun^  involvaiH 
lur.Omnesenrm  involvuiiiur  tenebris,  qiria  exslincta 
est  in  eis  Incenia  lunilnis.  Non  eiiim  ex  lenebris 
oritnr  lumen,  nequeex  mendaclo  nasritur  veritas* 
Si  ergo  totia!i  corporis  liinien  vertatur  in  tetiebras,, 
ipsae  tenebrae  qiiantae  eniiit  T  Hoc  autem  et  de  aniint 
inlelltgi  poiest,  cujus  oculus  est  inietleetus  (181), 
Qoi  si  verae  lucis  lumen  amisertl,  mox  tota  aiiimai^ 
erroris  et  tenebranim  ealigine  involvetur.  Si  v«ro 
simplex  et  niundus  fuerif ,  ipsa  quoque  clara  et  Iii«» 
cida  erit. 


P\RS  SECUNDA. 


ILVm.  (I8S)  Nemo  poteti  duobu$  d<mmii  Hrvire  ; 
auttmm  unum  odlohabebU^  et  alterum  diligei ;  aut  uttwn 
iuttiMebii^  et  alierum  contemnet.  Non  potenii  Deo 
iervire  ef  wutmmonte.  Moilo  enim  superius  Salvalor 
iiosier  de  tbesaitro  locuius  est ;  quem  eiiam  quo  in 
loco  reponere  debeamus  ostendit,  dicens  :  Theiuttri- 
tate  tobia  theeaurum  in  cmio^  ubi  neque  wrugo^  >ie- 
que  tinam  demolitur^  et  ubi  furee  non  efodiunt  nec 
furautmr,  Nunc  aulem  dicit,  quia  non  possnmoa 
duoims  dominis  servire,  Deo  scilicet  et  mammonae: 
mammona  namque  divitiw  interpretatur  (183).  Ro- 
ponat  igilur  in  coelo  divilias  suas,  qui  Deo  ramilia- 
riier  servife  desideral.  Qui  enlm  djvitiis  servll, 
ejiis  servitium  Deus  non  recipit.  Facilius  esl  euim 
camelum  per  foramen  neos  Iransire,  quam  diviiem 
inirare  in  regnum  coelonim.  Divitlis  autem  servire 
est,  subjectionem  quamdam  eis  exhibere,  ei  pro 
iiccessiute  vel  utiliiate  eas  expendere  limere.  Aliud 
igitnr  e«l  servlre  diviiils,  alind  habere  divitias(184). 
llle  enim  dives  non  muhum  a  panpere  dislaty  qiit 
in  divitiis  spem  non  ponit,  easqne  utiliter  largiter- 
qoe  dislribuit.  Hoc  aulem  si  ad  liiteram  inielliga- 
iiir.  ui  simplex  serino  dicere  videtur ,  non  soluui 
duobus  dominis,  sed  et  multis  dominis  servire  mm 
est  impo&sibile.  Ideoqtie  de  qutbiis  dominis  hoc 
iiiielligere  debeainus,  confeslitn  subdidit  dicens: 
Son  poteitli  Deo  terHre  et  mammona^.  Islis  enim 
dtiobos  nemo  siniul  servire  polost.  Quis  eiiim  ser« 
vii  mammonae,  nisi  avaros  ?  Avariis  igitur  Denm 

(181)  De  intelleclu  interpretaiurChrysost.,  etalii 
rassim  vei.  et  recent.,  ul  adnoiavit  a  Lanide.  V. 
J  insenium  id  ftise  explicaniem  coiie.,  enp.  42. 

(18^)  Eh  hoinilia  Itmiseiii  Doin.  ISpost  Penlec., 
pag.  167.  Jam  dixirous  harum  liomilianimqui  aucior 
sit  agnoscendus. 

(183>  Notissimum  illud  S.  Atig.  serm.  Iii  mont. 
cap.  14.  c  Hainmoiia  apud  ll«>firaeosdivitiaenppellari 
dicuninr.  Congniit  et  Punicnm  nomen ;  nam  Iticnim 
Piinioe  Mammon  dicitur. »  Magis  acciirate  S.  Hie- 
ron. :  « Ifammona  sermone  Syriaco  iftt*tri>  nonco* 
patur, »  quem  Beda  describil.  V.  a  Lapide. 

(184)  Clirysosl.,  Iiom.  2i,  prolatis  exemplis 
Abrabaroi,  Job,  etc,  qui  divites  fucre :  i  Noli  tu 


B  eontemott  el  odio  babet.  I3ude  boc  ?  Quia  idolis, 
servii;  sic  onim  Apostoliis  aii  c  lloc  autem  sciioie 
intelligeotes,  qood  omnis  fornicator,  aui  immundus» 
aul  avaruSf  quqd  esi  idoiorom  s^ rvitns,  iion  Uabei 
baireditalem  in  regno  Cbrisii  et  Doi  (Ephei,  v,  5)i» 
Sequilur :  Ideo  dico  vobii :  ne  iolliciti  iitii  anitnta 
veitr0f  quid  mandueetiif  nequt  eorpori  teitro^  qmd 
induawuni,  Hsec  cnim  specialiter  dicuniur  apostolis» 
eorumque  successoribos  (185),  caeterisque  omiijbus 
qui  ad  summuin  perfeciionis  culinen  aitiBgere  cu« 
piuDi.  Talibus  enim  nulla  terrouorum  bonorom  esi 
soUiciludo,  quia  babentes  vicium  ei  Testimenium« 
bto  eontenii  sunL  Facile  quidem  el  sine  omai  solii- 
ciiudine  bis  abuiidanl,  qoi  lotam  spem  soam  irn 
Deum  ponunt.  Uudo  Psaknlsta  :  c  Jaela,  inquii,  co? 

^  gitainm  luum  in  Domino,  ei  ipse  te  enHirieii(18i»).i 
ilemque :  c  Non  vidi  justum  derclicinm,  nec  semen 
ejus  cfens  psne  (187).  >  Noone  anims  plus  esl  quam 
esea,  el  corpus  plus  quam  vesiimeiitumT  Noli»  io* 
qoil,  quicunque  es  qui  mundi  gtoriam  sprevisii,  ei 
Deo  servire,  ei  coniemplationi  vacare  elegisii,  noli 
sollicitus  esse  anim«  iu»,  id  esi  vitae  lua,  quia  qui 
dedtl  vilam,  dsbiiundeei  regslur  viia.  Ptui  estenim 
Mtma  quam  eua^  plus  est  vita  quam  regimeo  vita 
(188).  Qui  igltor  dedii  quod  maj!is  esl,  ti  illud  uii- 
que  dabit  qnod  minus  est.  Valde  enim  haec  verba 
aposiolis  erani  necessaria,  qui  sinc  sacculo  et  pera 
ubiqiie  terrarum  erant  iiuri.  Quibus  ei  Dominus  ait: 
c  Ecce  ego  mitlo  vos  sicut  oves  inter  lupos  (189).  > 

D  mihi  conlra  hanc  senteniiam  proferre  divitest  sed 
divitiis  servienies;  i  etc. 
(185)  Vid.  S.  Aug.  De  opere  monacb.,  eap.  46. 
(liiO)  Psal.  Liii,  S5.  c  Jaeu  soper  Dominom  curan. 
tuain,  I  ^ic.  \ulg. 

(187)  Psal.  xxxvi,  26  :  c  Seiuen  ejus  quaerens  pa- 
iiem.  •  Vulg.  ,  ^  ^ 

(188)  c  Admonel  in  hacsenteniia,  >  ait  Beda,c  ui 
meminerimus  hittltor  ampllus  nobls  Deum  dedisse 
qui  nos  feeit,  quam  qoodvis  allmentam  ei  tegamen* 
tum. »  ^,     ^ 

(189)  c  Sicol  oves  in  me«lio  iiiporum,  >  lialUi.  x, 
16  c  Sicai  agnos  inier  lupos,  >  liuc.  x,  3. 


S.  BRfJNONIS  EHSGOPl  SlGNlENSIS  iOft 

Bcandalizai   /c,   erui   eum  A  rcm   dimiltere  non   lieel»  quid  csl  qiiod  Apostolus 

Ul  quid?  Expedii   enim  tibi     ait :  c  Infiilelis  si   discedit,   disceJal  :  Non  eniui 


407 

Quod  ti  ocului  (uui 
ei  projite  abs  le. 
ui  pereai  unum  membforum  iuorum  ,  quam  to- 
tum  corpus  luum  mitlalur  in  gehennam.  Simitiler 
25  auiem  fac,  si  manus  in  aliquo  scaodalizaverit. 
lloc  enini  ad  litteram  inlclligere,  sanctorum  Pairum 
conciiin  (155].inierdicunt;  eosqucad  sacros  ordines 
non  admitlunt  qui  lale  allquod  rccisse  inveniuntur. 
'Veruniiamen  oculos  tunc  eruimus,  ct  a  nobis  cos 
projicimus,  si  eis  in  corpore  nosiro  vngandi  per  ilU- 
cita  liceiitiam  toHimus.  Unde  Psalmisla  :  c  Averte, 
inquit,  oculos  meos,  ne  vidcant  vaniialeiii  (Psal. 
exviii,  57).  >  Aliier  aulem  oculiim  scandalizanlem 
crnere  est,  quando  fratrero  vel  niium  vel  aliquem 
ftlinm  amicorum,  quem  quasi  oculum  vel  manum 


sulijiictus  est  servituti  frater  aut  soror  !n  ejusmodi 
(/  Cor.  vii,  i5).  >  Ac  si  dicat :  5i  fidelis  infideleiii 
dimlttere  velil,  nullo  jam  vinculo  conjugali  tenetur, 
ut  non  dimitiat.  Meliiis  tamen  est  tencre,  ot  sic  for- 
tasse  eam  convertat.Non  igitur  necessiiate  constrin- 
gilur,  nt  eam  teneat,  sed  cliaritate  sola,  ut  conver- 
tat.  Unde  si  infidelis  disccdlt,  ei  a  Gdeli  teneri  nou 
potest,  ifon  curei  hcc  Qdclis«  discedat.  Et  boc  qui- 
dem  divortium  sola  fornicatio  facit.  Quae  enim  for* 
nicaiio  major  et  intoleirabilior  est»  quam  ut  vir  Deo 
adlixrcat,  ct  uxor  cuni  idolis  fornicelur  1  Audivit 
fgilur  Aposiolus,  Chrislo  diceni&,  quod  iion,  nisi 
causa  foriiicationis,   vir  uxorcm  dimillerc  possit,  ct 


diligimns,  violentcr  a  nobis  abjicimus»  et  abscitidi- B  ijoc  de  ulraque  fornicalione,  corpoi  is  vidclicet  et 


mus,  si  in  Cbrisii  flde  et  tn  anrm»  nostrx  saliite 
nos  scandalizant :  uullum  enim  adversum  haec  diii- 
gere  debemus.  lude  eniin  Ileli  sacerdos  valde  re* 
prelicnditur  quod  flKorum  scaudalum  sustinuerit. 
Tollamas  igitur  et  eruaiuus  a  nobis  qaicunqiie  ad 
corporis  vel  animse  fornicationem  nos  invilaiit, 
eiiamsiy  quasi  oculi  et  maims,  cbari  et  neccssarii 
nobis  fuerint.  Expedit  enim  nobis  ut  illi  soli  pe- 
reant,  quam  ut  nos  quo(iue  simul  cum  illis  perca- 
imis.  Sequhur  :  Dielum  est  aulem :  Quicunque  di- 
miserit  uxorem  suam  (i5i)>  det  iUi  VibeUum  repudH. 
Ego  autem  dico  vobis ,  quia  omnis  qui  dimiserii  uxO' 
rem  suam,  excepta  [ornicationit  causa,  facit  eam 


animae  inlellexit.  Quod  quidem  Dominum  qaoqiie 
intellexissc  dubilare  nondebcmus.  Iterum  audisiik 
quia  diciHm  esi  aniiquis :  Non  j^rjurubts;  reddes 
autem  Domino  juramenta  tua,  Ego  aulem  dico  vobis  : 
non  jurare  cmninOf  neque  per  ca'/itw,  quia  thronus 
Dei  est :  ueqne  per  lerram,  quta  scabelium  cst  pedum 
ejhs:  neque  per  Jerosotymam,  quia  civitasesi magui 
regis  :  ttcque  per  caput  iuum  jurabis  {iZi})^  quia  t^on 
potesl  unnm  capitlum  album  lacere  aut  tugrum,  Sii 
autem  serwo  vester  :  est^  esi  :  non^  non.  Quod  autem 
his  abundantius  est^  a  malo  est.  Ilsec  autem  Jacobiis 
aposlolus  in  Epislola  sua  posuit  dicens  :  «  Auie 
onmia  autem,  fruties  mci,  uoliie  jurare  ncquepcr 


nosehari;  et  qui  dimissam  duxerii,  adulterat.  \\\  bis  ^  coelum«  neque  per  terrara,  ncque  aliud  quoocunque 


^atem  manifeste  ostendiiur,  qiiod  nulliuxorem  suam 
diroiltere  liceat,  excepla  causa  fornicationis.  Causa 
vero  fornicalionis,  uxorem  viro  dimittere  licet, 
'aliam  vero  ducere  non  licct.  Hoc  autem  alius  evau- 
gelista  ostendit  dicens ;  Omnis  qui  dimaiit  uxorem 
suam  et  atiamducit,  meeehatur  (135).  Quis  esl  eniiii 
qui  dimiitit  iixorem  suam,  nisi  ille  cujus  uxor  forni- 
cata  esl  ?  alii  enim  diiiiittere  non  licet.  Moecbatnr 
autemsimiliteret  miilier,  si  dimiserit  virum  suum, 
ct  alii  nupserit.  Sed  dicit  alit{uis  :  Ecce  qui  dimiltit, 
mcecbatur.  Nunquid  et  illa  quse  dimitlitur,  simililer 
mcecbalur  ?  Audi  evangelislam  :  Ei  qui  dimissam 
duxerii,  adutterat.  Quare  enim  adulierat  qui  dimis- 
sam  ducit  ?  Qula  eam  ducit,  quam  ducere  non  licet : 


juramentum.  Sii  autem  sermo  vcsler :  cst,  cst :  noii, 
non,  ut  non  sub  judicium  incidalis  (157)  (Jac.  v, 
12).  I  Potcrat  cnim  furtu3sc  aliquis  iuiclligcre,  qul^ 
pauca  Dominus  pcr  qux  jurarc  iion  licet  eiiuiiiera- 
verat,  cum  ca^tcra  tacondo  conscnsisse,  nisi  quia 
Ja(  obus  aposiolus  bis  omnibus  Mipcr  addidil»  neque 
aliquid  quodcunque  juramcnfum.  Cur  auteiu  omnc 
juramentum  interdixerit,  inox  subjungens  ait,  ui 
non  sub  judfcium  incidatis»  Qui  enim  nunquam  ju- 
ral,  nunquam  perjurium  incurrit,  qui  veroperjuriiiin 
iion  agit,  nunquam  de  perjurio  judicatur.  Ila^c  est 
igitur  causa,  quare  et  Dominus»  et  beatus  iacoUis 
jurare  proliibeat.  idciii  enim  spiritus  in  utroque 
loquebatur.  Idem  igitur  ulerque  signiiicavii.  Qusc* 


st  enim  aliam  duccret,  non  adulteraret.  Si  igitur  ille  ^^  renduin  est  tamen  quare  per  crcaturam  jurarc  in 


aduUerat  qui  eam  ducit,  multo  magis  illa  adulterat 
qiiae  ducitur.  Si  ergo,  nisi  causa  fornicationis,  uxo- 

(153)  Spectal,  credo,  ad  caiion.  22,  a1.  17, ex  illis 
qui  apnsiolici  vocantiir,  et  canon.  i  Niceiiiim  (de 
quibus  V.  Morinuni  lib.  iv,  cap.  9.  De  PaMiil.)  :  qui 
licel  de  ea  mutilatione  laniummodo  loqui  videantur, 
qu;F  est  eviratio,  idque  responsum  dalum  Ammonio 
apud  Sozomenum  lib.  vi,  cap.  50,  probare  videatur  ^ 
alio  tamen  sensu  et  unfversali  ipse  Ammojiius  acce- 
pil,  et  rcin  decidit  Innocenliiis  1,  cpist.  57  ad  Feli- 
ccm  Nuceriniim  (ex  receiit.  Consi.)  ubi  generalitcr 
legem  explicat  etiain  de  eo,  qui  par tem  cujuslibel 
digili  sibi  volens  abscidit. 

(154)  cOmnisqui  dimiserit  (uxorem  suam)  detei 
libciliiin  repudii.  » 

(155)  Luc.  XVI.  18  :  cOmnis,  quidimittit  uxorem 
suaiUy  et  alteram  ducii^  moecbaiur.  i 


terdicamur  ?  Quae  eiiiiii  ibi  obligatio  Ut,  ut  per  cce- 
luin  et  terram  casteraque  bis  26  similia  jiirare  (15H) 

(156)  c  Juraveris.  > 

(137)  c  Sub  judicio  decidatis.  » 

(158)  Qiiatstionem  solvit  liieiH>nynius,  apposite  ad 
Cbrisii  audilores  Judaeos  :  c  Jujxi  pcr  angelos,  ct 
urbem  JeruSalem  6l  lemplum  et  elcmenta  jurantcs, 
creaturas,  resque  carnaies  venerabantur  bonore  eC 
obsequio  Dci.  » Idem  forme  Chrysost.  liom.l7.  Om- 
niiio  idem  dixerat  s.  Hilarius  ad  h.  1.  :  c  His  enim 
elemeniorum  nominibiis  Judreis  erat  religio  jurare, 
et  coeli,  etMerrse,  et  Jeritsalem,  sed  et  captiis  sui, 
quibus,  iu  contumeliam  Dei,  sacramento  veiieraiio- 
nem  deferebant.  »  Pncclare,  ut  solet,  de  hac  Cbrisli 
docirlna  Maldonatus  ad  h.  I. 


m  COMMENT.  IN  MATTIl.  —  PARS  I,  CAP.  V.  lO 

iiincamus?  Cum  enim  Deum  vel  cjus  verba  in  jura-  A  ei;  et  volenii  mutuaria  te^  ne  avertarit  (li2).  IIxc 

enim   pauca  verba  omnibus  bominibus  sufliciunt  ad 


nieuto  ponimus,  eum  quodam  modo  mcjiaiorem 
facimuscjusque  auiilium  abdicamus,  nisi  illi  paolum 
servaverimus,  qni  nobis  sub  lali  pignore  credidit. 
li:  aliis  vero  qna  obligaiione  tenenmr  ?  Si  e.iim  di- 
cam  ijuro  tibi  per  capul  ihcum,  quid  Inlelligilur  ? 
\m  forlasse:  sic  niibi  caput  mcum  sanum  sit.  Si 
vero  dixero,  jnro  tibi  per  coelum  et  terrani  et  per 
civjialem  ierusalem,  iiUeltigi  poiesl:  sicccelum  dct 
lulli!  pluviain,  sic  lerru  det  fructum  suum,  et  sic 
ciTitalem  tslam  inbabitem.  Ei  bx  quidem  non  parvx 
obligationcs  sunt ;  maxime  aulein  si  allcgorice  in- 
lelligantur,  ut  per  coelum  (139)  apostolos,  per  ler- 
ram  Eccleslam,  per  civitalein  v«ro  Jenisalem  coclc- 
slem  patriam  signlficemus.  Uoc  enim  Dominus  ipse 
significare  videlur,  cum  de  coelo  quidem  dicit,  quia 
iedei  Dei  est ;  de  terra  vcro,  quia  uabellum  est  pe^ 
duin  eju$  ;  de  Jcrusaleni  aulem,  quia  civiiasesimagni 
regis,  Yalde  eiiim  timcndum  esl  ponere  bxc  in  jura- 
mcnto,  si  ita  intclligantur.  At  vero  neque  caput  suum 
abjurct  aliquis  cui  sauitalem  diviniliis  adomplam 
reddcre  non  valet,  siqiiidem  quod  niinus  esi,  unuiu 
capilluin  album  aut  nigrum  facere  nou  poiest.  Nemo 
enim  id  facere  valcit  ut  suo  tempore  nigri,  el  albi 
capilli  noo  orianiur.  Quomodo  igilur  dicemus  ?  Quo- 
luodo  loqucmur  ?  Quomodo  verba  nostra  flrmabi- 
i»us  ?  Sit,  inquil,  te^mo  ve$ier  ett  ett,  non  non ;  quod 
taie  est  ac  si  diccrct :  lllud  quod  est,  dicquia  est: 
iliud  quod   non  esl,  dic  quia  non  est :  sic  loquere. 


sic  responde.  Quod  si  feceris,  non  peccabis,  neque  q  f<^^i^   ainicum    tibi   est,  el  non    insidiatur 


perfectionem,  in  quibus  omnis  patienila,  et  Largiia- 
tis  virtus  aperte  commendatur.  Omnia  aulem  ista 
iilud  capiiulum  spectnnt  eique  continuantur  quo  di- 
citur  :  iViit  abundaverit  juttitia  vettra  plutquam 
Scribarum  el  Pharitaorum^  non  intrabitit  in  regnun 
coelorum,  Pbarisxi  namqiie  et  avaritia  pleni  erani, 
et  palicntiam  non  baliebaiit.  Auditiit  quia  dictum 
ett :  Diliget  proximum  tuum^  et  odio  habebit  inimicum 
tuum,  Ego  autem  dico  vobit:  diligiie  inimicot  vettrot^ 
benefacite  hit  qui  oderunt  v(*t,  Caeiera  enim,  quae  su- 
perius  dicta  sunt  (145),  non  conlrarta  legi,  sed  quod- 
dam  ejus  supplemciituro  esse  videntur,  secundum 
lioc  quod  diicrit :  Non  veni  legem  tolvere^  ted  adim^ 
^  piere.  Qux  vcro  modo  dicunlur,  conirariasibi  vi- 
denlur  esse  :  opposila  enim  sibi  sunt,  odio  babebis 
inimicum  tuum,  el  diligite  inimicos  vestros.  Quo- 
modo  ergo  inteliigemus  verba  veritaiis,  ut  non  sint 
contraria  legi  ?  Quis  est  istc  inimlcus,  quero  odio 
bubere,  et  diligcre  praxipit  ?  Inimicus  iste  (i4i), 
bomo  est ;  inimicus  quia  pcccaior,  ainicus  quia  ho- 
mo.  Duo  euiiu  audisti,  bomiiiero  et  peccatorem.  Di- 
lige  igilur  hominem,  babe  odio  peccatorem.  Dilige 
iiaturam  iion  vitium;  odi  vitium  nun  niiuram.  Uoc 
enim  modo  ei  Christus  legi,  ci  lex  Chribto  cou- 
veuiet.  Unu8  enim  idemque  bomo  ei  amicus  et 
inimicus  est  tibi;  unus  idemque  te  persequitur. 
et  iion  pcrsequitur{:  quod  eiiim  Deui  in  homine 

tibi  : 


nieniieris.  Niliil  bis  addas,  sit  simplex  sermo  tuus. 
Quod  enim  hit  abundantiut  ett^  a  malo  ett,  Quid 
enim  e.<i  quod  his  abuudanlius  est,  nisi  mendacium? 
Qui  eniiii  dicit  id  esse  quod  non  est,  vel  id  non  esse 
quodest,  lale  verbuni  ubundaniius  est,  a  malo  est, 
a  peccato,  et  a  diabolo  est :  de  ipso  enim  dicitur 
quia  a  priiicipio  mendax  fuit,  c  ei  in  veritate  noii 
6teiil(140).  » 

IIV.  Audittit  quia  diclnm  ett :  Oculum  pro  oculo^ 
dentem  pro  deme,  Ego  aumn  dico  vobit  non  rttitttre 
malo.  Sed  ti  quit  te  percutterit  in  dexterttm  maxil' 
iam  /auim,  prefb4  illi  ei  alieram ;  et  ei  qui  vutt  tecum 
injudielo  contendert^et  tunicam  tuam  tollerCf  remit- 


quod  vero  diabolus  in  homiiie  fecil  inimicum  tlbi 
27  ^^U  libique  insiJiatur.  In  uno  igitur  coJemque 
lioininc  et  aniicum  diligimus,  et  inimicum  odio  ha- 
bopius.  (^uod  ergo  lex  dicil  :  Liliget  proximum 
ittum,  naluram  hoiniias  inteUige;  quae  ideo  tibi 
proxima  est,  quia  de  eadein  massa  facli  cstis.  Quod 
vcro  seqnitur  :  Et  odio  habebit  inimicum  /«m*i, 
viiium  inlellige,  quod  est  causa  omuiam  iiainici- 
tiarum.  NiiUui  eiiiin  inler  homines  iuiniicilius  cssent, 
si  lioc  solum  de  eis  suljlatum  fuisset.  Soquitur; 
Benefacite  hi$  qui  odemnl  vos.  lloc  enim  ip^e  Du- 
niiiius  et  docuii  ct  fccil,  siciit  Judxis  loqueus  ait  : 
I  Multa  bona  opeia  operatus  suiii  vobis,  propier 
quod  borum  vuitis  inc  occiderc  ?  Li  oraie  pro  per^ 


te  (141)  ei  et  patVnm.   Et  quicunque  te  angariaveril  j^  sei|uenlibus  et  caluinnianlibus  vos  (145).  >    El  lioc 
mUtepattuty  vade  cum  eo  alia  duo.  Qui  petit  a  /e,  da      qtiidcm  ipsc  complcvit,  quando  pro  suis  perseculo- 


(139)  Non  multoaliler  Bed.i,  c  specinliter  autcm 
sanctas  animas  coeli  nomine  signiflcat,  ei  terr»  pec- 
cairices,  >  elc. 

(140)  Joan.  viii,  44  :  c  llle  bomicida  erat  ab  ini- 
lio  ct  in  veriiate  non  slelii :  »  quem  lociim  allcgat 
et  tiic  Chrysostomus,  hom.  17. 

(141)  c  Dimittc.  > 

(142)  Quivis  videt  superioribus  verbis  signiflcari 
quodscriptum  erat  Exod.  xx,  24;  Levilic.  xxiv,  20; 
Deat.  xii,  21.  Bene  bic  Uieron. :  c  Dominus  noster 
Tlcissitudinem  tollens,  tninf at  initia  peccalorum  ; 
et  in  lege,  retributio  est;  in  Evangelio,  gratia;  ibi 
culpa  emeiidatur,  liic  peccaiorum  nufcrnntur  exor- 
dia.  »  De  ilta  V.«T.  lese  fuse  Chrysoslom*  init.  horo* 
18,  etelei^ans  est  Bedae  scnientia  in  ill.  c  odio  ha- 
bebis  iuiiuicum  tuum,  >  vidclic 't  iion  cst  accipicnda 


vox  jubcnlis  jii^lo,  sed  perinitleiitis  iurinno. 

(145)  Verba  mia^in  commenlariosequiinlnr,  leges 
in  hom.  6  post  Cineres,  p.  99.  homiiiar.  Einiseoo 
suppositar. 

(144)  Sic  ferme  et  S.  Aug.,  serin.  D.  in  monte, 
lib  I,  cap.  41  :  c  In  ipso  uiioaui  maUisest,  et  pro- 
ximiim  habes,  et  inimicum.  Nam  quod  bomo  est, 
proxinius  tuus  esi ;  (|uod  inalus  esi,  non  soluin  tuus, 
sed  eiiam  suus  iuiniicus  est.  Diiige  ergo  in  eo  car- 
nem  ei  animam,  hoc  est  proximum  luum,  queni 
Deus  fccit :  etodio  habe  malitlam,  quam  ipsoeoii- 
senlicnte,  diabotus  inlromisit»  j 

(145)  Joan.  x,  52.  c  Hulia  bona  opera  ostend» 
Yobis  ex  Palre  roeo,  propier  auod  eorum  opus  uie 
lapidaiis.  p 


411  S.  BRUNOiNlS 

ribu»  oravii  dicens  :  « Palcr,  ignosce  illis,  non  enim 
sciimt  ctuiil  faciunt.  Ui  siiis  filii  Patiis  vestri  qui  in 
ctelis  est  (116).»  Qiiod  sic  inlelligi(ur  :  ut  siciit 
cstis  (ilii  Dcl  pcr  crcntionem,  sic  eliam  Sitis  ojiis  filii 
pcr  imilationem.lpsc  enim  non  solum  amicis,  ve- 
vnni  eiiain  ininiicls  bcne  facil.  El  hoc  est  quod  ail: 
Qui  solem  suuin  oriri  fncit  super  bonos  et  malo$y  et 
pluit  super  justos  el  injuston,  Sicenim  inimicos  nu- 
trit  ut  amicos ;  el  hos  et  illos  siii  solis  splcndore 
illuminat,  el  siiarum  pluviaruin  mundatione  ulro- 
tumque  possessiones  fecundat.  Sed  parva  sunl  hsec, 
audi  majora.  Qiii  solem  suum  (147),  Filium  suuni 
solem  justUiac,  lucem,  quae  iltuminat  omnem  homi'» 
nem  venienlem  in  bunc  munduin,  nanc  oriri,  nunc 
videriy  nunc  in  lenebris  iucere,  luinc  super  bonos  et 
malos  splendescere  facil.  Et  pMi  super  justos  et 
injustos,  Prius  enim  per  propbetas,  dekide  per  Fi- 
lium,  postea  vero  per  apostolos  et  doctores  fidei 
el  doctrinx  pluvias  omnipoiens  Dominus  pluit.  Ma- 
gnse  sunl  islae  nuhes :  his  Ecclcsia  fccundatur,  his 
jbonorum  operum  seinina  nuiriuntar,  liis  qui  infusus 
non  fuerit,  totus  aridus  in  igne  cremabilur.  S.  enim 
dili^ilis  eos  qui  vos  diligunl,  quam  mercedem  habebi- 
IM  ?  Nonne  et  publicani  hoc  [aciunt  ?  Et  $i  salntave- 
Ttlis  [ratres  vestros  tantum,  quid  amplius  [anlisf 
Ncnneethnici  hoc  faciunt  ?  Non  enini  hoc  inlclligere 
debemus,  ut  eos  qui  nos  diligunt  diligere  non  de- 
beamus  :  alioquin  ncc  Deuin  nec  proximum  dilige- 
remus,  quae  sunl  duo  maxiiua  legis  mandala.  Quid 
igitur  ?  nisi  ut  non  diligamus  cos  tanlum  qui  nos 
diligunt ,  sed  eliam  cos  qui  nos  non  diliguiit , 
etnon  propler  hoc  lantum,  qnia  nos  diligunt;  hoc 
est  enim  vtcem  reddere,  sed  quia  ejusdem  corporis 
membra  8iimus«  et  ejusdem  Patris  ftlii  samus.  Ta- 
lis  enim  amor  spiritualis  est,  ei  ideo  indeficiens : 
carnalis  enim  amor  cito  dilabitur,  sicut  et  ipsa 
caro ;  quali  videlicet  amore  publicani  atque  ethnici 
«e  vicissim  diligunt :  statim  enim  ut  se  ab  aliis  non 
diligi  intetligunt,  ipsi  quoque  alios  non  ditigunt. 
I4o8  igitur  omnes  diligere,  omnium  salutem  quse- 
rere,  omnibus  charitaiis  affecium  ostendere  dcbe- 
mus.  Quld  enim  est  aliud  salutare,  nisi  cbarilalis, 
et  dileclionis  affectum  osteiidere  ?  Sic  enim  augetnr 
amor  etconcordia  crescit.  Estote  ergo  et  vosper[ecti^ 
sieut  elPater  vester  codeslis  per[ectus  est.  Nonenim 
dicit,  ut  simos  lantumperfccli,  quantum  Paler  no- 
ster  coelestis  perfeclus  est;  hoc  enim  impossibile 
esl :  sed  dicit,  ut  simus  perfecii,  sicui  ipse  cst.  Sic 
enim  puer  aliquis  homo  cst,  sicut  et  juvenis,  quaro* 
vis  viribus  et  scientia  non  sit  perfectus  homo,  sicut 
juvenis.  Simus  igitur  perfecii  pro  moduio  nostro; 


EPISCOPI  SIGNIENSIS  112 

A  quoniam  perfeclus  Dominus  bonos  et  perfectos  yuU 
babere  fideles*  Qiise  sit  auiein  isia  pcrfi*.ctlo  (148), 
audi  quid  ipse  Dominus  dical  :  c  Si  vis,  inquit, 
perfectus,  csse  vade,  vende  oumia  qiiac  habes,  et  da 
pauperibus  (Matth.  xix,  91).  >  llspc  aiitem  speciali- 
ter  apostolif  dicuntnr,  eoiiiiiique  successoribas  per 
eos  mandantur.  |€ap.  VI.]  Attendiie  ne  Justiiiam 
vestram  [aciatis  eoram  hominibtis,  ut  tideamini  ab 
eis  :  alioquin  mercedem  non  habebitis  apud  Patrem 
vestrum  qui  in  OBtis  est,  Si  eniin  justitiain  nostram 
non  debemus  facere  coram  hominibus,  quid  est 
quod  superius  ait :  Sie  iuceat  lux  vestra  eoram  ho- 
minibus  ut  videnles  vestra  bona  opera  ,  glorificent 
Patrem  testrum  qui  in  cetlis  est  f  Quomodo  enim  vi- 
dcbant  bona  opera  nostra  qii9p,  coram  eis  ipsisqiie 

^  videntibus,  facere  non  audemus?  Si  enim  fecerimus, 
mercedem  non  habebimus.  Yideamus  igitur  quld 
significet  ut  jfideamini  dh  eis  :  in  hoc  enun  tota 
qaaestio  solvitur.  Non  enini  perdit  mercedem,  sicul 
diccre  vidctur  qui  jostitiam  suam  facit  corani  ho- 
minibus,  sed  qui  idco  facil,  ui  videatur  ab  horoini- 
bus.  Qui  enim  ideo  facic  ut  ab  hominilnis  vidcatur, 
non  juslitix  mcrceJem  quxrit,  sed  bominum  iau- 
dem  et  vanam  gloriam  popullque  favorem.  Idcoqtio 
noii  habet  mercedem  apud  Deum,  quoniam  vntiam 
mercedem  laudis  suscipit  apnd  homincs.  Cum  ergo 
[acis  eleemosgnam  noli  tuba  canere  28  '"^'^  '^>  "^'^^ 
hypocritw  [aciunt  in  synagogis  et  in  vicis^  ut  honori- 
ficentur  ab  hominibus :  amen  dico  vobis.  reeeperunt 
mercedem  suam,  Dieo  ergo :  quaro  reccperunt  mcr- 
cedem  suam?  Nunquid  ideo  qaia  paupercs  tuba: 
sohitu  colligebant,  quod  fortasse  aliler  tam  f.icilo 
adunare  non  poierant?  Aut  quia  in  Synagogis  (U9) 
ei  in  vicis  hoc  faciebant,  ubi,  quia  locus  spaliosior 
erat ,  meiius  fieri  videbatur  ?  Non  ideo  quidem. 
Quare  ergot  Vis  audire  qnare?  Quia  ideo  hoe 
faciebani^  ut  non  a  Deo  mercedem  reciperent,  sed 
nt  honorificarentnr  ab  hominib&s.  Tantum  igitur  cis 
amor  laudis  et  glori»  contulit,  ut  eleemosynas  da- 
rent,  et  roercedem  non  haberent.  Quomode  ergo 
eteemosynas  faeere  debemos  ?  Sequitur :  Te  autein 
[adente  eleemosynam^  needat  simara  tua^  quid  faciai 
dextera  luQf  ut  sit  eleemosyna  tua  in  abscondito^  et 
Pater  tuus  qui  videt  in  abseonditOt  reddettibi»  Quid 

jj  enim  per  dexteram  vel  quid  per  sinistram  intelliga- 
mus?  Si  enim  manus  nostras  in  his  intelligere 
velimus,  ncscio  quomodo  aiierius  opera  altera  tiitel- 
ligat :  non  eiiim  in  manibtts,  sed  in  mente  esl  intel- 
lecius.  Denique  cur  dexiera  opus  suum  sinisiraS 
abscondai,  quae  tam  concordans  ei  est,  tamque 
fideiiier  in  oinnibus  ei  auxiliatur?  Aliud  igitur  per 


(146)  Luc.  XXIII,  54  ;  €  Pater,  dimitte  illis  :  noQ 
enim  sciuut  quid  faciunt.  > 

(147)  Mystice  haec  Ambrosius  lib.  v,  in  Luc.  non 
nbsimili  ratione :  <  Prophetieis  populum  Judgeoruin 
Bominus  pluviis  irrigavii,  et  Sohs  seterni  reftilsit 
radiis  eiiam  non  mereniibus,  i  eic. 

(148)  Brcviter  De  ja,  t  iia  tamen,ul  Deus  inleill- 


gatur  perfeclus  tanquam  Deus  :  et  anima  perfecia, 
tanquam  amma.  > 

(149)  Hoc  ab  illis  faetum  negat  Ghrysostomus, 
hom.  19  et  inlelligi  vult  de  osientatione  in  bisce 
eperibus  bonis.  Negat  ctiam  itlud  A;  imperfecti  et 
recentiores,qui  Hebrasorum  veteres  ritas  serutaniui*, 
ut  Ligfooi  ilor.  Hebr. 


113  COMMENT.  IN  MATTH.  —  PARS  1,  CAP.  U  fU 

deileram  ^  siDisiram  oportet  intelligere.  Dextera  A  Quid  enim  signiQcet  velle  videri  ab  bominibus,  j^m 


enim  nostra,  amor  Dei  est,  sinislra  (150)  vero,  amor 
hodls;  baec  enim  ducit  ad  agnos,  illa  ductt  ad  bae- 
dos.  Recordare  iliius  Evangeiii,  in  quo  agni  consli- 
tuonlur  a  dexiris,  baedi  vero  a  sinislris.  Si  ergo 
fi^cis  eleeniosynam,  fac  amore  Dei  qui  boc  praecepit 
ut  faccres ;  b»c  esl  enim  dcxlera  tua.  Nesciat  iioc 
sinisira,  id  esi  amor  );!udi$.  Non  quseras  inde  favo- 
reni  vulgi,  unde  quaeris  placere  Deo.  Ulrumque  enim 
siiiiul  etsi  babere  possis,  non  babebis  lamcn,  si  ba- 
bere  d^ideras.  Sic  igiiur  iq  omni  opere  no^tro  ne- 
scit  slnistra  quid  faeiat  dcxtera,  si  non  amore  laudis, 
sed  aroore  Dei  et  justitiae  illud  aginms.  Unde  et  bic 
dicilur,  tu  tU  eUemo$yna  lua  in  abicondito.  Sive 
enim  iii  Synagoga,  sive  in  vicis  et  plateis  elecmosy- 


superius  dictum  est.  Haec  est  autem  causa  quare 
oralio  tua  non  suscipltur;  quia  vis  videri  ab.  bomi- 
nibus.  Ubicunque  enim  ores,  si  ideo  oras  ui  videa- 
ris  ab  Imniinibus,  non  suscipilur  oralio  tua.  Sed  ai 
vis  bene  orarc  (451),  iiitra  in  cubicuium  tuum,  redi 
ad  cor,  boc  est  enim  cubiculum  In  quo  oratio  con- 
tinetur  :  boc  est  cubiculum  in  quo  Deus  ipse  quier 
scil.  Ibi  igitur  ora,  ibi  ioquere,  ubi  et  quod  dicis 
et  cui  dicis  praesio  sunt.  Claude  ostium,  non  enini 
indiget  sooo  oris»  non  indiget  ciamore  vocis  ille 
quem  oras.  Ad  cor  enlm  respicit,  in  abscondito  vi- 
det,  non  verborum  compositionem,  sed  cordis  com- 
punctionem  allendil.  Unde  Psalmista  :  €  Cor  con- 
trltiim  et  bumiliatum  Deas  non  spernit  (152)  {P$ai^ 


nam  facias,  in  abscondito  tamen  facis,   quicunque  B  |,^  19).  1  Sequitur  :  Orantes  auiem^  nolite  multum  lo- 


boe  faclens  non  ab  bominlbus,  sed  a  Deo  videri  de- 
sideras.  Ecoiitra  vero  qui  In  abscoudiio  liicjl,  et 
vlderi  capiens,  laudem  ex  boc  et  gloriain  quasriti 
0011  in  abscondito  qnidem  facit,  quoniam  abscondi- 
tttm  non  vult  esse  quod  faclt,  tantumque  el  valet  ac 
si  in  pnblico  facerel.'  Deus  autem  qui  videt  in  abs- 
condiiOy  et  cui  abscondito  ntbil  est  abscondilum,  qui 
et  corda  scniiatur  et  videt  cogitaiiones,  reddet  uni- 
cuique  secundum  opera  sua.  Et  cum  oratii^  non  eriiii 
tieut  kypocritctj  qui  amani  in  synagogit  el  in  angulit 
plataarum  iianiet  orare^  ut  wdeanlur  ah  hominibut : 
Amen  dieo  vo6u,  receperuni  mercedem  tuam,  Tu 
auiemy  eum  oraverit^  inira  in  cubiculum  iuum^  ei 
elauso  otiio^  ora  Patrem  luum  in  abtconditOf  et  Paler 
firifs  ,  ^t  tidet  in  abtcondito^  reddei  iibi,  Omnes 
enim  bae  similitudinea  pene  Idem  s'gnificant,  atque 
ono  moilo  ab|M>lvi  et  intelligt  possunt.  Neque  euim 
peceal.  aliquis,  quia  in  synagoga  orat,  quae  est 
doratis  orationis ;  in  pbifeis  quoque  orare  non  est 
peccatam.  Qnaro  ergo  Interdicltor  7  Audi  qood 
seqailar,  et  intclliges  :  Vt  videautur  ab  hominibui. 

(150)  SimiliprorsusrationeBeda.  c  Vldetur  enim 
humaiiae  laudis  declaraiio  in  sioistra  signiftpari ;  ia 
dextera  inteuiio  impieoiU  prccepia  divina..».Aug., 
enarrat.  in  Psal.  cxi,  nain.  8,  aliter  et  myslioe 
tamen  etplicat :  c  Sinistra  nostra  dicilur  quidquld 
temporaiiter  liabemus.  Dextera  nostra  dicitur,  quid* 
quid  nobis  ael^rnum  et  incommaiabile  Dominus 
pol.icetory  >  atque  addit,  n.  10  :  c  quando  facis  Offns 
l)onum ,  propter  vitam  seiernam  fac.  Nam  si... 
feceris  ut  terrena  tibi  abundeni,  scit  sinistra  tua 
quid  faciat  dextera  tua.  >  Idem  ferme  in  psal.  cxlv,. 
iium  22  et  serro.  U9,  num.  15. 

(151)  Elegantlssime  lotuni  boc  Cbrysoslomus , 
bomii.  8  in  Epist.  i  ad  Timoth.  :  c  Quid  igilur 
Paalus  sibi  volt  qui  ait :  Volo  orara  mot  in  omm 
loco»:  Nam  profecto  abaurdum  erit,  si  Istud  simpli- 
citer  acceperimus  quasi  non  liceret,  onmibus  in 
locis,  atque  in  ecclesia  orare.  Quid  igitur  hoc? 
jEvilaDdom  prorsos  inanein  gioriam  Cbristus  admo« 
nuil,  dum  nan  modo  dam,  veruin  et  in  abdltiore 
domus  parte  vou  atque  preces  fereudas  admonuit, 
Sicat  enim  cum  dlcit :  Neteiai  iiHittra  luci,  etc*» 
noB  de  manibus  simpUdter  diclt,  sed  magnitodiaem 
vaoluUs  juguiare  conteodit;  ita  et  iu  boc  ioco 
cubieuii  Bomine  secretura  intimi  cordis  expres- 
siL  > 

C15i)  Haelanos  homilia. 


quif  iicui  ethnici  faciuni  :  putanl  enim  quod  in  muUi' 
loquio  tuo  exaudiuntur,  Nolite  ergo  atiimilari  eis. 
icit  29  ^'■'"^  ^^^^^  resfer,  quid  oput  tit  vo6u,  anie- 
quam  petatit  eum,  Ethnici  enim  sive  dicantar  ab 
etbna  (153),  sive  quod  magis  vldetur,  dicantnr  a 
valie  Ennon,  a  qua  didtur  gehenna»  bypocrilas 
et  peccatores  significant  :  isti  auiem  nescio  qoo. 
errore  decepti  in  multiloquio  et  looga  oratlone  se 
exaudlri  cogitabant.  Non  enim  exaudltor  oralio 
quia  longa  est,  sed  quia  pio  mentls  affectu  lit,  a 
corde  contrito,  et  spiriiu  contribulato.  Sed  quid 
est  quod  Apostolus  ait  :  c  Sine  intermissione 
oraie  (154),  1  cuni  Dominus  inulturo  nos  loqui  in, 
oraliene  prohibeat  ?  An  fortasse  aie  determinamium 
est?  Sine  intermissione  orate  dum  oratis»  ot  vido- 
Hcet  Tel  clto  ab  oraiionc  cessemos,  vel  interim  dom 
oramos  aitentissime  et  tota  eordis  intenlione  ore- 
mus  ?  Potest  lamen  et  sic  intelligi,  ut  Domioos  de 
clamosa  vocis  oratione»  Apostoios  vero  de  abscon^ 
dila  meutis  deprecatlone  loculos  slt.  Haec  igitar 
abbrevianda  esi  ot  vaga,  llla  vero  continoauda  esl 

(153)  Doleo,  ab  aaelore  nostro  tam  lanM  aoeer^ 
sitam  ei  falsam  nominis  bojus  rationem  anerri.  14 
enim  vei  pueri  in  scholis  docentur,  ut  pagani  dictl 
sunt  a  pagiif  qaando  abolila  ferme  tdolorum  super- 
stitio  et  a  civitatibus  ejecla  in  vleos  el  pagos  se 
receperat  Ita  cum  late  dominaretur  ,  atque  orbem 
fere  terrarum  omnem  complecterelur,  a  geniibui 
dictos  geniilei  Latine,  qui  Graeca  voce  ethnici  iOvcxol 

D  ab  f9voc  gent  dlcebamur.  £t  gentet  quidem  eadem 
significatione  in  Scriptura  saepissime  dicantur;  exr 
stanlque  libri  Arnobii  adversus  gentei.  Est  quidem» 
ui  paganorum,  sic  gentilium  signiflcatio  multiplex, 
et  quandoqne  nulla  comparatione  ad  religiontsm, 
ut  constat  vel  ex  tit.  xiv,  I.  111,  cod.  Theod.  De 
nuptiis  gentllium ;  unde  fortasse  Hieronymus  geniHei 
ab  ethnicii  dislinxit  In  com.  Ephes.,cap.  viii,  tO. 
Apud  ecciesiasllcos  scrij^tores  lamen  illa  est  so- 
lemnls  acceptio  quam  dixjmus  ot  Isidoro  etlam  lib. 
VIII,  orig.,  c.  10. 

(154)  I  Tbessal,  ▼,  17.  Eamdem  qoasstionem 
movit  Cbrysostomos,  book  19,  aiqoe  iu  solvit : 
c  batulogiam  hic  loqoadtatem  vocavit ,  qoa  tunc 
otiqoe  otlnuir,  com  non  oillia  nobis  a  DoiniiiQ, 
poscimos,  ot  potentiam,gloriam,  1  etc.  Hecenilores, 
praesertim  Jansenius  cap.  41,  Maldonatus  ad  b. 
t,  etc,  observant  in  Graeco  esse  ParraXoyiw  quod^ 
inanem  eorurodein  verborum  repetitiotiem  significat  ,^ 


115 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNI£NS1S 


m 


iit  sUibilis  et  flrma  :  haec  audiliir  a  poputo»  illa  non  A  lainen  spcGialiter  esse  dicltur»  quoniain  in  sanciis 


iuditur  nisi  a  Deo.  Ilxc  nioJulatioiie  movelur,  ilia 
facrynis  teinperatur.  H^ec  igitur  brevis  flat  ut 
audiatur  a  populo,  illa  fial  longa  ut  exaudiatur  a 
Domino.  Sive  eniin  manducamus «  sive  bibimus, 
sivc  allquid  aliud  agimus,  meiitem  tamen  ad  Deum 
liabere  possunius;  loqui  vero,  vel  orare  non  possu- 
mus.  Et  quia  optimus  Deus  anle  etiain  quam  peta- 
ti:r,  scit  quid  nobis  sit  opus,  non  est  iiecesse  ut 
oris  oralionem  longam  faciamus  :  quas  muUis  im- 
pcdimenlis  multoties  a  sui  continuatione  interrum- 
pilur.  Il!a  igitur  extendaiur,  iila  sine  intermissione 
fial,  quse  laudem  non  (^u.erit,  Tavorem  non  appetit,  ' 
de  modulatione  non  laudatur,  de  absono  non  repre- 
benditur;  quae  ab  homine  non  audiliir,  et  qux  a 
Doniino  exaudiliir.  Sequilur  :  Sic  erg^o  vo$  ora-  ^ 
bilis  : 

XV.  Pater  noiter^  qui  et  in  coetisy  sanctificetur 
nomen  tuum  (155).  Blagnus  lionor,  immensa  nobili- 
tas,  ut  Patrem  vocemus,  cujus  vocari  scrvi  dignl 
non  sumus  (156).  Adoplivi  namque  filii  facii,  siniul 
ciim  unico  Dei  Filio  dicimus  :  Pater  no$ter.  Ado- 
ptione  autein  non  iqni  volunt,  sed  qui  eligunlur  digni 
fiunt.  Ipse  eniin  nos  c  elegll  ante  mundi  consliiutio- 
nem,  utessemus  conforines  imagini  Filii  ejus,  ut 
sil  ipse  primogenitus  in  multis  fratribus  {Rom, 
Tiii,  29) :  >  Apostoji  vcrba  sunt*  Neino  ainplius  de 
nobilitale  superbiat :  omnes  fratres  sumus;  ille  no 
bilior  qui  inelior.  Saepe  enim  servus  nobilior  est 
quam  dominus,  quoniam  hic  est  servus  hominis,  ille  p  terra  (159).  Fiat,  inqnit,  et  compleatur  sic  in  terra 
diaboli.  Quamvis  autem  ubique  sit  Deus,  in  coelis     voluntas  tua  ab  hominibus,  sicut  in  coelis  fit,  et 


liabitat,  qui  ccdi  vocanlur.  Coeli  (157)  auteni.  vo* 
cantur  sancti,  quia  altius  elevati,  non  terram,  sed 
coeluin  diligunt.  Sed  quomodo  nomen  Dei  sanctifi- 
cari  potest,  quod  semper  et  naiuraliter  sanctum  esi? 
Quid  est  eniin  sanclificelur  nomen  tuurn  ?  Prius  enim 
c  notus  in  Judaea  Deiis,  in  Israel  niagnum  noir.e.n 
cjus  (PiaL  Lxxv,  1).  >  Nondum  igitnr  in  gentibus 
iioinen  Dei  sanciificatum  erat.  Adhuc  enim  nomen 
Jovis,  Mercurii,  Martis  et  Satuini  sanctum  iti  geu; 
tibus  habebatur.  Nunc  igitiir  nomen  Dei  in  Ecclesia 
saiicrificatuin  est,  et  noinen  falsorum  deortim  ne- 
fanduin,  et  profanum  faclum  est.  lllis  praeierea  no- 
nieti  Dei  sanclificatuni  non  est,  qui  illud  abjurare 
non  tiinent.  Quid  igitur  est  sanclificelur  nomen 
*  lutiin,  nisi  sanctum,  30  lerribilc  ,  valdeque  tre- 
niendum  ab  omnihus  hal)eatur  :  Adveniat  regnum 
tuum  (158).  Iloc  enim  et  de  regno  ecclesiasiico, 
quod  a  Deo  regitur,  et  gubematur,  et  de  regno 
xterno  quod  fi nem  non  habebit,  inteliigi  potest. 
IIoc  autem  •  quotidie  venit,  quoiidie  crescii,  quo- 
tidie  nascunlur  qui  ei  pcr  fidem  conjungun- 
tur.  Hoc  enim  rcgnum  a  nasccntibus  augeiur,  a 
morientibus  non  mitiuttur  :  vciiit  igilur  semper 
donec  ex  toio  conipleaiur.  Quod  iibi  coni[deium 
fucrit,  tunc  multo  mdius  esse  incipjct.  Ct  boc  qui- 
dem  est  qupd  oramus  ,  videlicct  ut  CQniplealur 
et  transferatur.  Qul  enim  sic  non  orat,  npn  optat 
esse  beatus.  Fiat  voluntas  (tia,  sicut  in   coelo  el  in 


et  fiiisse  elhnicorui^  opinionem  hanc  battalogiam 
inolrum  valerc  ad  impeirandiim  ;  quod  probare  vi- 
detur  sacerdotnm  Baal  exemplum  III  Reg.  xviii,  57. 

(155)  Dominicaiii  ocaiionem  pluriml  ex  vet.  PP. 
explanurunt:  pncier  Hicronyinum,  Chrysosloinum, 
alio!»nue  inierpreles,  Tei  tullianus  et  Gyprianus  lihro 
singiikri  mifs  iaiidat  S.  Hilarius  in  Matih. ;  Cyrillus 
Hierosol.,Catec.23;  August.epist.150,  senn.  56,serm. 
in  inont.,  auctor.  serm.  65  inter  opeia  August.,  etc, 
ex  Tlieologis  s.  Thomas,2-2  qu.  85»  art.  9,  ejusque 
conimenlaiores  ratd^  de  Laurxa  opusc.  De  orat. 
Cbrigtian.  cap.  9;  Siiafez,  De  relig.,  t.  II,  iib.  iii, 
cap.  8,  etc. 

(156)  Prooemium  hoc  veluti  Dominicae  orationis 
expcndunt  TertuUianus,  qui.  de  eo,  c  appellatio,  ait, 
ista  etpietatis  et  poiesiatis  est;  i  et  Cyprianus,  qui 
eamdem  appellationem  dicit  esse  c  eorum  qui  cre- 
dunt,  ct  invocari  qui  nosier  esse  coepit,  et  Judseo- 
rum  qni  eum  reliquerunt,  esse  desiit.  i  Ab  Ang., 
serm.  in  ntont.  Pater  compellari  dicitur  cnosten  non 
c  meusi  ut  fratjres  nos.  ouines  agnoscamus  esse  :  et 
Chrysost.,  hoin.  20,  c  pro  coininuni  corona  preces 
nog  fundere  vult,  et  non  tam  propria  commoda, 
quain  proxinioruin  petere.  >  Vid.  elegantissiinum 
t:ypriaiii  locum. 

(157)  Ita  S.  Aug.  serm.  in  inont.,  exponens  c  qui 
c*.s  in  sanctis.  t  lia  Beda,  nec  dissimiliier  Cyriilus. 
Aiibi  Aug.  (id.,  ep.  186  ad  Dardau.,  nuin.  16)  addit 
litteralem  qiagis  explicationem  alia.m,  et  poslquam 
docuit  c  ubique  esse  Deum  per  divinitatis  praesen- 
tiam,  sed  non  uldque  per  habilaiionis  graiiam  , » 
•uhdit :  cPropter  hanc  habitationem,  ubi  piocnl  dubio 
gratia  dilectionis  ejus  agnoscilur ,  non  dicimus  : 
Pater  noster  qui  es  ubique;  cuni  hoc  verum  sit,  sed  : 
Paler  noster  qui  es  %n  coiiis^  ut  lemplum  ejus  poiius 


in  oratione  commenioremus,  quod  et  nos  ipsi  essc 
diebemus,  et  in  qiiantum  sumus,  infanlum  ad  ejus 
societalem  ,  et  adopiionis  famHiarn  portinemits.  i 
Pnpclare  Chrysost.  I.  all.  c  Cum  Deum  essedicit  iii 
cooiis,  non  ibi  eum  hoc  diceiido  conclitdit,  sed  a 
leiris  abducit  orantem.  >  Sic  etiaiu  fernie  A.  lin- 
perfecli,  hom.  14. 

(158)  Sanctificetnr  idem  hlc  esse  ac  glorificetiir 
kfiwMr^  toOtio-tI  dtgftffdirrfl^,  observat  Chrysost ,' 
atque  id  significari  c  dignare  vilam  nostiaiu  sic 
munda  conversatione  servare,  ut  per  nos  cuucli  to 
omnino  glorificent.  i  TertiilL  c  Id  petiiuus  iit  san- 
ctificetur  in  nohis  qui  in  illo  suinus,  et  in  caeict  is, 
quos  adhitc  Dei  graiia  exspectat.  i  De  nostra  ipso- 
rum  sanctificatione  plerique  alii  exponunt,  Cypria- 

-.  nus,  Cyrillus,  Aug.,  serm.  56,  etsi  hic  serm.  in  m. 
^  num.  19  exponit;  c  ut  sancta  habeaiur  ab  homi- 
nibus.  I 

(159)  Prima  A.  exnlicatio  de  regno  ecclesiaslico, 
sive  Ecclesire  amplincaiione  facere  videlur,  ut  ea- 
dein  ferroe  sit  lixc  pelitlo  cum  superiore  :  est  tamen 
multoruin  PP.  ul  Hieronymi,  qui,  postqnam  supcHo- 
rcni  cxposuit  ul  nomen  Dei  sanctificetur  in  nobis, 
hanc  ita  edisserit,  ut  petamus  c  vel  generaliter  pro 
tolius  mundi  regno,  ut  diaboius  in  mundo  regnare 
desistat,  vel  ut  in  unoquoque  regnet  Deus  et  noii 
regiiet  peccalum  in  mortali  hominum  corpore.  > 
Aug.  serm.  111.  c  Adveniat  ergo  accipienduin  est, 
manifestelur  hominibus.  >  A.,  serm.  65,  id  esc 
c  manifestetur  mundo.  i  lidem  tainen  ferme  cum 
A.  noslro  de  regno  etiam  aeterno  intelUgunl,  inaximc 
quando  et  corpus  post  resurrectiouem  Deaiitudinem 
suam  consequeliir  et  c  beata  vita  omni  ex  parte 
perficietur,  i  ut  ait  Aug.,  De  serm.  D.in  in. 


f  n  COHMENT.  IN  MATTH.  —  PARS  1,  6AP.  VI.  m 

ardimplelur  ab  angelis  (160).  D)i  enlm  sola  pax  re-  A  Audisti  condilionero :  quid  libi  vi<lkiiP?-Si  diuiiaeris. 


gnai,  ibi  nullse  iiies,  nullaei  discordi»,  niilla  bella , 
nequeindigualio  ulla.  Pauem  noUrum  super$ub$tan' 
iiitl^m  4a  nobi$hoiie.  Hic  esl  enim  i)|e  p^inis,  qui  de 
'  ccelo  deseendit :  boc  panq.iii^lrilor  aniina«  Qui  fciene 
iupersubstauliaiis  diciiur,  qooi^iani  super  sulislan- 
Uamet  angelorum,  elbominum,  caro  CbrisU  eiai- 
lau  esu  Est eiiamiste panis  sermo  divious,  qui  ab 
alio  eTangelista.vnPli^ia^aa.  (161)  d^tor,  quoniam 
qootidie  ab  Clcciesia  suacipttor.  Nam,  elsi  quotidie 
iion  snsclpiatur  singolariter  ab  omnibus,  quotidiQ 
tamen  ab  iUa  soscipitor,  qme  mater  est  omiMom,  et 
cujus  nembra  soot  omnes.  Hunc  autem  panem  d^iri 
nobis  non  regamos  vmhodie;  qobi  non  sumos  nisi 
liodie.  Cor  eoim  cras  mihi  dari  rogeni»  con  otrom 


dimitteiur  tibi  (165);  sinon  dimiserls,  nondipiitte- 
tur  tibi.  Aulergo  dlmittas,  aotisla  non  dicas  :  h«e 
enimdiceudo«  te  ipsum  ligas  et  contra  te  oras.  Tale 
eiiim  est  ac  si  dicas  :  Noli  mihi,  Domine»  dimitteffO 
peccat^  mea,  quia  nec  cgo  aliis  dimitlere  volp 
(166).  Melius  est  ergo  dimiitere ,  qua^n  contra 
se  talia  dicere,  tantumque  beneflcium  amiitereu 
Et  ne  no$induca$  in  ientaii^nm.  .Si&.euim  uos  .  in 
tentationem  Dominus  indocit,,  siqut  et  Pharaonia 
31  ^^.  indoravit.  Quta  enun  sine  ijo^  permisf 
sione  nihil  iit,  boc  ipse  videtur  fjieere  qiiod  fieri 
permittit.  Ipse  igitur  nos  in  leniaiionem  inducit» 
quia  Inimieos  nosler  nos  teutandi  polesiatem  non 
babuisset,  nisi  boc  ei  desuper  datum  fuisset  (167). 


adcras  yeqiam,  ignorem?  Ipseenim  Dominos  dicit:  b  ^^  ^"'"'  ^^  ^  probari  potest,  quod  nisi  permis* 


^oHte  cotgitare  de  craetittp  (16^) :  hodie  es,  hodie 
quxre  :  si  adcras.veneris,  ei  cras  qoaure.  Posiquaro 
eoiiu  Teiiens  ad  cras,  jam  cras  non  erit  tibi  cras, 
sed  hodie.  Mon  qu«ris  igitor  nisi  hodie,  qnia  nun-r 
^oam  habes,  uisi  bodie.  Tria  enim  tempo/n  sunl. 
ex  quibos  unom  lantum  babemos  (163).  Et  dimiite 
nobi$  debita  no$ira ;  $icui  et  noe  dip$ittimu$  debitori" 
bu$  ttosins.  Up^  eoim  ipse  paolo  post  sobseqoeuter 
expooit  dicens :  &  emm  dimi$eriti$  kominibu$  peeeata 
eorum^  ei  Pater  veeter  c€ele$ti$  dindtlet  ifobi$  peecata 
nestra  (164).  Si  aotem  non  dimiserilis  hominibos,  ncc 
Paier  vester  cceleslis  dimitlet  vobis  peccata  Testra. 


sos,  beatom  Job  tentare  non  poiuit.  Oramus  igitur, 
non  ui  penitus  non  leutemur,  sed  ne  in  tentationem 
inducamur  (^68),  qua  irreiiti  tencaniur  et  supere- 
mur.  Qpi  enimin  IpntationeQi  indudmr,  quasi  jam 
circomclaosiis,  et  irretitus,  aut  diflicile,  aut  nolla- 
tenus  ezpeditor.  Sed  libera  no$  a  malo.  Libora,  in- 
qoit,  nos  a  malo :  libera  nos  a  peccato,  libera  nos . 
a  diabolo  (1C9),  qoi  est  aoctor  mali  (170),  ne  nos  ii^ 
tentaiionem  indocat,  ne  nos  aggrediens.  soperet,  n^ 
lentando  Tincat,  etgluiiat  (171). 

IVI.  Cum  autem  jeiunaii$^  noliie  fieridcuthypo' 
critm  tri$te$  (172).  Xrisles  eiiim  dicontur  bypocritae. 


(♦60)  t  Obedialur  praeceptis  lois,  sicot  ab  angelis     vero  qu!  posVremam  allqoo  pacto  recipiuol,  pREce-, 
rta  ab  hominibns, »  Aug.,  f.  all.  et  ep.  130.  Subjictt  ^  piom)>-C.  commemorant  de  caTend.i  sollicitudino 
lej»  Aog.  alias   inlerprelauones  serro.  in  m.  \^y  incrasrmum.  De  tota  hac  re  fose  Maldonatus,  qiiera 

legere  juvubit. 

(162)  Matih.  Ti,  54  :  i  Noliie  soiliciti  esse  ii 
crastinom.  » 

(163)  <  Cujus  enim  diei  spatium  Tisurum  ess^ 
te  nescis,  quam  ob  causam  illius  solliciHidine  tor- 
quearis.  >  Chrys. 

(164)  c  Dimitlei  et  vobis  P.iter  vester  coslesiis 
delicia  Tostra,  >  Vulg.  Ms*tlh.  ti  ,  U. 

(i65j  Yid.  Chrysost.,  Aug.,  etc.  Beda.  <  Ceru 
nossponsione  oonstringens,  ut  non  atiter  a  Deo  cui 
debitores  sumus,  Teniam  petamus,  quam  sicut  de- 
bitoribus  nostris  dimittimus.  > 

(166)  y.  S.  Thom.  qu.  83,  art.  16  ad  3. 

(167)  Tertull.  <  Id  est  ne  nos  paiiaris  inductab 
eo  utique  qui  tentat.  > 

(168)  Vid.  Au^serm.  inm..etc.ubi|lislinguit<  len- 
tari>  et  <inferri  in  lentationem  >  *  nam  legit  <  ne  nos 


ijimes» 

<  faciaot  tolontaiem  toam,  dcot  josii»  iU.etiam 
peccatores  :  »  jostos  enim  nomine  casii  ,'nomine 
terree  peccatores  slffniflcaios  tuJi;  2*'<  nt  justis 
pnemUim,  peccaiorious  damnatio  retribuatur;  >  5«, 
i  ut  queuiadinodum  s(>i.ritus  non  resistit  Deo,  ita  et 
corpus  non  resi8t.7t  spiriliii :  >  quam  explicationem 
dederat  eiiain  T^rtuilianiis  et  Cyprlanus,  et  postea 
Bcila ;  4f ,  iit  voluntas  <  sicot  in  ipso  D.  N.  J.  C.  > 
per(ecUi  esV,,  <  ila.et  in  Ecclesia  >  perflciatur.  Pri« 
maro  Cyrillus  babet,  et  alibi  fi  nne  solam  Aug.  ipse 
producil. 

M61)  Notom  esl,  Grapcom  rextum,  et  hic  ubi  Tnlg. 
reddil  <  snpersubsuntialem,  >  et  Luc.  ii,  3  iibi  in- 
terpreiatur  <  quotidianum,  >  lia!>ere  t6v  <iriou9tov  : 
imo  leciionem  frequentiorem  PP.  in  Blaitb.-eo  quo- 
que  (V.  SKbatier  toin.  III,  pag.  53)  esse  i  qiiotidia- 
imm.  >  disserit  de  utraque  ioterpreiaiione  Hiero- 
nyiiius  hlc  et  lib.  ii,  in  epist.  ad  TiC.  ubi  aliam  in- 


terpretationem  sugserit  egr^am,  peculiarem.  Quid  (>inferasin  tentationem;  >  et  epist.  130,  <  adinone- 


inielligi  his  nomlnibus.  debeat  aut  possit,  complexus 
est  Au^.  serm.  In  m. :  <  Pants  quoiidianos  *aot  pro 
iis  oninibos  dictos  est,  qo®  bojiis  Titas  necessitatem 
sobstenlaot aot  pro  sacraniento  corporis  Christi 

?ood  qootidi^  accipiinos,  aot  pro  spirituali  cibo.  > 
ropter  eos  tamen  <qui  plurimi  in  orientalibos  parti- 
boA  non  quotidie  coen»  Dominic»  communicant  > 
praefert  postea  secunda".  explicationi  postremam : 
c  praecepla  scilicet  diTina,qu£  qiiotidie  oportpt  me< 
ditari  et  operarl.  »  Cyrillus  tamen  alteram  illam  in- 
terprelalionem  solam  proposuit,  quod  panis  coin- 
monis  oon  sit  ImoyffiQr.  Contra  Chrys.  de  pane 
rooimuoi  seu  Ticto  qootidiano  eiplicat,  quod  mentio 
fiat  a/»7ov  Tov  bfnwipw,  Tertulbanus,  eisj  in  expli- 
calioDem  de  Eucharisiia  magis  inclinat,  adinttlil  ta- 
mon  el  hanc  quotidiani  tIcIus.  Cyprianus  xque 
otramque  approbai  ,  iia  ul  <  panis  quoiidianus 
possit  apiritualiter  et  siinpliciter  iutetligi.  >  Oiiiues 


mur  boc  petere»  ne  deserti  ejiis  adjutorio  aiicui 
tentationi  tcI  consentiamus  decepti,  tcI  cedamus 
afflicti.  »  V.  s.  Cyriil. 

(169)  Augiist.  serin.  io  m.  :  <Orandnm  e«t  enim, 
ut  1100  soluin  non  inducamur  in  maliim  quo  caremus, 
quod  sexto  locapelitor,  sed  ab  iiio  etiain  iiberemor, 
quo  jam  inducti  sumus.  > 

(170)  Cyrillus,  Chrysost.  ct  Graeci  lerme  hic  no- 
mine  mali  diabolum  interpreiantur. 

(171)Tertull.  i  Eorespondei  clausula  ioterpretans 
quid  sit,  ne  no$  deduca$  in  tentaiicnem^  hoc  est 
enim  :  c  Sed  evehe  nos  a  malo.  >  Beda :  <  ut  ab  om-i 
nibus,  qu»  diabolos  ei  mundus  operantur,  securi 
stcrous  ac  tuti.  > 

(172)  Est  homil.  Emiseno  errcAiee  altributa  fer,, 
4,  in  capile  jcjiiuti,  png.  47. 


tM 


S.  BRUNONIS  EPISGOPI  SIGMENSIS 


IM 


quia.  ut  retlglo&t  appareairt,  trisiUiam  qnamdam  et  AuH  fnre$  non  effodiunt  nee  furaniur.  In  terra  enhn 


teTerilaiem  fn  vultu  ostendunt,  quasi  quiinulto 
jefunlo  sint  confecti.  (Jnde  et  subditur  :  Exterminant 
enm  factet  suas,  ut  appareant  hominibus  jejunantei, 
Facies  enim  suas  exterminant,  quia  ultra  suae  pnl- 
chritudinis  terminos  atque  naturam,  incultas  et  in- 
formes  horrescere  sinunt.  Si  enim  informitas  Deo 
piacuisset,  tam  pulchra  facie  bominem  non  formas- 
aet.  Sed  quare  hoc  faciunt  t  Vt  appareant  hominibut 
jejunantei,  Si  enim  soii  Deo  jejunium  suum  com- 
mendare  Toloissent,  non  in  facie,  sed  in  corde  illud 
OBtenderent;  scriptum  csl  enim  :  Uomo  videi  in  fa- 
ctf,  Deu9  auiem  eorda  intuetur  (175).  Qui  igitur  non 
Deo,  sed  hominibus  placere  volunt,  illud  extermi^ 
nani  (174)  quod  ab  bominibus  vldetur.  Ideoque  quia 


thesaurizanti  dicitur  :  c  Tbesaurizat  et  ignorat  cui 
coDgregabit  ea  {Psal,  xxxtiii,  6).  » Itemque  :  c  0 
siulte,  hac  nocte  anima  tua  rapletur  a  te  (176),  qiKe . 
auiem  parasll  cujus  erunt  ?  »  De  illo  vero  qui  in 
coetis  tbesaurizat,  qnid  dicitur  T  c  Dispersit,  dedit 
pauperibus  :  justltia  ejus  manet  in  saeculum  saeculi, 
cornu  ejus  exaltabitur  in  gloria  {P$aL  cxi).  •  El  Do-. 
minus  ad  diTiieni  :  c  Si  vis  perfectus  esse,  yade, 
vende  omnia  qua^  habes  et  da  pauperibus,  et  sequere 
me,  et  babebis  tbesauros  (177)  in  coelo.  »  Qui  auiem 
sic  suos  tbesauros  reponit,  securus  est,  eosque  amil- 
tere  non  timet.  Quicunque  igitur  es  qul  cupjs  aiii-^ 
mam  tuam  in  cosio  liabilare  et  esse,  ibi  tnos  thesau- 
ros  repone.  Vbi  enim  est  the$auru$  tuuty  ibi  e$t  et  cor 


laudeni  ab  hominibus  quaerunt,  mercedem  a  Deo  B  $uum^  Si  in  codo  est  thesaurus,  ibi  erit  et  anima. 


non  recipiunt.  Et  hoc  est  quod  ait  :  Amen  dico 
wbis^  receperunt  mercedem  $uam,  Sed  dlcis.  Quomo- 
do  ergo  Jejunabo  ?  Audi  quod  sequitur  :  Tu  autem^ 
eum  jejuna$y  unge  caput  tuum^  et  faciem  tuam  lava^ 
ne  videari$  hominibtt$  jejunan$,  $ed  Palri  rtio,  qui  vi- 
det  in  ab$condito;  et  Pater  tuu$y  quividet  in  ab^con- 
ditb^  reddet  tibi.  Hypocriia,  inquil,  quando  jVjimal, 
faciem  exlcrminal,  quoniam  exterminaiorem  et 
Iristitise  principem  in  corde  babel.  Tn  vero  qui  lo- 
tius  consolationis  lietitiaeque  Dominum  in  cordis  ba- 
bitaculo  gestas,  bilarem  ct  pulcbram  faciem  oslen- 
de.  Appareat  exterius  in  facie,  quantum  laetitiae  l^o- 
nuin  possideatur  mente,  et  virtute  jejunii  operante, 


Si  in  terra  est,  in  terra  erit.  Iii  lerra  utique«  de  qua 
beatus  32  Job  ad  Dominum  dicit :  c  DJmitle  me  ut 
plangam  paululum  dolorein  meum,  antequamyadam, 
et  noii  revertar,  ad  terram  tenebrosam  et  opertai^ 
mortis  caligine;  terram  miseriae  et  tenebranim, 
nbi  unibrn  mortis,  et  nullus  ordo,  et  sempiiernus 
horror  inhabitans  (178)  {Job  x,  ^O).  i  Denique:  uM 
e$t  the$auru$,  ibi  e$t  et  cor,  quia  unusquisque  illuc 
pervenire  desiderat,  ubi  suas  divittas  cognoscit  esse 
reconditas.  Bcatus  igitur  qui  divitias  suas  in  coelo 
reposuil,  ut  semper  ibi  mentem  babeat,  semperque 
illuc  omnibus  viribus  et  desideria  tendat. 
XVII.  Lucerna  corpori$  e$t  oeulu$.  5t  fuerit  oeulut 


sicnl  animx  caput,  et  facies  ungitur  (175),  et  lava-  ^  tuu$  $impiex^  totum  eorpu$  tuum  tucidum  mf.  Si 


tur  interiuSy  sic  etiam  non  moerorts,  sed  gaudii  pul- 
cbrirudo  revelelur  exterius.  Hoc  enim  jejunium  suo 
ordine  celebraium  operatur  in  nobis,  ut  et  mens 
noslra  sancli  Spiritns  oleo  ungatur,  et  facies  animse 
peccatoruin  maculis  abstergatur.  Faciei  autem  spi- 
rilualis  sanctnque  laetilia  bypocrisim  tollit,  ejusque 
suspicionem.  Qualiscunque  enim  sit  facies,  Deus 
tiunen  non  faciein  inluetur,  se<l  ccrda.  Age  palam 
quidquid  vis,  finge  et  siinula  quod  vis,  ipse  tamen' 
in  abscondito  videt,  el,  secundum  bocquod  ibi  videt, 
reddet  tibi.  Nolite  ihe$auri%are  vobi$  the$avro$  in 
terra,  ubi  cerugo  et  tinea  demolitur,  et  ubi  fure$  e/fo^ 
diunt  el  furantur,  The$auri»ate  autem  vobi$  the$auro$ 
in  ceelOf  ubi  neque  cerugo,  neque  tinea  demolitur^  et 

(175)  1.  Reg.  XVI,  7.  c  Homo  enim  videt  ea  quae 
parent,  Dominus  aiitemintueturcor.  > 

(174)  De  verbo  c  exterminant^  >  ejusque  usu  in 
ecclesiasticis  scripluris  agit  bic  Hieron.,  quem  Beda 
describit.  Habct  illud  verbum  Hilarius,  Augustinus, 
etc«  Graece  aoavi^ouo>t. 

(175)  Quba  enim  de  Mnctiane  dicitur,  bocsignift* 
cat.  Nam  evangelista  loquitur  c  juxla  ritum  provln- 
ci»  Palestinse,  ubi  diebus  festis  solent  ungcre  ca- 
pita.  I  Hier.  el  Beda,  et  De  veteribus  generaiim 
Cbrysosi.  cmos  iste  apud  veieres  fuit;  ut  Ixlitiaesuae 
tempore  saepius  ungerentiir.  i 

(176)  Lnc.xii,  20,  c  animam  tuaro  repeiunlato 

<177)  Mailb.   xix,  21,    c  habebis   tbesaurum.  > 
Vulg. 
(i7i) 


\)  Sed  Yulg.  I  inhabitai.  i 
(179)  c  liuccrna  corporis  tui  cst  oculus  luus 


si 


autem  ocuiue  tuu$  nequam  fuerit^  totum  corpu$  tene^ 
bro$um  erit,  Si  ergo  tumen  quod  in  te  e$t  tenebrm 
«lni,  ip$w  tenebrm  quantce  erunt  f  (179)  Haoc  autem 
similitudinem  ad  quid  attulerit,  non  clare  apparet, 
nisi  fortasse  qaia  discipulis  loquebatur,  quibus  in 
bujus  serroonls  exordio  dixorai :  f  Vos  estis  sal 
terrae,  et  vos  estis  lux  mundi  {Malth.  v,  15) :  >  ut 
per  boc  videlieet  inteiligant,  quales  in  Ecclesiae  cor- 
pore  esse  debeant ;  et  tale  est  ac  si  diceret :  Sicut 
oculus  est  lucerna  corporis,  ita  et  vos  eslis  Incema 
Ecclesiae ;  qui  si  simplex  (180)  et  sine  macula  fuerii, 
totum  corpus  lucidum  erit ;  si  vero  nequam  et  sine 
lumine  fuerit,  totum  corpus  tenebrosum  erit.  Nam 
neque  manus  quo  extendantur,    neque  pedes  quo 

oculus  tuus  fnerit  simplex,  totum  corpns  tuum  luci- 
dum  erit.  Sl  autem  oculus  tuus  fnerit  nequam,  lotum 
corpus  tuum  tenebrosum  erit.  i 

(180)  Ita  ferme  S.  Hieron.  adv.  Lucirer.  c  Lucer- 
na  corporis  est  oculus,  id  est  Ecclesiae  lumen  est 
episcopos  .  . .  Sacerdole  enim  fldem  veram  praedi- 
cante,  ex  omnium  corde  tenebrse  discutiuntnr,  > 
etc.  Propius  et  A.  De  dignit.  sac,  cap.  6  (quem 
Mabiil.  t.  H.  An.  Silvestruin  PP.  H  esse  puuvit  : 
Ambrosius  olim  putabatur) ;  Si  oculue  tuu$  $implex 
fuerit,  etc,  id  est  si  episcopus,  qui  ut  lumen  meruit 
praeesse  in  corpore,  simplicitaie  est  sancta,  et  inno* 
cenlia  decoratus,  omnis  Ecclesia  spiendore  luminic 
radiatur;  si  autem  oculus  tuus  nequam,  etc,  id 
est,  si  episcopus,  qui  videbalur  corpori  subdilo  la- 
cem  praebere,  obnubilelur  nequitiae  caecita<e,  quid 
CT.iera  Tacicnt  roembra  quibiis  lux  adempt;  cst  ocu- 
loruni ! 


m  CMIMENT.  IN  MATm  —  PARS  II,  CAP.  YL  %t% 

ambulenl ,  neque  es^r^  niembra  cugnoscen»  ad  A  aduher  roeril ,  lolam  forpy$  l^nebrQsnai  ertl.  f9oii^ 


quam  partem  8<f  drrigere  debcant.  Si  ergo  IitincR 
qaod  in  le  e$l,  tenebra*  8inl«  el  illiid  iii  se  luminef 
careat,  neque  in  ipsnm  iHuminare  valcai,  sine  qoo 
cxiera  ineinbra  lumen  non  babent,  coiisidcra  modo 
ipsx  tenebr»  quanue  enmt !  Tantse  utique  quanta 
ei  roembra.  Sicut  enini  utiitis  Inmine  oninia  illiimi* 
iianiur,  iia  onins  leiiebris  oinnia  excaecantur.  Ne- 
cesse  esi  igitur  nt  Ecclcsix  oculus,  netesse  est  ut 
sacerdos  et  episcopns  siiiiplex  sil,  stne  macula  sit, 
sine  errore  sit;  quatenus  de  rjtis  vita,  de  ejus  do- 
cirina,  de  ejns  nioribos,  et  sancta  conTersaiione 
omnia  mentbra  illuininenlar.  Si  vero,  quod  absit ! 
Deqoaiii   raerit,  si  bffiretlcug  fuerit,  si  fonticator  et 


dtxit  totum  eorpvi  nequam  ertt,  sed  totum  corpofl 
tenebro9um  erit ;  quoiiiam  non  omnes  ejos  nequitiam. 
imitairtnr,  quanivis  ejns  lcnebrjs  oniti^s  involvan* 
ittr.  Omnes  enim  involvniitor  tenebris,  qitia  exstincla 
est  in  eis  Incerna  luntinis.  Non  enitn  ex  lenebrltf 
oriiur  lumen,  neqiie  ex  mendacio  nasritur.  veritas* 
Si  ergo  totius  corporis  liinien  vertatur  in  tetiebras» 
ipsae  teiiebrae  qiianias  eniiit  T  Hoc  auiem  et  de  anitnt 
intelligi  potest,  cujits  oculos  est  intetlectus  (181)^ 
Qtti  si  verae  lucis  lunien  aniiserit ,  niox  tota  anifflaL^ 


errofls  et  tenebrantm  caligine  involvetur.  Si 
simplex   et  mundus  ruerii,  ipsa  qqoqtic  clara  et  lii^ 
cida  erit. 


33  P^RS  SEGUNDA. 


XVHl.  (I8i)  Nemo  potest  duobus  dominis  senire  ; 
wUtmm  unum  odiohabebit^  el  atierumdiliget ;  aut  unum 
sustinebU^  et  alterum  contemnet,  Non  potestis  Deo 
sernre  el  mammonw.  Mo<io  enim  superius  Salvator 
iiosier  de  tbesanro  locutus  est ;  quem  eiiam  qiio  in 
loco  repouere  debeamus  ostendit,  dicens  :  Tkesauri' 
sals  tobh  thesaurum  in  ceelo^  ubi  neque  a*rugo^  tie- 
que  tinaa  desnolUur,  el  ubi  fures  non  efodiunt  nec 
furantur.  Niiiic  auiem  dicit,  quia  non  possumua 
«loobus  dominis  servire,  Deo  scilicet  et  roaininoiiae: 
mammona  namqiie  dtvtftA?  interpretatnr  (183).  Ro- 
ponal  igilur  in  coelo  divilias  suas,  qul  Deo  familia* 
riter  servire  desideral.  Qui  enim  dlvillis  servit, 
ejiis  servitium  Deus  non  recipit.  Facilius  est  euim 
cameluro  per  forameo  acos  transire,  quam  diviiem 
intrare  in  regnuiR  coelorum.  Divitiis  antem  servire 
est,  sgbjectionem  quamdam  eis  exbibere,  et  pro 
r«ece8siiaie  vel  ntiliiate  eas  expendere  tiroere.  Aliud 
igitur  e«t  servlre  divitils,  alind  habere  divitia8(184). 
llle  eniin  dives  non  moltom  a  paupere  distatt  qui 
in  divitils  gpem  non  ponil,  easqne  oliliter  largiter- 
qoe  distriboit.  Hoc  autero  si  ad  liiteram  inielliga- 
tiir,  ot  siniplex  serino  dicero  videtnr ,  non  soluin 
(luobus  dominis,  sed  et  muliis  dominis  servire  non 
esi  impossibile.  Ideoque  de  quibtis  dominis  hoc 
jntelligere  debeainos,  confesliin  siibdtdit  dicens: 
A'oii  potestis  Deo  serrire  et  mammonce,  Istis  cnim 
duobua  nemo  sinivl  servire  potcsi.  Qtiis  enim  ser- 
vit  mamnton»,  nisi  avanis  ?  Avarits  igitur  Denm 

(181)  De  iniellectu  interpretalurGbrysost.,etalii 
passim  vet.  et  recent.,  ut  adnoiavit  a  Lapide.  V. 
Jinsenium  id  fiise  explicaniem  coiic,  cnp.  42. 

(18^)  FM  hoinilia  (miseni  Dom.  15post  Pentec, 
pag.  167.  Jam  dixirous  harum  liomiliammqui  aucior 
sit  agnoscendus. 

(185)  Nolissimum  illud  S.  Aiig.  serm.  iu  mont. 
cap.  14.  c  Mainmoiia  apiitd  ilHincosdivitiaenppcllari 
djcuntnr.  Congniit  et  Ponicum  nomen ;  nam  liicnim 
Piiiiioe  Mammon  dicitur. »  Magts  acctirate  S.  Hio- 
ron. :  <  Mammona  sermone  Syriaco  diviti^  nnnctt« 
paiur,  >  qnem  Beda  describit.  V.  a  Lapide. 

flS4>  Clirysost.,  hom.  2i,  prolatis  cxemplls 
Abrabaini,  Job,  etc,  qui  diviies  fucre :  i  Noli  tu 


B  eonlemnit  el  odio  babel.  Diidc  hoc  ?  Qula  idoU», 
aervii;  sic  enlm  Aposioliis  ait  c  lloc  auiem  scitole 
inlelligentes,  quod  omnis  fornicator,  aut  immundus» 
aut  avaros,  qoQd  est  idolorum  s^ rvitns,  non  babei 
h»reditatero  ui  regno  Curisti  et  Dei  (Ephes.  v,  5)«» 
Sequilur :  Ideo  dico  vobis :  ne  solliciti  sitis  animie 
vestrat  qwd  mandueetis,  neque  corpori  testro^  quid 
induawdni.  Haec  ciiiin  specialiter  dicuntur  apostolis» 
eorumqae  successoribus  (185),  c«terisque  omujbus 
qui  ad  summum  perfeaionis  culinen  atiiagere  cu*' 
piunt.  Talibtts  enim  nuMa  terrouorum  bononim  esl 
sollicitudo,  quia  babenles  victum  et  Testiinentum» 
bls  oontenti  siint.  Faciie  quidem  et  sine  omnl  soUi- 
citodine  bis  abundantt  qai  totam  spem  suani  in 
Denm  ponont,  Undo  Psaknista  :  c  Jacta,  inquU,  co- 

^  gitatum  tonm  in  Domino,  et  ipse  le  enHtnet(f86).  i 
Itemque :  c  Non  vidl  jusittin  den^lictom,  nec  aemen 
ejus  cfcns  pane  (187).  >  Monne  anirea  plus  est  quam 
esea,  et  corpospius  quam  vestlmentumT  Noli,  ia« 
qoit,  quiconqoe  es  qiii  mundi  gloriam  sprevisti»  et 
Deo  servire,  et  contemplationi  vacare  elegisti»  noU 
sollicitos  esse  aninue  tu»,  id  est  vit»  tua,  quia  qui 
dedit  vium,  dabilundeel  regalur  vita.P/ui  eslenim 
oiitma  quam  esca^  plus  est  vila  qaam  regiroeo  vil» 
(188).  Qui  igitur  dedit  quod  mai«}s  est,  tt  Ulod  oti- 
que  dabit  quod  roinns  est.  Valde  cnim  haec  verba 
apostolis  erant  necessaria,  qui  sinc  sacculo  et  ppra 
ubique  lerrarum  eraut  iliiri.  Quibus  et  Dominos  ait  :^ 
c  Ecce  ego  mitto  vos  sicut  oves  inter  lupos  (189).  > 

D  mlhi  contra  banc  sententiam  proferre  divites,  sed 
diviliis  servienles;  »  elc. 

(185)  Vid.  S.  Attg.  De  opere  monacbM  eap.  «6, 

(186)  Psal.  Liii,  «5.  cJacusoperDominani  coran. 
tuain, »  elc.  \nlg. 

(187)  Psal.  XXXVI,  26  :  c  Seiuen  ejus  quaerens  pa- 
nein.  >  Vulg.  ,  «  . 

(188)  c  Admonet  in  hac  senteniia,  >  ait  Deda,c  ui 
ineniiiierimus  hittlto  amplhis  nobis  Dcum  dedisse 
qui  nos  feeil,  quam  quodvis  ailinentttm.  ei  legaroeu* 
Inm.  >  «... 

(189)  c  Sicot  oves  in  me<lio  iuporum,  >  Malth.  x, 
16  c  Sicut  agnos  inter  lupos,  >  Ltic.  x,  5. 


m  S.  BRUNOMS  EFISGOPI  SlGNtENSiB  iU 

llis  autem  ut  il^postolus  ail>  consiiluit  Dominus  ut  A  yibemui,  aut  quo  operiemur?  quoniaiu  iUe  nihilo  in* 


do  Evangelio  «tveFent  Mdignus  estenim  operaritt» 
nsercede  su^  (Lm.^.  z,  7).  >  ne$pmie  volaiiUa  CiBli, 
qnomam  nan  teruut^  negue  metunt^  weqne  congregant 
in  horreay  ei  Pater  mter  cosleeiU  pascit  Hta.  Nonne 
imgn  voe,  pluris  eetit  iUifit  Nullum  onkn  animal  in 
boc  mundo  0eu&  creavit,  qaoA  pluris  amorls  ^t 
dilcqtioQiSy  pi|iris  pr^tii  et  honoris  sit  apud  Deum, 
qnam  boino.  St  igUur  ea  qun  propter  bomtnem 
lacln  sunt,  et  qu»  ad  Ipsius  comparaUonem  aut 
parva  aut  nulla  sunt,  sine,  labore  et  sollipiiudinet 
omnipolens  DominiH^  paseil,  quanto  magis  eos  non 
dQreiinqnet,  qui  ad  ^us  imagtnem  iiicli  ejus  graiius 
sunt  recoHRiliati  (190)?  Quie:  autem  Mirum  cogi' 
Lant  potest  adjicere  ad  ttaturam  tuam  cubltum  unum? 


dlget,  qoi  vobis,  si  fldem  babeatiSi  suffieienlier  onh 
nla  ministrabit.  H»q  euiin  omnla  geiu^..inqttininl : 
Tos  autem  bxc  qitaerere  iion  esi  nccesse,  Quaerere, 
inquam,  cuin  labore  et  soiUcitudine :  ideoque  Do- 
roinus  n<in  ait  :  NoHte  qumnre^  sed  nolile  so//fVi/i 
em;  uit  enim  Pater  fetter,  quia  hit  omnibut  indige- 
tit.  Unde  apostolus  Petrus  in  Epistplis  suis  loqoiiur 
diccns :  c  Omnein  sollicitttdinem  vestrain  projicien- 
les  in  eum,  quoniam  tpsi  cura  est  de  vobis  {i&^. 
(i  Petr.  v,  7). »  Qoaarile,  inqutt,  primum  regnum 
Del.;  qnaerite  vitam  aBl^rnam»  quaerlte  ut  Ecclesia 
erescat ;  orat^  ui  rcgnum  Dei  advenjat»  siiamque 
vobis  iustjtiam  tribuat;  uV  qui  omntum  judices 
facti  esiis,  omues  iii  jnstitia  et.tequitate  Judicare 


lloc  auiem  tale  est  ac  si  diceret :  Quod  vos  quidem  ^  possiiis.  Et  baec  omnia  adjicientur  vobis.  Hoc  est 


uec  sollicitudine,  nec  cogitatione,  nec  arte,  nec  In- 
genio,  nec  labore  facere  polestis  ut  videlieet  34^^ 
stjiturani  vesiram  unum  cubitum  adjiclatis:  boc  sinc 
vesira  cogitntione  et  soliicitudine  Deus  in  vobis 
operaiur,  quos  de  matris  ulero  lam  parvos  progre- 
dientes,  ad  integram  mcnsbram  pecfecti  hominis 
provexit  (f91).  Ergone  pascere  non  poterit,  qui 
ereare,  viviflcare  et  hxc  Incremenia  daro  potuit?- 
Etde  vettimento  quid  tolHciti  ettit?-  Contiderate  UHa 
agri  quomodo  cretcunt :  non  (aborant,  neque  nent. 
Dico  autem  vobitj  quoniam  nec  Satomon  in  omni  gto^ 
m  tua  coopertut  ett  ticut  unum  ex  ittit.  Pulaiis, 
iiiquit  quodvos  sine  labore  et  sollicitudine  vestlre 
non  possit,  qiil  agros  vestlt  floribns,  et  hlia  distin- 


enim  quoil  alibi  ait :  <  Gentuplgm  accipielis  et  vitam 
aeternnnr  ppssldeblUs  (Matih,  xti,  29).  i  NoHte  so/- 
/ict(t  ette  in  crattinum :  crastinum  enlm  pro  futuro 
posuit  (195).  Non  enim  vult  Dominus  de  futuro  nos 
esse  soHicilos,  qui  neque  depraesenli  certl  et  securi 
sumus  :  et  in  eb  quidem  quod  nos  In  crastinuro 
soUiciti  essc  prohibet ,  prsesentium  quodammodo 
sollicitudlnem  concedere  vldetur  (196).  Unde  et  bea- 
tus  Panlus  quasi  de  praesentl  sollleitus  manibus 
suis  laborabat,  quod  ei  ad  victum  quotidianum 
sufficere  possel.  Hac  eoim  sollicitudine  otiositaa 
toUilor,  nec  umen  divitiis  Servitur.  Cur  autem  de. 
craslino  soUiciti  esse  noii  debeamus ,  adjunxit : 
Cratiinut  enim  diet,  totticitut  eril  tibi  ipti ;  ac  si 


guli  coloribus?  Quomodo  enim  crescunt  lilla?  quo-^  dicat:  Sicut  hodiernam  solliciludinem 


niodo  tam  pulcbris  operimentis  induuntur?  Nam 
iteqiic  hit>orare,  ncqiie  fitare  {\9i)  noveront,  insen- 
sibilia  enim  suni;  verumtamen  sads  execllentius 
ipso  quoque  Salomonc  Induta  sunt,  qnt  et  <Kvitiis  et 
.^apientia  cacteris  iilius  gentis  regibus  exoellcniior 
furi.  Neiiro  eiilin,  vel  arte  vel  sapicnlia,  Dei  opera- 
lionis  polchiitudinem  imilari  potcst  (193).  Si  autem 
fenum  agriy  quod  hodie  est  el  crnt  \n  ctibanum  mitti- 
f icr,  Deut  tic  vettit ,'  quanto  magit  vot  minima:  fidei  f 
Si  de  his  qu.ne  infra  vos  suni  hanc  curam  habet, 
qttam  curam  de  vobis  eiim  lialiere  pulalis?  Notiu. 
totticiti  ette  dicentet :  Quid  manducabimuty  aut  quid 

(190)  Hieron.  cSi  volatilia  absque  cura  et  aerufn-, 
nis  Dei  aluutur  provideniia,  quse  liodie  sunt  et  cras 
non  erunl,  quanto  magis  boniincs,  quibus  aeternitas 
promitiilur,  Dei  reguniur  arbitrio?  i  Quae  ferme 
loiidem  verbis  Beda.  i  Si  eiiam  longe  inferiorMm. 
lantam  se  ostendit  Deus  babere  curam ,  quomodo, 
inquit.vobls  necessaria  Ista  non  iribuet?»  Y.  Ghrys. 
bom.  Ha. 

(191)  Ac  si  dicat  -  c  llli  ergo  reliuquite  euram 
tegendi  corports,  ciijuscura  factnm  esse  videtis,  ut 
tantae  staiur»  corpus  liabeatis ;  Beda. »  Ex  quofliam. 
illud  ostendit, »  ait  Gbrysost.  I.  all.  c  quibuscorpus 
ijpsum  iion  lam  aliinonia  crescat,  quam  providentla 
Condiloris. » 

(192)  Yides  vocem  omnino  vulgaris  lingn», 
q«am  addere  potes  caeteris  de  qnibus  Muratorius  dls. 
32,  AA. 

(193)  c  Et  rcvcra  qiiod  sericuin,  qiise  regom  pur- 
pura,  quae  piclura  textricum  potest  floribus  coinpa- 
lanfquidita  rubci  ul^  rosa?  quid  ila  candet  ul 


non  inter- 
dico,  ila  neqiie  crastinam,  postquam  craslinus  dies 
advenerit.  Sit  igitur  hodiemus  dies  de  se  sollicitus, 
et  non  de  alio :  simtKier  et  crastinus,  et  caeieri  per 
ordmem.  Suficil  enim  diei  malitia  tua :  sufllcit  tibi 
si  hujiis  praesenils  diei  malitiam  transire  valeas. 
Gur  ergo  malitlam  malitiae,  laborem  laborl,  angu- 
stlas  angustils,  faligationem  fatigalionf  superaddera 
velis?  Non  enim  pro  malo  hoc  in  loco  ma/f(ta  poni* 
tur,  sed  pro  fatigatione  et  labore  (197).  Sic  eniin 
dlcere  solemus  :  c  M ulla  mala  hodie  passi  sumus,  > 
quando  aliquo  magno  laboi^  faltgamur.  Hoc  aulem 
allcui  liiconvciiiens  esse  videbitur,   nisi  forte  de 

lilium?  »  elc.  Y.  llieron.  et  Glirys.  bom.  23. 
D     (194)  c  Labor  exercendus  est,  sollicitudo  tollenda. » 
Hieron. 

(195)  Hieron.  c  Gras  In  Scripturis  futurum  tem- 
pus  intelligitur,  dicenie  Jacob :  Ctexaudiet  mecras 
justilia  mea»  »^  etc.  Yide  S.  Aug.  contr.  Adimant., 
cap,  24^ 

(196)  Eipressit  Hlerou^  illud  ad  h.  I.  Deprsesen- 
tibus  ergo  concessit  debere  esse  S(illlcitos  qui  futnra 
probilietj  cugilare ;  unde  at  Appsloius  ( I  Tbess.  xi, 
9) :  c  Nocie  et  die,  inquil,  m^nibus  nostris  operantes 
ne  qiiem  vestruin  gravaremus. » 

(197)  ExHieron,  hoc,  quoque  ad  h.  L  Hic  mali- 
tiain  non  conirariam  virtuli  posuit,  sed  labofein  ei. 
ajQlietionem  et  angustias  sseculi,  quomodo.jet^Sara 
afflixit  Affnr  :  quod  sifpificanter  Graece'  dicilur, 
ixaxcddr»y  «vi3&v  cxempla  significalionis  bujus  suppe-^ 
dllant  aureae  aetatis  Laiiiii  scriplores,  ut  Yirgilius  li 
Georg.  5, 168.  AssneUimque  malo  Ligurem.  Yide 
lletiric.  Sieplt  [.  i  ScbQd.  c.  6. 


«15  C6MHENT.  IM  MATTB.  ^PAAS  II,  GAP.  m  i^ 

soUs  apostolis  et  siinnibns   inlelligatur.  Ad  qutd  A  qQxrltor  inter  di«pengatores»  ut  Adelis  Qnift  intenfi^ 

«  Mihl  amem  pro* 


oiini  oves  el  bOYes  et  caeteni  animalia  qu»  liodie 
necessaria  habainiiis ,  conipieio  die  teneamus  et 
tustodtamiis,  si  omnlno  de  crastino  sollicitndinem 
von  habearous?  Ad  quid  praeterea  agros  ei  Tineas 
coliroas,  eommque  Trucius  in  cellaria  rccondlrous  T 
Patent  antem  ei  alia  multa  quae  simili  modo  contra 
h9ec  dicere  possimos.  De  lllis  igitur  hxe  intelligan- 
tur,  qafbus  pcaeter  corporis  necessnria,  nibil  in  boc 
mundo  possidere  placet  (198).  Tales  eniro  pro- 
pheiae  «l  apostoli  fuerunt ;  tales  et  roiiKos  alioi 
fuisse  legimus.  Si  entm  omiies  homines  tales 
esse  vellenty  noo  deessel  Deo  ande  cos  pnsce- 
ret  (199). 
XIX.' [Cap.   VII.  j    (200)    NolUe   judicare    ei 


lur  («05),  »  mox  subdfdit  diccns : 
minimo  est  nt  a  TObis  jndicer,  aut  ab  bomano  di^ 
(/  Cor.  1? ,  2).  »  Sunt  autem  et  alii  quf  aliorum 
parva  commlssa  Kbenter  diffamant,  aecasant  ei 
damttantf  et  erimina  quibus  premuntnr,  vldere  de* 
spictanl :  et  eam  se  ipsos  non  rideant,  fn  alioo 
semper  oealos  apertos  babent.  Et  isti  qiildem  de 
altertos  oculp  featucaro  irahere  conantur,  trabea 
Tero  quie  in  suia  infixae  sunt,  non  coosiderant.  De 
quibu^aubdltor:  QuU.anfem  vides  feaucam  in  oatio, 
fPMtris  f trt,  el  Iro^  jn  oculo  tuo  non  vides  ?  Tn  cri- 
roinibos  premeHs,  et  aliofl  de.peceatis  reprehendis? 
Iloe  ontm  interett  inler  peccatum  et  erimen,  qiiod 
inlerest  Inler  festucam  et  trabero.  Aui  quomodo  dic'€^ 


non  ftsdkabimfni.  Noil    arbitretiir  aliquis   ut   his  ^  f'''^^*  '««^*  •'<*«  ejieiam  festucam  de  oculo  t^,  et  eece 


S5  ▼«ri)is  jusla  jndlcia    interdicanlur ,  si  tamen 

ab  illis   fiant   a   qnibus    ficri   debcnt.    Quid    est 

cnira  noiite  judieare,    el  non  judtcahimini  :  iniiUi 

enlmnonjndlcant,  qui  tamen  judlcahuntur.  Dicatur 

ergo:  nolite  injusle  et  contrii  legis  proeccplum  ali- 

^oem  jodlcaret  et  non  Judicablmini  de  injuslo  judi' 

€10.  Jttdet  enim  qoi  injirste  iion  Judicaf,  etsi  de  aliis 

peciatls  Jndicitiir,  de  justo  lameii  jndicio  noii  Jiidi- 

caior,  qcia  in  Judlcio  iion  pecca^it  (201)«  Undc  ei 

SQbdltnr :.  /n  quo  enim  Judicio  Judicaveritis  Judicabt" 

mm:eiin  qua  mensura  mensi  fueritir,  remetietur 

mHi.  0oc  auiem  non  slc  est  infetligendum  (90i) 

nt  si  aliqois  male  et  injiiste  arrqnem  Judlcavit,  Ipse 

qnoque  iiqoste  a  Domino  judicetur :  est  cniro  Deus 

pstus  jndezt  nihilqae  Judfcat  injiiste.  Eodein  igitnr 

jodicio    quo  alios  Jndicant ,    per    qnemdain    mo- 

dam  judicabontur ,  et  non   eodem  Judicabnntur. 

Eodem  qoidem,  qula  et  fpsi  damnaboniur ;  non  eo-> 

dem  Tero,  qnia  non  damnabontar  injoste.  Sive  igi- 

tar  scienter  aliquis  altqnem  injusto  JadfcaTerit,  sive 

in  rebos  occaltis  et  dubils  aecosaverit  et  dainnaverity 

ceriissfine  sciat  et  nuliatenus  dubitet  quia  ipse  qoo* 

qae  eoJ^m  Jodfcio  Jodicabitur,  et  eadem  mensnra 

r^m^itefair  ei^  Ct  de  ocealtis  qoidem  jitdlcare  Apo- 

siolos  prohibet  dicens  :  c  Nolile  ftaqiie  aute  teinpus 

jadfcare»  qooadusqae  veoiat  Domlnus  qni  et  illumi- 

nabit  abscondita  lenebrarum,  et  maiiifestabit  con- 

siiia  coriiiuin  (/  Cor.  iv,  5).  >  De  dubiis  vero  sic  ait : 

cTuquisesqui  Judicas  aliennm  servnro?  Domino 


trakes  eoi  in  ocuio  tuof  Bypocrita,  ejico  primumtra' 
iftm  de  ocmio  tuo^  et  tune  videkis  ejicere  fhsiUeam  do 
oeulo  frairis  iui,  8I,  fnquii,  tam  diifgens  es  ad  aHo^ 
mm  eorrigemia  peccata,  cur  non  prius  eorrigis  tuaf 
Sf  in  aliis  tam  lieulgno  miserieordia  moveris,  cur 
non  ttti  potitts  njisereris?  Scriptom  esl  enim  :  BUi^es 
pro^mMm  tmm  ian^am  te  ipsum  (Matth.  xii,  49); 
aad  to,  sicot  llBgis,  plos  diligis  fratrem  tuum  qnam 
te  ipittm;  iltttts  enim  curara  babes»  le  ipaiim  negfigis. 
Sed  boc  Iftrtasae  agis  artOt  ot  prius  illo  eiperiaris 
quoroodo  postoa  tibi  modcri  debcas,  magisque  vis 
prebare  in  aiio  qoam  io  te  fpso  luae  artia  peritiam. 
Si  enim  ideo  laeis,  aalotia  esit  non  niiscrieordia. 
Sednon  Ideo  fiicis:eor  eitto?  Quia  k^rpocrita  es, 
qoia  uon  via  esse  bonos,  sed  videri  bonur.  Sofficii 
eoiro  tibi,  si  a  populo  vfdeari&,  ct  ai  dete  alil  dicant : 
Ecce  liomo  Jostus,  ecee  qoi  nemini  parcit,  ecoe  quf 
omniom  peccau  redargoit ,  eoce  qni  voit  omnes 
saoare,  et  omniuni  oeulos  illuminare.  Hoe  enim  po- 
ptilus  dicit,  sed  tu  tanien  atiter  intelligis.  Scis  enim 
qttia  meoiitur,  quamvis  de  illorum  meiidaclo  gratO" 
leris. 

XX.  Holiie  dare  sanctu%n  eauibus^  neque  mitiaiis 
mar§aritus  vestras  anie  porcos^  tie  forte  concutceni 
eas  pedibus  suis^  et  conversi  dirumpant  vos.  Qitld 
enim  per  sancluin  et  margaritas,  nist  divina  sacra* 
monu  ioieUigamus?  Quid  vero  per  canes  nisi  infide- 
les  et  iniqiios,  qui  oblatrantes  veriiatl  acquiesccre 
nolunt,  et  quasi  cants  ad  voroitnni,  ad  mala  con* 


sno  stal  aot  cadiu  Subit  autcm  :  potens  est  enim     sueta  saepius  revertuiitur?  De  canibus  eniin  Doroinus 


Deos  statuere  illuro  :  unust|uisqnc  in  siio  sensu 
abondei  (JBom.  xiv,  4). »  Nolanduin  autem  sicul  hlc 
manifeste'app»rel,qnoniaro  illi  qiioque  Judicare  di« 
cunlor,  qui  alioruro  facla  vel  redarguuiil,  vcl  accu- 
sant.  Unde  et  Aposlolug  com  dij(issel :  c  llic  jani 

(198)  V.  S.  Aug.  De  opere  monachoruni  cap.  26. 
34. 

(199)  Haclenus  boniilia. 

(200)  c  Noliicjudicare  ut  non  Judiceroini.  >  Luc. 
VI,  57.  c  Noiitc  judicare  et  non  judicabiniini.  i 

(201)  c  Uaqtie  nonprobibuit  judfcare,  sed  docoit.  i 
Hier. 

'  (202)  Beda  :  c  Nunqnid  temere  enim,  sicut  nos  de 
»IiiiS  ila  Jiidicabii  de  nobis  Deos,  aot  iniqiia  inensura 


ail :  c  Non  est  bonum  sumcre  pancm  flliontm  et 
mitlere  canibus  ad  manilucandiim  (Matth.  iv,  26),  > 
cum  de  mulit^re  Cbananaea  loqiierelur.  Porci  vcro 
sunt  cpii  quasi  in  voliitabro  luti,  in  fcDlore  vitiorum 
delecUutur.  Uls  igitur  divina  sacranienta  dare  pro- 

renietif^tur?  nullo  modo  Iioc  est  apud  Deum«  i  etc. 

(2(13)  I  Cor.  IV,  2.  Chrjsost.  50  all.  c  Hic  non 
generaliter  peccau  omnia  prohibult  Judicari,  nec 
omnihus  istios  rei  abstulit  potesUtem,  sed  his  pro- 
fecto  solis  qui,  ctim  flagitiis  abundent  Innumeris, 
alios  de  levissimis  quibttsvis  delictis  loU  temeriute 
condemnant.  i  Hieron.  c  De  his  loquitur  qui  com 
Ipsi  rooruli  (rimine  leneanliir  obiioiii,  miuura  oec- 
cata  fratribus  non  conceduiit.  » 


»7 


S.  BRUNONIS  EMSCOM  SIGNIENSIS 


m 


kibemur,  quia  dunt.  io  peocalis  l»orao  perseverat»  ei  A  quserere  sper^nl*  Aliquando  eoioi  saneii  oon  reci- 


ad  ea,  quasi  capis  ad  vomilum,  reverliMir,  vel  quasi 
porcus  coBiiosas  ifi  eis  deleciatur,  Ciiristi  corpori%^ 
•l  saoguinis  sacramenta  eis  dare  non  delieiniis. 
Ck)nculcant  enim  ea  pedlbua  suis,  et  quasi  pro 
niliiio  ducentes«  non  quali  debcnt  veneratione  ea 
suscipinnt  :  staiim  enim  ad  pnavi  operia  coiisoetii- 
dliiem  convertuntnr,  et  nos  mierore  et  iristrlia  in* 
terius  scindunt  et  nimpunl,  qni  plus  qiiain  ipsi  de 
eotiim  {terditione  dolcimis.  Potest  aulero  de  inOdeli- 
Htis  36  '><^  intclligi«  ut  qnandiu  veritati  noo  ac« 
quiesconi,  et  oblatrantes  Evaiigelio  contradiciinl,  et 
a  sui  erroris  cflenO:etfoetore.non  separantiir,  mojora 
^s  sacramenta  noo  reveleiitur,  ne  forte  blaspbe- 
mando  et  irrideAdo  ea  copcqlcent,  ei  qbnversi  tn 


(^iendo  quod  petuntj  magls  exaudiuntur  quam  exau<> 
dircniur,  si  iilud  recipereut.  Plus  enim  non  reci- 
piendo  Ijeatus  Paulus  exauditus  est,  quam  si  illud 
recepissei,  pro  quo,  sicot  ip^e  dicit,  ter  Dominum 
rogaverat.  Exauditosestjgitur,  neexaudiretun  Non 
eiuin  nisi  bonuin  Apostolus  qu;erebat,  quamvis  iilujd 
non  bonum  sibi  esse  non  iiilelligebat.  Exauditus  est 
igitur  recipiendo  bonum,  ne  exaudireiur  reeipiendo 
non  botiuiu.  Qui  enini  sibi  bonum  non  qMaekrit,  dum 
SQ  bibi  boiiuni  quaererc  putal,  si  id  recipiat  quod 
quaeritf  non  exauditur;  si  notn  recipit,  exauditur. 
Deus  igitur  qui  non  aiiud  nisi  quairentis  affectom 
considerat,  bonum  ei  reddit  qui  se  bonum  quserere 
qredit,  e.tiamsi  sibi  noQ  sit  bouuin  quod  quxrit.  Vi» 


i^cospr^licatores,  non  solum  injuriariim,  sed  etiain  ^  dcajnus  autem  qul^  per  ijancm  et  piscem,  et  quid 


verberum  doiore  eos.  afficiant  et  dirofopant  (^)» 

XX 1.  Petite^  et  dabitur  vobii;  quferite^  et  intenw- 
lu;  puUate^  et  aperietur  vobis.  OmnU  enim  tfui  pelitf 
aecipii :  ef  ^iii  iiua^ritf  invemt:  et  pHhanii  aperietur, 
Maac  eiiini  secumlum  Liicam  supra  dietie  Doininicae 
orationi  contintiantur  (Lue.  Xf,  9) :  quam  qqideui 
iustanter  dicere  debeiiius,  nt  nostraram  petitionum 
detkieria  compleantur.  Sed  quoinodo  verum  est, 
ojiinis  enim  qui  petit,  accipitf  niulti  eniin  petunt  et 
BOH  accipiunt  quod  petuni.  Hoc  igilur  de  illa  peti^ 
tione  intcliigaUir,  de  qna  supra  dixit,  Qumrite  fnV 
wtim  re^num  Dei  et  yuaitiam  ejuty  et  cmnia  adjicien' 
iur  vobis,  Non  eiiiiu  in  stiiltis  petitioniiMis  fideies 


per  lapidem  et  serpeutQin  significietttr  (i06)..  Ego 
quidem  in  pane  sauctarum  Scripturarum  spiritua- 
lem  intei(igentiaoi  signiricari  puio ;  litteram  vero  in 
lapide,  quoniain  in  tabulis  bpjideis  scripta  esL  At 
yero  in  pisce  Cbrisiuin  Doniiiiuni  nostrum  inlelligo, 
qui  in  baptismi  fluniine  priuius  nauvit,  ei,ad  piscis 
siiiiilitudinem,  siue  Qiutu  de  Yirgiue  natus  est.  in 
serpente  vero  quis  alius  intelligitur,  nisi  ilie  qui 
primum  bominem  iu  seipeute  decepji?  Lucas  veia 
evangclista  ppst  baec  ovujn  qiioque  et  scorpioneni 
posuil.  Iii  ovo  igitur  resurrectionem  iuielligamus,  in 
qua  velut  pulli  de  ovis,  omnes  sancti  de  sepulcris 
resurgenlei,  sursum  ad  coeiestia  couvoiatMiut.  In 


$tiosexauitit:ip8eenimscitquidnobi&opussit(20K).  Qscorpione  autem,  diaboium  vei  Anticbristum ,  qiii 


lii  iilis  igitur  nos  exaiidii,  qiise  nobis  salutaria  esse 
c<H|[no:»eiu  Omni$  ergo  qui  petti^  aceipit;  sl  tanien  ijqft 
petiiio  digna  sil,  quie  exaudiator :  aiiam  autem  pe-. 
titionem  Deus  non  audit.  Unde  et  subditur :  Am  qm$ 
aU  ex  vobie  homo^  quep^  si  petierit  filius  tum  panem^ 
uunquid  lapidem  porriget  <t\  Aut  si  piscem  pet^erit^ 
nunqtud  terpentem  porrigei  eif  Si  ergo  90s  eum  mt($ 
malif  nostis  bona  data  dare  filiis  vestris,  guanto  magie 
Pater  ifester^  qui  in  ceslie  est^  dabit  bona  petentibue 
H.  Ac  si  dicat :  Vos,  qui  roali  estis»  non  mala  tameii, 
sed  bona  data  daiis  iiliis  vestris;  et  Detis,  qui  nato- 
raiiter  bonits  est,  bona  data  non  dabit  fidelibus  suis? 
Dabit  uiique  liona  daia,  ct  iioniiisi  bona  ds  dttbil, 
eliamsi  inulilia  qu.neraut,  dum  se  sibi  proiiitura 

(204)  PP.  niolti  verbiim  Dei  inielligvnt  et  enun- 
tiationem  myslerioruin  fidei,  llilarius  et  ilicron.  bic, 
S.  Leo  epist.  78,  Chrysosi.,  Beda,  elc. :  ei  anie  bos 
Origen.,  hpmit.  I  in  psal.  xxxvii.  A.  Constit.  apost. 
lib.  III,  cap.  5.  At  bapti&mum  iiiterprelatur  sanctum 
S.  Cyrilliis  llierosol.  calcch.  I,  u,  3,  et  catecb.  17, 
iium.  36.  Propius  ad  A.  S.  Alhanasius  Apol.  conlr. 
Arian.,  n.  11«  de  Liicliai islia  sermoucin  faclnni  non 
iiiiiialis  :  Eucharisiiain  ipsam  cum  A.  S.  Gregorius 
iib.  XXXV  Morai.,  n.  15. 

^205)  Hier. :  i  Qui  carnalia  supra  vetuerat  postii- 
lan  :  quid  quserere  debeainus  ostendit.  f  Huc  perti- 
net  iUud  S.  iacobi  iv,  5.  c  Petitis  et  non  accipiiis, 
eo  quod  male  petatis,  ut  in  concupiscentiis  vestris 
insumatis.  »  V..Abuiensem  ad  b.  ioc.  quo  uemo 
fortasse  loculentius  rem  edisscruit,  atque  ad  perse- 
verantiam  in  peteuuo  revocavit,  de  qua  Cbysost., 
Deda,  etc. 


dom  latenter  bominea  dcQpiuot,  quasi  cauda  ooe 
percutiunt;  scorpio  enini  nonnisi  cauda  percuiit. 
Booi  iuque  filii,  Id  est  Cliriaiiani,  panem  petuot, 
qula  in  iege  el  luroplietia.  apirituaiem  iuteUigontiaMi 
quasrunt.  Petuntautom  et  piscem,  quia  Ciiristi  came 
saturari  deaideranl.  Petunt  simiiiter,  et  ovum,  quia 
fii:piissima  spe  carnis  exspecunt  resorrectionem.  At 
vero  mali  lilii,  id  est  Jiukei»  iapidem  petunt,  quia  in 
sacris  volumiuibuA.  soiam  iitteram  qoaeniut.  Petupi 
autcm  et  serpentem,  qiiia  iu  v^nc^no  et  tortitudiue 
diaboium  imitanlur.  Petunt  simiiiter  et  scorpionem, 
Anlicbristum  exspecUntes,  quein  Messiam  vocant, 
ut  qut  In  Qiundi  exordio  in  primo  bomine  oceisi  sunt 
a  dracone,  circa  mundi  fiuem  percutiantur  a  scor-- 

(206)  Quod  hic  in  niy^Ucas  explicationes  effundi- 
tiir,  seqiiilur  aelatis  suae  ingeniuin,  imo  et  superlo- 
ruin  ssecnlornin.  Nam  Beda  non  absimtli  modo  (Be- 
daiii  etiam  aemulari  rortasse  voluit).  t  Panis  inteiti- 

gilur  diarilas cui  contraria  est  cordis  duritia, 

qiiain  lapidi  conjparavil ;  pisces  siinl  fides  invisihi- 
Itiiiii,  vel  propier  aquam  baptismi,  vcl  qnia  de  invisi- 
bilibtis  capiiur,  seu  qiiod  hujus  muudl  fluctibos  nou 
fraiigitur  :  cui  conirarium  posuii  serpentem,  propter 
venena  fallaciae,  quas  primo  boinini  praeseminavit* 
Quod  auteni  in  Evangelio  sccundum  Lucam  haec  doo 
suhscquilur  ovi  et  scorpionis  comparalio,  in  ovo 
indicatur  spes,  in  qno  nondum  perfecius  fetus  esl, 
sed  fovendo  speraiur :  vel  quod  spei  contrariuip  est, 
reiro  respicere,  quae  se  in  ca  quae  anie  sunt  extea- 
dit,  et  ideo  huic  conirarium  posuit  scorpiooenay 
cujus  aculeus  venenatus  retro  liroendus  esl;  qua 
mortifica  despcratio  in  fine  est  formidanda.  i 


Ii9  COMMENT.  HS  MATm  -  PARSII.  CM>.  Yll.  fSO 

pione.  Sic  itatiao  boiiis  fiTiis  bona  data  pelenlibtts,  A  morlis,  ctrcerem  aogotliaram,  et  bcum  ^nliiia 
bonos  Pater  bona  data  37  tritHilt.  Malt  vero  mala 


data  peicntes,  a  malo  patre  roala  dala  suscipiaot. 
Omma  trgo  qutecurufue  tmltis  «I  faciant  vobh  kom^ 
ntf,  ei  vo$  facUe  eis  :  hme  e$t  enim  iex  et  prophette, 
Qiiia,  inqnit,  petitiones  restras  a  Domino  exauditi 
TuUis,  Tos  quoque  aliomm  petitiones  libenter  aadi!e. 
Sed  ne  forte  puietis  quod  malis  petitionibus  assen- 
lire  debeati^s ,  hoc  facite  aliis  quod  Tobis  ab  aliis 
iieri  valtis.  Subvenite  aliis  in  necessitatibiis  snis,  si 
TuUis,  ut  alii  subveniant  Yobis  in  necessilatibns  ve- 
stris.  Et  alibi  quidem  dicitur :  c  Quod  tibi  non  vis, 
aliis  iiefecer!s(207) :  >  liic  anlein  dicilur :  Quod  tibi 
vis  fieriyhoc  aliis  fiicias.'tbi  malum  facere  rnterdi- 
cimoT,  bic  antem  eliam  malis  bona  fa(^^re  jubcmur 


miseriarttm» 

XKll.  (^8)  Attendiu  a  fai$u  propheti$  qui  veniunt 
ad  vo$  iu  ve$timemi$  ovium^  intrinteeus  ouiem  siiitl 
lupi  rapacee.  Anendlie,  iiiquii,  et  ca\-cie  vobis  a 
faUis  propbetis,  a  malis  sacerdotibus  rt  opi^tc^pit : 
nltenditc  a  falsis  praklicatoriiius  :  atlendlte  a  S.nio- 
niaeis  et  baerelicis  (209).  Qiit  rewiin^  ad  vo$  in  veeti- 
menti$  ovinm.  Ovium  siiaplicitaicin  6imiil«iiil,  ovium 
inmiiecnliam  ftnguiit,  et  oviutii  paiieatiam  ineiiiiiui- 
tur.  Quos  qiildem  si  inierius  vliieretis,  si  sub  veAi- 
bas  eernerelis,  siiiHd  ibl  qiiain  ovem  esie  ^oghosce- 
rciis.  Latei  cnitu  kipus  sub  oviiia  peUe«  et  quoa  es- 
lerhis  oves  esse  pulatift,  iii/rijKeMis  sinil  lupi  tapdee». 
Lupi  enim  rapaces  sonfV  qoia  non  ad  Udc  VeMroiit 


baecest  enim  lct  ei  propbciiie;  hxc  est  charitat  per-  ^  ut  gregem  cusUHiiaiii,  sed  ad  boc  ut  fureiAihr  ct 


fecta  :  «   Diliges  proxithnm  'iiHim  sfcut  te  ipsmn 

{UaUh.  V,  43),  I  qum  vis  ut  te  diligat  p¥ox!niiis 

ttnis  slcot  se  ipsum  :  quod  eiiim  ab  lllo  ekpetis,  hoc 

te  iHi  facere  oportel.  Hsec  est  Igttur  lex  et  propbeur» 

«^nia  boc  pnf  cipioni  lex  ct  prophet.T :  non  tamen 

dicU  quod  in  hoc  uno  inaDdato  universa  lex  pendeit 

ei  prophetx.  Et  quasi  aliqois  dicerei :  Arcta  vfa 

esi  ista,  YaMe  difllicilis  ol)servalionis  sunt  ista  mah- 

data,   snbdidil  diccns  :  Intrate  ergo  per  angustam 

poriam^  quia  tata  porta^  ei  spatiosa  via  «jffiir  ducit  ad 

perdiihfnem^  et  multi  sunt  Qui  intrant  per  eam,  Quam 

enguHa  porta  et  arcfa  tia  qum  dueil  ad  vtfam,  et 

pauci  $nnt  qni  iareniunl  eam.  Et  via,  inqdit,  an*ta 

est,  ci  porta  angfusta ;  tdeoque  a  paucis  invenitur 


rapiant,  nacieiii  et  perdant.  Qoomddo  autem  eo§ 
cognoscere:  possitls  audite:  A  fructi^us  eorum  O^gno^ 
$eeti$  00$  f  aicol  enlm  unaqoaeque  arbor  a  friicia  slio 
cognosciuir,  ila  miusqmsqtte  homo  in  operiUos  tals 
cognosei  poCest.  1deo<|tte  oon  diiit  a  lotiis.eoirttm, 
aed  a  fnictibtts  eorom  cognosceiiB  eoa.  Si  eiihii  ^erha 
ailendamiis,  non  ftcile  boai  disoernunlur  a  hiaiis. 
Undo  ei  alibi  DoAtnn)  aii :  <  Siiper  catUedram  U»yA 
sederuiti  Scrlbde  ei  Pharisei  t  4|inecttiique  dixeriul 
vobis  facile*  Secumhim  o|iera  eOrum  noliie  fa- 
cere  (SlO).  >  lii  quo  apertissiiiie  beiie  eos  dicere  et 
male  facere  osiendiu  Qui  igitur  iii  verbls  nOn  discefw 
nanUir,  in  oparibus  cowpreheikduuittr,  Praediceal 
igitur  quidquid  veiint,  vos  autem  opera  comiiderate. 


yerumiamen  haM!  est  ilia  via  et  illa  porta  per  qiiam  ^  Si  fideles  sunt,  si  miies,  si  patienuss,  si  nisericor- 


ad  vierfiam  vitam  pervenilor.  Pauci  enim  suitt  iUt 
qoi  snlvaittnr,  ad  comparatfonem  iUorom  qai  dam- 
nanUir.  Uiide  ct  alibi  ^Dominos  ait :  <  Malti  enim 
sunl  vocaii,  panci  Vero  electi  (Matth.  xxii.  Uy. » IIUi 
aotem  viaelllla  porta  qoaedacit  adperditionem,lala 
valde  ci  8patiosa'est,  et  ideo  multi  inlrant  per  eam. 
Jejonare  enim,  vigilare,  a  carnis  desiderns  et  cunctis 
voiuptatibas  abstinerCt  propriam  voluntatem  non 
facere,  cui  non  videatur  angustnm  et  arctum?  At 
vero  aLundanter  et  deliciose  manducare  et  blbcre, 
cunctis  camis  desiderils  et  voliiptaiibus  obedire, 
suseqae  voluntaii  in  nullo  coniradicere,  cui  iion  vi- 
deatar  latnm  et  spatiosum?  Mulii  igitur  per  hanc 
tiam  ambttlnnt,  mulli  per  hanc  portam  intrant.  Sed 


des,  81  httiiiiles,  si  paclfiei»  si  casU.  sl  bmvoli,  tl 
avariiUim  oderinl,  si  peemriam  non  iibacOndiifHt 
ei  sinilia  qu«  enomerare  lonifitm  esi  >  itli  sant  fr«* 
eliis  bonaB  arboris :  hortkm  latodea  foUa  auiii.  QnI 
eiiim  Umdani  h.^ec  el  nun  agimt,  fotia  taMium  ei  non 
fnicuw  oslendmit«  Sic  SgiUtir  a  fruciibus  eonim  co* 
gnosceiis  eoa.  Nam  el  spinn!  ei  irU^uli  a  fruellbaa 
saia  9ft  cognoscunuir,  qiionUim  iieiiue  h)  8plni8 
ttvos,  iieque  in  tribulis  ficus  colligiiiUur.  Sic  omm$ 
arbor  bona  fruetue  bono$  facil  :  mata  aniem  arbor 
fructue  maioe  faeit.  Non  poteti  arbor  bona  fruetue 
malo$  facere,  neque  arbor  mala  fruetue  bono$  facere. 
Veruni  esl  euUn  quia  omnls  arbor  bona  facil  fni- 
ctum  bonain,  el  oinnis  arbor  inala  facit  fructam 


roo  inirant?  CiviUicm  utique  perdUioni»  coUegium  ^  malam ;  sed  qoomodo  illod  verum  esl,  quod  verum 


(207)  rui  hoc  dkitur  in  ScripturaTPuics  Tobise 
IV,  16.  f  Quae  ab  alio  oderis  fieri  iibi,  vide  ne  iu  ali- 
quando  alieri  facias.  »  Hac  de  re  AHgusi.,  lib.  xiv 
l>e  civ.,  eap.  8;  Chrys«,  homil.  in  ps.  v;  Fulgcnu, 
iih.  I  l>e  remisfti  pecc«,  oap.  17;  Gregorius  M,  lloral. 
iib.  (?) ,  c*  23,  ei  iib.  x,  c.  6^  et  1.  xix,  c.  18,  in  qiiorum 
pruBO  loco,  <  Hioe  qoidam  sapiens  dicit :  Quod  iibi 
non  vis,  alleri  ne  feceris.  »*Recens  adnouior  Tobj^ 
IUhtud  nonMoe  sapienlis  cujasdam  indigitan  puiat. 
Sod  noD  kisce  verbis  Gregorias  appeUaret  scripto- 
rem  quem  canooioain  esse  norat,  et  pro  caiionico 
bai>ebai,  et  Reg.  Pasl.,  p.  iii,  c.  20,  lormuia  con- 
sttcu  appeiiandi  seriplores  canonicos ,  producil : 
I  scripUim  esL»  Imoiia  hocipMim  Tobiae  proponit  i. 
X,  ep*  51.  £i6i  PP.  hajus  dicU  memioerini,  ut  Aiig. 
1.    111  Docir.  GhrisU  c.  14.  Aiicuiremfmm   pro- 


diinl.  Frequens  fuisse  dictum  bor"  .npnd  JudaroS  et 
Christianos,  signifiaii  Lninpridus  iii  Alex.,  c.  51. 
Sed  aucior  non  esl  qu:r.rendii8,  cum  <  Deus  a  prin- 
-cipio  conscientiae  nosinp  indiderit,  »ut  ait  Chrysost. 
hoiP.  13  ad  pop.Ani.,  n.  3. 

(208)  Csl  liom.  EiuiscHO  supposii.i  Domiu.  post 
Penl.,  paff.  156. 

(209)  l»Krciicos  interpretator  S.  Hieronymus  qiii 
bic  dicuntur  pseudo«t>rophetae ;  et  Hteronymum  ex- 
scribens  Beda.  Chrysosioinus  negai  coniextum  hanc 
ferre  explicatioiiem,  ei  vull  accipi  de  <  iic  qut,  com 
sinl  vitae  pPHviute  corrupii,  speciem  tameii  virtuils 
indnti  suni ;  qui  viilgo  iuiposiores  vocari  solent,  vdv 
lYriAiTMV  VDoaiyopia. » 

(210)  Maiih.  xxiii,  2,  <  super  cathedram,  ete.» 
servate  ct  faciie. »  Vulg. 


131  15.  BR\JN0NIB  EPISUOPI  SIGMEMSIS  «2 

VcHlas  .ruU,  tti  iui«a  boua  faciat  inahini ,  el  A  Omnls  arbor  quce  noH  facU  frnctum  bonnm,  eicUeiur 

ti  in  ignein  mitieiur.  Tunc  eniin  arl)orcs  exciilunlur, 
quanilu  homines  moriunlur  :  in  igucm  vero  lutic 
nrKtcnlur,  quanito  ciiceiur  eis  :  lle ,  maledicii,  iu 
ignem  selernum.  Non  omnit  qui  dicit  miTii,  Domine^ 
DomiMy  intrabit  in  reguum  cxlorum ,  $ed  qui  facii 
votuntatem  l^alris  mei^  qni  in  c*tli$  eH^  ipse  intrabU  in 
regnum  cwiorumn  Quid  esl  lioc?  Nuiiquitt  eiiim  voIuih 
talem  Palris  iiou  racimus,  quando  Filium  ejus  Do- 
minum  vocamus^lpse  ciiim  iliscipulisail :  cVos  voca- 
lis  mc  magislcr  el  Domine,  ci  bcnc  (licitis(  suui  elcnim 
{Joan,  XIII,  '15).  >  Dico  ergo  :  Si  una  vohinlas  cst  ct 
PaUis  ct  Fiiii,  quoinoilo  nou  facil  voiuniaiem  Palris 
qui  facit  vohintalem  Filii?  Volunias  cnim  Filii  esl 
ut  vocetur  Domiuus  ;  cst  igiiur  et  voluntas  Pairis. 
B  Sed  non  suflicit  hsec  una  voluutas  :  sufliciet  aulcm 
si  cum  qucm  vocas  Dominum  (S16)  habeas  ut  Do- 
miiiuiUt  et  seivias  ei  ut  Doinino.  Si  enim  servicris 
ei  ut  Domino,  eris  scrvus  Adchs  et  honuSt  dicctur' 
que  iibi  a  boM  Domino  :  Euge^  serve  bone  ei  fidelii^ 
quia  $uperpauca  fuiiti  fideiii^  BUjiter  muUa  te  coiis/i- 
Ittain,  intrQ  in  gaudium  Domini  tui,  Sequilur  :  Mulii 
dicent  mihi  in  illa  die :  Domine^  Dominej  nonne  in 
nomine  tuo  prophetavimut^  et  in  tuo  nomine  damonia 
ejecimus ,  et  in  tuo  nomine  virlutei  multae  fecimut ; 
et  iuttc  confilebor  illis  ^  quia  nutHjuam  novi  vo$ :  di- 
tcedite  a  me,  qui  operamini  iniquilaiem.  Qui  suut  enim 
isti  imhii  uisl  illi  quos  inodo  paulo  superias  falsos 
propliclas  iiominavii?  Isti  autem  multi ;  bxc  iurba 
iiuu  modica  diceut  m  iila  die.  In  qua  dielf  JNon 
C  qu£ras  nomeii  ejus »  qaia  notissimum   esl.   39 
Quid  diccnt?  Domine^  Domine^  nonne  in  nomtne 
tuo  propiutavimusf  Propbetavit  eiMm  l'aiaam  (217); 
propbetavit  et  Caiphas ;  hoc  cnim  dicit  Evange- 
lista :  c  Quia  cum  essei  pontifcx  anni  Ulius  propfaeia- 
vit  diceiis  :  Expedlt  vobis  ut  unus  moriatur  homo 
pro  popuio,  et  non  toia  gens  pereat  (Joan.  xi,  51).» 
Dxmonia  vero  usque  ejiciunt,  aliasque  muiias  vir- 
tutos  faciunt»  et  qui  bapiizaut,  et  qui  praedicaot. 
Quot  enini  sunt  crimina,  tot  sunt  et  daemonii  iii 
uno  quoque;  unde  et  Dominus  de  Maria  Magdaleua 
dicilur  (218)  expuiisse  septem  dxmonia^  quoniam,. 
sicut  alibi  dicitur,  c  dimisit  ei  peecata  muUa,  quia 
diiexit  multum  (Luc,  vii,  47).  i  Uaec  autein  daemonia 
ejiciuntur,  quando  evangelica  praedicaiione,  a  quo- 
cunque  nuntielur»  peccatores  pGenitcnt  et  conver- 


nulla  mala  fuLial  bonum?  Nomo  cnim  tam  justns, 
qni  aliqmmiio  iion  peccet :  boc  entni  loannes  apo- 
Kiolus  aii :  c  Si  dixerimus  quia  peccaiuin  iion  habe- 
mus,  iios  ipsos  seducimus,  ei  veritas  in  nobis  non 
est  (211).  >  Omne  auiem  poccatum  niiilus  fructus 
esu  MahiS  igiiur  fruetus  etiain  in  bona  arborc  repc- 
rilai%  SiimUrer  attiem  nemo  him  intquuS)  qul  ati- 
quando  Uonum  non  agal,  nei]ue  cnim  fieri  poiesi  ut 
saltim  (212)  verum  ailquondo  iioii  dicat :  verum  au- 
tem  dicere  bouum  csi ;  invei«ilur  igiiur  bonus  fru- 
ctus  ei  io  arbore  niala.  Quid  igiiur?  Qiiomodo  verum 
esse  pi*obahinAis  qtfod  verum  essc  non  diibitamus? 
Vcriias  enim  nieniiri  non  poiuit.  Veruin  est  itaque 
quod  iiulla  arhor  boiia  fructns  malos  facit,  et  niiUa 
«rbor  niala  fructus  bonos  facii.  Verum  uiiqiie  esi, 
sed  cum  deterniiiiatione  verum  est.  Dicaiur  ei^o : 
NuUa  bona  arbor,  secundum  hoc  quod  bona  est, 
Iructos  Rialos  fa^it  (215) :  nullum  enim  contfarium 
#uum  conirarium  geuerat;  nam  neque  duice  facit 
aumnim,  iieque  sanitas  aegritudtnem,  neqne  frigus 
caloremv  neque  vcritas  falsiiaiem.  Non  tgi^ur  boiiuin 
fadt  malum,  ueque  iuainni  honum;  coniraria  eniin 
6unt;  Oinnis  enim  arbor  sccundam  suam  naiuram 
Lona  estv  ei  bonos  fnictus  facit :  secundum  corru- 
ptiouem  vero  maia  est,  et  malos  fructos  facii.  Quid 
auiem  in  arbore  signiAteiur  inieliigls  i  arbor  ciiiin 
isia.homoest  (2U).  Sed  vis  videre  quia  non  homi- 
uis  uatara,  qitae  uiiqoe  bona  est,  facii  fruoium  niH- 
lum;  sed  ^us  corruptio  et  peccaium?  Audi  quid 
ApohUdius  dicat :  c  Mon  enim  quod  voio  hoc  ago, 
sed  qiiod  nolo  malum  illud  facio.  Si  auleiit  qnod 
iiolo  ilM  fado,  jam  non  ego  operor  illud,  sed  qnod 
b  (biUt  itt  me  peccatum  (215).  »  Inde.  igitur  dicittir 
arbor  mala,  noii  quod  secuiidum  se  mala  sit,  sed 
quia  esi  corrupiio  mali.  Etsi  parum  quid«m  corrupta 
est,  qua^  jam  a  Gorrupttone  sana,  non  mala,  sed 
boua  vocatur  :  si  vero  multum  eornipta  esi,  mala 
vocaiur  et  non  hoiia  :  ab  eo  enim  suscipit  nonieii, 
quod  magis  in  ea  abundal.  Gognoscuulur  igitiir  fuisi 
propbetasafriiciibus  suis;  qiioniam,  etsi  aliquando 
bonmn  aliquod  facere  videantur,  tamen,quia  vel  pro 
lucro,  vei  pro  laude  faciunt,  eorum  simulatio  diu 
celari  non  potesl.  Qula  enini  omnia  opera  sua  fa- 
ciunt  ut  videaotur  ab  hominibus,  ipsum   qooque  t^ 
qiiod  bonum  esse  videtur,  houum  non  est.  Sequitur : 

(211)  Epist.  1, 1, 8.  c  Si  dixerimus  quoniam  pec- 
caium  noii  habemus,  ipsi  nos,  i  etc.  Vulg. 

(212)  Pro  saitem. 

(213)  llieron.  hic :  c  Nos  inferemas,et  Judam  ar- 
borem  quondam  bonam  fecisse  fructus  maios,  post- 
quam  prodidil  Salvaiorem ;  et  Saulum  arborera 
nialam...  fecisse  postea  frucius  bonos,  quaiido  in 
vas  eleciionis  de  persecuiore  translatus  esi.  Taiidiu 
ergobonaarhorfructusnou  facit  lualos,  quandiu  in 
boniiaiis  studio  perseveral;  et  mala  arbor  landiu 
manet  in  fruciibus  peccaiorum,  quaitdiu  ad  pceni- 
ientiam  non  convenitur.  Nemo  euim  permanens  in 
eo  quod  fuii,  incipit  id  esse  quod  necdum  coeperit.  i 
Idem  hahct  Chrysosi.  hom.  2i  c  fruciuiii  bonum  ab 
honiiuc  non  iieri  c  qiiaiidiu  maiiiiae  aflixus  est.  i 

(214)  Noii  dissimili   modo  Beda.  c  ^cr  arborem 


intelligimus  seu  bonam  seu  maiam  voluntatem  ;  fru- 
cius  auiem  opera,  i  etc. 

(215)  Ad  Uouu  V,  1-15.  c  Non  enim  qood  volo 
bouuin  hoc  ago,  sed  quod  odi  malum,  »  etc. 

(216)  Hiiarius  ad  h.  1.  c  Regnum  cceionim  sola 
verborum  oflicia  non  oiHinent.  i 

(217)  Hieron.  c  Nam  ei  Saul,  et  Baiaam,  et  Cai- 
phas  prophetaverunt,  i  etc. 

(218)  S.  Aug.  scrm.  1,  enarrat.  in  psal.  lxxxviii, 
num.  6  ad  iliud :  c  Confliebuntur  coeli  mirabilia 
tua,  Domine;  i  scribii :  c  Nou  merita  sua  conflte- 
buniur  cceii,  sed  confltebuntur  ccsii  mirabllia  lua, 
Domine :  i  in  omni  enim  mlsericordia  perditoruni, 
iii  justiflcatione  impiorum  quid  laudarous,  nisi  n>i- 
rabilia  Dei?  iaudas  quia.  resurTexerunt  mortui;  plus 
iauda  quia  redempli  suui  perditi,  i  eic. 


153 


COSIMENT.  IN  MATm-PARS  U,  CAP.  VII. 


m 


tanlur.   Faciuni  auiem  et  alias  mulus  virtulcs,  A  ^l^^m ,   quomeilo  iicc  pUivias,  iiec  OuHiiiia,  nec 

quia  coecos  Uluminani»  leprosos  coraol,  et  moriuos 

suscitaol.  Has  enim  virUilcs  fecerunt  in  corpore  ali- 

quaaii  praedlcatores,  in  anima  vero  faciunt  omnes. 

Neque  vcro  minus  esi  auiroam  sanare»  quam  corpus. 

Corpus  tero  sai^aiur  et  morilury  anima  vero  sana- 

lur,  et  nunquam  mofiiur.  Vis  auteni  scire  qa« 

anima  sit  cxca?  Anima  enim  inQiieiis,  qiise  Deum 

noD  videt,  et  Teriiatem  non  inielligil,  cxca  est. 

Le^rosa  vero  esi  iiJa  quot  vitibruni  inaciilis  sor- 

descit.  lHa  vero  mortua  est  quae  in  crimine  perse- 

vcrau  Toli^^s  igiiar  praedicatores  caRcos  illuminant, 

leprosos^  curanty  et  mortuos  suscitant,  quoiies  ini- 

quiboniiiies  eorum  monttis  et  i^dicalione  conver- 

limiur ;  ct  pttoiteiiiia  ducli«  diattolo,  et  omnibus 


veutus  iimeat?  c  Cerius  sum,  inquit  Afostoltts, 
quia  neque  inors,  neque  vita,  neque  princtp^s,  iie- 
que  potestates»  neque  aliqua  persecutio  |loicrii  me 
separare  a  cliaritaie  Doi,  qu9  esi  in  Clfristo 
Jcsu  (2ftD).>  Quamvis  enim  riirore'etUfni>rc,  fla- 
gdlis  ei  minis^  omniumqiie  lormeolorttm  geuei-ilHili, 
quasi  quibusdam  niagnis  venlordm  et  fentpcstatito 
pr<k^llis  soper  saifctos  tyrainii  «aeVieiKes  Irrtiereitt, 
eos  lamen  a  Cliri^ti  fide  separare  fniUateiins  pMe« 
fant :  hoc  autem  idi$o  fiebat»  qdia  bene  sliper  pe- 
tram  fundati  erani.  Videaiuus  etiani  de  illa  doifto 
qu^  lion  super  i[)etraiii,  sed  sttper  arenam  fuadala 
esL  £i  omnif ,  iuquii,  ^i  tfMlii  wrlm  iwii  kmc,  ei 
fioti  [4cii  M ,  iwtili»  trii  tito  4ttUio  gui  ledi^eit 


operibus  ejus  abrenuniiaut,  et  su»  siluUs  medici-  ^  (hmnm  sum  mtper  unnm.i>ue$miiiifl{ 


einam  ab  illis  sUsci|)iuNU  Sed  qnid  boceis  protltest, 
cuiB  iUis  Doiiiinus  dicai»  ftniiigMiim  na»i  vos?  nua- 
qaam  dilexi  vos?  nunquan  vestra  opera  mibl  plli* 
caerant  ?  Novit  enim  eo^  Dominus,  atque  dileiit 
secnntlum  ualuraro  quam  ineis  creavit.  Non  novit 
verOy  neque  ditcxit  seeimdum  corruptiouem  qtu 
eo$  diabolus  vitiavii.  Omnit  tr§o  homo  qui  audU 
verka  mea  hac^  el  (acii  eUf  a$9imHabilur  viro  safnenli^ 
^ui  iedificavii  doittum  §udm  iupra  peirasHi*  Nofi  ergo 
suQcii  audire  verba  Der»  boc  enim  et  Aposiohis 
aii :  f  Noo  audltoras  legis  juiti  aunt  apud  Deuro, 
sed  £4Ctores  (liem.  ii»  iS).  •  Andire  enim  omiiium 
est,  facefe  vero  pauconim.  Domus  auiem  qttte 
snp^pelram  fnndata  est|  firmum  ct  stabile  rumli-  q  in  re  scribte  et  pbarls»f>  etsi  multa  beite  dMilsseiH, 


uritf,  el  ve- 
nerunt  fiumina,  ei  'fiaverunl  rinU,  ei  irrUerum  im 
doMum  iltam  ei  cecidit^  ei  'fuit  riittta  i^  \nagHax  Qui 
enlm  verba  Dei  tiudire  delectaniur,  et  eastodfte^lmu 
turant,  suaD  lldel  domum,  seque  ipsos  Mper  ai^itam 
tedificant;  quia  facili  aura  peirseeutienis  d^uniur : 
quorum  quidem  Tuina  tunc  raagna  erit,  l|uando 
mallgnorum  spiriiuomforere  et  ira  quasi  magno  qiio- 
dam  impetu  procellarum  in  tartara-pneciptiabuiiitir. 
XXIII.  Ei  faeiuin  e$t,  ^cum  conewkmamt  «Amus 
"verbahaic,  a4mirabaniur  turhm  swperdtieirina  tjue, 
Erai  ei^m  doceno  eb$  sieut  poieaatem  hahent,  non 
ticui  icriha  ei  pharietei.  Ille  enim  inpotesiaie  do- 
cety  qui  pro  timore  veritatem  40  ^i  <^i-  Q**^ 


inentttBi  bifbet.  Sapiens  igiiur  est  qai  sic  aedlfteat. 
Fundaeienlliro  prius  quaerendum  esL  Sed  videamiis 
qnid  baee  petra  stgitificel;  Apostolus  enim  didt 
quia  cpetra  *eral  Chrislus  (/  Cor.  v»  4):  i  itemque» 
c  fuiHiamenturo  enim  aliud  nemo  potest  ponere  pr^ 
ter  id  quod  positum  esi,  id  esl  Clnrisliis  Jesus  (21^).» 
Inveniati  fuiidameiitttm «  bic  donram  aedtfica  :  bic 
enim  domum  asdificabis»  si  basc  maiidata  senrabis. 
Crede  ^  fae  quse  pnecipit  Cliristus«  et  fundaberis 
in  fundameHto  Chrisio  :  ipse  erit  tibifundamentiim» 
ideoqoe  oon  timeSiis  pluvias  et  ventum.  Hoe  est 
enun  i|ood  aii ;  Ei  de$eendit  ptuwa,  ei  veneruni 
fmuina^H  ftavetunt  venii,  et  irrueruni  in  domum 
iHam,  et  non  cecidii;  [undaia  enim  erai  $upra  pe- 


piurima  tamien  teliqttisae.inleMigl  possuiit*  sive  quia 
dicere  timebant»  sive  quia  ea  nan  cositodiebant»  et 
Idee  dicere  erttbescebaut(22i).  Hunc  autom  tam 
proHxom  eernionemf  secundum  Mauhamm  Salvater 
nosler  in  monie  habuii;  secHttdum  Lueam  vero  in 
loco  carkpeetri:  quod  quidem  quomodo  solvi  possit 
non  video*  nisi  etttndetu  sermonem  bis  eum  lia- 
i>ttisse  inieliigamus  (^)*  Ei  boo  quidem  non  erat 
inconveiiieiis,  quooiam  aliis  recedenUbus,  alii  suc- 
cedebamt,  qulbus  eadem  verba  necessaria  eraol. 
lllis  igitor  recedeniUMis »  qulbos  baec  loeiiins 
fuerat »  ipse  in  monte  llla  nocte  mansit »  <  per- 
noctans»  ut  Lucas  ait,  in  oratione  Dei.  Et  cum 
dies  factus  esset,  vocavit  discipulos  suos,  et  elegit 


tram.  Vis  autem  videre  domum  supra  petram  fun-  0  duodeclm  ex  ipsis»  quos  el  aposiolos  uomiuavii.  £t 


(219)  11  Cor.  ni,  il.  Eadem  est  hic  de  fundamenio 

doinuft    explicaiio   Hieron.  <  Fuiidaiiientuiu   quod 

Apostolus  archiiectus  postiil  uuiis  est  D.  N.  J.  C.Su- 

per  hcM^  fttiidainentum  stabile  et  firmutii,  et  per  se  robu- 

.siii  iiioie  ruudatttin,  aKdilicatur  Chrisli  Ecclesia,»  eic. 

(^y)  Roin.  VIII,  38.  <  Neque  angeli,  iieque  priu- 
cipalus,  neque  viriutes,  neque  fulura,  neque  lorii- 
tndo,  neque  altitudo,  neque  profuudum,  iieque  crea- 
tura  alla  poteril  iios  separare.  > 

(221)  <  Poiestaiem»  lianc  Hieronymus  el  Beda  ex- 
pli<:aiii;  quod  J.  C»  nou  sicut  scribae  et  pharisan 
ea  duiilaxat  proponerel  qux  scripta  eraiit  in 
Mojfle  et  propbetis»  sed  pro  liberiatc  voluntaiis  suae 
uoniiuila  adderet,  quaedam  imniuiaret,  ut  ex  prae- 
cedenti  sermone  paiel.  Cbrysosloiiius  boni.  26,  quod 
cum  prsecepta  ipsa  sauciret»  saepe  uteretur  foriuula 


quadam  :  <  Ego  auiem  dico  vohis, »  ei  lerrilJlis  judl- 
cii  meniionem  faciens,  <  se  monsirarel  ei>se  judicem 
per  praeniia,  et  per  supplicia. » 

(i2i)  Vix  est  ut  hxc  A  nosiri  senientia  vtdeaiur 
proiian  poi^&e.  Difllcilein  tainen  locuin  ci^se,  beiie 
iiidigiiavit,  quein  veieres  et  receiiliores  cxplanare 
conali  suni.  Pendei  ex  eo  quud  dicilur  ap.  Mai- 
thaeuin  init.  capilis  5  (snpra  n.  li)  ei  ap.  Luc.  vi,  i7. 
lieceniiores  docli  inierpreies  Maldonaius,  a  Lapide, 
Calmet,  etc,  uon  serinoneni  repeiilum,  sive  bis  ha- 
biiuro,  Yoluni,  sed  eumdem  semel  dicium ;  Mal- 
tbaeum  vero  rerum  gestaruiu  ordinem  noii  seculum, 
quae  lempore  disiabant,  proposuisse.  Niliiiominus 
auctori  noslro  veleres  ferme  conseuiire  deprcheii- 
dentur;  Aug.  be  consens.  Evaiig.,  lib.  ii,  c.  i9, 
Gregoriusy  homil  9  iu  Ezechiei.  A.  iinperfecii. 


I5S 

4e8oenden«  cttm 


illis 


S.  fiRUNONlS  EPISCOI^I  SlGMCNSlS  156 

stclit  in  liico  cAinpcsin»  ct  A  rcdiit  iierum  Gapbaraaum ;  et  iunc  qu.ciem  sanaYii 


liirbsidiftcipuloruni  et  inuliitudo  copiosa,  qua^  illuc 
un^ique  coiriluxerat  (Ltic.  vi,  12),  >  stetil  cum  eo; 
et  ibi  quidem  hunc  eunulem  ftcrmonem  habuit, 
quamvia  non  omnia  qu»  bic  narrantiir^  iu  iUo  con- 
tineantur;  sicut  nec  iii  iaiaomnia  dieuniur  quoe  in 
$tlo  rejierilintur.  Sciendum  est  praetcrea  quod  evan- 
gQlisia;  non  eodem  ordii)c  historiain  scribuni,  quo 
a  ^alvalore  omiiia  fiirta  simi  (2:23).  Undc  ct  in  hac 
re  multum  discordare  videniur.  Lege  eos  et  sic  esse 
videbiS.  Pdto  eniiu  quia  iiou^  ordiui  sqd  uarrationi 
o^ram  dabaiit. 

&XIV.  [Cap.  YIII.]  Cum  autem  de$cendi$set  de 
mofUe  $ecuiw  $uni  eum  imbfB  wuUiB,  DescenUil»  in- 
quit,  Doiuinus  de  nionte  cuni  discipulis  suis,  iiivc- 
iiitque  ibi  inultas  hoininuiu  tiirbas  quae  cuin  exspe- 
clabimu  Qiiibus  posiquam  ea  locutus  est  qu»  Lucas 
evangelisia  narrat  (cap.vi ),  se.cui;e  sunt  eum.  flt 
eece  l€ftr9$u$  veMen$  adorubat  eum^  dmn$  :  Domine^ 
$i  «i«»  poie$  me  curare.  Hoc  aulcm  roiraeulum  non 
eo  lempore  factum  est,  quo  factum  esse  evangelisia 
dfcere  videtur,  te&iante  Luca,  qui  ait :  c  lit  factum 
est,  cum  esset  in  uaa  civitate,  et  ecce  vir  plenus 
lepra,  et  videns  Jesum,  procidens  in  facieni,  roga- 
vii  eum  dicens  s  Domine,  si  vis,  poles  me  mundare 
{Lucu  5,  XII ).  I  Nemo  igiiur  |in  loco  campestri  boc 
facium  fuiase  iiitelligat»  quod  inuQa  clvits^te 
facium  esse  audii.  {tec  itaque  superionbus  non 
GoiiilnQanlur.  In  eo  enim  quod  ali»  c^m  aulem  de- 
Mndmet  de  monte^  $ecutw  $unt  eum  turba  multWf 


paralyticumy  ct  voeavit  llatlb«:um  apoatolum  et 
evangeiisiaiu.  Eisdem  autom  diebus  ascen<tii  iii 
moHtenii  ibique  iiluui  scrinonem  babuii,  de  quo 
superius  diximus,  quando  octo  beaiiiudines  prsedi- 
caviL  Cumque  omnibns  recedentiliu»,  ifMe  eadem 
nocie  ibi  mansisset,  facto  inaiie  vocavit  discipulos, 
el  duodecjin  ex  eis  elegii^  quos  et  aposlolos  norai- 
naviL  liide  VciO  dcscendens,  |)cne  eumdemsermo- 
nem  babuit  in  loco  campestri.  Veniens  auteiB  in 
civiiatem  Capharnaum,  qux  ibi  proxima  erat|  sa^ 
navit  puerum  ceniuriouisk  Sic  igilur  se  baboi  ordo. 
Ilic  autem  ieprosus  quando  vel  ubi  inundaius  fueriti 
jnccrium  est.  Potesi  taineii  convenienter  inleUigi, 
qiiod  in  praidicla  civitate  fuerii  muadatiis,quoniam 
D  hoc  niiraculum  inicr  ca*iera  miracula  scribiiur^  qu;e 
ibidein  Domiutisoperaius  esi.Et  cxtcri  quidem  evan- 
gelisKcprlus  scribuni  de  socru  Peiri,  et  puero  cOnUi- 

.  rioni8»quanide  bujiisleprosimundaiioiie.Nitncautem 
ad  rem  vcuiainns.  c Ecce,  inquit,  leprusus  veniens ado- 
rabat  eum  dicens  :  Duiniiie,  si  yis,  putes  me  mun- 
dare  (225).  i  41  Vidc  quania  sit  Q.des  leprosi :  bomi- 
nein  videt,  f>eim  adurat»  de  omnipotentia  non  dubi- 
tat.  Sed  quiddicil?  Domine,  $i  tn$^pote$  me  mundare: 
Doininus  es,  omnipotens  es,  voluntas  lua  opus  esl» 
oiniiis  creatura  libi  obediens  esi;  non  pronicrui 
benelicium  tuum,  non  suiu  dignus  colioqulo  iuo: 
credo  lainen,  quoniam  si  vis,  potes  me  mundare. 

.  Et  Doniiu)is  ad  li^c,  extenden$  maftum  $uam,  tetigit 
etcm,  diceH$:  VolOf  mundar^.  Manui^i  smi^m  Dominus 


Biiperioris  locutionis  finem  faciL  Delnde  vero  ge-  C  extendit,  poteniiain  inauifestat,  virUitem  non  celat, 


aiprum  ordine  ei  loc«>  et  iempore  prsetermisso,  ab 
hoc  miraculo  scribere  iuchoai.  riecessarium  igiiur 
esse  videtur,  ui  de  ipso  ordine  pauca  dicamus»  ne 
sibi  invicem  evangelisue  cooirarii  inveniantur  (2i4). 
Posiquam  enim  Dominua  Jesus  vocavii  Peiruni  ei 
Andraeam,  Jacobum  et  Joaunem,  veniens  simul 
cum  eis  Gapharnaum,  ubi  ei  ipse  et  iili  ha^itabant, 
iniravii  in  Synagogam  ei  praedicavit ;  ei  mirabaniur 
omnes  in  doctrina.cjiis*  Inde  vero  exieos,  venit  in 
domum  Pelri,  eisanayitsocrMm  ejus,  et  s^iias  vir- 
iutes  ibi  openuus,  reliquit  Gapbarnaum,  et  irans- 
freiavU...Deinde  .\ero»  transactis  aliquantis  diebuSy 

(225)  Esi  hlc  canon.  2,  ap.  Gornel.  a  Lapid.  ex 
hls  qiios  ante  commenlarium  suum  stuiuii,  et  ad  h. 
1.  Vide  Maldonatum  ad  h.  I.,  eic. 

(224)  Eadein  de  ordine  non  servato  faciorum 
J.  G.  est  senteniia  oinnium  ferine  inteiprctum  re- 
centiorum.  \id.  Jnnsenium  c.  43.  Goncord.;  Maldd« 
naiuin  ad  h,  I.  ei  cap,  6  a  L»p.  Gulmet,  etc,  ei  Jo.  ile 
la  ilaye  Evan.  dispos.  c.  53 ;  Ghrysost.  iamen  hoin. 
26,  ei  A.  Imperfecii  haec  quae  iribus  capituli»  a 
Maitbaeo  narrata  suni,  iu  inonte  omnia  ferme  facla 
luterpretari  videiaur. 

(2z5)  ilinc  incipil  bomil.  Emiseni  Dom.  iii  post 
Epiph.,  pag.  54,  quae  el  sequeniem  nnmeruni  com- 
plecLitur. 

(226)  Idem  seniire  Mieronymus  viitelnr;  quJ,  post- 
quam  observavit  descendenti  Domino  de  inonle  hunc 
occnrrisse :  f  necduin  eniio  polcrai  cum  lepra  tam 
inoltiplicem  in  inonie  Saivaturis  audire  sernionem,» 
scrrbit,  c  eYtendenle  inanum  Domino,  stutiin  lepra 
fugit:  »  qui  duo  pneterea  adiuoneiopportune4*  de 
ordiiie  curaliouum.  <  Notandum,  quod  hicprimus 


tangit  hominem  et  fugit  lepra.  Imo  prtus  lepra  fugit 
quain  manus  ad  hominem  perveuirei  (226),  iie  si 
.lepram  teUglssei»  contra  legem  facere  videreuir* 
.  Ltx  enim  bujusmodi  hominem  immundum  judicat» 
quse  oinne  .immiuidum  taogere  inierdiclt.  Sed  quid 
ait?  VoiOf  mundare,  Gredis  quia  possum,  voio  quia 
credis;  experire  fidem  iuami  coguosce  potentiam 
nieam ;  volo  ui  munderis,  ei  ideo  mundare»  el  con" 
feeiim  mundaia  e$t  lepra  eju$;  ui  ei  fldei  virtus,  ei 
curantisomnipotentia  apparereL  El  ait  illijew : 
Vide  nemini  dixeri$^  $ed  vade^  o$tende  te  Maeer- 
doli  (227).  Hoc  enim  noa  dixisset»  si  boc  miracu- 

specialiter  curatus  sii;  2»puer  centurionis;  5*socrus 
^  Petri ;  4*  qui  oblati  suntei  d»monioTexati.  >  Alteniui 
^  adinonei  de  leciione  hnjus  loci;  qiiod  jungenda  duo 
verba  non  sint,  ei,  nt  plerique  lalinorum  putant, 
legendum  c  Volo  mundare,»  sed  scparalim,ut  primuin 
dicat  <  Volo,  »  deiiuie  imperans  dic»!  :  <  Mundare.  i 
Atqueeleganierhoc  loco  eiiainBeda  :  c  Volo,  propter 
Pholinum  dicit;  iinpernt,  proplcr  Ariuin;  inngil, 
propter  Manichseum.  »  Tetigisse  tanien  cum  Ghry- 
sosloinus  et  A.  Iniperfecti  opinaniur,  et  legem  de 
leproso  non  iaegendo  (Levit.  xm)  sibi  nonessepc- 
sitain  ostenderc  voluisse. 

(227)  Plures  imperati  «ilentti  csusse  afferantnr 
ab  inierpretibus.  Hieronymus,  quod  necesse  nna 
essei  verbls  pnedicare  c  quod  iiianifeste  corpore 
praererebai.  »  Beda,  c  ut  docere  nos,  non  solnin  a 
mercede  ahstineannis  pecnniflp,  sed  etiam  gratiae  :  t 
Glirysosioinns,  ul  jactantiain  ei  gloriam  fugiendam 
prxciporet.  Bene  A.  Iinperfecli  silenlinm  iinpetrari 
censet,  doiiec  saccrdoti  se  ostendei^L 


457  G01ilf£NT.  IN  MATTH.  ^  PARS  ii,  GAP.  Vlll.  i58 

|URi  iater  tartes   fecisset,  quae  eum  seqnebantur  \  et  animain  suam  Deo  reddidil,  incorraptnm  fidem  et 


eirni  de  monte  descendisset:  neque  enim  unus  celare 
posset,  qaod  tanta  millia  hominum  Tidissenl.  Quae- 
rendum  lamen  est«  cur  ei  Doroinus  prspcipiat,  ut 
nemini  dieat?  Pra^icare  namque,  et  Dei  miracuta 
populis  nuntiare,  sacerdotum  est  :  leprosus  vero 
elsi  mnndatus  sit,  sacerdos  tamen  fleri  uon  debet; 
qnoniara  illi  ad  hoc  offlciuin  eliguntur,  ot  Apostolus 
ail,  qnl  sine  erimine  (228)  sint.  In  hoc  quoque  et 
nos  doeemur,  in  bis  qu?e  bene  et  laudabiliter  affi- 
mos,  laudem  bominum  et  ranam  gloriam  quxrere 
non  debere.  Sed  cur  eum  ad  sacerdotem  mandas, 
DoAine  Jeso?  Quare  julies  ut  sacerdoii  se  ostendat, 
quem  tu  sacerdoium  omnium  maximus  curas?  Quis 
eum  judicare  audel)fi,  qui  a  tuo  judicio  mundus 


sinccram  conversationem  se  agere  promiital :  codnis 
enim  impulribilis  est,  redoleniisque  i^^miurtit.  His 
ftutem  superaddat  et  coccum ,  ut  cbarilatis  igoe 
•uccensus  Denm  diligat  et  proxinium;  coccusenlm 
ignei  coloris  est.  Oflerat  prseterea  et  hyssopum,  nt 
in  petra  radicatus  et  fundatus,  nunquam  a  ChrlBti 
fide  separari  valeat :  byssopas  enim  nataraliter  in' 
petra  nascitur;  petra  autem  eralGhristus.  Postauam' 
igitur  sic  se  totum  Deo  reddiderit,  immolet  unum 
de  passeribus  in  vase  ficlili  super  aquas  vivenies. 
Hic  enim  passer  corpus  est,  ideoque  in  vase  flcliU 
immolatiir  :  quia  vasa  terrea  ei  fictilia  suiil  corpora 
noslra.  Immolaiur  aulem  super  aquas  viventes,  id 
est  sicut  sanctae  Scriptiir»  immolari   praeciplunt. 


redit?  Hoc  igilur  agis,  iit  legis  sacrameniis  consen-  B  Unde  Aposlotus  :  i  Obsecro,  inquit,  vos  per  mise-' 


lire  agnoscaris.  Uie  enim  mundus  est,  qui  sacerdo- 
tum  jodicio  mundus  judicalur  :  fllorum  enim  est 
bonuro  a  malo,  justuin  ab  injuslo,  et  mundom  ab 
iinmottdo  separare.  Iloc  itaque  privilegium  els  con* 
firmas,  dum  ad  eorum  judicium  bunc  bomiAem 
mnndas.  Sequilur :  Et  offer  munm^  quod  pracepit 
Moyses  in  testimonium  ilHs.  Prius  autem  quid  lepro- 
sus  iste  significat  (significet  enim  aliquid);  deinde 
vero  dicamus,  quid  miinus  etiam  signiflcet,  quod 
eum  offerre  praecipii  Moyses.  Iste  enim  leprosus 
tofam  homanum  genus,  et  unusqnisque  peccaior 
inteiligi  potesi.  H<rc  enim  lepra  non  corporis,  sed 
anims  esi.  IUa  eniro  anima  leprosa  esl,  quse  super- 
bia,  ira,  avaritia,  discordia,  odio  et  luxuria  sor- 
descit.  Talis  igitur  leprosus  currat  ad  Jesum,  festi-  ^ 
Det  ad  medicum,  non  desperet,  pcenileat,  et  mundari 
iLsideret.  Dkat :  Domine^  si  vis,  poles  me  mundare, 
Poies  atique,  quia  et  ego  sum  poenilens,  et  tu  es 
omnipotens.  Tu  enim  dixisti,  quia  pcccalor  quacun- 
qiie  liora  conversus  fuerit  ct  ingemuerit,  vita  vivet 
et  non  morietnr  (Exech.  xxi,  28).  Si  enim  hoc  dixe- 
rit,  si  boc  egerit,  certus  sit  de  misericordia,  non 
desperet  de  venia,  quia  benignus  est  Dominus,  qui 
ad  se  venientem  neroinem  repellil.  Deinde  vero  offc* 
rat  munus  quod  prxcepit  Moyses.  Priccepit  eniin 
Moyses  (229),  ut  leprosus  quando  mondatur,  oflerat 
per  se  duos  passeres  vivos,  qnibus  et  vesci  licitum 
sit,  et  ligDuro  cedrinum,  et  coccum  et  byssopum  :  et 


ricordiam  Dei,  ut  exhibeatis  corpora  vestra  hosliam 
viventem,  sanctam,  Deo  placentem,  rationabile  ob»' 
sequium  vestrum  {Rom.  xii,  1).  >  Haec  est  enim 
viva  aqua,  quae  te  bene  pasFcrem  tuum  immolare 
docet :  Judxi  enlm  non  bcne  immolant,  quia  ad 
hanc  aquam  non  veniunt.  Alierum  vero  passerem, 
id  est  animani,  in  agrum  avolare  dimittat,  qualenus 
jain  llbera,  nec  terrense  corrupiionis  niole  gravata, 
virlutum  alis  ad  coelestia  volare  discat :  quia  enim 
alter  passer  jam  immolatus  est,  ideo  isie  iibere  to« 
lat  et  a  nullo  delinetur  :  c  Gorpus  enim  quod  cor-* 
rumpitur  nggravat  animam  {Sap.  ix,  15).  )  Hic  est 
igilur  recius  poenitentiae  ordo,  ut  quicunque  mun«* 
dandus  ad  Deum  venit,  prius  se  ipsum  totiiiu  Do- 
mino  oflerat,  fidem,  et  charitatem,  et  in  bonis  o^- 
ribus  perseveranliam  promitlat;  camem  quae  pecca- 
verat,  in  servrtulem  redigat  et  aflligat;  et  animam 
jam  libcrtate  donatara,  ad  ccelestia  contemplanda 
volare  dimittat.  Jubet  autem  pf^sierea  Moyses,  eum 
qui  mundandus  est,  et  alia  rounera  oflerre;  duos 
vitlclicet  agnos  et  immaculatos,  et  ovem  anntculam 
absque  maciila,  et  tres  decimas  similae,  qune  con- 
spersa  sil  oleo,  et  seorsum  olei  sexlarium ;  hoc  enim 
Moyses  oflerre  praecepit,  hoc  et  ipse  Dominus  of* 
ferre  jussit.  Sed  quid  istl  duo  agni  signiflcanl,  nisi 
duo  maxima  praecepia  cbaritaiis?  quae  quia  malum 
non  operantur,  non  imroerilo  immaculati  agiil  vo- 
cantur.  Unde  Apostolus:  c  Dileciio,  inquit,  proxiini 


nnam  e  passeribus  immolet  in  vase  flctili  siiper  j^malum  non  operatur  {Rom.  xii,  10).  »  Hos  igitur 


•qnas  viventes  :  alterum  vero  in  agrum  avolare 
dtmitiat.'Hoc  entin  vanum  ct  inalile  videretar,  nisi 
llle  fieri  praecepisset,  cui  nihil  vanuin  vel  inolile 
placeu  Ille  igitur  qoi  roundatur,  duos  passeres  ofl^e- 
rat,  et  corpus  et  animam  Domino  reddat,  ut  jam 
non  mundi  voiuptatibus,  sed  Deo  serviant :  qui  bene 
vivi  offerri  dicnntur,  qaoniam  de  morte  ad  viiam 
transferuntar;  qnibus  qiiia  vesci  licitum  est,  mundos 
eos  esse  cl  a  peccato  liberoH  manifestat;  nihii  eniin 
nisi  mandum  lex  comedere  jubel.  Oflerat  autem 
simul  cum  bis  et  lignuro  cedrinum,  ut  quia  corpus 

(228)  Spectavit  ad  Pauli  locum  ad  Tit.  i ,  7  : 
c  Oportet  episcopum  siiie  criminc  esse;  »  et :  c  Si 
quis  sine  chmiiie  est, »  etc. 

Pathol,  CLXV, 


duos  agnos  oflerat :  hxc  duo  praicepta  se  tenere,  et 
custodire  proniittat,  qui  a  suorum  maculis  pccca- 
torum  mundari  desiderat.  Ofierat  auiem  et  ovem 
annicnlam  imroaculataro,  per  qitam  Integra  perfecta- 
que  innpcentia  significatur.  Oflerat  et  tres  decimas 
siinilx,  fidem  videlicet,  quae  in  Trinitale  toia  con- 
sisiit :  Itsec  est  enim  simila  nostra ,  hxc  est  vita 
animae  noslrae.  Unde  Apostolus  :  c  Jiistus  autem  ex 
fide  vivit  {Rom»  i,  17).  »  Sed  haec  simila  non  unde- 
ciinque  sed  cx  decirois  fit,  qaoniam  fidem  nostram, 
nonnisi.  de  sanciuario,  et  a  sacerdoUbus  soscipere 

(229)  Levit.  xiv,  4,  etc.  Similes  allegoricas  c^ 
mvsticas  inlerpretationes  altuUt  hic  A.  Imperf§ct| 
bou.  21. 


m 

dobcmus  :  ibi 


enim 


S.  BRUNONiS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  m 

omnes    decimae  reponuntur»  A  magis  ramiliares  Domino  erant,  ipsi  pro  eo  intep- 


quibus  sacerdotes  et  leviiae  aluntur.  £t  bene  quidem 
hxc  simila  conspergiiur,  quoniam  iides  nostr^ 
sayicti  Spiritus  gratla  saocliricalur.  Offerat  aulem 
super  badc  et  sextarium  oiei,  inlegram  scilicet  per* 
lectamque  mensuraQH  miserieor^i^e  :  olferre  enuuy 
Yovejre  et  pro^ttere  est.  O^m  igitur  offert,  qui  s^ 
i|)!^ericordiam  teoere  pr4>miuit.  Ut  enim  in  liqw)r:<» 
l)iis  ^eum,  sic  ia  operibus  misericordia  superior 
est.  Uiide  Psalmisla  :  c  Suavis  Dominus  uoiversis ; 
miscrationes  ejvs  super  omnia  opera  ejus  {PtaL 
cxLiv,  9).  I  Et  bic  quoque  rectus  poenltentiae  ordo 
servaiur;  ut  quiicunque  ad  poenilentiam  venit,  cha* 
ritauem  et  in^ocentiam,  fidem  et  misericordtam  ofle- 
rat  ct  promittal  :  offert  enim  charitatem  in  agnis. 


pellarent.  )lii  autem  cum  venissent  jid  JesuqOp  roga- 
ban^  eum  solliciie,  dicentes  ei  :  Quifl  dig^us  eu  ut 
hoe  illi  prmle$ ;  diiigil  enim  gentem  noilmmyBi  $yna^ 
gogam  ipse  wdificavii  nobi^.  Sic  igitur  cenlurio  acces- 
sit  ad  Jesuoi^  non  per  se,  sed  per  seniores  Israel 
(^^);  videllcelut  nosdoceret,  quid  in  tali  negoiio 
agere  debeamus,  quando  puerum  nosirum  iq  domo 
Dostra  paralyiicum  jacere,  et  male  torqueri  sentir 
mius.  Qujs  est  enini  puer  isliBt  nlsi  anlma  secundum 
se  quijdem  innoiQeiis  et  pura?  puer  enim  a  purilate 
diciUir  :  bunc  auieni  Lucas  tervum  dicit,  quia  siqe 
serviiio  animae  vivere  nequimus.  Isle  igitur  puer 
nosLer,  isie  servus  noster,  iste  injiiste  subjuga^is,  el 
cariiis  serviiio  deprcssus  spirilus  nosler,  jacet  iu 


innocentiam  in  ove,  iidem  in  tribus  decimis»  et  roi-  ^  domo  paralydcus,  jacet  in  corpore  infirmus,  jacei  in 

carnis  babitaculo  viiiorum  morbo  superatus,  et  maie 
jLorquetur.  Hinc  luxuria  vexatur,  binc  avaritia  ar- 
ctalur,  binc  superbia  faligatur.  Quid  igltur?  Mitla- 
mus  aid  inedicum ,  mittamus  ad  Jesum.  Se<|  quem 
mittemus?  et  quis  iblt  pro  uobis  ?  Mitlamus  igilur 
seniores  Israel,  id  est  episcopos  et  sacerdules ;  isti 
enimpro  aiiis  interpellare,  isti  pro  Infirmis  etpecca- 
loribus  orare  debent :  isti  ,ciio  veuiuniad  Jesum,  isti 
eum  movere,  isti  eum  flectere  ct  ,ad  misericordiam  io- 
dinare  possunt,  praesertim  si  nos  sanari  volumiis,  si 
nos  peccassedoIemus,et  siboni  aliquid  €gimus,uDde 
nos  apud  judicem  commendare  queaui.  Facilieeniui  iili 
pceniteuti  sacerdotesa  DominoveniamimpetraDt,qui 
de  peccatisernbescit,  totoque  meuiisanuisusead  pcs- 
nitentiam  converiii.  Et  inuitos  Quidem  videnws,  qui 
quanivib  in  se  aliquo  vitio  torqueaiilur,  hQtios  umen 
dliigunt,  multisque  niodis  sancum  Ecclesiam  aedifi- 
cant.  De  liis  igitur  dicere  possumus,  Digni  sunt  qui 
exaudiantur,  quia  diligunt  gentem  nostram,  et  Sy- 
nagogam  aedificaverunt  nobis.  Sedquid  sequitur? 
Ego  veniam  ei  curabo  eum  :  hoc  Uatthaeus  ait :  Lu- 
cas  autero  quid  !  Je$us  auiem  ibai  eum  i/i».  Yeuit 
eniin  Jesus  ad  iufirmum,  venit  cum  episcopis  et  sa- 
cerdotibus  ad  pcenitentem,  quooiam  eorum  precibus 
flectiuir,  et  orationibus  ducitur.  £t  cum  jam  iioB 
iooge  esset  a  ^lomo,  misit  ad  eum  centiirio  amicos, 
dicens  :  Domine^  noU  vexari^  non  enim  dignue  $um 
m  ^ic^  tectum  mettm  intre$  :  propierquod  $i  me  ip$um 


aericor^iam  iu  plei  sextario.  Hic  autem  olei  sexta* 
rius  seorsum  ponijUir,  quoniam  his  quae  sequuniur 
necessariuf  erit.  Praecipit  eniin  Moyses,  ut  sacerdo» 
lurc  omnia  sioiul  cum  eo  qui  mundatur  coram  Do- 
mino  statuat  in  ostio  tabernaculi,  et  tuiic  offerat 
uuum  agnuffl,  oleique  sextarium  :  de  sanguine  vcro 
agiii  langat  exLreuQMni  auriculx  dexterae,  etpolliccm 
uianus  dexterae  et  pedis,  et  de  oleo  similiier  faciat 
ei  qui  muiidalur.  Hic  efiim  agnus  Cbrislus  esf,  qui 
quasi  agnus  ad  victimam  ductus,  noii  apcruit  os 
suum  [I$a.  uii) :  qui  iuoc  quidem  in  ostio  laberna* 
culi  offertur,  quando  in  auditu  Ecciesi<ft  ejiis  passio 
prxdicatur  :  si  enim  iabernaculum  homines  sunt; 
quid  ostium  tabeniaculi,  nisi  aures,  per  quas  verba 
divina  cordis  secretarium  ingrediuntur?  lile  igiiur 
qul  mundatur,  ()e  sanguine  agui  in  aure,  et  in  manu, 
et  in  pede  tangitur,  quia  Christi  passionem  non  so- 
lum  audire,  verum  etiam  imitari  jiibetur.  Ut  enim 
in  aure  auditus,  slc  in  manu  et  pede  operalio  coo« 
sistit;  tangitur  autem  in  dextera  parie,  quse  et 
fortior  et  fidelior  est.  i  Nesciat,  inquii  Dominus, 
sinistra  tua  quld  faciat  dextera  tua  (Mauh,  vi,  3).  p 
Similiier  autem  et  de  oleo  in  eisdem  paitibus  tangi- 
I4ir,  quia  pietatis  et  misericordiae  bonum  et  audire 
eiCttslOLtire  admonetur.  H<ec  auteni  sub  brevitaie 
transcurrimus ,  de  quibus  satis  in  Levitico  dixi- 
mus  (230). 
XXY  (231).  Cum  aulem  introi$$et  Caphamaum^ 


acces$U  ad  eum  cenlurio  rogane  eum ,  et  dicen$  :  j)  noii  $um  dignu$  arbiiratm^  ul  venirem  ad  te.  Usec 


Domine^  puer  meu$  jacet  in  domo  paralyticue^  ei  male 
$orquetur.  Et  ait  iUi  Jeiu$ :  Ego  veniam  ei  curabo  eum. 
Qualiter  autem  ceniurio  ad  Jesum  accesserii,  Lueas 
evaogelista  demonstrat :  qui  eom  non  perse,  sed  p^ 
seniores  israel  ad  eum  accessisse  oarrat  (Luc.  vii,  3); 
43  quateouspro  puero  ipsias  iuiereedereat,  et  quia 


autem  Matthapus  praelermlsit :  eaeiCM  vero  utrique 
communia  siunt.  Beoe  Igitur  hoc  loco  bi  doo  coove- 
Nittnt,si  boc  tanium  iu  Matthaeo  stibaudiaiur,  quotd 
eeotiirio  noo  per  se,  sed  prius  per  ^B«Diores  laraelp 
deittde  vero  per  amicos  aiscesserii  ad  Jeaum.  Se^ 
qui  sunt  istl  amici  nostri,  quos  Ghrifiio  adveBienil 


(230)  Vide  A,  ad  Levit.  xiv,  4.  Edit.  Rom.  tom.  I 
S.  tirunonis,  pag.  454  et  seq. 

(231)  £si  homilia  Emiseoo  supposita,  eadem  quae 
Dominic.  iii  post  £piph. 

(232)  idem  quaerit  Beda  ad  b.  I.  et  ante  Bedam 
S.  Aiig.  lib.  xxxiii.  Conir.  Faust.  cap.  7,  et  lib.  ii 
De  consens.  £vang.,  cap.  20,  et  ante  utrumque 
Chrysostomas  hom.  27.  Atqne  hic  ita  rem  exph* 


cat,  ut  seniores  Jiidasorum  primo  missi  sint  qui 
nuntiarent,  cenlurionem  venirc,  dcinde  ipse  centu* 
rio  accesserit.  Aug.  ,u8itato  loqiiendi  more  dicl, 
aliquem  aliquid  fecisse,  quod  per  alios  facit.  Beda 
uon  dissimiliter,  Matthaeum  brevitatls  causa,TuU 
dixisse,  accessisse  ipsum,  cujus  voluntas ,  aliis  d^ 
ferentibus,  ad  Dominum  perlata  est.  Aug.  A.  oost^r 
6e<j|uitur. 


lil 


GOMMElNT.  in  matth. 


B 


et  jam  domui  noslrse  appropinqiianii  obyiam  miili-  A 
nius  7  Isti  ^u<4,  nl  opinor,  iRiellecius  et  animus,  et 
spiritus  eoniribubtut :  isii  enim  rJirisii  adveniuni 
senliunt,  isii  cum  eo  loqui  audeni,  isii  nos  Deo 
coinm<uidant,  ei  ejus  fratiae  reconciltattt.  Quando 
enlm  intus  agjmus,  quaado  nobiscum  in  corde  ira- 
ctamus,  quas  et  quantn  fuerit  Salvatoris  nostri  be- 
nigniias,  ut  pro  nobis  camem  sumeret,  et  nundi 
injurias  snstineret ;  Ittoe  predicti  amici  nosiri  cum 
I>omino  loquuniur,  et  quodaro  modo  ei  dicttni  : 
/>omtnf,  uoU  vescari;  qttoniam  ejiis  vexationem  et 
/atigationem  nirantur,  et  contremiscunt.  Hoc  enim 
faciebat  Joannes  Bapttsia  cum  dieerei  :  c  Ego  a  ie 
debeo  bapikari«et  tn  venis  ad  me  ?  i  {Mauh.  ur,  14.) 
Quando  ¥ero  ad  GbrislJ  sacramenia  accedimus,  et 
IragiiitaCem  nosiram  consideramus,  quid  aliud  dicit 
unusquisqoe  nostrum,  ntsi  :  Noo  sum  dignus  ut 
iniies  sub  tectum  meum,  non  sum  dignus  ui  camem 
et  sanguinem  tuum  suscipiam  in  ore  meo  (i35)  ? 
Domine,  dic  Terbo,  et  saiiabitur  puer  meus.  Tu  enim 
dixisii  et  facia  sunt  omuia,  tu  maodasii  et  ereala 
SH»t  unJTersa :  eadem  virtus  tibi  esi,  eadem  poien « 
(ia  manet :  dic  igitur  verbo,  praecipe  ui  flat,  et  sa- 
nabitur  puer  meus  :  non  enim  majus  est  sanare, 
quam  crearc.  Nam  ei  igo  homo  tum  sub  pouuate 
cottsliiuiui^  haben$  $ub  me  miiitee ,  et  dico  htdc  : 
Yade^  el  vadii :  et  alii :  Yeni^  et  venit ;  et  eervo  meo  : 
Fac  hoe,  et  faeU-  Ggo,  ioquii,  bomo  suin»  iu  Deus; 
ego  sob  poiesiate,  to  super  omnes  potesiaies;  cgo 
babeo  miliies,  tu  angelos;  isti  mihi  obediunt,  illi  ^ 
tuam  faciunt  voluniaiem  :  manda  igiiurqnem  veiis, 
ct  prascipe  sanilati  ut  veniat ;  et  jube  inflrmitati  ut 
reeedat.  Placuii  Domino,  at  laudavit  fldem  ceniu- 
nools.  Ad  boc  eoim  Dominus  misericordiam  diflere* 
bat,  ut  habc  tania  fides  cenlurijoois  clarius  manife* 
staretur.  Uode  et  subditur  :  Audiens  autem  Je$u$^ 
minuut  e$t^  et  $equeniibu$  $e  dixit :  Amen  dico  vobi$; 
nott  imfem  laniam  fidem  in  Urael.  Miratur  Jesus  de 
flde  ceuUirioiiis ;  miraiur  de  fide  geniilis  bominis  : 
el  jani  lunc  lidem  gentium  niirabalur,  quam  ulira 
44  fidem  Judxoruro  crescere  vidcbal.  De  quibus 
uiox  subinferens  ait  :  Dico  autem  vobi$t  quod  muUi 
ab  Oriente  et  Oceidente  venient ,  et  recumbent  cum 
Abraham^  l$aac  et  Jacob  in  regno  ctBlorum;  lilii 
tmtem  regni  ejicientur  in  lenebrae  exteriore$,  ibi  erit  ]) 
fietue  ei  ttridor  deniium,  His  enim  paucis  verbis 
Ecclesiam  ex  omnibas  mundi  pariibus  colligendam, 
et  inferoo  ex8poHato,sanclorum  animas  adcoelorum 
regna  Iransierendas;  et  Judffiorom  incredulitalem 
ei  damnatlonem  denuntiat.  Tenebns  autem  exte- 
riores  illse  sunt,  ulira  quas  aliae  tenebrs  non  sunt. 

^53)  Gentarionis  verba  ad  soscipieniem  Eucha- 
ristiam,  quasi  de  suo  A.  transfert.  Anne  ejus  tem- 
pore  in  Ecclesia  sua  non  erat  hic  usus  ut  a  sacer- 
dote  dkerenturt  Deesse  in  plerisqueMissatibus  mss. 
testatur  card.  Bona  tib.  ii,  rec.  iii.  cap.  17,  n.  1. 

(234)  Hactenus  homilia. 

(S5S)  Ostendit  id  Maldonatus,  et  conseiitiunt  fer- 
ine  interpretes  alH. 

(t36)  !foo  molto  aliter  ac  Boda  hoc  inierprelaiur 


—  PARS  II,  CAP.  Yin.  !U 

Suni  auiem  et  aliae  icnebrsc  interiores  ex  qnibus 
veniiur  ad  has  exieriores,  qvas  inlideles  bomiiies 
in  nienie  paiiuntnr  De  qutbus  Aposloltts  ait :  $  Cae- 
citas  ex  parie  ooniigil  iii  Israel  {Rom,  xi,  U).  »  Et 
dijdt  cemurioni  :  Yade,  et  sivtif  credidieti^  fiai  tibi  : 
et  $analu$  e$t  puer  in  iila  hora  (234).  In  hoc  autem 
Evangelio  in  iantum  Joannes  evangelisia  disseotii 
abaliis,  ut  nullo  modo  bis  qiiae  dicta  sunt  convenire 
qoeant  (235),  si  de  eodem  ceuturionis  puero  intel- 
ligantur.  Hic  enim  centurio  de  flde  iaudatur;  et  se 
indignum  dicii  esse,  ad  c^ivs  domum  veniai  Jesus  : 
ibi  autem  de  infidcUtaio  redarguiiur,  iiiipoie  qui  nis' 
per  signa  et  prodigia  non  credat :  ibique  Chrisiuin 
ad  domum  suain  imporkuno  vaUio  venire  invitai.  Et 
hic  quidem  narraiur  quod  omnia  bsec  gesta  sunt 
iiifra  civilatem  Capbarnaum  :  ihi  vero  dicitur,  quod 
ceniurio  Christo  tle  Judaea  venienti  obviam  proces- 
serit,  cui  prae  itineris  longiludine  non  eadem,  sed 
posiera  die  reverienii  servi  occurrenies  dixerunt; 
quia  beri  bora  sepiima  reliquit  eum  febris.  Unde 
manifestum  est  quia  non  loquunlur  de  eodem.  In- 
telligondum  est  igitur»  quia  Jesus  antequam  bunc 
servum  ceniurionis  sanasset,de  quoscribiiMatUiaeus 
et  Lucas,  jam  eidem  liiium  sanaverat,  de  quo  Joan- 
nes  evangeltsia  narrat :  et  quia  prius  ejus  virtutein 
in  fliio  experius  fuerat,  jam  nunc  de  ipsius  omnipo- 
tentia  nihii  in  servt  curatione  dubiiat :  libenier  enim 
ad  illius  medici  auxilium  currimus»  quem  jam  ex- 
pertum  habemus. 

XXYL  Et  cum  peni$$et  Je$u$  in  domum  Petri^ 
mdit  eocrum  ejue  jaeeniem  febrieitantem ;  et  tetigit 
manum  ejus,  et  dimidt  eam  febri$j  et  eurremt  et  mt- 
ni$(rabat  m$.  Scire  enim  oporiet  qu»  sit  uxor  Petri, 
ut  possimus  scire  qnas  sit  socrus  ejus.  Petri  oam- 
qoe  oxor  ecclesia  est,  quoniam  ei  a  Domioo  specia- 
liter  iradiu  est;  dicenie  Domitto  :  c  Si  diiigia  me, 
pasce  oves  meas  {Joan.  xxi,  18).  »  Ejus  igiiur  so- 
crus  est  Synagoga,  quia  ipsa  esi  mater  Ecciealae  (236). 
Unde  eidem  in  Canticis  cantioorum  Dominus  aii : 
I  Sub  arbore  malo  suscitavi  te,  ibi  corrupta  est 
maier  tua,  ibi  violau  est  genitrix  toa  {Cant,  viii, 
5).  >  Haec  auiem  jacei  in  domo  Peiri  ei  febricilat, 
quoniam  usque  hodie  inter  Christianos  Syoagoga 
infirma  moraiur  et  habiut.  Ubicunque  enim  est 
Ecclesia,  ibi  est  et  domus  Peiri.  Hujus  autem  ma- 
num  circa  DHindi  finem  Dominus  tangei,  et  tunc, 
febre  fugata,  surget  ei  minisirabit  Domino.  Tonc 
enim  ejus  manum  tangei,  quando  ipsius  opera  ap- 
probabit.  Veepere  autem  facto  oblulerunt  ei  muUoe 
dcemonia  habentee^  et  ejiciebat  epiritue  verbo,  ei  omnee 
male  habente$  curavit.  Ut  adimpleretur  quod  dictum 

qui  ad  h.  1.  4  Domus  Pelri  circunicisio  est ;  socrus 
vero  ejus  synagoga  esi,  quia  itla  quodammodo  roater 
esl  Ecclesiae,  >  etc.  Eleganter  Pelrus  Chrysolog. 
serm.  18.  Vidil  socruin  ejus  jacentem.  f  Tidit  svna- 
gogamjaceniem  in  perfldise  suae  tenebris  decumben- 
tein  suorum  sarcina  peccaiorum,  i  etc.  Eadem  est 
interpreiatio  Theophyli  Antiocheni  lib.  iii.  Aliegor.i 
eic 


145 


S.  BRUNONIS  EPISGOPI  SIGNIENSIS 


U4 


esi  per  J$aiam  propketam  dicenlem  :  Ipee  infirmitate$  A  cunlur  :  dicunlur  aniem  et  volucrft  emli^  quoniaro 


nostras  aeeepitf  et  (sgrotationes  porlavit,  \erbo  enim 
sptrilus  ejicil  ille  de  quo  scripium  esl  :  c  In  princi- 
pio  erat  Verbum  {Joan.  i,  1)  :  •  verbo  .quidem, 
quia  propria  Yirtule.  Sed  qiiare  /^icjo  vespere,  nisi 
quia  bac  ultima  aclaie,  hac  cxtrema  bora,  ad  sa- 
nandum,  ad  curandum,  et  ad  pellendum  daemonia 
veneral?  Neque  enim  debuerat  populus  iile  curari, 
nisi  facto  vespere,  qui  ad  medieuui  non  redit  usque 
ad  vesperam.  llnde  Psalmisia  ait :  c  Gonverteniur 
ad  vesperam  et  ramem  parttentur  ut  canes,  et  circui- 
bunt  civitatem  (Psalm.  lvui;  i5).  »  Tunc  enim  ve- 
nienl,  tunc  convertentur ,  tunc  aegros  suos,  tuuc 
animas  suas  muho  languore  conrectas  Judaei  ad 
Doniinum  affereot;  et  sauat)iteos,  et  ejiciet  da;mo- 


in  hoc  aere  obtinent  principatum  (240).  Et  isti 
quidem  iu  peccatoribus  et  iniquis  hominibus  nidos 
et  Toveas  faciunt»  quoniam  in  eorum  cordibus  malas 
cogitatioues  et  iniquitatum  geniroina  pariunt.  Aiitts 
auiem  de  diseipulis  ejus  ait  Uti :  Magister  sequar  (c; 
aitillt  :  Sequere.  Al  ilie  ait :  Domine^  permitte  me 
primum  ire  et  sepelire  patrem  meum.  Jesus  ait  illi : 
Sequere  me,  et  dimitie  mortuos  sepelire  mortuos  suos» 
Alio  enim  spiritu  loquebaiur  iste  :  unde  et  meriio 
non  Scriba,  sed  discipulus  dicitur;  neqiie  sequi 
Dominum  prohibetur  imo  vero  sequi  et  imiiari 
jubetur.  Yotebat  tamen  primum  ire  et  sepelire  pa- 
trem  suum.  Opus  quidem  pietatis  facere  voiebat : 
pietatis  lamen  Patri  et  Domiiio  non  placebat.  Quare 


Dia  ab  eis  (237).  c  Cum  enim  pleniludo  gentium  ^  hoc?  Quia  aliud  significabat,  nobisquein  hoc  facio 

introierit,  tunc  Israei  salvus  liet  {Rom,  xi,  25,  26); 

(258)  et  si  fuerit  numerus  filiorum  Israel  sicut  arena 

m^aris,  reliquiae  converteniur  ad  Domiuum  (Isai  x, 

22).  > —  Yidens  autem  Jesusturbas  multas  circum 

se,  juuit  ire  irans  [retum.  Pulo  enim,  quod  Jesus 

ideo  trans  frelum  propter  lurbas  ire  jussit,  quia  nisi 

per  aquas  baptismatis  transeuntes  viiiorum  turbas, 

et  malignorum  spirituum    exercitus  evadere  non 

poteramus*  Et  accedens  unus  Scriba  ait  illi :  Magi- 

ster^  sequar  te  quocunque  ieris.  Dixit  ei  iesus  :  Vul- 

pes  foveas  habent,  et  volucres  ccsli  nidos,  fiiius  autem 

hominis  non  habel  ubi  caput  suum  reelinet.   Nihil 

Deium  latet,  nuUa  simulatio  ejus  ocuiis  absconditur» 

omnia  videt ,  cogitalioni  respondet.  Dicit  Scriba  : 


exempla  dabat.  Et  tale  erat  ac  si  deceret :  Venisti 
ad  vitam,  vis  redire  ad  mortem ;  ego  suni  vita,  ego 
sum  Pater  et  creator  tuus,  me  sequere,  et  dimitie 
mortuos  sepelire  mortuos  suos.  Mortui  enim  mor- 
tuos  sepeliunt,  quando  peccatores  (241)  qul  Deo 
mortui  sunt  (inortui  quidem  quia  vita,  de  qua  modo 
dixinius,  in  eis  non  est),  morialia  opera  et  crinii- 
nalia  peccata  in  se  abscondunt  et  cetanl.  Et  non 
soluni  baec,  verum  etiam  et  patrero  suum  diabolum, 
de  quo  Judaeis  Dominus  ait  :  c  Vos  ex  patre  diabolo 
estis  (Joan,  viii,  44),  i  \n  sepulcro  pecioris  sui  se- 
peliunt,et  quasi  bonum  aliquod  servant  et  occultanu 
Talein  igitiir  pairem  sepelire,  et  sic  sepelire  Donii- 
nus  prohibet  (242). 


Magister,  sequar  te  quocunque  ieris.  Dicil  Jesus  :  ^      XXVII.  (243)  Et  ascendente  eo  m  naviculam  se- 


Non  est  ita ;  non  vis  me  sequi,  non  vis  mea  praecepta 
45  servare,  non  video  in  te  ubi  caput  meum  re- 
ciinem.  Gaput  Ghristi  Deus  est  :  Deus  autem  in  hu- 
mili  habilat,  et  quieio,  et  tremente  sermones  ejus, 
In  16  aulem  (quasi  dicat)  vulpes  foveas  habent»  et 
ideo  cum  calliditate  et  simiilaiione  loqueris  (239). 
Vulpes  enim  propier  astutiam  maligni  spiritus  di- 

(237)  Ad  Rom.  xi ,  25,  26.  c  Gaecitas  ex  parie 
contigit  in  Israel,  donec  plenitudo  gentium  intra- 
ret.  > 

(238)  Ad  Rom.  ix,  27  :  c  Isaias  autem  clamat 
pro  Israei :  Si  fuerit  numerus  niiorum  Israei  tan- 
quam  arena  maris,  reliquise  salvx  fieiil.  i 

(25U)  Ghrysoslomus,  serm.  19  :  i  Scribaro  Ghri- 
stus  non  repuUt  voientero,  sed  fingeniem  prodi- 
dit.  » 

(240)  Auctori  non  dissimiliter  S.  Hllarius  cap.  7, 
n.  iO  :  c  Vulpes  est  animal  insidiosiim,  circa  domo- 
rum  se  occulens  foveas,  et  domeslicis  avibus  insi- 
dians;  alque  hoc  iiomine  pseuiio  propheias  nuiicu- 
pariy  aliquoi  locis  legiinus  :  volucrcs  aulem  coDli 
sxpcnuinero  iuimundos  spiritus  cognominari  didiii- 
mus.  I  Huiic  vero  diflidenlem  fuisse,  nec  iiabuisse 
apud  se  conslilutum  ul  Chiisium  seqiierctur,  liila< 
vius  postea  iiilerpretalur;  idemque  eiiain  disertius 
TilusBoslreiisis  inLuccap.  vi.  (Auctar.  Ducaeaiu  t.  II, 
p.  791).  Hieroiiymus  quoque  a  quo  describilur, 
c  iioii  ma^isiruiii  quaerens,sed  ex  niagistrolucrum.  i 
V.  Chrysoiog.  senii.  19. 

(241)  Infiaeles  morluorum  nomine  venire  Hilarius 
c.  7,  n.  11  et  Hieron.  scribuiil*  Augiislinus  quoque 
serm.  62,  n.  2,  qui  tamen  postea  niagis  gencrahier  : 
f  Sicut  eniin  apima  est  vita  corpons,  sic  vita  ani- 


cuti  sunt  eum  discipuli  ejus,  et  ecce  motus  magnus 
factus  est  in  m/in,  ita  ut  navicuta  operirelur  fuctibus. 
Jpse  vero  dormiebat»  Quid  enim  navicula,  nisi  Ec- 
clesia  ?  quid  mare,  nisi  mundus  ?  quid  motus  maris» 
nisi  perseculorum  et  tyraunorum  saeviens  indigna* 
tio  (244)  ?  Ecce  enim  Dominus  in  navicula  dormit, 
et  navicuia  fluctibus  operitur.  Timent  discipuli,  el 

mse  Deus.  Sicut  exspirat  corpus  cum  animam  emit- 
til,  ila  exspirat  anima  cum  Deum  amitlit.  Deus 
amissus,  mors  aniiiisD;  anima  amissa,  roors  corpo- 
ris :  I  quibus  verbis  similliina  habet  GhrysoK  scriii. 
19.  Aug.  eiiam  1.  xx  De  Giv.,  cap.  6 :  c  Ilabent 
eniin  uiiiinae  moriem  suvim  in  impiclate  atque  pec- 
calis :  secundum  quam  moriem  mortui  sunt,  de 
jp  quibus  idem  Dominus  ait :  c  Sine  mortuos  sepelire 
morluos  suos,  i  etc.  Vide  Ghrysost.  hoin.  29. 

(242j  De  posieriore  J.  G.  discipulo  hoc  Vid.  Grc- 
goriuiu  lib.  vii  MoraI.,c.  17  :  De  utroque  Basitiuui, 
sive  auciorem  Gonsiitut.  Monast.  cap.  20,  u.  3,  et 
laudatum  Ghrysolog. 

(243)  Est  bom.  Emiseno  atlributa  Dom.  v,  post 
Epii»h.,  pag.  38. 

(244)  Vid.  Dissert.  Alexandri  Jun.  inscnptam  Na- 
vis  Ecclesiam  lererentis  symbolum,  etc,  ubi  aile- 
gorix  hujus  tesies  proreit,  Auguslinum,  Ambro- 
siuin,  llieronymum,  Bedam.  Facit  id  in  primis  A. 
Iinpei  fecti  hom.  25,  et  Ghrysologus  (quos  ille  prse- 
teriit);  qui  postremus  serm.  20  :  c  Ubi  Ghrisius  ' 
Ecclesia:  sua:  navim  niarc  saeculi  transfrelaturus 
ascendil,  geutium  flabra,  Judxorum  lurbines,  i-er* 

secutoruiii  procelia) sic  riieruut  ui  totius  mimdi 

fieret  tina  tempestas,  i  ulc.  Vide  caetera  et  seiin. 
seq.  Aiitiquius  etiam  Teriuiiiunus  de  baptismo  c  14» 


*^*                                   COMMENT.  IN  MATTH.  -  PARS  U;  CAP.  VIII.  IM 

nr^m    o««..i  ^.       .       .        ^^^    Nondum  enim  Deum  ease  eredebant,  quem 


S»lva(orem  :  sui^ii  a  somno  qut  nunquam  dorroii ; 
I  Non  enim  dormitabit,  neque  dormiei,  qui  cuslodit 
Israel  {PtaL  ctx,  A).  i  Imperat  veniis  el  mari,  et 
fil  traoquillitas  mapa.  Nobis,  fralres,  nobis  finnt 
isla  :  nobis  dormit  Jesus,  nobis  surgit  a  somno.  Si- 
gniflcaiio  esi,  nostrxque  fragiliutis  instniclio  :  pro 
nobis  morilur  :  non  enim  dormiret,  nisi  nobis  suum 
soronum  proflcere  intelligeret.  Dormire  enira  vidc- 
lur  paaior,  quaiido  lupi  in  oves  s»viunl,  quando  fu- 
res  rapiunt,  et  non  est  qui  eripiat.  Sic  igiiur  et  Jesus 
quamvis  non  dormial,  dormire  lamen  videtur, 
qwando  tyranni  sa>.viunt,  quando  mali  in  bonos  in- 
surgunt,  quando  boni  vincuntur,  et  mali  vincunl. 
Non  dor^nit  quidem,  sed  praelium  iniuetur,  el  siniul 


quasi  Lominem  nunc  dormire;  ettunc  vi^ilare  vide- 
bant.  Dicebani  igiiur  :  Quali$  ett  A.fV  .*  Dicamus  e. 
nos  :  Quis  Deus  magiius,  sicut  Deus  noster  ?  tu  es 
Deus  qui  facis  mirabilia,cui  venli  et  mare  obediunt, 
ciii  orones  creatura  serviunt;  quom  mare  vidit,  et 
fugit,  cujus  vocem  audivit  et  timuit  [Psalm.  lxxvi.I 
(«45). 

XXVHI.  Et  cum  t>eni$$et  tran$  fretum  in  regtonem 
Gera$enorum,  occurerrunt  ei  duo  habenle$  dwmomaf 
de  monumenti$  exeunte$,  $<gvi  mmi$,  ita  ut  nemopot' 
$et  tran$ire  per  viam  itlam.  Marcus  enim  el  Lucas 
non  duos,  sed  unum  scribuni  :  quare  ergo  duos 


..w..  ov.jf.i*  «|uiw/iii,  scu  iiiaciiuiii  iiiiueiur,  ei  siniui  '  —  —      «*».../«..•.  ^uaic  ^ii^u  uuu» 

ceriaminis  linem  et  bellantium  fidem  exspecial.  Et  B  **^ "***"*  ^®*  '^'"^^®  narrat(246)?  Et  foriasse  illi 


quia  non  statim  adjuvat,  quia  non  cito  laborantibus 
subvenit,  dormire  putatur.  Sed  si  considercmus 
ejui  certaminis  qualitatem,  ejusque  viciori»  mo- 
dum;  tunc  sancii  victores  existunt,  quando  ab  ini- 
qujs  victi  esse  creduntur.  Tunc  enim  sancti  indubi- 
tanter  vlncunt ,  quando  humiiitatem  et  patientiam 
non  amittunt.  Sic  igitur  dormiat  Jesus,  quatcnus 
inrquomm  crudelitas,  et  sanctorum  patientia  inno- 
tescat,  et  Chrisii  discipuli  non  armis,  sed  ciamore  et 
oraiionibus  maris  hujus  procellas  deponere  discant. 
Quod  si  jam  eas  sustinere  non  possunt,  si  tanlis 
perturbaitonis  resistere  neqiieunt,  46  accedant  ad 
Jcsum,  susciieut  eum  dicentes 


quidem  de  homine,  iste  vero  de  hominis  signiflcalo 
loquiiur.  Nam  eisi  homo.  personaliier  unus  crat, 
duos  tamen  populos  significabat.  '  Similiter  enim 
cum  omnes  alii  evaugelisis,  solum  pullum  ad  Jesum 
adductum  fuisse  narrent ;  Matlhxus  taroen  et  pulluni 
et  asinam  adductus.  Tuisse  describit ;  magis  quidem 
siguificalionem  quam  hisloriam  atlendens.  Isle  igU 
tur  uniis  homo  genus  humanum  esl,  quod  ab  eo 
quiilem  tempore  a  dsemonlis  possidetur,  quo  pri« 
mum  el  origlnale  peccaium.cominisit  :  sed  quia  ia 
diios  popuios  dividilur,in  Judxos  sciticet  el  genliles» 
quod  illi  dc  lolo  hoc,  iste  de  partibus  narraf.  Qui 
bene  de  monumentis  exire  dicuntur,  quoniam  de 
morte  ad  viiam  (ransferunlur.  Et  elamaverun^^  ai* 


Domine^  $alva  no$^ 
perimu$,  Sic  se  defendant;  hxc  arma  suscipiant, 

hoc  auxilio  tueantur,  hoc  clypeo  muuiantur.  Neque  C  ^^'^^' '  Quidnobi$,ettibi,Jesu  Filii  Dei,  veni$ii  huc 
vero  ideo  se  non  exaudiri  xstiment,  quia  persecutio     """'  '-•""..-  »       —  -- «  —^»^-     --      -•— - 


non  cessat,  quonlam  nihil  minus  esaudiuntur  si  eis 
adversa  tolerandi  patientia  datur,  quam  si  omnis 
illa  peraecutio  ab  eis  tollatur.  Ipse  enim  scit  quid 
nobis  opus  sit;  nos  tamen  semper  dicamus.  Domine^ 
$aha  no$^  perimue.  Qui  enim  hoc  dicii,  nihil  aliud 
quam  saiutem  quaBrit.  Sed  fortasse  ille  de  salute 
corporis  dicit :  ipse  vero  de  salute  aniinae  inlelligit. 
Neino  autem  sanctorum  salulem  corporis  conlra 
aiiinx  s  tlutem  desiderat ;  etsi  fortasse  aliqnando 
quxraL  Deus  igitur  non  verba,  sed  intentionem 
exnodit.  Et  diciteie  :  Quid  timidi  e$ti$f  modicafideif 
Ego  bic  sum,  et  vos  timeiis  ?  sed  quare  timelis,  nisi 
qnin  fidem  modicam  habelis  ?  Tunc  $urgen$  impera^ 


ante  tempue  terquere  no<.  Quid  nobis,  inquiunt,  et 
tibi  comniurie  est  ?  Sufficiat  tibi  ooelum;  perniiitte  ut 
nos  terram  pqssideainus  :  de  cobHs  non  expulisti,  de 
terris  npn  iterum  expellere  habos.  Quo  igitur  ibimus 
a  spiritu  tuo,  el  quo  fugiemus  a  facie  tua?  Yenieti 
huc  ante  lempu$  torquere  no$  :  iiondum  tempus  ad« 
venit,  quod  nobis  paratum  esl,  et  angelis  nostris,  et 
jam  torqueinur.  Tua  nos  prjesenlia  tcvrquet,  tiia 
faciesnos  exurit.  0  miseri  Judaei !  cur  non  altendi- 
tis,  quod  daemonia  Jesum  Dei  Filium  vocant,de  quo 
vos  illi  pejores  et  nequiores  diciiis  :  f  Secunidum 
legein  debet  mori  quia  Fiiium  Dei  se  fecit  (Joan* 
XIX,  7).  I  Crediie  vel  dseinoniis ,  qui  propbetis  et 
aposlolicis  credere  non  vultis.  illi  vos  doceaut  in 


«l»iiti  uuciii  iiivuivaiii  ua uf7 iiB  I    m  unv  9uiycn9    Mtnyctw^  -^  -g-w— w— ^—     «.«^w.v  ..<w^..     ,«..«..„.   ....     ,v»  wvww..*  ••> 

vil  venii$  et  mari^  et  facta  e$t  tranquillitae  magna.      bono,  quos  iinilari  non  timelis  in  malo.  DQtmone$ 


Quolidie  quidem  suript,  quotldie  bella  sedat,  qiM>ti- 
die  visibilibus  et  invisibilibus  imperat :  et  eo  jubenle 
cessant  praelia  et  litcs,  flt  pax  et  traiiquillitas  ma- 
gna.  Porro  hominee  miraii  $unt ,  dicente$  :  Qualie 
e$t  hic^  quia  ei  venA  et  mare  obediunt  ei  ?  Merito 

c  Caeteniro  naviciila  illa  Ecclesiam  praeferebat,  quod 
in.roari,*id  est  sscculo,  fluciibus,  id  est  persecutioni-  . 
Iiiis  et  leiitalionibus  inquietatur,  Domiiie  per  pa- 
lieniiaiyi  velut  dormicRle,  donec  oralionibus  sancto- 
runi  in  uhiiuis  susciiatus,  comp^cat  saeculum,  et 
tranquillitalem.  suis  reddat.  > 

(i45)  Alia  sunt  deinde  in  homilia  sopra  memo- 
raia,  p.  39. 

(246)  DifficalUlis  solutio   litteralis  GhrTSOStoml 


autem  rogabant  eum\  dicentee  :  Si  ejicie  ho$  ,  mitte 
no$  in  gregem  porcorum  :  erat  autem  non  longe  ab 
iU'.$  grex  porcorum  multorum  patcene,  Si,  inqiiiunt, 
ejicis  no^*;  scimus  enlm  quia  ejicies,  neque  In  ho- 
mine  nos  ulterius  esse  paiieris,  qui  in  similitudine 

ad  h.  1.  S.  Augustini  lib.  ii  De  consens.  Evang.. 
cap.  24,  etc.  :  esi,  vel  quia  unus  alie  notior,  ve' 
quia  iruculenlius  a  daemone  vexatus.  Arobrosius  lib 
VI,  in  Luc.  Ipse  quoque  ad  allegoriam  refert  pepul* 
gentilis,  unius  eiplurium,  a  flliis  Noeduobus  Clian 
ct  Japhet  progiiati.  Uirumque  Beda  coinplectitui 
scribens ;  esse  unum  f amosioris  personae,  ei  duOf 
gentiles  populos,  idolis  occupatos.    ' 


147  S.  BRUN0NI3 

Bomtnum  faelufl,  homo  et  nofl  Deas  ab  hominibus 
essu  y\dem  :  nobis  autem  alit^r  appares ,  quia  in 
•Ila  specie  te  aliqiiainlo  cognoTimus;  scimus  enim 
quia  (u  es  Filius  Dei,  quamvis  hoc  non  credant  ne- 
quQ  intelligant  Judaei :  milie  nos  in  gregem  porco- 
rum.  Uhde  h«€  (am  dira  cupido  spirilibus  immun- 
dis,  ut  qucerant  sibi  ad  inhabitandum  animalia  im- 
niuiida?  Et  boc  quidem  signiricatio  esi.  Quid  enim 
porci  peccaverant,  ut  daemonibus  (raderentui?  Ipse 
eidm  est  creator  porcorum,  qui  est  crentor  angelo- 
rum.  Deniquc  nulium  nnimal  est  malum,  praetcr 
angeluni  et  hominem  :  ideoque  nullum  aliud  dam- 
natur,  nullumque  aliud  beatur.  Quid  igitur  porci? 
non  de  natura  quasro,  sed  de  significaiione  (2i7). 
Porcl  enini  sunt  quicunque   in  viiiorum  siercore, 
quicunque   in   peccatorum  putrediiie   delectanlur. 
Porcus  est  omnis  fornicalor,  omnis  aduher,  omnis 
luxuriosus;  sed  hoc  exterius.  Interius  vcro  omnis 
lioereticQs,  omnls  Judxus,  et  omnis  idololatra  porcus 
est.  Isti  sunl  igitur  quos   dscmones  quserunt;  isti 
sunt  in  quibus  d;Bnionia   habitant  :   isii  sunt  quos 
Dominus  47  diabolo  (radit.  Nam  et  Apostolus  forni- 
catorem  quemdam  tradidit :  c  Salanse  in  inleriium 
carnis.  »  Et  ail  iUiB   Jesus  :  Ue  :   et  illi  exeunles 
abierunt  irv  porcos,  Vides  igilur  quia  sine  Dei  per- 
mlssione  mnligni  spiritus  nec  iu  porcos  habent  po- 
testatem  (24S) :  non  audent  eos  adire,  nisi  permissi ; 
non  audenteos  invadere,  nisi  a  Deo  Iradita  poteslaie. 
Yerumtamen  nisi  porci  esseni  non  traderentur,  et  si 
traderenlur,  non  penitus  vincerentur.  Et  ecce  iwi- 
pelu  abiit  tolus  grex  per  prasceps  in  mare,  et  mortui 
iunt  in  aquis.  Qui  enim  a  diabolo  possidelur,  non 
ordTne  vel  ratione  agitur;   sed   impetu  et  furore 
prsecipilatur  et  nrit,  liic  in  adulterium,  ille  in  per- 
jurium,  alter  in  homicidium,  alius  in  furlum,  omnes 
vero  in  aeternam  mortem,  el  damnationem  praeci- 
pitantur  et  ruunt.  Pastores  autem  fugerunl,  ei  venien- 
tes  in  eivitatem  nuntiaverunt  emnia^  et  de  his  qui 
d<Bmonia  habuerunt :  et  ecce  tota  civitas  exiit  obviam 
Jesuy  et  viso  eo,  rogabant  ut  transiret  a  /inibus  eorum. 
Isti  enim  pastores,  episcopi  sunt  ct  sacerdotcs  ;  ne- 
que  enim  solas  ovcs  cusiodiunt  episcopi ;  plerunique 
eiiim  plures  porci  quam  oves  in  eorum  gregibus 
iiivcniunlur.  Fugioni  aulem,  et  bene  fugiunt;  qui9 


EPISCOPI SIGNIENSIS  **• 

A  enira  «on  fugiat  dsewonia?  qw  non  fngial  insa- 
nientes  porcos?  Tallbusenim  coaimBoicare  nonde- 
bemus;  praBseriim  cnm  eorw»  nequiliam  manifesie 
cogiioscimus.  c  Quai  enim  convcniio  Christi  ad 
Belial ?  aut  quae  pars  fidett  cum  inldeli?  >  (U  Cor.  vi, 
15.)  Hocauiem  in  civitate  :  boc  in  Ecdesia  nun- 
tiare  debent,  ut  sibi  cseteri  eaveant.  ne  illonim 
exemplo  pereant.  Pereunt  porei,  saivaniur  bomines: 
salvanturqui  ad  Cbrisium  eonfugiunl,  pereuntqui  in 
siercorc  jaceni ;  ela  foetore  vitiorum  non  recedunt.  Sed 
quidest,ostuIta  civitas.quod  agis?  Vides  Jesum,vides 
ct  hominem  sanalum  a  Je8u,et  rogaseum  ul  discedat 
a  (Inibus  tuis.  Haec  eniin  civiut,  8ynag<^a  maligiian- 
tium  est,  quae  Cbristum  vidit  et  audlvil,  ejuaquc 
^irtotes  et  miracula  aspexit;  in  eurn  Umen  credere 
B  nohiit. 

XXIX,   [Cap.  IX.]  Et  ascendens  in    navieuiam 
transfreiavit,  et  venit  in  civitatem  suam.  Hoc  enim 
in  loco  civilatem  suam,  non  Nazaretli,  sed  Caphar- 
naum  inielligere  debemus  :  iilraque  eiiim  civitas 
ejus  diciiur  :  illa  quidem,  quia  ibi  nutritus  eal;  isla 
\ero,  quia  ad  lempus  in  ea  habiuvit  :  sic  cnim 
superius  dicilur,  quia  relicu  civiutc  Naiarelb.  ve- 
nit  ei  habilavit  in  Capharnanm  maritima  (249).  Et 
eece  ^fferebant  ex  paralytieum  jacentem  in  ieeto.  Mar- 
cus  aulem  dicit,  quia   paralyticus  istc  a  quaiuor 
porlabalur.  Iste  enim  paralyticus  spiritus  hominis 
est,  qui  el  anima  vocatur  (250).  Hic  autem  in  lcclo, 
id  esi  in  corpore  iacei,  et  inde  gravator  unde  quie- 
lem  habere  debuerat :  •  Corpiis  enim  quod  corrum- 
^  pitur  aggravat  animam  (Sap.  (x,  15).  >  Ideo  enlm 
infirroatur  spiritos,  quia  noo  bene  jaceL  llle  cnim 
spiriius  paralyiicus  esl,  qui  su»  potesutis  non  esl; 
paralysts  enim  quodcunque  meinbrum  srripuerit, 
quodam  modo  Misensibile  et  quasi  mortuum  el  in- 
vtile  facit.  Qua  cniin  auima  paralytiea  esi,  nec 
oculos  vidcndi,  nec  aures  audiendi  babet.  Sed  qui 
sunt  isti  qnatuori  qui  hunc  paralylicum  porUnl  el 
Domino  offeriint?  Per  hos  eniw  nescio  qui  inelius 
quani  istl  quatuor  evangeltetea  intelligi   possini  : 
nuUa  enim  anima  nisi  per  istos  Domino  oflfertur, 
nolla  anima  nisi  per  isloruin  Adem  sanatur.  Unde 
et  hic  clicitur  :  Et  videns  Jesus  fidsm  iltoruni  dixit 
paralytico  :  Confidej  fiii,  remltuntur  tibi  peccata  tua. 


(247)  ChrysostomQs  quoque,  boniil.  29,  describit 
c  iiiultos  homines  qui  porcorinn  inore  iioii  hominum 
vivant ;  qui,  si  porci  oinnino  fient,  non  a  dajmoni- 
bus  sohini  exagitabiintiir;  verum  eiiam  per  praeci- 
pitia  Heferentur.  »  V.  Ambr.  lib.  vi,  in  Liicam» 
•  (248)  Greg.  lib.  iii  Dialog.  cap,  21  :  c  Ex  qua  re 
•/•ain  hoc  colligiiur,  quod  absque  concessione  omni- 
^tenlis  Dei  nullam  spiritos  inalignus  conlra  homi- 
iiem  potesiaiem  habeat,  qui  in  porcos  intrare  non 
poiuii,  nisi  perraissus.  »  Cbrysost.  horail.  29  :  t  Ita 
ut  nec  in  porcos  babere  potesiatem  videantur  nisi 
creator  omniuni  Deus  concesserit.  > 

(24i))  Coniradicit  Hieronymus  hic  :  <  Civitatem 
ejus  nott  atiain  inteiligimus  quam  Nazareth,  unde  et 
Nazaraeus  appeiiatus  est.  >  At  ciim  A.  nostro  Augiist. 
De  cons.  Ev.  p.  ii,  c.  25,  observai  S.  Marcum  ex- 
presse  Capharnaum  nominaie,  cum  factunoi  ideni 
iiarrare  videatur,  concludiiquc  :  <  Quis  dubitaverit 
iii  civliate  sua  hoc  fecisse  Jesum,  cum  hoc  feceril 


^  in  Capharnaum  civitale  GalilacDe?  »  Au^iislinnm 
exscribil  Beda.  tolunt  vero  dici  J.  C.  civitatem, 
quod  m  Galiliea  esset  princeps  civiias,  efin  Galilaea 
nattts  esset.  Cominodius  Cbrysoslomus  inil.  hom. 
quem  ferme  recenliores  sequuntur  Jansenius,  Mal-  , 
donatus,  a  Lapide,  Calniet,  etc.  <  Propriam  hic  ci- 
vitatem  ejus  Capernaum  appellavil :  Bethlehem  cnim 
ipsum  tulii,  Naiareth  educavil,  sed  Capernaum  per- 
petuum  ipsius  erat  habitaculum.  »  ^ 

(250)  Hieron.  :  <  JoxU  iropologiam ,  inlcrduin 
anima  jacens  in  corpore  suo,  toiis  membrorum  viri 
bus  dissolulis,  a  perfecto  doclore  offertur  ciiranda 
Doraino,  >  eic.  Propius  etiam  ad  A.  nosirom  Beaa  : 
€  Paralyticl  hnjos  curatio...  animae  salvalieiiem  si- 

gnifical,  quae  primo  mmistris,  id  est  bonis  do<rior(- 
us,  indigel,  qui  eam  Christo  afferant;  qui  bene  iv 
Marco  narranie  reperiuiilur  sive  quia  iv  libns  Evaii 
gelii  oinnis  pradrcalorum  virius  firmalur^  B*tf 
quod  IV  virluiibus,  >  etc. 


m  COMMENT.  !N  MATTEt.  -  PARS  ll,  CAP   IX.  feO 

Ac  si  dieal :  Tn  qiiidcm  innrmus  es,  sed  illl  qui  (e  A  ipse  erat  etliomu  :  imo  }pse  osi  Deus  el  homo;  sed 

Dcus  per  se,  homo  vero  per  Domini  polesUtem  ha*> 


ferunt  sani  sunl :  illonim  fides  le  sanai,  si  in  illo- 
rum  fide  confidis.  Confide  igitur,  Hli,  faclus  mihi 
filius  per  Gdem,  remiiluntur  tibi  peccata  tua.  Yi- 
des  quomodo  ipse  Dominus  Evangelium  suum  ex- 
ponat?  Quomodo  ea  quae  foris  aguulur,  si  quis  ta- 
men  ocolos  habeat,  et  nondum  totus  paralyticus 
jaceat,  intus  nos  spiritu  aliter  doceat?In  eo  enim 
quod  ait,  remitiuntur  tibi  peccata  lua,  interlorem 
hominem,  id  cst  spiritum  paralyticum  esse  deuion- 
strat.  Quse  est  eniui  infirmitas  auima^,  nisi  peccala? 
Hxc  igitur  auferantur,  hic  morLuis  tollatur,  et  sana- 
bitur  anima.  Hoc  enim  non  dixisset,  si  ad  corporis 
Infirmitatem  respexissei.  Non  enim  ideo  corpus  sa- 
natur,  quia  anima  peccaiis  lilieratur.  48  Apostolus 


bet  dimiitendi  peccata.  Et  hoc  est  qood  ait :  Ut  au" 
tem  scialit  quia  FUiut  homtuu  potataUm  hdbel  iu 
terra  dimittendi  peccata  :  videte  quod  videre  p^ 
testis,  ut  credallB  quod  videre  non  poteratis.  €re- 
ditis  quod  nemo  possit  dimiitere  peccata  nlsi  selua 
DeoSy  jam  cognoscetis  quia  etiam  Filius  nomiais  po* 
testalem  habet  dimiitendi  peccata.  Tunc  ait  paral^ 
iico:  Surge^  lolle  lectum  luum,  et  vade  in  domum 
tuam :  et  surrexit  et  abiit  iu  domum  suam.  Proba- 
lum  est  igitur  qtiod  qusrebant ;  jam  dubitare  non 
debent :  credant  a  peccatis  aninMim  esse  soiotam* 
dum  corpus  a  paralysi  vident  esse  sanatom.  Se4 
quid  est  quod  ait :  Surge^  toUe  tectum  luum?  Dizi- 


enim  dicit :  c  Cum  auiem  infirmor,  tunc  foriior  B  mus  enim  per  lectum  corpus  signiflcari»  in  qii# 


snin  (i51),  >  significans  carnis  infirmitate  spiritum 

corroborari.  Hoc  autem  ScrihsB  qui  ibi  aderant  male 

iriicUtgentes,  et  non  animae  sed  corporls  paralyain 

atiendentes,  Christum  Dominum  blasphemasse  dice- 

bant.  Unde  et  subdilur  :  Et  ecce  quidam  de  Scribit 

dtxerunt  intra  $e :  Hic  blasphemat.  Et  cum  vidisset 

Jesus  cogilationes  eorum^   dixit  :  Ulquid  cogitatis 

niala  in  cordibus  vestris?  Nam  et  isti  interius  paraly- 

lici  erani,  quamvis  suam  infirmitatem  non  sentie- 

i*ai:t,  qoi  Doniinum  blaspheinasse  dicebani.  Nec  mi- 

:ius  Jesns  islorum  cogitationes  iniquas,  quam  iliius 

infirmitatem  considerabat.  Dicebat  igitur  ;  Utquid 

cogitatis  mala  in  cordibus  vestris  f  Neque  medicum 

scilis,  neque  vim  medicaminis  agnoscitis.  Bonua  ^ 

enim  medicus  ad  morbi  venam  et  radicem  spectai : 

quam  postquam  amputaverit,  caetera  ad  sanandum 

rc>cilia  docit.  Quid  est  enim  facilius^  dicere :  Dimit" 

tunturtibi  peccata  tua^  aut  dicere:  Surge  et  ambulaf 

Si  enim  ad  solum  dicere  attendamus,  nescio  qaid 

horum  facilius  sit :  utrumque  enim  valde  facile  est. 

Peccata  aalem  dimitiere,  vel  paralytico  ad  surgeft- 

duHi  et  ambulanduin  vires  suflicere,  dilBcile  est» 

Sed  quia  alterum  invisibile,  alterum  vero  visibile 

crai,  per  visibile  probat  invisibile;  ut  dum  euin  ia 

corpore  potestaiem  habere  vident»  in  anima  qooqoe 

poiestatem  habere  non  dubitent,  Dicebant  enim  : 

vemo  poiest  dimittere  peccata  nisi  solus  Deus,  Yerum 

uiir|ue  dicebaut.  Quamvis   enim  Ecclesia  peccaia 


anima  infirma  jacebat :  anim»  ergo  diciUir  ul  stif- 
gat.  Qnid  est  enim  surgere,  uisi  ad  bonom  opM 
evigilare?  Unde  Apostolus  :  c  Surge,  inqoit,  qui 
dorinis,  surge  a  mortuis,  et  illuminabit  te  CbrietQs 
(Ephes.  Vy  U).  I  Surge,  tolle  iectum  toum  :  habeas 
potestatem  ia  carne  toa ;  dominare  cofpori  tuo  :  Vu 
porla,  tu  rege,  tu  dirige  :  tibi  serviat,  tibi  obediai, 
tibique  aniodo  per  omuia  subjiciatur.  Et  vade  Us 
domum  tuam  :  revertere  in  patriam  tuam ;  redttC 
in  patriam  carnem  tuam»  quia  ipsa  te  ejecit  de  pa- 
tria  tua  (252).  Videntes  autem  turba  timueruttif  H 
gloripcaverunt  Deum^  qui  didit  potestatem  tatem 
hominibus» 

XXX.  Et  cum  transiret  inde  Jesus  vidit  hominem 
sedeniem  in  telonio  Matthwum  nomine,  et  ait  HU  : 
Sequere  me  :  ei  surgens  secutus  est  eum.  Sic  enim  de 
se  beatus  Matthxus,  quasi  de  alio  loqiitftur.  Qiiod  el 
Moysen  et  quosdam  alioe  fectsse  leginius,  hufflilita- 
tem  docentes,  et  vanam  gloriam  ampntantes  (255). 
Yocaiur  autem  aiio  nomiiie  Lew,  quod  pene  ideiA 
&igpificat :  Matthsus  enim  doHatuSy  Levi  appositue 
interpreiatur  \254}.  Appositiis  naifMfue  apostolonitt 
ordini  pro  luaguo  munere  sancl»  Ecciesnae  donatus 
est.  £t  bene  quidem  de  telonio  vocatur,  tit  qui  pii- 
blica  vectigalia  colligebat,  nos  qooqne  tributa  sol- 
vere  doceat.  Quid  enim  aliud  nos  in  hoc  £vangeli6 
docet,  nisi  quae,  et  qualia,  et  quomodo  tributa  no- 
stra  Domino  reddamus?  hi  ctinctis  enim  qu»  jubente 


diiniital;  hoceuim  Dommus  osiendit  dicens  :  c  Quo-  ])  Domino  agimos,  iiihil  aliud  facimns  nisi  qnia  tri- 
rum  reniiseritis  peccata  remitiuntur  eis,  et  quorum  buta  persoivimus.  Et  factmn  eet  discumbente  eo  in 
retiaueritis  relenta  sunt  (^oan.  xx,  23);  »  solus  ta-  domo,  ecce  inulii  publicani,  et  peccatores  venlenles 
men  ille  peccata  diinittit,  qui  ait :  c  Sine  me  nihil  discumbebant  cum  Jesu  et  discipulis  ejus.  Ait  cnim 
poiestis  fiaeere  (Joan.  xv,  5).  i  Ipse  eiiim  erat  Deus;      Lucas  (cap.  v,  29),  quia  fecit  ei  magnum  convivium 


(251)  n  Cor.  XII,  {6  :  i  Tniic  potens  sum.  > 

(252)  Eleganter  S.  Greg.  hom.  12  in  Czccli. : 
i  Per  grabaium  qulppc  in  q*M  caniis  ost  requics, 
ipsa  caio  signatnr  :  pcr  domuin  vero  conscicnlia 
li^uratur.  Et  quia  cuiu  mentc  mortui  in  vitiis  jace- 
irios,  in  earnis  deteClatione  quiescimus,  iiifirmi  por- 
tamur  in  lecio.  Cum  vero  sanati  luerhnus  mente,  ut 
Jain  pulisantibes  carnis  vitiis  resisCamus,  necesse  cst, 
^let  lentatiooum  contumelTas  oe  nostra  carne  tolle- 
Hmus;  «gro  igitur  ad  salutem  reducto  praecipitur : 
I  ToUe  grabaiQD  tuum,  >  etc 


(253)  Hleron. :  i  Caeieri  evangelist»,  propter  ve- 
recundiam  et  honorem  Matthaei,  noliieriint  eoin  no- 
miiie  appellare  vu^aio,  sed  dixerunt  Levi :  duplici 
quippe  vocabuio  fuit.  Ipse  autem  Matthaeus,  secun- 
dum  iilud  quod  a  Saloraone  praecipitur:  c  Justus 
accusator  est  sui,  >  etc.  Matthaeoin  se,  et  publica- 
num  nominai.  llieronyniiura  exseribit  Beda. 

(254)  Haec,  opinor  ex  Je&n.  Beda  id  b.  1. :  «  Mat* 
fha^us  Hebraice,  donatus  dicitur  latjne...  Levi  bit 
prceadditus  sive  assumptus  significat. 


iM 


S.  BRCNONrS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


m 


Lcvi  in  domo  sua  :  Udde  factum  Tuisse  puio,  ut  pu-  A  *//<<  Jesm  ;  JSunquid  pouunt   filH  ipotut    lugen 


lilicani,  et  cxieri  ejusdem  ordinis  liomines,  illuc  ad 
convivtom  convenirent.  Verumlamen  ncqne  illud 
coimvium,  neque  illum  convenlum  pnblicanorum 
ftine  aliqua  signJflcatione  fuisse,  inleliigendum 
est.  lllud  euim  convivium  quod  tunc  Levi  Do- 
mino  pntiparavit,'  lioc  Evangelium  signincabat, 
'49  Q^^^^  postea  scripsil,  cujus  deliciis  nunc  in 
Cbrislo  animae  nosira^  reficiuntur.  Ad  boc  autem 
quia  Judaei  venire  noluerunt.  publicani  ct  pecca- 
tores  iutroire  compulsi  sunt.  Uude  alibi  Dominus 
ait :  it  Quia  nemo  illorum  qui  vocati  sunt  gustabit 
cccnam  meam.  Et  videntes  pharisxt  dicebaul  disci- 
pulis  suis.  Quare  cum  Publicanis  et  peccatoribus 
mauducat  Magister  vesler?i  (Fmc.  ii,  21.)  SimilUer 


qnandin  cum  Ulis  e$l  $pon§u$  ?  Venieni  autem  diet. 
cum   auferetur  ab  ei$  $pon$u$^  et  tunc  jejunabunt 
Bcne,  inquit,  facitis  quia  j^unatiSy  neque  ego  jcju 
nium  rcprebendo,  quo  caro  domatur ,  luxuria  vin 
cilur,  et  dxmonia  pellunlur.  Quia  igitur  discipul' 
mei  modo  non  jejunant,  myslerium  cst  magnumquf 
sacramenlum   (957)  :    Isti  sunt  dies  nupiiarum. 
sponsus  adcst,  convivia  prxparanlur,  ubique  Ixtitia. 
ubique  organa  resonanl,  et  psalterium  jucunduip 
cum  citbara.  llla  enim   convivantium  exsultatio, 
aeierni  illius  convivii  exsultalionem  significabal,  qua 
tandem   de    ipsius  summi  bonl  praeseniia  omues 
sancli  reficicnlur.  Venient  autem  dies  cum  $pon$u$ 
auferelur  ab  ei$,  illi  scilicct  iu  quibus  suscipieiur 


etiim  et  fidetes  quidam  adversus  beatum  Petrum  ^  in  ccelis,  et  lunc  jcjunabuut.  Et  quasi  aliquis  di- 


poslea  scandalizati  sunt,  eo  quod  Cornclio  incircuro- 
ciso  communicaverit  {Act.  xi,  2) :  quibus  et  ipse 
ratiohem  reddidit,  sicut  et  Dominus  istis  rationem 
reddere  non  est  dedignatus.  Ail  enim  :  Non  e$t 
'opu$  valentibu$  medicu$,  $ed  male  habentibu$  :  ac  si 
dicat :  Ad  sanandum  veni,  non  ad  manducandum  ; 
medicus  sum,  non  conviva  :  imo  ideo  conviva  quia 
medicus  (255).  Hoc  genus  morbi  nusquam  tam 
ocne  sicut  in  convivio  sanatur.  Unde  Apostolus  ait : 
4  Factussum  inflrmis  tanquam  infirnius,  ut  inflrmos 
rticri  facerem  (/  Cor.  ix,  22).  •  Non  cnim  dedlgua- 
lur  Christus  eos  in  convivio  recipere,  quorum  mor- 
lalitalem  non  est  dedignatus  assumere.  Reflcit  ex- 


ceret  :  Si  nuptiarum  dies  sunt,  si  nova  et  spir;- 
tualia  convivia  prseparata  suut,  si  bxc  qus  agis 
sacramenta  sunt ;  quare  et  istos  nou  iuvitus,  quare 
tantonim  sacramentorum  hos  quoque  iion  facis 
csseparlicipes?  Ad  quod  ipse :  Quia  nolunt;  quia 
non  ad  discendum  sed  ad  reprehendendum  vene- 
runl;  quia  vcteribus  pannis  induti  sunt;  quia  vcstes 
nupiiales  ,non  babeut ;  quia  ulres  velcres  feruut, 
qui  novum  vinum  retinere  non  valeiit;  quia  vino 
veleri  inebriali  vinum  novum  abominantur.  diccn- 
tes  :  Vetus  melius  est.  Et  hoc  est  quod  ait  ;  Nemo 
autem  immittit  commi$$uram  panni  rudis  in  veeti' 
menUim  vetu$  ;  toliit  enini  pleniludinem  efU$  a  ttftfw 


lerius  corpora,  reflcit  interius  mentes.  Non  polest  ^  mento,etpejor  $ci$$ura  fit.  Nequemittuni  vinum 


ibi  esse  fames,  ubi  est  pauis  vivus  qui  de  coelo 
dlescendii.  Panis  igitur  famelleis  detur;  de  quibus 
dicilur  :  i  Et  famelici  saiurati  sunt  (I  Reg.  ii,  5).  ) 
Medicus  subveniat  infirmis,  qui  aliler  saiiari  iton 
possunt.  I  Euntes  autem  dicile  quid  sit;  quia  mi^ 
«ericordiam  volo  et  non  sacrificium  :  »  hoc  enim 
jn  Osee  scripium  est  (256).  Quod  si  Pharisoei  in- 
tellexisseiit ,  nequaquam  misericordi»  patrem  de 
misericordia  reprehendissent.  Quae  sit  autem  hsec 
misericordia,  subdidit,  dicens:  Non  enim  veni  vo- 
eare  justos^  sed  peccatoree.  Quod  enim  peccatores 
vocanlur  et  salvantur,  misericordia  est ;  quod  vero 
illi  reprobantur  qui  se  justos  esse  injuste  arbitran- 
lur,  justiiia  est.  Non  potuit  autem  salvari  mundus 


vum  in  utre$  vetere$;  alioquin  rumpuntur  utre$^  et 
vinum  effunditur  ^  et  utre$  pereuni;  $ed  vinum  in 
utre$  novo$  mittunt;  et  ambo  conservantur,  In  hoc 
igiiur  docemur,  quia  secundum  audiehtium  capaci- 
tatem  sermonem  nostrum  atque  dpctrinam  terope» 
rare  debemus.  Pharisaei  namque  quibus  tunc  Do- 
minus  loquebatur,  adhuc  secunduni  legis  veteris 
doctrinam  et  observantiam  saivari  poterant,  quibua 
si  nova  sacramenia  mox  Dominus  papdere  voluisset» 
scandalizaii  polius  quam  a^dificati  discederent  (^). 
Prios  igitur  paulatim  erantinnovandi,  et  sic  tandem 
ad  Agni  nuptias  vocandi. 

XXXII.  Hcec  eo  loquente  ad  eo$^  eeee  prineeps  nnut 
acee$$it  et  adorabat  eum  dieen$  (259) :  Domine^  filia 


per  sacrificium  ;  salvatus  vero  est  per  misericor-  D  ^^^  ^<^^o  defuncta  e$t ;  sed  veni ,  impone  manmm 
diam;  quia  Christi  sacrificium  misericordia  fuit.  super  eam^  et  vivet.  Qnid  eiiim  per  hunc  principeni 
.  XXXI.  Tunc  acce$$erunt  ad  eum  diecipuli  Joannis  nisi  Abrabam,  Isaac  et  Jacob,  Moysen,  et  Aaron,  ct 
diceniee  :  Quare  no$  et  Phari$ai  jejunamue  fr^-  casteros  Uiius  populi  principes  intelUgamus,  qui 
quentert  di$cipuli  autem  tui  non  jejunant?  Et  ait     semper  pro  filiae  50  ^^^t  i^  est  Synagogae  (i60) 


(255)  c  Ibat  autem  Dominus  ad  eonvivia  peccato- 
rum,  ut  occasionem  haberet  docendi,  et  spiriluales 
invitaioribus  suis  praeberet  cibos.  >  Hieron. 
.  (256)  Ossei  vi ,  6.  c  Quia  mis^ricordiam  voluit 
nOD  sacrificium.  »  Yid.  Chrysologum  serm.  51,  qui 
superioribus  etiam  sermonibus  28,  29,  50,  de  Mat- 
tbaei  vocalione  disserit. 

(257)  Exponit  mysterium  hoc  Hieronymus  (quem 
Beda,  ut  ssepe  alias,  Iranscribit)  ad  h.  I. :  c  Sponsus 
Christus,  sponsa  Ecclesia  est;  de  hoc  sancip  spiri- 
tualique  connubio  apostoli  sunt  procreati,  qui  -lugere 
non  possunt,  qtiHudiu  sponsam  in  thalamo  vident , 


et  sciunt  sponsom  esse  com  spousa.  >  Yid.  csetera. 

(258)  Hieron.  :  c  Duo  autem  exeropla  posuit,  et 
utriom  veterum  ei  novomm,  et  vestimenii.  Veteres 
utres  del)emus  inteliigere  Scrlbas  et  Pharisxos; 
plagula  vestimenti  novi  et  viiium  novum,  pneccpia 
evangelica  senticuda,  quse  non  possunt  sustinere 
Judsi;  ne  major  scissura  fiat.  > 

(259)  Est  homilia  Emiscno  supposita  Dom.  unr 
postPent.,  pag.  178. 

(260)  Beda  :  c  Fiiia  namque  Synagoga  est,  qaae 
unica  erat  Moysi ,  >  etc.  Bedam  praeivit  Hieron. 
explicans  quod  postea  subdiiur  :  c  Cum  venissel 


153  COMHENT.  W  MATTH. 

morte.  et  caeciUle  ad  Dominum  accedunt  et  inler-  A 
cedunt?  Rogant  igilur  Dominum  ul  veniai,  imponat 
roanum  super  eam,  et  vivet.  Oniues  enim  palriar- 
cba^et  proplietiB  hocorabant;  omnes  Clirisli  adven- 
tnm  eispeclabant  et  ilesiderabant.  Yenit  tandem 
Dominus  Jesus,  sed  pro  itineris  longiludine  nondum 
ad  puellam  perveuil» .  nondum  super  earo  manum 
posuil,  adbuc  roortua  jacet.  Tpse  iamen  ad  eam 
vadit,  ei  simul  cum  eo  discipuli  ejus.  Quolidie 
enim  ad  hujus  puellae  rcsurrectionem,  queiidie  ad 
Synagogae  couTersionem  propinquamus  :  prius  la- 
men  allcra  mulier  sanabiiur,  quam  ad  isum  per- 
\enianius;  quia  i  cum  pleniiudo  genlium  inlroierit, 
tonc  Israel  salvus  fiet  (Rom.  ix,  26;.  >  Sed  quid  esl, 
/E/t/i  mea  modo  defunela  eH?  Quid  est  modo? ModOf 
iriquit,  venisti,  modo  pnedicare  coepisii,  tnodo  (ilia  B 
mea  defuncta  est.  Venit  medicus,  venii  sanilas  et 
vila;  et  quando  sanari  debuit,  tunc  deruncta  est 
fiUa  raea.  Misi  enim  venisses  et  loculus  ei  fuisses, 
peccalum  non  baberet;  nunc  autem  excusalionem 
non  iiabcl  de  peccato  suo  (Joan,  xv,  2i).  Sic 
^ilur  mortua  est  filia  mea ;  $ed  veni^  impone  manum 
tuper  eam^  et  tiveU  Et  surgens  Jesus  sequebalur  eumi 
et  discrpuli  cjus.  Merito  enim  iste  princeps  vocalur 
Jairus^  qnem  Jesus  sequilur  el  discipuii  ejus :  Jairus 
enim  iUuminatu$  (^\)  interpretatur.  Unde  bene 
pairiarchas  ei  propheUs  sigoificat,  quorum  oculos 
iilamiiiavit  :  qaibus  c  incerU  et  occulta  sapienti» 
Boae  (Pm/.  l,  8)  >  roysteria  revelavii.  Hos  autem 
seqotlur  Jesus  et  discipuli  ejus,  quia  eadem  via  ^ 
miaericordlae  et  justitige  gradiunlur  omnes  :  et  quod 
iili  praenuntiarunt,  hoe  isti  facere  et  adimplere  con« 
lendiint.  lili  loquendo  et  prophetando  praecedunt» 
tsii  agendo  et  confirmando  sequuniur.  Et  ecee  mu" 
iier  quob  sanguinh  fluxum  patiebatur  duodecim  anniSf 
aceeuit  retro  et  tetigit  (imbriam  vestimenti  ejm,  Quse 
cst  enim  hflec  mulier,  nisi  Ecclesia  geniium  (262)  ? 
Ad  Synagogam  sanandam  venerat  Dominus,  boc 
eiiim  ipse  ait :  c  Non  sum  missns  nisi  ad  oves,  qu» 
perienint  domus  israel  (Maith.  x,  6).  >  £t  ecce 
mulier  quae  sanguinis  fluxum  patiebatur^  et  secun- 
dum  iegem  immunda  dicebatur,  accessit  retro,  et 
tetigii  fimbriam  vesliinenti  ejns ,  et  sanata  est« 
Fluxum  enim  sanguinis  paiiebatur,  qiila  in  suorum, 
peccatorum  sanguine  versabatur;  quia  sanguine,  ^i 
rapina  et  occisione  nulriebatur.  Retro  accessity  non 
in  facie  sleiit,  cum  tin>ore  et  verecundia  veiiit. 
Unde  Apostoliis  ait :  c  Quem  ergo  fruclum  habuisiis 
tooc,  in  quibus  nunc.  erubescitis?  >  {Rom,  vi,  21.) 


—  PARS  n,  CAP.  IX.  |$4 

Vestiroentum  letigii,  incamationis  ejus  mystcrium 
credidii;  Clirisii  namque  veslinientum  huinanilas 
est,  qua  divinitas  indula,  videri  non  poterat.  Dt- 
cebat  autem  intra  se  :  Si  teligero  tantum  vesiimenla 
ejus,  salva  ero.  fl«c  autem,  ui  alii  evangelislo:  di*  . 
cunt,  oninem  subsiantiam  suam  in  medicos  eroga- 
verat,  ei  nihii  profeceral,  sed  deierius  habuerat* 
Per  lios  enim  roedicos ,  ariolos  et  philosopbos  in- 
telligere  possumus,  quorum  persuasionibus  eaeteri 
crcdenies,  el  a  fidci  veritale  aberranles,  ad  animae 
saniiatem  atiingere  non  valebant,  quia  longe  esl  a 
peccatoribus  salus.  Animse  autem  substantia  et 
diviiix,  virluies  sunt  et  roores  honesti ;  quas  illi 
quidem  amliiunt,  qui  fidem  et  speni  suam  in  vani- 
latibns  ponunt.  At  Jesus  conversus  ei  videns  eam 
dixit:  Con/ide,  filia.fldes  tua  te  salvam  fecit :  et  salva 
facia  est  mulier  ex  illa  hora  (265).  c  Imposslbilc  M 
siue  flde  placere  Deo  (Heb\.  xi,  6).  >  —  c  Credldit 
Abraham  Dco  ei  reputaium  est  illi  ad  jusiitiarr 
(Jac,  11,23);  •  — i  Juslusaulemexfide  vivil(il«l^r.x, 
58).  >  —  c  Sancli  per  fidem  viceruntregna(l/e6r.xi» 
53).  >--  c  Si  habueriiis  fidem  sicut  granum  sinapis 
(Malth,  XVII,  i9);  >  montes  transferre  poleritis. 
f  Oinnia  possibilia  sunt  credenti  {Marc.  ix«  22).  > 
Magna  est  igitur  fides ,  quam  sic  ubique  Dominus 
commendat,  seciindum  fidem  siiam  unicuique  iri- 
buens.  Et  cum  venisset  Jesus  in  domum  principis  Pha» 
risiBorum ,  et  vtdisset  tibicines  et  lurbam  tumultman" 
tem^  dicebat :.  Recedite.  non  est  enim  mortua  puella 
sed  dormit  :  et  deridebant  eum  multi.  Quod  eiiiiii 
tunc  leinporis  faclum  esi  in  una  pueila,  hoc  in  fine 
temporuin  fulurum  est  ut  fiat  in  lola  .  Synagogt. 
Tunc  enlm  veniet  Doininus  Jesus  com  discipulis  suia 
in  domom  principis  Pharisaeorum  ;  quia  tunc  Chri- 
sii  fidem  et  aposiolorum  doctrinam  suscipiet  omnis 
muliitudo  Judxoruro.  Tunc  eniin,  jubente  Doinino, 
libicines  et  lumuiiuans  turba  recedei,  qaoniam  tuue 
liliera  suaviter,  sed  infructuose  et  inuiiliier  auditiiS 
hominum  deniulcens,  ejusque  amatores  cessabuiit. 
Quid enim  nisi  tlbicines  erant Scribae  etPharisxi le« 
gem  et  prophetas  ad  litteram  exponentes,  et  quid  di- 
cerent  non  inteiligentes  ?  Tibia  enim  dulcero  sonum 
51  sine  intelligeniia  reddit.  Recedant  igitur  libi- 
chies,  recedal  oninis  lurba  lumuliuans  recedant 
garruli  perslrepentes,  voce  fremenies,  el  nihil  inlcl- 
iigentes.  Non  est  enim  mortua  puella ,  sed  dormit» 
Iste  cantiismortuorum  est.  Quandiu  iias  trbias  au- 
divit  Synagoga,  morlua  fuit;  imo  islae  tibix  eain 
inierfecerunt :  c  Litlera  enim  occidit,  spiritus  auleni 


JesQs  in  domuro,  >  elc.  :  c  Usqiie  hodie,  ait,  puella 
jacet  iu  domo  principis  moriua,  et  qui  videntur  ma- 
gistri  ,  libicines  sunt,  carmen  lugubre  canentes. 
Turba  quoque  Jud%orum  non  est  lurba  credentium, 
sed  tarba  tumuliuaniium.  >  Utrumqiie  Hilarius 
praeivil  ,  scribens  ad  h.  I.  :  c  Princeps  hic  lex 
esse  intelligiiur  quae  Dominum  orat  pro  plebe,  quam 
ipsa  Christo,  praedicaia  advenlusejus  exspeciaiione, 
aulriverai,  ut  vitam  morlas  reddat.  > 

(26i)  Hoc  ex  Beda  :  c  Mystice  Jairus,  qui^inter- 
pretatur  lHuminatus^  sive  lUuminans  Moysest  in- 


telligilur,  qui  de   Spiritu  sanclo  iliuminalus  verba 
vilae  acceperat,  ut  per  ba^c  alios  illuminaret.  > 

(262)  Hoc  quoque  Hieron. :  c  Nota  ergo,  quod  eo 
tempore  hxc  mulier,  id  est  gentiuni  populus  coepe* 
rit  aegrolare  quo  gcns  Judaeorum  credioerat,  >  etc 
Haec  Hieronynu  roagis  etiain  dilatai  Beda.  Y.  Hila- 
riuin  quoque,  qui  inulieris  hnjus  typo ,  peccaiorum 
lurbam  prius  curatnm  intelligit,  quam  Judsei  curati 
aut  curandi  sinl. 

(263)  Hebr.  xi,  6  :  ad  Rom.  it,  5;  i,  17.  H^.  u 
55.  Matlb.  XVII,  17.  Marc.  ix,  12. 


455  S.  BRUNONiS  EPISCOPI  SIGNIENSiS  ^^^ 

▼ivHlcat  (//  Cor.  ii,  6).  »  Llilera  igitur  recedat,  A  teat,  In  eo  veto  qnod  ait:  McnndHm  fidem  vetlram 


•pirltus  accedat,  suscitet  dormjentem ,  faciat  iittel- 
ligentem,  el  consolelur  utrumqHe  parentem.  Sed  qul 
sont  iili  stultiqni  Dominum  deridebant,  nisi  illi  qui 
resvrreclionem  non  credebant?  £t  quidem  multos 
tales  et  esse  et  fuisse  et  fnturos  esse,  non  dubita- 
nius.  Ei  cum  ejecla  esset  turba ,  intravU ,  et  tenuH 
manum  ejus,  et  turrexU  puella,  Nondum  igilur  eje- 
cta  est  turba,  nonduni  stirrexit  Synagoga,  adbuc 
lurbatur,  adhuc  !n  littera  delecialur.  Surgel  aulem, 
qnando  veniet  Jesus,  quando  intrabit  ad  eam,  et 
tenebit  manum  ejus.  Tunc  enim  Jcsns  intrabit  ad 
eam,  quaiuto  fugata  titter.^  vetostsite,  hxc  novi 
sacri  Evangelii  verba  scribentur  in  corde  ejus.  Et 
tunc  quidem  dicere  poterit  :  c  Tenuisii  manum 


fiat  vdbis,  manifesie  signiOcaC,  qnia  nenra  aaWatar, 
nisi  per  /idem.  Unde  et  alibi  dicit :  i  Qui  crcdiderit 
et  baplizatus  fuerit  salvus  erit  {Mare.  xyi  ,  i6).  • 
Non  dixit  simpliciter  salvut  erU  qui  baptiMatui  fue^ 
rU;  scil  ^ut  crediderU  et  bapti%alu$  fuerit.  Salvantur 
enim  parvuli  baplizantiuiD  fide,  qui  poslquam  fidem 
intelligunt,  jam  non  salvanlur  nisi  sna  fide.  Prosunt 
enim  orationes  et  eleemosjnip,  prosunt  sacrificia  et 
aKa  beneiicin,  sed  fidelibns.  Et  camminatus  est  iUi» 
Jesus  dicens  :  Videie  ne  quis  sciat;  Uli  autem  exeun- 
tes  diffamaverunt  eum  in  totam  terram  illam.  Rem 
quodammodo  impossibilem  videiur  jubere  Dominus. 
Qtiomodo  enim  hoc  celare  poterani,  nisi  oculos 
absconderent?  Quod  si  oculos  abscondissent»  qoid 


deiteram  meam,  et  tu  voluntate  tua  deduxisii  me,  B  els  lumen  noviter  restitutum  profutsset?  Quid  igi- 


et  cum  gloria  assumpsisti  me  (PsaL  lxxii,  24).  » 

XXXIIi.  Et  traHsennte  inde  Jesu,  secuti  sunt  eum 
duo  ceeci  elamanles  et  dieentes  :  Miserere  nostrif 
Domine^  fili  David,  Cum  auiem  venisset  domum,  ac- 
cesserunt  ad  eum  caciy  et  dicU  eis  Jesus  :  CredUis 
quia  possum  ho>i  facere  vobis  ?  Dicunt  ei  :  Vttque^ 
Domine.  Tune  tetigit  ocutos  eorum  dicens  :  Secundum 
pdem  vestram  fiai  vobis;  et  aperti  sunt  ocuti  iUorum. 
Ciamant  caBcl,  et  nondum  illuminantur,  sequunlur 
Jesum  usque  ad  domnm,  inierroganiur  de  fide,  re* 
spondent  se  credere  y  tangit  eorum  oculos  Jesus,  et 
iiluroinanlur.  Caccua  enim  est  omnis  infidelis  :  dno 
caeci  sunl  geiuilis  et  Jodseus  (264).  Sed  si  audila 


tor?  Dicemus  eos  inobedientes,  qui  Christi  gloriam 
prscdicantes,  eum  in  totam  iilam  terram  laudabtlitcr 
dfff;)mavtirunt  (265)?  Et  primum  quidem  hoc  eos 
defendit;  quia  non  se  ipsos,  sed  Dorainura  lauda- 
banl,  neque  de  suscepto  iumine  gloriabantaT.  Sic 
enim  et  Apostolus  ait :  c  Non  nosinetipsos  praedtca- 
mus  sed  Domlnum  Jesum  (//  Cor,  iv,  5).  •  Deinde 
vero  quia  alind  «'.gnificabat :  non  enim  vult  Domino^ 
ul  bona  quae  agimus,  idco  agamus,  ui  videanlur  ab 
bominibos.  Qui  enim  boc  faciunl,  reeeperunt  merce- 
dem  Mm.  Hxc  est  igiiur  causa  cur  ea  qnae  glorioie 
agit  pluribos  in  locis,  celare  pracciplat. 
XXXI V.  Egressis  autem  iUis,  ecce  obtuterunt  ei 


Cbristi  virtote  jam  credere  iucipiunt,  ipsum  credere,  p  hominem  mutum  d(emonium  habentem  :  et  ejeeto  dw- 


clamare  est.  Jam  quodQmmodo  fide  clamant,  jam 
cordis  clamore  dicnnt :  Miserere  nostri,  fili  David, 
Si  vera  sunt  quae  de  te  audlvimus,  miserere  noslri, 
fac  nos  inielligere  veritatem,  et  illumina  oculos  iio« 
stros.  Bene  quidem  clamant,  bene  orant,  bene  inci« 
phinl  seqoi  Jesum.  Restat  igilnr,  nt  domum  veniant, 
ut  ad  Ecclesiam  festinent  :  ibi  enim  illuminantur 
aect,  ibi  vera  lux  invenitur,  ibi  Chrislus  Dominns 
nostcr  anditur.  Sed  quid  dicit?  Sequilur  :  Creditis 
quia  possum  hoe  facere  vobis?  Hoc  enim  tunc  Jesus 
dixit  per  se,'hoc  el  modo  per  membra  sua  in  Ec- 
clesia  dicK.  fenit  catechumenus  ad  Ecclesiam,  le- 
giinrei  Symbolum,  legiturei  fides  calholica;  inter- 
rogatur  si  ita  credat  :  respondet  se  credere.  Et 


mone  (266),  locutus  est  mutus :  et  miratw  sunt  turbm 
dicentes  :  Nunquam  apparuit  sic  in  Israel :  Pka^ 
riswi  autem  dicebant :  In  principe  dmmoniorum  ejrdt 
dasmonia.  Alii  sani  rcccdunt,  alii  sanandi  accedunt« 
Nunquam  desunt  in  52  quibus  sijae  virtutis  poten- 
tiara  Dominus  ostendat.  Et  ecce,  inquit,  o6/ti/<rinil 
ei  hominem  mutum  dtemonium  habentem.  Nunquam 
significalione  carent  opera  Cbrlsti :  duplici  semper 
Virtule  muniuntur,  dum  in  uno  muUi  llluminanlitr, 
et  in  uno  molti  sanantur.  Quis  enrm  est  iste  homo 
nuius?  Nunquid  unus  est  tantum?  MqUI  enim  ho- 
mines  muti  ki  hoc  muto  significanior.  Mulus  esl 
oinnis  homo,  qui  a  daemonio  possidetnr.  Hoc  aulem 
ex  eo  probatur  quia  ejecto  dcemom  iocutus  est  mu  • 


tunc  quldem  Jesus  tangit  oculosejus,  tunc  illuminat  d  '"*  (267).  Et  rste  quidem  mutns  non  ideo  dicitar 


mentem  ejus,  tunc  baplizatur,  tunc  illuminatur.  Nisi 
enim  respondisset  credo^  non  bapiizaretur,  et  nisi 
baptizaretur  Aon  Hltiminareiur.  In  his  igitur  duobns 
caecis  docuit  nos  Salvalor  noster,  quid  in  aliis  om- 
nibus  agere  debeamus  :  quomodo  eos  recipere ,  quo- 
modo  interrogare,  quomodo  eos  illuminare  opor- 

(264)  c  Uterque  enim  populus  caecus  eral,  ait 
hic  Hieron.*.  Domino  per  noc  saeculum  transeunie, 
et  cnpiente  reverli  ad  donium  suam.  >  Beda  qnoque  : 
c  Duo  cseci,  dno  populi  sunt,  observaiione  litlerie  et 
riiu  gentili  obcaecati,  de  futuris  inscii.  Domijio  ego 
pfr  hoc  saeculum  transeunle ,  et  in  doniuni  suam 
cupiente  reverti,  secuti  sunt  duo  caeci,  quia  praedi- 
cato  per  apostolos  Evangelio,  muUi  ex  Judaeis  et 
gentilibus  cceperunt  sequi  Redemptorem«  > 


mutus  quod  omnino  non  loquatur,  sed  quod  male  el 
non  bene  loqnatur :  nescii  enim  bona  dicere,  nescit 
hi  Dei  iaudibns  labia  aperire.  Hic  enim  si  convor- 
tatur,  si  ad  poenitentiam  redeat,  mox  videbis  ina  • 
lum  loquentem,  Deum  laudantem,  se  ipsum  accu« 
santem,  ei  veritatem  praedicantcm.  Quis  hoc  non 

(265)*Hieron,  i  Dominus  propter  humilitatcm  fn- 
giens  jaclantiae  gloriam  hoc  praoceperal,  et  illi  pro- 
pter  menioriam  gratiae  non  possnnt  tacere  beneft- 
ciuni.  >  Ita  et  Beda. 

(266)  I  Dicmonio,  >  elc.  Vnlg. 

(267)  S.  Ililarius  :  <  Da^inon  prius  ejicilur,  et  iiim 
reliqua  corporis  otlicia  snccedunl.  Doi  quippe  cogni- 
lione,  snpersiitiomim  omnium  vesania  effugata,  cl 
visus,  et  auditus,  et  sermo  salutis  invehitur.  > 


157  COMMENT.  IN  MATTH.  —  PARS  II.  CAP.  X  188 

mirelur?  Esi  enim  bxc  <  immulalio  dexter»  ExrAlsi  \  Maithau$  publicanu»,  Jacoku$  Aiphmi  et  Taddwua^ 


(Pfd.  Lxivi,  41).  »  Miseri  Ptinrisaei  qui  h€>c  in 
pFiAcipe  dxmoniortim  fierl  arbitrantur,  quasi  plus 
posMl  iirinceps  dsmoniorum,  quam  princeps  bomi-' 
DBfff  ei  angelorfim. 

XXXV.  Fa  eireuibai  Utut  omnet  eivitatei  et  ca- 
itella  doeent  in  Synago^i  eorum^  et  prmdicani 
Ef(in§eliuni  fegm;et  enram  omnem  languorem,  et 
omnem  infirmitatem.  Hoc  igitnr  ent  opus  Salvatoris 
Aostri  :  ad  hoc  veneral  ut  doceret,  ut  Evangelium 
regni  Dei  praedicarct,  ut  erraittes  ad  Tiam  Teritalis 
conterteret,  nt  omnem  languorem  et  infirmitalem 
interius  exteriusque  curaret.  fidem  autem  turbai 
miterlus  ett  eiSf  qui  erani  vexaiit  et  jacentei  iicut 
ites  non  habenlet  paitorenu  Hoc  est  enim  quod  Pe* 


Simon  Cananwuit  et  Judai  Scariotheif  qui  et  tradidH 
eum.  Hoi  duodecim  miiit  Jesui  pracifnem  eit  et  di* 
ceni  :  In  viai  genlium  ne  abierilii ,  et  in  civitatei 
Samaritanorum  ne  intraveritii  y  ted  po^ui  ile  ad  avee 
qua  perierunt  domui  liraei.  Ideo  enim  Dominus  ail  : 
Non  ium  minui  niii  ad  ovee  quoB  perierunt  domut 
Israel;  quiaperseetsni  cor|)oris  prsesenliam  ludaeos 
praedirare  venerat,  genllles  vero  per  aposiolos  et 
doclores.  Unde  et  discipulis  suls,  qttibus  modo  tn 
vias  gentlum  ire,  et  in  civitates  Samaritanorum  in- 
troire  interdicit ,  postea  praocipit  dicens  :  c  Ite  in 
universum  inuiidum,  praedicate  Evangelium  omnl 
creaturae  (i70}.  »  Prios  igilor  Judaeos,  deinde  gen- 
tlles  Tocare  yoluit.  Samaritani  aotem  secuti  lero- 


tms  aposlolos  ait :  <  Eratis  enim  sicul  oves  erran-  B  i^oam  idoia  coluerunt :  imde  hic  non  immeriio  gen 


tes;  sedconversi  estis  nunc  ad  pasiorem  et  episco^ 
puro  animarom  vestrarum  (/  Petr.  ii,  25).  » 

XXXYI.  Tnne  dicit  diicipulii  suii;  meisis  quidem 
mu/lfl,  operafii  aulem  pauci.  Rogate  ergo  Daminum 
meuiij  ut  mittat  operarioi  in  meaem  iuam,  Tantits 
enim  est  ager  qoantns  et  mnmlits  (268).  MuUa  est 
igilor  messis,  qnia  multi  snnt  homines  :  pauci  sunt 
operaril,  quia  panci  sont  praedicatorcs.  Yult  auiem 
Doniinus  rogari ,  ut  mittat  operarios  in  messeiii 
Bnam,  qoatenus  fideles  sui  non  solnin  de  operatione, 
venira  ctiam  de  affectn  et  voluniate  reniunerentur. 
[Ckf.  X.]  Et  eonvocatit  dnodecim  diseipulii  iuis  dedit 
iitis  potestatem  tpirituum  immundorum ,  ut  ejicerent 
eos;  etcurarent  omnem  languorem^  el  omnem  tii/ir- 


tibns  aggrrgantnr.  Euntes  autem  prtedicate  dicenten 
quia  appropinquavit  regtium  ctBtorum.  Toilator  igitor 
regnnin  maloriim;  destruatnr  et  pereat  regnifm 
Aemoniortmi ;  qnia  jam  in  terris  «didcatur  repum 
sanctorum,  quia  jam  nobiscum  inier  nos  babilat 
rex  Angelorum.  Ilujns  sernionis  haec  erit  probatio  : 
Infirmos  curate,  martuoi  iUicitate,  ieproioi  mundate^ 
dtemonei  ejicite,  gratii  aecepistii,  graiii  date  :  hxc 
enim  non  humanA  snnt,  sed  divlna,  non  lerrena 
5«nf,  sed  53  coelestia.  Quis  iuque  coeloram  regnom, 
coelorumque  regein  et  Dominttin  adesse  dubitet,  eum 
in  nomine  Jcsn  infirmitas  fugial,  mor?  pereal,  vita 
et  sanitas  redeat,  lepra  rccedal,  el  maligni  spiritos 
qut  hoiiiiiiibns  dominabantar,  ab  bominibus  ciciii« 


eos;  etcurarent  omnem  tanguorem,  et  omnem  inftr-     qui  noouniwis  Goiuiiiaoaniar,  «u  m»Himin.»  ^.vt»- 
mitatem.  Non  minim  si  rcges,  ct  principes,  tyrannos  ^  danlur?  Oratis  accepiuii,  gratii  date.  H«)C  tudiriit 


ctpolcntes»  Christi  discipuli  vincere  potnerunt;  qui 
soper  ipsos  malignos  spirllus  eorum  imperatores  et 
dominos  potestatem  suscepernnt.  Et  modo  qoidem 
cpiscopi  et  sacerdotcs  hoc  agunt  in  animalibus  qwod 
tuDC  apostoli  in  corporibus  operabaninr  (469) :  nam 
et  spiritttft  immnndos  ejiciont,  et  bominnm  mentes 
ab  omni  aegritndine  curant,  et  animas  jam  defnncia* 
ad  viiam  resuscitant.  Giir  enim  Dominos  et  discipHli 
ejus  eorpora  sanabanl  subito  nioritiira,  nisi  ut  per 
hoc  sanaretor  anima  in  aeternum  victura?  Neqtie 
«lim  credidissent,  nisi  srgna  et  prodigia  vidissent. 
Hoe  enim  ipse  Dominns  ait :  i  Nisi  signa  et  prodigia 
vidcriils,  non  credliis  (Joan.  iv ,  48).  »  Si  vero  non 


Simoniaci;  hoc  audiant  i«i  qui  sanctt  SpiritiM  gra- 
llas  emere  ct  vendere  non  liment.  Sed  dleit  Stin»* 
niacus ;  ego  graiis  non  aceepi ,  graite  daris  .non 
possum.  Si  graiis  non  accepisti,  a  DomiBO  «oi»  ac* 
cepisti;  Doinlnus  enim  noUi  dot  nisi  gratit.  Noli 
igltuT  dare  neque  gralis,  neiiue  non  graii»  :  non 
enim  fibi  ista  dicuntur  :  Nolite  poaidere  awrum^ 
neque  argentum  naque  pecumam  in  xonii  veUrii,  non 
peram  in  via,  neque  duae  tunieai,  neque  calceamenta 
nequevirgam  :  Dignui  eit  enim  mercede  iua  (271) ; 
his  enim  verbis  oninls  cuplditetis  ei  avaritiae  occa- 
810  toiritnr,  omne  sopeifluTim  ampuUtor,  et  sol» 
necessaria  concednniur.  Ilis  denique  expcditur  vb. 


credidissent,  ad  salutem  aniniae  pervenrre  non  |K)-  ^  fagit  timor,  crcscii  securltas  :  onde  non  imineriif 

.    mm  .        . -^  .   . __• ^^^  ...    _    _•*  _    Mt »^LS4  •^«....«   AAMm    tMt¥Mut  malot 


ttrissent.  Majus  est  igitur  animam  sanare  qnam  cor 
poSy  qnonram  majus  est  iilud  quod  per  se  llt ,  quam 
ilhid  quod  per  aliiKl  ftt.  Duodecim  autem  apoitolorum 
nomina  hac  iuni :  primui  Simon  qui  dicitur  PetruSy 
et  Andreas  fratar  ejuiy  Jacobui  Zebedai  et  Joannee 
frater  ejmi^  Philippui  et  Barthotomteui  ^  Thomai^  et 

(S68)  Ita  et  Hieroi». :  t  Mesais  muha  populoriM» 
significat  mutlrtttdinei» ;  operarii  pmici  peirariam 
ttagistrorum :  »  ac  deinde  :  t  Messis  multa  omnis 
inrba  cfedentiMii  Osl;  operarii  autem  pauci,  et  apo- 
stoii  et  imitatores  eorom  qui  miltuntur  ad  inessem; » 
qoae  poslrema  verba  exscriblt  Beda. 

(269)  Beda  :  c  Haec  quotidie  sancta  facit  Ecclesia 
com  infirmos  in  bono  opere  curat  exhorlatioiie, 
owrtoos  in  infideliuie  vel  peccatis  per  pceniientiam 


quidam  ait :  Cantabit  vacuui  eoram  latrone  viatot 
Sed  qnare  peram  vel  sacculum  ferant,  quibus  df 
craslino  cogitare  non  llcet?ln  his  enim  reponilur  e« 
custodilur  quod  in  futurum  rcservatuf  :  sed  quid 
reponet,  qui  nihil  sibi  reservatf  Neque  vero  dua? 
toiHeao  feranl ,  qoatenus  expeditius  eurrant ,   e* 

revocat,  leprosos  variis  efroruro  roaculiB  corriwn 
dos  sanai,  daemones  per  cxorcisml  gratiam  ab  ho 
mimbns  expellit.  »  .  j  «  ..^t 

(it70)  Marc.  xvi,  I» :  t  Euntes  m  roandum  uni 
versum.  »  .       .,  . . 

tTti)  •  Dlgnus  eat  enim operanos  cibo soo  » twc 
41  Luc.  X,  7  :  «  Dignos  est  eoim  operariuB  roercedt 
sua. » 


IS9  |S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SfGNIENSIS  IM 

onere  intitili  et  superfluo  non  graventur.  In  una  A  <  Non  alligabis  08  Lovi  (rituranti  (//  7tm.  y,  8; 
enim  tunica  tantun)  ▼esiimenti  inteliigiiur,  quanlum     ixv,  5).  i 


ad  frigus  arcendum  unicuique  sufficere  possil.  Virga 
fero  et  caiceameiUa  in  Marco  conceJi,  in  Matihoeo 
et  Luca  intercedi  videntur.  Yerumlanien  quia  dixit, 
Mque  duai  tumeas,  et  slalim  calceamenta  supposiiit, 
possumus  intelligere,  ut  ncque  calcenmenta  feraut 
doplicia  (272) ;  sive  etiam  illa  calccamenta  non  fe- 
rant,  quibus  caeieri  bomines  ulebanlur;  sed  qnod- 
dam  aliud ,  calceamentorum  genus  iler  agentibus 
babite,  quo  pes  non  constringilur  (273),  el  planta 
salva  custoditur.  Et  hoc  quidem  Marcus  signiflcare 
vldetur  dicens  :  t  Sed  calcealos  snndalis  {Marc. 
XVI,  15);  I  lioc  eiiim  non  addidisset,  nisi  aliquam 
distantiam  eos  ab  aliis  in  calceamenlls  babcre  non 


XXXVII.  /n  tjuamcunque  autem  civitatem  aul  «a- 
tteilum  inlraverUii,  interrogate  quis  in  ea  dignus  sk^ 
et  ibi  manete,  donec  exeatis.  Ibi,  Inquit,  manete  : 
ubi?  in  domo  illius  qui  dignus  esi.  In  hocenim  va* 
gandi  licenlia  lollilur,  ei  de  domo  in  domum  tran- 
sire  prohibeiur  (275).  In  una  domo  manele,  ibi  vobis 
minisirei  qui  miiiistrare  velit.  Intrantes  aulem  tn 
domum  saiutate  eam  dicentes  :  Pax  huic  domui^  et 
siquidem  fnerit  domus  digna,  veniet  pax  veslra  super 
eam;  si  aulem  non  fuerit  digna,  pax  vestra  ad  v^s 
rmr/e/ur.  "Merito  eniin  paceni  offerunl  qui  Christuni 
prxdicant :  c  Ipse  enim  est  pax  nostra ,  qui  fecit 
utraque  unum  (Ephes,  ii,  24).  >  Ubi  non  esi  pax  ei 


voluisset.  Si  quis  aulein  hoc  aliier  interprelari  velit,^  concordia,  Ibi  Cbrislus  manere,  et  habilare  noa 


hoc  in  eo  sit ;  verumlaincn  evangelisias  nenio  puiet 
esse  contrarios.  El  ego  quidem  non  crcdiderim,  Do- 
minum  calceameuta  penilus  interdixisse»  cum  cae- 
teris  corporis  menibris  indumenia  concesserit,  quas 
iion  tanlutn  laboris  ui  pedcs  paiiuntur  :  praeserlim 
cum  Aposlolus  dicat :  c  Calceaii  pedes  in  prsepsra- 
lione  Evangelii  pacis  {Ephes,  vi ,  45).  >  De  virga 
vero  quid  dicemus?  Dicunt  alii  neque  virgam  :  dicit 
Marcus  nisi  virgam,  IIoc  autem  nisi  secundum  di- 
versa  lempora  dislinguatur,  solvi  non  potest,  si 
tamen  de  eadem  virga  intelligalur  {'ili).  Virga  enim 
ad  pasiores  perlinet :  pastores  enim  aposioli  uon- 
dum  eranl.  Nondum  enim  Petro  dictum  fuernt : 


potesl :  und^  scriptum  est :  i  Ei  factus  est  in  pace 
locus  ejus(/W.  Lxxv,  5).i  Illa54  igitur  domus  est 
digna  pace  (276),  quae  digna  est  ut  in  ea  hubilet 
Cbristus ;  si  autem  non  fuerit  digna,  pax  vesira  ad 
vos  revertclur..  Quoinodo  enim  ad  eos  rovertitur 
quod  ab  eis  non  recessit?  Revertilur  quidem,  qu'a 
major  fit,  et  quodammodo  duplicalur,  dum  boniim 
quod  in  se  seniiunt  esse,  majus  quoque  csse  deside- 
rant.  Unde  fit  ut  mercedein  suscipianl  non  solum 
de  pace  quam  habuenini,  verum  etiam  de  illa  quam 
aliis  obtulerunt.  Sic  igilur  pax  quam  praedicani, 
feta  et  duplicata  ad  eos  reverlitur.  Et  quicunfiue  non 
receperil  vos  neque  audierit  sermones  vestros ;  exeun- 


•  Pusce  oves  meas  (Joan.  xxi,  17) :  >  nondumSpiri-  ^  tes  foras  de  domo  vel  de  civitate,  excutite  puiverem 
lus  eral  daius,  quia  Jesus  nondum  fuerat  glorifi-     de  pedibusvt 


catus.  Nondum  eis  sensum  Dominus  aperuerat,  ut 
Scripturas  intelligerent.  Nondum  igilur  erani  pa- 
stores,  quia  nondum  noveranl  pascere  oves*  Non- 
dum  igliur  virgam  ferebani.  Neque  enim  decebat, 
ut  virgas  fei*rent,  cum  adhuc  ille  Paslor  omnium 
maximos  inter  eos  corporaliler  conversabatur.  Vir- 
gam  igittir  et  pastoris  officluin  eo  tempore  susce- 
perunt,  quo  eis  a  Domino  dictum  est :  c  Iie  in  uni- 
versum  mundum ;  praedicate  Evangeliuni  omni  crea- 
turae  {Marc.  xvi,  15).  >  Non  est  igilur  inconveniens, 
quod  virgam  ferre  ct  non  ferre  dicanliir,  siquidem 
lisec  secundum  diversa  lempora  intellignnlur.  Quod 
autem  ail  :  Dignus  est  operarius  mercede  sua ;  tale 


estris,  Quicunque,  inquil,  vos  non  rece- 
perinl,  vobisque  cbarilatis  et  misericordiae  viscera 
non  aperuerinl,  neque  vestros  sermones  et  fidem 
quam  prxdicatis  audierint  et  crediderint,  relinquite 
illos,  separamini  ab  illis,  exite  de  medio  illorum,  et 
excutite  pulverem  de  pedibus  vestris;  ut  de  illorum 
Infidelitate  et  impielate,  de  illorum  sordibus  et  im- 
rounditia,  de  illonim  iniqua  operatione  et  terrciia 
conversalione  nihil  vobis  adhsereat,  vestrosque  pc- 
des  et  sancta  itinera  commaculet  (277).  Propter  hoc 
enim  dicilur  :  c  Qui  lotus  est,  non  indiget,  nisi  at 
pedes  lavel  {Joan.  xiii,  10).  >  Hoc  auteui  eril  illis 
in  testimonium,  quoniam  iniqui  et  reprobi  fucrunl, 
et  a  sanclorum  consoriio  sint  expulsi,  c  lanquam 


est  ac  si  dicerei :  Nibil  nisi  Evangelium  feratis,  in  Dpulvis,  qnem  projicii  ventus  a  facie  lerra;  {Psal, 
eo  laborate,  de  ipso  vivite,  dignus  est  eniin  opera-  i,  4).  >  Amen  dico  vobis  tolerabilius  evil  terrte  Sodo^ 
rius  nierccde  sua.  Unde  Apostolus  :  c  Si  nos  vobis  morumt  Gomorrhworum  in  die  judicii^^  quam  ilii  ei^ 
spiritualia  seminavimus,  non  magnum  est,sicar-  rt/a/t.  Per  qtiod  ulique  intelligilur,  quod  ilU  qai 
nalia  vestra  melamus  (/  Cot,  ix,  11).  >  Iiemque  :      audiia  veritate  acquiescere  noluerunt,  graviori  poeD» 


(272)  Ila  S.  Aug.  lib.  ii  :  De  conscns.  Evang., 
cnp.  ?() :  c  Calceanienla  cum  dicil  Mntib?Rus  in  via 
iion  esse  poriauda,  cerlam  proliitjet,  qua  ideo  por- 
tanda  cogiiantur,  ut  non  desinl.  Hoc  el  de  duabtis 
tunicis  intelligendum  esl,  ne  quisqnani  eorum  pra^ter 
enin,  quam  esset  imiuius,  aiinm  porlandaiu  puiaret, 
sollicitus  ne  opus  csset.  >  Ila  S.  Tbojiias,  Cnjelanus, 
Maldonalus,  Calmct,  atque,  eo  tesle,  explicalio  est 
plerorutnque  notse  melioris  inlerprtHum. 

(275)  Hxc  quoque  sententia  habct  paironos  suos, 
EutbYmium,  Janseniuia  cap.  55,  conc.  Toletain,  a 
Lapide. 


(27i)  V.  Maldonatum  qui  de  duplici  virga  locutum 
Dominum  pulat.  Vide  alios  interpretes  posl  Aug., 
I.  all. 

(275)  V.  Clirysost.  hom.  33;  Victor.  Antioch.  ad 
cap.  6,  Marc.  :  c  Ne  apud  civltatis  incojas  immobilis 
inconstanlisque  animi  in  suspicioiiem  venianl,  ne  de 
domo  in  domum  iranseant,  mandat.  > 

(276)  V.  hic  de  pace  fuse  disserentem  Chrysost. 
hom.  33. 

^277)  V.  Jansenium  cap.  55,  et  Maldooatuin  ad 
h»  I. 


f 61  COMMENT.  IN  MATTH. 

8ubji€iantur,  quam  illi  quibus  verius  nunliaU  non  A 
fuii  (278). 

XlLXVllL  Ecce  ego  mUto  vot  ticut  ovet  in  tnedio 

iuporum.  Sciiis  el  bene  scilis  utriusque  naturam. 

Ad  paiieiidum  iiis;  palientiam  ei  innoeentiain  cu- 

stodiie.  Non  vos  derendatis,  quia  oves  estis;  ssviant 

illi,  quia  lupi  sunt.  Etiole  ergo  prudentet  tkul  ter- 

pentet^  et  simpiieet  ticut  eoiumbcB,  De  serpente  uam- 

qoe  dicit  Moyses,  quia  c  callidior  erat  cunctis  ani- 

mantibus  lerrae  {Gen.  ui,  I).  i  (i79)  Serpentes  autem 

et  maligni  spiritus,  et  iniqui  homines  vocantur,    . 

qooniam  et  venenosi  sunt,  et  reclo  ilinere  non  iii- 

cedunt.  Sieut  igitur  illi  prudenles  sunt  in  malo,  sic 

et  vos,  dicit  Dominus»  prudentes  estoie  in  lK>no.  Vi* 

dete,  ne  vos  decipiant  astutia  sua,  quia  c  filil  hiijus 

saecuii  prudentiores  sunt  filiis  lucis  in  goneratione  B 

sua  {Luc.  XVI,  8).  >  Prudentes  igitur  eslote,  sed  ita 

prudences  ut  simplicitatem  non  amitiatis  (280).  Sitis 

aatein  simplices  sicut  columbac  ;  SimpieXt  inquit, 

sine  fraude,  sine  veneno ,  siiie  dolo,  sine  feile ,  om- 

nique  amaritudiiie  sii  prudcntia  vestra.  Cavete  au' 

lem  ab  hommibut ;  iradenl  enim  vot  in  coneiiiitf  et 

in  Synagogit  tuit  flagetiabunt  vot,  et  ad  reget^  el 

pTfftPlet  ducemini  propier  m«,  ttt  tettknonium  iliit  et 

gtntibut.  Caveie,  inquil ,  vobis  ab  hominibus :  ibi 

pnidcotia  necessaria  erit,  ne  vos  decipiant,  ne  vos 

seJucant,  iie  vos  minis  et  flagellis,  ne  vos  blanditiis 

*  ct  persuasionibus  a  veritate  deviare  raciant  (281). 

Multis  eiiiin  roodis  vos  tenlabunt,  multis  arguiuen- 

lis,  muliisque   insidiis   vos  decipere  conabuiitur, 

Tradenl  eniin  vos,  flageliabunt  vos,  ad  reges  et  ^ 

pnesides  ducent  vos  :  lioc  autem  propter  me,  qua- 

teoos  et  illis  cl  cunais  gentibus  tesiimonium  detis 

de  ine.  Ciem  auiem  tradent  vot,  noUie  cogiiare  quo' 

modo  aut  quid  loquamini;  dabitur  enim  vobit  tn  iila 

hora  quid  toquamini :  non  enim  vot  ettit  qui  ioqui» 

miRf,  ted  tpirilut  Patrit  vettrif  qui  ioquiiur  in  vobit. 

Securus  enim  ad  praelium  vadit,  qui  talibus  arniis 

el  sub  tali  principe  pugnat.  Securus  ei  ille  ad  con- 

ciliuro  pergit,  qui  taii  prolocutore  causam  suara 

derendit.  Cuin  enim  sanctorum  triuinplios  legimiis, 

ssepe  philosopbos  et  sapienles  a  puellis  et  liominibus 

illileraiis  superalos  fuisse  audimus.  Uoc  antem  quis 

/aciebaty  nisi  Spiritus  sanctus  qui  loquebalur  in  eis? 

Trddei  autem  frater  fratrem  m  mortem ,  ei  pater  ^ 

flium  :  et  inturgent  /i/ti  tti  parentet^  et  morte  eot 

tfeieni^  et  eritit  odio  ommbut,  propter  nomen  meum, 

Bxe  aotem  prophetia,  quia  jam  completa  esl,  expo- 

«lionc  iion  iiidiget;  ipsa  enim  ejus  adimpletio,  ex- 

(OMlio  fuil.  Qifi  auiem  perteveraverit  utque  in  (inem, 

(i78)  Hilarius  :  <  Quia  illis  ignoratcT  Christo,  er- 
rasse  sit  levius;  bis  vero  iiiexpiabile  sit,  aut  prsedi- 
caium  non  recepisse,  aut  receptum  iion  sancte, 
neijae  catholice  praedicasse.  i 

(279)  Ylde  lliiarium  hunc  ipsum  Genesis  locum 
Proferenlein. 

(280)  Uicrou.  :  c  Ut  per  prudenliam  devitcntinsi- 
(lias,  per  simplicitatem  non  faciaiit  nmtum.  i 

(2B1)  Fraeclare  Bedn  :  c  Ac  si  aperle  roembris 
tuis  infirniantibus  dicat  :  Nolite  terreri ;  vos  ad 
^Umen  acceditis,  sed  ego  {^rseiior;  vos  verba 


^  PABS  H.  CAP.  X  m 

hie  taivut  erit.  Oronis  eniin  boroo  io  eo  judicainr  In 
quo  invenitur.  Quaciinque  hora  conversus  fueritt 
vita  vivet,  et  non  morietur.  Sed  forte  exspectas  ut 
convertaris  in  ultima  hora.  Audi  quid  Dominus  di- 
cat :  c  Yigilate ,  quia  nescitis  diem  iieque  horam 
{Maitk.  XXV ,  15).  I  llii  igitur  qut  ultimam  horam 
sic  exspectant,  falli  possunt;  qui  vero  in  bono 
perseverant,  falli  non  possunt.  Nunquam  enim  nisi 
in  bono  judicantur  qui  semper  in  bono  inveniunUir. 
XXXIX.  Cum  autem  pertequenlur  vot  tn  dvitate 
itta,  fugiie  in  aiiam,  Amen  dico  vobit  non  cottiitm- 
mabiiit  civitaiet  Itraei  donec  veniat  iiiiut  homiuit. 
Ubique  paiientiam  et  innocentiam  Dominus  doeet : 
non  resislere»  sed  fugere  admonet.  55  Fugilet  in- 
quit,  malos,  fugite  persecutores,  fugite  in  aliaui 
civitatem;  non  enim  deerunt  vobis  civitaiest  ad 
quas  fugere  possitis  (28i).  Prius  eniin  veniet  Filius 
hominis,  prius  ad  judicium  revertetur,  quam  vos 
omnes  civitaies  Israel  coiisummetis  et  ad  fidem 
convertntis.  Mea  exempla  vos  doceaot»  ad  me  rcspi- 
cite,  quod  in  me  fieri  videtis,  hoc  in  vobis  me  for- 
midetis  :  Non  ett  enim  ditcipuiut  tnper  magittrum, 
nec  tervut  tuper  dominum  tuum.  Qui  me  oflendere 
etpersequi  non  tiroenl,  vos  quoque  oflendere  et 
persequi  non  timebunt.  Sufficit  ditcipuio^  ut  tit  itc- 
11 1  magitler  ejut ,  et  tervo  ticut  dominut  ejut»  Hoc 
auieni  dicit  de  se  ipso  :  se  inagistruin  et  dominiim 
vocat.  Si  enini  magisier  indoctus  fuerit,  non  suflicit 
discipulo  ignorantia  magistri :  et  si  dominus  pauper 
et  iniscr  fuerit,  non  sufiicit  servo  miseria  doinini  t 
si  eniiu  sufliceret,  nil  amplius  quxrcrei.  Quod  iia- 
que  boc  de  se  ipso  et  non  de  aiio  dicat,  etiam  se- 
quciitia  manifesiant.  Ait  eniin  :  Si  patremfamiiiat 
DeelAebub  vacaveruntt  quanio  magit  dometticot  ejut  t 
Ipse  est  eniui  paierfamilias,  cujus  familia  est  onmis 
Ecclesia;  de  qiio  tamen  Judxi  dicere  oon  timuerunt : 
c  lu  Beelzebub  prineipe  dsemoniorum  ejicit  daemo- 
nia  (Luc.  xi,  15).  >  Ne  ergo  timueriiit  eot :  qiiia 
nec  cgo  liinui,  sed  patieuter  cuncta  sustinui.  H%c 
auiem  qu»  dico  operta  sunt,  noiidum  videntur,  de 
fulurid  loquor  :  onmia  tamen  suo  tempore  maiii- 
fesubuntur:  Nihit  enim  opertumquod  non  revelabi" 
tur^  et  occuiium  quod  non  tciatur.  l]nde  Aposiolus : 
c  Noiite,  Inquit,  ante  tempus  judicare,  quo  ad  usquo 
veiiial  Dominus,  qui  et  illumiiiabit  absconJiia  tc- 
nebraruin,  et  manifestabit  consilia  cordium  (/  Cor, 
IV,  5).  f  Quod  dico  volnt  in  tenebritf  dicite  in  iumiue, 
Quod  In  xnigmate  et  in  figura  auditis,  quod  vobis 
in  consiliis  manifesto,  dicite  palam  el  aperte  (283). 
Et  quod  in  aure  auditit  prcedicate  tuper  tecta.  in 

ediiis,  sed  ego  sum  qul  loquor.  >  V.  etiam  Cbris.» 
hom.  3i. 

(282)  Sic  Chrysost.  homil.  35  :  c  Nam  ne  dicerent, 
si  ab  alia  civilate  in  aliam  fugerimns,  quid  facien- 
duni  nobis  esl,  si  illuc  usque  persecuiores  perve« 
nerint?  :il)  hoc  liinore  ipsos  iiberans;  non  polerttiSy 
inquii,  Palicstinam  prius  circuire,  quam  ego  ad  vus 
veniam.  i  ' 

(285)  Beda  :  c  Qiiod  didicistis  mystice  et  absconse, 
loqnimini  publice;  et  qood  erudivi  in  parvb  ludm 
locoy  audacier  dlcite  in  tolo  mundo.  Patestioo  mor^ 


1(0  S.  BR13N0N1S  £P1SG0P1  SIGNIENSIS  m 

aare  eii.m  auditur ;  quod  secrcieet  quasi  stib  silen-  A  «fil^«  vos.  Qai  itaque  de  illis  curam  liabel,  miilio 
tio  dicliuf :  iateni  auiem  qitse  sub  tecio  swnt.  8u|Mr 


tecta  igitur  prsMlicare,  csi  in  aperlo  et  cunctis  au- 
^ientibiis  loqui.  Et  nolile  timere  eos  qui  occidunt 
€orpu$,  ^roedtcate,  inqiiit,  evaiigelizaie ,  officium 
vestrum  implete;  mulii  quidem  erunl  qui  vos  per- 
sequentur,  qui  vos  aflligenl,  el  occidenl,  sed  noiile 
timere  eos  qui  oecidiint  corpus.  Occiduni  eiiim 
quod  mortale  erat :  nam  eisi  non  occiderent,  mo- 
reretur  tainen.  Animam  autem  nen  po9$unl  occtdere. 
Anima  enim  immortalis  esi;  quse  d«m  peccat,  mo- 
riiur,  et  a  vera  viia  quae  Cbrislus  est,  separaiur, 
gladiis  tamen  oceidi  non  polesl.  Sed  potiu$  eum  fi- 
mele  qui  poteet  el  mimam  et  corpu$  perdere  in 
gehenna.  Uli    in   solo  corpore,  bic  in    corpore  et 


fliagis  vos  non  deserei  neque  dorclinquet.  Omm 
ergo  qui  confiiebilur  me  coram  hominibus,  conlilebQt 
M  ego  eum  coram  Patre  meo  qui  e$l  in  aelie  :  qni 
a$tlem  negaterit  me  coram  hominibu^^  negabo  et  e^ 
eum  coram  Patre  meo  qui  e$t  in  c€eli$.  DelermluaiKia 
sunt  eloquia  Salvatorjs  Oji^slri ;  nam  neque  56  O'^- 
neseoBriiebiUirDoiDiiHjs^ui  ^mconrileuiur;  iieque 
omnes  negabil  qui  eum  i^g^ni  (^5)«  Ipse  eniin  di- 
cil  :  Xon  omni$  qui  dicii  ntihi^  Domine  Dominiiih 
trabit  in  regnum  coeloram.  Beatus  quoquc  Pcsnis 
qui  egui  negavit,  nequaquam  ab  eo  negabiiur.  i)e 
iliis  igitur  inteiligaiur,  qui  in  torineiitis  pusiti,  in 
ejiis  nominis  eonfessione  usque  ad  moriein  Griniicr 
rideliterque   persistunt.  Qui  enim  timore   luonis 


aninia  potesialem  habet :  iilorum  poena  cito  iransit,  "  Deum  negant,  nisi  digna  poenitenija  satisreccriiit, 


istius  nunquam  finitur  :  illi  quoque  nec  in  ipso 
eorpore  potestaiein  habuissenl,  nisi  iioc  eis  a  Do- 
mino  datum  fuisset.  Nonne  duo  pa$$ere$  a$$e  veneunt, 
et  unu$  exiH$  non  cadit  $uper  terram  $ine  Palre  vr- 
$tro?  Sl  fgitur  iili  qui  iam  vili  pretlo  vendunlur,  sli:e 
Dei  voluiilate  vet  permissione  cadere  non  possunt, 
quanto  magis  vos  qui  empti  estis  pretio  magno,  et 
Christi  sanguine  redempli  estis?  Ve$tri  auiem  et 
eapitli  eapili$  omne$  numerati  $unt,  Sseviant  tyranni 
quantum  velint,  nullo  tameR  tormeiilorum  genere 
vos  delere  etconsumere  poterunt.  Non  estauiem'ei 
diflicile  capillos  numerare,  cui  diflicile  non  fuit 
creare  (284).  Iii  boc  aulem  qiiod  eorum  capillos  iiu- 
meraios  esse  dicit,  toiam  hominis  substanttam  re- 
surgere,  et  niliii  de  ea  perire  slgniflcat :  sl  enim 
omnes  capiili  numeraii  sunt,  omnesque  resurgent; 
quare  eiiani  non  toii  resurgent?  Quisenim  credal, 
ut  capillus  ex  parte  resurgai,  et  ei  parte  pereat? 
8ed  fortasse  inconveniens  iibi  esse  videtur,  ut  tam 
longi  capilli  iii  bomine  resurgant.  Necesse  quideni 
esl  ut  totus  homo  resurgai,  sed  non  est  necesae  ut 
lola  bominis  substantia  in  ea  parte  resurgal  ubl 
prius  in  corpore  fuerat.  Sicut  enim  in  vasis  aureis 
et  argenieis,  qu«  ilerum  conflaniur,  materia  qiii- 
dera  tota  servatur,  partium  lamen  positio  non  eadem 
aervatur,  ul  quod  videlicet  in  fundo  vei  in  summi- 
taie  prioris  vasis  fuerai,  hoc  in  eisdem  subsequentis 
partibus  fiat;  iia  et  in  homine  substantla  quidem 


dubium  iion  est  quin  pereant  in  jclernum.  Ouioia 
eiiim  bsec  illis  dicuntur,  qui  pro  Gbiisti  nomioe 
persecuiionem  patiuniur* 

XL.  Nolile  ergo  arbiirari  quia  venerim  tnitiere  pa- 
eem  in  terram ;  non  veni  mittere  pacem^  $cd  gludium, 
Quid  esl  igitur  quod  Psaimista  ail :  f  Orieiur  in 
dio-us  e]us  jusiitia  et  abundantia  pacis  {P$aL  lxxi, 
7)  :  I  cum  ipse  Dominus  dicat,  uon  veiii  miiiere 
pacem  ?  Veoit  enim  Dominus  mitiere  pacem,  veaii 
et  destruere  pacem ;  venit  roitiere  pacem  iiuer 
bonos,  el  gladium  inl^r  roalos  et  bonos.  Pacioi 
eiiim  babebuiit  illi  de  quibus  dicitur  :  c  Muliilu- 
diiiis  autem  credentiuro  erat  cor  unum  et  auiuia 
una  (Act.  iv,  52)  :  >  io  laiibus  igitur  oru  est  abttu- 
daniia  pacis.  Sed  quid  est  quod  Apostolus  ait :  i  Si 
fieri  potesi,  quod  ex  vobis  est,  cum  oiniiibus  paccm 
babenies  ?  »  (Rom.  xii,  18.)  Si  enim  cum  omiiibus 
hominibus  paeein  babere  debemus ;  inter  quos  gla- 
dium  Saivator  nostfr  inittere  venit?  Det)eniu8  qui- 
dera  paci-m  babere  cum  inaiis,  ut  eoa  diligamtts, 
eoB  ad  ialutein  animsB  inviiemuSt  el  nihil  maii  eis 
tractemufi.  Sit  tamen  gladius  et  discordia  ioter  nos 
et  iiios,  ut  eos  non  iiniteHiur,  eorum  iidein  et  facia 
non  sequamur,  eorumque  cousiiiia  iuiquis  oon  cou- 
sentiamus  (d8(i).  Yenii  igiiur  Douiinus  mittere  pa- 
cem,  sed  iilam,  qua  boni  inter  se  conveiiiunly  uoo 
aulem  venil  luittere  iliam,  qua  mali  iuter  ^e  in  maio 
concordanl.  Uiide  et  subditur  :  Veni  amm  separart 


tota  resurget,  loia  tamen  in  eisdem  parlibus  neces-  D  hominem  adver$u$  patrem  $uumf  ei  filiam  adv4rsns 


sario  non  resurget.  Ac  per  hoc  nibil  superfluum, 
nihil  minus,  nihil  indecens  et  inconveuieus  resurget 
in  homine  :  quod  enim  in  aiiis  partibus  superabun- 
dat, aliis  partibus  suppiementom  dabit.  Noliteergo 
timere,  multls  passeribus  et  piuris  pretli  et  meliores 


matrem  euam^  et  nnrum  adver$u$  $o€rum  suamt  ei 
inimici  hominie  domeetid  ejui.  Omnea  eniiii  iaii  in 
nalo  coueordabaiit ,  omuea  isti  pacem  et  concor- 
diam  in  malo  habebant*  Hanc  paeem  non  venii 
mitiere  Ikiminua ;  lianc  coucordiam  non  approbai 


eulminibua  sul^limata  super  lecta  praedicare  doceiy 
quae  ipsi  non  nostro  more,  sed  plano  scliemate  fa- 
ciuni  sBau^lia  :  >  quae  piora  exscripsit  ez  fiier. 

(284)  liene  Beda  :  c  Hic  numerus  non  iu  actu  ^st 
comparationis,  sed  in  facuUaie  •^ognilionis  :  i  quod 
sumpsii  ex  Ghrysost.  bom.  35.  V.  Hieron,  fuse  de 
boc  loco  disserentem. 

(iXS)  Ut  nosler  bic  A.  ita  interpreiatus  fuerat 
huiic  looum  S.  Cyrilius  Alex.  lib.  De  recia  fid.  ad 
|le||in.;  Ambrosius  iib.  i  De  poenit.,  cap.  3,  vocem 


omuis  accipit  de  generibus  sin^ulurum*  t  Omnis, 
inquit,  qui  me  confessus  fuerit,  id  esi  ex  quacunque 
viia ,  et  quocunque  slatu.  >  Beda  sic  explicai  : 
c  Bonus  videlicei  Christiauus  Dominuni  conUlclur 
ea  ftde  quae  per  dileclioneni  opcratur....  ClirisluDi 
corain  bominibus  negar^,  est  ejus  praeceptis  n^iJ 
veile  acquiescere.  > 

(285)  Ita  ferme  S.Grcgorius,Reg.Pasior.part.  iii, 
addens  c  malorum  namqiie  cUu^  incaale  ^imicitiil 
jungimur,  pulpis  ligamur.  i 


465  COMMENT.  IN  MATTH 

Jesiis.  IsU  sunt,  inier  quos  non  pacem  sed  glftdium  A 

miltlt ;  gladiiim  uUiiue  separaUoois»  ul  aliis  in  iufi- 

deliiatepersisteuUbus,  alii  ad  fidein  convenantur. 

Unde  fit  at  qni  prios  erant  doaiesUci  liominis,  ejus* 

dem   postea  inlmici  fiant,  et  quasi  hostem  eum 

I      persequantur  (2ft7).  Et  ne  forle  aliquis  diceret; 

Rem   Yaide  difVicilefn,  o  Domioe,  et  quodammodo 

iutelerabilem  jubes,  ut  videlicet  a  fratribus  et  flliis 

ei  pareotihas  tantopere  separemur;  subdidit  diceus : 

Qttiamat  patrem  aut  mairem  piusquam  me^non  est  me 

dignus ;  et  qui  amai  filium  aut  fiiiam  plutquam  me^ 

non  ett  me  dignus.  Et  amplius,  ac  si  diceret  super 

baec  :  Qitt  iior  aceipit  crueem  iiuiiti,  el  sequitur  me, 

nofi  est  me  dignus,  Qui  enim  accipil  crucem  suara 

et  seqnitur  €hristum,  non  solum  plus  quam  patrem 

et  mairem,  et  filiom  et  fillam  Chrislum  diligit,  ve-  ^ 

nim  etiam  plus  quam  se  ipsum.  Se  ipsum  autem 

dicoy  viiam  suam  :  qui  enini  viiam  suam  pro  Christo 

pooere  boo  Umei,    plus  utique  diligit  Christum 

qoam  vitam  suain.  Crucem  autem  accipere  dicit, 

non  lipwn  crocis  portando,  sed  ejus  passionem 

imilando,  sive  eUain  per  absiinenliam  caniem  ,do* 

roaodo  et  cruciando  :  in  cruce  enim  onmia  tormen- 

luruni  geoera  desigiiantur.  Unde  et  cruciari  dicilur 

qui  quomodolibet  alHigitur.  Crucem  autem  ferebat 

Apostolus  qul  ail :  i  Hlhi  autem  absil  glorlari  nisi 

io  cruce  Domini  nostri  Jesu  Christi,  per  quem  mihi 

mundus  crocitizus  esi  et  ego moodo  (Ga/a^  vi,  14).  > 

Qui  invenit  animam  suam^  perdei  iilam^  et  qui  per* 

did.rt/  animam  suam  propier  me,  inveniet  eam.  Ani-  r 

Kaiii  enim  hoc  io  loco  pro  vita  posuii,  quouiam 

omoift  vita  nostra  io  aniioa  est.  Alii  igitur  io  hoc 

ssculo  vitani    suam  inveniunt,   quoniam    amore 

bujus  vitx  000  quaeruiit  aliam  vitam ;  et  isU  qui- 

dem  simul  perdeot  utramque  vilain.  Alii  vero  sua 

sponte  perdunt  hanc  vitam,  quia  ainore  alierius  viiae 

pro  nihilo  ducuut  istam  vilam  :  et  isU  igitur  quia 

perdideruot  haoc  vitam,  in  vitain  aeteroam  custo* 

dieot,  et  possidebuot  aeicroam  vitam*  Quid  est  eiiim 

tii  siiam  miemam,  nisi  io  aeterouoi  ?  Qui  recipii  vos 

me  ruipit.  Diiit  enim  superius,  quia  lolerabilius 

erii  terrae  ISodomorum  vel  Gomorrhaeorum  in  die 

judicii, quam  ilU  civitaU,qu3e  ooo  receperit  eos* 

Mouc  aulem,  quaotam  graUam  a  Domino  couse-' 

quanlur  qui  eos  reeipiuot,  osteodit,  quia,  ioqiilt,  D 

vos  membra  mea  esUs  et  ego  iii  vobis  suoi :  Qui  re* 

cipit  teSf  m  recipit.  &imiUter  autem,  quia  ego  et  Pa* 

ter  onum  somus,  (St  cgo  sum  in  Patre  et  Pater  io 

nie  :  57  ^^*  ^  redpii^  ffcipit  eum  qui  me  misii. 

Uiide  oianifestum  est,  quia  et  Patrem  et  Fillum, 

(otamque  Trloiutem  recipit ,   qui   Dei    nuutiuoi 

(2S7)  PraBdare  Cb^sost.  Orat.  2  adv.  Judxos  : 
(  Noo  declaraos  qiiod  ipse  cuperet;  scd  rei  eveu- 
lum  praediceos..,.  quouiam  eveniet,  ut  in  eadem 
domo  unus  sit  fidelis,  alter  iofidelis,  deinde  pater 
vclit  filium  pertrabere  ad  impietatem.  » 

(iH8)  lu  ferme  Euthvm,  uteuim  elegaoter  S.  Gre- 

gor.  hom.  ^ioEv.  tOoia  elsi  frucium  uliiius  non 
abet,  vitein  Umeo  cum  (ruciibus  portans,  hsec  ipsa 
Hia  etteit  qiue  b^e  porut  aJieua.  i 


--  PARS  H,  CAP.  11.  466 

veoerator  et  recipit :  qui  vero  Dei  minlstro  Injuriaoi 
facit,  Deo  omnipotenU  Trinit^iti  inseparabili  inJQ« 
riam  facit.  MitUtur  aulem  Filios  a  Paire,  quia  una 
est  eademque  voluntas  toUus  sanctse  et  iniiividuse 
TrioiUtis,  qua  Dei  Filius  io  mundum  missus  ei  in-' 
carnatus  est.  Qui  recipii  prophetam  in  nomine  Pro-' 
phetce^  mercedem  Propheias  accipiet.  Ille  enim  reci- 
pit  propbetam  io  oomine  propheiae,  qiii  non  aflectu 
carnis  eum  recipit,  sed  quia  Christi  fidem  prophc- 
tat  et  nunliat :  ideoque  accipiet  mercedem  prophe- 
tae,  quoniam  eamdem  mercedem  hahebit  islc  de  re- 
ceptione  quam  propheu  de  propbeUa  (288).  Qui 
igitur  Dei  sacerdotes  pro  ChrisU  nomine  veneratur 
el  recipit,  mercede  sacerdotiina  non  privabitnr.  Et 
qui  recipii  jusium  in  nominejnsti;  id  est,  quia  jusius 
esl,  mereedem  jusii  accipiet.  Merilo  enim  jusliti» 
mercedem  accipiet,  qui  in  tantum  jusliliaiu  diligit, 
ut  oumibus  homiuibus  ex  aficciu  serviat,  in  quibus 
jusUiiam  esse  cognoscit.  Et  quicunque  polum  dederit 
uni  ex  minimis  istis  calicem  aquce  frigida:  tantum  in 
nomine  discipuli;  amen  dico  vobis^  tion  pcrdel  fu«r- 
cedem  luam.  Non  tantum,  iiiquit,  dc  miijpri  obsc- 
qtiio,  sed  de  oiinimo  qupqiie  mercedeni  suscipient, 
quicunque  in  nomine  discipuli  vobis  scrvierint.  MuIU 
enim  serviunt  episcopis  et  sacerdoiibus,  non  quia 
episcopi  et  sacerdoles  suut,  sed  quia  temporalcm 
aliquam  retribuUonem  ab  eis  exspectant.  Isti  autem 
non  serviun^  io  oomine  discipuli.  Si  igitur  hic  mer- 
cede  caruennt,  ibi  propter  hoc  ine:cedeui  oon  babe- 
bunt.  [Cap.  XI.]  Ei  facium  est  cum  consummasset 
Jesus  pra'€ipietts  duodecim  discipulis  suis^  iransiit 
inde^  ut  docerel  et  prcedicarei  in  civiiatibut  eorum. 
Eorum  namque  civiutes  eas  dicit,  in  quibus  prius 
aposloli  habiiaverant,  id  est  Capbarnaum,Corozaim^ 
et  Belbsaidam,  de  quibus  in  sequenlibus  loqui^ 
tur. 

XLI.  (289)  Joannes  autem  cum  audissei  in  vinculis 
opera  Chritti,  mitlens  duos  de  discipulis  tuit  ait  ilii; 
tu  es  qui  venturut  etf  an  aiium  extpeciamus?  Joan* 
nes  BapUsia  in  vinculis  et  iu  carcere  pnsiius,  cum 
audisset  miracula  quae  Domiiius  operabatur,  inteUi- 
gens  jam  sibi  diem  moriis  inimiiiere ,  voluit  eum 
quasi  magistrum  interrogare  de  his  quae  sibi  adbuc 
iocerU  videbantur.  Misit  igitur  ad  eum  duos  de  di 
scipulis  suis,  qui  ejus  verba  Christo  rererient.  Hi 
autem  quid  dixerint,  audiamus.  Joannes,  inquiunt, 
BapUsta  misit  nos  ad  tc  dicens  :  Tu  es  qui  venturus 
etf  an  alium  extpeciamut  ?  Ego  quidem  noo  puto 
Joanoisdiscipulos  intellexisse,  quid  hac  iilorum  mag:* 
strl  interrogatiooe  sigoificaretur  (i90)  :  sicui  i.eque 
10  CbrisU  respoosioDe  qoaestioaem  iotellexeruntesa^ 

(289)  Est  bomilia  Emiseoo  sopposiu  Dom.  5  Ad- 
Teot. 

(290)  Hanc  difficultaUs  solutionem  ex  S.  Gregorio, 
ut  opiiior,  hausit,  qui  homil.  6  in  Evang.  scribit  : 
€  Missus  in  carcerem,  an  ipse  veniat,  requirit;  non 
quia  ipsum  esse  mundi  Redemptorem  dubiut;  sed 
quaerit  ul  sciat,  si  is  qui  per  se  in  mundum  venerat, 
per  se  eliam  ad  inferni  claustra  descendat.  Quem 
enim   praecurreos  muodo  ouotiaVerat ,  hunc  mo- 


w 


S.  BRUNONiS  EPISGOPI  SIGNIEMSIS 


168 


80luiam.  Tu  es,  inquit,  qul  veniunis  es?   Ego  qni-  A  moveiur  venio,  non  qiiatiiur  limore,  non  flectitur 


dcm  vado,  ego  ad  patriarchas  et  proplielas  in  Infer- 

num dcscendo:  sednunquidluquoqueibiventuruses? 

Debco  te  illuc  venlurum  illis  annuntiare,8icut  le  jam 

vcnisse  mundo  annuntiavi?  Dt^scendes  illuc  per  te, 

an  alium  exspectaraus  missuro  a  te?  Timeo  enim 

hoc  crcdere  de  te,  nisi  hoc  certuni  fiat  mihi  a  le. 

Valde  quidera  te  humiliasti,  an  forlasse  plus  le  hu- 

roiiiabis?  Quid  dicam  illis?  quid  nuntiabo?  Et  re- 

ipondens  Jesui   ait  illii  :  eunles  renuntiate  Joanni 

qu(c  audisiis  et  vidistis :  cwci  vident^  claudi  ambu' 

lant,  leprosi  mundantur,  snrdi  audiunt,  mortui  resur^ 

gunt^  pauperes  evangelixantur.  Et  beatus  est  qui  non 

fuerit  staudalizatus  in  me,  Quid  enim  aliud  Domi« 

nus  in  hac  sua  rcsponsionc  significabat,  nisi  quia 

hoc  prophetarum  oraculum  per  se  complcre  non  ^ 

abhorrcret,  sicuii  nec  alia  qux  de  co  propheisc 

predixcrant?  Ite,  ipquit :  diciie  Joanni  qua:  audistis 

et  vidisliA  :  in  ipsa  enim  hora,  ipsisqne  videntibus, 

iit  Lucas  testatur,  fecit  Dominus  mulias  virlutes. 

Ettaleerat,  aesi  dicerei;  in  munduro  veni,  car- 

nem  assumpsi,  baptizari  Tolui;   nunc  aulem  prae- 

dico,  nunc  pauperes  ad  fldem  converto,  cxcos  il- 

lumino,  mortuos  suscito ;  et  -cxtera  facio,  qu»  me 

Ibcturum   esse  prophels  nunliarunl.  Qut  igilur  in 

aliis  omnibus  prophetarum  lestimonia  confirmo  et 

compieo;  absit  ut  tn  hoc  uno  faciam  eos  essc  men- 

daces.  Beatus  enim  qui  non  [uerit  scandelizatus  in 

me,  Bcatus,  qui  fideliier  (irmiierque  crediderit  qua»- 

cunque  scripta  sunt,  et  prophetata  de  58  <^^^«  Q"*  p 

enim  non  horrui  virginis  uierum,  non  utique4ior- 

reo  crucem  subire,  iieque  horreo  ad  inferna  descen- 

dere.  Gioaca  mundi  est  infernus;  lux  lamen  stercore 

non  inquinatur.  Mundus  transco  per  immundum, 

mundiis  totum  compleo  roundum.   Descende  igitur 

secure,  Prsecursor  mihi  es,  vade  et  prxcurre,  nuntia 

gaudium  fidelibus  meis  :  cito  scqnar,-  et  liberabo 

eos.  Gonsidera  modo,  quanta  Ixiilia  locus  ille  tene- 

brarum,  locus  ille  doloris,  et  moeroris,  considera, 

inquam,  quanta  lactitia  quantoque  gaudio  exullave- 

rit,  quaudo  ibi  beatus  Joannes  haec  verba  narrare 

coepit.  lUis  autem  abeuntibust  ccepit  Jesus  dicere  ad    . 

iurbas  de  Joanne.  Bene  autem  iliis  nbeuntibus  :  si 

enini  iiiis  pracsentibus  de  Joaniie  lalia  loqueretur, 

poterat  fortasse  adulatione  notari  ab  his  qui  non  D  Joanne  Bapiista,  iGquales  enim  et  pares  Joannes 


adulatione,  uno  eodemque  vultu  respicit  et  itlos  qui 
eum  laudant,  et  illos  qui  eum  vituperant.  Slc  inimi- 
cos  ut  amicos  diligit,  sic  potentes  ul  impotenies  ar» 
guit.  Vide  igiiur,  quam  caute  Salvator  noster  et 
Joannis  jnstitiam  coromendat,  et  se  ipsiim  ab  adula- 
tionis  vitio  defendit;  dum  euin  qoem  laudat,  nnlia 
laude  deleclari  dicit.  Sed  quid  existis  videre?  homi- 
nem  mollibus  vestitumf  Joannes  enim,  sicut  legilur, 
pilis  cnmelorum  vestilus  erat :  qua  in  re  apertissiiiie 
ostendebat,  quia  et  mundum  istum  ejusque  concu- 
piscentias  pro  nibilo  ducebat.  Insuper  etiam,  quia 
pQenilentiain  praedicabat,  ut  bonus  magister,  poeni- 
tentibus  in  se  ipso  poenitenti»  simul  exemplum  et 
regulam  dabat.  Unde  non  immeriio  quidam  ait  : 

Si  Tis  me  flere,  doleadani 

Esl  prius  ipsi  [ipse]  tibi 

Ecce  qui  mollibus  vestiuntur,  in  domibus  regum  sunt. 
Qui  enim  moliibus  vestiiur,  conventus  hominum  re* 
quirit,  et  vidcri  appetit  :  ideoque  non  in  deserto, 
non  in  loco  solitario,  sed  in  domo  regia  inveni- 
tur  (291).  Vana  igitur  gloria  premitur  qui  propter 
hoc  inollibas  vcslitur.  Sed  quid  existis  videre?  Pro- 
phetam  ?  Etiam  dico  vobis  et  plus  quam  prophetam . 
hic  eit  enim  dequo  scriptum  est;  eoce  mitto  Ange- 
lum  meum  ante  (adem  tuam;  qui  prceparabil  viam 
anie  te.  Sic  angelus  Joannes,  et  plus  quaro  propheta 
Joannes.  Prius  enim  quani  hasceretur  proplieiavii; 
et  non  sicut  caeteri  prophetee,  post  mullum  temporis 
Ghrislum  ventnrum  esse  praedixit ;  sed  ante  rjus  fa- 
ciem  inanens,  et  eum  bapiisans  et  tangens,  rcvelanle 
Spirilii  sanclo,  dixit :  Ecce  Agnus  Dei,  ecee  qui  toU 
lit  peccata  mundi :  hoc  eiiiro  iion  dlxisset,  ni:>i  pro- 
pheta  fuisset.  Unde  enim  eum  cognovissct,  si  pro- 
plicta  non  fiiissel?  Erat  aulem  et  plus  quani  propheta, 
quia  ipsum  qiiero  propheiabat,  digito  den.onstra- 
bal  (292).  Et  in  eo  quidero,  in  quo  dicitur  plus  quam 
propbeia,  potcst  dici  et  non  propheia  :  faciens  cniin 
plus  quam  propheia,  ostendit  se  uliud  eiiam  quaro 
prophetam.  Prophetarum  enim  est  futura  praedicerc 
non  propheiarum  vero  praesentia  denionstrare, 
Unde  idem  Joannes  interrogatus,  an  esset  propheta, 
respon<Iit  se  non  esse  prophetiim.  Sequitur.  Amen 
dico  vobis,  inter  natos  mulierum  non  surrexit  major 


Deuro,  sed  hominem  euro  esse  credebant.  Quid 
exisiis  in  desertum  vidert  ?  arundinem  lento  agila- 
tam?  Noii  est  arundo  Joaniies;  columna  csi,  non 

riendo  et  ad  inferos  descendendo  praecurrebat ;  ait 
ergo  :  Tu  es  qui  venlurus  cs,  nn  alium  exspcctainiis? 
ac  si  aperte  dicat :  sicut  pro  hominibus  nasci  disna- 
tus  es,  an  etiain  pro  hoininibus  mori,  et  ad  inieros 
descendere  digneris,  insinua,  iit  qui  naiivitatis  tuas 
praecursor  exsiiti,  descensionisetiam  praecursor  fiam ; 
et  venturuin  in  inferno  le  nuniiem,  quem  jam  ve- 
nisse  niundo  annuuliavi.  Idem  rcrmc  nabel  hom.  i 
in  Ezcch.  Sed  eliam  aute  Gregorinm  Hieron.  ad  h. 
I.  Et  est  sensus  :  manda  inihi,  quia  ad  infernn  de- 
scensuriis  suin,  utruin  te  ei  inferis  debeain  nunliare 
qui  nuntiavisuperis?annon  conveniat  FilioDei,  ut  gu- 
6ietmorteffl,etaliaffladh»csa€nuuentami89ttrtts«8?» 


habuit,  mnjores  vero  non  habuit.  Pares  eniin  ei 
fueruni  Moyses,  et  Job,  et  Eiias,  et  Jereinias,  et 
multi  aiii ;  majores  lamen  non  fuerunt  (293).  Neroo 

(291)  Hieron.  c  Pili  camelorum  tegmen  ejnssitnt. 
Istiiisinodi  cibus  ct  veslis  carceris  bospitio  recipinn- 
tur,ei  i^rsedicatio  veritatistalehabet  habitacuhitn.  Qui 
auteinaJuhitore8sunt«etsectanturlucriim,ctfiuaeriiiit 
diviiias,el  dcliciisafflupnl,etmol]ibiisvesttuntiir,  isii 
in  domibus  regum  sunt :  ex  quo  ostendiiur,  rigi.iani 
vitani  el  ausieram  prsedicationem  vitare  dehtM-e  au- 
las  regum,  et  mollium  hominum  palaiia  declin.re.» 

(292)  Hieron.  i  In  eo  Joannes  prrpheiis  cxieris 
major  est,  quod  quem  illi  praedicaverant  esse  veii- 
turum,  hic  venisse  ca^teris  deinonsiravit.  t 

(293)  Hier.  c  Non  cajleris  prophetis  et  patriarclHf 
Joannem  praetulit,  sed  Joanni  cseteroi  exaequavil.  r 


1(9  COMUENT.  IN  MA TTH. 

igitur  m:jor  fuil  Joanne  Bap4ista  inler  naios  miilie'  A 

niiD,  exceplo  illo,  qui  niicor  esl  in  regno  coBloruin  : 

dc  quo  et  subdiiur  :  Qui  autem  minor'  etl  in  regno 

calorum,  major  etl  illo.  Quis  esl  enim  isle,  qiii 

Joaoiie  ipajor  esi,  ei  iu  regno  coeloruro  niinor  est, 

nisi  SaWator  poster  ^294)»  de  quo  scriptum  est  ; 

c  Minuisti  eum  pauio  minus  ab  aDgelis,  gloria  et 

booore  coronasti  eum  et  constiluisti  eum  super 

opera  maattvm  tuarum?  i  (Heb.  ii,  7.)  Hoc  autem 

Apostolus  exponens  ait :  c  Euui  autem  qui  modico 

quam  angelt  mitioratus  esl,  vidtenius  ^esutiiy  propler 

pa«sioocni  niortis  (i6.,  ii»  9). »  Minor  est  enim  an- 

gelts  Jeaus,  secundiim  boc  quod  roortalis  et  passibilis 

factus  esl :  qui  lamenomnibus  major  esl,  sccundum 

boc,  quod  Beus  et  creaior  omnuim  est.  A  diebtu 

mtUem  Joaniut  BapdtUe  usque  nunc  regnum  cosiorum  ^ 

vtjM  piUitur^  e$  violenli  diripiunt  illud  (205).  Ex  quo 

enim  Joaiines  Baplista  coepit  prxdicare  et  dicerc : 

Peeniieatiam  agiie,  appropinquaWt  enim  regnum 

^odonim;  cx  eo  tempore  regnum  Dei,  quod  cst  £c* 

ciesia,  multis  undtquc€oaflueniibus  crescere  cccpit : 

et  quia  Tiolenlcr  a  violeutis  dirlpitur»  poo  imro^rito 

59  vim  pati  dicitur.  Oona  violeniia,  qua  acquiritiir 

reguom.  Dei«  Hanc  eiilm  violentiam  babebal  ille,  cui 

tinn.amtcus  eJQS  |res  panea  accommodare  nollety 

propler  improbitalcm  tameo  iilius  dedii  illi  quot- 

quot  habebat  iieccssarios.  Vis  igiiur  intrare  in  re- 

gnum  coelorum!  Yis  ascribi  in  exercitu  et  In  mililia 

saiictorum  ?  Esto  violenlus  et  Improbus.  Audi  qnid 

Dominus  dicat :  <  Petiie  el  dabilur  vobis;  quxrite  p 

et  iiiTenietis,  puisale  et   a|»erietiir   vobi.s.   Omuis 

eiiim  qui  petit  accipii,  ei  qui  quaerii  in^-enity  et  pul- 

saHii  aperietur  {MaUh.  vii»  7).  i  Hxc  est  igitur  vio- 

lenlia»  qua  diripitur  regnum  coelorum.  Omnes  enim 

propheue,  ei  lex  nsque  ad  loannem  prophetavcnint% 

Est  igitur  Joannes  flnis  legis,  queinadmodum  el  Chri- 

stus.  Joannea  enim  Yeteris  Te&lamenii  prophei:«- 

rum  omnium  ultimus»  eum  quein  caeteri  propbeta- 

nint  verbis,  digilo  osiendii  (296).  Sic  igitnr  usque 

nd  emn  propfaeiiae  veuientes,  in  eo  tandem  complet» 

sunt|  duro  ipse   roortslravit  eas   esse  coinplelas. 

Omnisenim  propheiia  ibi  fiiiilur,  ubi  id  quodpro» 

pbelaverat,  adimpletur.  Nato  eienim  Cbristo  com- 

picia  esl  prophetia,  qua  dicebulur*:  c  Ecce  virgo 

coiiciplet  ei  pariel  filium  (/s,  xiv»  7).  >  Completae  l) 

sunl  autem  ei  aliter  propbetiae,  qiiia  jam  non  ad 

liiteran  sed  splrilo  aliter  intelliguntor.  Lex  Igitnr 

usque  ad  Joannem  prophelavtt,  qiioniam  iii  nnbe  et 

caligine  loquebatur  :  deinde  vero  proplieiavlt  Chri- 

siusy  quooiam  eamdem  legero  spiritualiter  intelligcre 

(i9i)  Mulii  de  Salvalore  hoc  inlelligi  volonl , 
qiMid  qui  minor  eslteiiiporet  major  siidigoilaie.  iixc 
ei  supertora  Hieronymi  exscripsit  Heda.  De  Saiva- 
lore  auiem  inteliigii  Chrysost.  bom.  38 ;  Isidonis 
Peluslou  ep.  68,  et  Ambrosius  in  Ps.  xxxiv.  V.  Cae- 
sariiim,  Dial.  3. 

(^5)  Hieron.  c  Si  prlmus  Joannes  poeniieniiam 
populis  nunliavU,  conseqiieiiier  a  dicbus  illius  re- 
goum  coslorum  yini  palliur.  i  Alilcr  llilar.  c  Tim 
regnom  eoelorom  patitur,  quia  gbiria  Isracl  Patribns 
debila,  ii  prc^etis  iiuntiau,  a  Cbri;>lo  obiala,  fide 
Patbol.  CLXV, 


-PARS  11,  CAP.  XI.  170 

dociiii.  Propheta  enim  dicitnr,  el  qui  propheiaiy  ei 
qui  propbcttas  exponit.  Eo  enim  tempore  poeni- 
teutia  et  niisericordia  exclusit  sacriflcium;  et  bapii- 
smos  circuincisionem  :  ver.crat  enim  Dominus,  noti 
ut  iegem  solveret,  sed  adimpleret.  Sequitur  :  Et  $i 
vuUi$  accipere,  loannes  ipse  e$t  Elia$  qui  venluru$  e$t. 
Interrogatus  enim  Joanncs,  an  essel  Elias,  respondit, 
non  sum.  Quid  esl  igilur  qnod  Domiiius  euro  dicit 
esse  Eliam,  qui  se  Ipsum  negat  esse  Eliam?  Joan- 
nes  cnim  m  persona  Elias  non  erat,  In  spiritu  la- 
mcn  et  virtuie  Elias  erat :  sic  eniui  de  ipso  pr»- 
diierai  angeius  :  Ipte  prwibit  ame  eum  in  $piritu 
et  virtute  Etios,  Sic  itaque  Joannes  erat  Elias,  et 
non  erat  Elias.  Unde  et  isubdilor  :  Qui  kahet  am* 
re$  audiendi  audiat.  Ille  enim  aodiendi  aores  non 
bnbet,  qui  hoc  ad  litteram  ioielligens  Joannem 
EliaiH  fuisse  arbilratitr. 

iLll.  (^)  Cttt  autem  »milem  wMtlmaho  genera^ 
iionem  itlamf  Simili$  e$t  puerit  $edeHiibu$  in  foro^ 
qui  clamante$  coa'qualibu$  dicunt :  Cecit^mut  voti$  et 
non  $aita$ti$ ;  lamtntavimut  et  non  pianxi$ti$,  Venit 
enim  Joannet  neque  n^anducant,  neque  kiben$f  sed 
eflicio  Indtttus  ei  poeniieniiam  pneJicans,  in  con- 
ctls  qoae  agit)  lamentaiionem  et  ir.stitlMn  osteu- 
dli.  Quem  citm  ptangendo  et  jejiinando  deberenl 
Imitari,  et  poetiitendo  sequl  debuissent,  dicunt  po* 
lius  qiiia  c  daemoniom  liabet.  i  Venit  Filiut  honunit 
manducant  et  bibent,  cantans  et  praedicans;  eul 
cOm  saltare  et  congaudere  debuissent,  dicunl: 
Ecce  iiomo  vorax,  potator  vtnf,  piifr/fcatiorufft  et  pee- 
catorum  tfmfctu  (298).  Keque  igttur  cantare,  neque 
plangere  voluni :  iieque  jejnnare,  neque  manducare 
eis  plaCet.  Quid  igliiir  flel?  Qsi»  his  vel  qualis  me« 
diclna  snbvenlet?  Ille  enlm  geger  qul  medicum  ndn 
andit,  oninemque  cibum  fastldil,  proximus  esi 
morti  ei  desperalioni.  iSt  jutti/ieata  eu  tapientia 
a  filtit  tuit,  llli,  inquil,  quia  stulti  sonl,  quia  pueri 
sunt,  qnia  veritaiem  non  inlelligunt,  male  loquun- 
lur  de  me,  dicenles  me  voracem,  peccalornmquo 
amicum  :  mihi  lamen  siilBcit  qnod  sapicnli»  fllii 
me  justiflca;it,  et  qnod  fllli  mei,  discipuli  niei,  vcri- 
laiis  aequitalisque  amici,  milii  lestimonlum  reddniit 
Non  enim  decct,  ut  ab  allis  saplentia  laudetnr  vol 
justiflcetur,  iiisi  a  flliis  suis,  nisi  a  saplentibus,  nisi 
ab  bis  qui  eam  cognoscunt.  Tune  emplt  exprobrare 
civitatfbutf  in  quibut  factw  tum  plurim^  virtutet 
ejutf  quia  non  egitteni  poenitentiam.:  Yw  tibif  Coro- 
zuim,  vte  tifn,  Bethtaida,  quia  ti  in  Tgro  et  Sidone 
factoi  ettent  virtutet^  qum  faetm  iunl  in  vokit^  oiim  tn 
cinere  et  ddcio  poeniteniiam  egittent!  Verumtamen 

g«>niium  oceupiinr»  ei  npiUir.  i 

(2%)  Praeclarc  Cbrysosi.  consequentiam  hnmm 
verborum  osiendit.  c  Nam,  si  usqiie  ad  Joaiuiem  illa 
coropleu  sunt,  ego  ille  sum  qui  venlurus  eraL  > 

(i97)  V.  pulcnram  coroparationem  Joannis  ei 
ElK^e  onam  bic  instituit  HieronynHis. 

(298)  lia  ferme  interpretes.  Quonim  aliqni  de 
ludo  apud  Judxos  iisiialo  sennonofm  hic  esse  voluni 
et  ab  co  suinplam  Christi  reprehensionem,  ex  qnibui 
est  Tlieophihictus.  Id  lamen  Muldonalus,  JauseiiittS 
altique  ernditiores  iuterpretes  tiegant. 

6 


S.  BRUiNOraS  EPISCOPI  SIT.NIENSIS  ll^ 

TfffB  it  Sidoni  remissiut  erit  in  die  ju-  A  l^odo  tc?  Quia  abtcondittt  hmc  a  $api€ntiht$  etpnt- 


171 

dieo  vobi$ 

dtclf ,  ijuam  vobi$,  Quare  boc?  Qiiia  in  vobis  virtutes 
l»Jufitn^  /actae  sunr,  quia  fpsaiii  Teriiaiem  pcr  se 
loquciiiem  e(  aadislis  el  ViJislis,  ei  lamcii  crcdere 
nohiislis :  in  iiris  aulein  niliil  Lbrum  faclum  est; 
quod  si  facluro  Aiissct,  jamduJum  crcdidisseiil,  et 
p(Baiteiiliam  egissent.  Hoc  enim  postea  probatum 
tet,  quoniam  Juda^is  in  sua  inridelitate  persistenti- 
bus,  litque  in  sua  maliiia  perseveraiitibus,  iibn  s6- 
luui  Tyrus  et  Sidon,  verum  et  cxterab  gciuium  civi- 
tates  ad  fidem  conversae  sunU  £t  tu^  Cupliarnaum^ 
nunquid  u^que  in  tmlum  exaltaberU?  U$que  iu  iV 
fernum  descende$ ;  quia\  ii  in  Sodomi$  faciw  fuitsent 
virtules  quce  facim  $unt  in  /e,  forle  man$i$$ent  u$que 
in  hanc  diem.  Verumtamen  dico  vobi$  quia  terras  So 


dentibus  et  revelatti  ea  parvuiiM.  Abscondit  enin 
Dominus  suae  virtutis  redemptionisque  secreta  a 
sapientibiis  et  prudentibi»  hiijns  saeciili,  quooiam 
sapientia  iiujus  mandi,  stultitia  est  apud  Deum ;  el 
revclavit  ea  parvulis;  ilDs  qiiibus  Apostolos  alt  : 
c  Nolite  parvoti  efltcl  sensibus,  sed  maliti»  parvnli 
estote  (/  Cor*  iiv,  9D)(36i).>  Srcut  enim  idem  apo- 
stolus  ait  ;  i  IQuae  stulia  siint  mundi  clegit  Deus,  iit 
perdat  sapienti^ ;  ei  infirma  mundi  eleglt  Deus,  iil 
confundat  foVtia;  et  ea  <|uac  noo  siinl,  ut  ea  quae 
sunt  destnieret  (1  Cor,  i,  27).  >  Sed  quare  lioc? 
Quia  ita  placult  sibi.  itpse  enim  caijiis  tw/i,  mi$eretur^ 
et  quem  vult  inkurat :  elegit  lacob  quia  voluit ;  re^ 
probavit  Esau  quia  Voluit.  Non  est  enim  Tblentii 


domorum  remis$ius  erit  in  die  judicii^  quam  tibi.  la  B  voluutas,  neqoe  currentis  est  corsus.  Si  bene  toIu- 


liac  enim  civiiate  pueros  cenlurionis,  socrum  Petri, 
el  honiiiiem  paraljiiciini,  aliosquc  innumeros  00 
sanavit  Domiuiis,  qu2  .taiiien  iii  sua  iiifidelitaie 
sicut  et  aliae  Judaeorum  civiiaies,  pcrduravit.  Merito 
igitur  in  infenuim  descendei,  qiias  utique  ad  coelum 
exaltari  polerat,  si  Regi  coeloruni  credere  voluisset, 
qui  eam  elegit  ad  inhabilanduin.  Dominus  autem» 
cui  nihii  iiicertum  cst,  in  sua  locutione  posuit 
forfe(2!)9),  quod  est  adverbiuro  dubitandi;  ut  hn- 
taahis  verbis  sicut  verus  liomo  suum  sermonem  tcm» 
peraret.  lllai  enim  civitaies  propter  {leccata  sua  sub- 
Versae  sunl;  in  quibus  si  tanlae  viriutes  facia*  fuis- 
seiU,  quanl£  sunt  factx  in  Capharnaum,  ibrsitan 
sicut  Ninivil»  ad  poenitentiam  conversae,  mansis* 


mus,  Dei  est ;  si  bene  currlmus,  e]usdem  est.  Se^ 
qriilur  :  dmnia  mihi  tradita  sunt  •  Patre  meo  :  ideo- 
qiic  cbeli  terrieque  me  quoqtie  dominum  esse  nikii 
ddbium  est.  Secundum  tioc  cnim  quod  honio  csi, 
non  solum  Patre,  sied  etiam  angelis  mlDor  est.  Dicil 
igitur  secunduni  boc  qubd  homo  est,  omnia  mihi 
tradita  sunt  a  Patre  meo.  Sed  dicit  aliquis :  Quis  e^ 
lu,  vel  quis  est  Pater  tuus?  Cui  ipse  :  Nemo,  in- 
quitp  novit  Fiiium  ni$i  Pater^  neqne  Patrem  qui$ 
novit  ni$i  Fi7t««,  et  cui  vi>lueril  Filiut  tevelare,  Et 
ille:  Si  nemo  novit  Filium  nisi  Paier;  ergo  nec  Spi- 
ritus  sanctus  novit  Filium,  nec  ipse  Filius  novit  se 
ipsum.  Similiter  autem  nec  Pater  se  ipsuro  novit» 
nec  Spiritus  stnclus  eum  novit,  si  soln»  Filius  Pa«- 


kent  usque  ad  hanc  diem.  Ideoque  minorem  poenam»  G  trem  novit.  Sed  non  est  ita  (305).  Quia  enim  idem 


et  majorcm  exCusatlonem  in  judicio  babebunt 

XLIII.  In  illo  tempore  re$ponden$  Jetut  dixit : 
Confiteor  tibi^  Pater^  Domine  ceeii  et  terra^  quia  abt- 
tonditti  hmc  a  $apientibu$  et  pmdentibu$  et  revela$li 
ea  parvuli$.  ItafPqter^  quoniam  $ic  fuit  placiium  ante 
ie.Ei  bene  quidem  dicit»  retpondent  Jetut;  quamvis 
tunc  a  nullo  interrogari  viderelur,  quoniam  omnis 
ejus  loculio  ,  responsio  est ,  et  soiutio  quaestio- 
num  (SOO).  Qiiando  6nim  ista  dicebat,  et  mihi  et  tibi 
et  omnibus  de  liac  matima  quaestione  dubitantibus, 
respondebat.  Maxima  ehim  qiiestio  est :  quare  Do- 
ininus  alios  elegerit,  et  alios  reprobaverit?  Maiima 
vero  solulio  est,  quia  ita  placuit  sihi.  Haec  enim  in 
omnibus  quaestionibus  danda  est,  in  quibus  alia  so^ 


sunt,  Pater,  et  Filius,  et  Spiritus  sanctus ;  quid- 
quid  novit  Pater,  noVit  Filiiis,  et  Spirilus  sanctus : 
6i  quidquid  noVit  tWm,  novitPater  et  Spiritus  san- 
ctus  :  et  quidquid  novit  Spirilus  sanclus,  noVit  Paler 
et  Filius.  Manireslum  est  igitur  quia  nemo  tiov*t 
Filium  nlsi  Paler,  id  est  hisi  virtu^  ct  diviniUis,  quso 
est  in  Patre  :  et  nemo  novit  Patrem  nisi  Filins,  id 
est  virtus  ct  divihitas  quoe  est  ih  Filio.  Similiter  aii- 
ttiin  et  de  Spiritu  sancto  :  una  e^t  enlm  virtus  et 
divinitas  ttium,  qula  tres  unum  sunt.  ipsa  igitur 
Triiiitas  essentlaliter  se  ipisam  novll,  nemo  verd 
alius  eam  novii,  nisi  ctii  Dei  Filius  ieam  voluerit  re- 
velare.  Ipse  est  enim  qui  revelat  mysteriik,  et  paiidit 
sacramcnta.'  Ipse  eiilm  est  Terbum  et  lui  et  saplen- 


iDtio  non  invenitur.  Confileor,  inquit,  tibi,  id  est  ^  **»  «^  teritas.  Quid  enim  auditur  nisi  verbo?  qiiid 

laudo  te  (301),  l>enedico  te,et  magnificabo  te,  Pa/er» 

homine  cali  ei  terrce^  qui  dominaris  in  coelo  ct  in 

terra.  Sive  etiam,  iit  alii  codices  habeiit :  Pater^  Do- 

mini  ccell  et  terrce^  in  qiio  et  Filiiis  coeli  terr^que 

Dominus  esse  probatur.  Uude  et  siatim  subinferens 

ait :  Omnia  mihi  tradita  tunt  a  Patre  meo.  Sed  unde 


(299)  Animadvertunt  hoc  Muldonatus,  Jansenius 
eipraecipue Cornelius  a  Lapide  qui  adnotant,  esse 
in  graeco'^,  quod  non  est  proprie  dubitandi  parti- 
cula,  et  ideo  v.  21,  licel  sit  in  graeco  ab  interprete 
nosiro  omissa  est. 

(500^  Vlde  Maldonatiim  ad  hunc  locum. 

(301)  Ita  etiam  S.  Aog.  in  qusest.  in  MaUhaeum 
cap,9. 


videtUr  nisi  luce?  quid  intclligitur  nisi  sapientiaf 
quid  cognoscitur  nisi  veritate?  Accedamus  igitur  ad 
euin  ut  illumiiiemur  :  audiamus  eum  diceniem  :  Ve- 
hile  ad  nie^  omnet  qui  laboratii,  et  onerati  esfti»  et 
ego  reficiam  vo$,  Hacc  enim  rcfectio  omnem  indi- 
geutiam  excludit,  omuem  suflicientiam  inducit*Uano 

(302)Hilarius:  i  Go^Iestiimi  enim  verbofUm  arcana 
atqiie  viriutes  sapieiitibus  absconduntur,  et  parvults 
revelanlur;  parvulis  malitia,  non  aensu,  sapientibns 
vero  stultitiae  suae  praesumpiione,  non  superbiae  cau* 
sis.i  V.  Maidoiiatum  ad  h.  I. 

(303)  Y.  Gometiom  a  Laplde  ad  h.  I.  De  similibus 
SciJptune  locis  S.  Aug.  lib.  vj  de  Trinit.,  cap.  9. 


i:3  COMMBNT.  m  MATTH. 

eniffi  refeetionem  noliUttm  habebani  apostoli,  cum  A 
dicerenl :  t  Doroine,  dsrende  nobis  t^atrem  et  siirfieit 
fiOibis  (/mh.  xiy,9).  i  Ranc  ei  Moyses  Jesideraus  ail, 
(  Si  inTenl  (ratiatn  in  conspectu  itio,  oslende  niilii 
laciem  iaam(£»Nf.  xixiii,  5, 15),  i  ui  sciam  (e.  Uude 
ci  Psalmista  :  cSiitiVit,  Inq^it,  anima  mea  adDeum 
vifum  :  quando  veniam  et  apparebd  an(!e  faciem 
Det?  I  (Pf .  XLi,  15.)  Et  Apostoios  i  i  Cuplo  (304)  dis- 
solfi,  et  essecomCliristo.  >  Qni  igitdr  sic  Q\  re&« 
cJMnlnr,  omiiia  eororo  desiileria  compleiiuir.  Yocnt 
aatem  cos  qui  aniini  «griiudine  Ial)oranl  ct  pecca- 
lomm  pondcre  oiierali  sunt  (505),  qiioniai»  uon 
venit  Tocare  justos,  sed  pcccaiorcs  ad  poenilcntiam* 
ToHiiet  iiii|iiit,  jupim  rneum  super  vot^  ei  dhcUe  d 
me  ^iiia  mUh  ntm  et  humili$  corde,  Depooil^  ]ugonl 
diaboli»  qoo  otierati  eslis,  et  nolite  jugum  docere  B 
com  Infiddibos,  tieque  aini  eis  laborare  velitis  .ii^ 
agro  vaniutis  :  sed  toHfte  Jvguin  meum  super  vos, 
ei  bamiKamhii  sob  potenti  mano  Dei;  el  di^iie  a 
iiie  qnia  niitis  stim  et  bnmilis  c6rde ;  c  .Soperbil 
eiiJm  Deus  reshlit,  bnniilibos  aatem  dat  gratiaro  (/ 
Petr.  V,  6).  >  Et  cordis  qoidem  bomilitas  vcra  estt 
qn.-e  vero  in  £acte  apparei,  pieromqoe  mehtitur* 
£l  inteniefis  riqtiiem  animabu$  vettrh*  Jugum  enim 
meum  twne  e</,  et  bniu  infum  teve  eii.  Qnidcniui 
lcvins  qoaiu  credcre  et  baptizarl?  c  Qui  aotem  cre- 
dfderit  et  baptiXatus  foerit,  aalvus  erit  {Marc.  xvi, 
46).  c  Petnis  qooquc  apostolus  bift  qui  circumcisio- 
nam  et  legem  Moysl  djAervare  pnedicabant,  sic  ait : 
«  Qnid  teiilatis  Denm,  iroponere  jogum  super  ccr- 
viccs  discipulorum,  qiiod  neque  patres  noslri,  iicqao  ^ 
nos  portare  potoiiYiuis,  sed  per  graiiakn  Domiiil  Josu 
credimosno6  salvari  (Aci,  xv,  10).*  ItenK^uc:  i  Vi- 
snm  eat  Spiritoi  sanctoet  nobis  nibil  ultra  impoiiero 
vobis  oiieris,  nisi  oi  abstlneatis  vos  ab  immolatis 
simulacrorom  et  saiiguine,  et  soflbcato  et  fornica- 
Ueite  (/M.,  M).  > 

XLIV.  [Cap.  XII.]  /H  iUo  tempore  abiit  Je$u$  Sab- 
bato  per  $ata :  ditcipuli  auiemejue  e$uriente$  oBperunt 
wliere  $pica$  et  manducafe.  PDaecipii  eium  Moyses 
{Levit.  xxiii,^)  ot  si  intraveris  in  segeiem  amici  tni, 
rniigesspicas,  etmano  tba conleres, Talce  aotein non 
meies.  Idipsum  ergo  signiilcat,  et  quod  Moyses  jnbet, 
ci  quod  apostoli  agunt.  Et  nos  igitur  per  lianc  Evan- 
gclit  segetem  iegcndo  et  esponendo  transeuiites,  p 
spieas  frangamus,  sententias  aperiamus,  et  manu 
inteliigenllje  eas  conterentes,  esurieniem  aiiimain 
tali  cibo  rcnciamus  (306).  Hanc  aulein  segetem  illi 
falce  mctunt,  qui  per  bunc  et  alios  libros  velociter 
b^gendo,  discurruiit,  et  vel  parum,  vei  nihil  colli- 
lendo,  inteUigunt.  Pharitan  autem  tidentee^  dixe- 
runt  ei ;  Ecce  di$cipuH  tui  /odtinl,  tfuod  non  ticet.ei$ 


—  PARSH.  CAP.  XII. 


174 


facere  Sttbhati$*  Ac  sl  dieerent  PbJirisaei:  Licet  qui« 
dem  discipiilis  tuis  spicas  veller^  et  mauducare, 
quoniam  Hoyses  boc  di&it,  Sabbaip  tamen  hoc  agere 
non  iicet,  qooniam  Hoyse»  boc  interdicit.  Moyses 
enim  servile  opos  iu  Sabbato  fteri  probibei.  Cst  ao* 
lem  servile  opos,  si  l>ene  inieliigator,  non  quod 
servi  faciunt,  sed  quod  bomiu^in  servum  facii  : 
c  Qui  cDiui  facit  peccatum,  servos  est  peccati  (Joan, 
viii,  34).  I  Peccatmu  igitor  esi  servile  opos,  qoia 
facit  bomiDcni  esse  servum«  lioe.  igitur  in  Sabbato 
fieri  iion  iicet :  spicas  aiiteni  omiii  die  et  vellere  et 
manducare  iicet :  si  enim  non  liciiisseC,  Domlnos 
probibuisaet.  Bene  igiuir  celebrat  Sabbatumi  iron  qui 
vacat  ab  operibus,  sed  qui  vacat  a  peccatls.  Ai  Uta 
tHxit  ei$ :  Nou  legi$ii§  quid  fecerit  David  tiuando 
eninif  ,el  ^oi  cimi  eo  erant^  quomodo  intravit  in  domum 
ihmini^  et  pane$  propoMonie  comedit^  i/uo$  non  HU" 
bat  ti  ederOf  neque  hi$  qui  cum  eo  etant^  nin  $oti$ 
$acerdotibu$f  Quid  eniiu  Salvatoi-em  nosirum  bac 
respbiisioiie  egisse  putamus;  iii  qiia  apostoli  quideni 
de  Sabbati  vioiatione  defendi  non  videotor,  el  David 
curo  pueris  suis  conlra  legem  fecisse  dicitur  T  Neqoe 
enim  ideo  reoa  defenditor,  quia  alios  a)qoe  reos  in* 
veiiiiiir.  Qoae  cnim  defeiisio  est  Cbrisli  discipolis, 
qiiod  David  contra  legis  pr.et^eptuiii  proposidonis 
paiies  comedit  ?  An  fortasse  iion  babull  aiiud  qood 
rcsponderet;  et,  ut  dici  soiet,  palum.paio  pelieost 
objeclioiiem  oLjectioni  opposuit  ?  Noa  est  iu ;  sed, 
quia  Pbarisaei  solam  legls  iitieraro  attendebant,  nO". 
luit  eis  Doniinos  spiritualis  inteiiigeotis  sccreta  re- 
vclare :  ucquc  enim  recepissent  ea.  Dedit  igitor  eit 
boc  tcsiimouiuin,  ut  a  discipuiorom  sooroni  repre- 
lien^ionc  cessarcut^  vei  simol  cuai  eis  David  quoqno 
reprehendercnt,  qood  eis  iiicoovenieDS  esse  videba- 
lor  :  panea  eiiim  qoos  soiis  sacerdotibos  comedere. 
Iteebat,  majdra  sanclarom  Scripturarum.myiteria, 
slgniAcabanl,  qo»  iilis  solls  revelanda  saut,  qoi  sa«. 
cerdotom  fidem  et  intelligenitam  babeiit.  Fecit  igi« 
tor  David  contra  legem  qoantoni  ad  iitieram,  nou 
quantum  ad  spiritualem  Intellectotti  (507).  Nam  el 
ipse  spiritualiier  socerdos  erat :  uiide  et  de  fiiiis 
cjus  dicitur :  yHii  autem  David  tacerdvtee  erant , 
noii  quod  sacerdotis  oSicio  fuiigcreiitur ;  iioc  enini 
nou  liccbat  nisi  (iliisAaron,  sed  quia  regi  erant  fa*. 
miliares,  et  ejus  secreta  el  consilia  npveraiit.  Sequi- 
tur  :  Aut  non  tegi$li$  in  tego^  qmaSabbtUie  taeer-^ 
dote$  Sabbatum  vto/aNl,  et  $ine  crimine  $untf  Notr 
enim  poterant  non  violare  Sabbatum  ilii,  qoi  templo 
servieiites  ad  ipsius  leinpli  ornatom  el  moniliooem 
tam  molla  in  Sabbato  pgere  et  pr:eparare  neces^e 
erat  Qoare  igitiir  sine  crimine  erant?  Qoia  onuie. 
qood  ad  Dei  servitiom  pertinet  nou  est  pecca- 


(504)  Ad  Pliii.  1, 23,  desiderium  babens  dissolvi 
^t  esse  cnm  Christo. 

(305)  Ullaf .  c  Legis  difficullaiibos  iaborantes  et 
iMcatis  saeculi  oneratos  ad  se  advocat,  dempturum- 
^uc  S6  laborem,  onusque  promittit.  > 

(506)  S.l]ilafias  n.  1  c  Quia  esuritio  fames  est  sa- 
^tis  homao»,  spicas  praecerpere  ac  vellere,  sdlicel 


sanctorum  se  saliite  satiare  discipuli  festinant.  Ne- 
que  enim  bomini  congruit  cibus  spicae,  neque  urse- 
cerptarum  esus  est  utiiis  arislarum,  sed  fuluri  ddem 
facti  species  exsequiiur,  ^t  virlus  interjecta  verbo- 
rum  sacramenturo  et  esuritionis,  et  satietatis  absoU 
vit.  V.  Bedam.  > 
/507)  V.  Interpretes  ad  I  Reg.»cap.  iu« 


^TS  9.  BRtJNONlS  EWSCOM  SIGNIENSIS  i7« 

liim  (308).  Dico  ttutem  wbit  quia  (emplo  major  ett  A     XLVi.  Exeunies  aulem  Pbarletei  i0ii$iUMm  fmm- 


iiie  ;  H  qitia  Doiolmis  esl  FUius  liominis  62  ^^^^^ 
Sabliali.  Sl  tgUur  templum  lcmplique  semtium  &a- 
eerdMcs  a  crimkie  liberare  poterat,  qnanto  magis 
ego  diBcipiiTos  meos?  t^rsesertim  cum  ipslns  Sabbali 
ego  sim  domimis,  quod  vlolalam  eese  caosaminl. 
Mei  SQniiliscipiili^  memn  est  et  Sabbatum,  utrorum- 
4|iie  domlnus  ego  snm.  Meum  est  Igitur  inter  eos 
«otuponere  pacem,  Si  auiem  eciretii^  qnid  tit  mise- 
tieordicm  voh  ei  non  inerilicium,  nunquam  condem  - 
naiUiU  ittttocenteit  Non  cnim  sacrificio  sed  mise- 
Hcordia  saivatiis  est  miindus.  Omnia  enim  legis  sa- 
cnficia  in  illo  sacrtficio  complcta  sunt,  in  quo,  et 
|>er  quod  misericordia  Domini  plena  est  terra.  Sicut 
i|^lHri>ominHS  boc  lempore  praefinito  nonvultsacrtfi- 


kaut  advenui  #tim,  quomodo  eum  perder^.  Je^u» 
auifm  iciem^  receniiiude^  et.ieCHti  skm^ «nm m«/fi« 
€t  curavit  eoa  omnBi*  ()uomodo.  CAim  .nOR  «einH  wih 
fandum  consUinm  Pbarjsceoniin*  qui  iwvit  oOKiAa- 
Uones  hominumi  et  occulia  otaoium .  «ecrei^rain. 
Becessit.autem  inde,  non  quod  eoi  Mmeret;  sed  u( 
nos  doceret :  vult  enim  DomMins,  ul  ab  UUs  receda- 
muS|  quos  bonis  monitis  sciMper  dderiores  .fieri 
iridcrotis.  Et  iecuii  sunt  eum  multi^  Sed  quo  (jnietu? 
Et  curavit  eoe  omnee*  Si  vis  curari»  si  vis  tfaoari*  ii 
vis  a  moriis  periculo  iibeFari»  sequetie»  et  Jmilore 
lesum.  Ipse  enim  iiemioem  repeilit^/OMes  seuai 
qoi  eum  sequuntnr.  Et  prmcifni  eii^.n$  mamfeitum 
eumfaeerent.  Gur^iiiem  itoc  tM-SQGOpfititv  Ctindore- 


eium.iuciiam  non  ▼4iltneomeniasei6abbatum^ca>te-  B  .^gg^rit,  eTaiigetista  subiJifer^tm  ait :  UiadiMpler&^ 


lasqoe  seeundum  litteram  legis  observantias  :  finis 
^enim  legisGbristnsest.  Gessent  igitur  Pbarisaei  dercn- 
ilereSabi)atum,el  Ghristi  discipnlos,  imo  etiam  ipsum 
Clirisium  condemnare  propterSabliatnm,  de  quo  ipsl 
di^ebanl  :  Hic  komo  non  e$t  a  Deo  qw  Sabbaium  non 
^itodit ;  quoniam  non  solum  Sabbatum »  vcrum 
«tiam  ipsum  sacrillcium  qnod  per  sinjsnla  Sabbata 
liebat,  in  Ghristo  complclum  est,et  jamnlterius  fieri 
non  ijcet. 

1L¥.  Et  cum  inde  Itaniiaet  venit  in  Synagogam 
torum,  Ei  ecce  homo  kabem  lYianum  aridam;  et  tn- 
I«rr6(f«r^aiif  eum  dicentei^  li  ticet  Sabbato  curare^  ul 
octmarent  eum.  Miscri  Pharis»!  non  liitclloxcrunt 
.^a  'quas  modo  superius  Dominus  dixerat.  Si  cuiiu  iu 


retur  qued  dietum  est  per  haiamfiropii^^  dieen- 
Um  (/».  swi,  5)  ;eccepuetmeus.quem:elegijtMiei^ut 
m«M  in  quo  bene  compUicuii  amntm  n\em  :  fonam 
Spiriium  meum  super  eumt  et  judicim.O^ntibusttUn" 
tiMt:  non  contendet^  neque  damabiti  ne§ue^smdfeft 
aiiquis  in  plaleis  vocem  ejus  :  ar^dhiem  qM^osatam 
«on  tonfringet^  et  linum  fumigans  non  exstinguei ; 
^onoe  ejidat  ad  vicioriam  judiciumf  et  in  nomine 
tjus  geutes  eperabunt.  Yenerat  euim  DQuiiniis  judi^ 
dum  gcnlibus  nuniiarei  et  quomodo  mortem  fuge* 
renty  et  vitam  suscipereot)  eoosilium  dare. .  Non 
autem  ideo  vencrat,  ut  contenderet^  ut  clamaret,  et 
litigaret,  ut  armis  pugnaret.  et  fortitudinc  supera- 
ret.  Ideoque  recessit  inde,  et  non  solum  recessili 


.,-,  ^ ^ ^,  ^ .^„  . — ^ — ,  ^. , 

lelietissent,  nibileratquodjam  de  Sabliato  qu:crere  ^  verum  eliain  occuiium  se  esse  voluii.  Est  aiilem 


debuissent.  Omnis  autem  homo  roanum  aridam  ha- 
heu  tfsi  eam  ad  bonum  opus  extendere  non  va- 
let  (309).  Hanom  aridam  Imbeni  avari»  omnesqne 
illi  qiti  eleemosynas  flMere  noiunt  (510).  Ipie  auiem 
dixit  illis :  Quis  orit  ex  vobis  homo,  qui  habet  ovem 
unam^.et  si  eeeiderit  keBcSabbairs  in  foveam^nonne 
ieneb.t  et  levabit  eam?Quanto  magis  melior  est  homo 
otei  liaque  Ucebit  Sabbatis  benefacere,  Tunc  ait  ho- 
mim  t  Extende  manum  tuam  :  el  extendit;  et  restituta 
ost  sanOati^  sicut  akera.  Optima  similiiudo,  et  insu* 
perabile  argumentum  :  quod  enim  vulel  in  Biineri, 
lalet  necessarlo  et  in  ntajorl.  Eslautem  homo  ma- 
ioretmeiiorove*  Valeat  igitur  In  bomine  qnod  valet 


vox  ejus  audita  in  pialeis^  cum  horoiliter  verba  viiv. 
oninibtts  loqiierctur.  Non  est  autem  audilat  ut  su- 
perbey  alicui  minarelur.  El  cuin  omnes  suos  adver- 
sarios  uno  verbo  perdere  posset^  arundlQem  tanien 
qnassatam  non  confreglt,  el  linum  fumigans  non  ex- 
silnxit.  Per  b«cenlm(51i)PharisMSsignifical,  q«os 
Dominus  tam  iacile  confringere  et  exstingoere  pole- 
r2i,(]uam  racile  nos  arundinem.  quassalam  et  jain 
peiie  fraciam  coiifiingimus«  et  llnum  jam  peoe  ex- 
ustuin  exslinguimus,  quod  jaro  in  se  deficiente  igne 
fiimigare  incipil.  Hauc  auteni  suse  potentiffi  vlrtuiem 
non  ostendet  Dominus»  donec  ejiciat  et  proferat 
judicitun  ad  vtcloriamf  id  est  donec  in  ultimo  jmlicio 


inove^Slergo  iicet  ovein  Sabbalis  a  pcriculo  libe-  j^se  ostcndal  esse  viclorem.  El  in  uomiuc  ejus  gcjites 
rare,quareiion  licetSabbatis  homineni  sanarc?  Ma-     spcrabunl,  iii  quetn  Jud.xi  spem  suam  poncre  iio- 
nifesiumest  itaque,  qofa  licet  Sabbatis  bcr.ef:)ccrc  :      iuenint* 
el  mox  beMcfacieos  sanavii  bomlnem  in  S;\bbalo, 


(308)  V.  bic  Maldonaltim. 

(509  Tbeopiiylact.  ad  cap.  vi  Luc. :  i  Aridam  ma- 
nuni  babet  qiii  nulla  viriutuin  opera  facil  :  nianus 
emni  operandi  organum  csi.  > 

(510)  Bcda  ad  h.  I.  c  Uic  hoino  gentilis  est  popu- 


liis,  qui  sccundum  Liicam  dcxleram  Iiabebat  nrid.nm 
et  siiiistram  sanam;  quia  dextcniin  paupcri  non  por- 
rigebat,  el  in  terrenis  laborans  in  dtvinis  v,icabat.  » 
(511)  Beda  arundinem  quassalam  tnierpretaiur 
Israelilicum  populuni ;  tinum  furoigaos  gcnliics. 


COVIIENT.  IN  MATTH.  -  PARS  IH,  CAP.  \il. 


t1d 


«»  PARS  TERTIA 


}LLV^|..  Jun^  ,Q^latii%  eU  ei  homo  dwmQmum  ha*  A  dtUa$  m/  domvi  divisa  contra  u^  non.staiiit;  tt  ci 


.beu^  ^cus  el  muius  :ji  curavi^  evm,  Ha  ut  loquer 
retuT  et  md^et.  Etaenioiuuin  bnbel  omiiis  liOfno  qiii 
iu  aliqiio  ifuigao.peGcalo  perfievenH  (512) :  ideoqtie 
AppsMo&  nofi  aidmonel  dicens :  i  Non  regnet  pee- 
catnm  io  yesiro  moriaU  ^rpore  (Bom.  vi,  12).  i 
Quandiq  enim  peccatum  iu  ^miiie  regaat»  et  eaBciis 
ct  motus  est  homo.  Caecua  quidem,  quia  iion  sequi* 
tnr  lucefDp  <  Egp»  inquil,  sum  Jux  muodi ;  fHi  se- 
quitur  ine  non  wiwlat  in  tenebris,  «ed  baliebit 
himen.vltae  (Jfo^ia.  viiu  12).  it  Mutus  vero  quia 
pcccaiiMn  suum  coufi^eri  nescil*  Uie  aulem  csveus  et 
muais  si  Domiao  ofier)iiort  sl  ad  pomitentiaro  ooo- 
vertatur,  mox  Jesua.  curabii  OMm.>  itn  ut  ejecio  da6- 
mouia  taquatiir  ei  videaU  Loqimtor  utique  ihni 
yana,  et  inutiUa,  ui  prius»  sed  saneu  et  religiosa» 
qualia  loqui  coovenit  Cbristiamim.  Yideal  auiem  noB 
vaniiates  ocults  corporis,  sed  lumea  viiae  et  veritatis 
ocuJis  cordis.  Ei  siupebani  omue»  iurkm.  Unde  stn» 
pebani?  (Juia  mutus  loquebaiur.  Sic  enim  iniraban- 
iur  oouies  quando  beatus  Paulus»  qol  prios  dauoo- 
pio  plenus  et  caecqs  ei  mutus  ficclesiam  Dei  perto- 
qo^aiury  postea  meUus  excaecaius,  ad  Adem  coo- 
versos,  aqua  baptismi  regeneratus,  a  l>omino  illo- 
minatus,  Syoagogani  ingressus,  os  iii  Cbristi  biiidl- 
bos  aperienst  euin»  quem  persequebaturi  clara  voce 
prxdi^e  ccepii :  c.  Siupebaiit  auieni  omnes  qui 
eum  audiebanit  ei  dicebaoi :  Monne  hie  est  qui  ex- 
pngnabai  eos  in  Jerusalem»  qui  invocabant  nomen 


Satanae  Satanam  ejicUj  contra  se  divisus  est ;  quomodo 
ergo  ttabit  regnum  ejusl  (5i5)  St  enim  ila  esset  iit 
lUI  dieont,  Jain  qnidero  Beelzebub  vires,  principa- 
lum,  et  regnum  penitus  amisisset.  Si  enim  conira  se 
dacinoiiia  bellum  gererent»  aut  parvas  aui  nullas 
contra  homioes  vires  babereni.  Sed,  quod  pojus  est, 
vii  inveniontur  aliqui  homines,  qui  tantani  concor- 
diam  habeanl  in  bono,  qnaniam  maligiii  spi.ritus 
hal>ent  in  malo  :  eum  enini  bint  infinlli  et  innume- 
rabiles,  onines  tamen  in  co  concordani,  qiiod  nlhil 
nisi  malum  facere  desiderant.  6i  igitur  hanc  iniqni* 
tatis  coneordiam  non  haboissenl,  et  ad  poeniientiam 
converti  voloissent  et  poiuisscnt,  Jam  qui<lem  rc- 
gnum  Beelzebub  desolatum  fuisset  :  hoc  enim  ia 
atiis  regnis  fieri  vldemus.  Non  est  igitur  iit  illi  di- 
eoot  :  oeqoe  Satanas  Satanam  cjicit,  quiii  potiiis 
onmes  In  omnibns  sibl  invicem  auxiUantur.  Unde 
etlam  per  beatum  Job  a  Domino  de  diabolo  dicitur 
{Job  XLi,  6) :  <  Corpus  illrus  quasi  scula  fusiiia,  ei 
compacium  squamis  se  prcmentibus  :  una  uni  con- 
Jongliur,  et  ne  spiracuium  quidem  ineedit  per  eas : 
ool  alteri  adlixrebit,  et  lenentes  se  nequaquam  se- 
parobontur.  i  His  enim  verbis  malignos  spiritus 
laotam  inter  se  concordiam  habere  designat,  ut  nol- 
laienos  ab  iavicem  separari  queant.  Corpus  enim 
diaboli  totus  ille  malignorum  spiriloum  exercitos^ 
inteliigitur.  Dicuntur  autem  scufa  fusilia  maligni 
spirttus,  propter  fortitudlnem.  Dicuntur  e(  squamae 


i^tud?  Si  huc  ad  hoc  vaiii  ui  viuctos  eos  duceret  ad  ^  se  prementes,  seque  mutuo  tenenies,  slbique  invi- 


principes  sacerdotum  (Acl.  ix,  21).  i  Sie  igitur  et 
Innc  stupebani  omnes  turbac,  et  dicebant:  /^Tiii^rotd 
hic  est  pltus  David  ?  Sciebant  eniffl  Judaei  Chrisiom 
de  semine  David  esse  venturum,  qui  eas  quas  ounc 
iieri  videbant  virlutes  operaretur  :  iileoquc  alii  du- 
bitabant,  alU  vero  ctedcbani  euni  esse  Chrisioin. 
JPAansari  autem  audieuie$  dixatuni  :  Uie  nfiu  ejicis 
deemones  (515)  mst  tit  Beelubub  prineipe  deemonio^ 
raobQujSt  Pharisaei»  vos  ista  docoii?Nisi  enim,Boel- 
zebub  diseipoU  esseiis».  bac  ulia  io  ejos  praeeoiiio 
000  dicereiis.  Videtis  Jesum  raortuos  suscitare,  cae- 
eos  illomioare»  leprosos  moodare»  onmes  laogoores, 
ouinesqoe  loflrmiUtes  corare,  eidiciiis,  qoia  in 
Beclzebub  ejicit  daemonia?  Nuaqnid  eolm  Beelzebob 


eem  adha^rentes,  propter  motnnm  concordiam  et 
niritatem,  qnam  habent  in  omni  inalitia  et  nocendi 
ciipiditate.  Utinam,  si  fieri  posset,  haec  lanla  illorutii 
pax  ei  concordia  rnmperetor,  et  regnum  illud  ini* 
qtiliaiis  solveretor.  Sequitor  :  Et  si  ego  in  Beelu- 
bub  ejicio  dcsmonia,  /S/ti  vestri  in  quo  ejlcinnt  T  Si 
loqult,  de  me  talia  cogitatls,  quid  dicitis  etiain  du 
discipulis  meis?  (516)  Scio  enim  quia  non  bene  iii- 
IdUgitis  de  disctpulis,  qui  tam  neHinda  cogitatls  do 
Magislro.  Hoe  est  enim  quod  snperiiis  diierat  :  Si 
patremfamilias  Beettebnb  pocaverunt ,  quanto  magis 
domesticos  ejust  Dicuntur  aulem  apostoli  filii  Pha* 
risaeorum,  $4  'fuoniam  et  ipsl,  et  caeieri  oroncs 
qui  credebant  resurrectionem,  quam  Pharissci  prsc-v 


Deus  moscamm  (514)  haec  aliqoaodo  facere  potoit?  ^  dicabant,  quasl  patres  et  magistros,  Pharlsxos  ha* 
Jesus  autem  sciens  cogitationes  eorum  dixU  eis:  Omne  bebant.  Undc  etiam  iUius  sectae  cos  fuissa  intelligi 
rr^icm  «ftrt^um  conira  se,  desotabitur,  et  oinnls     potest.  liaec  enim  secu  cxteris  raelior  erat,  quamvis 


(5i2)  Hieron.  et  Boda  interpretantur  de  infideli* 
Lus  qui  expulso  daemoiie  primuni  fidei  lumen  as- 
piciuiit,  deiude  in  laodes  Dei  taceotia  prios  ora 
hixaoi. 

(545)  DaenHNila,  vuly. 

(514)  V.  Calmet,  disserl.  de  Numinib.  Pbilistaeo- 
rmu. 


(515)  Bene  observat  Beda  ad  Luc.  xi  :  <  Non  ad 
dicta  sed  ad  cogiuu  respondii;  ut  vei  sic  compcl- 
lerentur  credere  potentiae  ejus  qui  cordis  videbat 
occulu.  I 

(516)  llier. :  <  Filios  Judaeorum  vel  exorelstas. 
gentis  illius  e.t  morc  sij^nificat,  vel  apostolos  ^\ 
eoruin  stiipe  gcncratos.  i 


J79  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNlCNSiS  iSO 

^i  jpsa  in  iiluribug  lK>na  non  erat.  Iticmitie  fn  Acli-  ^  inclinatur  et  humlliatur.  Esl  autem  biasplieinia,  di- 
bus  apostolonim  Pauius  quoquc  aposlolus  clamasse     rcre  aljquid  s^iyersus  Denuu  Si  igilur  blasplieroasii, 


legitur  :  <  Pliarisxus  sum ;  de  spe.  et  rosqrrecMoilc 
mortuorum  ego  judicor  (Aet,  xiv,  6).  i  Harc  est  igi- 
inr  causaquareChrisUdiscipuli  Pbarisaeorum  lilii  di- 
cantur.  Sequilur :  Ideo  ipsi  judkes  veslri  eruni(^il). 
Jpsi  enim  sedebunt  super  sedes  duodecim^  judieanies 
duodecim  tribus  Israel.  Si  autem  ego  in  Spiritu  Dei 
ejieio  dcmones^  quod  uliqiie  yeri^m  e^l,  et  dubitsiri 
non  debet ;  igitur  pervenit  in  vos  regn^m  Ihi.  Ubi 
enim  est  Spiritus  Iiei,  ibi  esi  et  regnuin  Dei.  Alius 
nuiem  evaiigeHsta  dtxil,  in  digito  Dii;  quoJ  quid 
signincet,  hoc  iti  loco  aperiii]r.(3i8).  Vocatur  aotcm 
dgitus  Dei  Spirjtiis  sanctu^»  proplec  mullipUcein 
gratiaruro  divisionem ;  in  ni^lla  eMim  cofpOkris  parte 


moriatur  in  te  blaspbemia  :  morilur  autem  si  spiri- 
tuin.amittit :  spiritum  utique  superbi^»  qui  le  bu- 
miliare  et  ad  paenitentiam  redire  non  patitur.  Nun* 
quam  enira  dtmiuitar  peecatam,  qnandiu  hoc  spi- 
riiu  ▼jvificatur.  Et  quieunque  dixerit  verbum  conira 
Fiiium  hominis  remittetur  ei.  Qui  autem  dixerh 
contra  Spiritum  sanctum,  non  remlttetur  ei^  neque  ia 
hoc  sa^culo  neqiie  in  futuro.  Ciiristus  enhn  liominus 
ooster  et  Filius  Dei  est  et  Filins  bominis :  Pbarisxi 
autem  contra  eam  ▼erbiiro  loquebaniur  dicentes*: 
Uic  non  ^icit  dxmones  uisi  in  Beelzebub  principe 
daemoiiionirou  Tate  esl  IgiUir  ac  si  dicenK  :  Si  coiV- 
In  Fiiiuro  bominis  loquimini)  et  mc,  secuudum  lioc 


tanta  divisio,  quanta  in   digitis  invenitur.  Et  tale  ^  qnod  homo  sum  et  Filius  homlnis,  banc  non  baberd 

pptestatem  ul  daemol^ia  possim  ejtcere,  creditis,  re- 
uiittetur  vobis  (S^9).  Si  auiem  secundum  boc  quoil 
Deus  suro ,  el  in  viriute  Spiritus  sanctiy  daemonio 
cjicere  et  alia  oionia  qnaBcunqoe  volo  me  facere 
posse,  non  cre^itis,  et  in  bac  iufldelitaie  pers^era- 
tis»  Don  dimillelbrvobiSt  neque  in  boc  sapculo  neqiie 
in  futaro.  Multa  enim  peccata  igiie  porgatorio  post 
banc  vitam  solvuntur  et  remittuutur.  Minora  igitur 
peccata  facile  solvunttir»  majora  vero,  nist  digna 
pffittUentia,  uon.  remiltontur.  Digna  vero  poeniieuiia 
non  tantuni  carnis  maceraltone  Vcl  temporls  iongi- 
tudine,  quaiitnm  cordis  contriiioiie  compensatur. 
Sequitur  :  Autfaciie  arhorem  honam  et  fructum  ejus 


est  ae  si  diceret;  ego  quidem  iu  Spirilti  Dei  el  in 
virtute  divinilatis  dvroones  ej[ido,  quoniain  mihl 
subditi  stinl,  quonlom  in  mea  potestate  siint,  qiio- 
nfam  mibi  resistcre  non  possgnt,  qtioiiiam  li- 
gaios  eos  teneo  et  vinct^s  babeo*  El  boQ  esi, 
qiiod  ait :  Aut  quomodo  potest  quisquapn  intrare  in 
domum  fortis^  et  vasaejusdiripere^  nisl  prius  alliga^ 
verit  fortem?  Et  tune  domun^  ejus  diripiet.  ^ortis 
enim  eral  diabolns,  sed  fortior  ego,  stini;  inlravi.  tn 
domum  ejust  veni  in  biinc  muiiJum»  quem  ipse  u| 
doinum  propriam  possidebat :  sed  prope  est  iit  priiw 
ceps  biijus  mundi  ejiciaiur  foras ;  ligavi  etim,  vasii 
cjus  diripui,  et  miser^s  bqpiines  quos  ipseinias^- 


rat^de  ejos  servilu^  liberavi.  Noq  cst  igitur.  ipso  ^  6oiiuiu  :  aut  facite  arhoremmatam  et  fructum  ejus 
..%ii«»«i    »A/«..ik  A/vn<frA»at  miii«..m    ni^nnA  iiiMiiAn^a  ^*  ntalum ;  st  quidem  ex  fructu  arhor  cognoscelur.  lioc 

aolein  uxponit :  Progemes  viperarunu  qnomodo  po- 
testis  hona  /o^ai,  ciim  •ilif  malifEm  ahundaHfia  enim 


inecumy  ncque  oopgregat  mecum,  neque  ^aemones 
ejicit  mecum»  non  ^anat  homiiios,  ut  cgo,  iion  iibo- 
rat»  ut  ego»  non  coogregal  oves  neqiu^  ad  vils  pa- 
sciia  ducil,  sicut  ^.  Quid  igitur  facii?  Vis  audire 
quid  ?  Spargiu  disslpat,  oecidit,  el  qtioscunque  po« 
lest  ad  mortero  ei  letemam  dainnaiipiiem  secum 
irabit.  Hoc  est  enim  qtiod  dicit :  Qui  non  est  mecum 
contra  me  est;  et  qui  non  eqngregat  meeum  spargit. 
Jdeo  dico  vobis  :  Orftne  peceatum  et  hUisphemia  remit" 
tetur  hominihus;  spiritus  autem  hlasphemifs  non  re^ 
miitetur,  filasphemastis,  inqoit,  et  cpntra  ^eritatem 
iocuti  estisy  qaoniam  quod  in  Spiritu  Q^i  facio,  iu 
Boclzebub  me  fiicei;e  dicitis.  Agite  igitur  peenilen- 
li.ntn,  si  Tultis,  ut  boc  peccalum  ct  baec  blasphemia 


cordisosioquitur.  Otiia,  inquit.malreliniqui  estis,  110» 
05  ^^i  minim  si  male  loqnimini.  Ex  {topdklb  foute 
sordid»  aquae  emanant.  Felor  oris  manifestal  sfer' 
cora  eordis  :  qaod  enim  in  corde  abundal,  ore  reve- 
latar.  El  hoc  merito;  qtialis  eiiiin  aibor,  talis  ct 
fruclus ;  si  quidem  ex  fructu  cognoscitur  arbor.  Di- 
gnom  estigilur  ut  male  loquainini,  ne  bon.x  arbores 
esso  videamini.  Bonus  homo  de  bono  thesauro  proferi 
bona;  el  maius  homo  de  maio  thesauro  profert  mata. 
Tiiesaurus  bominis»  esl  eor  ejus  :  Ibi  euim  et  bona 
et  mala  reposita  sunt :  iode  hooestatis  et  turpitudi- 


remittaiur  vobis.  Omne  enim  peccatum,  omnisque  «v  nis,  inde  benedictionis  el  maledictionisverba  pro« 
blaspbemia  remitietnr  hominlbus,  si  se  pecrasse  cor  rujmp.tint.  Hali  igitur  Pharisau  de  malo  Iheaauio 
gnoverinl,  et  posnitentiam  egerint :  Spiriius  autem  cordis  sui  maia  psoferentes,  de  Cbrislo  DomMio 
blaspbeinia  non  remitleiur  bominibus.  lila  oniro  iiostredic^banl^qaia  in  Reelzebub  ejicit  diemonia. 
lilasphemia  noii  dimittetur,  quse  siiperbite  spirltu  Omnia  eiiim  hffic  verba  bnic  uni  Bermonl  respoii- 
inflata,  vivificata,  et  roboratay  ad  pQenilenliam  iion     dent.  Quare  aiilem  progenies  viperarum  dicanitur* 


(517)  Rursiim  Hier. :  c  Sin  autem  de  aposiolis 
dictum  est,  quod  ei  magis  intelligere  debemus,  ipsl 
erunl  Judices  eorum ;  quia  sedebunt  in  duodecim 
soliis  Judicanles  duodecim,  iribus  IsraeL  1 

(518)  Hier.  quein  Beda  sequUur  ad  Luc.  c.  \i\  :. 
« lu  Luca  istuni  locum  ita  scriptum  iegiinus  :  c  Si. 
4  auiem  ego  in  digito  Dei, »  etc  c  Silgitur.manuse^ 
bracliium  Dei  Filius  est ,  el  digitus  ejus  Spiritus 
sancttts,  Patris  ei  Filii  ei  Spiritus  sancti  una  sub- 
siantia  est.  t 

(319}  Ita  iikm  Hier. :  c  Qui  verbum  dixexii  coutra 


Filium  bominis,  scandalisatns  carne  mea...  lalis 
cipinio  atque  blabpbemia,  quanquam  culpa  non  ca« 
reat  erroris,  tamen  habet  veniani,  propter  corporis 
viLitateiii;  qui  autem  manifeste  inielligens  opera 
Dci,  eum  de  virlnte  negare  non  possit,  eadeiii  sii- 
mubitus  invidia  calumiiiatar;  et  Cbrisliim  Detqne 
Verbum  et  opera  Spiritus  sancti  dicit  esse  B^etoe- 
bub;  isti  nou  dimitteiur  neqne  in  pr»senil  saeculo, 
noque  in  fuuiro.  •  V.  Aug..  senu.  ii  de  Verb.  l)u- 
mitii.  Lfgcndus  S.  Thouias  2,2>  qu.  i4. 


<SI  GOXM£NT.  IN  SaTTH« 

ilii  &nperiiis  exposuimu8,  ul>i  a  bealo  quoque  JoaoDe  A 

(  Tiperaruni  progeiiies  i  vocantur.  Dico  auum  vobi$ 

tiuoniam  omne  verhumoli'o$umquod  loeuii  (uerinthomi" 

net^   reddenl  ratiohein  de  eo  in  die  judicii.  Yidete 

ergo  quid  de  hac  lapU  blaspbemia  respondeaiis, 

()uam  in  Spiritum  sanctuiq  ore  impio  loetili  estis 

(520).  Esl  autem  verbum  otiosum,  quod  vel  ratione 

caret  ve]  uiiliute.  Rationem  utique  reddeoi  de  eo, 

nisi  pQBuiientiam  egerint  pro  eo;  nulium  e^t  pecca- 

tum  quod  poenitentia  deieri  noo.  possit,  £x  v^^rbis 

ciiim  ittisjustiGcaberis,  et  e^.verbia  tuis  condemn»- 

beris.  Sic  eoim  bo|DO  ei^  bonis  verbis  justiAcatmr,  el    . 

ex  malis  eondemuatHc;  siqut  ex  bona   operatione 

justifi.c%tur|^c;t  01  ma^a  coudemnatur.  $ci9ptum  esl 

enim»  c  qoia  mors  et  viu  in  manu  lingu»  {Pnm. 

xviii,  21).  >  £i  PsalmisU  :  «  Dixi :  Custodiam  vias  P 

meas;  ui  o^  delinquam  iojingua  mea  (P<a/.  xxxviu, 

S).i  Utrumque.efgocaveatur9q^iaioutroque  peccatur. 

ILVIQ.  Tnii^  rt$ipon4$runt  ei  quidam  de  Scribie  ei 

Pharitem^  dice^Ue  i  MagUltr^  volumu$  a  te  $ignufi^ 

vfdere  (5^1).  QuanU  esl  superbia  Sgibarum  et  Pha* 

risxorom»  quanU  esi  stultilia  et  infidelius  eorum !  * 

Non  rogaot,  non  bumiiiter  postulant,  sed  iuflato  sto- 

macbo  el  erecU  .cervjce  dicunt :  Yotumue  a  te  $ignum 

videre.  Signa  videre  volpnt,  credere  aiitem  ni^o|« 

Sed  qnare  si|;na  qu;|ervni»  qui  Jjam  tol^  signa  vide- 

mntt:(523}^Nuoquid  eoiin  signa  oon   sunt»  quod 

mortoi  resurgunl ,  quod  caeci  iUumioaotur,  leprosi 

roundantur,  paralytici  curantur,  el  dsmones  eji* 

ciuulor?  Omnia  enini  baec  signa  suot.  Dnde  et  pue* 

rum  centurioiiis  saiiaturus  Doininus,  ail  :  <  Nisi  ^ 

sipa  et  prodigia  videritis  non  credilis(^oa)i.  iv, 

4]S).  >  Qui  respondcos  ait  iliis:  Genera^  mala  el 

adultera  signum  quosrit;  ei  $ignum  non  dabitur  ei  ni$i 

mgnum  Jon/e  propheta^.  Dum  entm  signa  Pbarisaei 

videre  volunl,  audiuut  noo  immeriio  quod  aodire 

noliifit :  gcncratio  mala  ei  adultera,  qoae  toties  ido- 

lis est  fornicala,  et  deos  gentium  esl  secuta,  slgnum 

quaerit.  Judxi  eniin  si^na  petunl^  et  Gneci  sapieo- 

liaro  qiixrunt.  Et  $ignum  non  dabiinr  ei,  nisi  ugnum 

ionm  propAerip.  Magiium  est  cniin  si^nuin  Jon»  pro- 

phetae,  io  quo  Cbristi  mors,  sepuliura  et,  resurre- 

(SIO)  HieroA.  c  8i  oUosom  verlmm.  qood  oe^iaa- 
qoam  «diAqal  aodientes,  noo  esl  absooe  pericuto 
ejos  qoi  loqoitor,  ei  in  die  Jndicii  reoditnrus  esi 
onosquisqoe  rationem  sermonum  suorum ;  quanto  D 
nagis  vos  qoi  opera  Spiritus  sancii  calumoiamiol... 
reddtiori  eoUi  nniooero  ealomniae  TeBlne?  t  Aifloe 
addit :  i  Otiosom  verbum  esl  qnoil  sine  uiiliute  io- 
qoentis  dioiior  el  aodientis.  »  S.  Grc^.  bom.  6  io 
Ev.  ff  Oiiosom  verlwm  est  quod  aut  uiiliute  rectitu- 
diois,  aoi  raiione  jiu»U  necessiuiis  caret.  i  S.  Bern. 
de  irlplic.  costod*.  c  Oiiosum  verbum  esi  qood  nul- 
lan  ratioiMbilem  eausam  bobei.  i  Vid.  S.  Tbomam 
i,4,q.  4,  »1.9. 

(321)  Estlioaiilia  Emiseno  altribnla  scr.  4»  fiost. 
f-  uomin.  Quadrac.  pag.  57»  iisqoe  ad  n.  5i. 

(52d)  llier.  c  Sic  siguiim  poslolant,  quasl  quas 
videnMH  sigm  non  ftierinl.  i  Sed  in  alio  Evangeiisu 

Siarc.  VII»  II)  qoid  oeuoi,  pleniot  explieaUr  c  Vo- 
mos  a  te  signom  videre  de  ccelo.  i  c  Vel  io  morem 
Klic  ignem  de  SBbiiroi  venire  eopiebani,  vel  in  simi- 
liiodioem  Samoelis»  contra  naloram  ioci  lempore 
aestivo  mogire  tonitrua,  i  etc» 


-*  PARS  fii,  CAP.  XII.  m 

elio(525),  in  qoo.  Judaeomm-perditio  eilausgeiH 
liom  slgoificator*  Sient  edm  fuit  Jona$  in  ventre  ceii 
tribu$  diebue  et  iribn$noctibu$^iia  er\iFitiu$  homini$ 
in  corde  ierra  tribu$  eUebu$t  et  iribu$  noctibu$.  Quie 
eoim  scbre  possel,  quomodo.in  veoire  coii  tribus 
diebttset  tribos  ooctibus  Jooas  fuisset,  nisliiancsi- 
mUifJdioem  Dominos  dedissei?  Si  enim  Jonas  iu 
foit  in  ventre  ceii,  sicut  Chrtslus  in  corde  lerrai  tri'- 
bus  diebns  et  irilMis  noctibus,  manifestum  est  quod 
unnrodiem  integrum  ibi  complevii,  el  alterius  die* 
Aiiein,  alteriusque  priocipium.  Tantum  eniin  fuil 
Gbcistos  lo  corde  Urrae.  Sed  quid  est  in  corde  terrm^ 
nisi  in.  sepulcro?  (524j  Cbrisii  namqoe.sepulcrum» 
qoia  de  lapide  esi,  ooo  immerito  cordi  asslmilator. 
Sic  est  enim  laf^ls  in  terra,  quasi  cor  in  corpore. 
Quia  Igitur  tribus  diebus  et  trtbos  iioclibus  secon- 
<)Mm  bo«iiant^tcm.Salvaloriw>8ier  In  sepolcro  jacuii» 
merito  ianium<leoi  in  cprde  lem  ftiisse  dlcflor* 
S<$xU  oainqoe  fpcia  Cbrisii  corpus  io  sepolcrom  po- 
siluin  esu  Foit  Igiior  sexla  feria  lo  sepulero;  die 
vero  Domioico  de  sepulcro  resurrexii :  erai  iuqoe  in 
aepolcro.  Maoifestom  esl  ergo  ^iita  iribos  dielrao 
Aiii  in  Gorde  lerrae ;  siqoidem  prlma  et  sexu  ferni 
<ft  lolo  Sabbato  foil  in  sepiilcro*  Nemo  enim  dicit 
ooolum  non  esse  in  corpore,  quia  non  esl  in  tuto 
oorpore.  Memo  igitor  dical  Clirisiom  tribiis  diebos  ki 
sepulero  non  fvisse,  quia.iotis  ex  intcgro  ^tribos 
.diebus  ibi  non  fuit  (5^).  Nam  iieqoe  totus  Cbrlstos 
boe  spalio  leoi|ioris  iblf^il,  Umen  Cbristos  ibi 
foit,  qoia  cjuscaro  ibi  fuil.  Videamos  modo  qoaliler 
otiam  tribos  noctibos  ibi  fuerit.  Foit  enlm  Chrisli 
corpos  in  sepulcro  lou  llia  noele  qo«  seqoiior  sex- 
tam  feriam,  ei  lou  illa  quae  aequiior  sabbahim  :  de 
tertia  vero  nihil  babemos.  Qa«ramus  igitiir  eam,  sl 
forte  iovenire  valeawtis.  Nam  etsi  eam  inveolre  non 
possera,  Ires  Uinen  fuisse  ooo  dobiurem,  qiria  tret 
eas  esse  VeriUs  dixil,  quae  utique  menliri  non  po- 
luiu  Ego  enim  faanc  leriiam  ooctein  noo  dimenslono 
temporis  dici  poto,  sed  quadam  noctls  similitudine. 
Sic  enlm  csecos  quia  in  lenebrls  suoi?  semper  in 
nocle  esse  dicimiis.  Sic  et  de  civiute  sancia  Jerusa- 
leiQ  dicilur,  quia  c   nox  iioo  cril  io  ea,  >  quoniam 

(515)  lU  Cbrysosl.  bom.  8  in  Matlh.  De  signo 
4onm  propbetae,  c  Crocom ,  *  mortem ,  sepulcrom, 
atque  resorrociiooem  sigoiflcabaU   i 

(524)  Cbrysost.  c  Noo  ait  in  lerra,  sed  In  cordo 
lemc;  ut  et  'sepukrum  denoiet,  et  nemo  appareo- 
tiam  fuisse  suspicetur. 

(5i5)  S.  Aug.  lib.  II  Qo»st.  Evang.  c.  7 :  c  Sexi» 
feriae  dlei  partein  qoa  scpullus  esi  com  praelerita 
nocie,  pro  nocloet  «lie  accipias,  lioc  est  pro  toto  die; 
Sabbali  noelem  et  diem;  et  iioctem  Doniinicam  cum 
eodem  die  illucescente  :  ac  per  boc  accipiendo« 
pariem  pro  toto,  babes  triduiim  et  tres  noctes.Quod, 
enim  durtmtur  deceni  inetises  prsegnantis,  novem 
sunt  pleni ;  Iniiium  decimi  pi^o  toto  accipitur.  i  Idem 
liabct  lib.  tii  De  conf.  Ev.,  cap.  24,  et  lib.  iv  De 
Triii.,  ciip.  0.  Hieron.  ad  b.  I.  c  Synecdoohice  to- 
tom  intelligaiur  ex  parte,  non  quod  omnes  tres  dies 
01  ires  nocies  in  infemo  Dominos  suterit,  sed  aaod 
in  parlo  Paraseeves  et  Dominicae,  ei  tota  die  Snb- 
bali  tres  diesei  tottdem  noctes  intelltgantur.  i  Vid. 
eomd.  ad  Jon.  ii|  t. 


»®  S.  WUiSONiSEPlSCOn  SIGNiENSIS  m 

i^ncbrsD  non  orunt  IW.  Non  solum  l^linr  femporis  ti  A  seeum  neqnhres  se,  et  higresii  habitanl  ibi;  et  finni 

novhsitna  homiiiit  iUiu$  pefora  prioribue*  Sic  erii  ge- 


liorarum  diroenftioncu)»  sed  otiaRi  tenebras  noetem 
.  vocamus  (526).  Uude  ei  in  Gonc6i  dicitar  :  Quia  to- 
eavit  Deu9  lucemfdiem;  et  tenebrat^  noctem  (cap.i, 
5)«  llanc  igitur  tcrliam  noctem  et  ipsam  cohtinuaro 
babuit  Jonas  in  venlrecetl,  quia^quandiu  ibi  fuit, 
semper  in  tenebris  ruil.  Huic  antem  iiias  duas  adda- 
inus  quae  non  simiiitudine  seJ  pi-oprie  noctes  di-^ 
cuniur,  eterunt  tres.  Tribus  igitor  noctibus  fuit  Jo- 
sas  in  ventre  celi ,  itna  quidem  quantum  ad  se,  qui 
nihil  diei  ibi  sentiebat,  duabus  vero  quanium  ad  cocli 
.Tolobilitatem  :  sicut  e  contra  quantum  ad  se,  nulla 
die  fuit  ibi^  quanlum  vero  ad  coeli  volubiiitalem,  tri- 
i>08  diobas  ibi  fuii.  Siniititer  autem  et  de  Christo  in- 
telligatiir;  quantum  enim  ad  sc,  Christi  corpus  una 


nerationi  liuie  peisifnft.  llanc  aulcm  siniilitucfinero 
ideo  DomtRus  dcdfi,  ut  Judoeorom  generaiioAeni 
(5!27)  msilam  ot  adukeram ,  prepier  duritiam  sq^id 
e(  eor  impQenitcns,  non  solum  a  Ninivtiis «  Teruro 
edam  ab  aliis  gentibus  lUerilo  damnandam  esse  os- 
tenderet  :  quoiiiam  h«c  Impia  gctieratio  poenilerc 
nescit,  sed  quoiidie  se  ipsa  deterlor  lit,  cnjas  novis- 
sima,  pejora  prioffbus  (ient.  llocenimipsi  slgnifi- 
cabniit  cuni  de  Salvatore  nostto  dicercnl :  c  Sanguis 
e}us  super  nos  et  super  ftlios  nostros  {Matsk^  xxvi», 
25).  >  Sic  igitnreriigeneratloni  htiic  pessimae,  sicut 
illi  honiini  qui  ab  itnmundo  spiritu  posaidetur.  Gom 
euim  tmiNiiiitfu»  spititus  exierit  ab  homine^  ambutat 


liocte  in  scpiilcro  Tuit ,  qiiia  usque  ad  diem  Domini-  £  per  toca  aritkt  qwBrens  requiem  el  noninvenit.  Facile 

cum  in  tenebris  ct  in  morie  jacuit,  in  quo  redeunie 

anlma  et  rccepto  luniine,  a  mortuis  resorrei^it. 

Fult  autein  Ibi  et  aliis  duabus  nociibus  secundum 

temporis  spaiium  et  dimensioneiu,  quae  simu!  junclae 

tres  noctes  faciunt.   Sequilur  :  Viri  Nini^i<B  «iir- 

gent  injndicio  cum  generatione  isia^  ei  condemnabunt 

eam,  ^ia  p€snitentiam  egerunt  in  prwdicatione  JoHff; 

€t  ecee  plus  quam  Jonas  hic.  Bene  quidem  dicit  cun 

generalione  isla,  quia  sicut  Aposlolus  ait :  f  Omnes 

qoidcm  resorgemus,  sed  non  omnes  immutabimor 

yl  Cor.  xvi  51J.  *  Onines  enim,  slve  boni  sive  mali, 

«siabimus   ante  tri.bunal  Christi  :  condemnabunt 

aiitau  Minivitxiudaeos,  quia  eorum  exemplo  damna* 

buntur,  qiioniam  non  egerunt  pcenitentiani  in  praedi- 


enim  maHgnus  spiritus  ei  intrat  iii  homiDem  et  exit 
ab  homine  :  quolles  enim  Uomo  vcl  cogitaLiipne »  :tcL 
operatlone  ncfandum  aliqiiod  agit ,  diabolns  ad- 
est ;  si  vero  ex  corde  poBnltere  incipiat,  dlabolus 
exit.  Exiens  autem  ambnlat  per  loca  arida  ct  »»- 
aquota^  eos  videlicet  tenlando  qui  nialiti»  et  VO' 
luptatis  67  homorem  nnn  habcnt ;  in  quibus  re* 
quiem  non  imsenitt  qiioniam  fluxa  et  bomida  quxrit. 
Unde  et  de  eo  dicitur,  i  sub  umbra  dormit  in 
secreto  ealami,  et  in  locis  bumentibus  (528),»  quibus 
loca  genitalia  signiflcantur  (5^9).  Tune  dicit :  Amr- 
tar  in  domum  meam  unde  exivi.  Quia  enim  tn  bonis 
requlem  habere  oon  poiest,  ad  iiialos  redit.  Tenr 
tare  namque  bonos  diaboius  potest,  requiem  aulem 


cationeChristl,  sicutilli  in  praedlcatione  Jonas;  qui  ^  jn  ds  habere  non  potesi;  quoniam  nunc  eorum 


mmsolum  ininor,  veroni  etiam  servus  est  Chrisli.Si-; 
miliier  autem  el  lieginu  Austri  surget  in  judicio  eum 
generatione  ista,  et  condemnabit  eam^  quia  venit  a 
fimbus  terrw  audire  snpieniiam  Salemonis  :  et  ecce 
pius  qnam  Salomon  hic.  Regiiia  Auslri  Ecclesiam 
g<;ntium  significat,  quse  ex  omnibus  mundi  parti- 
bus  Cbristi  fidem  et  sapicntiam  audtrc  et  recipere 
venil. 

XLIX.  Cum  fmmttudic«  spirilus  exierit  ab  /k^miae, 
ambutat  per  loca  arida,  qucerens  reqniem  et  non  invemt. 
Tun:  dieit  :  Reveriar  in  domum  meam  unde  exivi.  Et 
VeaiBns  invenit  eam  «iKflii/«m,  «copti  mundatam,  et 
^matam.Tunc  vadit.et  assumit  septem  at-os  spiritus 

(526)  Teleres  et  rccentiores  exereuit  haec  qusestit*. 
Ex  Vel.  Isidorus  Pelusiota,  lib.  i,  ep.  \U\  t  Sexia 
hora  Parasceves  in  crucem  acttis  est  Dominus.  Ab 
hac  hora  ad  iionam  usque  tenebrae  exstiterimi.  Hoc 
tu  nociem  iniellige.  i  Beccntiores  iii  eo  convenire 
videntur;  ut  ircs  dies  et  tres  nocles  valeant  idem  ae 
si  dicerentur  tres  dies  nalurales;  quod  sic  Hebraei 
loquereniiir.  Cuni  ergo  satis  sii  ad  hoc  ut  diailur 
tihrisius  ruisse  in  sepulcro  tribus  diebiis  naturaiibus, 
i|t  fuerit  pars  aiiqua  triuni  dierum;  Ua  etiam  satis 
est  ui  dicatur  fui^se  iribiis  diebus  et  tribiis  noctibus* 
Mirito  ergo  Maldonaius dixit,  plerisque  hunc  iociiro, 
mult»  quaiu  sit  dUDriJiorem  esse  visuin,  quod  a 
atebus  disjuiigere  uocles  voliierint.  V.  eumdem 
Naldonat.  Jaiiseitium,  cap.  4i^,  a  Lapide,  Cai- 
mot,eic. 

(327)  Uieron.  c  Ex  eo  quod  finita  parabola  vc) 
hisloria  sequitur  ;  Sic  erii  et  generatiom  huic  pessi- 


h 


orationibus,  nunc  eorum  fleiibus,  niinc  eorum  elee- 
mosvnis,  aliisque  siinilibus  sollicltaiur,  moveiur,  et 
pellitur,  Venuns  autem  iu  domum  suam»  tiioeiiii 
eam  vacantem.  Yacantem  quidem,  qtna  non  invenit 
Ibi  charitalem,  nec  fideih  rectam,  nec  humilitateiu» 
nec  patientiam,  nec  justitiam,  nec  miscricordiaui, 
hec  caetcra  quibus  sanctornm  aniroae  muniuntur 
(550),  Qualem  igitur  eam  invenit?^  uopis  s^undatam^ 
ei  9rnatam:  talem  eam  tnvenit  qualem  inveniro 
desideral.  Invenit  enim  eam  malis  scopis  nitinda- 
tamit  ^^  nialis  oroanientis  omatam :  mal^  scopse  qnse 
viriutes  pellunt,  et  vitia  relinquunty  mabe  scopse 
qua;  pavimenta  dissipant,  et  pulverem  oon  qiciuiit. 

I 

»!(?,  cxunpellimur,  non  ad  haeretioos,  et  quoslibet 
homines,  sod  ad  Judttorum  popuium  referre  para-r 
bolam. 

(528)  iob.  VL.  Vid.  Edit.  SuBrunonis  Rom.  t.  I.» 
p.295,  c.  t. 

(5i0)  S.  Gregorius  lib.  xxxiu  Moral.  cap.  5. 
c  Antiquusilaque  hostis  humanum  genus  velper  ela» 
tionem  prascipuc,  vel  tier  luxuriam  premens»  iii  se- 
creto  calami  atque  in  ^ocis  huinenlibus  dormit,  quia 
hominem  damnatuin  suboliiione  stiae  dominaiionis 
aut  pei'  ehitionem  spiriiits,  aut  per  carnis  corriiptio- 
neiii  tenet.  »  Oeiia :  <  loca  arida  eorda  suat  credeii- 
tium  nou  bab^iies  himiorem  liixuriae»  in  quibus  dr* 
cimiiens,  coiisensum  pravx  suggostiOAia  suae  aoa 
inveniel.  t 

\550)  Deda  :  c  Vacaotom  «lomuiHy  ki  est  toi|>eniem 
ab  operibus  bonis  iuveniet.  i 


ISS  COMMENT,  ttl  MATTH.  - 

Luxuria  vcro,  fomicAllo,  Toluptas,  supeftla,  arari*  A 

lla,  discordia.omnisque  immuddilia  oniamenta  dia* 

boii  sunt :  bis  antem  omamentis  inteott  eam  oma* 

lam.  c  Tunc  ijgfiinr  vadit  et  assumit  septem  alios 

spiritHS  mm  nequiores  se,  et  inKressi  habtUnt 

ibl.  I  Non  suiOcit  ei  ut  solus  talem  domum  possi- 

deai ;  socios   qiuerit :  spatiosos  est  loeos ;  moltis 

Ifldiget  babitatoribus.  Sed  qoi  sunt  isti  septem  spf^ 

ritus?  qqare  eiiam  septem?  quare  nequioresf  Quia 

enim  spptem   snnt  gratiae  Spiritus  sancii;  quibiis 

omnis  anhna  ad  fldem  convertiior,  et  conversa  de* 

fendtUir:  ideo  iniquus  isle  septem  spiritns  illi  con- 

triirios  secam  assumpsit»  quibns  adversum  eas  do- 

roum  soam  toeaiur.  Opponens  videlicet    fipirilum 

sioliiii»  contra  spiritnm  sapientise,  et  contrasol- 

ritnm   iniellectus    spiriium  tertiginis  et  insaniae:  B 

cont!^  spiriium  consilii  spiriium  temeritalis:contra 

spiritum  forittailhiis  spiritum  inconstantiae  et  ti- 

moris :  contra  spiritum  scienliae  spiritum  Insclen- 

lix:  contra  splritum  pietatis  spiritam   impletalis: 

coifira  spiriimn   timoris  Domini  spiritom  contem- 

pdis  ei  odii.  Infolix  llla  anima  in  qua  isti  spirilus 

regnanl,  et  cui  Isti  dominantar.  fsti  enim  quodam- 

modo  nequiores  illo  suut  qui  eos  conduxit ;  qiioniam 

isti  in  hac  viu  animam  corrumpunt,  ille  vero  post 

banc  Tlum  animam  craciat;  ille  tenlat,  isti  occi- 

doDt;  ille  januas  aperit,  Isti  Intromissl  concta  per* 

dunt  et  disslpant.  lile^liominem  teiitare  et  vexare 

potest*  animam  vero  nisi  per  isios  occidere  noti  po- 

test.  Sie  igitur  isti  sant  nequiores  illo,  qoia  plus 

noeent  isii  qoam  ille*  llle  enlm  consillando  et  ten-  ^ 

tando  est  nequlor,  istt  agendo  et  corraiiipendo  sunt 

iicquiores:  ]lliA|>o$tolos  hominem  tradidit«  in  interi- 

tum  carnis  (1  Cor.  t,  5):>  de   istis  vero  dicit: 

f  fton  regnet  peccatum  in   Testra  mortali    cariie 

(AoM.  vi«  i%»  I  Non  est  igiturmlnim  si  Quni  novis- 

sima  bominis  illius  pejora  prioribus;  cuni    prius 

uiio»  et  postea  septem  prematur  dxmonibiis. 

L«  Adhuc  €Q  loquenU  ad  lurbasy  ecce  nuiter 
eju$  ^i  fraires  ttabaut  foris ^' quarrentet  ioqui^  eu 
Frairesenim  ejus,  beatie  Mariae  nepotes  dicit(S3l), 
i.tcobum  scilicet  et  Josepb,  et  Judam  et  Slmonero : 
nios  est  enim  divina;  Scriptune  quoscunque  propin- 
q!ios»  fratres  vocare.  Dicil  auiem  ei  quidam  :  Ecee 
tiuiier  (ua  et  fratre^  tui  fori$  itant  quitrenlet  te.  q 
Af  ipMe  respondens  dicenti  stH  ait  :  Qua:  est  ma- 
ier  meay  el  qui  $unt  fratre»  mei  ?  Et  extendem 
manum  in  disciputos  tuos  dixit  :  Ecce  mater  mea  et 
fraires  mei  :  quicunque  enim  fecerit  votuntatcm 
Patria  mjBi  qui  in  cotlis  est^  ipse  meus  frater  et  so- 


-  PARS  iU,  CAPV  xiik  m 

for  et  matif  Hi.  €m  exjlBallels  loqnitur  iesns 
mater  c}«s  ei  Iratrea  foris  aunt:  IsM  cum  eo  in  doy 
no  sedent,  iOi  eam  foris  exspecunt.  Non  vocat  boo 
a  mystorlo;  aliea}os  rei  slgniftcaUo  est ;  iisque  hodie. 
namqoe  Tidemtts  Jesom  cum  extraneis  loqui.  Gum 
extraneis  enim  loqttttur  Jesns,  qoando  Gentium  pon 
pulo  hoc  ETangelitmi  legiiur:  mater  autem  ejus 
Synagoga  et  frater  ejits  Jndiei  foris  sUnt  (59S)* 
Poris  qnldem  quia  tt)  i^celesia  non  sunt;  exspccuii^ 
eum  tamen,  et  eiiin  eo  loqul  desideranl :  nt  entib 
Apostolos  afi :  c  Zeiom  Dei  bahent,  sed  non  secuii- 
dain  sclentiam  (itom,  x,  2).  i  IFeruaiUinen  nmi 
loqnentnr  eum  eo,  neque  videbuni  eumj  nisi  ipsioa 
domiim  intraTertnt,  et  in  Ecclesla  haptizati  foerinU 
Nullom  anteis  sihl  Domlnos  alium  dicH  esseir' 
propinqoum,  nisl  eos  qoi  Patris  ejas  TolanUtem 
Aiciiint.  Cos  aatera  et  wuitrm  et  frattes  Tocai, 
quoniam  qoasi  matrero  et  fratres  eos  diligit.  Et  bis 
qnidem  Torbis  apertissime  monstrator  qood  car* 
nali  aniori  spiritoalis  amor  prxferri  debet.  Eo  enim 
amore  et  IVatres,  omnesque  propinquos  ^  nostros 
diligere  debemus,  quo  matrem  et  fratres  suos 
Cbrislus  dilexit.  Diligebat  «nlm  eoSt  iion  qnla  magis 
seciindum  carnem  propinqal  erant,  sed  qiiia  Pairls 
ejus  volontatem  magis  faciebant«  Ilie  igitiir  est 
Cbristo  propinqiilor,  qui  melior. 

Lf.  [Caf.  XUi.]  In  iilo  dic  'emens  Jesus  de  domo^ 
iedebat  seeus  mare:  et  congregatee  sunt  ad  eum  turbm 
fnuita^  ita  ut  in  naviculam  aseendens  sederet;  et 
omnis  tutba  stabat  in  littore.  In  illo,  Inquii,  die, 
qoo  mater  ejus  et  fratres  foris  subant,  exiens  Jesiis 
de  doino,  sedebat  secus  mare.  Lougus  est  isle  dics; 
fiondom  enlm  ftnitus  est,  quoiiiain  adboc  mater 
^us  et  fratres  foris  sUnt.  Quotidie  autem  Jesus  dO 
domo  exit,  ut  ab  his  qui  exlra  sunt  videatur,  ao* 
diator,  et  cognoscatur  :  extra  enim  siint  quicunque 
baptizaii  non  sont.  (535)  Sedet  autem  Doiiiiiius 
secus  mare,  Id  est  joxu  baptismnlis  aqtias :  Ibl 
mulix  luri>ae  congregantur  ad  euni ;  multi  eiiiin  et 
Innuinerabiltis  qiiotidie  ad  baptismum  conveniact. 
Sed  ubi  seilet  ?  In  naTicula  :  ba^c  enim  navtcula 
onusqwsqae  sacerdos  ec  episcoptis  intelligitar.  Per 
hos  enim  modo  loqoiiur,  per  hos  bapiizat,  ct  ttirbat 
doceU  Ab  hls  extra  domom  fertur :  ab  bis,  Ignolis 
et  extrrjeis  revelalor.  Oninis  autem  turba  blat  in 
fittore.  Tandiu  eniin  oinnts  turba  in  Itltore  slal, 
donec  audiU  praedicatione  In  Chrisium  crcdat, 
ad  niare  descendat,et  aquis  bapiismi  lavata  resurgat« 

Lil.  £l  toeutus  est  eis  muita  in  paraboHs  dicens: 
Ecce  exiil  qui  Hminat  uminare  ^emen  suum :  et  dum 


(331)  ilieron.  i  Nos ....  fratres  Domini  non 
filios  Jusepb,  sed  consobriiios  Salvatoris  sororis 
Hsirie,  libem  lotelHgimus  materterae  Domlni,  qom 
eaae  dicliur  mater  Jacobi  minoris,  et  Josepb,  el 
Judae,  qiios  in  alio  Evangelii  loco  fratres  Domini 
kgimoa  amiellatos.  » 

•(.>5i)  Hieron.  c  Haler  ejus  et  fralres,  boc  est  Sy* 
iia|||oga  ec  populus  JudMnim  foris  sUnt,  et  iiitnire 
toiderant,  et  sermone  ejus  indrgiii  flanl.  » 

(5o3j  S.  Hilar.  <  Facii   istius  genere  significat 


eos  qui  exlra  Ecclesiam  positi  suiit,  nnllaro  diTiiil 
serroonia  capere  posse  inielligeuiiam.  NaTisenim 
Ecciesim  typuiii  pr»fert,  iutra  quam  Terbum  vitaa 
posiiom  et  pixdicatum,  bi  qui  extra  sunt . . .  •  iiw 
telligere.noi;  possunt.  »  Bcda  :  <  Navicula  signiflcat 
Eccb^ism  .  • . .  qui  Tcro  in  littore  siant . . .  sigifi» 
ficant  cos  qui  iioviter  ad  fldeni  venieiiles,  errore 
sunt  iiitidctiutis  exuti,  et  adliuc  per  bvacniin  ba- 
plismatls  Ecclcsiaui  non  intnivcruiiu  i 


IM  .       &  BRUN0NI8  EPISCOI^Sir.NIENSIS  m 

0MimtfqHiBdmj^0ddemut$ecu$vi€m;fivenfru^iv^  A  videtor  ess^  qnod  audianl.  Graviter  «nlm  aiidlebant 


lueraetramedenMi  ea.  Alia  autem  ceeiderfita  in  pe^ 
iroM  ubi  noHhabe/bani  lerram  muUam^  ei  cojilinua. 
gxaria  tiyii,  quia  uen  habebant  alihudinem  teirce :  eole. 
ammenoesUuaveruni,ei  quia  non  hjnbebani  radicem^ 
aruerum.  Aiia  auum  eecideruni  in.,$pina$,  et  creve- 
runi  ef^iH^fei  vufocaveruni  ea.  Alia  auie^m^  cecider^ni 
in.  ierram.  bonam^  ei  dabani  (rucium^  aiiud  cente$i' 
mum^  aliud  eexaqe^mum^  aiiud  trice$imumt  Qui, 
i0bu  aure$  audiendi  audiai.  Tol^  parabolam 
{HMuiiqaa;  quam,  quia  Dpminus  ipse  eam  edi-^ 
dit»  exposuit»  ejus  expogiiioi^em  audiamus,  ne*. 
qne  aliam»  qiiod  utiqaenoQ  licet,  in  ea  quxRimus. 
^i,accedenie$  di$cipuii  dixer»nt  ei :  Quare  in  parabo^ 
li$  ioqueri$t  Qui  re$ponden$  aif  iUi$  :  Quia  vobio. 


illj  qul  dicebant :  c  Ouras  est  hic  sermo»  et  quis 
poiest  eum  audire?  i  (iooii.  yi,  61.)  Oculos  Tero 
claudunl,  qid  ad  cognoscendaoi  veritatem  roentis 
oculos  aperire  nolunL  Unde  fit  ut  non  converlan- 
tur,  nequc  sanentur,  id^oqqe  io  peccatis  suis  roor 
rien(ur..  Vatri  aujien^  beati^ocuU  qji^a  videnij  et  aur 
re$^  vejUjfc^  quift  audiuni.  Si  eoim  de  corporeis  oculis 
^l  aqribus  hoc  inielligatur»  soU  caeci  et  smrdi  roi- 
seri  suni,  et  non  solivn  bQminea«  verum  eii^m  ju- 
meiita  el  alia  animaiia  beau  erunt.  lloc  G9  i8>^"P 
dicens.  (555) ,  mftntis.  oculos  auresque  requirit. 
Afuen  quippe  difo^  vobji$  :  Mulli  propheias  ei  ju$l,i  vo* 
luerunt  vider§  qugB  videfi$f  et  non  videruni^  ei  aufiire 
quijs  auditi$^  et  nop^  audierunt.  His  autem  verbis 


ifUum  e$f  no^emjfMterktm  regni  c€el^x^mfiUi$ auiem  q  ostendii  qupd  propbeue  et jusli  homiqes  suum  ad- 


iiait  ei$i  dat,um*  Volus»  inquit,  qui  creditis,  vpbis. 
q^i  fi^em  babetis,  vobis  qoi  veniatem  diligilis,  vo- 
hu^  qui  «pn.carnalia  sed  spirilualia  quseritis»  vobis 
dalum  1^1  nqsse  mj-sierium'  regni  coelorum :  illis. 
antem  noq,  est  datuin.  Quare?  Qmi^  non  credunt; 
q|iia  spiriiualia  non  qusrunt:  scriptum  es^enim.: 
c  ^ysi  ^redideritis  noii  iuteUigelis.  Qui  enim  babet 
dabitur  ei,  ct  abundabit;  qui  auleui  npu  habei,  et 
quod  habet  aufcretur  ab  eo.  >.  Qiii.  eqiin  babet  fidem 
sicut  Tos  liabetls,  el  dahjlor  et  nosse  niysleri|im 
regni  co^loruin,  et.  abqndqbit  in  scioniia  et  omni 
liqflp.  Qui  attiepii  fidem  non  habel,  eiiam  id  qnod 
l(fibet  auf^retiir  ab  eo ;  luatei^us  inffsUx  et  nudus 
de  boc.mundo  exiens,  nihii  ei  remaneai,  nisi  pecca- 


ventiim  ex$pecuban(,  et  c^us  yerba.audire  et  opera 
viderp  desiderabant.  Qu»  quamvis  spiritualiter  vi- 
disseot  et  intellexissent,  hoc  autein  gaudii  et  bea- 
titudlAls.  solis..  aposloUs.  et  aliis  fidelibus  qui  tune 
tempotis  erant  datum  est«  ut  Ghristi  cpUoqiiio  coc- 
poraUter  fruerentur.  Unde  et  |ustus  iUe  Simeon 
videns  eum  magno  ropletus  gaudio  dixit :  c  Nunc 
dimitUs,  servum  tvum.  Domine^  secundap  verburo 
laum  in  pa^e,  quia  vidorqnt  ocqli  .noi  salutaco 
iuum(Ziifi;.  II,  29).  ^Vos  ei:go.:gidite  parabolam  se- 
minaptis :,  om.nis  qui  audit  verbum  regni  ei  ndn 
inteUigit,  venit  malus  et  rapit  quod  seminatum  est, 
in  corde  ijus  :  hic  est  qui  secus  viam  seminatus  esi. 
Qui  auiem  super  peirosa  seminatus  est«  hic  est 


l^m  et  p^fia  peccati  (554).  JdepJt\^paraboii$  ioquor  C  qui  v^bum  audit,  ei  conlimio,  Cjum  gaudip  accipit 

ei$t  quia  videnle$  non  videni  ^  ei  audienie$  non  au- 

diunt,  n^que  inteUigunt.  Meri^o  enim  in^pai^abolis  eis 

Ipquimr  Domious,  qui  videnles  exierius  viriulea 

Ot  miracula  qu«  ipj^  qperaturi^  npn  vjdent  umen 

QCiilis  cordis,  neqae  credunt  ipsum  esse  Gbrisium* 

Unde  ipse  aili:  c  Si  opera  non  fec^ssem  in  eis,  qua 

Bemo  aUus  fecit,  pecc^ufn  non  haborcnt  {Joan.XY^ 

24).  I  Et  audieiites  verba  vii»  et  salutis  qmBill(a 

annuniiat,  non  audiunt  tamen  auribus  cordis,  nequp. 

inieUigunt ,  ut  pq|niientes  converUntttr«  et  saneo^ 

tur:  non  enim  habent  aHiges  audi^ndi*  ;Hoc  autei^ 

fit»  ut  adiiiipleatur  iu  eis  prophetia  (^ia)  dicens.^ 

Att^iltt  audieii$t  ei  non  inteiUgeti$;  ei  tidetne$  «i({^, 

biii$  «I  noii  videbiii$  {l$ai.  vi,  9).  Audiunt  enim  et 

non  inlelligant;  vident  et  non  vi|ienl,,  sieotmod^ 

exposuimus*  /fimM«l«iii  e$i  enim  eor  popuii  hujue,, 

ei  auribue  graviter  audieruntp  et  oculo$  $uo$  claute- 

runt^  ne  quando  videani  «ctt/is,  ei  auribu$  audiftnf^ 

ei  conrertaniur^  ei  eanem  eo$,  Mala  crassitudo,  qn^ 

scientia  lolUtur,  et  stulUUa  nuiritur.  De  hac  enim 

crassitndine  PsalmisU  ait :  c  Prodiit  quasi  ex  adipe 

iniquius  eorum  (P$aL  lxvii,  ?)•  i  Ideo  et  Moyses 

omnem  iliam  pinguedinem  qii»  operlt  viulia»  ado- 

lere  et  incendere  'jubet.  Graviter  autem  Uii  au- 

ilionK  quibtts  quia  non  credunl,  grave  et  difficile 


D 


(554|  ViU  Hilanom,  Hieron.,  Bedam. 
(555)  Hieron.  c  Mlsi  supra  iegissemus,  aodilores 
ad  iulelllgenliam  provocaios  ....  pulareinus  nunc 


Ulud  :  non  ba)>et  auiem  in  se  radicem,  sed  est  tem- 
porali^  :  fi^cta  autein  tribulatione  et  persecutiocie 
propier  verbum,  co;ilinup  scandalizaiur.  Qui  auiein 
seminaius  est  in  spinis,  hic  est  q\ii  verbuui  audit,  ct 
soUicitudpsaecuU  isUuset  faUacia  divitiarum  suflb- 
catverbum,  et  sine  Iruciu  efflcitur.  Qui  ergo  in. 
lerram  i)onam  seminatus  esi,  hic  est  qui  audit  ver- 
bum  et  inteUigit,  et  fruclum  affert  :  et  ficit  aUud 
quidem  centesimum,  aliud  auiem  sexagesifnum , 
aliu\i,vero  tricesimum,  Ha^c  autem  expositio  brevis 
valde  et  plana  est :  quae  fortasse  sine  arle,  et  coii* 
fusa,  a  grammaUcis  esse  puUbitur;  quoniani  et  sc- 
men,  et  ipsum  hominem  in  quem.  semiiialur  iu 
peimiscet,  ut  nunc  se.men,  nunc  ipsum  hpminem, 
semii^alum  dic^t,  In  (pip  etiam  apparei  evangeUsus 
Oon  Un^um.  aclis .  grammaiicae  r^^gidis,  qu.intuin 
sententiis  Vj^ritaj^is  siinpiici  sermone  deservisse. 
Quarovis  Deus.  unus  idemque  seminator  sit  ei  ho- 
minum  et  verbi :  prius  eniin  oinnipolens  Deus  se- 
niinavit  hoinines,  deinde  vero  EvangeUi  verba  semi- 
navit  in^  hoQiines.  lile  enim  homo  secus.viara  semi- 
natos  est,  qui  verbum  alidiens  non  intelli^fli,  id  esl^, 
inteUjgere  contemnit.  Sed  quid  mirum,  si  hi  tales. 
verba  Dei  inieUtgere  et  facere  cOntemnunl^  qni 
juxu  viam  perdiUonls  el  morUs  sedentes,  roalignis. 

oculos  et  aures  qii»  beatitudinem  accipiunt,  camis. 
intelliei.  Scd  mihi  videntur  Uli  beali  oculi,  qm  pos- 
sunt  Gbristi  cognos$.orc  sacramenta,  >  etc. 


«M  COMHBKT.  m  MATm 

^^iriUbas  wryiuiil   et  ooediirol?  YerlMim    igitur 

«liod  temiiiatiir  in  ees»  facile  a  diabolo  rapilur, 

et  a  Titlia  aolito  itinere  iode  trana^antllMia  eoncuU 

csuir.  Ule  antem  honio  super  pcttosa.  esi  seminatus, 

qai  racile  perit,  et  adcD  separator,  (|iioniam  ftdel  et 

«bariutis  radkibus  non  Srmaiur.  Semen  ergo  quod 

in  eom  cndit  et  cito  naseiinr  el  cito  siccatur,  quo« 

niam  non  babet  ildei  et  Tiriulttm  hnmorem  quo 

nQtrialnr.  Ille  vero  bomo  Inter  apioas  seminatos 

esl,  cni  divltim  et  volnpuies  domlnantnir  (396) :  se- 

0160  itnqne  quod  in  eum  seiuinatnr,  sine  fractv 

effidtur»  quoniam  Ipsis  divitiia  et  voluptatibus  suH- 

focaiur.  iiaec  enim  non  corporis,  sed  animae  spln» 

sont,  quia,  etsi  ad  tempna  camem  ollectant,  ani* 

mam  tamen  in  sctermim  pungunt  et  cruciant.  In  eo 

qooque  divttes  et  yoloptuosi  inter  apinas  jacere 

videutnr,  qood  cura  et  solllcitiidine  semper  premun- 

tur  et  pungiintur.  Ai  Tcro  Hle  homo  in  bonam 

terram  semiiiHtus  cst,  qui  Qde^  scienda,  ct  bona 

fperaiiooe  Semper  Inictilieat  :  semen  igitur  quod 

iJi  eum  cadli  affcrt  fructuin  et  cenleslmnm,  et  seia- 

gesiwnm,  et  trlceslnHink  Hoc  autem  ETangelista 

QMi  esposuR:  nobis  Igitur  eiponendnm  reliqiiit. 

Quidam  enlm  ceuicsimum  fmctum  vi^gintbns;  seia- 

gcsimum  antem  contineiitibos ;   tricesimum  vero 

(KHiiscoi^ngaiis  atiffibnuot  (357)»  Bonum  est  itaque 

coiiinginm;  sed  molior  continenlia,  optima  vero  vir* 

Itnitas.  Eerani  aote^  et  illi  fraelom  centesimom,' 

qui,  eontemptis  oinnibiis  qose  ronndl  sunt,  soli  df- 

vittccontemplalioiitTacant.  Seiagesiaiom  Tero  quf, 

praedictedo  et  baptlaamlo,  Uomino  serrlnnl.  Trice* 

(iBitum  antem  qui»  audiendo  et  credendo  ftdei, 

obediunl.  Magnus  jgiiur  fructiis  est  obedire  et  cre- 

dere,  major^otem  prsedicare  et  baptlxare,  maiinvus 

yero  coelestl  contefiiplationl  Tacare  (358).  Quoniam 

auiem  omiies  bomines  in  hujns  mundi  amplissinium 

agram  TeDienies ,  Tiiiis  et  matignis  spirilibus,  carnis 

qnoque  Toluputibus ,   cuiictisqne  concupiscentiis 

lentandl  traduntar,  non  immerito  ^  sccus  Tiam,  et 

siiper  petrosa,  et  inter  spuias  seminarl  dicuntiir. 

Terra  enim  bona  est,  sed  aliunde  corrupu,  boniuiis 

iionien  amisit.  Li  eis  igitur  proprium  nomen  serTat, 

in  qnibns  Titils  et  eorraptioni  noii  serTiu  Ula  lu- 

qoc  terra  ferl  fractnm  boniini ,  quae  bona  persistft 

10  bono :  quae  aniem  a  bonUale  rocedit,  aut  secus 

Tiam  jacet,  et  70  *  transeuniibiis  calcatur,  aut 

petrosa  est,  et  hutnorem  non  habet,  aut  spinosa,  et 

Yolopuium  aculeis  hojrrescit. 

(336)  ¥.  Hieron.  hic,  Basilinm  in  psal.  xlt. 
Ciirysost.  hom.  S9  ip  Genes.  Gregor.  Mo- 
ral./r,  4,  etc.  ' 

(337)  Hicron. :  c  Sicnt  in  lenra  mala  tres  fiiere  dl- 
Ternutes,  sbcus  viam,  et  pleirosa,  el  spinosa  loca  : 
iic  in  tenra  bona  irina  diTcrsiUs  est,  centesimi,  se- 
lagesimi,  ei  tricesimi  nnictus  ....  centesimum  fru- 
clum  Tlr|[ifiibus;  seiagesimOm  Tiduls  et  coniinen- 
libns,  tnceaimuin  casto  matrimonio  depuUnies.  t 
Fusius  ideni  in  episl.  ad  Pammadi.  et  lih.  aiWers. 
ioTin.  isidoras  Peliisioi.  lib.  i,  epist.  144.  i  Aliiis 
centum;aiiussexaginla,  aliiis  trigrtiu,  virgiuiiatem, 
e(  coniineuliam,  ct   matriinoniuni  signiQcarc  po- 


.  -  PARS  IM,  CAP.  Xili.  W 

A  L1IL  Atiam  parabokm  propoinii  Uth  dlcent  (599)  r 
ShnHe  factum  i$i  regnum  ccelorum  homini  qui  imf- 
namt  bonum  temen  in  agro  svo.  Cum  autem  dormi- 
renthominet^  teidt  inimtcut  ejut  et  tnper  teminavit 
Mzania  in  medio  tritici,  et  abiit.  €um  autem  her* 
bam  (310)  et  fructum  fecittet,  tune  appamerunt  e$ 
Sttxania.  Aecedeniet  auiem  tervi  patritfamitiat  dixe* 
runt  ei :  Domine^  nonne  bonum  temen  teminatti  in 
agro  tuofVnde  ergo  habH  iizaniah  Et  ait  iliit:  Ini» 
micut  homo  hoe  fecit.  Servi  autem  dixemm  ei:  Fis» 
imut.f  et  coHigimut  ea  f  Et  ait :  Non,  ne  f&rte  cof/i- 
genlet  stsamn,  eradicelit  timul  cum.^  et  Iriticum. 
Sinite  aulem  utraque  cretcen  utque  ad  mettem,  el 
jn  tempore  mettit^  dicam  mettoribut :  Cotligile  priat 
iixania ,  et  aliigate  ea  fauicutit  ad  comburendum  J 
^  triticum  autem  congregaie  in  horreum  meum.  Tunc 
dimittit  turbit  venit  in  domnni,  et  aceeturunt  ad 
eum  diteipuH  ejut,  dicehtet :  Edittere  nobit  parabo^ 
lam  tizamorum  egri,  Qui  retpondent  ait:'Qui  temi' 
nat  bonum  temtUt  ettr  Filiut  hominit :  ager  autem, 
estmundut:  konumtero  temen,  hi  tunt  /i/ii  regm- 
stsnnjn  autem^  fitn  vunt  nequam :.  inimicut  auient 
qtd  teminavit  ea.  ett  diabolut :  mestit  vero^  contum^ 
uuitio  tascuti  eti  :  mettoret  autem,  angeli  tunt.  Sicut 
ergo  cotUguntur  tixania  et  comburuntur^  tie  erit  itt 
eontummatione  tteenii.  Miltet  Fitiut  kvminit  angeloe 
tuot  et  cotiigent  de  regno  ejut  omtdm  teandata ,  et 
eot  i/ui  faeiunt  iniquitatem^  et  mittent  eot.in  eami^ 
mm  i^it  :  ibi  eril  ftetut  et  tlridor  denfimm.  Ture 
^  juiti  futgebunt^  ticut  tot^  in  regno  Patrit  eorum :  qni 
*  habet  auret  audiendi  audiat.  Et  ego  quidem  aliod 
hia  superaddere  timeo,ne,  dnm  lucem  illuininare 
Tellmt  potiua  obscorain.  lllud  auteih  Talde  conside* 
randnm  esl  quod  Dominus  ante  messiohfs  tempnsv 
xiiania  a  tritico  separare  interdicit,  ne  forie  simul 
cum  eis  et  triticum  eradicetur.  ibi  enim  lolerandt 
snnl  maii,  ubi  sl  commoToantur,  in  magnnm  peri- 
enlom  Tenlimt  boni.  Ubi  enim  fides  non  perit,  me- 
lius  cst  eoram  Titiosos  morcs  et  actus  lolerarc, 
qiiam  eos  irriUiido,  Ecclesiae  pacem  et  quielem 
solTere.  Admoneantor  igitur,  non  expdlantur ;  sunl 
enim  qni  facillus  monitis  Tincantur  quam  minis.  Illa 
igltur  zizania  maneant  intor  triticum,  qus  sine  lti« 
ticl  eradicalione  eTelli  non  possunt.  In  onmibus 
I>  enim  est  habenda  discreiio,  neque  omnes  uiio  modo 
habere  oporut  (JI4i). 

UV;  AOimi parabotam  propotuit  eit^dicent :  Simife 
ett  regmm  eeetorum  grano  tinapitf  quod  accipient 

lest.  » 

(338)  Greg.  hom.  17.  in  Ezech, : «  Fructus  terr» 
i)On«  triginu  afTert,  ciim  mens  perfeciionem  fldef 

Siiae  est  in  Triniiate  conceperit ;  sexnglnta  affert, 
am  bonae  Titae  opeta  perfecte  pVotolerit;  centum 
Tcro  affert,  cumad  aeteriiae  Titx*  coniemplationcm 
profecerit.  i 

(339)  iiaccet  seqnentes  parabolaeduaeabA.  ex- 
plicatae  continenlur  nnica  homilia  Emiseno  supposi^* 
U  Dominica  25  post  Pent.,  pag.  180. 

i540)  Gum  auiem  crevisset  herba,  elc.  Vulg. 
(34i)  HeiUi  ad  h.  I.  c  Hinc  liabere  docemiHrlon* 
gauimitaiem  patientltf^,  ut  ju  longantmiutejustitiam 


m  .  S,  BRUMOraS  EPlSGt^Pi  SKSfQEMSIS  m 

Aojfia  i<itt<^vi/  in  qqto  $m;  quod  minimum  quidem  A  divhije  iioodum  omniLus  roaDifeslae  apparcnu  hiTO  , 


€U  omnibHl  $eminibu$.  Cum  autm  creverit^  maju$ 
^  omnibus  Qteribu$^€t  fit  arbor;  t/a  ut  vQlucre$  cc^li 
teniant^  et  babitent  in  rami$  ejue^  Talls  enim  a  prin* 
^pip  fuit  £cclesia,  quae  nunc  regnum  coelorum  ap- 
pcllalur,ad  compariioncni  alioruui  rcgnorum ;  qualo 
M  granum  sinapis  ad  similitudincm  aliorum  gra<». 
ttorum,  Minimmii  esl  enim  cunclis  semiiiibus,  quaa 
fre^iienU  usu  &eminari  solenl  ab  hoinuiibus;  cre- 
icens  aulem  fil  caeieris  oleribus  majus,  qiiod  ips^ 
vteii  prolMiripQiesi.  Similiier  auleoi  ei  Ecclesia  (54S) 
al>  uno  .vel  a  paucis  incipiens,  in  InQniiasn  creyjt 
ipultiiudHiem,  Unde  ei  per  Psalinisiam  Dttminus 
aii:  c  Affinuuliavi  ei  loculussiim,  mulliplicuii  snnt 
ftuper  nunierum  (P»aL  sxxix,  6).  i  Iiemque  ;  <  Milii 
ttilem  nimiii  hoiMM'iAculi  sunt  amici  iui«  Deus,  nimis  ^ 
eonforiatnstestprbicipaiuseorum:  dinumeraboeos,  cl 
ftuper  arenain  ranUipliqabuntur  {P$aL  cxixvin,  17).  i 
LV.  Aliam  parabolam  locutu$^eit  ei$:  Simileest 
ugnum  ccUornm  fermento^  quod  acceptum  mulier 
abecondit  in  farinm  $aiis  tribu$ ,  donec  fermematum 
o$t  totum.  Haec  autem  parabola  eadein  est  quse  su« 
perior.  Sicut  cnim  minimum  grauuni  sinapis  iq 
arborem  crescit,  ita  et  modicum  fermenli  magnam 
farime  massain  vivificat  et  crescere  facit.  Fermen- 
tum  enirfi  hoc  loco  non  cornipijoncro ,  sed  viviflca- 
tionem  operalnr  :  regnum  vero  coclorum,  Eccleaia 
esi  (545) :  roulier  aulem ,  Del  sapieniia  :  tria  vero 
sau  farlnae,  ires  mundi  pariea,  Asia  scilicet,  Afrtca 


niiur  lamen  etsi  non  ad  plenum  i  quonlam  sancio- 
rum  docirina,  et  praetltcatione,  qoalls  quantusre  stt 
magna  ex  parie  derlaraltir.  Hunc  enim  Hiesaiinini , 
Cbrisio  Doniino  praedicante,  saiicii  apostoli  invene- 
rujii,  et  pnc  gaudio  illius  vendliis  omnibiis,  eom 
emerunl.  i  Si  vis ,  inquic  Doinlnus,  peifectus  esse, 
Tadc,  veuilc  omnia  qiia^  babes,  et  da  paupeHbus,  ei 
aequere  me,  ei  babebis  ibesaumro  In  ccclo  (Mat,  xix, 
2i).  I  Sic  igiinr  ager  iste  cum  siio  thesaoro  perfectis- 
siiiie  eniiiur :  bunc  auiem  tbesaurum  ille  abscondlt, 
qui  cognlto  qualis  sit,  corde  relinet,  roenie  dtligit, 
^usque  nuHo  modo  obliviscitnr  :.|llud  enim  ab^con- 
diiuus,  quod  cbarum  babemos,  et  amiliere  time- 
mus« 

LVn.  Ilerum  eimile  e$t  regmim  ccetornm  homini 
negotiatori  qucerenti  bona$  margarita$  :  inventa  autem 
una  pretio$a  margarita ,  abiit ,  ei  veudidit  univeHa 
qt^  habuit,  et  emit  eam.  Hsecautero  slmllitodo,  et  ea 
quae  superius  dicta  est,  pene  Idem  aigniflcant  (546), 
pr;£ier  hoc  quod  regnum  ccelororo  non  CQBlesiis  pa- 
tria  sicui  ibi,  sed  sancia  Ecclesia  Intelllgiiur :  quod 
vero  ibi  ibesaurus  dlcitur,  hic  marganla  vocatur. 
Simile  est  igilur  regnum  coeloruiD,  Id  esi  sancta  Ec- 
clesia,  hominl  negolialori,  quoniam  slcut  ille  utnus 
m-.irgariue  desiderio  omnia  vendidlt,  et  eam  emii; 
lia.ei  isia  pro  amore  patrlie  coeiestls  ei  seteniaa.  fel|« 
ciutis,  non  soluro  ea  quae  habnit  yendidit,  ▼enin 
eilam  se  Ipsaro  servituti  subjngavit,  ut  earo  emere  et 


et  Europa.  Mulier  igitur,  id  est  Dei  sapientla  acc^  p  possidere  valeai.  Callidus  eniin  Degoiiator  e$t  qol  ex 


pit  ferroentam,  id  est  primiiivam  Ecclesiain,  et 
abscondit  in  farinae  talia  tribus,  dicens  discipulla 
suis :  c  Ue  in  nniversum  rounduro,  pnedicaie  Evan- 
gelium  omni  creatur»  (If arc.  xvi,  15).  >  £x  bis  enim 
louim  pene  mundnm  jam  fermentatum  et  vivifica* 
tnm  in  Ecclesiai  corpus  crevisse  vldemus.  c  llaec 
emnia  locuins  esi  Jesus  in  parabolis  ad  lurbos,  et 
sine  parabolis  non  loquebalur  eis  :  ui  adimplerelur 
quod  dictuin  erat  per  Propbeiam  dicentem  :  «  Apc* 
riam  in  parabolis  os  meuin  :  eniciabo  abscondila 
a  constiliiiimie  mundi  (Pf.  lxxvii,  2).  >  Esi  auiero 
parabola  similitinlo,  in  qua  aliuil  dieilor,  ei  aliud 
ralioniibiliier  inlelligitur. 
71  LVI.  Simile  esl  regnum  aelorum  the$anro  aftc- 


bis  qux  diu  possidere  non  potest,  tale  aliquld  emit 
quod  nunquaoi  amiilere  timeat ,  et  in  qoo  uniTcrsa 
possideat. 

LVlll.  Iterum  simife  esl  regnum  ccelorum  sagenof 
mi$$m  in  mare^  et  ex  omni  genere  piedum  cqagreganti. 
Quam,  cum  impleta  euet,  educentes^et  secus  litius  se» 
dente$t  elegerunt  bonos  invasa^  malo$  aulem  f<Qras 
miserunt.  Meriio  enim  regnuin  coelorum ,  id  esl  sau- 
cia  Ecclcsia,  sageme  (547)  simile  dicltor  :  q«ia  el 
piscaloribug  coromissa  est;  et  in  aquis  baptismatis 
quotidie  innumerabiles  pisces  concludlt  et  capit :  de 
quibus  ipse  Dominus  Bois  discipulis  ait  :  c  Yeniie 
post  me,  et  faciain  vos  fierl  piscaiores  boniinum 
(Matth.  iVy  19)^  »  Uanc  auiem  sagenam  tunc  Id 


eondito  in  agro^  quem  qm  invenit  homo  ab$condit,et  D  mare  Dominus  misit,  quando  eisdem  discipiilis  prae- 
prte  gaudio  illiu$  vadit,  et  vendit  universa  qua  habett  copii,  dicens : « lie,  docete  omiies  gontes,  bapiizanies 
ft  emit  agrum  illum  (544).  Rcgnnm  cceloruro  hoc  in  eos  in  nomine  Pairis  ei  Fiiii  ei  Spiritiissancii(548).» 
laco  coelesiem  pairiam  dicit  (545) :  qu»  nierito  the*  Blare  eniin  voceliir  mundus  l«ie  :  de  quo  Psalmisla  : 
saiiro  in  agro  abscondiio  comparaiur,  quoniam  ejus      *  ^^^<^  marc,iuquil,  magniiui  ei  spaiiosuni;  illicrepiilia 


mediiemur,  et  in  juilicio  paiicnliam  non  negU- 
gainus.  » 

(542)  Uieron,  «  Regnuin  coeloriiin  prttdicaiif 
Evaiigelii  est  • ,  •  •  Uscc  autein  pra^dicalioquseparva 
videbalur  In  principio  • . .  •  non  eisurgii  in  olera, 
sed  crescil  in  magaain  arborem.  >  Idem  habei  ex 
Mieron.  Beda, 

(5i5)  ilieron.  ei  Boila.  «  Mulier  est  supradicla 
apostolica  pnedicatio,  sivc  Ecclesia,  ex  diversis 
geiitibtis  eongregaia,  >  eic. 

(344)  Matib.  xiii,  44.  Iliijus  el  sequentiuin  dua- 
niiu  parabolaruincxplicaiioucm  logcs  m  liomilia  ^uh 


Emiseni  nomine  vutgaia  in  naiali  virgiQis  iHiius, 
p:ig.  230. 

(545)  Bcda  cx  bom.  2  S.  Greg.  in  Ev.  :  c    Tbe- 

saiirus  abscondiius  esi  coelesie  desideriuin queni 

profecio  agruni  vendilis  oinnibus  coinparal  qiii  cuu- 
cla  sua  desideria  per  cusiodiam  coelesiis  dQsiUerii 
calcat.  > 

(54H)  Hieron.  quoque  hic  :  « Aliis  verbis  id  i|isuia 
qiiod  supra,  dicitur.  j 

(547)  Maiibi  ulu  19.  Euntes  ergo  docete^  eic. 

(548)  Beda  ex  Hicron.  «  Sagena  significal  Cccle- 
siain  qiix  omncs  coinmuniicr  ad  vcniain  pcccaioruui 


m 


COIIMENT.  IN  MATTH.  -tARS  Hl^  CAfr.  XlV. 


i9i 


qoara»Boneslnomcrw(P<ii/.cni,«5).»C<mgTeg»vU  A  iH<«<?Pairiani,snam,  cWjlaiero  didi  Nazarcllr,^  iii 
aniem  tec sagena  ci  ornni gencre piscinm, qiioniam  '  •-.--•  ^        -.•- 

.  ^anciai  EcdlcBta  ad  (id»m  vocavii,  el  in  RitHi  suo  col- 
lcfiux  omni  genere  hominum.lbi  enim  simul  sunt 
ladasiel  Gneci»  LaUni  et  barbari,  divices  et  paupe* 
ie$,  si^pientes  et  iDBipienles,  frumentum  el  zizania, 
.graRum.et palea,  justf  shmil  et  peccatores.  Nondum 
•  atticm  unpleta  esXi  adhac  pisces  ingrediunlur,  adhuc 
.homipcs  haptizaotur  :  impJebitur  vero,  quando  ple- 
piiudagentiuni  10  eam  introierit,  et  quando  tsrael 
^lTa&  Oet^  Tunc  igitur  eam  educentes,  et  sccns 
lliius  sededtes»  bonos  pisces  eligent,  -malos  autem 
foras  projicient*.  Litius  namqoe  maris,  finis  est  sse- 
ciiii :  hoc.autem  ipse  Dominus  exponens,  aii:  Sie 
trU  w  unMummatiQM  $acuii :  exibunt  angtVt  ei  $epa 


qu.)  fiinler  ejus  habitabat;  inqna  ei  ipse  Durrltns  riio- 
rat.  Mirabahtor  vero  omiiea,  qul  eiim  aadfeinnt^ 
ejusque  virtutes  videbant  recordaiii^  <[uoniani1nfer 
eos  cohversatus,  nec  litteras  dldicisset,  nec  tale  aK- 
qnid  afiqirando  fecfsset.  Bicehant  ergo :  Unde  hkie 
iapieniki  hcet  et  virtnie*  ?  Hoc  eniii  dficunt ,  qnia  lie^ 
sciunt  eutn  esM  Dei  Tirtutem ,  et  Dei  aapfenUam. 
Yerumtamen  non  f^cllc  patet ,  nnde  ait  ssf/ientfa  sa- 
pientiie,  et  virius  virtutl.  Nonne  kie  e§i  foW  fttuif 
E&t  uifque  filius  fabrr-,  sed  non  il1hisc(i]tt&  VosiMiia^ 
tis.  Bonus  faber  loseph,  sedmefior  llle  qOf  flibHca- 
tiis  est  aiiroram  et  iS6\^m,  cnjiw  fste  est  lithis  (Wl). 
Pionne  inater  ejutdtcttuf  Manaf  Natlrem  ^fdeiDi 
cognoscitis,  sed  Patrcm  ignoratls.  Qn!  enim  Ffliiira 


rulfUHt  'malB9  de  w<ji/ia  Juetorum,  et  mittent  eot  in  *  non  cognoscil,  neqire  <>^trem  cc^noscft.  Undte'  Ipse 


eamifium  tgiiti ;  fbi  erit  fietut  ^t  sttidor  denlinm.  Oft^ 
miuiis  iisie  infernus  est,  in  quo  neqiie  vermis  niori- 
mr;  neque  ignis  ei^tihguitur  :  in  fletu  Vero  et  deft- 
lijim  stridore,  doloris  nimietatem  et  peenarum  into-^ 
lecantiam  significat.  IntelUxiuiiha^c  omniaf  Dicunt 
$i  :  Etiam.  Ait  HtU :.  Ideo  ^nmi$  ecriba  doctut  in 
rcgno  ctdor^m  $imili$  e$t  hoinini  patriftnuilia$f  qui 
profert  de  the$aur6  $uo  nova  et  vetera.  Ac  si  dicetet : 
lllis  in  paraboiis  locutus  sum,  et  non  inleljexeruni, 
vobis  autem  parabolas  ipsas  eiposui  et  iiilellexistis. 
£t  illls  quidem  quia  adbuc  veleres  sunt,  prntuli  ve- 
lera^  vobis  autein  quia  novi  estis,  et  nova  et  vetera ; 
HHs  propbetarum  coosuetudine;  vobis  docloria  et 
luagistTl  more  locutos  siim.  Sic  igilurioquimini,  slc  . 
^occKi:  hanlc  loquendi  regolam  tenele.  Alilerenim 
in  rrgno  coelorum ;  aliter  in  convenio  Scribarum  el 
rhans;eorom  ;  allter  in  Ecclesia;  el  aliter  in  Syna« 
gogn  loqui  oporieu  72  l^^^  omjttf  $criba  do€lu$  in 
regno  cedorum,  Oinnis  Ecclesi»  doclor  et  pr»dicator, 
si  s.ipiens  est»  si  doctus  est,  $imiii$  e$t  homini  patrh- 
fmiit/tffs,  qui  profert  de  the$auro  suo^  de  divitiis  pe- 
Cloris  sui,  de  acientia  cordis  sui  nova  et  veiera.  Sy- 
nagogse  Scribas,  quia  docii  non  suiil ,  proferonl  ve- 
tera,  EcclesidB  vero  Scrib»,  quia  docli  siint,  et  nova 
proferuot  el  vetera  (549) :  illi  solam  litteram,  isti 
et  litteram  sequunlur  et  spirililm  :  islis  deiiique  da- 
tum  est  nosse  mystenum  regai  Dei,  illis  auicm  non 
csl  daium ;  nt  videntes  oon  viJeani,  et  audientes  non 
inlenigant  (3S0). 

UX.  Et  factum  e$t^  cum  con$umma$$et  Jetut  pard' 
bola$  i$ia$  y  tran$iil  inde.  Et  venien$  in  patriam 
$uam^  4ocebat  eo$  in  Synagogi$  eorum  ,  ita  ut  mird- 
reniur,  el  dicerent :  Vnde  huic  $apientia  htee  et  vir* 

inTilal,  qnx  ad  littus,  idest  ad  finem  saM^uli  trnhi- 
Uir,  per  doclrinam  praedlcatorum,  et  in  flne  s;ectili 
tn  ccelesles  maasiones  reclpiuMur;  impli  vero  in 
exteriores  tenebras  mittuntur.  > 

(549)  Cyrillns  lib.  in ,  in  Jo.  Doplici  quadam  gra- 
tia,  lefi^it  acilicet  et  evanaelica,  in  fide  bomines  robo- 

raniur  :  quod  per  paraboTaui  l)ominus  docuit :  omni$ 

tcrt^a,  etc. 

'    (550)  ia  homilia  »\h\  subjicittir  cx  Isaia,  Psalniis, 

aUisque  qu;£  quoniam  ad  Maitliaei  explicationeni  noh 

faciuiil,  hic  omittimus. 
(551)  S.  Ambros.  lib.  iii  in  Lucam,  iniL  :  t  Non 


aft  t  f  Qui  vlil^t  rae,  vidct  et  Pairera  (/o/m.  xi\\ 
9).  »  Sed  neque  maireVn  iqusho^e  cognosdtii,  duin 
filium  iosepli  eutn  es^e  putatis^»  marer  enfnl  cjtis, 
Virgo  est.  Diciie  ergO  :  Noiiiie  «mler  •  eju^  i*fcitur 
Virgo  Maria  f  Ste  enim  no»  «im  vocamna  t  M  /rwr« 
eju$Jacob  et  Joteph^  et  Simon  et  Judnt.tt  ^Yorei 
eju$  nonne  omne$  apud  not  $unt  f  Vnde  trgo  huh 
omnia  i$ta'f  Et  ecandatitabanrur  in  eo.  Fraires  ehii^ 
fljus  aique  sorores^,  nepotes  matris  ejuft  df<Hirtt :  Mos 
est  enim  dlvinx  Scriptura^  fratrum  vel  sororum 
fitios  fratres  vocare  (552).  Jem  ffH/fffi  diisit  rft,  tieit 
e$t  propheta  vine  honore^  ni$i  ^npatrra  iua  tf  i ii  domo 
$ua,  Gbique  enim  honoratur  Christns^  nhiciinque 

p  virtutem  et  potentiam  suam  in  sfgnis  ei  mirtcntis 
revelare  dlgnatiis  est ;  soK  Vero  ludafel  enm  fnhono- 
rani,  cuin  qulh^  ad  tempoa  conversatns  est.  Et  non 
fecit  ibi  virtutee  multa$ ,  propter  Increduliiatem  t7/o- 
rum,  Unde  et  Marcus  dlcli :  «  Et  non  potull  ibi  fa- 
cere  virtutea  mullas  (553;; )  Quare  non  potnit?  Qnia 
nohiil.  Quare  noknt?  Propter  ineredulitaiem  iliorum. 
Poterat  enim  Dominus,  si  voluisset,  etiam  incredu* 
los  sanare,  scd  in  salute  corporis  animae  sanitaiem 
slgnificabal.  Anlma  enim,  nisi  per  fidem,  nequc  sa- 
nari  neqoe  salvari  potest ,  qnonfam  ejus  salutem  fn 
fide  Deus  constitult,  dicens  :  i  Qui  rredlderii  et  ba- 
piizatns  fuerit»  salvus  erit.  Qui  vero  iion  crediderft 
condemnabitor  (Jfarr.  ivi,  19).  •  Immolabilis  euim 
DominoB  ita  qwcdam  confttitult,  ut  jam  omninoinu- 

D  tari  non  possent. 

L\.  |Cap.  XIY.]  InHlo  tempon  muiimt  Herode$ 
tetrarchd  famam  Jetu^  et  ait  puefiM  $ui$ :  Hic  e$t 
Jounnee  Baptitta;  ip9e  eurret^  u  tnorrofi,  et  idoo 
virtmtee  operantur  in  eo  {V^y  Ci^tn  oplnionis  beatu» 

alienum  etiam  vidclur,  ul  qua  ratione  fabrum  patreni 
lialiuerit  (ieclaremus.  Hoc  eniin  typo  eum  Patreni 
sibi  ease  demonsirat,  qul  fabrioai^N'  omnlum,  con- 
didii  moiiduiiu  i  V.serm.  56  De  iemp.  inter  Augosu 
serm. 

(552)  V.  Aug.  qoaesu  ex  Mittb.  cap.  xvii. 

(555)  (Marc.  vi ,  5.)  Et  non  poierat  ibi  viriulem 
ultam  (acere.  V.  S.  Greg.  Nai.  orat.  4.  d  ao.  Eu- 
tliymiuin  iii  Marc.  vi.  .        - .      «. 

(554)  Est  homHia  inter  csteras  Emiseno  fwo  dir 
ctasin  decoiialione  S.  Jo.  Bapt.,p»g-  iM* 


m 


iSl  BiujffONis  mscon  sigmiensis 


m 


,  loanneft  Bmilteta  fncrii,  6i  qiiani  sa«ciiift  tb  oniDi*  A  Maliim  qtiiJeni  ett  meoilaciiiiii ;  iM  fM^  esi  honii- 


hfia  habeitauir,  aaiis  maiiifesle  liis  verbis  declaralor. 
Onmes  eiiimr  ut  inaiio  Evangelio  legttor»  etistiina- 
han^  de  loani^ei  ne  fqrie  tpse  essel  Clirisiui,  Aiidieus 
igiuir  llerbdes  yiriutcs  fiias  Dominus  operabati|r« 
neqiie  credens  aliquem  aliiim  esse  praeter  Joannem, 
4|iti  ulia  facere  poiuisseii  piHabal  eum  resarrexisse 
,4  mortuis;  uodeel  majoribus  sumptis  viriuiibus  ea 


cidiom.  MoHo  mdios  ftcil  David^  qui  cum  se  Naltal 
occider^  jorassei,  vicios  lamen  precibui  Abtgail, 
non  eum  occidil  (/  iU§.  xiV).  Ubi  igilor  sikie  Ima- 
Jori  peccalo  roinus  peccaiom  aHqOiS :  etadere  n^n 
potesi,  (aciaiiiiod  quodminas  est^  nemajosp^it- 
catum  incnrat  (^7).  Si  enim  dixeris  quod  aliqueni 
bominem  iunocentem  hodie  Inlerficies^;  si  eum  iKrci- 


operaretiir.  Ilinc  auiem  evangdista  narrat  qitaliier   .  deris  verum  dicis ;  si  non  occideris  mentiris  :  acd 


Tirum  sancium  Herodes  iuq»us  interfecerit :  Here^ 
d$$  emm  tenuit  ioannem\  et  alligavil  eum^  et  posuit  in 
earcerem »  prot*ter  Herodiadem  vxorem  fratrie  eni. 
Dicebai  enim  illi  Joanne$  :  Non  licet  tiki  habere  eam; 
noneniffi  Ijccifratn,  sicut  lex  dicti»  fratrissiji  uxo- 
rem  iaccipeic,  nisi  ad  suscitandum  senieii  fratris sut, 
si  lamen  siiic  liberis  defunctus  fuerit.  Isie  autcm 
non  ad  frutris  semcn  suscttandutnf  scil  ad  libidinis 
%oluplaiem  exercendain,  Pbiiippl  fratris  siii  adhuc 
eiiam  viveulis,  uldicitur,  duzituxdrem.  Quia  igitor 
lneaius  io«innes  hoc.iaiilam  .teeluaiuterdlcebai,  ca- 
plus  cl  iigatus,  et  in  carcerem  poMtus  est.  Volebnt 
i^utcm  llerodcs  cuni  occideret  sed  non  audcbat,  luin 
quia  sciebat  eum  esse  vimm  sanctum  el  iustum, 
ijkiu  ctjam  qiiia  iii^ebal  populum  ,.qupniain .  sicul 
propbeiain  ciiiu  ;  habcbanC*  Hac  igitor  causa  > 
r|us  niora  aUqiiaulo  leropore  dilala  est :  die  autem 
naudis  llcrodis  sa!tavii,filia  lierodiadis  in  medio, 
73  ^  pUcoit  llcrodi.  Quid  eniin  Iplnceat  Tiro  stq- 
lidoci  luxiirioso»  uisi  Tana  gloria,  comcssatio,  et 


roel*us  esl  eum  non  occtdere  el  menliri ,  qoam  oc- 
cidere  cl  verum  dicere.  MeliUii  igiluif  fueral  Herodi 
deperjuriojudicari,  qoam  oi  de  lanto  botiiicidfo 
damuaretor^  Misil  igitor  ei  decoNavii  eiim  in  ca^- 
cere;  ei  alialom  esi  capol  ejus  in  diseo,  el  datiim 
esl  piielbei  et  puella  atlulil  mairi  soa:.  0  impicus ! 
0  crudelitasl  JustusdecollalOr,  fiicapoi  cjus  preiloni 
saliationis ;  in  disco  afferllir,  convivahtibaa  apponi- 
lur  :  magnum  quidem  fercidumi  sed  ad  videndum 
borribilci  Et  aecedetdee  diecipuU  ejui  tulerunt  c4>rpke 
ejuif  et  eepelierunt  ittud;  et  venienteM  numiauerukt 
Je$u  (558).  Quodeum  aUditset  Jeeue^  uceuit  inde 
in  navicuta  in  tocum  deeertum  teonum  :  Et  cUtn  «■- 
dieeent  turbm ,  $ecutee  $unt  eum  pede$tre$  de  citiiatU 
bu$*  Et  exieue  tidil  tnrbam  muitam  et  mieertus  lea 
ei$;  et  euravit  langtiidoe  eorumi  Piana  iranscurriuius, 
ui  in  bis  quae  difliciiiora  suiit  immoreinur 

L\l.  Vespere  autem  facio^  a€te$uruut  ad  €uh$ 
dhcipuH  eju$f  dicentee  :  Be$ertu$  e$t  lOcue^  et  htfra 
jam  proiternt :  dimitte  turbae^ut  enHlet  in  caeiklta 


inulicbris  saltatio;  luxuri»  videlieei  fomeuta    et  q  emant  $ibieica$.  Je$u$  autem  dixit  ei$  :  Non  habent 


insiromcnta?  In  jeo  verOi  quod  poeila  non  Herodis 
aed  Hcrodiadis  fiiia  dicitur^  Philippi;  filia  fui$se  mon« 
stratur  (3^5)*  liujus  autem  saltatio  placoil  Herodl, 
ci  nimiom  placoil  i  unde  cum  juraniento  polliciius 
esi  ei  dare  quodcunque  posiulasset  ab  eo. .  Ebrielas 
eiiim ,  siuiiitiae  et  vanitati  cof\jancta  in  lantnm.ho- 
ininciu  pra;cipitat »  ut  ea  quas  dicil  non  considerct. 
Quidenim  si  pueila  ociilossuos.Herodi  postiilasset? 
Nuuquid  eoeeruissei  ei  dedi»setilli?  Si  ciiim  iion 
dedisset,  poterat  eum  de  per^urio  appeliare.  Jura- 
.  veratse  ilii  esse  daturum,  uihilo.excepto,  qtiodcunque 
postulassei  abco.  Et  plos  qMidem  llla  ppstolalquam 
oculosUerodis:  non  autemilta,sed  nijaier  fjus  impia 
ct  adultera  per  iUam;  prsroonita  enim  a  maire  sua. 


neceeee  ire;  date  illie  vo$  makdncare.  Vespere  euiiii 
Domittos  turbas  reficit ;  qnia  novissima  hora ,  ei 
ulHma  iBtate  praalicare  ccepit.  Uude  Joannes  aii  : 
I  Fiitoli,  novissima  hora  est  (/  Joon.  ii ,  18) ;  »  ei 
Apostolus  :  c  Nos  suroos,  in  qiios  fines  «eculonifti 
devenerunt(i  Cor.  xi  11); »  Hocautem  agit  in  de- 
serto,  id  esl  ii|  populo  silteslri  el  indomito,  Indiscl- 
pliiiato  et  indocto;  De  quo  Psaimisla  alt :  c  In  i^a 
deserta  et  kivia  et  inaquosa ,  sic  in  saitcto  apparbl 
libi,  ot  vldcrem  vlriuieffl  inain,  ^t  gloriam  tnaih 
(Pm/.  lxxii  ,  3).  »  In  boc  descrto  ei  Joannes  Ba^ 
plista  praedicabat ,  dicens  :  c  Ego  vox  clamaniis  iii 
.deseno»paraie  viam  Domino  {Matih.  iii,  5).  c  Si 
aotem  discipuli  ejos  scirenl  lioc  quod  Domiuus  fa< 


Da  miAt,  inqnit»  in  di$co  caput  Ji>anni$  Baptietef.  D  clurus  erat,  sicoi  sciebat  mater  ejus  ad  liupiias  in- 


MerilO  enlm  scripuim  esl  de  mtdiere  mala.:  c  Non 
esl  maljlia  super  maliiia  mulieris  (Eecti.  xxv).  i 
Ppterai  enim  regni  medietatem  habere  $1  voluissei : 
sed  iioc  pro  nihito  ducil :  peiil  capul  Joannis.  £t 
conlristatusesl  rex :  propter  jusjurandnm  auiem  (3S6) 
et  eos  qiii  simui  rccumbebanl ,  jussil  dari.  PiBnituit 
eumjurasse,  meniiri  tiinei ,  vindt  verecundia,  fa- 
cies  homiimm.  erubescil ,  et  josliliai  obliviscilur. 

(555)  Josephus  AA.  18,  B;  Philippnm  iradii,  nullis 
reltctis  lilieris  occubuisse.  Hinc  Calmel  provenisse 
arbitraturqiiodhttt  filla  (notnine  Salome)  matrem 
secuta ,  cum  Herode  Antipa  vehit  parente  suo  cdm- 
moraretnr. 

(350)  Hieron.  : '.  c  Scelus  exctisal  juramcnto ,  nt 


vitata »  neqoaqoam  ei  dixissent :  Dimitte  turbae,  ut 
euntee  incaet^Ua  emant  $ibi  e$ca$;  illa  enira  spiriin 
.Deiplena,  jam  folora  praenoscens  dicebai :  Viuum 
non  kabent  (Joan.  u,  5)»  quOniain  scidial  filium  suiim 
iiovum  viuum  ibi  csse  daturum.  Scyl  quid  ail  Donii  • 
nus?  Dau  Uli$  vo$  manducare.  Reeponderunt  ei :  Noh 
habemue  hic  nist  quimiue  panee  et  duo$  pieeee.  Vides 
Igiiur  quia  nonduni' Christi  discipuli  intdligebaut 

sub  occasione  pictatis  iinpius  .fieret.  > 

(557)  Euthymius  :  c  Quia  incircumspecle  juragt% 
roelios  erat  pejerare  :  e  duobus  naniqiie  malis  leyius 
est  eUgenduin.  > 

(558)  Hacfenus  Homilia. 


fn  COMHEMT.  IM  MATTB.  --  PAR9  m,  Ckf.  XIT.  m 

^aid  du^  pbces  et  quinqiie  paues  ngniflcaireiit :  A  rhim  erai :  quid  esienim  panes  ffarigere»  tiM  SM- 

ideoque  Un(»  turbae  puiabant  dun  posse  safOcere»     pturarmh  mysierta  rerelare?  Ipee  eiiim  diseipdft 

quod  miiverso  muiido  soHiciebat.   Qutnque  enim 

panes,  quinque  sunt  libri  Moysis  (559);  in  quibuS^ 

spiritualiter  iiiteliigantur,  totum  ei  MoVum  et  Yettis 

TestaiUentum 'pleuissinie  cootiiieiur ':  quorum  qfii- 

'dem  divitis  cunetis  honiiuibus  ad  maifducandum 

sufficiUnt :  semper  eniin  crescdnt  stcot  et  tstl  panA, 

et  qui  plnscomedit^fns  abundat.  Duo  vero  pisee^« 

Intellectus  et  niiimoria  surit :  sine  his  enim'pnncs 

Isli  neque  comedi ,  liequeln  venffre  2in(imde  retineri 

Vileni  :  'ults  eniiti  cibo^  itttetiecf&  eomeditur,  et 

'iuemoria'r(ftidetiir.  Igitur  nec  pailes  sine 'piscibul  ^ 

'becpisces  sine  panibus  sapoi^ein  habent.  Quid  enhn 

1<^ere  vales.»  si  non  intelligas?  Quid  ver6  74  >ntel- 

ligere»  si  id  qhod  iiiteHigis  meinoilae  iion  commen-  B  cantes  autem  ^ilus  iifiilibiis  quinque/JIIi  nMnCUcAit» 


sensuffl  aperuit ,  oi  SeripiarHs  fntelHfeehein 
eo^  plnes  frangere  ei  Scrlpturas  eiponere  ^loettii* 
Hoe  esi  enim  quod  aii>  H  tUiii  dMpwHi  iuh  :  dM- 
fmti  akiem  Mfrutii  iMk  ?  fpse  entm  dilteif^lOs 
sdof ,  disclpori  ver^  boft  dcieoeroiit.  1}nde  Aposfetts 
ali :  €  Ejgo  enlra  aecepi  a  Ikimine  quod  ei  fradM! 
>rMh(I  Cor.  ki,  95).  » tlos  qtfoqoe  hos  iiimes  llNs 
Trai%iiiiu8V 4^0*  ^'^Clnristi  dtscip^lisfraciosacc*^- 
mos,  eosqne  qmfiidie  iorbis  apponimus,  didm  tec 
sacri  Evangdii  vcrba  etpoiff mus.  Ei  miwdiiiuiiituHt 
Mnii  ii  Hdmrali  'iOit.  Mandtieaiitium  IMem  roit  ua* 
mevus  quinqoe  millia  virorum\  eteepiis  mulic^bns 
et  parvulis  :  non  stint-panel  nisi  quitiqiiei  maml 


des?  Cbroedstmus  igiiur  panes,  coriiedamdis  et  pisces : 
legaiuus,  et  iiiletiigSmus,  et  ea  qu«  inteliigiitfus 
memoria  retineanibs  :  qui'enim  aiiter  agtmi,  veiili 
diabolos  et  tollit  verbuin  de  corde  eoruin',  ne  cre- 
"denles  salvi  fiani.  9ussit  igiiur  Dominus  panes  ilies 
sibi  afferri,  ei  eom  feci^sei  ttrbam  discombere  sO- 
pra  renum ,  aicepiii  qulHqui  pambui  ei  duobui  fnin- 
'hu$,  aspicieiti  in  ciBlum^benidi^Ht ,  et  fritfH ,  H  dedii 
dimputii  panis :  discipuli  autnk  tutbii,  Eece  SalVa- 
lornoster  supfa  fenum  turbam  dlscumbetetacti, 
'qoaienus  hoc  cibo  iile  se  iiuetligaii  esse  9ndigiium , 
^oi  nondum  supra  fenuin  discubi^it :  Prdpli^  enim 
djcrt :  €  Yere  f^niim  est  populus  :  sicditafm  esi  fe- 
num  etdecidrtilos  (isa.  xt,  7).  >  Qnicunqtie  ^iilir 


*paiies  crescunt;  ceiiamen  ffi  inter  pane8%l  hbmineft. 
llii  suflieiuni,  isti  deiiciunt  :  iHsi  CAim  nModmwe 
Immines  cedsasseHi,  foruisse  in  inftnfitiim  panes 
crevisseot*  Sic  igiuir  ei  \eilMis  splriioaKs',  sic  patns 
utilusqoe  TesiattieBtl  ,tiiiatoio^ustomedilur,  tifnio 
ainplios  crescit.  Monne  vtdes  quomoA»  p*nis  iMe 
mthi  quoque  hi  faoclhus  <jrescii?  AMa^anfm 
Verba  suot,  qoft  etpoftuniufi  qa«  fi  qttHeoili^* 
dendi  Svidus,  et  rnmiuMidi  valhHm V  qui  et  Amt^ 
foriio^  ei  ^onoilidinm  sattlorem  habci^t,  ruml- 
iitire  adbttc  ei  phii  frangere  vt^luisset,  m'«la; 
adhuc  delksias  ex  bis  parare  sibl  potiilmei.  6o- 
qultur  :  £t  iUituiHii^  tiliiiuiai^  dmMieeim  copiiiHi^i 
fragmenrorun   plenoi.  Yalde  enim  ptutes  «ftnt!  relff- 


os,  qui  vis  Saturari  de  pSiiibus  Cbristi,  dlscumbe  ^  qiii»  pauum,  qoain  fuisseiii  ipsi  pahes^  duodeelni 

t>rius  soper  fenum ,  imo  "prius  te  ipsuin  fenum  esSe 

cognosce.  ^on  jam  luvtiriet  in  ie  viridiUS  carnis; 

audi  Apostolum  dicenictii  :  c  Mortiffcate  membni, 

qox  sunt  sbpcr  lerrani  (Co/.  ni,  5) :  >  intelligice 

1]uia  flos  et Y>utc1iritudo  hojus  viise  cito  afesclt  (560). 

Accipiens  autem  Dointuus  qulnque  panes  et  duos 

piices;  lupidensfM  Mtfm  benedixittt  fregitet  dedit 

diuipulii  iuii,  Magna  munera  disdpulis  datoros, 

prius  in  coeium  Dominus  aspicit;  ut  nos  iiiteiliga- 

liids,  quonlam  omne  duium  optimum  etoronedo- 

^ioio  perfeciom  desursoin  est  descendens  a  Patre 

lumiiium  (Jac.  i,  i7).  c  Oiimis  enim  sapieniia  a 

Domino  Deo  est,  et  cum  eo  fuit  seinper  et  esi  ante 


isvum  (Eccl.  1,1).  >  Unde  et  de  se  ipso  Dominos  |.  quxre  pcr  singula ,  -et  tiiiiil  iuvenies  qimd  BOif 


eiiini  sont  cophini  reliquiarvm;  panes  vero  < 
HHieqiiam  inand^CjKreiitur  infni  unimi  cophiiiom 
poui  poioissent.  Si  quis  nulem  isu  mlralor,  mlreiur 
et  casiera  omnfa  qo»  Dorocnos  operatur.  Qohl 
eiiim  fecii  Deus  qiiod  roirabite  non  sil  (96i)  ?:Cok 
ium  ei  lerram  fecii»  mirabiie  esi :  boaMnea  ei  cunOln 
auimalia  creavit,  ei  hec  mirabile.  Sed  nunqiiid  il- 
Ittd  qimque  mirabile  non  est,  quod  ex  paneo  semiiie 
per  siiigutos  a«inos  Unta  uoh.s  borrea  rcplet  ?  Quiil? 
qiiod  terrae  hnmor  com  tdeni  sii ,.  in  oiiaqwiqiie  ar- 
bore  vei  herba  mnUi  saporem?  Et  cmn  aeeoodttoi 
ae  nequo .  dukis  neqve  amams  semtaiur;  iu-alils 
Umen  dutels  ei  m  aitlsiamarus  invenitsr.  Sic  igilur 

sii 


ait :  f  Ego  fiom  panis  Vivds,  qni  de  coelo  descendi 
{foan,  Vi ,  ii).  >  lUuc  Igitur  Domlnus  afpicii,  unde 
veniunt  omnla  bona.  Benedicit  aotem  panes,  ot  sua 
benedicUone  miiiilplicentur.  Sic  enim  ei  primis  se« 
miuibus  a  prioclpie  Domimis  beqedixit,  cujns  be*. 
iiediLtione  semel  accepu ,  usque  bodie  fructlficare 
MM  cessani.  £t  fre§it » qood  vakle  qttidem  necessa* 

(359)  S.  Aug.  tract.i4,  in  Joan.  :  i  Qninque  pa- 
nes  inulliguntur  quitiqiie  libri  Moysl ,  merito  non 
triiicei ,  sed  hordeacei;  qui^  ad  Yetus  TesiameiHum 
pertinent ;  >  idem  Beda  ad  h.  I.  Ante  bos  Hilarius 
de  discipulis  •  solos  se  ^ulnque  panes  responderunt 
babere ,  quia  adbuc'  siib  quhique  pteibus,  id  esi  5 
liliris  legis  continelKiHlui^.  »  ^ 

(360}  Beda,  ei  Hieron.  :  c  Discttmbere,  est  flofes 


mirablie.  Noll  attUm  isu  mirari ,  sed  potius  Ulum 
mlrare,tqul  bsec  ei  alia  omnia  iaw  admiraiHki 
creavii.  Ilhid  qaoque  eoftsidemiid«B  esi»  qula  ioi 
auot  eophini  qooi  ei  aposioli  :  umisquuMioe  enim 
apostolonim  ex  istorum  qninqne  panom  fragmeniis 
copbiuum  sux  mentisreplevlt ,  ut  haberet  onde slbi 
commissum  populum  reficere  possei  '302).  Yiiio 

et  voluptates  istlus  saeculi  et  iliecebras  carnls  menle 
despecta  caleare.  > 

(56l)liilar.  :  c  Ne  mirere  fonies  fliiere,  inesse 
iivas  vitibus ,  ex  uvis  viiia  diffuudi ,  et  ouiiies  muiidi 
opes  quodam  meaiu  indefessoque  difliiere;  auctorem 
enim  hujus  universitaiis  laiitus  paniim  profeetua 
osteufiit.  f 

{Tt&k)  Hihir. :  c  Satorato  popuh>  In  Untum  dein- 


«99 


S.  BRUiNOiNIS  EPtSCOfl  SlGMENSIS. 


tcb 


inodo  in  hociiaotophino  beati  MaUhaei  evangclisuc;  A  toima  esf,  et  pra^  ihnore  ciMiamunl.  Clamor  eDim 


iinem  ante  nostne  meoiia  oculos  effudit^  qiianue  de- 
licisQ  contineanittjr :  qnero  de  piscibus  quoqoe  mol- 
ttiin  suscepifise  dnbitare  75  ^^  possttmus^  eum 
iam  b<$ne  hasc  omnia  inieUcxerit,  et  Intelleeia  n^e- 
moiriae  commendaTerit.  SimiHter  auteoi  et  beatus 
loann^  copbtnum  souni  ex  his  panibus  impleYit , 
qtii  eqs  bbrde«rce66  iViissa  deseribit*.  Vere  lUique 
.hordeacei  erant^  et  ad  comedendum  insnares  et 
diificrles  :  Ideoque  Dominus  eos  freglt^  et  ptsces 
bis  addidlt,  com  qnibus  bciKns  eomedi  poliiissent. 
,  tJA\.(Z(jlSyE(italimJunUdi9dpulo$  aicendere 
in  havicutam  el  frwcedere  enm  iram  fnium  donec 
dimiiierei  turbai.  In  boc  enim  passionemsttam  signl* 
ficasse  videtur,  qiila  cO  relbio,  disclpulis  rogienlibos, 


confustts  et  inordinatus  eos  timore  iiimio  indicat 
fttisse  turbalos.  Sfa(tifrf  ice  JesiiB  locutui  etl  m,  dt- 
0ni:  Babete  fiduciam;  e^tum^  notite  limere.Sic 
eoim  ct  Mo]f;si  Domliius  ait :  c  Ego  suin  qui  sum. 
Sic  dice^  liliis  Isracl:  Qui  est,  misiimead  vos  (^Exod, 
iii,  i4).  »  Vcl  MJeo  fonassc  dixit,  Ego  suhi,  ut  eiim 
quisesset  agiioscerent,  audita  vocc  quQm  cogiutnoi 
babebant ;  sacpe  eiiim  alicujiis  toccui  a  lunge  audiea- 
tes,  quis  sit,  coiifesiim  agnoscioiMs,  etsi  eum  non 
videamus.  Hespondei}s  aulem  Petrus  dixit :  Domine, 
iituei^iube  me  venire  ttd  te  iuper  aquoi,  At  ipse 
oii':  Yeni»  Ubique  enimbeauis  Pelnis  ferveniissimx 
fidei  fuissc  nioiislratur  (367)«  Neque  enim  proran>- 
dissiiiio  pelago  sose  crederet,  nisifidem  certissimam 


ipse.  soliis  inier  Judjcorum  lurbas  remaneret  t  ait  D  de Domino  haberet :  sciehat  enim  Salvatprem  no- 


.enim  (S64)  ;  c  Si  iiic  qiiieritis,  sinite  hos  abire.  » 
Sedlquia  in  navfculam  ascendere  ot  per  marts  peri- 
cnlofiuin  iter  discfpulos  irejubet,  eooqiioqno  in  illa 
tapta  perturbaiione  securos  non  fuisfie  ostemJitur. 
Et  dinuiia  turba  oicendH  in  montem  iolui  orare, 
i^nrbam  enim  Domlnnsdimisit,  et  in  montem  ascen- 
dit,  ^uando  relictis  Jndaeis  ad  ccelOB  rediitv  et  aolus 
quidem,  quia  ncmo  corporaliter  com  eo  ivit*  Ibi  vero 
Orat,  qula/ut.ApostolUsait  (365),  pro  nobis  ad  Pa- 
llrein  iiiierpellat.  Veipere  auiem  facio  solui  erat  ibi, 
navicula  tero  m  medio  iHtfri  jactabaiur  ^uctibui , 
^'tai  enim  ^niratiui  veniui.  Ei  eo  aotein  tempore 
Judscorum  popolo  vesperuni  fnit,  ex  qtio  Christus 
Bol  jiislitias  de  hocmttndo  recessit :  eo  cniiii  nascenie 
lux  orta  est  els,  eo  vero  m<^Jeiite,  leuebr;»  fiict»  ^ 
SttBieio.  Quod  autem  navicula  in  medio  niari  flucti- 
Imis  jactalatur,  boc  signiAcabat,  quod  post  Chrisli 
ascensiOQem  sancta  Ecciesia  in  boc  mundo  miilta 
advcrsa  esset  passura.  Unde  et  bene  diciiur,  quia 
¥entus  erat  ei  cjntrarius:  quid  enim  ventiis  contra- 
rius,  nisityrattnommsaBvieiis  pcrsecutio  ?  (jMarf a  au- 
Um  wigiiia  nociis  unii  ad  m«  ambulam  auper  mare^ 
Qttarta  enim  vigilia  ex  eo  tempoie  ngiiur,  qiio  Salvaior 
noster  in  mundum  vcnit  :  prinia  enini  vigilia  fdit 
ab  AdamusqueadMoysen;sec»nda  a  Moyseusqiie  ad 
David;  tertlaaDavid  usqiie  ad  Cbriatum(3G(;).Prima 
emm  vigllia  nimio  somno  gravata  sine  lege  fuit :  se- 
Cttiida  legem  habuit :  lertia  proplietas :  quarta  Evan- 

.  gelium.  Qnarta  igitor  vigilia  vcnit  ad  eos^qwia  roagis  . 
in  hac  quam  in  aliis  omnibus  servos  suos  Dominus 
visitare  dignatiir.  Ambuhit  aulein  stfper  roare,  quia 

•  totus  qi  suli}ectuft  est  rotiiidus.  Et  mdenUi  eum  iuper 
more  embulaniem  turbaii  iuui^  dicentei ,  (luia  pfMU- 

ceps  cumutantur  augmenlum  *  quanlus  et  credeniis 
populi ,  et  explendorum  coelesii  gratla  aposiolorum 
tiiiinerns  destinabsiur.  i  Hior.  i  Unusquisqntr  apo* 
slolonim  de  reliquiis  Salvatoris  implet  cophinuin 
siium ,  ut  vel  habe&t  nn<le  posiea  gentibtts  cibttm 
prael>eal,  vel  ex  reiiquiis  doceat  veros  fuisse  panes 
qui  postea  multiplicati  sunt.  »  Beda  :  <  Duodeciin 
cophuii  duodeciinaposiolt  snut  qni  indc  sacrauiehta 
collcgerunt;  quia  qiiabarudibus  intelligi  nequeuiit, 
'  a  perfectis  iiiqttireada  suiit.  i 

'i03)  Ct  slatiiii  couipiilit.  Vulg. 
•   (b64)  Joatt.  xviii,  9.   ililar.  c  Qiiod  vcspere  solus 


strum.  omnia  possc,  et  nibil  roinus  in  mari  quam  in 
terrapoteslatemeum  lubQre  credebat.  Vcruniiamen 
quod  Pe^riis  saper  mare  graditur,  r.ou  soluni  magi- 
strov  verum  ctiain  discipulis  mundus  isic  subjeclus 
ease  monstratur^  (}uamvis  propter  bsbreiicos  ita  Qeri 
apprtebal,  qui  Christuio  Dominum  eo  quod  su^ier 
nare  ainbttlaverat,  non  verum,  sed  pliantasticum 
corpus  babuisse  postea  dicebant  s  vincuniur  cniai 
isii^  diim  t^eatum  qiioquc  Peirum  super  niare  ainbo- 
lasae  audiunt,  quein  utique  veriim  corpus  liabuisse 
non  dttbitant.  Ei  deicendens  Petrui  de  navicula  am- 
Mabaiiuper  aquam^  ut  veniret  ad  Jesum^  Videns 
vero  temum  validum  timuii^  el  cnm  cospisset  mergi 
^  clamavii  dicem  :  Pomiae^  iolvum  me  fac ;  et  contiuue 
'  JeiUi  exiendeu  monicm  appreiteudii  eum  ;  et  aii  iUi  i 
ModUmfidei^  quare  dubitaiti  ?  Iloc  euim  facto  bcalus 
Petrus  ea  quae  sibi  fuuira  crani  jaiu  ex  tunc  sigiiifi- 
cabat.IuCbristi  namqiie  passione,  quasi  super  aqiias 
coufldeutGr  arobubibal,  cuin  diccret :  c  Ci  si  onincs 
acandalizati  fuerint,  ego  nunquam  scandalizibor 
{Matiii,  XXVI,  53).  i  Yidens  vero  venluin  validum 
timuil,  quia,  cum  Dominus  a  Judxis  tcnereiur,  ip  e 
quoque  siinul  cum  aliis  discipiilis  fugit.  Mersus  cst 
autein  quando  negavit :  deinde  vero  clainavit  dicens : 
Dominif  iolvum  me  fac^  quando  egressus  foras  flevii 
amtre :  ipsum  eoini  flerc,  clamarc  luit.  Scd  continuo 
Jestts  exiendem  manum  apprehendn  eum^  quanihi 
voce  aogelica  eum  consolandO|  ct  quodamniodo  aJ 
se  trahendodictuui  cst  mulieribus :  c  Ite,  diciie  disci- 
puiis  ejtts  et  Petro,  quia  prxcedet  vos  in  Gallixani 
{Marc,  xvj,  7) :  »  in  eo  enlm  76  Q"^^  proprio  no- 
mine  eum  vocavil^  quasi  manu  apprelieusuiu  treine- 
bundum  et  jam  perire  timeutem  ad   spein  gratiao 

csf,  soliiudincm  suam  in  tempore  passionls  oslendit, 
caeleris  Irepidattone  difapsis.  i 
-    <.^5)  Ad  Hebr.  vii,25 : «  Semper  vivona  ad  inter- 
pellandum  pro  nobis.  i 

(3ik»)  liilar. :  c  Sed  qiiarta  vigllia  Doroinus  venil : 
quaiio  enim  tum  ad  Ecclesiain  yagamet  naufragam 
reverteiur..*.  Priraa  eniin  vigilia  fuit  legis;  sccuiuIj 
prophetarum;  teriia  corporaiis  adveutus;  quaita 
uiitem  in  roditu  clariiatis.  i 

(367)  liieron. :  c  lu  onmibus  locis  ardentissiiii;e 
fidei  inveuilur  Pctrus;  i  i^x  exsciibit  fieda.  Vi«l. 
Uiiar. 


m  GOMMENT.  LN  UATTH. 

cum  demil.  In  his  nutem  Ecciesiac  quoque  prospera  A 


^  advem  significari  possunl  :  i)u»  quidem  ali- 
qMando  mergi,  aliquando  vero  exsurgere  videuir.  Ei 
cm  atcittdisMU  m  navicuiam^  ceuavit  vetttu$,  Non 
estauiein  inlcHigendum,  ul  lunc  Jcsusiu  navicuiam 
asceiidissel(368);  prius  enini  veiiii  Ciipharnaum» 
ibique  muKa  in  synagoga  locuuis  es(,  quae  ioannes 
I  qiiidem  scribil,  Mauiiaeus  vero  el  Marciis  praoier- 
'  luillunl.  Dicii  enim  Joannes,  quia  voiueniiit  eum 
discipult  tn  naviculam  suscipere,  scd  statiin  fuit 
qavisad  lerram  ad  quam  ibani ,  id  cst  Capharnaum  : 
Hiide  maaifesium  est  eum  Uioc  in  naviculam  nou 
ascendissc.  Jusserat  eniiu  Dominus,  ui  su|»erius  di- 
cium  esi,  ut  discipuli  sui  eum  prjciederent;  qui 
cnin  venisseift  Capharnaum,  ibique  euro  Bon  inve«> 
nissent,  Occienies  itefuin  ad  eum  reveriebanlur  :  et  ^ 
iiinc  quidem  apparuit  eis  Dominus  ambulans  super 
marc.  £t  explelis  omuibus  qux  inodo  in  hoc  Evan- 
gelio  dicta  8:inl,  posli|uam  ea  locuius  eal»  quu! 
Juauncs  narral  usque  ad  illuni  lociim  in  qiio  dicitur : 
Hfj!C  anum  locnltts  est  Jesus  in  Synagoga  docens  in 
Capharnaum^  redicruntad  iiaveni ;  et  ciim  asceii- 
(iissenl  in  naviciilaiu,  cessavit  ventus.  Nondum  eiiiin 
Ycnius  cessaveraii  nec  mare  a  suo  fcrvore  qureverul ,' 
sed  sicul  in  nocte,  ita  el  in  dic,  eisdein  adhuc  flii- 
ciihus  agiiabatur  :  ui  aotemiesiis  asccndii  in  navi- 
cuum,  mox  veiitus  cessavii.  Qui  autem  in  navkutd 
erant,  viso  lanto  miracuio  stnpentes  '^enernnl  et  ad- 
oareruttt eum  dicentes;  Vere  Fitius  Dei  es  :  Marcus 
ycru  eos  rcdarguiti  et  oblitos  et  excxcaios  dicit ,' 
^nod  ex  lioc  stupentes  admirareiitury  qui  prxicriia 
die  lam  mAgimui  mimculum  in  quinquc  panibii.s 
P^minuui  fccisse  cognoverant :  uiide  el  ai:  ()G9)  :' 
Nott  enim  intelie^erant  de  panibus.  Si  ciiim  de  pa* 
umn  miraculo  recordarentur,  Jam  non  eral,  ul  de 
iuaris  sedali  miraculo  mirareniur.  Et  cum  transfre- 
tasuaif  venerunt  in  terram  Ceneiareth  et  applicuerunt. 
Cumque  egressi  essent  de  navi,  continuo  cognoverunt 
eum.  Hoc  auleui  Maiilu-cus  manifesiius  dicit:  videuir 
cuiiu  Marcus  diccre,  qiiod  discipuli  euiii  noii  cugiin- 
veriut^  donec  de  navi  egredereniUr.  Sed  iion  est  iia  : 
iioa  enim  lioc  dc  iriscipulis  dicitiiri  sed  dc  hoinini- 
i)«s  r^ionii  illius,  qui  siaiim  eum  cognoverUui, 
ei  undique  iiifirmos  siios  ei  ad  ganaiidum  oblulerunt. 
£i  hoc  estquod  Malibxus  ail :  Et  cum  cognovissenl  p 
etiinviriUciUtius^  mlserunt  in  universam  regionem 
iilum^  et  obtttleruttl  ei  omnes  mate  hubentes  :  ei  roga^ 
bant  eum  ui  tel  fimbftam  vestimenti  ejus  langereni : 
et  quicuttque  tetigerant  salvi  fdcti  sunt.  Oreiniis  aii<^ 
lem  etnos  Dominuni,  ul  in  navrculam  peclurls  iiu- 


-  PARSnirCAP-  XT.  tot 

siri  ascenderc  digRctur,  et.  snperbiac  veniosii.iiein 
el  viiiorum  insurgenliiim  proccllas  quiescere  faciai* 
(570).  Ascendal  eiiain  in  naviculam  suam,  id  ost  ln' 
saiiciam  Eccle^iam  (371),  ei  se  ibi  essc  manifestat.* 
qtii  ibi  quodammodo  iion  esse  videtur,  dam  intito' 
eam  perseculionum  turbine  paiitur  agitari;  et  inipe^ 
rei  ventis  et  Qai  tranquilliias  m^gna.  Qtiod  auiem 
ail :  Et  cum  cognovissent  eum  viri  loci  iliius^  mise' 
rnnt  in  universam  regionem  iitam^  et  obiuferunt  ei 
omnes  male  Imbentes,  ut  $os  sanaret ;  quid  allud  si- 
giiiflcat,  nisl  qiiia  vh*i  sanrli  qui  Deum  cognoscerft 
inerueriiui,  |  roaliorum  pcccaiis  orare,  et  nlio*  Dco 
coinniendaie  et  ofTcrre  debeiii?  Sed  quid  'esi  Cliristi 
yesiiinenti  (imbriam  langere  (372)  ?  Aliud  enim  est 
tangere  Chrisium,  aliud  vesiiinenia  Chrisii.  Thomas 
eiiiin  Chrisiiim  li^ngeus  dicebat :  t  Domiiius  mcus 
ci  Deiis  mciis  (Jonn.  \x,  28) :  i  Pldlippus  vcro  vesti- 
inenta  iangebal  ei  iion  Chrisium,  cnni  (riceret : 
f  Doiniiie,  bslcnde  nobis  Pairein,  ei  sufficlt  tiobii 
(Joan.  XIV,  8).  i  Propiiiquiu^  igliur  Thomas  Cllri» 
s:uin  iangebaf,  quain  Phitippiis:  iindeet  illi  dicitur  : 
i  Quiavidisii  inc,  rredidisti;  i  hiiic  autcm  :  i  Non 
credis  qtiia  ego  in  Patreet  Paier  in  me  e^iif  Qul 
videtme,  videtciPairem.  i  llle  i^itnrjam  vidtsse  et 
crcdidisse,  iste  vcro  nonduin  bcne  vidisse,  vel  cre- 
didisse  dicitur.  1'fi  igitiir  tangunt  Cbristuni,  qui  iti 
cum  pcrfecte  < Tedentes,  cailiolicx  ftdei  veritafem 
cognoscunt.  Illi  vero  tangunt  ve«ilmenta  Chrlsti, 
qui  quamvis  intelligere  nOn  valeant,  crcdunl  taroeif 
qiiod  eis  a  viri^  calholicis j[)ra*flicatur.  Taiito  ilaqud 
uiiusqursquc  longius  tangit  Christum,  quantO  minos 
iiiiel!igit  ei  cogiiosclt  Christum.  Omnes  tamen  sa^ 
iiantur,  qui'vel  Ambriam' vestimeni?  ejos  tangHnif 
quoniam  i  oniiiis  qiii  ciredidcril  ct  biipli«at'us  fueril^* 
lalviis  erii  (J/arc.  XVI,  16).  I  -         > 

LXIIf.  [Cap.  XV.]  rnnc  nccesseruttt  ad  eum  a# 
llierosolgmis  Scribo!  et  Pharisai^  dieetttesiQmM 
diuipuli  tni  irattsgredhtntur  trtiditioHem  senlorum  t 
Tfon  enim  hvant  manus  snas^  e«m  panem  maniueami 
denionim  nainque  Iradrtiones, .  non  pro|ihelarum 
dicta,  sed  m^oram  Con^uetudiites  V6caniinr :  qiiibiis 
docentnr  ei  manus  el  77  uroeosei  calices  et  oiaiiia 
Vasa  freqoenier  lavare,  sempefq*e  mttnda  ei  niiida 
habere  (57S)»  Ris  anteni  Jtt.be»  ni«gi&  qwim  logi  ei 
propbetts  oViedienr&serant.  llabelKNii  tuton  et  alias 
nmltas  Iraditiones,  et  eoiisiieiu Jlncs,  i\m  «liani  legl 
et  proplietis  Gon^rariae  erant^  -d^  qiiibns  IHNiiMiii 
subsequcntcr  eos  redarguens  uMtQuanHM  trmuip 
gredimini  preeeeptum  Dii  pro;if€r traditiottem  vesiram  2 
Nam  Detis  dlxfr :   llonofa  wtirem  et  tnairem  :  H  qni 


(368)  Vid.  S.  Aug.  lib.  ii  l>e  consens.  Evsng.,  c. 
47,  etS.llilar.  Inc  v.  4». 

(369)  Uarc.  vi,  Z%  53 :  i  Erat  enim  cor  eorom 
sbcxcatnm.  i 

(370)  Beda  .  i  In  qnodcirnqiieenim cor  Dens  per 
gratiam  sht  amoris  venerit,  moxMiniversa  inundi 
viiiorumque  et  spiritonm  maligiiorttin  prsiia  com* 
pressa  quiescunt.  i  .    .>     t 

(571)  Hilar. :  i  Ascensn  autem  ejus  tn  nnvim, 
venium  et  niare  csse  sedaium ;  post  ciavltniis  sujJK 

PATaoi..  Cl.XV. 


reditum  spterna  Eccteslsc  pax,  ei  tranquillitas  ifldi'- 
cainr.  i 

(37i)  Matth.  hic  v.  56  :  i  Etobtuleruot  ei  omnes 
male  liabeutes,  ei  rogabant  euiu  ul  vel  fimbriam 
.vestiineati.eitts  iaitgcrent.  £t  quicunque  teitgerunt 
salvi  facti  sunt..  > 

.  (573)  Euthymius:  i  Neqoe  cninijubebatlcx  divina, 
.ne  ederent  priusquam  lavarcni»  scd  seuiorcs  po* 
puli.  • 


m  S.  BRIJNONIS  EP15C0P1  SIGNlKXSiS  iH 

maUdixerU  palri  vcl  matri,  morle  moriatur.   Vot  au'  A  Mala  iiiterprefaUo,  qiin  lioino  (Iec?piliir,  miserfcor- 


tsm  diciti9i :  Quicunque  dixeriipatn  vel  matri :  Munui 
quodcunque  est  ex  me,  tibi  proderit,  et  non  honorifi^ 
eabit  palrem  suum^  aut  mntrem  iuam ,  et  irrilum 
[eci$ti$  mandatum  Dei  propter  tradilionem  vestram. 
Uoc  aiilcin  Marciis  cvangelisU  aliquanlo  plaiiitis 
lircere  videiur:  aiieiiiin  (Marc,  vii»  f  1) :  Vos  au- 
iem  dicitis:  Si  dixerit  homo  patri  ant  matri:  Donum 
quodcunque  est  ex  mc,  tibi  profuerit ;  et  ullra  non 
dimittiiis  eum  quidquam  [acere  patri  suo  aut  niatri^ 
rescindenles  verbum  Dei,  Quod  lalc  cst  ac  si  diccrcl : 
Dciis  parenles  lionorare  prxcipil^  vos  auicm  inalc 
liunoreu)  iiilcrprclantcs,  pari^nlcs  siios  riiios  inlio- 
iiorare  docclis  :  dicilis  enini  lioc  pareiilijus  aJ  lio- 
iiurcin  suflicore.  si  veibis  ei  ralionc  a  (iliis  tiono^ 


dia  loiniur,  ct  avaritia  nntriitir.  Niliil  itUra  pareii» 
tibus  faciuni:  oinnia  eis  offerunl  qust*  pmntibns 
durc  debueran!.  Pcccjrnl  cquidtm  illi  qui  sic  suos 
parcnlcs  Iioiioraiil,  scil  p!ns  peccanl  qni  sic  eis 
bonorarc  dorciil  (374).  lhjpocril(p,  bene  propheiavt 
devobis  Isaias^  diceus  :  Poputas  h.c  labiisme  honorut, 
cor  aute^n  eorum  louge  esi  a  me,  Sine  causa  dulem 
co'unt  me,  docentes  doctriuas  et  mandala  kominum; 
isti  cnim  sunt  de  quibus  dicilur ;  i  Qtii  toquuntDr 
paccmcuin  proxiiuo  suo,  maraauiem  sunlin  cordi* 
bus  ooruin  [Psat,  xxvii,  5)»  i  Sine  cavsa  awem 
Dcum  coluut ,  quia  nullam  de  servllio  suo  Vctrlbn- 
tionem  suscipicut;  Dcus  enim  hon  Vcrtta  scd  corda 
atlcndii.  Hedarguil  aulem  eos,  qiiia  legis  et  pro- 


teiuiir  ;  quoniain  Moyscs  cos  quidcm  bonorare  prx*-  B  pbclarum  prxcepla  rerinqiienlcs,  honiinum  dociri- 


cipity  seJ  quomodo  bonorcniur  non  pr«ecipiL  Et 
boc  agrutcs,  non  diiniuilis  cos  quidquam  nltra 
(aicre  parentitms  suis,  qiioniam  malc  a  vobis  in- 
strueti,  vanis  vcrbis  cos  consolaaiur,  ut  sic  eos 
bonorare  videanlur.  Ilonor  cnimindivln)  Scriplura 
magis  in  obsequiis  quam  in  verbis  inleliigitur ; 
sccunduni  illiid  :  t  llonora  Dontiiium  dc  tna  sub- 
ftiautia  (Prov.ui,  9) ;  »  ci  Aposiolus :  c  llonora 
viduas»  quse  vere  vidiix  snni  (Tim.  v,  ^).  »  Uiide  et 
(loiiuiies  dicei^e  «olenl :  Uie  et  ille  benc  me  bonora- 
\il,  si  illum  in  domum  suain  susccpit»  ct  ilbcnler  ei 
^vivit^  el  afllucnt(^r  necessaria  minislravil.  Tali 
igitur  li^nore  parcnles  noslros  iionorare  deberaus : 
per  toc  autcm  inieli  gcre  dalur,  qiiod  Scril>ae  et 
I^iiarjsa^i  suis  uliliialibug  providenlcs,  a  parcnlum  ^ 
tiervilio  filios  reirabercnt,  et  ad  teinpli  servitia  ei 
•miiiieraet  sacrificiaoOerendaeosinviiarent.  Quibus 
<€uin  illi  se  id  miniuie  facerc  possc  rcsponilcrcnt , 
<|aoni»m  4>au|>eres  suosparcnlesdesuis  racubatibus 
cotsusteiitar^oporiercl,  dicebant  inagis  Deoobtcm- 
perandum  (kisc  quam  liomiuibus.  Al  illi  c  contra  ; 
Cur.t^iiur  Deus  p;irealcs  bonorare  prxccpii?  quibu« 
illi  t  Nemo  meUui  parentes  suos  bonoral,  qiiani  ille, 
qui  pro  se  et  pro  illis  munera  Doinino  olTcrt ;  qui 
igilur  bene  parenles  snoscnpit  bonorarc»  dicatpalri 
et  matri  suu: :  Munus  quodcunque  esl  ex  me,  noo 
mibi  tanlum,  sed  et  tibi  proderil.  Sicul  pro  me,  i:a 
€i  pro  te<  muiiera  offero :  omnis  mea  oblaiio,  iion 


iias  el  mandata  docebanl :  ea  scilicet  qux  senlonim 
tradilionesvocabant.  Et  convocaiisad  $e  lurbisdixft 
eis  :  Audite  et  intellitfile  :  non  quodintrat  In  o$  coiu" 
quinat  homimm,  sed  quod  procedlt  ex  ore,  hoe  coin- 
quinat  hominem,  Vos,  inqui'»  audite  e(  Inielftgito, 
quoniam  isli  audirc  quidein  volunt^  sed  tnielligere 
noliint :  excsccavit  enim  cos  inaliiia  corum.  Tnnc 
dccedentes  disciiuli ejus,  dixerun: ei :  Scis quia  Pha- 
risoai  audito  hoc  veirbo  scandnfiXati  sunt  ?  At  iUe  re- 
spondens  ait  :  Omnis  pUintaiio,  quam  non  ptanlhviT 
Pater  meu%  coelestis,  eradicabitur,  Omnis  fgitur  pbc* 
talio  pbilosopborum,  oninis  plantatid  brereticorunr, 
oinnis  planlatio  Scribarum  ct  Pliari^SROrum,  quaicnn* 
qne  conlra  Deum  est,  contra  veritatem  est,  co:ura 
justiliam  est,  eradicajilur.  Qwsi  cninT  planialio 
conlra  hxc  nou  est,  ctiamsi  ab  Sllis  Hat,  iHarnm 
tanicn  non  esi.  Pljritai  autem  Deus  plantaiioneni 
sunm,  non  soluin  pcr  bonos,  78  vcmni  ctiani  pt-r 
inalos  :  unde  ctiam  eornmdcm  Scribarum  cl  Pbnri- 
sxorum  planlatioricm  alibi  Doiiiinus  commcnilat  c!.- 
ccns  :  c  Snpercalbcdram  Moysi  scdcrunl  Scriba?  et 
Pharisxi;  qujecunqne  dixerint  vobis,  Tacite  {Mafth^ 
xwii,  St).  >  Kon  tamen  simplicilcr  qiixcunqnc,  seJ 
illa  tanlum  omuia  qiiju  Moysi  callicdrx*  dociiinoeque 
convenianl :  talis  eni  n  doclrinaelplantatio  et  illoriiiii 
csl,  quia  per  eos  Gt;  et  illorum  uon  esi,  quta 
coruin  tradiiio  non  cst :  oinnis  eniin  doclrinasi  bona 
esl,  a  qiiocunque  Qai,  Delest.  Sinite  t7/of,  cwci  sunt 


inea  tatitum,  scd  ct  tua  csl.  iloc  auiem  parentcs  ^  et  duces  ca*corum  :  ccecusenim  $i  ca^co  ducaiumprm^ 


€iim  aiidirout,  magis  volebaiit  fame  torqncri,  qiiam 
laUa  miiuera  iinpedire.  Uoc  igitur  ingenio  Scribo:  ct 
IMiarissei  et  parenles  famc  cruciabant,  et  filios  suis 
faeiiitalibuft  spoliabant»  \ii  boc  csl  quod  ait :  Et 
nttra  non  dimittitis  eum  quidquam  [acere  patri  suo 
uui  matrif  rescitidentes  verbum  Dei>  Verbum  cnlsn 
Dei  rcscindunt,  qiii  illud  tam  inale  interpreiantur. 


$!et,  ambo  in  [oveam  cadunt,  Hxc  enim  cxcllas 
iion  corporis  scd  cordis  esi  :  cxcus  ciiim  esi,  qui 
crrorem  sequiiur,  et  veritatem  non  inteltigit,  quo- 
i.iam  lumen  meniis,  intellectus  est.  In  fovcairi  auteiii 
cadunt  qiii  In  Inrcrnum  dcscendunt.  Respondens  au- 
tem  Petrus,  dixit  ei :  Edissere  nobis  parabotam  i$tam^ 
At  iile  dixit :  Adliuc  etvos  $ineintelleitnestis  TEr^ni 


(574)  Difficilium  bunc  bcuin  jiiilicio  Ongents,  el 
Euihyiuii,  quemadmodum  A«  nosfer  explicavil,  c^- 
pllcant  rcceniiores  inlerprcies  Jansenins  Goiicord. 
cnp.  60.,  MaUonatus,  Cornelius  a  L.)pide,etc.,  qtiasi 
tiiii  a  parentibus  egentibus  i!itcr|>ellati  ro.sponde- 
rinl;  donum  qnodeunqiie  in  enllnm  Dct  coninlero, 
«ilam  vobii  proderi:,  qui  i  il!ud  eo  animo  confcrain, 


II 1  60  iion  miniis  vos»  quam  me  a4jtivare,  et  l)<^:iiii 
Yobis'  propitium  redilere  velim  :  qua  doctiiiKi  StiilKV 
et  PiiarisiL*i  prastexiu  religtonii  sno  qujc^tui  stuUc* 
baiit.  V.  Uier.  et  Uedam  ad  bniic  lorum,  Yiamo.n 
Aiiliocheiium  ad  cup.  vii  Alarci,  Augastiiiu.u  iib.  i 
Qua;sl.  LvaHg.,  cap.  IG. 


2(5  COIIIIENT.  IN  IIATTIl. 

cnim  aposloli  sine  intelleclu,  (inni  en  in  parai)oiii» 

(ii€ta  esse  pnlabanl,  qu.-e  non  iii  psraholiSi  sed  plano 

sermone  Doniiniis  jrxerat :  undf  ci  ilfi  merito  re^ 

(htrgiiitnlnr,  i|ui  ea  <|iiai  ad  lilleidin  inielligi  debent, 

allcgorice  cxpouere  conaniiir.    Nonne  inielligUis, 

ifuia  omne  quod  in  ot  intrat,  in   renirem  vadit^   et 

18  ticeuum  emUlitur?  Haniresliiin  esl  eniiii  quod 

eibas  in  vcntrc  digei  itur,  ejusqtie  pars  ad  corpus 

iiulrienduin    per  menibra  diiriindiiur  ^575)  :   alia 

vero  pars  qiia*  corpori  ncccssaria  non  esi,  in  sc- 

eessum  einiUilur.  Undc  elianiTigilanier  dictnin   cst 

emxe  et   non  totum :  si  eniin  tolum  dixisset,   nnn 

r4»sel  Teriim ;   non  eniiu  lotum   quod   in  vcntreni 

Tadil,  iQ  secessum  cmiititur.  Aliud  ost  cnim  totum, 

et  aliud  omne ;  si  eiiiiii  dicas :  Omnis  bonio  corporcus 

cst,  terum  dicis;  si  voro  dicas  :  Totus  lioino  cor- 

porcus  est,  vcruin  iion  dicis,  quoniam  ahiinia  cum 

sil  pars  liominis  incorporCa  cst.  Sic  igitnr  omne 

quod  in  Tcntrem  Tadii  in  secessiim  einittilur»  non 

lotum  lamcn  quod  in  ventrem  vadlt  in  sccessnm 

ctniuitur.  Oinnia  eniiii  qua;  ad  corpus  nulriendum  in 

venlrem  vadunl,  etianiM  miniiiia  slnt,  et  digcstionem 

et  cgeslionem  suscipiunl :  qua:  autetn  prcceduntdeore^ 

de  corde  exeunt^  ei  ea  coinquinant  hominem,  Taccant 

igiiur  pliilosopbi,  qui  inentcin  el  ra^ioneiny  memo- 

riani  ei  intellectom   in   ccreliro  esse  connrtnant. 

Qiii  eniin  tecil   bominein,  ipsc  scir   quid  In  una- 

qiaque^bomifiis parte  posuerit :  Ipse cnim  scralatur 

rencs  ei  corda.  Sed  dicuni :  Si  Iktc  in  corde  et  non 

in  capile  sunt,  qiiare  cnpitis  xgl*itiidine  amittuntur, 

pt  ejusdem  bona  Taletudine  recupcraiitur  ?  Cur  in- 

nnis  et  pbrenetlcis  ut  ad  mentein  redeant,  capitl  et 

i:nu  cordi  mcdicamen  apponitur?  eis  enim  qui  talia 

p.-itiuiiU]r,  pcneoinnis  cnra  iion   cordi  scd  capiii 

a  ihibetur.  Sciant  aiitem  isti,  mentem  cl  rationeni, 

liiriKoriam  ei  intcllectum  prii!cipaliier  et  proprie  in 

eorde  sedein  babcre  (576j,  qus  sicut  capilis   inflr- 

mitate  aliquando  iinpedinniur,  iia  et  ejusdem  sani- 

taie  conTalescunt.  Scimiis  enim  vlsum  in  oculo  essc, 

cuisi  maiium  opponas,  mox  visus  totlitur,  si  manum 

tidhs,  visus  recipitnr;  sednniiquid  Idcirco  iion  in 

oculosi  sed  in  roanu  visum  esse  djcis,  qnia  ijus  im* 

peilimenio  visus  tollitnr?  Sic  igitur  ratio,  quamvis 

capiiis  iinpediineiilo  tollatur,  ncm  in  capite  tamen, 

sed  in  corde  esse  credaiur.  Calor  eiiini  naturalis,  qui 

pulsiinin  vehiculo  per  totum  corpus  ex  corde  dilTiin- 

ditur,  in  inttrmo  capiie,  aliqua  re  nobis  Incogniia  » 

aliqoando  corrnmpitnr,  ciijiis  corruplione  postquain 

cor  taiigilur,  et  mcns  et  ralio   in  eo  obscul-atur. 

Unde  Til  ut,    saiiato  eapite,  corruptio  tollatur,  et 

nNsQs  el  ralio  reverlalur.  Scquitur  :  De  corde  enim 

(3*5)  liier.  t  f  £x  hac  senieniiola  qiildam  ealum- 
iiiantiir,  <|«od  Doiniuus  pbystesedispuialioiiis  ignariis 
pMei  emnet  cibes  in  veiitrem  ire  ei  iii  ^ecessuni  CU 
geri,  cnm  slaiim  Infiis»  esca  per  arlus  cl  venas,  ac 
medullas,  nerTotqne  tiindaatur ;  ^  cui  cakiiuniae  re- 
spoHdet  iMdem  HienMU 

(576)  klem  Mieroii.  ad  li.  I.  ;  i  Cigo  animae  priii- 
ripale  noft  eecimdum  Platoiiem  in  cerebro,  sod  |uxia 
Clirisium  in  corde  est,  el  argiiendi  e%  bao  senleniia 
sunt  qui  cogitaliones  a  dialioio  iinmitii  pitiant.  i  Idcm 


—  PAUS  III.  CAP.  XV.  m 

A  exeun:  cogUalionet  maia,  homicidia,  aduUeria^  jhr* 
uicationeSf  furta,  fa1$a  testimonia^  blatpHemiw:  k(W 
tnnt  quK  coinquinatii  hominem,  Decordeenim  exeunt* 
qiiia  in  corde  geiieraniur,  ibique  sedem  babent :  siTe  ^ 

.  eniin  boininis  adiiiventione,  sive  diaboHca  persna- 
sioiie  ibi  fiaiit,  de  corde  tamen  ca  ciire  neii  diibiiiiii^ 
esl.  Hscc  autem  eoinqiiinaiit  hominem;  haec  honii* 
nem  a  Dco  separant,  et  abominabileni  faciunt*  f  Non. 
lotis  anteui  manibus  mnnducare,  non  coinqitinat 
lioinini^m  :  i  llanducarc  aiiiem  nou  totis  nianibus, 
nisticitas  cst,  non  peccalum. 

LXIV.  (377)  El  egressut  inde  letut  $ec:mt  in 
parle$  7'i/ri  et  Sidonit :  ei  ecce  mnlier  Cha^aniVa  a 
finibut  iltis  egretta  clnmavU  dicent :  Miterere  mci^ 
Domine  fili  Datid;  filia  men  mnle  a  deemomo  vexeUur, 

^  Qlii  non  retpondU  ti  verbum.  Ei  aceedeniet  ditapuil 
ejut  rogabant  e*iin  dicentet :  Whitie  eanh  qnia  cla- 
mai  poti  noi.  Ipte  auiem  retpondent  aii  :  iVoii 
tum  mittut  niti  ad  ovet  qun  perierunt  domut 
ItraeL  ILcc  est  igitur  causa,  cnr  ciamantem  roii- 
lierein  79  ^^^^  "<^^  exaudit  :  ha^c  est  cause ,  eur 
misericordia  iioii  miseretur  :  b^  esl  caasa,  cur  llte 
qtii  in  principio  erat  Verbum,  qnamvls  muUa  Tertwi 
nitilier  multlprrcct,  non  tatnen  respondii  ei  verlwm» 
Non  tnm ,  Inquit ,  mittut ,  iifii  ad  ovet  quw  perie" 
runt  domutltrael.  Quid  est  fgiturquod  Prophei» 
ait :  I  Etit  nidix  Jesse,  ei  qul  exsurget  regere 
geuics,  in  euin  gentcs  sperabunt?  (Rom,  xt,  li.) 
Si  iioii  es  niissus  iiisi  ad  oves  qiix  pcricniiil  domHf 

Q  Israel,  quid  cst  quod  libi  a  Patre  dlcitur  !  t  Poslula 
a  mc  ct  dabo  tibi  gentcs  bereditalem  luam  et  pos- 
scssioncm  tuam  tcrroiiios  tcrrae?  i  (Ps.  ii,  8  )  Itein- 
iiue,  si  non  es  mlssus  nisi  ad  ores  qoae  perierunc 
donius  hi  acl ,  quid  est  qiiod  In  Isata  ttbt  Paler  io- 
quitur  diccns  :  <  Parum  est  tit  sis  mihf  servus  ad 
suscilnndas  tribiis  iacob,  et  ad  feces  Israel  coiivcr- 
tcndas.  Ecce  dedi  te  In  Uiccm  gentium ,  utsfs  s^lus 
men  uFqtie  ad  extremnm  terne?  i  (/«.  xux ,  ((.) 
lloc  eniin  tcstimonio  inagis  ad  gentes  qnam  ad  Isniel 
missusesse  videris.  Parum  enim  Tidetnr  Palri,  et 
mcrito  quidcm  parum  ,  ut  qol  ei  xqnalis  es,  pro  taiii 
Tili  pretio  cjus  scrvns  sis,  homo  flas,  serrilem  for- 
'maro  suscipias,  si  taniuro  tribns  Jacob,  ct  fetN» 
Israet  convertere  et  vocare  Tenlsti.  Patcr  dieil :  Ecee 

[)  dedi  te  in  Incem  gentium ,  til  stt  talnt  meu  ntqne  ad 
exiremum  lerra* ;  et  lu  dicis ,  Non  tnm  miteut  uiti 
ad  ovet  qnm  perierunt  domuM  Israet?  Conlraria  ha^c 
essc  videnlnr  :  contrarla  lamen  non  annt.  Missns 
est  cnim  Domlmis  ad  oves  qiiae  |ieriemnt  donius 
Israel ,  ut  eas  vocaret,  eas  saiiaret,  eas  praedicaret, 
el  ad  fidem  eas  converteret ;  ei  hoc  per  se.  Missus 

ferine  babct  epistola  C4  ailFabioIam,  etlib.i  Contra 
ioviuiamim.  Ori^enes  qiioqnc  boin.  9,  in  Exodum  , 
el  Tertiiilianus  lil>.  De  resurrcctione  cariiis  can.  15  « 
luultis  id  Scripturx  testimoniis  conlendit.  Pliiloqiio- 
qiie  in  Ofmsculo  De  detcriori  poliori  insidiaiite,  Nys- 
senus  or,  i  De  resur.,  Theodorctus  serm.  3  De 
providentia.  LacUuil.  vero  lib.  i  de  Optf.  rem  in  au- 
i-ipili  rcliiiquit,  utrHin  in  ccrebroan  in  corde  sii. 

(577)  Brunoiii  sno  auctori  1i;cc.  boniil.  Fer.  t, 
,»osi  1  Dom.  Quadrag.  assigiialx  iiiscribalur^ 


W7 


5.  BRUNONIS  CPiSCOPl  SlGNIENSiS 


m 


est  eUaiii  ad  genles  tocandas,  sanandas,  prnedican-  A  non  erubescil»  doiDum  ingrediiur,  iinportnna  cla- 


das,  etad  fideni  convertendas;  sed  lioc  per  disci- 
pulos  suos,  el  non  per  se.  Missus  esi  denique  prins 
prardieare  ad  Judxos  (578)«  deinde  Geiitiles  :  unde 
ei  eisdem  Judxis  Aposioliis  ait :  (579)  f  Yobis  pri- 
mum  oporUierat  prsedicari  verbum  Dei  :  quia  rc- 
pulisiis  illud,  et  iiidignos  vos  fecistis  aeteni»  vii» , 
ecce  convertimur  ad  gentes  {Aci.  xiii ,  46).  »  Sic 
Ifitur  et  missus,  et  iion  inissus  est  Doniiniis.  Audi- 
viiiius  autem  quid  mulier  Chananxa  dixerit :  audivi- 
mus  quid  discipulls  suis  pro  en  inlerpellaiitibus  in 
itinere  Cbrislus  responderit :  nunc  autein  viJeanius 
quid  etiain  doniuin  veniens  egerit.  Ifarcus  eniiu 
cvangelista ,  qiii  omnia  baec «  quae  in  itiiiere  dicta 
aunt,  pnstermiitit,  caetera  quae  seqnuntur,  non  iu 
\ia,  sed  in  domo  facta  fuisse  describii :.  ait  cniin  : 
(380)  El  inde  §urgen$  abiil  in  fine$  Tyri  ei  Sidonii :  el 
^igre$$u$  domum ,  nemiuem  voluit  $eire  ^et  non  poluit 
htere.  Mutier  auiem  $tatim ,  ut  audivit  de  eo ,  cujtt$ 
habebat  fHia  ^piritum  immundum^  intramt,  ei  procidit 
'adpede$eju$  :  eraleuim  mulier  gentili$  Syroph€etti$$a 
genere.  Quia  enim  non  erat  missus  nisi  aJ  oves  qiisc 
pcrienint  doiiiug  Israel,  ideo  clamanti  mulieri  uiliti 
U\  via  respoudit.  Insuper  et  doinum  ingressus ,  ne- 
ininciu  scire  voluit,  et  Limen  laiere  non  poluil.  Scd 
«fuare  neinineni  scire  voluit?  Quia  oinnes  illi  CeiitMes 
oranl :  Gentiiibus  auiem  nondum  revelari  volebat. 
\)uare  ergo  ialero  non  potuit?  incouvcniens  enim 
esse  videtiir,  ui  ille  qui  oninia  poiest ,  laiere  velit , 
«^t  latere  non  possit.  Non  igitur  sic  esi  accipiendum, 
quasi  latere  voiuisset,  ci  iatcre  non  potuisset;  sim-  € 
plicieniin  sermone  boc  in  loco  ulitur  evangelista. 
Quid  est  enim,  nemincm  voluit  scire,  nisi  quia  prae- 
cepit  discipulis,  ut  euin  ibi  esse  neniini  dicerent? 
Nequecuim  hoc  alilcr  discipult  liitelligercnt ,  nisi 
ipse  eis,  ne  eum  manifcstarent  pra>ciperet«  Sciri 
igitur  voluit,  et  qiiia  voluit,  laiere  non  poluit.  Si- 
iniliter  autem  de  eodeiii  ipso  alibi  quoque  dicitur  : 
quia  ipse  u  finxii  longiu$  ire  {Lue.  xxiv,  28) ,  oum 
uiiqiie  ire  ioogius  noluisseu  Latere  igilur  nolebat» 
4omum  lamcn  ingreaaus  se  Jatere  vclle  osiendebai; 
quia  oondum  leinpus  advenerat  quo  gentiii  popiilo 
praedicandus  erat.  Mulier  auteni  qu«  post  eum  ia 
via  ciamaverat ,  postqiiam  euin  iuler  discipulos  non 
invenit,  interrogans  .ubi  csset,  ut  audivit  deeo, 


mat,  Salvaiorem  adorat,  et  jam  landem  rcsponsuni 
audire  raeretur*  Probat  eam  Doininus»  an  paticn- 
tiam  habeat,  an  bumilitatem  teiieat,  canem  eaiii 
vocat,  canein  se  illa  esse  fatetur.  Noneet^  inquit, 
^ottttm  itttture  panem  fHiorum  et  miitere  cambu$. 
Dicit  iiia  :  Eiiamt  Domine  :  canis  ego  sumi  de  po- 
pulo  gentiJi ,  de  genere  Cbahanaeo ,  iion  sum  digna 
pane  filiorum ,  non  sum  digna  beneflcio  sanclorunu 
Sed  quia  canis  suin ,  porrige  mihi  micas  :  Nam  ei 
cateUi  edunt  de  mici$  quw  cadunt  de  men$a  domino- 
nctti  $uorum.  Dooet  iies  mulier  ista  qualiicr  orare 
debeamus  .  Cvangelium  non  lcgerat,  ct  siout  Evan- 
gelium  prxcipit,  orat  (581).  Scriptuqi  esiSO^"'"'  • 
(58i)  Peiite  et  accipieti$ ,  quasriie  et  ittvenieti$ ,  pul- 
D  $ute  et  aperietur  vybi$^  Tunc  re$ponden$  Je$u$ 
uit  ilU  :  0  ffitt/ier,  ma^iia  e$t  fide$  tua  :  fiat  tibi  vcut 
vi$.  Cuin  improbiuite  panem  petisti ,  propter 
iinprobitalcui  tuam  dabuntur  tibi  quotquot  balies 
iiecessarios.  Yade,  quia  sana  est  lilia  tua  :  ei 
$aHata  e$t  fiiia  eJH$  ex  illa  hora.  Oremus  igitur  et 
nos  Domiuum  ut  saiiet  iiiias  nosiras;  oromus  ut 
sanet,  el  a  peccaiis  iiberet  animas  nostras.  Illa  ciiim 
anima  vexaiur  adaunonio»  quas  peccare  non  cessai, 
et  in  criiuine  perseverat.  Quae  si  bene  convcrsa 
fuerit,  ei  de  Christi  misericordia  non  de8peraverii« 
dicetur  ei  a  piissimo  Domiiio  :  Fiat  tibi  ^cut  vis ,  et 
eanabitur  ex  iila  hora;  quia  pecoator  quacunque 
hora  conversus  fuerit  et  ingeiiiuerit,  viia  vivct  et 
iion  morietur. 

LIV.  £t  cum  tran$i$$et  inde  Je$u$f  venit$ecu$  mare 
Galilaee  :  et  a$cenden$  in  montem ,  $edebat  ibl.  E$ 
acce$$erunl  ad  eum  turbee  mulitB  habente$  $ecum  mU" 
10$ ,  cwco$  9  :laudo$f  debilee  ,  el  alio$  muUo$ ,  et  pro- 
Jeceruni  eo$  ad  pede$  eju$^  et  curavit  eo$^  ita  ut  tur- 
ba  mirareniur  vidente$  muto$  loquenle^^  claudoe  am» 
bulante$f  et  caco$  videnle$;et  magnificabant  Deum 
leraeL  Merito  enim  Jesus  in  montcm  ascendit,  lania 
et  talia  miracula  faciurus.  otin  monte  cjus  potesio* 
tis  altitodo,  ei  in  miraculis  ejus  divinitatls  vtitus 
appareat. 

LWI.  Je$u$  autem  cottvocali$  di$cipu!i$  $ui$  dixit : 
Miureor  turbm^  quia  jam  triduo  per$ererant  mecum, 
et  non  habent  quod  manducent,  Tres  eniui  dies ,  tria 
sa^cuU  tempora  siint  :  ante  legem  scilicel,  sub  iege. 


BUtini  domum  iiiiravit,  ei  procidit  ad  pedes  ^us.  D  et  sub  graiia  (585).  Tribus  igitur  diebus  turhaecum 
Sedquid  dixit?  Domine ^  adjuva  me.  Qui  respottdett$  Domino perseveraut ,  quia  toiis  his  tiibus  lempori* 
mii:  Nom  e$l  bonum  $ttmere  panem  filiorttm,  et  mit-  bus  viri  sancti,  Spiritu  Dei  pleni,  in  Christum  crc- 
ierteambue.  Misera  misericordiam  s«K|uitur,  lepuloa     <luut,  Christum  exspectant,  cjusqiie  panibus  et  do- 


(578)  Hieron.  i  Non  qut>d  et  ad  gentes  noa  misaus 
sit,  sed  quod  primum  inissus  bit  ad  Israd,  ul  illis 
noii  recipieniibus  Kvangelium ,  jusia  fieret  ad  gentes 
IransHiigratio.  i  Ililarius  :  c  Non  quod  non  et  gen- 
tibus  iinpertienda  salus  cssel;  sed  suis  Dominus  at- 
que  in  sua  veiierat  :  priiniiias  ergo  lidei  ab  his, 
quibus  crat  orlus,  exspeciaus,  caeieris  deiiiceps  apo^ 
atolorum  prxdicatione  salvaiiJis.  > 

(579)  Act.  XIII ,  i6  :  c  Vobis  oportebat  primum 
loqui  verbum  Dei;  sed  quoniam  repelliiis  illud»  ct 
iiidignos  vos  judicatis  sternae  vila",  i  etc. 

(580)  Marc.  vii,  ii  :  c  Yid.  S.  Aug.  De  cons. 


Evang.,  c:ip.  49. 

(581)  Hieron, :  c  Mira  sub  pcrsona  Chananitidis 
Ecclesie  fides,  patientia  et  huiniiitas  praediralur  : 
-Ades,  qiia  credidit  sanari  posse  liliam;  patieniia, 
qtia  loties  contempta  in  precibus  perseverat;  liumi- 
liias,  qua  se  non  canibus,  sed  caiulis  comparal.  > 

(58i)  Matth.vri.  7  ;c  Petiieei  dabitur  vobls,  >  elc. 

(585)  c  Turbam  tridiio  illoin  sustiiientem ,  id  est 
in  flde  S.  Trinitaiis,  sive  ante  legeni,  sub  lege,  sub 
gratia  secum  perseveranteui  Douiinus  non  vuil  je* 
Junam  diinittere.  >  Beda  ad  h.  I. 


«09  COMMeNT.  IN  MATTH.  —  ^ARS  Uf.  CAPi?  Xtl.  «tO: 

clriiia  magno  dcsiiterlo  reilci  cttpliml :  el  no»  hake- A  H«d  quUius  dai,  nisi  discipullssttid?  Quibus  liac 
l»iH  quod  mandticareiit^  qula  panls  ? ivus  qui  de 
coslo  descendii,  nondum  els  afiposiias  fuerat;  iion- 
iltim  Lcode  tribii  luda  librnm  apemerat,  neque 


sfplem  ejivs  signacitla  solverat.  Teriio  igitor  die,  id 
csthec  tenio  siiod  indartiaiionis  lempore  turt>as  re* 
licit,  neqiie  alt^rtusoas  rame  perire  patltnr.  Unde 
cl  dicit.cf  ditmitere  eoi  jeJMuoi  neie ,  110  de/iciani  in 
ns.  Oranes  enim  in  via  snnnis ,  oiiines  ad  p»triaiii 
tendtmvs.  Qe  liac  ▼10  Psalinista  ait  :  «  Yiain  man- 
datonim  tuomm  eucmrri  (Pm^  cxviii,  32);  » iteiu- 
que:i  Beaii  immaeulali  in  vta,  qui  anibiilaui  in 
It^ge  Domini  (Psal*.  v,  l)«  1  In  Itac  auieni  via  de(i* 
ciunt  jejimi ;  per  lianc  viani  currere  non  possunt» 
qiii  Chri^i  pane  non  sunt  refecti  :  praBsertiin  st  «lo 


prttdicanda  iargituri.nisi  episcopis  et  sacerdoiibust 
Ifilieniin  sunt  quos.c  couslituli  Dominus  super  h^ 
miliam  suaiiii  ut  deut  ilJi  cibiim  in  lempore. »  Istt 
Gdeieros  pascunt :  isti  pane  divini  cloquii  lotain  Ec- 
oleeiae  iurbam  reficiunt.  £i  comederunt  omnee  et 
soiHro/i  SNfii.  Gome^amiis  igiiur  et  nos,  pt  safuro- 
m«r  :  legamqs,  ut  inlelliganius;  bunccuim  cibum 
qui  plus  comedii,  plus  81  couiedere  appelii. 
Utc  cibus  ineutem  es^liilarai,  ei  t>toiiiacbuin  non 
gruvat*  Qiuinio  plus  comediiur,  laiito  amplius  cre- 
sclt.  Uiide  ei  subdilur*  ei  quod  enperfuxt  de  frng-, 
mentie ,  lw/«rii«l  uptem  sportae  plenas,  Plura  sunl 
rragmeuia  qoaiu  pancs;  qiiia  plurei  sunt  qut 
nuuc    fragtueiita    suseipiuui,   quani    illi  qui  luiie 


longe  vaneninl;  longe  est  caiin  a  peccaioribtis  balus  B  lilos  panesei  pisccs  coiiiederuiit  (586).  Nonne  vides. 


(PmI.  cxvfii) :  ticut  etaim  bcc  via  brevis  et  facilis. 

esi  bonis,  Ita  longa  el  diflleilis  esi  lualis*  Ei  dUunt 

ei  disdptdi :  Vnde  ergo  nolns  i«  deserto  papee  tantoSf 

ut  satupentus  inrbttm  tantamt  Foriasse  inmieniores 

orant  Chrisit  ditcipoK,  quod  Douiinus  ex  quinquo 

panibus  qoinque  iiiiilia  hominum  jam  superius  sa- 

liaverai.  Ht  eik  Hlis  Jasns  :  Quot  panes  liabetist  At 

^  dixerutttf  Septem^  etpattcos  pisi^kulos.  Sepiciu 

enim  panos,  scplem  graii»  smii  Spiritus  s.mcii ; 

pAOci  veropiscicttlipaiici  libri  NoviTesianieuti(584). 

Vableenim  paiici  sinit  llbrt  Novi  Testamenli  ad 

Vcteris   Testamenti  comparalionem  :  isti  iamen 

|Kioci  si  iUis  septem  panibus  conjiiHganlttr,  eunctis 

iiomiiiibtts  adauimarum  refecrionefn  solficitini :  siue 

illiscnim  neioo  comedi  possont ,  iieque  aatnritatem 

rcl  ronitodinem  comedeniibos  tribmint.  Sunl  entm 

iepicm  iUi  panes,  saptieniia  et  inteliectus  •  coutfllhim 

ei  fortitudo,  scienlia  ei  pietas  et  limor  Doniiiii.  Setl 

qnis  sine  sapientia  sapiat  ?  qnis  Sfue  inlcUigeutia 

intelligal?  qnis  sine  consilio  providus?  qnis  aiiie 

lortiiudine  fortis?  quts  daiique  aine  scietilia  sciens, 

sine  pietate  pinSt  et  sine  Doi  timore  fidclis?  Non 

Igiior  bl  pisces  siue  illis  panibus  coinedi  possuut.  Ei 

merito  pisccs,  libri  isli  dicuntiir,  quoniam  ia  vivo 

fome  naunl;  de  qoo  scriptuin  est :  <  Quouiam  apud 

le  est  fons  vitae ,  ei  in  lumlne  iuo  videbimus  lumen. 

£i  prxcepii  lorb» ,  ui  discninberont  siipcr  icrram 

[Psat.  XXXV,  10).  I  Super  terram  cnim  dlscumbiini, 

qiiicnnque  terram  eipulverem  se  esse  cogiioscunt 


qiiauta  librorum  volumina  cx  bisquatuor  Evange- 
liis  miiUiplicataaunlfSed  (|tiid  pcr  septein  sportas, 
nisi  septem  Ccclcsix  signincantiir,  per  quas  ouioes 
aliae.EiClesiasiutciliguntur?  Uiideet  Joaiiiics  evange- 
iMta  upter^i  EccUuis  scribil.  Unde  el  Isaias  ait  ; 
f  Approbeadeiii  sepicin  inuiicres  virum  unuin  in  dio 
iUa,  dicenuvs :  Panein  nostruni  comedemus  (Is.  ir, 
I) ;  I  panoiu  nobis  iKodo  daluin ,  panem  quo  rcplet» 
ei  refcet»  sumus;  el  quasi  dicerent :  Nos  eniin  su- 
mus  ili»  seplcin  sporue,  quas  plenas  fragmenlis 
oUm  in  deserto  aposioli  siisiuieruni;  quia  igilur  pa- 
Deai  babemtia »  pauem  nosirum  comcdemus.  flratit 
antettt  qui  manducaierwU  qualuor  millia  hominum  , 
extra  parvulos  et  mulieret.  Quare  auiem  parvuli  cl 
mulieres  non  numeraiilur,  nisi  quia  in  Dei  popnlo 
compulari  digni  non  suiit,  qui  vcl  parvulos  *m  siul- 
tiiiaei  faiuiiate,  vel  mulieres  in  moUilie  el  debili- 
tate  iinitantur.  Unde  AposU>lus  :  €  Nolite»  inquit, 
parvuli  effici  seusibus,  sed  nialitia  parvuii  esioio 
(/  Cor.  XIV,  aO).  I 

LXYIl.  (587)  El  dimissa  turba  aicendit  in  naiHcu^ 
iam,  el  veitii  in  fines  Magedda.  Maicus  eiiiin  dicit : 
quia  <  asceiidcus  uaveui  cuin  discipulis  sui» ,  venlt 
In  partes  Daluianulha  (llarc.  viii,  10).  1  Undc  vei 
proxima  sibi  loca,  vei  binomium  cjusdeui  loci  (588) , 
vel  alicrum  nomen  generalc  provincix;  et  allerum 
propiiura  ipsius  loci  iuteUigcre  oporlel  (580).  ICap. 
XVI.]  Et  acceturunt  ad  eum  Pharitai  et  Sadducm 
lenlaniet,  et  rogaverunt  eum,  ut  tignum  de  coelit  ot- 


Unde  ei  dlcitor  (385) :  1  Quid  superbis,  pulvis  cl  ^  tenderet  eit.  Quid  csl  euim  quod  isli  signum  de  coe- 


cinU?!  Et  accipiens  Jettu  septem  panes  et  pisceSf 
gratiat  agens^  fregit  etdedit  discipulis  suis.  Frangii 
auiem  Dominus,  et  panes  et  plsces,  quoniam  proui 
vutt ,  ci  sancti  Spirilus  gratias  uuicuique  iribuit,  et 
profiinda  sanctarum  Scripturarum  mysteria  pandit. 

(584)  S.  Hilar.  :  i  Panes  igittir  septein  offeniutur : 
niina  cnim  cx  lege,  et  propbeiis  gentibus  salus  su- 
inilur,  sed  per  graliam  spiritus  vivunt ,  citjus  se- 
ptiforme,Hl  pcr graiiam  iraditur,  muuus  esi, » S.  Am- 
brosius,  lib.  vi  in  Lncam  :  «  Plerique  scptiformis 
spiritus  grattam  in  panibus  delhiitain,  iii  piscibus 
quoqtie  duplicis  Testamenii  llguram  inteliigendain 
j^iitarunt.  1 

(585)  Eccl.  X ,  9 :  f  Quid  superbit  lerra  et  cinis?  > 
(386)  S.  UUar.  :  t  Ad  ioripam  enim  futvri  in  tot 


lis  videre  voiunl?  An  fortasse  non  creduut  Salvaio- 
jem  nostrnm  iii  cobUs  liabere  poicsiatcm ,  qui  tot  et 
.taiia  sigua  In  tcrris  opcratur?  lioc  ciiim  in  lerris 
agcre  non  posset,  si  in  coelis  poleslaiem  iion  lin- 
buissei.  Ai  ilie  retpondent  ait  eit :  Facto  vetpere  df- 

pariiuin  millia  plcbs  dinumcrala  sanalur,  quotideui 
de  partibus,  ad  coilestis  cibi  donuiu  concun»ura  0»- 
senl  niUia  crediluroriiiu.  1 

(587)  Magedan.  Vulg. 

(588)  lla  Heda,  ei  Euibymius. 

i58d)  V.  Jansenium,  c;ip.  (>4  ,  Maldoiialum,  Ur- 
nelium  a  Lapide  qui  auciori  nostro  ferme  consen- 
liuui.  Vid.  «liam  Galmet  ad  b.  I.  et  Bonfrerium  Ia 
oiiomastico. 


tll  S.  BBlNOmS  EPISCOri  SICimNSIS  %^^ 

fUii :  Sennum  erii^  ruticundum  tu  inim  eatum;  ei  X  net  hakean»,  ei  i|«ieai  eum  e$se  pul^t;  doa  quoU 


mane :  ilodie  tempettat ,  ru^lat  emm  iri$te  ccelvm. 
Faeiem  ergo  emti  dijudicare  nottii^  eigna  autem  tem-^ 
porum  non  potenincire?  Acsi  dicat  r  In  aliis  ociilos 
spejtos  babetis,  iii  nie  aiitein  cseci  eslis.  Quid  esl 
enim  signa  letnporum ,  nisi  signa  qusc  iti  leinporibus 
flontt  Videtis  Teslris  leiniioribus  sii^^na  fieri ,  qu» 
uullis  aliis  lemporibas  faeta  soni,  ei  adbtie  tamen 
signa  quxrUis;  el  videntcs  non  videtis?  De  boc  au- 
lem  Lucas  sic  ail :  i  Duiii  videritis  iiubein  onentcin 
ab  occasu  stalim  dicitris»  Ninibus  venit,  et  iia  fiet;  et 
cum  auslrum  Oantem,  dicitis  quia  qestus  eril»  et  fii. 
Hypocritx,  faciem  iCtVi  el  lerrae  nostig|probare  {Luc. 
111,  54) ;  I  hoc  autem  trmpns  (|tioniodo  non  proba- 
tis?  Quld  auiem  el  a  vobis  ipsis  non  jtidiealis  quod 


diversas  vulgi  fionienlias  igttf>relt  sed  ul  eos  veriu- 
lem  loslnial,  ei  dooeal.  At  Hlt  i/ureruiil ;  AJiii  Joan- 
mm  Baptiiktm;  alii  auiem  Elmm;  alii  vero  Jere- 
mjam ,  ani  unum  ex  pfopiMie>  Jaui  enim  Joannes 
deAiHcuis  erM,  <|«i  cum  adbMC  vlverel,  omnes  aesii- 
mabaiil,  ne  rorle  ipseeiselCbrislna.  Uerodes  quoqiie 
audiens  fanam  lesu  dixil  pMeris  bihs  :  i  llic  esi 
Jfianues  Bopiisia,  ei  ipee  sorrexil  a  mariuis  (Matih. 
XIV,  S).  I  Sluhissimiis  populos  qiti  «uno  Joannem « 
Cbrisiiim ;  nunc  Cbrisuim,  JooBnem  esse  BuUbai. 
Suillissiinus,  iiiq«am,qui  diitti  videtpropbeus»  eos 
perscqiHtur  el  viiuperal ;  posi  morlcm  vero  eos  ve- 
neraiur  el  ntonumenta  eissdificat;  neqiielalcs  ut- 
teritts  nasci  posse  arbilrantiir,  quales  illi  fueranlt 


uistunt  est?  Si  enim  judicareni  quod  juslum  esi,  di-  A  qnog  ipsl  occiderattl.  Unde  viUenies  JkKinnomt  oon 


ccrent  ulique  hunc  esse  Del  Fillutn,  in  ciijns  tem'- 
pore  fleri  cuncla  videbaui,  qune  de  Cbrlslo  propbetae 
prredixeranu  Non  mirum,  si  evatigelistx  idem  non 
(ficiinl,  quia  non  oinnes  oinnia  sciibunt.  Scribit 
eniiii  Lucas  quod  prxicrntittil  Mdlibxus;  scHbil  et 
Matihxus  quod  Lucas  prxtcrmitlit :  sic  et  in  aliis. 
Nemo^tamen  dubitei  Chrlslum  Dominum  nostrum 
omnia  divlsse,  quoe  vcl  omiies  vel  singull  narranl. 
Sequiiur  :  Generafio  ma'a  et  adultera  iignnm  qutS' 
ril,  et  iignum  non  dabiiur  ei  ni.i  iignum  Joute.  Do 
sigrio  natnque  Jonas  salis  sti(Criiis  dictum  csi.  Et 
retictii  illis  abiit.  Et  cvm  rctiisxeni  diiciputi  ejut 
tram.  (retum^  obliti  iuiit  panei  accipere.  Qni  dixii 
illii 


Joannem  sed  Chrtsittui  vel  EUam  vel  sliqMem  alturo 
prdeeedeniitttn  prophelarHiD  eom  esse  pnuibanl.  Si- 
niiliier  aiilem  el  Cbrisium  videntes,  Chrisiuiii  nou 
esse  eredebani.  SeiebaDl  enim  ettin  csse  veniurum, 
sed  qnla  ewm  videbani,  eredere  non  poierani.  Quid 
enim,  si  Eliam  vel  Jeremiam  i>li  vidissenl?  nou 
uliqiie  els  credidiMenl ;  videnini  eiiiin  eos  p«trcs 
eoruiu ;  els  lamen  credere  imluerunU  Dicil  t//i«  Je- 
mt :  Vot  autem  quem  meeae  dieitii ?  ilJtc  esl,  inqull, 
setttentia  popiiU  :  sic  do  me  ioqiiuttlur  f|Hi  me  non 
cogiioscunl,  iiou  medicuitiesse,quod  suin;  dicuiii 
iiie  esse  qnod  non  sum  :  prius  ioanucm  Clirlftiutu 
esse  dicmit :  jam  «04106  roe,  neque  Joauncni  puui:l 


:  Intuemini  ei  cavete  a  fermenlo  Ptiarisa^ornm  ei  „  esse  CliriawH  :  Vot  autem  ifuem  me  eae  dicitii? 

f^. At    :iii     :.^t.. «    *... J» ^«^^  .  ^*  iy....»..:.i  Ai  «TJkA  AnM%<l*ii%  AnStiiAnAm  hiklM^lift?  |2jPJiiai<. 


Saddttcirorum.  Al  HH  coi;ilabiint  inter  te  dircnfet : 
quia  punet  non  aceepimhi.  Dhil  eis  ;  qttid  cogilatit 
inter  voi  modicas  fidei,  quia  panet  non  habetii?  /Von* 
dum  intetligitii,  neque  recordatnini  quinque  panum  in 
quinque  millia  /lomi/itfm,  et  quol  cophinot  iumpshtit: 
iSeque  teptem  panet  in  quatuor  millia  ftominum ,  ei 
quot  iportat  iumpiiitii,  Qtifire  tton  itttelUgitii,  qiiia 
non  depane  dixi  vobii?  caveie  a  fermetito  Vharinro- 
rnmel  Sadduca:orum.  S\c  rniiu  rcdargiiisse,  doccre 
luil;  ttiide  etsubditnr  :  Tunc  inlellexerunt  quia  non 
dixerii  cavendtim  a  fermenlo  panum  ,  ted  a  doetrina 
Vhariieeorum  ei  Sadducaorum ;  rermcnlum  euiin 
doctriiia  vocatur,  qu!a  slcut  modicum  fermentum 
totam  maaam  corrum^it,  ita  modicum  bssreticae 
doctrinae  tolam  ndem  coininaculal  (590). 

LX.VIII.  Venit  auiem  JciUi  in  partci  Ccetareie  Phi- 
kippi,  el  interrognbat  diicipulot  iuoi  dicent  :  Quetn 
dicunt  hominei^^esie  filium  /rommffMnterrogatDo* 
minus  discipulos  suos,  quam  opinionem  dc  eo  bomi- 

(590^  flier. :  c  Hoc  esl  f(M*u!enium,  de  qiio  el  Apo- 
sloliis  loquilur  i  Moilicum  feriiieiituin  loluiu  in;issutn 
<  corriimpit.  i  Isiiusmodi  fennentum,  quod  oiniii 
mtionevliaiidiim  cst,  liabuit  Marcion,  et  Yaieiilintis, 
elomnes  haeretici.  Ferntenuiiu  baiic  vim  liabet,  ul 
si  fariiiae  mistum  fuerii,  quod  parviim  viHcbaiur 
crescat  iii  uiajiis,  et  ad  saporein  stium  universam 
'  conspersionein  Iralial ;  ila  el  doctrina  iueretica  ,  si 
vel  modicam  sciniillnm  in  tuum  pecius  Jccerit,  in 
brcvi  ingcus  (lamma  saccrcsctl,  ei  lotaiu  lioaiiuis 
possessioncin  ad  se  irahit.  i 
(3Vi).S.  Aiig.  Scrui.  .\iii  De  verb>  ^  i  eir,  c  Ipse 


Munquid  el  vos  eamdem  opinionem  habetts?  Reipon- 
d§n$  Smou  Petrui  dixii  :  Tu  e$  ChriiiUi  Filius  Uiei 
vivi.  Decuerai  etiim  boc  Pelrum  respondisse;  quaie» 
nus  ipse  esset  princcps  apostolorum  (591).  Seil  vi^ 
deftmus  qnid  responderil  Pelrus.  Dicil  euiui  Gliri- 
sins:  Quem  dicuni  homineM  etse  filium  komim; 
dicil  Peirus  :  Tu  ee  Cliri^ui  Fitiui  Dei  vivi*  Ule  de 
hoiiiine  iiiterrogat;  iste  Dei  Filitim  liominis  filium 
ossc  dicil.  ttlo  igitur  qui  csl  FiUus  Dei  vivi,  idetu 
ipseesi  et  Alius  bomiiiis.  Uiideelbeaia  VirgoMaiia 
Theotocoi  vocatiir,  id  esl  Dciini  el  liominem  parieus 
(30i) :  *  qiiod  qiiia  Nestorius  coiifiteri  iiolttil,  ab  Ec* 
clesia  expiilsiis  el  damiialiis  est.  Respoudeiis  aulem 
Jestis  dizil  ci  :  Beatut  et  Simon  Barjana  quiacaro  ei 
l^  iatiguii  non  revetavit  tibi^  ted  Puter  meui  qui  ett  in 
ca'Hi.  fiealus,  inqiiili  cs  Siuiou  Darjoiia  :  Sinioa 
OHusculttmbne;  Darjona  eiiim  filiut  coiumbof  iuler- 
pretalitr  (393).  Sed  qnare  columbs  fiUus  Petrus  di- 
ciiiir?  Qiue  esl  isia  coluiuba?  Legiioiis  eniui,  ia  spc* 

enim  Pelrusin  apofitolorum  ordiuc  primus,  in  Cbrisii 
aiiiore  promptissimus ,  sirpe  uniis  respondil  pto 
-omuibus.  >  Id.  serin  .\xxiii  l)e  Vcrbis  apostol. 

(392)  Delparam  Lalinj  inlerprciauiur.  SyiioJicoQ 
adversus  tragcediam  In^naei  cap.  15  apiid  U:«lu7.iuui» 
CoUecl.  iiov.,  etc.  <  Dei  parlriceui  ;  i  A.  Cr.ccis,  iil 
Kpbreuiio  ap.  Pbotimu  Cod.  2!28.  dicilnr  aliis  verbis 
fiirvnp  Btw.  Vid.  Allat.  De  tilurg.  S.  Jacob.  Svice- 
rum,  Dii  C;iugium>  eic. 

(393)  S.  Ilieron. :  c  Ergo  cx  confessione  soriiMir 
vocabulniu,  quod  re^elalioueiu  es  S^Mrilu  sancil»  tia'- 
boal,  ciijus  ct  filius  appellandus  sil.  Siquidem  BHijfir 


B 


f\i  COMME!IT.  m  MATTH 

€  e  fOlomte  Splriitim  S.  super  Cliristam  Dointmim  A 
itpfRirnlsse.  flujiis  tgllnr  columto  Alitis  esl,  i|ui  tdm 
vif-tiin  famqne  spirituali*m  sensrnn  habel.  Ut  enini 
H;  m*:tins  aif  ?  Quod  naiwn  eti  ex  came^  earo  est ;  et 
r,v9i  natHm  ett  rx  spiriti,  $pifitus  eU  (Jcan.  iil,  6). 
UiHle  et  sttlMlitur;  ffifta  earo  et  sangwt  non  revelaiU 
iibi,  sed  Pater  mens  ifui  est  in  eoelit.  Non  est  hxc 
sdcnfia  earnaHs.  nou  e$f  lia^c  fl<fes  cAmis  et  san« 
gninlsr  non  parentes  Uii  tct  (*aro  Ina  ista  fle  docue- 
rnrrt,  scff  Pater  meus  qilf  est  in  e<»Us(39i).  Slc  enini 
et  ApostoYiTS  iHcit  (/t(^  Gal,  i,  fG)  :  qiifa  noii  acquie- 
vitrarni  et  sangnini,  sed  vcull  jerosofymam  Tidere 
l»ctnim.  Ei  ego  dleo  iiW,  quia  tu  et  Petrut,  et  super 
Imc  petram  adificaifo  Eccletiam  meam.  Tu  dicis,  et 
vertiin  ilicis,  quia  ego  sum  CrirUlns  Fillns  Dci  vivi : 
€t  pgo  dlco  llbr,  qnki  In  es  Petnis,  fldc  forlis,  el  do- 
ctriiia  sta&His.  Nisf  cnrm  in  lioc  nomine  foriiludi- 
ncni  et  stn^iiliiatem  Christns  itiicllesissei,  non  ea 
quxs^qnnninr  proiiiins  addidisscl,  diccns;  et  tuper 
Imncpetramordilicabo  E(cVtiam  meam.  Si  Petruni 
lon  intelRgTs,  petram  respice  •  petro  autem  erat 
ChmiKs.  Sic  Igitnr  a  prlra  Pcinis,  sicut  a  Cbrislo 
niristinntis  (305).  Yiilt^Jinuis  itaqne  f|iiid  sit  ei  super 
huncpctram  ivdtficaho  Ecclestam  nieam.  Super  liaiic 
pcirani,  qiiam  tu  iiiodo  In  fidcl  njnd;imeii(uio  po- 
kn<5ti;  siiper  Tianc  fidem ,  quam  lu  modo  docuisti, 
tttcons :  Ttt  et  Chrittut^  Filius  Dei  vivi;  super  Laiic 
}iclrani  ct  siiper  liaiic  fidcm  acdificabo  Ecclesiam 
nieam.  ITuic  eniin  senlcntise  Aposioliis  concordans, 
ail :  (  Fiind^ktiieiituni  aliini  neino  potest  poncre  prae-  p 
terid  quod  posituin  esl,  quod  cst  Christiis  Jcsus 
(/  Cor,  iii,  11).  >  Ac  si  dicat :  Non  est  alind  funda«- 
menium,  nisi  illa  pctra  qimm  Pctnis  posiiit  io  fiin- 
(lamentuin,  cum  diccret :  Tu  e$  Christus^  Fiiius 
Dii  vivi :  supcr  hanc  autcm  petram  sedificatur 
lota  Ecclesia  Dci  (590).  Et  porta  inferi  non  pree- 
^ralebunt  adver^uteam.  i  Qui  cnini  cccideiit  super 
liunc  lapidcin  confiingetur;  snperqncm  vero  ceci- 


-  PAUS  in.  Ckw  XVI.  fis 

derit  iapis  istc,  cnntcret  cuin.  >  T.uito  cnim  impettv. 
tamaque  fortiludinc  lia*c  pctra  fr.ilur,  tit  iniiroscou- 
teratt  porUis  comminuat,  ct  niilta  viriiis  vd  roiiitu- 
do  et  rcsisterc  valcat.  Sed  si  vi$  ctaliier  iiitclligcrd 
portas  inferi^  cognoscc  prius  porlas  cali.  Portia 
namque  cobII  aposioli  snnt,  cpiscopi  ei  snccrdoles»^ 
et  alii  qftoniin  doctrina  et  cxeinplis  caeH  palatiuni 
fidelimn  animu;  uigrediunlur.  Stint  igiiur  e  contr;^ 
pbrt«  iiiferi,  iudaei,  et  haerciici,  omnesque  scducto- 
res,  et  fldci  caiholicae  corniptorcs  :  pcr  hos  eiiim 
Infidenum  aniinx  In  iiiferiinm  intranl,  et  in  tcne- 
bras  demcrgunlnr.  Et  isti  quidem  contia  l:anc  pc- 
tram,  et  advcrsns  Ecclesiam,  qiix  stiper  eam  anlia- 
cata  est,  pracvatere  non  poterunt.  Et  tihidabo  claves 
regni  cceiorunt.  IIoc  cnim  qtiod  principalilcr  Petro 
dicitur,  cxteris  quoque  apostolis  diciiim  csse  iiiteN. 
ligi  debci :  ct  non  lantum  apostolis,  verum  cti;ini 
eplscopis  ct  sacerdotibus.  Istis  eniin  et  cl.«ve$  et 
potesias  a  Domino  dat:i  est,  ut  noii  soliiin  Eccle- 
siain,  acd  et  coelos  aliis  aperiant.  Et  quodcnnqua 
Ugaveris  super  terram,  erit  llgatum  et  in  ccelis  ':  et 
quodcunque  soheris  super  terram^  eril  solutum  </  ift. 
catts,  lloc  cpiscopi  audiant,  de  munere  i^audcunt». 
(fe  poiestate  non  supcrbiant.  Si  euim  sic  ligaverini 
ntpetrus,  quidquid  ligavcrlnl  ligatum  erit;  et  qaid- 
qnid  sblverinl  solulnin  erit.  linilenlur  igitur  illaai. 
in  discretione  et  justilia,  qiieni  imilaii  voliint  in 
iigandi  atqoe  solvendi  potesuie.  Si  enini  alitcr 
egerinl  non  erit  raliim  qnod  cgerint  (51)7)  Idco 
enim  Iktc  soli  Petro  dicia  sunt,  quia  nenio  fidelior» 
ncmo  justior,  nemo  discrctior»  et  nemo  meliorcrai^ 
cui  bxc  verha  dici  poiuisaent.  Ideo  illi  soli  dicta 
sunt,  ut  oiunes  alil  se  in  illo  qnast  in  si)cculo  vi- 
(|eant,sic.TiveDdo,sicageodo,sic  ligando,  sic  soiven- 
do,  etapaceet  concordianon  recedendo^  Verum- 
lamen,  sicut  praelati  si  injuste  ligant,  ligandi  pote- 
slate  se  ipsps  privant,  ita.  et  subjecii  eiiam,  ai 
iuiusle  ligaii  siut,  si  lamen  sc  ligatosesseparvi- 


M  u\  nostra  lingiMi  sonat  filius  colnmha».  » 

(o9i)  S.  Leo,  sertn.  i,  ex  rccen.  Baller.  cap.  2. 
<1deo  t)entiis  cs  qiiia  le  Pater  metis  docnii,  iiec  ler- 
nna  opinio  tefcfcllii,  sed  inspirnlio  coelestis  instru- 
xii,  et  non  caro  nec  sanguis,  sed  ille  me  tibi,  cnjug 
&nin  Hiiigcnilus  fiiins,  indicavil.  > 

(395)  S.  Atig.  serm.  270,  n.  2.  i  Pelrus  nntis  pro 
caneris,  nnua  proomnibns:  Tti  es,  elc,  merilo  t:tle 
tesponsum  accipere  ineruil.  Beatns,  elr. ,  ipii.i  ego 
{^tra,  lu  Peinis;  nequeenlni  a  Petro  peira,  sed  a 
<  iiristo  Cbristianas.  »  fdcm  ferme  serm.  76,  n.  1. 
(390)  li»nc  evangclicaeseineniire  interiHelationcm 
^nimuiieni  bulMrl  A.  i;oster  cum  PP.  al!*s,  quos  re- 
icnst'1  eiiiinentissinins  Orsi  De  irr,  R.  P.  jud.  1.  H, 
p.  310,  el  quid  de  ea  dererncmlnm  sit  fuse  cxpticai. 
beeadem  senleiitia  cx  TT.  Gallis  Carolna  dii  Plessis 
d*Argentre  Elenv  Tii.  pag.  260,  scribil :  i  M.inifcs- 
luin  cst  Imsc  verba  <  Tii  cs  Pctrus,  etc.  »  a  Clirislo 
dicia  ruiasc  de  pecsona  Petrl,  qiiein  praicipiiiim  £c- 
clesi%  snae  fumiaincnlum  et  qniiatis  Erclesias  qiiasi 
cenirum  esse  voiebat :  ut  ex  perpetua  Ecclcsiai  ira* 
ditioiie  constal,  sexcenlisque  veterum  testlHioniis». 
qui  diseriis  verbis  asserueriiut,  Petnim,  ipsiusqiio 
«iccessores  in  ttomana  se«le  lianc  essePelram  fir« 
niis  ini  m,  supcr  qiiam   tbristus  Ecclesiaiii  suam 


fuDdavit.  Porra  cum  eadem  Scriptur»  ioca  varica 
scnsus  s.Tpissimc  paii  possinl,  nc  mireris,  si  qiiidam 
ex  sanctis  Palribiis  inierdtim  alio  seiisn,  qui  niagis 
ad  scoptim  stium  faciehat,  Ultim  iocnm  a  iiobis  ad« 
duciiim  inicliexerint.  Sic  S.  Hiiartns  ciim  ahts  qiii« 
busdam  quandoque  asserit,  lianc  petram,  siipcr 
l^  qnam  Cbrislus  Ecclcsiam  fiindavit,  csso  confcs!>io- 
nem  divinilatis  Chrisii  a  Peiro  faclain.  Sed  haec 
iiticrpictaiio  nou  exdiidii,  iim>  confinnai  prior^m 
seiisum  jam  ali.itum  :  num  confessio  a  Petro  facta* 
ipseinct  Pctrtis  cst,  quatcniis  ilhiiii  coiifessioneni 
cdidit.  Ab  ista  cxpositiunc  iion  innUum  ablmiunl  ii, 
qui  peirani  iiitcrprclantiir  Chrislum^  quein  Pe  nis 
erut  confessus.  Non  enim  inlclliguni  Cbrjstum  sini* 
pliciter  in  sc  spe<  laloin»  esse  iUam  peiram,  deqn;i 
in  cclebcrrimo  loco,  €  Tu  es  Pelrus,  el  super  huiic 
pelram,  ctc.  »  Cbristus  loquiiuF;  sedcssvCIiristnin, 
imateuus  cum  conf^ssus  esi  Pcuus,  scu  ipsuui irb^u 
relniiu,  qtiaieiiiis  conrcssns  csl  Cbrisli  iliviiiiiatriu. 
S.  Augusiiims,  qui  huc  inlcrpiciaiiuiie  sa*pius  iisiis 
esi  conlra  Donatislas,  qiiia  hcilict  l  a.I  proposiluiii 
suum  magis  lacicbn.t»  allriaiu  ip:o(|i:c  iij^probat  iii 
libro  Rctractationum  cap!  ii. 
(597)  Y.  liicr.  ad  limic  iocum. 


»U  S.  BRHNONtS  CPISCOPI  SIGNIEMSIS  2H> 

ptndaiit,  ipsa  sna  superbia  se  ipsos  arciius  ligant.  A  liis  cruclal,  et  alOigif.  Sfid  qoia  non  sulllcit  cruceHi 


I>e5iderent  ifitnr  soLvi  eliam  illi  qiii  sic  liganUir, 
spondeant  salisraclionem,.  qiiain  si  prselalusreripere 
nolaerit,  tunc  sciant  se  esse  soliitos.  Tunc  pra-cepit 
diuiimlU  $uii  ut  nemini  dicerent  quia  ipse  esset 
Chriuue.  VuU  enim  Dominus  nt  suo  icmpore  omnia 
dfcantur  et  6ant :  nondum  enim  tempus  advenerat, 
quo  discipuloraro  praeconio  roanifesiandus  erat(39S). 
Exinde  ccepit  Jesus  dicere  discipulie  stiu,  quia 
opcrtet  eum  ire  Jerosotymam;  et  muUa  pati  a  seniG- 
isUfus  et  scribiSf  et  priucipibus  sacerdotim,  £t  occidi 
et  tertia  die  resurgere,  QisOvi  cnim  Doiiiinus  discipu- 
lis  futura  praedicit,  et  se  sponie  paii  ostendil,  et 
e^rum  fidem  confirmat :  sccundum  quod  ipsc  alibi 
aiil :  €  El  nunc  dico  vobis  priusqiiani  fiat ,  ut  cum 
faciam  fuerit,  credalis  {Joan.  xiv,  29).  i  Et  assu^ 
men$  eum  Peir^us,  ccepit  inerepare  illum  dicens; 
aifMt  a  te^  Domine;  non  erit  libi  hoc.  Qui  conversu$ 
dixil  Pelro  :  Vade  post  me,  Satanas,  scandaium  e$ 
mihi;  quia  non  sapis  ea  qua:  D^i  sunl,  $ed  quie  homi-^ 
imm.  Tade,  inquii,  posi  me;  seqiKre  ci  imiiarc 
me;  ut  sicut  egomorlor  pro  lc,  ila  et  tu  moriaris 
propter  me  ($99).  Noli  milii  esse  conlrarius,  noli 
mese  Yoluniati  resislere,  noli  divinls  consiliis  obvia« 
re.  Sic  enim  oportet  fieri,  quia  slc  est  ante  teinpora 
praedestinatnm,  et  a  prophetis  pracnuntlatum.  Uoc 
est  enim  quod  alibi  ait :  €  0  stulti  ct  tardi  corde  ad 
credendum  in  omnibus  quae  locuii  sunt  pi:opbetae  : 
uonne  sic  oportuit  pati  Cbrlstum  et  resurgere  a 
mortnis,  ei  ita  inlrare  in  glnriam  suam  (Maiih, 


tollere,  idco  inox  sulKiidit  dicens,  et  sequalur  wu 
(400).  Qui  eiiiin  Dcuin  non  sequitur,  ei  quidem 
ncquc  crucem  toUerc,  neque  carncm  aflligere  prod- 
esL  Unde  Apostolus  :  <  Si  tradidero  corpus  oiearo 
ila  ui  ardeain,  cbariiatem  autein  noii  babuero»  nlhil 
mibi  prodesl    (Cor.  xiii»  3).   i    £l    Domiaus    de 
his  qui  omnia  opera  sua  faciunt,  ut  videanlur  ab 
bominibus,  quamvis  mulluin  jejunent  et  carneoi 
cruciciit  et  aiDigani,  dtcil   larocn  quia  receperuht 
mercedem  suam  {Matih,  vi,  2).  Non  prodest  igiUir 
liidsei),  non  prodcsl  hypocritas  et  bafretico  cniceni 
porlarc.  Quarc?  quia   iion    sequuntur  Chrisluin  : 
Cliristum  enim  sequitur  qut  euin  imiiatur.  Vis  seqoi 
Cliristum?   Eslo   huniilis,  paiiens   et  niiserioora; 
II  cslosiiie  odio  el  simulaiione;  sis  Deo  ol>ediens  et 
proxiiiium  diligcns.  Hac  enim  via  Christiis  incedil  * 
per  baiic  igiiur  ambuh^  si  vis  cum  se(|uL  Nis*  euim 
per  hatic  ambiilaveris,  cum  non  sequeris,  eiiamsi 
seqiil  videaris.  Mulli  cnim  diaboluni  sequuntor^  qui 
Cbristuin  sequi  videntur.  Qiit  euim  voluerit  animam 
sunm  saivnm  facere,  perdet  eam,  Quis  igitur  salvabit 
animain  snnin,  si  ille  eam  perdii,  qui  eain  saJvare 
coiiicndil?  Qnoe  est  ista  aniiua  quam  perdcrc  debe- 
n)iis?  Isla  cniin  aiiinia,  liaec  vita  pResens  est :  qui 
igiiiir  9l:erius  viiae  oblitiis,  hanc  solam  prsesenieui 
viiam  diligri;  ct  banc  qiiidcin  perdct,  el  aliam  noii 
b:il)el)it.  Qni  aulem  perdiderit  animam  $uam  propter 
me,  inveniel  eam.  Bcali  ilaque  marlyres  qoi  hanc 
viiain  pcrdidernnl,  ctaniinns  suasiisque  ad  morteiu 


ixiv,  i5).  »  Sapiebnt  igitur  Pctnis  qii;e  hominum  ^  non  dilexeruiit,  isti  cniin  invcniciit  vitam,  non  qua 
wnt,  qoia  huroannm  consiliuni  dab.it,  sed  non  sa- 
i|:ebatquse  Del  rihl,  quin  ba^c  secreta  divini  consilli 
quibits  horoo  redimeretor,  ignorabat. 

LXIX.  Tiinc  J^iii  dixitdi$eipuH$  suis.  Si  quis  vutt 
post  me  vMre^  abneget  g4  semetipsum.  Debet  enim 
iinusquisque  homo  negare  seipsum,  non  quod  bomo 
slt,  non  quod  Adelis  et  Christianus  sil :  sed  si  idolo- 
latra  foit,  si  infidelis,  si  adnlter  et  fornlcator,  si 
ciipidiis  et  aTaros,  tatcrn  sc  esse  neget,  lalemse 
non  esse  osicndat.  Ostendat  auiem  non  voce,  scd 
operatione :  dicat  cum  Apostolo  :  <  Yivo  auiemjam 
uon  cgo,  Tivii  veroin  me  Cbrisliis  {Galat,  isSO).  > 
\jTebat  enim  Apostolns,  sed  non  ipse,  vivebat  non 
Saolns,  sed  Panlus :  negaverat  igitur  sc  ipsum, 
roultum  jam  diflrcrens  a  seipso.  Sequitur  :  Et  toUat 
crucem  snam  et  $eqnatur  me.  Crucem  enim  suam 
ipilit,  qui  carnem  suam  cum  Tillfs  et  concupiscen- 


/398)  Hieron.  «  rolestaulem  fieri,  ul  idcirco  anlc 
passionem,  et  resurrectioneni  sc  nuluerit  prxdi- 
cari,  ut  eompleto  postea  snngiiinis  sacrsunenlo  op- 
portunius  AposioMs  diceret  :  c  kuntes  doceie  omncs 
gentes.  > 

(599)  Est  hvec  iiiterprclalio  S.  Hilarii  capile  16, 
n.  iO.  Petro  ait :  c  Vade  relro  ^osl  nic,  id  est  ut 
exemplo  se  passionis  seqinitur.  i  LditorManrinus  ad-. 
notat,  iln  cideni  verba  cxplicasse  Origcnem,  in 
e<litione  Htierii,  png.  285.  Ambrosium  lib.  i  dcAbra- 
hain,  nuin.  55,  ct  Eiisebium  Ib.  i  contra  Marcellum, 

(i60)  ChrysoHt. ,  homil.  56.  Tria  distitigiiit  abne* 
Sfnre  seipsnm,  tollerc  cruceui  suaiii,  et  Cbristum  sc- 


leniciniqne  $c«l  aetcrnain  viuiro.  Quid  emm  proda$i 
homini  si  mundum  umversum  incretur^  ammoi  vero 
suos  detrimenlum  paiiatur  ?  Quid  cnim  prodest  Ro- 
mnnoruin  principibns  muudum  adlcmpuspossedisse, 
et  pro  aniinarum  s.ilute  nihil  egisse,  cum  illorum 
cadavera  in  pnlverem  revorlantiir,  et  animai  jo  i^^ 
ferno  lorqueaniur?  Si  cnini  diccretur  libi :  Sis  loio 
boc  niense  divcs  et  potcns,  facias  qiiidqiiid  Telis, 
utei-ecarnis  Tolnpialibns  sicul  placci,  ca  tainen  coii- 
ditione,  ut  tibi  ocnli  cruantiir,  onine  solaiium  ioU»« 
lur,  et  toto  tempore  tIUc  tua;  in  faiiie  et  siti,  ia 
omni  cruciaiu  et  omni  miseria  vivas  :  nunqiitil 
llhid  tale  bonum  hoc  lenore  susciperes?  Kl  quidcni 
tota  b^ec  vita  pncsens,  nec  meiisis  est,  nec  uniiis 
diei,  vel  horx  sptium,  ad  illius  aeternx  infelicitaiis 
oompaBationem  :  cui  miseri»  ncque  finis  est,  neqtie 
pcena  similis  invenitur  (401).  Aut  quam  dabit  komo 

qui.  I  Possetenim,iiiquit,  aliquis  lalhi  pali,  Cliri- 
sium  tamen  non  sequi,  si  nibil  Tidniicet  propier 
ipsum  palerctur.  i 

(401)  Hilar.  €  Qnid  enim  prodest  occupasse  miin* 
dum  ei  toto  terrcnae  potestaiU  domlnnta  oplbus 
saeculi  incobare,  si  perdenda  anima,  et  suscipicn' 
dum  Titsp  detrimenium  est?....  quid  aCreremits  Sil 
Tiiara?  praeparatos,  credo,  terrenaruro  opum  futiiris 
cominerciis  thesauros,  ambitiosos  digntlatuni  ta* 
maeqoe  liiulos,  aut  Teieres  delicuia:  nobiltlatis  ima- 

Sines?  neganda  sunt  haec  omnia,  iil  inetioribus  abun- 
emus ,  et  coniemptu  uniTersoniHi ,  Chrtslus  se* 
quendus  esi,  et  «leriiitas,  spiritalium  lerrenoram 
damno,  est  comf-sranda.  i 


217  COMHm.  l!iliAmi.  -.  PAHS  IM.  CAF.  IVll.  m 

(ommuiatiknem  pro  nwma  9tta?  NqIU  enim  coinmii-  A  bnjns  vil.x  laborc  Aiiito  qtii  in  sex  tlicfbvs.  a|rtiur« 


laiio  est,  nuUmii  pretium  esi,  quo  salvari  atiima 
possil,  nisi  fiiles  el  p(£miehiia  :  si  enim  sino  lils  <le 
liac  Tfia '  exierit,  jam  nnllo  preiio  iiUerius  redinii 
piest.  Unde  Psalnits!a  alt :  c  Qui  coiifidunl  in  vir- 
liilesda»  et  in  muliilurline  divitianim  siiaram  glo* 
rianUir.  Frater  non  redimet»  rfuliinet  liomo :  non 
dabit  Dt*o  placationem  stum,  et  pretinm  redemplio- 
nis  anim»  suae  (P$aL  xLvin,  7).  » Jdeoqiie  laliorabit 
i.i  apiemum,  et  viret  in  tormenlls  usque  iii  linem. 
fltiui  enim  hominiB  veaiurui  €$t  in  gloria  Vairit  hui 
enm  an^Ut  mmU^  ei  tune  reddet  umeuitfue  (4(li)  se^ 
cmidHm  opu$  eJH$* .  Venil  enim  prius  buuiilis,  ul 
jtulicareiur  filius  bomiiiis;  venici  autein  iicrum  su- 
bliniiseiexee!i!ts  In  gloria  et  bonorc  et  majcsinie 


reKoquiiur  <  sabbatismns.  et  requivs  populo  M 
{Uebr.  iT,  9).  >  MuUum  igUtir  desiderare  dttliciniia» 
ui  bi  scx  dies' trauseant,  quatenus  regem  nastrum 
in  sao  decore  suxquc  ma]eslAtis  gloria  videamns* 
I  Sciiuns  enim»  ait  Joannefi,  qub  cum  apparuertf» 
siiniles  ei  erimus,  qiiia  videbimus  eiim  sicuti  est 
(/  Joan.  III,  2).  >  Et  re$plenduit  facie$  ejue  sieui  eai^ 
veslimentn  autem  eju$  facta  $uui  alba  $icut  n/x.  Nibil 
evangclisla  sole  siilenilidius,  niliit  uivo  caiMlidius 
invenire  poienit,  cui  Cliristi  Cacieni  et  veslimeiita 
assimilarct  (405).  Nos  tauien  sole  splendltliorcin 
cuin  csse  nou  dubitamus :  noii  eiiira  creatura  Grea^ 
tori  »d  plenum  siiiiilis  potcst  essc«  Et  eeee  apparuU 
illi$  Uoy$e$  el   Elia$  cum  eo  laquenle^,  Sed  i|uare 


pulema,  ut  jvdicet  nwndiim,  et  reddat  unicuique  ^  Moyses  et  Elias?  hi  Moyse  namtiue  lcgem«  in  filia 


sccundum  opera  sna.  Deu$  enini  manife$lu$  venieit 
J>eu$  Msfer,  et  non  eilebit  {P$nl,  xlix,  5).  El  qiiasi 
aliqnis  diccn't  :  Uiinam  iilain  gloriam  aliquando 
videamus ,  snbiltdit  tlicens  :  Amcn  dlco  9obi$^  la/il 
qtudam  de  hie  Uantibne^  (fui  non  gu$tabunt  mortem 
dimic  tideaut  fUium  komitti$  venieniem  iu  regno  $no. 
Si  eiiim  de  illo  regno  el  de  illa  gloria  lioc  iiKclli- 
gamtis,  in  qua  modo  euin  angelis  suis  se  judicatu- 
nuii  venire  promisit,  starc  non  potest :  nemo  enim 
ibj  erat,  uUi  Dominus  ista  difcbat,  qiii  mortcin  jani 
noii  gttslavcrit ;  ipse  tanien  adjiidiciinn  nonduni  ve« 
nil.  Qiialiier  auiein  ba^c  iutclligi  dcbeanl  seqiicntia 
manireslanu 

L&X.  [CUr.  XViL]  (403)  Ei  posi  die$$ex  a$sttmp$U 
Jt$u$  Petrnm  et  Jacobum  et  Joannem  frairem  eju$y  et . 
duest  Ulo$  in  mon'em  excel$um  $eor$ttmt  et  transfi- 
guratn$  $$i  anle  ev$  Isti  igiuir  sunt  de  qitibus  modo 
85  dixerat :  c  Qui  iton  giistabunt  iiiortem,  doncc 
videant  illiHm  bomltiis  venicnlem  in  regno  suo 
{Mattk.  ivi,  28);  i  id  Cbt  apparentem  in  virlute  et 
gbrta  regni  sui.  Transfignralos  cnim  Dominus,  talis 
tanc  in  raonte  tribns  istis  «um  discipulis  kpparuil, 
qnalis  pott  batic  vitani  (40i)  in  regno  suo  cunctis 
snis  fldelibas  apparelHl.  Sed  quare  Salvator  noster 
in  iHatn  snac  clarilatis  speciem  traiisfigurare  se  vo- 
biit,  nisiiit  iliins  gloriac  qiiaiii  praedicabut  nos  red- 
dt*ret  certiores  ?  Unde  ct  trcs  suos  discipulos ,  qui 
Eectesiac  colvnin.ie  alibl  vocanlur  {Galat.  ii,  9),  nd- 


prophc:as  vi.leuius  (iUG) :  vidcnt   igitur   apouloli  . 
Moybeti  et  Eliam  ciim  CbriaJo  hMtueuies,.  'vitleiit 
legeni  et  propbclas  ei  testiiuonium  daiites.  Umle  ot  . 
lltfbacuc  propbeta :  t  hi  raedio  duorum  animaliom  . 
cogiiosccrts  (407).  >  Usqiie  botlie  nair.que  iu  medio 
duorum  aiiimatium,  in  mcdio  Moysts  et  Elie»  id  qst- . 
in  lege  et  pr<»plieiis  Cbristus  oogtioscitifr  etvidetwr*  . 
L('ge  libros  MoysiSv  lege  propbetarum  lilMros,  ibi . 
Cbristuiu  invcuies,  ibi  eiuu  coguosces»  et  videbie :  * 
ibi  cnim  iransfignratur,  ibi  siiis  fidelibus  cjus  ma«>  - 
jestatis  gloria  revelatur*  l.oqiiebautur  autem  isit 
duo  viri»  ut  Lucas  ait  {eap.  i&»3l)t  ^mul  cuni  iesii 
de  morie  ejiis  qttam  in  proximo  passurus  orat.ui-. 
Jerusaloin  :  et  foriasse  laeti«  quia  videlHiBt  smo  te»: 
demptioiiis  totiiisi|oe  liiunaDt  geoeris  diem  appio*.' 
pinqtiarc.  Re$ponden$  autem  Veiru$  dixii  a^  Jleesim ^* 
DomiHe^  bonum  e$t  no$  hie  e$$e;  st  vfa^  faciamna^,. 
hic  tria  tabernacula^   tibi  umum^  Moff$i  «iimii,  fl 
Elias  uttum.  lif>gtiovii  igitur  Pelrus  et  Moysen   ei 
Fliain,  qiios  nunqnam  amplius  viderat,  qnamvis  oi 
alii  evaiigelista:  dicunl,    qutd  dieeret,  isiioraret* 
Adkuc  eo  loqmente^  eece  nube$  Incida  cb^mkramt^ 
eo$;  et  ecce  vox  de  nube  dicen$  :  llie  e$i  FiHu$  mem$ 
dUeciu$^  in  quo  mihi  complacuif   ip$mm  audi4e*  In- 
iwbo  eniin  Deus  apparuit,  quia  ia  sua  majestale  ab  ^ 
liominilms  videri  non  potesl ;  sieut  ipse  ail :  c  No«; 
iue  videbit  homo  et  \\yel  {Exod.  xxiiif  M). » Poesn*.. 
mos  autem  per  hane  nubem  drvinam  ScriptHram, 


esM  Toluh,  qui  biijns  lanL^e  visionis  lestos  existe-  0  significare,  qiix  aqua  sapieiili» ,  pleua,  inteUigeuti  < 


rait  Snfllciuiii  eniin  istl  trcs  ad  hoc  testificnutlum, 
quia  sicnt  scripinm  est,  <  hi  orc  duorum  vel  Iriuin 
leslium  stabit  omne  verbnm  {Matili.  xviii,  16J.  i 
Quis  enim  non  credat  qi:ol  Pelrus,  Jacobus,  et 
4(»aiine8  tesianturt  neete  autem  in  excelso  monie 
UU  fiebant,  qnap  postmodum  in  coells  ficri  debebant. 
Fiuot  vero  post  dies  sei,  quia  ut  Apostoius  ait : 

(40%)  Sccnndam  opera  ejns. 
(403)  Est  homilia  snpposlii  Emiseni  Sabb.  post  i, 
Dointii.  Qiiadrag.,  pag.  6i« 

*  (46i)  Beda :  t  Qualis  aposteiis  timc  apparuil,  t:>lis 
post  jndicium  omnibus  eleclis  app.irel)ii.  » 

•  (405)  Deda:  <  Nam  qui  nihil  sole  clarios  novimus 
videre,  Ideo  non  solum  Domini,  scd  et  s;incio* 
runi  gloria  in  rcsurrcciionc ,  soiis-  as^c  lui  coin- 


bus  lucidfi,  non  intclligei}tibu6  oliscuni  apparet.  lu 
bac  aulcm  nube  omnjpoleiis  Deus  audiri  quidouv 
poiest,  videri  autem  el  iutclligi  sicuii  est,  ouviiiK)^ 
non  poiesU  Ubiqnc  euim  euiu  lottueult^in  autliinus^. 
Bosquaui  aulem,  nisi  per  speculuiu  el  In  aenigmatev 
euin  vitiemns  :  ip^e  enim  in  propheiis,  ipse  in  .ipo** 
slolis  loquilur.  Undc  ipse  Doininus  ail :  <  iNon  cuin^ 

pnrainr.  t 

>  (406)  Ilicron.  <  Lex  osiendiuir  et  propbcta^,  qui  e\ 
passionem  i)ouiiiii,etrcburi'eciionem  crebris  vocibu% 
ttuntiariinl.  > 

(407)  C:ip.  111,2,  cx  vers.  L\X,  qiiam  mcmorat  qoo-. 
quc  tJieroit.  ad  lialMic.  et  adliiiitet  ficUesia  in  iractt^ 
ad  1.  Propb.  fer.  6  Pamsc.  <  fu  incdto  duorum  auir^ 
malium  to.i((df:sceris.  > 


2lt  :      £.  UllUffaiMS  EPISCWI  SI6M1£NSIS  ^^ 

\o6  0Ui»  4|m  UiqniiiMiii,  seil  i}»triliis  P;iltis  vc^lri  A  lionein»  iuibeoniBi  pA|Mihi6  iiaf|uo  ail  illiiil  tempu». 


qin  lnquiiur  in  vobif»  {Mmih,  s,  20).  i  Nuboiu  igiuir 
YiJeve  posiutinis;  ipsum  tnitem  «fui  in  nube  loqiiiiur, 
vi«ler«  iioa  possunius.  Matti  ei  modo  io  b»e  uule 
sacri  Evaiigclii  (i08)  eum  loquentcm  audimos,  ewn  . 
tameti  noQ  vitkiiitts :  cujus  entro  nisi  illius  vox  esl 
lioe  qaod  istae  littenc  sonanl :  Uic  e»i  fUiu$  meui 
dlUclut  if  qaa  mihi  bine  eomipiactti?  Bcue  Htim  in 
Filio  sim.siUi  cemplacuit*  |tii  in  bainiuis  creaLione 
8  bi  Uisplicuiu  Undeipseaii:  i  Ptcnliei  iiic  fecisse 
limirmein  (Gett*.  IV,  7)*  i  lluneauieni  aiitiirc»liuieet 
credeire  el  obedire  nos  aduioiicl.  Cui  euini  uLsi  so- 
piemia),  justitiaey  el  veiiiuti  credere  del;emiu?  Ipse 
enkn  esiOci  virius,  el  Dci  sapieuiia  :  ipsc  esi  via, 
VcfilASf  ei  viia*  £l  audieHles  ditcipdi  eecitleraut 
in  fociem  $uamt  et  limuenua  ^aide.  {^u^i  eniin,  si 
S|ieoieui  ojqs  vidisseiil ,  qui  cjus  vocoro  rerru  iiou 
potaenint?  Et  aeeesen  Je$n$^  et  tetigii  eds,  duitque 
et$  :  Sur^lef  Hdite  limere.  Bcali  illi  qrios  latigiUe* 
sust  beaii  iiliqnos  sulus  iatigit  el  vita.  illi  eiiim 
suiiguiH,  itii  stno  liinoreet  securi  flunl  (409).  Roge- 
muft  igiiur  eum,  ni  et  nos  tangai,  et4i  somiio  stiipo-< 
ris  ei  fj%  insiplentiseexcitei,  atquead  se  videiiduin 
oeulos  irobis  apertat.  LeMutee  uutem  ocuiae  sunj, 
Mwifltfm  vtiforttiii,  iiisi  $oium  Je$um.  Snflicil  enitn 
videre  ieaum  :  sufficil  videre  illani  liicein,  quatn 
qni  sequitnr  nou  auibulat  in  teiiebris,  sed  babebti 
lumen  vilae.  £i  de$cettdenlihu$  iUi$  de  monie  pnrce^ 
pit  Je$u$  dieene :  Kemini  dixeriti$  vi^ionetn ,  dontc 


in  sua  infideiltate  persisteiui,  ad  Ecclesiain  cenvcr- 
tctttr  ei  fidei  rcsiitueiur.  Tuoe .  eiiim  et  pleuiiudo. 
geniium  intrabii  ei  Israel  salvus  fiel.  J>ico  autemi 
voki$^  quia  Eita$  jam  tenit  et  non  eognoverunt  eum^ 
$ed  feceruHt  in  eumqutecunque  roiuerunt :  $ic  et  fUiu$ 
hominie  pa$euru$  Cft  ab  ei$.  VeiitiiruSt  inqtiil»fsi 
Elias,  el  isHn  venit :  ct  ille  quidem  qui  jaui  veniu 
ineatu  resurreelioiicm  praBCCssti  :  iile  vero  qui  vcn* 
tiirns  esl,  gciicrati*m  omiiinui  rcsurreciionem  prx- 
cedet.  His  oulem  verbis  iHiie  inteUexeruntdiecipuli 
quia  de  Joanne  BapU$ta  dixis$et  ei$;  dictus  esl  enini 
ioanues  £Uas,  quia  pneivii  aiiie  Dominum  in  spi- 
rilu  cl  virtntc  ElisD. 

LXXIL  (411)  Et  cum  veni$$ei  ad  turbam^  mce$$it^ 
'  ad  eum  k^mo  genibue  ante  eum^  provolutue  dicene  :r 
Domine^  mieerere  fUio  meo^  quia  iunaticue  est  et  maie 
patitur.  Tales  enim  lunatici  dicuntttr,  qnia  sccuu^ 
duni  lun».  inuovallonem  magi8vexantur(4li).  A'(im 
$(Bpe  in  igncm  cadit  et  crebro  in  aquam ;  et  ebluli 
eum  di$eipuii$  Ivm,  et  nott  potuerunt  curare  enm. 
Re$ponden$  Je$u$  ait :  0  generatio  increduia  el  per- 
verea^  quoueque ero  vobiecum^  u$quequo  paliar  ro$? 
Taedel  ]am  Dominum  ctim  incrednla  JiHfetonini 
geiiie  babilare,  Uiide  et  alibt  ait :  Reiinquetur  robie 
domu$  ve$tra  de$erta*,  Afferte  liuc  Mum  ad  me.  Et 
increpftvit  iilum  Je$u$^  et  exi  t  ab  eo  dtrmonium ,  rl 
curetue  e$t  puer  ex  iUa  hora^  (Matik,  ssiii,  3'). 
Qiixrel  aiiietn  rorlasse  aliqtiis  qiiid  isia  signiUcci.i, 


fiiiue  Jteminie  a  mortui$  re$urgat^  Conveniens  eniin  r  qnonlam  Clirisii  miraoula  sine  aliqua  sigiiificulioiic 


eral,.tti  baec  taoia  ejiis  gloria  tunc  primnm  pr9e«!i 
carelur,  quaiiJo  camis  mortalilaie  exuius,  novte 
rrstfrrect-^iris  gloria  et  decore  iiiducrelur. 

LXXi.  (410)  Et  interrogarerunt  eum  diecipuii  dt- 
cen:e$  :  Quid  ergo  ecribm  dicunt  quod  EHam  oportet 
p%mumvenire?  Ajtdientes  euitn  dui»cipuli  de  resur- 
ri!i:iianc  fiUi  Jiotuinis,  uliiiuam  cl  gcneraieui  rcsur- 
ruci;ouem  inlcliexcruul;  quaiu  quidem  propter  liaec 
▼erba,  jam  proximaro  esse  arbiirabauinr  :  sed  ad 
laoac  scribarutn  dic^ta  repugnabaul,  qui  nisi  prius 
▼enirei  EUas,  eam  fieri  non  posse  praMlicabant.  At 
iUe  reepondene  ait  eis ;  £7ies  quidem  venturue  e$i^ 
et  reetituei  omnia.  Vcrum  esl,  iiiquii,  quoJ  scribai 
dicuni»  quia  prius  venturus  esl  Elias,  quam  illa,  de 


raro  inveniunlur.  Potest  igitur  homo  iste  JuJacontm 
populiis  intclligi,  cujus  filius  spirilus  est,  qui  ei  am- 
ma  vocalur :  secundttm  iioc,  qood  de  ipso  DomiHO 
dlcilur,  quia  inciinato  capUe  iradidU  fpiWiiim,  id  esi 
auimam.  Rogal  igitur  bomo  iste  pro  ttlio  SQO,  rogai 
populus  isie  pro  splrilu  ei  anima  sua.  Quare?  Quia 
lunaticus  csi  :  Stuliue  eniro»  ail  quidam,  vl /iiiiii 
mutatur  (Ecci.  xxvu,  12).  Msi  enim  Judaei  lunalici 
csseut,  nequnquam  eis  Dorotnus  dixisset :  <  Vos  ex 
patre  diaboloestis  {Joan.  tiii,  44)«  »  Vexaliitnqne  a 
diabolo  saepe  iii  ignem  invidi»  ei  furoris,  et  s^cpe  *n 
aquam  pravae  docirinse  et  erroris  mergebantttr.  Ilaee 
autem  geueratio,  qui  vult  intelllgerei  quaro  iiicre- 
dula  scniper  et  perversa  fueritv  legal  Moysi  ei  pro-» 


qua  vos  iulelligiiis,  resurreciio  fiai :  ei  ipse  cum  d  phetanim  libros  :  et  quouiam  populuro  istum  neque 
veiierii,  restiluei  omnia ;  qtioniam  ad  ejus  pnedica-      sacerdos  iieque  leviu  sanare  potuerunt,  ideo  bic 


(408)  Simili  rooilo  Gregorius  lib.  xvii  Mor.,  c.ip. 
(i,  I  Niibiiim  iioniiiie  pni>dic:itnros  EvanKelii  vciiire 
docct.  N:(in  ul  anclores  rudcs  noii  intindatioiic  scicii* 
ii»,  sed  iiioderata  pi^aedicutioiiis  distillaiionc  fuveaiH 
fUTf  ligsi  Deus  aquas  iii  nubibus,  »  etc. 

(4011)  llicnni.  i  Qiiia  ilij  jaccliniit  cl  surgere  tion 
poierant,  f|)se '  cleiiienler  accedii  ei  laiigii  eos,  nt 
laclu  iimoreni  fugei,  ei  debiliiaia  iiiembia  soliden- 
lur.  Qtt  is  nianu  saiiavi^ral,  sanat  imporio  :  €  Moliie 
limere;  »  |»iiiiMim  iimor  expelliiur,'ut  poslca  dociri- 
na  iribHalur.  » 

(410)  Cbrysol.,  hoinil.  58.  i  Nnn  ergo  a  Scripluris 
id  8Ciel)«ni,  sed  qiiomam  scribse  iilis  declarjbaui, 
Tiiigo  IkTc  opiuio  ferebiiiur...  Divin»  namqiie  Scri* 
piurio  (hios  udventus  Christi  tesiaiiiur,  quorum  :tU 
ter  jain    facuis  esi,   «ilier  vero  futunis  esu...  Swd 


sprib:e  isln  confundenlcs  ot  populiim  perA-erienles, 
secundi  advenlus  solummodo  rccurdabniiitir,  ei  di- 
cebani  ad  plebcm ;  si  Chrisliis  hic  esset,  iam  Bsias 
venisset...  Hitc*de  causa  Pliarisa&i  niisernoiad  Joau- 
nem  ac  iuierrogabanl ;  Klias  ne  es  lu?  niillatii  prio* 
ris  advcntus  nieulioiiem  facienies.  Quamsoluiioiiem 
a*tuiit  Chrisius;  quia  scilicet  Elias  tutie  veniei,  sci* 
licet  ante  secuiidiim  mcum  adveiilum ;  el  iiunc  jam 
Elias  vcnil,  ipsum  JoaniiCm  iia  vocaiis,  eic.  >  Vul. 
Origen.  itrucl.3  iu  Maith.,  Ilier.biceiin  epist.  ad  Al* 
g:is  cl  atl  Malach.  c.  3  el  4. 

(411)  €  Genibus  provoiutus  aoie  eum...*  cadii  io 
igiicui.  » 

(i\t)  V.  Franciscum  Vulosium  sacr.  Phiioa*  c 
71. 


S2l  COMMENT.  IN  MATTII  -  PAUS III.  CAP.  XVII.  Mi 

didwr,  et  obttili  eum  dUclpulh  tuU,et  non  poluernnt  A  iiii  necessarta  sitiiC.  Est  igitiir  hoc  mngtiom  ei  sln- 

g"i»re  pr.rslilhim  cunclls  lldelibos;  iit  In  mngnis 


curare  eum.  Oportehni  Igtlur  ut  eum    sanarct  Sa 

ni^iriianus.   Inierrogavit  autera   Dominus    patretn 

piieri,  ut  Harcus  ait,  quaniuin  temporis  essct,  cx 

quoilli  hoc  accidisset,  el  respondit,  c  abinrantla  r> 

per  qiiod  populiis  Iste  semper  a  priroxva  aetate  In- 

credulus  et  inflJeirs  fuisse  Inlelligitur.  Onde  Mojses 

diJem  populo  ait :  <  Adhiic  vivente  me  et  ingre- 

diciiie  vobiscuni,  seinpcr  contcniiose  egistls  conira 

Dominom,   quanio    mngls   cum    morluus   fueroT 

{Deui,  Kxxi ,  27).  >    Tune  aceetseruni  dUcipui 

ttd  Jetum ,  ei  dixeruni  ei  :  Quare  no$  non  potui' 

mu  ejicere  iUum?  Bicii   iHiM  :    Propter  incredu* 

litaiem  vettram.  Nondum  enim  apostoli  perfectam 

fidem  liabcb;inl  (<il5);  ideoqne  alibi  dicunt:(Do- 

miiie,  S7  (414)  aiigc  iiobis  fldem  (Lnc.  xvii,  5);  > 

lemqiie  :  <  Neqne  enim  fraires  ejus  credebant  in 

euio  IJoan.  yii.  5) :  <  Uude  et.  <  Siulii  et  tardi  corde 

adcredeuduin  {Lnc.  xsiv,  25) :  >  a  Domino  vocanlur 

Amen  quippe  dico  Tobit,  ti  habueritit  fidem  ttcul  gra- 

num  tinapit,  dicetit  monti  huic  :  Trauti  hinc,  el  traut^ 

ibit,  et  nihit  impottibile  erit  vobit.  Dixit  enim  supc- 

riusdcgraiio  sinapis,  <  qnia  luinimuin  est  omnibiis 

ftcuiinibus,  cum  auieni  creveril,  majus  esl  otnnibus 

oleribus,  et  iil  arbor,  ita  ut  volucrcs  coell  vciiiant  et 

habileiit  in  raiuis  ejus  (H a/f/i.  xiii,  Zt).  >  Hoc  au- 

lem  granuin  iion  solum  in  arbore  crescil,  sed  semen 

qiio<{ue  plusq^uam  cciUesiinum  et  oiiJIcsiinuiii  reddit. 

Quiigilur  babiierit  talcm  fldeni,  qux  ila  crescal  el 


tentationilMis  ad  oraiionem  et  jcjunia  eonfuglanl; 
slqtihiom  illa  mangtioriim  spiriiiium  genera  his  vin- 
cuntur  et  ejiciuntur;  qii.^e  alio  modo  ncc  ab  Ipsis 
Chrisli  (fiscipulis  moveri  possnnt.  Hoc  Itaqiie  vatdc 
notemtis,  hoc  valde  memort.-e  connnendemus,  liu- 
jiisqne  clansntse  scniper  in  otnnihiis  tcntalionibus 
incmores  slinus.  noo  auiem  maxlme  illl  aiidiaiit, 
qni  in  igncm  et  aquam  a  diabolo  prsccipitanhir,  td 
est(ll6)qni  spinto  fornrcatioiits ,  coneopiscenli^-e 
flamma  et  voluptalc  vetantur :  luxoria  eiiim  et  ignls 
et  aqoa  est;  igriis  qiiidem  quia  accenilil :  bn<fe  per 
Oseedicitur.  t  Omnes  adNlterantes,qua8i  cllbaniit 
succensl  snnt  a  coqiicnte  {Ote,  vtt,  4).  >  Aqtia  vero, 
quia  totuiu  hominem  effeminat  et  in  moililietn  re* 
olvli. 

LXXni.  Conrertatitihnt  Otttem  fit  Catita^a,  ditit^ 
ittit  Jetut:  Fiiut  hominis  tradendut  ett  in  manut  ha  - 
minum,  ei  occideni  eum ,  ei  lertia  die  rttnrget.  Ei 
contritiatt  tuni  vetumenter.  Hi>e  SHitent  utalii  ev»ngc<^ 
lisuedicnnt,  disctpuli  non  ]nteitigebant,elquidsignt- 
flcarel  interrogare  tlmebant :  indo  ergo  contt^tatl 
fnni  velienienter,  perqnod  daliirinle1l.gi,qitiapi*iii8 
quidem  non  {ntcilexerunt,  scd  postea  inteiligentea 
vehemeiiler  contrislati  sunt.  Ei  eum  venitteut  Ca^ 
phamaum  aceetterant  qui  didrachma  acdptebani  ud 
Petrum,  et  dixernnt  ei  :  Mngitier  vetter  nan  totr^ 
didrachmaf  AC/,  eiiam;  ei  eum  hnrattei  domnmr 


mulsiplicel,  Remperqne  fortis  et  indeficicns  perscvc-  p  pra^venii  eum  Jetut  dicent :  Quid  tibi  videiur  Simo%tt 


rct,  niliil  ei  iinpossibile  crit.  Unde  Apoblolus :  <  San 
eliiioquil,  per  fidem  vicerunt  regiia,  operaii  sunt 
jusiiiiain,  adepti  sunt  repromissionero  :  obluraverunt 
ora  leonuin,  exslinxerunl  impelum  ignis,  convalue* 
niDlde  infirmiute,  fortes  facii  sunt  in  bello  {llebr, 
xxi,  33).  >  Si  anleni  velis  rognoscere  qnid  /ides  pos- 
si,  legeet  coeiera  qiise  in  eadein  Epislola  coniineii- 
lnr.  Scd  qiiitl  est  quod  ait:  Dicetit  ta^onti  huic^  Trant^ 
luiic,  et  <rfiiisf6i/ /  Qiiid  est  inonti  huic,  nisl  illi  iiii* 
fiuo,  qucm  apostoli  de  siipradicio  hoinine  ticc  ejiccro 
iiec  inovere  potuerunt?  Quamvis  enlm  propler  su* 
perbix  alliludinem  mons  diabolus  dici  pOHsit  (415), 
lioc  Uimen  lu  loco  propler  ponderis  graviialem  qua 
jjunc  miseriiiu  heininem  opprimebat,  et  a  taltb us 


Reget  ierrw  a  qMus  aceipiHut  tributum  ei  cemumt 
a  fiiii$  fnif,  an  ab  atienitf  Ei  itte  dixU^  ab  afiea§t^ 
Dixil  t7/t  Jeettt :  Ergo  tibeti  tuni  plii.  Si,  inquit/ 
reges  ternc  non  a  fillis  suis,  aed  ab  allenis  Irihiifa 
accipiunl;  inanifesiunrcst  qnml  regom  fllil  ab  omiiip 
solutione  trilmtt  Kberi  snnt.  Qood  si  filii  regiim  Iri^ 
buta  non  solvunt ,  qnanto  magis  eg»  tributa  solvein 
non  debeo,  qiii  itlius  r^^gis  fllliis  snin  qui  e«l  Rox: 
regum  et  Dominus  d<miinanlhiin  (417)?  Li  au:em 
non  teandali%emut  eot,  vade  ad  mare,  et  miiie  ha* 
mumy  ei  enm  piseem  qui  primut  auenderii,  ioiiet  e$ 
npetio  ore  ejut^  inveniet  ttaierem;  iUu.n  tumene  dm 
eit  pro  me  ei  te.  Ecceenim  Balvator  noster  <fui  lri« 
buta  solvere  tion  debebat,  lamcn  ne  candolom  fle* 


lauiisqiie  viris  moveri  non  poterat,  saiis  congrue  D  ret,  Iribnia  persotvti.  c  Vac  igitur  ilti  perqren^catf 
iiions  vocatur.  Hoc  autem  genut  non  ejieiiur,  niti  pet  dalum  venil  {Matih.  xviii,  7) ;  >  sl  lameik  sio '  pe< e  «td 
orationem  ei  jejunium.  Quamvls»  inquil,  hlc  mons  acandaluro  evitare  poiest.  Non  enim  peccai  (,o  soi 
ei  hoc  genns  du.Mnonum  per  ficiein  ntoveatur  et  eji*  triboil :  pcccal  auiein  qoi  aKena  rapoit,  i  Cui  iglltir 
ciaiur,  ad  lioc  lainen  agcndiiin  el  oraiiones  el  jejtt*      trtbiiinm,  tribulmn;  ent  Tectigal^  vecligal;  cni  11- 


(415)  Hilar.,  num.  6  :  €  Crcdiderant  quidcm 
apostoli ;  ikOiMliim  tainen  erant  perfect;c  fidei.  Nam 
Dotniiio  in  tnonte  deinoraiite,  et  ipsis  coin  lorba 
resi<leniibo8 ,  qoidam  tcpor  eonini  tideni  relaxa- 
verai.  > 

(414)  Vnlg.,  aif  auge. 

ji15)  Htiar.,  c  Diabolum  moniem  cognontinavil» 
qiiia  in  ilio  splriiales  neqnitiae  sunt,  coulesbesque 
Mrtotes  per  eo8  i^icieiitla*,  el  in  ahitiidinein  marla 
tanqiiain  in  profiiiidnm  inferni  ahjigendas.  > 

(416)  Bcda  ex  liieion. :  t  Lunaticus  qui  in  coBpiQ 


iion  persistil,  8ignific:U  ros,'qut  niinc  in  ign^m  libidi* 
nis,  nnnc  in  aqiiatn  cupiditalis  feruniur.  > 

(417)  S.  Hiiar.  :  i  Utosimderct  J(%l  senones  e 
8'ibjcciure,  ei  ui  io  se  paternas  digiatalis  .  1  li.im 
conleslaretiir,  lerreni  privilegii  posail  Mxeini  l:mi : 
censu  ani  iribulis  re|[uia  fittos  uon  leneti»  |  otiu  qi  e 
ae  Uettemptoreui  animj»  uostne  coiporisque  ease, 
.i|uain  in  rcdcinpl!o:iero  sni  iiliquid  po&luta  .du  »^ ; 
qnia  rt*gis  filitini  extru  commuuionoHi.4»poriet  es^e 
rclqiiotum.  Scandalutu  igi  nr  praslaf,  ul  solvat; 
cje:eruin  dcbiio  iej;ls  est  libcr.  k 


m  S.  BRUNONIS  fiPISCOPJ  SIGIOEMSIS  uy 

inomR,  runorcm;  cui  konorciis  honorero  (/iom.  A  iiinitia,  sii  stn«  dolo  el&ioiiil.tiionc,  siiMne  super- 


XIII,  7j.  »  Aposioli  verlia  sunt.  llelius  esl  eiiiin  viris 
csUiolicis  et  ecclcsiasiicis  Indebiia  dare,  quam  ini- 
qiioruDi  conira  Ecclesiani  ariaa  conciiare,  cl  iinplos. 
ei  tyrannos  scaiidal  lare.  Considerandum  esl  autem 
quia  Salvator  noster,  ei  sccunduro  aliiid,  iiibuta  ab 
tfliis  snscipit ;  et  secundtim  aliud,  ipse  aliis  tributa 
persolTil.  Regis  enim  filius  irtbuia  recipit,  boininis 
autem  filius  tribula  persolvit.  Ciii  eniro  iiisi  regis 
88  fi''<>  pittces  niaris  tribuu  persolvuni?  Unus  pi* 
scis  vocaius  est :  statim  cuin  tributo  afliiil.  Si  omnes 
vocarenturi  simili  roodo  oroues  accurrerent  (iii) , 
oninesqne  sua  tributa  pcrsolvereni  :  el  quideui 
roulto  pbires  sunt  psces quain  boniincs.  Vide  Igitiir 
si  voluissct,  quanta  a  tributariis  suis  tribuia  Doiai* 
nus  suscopissei.  ^ 

LXXIY.  [Cap.  XYIII.]  /ft  Ula  hora  aceewrunt  di- 
ieipuU  ad  Je$nm  dicentn:  QutM  putai  major  eii  in 
regno  cmlorum  f  Acc>:sseriiiil  utique  discipuli  ad  Je- 
snm,  non  loquendo  scd  coKitantio.  Aiidiebal  enim 
Dominus  eorum  cogitaiiones  non  ininus  quam  lo- 
ciitiones;  quoiiiam  simili  iiiodo  in  ejus  auribusutne- 
qiie  sonabaut :  unde  el  eogiiaiionibus  sxpe  respon* 
det.  Ilocautcm  ideo  prxmisi,  quia  aJii  evangelisia). 
4i8Cipulos  ad  Jesum  nou  accessisse,  scd  cogitasse,  el 
tnler  se  in  via  tractasse  dicunt :  quis  eorvm  inajor 
4Ssse  videretur  (il9) :  Et  advoeam  JeiUi  parvulum , 
Oiaiuit  ium  in  medio  eorum ,  el  di^  :  Niii  eonreni 
fneritii,  et  eficiamini  iicui  parvuii,  non  intrabitii  in 
reynum  emlorum.  Merito  parvuinm  Doroinus  vocat, 


bia  et  ambitione:  sine  bis  eiiim  parvuli  sunl,  sine 
bis  et  apostoli  fiicrunt :  qualesciinque  cnhn  prius 
fiterint,  niagislri  tamen  monita  non  surdis  auribits 
stiscipienles,  tales  postea  facti  siint,  qualcs  eos  fieri 
inonuit.  De  bis  igilur  parvulis  Domuius  dicit :  Qui 
iutceperit  unum  parvulum  talem  in  nomiue  meo^  me 
iUicipit^  Qtiid  est  iii  nomine  meu  nisi  propter  noroen 
meum,  quia  Chrislianus  est,  quia  mvos  discipulus 
est,  quia  roeo  nomine  insiguitiis  est(421)?Qni  au- 
lem  bunc  in  Cbristi  nomine  suscipit,  non  solum 
suscipit  istum,  verutn  etiam  Cbrisliiiu  babiianiein  in 
isto.  Qui  autem  icandalixaveril  unum  de  pmitlii 
iitiif  qui  in  me  eredunt ;  expedit  ei,  ut  suipendatur 
mola  aiinaria  in  coilo  ejui^  et  demergatur  in  profun- 
dum  marii,  Multis  eniin  niodis  scauclalizantur  boml- 
nes,  miiltisqiie  modisdicunlur  scandala.  Quoeunqufi 
enim  modo  aliquem  oflcndas ,  et  ad  iiam  ei  indigiia- 
lionein  commovcas ,  scandalum  est  :  lalc  aulcin 
scaiidalum  non  €sl  ad  mortcin.  In  fide  vero  scanda- 
lizare  aliquem,  qualiter  Juda»i  et  bcretici  sxpe  £c- 
clesiam  scandalizanl ,  ad  inorlem  csl.  De  boc  auleui 
Domiuus  ait :  i  Bealus  est  qui  non  fuerit  scandaltza- 
tus  in  ine  (Luc.  vii,  25).  »  Meiius  esl  igiiur  bomiiti, 
ul  moriaiur,  et  non  qualicunque  morte,  sed  il.'a  qii» 
uiagis  trcinenda  essc  vidclur,  vidclicet  ut  cuiu  lua* 
gno  lapidc  in  profundum  inaris  dcnicrgaiur,  quani 
simpliccm  (432)  aliqiiem  et  pusillum  in  Chrisltim 
credcniem  scamlalizet,  el  a  fide  catbolica  deviai-ti 
faciat.  Metius  esl  enim  occidi  qiiam  occiJere;  qui 


til  <yus  ezeiivplo  iustruaniur  qiii  niajores  vidert  vo-  ^  euiin  occiditiir  non  ideo  bealitudine  privatur.  Legi- 


Innt.  Yideiis.  iiiquil,  hunc  parvuhim?  iilsi  ab  bac, 
8'.iilla  suliHinjuiie,  qu«  Tcstros  anlmos  periurbat,  ad 
hnjtis  paticntiain  et  buroilitaiem  couversi  fueriiis, 
1^1  elBciamini  sicut  parTiili,  siiie  invidia,  sne  odio, 
aine  superbia,  slno  arobitioiie ;  non  soluro  jnajores 
lii  ri^gno  coeiorufli  non  erilis,  verum  eiiam  illuc  non 
fntrabitis.  Ideo  euim  diabobis  inde  ejectus  esi,  quia 
^ajor  ibi  esse  voluit.  c  Deponil  enim  Doiuinus  po- 
^enies  de  sede  el  czaltai  huuuies  (Lue.  i,  52).  »  Qui" 
fiunque  ergo  humiiiaierit  ee  iicut  parvului  iite^  hic 
itit  majorin  reguo  enelorum.  Quiciinque,  inquil,  ei^ 
vobts  pliis  se  bumiliaverii,  plus  exaltubjtur  el  maJQr 
fke^  :  (H  »1  ad  biijus  parYuii  similituiliuem  ouines  vos 
liumUiaveriiis,  onines  ibi  inier  omncs  majores  eri- 
|is  <420).  Noii  igilur  ambilio,  sed  humiiiias  majores 
facit;  iHe  roajor  qui  huinilior.  Et  qui  iUiceperii 
liiiJim  partutum  talem  in  nomine  meo  me  iuicipit, 
Taiem  yidelicel  iion  ailaie,  sed  conversione,  ui  quod 
|sli  atlulil  xtas,  hoc  illi  afferat  sanclitas  et  humili- 
^is.  Sit  igitur  bumilis  et  patlens,  sit  absque  odio  el 


inus  eniin  qiiosdam  saucterum  mariyruiii,  lapidibu'1 
collo  ligatis,  iu  profundum  niaris  fuisse  demersos  : 
non  idco  laiueii  eos  credimus  beaiitudiue  essu  prlva' 
los,  qua  privantur  illi,  qiii  aliquem  scaiidalizaiit. 
Melius  esl  igiiur  bomini  ut  iu  corpore  occidaiur, 
quam  ut  in  fide  aliquem  scandalizet.  V<c  mnndo  a 
icandaiii.  Yae  illis  qui  sraiidala  conciLint,  el  qm 
scandalizantibus  credunl :  Ya^  basrclicis  et  schisma- 
licis,  et  his  qui  illorum  scquuniiir  errorcs.  Neccin 
eit  enim  ut  veniant  icandula^  Unde  Aposloliis  ait  * 
I  Oporlci  hau-cses  esse,  ut  hi  qui  probati  sunl ,  uia- 
nifesti  flant  (/  Cor.  xi,  19).  >  Qiiod  igilur  b.-creticis 
et  scbismaticis  fuit  vx,  boc  viris  catbolicis  necessa- 
riuro  et  utile  fuit.  Per  hoc  enim  Ecclesise  fides  nia- 
gis  claruit;  el  illi  mulio  amplius  uocuissenl,  sl  seni-r 
per  occulti  bituissenL  Micesse  igiiur  fuit  l)onis«  ui 
Yeiiirent  scaudaJa.  Yerumlamen  v<e  homini  iUi  per 
quem  icandalum  venit,  Quamvis  enim  mulla  bona  ex 
hocmalosubsecttta  sint,vstanienilli  per  quem  scaii- 
dalum  venit.  Non  enim  ideo  inala  faciebal  malos,  uibo- 


^418)  Hilar.  t  Cnm  primnm  pfs^^em  ndmonelor  in- 
Quirere,  ascensuri  ostenduotur,  ei  plures.  i 

(419)  Chrysost.  alio  motlo  solvii  hoiu.  S9  in  Maiih. 
%  Si  nbn  interrogasse  sed  secnm  id  cogiiasse  Mar- 
ciis  scribit,  non  sunt  opposita ;  nec  semel,  sed  his  ac 
lerlio  bsec  eos  eogitasse  crediderim  ,  et  luiii  demum 
foterrogasst*.  > 

(420)  Rilarius.  i  rtevcricmlum  igii!ir  est  ad  Siim- 
pliciialero  infantiuin;  quiii  iu  ca  cullocaii,  speci6n 


humtlitatis  Dominicae  crrciimfererous.  i 

(421)  Hieron.  i  Qui  lalis  fueril,ul  Cbristi  iinilelui 
humiliuteiu  et  Inuoceutiam ,  in  eoCbristua  siiscl|U- 
lur.  > 

.  (422)  Hieron.  i  Secnndum  rituro  provinctx  loqui 
lor,  quo  majorom  erimiimm  isia  apud  Yeieres  Ja- 
daeos  pocna  fuerit,  ut  in  profanduro  ligalo  aaxo  d€« 
mcrgeretur.  > 


Hj  UENT.  liNMATlll. --PARS  in.  CAP.  XVUI.  2)6 

lUTeiiirenl; qa» %\  fecissei, iion  lamenprose, sed con-  \  nafjinta  notem  qum  non  erravtTum^.Sic  non  eit  vo/nft* 

ta$  ante  Patrem  veutrttm  qui  in  etetit  e$t ,  «1  pereai 


tn  88  ^  fecisset;  sicui  et  ille  de  quibas  Aposlolus 
sit:  f  FaciamHS  msla,  ut  venianl  bona,quoruui  daiii- 
Baiio  jusia  est  {Rom,  iii,  8).  >  51  autem  maiiu$  tua 
telpe$  tuu$  $eandalizat  te\  abuide  enm,  et  projice  ab$ 
te,  Bonum  tibi  e$i  ad  viiam  ingredi  debilem  vet  c/««- 
ium,  ipiamdua$mattu$^  vetduo$pede$habenlim  mitti 
in  igneni  (Pternum  Quid  eniiu  per  luaiium  et  pedem 
iRlolligamus  I  nibi  aiuicos  ct  propinquos  nostros 
(123),  qups  vciui  propria  iiienibra  diligimus»  qnt 
etiam  quasi  manusei  pedes  nobis  iiccessarii  sunt? 
Isiiautem  si  nos  iu  Ade  scaudali/ant,  et  coruro  iui- 
^iia  coaversaUone  aninias  nostras  perire  sentimus, 
abscidaiqus  eos  a  nobis  et  a  noslro  consorlio  sep;w 
rerous.  ?(ihil  eaiiu  est  quod  conlra  auiuiain  diligere 


unu$  de  pu$ilii$  i$ii$.  Quis  esl  enim  iste  qui  liabel 
centum  oves,  ntsi  idem  ipse  qui  loquiiur»  iesaa 
Cbrislus  Dominus  noster  (i25)?Centum  enim  oves^ 
tola  angeloruro  ei  boniinum  mullitudo  inteiligitur« 
Ovis  euim  cenieslina,  iioroo  cst,  qni  non  so'nm  de« 
cima,  verum  ettaiii  decima  dedmce  (425)  a  Moyse 
sxpe  vocatur.  Ilic  auicm  lunc  erravit,  qiiando  prae- 
ceptuin  Dei  Iraiisgrediens ,  ponium  vetiiuni  oinc- 
dit.  Pro  liac  itaque  nna,  nouagiuta  novein,  id  esl 
totam  illaiu  angelorum  inultiludiiiem,  in  aliis  coelo» 
niin  moiitibus  Domiiius  dercliquit  (497),  et  liatic 
uiiam  qux  erraverat,  (|ua.*rcre  veuit :  qii:c  postqoaui 
inventa  est  et  Cbristi  sanguine  redeinpta,  lanta  pro 


debeamas :  non  palrem,  non  nintrein,  non  rratrem,  B  ipsa  in  coelis  cxsuliaiio  fuii,  quanta  pro  cxteria 


iieque  uxorcm,  vcl  fiUos.  Melius  est  eniin  nobis  ul 
siBe  bia  ad  vjlam  intremus»  quam  ul  siiiiul  cum  eia 
»d  poenas  el  mortem  ducaniur  a^teniam.  Id  ipsum 
atttem  el  per  oculum  significatur  :  sic  eniro  dicere 
soleintts  de  his,  qui  nobis  aliquem  vulde  amicuiu  el 
peeessarium  aufcrunt  :  Oculuni  inibi  eruii,  pedem 
wlhi  abscidit»  mauum  mibi  abstulit  :  non  lamen 
ipsa  re,  sed  qaadain  rei  simililiidiiie.  Videte  ne  coih 
ienmali$  uaum  ex  hi$  pu$iHi$»  De  illis  pusillis  dirit, 
qui  a  superba  allitu«line  se  liuuriliantcs,  paiicniia 
ct  buffliliuie,  pusilli  el  parvuli  sponle  sua  fiunU 
Tales  antem  coniemuendi  non  suiil :  de  quibus 
adbuc  subditur  :  Dico  autem  vobi$  ^ia  angeli  eo- 
rum  in  €atli$  $emper  videni  faciem  Patrie  mei,  qui 


omntbus  prius  iioii  fuemt.  Iloc  auteni  iion  idco 
factum  est,  ul  pius  ca^ieris  isla  diligaiur,  Sid  quia 
nulla  alia  de  periciilo  mortis  ad  vitain  rcdiii,  iti  qiia 
sui  amoris  gaudiuui  caetcras  osleiiderc  potuissent. 
Qnarovis  autem  ad  angeioruni  itumeruui»  ficcUum 
numerua  augeri  credatur ,  boino  latuen  qnasi  ui  a 
ovis  iiiler  ceiilum  eral,  quaiido  unu^  i.  uluui  cum 
uxore  el  iion  plures  erant  :  baee  cniui  uua  eirava» 
pro  bac  de  coelis  Cbristus  desceiidii  (428). 

LXXYI.  (429)  Si  auiem  peccaveriijn  ie  fraieriuuf^ 
vadeei  corripe  eum  iater  te  et  ip$um  $olum,  Si  te  au» 
dietii^  lueraiue  eri$  (ratrem  iuum.  Uxc  auleu  :iposio« 
lis  eonimque  successoribtis ,  episcopis  videlicdy  el 
sacerdotibus  Douituum  specialiter  dixisse,  ex  eo  ina* 


1«  cetiie  e$t,  De  angelis  eniiu  Aposiolus  aii,  quia  $uni  C  xtiue  iutelligi  potesi»  quod  niox  ipse  in  sequenilbiij 

rUmimuratorii  $piriiu$,  in  mim$ierium  mi$$i,  pro*. 

rtet  eo$  qui  htertdiiatem  capiunt  $aluii$  {Uebr»  i,  14) : 

venit  enlm  Fllius  bominis  salvare  qiiotl  perieral. 

>alde  Igilur  tiiueudnm  esl  tiequis  eos  scandalizel, 

ei  in  errorem  inducat,  pro  quibws  Dei  Filiiis  in 

iBuiidom  veiiiens,  ci  carnem  suscipiens,  semeiipbum 

hnmiliavil  faclus  obedieiis  usque  ad  morteiu. 

LlXy.  Qutd  vobi$  videiur  :  $i  fuetini  alicui  cen* 
ium  ote$^et  erraterit  una  ex  ei<,  it^HiM  relinquet  ne* 
MyifUa  novem  in  moniibue  et  vadei  qumier^  eam  qum 
erravii  t  Ei  $i  coniigerii  ui  invewal :  Mnen  dico  vobi$ 
q^iia  gaudebit Xifi^)  $ttpeream  magi$  quam  eupra  uth 


ail.  Amen  dico  vobi$f  quwcunque  ligaver.iie  $upar 
terram,  eruni  ligaia  ei  tn  ceelo^  el  quascunque  so/« 
veriii$  $uper  ierram  erunt  90  $otuia  ei  in  coelo.  Dude 
el  beiie  dicitur :  $i  peccaverit  in  te  fraler  iuu$  z 
peccal  auiem  lu  paUorem  qui  oves  aflligil :  peccal 
in  episcopum  qui  popuio  silii  comiiiiss.i  iitjuriaHi 
facit.  Ad  bos  eniin  pertitiet  corripere  ;  ad  hos  pei'- 
tinel  excotniiiunicare,  et  de  £celesia  pellere,  boc 
auletu  quo  onliiie  f jciatuus,  ipse  Domiuus  iios  docujl 
djceiis :  I  atle,  ei  corripe  eum  inter  te  et  ip$um  $olw^, 
Si  eniiu  boc  .faciainus,  nou  csl  uiide  Iraier  iiosicr 
jucrito  (450)  scaudaliaari  dcbcat,.  prJcserlim  cii^» 


(423)  Bilar.  c.  4,  n.  21  :  i  Abjicere  a  nobis  vcl    '     (426)  Vid.  Num.  c.  xxviii,  v.  13;  21,  29;  c.  x\ti. 
potius-  eniere  propluqitttates  chnrissiuiorum  nomi-  0  v.  10, 15,  etc 


Mum  admoneinur,  si  ia  iilis  aliquld  tale  ceniamiia, 
ne  tn  censorlium  criuiinis  eonim  d«  faniiliariiale 
veaiamDS.  >  llieioii.  ad  h.  I.  i  Si,  inqiiit,  ita  esi, 
quis  tibi  conjuticliis,  ui  tiianus,  pes,  ociilus,  el  csl 
uiiiis  aique  sotlicilus  et  aculus  ad  perspictendiim? 
Scandatum  autem  tibi  facit,  et  propter  dissonan- 
tiam  nonim  te  pertrabil  ad  gelieutiain,  inclius  csl 
utei  propiiiquiiaie  cjtis,  et  einolttmcntiscarnaliLiis 
careas,  ne  duiu  vis  lucrifacere  cognatos  et  uecessk- 
ries,  causam  babeas  rutuaruni.  Itaque  non  fratcr^ 
non  uxor,  non  filii,  non  amici,  noii  omnis  aflectus 
qui  nos  excludere  polesi  a  rqsuo  coeloruiu,  amori 
Domiiil  praeponatur.  > 

l424)  Vulg.  re(fft^il...  vadit^,.  gaudet. 

(415)  Cbrysolog.  scrm.  iC9.  i  Non  terrentis  paslor 
isie  esi,  seU  coelestis....  Ilomobabens  ccntuiit  oves, 
Cbrislus  est.  >  lla  et  Hilar.  ad  b,  J.,  Ambrosius , 
m^.  VII,  in  Lqc.  v,  aiios  ap«  Hieron.  ad  b.  I. 


(427)  Ambros.  llb»  vii  in  Luc.«  ad  cap.  xv.  i  Divea 
igilur  pastor  ciijus  omiies  itos  ceiiiesiuia  portio  siH 
inus,  babet  Aiigcloruiu,  Doiiiiuaiioiium,  roteslatiim, 
Thronoruiu,  alionttnque  innuiiienibiles  greges,  qiies 
In  moiitilius  dercliquit.  >  V.  Ilicron. 

(428)  Hibir.  :  c  Ul  ingcntetu  esse  in  cctVin  Itttitiam 
reditu  buiratiae  salutis  ostcnderet ,  coiiiparaiieids 

Sosuit  esemptum,  ctc.  In  uiiius  Adae  errore  onine 
ominuui  genus  aberravit ;  ergo  notiagiuta  novehi 
non  crrantes,  multitudu  augeluruni  ccelestiom  opi* 
iiatida  est....  et  quasreus  hoiiuiicm  Clirisius  cst,  cl 
ilonaginta  iiovciu  relicli,  coslestis  gloriie  multitudo 
est,  cui  cuiu  niaximo  gaudia  errans  bomo,  in  Do- 
uiiui  ( orpore  est  relatiis.  > 

(429)  lii  buuc  loconi.  \ide  sermon.  S.  Aug.  82. 
(450)  llicron.  i  Corripicndus  est  aiitetu*  frater 

seorsum,  ne  si  scinel  pudoretu  ac  vereeuiidiam  aiiii* 
•crit,  icmaiicat  iu  ^icccato.  >   Ucita :  i  Qno  igltui 


^l  .      S.  BlllNOMS  KPlSi; 

bona  ftuaileiiiesy  \-«.nlAieni  ci  (licaiuus.  Qui  sl  no%  A 
fiudierU,  itostra  bumili  allocutionc  Doinino  rccouci- 
lijibilur  :  $i  qutem  non  audlerit,  adhibe  (ecum  adhuc 
unum  vcl  duost  ut  ht  medio  duorum  vel  trtum  testium 
stel  omne  verbum.  Paucos  adiiiic  Domiuns  adliibcre 
jut)ely  ue  ilie  qm  corngilur  mulionim  redargiiiione 
scamlalizalus  (ielorior  lial.  Suniciuul  lameu  isli  ad 
lestiiuouium ,  si  vel  de  injusta  ('ouvcntione,  vcl  se 
non  ila  ut  dicilur,  eis  respmidisse.  coiilra  eplsco- 
puin  vel  saccrdolcm  aliquaudo  agcre  volueril.  Quod 
ii  non  audieril  eos^  dic  Ecctesia';  qiialenus  vel  om- 
iiium  objuigaiione  cruliescal,  qui  pnucorum  humili 
allocuttone  salisraccre  iioluit.  Unde  el  Aposiolus 
ait :  c  Sunicit  ilii  qui  cjusmodi  est,  objurgatio  quae 
ail  a  pluribus.  Si  autem  Ecdesiam  non  audierit,  sit 
libi  sicul  etbnicus  cl  publicanus  (1  Cor.  xi,  6)  :  >  B 
ut  oxcoiunrunicatus,  et  ab  Ecclcsia  separatus :  nullus 
Eccle$i;e  liiius  ei  communiccl,  qui  Ecclesi:e  crcdcre 
uobiit,  cjusque  consiliis  obcdire  coHiempsii;  et  ca;- 
teri  hoc  audientes  timeaiit »  aiqiie  unius  exemplo 
corrigaiitur  multi,  Amn  dico  vobis,  qufrcunquc  liga- 
tentis  super  terram,  erunt  ttgata  et  in  rce/o,  et  quo!' 
cunque  solveritis  snper  terramt  erunt  soluta  et  in 
ccelo,  lloc  episcopi  audiant;  et  liunc  ligandi  et  sol* 
Teudi  ordiiiem  teneant  (431) ;  prius  singularilcr  aiil 
per  se  aut  per  alium  pcccantes  conveniaut,  deindiB 
cum  paucis,  postmodum  vcro  cum  tota  Ecclesia, 
**  quam  si  audire  coulempserint,  jam  Uinc  eos  ligare 
iion  dubiient,  Qui  eniin  sic  rgantur,  et  in  ccslo  et 
in  terra  ligati  sunt :  Iterum  dico  vobts,  quia  si  dno 
$x  tobis  conseHterinl  super  terram,  de  omnt  re,  qnod-  ^ 
rMR^tie  petitrinl,  fiet  itiis  a  Patre  meo,  qmi  in  cedis  est: 
ubi  enim  sunt  duo  tei  tres  congregati  in  nomine  meo, 
ibi  «nM  in  medio  eorum.  Qualitcr  eiiini  iniclligcre 
'debcaniiis  hoc  quod  ait  4e  omui  re,  deteruiinatur, 
duin  dicitur  in  nomine  meo,  Non  euiui  mal.un  pcti« 
tionein  facert  possunt,  qtii  in  ejus  uomine  congre- 
gan^ur,  et  in  quorum  medio  tpse  esl;  id  est  in  qtio- 
nim  corde  ipse  pncsidel,  qcta  ideo  ibi  est  ut  corda 
regat,  consilia  dirigal,  petiilones  disponal,  eosque 
sibi  iuvicem  in  bono  consentire  faciat.  Tidelur  au- 
lem  huic  loco  IUud  convenire ,  quod  alibi  dicitur : 
c  Quidquid  petieritis  Palrein  in  nomine  mco,  dabil 
vobis  (ioaii.  xti,  13).  »  llli  enim  sibi  in  bono  con- 
seiirinot ,  illi  id  uomine  Jesu  congregantur  ei  pe-  p 
tuni,  qui  ea  postulanl  Iqiix  ad  salutem  periiiieitl. 
tJuid  enim  iiisi  salus,  Salvaioris  (431)  iiomine  qux- 

'ordine  scandala  deciinare  possimus,  insiuuat,  si 
iios  ipsos  ne  quem  lasdamus  aiteiidiuius,  si  |)eccan- 
lem  teloiusiUiaft  corripimus,  si  ex  corde  posiiiiciai 
mistricordiai  pietatisque  viscera  paiidimus.  > 

(431)  Hilariiis.  c  Eum  ordiucui  coiitineniix  cha- 
riialis  iiobis  Doiuinus  impusuii,  quem  ipse  in  con- 
scrvaiido  Urael  leiiuerau  i  Yide  caUera  apud  eum- 
detu, 

(43i)  S«  Aug.  tract.  73 ,  iu  Joan.  u.  3. «  Jesiis  sigiii- 
ficaiSalvatorem....  ac  per  hoc  quodcunque  petimus 
advcrsus  uiUiutem  salutis,  iiou  petimus  iu  uomiue 
Salvaloris.  >  Ita  et  iracl.  fOi,  u.  I.  Atque  ex  Au- 

.  SM^tto»  Ht  videtur,  Greg.  honi.  27.  in  Evatig.  c  Scil 
quia  uuiueii  liUi,  Je^aus  c^t,  Jesub  auiem  Salvatur, 


;OPl  SIGXIENSIS  128 

rilur?  Jesus  enim  Sutvaior  iulerpretator  :  qni  Igilnr 
salutcm  nou  pctit,  qiianivis  vocet  Jesum,  uon  lamen 
pctit  iu  nomiiie  Jcsu,  quia  nou  hoc  pctit  quod  in- 
terprftalur  Jcsus.  Dicaliir  crgo  :  siduo  ex  vobis 
coiiscuserint  super  tcrram,  de  oiuni  re,  quodeun- 
qiie  cum  fide  ct  siue  ha-sitaiioiie  peiierint  in  no-' 
luiiie  lueo,  fiet  eis.  lJu:le  hocl  Quia  ubi  sunt  duo  vct 
tres  cougregati  in  nomine  meo,  ibi  sum  in  medio  eo- 
rum,  Quod  si  duo  vel  tres  iu  bouo  conis^eiitientcs , 
ei  in  Christi  iiomiiie  peteutes  sic  exaadhintur, 
qiiaiito  niagis  plures,  quatilo  magis  totam  Eeclesiarn 
Deus  exaudit?  Sed  dicis  :  Quid  si  in  nomiue  Jvso 
pro  damnatorum  salute  petant?  Nunquid  esaodiuii- 
tur?  Nain  pro  Judxis  et  schismaticis  et  liaeretlds 
quoiidie  Ecclosia  orat  et  non  exaftditur.  OmTii  et 
Dominus  pro  Judxis,  dicens  :  c  Palcr,  ignosee  illis, 
noii  euiiu  sciunt  qiiid  factuiit.  »  Sic  igitur  et  pro 
muliorum  saluie  oraiit  sanctl,  et  non  cxaudiuniur. 
Dtlermiiiaiidum  est  igitur  et  islQd,  ut  sic  dicatur: 
Si  dtto  ex  vobis  iti  bono  consenserint  super  terram,  de 
onini  retquodcunquepetierint  innomine  meo;^\  lamcn 
tale  sit  quodDei  ordiui  et  dibpositioni  conveiiiat,  fiet 
eis  a  Patre  meo.qui  in  coslis  est:  alitereuininon  exati- 
diuutur,  qttauiVis  sibi  conscutlaul,  quamvis  petant  iu 
iiouiiue  Jesu.  Quoties  igiiur  orarous,  et  non  exaudi- 
iuur,ideofilquiaaut  in  uomineJesu  nou  petiiQus,aut 
quia  contra  ejus  ordii:em,  el  dispositiouem  fketiiuus: 
ipse  enim  scil  quos  elegeiit,  ipse  scit  qu'd  tiobis  | 
opus  sil,  prFusquam  peiamus.  Tunc  accedens  Peiros  ' 
ad  oum  dixlt :  Domine,  quoties  pcccaterit  in  me  fra- 
ter  Q\  meusy  et  dimittam  ei;  usque  septiesf  Dicit 
iHi  Jesus :  Non  dico  tibi  usque  septiesy  sed  usqne 
septuagies  seplies,  Qiiod  lale  est  ac  sl  diccrci :  Qno- 
tics  pecciveril ,  loties  dimiite  (453) ,  si  septies, 
sepiies;  si  decies,  dccies;  si  cenlies,  centies;  si 
millies.  millies  :  ut  iion  ille  pfus  1n  te  peccare, 
quaiu  tu  illi  diiiiiiiere  possis :  aliter  enim  non  diiutt- 
tetur  libl.  Unde  superiiis  dixil :  c  Kisl  diiniseritis  tio- 
minibus  peccata  eoruiu,  nec  Pater  vester  diniiiiet 
vobis  peccata  Veslra  (Matth*  vr,  15),  >  Pulabat  antem 
Leatus  Petrus  sibi  siifllccre  si  septies  dlmitterct,  quo* 
niam  Scrlhae  et  Pharu>tei  legeiu  et  pruphetas  c^xpo- 
iientes.  et  noii  intelligeuies,  mnltoni  in  fuis  sc^nno» 
nibus  hunc  nuinerum  (434)  commeudabant,  qnem 
satisfaGlioui  ei  emeiidaiioui  sufllcere  posse  puuLant: 
unde  scpuciu  diebus  azyma  comeduui;  uade  et  le- 
prosus  quaiido  nHmdatur;  el  vir  qui  fluxuni  seniiuis 

vel  etiam  salutaris  dicitur ;  ille  ergo  In  iiontiiie 
Salvaiuris  petii  qiii  illud  pctit  quod  ad  verain  salu- 
tem  peitinet.  N;iui  si  id  quod  uou  cxpedii  pciiiur» 
uou  ju  iioiuine  Jesii  petitur  Paier.  > 

(433^  S.  Aug.  senu.  85,  n.  7,  c  Omnia  eiiiui  pec- 
cala  dixii :  quaiido  sc|iiuagies  seplics  dixit...  uiiiiita 
crgo  diiuitti  peccata  voluii  qui  ea  seplQagesiino 
sepiimo  numero  prjcsigiiavit.  i  Yide  ei  senu.  114» 
ubi  Tusius  ideni  ei  lotum  lucum  explaiiaL 

(434)  Vide  ad  huiic  Evangelii  lucuui  de  nninero 
sepushario  Cbrysologum  seriu.  137,  pra:tcr  Orlgeneiu 
tom.  Xiit  in  Matlh.  Auibroslum  I.  viii  in  Luc^,  ii.  K, 
Augus^tiiium,  etc. 


«3  COMMENT.  IN  MATTH. 

p.itiiur,  septem  diebos  separniur :  $eparnttir  nnicm 
sepiem  diebus  et  tnnfier  menstninia  :  simililer 
quando  partebat,  scptem  dicbiis  iinmnnda  crat« 
Naamnn  qnoqne  ex  prxccpta  Elisnsi  septies  mergl* 
lur  tn  Jordanein,  ct  sacerdos  offerens  sai^riGcinin, 
liiigens  digilnm  iii  sangniiie,  septies  illum  conlra 
Doininum  spargil.  Psalniisla  quoque  sic  ait:  i  Sc« 
pties  w  die  laudcin  dixi  tibi.  >  Proptcr  bbec  igilur 
ti  nlia  iniilia  qiise  de  lioc  niimero  secundum  lilteram 
Ju<LTi  iHiclligfebnnl,  diiit  beatus  Pelrus  tii^iff  $e^ 
ynes :  lcgis  vero  et  propbctaniro  magister  iliins  om* 
ni.i  inlelligens,  addidil  snper  baee,  tuqMt  tepintf^tei 
ti^juies»  Veroiniamen  sl  bcne  intelltgalur  seplies, 
fiiliil  iniuits  cst  septies  qiiain  sppiungies  septics*  lle 
lioc  rutetn  ih  Lcvitico  siifficicnier  dhiinus  (435). 

LXXfH.  Neo  animilalvm  e$t  regnnm  cwlorum 
homini  regi  qui  voiuit  ratinuem  ponere  cum  urvh 
tNif.  £l  cvm  ceepitset  ratioueni  ponere^  obiatu$  e$t 
ei  unnt  (fui  dehc^at  ei  decem  mHia  talenta,  Istc  enim 
t\'X  ipsc  e*t  qui  loquiiHr  Deiis  et  bomo  lesiis  Cbristtts 
Uonilnus  nohter  :  qui  qu6iidte  cum  senift  suis  ra- 
tioncro  ponU  (436),  quoniam  per  episcopos  ei  sa- 
cerdotcs  bonihiuin  pcccata  dijudieat»  dom  umisqvls- 
qae  ad  pcenltentlaro  Tcniens,  quantum  debeat,  ei  in 
rjiiibiis  pcccaTcrit,  Doinino  eonfltelur.  Ille  autem 
unns  qni  decem  niiliia  lalenta  debebat,  quis  allos 
iutelligltur,  nisl  omnes  llli,  qut  plos  c^teris  in  Offl* 
mbiis  pecc2int?  Sed  qnare  cum  boc  prius  raUonem 
Dominu*  ponere  Toluii,  nist  ul  bujasexemplo  cae- 
leri  tutelligercnt  quid  in  sais  rattonibas  responde- 
reul,  ei  qnantam  spem  babere  pntulsseiilT  Si  eirim 
ei  qui  plus  caelerls  del  ebal^  qnoniaro  se  butiiiliaTii, 
omiie  debiiimi  Domiiius  diroisft,  quanto  roagts  aiiia 
qu!  non  tantnm  pcccaTenint,  si  digne  pttnitiieriiiiy 
oiiiiiia  peccata  dirofttet?  Ideo  eniro  decein  mitiia  la* 
ienta  posuH,  qiila  boc  debito  nulltint  alind  debitvm 
niajns  est :  omnes  emm  nuineri  in  lioc  iittiiicro  coa* 
linentor,  quoniam  ex  denis  iiunicris  nitilliplicaMir: 
tiijns  nnaqoieqne  pars  lain  perrccta  csi,  iit  replicarl 
quidein  possil,  ciesccre  Tcro  iion  possit  (457).  €um 
euiffl  usi|ue  ad  decein  ouincrainus.  ni  iicniin  ab 
uno  incipiamns,  nibil  habcmus  qnld  dicamus  :  si- 
'  njiliter  nutem  flt  cuin  Teniinus  ad  ccntuin;  et  simi- 
liier  com  Tcnimus  ad  mille;  nlqiie  similiter  cinn 
Tcniinus  ard  decein  miilla ;  dcc.cs  enim  decem  llunC 
ceniuin,  et  deries  cciituin  nnnt  mille;  et  dccies 
niille  flinit  deccm  miltia.  Ifoc  igitnr  debito  roajns 
debitam  non  esi.  Sed  Tid^nnius  qnod  seqnilar.  Cnm 
tintem  nou  haberet  vnde  redderet ,  jnssil  cnm  Domi- 
nii$  eju$  venunduri  et  uxorem  ejm  ei  fitiot,  et  omuia 
qnm  kahehai  p  et  reddi,  rcceatur  eniui  ad  poeniten- 


-  PARS  llf.  CAP.  XVIII.  nr 

A  linin  ve:.iens,  non  pt  iiis  liiibei  ahde  debi^iiiii.  solval^ 
doRCc  cx  loto  bumiKaiQS,  saeerdetam  consili^  sa 
per  oninia  obediro  promiiiai.  Ideoqne  ci  *  sacenie^ 
libns  dictlnr:  Nisi  debiiain  solTeris,  etpceniianv 
ttam  egoHs,  tu  ci  bxor  i«a,  lilii  lui  ei  cuncia  qna» 
possidcs,  in  xternnni  pcribitis :  per  quod  daiur  in-  . 
telligtqiiodipse  totus  carneus  simul  cnm  anima  sua, 
cuiiclisquc  sensibus  corporis  sui,  incciuliis  tradetur 
a*lernls  :  qui  etiim  cuni  bis  omiilbus  crucialur,  In 
iHiIIa  parte  sul  reqaiem  habei.  St  aalero  his  audi  > 
lia  eontrdmiscat ,  et  se  aailsrac^re  ei  obedire  eis 
corde  proniiuai^  fiet  ei  qood  scqnliiir.  Procidena 
4iutem  ur9u$  ille  rogabat  eum  dicen$  ^  Paimtiam 
habe  in  me^  ef  omuia  reddam  tibi»  Mi$eriiu  autem 
domttu$  eeni  iiiiu$^  dimieii  eum  :  et  dehiium  Ami$U 
ifli.  Rcce  dimtBsam  esi  tibi  debitum^  viiiu  ut  in  bono 
persevercs  :  dimiite  ia  quoque  tlebiloribiis  tui$« 
aicHief  tlbi  diinissam  esi  deUium  uiimi:  quad.sf 
facere  nolueris,  ^ndi  ci  eispecia  qnoJ  sequiiiiff{ 
Eyre$$u$  autem  urtut  iiie  invfnit  unum  de  conutnia 
$ui$^  qui  dehehat  eieenUm  denarioM^  et  ieueui  eugo' 
eabat  eum  dkene:  Redde  quod  debee.yultjie  parvum 
>98  debiium  esi  oeiiium  dcoarioram  ad  comf  araiio- 
nem  decem  milliom  taleDtomro;  slultisaimag.igitur 
est,  qvi  ceoium  denarioa  aoii  tuU  dimitiere»  e|i 
eondiiione,  ui  ei  decem  milHa  ulenia  dimiilaoiui:. 
Et  proeiden$  eonurvu$  eju$  roffahai  eum  dieene.,: 
Patientiam  kahe  in  im,  el  pmnla  reddam  lf>i»  Jile 
autem  $toiuit :  $ed  ahiitf  ei  ndtit  eutn  in  carcerem^ 
p  donee  tedderet  dehitum.  ForUsse  isle  noo  audivii.; 
•  aoi  ai  andiTii  non  inlelleiii;  aul  si  intelleiil  parvi* 
pendendo  negleiii  qnod  Dominns  aljbi  aji :  t  Ea» 
dem  qnippe  roenaiira  qua  roeAsi  fueriiis  remciieiur 
Tobia(I«ttr.vi»38).  i  Vidente$autem  conuniejui  quef 
fUhant^  coutri$taii  $uul  vaide^  ei  venetunt  et  uartaee' 
rum  domino$uaomma  quetfaeia  fuercmt.UKi  enim.eoo- 
serTi,ei  aiigelf  ei  bomioea  inielliguniar  (4^.  Omaea 
eairo  suni  consenri  qni  uiiios  sunt  domini  aerri :  fi 
islf  quidem  iniqnorum  oppretsionem  oi  UMserormn 
afflictionem  domino  narrant,  quia  pro  Jiia  assldue  od 
Deum  elamani.  7«nc  voeamt  iiimn  demiuu$  smm  et 
ait  iOi :  Setife  itequam ,  omii^  dehiium  dimki  tihit 
quoniam  foganii  me  :  uonne  ergo  opofimit  H  te  rm^ 
'  $erer\  eomerui  tuit  $ieut  et  efo  liri  mUeriuM  cnin.* 
D  Et  iratu$  dont^ue  eju$  tradidit  eum  tortoribuet 
quoad  ueque  redderet  unir.er$$mt  debitum,  Toriorcs 
isli«  mallgni  spiriiassoni  (439),qiibns  miaer  bonio 
ad  pnnlendom  iradiiur,  neqoe  de  (oruin  poiesuio 
eripitur,  donee  uniTerattfn  debitatn  reddaU  Niro- 
qnaro  igiinr  de  illorum  iiotesute  eri|iiiurt  qiioniai:i 
boc  debilum  seroper  reddilur,  nonqnaro  tanieii  tn 


(435)  Ad  cap.  i  edit.  Uoin.  pag.  152,  cl  ad  cup. 
U»pag.  155. 

(43b)  Origenea  de  temporc  bic  deslgnato  reddcnd» 
rationis  fuse  disseril  tom.  1.  Ortgen.  Ilueu  png.  330 
ei  loiu.  111  edii  MM.  pag.  650.  Ibid.  pag.  343  ct 
UM.  6i2.  4  Ouisnaui  diceudus  cst  rei  iiisi  fllius 
Dei,  eic.  ?  > 

(437)  \il.  S.  Aog.  scrtn.  51 ,  uuin.  34  ci  sorm. 


231,  n.  6,  lib.  11.  InqnisTt.  ad  Jan.  ep.  55,  n. 

aS,  etr. 

(438)  V.  Origcn.  1.  all.  qiri  negat  explicari  posse 
quinaiii  Inlclligi  conscrrl  debennt.  Tfieopbylacins 
Umen.  i  Videntur  bi  conservi  esse  angeli,  osoiics 
niali,  et  amantes  bonr.  i    V.  Aiig.  qii:csi.  in  Mailb. 

(439)  Origcn.  ib.  c  Quinain  Iit  suni,  prteten|tiaitt 
ii  (piibus  supplicioruin  cura  demnndata  i*.si  f  t 


tn  S.  WIUNONIS  CPiSCOPl  SIGNIENSIS  VA 

Milagrum  solvfuir,  llaiic  ^iaem  tolani  similiuidiiiem  \  sufndl  lahiis  dimiu<>r«,  nisi  el  corda  coiiTenianu 
ad  ifttid  altulerit*  i|ise  Poininus  protinus  exponit  |Cap.  XIX.]  Ei  faoum  est^  cum  con$umma$sel  Je*u$ 
dicens  :  Sic  ei  Paur.  meui  cmhnit  (acui  vobU^  $i  $ermone$  i&loe,  migravU  a  Galila^a ,  et  venii  in  fine$ 
nbn  remiierilie  uttH$<fui$que  fralri  $uo  de  cordibue  JudmcB  tran$  Jordanem  :  ei  $ecuta  $nnt  eum  turtat 
te$tri$.  Nota  qiiod  ait  de  cordibm  pe$tri$ :  non  enia      mu!Ue:  et  curapJ  eo$  ibi. 

PARS  OUARTA 


•  LXXVIIL  Et  acci$$eruni  ad  cum  Phari$tei  mian^ 
te$  eum  et  dlcente$t  $i  iicet  homiui  dimittere  uxorem 
Huam  quacuMiue  ex  cauea»  Qtiod  eDiin  ait ;  ^ uairiiu- 
^ue  es  cau$at  taie  esl  ac  si  diceret»  pro  aiiqua 
causa,  flon  ul  sonare  videtur  pro  omnt  causa  (440). 
Qtii  re$pondenM  ait  ei$ :  Nou  Ugi$li$t  quia  qui  ftcit 
kondnent  ah  iniiio ,  maecutum  et  leminam  fecit  eot  ? 
Ei  disit :  Propier  koe  dimiiiet  homo  pairem  et  w.:- 
tremt  et  adhesrebit  uxori  $u<e^  et  eruni  duo  in  carne 
^na.  Ita<iue  jam  non  $uni  duo^  $ed .  aiJiii  caro  :  quod 
^ergo  Deue  conjunxil^  kimo  nen  $eparet.  Deus  est 
qui  loquitur,  et  iriruin  eiim  nxore  unam  cariiem 
esse  diclt,  qni  quamvis  pcrsfMialiter  duo  sint,  la- 
'men  de  una  carne  ambo,  sic  se  diligi  rj  et  cliar  lalls 
Wineulo  jungere,  el  Bttnquain  a  8ese|«irare  delJieni; 
'ac  el  noii  duo»  sed  una  ex  loio  caro  liiissent.  D'^ 
eutti  illi :  QuM  ergo  Mogeee  mandavit^  dare  liheHum 
repudH^  et  dimittere?  Sl,  inquiunt,  uua  caro  sunl,  si 
inseparabiles  sunl ,  lantoqtte  diloctiouis  vincnlo 
J^ngi  debeni,  cur'lloy8es  dimiiiere  inandaTit?  Ait 
•U(i$ :  quoniaik  Moyiei  ad^durltiam  C9rdi$  ve$iri  per^ 
mi^t  xobi$  dimUu^e  uxoru  ve$trat:  ab  ih^tio autm 
noa  fttU  $ie.  Quotiiodo  sic?  Ul  liono  ditttitieret 
uxorcin  snam  pro  qnaltbet  cattsa.  Moyses  autein 
dicit,  ot  qoi  propter  aliquain  fcBdilatem  diiuiseric 
tiiorem  suam,  dei  iUi  libellum  repudii.  Sed  alitcr 
'  hic,  et  aliter  ibi  loquitor  Moyses,  imo  Oominns  pcr 
'  Moysen.  Ilacc  enim  uxor  qiis  propter  aliquain  todi- 

•  tatem  dimitlitttr,  unaquaslibei  baeresis  intelligiluc  : 
qoam  quideni  noa  verbis  simplieibuSy  seil  scrimo 
efjuramenlo,  firmaque  siipubitiotte  dimiltcre  con- 
venH,  quatenus  iUe  qiii  eam  dimlttit,  ad  eam  ultc* 

•  rittSfiOM  revcrlalur.  Iloc  igitur  qiiod  spTltualilcr 
'  nyteUigi  debet,  juiia  Ktieram  itfoysea  iBieUigere  et 

•  observare  JudaeoiB  98  pcrmisil;  wl  propter  duri* 
tiam  cordis  corum  :  iie  vidclicet  uxores  suas  iiHer* 
lieerent,  tel  nimittm  aflligereiil,  £ttm  eas  propler 
•Itqttam  roeditaietn  odio  haberettl  (441).  De  bis  au- 
lem  in  Deulcronomio  surficieiiter  diximus  (44i). 
Drro  mntem  vobit,  quia  quicunque  dimi$erii  uxorem 

(440)  Conira  stare  videlur  llieron.  c  inlerrogat 
e«m»  utruin  liceat  lioinini  diiuiitere  uxorem  suam 
quaiibei  causa«  »  ct  Origencs  tom.  I  Huet.  recens., 

Cag.  555  ie«r«  ir«9«v  A(rttcv,ex  <>mui  causa.  De  loto 
oc  Uatlba*!  loco  fusc  Nazianxonus  orat.  56.  Ain* 
bros.  lib.  viii  iti  Luc.  Aug«  «iuUerio.  conjug.  Yide 
etiam  IrenaMim  lib.  iv  cap.  15,  et  Cbrysost.  liomiU 
iO,  coBtr.  Aiiomceos. 

(441)  lu  a  Hieron  ad  h.  L 

(44:^)  lii  cap.  i4  edlL  Rom.,  p.  S08. 
(443)  Pncdare  Bemard.  De  pnecept.  et  dispeus. 
mrgnx   rcvera   anguslix  :   <  Si  teiiuerit  cxosani, 


euamf  ni$i  ob  fornicationem^  et  aliam  duxerit^  met- 
chatur.  £t  boc  qiiideman  lioc  eodem  libro  supcrius 
exposuimus.  DicMiil  ei  di$cipuli  ejue  :  Si  ita  eit 
cau$a  homini$  cum  uxore^  non  expedit  nubete  :  id  e>t 
si  laii  viBCulo  jtiiicti  sunt,  ei  lianc  fidein  sibi  muiuo 

g  custodire  oporiet,  nun  expodit  vci  nulicrc,  vel  uxo- 

rem  ducere  (443).  Siiniliter  enlm  et  Aposiolus  ait : 

c  Solutus  es  ab  uxore?  noli  quxrere  uxoreui :  i 

itemque :  <  Dico  auteni  non  nupU.%  ct  viduls,  Lo- 

imni  csl  illis»  si  sic  periuaneant,  sicut  et  ego :  qnod 

si  nou  se  coutinent ,  nubant ;  melius  est  euiin  nu- 

.bere  qiiaiu  uri  (/  Cor.  v.i,  27).  »  Dixitque  Donii- 

.iius  :  Non  amue$  capiunl  verbum  i$tud,$ed  quibn$  da- 

tum  «II.  Iloc,  iuquit,  verbuiu  quoJ  dicitis,  scilicet 

.quia  non  expedit  nut»ere;  lioc  praecepium  ca&duiiis 

.et  conliiiieiiUiBnon  oniuos  capinni,  iion  oiniies  cu- 

.  siodiunt  vcl  reiipiunt :  seii  iili  tanuiiu  quibus  diTJ- 

.ni&iis  datum  esl.  Suni  enim  eunuchi,  qui  de  matru 

.  utero  $ic  nati  $mu  llli  videlicet  qui  frgidac  naturx 

.existentes,  racillnie  cainii  lerunt  liUIlaUonenu  l.t 

^  $unl  eunuchi  qui  facti  $uiU  ab  homlnibue  :  |)cr  quos 

non  solnm  contri:os  tesiibus  iiitclHginius ,  veriiin 

etiam  eos,  quos  prA>posituruni  suoruni  diligentiv 

siuia  curA»  eUam  nolcutcs,  caelibes  facit.  Ei  $uui 

eunuchi  qui  $e  ip90$  caetravernnt  propter  regnum 

•  cdUorum.  llli  euim  GOiteris  roeliores,  iioii  fenosed 

carnis  maccralioue  fiunt  (444).  Qui  poieei  capcre 

.  capiau  Qiii  poiest  continentiam  custudirc,  cu-liNliat : 

.  qiii  vero  iioii  |>otest,  cui  vult  nukit,  tanttim  iii  Do- 

.  uiiiio  (445).  llxc  autcin  licentia  non  dauir  illis  qui 

casiitatem  vovcrunt»  vei  qui  uiajoris  religicn'»  or- 

dinem  susceperuni. 

LXXIX.  Thuc  oblali  iunI  ei  parvuli^  ut  manu$  ei$ 
im^iotteret  et  oraret;  id  e$t  ut  eo$  tangeret  etbenedi' 
cerel :  d\$cipuli  aulem  increpabani  eou  Adbuc  eiiim 

D  discipuli  carnales  craiit,  et  eos  qui  canialiler  &a- 
piunt,  siguificabant.  MuIU  euim  suul  iu  Ecclesia, 
qui  se  in  co  placcre  Dco  ptttant,  qiiod  parvulos  et 
siniplices  ab  ^us  regiiniiie  removere  conanlur»  vo- 
lenics  poieiitcs  ct  astiiios  cHgere,  quorum  forUiudiue 

nibil  onerosius;  si  dimiserit  invitam,  nibil  inchri- 
siianiiis.  i 

(444)  Y.  Epipliauium  bttres.  58. 

(445)  llieron.  ad  h.  I.  c  Ut  Qnusquisqtte  conside- 
ret  vires  suas,  utnim  posiit  virgiiuilia  et  piidiciUae 
implere  pra^pui.  Per  se  enim  castitas  bliiiNla  eat, 
et  queiniibei  ad  se  alliciens.  Sed  constderandae  snfit 
vires,  ut  qui  pote$t  capere  capiat ;  quasi  honanlis 
vox  Domlfti  est.  et  milites  siios  ad  pudiciUc  prac- 
iniuin  eoncilaiiUs  :  giii  pote$t  capere  capiat  :  qui  po» 
tcsi  piignan\  pugnet«  supcret  ac  triumpheu  i 


r>5  COMMENT*  INHATTIl.  - 

ei  pradeotia  temporaliter  Gcdesisi  crescat  :  non  A 
aiieodentes  qola  c  sapientia  ejus  mnndi  stollitia  est 
apad  Denm. »  Sed  \ideamos  qood  seqoiuir  :  Jetu$ 
autem  ait  ei$  :  Sinit^  pmivuIom^  et  noUte  eot  prohi" 
bere  ad  me  veniPe ;  talium  ett  enim  regnum  cxlo' 
nm.  Tales,  inqoit,  eligitet  tales  probibere  nolite» 
t:iles  10  Eodesia  consllloite  ,  et  talibos  manos 
impooite.  £i  oim  impotuis$ei  ei$  manus^  abiit  inde. 
Mttltis  enim  modis  manos  impositio  dicitor  (446) : 
bic  aotem  conseerationera  significal :  de  qua  Apo- 
siolos  ait  :  c  Nemini  ciio  manom  iutposocris 
(/  rnii.  V,  22).  I 

LXXX.  Etecceunu$a€ceden$^  aitilti:  Magitterhone^ 
euidbom  faciam^  ut  habeam  vitam  cetemam  f  Qui  di^it 
ei :  Quid  me  interroga$  de  bono  f  unu$  e$t  bonue, 
Deu$.  Quld  esl  igUor  qnod  dtcitor  :  Vidit  Deui  B 
cnncta  quas  fecerat^  et  erant  valde  bona.  Si  enim 
Deos  omnia  fecit,  et  eoneta  quae  recil  oon  solom 
bona  sunt,  sed  et  Talde  bona ,  quomodo  uniis  et 
solus  Deos,  bonos?  (447)  Ipse  enlin  solus  naturaliter 
est  bonus,  quia  se  ipso  et  noo  ab  alio  est  bonus : 
cstera  Tero  non  a  se  ipsis,  sed  ab  eo  sunt,  a  quo 
boBa  in  prtncipio  creata  suot  (448).  8i  autem  vk 
ttd  vitam  ingredi^  $erva  mandata.  Dicit  iiie :  Quwf 
hn$  auiem  dixii :  Non  homicidium  facie$y  non 
adulterabii,  non  facie$  /tcrriem,  non  ^l$um  'je$tim0'' 
nium  dices;  honora  patrem  et  matrem^  et  diligee 
prenmum  tuum  $ieut  teip$um.  Dicit  Uli  adoie»een$ : 
Omnia  kwc  cu$todivi  a  juventute  mea :  quid  adhue 
nuki  deeetf  Si  enin,  ut  Apostolus  ait,  pienitudo 
iep$  eu  diiectio,  aul  iste  non  bene  InteNeilt  diUgee  C 
preximum  tuum  $icut  teip$um,  aoi  si  Intellexft* 
Bon  beae  respondii  (449)«  Qiild  enim  ei  deesse  po^ 
lesi  qoi  Mam  legem  custodit?  Putabat  enlm  iste, 
sicut  videuir»  proumom  suum  se  bene  diligere, 
ifuia  eom  oon  occidebat,  quia  bona  siia  ei  non  an^ 
ferebai,  aliasque  iDJurtas  ei  non  faciebat»  Ideoqne 
qoariierboc  iotelligere  debeal,  Dominus  subrnferens 
ait :  Si  vis  perfectue  e$$e,  vade,  vende  omnia  que 
kabee,  et  da  pauperibu$^  et  habebi$iiie$aurum  in  ccelo, 
et  vemen$  eequere  me,  Hxc  est  Tcra  mensura  per- 
fectionis :  Hle  implet  legem,  qul  ista  costodit.  Nec 
in  94  l>ei  dileclione  peccat  qui  Christom  sequiuir^; 
oec  in  dilectlone  proximi,  qui  indigeiitibus  omnia 
largitur.  Non  desperet  tamen  cui  ad  hanc  perfectio- 
nein  venlre  non  datur :  moUi  eAim  salvantur  qni 
neque  omola  retioquuflt,  neque  omiiia  pauperiUis 


-  PARS  IV,  CAP.  XIX.  234 

tribuunt :  ad  culmen  tamen  perfeciiouis  noi:  perve- 
niunt.  Cttm  audi$$et  autem  adole$cen$  rer6um,  abilt 
tri$ti9 :  erat  enim  habene  muUa$  po$$e$$i0nei ;  ecce 
qoaliter  crat  adolescens  ostendilur :  bonus  erat  quia 
aliis  non  nocebat,  sed  non  erat  bonus  qnia  aliis  tion 
subvenlcbat ;  nec  sua  largiri,  nec  aliena  rapere  no- 
veral :  loquebatur  cum  Deo,  qui  veras  diviiias  ei 
osleiidckat»  magis  tamen  in  lerrena  possessione 
qnam  in  coBlcslis  tbesaurl  ommissione  spem  ha« 
behat.  I>e  talibus  enim  Apostokis  ail  :  c  Praecipe 
diviiibus  hnjus  saeculi  uon  spcrare  iu  incerio  divltla- 
runi  (/  7tm.  vi,  17).  i  Aliod  est  enim  dlviiem  esse;- 
aliud  in  divitlis  spcm  habere  :  qni  enlm  ln  diviilis 
spem  snam  ponnni,  valde  difficile  salYari  psf»^ 
sont  (45d),  Uttde  et  Domlnus  sobinfercni  all :  Amen 
dito  vobi$  quia  dive$  dificUe  intrabit  in  regnum 
cmiorum,  Et  ilerum  dico  vobi$  :  Faciliu$  e$t  cemeium 
per  foramen  acu$  traneire^  quam  divitem  intrare  in 
regnum  ceetorum.  Prius  difliclle,  deinde  impossibile 
dfrit :  impossibile  esi  eniro  ut  divltes  in  diviitis 
spem  habentes  Intrent  ia  regnum  ccelorom  :  de  lllis 
enim  boc  ioielligllor.  Sic  enim  Marcus  evaofelistai 
Doioioom  dixissenarrat:  c  Filioli,  qoam  dificileeel^ 
eonideotes  In  peconii&  regnom  Dei  introire  I  >  (451i 
Sed  qoid  per  caioelum  eujus  onicum  ei  slngolare 
ofOcium  esl  onera  porure,  nisl  eos  ioielligamoii 
qoi  pecoaiorum  poodere  praegravaoior  ?  Quibos  se 
Psalmisla  coonooierans  ait :  c  Qooniam  intqohales 
mem  supeqp-ess»  suni  capot  meum,  sicui  cmos 
grave  gravat«  simt  soper  me  ( P$nL  xxsvi,  5  )•  > 
De  4ivilibus  auteio  qoid  dicit  ?  i  £cce  boroo  c^n* 
non  poeuit  Deum  ailjotorera  sibi,  sed  Sf.eravil  iii 
muUitudlne  divitiarum  soaruin,  et  pnevaluii  io  va< 
iiit;i4e  soa  (P$aU  li,  9).  i  Fadiius  igilor  esl  came^ 
lom,  id  esi  aliqoem  vaide  |)eccaloreoi  Iransire  pec 
forameo  acus,  id  esl  per  arciacn  ei  angustam  viara 
qott^lQcitad  vilam,  qoam  bo|usmodl  diviiem  in^ 
irare  in  regniim  coelorum  (452);  quoniam  ille  faci? 
litts  a  peccaiis,  quain  isie  a  divitiarum  spe  separari 
poiest.  Auditie  autem  ki$,  di$cipuli  mirabantur  vaide^ 
dieente$  :  Qui$  ergo  poterit  $alvu$  e$$ef  lloc  eiiim 
dlscipuU  non  disissem,  sl  de  qoo  divite  Domiuus 
loqoebator,  ifitellexisseiit.  A$picien$  autem  Jf$M$^ 
dixit  ilii$:  Apud  iiominee  lioc  impo$ubiU  e$t^  a^m^ 
Deum  autem  amnia  po$sibilia  $unt.  Quod  cnim  ail 
apud  liomliies,  boc  esi  secundoin  inteiiecium  hii* 
maiium  ;  quod  vero  aii  apod  Dciiin,  lioc  Cbt  secuu* 


446)  V.  Morinnm  de  sacr.  Onlinat.  Exercit.  v. 
cap.  11,  iiiini.  9;  Albasphueum,  lib.  ii  Observ.,  c.  31» 
llalien  Pontif.  Graec.  obs.  2  ad  part.  tiii,  etc. 

(447)  Ambros.,  lib.  viii  in  Luc.  n.  65.  i  Addcndo 
mngi$ter  bone  in  porlione  bonom  dixit,  non  in  uni- 
vcrsitaie,  nam  Deus  universitaie  hoiius,  liomo  ex 
parie...  Bonus  enim  quid  est,  nisi  plenus  boni- 
latis?  I 

(448)  Hinc  ioitinm  siimtt  homllia  4  In  nalal.  apost. 
snb  Einiseni  nom.  edita  conlinelque  hunc  et  SC' 
qoentem  rmmemin. 

(449)  c  Meniitur  adolescens,  i  ait  faic  Hieron.  c  Si 
Ciiim  hoc  qnod  positam  Cst  in  mandatis  DiUges 
proximum^  eic,  o])cre  co:npIe$sel,  quomodo  postea 

Patuol.  CLXV. 


trisiis  recessisset?  i  etc. 

(450)  S.  Aug.  OQ.  Evang.  lib.  u,  c.  47.  c  Divitem 
hic  appellat  cupiuum  rerum  temporalium,  el  de 
talibus  siiperbientem.  i 

(451)  0. 10,  ^.  Hieron.  c  Qula  difficuller  divicise 
contemiiuntur,  nort  dixit  :  inipossibile  est  diviles 
inlrare  ih  regnum  ca^lorum,  sed  dilBcile.  Uhi  dll^ 
licile  poniiur,  non  impossibiliias  pr^eienditur,  sed 
raritns  demonstraiur.  i 

(552)  lierum  Hier.  c  Videhimus  quomodo  et  ini 
caineli,  qiiilHis  divilcs  conipamntur,  cum  deposne»* 
rintgravem  sarcitiam  pcccaioruni,.ei  totius  coriioiitf 
graviiatem,  iutrare  possint  per  iinguslam  porlam  el 
arctam  viam,  qu;£  ducil  ad  viiam.  i 


255  S*  BRONONIS 

dum  Bpiriioatem  intelleclum  et  diTinnm;  non  est 
enim  impossibite  Deo,  qoalemcunque  divltem  ad 
suffi  votuntaiis  Tiam  conyertere  (453),  qoaihvis 
valde  dirflcile  sit  ut  pauper  esse  velit,  qoi  semper 
dives  fuerat.  Si  igitur  ad  litteram  intelligatur,  im- 
possibile  est :  si  vero  spiritualiter,  sicut  modo  es- 
posuimus,  impossibile  non  est.  fmpossibile  est  enim 
quantum  ad  litieram,  ut  per  foramen  acus  transeat 
camelos;  quantum  veroad  spiritualem  intelligentiam, 
DOn  est  impossibile. 

LXXXI.  Tunc  retpondens  Petnu  dixit  ei:  Ecce 
no$  reliquimtt»  omnia  et  ieeuli  $nmu$  te :  quid  ergo 
erit  nobi$  ?  Ille,  inqoit,  dives,  de  quo  superius  locutus 
es,  neque  omnia  dimittere,  neque  te  sequi  voluit, 
cui  ellam  quid  responderis  audivimus;  de  nobis 
autem  qnld  dicis,  qui  omnia  reliquimus  et  le  secuti 
somus?  Omnia  enim  Petnis  reliquerat,  quia  non 
solum  ea  reliquerat  quae  habebat,  sed  ea  quoque 
quae  babere  poterat,  ut  ullerius  in  hoc  mundo  nibil 
proprium  possideret,  nihilque  possidere  desidera- 
ret  (454).  llnde  ipse  nos  quoque  admonet  dicens : 
c  Nolite  diligere  roondum,  neqne  ea  quae  in  mundo 
sont  (/  Joan,  ii,  15) :  >  Ci  majus  quidem  est  ba- 
bendi  voluntatem,  quam  ipsum  babere  derelinquere. 
ieitfs  autem'  dixit  Hli$ :  Amen  dico  voMi ,  quod  vo$ 
qui$eeuti  e$ti$  me^  inregeneratiqnef  cumsederit  Filiue 
Aomnie  in  $ede  maje$tali$  $um^  $edebiii$  et  vo$ 
$uper  $ede$  duodeeim,  judicantee  duodecim  tribu$ 
iiraW.  Duo  Petrus  proposuerat,  sed  alterum  Christos 
assumpsit  :  non  enim  dixit,  i  Yos  qui  reliquistis 
Ofnnia.i  Sedquid  dixit?  Vo$  qui  $ecuti  e$ti$  m«(455): 
Omnia  enlm  derelinquit  qui  perfecte  sequitur  Je- 
8om.  SofOciens  ergo  foii  alterum  dicere,  quia 
ulraque  iu  uno  continebantor.  Yos,  Inquit,  qui  $6- 
cuU  e$ti$  me,  qol  mecom  per  eamdem  viam  inceditis, 
qui  ad  coelestia  festinatis,  qoi  terrena  coocta  despi- 
ciiis,  qoi  jostitiam  et  veriuiem,  pacem  et  miseri* 
cordiani  diligitis,  vos  sedebttis  soper  sedes  duode- 
ci?],]Qdicante&  doodeciot  tribos  Israel.  Sedebuut 
utiqoe  apostoli  super  sedes  duodecim  :  sede- 
boot  et  alii  super  sedes  soas,  qoi  eorom  exem- 
plo  85  vixernnt  (456),  et  Christom  Dominum  sunt 
secuti.  Piures  enim  sunt  ibi  sedes  quam  duodecim, 
phiresque  judlces  ibi  eront  :  non  solum  enim  epi- 
scopi  et  sacerdotes  ibi  judicabunt,  verum  etiam,  ut 
soperios  dicitur,  regina  Aostri,  et  Ninivil»  resor- 
gent  in  jodicio  com  generatione  ista,  et  condemna- 
bont  eam.  Sed  qosc  sunt  Istse  sedes,  super  quas  isti 
judices  sedent  ?  Istae  enlm  sedes»  singulx  Ecclesi» 
sunt :  unde  et  episcopi  Ecclesias  quibus  pracsunt, 

(453)  Y.  S.  August.  epist.  ad  Hilar.  q.  4,  et  ep. 
«dProiMim,  cap.  i.  . 

(454)  S.  Aug.  in  psal.  ciii.  t  Non  solum  dimisit 
qoidquid  babcbat,  sed  etiam  quidquid  habere  cu- 
piebat.  > 


(455)  Y.  Hieron.  ad  h.  I. 

(456)  Beda  bic.  c  Quia  enim  duodenario  ssepe 
numero  solet  universiias  designari,  per  duodecim 
sedes  ^postolorum  judicanlium,  oinnium  numero- 
sitas,  et  perduoilecim  trlbus  Israel,  uuiversitas  eo- 
rum  qui  judicandi  sunt,  ostendiiur.  >  Idem  fusius 


EPISCOPI  SIGNIENSiS  m 

^  sedes  soas  Tocare  consueveront.  Sedeblt  Igitur 
umisqiiisqoe  in  sede  sua,  quoniam  onosqoisqon  m 
popolo  quem  rexft  et  prsedicavit  major  et  soDllraior 
apparebit«  Sedebit  autem  et  Dominos  in  $ede  majes- 
taii$  $u(e^  qooniam  excelsos  soper  omnes  gentcs 
Doininos,  cuneiis  et  angelis  et  bominibus  praeside- 
bit.  Judlcabit  igitur  Dominus,judicabuntetapostoIi, 
judjcabuni  insuper  episcopi  et  sacerdotes  :  omncs 
praeterea  ibi  judicabunt  quorum  exemplo  caeieri 
damnabuntur.  Et  omni$  qui  reliquerit  domum  vei 
fratree^  aut  $orore$p  aut  patremf  aut  matrem^  aui 
uxoremp  aut  fitio$,  aut  agro$  propter  nomen  meum^ 
centuptum  acciphi,  et  vitam  aternam  pouidebit.  Alil 
anlemevangelisiaedicunt :  c  eentuplum  accipietin  hac 
vitn;po8ibancvitam,  vitamaeternam. » QuibusetMar- 

"  cus  addit  (457)  c  cum  persecutiontbus ;  >  ceiitupluni 
enim  cum  persecuiionibus  in  hac  viia  susci- 
piont  sancti,  quia  quicunque  Deum  diUgunt  <jus- 
que  voloniatem  faciunt,  sanctorum  fratres  et  soro- 
res,  paireset  matres,  amici  et  propinqui  fiont.  Sic 
enim,de  se  ipso  Dominus  aii  :  Quicunque  fecerii  vo- 
luntatem  Patri$  mei^  qui  in  cM$  e$t^  ip$e  mihi  fratet 
et  $oTor  et  mater  e$t  (Matih,  xii,  31).  Fralres  aiilem 
et  sororcs,  patres  et  matres,uxores  el  filii,  isti  dicun- 
luri  non  nalura  sed  officio  et  affectione  :  qoos  enim 
muhum  dillgiuMis,  liis  nominibus  vocare  solerous. 
LXXXII.  Mttlti  autem  erunt  primi  novi$^mi  »  ei 
novi$$imi  primi  (458).  Hanc  enim  propositionem  aHl 
qoid  atiulerit,  seiiuentia  manifestabunt  :  ad  hanc 

^  enam  spectat  tota  subsequens  simiiitudo  :  unde  et 
in  conclusione  dicitur  :  Sic  erunt  novi$$imi  primi  ei 
primi  novi$$imi.  Quod  quidem  si  de  roundi  abtaiibos 
inteiligatur,  non  video  qualiter  primi  sint  noTissimi, 
vel  novissimi  primi.  Primi  enlm  fuerunt  patriarchae 
et  propbetae,  et  caeteri  prioris  Testamenti,  ad  vitam 
pra^destinati  :  novissiml  autem  ^nos  surous  ;  do 
quibiiS  Joannes  ail  :  c  Fiiioli ,  iiovissima  hora  est 
(/  Joan*  II,  18) :  >  Et  Apostolus :  <  Nos  somos,  tn  quos 
fines  saeculorum  deyenerunt  (/  Cor.  x,  it). »  £t  isii 
quideni  sicut  lempore  primi  fuerunt,  ita  et  |>nnii 
deuarium  susceperunt.  Uos  enim  staiim  post  pas- 
sionem  suam  Christus  Dominus  a  pcenis  eripiens, 
in  gloriam  introduxit.  Apostolus  quoqueait:  f  Quia 
nos  qui  vivimus,  qui  residui  sumus,  non  prsevenie- 

D  mus  eos  qui  dormierunt :  quoniam  ipse  Dominus  in 
jussu  ei  in  voce  arcbangeli  el  in  tuba  Dei  descemlet 
de  coelo,  et  mortui  qui  in  (^bristo  sunt  resurgent 
primi.  Deinde  nos  qui  vivimus,  qui  relinquiinnr, 
simul  rapiemur  com  illis  in  nobibos  obviam  Domino 
(/    The$$.  IV,  14,  15,  16).  >  Quoniodo  igitur   soni 

Aug.  in  Psal.  XLIX. 

(457)  Cap.  X,  29,  30.  Nemo  e$i  qui  reliquit  do- 
mum^  attl  fratre$,  aut  $orore$t  aut  patrem^  aut  tna^ 
trem,  aut  filioe^  aut  agro$  propter  me^  et  propter 
Etangelium,  qui  non  accipiat  cenlie$  tantum^  nunc  in 
tempore  hoc;  domo$^  et  fratre$t  et  $orore$,  el  ma- 
tre$f  et  /l/tos,  et  agros  cum  penecutionibue  et  in  $a:cuto 
futuro  vitam  aternam, 

(458)  Hoc  et  sequenti  numero  conlinetnr  heniilia 
Emiseni  Domin.  in  septunges.  id  est  S.  Bruuoins. 


257 


GOMMENT.  IN  MATTH.  —  PARS  IV,  CAP»  XX 


m 


imvis6imi    priroiT   Nunc  aatem  ipsam  parabolam  A  mjfitu  vine^  procHratori   suo.    Voca  operancs,  ei 


aiidiamus.  [Cap.  XX.]  Simi7«  e$i  re^num  emlorum 
komml  palrifamiliaB  qui  exiil  primo  mane  conductre 
operarios  U  vineam  tuam.  Hoc  aulem  Ule  est,  ac  si 
diceret :  Sic  fit  in  regno  coelornm,  sicul  faclum  esl 
iR  vinea  pairiaCamiftias»  in  quam  ipse,  prioto  mane 
esiens,  operarios  conduxil.  Regnumcoelonim,  Ec- 
cJesia  est;  paterfomilias,  Cbristua  Doroiiins  nosler : 
(jas  namqoe  familia,  et  angeli  el  liomines  snnl : 
magaa  qnUiem  e$i  famtlia,  quia  magnns  est  et  pa- 
terfaraHias.  Venit  aotem  Isie  paterfamilias  ut  condu- 
ceret  dperarios  in  Tlneam  suam.  Vtnea  enim  Do- 
miui  Sabaothf  domus  Israel  esl :  Yinea,  Dei  Ecclesia 
esi :  extra  quam  qul  laborat,  mercedem  pori  recipit: 
in  qua  qui  laborat,  denarium  soscipit.  Ule  enim  de- 


redde  tllis  mercedem^  incipieno  a  noviu\mii  Uique  ad 
prlmoo,  Sero  enim  unicnique  fit,  quando  uUimiim 
diem  cnm  vita  finil :  Dei  Yero  procuratores,  angeli 
snnt>  qui  sanclorom  animas  Deo  reprseseniant,  et  tn 
requiem  indiiciint;  de.  quibus  Aposlolus  :  i  Oinnes 
enim  sunl  adininistralores  Spirttus,  in  minisierium 
missi,  propler  eos  qui  hxreditaleni  capiunt  salulis 
{Hebr,  i,  li).  >  Fil  autem  plenimqtie,  ut  illi  C|oi 
posterius  veniunt,  primi  deiiarium  et  mercedem 
reclpiant ;  qiioniam  sa^  conlingit,  ut  primi  de  hac 
vita  exeant,  qui  poslerius  laborare  et  Dco  servire 
Incipinnt.  Primus  enim  denarium  recipit,  qui  pri- 
musde  bac  vita  extlt.  Multi  enim  saiiclorum  eadem 
die  qua  credidenmt,  de  hoc  mundo  per  msrlyrium 


narius,  remoneralio  est  Deternas  beatitudinis  :  ideo  B  exiernnt  :  isti  igitur  una  et  nltiina  liora  in  Dei 


unns  denarius  omnibus  damr  :  unos  primis»  et 
«nas  novlsbimis.  Et  aUi  qoidom  primo  maoe  labo- 
rare  tncipiont :  alii  vero  circa  horam  tertiam :  alii 
antem  circa  sextam,  et  nonam  boram  :  alii  quoque 
circa  boram  ondecimam.  Hoc  est  enim  qood  ait : 
Convemione  auiem  facia  cum  operarih  ex  denario 
diumo^  mkit  eo$  in  vineam  $uam.  £l  egre$su$  circa 
hcram  lertiom,  vidil  alio$  $tante$  in  foro  o(io$o$^  et 
dixit  UU$  :  Ue  et  vo$  tn  tineam  meam^  et  quod  ju$ium 
fnerit  dabo  9obi$  :  itli  autem  abierum.  Iterum  autem 
exiit  cirea  $extam^  et  nonam  horam,  et  fecit  $imiiiter, 
Circa  undecimam  vero  exiity  et  invenit  alio$  $tante$ 
iu  foro  otio$o$^  et  dixit  UIU  :  Quid  hic  $tatis  tota  die 
eiioo?  Dicunt  illi  :  Quia  nemo  no$  conduxit,  Dixit 


vinea  laboranies,  prius  snsceperunt  denarium,  qnam 
ilii  qiii  a  primxva  «tate  Domiiio  servicnies,  et  post 
eos  de  bbc  sseculo  exeunies,  sicui  prius  laborare 
coeperupt,  ita  post  eos  denarium  acreperunt.  Fit 
igitur  aliquando,  etsi  non  semper,  iu  Ecciesia  Dei, 
qiiod  in  vinea  patrisfamilias  facium  fuisse  narratur: 
ut  videlicet  primi  sint  novissimi,  et  novissimi  priini. 
Hoc  antem  qnia  non  semper  fit,  ideo  in  prlncipio 
hujus  similitudinis  Dominus  ail  :  Muiti  autem  eruni 
prinu  novi$$imi^  et  novinimi  primi,  Si  eiiim  semper 
boc  fierei,  non  muUott  sed  omnen  dixisset :  sic  igi- 
lur  mnlti  novissimi  et  in  mcrcede  suscipienda  lio- 
noraniur,  ct  in  pretio  non  minorantnr.  Unde  et  c»* 
teri  inurmuranies  dlcunt  :  Hi  novi$$imi  una   hora 


iUi$ :  lU  et  90$  in  vineam  meam.  Primo  namque  C  fecerunt,  et  pare$  illo$  nobi$  feei$ti  qui  portavimu$ 


maot  in  vioea  Dei  iaborare  incipiunt ,  qoi  a  pri- 
mxva  «taie,  id  esl  a  pneritia  in  Ecclesia  Del  Do- 
mino  servlnnt  (459) :  illl  96  aotem  circa  horam 
leniam  iaborare  vaiiunt,  qui  in  adolescenlia  servire 
iiicipiunt :  veniunt  aiiiem  ei  illi  circa  sexUin'  et 
nonam  horam,  qui  vel  in  ji:ventuie)  vel  in  senc- 
ciute ,  ad  poBnitentiam  convertunlur.  Undeclma 
vcro  hora  illa  est,  qti^e  in  qualibet  »late  finl  appro- 
pinqnat  et  morti  proxima  esL  Hanc  enim  boram 
non  solum  juvenes  et  Fones,  venim  eiiam  pueri 
halieni.  In  hac  igitur  hora  laborare  iimipii  et  iile 
qui  in  decrepita  aelale,  et  ille  qui  in  gravi  in- 
firmitate  ex  toto  corde  ad  Dominnm  convertiiur. 
Nullus  ergo  locus  desperalioni ,  nnllns  lociis  re- 
sial  exrusationi ;  siquidem  in  omni  «tate  et  in 
omni  hora  pcocator  suscipitur  :  i  Peccator  entm 
qnaconqne  hora  conversus  fuerit,  et  ingemikeril, 
viu  vivet  et  non  morielur  (ifiO).  >  Convert.itur 
igitur  vei  undecima  bora,  convertatur  vd  in  uliimo 
vitae  termino,  qui  prius  in  bono  otiosus,  et  in  malo 
seduliis  fuit.  Nam  et  lp<ie  si  voluerit,  et  si  convcrsos 
fuerii,  eUi  vel  ad  lioram  laborare  coeperit ,  simui 
cnm  aliis  mercedem  denariumque  r«M:ipiei.  Unde  ct 
siibdilur  :  Cicm  $ero  autem  facium  e$%et^  dixit  Do* 

(459)  Hieron.  ad  h.  I.  duas  afieri  explicationes ; 
primam  de  hominis  aeialibtis ,  qu^  est  Aiictoris 
nosiri,  Ghrysost.  boin.  65,  elc,  et  altcram  de  a*ta- 
libos  mundi,  qiias  est  S.  Aiigusi.  scrm.  .^9,  De  Verbis 
Domini,  Ambrosii  lib.  vii  in  Luc.  Bedx,  ctc,  Gre- 


pondu$  diei  el  eettut  ?  Qiios  qoidem  digne  salis  Do- 
minus  redarguil,  diim  oni  eonim  respondit  dicons : 
Amice^  non  facio  tibi  injuriam ;  uonne  ex  denario 
convem$ti  ntecum  ?  Tolle  quod  tuum  e$l^  et  vade :  toio 
autem  et  huic  novi$$imo  dare,  $ieut  et  tibi,  An  oculus 
iutt$  nequam  cif,  quia  ego  bonu$  $um  ?  Hxc  aulem 
non  ideo  dicuntur,  ut  de  proventu  aliorum  sanctos 
mormurare,  vel  neqiiam  (i61)  et  invidos  oculoi 
habere  intelligcre  dcbeamus;  scd  potiiis,  nt  mur' 
muralionis  et  invidiae  malnm,  quanium  sll  lntelli« 
gainus,  et  cavearoiis.  Magnum  enim  vitium  est  qood 
lanlopere  a  Domino  redarguitur.  Snncti  qoidem  et 
l)oni  sunt  qnicunqne  biinc  denarium  accipiunt : 
Q  bunc  autcm  accipiont  et  primi  et  novissimi.  Et 
primi  igilur  et  novissimi  boni  sunt.  Quomodo  ergo 
murrourare  possuiit?  Quomodo  nequam  et  invidos 
oculos  babent?  Tales  igilur  isti  noii  sunt,  et  ne  tnlcs 
fiant ,  itlorum  eiemplo  admoncnliir.  Boiium  est 
enitn  in  liac  vinea  laborare,  scd  malum  esi  murmu- 
rare.  Laboremus  igilur,  nec  murmuremiis  :  illorum 
reprehensio  sit  nostra  correctio.  Alierom  nos  inviut 
ad  bonuiu,  alierum  dissuadet  a  mHo.  Illonim  eniin 
labor  et  rerouneratio  nos  inviiat;  iitonim  vero  mur- 
murationis  reprebensio  nos  a  murmuralioue  com* 

goriiis  liom.  19,  in  Evang.  utramqoe  habet. 

(460)  Vld.  Ezccbiet,  cap.  xxiii. 

(461)  Vid.  Gbrvsosi.  et  Gregoritim  I.  all.  Vid. 
etiam  A.  De  vocatlon.  i.  i,  c.  7. 


239 


S,  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


iiO 


pcscit.  In  utroqiie  igitur  consulit  nobis  Dominus,  A  xn»  2).  i  ioannes  vero  non  occisus,  sed  In  fcrventis 


duni  nos  in  allero  laborare  admonet,  in  altero  vero 
murmurare  dissuadet.  Quod  autem  sequilur»  multi 
enim  iunt  vocali^  pauci  vero  electi^  valtjc  pnucos  esse 
ostendit  eos  qui  salvanlur,  ad  comparationem  eo- 
rum  qui  per  singulas  boras  Yocantur  (462).  Susci- 
piunl  igitur  denarium  et  primi  et  novissimi;  sed 
neque  omnes  primi,  nequeomnes  novissimi;  quo- 
niani  multi  vocantur,  ei  ad  viueae  laborem  invitan- 
tur,  qui  neque  inter  primos,  neque  inier  novissimos 
connumerantur. 

LXXXIII.  Et  ateendens  Jesut  Jerosotymam  a$- 
$ump$it  duodecim  di$ciputo$  $tto$  $ecreto  ^  et  ait 
illi$  :  Ecce  a$cendimu$  Jero$olymam^  et  Filiu$  ho- 


olei  dolio  missus,  ei  in  Pathtnos  insula  in  exsllio 
relegatus,  magnae  afDictionis  etamaritodiniscaiicem 
bibit  (465).  Sedere  autem  ad  dexteram  meam  ,  tel  ad 
$ini$tram  non  est  meum  dare  vcbi$f  $ed  qnibui 
paratum  e$t  a  Patre  meo*  Ac  si  dicat :  Quod  vos 
modo  petitis ,  jam  datnm  est ;  non  est  meum  dare 
modo ;  uon  ad  me  pertinet  ordinare  et  disponere  mo- 
do  quis  ad  dexteram  meain  tcI  ad  sinistram  sedere 
debeat  in  regno  roeo.  Hjec  dispositio  non  es(  Lomi- 
nis,  non  est  bujus  temporis;  ab  seterno  faclnm  est, 
quod  roodo  fleri  postulatis ;  simul  cnm  Patre  anie 
tempora  disposui ,  neque  iterum  disponere  babeo, 
quam  aedem  sibi  aniisquisqtie  suscipiat.  Quibus  igi- 


mim$  tradetur  principibu$  sacerdotum,  et  «cn6iV,  n  *"^  P^^^^""»  est  sedcre ad dexleram  meara ,  vclad 

-  *  ■'sinislram  (466),  sive  Tobis,  sive  aliis,  iilorum 


et  condemnabunl  eum  morte :  et  tradent  eum  gentibue 
ad  illudendum^  et  flageUandumt  et  crucifigendum  : 
et  teriia  die  re$urget,  His  autem  paucis  verbis  to- 
tam  siiai  passionis  seriem  Dominus  propbeiavit,  ut 
eum  sua  sponieadpassionem  venisse,Jnle]Iigainus 
(463).  97  Tunc  acce$$it  ad  eum  mater  filiorum 
Zebedxi  cum  filii$  $ui$f  adoran$  etpelen$  aliquidab  eo. 
Mulier  ista  rcligiosa  et  Chrislo  familiaris  eral,  idco 
et  magna  pelil,  et  confidentcr  ad  Dominum  accedit. 
Yalde  eniin  de  Cbristo  prxsumebal,  dum  boc  pro 
iiliis  orat,  quod  ipsi  Glii  pcr  se  petere  timebant 
(464).  Sed  quid  dicit?  Dic  ut  $edeant  hiduo  filii 
mei,  unu$  ad  dexleram  tuam  ,  et  unu$  ad  $im$tram 
in  regno  tuo.  Cum  ambitione  loquilur  mater,  et 
carnali  afleclu  ambiliosis  filiisprimas  in  coelo  catbe- 
dras  postulat;  unde  et  merito  eis  a  Domino  dicitur  • 
Ne$citi$  quid  petali$,  Ncque  ita  pclerc,  neqiie  ita 
dare  convenit  priinas  sedes.  i  Poiestis  bibcre  calicem 
quemegobibiiurussum?Dicunlei  :Possumus.  i  Obs- 
cure  eis  loquilur  Dominus,  et  fortasse  noiiduin  in- 
tolligebant,  dequo  caiico  eis  logucretur.  Dicebat 
eniin  de  calice  passionis,  de  quo  et  Petro  aposiolo 
alibi  ait :  i  Calicem  quem  dcdit  miUiPater,  non  vis 
nt  bibamillum?  »  {Joann,  xviii,  11.)  ElPsalinista  : 
c  Caiicem  salularis  accipiam ,  el  iiomcn  Domini  in- 
vocabo  (P$aL  cxv,  13).  »  Et  ait  eis  :  Caiicem  qui- 
dem  meum  bibeti$.  Bibcrunt  eniin  Jacobus  et  Joaih- 
nes  calicem  Cbristi;  non  quod  ambo  martyrio  vilam 
finierint,  sedquod  inulUs  persecutiones,  angustias» 
et  tribulationes  ambo  suslinuerint.  El  Jacobum  qui- 
dem  occidit  Herodes  :  sic  enim  scriplum  est :  c  Oc- 
cidit  auiem  Jacobum  fratrem   Joannis  gladio  (Act. 

(462)  Dd  numero  Christianorum  adullorum  qui 
snlvaniur  quaestio  uostra  iterum  aetate  moia  est. 
II ic  fortassc  aucloris  nostri  locus  qui  de  aduliis  fide- 
Ilbus  loqui  videuir,  addi  poiest  altorum  tesliinoniis 

?uae  congessit  ci.  auctor  libri  Romae  editi  ann.  1752. 
P.  £c.  De  paucitate  adullorum  fideiium  salvando- 
rum  consens. 

(463)  Ita  etiam  Chrysost.  hom.  66.  c  Ut  postea 
reoordati,  credani,  ilium  volentem ,  non  iguoran- 
tem ,  neque  coactum  passiouem  subiisse.  > 

(464)  f  Pudore  vicii  matris  patrocinium 
assumpserunt ,  >  ait  ib.  Chrysost. 

(465)  lloc  totuin ,  ut  videiur,  ex  Hieron.  ad  h. 
I.  ubi  et  deferveuiis  olci  dolio,  el  de  relegatione  in 


erlt;  mutari  non  potest  quod  paratumet  disposiiam 
est.  Et  attdiente$  decetn,  indignati  $unt  de  duobut  fra^ 
tribu$.  Adhuc  eniin  et  isli  carnales  erant ,  neqoe 
minus  ambiiiosi  quam  lili ;  idcoque  Indignabanlur, 
et  quod  sibi  unusquisque  aflectabat ,  hoc  dari  aliit 
i».videbat  (467).  Je$u$  auiem  vocavit  eo$  ad  $e,  ef 
ait  :  Sciti$  guia  principe$  gentium  dominantur  eo- 
rum?  Et  quimajore$  $unt,  pote$latem  exerceni  in 
eo$.  Non  ita  erit  inter  tos.  Sed  quicunque  voluerii 
inter  vo$  major  fieri  ^  $il  ve$ter  mini$ter:  et  qui 
voluerit  inter  vo$  primu$  ei^e,  erit  ve$ter  $ervus.  Non 
iia,  inquit ,  erit  inter  vos,  sicutest  intcr  niundi 
hujus  potestates,  ut  ille  caeteris  dominetur  qui  ma- 

Q  jor  caeteris  videtur  :  sed  polius  omnibus  erit  infe- 
rior,  qui  voluerit  esse  subliinlor  :  el  quipius  se 
bumiliaverit ,  major  a  Deo  coustituetur.  Hoc  antein 
ad  exempluin  sui  ostendtt  dicens :  Sicut  Fiiius  komi' 
ni$  non  venil  mini$trari  $ed  ministrare  et  dare  an:mani 
suam  redemptionem  pro  multi$,  Sicut,  inquil,  Filiiis 
bominis  se  huniiliavit,  sic  se  huinilu^l  qui  inajor 
csse  Yoluerit.  c  Quicum  in  fornia  Dci  csset,  non  rapi- 
uam  arbitratus  est  esse  se  aequalem  Dco,  scd  scmct- 
ipsum  exinanivit,  formam  servl  acciplens;  in  simi* 
liludinehonilnum  factiis,  et  habilu  invcntus  ulliomo. 
Humiliavit  semctipsum  factus  obediens  usque  ail 
mortem  {Philip.  ii ,  6) :  >  ei  quasi  scrvus  el  minis- 
ter ,  suorum  discipulorum  pedes  lavare  non  est  de- 
dignatus  (468). 

^  LXXXIV.  Et  egredientibu$  i7/m  ab  Jericho,  $ecuta 
e$t  eum  turba  multa.  Et  ecce  duo  cwci  $edente$  sectis 
tiam,  audierunt  quia  Je$u$  tran$iret  et  clamave^nt 
Patbmos  insulam;  quae  qul  consideravcrit,  visn- 
rum^ait  c  martyrio  animum  non  dcfuisse,  cl  bibisse 
Joannem  calicem  confessionis.  > 

(466)  Locom  evangelicum  hunc  praeclare  omnino 
et  mire  exposuit  Chrysost.  I.  all. 

(467)  Cbrysost.  idem.  i  Perspicis,  quomodoim- 
perfecti  adbuc  omnes  erant,  et  duo  adversus  decem 
primum  eripere  consessum  nitebantur»  et  decem 
duobus  invioentes  Indignabantur.  > 

(468)  Egregie  hic  Chrisost.  monct.  i  Noli  ereo 
tiinere  ,  ne  quasi  honopcm  tuum  humilitate  amitia»; 
nunquam  enim  poteris  tantum  huroilitatis  osten- 
dere  ,  quantum  pro  te  Dominus  susciplt.  > 


S4I  COMMCNT.  IN  MATTIl 

dicenia :  Domine^  mi$erere  no$lri,  fiU  Datid.  Inve-  A 
nidir  eaim  qutbusdam  in  locis  beatus  Mallbaeus 
cvangelista  non  tantum  narrationi  quanlum  signi- 
ficaiioni  opiiram  daro  :  unde  et  duos  c«cos  fuisse 
(iicii,  qoos  alii  eTangelistae  unum  fuisse  narraut« 
Marcosquoque  dicit  bunc  caecum  (469),  Timaei  (1- 
liuin  fuisse.  Similiter  autem  et  In  finibus  Geraseno- 
nim  duos  homiues  a  legione  daemonum,  Gbristum 
Doniinum  nostrom  liberasse  ,0100810  poreos  mi- 
sisse dicit ,  cum alii  unum  tantumet  nou  duos scri- 
l)ani(470).  ScribitetiamJesum  venieniemJerusaleni 
super  9S  asinam  et  puUum  sedisse,  cum  aliipuU 
luiD  solummodo  ad  eum  adductum  fuisse  dicant. 
Uode  maiiifestum  est  eum  non  tantum  attendere  ad 
rem  ipsain,  quantum  adrei  signiAcatum.  Iste  enim 
cxcus,el  iinus  estin  se,et  duo  sunt  in  significalione:  ^ 
in  siKniflcatione  qnidem,  quia  duospopulos,  id  est 
Jnilxiis  ei  Gentiles  significat  (471).  Hos  eniin  illu- 
minnvit  Dominus  quando  appropinquavit  Jericlio, 
id  estquamlo  nostrae  cartiis  mutabilitaiem  suscepii; 
Jericho  namque  inlerprelatur  luna^  quae  in  tnntuiu 
niuiabilis  est ,  ut  nuiiquam  in  eodem  statu  perma* 
neauQiioJ  enim  ait,  egredientibui  iUieab  Jertcho^ 
laleesiac  si  diceret,  trauseuntibus  illis  per  fines 
Jcriciio  :  ande  ei  Lucas  ait :  c  Factum  est  aniein 
dom  appr4>pinquaret  iericbo  (472)  (Luc.  xviii , 
55).  »  Seiient  auiem  illi  secus  viam,  qui  jaio  et 
credere  etcurrere  paraii  sunt;  quac  sitauiem  isla  via, 
eiqulsiste  cursus,  intelligis;  binc  autcm  longe 
sonl  qni  Cliristi  advcntuni  et  transitum  non  sen*  ^ 
liont.  Et  ilU  quidein  aliius  clamant ,  qui  attentius 
orant :  damor  iste ,  non  oris  sed  cordis  est.  Sed 
quid  damant?  Domine,  miterere  nottri,  fili  Datid  : 
ui  ei  iios  tuas  misericordias  in  aelcnium  caniemus 
simul  cnm  David.  Turba  autem  increpabat  eo%  ul 
lac^rcnt :  at  illi  magi$  ctamabani  dicenle$  :  Domine^ 
wiierere  no$iri ,  fili  Datid.  Si  enim  caeci  lacuisseut, 
el  lurb^e  increpanli  credidissent ,  adhuc  iUuminali 
non  fuissenL  Mala  turba ,  qiiae  a  tali  clamore  liomi- 
nem  exturbat:  baec  enini  turba,  viiiorum  etroallgno- 
rum  spiriluuin  exercilus  inlcUigiiur,  quinos  ad* 
Deuin  claroantes,  ei  misepicordiam  postulanies, 

(46<J)  Cap.  X,  46 :  <  Filius  Timnci,  Bariimaeus  cae- 
cus  scdehat  jiixta  viam  niciidicans.  1 

(470)  S.  Aug.  De  constMis.  Evang.,  lib.  11,  cap. 
<».  c  Qux  ila  soivilnr  qiixstio,  ut  illa  soluta  est  de 
duobiis  qiii  legionan  daeuiouum  paUebantur  iu  re-^ 
gione  GeraseiioruiiK  Naiii  duoruin  etiam  cxconiin  , 
qiios  inodo  iiiterposuit,  uniim  fuisse  noiissiiiium  el 
illa  civtiaie  famosissimum ,  ex  boc  etiam  appnrel, 
quod  et  noiiien  ejus  ct  patris  ejus  Marcus  coromemo- 
ravii...  Procui  dubio  itaque  Bartiinaeus  isle  Timaei 
filius  ex  aliqua  niagna  felicitaie  dejoctus ,  iiotissiniae 
ei  raniosissiinae  miseriae  fuit ,  qiiod  non  soluiu  ca:* 
cus,  seii  etlnm  mendicus  S6<lebat.  » 

(471)  Hieron.  <  Caecos  appellat  (|ni  necduni  viJere 
poierant...  secus  viam,  quia  videbantur  quidem 
legis  haliere  nolitiam «  sed  viain  qiiae  Cbristus  est , 
ignorabant,  quos  pierique  Pbarisaeos  inlelligunt  et 
Saddncxos;  alii  vero  utruniqiie  populuin  et  Veteris 
Teslauteuti  ct  Novi;  qiiod  alier  scriplain  legem.ialter 


.  -  PARS  IV,  CAP.  XXf.  212 

semper  impedlre  conantur.  Imitemur  igitur  istos 
caecos  (473) :  non  enim  sont  isti  de  iilis ,  quos  qin 
sequitur,  lu  foveam  cadlt.  Non  vincarour  a  turba , 
clamemos,  instemus,  oremus,  ut  et  nos  a  Domino 
lUuminemur.  Dicamus  cum  Psalmista  :  <  Ulumina 
oculosmeos,  ne  unquam  obdormlam  in  morte; 
ne  quando  dicat  inlmicus  meus  :  Pravalui  adversus 
eum  (P$aL  sii,  4).  >  E$  $teiitJe$u$t  et  vocavit 
eo$  ,  el  ait:  Quid  wlti$  ut  faciam  vobi$?  Dicun$ 
ilU :  Domuie,  ut  aperiantur  oculi  no$tri.  Ecce  quan* 
tam  oraiio  potest ;  ecce  quantum  valet  clamor  men- 
lis ,  turbam  vineit ,  Cbristum  sistit,  clamore  tene- 
tur,qui  fortitudinetenerinon  posset.  Stat  Jesus, 
vocat  et  exspectat  eos,  interrogat  quid  velint ,  nibil 
nisi  lumen  requlrunt.  Cum  lumine  bquuntur ,  lu* 
men  quaerunt,  ut  lumen  videant.  Nlbil  meUus  quae- 
rere  poterant  <  Beaii  enim  mundo  corde,  quoniam 
ipsi  Deum  videbunl  (ilf a/l/i.  v,  8).  1  Mi$ertu$  autem 
Je$u$  tetigit^^oculoteorum;  et  con[e$iim  videruntf  e% 
$ecuti  $unteum.  Caeci  quidem  erant,  sed  tacti  lu- 
mine,  lumen  rccipiuut,  vident,  sequuntur  Jesum  : 
quienim  sequilur  eum,  iion  ambulat  in  tenebriSt 
sed  liabebit  lumen  vitae;  nemo  vero  eum  sequitur, 
nlsi  ab  eo  tacius  et  Ulumiuatus. 

LXIXV.  [Cap.  XXI.]  Et  cum  appropUqua$$enl 
Hiero$olymi$  et  veninent  Bethphage^ad  moniem  OU^ 
vetif  tunc  Je$u$  mi$it  duo$  ditcipulo$  itfof ,  dicene 
ei$ :  Ite  in  cattellum  quod  contra  vo$  est,  et  $tatim 
invenietis  atinam  alUgatamf  etpuUum  cumea;  $ol» 
vtie,  et  addueite  mihi,  Duos  discipulos  soos  ante  se 
Dominusmiitil,  per  qiios  duo  tcsumenta  intelligi- 
rous  (474).  llos  enim  discipulos  ipse  <)ocuit :  bxc 
duo  testamenta  ipse  edidit :  omuisque  sapienliat  et 
scientiae  plenitudine  ea  replcvit.  Sapientes  sunt  isti 
discipuli,  et  a  sapieiitissimo  magislro  instrucU, 
sine  quorum  doctrina  nemo  sapiens  invenitor.  Uos 
anle  sa  Dominus  mandat :  isti  puUum  el  asinani 
solvnnt,'  eosque  solutos  ad  eum  ducunt.  Sed  quid 
per  asinam,  nisi  Synagoga?  quid  per  puUum ,  nisi 
gentilis  t>opulus  flguratur?  (475)  llla  enim  a  pro* 
pbeUsdomita,  et  legis  pondere  onerata  erat ;  bic 
autem  lascivus  erat  ei  indomitus,  supra  quem  nuUus 


naturalein  sequens,  sine  Cbristo  caecus  eral.  1  Hxc 
llieronyini ,  et  superiora  Augustiiii  dcscripsit  Beda  : 


utrumque  populum  disertius  interpretalur  Rier.  in 
_  Epitaph.  Paul.  et  Aug.  serm.  88.  De  verb.  Evang. 
D  Mattb.  X. 

(472j  Yid.  Aug.,  lib.  11  QQ.  Evangelicarum, 
cap.  48. 

(475)  Praeciare  ad  idem  faciendum  nos  bortator  S. 
Aiig.  serm.  48.  De  verb.,  D.,  n.  13.  <  Qoi  diligunt 
sxculum  contradicunt :  quid  Insanis?  Nimius  es ; 
nunqoid  alii  non  sunt  Christiani?  ista  stuUilia  est , 
ista  dementia  est;  et  caetera  uUa,  turba  clamat..; 
Qpnos  Cbrisiianos ,  vero  studiosos,  vulenfes  facero 
praecepia  Dei...  CbrisUani  maU  et  tepidi  probibeot.e 
Clamentilli,  non  deficiant,  neqoe  ducantur,  quasi 
auctoritate  tnrbarum ,  »  etc. 

(474)  Non  multum  absimiU  modo  Origenes.  Ori> 
gen.  Huet. ,  1. 1 ,  pa([.  436.  <  Duos  discipulos  si  iii^ 
terpreieris,  anagogice  dices,  unum  quidem  esso 
ordinem  eorum  qui  ministrant  clrcumcisis,  atio« 
rom  aulem  qul  gentibos.  » 

(475)  Hieron.  <  Asiiia  ista  quae  subjugaUs  fuit  el 
edomila  ct  jugum  iegis  traxerat,  Synagoga  intelliga*' 


243  S.  BRUMONIS  EPISCOPI  SIGNIENSiS  244 

nquam  lioininum  sedcrat.  Bierqiic  anfem  Hgalus  A  plorima  Igiiiir  torto.  id  est  omnis  palriarcharum  ei 
erat,   merque  soloiione  indigcbai.  non  polerant 


aolTi  ab  uno,  sotvuntur  auieni  a  duobus :  nenio  eiiim 
nisi  otriosque  Tesiamenii  manibus  soliritur  ;  nemo 
nisi  otriosque  Tesumenli  flde  et  doctrina  a 
pecc^iorom  Tlnculis  libcralor.  Sequitur  :  Ei  d 
qmtM  9oH$  aliquid  dxerit  :  Dieiie  quia  Dominui 
hiiO'f:nt  habet,  et  confetilm  dimittet  eos.  Do- 
ndnut^  inquit,  hi$  opu$  habet.  Et  non  qiialiscun- 
qoe  dominus,  sed  borum  quoque,  et  omnium  Do- 
minos.  99  Unde  et  sine  adjectione  dicitur  Domi- 
nos :  in  eo  enim  quod  Doniinus  dicitur  et  uon  ad- 
ditnr  cujus,  omniuin  Dominus  esse  ostenditor.  Qois 
igitor  tenere  audeat,  quos  omuium  Dorainos  solvere 


propheurum  multitudo  vestimaila  soa  in  via  stra- 
venmt;  viam  Doraino  paraveront,  et  fidem  soaro 
alios  docoemnt.  AlHamtem  cttd^ant  rame$  de  erbo- 
ribuM^  et  $uraebmmt  im  tia.  Isti  enim  alii,  aposioll 
sunl  et  doctorcs,  isli  de  singolis  propheiarum 
libris,  qoasi  de  qutbusdam  arbortfous,  raiuos 
cxdunl,  sententias  exponunt,  ei  viam  parant  el 
sternont,  per  qoam  Gbristl  animalia  ineedere  de^ 
beant.  £t  bene  bti  ramos  de  arboribos  cxdcre  dn 
cuntur,  qoia  non  soam  sed  atiorom  fldem  et  doeirf- 
nam  eiponont  el  praedicant.  Turbtp  auiem  oua 
prmeedebant  et  quee  sequebantur^  ciamabant,  diceK- 
ie$  :  Bo$anna  fUio  David,  benedktu$  qui  vemt  in  ao- 
mue  Domini  :  Ho$emna  tti  alih$imi$.  Torb3&  enim 


jobet.  Boc  autem  faclum   e$t  ut  adimpierelur  quod 

uriptum  eu  per  prophetam  dicentem :  Dicite  fHite  *  pracedenies   el  seqoenles,  ulriusque  Tesiameuli 

Sioft  ;  Ecceres  tuu$  tenit  tibi  man$uetu$,  $eden$      popuK  sunt :  ambae  igitor  cl:.niant,  quia  ulerqiie 


$uper  a$inam  et  putlum  fiium  $ubjugaii$.  Exposuit 
evangelista  cur  Doniinns  oninia  \xsx  fuccre  vohie- 
rit,  ne  forte  inconveniens  et  indecens  hoc  alicui 
esse  videreiur,  ut,  in  iHo  tam  parvo  itineris  spatio, 
quasi  fatigatus  super  asinum  Donitnus  sedcret.  Atn 
eiiim  evangelista:  iion  super  asinam  el  puUum,  sed 
super  pullum  solum,  Cbristum  Dominum  sedisse 
iiarrant.  Ilattbxus  autem  suoinore,  non  rem  ipsani, 
sed  signrficationein  seqiiens,  simul  cum  propheta 
eum  super  ulrumque  sedisse  dicit  :  corporaliter 
eiiiui  super  pulluiii,  spi^rilualiter  auteni  super  utrum- 
que  Dominiis  sedil.  Qui  enim  intelligil  quid  uterqnc 
&igniflcet,  intelligil  etiara  quomodo  In  ulroque  Do-  ^ 
iniuus  sedeat :  anima  enim  justi  sedes  est  sapicn- 
tix.  Eunie$  autem  discipuii  fecerunt  $icui  prcpcepii 
iiii$  Je$u$^  ei  adduxerunt  a$inam  ei  puitum;  et  im- 
potuerunt  $uper  eo$  te$iimenta  $ua  ;  et  eum  desuper 
udere  feceruni.  Si  cnim,  ut  superius  dictum  est, 
duo  bti  discipuli  duo  testamenla  tnielliguntur,  qux 
erunt  eoruin  veslimenta,  nisi  singulae  sciilciiiiai 
qui.usoinantur  et  Ycsliuifiur?  Si  igiiur  Christum 
porLire  et  ejus  asinus  esse  velis,  necesse  esl  ut  his 
senieiitiis  vestiaris,  et  hac  doctrina  et  fide  orneris  : 
Jiis  enim  vcstibus  iii(hiilur  auiiiia ,  his  orunlur 
et  deconitur  :  nuda  enim  et  paupercula  csl,  quse  his 
indola  et  omata  non  cst  (476).  Piurima  aufem  turba 
$traverunt  veuimenia  $ua  in  rio.  Tcstamenta  quidcm 


populus  ChrisUim  predical,  et  benedieit.  Qnid  etiim 
aliud  significat  Hosanna  fiiio  Dati4^  nisi  gloria,laus 
et  honor  filio  David,  sive  diam,  salus  sit  nobis  a 
filio  David?  Qiiamvis  enim  hxc  vox  eerUm  slgnifi* 
catjonem  non  habeat  (477) ,  laodem  lamen  potius 
significare  videtor,  qux  in  ore  lotius  popnli  ail 
Christi  laudeni  et  gloriam  personabat. 

LXXXVI.  Et  cum  intra$$et  Jermsalem^  commota 
eU  univer$a  eitita$,  dicene  :  Qui$  e$t  hic  ?  Populi 
autem  dicebant :  Bk  e$i  Je$u$  propheta  a  Ifaxareih 
Gaiiiarie.  In  proximo^eiiim  bclla  actnrus,  et  ilc  ho- 
stibos  triumpbalurus,  euin  irittni|iho  et  gloria  ad 
impiani  civiUlenu  et  ad  locuni  ccrlamiuis  Doiiiinus 
venit.  Certtts  eniiu  de  vietoria  anle  bellum,  quod 
fieii  noii  solel,  triiiniplium  snscepit.  Ingressus  igi* 
lor  civitatem  cum  faae  lanla  gloria,  ccmmote  ai 
utaver$a  civita$,  dicens  :  Qui$  est  hie  ?  Onmes  ci 
obviam  roonl,  oinnes  eom  videre  desiderant,  et 
ipsa  facie  cognoscere  cupiunl,  qiiem  )ani  in  miriir 
culoram  fama  cognoveraiit :  suscitaverat  enim  Do- 
Hiinos  Lazaruni  illis  diebus,  ad  cujus  roiraculi 
iiiagnitudinem  omnes  siupebanU  Et  inlravit  Jetu» 
in  tempium  Dei^  et  ejecit  omnes  vendenie$  et  ementa 
in  lempiOf  et  men$a$  nummulariorum,  el  calhedrai 
vendentium  coiumbae  evertit.  Auditeha^c,  Simoniaci; 
audite,  nefandi  negotiatores :  aut  cessate  a  negoitis, 
aut  exite  de  templo.  Non  enim  unum  vel  duos,  sed 


duo  sunl.  Testamentorum  vero  iibri  plures  siini :  D  "«««flfe»'»»^*'  <>«"«»  et  vendentes  et  cmenlcs  Doon- 

Hieronymi  ad  Damasum  20.  Yallars.  ubi  Hiiarii,  ei 
veieraiu  aliorum  explicationem  ponit,  ac  demde 
suam ;  quam  epistolam  meinorat  liic  in  Comment. 
breviusque  idem  quod  ibi  fusius  dixerat,  siguiuca- 
tionem  vocis  exponil,  c  qiiod  adventus  Chrisii  salus 
mundi  slt.  »  Uieronynii  explicaiionem,  ee  lauiialo, 
memorat  et  sequitur  Beda  ad  cap.  II.  Uarc 
c  Hosaiina  i  id  est  $aiu$ :  c  Hosanna  »  Salva,  obsecxo, 
c  siguificat.  »  Alias  explicationes  quas  A.  meniora' 
vit,  V.  ap.  Hieronymum.  Alii  opinati  sunt  Hosann:tni 
^oriam  dici,  etc.  Fuse  rccenuores  quoque  d<  »^^ 
v<»cc  Jansenius  Concord.,  c.  1 10;  Haldonaius,  a  U- 
pide,  etc.  \.  ct  Macri  iu  Dict.,  etc.  Oratonuii) 
Uosann»  in  patriarchio  oraatuin  in  noiniite  B.  reiri 
Ap.  niemorsil  iii  Gregorio  II.  An»susias  joxta  le- 
ctionem  Yignolii,  iium.  10. 


tur  ;  pullus  asina^  lascivos  et  liber ,  gentium  popii- 
lus,  ^uibus sederii  Jesiis,  missis  ad  eos  duobus  dis< 
eipulissuis,  uiio  in  circumcisioiieiu ,  el  altcro  iu 
gentes.  »  Idein  ex  ilieronyino,  Heda. 
h.  (476)  Hteron.  c  Pollus  isle  et  asina....  ante  ad- 
ventom  Salvatoris  nodi  erani....  Vestis  autem,  apo- 
stolica  vel  doctrina  virtutum ,  vel  edissertio  Scri- 
pturarum  inielligi  potesl ,  sive  ecclesiastlcoruin 
doginatttm  varietates,  quibus  nisi  anima  instracta 
fuerit  et  ornata,  sessocem  habere  Doiniuuni  non 
meretur.  >  Idem  iisdem  Hieronymi  verbis  Beda. 
Fuse  de  aliegoria  vestium;  et  substralorum  ramo- 
rum  Ambrosius  L  ix  in  Luc.  tibi  inter  cxtera  mo- 
iiet :  c  Cave  oe  lutulentis  pedibus  incedas,  cave  ne 
transversis  gressibus  perstrata  tibi  prophciicaram 
viaram  itinera  derelinqiias. » 
(477)  Qiiam  verum  hoc  sit,  consiat  cx  epistola 


w 


COIUIENT.  IN  MATTH. 


nas  teiDpli  ejeciC  de  templo.  Ipse  e(  mensas  iiumiiiii-  A 

lirioram  et  eathedras  ▼ettdeDtiam  columlKts  evertlL 

Vos  BtmMMitarii  eslis,  vos  colnmbaB  ▼eiidJUs,  tos 

tine  nommo  et  prelio  nihil  agilis.  Golumba»  enim 

Tendunt,  qai  vd  ecitlesias  vel  Sancti  Spirilua  gra- 

tias  preiio  laitsiuDiur  :   bomm  aulem  oalbedras 

Dominos  everlii,  ul  per  boc  eoa  Don  esse  episcopos 

intefligamus  (478).  £/  dkit  eU  :  100  Scriptum  eti : 

Domu$  mat  demus  oraiionis  vocabiiur;  wt  autem 

{e€i$tii  eam  epelMUcam  latronum.  Latrones  enim  vos 

eslis :  c  Qui  ^nio^  im>u  iolral  per  oslium  in  ovile 

oviuai,  fur  esi  el  latro  {Joan,  x,  I).  >  Osliom  enim 

4:hri6ius  esi,  qiii»  quoniam  per  eum  non  inlrastis, 

veslras  caihedraa  everlit  :  per  hoc  entm  .osiium 

illi  inirant,  qui  secuDdum  canonum  Instiluta  cod* 

tiiiaootnr.  Exile  igilur  de  domooralionis,  qu«»  quo-  ^ 

niam  vos  in  ea  faabilatis,  facta  esi  spelunca  latro- 

BUDi.  Et  aceeueerunt  ad  eum  cteci  el  eiaudi  m  templOf 

et  tanavit  eos^  Qui  igllur  csecus  esl  el  verilaiem 

noD  iiiielligil ;  qui  clandus  esl  el  reeio  itinere  Don 

iocedtt,  feslinel  ad  templum !  ibi  inveniel  Jesum^ 

ibi  inaminabitur  cl  sanabilur.  Videntet  autem  prin- 

(ipet  tacerdotum  et  Seribes  mirabilia  qum  fecit^  et 

puerot  elamantet  in  tempto  et  dicentee  :  Jiosanna  fttio 

Datid^  indigmati  tunt,  et  dixerunt  ei  :  Audit  quid  itti 

dicunit  Jetma   autem  dixit  eit  :  Vtique;  nunquam 

k^ttit,  quia  ex  ore  iafantium  et  laclentium  perfetftti 

kudem?  Quod  enim  princi|)e8  sacerdolum  el  SerK 

b»  iadignaniur,  invidia  esi ;  quod  vero  pneri  Deum 

laudant,  prophetiae  adimpleiio  esl.  Sic  enim  pro-  p 

pbeuveral  ipse  David,  quo  ex  ore  Infanlium  ei 

iaclentium  pradicandus  ei  laudandus  Dominus  es- 

seL  Et  relictit  iUit  abiU  forat  extra  eivitatem  in 

Belkaniam^  ibique  mantit,  Manet  enim    Dominns 

osqiie  nonc  in  Beihania ,  quse  domut  obedientim 

inierpreUlur  ^479) ;  quia  relicta  Synagoga»  in  Ec- 

clesia  babital,  qiue  ejus  esi  obediens   voiuntaii* 

Mene  autem  revertent  in  civitatem  eturiit^  et  vident 

fiei  arborem  nnam  tecu»  viam^  venit  ad  eam^  et  ntAti 

inenit  in  ea^  niti  folia  tantum,  et  ait  illi  :  Nunquam 

ex  te  fructus  natcatur  in  tempitemum.   Dominus 


-  PARS  IV,  CAP.  XXr,  M 

enim  qui  nunquam  sine  ratione  aliquid  agil»  quando 
sine  ralione  aliquid  agere  videlur,  alicujus  magna) 
rei  significalio  esu  Cui  enim  ratiooabile  videatur, 
ul  eo  tempore  in  arbore  froclom  quaerat,  qoo  sine 
frucltf  arbores  sunt?  NuDquld  enim  fructuum  tcm- 
pus  ignorat,  frucluum  ei  arborum  tempommque 
Creaioff?  Esurit  igilur  Dominus  noii  ficus,  sed 
&lem  f  non  fruclus  arboris  quaerit ,  sed  frucium 
operis.  Haec  enlm  flcus  Synagoga  esl  (480)  :,qns 
secus  vtam  planiata,  nulium  Iranseunlibus  solaliuin 
parat  Venll  Dominus  ad  eam,  et  nihil  nisi  folia 
invenit  in  ea.  Folia  eiiim  verba  suni,  foiia  liiter» 
sunt;  haec  habel  Synagoga;  bene  enim  loquliur, 
sed  non  agii  quod  loquilor.  Omnia  autem  htcc  de 
illa  parle  Synagogae  iulelligi  debent,  quae  in  sua 
infideliUie  perdaral  (481),  et  ioquaciutis  fotiis 
obumbraU  spirilualis  inleiligentiae  fruclum  non  red- 
dit :  huic  enim  maledixil  Dominus.  Pro  alia  vero 
Synagogae  parie  oravit,  dicens  :  c  Pater,  ignosce 
illts,  non  eniin  sciunt  quid  faciunt  (tuc.  ixiii,  34).  > 
liti  igilur  qui  malediciinlur^  et  qui  in  aelemum 
fructum  non  reddunt,  Scribae  et  Pharisaei  sunt,  qui 
in  Salvatoris  nostri  morle  nimla  invidia  eiarserunl. 
Eiarefacta  ett  continno  ficulnea;  et  videntes  ditci- 
puli,  mirati  tunt,  dicentet  :  Quomodo  continuoaruit! 
Altera  vero  die,  ul  Marcus  all,  cum  mane  inde 
Ifanitrefif  (48i),  dixil  Petrus  ad  Jesum :  Rabbi,  ecce 
ficut  cui  maledixitti^  aruit,  Quotidie  Domitius  infru- 
cluosis  arboribus  et  inlquis  hominibus  roaledicit, 
et  quotidie  arefiunt  et  igni  traduntur  quibus  male- 
dicit.  Maledicit  autem  et  per  se  el  per  servos  suos. 
Unde  et  subditor  :  Retpondent  autemJesus^  ait  eis  : 
Amen  dico  vobis^  si  habueritis  fidem,  et  non  ha!sitave- 
ritit,  non  tolum  de  ficulnea  facietit,  sed  et  ti  monti 
huic  dixeritit  :ToUeetjacta  te  in  mare^  fiet.  Ilaiic 
enim  Odem  Christi  discipuli  postea  habuerunl,  quia 
caecos  illuminanles.  leprosos  mundautes,  mortuos 
soscitantes,  et  alia  miracula  facienies  (485) ,  verum 
esse  quod  Dominus  proniiseral,  ipso  experimento 
didicerunl.  £l  omnta  qucecunque  petieritit  in  ora^ 
tionCf  credentet  accipietis.  Hoc  afitem   ualiter  Inlel- 


(478)  ViiL  praefalionem  ad  h.  op.  et  animadver- 
Us  auctoris  iii  Sinioniacis  Insectandis  vehemenliam 
qoasi  adversus  viiium  gnod  siiam  aetatem  inficcret. 
Non  enim  negainos,  ad  hiinc  ipsum  locum  aliquid 
contra  isUm  pestem  PP.  dixidse.  Nam  Hieronymus 
(qoem  suo  roore  fieda  ferme  exscribll) :  <  Quolidie 
Jesus  ingredilur  leniplum  Patris,  et  ejicit  omnes 
lam  episcopos,  et  presbyieros,  et  diaconos,  quam 
laicos  et  universam  turbain  de  Ecclesia  sua  el  unlus 
eriiniiiis  haiiei  vendenlos  pariter  el  ementes.  Scri- 
pinm  est  enini  :  >  GValii  accepittis,  gratit  date. 

(479)  Sic  Origenes  interpretatur  ad  h.  I.  et  Hie- 
ron.  t  Ivit  Beihaniam  quod  interprelalur  domus 
obedienticBj  jani  tunc  vocationem  gentiuro  praefigii- 
rans.  >  Atqne  iu  etiani  S.  Bernardus  serm.  ad  ini- 
liu  leinpl.  cap.  13,  unde  informaiioncin  nd  virtulein 
ob<idieiiiix  cotligit.  c  Hocergoinloco,  >ait,  i  breviler 
intimatum.  Sufficiat,  qiiod  quidem  nec  studium  bo- 
iia  aciionls,  nec  otiiini  sanctx  conlemplationis,  nec 
laCryinain  iKBiiitenlis  extra  Belbaniani  accepia  esse 
F<Heniiit  illi,  qui  tanUin  haboit  obedientiam,  ul 
viiam  suain  ipsam  perdere  nialuerit,  factus  Pairi 


obediens  nsqoe  ad  mortero.  > 

(480)  S.  Auff.,  serm.  89,  n.  I,  f  ea  est  Synagoga 
non  vocala  sed  reprobau.  >  S.  Augustlnum  laudat 

*^  S.  Gregorius  lib.  viii,  quaestl  4i  :  €  Hoc  quod  de  fi- 
culnea  dixistis  in  eo  sensii  proprie  E.  Augiistinus 
loquilur,  quia  cnro  evangelista  subjuiigit :  >  Nondum 
entm  erat  tempus  ficorum  i  aperle  cognoscilur,  quod 
per  ficuro  Dominus  in  Synagoga  fniclum  qiiaesierat, 
qiiae  foiia  legis  habuit  sed  fruclum  operis.  non  ha^ 
bebal.  >  Synagogam  interpreUlur  hic  quoque  Hie> 
ronyrous,  Ambrosius  lib.  vii  in  Lncam,  Chrysologus 
serm.  i06,  et  maxitne  Qrisenes,  pag.  446 ,  Huet. 

(481)  S.  Au{[.  ibid.  <  Nain  el  iiide  vocaiits  est 
populus  Dei  qui  veraciter  ei  sinceriier  in  prophetis 
exspectabat  salutare  Dei  iesu  Christi.  > 

(48i)  C.  xt,  12.  c  Et  cum  vespera  facta  esset 
cgrediebanlur  de  civitale,  ct  cum  mane  trans-r 
irent,  >  elc. 

(485)  V.  Hieronjr.mum  eos  arguentem  qui  nega- 
bant  apostolos,  ob  id  qnod  fidem  non  haberenl,  mi^ 
racula  fccisse. 


S47  S.  BRUNONIS  EPISCOPI SIGNIENSIS  M 

hgi  debeat,  superius  exposuimtis  :  ibi  videlicet  ubi  A  esse  fingebani;  altera  vero  publicani  et  mereiri- 


dicilur  :  Quia  ii  duo  ex  vobi$  comenserint  sibi  eupew 
terram ,  de  omni  re  quodcunque  pelierint^  fiel  illis  a 
Palre-  meo  qui  in  eedis  est.  Ei  cum  venissel  lOl  "> 
Umptumf  accesserunl  ad  eum  docentem  prineipet 
hccerdotum  et  seniores  {topuli  dicentes  :In  qua  pote- 
siate  hwc  facis?  Et  quis  dedit  tibi  hane  potestatem  ? 
Stulii  priacipes  sacerdoium  !  videni  morluos  resur* 
gere,  ei  dicunl  Ghrisio  ;  !u  qua  poiesiate  hzac  fa- 
cis?lnqua  enim  potesiaie  resurgunt  moriui  ?  Quis 
prster  Dcum  hanc  poiestaiem  aiiquaodo  alicui  dedti  ? 
llaec  est  enim  iUa  insania,  qua  alibi  blasphemantes  di- 
cuni  :  c  In  Beelzcbub»  priucipe  da^moniorum,  ejicit 
daeoionia  {Matth.  ix,5i);  >  quorum  vesaniam  inlelii- 
geiis,  respondit  JesuSt  et  dixit  eis  :  Interrogabo  vos  et 


ces  (486) :  undeet  alibi  dicitur,  quia  c  dnohomiaes 
ascenderunt  in  templum  ut  orarent :  unnsPharisxus 
et  alier  publlcanus  (Luc.  xviii,  10) :  i  haH^enimei  illa 
parabobi  idem  siguiftcarevidentnr.  AccessitauiemDo- 
minusad  primuiq,  id  estadpublicaB^s  etpeccatoreB, 
quiquo^iam  plures  sunt,  primi  dicuntur.  Sed  quonHMloi 
accessit?  pcr  nuoiios  suos,  per  loanntm  BapU- 
stam  :  ipse  enim  in  deserio  hos  duos  filios  admoDe- 
l)at  dicens  :  Pemtentiam  aptCf  appropinquavit  emni 
regnum  ceelorum.  Huic  autem  a  principio  publicaQi 
et  peccaiores  credere  ooluerunl,  sed  posiea  pomi- 
tenlia  duai,  undique  eonflueAles  bapiixabaniur  ab 
eo  in  Jordane  flumine,  confitenies  peccata  sua  :  at 
vero  principes  sacerdoium  et  seniores  popirti,  ei 


egounttmsermonemfquemsidixerHismihi,etegodicam  B  cxieri  tales  |qul  semper  se  Deo  servire  et  obedlrs 


vobis  in  qua  polestale  hwc  facio.  Baptismum  Joant$is 
unde  erat?  e  ccelo^  an  ex  hofninibus?  id  cstcreditis, 
bapiismum  Joannisanex  prsecepio  Oei,  an  ex  ho- 
ininis  adinveniione  faciuni  esse?  (4Si)  Si  enim  huic 
tnicrrogaiioni  secunduni  verilatem  responderent, 
ipsiiuei  suam  quacslionem  exposuisseni :  qui  enim 
credit  Joanni,  credil  ulique  el  Chrisio,  quoniain 
Joannes  Ghrislo  tesiimonium  perhibuit.  Uoc  autem 
ilii  intelligenteSt  cogUabant  inter  sfi  dicenies  :  Si 
dixerimus  e  cosloy  dicei  nobis^  quare  ergo  non  creduis 
ti/i  ?  Joannes  enim  Christum  praedicaverai,  et  euni 
Dei  filium  esse  imiiiiavtTai.  Si  autem  dixerimus^  ex 
ItominibuSy  limemus  lurbam  :  omnes  enim  habebunt 
Joannem  sicui  prophetam.  Et  respondentes  Jesu  dixe^ 
tunl  :  Nescimus,  Veriialem  dicere  nolunt  (485) , 
iiieuiiri  timenl,  ineniiuntur  iainen  dicenies,  Nesci- 
lUUS.  Ait  illi  et  ipse  :  Ifec  ego  dico  vobis  inqua  pote- 
stale  h(ec  facio» 

LXXXYIl.  Qiiid  auleiu  vobis  videtur?  Uomo  qui- 
dam  habebal  duos  /i/ics,  el  accedens  ad  primum 
dixii  :  Fili^  vade  hodie^  operare  in  vinea  mea»  JUe 
aulem  respondens  ait:  Noto;  postea  piBnitentiq  motus, 
abiit.  Accedens  auletn  ad  alterum  dixil  similHer^  At 
iile  respondens  ail :  Eo^  domine^  et  non  ivit,  Quis  ex 
duobus  fecit  voiuntatem  patris.  Dicunt  ei :  Primus. 
Dicit  iliis  Jestts  :  Amen  dico  vobiSt  quia  pubiicani  et 
meretrices  pracedenl  vos  in  regnum  Dei.  Venit  enim 
ad  vos  Joannes  in  via  justitiat^  et  non  credidislis  ei ; 


fiiigebani  et  proiniiiebant,  videntes  eui»,  neqoe  po^ 
niieniiam  egerunt,  neque  ei  credere  volueruni.  U&de 
etiam  quibusdam  eorum  ad  baptismum  venieDiibufi 
quasi  admirans,  ait :  c  Progenies  viperarum,  qois 
docuii  vos  fugere  a  vcntura  ira?  Facite  ergo  fructuiR 
dignum  poenitentiae  {Hatth.  iii»  7) : »  Sie  igiiur  pu- 
blicani  et  mereiriccs  prsecedunt  eos  io  regnoiQ 
Dei. 

LXXXVIIi.  Aliam  autemparabolamaudite,  Hemo 
eral  palerfamilias  qui  pianlavit  vineam^  el  sepe  cir- 
cumdedil  ei;  et  fodit  in  ea  torcular^  et  adificavil 
turrem  in  medio  ejns;  el  iocavii  eam  agricolis,  et 
peregre  profecius  esLln  figura  (487)  hujus  hoinihi& 
patrisramilias  Ocuin  Patrein  sigiiificai,  qui  vineam 
Sorec  ex  i£g>'pio  iranstulii,  ei  in  inojitibus  Israel 
eain  planiavil :  unde  Psaliiiisia  :  i  Vincam,  utquii, 
ex  i£gypio  iransiulisti;  ejecisii  gentes  et  planiasii 
cam  {Psai.  lxix,  9).  »  Dse  qua  et  propheu  aii: 
c  Vinea  facia  est  dilecto  in  coi  nu  fiiio  olei  {Isai.  v, 
I) : » el  paulo  post  :  c  Yiiiea  eiiiiii  Dei  Sabaoih  domus 
Israel  esi.  »  Uuic  auiem  sepe  circumdedii^  quia  sux 
virtutis  prxsidio  eam  luuniit :  et  fodit  in  ea  torcuiar^ 
per  quod  allare  inlciligiiur»  in  quo  quasi  vinum  iu 
torculari,  liosiiarum  sanguis  qiioUdie  fundebaiur. 
JHdilieavit  autem  turrim  in  medio  ejuSf  tempium 
videlicei,in  quo  Judaeorum  populus  maxiroe  confi' 
debat.  Et  ioeavit  eam  agricoiiSt  quia  terram  iilam 
lacie  et  melle  102  manantem  Judxis  tradidii  ad 


pubiicani  et  meretvices  crediderunl  ei ;  vos  autem  j^  inhabiianduro.  Et  peregre  profeclus  est^  qiiia  longe 
videntes,  nec  pxniientiam  habuistis  posiea,  ul  crede-  esl  a  peccaloribus  salus«  Cum  autem  tempus  [ru- 
retis  ei.  Doo  eniin  filii  duo» paries  populi  siint :  altera  ctuum  appropinquassel ,  misil  servos  suos  ad  agricc- 
quideni  Scribae  ei  Phnrisa;!,  ci  cxteri  qui  se  jusios     ias^utacciperent  fructus  ejxis ;  et  agricoia^^  apprehen- 


(4SI)  V.Terlull.,  lib.  De  baplisroo,  cap.  10. 

(485)  c  llli  iii  eo  quod  nescire  se  responderani, 
nicniiti  sunl,  »  Hicr. 

(486)  Duos  filios  geiililem  populiim  el  Judaicuin 
interpreianiur  Origencs,  p.  456,  Huei.,  Hicronymiis, 
Chrysoslomus  hoin.  68,  Beda,  clc.  Proxiine  ad  A. 
Ililarius.  c  Prinius  esi  filius ,  populus  ex  Phari- 
s:iBis...  Hic  insolens  et  inobediens  ei  diclis  prscscn- 
libus  conuimax  fuil,  habcns  in  lege  riduciam... 
lilius  auieiu  ininor  plcbs  esi  publicanoiuin  ei  pecca^ 
torum,  ipsa  pcccaii,  iii  qua  iuin  demonibaiur  coii- 
diiione,  posicrior,  >  cic.  Quin  eiiam  Hierou.  ad  v.  51. 
i  Publicaui  ci  peccalores  p-.xccdcnt,  »  cic,  scri- 


bit;:  c  eo  quoil  illi  qui  per  inala  opera  Dco  se  scr- 
vire  negaverani,  postea  pceniteniix  bapiismum 
acceperinl  a  Joanne  :  Pharisaei  auiem, »  etc. 

(487)  Origcnes  pag.  458,  Huet.. «  Qiii  nos  prse- 
ccssii  popuius  ei  Dei  pars  fuii,  vinea  erai...  Dci 
uulein,  quo  iuius  erai,  pra^sidiuin,  ca  cral  sepes;  at 
ieniplum  lurris  erai ;  lorcular  vcro  libalionum  lociis; 
agricolae  auiem  saccrdos,  et  sapienies  populi;  lien 
vero  profeciio,  quando  Doniinus  non  ila  ainpllus 
apparuii;  »  Hieron.  in  eanidem  ferine  scnieiuiam 
c  scpem »  interpreialur  vel  murum  urbis  ,  vcl  «n- 
gelorum  auxiiia ;  t  lorcular,  »  altare,  Cl  dc  luni,  ail, 
c  buud  dubiuiii,  quin  tcmplum.  i 


M  COMMENT.  JN  MATTll.  ^  PARS  IV,  CAP.  XXil.  250 

sit  unii  «tti«>  alium  ceclderuni^  alium  acciderutU,  A  el  ScrilKe  el  Fbarisaei,  qui,  legem  exponeiucseipo- 


aiium  Hr0  tapidmferunt,  Hoc  est  eniiii  quod  prophela 
ail :  Et  exipeclavit  ul  faceret  U9a$f  et  fecit  labruuae 
{Itai.  T,  2).  Isli  enim  servi  firi  sancli  et  proplteta 
fuerunt  (488),  quos  ad  iilura  populum  corrigendum, 
ei  ad  suom  serTitium  invitandum  Doroioos  misit. 
Iieruumitit  atio$servo9  pture$prioribu$^  et  fecerunt 
UHt  $imititer  :  Unde  et  beatus  Slepbanus  ait  : 
f  Quem  enim  prophetarum  non  sunt  perseculi  pa< 
ires  Tcstri  ?  Et  occlderunt  eos  qui  praenuirtiabAnt 
de  adventu  justi,  cujus  vos  nunc  proditores  el  ho« 
micidx  fuisUs.  Novissimeaulem  misit  ad  eos  Qliuro, 
dicens :  Yerebuntur  filium  meum.  Agricolx  i»utem 
viJenies  Olium»  diserunt  intra  se  :  Uic  esi  baeres; 
venite  occidamus  eiim,  et  babebimus  hxrediiatcm 


pnlum  doeentes,  Svnagogam  ftdiflcabaut)  Cbristum 
Dominnm  noslrum,  lapidem  videlicet  angolarem 
non  solum  reprobaverunt,  verom  etiam  morte  tur- 
plssima  occiderunt.  11  ic  antem  factu$  e$t  in  eaput 
auguti^  jungem  duo$  pariete$i  unnm  ex  clrcunici- 
sione,  alterum  ex  praeputio  venient«m  :  ei  hoc  qui* 
dem  a  Domino  factum  c$t^  et  €$t  mirabite  in  oeulie 
no$tri$.  Cui  enim  non  videatur  ease  mirabile,  quod 
ille,  qui  modo  cum  latronibus  suspensus  fuit,  nunc 
ab  iitroque  populo  caput  et  Dominus  habealur,  et 
ubiqoe  rcgnans  ab  omnibus  adorelur?  ideo  dka, 
vobi$^  quia  onferetur  a  vobit  regnum  Dei^  et  dabitur 
genti  facienli  fructu$  eju$,  Quia  eiiiin  hjec  et  illa  fece- 
nint,  qiiiahunciapidem  reprobaverunt  etDei  Fillim 


cjus  (Act.  Tiiy  52).  »  Maiiiresta  sunt  baec,  in  quibus  "  occidenint,  ideo  regnnin  Dei  auferelur  ^b  eis,  etda!  i 


passlonero  suam  Dominus  propbetabai ;  nos  aulera 
omnia  jara  corapleia  videmus  el  credimus.  Agrico- 
lic  enim,  i<l  e»i  principes  sacerdoium,  nisi  Cliii- 
siiim  interficerent,  et  locum  ei  gcntem  se  amiticro 
limuerunt  :  ideoque  dedcrunt  consiliuin  populo,  ut 
tum  inlerficensnt.  Et  apprehensum  eum  ejecerunt 
extra  vineam^  el  occiderunt,  Qtiid  est  enim  exlra  vi- 
iieam,  nisi  extra  civilatem  ?  Iloc  est  enim  quod 
Aposlolns  aii  :  c  Quorum  enim  animaiium  inferlur 
saoguis  in  sancia  per  ponlificcm,  borura  corpora 
creinanlur  extra  castra  (Uebr.  xiii,  11).  » Ita  ei  Je- 
8US  (  ut  sanctificaret  per  suuin  sanguinem  popu- 
lum,  extra  portam  passus  esi  (489).  »  Compleve- 


turgeniili  populo  qui  est  meiior  eis.  Undc  et  per  prophe- 
tam  Dominus  ait  :  c  Yocabo  non  plebcin  mcam 
pl«!!)ein  meam :  ct  non  misericordiam  consecutam  nii- 
sericordiam  consecutam  (Rom.  ix,  S5) :  >  et  qui  rc- 
ciderit  $uper  tapidem  i$tum  confringeiur  ^  $uper 
guem  vero  eeciderit  conteret  eum,  llii  enim  super 
istum  lapidem  cadunt,  qui  male  de  Christo  intelli- 
gentes  et  a  fiJe  catholica  aberranles,  in  eum  oflTen- 
duni  (492)  :  unde  Apoelolus  aii :  i  Offendeninl  enim 
in  lapidem  offensionis ,  sicut  scripium  est :  Ccce 
pono  in  Sion  lapidein  offensionis,  et  potram  scan* 
dali ,  et  omnis  qui  crediderit  in  illom,  non  confun- 
deiur    (lbid.<,   33). »    Ipse  quoque  Dominus  aii : 


rnnt  igitor  i6ii  malo  suo,  quod  iili  significabani  in  q  <  Beatas  esi  qui  non  /uerii  scandalizalns  in  me 

*    "     '  (Luc.  Yii^  iS).  9  Super  quem  vero  ceciderit^  contertt 

eum.  Super  quem  enlm  cadii  Doiiiiuus,  nisi  super 
eos  qnibos  irascilur  ei  indignatur?  Ipse  est  enim 
ille  lapis,  qui  in  Danidc ,  <  abscisus  de  inoiite  siiie 
maiiibus  (Dait.  ii,  34),  >  toUm  iUam  fainosissimam 
staiaam  commiouit,  pcr  quam  omnis  iniqiiorum 
inuliitudo  figuraiur.  Et  cum  audi$$ent  principe$  sa^ 
cerdotum  et  Phari$cei  parabota$  eju$^  cognoverunt 
quod  de  ip$i$  diceret.  Et  quarentee  eum  tenere^  li- 
muerunt  turba$t  quoniam  $icut  prophetam  eum  kabe- 
bant»  Apparei  igitur  quod  ejus  verba  prius  non  in- 
teliexerunt,  atque  ideo  aoa  se  responsione  damna- 
veruni. 

108.  LXXXIX.  [Cap.XXII.]  Et  re$ponden$  Je$u$ 


Kicrificio  suo.  Cum  ergo  venerit  Dominue  vineir^ 
qnid  faciet  agricolie  itli$?  luterrogal  eos  Dominus 
seiileoliam  judicii,  ul  ipsimet  suo  Judicio  seipsos 
ilamnenl  (490).  Aiunt  itli :  Malo$  mate  perdet^  el  ri- 
neam  $uam  tocabit  alii$  agricolii^  qui  reddant  ei 
frncium  temporibu$  $ui$.  Quid  esl,  o  principes  sa* 
cerdotum,  quod  modo  non  respondetis,  fie<cfmici« 
sicui  superiuSy  cum  de  baptismo  Joannis  vos  Domi* 
lius  iiKerrogaret,  nisi  quia  Iianc  parab<ilain  nondum 
iiiiclligiiis  7  si  eiiim  iulclligcrelis  eam,  aut  iiuliuni, 
»ul  aliiid  daretis  rcsponsum.  Lucas  iamen  dicit, 
quod  Pharisaei  audilo  vcrbo  responderint :  f  Absii  l » 
[Luc.  XX,  17)  qiiod  tale  fuii  ac  si  dicerent :  Ab- 
sit  ut  te  occidamus,  ei  ideo  percanius !  Dicit  itli$ 


Jetut  :  Nunquam  tegi$ti$  in  Scripturi$  :  Lapidem  D  dixit  iterum  inparaboli$f  dicen$.ei$:  Simile  factum 
i,vem  reprobaverunt  a:d\ficante$,  hic  factu$  e$t  in  e$t  regnum  ccelorum  homini  regi,  qui  feeit  nuptia$ 
eaput  anguti  ?  A  Domino  factum  em  itlud,  et  e$t  mira'  fUio  $uo.  Tunc  enim  Deus  Pater  qoi  omnium  rex  el 
kHe  in  ocHli$  nosiri$.  Ilac  cniin  ei  suporior  parabola  Dominus  est,  filio  suo  Jesu  Christo  Domino  nosira 
idero  significani  (491).  Principes  eniin  sacerdotum      uuptias  fecit  (493),  quando  eum  ut  carnem  nostram 


(488)  Propbetas  Hieron.  quoqiie  iiiterpretalur. 
Ililarius  quoque  c  iu  servisqui  missi  siint,  ui  fru- 
(tiis  percipereni,  varius  ci  sxpe  repciitus  progres- 
sos  csi  prophetannn.  » 

(489)  Hicr  ad  h.  I.  et  i  Apostolus  loquiliir  quod 
ciira  portam  Jesiis  cnicifixus  sii.  » 

(490)  Uic  quoqtie  B.  Hieronym.  videlur  A.  pnc 
rctiiis  liabuisse  r  interrogat  eos  Doniiiius  non  quod 
ignoret  qnid  responsuri  sint,  sed  ut  propria  rc- 
t>ponsione  dainncntur.  t 

(401)  Idcin  obscrvavii  Hieron.  ad  h.  I.,  c  variis 


parabolis  diversisqne,  res  eaedem  contexuntur.  > 

(49i)  Hieron.  c  Aliud  cst  oflendere  Christum  pcr 
mala  opera,  aliud  negare.  Qui  peccalor  est  el  ia- 
inen  in  illum  credil...  coiifringilur,  scd  non  omnino 

coiilcritur qui  Cliristum  penilus  ncgaverit  sic 

conteret  eum,  ut  ne  tesia  quidem  remaneai,  in  qua 
haiiriatur  aqux  pusilluiii.  i 

(493)  Ongenes  pag.  472.  c  Homo  rex  tropice 
Dcus  ei  Chrisli  pater  esse.  dictlur;  niipiiac  autcin 
filii  rcgis,  Ecclesix  Clirisli,  spoiis;c  sponso  ipsiiis 
Christo,  rcstitulio;  sci  vi  vcio  ad  vocandos  cos  niissi 


251  S.  BRUNONIS  EIMSCOPI  SiGNIENSlS  m 

sus«ipcret  in  muiidum  misit.  Ipse  enim  speciosos  A  nidnm  aiiqtiaiido  in  arbore ,  aliquando  in  terra  in 
forma  prae  fiiiis  houiiiiuro,  iioslnc  carni  coiijunetus, 
tanquam  sponsus  processit  de  tlialamo  suo«  Ipse 


sibi  gloriosain  Ecciesiam ,  ul  Aposlohis  ait,  f  spou- 
sam  elegit ,  non  habeniem  maculam  neque  rugam 
{Ephet*  V,  27).  i  Insiar  enirn  canlici  nupliarum  lo- 
tus  illc  Uiicr  ediius  e&t,  qui  Caniica  canlicorum 
vocatur.  El  mi$it  servoi  $uoa  voeare  invHaioi^  ad 
uuptias ,  ei  notetant  venire,  Oinnes  eitim  patriar- 
ihx  et  Propfaetx  ad  Cbristi  nupiias  Judxos  invita- 
verunt ,  oinnes  ejus  adveniom  pracdixerunt ,  omnes 
Novi  Testamenti  delicias  laudaveruut;  ipsi  t:)men 
veiiire  el  eas  reciperc  nolueruni.  Iterum  miiit  alioi 
iervoi^  dtcem  :  Dlcite  invitalijt :  Ecce  prandium  meum 
paravi ,  tauri  mei  el  aliilia  occiia,,  et  omnia  parata 


veniiuus  :  ut  ergo  longo  vivamus  tempore,  dimiiu- 
mus  avem  ct  liitcram  qux  occidit,  teneamus  pullos  et 
ova,  id  est  spintualem  inlclligentiam  qu»  vivificat. 
El  isti  quidem  sunt  illi  tauri :  bx  sunl  illa  aves; 
baec  sunl  illa  ahilia,  quae  in  nuptiis  Fiiii  sui  nobis 
Deus  praeparavit.  Has  autein  delicias  Juda*i  negtexc' 
runt ,  bas  recipere  et  comedere  noluerunt :  ideoque 
abierunt :  alii  in  villam  iuam,  alii  vero  in  negoliali(h 
nem  nlam,  Nos  enim  in  civitate  Dei ,  nos  in  sancla 
Ecclesia  barum  nuptiuriim  delicias  edimus  :  illi  au- 
tein  iu  vilia  morantur;  illi  in  grosso  pane  lilterx, 
et  nisticano  cibo  deleclantur.  In  villa  enim  siint 
quicunque  extra  Ecclesiam  suiit.  Possunl  autem 
Judicoruin  villx ,  singiili  legis  et  propbelarum  libri 


iunt,  venite  ad  nuptiai.Illi  autem  neglexerunt,  Isli  B  iinelligi.   Et  quoniain    Judu;i  ubique  terrarum  de 


enim  alii  servi ,  apostoli  sunt  el  doctores  qui ,  jam 
paratis  niipiiis  et  Scripturis  ad  intelligendum  aper- 
tis,  prtcdicare  et  ad  nuptias  Judxos  invitare,  a 
Doinino  missi  sunt.  Totum  boc  prandium ,  quid 
aliud  est,  nisi  spiritualis  inteingenlia  utriusque  Te- 
slamenii  ?  Hic  eiiim  tauros,  agnos ,  et  aves  et  cun- 
cta  ad  alendum  et  edendum  deliciosa  invenies  :  bis 
eniin  cibis  rericituranima(494),  bts  deliciis  saturatur 
et  pinguescit  iutclligentia  ,  quasi  enim  tauri  sunl , 
quaMiue  senieniias  majores ,  et  ad  tenendum  et  ad 
inteliigendum  difficiliores;  avesTcro  sunt  sive  alites 
qusaitius  voiando,et  de  spiritualibus  loquendo, 
uientes  nostras  ad  coelestia  elevani.  Wx^  auiem 
tiinc  occisa  et  parata  sunl,  quando  intellectu  et 
ratione  snperata,  et  memoriae  commcndata,  jain 
iieque  fugere,  neqiie  Ditclligenti»  resisiere  pos- 
sont;  De  tauris  enim  sive  vitulis  per  Osee  dicitur : 
c  Omnem.aufer  iniquitatem,  et  accipe  bonuiii  et 
rcddemus  vitulos  labiorum  nostrorum  lOse, ,  xiv , 
5).  I  Quid  sunt  eiiim  vituli  labiorum ,  nisi  senten- 
\\x  Scripturarum  ,  et  iaudes  Dei ,  qwjt  in  cis  con- 
tinentur  ?  Qupd  vero  etiam  avis ,  sncra  ScripHira 
dlcatur ,  audi  quid  per  Moysen  Dominus  dicat :  f  Si 
anibulans  per  viam  iiidum  avis  iii  arbore  vel  in  terra 
invcneris ,  el  avem  pullis  vel  ovis  desuper  ioco- 
bantem ,  diinitte.  avcin,  captos  tenens  filios,  ot  bene 
sittibi  et  longo  vivas  lemporo  (Deut,  xxii,6).  » 
lloec  enim  avis,  litiera  est ,  qu»  sub  alarom  vcla- 


frauile ,  mercato ,  osiira  et  dcceptione  vivont ,  non 
immerito  ad  negotiaiionem  soam  abiisse  dicuntur. 
Reliqui  vero  tenuerunt  eervoi  ejui ,  et  contumetia  af- 
fectoi  oceiderunt.  Per  bos  enim  illos  inteliigiinus , 
qui  primilivam  Ecclesiain  perseculi  suiit :  unde  el 
a|iostoUs  dicitur :  c  Quia  Ibant  gaudentes  a  con- 
spcclu  concilii ,  quoniain  digni  babiti  sunt  pro  no- 
mlne  Jesu  contumelias  pati  (Act*  v,  41).  i  Afs 
autcm  cum  audiaet ,  iratui  eet ;  et  miaii  exercitibnt 
iuii ,  perdidit  homicidai  iUoi  ,  et  civitatem  iHoTui» 
iuccendii.  Ilaec  autem  quia  secundom  litteram  facta 
sunt,  allegorice  exponere,  non  videlnr  esse  neces> 
sarium.  Post  namque  qnadraginta  et  duos  annos 
(495)  exercitus  suos,  id  esl  Romaiiorum  principes 
adversus  Judacos  Dominus  misit ,  qui  eos  occide- 
runt  et  vendiderunt ,  *et  nou  ^oiuin  104  eorum  ci* 
vitates,  verum  etiam  ipsum  tcroplum  famosisslmum 
et  nobilissimom  soccenderont.  Tunc  ait  iervltsuii: 
Nuptice  qnidem  paratce  sunt :  ted  qui  invitati  erant , 
non  fueruut  diyni.  Quid  nuptia}  sigiiificenl ,  siipe- 
rius  dfximus  :  quibus  quoniam  Jod;ei  indigiu  fue- 
runt ,  gentiiis  popuhis  ad  cas  comedendas  voc3;t  :r. 
Quid  est  autcni  pra^paraiio  r.uptiariim ,  nisi  san- 
ctarum  exposiiio  Scripiuraniin  (49G).  Ite  ergo  tid 
exitui  viarum,  et  quoicunque  inveneritii  ,  vocals  ad 
nuptiai.  i  Non  est  enim  personaruin  acceplor  Deiis, 
sod  in  omni  gente  qui  timet  eumet  operalurjusliliani, 
acceptus  esliili  (Act»  x,  54).  i  Ubique  suos  disct- 


mine  pullos  vel  ov.i,  id  est  spiritualem  intelligen-  d  pulos  mahdat,  omnes  ad  fldem  vocat,  cuucios  aJ 
tiam  clausit :  quae  quideni  per  loca  difficiliora  in  regni  sui  gloriam  invitat.  Et  egreai  eervi  ejnt  in 
aibore,  per  planiora  Vero  in  tcrra  nidificat.  Per  viat,  congregavertltit  omnet  quot  invenerunt  ma/oi 
biijus  igitur  volumluis  viam  ambulantcs  bu'us  avis      et    bonoi :  et  imptet<e   iunt  nuptio!  ditcumbeHtittm, 


qiii  ad  nuplias  fueranl  invitati,  ii  sunt  propbel».  i 
llieron.  c  Uex  isle  qui  fectt  nnptias  filio  suo,,  Dcus 
oinnipolens  est ;  facil  auteiii  nuptias  Domini  nosiri 
Josn  Cbrtsti  ctEcctesise;  >  Et  mitit  tervum  tuum  c.liaiKl 
dubinm  quiii  Aioysen  per  qucni  legem  inviiaiis  dcdit.  Si 
anteni  i  serwt  c  legei'iiniis,itt  plcraqiie  babenl  exem- 
plaria,  ad  proplietas  refcrenduin  est...  Scrvi  qui 
sccnudo  missisunt,  meliiis  cst  ulprophetuiinlelligan- 
tur.  quain  apditoli.i  Spectavil,  crcdo,  ad  Hilarium 
ecribentein  c  servi  inissi  qui  invitatos  vocarcnt, 
apestoli  siiiit.  i 

(494)  Hicron.  c  Praitdium  paratum  el  tauri  et  al- 
tilia  f  occisa  rcl  per  metaphoram  opes  regiic  de- 


scribuntur,  ut  excarnalibus  intelligantur  spiritna- 
lia;  velcerte  doginatum  magnifudo,  et  doctrinaDei 
lege  pleoissima  senliri  poiest.  i 

(495)  Cum  coitslet  Jerosolymnm  captam  atqne 
eversam  anno  vulg. ,  xr.  lxx  ,  binc  roirocedenilo 
per  annos  43,  pervenieiniis  ad  an.  !28 ,  qni,  ei  nia- 
xiine  rccepla  cnronologorum  sententia,  praecessit  ao- 
nuin  Cbristi  moriis,  quaii  lo  lioic  Dominiim  pnciiuii- 
tiasse,  constiltiere  facilo  p<yssiimus;  iit  niira  sit  ea 
aciatc  auctoris  nosiri  in  cbronologicis  istis  accu- 
ralio. 

(496)  V.  Gregor. ,  bom.  38  in  Evang. 


^l  C0M&1£NT.  IN  MATTII. 

la  bac  en\m~arca  framenimn^  ei  palex,  iriiicum  et 
liunia  boni  el  mftli  »imal  versaniur  (497).  inipictuD 
suut  nupiis;  convenuruni  gcntes;  annuntiaveranl 
aposloli  et  locutisunt,  uiultipiicati  sunt  siiper  nu- 
inerttm.  Intramt  autem  rex,  ti(  viderei  ilitcumbentei  ^ 
eividitibikominem  non  vetlitum  veste  nupliaU.  Quo- 
iiiotlo  enim  alicubi  inlral,  qui  ubiqne  est?  Quia 
eniin  omnipotens  Deus  non  slatim  puiiit,  el  in 
luulta  patieiilia  nos  sustinens,  pcccaia  noslra  videre 
dissiitttliMt  quasi  abesse  videtur:  adest  autcm  quando 
uos  piinire  ei  aflligere  incipit.  Yeste  autem  nupiiali 
iiiduius  non  est,  qui  fidem  non  bBbet  et  Christum 
nou  iuiitattir  :  unde  Apostotus  ait  :  i  Exuite  vos 
veiercm  boaiinein ,  el  induite  novum  (£pAes.  iv, 
^).  I  f  Quicunque  enim  baptizati  estis  in  Christo 
Ji'su,  Cliristiim  induisfis  (498)  (Galat.  in,Tl).  i 
Ei  ait  illi  :  Amke,  quomodo  huc  intrani,  non  habens 
veUem  nuvtialem  fAt  ille  obmutuit,  lloc  enim  specia- 
liler  illis  diccre  videtur,  qui  ad  Christi  corporiset 
sanguiiiis  sacramenta  indigiie  accedunt,  Poterat 
eniiu  isle  rcspondere  se  cum  veste  nuptiali  ad  con- 
vivinm  venisse,  sed  eam  postea  amisisse  ;  nisi  quia 
siiipore  ettiuiore  oppressiiSy  obmutuit.  Tunc  dicit 
rex  mituitris  :  Ugatit  pedibui  ejn$  et  manibus  ,  mit- 
tUe  enm  in  tenebrai  exterioret  :  ibi  erit  fietus  et 
iiTtdor  deiUium.  llxc  enim  senlcniia  dalur  in  illos  , 
qui excusationis  verbum  nullum  liabent,  quod  Dco 
rcspofldeant*  Semper  enim  his  nnptils  Deus  inter- 
6)1 ;  sempcr  bene  et  male  induios  videt ;  et  quam- 
^is  ipse  a  nemine  videatur,  semper  tamen  alios  ad 
prenain,  afios  adgloriam  parai  et  )udical.  Quod  aii- 
leiH  pedibus  manibiisqiie  liganlur ,  sine  viribns  ei 
forludine  eos  esse  ostendil.  Tcnebrae  vero  exterio- 
les  illae  siint,  ulira  qiias  aliae  tenebrx  non  sunt.  In 
fleiu  vero  el  stridore  deiitium ,  doloris  immensilas 
sigdiiicalur.  Multi  autem  $unt  vocaii,  panci  vero 
eteeti,  Mulli  enim  vocanlur  ad  nupiias  ,  pauci  vcro 
iotrodncuniur  in  regis  tlialamum  et  gluriam. 

IC.  Et  abeuntes  Phariswif  consiiium  inierunt  ut 
cdperent  eum  in  sermone  (409).  Stulti  Pharisxi ,  qui 

(497)  V.  Hier.  ex  Apostolo  ad  Rom.  haec  espli- 
caitlem ,  et  Aug. 

(498)  Tertullian.  De  ressurreclion.  carn. ,  c.  22. 
I  hi  Evan;;elio  iiidumenkim  nupliale  sanciilas  c;ir- 
iiis  agnosci  piotesi.  i  Cap.  55.  «  Si  quis  in  nuptiis 
Dituus  dignis  operibus  fuerit  indutus ,  coiistnngeii- 
diis  staliin  iiianibus  et  pcdibus,  i  elc.  Origcies,  p:ig. 
480  ,  lluel.  f  Uniini  autein  vesle  nupliali  iion  indu- 
tiim  vidii,  oinnesconiprehendcns,  qui  iiequiiium 
iilM  aiitc  iidein  adhseresceiilem  retinuerunt.  i  Itilar. 
«  Yosiilus  auleiu  nuptialis  esi...  candor  habitus  coi' 
iesiis  qui  bousc  iiiierrogatioiiis  confessiune  siisce- 
pius,  usque  in  coetum  regiii  c(Bloram  iiiiinatuiaius 
ei  inieger  reservaliir.  i  S.  Aug. ,  serm.  90 ,  ubi 
lolam  baitc  parabolatn  explaoai.  f  Chaiitas  de 
corde  puru  ei  coiiscieiitia  bona  et  lide  noii  flcta , 
h^ec  esi  vestis  nupiialis.  i  Ideiu,  serm.  144,  nuin. 
7 ,  et  ad  lH>iiai.  posi  collat. ,  n.  27  :  c  Ibii  iii  bo- 
itore  Bponsi  induii  suni  vcste  nupliaii,  non  siia 
Siurenics,  sedqua;  Jesu  Chrisii;  illi  auleni  noii  habcnt 
veslein  nupiialeiii,  lioc  esiiidissimamspoiisicbariia* 
leniysua  quuerentes,  non  quae  Jesu  Chnsii.  i  S.  Leo, 
gcr.  1:2  De  Uuatlr.  59,  ex  rcc.  Ball.  i  Qiii  bucraiiieu- 


-    PARS  IV,  CAP.  XXII.  £54 

A  80  in  scrmone  verbum  Dei  capere  putant ,  et  suis 
conriliis  sapientiam  failere  arbitrantur.  Et  mittunt 
ei  discipuios  suos»  Cum  quibus?  cum  Herodianis, 
Id  est  cum  Herodis  ministris ,  qui  tribu*,a  collige- 
bant(500).  Haec  esi  igiiur  Ecclesia  malignaniium, 
hoc  esi  conciliuni  veriiatis  I  Mali  magistri,  mali  di- 
scipuli,  maHs  ministris  sociantur.  Cum  fraude 
veiiiHni  ,  cum  caliiditate  ioquuntur.  Sed  quid 
dicunt?  Magister,  scimus  quia  verax  es^et  viam 
Dei  in  veritate  doces  ^  et  non  eH  tibi  cura  de  ali- 
quo  ;  non  enim  respicis  personam  hominum.  Valde 
105  '>ei)c  loquuntur  Pharisaei;  setl  aliud  ore  ei 
aliud  corde  loquuntur.  Ex  venenoso  fonte  dulcia 
verba  prorumpunt.  Uuic  enim  taiiix  simulationi 
Psalmista  respondcns  ait :  <  Si  vere  ulique  justitiam 

^loquimini,  rccte  judicate  lilii  bominum  (Psa/.  lvii, 
2).  I  Quem  magistrum  vocatis,  et  veracem  dicitis, 
sicut  niagistruiu  et  vcraccm  diligite,  colite,  et  sequi-^ 
miui.  Die  ergo  nobis  quid  tibi  videlur  :  licet  censum 
dare  Ccesari  un  non?  Putaveruni  enim  isli  Christiini 
Dominuni  nostruin,  quem  pietatis  ei  justiiia:  amicum 
csse  cognoveraoi,  rcspondere  ut  poiius  templo  ei 
Deo  olTcrreni  quam  Cacsari,  homini  scilicel  inlquo, 
tributa  dareni  :  qua  occasioue  Uerodiani  conimoii 
cum  rapereni,  ad  judicem  traherent,  ei  quasi  reuni 
accusareni.  Sed  si  censum  dare  non  liceret  et  si 
tributa  solvere  cssel  peccaium,  ipse  utique  iributuni 
pro  se  dai i  non  prxcepisset.  Sic  ciiiin  superius  ail  : 
f  QuldLibi  videtur,  Simon?  Hegcs  ierras  a  quibus 

.^  accipiuni  tributum  vcl  censum?  a  filiis  suis  an  ab 
alienis?  £t  ille  dixit :  Ab  alienis.  Respondit  Jesus  : 
Ergo  libcri  sunt  lilil ,  ui  autcm  non  scandaiizemus 
eos,  vade  ad  mare,  ci  niitie  hamum,  ei  eum  pisceni 
qui  priinuiu  asccudcrlt  tollc  :  et  aperto  ore  ejus, 
invenies  slatercm;  iilum  sumens  da  eis  pro  me  et 
ie  (Matth.  xvii,  24).  i  Qui  igitur,  ne  scjindalum  fle* 
ret,  quamvis  non  debcrei,  tribiita  persolvit,  noD 
erat  convcniens  ut  ad  liles  ei  scandala  concilanda, 
censuin  dare  alios  prohiberel.  Cognita  auiem  Jesus 
nequitia  eorum^  ait  :  Quid  me  tefUaiis,  hypocritce  t 

tuin  suae  reparationis  Inlelligit,  carnis  se  vitiis  de* 
bei  exuere,  et  oinnes  sordes  abjicere  peccalorum,  ut 
iniratums  nupiiaie  convivium  splendeai  veste  virtu- 
tum.  I  Hieron.  el  Beda :  <  Vestis  autein  nuptialis 
i)  prxccpla  sunt  Domiiii  ei  opera  qtiae  cumplentur  ex 
lege  clEvangelio,  novique  lioniinis  conficiunt  ve- 
stiiueutum.  i  S.  Dernardus,  serih.  2,  in  cap.  jejuii. 
I  Vestes  enim  nostrae  virtuics  suiit,  bona  vestis  clia- 
liias^  boua  vestis  obedientia  est.  ^  Atqiie  hinc 
iiiterpretes ,  Jaiisen.,  Concord. ,  cap.  115,  Mal- 
c^ciialus,  Cornelius  a  Lapide ,  etc.  adinonent  conlra 
recentiores  hxrelicos ,  a  PP.  pio  nuptia(i  veste 
nequaquam  inteliigi  solani  fl<Iem  :  qiiare  bene  A. 
iiosier  adjiinxit  fldci  Chrisli  iinilalionem. 

(499)  <  Tunc  abeuutes  Pharisaei ,  i  etc.  £st  hom-. 
S.BrunonisEusebio  Emis.  attribota. 

(500)  Origenes ,  pag.  482.  c  Veri  quippe  simile 
esi  qui  tribuiuro  Csesari  in  populo  pendi  veiieiii , 
Herodianos  ab  iis  fuisse  appellatos  ,  qiii  id  iiequa- 
quam  facicndum  esse  siatuebani;  qui  aiitem  libcr- 
taiis  specie  ducli ,  quoininus  veciigal  Caesai^i  pensi* 
taretur,  impediehani ,  ii  fuisse  videntur  Pharis^ei.  i 
b.  ilieroii.  quoque  ad  h.  1. 1  Cum  Herodianis  i  expU- 


253 


S.  BRUiNOiNlS  EPlSCOPi  SIGNICNSIS 


n 


Siulium  est  enini  ei  pcr  bypocnsni  el  siinulalionem  A  enim  habuerunt  eam,  Yerum  esl  uUque  :  quii  Moj- 

ses  lioc  dixit ,  ui  fraler  uxorero  fratris  ducat  ad 
suscilaiidum  semen  frairis  sui ;  hstc  aulem  fabula, 
qua  sepiem  fratres  unam  nxorem  habuisse  dicuni, 
Sadducacorum  adinventio  esl  (505).  Scio  tamcn 
qiiosdam  in  liis  septem  frairibus  septem  libms,  id 
csi  Cptaiicum  (504)  inlellexisse  :  banc  autein  suam 
adinveniionein  ideo  Sadduca;!  Domino  atlulerunt, 
ui,  per  banc,  resurreciionem  mortuorum  non  esse 
probarcnt ,  106  dicentes  :  Aul  cnim  simui  omnes 
eam  ha1)ebunt,  aut  nuUus :  si  enini  unus  aliquism 
babeal,  cxteris  injuriam  faciet;  quod  enim  coin- 
mune  cst,  nemo  sibi  quasi  proprium  vindicare  de< 
bel.  Uuic  auiein  tanlo  errori  verilalis  magisler  re- 
spondeiis  ait  :  Erralis^  nescienles  Scripturos  mqnt 


loqui,  quem  occulta  non  rullunl,  qui  corda  videl  et 
cogiiatioiics  considcrat.  Ostendite  niihi  numisma 
cen$n$.  At  illi  obtulerunl  ei  detiarivm,  In  denario 
aiiieni  scripta  erant  Cxsaris  nomcn  et  iiuago.  Et 
aii  iUis  Jesus  :  Cujus  esl  imago  hac  et  superscriplio  7 
Dicunt  ei  :  Ccpsaris  (501).  Yide  quomodo  ipsa  sua 
respoiisione  eos  ligat ;  vide  quomodo  Dei  sapieniia 
comprcheiidit  bijus  mundi  sapientes  in  asiuiia  eo- 
ruin !  Ipsi  enim  tesles  suiit  Caesaris  boc  esse  quod 
ostendunt :  quod  si^Cassaris  est,  quare  Caesnri  non 
reddatur?  inio  quare  Qesari  tollant  quod  Csesaris 
esse  fulenlur?  Tunc  ait  iUis  :  Reddite  ergo  quce  sunt 
Cwsaris  Loesari,  Noiite  C«%8ari  injuriani  facere,  no^ 
11  le  ei  sua  aurerre,  ne  si  sua  ei  auferre  veliiis»  ipse 


qiii  vobis  potentior  est,  el  sua  el  vesira  auferat  vo*  ^  viriutem  Dei,  Ct  mox  ipsuin  errorem  iu  qiio  erralKint 


bis.  Quam  bene  buic  loco  convenit  quod  qiiidam 
ait :  I  Arma  lenenti  omnla  dat  qui  jusia  negat.  i  Ct 
qiiae  sunt  Dci,  reddite  Dco.  Niliil  ciiim  est  qiiod  Dci 
non  sit;  illud  lamen  speciaiiler  ejns  esse  dicilur, 
quod  magis  ab  eo  diligilur.  Diligil  enim  onine:u 
suam  creaturam ,  sccnndum  iliud  :  <  Misereris  oni- 
ninm,  Domine ;  et  nihil  odisli  eoruin  qiiae  fccisli 
(Sap.  XI,  24,  2o) :  >  scd  illain  prxcipue  diligii,  pcr 
qnam  fccit  csteras  crealiiras.  Sua  igitur  imago 
reddatur  Csesari,  et  sua  imago  reddatur  Dco;  ad 
linaginem  namqne  Dei  factiis  esl  bomo.  Rcddamns 
Deo  imaginem  snam  (50i) ;  reddamus  Deo  animas 
nostras  :  nil  cbarius  babemus;  boc  igitur  tributnm 
solvere  debemus.  Et  audientes  mirati  sunt;  et  rflicio 
eo  abierunt.  Miranliir  PbarisaM  sc  tam  facile  esse 
conclusos;  et  qni  ad  hoc  venerant,  ul  Christuin  ca- 
pcreni  in  suo  serinonc,  se  ipsos  in  suis  scrmonibus 
captos  esse  cognoscnnt. 

XCI.  In  iUo  die  accesseiuut  ad  eum  Sadduca^i , 
qui  dicunt  non  esse  resurrectionem.  Iii  illo,  inquit, 
dic  quo  Pharisaei  victi  rcccsscrnnt,  in  illo  Sadduca:i 
vincendi  accesserunt.  El  inierrogaverunt  eum  dicen- 
tes  :  Magister,  Moyaes  dixil  :  Si  quis  morluus  fuerit 
non  habens  fiUum^  ut  ducat  frater  ejus  uxorem  iUius^ 
el  suscUet  semsn  fratri  suo.  Erant  awem  apud  nos 
septem  fratres,  et  primus  uxore  ducta  defuncius  e.st ; 
et  non  habens  semen,  reliquit  uxorem  suam  fratri 
suo.  Simililer  secundus  et  tertius  usque  ad  septimum  : 


ostendit,  dicens :  In  resurrectione  enim  nequenn- 
beiitt  neque  nubentur.  Per  quod  signiflcat  cos  pro 
barc  voluisse,  ut  si  bomlncs  resurgerent,  sicul  in 
lioc  sxcnlo,  ita  etiam  in  fnturo  viri  suis  uxoribus 
conimisccrcntur.  Sed  qnare  sic  errabaut?  Quia  ne- 
sciebant  Scripturas  neque  mtulem  Dei,  Naro  nequo 
iilud  inlelligcbant  quod  Mo>scs  dixerat;  nequeDei 
virtutcm  ct  oinnipoientiain  credebanl,  et  ideo  lan- 
lam  omnium  resurrectionem  posse  fieri  despera- 
bant.  Non  cnim  sicnt  bic,  ita  et  ibi  Det;  neque  sicui 
modo,  ita  lunc  volupiati  operam  dabiint :  Sed  eruni 
sicut  angeli  Dei  in  coelo.  Angeli  enim  n^turalilcr 
casli  ei  virgines  sunt :  talcs  igitur  et  homines  erunt. 
Quod  autem  mortuorum  resurrectio  fial»  mox  Scrl^ 
plurae  testimoiiio  subi:ifcrciis,  ait  :  De  raurrecimt 
mortuoinm  uon  legislis  quod  dictum  est  a  Deo  dicenie 
vobis  :  Ego  sum  Deus  Abraham^  Deus  Isaac ,  et  Dm 
Jaeob  :  non  est  Deus  mortuorum  sed  viventium.  Ac 
si  dicat :  Si,  ul  vos  niale  putatis,  bomo  posl  morlciu 
non  csset,  neqnaquain  se  Dens,  patriarcharum  Deum 
cssc  diccrcl,  cuni  utiqne  ipse  sit  Deus  et  Domiuus, 
non  eorum  qui  non  sunt,  sed  eorum  qui  sunt.  Et 
audientes  lurbce  mirabanlur  indoclrina  ejus,  Quoniam 
autem  Sadducsei  erranles,  neque  Scripturas  inielli' 
gunt  ncqne  virtutem  Dci,  videamus  nos  modo 
quid  illa  Scriptura  significel ,  quam  Saddiicaei  (!e 
suscitando  fratris  scinine  Domino  proposuerunl. 
Non  enim  hoc  sccunJum  littcram  in  Ccclesia  custo* 


novissime  aulem  omnium  el  muiier  defuncla  est.  In  ^  dilur,  iino  vcro  nc  cuslodialur  omnino  interdicilur; 
returrectione  ergo  cujus  eril  de  seplem  uxor?  omncs      aliter  igitur  cain  intelligert  oportet.  Dicalur  ergot 


cat,  i  id  cst  militibus  Uerodis,  seu  quos  illudentes 
Pharisxi  quia  Romaiiis  tributa  solvebant  Herodia- 
nos  vocabanl ,  ct  non  diviiio  cultui  deditos ,  >  ad- 
dilq. ;  c  Qnidain  Latinorum  ridici|Ie  Uerodianos 
putant  qui  Uerodcni  Christum  esse  credcbant :  quod 
littsquum  oinnino  legimus.  i  Ex  Latinis  bisce  Phi- 
lasiriiis  fuit  UsiT.  28  ,  et  auctor  appendicis  ad  Ter- 
tuliiannm  de  prxscriptionibus.  Vid.  Uuetium ,  Da- 
roninin ,  el  interpretcs. 

(.501)  Non  qiiod  certus  esset  statntnsque  nummus, 
il  est  liummi  gcnn8,quod  id  censnm  solverctnr, 
scd  talis  essct  dcnarius  qucm  stnltc  Chrislo  oLtulc- 
runt.  lu  Fucher.,  De  nuin.  ccns.;  Yales.,  De  num. 
Hcbr.,  I.  II,  c.  20,  et  eruditiorcs  intcrpretes. 

(502)  Vid.  auct.  Imperlocti,  horo.  42. 

^503)  Uicro:).  :  i  Tnrpiludinem  fabnliF  opponunt, 


nt  resurreciionis  dencgent  vcrttatem.  i  Chrysosl., 
homil.  7i  :  <  Andacia  lemerilatis  plena ,  impudens 
simul  et  perlinax  adco  cst,  ut  impossibilia  eliam 
invadere  non  vereatur...  rem  non  factam,  ut  cgv) 
piito,  connngiinl,  pntanlcs  ambigentein  ipsuiii  capcrc 
et  resnrreciionis  niysleria  poslea  deridere. » 

(504)  Pro  Heplateucho»  id  est  colleclione  ex  Pon- 
taicncho  et  seqq.  duobus  libris  Josue  et  Judicuiii. 
Utitnr  hoc  nomine  Eptatici  Alcuinus  in  poemaii: 
praelixo  lihris  sacris: 

Epinticns  eniin  librum  decnrrit  in  istum 
Qiicin  Rnth  consequitur  feinina  clara  satis. 
Cl.  Lanihecins  mcndosaui  vocem  putavil,  qu.mi  t;.- 
loni  non  csse  videre  polerat  ex  Hieron.  in  qq.  ic 
lib.  I,  Paralipomenon,  ex  Aratore,  lib.- 1,  cap.  17* 
Gregorio  lib.  xii,  cp.  30,  clc. 


«57 


COMMENT.  JiN  MATTIl.  —  PAUS  IV,  CAP  XXII, 


m 


quando  babilaYeriDl  fralres  simul,  et  unus  ex  cis  A  Terre?  Unde  Aposiolus  :  <  Calccali,  inquit,  peife»  in 


absque  Uberis  mortuus  fuerit,  nxur  defuncti  non 
nubet  alteri^  sed  accipiet  eam  frater  ejus^et  susci- 
Ubit  semen  fratris  sui,  et  primogenitam  ex  ea  Glium 
noniine  iliius  appellabit,  ut  non  deleatur  nomen  ejug 
ex  Israel.  Isti  enim  sunt  lUi  fratres  de  quibus  dici- 
lar :  c  Ecce  quam  bonum  et  quam  jucundum  habi- 
ure  fraires  in  unum  {Psat.  cxxxii,  1).  i  Isti ,  efsi 
non  corpore,  mente  tamen  ei  spiritu  omnes  simul 
liabitant.  Ex  his  autem  unus  quilibet  absque  liberis 
mortlar,  quando  aliquis  episcopus  ex  hac  vita  irans- 
ieus,  nullum  ex  omnibus  suis  subjectis  in  Ecclcsia 
sua  lalem  reUnqull,  qui  ejus  cathedra  dignus*ha- 
beatur  (oOS).  Quxritur  igitur  ex  alia  Ecclesia  cui 
uxor  defuncti  conjungatur  :  et  ipse  quidem  non  alius 


praeparalione  Evangelii  pacis  (Ephet.  vi,  13).  >  Spuit 
insuper  in  faciem  ejus,  quia  palam  ci  manifeste  eum 
contcmptibilem  et  lanti  honoris  indignnm  esse 
ostendii.  Hoc  aulem  de  iUis  reciissime  inielUgi  po- 
t  st ,  qui  majores  Ecclesias  ambicntes,  minori  se 
Ecclcsiae  jnngere  despicinnt;  quos  non  animarum 
salutem,  sed  honoris  gloriam  quscrere,  non  dubium 
est.  Justum  igitur  essct  ut  semper  exealceaii  et 
consputi  nunqnnm  tali  conjngto  digni  judicarentur. 
Hoc  est  enim  quod  ait :  <  Et  vocabitur  nomcn  ejiu 
in  Israel  domut  (flscalceaii.  >  107  Q"is  esim  cum 
calcoare  audeat ,  qnis  calceaii  olOcium  ilU  tribuai; 
qui  ipsa  nomiiiis  appellulione  se  cxcilccattim  essc 
demoustrat?  Sic  igilur  nnncin  Ecclesta  spiritiiaiilcr 


eligilur,  nisi  qui  ejusdem  defuncti  fraier  fucril  :  ^  custoditur,  quod  priiis  secundum  litteram  in  Syna- 
fraier  uiique  non  natura,  sed  moribus,  ut  cj*usdem     goga  cnstodiebalur  (50G) 


bonilatis  ei  huinanitatis,  ejnsdcm  sit  (idei  ct  char- 
taiis,  et  qaasl  frater  frairi  consimilis.  <  Iste  aulem 
suscilabit  scmen  fratris  sui  {Deut,  xxv,  5),  i  ut 
quos  vel  in  pcccaiis  mortuos,  vel  malo  somno  gra* 
valos  invenerit,  ad  bonum  opas  evigilare  faciat.  Et 
pTimogenilum  nomine  Uliu$  appellabit.  Primogenituui 
quideni,  non  qni  prius  genitus  sit,  sed  qui  meriio 
sanciiiatis  inter  omnes  ejus  genitos  primus  et  inaxi- 
mus  habeatur.  Et  iste  quidem  vocabitur  episcopus ; 
hoc  est  enim  oomen  defuncli»  Quare  hoc?  Ut  oon 
(lcleator  nonien  ejus  ex  Israel :  ut  nunqu.im  Eccies^a 
episcopo  careat,  et  nunquam  hoc  nomen  in  ea  defi- 
ciai.  <  Si  autem  noluerit  accipere  uxorem  fratris 


XCII.  Phariio^i  autem  andientet  qnod  silenlium 
imposuisset  SadducaiZy  eonoenerunt  in  unum,  Recc- 
dentibiis  Pharisxis,  venlunt  Sadducsci,  ct  iteruni 
recedentibus  Sadducxis,  veniunt  Pharisa'!  :  nuHC 
iati,  nunc  ilU  eam  tentant,  et  qnia  raiionibus  euni 
capere  e(  tenere  non  possunt,  frequcnti  congressn 
eum  movere  el  fatigare  conantar  (507).  Ipsc  tanieii 
omnibus  respondens,  aUis  satisfacit,  alios  concludil. 
Et  inlerrogavit  eum  unus  ex  eis  legis  doctor  tentans 
eum^  maffister,  quod  est  mandatum  magnum  in  lege  ? 
Onines  eum  tentanl,  omncs  eam  magistruin  vocant : 
non  tamen,  quasia  magistro,  veriiatem  ab  eo  voluRt 
discere,  sed  potius  si  ficri  possit,  eum  quasi  incau- 


^ ^.™  ..—...,      ,  — . r »  -       • —  

sui  qoae  el  lege  debetur,  pcrget  mulier  ad  portam     tum  in  aliquo  serinone  capere  desiderant  (508).  Sed 


ciTitatis  el  interpellabit  majores  natu,  dicetqae 
Non  vuli  fraier  viri  mci  suscitare  semen  fratris  sui 
ii)  Israel,  nee  me  in  coiijugium,  sumcre.  Statlinqiie 
:^?£ersiri  eum  facient  et  interrogabunt ;  si  respon- 
derit,  ndo  eam  axorem  accipere,  accedat  ad  eum 
mulicr  coram  seoioribus  et  tollat  calceamentum  de 
pede  cjus,  spuetque  in  facicufi  iUius  et  dicet :  Sic 
fiel  homini  qui  uon  sedificat  domum  frairis  sui.  Et 
Tocabitnr  nomen  illius  iu  Israel,  domus  discalceati 
(Deta.  XXV,  7).  i  Quare  ^nim  ante  portam  civitatis 
judicium  quxrilur,  nisi  quia  ibi  judices  sedenl?  Do- 
minus  enim  de  ipso  loquilur  dicens  :  c  Ego  sum 
oslium,  per  roe  si  quis  introierit,  salvabitur  (/oait. 


quid  eis  prodest  ?  Miiil  enim  sapientia  ignorat.  Qoid 
aatem  rcsponderit  Dominus,  audiamus  :  Diiiget 
Dominum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo^  et  ex  tota 
anima  tua^  et  ex  tota  mente  /tia.  Hoc  est  maximum 
et  primum  mandatum.  Secundum  autem  simite  Hi 
huic  :  Diiiges  proximum  tuum  sicut  teiffsum  :  in  ht$ 
duobus  mandatis  universa  lex  pendet  et  propheace. 
Hscest  igitur  caosa'qnare  hx*c  duo  mandata  prima 
dicantur,  et  maxima ;  quia  lantum  possnnt  hncc  duo, 
quantnm  el  cxtera  omiiia  (509) :  aliter  enim  haee 
mandata ,  neque  prima ,  neque  secunda  sunt ,  qvo- 
niam  in  tabulis  lapideis  scripta  non  sunt.  Decem 
eiiiro  sunt  verha  icgis,  quoruin  priinum  est  :  c  Non 


X,  9).  )  Ante  hoc  igitur  oslium  el  ante  hanc  porUm  ^  habebis  deos  alienos  eoram  me {Exod»  xx, ui). »  Pri« 

sedent  episcopi,  ut  ejus  lumiiio  illustrati,  nusqnam 

devient  a  vcritate.  Ad  hos  autein  omnes  causx  de- 

fcrri  eonimque  judicio   definiri   debent.  His  ergo 

prxsenlibos  accedit  mulier  ad  fratrem  viri  sui,  et 

quia  eam  in  conjugium  sumere  noluit,  tollit  calcea- 

meDtum  de  pede  ejus.  Quid  est  enim  calceamentiim 

de  pedibus  toUere,  nisi  evangelizandi  licentiam  au- 


(505)  Ita  idem  auctor  eiplicaverat  in  coroment, 
ad  h.  1.  Deuteronomii  in  edit.  Rom.  cap.  xxv.  pag. 
210,  c.a. 

(506)  Vide  aUegoricas  )>lures  explicationes  alias 
sp.  Origenem  a  pag.  489.  Huet. 

(507)  c  Quod  de  llCrode  et  Pontio  Pilato  legimus, 
in  Domini  necc  eos  fectsse  concordiam ;  hoc  etiam 
DQoc  de  Pharisxis  ceroimus  et  Sadducsis  qui  iuter 


mam  igitur  di.citur  boc  mandatum,  non  qiiod  in 
ordine  Scripturae  primum  sil,  sed  quod  in  virtiilc 
signiflcalionis  principale  et  maximum  sit<  Huic  au- 
tem  secundum  et  simUe  est :  DUiges  proximum  tuum 
s':eut  teipsumf  quoniam  secundas  et  simtles  vires 
habet  post  ipsum.  Unde  Joannes  aposlolus  ait  . 
I  Qui  enim  non  diUgit  frntrcin  suuln  qucm  vidct« 

se  contrarii  suht,  sc<l  ad  tentandutn  lesura  pnri 
inenie  consentiunt.  >  Uierop. 

(508)  Hicr.  iteruin.  c  Iiiterrogat  unus  ex  legis 
doctoribus  non  scire  «Icsiderans,  sed  tentans,  aii 
iiitcrrogatus  nosset  quod  iotcrrogabalur.  • 

(509)  V.  S.  Aiig.  Euchirid.  de  fide,  spe,  ei  chari- 
tale,  sub  fin. 


m 


S.  BnUNONIS  EPtSCOn  SIGNIENSIS 


m 


DcQin  qtiem  non  vidcl  quoniOilo  polesl  diligere?  Et  A  ergo  David  in  spiritu  vocat  eutn  DtfmtitieiM,  iiiceiu: 


lioc  mandatiim  liabenras  a  Deo,  ut  qui  diligit  Deum, 
(IHigai  et  rralrem  suum  (/  Jimt.  iv,  20).  i  Qui  enini 
Dcum  non  diligit,  neque  seipsuni,  neque  fratrem 
diligit.  Priimini  est  igitur  ut  Deum  diligat»  deinde 
seipsum,  postmodum  vero  fratrem  suum  lanquam 
scipsuin  (510)»  Qui  eniin  seipsum  odit,  si  frairem 
suum  diligat  sicut  seipsum,  et  fratrem  suum  odit. 
0inni6  enim  f  qui  diligit  iniquitatem,  odit  onimam 
suam  (Pm/.  x,  6)  ;  i  odit  igilur  et  aniniam  fratris 
sui,  si  fratrem  suum  dili^at  sicut  scipsum.  Nuili 
igitur  alii  dicitur,  ut  diligat  fratrem  suuni  sicot  se- 
ipsum,  nisi  illi  qiii  diligil  scipsum  :  neroo  autem 
seipsum  diligit,  nisi  illequi  Dcum  diligit.  Sic  igjtur 
prinium  mandatuin  est  diligerc  Deum,  deinde  vero 


Dixit  Domino  meo  :  Sede  a  dextris  mei$^  donec  iwnum 
inimicos  tuo$  scabelium  pedum  tuontm  7  Si  ttM 
David  vocat  eum  OomiVittm,  quomodo  fdiu$  ejus  eu  t 
Idero  enim  ipse  ei  filius  est  et  Dominus  David :  filius 
quidein  secunduin  humanitalem ;  Domiiius  aolem 
secundum  divinitatem  :  de  stirpe  namque  David 
secundum  carnem  natus  est  Chrislus.  Hoc  aniem 
Pharisaii  non  inteliigebant,  sed  sicut  cxieros,  hoiDi. 
nem  tantmn ,  et  non  Deum ,  Christum  quem  ipsi 
Mes&i.nm  vocanl,  fore  credcliant  (512).  H.u  igitiir 
interrogatioiie  seipsum  el  Dconi  et  homiiiero,  om- 
ninraque  creaturanim  regem  et  principem  esse 
ostcndit  (513).  Quia  enini  filius  est  David,  bomo 
est :  Deus  vero,  quia  ejiis  Dominus  est,  ei  ad  Pairis 


proximum  propier  Deum.  Modus  autem  dilectioiiis  b  *'^^^'^"^   sedet;  in  eo   autein  quod  omnes  ejus 


hic  est,  ul  ex  toto  cordc,  lota  anima,  tota  roenle,  et 
cunctis  viribus  Deum  diligamos ,  proximum  auteni 
tanquam  nos  ipsos  (511).  Plus  estenim  si  ex  toto 
corde  aiiquem  diligas ,  quam  ut  sicut  tetpsum  eum 
dtligas,  qnia  poiest  ficri  ot  teipsum  non  diligas,  non 
potest  aulem  fieri  ui  ipsum  noii  dtligas,  qaen  ex 
toto  corde  et  lota  anima  diligis.  St  vis  igitor  te» 
ipsnro  dtligcre,  prios  dilige  Deom  ex  toto  corde, 
detfide  Tero  qnia  jam  diligis  teipsom,  dilige  proxi- 
mum  tuutn  sicut  teipsum.  Toto  enim  corde,  tota 
inciite,  et  in  cunctls  viribus  sancti  aposioli  et 
marlyres  Deom  dilexerunt,  qui  occidi  quidcm  po- 
tueruiit,  ab  cjus  Umen  amore  et  dilectione  separari 
nul!ater.us  |)otuenmt.  Et  isli  quideni  bene  diiexeruiit 


inimici  illios  pedibos  sunt  subjecti,omniom  Doininus 
esse  ostenditur,  David  enim  in  Spirito  sancto  vidcns 
Ghristom  Dominom  nostrum  post  resurreciioncm 
8uam  ad  Patrem  revertentem,  ilia  quse  ibi  agelMo* 
lor  secreta  intelligens,  ait :  <  DixiiDominusi  Paier 
<  Doroino  meo  i  Ftlio  suo,  c  sede  a  dexiris  meis  (Psal. 
Gix,l),  >  ut,  sicoi  in  oiia  sede  sedemos,  itaxqoales 
ab  omnibus  esse  tredAroor. Sede»  inqmim,  doBecal 
jodicioro  reTertaris,  omoesqiie  toi  ioimiei  tnis  pe- 
dibus  subjiciantur.  £t  hoc  quidem  quia  Pharis»t  non 
intellexenint ,  nemo  illorum  ei  poterat  respondere 
verbumf  neque  ausus  fuit  quisquam  ex  illa  die  eum 
amplius  imerrogare. 
XCIV.  [Cap.  XXIII.]  Tunc  Jesus  locutus  est  ad 


seipsos,  qiiia  viiam  a^tcrnain,  gioriam  et  honorem,  C  fiir^ai  et  ad  diseipulos  suos^  dicens :  Super  caihedTam 


oinnenique  felicitatem  adepti  sunt  sibi  ipsis  ;  dilexe» 
runt  autcm  et  pruximos  soos  sicot  se  ipsos,  qnoniam 
Itanc  eamdem  gloriam  et  beatltodinem  desideraTe- 
ruot  illis  tanqiiam  sibi  ipsis.  /n  his  enim  duobns 
mandaJt  universa  lex  pendet  et  prophette  :  omnis 
eniin  qui  peccat,  aut  in  Dcum,  i»ut  in  scipsom,  aut 
in  proximum  peccaL  Qui  vero  praedicto  dilcctionis 
modo  Deum  et  proximom  diligit,  qiioniodo  eos 
oflendet  quos  tantoperc  diligit  ?  Nam  et  in  &e  ipso 
peccare  timet,  ne  in  hoc  quoqoe  Deuin  ofieiidat.  Si 
igiior  in  his  diiobos  mandatis  charitas  adimpletur, 
et  oninia  peccata  tolluntor,  manirestum  est  quod  in 
eis  universa  lex  pendeat  et  propheise.  Qiiid  enim 
aliiid  lex  et  prophetx  pnecipiunt^  nisi  ot  Deom  ct 


Moysi  sederunt  ScribtB  et  Pharisasi;  omma  ergo 
^quwcunque  dixerinl  vobis^  servate  et  facite,  secundum 
vero  opera  eorum  nolUe  faeere  :  dicunt  enim  et  noa 
faciunt.  Quid  est  enim  sedere  auper  caibedram 
Moysif  nisiMoysi  doctrinam  et  legem  (51  i)  pnedi- 
carCy  et  populum  regcre  el  admonere?  Uoc  auicm 
erat  oflicium  Scribarum  et  Pharisaeorum  :  unde  ct 
super  cathedram  Moysi  sedere  dicuntur.  Sed  quid 
est  qood  Dominus  alibi  praecipil,  dicens  :  <  Caveie 
a  ferinenlo  Pharisa^orum  quod  est  hypocrisis  (Luc. 
XII,  1) :  I  hic  autem  dicit :  «'Omnia  qoficunqiie  diie- 
riutvobis,  servate  ctfacite?  i  (515)  Pharisxorum 
enim  doclrina  fermentum  dicitur,  sed  non  illa  quam 
doccnt   quando  sedcnt   super  cathedram  Moysi 


proximom  diligamus,  et  a  vitiis  el  peccatis  coiictis-  ^  «edent  enim  siiper  caihedra  Moysi ,  qoando  nibil 
qiie  ofiensionibos  nos  abstineamns?         '  ^*'"*'  praxdicant,  nisi  ea  qoae  pra>cipit  Moyses;  hic 

XCIU.  Congregatis  autem  Pharisais,  interrogavit  ^"^^™  ^^  servanda  et  facienda  sunU  Quaiido  vero 
eos  Jesus,  dicens :  Quid  vobis  IQg  videtur  de  Christo^  .  P«'  fraudcm  et  hypocrisin  non  legis  verba,  seil  siias 
cnjus  filius  est  ?  Dicunt  e%  David:  Ait  illis :  Quomodo     tradiiiones  docent,  tunc  eis  obedire  ct  crederc  non 


(510)  S.  Auf[.,  Hb.  XIX.  De  civ.Doi,  cap.  14. 
i  Jain  vcro  quia  duo  praecipua  prxcepta,  h.  e.  dile- 
ciionem  Dei  et  dilectioncin  proximi,  docct  magister 
l)cus:in  quibustria  invcnit  hoino  quae  diligat,Deum, 
scipsnm,  et  proximum.  i 

(511)  Fuse  S.  Aug.  dc  his  duobus  mandatis  inle- 
gro  scrmone  De  discipltna  Christiana,  et  Bernard.  io 
iract.  De  tliligendo  Deo. 

(5I2\  llieron.  i  Interrogatio  Jesu  nobis  proficit 
usqtie  hodie  contra  Judaeos.  Ei  hi  cnim  qui  conHtcn- 
tur  Christum  csse  venturum,  hominem  Hmplicem  et 


sanctum  virum  asserunt  de  gcnere  David-.  i 
(543)  Chrysost.,  hom.  72.  c  Ita  omnibtis  mo:1isad 

fidem  eos  invitabat.  Respice  queinadmodum  sub- 

misse  opinionein  propheue  atque  senieiitiam  de  se 

recilavit.  i 
(5U)  Hier.f  percaihedram  doctrinam  legisosien- 

dit.  I  lisdem  verbis  ulitur  hic  Beda. 
(515)  Y.  Chrysost.  bom.  73,  qui  eodein  planc 

modo  haecsolvit;  ot  sciitcet  serveut  <  omhiaquibos 

nioi-es  hominom  corrigontur,  quibus  neltorcs  ef&- 

cinuir,  i  etc. 


m  COMMENT.  IN  MATTH. 

oportet,  qnoniain  in  Meysi  caihedra  non  sedent.  A 
QualiSCUBqaeigitur  sit  praedicator,  si  tamen  non  sua 
sed  Dei  verba  aDROHiiat,  populus  ei  obedire  et  cre«» 
dere  debet :  sequatur  eum  in  bls  qnae  dicit,  non 
seqnatur  euni  in  his  qnae  agit :  qnod  enim  dtcit,  Dci 
est,  quod  autem  agit,  suum  est  (5i6).  AUigani  antem 
omra  gravia  el  imparlabUia^  ei  imponuttl  in  humeros 
hminum^  digko  autem  $uo  uoluni  ^a  mowre*  llis 
anieoi  verbis  dementissimus  Doroinus  nos  adinoiicrc 
fiJetur,  utiii  peccatoribtis  ad  poeniteAtiain  convcrsis 
pieUlem  et  misericordiain  habeamus  :  eorumque 
ooera  potios  cum  eis  portemus,  quam  supra  vires 
eos  oneremus.  Unde  et  sacerdotes  iii  lege  iniquita- 
tem  sanctuaril  portare  jubentur  (517)  :  unde  cl  pcr 
Moyseu  Dominus  ait:  <  Qui  pcrcusscril  servuni 
suum  vel  ancillam  virga,  ct  mortui.  fuerint  in  mani» 
bus  sois,  criniuiis  reiis  erit  (Exod,  xxi,  iO).  i  Fii 
eoiffi  mulloiies  ut  pastor  Ecctesia?  peccnntem  servum 
Te!  ancillam,  id  est  masculuiu  et  reiidnam  sib: 
sabjecios,  eorum  /acinora  esaggerando  et  tormcnia 
fulura  minando,  duraroqiie  canoiium  pcenitenliam 
nuntiando,  niniis  aspere  virga  correciionis  percu- 
liauQai,  st  in  ejus  manibus  mortui  ruerinl,  id  est 
sieospropter  immanilatem  sceleriset  importahilc 
(«us  poeniteniix,  veniam  desperare  slsnserit,  eosque 
verbis  mitioribos  el  antidoto  pletatis  non  confurta- 
Terii,  qnasi  qni  male  modendo}  s^rom  occidcrli, 
rens  eriu  Uabeat  igilur  posiiitentia  modum;  et 
anicolqoe  raiionabiliter  onera  imponantur  (518) : 
magisenim  ad  cordis  contritionemy  quam  aii  Jejunia 
et  earnis  macerationem  respicit  Deus.  Magna  eniro  c 
misericordia  ei  fieri  polest,  109  qul  jam  ex  corde 
pceniiet,  et  peccare  cessai :  qui  vero  aliter  agit,  etsi 
multum  jejonel,  tamen  nihil  agit.  Omnia  verooptra 
sHff  facfiinl,  ttt  frideantur  ab  hominihu^  Ideo  enira 
Seribae  et  Pliarisaei  nullam  de  operibus  sois  merce- 
dem  snscipiunt»  quia  omnia  opera  soa  faciontf  non 


-  PARS  IV,  CAP.  XXIIl.  m 

pro  justitia  vel  animanim  salote,  sed  pro  vana  glo* 
ria ,  ot  Tideanlor  et  laodentor  ab  homlnibus.  DIAx- 
tant  enim  phylacteria  tua ,  el  magnificant  fimbrias* 
Phylactcria  cnim  chartiil.is  qoasdam  dicit,  quns  in 
manibos  \el  circa  collum  nppcnsas  ferebant,  in  qni- 
bus  Tcrba  legis  scripta  erant,  ut  sempcr  ad  ea  respi- 
cicnies  a  jiistitia  non  decllnarent.  Hanc  autcm  con- 
siiciudinem  ex  eo  loco  sumpsisse  videniur,  ubi  dl- 
citnr :  <  Eritigiiurliocquasl  signum  in  manu  lua,  et 
qu:isi  appeiisom  quid  ob  iccordalionem  ante  oculos 
luos  (519)  (Exod.  XIII,  16).  >  Qood  qiiidem  si  bono 
et  simplici  animo  recissent,  non  vahie  reprehcnsibilc 
esse  videbatur.  De  fimbiiansm  quoqite  usu  Moysi  a 
Domino  dicitur  :  <  Loqucre  filiis  Israel,  ct  dlccs  al 
eos  ut  faciant  sibl  fiinbrias  per  angolos  palKonim, 
poiientcs  in  eis  vitias  hyacinUiinas  :  qnas  ciim  vi- 
dcrinit  recordabonlor  omnium  roandatorum  Domiiii, ' 
ne  seqoantor  cogitatioiies  soas  et  oculos  per  rcs 
varias  fornicantes,  sed  magts  memorcs  prtcccptonim 
Domini  faciant  ca  (520).  i  Hoc  autem  quid  signifi- 
cet  non  multa  indigel  exposilione,  siquidem  i|>sc  qui 
scripsit,  exposuit.  Ad  hoceniin  villas  hyactnlhinas 
»11  fiinbriis  poncrc  jiissit,  nt  signum  quoddam  eU 
essett  quo  coelestium  nmmhitorom  mchtorcs  vana 
et  Inuiilia  non  cog'tareni(5i1).  Sunt  igiiur  fimbrix, 
legis  mandata  ;  vittae.  vcro  hyacinthina;,  sanct»  co* 
gitationes  :  quac  si  siinul  viiicta)  fiierint,  ab  omnt 
vanitate  bculos  avertiiiit,  et  totam  mentem  ad  cos- 
lcstia  dirigunL  Videntcs  enim  hyacinthtfm  cceii  re- 
cordamur;  qooniam  unius  coloris  sont  ccehim  et 
byacinthus.  hxc  aniein  in  Pharissris  Dominos  ntn 
reprebendisset  (ai2),  iiisi  quia  omnia  opcra  sua 
facicbant,  ut  TiJcrentor  ab  bominibus.  De  quibus 
adbuc  siibditur  :  Amanl  aufem  prinm  recubitus  in 
cani$f  ei  prima$  catkedras  in  Synagogi$t  et  $aluta' 
ttone$  inforo,  et  vocari  ab  hominibu$  Rabbi.  His 
aotem  verbis  Scribx  et  Pharisxi  de  vana  gloria , 


(S!6)  Chrys.  homil.  37,  ad  Anf.  osiendens,  «  quod 
iicel  pncceptoreni  habeas  iinprobum,  nihil  hic  tihi 
obesse  polerit,  cum  dlctis  iniendas.  Mon  enlm  cx  his 
qnx  saccrdos  agil,  sed  qii:e  audiia  ncglexisli,  ex  his 
iibi  Detis  scnlcntiam  lerel.  i 

(517)  Num.  xviii ,  i  :  <  Dixltque  Dominus  ad 
Aaron ;  Tu,  et  filil  tui ,  ct  domus  patris  tui  lccum 
poriahiiis  itiiquttatem  sanclnarii.  » 

(518)  Bedahic  de  Pharisxis  :  <  lloritm  in  Ecclesia 
nune  cxempla  Imiianhirqui  subjectos  doccnt,  qnod 
ipsi  implere  dissimulant,  sed  pcccanllhus  pondiis 
IMBnitentige  aggravantes,  ut  aut  necesse  cst  pceni- 
lenliam  rejiciat,  aut  suscipiens,  dum  ferrc  noii  va- 
lel,  scandalizatos  amplius  peccct,  qttasi  iion  inelius 
sil,  propier  misericordiam  dare  ratlonem,  quam 
proptcr  cnidelilatem.  > 

(519)  Ex  alio  loco  hunc  morem  eos  bausisse  dlcit 
Hieronymus.  ex  Deut.  vi,  8  :  <  Ligabis  ea  in  mano 
toa,  et  erunt  immota  anteocolos  tuos  : »  Subditque: 
f  Hoc  Pbarisxi  male  inierpretanles  scribcbant  iu 
inembranuiis  Decalogum  Movsi ,  id  est  decem  vcrba 
lcgis,  complicanies  ea,  et  ligantos  in  froulc,  et 
quasi  coronam  capiti  facienles,  ut  semper  anle  ocu- 
los  moverentur;  qitod  usque  hodie  Indi,  Pcrsae  ct 
B.ibyIonii  faciiint.  >  Mcm  scribit  ad  cap.  21  Eze- 
chiel.  Si  qiia  tanicn  fides  Rabbiniset  recentior  con- 
luctudo  antiqui  moris  testis  esse  potest,  non  Dcca- 


logum,  nt  Hicronymns  nit,  aiit  verha  legis  Omnia 
scribebant  in  ph)  lactrrtis,  scd  tantnm  sciilcnlijis  ex 
Pentatcuchomiasdnni.V.  Lroncma  Miiiina  Caeremon. 
Jud.  I  p.,  c.  H.  Calinct  phylaclcrionim  formam  pi- 
Gtam  exhibct  Diction.  S.  bcr.  V.  Chrysost.,  homiS. 
73,  iibi  vocat  St6>iov;  fA-xoovr. 

(520)  Num.  XV.  38,  39.40.  Vid.  cdi!.  nom.  Ei- 
pos.  in  htinc  locum,  p.  184 
0  (521)  lloc  qiioqne  ibtd.  Ilieron.  explicat.  <  Jit.sse- 
ratquoqiic  aliud  Moyscs  ut  in  4.  angtilis  pallioruni 
hyacinthinas  fimbrias  facerent  ad  Israelis  popnlum 
dignoscendum...  snpcrsliliosi  maglstri...  facichaiit 
graiides  nmhrias,  ct  acntissimas  In  eis  spinas  liga- 
bant,  iit  videlicet  amlHilanles  et  sedentes  intcrditm 
pungorentnr,  el  qtiasi  hac  admonitlone  retraheren- 
turad  oflicia  Doniini.  > 

(522)  Rcprehendil  Hicron.  suorum  tcmporum  nto- 
rcs  in  phybcteriis  iniiiandis.  <  Hoc  apud  nos  sn- 
perstiliosx  mulicrcuUe,  in  parvulis  Evangciiii»,  ct  in 
crucis  lignoet  istiusmodi  rcbiis...  usque  hodie  la- 
Clilant.  I  Milius  aliquando  dc  hoc  more  Chrysosi., 
homil.  73.  <  Hxc  phytacleria  vocabant,  sicuii  mult.-e 
mulierculae  niodo  faciunt,  Evangrlia  ex  collo  depcn- 
denles ,  ei  ut  alinnde  in  mcnioriam  redncantur, 
quod  obliviosi  crehro  facerc  solcnj  ,  filo  digtliini 
sirictius  ligantcs;  id  Deus  ccu  infantulis  jussit  fa- 
ccre. » 


265 


S.  BRUNOMS  EriSCOPl  SIGMENSIS 


iS4 


stipcihia  el  Ambitionc  noianlur  :  Jii&ci  itosadmone-  A  a^its simuUlionibusdomos  vitlnnnim  Scrilxc ci Pb. 


rour,  ne  eos  in  uiHbus  iniitennur  (523).  Primfle  iiam 
qiic  cailiedrx  ad  ambiiionem ,  cxiera  vero  ad  su- 
perbiam  ei  Tanani  glori^m  spectatU.  Vot  autem 
noihe  vocari  fiabbi;  nnut  e$l  enim  magitler  vetter. 
Qiiia  enini  ouinis  vana  gloria  peccatum  est ;  peccat 
litique  qui  pro  vann  gloria  sic  vocari  desiderat. 
Discipulus  quoque  non  effugiet  culpam,  qui  magislri 
noinen  sibi  usurpat.  Omnet  auiem  vo$  fraire»  etliSj 
et  patrem  nidUe  vocare  vobis  super  terram  :  unusest 
enim  palet  vester  qui  in  coelis  est*  Nec  vocemini  ma^ 
gtstrif  quia  magister  vester  unus  ett  Christus,  tJnus 
est  pater,  unus  est  ct  mngister.  Unde  et  Jacobus 
ait :  i  Nolite  plurcs  mngislri  ficri,  fratres  mei  {Jac. 
111,  i).  >  Ubi  enim  plures  magislri ,  ibl  piures  scii- 


rjgaBi  eomodebatii^  quia  pummes  eos  reliffosofiel 
jusios,  ea  qiiae  habebant  &aiicta2  maiieres  eis  tribiic^ 
banl.  Sic  enim  priua  mtnisirabant  isUs  pit>  simuh. 
ttoney  sicut  posiea  minisiraveruHt  aposiolis  pro  ra» 
ligione  (S26).  VavoMs,  Scribmet  Phariswi  hypocnt(t, 
qui  circuUis  mare  ei  aridam  ui  fatiatis  proseiiftm 
unum  :  et  cum  factus  fuerit ,  facitis  eum  fHium  ge- 
hennaf  duplo  quam  vos,  Siadebant  enim  ScrilMe  et 
Pbarisxi  quos  poteraDt  ex  geutili  popiilo  ad  iudni. 
smum  con^^ertere,  quoram  post  eonverBloneniiiBHam 
curam  habenles,  eos  in  ptjus  ruere  cogcbant  (527). 
lu  qno  nos  quoque  admonemur  ne  eoniin  qoos  «d 
Adem  convertimus  ncgligentiam  babeamns.  V(b  vo- 
bisj  duces  cteci^  qni  dicitis  :  quicunque  juraverit  ptr 


ienli.-c,  ibi  scbisiija;   unde  Apostolus  adinonel  ^il^  lemiAum.nHul  est;  quiautemjuraverUmaurotemiiti, 


c  idipsuin  dicamus  onines  (/  Cor,  i,  iO).  »  Bonum 
babcmus  magistruni ;  ipsum  scquamur,  ipsius  sen- 
lentia  una  sit  et  omnis.  Patrem  vcro  in  terra  qux- 
rerc  iion  delicinus,  quia  omnes  Tratres  suinus,  ot 
uiitiui  in  coclis  pairem  babcmus.  llli  crcdcrc,  illi 
obedire  oporiet,  cujus  ainore  palrcs  et  inalres,  fru^ 
tres  et  sorores,  magistroa  et  docloies,  ei  quaecunque 
in  mundo  suut  et  in  terra  vcrsantur,  abjicere  et 
abncgare  debeinus.  Qui  major  est  vestrumf  erit  nii- 
nister  vester.  lloc  enim  de  seipso  Dominus  ait,  qiii 
iisque  110  ^^  layandos  pedes  discipulorum  se  bu- 
raiIiaredignatusest,prxDens  nobis  bumilitalis  exem- 
plnm.  Unde  ei  subdilur :  Qtii  autem  se  exaltaverit 
hnmlliabilur^  et  qui  se  hnmitiaverit  exallabUur  (5i4). 
Dous  cnim  superbis  retistit  :  hnmUibus  auteni  dat 
aratiam,  Ucpoult  ciiiin  polcules  dc  sede  ct  cxaltat 
bumilcs. 

}lCV.  Va  autem  vobis^  Scribai  et  Pharisai  bifpo" 
rriio!^  qui  clauditis  regnum  coetorum  nnte  homines, 
Vos  enim  non  intratis^  nec  introeuntes  sinilis  intrare* 
Komni  eiiiin  cxenipUim  ei  doctrinani  cxteri  sequun- 
Mtr  (5:^5).  Sicut  igiiur  illuminant  et  salvant  alios,  st 
'lOiii  suut,  ita  cxca^caut  etperdunt,  si  mali.  Vor  ifo- 
biSj  Scribce  el  Phariscei  hypocriKs^  qni  comedi.isdomos 
viduarum,  oratione  longa  orante$ :  propter  hoc,  am^' 
p:iu$  accipietis  judicium.  Longiseuim  oralionibus  et 

(5-25)  Bcne  A.  non  de  siinplici  appcllaiione,  scd 
de  co,  quo  I  pcr  snp:'ibiaui  fii,  Iiuiic  locuwi  cx|dicat, 
iii  ({uem  llicrou.  <  Quxriliir  quare  adversus  boc 
pnc4:epinni,  <  Doctorein  geniium  »  Aposloluui  seesse 
dixcrii;  aiit  quoinodo  vulgalo  sermone,  inaxiine  in 
ralaislina,  ei  iEgypli  inonasteriis  se  invicem  Palrcs 
vocent  w(|uod  sic  solvitur:  aliud  esse  natura  palrein 
vel  niagisiruin,  aliud  Indulgeulia.  Mos  si  boininem 
palreiii  vocamus,  bouorcmailaii^deferi.itus,  noii  au* 
ctorein  noslnc  oslendiinus  viia;.  Mugisier  quoquc 
dicitur,  cl  consortio  veri  magistri;  cl...  quimio.lo 
tinus  pcr  uatutain  Deus,  ct  unus  niius  non  prxjiK 
dicai  cjeieris,  nc  pcr  adoptionem  dii  vocentur  ct  iilii, 
ita  ct  uiius  palcr  ct  magistcr  nou  praBJudicai  aliis, 
ul  abiisive  nppcllcntnr  patrcs  el  lua^islri.  >  Brevia- 
vil  HieronyiiitiMi  Beda.  Brevius  ciiam  Cbrysost., 
bom.  73,  <  non  ui  ueiiiiuem  patrciu  voceut,  scd  iio 
ignorent  queiu  priiicipaliler  palrem  vocare  ojmr- 
tcat...  qucmadiuoilum  nemo  principalilcr  magis:cr 
esi.  > 

(5^4)  l-Potri  V,  5.  YiJc  bic  Chi^sostoninin  f.jsc  ile 


debei.  Stutli  et  cwci!  quid  enim  majus  est,  aurum,  $% 
lempium  quod  sanciificat  aurum  f  Ei  quicunque  jmu' 
verit  in  atiarij  nihU  est;  qui  autem  juraverit  in  dmo^ 
quce  est  super  iUudi  debei.  Lwciiquid  enim  majuseti^ 
domusi  an  altare  quod  sanctificat  domum  ?  Vude 
auiein  hanc  stultissimam  opiolonem  Scribse  et  Pha- 
risaoi  Labuerint,  incertum  est  (528).  Omnia  euim 
luec  sancia  siint :  sanctius  tamen  aliare  qnain  teoi- 
pium ;  «t  sauciius  templnin  quam  auruiu  teiupli.  £t 
illud  quldeiu  propier  sacrificium ;  boc  auleu  propter 
dedicationem.  Quamvis  enim  totum  lemphimsaiicli- 
fieatum  esset,  niisqiiam  tamen  nisi  in  altari  sacri- 
ficium  fieri  licebat :  sanctius  igiluralUre»SequUur: 
p  Qui  ergojurai  in  atlari^jurat  ineoet  in  ammbus  qufs 
superillud  suni^  ei  quijurat  tn  teeupio,  jurai  in  i7/t' 
et  in  eo  qui  habitat  in  ipso^  et  qui  jurai  in  calo,  ;V 
rat  in  throno  Dei  ei  in  eo  qui  tedei  super  eum.  Qui 
euiin  jorat  in  aitari,  non  lapides  attendit,  sedalta* 
ris  consttcrationem,  et  eum  in  cuius  oomine  conse* 
cratuin  cst :  ideoque  non  laptilibus  sed  Dco  fjnsqoe 
se  obiigat  sacramcniis.  Similiier  autero  dc  tcmpki 
ct  de  coelo  intelligalur.  Nos  quoque  coin  siipcr  Evaie 
gelia  juramus,  nou  cbartas,  et  airaiiie.ituin,  scd 
Cbristuin  el  ^us  verba  considerainus  :  uiiusquts>|iie 
enim  in  eo  jurat,  ad  qtiem  jurando  attendit.  Vie  vo- 
bis^  Scribce  el  Phariswi  hypocrHiv^  qui decimw.ii  »jm«- 

bumilitatis  virtute  disserenfem. 
(5i5)  Cbrisl.  Beda  :  c  Argtiit  omnem  niagisimni 
^  qui  malis  operibiis  anie  discipulos  suos  inlroitiim 
ngui  cadcsiis ciaudit.  »  Prxclare  Cbrjrsost.,  bomit. 
74.  c  Probos  euim  doctores  vix  iiintari  qn  mus; 
improbos  aulem,  quoniam  faciliores  ad  mala  sumiis, 
etiam  supcramus.  » 

(526)  Hinc,  I  Cor.  ix,  5  :  Nunquid  non  habemus 
poiestatem  muHerem  sororem  circumdueend',  sicut 
et  cwteri  apostoH ,  et  fratres  Domini  et  CephasJ 
Vid.etiam  Matth.  xxvii,  55,  et  Hieroii.,  lib.  i  conir. 
Jovlnian.,  cap.  i'!. 

(527)  Cbrysosl.,  boniil.  74.  i  In  duobus  magnis 
eos  crimiiialur  :  !•  quia  inutiles  ad  salutem  luulio* 
rum  existculcs,  vix  niaguo  sudore  queuiquaiii  pos- 
siint  alirabere;  2«  quia  desides  ad  cusiodieu-'os 
atlractos  sniil,  iino  vero  oliaiu  proditores,  cum  eos 
malo  vivendi  exeniplo  dcieriores  faciant.  » 

(528)  Ad  stiil!os  tradiiioiies  eoruui  rcfert  liier.» 
qu.Mu  Y. 


IIS  COWBNT.  IN  HATTII.  - 

^Hmtfkum  €l  eymiHUBitel  reUq»i$ii$  ^0  ^ra-  A 
mramUle^$ti»^i^^  et  muuricQrdiam  eifidem* 
\9,  iiMlttii,  Tobis  4|tti  bflcc  decimaiis,  non  qiiia  lisec 
4ediiu4is,  seii  quia  haec  decimaodo,  majora  reliit* 
jfuilis  (5i9).  Mmc  enitfi  aportml  [aeere^  et  ilia  mm 
miter^  taxAt  maBifealinn  eat»  quia  parum  prodest 
piisorai  iegis  obserTare  prxcepla»  si  maiora  relifi« 
^mos.  ftuit  enim  quidquid  wipenBdifica(ur«  nisi 
firmtiin  foerii  iundamenlum«  Du m  cecek  excolanUi 
evticm,  eameULm  autem  gluUenieu  Hoc  enim  inier- 
€81  ioier  minora  et  imyora  legis  pnseepU,  qood 
iaitf  calicem  ei  eamelum.  Exeoiani  autem  culicem, 
qai  ia  ininoribue  ofrendere  limeni ;  giuiiuai  Tcro 
eaoelttinqtti  coaira  roaioraagereBonmeiount(5oO). 
Tractaitt  esi  miiem  ab  iUis  qui  aquas  colant,  ne 
forAdom  aliquod  bibani.  Hypocrit»  igitur  cnlicem  ^ 
iR  suttuie  bibendo  aeatiunty  cameium  yero  non 
MKiiiBt;  dum  minora  Hl  peceala  simulatione 
q^dMn  afeiw  meluttni,  mijora  vero  Cscere  oon  ti« 
mBBia 

IC¥I.  fm  toHe,  S^km  H  Phariam  hifpacriim, 
^  mmuhiis  f  nod  de  (arie  eU  ealicie  ef  paropeidie^ 
MiM  euiem  pteni  esiie  rapina  ei  immuuditia.  Caiieem 
ei  iMtfopsidem  eoadem  ipsoe  Scribas  ei  Pbarisms 
B«ilnpiiori€e4icii,  qui  ciim  rapioa»  immundiila  el 
onmi  iniqaiuie  inlerius  pleni  essenl,  Jusios  el  muo- 
dos  se  de  foris  ostendebant  (551).  De  quibus  adbuc 
inliiiitur :  Pharieme  emee^  munda  priu$  fued  intue 
«(  eetidi  et  parapndii^  ui  fuH  id  ifuod  de  (erit  esi 
muaium.  Si  eiam  cor  iniorius  mundttm  ruerit,  om*  ^ 
ala  eruul  ninmla  quga  exieruis  appareal :  unde  Psal« 
nnu :  c  €or  mttndum  erea  In  me,  Deus  (PeaU  l» 
12);  lei  Apoatoltts  :  c  Nibil  enim  atihi  consciui 
SMa  :  ex  corde  enim  eieunt  eogiutiones  mal» 
</  Ur.  IV,  4>«  I  —  Ym  tohie,  Scrihm  H  PhariteBt 
k^poeriim  :  qui  aimiiae  eeiie  upulcri»  dealhaii$t  qum 
torii  parttU  homuMikue  ifedota^  iuiui  uro  plena  iuni 
mbui  monuormm  ai  oouiiKm  i^^rcitia  :  iic  et  eoi 


PARS  IV.  CAP.  XXIII.  Mi 

a  forii  quidem  paretie  homimbui  jiutt,  tnftts  auiem 
pleni  enii  h^ocriii  et  iniquiiaie.  Eiposiiio  est  eorum 
quae  siiperius  dicta  suiit,  nullaque  indigei  exposi- 
tione  (55i). 

XGVIL  Vrn  vobii^  Scribee  ei  Phariiwi  hfipocriKe^ 
qui  cedificatii  upulcrd  propheiarum^  et  ornatii  mor 
numenta  juiiorum  et  dicitii  :  Si  (uinemui  in  diebm 
pairum  nosirorttm,  non  etsemui  tocii  eorum  in  tan* 
guine  prophetarum  (553).  lia  ieslimouiuni  (554)  eslia 
Tobismetipsis,  quia  filii  esiis  eorum  qui  proplieiaa 
occiderunL  Vae»  inquii,  vobis  (535),  non  quia  »(11- 
ficaiis  ei  ornalis  sepulcra  prophelarum  :  boc  enim 
ptetaiis  opus  esl;  sed  quia  filii  eslis  eorum  qui  pro- 
pbeias  occideront;  filli  qiiidem  non  Unium  oaiura, 
qaanlum  imiutione  ei  iniquiuie-  Sicol  enim  omiies 
boni  dicuntur  filii  Abralue,  quia  imilanUir  Abrabarq; 
iU  omnes  iniqui,  iuiquorum  filii  dicunittr,  quia  imi- 
Uttlur  ioiquos.  Uode  ei  Dominus  bis  ulibus  ait : 
c  Si  fiiii  Abrahaeesselis,  opera  ulique  Abrah;e  face- 
retls  (/oaa.  tiii,  39).  t  Yae  igiiur  illis ,  quia  iion 
Abrabam,  non  propbelarum,  non  iuslorum  filii  suut, 
quia  non  eos  imitanlur,  imo  Tcro  eoruni  filii  supl 
qui  prophelas  occiderunl  in  omni  malitia  el  iiiiqui- 
UU  eos  imiunles.  Dicunt  praeUrea,  si  ruj««eni  in 
diebus  palrum  suorum,  non  fuissent  socii  eorum  i^ 
sanguine  propheurum  :  cum  Takle  illis  nequiores 
non  solum  propheus  occiderunl,  Terum  etiam  ipsum 
Domiaum  propbeurum*  Unde  el  subdilur  :  Et  vos 
tjfimr.  impleia  menturam  pairum  vettrorum  :  Cttrxiie« 
feslinau,  ui  ttsque  ad  eorum  iuiquiutis  inlegram 
perfectaasqtte  menauram  perTeniaiis ;  lurpe  e&l  eniin 
uia  patrsbos  Tesiris  degenereiis,  ei  minorea  ab  ilUs 
in  oequitia  inTeaiamini.  Hoc  auUm  ideo  dicil»  quia 
in  8ua»  saorttmque  dlscipuiorum  nece,  iam  nimium 
eos  per  iovidiam  acceiisos  esse  Tidebal  (536).  Hic 
auum  locotioois  modus  a  grammaticls  ironia  voca- 
Inr  (537).  Sarpentett  qenimina  viperarumf  quomodo 
(u§ietit  a  judicio  qehennm  f  Serpenles  enim  Sttni» 


(5i9)1u  expticat  Hleron.  et  ex  Hieron.  Beda: 
<  ArgHit  eoa  »vartii«,  quod  propUr  aliuioniani  sa- 
ccrdomm-et  leTiiarOm,  quonim  pars  crat  Doroiuus, 
siudiose  eiiain  vilium  oleruin  decimas  exigani,  ct 
judicium  In  discepiatione  negoilomm,  misericor- 
diaoique  in  pauperen,  piipillos  ei  viduas,  et  fideai  in 
I^oi,  qiia  inagna  suiii ,  praeiermiitant.  9  Gregor. 
Heg.  pa&u,  adin.  54.  t  Neque  enim  negligenier  au-* 
diendum  est,  quod  ciim  decimari  miiiima  diceret, 
eitrerna  quidem  de  oleribas  maluil,  sed  umen  bene 
oleiuia  memorare,  ui  profecto  ostenderei,  quia  si- 
n>uiau>res  cuin  parva  cusiodiunt,  odorem  de  se 
osiendere  saticlse  conversacioiiis  quaprunt,  et  (][uam- 
vis  implere  maxima  pncUrmittuiit,  ea  umen  minima 
4>Uervani«  qu»  buroano  judicio  longe  laleqae  redo- 
leant.  > 

(530)  Hieron. :  f  Camelsm  putoesseiuxU  sensum 
pnesentis  locl ,  magnitadlaero  praeeepiorum,  et  mi- 
sericordiam,  et  fltiem;  culicem  auum,  dedmas 
mcaihae,  eic.  Haec,  eonlra  praBcepuim  Dei,  quae 
magiia  snnl,  devoramus  aU]ue  negligimtts,  ei  opi- 
nioiiein  religionls,  in  parvn  ou»  luorum  habcni, 
diligeniiam  demoHairarous.  »  V.  Aug.  lib.  1 ,  qq. 
Ev4Qg.,  cap.  S5;  Greg.  lib.  1  Moral.,  cap.  44. 

(331)  Uier.^  i  Diversia  verbk  eodem  senso  qno 

PATmoL   CLXV. 


supra  arj^uil  Pbarisasos  simolationis  aiqae  mendadl« 
quod  aliud  ostcntenl  bominibus  foris,  aliud  douii 
agant,  non  quod  in  callce  el  paropside  eorum  super- 
siiiio  morareiur.  »  Y.  Chrysosi.,  hom.  74. 

(552)  lu  ei  HieroD.':  1  Q\wd  in  caHce  el  parepslda 
demonsirarat...  boc  nooc  per  exemphim  ^ulcro- 
wk  rum  explicat.  » 

(533)  Est  hom.  sub  Emiseni  nomine  edlia  In  nai. 
S.  Siepbani,  pag.  49. 

(554)  <  Pmdeniissimo  STlloglsmo  coarguli  ooa 
filios  ease  bomicidarum. »  nieron. 

(555)  <Non  quia  aedificanl  (ait  Chrysosi.,  inil.  ho* 
mil.  7d)  nec  qiiia  patres  suos  accusanti  vae  ilUs 
dixit,  sed  quoniam  iu  facientes,  ei  ita  dicenies, 
palres  saoa  coodemnare  simolabaai,  cbm  Ipsi  pcjora 
cemroiiierent. » Item  Beda. 

(556)  Hier. :  <  Prabaio  soperioribiis  diciis,  qood 
Alii  eoseni  homieidarum,  nonc  concludli  quod  vo- 
luerat,  et quasi extreroaro syllogismi partem^panii;» 
et  vot  impleie,  eic.  <  Quod  iilis  defuii  tos  atiiiii- 
pleu  :  illi  interfecerunl  serTos,  vos  Dominum  croci- 
Ogiu.  » 

'  (557)  Bene  monet  Chrysost.  1.  all.  et  ex  eo  Beda 
<  non  iroperans,  sed  quod  fuiurum  erat  praedicens.  » 

9      ' 


i{tna  calltJi  tt  Tcnenosi;  genimiua  vero  Tiperarum 
(53S),  qtiia  cunctis  iniqtiis  iniqutores  :  cum  nee  uxor 
Viro,  nec  fllii  pnrenlibus  parcnnl.  Qui  utiqtie  gcbcn- 
iia^  jii(]icium  aliier  fugere  non  polcruut,  nisi  malrem 
^am  occiderint,  sicut  ipsa  quoque  corum  pntrem 
iuterfecit.  Viperarnm  eriim  baec  nalura  dicilur  esse« 
iit  quando  femina  concipil  mascuhim  inierficiat; 
qtiando  vero  parit,  ipsa  nihilominus  a  filiis  occida- 
tur  (559)  :  neque  eniin  cxspectant,  ui  assueto  na- 
ume  ordine  orianiur,  scd  nipio  matris  utero  vio« 
hsnler  foras  erumpuut.  Vipera  igitur,  Synagogn;  vir 
rjus,  Christus  :  venil  Christus  nd  Synagogam,  venil 
ad  uxorcm  suam,  quam  postquam  suo  semine  im- 
pncguavit',  totamque  evangelicae  pncdicationis  se- 
mentem  in  eam  iufudit,  jlla  sicul  vipera  venenosa 
et  impia  contra  cum  assurgens,  eum  interfecii.  Dc 
cujus  impio  uiero  iilii  cjus  erumpeutes  eam  occidunl, 
ituoniani  Judxi  ad  fidcm  vcnienies  eam  cxcommuni- 
canl  ct  damnanl.  Unde  Apostolns  ail  :  <  Cum  autem 
placuit  ei  qut  me  segregavit  ex  utero  matris  112 
incsc,  el  Yocavit  per  gratiaro  soam  {Galat.  i ,  15),  i 
ct  cxtcra.  Omnesenim  baereses  damnant,  quicunque 
ab  tixrcstbus  ad  Ecclesiam  vcniuni.  Sequtiur: 

XCVIIl.  Jdeo  ecce  ego  millo  ad  ros  prophe(ai  et 
saptenles,  et  Scribas;  et  ex  iUii  occideiis^  et  cruei/i^ 
getit^  et  ex  ei$  flageUablth  in  Synagogis  vesiris;  et 
persequemini  de  civitate  in  rMtatem,  ut  veniat  super 
ros  omm9  sanguit  jnstus  qui  effusus  ett  super  terram. 
Apostoli  cnim  martyres  ei  doctores,  propbeue,  sa- 
pteiites.  et  scribae  fuerunt ;  quod  ad  Judxos,  omncs- 
que  mundi  nntioues  prsedicandas  Dominua  niisit. 
IIos  autem  Jttdaeiocciderunt,  cruciflxeruni,  flagel- 
laverunt  et  de  civitate  in  ciyiiatem  perseculi  suni. 
Kemo  enim  Christtanorum  usquam  .occisos  esl,  qui 
«orum  vel  mantbus  yA  alTeclu  non  sil  occisus;  unde 
et  omnium  rei  esse  dicuntur,  oniHiumque  justoruin 
taiiguis  super  eos  venire  Dominus  ipse  lestatar.  Hoc 
auiem  ex  quo  et  usque  quo  oxponit ,  dicens  :  A  san-- 
guini  Abel  justi  usque  ad  sanguinem  Zacharice  filii 
Bardehim^  quem  occidistis  inter  templum  et  oltare» 
Cum  eiiim  alibi  scriptum  sit,  quod  <  filius  non  por- 
labit  iniquitatem  palris,  sed  unusquisque  in  peccaio 
»uo  inorielur  (Exech.  xvtit,  20;  Jer.  xxxi,  $0)  :  i 
qnid  est,  quod  modo  hic  diciiur,  quod  omnis  san- 
gitis  jitstus  vcniet  supcr  generalionem  istam  ?  His 
enim  verbis  Salvator  nosler  dicerc  videtur;  quod 
hstc  iinpia  generatio  lantam  poenaro  pro  suo  scelere 
patiatur,  quantain  pateretur,si  omnium  jusiorum 
sanguinein  fudisset,  qui  ab  Abel  fusus  esi  usque  ad 


EPlgCOPr  SlCMl^NSlft  sei 

A  2acbaf iaro  (540).  Et  faoe  merfio  :  m^ius  eniai  fuii 
Clirisuim  oceldere,  ejnsque  corpus,  quod  est  Eccle? 
sia,  iniquo  odia  persequi,  quam  si  onmioiii  prxe&' 
dentium  Justorum  sanguinem  fudissent.  Zacbrias 
autem  Baracliiae  filius  nusqu«m  legitiir  fuisse  occh 
811$  :  at  vero  Zacbarias  lilius  Joiadse  in  atrio  teiii^ 
legitur  inierfeclus.  Inler  lemplum  videlicetetaltare, 
qiiod  sub  divo  erat,  nbi  hostlarum  sanguis  fwhle* 
batnr.  Hasc  igilur,  quia  historioe  non  veHiunt(54l), 
spiritualis  intelligeniia  quaerenda  est.  Pnto  cniM, 
qiiod  Doiniuus  uoster  se  ipsum  Zachariam  vocat^et 
praeterito  pro  futuro  utitur  :  inlerprelaiHr  enim 
Zacharias  memoria  Domini,  Sicut  cnim  Ciirisdu 
Jesus  dieitur  verbum  Domihi ,'  sermo  Domini  virlus 
et  sapicntia  Domini ;  iia  iste  4|nlilem  eal  Baracliix 

B  filtu6,  qui  benedictus  Jhmittus  interpretaUir.  Unii« 
et  principi  sacerdoti  se  ioterreganli »  an  esseti^liri- 
stus  filius  benedicti,  respondit  :  Ego  s%m.  Hitnc 
antero  Jud.Ti  occideront  iiiter  lempluro  et  alura, 
quoniam  ibi  Christi  mortem  inter  se  con6iliati  snfit, 
Neque  enim  aliter  Chrisinm  Dominuni  Jiida^i  occi- 
derunl,  nisi  consiliando,  accusando  et  danmando: 
ande  et  ipsi  quoqite  dicebani  :  c  Nobis  noa  licet 
interficere  quemquam  {Joan*  xvAi,  51).  i  Qiied  ver» 
in  atrio  tempU  de  e}us  roorle  consiliuia  habiiuni 
sit ,  ipse  per.  Pstlmistam  ostendii,  dicens  ;  <  Ad- 
versus  me  exercebantur  qui  sedebaiit  in  porta,  ei 
in  me  psallebant  qui  bibebani  viniim  {PsaL  liviu, 
13).  I  Sic  igitur  Zacliarias  filius  Barachi;e  ioter 
teinplum  ei  alure  occisus  esl.  Jerusalem,  Jerusaltm 

^  quw  occidis  propketas  et  lapidas  eos  qui  ad  te  mitu 
sunt  :  quoties  volui  eongregare  filios  tuoSy  quemsd' 
modum  gaUina .  tongregai.  pullos  suos  suh  alat ,  ft 
no/atslf •  Ego ,  inquii  y  £110^  tuos  muiloties  congre- 
gare,  et  a  roalignoram  spiriinum  Incursu  dcj^uper  ei 
circa  volantiaro  defendere  voluit  eicut  galliua  pullus 
siios  congregaty  et  sub  alas  suas  «os  abscomliv,  ue 
ab  imporlnnis  avibus  ei  subripiantur  (542),  scd  uo- 
luisti.  £go  igitur  volui,  sed  ea  condilioue»  si  tu  quo- 
que  toluisses.  Quia  ergo  tu  congregari  et  salvari 
noluisti,  ego  quoque  Jam  nuoc  eos  congregareel 
salvare  nolo.  Unde  et  dico  :  <  Disperge  iHos  in  vir- 
iule  tua  el  destrue  cos  proleclor  nieus,  Domluo 
{PsaL  Lvni,  i2).  i  Dominus  enini  qui  potest  quoi- 

|v  cuttque  vuli,  nullum  alium  salvare  vult ,  nisi  emn 
qui  vult  salvari  ab  eo  (545).  Ecce  reUnqueiur  vobi$ 
domus  vestra  deterta  :  sic  ct  in  Psalmis  ;  <  Eccc 
clongavi  fugiens,  et  mansi  in  solitudine  (iW.  ur, 
8).  I  Relictis  enim  Jtida.MS ,  in    getilibus  Domiuus 


(538)  Hier. :  <  Stcut  ergo  de  vipcris  nascuntitr  vi- 
pene,  sic  de  boinicidis  palribus  vos  ,  inquil,  nati 
cinis  homicidae,  i  etc.  lisdeni  verbis  Bcda. 

(559)  Vide  ad  cap.  iii,  v.  7,  Bedam  qui  eadem  ha- 
bei  ex  Aristot.  forlasse  I.  v  liist.  an.,  c.  o-i;  Plinio 
1.  X,  c.  6i,  qtiibiis  Gesnerus  et  recenttores  contradi- 
ciint,  sivc  magis  ex  nostris  Hieronym.  ep.  ad  Prm* 
sid.;  Cbrysosl.  Iiom.  11  in  Matth.;  liidor.  Pelusiol., 
lib.  I,  ep.  105;  A.  scrm.  83  De  temp.  inter  Augu* 
slin.;  Gregor.  Moral.  I.  xv,  c.  9,  etc. 

(540)  Clrrys.  hom.  75,  afTerl  bic  Gxodi  illud  ii.  9  : 
<  Hedcfooi  pcccaui  parentum  in  fllios  in  tcriiain  ct 


quartam  generationem,  isubdcns,  c  non  quoiiiani  ^ 
alieui  peccati  qnispiain  suppltci:i  luai,  sed  qn^^ni^'" 
qut  inultos  propter  peccaia  sua  vexatos  esse  iiou 
ignorat,  neque  idcirco  factus  est  melior»  sed  eadciu 
commillens  non  curat,  iliorum  qiio<|iie  poenas  jnsie 
sustinebit.  I  V.  Jausenium,  Coticord.,  c.  84,  ct  Mal- 
donnlum  ad  h.  I. 

(541)  V.  Hicr.  ad  h.  L  Maldonatum,  a  Lapide. 

(34i)  Y.  August.,  lib.  i,  qq.  Evaag.»  c.  5l>  eitract. 
15  iii  Joan. 

(545)  Plura  iiiieijiciuniur  in  lioniilia,  pag.  31. 


m  CQMUENT.  IN   ItATtU 

liabilaU  Bko  tmm  tMt\  hch  me  videlnm  amcdo  A 
donec  dicatiSf  tenedielm  qmi  remt  in  nomine  Domini» 
Postqttam,  iiH|ait«  hac  corporali  prsesenUa,  qiia  vo-. 
biscum  ail  lempus  conTersaiiis  sumt  yos  relioquam, 
ROQ  me  viJebiiis  amodo  donec  roe  iterum  ad  jndi* 
ci«m  veiiientem  roelius  cognoscaiis»  simulqiie  ona 
d  coQSOfui  voce  omnes  dicatis  :  Benediclus  qui  vcnil 
iu  pomkio  Domini  (544).  Iloc  est  enim  quod  alibi 
ait :  Vivo  490,  dicit  DominuSf  quia  mihi  cunabiiur 
omne  genu^  et  e^nfitebHur  omnii  lingua  (545). 

XCIX.  [Cir.XXI  V*}  El  egreteut  Jetutde  lemplo  ibai: 
ei  aeeeMtorunt  ditcipuliejut  ut  ottenderent  ei  nedificatio- 
nemW^tBmpli:iptoautem  respMdentdi^t  t//ts:Fi- 
detit  keec  amnia  f  Amen  dico  vobit^  mon  reUnquetur  hie 
lapxt  ouper  iapidom,  qui  non  deUruotur.  Hx^e  eiiim 
sub  Tiio  ei  Vespasiano  completa  sunt.  So^te  aii-  B 
lem  eo  sttper  montem  Olieeti ,  accettirmu  ad  oum  di« 
teipuli  socreto  dieentos:  Dic  nobit  quando  kwc  erum^ 
et  quod  oi^umadventut  tui  et  eonsummationu  twcuHT 
Ipsa  eontfl»  ioterroffaiio  docet,  qoid  Cbristi  diseiputt 
iiiiellcxeftnl.  Audienies  onim  templi ,  destmctionem, 
saeculicoiisummationem  siibitolbre  potaveniot  (545)« 
Et  respondons  Jesut  dixit  eis :  Videto  ne  quis  «0«  $e* 
iucat :  multienim  oenient  i»  nomine  meo  dieentet: 
E§o  tum  Chrittus^et  muttos  uducent.  Hoc  enim  Sl- 
monein  Magum  fecissc  audivimus  (541) :  boc  et 
Auiicbristum  factorum  esse  legimus.  Ipse  enim,  ut 
Aposiotos  aii :  <  Se  exaltabit  supra  omne  quod  dicitiir 
Den»  f  aui  quod  colitur :  ita  ut  in  tempio  E>ei  sedcat 
osiendens  se  tanqiiaiB  sii  Deus(/i  Thett,  xxi,  4).»— 
Antftdirt  antem.  etlit,  priviia  et  opinionet  pratliorum^ 
ridete  ne  iurbemini»  Oportet  enim  htec  fieri,  sed  ron- 
dum  finis*  A  Cbristi  namque  nativitalc,  es  qtio  an*- 
geli  cecineranii  <  Gloria  in  excelsis  Dco»  et  in  terra 
pax  bomtnibus  bonm  voluntatis  {Imc»  11,  14) :  > 
q«aHt9  lempore  princeps  pacis  Dominus  noster  iii 
hoc  inondo  conversatiis  est,  inagna  ubique  gentium 
pax  et  coiicordia  fuit  (548).  Quo  reccdente  paubitim 
praeiia  fieri»  seiUiioncs  niovcri,  ei  bellorum  rumorcs 
undiqoe  audiri  cflepcninl.  Scd  non  eranl  lixc  signa 
finis,  saeculiquo  consummationis :  multo  cnini  ma- 
jora  iUa  eruni  magisque  terrihiliu  quse  mundi  linein 
*pneeedeiit.  De  qtiibus  subilitur  :  Consurget  enim 
gent  in  gentem^  ei  regnum  in  regnum  ;  et  erunt  pe- 

(544)  Isai»  XLix,  48  el  xlv,  24.  Beda  i  1  Hoc  pro-  ^ 
fecio  nijstice  de  illo  ejus  advenlu  iiitdligere  cogi- 
raur  quo  in  claritnle  veitiunis  est.  »  Ex  Chrysosiomo 
lorusse(nam  caetera  ex  Hieron.  exscribit  lleila)qiii 
hom.  75  :  <  Futorum  eniin  secundi  adventus  ditfin 
hoc  loco  sigiiific.-tt.  I 

(545)  Hacteiius  honiiiia  Cuscbio  Emiseno  suppo- 
Sita.       . 

(546)  Ita  Chrysost. ,  liom.  70  :  <  Putabant  enim 
tonc  etiam  siaiini  adventnm  ipsitis  fulurum« » 

(547)  Simonem  MagUm  nominai  hic  quoque  ilic- 
ron.et  Beda  :  <  qnoruin  priinus,  inquil,  Sinion  H:i- 
gus  fuit,  exiremns  autem  ilie  major  cacieris,  cst  An- 
tichristus.  » 

(548)  Exciisalionc  sive  benigna  nliqna  interpre  • 
tsiione,  dc  ccrto  aliquo  bellornin  geiiere  hic  opus 
cst.  Nam  ex  Floro,  Yelleio  Paterculo,  elc.  Aniie- 
oiacuin  beltuni  |>anfD  posl  Christi  ortiim  sccitinm 
est,ad  i^tiod  Caias  Cxsar  missu?;et  Anncitiisjuncii 


.  -  tAnS  IT.  CAP.  XXIt.  «?0 

ttHentifff  el  fames  et  terrccmolut  magm  per  loca. 
Hosc  autem  omnia  iniiia  tunl  dolorum.  Omnia  enim 
bsec  jam  prxcesserunt,  sed  ad  comparaiionem  illo- 
nim,  quae  fuiura  siint,  lain  parva  fuerunl,  iit  illa 
cum  venerint,  pro  sigtio  liabcanlur,  ei  jam  miin- 
dum  siare,  et  diniius  inorari  vel  durare  non  posse 
manifesie  denuntieni.  tJi  eiiiin  in  sequeniibus  dici* 
tur,  ertt  tunc  tribulatio  talit^  quaiit  non  fuity  neque 
fiet  (549).  Quia  eniin  tuhc  iiascetur  perdiiionis  et 
discordix  filius,  belia,  liles,  contentiones ,  et  omnia 
mnla  ubique  (ieri  oporlcbit.  Ut  enini  pax  praecessit 
Christuin,  ita  discprdiapnEcedclAiUichrisiuin.  func 
tradent  vot  in  tribulationem,  et  occident  vot,  et  erilis 
odio  omnibus  gentibut ,  propier  nomen  meum,  Hsc 
enim^etsi  apostolis  accidisscnt,ad  fineni  tanien  re- 
ferenda  sunt,  qiioniam  ha^c  talia  signa  aposlolorum 
tempore  fuisse  non  legimus.  Et  tunc  tcandalizabun'' 
tur  muUi  et  iavicem  tradent^  et  odio  habebunt  invi^ 
cem*  Et  mutii  pteudopropheto!  turgent  et  teducent 
multot.  Isii  enim  erunt  maxima  el  principalis  (Jausa 
lotitts  .scandali,  omnisque  odii  et  tribulationis  :  qui 
accundum  opcrationem  Salanae,  dalmnt  signa  cl  pro- 
digia  mulla,  ita  ut  in  errorem  inducantur,  ti  fieri 
potest,  etiam  electi  (550).  iJnde  et  subdilur  :  Et  quo- 
niam  abundabit  iniquitat^  refrigetcet  charltat  multo- 
ncm.  Multorum  enim  charitas  a  divini  amoris  igne 
deficiel,  ei  refrigcscet,  quoniam.muhis  modis  iui- 
quilas  abundabit.  Qui  auiem  perteveraverit  utque  in 
finem^  hic  talvut  eni.  Qui,  inqoit,^  in  bono  perseve* 
raverit,  et  neque  minis,  neque  blaoditiisi  nequc  si- 
gnis  vel  prodigiis  a  fide  caiholica  deviaveril,  hic  et 
oon  alius  salvus  erit.  El  prmdicabitur  Evangelium 
regni  in  univerto  orbe  in  tettimonium  omnibut  genti'^ 
but.  Sicoi  eniin  in  primiiiva  Ecclesia  in  omnem 
terrain  cxivit  sonus  aposiolorum,  et  in  fines  orbis 
ierrae  verba  eorum ,  sic  et  in  ultima  Evangelium 
regni  Dei  in  universo  inuudo  cunciis  geniibus  pn-e- 
dicabilur,  iit  nuila  nuUi  possit  fieri  excusatio.  Et 
tunc  veniet  contummatio,  Postquara  enim  ad  haiic 
prxdicationem  plcnitudo  gentiuin  introierit,  et 
Israel  salvus-fict,  tunc  ei  mundus  finiet  (551),  ci  Ec- 
clesia  consummabitur,  et  de  suorum  filionim  pleoi* 
114  tudine  gratiilabiiur. 
C.  Cvm  ergo  videritis  abominationem  detolat4omtf 

erant  Parihi.  Adde  tnmnltaantes  ludacos.  Celebris 
eiiam  Variana  clades  in  Germania  a.  ar .  vulg.  ix  et 
Dalmatarom  defeciio;  triumpbus  etiam  a  Germa- 
nlco  a  17  de  Chenfsiis  Ciuitiis,  etc.  Galti  a  Romano 
diice  defecere,  et  Tacfarlnates  in  Africa ;  Thraees  a 
Sabino  domiti;  Frisii,  Hcet  sub  Gbristi  niortem 
clade  Romanos  affecere.  Sed  revera  beila  baec  fuer# 
tion  tanto  discrimine ,  quanto  superioribus  tempo- 
ribiis  alia  nonnulla* 

(549)  <  Erii  entm  tonc  tribulatlo  magna,  qualis 
non  fuit  ab  iniiio  mundi  usque  modo,  neque  fiet«  » 

(550)  Hier.  :  <  Non  omnium  nepvit  fidem,  sed 
multonim,  nam  in  aposiolis  et  simiiibus  eorum  pei>- 
niansora  esl  charitas.» 

(551)  De  tempore  prsecedente  eversionem  Jeroso- 
IjinsR  inlerpretalur  hoc  Hiiariiis:  <Ei  cum  univcrstic 
fueril  cogiiitio  sacmmenti  coelestis.invectn,  tunc 
Jerusnleiii  occasus  et  finis  incutnl)et.  >  Yicior  quo- 
i|uo  Aiiliocbcnusadcap.  xtit  Marc.  ci  Cbt-yaostou^-js, 


ri  s.  DRUNONis  E?is€epi  siGMEiian^  nt 

4f»a  dicta  esiaDafdele  propheta.mmem  tn  ioco  enn-  A  lum  cst  Vglkir  peec:it»  €«4^re»  »«#  fi^  ett  liee 


r(o  ^ntl^^l»  inleliigal  (552).  Cum,  inqnit ,  Tideriiis 
ahominationemdesolationift :  eum  videritisabominan- 
«lametUesolandum  Anticliristum  (355),  qui  mnlinm 
inpopulo  Del  abominakioiiem  el  desolationem  facict 
in  tanlum  elevatum  et  eiahatum»  ui  in  templo  Dei 
Ecdeat,  oslendens  se  tanquam  sit  Dens,  tune  qui 
li.-ec  ct  alia  Tegit,  intelligat  jam  Hnem  rebus  adesse. 
Rcgnabit  enim  ut  in  Dauiele  scriptumest;  <  Per 
tempus  et  tempora  et  dimidium  temporie  (Dan.  xii, 
7),  >  id  est  p^r  unum  et  duos  et  dimidium  annmn, 
fti  quibus  tanta  perseculio  flel,  nt  omnis  prseteriU 
persecttiio ,  etsl  magna  fuerit,  eblivionl  tradatur. 
Tune  qui  in  Judcea  sunt^  fugiant  ad  montes ;  el  qui 
in  tecto^  non  deecendat  tottere  aliquid  de  domo  sua; 


modo  reveiare  :  alrccr  enim  et  ikibt,  atiter  ei  libiet 
allis  nocel.  Orate  auttm^  ut  lion  fmt  fefa  teunt 
tiieme,  tei  Sabbato.  Ne  forte  lune  fiifete  hieipiftiiy 
quando  fugere  non  poteatis.  Temporift  emm  aspeii- 
tate  fuga  in  hieme  InipcdUur;  in  Sabbato  veix)  l^ 
gf^re  non  licel,  qula  hoc  lex  fleri  Inlerdtdu  Erk 
enim  tune  tribuiatio  magna,  quaiis  non  fkit  ab  itAth 
mundi  usque  modo^  neque  fiet,  Erit,  inqnit,  tooc  Iri- 
buhlio  magna.  Quando  ?  Vis  audife  quando?  Ctm 
abominatio  desoiatiowis  stabU  in  ioco  saneio.  Et  mu 
breifiati  fuisseni  dies  iiii^  nan  Herei  Mt/ra  Mniiti  ears^ 
sed  propter  eiectos  breviabumur  dies  iUi,  Non  «nia 
breviabuntur  Aies  illi  q^nanturo  ad  Dei  dispofiilio^ 
nem,  breviabuMnr  Umen  qnantom  ad  ipemtt  x^ 


et  qui  inagrOfUon  revertatur  toliere  tunicam  luam.  B  tnm  Iniqnorum^  ^la  nnn  tanlnm  regnabit  Ami- 

christtts  qnaninm  ipse  st  ipftom  et  ftui  enm  regna» 
sperabunt.  Hoe  auten  flet  prepur  eltcies  i  li  MiM 
lantom  Tivnret  qnantom  enm  iiiAdeleft  vivei^  sptn- 
bunt,  Taldepauci  sntvnrl  potttiftftem.  Qnid  enim,  n 
ftemper  viveret»  faceret,  qui  in  triboft  annis  tMiam 
fttragen  faciei?  Tune  $i  qms  9oHs  dixeritt  Ecttkic 
esl  Christus  aut  itlic^  noiite  credewo.  Ilift.enim  Tertiis 
nott  solum  AntlchHfttuito  sed  et  moUoft  alies  tme 
Ibre  signiflcat^  qoos  pmptev  Tarinft  ftimolatiaiifs 
niiserl  homines  Chrtstnm  esse  putabanl.  Vnde  tt 
subditur  :  Surgent  enim  pseudackristi  et  pseudofrs- 
ptietcCf  et  dabunt  signa  magna  #r  frodig^^  Haun  m 
errorem  inducantur,  si  fieri  potesty  etiam  eiecti*  Etts 


Magni  lerroris  haec  verba  indieativa  esse  videntur, 
in  quibus  omnium  obliii,  omnibns  sola  fuga  placere 
narralur.  Allegorice  auteni  a  ludaea  ad  menles  fti- 
giont,  qal  relicto  iudaismo  sive  littera  in  qua  lodaDl 
crinfldebant,  ad  ftpiritualem  inlelligeniinm  rel  ad 
Ecelesias  se  transfenmt  (55i).  Qul  TCro  bn  teeto 
finnt,  et  in  fidei  snblimitMe,  sive  etiam  qui  roajores 
ftunt  et  Ecelesiis  praesnnt,  non  descendant,  non  ad 
fugiiiva  bona,  et  vilem  substantiam  se  inclinent,  sed 
polios  omnibus  relictis,  Christo  jam  propinquanti 
obvi;)m  pergant.  At  vcro  qui  in  agro  sont,  et  novum 
Cvangelii  semen  in  populosemiiianl,  non  revertan- 
ilir,  ncc  prk>ris  tunicae  reeordeninr,  sed  currani. 


quia  prope  est  nt  Yeleribus  eiuti,  nova  immortali-^  prixdixi  vobis.  Sed  qnare  praediii  vobis?|}tcavii 


tatls  tnnica  ihduantur.  Vo?  autem  priegnantibus  et 
nutrientibus  in  iiixs  diebus  (555).  Praegnantes  enlm 
snnt  iltae  anlmai  quae  pcr  hypocrisim  peccata  sna 
abscondere  volunt,  sed  tamen  per  superbix  infla- 
tionem  abscondere  neqiieunt;  et  iniuft  igitur  pcc- 
cata  latent,  et  fori&qnodamroodoclarent.  Nutrientes 
aiitein  sunt,  quae  jam  qntdem  mala  opera  pepererunt, 
et  ih  eis  persisientes,  ea  facere  non  erubescunt.  Al- 
que  utinam  adhuc  praegnanies  essent,  aiiisque  pec- 
«Midi  occasionem  suo  exemplo  noh  dedissent.  Ma- 


sttis,  etnon  abeisdeciplamlni.  iSt  ergo  diieritH- 
bis :  Ecce  in  deserto  esi^  noHie  esiro';  eectin  penetH' 
iibus ,  noiUe  credere.  Alii  enini  In  dtsertft,  «l 
Eiias  ct  ioannes  Bapti«ta,  alii  in  Sjnagogis  el  ia 
doniibus ,  sicut  Cbrlstus  ,  praNlienbiiM.  Omma 
enim  simntabnnt ,  qu«  homineft  fecisfte  aiidient.  5i- 
cut  115  enim  fuigur  exit  ab  Oriente  et  paret  usqse 
in  Ocddentem^  itaerit  et  advenlus  Filiihomim.  Hoc 
est  eniin  quod  Psalmiftta  ait :  •  Deuft  maniftssuis  ve- 
iiiet ;  Deiis  noster  et  non  silebit  (Pi.  xux,  3).  t  Noa 


hnm.  76 :  <  Maximum  omnipotenttae  Ciristi  argo* 
mentiim  est.  Yiginti  enim  aniiis,  aui  ad  summum 
llriginia  ad  omnes  orasorbisCvangeliuin  iranscurrit, 
posi  tt«c.  Jeroftolymorom  finis  aderit.  i  At  ciim  A. 
Nostro,  de  mundi  fine  interpreiatur  Beda  :  <  Perspi- 
eiie  ftignificat  nonanieadvenissemnudi  rmeni,  quam 
fivangelium  in  toto  Orbe  praedicctur.  >  Hieroiiymus 
«ttioqttc  elsi  muti<H  flnem  suasaetaii  proximum  csiisii- 
masse  videtnr.  <  Stgnttro  Dominici  adventus  est,  Evan* 
f  elium  in  tolo  orbe  praedicari,  ut  nuliiissit  excusabi- 
Ns;  quod  ant  {am  coinpielum,  aut  in  brevi  ceriiimiis 
cssc  coinplenduin  :  iioii  eniin  puto  aliquam  reman* 
•Tsse  gentem,  q<He  Ciiristi  nomen  ignorct.  lili  qiinii- 
quain  non  haUierit  pnBdicatorem,  lamen  ex  vicinis 
I  aiioiiibuft  aptnionem  fldei  non  potest  ignorare.  i 
Sed  mauino  Aug.  ep.  497  et  499  ad  llesychiuin ;  in 
qttorum  akera»  n.  49.  <  (^o  pacto  ip;itur  ab  a|>o- 
Rierra  est  prastHcatio.  isla  completa,  qiiando  ailhuc* 
viaqiic  siiiit  gente»,  qtmd  ceriissimum  cst  nobis,  iii 
ftnibiis  modo  coapit,  oi  in  auibus^  nonduin  coepit  iin- 
fleri?! 
.   ifiH)  In  liomilia  Emiseiu  noocup.  Doiiiliu  xxsiu 


fMstPenlec.  praemitlnntur  qn»  habentnr  inDanidd 
dc  70  hebdomad. ;  deiode  venitur  ad  cxplicadonein 
MatthaM,  pag.  483,  qualis  hicfaabetur. 
D  (555)  £toi  multi  PP.,  ui  Cbrysost.,  homil.,  70, 
hoc  inlerpretantur  de  Caesaris  ftutua  in  templo  po' 
ftita,  quani  sententiam  memorat  Hicronjpmus,  Viclor, 
Beda  :  tainen  hi  Anilchrisium  quoqut  cum  aodore 
nostro  inlelligi  posse  putant,  f  sicut  manifestissiiB^ 
aposiolus  Paoiiis  praedicabat,  i  nit  Beda  ex  Biero- 
nyino,  qui  locum  ApostoU  allegat  ad  Tbessal. 
XI,  II,  4» 

(554)  Hieron. :  <  Deberon^  ftigere  de  iudsa  a  I 
montes,  hoc  cstdlmissaoccidcnte  litlera,  ap|iriHHu- 
(|iKire  montibus  xiernis»  de  quibus  illoininat  voM^r 
biliier  Dous;  et  esse  in  tccio,  ei  in  domate,  qu<^ 
non  possuut  ignita  diaboli  jacula  pervenire  ;  nec 
descendcre  el  lollcre  quid  de  doino  convcrsalionis 
prisiinae  >,  eic.  Idem  Beda. 

(555)  Beda:  c  Aniiua  quae  desideriis  carnaiilius  m 
ilia  iiltiina  persccutione  occupaia  inYenilttr,deteriitt-u 
vse  invenirc  oppressa  cogitnr. » 


r>  COHaENT.  INMATm 

!A  ^«i  Tcniai  occultus,  seU,  qoasi  sol  ia.  saa  ma- 
JiMlt  jpnMfCMt  idNque  apparebil,  ubiqoe  Uieebiu 
OMictif  eiiJiiii  iioleoljjHic  revelaliiior.  Uhicun^  fue^ 
wi  ccfTWM»  iiiuccfmifregaiuntur  aqHiUe.  Aquiiae  eniai« 
«oclorufli  emoic  ounl,  qoieei  alisiis  volaiil  ei  ola- 
Piaa  Tidtoi  (S66).  Ite  auiciii  Iuim:  ad  corpora  pro- 
pria  venicnlea»  obicvaqne  ei  qooaodocunqne  lii- 
•pcrsa  aom,  ea  'nemn  iniueM»  «i  tolos  iuteger  ei 
iumerlalis  bovio  resorgat.  Poiesi  auteov  ei  sic  iniel- 
li|i,  ot  ubkmique  CbrisU  corpiis  fuerii,  illuc  el 
aniam  eoAvenianC»  panrt»  <jo8  obedire  prasccptis. 
SfcliM  mitMi  p&n  tMulalwnem  dUrum  iUorum  eoi 
tkcurMiuri  ei  imu  no»  d^bit  iumen  iuum ;  ei  ttel- 
im  cudM  de  €«rfo  ;  ei  tirtutee  ceeierum  eommauebuB^ 
iut;  U  imtc  purekit  9i§num  FiiU  Umims  in  cedo.  Et 
mne  fimi§eni  cmnu  tribueMrrm^  4t  mdebmu  Fitimn 
bummiHnieKtem  in  «aMai  eeeii  cum  tirtute  multu 
tt  «MfMtor*.  Qyia  enlm  imic  sol  jusiiU»  Cbristua 
Domious  nooien  omoi  luee  splendidior,  de  ccclis 
Iksceadd»  sol  isie  qiaem  TideaMis,  obscorabiinr; 
ci  ime  hma  non  dabii  lomen  siium,  obscuraii  im- 
weaso  spleoAfe  mijorii  locis  (557).  Sicui  enim 
Isna  d  stelbe  solis  bu|os  spleiidore  paUescuni,  iu 
iUios  inenarrabili  fulgore  ipae  sol  in  tenebras  coo- 
wtctttf .  Quo4  amem  aielbis  cadere  didt .  vel  saii« 
ciomm  aninMS  ad  corpora  descendere,  vel  ipsas 
iuia  litieraM  quasi  decidentes  ei  obeuntes»  lumen 
Mliiomamiil^e  significaL  Yirtutee  muiem  ceeiorum 
cmmonbummr^  quia  onmis  ille  angelonim  exercitos 
Qirisiom  Oofninum  noslrttm  ad  jodicium  sequetur. 
Hittm  0fparebil  ^nmn  FiUi  t^ominit  in  cedo,  per 
qwd  Tol  eiiio  crucem,  tcI  aliquid  aliod  victoriae  si- 
ffMm.ialeliigiere  possumus  (558).  Et  tunc  fdangent 
MRei  iriias  ierrer.  Unde  in  Zacbaria  propbeta  scri- 
ptam  esi :  t  Et  plangeni  eqm  planciu  quaai  uiiige- 
Biuim,  et  dolebuni  super  euro»  ui  dolere  soleni  in 
«iiHe  pnamgeniii  lu  die  illa  magiius  planctus  in 
Jerusalen^  aicoi  planctus  Adadrcmmon  in  campo 
lia|Sddoo.  Ei  plangeni  tcrrae  tamiii»,  ei  ramilim 
sesnom  [Zachar.  xii,  10).  >  Quoinodo  enim  super 
e»oi  non  piaiigani,cum  eum  in  Uoia  gloria  videbunl, 
iinemcum  tanloopprobriocrucifixeniut!  Sequitur: 
Et  mhtet  angeloe  $uo$  cum  tuba^  ei  90ce  magua^  et 

(556)  Bedn  :  c  Innuii  studium  sanctonim  :  quod 
aquila  caeieras  aves  volatu  transgrediens/  in  ipsum 
solis  radium  oculos  gaudet  infigere.  » 

(557)  f  Sol  et  luna  obscurabuntur,  et  caetera 
tttra  cadent  de.CQelo  non  diminutione  luniinis,  sed 
quod  ad  comparationem  verae  iucis  omnia  visura 
tenebrosa  sinl,  t  elc.  Hieb. 

(538)  Hoc  iisdero  ferine  verbis  Hleron.  et  Beda, 
<,bigiium  bic»  aui  crucis  inteHigamus,  aui  vexillum 
ticioriae  iriumpbanlis.  » 

(559)  Hieron«  bic  et  ad  cap.  xxiii,  36  :  i  Regula 
Scnpiurarum  est,  duas  generailones  ponere»  boiio- 
rum,  ci  malorum. » 

(560|  Haclenus  bomilin. 

.  (S6i)  Luca  XXXI,  52.  Et  Jesus  proficiebat  sApien- 
Ua,  ei  aetate,  ei  graiia  apud  Deuin,  ei  bomiiies. 

(58«)  Celebris  est  ex  bis  Maiibaei,  et  Marci  locfs 
quasiio^  Qoam,  addito  tertio.  loco  quem  A.  bic  ex 
tttca  siibiecit,  movere  advcrsus  Caiholicos  Ariani 
Hve  ei  Arianorum  sobole,  ex  qiiibus  eiiam  bx^reii- 


—  PAttS  IV^  CAP.  XXIY.  W4 

A  ^ongregabuut  eiectoe  eiue  a  quatuor  ueniis^  a  tummit 
codorum  utque  ad  lerminot  eorum.  Angelorum  eniin 
iniHlsicrio  ex  oronibos  mundi  pariibus  sanctl  0ei 
coHigeniur^  ei  resurgeot ;  a  summis  codQnim  aaima* 
bus  descendeniibusi,  et  usqne  ad  eorom  terminosr 
venientibus.  Quod  entm  ait  ciiffl  tuba^  ipae  exposmi 
dicens,  et  voce^  magna.  Magna  enun  vox  erii  qu» 
mertuos  susciiabilf  et  mundum  universum  repiebii* 
Ab  arbore  autem  fici  ditcite  parabotam  :  cum  jam 
ramut  ejut  tener  fuerit^  et  foUa  nata^  tciiit  quia  propa 
ett  mtat.  Ita  et  «os,  cum  videriiit  A<rc  omniaj  tci- 
ioie  quia  prape  ett  m  Janmit.  Sicui  enim  ficus  novis 
ramis  et  Miis  orientibus  sestaiem  proximam  adcsso 
annuntiat ;  ita  el  basc  omnia  lam  magna  lamque  inu- 
sitaii,  Cliristi  adveiitum  manifestis&ime  nuntiabiini. 

B  iimen  dico  vobitf  quia  non  prxteribit  generatio  itcec^ 
donec  omnia  fiant.  Hoc  enim  de  Scribarum  et  Pbari* 
saeorum  generatione  intelligitur,  super  quani  om- 
nem  sangoinem  Juslum  venire  superios  dixerat.  Mon 
prius  igitur  illa  generalio  prseteribit,  non  prius  deli- 
ciet,  nec  tou  a  sua  iniquiuie  cessabit,  quam  isu 
omnia  compleanlur  (559)  :  (Mum  et  terra  tranu' 
buut^  verba  autem  mea  non  prateribunt.  Quod  enim 
Verius  dicit  Immuubile  est,  ci  pneierire  non  po- 
le>i,  alioqoin  Veritas  non  esseL  Ccflum  igiiur  et  terrm 
trantibuntt  quia  secuiidum  boc,  qiio  modo  siinl,  in 
mdlus  commuUbuniur,  sed  vcrba  VeriUiis  a  sUiii 
suo  muiari  non  polueruni  (580).  De  die  autem  iUa 
et  Itora  nemo  tcit^  neque  angeU  ccslo^um,  niti  Pater 
tolut.  Alius  auiem  evangelisla  addidil, «  ncque  Fi- 

^  lius  (ifar^:.  xiH,  52).  »  Magnum  eai  igiiur  bpc  se- 
creium,  quod  nemo  kII  nisi  Paier,  id  est  viriiis  ei 
sapientia  Patris,  quae  simul  una  ei  eadcm  est  ci 
Filii,  ct  Spiritus  sancii.  Sola  ergo  Triniias  untu 
Deus  scit  boc  secretom,  qnod  ipse  quoque  Filius 
ignorai,  secundum  boc  quod  homo  esi  ei  lilius  lio- 
minis.  Si  enim  secuodum  boc  quod  boino  esi,  om- 
nia  scirct,  nequaquam  dictom  esset  (581),  c  Jesus 
aulem  crescebat  sapleniia  et  aeute  coram  Deo  et 
hominibus  (562).  »  Sicmt  autem  in  diebut  Noe^  ita 
erit  adventut  Filii  Aominis.  £i  hoc  exponil.  H^  5t- 
eut  enim  erant  in  diobut  ante  dilHvium  comedentet  et 
bibentet^  nubemet  el  nuptui  tradentet^  utque  ad  eum 

eorum  novum  genus  exstiiit,  qni  es  ebjecu  bac 
D  igriorantia  Christo,  Agnoeu  dicti  suni ;  de  quibus 
Leoniius,  De  seci.,  Eulogius  ei  Basilius  Cilix,  ap. 
Pbot.,  Nicepbonis  Callix,  etc,  et  recentioribns  Pe- 
tarius,  lib.  xi  De  Trin.,  c.  5,  ei  De  Incarn.  lib.  i. 
c.  16;  lifo.  XI,  c.  1.  A  nostri  sententia  eadem  fuit  quae 
PP.  nonnnllorum  f  magni  in  Ecclesia  nominis  ec 
ceieberrimonim,  »  ot  ait  Peuvius  1.  xi  all.,  quos 
ipse'nominat,  et  Maldonatus  ad  h.  I.  lltc,  etsi  eam 
opinionem  auditione  prima  liorrendam  videri,  aii, 
adfaibiu  uunen  inierpretationeveru»)  habere  setisura 
contendit;  sl  nimiriim  c  causam  »  significei,  et  ne*- 
scire  dicaiur  Jesus-Cbrisios  diem  illiim  c  quia  liomo 
est,  »  sed  scire  lamen,  quia  homo  Deus :  quie  inter- 
preutio  est  eiiam  Menochii,  ei  videiur  esse  Grego- 
rii  ad  Eulo^um,  I.  x,  ep.  S9,  scnbentis :  c  In  naiura 
qiiidem  diviiiiiails  >  nosse  diem  ei  boram  judictl» 
iion  vcro  c  ex  natura  bomanitaiis.  »  Alii,  ut  a  I^- 
pide,  Tirinus,  etc,  dicuni  Chrislum  ui  bomiueni 
uescire  diem  xodidi,.  quatenus  iocutus  est  ad  bomi? 


r5 


S.  BRUNONiS  EPISCOPJ  SIGMENSIS 


r« 


itiem  quo  inlrattil  in  arcam  Noe,  ei  non  cognoterunt^  A  porati,  quia  ne$citiit  qua  hora  FiHutkomim  mtnrei 


donee  venit  diiuvium^  et  tulit  omnes ;  ita  erit  et  ad-^ 
ventui  Fitii  hominit,  Mortuo  enim  Anlichrislo,  lunc 
(erris  reddita  pace,  sanciis  omnibns  proplcr  signa 
qn:jd  non  iridebunt,  diem  ultimum  cxspectanlibus, 
inPideles  ct  peccatores,  sola  lerrena  ei  transiioria 
('Ogitanies,'omni  yoliipiali  sicul  prius  operam  da- 
buni :  vendentes  et  ementes,  comedentes  et  bibeti- 
tcs,  mip(ia&  contrahentes,  et  siinilia  facientes.  Sed 
eccc  snbiio  cum  diierinl,  pax  et  securiias,  t  tunc 
rcpenlinus  eis  siipervenict  interitus (/  Thess.Y^  5).» 
Tunc  duo  erunt  in  agro;  unu$  aaumeturf  et  unuM  re- 
linquetur,  Ager  enini  est  mundus,  sicut  ipse  Domi- 
nus  ait,  exponens  parabolam  qua  dicilur,  c  Siinile 
est  regnum  coelorum  homini  qui  seminavit  bonum 
semen  iii  agro  suo  [}latth.  xiii,  ^i).  t  In  boc  auteni 
agro  sunt  duo,  scilicel  fldelis  et  infldelis  :  et  (idelis 
quidem  assumetur  in  gloriam,  iulidelis  auiem  relin- 
quetur  in  poena.  Duo!  molentet  in  mola^  una  atsume- 
tur^  et  una  relinquetur,  flxc  enim  nola  sancla  Cc- 
C)esia  esse  videtur,  in  qua  duni  sentenijarum  fru- 
menia.frangimus,  dum  Scripturas  exponimu^,  duro 
\\\  farinam  cuncta  convertimus,  verbi  Dei  panem, 
quo  aniinx  nutriunlur,  conllcimus.  Molentes  autem 
lion  omnes,  sed  soli  boni  in  gloriam  siiscipicntur  : 
et  meri;oquidem  non  duo,  sed  duae  dicuniur,  quo- 
fiiam  ita  molere  ad  animas  pertinet ;  quamvis  boc 
de  Synagoga  et  £cclesia  satis  congrue  intelligi  pps- 
«il  (5(>5) ;  utraque  enim  molit,  utraque  Scripturas 


ett.  Quit  putas  ett  fidelit  tervut  et  pmdent  qnem 
conslituit  Dominut  tuper  famitiam  tuam,  tii  del  illk 
cibum  in  tempore  ?  Quis,  inquit,  nisi  unuiqiiisqiie 
vestrum,  et  caeteri  sioiiles  vestri  ?  quis  esi  fidelis 
servus  et  prudens,  qoos  ad  hoc  snper  familiam 
suam,  super  domutn  et  Ecclesiam  suam  Dotnimn 
constiiuit,  ot  eam  regatis,  doceatis,  et  nniriatis,  ct 
pro  tempore  et  meiisnra,  ordine  et  ratione,  onmia 
faciatis?  Beatutiltetervutjquem  eum  venerit  Oomt- 
lius  ejutf  invenerit  tic  facientem*  Sed  uode  beatus? 
Vis  audire  unde?  Amen  dico  vobit  ^HoitMm  tiijwr 
omnia  bona  tua  conttituet  eum.  Qois  enim  illo  bet- 
tior  erii,  qui  soper  omnia  consliiuetur?  In  hoc  enini 
ftdelis  servus  major  erit  et  superior  omnibus  in  qno 
se  magls  humiliaverat,  et  minislraverat  onmibui. 
Si  autem  dixerit  matut  tervut  ilte  in  corde  n$: 
moram  faeit  Dominut  meut  venire^  et  cceperit  percu» 
tere  conservot  juoi,  manducet  autem  et  bibai  cut 
ebriotit;  veniei  Dominut  tervi  itliut  in  die  qua  nw 
tperat^  el  hora  qua  ignorat^  oi  dividet  eum,  fmttm' 
que  ejut  ponet  cum  kypocritit;  iltie  erit  fetut  et 
tiridor  dentium,  Qui  enim  multum  se  in  hae  TiUi 
vivere  sperans,  sola  caduca  et  transitoria  117  <^i' 
ligens ,  cunciis  carnis  voliiptatibus  se  subjicietts 
hon  cum  sobriis  sobrie,  sed  Intemperate  com  ebrio- 
sis  manducal  et  bibit,  servos  percutii,  familiam 
alDigil,  subjectos  despicit :  iste  qnidem,  eisi  noii 
voce,  corde  lamen  et  opere  claniat :  moram  facit 


cxponit  :  altera  tamen  et  non  ambae  assumuntur.  p  I)ominus'ineus  venire ;  secunis  sum;  jam  nlbilti- 


Vigilate  ergOf  quia  netcitit  qua  hora  Dominut  vetter 
teiiturut  e$t,  Unde  hop?  Quia  de  die  i7/a,  vet  hora^ 
iit  modo  di^imus,  nemo  tcit,  lltud  aulem  tcitote 
iiuift  ti  tciret  paterfamitiat  qua  hora  \ur  venturut 
estptf  vigitaret  uiique,  et  non  tineret  perfodi  domum 
tttam,  Quia  Igilur  nescil,  quia  dormiens  negligil, 
i»a.'pe  doinps  perfodilur,  el  quidqiiid  in  ea  meliiisesi, 
fit  rapjna  latronuni.  Yos  autem  e»tote  paraii,  esloie 
eolliciti,  ct  quia  illam  unam  lioram  nesciiis,  omni- 
btis  boris  vigilate ,  ne  in  illa  incauli  et  dormienles 
inveniamini.  Et  boc  esl  qiiod  ait :  Ideo  et  vot  ettoie 

ncs  :  qua  iiilerpretalio  eum  alia  coincidit  Jansenii 
Coiic.  c.  fi3,  el  communis  fernie  est;  dici  nescire, 
qnia  nescieiites  nos  facii,  ut  Joquilur  Aiig.  lib. 
I.XXXIII,  q.  CO,  et  iib.  i  De  Trin.,  c.  42,  et  Beda  ad 
h.  1.,  id  est  nobis  non  revelat,  et  a  Patre  id  non 
coniinunicandum  hominibus  accepil  :  sive  ad  eum 
refereudiim,  iion  «  ju^la  boc  qiiod  caput  est,  sed 
jui^la  corpus  ejus,  »  quemadinoduiii  idcm  Gregorius 
1.  all.  Nec  valde  imo  nihir  oinnino  ab  hac  explica- 
tione  cxplicalio  dilTert  llilarii,  qui  bao  de  re  fuse 
agit  !•  IX  De  Trin.  scribens,  nuin.  63.  Deum  tunc 
ignqraiitiam  proflteri,  cum  <  aot  teihpus  non  est 
loquendi,  aut  dispensatio  est  iioii  agendi;  >  quse 
postrema  verba  aliam  prxterea  explicatipnem  sup- 
|)editant,  quae  est  Epiplianii  bxr.  09,  n.  44,  dici 
ignorari  judicii  diem,  quod  iioii  dtim  judicii  insli- 
tuendi  dies  advenerit ;  quam  scienliam  experimen- 
talein  vocant,  et  de  ea  quoque  exponunt  Ltice  io- 
cum  de  Christi  profectu.etsapientia;  quatenus  <  sc- 
cunduin  processuui  setaiis  perfecliora  opera  facte- 
bal,  I  ut  ait  S.  Thomas  iii,  p.,  qu.  7,  art.  12,  ad  3, 
uui  etiqin  dc  scicniia  Cbrisli  cxperimcniali  agit  Ib., 


mco;  nieae  igitur  obediam  volunlaii.  yenknti^m 
Dominut  ejut  die  qua  non  tperat^  et  liora  qua  19110- 
ro/,  subito  eum  de  hac  viia  exire  compellens,  diTi« 
dit  eum.  Quid  est  enim  mors  nisi  corporis  et  animae 
divisio  et  separatio?  Tunc  ergo  homo  dividilur, 
qoando  corpos  ab  anima  separalor.  Ponit  aul«Hi 
parlein  ejus  cum  hypocritis,  modo  inierim  crucians 
animam,  postinodiim  vero  et  corpus  et  animam. 

Cl.  [Cap.  XXV.]  (564)  Tunc  timile  ett  regnm 
cmtorum  decem  virgimbut,  qufie  accipientet  iampaiei 
tuatf  exierunt  obviam  tponto  et  tpcnto'.  Quid  est 

qu.  4S,  art.  8.  Alii  alio  modo  sapienliam  expcri- 
inenlalem,  jitxia  quain  Chrisius  proficiebal,  usti  lu- 
miruiu  acquisitam,  ut  Tiriiius  expqnunt,  eic.  QuKi 
P  si  dicamus  Christum  ut  hominein  nescisse  tiieni 
illum  scieniia  experimenlali,  qiialenus  eo  (emporis 
ariiculo  aiifuuirtis  sii,  ul  ad  euni  pnEiiosceiiduiM  nul- 
lus  usus  rcrupi,  nuila  lemporum  cognilio,  iiulla  con- 
jeclura  pervenire  possil  desuinpta  cx  Iminaiiarum 
i-erum  experienlia?  lloc  cerieesbct  couiextui  loiui 
Domini  serinoui  accomniodaiissiiimu). 
:  (563)  llieron. :  <  lii  duobus  qiii  in  agro  commoran- 
tiir,  et  in  duabtts  quae  pariter  moltint,  vel  Sjnago- 
gam  intellige  ei  Ecclesiam,  qiiod  siniul  molcrc  vi- 
deantur  in  lcge,  ci  de  iisdem  Scriptiiris  faniwMi 
dedere  praecepiorum  Dci ;  vel  cjBicras  baercses,  qti» 
de  ulroque  testamento,  aul  de  allero  videniur  wo- 
lere  farinam  doclrinarum  suariim...  et  non  e.nmdeiii 
inercedem  recipiunt,  aliis  assumptis,  et  aliis  dereli- 
clis.  >  V.  Htlar.,  c.  26,  n.  5, 

(564)  Est   homilia   Emiseni    iu  i;al.   Virginnm^ 
p.  232.  Iniellige  scirper  S.  Drurioi.em  Astcnbcm. 


tn  COMMKNT.  !N  MATTH 

ciiiin  tutu  ?  Nunqufd  e(  iiiodlo  sfnttle  non  est?  Simile  A 
^UIem  esl  etniodo;  sed  bxc  simlliiudo  isonduiu 
inanifeste'  appareu  Tunc  igilor  siniile  est,  quando 
hsc  stmilKudo  mamfesla  esi,  nondum  enim  apparet 
^wt  Tirgines  fatiiae  sint,  et  quae  pnideiiies.  lluluc 
enim  exterius  videittiir  esse  prudentes,  quse  interiiis 
fatuae  sont :  quieunqiic  entin  opera  sna  faciunt  ul 
Tideanlur  ab  liomiuibus,  falui  quidem  sunt,  elsi 
pmdentes  esse  Yideantur.  Maj^na  enim  fatitltas  est 
jejunare,  vigtiare,  camein  niWgere  et  inacerarc,  el 
per  iioc  nullam  aliam  mercedem,  nisi  vanam  gloriam 
exspectare.  De  talibus  enim  DomiHUsail:  «  Amen 
dico  Tohis  rccepcrnnt  inercedem  suam  {Maitk.  vi, 
2).  I  Inde  enim  et  virgines  ditunlur  omnes,  quia 
boni  videntur  ab  oinnibus.  Sunl  igilur  in  aclione 
Tirgiiies,  in  intentionc  corrupti ,  qiiia  bona  quas  '' 
agunt  non  casta  ct  sinocra  iiileniionc  faciiint.  Sed 
quare  hx  virgines  decem  dicuutur?  lllc  enim  niH 
nienis  omnes  significat,  quia  omiies  in  se  numeros 
eontlnet  (565).  Quod  ergo  ait  simile  esi  regiram  cob- 
lontiD  dccem  virginibiis,  tale  est  ac  si  diceret,  simi* 
lis  est  sancta  Ecclesia  cnnctis  virginibus.  Ct  mos 
ipsam  siniililudineni  exponit  dicens :  Qua  aceifien' 
tes  iampade»  iuas  exterunt  obviam  spensa  el  tponta. 
Qula  enfm  qtiotidte  morti  appropinqiiamHS,  quotidie 
eponso  et  ftpou^QC,  kl  esi  Cbrisio  et  Eceleskr,  ob« 
vfam  i)crghn«s  >  baec  euim  via  slmul  cuin  vita  fiui- 
tiir.  Lampades  autem  accipimus,  si  boiia  opera  no- 
biscuro  feriinus  (506).  Quod  euiiii  boua  opera  lam- 
pades  dicaniiir,  ipse  Doininus  osteiidit  diccns  :  <  Sic 
litceat  lox  vesira  coram  bominibus^  ul  vidciitcs  ve- 
ttra  bona  opera  gloriiicent  Paireiii  vestruni  qui  i» 
c<elis  est  (Matth.  v,  16).  >  QuinqHe  autem  ex  eis 
crsnt  fatuae  et  quinque  prudentes  :  quod  quidcm 
ilios  in  Eccle^ia  vanos  et  fatuos,  aiios  vero  pnidea* 
tes  ei  jostos  esse  signHlcat.  Quamvis  et  ipso  numero 
aliqoiit  iiHeliigi  possit :  quinque  enim  sunt  corporls 
sensas,  quibus  ant  prudenles  aut  fatui  bomincs 
Sunt.  Sed  guinque  faluae  aceeptit  lampadibus  non 
tnmpteruni  oleum  tecum;  prudenlet  vero  acceperunt 
ofenm  in  vati$  tuit  cum  (ampadibut  (567).  Qoasi 


r-  PARS  IT.  £Ar.  XXY. 


«6 


(5G5)  nier.  <  Decem  virgines  omqe&  bomines 
eomplecluhtur,^  <}ui  videnlur  Deo  credere.  i  Ililar. 
<  Absohite  In  quinque  prudcntibus  ct  iii  qiiinque  fa- 
Uiis  fidelium  alque  londelium  est  consliluta  divisio.i 
Aiig.,  serm.  93,  n.  2  :  <  Istx  quinqne  el  ((uinque 
virgincs  omnea  omnioo  sunt  aniiii^  Chiibtiano- 
runi.  » 

(566)  Aug.,  Lxxxiii  qq.,  59  :  <  Lampadcs  auiem 
sant,  quia  iiiahibus  gestantur  opera,  quae  secundum 
coDlinentiam  islam  liunt.  »  idem,  eplst.  104,  n. 
75 :  i  Ips»  aolem  sunt  lampadcs  acccnsaL*,  opera 
Kilicet  bona.  »  El  S.  Greg.,  lib.  ix,  ep.  59  :  <  Lain- 
pades  quippe  iiostrge  bona  sunt  opera.  » 

(567)  llieron.  <  Possomus  quiiic(ue  vlrgines  s(^- 
pientes  cl  siollas  quinque  scnsus  interpretari,  <juO' 
rum  alii  festinant  ad  coeleslia,  et  superna  deside- 
rant,  alii,  terrenis  fecibus  iiibiantes,  fomenia  non 
babent  vcrilatls  quibussua  corda  illuminent. »  Vide 
Aua.,  lib.  Lxxniii  qa.  all.,  et  ep.  140,  n.  53.  . 

(568)  <  Omtics  dormitaverunt ,  id  esi  mortuse 
»nnt,  quia  sanctorum  inors  somnus  appellatur.  » 
8ier.  Greg.,  bom.  12  in  Ev. :  <  Dum  vcnire  Judex 


sineoleo  sunt  fatu;  rum  lan^.padcs,  qiiia  etsi  ad  tem 
pus  eoruin  opcra  Iticeie  videanliir,  simul  lamen 
cum  cis  cxstinguuntur,quoniain  post  banc  vilam  nul  • 
lum  cis  luinch  miiiislrant.  At  vero  prudentiuro  lain- 
pades,  quoniam  sincero  pietalis  ct  misericordias 
oleo  nutriuntur,  tunc  clarius  luccnt,  quando  de  bis 
icncbris  ad  viiam  transferinuur.  ldco<tue  Apostolus 
ail  :  <  Nolile  itaqueante  tempns  judicare,  qtioadus- 
que  vcniat  Dominus ;  qui  el  illuminabil  abscondila 
tcnebrarum,  et  manifeslabit  consilia  cordium;  ct 
lunc  laus  erit  oniculque  a  Deo  (/  Cor.  iv,  5).  »  Tuno 
eniin  qusc  lampades  habeant  oleum ,  et  qtix  iroii 
iiabeani,  omuibus  revelabitur.  Tunc  Oet  sermo,  qni 
de  Ecclesia  scripius  esi,  <  Date  ci  de  fruciu  ma- 
niium  suarum,  ct  laudent  eam  in  portis  opera  ejiis 
(Pror^rfr.  xxxi,  31).  »  Moram  fltt/ew  facienlt  tpoitto 
dormitaverunt  omnet^  et  dormierum.  Moratur  cnim 
sponsus,  et  venirc  retardat,  donec  ad  judiciuin  Do- 
minus  vcnial.  Taiiia  igitur  esl  liajc  mora,  quantun» 
est  et  biijus  sa^cult  spatium.  Intcrim  autem  omnea 
donnilanl,  el  dormiunt ;  quia  post  inultos  langorea 
laiidem  soinno  mortis  oculos  daudont  (568).  Quasi) 
cnim  antc  somnum  dormitare  est,  ante  morteu*- 
langoescere  cl  aegrotare.  Media  aulem  nocte  clamor 
faclutett.ecce  tpontut  venit^exite  \\Sobmmei.  Do 
hoc  cnim  clamoroAposlolosait:  iClangeienimtuba,ci 
mor.ui  rcsnrgent  incorrupti  (569). » Uic  autem  clamor 
mcdia  nocle  fict;  quia  cunctis  ignorantibus,  dies 
Doinini,  quasi  fur  in  nocte  veniet  (570).  lii  nocie 
enim  fit,  quia  iii  lenebrls  IgnoranliaB  fit.  Tunc  tur- 
rexerunt  otnnes  virginet  ilitc^  et  ornavernnt  lampadct 
tuat.  Ul  cnim  Apostolus  ail  :<Omnes  quidem  rcsurge- 
mus,sednonouinesimmu(abimur(57t).»L;unpade« 
autem  ornani,  dum  opcra  sua  secum  relraciant,  ei 
dignse  rcsponsionis  vcrba  invenirc  inierius  cogt- 
lant  (572) :  quas  poslquam  falu»  invenire  non  p«»- 
sunt,  indicare  iticfpiunt,  et  de  ^uo  testimonio  dlffi- 
dcntcs  aliorum  ipsae  tcstimonia  flagitant.  Et  hocest 
quod  ait  :  Fatua  autem  sapieMibut  dixerunt  :  Daie 
nobit  de  oleo  vettro^  quin  tampadet  nottrcs  exUin- 
guuntur.  Oleum  fatuae  quaerunt»  quoniam  miseiicor- 

ad  e%tremum  iudicium  dinerl,  electi  et  reprobi  in 
mortis  somno  sopiuiitur.  Doruiire  etenim  niori  est. 
Ante  somiium  vero  dormitare,  est  anle  mortetu  a 
D  saluic  languescere.  »  ^  , , 

(569)  i  Corintlv  xv,  5%.  flier.  pariter  :  <  Subito 
euin  quasi  intempesta  nocte ,  et  securis  onmibus, 
quando.  gravissinius  somiui?  est,  per  angeloruni 
clamores  et  tubas  praecedeniiiim  fortiliidiniiiu  Cbri* 
sti  resonabit  advejttus.  »  S.  Aug.  I.  all.  <  Nimiruu» 
clamor  iste,  ipse  est  tuba  illa,  quam  commcmoraiis 
Aposiohis  dicit,  canet,  »  ctc. 

(570)  Greg.,  hom.  12  :  <  De  advenlu  spcnsi  cla- 
mor  in  media  nocle,  qiiia  sic  dies  judicii  siibrcpir, 
ut  prjDvideri  non  valeal,  quando  venit,  unde  scri- 
plum  esl;  »    Diet  Pomini  ticut  fur,  ctc. 

(571)  I  Corinib.  xv,  53.  Y.  Aiig.,  epist.  140, 

(572)  S.  Aug.  Ilb.  Lxxxiii  qq.  alL,  <  aptaverunl 
lampades  suas,  id  cst  raliones  rcddendas  operum 
suorum.  »  Et  ep.  all.  cap.  54,  <  aptanl  lampadis 
suas,  id  cst  paiiens  reddere  prxparant  de  operibus. 
suis  » 


f»  &  raU;NC0(»  EriSGOPt  SlG!il£NSIS  M 

dit  lndigeBt,  el  lak  e&i  ac  si  dicereni :  QMia  oj^ra  a  lem  iAiellMHttji  taiOiim.  Uaoc  auten  ^  iiafw»lifar 


oostre  iucere  ileliciunt,  illumioate  ea  vos  lealinio- 
nio  Teslro  (575).  Respanderunt  iapienie*,  dicentes  : 
Ne  forte  non  iufficiat  nobi*  et  tobi$  :  ite  poliue  ad 
nendeniet,  et  emite  vobit.  Nou  nobis,  inquiunl>  oleum 
qusenilis,  neque  nos  imitari  admoiieaiis  :  iie  poUus 
ad  Tenditores;  ite  ad  adulatores,  qui  vili  pretio 
laodis  et  favoris  omnia  veslra  lK)ua  vobis  subripue* 
runt;  quoniam  ideo  cuncta  agebalis«  ut  videremiui 
ab  eis  (574).  Nos  enim  de  nobis  ipsis  noudum  ad 
plenam  secur»  sumus  (575).  Unde  bealus  Peirus 
aposiolus  ail :  <  l^i  si  justus  vix  salvatMtury  impius 
el  pecoator  ubi  parebuni?  (i  Petr.  iv,  8).  i  Dum 
0ut£m  irent  emere^  venit  ipon$u$;  et  qum  paratae 
erant  intraverunt  cum  eo  ad  nuptiai;  et  clau$a  e$t 


nb  ifittio  heoiiiubuf  tlata  s«ai;  ea  lamen  HMn$ 
•ttis  iierum  Domious  def  1«  eft  quodammodo  iiioo- 
vavit,  dum  magis  inierius,  quam  eiteriu^  iitbenda 
moiis4ra.vit.  tlabet  eoini  et  anima  visum,  awtiiuA), 
gusium,  edoraium»  eilaetum;ei  quideiii.iDttiiQ 
digniorea  illia  qui  ia  eorpore  auni.  SeiiaHs  eiMn 
corporis  eum  aliia  animaliboa;  senaus  vero  aniiim 
eum  angelis  comnHineii  habemos.  Abiit  ^iem 
f vj  ^tfi^«  taienta  nceeperut^  opemiue  e$t  in  m, 
$t  litcraine  e$i  niin  qmmiue  :  Similiter  et  qui  dno  a<^ 
ciperat^  et  iueraius  eet  aUa  dno;  HO  qui  aiam 
unum  acceperal  abien»  fodii  in  Urrum  ^  et  a^»« 
condit  pecuniam  domini  tui,  Ikee  auiem  oiunia  ia 
sequeniibus  exponemua.  Poii  muitum  hpo  tempQnt 


ianua.  Dqm  emere,  inquit,  ireni,  id  est  dum  ad  ea  B  p^t  domnu$  icrvorum  iliorum,  el  jHuiiil  reimm 

qu»  in  boc  ascolo  egerant,  mente  redirent;  duno 

opera  sua,  qua  intenlione  ea  fecissent,  secum  ira- 

dareui;  dum  se  pro  eis  laudis  mercedem  jam  su* 

icepisse  recogit^rent,  venit  sponsus.  Emere  enim 

tunc  nihil  aiiud  eritt  nisi  empiionis  et  vendiiioius 

inodum  cogitare.  Novi$$ime  autem  veniunt  et  reli- 

fuia  tirgine$^  dicente$ :  Domine,  DominCt  aperi  nobi$. 

At  iUe  retpondene,  ait :  Amen  dico  vobi$,  ne$cio  vo$, 

Deminus  efiiiQ  qul  pmnia  scii|  fatuas  virgines  se 

oescire  dicit  (576);  quoniam  earum  nomina  non  sunt 

scripu  iii  libro  vlue.  Nescir^  namque  Pomioi»  re- 

probare  est. 

€11.  SictU  ^nim  l^omo  peregre  profimcene  vocavit 
$ervo$  suot,  et  tradidit  Hli$  bona  $ua  (577) ;  ei  reli- 


cum  ei$.  Post  imilium  iiamqoe  lemporii  veuit ;  (|ua 
mnltnm  lemporis  esi  inier  primnm  ei  seciiadum 
Ciirisli  advenium  (580)*  Tunc  eoim  cum  servissvii 
raikmem  DomiiNis  ponett  qaia  ul  Apo^ioliis  aiti 
c  Omnes  aaiabimus  ante  irtbuiial  Gbriaie  (591)  i»  ut 
roddai  unusquiiqueraiioQein  de  hia  iiuas.gessit,  siTs 
bomh  sive  mala  fueniBl.  Et  accMdeu*  qui  qninqui 
talenta  acceperai^  obiuiit  aiia  qmnque  taienla  <(i^i*' 
Dominet  quinque  taienta  tradiiti$ti  mt^;  etce  elk 
quinque  iuperlucratui  sam.  Yiaiim  mihi  de4lsii^ 
operalua  sum  in  eo,  ei  multoa  lilumioavi  :  41» 
vidl,  ostendi;  qmn  inleUexi,  docui;  oon  celavi,  immi 
abscondi  ea  qu«  m  meis  ocuUs  revoiore  dignaisi 
fuisii  (582)  :  babeo  ergo  boc  talenliim  muUipiici:^ 


qoa.  Sicut  eniro  bomo  peregre  (578)  pronciscens  ^  luin,  Dedlsii  mibi  et  audiiuro;  io  lioc  quoque  ope- 


ser^is  suis.  bona  sua  iradi<lit,  ila  et  Salvator  iioster 
de  lioc  mundp  ad  Pairem  rediens,  prius  ridelibus 
auisbona  sua  largilus  est.  f^t  uui  dedit  q^lnque  ta- 
lemQt  alii  aulem  duo,  alii  vero  unum;  unicuique  se^ 
fUJV/ii^  prqpriiam  viUutem ;  ct  profectu$  e^  staiim. 
Quiiiqoe  eulm  lalenta  (579)  quinque  sunt  corporis 
aensus;  duo  vero  iiitellectus  et  operatio;  ui^um  au-; 

(573)  Greg.,  fib.  yn\  Mor.,  cap.  51  :  c  (Neum 
quippe  a  proximts  peiere,  est  gloriam  boni  operis  i\ 
ieslipiopip  alieoi  oris  implorare, » 

(57i)  Id.  ibid. :  c  Fatuae  virgines  qiisp  oleuin  in  va- 
s»s  iion  sumpserant,  quia  in  alienis  scilicet  vocibus 
gloriani,  ei  non  in  suis  conscieniiis  habebant; »  ei 
Mn.  12  in  Evan.,  i  vendiiores  quippe  olei,  adula^, 
tores  suiii.  »  S.  Aug.,  ser.  93,  n.  42 :  c  Quid  esi 
oleum  peccalorls,  nisi  blandinienta  adnlaioris.  » 
Idem  kabet  enarr.  in  Ps.  cxt,  n.  15;  et  in  Ps. 
^XLVii,  n.  il  inquibus  locisdeliac  parabola  loquitiir; 
ei  epist.  140,  n.  70;  c  lioc  est  portare  oleum  suum,' 
noit  ex  aliena  laude  dependere.  » 

(575)  S.  Aug.,  ep.  140,  c.  31 :  c  Ne  forie  noi^  siifll- 
Ciai  nobis  et  vobis,  non  desperanier,  sed  humt- 
iiier  djctuni  est :  quis  enim  sic  praesumai  de  con« 
scientia  s^a,  ui  cerius  sit,  eam  sibi  in  judicio  Dei 
posse  suiiicere,  nisi  niiserlcors  misericorditer  judi- 
eei? »  £t  cap.  34  :  c  lllis  respoiideniibiis,  se  iie- 
scire,  uirum  sibi  su^icial  ipsa  conscientia,  qua  ex- 
apectant  inisericordiam  sub  illo  judlce;  qui  cuin  iii 
throno  sederit,  quis  gloriabilur  castum  se  babeie 
cpr,  aui  quis  gloriabitur  inundum  se  esse  a  pec- 
caio,  ^  etc. 

(576)  S.  Aug.,  ser.  93,  n.  16,  c  non  illns  novlt, 
gni  oinnia  novit?  Quid  ergo  est,  non  novi  vos?  ini- 
Diobo  vos,  reprobo  vos.  » 


ratus  sum,  et  muliis  aiiis  aurea  aperui  luorumqna. 
secreiorum  verba  eoa  audire  ei  iuteUigere  docui* 
Hoceuim  talenium  Doimiiius  requirel>at,  euoidice' 
ret ;  <  Qui  habei  aures  audiendi,  audisii  (Matiii.  uH| 
43;  Marc.  iv ,  9). ;  » iiemque  ;  c  Vobis  dalum  M 
nossc  mysieriiim  rcgni  Del»  ca^teria  auteiii  iu  para- 
bo^is»  ut  videotes  iioo   videant,  ei  audieiites  uoo 

(577)  Mattli.  XXV,  14.  Est  homltia  Emiseno  sop- 
posita  tn  natali  oonresa.  1 ,  p.  2S2,  cujus  imyiita  i 
%  lioiiio  iste  Doniinus  et  Salvator  nosier  iiitelligi- 
tur,  qui  de  hoc  mundo  ad  Palrem  rediens,  >  eic. 

(578)  flier. :  c  Hoino  iste  paierfamilias  liaud  du- 
biuin  quin  Clirislus  sit,  qui  ad  Patreni  posl  resur- 
teciioncm  victor  ascepdens,  vocatls  apostolisdociri- 
nam  evanecU^am  iradidii,  >  etc. 

V  (579)  Id  totum  ex  Gregorio,  hom.  9,  in  Evangelia, 
quod  auctor  etiam  ma^s  dllatai  atque  exomaU 
S.  Anibro^ius  quoque  libfo  viii  In  Liicaro  siniilem 
parabolam  exponens,  iH^ribit  ;  c  Deniqiie  cx  una  de- 
cem  ^nas  alius  fecit,  aliiis  quinque;  foriasse  isie 
luoralia  habet,  quia  quinque  sunt  corporis  sen^iis, 
ille  duplrcita,  id  est  mysiica  lcgis  et  nioralia  prul^i- 
talis  :  unde  et  MattbaeMS  quinqiie  talenta  ei  duo 
posuit,  >  ' 

(580)  Hieron. :  c  Grande  lempos  est  inier  wcen- 
sioiiem  Salvatoris ,  et  seciindum  ejus  adventuni.  1 

(581)  Ad  ftom.  xiv ,  10,  ei  U  Cor.  v,  10. 
c  Onines  enlui  slabimus,  >  eic.  ut  referai  luiusqnis- 
(|ue  propria '  corporis,  prout  gesslt,  sive  bonum, 
bive  inalum.  > 

(.S82)  S.  Gregorius  in  Canlic.  cap.  %  de  oculis 
sponsa  agens,  perlacrymas  populosilluminnree»ui 
docct :  cLacrymis  se  favant,  ui  pcrieos  pn|)uli  coa^ 
\eiiienier  coram  Deo  mundcnuir.i . 


m  COMIIENT.  m  HATHI. 

|itfAKpiir(te-^ wi»  10).t  GuftMini^fiiieqiie  milii  4e-  A 
4miI,  4«olia»dtttoediBis  saporem  inieliigenft,  «llco: 
iQHMB  4iileia  iMwitms  «eift  elo^ie  lua;  tiiper 
iimI  et  favum  ori  meo  (PmI.  «viii,  103) :  i  el  in 
lioeqM^operaun  siim,'elioM|iie  mecum  ad  de- 
liniandwtt  MvitaW,  dieenf :  cGuaUte  ei  videle» 
^ai  iuam  eai  Dommus ;  beaiua  vir  qui  sperai  in 
ao(Ptfi.  xixf«  l^Ki  Sed  quid  dlcam  de  odoraio»  quo 
idiies  Inos  iusiruxi,  qua  raiione  discertiere  valeant 
laiercaiholieamdocirlitam,  ei  fetentem  liaraiicam 
praviisiem  ?  hoe  enim  servi  tui  itlecti,  le  sequuntor, 
disemes :  <  Trabe  nospost  le,  et  ciirremus  in  odo- 
reaioaguenliirum  iuoram  {Cmu.  u  3).  >  Propier  boc 
eisaocia  Kccleaia  de  naso  laudaiur,  ubi  dicitur ; 
c  Natas  mno»  sicui  lurris  Libani,  qnx  respicit  con- 
tn  DaaMseam  (585>  {Can$.  vii,  5).  >  At  veio  et  in  B 
tai!Ui  operama  sum;  ei  iioa  minus  in  eo»  quam 
ia  sliis  laleiitas  hieralns  sum.  Tacius  anirose,  fidea 
csi  :  bae  enim  Domluua  tenelur  et  ungilur  (584). 
Q«aaio  enim  unusqniaque  fidelior  est,  lanto  fami* 
liariiSiOi  preplusDomioum  iaugii.  Alii  enim  ipsum; 
liii^  veaaimenti  Ambrias  langunt.  Hoc  autem 
pslenuiin  duffelieaasuiy  quando  Adem  nostramaliis 
poaieaaMia*  8ed  audlamua »  quid  buic  Doininus  re- 
ipsaderii,  4|iii  ol  quiiiquelaleota  duplicata  obiulil : 
£•9«,  Aiii  a^i  if  fid$U$^  q.wa  iiqfer  pauca  (uitii 
IMit,  Mf^er  muUa  U  cauMliiuam ;  itura  in  gaudium 
Bnum  iuL  Bwge  namque  vox  gaudeiilis  esl  (585). 
SeJ  nota»  quod  pauca  Dominus  repulat  quseqiie  in 
koe  iimndo  Hieliora  babemus.  Qua  in  re  illius  regnl  ^ 
difitias  inMiimabiles  ease  oslendil :  de  quibos  Apo- 
fllolittait :  I  Quae  oculus  non  vidit,  necaurisaudivit, 
Dse  in  eor  iMmiinis  ascemKt  qiiae  prasparavit  Deus 
Liiigeiiiibos  ae  (i  Xbt*  ii,  9)*  i  Parva  sunl  igitur 
k^  udenta  iUie  dlviiiis  comparaia ;  si  qiiidem  eaa 
qmles  slni,  per  hcc  neque  videre»  neqite  audire,  ne« 
itueadplenaiii  cogtUire  poasumus  (586),  (}uts  enim 
ilhid  cogiiare  valeal,  qnod  in  cor  boininis  non  ascen* 
(lii?  lutru  iit  §audium  Domiui  iui.  De  bis  enim  gaii» 
diis  Psahtifsla,  ait  :  c  Beaii  qui  balriianl  in  domo 
tu:i,  Domine,  in  saecttliim  ssecull  laiidahunt  ie  {P$aL 
uiiiii,  5)  :  » ilemque  s  i  Uiiam  petii  a  Dominoiiane 


—  PARSfV.  CAP.  XXY.  m 

requiram,  ut  iiiliabitem  lu  domo  Demiiil  omiiibna 
diebus  viue  roeaD  {Psat.  xxvi »  i).  >.  Haec  auieni  de 
quinque  tttlentis  dicla  sunl  :  nunc  vero  de  doobus 
audiamus ;  per  quae  intellectum  et  operatipnetn  si^ 
gnificarl  diximu8(587} :  qtt^niminiro  ctsi  nomero 
sint  pauciora,  pretiotamen  el  significatione  non 
sunt  inferiora.  Qui  emin  bene  intelligit,  et  quae  iiw 
lelligit  operatur,  nihil  in  visu  et  audiiu,  nihii  iii 
gusiu,  odoratu  et  tactu  minua  habei.  lo  his  enini 
dttobus  illa  quiiique  plenissime  continenlur  ;  qiiae 
quidem  slbi  mutuo  conjuncta  suni,  et  sine  aliero 
aiteraro  non  vaiet.  biutitia  eniro  suut  et  inleilectuf 
sine  operatione,  et  operatio  sine  iniellectu :  nud^ 
bene  dicilur  :  c  Intellecius  bonus  onmibus  facicnti;» 
bus  eum  :  laudatio  ejus  maiiet  iii  sxcuiuro  su!'^*;lj 
(588).  I  Accessit  igiiuret  qui  duo  talenla  accepcrai» 
et  ait :  Domiue,  duo  tulenla  iradidisii  mihi;  ecce  alia 
\2/Oduoiuperlucraim  «um.  Intellectum  etoperaiio* 
iiero  roilii  dedisti ;  lu  enini  das  inteliigentiaro  intclli^ 
gentibus  (589);  lu  et  bonaro  voiuntatero,  et  bene  ope* 
randi  elTecluro  tribuis;  unde  Apostolus  :  c  r<ieqiie 
volentis,  iuquit,  neqiie  curreniis,  sed  niiserentis  esi 
Dei  {Rom.  ix,  18).  >  Nam  neque  volcniis  est  volaii;- 
tas,  neqiie  curreniis  esi  cursus,  sed  miserentis  esi 
Dei,  qui  prius  tiene  agendi  voluoiaiom,  deiode  bo:ie 
currendi  tribuit  lacultatenu  Duo  igitur  lalenia  mihi 
dediati,  ecce  alia  duo  superlucrattis  sum ;  qiioiiijini 
quid  iutelligant,  et  qualiier  Inlelligenies  operari  de- 
bcant»  alios  docere,  piger  non  fuu  lluic  itaque  Do-» 
mlnus  respondens  et  congaudens,  non  mtnora  doiia 
largitur,  qiuiin  illi  alii  modosuperins  largitusfucrat, 
Niinc  eiiain  de  illo  videarous,  qui  abient  (odit  in 
terram  et  ahtcondH  pecuniam  domini  tui ;  per  queiu 
scilicet  eos  intelligiinus,  quibus  ingeniuin  et  intei* 
lectum  Dominus  dedit,  quem  ipsi  in  terreno  et  car« 
neo  corde  suflodlenies  et  abscondentes,  ne(|ue  i|i 
sua  neqiie  in  alioruro  salute  eum  expendunt.  Tale;i 
autem  multos  videmus ,  qui,  si  voluissent ,  mnltis 
prodesse  potuissent  ($80)«  El  isli  quidom  digne 
aatis,  aniisso  inlellectn  quo  male  usu  fuorant  (591), 
duffl  se  exeusare  putant,  judicis  iram  couira 
ae  provocaat ,  dicenies  :  Domine,  scio  quia  komfk 


(883)  Grofmr;  L  alK  explicans  bunc  canticorum 
iociHn :  c  In  naso,  inquit,  odoris  diiicretio  liabeiiir, 
Per  nasom  ergo  discrelio  prsedicatorum  desii^iiaiur, 
qnia  per  eos  iiobis  virtulmu  odores»  et  viiiorum  fe- 
tores  denionsiraniur.  > 

(&8I)  ^eda  ad  eap»  8  Marc. :  «  Tangimus  autem 
DiHaimw  m»»  eum  ei  fide  inlegra,  ei  siucera  ad- 
meremus*  > 

(585)  lieda  :  c  Eiige,  interjectio  esi  Itetantis,  ei 
bene  gaudena  Dominus  servum  booum  ei  fidelem 
iii  aaudium  siium  intrare  jubei.  > 

(588)  Hieron. :  c  Et  Botanduiu  quodomnia  qoae  in 
praeseniilmbemuSt  liceimagiia  vlib^anlur  etpiurima, 
umen  emn^raiioiie  futurorumparva  ei  pauca  sunt. 
Inim,  tM|«ii,  ki  gaudium  Domiui  lui,  el  suscipe 
<lli»  nee  oenhii»  i  oic* 

(537)  Hier. :  c  Et  isie...  Scientiam  ei  opera  prae« 
seaiis  viim,  futuras  beatitiidinis  typos  iniellexit.  > 

(588)  Psatm.  cx,  115.  S.  Prosper  ad  b.  l  Psaliui: 
« Is  boiiiim  haliei  iulellectiim,  ifui  qiiod  (acieiuhnu 
rcctc,  luiclKgii,  f^cit.  >  Naaiaueeuiif ,  o\9(U    tS., 


pag.  ^8.  c  Praestantior  esi  sapientia  qiiae  per  opera 
deuioiislralur,  quaro  quae  &eriiione  nitet.  ititetieclua 
D  eniin  Itoiius»  >  etc. 

(689)  Y.  Auff.,  lib.  XIX  De  civ.,  cap.  14,  serm.58t5, 
n.  5  ,  serin.  18«  in  Ps.  cxvin,  eic. 

(59C)  De  hoc  fuse  S.  Aitg.  in  explicatione  hiijita 
parabol»  seriu.  114 :  c  Nosergodispensatores  sumit^« 
lucra,  qiiieriinus;  beue  vlviic  :  lucra  cnim  erop- 
tionis  noslrae  ista  sunt.  Sed  etiani  ad  vos  noliro 
existiinare  non  iicriiiiere  erogationem.  Non  pniestis 
crogare  de  Isio  loco  supcriore,  sed  potestis  iibfcim- 
qiie  esiis.  Ulii  reprelienditur  Gliristus,  defendite; 
rourmuratoribus  respondete,  blaspheiuatores  corrl- 
pile,  ab  euruiu  vos  societaie  alienale.  Sic  crogatis, 
si  aliquos  lucrarolni.  Agite  viccm  vcstrain  in  doiui- 
bus  vesiris,  >  etc.  V.  etiam  Greg.,  Iioin.  8,  in 
Evaiig. 

(591)  Uieron.  hic:  t  Multi  cum  sapientes  sitii 
natiiraliter  et  habeant  acumen  Ingenil,  st  ftu;riiii 
iiegligcnies.  *  .  pcrdunt  bonum  naturse.  > 


ft95 


«.  BaCKOKIS  EPISC0I1  SICMENStS 


w 


durus  ts;  m$ti$  ubi  non  tenwmii,  et  cottgregas  ubi  A  liaLere,  aufcretur  ab  eo;  i}uoiniiiii  sine  mioM  ei 


non  sparsisti^  ei  timent  'abii,  abseondi  tnlentum  in 
ierra  :  etxe  habet  quod  tunmest.  Si  enini  tnlelte* 
ctum  habnisseiil,  et  sensum  non  amisissent,  nequa- 
qiiam  durum,  etinjnstum  vocarent,  cujns  Lenevo- 
lentiam  capinliant.  Talis  igitur  excusntio  qunni  sit 
Tana  et  inutilis  oinnisque  iugonli  ct  raiionis  expers, 
ipse  Dominus  ostenJit,  dicens  :  Serve  male  ei  figer^ 
fteiebM,-fiaa  meto  ubi  non  semino  :  et  congrego  ubi 
non  sparsi  :  oportuit  ergo  te  dare  pccuniam  mcam 
nummulariit;  et  ego  venient  recepitsem  uiiijue  quod 
meum  ett  cum  usttra.  Kc$\  diccrel :  Kon  fuil  con- 
vcniens,  ut  meam  pecuniara  numnuitarlis  comniit- 
lcre  timeres,  cum  me  tam  forlem  essc  cognovcras, 
titnon  soluni  mca,  verum  etlam  aliena  mihi  ubiqiic 


intcltectu,  stolidus  et  inslpieiis  apparebit;  et  iHae 
inuiiiis  scrvus  pjicietor  in  tenebras  exierlores;  Ulk 
erit  fleius  el  stridor  dentium. 
'  Clir.  Cum  auiem  tenerit  Filiut  hominis  in 
majestate  sua  ,  el  omnes  angeli  cum  eo ,  tm 
sedebit  super  sedem  majettettit  tuee ,  <l  congre^abuit' 
turante  eum  omnet  gentet;  et  teparabH  eot  ab  iu- 
vicem^  tkut  pattor  tegregat  ovet  ah  kwdit;  et  ttO' 
tuet  121  ^^^*  quidem  a  dexirit  tuit,  kwdon  anim 
a  tinittrit  (595).  Dominus  enim  qul  prius  bumiili 
venii,  et  in  forma  servl;  iieruin  excelsus  cl  snbfimis 
vcnturus  est  in  luajestate  6ua,et  in  glortaPatris  (596). 
Venicnl  autcm  et  omnes  ang^ii  cum  eo;  ut  exipsa 
sui  cxercitus  muliitudine,  ejus  virtus  ei  omnis  po- 


vindicarc  valcnm  (592).  Qua  in  re  te  nullam  excu-  ^  l<^niia  manifestetur.  Et  tunc  quidem  sedebit  iii  scuo 


fntionem  babcre,  manifestum  cst.  Ifxc  aiiiempe- 
cunia,  vcrba  vitae  aeternse  sunt ;  numniulnrii  veru, 
<|iiibu8  ea  nuniiantur  (593) ;  si  tamen  in  ea  nego- 
UaiU^s  otiosam  eam  esse  non  patiuntur.  Ilanc  autem 
com  tnura  Dominus  reclpit,  qul  inultos  fideles  cum 
fructu  boni  operis  per  eam  acquirii.  Nusquum  au- 
t<*m  esi,  ubi  Dominus  non  sen.inaverit;  misquam 
c$l,uliisuaegratiae  semenlem  non  pparserii;  quia, 
pneler  boc,  quod  in  omnein  tcrrani  cxivit  sonus 
apostolorttm  omnibiis  bominibus  raiionem  et  intel- 
lecttim,  memoriaro  et  ingenium  largitus  est  (894). 
Constat  igitur,  bunc  malum  servuin  adversus  eum 
esse  mentitum.  De  quo  Dominus  subinferens,  ait : 


majestatis  sux' ;  quoniam  tiinc  Pairi  coctenio  xqna- 
lis  et  similis  revelabitur.  Nusquam  enim  iiielivs 
regia  dignitas;  quam  in  scde  regia  manifestatur.  Ei 
congregnbuntur  ante  eum  omnet  gentet :  secuodnm 
iltud  :  c  Vivo  ego,  dicit  Dominus  ( Itai  xux,  iS) ;. 
quoiiiaih  curvabitur  omne  geiiu,  et  confitebiior  o:»* 
nis  lingua  (Isai  xlv,  ^4).  »  Noiiautem  eritdifikiio 
omties  geiites  congregare;  cum  diffieile  non  fuit 
creare  et  resuscitare.  Et  ipse  qvidem  pastor  bonus 
qui  oves  suas  bene  cogiioscll,  bonos  a  maNs  Si'p.ifa- 
bit,  ovesque  staiuet  a  dcxtris,  haedos  autein  a  siBi- 
stris.  Oves  enim  dicuntur  boiii  propter  simplicitaicai 
et  innoceniiam;  basdi  vero  dicuntur  maliprofter 


Toltile  itaque  ab  eo  talenium^  et  date  ei  qui  habct  ^  vanitatein  et  petulantiam  (597).  \\\  ipsa  aotem  |iosi< 


quinque  ialenta.  Per  quod  iittelligere  possnmus,  so- 
los  bonoseam  beatitudinem  possiJere,  qiiam  simui 
cum  eis  et  mall  possedisseni,  si  in  bonitate  persti- 
lissent.  Taleiitum  enim ,  id  est  talenii  retributionem 
et  iiieriium  ,  soli  boiii  babebuni.  Unde  et  subditur : 
Otnni  enim  habenti  dabitur,  et  abundabit;  ei  autem 
qui  non  habet  et  quod  videtur  habere  auferetur  ab 
eo.  Quicunque  enini  haec  talenta  duplicala  bafouerit, 
ei  et  mlentorum  meritum  dabitur,  ei  oniiiium  divi- 
tiaruni  pleiiitiidiiie  abuudabit;  ei  auteni  qui  talen- 
tum  Aon  babuerit  duplicatum,  sed  otiosum,  etsine 
fructu  illud  esse  permiserit,  etiam  id  quod  videtur 

(592)  Hier.  :  I  Quod  putaverat  pro.excusatione 
dixisse,  io  culpam  propriam  veriilur.  Si,  inquil, 
durum  ei  crudclem  esse  ine  noveras  .  .  .  quarc 
noii  llbi  istiiismodi  cogitatio  inciissit  timoreiu,  ut 
scires,  lue  mea  diligeniius  quaesiturum,  et  dares  pe- 
cuiilam  ineam,  sive  argcnluin  iiuinmulariis?  » 

(593)  lleruin  Hieron. :  c  Pecunia  ergo  ct  argentum 
prxdicalio  Evangelii  esl,  et  sermo  divinus,  qui  dari 
debuit  nutnmulariis  el  irapczilis,  id  est  vel  cxteris 
doctoribus»  .  .  vel  cunctis  credenlibus,  qui  possunt 
pecuniam  duplicare,  et  cuin  iisuris  reddere,  ut 
^uidqiiid  semione  didicerint,  opere  explerent.  >  Uacc 
cst  simerior»  llieronymi  breviavit  Beda. 

(594)  S.  Gxeg.,  bom.  6,  In  Kvang.:  c  Nemo  dicat 
admouere  non  suIBcio,  exbortari  idoncus  non  suin : 
quauium  pou^s  exliibe,  ne  male  servaium  talentuiii 
quod  accepeij^s,  in  torinenlis  peiidere  exigaris. »  Ct 
noin»  9:  c  Alnis  ncn^pe  accepii  inteHigeniiam  pra;di- 
cationis;  minaslerium  debet  ex  lalenio  :  nlius  tcrie- 
nam  substanlram,  etc.  Habens  ergo  intelicctuni,  cu- 
rot  oninino  nb  lacciit;  bnbcn^  reniin  afllijciuiam  , 


lione  dexterae  et  sinistrae,  jain  ex  tunc  utraque  pa» 
cognoscere  poterif,  cui  inisericordia,  el  cui  pcena 
immineat.THRc  dicei  rcx  hit  qut «  dexlrit  epu  eruni  * 
VenitCt  benedicti  PtUrit  mei ,  pottktete ,  paretum 
vobit  regnnm  a  contiiiutione  mundi.  Quare  boc?  valiis 
auiiire ,  quare?  Esurivi  enim,  ei  dedisiit  mihi  maudt' 
eare;9itivif  et  deditiit  miki  bibere;  kotpet  eram  <t 
collegitiit  me;  nudut,  ei  opemittit  me;  in  carceit 
eram,  et  venisiit  ad  me.  Si  enkn  aiite  miindi  con&li- 
tutlonem  regnuni  eis  erat  paratiun ;  consiat,  quia 
antequam  fiorent,  ad  vitam  eraDipraedestinali;<)til 
vero  ad  vitam  praedeslinati  suut,  iill  nullatenus  p^- 

vigilet,  ne  a  misericordiae  largitatclorpe8cat;habcn$ 
|v  loquendi  locum  apud  divitem,  damnationem  pro  rc- 
"  tenio  talento  timeat, »  eic. 

(595)  Hinc  bomilia  S.  Brunonls,  ser.  2,  posl  pr. 
Domin.  Quadrag. 

(596)  Chrysost.,  hom.  RO :  f  Nunc  enim  venli  m 
ignominia,  in  contiimeliis,inopprobrits;  toncaiiiem 
sedebii;super  tbronum  gloriae  suae ;  ac  frequeiuer 
gloriam  memorat;  quia  cniin  crux  prope  erat,  qu:» 
res  maxime  viiuperabilis  videbatur,  ideo  erigit  au- 
diiorein,  et  ante  oculos  ipsi  judiciuin  ponit,  orbeoi- 
que  iotum  sislit.  »  V.  Hieron. 

(597)  lia  ferme  ex  receniior.  a  Lapide.  Chry- 
sostomus  vero :  c  lllos  haedos,  hos  oves  appeH^n^» 
ui  illorum  steritiiatem  indicet :  nulkisenimex  liisui^ 
fructus  proficisciiur ;  borum  vero  proventus  rouUus 
qui  ex  ovibus  pariiur,  ut  lana,  lac  et  feius,  qulbus 
omnibus  vacuus  esi  haedus.  »  Ov«s  noinen  innoceo- 
il.-E  Dii  S.  Bern.,  ep.  229,  n.  5;  Proprius  ad.  A.  11»^- 
ron.,  c  nec  dixit  capras  quae  possunt  babere  felus." 
sed  hicdos  lascivum  animal  et  peluicum.  i 


115  COMMLNT.  iN  IIATTII 

nvt^c^inA .  ¥h  Mtteni  coiidUtonaliler  praeilestinatio  h 
Dd;  Bihiliuie  iiiie^ftiiqiia  coiiUilioiie.praD«lefiliiifttttit| 
esU  PRedesU^atiHH  e«t  ei  «i  salvareiur  nuiiidusi 
sed  per  aquam  iiapiiamatis  et-  mortcin  Fi:ii  Dei« 
Prxdcslinali  swii  oinnes  i»oiii  ad  gloriam.  Sed  ea 
condiiiotie,  si  fideui  lemieriia»  si  cliariialein,  si 
iHiiniiitaleni,  st  patiemiaai,  ai  misericoniiam  et  pie* 
laleia,  et  bis  similia  liabiieriiii.  Tales  euim  eos 
fniuros  prsevldit,  qiios  Domiuus  ad  vitam  praedesti* 
uaTit,  et  quasi  praeUestinawlo  eis  dieeret :  £go  qui* 
ileui  vos  ad  vitani  praedestlno,  si  taineu  taies  et 
mife»  fuerilis,  si  mea  mandataxostodieriiU»  si  lideio 
£1  misericordiam  liai«ueritis«  et  si  in  bouo  laiidera 
iuventi  Cueritis.  Qui  igitur  Ulis  esse  iion  vult;  qtii 
Dci  inandaia  custodireiionnitilur;  ideo  non  .veiiil 
ad  pKBdesiioationem,  quia  non  servat  eondiiionem.  ^ 
Tuiic  mpoudebuHt  ei  jtutu  diceiUeM  rDomitte,qnando 
u  vidimuM  egurieuUm^  ei  pavimu»?  Silieaim  ei  dedi- 
mas  titi  poium  f  quando  autem  Mdimu$  hoipitem  M 
Migimu$  le  ?  juul  Quando  Ig  vidimut  infirm^tny  aui  in 
carcere^  e$  9emmu9  ad  H  f  Slupuscont  eiiini  admi- 
ratJoDe  (598),  dum  eam  esurieiilem  vei  sitieniem ; 
dQm  jiospitem»  infirnuHn,  aut  iu  earcere  aliquando 
fuisseaudiuiit;  qiiem  tunc  in  tanta  gloria  Untaque 
subiiinitaie  eonspiciunU  Unde  et  nou  immerilo  eum 
iiiierrogant,  4|uando  vel  sic  eum  viderunt,  vel  mc  ei 
mioisiravcnint?  Ei  respondent  rex  dicil  iUit :  Amen^ 
mtn  dicotobit,  quandiu  fecitti»  uni  de  hit  frMribut 
tnMminimiSfmihi  fecitlit,  In  meml)ris  suis  (fiSd) 
Mscipitur  Cliristus  :  tnenibra  eiiini,  soa  siint  oiuites  „ 
Cbristiani;  ideo  enim  Cliristiani  dicuuiur,  quia  mem- 
brasuut  CJirisiL  Unde  et  Aposiolus  ait  :  i  Nescitis 
quoniam  corpora  veslra  meinbra  Clirisli  sunt  ?  iol- 
lens  ergo  inenibra  CLrlsii,  faciain  inembra  nie« 
rclric:8?.Abst  (/  Cor.  vi,  45).  >  Gliristus  igi- 
lur  in  esurieotibus  esurit  (6()0),  in  silienlibus  . 
sidt,  in  inflrmis  a^grotat,  et  in  aliis  stmiliier  pa- 
liiur.  Ilagiia  ergo  reveientia  suscipieiidi  suiit 
pauperes  Cbtisti ;  cum  masna  veneratione  ser. 
viendum  esl  eis;  sl  quideu  Christus  iu  eis  suscipi* 
tur,  et  bonoratur  in  eis«  Ticit^  dicet  el  hie^  qui  a  fini* 


-^  P.4RS  It,  CAP.  XXTf.  fik( 

Uiit  erunt  :  Ditcedite  a  mi,  maleUuUif  iu  ignem^err 
uum^  qui  preparatue  e$t  diaboh  et  an§eli$  ejuu 
Quare  autem  eis.  praecipiat ,  subjuugit  causamt 
Eturiw  eninL  ei  non  d^ditiit.mihi  manducare;  titiH 
et  tton  dedi$li$  mihi  bibere ;  hetpft  eramet  noncoHo' 
gitiit  me ;  tv/Srimcs  ei  in  122  ^^f^^Hf  ^i  nonjflmtan 
tiit  me,  Si  igttur  ignis  selernus  paratvs  est  diabolo 
et  aRgeliBejas,.roanifesium  est  quoniam  sic  pn»- 
desiinali  sunt  niali  ad  mortem,  propler.  maiiiiain 
suam,  ^icut  booi  ad  vilam  pro  boiiiiale  siia.  Sic, 
i\ttx  lormeiUa  patientor  qui  alieiia  rapiuni,  cum  1^(1 
talia  patiuiitur,  quia  sua  nontribminl(6pl)?Si  lalia 
Siistiiiebunl  iiiHiiisericordes ,  qiialia  passuri  putar 
nius  crudelcs?  Et  ibunt  itti  in  tupplicium  aiernuKif 
jntti  autem  in  vitam  mterHam,\Ckf.  XX YI.]  Et  fa-- 
clum  etlt  cum  contummattet  Jetut  termonet  liot  om- 
it^s,  dixit  diteiputit  tuit  (00%). 
.  CIV.  Scitit  qtiia  pott  biduum  Patcka  fUi^  et  Filiut 
homini$  iradetur^  ut  trucip^aur  (^1)1  Nuntial  Do- 
.mimis  Pascha  post  biduuin»  nuniiat  et  passioneni 
suain,ut  inPascba  occidatur,qui  per  Paschum  sigiii- 
ficabaiur.  Tou  enim  illa  fesii\iias  per  tot.annos  ao- 
lea  celebrala,  uihil  aliud  nisi  Chrisli  passioueio 
significabat  (GOi).  Merito  igiliir  simul  conxeniunl 
et  sigiiificatio  et  significatum.  Ueriip  itla  et  non  alia 
die  jam  tandem  morti  tradiiur;  quiper  singuloe 
annos  in  bujus  facli  siguificalione  illo  die  iniiiiola^ 
batur.  Patcha  enlm  sive  Phate  (608).transilus  dici- 
tur ;  sive  quia  tunc  Dominns  transieiis  per  castra 
iflgyptipruin,  oinnia  eonini  priinogenita  iuterfccit;  , 
sive  eliain  quia  itinc  Salvaior  noster  iraiisivit  de 
hoc  inundo  ad  Patrem.  Uiule  Joannes  ait :  «  Sciens 
Jesus  quia  venit  ejus  hora»  ut  iranseat  de  hoc 
mundo  ad  Patrem,  cum  dilcxisscl  suos»  lii  finem  ■ 
dilcxiteos  {Joan.  xiii,  1).  >  Il»c  auiem  solenttiitas 
septem  diebus  cclebraiur,  de  quu  in  Exodo  sulA* 
cienter  diximus  (606).  Ttiiic  congregati  tuiu  principet 
$acerdotum  et  $ettiore$  populi  in  airium  principi$  sa- 
cerdotum  qui  dicebatur  Caipha»,  ei  coiniiium  fecerunt 
ut  Jetum  dolo  tenerent  et  occider^nt.  Sicut  eniin  i>er 
siiigulos  annos  omnes  iudasi  convenire  solebaul,  ul 


(598)  Beda  :  «  Sive  per  ^loriam  Chris>ti  mirantes 
dicunl,  sive  qiiod  parvuiu  Cis  lunc  videlur  omiie  Lo' 
mim  quoil  fecerunl,  pro  magnitudiiio  lerroiis  et 
abuHduniia  relributiouis.  »  t' 

(599)*  Ifibr.  :  c  fta  eniin  in  univerfionim  fldeliiim 
corporibiis  mentibusqut^  tr.insfnnditur,  ut  baec  hn' 
maniiaiis  offleia,  aitt  gratiam  snam  impensa  niereaU' 
iur,  aut  ofTeiisain  negata  commoveant.  > 

1600)  S.  Leo,  serm.  7  De  Qnadr.,  cap.  5:  «  Ne 
lit^mus.Deo  Iribni   quod    trihniiur    indigenti... 
Quid  hoc  oprrc  fru(t'iosiiis?  qiiid  bac    huiiianilaie 
feiicius?  qiia?  uiiqne  lande  suaTratidandn  non  esset, 
sipropier   ipsain    natiirx    commiinionem  jnvamlo  ' 
liomiiii  ab  noniine  praeberclnr ;  sed  qoia  quod  noii  * 
ex  /Idei  procedit  fonie,  ad  praemia  xierna  nnn  per- 
Yenii ;  alia  esi  condilio  opcrum  coelebtium,  aiia  ter- 
reiiorum...  Cliristiana  pielas  in  sunm  transii  auclo-  ' 
rcni,  cum  in  ipsuiu  dicamur  benigni,  quem  in  nobis 
faiemur  operari.  i  V.  serm.  2   De  jejun.,  7  roens., 
cap.  4;  Gregorium,  hom.  39,  !n  Evang.,  elc. 

(601)  S.  Cn  g..  Rrg.  pasl.,  p.  3,  21 :  c  Ecce  ne- 


qnaqnam  audinnl,  quia  rapinas,  vel  alia  qu.tlibet 
violenla  commisftrunt.etlanicnaeiernisgeliennae  igni- 
hiis  m.incipaiilur.  lllnceigo  cnlilgendum  est  qiiaiita 
damiiatione  plecleudi  snnt  qui  rapiiint  aliena,  si 
tanta  aniinadversionc  feriunlnr  qui  sua  indiscrete 
icnuernnl. »  Y.  Chrysosl.,  Imni.  in  Ps.  iv  el  honu  5« 
De  ponn.;  Basilinni  iii  proo^ni.  I)e  jnd.  D.,  eir. 

(602)  Qux  verba  cum  sequentibus  in  £vangc]. 
jungnnlnr. 

(605)  Esi  hom.  S.  Drunonis  iu  ramis  Pahnarum, 
pags  iOS,  Eniiscno  supposila. 

(604)  Ob  banc  signilicalionem  fiiere  qni  nomcn 
ipsiiiu,  Grxcnm  pularent  ei  a  itMx*^  paiior  deriva- 
rent;  quod  falsuui  est,  ut  Jansenius,  cap.  Ii8  et 
alii  mulli  observanl;  praserlliu  vero  Pereriii^  iq 
cap;  xii,  Exod.  disput.  8.  Certa  laiuen  esl  signili- 
catio,  iit  ipsum  nomen  J.  C.  Paulus  I  Cor.  v  apta- 
ril :  I  Psischa  iioslrum  iinmolalus  esi  (^hristiis.  • 

(005)  Pascha  cstHebraicadiclioaLXX  mierprc- 
fibussicposilaExod.  xir.  'noKryjx  ia-cl  Kv/ii&>.  Haebrai* 
cuin  verbnin  Pesah  HDS  Phase.  legii  llhMon. 

(606)  Vid,  Edii.  liom.  S.  Druiioilis  lom.  I,p.  6a 


187 


S.  BRUN0M8  EMSCOPI  SIGNICNSIS 


ISt 


ifi  fate  tolemniiaie  unum  lioedum  immolareiit ;  iia  el  A  nardi  lS3^o^*^**«  ^Utknm  aiilem/lrfWe(Oif)imaiu 


ntthc  omnes  collfguiilur  tn  umiiii,  ui  Cbristum  dolu 
tetiediil  e(  oecidont,  qoem  ille  todus  signiflcabat. 
Do  quo  scriptum  est : «  Joxta  qoem  riium  lottetis 
el  haedirm;  ei  Immolabit  eum  omnis  multitudo  ftlio* 
rCira  Israel  ad  ▼esperum  1607).  >  Gtti  enim  non 
videtnr  esse  ridiculum  ut  sexeenta  niilila  hominuro 
«t^co  ampllus  in  unum  convenirent  ul  unum  baedum 
Inlcrffeerent;  nisi  quia  boe  tam  magnum  sacramen« 
lum  fn  illo  facto  slgniflcabatnr?  Dieebant  auiem: 
fidn  in  dh  fesio^  ne  forte  iumutius  fieret  in  popuh» 
Timebanl  enim,  ne  populi  8edit:one  de  illorum  ma* 
nibus  Cbristos  lollereuir,  qul  illue  ad  diem  festum 
undiqiie  convenerat.  Cum  autem  et$ei  Jetut  m  Be- 
thania  in  domo  Simonit  leproti  accettit  ad  eum  mtt- 


pretaiur:  colillud  coalrarium ost»  de  quodtcidr: 
f  Olettm  aftttem  peccaloris  noo  impiuguet  eapct 
meum  (Pud.  cu,  5).  >  Manifestom  esi  igitur  quod 
uirumque  signlficel.  Videniet  autem  diseipuli  indi* 
gnati  tunt  dieentet  :  Vt  quid  perdkio  hwcl  poitrot 
eittm  hoe  wnundafi  nmltOf  ei  dari  panperitmt.  Iloe 
aotem  sdum  Judam  diitsse  Joannes  evangeKsuirinN 
rat(Joait.  xiii,  5)  :  ei  hoc  (oriasse^  qiila  plasca^ 
lerts  ille  loettUis  esl,  qoamvls  etea^eris  bocidem 
displicuiss^i » ei  eseieris  quidom,  propter  paaperes 
Jud»  vero,  qQia  f«r  erai  ei  locolos  habebat  (Cii). 
Quta  eniin  hujus  rei  signiftcalum  nou  Inlelligeliau', 
Inutlliter  ois  fleri  videbatur«  Scteits  autem  Jetut^  ak 
iUit :  Qwid  matetti  attit  kmc  muiieri  ?  Oput  euia 


tier  habent  alabatirum  unguenii  pretioti,  et  e/fudit  B  bonmm  operata  ett  in  me,  Scions  eoim  Jesos,  qtiiil 

boc  signlflearet^  defendii  ei  Jaodai  molierem  do 
opere  bono.  Nam  semper  paupcfes  habebitis  vol>is- 
eum,  meautem  non  semper  babebitis.  Hoe  enim  <is 
pt*a>sentia  sui  corporls  dieit»  qoam  iHi  modicom  se< 
eum  babititri  erant.  Mitiene  enim  heec  ifN9«en:«is 
hoc  in  corpue  meum,  «d  tfiM^iHliim  m4  feck.  Signi« 
ficatlo,  inquii  est,  noa  pordilio.  In  proximo  enioi 
passurus  sum;  ideoq«o  hsDC  aattHer  boe  ooguea- 
tom  mlbi  obtulii  ad  sepeiieiidmii?  Moa  onim  snii- 
qutts  foit,  Di  nolMiiura  corpora  aepelienda  «Bgtteiitii 

Inlos  quidani  nominanl;  vel  opistieam  It^enles, 
Vibem  0|)is  prope  Babyloniam.  Sunt  qui  pisiicum 
vel  amaniiensluin  errore  legi,  vel  melaibesi  racttim 
arbiirantur;  Erasmns,  Caslalio,  Grotlus,  de  qua  «S; 
tathesi  fuse  Coroelins  a  Upide,  quibus  adnttmeran 
Beda  potesi,  spicaiuin  in  ulioque  evangellsta  legeiis. 
Sunt.  qui  irtcTixov  «iro  xou  ir«rv  revocare  inalunt. 
quod  non  hoc.  ui  altud  unguenti  ejosdem  gemii, 
crassnm,  ei  solidum  fuertt,  sed  liquMum;  ut  facile 
effundi  ad  uiigeiidum  posset ,  potui  etiam  commi- 
sium,  iitlliriius  De  Bel.  Hisp.  pcrhlbere  videiur: 
wnile  eiiam  iEscliilus  mvxbv  liabeai  pro  iroriaw 
quod  et  Maldoiiatiis  censuil,  ei  Casaobooiis,  Slepli»« 
nus,  etc.  Simi  denique,  qui  vocem  ptittcum  deriYaul 
a  Tri^Ttf  fidetf  quasi  verum,  probuin,  sincerum,  uon 
adulleriiium  ungueiiium:  qua  senientia  est  Euthy- 
mii,  Theophilacli,  VaiaWI,  Uttreniii  Vaila,  Uidori 
Clari,  Toleii ;  iiem  Erasmi  Zegeri,  CappeUi,  de  Dieu, 
Cterici,  elc;  ut  non  modo  verum  sit,  quod  de»uie 
sua  Maldonatus  dixil ,  communein  esse  sentenliam, 
et  magis  receplani ,  sed  de  consequeiiiibus  quoque 
Ktatibus.  Aique  banc  aucior  nosur  amplexosesu 

(61!)  Secutiis  credo  Bedam,  qui  scribii,  imgaeB- 
I  tum  illud  ab  evangelislis  perliiberi  c  pisticum,  id 
est  fldele  eoquod  soleiU  aiiqui  medieorum  stmilii)us 
herbis  unguenta  adulterare :  iriotK  enini  Qrsecefidii 
dicilur....  Mystice  fidem  desifdiat  ficclesiae,  i  cic. 
Atqiie  hine  mysticam  interpreutionem  iiiaiH  quoaue 
auclor  Indicai.  Vide  Nicolaum  Graberg.,  elFndtTi- 
cum  Bucherum,  De  unciiooe  in  Bethania.        , 

m%)  Hier. :  «Apostoli  vere  propier  paupcres  indi- 
gnaii  suni,  Judas  »utem  propter  tucra  sua.  linae  et 
mussilatio  ejus  cum  crimine  pouitur,  quod  non  cu- 
raiii  pauperum  habuerit,  sed  suo  furio  voluerit  pro« 
vldere.  •  Ita  feriiie  ei  S.  Aug.  De  coiisensu  Lvan. 
lib.  II.,  cap.  79,  scribens,  posse  hoc  expiicari  q»oU 
c^  alii  discipuii  aui  seuseriut  hoc,  aul  dixennt,  aui 
eisJuda  dicente  persuasum  sit ,  alque  omnium  vo« 
ioiitatem  Malthaeus  ei  Marcus  eliam  verbis  exprei- 
seiint :  sed  Judas  propierea  dixerii,  quia  fur  «wt 
capleii  vcro  propicr  pauperum  curam,  Joannem  au- 
leiu  de  BOlo  illo  id  commemorare  voluisse^  cujus  cv 


tuper  capul  iptint  recumbentit.  Slmon  iste  leprosus 
fuerat,  qiiem  jam  anlea  sanaverai  Dominus  (608). 
Ilsec  autem  mulier  ntrura  eadem  sil  quae  lacrymis 
pcdes  ejus  rigavit,  an  aiia,  non  conlendo  (609).  Mihi 
tainen  non  videlur  iiYConveniens,si  adChristi  caputun- 
l^endum  accessit,cui  jam  Dominus  peccata  dimiserai, 
«tlcens :  i  Mulier,  remittuntur  tibi  peccata  {Lue,  vii, 
48).  I  Hoc  autem  ungiienlum  alius  evangelista 
tspicalum  (lfar<;.  xiy,  3),  alius  pisticum  (610) Yocat. 
Et  spicatom  quidem  dicxtur  ab  ea  specie  quae  spica 

-  (607)  Esod.  XII,  6.  Iti  quem  locoro  fuse  disputal 
Pereritts  dispuu  5,  iia  hunc  locum  explicans,  ut 
jioii  siinnl  uterqiie,  agniis  et  haedus,  sed  alierutrum 
animal  immolaretur,  ut  Theodoretus  q.  54  in  Exod. 
•tatuii:  in  quam  sententiam  Cornelius  a  Upide,  C 
/ririnus,  Calmei.,  aliique  passlm  abeunt,  neque  ulbi 
est  dilBciUlas  in  co  qiiod  uiius  haedus  saiis  esset 
plurimis :  c  Sicul,  ait  Pererius,  unus  panis  bene- 
dictus  miftutatim  divisos  sitfilcil  omnibus  qui  sunt 
in  lemplo,  panrum  frnstum  quoUbet  eorum  sii- 
inente  :  i  non  enim  ad  explendam  faniem,  sed  ad 
inysterium  adliibebatur;  mysterium  vero  fuisse  bu- 
iiismodi,  ut  slcuti  affiius,  ita  ejus  loco  baedus  immo- 
-  latiis  Chrisii  immclaiionem  siicniacaret ,  notius  esi 
.quam  ui  testibus  egcat  et  PP.  auclorltaie,  quam 
iamen  hic  non  omiltuiit  interpretes. 

(608)  Uieron.:  c  Mon  quod  leprosus  ei  IHo  lempore 
'  |>ermaoerei,  sed  qul  autea  leprosiis»  posiea  a  Sal- 

vatore  muudatus  est,  noinine  prisiiuo  permanente, 
iit  virius  curantis  appareal.  i  Ideui  habet  Beda ;  ex 
recenl.  Maldonatns,  etc. 

(609)  Si  Janseniurn  audimus,  Concord.,  c.  48. 
postqiiam  mota  apud  veteres  quaestio  hxc,  maxime 
Craecos(inler  quos  Origenes  tres  diversas  esse  niu*  r 

^  lieres  pulaverat)  coroposita  seu  sopiia  fuerat  S.  Aii- 

*  gustini  aptate,  primi  eam  renovarunt  Jodocus  Cli- 

^toveus,  et  Jacobus  Faber,  atque  etiain  bac  nosira 

aetaio  fervet;  de  qua  Bollandiani  toin.  V,  Act.  Jul. 

a  pag.  187. 

(610)  Quanlus  est  eruditiilorum  interpretum,  vete- 
ruui,  et  recentiorum  consensiis  in  explicando 
iinguento  tpicato,  et  predoio,  quod  a  Pliiifo,  Galeno, 
Dio$coride,etc.,dupIex  iiardi  unguenti  genusponatur, 
spicati  ex  nardi  spica  confecti  (nam  ex  Plinio  xn, 
li,  I  cacumiiia  nardi  in  aristas  se  spargunl,   idei 

.  gemina  dote  nardi  spicas,  el  folia  cclebrant),  i  quod 
optimum  est,adeoque  pretiosum  dicitur,  ei  fotiati  ex 
^  iiardi  foliis;  tantus,  eoque  majordissensus  inexpli» 
I  cando  uiiguento  pttiieo»  Sunl  qui  a  loci  noinine  ac- 
cersunt,  ut  Augustinus  tractalu  50  in  Jpannem ,  et 
Theophylactus  in  Marcuin ;  ex  qiiibus  Bistam,  &e;i 
Pisiam  fjapul  Caramani*,  vel  provbiciaB  Cwbu!  ap-.ri 


«A 


COMXESit.  tN  IIATTU.  — 


prerFoslsitng«i^nlnr(0t3).  Anieti^  dico  9#6m,  u^VHit-  A 
(fie  fTcfdieniwn  fuerii  kof  Eta9fg^ium  in  lol^  NfifM- 
do^  iieeiur  ei  ijnod  keec  fedi  lii  memorhm  €jn$.  Ya«» 
innoit,  hisi|rieiitein  pro  eo  flsieto  eam  reprehendkb, 
pro  qno  ipsa  bndand»  est  in  oniverso  mundo  (61  i#) 
TiincaMit  oni»  de  diiodecim  qni  dtcebator  Judft» 
Sfb»riotb(6i6)  nd  fifineipes  saeerdotnm,  et  ail  Uits : 
Qvid  Tolfis  mibi  dare,  et  ego  Tobio  enm  tradamt 
At  Bli  eonstitaemnt  ei  iriginta  argenteos.  Exinde 
^oanebat  oppononilnlem  ut  eom  traderet.  Hoc  eatm 
lotrrm  a  pTopbetis  prmiiniiatom  ftierat»  et  qttod  a 
(focipiito  traderetnr,  et  quod  triginla  ar|enteis  ven* 
ileretttr.  Unile  iVialmisu :  c  lk»mo  pacis  me« ,  in 
qiio  sperabam,  qni  edebat  panes  nieos  ampliavit  ad» 
tersum  me  stipplanlaiionem  (Pm/.  xl,  10);  >  et  alibi : 
c  Appendernni  mereedem  metm  trigenta  aigenieis,  B 
decorum  prelium,  qno  appreiiaios  sum  a  iliis  Israel 
{lack.  XI»  i^).  >  Deconim  anlem  pretium  ironice 
dfxH  (M^ ;  €|oia  Indecerum  el  ineonveniens  eral  ut 
mtHMii  Salvnlor  imn  Tili  pretio  veuderelor.  Pt&ma 
aulem  dieozymorum  oeeessoraut  diseipnli  ad  lesom 
dicentes':  Dbi  vis  paremos  tibi  eomedere  pascba? 
Pascfaa  eniffi  hoe  leoo  agmMS  itlum  vocat  qtii  in  . 
PsKba  immolabalnr »  qoem  noeie  illa  comedebai»! 
ia  axjmls  ei  tactncls  ai^tibns.  At  iesos  dixit.  lie 
ia  civjtatem  ad  qiietndam»  et  diciie  ei :  Magisler 
dicitt  Tempiis  meom  prope  est ;  apud  le  lacio  Pas- 
tfaa  com  disclpolis  meis.  Iste  enim  qoidam  nen 
psrri  meriti  Inisse  credendvs  esl »  apod  qaem  non 
sohrro  Pasdtn  Domines  iaeil,  verom  eliam  mm  pas- 
lionis  revelnt  arcanum,  dieens  ei :  Tempm  meum  ^ 
pnfg  en.  —  Et  feeeruni  dieeijmli ,  iieni  prercepii 
ttfii  lesnMt  ei  pnrmtefmni  Paecka*  Yewpere  antem 
fteio  disenmbekat  ctmt  dnodecim  di$eipnii$  tnie ,  ei 
identikn$  UHa  dixii  :  Amen  diea  vobi$  quia  nnu$ 
tettrnm  me  iradituru$  e$t;  e$  C0niri$iati  $nut  talde^ 
a  eafemnt  ainguH  dicere :  Numiuid  ego  i  «m»  Donune  t 
124^  *P^  respondcM^  ait:  Qui  intingit  meenm  ma- 
ftimi(Gi7)tit  paropeidokicme  ireiftf/.Priusdicil:  Uons 
Tfstrum  imdei  me;  deinde  dobiuniiboe  ooMubttS  el 
mqueqoe  llmeAle  pro  se  (sciebant  enim,  enm 


PAI\SIY,  CAP.  XXVI.  m 

liii  tiottpodse)  maniresiiiis  eutn  esfendit,  dicens.i 
Qui  iuiingii  mecum  manum  in  paropaidty  kic  m$ 
irade$.  FHiu$  quidem  kominie  nadH,  mcut  utipinm^. 
e$i  de  iUo :  nee  autem  komini  iittf  per  ^em  Filiue.  ko*. 
minis  iradetur,  Uirvirque  entm  propfoelfttum  est,  ei 
qnod  Fllins  bominis  iraderelur»  et  qood  v»  illi  essel, 
per  qneiN'traderelnr;  ulnimqoe  enim  prcYidenii 
Dominus,  el  morlem  softm,  ei  iniqoiuiem  proditorie 
sui ;  uirumque  etiim  prsHlicere  voluil,  ut  eo  ftmpiiqs. 
ftibi  ftutsquc  caverel,  et  proditieoem  facere  limereu 
Bonum  erat  Hii,  $i  naiu$  non  fmi$set  koma  Ule,  Sim«» 
piici  sernione  et  vvlgftift  loeulione  loqiHUir  (<HS); 
non  qnod  benum  rel  melum  ei  sll ,  qudd  ottintiio 
non  est  nisi  foPU  qnis  Imc  subtilius  inteHigere  velitv 
ui  rormnio  corpore  el  stisceptft  anima,  st  Judas  in 
malrls  otero,  priusquftm  naseerelur,  moreretvr^ 
i|^elius  illi  <>sset  qufttu  ut  ftd  boc  unium  seelus  per^ 
venlssel;  quenlsm  ei  si  beftlilndinis  gloriftm  ne» 
bftberet,  poenftm  lamen  predltionis  nen  snstineretr 
Credimos  enim  omnes  bomines »  etiam  eon  nsteft 
resurgere,  qoiboscnnque  vel  ad  boram  cencessmi» 
cst  vivere  (619).  Be$ponden$  oMiem  Juda$  gui  ira* 
didit  eum  disii :  nunquid  ego  $nm^  Rabki  t  Aii  iHiJ 
Tu  dixi$ii.  Ecce,  miser,  viileg  Deminnm  emnie  sein^ 
nec  tuam  conscientiftm  eum  latere;  cessa  igilur»  et 
eonlliere.  Csrmiiift>w  auiem  ei$,  aecepiilesne  punem, 
ei  kanadixiit  ac  Ingii^  dedsnfue  di$e$puli$  $uk^  dken$: 
Aeeipite  ei  comedke;  Hoc  eu  corpu$  neeum.  Exponlt 
Dominus  boc  in  loco  qued  sigiiilicaret,  cum  atibl 
dicerei.  <  Nisi  mftnducaverias  Cftmem  Fiiii  bofninin 
et  biberiiis  e|os  sftngoinen ,  nen  bftbebiiift  vitnmi  ln 
vtrt^is  (ioan.  vt ,  54;.  >  Ecce  sftcerdes  In  aetemunt 
secimdnm  oidiiiera  Melcbisedecb  pftoem  ei  vioNin 
virtnle  ineffftltili  in  sui  corporis  d  sangnmis  sub- 
Siftniiftm  Gonvertit.  Sicul  enim  tune  et  vivebftt,e4 
k)quebfttnr,  ei  Utnen  n  discipuiis  con^ebaiitr  e| 
bibebfttur  (090);  lu  et  medo  intc|$er  ei  incornifHi- 
bifis  manelt  et  e  Adelibus  snis  in  pftnis  et  vini  s»* 
crftmenlo  qooUdie  bibtlur  et  mantlucatur.  Nsi  etiiin 
pftnis  el  vinnm  in  c|os  camem  ei  ssnguinem  verie^ 
renlor,  nnnqnftm  ipse  cerporftiiter  mftndncamt«r 


oecasrone  forandi  consoetodinem  credidlt  intiman- 
dam.  > 

(61S)  Vrd.  Gnlberlum,  De  ior.  man.  lib.  i»  c.  15; 
Kircbranum,  De  fiiner.  1«  i,  c,  8;  Spencerum  Rit. 
fttiiebr.  cap.  i,  sect.  5;  Blasluni  Ugelin.,  Sacerd. 
flebratc,  cap.  i  et  fnterpretes  ad  Genes,  i,  t. 

(614)  Patet  hoc  vel  ex  PP.  bomiliis.  Uniis  Petra» 
Chrysologns  ires  sermones  babet  93, 94«  95.  Njrsseni 
tive  Asiern  tinns  recensetur,  Gregorii  bomil.,  etc. 

(615)  Vetns  hic  oodd.  mss.  lecllo.  Colbeninos, 
onde  Italam  versionem  repraesenUvit  Sabatier,  baiiei 
Scariotka.  Seariotk  vero  Sangermanettses  doo  Cor- 
beienses  due,it.  Sat.  et  liaj.-Mon.-Ciarftmenla- 
tras,  ete.,  ap.  eomdem  Sabaticr. 

(Slfl)  nieron.  ad  loc.  Zach.  slp^vot&c  «  pretium 
tuiiin,  Id  esi  dlvttiai  majesiatis  in  trigmu  cemens 
^irgenteis,  et  um  vih  niercede  se  prodtltiin  Deco^ 
^w,  etc.  boc  auiem  prcssins  iegeiidam  cnm  irri- 
siotie  et  subsannaiione  diceniiB.  >  Ironice  pariter  hoc 
dici  censem  reeentiores  Lyranus,  ttibera ,  Comelius 
?  1^-ipide,  lie.iocbiu$r  eir» 


(C17)  Ua  scribitur  conslanter,  et  csi  in  editis  no- 
mhie  Emiseni,  pt|g.  107,  Paropside :  imo,  teste  Dn- 
D  cangio  in  Gloss.  Lalin.  in  aJiis  caeteromin  mss^. ; 
eni  scriptimii  ravel  raiio  nominls,  si  vera  est,  quam 
dat  kidoms  xx  Origiiium,  cap.  4«  «  Paropsis  qua- 
dmngulum  et  quadrilalerum  vas^  id  eH  poribne 
absidis.  > 

(618)  Hieron. : « Nen  ideo  potandns  esl  ante  fulss^« 
Quam  naseeretor,  quia  nolli  possit  bene  esse»  nisi 
ei,  qoi  ruertl ;  sed  sinipliciu^r  dictum  est,  mulio  me- 
liiis  esse  nen  subsisure,  qiiain  male  subsistore.  $ 
Idem  iisdem  rere  verbis  Deda. 

(GIO)  Vi  K  S.  Tbomam  in  4,  dist.  45,  el  aupplem., 
q.  75,  nrl.  %  od  5. 

{Sf»)  Vtd.  S.  Th.  111  p.,  q.  81.  Vide  eliam  Ang. 
in.  Ps.  xxKiN,£tmrr.^,  ii.  40 :  iFerebalur  inmariibKe 
snis.  Qoomedo  inuliigatnr  in  ipso  DftvliJ  secuntluiit 
Ittierftin  non  inveniemus;  in  Cfarislo  invenimiis.  Ft>» 
rebal«r  enim  Cbrisins  In  mftnibns  snis,  quando  cein* 
niendans  ipsum  corpus  suiim«ait:  Hoceetp^  eic.  V» 
Uter,  episi.  liO  ad  Hedib.»  qu.  1. 


»1 


6.  BRLNONIS  EPlftCOPI  ftlGMKNSiS 


vei  biberejur*  MiiUniur  enim  istA  in  illa ;  comeilufUiir  A  ci  in  primo  qiiidem  calice  dicUHr:  Non  MMrnmtd» 


ei  bibonlur  illa  in  islis :  qiiod  quaiiter  ilut,  ipse 
•olos  noTil  qui  omoia  potc$t  el  oinma  novit«  Dixit 
«nim  tunc  per  se ;  dicii  et  modo  per  suo9  ministroe. 
Hoc  eit  ettim  corput  meum ;  et  tanla  .est  ejiis  verbi 
virliis  et  efficacia,  ut.  staiim  fit«t  qnod  dicitnr.  Si* 
militer  autem ,  dum  dicit :  Ilie  e$t  tdnguisvieue^  mox 
in  ejus  sanguinem  vinum  converiitur  (621).  Et  ac^ 
eipi4Ht  calicem  gralia$  egit^  et  dedit  iUi$  dicem  ;  Bt- 
klie  ex-  hoc  omnes  :  hic  est  enim  $attgui9  meiie  novi 
t€$tamentif  qni  pro  mttUi$  e/fandelur  in  remi$$ionem 
peecatorum.  irtc,  inqiiil,  est  sangiiis  nieus  qiii  fun- 
dendus  est»  nqn  aliusiste,  et  aiius  ille;  sed  uuus 
ideiBque  et  iste,  et  ille.  Cras  igitur  fundetur  ex.boc 
meo  laterc,  qiiem  vos  modo  bibitis,  et  videtis  in  ca* 


de  hoc  genimine  viik ,  ul  inlclligamus  vetas  lesu- 
luentum  jiata  litteram  esse  completuro  :  undeet 
roox  subditur :  Donecbibam  iltud  vobi$cnm  netnm  in 
regno  Dei.  Et ,  hymno  dicto ,  exierunt  in  montm 
Oliveti.  Mento  enim  post  talem  rereclionem  hymnum 
dicunt,  ei  in  montem  Oiiveii  ascendunt;  quoiiiam 
qui  Cbristi  came  et  sanguine  reficiuuuir,  Deum 
laudare,  et  moulem  pacis  ascendere  digul  sant. 
Tttnc  didt  iUi$  Je$u$  :  Omne$  vo$  $candatum  pn" 
tiemini  in  me  in  %$ta  nocie.  Scaiidalum  enim  dabi- 
taiionis  passt  sunt,  dum  eum  quasi  impoleniem,  ie« 
neri ,  ligari  et  flagellari  viderunt.  c  Scriptuoi  est 
enim  :  Percutiam  paslorem,  et  diBpergemur  oves 
gregis  (Zack.  xiii,  7). »  Scripturae  testiiiionio  probat 


Uce.  AlHer  CMim  lestamentum  novnm  couflrmari  non  B  quod  dixerat.  Nam  Psalmista  ait :  c  Quoniam  qiiem 


potest :  et  boc  est  quod  Apostolus  ;ut :  c  Ubi  eniqi 
lesiamentum  esi»  mors  necesse  est  tniercedat  testa* 
toris :  iestameiitum  ciiiro  in  moriuis  confirmatum 
ett;  alioquin  nondum  valet,  dum  vivit  qui  testatus 
esl ;  unde  nec  primum  quidem  sine  sanguine  dedi- 
eatum  est  (Hebr.  ix,  16;.  >  Sanguiue  igitor  vetus 
lestaineutum,  sanguine  dedicatur  et  novum.  Sed 
illttd  qiiidem  sanguine  bircorum,  iioc  autem  san- 
guine  Gbristi.  Dieo  autem  vobi$,  Non  bibamlamod^ 
4a  koe  genimine  viti$  u$que  in  diem  iUum;  cumAUud 
kibam  vobi$cum  novum  in  regno  Patri$  mei»  Regnum 
Dei  Eceiesia  est ,  in  qua  vinlim  vetus  non  bibitur, 
nec  veluft  doctriua  suscipiiur,  quia  non  ad  iitlcram, 


lu 'percussisti  persecuti  sunt  {P$aL  txviii,27).i 
Percussit  enim  Pater  Filium  ;  quia,  sicut  ipseaiu 
c  Non  liaberent  m  cum  potesuitem,  uisi  boc  eis  da- 
tum  fuissei  desuper  {Joan.  xix,  il).  i  PtUqMttm 
amem  re$urrexero^  prmcedam  vo$  in  Gatilaam*  llse 
cnim  propbelia  consolatione  plena  est.  In  Galiia»!» 
eos  praecedit,  id  est  in  pairiam  eorum;  omnes  enim 
Gaiiltti  erant,  significans,  se  undem  illosad  me- 
liorem  patriam  ducere.  He$ponden$  autem  Pelrus  ait 
iUi  :  Et$i  omne$  $candati%ati  fuerlnt  in  le^  ego  nutir 
quam  $candaliuibor.  Noii  enim  putabat  B.  Petrui,  ut 
aliciijus  persecutionis  timore,  suse  fidei  et  dileclioiiis 
flamraa  exstingui  poiuisset.  Ait  ilUJe$u$:  Amendlco 


sed  spirilualiter  Scriptura  intelligitttr  (6iSi)..ln  bac  ^  libi.quiain  kac  nocte^  antequam  gaUu$  cantet.terme 


igUor  Christus  vinum  iiQvum  bibil  iiobiscuni;  quo 
?ifain  nobiscum  manens,  in  iiobis  esuritelsilit,  125 
tit  nobis  cibatur  atque  potaiur.  Si  enim  ipsc  ait:  c£su- 
rivi  ct  dedislis  mibi  manducare;.sitivi  et  dedislis 
inibi  bibere  {Matth.  xxv,  55).  i  Ipse  eniin  secundum 
se  jam  nunc  neque  esuril,  neque  siiil,  iieque  man- 
ducat,  neque  bibit.  Sprcto  igitur  vino  veieri,  viuuin 
novuin  nobiKum  in  Ecclesia  bibit;  quia  repulsa  Ju* 
dxorum  fide  aique  doctrina ,  nostram  fidem  el  do* 
clrinam  rccipit.  Qnaei  cnim  de  uno.vino  bibimus, 
dttin  itnam  finem  eidoctrinam  tenemus.  Lucas  autem 
duos  calices  (6i5)  ponil,  duo  sigiiificans  testamenia, 


negabi$.Ait  ilU  Petru$  :  Eiiamai  oportuerit  me  mori 
tecum,  nott  te  negabo.  SimiUter  et  omnf$  diicipuli 
dixerunt.  Nemo  igitur  in  se,  nemo  in  vlribus  suis 
tonfidere  potest  (6i4)  :  omnis  coiistantia,  omnis 
virtus  el  fortitudo,  noii  iiominis,  sed  Dei  est.  Tune 
venit  Je$u$  cum  iUi$  m  vUlam  qum  dicitur  Gethe^ 
niani^  et  dixit  discipulie  $uit:  Sedete  hic,  donec  wdm 
iUue  et  orem.  Quia  ciiim  Getliseinani  (6i5)  tai^% 
pinguium  inlerpretatur,  illuc  oraturus  Dominus ti- 
nit ;  ul  en  ipsa  loci  appeilatione  osienderet  quania 
pletatis  ei  misericordi;e  pinguedine  abundarei ,  qui 
pro  suis  quoque  inimicis  Pairem  orarct.  Et  ammpio 


(6^1)  Indical  A.  scntentiam,  quae  communis  fermo 
est  inter  TT.  De  verbis  esseutiaiibus  consecralionis, 
de  quibus  Bellarminus  lib.  iv.  De  Eiicbt,  cap.  12, 15, 
asserens,  banc  esse  sentcniiam  communem  TT.  sed 
ei  Veti.  PP.  V.  Estium  iu  4,  disl.  8,.$  il.  Suarez 
in  III  p.,  disp.  59,  60.  Et  quanquani  de  mente 
S.  Tliomse  qusestio  sit  aliqua,  lamen  Silvius  in  iii. 
p.,  qu.  78,  q.  5;  Drovel,  lib.  iv,  cap.  5;  Billuarl, 
I.  XVU,  idem  hoc  tuentur.  Vide  eliam  itougeant, 
Kefui.  diss.  le  Brun.,  et  Trait^  tbdolog.  sur  la  forme 
de  r£ucb. 

{Hti)  Modonon  mulliim  dtssimili  Beda:  c  Id  est 
noii  ulira  carnalibus  Synagogae.  casremoniis  dele- 
ctabor...  aderit  dies  illa  ,  cumipse  in  regno  Dei  po- 
situs,  de  salute  ^usdem  populi,  fonte  graii»  spiii- 
lualis  regenerati  novo  vdbiscum  gaudio  perliindar.  i 
Hieron.,  in  epist.  ad  Hedib.  c  novum  vinuin  bibiinus 
de  regno  Patris  nequa(|ttam  in  veiustate  litterai,  sed 
ifi  novllaie  spiritiis,  i  eic. 

(625)  Lucae  xxu,  18  ct  M :  c  El  acccplo  culico 


gratias  egit,  et  dixit :  Accipile  el  dividite  inter  vos... 
0  £t  accepto  paue  gralias  egit  et  fregit  et  dcdil  eis 
dicens:  Hoc  e$t,  etc.  Siiniliter  ct  calicem  posiquam 
coeiiaviLilii  buncLucelocumidem  adnotavtiHleron.: 
c  In  Luca  legiinus  duos  calices ,  quibus  discipulis 

Sropiiiavit,  uiium  primi  inensis,  et  allerum  secuudii 
luales  fuerint  bi  calives  fuse  quaertt  et  explical  Ful- 
genlius,  qu.  5  ad  Perronduin,  ubi  pag.  261,  <  vidc- 
lur....ut  in  utroque  calice  utrumque  iuielligi  debcat 
testamentum.  i 

(624)  Ambros.  De  fide  rcsnrr.,  n.  27 :  c  Pclnis 
quoque  quainyis  plenus  fide  dcvotionis,  tameii  qi>ia 
nondum  conscius  iioslrae  infirmiialis...  ientatioucm 
priesumpiionis  anlequam  tcriio  gallus  caniarei,  in- 
currit :  licel  illa  tentalio  docuiiieiituni  fiierit  ad  sa* 
lutem ,  ut  discamus  non  conlemnere  carnls  infirmi- 
tatcin....  si  Peirus  teniatus  est,  quis  prscsumaf?  > , 
.  (625)  Hier.  bic  c  Getbseinani  interpretalur  valht 
ptngm$sima.  i  Boiifrer.  in  Onoin.  c  Significat  li^c 
vex  vaUis  olei  vcl  pingttedinit.  i 


^  COMMKNT.  IN  MATTU.  -  PAftS  IV,  CAF.  XXVf.  tW- 

Peir«,e((luoM<i  fHiU  Zebedai,  ccepit  contmtari  et  A  iraii&fcralur;  cum  Pelro  de  passione  dUsuailcnli 


mffs/ifs  esie.  Quod  cnim  Doniinus  orat,  qnoil  con* 
fisialus  ci  massliis  sii,  omnia  ad  liominem  refcreiu!» 
suDi  (6!^G).  Koc  autcm  tribus  discipitlis  lestibus  agil, 
sive  ui  nos  doceret  pro  iuimicif&  orare ,  sive  eiiaiu 
liise  osteiiilefet,  Jiidxos  vcllc  salvare,  si  voluisscnt; 
imdc  ei  Jenisalem  loquitur,  diccns ;  c  Quotics  volui 
congregare  filios  luos,  sicul  gallina  congregat  pnllos 
suossub  alas,  el  noluisti  (Matlh.  xxiii,  57). r  Nemo 
eniin  salTabitur  qui  salvari  non  vuit.  Trifrts  e$t 
nnima  mea  u$que  ad  mortem ;  susiinete  hic  et  vigllaie 
mezum,  Trislis  est  cnim  Dominus  dc  perditionc  Ju- 
dxoriim  (627).  Sed  lixc  Irisiilia  cilo  linilur,  quo« 
iiiam  mors  proxima  est  (G28).  Uscine  ad  moricm 
itaque  trisiis  est,  quia  post  morlem  ntiili  tali  stib|acet 


dicat :  t  Vade  retro,  Satana;  scandalum  es  inibi, 
quia  non  sapis  ea  qwx  Dei  suiit  (  Maith.  xvi,  2o ). » 
Non  enim  absolute  orat  (650)  ut  calLx  ab  eo  trans- 
feratur,  sed  calix  isto ;  quia  etsi  pro  salute  mundi 
mori  venerat,  a  Judxis  tamen,  si  fieri  possct,  oc- 
cidi  nolebat.  Pater  vero  econlra  ab  illis  eum  occidi 
-volebat,  quia  aliis  omnibus  nequiores  eranl;  quu- 
lenus  ad  suae  damnationis  cumolum  hoc  addidisscnt, 
qul  utique  damnandi  erant,  eiiamsi  Christum  noii 
occidisseiil.  Yerumlamen  non  sicut  ego  volo^  ied  $icut 
tn  vis.  Ilis  aulem  verbis  aperte  ostendit,  sc  non  di- 
viniutis,  sed  liumanllaiis  aflectu  omuia  ilia  fuisse 
locutum ;  qiioniain  una  eademque  voluntas  est,  ci 
cum  Patre  sccundum  divinilatcm  (651).  Et  vemt  ad 


passioni.  Ut  enim  de  Domiiio  taceanuts,  nemo  san-  B  di$cipulo$  et  imfenit  eo$  dormiente$;  et  dicit  Pelro: 


clonim  post  rcsurreciioncm  iristilise  vel  dolori  siib- 
jacebit;  alioquin  beati  noii  csseni.  Qui  enim  aliqiio 
indiget,  vei  sui  voti  compos  non  esl,  bcatus  dici  non 
poicst.  Tristis  vero  126  iaetisia  indiget,  et  tristitia  ca- 
reredesi.ileral.Non  csl  igitur  iristis  beatus.  Su$tinele 
kicetvigHate  m«ci(ffl..Mecnm,  iiit|uitvigiUce,  mecuin 
hoconiis  sustinele;  et  qiiod  me  pro  mcis  inimicis 
facere  videlis,  hoc  ei  vos  facile  pro  inimicis  vestris : 
aliier  enim  non  critis  hic,  id  est  in  villa  Geibsemani, 
in  loco  pingiaedinis  el  misericordue.  Fa  yrogre$$u$ 
fUiillum  procidil  in  faciem  tuam  oran$  el  dicen$ : 
Pater  mi ,  $i  po$$ibil€  e$t ,  iran$eat  a  me  caltx  i$te, 
SeparatttS  a  discipulis  pusillum  progreditnr,  in  fa- 
eiem  procidii :  qnatenut  iios  doceat  quid  in  noslris 


Sie  non  potui$li$  una  hora  vigilare  mecum?  Sic* 
inquit ,  agitis,  sic  mei  memores  esits ,  sic  mcciim 
vigilatis?  Vigilate  el  orate^  ut  non  intreii$  in  tenta- 
tionem.  llle  enim  intrat  in  teniationem,  qui  ja  m  qiiasi 
victits,  ipsa  tei.talioiie  tenctur  illaqucatus.  Aliml 
igitur  esi  tentari,  aliud  in  tentationem  intrare  (65i). 
S/iiri/ui  ^idfm  prowpitti  e$t,  caro  autem  infirma. 
Quamvisenlm  anima  lcntationibus  potenier  resistai, . 
caro  tamen  qu»  illain  gravat  infirina  ct  fragilis  csi, 
lusi  oratione,et  atlcnta  soUicitudine  roboretur.  lle- 
rum  $ecuttdo  abiit.  etoratiitt  dicen$  :  Pater  mi,  v  non 
pote$t  hic  catix  traniire^  ni$i  bibam  i//ii»n,  fiat  vo- 
tuttta$  tua.  Si  non  poiest,  inquit,  ficri,  ut  me  Juda:i 
non  occidani,  et  sic  in  voluoUiie  tua  positum  est, 


oratiouihtts  agere  debeamus  (6i9).  Nemo  autcm  putcl,  C  ^^  yoliinUs  iua.  Volunias  ighur  Patris  fuit  ui  Chri* 
tiaiore  morlis  eum  orare,  ut  calix  passionis  ab  eo     stain  Judset  interficereni  (655).  Quia  enim  pro  sai 


(C26)  Cyrill. ,  in  Thes.,  pag.  252:  «  Ubi  audieris 
cum  flevisse  el  moerore  ac  inoiu  aficctiiin  fuissc, 
pneier  id  qiiod  fiierit  Dous,  hominein  quo<|ue  fiilssc 
iuiclligast  el  iribue  humaux  ttaiuns  qitae  illi  de- 
bentjir.  > 

(6i7)  Hier. :  «  ConlrisUhatur  autcm  non  limorc 
patiendi....  sed  propter  infelicissimtim  Judam,  ei 
scaiidaliim  omniiim  apostolorum,  el  rejectionem  po» 
piili  Jttdseorum,  ei  evcrsionem  miseroe  Jerusalem.  » 
Arnbros.»  lib.  x,  in  Luc.  ii,  56.  i  Ego  nusquam  ina- 
gis  picUtem  ejus  majestaiemqne  demiror;  ininiis 
enim  contulerai  mihi ,  nisi  meum  suscepissel  afle- 
eture.  Ergo  pro  me  dohiiu  qui  prose  nihil  hahet  quod 
dolereU  et  sequestrata  delectatione  diviuiuiis  aiier- 
luc,  txdio  me»  iiifirmitalis  afllcitur.  Suscepit  cnim 
tristitiam  meain,  ui  mibi  suam  kelitiam  largire- 
tur  I  etc« 

(648)  Lyranus  ad  h.  1.:  «  Polest  u$que  aeclpi  do- 
pllcilcr;  uno  modo  intensive,  quia  tantum  intensa 
crai,  quantum  |)Oterat  esso.  Alio  inodd  exiensivc, 
quia  duravli  usque  ad  horam  moriis.  i  Aitero  hoc 
sensu  acceperat  A.  noster;  Ptpneiveral  S.  llieron. 
I  Quae  conirlslatur  aniina  est,  et  non  proptcr  mor- 
lein,  sed  iisqne  ad  mortein  coniristatur,  donec  apo* 
siolos  soa  liberet  passione;  »  et  llilar.  i  Niinquid  ait; 
Trisiis  esi  anima  mea  propier  niortem?  Cerie  non 
iia...  Sed  aliudesl  osqiie  in  id«a1iud  ob  id  metuere... 
Trislis  ergo  esi  iisque  ad  inortem.  Non  itaqiie  mors, 
sed  lempus  moriis  in  ineto  est ;  qoia  p«)si  eam,  rc- 
surrectiouis  virtute  lidcs  essel  lirinanda  crcden- 
tiuin.  » 

(629)  Euthym.:  cSoIiis  abiit  ad  orationem,  docens, 
oporCere  emn  qui  ferveutcr  oraiurus  cst,  soIUariuiit 
f.are.  » 


(650)  Hicr. :  •  Posiiilat  non  timore  patiendi ,  scd 
misericordia  prioris  populi,  ne  ab  illis  l>ibat  caliccm 
propinatum :  unde  cl  sigiianter  iioii  dixit :  Trnn$eitt 
a  me  cnlix^  sed  cadx  i$te,  lioc  esi  populi  Juda^onnu 
qiii  excusationem  ignoranti»  habere  non  poiest  si 
me  occiderit; »  qiiae  ycrba  excripsil  De^la. 

(651)  Cyrill.,  I.  iv  in.  Jo.  cap.  i  :  t  Vides  qnoin- 
admodum  natura  humana  cliain  in  ipso  Chrisio 
paiitur,  ei  formidai?  Sed  a  coirjnncto  «ibi  Verbo  in 
couvenieniem  Deo  fortiiudinem,  et  robiir  reducitnr* 
doceturque  ne  qnod  sibi  vidoiur,  sed  diviiiam  vo- 
luntateni  sequalur.  »  Ei  in  Thess.  I.  x ,  cap.  5  : 
i  Qiiando  igHnr  formidasse  moriem,  ui  home  di« 
cebal :  Paler^  tranual  a  me  calix  i$te;  ud  non  ut  ego 
volo^  etc,  quamvis  mortcm  ui  hoino  abhorrebat, 

D  volnniatem  taincn  Patrisetsiiain,utVerti,perficerc, 
ni  homo  non  recusabai...  cuin  infert :  Sed  ut  tu 
Pater,  ws  de  se  ipso  eiiam  inteltigere  debeimts : 
omuia  enim  qu»  Pater  vult,  vult  Filius,  »  etc.  Epi- 
phan.  hasr.  69  n.  58  : «  Nec  Filii  vohinus  erata  pa- 
teriia  divcrsa.  Sod  in  hoc  demonslranda  ab  ipso  llla 
fuerunt,  ut  singnla.rttatem  omnem  ad  Patrem,  veiut 
ad  principium  referret  ne  unitas .  illa  el  «conomia 
aliquaex  partedivideretur.»  .  . 

(652)  llieron.  :  <  Inprasentianim  non  aii :  VU^^^ 
late  et  orale  ne  tentemini^  sed,  ne  intreti$  in  tenta^- 
tionem;  hoc  est  ne  tentatio  vos  superei  et  vincai.  > 

,  (655)  Epiphan.  L  all. :  «  Vohmtas  aiitcin  crai  Pa- 
tris  ui  cecoiioinia  sic  impleretur,  cuin  proditimiis 
Filii  sibimclipsis  lsraelit£  forcnt,  neque  a  Deo  eogc- 
rentur.  » 


m 


S.  DRUNONIS  EPISCOPI  SICMENSIS 


WS 


Idte  mundi  mtfritttrtis  erat»  ol  allqua  gens  eam  occi-  A  (Jt  enm  dtxit :  Ego  «iim,  abierunl  retronum  et  cetU 


d^rei»  oportebal :  c  Oportel)at  enim  pati  Christum 
et  resurgcre  a  mortuis,  et  ita  inirare  in  gloriam 
saam  {Luc.  xxit,  S6).  »  Sed  quse  alia  gens  Christuni 
occidere  debuit,  nisl  ilia  quae  iniqulor  eral,  e(  qii:e 
phis  cxteris  ejus  sanguinem  sitiebat?  Deos  enim 
neailiiem  cogit  ad  peccandom ;  eos  lamen  peccare 
perinittili  qui  vehementcr  peccare  desiderant.  Vult 
igiiur  Dens,  ut  bi  talcs»  quorum  tota  volunias  prena 
esl  ad  malum,  sanclos  suos  interliciant,  quatenus  et 
hts  major  pccna,  ei  illis  abundantior  gloria  crcscat. 
Fit  itaque  in  morle  inariyrum  duplex  bonum;  quo- 
niam  et  mali,  qui  etiamsl  eos  non  occiderent  tamen 
peritiiri  crani,  In  eormn  morle  majorem  sibi  pcenam 
acqoimut ;  et  boni,  dum  pro  Christi  flde  occiduntor, 


derunt  in  faciem  iuam.  Qui  autem  tradidit  eum,  dedit 
eU  signum  dicem  :  Quemcunque  o$culatu$  fueroy  ipse 
€St  teuete  enm.  Et  confettim  aecedeni  ad  Jesum 
dixit :  Ate^  Rabbit  et  osculatus  est  eum.  Hoc  enim 
signum  propier  Romanorum  milltes  qui  Christuiu 
non  cognoscebant»  prodilOr  Judas  dcdisse  vidernr. 
Dixitque  iili  Jesus:  Amiee  ad  quid  tenlsli?  Xmicfim 
eum  per  cootrarlum  Tocat  (657),  qui  ei  InlroiciU 
erat.  Sic  et  Iteatus  Job  <  benedicere  i  pro  maledicere 
ponit,  dicens :  i  Ne  forte  peccnTerlnt  fllli  mei,  et 
benedixerint  Domino  tn  cordibus  sois  (6S8).  »  Tune 
aecesserunt^  et  manns  injecerunt  in  Jesum,  ct  temte^ 
runt  eum  :  et  ecce  unus  ex  his  qui  erant  cum  Jesn^ 
extendens  manum  exemit  gladium  suum,  et  percutiens 


niajori  gloria  cumulantur.  Ac  per  lioc  Toiuit  Deus  D  servum  principis  sacerdotum ,  amputavit  auncutam 


Pater,  ut  Fiilum  suum  Judasi  interficerent;  et  quia 
intquissimi  erant ,  maxinium  scelus  pcrpetrarent , 
qiiatenos  nullam  habeant  excusationem ,  et  majori 
poenaQ  sobjiciantor;  ot  teniat  super  eos  omnis  san- 
guis  Jusius  qui  effusus  esi  super  lerram.  Et  venit 
iierum  tt  invenit  eos  dormientes  :  erani  enim  ocuti 
eorpm  gravaii,  Somnos  Iste  discipulorom,  Ecclcsiac 
soninoiH  et  lorporem  signiflcabat  (65i),  qo»  in  ma- 
gnis  lcntationibos  sxpe  tabescit,  et  deflcit,  nisi 
Clirisii  rreqoenii  Tisitatlone  excitetor.  Ei  relictis 
atis  i:erum  abiit ,  et  otavii  tertio^  eumdem  sermonem 
dicens.  lunc  venit  ad  disciputoSt  et  dicii  iliis :  Dormiie 
jftm  ei  requieacUe ;  eccetippropinquavit  hora^  el  Fiiius 
hominlttradeturinmanuspeecatorum.  Surgite^  eamus. 


ejus.  Isie  icitti  B.  Petrus  aposlolus  fuit,  qui|  postquam 
Dominum  suum  leneri  vidit,  dolore  cfMnnmtus  sc 
ulierios  cohibere  non  potoit  (659).  Amputayit  igiiur 
auriculam  servi  principis  sacerdotum,  quac  nondnm 
circurocisa  fuerat  (640) ,  et  idcirco  malis  consitlis 
obedierat.  Vocabatur  autem  Nalchus  servus  tste, 
qui  regnaturus  interpretator  (6it).  Solf  enim  illi 
regnabunt  et  Tiveni,  qui  aures  circumcisas  habe- 
bunt.  Unde  et  hujus  aures  Dominos  tetigisse  ec 
sanasse  (Liic.  xxii,  51)  ab  allo  evangclista  dieitur. 
Quae  enim  aures  ab  apostolis  et  doctoribus  circuui- 
ciduntur,  illas  Dominus  tangit  et  sanat.  Tune  ait  itTt 
Jesuss  Converle  gtadium  tuum  in  tocumsnum  :  omnes 
enim  qui  acceperint  gladium,  gtadio  peribunt.  Dt^pU' 


«.Ttf  ftjfpiopin<yiiflvti<yHf  nwirarfel.  HaecenimnonpraB-C  cei  Domino   factumPeiri;  quoniam    etsi   bouttin 

signiflcabal,  non  tamen  bono  aniroo  flobai.  Omncs 
enim  qui  acceperint  giadium  ;  id  est  qiii  iiijusta  .inimt 
cummotione  aiiquem  inlerfeceriot,  iiisi  forte  digne 
pwiiituerint,  jf/ai/to  peribunt;  gladio  uliqoe  perpcluae 
oliionis  (64S).  Omnis  eniin  peena  ^M/fiM  vocauir.  B. 
autem  Petrus justam  causam  bal^ebat.  SeJ neqtie  jB  tis 
ncque  injustis  Dominus  armis  defcodi  volebai.  Uade 
ei  subdilor  :  An  putaSf  quia  no»  possum  rogate 
Patrem  meum  et  exhibehli  mihi  modo  pius  quam  duo» 
decim  tegiones  angelorumf  Tos,  inquit,  duodecim 
bomines  estis,  qoi  pro  me  utciinque  puguare  coo- 
tenditis ;  ego  antem,  si  volo,  plus  quam  doodeetm 
legiones  angelorum  snbito  habere  possom.  Qood 
igitur  me  dqu  defeodo»  non  est  iinpoieniia,  seU  vo- 


cipieiitto,  Wl  8cd  redarguendo  diclt.  Non  enim 
doriniemluni  vel  quiesceiidum,  sed  potius  vrgilan- 
diiin  cst,  et  oralionibus  instandom  in  magnis  per- 
t  r'.;a|.onibos  :  ideoque  prottnus  eos  excilans,  ail : 
Sttrgite^  eamus.  Qiiod  otique  non  dixisset,  si  eos 
dormireet  quiescere  voluisset.  Adhucipso  ioquente 
Judas  unns  de  duodecim  venil^  et  cum  eo  turba  muita 
cum  giadiis  ei  fustibus  missi  a  principibus  sacerdO" 
ium^  ei  senioribus  popuii*  Ubi  enini  ille  qui  impeti- 
iur  se  defendere  non  vult,  fustes  et  gladH  iiecessarti 
non  sunt  (655).  Si  enim  Dominos  se  defendere  vo- 
loissei.  Rcqne  Aistes,  neqoe  gladii  ei  resiatere  po- 
lUTsseia  (656).  lioc  entm  tpse  roonslravit,  cum  ad 
uiiam  responsionem  eos  prostravli  {Joan.  xviii,  6). 

•  (654)  Hilar. :  t  Qood  iterom  revertos  reperit  dor- 
mtetites,  ostend  t  abseniige  suae  tempore  piures  quo- 
dam  fidei  sontno  detinendos.  > 

(655)  «  Stoltum  est  inquit  (ait  Hieron.  ad  h.  l.) 
cum  cnm  gladiis  et  fnstibus  qusrere,  qoi  oltro  se 
ihadat  vestrrs  manibus.  i 

(656)  Chrys. ;  <  Nisi  oUro  seipsum  tradldissel, 
miiff  eitani  tone  ipsi  poluisiient.  Si  enim  cum  inter 
maiuift  eum  habebant,  et  inedium  ipsum  nacii  erani, 
retioere  tamen  non  potuerunt,  tiec  superare ;  oLi- 
qite  nec  tiun  potuissent,  nisi  voluisset.  i 

(637)  Hieron. :  <  Yerbum  amice  vel  xktA  «vrtf  pet^ ev 
intetligendum,  vei  certe  juxu  illud  quod  supra  le- 
gimus.  >  Amke^  quomodo  hue  inirasti  non  habens 
vesiem  nuptialem. 

(658)  Jobi  1, 5 ;  Vid.  S.  Gr^orjom,  K  i  Expos.  in 
Job  cap.  IX. 


(659)  Hier.:  «  In  alio  evangetistn  (Job  xviii,  10  ) 
scriptom  est,quod  Petros  hoc  fecerit,  eodero  meutis 
ardore,  quo  caeiera.  > 

(640)  Htlar. :  «  Ab  apostolo  servo  principis  saeer- 
doium  auricula  desecaiur,  populo  videticet  sacerdo- 
lio  servienti,  pcr  Cbristi  discipulum  inobediens 
auditis  exeiditur,  et  ad  capacitatem  veritatis  hoc 
quod  eral  inaudietis  amputatur.  » 

(64l)Hieron. :  <  Trausilorie  dicendum,qaodllai- 
cbos,  id  est  rex,  >  eic. 

(64f)  Hier. :  <  Qiio  gladio?  illo  iiempe  qoi  igneos 
verlilur  ante  paradisom,  et  gladio  Spirilns,  qnt  in 
Dei  describttur  armaiura.  i  Beda  :  <  Id  cst  Ipso 
peccato  animae  morinntnr  qul  semetlpsot  In  pn* 
senti,  vicc  Utlioitis,  nlctscidesiderant.  i 


207  COMMENT.  IN  MATTII.  -  PARS  IV,  CAP.  XXVI.  2i)« 

luBtas.  Sl  efiuu  ffledefcndcro,  nihil  poteruul  adver*  A  videbiti»  Fjlium  hominU  sedenUm  a  dextm  virtuUi 


suBi  m*  Oood  m  nihii  poleruni,  quomodo  ergo 
inpMnlur  Seripturte^  quia  siooportet  fieri  f  In  ilta 
hortt  disit  Jesut  turbis;  ianquam  ad  tatronem  esristii 
cm  f^dH$  €t  futtibui  comprekendere  me;  quoditie  $e- 
dekm  apud  itoi  docens  in  templOy  et  non  me  tenuiitii. 
Qaod  quidem,  noa  sioe  ratione»  et  Dei  nutii  eve- 
Difse,  eYangetista  exponit,  dlcens  :  Hoc  auum  lotum 
facium  eit,  «I  adimplerentur  Scripturos  prophetarum. 
Im  diidpuii  omnee  reiieio  eo  fuiferunt :  ei  illi  te- 
ntnteiJeiUmt  duxeruni  itlum  ad  Caipham  principem 
merdetum^  quo  Scribm  et  seniorei  convenerant,  Pe- 
tnu  autem  sequebatur  a  tonge  uique  in  atrium  prin- 
<ipU  uuerdotum;  et  inqreaui  intro  iedebat  cum 
uaniariif  ut  videret  ftnem.  AdbaCi  inqnit,  Petrus 


Dei,  et  vemenlem  in  nubibui  cceli.  Hoc  aotem  erit 
in  judicio,  quando  omnis  ocnhis^iit  earii  tidebtr. 
Tunc  princeps  iacerdolum  icidit  ve$timenta' tun,  dl^ 
cem  :  BlasphemQvil ;  quid  adhuc  egeniui  'teitibuef 
Ecee  nunc  audistii  blasphemiam  :  quid  vobi$  videtuff 
At  ilti  retpondentei  dixerunt  :  Reui  eit  moittf. 
Vestimenta  sua  sclndlt  princeps  sacerdotum,  m 
ipsum  roaximam,  et  principalem  causam  esse  tigni- 
ficans ,  cur  Judaeonim  sacerdotinm  sdndator  et 
destruatur  (645).  Tunc  exspuerunt  in  faciem  efu$,  et 
colaphii  eum  cosciderunt,  Sic  enim  pruphetatQm 
fuerat.  Atii  autem  patmai  in  faciem  eju$  dedef^nt^ 
dicentee  :  prophetiza  nobi$,  Chri^te,  qui$  e$t  qui  te 
percui$it?  Nusquam  respbndet  Doroinus,  nisl   ohl 


teqoelntur  Domiiuim,  sed  jam  a  ionge  :  proximus  ^^  ejus  responsio  necessaria  et  tuilis  est.  Petru$  verd 


tnim  erat  negatloni  (043)1,  Unde  et  non  immerito 
dUD  miiiistris  sedehat,  iinem  rei  videre  desidenms^ 
Ibi  eotm  sedet  qui  Cbristum  negat,  nisi  inter  Ju- 
dans,  jQdaeorttmque  rornislros?  Principee  aulem 
tacerdotum,  et  omne  concilium  quwrebanl  fatsum 
tettimomum  eontra  Je$umt  ui  eum  morti  traderent^ 
ttMu  invenerunt^  cum  muiti  falu  te$te$  acee$ii$tent, 
Seeunduro  iegcm  Cbristnm  damnare  volunt,  et  falsa 
lesdmoiiia  qiup.runi  128  c"in  lex  ipsa  falsa  tesli- 
monia  noa  snscipiat  Qiia  in  re  inaxima  Judxoruni 
iiiiqviias,  ei  odiuin  crudele  et  exsecrabile  comproba- 
tur.  fiotiuime  autem  venerunt  duo  falti  tettet^et  dixe- 
mt :  U\c  dixit  :  Po$$um  deetruere  templum  Deiy  et 
poU  Iridunm  rexdificare  Ulud.  Hoc  enim  Christus 


sedebat  forit  in  atrio ;  et  accettit  ad  eum  ancitla  dicent  s 
Et  tu  cum  Jetu  Galitceo  erat.At  itte  negavit  eoramom- 
nibut,  dicent :  Neicio  quid  ditis,  Negat  Petrus  ot  Ma- 
gistri  prophetia  complcatur.  Exeunte  autem  iHo  fa'-^ 
nuam, vtdit  illum  alia  ancitia^et  ait  hit  qni erani  ibi;et 
hic  erat  cum  Jetu  Nazareno;  et  iterum  negavH  eum 
juramento,  quia  non  noviitel  hominem*  Et  pM  pu'^ 
eitlum  acce$$erunt  qui  etabanf^  et  dixerunt  Petro  "^ 
Vere  tu  ex  ilti$  e$ :  nam  et  toqueta  tua  manife$tuik 
te  facit.  Tunc  coepit  deteetari  et  jurare,  quia  non  no- 
vittet  hominem»  Ccce  pastor  Ecdeslns  non  solom  a 
viris,  verum  etiam  a  muiierilMis  compelHtor  negarc 
Dominum.  Hoe  autem  non  semel,  sed  et  his,  et  ter. 
Qua  in  rc  et  iili  ad  indulgendum  (646)  regula  dator; 


noii  dixerat.  Quod  si  dixissei»  facere  uliqoe  po*  ^  tit  in  se  ipso  allorum  fragrliutem  eogiioaeenB,  alfls 


luissei.  Dixerai  eiiim  :  Solvite  templum  hoc,  et  In 
iridnoexcilabo  iliud.  Quod  quid  signiGcet,  evange- 
listaexponens,  ait  :hoc  autem  dicebat  de  templo 
torporis  sui  (64  i).  Et  surgent  princept  eacerdotum 
i-ii  Uli :  Mihit  retpondes  ad  ea  qme  i$ti  adver$um 
te  tettificanturf  Jetut  autem  taeebat.  TacetChristus, 
w  respondere  non  ▼nlt,  toin  qoit  tana  et  Inoiitra 
audii,  tam  quia  scrflptum  est :  <  Ex  ore  Altissimi 
noQexierunl  nec  bona  nec  malaXTAre».  iii,  5S).»— 
Et  pnneepe  sacerdotum  ait  itti :  Adjuro  te  per  Deum 
wpwn,  «r  dieae  nobi$  $i  tu  e$  Chri$tU$  Fitiu$  Dei 
vin,  DleuUHJeeus:  Tudixi$ti.  Ad  ea  eniin  respon- 
deiDominu8«  qiMe  videt  esse  digDt  responsiene.  Si 
eninaprlneipe  saeerdotom,qul  pro  soioAeil  digni- 
iaie  ab  oiraiibns  venerabaiur,  sic  adjuratus  noii 
respoadlssei*  Uenro'  noo  amtre,  et  parvipendere 
viiiereittr.Seqttitur :  Verumtamen  dieo  vobie;  Amode 

AW)  Hieron.  in  b.  i. :  c  A  looge  seqvebaUir,  qui 
wminmn  erat  negaturus.  i 

(644)  Hieron. :  c  Dooinvs  dix^rat  de  templo  cor- 
pons  sui.  Sed  et  in  ipsis  verbis  calumniantur,  et 
pauus  additis  vel  moiaila,  quasi  justam  calumniaro 
J«cionl.  Salvator  dixeral  :  Sdivite  temptum  hoc; 
m\  cominolaitf,  et  aiuni  :  Po$$um  deeiruere  tem» 
PftUN  Dei^  Voe,  ingiiit,  aolvite,  noii  ego,  quia  i)li-< 
cituia  est>  nt  ipsi  nobis  inferamas  manoe.  Deinde  llli 
7<rtunt;  et  po$t  iriduum  recedificare  ittud;  ol 
propne^ies>|iioJiidai€0  dixisie  vtdealor.  Ooroinot 
^^f  ut  osteBderet  aoiroaie,  et  epirans  templum , 
dtxwat  :  Ei  eao  in.  tsidmo  tmuitabe  iUud,  Aliod 
eitauliricare»  aiiud  susf^ilare.  i  Jdem  Beda  ad  h.  I. 

Patrol.  CLXV. 


misereatur;  et  nobis  eiiam  in  marximis  excessibos 
delictorum  veniam  sperare  concediton  Ei  eonihtu» 
galtu$  cantavit.  Et  recordatu$e$t  Petrue  wefbi  Jeem 
quoddixerat:  Priusquam  gaUtu  emntet^termHnega^ 
bi$;  et  egre$$u$  fora$^  ftevit  etmare.  In  alioTero  efun^ 
geiisu  legiior,  i^uia  reapexit  Doimnue  Pelrum  (647) 
(Liic.  XXII,  61).  TenelMAor  Dominos  a  turbia,  traho» 
baiur,  etflageiiabaiar;  et  lamen  discipoli  memor, 
quem  verbis,  ne  prodereiur  et  eaperetur  consolarf 
timebat,  soio  respecto  consoJalur«  ei  sauot,  et  sui 
vultus  illoininatione  ad  spem  veniie  invltat.  Cogmi« 
sclt  igitor  Petros  reaium  suum,  cognoscit  et  votun* 
Utem  Domlni  soi»  dolet  et  paenittt,  egrodltur  fbras; 
relinqoit  conclliom  mailgnanfium,locon  peilt  secre^ 
tum  lacrymis  et  pcsnitentise  amicam,flet  amare^  cer- 
tissime  loteHigeos,  qoit  steriflcittm  est  Deo  spiritut 
contribulalos ,  eor  conirituro  et  homUiatom  Deot 

(645)  Hier.  :  <  Scidit  vetiimenit  sua,  ot  ottendtl 
Jodseos  stcerdotii  gloriain  perdidisse,  ei  vtcutm  se- 
dem  liabere  pontiflces.  » 

(646)  S.  Leo,  serm.  9.  De  Ptst.  D.,  eap.  4:  cPe- 
trus,  ancilla  sacerdotis  calumniante,  perierritos»  eft 
tnflrnillale  pericoium  negatioais  incurrlt,  ob  hoc,  si- 
eot  apparet,  hsesitare  permis&08«  ul  io  Eecletiae  prin"* 
cipe  remediuin  peeniteutiae  conderetur.  »  Eulbjrm.f 
ad  b.  1.  :  <  Permissus  est  cadere  Petras»..  ut  igno-; 
seere  diseat  his,  quoqoe  qoi  Itbonior,  hororo  imbe^ 
eiilitatero  ex  soa  cognoscens. » 

(647)  Hieron.,  ad  h.  1.  s  i  In  tlio  EvtDgelio  legimos» 
quia  post  negationem  Petri  et  gallicantom  respexerii 
Salvator  Petruin,  intuilo  suo  e6m  ad  tmtfts  iacri. 

10 


tOfl  8.  nRUNONIS  EP1SG0P1  SIGNfEI(SIS 

mn  ft|)«riilU   Hie  eM  pcDititenilae  iiiodiis  :  ppccasli  ?  A  fig^^i  fn  Bepulturam  peregnnorum. 


Ute 


4|ul«iee«  dole,  et  laeiymare;  et  disce  cum  aposlolo 
nere  aroare  (6M).  [Cap.  XXVII.]  Mane  autem  fucio 
eouMum  inUrunt  omne»  principe$  iacerdotum  et  le- 
hiom  populi  adunus  Jeium^  ut  eum  morti  traderent; 
et  vinetum  addu»erunt  eum,  et  tradiderunt  Pontio 
128  P^^^^  praeidi,  In  unum  Jiid«i  conveniunt» 
concllium  raclttnt,conJurani  adYersns  Jesum ;  timent 
ne  ali(|ula  k)Onus  et  JusUiiflo  dcfensor  inter  eos  inve- 
nlntur :  vinciuni  Jcsum  Pilato  tradunt,  ut  ex  boc 
rrus  mortis  et  venia  Indignus  esse  credaiur.  Tunc 
videH$  Judai  qni  eum  tradidit,  quod  dnmnatui  eaet, 
pmnitentia  ductui  retulit  triginta  argeriteot  principibui 
ioeerdotum  et  ienioribui,  dicene  :  Peccavi  tradent 
ianguinem  /iiiium.  Cognovii  Judas  se  peccasse,  ar- 


flgidaa  nos 


finxil  (652);  bujus  ager  Chrisii  prefio  emitor,  in 
quo  ejus  peregrini  sepelionlnr  et  requieseunt.  Prih 
pter  hoc  vocaiui  ett  ager  iUe  Achei  demaeh  (6S3),  hee 
eit  ager  ianguinii  utque  in  hodiemum  diem.  Merito 
eiiim  ager  sangulnis  Yocatur,  qul  Cbristi  sanguine 
comparatur.  Ager  enfm  iste  terra  yiventium  est,  ib 
qtia  qui  sepeliuntur  non  moriuntnr.  Tune  impletnm 
eit  quod  dictum  at  per  Jeremiam  prophetam  diceih 
tm  :  Et  acceperunt  triginta  argenteoi  pretium  appre- 
tiati  quem  appretiaveruni  a  fUiii  Uraei^  ei  dederunt 
eoi  in  agro  figuti,  iicnt  comtituit  mihi  Dominns.  Au- 
dis  quia  Dominus  boc  constituit,  boc  anle  lempora 
disposuity  quod  triginta  argcnteis  Cbristus  DomiDns 
venderetur,  ex  qoibus  ager  figuli  emeretur.  Hoc  ao- 


gonteos  i«ddii»  quasl  eodem  pretio  quo  eum  vendi-  B  iem  eicmplum  non  in  Jeremia,  sed  in  Zacbaria  (654) 


dit,  Cbristum  Dominum  redimere  possit.  At  ilii 
diMerunt :  Quid  ad  noitiu  viderii.  Tu,  inquiunt,  vi- 
deaa  qnid  egeris,  nam  ad  nos  non  ))crtinct,  si  tu 
pcccaalii  et  ai  Jiistuin  a»nguinein  tratlidisli.  Et,  pro* 
jeetii  arginteii  in  tempto ,  receait^  et  abiem,  laqueo 
la  mpem^if.  Infelix  Juda!  nd  vitam  sMutis  redire 
CQspiali;  sed  diabolus,  qui  te  ad  ir.ulendum  magi- 
airiim  el  Dominum  Incilavit,  i|)se  libi  ut  te  occiileres 
f  onsllluni  dedlt  (640) :  boc  enim  solum  sufllciebat 
libi  ad penlitlonemt  etiamsi  Doroinnm  non  tradiiis- 
Kes.  Quanlo  tibi  melius  fucrat  ut  Cbrlsti  pedtbus  te 
bumUiares,  el  ab  eo  indulgenilam  peleres,  qui  nc- 
inlnein  ad  ae  venieniem  repellit  (650).  Principee  au- 
iem  MctrdelNiN«  «cccplis  eryeiirtii,  i^t«emiil  :  Non 


{Zachar,  ii,  13)  invenitur.  Dicitnr  tamen  in  quibus- 
daro  Jeremise  exemplariis  boc  inveniri,  quibiis  nos 
uiimor.  Jeiui  autem  itetit  ante  pree^dem,  ef  interro- 
gavit  eum  prceiei^  dicem  :  Tu  ee  rex  Judaorumf  Di- 
cit  ei  Jetui :  Tu  dicii.  Quod  praeses  interrogaiiTe 
diiil,  Cbristus  affirmative  suscepiL  Et  eum  aecutc- 
retur  a  principibui  iacerdotum  et  ieniorihus,  nM 
renpondit.  Praesidi ,  inquit,  respondit;  grinciplbo» 
vero  sacerdoi.um  et  scnioribus  non  respondii ;  quo- 
niam  ille  sinipliciler  euro  interrogavit,  Isti  vero  ma- 
littose  contra  eom  loqnebantur :  per  omnia  enim  ad 
contradiccndum  parati,  indigni  erant,  qntbus  Do- 
minos  responderet  (655).  Tunc  dicit  illi  Pilatos : 
lion  audis  quanta  iiti  adeenum  te  dieumi  testimoma? 


iicH  mkleH  eoi  in  torbantm  (651),  911  lo  pi^iiim  Mit-  ^  Et  non  respondit  ei  ad  ulfum  verbum,  ita  ui  mirare- 

tnr  prwses  rehementer,  Non  enia  convenieiis  erat 
ot  lunc  Ptlalo  Domimis  rc^ponderel,  quaiido  euni 
ad  liiignnilum  contra  falsos  et  invidos  provocabat. 
Nibil  eniin  csl,  nist  labor,  els  respondere,  qui  veri- 

luiem,  et  la  pretio  sangninis  efas  reqiiieseimos. 
Figiili  auieui  ager  Appellaiar,  qoia  figvlos  nosier  esi 
Cbiistus.  f  Ex  liieronymo  sua  descripsit  A.  sem». 
lU  De  lemp.  inter  Augnsiin.  Ambroslus,  lib.  x,  111 
Lnc. :  tDiim  preiium  sang:ninis  a  loda^onim  gazopby- 
laciis  separaiur,  et  ager  figiiii  ea  qna  vemKlar  Cliri- 
slas  oomparatar  pecania,  daaa  Is  locas  bamandis 
peregriDorero  reliqaiis  dicalar;  el  propLeiix  imple- 
lnr  oracalara,  ei  sargeniis  Ecdesix  mysieritim  rc- 
velatar.  Ager  cniw...  mmRlos  bic  onmia  esl ;  figiilas 
aaiem  ille  qai  noa  fonoavii  e  Iiiibo  leme...*  preUum 


^uiiiif  eif.  Dico  f eo :  Sl  non  licet  mittere  eos  in 
corbanan»  q«ia  prelhim  aangulnis  esi,  neqne  liciiil 
.eoa  Irabere  de  corbanan«  ul  prelium  sanguinis  fie- 
j^nt«  Coait/ie  UMttm  tatle,  meruni  ex  illis  agnm 

tk\9k%  proTocaHi.  Ncc  fleri  poierat,  nt  in  nejrationis 
lenebrui  jenaaaefei,  quem  iax  resnexerii  mundi.  1 
(iMi  Qim»«  bOM«  41,  ad  Aniiocb. :  i  Vis  auiem 
periV^dam  discere  Meniieniiam!  Autii  post  negaiio- 
iiem  Pelri  pcMtitnmaem*  NarrAoa  eniiit  quie  gesia 
•nnl  ab  eo  nobia  eranfelisia  dicil :  E§ressnt  fietii 
aweitf,  elc«  Amlir.»  lib«  x,  in  Loc. « Respice^  Domine 
|e«a»  ni  sciaMMis  noairew  d^^lere  pectatum,  lavare 
«Mtelnm«««  i^vii  ergo  amarissime  Peinis,  «I  lacry- 
«ni«  snam  possiet  lavaff«  detieMna.  El  1«,  sl  vmiiam 
^iaaimrt^dibieealpam  lacfTaM$iim«;eodem«io- 

MH  nlew  coilem  t»ipo^e  nnpicti  le  Cbristos..,  imiurc  qaoqne  sangainis  csl  preUom  Dominics  passioius ; 
*^r*«Jv»^^*       ^       _      .  •^  .    "crjfiprcliosaagninisemitormaiidasaCbfTslo^feic. 

.  Jl?^  C5!irp«»^%  ^Jf  ^  •  ^  !^i!T^  ^"^^  V.  Hiam  A.  serm.  Itt  De  T.  inl.  Aogasila.  Sed  in 
iWam  pa^Hiil,  tfHmw  sm  etMoa  actms  jam  oomhmi  primis  Uilarwm :  1  AflMB  ia  hoc  ptopbeiiae  oacra* 
MT««ttil.  TaKs  aMafie  diAobif  esl«  al  aoii  dimHiai     wrni-  m, »  etc.  '-r— •« 

„ '^?!?*^?^ j?^- ^y ^^* ^y?^ ^*^^**?* > ^^ ?^*!!^ ^y*"        ^        ***  '^^  ^^  ^  cem.,  I.  n,  n.  SS^et  Tetos 

tpHWmmem  pocvMi  pi^irvawfe,  im6  pestaiieaim  aadas^     l«9}ji« 

a  fm«io  rrsiliai...  Qa*d  ^^^ «">"■;  «fticivii»  ^,J54^  Y^  Hiefaiu  Ik,  d  ia  cp.  ad  PamMcli.  De 
y  »b  omai  ^ama  mMOiaa^  fenaiciosMi  imi  toftsi-     ^.  j^^j^  i^. ;  ra  i biam,  L  1,  Dom.   Evosig..  c 

4;  Anc..  K  111  De  oew.,  ca^  7;  BeAam,  elc. 

(^>  UieMi.  bic :  c  AiSeadiie  qood  Pilalo,  qui 
HiTitas  pwaM.bai  aeaawiirMa,  aiqM  ex  pane  ri^- 
spoiider  I :  saceiMte  MM  el  priodpibas  respon 
*ere  aoloerii^  i»4ifMB  sm  senaaM  jodicaiis.  • 
Ciitysasl^  **^  ^*  *  ^  ^^  *  '^^  Vf«  «H^ 
^«beraM  offfoaMMa  vifftMis  euBe  acmgailBiUBis, 
S4a  s^ae  «saecaii  maiiiM  afcbaol,  ci  jodiciiJin 
q^m  pbM  CM  comipMi^  ptapaer&a  Ucd.  •  V. 
cium  Ambttwanfc.  L  x  ai  Lac. 


X$2Mk*  FolgM.^  opi$a.  7%  CJtfk  S:  «  lodas  peerMi 
|N«sil«  aeJ  miaicm  |M*nlMii«  q«ia 
\  ofloi  nwfo^ii —  i^fia  si(M  ftvKiam  po^* 

oia  peocaaaoi  irt<iiaaii  s«»« 

^«u  »  V  &  iMMOi^  nrvoa.  I  De  haf^mim.  IL.  c  S. 
<«94t  lia  «Mcr.  maiCbiii.ei  ams.  cadUL  ^  S^- 


SOI  COMHCiNT.  IN  MATTll.  -  PARS  IV,  CAP.  XXVII.  Set 

uuw  »u<l^ife    nolunt  (036).  Ptr  diem  autem  tolem-  A  iropleatur,  qii«  ait :  «  Qiiare.  rremneniiit  genteft,  el 


Mm  coittVAiril  ptw$e$  dimliere  pOfmlo  unum  vin- 
etum  quem  uoluheenL  HaMat  aulem  lunc  vinetum 
insignem  qni  dieebatur  Barrabat*  Congregatie  ergo 
if/ff,  dieil  Pilatut :  Quem  vullis  dimittam  vobit^  Bnr- 
raban  an  Jesum^  qui  dicitur  Christut?  Sciebat  enim 
quod  per  invidiam  tradidittenl  130  ^^^'  Sedenle 
wtem  ilto  pro  tribunali,  misit  ad  eum  uxor  ejut  di' 
cent :  Nikit  tibi  et  Jutto  itti :  multa  enim  patta  tum 
hedie  per  vitum,  propter  eum,  Quaimvis  enim  et  malt 
iD  Tlsione  molu  praeTideant;  ego  lamen  hanc  molic- 
rem  boni  spiritus  ruisse  crediderim  (657).  Principet 
autem  taeerdotum  et  tenioret  periuauerunt  populit 
utpeterent  BarrabaUf  Jetum  vero  perderent,  VuU  Pi- 
bltts  dimiilere  Christiim»  instant  Judaei  ne  dimiua- 


populi  meditaii  sunt  iiiaiiia?  Astitenmt  reges  lerrae, 
et  princtpes  convenerunt  in  ottum  advenuft  Ooml- 
num  et  adversos  Christum  ejus  (Pm/.  ii,  I).  ^Videna 
autem  Pitatut  quod  nikit  proficeret^  ted  magit  tumttt'-^. 
tut  fieret  in  populo,  accepta  aqua  lavit  manut  ecrdm 
populo^  dicenu  :  Innocem  ego  tum  a  $angmne'ju6U 
hnjut^  vot  videritit.  Lavat  Pilaios  manus  auas»  vl 
sicut  manus  habet  niundas  a  sordibiis»  ita  ae  « 
Christi  morte  (660)  innocentem 'esse  oslendat.  Sed 
non  est  ila.  Quamvis  enim  ipse  eum  non  JudlcaTe- 
rit  vel  damnaverit,  reus  tamcfh  est,  quia  aiiia  enm 
ad  Jiidicandum  tradidit,  qoem  sine  cansa  el  per  ki- 
vidiam  damnari  sciebat.  Et  reiponden»  umverem 
poputut  dixit :  Sanguit  ejut  tuper  no$  et  $uper  fiHoa 


tnr :  unde  et  ipsi  merito  eum  crucifuisse  dicnn-  B  ttoUro$.  Uanc  enim  hxreditariam  maledictlonem  iii 


tor  (65S)»  quamvig  non  ab  ipftis,  sed  a  gentibus  stt 
crocifixns.  Re$ponden$  autem  prmu$^  ait  illi$ :  Quem 
vuUis  vobit  de  duobut  dimitti  f  At  ilti  dixerunt :  Bar^ 
Ttban.  Dicit  illU  Pilatut :  Quid  igiiur  faciam  de  Jesu 
qid  dicitur  Ckrittut?  dicunt  omnet  :  Crucifigalur. 
Occidunt  Jadaei  Dominum  suum ;  damnant,  et  cruci- 
ligi  pnccipinnt  Salvaiorem  suum ;  petunt  sibi  fiarra- 
ban,  qui  filiut  magittri  eorum  interpretatur  (659). 
Hagisier  oamque  eorum  diabolus  est,  qui  eos  sic 
cbioare,  et  hanc  optionem  facere  docuit,  ut  riliiim 
diatMJi  sibi  eligerenly  et  Dei  Filium  crucifigerent. 
A'n  illis  pr<B$e$  :  Quid  enim  mali  fecit  ?  At  illi  magte 
damabant  dicemtee :  Crucifigatur*  Jam  iton  accusa- 
lioiie,  sed  damore;  non  judicio,  sed  violentia  Chri- 


posieros  stios  Judxi  transmisenint  (661) :  col  sitb- 
jacent  omnes  qul  illos  imiUntur,  et  qiiibos  boe  illo- 
nim  facltim  non  displlcet.  Tune  dimiuit  itli$  Barra- 
ban  (602).  Jetut  autem  fiagetlatum  tradidit  ei$  ii< 
erucifigeretur.  Fiagcllavit  Pilatus  Jesom,  sive  ut  ilh 
tali  satisfactione  Jud»i  satiali  qniesceient,  el  sle 
cum  emcndatum  dimiiterent;  sive  etiam  quia  legea 
Romanae  eum  qui  crucifigendus  erat,  prlus  flageU 
lare  jubebant  (665).  Tuitc  nntitee  praf$idi$  $u$eipiem- 
te$  Jetum  in  proftorio^  eongregnverunt  ad  eum  nft/- 
vertam  cokortem;  et  exuentee  eum^  ektamydem  eocd' 
neam  circumdederunt  ei;  et  ptectentee  eoronam  da- 
$pini$  po$uerunt  euper  caput  ejue^  ei  drundinem  in 
dextera  ejue^  et  genu  fiexo  ante  eum^  iUudebaiu^  di» 


sium  Joda^i  oct-.Idere  conlendunt.  Interrogat  Pilaliis  C  cente$  :  Ave,  rex  Judceorum.  Uli  enim,  sicut  hlc  dlci- 
qoid  maU  fecerit :  nihil  huic  ioterrogalioni  respon-  tur,  omnia  liaec  illudentes  fecerunt;  pobis  autem 
deot,  quoniam  quid  respondeanl  non  babent.  Cla-  magni  sacramenti  significationes  (66i)  sunl :  neqiio 
mant  igitur,  rremttnt  et  insaniunt,  ut  Scriptura     ^31  P^^'  ludo,  sed  in  veritate  omnia  haBC  suscipi- 


(656)  Chysost.  :  c  Ad  objecta  crimina ,  qooniam 
minioie  sepersuasonim  8debat,nihil  omnino  respon- 
diU  I 

((»57)  llaec  esl  plane  ^eterom  moltorom  PP.  sen- 
teniia  et  ferme  communis  recenliofum  interpretum. 
Hier. :  «Nota  qood  gentibns  sspe  a  Deo  somnia  revc- 
leRior;  et  quod  in  Pilato  el  oxore  ejus  jnstum  Domi- 
niim  conateolibiis,  gentllis  popnli  testimonlum  sit.  > 
Idem  ferine  scrlpserat  Htlarius,  el  Ambrosius  lib. 
I  in  Loc,  c.  23  :  c  Monult  uxor,  lucebat  in  nocte 
graiia,  divinitas  emioebat;  nec  sic  a  sacrilega  sen* 
Kntia  temperaTii.  >  Contrariam  sentifntiam  proba- 
biiem  esse  negat  Maldonatos ,  banc  tamen  tuetnr 
iansenius  Coneord.,  cap.  i42;  Lucas  Burgens. ;  Me- 
noehius;  denique  Estius  illam  pugnare  putat  cum 
loco  Aposioli  I  ad  Gor.  ii,  St  eo^norimiii,  eic. 

(658)  Ita  scrimll  Aog.  lib.  iti  De  cons.  Evang., 
cap.  13 :  i  Int^irmtnr  eivo  foisse  hora  !iertia  com 
ciamaveront  Jodaei ,  ut  DomiiHis  cracifigeretur,  et 
veracissime  demonstratnr  lunc  eos  craeifivissc 
qoando  clamaTeranl.  >  Idem  habel»  iract.  116,  iu 
Joon. 

(^)  Hieron. :  « Iste  in  Evangelio  qood  scrihitur 
jnxta  Hebraeoo.  >  fltu$  mofiesri  earum  «  interpreta* 
uir.  I  Ex  Hieron.,  ul  arl^itrar,  Beda  magis  etiain 
prxcise:  c  Bnrrabam  ftllum  ma^stri  eortim,  Lucas 
l»ro|)ter  sediiicMiem  factaAi  In  civitate  et  homicidium 
loissom  refen  in  car«erem.  i  Quin  etlam  qui  Hiero- 
lijinam  prmeuii  Hilarins.  c  Inlerpretatio  autem 
uomiais  Barnbboe  esl  paifi$  fitiu$.  > 
j660)  S.  Leo,  serm.  8,  c  9 :  <  Non  purgant  comla- 
ttiaatum  antmom  luanus  lotacy  nec  io  aspersis  aqiia 


dipttis  expiatur,  quod  famulanle  impla  menie  com- 
mittiiur.  I 

(661)  Uieron.  :  c  Perseveral  usquein  pnesentem 
diem  haec  imprecatio  soper  Judaeost  et  sanguia  Do- 
mini  non  aoferetur  ab  eis,  etc^  unde  per  Isaiam 
loqoitor  (i,  15)  :  Si  levaveritie  ad  me  manut^  etc. 
Optimam  toreditatem  Jud»i  filiis  i^liqiierant,  di- 
centes  Sanguie  ejue^  >  etc.  Paulo  aliter  Beda  :  c  Ha&- 
rel  usque  hodie  Judaeia  »ua  petiiio, .....  el  hacienua 
eam  quam  vendidere  sive  aiiimoi  seu  corporis  libei^ 
latem,  recipere  non  meruenint.  i 

(66S)  Conslanier  ineod.  ms.  nostro  Barrabam 
legitor.  Ita  in  ms.  S.  German.  2  apiid  Sabatier. 
D  (663)  De  hac  re  diibius  fuisse  et  Chrysost.  videtur 
homil.  87 :  c  Cur  flagellis  caedil  ?  aut  quasl  condem- 
nalom,  aui  qiiasi  formam  jodiclo  quamdam  ailerens, 
▼el  ul  Judaeis  gratam  rem  facerei.  i  Sed  UierOB» 
c  Sciendum  esl.Bomanis  euni  legibtis  luinisirasse, 
quibus  sanciium  est  ut  qui  cracifigiVur  prius  flageliis 
^erberelur.  I  Discedil  (qtiod  rarnm  est)  ab  Htero- 
nymo  Beda  :  c  Primiuis  ipse  Pilatus  flagellaTit,  ^i 
militibus  tradidit  iUudendum ,  ut  satiati  pcenis  ei 
opproiiriis  ^os  Judaei»  mortem  illiua  sitire  ultra 
desisterenl.  i 

(664)  Hilar.  *.  c  Caiso  Domino»  imponltur  chlamys 
eoceioen  ei  veslia  purpurea,  et  corona  spinea,  ei 
arundo  dexterae,  et  geiiu  posito  adoratu^  illudiliir ; 
aiiaeeplia  Tidelicel  omnibos  eorporis  nostiiiinltrmi- 
Ulibuaomniom  deinde  martjrum,  quibits  regnum 
seeom  eral  debitum»  sanguine  iii  cocei  flore  pei-fun- 
dllnr;  prelioaoque  propbeiarum  ac  patriarcbanim  io 
porpura  hooore  veaiiiur :  spinis  qiioque,.  id  est  coui- 


^f^  S.  BRUNOMS  EPISCOPI  SIG.MENSIS  SOi 

nms  cl  vcoeramiir.  Qiiod  auiem  corona  spinea  esi,  A  *»^«re  cum  (elle  miitum;  et  cum  guitiuiet,  notuU 


regnum  ex  peccaior^biis  coUigendum,  signiiicabat 
Sc^rum  ei  ex  amndine  datiir,  ui  justos  in  coelis, 
et  peccalores  scribai  in  ierra,  secundiiro  lUud : 
Bmine^  omn€$  qui  U  oderunt  eonfundentuu  receden  • 
letate  in  terrs  ecribentur  (665).  Bonis  auiem  Uo- 
mmus  aii : «  Qoia  nomina  vestra  scripia  suni  in 
cuBlis  [Lue.  X,  20).  >  Judai  enim  cum  aruudine 
-scribere  cousueveruni,  In  veste  vero  coccinea  sive 
purpurea,  qua  ei  caeteri  reges  utebanlur»  quocun- 
queanimo  iliud  facie.bant,  regem  iamen  eam esse 
aperiissijiie  pradlcabant.  Et  exepuentee  in  eunh  ^ce- 
perunt  arundinem,  -et  pereutiebant  caput  eju$.  Dl  enim 
Apostolus  ail :  c  Gapui  Cbristi  Deus  (i  €or.  xi,  3) ; » 
eapiit  ergo  Cbristi  aniodlne  percuiit,  qui  contra 


bibere.  Uiide  Psalmisla  :  i  Et  dedenint,  inquit,  io 
escam  meam  fel,  et  in  siti  mea  potaverunt  rae  aceto 
{Peat.  Lxv,  26). »  Guslavit  autem,  sed  bibere  noluii, 
quia,  mortis  anlaritudinem  quam  gustatiinis  erat, 
momentaneam,  et  cito  in  dulcedinem  convertendam, 
signiOcabat.  Postquam  autem  crucifixerunt  etim, 
diviserunt  veitimenta  ejui^  iortem  mittentei,  ut  adim- 
pleretur  quod  dictum  ett  per  Prophetam  dicenlem: 
c  Diviserunt  sibi  vestimenta  mea  ei  super  Ycsiem 
meam  roiserunt  sortem  (Pial,  xxi  19). »  Hxc  auiero 
melior  vestis,  quse  nec  scinditur,  nec  dividiiur,  sed 
sorte  datur,  sanctam  Ecclesiam  signiflcai,  oon  ba- 
bentem  maculam,  veirugam,  vel  aliqnld  bujusmodi. 
Et  iedeniei  iervabant  eum,   Et  impo$uerunt  iuper 


^us  diviniiatem  Scripluram  coroponi^  vei  ipsum  ^  fapiK  ejui  cauwm  jp«iiii  icripi^am:  Bij  ^1'/"*"' 

Dominum  non esse,  alicujus  Scriptura  auctotilaic      "  "    '  "*  " ""   '*"'        "^*' 

defendii<666).  £<  postquam  tilueerunt  ei,  exuerunt 
,sum  ehlamyde,  et  indueruni  venimeniii  ejtis,  \et  du- 
xerunLeum^  ut  crucifigerent.  Nequeentm  convenie- 
bat,  ui.cum  regio  apparatu  crucifigereiur,  sed  hu- 
milis  apparerei  in  habiiu,  qui  se  ipsum  humiliave- 
rat  majesiaie.  Exeuntet  autem  inveneruni  hominem 
Ci^renmum  nomine  Simonem;  kunc  angariaverunt, 
ut  toUeret  crucem  ejui.  Cyrenaeus  AaTM,  Simon  obe- 
diem  (€67)  inlerprelatur.  Geniilis  igilur  homo  pa- 
tri»  coelesiis  ba^.res,  ei  Deo  obediens,  crucem  Chri- 
sti  porlal,  de  quo  ipse  Dominus  alibi  ait :  « Qui 
vuU  venire  post  me  abnegei  semetipsuro,  ei  lollai 


crucem  suam,  el  sequaiur  me{Matth.  xvi,  24;  Luc.      raotu  el  voce  ei  insuliant,  dicentes 


Rex  Judworum.  ilunc  autem  titulnm  Hebraice, 
Graece  et  Laline  alius  evangelista  (669)  {Luc.  xxiti, 
19;  Joan,  xix,  20)  scriptum  narrat,  utomnis  Itngua 
vellegendo  conflleatur,  quodludsei  credereetconGteri 
nolunt.  Tunc  crucifixerunl  cum  eo  duoi  tatronet 
unum  a  dextrii,  el  unum  a  iiniHrii,  In  hoc  quoque 
illud  compleluro  esse  viderous :  c  Et  inier  liiiqoos 
deputatus  est  {ha,  uii,  12;  Marc.  xv,  28);  et.in 
medio  duorum  aniroalium  cognosceris  {Habacuc.  iii, 
%juxta  LXX),  »  —  Ei  pnetereuntei  Maiphemabaiu 
eum^  moveniei  capiia  iua^  et  dicentee  :  Vah!  qui 
deitruit  temptum  Dei,  et  in  triduo  iliud  remdificQt. 
Qiiasi  uisanl  capjla  roovent,  Christo  IHudunt;  et 

Salva  iemel- 


ix,  25).  »  —  Et  venerunt  in  locum  qui  dicitur  Gol" 
goiha^  quod  eit  Calvaria  tocui,  Locus  autem  iste 
sic  vocatus  est,  quia  ibi  damnati  decollabantur, 
Iblque  capitis  calvarias  amittebant  (668).  Fuerunt 
iaffien  qtii  bunc  locum  a  calvaria  primi  hominis  sic 
lioroinatum  fulsse  putarent.  Et  dederunt  ei  vinum 


ipium  el  noi  :  ii  Fitiui  Dei  es,  deicende  de  cruce.  Sic 
enim  et  magisler  eorum  diubokis  dicebat :  i  Si 
Filius  Dei  es,  miite  te  dcorsuro  (Jfa/(A.  iv,  6). » 
Non  enim  roajus  est  de  cruce  descendere,  quam  a 
moriuis  suscltare.  Hocautem  fecit  Jesua.  Gvr  ergo 
uoo  crcdunt  Judan,   enm  esse  Fllium  Dei  (670)? 


pungeniinm  qoondam  peccaiis  genlium  coronatur... 
est  enim  aculeus  in  spinis,  ex  quibus  Christo  victo- 
riae  corona  coniexitur;  1n  calanio  vero  earumdem 
geniittm  iiifirmiias  atque  inaniias  nianu  compre- 
bensa  flrmaiur,  etc.  Iii  his  autem  omnibos  Ghristus 
dum  illudilur,  adoratur.  >  Hier.  «  !stl  quaecunqoe 
•fecerunt,  licet  alia  mente  feceriut,  tamen  nobis  qoi 
credimus  sacramenla  iribuerunt.  In  chlamyde  coo- 
dnea,  opera  geniium cnienia  sustenUt ;  in  coroiia spi 
iiea  maledicium  solvii  antiquum,»  elc.  V.  Bedam,  etc. 
'    (665)   Jerem,  xvii,  i^     ^  .  -     *  — 

quunt^  etc. 

(666)  Hilar. :  t  Typica  In  ea  ratio  servatnr ;  ut  lo- 
firmitas  genlilium  corpornra,  manu  Chrisii  aniea 
comprehensa,  eiiam  iu  Deum  Patrem,  quod  capul 
cjus  est,  acqulescat. » 

(667)  Beda :  i  linposita  est  Simoni  (crui)  qui  obe» 
dien$  inierpreiatnr,  venienti  de  civitaie  Lybiae  Cy- 
ren»,  qwhwrei  interpretatur....cnm  populus  natio- 
liunn,  paganis  ritibus  dereiiciis,  vesti^ia  Dominicae 
passionis  obedieuler  ainpleclitur.  »  Uter.  quoque : 
«  Juxta  anagogen  vero,  crucem  Jesu  suscipiuni  na- 
ilones,  ei  peregrinits  obediens  portat  ignominiam 
Salvaioris.  •  V.  eitam  HHariom. 

(668)  Hleron.,  in  h.  1. :  <  Audivi  quemdam  expo- 
ftulsse  calvaTisfe  locum,  ia  quosepultus  esi  Ad«m, 
et  ideo  sic  appellalum  esse,  quia  ibi  antiqui  lionii- 
iiis  sit  eondilum  caput,  ei  hoc  es^e  quod  Apost.  di- 
cni  :  Surge,  qui  dormiiy'  eic.    Favorabilis  inter- 


Erelaiio,  et  roulcensaurem  populi,  bec  tam^  vera. 
Ixtra  urliem  enim,  et  foras  portam  loca  sunt,  iii 
quibus  iruncaninr  capita  damnatonim,  etcaltarite, 
id  est  decoUuionim  sumpsere  nomen,  »  Sunt  qui 
putenl,  Rieroiiymum  appetlare  voluisse  S.  Arobro- 
sium  in  commeniariis  au  Lucam  scribentem :  « Ipse 
crucis  locus,  vel  in  medio  ierr»,  ut  conspiciius  om- 
nibus,  vel  supra  Ada^,  Ut  Hebraei  dlspniani,  sepuU 
turam.  »   Kon  Ambroslnm   tamen,   sed   alium  iii 

.,., ,  meiite  liabuisse,  conigitur  cx  coromentario  in  epi- 

Omnei  qui  te  derelin^  D  stolam  ad  Ephes.  v,  14.  In  ea  opinione  fuisse  P:iu- 
lam  ei  Eustachlum,  constai  ex  episiola  iuter  Hiero- 
liymianas  46  ad  Mareellam. 

(669)  Hieron. :  <  Velitis  nolltis,  ludsei,  omnis  vobis 
geniium  turba  respondlt :  Jesus  Rex  Judaeorum,  hoc 
est  imperator  credentium  et  confitentiuro. »  S.  Aug., 
iract.  ii7,  in  Jo. :  «  Hx.quippe  tres  linguse  ibi  pr« 
creieris  eroineUani :  Hebraea  propier  Judseos  in  Dei 
lege  glorlRnies;  Grseca  propior  gentium  sapfentcs; 
Lat^na  propter  Romanos,  muiiis,  ac  peiie  biiinibns 
lunc  i^entibus  Imperantes;  »  Ex  Auguslino  idein  iis- 
dem  lerme  verbisBeda. 

(670)  Hieron. ,  in  h.  1. :  t Quidesl  plus  decnice  adhuc  ' 
deacendere  vfventem ,  an  de  sepulcro  itioriHum 
resurgere  ?  Resurrexii  ei  non  creiildisiis.  Ergo  si 
lamen  de  cruce  desceiideret,  non  crederetis.  Sed 
mihi  hoc  videntur  d%roones  iinmritere.  t  Auffusi. 
quoqoe,  iract.  57  in  Jo.,:  i  Quideimagnum  foit  de 
crMce  descendere,  qui  potuii  de  sepulcro  re^wge- 


51)^  COMMHENT.  1«  MATTH. 

itec  eHJin  verba  n«n  ex  se»  sed  diabolico  afilam  A 
dicebanl  132  ^^^^  (^^0*  ^^i»  ^""n  ^  dUbobis 
YJnci  sefliiebdU  et  crucis  virtutem  ferre  non  poie- 
rat :  et  idcirco  Cbristi  passionera  impedire  eonabai- 
tur.  SimiHler  et  priHdpe$  $aceriio(um  iUudenle$  cum 
urikii  et  $enioribu$  dicebant :  Alio$  $atvo$  (ecity  $e 
ipsuin  non  pote$l  $alvum  facere*  Si  Rex  Jerael  eil, 
deseendat  nunc  de  cruce,  ei  credimue  ei ;  confidit  in 
Denm^  liberet  eum  nunc^  $ivuU.  Dixit  enim^  quia 
Dei  Film  $um^  Jdipsum  auiem  et  lalrone$  qui  cfuct- 
fd  eranl  cum  eo  improperahanl  «t.  Ideui  dicunt  oni- 
nes,  quia  eodem  spiritu  loquuiitor  omueft.  Proiuit- 
tont  Be  credere,  si  de  cruce  descendat ;  q^i  si  de 
cnice  descendisset,  nos  a  morte  nou  liberasset.  Uiide 
nors,  inde  vita ;  per  lignom  mors  veuii,  perlignum 
vita  redit.  JdecKiue  Domiiius  de  cruce  descendere  B 
nolttii,  quia  mundum  per  crucem  redimere  Toluit» 
A  ieita  autem  fiora  tenebras  (actm  $unl$ttfer  univerm 
um  lerram,  ueque  in  horam  aonam.  Ubique  tenebne  . 
fiHni,  sole  justiti£  obeunte.  Sicut  eo  nascente  illu' 
minaius  est  mundus,  el  populus  qui  sedebat  in  te« 
Debris  vidil  lucem  magnam ;  ita  eo  morienle  obscu- 
raius  est,  et  ignorantix  tenebris  inlerius  obvolulus 
esi,  quia  «caecitds  ex  parle  contigit  in  Israel  {Rom^ 
XI, i5).  I  Quo  ¥iso  miraculo  alter  latronum  credi- 
(lit;  et  cum  prias  eum  simul  cum  socio  despexisset» 
posiea  illum  defendare  coepit,  dicens  alteri,  ut  alius 
efangellsta  refert :  i  Neque  tu  tiroes  Deum  quod  In 
eadein  daraaatioao  es  {Luc.  xxiii,40).  >  Sic  igitur 
prias  ambo,  postea  aJtcr  et  noo  ambo  improperabant 
ei  (672).  Et  eirca  horam  nonam  ciamavit  Je$u$  voce  C 
ma^na  diuns  r  Oeli^  heli^  lamaeabaetkanif  h^  CMlt : 
Deut  meu$ ,  Den$  meu$^  ui  quid  dereliqui$t$  me  f 
Hoffloest  qui  loquitur,  et  qui  se  derelictum  dicit. 
CorpDS  amHa,  ^«od  eat  Ecdosia,  seeunduro  quo»- 
dam  a  Deo  derelictuni  dolet  (673) :  fpse  enlm  se- 
cnnduro  se  nonquam  a  Deo  derelinquitor :  nemo 
enim  derelinquitur  a  Deo,  nisi  ille  qui  peccat.  Quo- 

re.  I  S.  Gregor.y  hom.  21  in  Evang. :  c  Qiii  docnieo 
(iescendere  noluit,  de  sepuicro  surrexit.  Plua  igitur 
fuii  de  sepulcro  aurgere,  quam  de  eruee  deseen- 
<iere?  Plus  fuit  morteai  resurgendo  deatruere,  quam. 
TtUm  descendeodo  servare.  > 

(671)  Hieron.,  de  dttinonibua  loqueos  :  c  Slotim 
enim  ai  cruciQxus  est  Dominwi,  semierttnt  virtotem 
(riicis,  et  intellexerunt,  fractas  esse  vires»  et  hoc 
^gnnt,  ut  de  crttcedeseeiidat;  aed  Dontinns  scleus  D 
adversariorara  insidiaa,  perjuanot  iii  patibulo,  ut 
iialiolum  deslruat.  » 

(G72)Uieron.,iA  b^l.:  iHieper  tropuro  quiappeila- 
I  ir  (riX^tg  pro  uno  la  irone  uterquo  iiiduei  tur  hlaapbo» 
'«^se.  Lueao  vero  asseril  qood  aliero  blasphemante* 
aiter  confessus  sit,  et  e  contrario  iocrepatiei  bla  • 
^piiemantem  :  noo  quod  diserepent  Evangolia»  oed 
quod  primura  uterque  blaspbeinavent,  debinc  sole 
rugienie...  uutts  crediderlt  in  iesvm,  et  priorem 
ttegaiionem  aeqoeoii  confessione  emendaverit,  > 
S.  Auibro&ios,  i.  x  in  Lucam. :  c  ForUsao  et  iste 
prius  coiivtciatHs  est,  sod  repente  conversus.  >  Aug. 
Umenlib.  ih  De  consemiu,  cap.  16,  unum  taiUum^ 
niodo  blaspberaasfie  Gbristum  vult,  ei  Hatibaettm  ei 
ilarcum,  c  Iweviter  persiringenCes  bunc  locnm»  pltt^ 
ralcin  uumeniui  pro  stiigulari  posuiaae. » 

(673)  S.  Leo,  serm.  16,  DePass.  Domiiii,  cap.7  : 
( IHifiiiQus  Jesui  omnia  ia  se  corporia  aui  membin 


—  PARS  t V,  CAP.  XXVIL  50« " 

ties  enim  peccamus,  toties  aDeo  derelinq^imur. 
Hoc  enim  Domuvoa  ipse  signlflcat,  eum  mox  de^^ 
psalmo  lubinferens  ait :.  c  Longe  a  aaloie  moa  {P$aL 
XXI»  2).^  I  Subaudituf,  c  supt  haec  verba.  i  Cnjiui 
ergo  sunt?  Vis  audirepiiiMS^  <  Verba  dereiictoniBi  * 
roeorum  :  i  ac  si  dicat ;  c  U9C  verba  ego  non  di« 
xissem,  nisi  pro  detictia  meoram  fidelium  doluis- ' 
sei9  (674).  >  Doleo  ^olem»  qoia  qiios  tam  dura  el 
amara  morte  I)eo  reconciUo»  propier  peeeita  quae 
agunt,  iteruni  a  Deo  dereliuqui  el  ad  morteml^- 
dere  video.  Qtudam  auim  itlic  $tant€$  ei  atidfeii/ai, 
dicebant :  EHam  vqcat  i$te,  Mon  omoea  (675)^  sed 
quidam  boc  dicebaot,  il|i  scilteei  qui  b«c  verba 
iion  intelligebaot.  Et  continuo  currene  unu$  ex  €ta, 
acceptatu  epon^am  imptevit  aceto^  et  impo$uii  aricn-  \ 
ditti,  et  dabat  ei  bibere*  Continuo,  Jnquit,  ut  Dorti- 
nus  dixit»  c  sitio,  »  sicut  Joaiinea  evangetista  scri- 
bit  (Joan.  XIX,  29),  currens  unus  ex  eis  implevil 
spongiam  aceio  et  dabat  ei  bibere.  Mon  enim  ace- 
tuifi»  sed  Qdem  Cbristus  sitiebat.  Synagoga  tamen 
hoc  dabat  quod  babeba^  (676)*  Huxd  enlm  acoittiA,  , 
nisi  eorum  doctrina  amara ,  acetosa,  erroneo  ei 
venenosa  ?  Uuid  vero  spongia ,  nisi  eorum  eordai 
fraudulenta^  et  laiebrosa?  At  vero  arundo  cum 
qua  scribitur,  ipsa  Scriplura  intelligitur»  Quid 
ergo  iilud  factum  signiflcavii,  nisi  quod  Synagoga 
pravam  doctrinam  et  b^reiicam  potionem  usquo 
bodie  oogitare  et  scribere,  et  contra  Cbristttm  ioiiui 
et  effuodere  non  cessat?  Alii|  vera  dicebant :  Sine^  : 
videemid,  an  viniat  EUa$  tiberan^  eum.  Hoe  iUi  di- 
cebanl  qui  Bon  inteileieranl  quld  Christi  verba 
signifi^ent,  quibus  modo  superiua  dixerat :  Eti^ 
Eli,-^Je$u$  autem  iterum  claman$  voc$  mo^iia,  emisti 
sptn/vm(677).  In  poiesUte  enim  habebat  et  vivere  el 
mori,  aicoi  voldl>au  Unde  el  allbi  ait :  c  Nemo  tol* 
lit  a  me  animam  meam,  s^  ego  pono  eam,  el  ite-  ' 
ram  sumo  eam  (Joan»  x,  18).  >  —  Et  ecce  uium 
tmpH  aetiMim  at  1«  dua$  13S  T^*^  *  $umma 

transformans,  quod  olim  in  psalroo  eructaverat,  id 
in  soppllcio  erocis  sub  redemptorum  smnrum  voeo 
ctamabat  •  Deu$^  Dtu*  meu$^  etc.  c  Vox  in  doctrina 
est,  non  qoereia.  > 

(67i)  S.  Ambr.,  scrm.  5,  ItfPsal.  cxvm  :  t  ChriJ 
81«  m  se  derelictum  manifestat  propter  nos,  quoram 
peccata  portabat.  > 

(676)  S.  Hier.  c  Kon  oinnes,  sed  quidam,  quos 
arbilror  mitltos  fuisse  Romaiios,  non  intelligeniea 
sermoiiis  Hebraici  proprietatefn.  i  Idem  babei 
Beda. 

(676)  flior. :  c  Usqiie  hodie  Jodaei  et  oronesincre- 
dnli  Domiiiicae^  resurrectionis  aceto  el  felle  potanl 
Jesum.  I  Beda  :  c  Dabant  quod  essent.  Judmi  quo* 
qne  ipsi  orani  «cetttm,  degeuerantes  a  vino  proplie* 
tarttiH  et  palrlarcbaram,  lanquam  dc  pleno  vase,  do 
itriqniiate  mundi  bojos  impleti,  cor  babeiiies  velul 
spongiam,  eavernosia  quodammodo  atque  tOTiuosia 
latibulis  frauduleiitum.  > 

(677)  Beda  :  c  Quod  aiilem  dicit  :  Emmt  ipfrt- 
lum,  ootendil  diviiie  potesiatis  esse,  emiltoro  spi* 
ritum ;  ol  ipso  quoque  dixeral  :  Nemo  poteet  tol' 
lere  animam,  >  etc.  lioc  iile,  ut  solel,  ex  Hieroiiymo» 
qttl  pariler  ad  h.  I. :  c  Divioxpoteatalisiiidrciuuiost,' 
eroiitere  spiritima,  ut  ipse  qooqiie  dlxerat :  ^ema 
poteet  lottere  animam  meam  a  m#,  >  ole.  idem  fermo 
h$J$tX  Hier.;  in  episi*  ad  Hedlb«,  qui  1. 


u$fu§  d^tum  (678) 


S.  BR|}NONIS  EPISCOPI  SKMG.NSI? 


m^ 


et  Itfta  mola  at;  et  pelm  ^  ieph,  qni  et  ip$e  disctputut  erat  Jesu.  Hic  accettit  ad 


sdMir  fNftf;  et  mommenta  eiperta  tunt;  et  multa 
carpcra  etmiAenm  qui  dcfmkraHt,  turrexetunt^  H 
OMuniet  de  matiHmentkt  patt  returrectionem  tene^ 
nuii  tn  eaiMam' Civitaiem^  et  apparuerunt  muUit. 
Vo6e:€brwii  imiTenturelemenUi;  et  slmul  cum  eo 
Tult  dissoivi  atque  flntrf  omnls  creatuni.  Velum 
tempii  sclfldliar;  apptreni  Saneta  Bsnetortnn,  et 
stthlatQ  ▼elAmiiie  Yetere  ^  melaniur  fundamenta 
Scriptumum*  MoTetur  terra,  scinduntur  petrse;  ot, 
quia  Jjidsi  in  soa  iftfideittatelhmnobiles  perstileront, 
gantiles  ab  infideliiate  mofeantur,  et  ad  ftdeui  cur* 
rant,  et  ad  doctrin»  evangelicn  pluvtam  hao* 
rietidam  ,  corda  prius  dura  et  lapidea  ape- 
riant  (679).  Corpora  vero  qwB  resurgunt  Teram 


PHatnmt  et  petiit  corput  Jetu.  Tunc  Pitatut  juttit 
reddi  corput.  Quia  enim  iste  Joseph  dives  et  nobilis 
erat,  ideo  Christi  corpus  tam  facile  a  Pilato  potuit 
impetrare  (681).  Et  accepto  corpore^  Joteph  involvit 
iliud  in  tyndone  munda^  et  potuit  iUud  iu  monu- 
mento  tuo  novOf  quod  excideral  tn  petra^  et  aduolnt 
taxum  magnum  ad  ottium  monumenti^  et  abiit.  Do- 
cel  nos  Joseph,  qualiter  Christi  corpus  suacipere 
debeamus ;  docel  nos  inuiido  corde  et  pura  coo- 
&cientia  (682)  illud  suscipere,  quod  ipse  Id  ^n- 
done  munda  involvit,  et  in  novo  monumento  poniu 
Erat  autem  ibi  Maria  Magdalene  et  altera  Maria  te- 
denlet  contra  tepulcrum.  Merilo  eis  Dominus  post 
resurrectiotiem  suam  prius  appaniil,  quas  sic  eum 


Chrittl  resiHrrectionem    testanlur.  Centurio  aftftfm  B  custodiebant,  sic  eum  videre  cupiebant;  et  quia 


et  qui  atm  eo  erant  cuttodieniet  Jetum^  rtto  terrce- 
matUfethitqua  fiebant^timuerunt  valde^  dicentet: 
fere  iki  FUtns  eroi  li(e.  Gentiles  credunt»  Judaei 
permint  Diconl  Judasl,  tecundum  legem  debel  moW, 
quia  FUittm  Dd  te  fecit.  Dicant  geniiles !  Yere  Dei 
Filiut  erat  itte,  Magnus  homo  iste  centorio  qui  Je- 
6om  morientem  costodlt.  Erant  autem  ibi  mulieret 
mutiw  a  (oHge^  qnm  tecuiw  erant  Jetum  a  Galilaa^ 
minittra$itet  m;  inter  quat  erat  Maria  Magdaiene^ 
et  Maria  Jacobi^  et  Joteph  mater^  et  mater  filiorum 
ZebedcH.  Isl»  eoim  inolieres,  qu»  Christum  pio 
amore  oeciitaB  luerantf  etlam  in  inorte  eum  non 
retiaquehant  Haec  est  autem  illa  Maria  Magdalena, 
de  qua  Dominus  ejecerat  septem  daemonra;  illa 


eum  jam  videre  non  poteranl,  anie  ipsins  sepulcrum 
sedebant.  Motabanl  locum  quem  frequentare  vole- 
banl,  et  a  quo,  si  fleri  possei,  recedere  nolebanu 
Taedet  ]am  JudaH)rum  audire  blaspbemias  :  conve- 
ntunt  Iterum ;  rogant  Pilatum  ut  sepulcnim  custo- 
diat,  quasl  in  sepulcro  teneri  valeat  qui  ubique  est 
etoninia  contlneU  At  ilk  jam  fatigatns,  et  eosjam 
audire  conteronens  t  Ite^  inquit,  et  cutiodiie  ticvt 
tciiit.  Vadunt,  illi,  sepulcrum  munluiil,  castodes 
ponunt,  lapidem  signanl;  et  lam  diligenier  omnia 
faciunt,  ut  et  ipsi  quamvis  nolentes,  sibi  tamea 
tesies  sint,  Dominum  resurreiisse;  et  nutlo  roodo 
sic  positum  furarl  potuisse  (683). 
CV.  (Cap.  XXVm.)  Vetpere  autem  Sabbati,   qute 


vero  attera  Maria,  mater  ejus  fuit,  id  est  soror  ^  tucetcit  in  prima  Sabbati  vemt  Maria  Magdalene  ti 
mairis  e|us  (686).  Cum  tero  autem  [actum  ettet^  altera  Maria  videre  teputcrum  (684).  Vespere  (685j 
vetiil  quidam  homo  divet  ab  Arimathieaf  nomine  Jo^     enim  qui  el  vetperut  dicilur,  slella  est,   quae  alio 


(1^78)  Hier. :  cVelum  tempUscissam  est,  et  omnia 
Irgis  sacramenta  quae  prius  regebaiitur  prodila  sunl, 
auiue  ad  gentiuur  pojittluin  iransicrunu  »  V.  euist. 
ad  Hedib.  1:  all. 

(6i$)  Hilar. :  c  Petno  scissae  sunl :  omnia  enitn 
tum  valida  et  forlia  penelrans  Dei  verbum,  et  po- 
testas  aeiernae  virtutis  irruperat.  »  Uier. :  i  Mibi  vi- 
detur  terraemotus  et  rtliqua  typum  ferre  creden- 
linm»  quod  pristinis  errorum  viliis  dereliciis,  et 
cordis  emollita  durilia,  qui  prius  similes  erant  tu- 
inaiis  morluorum  pqatea  agnoverinl  Creatorem. » 
Idem  habet  fieda.  Vid,  S.  Leoncm,  serm.  2,  8, 10 
De  pass. 

(680)  Hieron.  ad  v.  55,  61 :  c  Consueiudinis  Ju- 
daicae  fuit,  nec  ducebaiur  in  culpam,  more  geniis 
aotiquo,  iit  mulieres  de  .^ubstantia  sua  victuin  at- 
que  vestitum  prjcceptoribus  ministrarent . .  •  roini- 
atrabant  autein  Domiiio  de  substaniia  soa...  Vi- 
deamus  quales  coinites  habuerii»  M^riam  Magdale- 
nain ;  a  qua  seniein  dsmouia  ejecerat,  et  Hariam 
Jacobi»  et  Joseph  mnrein,  maierteram  suam,  soro* 
roiu  Mariae  inairis  Domini,.et  matrcm  fiUorumZo- 

liedKi Caeieris  relinqueiitibus  Dominum,  inu- 

lieres  in  ofiicio  perseverant,  exspeciantes  qtiod 
promiseral  Jesus;  ei  ideo  meruerunt  primae  videre 
resurgentein. »  V.  Aii^.,  lib.  iiiDe  cons.,  c.  21. 

(681)  Hit^ron.  :  c  Dtves  referiur.uon  de  jactantia 
scriptoria...  sed  ut  ostendat  causain,  quare  a  Pi- 
lato  corpus  Jesu  poluerit  jmpetrare :  pauperis  enim 
ei  ignoti  noD  erai,  |ad  Pilatum  praesidem  Romanae 

Eestatisaccodereetcrucifixi  corpos  impeirare.  » 
Hieronvmo  haec  eadem  Beda.. 

(682)  Hier.  :  i  Possorous  auieoi  juxia  inteUigea* 


tiam  spiritaalem  et  boc  aentire,  qnod  corpus  Do- 
mini,  non  auro,:  gemmis  et  serico,  sed  iintearoine 
puro  olivolvcndum  sil;  quanquam  et  hoc  significet, 

'   quod  ille  iii  slndone  munda  involvit  Jesuin,  qul  pura 

'  inente  eum  susceperit.  »  Eadem  Beda. 

(685)  Hilar. :  <  Metus  furandi  corjioris.  et  sepulcri 
cnsiodla  atque  ohsignatio,  stultitiar  aique  infideli- 
tate  teslimonium  esi ;  quod  signare  sepulcram  ejos 
voluerint,  cajos  praecepio  con^pexissent  de  sepolcro 
inortuum  suscitatum.  »  Hier. :  c  Non  suffecerat  prin- 
cipibus  sacerdoluro,  et  scribis,  ac  Phariseis  cruci- 
flxisse  DoiAinum  Saivatorem,  nisl  seputcrum  cusio- 
dirent,  cohonem  acciperent,  signarent  lapidem,  et 
quantom  in  illis  est,  manum  opponerent  resvrgenti; 

D  ut  dillgentia  eorum  nostrae  fidei  proficeret.  Quanto 
enim  amplius  reservalur,  tanto  magis  resurrectioiife 

.  virius  ostenditur:  unde  et  in  monumento  novo  quod 
excisum  fuerat  in  petra,  eonditus  est:  ne  sl  ex  nmi- 
tis  lapidibus  aediflcatum  essei,  sufifossis  tinntti;  fun 
damentis,  ablatus  furte  diceretur.  »  Haec  sed  imiti* 
iata  habet  Beda.  *  • 

*(684)  Est  homitia  Mneli  Brunonis,  at  rdiquae 
£miseno  altributae  in  Sabbato  S. 

(685)  Barontiis  ad  an.-Si,  niim  167,  tocam  hunc 
perdifiioilem  vocat,  c  ei  qiii  scdulum  poslulet  exa- 
clumquo  studium;  cum  etin  eo  non  parom  fatigata 
fuerint  doctissimorum  virorom  ingenia. »  A  Laphle 
dtfficilem  bic  dicii  esse  <iitli/o<^i«m :  sed  prae  cxieris 
InterpretitMis  Maldonatus  ad  b.  I.  seribit :  cHic  lotiis 
Ideo  omnium  interpretum  senteniia  difliclUMmis 
judicatiir,  quod  ei  ipsa  per  se  verba  obseura  siot, 
et  neque  alii  evangelistae  cum  Maithfto ,  neqiie  ipse 
secum  Mauhsetis,  neqaciuler  se  aliii  neque  Marcus 


300  COMMENT.  UN  UATTIL 

ttom.ne  tuciftr  |34  voeatur.  Ei  hesptnu  qulJMn* 
sive  vttsper  vecaiur  in  fine  iftei,  ludfer  vero  in  prin- 
cipio.  Sxpe  eiiin  qaando  orilur,  |  arvissinio  inler- 
TaUo  soiem  praeeediL  Quod  aulem  evangelisu  boc 
de  5(eUa  inielleierii,  ex  eo  apparet,  quod  reminino 
geaere  dixit»  qum  lucescit  in  prima  Sabbaii ;  ad 
qnod  enim»  nisi  ad  steilam,  qum  pronomen  reTera- 
liir?  SabhaiuM  autein  ununM|iieroqne  diem  voca- 
bant  Dieatur  ergo  :  Vespere  aulem  Salibati  appa* 
renle,  id  esi  iila  stella  quae  vesper  et  lucifer  voca- 
tur,  jam  dieni  proxiihaiu  uuntiante :  non  aul^m  i(lam 
dicoqiue  apparet  in  fiue  diei,  sed  illam  .qu«  yide- 
lur  ifl  principio»  id  est  qux  lucescit  in  prima  Sab- 
liaii;  boe  est  qux  iucere  iiicipit  in  prima  parte 
primi  diei ,  qui  nunc  dies  Dominicas  appeliatur. 
Yimi  Maria  MagdaUm  et  aliera  Maria  ndere  u- 
pmcrum»  Hanc  enim  sielbimy  quia  cxieris^  ciarior 
esl,  iier  a^entes  obsenrare  solent.  Hujiia  igitur 
tii^io  bae  sanciae  mulieres  ad  sepuicrum  Yciiire  coe- 
perant  i  Et  valde  mane  cuni  adbuc  tenebrx  C8~ 
sent  (Joan.  xk,  1),  »  ut  loaniies  ail,  sole  tanien  Jam 
orienle  (686),  «t  Marciia  dicit,  veniunt  ad  monu- 
inentuiD.  Prius  enim  sit  orUis  soiis  quam  recessio 
lenebrarum.  Polest  autem  el  aliier  dici,  ut  non  de 
teipeie  diei,  sed  de  vespere  noctis  intelligatur  i 
iMbeteoimetnoxsuum  vespere»  quod  aurora,  vei 
crepusculum  dicitnr.  De  quo  vespere  ait  Mojses  : 
<  Facinm  est  vespere  et  mane  dies  unus  {Gen.  i»  5).  i 
Qttod  81  de  vespere  diei  Intelligator,  nox  tota  relin- 
qtiitur.  Uude  quidam  expositores  toluin  diem  simul 
cum  oocie  sua  unum  diem  compolant;  et  ita  flt 
vespere  noclis  cum  mane  diei,  dies  unus ;  et  quam- 
▼isegobocin  Oeiiesi  (€87)  aliler  exposoerim;  U- 
men  hic  inleUectos,  propter  baec  Evangelii  verba, 
modo  mihl  magis  placet.  Dicalur  ergo :  Vegpene 
«HMi  Subbaii^  id  est  vespere  nociis  SabbatL  vewi 


^  PAUS IV,  CAP.  XXVIH.  *» 

AMaria  MaffduhM4i  ahma  Mar^  sHd4r$  MpfUcmm '^ 
iUa  videllcet  bora  qum  Inceaeit  in  prif¥i  Sabbati, 
idest  io  prtmaparte  dieMWg).  AmbsaattlemMarift 
vocanlur»  qtiod  euU»  nmi*  («89)  inierpreutur.  Dum 
Iglliir  slell»  tertiam  seqiMiotur ,  ei  oiflMil  eolem 
Juititta  qumreie  veulunU  Du«  euiem  al^  4m 
sunt  EcdesuB,  Judmrum  (iciMcel  et  gentiiun,  qom 
ccilliua  iUuikiaim».  mMttoriim.  r^rroctionem 
pvmdieaiil.  £lr  acee  $arrwma$u$<faeim9  4$t  nui§tm. 
Nagnuft  enim  lenmmoius  (MC^)  fit»  quaodo  iu  bis 
duabua  mulierlfaus  UaU  ulfiuaque  pofMili  jvolttiiido 
ad  CbsistiUH  concurrtl.  Aa§etu§  fitfm  Damiru.  dfi* 
$eemtit  4e  cmh^  at  aceedana  remM  (apM^m*  $t  u* 
debat  eufer  eum.  Hic  eoim  angebis»  EecleM»  prm* 
dicalores  significat»  »d  qnoisim  voee^  terneniotns 
y  fiuni ;  quia  peccatores,  qui  terra  voeantur,  eorum 
prsedlcationibos  «b  infideUtaie  ad  fidem  transeont« , 
Isti  autem  lapidem  revolvunt,  Scripuiras  exponiini» 
ubulas  aperiunl,  et  legem  qurn  in  eU  scripu  erat, . 
omnibus  revelant :  sedeol  antem  super  iapidem  t ; 
qoia.  intelligunt,  el  io  poteatale babeniqttSB  bi  Ur 
buiis  Uipideis  sciipU  cofitineMirf  t^at  autam  a$pe^ 
ctu*  ejui  iicut  lulgur,^,  et  v^e^meuta  e^u.  eifiut  mtt* . 
la  altero  igitur  terrebat  majos»  ei  in  aUero  HUii< . 
cebat  booos  (691).  Uiinc  autem  iniitaotiir  pne^ 
dicatores,  quando  malis  etiamiium  igoem»  Imh. 
nis  vero  «teraam  feiiciuiiem  promittoou  Uaite 
et  cuslodes  territi»  et  velot  mortoifacti^dicuBlur; 
mulieribus  vero  dlcilqr :  Molite  Umere  vo^  (fi9ft)»  llli 
timeant,  quibos  Ignis  et  Airor  paratns.  esl;  vop  aur 
C  tem  135  ^'  limealis»  qu«  vestroa  aocioi  el  amip 
cos  videUs.  Scio  enim  quod  Jleeam  fui  cmc^taii  «01^ 
qumritiSf  idooque  sexios  ciius  limeEe  noa.debeiii» 
iVos  e^t  kic :  vldelicet  pra;sentia  corporia^  qili  ubi-. 
que  esL  poienliii  divjniutia.  Sed  ubi  credknus  tunc 
eum  fuisse  ?  Ego  quidem  faclle  crediderim  eum  tuac 


ip9f  secuin  convenire  viJeantur ;  •  qoud  allatis 
eTangeiistaruin  verbis  postea  exponil. 

(686)  vi,  i :  Et  mlde  mane  una  Sabbalorum  ve* 
mni  ad  monamen/ttm,  orlo  jam  ioie. 

(687)  In  edil.  Rom.  S.  Brunonls,  pag.  %t.\. 

(688)  MysUco  bic  omnla  explicat  Cbrys.  ser.  74, 
75,  etc.  Joxta  litteralem  sensum  agitur  de  conci- 
lisndis  bis  evangeiistarum  locis  :  1»  c  Vesperc  Sab- 
l>ati  quae  lucessit  in  priroa  Sabbati.  2*  Cum  iransis* 
letSabbatum  vaide  mane  una  Sabbatorum,  orio 
jam  sole.  3«  I3na  antem  SabbaU  diluculo.  4»  Valde 
ttsnjB  cum  adbuc  teiiebne  essenl.  t  Auctor  dutis 
etplicaiiones  proponit,  primain  ut  vespere  stella 
Mgniiicetur,  qiiae  ciim  m.ine  eUam  appareai,  raatu- 
liuum  tempos  bic  significet :  secundam,  ot  quemad- 
modam  dies  tial)et  suum  eero^  id  est  flnem  diei , 
iu  nox  babeat  eero  suuin,  id  est  nocUs  flnem,  Mem 
ac  principium  diei;  utramque  banc  exposiUonem 
proposuit  Baronius  I.  aU.  cumque  objectuin  sibi  esset 
adversus  primam  explicationem,  in  Graeeo  esse  ^t 
qiMS  vox  stellam  significare  non  potest ;  Graeco 
lexui  detrahii,  et  condudit :  c  Sl  tsta  non  placei, 
seqtteadum  in  bis  prae  caeteris  inUrprelibus  proponi- 
mus  Maldonaiura  :  i  iu  in  postrcma  editlone.  Mal- 
donati  autem  sententia  vix  difiert  ab  altera  aueto- 
m  nostri,  nisi  ouod  magis  eam  explicat  et  eonflr- 
ijf^i  (quara  ampleeUtur  etiam  Menocbius,  Ub.  viii, 
y.C.  e.  i,  n.  ^  aliiqne).  Mimiruin  cum  In  Graeco 
lU  9^i  9a6€«Tttv  Hro  Sabbaiorumf  id  esl  posl  Sabba- 


tum  proprie  dicturo,  et  finiu  hebdomada;  idem  dl- ' 
oere  MatlbaBom,  aique  Marcum  cum  tramistei  Sab- 
batum ;  mane  una  Sabbatorum^  id  est  iUucescenie  die 
prima  Sabbatorum  allerius  hebdoinadis,  ortojam 
sole,  radiis  ejus  coelum  allquanto  iUustranUbus,  ut 
ex  Entbymio  explicat  a  Laplde;  vel  sole  jam  ort6  et 
apparenie  quando  finito  lUnere  ad  monunientuin 
pervenere,  ut  interpretatur  Dionysius  ^lexandr,  [f^ . 
epist.  ad  Basilidem.  V.  etiam  Jansenium  Conc. 
c.  145,  caeterosque  interpretes. 

(689)  Isidoros,  OrigM  l  vii,  c^  10,  Maria  iiuer- 
D  preutui   iUuminatrix   aut  stelta  maris,    Sic  eniin 

postea  S.  Bernardiis  bomil.  3  sup.  Miss.  est, 

(690)  Bcda  :  c  Terraemotus  significat  corda  car* 
nanum  per  fidcm  |>as8ionis  et  resurrecUonis  concii- 
tienda  ad  pfRnitentiam. » 

(691)  Beda  :  c  Qui  et  terribijis  ad  damnanduiii 
reprobos,  et  benignus  esset  ac  blaiidus  ad  coosolan- 
dos  electos.  i 

(692)  Praedare  Hilar. :  c  Angelos  Doniini  de  coclo 
descendens . . .  mlsericordiae  Dei  Pairis  inslgne  esi, 
resurgenU  Fi1io  ab  inferis.  Virtutum  cociesUum 
ministeria  mittentis.  >  Greg.,  bom.  21  in  ETaiig. 
c  In  fulgore  terror  Uinoris  est ;  in  nive  antem  blan« 
dimenium  candoris.  (}uia  vero  oninipotens  Deus,  el 
lerribilis  peccatoribiis,  et  blandus  est  justts,  recte 
lestis  resnrrecUoiils  ejus  angelus,  et  in  fulgure 
vultus,  et  in  candore  babllus  demonstratur,  \ix  dz 
ipsa  sua  specie,  et  terreret  reprobos ,  et  mulcerei 
pios.  I 


511  .        S.  BRUNONIS  ePlSCOPI  SIGNIENSIS 

mairefDTliitaim,  qme  ptuft  eeiertt  doloce  dBicia,  A  quem  nQnJesofn,  ted  borulennm 


eiie 


^  mnrreelforiem^  ei^petfUbtU  Qnid  enlm»  ai  boc 
etangelist»  non  dieanlf  Non  enlm,  m  JoQnnea^t 
ornnia  e]ns  faeta  acHi^ta  smii.  Inde  vero  redSeBs« 
prirao  apparuh  Mbriae  Na^alenff,  qnam  Ipaia  apo- 
sfofia  Tet  aliqdnNis  ailto.  Ikpe  iQiero  reoipial  qni 
Tttlt :  ad  eredendnm  anfem  nominem  compello  (6d5)» 
Seqnitor :  Surrextittan^  Hm  tUxii:  nnks  et  w4me 
lotim  «01  poninn  em  Domiaui.  Nam  el  Ecoleaan 
deeiores  s»pe  noUs  loeom  ootoHtuiit  in  qoo  Domi- 
nns  posttns  fneral,  ditm  saniolanim  eiompla  Scripia- 
rarmn  exponenles,  obi  ejoa  naiivhaa,  paasio  el  re* 
sorreelio  sil  prophelaia ,  oos  doeenu  Yts  videre  to- 
com  In  quoDominas  posiloa  Aieral,  lege  in  psalmis : 
c  Bgo  dormivi  el  somnom  cepi,  et  resorrMi»  qoo* 


pttl.iba. 


Quem  cum  voce  cognovissei,  accessil  ad  cum ;  et 
quamvis  ei  dicerel :  Noli  me  lan^re^  tentiii  u- 
inru,  el  oscolaU  e&l  pedes  ejus.  Tunc  el  ali»  mulic. 
re&  veneronl :  plures  enim  Lucas  ruisse  comoiemo* 
rai  (Imc.  xmv»  10) ;  quas  cum  Dominos  beoigne 
snlulasse^  ipsae  qooqoe  tenuerunt  pedes  ^us.  Unde 
ei  bic  sobdilor  :  Et  ecce  Je$u$  occurrii  iUii  dicem : 
A9ele :  illm  autem  acceueruni  et  lenueruni  pedet  e/Ni, 
el  eutaraeerunt  eum.  Tune  ait  illis  Jesu$ :  Noliie  /i- 
mefe;  itOf  nuntiale  fratribue  meis  ut  eant  in  Gali- 
laam:  ibi  me  videbunt.  Gerlae  itaqoede  rcsorreclione, 
jam  Aon  sicol  prios,  Dominom  demonuineniosubla- 
tom  aBnonliani,  sed  el  eum  se  viJisse,  el  com  eo  se 
locotas  esse  afBrmanl :  dicont  dtscipulis  oi  ndant 


niam  Dominus  soscepU  me  (69l).t*-^  Et  cito  euntes^  B  in  Galibeam»  ei  jbi  eom  videboni,  sicut  praedixefai. 


dicUe  diseiputk  ejus,  quia  surrexitt  et  eece  prteeedet 
roe  in  GaUtaam ;  ib%  eum  otdebitie :  eece  pretdixi  vo- 
bie.  Ecce  molier  qoae  foerat  janoa  mortis'»  prima 
prttdical  resorrectionem  (695),  ei  ostendil  januam 
vlfie.  In  ealilaeam  prseedil  Dominos  ibiqoe  diacip»- 
los  exspeclat;  qnia  lone  sancli  Deom  videbunt, 
quando  in  palriam  reversi  foerint.  Galilaea  namque 
apostolorom  palria  loit ;  onde  et  <  viri  Galilaei  • 
(Act.  I,  li)  djcontor.  Ei  exieruM  dto  demommento 
eum  timore  et  gaudio  magno,  curremes  nuntiare  disci» 
puHsejus.  Marcus  autem  dicil  qood  fngientea  de 
monomenlo  {Mare.  xvi,  8),  qoia  terror  invaseral 
eas,  nemlnl  qnidqoam  discerunt.  Per  quod  dator  in  • 
lei!lgi,  qula  prios  de  visione  angelonim  nlbil  dixe- 


Quic  cum  abiissentt  ecce  quidam  de  custodibus  vene- 
runt  in  civitatem^  et  annuntiaverunt  prineipibus  saeet' 
dotum  omnia.qwB  facta  fuerant.  Et  con§regati  cmm 
semoribus^  connlio  accepto^  pecuniam  coplosam  de* 
derunt  militibue^  dicentee  :  Dicite  qwa  disciputi  ejia 
nocu  eenerunt^  ei  furati  suni  ewm^  nohis  domdeiKt- 
bus  :  et  si  hoe  auditum  fuerit  a  premde,  not  tuade- 
bimus  ei\  et  seeuros  vos  faciemus*  At  t7/f,  eccefHa 
pecuniaf  feeetunt  sicui  erant  edocti  :et  divulgaim 
est  verbum  istud  apud  Judteos  usque  in  hediemMvx 
diem.  Ergono  tantom  potest  avarilla,  tantuui  poiesi 
amor  pecuuiae?  Prius  Giristum  vendidit;  nunelSC 
ilerum  ^ua  resnrrectionem  negare  compellii  (^!)?)- 
Ooiiseri  iodaeil  Sufficiebat  vobis  semel  Cliristum 


rmn,  solommodo  narrantes  de  monnmenlo  Dominon  G  occidisse;  sufllciebal  vobis  semel  eum  eausse :  iie- 


easo  soblaimn.  Sie  igilor  se  babet  ordo  (606).yene- 
nml  molieres  ad  monomeDinm,  viderool  angelnm, 
qoem  lamen  oon  angeloro,  sed  juvenem  esse  puta- 
iKsni.;  eoeorreront  ad  aposiolos :  et  de  angelo  qoi- 
dem  el  ejus  verbis  quibus  Dominom  resurrexisse 
aodieranl,  nemini  quijquain  dixerunt,  boc  solum 
nuntiantes  Dominnm  in  monumento.non  esse.CUicur- 
reronl  ergo  simul  Petros  et  ioaniies,  el  sola  lintea- 
mina  invenerunt.  Quibns  rccedentibiis ,  mulieres 
remanseroDl  ibi :  et  tunc  qoidem  Maria  Magdalena 
ioclinavit  se  et  prospexil  in  monomenliim,  et  vidil 
doos  angefos  ibi  sedentes  :  qni  com  eani  consolaren- 
tor,  conversa  esi  retrorsum  et  vidii  iesum  stantem, 

(693)  De  Matre  fose  ex  TT.  id  coniendit  Suarez 
lom.  II  iniii  p.,  disp.  49,  sect.  1,  aiictorilate  Ambro- 
sii,  Sedolii,  otc.  De  rsRleris  vid.  secL  2,  5. 

(694)  Psal.  111,  6,  Chrysolog.,  serm.  75 :  c  Non 
feminarom  formas,  sed  Ecclesiarum  typuin  deferunt 
Domlnicom  ad  sepulcroni.»  Et  serni.  76 :  i  Mariamel 
alteram  Mariam  EccJesiae  ex  duobos  populis  veoien- 
lis  fiffuram  diximus  habuisse,  i  etc. 

(695)  HUar.  :  <  Quod  vero  priniiim  niurerculae 
Dominom  vident,  saiutantor,  genibus  advolvunuir. 
nuntiare  apostolis  jubentur,  ordo  in  contrarium 
eaosae  principalis  est  redditiis ;  ot  quia  a  sexu  isio 
empta  iuors  essel,  jpse  priinmn  resiirreciionis  g^oriae 
el  visus»  el  fructus,  et  nuuiius  reddereiur.  >  Ainbr., 
lib.  XIX  in  Luc. :  <  Mulierum  per  iesuro  non  solum 
rolpa  solvitur»  sed  etiitm  miilti|)licatur  gratia ,  ut 
pluribos  soadeai  quae  unum  antea  deceperai.  i  V 
^brysol.,  serm.  77,  etCt.  et  Greg.,  Iiomil.  25  iii 
Evang. 


nim  pecuiiia  eum  emltis,  et  majori  quam  prios  pe- 
conla  comparatis;et,.quantiini  in  vobis  est,  ecce 
it^rom  eom  occtditis,  dum  eum  resurrexisse  ei  vi- 
vere  negalis. 

CVI.  Undeeim  autem  discipuli  abieruni  in  €ali- 
Iteam^  in  montem  ubi  conslituerat  illis  Jesus^  et  videih 
tes  eum  adoraverunt^  quidamautetndubitaverunt(^^i^}' 
llaec  auiem  visio  quando  acta  sit,  inceruim  babeo; 
quoiiiaro  Thoinas,  qui  unus  erat  03  Istis,  anie  dles 
oclo  Doininum  non  vidisse  narrator.  Et  accedent 
Jesus  ioeuius  est  «ia,  dieens :  Data  est  mihi  mnit 
potestas  fn  cmlo  et  in  terra.  Qui  enlm  secundum  divi* 
nilalem  seroper  simul  cum  Paire  el  Spirita  sancio 

D  (696)  ViJ.  S.  Aiig.  De  consens.  Evang.,  Hb.  m, 
num.  69.  quem  ferme  A.  sequitur;  Maldonaliifn  atf 
cap,  xxviii  Malth.,  Barradas,  tom.  IV  CoinmHiUj- 
rior.  iw  Concord.,  lib.  vii,  c.  3;  iansen.,  Concord. 
cap.  145 ;  Franciscum  Lncas,  a  Lapide,  etc. 

(697)  Chrysol.,  serm.  80.  <  iudaei,  vendenieiww. 
emeront,  ut  perderent  Chrisium,  nunc  pecuiuaoi 
copiosam,  ul  se  legem,  patriain,  tem[)luro  perdereni, 
effuderunt.  Viri  sanguinuro  et  dolosi  slaiuunl  pre- 
tium  falsitalis,  perfidise  conficiunt  instruroenunn, 
commercio  crudeli  fra^dem  fidei,  veritalis  iairoci- 
niuni  nundinantur,  «  elc. 

(69$)  Est  pars  homilio!  intcr  spurias  Enusem  re- 
lata  fer.  vi  post  Pascha,  pag.  126.  Nam  in  iila  bo- 
roilia  plura  inierjiciuntur  de  loco,  Galilaaa  nHmnin 
el  monte  ubi  consiitueral  iJlis  iesus,  el  mysucts 
eoruin  significationibos  tota  pag.  197.  !•  A  verbis 
vero  illis :  Ei  accedene  Jesus  locutus  est  eitt  elc , 
reliqua  utrobique  sont. 


513  .    i-    _  COMMENT. 

oMniti»  rarM  fottiflUileiD  babuiii  Jiniic  etlani  se- 
candttfli  IwmiAiiiuteiii  oniiuum  rerom  polesuiem 
aecepil  <M9);  nl  limno  iUe  qui  iipper  passos  est  et 
cceli  etiemBdomiMiKr»  oeiqiie  jem  solummedo  iu- 
daeomm,  Teiram  elkm  omDimii  geiiiium  et  Deus  et 
Domlims  esse  eredalor.  Baimh  eum  potesiatem  ia 
emlo  eorODindi  ^pm  vok;  habel  ei  io  lerra  pote- 
statem  eligeDdi  qooseaiiqBe  voli,  quia  el  bic  et  ibi 
facll  quidqoid  toU.  &Mmi  eryo  d^eHe  mmm  §mu$f 
kttpivuntei  ea$  ia  iiamiim  Pairii»  et  FUH,  ei  SfdHiue 
mciu  lam,  iDqoit,  nuUa  distinclio  esl :  <  Qoi  cre* 
diderit  01  baptizaios  ftierltt  salm  eril  (Jfar«.  xvi» 
16) :  >  omnes  doeete,  omses  Tocale  el  bapliate. 


(699)  Cyril.,  lib.  in  Joan.,  cap.  73 :  c  Nec  quia 
dala  poiesias  est»  idcirco,  danle  Palre,  minor  vide- 
liiiur;  accepit  enim  ut  homo....  Annon  Tides  in  istis 
Patrem  qaidem  oi  Deum  dare,  Filiam  aolem  ot  Iw- 
mioera  accipere  1110,  qoie  ul  Deos  babebat?  >  Hier., 
ad  b.  .1. :  i  IIU  poteslas  daia  est,  quipaulo  ante  cru- 
clfixus,  qui  sepultus  in  (Qmuio,  qui  mortuus  jacue* 
rat,  qoi  postea  resorrexit.  In  coetoaotem  et  io  terra 
pole9ias.dsila  esl,  ol  qoi  aote  regnai>at  io  cqbIo,  per 
fidem  credentium  regnei  in  lerris.  > 

(700)  Auci.  De  vocal.  gent.,  lib.  ii,  c. « :  c  Nnn- 
qirid  faac  prxceptione,  uliarum  nationum  ullorumqoe 
homiiiam  facla  discretio  est?  Nemiaem  excepil,  no- 
minem  separavit  genere,  neminem  condiiione  dis- 
linxit.  Ad  oinnes  prorsus  homines  missum  est  Evan» 
geliom  crocis  Christi.  i 

(701)  Cbrjrs.,  Iioin.  91,  n.  3 :  c  Qoid  enim  difllciio 


INMARC.  ,  W4. 

Asivc  Jud»i  fuerinl,  sive  Keniaes  (7»>;  ieceUiW 
eervare  omnia  qutecunfitte  mandavi  ffoifie»  Gui  boe 
Tideiur  impossibile,  solam  teneat  et  costodiat  cba« 
ritatem  (70i).  Ecee  ego  vobitcum  ium  omMue  die^^ 
bus  u$que  ad  contummationem  tteeuU*  Magna  pro* 
missio ;  magnos  et  Insoperabilis  cljrpeos  secorlta'- 
tis.  Ego,  inqolt,  vobiscom  som,  io  toIns  pugno  s 
Tos  defeodo ;  nibil  timeatls ;  iie  secorl  (70S).  Si 
enim  Deos  pro  vobis,  quis  contra  tos?  Dlciie  ergo  : 
<  In  Deo  faclemus  Tirtutem;  ei  Ipse  ad  oibilom 
deducet  inimicos  oostios  (Pso/.  ctii,  II) :  i  cui  est 
bonor  et  gloria  In  saecula  saeculoruro. 
Ameo. 

in  praeceptis  Christi  est?  Nullum  babeas  Inimtcum, 
nemlnem  odio  faabeas,  nemini  maledicas.  >  Y.  Aug., 

B  sermon.  558,  n.  k  enarr.  In  ps.  lxxxix,  n.  17,  etc. 
(702)  Chrys.,  adb.  1. :  i  Ne  mibi,  inqoit,  difficoi* 
Utem  rerum  dixeriiis ;  ego  eniin  vobiseum  sum,  qui 
omnta  faoilia  reddo,  »  eic.  A.  De  vocal.  genl.,  lib. 
II,  c.  2  :  c  Ecce  vobiscura  sum,  i  elc.  :  id  est,  cum 
sicut  oves  introieritis  in  medium  luporuro,  norMede 
Testra  inftrmitate  trepidare,  sed  de  mea  poCesUle 
confldite,  qui  vos  usque  ad  tonsommationem  ssecub 
In  omni  hoe  opere  noo  derelinquam :  non  boc  ut 
iiibil  patiaroini ;  sed,  quod  muUo  majus  est,  pnesti- 

.  turus,  ut  nulia  sacvientium  crudelitas  soperemiui. 
In  mea  enira  potesiate  praedlcabiiis,  et  per  nie  iiet 
ut  inter  contradicentes,  inter  furentes,  Abraiiai  lilii 
de  lapidibus  susciientur.  Ego  insinuabo  qood  docui, 
ego  liciam  quod  proiuisi. » 


EXPLIQT  SECUNDUM  MATTHiECM. 


SAMGTI  BBUNOmS  ASTElfSIS 

EPISCOPI  SlGNIENSIS 

GOMMENTARIA  IN  MARCUM. 


137  ExpositoEvangeliO  Matthaei,  nonc  secuudoin  G 
ordinein  ad  Marcmu  transeamus»  Id  quo  non  mul- 
tiim  qoidem  nos  laborare  necesse  erit,  quoniam 
valde  pauca  ibi  dicunlur,  quae  in  MaitbaBO  exposlla 
000  siot.  Com  eoim  quaiuor  sint  evangdisiae,  et 
aiiqoando  doo,  allquando  trest  aliquando  omnes 
liiem  dicant;  pon  est  necesse  in  singuiis  exponere 
qood  in  ooo  expoioimos.  Facilius  enim  tibl  est 
diarum  revolvere,  quam  mihi  in  uooqooqoe  eadem 
scribere.  Quaecunqiie  igitor  in  Harco  non  exponimos, 

(703)  Sfderoois  bM  iormukc,  e|  ab  ethnicis  olim, 
ei  molto  magis  a  [Cbrisiiauis  postea  adhiblu,  ex 
doelrloa  S.  Jocobl  iv»  15.  Ec:e  uunc  qui  dicilis^  hodie 
etei  ereteim»-  ibinme,  etc.,  pro  eo  ui  dicaiis^  $i  Domi' 
4UU  eoluerii^  ei  $i  mxenmu$.  A.  nosler  verbis  uti 
veliilsoe  vidaiqr,:  4|iiibus,  simiH  vcluti  exceptioiie 
ifiterposita,  osoa  est  angeloa  Abrabae  nasciturum 
Mbim  prmBStteoa.  Geo.  xviti,  10 :  ReroeHene  veniam 
ai  (r,  tempore  tifo,  vita  comiie,  et  habebii  filium  Sara 


ideo  quidem  non  exponiinus,  aut  quia  per  se  facilia 
smt,  aut  quia  jam  superius  in  Matthaeo  exposiU  sont, 
Similiur  autem  el  Ip  Luca,et  ia  Joanne  nos,  vita  eo- 
mite  (703),  facere  speramus.  Ea  videlicet  exponemus 
in  sequentibus,  quae  cxposlta  noo  fuerint  iu  antecq- 
dcutibus.  Nunc  ad  Evangelii  verba  veniamos. 
INCIPIT  SECUNDUM  MARCUM. 
1.  I^C^.  [I.l  Inilium  Evangelii  Je$u  Chri$ti  FUii 
Dei.  Slcut  ecriptum  e$t  in  I$aia  propheta  :  Eeee 
mitlo  (704)  angeium  meum  ante  faciem  tuam,  oui 


hora,  $i  vita  comee  fuentt  habebie  in  uiero 


uxor  tua  :  qiiibus  conveniunt  alia  Elisaei  ad  mulie- 
rem  Sun»  IV  Reg.  iv,  16.  In  tempere is/o, ei imhefi 
eadem  '-"'    ''  "'" 
filium, 

^  (704)  Ecee  ego  mt</o,  Vulg.  Depsl  tamen,  ^,  jn 
Itala  apud  Sabatier,  deesl  apud  Dedain,  etc;  estr  i»^ 
men  iu  Gru2C0  :  iSoO  iy^  dcfrogrc»*»,  et  L4iliots  uour 

j^ullis. 


pF0tfHurabH  «tam  tuam  ante  U* 


S.  BUUMOM  EFISCOPIS  SICMENSIS  516 

Vox  ciamaniii  in  A  lens;  ul  ipsius  loci  sublimiUte  ialeliigant  sd  quan* 


4$serto  :  Parate  viam  Domtm^  rectai  facile  $emita$ 
etjuM,  Hoc»  iiiquii,  inilium  ergo  facio  in  Evangelio 
lesu  Chrisii  Filii  Dei,  el  a  ioanne  Baptista  scribere 
incipiOi  qui  ejus  praecursor  fuit,  ejusque  adveutum, 
nuntlare  missus  est.  Sicut  tcriptum  e$i  in  I$aia  pro- 
pheta :  Ecee  mitto  angelum  meum  ante  faciem  tuam'; 
€t  vox  clamantis  in  deserto :  Parate  viam  Domini.  Hoc 
autem  non  tolum  in  Isaia,  sed  ex  parte  in  Isaia,  et 
cx  parte  in  Malachia  scriplum  est  (705)  :  nisi  forle 
per  sequipoilentiam  hoc  aliquis  intclligere  velit. 
Angelus  enim,  qui  ante  faciem  Christi  in  Malachia 
miliitur,  in  kaia  vox  clamantis  in  de$erto  vocatur ; 
et  de  quo  ibi  dicitur :  Qui  prceparabit  viam  tuam  ante 
te^  Parate  viam  Domini.  Quantum  ergo  ad  litteram, 
alterum  in  Malachia,  alterum  in  Isaia  scriptum  est; 
quantum  aatem  ad  signiHcationem,  utrumque  et  in 
Malachia,  et  in  Isaia  invenitur  (706).  Quae  vero  se- 
quunlur  et  doo  exponunlur,  In  Maithxo  quxrcnda 
sunc. 

H.  [Cap.  i:i.]  Ascendens  Je$u$  in  montem  vocavit 
ad  $equo$  voluii  ip$e  :  et  venerunt  ad  eum;  et  fecit,' 
tU  e$$ent  duodecim  cum  iUo^  et  ut  mitteret  eo$  pras- 
dicare  Evangelium.  Et  dedit  illis  potestatem  curandi 
In/SrmiVa/es,  et  ejiciendi  dwmouia»  In  montem  ascen- 
dil  Jesos,  suae  militiae  orincipes  138  ^^Z^^^  ^o* 

(705)  Priora  verba  Mailachi»  sunt,  apnd  qoem 
legitiir  III,  I  :Eece  ego  mitto  angelum  meum^  et  prtB- 
parabit  viam  ante  factem  meam :  pos.teriora  Isaiae  xl, 
S  :  Vox  ctamanti$  in  desetto^  parate  viam  Domini. 

'(706)  Quam  vetus,  tam  est  ardua  et  difficilis 
qvttsiio ;  ctir  bic  soios  nominelur  Isaias.  Hieron.  ad 
Malach.  iii  tesiiuionium  boc  est  Isaia  et  Malachia 
coniextum  fassus  esi;  sed  nec  qusestionem  ibi  sol- 
vit,  et  De  oft.  aen.  int.  tanquam  insolubilem  habuit. 
Facile  solvi  illa  po&set,  imo  nul!a  esset  quaestio,  si 
Graecos  codd  sequeremur.  Nam  Maldonaius  testa- 
tur,  in  plerisque  niillum  singHlaris  prophetae  nonien 
haberi,  sed  generaiim  iv  roic  itpofihcug  In  prepheti$ : 
et  baRC  leclio  etiam  allegatur  lanquam  Iren«i.  Ve- 
riim  et  Irenaeus  idem  lib.  iii,  cap.  i1,  num.  8,  legit 
in  Isaia ;  aique  iia  etiam  Origenes,  et  apiid  OrigeiitMn 
1.  II  contr.  Celsuin  Porpliyrius,  S.  Aihanasius,  Uie- 
ronymus,  etc,  et  codd.  inulli  apud  Miliium.  Adde 
Ycierem  lialain,  et  Latinos  codd.  oinnes.  Adde  ver- 
siones  Syriacam,  Gothicam,  Copbibam,  Armenain, 
Persicani,  Arabicam.  Quare  Jansenius  conc.  c.  i3 
•t  Nalilonatus  lectionem  illam,  in  propheti$  suppo- 
sitam  pro  genuina  putant  ab  iis,  quibus  molesti 
erant,  objecio  lioc  loco,  Evanffdii  inimici.  S.  Au- 
gustihus  (cu)us  verba  recitat  Jansenius),  ideo  duo 
proplietaruin  testiraonia  sub  Isaiae  nomine  conjungi 
eensuit,  qiiod  Isaias  prior  idem  iliud,  quod  vaticiiia- 
tus  fuit  Malachias,  insinuaveril,  et  ab  eodem  Spiritu 
sancto  utrumque  pariier  procederet.  Recentiores  in 
alias  abiere  sententias.  Constare  videiur  primo,  no- 
vum  iion  esse,  et  alias  satpius  factum,  ut  ex  pluribus 
diversorum  canonicorum  scriptorum  locis,  unum 
veluti  testimonium  contexereiur :  quod  allatis  exem- 
plis  probal  hic  Cornelius.  i«.  Saepe  uniim  illorum 
praBCipuuni  haberi,  alterum  qiiasi  inlerpretalionem 
et  explicationem   aliquam  afferri.  2«.  Ad  Joannis 

Eraedicatiofiem  et  monus  explicandum  praecipue  va- 
^re  locum  Isaia.  cum  illud  idem  de  se  Joannes  usur- 
paverit.  Uaec  solvere  quaestionem  vldenlur. 

(707)  Uontium  nomine  multa  in  Scripturis  slffni- 
llcala,  PP.  doceiit.  Hinc  Hieron. ,  bom.  9  in  Jer. 
(i'J  est  Orlgeoes  ab  eo  Latine  versus) :  c  Suni  alii 


tam  gloriam  eligantor,  eC  qood  caaterls  ooiiiibis 
pncterantur  (707).  Sed  quare  doodecim  eligQniur, 
nisi  quia  dies  erat,  et  diiodecim  (708)  boras  habere 
habebat?  Sic  enim  i|M»e  ait :  c  Nomiedtiodedii  suBt 
boraediei?  (Joan.  xi,  9.)  •  Qa\  ambulat  in.loce  aen 
offendlt,  quia  lucen  mimdi  hH|o8  lideL  c  Ego  sum 
lux  mandi.  Qui  sequltar  me  non  ambalal  m  tenebm, 
sed  babebit  lamen  Yilie  (Jean.  viii,  i^.  t  I|)si  m» 
sunt  Ecdesiae  port»,  de  quilNis  dkitor  :  c  Diligit 
Dominos  portas  Sion  (Pso/.  Lixxvt,  2).  >  (}Qia  ig iiur 
duodectm  sunt  Ecelesiae  porl»,  duodecim  (709)  eos 
esse  oportiiit,  lit  esseol  ab  oriente  portae  tres  al> 
oceldenCe  poriae  tres,  a^mertdie  porta^  tres,  ab  aqui- 
lone  portae  tres.  Hos  autem  mittit  Dominus  Evange- 
B  litim  pnsdi<iare,  inftrmos  sanare,  daemonfai  fag:ire; 
ut  quia  borae  suiit,  ubique  luceant;  et  quiaport» 
sunt,  undiqne  popuios  per  fldem  iii  Ccclesiam  iiiiro- 
ducant.  Et  imposuit  Simoni  nomen  Petru$,  ei  Jac»- 
bum  Zebedai,  et  Joannem  fratrem  Jaeobi :  et  impc- 
$uU  m$  nomina  Bonaergeo^  quod  e$t  filii  tonitm;  $l 
Andreeam,  et  PkHippum^  et  Bartholomasum^  et  Met» 
thcBumyet  Thomam,  et  Jacobum  Alpha^i^  et  Thad' 
«krtifit,  et  ^monem  Cananwumf  et  Judam  Sca» 
rioth  (710),  4fui  tradidit  f7/KNk  Alta  nomina  quibus- 
dam  discipulorum  Doininus  inipD^uft,  prima  (amea 

roontes  tenebrosl,  alil  lacenies.  Verumtamen  quia 
utrique  moiites  suni  magni,  montes  hicentes  suiii 
angeli  Dei  et  proplietae...  aposloli  iesu  Chrisii... 
Moiiles  iene1)rosi  sunl  qui  erigunuir  adversus  scieu- 
C  tiam  Dei.  Zabulus  mons  lenebrosus  esu  >  Monsergo 

*  scniper  magimm  aliquid  significat.  Quare  moiiles' 
inlerpreiatur  Aug.  in  Psal.  xlv,  n.  7,  pote$tates  hw 
ju<  sa'cn/i;  atque  jbidem  alios  facit  montcs  bonos, 
aiios  malos.  Hilair.,  in  Psal.  cxx,  num.  4,  c  moiiles 
accipimus  propheticos  libros  ex  terra  iu  altam  eb- 
los,  per  quos  fil  in  superiora  conscensus...  Poieri- 
mus  autein  et  monies  existiinare  angelica  luinisteria 
et  cdiloruin  virtuies  et  potestates,  »  etc. 

(70S)  Uoc  A.  ex  Aug.,  qui  enarrat.  in  Psal.  lv, 
n.  5  :  <  Forte  eniin  illi  propterea  loiige  facti  suni  a 
Sitnciis,  quia  lion  |>otueruiit  penetrare  aUitudineni 
diei»  ciijus  apostoli  duodecim  horse  fulgentes.  >Fu- 
sius  idem  tract.  44  in  Joan.,  n.  8:  c  Quo  ergo  perti- 
nel  :  Nonne  duodecim  $unt  horee    dieif  Quia  ut 

'  diem  se  esse  osienderet,  duodecim  discipulos  elegii. 
Si  ego  sum,  Inquil,  dies/et  vos  horx,  nunquid  bora: 
diei  consilium  dant?  Horae  diem  sequuhtur,  >  etc 

(709)  Beda  ad  cap.  10.  Mattli.  c  Kecte  in  aposio-- 
D  latum  divina  gratia  duodeciin  convocantur...  Hi 

enim  sunt  coelestis  Jerusalein  ab  Oriente  poriae  ires, 
ab  aquilone,  austro  et  occasu.  >  Et  S.  Aug.  otCP|ue. 
Nam  hic  enar.  in  Psal.  lxxxvi,  explicuns  illud  :  fun- 
damenta  eju$  in  montibu$  $ancii$;  diligit  Dominus 
poria$  Ston,  scribit  :  c  Ne  puteiis  aliu  esse  fondn- 
meiila,  alias  portas.  Quare  sunt  fundamenta  apusloli 
et  prophets?  (^ia  eorum  aucioritas  portat  uilinni- 
taiein  nostram.  Quare  sunt  portic?  Quia  per  ipsos 
intramus  ad  regnum  Dei  :  praedicaiit  cnim  nobis. 
£t  cuin  per  ipsos  intramus,  per  Christuin  iiitrainos ; 
ipse  esi  enim  janga.  Ei  dicuntur  duodecim  pori* 
Jenisalem,  el  una  porta  Cbristus,  et  duodecim  ports 
Cbristus,  quia  in  duodecim  portis  Cbristus.  Ei  ideo 
duodenarius  numeras  apostolorum.  Sacrameatiim 
magnum  hujus  duodenani  numeri.  > 

(710)  Scarioth  iegit  etiam  Beda;  tH  suspicatura 
vtco  dictum  in  quo  orius  est,  et  interpreCaitir  memo' 
rla  morti$.  Ita  eiiam  legltor  in  Cantabrigensi,  ui  S*Or 


517  COMMENT.  1N  MAHC.  Z\S 

noii  ftbsialU  (711).  UiMle  ei  Peiras,  qui  prm  Simon  A  Uproduxcrii  [rmuis  9tatim  minet  faUem^  quoniam 


dkelMlttr,  posiea  Simon  Pttrui  vocdlus  eet.  Sunoiii 
efffo  iiupogiiit  nomea  Ptiruif  ut  a  quo  wiscipiebat 
foriiluilineiD,  ab  eodem  susclperet  et  forlitudiQis 
nonieD.  c  Petra  euim,  aii  Aposlolus»  erat  Gbrisiui 
(/  Con  1»  i)«  >  Ab  bac  ergo  petra  diciiur  Pe- 
inis  (71^).  Vocavit  auiem  et  fiiios  Zebed^ei  Bo* 
naerfe^  sive  ut  Terius  scribilur,  Banerem  (713), 
id  est  fiUos  looitrui^  eo  ^uod  magniflce  et  terribili- 
ter  loqnentest  supenias  et  calicas  voces  in  suis  ser- 
monilNU  imilareniur.  Cujus  enim  nisi  lonitrui  yox . 
esi  illa,  qo«  dicit :  c  lu  prittcipio  erat  Verbum,  et 
Verbwn  eral  apad  Deum,  et  Deus  erat  Verbum 
(Joan*  I,  !)•  > 
IIL  [Cjlp.  iV.]  Et  dicebat  Je$u$  :  Sic  eit  regnum 


ade^t  meseii.  Falcem  eiiiui  Dominus  miuil,  qnaudo 
suortuu  fldelium  auimas  ad  se  per  moriem  corporis 
▼ocat. 

IV.  (Cap.  Vir]  Exlent  Je$ut  de  finibut  Tffri 
(717),  veuitper  Sidouem  ad  mare  GalHcem  inier  me- 
diot  finet  Decapoleot.  Describlt  eTangelisla  per  quam 
Tiam  in  Galilap^m  Dominos  redierit.  Sicutauiem 
Pentapolit  a  quiiique,  ita  Decapo/is  (7 18)  a  (lecem 
ciTilatibus  nominatur.  Et  addueunt  ei  turdum  et 
mutum;  et  deprecabaniur  eum^  ut  imponat  iUi  ma- 
num.  Coi  sunl  isli,  qui  surdum  el  mulum  Domino 
adducuiii  ?  Isli  enim  sunl  apostoli  et  doctores ;  isti 
suni  episcopi^el  sacerdotes;  isti  suni  quicunque  alios 
sanare  desideranl,   et  ad  fidcm  venire  persuadent. 


D^  ;  fnemiKfiNO^mft  ^om«/a«tai  sem^iiKm  ta(er*  B  Surdiis  enim  esi  omnis  bomo  qui  audiendi  aures 


ram^  et  dormialf  ei  exturgat  nocte  ae  diefetten^n 
germinei.ei  cretcat^  dum  netcit  ille.  CUro  enim  terra 
fruetifical^  primum  herbam^  deinde  tpicamf  deiude  ple- 
ntm  frumfintum  iu  spira,  et  cum  te  produxerit  (7U) 
i/ueiutf  Miaiim  mitt^  lalcemf  quomam  adeti  mettit^ 
ftegmim  Dei  Ecdesia  est«  Ipsa  et  ager,  et  lerra  to^ 
eatar,  In  qna  Verbi  Dei  semon  seminaUir.  Semiiialores 
aotem  tposioii  saot  et  doctores.  Semen  \ero  evango- 
lica  139  prsdicatio.  Uaec  auiem  prius  in  berbam, 
deinde  in  spieam,  postmodum  vero  in  plenum  fru- 
meBtom  creseit  el  germinal.  Initium.enim  boni  ope* 
ris  quasi  berba  esl  (715) ;  quia  ad  qnem  finem  per- 
Tenialy  nondum  manHeste  cognosciiur.  Herba  enim 
facile  siecaiur  el  perit.  Fit  autem  spica  dum  quoti- 
die  crescit,  et  per.  incrementa  iu  melius  proficit : 
utniai  lameii  ad  perfectionem  perveniai,  adbuc  igno- 
raUir.  Deiude  vero  fit  plenum  frumenium  in  tpica^ 
dam  devietis  leittationtbos  camis,'  ei  toio  se  homo 
Deo  sttbjiciens,  quantum  humaiia  fragiiitas  patitur, 
perfeeius  in  oniiiibus  iovenitur.  Sed  neque  sic  plena 
securltas  adesl,  nisi  quaro  citp  metatur,  et  in  bor- 
reum  reponatur  (716).  Cnde  et  bic  dicitur.  Et  cum 

fpemmnensibos,  etColbertinis  ins.  duobus  ap.  Saba* 
tier.  Iiala  veins,  quam  idem  eibibet  ex  ms.  Colber- 
liiio,  Seariotha. 

(71  i)  Vide  Justinom  M.  Dial.  cnm  Trypb.  n.  106, 
Tertoliianum  lib.  iv  coiitra  Marcion.,  c.  15.  Joan. 
Cbrysost.  bom.  19  in  Joan.,  n.  S,  et  ex  receniiori- 
iHif  eard.  Baron.  ad  an.  55,  n.  19,  elc. 

(7ii)  S.  Augusu  serm.  76 :  c  Simon  antea  voca- 


non  babet,  ei  qui  verba  Evangelii  audire  contem- 
nit.  Surdi  erant  illi,  quibus  Domiuiis  dicebat :  i  Qui! 
est  ex  Deo,  verba  Dei  audit :  propterea  vos  non  au- 
dilis,  quia  ex  Deo  non  estis  (Joan,  viii,  47).  >  De 
lalibns  ei  Psalinista  aii :  c  Furor  illis  secundurn  si- 
niilitudinem  serpeniis,  sicul  aspidis  surdas,  et  obtu- 
raniis  aures  suas,  quae  non  exaudii  vocem  iucanuii- 
tium,  et  veneficia  qus  incanianiur  a  sapiente  (71t^) 
{PtaL  Lvii,  5).  >  Miitus  vero  est  qui  Dominum  noh 
laudai,  qui  Cbristum  non  confitetur,  qui  justiiiam 
non  defendit,  et  qui  injustitiam  non  dampat  (720)« 
Talesilli  suni,  de  quibus  diciiur  :  c  Canes  muti  noa 
valentes  biirare  (Ita.  lvi,  iO).  » lios  igitur  dcbemus 
ducere  ad  Jesum,  et  pro  eis  rogare,  ui  eis  manum 
^  imponat.  Sanaiur  enim  quem  ungii  Jesus ;  sanatur 
quem  tangit  Salvaior  (721) ;  quia  ipse  est  ^lus  et 
viia  :  non  aiiunde  qusrit  berbas;  ipxe  estmediciis 
et  mediciiia;  tangit,  et  sanai;  respicii,  et  medetur.. 
Unde  el  subditur  :  Ei  apprehendent  eum  de  lurba 
teortum  mitit  digitot  tuot  in  aurieulam  ejut,  et  «x- 
vpuent  ietigit  iinguamejut^  etsutpicient  incctlum,  i/i* 
gemuiif   ei  ail  i7/i,  Effeta  (7ii),  quod  etl  adaperire. 

sunt  c  viror  gloria  iemporalis,  refeciio  diaboli,  su- 
stentatio  prsdicatorum,  boua  operatio,  sierii»  vii« 
scientia  atque  doctrina. » 

(7i6)  Hittc  iiiod  S.  Aug.,  serm.  iO,  n.lif  Qn» 
est  auiem  securiias,  fratres,  vel  mea,  vei  vestra, 
nisi  ui  Domini  jussa  intente  et  difigeuier  audiamus, 
ei  promissa  fideliter  exspeciemus  f  » 

(lil)  Eiiterum  exient  de  finibutTgri,  Esi  Uwo^ 


batur.  Hoc  autem  ei  nomen,  nt  Petrus  appellareiur,  ^  S.  Bninonis  Dom.  xii,  p.  PenU  Eiuiseno  supposiu 


a  Doroino  inipositum  est :  et  lioc  in  ea  figura,  ut 
signlficaret  E^clesiam.  (}uia  euim  Cbristus  peira, 
Fethta  populus  Cbristianus.  Peira  enim  principale 
noinen  est.  ideo  Pelrus  a  peira,  non  peira  a  Petro : 

Soomodo  non  a  Chrisitano  Christos,  sed  a  Cbrislo 
bristtantis  esse  vocatur. »  Idem  serm.  204,  u.  i; 
serm.  i70,  n.  2,  ei  serm.  295,  n.  i. 
(7i3)  Varie  scripium  inveniiur  boc  nomen»  Boan- 
t  in  ms.  Cantabrig.  ap.  Sabaiier  :  aiibi  aliier. 

^.  Hieroo.  in  cap.  i  Daoiel,  v.  7":  c  In  Evangelio 

filii  Zebedaei  appeliati  suut,  qiiod  non,  ul  pierique 
puiant,Boaii«r^,  sed  emendaiius  iegiiur  Benereem  •: 
atque  adnotat  Vallarsius  in  codice  Vaticauo  legi 
Baneraem^  in  Palatiiio  Banarehem.  , 

(7i4)  Cum  produierii  vulg.  Sedms.Corbeiens.  i; 
et  S.  Germani  2  aptid  Sabatief  eum  te  produxerii. 

\7i5)  S.  Greg.,  lib.  xix.  Mor.,  n.  62,  berbs  no- 
miue  lu  Sirripturis  quinque  sigiiincari  docet,  qnae 


r. 


(718)  Hieron. :  c  Decapoi:s«  sicut  in  Evaugelio  le- 
gimus.  Esi  auiem  regio  dccem  urbium  irans  Jorda- 
nein,  circa  Hippum,  et  Peilem,  et  Gadaram.  » ile 
ea  vid.  fuse  dissereuUin  Bonfrerinm  in  Onomasi. 
Hieron.  verba  exscripsit  Beda. 

(7i9)  El  venefici  ineantaniit  tapienter. 

(720)  Beda  :  <  Surdus  el  mutus  est  qni  nec  aores 
audiendls  Dei  verbis,  nec  os  aperit  proioquwidis  : 
qoales  nec  esse  est  ut  b1  oui  loqui  jatii,  ei  audiffo 
diviiia  etoquia  longo  usii  didicerunt,  Dumino  sanaii* 
dos  oiferaui ;  quatenus  eos  quos  biiinana  rragiiilas 
uequii,  ipse  gratiae  suse  dextera  salvet.  > 

(72i)  Id.  in.  c.  viii  Marc. : « Tangit  nosDommiis, 
cuin  mentem  nostram  afllatu  sancti  S^iritiis  iliiH 
strat,  atque ad  agnitionem  nos  propiiae  mfirmitatis» 
studiumqne  bonae  aclioiHS  acceiidit. » 

(722)  Ita  scribit  fieda.  In  anitquo  itala  ex  ms. 
Colb.  apud  Sabatier  Efela :  Vuigat.,  Ephphetha,  ul 


m 


S.  BRUISOiMS  EPISGOPI  SIGNIENSIS 


5E0 


Cognoseimus  hic  Ecclesiae  sacramenla  (7i3) :  HaDc  no-  A  ^ull  bene  loqui,  qai  tuU  ut  Deo  ei  homtnibiis  YertiA 


TftSsrad  fldem  Tenientibus  sacerdotesracereTidemus. 
Dtcunt  Elfela^  quod  est  adaperire  :iioil  nt  exterioris 
liominis  sensus,  qui  clausi  non  sunt,  sed  potiiis  ut 
interioris  hominis  anres  aperianl,  et  linKuam  sol- 
Taut ;  qualenus  et  Terba  Tilae  diligenter  intelligant ; 
ct  inlellecta,  aliis  fideliter  nuntient.  Nist  enim  aliud 
siguificaret,  hunc  tantum  laborem  in  hoc  homine 
sanando  Dominus  non  suscepisset.  Poterat  enim 
eura  solo  Terbo  sanare  (724)»  sicut  multos  alios  sa- 
nare  consucTeral :  boc  tamen  non  fecit.  Scd  quid 
fecit  ?  De  lurba  euni  traxil ;  digitos  ei  in  auriculas 
misit;  exspuii,  et  linguam  teiigit;  in  coeluin  suspi* 
ciens  ingemuit,  et  ait  illi  :  Effeta,  quod  est  adapc- 
rire.  Hxc  eniin  turba,  de  qua  bic  homo  a  Doinino 


6ua  placeanl,  omni  superAao  bumore,  omniqite  tro- 
pedimento  et  storoachttm  reloTet  et  meniem,  quafR. 
per  capul  Intelligima».  Possttmus  aatemet  per  spo- 
tnm  Ghristi,  qvod  ex  eaplte  quidem  descendil,  ejns 
diTlnitatis  dulcedinem  intelligere  (7i8).  c  ChrisU 
nanique  capot,  ait  Apostolus,  Deosest  (/Xor.  ii, 
3).  •  H»c  autem  dalcedo,  hacc  saliTa  nostri  Redem- 
ptorls  lingiias  Infanllum  fSecit  disertas,  qaas  oiim 
TCteri  pomi  amarilado  ligsTerat.  De  hac  atteoi  dul- 
cedine  ait  Psalnusta  :  i  Gustate  et  TidetCt  qooniam 
suaTis  est  Dominus  :  beiiUis  Tir  qui  sperat  in  eo 
[P$aL  xxxiii,!^).  I  Itemqoe:  c  Doleis  et  rectns  Do- 
minus  {Psai.  xxit,  8) :  t  etPelrus  Apestolos  :  t  De* 
ponentes,  Inquit,  omnem  nuiiiuam,  et  omnem  do- 


trahitur,  Tltioruni  est  muliiiudo,  et  maligiionim  ^  luin,  et  simulationes  et  inTidias,  et  omnes  deira- 


spiriluum  turbulentus  exercitus  (72*3).  Qui  eninL  de 
hac  luiba  noii  trahitur,  a  140^o<>'^"o  '^<>"  ^"^~ 
tur.  Merito  igiiur  de  turba  euni  traxit  quem  sanare 
Tolebat,  et  misit  digltos  suOs  in  auriculas  ejus;  qiiia 
in  lUius  audilum  sancli  Splrilus  gralias  inrudtt  (726), 
ut  haberet  Spiritum  sapientiag  et  intellectus,  siue 
quibus  aures  cordis  non  aperiuntur.  De  hoc  eniin 
digito  ipse  quoque  alibl  ait  :  c  Si  ego  in  digito  Dei 
cjicio  daemonia  ILuc,  i,20).  »  Qiiod  Mattliseusexpo- 
nens,  ait :  c  Si  ego  in  Spiriiu  Dei  ejicid  dsemones» 
profecio  (727)  perTcnii  in  tos  regnnm  Dei  (iffl«/i. 
XII.  28).  I  Exspuit  autem  et  tetigit  linguaro  ejus,  ut 
per  hoc  euin  doceal  superflua  cuncta  abjicere,  sl 
linguam  tuIi  habere  solutam,  et  ad  loqnendum  ido- 


ctiones,  sicot  modo  geniti  infantes,  ralionabiles  sine 
dolo  iac  concupiseite,  ut  in  eo  cresc»tis4n  salutem ; 
si  tamen  gustasiis  quia  dokis  est  Doroinus  (/  Peir. 
n,  i).  >  H«c  igiturduleedo,  bxc  saliTa  GbrisU  peliit 
antiqoom  Tenenom,  omnemqoe  atnaritudinem  de/ 
lingua  fldeUum  :  bee  autem  saliTa  illorum  iinguas 
non  tetigit,  qoi  Ghristum  non  confiteutur;  et  qul  de 
flde  interrogati,  se  credere  non  respondenL  Ei  iu- 
spieienM  m  ecelum  ingemuU»  in  ccelom  namque  Do* 
rainus  suspexit ;  q«ia  secondum  bumaniutem  pio 
nobis  ad  Patrem  interpellat  (729).  Sed  quare  inge- 
muit,  Disi  quia  hominem  quem  ad  imagiiiem  el  stiiii- 
litudinem  suam  creaTcrat»  nuRC  surdum  ei  mutuin, 
et  per  emnia  infelicem  esse  Tidebat :  quem  etiam 


r.eam.  Ssepe  enim   spulum  ad  loqueudum  Ilngaae     per  multas  tribolationes  et  angustias,  ad  prtstinam 


facit  impedimentum.  Est  enini  spotum  superfluitas 
qiiaeduih,  et  stomacbi  capitisque  purgatio.  Qoi  igitur 

eriamAmbfos.  Desacratn.  I.  i,  Grsc.  IffMi.  Am- 
brosius  :  c  Habraicuin  verbuiii  es^,  quou  Laiine  di- 
cilur  adaperire.  i  Yide  de  boc  Terbo  Maldona- 
tum,  eic. 

(725)  S.  Ambroslus,  lib.  i  De  sacram.,  eap.  i,  n. 
2:  c  Ergo  quid  effimus  Sabbato?  Nempe  apertionem : 
qu%  niysteria  celebrata  sunt  aperlionis  ?  quando  tibi 
aores  teiigit  sacerdos,  et  nares.  Quod  signtficat  tn 
ETaiigqJio  D..N.  1.  G.,  cum  ei  oblaius  esset  surdus 
et  mulus ....  Ideo  ergo  tibi  sacerdos  aures  tetigit, 
ut  aperirentur  aures  tuxad  sermonem  etad  allo- 
qmam  sacerdotis.  »ldem  De  mysieriis  cap.  t,n.  5: 
<  Aperite  igitonaures,  et  bonum  odorem  Titse  seter- 
n«  rabalatum  Tobis  munere  sacrameniorum  carpiie; 
qttod  Tobis  significaTimus,  cnin  apertionis  celebraii- 
tesmjslerium  diceremus ;  Epheta,  quod  est  adape^ 
nre,  ut  Tenturus  uniisquisque  ad  gratiam,  quid  in- 
terregaretur,  cognosceret,  quid  responderet,  memi- 
Bisse  delieret.  Hoc  niysierium  celebraTit  Gliristus  in 
iCTangetio,  sicut  leginius,  cum  mutum  curaret  et 
surdiim,  >  etc. 

(^724)  Vicior  Antioch.  in  caten.  Gorder.  pag.  450 : 
«  Cuin  possei  sermone  eflicere  miraculum ;  ostendit 
corpus  arcano  sibi  unltum  nexu,  animatum  Tidelicet 
ratioBall  et  intelligenli  aniina,  diTiliis  etiam  ipsuro 
abondarediTinae  Ttrlutis.»  Vid.  ibid.  Toiosanum. 

(725)  Beda  :  c  Priroa  saiutis  Jaiiua  est,  intirmum 
apprehendenle  Doiuino  de  turba  seorsum  educi. 
^ppreheiidens  namque  infirinum  de  turba  scorsum 
sdoctt,  cum  meniem  peccatis  languidam,  Tisitatione 
)0tt  pietatis  iliostrans,  a  oonsuetis  human^e  conter- 
sationismoribusaTOcai.  i 

\*S0;  Id.  Beda :  <  Mittit  digilos  suos  in  auriculas. 


dignitatem  redire  oportebat  ?  Post  haec  autem  oinnia 
ait  ilii  ;  Ejfeta^  quod  iH  adaperire ;  quia  non  prius 

cum  per  dona  S.  Spirltus  aures  cordis  ad  intelligen« 
da,  ac  suscipienda  verba  salutis  aperit.  Namque  di- 
gitum  Dei  appellari  Spiritum  sanctum,  teslator  ipse 
Dominus,cum  dicitiudaeis  :  Si  ego  in  digito  Dei  ejui^ 
dwmonia,  i  etc  Hoc,  credo,  ex  Gregorio,  qui  Imin. 
10  in  £zech.,  ubi  toium  curationis  ordinero  mystice 
exponit,  n.  20  :  c  Quid,  inquil,  per  digitos  Redem- 
ptoris,  nisi  dona  S.  Spiritus  desigiuioiuir  ?  Undo 
coin  in  alio  loco  ejecisset  daemoniuin,  dixlt :  Si  in 
digito  Dei,  etc.  :  qua  de  re  per  eTangelistam  alium 
dixisse  describitur  :  Si  ego  in  Spiritu  Deiy  etc.  :  ex 
quo  tttroque  ioco  coiligiiur,  quia  digitus  Dei,  Spiri- 
tus  voeaiur.  Digitos  ergo  in  attriculas  miitere,  est 
per  dona  S|)iritus  meotera  surdi  ad  audieudaoi  a^ie^ 
^  rire.  i 

(727)  Igitur,  Vulg. 

(728)  Beda  :  c  Sputum  naroque  Domini,sapoirem 
designat  sapjenii»  .  .  •  Sputnm  etenini,  quod  ex 
capile  Domuii  descendit,  diTinum  ejus  naiuram,  qude 
ex  Deo  est ;  portio  terrx,  cui  ideiu  spulum  imiiii- 
scuit,  humanam  qu;e  ex  liominibus  assumpia  est, 
designat.i  S.  Gregorius  I.  all. :  c  (}uidest  vero,  quc^ 
exspuens  iinguam  ejus  leligit  ?  Saliva  nobis  est,  ex 
ore  Redemptoris  aecepta  sapientia  in  eloquio  divino. 
Saliva  quippe  ex  captte  defluit  iu  ore.  £a  ergo  $2- 
pieiitia  quac  Ipse  est,  dum  liugua  uoi»tra  t^m^Ltur, 
inox  ad  praadicationis  Terba  formatur,  1 

(729)  In  edit.  March.  tom.  11,  pag.  97.  ad  Patrem 
orare  non  desinit.  Anou.  In  cat.  Cord, :  c  Suspicerc 
in  ccelum  ad  orationem,  res  est  hominem  doceus; 
oportebat  autem  ipsumcum  homoesset,  non  dedi- 
gnari  conTenientem  bomini  modum.  1  Yiclor.  Au- 
tioch.  Ibid.  :  c  Simul  Palri,  eoium  qii».  a  se  flelunt 


m 


COHMENT IN  MARC. 


zn 


senras  nosiri  DomiDO  apcriujilur;  nou  pnuscjus  .  euni,  duxittum  a  turba  seonum.  Per  spulum  TciX) 


dociriiMe  pIuTiis  fecuBdantur,  quam  a  Cbrisio  de 
(nrba  trabamor»  ^usque  manu  Unganiur»  ei  ipsius 
saliTae  dulcedine  omni  amaritudine  mundeinur  aique 
sanemur.  Uiide  el  hic  dicltur :  Et  ttatim  aperHB  $uia 
ttum  eju9f  et  eoluium  e$t  vineulum  linguiB  eju$;  et 
leque^aiur  reciu  Ncn  enim  nisi  recte  loqui  poteraf , 
qoem  diflna  virtus  et  sapientia  sic  tangendo  et  mc- 
ifendo  sanaverat  (730).  Et  prmcepit  iUif  ne  cui  dice- 
rel  :qu4uUo  autem  eU  prwcifnebaif  tanto  ma§i$  piu$ 
pnrdieahantf  eieaampiiue  admirabaniurt  dicentes : 
Bene  onmia  feeit,  et  $urdo$  fedt  audire^  ei  muto$ 
loqti.  Quid  eet  boc  t  Quare  eis  Dominus  boc  praeci- 
picbal,  uode  eos  iiiobedieiites  fore  sciebat  ?  Nobis» 
fmres,  nobis  fiunt  ista;adnos  respioiunt,  et  tio 


et  bic,  et  ibi.unum  idemqiie  si;;nillcatur.  lUa  igitur 
legat  qui  bsec  non  intelligit.  Inierrogat  Dominua 
cxcum,  si  aliquid  videat ;  quia  ad  primum  ejus  ta- 
ctum  non  staiiiu  onmes  bomioes  suflicienter  iUuini* 
nautur,  Aliquid  (amcn  vident,  mox  ut  aliqiiid  de 
Domiuo  intcUigere  ei  credere  incipiunt,  Tanto  igitur 
clarius  videt  unusquisque,  quauto  melius  credit  ei 
veritatem  intclUgit  (735).  Sequilur  :  Et  a$picien$ 
ait :  Yideo  hominee  veiut  arbores  ambulantee,  Deinde 
iierum  impoeuit  manu$  super  oeulos  ejue^  et  ccepit 
videre.  Et  Te$tilulu$  est^  ita  ut  vid^rel  clare  omnia, 
Tuties  eniin  Doiuinus  super  caeci  oculos  m.anus  im« 
ponit,  quoties  iiostr»  mentis  oculos  iUuminat»  ut 
ea  inieUigamus  quae  prius  non  inlelUgebamus.  Unde 


siraiu  jactantiam  inclinant :  qui  si  aUquid  digniim  g  Psalmisia  :  i  Qiioniam  tu  iUuminanSt  inquit,  lucer- 


laude  aliqnando  fecerlmus;  hoc  non  ad  vulgi  favo- 
reiu  exiollere  et  praedi(»re»  imo  bomiUter  abscoii- 
dere  et  celare  debemos  (731).  Et  boc  io  coiitrarium 
Tenitor;  qula  phis  lavdantor  illi  qui  facla  sua  ab* 
scoadere  vokinl,  quam  ilH  qui  ea  per  vanam  gloriam 
nianifestare  eoulendUNt.  Unde  beaios  Job  dixit : 
141  <  Q*>ia  laos  bypocrit»  (73i)  ad  lustar  poncii 
(Job  XX,  3).  >  De  sauctis  vero  dicitur  :  <  Rex  vero 
beiabiior  In  eo ;  laudabuntur  omoes  qui  Jurant  in  eo, 
qaia  obstrucium  esl  os  ioquentium  iniqua  (733)^ 

(hs/.  LXIl,  12).  > 

Y.  [Cap.  VIII.]  Ei  fmiunt  Beisaidam,  ei  addu^ 
cinf  €t  ceecum^  et  rogabani  eum  ut  Utiim  tangeret* 
Et  t^preliensa  manu  ciMf ,  eduxit  eum  exita  wcum^ 


nain  meam,  Domine;  Deus  meus,  Ulumina  tenebras 
meaa  (P$uL  xvii,  31) :  §  id  est,  quia  illuminasti  mo 
inbis  qu»  scio;  illumina  me  et|n  bis.quaenoudum 
scio.  Propter  quod  niaoifeste  apparei,  quia  quamvis 
ei  Dominus  Jam  manus  super  oculos  imposuisset« 
adbuc  tamen,  ui  iterum  ponerel,  indigebat«  quia 
nondmn  omnia  perrecte  videbal.  Rogemus  ergo  Do- 
roiDom  ul  non  semel^  neque  bis,  sed  mukotiesma-» 
BUBi  suam  imponat  soper  ocuios  mentis  nostrse ;  qua^ 
tenus  omni  detersa  caligine,  omniiunqne  erroruoi 
tenebris  effugaiis,  onomquodque  io  propria  Ogura^ 
el  clare  oronia  videre  mercamur.  Et  msMit  iUum 
Dominus  in  domum  $uam,  dicen» :  Vade  in  domum 
tuam^  et  $i  in  mcum  introiMris  nemini  dixerk.  Dorou^ 


etexspwti  tn  ocii/aicitts,rm^nifi  ittafit^iii  latf,  iit-  C  enim  nosUra  illa  est,  de  qua  non  bene  iUuimnali,  tiii> 


lerrogabat  «um,  si  aliquid  videret.  Idipsum  per  bunc 
cccomsigm'licolur,  quod  modo  soperlos  per  sordum 
et  routum  signilicari  diximtfs  (734).  Caecus  est  enim 
oroois  bonio«  qiii  veram  lucem,  qui  Cbristns  est, 
nao  sequitor,  el  fidei  veriuteoi  noa  inteUigit.  lUi 
Tcro  qui  ettenin  ad  Dominom  addocont,  et  pro  eo 
rogant,  sicot  et  snperius,  eplscopi  et  presbyleri, 
c£terique  fideles  inleUiguntur.  Quod  autem  bic  diii- 
isr,  qnia  ap^raltensa  manu  cosei,  duzit  eum  exna 
ncnm ;  boe  est  quod  Ibi  dicitur,  qula  apprebendens 


vcro  miserabiUter  excaeeati  in  primo  horaine  ejecii 
sumoi.  Ad  hanc  aotem  redire  oon  pOKsomos,  nisl 
itenun  a  Domino  flluminatl,  ejus  manum  aique  vir« 
tutem  noslris  oculis  appositam  sentiamus  (736). 
Quare  aiilem  ei  pnccipiat  ut  nemini  dicat ;  quaie 
opera  sua  celnre  et  abscondere  Jubeaf,  satisjam 
diximna.  Hoc  lanien  nondiim  intelligiint  qiii  omnia 
opera  sua  laciont,  ol  videantur  ab  liomiiiibua  :  de 
quibus  Dominus  ait,  f  qoia  receperui.t  mercedera 
suam  (Matth.  vi,  2).  »  Docet  igitur  nos  Dominus 


caosas  asslgnans,  simul  miserans  hominisnatiiram, 
qoam  in  lantam  vilitatem  depressit  invidia  diaholi, 
etprotoplastonim  impudentia.  t  Vtd,  S.  Gregorium 
etBedam.  U.all. 

(730)  Tolosan.  In  Caten.  Cord. :  c  (}uidni  autem 
restituator  in  perfectum  statum,  copiam  nactiis  pro* 
prii  Creatoris,  defectum  naturae  supplentis  ?  i  Bedn. 
( IHe  etenim  solus  recte  loquitur, .  .  •  cujus  audi- 
tinn,  nt  coBlestihus  possit  auscultare  et  obsecundare 
mandatis,  divina  gratia  reserat,  cujus  Unguam  Do- 
mtnus  UetQ  sapieutlae  quje  ipse  est,  ad  loquendum 
insUtait.  > 

(7^1)  Tolosan.  In  cat.  Cord. :  c  Riirsus  docens  nos 
el  bic  modesliam,  jussit  beneficio  afTectos  abscon- 
dere  miracolnro.  > 

(73S)  y.  X,  5 :  Laus  impiorum  brevis^  et  gaudium 
^gpocrHe.  etc. 

(755)  Hactenus  homifia. 

S14)  Ifagis  eiiam  gencraUm  hic  Beda  de  omnibus 
risto  sanatls  :  c  Cunctl  qoi  a  Domino  curantur 
iangQores,  spiritaUum  suiit  signa  laiiguorum,  quibus 
aninia  per  peccatum  aeteriisc  morti  propiiiquat.  Sicut 


enim  in  surdo  el  muto  a  Domino  sanato,  sanaiio 
menils  insinualur  eorum,  qui  neque  audire  verbum 
Dtsi,  neqne  ioqui  noverant  •  , .  ita  in  boe  casco  pan« 
D  latlm  curato  a  Domino,  iUuminatio  dcsij^atur  cor« 
dium  slultorumy  ac  longe  a  via  veritatis  aherraii- 
tium.  • 

(735)  Vlclor  Antfoch.  ap.  Corder.:  c  Signifleat  iof 
perrectam  fuisse  fldeiii  tuin  eoruin  qui  litinc  csecuiii 
adduxerunt,  tuin  ipsitts  c?eci.  >  Alitcr  Bcda,  pnu- 
clare  lamen.  c  Ideosecum  hunc  DomiMnsp:iula(itii, 
et  iton  siatim  repenie  corat, .  .  .  ut  magiritudinetvi 
humanae  cxcilatis  oslenderet,  qua;  quasi  pcdetenlini, 
et  per  quosdam  profectuum  gradus  ad  lucem  dfvii.» 
visionis  solet  pervenire  :  scii,  ut  sua:  nobis  gratisc 
crebra  daret  indicia,  per  quam  singula  nostrae  per- 
fectionis  incrementa,  ut  proficerc  ahquid  possiut, 
nec  deflclant,  adjuvat.  > 

(736)  Ueda  ailud  mysUcum  bic  intelUgit :  c  Mjstice 
admonet  onines  qui  agnlUone  veritatis  iilusirantiir, 
ut  ad  cor  suiim  redeani,  et  quantum  sibi  dotiatum 
sit,  solltcita  menle  perpendaiit.  > 


5i^ 


S.  BUUNONIS  EPISCOPI  Sir.MENSIS 


oU 


celareoperd  nostra,  nc  hic  recipiamus»  et  recipiendo  A  Domini  de  sacrificio  luo.  In  omni  oblatione  oibra 


perdamus  mercedem  nostram  (737). 

VI.  [C4P.  IX.]  Omni»  igne  $alietury  et  omnit  victi^ 
ma  salietur.  Bonum  e$t  saL  Quod  $i  tal  infatuatum 
fneritf  in  quo  illud  condielis  ?  Habele  in  vobi$  sal^  et 
pacem  habete  inter  vo$  (758).  Hapc  enim  ad  ea  142 
▼erba  respondere  videnlury  quae  modo  superius  Joan- 
nes  apostolus  verbis  Dominicis  inierposuit,  dicens  : 
Magisterj  vidimu$  quemdam  in  nomine  luo  ejicientem 
dttmonia^  qui  non  sequitur  no$,  et  prohibuimus  eum, 
Je$H$  ait  ei$  :  Nolite  prohibere  e«m.  Nemo  enim  qni 
faciat  virtutem  in  nomine  meo,  et  po$$it  cito  mate 
hqui  de  me.  Qui  enim  non  e$t  adver$um  vo«,  pro 
vobis  e$t.  Yttlt  igitur  Dominus,  ut  sapienter  et  di- 
screle  cuncla  agamus ;  et  non  bona,  sed  mala  pro- 


sal  {Levit,  iii,  13).  »  Sal  enim  pro  sapientia  ponilor, 
quae  omnium  noslrorum  sermonum  et  actlonum  est 
condimenlum.  Boniim  esi  igiiur  hocsal,  nisi  a  fatuis 
et  Btnfiift  hominil)US  iufatuatum  fuerit.  Hoc  enini 
haeretict,  hypocrit»  et  schismalici  infaluant;  quo- 
niam  non  ea  qua  dcbent  puriiate  eo  utilniur.  Quo<{ 
si  sal  insulsum  ruerit,  in  quo  illud  condietis  ?  Si 
sapienlia  ipsa  insipiens  fuerit,  sine  qua  sapiens  ne> 
mo  fit,  quid  aliud  est  quod  ad  suae  digniutis  statum 
eam  iterum  redncat  ?  Habete  in  vobis  sal ;  omnia 
qux  agiiis  sale  coiidite;  omnia  sapienter  et  discrele 
agiie.  Hoc  autemut  possitis,  pacem  liabete  inter  yos« 
Qui  enim  pacem  non  habent,  hoc  lale  sr.l  baLoro  non 
possunt.  Tak  quidem  non  habeni;  etsi  aliqnando 


hibeamus.  Qui  enim  in  Christi  nomine  virtuies  ope-  B  insulsum  habeant  el  infatuatum.  Sed  quid  esl   qiiod 


ralur,  jam  Chrisio  propinquior  est,  ut  qui  ejus  no- 
men  veneratnr,  ciijiis  tantam  virtutem  et  efficaciam 
esse  probavit ;  atque  sic  illis  defensor  jam  esse  in- 
cipil :  de  quo,  quia  ejus  virlutem  per  iiiiracula  co- 
gnovil,  male  ioqui  pertimescil.  Iluic  igitur  non  de- 
bcmns  auferre  qiiod  habet,  sed  debemus  addere 
quod  non  habet.  Dicamus  ergo  ei,  ut  iti  eum  credat, 
eique  sit  fldelis.  Unde  et  Dbihinus  subinferens  all : 
Omhi$  enim  igne  M/ie<tir,  e/  omni$  victima  $alietur» 
Qtiod  lale  est  ac  si  diceret :  Omnis  Ecclesiae  rector 
et  doctor  talis  esse  debet,  qui  et  salesit  conditus, 
et  sapiens  et  discreuts ;  qui  utinter  cuncta  provi- 
deal,  cuhcta  secundum  ratiouem  et  ordinem  faciat. 
Qtiodqnidemlex  ipsa  signillcat,  quse  omnem  vicii- 
mam  salire  jubiet.  Ait  enim  :  c  Quidquid  obtuleris  ^ 


ait :  OmRis  igne  $alietur  ?  Nunquid  enitn  ignis  est  sal, 
ut  eo  aliquid  saliatur?  Sicut  eiiim  sapientia  sal  dict- 
tur«  quia  mentes  nostrae  ei  ea  condiuntnr,  itaet 
ignis  vocalur,  quia  ab  ea  iiluminantur.  Si  igitur 
ignis  est  sapientia,  et  sapientia  sal ;  ergo  et  ignis 
esl  saU  Igne  igitur  salilur,  quod  sapientia  salibir. 
VII.  [Cap.  XVI.]  Cum  tran$i$$et  Sabbatum,  Maria 
Uagdalene,  et  Maria  Jacobi^  et  Salome  emerunl  aro» 
mata,  ut  venienle$  ungerent  Je$um  (7?9}.  Sabbato 
enim  neque  veiidere»  neqtie  emere  aliquid  licebat, 
quoniam  taie  aliquid  in  sabbato  fieri  lex  interdice* 
bat  (Levit,  xxiii,  31).  Veniunt  autem  hae  sanctae  mu 
lieres  ungere  Jesum.  8ed  qoomodo  veniunt  T  Cum 
aromatibus  (740).  Aliter  enim  ad  iesum  yenire  dod 
licet.  Sunt  aotem  hxc  aromata,  fldes,  spes,  chari- 


sacriflcium  siale  condies»  nec  aufcres  sal  fc^deris     tas^  pax,  patientia,  humilitas,  et  mansuetudQ»  con- 


(757)  Beda :  f  Eieroplum  suis  tribuit,  ne  de  his 

3mB  faciunt  mirandis  favorem  vulgi  requirant,  sed 
ivinis  tantuin   aspeclibiis,   ubi  et  nicrces  opcruni 
restat,  sintplacereconicnii.  i 

(758)  Est  bic  unus  ex  difiiciiioribus  evangelicis 
loeis,  si  inlelligere  volunms,  qua  raiioiie  lixc  ctih.ii- 
reuntcuin  superioribus ;  et  quissit  horuni  verborum 
sensus  :  quaeduaB  quxsiioiies  ita  snniinter  secoi:- 
junfUe,  ut  diveUt  una  ab  altera  non  possit.  Siint 
erge  tres  pnecipuae  seiitenti^e  :  i«  Ut  quoniam  su* 
perlus  V.  44,  45  de  gebetina  ignis  inexslinguibilis 
locutus  fuerat :  hic  causain  reddat,  seu  moduin  ape- 
rial,  cur  sit  inexstingiiibilis ;  ut  qiiemadmodum  sal 
a  Qoiruptione  res  servat,  iia  impius  igne  veluti  sa- 
iiatur,  c't  a  divina  omnipolentia  in^orniptus  serve* 
tur;  atqiie  ignis  crticiei  quidein,  sed  euni  non  con- 
sumat.  Itaque  dn^  veliiti  sentcnliie  coiitrariae  inter 
se  contineDtur  his  verbis;  omnis  pcccaior  igne  sa- 
lietur;  et  contra  omnis  victima  Doo  grata,  saie 
sapientiae  condita,  abxterna  conupiionc  pnvserva 
bitur ;  2*  ut  referatur  ad  aliud  qiiod  paulo  reniotius 
piiBcesserat  de  scandalo;  quonlaiii  sapieiaia,  cir- 
cumspcctione  et  discretionc  uiagna  opus  est,  ut  quis 
scandala  caveat ;  et  nec  scaiidal  zet,  nec  scandali- 
xetur  :  qiiemadmodum  oinnis  victima  oiim  cum  sale 
offerebatur ;  ita  nunc  omne  opus  agendum  sit  magna 
cum  discretione  et  sapientia ;  5»  ut  de  igne  triliu- 
laiiouis  seriiio  sit,  comparate  ad  bonos,  vel  etiam 
ad  boiios  stnuil  et  malos;  ita  ul  boni  tgne  tribulatio- 
nis  a  corruptionit>us  pracserventur  :  quod  sine  do- 
lore  noa  flt,  ut  sine  dolore  mahus  et  pedes  (de  qui- 
bus  superiiis  locutiis  fueral)  non  absciudunlur  :  cun- 
cli  etiani  igne  saiiendi;  quatnvis  non  eodeni  modo, 
ncc  eodein  igne,  scd  vel  igne  It  ibulationis  salubriter 


in  praesenti  vita;  vel  aetems  tribulationis  et  cmcfa- 
tus  in  ailera.  Vid.  Jansenium  Concord.  eap.  71.  Ma- 
talein  Alexaudrum  in  Marc.  c.  ix.  Lamy  I,  iv.  c.  52. 
Maldonatum,  a  Lapide,  etc.  A.  noster  alteram  ex- 
plicationem  seqoltur,  qunoptima  videtnr;  apposiie 
nimirum  ad  id  quod  sequitur,  et  narratur  de  Joan- 
ne :  qiiam  amplexus  etiam  videtur  Jo.  Antioche- 
iius,  explicans  de  ratione  servandse  pacis,  et  caven- 
d»  dissensionis. 

(759)  Sub$eeuttB  autem  mti/ieres,  qum  cum  eo  m- 
nerant  de  GalHa^a,  viderunl  monumentum  •  •  .  el  re- 
verteniee  paraverunt  aromataf  etunguenta;  ei  Sab' 
bato  quidem  $ilueruni  ucundum  mandalum  :  una 
auiem  Sabbati  valde  diluculo  venerunt  ad  moniimeit- 
tum ,  poTiante$  quas  paraveraut  aromaiM.  Coilaiis 
Devangelicis  locis  alii  qiiidem  interpretes  parasse 
aroinata  putant  anlequain  Sabbaium  adveniret,  sali- 
bato  vero  quievisse  el  siluisse,  id  est  Christum  nou 
uiixisse.  Ita  Janseuiiis  Concord.,  cap.  16.  Alii,  ut 
Lanty,  Maldonatus,  elc.  ita  siluisseinterpretantur, 
ut  aromata  non  emerint,  nisi  post  soiis  occasum 
Sabbato,  quando  Sabbati  festum  desinebiat;  alii,  ui 
Bedam  secutus  Menochius»  bis  aromata  emisse  luu- 
lieres  voliint,  aulequam  Sabbatum  inciperet,  et 
posleaquam  desilt. 

(740)  My«tlcas  aromattim  signiflcationes  Aise  ex* 
plicat  S.  Bemardus,  de  hoc  evangelico  loco  disse- 
rens  serm.  2,  lemp.  resurrcct.,  pa'([.  906 :  <  Qiuerat 
mens  aromata  siia ;  ante  onvnia  compassionis  affe- 
ctum,  dehinc  reciitodinis  zeluin,  et  inler  haecdiscrs- 
tionis  spiritum  non  omittat . .  •  Linguae  quoque  aro- 
miUa  trta  ;  modestia  in  incfepando,  copia  in  exhor 
tando,  eflicacia  iii  persuadendo,  i  eic.  Deda  hic; 
<  £l  nos  ergo  in  cum  qui  est  inorluus  credentcs,  si 


395 


COMMEINT.  IN  HAHC. 


m 


cordia^  ct  misericordta»  el  similia  :  liaM^  enim  Do-  j^  monumenium,  ortojam  $ote.  Non  e$t  aotem  sibi  tofi- 


mino  Sttaviier  Tedolenl ;  siciit  et  e  conlrario  Titia 
fottent.  Unde  Psalmtsta  :  Putruerunt,  tnquit^  et  eor^ 
npta  sunt  eicatrieei  mea  a  faeie  insipientiiB  meas 
(?saL  XXXT1I,  6).  Beatae  i|piur  illae  mulieres,  beatae 
ilke  anims,  qaae,  sicut  Maria  Magdalene,  semper 
cttro  ongaentis,  semper  cum  aromatibus  ad  Do- 
minum  venluni.  Baec  est  enim,  quae  alibi  ait: 
Cmot  euet  rex  in  accubitu  suo^  nardus  mea  dedit 
odorem  suum  {Can.  i ).  Ilxc  autem  signiflcabat 
£cclesiam  gentium  (74i),  de  qua  septem  dxmo- 
monia  143  Dominus  ejecit;  qoae  qnidem,  quoniam 
dilexit  muilum,  dimissa  sunt  ei  peccata  multa.  Blaria 
vero  Jacobl,  quse  Chrisli  maierlera  (742)  fuii,  ple- 
bem  Judaicam  figura])at,  de  qua  sccundum  humani- 


trarinni  boc  qood  ait :  Et  valde  mane^  et,  orto  jam 
sole.  Unde  et  altiis  evangelista  dtcit  :  c  Gam  adhtic 
tcnebrx  essent  (744)  (JoAn.  xx,  I).  >  Sotls  Itaque 
ortum  intelligere  oportet,  ex  quo,  ejos  splendore 
coelum  illusiratur,  qnamtis  nondum  terris  appareat, 
raris  adhuc  tenebris  existenlibus.  Qiiid  est  igitur 
valde  mane^  nisi  jain  robescente  aurora?  Neque 
ebim  sine  causa  evangelista  non  mane  simpliciter, 
sed  valde  mane  dixit.  Et  dicebant  ad  invicem  :  Quis 
revolvet  nobis  tapidem  ab  ostio  monumenti  f  Et  respi' 
eientes  viderunt  rnotutum  lapidem  :  erat  quippe  ma- 
gnus  valde,  Narrat  enim  Matlha^os  evnngclista,  qnod 
Cbristo  resorgenle  i  angelus  Dorhini  descendit  de 
coeio,  et  accedens  revolvit  lapidem,  el  sedebat  so- 


taiem  Salvator  noster  originem  duxil.  At  vero  Sa-  B  per  eoni...  Prac  tiinore  aotem  ejns  exlerriti  sunt 


lome,  qoae  interpretator  pacifica  (743),  tota  ex  otro- 
qiie  poptilo  sanclorom  collecta  mtillKodo  intelliga- 
tor.  In  bac  igitor,  tota  Ecclesia ;  in  illis  vero,  Eccle- 
six  paries  flgorantur.  Possunt  tanien  hx  tres  mn- 
lieres,  tres  tnundi  partes  srgniflcare,  Asiam  videll- 
cet,  Arricam  et  Europain,  In  quibus  Ecclesia  lota 
ronsistit.  Et  ist»  quidem  ongiini  Jesum,  hun  eom 
delectant,  istae  ejos  passtonem  praedicant,  et  odorem 
BOtitioe  illitis  cunctls  gentibiis  manifestint.  Ecce 
autem  molieres,  qoac  osqoe  ad  honc  diem  erobesce- 
bant,  eise  moriis  iantiam,  et  lotios  homaut  generis 
niinam  esse  dolebanl;  bodie  Istantur,  hodie  pr»- 
dieanl,  hodie  ortginale  peccatum  deletam  affirmant; 
ei  ipsis  qiibque  apostolis  resurrectionis  gloriam  an- 


custodes,  et  facti  simt  velut  moriui.  i  Exeuntes  in 
civitatem  t  nuntiaverunt  principibns  sacerdotnm 
omnia  quae  facla  Tuerant  (745).  >  At^  illi  dederont 
eis  c  copiosam  pecuniam  dicentes  (746)  :  Dicile, 
qaod  vobis  dormientibus  nocte  venerunt  discipuli 
ejus,  et  rurati  suni  earo  {Matth,  xxvtii,  2).  •  Sequi- 
lor :  Et  introeuntes  m  monKmenrtini  viderunt  juvenem 
tedentem  in  dextris  coopertum  stola  eandida,  ei  obstU' 
puerunt.  Sed  angelos  in  dextris  stola  candida  co- 
opertns;  qnoniam  Iseiitiam  et  prosperitatem  praedi- 
cat,  gloriam  resorrectionis  et  carnis  innovationem 
annantiat  (747).  Consldera  in  quo  diieetionis  Igie 
interiiis  ardebant,  qux  feminel  tiihoris  et  fragUitatia 
oblitse,  non  solum  in  nocie  veniont,  vemm  eliam 


niintianl.  Et  vatde  mane  una  Sabbatorum  veninnt  ad  C  contidentcr  in  monomentum  Ingrediuntar :  ttode  el 


odore  virtotuin  referli  cam  opinione  bonorom  ope- 
mm  Doroinam  qiixrimos,  ad  monomentom  profecto 
ilUiis  cnm  aromatibus  venimus  :  >  qoibus  verbis 
Gregorium  exscripsit  hoinil,  21  in  Ev.,  n.  2  :  <  Et 
nos  ergo  in  eum  qoi  est  mortuos,  credentes,  si  odore 
virlntum  referti,  cum  opinione  bonorum  operum  Do- 
minum  qoxrimos,  ad  monomentura  proiecto  iliius 
com  aromatibus  veoimus.  > 

(741)  Mysiicas  easdem  duanim  mulierum  signifl- 
caiiones  iradidit  Beda  ad  Maltb.  c.  xxviii :  c  Duae 
nnius  oominis  ejusdemque  amoris  ac  devoiionis  fe- 
miii»,  quae  dooiinicum  veiierunt  visere  sepulcruin, 
duas  fidelium  piebes,  Jiidaicam  scilicel  et  gentilem 
designant,  qux  ono  atqoe  simili  slodio  passionem, 
resurrectionemque  sui  kedemptoris  ceiebrarc  desi- 
deranl.  > 

(742)  Materieram  vocai  Hieron.  in  cap.  xii  Mattli., 
V.  46,  et  Beda,  qoi  etiam  ad  Luc.  xxiv«  c  Maria  Ja- 
cohi,  mater  est  Jacobi  minoris  et  Josephy  ut  Marciis 
evangelista  dicit,  soror  Matris  Domini,  onde  et  ipse 
Jacobos  fniter  Domini  meroit  vocari.  i  Uaec  opinio 
de  Maria  Jacobij  B.  scilicet  Virginis  esse  sororem, 
niiiiar  loco  illo  Irian.'  xix,  25  :  Stabant  autemjuxta 
trucem  Jesu  Mater  ejusj  et  soror  matris  ejus  Maria 
Cleopkee.  Mariam  Jacobi,  Ita  dictam  a  flno,  el  Ma- 
riaiii  Cleopbde  a  marito  sic  appellalam,  unam  eam- 
deiDqne  esse  feminam  passim  recenliores  iuterpretes 
GDittentiant :  eisi  aliier  voloii  Baronios  in  App., 
B.67.  Cornelius  tamcB,  aliique  quidam  non  sororem 
Md  con^brinam  dicunt.  Nam,  ut  Hieronymus  I.  all. 
Praires,  coiisobriiios  dici  (idem  valere  debei  de  so- 
ruribns)  omnis  Scripiura  deroonstral.  Vid.  Baronium 
li  ail.  Jaoseniuiu  Conc.  cap.  19.  Maldooalum,  altos- 
cpiejnierpretes  ad  c.  xii  Matth.,  v.  46. 

(743)  Bene,  ul  etiam  adnoiavit  Hure  :  nam  ex 


eadem  radiee  Salomon  pacificust  qnod  est  Hreron.  tra« 
dit  episl.  53  ad  Paalin.  Aogusl.  enarral  in  Psal  lxxi, 
n.  i,  eic.  Cseteirum  Saloine  eadein  eslac  mater  liliu- 
rum  Zebedsei,  ui  ex  coilatis  evangelicis  locis^  sta- 
tuunt  inierpreles. 

(744)  H^c  de  tempore,  qao  ad  J.  C.  aepttleram 
muiieres  venerunl,  aut  iier  siisceperunt*  nulturo 
diuque  ab  iuterpreiibus  qua^siio  versaia  est,  adao 
ut,  ^oemadmodom  Jansenios  Concord.»  eap^  165 
tradit,  qiiidam  quatuor  ad  monumenium  acoessus 
diversis  temporibus  factos  commenti  sinl;  ei  aliJis 
ab  aliis  mulieres  describi  ab  evangelislis  voluerinl. 
De  bac  quaebiione  ei  iansenius  ip«e,  el  Interpretes 
omnes,  et  fuse  oc  diserte  c^rd.  Baron.  ad  a.  34» 
n.  169;  Menochius,  Vil.  J.  C.  Jib.  viii,  e.  i,  n.  3. 
Breviter  »b  ea  se  expedii  Beda,  el  cum  fieda  A. 

D  noster.  Beda  :  i  Quod  autem  valde  man$  mutieres  i«- 
fiiaitl  ad  monumentum^  .orto  jam  so/e,  id  est  €»^t 
Jamcoelum  ab  orieutis  parte  aibescerel;  quod  aou 
lil  utique  sine  solis  orieniis  vkiuiiaie,  >  eic. 

(745)  QutBcumabusseutfecceqmdam  de  custodi^ 
4tcs  venerunt  in  civilatem  et  Huutiaverunt^  etc.  Foile 
verba  haec  priora  amanuensis  imprudentia  omisii. 

(746)  Ib. :  c  £i  congregati  cum  seoioribus,  eoiisi- 
lio  accepio,  pecuuiaiu  copiosaiu  doderttiH  mililibus,  • 
dicenles,  >  eic. 

(747>  Bcda  :  c  Notandum  vero  oobis  esl,  qoidnam:: 
sil  quod  in  dexiris  sedere  angelos  ^ceraium  QnA  ^ 
namqiie  per  sinistram,  nisi  viia  pra»ens;  qoid  vera: 
per  dexteram,  uisi  perpetiui  vita  signalttr?..*-QMii 
erfno  Redemptor  noster  jam  prxsentis  vitas  corru- . 
pUonem  transierai,  recie  angelus,  qw  imniiare  pe* 
rennem  ejus  vitam  venerai,  in  dexiera  sedtdiat.  » • 
Atque  hoc  ex  Gregorio,  hoiu.  21  io  Ev.,  n.  2,  qui. 
Idcm  dixcrat. 


»7  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  -ifi 

consotolionis.verba  Atuiire  mi^ruerunt,  dicente  an-^  alia  iiltorius  transmigralio  di.  Sciendum  est  auieui, 


gelo  :  NclU^  exptmieen^  Jesum  qucBrUn  Nazare- 

ttiim,  cr»ct/Sjci<m  ;  surreMl^  non  est  hic;  ecce  locus 

ubi  poiuerymt  eum.  Locum,  inquii,  videre  potestis^ 

ipsum  auiem  modovidereDonpoiesLis.Surrexitenini» 

einon  esthic;  sed  exspeclaie  paulisper,  et  videbiiis 

eum.Mon  enim  ibi  erat  praesentia  corporis»  qui  ubique 

e8tpr9esentiadiyiiiitatis.Sed  ubi  tunc  eumruissepuia- 

mus?  Lgo  qoideni  dicere  timeo  quod  eyangelistae  non 

dicunt.Etfortasse  admatrem  iveratyqu»  ejus  ainoris 

desiderio  piiis  (748)  omnibus  afiiciebatur.  Quod  autera 

ipsainterl^^^''^"^"^"^^''^^^^^*^^''"^^'''?^»^^^! 

cumaliis  ad  monumeutum  oon  venitfbxc,  ut  opinor, 

causa  fuit,  quia  ex  quo  unigenituni  fiiiuin  suum  te- 

neri,  flagellari  et  crucifigi  vidit,  delicalis  manibus 

delicata  pectora  tundcns,  et  se  dolore  njmio,  vigiliis  ^ 

jcjuniisque  alfligeas,  jain  viribus  pariter  et  spiritu 

attenuata,  alicubi  soia  in  secrclo  sedebat,  et  de  his 

qu;e  sibi  acdderant  calamitalibus  (749)  laiuentaba- 

tur  et  flebat.  Sed  nos  baec  vcrba  pietate  plena,  ct 

cogitaiione  digna  iiitarim  relinquamus,  et  quod  an- 

geiidocent,  audiamus  :  Ite^  inquit,  dicUe  discipulis 

ejue^  et  Peiro  quia  prcecedet  vos  in  Galileam :  ibi  eum 

videbitiSt  sicul  dixii  vobis^  Nisi  enim  beaium  Petrum 

aposiplum  ex  nomine  vocasset,  forlasse  cum  csieris 

venire  timuisset,  eo  quod  et  Dominum  et  magistrum 

neganset.  Qniod  enim  in  Galiieea,  qua^  aposlolorum 

IKitria  fuit,  a  discipulis  sujs  Dominus  videatur,  quid 

aiiud  significaty  nisi  quia  eu^i»  quem  nuuc  videmus 

per  speculuffl  et  in  aenigmate,  cum  nos  ad  antiquam  r  Baptista  :  Ecce,  inquit,  de  quo  dicebam  vobis  :  Yi- 

patriam  redoxerii,  tune  facie  ad  faciem  videbimus?     detis  iilum,  cijus  adveotum  nuiitiabam  vobis.  Sei 

Uiide  et  Gaiilsea  transmi§raiio  perpetrata  (750)  inler-     quis  per  singula  dicere  valeat»  quanta  ibi  laeiitta 

pretatur.  NuUa  euim  postr  iilam  transuiigrationein     fuerit,  cum  Gbristus  sol  justitis  eis  apparuit?  Tunc, 


quod  iila  liora,  qua  Salvator  noster  inclinato  capite 
spiritum  emisil,  corporc  in  cruce  derelicto»  anima 
simul  cuni  divinltaie  ad  inferna  spolianda  descend  l. 
Et  tunc  quidem  illud  Psalmistse  adimpletum  esl : 
i  Toliiie  (751)  porlas  principcs  vestras,  et  eleramini 
portae  aeternales,  el  inlroibil  rex  gloriae.  >  Qoibus 
interroganlibus :  c  Quis  est  isie  rex  glori^?  >  Re- 
sponsum  est  eis  :  <  Dominus  fortis  et  polens.  Donii* 
nus  potens  in  praelio.  >  Ingressus  igilur  Doininus 
loca  tenebrarum,  omnia  circumquaque  suo  spleii- 
dore  illuminavit.  Fit  clariior  pennistus,  bonis  pne 
laetitia  exsultantibus,  malis  vero  prse  ttinore  fiigere 
cupientibus.  Tunc  priini  parenles  occurrunt,  et  vi- 
dentes  Crealorem  suum,  Ixtis  vocibus  clamant : 

Tanaemfikfiite^  venis^  magnis  nos  solwrepcms  (752). 

Tunc  patriarcbae  et  propbetx  obviam  ruunt ;  tunc 
onmis  sanctorum  exercilus  ejus  pedibus  se  proster- 
nit.  0,  inquit,  diu  desidcrate!  o  tanto  tempore  ex- 
spectate!  quae  te  tantae  tenuere  morae !  Tunc  citha- 
rista  David  :  Uoc  est»  iiiqiiit»  quod  dicere  solebam : 
c  Auditui  meo  dabis  gaudium  et  laetitiam,  et  exsuha- 
buut  Qssa  humiiiata  {Psal,  l^  10).  i  Ecce  nunc  vi« 
deiit»  ecce  nunc  audiuni»  quos  eos  videre,  et  audira 
dcsiderasse,  Dominus  ipse  dicebat.  Ait  eniin  : 
(  Multi  propbetae  et  reges  voluerunt  videre  quas  vos 
videtis;  et  non  viderunt  ^  et  audire  quae  audiits,  et 
non  audierunt-  (luc,  x,  24).  i  Tunc  et  Joanncs 


(748)  Est  haec  piorom  et  doctorum  nonnuHoram 
inierpretum  senteiitia ;  imo  ei  iheologorum.  Estius 
liuic  senlenliae  coniradiccre  videtur.  Jansenius  la- 
nieii  Conc.  c.  Mi}  :  i  Porro,  iiiquit,  quanquam  Do- 
iiiiiius  priuio  dicatur  apparuisse  Magdalena;,  pietas 
tamen  iion  paruin  suadei,  ul  credainus  Doiiiinum 
prius  apparuisse  dllectissiinae  sua»  Matri,  licet  eam 
praeienHiserintevangellstae;  quia  ad  confirmandam 
iHii  resurrectionem  inefiicax  esset  Matris  testiino- 
nium  :  i  addiique,  qiiod  a  Marco  dicitur  apparuU 
primo  MariiB  Magdalencs^  intelligendum,  quod  Inler 
oinnes  dlscipulos  illa  fueiit  prima;  nam  de  apptfri- 
t  oiiibus  discipulis  factis  hic  apud  Marcuni  et  alios 
evangelistas  sermo  est.  i  ] 

^749)  Quae  hic  A.  exponit,  convenire  in  egre)$i.im 
antmi  fo.rtitudinem  et  constantiain,  qna  U.  N  irgo 
prafedita  fuit,  non  videntur.  Dolorem  animo  snmmiim 
percepisse  tradant  etiam  vett.  probaiique  PP.  ex 
quibus  S.  Joan.  DamascennB  iib.  iv  De  fid.  orih., 
CMp.  14  (toin.  1,  p.  277  ex  rec.  le  Quien) :  t  Beata 
huic,  inquii,  atque  beneficiis  hujusinodt,quai  naiurae 
modum  excedant,  cumulata,  quos  In  partu  dolores 
effugerat,  passionls  teinpore  sustinuit,  lacerari  sibi 
viscera  seutiens,  intimisque  cogitationibus ,  veluti 
gladio  discerpu,  cum  illum,  quem  gignendo  Deom 
etee  cognoverat,  lanqiiaoi  sceleifatam  altquem  mortc 
afiici  cernei  et.  i  Atque  affiert  in  banc  rem ;  qiiod 
nftaxiiHe  valet,  illud  apud  Lucam  :  Et  tmm  ipsins 
animiimdolorisfladiuspertvansibit.Mem  lameii  PP. 
miram  eitis  forlttudinem  in  his  perferendis  doloribus 
«kK^nt.  lii  his  S.  Ambrosios  De  Instit.  Virg.,  cap.  7, 
iw  40 :  I  Stabat  ante  crucem  mater,  el  higiomibus 


vtris  stabat  inlrcpida...  Spectabat  piis  ocnlis  filii 
vutiiera,  per  quem  sciebat  omnlbus  rnturain  redem- 
piionem.  Stabat  non  degeneri  mater  spectaculo,  qnae 
non  melHcbat  perempiorem.  Pendebat  in  cruce  fi- 
liiis;  maier  se  persecutoribus  offerebat,  i  etc.  Ni- 
hilominus  illa  auctorts  nostri  plures  habent  snffra- 
gniores  medlje  setatis  scriplores  :  unde  opinio  illa 
de  B.  Virginis  spasmo  sive  deliqiiio  quam  iradidere, 

Siios  recenset  Consalvus  Durantiis  ad  iib.  it,  cap.  7. 
evelat.  S.  Brig.  (Eisi  faieiur,  fere  oranes  TT.  re- 
centiores  neea^se  llfariam  in  passlone  sui  filii  viribus 
defecisse),  nbi  de  templo  jiixia  Galrariae  uiontem  B. 
Vlrglnis  spasmo  aeUlfieaio. 
►  (750)  S.  Augnst.  I.  lu  De  cons.  Evang.,  n.  86  : 
f  Galilaea  nanique  inlerpretatur  vel  transmigratio^ 
vel  revelatio.  i  Beda  ad  c.  xvt  ,Marc. :  i  Galilaea  nam- 
que  tranmigratio  faeta  interpretalur.  i  Ex  Gregorto, 
hoin.  21  in  Ev.y  n.  5.  c  Galilaea  namque  iraiutnf^ra- 
tio  facia  intcrpretatur.  i 

(751)  Psal.  XXIII,  7,  Attollite,  eio. 

(752)  Vlx  es»,  ul  credam,  auctorl  nostro  Smpni- 
denii,  ct  nil  ule  cogitanti  Leonfnum  hunc  Tersiim 
excidisse,  sed  ex  poela  aliquo  mutuaium  eum  arbi^ 
tror,  aut  ipsum  hominem  sane  dellclMrnm  non  iii- 
scieiiiem  condere  eo  Ipco  volulsse.  Utcunque  slt, 
hoc  refellere  foriasse  poiest  opinionem  eoruin,qiii 
vcrsus  hos  adiiivenisse  voluiit  Leonem  sen  Leonium 
P:irisicnsem  poelaiii  et  inoiiacbiiin  Beiifdictinuiu* 
Nam  hic  in  exllu  saeciili  xii,  anno  circ.  Hd()  floru^  : 
ciini  Bruno  longius  a  1125  decessiase  slaiiialur  Sed 
dc  eo  Tersmim  genere  legendus  cl.  MuraJorius  AA. 
lued.  a:v.  disseri.  40. 


529 


COMMENT.  IN  M.VRC. 


55a 


alligato  diai»o1o,  niagno  sanclorum  exercilii  coini    A  ocnlfs  credercttl,  et  etim  triJeiUefi,  'iiwi  •viifcrem» 


lartie,  ctim  giorin  ei  iriumpho  laetns  Doinlnus  n<l 
superos  rediii  (755),  «liccns  :  f  Qiiia  non  derclinqirod 
nfliinam  mt^»m  iii  infemo ;  nec  daliis  sanciam  tnitm 
Tidere  cnrrniplionem.  Notas  milii  fecisti  vias  titae  ; 
adimplebis  me  laclitia  cum  vnUu  tuo;  delectationes,  i 
Rii  Paier,  cin  de&lera  ttia  (P$aL  XT,iO^  >  ubi  scdcd 
in  s£ciila  s^cnlornm. 

145  VIII.  Et  UiiB  (754)  exeuntet  ftLgernnt  de  mo* 
Mmento ;  invaierat  enim  eat  pavor  et  tremor^  et  ne^ 
mini  ifuidquam  dixerunt :  timebant  enim.  Tlmebanl  ^ 
inqnil,  nnntiare  Dominum  resnrreiisse;  ideoque  de 
e\m  restirrectione  nemini  qnidqnam  dixcrnnt.  Neqne 
enini  :i<lliiic  perfecte  ea  credebant  qux  angdus  dixe« 
rU,  si  qiiidem  non  angetnm ,  «ed  juvenem  enm  csse 


Narrat  enim  MatthaBus  evangcltiiia  t|ttod  Chri8ti 
fliscipnli  f  abierrmt  in  6a1tl.i*am  tn  m6ntem,iil;i 
consUtuerat  illis  lesns,  et  vtdentes  enm  adoraw 
runt;  quidam  antem  dubttavdruni  {M atth,  xwni^ 
46).  t  Non  enim  venim  corpus,  sed  sfirNnm  ae  vi* 
dere  putabtint.  Ilnde  ipse  ail  :  i  P^lpate  et  videtct 
qtria  sptritns  carnem  ei  ossa  non  habet ,  sictii  nte 
ttdetis  habere  {Lne.  xxiv,  59).  >  Ei  fdrtasse  hxc 
tanta  ttlomm  dubiiaiio  ex  inlenso  amore  proeeilebai ; 
non  enim  faciie  credfmad  qttodmuUum  desideramtts : 
sic  etiam  qnod  timemus,  leviter  possc  accidere 
credimus.  Et  dixit  ei» :  Euntett  in  mnndum  univer' 
$um  prwdicate  Evangelium  omni  ereaturce.  Prius  enim 
dixerat:  <  hi  viam  genthiin  ne  alHeritts,  et  in  civi<- 


p.iabni.  Yenienies  igiiur  ad    apostolos,  caetcra  B  tdics  Samariiafiorum  ne  iniraventis,iioR  enim  aum 


apin]  se  in  silentio  retinenies ,  hoc  solum  RnniiaTe- 
nint  (llirisium  Domlnnm  de  ittoniimento  esse  snMa^ 
tirm  (755).  Seil  iterum  ad  sepnlcrum  revertentcs , 
siciU  Matiliicns  ait,  viderunt  Dointnnm,  i  et  tenuenmt 
ptdescjns  [Matth.  xxviii ,  9).  >  Surgens  adtem  Jcsus 
mnno  prinia  Sabbali,  appnruii  prlmo  llari;e  Magda* 
li>n.T.  (le  qua  ejeceral  septem  dieinonia.  Ilia  ^adeiis, 
iiimiiavii  his  qiii  cuni  eo  fnerant,  Ingontibtis  et  flen- 
tilms.  Rt  iili,audientes  quia  viverel  ei  visiis  essel 
:iben,  non  crcdiderniit.  Snnt  autcm  l»ec  In  loanne 
piei>issiine  scrifyia ,  et  a  iiobis  in  Matilixo  siifllcien- 
ler  (lelerniiiiala*  Posl  liaec  autem  dtiobfrs  ox  eis  anw 
biil.ini)bas  oslsnsns  esi  in  alia  effigie  ennlibns  in 
tillam :  ci  illi  euntes  nnDtiaveninl  cxieris ,  nec  Vl\\% 


missus  nisi  ad  oves  qiiae  peTiernni  domos  isratfi 
{Maith.  X ,  5).  >  Nunc  aatem  eos  praceipifi  \f^  \u 
aniversnm  mnndum.  In  qno  Indaeorum  al)jectio  et 
gcntium  elecifo  apertisslme  monstranitir«  Unde  qC 
Hfi  a  Patre  dlcitnr :  f  Postula  a  me,  ei  daboiihi 
genles  faaerediiatem  tuam,  «i  possefisionem  tusm 
termines  terrse  {V$at.  ii,  8).  >  Qnml  aalem  ah : 
Prasdieate  Evanffetium  omni  treaturif^  alhis  evaiv- 
gelisia  exponit  dicens  :  « Ite,  docete  omnee  gentes 
{Matth.  xxviH ,  49).  >  Idem  enhn  per  omnem  cretH 
turam  ei  per  omne$  gentet  significatiir.  Sic  Cnlm 
Aposiulus  flil  de  charitnte,  qnia  f  omnia  credll,  om* 
nia  speral ,  omnia  s«isli>iei  (f  i^or^  xiii ,  7) ,  >  iraod 
qnidem  verom  non   est  nisi  aNter  determinelur. 


crediilcrunt.  Uaec  MKem  qula  Lncas  plenias  narral,  C  Si  enim  charitas  omnia  credit,  ermllt  uilqae  Pha* 


ilH  exponenda  servapios. 

Vk,  (756)  Recumbentihu$  «ndeeim  di$cipttli$^  appa»- 
nt  iUit  Jeiu$^  ei  exprotrovil  ineredulilatem  ittorum^ 
et  durittam  cordl$,  quia  hi$  qwi  viderant  eum  re$ur- 
rexiue  nonctediderant.  Quamvrs  et  SimonPctrtw, 
ctMaria  Ungdalena  ,  ei  diio  llll  discipnli  qnihns  in 
specic  p<?regrini  Deminus  appanicrai ,  ceriissinHS 
firmissimeque  nuntiarent,  Doniinum  resurrcxissc 
seqiie  iltnm  vtdisse ;  ca^icri  lamcn  illis  non  crcde- 
i»nt,  ei,  qnod  mimm»  cnm  nec  sil>i  ipsis  nee  suis 


rtsxis  el  Sad4ucaei8 ,  frliis  sllrmMttbiis ,  al^  ne- 
gantibus  resarrectionem ;  qood  ll«ri  non  potest. 
Non  igitur  charius  dmnia  credit.  Sic  igitnr  de* 
lerminetur  :  omnfa  Credit  quae  cred^nda  snnt.  Si- 
inilitcr  ergo  et  id  qood  dicitor  :  Pnedieate  Evmuf^ 
lium  omni  ereatune^  determinandam  est,  ut  sie  dt- 
catur :  oroni  creaiarae  praedicate  Cvangelium ,  cni 
Evangelium  praedlcandum  esl  (757).  Noo  enim 
Evangclium  praedicandum  est  lapidibos  et  aliis 
quibttsennque  146  ^^^^  senso  et  ratiooe  carenii- 


(755)  Eloqnentfain  snam  bic  anctor  oxercre  lo- 
tm  vi^feinr,  nt  argiHnenti  laetitis  scrvint.  Sinillia 
rfperios  in  -^liis,  ninxtme  seqnioris  xtalis  ecclesia- 
s  icfs  scripiorlhns.  Cerle  mm  nssiniilis  locus  sermo- 
nis457f)e  iempor.  inter  Aitgiistin.«  minc  In  Ap- 
pend.  160,  nhi  inter  ea^tem  :  «  Et  eccc  subito  inuu- 
nienibiles  sanclorum  nopitii,  qni  lonebaninr  in  ntorte 
rAplivi,  Salvatorts  sot  genibns  advoliiti,  lacrymabilt 
^m  voce  cum  obsocraiione  deposcnni  dicentes  : 
Aiitenisti  quem  nobis  liitunim  lex  nimtiaverai  et 
proptietae.  Advenisii,  donnns  in  cnriie  vivis  indiii- 
Kentinm  peccatoribtis  mundi...  Ycnisti  posl  loi  cns 
l'«rynias,  etc.  Ascende,  Doininc  Jesu,  spoHalo  iii- 
Jeriift,  » eic. 

1754)  Marc.  xvi,  8,  Alf7/rr. 

(755)  Qnaesttonem  bic  movciit  Beda  et  interpreles 
coiiip»rantes  haec  Marci  vcrba  nemini  quidquam  di- 
rerunt  ciim  Lncae  verbis  xxiv,  9,  et  re^re$$w  a  monu- 
eienio  nunliavertint  ha:c  omnia  iUi$  nndecim ,  el  crr- 
tfmommbH$;  quibiis  siinilia  alin  Matth.  xxviii ,  8, 
Bedfi  ita  solvtl,  nt  dicnt  neinini  dix  ssc,  id  est  nnge- 
nsiiiliil  respondisse  ,  vel  nihil  nairasse  custodimis, 

rATnoL    CLXV. 


I  qiios  jacenies  Tiderunt.  >  lansenios  Concord«, 
c  145:  dixisse  nemini  i  nccurrentiam  in  via,  quia 
liniebantlodaeos;  >  qiiae  esl  responsio  Eutbymii, 
|>  qoam  TiriMOS  quoqoesecuiiis  esteiCalmei.  Lyranus 
Bedain  sequiiur.  Probnt  etiMn  responsio  A.  noslri, 
qnod  quse  viderini  dixertnt*  id  est  corpus  in  moun- 
montoflMMi  reperinm ,  angeli  verba  iacuerinl;  ideo 
uinimoiie  *  qnod  reptgn-ire  videttir,  esse  vemm. 

<756)  Mnrc.  xvi ,  14 ;  Noviuime  reeumbeniibu$  iUi$ 
undecim ,  epparuU* 

(757)  Bcdaad  h.  I.  :i  Nunqtiidsanctnm  GvangeliHm 
vel  insensntis  reims  vei  brutis  animantibns  fiierdi 
prsedicnndnm,  nt  de  eo  discipulis  dicatnr :  i  Prmdicate 
omni  creaturfff  Sed  omnis  creaturae  nomine  poiest 
oninis  naiio  gentinni  designari.  Ante  elenim  dicimn 
riti;Rti  :  In  viam  gentium  ne  airierili$;  nnnc  aiitCni 
dirilnr  :  Prqedicate  omni  creaturee  oi  sciiioet  pritts 
a  Jiid;cn  apostolonim  reptilsa  praedicalio,  tunc  nohit 
in  adjuiorium  licrci ,  cnm  hanc  illa  ad  daninationis 
stiae  testiinonium  siiperba  repnlissel.  >  S.  Cregoritis 
lioin.  i9  in  £v.  n.  i  :  f  Nunqi|id,  fraires  inei ,  sau- 
ctuui  tvongciium  vel  insensalts  rebus,  vel  biutis 

il 


83t 


S«  BRUNONIS  £P1SG0PI  SIGNICNSIS 


Zl% 


hm.  SiHil  «aiem  qui  bace  subiilius  InieUigenies ,  ea  ^  w^»ni  taclu,  veruin  eiiam  snl  eorporis  umbra  xgros 


quae  plana  sunt  difficilia  reddaou  Et  muiia  quidein 
in  propbelis,  aposloUs  el  io  ▼erbis  Doounicls  inTO* 
niunlur,  quibas  b»c  ona  deleniiiRalio  sufficere  po* 
tesl.  Quale  esi  illud  :  <  Gum  exallalos  fuero  a  ler- 
ris,  oronia  Irahani  ad  me  ipsum  (Joan,  xu  •  5i) ;  >  cui 
si  addaiur  qua  trahenda  9unt  :  nibil  eril  inconve- 
niens.  Allier  aolem  quanla  Inconvenienlla  sequalury 
quis  non  inlelligat?  Valde  eoim  pauca  suui  ea  qm 
llloc  trahunlur,  ad  coroparalionem  illorom  qu»  ad 
se  Dominus  non  Irabil.  Si  quidem  solos  bomines*  el 
ipsos  non  omnes ,  irabel  ad  se.  Hls  igitur  ei  simili- 
bus  Tacile  intelligitur  quid  in  eo  signlflcatur  quod 
dicitur :  Pmdieale  Evangelium  omni  creaiurw;  cui 
iridelicet  Cvangelio  ^ut  crediderii  ei  baptitatus  fuerit , 


sanareat;  inox  in  adiniralionem  geiililes  conveisi 
clainabant ;  unus  eslquem  apostoli  praDdicnnl,  00:1^ 
Dominus  Jesos  GbrLstus  qui  lalia  operatur«  Nobis  aii- 
temsignaei  miracala  jam  nnnc  necessaria  pon  suni ; 
quibus  ea  qu»  facla  sunt  solummodo  legere  el  an« 
dire  sufQcil  (758).  Credimus  enim  Cvangelio,  credi- 
musel  Scriplurts  isla  narranlibus.  Nemo  modo  in 
£cclesia  dicil :  Non  tibi  credo»nisi  morluos  suscilcs, 
nisi  coicos  illumines»  el  nisi  baxsimilia  facias.  Si- 
giia  lamoii  quoiidie  iii  Ccclesia  flunt ;  qu»  si  qnis 
atlendere  velil,  mullo  majora  esse  cognoscet  quam 
illa  qiix  tunc  ab  illis  corporaliter  fiebanl.  Qiiotidie 
enim  saccrdotes  poptilum  baptiz»ndo  el  ad  poeni- 
tentiam  vocando»  dsemonia  ejicitinl.  Quolidie  tin- 


»alvu$  erit.  Dicil  Cvangelium  :  Diliges   DominumBguis  loquuniiir  novis,  dum  Scripturas  expanen- 


Deum  luom  ei  lolo  corde  tuo ,  el  proximum  luum 
sicul  10  ipsuffl ;  boc  enim  si  credideris  ei  leceris 
salvus  eris.  Dicil  aulem  et  alia  mulla ,  qu»  salutem 
parianl  el  viiam  aelernam.  Qui  vero  non  crediderit 
.coudemnabitur»  Quamvis  enim  bomo  baplizalus  sil, 
•el.omuia  peccata  in  bapiismo  sini  ei  remissa ,  eon* 
alemnabiiur  umen  quoque  ilie,  si  non  Cvangetio 
ciedidii  ^lmquo  eoMlliio  assenaom  pmboerli.  'Si^na 
oiileiii  eo»  qui  erediderint  kmc  uquemur :  lu  namine 
'Oiao  darniottfa  ejleientf  lingui$  loqnentur  novie,  ur^ 
nnentee  tolienlf  etei  martiferum  quid  biberint ,  non  ei$ 
^noeebk;  $«per  wgroe  immn»  impouent^  el  hene  ^abe-' 
bnnt.  Omnla  .enim  bsec  in  priniliiva  Ceclesia,  non 
aolum  aposiolos,sed  et  oiios  sancios  fecisse  legi- 


les ,  litierae  velosiatem  in  spiriiualis  InteUigentia 
noyilalem  converlunt.  Serpentes  Yero  lollnnl »  quia 
concupiscenlias  malas»  quia  Yitia  ei  peccata  siiavi 
admonitione  a  peccalorum  cordibiis  averlunt.Biboiii 
autem  mortiferom ,  sed  non  eis  nocei;  qnia  paga* 
norum  el  haereticonim  libros  legeniest  el  aroara 
venenosa  convicia  sibi  illala  saepius  audienies,  surda 
aure  Iranseunl  et  pro  nibilo  duconl.  Super  xgros 
Toro  manus  iinpoounlt  el  bene  babeni,  quia  aninias 
inlirnias  snis  oralionibos  sananl  ei  Domiiio  recon- 
cilianl.  Cadem  igiiur  signa  etiam  nunc  sancti  Do- 
niiui  faciunl,  qu»  lunc  Doniinus  eos  facturos  esse 
promisil.  Et  Dominne  quidem  Je9u$^  po$tquam  /o- 
(«Itts  e$t  M  t  affampiiu  eu  in  cotlum^el,  eedet  a  dex- 


^mm.  Ncqve  oni»  aliter  ab  Idolorum  cullura  homi-  G  $ri$  Dei.  Qualiur  aulem  assumpius  esl,  liber  Aciuam 


nes  inftdties  eonvefierenly  nlsi  bia  lanlis  slgnis  el 
miraeulis  evangolica  prasdicalio  llrniarelur.  Prsedi- 
^cabont  enim  Cbrisii  diseipuli»  oi  Aposlolus  aii, 
Cbrisiam  Jesamcrucittxttm,  4  iudasisquidem  scan^ 
dabim,  genlibus  autem  siultiiiam  (/  Cor.  i,  23).  > 
;8ed,  cum  sobilo  dsmonia  cjicereni,  linguis  loque- 
'ronlor  novis,  serpeiiies  solo  terbo  Aui  occiderenl 
atu  fogarenty-venenum  sine  la»lone  biberoni ;  ei  non 


aposlolorum  osiendiiy  dicens  :  c  Cicom  bxcdiiis- 
sel,  videntibus  illis ,  elevalos  esl,  et  nubes  auscepit 
eum  ab  oculis  eorum.  Illi  autem  profecti  praedica- 
ferunl  ubique»  Doniino  cooperanle,  el  sermooem 
coiifirmanle  seqoentibuasignis  (Act.  1 , 9)«  »  Ci  tuitc 
quidem  adimpleta  est  propbetia  quae  ait  :  c  In  on- 
nem.ierram  exivii  sonus  eorom»  elin  fines  orbls 
lorraB  yerba  eorum  {P$aL  iviUy  5}.  > 


animalibus  fuerat  praedicandum,  ol  d«  eo  discipQlis 
dicatur  :  Pnedieate  omni  ereaturw?  Sed  omnis 
creatune  nomine  signaiur  bomo...  Omnis  autem 
crealurae  aliquid  habel  liomo.  Habel  nainqae  eom- 
inune  esse  cum  lapidibas,  vivere  eom  arborlbus, 
sentire  cuin  afiimaltbos,  tnleHigere  eiun  augelis. 
Si  ergo  commune  habei  aliquid  cum  omnt  creauira 
homo  juxta  aliquid  Omnis  crealura  esl  homo.  Oraui 
ergo  creaiurae  praedic^iur  Evangelium,  cum  soli 
bomini  praedicatur,  qaia  ille  Yidelicei  docelur  pro- 
pter  quem  in  terra  eoncia  creaia  sunt,  et  a  qoo  om- 
'nia  per  quamdam  simililudinem  aliena  non  sunt. 
Potesl  etiam  omnis  crealune  nomtne  omnis  natio 
Kenlium  designari.  Ante  eienlm  dictuni  fueral :  c  lii 


Yiam  fentiom  ne  abieritis.  1  Nunc  autem  dicitur : 
c  Praedicaie  omni  creaiurae,  1  ut  sciiicel  prlus  a  Jn- 
daea  aposiolorum  repulsa  praedicaiio  tutic  nobis  iu 
adjolorium  fierel,cum  banc  illa  ad  damnationis  siiac 
lestimonium,  superba  repulisset.  1  Patei  eit(o ,  ex 
Gresorio  Bedam  sua  muluatum ;  quod  etiatn  ex  re- 
Dccntioribns  facil  Lyranus.  Csiius  subinteHigit  bn- 
maiiae,  quae  vox  exprimitur  1,  Petri  11.  c  Gerie,  in- 

3uit,  distributio  esl  accommoda,  oisensus  sil»  pnts 
icandura»  vel  pr»dicatum  esse  Cvangelium  oinni 
ereaturae,  cui  praedicari  poiesi  :  1  quae  esi  explica- 
cailo  Aucloris  nostri. 
(758)  V.  Greg.  Iioin.  all. 


EXPUaT  SCCUNDUM  MAHCUM. 


395 


COHMENT.  IN  LUC.  -  PARS  I,  €AP.  I. 


3U 


s.  BBVirons  astensis 

EnSCOn  SiGMIENSIS 

COMMENTARIA  IN  LUCAM. 


147  Hi«  iuezpedilis,  ad  Liicam  ?eniaimis;  el 
siaii  jam  diximos,  eai  tantummodo  ezponamus  quae 
flequeiR  Harco»  ueqae  io  MaiUiasoexposiiiinus  (759). 
QBomm  qmd€m  multi  eo^ad  »uui  ordiMU  narra' 
imm^qum  in  nobi$  empletw  $unt  rcrumt  eicui 
tndilirmU  nobiequi  uk  imtio  ipei  videruui^  ei  nii' 
Mfri  /atffwil  senNOMit  tiium  eet  ei  mihi  aseecuto 
•  frimipio  omma  (760)  diUgenter  ex  ordine  libl 
mbtr$t  opHme  TheopkilOf  ui  cogao$ca$  eorum  ver- 
bemtj  de  quikete  erudUue  $$,  veritatem  (761).  Qus 
cuttnUoest»  ui  D.  Lucasea  scribere  veUt,  qu« 

(7^)  Hoc,  ui  A.  noster  Augnstlnus  se  raeere  pro- 
fesstts  est,  vbi  ad  Lucam  Tenit  1.  iv  9t  eoAf.  Cvaog. 
c.  8,  n.  9 :  c  Nanc  eigo  deinceps,  inquit,  Luc«  Evan- 

Elium  ez  ordine  periractemns,  excepiis  iis  oiix 
ibei  curo  Naitliaeo  Marcoque  cominnnia,  quoiiiain 
iliajamomnia  pertracia  siini,  >  feceraiqoe  idem, 
pest  Maiib»iai«  Marcuw  ezplicaos  lib.  iv,  n.  i.  Ui 
aatem,  idem  Aug .  subdit,  <  liuc  principium  ad  Evaii- 
gelii  Darrationem  nondum  pcrtinet.  >  Nam  est  pnc- 
iuiiim  quoddam ;  aiiod  cum  convenire  ceiiseretirr 
aliis  qimqae  Evangetiis,  Ammoiiias  ooiversaB  harmo- 
mx  auae  pra^Hisait.  ideni  recentiores  faciunl  Cor- 
uelius  Jansenius,  Joan.  de  la  Haye,  Bernardus  Lamy, 
ete.  Solnin  ex  Evangelisiis  baec  fecisse  Lncanr, 
omiies  inierpreies  observftiii  :  caosas  vero  cur 
sulus  recerit,  idem  ezquiriu  Alque  base  poiissima 
vitieuir,  quonum  Lucas»  ul  Auilirosius  ait  u.  4, 
<  velQi  qiiemdaro  historicum  onlinein  tenuii,  >  et 
Hieronyin.  inii.  Comin.  in  Matth.  quaedam  altios 
refjeiere  vohiii.  itaqne  qtiod  liisiortci  facere  soleiit, 
fecii.  Qua  etiam  ratioue,  scriptores  antiquissimos 
iiuiiaitts,  aliitd  opus  siuiiu  initio  nominavit,  Hbrum 
seilicei  Actuutn  apostolorum.  Praetcrea,  ui  fldem 
silu  conciliarei,  qua  raiione  scire,  sive  assequi  ea 
niix  scribit,  potuerii,  iiarrai.  Ilaqiie  ad  bncc  verba 
Aiiibrosiiis  n.  i:  c  Prolixiorein  hniic  Evaiigelii  libniin 
quam  cxieros  esse,  iiemo  (liibilavorit.  Ei  ideo,  non 
ci  qux  falsa  siinl,  scd  qu:n  vera,  siiii  vindicaC  > 
iueo  vero  qiiod  ait,  ftCKl  tradiderunt  nobie^  qui  ab 
iuillo  ip$i  tiderunt^  et  ministri  fueruiu  urmonie; 
colligii  conira  Theopbykictuin  Esiius  Liicam  nim 
fui$se  unum  e  LIX  Cbristi  discipulis,  sed  post  eyus 
Aseensioncm,  ab  aposiolis  et  discipulis  Chrisii  fldem 
suscepisic,  ei  ea  quae  scribit  al»  eis  accepisse ;  ai 
rcrissime  dlzerii  Hieroiiymus ;  Lueam  Evaiigelium, 
sicui  audicrai,  scripsisse ;  Acta  vero  aposiolorum, 
sieiit  viderai,  composuisse.  Et  tamen  praecipiiam 
quamdam  laodem,  in  Ev.iagelio  scribcudo  assecutus 
est.  Nam,  quemadmoditiu  Ambrosiiis,  u.  2,  etiam  a 
S.  aposioto  Paulo  teslimoniom  meruit  dliigeniias, 
sicemm  laudatLucam  :  c  Cujus  laus,  inquli,  esiln 
KTaiigelio  per  omnes  Ecclesias ;  >  et  llieronymus 
iu  Caui.  c.  7 :  c  Quidam,  ait,  suspicantur,  quoiies- 
cunqoe  in  epislolis  siiis  Paulus  dicit  :  Juxta  Evan» 
§diam  meum^  de  Lucae  signiflcare  volumine,  et  Lu« 
<aro,  non  solum  ab  apostoTo  Pauto  didicissc  Evange* 
iium,  qui  cum  Domino  in  carne  non  fucrat,  sed  et  a 
Uif.m  apostolls,  >  alquc  affcrt  allata  vciba,  $icut 


A  jam  a  muliis  aKis  scnpia  coirimemorat  nisi  qiila 
minos  alfquid  eos  dlxtsse ,  ei  non  bene  veriiaien^ 
lenuisse  eos  cognoverat  ?  Multi  enim  praetcr  quaiuor 
evangelisLis  scripseroni :  quae  omnia  Inter  apoCry- 
pha  numerantur.  Nulla  enim,  iiisi  quatnor  EvangeHa, 
suscipit  Ecciesia  (762). 

148 1-  [^^^'  1]  ^'vi^  tra  diebu$  Herodle  negii  in- 
dwof^  eacerdot  quidam  nomine  Zackaria$,  de  viceAbin^ 
el  uxor  iHiu$  de  filiabue  Aaron.ei  nomen  ejue  EtioabetL 
Legitar  eniin  DaTid  in  viginti  qitainor  pafies  diitei'- 
doium  familias  divisisso,  eisqne  praecepisse,  ni  sfn- 

iraMencm  iioMs,  eic.  Addcodoa  et  Qri0Baes,  qoi 
bomlL  1  in  Loc.  ex  Vers.  Hleron.:  c  Efleciuin  suuhi 
Lucas  indicat  ez  sermone  ()uo  ait  :  tii  nobi%  muni- 
fe$ti$$ime    $unt  oatenete ,   id  esi  imtXnpofopvjMi^ 

»  (qnod  itno  verbo  Lailnas  sermonon  explicat) :  eerta 
enim  ide  et  ratione  oogBoveral,  neque  in  aiiq^o 
fluctuabai.  >  De  polestate.  Grasti  vcrbi  illius  V.  liie 
Eslium. 

(760)  Aseeeuio  omnia,  Yulgau  Sed  eom  nosfro  A. 
aseeeuto  a  prineimo  omnia^  imaa  hala  ex  ma$.  Goiii. 
apod  SalMiier,  &.  Ambrosios  lllii,  i,  io  Luc.  nom. 
H,  elc. 

(76l)Origenesl.  all,:  c  Sicotolim  tn  popalolodseo*- 
ntm  multi  propheiiam  pollicebantar ,  et  /fuidaai 
erant  pseudoprophet.-e...  ita  et  nuiic  in  Novo  Testa- 
mentOy  mulii  coiiati  sunt  scribere  Evangelia,  se<l  oon 
onines  recepti.  Et  nt  sciaiis ,  noa  solom  qitataor 
Evangelia,  sed  plurima  esse  eonscripu,  o  quilms 
haec  qoae  iiabemas  elecia  suni,  ei  tradiu  Eodesii^, 
ez  ipso  i^rocemio  Lucae,  qnod  ita  conlexiiur  :  Qao- 
niam  quidem  mnlti  conati  svii/,  etc«  Ifoc  qiiod 
ait  conati  $unt,  laicntetn  habei  accasationem  eo« 
rum,  qui  absqne  gratia  Spiriiiis  S.  ad  scribenda 

d  Evangelia  prosilterunt :  Naiihaeus  quippe,  ei  Mar- 
cns,  et  Lttcas,  et  loan.  noii  sunt  conati  scribere,  sed 
Spiritu  S.  pleni  scripserunt  Evangefia,  >  etc.  Deinda 
Basitiilis  Evangelium  nouiinai,  atque  alia.  Augusiiu» 
quoqtie  L  iv,  De  Cons.  Evaiig.  n.  9:  c  El  qiiod  dicji 
inulios  conatos,  etc,  videiur  siguificare  nonnulioa, 
qui  non  potucruut  boc  suscepiiim  luunus  implere.... 
eos  non  debemus  accipere,  qiiorum  iii  Ecdesia  nuJIa 
ezsiat  auci4»ritas,  quia  id  buod  conatl  suni,  implor 
re  minlme  potoerunt.  >  Et  Ambrosius  in  eamaem 
ferme  senientiam  n.  5 :  c  Conati  iuque  illi  santqui 
implere  nequiverunt.  Ergo  multos  ccepisse  nec  im- 
plevlase  etiam  S.  Lucas  lestimonio  locupleiiore  ie- 
staios,  dlceos  plurimos  esse  conatog...  Sine  conani 
sunt  enim  donationes  et  gratia  Dei...  Non  cmiaias 
est  Matihaeus,  non  eonatus  est  Marcus,  >  etc  Quaa 
ez  Origene  sumpslsse  videtur.  Bene  ergo  ciim  veti. 
ei  receniloriboa  ferme  omuibas  de  apocryphis  haM: 
A.  accepit. 

D  (762)  Origenes  1.  alU :  c  Sed  in  his  omnibus  nihil 
aliud  probamus,  nisi  qnoil  Eccle&ia ,  id  esi  quatuor 
tantum  Evangelia  rei  Ipienda.  >  Idcin  Beda  et  casieri 
proflteniur  Inierpreies  vetcres  ei  iiosiri;  ei  ea 
Ecclcsiae  uunc  constai. 


351^  S.  BRUiNONlS  EPISGOPI  SIGNICNSIS  5;;« 

giil»  secunditm  vices  saas  iii  iniiiisicriis  sibi  disposi-  A  rui»  ;  isle  novoruin  prlucipiuin.  c  Lcx  cnim  ei  pro* 
lis  Domiiio  deservirent  (763).  Ex  liis  auiem  viginli      pliel»  usque  ad  Joannem  (766). 


qiiauior  viris,  sibi  pro  lempore  succedenies  seniper 
cligebaniur  qui  principes  sacerdotum  dicebnntur, 
quibas  unus  praeerai  qui  summus  pontirex  vocaba- 
tur»  Invenitur  aufetn  ibi  positus  Aitia  in  ociava  sorte, 
de  cujus  progenie  ortus  est  Zncbarias,  qui  nunc 
fungitnr  vice  illius.  Uxor  quoque  ejus  de  /iliabu$ 
Aaron  fuisse  dicitur ;  ut  eos  bene  et  Jcgaliter  coii- 
janctos  essc  sciamus.  rrsDcipitenim  lex  ul  unusqurs- 
que  de  iribu  sua  ducai  uxorem  (Num.  xxxvi,  6,  7) ; 
ct  unaquaeque  suse  tribus  viro  conjungatur.  Erant 
autem  ambo  jnsli  ante  Deum^  inceUentes  in  omntbu$ 
tBatidaUs^  et  juni/ieaiionibut  Domini  iine  qnerela,  In 
eo  enim  quod  ante  Deum  justos  eos  fuisse  dicit ,  ab 


Christus  vcra 
inquii:  c  Ecceenim  novafiicio  omnta  (Xpoc.  xxi,5).  i 
Faetum  est  autem  eum  uaeerdotio  [ungeretur  Zacha 
ria$  in  ordine  vieit  $um  ante  Deum^  $ecundum  con- 
$uetudinem$acerdolii^$orie  exiit^ut  incen$uni  poneret. 
H-jRi'.  eniin  erat  sacerdoiii  consuetudo  ut  sibi  vicisstn. 
ex  ordine  soccedentes,  unusquisque  pontiGcuii 
(multi  enimerant)  suo  tempore  iiictsnsum  ponerct, 
et  sacrificia  immolaret.  Non  est  autem  oiiosun. 
quod  dicitur  ante  Deum^  llle  enim  sacerdotio  fii»*. 
gitnr  ante  Deum,  ad  ciijus  munera  resplcil  Deui 
Un  ie^scriptuin  esl :  c  Respexit  Dominus  ad  Abet,  e 
ad  munera  ejus,  ad  Cain  vero  etad  munera  ejus  ii«i 
respexit  {Gen.  iv,  4,  5).  i  lngre$$u$  autem  in  tem 


onini  vitio  hypocrisis  eos  defendil  (764)  :  illi  enim  B  P'"'*  Domini ,  et  omnis  multiiudo  popufi  erat  orant 


non  suiit  justi  ante  Deum,  qiii  omnia  opera  sua 
faeiunt,  ut  videantur  ab  hoininlbus.  Ineedebant 
aulem  in  ommbu$  mandatit  et  ju$tificationibu$  Domim 
$ine  querela;  quia  sponle  ct  sine  murinuratiane 
iimnia  lcijis  inatidala  custodiebant.  id  vero  quoJ 
Hpon^e  et  ex  corde  non  fit,  nou  vacat  a  querela. 
Doininus  enim  non  quid  agamus,  sed  quo  animo 
aliquid  agamus,  atiendit.  Unde  Apostolus  non  da- 
lorem,  sed  •  hllarein  datorem  (//  Cor,  ix,  7)  » 
Donuniim  diligere  dicit  (765).  Et  non  erat  iUi$  fUint^ 
eo  quod  e$$ei  Elieabeth  $teriti$ ;  et  ambo  procetsiuent 
in  diebu$  $ui$.  Storllls  erat  Elisalteth,  ut  iion  naCura, 
se.l  viriute  et  miraculo  pareret;  qux  si  in  juvenlute 
pepertsset ,  non  sierllis,  sed   fecunda  putaretur. 


fori$  hora  incen$i.  Hxc  auteni  solemiiltas  deciina 
die  mensis  sepiimi  agebatur,  quando  solbs  poiitifex 
semel  in  anno  non  sinc  sanguine  ingrediebatur  in 
Simcta  s'inctorum,  nuliumque  aliuiii  in  lemplo  e&e 
licebat  (767).  Q  lod  quid  significet,  Apostolus  ex- 
ponit  in  Episiola  ad  Hebrscos  (  fle6r  ix,  6).  Nos 
qtioque  iii  Levitico  de  hac  solemnitate  sufficieiitnr 
dixiiniis  (766i). 

11.  Apparuit  autem  iUiangelue  Oomtnf,  $tan$  a  dex» 
tr\$  aUaris  incenei.  149  Slabat  angelus,  et  a  dexiris 
s:abat,  quoniam  fortia  et  propitia  nuntiabat  (769). 
Et' Zacliariae  turbatu$  e$t  viden$^  el  timor  imit 
euper  eum.  AU  ad  iUum  angelus  :  Ne  timea$  Zaeha* 
riOf  quoniam  exaudita  e$t  deprecatio  tua.  Uxc  eniqi 


Parit  igitiir  in  senectuie;  et,  mirabile  dictu,  in  illa  G  angelornm  consueiudo  est ;  in  qiia  ettam  ali  iiiia 
xlaie  hnec  uni  sterilis  fit  fecunda  in  qiia  omnes  discernuntur,  qui  se  transfigiirantin  angelum  incis; 
fecundse  sierile$  fiunt.  Nascllur  Joannes  de  senibus ;  quod  in  auae  loculionis  principio  eos  quibus  loquun- 
de  juveiiciila  Ghristus ;  quoniain  ille  est  finis  vete-     tur,  consolantur,  et  ne  tiineant  adhortantur  (770)i 


(763)  t  Paraiip.,  xxiv,  3:  c  Et  divisit  eos  David.... 
Divisit  autcm  cis,  hoc  est  flliis  Eieazar  principes 
per  ramilias  sedecim,  et  filiis  Itbamar  per  familias  et 
doinos  suas  octo  :  porro  divisit  uirasque  inter  se  fa- 
inilias  s  iriibus....  Exivitauleni  sors  prima  Joiarib... 
oci:iva  Abia.  i 

(764)  S.  Ambrosius  ad  h.  1. :  c  Etl)ene  jiistos  ante 
Denm ;  nun  eiiim  oiiinis  qui  justus  est  ante  hoinines, 
jiistns  est  aiiie  Deiiin.  Aiiter  vident  homines,  aliler 
videt  Deus ;  lioinines  in  facie,  Deus  in  corde ;  ct 
ideo  fieii  poiest  ut  aliquis  affectaia  bonitaie  no})u- 
lari»  justus  videatur  niibi.- justus  autem  anlc  Deutn 
iiou  sii...  Perfecla  igitur  laus  est,  anle  Deum  justum 
csse  ;  I  qiiap  verba  prorstis  describit  Beda. 

(765)  Est  hic  locus  fuse  a  PP.  versaius ,  pra^scr- 
tim  ah  llieron.  dial.  1  coiitr.  Pelagianos»  n.  12; 
dial.  2,  p.  15,  cui  cuin  contrad  ccre  visussii  S.  Ani- 
brosius  lib,  i  in  Luc,  n.  17,  18,  ei  hiijusaucioriiatc 
PeUgiUs  abuterelur,  respoiidei  et  S.  Augitsiiiius  lii). 
Degrat.  Ghr.  cap.  48,  ii.  55.  Vide  cunid.  Aug.  Iib.  n 
De  peccalor.  nieril.,  cap.  13,  n.  19,  20,  ei  De  per- 
tect.  inslit.  cap.  16,  n.  58. 

(766)  Matih.  xi,  3 :  Omne$  enim  prophetae  el  lex 
u$que,ad  doannem  proptie:aoerunt* 

(767)  £x  hoc  loco  upparet  auctorem  nostmm 
eoruin  sc(|iti  opiiiioiieiii  qui  Zachariam  suinuiuin 
fuisse  poiitificein  censueruut.  Fiiere  vero  nonnulli 
auiiqui  et  doctissimi  PP.  S.  Petrus  Chrysologus 
serm.  86/Aug.  46  in  Joaii.  S.  Joan.  Chrysosi.  hotu. 
iOin  Malth.  n.  3  ibi  :  c  Coglta  igiiurquanlum  id 
esset  hominem  videre  post  antios  50  ex  (leserio  ve- 
nieatcui  principis  sacerdotuin  filium.  i  S.  Anibros. 


\iK  I  in  Luc.  n.  22 :  c  Videiur  hic  S.  Zacharias  suin- 
nius  dcsignari  aacerdos,  quia,  sicnt  lecmm  est  de 
pi  iore  tabernaculOt  In  quod  semper  intrabanl  sacer- 
doies  luinisleria  consutnmanies,  non  uiio  tanltina 
aniii  (oinpore  iulrabint  in  leinpluin;  tn  secundo  au- 
tem  semei  in  anno  singularis  summus  sacerdos  non 
sine  sanguine,  quem  olieret  pro  se,  et  populi  dcli- 
ciis.»  Ex  Beda  vero,  ut  opinor,  A.  noster ;  cujus  vcrUa 
sunt  ad  h.  1.  :  c  Incensiim  in  Sancta  sanctonim  .n 
pontifice  deferri,  exspectanie  extra  teinplum  onmi 
poptilo,  deciina  die  septimi  inensis  est  jiusum.  £t 
haiic  diem  expiaiionis,  sive  propositionis  voc:iri,  qii;^ 
^  apud  nos,  ob  varium  Iiinus  discursmn,  a  qiia  ineits:  u 
^  cotiiputant  Hcbrxi,  moJo  in  Sepicinbrem  menscni , 
modo  incidii  in  Octobrein....  Hnjus  aniein  diei  At*o- 
slolus  ad  Hebneos  scril>Ciis  ita  meminit  :  /n  priut 
quidem  tabernacnluni  $emper  introibani  eacerdoie^ , 
tacrificiorum  officia  cousummantee ;  in  $ecundnm 
aulcm  semel  in  anno  tolus  poniifex  non  sitie  sangni^ 
ne,  I  etr. 

(768)  Ad  cap.  16.  E.lit.  Rom.  1789,  pai;.  157, 
col.  I. 

(769)  Boda  :  c  Benc  angclus  et  in  lemplo.  et  jnxi:i 
aliarc,  et  a  dexiris  apparet;  quia  videlicet,  etvcri 
sacerdotis  adveiitum ,  et  tnyslerii  s&crificii  univer- 
salis,  etccrle.uisdoni  g:iudiumpri£dic;it.  »  S.  Peirns 
Chrysolo;;.  serm.  87 :  c  Ut  esse  in  sanctis  angeiisjnitiil 
sinistruiii  inielligas,  dicenle  Scriptura  :  Vias  quse 
a  dextris  snnt  novit  Dominus^  i 

(770)  Beda  paTiier :  c  Treuieniem  Zachariain  co»i- 
fortnl  angelus,  quia  sicut  humiiifle  fra^iUitis  rsi, 
spirt  ualis  creaturae  viiioiie  turbariy  ita  et  au^eticoe 


337  COMHENT*  IN  LUC.  —  PARS  I,  CAP.  I.  558 

Quod  aiileni  ait :  Quonitm  exaudita  est  depreeaih  A  enim  Magnut  eoram  Domino^  et  tinum  «I  tieetam 


tua,  tienxo  putci  Zacliariam  Domiiiam  pro  fllio  eio« 
ns  e,  ptxsertim  cum  de  sha,  suxque  uxoris  stattf 
(iifliilercl,  et,  nngelo  u\  ipsum  admonenle»  non  cre- 
deret.  Quid  igitur  orabal,  nlsi  id  quod  lex  orare 
prrccipiebai?  Ait  enim;  c  Erit  hoe  vobis  l^^itimuni 
simpit^mum,  ut oretis prd  filiis  Israely  ctpro euncllft 
jH  ccatis  eorum  semel  in  anno  {Levit.  xti,  54).  i  Hoc 
csi  igitur  qood  orabar,  hanc  deprecatlonem  angelos 
e\uudiiam  esse  dicebat  (771).  Et  Elhabeth^  uxor 
f K  7,  patiet  tibi  /l/tKW,  ei  toeabii  nomen  eju$  Joannem. 
N(Hi  enim  siiie  cnosa  angelus  hoc  el  nomen  impo- 
siiti.  Joannes  enim  Dei  gratia  (772)  interprelatiir* 
YiJeamus  igitur  qoomodo  boc  nomen  ei  convenlat. 
Dicai  tpseDomlnus:  i  Priss,  inqnit,  .qaam  te  for- 
nMreiii  in  utero,  noTl  te ;  el  anlequam-  exires  de 
vt:iiire»  sanctillcavi  te,  et  prophetam  In  gentiboi 
de.li  te  (Jetem.  i,  5).  i  Magna  enim  Dei  gratia 
diutur,  qui  prios  sanctificatur  qnam  oriatar.  illod 
tiiam  quod  Dominos  alt :  t  loter  natos  mulieraai 
non  sorrextt  major  Joanne  Baptlsta  (Maith.  ii,  II)» » 
et  cxlera  hujusolodi,  qast  ipse  In  cjus  laadiboB  pna- 
dic»t,  qnantara  etiam  graliam  loannes  habueril, 
inciniresiaiit.  Et  efit  gaudium  tikl  et  oxiuitatio^  et 
mHlii  in  natiwiate  ejuigaudebunt.  Quisenim  in  ii  ius 
et  de  illhis  nativitate  non  gaodeat,  qui  muridi  gaiH 
«iiiim  nuiitiare  Tencratf  Quis  nOn  Ixtetur»  audiens 
Zachariain  tanto  tempore  mmum,  et   taiiilem  in 
hiqiis  n&tivitate  propbetaotem,  ei   laniarn  (otius 
popiili  tetitiam  nuntiantem  (775)  7  «  Benedictus , 


non  bibeL  Ea  enim  qnae  superius  dicla  surit  satis 
ostendont  quam  magnus  coraiM  Domino  loannes 
ftierit.  ^inom  et  slceram  non  bibit,  qoia  sicut  Na- 
siineus,  etDominoab  infantia  consecratus,  ab  omni 
re  se  abstinult,  quse  vel  corpus,  vel  animam  inebria- 
^  et  meiit^m  a  soo  statu  evertere  potes.t  (774).  Et 
SpiHtueaneto  nepiibitur  adhue  e»  utero  matrt$  eufe, 
Nisi  enim  Sptrito  saneto  adhoc  in  matris  ulero  ple- 
nos(  essel,  Deqoaqoam  ad  Yirginis  salutationem  in 
gaodlo  exsulusset*  Hoe  enim  Elisabeih  tesiatur, 
dicens :  c  Unde  hoe  niihl,  ot  veniat  mater  Dominl 
mei  ad  me  ?  Ecee  enim  ot  facta  esi  vox  salotationis 
losB  in  aoribus  meis,  exsoltavit  in  gaiidio  Infans  in 
otero  tM(y(Lttc,  u  45),»  Et  multoi  fUiorum  liraei , 
B  eonvertei  ad  Dominum  Deum  ipiorum.  Et  ipee  pra- 
eedet  onU  I/<iiin  in  ipiritu  et  virMe  ElitP»  Ipse,  inqiiil, 
prmeedet  ante  itlum.  Ante  qiiem  illiim?  Ante  Domf- 
ntitii  l^^iim  fpsonim.  Eisi  tgiiijr  Christus  Deus,  el 
Dominos  Jodaporom  (775).  Sed  qnomodo  pra^ccdei  ? 
Itt  ipititu  a  virtutw  EU(b.  Cnde  et  Domlnos  ait :  c  Si 
voltis  sclre,  Joannes  ipse  est  Eiias  (776).  »  Non  ta- 
men  in  persona ;  sed  in  spirito  et  virtute.  150  Unde 
eliamdieitur,  qnia  uniis  spiriluserai  in  ntroqiie  (777)? 
Vt  eonvertai  eorda  pntrum  in  fUioe »  et  ineredlbi" 
Ui  (778)  ad  prudeMinm  juitoritm ,  par/ire  Domino 
plebem  perfoetam.  Corda  enim  patrom  in  Hltos  Joan« 
nes  convortit ;  quia  qiiod  pairiiirehse  et  propliei» 
eredideroni,  boc  eoniui  (ilios  inlelligere  et  credere 
feeil  (779).  Converlit  autem  et  incredibnes  ad  prn- 


,  r—  ^ ,      . >---/' ~ — :       ^.., 

inqnH,  Domrnus  Deos  l8rael«  qoia  visitavti,  et  fecit  dentiam  justorum,  quia  infideles  M  iticrediilos  pcr 

re.tcinptionem  plebls  su»  (Lue.  i,  6,  8).  >   Lege  justorum  viam   incedere  docniu  lioc  aiiiem  diim 

hiinr  psalinom  osqoe  in  Anem,  et  lotum  g^iudio  el  faoeret*  parabai  Domiiio  piebem  perfectam.  Et  dlxii 

exsnluiione  pleuum  esse  videbis.  Seqiiitur  :  Erit  Zachmriai  ad  angelum  :  Vnde  hoe  iciam  ?  Ego  enim 


l)en'gnifatis  est  paventes  de  aspectn  soo  moriaies 
niox  bhiiidiendo  &olsiri.  Al  conira  daeiKoniacas  ea  fe* 
rociiali^,  quos  sui  prsesentia  lerritos  senserit,  aiu- 
pliori  seniper  horrore  concutere,  qiiac  nulla  meliuH 
ratione  qoam  fide  snpcratnr  inlrepida.  »  Idein  anle 
Bedam  S.  Athanas.  in  V.  S.  Antonil,  S.  Ilieron.  in 
cap.  XXVIII  Matth.,  eic. 

(771)  ita  S.Aug.  lib.  ii  Q.  Ev.,  q.  I  :  c  Non  esl 
Vfrisimile,  ol  cum  pro  populi  peccatis  vel  salnie  vel 
re^lemptione  ilte  offerret...  qood  potuerii,  piiblicis 
voiis  homo  seiiex,  uxorcm  Itabens  aniiin,  pro  acii- 
piendis  filiis  orare  ;  prxsertim  quia  nemo  urat  acci- 
me,  quod  se  acceptunim  ess^  desperai, »  oir.  S.  ] 
Peinis  Chrjsofog.  serm.  88  ^  c  Piiiasiie  saccrdos 
tai.ln»  sic  est  popiili,  sic  univei^sitatis  uLliius  iit  <le 
comepiit  veleranx  conjugis,  de  partu  despernke  sie- 
r.iis  rogarel,  ul  sibi  soli  legalus  oiniiinnt  tinic  ades- 
?ci,  nt  advocatiis  OMiniuin  pro  «e  singnhirilor  orarel, 
ui  lanium  pontificatus  offlcinm  iiilra  donifsticas 
sMarei  cnras,  »  etc.  Iia  etlam  ChrysosL  lioin.  2 
D<iinron)preh.  Beda,  etc.  V.  Maldonaiuni  ad  h.  1. 

(772)  Jo-iiincs  erpo  interpretatur  in  qno  esl  graiia^ 
^cl  Domini  graiia.  «e^a. 

(775)  Beda  :  <  Meriio  gaudet  pater  qnod  vei  in 
t<  iiecia  naiiiin,  vel  talls  gratiae  acceperit  filiuni.  Gaii- 
^cntei  affi  qnibns  inanditum  eatenns  regni  coelebtis 
tv.ngcfizat  mgrcssnm.  » 

(774)  Btvfa:  c  Siccra  interpretalnr  ebrietai,  qno 
vocabH.o  liohnet  oiniie  qnpd  inebriare  potest  pocu- 
Inni  sive  dc  poinis,  sive  de  fmgibns,  sivc  dc  qiial:l>et 
aJia  inatenu  confecfum  signtficant.  rroprium  vero  in 


lege  Nuzar.eorum  erai,  vino  et  sjftera  tompoi^  eon- 
secrationis.  al)8tinere...  Deceleniin  vasroelcsli  gra- 
tise  in.incipatnm  a  s;eculi  illecebris  casli(?ari;  n^c 
vino,  In  qoo  est  luxnria,  ineliriari  enm,  qni  Iniisro 
Spirilus  sancti  desiderat  impleri.  > 

(775)  Bene  binc  etiain  conti^a  hsG^ettCds  ar^iiit 
Bd<ta:  t  Paler  profeolo  Christnm  esse  Doniinnni 
Denin  IsrAel.  Si  aolem  Chri8iusest,inio  quiaCfrristus 
esi  iiominiis  Dens  Israel,  desinanl  Ariani  Chrtstotn 
Doiiiiiiutti  Deiim  esse  negare.  Erubescant  Photiniani 
Cliristo  ex  Virgine  principium  dare.  Cesscnt  Mani* 
cli»*i  alium  populi  Israel  aique  aliom  Christianornin 
Di*iini  credere.  »  T.  etiam  S.  Petruin  Chrysologi 
serni.  88. 

(766)  Natth.  XI,  14 :  Si  vultie  reeipere,  ipu  en 
Eliai. 

(777)  Elegaits  est  comparatio  apitd  Ambroeiitm 
Elia;  ct  JoaiMiis.  Beda  :  c  Quia  sicul  itle  prasco  ven«> 
turi  Judicis,  ita  hic  prseco  facius  est  Redemptoris.  i 

(778)  lla  legilnr  (imrcdibiles)  In  Itala  apud  Sa- 
balier  ei  ms.  Colberlino.  Ita  legft  Deda,  etc. 

(779) « Corda  pairnm  in  filios  convci  tere,  cstspfri- 
tiKilein  satictorum  antiqiiorum  scientiam  popnlispra»- 
dicandoinfiindere.»  Beda.  S.  Ambrosius  lib»  i  tn  Luo. 
n.  ^  :  f  Non  egenius  testimonio,  quod  piuriniorttm 
S*  Joannes  corda  converlerit,  in  qno  nobis  prophcii* 
CtT  Scrtptnras  et  evangclicaD  snffragantur.  vox-  entin 
etaniantis  in  deserto.,.  et  baptisniaia  populls  fre- 
qneniata  declarant  conversse  plebi»  non  niedtocres 
factos  esse  proccssiis;  quia  dum  creditor  Joauni 
ciedltur  Christo.  » 


SS9 


S.  BRtmWilS  EPISCOn  SIGRifiNS» 


548 


ii|(f»  Hnes^  et  uxpr  mea  prQmmt  m  diebu$  ntit.  £i  A  uxiMr  eju^;  $t  ceculiabal  u  meMitut  quinque  dicen* : 


ibrtisae  DonrQcordabaiur  Zddiariafi,  quod  Abrabam 
et  Sara  in  seoecuild  geouerunu  Nibil  enim  DonuBa 
impossiblle  e&U  Credenli  quoque  omnia  possibilia 
sunl.  Angeluft  promiuic,  et  saeerdo»  sigmim  qnae* 
rit,  quasi  plus  signo  quam  angelo  credere  debuis- 
set  (780).  Ei  reipondene  augeius  dixit  ei :  Ego  min. 
Gabriel,  qui  a$to  a»ie  Deum,  et  miesuk  eum  hqui  ad 
f e,  et  heee  tibi  evungeliMore,  Qnp  ei|[0  dobita«  I  Qiiafe. 
nou  credis  ?  Ifeque  lUe  qut  me  misit,  neqoe  ego  libl 
meuiiri  possum.  Slgnum  quairls?  Judei  eUam  eignA 
peiunt.  DiciSr  unde  bocsciam?  &abilur  tibi  signiiiiu 
quod  posteaquam  aceeperis,  te  ilorusse  poBnilebit» 
IIoc  igitur  erit  tibl  sigimm.  Ecce  eri$  tacene^  'et  n<m 
poleri$  loqui  ueque  in  diem  quo  hac  fiani.  Pro  eo 


Qntasitf  mUd  fecit  Dominue  in  diebu$f  quibu$  re- 
epemt  auferre  opprobrium  meum  inter  hominee»  Dies 
enlin  officii  ejus  impleti  sunt  octavo  Kalendas  Octo- 
bris»  si  quidcm  a  quinio  decimo  die  mensi  septi- 
mi  (785)  erant  feria'  laber«aculorum  septem  diebo^, 
aiqoe  post  eos  dies  octaTus  erat  celeberrimus.  Unde 
faciom  esl  ul  vicesima  tertia  die  septimi  meiisis 
reverleretor  iii  domum  sums.  Qoomodo  ergo  vernm 
esi,  qood  venlenle  octavo  Kakndas  Aprilis  de 
eadem  Elisabetb  ad  Mariam  virginem  Angeius  aii : 
c  Et  bie  meosis  est  el  sextos  (Lue.  i»  56) ,  »  qoi 
Dou  sextoSf  sed  septimos  erai?  Septimus  qoidem 
erat ;  sed  st  septeoi  dies  sepiimi  mensis  lu  fine 
Manii  mensis  ponamus,  sex  meuses,  el  noii  aiuplius 


quod  non  credidisti  verbis  meis,  qu»  complebuntur  P  Invenlenms»  Septem  enim  adboc  bnjus  mensis  dies 


10  tempore  sqo*  quia»  Inqiiam,  verbo  ciredere  nolulsU» 
vel  signo  crede  (781).  Ecce  eris  tacens,  donec  ex  te 
genita  vox  oriatur;  ei  quia  vocem  generatonis 
,  rs»  iion  te  pmniteal  aliquanio  le:Mpore  taeuisse.  E& 
teenlro  orietur  iliequl  dicat :  i  Ego  voxclamaulia 
III  deserio  {Matth.  iii,  3).  i  Et  erat  pleb$  ex$p^tan$ 
fnchariam  ;  et  mirabantur  quod  tardqret  in  temiplo. 
Kgre$$u$  autem  nou  poterat  ioqui  ad  Uioe;  et  eogmh 
tiruniquodvirionem  tffdi$$et  in  tempio  ;  etipeetrai 
mnuen$  iiii$ ,  ei  permansk  mutu$,  Possumus  aoteo\ 
pi^r  senem  Zacbariam»  Vetus  Testameotum,  eiper 
jminnem  poorom,  Novom  InieUigere.  Eo  enim  lem- 
fiore  Yeios  Teslamentom  vocem  araisll(78i),  quo 
Nof um  ex  Veleri  fieri  ccBpll,  qoia  poeiqoam  novam 


realabant,  quando  hasc  ad  Mariam  angelus  loquclia- 
^*  151  ^^  qnibus  si  illl  alii  septem  pooanlor,  sei 
menslom,  ei  non  amptius»  nomerus  adiiu|iletor.  /n 


UL  JlissMi  e$$  angdua  Gabriel  a  Deo  in  ciwiiitem 
GalUmmtCui  nomen  Naxareihf  ad  uirginem  deepou' 
$atam  tiio,  «oi  namen  Joeeph^  de  dou$o  Davidtel 
namen  vtfftois  MMtia  (784)«  Mlssos  esl ,  Inqult ,  an- 
geloi^Gabriel  (785),  qoi  Dei  Fmiiudo  loierpreuiur^ 
ol  Del  virloiem,  el  Del  sapieotlam  carnem  susci- 
pere  Bonllareu  Sed  obi  ml&snsest?  /n  Naxarcih  ci- 
viiaiem  GaliieBee.  Ad  quam?  Ad  rirginem  de$pon$aUm 
vifo  •  cui  nowun  erat  Jo$eph^de  domo  Damd^  de  fa- 
milia  regall,  destirpe  tiobili»  et  prae  caRteiis  reli- 


b^i^eiii  aposloli  el  doclores  praedicareel  expooere     glosa.  Ilbl  enim  castilaiis »  et  nmnditiae  mater,.  nisi 


cafpe^l»  vetus  legie  inttfUigentla  cessavU.  Sed 
yocem  qoam  amlserai  luoc  laodem  recepk,  quando 
Novo  Teslameolojam  oaloet  obiqoe  divolgalo^  ab 
eo  didiclt  Iquod  loqoeretur.  Loquitur  enim  Velus 
Testamen^m,  sed  Jam  non  suo  ei  proprio  seneu* 
£(  factum  eei^  m  impieii  $unl  die$  officH  ejue,  abiii  in 
domum  tuan^.  Po$l  ho$  auiem  die$  eoncepU  Eiieabeih 

(780Y  Praeclare  Beda:  i  Ob  altiiudinem  promis- 
siottis  naesitans,  sipium  qoo  credere  valeat,  inquirit; 
col  sola  ongell  vism  vel  allocolio  pro  signo  sufficere 
debueral.  Unde  meritam  diflldentise  Ucendo  poeiiam 
luit,  cuf  tactlurnitas  eadem  et  signum  fidci ,  qiiod 
quaesivtt,  ei  infldelitalts  esset  poena  qiiam  meniit.  > 

(781)  Ambrosios  lib.  i  In  Luc.  n.  59:  <  Condem* 
naios  silentio  increduljias  sac^dutis...  Q«iia  non 
credidii,  non  potuit  loqui.  > 

(7<82)  S.  Ambroslus  1. 1^  n»  40  :  <  Npn  iiniiis  iny- 
sterium»  nec  unius  silentiuni  est.  Tacet  sacerdos, 
lacei  pffopliela»..  Cessatio  sacrorum,  et  silentjoni 
propbetapum;  taciturnitas  propbetarum^  tadiiiriiitas 
propbeta^  el  laeltornilas  sacerdolis  est.  AuTerain^ 
inquit^  validam  virtotemt  proplielam,  et  coiisilia* 
rlum.  Cl  vere  abstulil  prophetas»  a  qutbus  abstulii 
verbom,  quod  loqui  in  propbetis  solebat...»  Transi- 
vit  enim  ad  nos  Dei  Yerbum;  ei  in  nobis  non  taceu 
Denique  jum  non  poiest  iudaeus  dicere,  quod  potesl 
dieere  Cbiislianus,  ete.  >  Isidorus  Pelusiou  lib.  i, 
ep.  131 :  f  SiJentii  ipsius  (Zacliaris)  tvpo  legis  silen- 
liom  tudicabatur;  >  et  ep.  257  :<  Exoriente  luce 
maluiina,  kix  abseedii ;  claro  sole  exoriente,siderum 
eboros  obscur^tur.  Cum  purus  ac  Uquldos  dies  illu- 
xil,  aororae  umbrae  flnem  accipionl.  Cum  Evangelii 
sapienila  effulsit,  legis  i>uerilis  institutio  mumis 


in  Naxaretb  babiure  debiierat»  quas  /loi,.  vel  mim- 
ditia  Inlerpretalur  (786)  ?  Et  nomen  vlrgiuis  Maria. 
Dicitur  enim  Maria  $ieiia  tNens » biy us  utiqoe  maris» 
de  qoo  scriptom  est,  <  Hoc  mare  magnom,  el  spa* 
tiosom»  lllic  reptiiia,  quorum  noo  isi  numerus 
{F$ai.  ciii,  25).  I  Plures  stellas  babel  ca^luin;  u:are 
oiiam ,  qox  prae  illis  omnibus  ciarior,  el  mclior  est. 

sonm  exercere  desiit.  Hie  netnpe  vocis  osnm  amittit 
Zicbarias,  postea  quam  novas  atqtte  admiraudse  sa- 
lutalionis  laetum  uuntiom  audivit.  t  Clirys<»logtis 
seroi.  86  :  <  In  Iiora  Incensi  jam  sol  Judaico  occom- 
beb :<l  in  templo,  ut  in  Ccclesia  matuliuus  exsurgenet; 
ei  Judaicae  doctrinae  instabat  vesper,  qnia  Eraiigelit 
imminebat  aurora;  legis  obscorabatur  dies,  ut  totus 
0  rekiceret  in  gratla,  >  eic. 

(783)  Vere  superius  dicU.  Hoc  enim  ex  eo  affir* 
mat  qiiod  sommum  sacerdoiem  esfte  Zacbariam, 
opinarelor,  de  qua  opinione  jam  diximus,  etqiie 
contradicunt  PP.  alii  noimulU  et  i«centiores  passim. 
Xiinsenius  c.2  Gonc.,.Baronius,.  Naulis  Alexander» 
ilamelius,  Lamy,  Tillenioni,  Caliuet,  etc. 

^784)  Cst  bouiilia  Cmiseni  rer.  iv  post  iv  Dook 
Adv.,  p.  iO. 

(785)  Hier.  In  c.  ix,  Daniel,  v.  16  :  <  Gabriel  in 
lingnam  nosiram  veriitur  fortitudo  vel  ro6ttfiiu  Dd» 
Unde  et  eo  tempore,  quo  erat  Dominus  nascliums , 
ei  Indicturus  bellum  daemonibus ,  et  trrampbaiuru& 
de  mundo ,  Gahriel  venil  ad  Zacbariam  ei  ad  Ma- 
riam.  Et  postea  in  Psalmts  legimus  de  Domino  trium- 
phanU  1  Qius  e$t  i$ie  rex  giorim?  Dominue  foHieei 
poiet^^t  etc* :  quae  oiuuia  Uieronymi,iisdem  verbis 
descripsti  bic  Beda. 

(786)  Ueium  Uieron  ^  epist.  46^  n.  12  :  <  Ibiinuft 


51)  COMMENT,  LN  LUC. 

Hebac  enim vira  t)rtti8  est  Jiisthiae  sol,  ciijos  M^  k 
gore  omnia  llttistrantur.  Qnem  qtit  scqtiitiir,  c  non 
ambiibt  io  tenebris,  sed  habebit  lamen  titx  (Joani 
M!i,7).  i  Cnjus  igitnr  ftiigoris  lltam  stellam  esse 
piiLimus,  qnae  liunc  tantum » talemqne  solem  pepe* 
ric  mondo?  Et  ingre»$u$  angelnt  ad  ffftte  dixlt :  Are^ 
gratiaptenOy  Bominui  f^cfrm,  benedieia  In  in  mu^ 
tierihts,  Non  enim  in  platefs  erat ,  non  in  publico 
morabator.  Intns  erat » in  penetralibus  sola  sedebat, 
nectamen  sola,  lanto  virtutum  exercitu  eircum'* 
sepla  (7S7).  Ave,  inqtJU  ^ngefos,  gnitia  plena  :  Do* 
minut  Ueum;  benedicta  tu  fit  mutieribni,  Non  ftiit 
siiflteiens  ave  dixisse,  addidit  Domintt»  teenm^  et 
«feinde  eam  benedixh ,  qoasl  tribtts  Tlcibus  sob  ona 
Toce  eam  salntans.  Qua  In  ro  dlTigenfl  6bseqttium , 
cliaritatis  affeclus,  et  reTerentla  declarailtur.  8ed  0 
qnis  unquam  Caniam  gratiam  haboit,  qnantam  virgo 
Maria?Aliis  enink  ad  mensuraingratiaedantur,b«caii- 
frm  gratia  plena  dicitur.  Considera  modo  qoantae  ante 
earo,  qoanlae  post  eam  mulieres  ei  Tirginos  feentnt. 
Ilrec  tamen  sola  mater  Domlni  fieri  memil  (Ttt). 
llagna  enlm  eC  ineffabilis  gratia  esi,  oi  «na  ex 
imiis  millibos  eligauir.  Quae  com  graib  pleoa  slit 
prins  etlam  qntm  coociplat,  posf  conceplionem  t 
qnanta  Del  abnndet  graiia,  qols  cogiiaro  possUt 
Bxc  aolem  sola  Inter  omnes  mfHieres  benedieitaf, 
qnae  adhuc  sub  antiqoa  prtemricafionis  maledlcilono 
renebantur,  ex  qtio  prtmae  molieri  a  IkMnlno  dlctum 
fiterat :  r  llottipncabo  tMnmnas  toas ,  ei  lo  dolors 
ptiries  ftlios  (Gen.^  m ,  ^6).  >  II;tc  enim  lego  non 
(efiettir  tirgo  Maria ,  qitx  virgo  concepil ,  Tirgo  pe-  G 
p«  rit,  et  sine  doVoro  pariens  Tlrginltttls  glorlam  non 
amisit.  Merllo  ergo  in  mulieribos  benodlclior,  per 
qnam  miilteribtts  benedictlo  dator  oi  mtmdos  a  m»- 
lediciione  liberalor.  Quee  cum  audiuet,  lutbatu  e$i 
h  termom  ejne ,  ef  eogitabat  tiuali»  es»et  i»ta  »alu' 
tntio,  Tnrbata  est,  fnqoil,  non  in  Tallo  ejas,  sed  in 
sermone  cjtis  (I%9).  Non  enim  angelum»  sed  Terba 
an^^cli  attendebat ,  ol  qnid  illa  lam  ofllciosa  salotatio 
liU  pneieoderei,  cogilabat.  Hoc  aMem  angehit 
sentienstti :  Ne  tlmea»,  M9ria;invetd»ti  entin^a- 
tim  apud  Deum,  Sed  vis  audire  qaamgraliam? 
Ecu  coneipita  in  utero ,  et  parie»  fiUueHf  et  vocabie 


-PAU&l,  CAP.  I.  m 

nomenejuM  Ie$um.  Raec  esl  catisa  illlus  salutaiioM, 
Hoc  misstts  som  nantiare  tibi.  Absredal  timor,  ces- 
sel  cogftailo,  esto  secara,  nolta  sollicitndlne  mo- 
Tctris.  ffaec  enim  Terbt  non  sonl  timoris,  sed  gau* 
dii;  Ptrfes  enfm  flllum,  non  oitque  atlom,  nisi  om* 
ninm  reram  Crottorom  et  Dominom.  Creator  luus 
erit  illiot  lutis,  qui  perfecie  uascetur  ex  le.  Et  to- 
eabie  nomen  eju»  Jeeum,  Hoe  euim  nomen  quicunque 
inTOcaTCfii,  stlTos  eritrf  In  hoc  nomine  omne  genn- 
fleeiotor  ccslestiam,  terreslriom  el  infernorom.  Do 
hoc  i|>se  Dominos  til :  <  Qaldquid  pelieritis  Patrem 
innominemeo,dabitTobis  (Joan.  xti,  23).  >  Roc 
igltur  in  omnlbus  oratlonibos  oti  dcbemus.  In  hoc 
ilomlne  Hle  non  petil,  qui  contra  Def  disposltioncih , 
ct  conlrt  soam,  tcI  aliorum  salutem  peiit  (790). 
Ima  Tcro  qui  uliter  petit,  contrt  hoc  nomen  pciere; 
non  dobiHni  est.  Seqtiitnr  r  Hie  erit  magnu» ,  et  fi' 
Hu»  A/riajJmi  vocabitur.  Ipse  152  c>>iit)»  «lui  MCun- 
dom  se  semper  mtgnos  est,  tiinc  apud  boinines 
magmis  factos  est ,  quando  ab  homiiiibus  cogfiiios 
esi.  Qoem  Pelros  apostohis  in  persona  toiius  Ec- 
clesiae  Altissimi  Fillum  TocaTit  diccns  :  i  To  e^ 
Christut  FUius  Dei  tItI  (Mnttft.  xti,  t7).  >  Et  dabit 
HHDominu»  Deu»  »edem  David  Patri»  eju»,  et  re- 
^fit^ir  tn  i^omo  Jaeob  in  (ttemum ,  et  regni  eju»  noH 
erit  /fmt.  Recipil  enfm  Dominus  a  Domiiio  sedeiii 
DaTid,  secundum  hO€  qnod  Alias  est  Davld.  Regrat 
tHiein  non  soloni  in  domo  DoTid,  id  est,intribu 
Jodtf  Tenim  eilam  hi'  domo  Jicob,  id  est,  lii  l  to 
popololsraoL  Por  quod  inielligilur  quod  in  ejoi 
re^  oiorellu  omneoiU  coonomeranlur,  qofconquO 
DaTid  el  laoob  Mem  el  jastliiam  imiUtitnr  (791). 
Boeonlm  fegniMa' eiiam  iianc  esl;  hoc  imperiuni 
non  «Mciol  r  qoia  regnabil  Dominos  fn  letenium , 
ei  in  sasevhim  saacull.  DuHi  onleiii  ir«ri«  ad  ange^ 
lum:Quomodo  /Itr  iotui  ^  quoniam  virum  non  co* 
gnoeeot  Non  dufoliai  Aerl  quod  aogehis  flerf  promit» 
iH.  Inierrogai  tanium  qoomodo  fiai  (791).  Quoniam, 
^amTls  Tirginem  aliquando  parituram  audiorali 
qoomodo  lamen  parorol  non  aodiorat.  Dicli  enlm 
Isaiaa;  Ecee  virgo  eoneij^et^  at  pariet  flliom  {l$a. 
Tif,  14);  qoomodo  lamen  pariat  non  dicii.  Quia 
igiiiir  Tirgo  esi»  ei  Tinim  non  cognoscii » qitomodo 


a:l  Nazareth,  ei  Juxfa  interprelaiionom  r.omlnit  ejos 
llorem  Tidebimus  GaKlacas.  >  Mnndi,  sancii,  segreo 
gati  {«leo  ab  aliis  dlcebaiilur  NaKtRCi.  Epiphaiilus 
ilnsr.  29 ,  n.  5.  c  Ex  eo  nomen  stbi  islud  impomtnl , 
Hi  Naiaraei  Tocentor,  non  Nasiraei ;  quae  tox  sancii- 
llraifim  sifnfflcai.  > 

(787)  Nuiissiina  sunt  Tcrlia  Ambrosil  lib.  ii  in  Luc. 
n. S:  c  Sola  fn  peneiralibus,  qoam  nenio  Tirorum 
videret ,  solos  angelus  reperiret ;  sola  siiie  comtte , 
Kita  sine  tesie,  ne  qno  degeneri  depraTaretor  affaiu » 
ab  angelo  saluiainr.  > 

(788)  Deda:  c  Haria  autem  Haebraice  eteilamari»^ 
Syriace  Tero  domina  Tocalur;  ei  merito,  qnia  oi 
toiius  roandi  Dominaiii ,  el  lucem  saeculis  nieruil 
gonerare  pefennein.  Bene  gratiaplena  Tocatur,  qiic 
uiiuirutn  graiiam,  qiiam  niilia  afia  mcmerat » asse- 
qMitiir;  iit  ipsuin  Ti«ieiicet  gratiae  concipiai  et  gene- 
rei  ;inctoreiu.  >  Deiiide  snperiora  TCrlMi  Ambrosif 
exscriliit. 

(78!))  Eucberius  I.  alL :  c  Turbala  csi  non  iu  vultu. 


sod  In  teimone  ejiii,  Non  onlm  tngohtm ,  sed  Tor- 
D  bum  tiigeil  titeiidebali  el  qaid  ifia  iam  olicloaa 
aaloiatio  sibl  praeteodorei,  cogiiabat  » 

(790)  Vid.  clicia  ad  Maitbeanu 

(791)  Beda ,  Domam  namqMO  Jbieob  loum  Eeclo* 
Siam  dlcii* 

(792)  S.  Ambroslus,  lib.  ii»  De  Abraham,  c.  8 : 
c  Qoi  ouaerii  quomodo  sciai,  non  dubitai,  inanire- 
sianie  ueo,  cognoscere  se  posse,  sed  forinam  tuIi 
acqtiirendae  cognliionis  adTeriere.,.  Quomodo  fie» 
ietudt  eic.,  Jure  respondil :  hoc  esl  euni  td ,  quod 
naiarae  esi,  noo  suppeui,  qnia  non  solei  paronr 
Tirgo,  quas  Tiro  non  fuerii  copuiaU;  quaero,  quo  • 
modo  praeler  Instiioia  naiurae»  postii  geiienire.  >  £l 
lib.  11  in  Loc.  n.  17  :  c  Maria  autetn  cum  dicit  : 
QuomodOf  oiCt  non  Tideiar  dubitasse  de  racio,  sed 
de  factl  qualiUie  quaesisse.  Liquci  euiin,  qnia  fa- 
Ctendum  esse  crediderit,  quas  quomodo  flciet  iiiior-* 
rogaTil;  nnde  ei  meniil  audire :  Beata^  auoi  cre- 
didieli.  >  Vidc  el  stipcrius  ab  co  dicu,  n.  14. 


iu 


S.  KRDNONiS  EPISCOPI  SIGNIENS15 


3;i 


harial»  el  virgo  nianeat,  huerrogai,  quoii   nuUi  A  vit  (Earod.  w,  10);  aquas  in  sangumein,eisaiigtii. 


aiinuc  revelatuiD  eral.  £t  respondens  angelus  dixii 
ei:  Sffiriitts  ianeius  superveniet  in  te^  et  virtus  Altis^ 
simi  obumbrabit  tibi.  Hic  esl  modus  paricndi.  Iia 
conciprps,  ila  paries.  Jam  niiiil  esl  quod  te  ulierins 
julerrogare  oporteat.  Spiritus  enim  sancius  qnl  su- 
perveniel  in  le,  el  virtus  Aitjssimi  quap  obujobrabil 
fil)i  et  aroplexabitur  te,  totamque  inlus  et  eitra 
mnniet  te,  faciet  in  te  quod  voloerii,  et  qiiomodo 
\olucrit.  Quod  autem  ait :  Spiritus  sanetus  superve- 
uiet  inte,  boc  exposuit  dicens,  et  virtus  AliisMmi 
0bumbrabit  tibi.  Ha5c  enim  virius  communis  est  to- 
tius  Trinitalis  (793).  Toia  enim  Trinitas  unus  Deus, 
et  ipse  Aliissimus.  Natus  est  igiiur  Cbristosde  Spi* 
ritu  saucto,  et  Blaria  virgine,  Id  est,  de  viriute 


nem  in  aquas  convertit  (t6i<<«,  20);  maie  .iperiiiir 
{Exod.  XIV,  21);  maiina  pluit  {Exed.  xvi,  lo);  asina 
loquitur  {Num.  xxii,  28);  petra  fundit  aquas  (Exad. 
xviiy  6);  et  Jordaniaconvertilur  reirorsum  (Joi.  iu; 
PsaL  cxtii,  3).  Sed  quid  dicam  de  virga  Aaroii, 
quae  cum  sicca  esset ,  siib  tina  nocle  et  frondes,  ct 
floi^es  et  fructus  germinavit  {fium.  xvii«  8)?  Vir;;n 
sicca  nuccsdare  potuit,et  virgo  parerenon  poiuiif 
UUque  Deus  operatur  quidquid  vuit,  et  iii  luaire 
Untummodo  amisit  potestatem?  Dixii  antein  Haria  : 
Ecce  ancUla  DomiM^fiai  mihi  ucundum  mbum  tviif». 
Aodilis  rationibus  acquievit,  el  acqMtescendp  con* 
cepit  (795).  Ancilla,  153  inquit,  Dotoini  suni,  non 
me«,sed  iliius  som  polestalis;  fiai  mihi se<!unduui 


Spiriius  sancii,  quae  una  communis  esi  et  Patris,  B  verbtira  luum.  Et  discessit  angeius  ab  eu  (790) 

el  Filii ,  et  Spiriius  sancii.  Nam  et  ipse  Spiritiis  el 

Patris,  et  Filii  Spirkus  est.  Filius  autem,  sollus 

Patris  Fillos ,  et  Paier  solios  Filii  Pater  est.  Hxc 

itaquevirtus  superveniens  obumbravk  Mariam ,  ex 

duabus  naturis  Ghristura  Domiuum  operaia.  i  Sicut 

enim  aniraa  raiiooalis,  el  earo  uniis  est  liomo,  itti 

Deus  ei  homo,  unus  esi  Cfaristas  (79-1).  t  Qiiantum 

igitur  humaoiiatem  specut,  non  solum  a  Puire,  et 

a  Spiriiu  sanclOiverum  etiain  a  seipso,  et  factus, 

et  creatos  est  Fiiius.  Qitanium  veroad  dlvinituem, 

nec  faclus,  nec  ereatos,  sed  a  Patre  soluronioiio  ge- 

nitus.  Et  ecee  Eiisabeth  cognata  lua^etipsa  concepit 

filium  in  seneciute  sua.  Non  soliim,  inquit»  in  lesuae. 

viriutts  miracula  his  leinporjbus  operabltur  Deus  • 


IV.  Exsurgetts  autem  Maria  in  diebus  iliis^  abiit  in 
moniana  cum  fesiinatione  in  civitafem  Judteof;  et  tii- 
tram  in  domum  Zacharim;  et  saiulavit  Eiuubelh 
(797).  Yirgo  Detpleua  ad  montana  coasccndii,  supe- 
riorapeUt(798);  Jaiti  non  in  lerris,  sed  in  coeii» 
meAte  babiiat,  ei  Spiritu  conversatur.  Feslinat,  pro- 
peral ,  iiihil  negiigenter  agit,  douium  religiosam 
ingreditur,  justam  copulam,  et  siiie  qiiercla  iuce- 
dentcm  videre  desiderat,  suieque  bumiliiatis,  et 
tnansueuuliuis  sigua  manifestat.  Maria  ad  Elisa- 
Leib,  Cbrislus  ad  Joaunem,  domina  ad  atRill.iin,  ad 
servuui  Douunns  vciiire  nou  dedignatur.  floc  eniiiv 
quid  aiiud  esi,  quain  buinilitatis  exeiupliim?  Ei  /*'<- 
citmt  e<r,  ut  audivit  saluiationem  Marias  Elisnbelii, 


terum  etiam  in  Elisabetb  cognaia  imi,  quam  lu  ipsa      exsultavit  infnns  in  utero  ejus,  Dic,  infaps,  dic,  pro- 


etvetukimesse,  etsterllem  ab  infaniia  fuisse,  op- 
lime  nosti.  Et  hie  men$is  sextus  esi  illi,  qua:  tocatnr 
sierilis,  utsciat  omuis  mundus,  ^iiia  non  erit  im^ 
possibile  apud  Deum  omne  verbunu  Quid  adhiic  Jitdael 
iiicredult  dlcent?  Negant  virginem  peperisse,  neqiie 
Cvangetlo  credere  volnnt.  Errsabeih  tamcn  jam 
anum  et  sierilem  peperisse  negare  non  possunt. 
Iltrumqiie  mirabile  est ;  utrumque  contra  naturam 
^ctum  est.Neulrom  fieri  posset,  nisi  muiaHset  na- 
iiiram ,  eui  nibil  impossibile  est.  Hulta  eniin  contra 
naturam  fecitDeus,  quae  negare  non  audet  Judcpiis, 
Virgam  tn  serpcBtem,  serpcntem  in  virgam  muta- 

(795)  Ruflnus  commenl.  in  Symb.  Apost.  cx  re- 
eetis.  Vallars.  iium.  10 :  c  Vide  ergo  cooperanlem  sibr 
iiivicem  Trinltaiem.  Spiriius  sancius  venire  dicitiir 
^uper  Vjrgineiu,  et  virlus  Altissimi  obumhrare  ei. 
Qtiae  est  autein  virtus  Aliissimi,  nisi  ipse  Cbrislus, 
qui  est  Dei  virtiis,  et  Dei  sapientia?  Cujos  auleni 
nxc  virlus  esi?  AltiHnni,  iiiquil.r  Adesl  er^o  AU 
tissimus,  adest  et  virlus  Aliissimi,  adest  et  Spirilus 
sanciiis  Hxc  est  Trinilas ,  i  eic. 

(794)  In  SymboL  nomine  Athanas. 

(795)  Ambrosittb,lib.  ti,  in  Luc.  n.  16  :  i  Viile 
humiliiatem,  vide  devotiouem.  Aneillam  se  dicit 
Domiui  quae  malereljgitur.  nec  repentino  exnliaia 
proniisso  est.  Siraul  ancillam  dicendo,  nullaiu  sibi 
praerogalivam  tant»  graliae  viiidicavit  qu:e  faceiet 

quodjuberetur Ecce  anciila  Domini,  eic,    ba- 

l»es  obsequium,  vides  volum.  Ecce  eniui  anci(ta 
Domini  apparatus  officii  est  :  coiiliiiffal  mlhi  sc^ 
ruurium  verbum  tuum  conn»pl!is  est  voli.  > 


plietaruui  oiuiiiuiu  maxiiiie,  qui  digne  satis  ho.i 
proplieiii,  sud  piusqujoi  propbela  vocaberis,  iuiilt*. 
tibi  iixc  exsuliatio?  Noudum  natus  es,  et  jaiu  |iiu» 
phelas,  malrem  Doiuiiii  tn  voce  agnoscis,  quani  quia 
resalutare  non  poies,  exsultando  agis  quod  potes. 
Quam  laetiisei  occurrereis,  si  jam  natus  eain  vidercs, 
cujus  voce  audita  exsultando  obviam  exire  cunaris! 
Et  repieta  est  Spiritu  sancto  Elisabelh,  et  exclamaril 
voce  magna,  et  dixit :  Uenedicla  lu  ituer  mulieres^ 
ei  benedictus  fi-uctus  ventris  tw.  Priqs  fiiius,  dciuiie 
mater  per  fiiium  repleiur  Spiritu  saiiclo  (799).  Pi- 
iius  intus  latens  docet,  quid  maler  exterius  agcre 


0     (796)  flaclenus  homil. 

(797)  Luc;e  i,  59.  Est  homit.  Eniiseni  fer.  vi  post 
Dom.  IV  Adv.,  pag.  il.  De  honiilits  S.  brutmitiS' 
Einiseno  snpposilis  satis  dixiuuis.  De  faac  auteui 
peculiariier  admonemus  lectores  eam  a  clariss.  prse- 
sule  Slephano  Borgia  exscripiaii:  ex  ins.  cod.Casin., 
nnm.  !U,  al.  217  ei  hoc  tiliilo  pneslgnatam  :  In  oc- 
tava  Visilationis,  serin.  S.  Ilruut  episcopi.  Vuig. 
babet  in  civitaie  Juda. 

(798)  Ambrosiusib.,n.  19:  c  Non  quasi  increduta 
de  oracuto,  nec  qunsi  incerta  de  nuntio,  ncc  qtiasr 
dubitansde  exeniplo;  scd  quasi  laMa  pro  voto,  reli- 
giosa  pro  oflicio,  festiua  pro  gaudto,  in  monlaiia 
perrcxil.  Quoeniinjain  Dcoplena,  nisi  ad  superiora 
cuiu  festiuatione  contemierei  ?  i 

(790)  Ainhros.,n.  25:  i  Exsultavll  infans.  rcpl«fla 
est  mater.  Non  priiis  niator  repleta,  qiiam  filiis;sfvl 
cuin  filiiis  cssei  ropiclus,  Spiriui  saiirlo  n*plevil  ei 
uiaticm.  > 


5*5 


C01ltt£ftjl.  INLUC.  -  l'ARS  I,  CAP.  l. 


n^ 


Jebeit.  Quasi  eiiim  roagiu  vi  Eiisabeili  inleriiis  A  me  4iunt   omnes  generalionei.  Yera  esl  prophetia^ 


commota,  non  solom  ¥irginem  resalulavit,  verum 
eiiam  voce  inagiia  clamavit  diccna  :  Benedieia  ln 
«R/cr  ifiNdVres.  h\  ipsam  emm  et  aiigelus  ait.  Ab 
omnibus  benedicilur,  quae  omni  benedictione  digna 
babetor.  Ei  benediettfi  fruetM  vemris  lui,  Benedicta 
arbor»  beiiedictus  et  arboris  fractus.  Benedicta  virga 
de  radice  iesse,  benedictus  ei  fios,qui  de  lali  radice 
(800)  aseendiL  Benedicta  talis  mater,  betiedictus  et 
ulis  niios.  £i  unde  koe  nuhit  ut  veniat  maier  Domini 
meiadmef  Neque  sanctitas,  neque  reltgio,  iieque 
nobititas  aliquaboc  mihi  pra»titii,  iit  tatiio  hoiiore, 
uniaqoe  beatUudioe  digoa  fierem.  Ego  potius  debui 
iroadte;  sed  tua,  toique  filii  huiuilitas  le  coegit 
feiiire  ad.me.  Eeee  enim^  ui  faeia  eU  vox  tatutatio» 


quam  Yeritaiis  mater  de  se  ipsa  propketavlt.  Niilla 
enim  ex  eo  tempore  generatio  fuii,  quas  ejus  beaii- 
tudiueinnon  praedicaverit.  Seinpereniro  ejus  beali- 
tudinem  Ecdesia  concinil,  in  qua  siniul  oiniies  ge^ 
Beratioiies  continenlur.  Quia  feeit  mihi  magna  qui 
poten$  e$t.  Imo,  qui  omuipoicns  est.  Yere  uiique 
magna,el  tam  magna,  quam  magna  nulli  unquaui 
alii  vel  fecit,  vel  facturus  est.  Ex  ea  carnem  susce- 
pit,  et  cceli  terraH]tie  Dominam  et  reginam  eam 
Gonstituit.  Magna  enim  suni  iixc.  Et  tanctum  nomen 
€ju$.  Et  ipse  qnideni  potens  est,  et  nomem  ejiis 
sanclum  esl,  quod  nuUi  in  vanuin  suscipere  licet;  in 
quo  baptizamur,  et  coiulgnaniur,  sanctificamur  el 
Christiapi  vocamur.  Et  misericordia  ejue  a  p.rogenie 


MttuainauHbue  mWs,  extutlaritjn  gaudio  vifan$  ^  tn  progeme$  timentibu$  eum,  Ejus  euim  misericordia 


M  tuero  wteo,  lo  adTeolu,  inqnit,  luo  non  ego  solum, 
FoJet  flltiis  meiis  gratulatur,  in  toa  saluutioiie  lae^ 
ia(or,et  qooil  voce  oon  potesi,  gaudio  facit.  Et  bea* 
ia^quet  eredidisli^  quoniam  perfUientur  ea  qua  dieta 
su»t  tibi  a  Domino*  Quae  suni  enim,  qua  dlcta  sunt 
ei  a  Domino,  nisi  ilia,  quae  stiperlus  angelos  ait : 
Eece  eoncipie*^  et  parietjuiumt  et  voeabie  nomen  eju$ 
JeiKMfEtpaulo  post  :  Spiritus  sanetut  tuperveniei 
inte^ettirtut  AUiseimi  obumbrabit  tibi,  Et  ait  Maria: 
Magm/ieat  anima  mea  Dominum,  Anima ,  inquiii 
mea,  mens  mea,  virtus  niea,omnisque  intelligenlia, 
et  conscieniia  mea  magnificat  Domlnum  ,  laudat, 
benedicit  et  prasdicai.  Magnificat  auiein  et  ille  Domi- 


noii  in  una  progenie  est.  Non  enim  Jqdaeoruin  Dcas 
tanluni,  sed  a  progenio  in  progenies  dilatalur,  et 
crescii,  cuoctis  subvenieiis  liincntibus  euin.  Fecit 
polenUamin  bracfiiosuo  (H05).  Priaeierito  pro  ruluro 
utilur.  Fecit  enim  Doiniiius  potentiam  in  bracbio 
suo,  id  est,  in  virlute  et  fortiludine  sua,  quia  diabo- 
iuin  vicit,  iiifenium  exspoiiaTii,  et  sanctorum  auinias 
sccum  ad  coele8liaveiit./>t«p6rst<<iiperbo«  mente  cor- 
dit  sui.  Mente  namque  rordis  sui,  id  e^,  secundum 
voiuntatein  suam,  superbos  Judseos  ubiqiie  terrarum 
Doiuiiius  dispersit,  et  cuuclis  nationibus  subjiignvii 
Unde  Psahiiista ;  c  Disperge,  inqiiii,  lllos  in  virtuie 
tu;i,  et  destrue  eos,  proiecior  noster,  Domine  {Ptal. 


nuo,  in  cbjob  bonitate  magnificalur,  et  laudainr  p  lviii,  12).  >  De  quibus  adhuc  subditur  :  Depovdt 

TlAaai  «akMJh         /OJ\  I  \  O  Z  A  Aa>,2_B^        1 J* f If.  ■  •  .  .  .1.  _J^  .A  r^._'A  f ff^_     /A/%  fl\      .      ?..      ^t^ 


Doin/iios  (801).  Sie  enim  in  discipalis  magistri, 
sic  in  operibos  suis  singttli  artificeslaudantur,  et 
«agnificantar.  Et  extultamt  tpiritut  meut  in  Deo 
saluiari  meo,  Modeu  iBquit,  anima  mea  Deum  ma- 
gnificat.  Modo  ojas  magnificentiam,  de  qua  Si-ri- 
pioaiesi,  f  Exaluu  est  magalficentia  loa  super 
coelos,  Deus  {P$ai.  tiii,  2),  >  cuoctis  gentibus  mani- 
feslal;  in  quo  semper  exsuluvit,  in  quo  semper  de- 
Kctala  est,quem  semper  dilexit,  cui  totis  viscei  ibus 
adfaaesiteieujus  serviiutiseperomnia  suljugaTit.  Et 
\m  nerito  :  Quia  retpexit  tiumilitatem  aneillof  $uae. 
Ilespexit,  et  non  despexit  (802).  1S4  Adquem  enim 
respicit  Deus,  nisi  super  bttmilem«  et  quietum,  et 
treoientem  sermoiies  ejus?  Eece  enim  exhoe  beatam 

(800)  Idcm,  n.  24 :  t  fpse  fructus  Tentrts  est  flos 
radtcis,  de  quo  bene  propbetavit  Isaias,  dicens  : 
Exiei  virga  deradice  Jeste^  elc. ;  radix  enim  famtlta 
Ju4ixoniui;  Tirga,  Maria  :  flos  Maria;,  Cbristus,  i  eie. 

(80l)ldem  S.  Anibiosius :  i  Magnificalnr  ctiiiu 
Domitius...  nou  quod  Dotuino  allquid  buinana  voce 
possitadjungifSedqiiia  m.ignificatur  iu  nobis.  Imago 
etiim  Dei  Christns  est;  et  ideo  st  quid  justum  rcli- 
gtosumqiie  fecerit  atihna ;  ct  illa  itnaginem  ad  ciijos 
ebt  similitudincin  crcata,  magnifical.  Et  ideo  dum 
iiia^nKicat  eaiii,  magttiludiiiis  ejus,  quadam  partici*» 
pauoiie,  subiitnior  llt;  ut  illain  iniagincm  splendido 
b(>noruin  colore  factoruin,  et  quadam  xmulalioiie 
viriuli»  in  se  videatur  expritnerc.  •  Sic  eiiatn  Ori- 
gcnos.  Vid.  Jntiseniuin  Concord.  c.  4.  Non  omitten- 
Cms  tatnen  Aug.  in  Ps.  Lxxt,  ii.  13,  qui  explicans  il- 
lad  :  i  Onincs  gcnlcs  lua^iiincahitnt  eum,  i  scribit , 
«  M:ignini'ahunl  euni,  non  ip>i  faticnilo,  Ul  itiagnus 


potentet  de  sede^  et  exaUavil  hnmilet  (804)  :  iii  glo- 
riam  scilicet  JudaMS  promissain  gentiles  exaltans. 
Ilocetiim  Dotniiiiis  semper  agit :  <  Oiiinis  eiiiin,  qui 
sc  exaltat,  liiimiliabitur;  et  qui  se  bumiliat,  exal- 
tabitur  (Ltic.  xviii,  14).  i  —  Eturientet  implevit 
bonitj  et  diviiet  dimiiil  inanet,  Esurlentes  erant  gen- 
liles,  qui  ccelesti«iia  mandatorum  dulcedinem  non 
gusUTerant  :  diviies,  Juda:i,  qnl  kgis  et  piofdie- 
Urum  diviliis  abundabanl.  Hlos  autein  spirituaiibu« 
bonia  impksvit;  hos  vero  inanes  et  spiriluaiis  iu« 
telligeatiae  Taeuos  abire  permisit.  Huc  autem  et  illa 
conTeuiunt,  qu»  alibi  Dominus  ait  :  c  Beaii,  qiii 
esurluut,  et  sitiunt  jusliliain;  quoiiiam  ipsi  saiura- 
buntur  [Matth.  t,  b).  >  Et  :  <  Yae  Tobis  diTitibus» 
*-• 
Q  sit  qui  1,../  setpsnm  magiius  est ;  sed  laitdando,  et 
magnum  fatetido.  Sie  eniin  uiagniticanius  Deiini; 
sic  ettam  dicimus :  tanetifieeiur  nomen  luiim,  qiiod 
semper  utique  sanctum  est.  i 

(802)  Hier.  lib.  xvi,  adv.  Pelag.,  n.  i6:  <  Antmad* 
Terte,  quoo  beatam  se  essedicai,  iion  pioprio  ine- 
riio  atqiie  Tirtute,  sed  Dei  iu  se  liahitanlis  clemeti- 
tia.  I  Vid.  Bernarduin,  scrm.  42  iii  Cant.,  serni.  45» 
Homil.  I,  super  Missnsest,  etc. 

(80S)  Bedaitaexplical :  <  Inbrachio  tuo;  in  ipso 
Dei  Fillo  signiflcai...  Sicul  etitin  lunin  bracliium, 
in  qno  operaris,  sic  Dei  brachium  dictum  esl  ejus 
Yerbuin,  quia  per  Yotbum  opcruius  esl  inniiduni.  » 
Est  baec  aliorutn  PP.  explicatio,  ut  Jansenius  I.  all. 
docuit.  Alii  futura  et  praeterita  coinprehotideities, 
brachium  intorpreiaiitur  Dei  potemiam.  Vid.  Jansc- 
nittni,  c.  4,  aliosque  •ntcrpretes. 

(81»I)  Vid.  Grcgoriuin  ciip.  2,  lib.  vi  in  lih.  I  Rcg. 


547  S.  BRllNONIS  EPISGOn  SIGNIENSIS  549 

fldi  hftbeils  conBoblionem  vcstram  {Lue.  ti,  21).  i  A  angeli  mtnoratus  e&i,  Tiikmms  Jesum  propfer  pM- 

-« Snciffi  fsraeCfuerum  $uum  recordaiui  mitericor'- 

dhtsum.  Skut  ioeutueeu  ad  paireiuoetrcs,  Abraham^ 

ei  nmiui  ejut  in  eaicula.  Boc   est  enim,  qtiod  in 

Psahnis  dicilar.  c  Mcmor  ruit  in  sxciiluni  testamenti 

sni,  Terl>i,  qnod  niandavii  io  oiille  generalioneSt 

f|aod  disposiiit  ad  iUralum  el  jarameuti  sui  ad 

haac  {PsaL  civ,  8).  i  RccorJatusenimmlsericordiae 

sua!,  slcttt  ad  paires  noslros,  id  esi,  Abrabam  et 

sciitlui  ejus  locutus  fueral.  SuicepU  Itraei,  puerum 

iuum.  Siiscepit  enim,  reconciliavit ,  tenuit  et  in 

patribas  proinissam  bxrediiateui  introduxtt.   Pue- 

rnm  utiqiie  Israel  (805),  non  autein  senem  Israel, 

id  est,  non  Yeteris  scd  iNovi  Tcstanienti  seciatores. 

Ilausit  autem  Uaria  cum  itla  quasi  meiuibus  iribus. 


sionem  roortis,  gtorla  et  botiore  eoroiiaiom  (ffeftr. 
II,  9).  I  Hoc  igitur  solo  minor  est  Joannes,  qiio 
nemo  ftlhis  ntft{or  siirrexit  natiis  de  muliere.  DBde 
ipse  quoqtte  loaniies  ait :  t  Me  oportet  mimii,  iUum 
aitto:n  creKere.  Qiti  post  me  venlt,  ante  me  faetiK 
est,  ciijos  non  siim  ^gniis  corrigiam  caloeaaienii 
solvere  {Joan.  iii,  50).  >  Minnitar  enim  lOAiHies 
capite  truncatas  :  cresfit  vero  Jesus  in  cmcem 
etai:atus.  Et  audieruut  vicini,  et  cognati  efus^  quia 
magnifieavit  Dominus  miserieordhm  suam  eum  t/fn, 
ei  congratuiabantur  ei.  Eraiit  aiim  sieriies  in  op- 
probrium  in  Tsrael,  qaaniTis  boc  aliiid  signiRcaret. 
Corporis  naniqoe  sterilitas  non  es(  peccatum.  Mente 

„ ,^  ^.„,.  . ^„^ ^,.,., _,      vero  sierilcs  apud  Deum  in  opprobrhim  sant.  Qaan- 

et  reversa  est  in  domum  suam.  Decebal  euim  ut  siiuul      l»"»»  W*»^  ««1  lllteram,  magnam  el  Dominas  miseri* 

cordiam  fecit,  qui  tanto  plgnore  iHam  recnndavir. 
Uude  et  fpsa  supeiiits  ah  :  <  Sfc  miht  fecil  Deas  m 
diebus,  qiiibns  respexit  aulbrre  opiirobriom  meum 


inanerent,  quateuus  in  illo  parvu  leinporis  spatio 
Clisabelb  a  Murla,  et  Joaniies  a  Cliristo  docereiur 
(806).  Lil»et  minc  jntueri  quantas  lunc  Zacharias, 
quaatas  Elisabclh  lacrymas  fudcrlt,  quaudo  virgo 
Ifaria  inde,  quando  mundi  gaudium,  el  siella  maris 
in  donium  siiutn  reversa  est.  Joannes  quoque,  quam- 
vis  adbuc  in  matris  utero  clausus  (807),  in  ejus  di- 
cessus  non  parum  doluii,  qui  In  illius  adventu 
Idnto  gaudio  exBullavit  (8^8). 

V.  Elisabeth  autem  impletumesttempus  pariendi,  et 
peperit  fUium  (809).  Nascitiir  bodie  Juaniies  BapiisU 
inajor  prophetis,  ininor  angelis,  imo  minor  eo,  qui  mi- 
noraliis  paulo  minus  ab  augelis.  Unde  ipse  Doiuiuiis 


inter  bomines  {Lue.  i,  25).  >  Et  faelum  esi  m  die 
oeimo  veneruni  cireumeidere  pirenim,  et  vocabam 
^um  nomine  patris  sui  Zaehariam,  Hac  clrcunlci*' 
sione  neqae  Christus,  neque  Xoannes  fndigebtt ;  cir- 
cumcisi  tamen  siint,  ne  scandalo  flerent,  et  ul  te- 
geni  ndiuiplerenl  (810).  Lex  enim^  et  prophetas  usque 
ad  Joannem,  De  circumcisione  iiiulta  ad  llomanos 
Apostolus  scribit,  et  non  carnis,  sed  spiriius  circum- 
eisionem  laudat(8ll).  Spiritualis  namqite  circuni- 
cisio  non   In  uiio,  sed  in  omnibus  meinbris  fieri 


fiit:<liiternatosmulierttfnuonsurreiitiuujor  JoanneQ  debet;  ul  neque  mantis  operenlur  maluin,  neque 
Baptista;155nuiauteuiininoreslinregnoc(eloruin,  oculi  videant  vanitatem,  neque  pedes  ad  fundendtnn 
major  est  iUo  (Matth,  xi,  11).  i  Hoc  auiem  Aposio-  sanguinem  currant ,  neque  aures  deiractiontbus 
las  exposuit  dicens :  t  Eum  aulero,  qui  modico  quain     pateaut.  Sic  omnia  nierobra  clrcumciduntur.  Tali 


(805)  Beda  :  c  Pulchre  puerum  Domini  appellat 
Israel,  qui  ab  eo  sit  ad  salvandum  susceptus,  obe- 
dientem  videlicet  ct  humilem.  » 
•  (8A6|  Origenes,  hom.  9,  in  Lue.  (tom.  Ul,  Opp., 
pag.  042)  :  i  Si  enim  in  eo  quod  tantum  venitMaria 
vA  filisabeth...  in  nua  liora  tantos  profeclus  habuit, 
nostrae  conjecturse  relinquitnr,  quid  in  tribas  men* 
sibus  Joannes  profecit,  assistente  Maria  Elisabeih. 
\alde  quippe  indignuro  esi^  in  puncto  hor»  atque 
inomento  exsultare  iufanlein,  et  quodammodo  gau- 
dio  lasciyissc,  repleUmqueesse  Spiritu  sanctoElisa- 
heth;  per  tres  vero  roenses  nec  Juannem  nec  Elisa- 
bethexvicina  Matris  Domini  et  ipsius  Salvatoris 
praesentia  profecisse.  Exercebatur  ei^o  et  quodain*  D 
inodo  hi  atbletico  saticta  niatre  per  tres  meiises 
UBgebatur  Joannes,  et  prasparabatur  in  matris  nie- 
ro,  ut  mirabiliter  naiiis,  mirabillter  nutriretur.  > 
Origenem  ante  oculos  habuisse  videlur  Ambrosius 
scribens  I.  ii  in  Luc,  n.  29  :  <  Non  sula  familiari- 
tatis  est  oausa,  quod  diu  mansit,  sed  ctiam  tauti 
vatisprofectus.  lMaui,si  prtinoiugressu  tantns  pro- 
cessus  exslitit...  aaantum  putamus  usu  tanti  tem- 
poris  S.  Mari»  atldidisse  pnesentiani?,..  Ungebalur 
itaque,  et  quusi  boiius  atbleta  exercebatur  iii  utero 
Matris  propbeia  :  amplissima  enim  virtas  ejus  cer- 
taniini  parabatur.  i 

(807)  Hoc  conimonstrat,  A.  in  eorum  esse  seiiten* 
tia,  qui  B.  M.  nou  exspectasse  partttm  Eiisabeth 
coiisuerunt ;  quam  senienliam  defendit  Baliasar 
Curderitis  adiioi.  ad  Caten.  In  Luc,  pag.  21 ;  Jan- 
fcnius,  Concord.,c.  4  et  plerique,  testc  Maldonaio. 
Ipse  vcro  Maldonatus,  Coriiclius  a  Lupido,  Estius, 


Menocbius,  Tiriniis,  Calmeti  elc  ad  partum  Elisa- 
beth  remorutam  putanl. 

(808)  Hactenus  bomilla. 

(809)  Lucae  u  67-  Est  homil.  ot  reliqoas  Emlscno 
perperam  dlctae  iu  natai.  S.  Joann.»  pag.  187,  2. 

(810)  S.  Thoroas  iii,  p.  qu.  37,  art.  1,  causas 
septeni  assignat,  ob  qoas  debuit  Christus  circiinH 
cidi ;  qtiarum  V.  esi,  t  ut  obediendt  viHutem  iioliis 
8U0  commendarei  exeroplo  :  unde  et  octava  die 
circunicisus  est,  sicut  iu  lege  erat  praeceptum.  »  Est 
praeterea  alia  causa,  quam  S*  Leo  assignat  semu 
22,  c.  4 :  <  Ui  virtutem  itiseparabilis  a  suo  bo- 
mine  Deitatis  per  velamen  nostrae  infiriniutb  abs- 
conderet :  i  atque  hinc  daemonis  llluderetur  asiaiia, 
<  qiia:  natlvitatem  pueri  in  salntem  generis  humaiii 
procreati  non  aliter  sibi,  quaro  oroniuin  nascentlum, 
putavit  obnoxiaro.  > 

(811)  Prxsertiro  cap.  iii,  28 :  <  Non  eniiii  qiii  in 
roanifesto  Judaeus  esl :  neque  ^iiae  in  manifcsto,  iu 
carne  est  circumcisio;  sedqul  in  abscondilo  JudaKus 
tst;  et  circutncisio  cordis  m  Spirilu,  iion  iittera  : 
cujus  laus  non  ex  bomlnibus,  sed  ex  Deo  esi  :  > 
qua;  verba  expendens  S.  Hieronvinus  lib.  ii,  Conim. 
ad  Galal.  v,  5,  subdit :  <  Nihil  itaque  prodest  in 
Cliristo  carnis  circumcisio,  sed  cordis  et  anriuin, 
quas  aurerl  illud  opprobrium  Judaeoruiu.  Ecce  cir- 
Guincisae  aures  vestrae ,  et  non  poteslis  audire  : 
Prodest  clrcunicisio  labionim,  quam  joxla  humilila- 
tem,  nec  dum  se  babere  causabatur  Moyses,  at  in 
Hebraico  scriptum  est :  Eao  autem  ium  prarputium 
liabcm  in  labiii,  >  etc.  Yid.  S.  Aiig.  tract.  30  tii 
Jaaiin  ,  n.  5. 


•^  UOHIIEM.  LN  Ll;€ 

eircamcttteoe  «»1119  viUa  el  peecata  tolkitttnr.  Viwk  k 
eiociava  die  merilo  iLebal,  in  qua  ei  nUrma  resurre- 
dio  fiet  (812),  quando  oiembris  omoibus  circumei- 
sis,  id  est  Titiis  et  peccaiis  abscissis,  totusque  ex 
ini^ro  iooaratuSt  omiilque  superflnitate  roundatus 
hoino  »d  Iromortalitalem  resnrget.  Et  rtipondem 
mattr  eJM$  i&nl  :  NeqMquoim;  $ed  vocabiiur  Joannet. 
Ncquaqoam,  inquit,  Zacharias  yocabitiir.  quainvls 
ei  boc  nomen  dignnm  stt  veneratione.  Sed  vocabi- 
lur  Juannes,  quod  Dei  gratia  interpretatur ;  quia 
nullus  ioter  natos  mulierum  &railiaritts  iilo  Dei 
graiiaro  possidebiL  Et  dicebani  ad  iUam  :  Qma 
nemo  eU  in  eognatione  tua^  qui  vocotur  hoc  nomine. 
Uoc  eniin  nonieii  angelus  imposuit»  non  cogiiatio 
dedit.  Sed  unde  Elisabeth  boc  nomen  scire  potiiit  T 
Zscliariae  nauqoe  non  £lisabeth  dictom  fuerat :  Et  ^ 
tocahh  nomen  eju$  Joannem.  Qua  in  re  credcndttm 
est,  qiiamYis  id  scriptum  non  est»  de  angelica 
revelatione»  vei  alia  qualibct  divlnitus  facta  inspi- 
raiionei  eam  boc  noiueu  didicisse  (SiS).  Innuebat 
eutem  fMttri  eju$,  quem  vettet  vocari  aum.  Qui  quo* 
niam  voce  hoc  eis  liidlcare  non  poterat,  po$tulan$ 
fugillarem  serifult  dicene :  Joanme  $$t  nomen  eju$* 
Et  mirati  $unt  umveni.  Mirati  enim  sunt,  cor  utrique 
parenti  hoc  noroeo  puero  imponere  pbcuit.  Qnta 
cum  neroo  iti  iiiorum  cogoaiione  sic  vocaretur,  D«i 
iHitii  id  fieri  iotelleieruiit.  Aperlum  est  atuem  iUieo 
M  eJM$,  a  iingua  e}u$,  et  ioquebatur  benedicene 
Dewn.  Sic  enim  angelus  promiserat :  c  Pro  eo, 
quod  non  credidisli  verbis  nieis,  quae  implebontur  p 
Iq  tempore  suo,  eris  tacens;  ei  non  poteris  loqul  in 
diem  quo  b;ec  Aaot(£atf.  i,  20).  >  Loquente  antem 
Zacbaria,  factue  nt  timor  $uper  omne$  9icino$  eo* 
rum;  et  $uper  omnia  montana  Judacs  divutgabaniur 
mitta  verbte  heec»  Et  poeueruni  omne$t  qui  audierant 
i«  corde  suo^  dicentes :  Quid  puta$  puer  i$te  erit  .* 
qui  contra  naturam  natos  est,  in  cnjus  nativitate  os 
dia  claosuai  aperitur,  mutus  ioqnitor,  el  Um  m!- 
racula  ioot  T  Etemm  manu$  Domini  erat  cum  itto. 
Ipsa  igitor  hsec  omnia  operabaUtr  in  illo.  Ei  Zacha^ 
ria$  paUr  ejm$  imptetu$  4$t  Spiriiu  ^ancto^  et  prophe» 
tnit  dicen9  :  Benediclue  Dominue  Deu$  hraet,  quia 
Mtavitf  €t  fecit  redemptionem  piebie  $um.  Visitavlt 


per  pneconem,  ISjB  vtsitavu  pcr  llliam  ^U)* 
praedicavii  pcr  utrunique,  feett  per  alteranu  Dler- 
qiie  ad  baptisnuim  populps  vocaviL  Sed  atier  ao- 
lummodo  pldbem  redeimt  et  in  Spiritu  sancto  ba<' 
ptizavit.  Unde  et  eidem  Joaonl  dicltur  :  i  Soper 
quem  videris  Spiritum  desGcndentero,  et  maneotem 
super  eum,  bic  est,  qui  bapiizat  in  Spiritu  8anct0 
(Joan»  I,  55).  >  Et  erexit  cornu  $aluti$  nobis  indmo 
David  pueri  $ui  (815).  Domus  David  Ecclesia  eai» 
popuiusque  fldelis  et  beilicosus,  cul  nulli  adversarii 
resistere  possoot.  In  bac  autem  conto  $atuti$  Do* 
roinus  erexit,  Joaonem  videlicet,  qui  Cbristum  prae- 
dicaodo  praecesslt.  De  boc  enim  cornu  salutb  ipse 
David  loqoitur  dicens  :  c  Illuc  producam  comn 
Davld,  paravi  iucemam  Ghristo  meo  (816)  {P$at. 
cxxxr,  17).  >  Joanites  Igitur  ei  comu  est,  ei  lucema. 
Gornu  clamanJo;  lucema  lllumioaodo.  Ipse  esl 
eniiu  vox  clamautU  in  deserto;  ipse  kicema  ardeos 
el  lucens.  Sicut  tocutu$  e$t  per  o$  ianctorum,  qui  a 
icecuto  iiefi/,  prophetarum  eju$,  Sicui,  ioquit,  per 
propbetas  prauiuntiatuin  audiTimos,  iia  modo  iu 
iioc  puero  fleri  vidcmus.  Qnem  nobis  Dominos  man- 
davil  iic  faceret  nobls  saiutem  ttqoe  viodictam  es 
ioiinicls  nostris,  et  Ilberaret  de  mano  omnium  qui 
nos  oderuiit.  Hoc  esi  eiiimi  quod  soperius  dixil : 
c  Qula  coovenei  corda  palram  io  fllios,  ei  hicro* 
dibiles  ad  pmdenliam  joslorum»  parare  Domini  ple- 
bein  perfeclani  {Luc,  i,  17).  >  —  Ad  fadendam  mi- 
$er\eordiam  cum  patribue  noetrigf  et  mamprari  teata" 
menti  $ui  $ancii.  Ad  hoc,  Inqult,  hoc  noitne  salutis 
corau  Dominus  erexli,  ul  cum  patribus  nostris  mi- 
sericordiam  facerel,  et  teslamenli  sui  non  immenor^ 
jiisjiirandum  adimpleret  io  nobis,  quod  juravit  ad 
Abniham  patrem  nourum^  daturum  $4  nobi$,  lo  ea 
igitnr,  qood  in  oobis  tesumentom  complevit,  cum 
patribus  nostris  misericordiain  fecit.  Hoc  enim  Do- 
niinus  Abrahae  Juraverat ,  dleens  :  c  Semini  tuo 
dabo  terram  banc  {Gen.  xv,  18).  >  Per  qiiam  ter- 
ram  viventinm  significabat;  quaiu  iion  caraalibos, 
sed  spiritualibus  ejus  fllils  dainras  erat.  Ut  eine 
timore  de  manu  ininucorum  noetrorum  Uberati^  uf-' 
viamu$  itli.  Ideo,  inqoil,  ex  inimicis  nostris  nobis 
Dominos  salutem  dedil,  ui  sine  iimore  do  mano 


(812)  S.  Ang.,  lib.  xvi  contr.  Faust.,  c.  29 :  c  Qui 
tempoha  passionis  el  resurreclionis  suae  haberel  in 
potesute,  id  egil,  ut  caro  ejus  in  sepultura  Sabbato 
requiesceret...  ut  tertio  die  resurgens,  qucm  Do- 
ninicnm  dicemus,  qni  post  Sabbatum  nuineratur 
octavus,  etiam  circunicisionein  ocUvi  dici  ad  se 
prophetandum  pertinertt  declararet.  Quid  eniiu  si- 
gnificat  circuiiicisio  carnis  ?  quld  nlsi  expoliaiiuneiu 
uiorialiUiis,  quam  de  carnaii  geiieratione  (lorta- 
mos,  >  eic.  ?  Vid.  senn.  189,  n.  5,  lib.  iv.  Op.  inip. 
contr.  Jul.  n.  134,  etc« 

(813)  Beda  :  c  Nec  mireris,  si  noroen  mulicr  qtiod 
iKMiaudivit,  asseruit,  quando  ei  Splrllus  saiictusqui 
sngt^lo  inaiidaverat,  revelavit,  ueque  poierai  Dniniiil 
ignorare  praeuuutiuiu  ,  quae  propbeUverat  Chri- 
stuni.  » 

(8U)  Beda  -  i  Tisitnvit  autem  Doininus  plebein 
suaiu  quain  longa  infirinitaie  Ube.scentein,  et  qiiasl 
veudiiaiu  sub  pcocato»  unici  Filii  sui  sanguiiic  lede- 


Dmit.  Quod  quia  B.  Zacharias  proxlne  faciendnm 
cogiioverat ,  propUetico  more  quasi  jam  factuiu 
narrat.  > 

(815)  Hacten.,  Iiomilia. 

(816)  S.  flierouymus  ad  cap.  t  Isaiae :  f  Corou 
regnuiii  sigiilficare,  et  poleiitiam,  ssepe  legiinus,  iit 
esl  illud  in  Evaiigelio :  Su$citavit  cornu  $atuti$  uo^ 
$trijB  tfi  donio  David  pueri  $ui.  >  S.  Augustinns,  euar- 
rat.  in  psal.  cxxxi  explirans  lllud  :  Ibi  $u$cUabo 
cornu  David  :  i  Gornu  signiflcat  altitudinem,  et  qua- 
lein  altiiudincm  ?  ncn  carnalem.  Ideo  oninia  ossa 
carno  involuta  sunt :  cornu  exce<lit  carnem.  AltituHo 
spiriialis,  cornu  esl.  Qux  autero  alliludo  spiriialis 

es',  nisi  de  Chrlsto? ct  ut  noveritis,  quia   ibi 

Cbt  coriio  D;ivid,  attendiie  quid  sequaiur;  paravi 
lucernain  Cbristo  meo.  Qux  est  lucerna  ?  jain  m- 
stis  Doiuiui  verlia  de  Joaiine  :  IHe  erat  tucerna  ar» 
den$  et  tucen$.  i  Hxc  Augustini  verba  ferme  exscribti 
Dcdaadb.  l. 


S5I  S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SIGNIENSIS  55i 

iiiimicoram  nostrorum  liberati,  per  quos  vitia»  ei  A  lur  iilira  ad  praelinm  {ItaL  n,  I).  »   El  Psalmista  : 


malignos  spirilus  inlelligimns,  non  lllis  serviamus, 
setl  illi.  Sed  quomodo  serviamus?  In  ianciUate,  et 
justitia  eoram  ipso.  Aliler  enim  sorvitia  nostra  Deus 
non  respicit,  neque  suni  cornm  ipso,  nisi  in  saticti- 
taie  el  jnstitia  serviamus  IHi.  Hoc  autem  non  ad 
tempus,  ^d  omnlbui  diebus  nottrii,  t  Qui  enltn  per- 
severaverit  usqne  in  finein,  liic  salvus  erit  (Matik. 
X,  22).  t^Et  tu^  puer^  prophela  AUiuimi  vocuberis, 
pranbit  enim  ante  faciem  Domini  parare  viat  ejun. 
Non  soluin  enim  propliela,  verum  eiiam  plusquam 
propliela  vocatur  Joanncs,  et  boc  quidem,  non  a 
qiioliboi,  sed  ab  ipsa  verltaie.  Quod  autem  anie 
faciem  Cbristi  Domini  J,)anncs  prxccsserit,  parare 
%ia8   ejns,  ipse  Domintis  per  propbetaiu  loquilnr 


(  Orictur  in  diebus  ejus  Justitia,  et  abuudaniia 
pacis  {Ptal,  lxxi,  7).  >  Quia  enim  princeps  pacis 
Gfriebatur,  pacem  ubique  fieri  bportebat  (821).  Et 
ibant  omnet,  ut  profilerenlur  tinguti  in  tuam  dvt/a- 
tem,  Atcendit  autem  et  Joteph  a  GaUlasa  de  ciwitate 
^azareth  in  Judceam  civiiatem  Datndf  quce  vocntur 
Bethlehem,  eo  quod  estet  de  domo,  et  familia  David^ 
ul  profiteretur  cum  Maria  despontata  tibi  uacore  pras- 
gnanie,  Hls  enim  verbis  apte  monstratur,  qiiod  hztc 
descrlptio  secnndum  familias  Tacta  fuerat.  Onde  el 
ad  proprias  civilales,  afqne  ramilias  ubicunquf 
essent,  singulos  reillre  oportebat;  quaieniis  com- 
niiinicato  consilio,  omnes  simul  Iributum  dare  pro- 
mitlercnl,  et  facta  descriplione  secundum   unaui- 


dicons  :  <  Ecce  niitto  angeluin  ineum  ante  faciem  |{  qnamque  familiam,  ioiius  iributi  summam  coflige- 


liiam,  qui  prafparabit  viain  tuam  aiite  te  (817).  i 
Uiide  enim  i^ise  Joannes  ail :  i  Ego  vox  clainautis  in 
('cserto,  paralc  viam  Dourini,  rectas  facile  semitas 
cjus  {Joan,  I,  23).  i  Pncivit  Igilur  aiite  facieiii  Do- 
niiiii.  Sed  cur  ?  Ad  dandam  tcientiam  talutis  plebi 
ejus  in  rtmittioneni  peccatorum  eorum.  Et  boc  qiii- 
di-m  faciebat,  cum  diccrct :  t  Pasnileiiiiam  agilc, 
nppropiuquavit  eniin  regtium  cocloruin  {Maith,  iv, 
47).  >  liasc  autem  bona  daia  suiit  nobis  per  viscera 
viitericordto!  Dei  itostri,  qui  proprio  Filio  non  poper- 
cii,  sed  pro  nobis  otntiibus  tradiflit  illum.  Quibds 
nmcricordisc,  ch^j^tiatisquc  visceribus  ipse  Dei  Fillus 
iisiiavit  not  orient  ex  aito,  Itluminare  /lu,  qui  in 
1'rArfty  et  umbra  mortit  sedeni^  secunduiii  illad  ; 


leiii  (822).  Venit  itaqtie  ct  Joseph  cum  Maria  de- 
sponsata  sibi  uxore  pragnante  in  Beihfebem  civita- 
tem  David,  ubi  eonim  fainilia  babitabat,  ul  et  ipse, 
slcut  caeteri,  eamdem  faceret  professionem.  Faetum 
ett  autemt  dum  etsent  t6i,  impteti  $unt  diet,  ut  pare- 
rei,  et  peperit  Filium  tuum  primogenitum»  Ibi  enim 
Cliri&tuin  nasci  oportebat,  qnia  sic  per  prophetam 
ntiniialum  fueral :  <  Et  tn,  Betlilehem  lerra  Jada, 
non  ens  minima  in  principibus  Jada;  ex  te  eniin 
exiei  dux,  qui  regat  populum  menm  Israel  (825).  i 
Primngenitfis  autem  secundum  legem  filius  diciiur, 
qui  primtis  de  malris  utero  procedlt,  sive  alii  filil 
sequaniur,  sive  non  sequantur.  Cum  enlmlax sUitim 
post  iinum  mensem  omne  primOgenitum  Doinitio 


i  Populns,  qul  scdebal  iu  reucbris,  vidit  lucem  ma-  C  offe.rre  prsecipiat,  quis  non  intelligat,  sine  alicujus 


gnam  :  i  anibulaniibus  <  in  regione  iinibrx  inortis 
lux  orta  esl  els  (818)  {!sa.  ix,  2).  >  —  i4rf  dirigendos 
pedes  nostros  in  viam  pacis.  llli  eiiim  pedes  iii  viam 
paeis  dirignntur,  qui  i.on  ad  bellum,  sed  ad  pacein 
currunt.  Dc  quibus  dicitur  (819):  i  Beati  pedesevan- 
gelizantiuin  pacem,  evangelizantium  bona  (820).  > 

YL  [Gap.  II.]  Factum  esl  autem  in  diebus  itlis^ 
exitt  edictum  a  Caisare  Augusio^  ut  describeretur 
vniversut  orbis.  H(vc  descriptio  prima  facta  esi  a 
privside  Sgrio!  Cyriho.  Quod  enim  muiidiis  univer- 
sus  describitur,  et  sub  unius  potesiatis  tributum 
redigitur,  magna?  pacls  indicium  est.  Si  enim  adbuc 
niundus  repugnaret,  et  conlra  Romanum  imperium 
dimicaret,  neqiiaquam  cjtis  edicio  describi,  vel  sub 


re!ati('n^  primogeulta  dlcf»  cum  nihil  adhae  gen- 
tium  sil,  cul  boc  primogetiilum  referri  possit?  Qiiid 
eniin  8i  mater  illico  moriua  fuerit,  ve!  si  nltcrius 
niumnon  genueril?  Nunquid  idcirco  primogcnitiis 
il!e  non  erit,  qul  ex  ea  jam  natns,  et  post  iinum 
metisem  Deo  oblalus,  ab  ipsa  lege  priinogenitns  est 
voiatus?  Igiiur  aut  lex  menlitur,  aot  primogenitus 
aliquaitdu  siiie  relatione  dicitiir.  Peperit  ttaqoe 
beaiissima  Virgo;  concipiens  virgo,  parieiis  Tirgo, 
et  in  xieriium  permanens  virgo.  Claiisa  anie  par- 
tum,  clausa  in  partu,  et  clausa  post  partum.  Pepe- 
fil,  inquit,  filium  tuum  primogeniium  ,  el  pannit 
eum  invotvitt  et  reclinavit  eum  in  prmtepio^  quia  non 
erat  eit  tocus  in  divertorio.    0  pietai  iniiiieiisa! 


trtbuium   redigi  potuisset.    De   bac    euim    157  o  bumilitas  ineffabilis!  osacramenliim  iiieoarrabile! 

pnce  propheta  praedixerat :  c  El  conflabunt  gladios  Deus  boino  fit,  aetenius,  leinporalis,  immensus,  im- 

Buos  in  vonieres,  et  lanccas  suas   in  falces :  non  niortalis,  passibilis,  parvis  pannis  involvilur,  qiii 

levabit  gens  contra  genlein  gladiuin,  nec  exercebuti-  coeli  ambitu  prae  magnitudine  non  coniinelur  (Sil). 


(817)  Malacb.  iii,  i  :  Ecce  ego^  mitlo  angetum 
meum,  et  prasparabii  viam  anie  faciem  meam. 

(818)  Quam  vario  sensu  in  Scripturis  dicatur  um' 
bra  mortist  explicat  Gregor.  iv,  Morl.,  c.  20. 

(819)  Rom.  X,  15  :  Quamtpeciosi  pedes,  etc. 
(.S20)  Hujusmodi  expositio  Zachariae  Cantici  scor- 

sini  posita  sub  Bruni  ep.  nomine,  reperitur  iii  cod. 
ms.  Casin.  n.  251,  ah  5d0,  charac.  Langubard.  sa.'r. 
XI.  fol.  155. 

(821)  Pacattim  fuisse  orbem  sub  Chrisli  ortum 
llieronymus,  Euscbius,  Orosius,  aliiquc  Palres  ex 
propiiciunim  oraculis  cliciunt,   quos  nllegat  hslius 


D.  E.  prop.  9,  cap.  8.  Maldonatus  ad  h.  I.  affirmai, 
boc  icsiuri  ecclesiasticos  auctores  oinnes.  Keppio- 
ruin  td  negatitein  reAitat  Norisius  dlssert.  2,  in 
Cen.  Pis.,  cap.  10.  Vid.  S.  Leonem  serm.  cap.  5. 

(822)  Descripiionem  non  fuisse  hujusmodi,  qua 
irihuium  exigereiur,  voluiil  recenliores  eruditi  viri. 
\.  Norisium,  Pagiuin,  Tillemoniinin,  etc. 

(8iS)  Micb.  V,  2 :  £(  1«  Belhtehem  Ephraia  par- 
Vfius  et  in  miHibut  Juda :  ex  te  mihi  egredietur^  <fvi 
sit  Dominator  in  Israet. 

38. 


pa 


(824)  Similis  exclamaiio   Nazianzcni,   orat 
g.  620:  <0  novam  mislionem!0  adiuirai 


adiuiraud;ini 


COMMENT.  LN  LUC.  —  PAUS  I,  CAP.  U. 


ZH 


Qiiis  aiidivil  nnqiiani  lale?  Qtiis  Yi4ii  huic  siniile  ?  A  qaod  ntinc  <le  vfrgliie  oriatnr,  sed  qiiin  cjus  nalivi' 


R(  ciinalnr  in  praesepio,  cl  panis  vivus  qiii  dc  roelo 
descendit,  noii  honiinibus,  sed  peroribus  antepon!» 
tur,  id  esl  non  Judaeis,  sed  genlibus  (8i5)  inanir"- 
statnr.  Tnnc  c  cognovit  bos  possessorein  suuin,  ct 
asit.us  prscsepe  Domini  sui  (S26).  i  Sed  quid  dieain, 
qiiol  omii  lerrseqtie  Creaior,  quod  Rex  regum  et 
Doriiiitus  domiimntium  non  habuil  locnm  in  diver- 
serio?  Sicentin  Apostolus  ail  :  c  Qiiia  cnm  omnium 
dives  esset,  pro  nobis  pauper  raciiis  esl  (827).  9  — 
Et  ptistoret  erant  in  regione  eadem,  vigilantet^  et 
miodmtes  vigilias  noctis  super  gregem  suum.  El 
ecce  angelps  Domini  sietii  juxta  iltos^  et  clariias  Dei 
elTenmfulsit  eos,  el  timuennn  timore  nuigno,  Et  dixit 
illn  angetut :  Nolite  timere.   Eect  enim  etangelizo 


taiis  nieinoria  hoJie  innovatnr,  ei  iii  itiius  comme- 
moraiioiie  cilcbr.  iur,  et  prapdicatur.  El  hoc  vobis 
signum  :  invcnictis  infantcm  pannis  involutnm ,  et 
positum  in  pra^sepio.  Ulinam  hoc  sigiuiin  Jinlaei  su- 
sclperent,  et  Chrlsium  nobiscum  in  pracsepid  qua*- 
rerent !  (830)  Quamvrs  enim  pnnnis  sit  involuUis  et 
snb  vclamine  litterx  Jjceat  occtiliiis,  invenircnt 
tamen,  si  cum  qoxsiss^ut,  et  iniolligerer.t,  si  credi- 
disseut.  Quicunque  igtlur  es  qiii  v!$  videre  Jesum« 
accede  ad  hoc  prac>epe,  scriilare  Scripluras,  reiiiove 
paniios,'pelle  liueram  :  c  Littera  einm  occiJlt,  spiri- 
lus  autem  vivificnt  (//  Cor.  iii,  6),  >  ei  tnnc  videbis, 
quod  vidcre  iion  poieras.  Sic  eniin  Ecclesias  pasto- 
ro;i  cnm  quaeruiit,  et  qiixreitics  inveniunt,  et  inve- 


tobisgaudium  magnum,  ^uod  erit  omni  poputo.guin  B  nienle^  ve;  erai.lur  ei  crediiiit.  Et  subito  facta   est 


mtus  est  vobis  hodle  Satvator^  qui  est  Christus  Do^ 
mmnSjin  civitaie  Dmid.  Qnnntum  «nlm  ad  lilt.mm, 
la  caosa  essc  viiletur,  ut  prius  pasioribus  haec 
Tcrba  angeltis  nuntiaret,  ne  quasi  incauli  siabuiu.n 
iitirarent,  et  praesepe  adire  lenlareni,  in  quo  piicr 
}K>siius  erau  Spiritualiter  auten^  slabulum  Ecclcsin, 
prxsepe  Scriptura  divina,  pastores  vero  episcopi  et 
lioclores  (828)  iniellinuntnr.  Slabultiin  enim  158 
vocntor  Ecclesia,  ad  qiiam  Dei  animatia  undique 
coufliiunt,  ibiqne  sUnt,  et  moraniur  in  ta.  Unde 
i>cripluin  esl  :  <  Aniinalia  tua,  Oomine,  inhabiinbunt 
in  ea  (Psal.  lxvii,  II).  >  llxc  atitem  aitimalia,  quasi 
in  pneseplo,  in  divina  Scriptura  cibis  spiritualibus 


cum  angcio  mulii  udo  militite  ceelestis  taudantium  Do- 
minum^  et  dicentiim  :  Gloria  in  excelsis  Deo^  et  in 
terra  pax  hominibus  bono!  votuntatis, 

\ll.  Ei  fictum  estf  ut  disceuerunt  ab  eis  angcfi 
in  ecetum,  paztores  toquebanittr  ad  invicem  :  Trans' 
eamus  usque  Beihtehem^  et  videamus  hoc  Verbumi 
quud  factum  estt  qnod  Dominus  ostendit  nobis.  Pn- 
storcs,  inquil,  loquebantur  ad  invicoin,  et  dc  his; 
quae  audiorant,  et  viilerant,  intcr  se  tractantes  dirc- 
bniit :  5lira  sunl  qua;  audivimiis,  sliipeiida  quae  vidi- 
mus  :  coelis  gloria,  pax  terris  promiititiir.  Salvator 
bodie  naliis  est  noliis,  rcx  novus  hodie  dalus  es( 
nobis,  qui  est  Christos  Dominits  iii  clviuie  Davitl. 


nutriiinlur.  Ibi  positum  invcniunl  Clirislum,  ibique      Quid   igiiur  facimusT  Cur  moramur?  Trnnseamus 
cometluut  pancm  vivum.  Bcati,  qui  hojus  prxsepis     ysqne  Beihlelicm  :  ipsa  entm  esl  civitas  David»  et 


cibis  aluntur,  et  delicils  ibi  posilis  reliciuntur.  Vos 
aiiteni,  Eecleiiai  paslores,  vos  episcopi  et  sncerdo- 
les,  audite  et  intelligiie.  Vobis  angelus  loquitur. 
Yohis  hoc  magnuro  gaudium  evangclizat ;  quia  vobis 
daium  est  nosse  mysterium  regni  Dei  (829).  Vobis 
dauim  esl  aiidire  et  inielligere  secrcu  cceli.  Nun- 
linlc  ergo  quo<i  audisiis,  praedicate  quod  vidisii^, 
nolile  cebre  quod  cognovistis.  Toiit^s  eniui  Christns 
in  siabulo  oritur,  loiies  ut  parvulus  iu  prxscpio 
poniiur,  quotics  hxc  iu  Ecclesia  prxdicatis,  quoiies 
Tirginis  parluin  el  Christi  naiivitatem  aliis  nuntia- 
tis.  Inde  enim  bodlerna  feslivitas  nativiUs  Doniiut 
Tocaiur :  non  quod   Dominus  hodie  nascitur,  non 


vidcamus  boc  Verbum  ct  credamus,  quia  in  princi- 
plo  eral  Verbum,  et  Vcrbuni  eral  apud  Detim,  et 
Deus  erat  Verbuiu.  Quod  factum  est.  Quantum 
enim  ad  fcc,  neqtie  factum»  ne<iue  creaium  est.  Fa* 
ctum  lamen  quodammodo  esi,  quia  Verbum  care 
factum  est.  Quod  Dominus  ostendit  nobis.  Videamtts 
corporaliter,  quod  Dominus  Obtendit  nob  s  spiritua- 
liter,  e(  quod  menie  concepimus,  et  fidc  tenemus, 
rcstat  ut  ocults  intueamur.  Et  venerunt  fesiinantes^ 
et  invenerunt  Mariam,  et  Josepti,  ei  infantempositum 
fn  pr(r»«/)lo.  In  stabulo  sicilam,  in  praesepio  solein 
iuvencrnni;  quia  Maria  Siclla  maris.   Sol  }usati9 


lemperalioi:em  I  Qui  est,  fii;  qui  crcaius  non  esi,  n  cnulam  Domini  congregarcni,  ne  quos  splrilttalHim 
*•     ■  I>esiiarum  per  effiisas  noclitim  lonebras  palerentur 

iiicurstis,  Et  beue  pasUires  vigilant,  quos  bonus  pn- 
sior  informnt,  Grex  ii^iiur  |K)pulus,  noi  sapcutuui, 
paslore»  sinil  sncetdoics.  •    Vidc  eliam  CyrtUuni  111 


oreatur;  qui  nullo  loco  contineri  potest,  per  inlcr- 
ventum  anim»  inlellecitinlis  intei*  diviniurem  et 


eaniis  crassiticm  conlinetur,  •  clc. 

(925)  Ambrosius,  1. 11  iu  Liic,  n,  34  :  i  Hic  est 
bominos,  boc  pracsepe,  tjjuo  nobis  divinum  myste- 
rium  revelaium  esi ;  irrationabiles  genies,  pecudum 
inira  pnesepia  more  viventes,  alimoniae  sacrae  uber- 
t^le  pascendas.  Agnovit  ergo  asina,  species  scilicet 
e;  riirina  geuliiium,  praesepe  Domini  sui.  t 

{8i0)  Isaius  1,  3.  Vide  Ambrosium,  bunceumdcm 
Isain;  locam  ufferentcm  lib.  11  in  Luc,  n.  42. 

(827)  //  Cor.  VIII,  9  :  Quoniam  propter  vos  ege- 
nus  factus  est,  cum  esset  dives, 

(828)  Noia  sunl  S.  Ambrosii  verba  I.  11  in  Luc, 
n.  58  :  t  Videte  Ecclesiae  surgentis  cxordium;  Cliri- 
stus  iiasciiiir,  et  pastores  vigilare  cceperuni,  qui 
lefllium  greges,  pccudum  modi»  anie  viventcs,  in 


Cnteua  Cordcrii,  pag.  41.  ^      .         . 

(829)  Bedn  :  i  Puloherriina  ralione,  Domino  nalo, 
pastores  vigilunt,  grcgemque  suum  ab  insldiis  iioclii 

cnstodieudo  defcnduul Vigilcnt    itaqiie  ,  nalo 

Domiiio,  paslores  supra  grc^jem  ovium  suanim 

Bene  aulem  vigilanlibus  pasioribus  angeliis  nppant, 
cosquc  Dei  clarilas  circumfulgel :  quia  illi  pra»  v.X' 
teris  videre  sublimia  merenlur,  qurfttleliLus  gregi^ 
bus  prascise  solliciie  sciunt;  duim|Ue  ipsi  pie  supec 
gregem  vigilanl,  divina  super  eos  gralia  largtu* 
C(«riiscnt.  > 

(850)  Dc  hoc  signo  Bcrnardus  fccnu.  5  in  Canl. 


S5S  S.  BUUNOMS  EPISCOPl  SIGNtENSlS  336 

(Xiiaus  vocaiUiv»  Reeedani  igilur  lenekine»  fugiai  A  verti  Mnt  paflores  ghnficantei^  et  laudantes  Dettm 


ealigo,  quia  siella  in  siabulo,  el  aol  iu  pcaesepio 
idlgei.  Feior  qiKN|ae  ibi  esse  bou  potesi»  ubs  est  flos 
campi,  ei  liiittm  eonTaUium,  cujus  odore  suaTissimo 
niniium  <ieleciata  Ecdesia,  dicii :  c  Traiie  ae  posi 
te,  ei  cunemus  in  odorem  ungueniorum  iuorum 
{Cant»  1,  S).  >  Sed  quid  du  maire  Domini  dicain  ? 
eiyus  odoris  fragraniiam  rex  sapientissimns  Salo- 
nion  admirans  aii :  c  Qu»  esi  isu,  qu»  ascendti  per 
deserlura,  quasi  virgula  furoiexaromaiibasmyrrkx, 
ei  iburis,  et  universi  pulveris  pigmeniarii  ?  » {CoMt» 
lii,  6.)  Ut)!  eniin  omnium  aroiiiaiuin  fiiinus  redoiei, 
ibi  feions  indicium  esse  noii  poiesi.  Videnteiautem 
eogHwrunt  de  terto,  quod  dictwn  erat  t7(t<  de  puero 
hoe.  Uic  esi  enim  iile  puer,  de  quo  scripium  esi ; 


in  omnibut^  qum  audierant^  ei  viderant^  eicut  dientm 
e$t  ad  iiioe.  Beali  isii  pasiores,  qni  CbristumDomi* 
nom  videre  merucrunt*  ei  Deum  iaudattiea,ei  glo^ 
riftcantes  ea  quie  audierani  ei  viderani  credideruni. 
Beati  ilii  pastores,  qiii  usqiieliodie  in  Ecclesix  prae* 
sepio,  id  est,  in  sacris  voluminibus  Ghristum  qw- 
ruiii,  ei  in  eum  fideliier  creduni,  cjus  natiTiiaiem 
nuntiantes,  ejus  fiJein  pREdicanies,  ei  eum  ubiqtte 
iatidanles  ei  gloriaeantes  (832). 

Vlil.  Et  poelquam  coniummati  $unt  diee  octo^  al 
eireunuideretur  puer^  eocatum  eu  nomen^ut  Jesas, 
quod  eocatum  e$t  ab  angeio^  priu$quam  in  uiero  eon* 
ciperetur  (853).  Nobis,  non  sibi  circiiuicidilur  Donu- 
nus.  Sicut  eiiiiu  nobis  esi  natus,  noLis  bapUxaius, 


c  Puer  naius  esi  nobls,  Fillus  daius  esi  nobis :  et  ^  ei  passus,  ila  ei  nobis  esi  circumcisus  (S34)*  Primus 


factus  est  princfpaiiis  super  humerom  e|ns,  et  to- 
cabiiiir  noiiien  ejiis  admlrabilis,  consiliarios,  Deus 
Cariis,  Pater  fuiuri  saeculi,  Princeps  pacis.  lltiliipli- 
cabiiiir  ejus  imperlum,  et  pacis  noii  erti  finis.  Su- 
per  soliuitt  Darid,  ei  super  regnom  ejus  sedebii,  ui 
eoiifinnei  iilud«  et  corrobofet  in  judiclo  ei  justlila. 
AtiioJo,  el  usque  sempitemum.  Zelus  Domlni  cxer- 
ciiuuitt  facii  boc  {liai.-  ix,  6). »  llis  enim  pads 
terbis  natiTiias  ei  nobiliias,  Tirlos  ei  foriitudo,  iin« 
periumeijuslitia,  ei  caaiera,  quai  ad  laudem  ei 
gloriam  bi^us  puerl  pertineni,  describuntiir.  E$ 
cmiies,  qui  audieruntf  mirati  eunti  et  de  hit^  qum 
dicta  erant  a  paUoribue  ad  ipeoii  Maria  autem  con- 
eertabat  omnia  verba  kcec  conferene  in  eorde  euo,  0 
Blaier  sapientis8ima,etsola  talisFiiiidignissiina,qtt» 
159  omnia  verba  hascin  eorde  suoideoconferebat, 
uoUisque  conserTabai,ei  memori»  cominendabat, 
ui  posiea,  ipsa  doceoie,  ipsa  narrante  et  nuntiante, 
$eriberentur,  ei  in  uniTcrso  muiido  praedicarautury 
cunciisque  nationibus  nuniiarentur.  Ab  Ipsa  eniin 
h»c  aposioli  audierttni*  Hadc  in  ejus  schoU  eTsnge- 
I  st»  didicerunt,  ei  ipsa  diciante  scripsenint,  uo- 
bisque  legendaraandaTeruni  (831).  Quisigiiur  Evan* 
geliisnoneredai?(2uis  els  cooirailicere  pnesumat, 
qii«  aut  Mairis,  aol  Filii  auctoriiate  monlMniur? 
Quaedam  enim  apostoli,  ei  cTangelisUe  a  maire  Do- 
oiial  attdierunt,  quemadmodum  Ista,  et  c^eiera  quae 
deSalTatoris  infanlia  scripla  sunt.  Plurima  Tero 
Tisu,  eiaudiltt  ab  ipso  Domino  didiceruoi.  Et  re- 


Abraliam  circumcisus  est,  de  quo  Apostolus  aii: 
c  Qui  signum  accepii  circumcisionem,  signaculum 
jttsiiti»  fidei  {Rom.  it,  II).  >  Daia  est  igiior  cur" 
Cttmcisio  (8^),  non  nt  peccaia  tolierei,  quod  ba- 
ptismi  prucipuum  est,  sed  ut  aiiquid  signiilcaret, 
ei  qiiadam  differentia  Judaeontm  pqpulitm  ab  allis 
gentibtts  separarei.  Qiiamvis  ilaq«epropiernMmdati 
iransgressionem  quicunque  olim  non  circttmcidere« 
iur,  damnabaiur,  nemo  iaasen  per  circumcisionem 
jusiiflcabaittr*  Ui  enim  Aposiolus  ak  :  c  Clrcumci* 
sio  quldein  prodest,  si  legem  observes«  Si  autem 
prsTaricaior  legis  sis»  circumcisiq  iua  pnepuiiom 
iacia  esi.  Non  euim  qul  in  maiiifesio  iudaeae  est, 
neque  quae  m  manifestp  in  cariie  esi  circuoDclsio, 
'  sed  qui  in  aliscondito  iodaetts  «si,  ei  cirettmcisio 
cordis  in  spiritu,  Aoa  litiera  (fiom.  ii.,  25)»  >  Ma- 
gnum  Igllur  allquid  significai  circumcisio,  ei  um 
niagnum  aliqnid,  ui  cuicunque  eo  modo  circuoicisus 
non  fuerit,  ui  iiiierim  de  parTulis  iaceamus,  salTari 
nott  possii.  De  hac  enim  circumcisioue  scrtptum 
est :  c  Clrcumcidite  corda  Testra,  ei  non  corpora 
vestra  (856).  »  De  camis  vero  circuincisiune  Apo- 
stoliisait:c  Ego  Paulus  dico  vobis,  quooiam  si 
circumcidouiui,  Chrisius  vobis  nihil  proderii  {Gal^ 
T,  2). » iiaec  circumcisio  in  Ghrisio  compiela  est, 
in  qno  et  alin  legis  caeremoniae  consummaia^  aonu 
c  Finis  enim  legis  Ghrislus  esi  ad  jostiiiam  omtii 
credeiiti  {Rom.  x,  4).  i  Ideo  enim  Ipse  circumcisus 
est,  ui  legom  complerei,  ei  bonam  csse  osienderei. 


(831)  Beda  :  i  Quia  sanctas  Scripturas  legerat, 
et  sciehai  prophetas,  conferebat  ea,  qiiae  secum 
sunt  acta  de  Doniino,  cum  his,  qiiae  noverai  a  pro- 
pUetis  scripta  de  Domino,  ei  collata  ab  invicein  co> 
gnnvit ;  inslar  cceleslium  cherubiin  socia,  sui  vuitus 
Jnce  concordia.  >  S.  Ambrosins  :  c  Argutuenta  fidei 
conferebai  i|i  corde.  Si  Maria  a  pasu)ribus  dlscit, 
ciir  tu  (tecllnas  discere  a  sacerdoiibiis  ?  St  Maria 
.inte  praecepta  apostoltca  iacet,  cur  tu  post  aposto- 
licn  praecepla  magis  cupis  docere   quani  discere  ? » 

(83i)  Hacten.,  honiil. 

(835)  Csl  hoinil.  Emis.  ailributa  In  Oct.  Nat., 
pag.   2«. 

(85i)  Beda  ad  h.  I.  c  Redemptor  noster,  qui  iit 
peccaia  mundi  tolleret,  sine  peccato  venti  In  muii- 
tliiiit,  sicut  suo  baptisinate  nobis  remedia  procura- 
vit,..,  ita  etiaiu  circuincisiorie  quam  suscepit,  non 


sua  qux  nulla  eratit  admissa  piirgavtt,  sed  nosirac 
in  se  nauirc  vctiislalein  docuii  innovandam,  >  etc. 
Y.  S.  Tbomain  iii  p.,  qu.  57,  a.  5.  Beda  quoqtie, 
c  riius  ei  religio  circumcisionis  a  B.  Abraham  pa- 
triarcba  stimpsit  exordiuni.  >  V.  S.  Ambrosinro 
lib.  II  De  Abraham,  cap.  i.  Marsharonm  ei  Spen- 
cerura,  qiii  Hebraeos  ab  ^gyptiis  rltuin  clrcunici- 
sionis  desunipsisse  contenderunt,  refutai  loatinfS 
Meyerus  De  temporib.  sacr.,  cap.  7  et  Chrisiia- 
nus  Wormitts,  De  corruptis  vestig.  antiqq.  Hebr., 
cap.  15. 

(835)  V.  S.  Thomam  i,  2,  qii.  102,  a.  5  ad  t. 
Et  interprcies  ad  illod  Pauli  ad  Rom.  iii,  1  :  i  Qu.-e 
utilitas  circumcisionis  ?  Multum  per  omnem  mo- 
dum,  >  etc. 

(856)  Deoleron.  x,  16  :  Circumcidite  igitur  pree- 
pulium  cordii  veetri. 


557  COMMENT.  IN  LUC.  -PAllS  I.  CAP.  II.  5oS 

ejusqtic  nobfe  ^gnificationem  commendarct.   Unde  A  DominL  Quia  omne  matculnum  adaperiens  vulrm\ 
eteanocie,qoatraditase8t«ciimdiscipuli«a(rnnmco« 


inedti,  el  mox  qnid  significareiostendil,  diim  panem 
ei  vinum  benedicens,  ait :  t  Aceipiie,  et  cometliie  : 
Hoc  esl  eorpos  meiim;  el :  Mbiie,  ex  hoc  omnes : 
Hic  est  enim  caHx  iiovt  (esumenii,  qiti  pro  Tobis, 
eipro  roiitlis  effiindetHr  {Mattk.  xxvf,  26).  >  Ei  hoc 
sacraineniiim  iitnc  nb  eo,  et  in  eo  es^e  completum, 
neqiie  olieriiis  sec^indumlitteram  agendum  esse,  vel 
inlelligendum,  proliniis  ostendit,  dicens :  f  Amen, 
dicovobls,  non  bibam  amododeboe  geniinine  viiis, 
(lonec  bibam  ilbid  vobisctim  novum  in  regno  Dei 
{Matth.  XXVI,  28).  i  Sic  igitnr  vetus  teslatnenltim 
coniplevilet  conflrmavit,  liticrae  flnem  imposuit,  et 
spiriluaH  novaeque  inleHigentia;  principalom  Domi^ 


$ancium  Domino  vocabitwr.  Scriptum  est  enlm  fii 
lei^  Moysi,  quod  oHiHer,  qoae  <  8uscept08emiiiep6>» 
pererii  maacslum,  immuuda  erii  sepieni  diebitfi^  ei 
die  oclavo  circumcidetur  infantuhis.  Ipsa  vero  Ut» 
ginta  dfebiiB  0ianebit  in  sanguine  purgalionia  su», 
Owne  saneiam  mni  langet,  nec  iogredletor  sanetii»» 
rhmi,  donec  compieatttur  dies  poTgotionls  t^D) 
€ji»  {Leirit.  xn,  3)«  »  Hae  enln  iege  beaca  Virgo 
Maria  non  lenetifr,  qoae,  aoiio  auacepto  semlne,  virgo 
coAcepit,  virgo  peperii,  daiiia  ante  partnoiv-  ekosa 
lupariu,  et  peet  parlum  elansa  pemiansit.  Ad  co« 
jna  diiiinoUoneM  lieTset  oon  aimpiieiler '  dixit  ; 
f  Mtiiier,  qn»  pepereHt  ma9erittm,.8edeum  addlta^ 
meniD,  qn»  svseepio  aemine  maseoloro  pepererit; 


nos  iribult.  Consummau  est  ergo  lex,  atquc  pcr-  "  immimda  erll  sepiem  dielNis  (ttfi.).  t  H«c  autam 


irattsiitsecnndomUlteram;  manci  autein  scmper- 
qne  manebit  seconihim  8piriliialcm  inteHigentiam. 
Unde  ipse  Dominus  ati :  f  Coelum,  et  terra  irans* 
Ibem,  verba  aaiem  meanon  praeleribani  (Jforc.  xiit, 
M).  >  rieinque :  c  Amen,  dico  vobis,  non  proeleribft 
a&um  hita,  neqoe  onus  apet  ex  lege,  donec  omnia 
campleantur  {Matth.  v,  18).  >  Et  lud^  quidem  in 
ono  membro  clrcumcidnntur;  (ptare  tamen  drcnm- 
cidantor,  non  ihlelUgunt.  Cbristiani  ver#,  qold  clr- 
cimcisio  significat,  £00  inlelHgentes,  non  unum 
Unuim,  sedomnia  menibra  circumcidont,  nonpcHis 
ineisione,  sed  totios  snperfluitatis  abjecilone  (S37). 
Qtti  enim  non  occidit,  non  mopchatur,  non  concu* 


qoHi  sigiiifleeiit,  iu  Leyilice  expoauhous^^)*  Ex'' 
speclavU  ia.i:ee  virgo  Maria,  liQBee  emnea  perga* 
lieins  dles  eowplerentur;  quod  eoii  sibl,  sed  aKis 
nuifieriltus  iex  eonsllieerat»  Moe  enlm  de  ea  dictom 
leena,  «ionMe.smieliim  mHilaagel, »  quae  ipsum 
Sanetem  «aneiomm  in  gremio  iOuebat,  in  siim  fi>* 
vebai  el  virgpneo  Jaote  imirieket.  Completis  autent 
diebos,  leieruni  poerum  la  lerosaiemt  ut  eietefem 
eem  DsMieo,  eieut  scr^m  ul  in  Uge  Domini : 
Qnla  ^mne  maeeuHnum  ad^ipesrhm  wdtHm  eaneium 
Domiao  voeakitur.  Es  eo  namqoe  lempore,  qtte 
primogeeiu  ^Bgyptlorum  DemilNis  interfoeit,.  omeia 
primoieiiiia  Aliorum.Israel  silii  viiidieavit,  aibiqne 


piscilrem  proximi  sol,  non  mentitor,non  fbrtum  c  ««erri  piwcepit.  8ed  cer  bmc?  nisiuioumla  pHm» 

liicil ;  qul  nuHi  nocel,  milli  injortam  facit,  vaiia 

▼idere,  vd  audlre,  vel  eogiiare  non  appeiii;  isie 

Inierius  et  exierios  perfecte  circomcisos  esi;  Hoc 

illa  Jodxorom  circumctsio  slgtiiflcaL  Slite  hac'  si- 

gniflcaiione  Inutiiis  esi.  Si  enim  Intelligerent,  qnid 

sigailcet.  <  Sint  lombi  veslri  pRecincti  (tuc.  iir, 

^t  >  luac  ^t  enlm  lllius  circumclsionis  expositto, 

noD  seforlasse  olieHes  inotlKter  volnerarent.  tfulta 

soat,  qo»  de  circomclsione  dict  possuni,  sed  li»c 

pauea,  qiiasi  seminaria  qumdam,  nos  dixi&se  wfSk- 

ciai(85g). 

IX.  Et  potlquam  tmpleti  sunt  iie$  pttrgationit  eju$ 
*i€undmn  iegem  Moyeit  tulerunl  Ulum  in  iemtatem^ 
Hl  mterent  eum  Domino^  neut  ecrUftum  ett  in  tege 


et  ma&ima,  omnia  tneiiera  et  eheriera  Deaaloo  ellia* 
rantur.  (Mreramos  igitor  ei-fldem  nostram;  offera* 
mos  SAimas  aosiras,  qm  non  de  lerri?,  sed  4e  Ixe» 
lis  orifinem  babeiit,  el  qii»  prliiui  in  nobis,  et  pttB-^ 
«ipua,  et  maiima  simu»  Et  ut  darent  Aoftfiim,  tecun» 
dumquod  dkiumeet  in  (ege  DmHini^  par  turturum^ 
ant  dw$  puiht  eolumb^rnm.  Tertiir  enim  casiissi- 
mom  animaiest;  colemba  vem  felle  et  amariiodtne 
earet.  Qm  Igitor  corporls,  et  animie  caslilatem  et 
iimoeeatTam  ciModiaai ,  iUi  equidem  par  turtonim 
eot  duos  puHos  eohtmbarum  Domlno  offerofii;  ec 
laHs  quidem  bostia  Demino  plaeel,  In  qua  nos  ipses 
eioiferimos  et  corpus  et  animam  iiinooeiiter  ea« 
steque  vivenies  el  dicaroos  (841).  Taiem  igitor  lie^ 


(857)  S.  Greg.,  lib.  xxviii,  Mor.,  cap.  3 :  c  Circum- 
ttdiie  prieputia  cordit  tettri^  id  esi  postqoam  la- 
iiiriain  a  canie  exstinguitis,  etiam  superflua  cogita- 
lionuni  resecaie.  i 

(838)  Alia  molla  addunlor  in  bomil.  pag.  t6,  t, 

(859)  Vulg.,  puri/tca/ionti. 

(840)  Vid.  £dit.  Rom.  S.  Brunonis  tom.  I,  pag. 
147,  col.  i.  S.  Bemardus  serm.  3  jii  Puriflc.  B.  Mar. 
(col.  968,  edit.  2  Mabil.) :  c  PuUs  eniin,  quia  diciu* 
rus  Moyses  mulierem  quae  peperissel  filiaiu  imniun- 
dam  csse,  non  timuerit  super  matre  Doiuini  blaspbo- 
oiix  crimea  incurrere ,  et  idcirco  pnunjiserii  , 
tuicepto  eemine.  Alioquiu  ,  nisi  pariluraiu  pruiv:- 
dissei  sine  aemiue  virglnem,  qu«  iiecessitas  erat 
d<!8U8ceplo  semioe  fleri  meniioiieiu?  Paiei  iiaque» 
quod  lex  ista  niairem  Domini  non  includii,  ((u«  noii 
susGcpio  semioe  fllium  peperil,  >  ctc.   £t  .sr.ii.  51,* 


Ibid.,  ;cot.  1191  :  i  Qold' esl  qrrod  dicimus  B.  Ma- 
riam  puriflcari  ?  Qnid  ^-ero  qiiod  ipsiiiii  Jesuui  dici- 
mus  circomcidi  ?  Enim  vero  lain  non  Indigult  i!la 
porificatione,  quam  nec  ille  circumcisionc.  Noiiis 
ergo  el  bic  circunicidiiur,  et  irta  purificafur,  prx*- 
ben  esexemptum  pQeniieniibu.c»  ul  a  vitiis  conlineu- 
tes,  primuni  per  ipsani  coinincniiam  circumcida* 
miir,  dciiide  a  comniissis,  pcr  poenilentlam  purili* 
cemor.  i 

(8ii)  S.  Ank1;ros'us,  lil),  v  in  Hexam.,  cap.  19, 
n.  6i.   c  Tunurem  tex  Dei  velui  castae  liostia!  inu- 

niia  ciegit Cuin  Domiuua  in  templo  (ifferctitr, 

oblata  cst Itoc  Cbl  eniin  venmi  Christi  sacriii- 

cium,  pudiciiia  corporalis,  ci  gratia  spirilualis.  Pu- 
d  ciita  ad  tnnurem  i-efertur,  ad  co)un»bam  gruiia.  > 
Vid.  Itistoriaui  nuaindam  ap.  Grcgor.  Turon.  De 
gior.  conf.,  c.  51.  Beda  ad  h.  i. :  c  Ovem  necesae 


5  ;9  S.  BRLNONIS  EPISCOPI  SlGNlCiNSlS  SCO 

stiaiH  matrem  Domiui  ollorrc  dccebat,  cujus    tota  A  puer  auiem  senem  reg^cbat,  quem  Virgo  peperit^ 


vita  castilas,  el  iiuioceiUia  fuit. 

X.  El  ecce  homo  erai  in  Jerusalem^  cui  nomen 
Simeon^  ei  homo  iue  juHus^  el  limoratttSt  exspeciani 
consolalionem  lsrae\  ei  Spiriius  sanctus  eral  in  eo^ 
Qualis  eiiim,  et  quantus  Siineon  Isle  Tuerit  (842), 
brcviter  ostendit,  dum  eum  justum,  et  tiinentem 
Doiiiinum  populi  consolaiionera  exspectare,  et  desi- 
dcniie  dicit,  cui  et  Spiritus  sanctiis,  qut  iu  eo  erat, 
Filii  Del  adventuui  rcvelaveral  atqiie  prmii&erat.  Et 
boc  es»,  quud  ait :  El  responsum  acceperat  a  Spi» 
rilu  sanclo  ,  non  murum  se  mor.em  ,  iii«t  prius 
viderei  Christum  Domiui,  Qiianlo  dcsklerio  vi- 
dendi  IQJ  Domintiin  scn^x  is.e  beal>s.-iiuus  aesUia^ 
b:it,  qiieaijain  aelas  de  hoc  SiPculo  exirc  cogcbat. 


et  post  parliim  Yirgo  permansit,  ipsum,  qucm  ge- 
nuil ,  adoravit.  »  Ei  benedixii  Dominum  ^  et  dixii: 
iSunc  dimittis  §ervum  luum ,  Domine^  secundum 
rerbum  iuum  inpace.  Quia  viderunl  oculi  mei  salulare 
iunm^  quod  parasii  ante  faciem  omnium  fopuUh 
rum,  Lumen  ad  revelalionem  gentium^ei  gloriam 
piebis  tuw  Israel  (845)«  Te  inquit^  benedico;  pro- 
iiiissio  tua  compleia  est.  GompJetum  et  est  desidC' 
riuin  meuin ,  quia  video  Gbristnm  tuum  Doniiiium 
incuin.  Diniillc  igitur  servum  t4jum  in  pace,  qaiia 
vidi  saluiare  tuuni.  Jesusenim  Salvaior^  sive  Salu- 
iaris  Inierprctalur;  de  qiio  scriplum  est :  c  Notinu 
recil  Doniiiius  Salutare  suum;  anle  coiispecium  gen- 
tiuin  revcl<ivit  jusiiliain  siiainiP«a/.  xcvii,  2).  >  lloc 


scdDei  responsio  retinebat?  Moii  eiiiin  ciipieiis  ,  B  eniiii  huiien  ,  banc  lucein  ,  buiic  solein  ,  liuiic    tau- 


mori  uoQ  |;oicrat,  quia  Cbl-istuin  Doiiiiiu  necduin 
videiat,  de  quo  stbl  faclum  responsum  audicral ; 
^on  visnruni  se  moriem ,  nisi  prius  videret  Chriitum 
Domln'.  IUk  igitur  desiderabat ,  boc  mente  iracta* 
iiat,  Itoc  semper  cogitabat  (843)  dicens :  Scio, 
quia  ▼eiiicl :  quando  euin  videbo  ?  Ven<  Dorolue 
J.  sii ,  solve  mihi  vincula,  et  me  jain  nunc  iii  paccm 
abire  diinlltet.  Duni  auteiii  boc  secum  diceret, 
diiin  boc  desiderio  xstuaret ,  dictum  est  llli  a  Spi- 

ritu  sancto quem  quieris,  nune  eum.  « 

(844)  fesiina;  vade  ad  tcinplum.  Ei  veuit 

iu  Sjnriitt  ad  iempium^  id  est,  Spiiitu  jubenle  venit 
aU  templum.  Ei  cum  inducereni  puerum  Jesum 
parentes  eju$t  ut  (acerent  secttndum  cotisueiudinen^ 


tuiii  splendorcm  parasti,  atque  niisisti ,  ante  faciem 
binnitiui  pnpiiJoriinu  Ad  quid?  Ad  revelatiouem  ^  et 
Hluminiiiionetn  genlium^  ei  ad  gloriam  plebis  iuoi 
Israel,  IJoc  eniin  iuniitie  el  geutes  illuminaiUur,  et 
Judxiglorincantur.  ftlugiia  eniin  gloria  iills  esl»  quod 
de  illorum  geute  boc  untum  lunieii  ekoriuui  est 
(846). 

XI.  Ei  erat  pater  ejus  et  maier  miranles  super  hiSf 
quce  dicebantur  de  illo,  Gur  autein  Pater  ejus  dicatur 
Josepb ,  in  sequcntibusevangelista  osteudlt  dicens: 
<  El  ipseJesiiseratiucipiensquasi  annorum  iriginta, 
■iputabatur  niiiis  Jo6epb(Lii«.iii»23).  i  Nunigiturin 
rei  veritate,  sed  in  bominum  opiiiione:  erat  Jesus 
filius  Josepb.  Et  benedixit  illis  Simeon^  et  dixit  ad 


legis  pro  eo^  et  ipseaccepii  eum  in  ulnassuas.  Guw»  ^  Mariam  matremejus  :  Ecce  positus  est  hic  in  rui- 


inqiiit»  pareptes  ejus  puenim  Jesum  i»  templum 
luduceient,  ut  secundum  consuetudinem  legis  pi-0 
eo  focereot,  occurrit  senex  ,  bracliia  eitendit,  et 
parentibas  ait :  mibi  eum  date;  mibi  debeiur,  mci 
dificii  est ;  ad  boo  mtssus  sum;  huic  olisequio  reser- 
vatus  sum.  Deinde  Ixtus  et  exsultans  accepit  euui 
in  uliias  suas.  Hox  senectus  fugit,  et  juveniiit  vigor 
ai.fnit,  et  fortitudo.  Qui  prius  se  ipsum  ferre  vix 
poterat,  mincleviier  puerum  ferens  ezsultat.  Ele- 
gaiiter  igitur  dictum  est :  <  Senex  puerum  portalnt, 

esi  innocenlije.  el  turturem  pnriter,  sive  columbam 
coi:ju:i(Ttionis  offerat  qui  legitime  Domino  volucrit 
con.st*crari,  » 

(842)  De  Simeonis  bi^us  laudibus,  fuse  A.  lio- 
mii.  in  occursum  Doniint  inter  Spur.  S.  Atiianas. 
toin.  II,  pag.  419. 

(843)  Anibrosius  lib.  it,  in  Luc,  n.  58 ;  <  Et  beiie 
juslus»  <^ui  non  suain  ,  sed  populi  graliam  require- 
hat ,  cupiens  ipse  corporex  vinciilis  fragilitalis  ab* 
sotvl ,  sed  exspectans  videre  promissum ;  scieliat 
enim  qiiia  beati  oculi  qni  euin  vid^Teiil.  Yide 
jiisinm  vclui  corporc»  carcere  molis  inciusuu^  velie 
dissolvi,  ut  inliplatesse  cum  Ghrisio...  Sed  qui 
vuU  dimilii,  veiiiat  in  templum  ,  veniat  in  Jerusa- 
loiii ,  exspectet  Gbristuin  Domini ,  accipiat  in  roa- 
nii.iis  Verbum  Dei,  complectatur  qjibusdam  sna^ 
iMei  brachiis,  etc.  >  S.  Augusiinus  scrm.  163. 
<  ^i.-id  estenim  salutare  ejus,  nisi  Gliristum 
ejiis?  •  «  Desiderabant  hoc  salutare  antiqui  justi... 
Dixcnint:  Si^lMtare  luum  da  nobis ;  Gluistuni  luum 
cum  in  hac  carne  vivimus  ,  videamus.  Videuiiiiis 
iii  canie  qui  nos  libacet  a  carne;  vcniat  caro  mu- 


nam^  et  in  resurreciionem  muUorum  in  Israel ^  etim 
sxgnum ,  cui  contradicetur,  Hoc  est  enim ,  qiiod  de 
se  ipso  Dominus  ait :  <  In  judicium  ego  veui  in  hunc 
mundum ,  ut  qui  uon  vident  videant »  et  qni  vident 
ca^ci  (iant  {Joan.  jx ,  39).  >  lilis  eniin  tn  ruinam  po- 
situs  est  Doniinus ,  qui  ejus  signo  eonlradicQiit.  llJis 
vero  tn  resurreaionem ,  qui  ejus  signa ,  et  prodigia 
veneranttir,  et  credunt  (847),  quoniam  ilii  in  iute- 
ritum  ruunt,  isti  autero  ad  gloriam  resurgunt. 
Quod  enim  de  Virglne  natos,  magnnm  et  inaudiuim 

dans  carnem...  In  hoc  desiderio  erat  ille  sanctus 
senei  Simeon :  in  hoc,  inquam ,  deslderio  erat 
senex  ille  sanctus  et  de  Deo  bene  ineritus  Simeon  ; 
D  sine  dubio  et  ipse  dicehat :  Ostende  nobis,  Domine^ 
misericordiam  luam ,  et  salutare  tuum  du  nobis.  in 
boc  desiderio,  in  lalibus  precibus  responsum  acce* 
pii,  I  etc.  Vide  ejusdem  sermonem  277 ,  num.  17  ; 
serin.  it88,  nuin.  2,  serm.  370  ,  nuni.  3,  etc. 

(844)  Hic  iacerata  codicis  nostri  pagina ,  desui.t 
vcrbH  aliqua ,  quorum  lamen  sensus  coiistat :  <  Vi- 
debis  euin  qiiem  quaeris ;  nunc  iliuin  DeoolTeruut, 
feslina ,  h  elc. 

(SXo)  Est  responsorium  2  In  fest.  Purific.  intcr 
responsoria  S,  Gregorii  edita  a  card.  ThomasiOt  1 » 
edit.  pag.  75,  et  nunc  opp.  t.  lY,  pag.  63. 

^840)  Theophylactus  ad  h.  I. :  <  SaJutare  hociumen 
Cst  ad  illnsiraiionem  gentium  qbtenebrataruin,  et  ad 
gloriani  Israclitanim.  Gbrisius  enim  gloria  est  po- 
puli,  qni  vere  Israel  est,  secundum  quodex  illo 
ortos  est.  i 

(847)  S.  Gregorlus  Nysseous,  orat.  De  occnrs. 
Dom.  t.  II,  pag,  38i.  <  Igitur  ruina  quidem  est  iis, 


M  COMMfiNT.  IN  LOC 

ligDiim  est*  Boic  aatem  sigDO  nos  credimBs »  Jadiel  A 
coDiradicant.  Retnrrexlt,  calos  MceDdii.  Ei  boc 
fQidem  signom  est.  Suniautem  et  malu  alia  signa, 
gos  fecii  Domtnaa  lesus »  qaibas  infldeles  eonira- 
dicani,  ei  exc»caniur;  fideles  credant,  ei  iilu- 
niiiaaiar.  Sic  igitar  p^ikui  eu  aliis  in  rutnmn ,  ei 
aliis  in  fe$mrre€iio$iem,  Ei  10J|  foamlpfiics  anJmam 
pertran^bH  gladius^  ol  revelenlurex  multi§  eordibus 
eegiiationee.  Taam ,  inqoit»  ipsius  animam  pertrans- 
ibit  gladias ;  gladlus  uiiqae  spiriius,  qui  est  VerlMim 
Dei  (84S) ,  ut  tibi  ex  multls  cordibas  reveleniur  co- 
gitationes,qaas  nemo,  nisi  Spirita  sancto  reve- 
bnie.cognoscere  potest.  Ui  enim  de  aliistacea- 
mQs ,  ipsas  illii  sui  cogiiaiiones  eam  cognovisse  ex 
eo  intelligere  possumus  qaod  ad  nupiias  vocaia,  boc 
quod  ille  facere  disponebat,  ipsa  ut  facerei  admone-  B 
bai,  dlceas  :  c  Vinomnon  babeni  (Joflit.  ii,5).  iGoi 
cnmiUerespooderei:  i  Qoid  mibi  ei  tibl  est,  mulier? 
■oodum  venii  bora  mea  (t^ttf.,  4)»>  ipsa,  gladio  spi- 
ritus  peream  iranseonie,  foiora  pramoscens,  aii  mini- 
stris:  t(tuodcanqae  dixerii  vobis,  facite(flfri</.,5).> 
Hoc  eoim  illa  non  dixissei ,  si  cjos  cogitationes  non 
eogoovisset.  Possomus  aulem  et  per  booc  glodiom  , 
quo  non  corpos  ,  sed  anima,  vulneraiur,  immeosum 
iUum  dolorem  intelligere ,  quo  Virgo  beaiissima  de 
morie  oolgenitl  Filii  sai  vubieraU  (849)  et  per- 
cossa  esi.  Vt  revetentHr  ex  muUie  cordibue  eogitatie» 
net.  Cbristi  namque  passio  muliorum  cordium 
cogiiationes ,  et  secreia  mjsteria  revelavit,  quo- 
niMn  propbetarom  dicta,  cogiiaiiones,  et  scripta 
ibi  reveiata ,  ei  consommala  suoi.  Quis  enim  ,  nisl 
Ghristas  passas  esset,  intelligere  posset,  quid  Pro* 
pheu  cogitassei,  cum  dloeret:  c  Foderuni  manos 
nieas ,  et  pedes  meos,  dlnumeraveruni  omnia  ossa 
nea?  i  (Ps«/.  xii,  17.)  Itemque :  c  Ego  dormivl, 
ei  somnum  cepi ,  ei  resorrexi ,  qooniam  Dominus 
sascepitme(Psa/.ui,  6).  i  Sunt  autemetalia  muiia 
nobisquidem  revelaia,  quae  ideo  Judaei  intelligere 
aon  possooi,  qoia  soper  Christo  dicta  noo  credoot. 
Uade  in  Apocalypsi  cum  beatus  Joannes  omniom 
prophetarom  librum  signatum  Tidisset ,  muliumque 
fleret,qoodnemoeamaperirepoiuissei,dictumesiei: 
I  M\  flere :  ecce  vicit  ^Leo  de  iribo  Juda,  radix 


.— PARSI,  CAP.  II.  m 

David  apenre  Hbrum  ,  ei  solvere  sepiem  signacula 
ejus  {Apoc.  V,  5).  I  (^a  in  re  manifestum  est  om* 
nium  propbelarum  cogitationes  et  occulta  mysteria 
Chrisii  passione  revelata  esse.  Et  boc  quidem  velum 
iempli  signiflcavii ,  quod  eo  moriente  scissum  est , 
ot  oninrbus  apparereni  Sancta  sanctorum  (856). 
Ei  erat  Anna  prophetitta  fUia  Phanuel  de  tribu  Ater. 
Beec  procetterat  in  diebut  muUit ,  et  vixerat  cum 
ffhro  tuo  annit  tepiem  a  virgimtate  tua ,  et  heec  vidua 
erat  utque  ad  annoe  octoginta  quatuor^  qute  non  </i«- 
cedebat  de  templo  f  jejuniit^  et  obtecrationibut  ter^ 
vient  node  acdie,  Et  kwc  ipta  hora  eupervenient 
eonfitebatur  Domino ,  et  toquebatur  de  Hlo  omnibut , 
qui  exepedabant  redemptionem  in  Itrael.  Hxc  igilur 
mulier  veoerabiUs ,  cujus  nobiiitas  exloUiiur ,  con- 
tineniia  laudator,  «las  commendalor,  religio  prae- 
dicator ,  idonea  valde  et  digoa  erat  qose  Del  Fillo 
tesiimouiam  perhiberei  (8S1).  Tales  enim  non  mt- 
nos,  quam  viri  in  lesiimoniis  susdpiuatur.  Et  «t 
perfecerunt  omnia  teeundum  legem  Domfni,  reverti 
tunt  in  GalUceam,  in  civitatem  tuam  Naxareth.  Multa 
hoc  In  loco  seribii  Maiibaeos  evangelisia  ,  quae  Lu- 
cas  praetermitiit.  Sicui  econtra  bxc,  qoas  bicLa* 
cas,  Mattbeus  praetermisii.  Admonitos  enim  in 
somnis  Josepb,  ui  Matibaeus  aii  :  c  Secessit  com 
paero  in  ^gypiom ,  et  erai  ibi  osqoe  ad  obiium 
Herodis  {Maith.  ii,  14).  i  Defuncto  aulem  Herode, 
rediii  in  Galilaeam ,  ei  sicui  bic  scribitur ,  habitavii 
In  civitate  Nazareth.  Puer  autem  creuebat^  et 
confortabalur  pienut  tapientia ,  et  gralia  Dei  erat  iu 
Ulo.  Secundara  homanitatem  namqoe  crescebai, 
qoia  secondum  humanilatero  poer  erat.  Divinilas 
aoiem  crescere  non  poierai,  quia  ubicunque  est, 
et  omnia  continei.  Quotiescunqoe  igilor  Christus 
crescit,  vel  conforiatur,  veltale  aliquid  agit,  om- 
nia  ad  bominem  referaniur  (852). 

XII.  Et  ibant  parentet  ejut  per  omnet  annot  in 
Jerutalem  in  die  tolemni  Patchw.  Et  eum  factue 
etut  flnnorMm  duodedm^  atcendentibut  JerosoH' 
mam ,  tecnndum  contuetudinem  diei  fetti^  contumma^ 
titque  diebut ,  cum  redirent ,  remantil  puer  Jesut  in 
JerusaUm^et  non  cognoverunt  parentes  ejus.  Reli- 
giosi  parentes  per  annos  slngulos  ibaniin  Jerosalem* 


qoi  propier  Incredaliiatem  camis  illins  olTenduntor; 
morrecilo  vero  lis,  qui  firmitudtnem  divinse  dispo- 
litionis  ei  administrationis  agnoveront.  i 

(848)  Ambrosios  ad  b.  I.  n.  61 :  c  Nec  littera,  nec 
liisioria  docei,  ex  hac  vita  Mariam  cor|N>ralis  necis 
passione  migrasse...  £i  ideo  prudeniiam  Marim 
baQd  ignaram  mysterii  ceeiesiis  ostendit :  i— c  Vi  vum 
eflim  verbam  Dei ,  ei  validum ,  ei  acuium  omoi 
gisiiio  aculissioio,  i  etc. 

(840)  Nysseaus  I.  all.  c  Cum  fore,  ui  ipsius  Dei- 
parae  aniniaro  gladius  perinmsirei,  aperte  praedicii 
eamqum  faii  ic  cruce  passionem.  i  Vid.  Aug.  epist. 
149  ad  Paulin.,  n.  5%,  ei  S.  Thomam.  in  p. ,  qu. 
i7,arl.iadi. 

(850)  Mysticas  signiflcaiiones  eoUigit  Comelius  a 
Lapide  ad  Maiib.  xxvii ,  t.  51,  Janseiiius  Concord. 
esp.  145,  Maldooaius,  etc 

(851)Beda :  c  Joxu  bisioriam  devoias  conversaiio- 

Tatulou  CLXV. 


nls  ei  venerand»  pariter  aeiatis,  di^naqoe  per  om« 
nia  qom  Doinioo  iucamato  iesiimonium  ferrei,  An* 
na  fuisse  doceiur.  i 

(85i)  Haetenus  homil.  S.  Augustln.  lib.  ii ,  contr. 
Maiimin. ,  n.  7.  c  Lejpmus  quidem  quod  i  Jesus 
pro^debat  mtate  et  saptentia  et  gratia  Dei  erat  in  illo; 
c  sed  secundum  formam  bominis  quam  pro  nobis 
accepit  exnobis,non  secundum  formam  Dei,  in 
qoa  non  alienum  arbitratus  est  esse  sequalts  Deo. 
Venimtamen  etiam  in  ipsa  forma  hominis  legimus 
eum  aeiate  et  sapieniia  profecisse,  non  lamen  ui  ex 
noii  bono  bonus  fieret ,  credendo  meruisse.  i  Theo- 
phylacius :  c  Juxta  rationem  statune  seipsom  pro  ip- 
sius  capacitaie  ostendens ,  dispensaiionem  implebai 
non  assumens  sapientiam  (quid  enim  perfectins  co 
qni  ab  initiofuri  perfecius?),  verum  paulatim  iliam 
denodai.  i 


t« 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGMIENSIS 


564 


i68  o^  legem  tadirent,  Mcrificiis   participarent,  A  te$  eum.  Hoc  enim  lunc  spiritaaliter  complOsMim 


gblemnitaiibus  interessent ,  et  ejua  adhue  nmbrae 
serviebant,  cojus  Jam  veritalero  tenebant  ($55). 
Tma  enim  iHa  solemnitas  Gliristi  paBsionem,  resor- 
vectienem,  et  eaeteraqnse  de  c6  scripta  sunt  signifl* 
calMit.  Brat  igltUr  sTmnl  cum  caBieirifir  Jesus  ih  so« 
leitthitate,'qui  lotius  erat  c&usa  solwnitatis.  Per« 
Diistos  tarbts  videbalur  ab  omnibus,  taudabatur  ab 
omnibus  in  leij^e  et  prophetis  praodicabatar,  in  sacrl- 
floils  signiflcabatur ,  et  a  nemine  cognoscebatirr, 
qm'a  diq)lici  veiamine  tegebatur.  Inde  velamine 
Ittter»,  hinc  carnis  pariete.  U^de  scripti^m  est : 
f  En  ipse  stdt  post  parietem  nostrom,  re$|i3cien3  pler 
fehestrasy  pros()iclens  per  cancelios  (Cml.  n,  9):  » 
Ipse  jiiguls^alurr  in  agnts,  immolabatur  in  vltuti^,  et 


est,  quando  post  Ghristi  f^sionaiB  qdld«n  kteft^ 
miB  corde  oompuncti  venieKtes  afd  iiposiotos,  ()ioe 
enim  fuit  qoaftrere  Chrtsiuni,  et  rddirein  Jeia^aiem) 
dixerunt :  c  Quid  Iaeiisipa.s9  vrrl  fratres?  i  (Act.  it; 
31).  (^iboa  a^tohis  Pdtrus  :  c  PttAiteAtiam,  in. 
qoit,  agite  ,  et  baptizetar  unusqulsqde  vesinmi 
{itid.,  38).  I  Hos  igi(v^  et  casteros,  qni  innc  fenipo- 
rii  crediderum,^  stgnHlcabant  patentes  Jesu ;  qao- 
niam  sicqt  iiii  ignerantes  ovm  perdiderant,  iui  et 
iati  if^ibramter  eutti  Qccldertinr.  IJnde  et  l^eaios 
Pelras  :  c  £t  buoc,  fratret,  Inqiiit,  scimus,  qHOPiaoi 
per  ignoramtiam  fecistis,  sicui  et  princlpcS  vesiii 
(4c/.  tiJ.  17).  %  Merifto  auieia  parenies  Mn  hoc  in 
Idco  SynagO|[am  et  Judoios  ^igniOcant,'  qtmndo  in 


in  omnibns  sacriftcils  oiferebaior  (854).   Maier  quo^  B  lerusalem^eum  duxiste  harrantar,  ut  ea  in  signifi. 


que  ejns  mulia  Ibi  io  lege  et  prophctis  canlare  au- 
diebat,  qux  de  ipsa  dici  inielltgebat,  et  in  se  jam 
compleu  esse  sciebat.  Qualia  sunt :  ^  Ecce  virge 
coiicipiet,  et  pariet  fiiium,  et  vocabitur  nomeo  e|0B 
£mmanyei'{/«a.  vii,  14).  »  Itemque:  c  Egredietur 
virga  de  radiceJesse,  et  floi  de  radice  ejus  ascendei 
(hd.  xf,  1) ;  ^  et  multa  ulla.  Heriio  igttur  per  annos 
Bingulos  inoie  veniebant,  abi  suas  laudes  ab  omni 
populo  priddicari  aodiebant.  Tandem  auiem,  oon- 
SQminaito  diebus,  ei  compleia  solelnnitate,  cuin  re^ 
dirent,  remamiP  puer  Jeiut  in  Jeruiarem^  Tunc 
enim  JadaBorum  soiemDitateH  completae  sunt,  quandd 
Christo  Domino  nostro  a  mortuis  resurgente,  vetera 
omiiia  transierunt,  et  facta  sont  omiiia  nova.  £t 


catione  jam  licri  videreni,  quae  ppsiea  ia  crnce  pas- 
surus  erat.  Et  facium'eMl,  jmn  tridumn  Hntnerufa 
ittum  in  lempla  in  medio  do^torum,  kudipum  iH 
el  ittterroganum.  ?os\  triduum  in  iempto  JnTenitar 
Jesus;  quja  post  resurreaionero,  quae  dle  tertia  fdcia 
est,  ab  bi.%  qui  eum  qitaenuit,  in  fiede<>t4  reperl- 
tur  (S^).  AJite  tridfiam  quickm  iimi  iBveoieiniur, 
quia  noi)  Deos,  s^d  homo  tantam  ab  bomlni^ 
pulAbatur.  Sed  ubi  iuvenltar?  li»  leaiplo,  ia  Ecele- 
fiia,  10  conventu  ftdelf um,  in  amlio  doctoram,  ct  in 
ccmi;  episcoporuin.  Qui  igiiur  qdaeiii  l^smn,  teoi 
ad  templum,  veni  %d  Ecclesiam*  vom  ad  episeepoi 
et  sacerdobea,  aadi  quid  ipsi  dicont,  ibi  eaim  vide* 
bis  Jesum  (^7).  Ibi  sedet  in  medio  dodonuii,  in 


tunc  quidem  remansit  puer  Jesus  in  ierusaleim,  quae  ^  Qordibus  er)rum.  Ibi  ^os  audiens  dooei;,  %\  inierro- 

gans  ipstruit.  Ui  omnes  actus  oosiri  ei  cegiuiiones 
Eespondent.  Mibil  ei  abscoaditur,  omnia  Tidei,  et 
cuncu  ei  loquujiinr.  Slupebant  autem  mnnea,  ^ii 
euNi  audietmni,  euper  prudentia^  et  ve$pontk  ejw, 
Ipse  igitur  interrobagat,  Ipse  respondebalt,  ipse  et 
suas,  et  illorum  quaestmnes  solvebaf;  nierem  agi^ns 
peritissimi  l^  magislri,  quinuae  riiteiTOfanito, 
nunc  respondehdb,  discipiilos  iaslrttit  (898).  Ei  n* 
dentes  admirati  tunt,  Admirati,  inquit,  sunt  pareutei 
ejtrs,  ciim  eutn  in  templo  in  medto.  doctornni  sedere 
vidissent.  Admirantur  usqae  bodie  ludadi  quicunque 
ad  Ecciesiam  venlunt^  ei  ad  fldem  converinntor, 
dum  ibi  Cbristum  vident,  quean  ipsi  Messiam  vocanl» 


viifo  pacie  interpretnlur  (8$S(),  per  quam  sanctam 
Mcclesiam  inieiligiintfs.  Unde  ei  dicitur  :  c  fii  ia*' 
Ctus  est  in  pace  iocus  ejus,  et  babitaiio  cjus  in  Sion 
(Peal,  Lxxv,  5).  >  Hoc  autem  parentes  e>us»  id  est 
Syoagoga,  et  Judaeorum  popuius  non  cognoverufit ; 
sed  eum  in  comitatu  esee  tettimanteSt  veherunt  iter 
diei,  Stulti  Judaei,  qui  secum  adhuc  eum  esse  pu- 
tabant,  queinjain  occideranl,  et  dieeiilem  audie- 
rant :  c  Ecce  reliiiquetur  vobls  domus  vestra  deserta 
{Luc,  xiii,  35).  I  Et  in  Psalmis  :  c  Ecce  elougavi 
fagiens,  et  inansi  in  solitudine  (Ptal,  liv,  8). » -^ 
Requirentet  autem  eum  inter  cognatot^  et  notot^  et 
non  %n»ementtt^  regrestl  $unt  in  ierutalem  requirenr 


(853)  Beda  in  homil.  de  boc  )oc. :  c  Quod  erso  ] 
Dominas  per  oinnes  annoscum  pai^eolibus  tn  Pascnli 
Jemsolfraain  venii;  bamaaae  niiairucii  esi  iiumiiita«* 
tis  iiidiciuin...  Servavit  ipse  legen  qHa»  dedit; 
utnobis,  qui  puri  hNywihes'  sunios,  servaaduia  per 
oroina  qnidquiil  Dens  jobet^  osiandercr.  i  .    • 
'<(854>S.  Augustimis,  Itb.  zani  eontr;  Faust.,  c.  17 : 
c  lii  eo  populo  hasc  rile  celebraia  siiutv  cajiis  et  re* 
gnum  et  saoenlMium,  propbetia  eral  venturi  regia. 
ct'  sacerdotis,  ad  regendos  ei  consecratidos  ndcies 
ia  oninibus  geatibos-v  et  introducendos  in  regnum 
ceelorunij  ersacparium  angelorom,  ac  viiain  aeier« 
Dom.  • 

(855)  Idem  S.  Aug.  enarrat  in  Psai.  iz»  n.  12 : 
c  Jerusalein  gestat  imaginem  Ecclesise...  quia  Je- 
rusaiem  interpretatur  ei<io  pacis.  >  Vtd.  enarrat.  in 
1^1.  L,n.  22;  in  Psal.  lki,  n.  7,  etc. 

(856)  Meuphrastes  in  Catcna  Corderii :  c  Qaam 


tob  causam  iion  prima  aut  secanda,  sed  teriia  die 
qaseskn»  a  paremibus>  liiveniiup  T  lit  sepoltiirain 
fatrfcforiassiesnam  ad^triduaiiaro  signiflcerTesune- 

ctionem.  » <     " ■ .  r?    J 

(851)  Origenes^  homil.  1»  in  Loe. ;  i  Uhi  Igilnr 
invenioni  efim  ?  In  temploi  ibi  dnlm  inveoUup  Fi- 
liog  Del.'  Sl  quaifdo  et>  tu  quaMoepls  * mium  Doi 
quaere  primiiin  intemplo  S'illuc  propera*;  fbr  Cliri« 
8<um  sermonein' atqoe  saptcnfiam,  «d^est  Fiiiom 
Dci  reperies ;  »  ei  homil.  20  :  c  Quaesieram  in  Icbh 
plo,  sed  apiid  magistros,  «t  in  liiedlo  pnecetrteram 
inveniant  eom.  Ubioonqne  mngislH'  fiierint,  ia  uie- 
dio  magistronsm  inveniiNsf  Jc^bus,  si'  tameo  wafi* 
i4er  fieSdefti  in  tempio,  et  muiquam  e|fredlaiar  ex 

€0.  • 

(858)  Praeclare  Beda  :  iQuia  enim  DeuftethoiDO 
est,  nane  ezceisa  dsitatfs,  'riunc  infiihBia  pfcferi 
humanse  fragilitalis.  Quasi  liomo  seniores  iotent* 


5W  COMMEHT.  IN  LUC.  -PAR8  I,  CAP.  m*  .   JW 

quem  in  Sfnagoga,  et  inler  cognatos,  ei  hoios,  A  sed  secondum  liumaniutem,  qua  nobis  slroilis  fa^ 
M^rii*  eitpesllibito  titlere,  vel  mielUfpeTe  ^^      cios  est. 

XIU.  Hinc  auiem  sequitor,  qoo  tempore  Joannet 
Baptisla  bapUsmum  pociiilenliae  in  remissionem  pec- 
caiorum  prxdicare  ccepit.  Quod  quia  in  Mati\iaB0 
exposiium  est»  ut  liic  exponatur,  necessarium  non 
est.  Sed  noiandum  quod  non  solum  aqua,  sed  et 
poenitentia  baplismus  vocatur  (SGl).  Praidicabat 
igilur  Joannes  bapiisimiin  poenitenliae  in  rcmissio- 
ncm  peccatorum,  sed  non  dabat  remissioncm  pec* 
catonim.  Undc  ei  his,  quos  Bapiiiabat,  dicebat : 
i  Egd  quidem  baplizo  vbs  in  aqua  ;  qui  aulem  veniC 
posl  me,  forlior  me  est,  ipse  vos  ba^iizabit  in  Spi- 
rliu,  et  igne  {Lue,  iii,  16).  »  Illis  iiaque  baptismus, 
signiRcalio,  et  praeparatio  qnasdaro  eral  futuri  ba- 

(J2tftiux,t).i    Qua^ruRt  fcsum«  et  non  inveniuhl,^  B  ptisml.  [CiP.  111.]   Ei  inierrogabant  eum  lurbce  dl^ 

centet :  Quld  ergo  faciemus  7  Retpondent  auieni  di» 
eebai  ittit :  Qui  habet  duat  tunicat  del  non  habenH^ 
el  qui  habetetcat  similiter  faciat.  In  una  eniiu  tiuiica 
lanium  vestimenti  iutcUigitur,  quanium  unicuique 
snflicere  possit  ad  corporis  necessaria.  Qui  ergo  iiit 
superabundat,  &i  non  babenti  (862).  His  igitur 
verbis  tenacitas,  et  avaritia  tolliiur,  et  piefas,  ei 
misericordia  commendatur  (865).  Veneruni  auttnt 
el  puhlicani,  nt  bapti^rentur,  |^  et  dixerunt  ad 
ittum  t  Magitter,  quid  fachmut  ?  At  ilte  dixit  ad  eot : 
Nihit  aniptiutt  quam  comlitulum  etl  vobit^  faciatit* 
Hoc  enim  constftufuro  fnerat,  quod  et  caeteris  om- 
nibus.  Una  enim  lex  omnibus  per  Moysem  data 
Aierat.  Unde  et  Dominus  ipse  dicebat :  i  Super  ca« 


HieranL  Ci  di9k  mM¥  ejiit  od  Wnm  :  PfH,  quid 
fecuti  noU^  def  Eete  pater  /«kt,  et  ego  dolentet 
^dwe6mntt»  ft;  PiliiiMir  )om,  per  mairem  Ek)mini 
Syingogaiii  sigMtleai^  de  ((ua  Bominus  secundum 
canMB^  origmem  dmit.  ifeec  autem  quocunque 
iem^f«  ad^  EeclMiatn '  vebiens,  iblque  vertlalem 
intelligeBS>  sudlm  ifnoranliam,  eC  Christr  absentiam 
admiMlar  «i  aimirtndo  dieil':  /t/r,  quid  fecitti  nobit 
tic  ^.  CiH  iiDS  i^luiuisll,  el  ad'  gentium  ficclesiam 
ptrlraiisiati:?  Eeeafaier  tiilus,  lK>putns  Jndaicus,  et 
eg 0  doitii|ea  qaaiiiebamus  le:  Hec  est  enim,  quod 
A|Poaleliis  sli :  rToiBliinoni^ro  (lilfi  perhibeo,  qnia 
zehun  Dd  IwbeAi,  sed  Hod*  seeundum  scientlam 


lad  lemptum,  el  ad  Ecclesiam  pervene 
ruot.  Et  aiiaH  UU>r:  %utd  ett  quod  me  quarebatii  f 
JKesdetniia,  ^iriii  in  fbw,  qu»  Patrit  mei  tunt^  oportet 
meetaet  QM  est,  inqoH»  quod  me  quaerebatis? 
Ooid  est,  qupd  me  in  comitaiii  inAdellum,  et  extra 
Kfidaaiam  etse  puiBbfttis?  bic  eram  :  hic  me  quserai» 
qiitqiuafferetuli.  An  neeciebalia,  qula  in  his,  quae 
Pauia  mei  auni»  et  inter  Itles,  qof  Paifis  inel  volun- 
lAlem  faeiuat,  oportei  me  esse  ?  Et  ipti  non  intelie^ 
xenod  vnhwk,  quoi^  loeutui  ett  ad  iHot.  Citr  non 
iiilelleienittt  ?  QQoniam  eos  sigmAcabat.  Et  detcen- 
diitiKmm^et-nnit  liaxdreth^  ei  erat  subditut  Utis. 
Audisni  hm*.  tubdHi,  et  sobdhi  e^se  non  dedignentur, 
siqiiidiem  oiniiibus  pmlaciis  subdilus  fieri  non  est 


dcdignatttg  (tM).  Pnalat)  quoqoe  non  snp*^rbiant,  ^  thedram  Moysis  sederunt  Scribie,  et  Pbarissei ;  qu»- 


et  in  losepb  praeialo,  ei  in  Christo  subdiio  intelli- 
|ant,  %^^8»poili  ut  majoris  merftf  stne  subditi 
qjunoi  prslaiL  Bt  mat0t  ^jtit  contervabat  omnia 
vertA  kae  in  eorde  tuo,  Nisi  enrm  fpsa  ea  conser- 
vasset,  noa  ea  non  haberemus.  De  ejns  namqiie 
thesaoria  nos  i^a  suscepimus.  Et  Jetut  proficiebat 
eapieniia'^  mtdte,  ei  gratia  apud  Deum,  et  hominet, 
lhroAci«bat  (899)  enim  nin  secuniliim  dfvinitatem, 
qu»  qiiidem  ki  nulfo  vel  crescere  vel  minut  potesty 


cnnque  diierint  vobis  Tacite  {Maith,  xxui,  ^).  >  Hoc 
enim  unum  constitutum,  si  beiie  intelligatur,  om- 
nibtts  snfficit  ad  salutem.^  Inierrogabant  autem  eum 
et  militet  dicehtet :  Quid  faciemut  et  npt  f  Et  qii 
ildt :  Neminem  concutiatit,  nemini  calumniam  facia" 
tity  ted  contenti  ettote  ttipendiis  vettrit,  Hi&  enitii^  dp« 
cemur  ut  eos,  quos  ad  vilae  perftctionem  convertere 
nequimus,  saltem,  ut  se  a  malo  conline^nl«  admp» 
neamus.'  Hoc  enim  aliis  orodest,  et  ii  is  non  obest. 


ga.;  qtnai  ftens  qu«  seniores  el  doelt  mlrentor  re- 
6^Dd0t;qiiaaiil>fiFiUwi4»  lampio  ^<  ^Miiioratur ; 
et  quasi  fllius  boniiniseum  pareniibus  quo  jubeot 
regreJitur.  >  *  *'  p 

(859)  Bernardus,  liom.  i  sup.  Miss.  est :  c  Eral 
snbdilus  illis  :  quis  ?  quibus  ?  Deus  hominibus, 
^ensj  inqtfam,  eni  '«ngeu  tolNfiti  Slhntj  cnf  princi^i 
pniiift  el^Meatate»  oiMiHirt;  MidHns  erat  Maris: 
nec  taftlimv  Mari»,  sed  eiiamlosrph  propier  Na- 
riain.  Mtrftre  erfo  ttinimUbei,  et  eiSf^  quid  aiu« 
pliuft  nrireris,  sive  filH  behigntasrmam  digitationem, 
afv«  natiri»  eseellenliSBimam  digRifatem;  utrtnqoe 
smpori  ttirinque  mkaculmn ;  et  qood'  Deus  femitia 
obienipem*', -liamilftaa  absque  exemplo;  et  quod 
Deir  femina  prineipelnr,  soblffflitas  «Ine  aocio... 
disce  bofflo  oiMirei  'dtsce  terra  subdi,  disce  puWis 
obtempenrt^..  Bena  ie  fafomiitat,  et  tn  ce  exalta^'? 
BetM  «e  iK>mfntlMfaF'SQMif ;  et  fu  dominari  gestiens 
IfflfflhiibvSy  tua  te-praeponis  aucion  ?.-.  Sl  bominis, 
e  iMiiio,  imitari  d^Hignaris'  exemplom,  cerie  non 
eril  ilM  lndlgn«m,*set((ri  auctorem  lunm.  > 

(8M)  fidedkia  sttperiiis  nvm.  tl. 


(86t)  S.  Gregorius  Mazianzenus,  orat.  39,  pa|. 
654^,  plura  baptismorum  genera  recensens,  raciC 
qoii^tiinj^  pceniMmiiffl  boptisfflttm  :  t  Qttiolora  locum 
lacrymantm  bapiismus  tenet.  > 

(86i)  Beda  aliter :  i  Per  boc  quod  tunica  plus  eat 
necessaria  usui  iiostro.  qnam  paHiuo^  iMl  wiKeium 
dignuni  poeiiiteiiiiae  pertinet,  utnaii  aDwm  extenofla 
quxqite  et  miiius  necessaria,  sed  ipsa  vaUa  aeibis 
necessaria  dividere  cum  frQxiinia  dej^amus.  > 

(865)  Ambrosius,  i,  ii,  lu  Liic,  o.  '77  :  «.  Sing»- 
lis  geiieribus  bominum  conventens  tribiAil-  S.  #0. 
Baptista  responsum»..  Sed  baec  et  alia.  oiBfiiorttn 
praecepla  propria  singiilorum  :  misericordiaa  .eoi»- 
rounis  est  usus,  ideo  coinmune  praa^eplttm  qaft»  om- 
nibus  offlciis,  omnibus  ietaiibu&.  necessariih  el  ab 
oiimiiHis  deferenda...  ^isericocdU  eoinv  pieniindo 
virtntum  e^t :  elt  ideo  ombibua  est  pMtposiU  .parflB- 

aljflMfiitiac 


ctas  forma  virluiis,  ne  vestimeotia  aljflMf ntiaauje  « 
parcant.  Misericordi»  tamen  ipsius  pn^peMbiiitala 
tonditionis  buman»  menaura  servatur;  lU  aon  r'"' 
unusquisquetotuin  eripiat,  sed  qMOd  babel 
paupere  partialUr.  > 


S67 


S.BRUN0N1S  £PiSGOPl  SiGNIENSlS 


56t 


Gentiles  eDim  erant  isti,  et  majora  suadenli  non  A  Jesum»  et  manserunt  cum  iJlo  die  illo.  IUo,  iflquam 


eredidisftent  (^64). 

XIY.  Et  ipu  Je$u$  etat  incipien$  quasi  annorum 
tri^nla,  ut  putabatut^  filius  Joseph,  qui  fuil  Eliy  qui 
Mathat,  qui  fuit  Levi,  Aliier  auiem  secundum  Mat- 
tb»um  Joseph  fllius  est  Jacob  (Matth.  h  15),  qui 
luit  Mathat,  qui  fuit  Eleazar.  Duorum  igitur  fiiius 
est  Joseph,  Eii  scilicet  et  Jacob.  Sed  alierius  secuii- 
dum  carnem,  et  alterius  secundum  legem  (865). 
Praecipit  enim  lex  ut  si  frater  moriuus  fuerit  non 
babens  semen,  frater  ejus  defuncti  uxorem  susci- 
piat,  ad  suscilandum  semen  fratris  sui.  Morluus 
est  igitur  Eli  sine  semlne,  cujus  uxorem  accepit 
Jacoby  de  qua  genuit  Jo^eph.  Sic  igitur  Joseph 
duorum  patrum  filius  est,  alterius  sccundum  car- 


et  non  amplius.  Tunc  autem  Andraeas  duxit  fratrem 
suum  Sirooiiem  ad  Jesain.  Cui  Dominus :  c  Tu  es 
inquit,  Siinon  filius  Jona?  Tu  vocaberis  Gepbas, 
quod  interpretatur  Petrut.  In  crastinum  auiem  ?o- 
luit  exire  in  Gaiil^am,  ei  invenil  Pbiiippum,  et 
dicit  ei :  Sequere  ine  {Jcan.  i,  42). »— c  Die  autem  ler- 
tio  nupliae  factae  sunt  in  Gbana  Galilaeae,  et  erat 
maier  Je.*«us  ibi.  Vocatus  est  aulem  Jesus,  et  disci- 
puii  ejus  ad  nuptias  (Joan.  ii,  1).  i  llii  scilicet 
discipuli,  qoos  tunc  habebat,  noiidum  euim  aposlolos 
vocaverat.  Poslea  enim,  nt  alii  evangelisix  seri- 
bunt,  Petruoi  et  Andraeam,  qui  pridlead  eum  veoe- 
runl,  el  Jacobum,  et  Joannem  ad  inareGalilaeaede 
piscatione  vocavil  (Matlh.  x,  i ;  Mare.  iii,  13;  Luc, 


nem,  etalterius  secundum  legem.   Dicunlur  auiein  ^^  vi,  13).   Posl  haec  autem,  ccum  Dominus  audiret, 


fratres,  non  solum  ex  eisdem  pareniibus  natis,  ve- 
rum  etiam  omnes,  qui  de  eadein  tribu  sunt.  Unde 
et  Booz,  quamvis  non  fuisset  filius  Elimelecb  ct 
Noemi,  accepit  tamen  Ruth  Moabitidem  uxorem 
Maalon,  eo  quod  esset  de  tribu  Juda,  slcut  et  ille, 
et  genuit  ex  ea  filium,  quem  vocavit  Obeth.  Fuit 
igilur  Obetb  filius  Booz,  et  Maalon,  sicut  Joseph 
filius  Eli  et  Jacob.  [Gap.  IV.]  Jesus  autem  pUnus 
Spiritu  sancto  regressus  e»t  a  Jordane,  et  agebatur 
a  Spiritu  in  desertum  diebus  quadraginta ;  et  regres-» 
iU$  est  Jesus  in  virtule  Spintus  in  GatHceam,  et  fama 
exiit  per  universam  regionem  de  illo,  et  ipse  docebat 
in  Synagogis  eorum,  et  magnificabatur  ab  omnibus. 


quia  Joannes  traditus  esset,  »  ui  Maithaeus  evange- 
lista  scribit,  c  descendit  in  Gapharnaum  maritimam, 
etliabitavit  ibi  {Matth,  iv,  13).  »  Inde  publice  pra- 
dicare  coopit,  et  divulgata  est  fama  ejus  per  toiam 
terram  illam.  [Gap.  V.]  Cum  autem  nndique  lurhe 
irruerent  in  eum,  ut  audirent  verbum  Dei,  et  ipse  siu- 
bat  secus  stagnum  Genezareth,  Ascendens  autem  in 
unam  navem,  quae  erat  Simonist  rogavit  eum  a  tena 
reducere  pusillum,  et  sedens  doeebat  de  navicuta  tuT' 
bas,  Ut  cessavit  106  autem  loqui,  disat  ad  Stmo- 
nem  :  Duc  in  attum,  et  laxate  reie  ad  capturam,  Et 
cum  hoc  fecissent,  eonctusemnt  piscium  mullitudiMm 
copiosam.  Et  venientes  socii,  qui  eranl  in  atia  nmi, 


Kon  est  aulem  Intelligendum  quod  statim  post  jeju-  ^  impleverunt  ambas  naviculas,  ita  ut  mergerentur,  Qno 
nium  (866)  de  deserio  Dominus  rediens,  in  Synago-     viso  miraculo,  Simon  perterritus  ait :  Exi  a  me, 

Domine,  quia  homo  peccator  ium.  Gui  ipse  :  l^oii 
timere,  Ex  hoc  jam  hominei  erii  capiens.  Camque 


gis  praedicare,  et  miracula  facere  ccepissei.  Alioquin 
verum  non  esset,  quod  Joannes  de  vini  miraculo 
ait*:  c  Hoc  fecit  initium  signorum  Jesus  In  Ghana 
Galilseae,  et  manifesiavit  gloriam  suani  {Joan.  ii,  li),  i 
Intelligendum  esi  igiiur  quia  toto  illo  anno,  quo 
Salvator  noster  baptizatus  fuerat,  neque  in  Syna- 
gogis  pubiice  praedicavit,  neque  miracula  aliqua 
fecit.  Habebat  tamen  paucos  discipulos,  sicut  et 
Joannes,  qui  eum  sequebantur  et  audiebant.  Anno 
autemjamfere  evoluto,  cum  iterum  Joannes  eum 
ambul^ntem  vidisset,  ait  :  c  Ecce  Agnus  Dei  {Joan. 
I,  36) ;  I  et  audientes  duo  dlscipuli  ejus,  quorum 
alter  e/^at  Audraeas  frater  Simonis  Petri,  secuti  sunt 


llli  ad  suam,  et  illl  ad  suam  slationem  perrexissent, 
paululum  commoratus,  vocavit  Petrum,  et  Andrsam 
dicens  :  c  Yenite  post  me,  et  faciam  vos  fieri  pisca* 
tores  hominum.  At  illi,  relictis  omnibos,  secuii 
sunt  eum.  Et  procedens  pusiilum,  vocavit  Jacobum, 
et  Joaniiem»  et  secuti  sunt  eum  (Matth,  iv,  19; 
Jlfarc.  1, 17).  »  Sic  igilur  se  habet  ordo.  Unde  ma- 
nifestum  esi  quod  ea,  quae  hic  sequuniur,  non  ser- 
vant  ordinem.  Sed  quia  consUt,  Salvaiorem  ^do* 
strum  duos  anuos  UntumniMlo,  et  tres  mcnsesprs- 
dicasse  (867)  (si  quidem  iilo  aono,  quo  bapiizatus 


(864)  Vide  S.  Maximnm  seu  A.  alium  serm.  82 
inter  August.  et  Ferraodi  Parapneticum  ad  fleginura 
comitero. 

(865)  De  genealogia  J.  G.  apud  Lucam  collata 
euin  illa,  quae  exsiat  apud  Mailhapum,  multi  multa. 
V.  Papebrechii  diff.  theogenealogicam  in  Propylaco, 
et  Galmet  dtsscrt.  Dc  conciliatione  genealogia- 
niiii,  etc. 

(866)  Vide  evanselicam  liarmoniam  nomine  Am- 
monii  Alex.  tom.  III  biblioth.  PP.  edit.  Lugd.,  p. 
i69  et  ex  recentloribus  Jansenium  in  evangelica 
Historia  prseposita  Goncurdiae ;  Tirinum  in  Ghronico 
sacr.,  cap.  49;  Joaniiem  de  la  Haye  in  evaiigelicas 
dispositionis  summario;  Galmet  in  harinonia  iV 
cvangelior.,  etc,  qul  ferme  in  boc  rerum  ordine 
coiiveniunt,  ut  J.  G.  post  jejunium  et  baptismuin 
Joannis;  quarum  rerum  alii  aiiam  anteferuut.  vel 


«.  posiponunt;  testimonia  de  se  babuerit  a  Joaone 
^data;  hinc  Andraam  et  Petrum,  Phiiippum  et  ^a- 
thaiiael  ad  GhrisUiin  accessisse  puuut ;  nuptix  se- 
cutae  sint  in  Ghana  Galilaeae,  inde  Gapharnaum  cuin- 
dem  deducunt,  post,  Hierosolyuiaim  tempoie  Pa< 
scbalis.  etc.  idem  quod  A.  noster,  praemonuit  Beda 
init.  iib.  II  in  Luc. :  c  Ne  quis  iegentium  puurel, 
ea  quae  per  ordinein  sunt  exponenda,  posi  dierum 
40  jejunium  coufestim  facta,  sed  post  aliquol  a 
Doinino  niiracula,  vei  in  Judaea,  vei  in  Gahl«a 
patraia,  potios  aniinadverteret  esse  secuta. » 

(867)  Esi  baec  opinio  multorum  recentiorum,  Pe- 
tavii  prsesertiin,  cum  in  libris  De  docirina  teropo- 
rum  lib.  xii,  c.  17,  tum  in  animadversiouibas  ad 
£pipbaniuin,'pag.  205.  Monelia  quoque  De  aou. 
Chr.,  cap.  5,  n.  57  invictis  rationum  momentis  niL 
hanc  opiiiionem  asseverat.  Fatendum  est  tameu, 


m  COHMENT.  IN  LOC.  ^ 

tst,  a  praedicfttione  quieyil)  volo  bic  brevller  retra-  A 
ciare  atqoe  corrlgere  quaedam,  qux  me  in  Apoca- 
Ijpsi  niiaus  caute  dixisse  memini.  Gum  enim  lllum 
locum  exponerem,  in  quo  mulier  a  facie  draconig 
io  deserto  fugisse  narrator,  ubi  pgscuit  eam  per 
tempus,  et  tempora,  et  dimidium  temporis,  id  est 
diebus  mille  ducentis  sexaginla,  dixi,  Christom  tres 
anoos  et  dimidium  praedicasse.  Sed  hstc  non  od 
Christum»  sed  ad  tempora  Anticbristi  referenda 
eraot,  qui  treg  aiinos  et  diroidium  regnabit,  in  qui- 
bus  Saivator  noster  cibis  spiritiialibuSi  et  Scriptu- 
nrum  consolationibus,  el  sanctorum  exemplis  san- 
eum  Ecdesiam  pascet  et  nulriet»  ne  in  illa  tam 
immensa  perturbatione  iiimium  fatigata  deficiat. 
Sed  de  his  bactenus. 

XY.  £t  egrtwM  eu  Je$ui  in  virlute  S]^rilu$  in  Ga^  B 
/t/ffam,  et  fama  exiit  per  universam  regionem  de 
illo  (868).  Praedicaveral  enim  Dominus  Jesus  in  Ju- 
dxa,  et  soap  virtutis  potentiam  In  slgnis,  et  mira- 
culis  ostenderat,  et  deinde  regreistts  est  in  Gali* 
heam.  Sed  qiiomodo  regressus  est  7  /it  virtute  Spi- 
rittu.  Semper  enim  Filius  in  Patre»  et  Pater  in 
Filio,  et  in  tttroqoe  Spiritus  sanctus.  Quamvis  igitur 
semper  in  Tirtute  Spiritus  iret  Jesus*  tunc  tamen 
hoc  praeeipue  agere  videbatur,  quando  in  sermone, 
etopere  suae  vtrtutia  potentiam  demonstrabat.  Unde 
etsobdiiur  :  Et  ip$e  docebat  in  tyna§op$  eorum^  e$ 
mgniliettbatur  ab  omnibue.  Ideo  euim  ab  omnibos 
magnificabatur»  qoia  In  virtuie  Spiritos  pnedlcabat. 
Et  tenit  Nanarelh^  ub%  erat  nutrilus,  et  intravit  ee^  p 
cundum  comueiudinem  $uam  die  Sabbaii  m  Syna§0' 
9am,  et  eurrexit  legere.  Et  traditue  e$t  illi  liber  pro* 
pheiim  leaim.  In  Nazareth  nutritus  erat,  sed  litteras 
in  Nazareth  non  didicerat.  Surrexit  tamen  legere, 
quatenus  his.  inter  qoQS  nutriios  fueral,  legendo 
roiracubim  faeeret :  nonqttam  enim  alibi  boc  eum 
fecisse  legimoa.  Si  eniin  alibi  hoc  fecisset,  litteras 
a  nagistro  didicisse  potaretor.  Hoc  aotem  istl  opi- 
Dari  non  poterant,  qoi  eum  ab  Infanlia  cognoverant, 
et  in  sebolis  nunqttam  viderant,  et  nunquam  am« 
piios  legentem  aiidieranL  Sed  nota»  qood  ait: 
htravit  eeeundum  con$uetudinem  $uam  in  iynago- 
gmn.  Hanc  enim  consuetudinem  Ghristiani  habere 
debenl,  ot  quolidie  ad  ecclesiam  yenlant,  quotidie 
Tcl  ipsi  legaot,  vel,  si  hoc  non  valeant,  alios  legen-  .. 
tes  aodiant.  Et  ut  revolvit  librumf  invenit  ubi  eeriptum 
erat :  Spiritue  Domim  euper  me ,  propter  quod  unxit 


^  PARS  I,  CAP»  V«  8M 

me,  evangelizare  pauperibue  mieit  me,  eanare  eotari^ 
to$  corde,  pradicare  eaptivie  remi$$ionem^  et  cieeie 
vieum^  dimittere  eonfraetoe  in  remiuionemf  prmdicara 
onnttm  Domfnt  aceeptum^  et  diem  retributionis.  Et 
eum  plicui$$et  /idricm,  reddidit  minietro,  et  $edit.  Et 
omnium  $ynagogw  oeuli  erant  inlendente$  in  enm. 
Ccepit  autem,  dicere  ad  illos :  quia  hodie  impleta  est 
hsBC  Scriptura  in  auribus  ve$tri$.  Et  omne$  /e</fmo- 
niiim  ilti  dabantf  et  nurabantur  in  verbi$  gratim,  quof 
procedebant  de  ore  eju$.  Nou  eiiim  mirabantur  quia 
legebat,  nisi  fortasse  pro  eo,  qnod  litleras  non 
didicerat ;  sed  qula  ea  quas  legebat  mirabiliter 
exponebat.  Erant  enim  vcrba  illius  gratias  plena, 
cunctisque  ad  audiendum  suavia ;  Becuiiduin  illud : 
f  Speciosos  forma  prae  fiHls  hominom,  diffusa  es( 
gratia  in  labiis  tuis  {P$al.  xLiv,  3).  »  Itemque  : 
c  Quam.  dolcia  faucibus  meis  eloquia  tua,  super 
mel,  et  favum  ori  meo  (P$aL  cxvni,  i05).  i  Hane 
enim  gratiam,  et  dulcedinem  non  tanium  lectio, 
quantum  lectionis  expositio  dabat.  Yideamus  igitur, 
quid  haec  Isaia;  propbetae,  Imo  Salvatoris  nostri 
lectio  signilicel  (869).  De  se  enim  ipse  eam  in- 
tellexit,  et  in.se  dixit  coinplelam.  Spiriiu$^  inqutt/ 
Domini  $uper  me,  Ipse  enim  est  ille  167  fl^  ^^ 
radice  Je$$e ,  f  super  quem  requiescit  Spiritus  Do« 
mini,  Spiritiis  saplenti»,  et  intellecius ,  Spiritos 
coiisilii ,  et  fortitttdinis  ,  Spiritus  scientl» ,  et  pie* 
tatis,  et  Spiriius  timoris  Domini  (I$a.  xi,  1).  > 
(870).  Ipse  esi ,  de  quo  scriplum  est :  f  Dilexisti 
Jusiitiam ,  et  odisti  Iniquiiaiem ,  propterea  unxii  le 
Deus  Deus  iuos  oleo  lastiiia!  prae  consortibus  tuls 
{P$al.  XLiv,  8).  »  Decet  enim,  et  mullum  conventt 
ut  ialis  eligatur ,  et  in  regem  ungatur ,  qui  et  ini'* 
quitatem  oderit,  et  justitiam  dilexeriL  Dicat  igitur  : 
Spiritu$  Domini  $uper  me^propter  quod  unxit  me^ 
evangelixare  pauperibue  mi$it  me.  lllis  uiique  paupe- 
ribus,de  quibiis  dicitur:  (87f )  <  Beaii  pauperei 
spiritu  {Maiih.  v ,  5).  i  Unus  ad  eum  dives  venit » 
qui,  ejus  verbis  audiiis,  iristis  abiit,  quia  roulias 
babebat  possesiones.  Merilo  igiiur  non  divilibus » 
sed  pauperibus  Dominus  praedicat  (872).  Sanal  aa« 
tem  coniriios  corde ,  quia  ialibus  ejus  medicina 
facile  subvenit.  De  quibus  Psalmista ;  i  SacriAcium 
inquii,  Deo  6piriius  coniribulattis ,  cor  contriium, 
et  humiliatum  Deus  non  spernit  (Pm/.  l,  19)  (873).  » 
Habeai  igitur  cor  contrituro,  qui  a  Deo  sanari  desi- 
derat.  Prsedicat  et  capilvis  rcmissionem ,  non  qoa 


quae  invieta  argumenta  hic  vocat,  conjecturas  mire 
incertas  a  Groiio  appellari ;  et  molto  forlasse  plures 
contrarium  senlenliam  tueri.  Eusebius  quidem  ex 
Vett.  et  in  H.  E.  1. 1,  c.  9  et  in  E.  D.  I.  viii.  Chrlsti 
pnrdicationi  Tpta,  wti  ipjun»  sth  tribuit;  idem* 
que  facit  Theodoretus  in  cap.  9.  Dnn.  et  Hieron. 
Prxierea  ex  receniioribus  Jansenius,  Toleius,  Em- 
roannel  Sa,  a  Lapide,  Jo.  de  la  Haje,  Caimet,  eic, 
qtii  postremos  Grottoni,  Ligfootum,  aliosqoe  beie* 
rodoxos  ejusdem  seiitenii»  profert. 

(868)  Haec  expositio  eadein  legitnr  in  hom.  4  post 
Epiuh.  sub  nomine  Emiseni  ediia. 

(869)  Esi  locos  Isaiae  6!  de  qoo  prae  caleris  Hie* 
ronymot  Ub.  xvii  in  lsai« 


(870)  Hieronymus  ad  Isai.  loc.  f  Cujos  unctio  illo 
expleta  est  lempore,  quando  baptixalus  est  in  4or« 
dane ,  et  Spiriius  S.  In  specie  columbas  descendU 
super  eum ,  et  mansil  in  illo ,  de  qno  et  hic  idero 
prnpheta  dicebat ;  >  Exiet  virga  de  radiee  Je$$e,  e$ 
fo$  de  radice  eju$  aecendet^  et  requiescet  $uper  eum 
Spiritus  Dei^  eic. 

(871)  Matth.  V,  3.  Hier. :  t  Unctosesi  igtior  Spi- 
rito  sancio ,  ut  annontiaret  pauperibos ,  sive  inan* 
sueiis,  dicens  eis  in  Evangelio  :  Beati  pauperea 
epiritUf  >  ete. 

(87i)  Hine.  hom.  cui  aiiqtta  addita  sont,'tHM^  quao 
eadem  verba  occttrrunt. 
(875)  Hieron. :  c  £i  missos  est  ad  sanandom.eost 


8Ti 


s.  imuNofiis  iMseaM  «lemEmn 


8K' 


dlmiUaniur  a  ftabyiontls  (8tl)  «ed  q«a  llberenlur  a  A  ^^  fotta  tint  fami  matnMin-wmd  Hrra;  n  ad 


damoniis.  Praedical  el  caecis  visam.inleriori  lamfhe 
exctBcaiis.  Be  qua  scilicet  caecitaie  Apbstolus  «11 : 
f  Caecitas  ex  parte  contigil  !n  fsrael  (fiom.  W, 
25).  I  Dimiult  confracios  in  remissiomem ,  qui^ 
quos  diabolus  la;dendo  contriverat ,  ipse  sanando , 
ct  peccatadimiltendo,  ad  Ihdulgentiam  vocat.  An- 
Dum  vero  Domini  accepium  ,  et  diem  retributionis 
prsedicat  dicens:  i  iPoenitentiam  agite,  appropin- 
quavii  enim  regnum  coelorum  {Matih,  iii,  2).  i 
Itemque:  i  Mulli  prophet»,  ei  reges  voluerunl  vl- 
dere,  quae  vos  videiis,  cl  non  viderunt,  et  audire , 
qiiae  auditis,  et  non  audierunt  (Matth.  \in,  47).  » 
Delioe  anno  accepto,etbocdie  reiributionis  Apo- 
stoliis  aii :  i  Ecce  nunc  tempus  acceptabile ,  ecce 


nitUam  Warummmwt  ^  £(Mif4iii<l  m  Sarfp/aoi 
S\doti\(B,  adtmdiefem  tidm&m,  N«n  ad  vos,  \w{\i\i^ 
missiis  «iim;  noh  vos  airare »  elis^nare  veni,  quia 
non  ad  onines  Ttduas  mlstua  «at  Elias.  iloc  eakn 
illesigniOcabat;  et^««d  ego  in  verUate ,  hoc  ille 
in  nmbra  faciebai.  IHam  ^o  vidMam  earare,  iliftro 
cibrs  spiritaatibua  ftattare,  ti  ab  omni  (ame,  ei 
penuria  eripere  teiti,  de  ^aa  BcrfptumesV:  <  Vi- 
duam  ejus  benedicons  benfedicaitt ,  pa«pereB  qu$ 
saiurtbo  t>anibu8  {Ptai.  cxkxi,  4S).  »  {kec  enim 
vidna  est  aancta  Eccle§i«  aniversallter  (878),  ei  Haa- 
quicque  ndeliimi  l^SS  «niiHa  fiingulariter  iniellifi 
potest.  Yeniienim  Domimiavoeare  oAinee,^ raedicafc 
omnibus,  sednonvcnit  sanareet  •  feAe  eripere 


nuncdies  salutis  {I  Cor.   vi,2).   i  Et  dice1)ant :  B  omnes.  Nisi enim  vcnissei , ^  locuins  eisftis$ei, 

Nonne  hic  e%t  filiu$  Joseph  ?  Hoc  igitur  solum  minus 

liabere  videbalur,  quod  exiraneus  noh  erat ,  quod 

ejus  parentes  noverant ,  et  quod  ibi  nutritus  fuerat 

(875).  &i  enim  aliunde  venisset,  eisque   omnino 

incognitus  essct ,  lunc  eis  pcr  omnia  veneribilis  , 

omnique  reverentia  iJignus  liaberetUr  (8t6).  Vtique 

dihitis  in  hanc  simililudinem   :  Medice\  cura    teip- 

siim*  Quanta  audivimu$  faela  in  Capharnaum,  fac 

at   hic  inpatria  lua.  Hoc  enim  derogando  dicebant, 

et  ea,    q"uae  de  ipso  audierant ,  non  credcbani.  Cl 

tale  esiac  si  dicerent:  Si  medicus  es,  si  inflrmos 

curare,  etlanguores  pellere  potes ,  quod  nos  fiou 

credlmus,  cui^a  prius  teipsum,  cura  carnem  luain, 

parentes scilicet ,  vicinos,  propinquos,  el  patriam 


peccatnm  non  haborcui ,  minc  aniem  eicusaiionem 
non  liabent  de  peccatis  buis.  Dnedicdnie  tlaqoe  Do- 
HHBO ,  coelum  aperitur ,  iiam  tollilur ,  et  (ideles 
anim^  ccelesii  nectare  inobritinuir.  Econira  auicin 
infidelibuc»  et  inrquk  miimtur  dicen6:<  £cecego 
immtilam  invos  m»ft  fhinem  pauiBi  neqiie  &iun) 
aq«e«  sed  audfendi  verbinii  Dei  tAmn.  viu ,  il). ) 
Scquitur :  £i  muiH  teproki  trani  in  hrael  ■$ub  £^m 
proftketa,  tt  hemo  earummnndatue  tet,  nifi  Hm- 
mak  Symt.  Stmiiiludo  eadem^  qwe  ««i^rior.  Mulii 
eiiiiu  lcprwi  mulii  aimi  peolsaiorea>  Umis  Naaotan 
iinus  popuiiis  fentiiim ,  sive  uiHiaquisqiie  fiiletis  iu- 
teltigunlur.  ilic  autem  ad  Detniiiuin  veniens ,  el 
ejfis  tsindem  aennonibua  eredetos ,  baptitatns,  sana* 


tdam,  etea,  quae  in  Capbarnaum  ,  et  aliis  civiiati-^  1««  «*  muwraiUBeSt.  £t  f»pUti  aaiti  omnesinSsM- 

bos  tefecissc  audivimus,  fac  et  bib  in  patrlalua, 

ui  nos  videalims.  Atr  atf/m ;  Amendicovohisy  <juia 

n^o  propheta  accepiu$e$t  ih  patria  Itia.  Ideo,  fn- 

qoit,  noti  curo  patriam   meam ,  quia  ei  acceptus 

nbnsum,  qnia  Odem  in  ca  non  invenio,   el  quia 

mihi,  sicut  caileri,  non  credunt  in  pairia  mea  (8l7). 

Deleciallur  in  verbis  meis ,  admiratur  in  sernionU 

bus  meis ,  ^t  scaridalizatur    in  parentibus  nicfs ; 

tamtoque  me  minus  cognoscit,  quanto  plus  proe  cse- 

teris  me  notuin  babuit.  Jn  veritaie  dico  vobi$:  Hul- 

ti  tidu(e  erani  tn  diebu$  Eliw  in  hrael,  quanio 

ctau$um  e$i  cosium  anni$  (nfrtia,  et  men$ibus  $ex^ 

qui  corde  conlriti  sont  et  dirunt  :   Cor  conlriium 

gt  k^miHatum  beui  non  despidt.  % 
1.(874)  Qiiamvis  enim  Hiigo  et  nonnvUi  alii  de  Ba-; 

b7I0niisIilieralemsensumes.se  putent;  hos  tameii 

refulai  a  Lapide,  etc. 
.    (875)  Bed:i:  f  Quanin  Nasarenorum  cttcttag,  fui 
'  eum  queni  io  verbis  ftictiaque  Gbriaium  esse  co* 

gttoacuui,   »b   generis   ianium  noiitiam  centeiii- 

nttnt..i 

(876)  BomU.  S.  Bnnionis  aelr.  i ,  po8t«  111 ,  Dow. 
Qttidr. 

(877)  Ambrosius,  n.  46,  boc  ad  iuvidiam  eiviuni 
rofert.  <  Nolii»ediOGriferinvidfliproditttr«qoaedvi- 
cae  chariiaii$  oblitai ,  in  acei^M  edia  causie  amorts 
.nfleclii,»  etc   . 

(87h)  Idem  Ambros.  n.  50  :  1  Diximin  enim  ia 
libro  atio  (De  Tiduiseap.  3)»  in  vidiia  illa»  ad 
quam  Elias  directus  est,  typum  Ecdesim  praemis- 
«um...  Populusiile  ex.  alienigeDis  congregatuK,  popu- 
Itts  iile  auie  leprosus, »  etc.  Anie  Ambrosium  Ori- 


go^  ira ,  h(ct  audientin.  Int  repleii  siMit ,  quaaiani 
haac  adVcrsttin  se  dieta  ruistieiAieltexerMiii,  neque 
indignos  matimati  ttgmWeruni)  qnos  ille  talis,  lan- 
tttiqtfe  proplieta  visltare  debufiset.  Ei  wrlrewtrmtt, 
ei  ajecerunt  Hlum  eiXra  dtimefni  ei  dnsemu  iHm 
uttfue  ttd  tupereiiium  monii$,  iuper  quem  driMt  iHo- 
rum  erat  (tdrficata  ,  ut  prwcipitltrenl  ium.  Ip«  ^^ 
teni  transikns  per  mtdium  ilidrum  ikM.  MYlant  lio^ 
idines,  quantum  Veliht,  IHukattl  et  Irascantiir; 
securus  esl  Do^infis ,  iiihil  timiei , '6m*fa  tn  pot^ 
snie  li^bet,f*l  liisl  IpseveHt,  lefterf  non  potest 
(879).  Nofa  tamenresislli,  liedpist*  inedliim  lnimi«o- 

.  geh^lidniit.  3S.  fhLue.^  Piit*  plttS  |ttsta  sacr)» 
D  nuMl^mi,  ^uam  jdtxta  Htlecm  v^wv  esse  .quod 
(Ucitur;  licel  Jer^inias  in  Anaihoi  patria  sua  non 
fiierit  acceplus ,  ei  Isaias  ,  qii%cunque  inll  pairia 
illjus  ,  et  reliqui  propheiae,  sed  magis  mihi  vuletur 
siKi  imeii||[i^  ut  dicMiHis  ..pat^ain  fuisse  oniniuni 
proplmtaruiB  1  populiini  circumcisionis ,  et  banc 
n^n  receyisse  propb«las,  ei  eoruin  vaiicinia  ,poiTO 
iViti^nes  %U0e  longe  fuprani  a  propheiis%  et  eorum 
noiiiiani  noa  babebani^  snsrepisse  v^ticinium  J. 
C»  Nem^^iter^o  propketa acceptiu in  paim$ua, 
c  Ikk  e^  in  populp  JiidQeorum. .  Nos  autem ,  qui 
efain^,s  .alieBi  %.  lestamiMito^  et  peresrlni  a  pro- 
roiasionibiM »  ioto  fropbetas,  corJe  suscepi- 
mus.  I  »    «    i  »    .  ' 

;  im)  8M«  : J  &i«IHl  int^ilige,  non  ex  necessiiale 
fuissie,  sed  voluntaciw  icorporis  passionem:  ^^^ 
,    CJfeQittai  a  IvcSm^  «ed  a  sq  oblatuin.  Eteiupi  quaijdo 
vuit,  capitur;  quando  vull,  labjUir ;  ^quando  valtf 
suspendiiur ;  quando  vuli,  non  teneiur.  > 


575  .  COMMENT.  INLUa  -  PABS I.  CAP.  T.  VH 

njm  (^arrsiei)s»  caftef  GimteniQit  hiiie  inde  IjitreiiteB  Alms»  qu»  in  hoe  eTangeHo  namnliir ,  prxterinig-* 


(8M)*  ^  dmendH  in  Capharn<mm  tkiidlem  GaR" 
kee^ibiqne  ii6ctibat  ep$  Sahbalu  ,  H  Mtupebant  i« 
doctrina  ejm,  ^ia  in  fote$tM  erai  urmoipnU,  Ib 
potesiaie  mnnque  erat  serino  Spsius^  quia  nfiqi|e 
i|aiil  diceret  6xeoKiial»at«  neque  hlandiendo  euiiij)et 
loqueijatttr  stA  siciu  pQlesutem  iiabens,  majoriboa 
ei  minorihiis;  et  languoribus»  et  dsewonibus  intpera- 
bai.  Et  tfi  ^fmapf^a  erat  Hmo  haben$  d^mouium 
immundMm  it  esclamavit  toce  ma§na  dieen$  :  Sine, 
In  hoc  eniM  »  quod  $ine  claiuabat ,  se  iam  leneffi 
sigiiificahat.  Dicebat  ergo ,  Noll  iioa  peliere,  Noii 
oos  inquietare.  Sioe  et  diinitte  nos  (88t).  Qnid  ao- 
bi$,  et  tibi:,  Jeiu  NaMrtnef  Qutd  ikon  sequeris?  Tu 
tQelnm;  nosaerram;  tn  ju^tos,  nos  pecoatores  ha* 
beamus»  Nihil  ndbis  comninne  est.  Diapiieei  iiobis 
qnod  tibiptacei;  placet  nobis  quod  tibi  ^diS|ftic6t» 
YimUiferdennob,  SeiotOt  4«Mtia,  eanctus  Dei. 
Toties  enijHi  .BoatfiiRis  d^etnonia  pierdit »  qUoties  vi- 
resel  iiocendipotestatefn  efe  aufart.  Sediinde  dift- 
0ODia  Ghristpm  oognoseuni ,  nisi  in  ejus  tirtote 
qDam  ferre  non  pDStaAt?  Qoid  enim ,  eo  praeaenCe 
etloqiiente,  maiignos  apiritiis  sentisse  pntamua, 
qoi  in  ^s  dibcipulift  c^us  nomen  ferre.  non  poio* 
rant?  £l  increpant  Htim  4em$  dicene :  Obmionee, 
ttesi  ab  tf/o.  £l  crnn  dtBmonium  profeeaut  U^m 
in  mediam ,  exiit  ab  iltOf  nikii^e  eum  noeuit,  Appa- 
retciim  quaDia  vioienliaei  indtgoatione  homintem 
retiqneriiy  curoeunun  medium  relinquendo  proj/w^ 
rit.  iytjiianfien  ei  nocuit,  qvia  nihii  ei  nocere  po- 

^mh  ...  

.  lyu  Faciym  Hi  4»tep,.  c^m  tutbe^,  irruereni 
w.  «aii^,  iM,  audirem  Vfrbum  Jhi^  ^t  fpn  sio^fll 
ucu$$$asemm(ie^^areth  (883),  St^gniHn  Ganasaredi 
ip&um  est>  %uod  iqare  Otlilae^Q,  Unde  et  B^tlbffiUf 
iiaec  ea<|ei|i.  inCKibefis  ait :  <  Ambu]an&  anlhnf.lesus 
secos  mar^  Gj^M^  vjdit<^04  Iratres»  Simonem, 
qai  vocatur  .Pf  trits  et  Andraoam  fratrem  cjus  mUteii^ 
les  leie  in  mare;  .erant.enim  placatores,  et  maWi 
w(Maith.  iT,  18).  »  Matth«ii8  ttaque^  aiiisomo^ 

(880)  Hactenus  homil. 

(881)  Explicat  Beiia  :  Paululiim  a  ii^e  Vexando 
qaieseeJft  €^ROCo;«^  hI  Luca,q«iod  intelrfires-rei^ 
didit  imperativo  $\ne.  Eadem  Graeca  vox  habelur 
apud  Marc(|j)i^i.   24,  i|bi  Jliatc  j^riter    historia 


eis,  solam  apostolonim  Tocationem  scrri>iii  Lncas 
Mtem  non  solum  aposioiorum  vocaiionero,  sed  el 
aiia  ,  quse  tonc  lemporis  Domimis  egit ,  latius  har« 
ral.  Neino  faic  narrationis  ordinem  qoxrat ,  ubi  ea» 
qtlse  posterius  scribuntur,   tempore  priora  inve* 
iiiontor.    Et    vidit    dua$  nam  $tante$  $ecu$  $ta* 
-gnum  ;  piicatorh    eutem  deecenderant,  et  lavdbam 
retia.    Duft    naves   tfuo    pot>nl{    sunt  ,    Jndseoo 
mm    sciiicet ,    el   gentium     .( 884 ).    Piseaiores 
IM  aotem  utriusque4>opuii  doctores,  ot  reetores 
inielligunlqr ;  et  in  aitera  quidem  poniifiees ,  et  sa*- 
.cordote»,  in  aitera  verp  phiiosophi ,  et  poelae  pi* 
«cari  soiebam.  Retia  aulem  lavare,  est  sua  pradi^ 
calionis  sentenlias  exponere,  et  dilucidare  (884*). 
B  ^$cenden$  auiem  in  unam  navim^  qum  erat  Stmont#, 
fo§avit  eum  ,  ut  a  terra  reduceret  puMm^  et  udene 
jdocebat  de  namcula  turba$,  In  naviculam.Simoni^ 
JDominuaasceodit.  quta  ad  Synagogam  et  Juitaeprqm 
piopuium  prtedicare  .voniit*  Uude  ipse.  ait :  c  Non  sucn 
mjsaust  nisi.ad  oves,  q.uae  p^rierunt  domqs  .kraal 
{Uatih.  XV,  U). .»  De  bae  enim  Simoois  navicula 
Apostoltts  ait:  f  Qui  operatus  e^t  Pelro  ip  apostoiatp 
itircumcisionis  ,  operatus  est  et  mihi  jnter  fentes 
{(ialat.  II,  8).  »  Siraonis  igitur  navicula  Synagoga 
osl,  in  qua  Dominus  resideiis  turbas  doceb^»  qoi^ 
ibi  Evaogeliapraedicavit,  quilHis  omnes  gjenieLS  d«h 
centur  et  ad  lidem  vocantnr.  Ot  ce$$avit  autem  to^ 
quitfiixH  ad  SimoHem:  Duc  in  at^um^  et  iaxatfi 
ritia  ve$tra  in  capluram,  Tunc  enim  Dominus  loqni 
G  c>easavit,  quandopost  passiopein  suam  a  praedicar 
lipaequievli.  (885)  Et  tunc  qujdem  jiraecepit.Simonl, 
mts^oe  appstoUs  omnibus,  ut  navicuiaiu .  in  aitum 
doeerent.  et  retia  in^.c^plu.r^m  lax?^r<Bnt,.dicens  e^js- 
.1  ite  in  univereum  i^ui^iiup),  praedicate  Eyang.elium 
«mnicre»t«ne  (Ifalf^.  xxvni,.19).  »Itemque:  c  Ite, 
idoceta  omn«8  genies..,  ^aptizjintes  eos  Jn  nominp 
Pfttris,.(5t  Filii,  ei  Spirilus  sancti  (ibid,),  » Mare 
igitur  «i^t  mundus..  Uiide   PsalAista:.c  Hoc  mare 
magnum,    et  spatiosom,  iiiic   reptilia,    qoorum 

reiioilem  adjaceiis,  lerra  Genesareih  dicla  esl.  » 
tid.  S.  Ilieron.  fn  caj).  xiv ,  Maith. ,  et  Bedam  hlc; 
ex  qoo  hoc ,  ul,  pnip ,  desnop|ioit :  jui.enwi  Boda : 
c  Siagiium  Genesareth  ideni  dicunt  esse  qiiod  mare 
Galil«3e^,  vcl  mare  Til)eriadis...    Hebrajie  iingnae 


narraiur,     Iicei    Oryecam    particiSam   .laline   lii- D  consuelodiDe  omnis   aqoaruip  .congregatio ,   siv.e 


terpres  Oon  feddiderit ;,  sed  aliu ;  Quid  nobie 
et  libi^  Jesu  Na%aren^1  venist}  perderei  tjOf,  etc.  Hic 
etiam  ouiitlit  (lala  versio.  Crasmus  puiai  /oc  roctius 
accipi,  ut  sit  adTerbluin  Graecis,.iJobis  liilcrjectio 
exclamantis.  .Grolius  quoque  profiietur  pon  assen- 
tiri  se  pdtantibus ,  aut  v^rbum  esse ,  aut .  i nierje- 
ciionem  ei  yerbo,  sed  Hebrseum  nn  et  nri«,.  uude 
(iraeci  fcceriiU  Ta ,  quod  apiid  i£scbvlum  in  Pro- 
rneiheo  «  Sjm  ioL  pro  quo  Latinis^  a/i.  De  eadem 
Graeca  voce  Georgius  ftaplieiius  in  Aduotation.  1. 1, 
p.  364,ex  Arriano.  Cum  seusus  coostet,  haec  ne- 
glijjeoda.  .     .     ■  . 

•  (882)  CiDncuiationem  Liicae  cum  Marco  scri- 
Denle  i,  26.  £t.  di$cerpen$  eum  spiritu$  immu^duf 
ei  exclaman$  voce  magna  exiit  a6  eo,  Y.  apud  Bedaoa 
W  iriterprete^. 

(885)  Bonfreriusin  Onomast. :  c  Genesar  etGene- 
iareth  sugnum  seti  mare  Gaiiiaeae  appeliatum  est ; 


dulcis,  sive  salsa»  mare  i?uucupaiur  :  qiii  lacus., 
inlerfluenle  Jordane.UO  sladiis  in  longiludinein, 
ei  40  extendilur.iu  laliludiiieni,  »  .  ,  .  , 

(884*)  Beda.:  c  Diiap  naves  secus  slagnum  positae, 
cifcumcisionem  etpraepnlium  figurant.  ».        . 

(884)  Item  Beda:  c  Piscatores  .suul  ^cclesiae  do- 
Ctores,  qui  nos  rele  fidei  couiprebensos...  lerrae  vjr 
ventiuro  advehunl.  Quasi  enim  quaedam^ .  retia 
piscaniium  sunl  coniplexae  praedicajaiuin  dicliones.j 
Ante  Bedain  Ambrostus  1.  iv  in  tuc,  n.  71 ;  cQuae 
sunt  autem  .ii)Osloloruip  quae  laxari  ^ul)enl|jr  reii^, 
^isi  verhonim  coniplexidnes  ei  quasi  quidam  orar 
Uonis  sinus,  ,ei  disputationutt  recessus,  qui  eos 
quoscoBperfntnou  aniitmiii?  i  ,,        k      *. 

.  (885)  Betla  :  c  Ut  quod  dicil  iiem  Pelro  :  Dw  |s 
a'iuin  ei  laxate  retia  ve$lra  in  capturam^  ad  remo- 
liores  gentes,  quibus  posiea  praedicalum  est.  ner- 
tineat.  » 


575  S.  BHtJNONlS  EPISCOM  SIGNIENSIS  »• 

non  es(  numerus  {Psal.  ciii,  25).  i  De  cu}tts  altitu-  A  ei  itiflnua  mundi  elegit  Deos,  ut  conflmdat  foriia; 


dlne»  ei  profundo  sic  ait :  f  Deus  noster  refogium , 
etvirtus,  adjulor  in  trlbulalionibus,  quae  invene- 
runtnosnimis.  Propterea  non  timebimus,  dum  con* 
turbabilur  terra;,  et  transferentnr  montes  in  cor 
inaris  (P$a!.  xly,  2, 5).»  Retia  vero  Evangelia  sunt, 
quoruni  sententiis  Gdeles  animx  capiuntur ,  et  illa- 
queantur.  Mulu  enim  retia  roultosque  piscalores  ba- 
bel  Ecclesia.  E$  re$ponden$  Simon  dixU  illi :  Pra" 
ceptor^  pertotam  noctem  laboranie$  nihilcepimue.  Sic 
enim  et  Synagoga,quamvis  muitum  laborasset,  retia 
misissety  Scripturas  exposuisset,  legem  et  Prophetas 
pnedicasseti  tamen  quia  hoc  in  nocte,  id  est,  in 
lenebris  ignorantiae  faciebat ,  siqoidem  quod  diceret» 
non  inielligebat ,  valde  paucos  ex  gentili  populo  ca- 


et  ea,  qu«  non  tunt ,  ot  ea,  qo»  mint ,  dettrueret 
(ibid.  u  27). » Itemque:  f  Qiiia  non  cognovit  muBdos 
per  sapientiam  Dominum  :  placoit  Deo  per  atnltes 
praadicatores  salvos  facere  credentes  (iM.  i,2l).  i 
Qois  igitnr  non  obstupescat  ?  Quis  non  mlretor, 
per  tales  prasdicatores  roundum  conversuro,  philoso- 
phos  superatosy  mundi  sapientiam  destrucUm ,  et  in- 
tra  fldei  retia,  atque  in  Ecclesiae  naviculam  totam 
fidelium  piscium  mukitudinem  esse  collectam,prae' 
sertim  cum  praedicarent  Ghrlstnm  cruciflxnm,  ludsis 
quidem  scandalum,  gentibus  autem  stultitiam  (887)? 
Sed  quid  significat  quod  Simon  Petrus  ait  :  Exi « 
mct  Domine,  quia  homo  peccator  eum^  nisl  hoCv  IM^ 
in  Ganticis  canticorum  Eoctesia  dicit :  cFoge,dilecle 


pere,  et  ad  se  converiere  potuit.  Jn  verbo  autem  tuo  *  mi»  assimilare  capreae;  hinnoloqoe  cervorom  soper 


iaxabo  rete.  Et  cum  hoc  feciueni^  conclueerunt  pt- 
$cium  multitudinem  copio$am.  Hoc  est  enim ,  qopd 
per  Psalmistam  dicitur :  c  Annuntiavl ,  et  locutus 
som»  multlplicati  sunt  super  numerum  (P$aL  xxxix, 
6),  >  Iiemque :  c  Mihi  auiem  nimis  lionorificati  sont 
amici  tui,  Deus,  nimis  confortatus  est  principatos 
eonim.  Dinuroerabo  eos ,  et  super  arenam  moltipli- 
cabuntur  (P$aL  cxxxviii ,  17  et  18).  >  Rumpebatur 
aulem  rete  eorum ,  et  annuerunt  $ocii$t  qui  erant  in 
atia  navi ,  ut  venirent ,  et  adjuvarent  eo$.  Et  vtfiie- 
runtf  et  impleverunt  amba$  navieula$ ,  ita  ul  merge' 
rentur.  Tunc  eniin  Ecclesiae  apostolorum  rete  rum- 
pitur,  quando  Judaei,  haeretici,  etinfideles  vlolentis 
argumentationibus  Evangelicae  praedicationi  contra-  r 
dicunt  (886).  Unde  Apostolus ;  c  Ostium  mihi  ma- 
gnum  apertum  est,  et  evidens,  et  adversarii'  multi 
(/  Cor.,xvi,9).>Yenlunt  igliurhis  in  adjutorium  socii 
dea]ianavi,quia  ex  aliisomnibus  Ecdesiis  episcopiy 
et  sacerdotes  undique  iu  unum  conveniunt ,  verila- 
tem  aperiunt ,  haereticos  damnant »  et  eos,  qoos  illi 
fraudulenter  deceperant,  ad  fidem  et  Ecclesiam 
revocant :  Quod  cum  videret  Simon  Petrue,  proeidit  ad 
genua  Je$u^  dicene :  Exi  a  me,  quia  homo  peccator  ium^ 
Domine.  Stupor  enm  circumdederat  eum,  ei  omneVf 
quicum  ilto  erant,in  eaptura piecium quam  ceperunt. 
Similiter  autem  Jacobum  et  Joannem^  filioe  Zebedeei , 
qui  erant  $ocii  Simoni$.  Apostolus  enlm  dieit :  c  Quae 
Btolt*  sont  nondi  elegit  Deos ,  ut  perdat  sapientia ; 

D 

(886^  Aogustinos  lib.  ii.  qq.  evangel.,  quaest.  2 : 
f  Quod  etiain  retia  rumpebantur...  significat  homi- 
num  carnalium  multitudinem  tantam  futuram  in 
Ecclesia.  ut  etiam  diruptione  pacis,  exeuntibus  inde 
haeresibus  et  schismatihus,  tanta  remaneret  et  tanta 
essei  futura  illi  amissio  fidei  et  bonornm  inorum,  ut 
Ghristo  dicere  videatur  talis  Ecclesia ;  Exi  a  me,  etc.  > 
Beda  quoque:  Prae  muliiiudine  piscium  reie  rumpe- 
batur,  quia  nunc  ad  confessionem  fldei  etiam  cum 
eleciis  reprobi  tanti  intrant,  qui  ipsam  quoque  Eccle- 
siaro  baeresibus  scindant.  > 

(887)  Egregiam  homil.  de  Evang.  piscaiione 
habet.  S.  Maximus  Taurin,  in  edit.  Rom.  an.  1784, 
p.643. 

(888)  Beda  de  verbis  illis  evangelicis  :  c  Ad  ipsum 
Petrum  specialiter  pertinent.  Exponit  ei  Domiuus 
quid  haec  captura  piscium  significet.  Quod  videiicet 
ipse,  sicut  nunc  per  retia,  pisces,  sic  aliquando  per 


roontes  aromatoro?*  (CamJi;.ix,li.)Undeet  ipse  Doroi- 
nus  170  Jodasis  loquitur  dicens :  c  Ecce  relinqoeuir 
vobis  domos  vestra  deserta  (Matth.  «xiii,  3S).  >  Di- 
cimos  enim,  navicnlam  Simoiiis  Synogogam  aigni- 
flcare.  Hanc  igitur  Dominum  relinqoere  Petros 
signlficabat ,  qoando  ot  a  se  exiret ,  eom  rogabat. 
Et  ait  ad  Simonem  Je$u$ :  Pioli  thnere;  ex  hoc  ;am 
AomJttM  eriicapiene.  Ne  timeas,  Inqoitt  neqoe  oIh 
stupescas ,  sed  potios  gaode,  et  crede  ,  qoia  majori 
plscationi  praedestinatos  es.  Usqoe  oiodo  pisces  ce- 
pisii,  aroodo  boroines  eris  capiens.  Alia  naviSt 
et  alia  retia  dabontur  tibi  (888).  Et  mbduetu 
ad  terram  nambu$t  relictii  ommbue^  Hcuii  $mU 
eum. 

XVn.  [Gap.  YI.J  Factum  eet  autem  in  Sakhato  a^ 
cundo  primo,  cum  tramiret  per  Mt«,  veliebant  dii-' 
dpuH  ejui  ipicai ,  et  manducabant ,  confrieanti» 
mambui.  Qoia  alia  oronia  in  Mattbaeo  exposita  subI, 
bocsolom  restat»  ot  quid  sigoifieet  in  Sabbatose* 
coodo  prlroo  dicamos.  Tria  enim  prinMt  id  esc, 
principalia ,  ei  maxima  Sabbala  habebani  Jodael, 
qoia  tres  in  anno  festivitaies  priinas  el  maximM 
cel^rabanl.  Prlmum  eniro ,  el  prineipale  Sabbatora 
in  Martio  erat,  idest,  Pascha.  Secondum  veroi 
cum  spicarum  manipulos  oflTerebant.  Tertium  aotem 
in  mense  septimo  colebatur.  Secondom.  igitor  pri- 
mum,  Id  est,  principale,  et  maximum  Sabbatnm 
iUud  erat  (889),  iu  quo  spicarum  manipoks  oflere- 
I 

verba  sit  caploros  homines: 'lotosqoe  facti  hojus 
ordo,  quid  in  Ecclesia,  cujos  ipse  typom  lenet,  qoor 
tidie  geratur,  ostendat.  > 

(889)  Obscura  et  valde  implexa  est  qoaestio  de 
Sabbato  secundo  primo,  de  qua  Inierrogantem  Hie- 
ronymum,  ut  hic  narrat  io  epist.  ad  Nepot.  mirifloe 
elusit  Nazianzenus.  Quod  Nazianzenus  facere 
noluit,  aut  non  potuit,  hoc  alii  facere  et  explicare 
conaii  sunt.  Ut  omittamus  obscuram  Epiphanii 
sententiam  haer.  30.  Ghrysostomus  hoin.  59.  in 
Matth.,  intprprete  Petavio  et  Erasmo,  ita  vo<Sari 
existiroavit  Sabbaturo  qnod  ,feslum  aliquod  antece- 
dit;  Theophylactus  contra,  quod  Sabliatum  subse- 
quiiur:  quapestyjuxta  Maldonatum  et  Montfaoco- 
iiium  Chrysosiomi  ipsius  senientia.  Isldorus  ex 
Petavio  primain  azynionjm  diem,  Euthimiur  secon- 
dain ,  Vatablus  postremam.  Jansenius  ,  Toletus  ^ 
Franciscus  Lucas,  Emmanuel   Sa,  Sabbatum  ia 


S77  COMMENT.  IN  LUC. 

rebtni.  Et  de  Us'  quidem  in  LeYitico  tatis  dixi-  A 
mos  (890). 

[Cap.  y\l  ]  JM  Ji$u$  in  ekritalem^  qum  vocatur 
Hidm,  ef  ilwii  cum  illo  di$dpuli  ^ui,€t  iurbaeopio$a» 
Cmm  autem  affprofnnquaret  portw  ci9itai$^eece  defun* 
ciw  iferebatur  fUiu$  unicu$  matri$  eurny  et  hmc  vidua 
tnUfetturbadvitathmuitacumiUa  (891).  Haecenim 
vita,  qvam  turb»  roulu  seqnitar,  sancia  ficclesia 
esL  De  qaa  dicitar :  c  Viduam  cjus  l)enedicen&  l)ene- 
dieaai(PM/«  cxxxi,  15).  »Vidaa  quidem  esl,  non  quod 
ffnim  non  babeat,  sed  qaia  eiim  videre  non  potest, 
qaem  adliuc  posi  multa  tempora  venturum  exspe- 
ciit(892).  Didtvr  enim  ^idaay  qaast  a  viro  divisa 
(^).  Id  ipsam  autem  et  per  viduam  mulierem  et 
perbsnc  ctviutem  liguratur.  Huic  autem  civitati 
Demimis  appropinquat,  quia  quotldie  Ecclesiam  ^ 
soam  visitare  non  cessat.  De  hac  autero  civitate 
loiies  defunctus  effertur,  quolies  aliquis  in  peccato 
moriaiis  ab  ea  separatur.  Quem  tamen  pia  niater  l.v 
crjmis  prosequitur,  quia  nec  fugieniis  (ilii  Ecclesia 
obliviiciiQr:  c  Lnget  enim,  ut  Apostolus  ait  (891), 
qooUdie  de  omiiibus  i|lis  qui  peccaveruntt  et  pceni- 
lesUanii  non  egerunt  de  peccatis  suis*  >  Qiiam  cum 
tidiittt  Do»tinu$t  mieerieordia  molu$  $uper  illam^ 
disitti:  fioU  0ere :  et  acce$$U ,  et  tetigit  loculum. 
AiM/em,  ^iit  poria6aiii,  ueterunt^  ei  ait  ilti :  Ado- 
ItKiM^  tWi  dicot  $urge.  Et  reeeditt  qui  erat  mortuu$^ 
et  ettfnt  loqm.  Ei  dediiiUum  mairi$ua.  Moerenlium 
consolainr  Deus  illonim  maxime  lacrymas  inluetur 
qui  aiioniro  deflent  peccata.  Tangit  loculuro,  sistit  q 
ponatores,  et  naortuum  suscitat,  dom  su«  visita- 
tioiis  attacMi  ad  poeniteiitiam  bominom  reducit. 
Hsll  isti  portaiores,  qai  ad  aepeliendum  bominem 
ferenl.  Boni  Uli»  qoi  a  sepulcrie  ad  vitam  hominem 
redoeant.  Isti  enim  portaiores»  vitia»  et  maligni  spi- 


—  PARS  1,  CAP.  VIL  m 

ritus,haeretici,  et  seduclores  intelliguntur  (895). 
Hos  enim  nisi  dominus  sisieret ,  quoscuiique  semel 
arriperent ,  sepulturae  et  a^ternae  damnaiioni  irade- 
rent.  Suscilatur  igitur  adolescens,  sedet,  loquitur, 
et  mafri  reddititr,  qnia  ad  poeniteniiam  peccator 
conversus ,  Jain  non  ad  flagitia ,  et  moriem  ruit , 
sed  in  Ecclesiae  pace  quiescit,  Dei  171  ^^' 
gnalia  loqultur,  sua  peccata  confitetur ,  et  Deo 
et  Ecclesiae  per  oiniiia  reconciliatur.  Non  autcm 
Tacat  a  mysterio,  quod  cum  plures  morluos  Donii- 
nus  suscilaverit,  trcs  tanlum  Evangelista^  enm 
suscitasse  scripserunt  (896).  Suscitavit  enim  filiam 
arcbisynagogi  adhiic  intra  domum  manentem,  et  ia 
abditis  penelralibus  jacentem.  Suscltavit  autem  ct 
hunc  viduae  mulieris  fliium,  jam  quidem  extra  civi- 
tatis  portas  elaium,  sed  nondum  bumatum.  Snsci- 
tavit  praeterea  Laaarum  non  solum  sepultum,  verum 
etiam  jam  feieniem  quatriduanuin.  Isti  ergo  tres 
mortui  tria  rnortis  genera  signilicanl.  Moriturenim 
bomo  cogitalione ,  moritur  operatione,  moritur  et 
peccandi  consuetiidine.  Sed  hacc  tertia  mors  illis 
aliis  duabus  pejor  est,  sicut  et  secunda  valde  prima 
detertor  est.  Peccat  enim  homo  mala  cogitando,  sed 
plus  peccat  male  operando,  et  eo  amplius  in  peccato 
perseverando.  Qui  enim  cogilando  illicita  et  nefaria 
concupiscit,  mortims  est,  sed  adhuc  in  domo  ma- 
nens ,  et  peccatum  interius  celans,  nondum  ad  se- 
pulcrum  effertur.  Et  isie  quidcm  facile  suscitatur, 
si  eum  visilaverit,  vocaverit,  et  tetigerit  Jesus.  ?a- 
lemenim  animam,  quia  facile  exciteiur,  non  peni- 
tus  mortuam,  sed  quasi  dormientem  Dominus  re- 
putat  dicens  :  i  Non  enim  est  mortua  puella,  sed 
dormit  [Matth.  ix,  24).  i  Si  vero  malum,  quod  intos 
cogiut,  foras  ostendai,  et  ad  effectum  perducat,  non 
solum  mortuus  est,  verum  etiam  exira  domuro^ 


qood  Neomenia  aut  aliud  festum  incidit,  quasi 
duplei ,  aut  bis  solemne  Sabliaturo.  Le  Moine  duo 
putai  iudxis  dicCa  magna  Sabbata ,  i.  mense  Tisri 
iniiioanni  civllis,  2«  mense  Nisan  initio  anni  sacri ; 
illad  vocalum  prlmum  Sabbatum  magnum,  hoc 
secondo  primnm.  Hugo  Grotius  sic  Pentecostem 
dicum  vult,  quando  in  Sabbalum  incurrat,  sicuti 
Sabbaturo  quoil  in  Pascha  cadebat,  Sabbatum  pri* 
BiQm.Maldoiiatas  ipsom  Pentecosiesdiem.  Non  loiige 
abii  A.  qui  Sabbalum  secuiido  primum  esse  voluit 
diem,  quo  spicarum  manipuli  olierebantnr ;  de  quo 
riiu  Levit.  xxiii.  Optima  censetur  expiieatio  Scali- 
geril.vi  de  eroend.  T.  quam  Petavius,  Pajjius, 
Caimet,  Casaubonus,  Ligrool.  Clericus,  aliique 
amplexi;  cum  dicatur  LeviL  xxni,  15.  Numerabuie 
^  aliero  die  Sabbati  in  quo  obtuli$ii$  manipulum 

S^imiiarum  upiem  hebdomada$;  sive  ut  est  in 
ebraeo,  septem  Sabbata;  singuli  dies  Sabbati 
occurreotes  a  die  secundo  Paschatis  iisque  ad  Pen- 
tecosieni,  nomen  sumebant  a  secundo  Pascbaiis  die, 
dieebaiiturqoe  Sabbatum  primum  post  diein  secun- 
duiu,  Sabbatum  secondo  post  diem  secundum» 
^  Sabbatam  primom  post  diem  secundoiu  brevius 
sppellabatur  Sabbatum  secundo  primuin. 

(890)  Vid.  tom.  1  S.  Bruiionis  edii.  Rom.,  pag. 
165  €ol.  i.  Hactenus  bomil. 
^(891)  Eat  homil.  S.  Brunonis  fer.  5.  posU   i. 
Doni.  Quadr. 

(892)  Yidoaro  interpretatur   Ecclesiam,  sed  alia 


ratione  Beda ;  viduam  esse  Ecclesiam ,  omnis  ani- 
ma  quae  sponsi  Domin*que  sui  se  morte  redeinpturo 
meminit,  agnoscit. 

(893)  Viiluae  nomen  simili  plane  modo  latini 
scriptores  inierpretanlur.  Macrobius  I.  i.  Sat.  c 
1!>.  quasi  a  viro  idua:  iduare  eniin  erat  olim  idem 
ac  dividere. 

(894)  Corinth.  xii,  ii  :  Etlugeam  iMitosex  iist 
qui  ante  peccaverunt ,  et  non  egerunt  oceniien- 
liam,  etc. 

D  (895)  Beda :  f  Qui  vero  sepellendum  portant  vel 
immunda  desideria  quae  hominem  rapiunt  in  inlfr* 
riium,  vet  lenocinia  blandiehtium  sunt  veneoata 
sociomm.  > 

(896)  Adnoiavit  hoc  etiam  S.  Augustin.  tract.  40 
in  Jo.  n.  3,  et  mysterium  invenit :  c  Beue  inletligimus 
tres  illos  mortuos,  quos  in  corporibus  siiscltavit, 
aliquid  significarc,  ei  figurare  de  resurreciionibus 
animarum....  Aliquando  in  cogilatione  peccatur.... 
consensio  illa  oceidit  te;  sed  intus  est  mors,  uuia 
cogitaiuia  malum  nondum  processit  in  facluiu.  Ta- 
lem  animuro  resuscitare  se  signiflcaiis  Dominus  re- 
susciiavit  illam  puellam  ,  quas  nonduni  erat  foraa 
elaia,  sed  in  domo  inortua  jacebat....  Si  autem  noo 
solum  roalse  deleciationiconsensisti,sed  eiiain  rpsum 
nialum  fecisii,  quasi  mortuum  exlra  portam  extu- 
listi  :  jain  foiis  es,  et  inoriuus  elaius  es.  Tamen 
Doininus  et  ipsuin  resuscitavit,  et  reddidit  vidoa 
inatri  suoe.  Si  peccasti,  poeniteat  te,  et  reddet  £c« 


8^9*  8.  bRmoNis  femco^  SIGMeNSVs  '  3»' 

imo  exira  civfiatem  elalus,  el  longe  ab  Gcclesia  A  pi^ciuft»  el  cordis  secrelariiim,  plehum  ftde,  et  cba« 


factus,  jam  sepulcro,  el  perdiiioni  proximus  est. 
Pro  hoc  igilur  necesse  esl,  ui  ploret,  lacrynreiiir,  et 
ofet  inater  Ecclesia,  qualenns  ei  ad  perdilionem 
ruenli  occnrrat  Jesns,  suscitet  eiim,  ad  vitam  redu- 
cai,  porlatores  sistsft,  matri  reddat,  et  Ecclesinc  re- 
conciliet.  At  vero  ^  et  cogitalione,  ei  operatione, 
et  longa  peccandi  consueiudine  moriuus  est,  bic 
quasi  Lazarus  qiiatriduanus  ]am  fetel.  Suscitulur 
tanien  et  iste,  sed  non  lam  facile,  sicut  illi.  Qiianto 
enim  amplius  in  peccato  aliquis  perseverat,  tanto 
diflicilius  ab  eo  sepnratur.  Hoc  autem  ex  eo  osien- 
dilur,  qiiod  In  morle  Lazari  lacrymatus  est  Jcsus ; 
et  non  qualicunque,  sed  magnn  voce  vocavlt  eum 
dicens  :  f  Lazare,  venl  foras  (loan.  xi,  43).  i  Qui 
quasi  fbiigis  pravre  consuetndinis  funibus  irretiius, 
manihus,  pedibnsque  ligatus  prodiisse  reffertur(897). 
XVlll.  RogavH  Jeium  quidam  PharisceuSt  ul  man- 
ducarel  cum  illo.  Et  ingressus  domum  Pharism  dis- 
cubuit,  Et  ecee  mutier,  qum  eral  in  civilate  pecca- 
trix,  ul  cognovit  quod  accubuissel  in  domo  Phariscui^ 
altulit  alabastrum  unguentit  et  stans  retro  secus  pedes 
ejus,  lacrymis  coepit  rigare  pedes  ejus,  et  cnpillis 
cc^pitis  sui  tergebat,  et  osculabatur  pedes  ejus^  et 
mguento  ungebat  (898).  In  hoc  Evangelio  Pharisaei 
superbia  reprimiiur,  et  peccairicis  mulleris  humi- 
litas  comroendaiur  (899).  Pharisseus  isle  Jiiddeorum 
pbpulus  esl.  Hiec  mulier  peccatrix  geniililas  intelli- 
gilur  (900).  ilium  Dominus  a  lepra  curavit  ;  huic 
mulla  peccaia  dimisit.  Non  est  igilur  qui  facitbO' r» 
num,  non  est  usque  ad  unum.  c  Onincs  enini,  ut 
Apostolus  alt,  peccaverunl,  cl  egenl  gloria  Dei 
(Hom.  111,  25).  »  Yenil  Jesus  in  domnm  Pharisaei, 
venitad  populum  Judseorum.  Unde  ipse  alt  :  i  Non 
sum  missus  nisi  ad  oves  qux  perierunt  doiniis  Israel 
{Matth,  XV,  24).  »  Sed  cur  venlt  ?  Ul  manducaret 
cum  illo,  ut  carnaiibus  et  spiriiualibus  cii)is  frucre- 
tur  cum  illo,  el  Patris  voluntalem  operarctiir  in  iilo. 
Ipse  ^nini  dttjt :  c  Meus  cibut  est,  ut  faciam  volun- 
latem  Palfis  mifei,  qui  in  coells  est  {Joan.  iv»  54).  > 
Ad  tempus  enim  conversatus  cum  Juilaeis,  legis  et 
propbetanim  cibos  susdpiebat  cum  els*  et  annonain 
divini  eloquii  minisirabat  e»s.  Hoc  autem  cognovit 
muJier,  qiiae  erat  in  civitate  peccalrix.  Jioc  gentililas 


riiaie  intelligere  possumus  (901).  Tale  enim  alaba- 
strum  hiijusttiodi  ungueriti  dervafiK  consdevH.  Id 
ipsuiti  ehim  signiflcavit  el  regina  AiistrH  qme  ve- 
nlens  a  finibns  terrse  a\idire  sapfehliam  Saldmoitte, 
pretiosissima  ei  aromata  secuih  altlilii*  NvltiiiD 
aiitem  ungueritum,  nolfa  aromata  sfc  Deo  17S  ^' 
dolenl,  sicut  fldes,  et  cbaritas,  cateraeqde  vilriutes. 
Et  stans  retro  secus  pedes  ejus,  lacr^ynis  cdepit  rigare 
pedes  ejus,  In  eo  enim  quod  retro  ihulier«lal,  devo- 
lit>,  ei  humililas  agnoscitur.  In  c'o  vero,  quod  lacry- 
iriis  pedes  rigat,  verapcenitenliaeicordfe  compuiictio 
demonslratur:  Ei  qdoniam  easdem  Wcryiiias  capillis 
lergit,  el  tergendo,  ne  vldearitur,  abscondit,  cl  do- 
let,  sc  rilique  de  illis  nori  esse  osteridit,  ifui  omnia 
^  opera  sua  taciunt,  ut  vidcantur  ab  hominibos.  De 
quibus  boroinus  ait  :  t  Quia  recepeninl  nierce- 
dem  suam  [iLatth,  vi,  5).  >  £t  osculabaiur  pedes 
ejuSy  et  unguento  ungebat,  In  osculo  enim  pacem, 
aiiioreni,et  dilectionem  monstrabai  (902).  Inun- 
guento  vero  cordls  intima  blandimcnta ,  et  devoti 
obsequii  affectionem  si^ificabat.  fluic  autem  un- 
giienlo  illud  6I6uni  contrarTuin  cst,  de  qiio  dicitur: 
c'  Oleum  auiem  peecaioris  non  imfiinguel  caput 
rteum  [PsaL  cxf,  5).  i  Qu6m  similis  est  isie 
Pharrsteus  illi  alii  de  ijub  allbl  dicFtur :  t  Duo  ho- 
mines  ascenderurtt  irt  (emplum,  litwirent,  tiiittS 
Pharisseus,  et  blleh  pnttiitaniiJr  iLue.  Kvni,  10).  i 
Oui  in  siia  Jusliiia  cohAdehs  supei*be  i  ^taris  li«c 
apud  se  orabat :  Deiis,  gratias  ago  'llbi,  ^ff.i  non 
som  sicut  caeierl  hoiriincs,  raptoilBS«  iiljiirtf,  ^dul- 
teH,  velut  ettarii  hic  publicanus.  i  Slcfft  elilm  ttfe 
inum  publicarium,  Ita  et  iste  Isiant  petciitrioeni 
lyhilier^m  horreba^ ,  et  de^lci^bat.  Unde  snbdtttir  : 
Videns  auteth  Pharhcenij  qnlvdtbverHf  eum,  aU  fntra 
se  dicens  :  Hic,  si  esset  propheta,  sciret  utique  qnee  et 
qualis  est  mulier.qua  ian^U  eum,  quta  peeeatrix  m. 
Mescis,  Pharisxe  slulie,  nescis.  ^iiper  le  mnndavit 
a  lepra,  quera  modo  non  credis  esse  proph^tani.  Ei 
propheta  quidem  est,  et  opiime  scH  q«se  et  qualfs 
sit  niulier  quae  eum  tangii,  et  quia  peccairix  est.  Ad 
Iioc  enini  ipse  venii,  adboc  ipse  de  coelis  descendit. 
i  Non  enim  vonit  vocare  jnsios,  sed  peccalores  ad 
poeniteniiam   (Matth,  ix,  lo}.  i  Hoc  ipse  tesTatur. 


Intelleiit,  quas  in  hujus  muniii  ainplissima  civitale  |^  Ejus  verba  sunt  haec.  Non  horret  igitur  peccaiores 


cbnversabatnr.  Et  qiiid  egit  t  Vis  andrre  quid?  Attu- 
lit  alabastrum  unguenti;.  Per  quod  nihil  raelius  quam 

clesise  mairi  tuae.  Tertins  fnortiius  est  Lazarus.  Est 
genus  niortis  imniane  :  mala  consiietudo  appellalur. 
Aliud  esi  enim  peccare,  aliud  peccandi  consuetudi- 
nem  fac^re...  qui  peccare  consuevii,  sepuhus  est, 
ei  bene  de  illo  dicitur;  fetet,,.  Nec  ad  ipsum  lamen 
resnscitandiim  minor  furi  virtus  Christi.'  > 

(897)  Hactenus  homilia. 

(898)  Est  bom.  S.  Erun.  fer.  .5  post  Dom.  Ih 
rasS.  Eiifis.  stip. 

.(899)  Prater  S.  Ambrosium  lib.  vi  in  Luc.  a.  n. 
57  el  ca^teros  interprietes ,  han^  Evangelii  parlem 
enarraridam  sumpsere  S.  Gregoriiis  Nyssenus,  sive 
Aslerfus  (nam  huic  Conibefisius  liibuu),  Aniphilo- 
cbius,  tesie  eodem  Combeflslo ;  S.  Ephrem  Synis, 
S.  Petrus  Gbrysologus  serm.93,  94,  95.  S.  Grego^ 


qui  pro  peccaloribiis  factus  est  hortio.  Et  respondens 
Jesus  dixit  ad  illum :  ^imon,  habeo  tibi  aliquid  dicere. 

rius  hom.  53.  in  Evang.  Peti*us  Damianl  serm.  31, 
S.  Laurenlius  Jusiiniani,  etc. 

(900) S.  Gregoriusri  Quem  namque  Pharisdeiis  de 
falsa  justitia  praesumens,  nisi  Jiidatcurnjpopulum  : 
qiiem  peccalrix  mulier,  sed  ad  vestigia  Domini  vc- 
niens  et  plorans,  nisi  conversam  geutililateHi  desi- 
gnai?  I 

(901)  S.  Bernardus  serm.  10.  in-  Can.  fus$  ^e 
nngMcnti  syriibolis  :  i  Est  et  unguentum  contritio- 
nis,  et  estunguenium  devotionis,  est  et  pietalis,  > 
eic.  Vid.  el^serra.  12. 

(90^)  S.  Gregor. :  <  Osculatur  muller  pedes  quos 
tergit.  Quod  nos  quoque  plene  agimus,  si  sladidse- 
diligimus  quos  ei  largitate  continemus.  » 


AV  COMMENT.  IN  LUC.  -  PAtlS  I.  CAP.  li.  8§r 

At  ifle  aii :  MagUter,  d\c,  Buo  debilorei  erant  culdam  A  invcnlu^  est  in  orc  ejim  (/  Petr.  ii  i  53).'  i  hwid 

feneratori.  Vnus  dehehit  denarioi  qtiingentoSf  aHut      enim  sic  lotu^,  nemo  sic  n)nnda6,src\lini6  qui  lifle 

quinquaginta.   Non  hahentibus  tUts  unde  redderent, 

(fonavit  uti  isque,  Quis  ergo  eum  plus  dirtgU  ?  Respon- 

dm  Smon  disit :  j^stimo  qnia  hic  eui  pfui  donhvit. 

Al  iile  dlxit  ei :  ftecte  judicasti,  TaMc   enim  jusiam 

el  raiioiiabHe  est  ut  ille  plns  diligat  cni  plus  doiin- 

tor.  lllaii  qiioqiie  de(}uum  esse  videltir,  nt  qni  pltis 

diflgii,  magis  ameior.  Merito  igit\jr  hanc  peccatri- 

cem  nmlierem  Domtnus  diligchat,  a  qtia  se  nfiTiIUiin 

dingi  sciebat.  Ideo  eniin  diinissa  sunt  ei  peccnlA 

niultn,  qiiia  dilcxil  multuin.  \ide  ergo  quam  piiU 

clirn  slmililudo  de  eo  qui  plus,  et  de  eo  qui  miiiUs 

debebal,  in  qna  Pharis9U8  secondum  suam  respon- 

sionem  inleUigcre  poterat,  qnia   minus  ipse  quam 


peccato  est.  Unde  ei  EccTesia  }2ini  baptlK  ila,  et  a 
pecciitis  liiundata  dictt  -  173  *  ^^^  pede%  meos, 
quomodo  Inquinabo  IHos?  »  (Cant,  v,.3.)  Nosa^tom 
nbn  solnm  aqnam,  sed  et  lacrymas  ChrisU  pedflms 
datnits,  qnia  e]us  himinnitali  nos  Itnmiliier  inclina- 
mus,  et  inde  peccatornm  ventam  exspeelanids, 
ehnique  adoramus ,  el  veiteramur,  et  cnm  lacrymis 
dpprecamur.  Seqtiitor  :  Oscnlum  mihi  non  dedisti; 
hasc  autem^  ex  qno  iniravii,  non  cessawt  osculari 
ffBde»  meos.Osculumenim,pacis  ei  dilcctlonis  signiim 
e6i.  Osculvm  igllur  ludsi  Chiisio  Domino  mm  de- 
derunt,  qiiem  graiis,  et  fcine  calraa  odio  haiif^ies, 
usqiie  ad  mortem  persecoii  snnt*  Dnde  tpse  ait : 


Haria  Cbrislum  dillgebat :  siqnidcm  se  nec  lantum  B  f  Quhi  odio  habuernni  me  gratis  {ioan,  xv,  %&),  i 


debere,  nec  tanium  sibi,  qaantuin  illi,  dimlssain 
esse,  crcdebal.  Utide  el  sobditur  :  Et  conversus  ad 
mulierem  dtxit  Simoni :  Vtdes  hanc  mulierem  ?  In' 
trati  in  domum  tuam  :  aquum  pedibus  meis  tton  de- 
iiiti;  hcec  autem  unguento  unsil  pHdes  meos,  Propler 
ijuod  dico  tibi,  remittuntur  ei  peccaia  mutia^  ^ttomam 
dilexit  muttum.  \]ui  aulem  minus  dimittilur,  minuk 
ditlgit,  kd  mollerem  conversns  est  Dominus,  qiiia 
de  maliere  locbturos  erat.  Sed  qnld  afl  ?  Yldes,  lii- 
qnii,  hanc  mulierem  ?  Non  talis  est,  qbalem  lo  eam 
esse  arbftraris.  AUter  vrdetur  a  me,  et  aliter  vide- 
hirate.  Tu  exterius,  ego  tnierius;  tu  in  facie,  et 
ego  in  cordfe  vMeo.  Mihi  cjus  lldes,  ^us  ainor  non' 
cstoccollus.  Intravi  th  domnm  tnam ;  aquam  pedf- 


Geniiies  vere  cjus  pedes  oscnlari  noo  (^essnni,  quia 
ab  eJQ»  amere  hon  sepsf  aaiur  (905)^  et  in  ipsins 
no^ninis  confesBtonem  mori  noti  limenl.  Quod^m* 
modo  enfm  Clikisii  martyres  oseuiabaiiiur  euiHt 
iliitn  eimi  onrfHenies,  ei  bene  de  eo  loqiienies> 
rikortebantiir  pro  eo.  Oteo  caput  meum  non  unsdHi ; 
kmc  autem  unguento  unxii  pedet  nkeoe.  Miyorem 
i|ttttr  reverentiam  Cbristt  huraaniiaiileiunt  gentjle^, . 
qoain  ^us  divlfiitali  jQdafei  aiiqiiftndo  estiiboissent. 
Ipsi  enm  neqite  Deam  esse,  neque  oqiicII  Spiritua 
gHtia  innnctnm  trednni.  Nbs  aobem,  eliam  ^coft* 
dbm  hunani|atemt  omnt  viruitef  ei  igratia  pleoum' 
efte  cbnfitemiir,  diceates  cum  Psalmisia  :.  i  Dile- 
xietl  jealiiiam,   et  odisii   iniqniiaiem ,  ptropieiea 


bns  meis  non  ^disli ;  hxc  autem  lacrf  mii  rigavri  G  unxit  le  Deuj,  Dtes  «tiu^v  ^^^  betiii»  pnd  consor* 


pedes  mtos.  Quanlom  igiiur  Interesiiniei*  aquam  ei 
lacrymas,  fantirlii  interest  inteV  tuum  el  illius  flmo- 
rem.  Seii  hxt  praeiei'  Htleram  atiod  «igttlicar)?»  vi- 
deninr.  NeqOe  enim  clt^iblle  esi  «mn  qut  Cbrhttnm 
nd  conYiVhim  Invllavefai,  ej0%  pedibiit  iqttaM  dare 
BolQissc.  ni^ifAns  eiilkn  per  Pharls^iim,  Imteos;  pier 
innliereni,|ehtiies  slgniflcart;  Chrftli  vero  (yedes, 
^Qs  homanftaUM,  «lcdl  efoft  caput,  ipshis  diVfnita-' 
lem  signifiHt  (M8).  Ilbe  enhn  Af^stoltfl  HU :  i  Om- 
nis  Tiri  ba^Cii  Gbristias ,  Ghrislt  cdptit  Deus 
(/Cor.xi,?).  »  Ghristi  igiior  pftdlbos  Juddei  aqUam 
Ron  dani,  neque  eos  hivant,  \m  v^roqOnnlUm  pos- 
simi  sordldaiii,  et  d^lnrtKint,  qoie  Salvaioreih  no- 
sinimcum^fniquis  hepoiantes,  ▼Itkirnm  pulvere,  et 


Itbas  toi^  {PM.    icLW«  8)*  —  >  <  to  ipso  entiiit  ui. 
Apostolus  ait,  bdbital  omnis  plenituUo  ^viiiiutis: 
oorpOralHer  t^o/oif..ir,  0>«  •  :Fjus  utiqu^  eorpos, 
ejus  iiuiQttmUijlem«  et  pedqs  ungeb^t.  Audiumus. 
igilor  quid  iiii  beaHi&«ime  mulreri,  audiamiis  quid  in 
s|o8k  iigura  Genttinli.  Eccle^i«  pro  hiyiis  lanUs  ^er- 
viiiitra  obseqiilo  Domimis  dteat :  Dixit  atif0m..«4' 
illam  :  Mulier^  remitmnlur  iibi  pecccft^  (ft«%  Vi^ 
ergo  ^vt\4  laerymas  poMiHU  yitle  qoid  |ideff,.et  di-' 
leeiio  operemr.  Raiieo  lempori/i  spaiio  jaslificaie 
esi  molier,  ei  tb  Oinni  pecca^)  nvuiulata ,  quee  lam  • 
Iieecairtx  fuerat,  tit  eam  videre  Pbarisa^us  jdedigna- . 
retor.  Neu»  igHur  de^erei,  neme  de  QottirJ  mi^v 
rkordia  diffidat.  Glemem  esl  DoioiRUSt  qoi  ex  eorde 


terreiia  contagione  judicanl  esse  poliutum  (904).  Al  D  conversis  um  facile  miserelur  (906). 

vero  aposlolus  Petfus  Gbrisli  pedes  lavabat,  cum         XIX.  [Gap.  IX.]  Faclum  esl  auiem,  cum  comple- 

deeodiceret :  c  Oui  l^ccalum  non  fecit,  nec  dohis     rentur  dien  assumptionis  ejuSf  et  ipse  faciem  euam 


,  (dO^  S.^  Gr^or.  n.  6:  c  ^olqsl  quo^ue  per  pedcs 
ipsum  Tnca^ii^ionjf^  cjus  mysleriiim  iiitelligi,,  quo 
diTiBitas  ^rani  t^iigil,  quia  carnem  sumpsil «... 
O£€ubiniir,g^g0^|[iei|fii|ptoris  pedes.  cum  myslerium 
iacarnaiioau  cjusex  lolu  corde  Jiilffiiuus  ;  ungnen-. 
lo  pciles  ^'us  un{umqst  t^um  ipsani  hutnaniUiiis  ^'us 
poienlians  sacfi  cSoqiiil  bona  epiuione  pi*a:dicajiHis... 
Si  pedes  Dun^ini  niyslertMm  liivttrnatiouis  ^us  ac- 
cipimus,  cujisrue  per  capul  ipsa  divinitas  desigiia- 
lur.  Unde  et  Paulus:  Caput  Christi,  Deus.  i 

(9M)  S.  Gr^«>r,  L  all  ;  c  Pbarisaeo  diciiur  Oleo 
capra  meum  nqnmnMsli ;  qnia  ipsaiii  quoque  divini- 
Ulisejus  poieuuam,  in  qua  se  Judaicus  populus 


credcrc   spopoudit,  dlgiia  laude  f^rsedicare  negte-, 
lit.  1 

(905)  S.Gregor. ;  i  Inri^elis  ilie  popu)us  Deo  oscu-' 
luin  iiOQ  dedit,  quia  ^x  charltate  euin  aiiiare  holuit, 
cui  ex  liniore  servivU.  Yocaia  auiem  geniilitas  Rc- 
deinptoris  siii  vesligia  osculari  non  cessat,  qui^  in 
ejus  ainore  coiitinuo  suspiral.  i 

nllact.  houiil.  Aique  hic  S.  Ambros.  m  35  : . 
i^  ergo  moliere  intelliginuis  illud  apostolicum 
auid  sil  :  Suvierabunduvit  peccmum^  ui  suptrabun» 
aaret  gratia.  Nam  si  iii  ista  muliere  non  siiperabun^ 
dasset  peccaluin,  nun  supcrabundasset  gralia  :  agno-, 
vti  enim  peccatuni,  et  deluHt  gratiam.  i 


5BS  S.  BRUNOMS  EPISC0PI  SI6NI£NSIS  S» 

firnHiintt  ut  ini  ttt  Jeruiuiem,  Et  mhit  nuntiot  ante  A  Dominum  in  eo  loqaentem,  per  eum  (e  admonentem, 


eempectum  tuum.  Facium  est,  inquit,  cum  jam  dies 
assuropUonis  ejus  coroplerenlur ,  et  lempus  ejus 
passionis,  resurreciionis,  ascensionis,  sive  assum- 
piionis,  appropinquaret,  lirmavit  faciem  suam,  ut 
iret  in  Jerusalem,  sicut  in  ejus  vultu,  et  facie  mani- 
fesie  apparebat.  Facile  enim  in  vuliu  volunias  di- 
gnoscitur.  Kt  mitit  nuniiot  ante  contpeclum  tuum. 
Et  euntet  intraverunt  in  civitatem  Samaritanorumf  ut 
pararent  iili,  Et  non  receperunt  eum^  quia  faciet  ejut 
erat  euntit  in  Jerutalem,  Non  enim,  ut  alibi  diciiur, 
couiuntur  Judsei  cum  Samarilanis.  Ideoque  Saroari- 
lani  Jesum  recipere  nolueruni,  quia  se  in  Jerusalem 
ire  velte  oslendebat.  Jam  quasi  inimicum  eum  de- 
puiantesy  sicui  qui  eorum  diligeret  iniroicos  (d07). 


et  att  vitam  reducentem.  Aposiolus  enim  dicit : 
I  An  experimentum  quxritis  ejus,  qui  in  me  loqui- 
turChrisius?!  (//  Cor.  xiii,  3.)Sic  igiiur  iii  episco- 
pis,  el  sacerdoiibus  Gbrisius  loquitur,  aique  in  eis 
ab  aliis  honoratur,  et  ab  aliis  reprobatur.  Susiiaei 
modo,  nec  facile  vindicat  injurias  suas.  Sed  audi 
eum  diceniero  :  Tacul.  Nunquid  semper  tac^? 
Dicat  Psaimisla  :  f  Deus,  inquit ,  quls  similis  tibi? 
Ne  laceas,  neque  compescaris,  Dens.  Quoniaro  ecee 
inimici  iui  sonueruni»  ei  qui  le  oderunt  exluleraot 
caput  (Ptal,  L\xxii,  2,  3).  i  Noli  ilaque  spemere  di- 
scipulos  et  nuniios  Ghrisil ;  imo  noli  Dcum  Ipsam 
spernere'  in  discipulis  suis.  Nlsi  enim  ipse  in  sois 
discipulis  spernereiur,  nequaquam  dixisset  :  QiA 


Usque  liodie  namque  omnes  jniqui  Ideo  Jesum,  et  B  voi  tpermt,  me  tpemil.  Qui  aulem  me  tpeniit.  tpermi 


ejusnuniios,  ejusque  Evangelium  non  recipiunt, 
quia  eos  in  Jerusaleni,  ad  pacem,  ad  misericordiamt 
et  pieiateni  iendere,  et  resiinare  cognoscunt.  Jeru- 
salem  iiamque  vitio  paeit  inierpretaiur.  Cum  vidit- 
tenl  autem  ditciputi  Jaeobut  et  Joannet^  discerunt : 
Dominef  vitfdieimutf  fil  ignit  detcendat  de  calo,  et 
comumat  iltot ,  tieut  Eliat  feeit  f  Et  inerepavit  di'* 
eent :  Netcitit  cujut  tpiritut  ettit.  Filiut  hominit  non 
venit  animat  hominum  perdere^  ted  talvare»  Et  abie^ 
runtin  aliud  eatteltum,  Nesciebani  enim  aposioli 
cujus  spiriius  esseni,  qui  se  ianlopere  vindicare  ca- 
piebant.  Si  enim  se  spiritus  pieiatis,  paiieniisc,  et 
mansueiudinis  servos ,  et  discipulos  esse  novissent» 
nequaquam  aliqua  sui  spiritus  commoiione  tot  ho- 


eum^  qui  me  mitit.  Hoc  Judsi  audiant»  et  aiidienies 
timeant,  ut  vel  sic  placare  valeant,  quem  offendere 
non  iimueruni.  Ipsi  enim  non  solum  spreveront, 
veruro  eiiam  crucifixerunt  Gbrisium  Dominuro. 
Reverti  tunt  autem  teptuaginta  duo  cum  gaudio  di' 
centct  :  Domine^  etiam  damonia  tubjiciuntur  nobit 
in  nomine  iiio.  llos  enim,  ut  superius  dicitur,  mise- 
ral  Dominus  binot  ante  faciem  tuam  in  omnem  civi» 
tatem^  el  locum^  quo  ipte  erat  venturut.  Nunc  aulem 
reversi  Domino  omnia  scienti,  cum  gaudio  refere- 
bani  ea,  quae  non  ipsi,  sed  ipse  in  illis  fuerat  ope- 
raius.  Gaudebant  enim  de  nomine  Ghristi«  cojus  st 
viriuiem  experii  erant.  Gaudebant  et  de  gratla  im- 
mensa  sibi  a  Domino  altributa,  quoniam  non  solam 


mines,  irati  occidere  volulssent  (908).  Hoc  enim  G  infirmilates  curabant,  verum  etiam  daeroonibas  im- 


postea  probatum  esi,  cum  pro  iniroicis  et  persecu- 
toribus  orareni. 

IX.  [Gap.  X.]  Qui  vot  auditf  me  audH,  et  qui  vot 
tpernit^  me  tpernit.  Qui  autem  me  tpernit,  tpemit 
eum,  qui  me  mitit  (909).  Haec  eniro  verba  discipulis 
suis,  eoruroqiie  successoribus ,  episcopis  scilicei,  et 
sacerdolibus  locutus  est  Dominus  (910).  Quicunque 
igiiur  es ,  qui  eplscopos  et  sacerdotes  audire  con- 
temnis,  et  eorum  174  verbis,  et  exhortaiionibus 
aequiescere  despicis,  saltem  Deum  ipsum  non  par-» 
vipendas»  et  eum  audire  non  fastldias.  Despicis  au- 
dire  sacerdolem,  sed  non  mirum,  quia  pauper  est, 
quia  imbellis,  et  humilis  esi,  quia  vilis,  et  despica- 


perabant,  et  sibi  eos  subjectos  esse  videbani ;  qai- 
bus  mundi  hujus  reges,  ei  principes,  omoesque  bo- 
mlues  iniquos  subjecios  esse  sciebant.  Dicebant 
ergo  :  Domioe,  non  solum  languores,  et  infirmiui* 
ies,  non  solum  homlnes  iniqui,  sed  etiam  ipsi  dae- 
mones  subjiciuniur  nobis  in  nomine  tuo,  quibus 
subjecta  sunt  omnia ,  qnae  longe  sunt  a  consoriio 
tuo.  El  ait  iltit  :  Videbam  Sa/afiam,  ticui  fuigur  de 
cmlo  cadentem.  Eece  dedi  vobit  potettatem  caicandi 
tupra  terpeuiet  et  teorpionet.  Goehim  eoim»  vd  Ec- 
ciesia,  vel  sancionim  anlmx  inteiiigunlur.  Videbat 
igiiur  Dominus  Saianam  de  coelo  cadeniem.  Yidebat 
diabolum  Ecdesiam,  et  sanciorum  babitacula  fu- 


bilis  esi,  qoia  de  pauperibus  naius  est.  Audi  vel  D  gientem  :  et  hoc,  quod  ei  discipoli  oarrabant,  jam 


(907}  S.  Hier.  ep.  121.  ad  Algasiam,  qu.  5.: 
c  Hostili  inier  se  Samariiani  atque  Judaii  discordant 
odio  ...  Yidentes  ergo  Dominuro  Jerusalero  pergere, 
id  est  ad  hostes  suos  •••  quasi  Judaeuro,  atque  alie- 
oum,  ei  eum,  qui  ad  inimicos  pergeret ,  suscipere 
nolueruni.  i 

(908)  Hier.  1.  all. :  c  Dominus,  qui  non  ad  judioan- 
dumvenerai,  sed  ad  salvandum,  non  •in  poiestate, 
sed  in  humiliute,  non  in  Patris  gloria,  sed  in  horoi- 
nis  yiliiaie,  increpai  eos,  quod  non  meminerint 
doctriiiae  siiae,  et  bonitaiis  Evangelicae,  iii  qua  dixe- 
rat :  Qtit  te  pereutterit  in  maxitiam,  prasbe  ei  et  alte' 
ram,  et,  Ditigite  inimieot  vetirot.  »  S.  Ambros.  I. 
VII  in  Luc.  n  48.  c  Ul  ostenderei,  quia  iion  habet 
uliionU  studium  (^rfecta  virius  :  nec  ulla  sii  ira- 
cundia ,  obi  pleniiudo  est  chariiaiis  :  nec  exclu* 


denda  infirroitas,  sed  jitvanda.  Procul  a  religiosis 
indignatio,  procul  a  magnanimis  cupiditas  uliionis, 
procul  eiiam  a  prudcniibus  ioconsiderala  coiyunciio, 
ei  incaula  simpliciias.  i 

(909)  Esi  honiil.  Emiseni  eadem  suppositione  la* 
borana  In  Nal.  Plur.  Martyrum,  pag.  i09. 

(910)  S.  Augustin.  serm.  109  n.  t :  c  Si  solis 
aposioiis  dixii :  Qui  vot  tpernit  me  tpernit^  spemiie 
nos.  Si  autem  sermo  cjus  pervenit  ad  oos,  ei  voca- 
vit  nos,  ei  in  eorum  loco  consiituit  nos,  videie  ne 
spernatis  nos,  ne  ad  illumjperveniat  injuria,  quam 
nobis  feceritis.  i  Vid.  S.  Gregoriuro  homil.  iO.  in 
Ezech.  n.  i5,  comparantem  haec  verba  cora  verbis 
aliis  Ezechielis :  i  Noluni  audire  te,  quia  nolont  ao- 
direme;  i  in  Primisvero  S.  Basilium  in  GoiisiiU 
Monast.  de  obedieniia  cap.  22.  t.  U»  opp.  pag.  571. 


»5 


COMMBNT.  IN  LUa—  PARS  l,  CAP.  X. 


m 


16  pnftTldissey  et  cogaofisse  firmabat  (9if ).  Unde  A  quibus  daemonia  aubjiciaoturi  quoft  non  gaodiaoi 


et  aiibi  ait  :  f  Nunc  judicium  est  mundi  :  nunc 
jmnceps  bujus  roundi  ejicietur  foras  {Joan.  ih, 
51).  I  Nisi  enim  boc  praevidisset,  quare  in  mundum 
Tenissel?  et  quare  camem  sumpsisset  (91i)?Ad 
hoc  eaiffl  Dominus  in  mundam  venit»  ut  diabolum 
fof^rei,  et  de  illius  impla  potestale  animas  bomi- 
Bum  iiberaret.  Quod  igitur  nunc  ficri  incipiehat, 
aniequam  fieret,  prsvidebaty.suoque  in  tempore 
fieri  disponebat.  \idemu8  itaque  et  nos  usqne  ho- 
(BeSaunam  sicut  fulgurde  ccelo  cadentem,  el  cura 
nngno  furore,  ei  indignaiione  sanctom  Ecclesiam 
relinquentem.  Quoties  enim  flagiiiosus  aliquis  ad 
poefiilentiam  redit,  toties  Saunas  de  codIo  cadit. 
Mulii  eofm  adulteri ,  perjuri ,  et  bomicid»  sunt  in 


qajdem,  sed  luctus»  et  moeror  exspecut  (9U)« 
Quibusdam  enim  in  judicio  dicentibuK,  Domlne» 
nonne  in  nomine  tuo  propheUvlmus ,  daemonia 
cjeclmos,  et  Tirtuies  mulus  fecimus?  dicturus  esC 
Dominus  :  Jte,  operarii  iniquiiali$.  Amen  dieo  vobie^ 
neecio  vo$  (915).  Non  ergo  gaudeant  Christi  disci- 
puli,  quia  daenionia  subjiciuntur  eis;  gaudeunt 
autein  ,  quia  eorum  nomlna  scripta  sunt  in  coilis. 
lllud  enlni  gaudium  \anum »  et  lemporaie  est.  Hoc 
autem  aiile,  et  aeteroam.  llhid  ad  vanam  gloriam 
respicit.  Hoc  ad  gloriam  specUt  (9i6).  Et  illud  qui- 
dem  similiter  habere  possunl  et  mali,  et  boni.  Hoc 
auiem  non  babebuntnisi  boni  (917). 
XXI.  Quidam  iegieperitui  surrexit  teniane  ilium^ 


Ecdesia,  quae  regnum  coelomm  vocaiur,  qui  slalim  B  et  dicens  :  Magieter^  quid  faciendo  vitam  aternam 


ui  eonTertuntur ,  a  diabolo  relinquuntur,  et  non 
tdoeius  de  coelo  cadet  fufgur,  quam  de  illorum 
meolibas  cadit  diabolas.  Ecce  dedi  vobi$  pote$tatem 
ealcandi  $uper  serpentee^  et  $corpione$^  et  $upra  om" 
U9  nTtute$  inimicif  et  ni/di  vobi$  nocebit.  Serpentes, 
etsGorpiones  non  solum  maligni  spiritus,  verum 
eliam  lyranni,  omnesque  Ecclesi»  persecutores  in- 
telligi  possunt,  quoniam  et  venenosi  sunl ,  el  nnn- 
quam  recu  incedunt  via.  Yirtus  autem  inimici  qnid 
meiius  intelligi  potest,  quam  Nero,  et  Simon  Ma- 
giis,  Diocletianiis ,  et  Maximianus,  et  ipse  Anti- 
cbrisios  perditionis  filius?  Est  pneterea  virtusini- 
nici,  superbia»  avaritia,  oinnisqoe  luxuria,  quibiis 
Dolii  Tincontar»  et  diabolo  sobjiciuntor.  Unde  et 


po$$idebo?  (917*)  In  boc  enim,  quod  ait,  tenUns 
euin  (918),  manifesle  ostendit  qula  non  ad  hoc,  nt 
vitam  aeternain  possideret ;  sed  ut  in  aliquo  eum 
reprehenderet ,  si  possei,  eum  inlerrogabal.  At 
iiie  dixit  ad  eum  :  In  iege  quid  uripium  e$t  f  Quo- 
modo  tegi$  f  Si,  inquit,  legisperitus  es,et  legem  nosti, 
utique  qiiid  de  vita  aeterna  lex  dicat  intelligls.  Dic 
ergo,  quid  de  boc  in  legescripium  sit?  lile  re$ponden$ 
dixit :  Diiigee  Dominum  Deum  tuumextoto  corde  tuo^  H 
ex  tota  anima  tuayCtex  <mnibu$  viribu$  luts,  et  ex  omni 
mente  tua ;  et  proximum  tuum  neut  teipeum.  IHxit' 
que  iiii:  Recte  re$pondi$ti;  hoc  fac  ei  tives.  Ecce» 
quom«>do  Dominus  comprehendit  sapientes  in  astutla 
eorum.  ipse  legisperiius  suam  intentionem  revelat. 


Job,coro  de  eo  loqueretur,  ait :  c  Virtus  ejus  in  ^  et  adquid  Dominum  interrogaverat  manifesut.  Ipse 


JDmbis  ejus,  el  fortitado  illius  in  umbilico  ventris 
qus  {Job,  XL,  11).  I  Haec  autem  Chrlsti  discipulis 
oon  uocebant,  Domino  eos  protegenle,  et  ubique 
defeodente.  Non  nocebit  utique,  si  contra  repugna- 
▼erint,  eisque  non  assenserint  (913). 

nS^equiiurtV erumtamen  in  hoc  noiite gaudere^ 
fvta  $piritu$  vobi$$ubjiciuntur;  gaudete  autem ,  quod 
nomina  ve$tra  eeripta  $uni  in  citii$.  Multi  enim  suiit 


liuerrogat,  ipse  respondet,  ipse  sui  ipsius  et  magi- 
ster.  et  discipulus  factus  est.  Sciebat  enim,  quod  In 
lege  scriptuni  erat.  Hoc  enim  Dominus  fateri  coegiu 
Curergo  interrogabat  quod  sciebat?  Ideo  utiqiie, 
quia  Dominum  reprehendere  volebat.  Dominus 
aulem  eam  non  reprehendit,  sed  recte  euni  respon- 
disse  ait.  Jiie  autemy  voiene  juetificare  $eip$um,  dixit 
ad  Je$um:  Et  qui$  e$i  m€U$  proximu$f  Quia  ciiim 


(911)  Beda :  c  Non  modo  video,  sed  prlus  videbam 
quaiido  corruit.  » 

(912)  CyrtUas  in  Caten.  Corder. :  c  Cerle,  inquil, 
Don  ego  hoc  ignoravi  :  nam  meo  favore  armati  Sa* 
lanam  superastis.  Vidi  ipsum  tanquam  fiilgar  de 
c<Eio  cadentein;  boc  est  a  celsitudine  ad  lerram 
usque  dejectuni,  ex  honore  ad  ignoininiain  ;  ex  nia- 
gna  poteiitia  ad  extremam  infiriuiiatem  :  idque  ve- 
rissimnm  est.  Nam  ante  adventum  Salvatoris,  divino 
affectus  bonore  ab  omnibus  adorabatur;  ubiqiie 
babebat  templa,  aluria,  sacrtficta :  postquam  vero 
eccelodescendii  Yerbum  Dei,  cecidil  Ipse  sicut  fnl- 
gur.  Qiii  eniin  omnes  deceptos  habebat  adoratores, 
eonifiiqiri  eam  adorabantpedibnssubjlcitur.  » 

(915)  Elias  Cret.  ad  or.  4.  Naz.  :  c  Hoc  loco  ser- 
pentes  fortasoe  peccaU  dtcuniur,  quae  perspiciie 
^avia  atqae  atrocla  sunt;  scorpiones  autem  ea  vi- 
tia,  qu»  quanquam  bomtnum  opinione  parva  vi- 
deamur,  niortis  tamen  aculeo  animam  coiivulne- 
raiit  atque  enecant.  > 

(914)  Beda :  c  Splritus  ejicere,  sicut  et  virtuies 
aiias  facere,  inlerdum  non  esi  ejus  meriti  qui  opc- 
rauir ,  sed  invocatio  nominis  Christi  boc  agit  ad 
condeiniiatioDem  eonun  qai  invocaiit,  vcl  ob  utilita- 


tem  eorum  qui  vident  et  audiunt...  Naiu  et  in  AcU 
Ap.  filii  Scevae  videbantur  ejicere  dseiiiones,  et  Ju- 
das  apostolus  cum  animo  poditoris  inulU  signa  in- 
ler  casteros  aposiolos  leclsse  narratiir.  > 

(915)  Luc.  XIII ,   i7.  Et  dicei  vobi$  :  Neecio  vo$ 
0  unde  $iii$,  di$cedite  a  m#  omites  operarii  iniqui" 

tatit. 

(916)  S.  Gregor.  lib.  ii,  ep.  28 :  cln  prlvata  enim 
et  teniporali  laetitia  inentem  posuerani  qai  de  nii- 
raculis  gaudebant.  Sed  de  privata  ad  coininunero, 
de  temporali  ad  aeiernain  ixiitiam  revocaniur,  qui- 
bus  dicitur  :  /n  hoe  gaudete^  etc...  Yeriutis  enim 
discipulis  esse  gaudium  noii  debet,  ntsi  de  eo  liono 
quod  commune  curoomnibas  habeni,  et  in  quo  finem 
laetiiise  non  baoent.  > 

(917)  Hactenus  honiiL 

(917  ')  Esl.  bom.  S.  Brononls  Dom.  15,  posL 
Peniecosi. 

(918)  Diversam  esse  hunc  qui  Domiiiam  inlerrO" 

fat  tenlaiis  ilium,  ab  eo  qui  adolescens  vocatur  a 
lathaeo  cap.  m,  et  de  eodem  Dominum  percun- 
cutur,  adnolat  S.  BasUias  hom.  iu  divites  loip.  Ut 
p.  51. 


587 


S.  BRDN0N18  EPISOOPl  81GN1ENS1S 


Ml 


Deum  •  et  prax!miim  diligere  ad  jiisliUam  ,  et  viiam  A  Ei  pCagU  impeOih  •   aMerunt  $mi9ko  felicte.  f^ 


'Stenuon  possldepdam  sufficere  posse  aiidierat, 
.(^CQ  seipftua  ju&tum  essa  o&teudere  voluit ,  quasi 
.qui  fieuin,  et  prouiuum  dilexisset;  utsi  (brlcalilec, 
qtjRim  ipse,  qois  sit  ejns  proximus,  Damiaos  iutel- 
Ugeret.  Unde  ait:  Eiquis  €$t  meus  proAnmus?.  Puta- 
bat  euim  fertasse  ,  iUtim  solum  sibi  esse  proximutii, 
qui  vcl  aaiQre,  vel  carnis  coiijunctione  sibi  pne 
caeteris  propinquior  erat.  Sed  non  est  ita.  Dipeulje 
Dbmino :  c  St  enim  diligatis  cos  qui  voi;i  diligont, 
quam  mercedem  babebilis?  Nonne  et  publicani  boc 
fiaciiint?  I  iMaith.  v,  46.)  (dlQ)  Suspkien$  aulem 
j€$u$  dixU  Homo  quidam  de$cendehat  ab  Jeru$alem 
iiL  JerichOf  el  incidit  in  lairone$*  Qui  eliam  di$po^ 
Uaverunt  eum^  et  plagi$  impo$iii$  abierunij  $emivivo 


eoiip  Rlftgas  unicuique  bomini  diabolus  impoQir 
quot  viiiis.  eum  servire  corapellit,  Alios  eoiw  per 
sqperbiam,  alio^  per  avaritiam,  alios  per  luxuriain 
atque  alios  aliis  modis  vulneral,  et  occldii.  Acciit 
autem,  ui  $acerdo$  quidam  de$cenderet  eadem  via  ti 
vi$o  iilo,  pmierivlt,  Quis  est  enim  iste  sacerdos,  nisi 
Aaron  cum  filiis  suis,  ^o^us^ne  ille  ordo  sacerdoialis, 
quos  pro  caeteris  orare  |)ominuj5  jusserai? Isie  auiem 
eadem  via  descendebat,  (^ula  ct  ipse  roorii  ei  cor- 
rupiioni  subditus  erat.  Untje,  visb  illo,  prxierivii, 
quia  eum  liberare  non  potuit.  SmilUer  et  Lniia^ 
cum  e$$et  $ecu$  locum ,  et  videret  eum,  peTtraniiii, 
Levita  enim  non  solum  Voyses,  sed  et  iou  iribos 
levitica  intelligilur.  Quamvis  enim  soli  filii  Aaron 


jeikto,    Qiiid  enim    homo   iste  ,    nisi    genus  Im- B  saceidotio  fungcrenlur,  lota  tamen  iribus  Levi  ora- 


Diianum?  QuSd  Jerusalem,  nisi  paradisu6?  Quitl  Jeri 
cbot»  nisi  muiuUis  iste  intelligiiur?  Jericlio  namque 
interpretatur  luna  (9SiO)  :  (juoil  Uatx  rauiabilituti 
subdita  est,  ut  nuuqua^  inl^A^od^m  statu,  nuiic 
erescendo,  nunc  minueodo,  permancat.  Unde  etnon 
imiperito  hunc  mundum  signiflcat.Gujusmuuibilitais 
perpetua  e^t,  et  sine  mutationibus  stare  liou  iKktest. 
Ut  emm  de  coelo,  eL  tempore,  de  diebus,  menaibus, 
et  anno  taceatous,  quse  semper  valvanlur,  et  ia  se 
repUcantor»  neque  aer,  neque  (erra,  neque  mare, 
neque  ipsi  bomJnes  suam  perpeiup  servani  figuram. 
Quorum  omninm  raulationes  longnip  est  narrare  per 
.singnIa*Tuncigitur  geiniB  bumanum  ab  Jerxisalem 
in  Jericbo,  quando  ia  bunc  mundum  primus  bomo 


lionibus  instabat,  quoniam  de  deciiuiSi  eteleemos]- 
nis  vivebat.  Pertransiit  igitur  ei  Leviia,  quia  neque 
isti  genus  bumanum  a  inorlis  periculo  eripere  j^ 
tuerunt.  Samariianm  autem  quidam  iter  (adeM  mii 
$ecu$  eum^  et  viden$  eum,  mi$ericordia  motut  eif.Se* 
ipsum  eniin  Samariianum  Dominus  dicit,  quod  do- 
men  iniiuici  sui  Judxi  ei  imposuerunt,  diceiiles : 
<  Nunoe  bene  dicimus  aos,  quia  Samariiaous  es  lu, 
et  dsemouium  babes?i  (Joan*  viii,  48.)  Samariianus 
taiuen  inierpretatur  cu$ip$,  Qup  nomine  ille  quidem 
dignus  est,  cui  per  propheiam  dicitur :  <  Cusios 
quid  de  nocte,  custos  quid  de  nocle?  >  (Itn.  ixxi, 
11.)  £t  PsaUnista  :  c  Nisi  Dominus  cusiodieiii  ci« 
viiatein ,    in  vaoum  vigrlant»  qui  custodiunt  eam 


de  paradiao  abjectusesL  Totom  enim  bunyauum  ge-  ^  (^<^^«    c^^vi,  i).  i  Hic  autein  |ter  raciens,ei  sicut 


nus  simul.  erai  iu  eo.  Totum  igiiur  simut  desceiidit 
cum  eo,  ei  incidii  in'  ialrones.  ^trones  isti,  maligui 
spirittts  sunt,  qiii  rurtim,  et  per  latrocinium,  aniina- 
mm  iltesaurum  cunciis  diviiiis  excellenitoreiii,  vir- 
iutesu.  scilicet,  el  bona  opera  nobis  subripiuni.  Quin 
etii^m  dispoliavernnt  eum.  Niiniruin  iila  lunica  im- 
mortalilatis,  q»a  primus  bomo  exutus,  nudiim  se 
intelligeus,  Domino  inierroganti  uhi  es$et,  respon* 
dit  diceiis  :  iA.ikdi.vi«  Domioe,  voeeiii  tuam,  et  aba- 
condi  me,  eo  quod  nudus  cssem  (Gen.  iii,  iO).  > 

(919)  Isidorus  Peius.  Ub,  rv,  ep.  123  :  c  Legispch 
ritus  ille  proximum  duutaxat  esse  piiiabat  jtistiim 
|usio«  sublimem  soblimi  quod  ad  virlutem...  Saiva- 
tor  autem,  tanquam  is-qui  honunem  fecisset  (pusit- 


cxleri  hpminfs  ad  finem  lendeus,  sua  misericordia 
bominem  liberavi^  et  suo  sanguine  redeniii.  Unde 
et  subditur  :Et  nppropinquan$  atli^vit  vulneTatjui^ 
infunden$  oleum  et  vinum,  Qua  iu  re  nos  Dominas 
docuit  qualiier  inlirinis  ad  peenitentiam  veuieuiibus 
mederi  debeamus.  Yuluera  enjm  Hgamus,  quaodo 
a  peccaio  peccatorem  ^cssare;  jubemus.  Quanio 
eniin  tempore  in  peccato  tip^uo  perseverai,  tauio 
teiupore  vulnera  solutd  et  aperia  babet.  Oleuin  au» 
tem  infundimus  (921),  quando  misericordiler  cotis> 

nera  monstrari  iantun^,  no.ii  autem  curari  poieranl. 
Samarilanus',  qui  inlerprelatur  cu$tfi$.,  Ponunuin 
SJgQiflcaJ,...  Jqiiientum,  €jus,  est  caro,  in  qua  adncs 
veiiire  diguaiiis  est.   St^iliiilum  avtem  esi  Ecclesia 


itim  euifli  et  luagnuro   ipae  fecit),  noii  actiooibus,  D.prse^ns,  etc.  i  ^^  I^eda  ergo  A.  noster:  Beda,  ui 

opinor,  ex  4w\i^liQpt  qui  tih.  u,  qq.  fyaiigeMu 


aeque  digiiiUitibiia,  aed  naiura  tantum  deGuivit  pro- 
ximum...  Proximitas  eniiu  natura  acslimainr  noa 
•vjurtvie;  substaftiiia»  noo  dignitaie ;  compai^sioQe,  non 
I<oco;  ctt»aiioni8  modb,  et.  non  loci  propiAqui« 
taie.  I 

(920)  iia  plane  Beda  ad  b«  i. :  <  Uomo  iste  Adam 
intelligiuirjn  genere  bumano.  Jerusaiem,  civitas 
pacis  illa  ceelestis;  a  cujiis  beatitiidiue  lapsos  in 
iiano  mprtaleui  jniseramque  viiam  devenit;  quain 
bene  Jei-icbo,  qiiae  tuna  iniecpit^taMir,  signirica^, 
variis  videlicet  defectuum  laboribus,  errQribusque 
9emper  «inQerlam.;.  Ii^rones  diabolum  et  ajigelos 
ejus  iniellige  :  qui  etiaiii  despoliaverunteiiiii;  gloria 
vid^iicet  immortaiitatis,  e^  iimocentia&  vesiu  priva  • 
ruiit...  Piagge  peccata  suni,  quibus  naiur^  buman« 
integriiat^m  violando,  elc«  ^cerdos  et  Leviia,  qui 
^ro  saucto.  ti^n^erunl^  sacerdQrtium  et  minislerium 
V.  T.  ubi  per  legis  decreta,   inuiidi   languentis  yui- 


i^  :  i  HomO:  quidam,  ip»^  Adain  inielligitur  la  ge- 
nere  bumano.  Jerusalem,  civiia^nacis  iDa  coelestls, 
a  cujus  beau.tudiue  iapsus  e^t.  £richo^  luua  :iiier' 
pretatur,  etaignilicat  mortaiitatem  uosiraiu...  lairo- 
nes,  diajiolus  et  anpeli,  qui  eum  spoliaverunt  iiu- 
morlalitale,  et  plagis  iuiifqsiUSv  peccala  suadeiiuo, 
reliquerunt  semivivum,  etc*  *  Sacerdps  auiein  ci  le- 
viia  qui  eo  visp  praeterierqnt,  saoerdotium  el  uiiQi- 
sterium  V.  '('•  significan^,  quae  poii  poteraiit  prodesse 
ad^alutem.  Stamariiauus,  qustos.  inierpretatur ;  et 
ideo  ipse  Domjnus  s^ificatur  boc  npmine...  Junten 
tum,  ejus  est  caro,  in  qua  ad  dos  veuire  dignaius 
est..  Si^tiulttm  est  Ecelesia,  >  etc.  Vl^  eliam  Orige- 
nem  bom.  54,  in  Luc.  p.  97i,  t.  Ul,  opp.  atque  Ain 
brosium  1.  u,  in  Lia^.  n*  73« 

(9^21)  Apg*  l  all. ;  c  Qleum,  consolatio  speibons, 
propter  uiduigeutiam  dalam   ad   re^onciliaiionefii 


Sg9  COMMENT.  IN  LUC.  -.  PARS  I,  CAP.  X.  590 

lando  indolgeDtlam  pe«catori  promUtimos.  Infundi-  A  dai  r  €  Existimo,  ioqnit,  hoe  bonum  esse  propler 

ms  insoper  e|  vimim,  quando  aspere  redar^endo, 

jejiware ,  el  carnem  macerare  iuliemus.  Nou  sil 

igitur  aine  tioo  oleam»  ftei|tte  oleum  sine  ▼ino.  iJade 

Apostoto  ^  <  Argue;ini|uit,  obaecra,  insu,  oppor- 

luoe,  importoae  {U   Th^.  ly,  ^).   i   Obsecraiido 

enim  oleuiB,  et  inorepando  vtkierit^as  Tinum  iofon- 

din)us<  Ei  mjttmim    iUtm  in   jtunentmm    «aum, 

dmi  i>  $t^iiuL^f  e(  ^arsm  ejut  egii.  iumenUun 

ChrifiU  ejmi  h9imaa}Us  ^  ttop  eoim  ferimur  :  hoe 

aJ  siabukuiu  ei  ad  £cciesiam  ducimur.  Oe  quoipset 

I  UiiomeuMuil*  ¥iqnU;  bctas  aum  apud  te  {P$aL 

Liiu,  &)•  t  et  pffiplieu  :  <  Yece  iaboxes  aestrot 

ipse  Mitit,  et  deloresi  Qostro*  ipae  poruvit  {Isa.  uii» 

4).  I  ClirlsU  eiiiec^  humanius  nos  docuit,  bos  re.ie* 

nit,  nos inuuam  ftdem,  ethi  unem  Ecelesiam  col*  B  ]>0Jiituiu&  se  tuuc teiUliiurum  ease  promiuit,  <tuaodo 

legil.  ilM  curao)  09Sl,ri' agic,  ii)i  nos  quotidie  sanat,  ^  adiudiciuio  revertetor.  Sequitur  :  Otiu  WttiKlrium 


inslaatem  necessiUlem,  qaoaiatt  Imaum  esi  bemiaic 
sie  esse.  Aiiigaius  es  uxorit  noii  qqjerece  solutio- 
nem.  Solntua  es  afa  uxoee?  ooli  qo»cece  utorem*. 
Si  avlem  aceeperis  uxorem,  non  peccasii,  et  si  oor 
peerii  virgb,  uoo  peccabit  («^iyf.»  26)u » iloc  enim Apo? 
stoluft  aupererogav|t«  Uoc  in  diiobua  deoariis  noo 
aeoe|)il.  Supererogavtt  aq(«m  el  moUa  afia.  Gum 
eaiin  ei  de  EvaoReUo  vivm  Uoerov  de  Evaugetla. 
tamett  vivere  noiebat,  sed  labotriHa  iabori  supereror 
gabat  Possumus  aulem  ^r  banc  supererogaUooem, 
ipsam  quaque  booi  operatiooero  inteUigere.  Quod 
eniio  testaoieptprqio  verba  exp«toit,.denerios.  expeo- 
dit.  <kH  ▼ero  agii,  quod  expooil,  etiam  super  deoa- 
rioa  aliquid  eeogal*  Coju$  erogationis  mercedem 


ei  alit  Et  ailera  t^e  proiHiil  duoi  denariet^  et  dedii 
ttabvlario,  ei  aU :  Qurtm  ilHue  kube^  et  qu^dcunque 
mj^r/n^ogaverie^  e$o,  CMm  tedifiro^  reddam  Uki.  DuO 
.lamqMe  ((ij^St  <|ue  tempcH^a  aunt.  Primus  dies  aft 
Adam  o^ue;  H  ^hrig^iuq.  Secoodus  usque  ad 
flaem  «qgi:uM  08^-  Ho^  m^  secundft  die,  id  061« 
posiqusvDi  ()ioimio.us  10  mundum  venil,  dues  denarioo. 
prooiiit,  eQsqueslabujario  dedil.  Duo  oaoMiue  dena- 
rii,  duo  soiit  leQUmenu  (9S3).  Prtmo  uliq«e  unua 
197  tanium  4^i)ariiu^  dabator,  quia  aiiec  deoaritid 
nondum  compoaitus  erau  liniie  autem  dao  denarii 
daouir^qui  cun^lis  laqgMeptibps,  el  ad  jgcciesiam 
TeoieiiUbus  ad  Qi|inem  expensam  sufficere  possmit. 


ri^ltfr  tibi  proxiftit«  fuiM  illi  qui  incidU  in  /alro- 
muf  Ai  iiie  dixii  :  Qui  fecU  wiiiericordiam  in  iilum* 
Ki  aii  illiJaue  i  VadUf  et  la  fac  iimHiur.  Uie  enun. 
psoxiQiue  esi  ^ibi,  cui  miserendo  appropiiiqnias.  Q^i 
veoq  ouili  misereiur.,  aaihim  proximum  habet.  Ma- 
gna  est  igilur  misericordia,  qu»  ignoiia  etiam,  ei 
extcaneis  noa  proximos  facii.  Hagna  est  oiiserioor* 
dia«  per  qoaia  yiia  poasidetur  xteroa  (9.i^), 

XXil.  IntramtJeeHeinquftddam  caeteHumf  ei  ma« 
lier  quotdam,  MqriM  nfimne^eMpil  iUnm  in  dotirmm 
aniioi.  Etk  Imc  erat  sorar  Hmine  Maria^  quw  e^am 
ifiderfi  wuspead^e  Ihmni^  ^udiekMt  veri^umiltiue  (9i7)» 
Oiooia  opero  aalvatoria  aostri  pieua  siiiit  sacramen*" 


Subulam  eniui.  Sccieaia  est.  Uode  et  io  stabuio  Do-  C  lig.  (^iidquid  uhique  agil,  agilur  aignificatioiie.  Qaod 

mious  natus  eat.  Staimlariuo,  episoopos.  Ipse  enim 

stabulum  ^oatodit,  £cciesiam  regit»  ei  Dei  aniinalitt 

dlTiui  ekKiuii  npbojo  oeiicit.  Qoous  siabularius  bea- 

lus  Paulua  (9MK  4oi  et  duos  denarios  sibi  a  Dur 

mino  commisaoe  lideliter  diatribuii,  et  niaguum 

aliqoid  de  ^p  ftopererogavit*  Ail  eoim  (935) :  i  De 

Tiq{iiiibus  auiem   pr^cepium  liH)mijtfi  oou  haljeo, 

coosilium  auuMu  do.  (/  Gor.  vuu  95).  »  Audiamus 

igiUir  hoe  conaiiiom,  qood  aupererogando  Apestolua 


pacis:viiuim,exboriatio»d  operandum  ferventissiino 
spirilu.»  Vid.  Bed.  Orlgenesr.all. :  c  Aiebal  nuidanlde 
preilryiertsvolenBpaRibolam  inierpretari,  noininem 

J[oidesosndH,  es^oAd^iin;  ^erosaiein,  paradisum; 
ericbo,  inunduin;  lairones,  coulrarias  forliluciiucs; 
Sdcerdoteni,  legem ;  Levitam,  propiielas;  Saiuari- I 
tem,  diriaittm ;-  vuhief  a  ^-ero,  iRobedieniiain ;  ani- 
mal,  eerposDoinioimiin;  paollDebiiim,  id  est  subu*. 
lum,  quod  universoft  xo^^i^^*^  introire  suscipiaL,  Ec- 
clesiam  inlcrprelari...  latrones  auteiunulii  sunl  alii^ 
nisi  de  quibus  SahraUr  ah  :  Omnes  qui  ante  me  ve- 
neraii^,  fnree  fuerunt  et  lalronet,  Qfoat,  utfA  pUgml 
Tiiia  alquepeccaU...  Habebat  oleum,  de  quo  «»cri- 
piom  ea ;  vi  exf^ret  ffcie^.  in  oleo.  Sed  et  vino. 
niuiidai,  viitimr^ ,  aisperititis  aUquid  admisceoa : 
euinque  qui  ^era(.  vuli^ratus  inipo&uit  juuiepto  id 
cst proprio oorpori,iaxu  id quod^  e^t  hon^iciem  di« 
g^auis  a^uinqre., »  etc«  IMavf^  li4beL  S.  Amtbrofi, 
i^uper  Ipo.  alt^t  ' 

im)Sw  A.ug.U  ail :  c  Aitera  dies  esttpost  resur- 

rectioiiem  Doiniiii.  >  idem  iisdem  verbis  Boda.  Aii)» 

bros.  c  Q^\  esl  Uto  ai^r  dies»  niai  forte  ilie  Domi- 

aicm  resurreetionis  7 » 

i|Kt:i)  S.  Aaij^roa.  L  aU. :  c  Qui  sonlisti  duo  denarii» 


eium  tuiic  tempoffis  io  qoodam  castello  corporaiiter 
egii,  quoiidie  iu  sancu  Scclesia  agit.  Ecclesia  ca- 
sieilum  Cbl  (928),  el  )ion  qualecomiue,  sed  forie,  et 
iusuperabrie,  utpote  siiper  monteiu  posiiuni,  uiuio 
oircuindatum,  turribus  muuituni,  et  aiigelorum  exer- 
ciiu,  virluiumque  pcsesidiis  armaium.  io  boe  igitur 
qastelium  Dotuiuua  Jesus  quotidie  iugrcdiiur.  Hoe 
assidue  visitare  uou  dedigoatur.  lu  hoc  a  M;iriiu. 
suscipitur,  qjua  in  domuni  iiiducitur.  Yideauius  iia- 

nisi  forle  duo  tesiamenta,  qune  imaginem  in  se  ba- 
bcntxierni  regis  expressam,  qoorum  peiitio  vulnera 
noatra  curanturf  » 

i9i4)  §.  Aug.  L'  all.  :  c  Subularlus  ergo  esl  apo- 
slolus  :  quoii  supererogal  autein,  illud  esX  cousiiiiim 
I  De  Virginibus,  eic;  aul  quod  eliaiii  inanibus  suis 
operauis  est,  et  ne  infirmorura  aliquein  in  noviuie 
Evuugelii  gravarel,  euai  ei  iiceret  pasci  ex  Evan-* 
gelio. » 

(925)  1  Corinlb.  vii,  25.  S.  Arobros.  :  c  Stabula- 
rttts  ilaquc  iile  est,  qui  drxit:  Mitit  me  Chrittus  etan* 
gelizure,  SubuUrii  sunt  itli,  aiifbusdiciiur  :  iee  in 
orbem  nntvers«m,6l  pradicaietvanaeiiHm,  etc.  Bouus 
di]»peH)»aU)c  qoi  etiam  supererogai.  Moaui^  dispeasator 
^avlus,  »  ete. 

(926)  Hacteuus  Uomilta. 

(927)  Esi  boiuil.  S.  Hrononiain Assompt.  S.  Mariie. 
{9iil^)  Cst  alia  elegauS'  ioterpnMatio   Bttriiardi^^ 

serm.  5  de  Assumpiione :  c  Quoii  eai  auiem  hoa 
casielium  oisi  cor  liaaianumi^  qood  phasqoam  Do- 
minus  ad  iiiod  veniai»  cupidiutU  fiossa  vallatur» 
muroque  obstiiiationis  clauditar,  alque  in  inleriora. 
laiiiudine  sua,  Babylaniea  turre  erigiiur)  »  eic. 


m 


S.BB13N0NIS  EPISCOPI  SIGNIENSiS 


m 


gue,  quid  signtlketlfarlha.  Videamug,  quid  aignia*  A  »atagebat  circa  frequin$  minUteriuM,  Qum  siatiiy  h 


cet  llaria.  Utraque  enim  roagnum  aliquid  aignilicat. 
In  his  enim  duabus  Eccleaia  tota  consistit.  Altera 
enim  activam,  altera  contemplativam  vitam  signi- 
ficat  (929).  Et  activam  quidem  Martha  :  Maria  vero 
coniempiativam.  Unde  non  Maria,  sed  Mariha  Ghri- 
stum  io  domum  suscepisse  dicitur.  Maria  enim  noo 
babet  domum,  quia  vita  contemplatlva  omnem  hojus 
saecoli  i»pemit  babere  possessioiiem.  Sufficit  ei  ad 
pedes  Domini  sedere;  soffieitei  semper  legere,  et 
orare,  et  In  Bei  contemplatione  vacare.  Sufficii  ei 
praeierea  verbum  Dei  semper  audire,  et  mentem 
potius,  quam  ventrem  nutrire.  Tales  enim»  propbetae 
fuerant»  lales  et  apostoli,  tales  et  muUi  alii»  omnia 


ajl :  DomiM^  noji  e$t  tUn  curw^  quad  $oror  mea  n- 
liquit  me  $olam  minUtraref  Dic  ergo  UU,mime  ed^ 
jvvei.  Saepe  enim  stat  activa,  et,  si  dict  poieet,  in. 
videt  conteroplativae.  Qui  igilur  soli  coniemplaiioBi 
vacare  desiderat»  solitariam  vitam  elfgat,  ne  doiB 
in  conventu  multomm  a  oontemptatione  surgei^ 
non  vult,  caeteros  sure  faciat,  et  opus  cunctis  ne- 
cessariom  impediat.  Quamvis  enim  Marlae  partem 
laudat,  in  Ecclesiis  tamen,  el  mullomm  congrega- 
lionibus  plus  Martha,  quam  Maria  utilis  est.  Marilia 
omnibus  :  Maria  proficit  sibi.  Illa  soUieiu  :  isla 
quieta.  Unde  et  Dominue  re$ponden$  aii :  Marika, 
Marlha,  $oUieiia  e$,  et  turbarU  erga  plnrima.  Porro 


relinquentes,  mundum  fugientes,  Domino  adbseren-     unum  e$i  nece$$arium.  Sed  quld  unum?  Yis  audire, 

■  aa       lAnMiiikvn      nilkil     1vnl\An<Aa      aI    An^kntA    «VAAoS^lAnfAa       ^  /■lllii9    IC/ima    «iMJ^M.^aM     * _f^_^a      ^     _  ji 


tes,  lanquam  nihil  habentes,  et  omnia  possidentes, 
Hanc  autem  vitain  non  habent,  nisi  boni.  Activam 
vero  siffiiliter  habent  et  mali,  et  boni.  Inde  enim  et 
activa  dicilur,  quia  semper  in  actu  est,  semper  in 
fatigatione,  et  labore  est,  et  vlx  aliquando  quiete 
esse  potest.  Sed  nos  de  illa  aciiva  non  dicimus»  quae 
latrones  exercet,  tyrannos  movet,  avaros  soUicitat, 
adulieros  inquieiat,  et  omnes  iniquos  ad  iniquitatis 
opera  incitat.  Sicut  enim  non  loquimur  de  alia 
Martha,  nisi  de  illa,  quae  soror  est  Mariae,  ita  non 
loquiinur  de  alia  vita  activa,  nisi  de  iUa  cui  proxima 
est  contemplatlva.  Illa  enim  activay  quae  munda,  et 
sine  peccato  est,  contemplalivae  proxima  esl.  Quod 
enim  Apostolus  praedicat,  quod  baptizat,  quod  mani* 


quid?  Jfana  optimam  pariem  degitf  qum  non  aufert^ 
iur  ab  ea.  lllud  Igitur  necessarium  esl,  qnod  non 
auferetur,  et  aetemum  est.  Verumtamen  neqne  Mar- 
tham  soUicltudinem  cessare  Domfnus  jussit,  neqiie 
Mariam  eam  non  adjuvare  praecepit.  Oslendit  autem 
eis,  quid  necessarium  sit,  et  ad  quem  finem  utrios- 
que  intentio  tendere  debeat.  Bona  tst  enim  omnibas 
Ecclesiamm  soUicltudo,  quam  se  Apostolos  quoque 
babuisse  diclt;  sed  non  lUa,  quae  ab  asternae  dulce- 
dinis  contemplatione  mentem  penltns  extorqoeat. 
Fmstra  enim  soUicllos  est,  qul  non  pro  aroore  Dei, 
sed  pro  vana  gloria  et  lucro  temporali,  et  hajns 
saecoU  dignitatibus  sdlicitus  est.  De  laUbus  enim 
Dominus  ait :  t  Qula  recq)erant  roercedem  soam 


bus  propriis  laborat  unde  vivat,  quod  discurrit  per     {Mattlt.  vi,  2).  »  Bene  vero  solliclto  quid  dicilor 

AtVitAfAA         /•I1/\«1      Al      AaIIiAII  I./Ia       AOt       «VnvafWiniM       l7AAl.AAltfk  _    ^^      M      E*a.MA  »Aans>&        lk.An<w  A.         AJk^Xi^  _„•-  - 


civitates,  quod  ei  sollicitudo  est  omniom  Ecclesia- 
mm,  ad  quam  vitam,  nisi  ad  activain,  fpertinet? 
Unde  et  hic  de  Mariha  dicilur,  quia  satagebai  cirea 
frequene  mini$terium»  Viderous  enini  178  us(|ue 
hodie  Ecclesiarum  praepositos,  et  ministros  solliciie 
discurrere,  laborare,  aestuare,  et  muliis  modis  fra- 
trum  necessitatibus  insudare,  ut  eos  quoque  non 
immerito  circa  frequeus  ministerium  satagere 
dicamus.  Quainvis  igitur  contemplatlva  melior  sit, 
quani  activa,  quia  sine  soUicitudine  est,  et  nunquam 
fallit,  activa  tamen  tam  necessaria  est,  ut  ipsa  qoo- 
que  contemplativa  iu  hac  vita  sine  ea  esse  non  pos- 
sit  (930).  Altera  igltur  indiget  altera.  Haec  enlm 
orat,  illa  laborat.  Allera  inentem,  ei  altera  ventrem 


«  Eiige,  serve  bone,  et  fidells,  qula  super  pauca 
fuisti  fldeKa,  supra  moHa  te  constituam ;  intra  in 
gaudium  Domint  tui  (Maith.  xxv,  if-i5).  >  Bona  est 
ergo  sollicitudo  Marthae,  si  Umen  non  mundo,  sed 
Doniino  ministret.  Debet  aotem  Maria  aliquando 
surgere,  et  sororem  s<rflicitam  adjuvare.  Surgens 
autem  videat,  ne  assoetae  contemplatlonis  penitas 
obliviseatur;  ne  forte,  dum  aliis'prodesse  desiderat, 
sui  ipsius  detrimentQm  faciat.  Gum  enim  viri  reli- 
giosi  solitarii,  et  qiiieti,  divin»  contemplationi  de- 
diti,  multorum  precibus  ecclesiastlca  regimina  sus- 
cipiunt,  tunc  ulique  surgit ,  et  sororem  soUiciUm 
Maria  adjuvare  venit.  Sic  igitur  fit,  ut  iUa,  quae 
prius.quieta,  steriUs,  et  infecunda  erai,  Jam  labo- 


replet.  Unde  Aposlolus  :  «  Si  nos,  inquit,  vobis  spi-  ^  rare  incipiat,  multosqucDeo  filios  pariat,  et  nutriat. 
rituaUa  seminavimus,  non  roagnum  est,  si  eamalia  Hoc  enim  significavit  Racbel,  prius  quldem  sterilis, 
vesira  meumus  (/  Cor.  ix,  11).  •  Qui  enim  sic  se-  sorore  ejos  fecunda,  et  multorum  filiorum  progenie 
ininat,  ad  supernae  feliciutis  conlemplationero  men-  gloriante.  Sed  postea  ipsa  quoque  concepit,  et  fiUos 
les  audientium  eievat.  Dicatur  ergo  :  Martha  autem     parere  coepit  (931). 


(929)  Geleberrima  haec  interpretatio  vitae  diiplicis 
activae  et  contemplativae,  fier  Martham  et  Mariam 
desigiiatae.  S.  Ambrosii  Ub.  ii  in  Luc;  Basilii  Gonst., 
Mon.  n.  85,  c.  1.  S.  Augustini  serm.  27  de  Yerb. 
Dom.;  S.  Gregorii  lib.  vi  Moral.,  cap.  28;  HomihS, 
4  et  14  in  Ezech.;  Bedae,  etc. 
:  (930)  S.  Ambr.  Ub.  ii  in  Luc,  n.  85  :  «  Utrum- 
que  munus  sapientiae  est.  Mam  et  Stephanus  plenus 
sapleiitia  minister  electus  est...  Unum  enim  est 
corpus  Ecclesi»  :  eisi  diversa  membra ,  alterum 
altero  eget.  Non  potest  dicere  oculus  manui;  opera  h  , 
itua  non  desidero  :  aut  itemm  caput  pedibus,  *"(  jr-' 


auricula,  se  negare  esse  de  corpore  :  nam  etsi  alia 
prmcipalia,  tamen  alia  necessaria.  »  S  Beraardns, 
serm.  3  de  Assumpt. :  c  Sorores  sunt  et  debent  esbO 
conlubemales.  Noii  sola  inveniatur  in  nobis  exerci- 
uiio  corporalis  ad  modicuro  valens,  sed  inveniatur 
utilis  ad  omnia  pietas,  et  exercitium  spirituale.  » 

(93i)  Innocentius  111  in  epist.  Episc.  ^I.  (re- 
ferlur  cap.  Nisi  cum  pridem,  De  renunt.) :  c  Nec 
putes  quod  idep  Martba  roaiaro  partem  elegerit  quae 
circa  plurima  satagebat :  qiiia  Maria  optimam  par- 
lem  elegit,  quae  non  auferetur  ab  ea :  quoniam  &€el 
iila  sit  magis  secura»  isU  Umen  esl  magis  frttcU- 


mS  GOHllfa^T.  IN  LUC.  —  PAAS  I,  CAf.  Xf.  B94 

XXIII.  [Cxh  »•]  £«  r«t'«»  Mf,  cum  emt  In  loeo  A  venii,  cl  de  Seir  orlas  e»l,  notns  Aptnniit  dc  nionie 


fxn ;  Dm^ne^dou  nn  orm^  meut  Jommes  4ocnii 
iueifmioi  em^  Ei  dl  iUi  :  Cum  ornih^  dieiu  :  JPih 
(ffV  meiificeinr  namen  inum,  /Mivenim  eegnmn  ivviNt 
ei  caeiefa.  Hiec  auiem  m  MtUbM.exposiU  sniil* 
Sed  Lucas  iUani  unam  deprecoiionoiii  pR»ieruii«it, 
qos  dicilur :  FmI  polnniai  imn  tieui  in  r«/tf,  ei  te 
feni.  Qvae  quidem»  Oi  benc  inlelligatur,  tou  in  tlla 
coDlineUir,  qo»  ait :  Adeeniai  regnum  iuum.  Quid 
eaeiiim,  advaiial  regnuin  luum,  nlsi  rcgnuin  quod 
iac«eiisesi,  Tcniaict  fiolv  et  comCnnitur  lu  lerris! 
1)1  qttia  res  unua  est,  rcgmim  quoqtie  el  bie,  ct  ibi 
limiJc  sit.  (biod  si  flt,  imiCeeio  erit  Tolunlns  ejus 
siciit  in  coelo,  el  io.  terra. 


Pharan,  et  cum  eo  Sanctomm  mtUia  {Deuten  11x1x1« 
3).  »  Trec  isti  monics,  tres  panci  smii,  et  triamodo 
dicta  Si<mciarum  Scripturarum  tolumina.  Sina  enim 
legem  signiOcat,  qoia  ibi  lex  data  est.  Seir  proplic- 
tas,  qula  Irttptdvs  inierprciatur.  Propbdai  onlin 
Talde  hiapidi,  et  aspcri,  et  difieilcs  «uuu  At  rerc 
mons  narM,  qui  fruiifer  dicitur,  Evangclia  de- 
signai,  CHiina  semina  |ir«  ciiiiciis  acmiiubtts  ubiqtio 
gentiiNn  fructiAcasse  cognovimus.  VenU  igiiur  Do* 
miiHiS  de  Sina,  quia  lyus  advenltts  pkiribus  i»  iocla 
in  hinf^  id  csi  iu  libria  Uiojhu  annuiiliaiur*  sccun** 
dnm  ilhid  :  «  Fjoptieiani  vobis  suscilabit  Dominus 
dcfrairibus  vcslris,  taiiqoam  mc  ipaum  audietis^Oenr. 
XV,  ll{;  Acl.  lii,  92).  I  Ortus  est  aumm  in  Sehr,  quia  ijtts 


XliV.  £1  oti  nd  iUo$ :  Quii  vcslmm  hoMii  omt*  B  ortii8,etnaiiviUs  inanireatissime  in  proplietis  invcni* 


duii,  H  ibii  od  iilum  mediu  nocK,  <l  dieei  ilU  :  Amice^ 
t(mmo4a  mt/it  tre$  pancs,  ^onimn  amieue  meu$ 
teuk  de  tia^ad  me^ei  uon  habeo  quod  ponam  anie 
illum ;  ei  iile  de  iniue  re$pond$$u  dieai :  JVo/i  «mAi  mo* 
Ustu  e$9e;jam  osltiiM  elaueum  e$if  ei  fmeri  mct  MMMm 
nnl  in  cubili^  ncn  po$$um  $ur(fere  ei  dare  iihi  ?  Ei  i//f , 
uperteHrawerie  pr/mni,  dieo  vobi$  dsi  non  dabii  iiU 
sir^eni,  eo  quod  amicu$  eju$$ii^propigr  improtoiilMi 
iffMs  179  </**  $urgeij^i  dabii  ei  quoiquoi  habei  nc- 
reiMrtoi  ^932).  His  enim  verbia  admoncmur,  ut  spi- 
riiuffl  sapieiiiiic,  ci  iiiteiie^tus  ab  eo  qumrainos,  a 
quo  est  omnis  sapienlia ,  et  ctim  qno  futl  aemper» 
eiestaiiicsvuin.  Uualenua  amicis  nostris  de  via« 
venieQiibtts,  ei  sanclarum  Scripturarum  pancm  pe<> 


tur.  lindc  Jeaiaa:  c  £ooe  virgo  concipict,  et  parict  6«- 
Ihim,  et  vocabitur  iiomen  ejns  Emmamiel  (l$a..  nu 
14). » Appnruii  «utem  demoutePliaran,quiaeJusna- 
tlrius,paflski,ei  reaurrcctio,  quid  egerit,etqualiier 
vixcriiio  Evangeiiitdedaraiur.  Hos  igitur  Ires  pones 
qumramus,  sinequihus  aninia  ncn  vivit,  quf  cuoclis 
esuricntibos  sufficere  possunt.  Qusramus  el  non 
deflriaimis,  puisemos  el  perseveretnus,  ethimsi  ilie 
amkus  iiosler  oiiicutque  nosirum  dixerit :  Noii  mihi 
moie$iu$  e$$e :  jam  oeiium  eiaueum  cil,  ei  pueri  me$ 
meeum  $um  in  eubki :  non  poisnm  ewrgere,  ei  dara 
iihi.  Hoo  cnim  ainuHis  nosur,  id  est  Deua  et  Do- 
minuft  noster^  qni  in  lantaui  nos  dilexity  ul  moi< 
pro  nobis  non  dubit:irct,  hoc  Ipse  nobia  non  dicit. 


ieniibui,  cibum  spirituaiam  apponere  valeamus.  De  C  dicere  lamen  vldclor,  cum  posi  muitum  laborem. 


itoc  eiiiiu  et  Jncobus  a|iostiikis  ail  :  f  Si  quis  ve- 
mm  iadigct,  eapicutia,  postolct  a  DeOv  qui  dal 
ommijus  afflueiilcr,  et  iioD  improperal,  el  dabitur 
ei.PosiuletaHteniin£denihii  h8Si>iUns  (4ac»  i»5).> 
Qnindo.enim  sobjecii  uostri  nos  de  Scripiuris  inier- 
FOgint,  tunc  ofliici  nostri  veniunl  de  via  ad  noa  et 
unio  qtudem  <ie  longiori  via,  qoanU  ionghis  sunl 
ib  ioteliigentia.  Oportel  igitur  nofi  habere  quid  eis 
ipponarous,  ui  indc  iiloriim  nMnies  fameiicao  refl- 
cisoins.  Qood  li  noo  hahemus,  iuiigamus  media 
nocle.  Hsc  enim  aex,  ignonintia  esi«  Legamas,  ei. 
Scripiuras  perscrutemur.  Rogemus  Dominum,  ui 
nobis  oculos  meotis  aperiat,  ei  tres  pancs  illos  no- 
bilissimoo  et  pr»  ctinclis  delii  iii»  SNavi&simoH  nobis 


posl  inulus  pfccest  posi  nmitnm  iniclHgendi  desi- 
dcrinm  non  exaodil.  Qoid  enim  sic  orat,  stcut  snncta 
desiderlat  Nist  enim  desiderium  oraret,  PKalmisia 
non  diceret :  t  Dcsideriom  pauperum  exaudivit  Do- 
mMMis  {Poalm.  x ,  17).  >  Tunc  igilor  bcne  oramns, 
qnanilo  honom  ahqiiod  dealderamusf  Nemo  autem 
eii  qni  sacna  Scripioras  hiicHigcre  non  desiderei. 
Nemo  igttmr  esi  qni  pro  his  panibus  non  oret.  Sed 
qula  Dominus  Jam  eaeloa  asceodit,  et  osiium  clausil, 
id  esi  o  prvdicatione  qoievit;  quia  jam  poeros  snoa, 
sanctos.vfdelicel  aposlolos,  io  fleieniaB.qulells  cubi- 
euiom  seemn  celiegit  (954),  jnmad  nosdoccQdum 
neqne  ipse,  ncqoe  illi  buc  uhcrius  corporaiiier  rc- 
dire  pos^tmi.  Ei  lioc  est  quml  ait :  Noii  mihi 


commodare  dignetur  (933).  Tres  enim  istos  panes«  D  ie$iu$  me,  jom  oiitiim  ctaueum  nl,  ei  pueri  mei  me- 
legem,  ei  pro^ctas»  «t  fivangclia  inielligimns.  De  cmm  $uni  in  cubili^  non  po$$um$urgere.  et  dare  iibi, 
qaibus  Hof  ses  metaphorice  ait :  i  Dominus  do  Sina     Nos  uinen  ab  hac  nio]csiia>  ab  bac  importunitate. 


fera  :  cum   in  fecnndilate  soboKs,  lippiiiido  Liae 
Raciiclts  pnlrhritodini  sil  pni.'laia.  Qii.ipropicr  fnci 
iitts  indoigetiir  ut  ascenclat  iiiouaclius  ad  pnesulo- 
iHm,  quam  piaesul  ad  inonacbatoiu  descendat.  » 

(93t)  Est  liomil.  in  litanils  majoribus  olim  Cmi« 
leno  inscripia. 

^933)  Non  iiielegans  csl  A.  mystica  interpreutio ; 
id  qiiam  referri  (lolest  illa  S.  Ambrosii  lib.  vii,  in 
liftc,  n.  8  :  «  Qui  snnt  hi\  tres  pant;s.  nisi  mv&terii 
(celestis  alini«*nium?  »  et  Augusiini  iib.  11,  Qtixsi. 
Kvang.,  qn.  Sl  :  «  Quod  autem  ci  dicilur  jJe  iiitus, 
jini  osiinm  chosum  esse,  pueros  quo(|tie  ejus  cura 
«0  in  cubili  eose ;  signtlicat  teinpus  fainis  vertii,  cum 
iDtelIi))eniia  claoditur,  el  illis,  qui  Evangeiicam  sa« 

Patrol.  CLXV. 


pientiam,  tinqnam  panem  eroganies,  per  orhem 
lerras  pnedicavemnt.»..  orando  efficitnr,  ut  acdplat 
oestderans  intefleciam  ab  ipso  Deo,  etlamsi  homo 
dcsii,  per  qucm  saptentia  praediecuir.  >  C«leri:m 
sa*^>ius  Augostinits,  ut  ibid.,  i*t  scnn.  i05,  n.  4,  ct 
cpist.  150,  ad  Pn»bam,  de  oninifo  Deo  cap.  8,  n.  45, 
elc,  qnem  seqnilur  Isidonis,  sivc  Ancior  lib.  Alle- 
goriar.  Be<ta  ad  h.  I.,  eic.9  explical  singulaitm  do 
intelligentia  Trinitaiis,  serm.  i05.  Subdii  explioa« 
tioiiem  aliain  de  Fidc,  Spe,  ei  Cbaritaie.  S.  Beriiard. 
Serm.  io  rogat.  Iilterpretaiurpanes  veriutis,  cliari- 
latis,  fortiiudinis ,  scrm.  57.  parr.  virtutes  conli- 
nentiae,  huiiiiliUiis,  cbaritatis. 
(95i)  fieda  ad  h.  L  :  1  Oslium  amifi ,  divini  esi 

13 


3SS 


S.  BRLNONIS  EPISCOPI  SIGN1£NSIS 


536' 


III  ab  hac  violeiiiia  non  cessonuis.  Ipsc  enini  Donii-  A  dixissei.  Inde  ei  adrerm  bentura  Stepluinuin  fnlti 


mis  aii :  f  Regnum  *ccelortim  Tim  patiiur,  ct  vio- 
lcnti  diripiunt  iliud  {Matlh.  xr,  ii).  >  Bona  est 
igiiur  baec  violentia,  bona  est  hxc  molestia,  et  im- 
probitas,  et  in  tantnm  bona ,  ut  panes,  quos  nobis 
Dominus  pro  ipsa  amiciiia  dare  non  vuli,  propier 
improbitatem  C;iroen  surgcns  det  nobis  ad  snfficien» 
tiam  et  necessitatem.  Hoc  est  enim  quod  ait :  Ei 
ilie^  «I  peneveraverit  puUans^  dico  vobie^  etn  non  daMt 
iMtHrgetUi  eo  quod  amicvt  ejue  til,  propter  improbila» 
tem  tamen  ejut  turgent  dabil  ei  quotquot  habet  necet- 
tariot,  Unde  adhuc  subditur  :  Ei  ego  dico  vobit : 
Petite  et  dabitur  vobit ;  quwriie^  et  invenietit;  p»/- 
tate,  et  aperietur  vobit.  Omnit  enim,  qui  pelit,  accipit; 
et  qui  quarit,  invenit;  et  pultanti  aperietur,  Ilac 


testcs  dicebant :  t  llomo  iste  non  cessat  loqni  adverBiis 
locuro  sanctum,  et  legem.  Audivimus  enim  eurn  dicen- 
tem,  quoniamJesus  Nazarenusdestruetlocuiatiuim 
(Aet,  VI,  13).  I  Sed  h«c  in  Matthaeo  plaiiioni  sont, 
XXVI.|Cap.  111. J  Dixit  autem  ei  quidam  dt  turha: 
Magitter^diC  fratri  meo,  ut  dividat  mecum  karediia- 
tem,  At  itie  dixii  ei :  Homo,  qnit  me  contlHuit  judi- 
cem\  aut  divitorem  tuper  vot  ?  Non  eniin  ad  Iroc  ve- 
nerat  Doniinus,  ut  agros  divideret,  vel  de  posses- 
sionibua  judicaret,  sed  ut  avariiiam  arceret»  paiien- 
tbm  admoDeret,eimundl  contempturo  doeerei(937;. 
Unde  el  alibi  ait :  c  Noh  resistere  roalo.  Sed  si  qoii 
te  percnsserii  in  dextram  maiillam,  pnebeHliei 
alleram;et  qui  vult  tecuro  in  judicio  conlenderr, 


enimtaniaverborumlSOi^^^ulc^^^iov^^^Anif^^^^I^t)- ^^^  ^""'^^^'^  ^^^^  tollere,   remltte  ei  etpaHiuiH; 


miDus  ostcndii,  quam  soilicitos,  molestos,  impor- 
tiinos,  violentos  et  improbos  ad  pctendum  nos  esse 
velit.  Unde  et  quidam  ail  :  Labor  improbut  omnia 
vincit  (935).  fkcc  autem»  et  caetera»  qua^  in  hoc 
Evangelio  seqonniur,  in  Matthaeo  exposita  aunt. 

XXV.  Va  vobit ,  qui  adificatit  monumenta  pro» 
phetarum ;  sed  non  ideo,  quia  roonumenta  prophe* 
tamm  «diflcaiis,  imo  quia  mala  inlentione  xdili- 
catis  ea  ,  et  quia  patres  vestri  occiderunt  illos,  id 
•st,  quia  fllii  eslis  illoniro  qui  propheias  occide* 
runt.  Filli  auiem  non  natura  taniuia,  sed  imiia- 
tione.  Quantum  enim  ad  naturam,  eomm  filii  ipsi 
quoque  apostoli  fuernnt.  Imilaiione  autem  uniis- 
quisque  illius  fllitis  est,  quem  iniitaiur.  Unde  et 
boni  dicunlur  fllii  Abrah»^  ilalis  autem  dicitiir : 
c  Vos  ex  paire  diabolo  eslis  (Joan*  viii,  ii).  »  Pro» 
fecto  tettificamim^  quod  eontentitii  operibut  patrum 
vettrorum^  quoniam  quldem  ipti  eot  occiderunt^  voe 
autem  eedificatit  eorum  tepulera  (936).  In  hoc  enini 
o^tenditur  eos  non  pieiatis ,  vei  reverentitt  causa, 
prophetaruro  monumenta  aediflcasse,  sed  potius 
uiemorisc,  victoria!que«  et  audacise  patrum  suoruni: 
qrii  talesviiielicet  liieriDt,  qui  ipsos  propbctas  occi- 
dere  non  timutsseni.  Quaieiius  hoc  onines  videntis 
timerent,  et  nenio  adversum  civltaicm,  et  teropiura 
prophetare  prscsumeret.  liide  enim  Doroinus  accu« 
satnr,  quasi  qui  se  lcropUim  Dei  destruere  posse 

iiiteiligenrta  sermonis.*.  dausumqiie  esi,  cum  iili 
qui  evaugeiicam  supieiiliam»  iaii(|uam  paiiem  cro- 
gantes,  per  orbem  lerrae  praedicaverunl,  pueri  pa- 
tnfamilias  jain  snnt  in  secreta  quiete  cuni  Domino.i 

^95$)  llactenus  Homil. 

(95G)  Chrysostoin.  Iiom.  74  in  Malili.,  n.  1 :  €  Vs 
dicit,  non  qiiia  aediflcani,  nec  quia  paires  suos  ac- 
cusanl:  sed  quia  sic  facienies,  qiiando  dictis  se  pa- 
ires  suosaccusare  simulaiii,  p^*ora  perpeirant.  Qiiod 
cjiiiu  siiinilaie  taiiluiii  patres  accusarenl,  Lucas  do- 
cet,  eic.  Hic  meniem  eoruin  damnat  qun  xdiflcabanl, 
quia  non  iii  occisorum  iionorem,  sed  quasi  caedes 
cum  ponipa  efiercnies,  et  iimenies,  iie  ieiiiporum 
iiyuria  diruiisseinilcris,  laiitiausus  memoria  ei  mo« 
numentuiu  inieriret  :  sic  sepiilcra  coiiJ»lriiebani , 
spleiutida  a^diflcia,  qiiasi  iropxutii  erigcnies,  ac 
de  illnnim  facinoribus  gloriaiit^s.  i 

(d57)  Ainbrosius  iib.  vii  in  Luc,  n.  i22  :  i  Beno 
loncna  docliiiai,  qni  propter  divina  descenderaU... 
Vur'c  non  immento  nrfutaiiir  liic  fraicr,  qui  disjicn- 


dixiiqiie  ad  ilios  :  Videie,  el  cavete  abomniavaii 
lin,  quia  non  in  abundantia  cujusqiiam  vitafjiiscst 
es  his ,  qux  possidet  {Maith.  v,  39).  i  His  eoim 
verbis  et  eum,  qui  injuriam  faciebai,  ei  eum  qui 
patiebatur,  ad  aequitaiein  et  patientiam  provocabat. 
Siquidem  non  in  abundantia  vita  liomiuis  eai,  om 
nesqiie  diviiiae  simul  cutn  ipsa  vita ,  brevi  iempore 
possitlentur.  Dixit  autem  et  timiVuudinem  ad  iUn 
dicent:  tiominit  cujiudam  divitit  uberet  fruciu  tger 
attulit,  et  cogitabatintra  te  dieent:  Quid  faciam,  qm 
non  habeo,  quo  eongregem  fructut  meot  ?  Et  dixii: 
Uoc  fatiam^  dettmam  horrea  mea^  et  majora  (amm^ 
et  illuc  congregabo  omnia,  qum  nata  tunt  mi/ii,  ei 
bona  mea^  et  dicam  animne  mea :  Auima,  habet  multn 
bona  potita  in  annot  piurimot :  requietce^  comede,' 
bibe,  et  epulare*  Dixit  autem  illi  Dominut  :  Siuiu, 
hac  nocte  animam  tuam  repetent  a  te,  Qua  auiem 
paratti^  cujut  erunt?  Sic  esf,  qui  $ibi  thetauritat,  ei 
uon  ett  in  Deum  divet.  Qiiam  pulchra  siniiliKido,  ei 
avaris,  ei  cupidis  necessaria!  Quis  cnim  Ikcc  intel* 
ligenSy  in  divitiis  speni  suam  poiiet,  cum  et  divilc 
lain  facile  amittantur,  et  homo  tam  subilo  mo- 
riaiur  (958)?  Sic,  inqnit,  flei  omni  horoini,  qiii  sibi 
thesaurizat,  et  non  est  in  Deuin  dives.  Tbesaiirizai 
eiiim,  et  ignorat  cui  eongregabit  ea.  Dives  eniin 
e»t  in  Deoro,  qui  omnem  spem  suam  iion  in  diviilas 
pouit,  sed  iu  Detim. 

salorem  coelestiiim  gestiebat  corniptiliints  occupAre: 
D  ciiui  inler  fralres  palrimonium  non  judex  inedius. 
sed  pieins  debeai  sequestra  dividere.  i  Similibus 
ferme  verbis  Beda,  ad  h.  i.  :  c  Merito  refuiat  liic 
frater,  qui  magistro,  supernae  pacis  uiiiuiisquegaM' 
diu  commendanti,  terreii»  divisionis  vuli  ingerere 
molesiiam.  i 

(958)  Ambrosius  I.  all.  :  c  Frustra  congregs» 
opes  qui  se  his  nescit  nsurum  :  sicut  ille,  qui,  cuni 
repleta  horrea  novis  messtbtis  rtimperenlur,  esube- 
raniium  sibi  frticiuum  receptacula  praeparabai,  cui 
congregarel  igiiarus.  Hematient  etiim  in  saecuio 
cuiicia  quae  s:rculi  sunt,  et  pnetereiint  nobis  qn^'- 
cunque  congreganiur  haeredibus  :neque  eaioi  nosirj 
sunl  qu9e  non  possumus  auferre  nDbiscum.  Sob 
virtus  comes  est  defunctoruin»  sola  nos  sequiiur 
iiiisericordia,  qiia  CGBleslinm  dux  pracvia  maiiiio' 
hiiit},  pecuniac  vilis  usura  tabcruacuia  defuaciis  ac« 
quirii  xienia.  i 


597 


€0M3ilENT.  HS  LUC.  -  PARS».  CAP.  XII. 


m 


wiPARS  SECUNDA 


IIV|L  Sitil  iumbi  vMtri  prwcincli^  tl  luternm  ar-  A 
denles;  elvo»  $imiUs  Hominibu»  extpectanlet  domi', 
nnm  tuum,  quando  reurtaiur  ad  nuptiae,  ui  eum  ve^ 
neril,  et  pulmerit^  eonfestim  aperian$  ei  (959).  Qucxi 
nim  lumbos  pneciogere  nos  Pominus  praecipitt 
casiiiaii3  i^loriain  et  obserTantiang  commeodai.  In 
inmbisenim  loxqria  dominalur»  llnde  ei  diabolo 
diciiiir :  c  Virlus  ej*is  in  liinibis  ejus,  et  foriiludo 
iliiiis  iii  umbilico  Tcntris  ejiis  {Job.  il,  ll).  >  De 
£cc}esia  qnoque  diciliir  :  c  Accinxit  forlitnifine 
fQiul)Os  8U0.S »  ei  robora?il  bracbium  sunm  (Prov. 
lui,  17).i  li^mqiie :  c  Syndonem  fccit,  ef  vendidit, 
el  cingulum  iradidii  Cbananxo  (Ibid.^  54).  i  lude 
esl,  quod  sacertlotes  in  lege  balteos  el  feminalia 
babere  jubenlur  (lev.  xxviii ,  A%  sinc  quibns  ad 
altare  non  accedant,  neqiie  labernaculum  ingrc-  "^ 
diaaiur.  llis  Igitur,  et  siinilibus  coroprobatur,  quan- 
tum  Deo  placeat  oliservantia  castitatis.  Sequiiur  : 
£(  tncerkte  ardentei  in  manibu$  ve$lri$.  ArdeiU  enim 
lucerns  noslr»,  ai  bene  circumqoaque  fulgcanl» 
aIios([ue  iUuroinenl  el  doctrina,  ei  opcia  nosira. 
Unde  el  Dominus  aii  :  i  Sic  luceat  lux  vestra  coram 
boininilinSy  iit  videnies  opera  vestra  bona  glorificeni 
Pairem  vesirom,  qui  in  ccelis  est  (Matth.  v,  16).  > 
lllorunt  enim  luceniae  exstinct»  sunt ,  qui  neque 
(iocirina,  neqiie  operatlone  alios  lllnminant  (940). 
Oebemtis  auietn  similes  esse  bouiinibos  doniinum 
sviim  exspectantibus,  quando  ad  nuptias  revertatur, 
Bc  nos  tinparaios  et  dormientes  inveuial*  doininits 
CHim  Aosier  iunc  ad  nuptias  revertctur,  qiiando 
sponsam  saam,  matrem  nostraro,  sanctam  videlicct  G 
Ecclesiam,  omni  corruptione  liberam  castis  com- 
pfcxibns  in  aeierna^  feliciuiis  tbalamum  Introducei 
(911).  Yenit  autem  et  nunc  ad  nupiias  per  singnlos 
dies,  quaodo  sanctonim  animas,  qtue  et  ipsae  iliiu^ 
sponsae,  suni,  ad  se  vocait  et  secum  in  aetemae  beati« 
ludiitis  cubiculum  collocat  (942).  Quotldie  igitur 
Salvator  noster  nuptias  facit.  Quotidio  ad  se  ve« 
nientibos  sanctorum  animabus  delicias  suinnii  boni, 


j  Est  homll.  Einlseni  in  Nal.  Gonress.,  p.  216, 
qoam  inelios  dicenius  S.  Brunonis. 

(940)  S.  Augusiinus  serm.  i08,  aliis  59,  de  verbis 
bom.  cap.  S,  num.  2  :  c  Ad  coniinenliain  perlinet. 
Sini  tumbi  veetri  aceincti;  ad  jusiitiam  pertinet :  et 
tucerncs  ardentee.  i  S.  Folgentius,  serm.  i  de  dispen* 
salionibus ,  nnm.  9  :  c  |n  lumbis  itaque  conctipi-  D 
sceniia  carnalis  ostcndilur,  in  lucernis  vero  fides, 
et  charitas  Christiana  monstratur.  Jubens  igitur 
Domtnus  iumbos  nosiros  pRccingi»  concupisceiuias 
carnis  sine  dubio  praecipit  rerrenari.  Imperans  aii- 
tem  ui  lucernas  ardenies  habeamus,  lioc  utiqiie 
jubet,  ut  ex  lumine  verae  fidei  splendeamus,  et 
uncue  cbaritalis  operibiis  ferveanius.  Jubens  nt 
Sint  Uimbi  nosiri  prsecinctl,  mandat  nl  niaia  desi« 
deria  atque  opera  fugtamiis ;  jubens  nl  sint  lucernie 
nosirae  ardentes.  monot  ui  boua  diligamos,  aique 
faciainus.  » 


et  ineifabiles  dulcediiiis  cpulas  minislr.it.  Unde  el 
snbdilor  :  Beati  servi  Hli  quos,  cum  venerit  dominus, 
inveneril  vigitan(e$.  Amen  dico  vobis,  quod  prwcingct 
«,  et  faciet  iilo$  discumbere^  et  Iransiens  niinhirab't 
iliis.  De  bis  enim  vigiliis  Apostolos  ait :  c  Vigilate. 
jusii,  et  nolite  peccare  (/  Cor.  xv,  54).  i  Itemque  : 
I  Vigilaie  el  orate ,  state  in  fide,  viriliter  agite, 
confortamini  in  Domino»  omnia  vestra  in  chariiaio 
fiant  (/  Cor.  xvi,  15).  >  Qui  cnim  sic  vigilani,  bcaii 
ernnt.  Hos  faciet  Dominos  secnm  discomhere,  ei 
per  eos  translens  inintsirobit  eis.  Unde  ei  discipui^s 
suos  consolans  ail  :  Vos  esliSf  qui  permansistis  rtu- 
cum  in  tentationibue  mei$f  et  ego  dispono  vobis^  $icut 
di$posuit  mihi  Paier  meus,  regnum^  ut  edatis  et  bi^ 
iatis  super  mensam  meam  in  regno  meo.  In  eo  vero, 
quod  ail,  qnia  praeciiiget  se,  el  quia  Iransiens  min  • 
Slrnbit  illis  i  quo  aflectn,  qiio  atnore,  qnibus  chari- 
laiis  visceribus  eos  suscipiati  et  in  gloriani  illis  prae^ 
paratam  lnducal,manifesiis5imeostendit  (945).  Nm. 
cnim  hoc  ad  litleram  intelligi  debet,  setl  in  exteriori 
apparatu  cordis  iiitenlio  declaratnr*  E4  si  venerit  in 
secunda  9i^t7ta,  et  $i  in  terlia  vigiiia  venerit,  et  ita  /i;- 
venerit^  beali  sunt  servi  iiii.  Tres  enim  vigiliae,  tria 
tcmpora  sunt,  anie  legem,  ei  sub  lege,  et  sub  gra- 
tia  (944).  Qiioniam  eiiim  In  priina  vigilia ,  ncqiic 
per  legem,  neque  per  propbetas  mnndum  Doinlnus 
visilavit,  ideo  nihil  hic  de  prima  vigilia  dlcitur.  In 
secunda  autem  vigllia  non  solum  per  legem,  el  pro- 
pbetas,  verunitamen  per  se  ipsum  mnndum  visitare 
dignatus  eslt  Unde  Apostolus  ait  :  c  Muliifariam, 
muliisqiie  mpdis  olim  Deus  loquens  patribus  in  pro« 
pbeiis ,  novissimo  diebus  istis  locntiis  esi  nobis  in 
Fiiio  (Hebr.  i,  l).i  Tertia  aulem  vigilia  basc  esi,  in 
qna  non  solum  venire,  veruin  eiiam  se  seinper 
adesse  testatur,  dicens  :  c  Ecce  vobiscuui  sum  om- 
nibns  diebus  Uique  ad  ].S2<^onsumroationein  saecii!i 
(Matih.  xxviii,  20).  >  Sequitur  :  Hoc  auUm  ecilotc, 
qma  si  sciret  paterfamiiias^  qua  hora  fur  veniret^  vi- 
gilaret  utique,  ei  non  eineret  perfodi  domum  $uam, 

(941)  S.  Aug.  I.  all.  nnni.  1  :  c  Atitlistis  modo 
Evangelinm,  qiiid  roonuerit  nos,  cautos  nos  faciens, 
et  volens  esse  expeditos  et  paratos  ad  cxspectanda 
novissiina,  iit  post  novissima-qnae  snnt  in  hoc  sae* 
culo  meiiienila,  succedat  requies  qiire  non  habot  fi- 
nem....  Ad  hanc  exspectationem,  ei  propter  hanc 
spem  Christiani  facii  sumus.  Nonne  spes  nostra 
non  est  de  hoc  sapcnlo?  Non  amcinus  satcttlum.  > 

(942)  Notissima  verba  S.  Gregorii,  hom.  15  iii 
Evaiig.,  num.  5. 

(945)  S.  Gre{(.  I.  all.,  num.  4 :  c  Praccinget  se, 
id  esl,  ad  reiributiontMn  pneparablt,  et  facict  illos 
disctimbere,  Id  esiy  ct  acierna  qniete  refoveri.  > 

(944)  Aliier  S.  Crcgorins  nuin.5:  c  Prima  qnippo 
vigilia  priinae  aetatis  custodia  esi....  Pueritla.  8e« 
ciinda  adolescentia  vel  joventas....  Tcrtia  :(Utcin 
senccius  accipitur.  • 


m 


S.  BKUISONIS  EPlSCOn  SlGNIENSfS 


m 


Qiiia  igiliir  uesciu  qula  domicns  negligh;  sxpe  do-  A  tcin.  Tania  euim  ibi  concorJia  eril,  ul  UDiitquis«|iitt 
inus  pcrfodiiur»  ei  qnidquid  In  e.i  melius  est,  Ql  ra-  qnasi  roajor  venerelur  ab  OKnibus,  et  quasi  ininor 
pina  latronum.  Vos  autem  estote  parali,  e^toie  sol-  '    Yenereiur   onines,    Non  cst  igitur  incouYcnlens,  m 


liclii,  et  qnia  unam  illam  boram  nescilis,  omnibns 
boris  vigilaie,  ne  in  illa  una  bora  incauli  et  dor- 
mienles  inveniamini.  £l  boc  esi  qnod  ai^ :  Ideo  et 
voi  e$lote  paratifquia  quahora  non  putatis,  fitiut  ho^ 
fittittf  veniet.  Ait  autem  ei  Petru»  :  Domine^  ad  no$ 
dici»  hanc  parabolam^  an  et  ad  omne$f  U\$  enim 
verbis  inlelligere  possurous,  quaedam  specialiier  ad 
discipulos,  quaedam  generaliler  ad  omnes  Dominiiin 
dixisse;  qualia  sunt :  c  Noliie  cogitare  de  crasiino 
{Matth.  Ti^  54) ;  i  et :  c  Nolite  soUlcili  esse  aniina:' 
vcslrx  I  quid  manducelis,  rteque  corpori,  quid  in- 
duamini  (Luc.  \ii,  2i),'  i  et  mulla  alia.  Atxit  auiem 


unusqu:sque  ibi  siipor  omnia  consiituuiur  (947). 
XXTIII.  Jgnem  venimitterein  terram,  et  quid  volo, 
ni$i  ut  nccendatur?  Hoc  aulem  exponit :  Baptismo 
autem  habeo  baptixaret  et  quomodo  coarctor,  u§que 
dum  perficiatur  f  De  boc  enim  igne,  el  de  baplismo 
Joannes  Bapiisia  sic  ail :  c  Qui  aulem  veiiit  po^i 
roe,  fortior  me  est,  ct  ipsevos  baplizal)!!  in  S|'irii» 
sancto,  61  igne  {Matth.  iii,  !t).  i  Veniens  igilur 
Dominus  ignem  sancti  Spiritus  misit  in  tierratn.ar 
cendit,  et  illuminaTit  corda  fidelium»  bapiizavit,  ei 
iuundavii,  suoque  nos  a  peccaiis  nostris  sanguino 
1.1  vit  (948).  Hoc  autem  quo  desiderio  egerit,  ex  eo 


Dominus  :  Quis  putas  est  fidelis  dlspensator^  et  pru-  B  inanifestalur,  quod  86  coarciari  dicii,  usque  doni 


dens,  quem  conttituit  Dominus  supra  familiam  suam^ 
ut  det  ilUs  in  tempore  Iritici  mensuram  ?  Beatus  itle 
servuSf  quem^  cum  venerit  DominuSy  invenerit  ita  fa- 
eientem.  Conslat  igitur,  quod  non  solis  apostolis, 
sed  et  exteris  Ecclesiae  ministris  ,  et  dispensaiori- 
i)us,  episcopis  vtdelicet  et  sacerdotibus,  ista  dican- 
tur  (945).  Hos  enim  conslituit  Dominns  super  fami- 
llam  suam.  Hos  constituit  super  Ecclesiam,  et  do- 
mum  suani,  ut  eam  regereut,  eam  docerent,  ei  ne- 
cessaria  minislVarent,  et  trilid  mensuram  pro  tem- 
porc  darent.  HoCenim  trilicum,  doctrina  £vangelica 
iiitelligiiul' :  quain  non  solum  ad  mensuram,  scd  et 
ftuo  teiiipbre  d:ire  oportct.  Non  eiiim  omne  lempiis 
aplum  esl  docirinn),  ncc  aequaliler  omnibus ,   ncc 


perficialur  :  Putatis^  quod  pacem  veni  dare  in  terra  f 
Non^  dko  vobiSf  sed  separationem,  Non  solum,  in- 
quit,  accendere,  verum  eiiam  a  se  dividere,  et  so- 
parare,  terrain  veni.  Erunt  enim  ex  hoc  quinque 
in  domo  in  una  divisi,  Ires  in  duos^  et  duo  in  ires 
divideruur,  Pater  scilicet  in  fitium^  et  fitiua  in 
patrem  suum.  Mater  in  filiam,  et  fitia  in  matrem. 
Socrus  in  nurum  suam,  et  nurus  in  soerum  snam. 
Sex  enlm  isti  esse  Vldentnr  ;  sed  .non  snnt  ni.«i 
quinque ;  quia  mnter,  et  socrus  ona ,  eademqiie 
persona  est  (949).  Et  in  primiliva  quidem  Eccle$t:i 
sarpe  faciuin  esi,  ui  omnes  bi  quinque  fn  una  do- 
rao  manenles,  ires  ex  eis  contra  duos,  el  duo  cH>n- 
tra  183  tresdividerentur,  alitsChristi  fidem  dts 


omnia  omnibus  pnedicare  couvenil  (946).  Fidelis  ^  fendentibus,  alque  aliis  impitgnantibiis. 


igiliir  dispensalor,  et  prudens  diligentissime  coiisi- 
derare  debel ,  quando,  el  quid,  el  quantum  unicui- 
que  tribual.  Unde  et  in  lege  quibusdam  sacriflciis 
solis  sacerdotibus,  quibusdam  et  aliis  vesci  Itcilum 
erat.  Locus  qnoque,  et  tempora  erant  constituta,  in 
quibus  ea  oflerre  licebat.  Beatus  tgitur  ilte  servus^ 
quem,  cum  venerit  Dominus,  invenerit  ila  faeientem, 
Onde  autem  sit  beatus,  audiamus  :  Yeredico  vobist, 
quia  supra  omm<i,  qua  possidet^  constituet  iltum,  Sii* 
pra  omnia  quidem  unusqtiisque  constituitur ,  qui:i 
Qmnia  ei  obediuni,  ejusque  omnia  faciiint  volunia- 

(945)  S.  Fulg.,  serm.  1  de  dispens.  num.  S  :  c  Ne 

J[nis  autem  nosirum  stilos  aposiolos  ciispensatorea 
iictos  exislimet....  tpse  B.  A|)ostoIus  episcopos  qiio- 
^tte  dispensatores  esse  ostendens*  aii  :  Oportet  tpi- 
scopum  sine  crimine  esse,  sicut  Dei  dispensatorem. 
Servi  ergo  pairisfamilias  aiimus,  dispeiisatores  Do- 
wini  somus ;  mensttram  iritici»  quam  vobis  eroge- 
Mins*  aecepimus,  > 

•  (946)  S.  Greg«,  lib.  ii,  bom.  8  in  Ezecbiel,  expli- 
««ns  cur  apoi»toli  dicaniur  portse  inieriores,  et  ex- 
mriores :  c  Ipsi  nobis  exteriores  siinul ,  et  iute- 
xiorea  porliD  sunt.  Cuiu.  euiin.;idhuc  incboantibus 
non  alta  et  myslica,  sed  qu;edam  qiue  ;capi  pra> 
nlent  pr«dicant,  port^e  e«teriore8..siint  :  cuin 
ve#o  perfectia  proftinda  et  myslica  lo«|uuniur,  poria 
interiores«  i  Idein  Reg.  Past.  par.  iii,  cs^p.  59  : 
c  Scienduin  vero  ^est  pr.e4licatori ,  oi  auditoris  siii 
animitm  oltra  vires  oon  trahat,  ne,  Mt  iia  dicain» 
Aim.piu8quam  .valet<  tendiiur,  menti&  cordarruni- 
patur»  Alta  enim  quaeque  debenf  moUis  audientibua 
contegi,  et  vix  paucis  aperiri.  Hinc  namque  per 


XXll.  [Cap.  XHI.]  Aderant  autem  quidam  ipso  in 
tempore  nuniiantes  ilti  de  Galita^is,  quorum  sanguinem 
Pitatus  miscuit  cum  sacrificiis  eorum.  Et  respondens 
dixit  iHis  :  Putatis,  quod  /it  Gatitm  prce  omnibma  Ga- 
tila^is  peccatores  fuerunt,  quia  talid  passi  sum?  Non^ 
dico  vobis;  sed  nisi  ptenitentiam  habueritis^  omnet 
simititer  peribiiis.  El  sicut  illi  decem  et  ocio,  anprit 
quos  ceeidit  turris  in  Sitoa,  et  occidit  eos;  pntaiis 
quia  et  ipsi  debitores  fuerunt  prceter  omnes  homines 
habitantes  in  Jeruiatemf  Non,  dico  vobis;  sed  si  non 
pa^nitentiam   habueriiii,  omnes   simitHer   feribitit. 

sentetipsnm»  YeritaA  dicit :  Quts,  puta,  e$t  fidelia  dia^ 
peusator  et  prudenk,^  ut  det  ittis  in  temparg  tritiei 
D  mensuram?  Permensuram  qiiippe  triiici  expriroiinr 
luoilus  verbi,  ne  ciim  anffusto  cordi  iiicapabile  ali- 
quid  tribuitur,  extra  fundatur,  i  etc. 

(947)  Hactenus  liomil. 
^  (9i8)  S.  Ambr.  lib.  vii  iix  Luc,  n.  131  :  c  ignem 
veJii  miitere  in  terrqm,  non  utique  illum  ignem  coii- 
suniptorem  bonorum,  sedbon»  voluntatis  auctorem, 
qiii  aurca  domiiiic^  domus  vasa  meliorat .  fenum 
vcro  consttiuit  el  stipulam,  ac  sascuiaria  omnia  niundi 
volupiate  concreta ,  perituraeque  opus  carnis  exum 
ignis  ille  divinus,  qui  flainmigerabat  in  ossibns  pr«>- 
phetarum,  t  etc.  Vide  S.  Joan.  Chrysost.  hom.  4  iu 
Act ,  n.  2;  S.  Greg.,  hom.  50  in  £v.,  n.  6. 

(949)  S.  Ainhros.  num.  137  :  c  Qui  suiU  enim 
quinque,  cutn  sez  pefsonarum  fucta  videntur  tobje- 
ctio,  patris,  et  filii,  et  iuatris,  et  filiae,  et  socrus«  ei 
nunis?  Quanquam  eadem  niaier  quae  socrus  iccipi 
possit :  qit«  enim  nuier  esl  iUUy  socrus  exus  uxaris 
est',  %  etc. 


IM  C0IIM£NT.1NLUC. 

iloniui  euim  hhiOriat  nos  non  baliciinis  (050).  fti- 
teUigera  iamen  oportet,  aliquos  Galiieos  sacrifi- 
cantes,  Piiatuin  inter  ipsa  sua  sacrificia  occidisso, 
cl  ak  eofum  sioknf uineni  ipsU  eorum  sacriflciis  ini- 
Kuisse.  Simiiiler  autem  torreni  aliqiiain  in  Siloa 
cecfJissc,  siioque  casu  lios,  quos  modo  i>om!iiiis 
dixit,  botnines  oppressisae.  Putabanl  aulem,  ut  fleri 
solet,  eos  prae  caeieris  nequiores  esse^  qiMa  eos  tani 
mirsbiliter.periisseeontlgit.  Sed  non  esi  ita.Mors 
eiiiiD»  qualiseinique  slt,  nec  justiNn  d-omnal,  nee 
peceatorem  justiflcat.  Quod  autem  ait :  Nui  pmhtn* 
ikn  kakueritii^  omnes  similiier  peribilii,  noii  de  cor* 
poris,  sed  de  aninitt  morte,  inielligere  ooQveoil.  Noh 
eiiiin  inler  saerificia,  vel  turrts  ruina  pereunt  omnes, 
qui  pceiiitentiam  negl%uut. 

XXX:  Dicebat  auiem  hanc  simitiiudinem  :  Arbo- 
fm  fiei  habebal  iiuidam  planiaiam  in  mnea  im,  et 
temi  quwrene  fructum  in  iiia^  et  non  invenit.  Dixit 
auiem  ad  culiorem  vinem :  Ecce  anni  iret,  ex  qno 
vtttioquetrens  {rucium  m  ficuinea  hac,  ei  non  invenio. 
Suceide  ergo  iliam  :.  ut  quid  eiiam  ierram  ocen^ 
yai  (951)?  in  liac  enim  6imtliliidine«  quaiUa  sit  r>ei 
paiietitla,  qiianta  sit  et  faomiiiis  negiigentia  iiiani- 
festaiur.  Dei  enim  ager  et  vinea,  ntundus  dicitur, 
CQJiis  arbores,  et  viies,  homines  sunt,  et  ali»  qni- 
ile&i  rracluosae,  alis  vero  iiifructuosas.  ilnjns  autein 
viiiec  ciiltores,  episcopi  sifnl,  el  sacerdotes.  Tres 
aiitetii  anni,  tria  tempohi  snnt,  ante  legem,  sub 
legc  (9^),  eC  sub  gralia.  Totie&  emm  «d  vineam 
SDani  Dominus  venit,  toties  in  ejus  arboribos  fru- 
ciom  qiiarril,  quoties  Immines  resptcere  et  visitare 
difnatttr.  Est  igitur  ficulnea  Infroctuosa,  bumana 
iiatiira  secundum  parlem  iiialorum,  id  est  iina«quis-« 
que  iiiiquusel  infldelis.Per  ires  igitur  annos  ad  bano 
llcuineam  Iteiiiioiis  veiiit,  et  fruclum  in  ea  non  iuvenit; 
liaoiiiam  tales  arbores  iieque  aute  legeni,  ncque  sub 
lege,  iieque  sub  gratia  iii  liac  vineu  defui*ruiit;  s»po 
fniin  pliis  ficuiiieis  iufructuosis,  quani  arboribus 
frucliferis  luec  mundi  viuea  abuodace  videlur.  Panci 
euiiii  sunt  boui  ad  malorum.  comparationem.  t  Multi 
enim  sunt  vocati,  ul^  Domious  ait,  patioi  vero  clocti 
\Haiih,  xxii,  14).  I  Sequitur  :  Succide  ergo  illam, 
Quia,  inquit,  infruciiiosa  est^quia  iuutiJis  est,  quia 
boni  operis  fructum  uon  reddil,  siicciile  iilara! 
«  ONiiiis«uiAi  arbor,  qnx  M>»  facii  frueium  boiiuui, 

(950)  Dene  k.  et  caute  historiam  lianc  attingiti 
He  qoa  nobis  non  constat,  at  Galmet,  aliiqtie  adno* 
lanl.  Sunt  qui  ad  eam  seditioitein  referaiU,  de  qua 
Act.  v,57.  Aiii  quibos  facuim  lioc  antiquius  vide* 
ttir(sed  anliquius  sane,  qiiain  iii  ei  conveniant  Evan* 
gvlica  iporba  nuntiantes  illi  de  Gatitaeis)  Hiahini  in* 
terpreuri  de  Sainaritanis  lomultuantibus,  quorum 
niuiios  Pitatus  occidit,  ut  narrat  Josepbus  AA.  iib. 
xviii,  eap.  4.  Samaritanos  vero  dlci  aiunt  origine 
et  palria,  GaiiloMis  Kecta  et  hvresi.  Vid.  Barmnuin 
ad  an.  f^  n.  dl,  el  lnterpretes,  qui  de  alia  historia 
c^sus  furris  Siloe  nitiilo  magis,  eam  igiiolani  essc 
penitiis,  et  solum  ex  hoc  loco  haberi,  faleiilor. 

(951)  Esx  lioraii.  Enils.>Doni.  Vacat,  p»g.  185,  Iih 
ler  siibfaiao  a  S.  Brunooe  recenSentia. 

(9S9>  Beda  ad  h.\.:<  Poiest  htec  arbor  fici  ge* 
nerjs  buniani  designare  uaiuraiii ;  qu»  beue  plaiH 


-PARSii,CAP.XIII.  1  m 

A  excidetur,  ei  in.  igneni  inittetur  (Lnr.  ni,  9).  »  lit 
quid  etiam  lerram  occopat?  Talesenim  arboresiii- 
utiiiter  terram  occupant,  caeterisque  impedimeutum 
fatiunt»  et  earum  umbra  nociva  cffiterae  arbores  cir* 
cuinpositde  corrnmpuntur  :  uva  euim,  ut  dici  solel, 
ab  iiva  trahit  livoretn,  el  una  ovis  morbida  totitm 
gregem  dissipat,<t  modieum  rerinentnm  totam  mas» 
sanicormifipit;  et :  c  Qul  tetigerit  picem,  in^uina- 
bitiir  ab  ea  (£cc/j.  xiii,  1).  i  At  ille  respondens 
dixit  iili  :  Domine^  dimiiie  iiiam  ei  hoc  anno,  usque 
dum  fodiam  cirea  iliam^  el  miiiam  stercora,  et  siqnim 
dem  feeent  fructum  :  nn  autem  in  fulurUm  skeciies 
eam,  Sicautem  et  Sanluel  pro  arbore  infructuoia, 
iie  succidei^tttp,-  orabat  lugens  Saulem  cuuciis  die- 
bus  (/  Re§*  XI.  55).  Foilit  eniin  eplscopus  circa  fictil- 

D  ueaiiv,  quando  peccaioris  lacta,  omnemqiie  ejus  vi' 
t^im,  et  pravitatem  per  illiiis  confessioneni  diligeii- 
tissime  inyestigat.  Deiiide  vero  et  circa  tllam  ster- 
cora  inittJi,  duui  iilius  pecc^a  quant  turpia,  quaTii 
iubonesta,  et  feiida  fueriiit  ostendit  (953).  Stercorrt 
enim  circa  ficulneam  posuerat  Apostolus,  qiii  ^kc- 
baL:  (  Quem  ecgo  fructom  babuisiis  tunc,  in  qui- 
iius  uunc  orubescitis?  ^(/{<)m.^,vi,  21.)  Uode  ot 
David,  horum  stercofAiia  fi^torem  seutifi^|iii  ail  ; 
c  Piitruerunt,  et  corrupta  sunt  dcatrices  meas, 
184  ^  ^^^^  iiisipientisB  mese  (Psai»  xxxvii,  6).  » 
Neque  eniin  aliter  peccator  sanari  poteAi,  nisi  priiis 
suorum  vubierum  fetorem  seutiat,  et  seotiendo 
abborreat.  Aroi  autem  docens  in  Syftago^a  eqrum 
sabbaiis,  et  ecce  mulier,  qum  habebat  spiriium  infir' 

^  miiaiis  annis^  decem  et.  octo^  et  erat  inclinaiaf  nee 
omnino  poterat  sursum  aspicere.  Quam  cumk,  vidisset 
fesus,  vocuvit  eam  ad  se,  et  aii  itii :  Mulier,  dimissu 
es  ak  infirmitate  tua;  et  imposuit  itti  manum  et  cou^ 
festim  erecta  est,  ei  fflorificabut  Deum*  Hoc  entm, 
quod  in  muliere  curva  Opminus  egit,  expositio  eo^ 
riim  es4«  qu»  do  flcutoea  infructuosa  dicta  sunl. 
Unum  eoim»  idemque  significat  ei  muiier  curya,  et 
ficuiiiea  infructuosa*  llle  enim  bomo  curvps  est,  qiii 
ierreuisvoluptatibusdeditusi  sola  lerrena  et  trans« 
itorio  iiiligJt»  ad  ccelestia  contemplanda  mentis 
oculos  noii  erigit,  et  aelernae  felicitatis  divitias  non 
requirit  (954).  Hunc  autem  si  Dominus  lahgat,  ei 
^xvA  misericordi»  maniim  super  eum  ponal,  skiiini 

l^  erigitur,  ct  tcrreuorum  obliLus,  ccelestia  coMtcmpla^ 

lata,  iioc  est  ad  auctoris  sui  siiniliindtnem  creata 
est.  Sed  Deo  quaerenlo  per  triennium  fruciiim  ttare 
iiegavit,  qiiia  auie  ief;em,  sub  lege,  sub  graxia  obt»- 
dire  desitesvrit. »  Alii  S.  Ambrostus  num.  160.;  S» 
Hieron.  ad  Mallii.  x\i,  etc.,  Syoagogam  iiaerprcr 
taotur.  De  priore  interprelatioue  (quam  ideo  anti* 
qiiam  esse  oporiuit)  S.  Ambrosius  u«  172  :  c  lii 
(qoi  eo  modo  iiiterpretaiiiur)  in  nuUo  distant,  nisl 
qiiod  pro  speeie  genus  eliguiit.  » 

(955^  Beda :  c  mttam  stercoroM  eslr  maiorum  qiiar 
focit  aDOiiiinationein  ad.animuin  reducam;  et  eoiii^ 
puiiolionis  gratiam,  quasi  de  tMitf^^iie  stercorio 
exsuscitem.  i 

(954)  Ambrositts  lib.  iii  io  Hexaem,  c.  12,  n.  50>: 
fi  Nihil  eiiim  magis  meiiuem  onerat,  quain  istiiis 
mundi  sollicituti^o,  et  cupiditas  vel  pecunise  vel  ^ 
tentla*.  Quod  iibi  deiuousiratur  iu  EvangeUoi  cuiii 


103 


S.  BftUNONftS  EP1SC0P4  SICNIENS» 


m 


lur.  RespomtHu  auiem  arehkynagogug  ^  indignans,  A  quia  sc  viclos  eise  vfdetent :  isii  weto  gauiMnnt. 


quia  Sabbaio  turauet  Jesui^  dicebat  turba  :  $ex  die$ 
$uni^  in  quibu$  oportel  operari.  In  hi$  ergo  UMie^  ei 
euramini,  et  non  in  die  Sabbali.  Male  eiiim  archK 
(yuagogus  legeiu  iolelligclmu  qui  pieUlis  ci  inise* 
ricortlioc  6(»eru  in  Sabliato  Qei  i  nolebal.  Lex  enrm 
non  liherale  opus  in  Sabbato,  sed  servile  fteri  prolii- 
buiu  Bonum  eniro  opns  omni  die  tteri  licei  (955) ; 
niaJiim  aulem  niilki.  Respondit  auiem  ad  itlum  Dom^ 
nu$^  et  disit  tHgpoerita^  nnu$«fui$que  velirum  fnstf^-* 
bato  nou  $olvit  botem  stium,  aui  a$inum  a  prtnepiOf 
et  ducH  adaquaref  Si,  iuquit,  in  sabbalo  operari 
uon  iket»  ciir  ergo  vos  iii  sabbato  boTero  et  asinum 
aJ  polum  daeitis?  Hoc  cniin  opus  servile  est,  quod 
s}  ad  ritl4fram  iiiletiigntur,  oinnlinodo  in  Sabbftto 


quia  ei  in  verbis,  et  iu  miraculis  Ckrisii  vhltiiera» 
el  gloriam  cogiioscebani  (957). 

XXXL  In  ip$a  aie  acceseeruni  quidam  Pbarwe^ 
fum  dicentae  iUi  :  £xi,ei  uade  hiuc,  quia  Htrodee 
vull  ie  occidere.  Ei  ait  illis  :  Dicite  vul^  Uii  :  Ecce 
ejicio  dwmonia,  et  $anitate$  perficio^  hodie,  ai  cra$; 
ei  teriia  die  co»$ummor.  Verumiamen  oporlet  me 
hodie,  et  cra$,  ei  eequenti  ambulare,  quia  mm  eapit 
prophetam  perire  exira  Jeru$aiem*  Vuipis  eniiii  caiU- 
dissimum  animal  estt  quod  semper  innocuis  avibtts 
insidiaiur.  Unde  et  non  imroerito  Uerode^,  vvlpis 
vocatur,  qui  et  Joonnem  BaptisUm  tnterfecerai« 
et  CliristuHk  Dominum  nostrum  occidere  cooabatan 
Ecce^  inqiiit,  eiicio  demoma^  quae  ipso  Ilerode  v:ilde 


lege  Aeri  prohibelur.  Meriio  igitur  liypocrita  voca«  ^  fortlora, et  poteotiora  sunt,  ei  eantiaieeperficio^  qaoJ 

utrumque  virtutis  et  potenttae  signum  est.  la  inea 
igitnr  esse  potesute^  ei  vivere,  et  mori  manifesiuo 
est.  Sed  quid  per  cmt,  nisi  oinne  fvturum  temptts 
Intelligliur?  Teriia  autem  die  consiimmatua  esi  D%» 
minus  quia  die  resurrectionis,  qu»  lertia  est  «  diO 
passionis,  185  decorem  induit,  induit  DomliMis  for^ 
titudineiu  ei  pnecinxil  se  viriuto,  ut  toius  inieger, 
et  consummatus  nihil  iilterius  in  sedimiflaitonis  el 
muubililaiis  sentiret,  itullisque,  ut  prius,  pasi»ioiii- 
bussuLjacerct.  Quoniam  auteroaii:£<  iertia  die  con^ 
eununor^  ne  aliqiiis  forlasseeum  putaret  siatim  die 
teriia  moriturum»  addidii  dieeus  :  VerunUamem 
oporiei  me  hodie^  et  era$^  ei  $egueiUi   ambulare. 


tur»  qtti  non  in  his,  quibiis  debet,  sed  tn  his,  qui- 
bos  non  debet,  Sabbatnin  veneralur,  inala  consen- 
tien»,  et  bona  reprehendens.  Yobis,  inquit,  hypo^ 
irrtic,  vobts  bovein,  et  astniim  in  sabbato  a  pnese- 
pio  sofvere,  et  adaquare  Kcet;  mihl  autem  hanc  fi- 
liam  Abrahw,  quam  altignwt  $atana$  eceedeeetn  ei 
otto  aniiis^  avinculo  i$to  eotvert  non  /tirutl.*  Quod 
enim  valei  in  minori,  valei  et  in  rtiajori.  Qiiod  st 
etlam  rn  mfnori  non  valuisset,  in  inajori  tamen 
reprehendi  non  potuisset.  Qois  enim  reprehendat, 
quod  Dominiis  agit?  Id  ipsum  aulein  per  hos  decem 
et  ocio  aiinos,  et  per  tres  aiinos  superios  posltos 
sigiiiftcauir.  Tunc  enlm  sei,  id  est  sexies  tres*  dc- 


cem  ci  oclo  lluut.  Ponamus  agiiur  sex  annos  ante  ^  Unde  manifestum  esi>  non  diem  akenun»  sed^potius 


legeuii  sex  sub  lege,  et  sub  gratia  scx,  et  erunt 
decem  et  octo  (956).  Iii  his  eulm  omnibus«  nee  ft- 
euhiea  infruchiosa  defiiil,  iiec  mulier  curva,  quam 
Sannrei  lesus.  Ifanc  aulem  muiierem,  qiiia  SaianaS 
eain  alMgasse  dtcitur,  propter  peccata  sua  lianC 
aegritutlinetu  incurrisse  Inlelligere  possumus  sicui 
et  ilie,  cui  Dominus  ait  :  <  Yade,  et  jam  iioli  pec-» 
rnre,  ne  deterius  tibi  aliquid  contingai  (ioan.  V1114 
1 1).  >  El  cum  hoBc  dicerelt  erubescebant  omne$  adver* 
$arii  eju$,  el  omni$  pojmlus  gnudebni  in  univer$i$  qua 
yloriose  fiebant  ab  eo,  Ct  iUi  quidem  erubescebant» 


futurum  teiupiis,  cras  iiideterminatesiguificar^958). 
Sequitur  :  Quia  noncapii  propheiam  perire  esorm  Jt- 
ruealem.  Uoc  autem  non  de  omni,  sed  in  iiio  pro- 
plieta  dicit»  de  qno  et  alibi  ait :  <  Nou  est  propheia 
siiie  honore,  nisi  in  patria  sua  (Malth.  xiii,  57),  >  so 
ipsum  videlicei  prophetam  vocans.  llmic  aiHein  nom 
eapit^  non  suscipit,  nou  conseniil  Dei  provideutia» 
Dei  disposilio,  et  sernio  propheiarom,  perlre,  et  mori 
exira  Jerusalem.  Sio  euim  auie  tempora  pr.efinituni 
ei  disposiium  fuerat,  neque  aliter  fieri  possib:lo 
erai,  sed  Unium  iu  ierusaiem,  et  aon  alibi  eu:» 


legis  qiua  iMa  mulier,  qua:  hahebat  spirifiim  infir- 
niilalis,  iiicliuala  erat,  ut  snrsum  respicere  non 
possei.  Gurvala  eniin  erat  aniinn  ejus,  qn%  iiiefina- 
l)alor  ad  terrena  compendia,  et  laelestem  gratiam 
non  videbat.  Respexit  eam  lesus,  ei  vocavit,  et  sta- 
iim  miilier  onera  lerrena  deposuii.  >  S.  Gregor* 
hom.  t^l  iu  Evnng.  n.  6- :  <  Omnis  peccator  ier« 
rena  cogitans,  ccetcslia  non  requirens,  sursum  re- 
spicere  iion  valei :  quia  dum  desideria  interiora 
sequitiir,  a  inenlis  suae  reciiiudine  curvalur,  ei  hoc 
seiu|ier  videt,  quod  sine  cessatione  cogiiat...  etquia 
od  co^tesie  desiderium  non  assurgit,  qiiasi  mulier 
inclinntn  sursuin  respicere  nequaqiiam  poiest.  > 

(955)  S.  Ambros.  ad  h.  t.  n.  i7i :  <  Non  operis 
boni,  sed  mali  feriae  suni.  > 

(956)  Beda  :  1  Quae  hene  decem  et  ocio  annis  fuii 
curvau,  qiii  nunieius  ternnrio  sexies  duclo  perfici* 
lur,  ^iiia  videlicei  eam,  qiiae  in  leslimonio  legis,  iii 
vaticinio  propheliae,  et  in  revelatione  gratia!  per  iu* 
ttrma  opera  largiiercl,  oslendit.  >  Viile  inysteria  de 
lyac  nuuu^ro  apud  S.  Angustiu.,  de  Triiii.t.  iib.  iv» 


cap.  i«  serni.  110,  n.  2. 
(957)  Hact.  boinit. 
D  (958)  S.  Augtistinns  lib.  vi  conir.  luiian.,  eafh 
19:  <  Doniiuiis  in  Evangelio  :  Ecce,  inquit,  eficio 
dmmonia^  ei  sanitaiee  perfieio  hodie  ei  cra$^  ei  iiriio 
die  coHsummor,  Posi  inuliuiu  leinpuH  quo  hoc  !di- 
ctiiin  est,  passus  cst  Dominus.  Blentiri  iion  potiiii. 
lutclligitur  ergo  sic.  Ezpulsiod;einoiiiorum,  remissia 
peccaiorum  est,  ei  eo  uliqiie,  qiH>d  dlaboliis,  pecca'- 
iorum  pater  aique  origo  sit,  per  id  qiiod  eflicilur  id 
quod  cfflcii.  Et  ulique  expulsio  dsRinoniorum,  esi 
reinissio  peccatorum...  Perfectio  saniiatum,  duii» 
de  die  in  diem  proficit  Ecclesi.*i,  ei  corruplioiiis,  eu- 
jus  renlus  ablntus  esi,  passio  quoiidiana  renovaiioiN» 
miiiuilur.  Terlia  consuinmatur  dum  resurrectioiidtM 
iii  se  ipso  iniiiandam  monstravit  Ecclcsiae,  qiia  ad 
incorrupiionis  consuminationem,  suminamque  per- 
veniaLsajiilaiem.  Se  vero  consiimmari  dixit.  Ei  itii-* 
tiuni  ei  liiiis  ipse;  ipse  caput  el  plenitudo  corporis  t 
iii  nuMnbris  .siiis  ipse  perliciinr.  >  In  c.mulein  fcniia 
seni<;ntiaiu  V*  bcribctiiem  Bedaui* 


m  COMMENT.  IM  LUC 

'(«ckii  oporteUt.  Frusirt  igitur  eum  occidere  iiiii- 
frfrlJerodes,  ^itin  et  tempus,  et  dies,  et  locus,  ohi, 
ei  qttando  Dotntiras  occidatur,  disposla  soiit,  ei 
nmlftfi  Bon  possunt. 

1\W.  fCAP;  XI Y.]  Eifaetum  ei%  dufniniraret  in 
iiomtim  cnjuidam  prineipis  Pharisaorum  $abbalo 
mande^are  panem,  et  ipti  obtervakant  eum  (^9).  In 
^  eiiim,  (fiiod  ad  pttoem  mandncandom  in  domoni 
principi&  Pbarissporam  Dominum  intrasse  evange* 
libta  ficfibit,  eoni  solis  necessariis  coiitenlum,  ct 
Biin  delieiosis  cibis  inhiasse  osteiidit :  praesertiin 
rnm  neqne  in  ipsius  principls  donio  nliud  mandii* 
caase  dicatur.  In  pane  lamen,  qui  in  oninibus  cibis 
priiieipatom  lenet»  omnia  cibonitn  gcnera  intelligere 
possoinus.  Uftde  et  de  Ecelesia  dicitur :  Qoia  <  pancni 


—  PARS  II,  CA?.  XIY,  iO# 

A  «'^b  aqua  dicilur.  Hydropicus  aulem/ quamvis  a({iia 
plenus  sii,  semper  tamen  siliens,  bibendo  snriuri 
iion  potest.  Unde  et  non  Innnerito  avaros  designat, 
qui,  tanto  plus  habeht,  lanto  plus  babere  deside- 
rant.  Neque  vero  habeudo  satiaiilur,  qtiia  iusutla- 
bilis  ainor(96i)  habendi,  avaritia  defiuitur.  186 
llos  aulem,  si  ad  Glirisli  convivium  veniant,  et  si  ibi 
abstinenttatp  discanl ,  ut  quid.  appelere,  et  quid 
abjicere  ;debeant,  inteliigant,  sanat  Jesiis.  Dicebat 
aulem  et  ad  invitatos  parabolamt  inlendens,  quomodo 
primos  accubitus  eiigerent^  dicens  ad  iltos  :  Cnm 
invitatus  fueris  ad  nuplias,  non  discumbas  in  primo 
l<>co^  ne  forle  honoratior  te  sit  inviiatus  ab  illo^  H 
veniens  is,  qui  te,  et  illum  voeavit,  dicat  tibi  :  Da 
huic  locum ;  el  tunc  incipias  cum  rubore  novissimmn 


oliosa  non  comeJH  (Protr.  xxxi,  i7).  >  (900)  Et  ipsi,  "  locum  tenere.   Sed  cnm  vocaius  fueris,  vade,  et  re^ 


iiiqiiil»o6smaMitleiim,id  esl,iiisidiabanturei,  otvd 
itt  rjus  verbis  aliquiil  aQdirenl,  vel  In  eiiis  aciionibus 
adqaid  vtderent,  unde  etim  reprehendere  et  accu^ 
saie  potnisseiit  (961).  Quornm,  inquair,  vohintaiem 
DoidIdos  «^tiosceiis,  endem  ipsis  materiatn  dabat, 
iii  qoa  siiae  intenilonis  iniquitaleni  declararent.  Uoc 
eitlfli  sequenlid  manifestant.  Et  ecee  quidam  liydro* 
picus  erat  ante  iUum.  Hxc  eslcniro  materia,  qua  et 
rbristi  rirlus,  et  Pbarisseorum  perfidta  manifestc» 
tnr.  Fa  respondens  Jesui  ad  legisperitos,  et  ad  Phari* 
ueof,  dieens  :  Si  licet  sabbato  curare  ?  Al  itU  tacue" 
niji/.  Ipse  vero  apprehensum  sanavit  eum,  ac  dimisit. 
ResponJens  utii}ue  Jesus  :  sed  cogltationibos  re- 
»|jondit.  Gogitabant  enim  Pbarisaei,  et  intra  se 
<lfceb:int :  Ccc-e  hydropicus  adest  et  sabbaium  est : 
videamus,  quid  ipse  agat.  His  igilur  cngitaiioiiibus 
resjXHidens  Dominns  ait  :  Si  licet  sabbato  curaref 
Ki  illi  utrobique  timentes  tacuerunl.  Si  enim  dixis- 
:eBt,  qaia  lieet,  jam  non  erat  in  quo  eoni  repre- 
Mndere  possent :  sl  vero  dixissent,  quia  non  licet, 
i'roebanl  sibi,  quia  et  ipsi  niiilta  iii  sabbatis  opera- 
hntiir.  Tacuerunt  igilur.  Ipse  vero  sanavit  eum, 
ac  dimisil.  Et  quia  jam  ei  insoltare,  et  enin  repren- 
bciidcre  cogilabant,  uipote  qiii  contra  legem  fecis- 
sci,  prscoccupavit  cos,  et  respondens  dixit  :  Cujus 
mtrum  asinuSf  aut  bos  in  puieum  cadet,  et  non  cou^ 
liitMo  extrahei  eum  die  sabbati  f  Et  non  poterant  ad 
*ac  respondere  i//t.  Quid  enim  responderent ,  qui 


cumbe  in  novissimo  toco^  el  cum  veneril,  qui  te  invi' 
tavit,  dicat  libi  :  Amice,  aseende  superius.  Tunc  erit 
tibi  gloria  coram  discumbentibus,  Haec  autem  subiii* 
ferens  exponit,  dicens  :  Quia  omnis  qui  se  exahat 
humiliabilur,  et  qui  se  humiliat  exaitabitur.  Invita- 
lus  eniin  Dominus  ad  convivium,  coiisidcraiis,  et 
intcndens,  quomodo  diguiores,  et  primos  accubilus 
omnes  eligerent,  ei  quouiodo  singuli  se  cxteris  an» 
teferre  ei  exallare  desiderarent,  hatic  eis  parabolaiu 
dixit,  qua:  ad  lillcram  quoque  iiilellecta,  cuncii)» 
lionestniem  diligenlibus,  el  verecundiain  (9(>5)  li- 
mentihus  vahie  utilis  et  necessaria  est.  Dal  cniiu  oi 
ininoribus  gratinm,  et  majoribus  reverenliani.  Sed 
,  quia  parabola  diciiur,  aliquid  alidd  praeier  litierani 
'  significai.  Videamus  igitur,  quae  sunt  istae  ntipii^p, 
qui  sint  et  iUi,  qui  ad  nuplias  inviiantur.  Isl»  eitiin 
nuptix  quotidie  in  Ecclesia  fiunt.  Quotidie  Donii- 
nus  nuptias  faeii,  quia  quotidie  fideles  animas  sibi 
conjungit,  aliis  ad  baptisrauin  venieniibiis,  aliii» 
hinc  ad  coelestia  regna  migranlibus.  Ad  has  enim 
miptias  omnes  invitatl  sumus,  quicunque  Christi 
fidem,  et  signaculum  susceptmus.  llic  illa  mensa 
nobis  app«)iiitur,  de  qua  dicitur  :  c  Parasti  in  con- 
spectu  ineo  mensam  adversus  cos  qui  irlbtilant  ine 
{Ps.  XXII,  5).  >  Ilic  panes  propositionis,  hic  vitulus 
saginaius,  hic  agnus,  .qui  toUit  peccata  mundi,  hic 
panis  vivus,  qui  de  coelo  descendit,  hic  ealix  novi 
teslamenli  apponitur  nobis  hic,  Evangelia  el  aposto« 


M  lam  evidenti  syliogismo  conclusos  esse  videbant  ?  D  lorom  Epistolae,  bic  Mnysis  et  propUetarun)  libri, 

quasi  quaedam  fercula  delieiis  omnibus  referla  ap- 
pouuntur  nobis.  Quid   igitur  aniplius  quacrimusT 

slolus  :  Observate  eos,  qui  dissensiones  et  offendiculd 
faciunt,  >  ^        ^  *^ 

(962)  S.  Gregor..  lib.  xiv  Moral.,  cap.  5;  i  Quid: 
est  ergo  quod  ante  Pbariha&i  domuro  hydropicus  cu- 
ratur,  nisi  quod  per  alterius  aegriludinem  corporis, 
iii  aliero  exprimilur  aegritudo  cordis?  Hydropious 
quippe  quo  ainplius  biberit,  amplius  sitit ;  et  oinuis 
avarus  ex  potu  sitini  multipiicat;  qula,  cuin  ea  qua& 
appetil  adeptus  fuerit,  ad  appelenda  alia  aii>pUu9 
anbelat»  >  Gregorii  verba  describit  Beda  ad*  h.  I. 

(963)  Hinc.  Proverb.  xxv,  0, 7  :  Ne  gloriosus  ap- 
pareas  coram  rege  ^et  in  loco  magnorum  ne  steteris^ 
Melius  esl  entm»  ut  dicatur  tibl  :.Ascende  /fuc,  quaok 
ut  liumilicns  coram  principe. 


Sed  videamus    quid  hydropicus  iste  significet;  si- 
lutfical  enioi  aliquid.  Uydropisis  enim,  infirmilas 

(939)  Esl  nom.  Emiseno  male  altribuia  Douu 
IV II  post  Peiitecost.,  pag.  169. 

^960)  S.  Hier.  iib.  iii,  in  Isai.,  explicans  illud, 
«ap.  ni  :  Dominus  auferet  ab  Jerusalem  omne  robur 
fttnii  et  omne  robur  aquee^  scribit;  i  Forlitutlo  panis 
et  ftirlitudo  aqiiaepro  onini  cibo,  ei  polu  accipilur;» 
aif|He  in  liiijus  rei  confirmationem  iiflTert  illa  Scri- 
ptune :  c  lii  uudore  vulius  tui  comedes  panem  tuuni;  i 
et:  f  Non  iii  solo  pane  vivit  homo.  > 

(9<>1)  VeiHS  A.  commenurii  In  Cpistol.  ad  Pliilip- 
l^eiises,  intcropera  S.  Hieroiiymi,  explicans  verba  : 
Jsf  obsarwiie  eos^  qui  ita  ambutant  :  c  Dupliciter,  iii- 
qtiii^  dicilur  obscrvarc,  vel  ad  iiuitauduiii,  ut  hic; 
\L'I  ad  caveuJtiui,   s'ful  ad  lloinanos  kiv  ail  Apo- 


447  S.  BRONONJS  EPISCOPI  SIGNlfiMglS 

Qiiiil  prrmos  nccubUus  digimus?  Uhicunque  enlnn  A  suis  discipuiis  ail :  c  In  Yiai»  GeMiiini  neAtieriHi, 


sedenius,  omulbus  abundarous,  et  niliilo  indigemus. 
Terumlamen  qiiieunque  es  qui  primos  Iiic  accubi- 
tus  qn^eris,  vade,  et  recurobe  iu  novissiroo  loco.  Non 
te  snperbia  eleYel,  non  scientia  inflet,  non  npbililas 
exloUai;  sed  qnanio  niajores,  huroilia  le  in  omnibus 
et  coram  Deo  invenies  gratiam,  ul  suo  lcmpore  di- 
catur  tibi  :  Amke  ^  ascende  »ttperiu$  i  el  tunc  erit 
tibi  §J&ria  coram  simul  diicumletuibns  (964).  In  no- 
vissimo  quidem  loco,  quanlum  ad  se,  recumbebat 
ttoyscs,  quem  cum  Dominus  ad  locum  superiorero 
inviiassei,  ei  ad  iilios  Isracl  miitere  vohiissel,  re- 
spondit :  c  Obsecro,  Domine,  mttte  quem  missunis 
es;  nun  entm  sum  eloquens  (£^xo(/.  iv,  45);  >  neqiie 
lanti,  ac  si  dieat,  officii  dignus.  Saul  qiioque,  cuin 


ct  in  civiiates  Samaritaoonim  ne  inuraveritis,  led 
poiius  ite  ad  Qves  qu»  perlenin^  domus  Israel.  Eoii- 
tes  ]  87  autem  pnedicate  dicenles,  quifliappnipiiqQa. 
vit  regnuro  cceloniin  (MaH.  x ,  5-7).  i  Uoc  est  enin 
qiiod  hic  dicilur  ;  Quia  jam  purata  $uni  «mw 
c  Horitios  susciUie,  ieprosos  mundaie,  dffinnnes 
ejicite,  qu»  gratis  accep'siis,  gralis  dale  {ikid. ,  viu, 
$eq,)  >  Eunlcs  igilttr  servi  discninl  invitalis,  ui  ve- 
nircnt.  At  illi  cetperuHt  omHi$  $imut  excu9are,ii\ 
hnnc  enim  coenam  jam  ante  Cbrisli  incamatiouea 
omnes  Judaei  inviiali  faerant.  Ad  h.-tnc  el  patriarcbait 
ei  prophetae  eos  invitaveranl.  lUi  auiem  venire  ne* 
lueninl  (969),  sed  coepenint  onines  siroul  exeusare. 
Primu$  dixit :  yHlam  emi ,  et  neu$u  hakeo  exire,  tl 


^umiiis  essel  in  oculis  suis,  rex  a  Domino  conslilu-  B  ^it^gre  iilam;  rogo  te^  habe  me  exauatum,  Et  alier 

tus  est.  Sie  et  Jercmias  in  primum  locuni  ascendere 

tijiieits,  dicebat  :  c  A,  a,  a,  Doroine  Deus,  ecce.ne- 

scio  loqui^  qiiia  poer  ego  suin  (Jer.  i,  6).  »  Prfrous 

igHiir  accubitiis  primits  in  Ecclesia  locus,  non  ain* 

bitione,  sed  huiniliiaie,  iion  nunimis  (965),  sed  vir« 

tutibus  quocrendus  est.  Ad  hunc  igilur  et  pueri,  ei 

toqui  neseienles,  adliue  indoeti,  et  indiscipUnati 

asceiidere  tinieaiit ,  ne  forte  dicaiar  ets  :  Da  /mtc, 

/octim,  et  tunc  incipias  cum  robore  novi$$imum  lo^ 

cum  tenere.  Omtue  enim  qui  $e  exallat  humiliabilurf 

et  qui  se  humiliat  exaliabitur  (966). 

XXXIII.  Homo  quidam  [ecit  coinom  magnam,  et 
uocavii  mulio$  (967).  Ific  enim  homo  tpse  est,  qui 


dixt :  J^ga  botum  emi  quinque^  et  eo  ptobart  ilk; 
rogo  te^  habe  me  exeu$atum,  Et  atiu$  dixit :  Vxorm 
duxi  y  et  ideo  non  po$ium  venire*  In  itlo  enim  qui 
villam  emit,  avaritiam ;  in  iUo,qui  einit  quinqu«  }ii|pi 
bovum,  falsam  religionem ;  in  illo  vero,  qai  oxoitiA 
duxii,  luxuriam»  et  carnis  voluplales  cognosci- 
ipus  (970).  Multos  enim  baec  iria  separaat  a  regno 
Dei.  VUIam  enim  emit,  qui  hojus  mundi  possessiones, 
diviiias,  honores  et  dignitates  quaeril.  Ad  hanc  au' 
lem  vUlani  il!e  exire,  semperque  eam  videre  deside- 
rat,  qui  iii  his  multum  delectatur,  oiunemque  suani 
spem  iu  eis  ponit.  Talibus  autero  si  quando  eplscopi 
et  sacerdotes  roeliora  persiiadeant»  promitlum  se  fa- 


liarc  loqiiilur,  Jesiis  Cbristus  Domimis  noster  (968).  ^  cere  quod  eis  praecip.lur»  sed  inipedimenta  olji- 


Magua  autem  ejus  coena  h»c  EvangeUa  sunt,  qnae 
ipse  nobis  prscparavit.  Qufle  et  nos  qnotidie  legimiis, 
legendo  comediinus,  et  inentem  reficimus.  Magna 
quiiiem  esl  hxc  coena,  cuuctisque  deliciis  plena,  quae 
omnia  onuiibtts  snfficienter  miiiislrat.  Ad  banc  aii- 
tetn  coenam  vocavil  Dominus  muUos,  Judacos  scilicel 
ct  gentilos ;  sed  Judxos  primum,  deinde  gefitiles. 
Quia  enini  Judaei  venire  noluerunt ,  gentiles  vocaU 
sunL  Unde  et  subdUur  :  Et  mi$it  $ervo$  $uo$  hora 
ctenai  dicere  invitatio  ut  venirent^  quia  jan  parata 
Munt  omma.  El  cceperunt  omne$  $imul  excu$are,  Tunc 
euiin  pFimum  servos  suos  Doininus  misit^  quando 

(964)  Beda  ad  h.  L  :  <  AperU  quidem  ad  lilteram 
est  hsec  admoniiio  Salvatoris,  doceos  humiUtatem 
Ron  sohim  apud  Deamf  sed  etiaro  apud  horoioes  esse 
laadabilem.  Sed  quoniam  haiic  evangelisia  non  fru- 
atra  parabolani  vocat,  brevUer  iutuendum  quid 
rliam  iiiyslice  sigiiiAcet.  Nuptias  appellari  Gbristi  el 
Ecclesia:  conjunclionem,  muUis  Uicis  apparot...  Has 
eigo  niiptias  quisquis  invitatus  adicril,  id  cst  Eccle* 
si;e  se  membris  litlei  graliaconjnnxerit,  non  discumbal 
iii  priino  ioco,  lioc  est  non  se  de  meciiis  glortando». 
quasi  cxteri&suLtifflior  exloUat.  » 

(965)  Et  boc  contra  Simoniacos  A«  proferl. 

(966)  llacteniis  boinik 

(907)  Est  hoin.  Emiseno  siippusita  Dom.  II  posl 
K'niecost.,  pag.  149. 

(968)  S.  Aiigust.  serm.  12  t  i  Qnis  est  isie  homo^ 
Bisi  niediaior  Deiet  homioum  homo  Christiis  Jesiis?»^ 
Beda  :  c  Quis  est  iste  homo,  nisi  ille»  de  quo  per 
yropheiarn  Uicitur  :  Et  homa  e$t,   et  quis  cogncscit 


ciunt,  excosationes  objiciunt,  ei  ut  ipsi  pro  eis 
Deum  depreceutur,  exorant.  Hoc  autem  qoid  h\ 
aliud  dicere ,  nisi  rogo  te^  kabe  me  exmalxmf 
Quinqne  aulem  juga  bonni ,  quiDqae  sudI  libri 
Moysis  (97 1 ).  Hos  autem  iud«i  eroeninl,  pro  bis  cir- 
cumeisi  sunt,  pro  his  decimas»  et  primitiaSi  etsa* 
crificia  offerunt.  Hos  tamen  nondnro  prolaioftlia- 
beut,  quia  iiondum  eos  inlelligunl.  St  eniin  eos 
intcllexissent,  nuUa  essel  excusalio,  qiiin  ad  bsnc 
coenam  venisseni.  Sed  qiiia  eos  non  inieliiguui,  ilum 
cos  veiierari  se  simulant,  suain  Jusliliam  qiixrenies 
statuere ,  jusUiiae  Dei  uou  sunt  subjecti.  Ut  enim 

(969  S.  Augastinas«  serm.  112 :  t  Qut  sunt  invitall, 
ntsi  per  praemissos  voeatt  prophetas?  Qaando?  Olinii 
Dest  quo  miituntur  propbetae*  invilant  ad  coenam 
Christi,  mittuntur  ergo  ad  popuhim  lsr.iel.  S:rpe 
missi  sunt;  saepe  vocaveriinl,  ut  ad  horaiu  cocn.-e 
venirent.  lUi  aotein  invitantes  acceperuiit.Qiiid esi, 
inviiantes  acceperunt,  cosnain  repudiaverunl?  Pro- 
phetas  legerunl,  et  Ghrislum  occiderunl.  > 

(970)  S.  Aiiffustin.  I.  aU.  c  Tres  fuerunt  excnsa- 
liones...  In  vUta  empta,  doniinaUo  notatur...  Uotes 

.  terram  versant :  sunt  autem  homines  retnoti  a  0de,..* 
nolunt  credere  aliquid,  uisi  adquod  sni  corporis 
sensu  quiuque  parlitoperveniunt:  uolo,  iiiqoit,  credo 
ego,  niiit  quod  video...  uxorem  duxi,  Ista  volopus 
est  carnis,  qnae  multos  impedlt...  sunt  hoiniiies,  (|ui 
dicuiit :  Non  est  honiini  bene,  nisi  cui  adsunl  carois 
dcliciie.  »  Vid.  S.  tiregoriuro,  bom.  56  in  Evaug.ot 
Bedaiii. 

(971)  S.  Ambrositisl.  vii,in  Luc,  n.  119.  (  Qwn* 
qne  auieui  juga  suiit,  verboruni  decein,  vel  quiii4)ue 
Ubii  veteris  legis.  ». 


4M  COMMGiliTUa  LUC. 

A|iosIq1«s  «t :  <  Zekm  Dei  babeni,  $e4  non  «ecuiir 
toi  tciefiiiam  (Aom.  x,  2).  i  llis  auteiu,  eii^lexcii- 
ttiiooe«  qnaniil^  escusaiio  lanien  ouli»  erii.Si^ 
enin  aii  DoniiMis  (972) :  Si  noit  rmMMff»  ef  locutM 
m  non  (u\$$em »  ptccaltm  non  haifrent*  Illi  vero 
uxofein  ducanty  qui  se  luxuriaB,  cariiisque  voliipta-» 
libua  per  omnia  subjiciunL  luUrquos  illi  coinputari 
000  (iebent,  quibus  Apostolus  ait :  t  Qui  liaboMt 
uxores,  tanquafli  non  babentes  siiit  (i  Cor,  tii»  29). » 
El  iui  quiclem  escusari  non  qusruut,  qitia  solain 
baiic  vitam  diligentes,  aliam  pro  nilii'o  ducunt,  £l 
raeriu*  urvus  ttuntiami  kwc  dominoiuo.  Uodelsaias: 
f  DQBiiue»  ipiis  Gre:Ul  atidiiiti  iiostro?  (/i.  liii,  i).  * 
Tnc  iraluM  jfaurfwmliat  dijal  $mo  iuo  :  Exi  cito 
m  pUitea$t  ei  vico$  dwlatig  ^  a,paMpere$  p  uc  detn" 
Ut,  C0€o$t  ei  cUmdo$  introduc  itue»  Qula  enim  Judxi 
ad  coenam  venire,  et  credere  ooluerunt»  ad  geiites 
iposloli  mittttntor*  UnJe  A|ioatotus :  t  Vohis»  iiw 
qHii»  priniiim  oportebat  pnedicari  verbuui  Dei;  sed 
qaia  repulistis  iiiuU,  et  indignos  vos  fccistis  aeleriu^ 
viis,  ecee  ooovertimur  ad  geptes  (Ai;i,  xiii,  46).  > 
Pauperes  eiiim,  debiles,  cxci,  el  claudi  erautgeii- 
liiesyquia  oec  legis  divitias,  nec  viriutuin  foriitu^ 
dinein,  nec  acieoti»  lumen  babebant»  nec  in  via 
mtDdalorum  Dei  rectis  pedibus  tncedebanl  (973). 
loviiali  tamoo  ad  convivium  Gbristi»  diviics  et  for- 
les  faeti  suiil»  et  m  terris  iiluminati»  jam  iu  via  non 
errant,  sed  reeto  tramite  gradiuntur.  Ei  aii  urvu$ : 
Dminet  (acium  e$i  «l  imperaelif  ei  adkuc  locut  eei. 
Isie  emm  loeus  luiic  cowplebilur»  quando  ba^  viu 
fnieUir..  Adhue  efiim  quotidie  mittuulnr  servi,  adliuc 
id  CQBnamveuiuni  fideles»aiii8.per  iiaptisittom,  aliis 
l^  poBniieniiaai  festinaniibus.  iam  oeque  vla,  oe- 
qoe  siqiesy  ueque  iocos  ullust  sive  abditus  sit»  sive 
inanifesivs,  relictus  est^  ad  quem  Gbrisli  servi  scni- 
landum  ooo  pervenerinl.  Qui  igiiur  buic  coen»  de- 
fiierinty  nou  seryoruni  negligenttx ;  sed  suai$  boc  ino- 
bediemiae  deputent.  Sequiiur :  Dico  autem  vobie^  quod 
nemo  virorum  iUorum^  188  fi*!  9^>^^  *^^*  guetabii 
Mnam  meam*  Nemo  eiiiin  illonim ,  qui  vocali  suiil, 
ci  Tenire  oolueruul » Cbristi  coenain  gustabit.  Neiuo 

(972)  Joaii  iv,  22  :  Si  noit  vcniuem  et  locutut 
fniuem  ei$ ,  peccatum  non  haberent :  nunc  autem 
excmationem  noii  kabeni  de  peccato  »uo. 

PS.  Au^ttsiin.  I.  II.  Qux^t,  Evang.,  cap.  50  : 
de  civitate  adducil  invitatos  ad  coenam,  de 
ipsa  gente  Judaeomm  qui  crediderunt  signiflcai... 
Qood  auiem  de  aepibns,  et  viis  alios  addoci  Jussii , 
cum  adbuc  loeus  esset»  genies  sigulftcatt  proptor 
(liversas  vias  sectarum»  et  spiiias  peccatoruiii.  » 
Beda  ad  b«  1 :  <  Cum  de  vicis  el  plaleis  ad  coenam 
Doniinus  invilat»  illnm  videlicet  popolum  desigiiai, 
qui  lenere  iegem  sub  urbana  cotiversatione  noverat. 
Cum  vero  couvivas  suos  colligi  ex  viis  et  sepibus 
l^nrcipit,  uiniirtim  agrestem  populum  colligere,  iJ 
esi  geniilem»  qiueriL  >  Siinl  auiem  baec  Bedu;»  verba 
i|«a  S.  Gregoni  bomii.  36.  num.  8. 

(974)  idem  fusius  opponit  et  eodem  mo<lo  solvit 
S.  Antbrosiiis,  serm.  15»  in  ps.  cxviii,  induccns 
Chrisium  ita  loqueniem,  n.  18  :  c  Non  ergo  necessi^ 
tudinnm  iulestina  bella  mandavi ,  sed  illecebram  sih 
i^pdctam  babui.  An  iion  jure  suspectam,  eum  serpens 
illecallidus  ei  asiulos  ad  conslruendas  iiequili^-e  suc 
tfies»  qu»  incorrupiu:  ac  rudis  iiaturae  dole  fuuda* 


-  PAES  II,  CAP.  XIY.  4(0 

^  siinul  cum  sanetis  ad  sterni  convivli  epu.as  InirabiL 
XXSilV.  Si  quis  venii  adme^  M  non  odit  patrem 
suttm»  el  matrem ,  ei  «jcores »  ei  filiot ,  et  fratres,  ei 
sorores,  adhue  autem  et  animani  ifiom;  non  potes\ 
meus  esu  diuipulus ;  et  qui  non  bajulat  crucem  suant^ 
ei  venii  ppsi  me^  non  potesi  meus  esu  discipulus. 
Ciim  enim  alibi  Dominus  dicat :  t  Diligcs  proxiiuiim 
tuuinsicut  le  ipsum  (J/ai//i.  xxii.,  59;  1/arc.  xii »5 l).i 
el  non  solum  boe ,  vcruni  et :  c  Diligite  inimicos  ve- 
stros,  benefacite  bis  qui  odenintvos  (/.»<;.  vi,  27);  > 
quid  estquod  mododicit,  utpatrem  el  matf^m,  uxor 
res  et  (ilios,  fraires  et  sorores,  ct  ipsas  animas  nos- 
li*as  Oilio  liabeamus?  Joannes  quoque  aposioliis  ait : 
«  Onmis»  qui  odit  frairem  suum»  honiicida  esi 
(/  Joau.  111»  15).  >  Et  Psalmisla  :  c  Qui  eiuui  diiigit 

B  iniquiiatem»  odil  animam  suam  (PsaL  x,  G).  >  Cou- 
cludiiur  ergo»  ut  soli  iniqui,  ct  bomicidx»  Chrisli 
discipuli  esse  possint  :  siquidem  illi  sdi  sunt  ejiis 
discipuli »  qtii  el  parenles  suos»  el  s<i  ipsos  o:lio  ha- 
Jlieot.  Quod  est  incoiiveniens.  Dicatiir  ergo  :  si  paicr^ 
aul  maier»  vel  aliquis  propiuquoruin  luorMiu  le  a 
Cbrisii  fide  seperare  voliierit,  liunc  fuge»  hiiiic  qira  i 
liosiem  |ime»  et  qtiasi  membruin  Saianie,  odio  habe. 
Uude  ei  Matthseus  manifestius  ait :  c  Qui  amat  pa- 
Irem»  aut  matrcm  plus  quam  me,  noii  esl  ine  digiius 
(Maith.  zviii»  9).  >  Et  alibi :  c^Si  ocuhis  tuus  scan- 
dalizat  tie»  erue  eum,  ei  projice  abs  le  (974).  >  Ani- 
mam  aulem  pro  vita  posuit.  Viiam  euiiu  suam  odio 
babeot»  qui  pro  justttia ,  et  Christi  iiac  iuori  desiJc- 
rant»  et  carnem  suam  cum  vltiis  et  concupisceatiis 

C  cruci^geotes,  nullas  bujus  vitae  voluptates  srqutiiitur : 
isii  quoquepost  Christum  crucem  suam  iKiyubnt » 
^uia,  omnibus  dercliclis»  solam  carnis  nionificaiio* 
oeui  in  corpore  suo  fercnites » loM>  cordi^  el  menlii 
desiderio  post  eom  vadtini.  Sed  valde  miLuidum  est^ 
qiiod  ail :  si  quis  lioc,  Te)  illud  non  feeerii,  iion  po- 
lest  meus  esse  diseipuliis.  Aliud  eoini  esi  Christia  • 
num  esse,  aliud  Christl  discipulum  esse.  Septuaginta 
namque  ei  duos  disciptilos  Dominiis  elegit »  praeler 
eos»  qoos  apostolos  oominavil.  Isli  auiem  muudom 
spemenies»  omnia  rciinquentes»  Doinioo  adhxrentes^ 

tum  primo^eniti  Adam  lahefacinret  affeclum,  femf* 
ncis  inagis  illecebris,quam  siiis  commisii  veiienis  ?.. 
Sappe  cognovimos ,  qnoniam  quem  f<>nnidolosa  eur- 
H  nificoni  pompa  non  teiritlt,  nec  divisi  Uiteris  sulcns 
*^  infregit,  nec  ardenles  laminae  a  triumphalis  fortilu- 
dinis  rigore  deducere  poluerunt,  eum  inier  sacra 
jain  praeroia  constiiutnro ,  nxor  lenerje  sobolis  obU- 
tiooe,iniserabilisooios  lacrloiaemiaeratione  deeepit... 
—  Tempus  ipiur  amandi » tempus  odio  habendi ;  boc 
est  lcmpus  marlyrii,  quando  ^i,  nua^  diviiia  suniv 
omni  charitati  neeessliodlnum  prxrerenda.  Tempui». 
lieliii  quoeliam  lieikim  pro  Christi  nomine  perfi<tis 
piffuoribus  inferamus...  Deinde  ipse  1«  .Evangelio 
evidenler  exposuil,  qiia  ralione  nostros  deheamua 
odisse,  dicens  :  Qui  diligit  patrem  aui  matrem  ptus-^ 
guam  me ,  i  elc.  Notissima  sunt  vertia  S.  Gregorii 
hom.  37  in  Ev.,  n.2 :  c  Si  vim  praccepli  per[iendiinus» 
uirumque  agere  per  discretioricm  valcmus;  ut  ct  ^o^, 
qui  nobis  carnis  cognMlione  conjuncli  suul,  et  qiioti 
proximos  novimus,  diliganins;  et  qoos  ddversarios^ 
in  via  Dei  patimnr,  (Hlicmlo  ct  iugteudo  nescia^ 
nius,  I  etc. 


4tt  S.  BRONONIS  EPISGOPt  SltiNlEMSIS  M 

Chrisiidiscipulisi^cialiier  dicii  sunl.  Ilorum  noiuen  A  sctendum  c»l,  quia  fortius  eoi  iKab^)lDS  aggi^diiiir, 


igilur,  et  locum  illi  lcnenl,  qui  eos  in  vita,  ei  mo 
ribns  imiUintur.  l'ni!e  el  in  conchisione  liujus  Evan- 
gelii  dicilur :  Sie  ergo  omnis  ex  vobi» ,  qui  non 
nnttniial  omnia,  qua:  possidet^  non  potest  meus  ess€ 
diseiputus.  Q»i  igilur  Chrisii  discipulus  esse,  ei  dicl 
desiderat,  sedeat  prius,  et  compuiet,  si  discipulomm 
▼iiam  lenere,  paiieniiam  liabcr^,  Taborem  susiinere, 
et  simul  cum  cis  lurrim  xdincare,  conira  foostes 
jiugnare,  et  caeicra,  qua:  sequuntur,  agere  valeat. 
lloc  ^t  enim,  qnod  ait :  Quis  enim  ex  vobi$  volem 
turrem  trdificare^  nonne  prius  sedens  computat  «wm- 
ptuSfqui  iiecessariisunt,si  habeat  ad  perficiendum^  ne 
pvsleaquum  posuerit  fundamenium ,  et  non  potuerh 
perficere^  omnes  qui  vident,  incipiani  illudere  «i,  di- 


quod  ad  mijora ,  et  Deo  propinquiora  fesiinare  co* 
gnoscit.  Unde  scriptum  est :  c  Fili,  accedens  ue 
servliuiem  Dei ,  pra^para  animam  Miam  ad  leniatio- 
ueva(Eccli,  n,  I).  i  Ideo  ei  ejuseseaeelect%dicomiir. 
Ideo  et  (fdticlam  habere  dieitur,  quod  itifluat  J  ^ 
danis  in  os  ^us.  Ad  tninc  autem  let^tienein  luiitm, 
ei  pacem  cnm  ^o  facere,  est  ejas  tentaiiontbus  sri- 
quiesccre.  Et  si  quis  primse  tenlationi  bomo  succq- 
buerit,  adhuc  eo  ionge  agente,  pacem  facii.  Mulii 
enim  sunt,  qui  cum  eo  pacem  non  fa^iuiit,  qaamvis 
prope  slt,  et  muHo  tempore  eos  violentcr  impugnei. 
Sicui  igitur  istl ,  de  quihus  modo  dlxtous ,  nef|ne 
turren>  acdificare,  neque  contra  liostem  pugnare  w 
lcnt ,  nisi  prtus  secum  diligentier  pcrtractent ,  si 


centes ,  quia  Itic  ."^omo  cmpit  wdificare  et  non  patuit  ^  sumptus  ad'  sedificandum ,  cl  vires  ad  pagnand.im 

ronsttiwmwre  (975)?  Magnam  enim  lurrem  aediftcare 

iiicipil,  qul  luundi  honores,  divitias,  et  digtiilates 

contemiieiis,  ontnia  reilnquit  et  aposloioruin  viiam , 

et  inonacboruni  coiiversationem  prouiitiil.  Sed  tsie 

prios  coinptiiarc  deljct,  quam  arctain  ct  laboriosain 

vitani  ingrcdintttr,  et  qttam  magnuni  el  difficiie  opus 

agcrc  inclpiat  (97G).  Debel  etiamcogitare,  si  hal>eat 

sumplus,  qui  necessarii  sunt  ad  perficiendum,  id  est, 

«i  ]iitniil]tatcin,paiientiam,elol)edientiam  ienere,et 

cusfodire  vaicat,  sine  quibus  aedificiuiii  9edificari  non 

potest.  Sl  cniin  aliter  egerit,  et  a  bono  proposilo 

tlcclinare  ca^perit,  onines  Incipieut  ei  illudere  di^ 

centes,  quia  bic  liomo  coepil  xdiflcare,  et  non  potuit 

consummare.  Sed  quid  ci  ccepisse  profuit?Non  eiiim. 


bnbcant,  sic  omiiis,  qui  iion  rennntial  omnibus,  rux 
ipossidel,  non  potest  Ghri^li  esse  discipulas,  Omni* 
bus  enim  renuniiat,  qni ,  qtiainvis  aliqu»  possideal, 
omnia  tanien,  si  iiecesse  sit,  fHro  ChTistl  noffliae 
auiittere  parvi  pendiu  NaiB  ipsi  qooqiie  aposioli  et 
vesiiinenta,  et  calceamcnla  qualiacuitqiie  liabebani, 
qiiibus  lameii  jaiu  i^ennntia^ierant,  qnoBiain,  sl  ni- 
te^se  esset,  ea  sintul  cuin  ipsa  vila  perdcre  non  li- 
nicbam  (977). 

XXXV.  [Cap.  XV.]fc'riiiifai«/«fi<ippropi»^iwii/e5fi 
publicani^  et  peceatores,  ut  audirent  itlum,  Et  mur* 
murabant  Pharisa*i,et  Seribce^  dieentes^  qnia  bie  i/er* 
catores  redjnt^  et  manducat  cnm  iUis.  Apesloluseniiii 
Corinlhiis  scribens  ait :  i  Si  quis  fraires  non  aciaft, 


«|ui  cceperit,  sed  qni  perseveraverit,  salvus  crit.  ^  et  est  fomicator,  aut  avarus,  ant  idotis  serviens, 


Sequitur  :  Aut  quis  rex  itttrus  bellum  committere  ad- 
versus  alium  regem^  nonne  prius  tedem  cogitat  si  posiit 
cum  decem  millibui  oceurrere  ei ,  qui  eum  viginti 
miUibui  vtnit  ad  se  ?  Alioqttin,  1S9  ndhuc  iilo  longe 
cgcnte^  tegationem  mittens  rogat  ea  quw  pacis  §ttnt. 
ilu^c  aulem  siniilitudo  eadem  est,  quae  superior.  INi- 
litl  enim  aliud  bis  vertiis  admonemurt  nisi  ne  ultra 
\ires  noslras  nos  extendamus.  Unde  et  Apostolus 
ait  :  c  Qiii  se  non  continel,  nubal;  melius  enim  esl 
nubere,  quiro  uH.  Unusquisque  propriuni  donum 
hubet  ex  Deo  (/  Cor.  vii,  9).  >  Probel  igitur  prius 
se  ipsuin  boiuo,  et  sic  ad  altiora  conscendai.  Sit 
videlicei  servus,  qui  non  potest  esse  discipulus.  Nec 


aut  matediciis,  aut  ebriosus,  aut  rapax,  citm  ejas- 
modi  nec  cibum  sumere  ( /  Cor.  v,  11 ).  >  Et  Donl- 
nus  qiiidem,  utconverlal:  Apostolus  vero,ui(erreait 
Isle  tcrret  suos  :  ille  vocai  extraneos.  Ulrumque 
igiiur  bonuin  esl,  el  lerrere  proximos,  et  mulcere 
exiraneost  lilos  mulcerous,  ut  converuntiir :  isios 
lerrcinus,  ut  erubescant,  el  a  malo  quiescanl:  erani 
igitur  Pharisafi  peccalores  peniius  abominsnies. 
Non  eiiim  abominandi  sunl,  sed  vocandi.  Vocumli 
anlem  aut  blanditiis,  aut  minis.  Vocal  eos  Doniiims 
blandiendo,  et  manducando  cum  illis.  Vocai  ens 
Aposlolus  lenendo,  nolens  cil»uni  suinere  cum  illis. 
Sequitur  :  Et  ait  ad  iitos  partMam  isfaiN,  diceui: 


omnes  episcopi,  nec  omnes  sacerdotes,  nec  omnes  |^  Quis  ex  voHs  homot  quihateai  esntum  oves^  et  nftt- 

diderit  unam  ex  illis,  nonne  dimiltit  nonaginta  notem 
in  deserto^  et  vadit  ad  Hlamqua  perierat,  donee  iwe* 
niat  iltam?  Et  cum  invenerit  eam,  imponit  in  hmeroi 
suos  gaudens.  et  veniens  domum,  convocat  amicott  et 
vicinos,  dicens  illis :  Congraiulamini  mihif  quiaittvftn 
orem  meam,  quw  perierat.  Hoc  autem  quid  siguificei, 
i|ise  subinferens  ait:  Dico  vobis,  qnod  ita  gaudim 
erii  in  cato  super  uuo  peccatore  posnitentiain  ageiite, 
quam  supra  nonagiida  novem  juttiSy  qui  hoh  indigeui 

er^o  oniiiia  qui  polest.  Qui  autem  relinquere  oinftit 
niiii  polesl,  cuin  adbuc  longe  esl  rex ,  leg.iiioriem 
iiiiltat  lacryinaruni ,  eleeinosynuruiu ,  nuineia  om-- 
lai...  Si  euini  nihil  iu  hoc  mundo  jani  aniamu 
pobsidciis,  ciiam  pobsidcndo,  cuucla  rcliquisiis. ' 


tiionachi.  Qiiamvis  enim,  ut  Apostolus  ait :  <  Omiies 
unum  corpus  suuius  iii  Christo;  omnia  tamcn  inera- 
bra  non  eumdem  aclum  babent  (Rom.  xu,  4,  5).  i 
Wdx  autcm  cst  unosqnisque  ndeiis,  qui  se  ipsum,  ct 
Yirlulum  exercilum,  qui  in  eo  est  bcne  regere  novil. 
Ilic  auiem  adversus  alium  regera  bellum  commiuil, 
pcr  quem  diabolum  intelligimus.  Quem  quldem,  eisi 
niajorem  exercilum  babeat,  facile  tumen  superamiis, 
>i  iioii  iu  iiostra,  sed  iu  Dei  virtule  conlidamus,  Sed 

(075)  Vid.  S.  August.  Episl.  243.  El  lib.  u  Quxst. 
Evaugel.  cap.  51. 

(976)  S.  Gregor.,  boni.  57,  n.  0  :  t  Omne  quod 
;)giinus  pra^vcnire  per  studiuin  consideralionis  dcbe- 
iiiiis.  >  Vid.  S.  Dern.,  tract.  I)e  pracepi.  et  dispens. 

(D77)  S.  Grcgor.,  homil.  57.  n.  10  :  i  Rclinqual 


115  COHIiraT.  IN  il}C.  -  PARS  U,  CAP.  XV.  4U 

ffgmieiuia.  DicandiMi  esi  igmir.  qiild  horao  isie»  A  cafti  decem  dncbw»,  quod  cenlum  ow.  ^Da  qiio- 

qae  drachma»  ei  uiw  ovis  perdila  idem  $i&uiOcant. 


qotdcentemovcs*  quid  omiperditaveiquid  desertum 
sifiiificeil*  ni  iUico  qooqoe  ^cire  poseiaittd,  qtiid  si  • 
gniiceni  iiOttaginia  tMnrem  jusli,  et  nnus  pei:cgior 
qui  paDDitenlinm  agitl  Centum  enim  oveet  lota  ao* 
gdonjm  €L  homiimm  imiitiludo  inteiligitur.  Ez  his 
lutem  una  errairit»  qnando  prtmus  honio  peccavil. 
(Jniie  Psahnista ;  i  Erravi,  inquit»  sicut  ovis,  qtue 
perierai ;  require  scrvum  tuvm,  Domine,  qiiia  man« 
daia  tva  iion  sum  obiilus  {P$aL  cxvut»  176).  >  lie- 
Hian&erant  igitttr  oonagmu  et  novem,  per  quac 
iioyem  angeioroin  ordines  figuranMir ,  siquidem 
louis  bie  numerus  ex  novenis  conttciiur  (97&).  Pro 
bac  itaque  una  SaWalor  noster  de  ooelis  descendit» 
uonaginu  et  novem,  190  ^  quilNis  modo  diximns. 


Novem  vero,  quae  resiant,  iioTem  ordines  angelorum 
sont.  Quottiam  autem  regi:»  imago  iu  drnchma  expri- 
mltur»  non  immerilo  per  drachman  hoino  liguratur; 
quouiam  adsui  regis  imaginem  ractiisest  honio  (980). 
Ilaiic  igitur  drachmam,  Dci  sapiculia  (sic  enim  vo^ 
catur  Cbr»tus)j  qnsrere  venit,  lucernam  sul  corpo* 
ris  accendit.  Diviuitas  eiiim  in  carne  luraeu  esl  in 
hicerna.  Et  hujiia  mundi  amplissim^m  domum  ever- 
Ut,  eieal  ipse  ait :  c  Nolite  puiare,  quia  veni  pa<^eni. 
miitere  iu  terram :  non  veni  pacem  mitiere,  se^ 
gtadium  {Mauh.  x,  54).  i  Ex  hoc  enim  erunt  quin- 
que  in  domo  una,  diio  in  tres,  ot  ires  divideniur  ia 
duos.  Sic  igilur,  ut  hanc  drachmam  invenirei,  h;MiQ 


ibiderelictis.lbl^  inquam,  derelictiSMindeetcmhim  i)  j<Hnum,ide8thuncroundumt  Dominus  cvertit,  in- 


hoe  in  toco  desertum  dieitur.  Quodainmodo  eniro 
cfielnm  Dominua  ^eseruisse  videhotur,  quando  intef 
bomines  (979)  corporaliter  coiiversahatur.  flaac  ao** 
tem  uuam  ovem  imponciis  in  buniero»  suos  (ibi 
onera  femniur),  gaudens  domum  rediii,  ccelos  asren* 
dii,  vtfinis  et  aiuicis,  id  est  angelis  et  archangelis 
Lciiiiani  fecit,  ei  tanum  laeiitiam,  quantam  pro  om«* 
nibusioslis,  qui  nuBquMn  peccaverant,  nunqoam 
habuerunU  Usitatissimum  etenim  est,  ut  quamvia 
enm  plus  noii  diligamus ,  niajorera  tamen  laetiiiam 
de  iiie  faciamuSf  quem  de  maiori  prricuio  diviiiiuis 
iiberari  vidimns*  Sequiliir  :  Aut  qua  muUer  lmbeu$ 
ifttcknm  iecem^  $i  perdidmi  drachmamunam^  nonne 
iccendit  iMeemam^  el  etertU  domumf  et  quairit  dili* 
gfHier^  donec  inveuiat?  Ei  cum  mtenerii,  conwcat 
mifu,  el  ticimas  dieene  :  Congralulamini  mi/ji,  quia 
imeni  drackmmm  quam  perdideram.  Ikcc  aiitein  siini* 
liuido  endem  cst  qux  suiierior.  Idem  enim  signifi- 


ter  filium  ot  paireiUt  Inier  maUem  et  iUiaro» 
iuUr  socrum  ei  nurum  discordiam  ponens,  aliis 
fidem  et  justiiiam  impugnaniibuSf  aliis  dori^nitenti- 
bus.  Memo  enim  prius  pro  fide  pugnabai  (98  i)» 
cundisiH  errore  concordaniihus.  Hanc  autem  nuilum 
coiicordiiim  Dominus  dissipavit,  domum  everiii,  ei 
drachinam  reperit.  Unde  ei  Apostolus  ait :  t  Qportei 
Iwreses  esse,  ut  hi,  qui  probaii  suni«  maniresti 
fiant  (i  Cor.  xi,  19).  •  Pro  bnjus  igiiur  invcnlioiio 
mnnesviciiKe  el  aniicae,  omnes  virlutes  ei  domi* 
natioiies  siinul  cum  Dei  sapieuiia  in  cmlcsiibus  gra- 
iulantur.  Gesseni  igitur  inurmurare  Scribae,  ei  Pha. 
risaei.  Non  dicant,  nec  iiividiose  reprehendant  quia 
hic  peccatorcs  recipii,  ei  manducal  cum  illis,  Venit 
euim  Doniinns  quarere,  el  $alvai£  quod  perierat :  ei 
iion  venil  vocare  jueios,  $ed  veccatores  ad  peenilen- 
tiam. 
XXXVI.  (98ij  fioiJio  quiilam    hab.M  duos  filios^ 


(978)  S.  Ililar.  cap.  18,  in  Mallh.  :  #  Ovis  una, 
homo  intclligendus  esl,'  ei  sub  hoinlne  uno,  univer- 
Nias  seniienda  esi.  Sed  in  unius  Adap  errore  omne 
honiinum  genus  aberravit :  ergo  iionaginU  novem 
non  errantes,  mnliiiudo  angelorum  caelesiium  opi- 
iiaiula  est,  qiiibus  iii  cibIo  est  keiilia  et  ciira  salutis 
homame.  Igitur  ei  qtiaereiis  hominem  Chrisius  esi, 
(tnonagiiita  novem  reiicii,coelesiisgloriminnUitudo 
esl.  Merilo  igiiur  hic  numerus  per  litieram  et  Abrahae 
«idiinr,  ei  consummatur  in  Sara,>  eic.  S.  Ambrus., 
iit).  vii  in  LuG.,  num.  i08:  <  Nonne  Christns ,  pa- 
sior?...  Dives  igHur  pastor,ciijus  ouines  nos  ceniesiiua 
|H)rtio  sumus.  Ilabet  angeloruni ,  habei  archangelo* 
nnii.  dominaiionuni,  polcstatum,  thronoinim,  alio- 
niiiinue,  innamcrabilcs  greges,  qnos  in  inontibus 
(i«reliquii.  »  Eadeiu  ferme  docet  S.  Peirus  Cbrysolo* 
gus,  senn.  168. 

(979)  Paulo  aliter  B^nla  :ui  h.  I. :  i  Quia  enim 
cenlenarius  numerns  esl  pei  fectus,  ipsc  ccntiim  oves 
babiiil,  cum  angelorum  sabsianiiam  ei  bomiimm 
creavii»  Sed  una  ovis  iunc  periit,  quaiido  peccaiido 
huina  pascua  viiae  dereliqoit.  Dimisii  auteiii  iiona- 
giiiia  novem  in  deserto ,  qiiia  illos  sumnios  aiigelo- 
ruin  ehoros  reliqiiii  in  coelo.  Cur  autem  cceluin, 
<!esertum  voctitur,  nisi  quod  deseriiim  dicitur  dere* 
lictum?  Tunc  autein  coeluin  hoino  deseruit,  cum 
peecavU.  t 

(980)  S.  Gregoritis  Nazianzenns  uirainque  para- 
boiam  deChrislo  explical  orat.  i%  pag.  094:  c  Quia 
atlovem  errantem  bonus  ille  pastor  venit,  aniiuaiu 
sn:ni  pro  ovibus  po;iens,  ad  moiites  ci  coiles  in 
qiiibus  bacrKicabal,  ct  eiraulcuit  invcnil)  cl  iuveu' 


lam  iisdem  humeris,  quibns  ei  crucis  ligiiuin  susiulit, 
accepiamque  ad  siiperiiam  vitani  reduxii,  coque 
subvecum,  codcin  iiiimero  aiqne  ordine  collocavii , 
quo  easquae  minime  aberraiuiti.  Quia  luccrnam,  li. 
e.  caruem  siiam  acccndii :  ei  domum  evertii,  uiuii- 
diim  sciticet  a  pcccato  repurgans,  ei  drachmain, 
regiani  videlicet  imaginem  fiedls  affeciibus  obruiaiu 
conquisivit,  alqne  amicas  slbi  viriutes,  ob  reperiam 
drachmamcoiivorai,  kciiiiaeque  participes  facii, 
quas  liicarnaiiouis  quoque  conscias  effecerai.  > 
S.  Gregorius  hon.il.  34   in  Ev.  n.  6,  «  Qui  signalur 

Kr  pastorein,  ipsc  ci  per  mulierem.  Ifise  eienim 
:hs,  ipse  et  Dei  sapienti».  Ei  quia  iniago  expruni- 
•^  tiir  iu  drachma,  mulier  drachmam  penlidil,  quando 
bomo,  qui  conditus  ad  imaglnem  Dei  fiieral,  pec- 
cando  a  siinililudine  sui  coiiditoris  rccessit.  bed 
accendii  inulier  liicern.am,  qjiia  Dei  sapienlia  appa- 
ruit  in  bumanitaie,  •  H«c  Gregorii  verba  descnbii 
Ueda.  S.  Petrus  Cbrysologus,  scrm.  169,  aliler  : 
«  Miilier,  id  esl  Ecclesia,  accendit  luceriiain  suam,  id 
esi  intemum  ilhim  sui  cordis  obtulum,»  eic,  ^ 

(981)  Moc  iu  generaliier  ab  A.  dictum  mlelligi 
debet  cum  illa,  quain  vocaiii  distributionem  accom- 
modaui,  ui  Scripiura  non  pauca  :  Omnes  declina- 
vermif.Qnotqtiot^eiieniuifuiessunl  ei  latrones,  eic. 
Casierum  de  hoc  loco  videndus  S.  liilaiius  cap.  10. 
in  Malih.,  n.  12,  «5.  S.  Aug.  Quajsl.  17  m  Malih., 
q.  3;  S.  Hieroiiymus,  elc.  .     „  , .  ^ 

(982)  Luc.  XV,  12/  Ksl  hoinil.  Eniis.  Sabb.  post  a 
Doin.  Quadr.  pag.  09,  2.  Ex  ipsa  Evang.  cxposii 
uoscilur  supposilio. 


m  t.  DRUNXXIS  EMSCOPl  SIGMEMyS  k\% 

0l  dMi  Q4^$ia$Ai0f  n  UH$  pairi  i  Paier,  dm  mihi  A  m  ^Mt  non  rafliett  pattit,  utqnt  «itioi  a4|itx,  sed 


poHimm  tHbiianlkr  mete,  qnami  eotttiMgii.  Ei  di' 
ffliii  Hli  $mt»iaMlam.  Ifoino  iste,  DetiS  ipse  boe  In 
loeo  intellrgUiir.  Qiii,  i|iioiiiaiii  «J  eJHt  itDagineni  el 
tfmililiiiUnem  ractiit  ett  homo»  non  dedignaiMr  vo- 
eari  liomo.  liujiii  ifiio  lilii  (9S3)  duo  popuii  tunt,  Jn- 
datiu  tcilicel  ct  geniilit.  Ilorum  aulcm  adoletcentior» 
181  g^mtfliM  ett»  noo  lanimi  aiate,  ted  tcieiiiij. 
Inde  enim  puer  cenluin  auuoriim  malediciiur.  Iiide 
A|N)tloliit  ait  :  c  Moliie  pueri  efflei  tentibut,  ted 
Hiiiliiin  parvull  ettole  (/  Cor.  iiVv  20).  i  Diciintur 
if  Itur  pueri,  et  adoletceniet,  non  tolnm  aetatet  ted 
M'ieiitia  et  mulitia*  In  tentibiit  enim  maturior  ett 
taplentla.  Senlor  IgiUireral  Judaicut  populut;  ti 
quidem  tnpleiiiior  el  mellur.  Il«c  autein  tubttantia. 


audsendi  vcrbum  Uei  {Amot  vih»  11).  i  Magna  igitur 
ramet  ett  in  regiooe  illa,  magna  egeaUs  esi  ui  pe- 
cfore  ilio,  unde  verbi  Dei  meaioria  nulla  habeiur. 
Qood  qoidem  eom  fit,  lolut  jam  bomo  diabolo  in- 
ditiir,  totntque  ab  eo  potsidetnr.  Uude  et  hic  solMii- 
titr :  Et  abiit^  et  adhcB»t  uni  eieium  regiomM  iilhu,  ei 
mi$it  ilium  iu  viiiam  §uamt  ut  patceret  porcot,  Isle 
e.iiiii  civtt,  omnium  iniquorum  princfps  ct  caput, 
diabolus  inlelligitur.  Uulti  enim  sunt  iiialigni  spiri- 
lus ;  magna  ett  eorum  civiias  et  congregatlo  (9S7). 
Ubiciiiique  antem  maiigni  spiritns  babitaot,  ibi  ea 
viila  diaboli.  Porci  auiem»  ipsi  quoque  inaligni  spi- 
rilusstinl,  qoia  semper  in  foetore,  et  viiiorum  ster- 
core  delectantur.  Hos  autein  porcos  illi  pascimi,  qui 


quain  niio  adolesceiitl.  el  stulto,  fd  esl  popiilo  gen«  B  ^oroni    voluntati    obediunt ,   eorumque  desideni 


lill,  omnluin  rerum  creator  et  pater  Deiis  divisit, 
bitellecliis  t-st,  mcmoria,  ratio,  sensns,  scioniia, 
OHiiiisque  aiiiiuia  virlut  et  postessio  (084).  Nulia 
sulistantla  t»lis.  Nullia  dlvitise  bia  diviliis  companiri 
imstunl.  Ilas  et  bonis,  et  lualit  flliis  patcr  divislt. 
Et  uon  poit  multoe  dittf  congregaih  omnibut,  adoie" 
iceniior  fiUue  peregre  profeeiue  eei  in  regionem  /oi/- 
Ifln^Nemi  et  ibi  dieeipatit  eubelaniiam  euam  rivendo 
luxuriou*  Oinols  enlm  regie  longinqua  esi,  qii»  a 
Ueo  longe  est;  longe  auiem  cst  a  Deo,  qui  longe  est 
a  flde,  a  pieiate,  a  mlserioordia  et  Jiistitia.  Ab  bis 
fiiim  longe  fllt  qui  tliils  appropiiiquat  (985^  Clio 
Igitur,  et  posl  dles  non  mulios  In  longinqiiam  regio» 
neni  unusqulsque  proAelsci-poiest.  Ibi  auiem  iniser 


coinpleiil.  Quicunque  igitur  adulleranlur,  roraicsn- 
Uir, .  et  aiia  iniquitaiis  opera  operanlur,  niagnam 
bis  porcis  rereeiionem  parant  (988) :  Et  cupiebet 
implere  eentrem  $uum  de  eitiquie^  quai  porci  maH- 
ducabani^  et  tumo  iHi  dabat*  Superbia  eiiini,  hixv- 
ria,avarttia,  et  simtita,  siliqiuc  suut,  qulbiis  roaltgiij 
^piiitus  (989)  nutriuntur.  ilis  &iitein  peccatores  veii- 
Irem  suiini  Implere  cnpiunt,  quia  prae  niinio  pt^c- 
cantli  desidecio  bis  satiari  iion  possuii*.  Qitaiilo  cniiti 
ainplius  peccanl,  lanio  aiuplius  peccare  deslderant. 
Iloc  eniiu  in  rurnicatoribus,  avaris»  et  raptoribu/ 
probari  potesl,  quocuin  iuiqua  desidcrla  nanqnanf 
ad  saiietatetn  perveniuni.  Unde  et  bic  diciliir:  Et 
nemo  iUi  dabat.  Quia  enini  non  lantum  eis  daiar, 


hoiuo  dlssipat  subslautiam  aiiam,  ibi  perdil  divitias  C  quantom  sibi  dari  ap|ie(ontt  ideo  neminem  eisiie- 


luilmai,  inter  vltla,  ot  poccuta  vivemlo  luxurioae.  Et 
putquam  omnia  contummattet  ^  facta  e$l  fame$  vo- 
lida  in  reifione  iila^  H  ipte  cetpit  egere.  Virtutibus 
enim  Aigaii^  eget  anlroa,  et  ruiiie  perii  (986).  De 
bao  enim  fiimo  pcr  pn>pbctam  diuiiur  ;  c  Immittain 

(983)  Omnibus  nola  est  enistola  ad  Damasuro 
H.  Ilioronymi  (mmc  edik  Vallars.  Sl)  in  qua  re« 
|4ioiuH  qua^iionl  ab  eo  pmposiiie :  i  Quia  isie  in 
Evangflln  |^ter»qai  diiubiis  liliis  subsunli;im  divisiit 
qui  duo  81)1!  qul  mi^or,  ouive  minor,  i  eic.?  in  qua 
episiola  llieronyiuiis.  ei  de  pnw^lenilbus  pambolis 
4luabiia  pasioris,  ei  drachni»  deperdit»  loi|uiiur  t 
llie  ergo  n«  4  :  <  llomliiew^  Deiim  dicl»  aMll  8  lesti^ 
iiKWiis  approiuilur..,  Qiioil  anteoi  aii  dnos  filios, 
omnes  pene  Soripiiii^  de  duoruni  vocailone  popii- 
IOf«m  ideuai  Mini  sacrameiitis.  >  Aug.  lib.  ii  Qu«>t 
Kv«ng.«  cap.  S^ :  t  IIiim#  AaWns  daos  /iliot;  Dens 
W  duos  popiiltM  inlelligiliir«  unquaw  alirpes  duas 
fOiieris  hnmanl;  mia  eomin ,  qui  pemiansenini  In 
«nlMa  Uei  enKii;  alterM  eoftiw,  oni  «aqoe  ad  co* 
lenda  i%lola  deoemenHiC  DeuM.  i  Yid.  serttion.  f 
iSk  Kirt  Clirysolofi  in$tHpiiiw«  De  dnAbns  filiis 
iModig«ellHifi«ei  seras*  Seni  tilnltts:  Do 
JailK^ni  el  geniil^  llgttmiilib«$« 

\9Qitl)  HiofoiK  :  t  Snbiaanria  Dei  est,  < 
viviMns»  sati^mns»  cofiiaaMHk  in  toHmi 
mna^  I  Angi^i* :  i  U  i|iMd  iHi  l  aniMae^t  csi  vivero^ 


HliMo»  MifMiMSw^  MgMdo  alawfi  exedlefe.  » 

(tHw  AiwN  :  t  He^itit»  liaqiM  liMginyia^  obfivio 

Dei  tM^  I  Hi^HrMi. : «  ScimJMW  igiiiar^  noa  locof«M 

Sf  tiNs«  se4  atfftm»  aoi  MK  o«M  cuM  Ik^  anl  ab  e« 


i9$i^^  Aog.:  t  F^Mii^i  in  ilU  rsfie»a  osl  imU^ettiia 
%crtt  ^Cfuaus  I  U*tr. ;  «  Q«i  ^cr:  ^5*:»  m  !:>|U;^u- 


dioM  dicll.  Datur  ergo  eia  quod  volunt,  sed  noo 
qiiantum  volunt.  Ipte  autem  in  te  taeenut.disit: 
Qnanti  mercenarii  in  daato  patrit  mei  abundtnd 
panibut^  ego  autem  hic  fame  pereo^  Nisi  enim  rtiisset 
c\m  sc,  noh  diceretur  reversos  in  se  (990).  Tiinc 

lia  dotinens...  nalnrar  bona  omnia  t^onsampsil,  ei 
consnmptis  omnibus  ce^t  egere  virtuiibos,  dercli- 
elo  ronte  virlnium.  i 

(987)  Hieron. : «  Deserto  nntricio.  qni  ad  primaiti 
vocem  bo.>a  ei  rueml  euncia  largilna«  Jnnxil  se  prin* 
eipi  bnjusmodi,  id  csi  diabolo  rectori  tenebraroin... 
Qiiml  aotem  ait  r  imi  de  pfincipibue^  plurea  es$e  Ih- 
lell  gendoM  esl,  qui  per  istum  voliieiit  aereni,  et 
divrrsoram  fraude  vilionim  genus  booiinum  sus 
siibjirianl  serviloli.  » 
D  (988)  Ambfosins  lib.  vii,  n  Loc-  n.  ^6  :  «  Et 
pascil  poreos,  ilkis  «liqne,  In  qnos  peiii  diabolus  in- 
iroirft,  qnoo  prascipial  in  asare  lM|ins  mnndi,  iu  sor- 
dilwa  ae  rdore  vivenles.  > 

(98^  IdOM.  n.  Si7  :  «  Nequo  enim  alia  cnra  est 
Inxnriosis,  nisi  ul  venlreM  snuM  impleanl,  quoru?u 
Dens  venior  esl.  >  S.  PeinK  GlifTSolog.,  serm.  1 : 
«  DsHnonmn  eilMS  esl,  ebrielaa,  kixnriA,  fonucaiio, 
el  nniversn  vitia.  Hafe  blaadn  swii  oi  bsciva,  et 
seosnsvolnplaiedeMnicenl..- qntlMa  ideo  Inxorio- 
sns  adolcjiceitf  non  poiefnl  salnriri,  qnia  semper 
v«ilnplns  fiiaMai  sni  babei,  el  Imaancia  non  sa- 
liaL  » 

i990>  AMbiesins»  n.  9M :  «  Bene  in  se  revertiior, 
qnia  a  se  reccssit  Eicsmm  qni  ad  Donfttiinu  re^- 
tiilnr«  se  sibi  fsiidil,  et  msi  fccedii  a  Qirislo.  se  sibi 
abdicnU  >  Sw  l^ttfns  Qwis.,  sevM.  i :  «  fai  se  rever- 
s«s  c$l«  in  se  amt  redii  nl  fcififel  ad  pammiy  qut  a 
^  AOle  roc«i^crjl,  cxsi  rrocs^l  a  p»iie.  > 


417  comment:  IN  LUC.  -r. 

rniin  in  M  reversus  esl»  qudndo  memoriann  recupe-  A 
raTii,  at  domas  pairis  toi  TecordaretHr.  Herceaarii 
aiiieni  lioe  in  loeo,  Scribic  ei  Pliarisaei  dtcuniur,  qiii 
inagis  decimarum  etd[>lationiimniercede,qaam(99l). 
(A  cbaritate  Domino  serTiebanc.  Et  isti  quidem  jam 
luncet  spiritoalibus,  et  carnalibas  panibus  in  domo 
Domini  abandabant,  cnm  adbue  gentilis  populns. 
cxira  positus,  spirilaalis  aliroonlae  fame  perireu  Qui 
undem  in  se  reversus,  el  poMiitentia  ductiis  ait :  Siir- 
§am,et  ibo  ad  pMrem  192  ntetiiN,  ei4itam  itli :  Pater^ 
jieceiiviin  cottum^  et  coram  le;  jam  non  ium  dignup 
mari  fitiai  tuui  :  fae  me  mut  unum  de  mercenariit 
tuh.  Et  $urgen$  tenit  ad  patrem  $Hum,  Apostolns 
dicit :  c  Sorge,  qni  dormis,  etCKSurge  a  mortuis,  et 
illuminabit  te  Christns  (Ephe$.  iii,  U).  >  Sic  igitur 
surrexit  istCt  qni  prlus  mortuus  in  peccatis  jaeebat  ^ 
etTenit  ad  patrem  suum.  Sed  quon  odo  venit,  nisi 
pceniientia,  et  corde  conlrito^  et  spirilu  conlribu- 
lai6?  Ilac  enim  via  redeont  peccatores  ad  Domi-* 
nom.  Et  eum  adhuc  longe  e$$et,  vidit  illum  paur 
ipuui,  et  mi$eritordia  motu$  e$i.  Clementissimus  pa« 
ler,  qui  statlm  ut  fiiins  coropttngitur  et  pceniiere 
iacipii,  quamvis  adbnc  longe  sit,  quamvis  adhnc  in 
peccalis  sil,  mioericordia  moTeiur,  el  pcBnilenteiu 
ftliom  iaeto  Tulta  respicere  dignator  (992).  Et  ae^ 
cumni  eetidit  $uper  eolum  eju$,  ei  ouulatu$  e$i 
ium.  In  boe  enim  quid  aliud,  nisi  pax,  et  pcrfecta 
reconcilialio  significator?  Dixitque  ei  fitiue  :  Paier^ 
peccavi  m  calum^  plus  diligens  terram,  qnam  coe- 
Jiim.  Et  coram  /e,  qui  ubique  es,  ei  omnia  vide&.  p 
Jam  ffoa  $um  aiignu$  voeari  /iiiiu  liiifs,  tanlo  tempoi'e 
conTersatus  cum  inimicis  luis.  Fae  me$icniunum 
4e  mereenariim  lui$,  Non  propbelarum  sedes,  iiou 
lacctorum  coronas,  noo  virgiiium  gloriam  peto.  Li- 
ceat  mihi  tantomniodo  esse  in  familia  tua,  ut  siin 
«iDimos  in  regno  too,  quia  nibil  deesi  mercenarli» 
uiis.  ^.  his  onim  mercenariis  beatus  Job  loqnitur 
dicens :  c  Sicui  cervus  desiderat  ad  umbram»  et 
sicut  merceiiarlns  praestolator  finem  operis  sui,  sic 
tt  ego  habui  menses  iracoos»  ei  noctes  laboriosas 
numeravi  mihl  (Job  vii,  %  5).  »  DiMt  autem  pater 
ed  fervot  toM  :  Qto  profeHe  iiolam  priwtamf  et  in-' 
duiti  iilum^  ei  daie  annulum  in  manum  ejui,  ei  cal- 
ctanenia  in  pedee  efne.  Priiiia  enim  stola,  Immorla- 
iitas  esi,  qvam  prUaus  bomo  peccando  amislt,  ei 


FARS II,  CAF.  %y.  m 

amis&a,  inox  nudum  se  esse  intellexit.  Haec  eulin 
Tesijs  per  baptisuium  et  pcenilentiam  recuperiaiiar. 
^t  tunc  qnidem  datur  bomini  annulus,  et  fidei  ar- 
rlia ,  signum  videlicet  qiio  in  Oci  excrcitn  connume- 
retur.  Deinde  irero  daniur  calceanienta,  id  est  vir* 
tiis  ei  poiestas,  nt  secure  possit  calcare  siiper 
^erpentes  et  scorpiones,  et  super  omnem  ▼irlntem 
inimici  (995),  et  stc  demum  accedit  ad  palris  convi- 
vium ,  ut  Christi  carnem  el  sanguinem  reciperc 
mereatur.  Et  addupite  titutum  iaginatum^  ei  occidhe 
illum^  ut  manducemuif  et  epulemur,  Quia  f^ie  ftliui 
meui  mortuu$  fueral  et  tevixiit  perierat  et  inventve 
ea.  Uic  euim  viiulus  saglnatus,  Cbrisius  est,  onnit 
virtute  el  gr.itia  plenus,  de  patriarcharum  ei  'pro- 
phetaroni  armento  sosceptus  :  qui  quamvis  seniel 
pro  nobis,  ut  ait  Apostolus,  moriuus  sit,  et  c  jam 
Bon  moritor,  et  mors  illi  uiira  non  dominctur  IRom. 
Ti>  9);  >  el  toties  tamen  occidiiur,  et  a  fiilelilms 
comeditnr,  qiioties  in.hoc  altaris  sacramento  iinmo- 
latur  (994).  Hunc  viuilum  et  corpore  manducainus, 
et  menle.  Et  menie  qoidem,  andi^ndo,  ejusqne  pas* 
aionem  commemorando.  Per  buiic  a  morie  redem- 
pti,  per  hunc  Deo  quotidie  reconciliainur.  Sequitiir : 
Erai  auiem  /E/iiu  ejui  unior  in  agro ;  et  cum  veniretf 
ei  appropinquarei  domui^  audivit  iymphoniam  ,  et 
chorum,  et  vocavii  unum  de  eervii,  et  interrogavit  qum 
htee  eiunt  ?  hque  disit  iili  :  Frater  tuui  venit^  et  oc^ 
cidii  paUr  iuui  vilulum  taginaiumf  quia  ialvum  iltum 
recepit.  Ab  agro  cniin,  a  labore,  ei  a  legis  servitio 
Jndaicns  populiis  reJiens  (995),  cum  Jam  domui,  et 
Ecclesi;e  per  fidem  approptnquaret ,  apostolorum 
sympboniam,  choruni,  ei  pTaedicationem  audivlt. 
Cumque  inierrogaret  qiiid  haec  essent?  dictuin  csi 
ei  quod  gentilis  populus,  cognita  veritate,  Christi 
sangolAe  redtniptus  ad  ildcro  conversos  essei«  ct 
Jam  non  Judasorum  Deas  tantom,  imo  et  gentium. 
indignaiui  ergo  nolebai  iniroire.  Uoc  est  enim  quod 
in  Actibus  apostolorum  legitur:  quia  c  cum  veni^ 
aei  Petros  ierosolyinamv  dlsceptabani  adversiis  euni, 
qui  eri^ni  ex  eircomcisjone  dicentes  :  Qoare  introissis 
ad  vlros  praepoiium  habentes,  et  ipanducaslis  cum 
Ulis?  >  (A£i.  XI,  25.)  Quibus  Petrus  narravit 
omnia,  qme  accideranlv  et  quomodo  genie^  credi- 
dissent.  Senior  igitnr  iste  frater  lilam  Judxoniin 
parlem  significat,  qtie  io  primitiva  Ecciesia  de  gen- 


(091)  Ambrositts,  ibld. :  c  Mercenarii  aotem  qni 
suiit,  nisi  qai  ad  mercedein  serviuiit,  qni  sunl  ex 
brael,  non  id  quod  bonum  esl  ex  prnbitatis  stiidio 
^rsequenies,  nec  virtoiis  graiia,  sed  otilitatis  stu- 
iiio  proviK*.ati.  > 

{^)  S.  Hier.  :  c  Cumque  adhue  longe  euet :  an- 
leqiiam  dignls  operibus  et  vera  poBniteuiia  adpatrem 
rcdiret  aniiquum.  > 

^995)  S.  Hier. :  .c  Proferie  Uolamt  slolam  quam 
Adam  peccando  perdlderat...  date  annulum^  signa- 
culum  similitiidinis  ChrisH,secundain  illud  :  In  quem 
credemei  iignati  atii  Spiritu  repromiuionii  iancto ; 
ei  caiceamenta  in  pedibui  ejui,  nec  ubi  colutier  in* 
sidians  plantam  ingredieiitis  invaderet,  et  super 
scorpiones  el  serpentes  securius  ambularet.  i 

(994)  Hier. :  c  Viiulus  saginains,  qui  ad  poeni- 
teaiis  iininolatar  salutem,  ipse  Saivalor  est,  ciijas 


quotidie  came  pasclmur,  eruore  potamur.  i  Vid. 
eiiain  Aogust.,  1.  all.,  n.  5. 
'  (995)  S.  Aiig.,  n.  6  :  c  Cum  interea  major  filin^, 
populus  Isracl  secundum  Carnem,  non  quidem  pro» 
teclus  iii  lohginquam  reglonem,  sed  tamen  in'  domo 
non  est ;  in  agro  aUtein  est,  id  est  in  ipsa  hxredita- 
ria  opulentia' legis,  et  prophetarum,  terrena  poilds 
operaiur...  Veniens  de  agro,  domni  propinquare  co^ 
pit.  Id  est,  bbore  servilis  operis  improbato,  ex  iis- 
dem  ScHpturis  Ecclesix  liberiatem  considerare 
coepit.  Audit  symphoniam  et  chorum,  scilicet  Spi- 
riiu  plenos,  vocibus  consonis  Evnngelium  praulica* 
re.  >S.  Uieron.:  c  £t  nunc  interrogat  Israei :  Qoare 
Deiis  in  geniium'  assumptione  laelatur?...  Gau5a 
ketitise,  quod  parl  in  Dei  laudes  loto  orbe  voce  con^ 
cinitar^  salus  esi  gentium,  salns  est  peccatorum.  h 


419  S.  ftnUiNONlS  EriSCOPl  SIGiNlCNSlS  (/jx^ 

lilis  populi  convcrsatione  conlra  aposlolos  scandali-  A  stolus  :  « Cxciias,  inqnlt,  tx  parte  coBti|tii  In  israel 


zala  esL  De  quibus  in  Actibus  apOdtoloruin ,  ei 
in  Epistoiis  Pauli  mulla  dicuntur.  Paier  ergo 
193  illius  egrestus  ccepU  rogare  Htum.  Omnes  cnltn 
raliones,  quas  dc  Gentfnm  conversione  Judaets  apo- 
stoli  reddebanl,  quid  aliud  nisi  quardam  oinnipo- 
leniis  Dei  pnedicationes,  et  preces  erant?  Qiiale  esl 
illud  Apostoli  :  c  Non  enim  csi  distinctio  Judscl  et 
Groeci.  Nam  idcmDominusomniuin,diTes  iu  omiiibiis 
qui  invocant  lllum  (Rom.  x,  12).  i  — i  Oinnes  enim 
peccaverunt,  etegcnt  gioria  Dei.  {Rom.  in,  25)*>  At 
ille  respondem  diiit  palri  suo  :  Ecce  tol  annis  servio 
libt  et nunquam mandalumtuum yrcettrivi ^et  nunquam 
d$disii  mihi  hadumf  ut  cum  amicis  mets  epularer- 
Sed  poslquam /ilius  tuus  /ttc,  qui  devoravit  substan" 
tiam  suam  cum  meretricibuSj  venit^  occidisti  iUi  titU" 
lum  snginatum,  Ex  parte  eiiim  menlitur,  ei  ei  parte 
vcrum  dicit  senior  filius.  In  eo  eulm  quod  ait  quia 
rcverlendi  niio  vitulum  saginatum  pater  occiderit, 
vcrum  dicit.  Mentitur  autein,  dum  Dei  pracceptum 
(996)  nunquam  prxteriisse  jactat.  Insuper  et  in* 
gralus  esse  vldetur,  dum  tantornm,  quibus  qnotidie 
mundabatur,  sacrinciorum  oblitus,  nunquam  unum 
ijX4!um  se  a  patre  susccpisse  conqueritur  (997). 
llaec  auiem  quia  Judaicus  ilie  populus  ad  fidem  con- 
rersus  cogilarc  poterat,  dum  Judaeos  reprobarl,  et 
gcntiles  eligi  vidissei,  sic  posita  sunt,  ac  si  ea  locu- 
liis  fuissei.  Quis  enim  uon  miretur  tantam  iminuta- 
tionem  esse  factam,  ut  Judaeos,  quos  tantiim  dilexe- 
rat,  In  sua  ca*ci(ate  Dominus  perire  permitierct,  ct 
pro  gentili  populo,  qnem  odio  babebat,  nnigenitiim 
Filiiim  morti  traderet  ?  Sed  h»c  cogitando,  simul 
ciiin  filio  seniori,  quasi  indignati  contra  Dei  disposi- 
tioiiein  quodamniodo  loquimur.  Nec  valde  quidem 
niirandum  est,  si  Judsei  noviter  ad  fidem  conversi 
geniibus  communicare  noluissent,  cum  hanc  lalem 
communionem  lex-eis  pcr  omnia  interdixissef.  Unde 
neque  isle  pro  hac  indignatione  hic  reprehenditur, 
sed  potius  reddita  ratlone  pater  eum  placare  cona- 
tu.**,  dicens  :  Fili^  tu  semper  mecum  es,  et  omnia 
mea,  tua  suut^  epulari  autem  oportebat^  tt  gaudere^ 
quia  hic  frater  tuu$  mortuus  (uerat^  et  revixit^  perie" 
rat ,  et  inventus  est,  Semper  enim  llle  popntns 
sccuiidum  quosdam  cum  Deo  fuii,  et  secundum 


{fiom.  XI, ^>).  I  Eltas  qnoque  cum  dlceret;<  Pr^pkc> 
tas  tiias  occiderniit,  et  ftltaria  tua  sufibderiini, 
et  relictoB  snm  ego  aolus,  el  qiisnmt  aoimani 
meam ;  »  ail  ei  Dominiw  :  t  Reliqui  niibi  sep- 
tem  'niillia  viroruni,  qui  noo  curvavcnint  %m 
ante  Baal  (lll  I?ej^.xix,i0}.  •  Debisigituret  similibus 
Dominus  ail  :  Fili^  tu  semper  mecum  ei.  Proq:ialj- 
bus  el  de  Ecclesia  diciiui*,  quod  non  bakoat  mBcu- 
/ffm,  fie^fiit  rugam,  Sl  enim  ad  universitaiem  spe- 
ctes,  niultas  inaculas  Imbet  Ecclcsia.  Et  tales  qaideni 
l.iii  habere  baereditatem  dicunlur,  talibusque  omitis 
patrls  posscssto  debelur ,  eis  ad  beatitudiuem  siifli- 
cieiis,  et  neccssaria.  Denique  ouinia«  qux  Dei  sunt, 
quodammodo  nostra  sunt»  si  laliter  ea  debeaiuus, 

B  ui  aliterea  liabere  nolimua.  (999;  Dicebat  auiemei 
ad  discipuios  <uot. 

XXXVII.  [Cav.  li\L]i!omoquidameratdim,^Mi 
habebat  vi7/ic«m,  et  hic  di/famatns  est  apud  illvm 
quasi  dis$ipas9et  bona  iUiu$,  Et  vocavU  illum  dom- 
fitts,  e/  ait  >//i :  Quid  hoe  audio  de  te  ?  RMe  raiio* 
nem  vilticationis  twe^jam  enim  non  potais  tHlimt, 
Ait  autem  viUicui  imra  $e :  Quid  faciam,  quia  liomi- 
nu$  meu$  aufert  a  me  viUicalionemJ  Federe-nQn 
valeo,  mendicare  erube$eo.  Scio  quid  /ecMm:ii(, 
cum  amotu$  fuero  a  vt7/tcalioiie ,  recipiant  me  is 
domo$  ifiai.  Convocuti$  itaque  $ingHiis  dcbilonbut 
domini  sat,  dicebat  primo  :  Quantum  debes  dominQi 
At  ilte  dis^t .:  Centum  cadoe  olei.  Disntque  illi :  Accipe 
cautionem  tunm,el  sede  eUo ^  scribe   quhiquagiiUi, 

^  DeindealH  dixU  :  Tu  vero  quant»m  debesJQttieit: 
Cenfum  choro$  tritici,  AU  ilH  ;  Accipe  iittenu  tuat,el 
$cribe  octoginta,  £t  laudavU  dominu^  tiUicum  imqv^ 
t$tis,  quia  prudenter  fecistet.  Il.xc  aulem  secutuiois 
litteram  piaiia  sani,et  per  siiigula  exponere  non  cit 
necesse.  Dicat  tamen  ipse  Dominoa,  ad  qoid  baiic 
similltudinem  dederat  (1000).  Quiaf  inqntt,  /E/itfa- 
jus  $aseuti  prudentioree  fUii$  luci$  in  generatione  m 
$unt,  Non  enim  villici  iniquhatem,  sed  prndeniiam 
194  Doiirlnus  laudat.  Mon  laudat  eum  de  fraude 
qiinm  fecit,  sed  de  ingenio  quo  sibi  in  futunun  pro^ 
spexit  (1001).  Nescieits  enlm  qaoroodo  vtveret, «- 
quidcm  fodere  non  valebat,  mendieare  ertibescebad 
hoc  singulare  invenit  praesidium,  ut  qui  prius  domim 


quosdam  cum  Deo  non    rull  (998).   Unde   Apo-  |.  sui  bona  dissipaverat,  hanc  in  fine  fraMiem  com* 


(996)  Ambros.  num.  %iO  :  c  Iinpudens  autem  et 
similis  illius.Pharisaii  justincantissearroganti  prece, 
qui  putabat  qiiod  niinauam  pncterieril  mandatum 
J)ei,  qnia  legem  servabitt  in  litieris;  impius,  quia 
accusabal  rrairem,i  etc.nieron. :  <  Pater  sup|)Iex  ad 
roncordiam  deprecatur;  ille  jusliiiam,  quac  in  lege 
est  sequcns,  Dei  juslitise  non  subjiciiiir...  ()uasi  boc 
jpsum  noii  sit  praDlcrire  mantlaium,  saluti  alteriiis 
invidere,  ante  Deum  se  jaclare  jusliiiae,  cum  nemo 
eoram  eu  inundus  sit.  Potest  ergo  et  ex  ejus  per- 
soiia  dici,  qui  jiixla  eunulem  a^osioluin,  in  jusiitia 
qux  in  lege  est  sine  rcprehensione  versaiussit :  licet 
inibi  videatur  niagis  se  jactare  iudxiis,  quain  vera 
dicere,  ad  exempluin  illius  Pbarisxi  diccnlis  :  Deus, 
graiias  ago  tibi,  i  etc.Chrysol.  serin.  4,  ad  h.  I.  <ln- 
vidus  siinulat  seinper-  mcntilur  iuTidus  seinpcr.  > 
Y.  Aug.L  ail.,  n.  8. 


(997)  Ambrosius,  ibid. :  t  Quapri  etiam  in  bxdoTi- 
dctur;  quia  Judaei  ritum  veteris  sacrificii  perdide* 
ruiit.  > 

(998)  Augusilu.  ad  illa  verha  c  Nunquam  manier 
tum  luum  priBterivif  >  n.  8,  scribft :  t  Neqiie  isle 
riliiis  in  omnibus  israeliils,  sed  in  his  inlelliKiliir 
iiabere  persoiiam,  qui  nunquaiu  ab  uno  Deo  ad  ni- 
mulacra  coiiversi  sunk.  i 

(999)  Vid.  S.  Augustin.  1.  all.  n.  10.  Atouebacic- 
niis  homiiia. 

(iOOO)  tlxplicayit  hanc  parabolam  S.  Ilicrony- 
miis  cpist.  121,  ex  rcc  Yallars.  qu.  6;S.  Pctn» 
Cbrysologus  serm.  125,  126,  etc. 

(lOOi)  S.  Angustin.  lib.  ii.  Evaug.,  eap.  54  :  <  in 
villico  quem  dominus  ejicicbat  de  villicMiu,  ti 
laudavit  eiim,quod  iu  ruturum  sibf  pros|iexcrit,  nfn 
oninia  dobemus  ad  Imitandum  suinere.  Non  enim 


f^i  COm£XY.  I.N  LUC. 

nriiterel.  Laiidaiuf  if  iKir  ihmi  Ue  bOMiUile  «lUiiiav 
setl  tle  callidluie,  ei  frandandi  aslulie»  iil  qai  l;oiia 
(iofnini  sua  jam  fnraodo  mperenon  poieral,  celaiido 
ei  nlM^yMidendo  sublraiieret.  Cui  prudenliae  non  60* 
liiin  donrHios  villicit  sed  ei  Dominuft  omniiim  appiau* 
^re  Tideiur»  diim  dicil :  Qifi«  fiUi  huju$  saeuU 
pndetnioreu  fitUs  lucU  in  generatioHe  §ua  tuau  Pru- 
deniioreft  ilii  suni  in  malo  quam  isU  in  iiono.  Vix 
etiiui  inreniiinlur  aiiqui  saocii^qui  (anum  pnideii* 
liiui  habeani  in  acquirendis  bonis  aeiernis,  qiian* 
lam  calliditatem  isii  babenl  in  acquirendis  Loni» 
(emporalibus  et  fogiiivis.  Pro  his  enim  die  no* 
duque  vigibnt,  laborant*  angiisliaalur,  ei  per 
frmdes,  rapinas,  fiiru,  prodiliones,  perjiiria,  homi* 
ddia,  ei  bts  aimilia  baa  ules  divitias  coacervare  non 
cessaiH.  Denique,  qiiis  dicere  vaieat  quantam  in  sc 
ticissim  decipiendo,  fliii  luijus  s»cuii  prodenliaro  et 
eaUidiuteoi  liabeani?AudiaAt  igitur  bsc  filii  lucis, 
«I  a  filiis  biuus  sapcuii  vinci  erubescanL  ideo  eniin 
iuec  scriffU  sont»  oi  audiendo  prudenliores  fianl, 
Mn  aolepi  ut  ioiquilatis  viiiicum  imiundo,  fraudem 
inaliqoo,  Tel  iiyusliam  agant.  Unde  et  subdilur  : 
Ei  ego  tobis  dico^  FaMe  tobi$  atnicoi  de  mammoHa 
iidquUaU$;  sed  noo  eo  modo,  qiio  fecit  sibi  villicus 
iiiiquiUiis.  Non  fraidando  aiiena ,  sed  iarglendo 
Tfsira,  Oranes  euim  diviiiaD  iniquae  sunt,  qiias  avare 
rctenlx  propriis  dominis  nocenl,  vel  qtisc  ex  sequa- 
litaie  non  expeodunlur.  Tunc  entm  ex  «qualitaie 
eas  expendiSy  ai  el  ibi  Uotum  reserves,  quaiuinn 
siifiicere  possil  et  cactera  indigeniibus  iargiari^. 
Unde  Apoookis  :  tNon  enim  ul  aliissii  remissio, 
fobis  auiera  iribolaiio,  sed  ex  aequaliUie,  in  prx- 
seaii  leropore  vesira  abuudanlia  illorum  iiiopiam 
sippleal,  utelillorum  abuodantia  vestrse  inopiaesii 
snppieiaeolum  (//  Cor^  vUt  i3).  i  In  quo  maniresic 
osteadiiur  quia  non  oecessaria,  scd  superabundao- 
ti.i  dare  jiibeinur,  Non  enim  vull  Aposlolus  ui  sic  in 
dando  prodigi  simus«  ui  ipsi  postea  penuria  Iribule- 
juur.Divitiaeigilur,  qux,  per  se  quidem  soni  iniqua^, 
si  sic  ilividaiilur,  «lcrnos  nobis  ainicos  ei  aeicrna 
ubeinacuia  pariuni.  Per  se  quidera  diviiias  iniqiia! 
5iiui,quia»  oisi  dividaniur,  a^quaunon  sunl;divis3e 
au:em  jam  non  suni.  Iniqiix  igitur  sunl,  qiuindiii 
siini.  Non  eniin  dicunturdiviiiae  quae  non  ad  supcr- 
fiuiiaiero,  sed  ad  necessiuiem  rcservanlur.  Si  igiiiir 
totias  ab  eis  snperflutuiem,  lolles  ei  iioioeii  iiii- 
qniutis.  Seqniior  :  Qui  fideUt  esi  in  minimo,  et  in 
^majore  fidelie  eU;  ei  qui  in  modico  iniquut  esf,  et  in 
majore  iniiiuu»  es/.  ilxc  enim  speciaiiier  de  aposto- 
Us,  el  per  ^eos  de  caeieris  Ecclesis  dispensaioribus 

ant  domino  noslio  facienda  est  in  aiiqno  fraiie,  ot 
de  ipsa  fraode  eleemosjnas  faciamns,  aut  eos  a 
quibus  recipi  volumrs  in  tabemaeula  aeurna,  tan- 
qiiam    debiiores   Lel    et  Domini    noslri    fas  est 

ii.'(ciligi S<*<1   eiiani  econlrario  dicontur  isi» 

similitiidines,  ot  fitclligamos  si  laodari  poloit  ille 
a  Domioo  qoi  fraudem  faciebal,  quanlo  amplius 
placeaitl  DomiiioDeo  qui  secuiidoin  ejus  praeceptum 
op^ra  illa  faduot.  >  S.  Ainbros.  ii.  245  :  i  Licet 
percuverii  lanicn  quta  sibi  in  poslenim  ex  indul- 
g^-ntia  Diiiiini  qnacbivitauxilia,  pr-edicainr.  i 


-PAR51UCAP.XVI.  422 

A  ci  praelaiis  dicuntur.  (JnJe  ei  jo  hujus  £v.ingclii 
principio  dicilur,  qiiod  hxc  Dominiis  dixcril  ad  di- 
scipulos  suos.  Msgora  igilur  Ecclcsioc  ncgotia  ci» 
commiilenda,  et  credenda  non  sunt,  qui  in  viia  pri« 
vaU  fideles  non  exsiiierunt,  et  de  illo  niodico,  qiioJ 
babcbanl,  pieiaiis,  el  misericordi9c  opera  non  osien- 
deruni,  At  vero  illos  in  prioralu  fideles  foredubitare 
non  delicinus,  qiios  de  modico,  quod  possidcnt, 
libenier  aliis  subvenire  viJemus.  Ilinc  enini  Aposto- 
lus  praecipit  episcopos  noii  cupidos  esse,  ncc  iurpis 
lucri  seciatores.  Valde  igilur  considcrandum  est  in 
eleciione  prxposllorura,  qnalcs  in  modico  fucrini, 
etquod  pieialis  el  misericordix  babuerini;  qiio- 
oiam  qui  in  n;odico  fidelesnon  siinl,  in  magiiis  quo- 
que  fideies  non  8uni.  Unde  ei  subdiiur  :  Si  ergo  in 

B  iniqua  manimona  fdelet  non  fuistis,  quod  terum  ei/, 
quis  credet  vobis  ?  Si  de  diviiiis,  qux  fu^itivx,  UU 
laces  ei  iransiloricc  suni,  niisericorillam  noa  lcd- 
Slis,  quis  Ecclesiae  dispensalionem  el  rcgimen,  quoJ 
vcrum,  ei  aequum,  et  sanctum  e^t,  ei  sinc  dolo 
dispensari  delici,  vobis  credere  ct  comniiiicrc  au- 
deai?  El  si  in  aUeno  fidelet  ,ion  fuittiz,  quod  vettrum 
ett^  quit  dabii  vobit?  Illa  enim  alicna  suut  et  non 
nostra,  quae  sic  possiddmiis,  ui  scinper  ainittcre 
liiiieamus.  Nosira  vero  suntdequibus  sccuri  sumns, 
ei  nunquam  amiilere  iimemus.  Teniporales  itaque 
divitia  alienxsuni;  noslraevero  aelernx,si  boni  fuc- 
riiiius»  et  in  bis  leinporalibus  spem  non  babuerireuH. 
Scd  illa,  qux  noslra  sunl,  el  nobis  praedesiinala  suiit, 
iiot)is  non dabuniur :  si  in  hocalieno  fidelesiion  fuc- 

G  rimiis(1002);;quoniamsub  ea  condiiionc  eldata,et 
195  prxdesliiiala  suni  nobis,  si  bujus  fideliiatis 
virlus  invenialur  in  nobis. 

XXX VIII.  (1003}  Ilomo  quidam  erat  divet^  et  in- 
duebalur  purpura,  et  bysso,  et  epulabatur  quotidie 
tplendide»  Haec  enim  \crba  el  divitibus  ci  pauperi» 
biis  valde  necessaria  sunt,  quia  ei  illis  dani  limo- 
rcm,  ei  isiis  consolationem.  Audiunl  blc  diviies 
poeiias  suas  :  audiunl  et  paupcres  gaudia  sua.  Ei  era 
quidam  mendicut,  nomine  Laxarutt  qui  jacebot  ad^ 
jiinuam  ejui^  ulceribut  plenut^  cnpient  saturari  de 
micit  qum  cadebani  de  menta  diviiis;  et  nemo  iUi 
dabat,  Sanctorum  eleniin  nomina  scripu  suni  in 
coelis ;  malonim  vero  nomina  non  suni  scripia  in 
libro  vilae.  Hude  el  lioc  loco  divilis  nomen  non 
diciiur ;  mendlci  vero  dicifur.  Hic  Lazarus  vocaiiir. 
Ille  quoroodo  Toceiur  nescimtis.  Talibus  enim  di- 
cluros  esi  Dominus :  <  Amcn  dico  vobis,  nescto 
Tos.  a  Quid  igiiur  roirum  si  illum  nescimus,  quem 
nescit  ille  qoi  omnia  scit  (lOOi)?  Se  Ticissim  uier- 

(1002)  S.  Irenaeos  lib.  ti,  cap.  54,  n.  5.  c  Meo 
Dominos  dicebai  ingratis  existentibos  in  eum; 
St  ffi  modico  fidelet  non  fuittis^  ^uod  magnum  eti^ 
quit  dabil  vobitl  significans  qtiomam  qtii  in  modica 
lemporali  vita  ingrati  essiiteruni  ei  qui  campnesti- 
tit,  jusle  non  percipient  ab  eo  in  saecolum  saecoli 
lonffiiudinem  dierum.  » 

(1005)  H«c  quoq.  parabola  (seu  hialoria,  ni  S. 
Ambros.  judical)  explicaiur  a  ChrysosL  bom.  6o; 
item  a  S.  Gregor.  Iiom.  40. 

(1004)  Beda  ad  h,  1.  horo.  40,etc. :  i  Ccrle  in  po* 


4^5 


6;  BniJNOf^lS  EMSCCH'!  SIGMENSIS 


4!l 


qiie  tiilent :  nt  niios  iinpietas  mnnirosletiir,  et  fia-  A  concedfttur,  iM\  cumdem  rptam,  pro  qio 


}iis  patientia  crescat.  Yidet  Iste  deKciis  affloen- 
lem.  Videt  ille  pauperem  inopla  tabescentem. 
lile  epulaiur;  isie  crnciatur.  Neque  ille  tan* 
tom  peccaret ,  si  hunc  iion  vidlsset :  neque  iste 
lantuin  cruciarctur,  si  illius  delicius  non  aspe- 
xissei(l005).  Uterqiie  igitur  erat  alieri  mali.  Ille 
remporalis;  istea^terni.Habebattamen  pauper  baiic 
«nam  cohsolallonem,  qiiod  eanes  veniebant  ^  ei  lin" 
gebant  ulcira  eju$,  Calnum  etenim  lingua  medica- 
menium  quoddain  est,  el  liugendo  vulnera  cnrat. 
Factum  est  autem^  ut  moreretur  mendteus^  et  porta' 
retur  ab  angelU  in  $iuum  Abrahce,  Morluus  est  autem 
et  diveSf  et  sepultds  est  in  inferno.  Mam  et  Abraliam, 
slciit  ei  ca^ieri  patriarcli»,  et  propbelse,  in  Inferiio 


batur.  Non  enim  iieet  malia  videre  quod  veiiio^ 
quamvis  liceat  bonis  videre  et  audire,  et  habere 
qu^conqiie  volimt.  Frustra  autem  miaerieordiam 
peiit,  qul  miserieordiam  non  fecit.  Unde  et  svb- 
ditur  :  Et  dixit  iUi  Abrakam  :  Filif  reeoriart 
guia  reeefnsti  bona  in  vjf4  tua^  et  Latam  shnUiter 
mula.  Nunc  autem  kk  consolaiKrf  tu  vera  mretarif. 
Hiitc  est  enim  quod  Dominoaait :  c  V»vobis,di- 
viies,  qni  babetis  consolatlonem  veatram  {Lme.  mu 
S4).  <  Et:  «  Beaii  pauperefl,  qoonkm  Ipsonim  esi 
regnum  ccelorum  {Ibidf  dO).  i  DivitiBe  igltar  adiiti« 
seriam ;  paopertas  ad  beatitndineiii  perdiitelt.  Pau* 
peribus  ccelum,  diviltbus  infi»mus  aperiiur  ^1607). 
Divilibus  utiqoe,  qui  bis  divilHs   male    muntiir. 


^ri|t  :  inferni  tamcn  poeiias  non  patiebatur.  Sinus  ^  El  in  bit  omnibus  inter  nos  et  vo$  ehaoa  magnum 


igitur  Abrah.HR,  ille  locus  intelligUur,  in  quo  siinul 
collectl  sancti  quiesccbant.  Iiifernos  autem  locus 
pcenarum  est,  in  quo  iniquorum  axiiinae  cruciantur. 
Eievans  autem  ocutos  suos^  cum  essei  in  tormenti$,vidii 
Abraham  a  longe^  et  Lnzarum  in  slnu  ejus,  Hoc  cst 
enlm,  quod  Dominus  ail :'  <  Kadem  quippe  mensura, 
qua  niensi  fnentis,  remetietur  vobis  {Maith.  vn,  ii 
Luc*  VII,  St8 ;  Uarc.  Iv,  54).  »  Majora  tamen  suiit 
tonnenta  divitis,  quain  fulssent  ulcera  Lazari.  Ecce 
4iives  jam  vlUere  incipit  Lazarum  superiorem,  et 
taro  superiorem,  ut  nisi  elevatls  ocnlis  eum  vidcre 
non  possli.  Tidct  Abrabam,  videt  et  Lazarum  in 
slnu  Abrahae,  et  quamvis  lOnge  posilus,  videt  tamen 
omnes  divitias  illis  ante  positas.  Yidet,  et  concu- 
piscit,  cruciatur,  et  non  est  qiii  el  misereatur. 
El  tanlo  quideni  ainplius  cruciatur  quunto  majores 
delicias  conlemplaiur.  Yisus  enim  multolles  appe- 
titum'  pjrit,  et  ea  qiix  noii  vldcmus,  mlnns  appe- 
tcre  solemus.  Unde  et  ail :  Pater  Abraham^  miserere 
mei^  et  mitte  JLazoriim,  ut  intingat  extremum  digiti 
$ui  in  atfuat  et  refrigerit  linguani  meam,  quia  crU" 
cior  in  hac  famma.  Micas  panis  de  mensa  divitis 
Lazarus  concupivit :  gntlain  aquae  de  diglto  Lazari 
dives  quassivit  (lOOG).  Sed  cur  de  digito  Lazari? 
Fortasse,  quta  tiniebat,  ne  eum  accusaret,  et  nt 
tfum  queni  offenderat,  vel  lalibtis  veibis  ad  niiseri- 
cordiam  inclinarel  :  aut  quia  non  aliuni  videre  ei 

pulo  plus  soient  noiniiia  diviium  quam  pauperum 
i^ciri.  Uuia  est  ergo  quod  Dominus  de  paiipere  et 
divite  verbum  luciens,  uomen  paiiperis  dicit  el 
noiiien  divitls  non  dicit?...Ac  si  a|)erte  dicat : 
paiipcrein  bumilein  scio,  superlHim  di\iiem  nescio: 
illuni  cognitum  per  approbaiionem  liabeo,  hunc 
per  iudtcium  rejirobatiouis  ignoro.^»  tHiiU  auiem 
verba  S.  Gregorii  liomil  40,  u.  3. 

(1005)  lliEC  es  Beda  accepit  Bruiio,  <|ue9iad- 
iiiodum  ilie  ex  S.  Gregoiio  de  eadem  bomil. 
nuin.  4.         . 

(1006)  Beda  : '  c  In  bac  vita  Lazarus  cailentes 
micas  de  mensa  dlvitis  qusrebat ....  iiuiic  de  sup- 

.  pltcio  divilis  dicitiHr,  qiiia  de  extremo  digili  Lazari 
dist'l)ari  aquam  Iii  os  suum  concupiscit.  Qui  ergo 
mensae  suas  Vel  niinima  dare  noluit,  in  inferiio  po- 
situs,  ttsque  ad  miuiiua  qiia^renda  perveniL  »  liaec 
iermc  ex  S.  Gregor.  bom.  40,  n.  5. 

(1007)  Beda :  f  Siiiu^  Abrabam  requios  cst  b^:Uo- 


prmatum  esf ,  ul  hi  qui  volunt  tran$ire  ad  vos  nok 
possunt ;  neque  inde  huc  transmeare.  Magnum  eiiin 
cliaos  Dei  xlisposllio  est,  qu»  lam  lirma,  et  atabdii 
cst,  ul  contra  Dei  voluntatem  peiiitus  immulari  noa 
possit.  196  Igitur  neque  boni  miserando  possom 
iransire  ad  malos,  neqne  mall  ad  bonos  transmetre 
volont.  Yoluilttamen  boni  compaiiendo  transire  ail 
eos,  si  Deus  velit ;  sed  quia  boc  Deus  non  vult,  ipsa 
lalis  compassio  deflcit  lii  ers  (1008);  qnoniam  omnlt 
cornm  voluntas  in  Dei  voluniate  consisiit.  Et  tat : 
Uogo  ergo  te,  pater^  ut  mittae  iitum  in  donmm  pairU 
mei.  Uabeo  enim  tfuinque  fratre$^  ut  U$t$tur  itlis  ne 
ipsi  veniant  in  tocum  hunc  tormsntorum,  Ifaec  autein 
,  collocutio  Abrabae  et  divilis,  non  sono  vocia  ,  sed 
'  sola  mentls  cogrritione  facta  est.  Et  boni  qnidem 
oinnia  cognoscunt  :  malis  vero  ea  tantomroodiD 
scire  dalur,  in  quibtis  eoram  poena  magis  crescat 
et  augeatur.  Unde  et  divcs  iste  pro  fralrilHis  solft- 
cilns  magls  lorquetnr,  timens  ne  ipsi  qiioque  siini- 
lia  paiiantur.  Si  eniin  illorum  penttns  oblitusfuis- 
sel,  minus  aliquid  lormenli  babuisset.  Et  ait  iHi 
Abraham  :  Habent  Moy$enf  et  prophetae;  audiaM 
ilios,  Sullicil  eiiim  hos  audire,  si  bis  credere  volue- 
rini :  omnibus  enim  ad  saluteiii  siifiiciunt  soli  Moysis 
el  Propbeiarum  libri,  si  tamen  bene  inieHiganto^ 
Ei  itle  dixit :  NoUf  pater  Abraham,  $ed  $i  guises 
mortuis  ierit  ad  eos,  ptBnitentiHm  agent.  Ait  autem 

D  rum  panperum,  qoomm  est  regnnm  coelomm,  qna 
post  hano  vitutn  rectpiutilur  :  sepultura  inferai,  p(B- 
iiarutn  profunditas,  quae  superbos  et  iuimisertcor- 
des  posl  baiic  viiam  vorat.  i 

(1008)  S.  Gregorius  Imm.  40  in  Ev.,  n.  7 :  i  Sictit 
transire  reprobi  ad  electos  cupiuni,  id  est  a  stippli- 
ciorum  suoniui  alDictione  mtgrare,  iia  ad  afDtctos 
atque  in  tormeiitis  positos  transire  jiistorum  esi 
mente  ire  per  misericordiam,  eosque  velle  liberare. 
Sed  quifVoluiit  de  beatoruin  sede  ad  afflictos  atquo 
in  lormeiitis  postlos  iransire,  non  possunt;  quia 
jusioruiii  anitnae  qoamvis  in  auae  naiunc  boniiaie 
iniserioordiaui  babeant,  jam  tunc  anctoi  is  sui  justi- 

'  tiae  coiijunctae,  tanta  reciiiudine  constringunlur,  nt 
nulla  ad  reprobos  compasstone  moveanlur.  Ipst 
quippejudici  concordant,  cui  inbaerent ;  et  eiaqut»s 
eripere  non  possunt,  nec  ex  miscrioordia  condeM:tii- 
duut.t 


Iff  COMMEMT.  IN  L(JC.  ^  PARS  U,  CAP.  XVII.  4|ff 

lUi ;SiKoyi«A ^  pfophela$nan  fiudiuui^  neqMsi quU  A     XXILIX.  [CiP.  XVIL]  QuU  auJem  vetlrum  habeu$ 


a  99nuU  returrexUt  credeut  ei.  Iiico  eniiii  Christp 

Ikwniiio  rtsurgfiiiii  usqiiebodiccredere  Judaei  noluQl, 

4|aia  Moysen  e(  prophelas  noa  auJiunt.  Uuiie  ci 

ipie  Ik)iuiiiu$ :  i  Si  crederelis,  inquil,  Moysi»  cre- 

ilereiis  uiique  cl  mibi.  De  me  eoim  ipse  scripsit 

^ioiii*  V,  iO). »  Ibec  doleinsiallegorice  intelligau- 

uir,  (Jives  i^e  iodaicuro  populam  signiflcal  (1009). 

5oIus  eniui  Jodaeoriim  popuius  legis,  ei  propheta- 

niQi  (|iviiiJS|  ei  deliciis  locupletatust  oranes  alios 

despicichai,  oulli^ue,  in  cibis  spiritiialibus»  i|uibiis 

alHmdahat,  communicare  volebat.  Uoc  cnim  viik>t 

«sqae  BUQC  iaboTAt  populus  ille»  et  sic  omnia  celat, 

sc  si  r^clamio  perdere  debuisset.  Qiii  purpura  qui- 

dem  io  regibiis,  in  sacerdoiibus  auiem  bysso  iu- 

<)uebatur«  Cujus  quinque  fratres  quinque  populi 

paries  iiiielliguntur.  Beges  scilicct»  et  saeerdotes, 

Serihe, et.Pliaris(£i,  e^  caiiera  populi  multitodq. 

Jieadjciis  Tero«  id  esl,  Laxarus,  qui  adjutu$  inter- 

^e(4i»r(|0i0),  qiiem  Dominus  adiuvit  eta  moriis 

periittlo  liber«Yiu  genlili^  populiis  esi  (101  i) :  qui 

prios  qtiidem  coelesitum  bouoruin  egenos,  et  pau- 

fer,  Tcriia^ui  eogiioscere,  et  Deiim    inielligere 

ciipiebal.  Sed  neroo  illi  dabat :  nemo  iUi  Teritaiis 

arcana  rcTclabnt.  6ed  landem  canes,  laitdem  Cbri- 

lii  apustoli  venientes,  ejus  nlcera  linseruoi  et  lin- 

geiKk)  curaTerunt.  Sicui  eniro  canes,  iia  et  apo^ 

sioli,  et  dociores  medicaroentum  in  lingua  feruni, 

qaia  proHlieAndo    sanai)i  (lUISI).  Videamiis,  quod 

sequiiur :  Facium  e$t  autemt  ui  morereiur  mendicu$^ 

ei  poriareiur  ab  angeiiM  in  einum  Abrak».  Moriuu$ 

tu  auiem  n  diwee^  ei  $epuliu$  e$t  in  inferno,  Quoii- 

ik  oainqoe  ei  iud^i,  H  geiiiiles  rooriuulur.  Quoti- 

die  Clirislioiii  iu  ccolutti  feruniur.  Quo(idia  Judasi 

iii  isfenio  sepeiinntur,  Ibique  sua  tormenia  seniien- 

ies,  dum  sccuiu  recogitant,  In  quibus  peccaverint, 

qoam  siulii,  et  Increduli  fuerini,  quautuin  a  Pide 

ei  jusiiiia  potrig  sui  Abrab»  deviavcriui,  et  duiii  a 

geniili  populo,  si  rieri  possit,  odjuvari  concupi- 

KQoi«  dumqiie  Abraham  eorum  Taiia  et   iuuiilia 

«iesiileria,  et  seraro  peeuitenliain  considerai»  qiio- 

daianodo  Abrahan  loquiiur  cum  efs,  rogatnr  ab 

eis,  et  respondet  ds.  Soia  ciiini  cogniiio  sulBcit  eis 

ad  coUuquendtim  quxeunque  volunl.  Quoniain  au- 


$ervnm  arantem^  aul  \ta$centem^  qui  regre$$o  de  agr^ 
dicat  illi :  Staiim^  tran$i^  recumbe;  el  non  dicai  et; 
Para  quod  ceeuem,  et  prascinge  1«,  et  mini$ira  miht, 
donec  manducem,  et  bibam,  et  post  hcrc  tu  mnndHca- 
bi$  et  bibe$?  Nunquid  graliam  habei  $ervoiUi,  quia 
fecit  quod  ei  imperaveral?  Nonpuio,  Sicet  to$  cnm 
fectriiis  omnia  qum  prcecepta  sunt  vobi$,  dicite : 
Servi  inutilee  $umu$ ;  qucd  debuimu$  faeere  fecimu$. 
Quam  necessaria  hxc  197  siinilitudo  fuerai  illi, 
qui  dicebat :  i  Deus,  graiias  ago  iibi,  qiiia  noii  sum 
sicut  caeieri  homines,  raplores,  lojusli,  aduUcri, 
velut  eiiain  hic  publicanus.  Jejuno  bis  in  Sabbalo» 
decimas  do  omniura  quae  possideo  (Lkc.  iviii,  11, 
12). »  Quanio  melius  ei  fuerat,  ti  humiliicr  dlxis- 

^  set :  Domine,  ego  inutilis  servus  (uus,  quod  debui 
facere,  fecL  Cuni  enlm  servus  ei  debiio  ei  necessi* 
iaie  domino  serviat,  nulkis  ei  gratias  dominus  ha- 
bel,  si  facial  qiiod  ei  imperaverai.  Sic  igiiur  et  nos, 
cum  fecerimus  oinnki  quae  nobis  praecepta  suut, 
fuglat  superbia,  cesset  vana  gloria,  tollalur  inslHlio 
menlis,  et  iuier  servos  inuiilcs  nos  bniniliier  pro-t 
siernamus  (iOI5);  sicut  ille,  qui  dicebai :  i  Aiiiina 
mea  sicut  terra  siiie  aqua  lilii  [V$aL  cxlii,  G).  » 
Terra  euim  sine  aqua,  sicca,  iBfecunda,  infructiiosa, 
et  inuiilis  esi.  Ilic  iamen  omhia  fecerat  quac  ei 
prxcepia  fueranl,  secundum  quod  ipseait :  i  A  mao- 
Uaiis  tuisnonileclinavi  (iOU);  >  et:  c  Jusiilicationes 
iuasnon  sum  oblitus  (Psa/.  cxviii,  141).  > 

Q  XL.  £4  facium  e$t  dum  irei  in  Jerusalem ,  irau^ 
ibai  per  mediam  Samariam  ei  Calilcam.  Et  cum 
ingrederetur  quoddam  ca^ieHum^  occurrerunt  ei  dt- 
cem  viri  lepro$i.  Quid  eniin  sunl  decein  viri  leprosl, 
uisi  omnes  peccatores?  Quia  enira  bic  nnmerns  om* 
oes  in  se  uuroeros  coniinet,  frequcAier  dccein  pro 
oronibus  poniiur.  Undc  et  de  saiictis  dicitur  in  Apo- 
calypsi :  c  Ccce  missurus  est  ex  vobis  diabolus  l^ 
carccrem,  ut  icnlcinini,  et  bsbealis  iribulaiiouem 
diebus  decem  {Apoc.  n,  10),  i  id  csi,  dicbus  oroiii- 
bos.  Omuis  enim*  qui  numerai,  postquam  ad  decem 
vemi,  itlsi  iicrum  a  capite  incipiat,  qtiid  ^ical,  non  ^ 
habei  (i0t5).  Umle  manifcstum  est  quia  idcro  Sttoi* 
deeem  quod  omiles.  Qiiautum  eniin  ad  aoiroam, 
Cbristo  Doniino  Teuleiile,  omnes  honiines  leprosi 


lOHdesita  sttlute  desperaoi,  pro  frairibus  iimeni,  |)  erani.  Quantum  Tcro.ad  corpus,  npc^ouines,  Omuii 
«enm,  Reiiifti  dceipianlur  ei  simiiia  |ialianliir.      eiiim  foroicatorp  adulier,  boiiiicida  ,  perjurus  ct 


(1009)  S.  Gn-g.  I.  all.  n.  2  :  «  Quem,  fralrcs  cha- 
rissitui,  qiiem  dives  istc  qui  induebaiiir  piirpnrA  et 
bysso,  et  epuiabaiur  qttoiidie  splendide,  sisi  Ju- 
daicoift.  popttlum  signilicai ;  qui  culium  vitae  exie- 
rlQs  Uabuii,  qui  arcepcn  Icgis  ilcliciis,  ad  iiilorein 
DSHS  est,  noi^  ad  utiliialem?  i  Exicnbil  lia.'C  Gregorii 
Beda. 

(1010)  S.  Gregorms  l  all.  et  Beda  :  c  Uii<fe  et 
l^zarus  bene  inierprelaiur  adjutus,  > 

(iOiij  S.  Greg.  (i  Oeda :  c  Qucm  vcro  Lnzariis 
olreriltus  plciMis,  uisi  geuiilera  populuro  flguraliier 
exprimii?...  L»azarus  vulncraius  ciipiebat  salurnri 
<le  micis  quae  cadebaut  de  mensa  divitis;  ti  nemo 
iUidabat :  quia  geulihiffl  quemque  ad  cognitimiem 
pgis  ailiniiierc  siiperbus  ille  populus  despiciohai; 

PATttOL.    CLXV. 


qui  dum  docirinam  legis  non  ad  cliaritniem  habnU, 
sed  ad  elaiionem,  quasi  do  acceptis  opibus  tuimiiK 
Et  quia  ei  verba  defluebaui  de  scieiiiia,  quasj*  mit:je 
cadebatit  d^  niensa,  > 

(1012)  Sl  Gieg.  ei  Bcda  :  c  Jacentls  pauperis  vnl- 
nera  lingebant  caitcs.  Nonnum^uam  solent  in  sacro 
eloquio  percattes  tirxdicaiores  iittelllgi.  Canuro  et- 
eiiim  tingua  vulnus  dtim  itngit,  curat,  >et^. 

(1013)  S.  Atnbr.  I.  viii,  n.  'bi  :  c  Nenio  in  operibus 
glorietar,  quia  jurc  Doinlno  debcmus  obsequium. . . 
non  a  iiohis  laiidein  cxignmtis,  nec  prsripiamits 
judicium  Deii  et  pne^xniamus  senteniiaiu  judi- 
cls.  > 

(1014)  Ps.  cxviii,  51.  Alegeiua  non  dectinavt. 

(1015)  S.  Aiig.  serm.  970,  ii«  3  :  c  Vldeiur  iii 

ik 


m  S.  DRDXONIS  EPfSCOn  SfGNfENSIS  m 

saciiteguSy  secmiJom  am]nani,.leprosos  cst  (1016).  A  itiry  in  corde  couTerlaHir,  qiticoM|«ie  eoiinrtt- 


De  lcprosis  aiitcm  pnccipit  Moyses,  al  ejiciantiir 
csir»  caslra.  <  Cuui  adulieris  vero,  el  foniicaloribus, 
lifcit  Aposiolus,  iiec  cibum  sumere  (f  Cor,  v,  il).  t 
Q<ios  euiin  pro  suis  iniquitaiibus  excommunica- 
nius,  quasi  leprosos  cxira  castra  ejicimus.  Valde 
enim  deierior  est  lepra  animae  qaam  lepra  corpo- 
vis*  Sed  videamus  quod  sequilur :  Qui  Bteieruni  a 
hnge^  et  levawrunt  vocem  dicenle$ :  Jeiu  prwceptor^ 
miierere  noitrL  A  loiige  euiro  subatil,  qnia  ules 
vii*i  propius  accedere  iion  audebani.  Sinuliicr  au- 
teiii  et  iios  taodiu  a  longe  siamus  quandiu  in  pecca- 
lis  pcrscveramus.  Ut  igllor  sanemur  et  a  peccato- 
nim  nostroruiu  lepra  curemur,  clamemos  magna 
voce  el  dicanius :  Jesu  prceeeplor,  miserere  noslri, 


lur  (1018;,  quia  cor  eoDiriUia,  ei  buNuliaUini  hm 
198  nofi  spentii.  Sed  vide  €a)os  obedieinis  loe* 
rinl  isli  ieprosi.  Ad  saeerdeies  eos  ire  Doinimu 
jussit.  Adhuc  se  lcprosos  esse  vfdebaiit  :  idbuc 
xgriiiidinero  seniicliant ;  taroen  ad  sacerdotes  pe^ 
gebani,  quia  non  fn»tra  lioe  eiftDomiumjiisslsic 
credebant.  Nou  talis-obedieniise  fuit  Naanmi  pris- 
eeps  militis  regts  Syriae.  Gui  cum  Elisaetis  pnec^ 
pisset  ut  sepiies  se  lavaret  in  Jordaiie,  ae4|uiescere 
nolebaty  sed  poltus  iodignaiti»  ablbat;  donoc,»»- 
niori  accepto  consiiio,  fecii  qnod  ei  propbeta  impe» 
raverat.  Lavii,  et  mandaUw  esl.  Kt^  Jioe  foriasse 
bti  audieranl,  ejiisque  ezemiflo  adaoDiti,  quid  ftdes 
ei  obedientia  possinl  InteHigebani.  (/rm  cvlciii  es 


Clamcnms  .lulem  non  orc,  sed  corde.  Conlis  cnim  ^  illisy  ui  otdtl,  quiu  mundaius  tU^  retenus  eu  am 


vox  altior  ost.  Clamor  cordis  cGelos  penctral,  ct 
anic  ibronuiu  Dei  sublimius  elcvalur.  Ques  ut  vidii, 
dixit :  hey  oslendite  voi  iacerdotibui»  Rcspicerc  nam- 
que  Dei,  misercri  est.  Yidel  igitur  cos,  et  mox  mi« 
sertus  eorum,  ad  sacerdotes  ire  pnecepit,  non  ut 
sacerdotes  cos  mundareni,  sed  ut  mnndos  eos  esse 
judicareni.  Pnecipit  enim  lex  {Lev.  xiii),  ui  si  ptaga 
leprx  in  homine  appareat,  ducatur  ad  sacerdotem, 
ei  sccundum  ejus  arbUrium,  separciur  seplem  die- 
btis.  Deinde  sacerdos  contemplelur ,  et  si  viderit 
kpiam  non  crevisse,  munduro  judicabit.  c  Omnia 
aotcro  hxc,  ut  ait  Apostolus,  in  ngura  coniingebant 
illis ;  scripia  sunl  autero  ad  correpiionem  nosscam 


magna  voce  magnificani  Dewn,  ei  eeddit  m  fedm 
ante  pedet  ejui^gratiai^gem;  ef  kicerai  SamniH' 
nui.  Pcr  liunc  enim  onMies  illi  figiiranlttr,  qHi  pos^ 
qoaro  aqua  bapiisroatis  aiHRdati  sm.l,  aolper  p«aft> 
tentiam  curati,  jaro  non  diab(4um  seqoinuur»  led 
Chrisium  imilanlur,  posi  eum  vaduat*  eun  magnili- 
cant,  eoro  adoraniy  illi  .|;ratias  agnni,  'et  ab  ejoi 
servitio  non  recedunt.  Reipondeni  attiemJesus  dixii: 
Nonne  decem  mundaii  snnl,  ei  novem  uki  iuwJ^i» 
est  hweniui  tfiU  redirei,  el  darei  gioriam  DeOf  niu 
Jue  aiienigena.  Hoc  est  enim,  quod  aiibi  ait :  (;ula 
mulii  iuni  vocaiky  pauei  vero  eleai  {Maith.  xxx»  16). 
SSulti  enim  suni  bapiizati,  multi  a  peccatonini  l^ 


(/ Cor.  X,  it).  I   Nam  ei  nos  peccatores  moltis^  pra  mnndaii,  qui,  qtioniain  Chrisloni  non  sef|iino- 


niodis  sepirarous.  Alios  quidero  a  cibis,  qiiibus 
prins  licite  utcbaniur  ;  alios  a  Christi  corpore  et 
sauguine  :  alios  ab  ecclcsiai  introitu ,  atque  alios 
a  noitra  commiinione :  et  alios  qnidem  sepiem', 
alios  plures,  vel  pauciores,  et  dics,  ei  annos  sep:i- 
ramus  :  in  quibus  si  videmos  Icpram  non  crevisse, 
vitia  defecisse  et  peccala  interiisse,  inundos  cos 
Xudicamus  et  Ecclesi;e  reconciliamus.  llxc  cst  igi- 
tur  causa,  quare  Dominps  ad  sacerdoies  hos  lepro- 
sos  ire  prsecepii  (1017).  Et  factum  esl,  dum  ireni^ 
mundaii  iuni.  Hoc  peccatores  audiant,  diligeiilerque 
inleHigant.  Facile  esi  Domiiio  peccata  diniiitere. 
Prius  eiiim  multoiies  peccatori  oebita  remiiiuniur, 
qoAm  veniat  ad  sacerdolein.  Una  enim  eadcmqiie 


tor  et  iteram  ad  peccaln  reveriuntur,  in  electoriin 
numeronon  computabontur.  Yalde  enim  pauci  suoi 
boni  ad  malorum  comparalionero.  Sed  quis  Uu 
sdienigena  fuii,  pliires  ex  gentibus  qnam  ex  Judxis 
balvandos  esse  signtGcal :  Et  aii  Hii :  Surgit  tndf, 
quia  fides  lua  te  iulrum  fecii.  Magnn  esl  igiturvir' 
tus  fidci,  sinc  qua,  ut  Aposloliis  .  ail,  impossiliilc 
est  placcre  Deo  (Hebr,  xi,  6).  Credtdit  eiiim 
Abraham  Deo*  et  repoiatum  esi  el  ad  jusiitiam. 
Fidcs  igitur  salvat ,  fides  justificat,  fides  ei  iBteriiis 
ct  exterius  boroinera  sanat  (1019). 

XLI.  Interrogaius  auiem  a  Pltarisafii  quando  venit 
regnum  Dei ,  reepondit  etf,  ei  dixii  :  Non  vnil 
regnum  Dei  cum  obiervatipne,   Neque  dicenl :  E(ci 


hcra  et  poeniiei,  et  sanatur.  Peccator  enitn,  qua-  t)  hic,  aut  ecce  ilUc,  Ea  enim  cum  obscrvatioae  ve- 


eunqiie  hora  convcrsus  fuerit,  viu  vivel,  et  non 
snorietur.  Videat  lamen  quomodo  poeniteat.  Vidcat, 
quomodo  converutur.  Andial  quid  Doniinus  dicat : 
i  Couverlimini  ad  me  in  ioto  corde  vestro,  in  jejii- 
iiio,  ci  fletu,  et  planctu,  et  scindite  corda  vesira, 
Oi  non  jesiimenia  veslra  [Joel  ii,  12).  »    Intus  igt* 

Islo  denario  numero  quxdam  perfectio.  Usque  ad 
euni  quippe  numcrum  progressus  est  numerantis,  et 
liide  redit  ab  uno  usque  ad  <iecem,  rursus  ad 
imum.  I  Dchoc  eodem  nnmero  serm.  51,  n.  54; 
serm.  85,  scrm.  ^l,  p.  255,  etc. 

(1016)  Leprosos  hos,  maxime  hxreticos  interpre- 
t.iliir  S.  August.  I.  II,  qq.  Ev.  cap.  40,  S.  Gregorius 
Ub.  V  Nor.,cap.  11,  eic. 

(4017)  Vid.  Atig.  1.  ail. 


niunt  nobis,  quorum  advenius  sic  determinatus  esi 
nobis,  ut  ea  praevidere,  cavere  et  observare  valca- 
mus.  lilam  autem  diem  et  horam  neino  scit,  qna 
ad  judicium  vcnturus  est  Dominus;  subito  enim  ve- 
niet,  et  simol  omiiia  occupabit,  ei  uno  moioeai» 
hic,  et  illic,  et  obique  erit  (1020).  Ecce  enim  rcgnum 

(1018)  A.  de  ver.  et  fals.  poenit.  c.  10,  inicr 
opera  August.  rel.  de  poen.  d.  1 :  c  Quem  ergn  vs* 
niiet,  et  omnino  poeniteal,  et  dolorem  lacrjmis  osiea- 
dat,  reprsesentet  viiam  suam  Deo  per  sacerdoicm ; 
pra^.veniat  judicium  Dei  per  confessionein.  PraDeepii 
enim  Doroinus  roundatis,  ol  ostcnderent  ora  sacer- 
doiibus,  >  eic. 

(1019)  Hactenus  homil. 

(1020)  Bcda  ad  h.  I.  tQuia  quando  veniat,  neque 


m 


COMMCNT.  IN  LUC  ^PARS  II,  CAP,  XVi:i.  4S0. 

Nc  qiixratis  igitiir  Uluil,  ^uia  Ae84,iileil»  inierjusluoi  ei  Injuslttin  (lOSi).  Si  ciuiii 


omnibus  ineognttom  est.  Sufliciat  lioc  voliis,  qtiod 
regmim  Poi  intfa  tos  est,  quod  inier  vos  regiiat» 
ei  liabJUi  Deus»  et  Dominits  vester.  Ei  aU  ud  duH^ 
^M  iUM :  Vement  diety  quundo  de$idereii$  videre 
rmumdiem  Fitii  komim$t  ei  nou  videbiii$,  Iii  persoiia 
eiiitn  apostoloruin  eis  loqnitur,  qui  in  lecnpore  An- 
ticbristi  Aiiurj  suni ;  quibns  tanta  cnlamius  soper» 
venie^  ut  iiiori  desiJereni,  ei  dieni  ultirauin  tX" 
opienU  Qui  unus  dies,  vocalur  Filii  boniiuis,  De  quo 
fjie  scriplum  esl :  i  Quia  mellor  esl  dies  una  in  airiis 
siiis  super  millia  (Psn/.  Lxxxm,  1 1).  i  £ril  euim 
mnc  tribttlatio  talis,  qualis  non  fuii  ab  initio  saeculi 
usqiie  nooc,  nequa  ReL  Desideraboia  igilttr  sancti 
viilerc  honc  dten ;  sed  non  videbunt  eom,  donee 


iudex  ini(|ttus  el  iiyustus,  multis  viduae  precibus 
latigattts,  tandem  de  adversario  suo  eam  vindicavit, 
uuiltomagis  Deus,  qui  justissimos  est,  sanctoruni 
sttoraro  preces  ex»ttdiet  «t  de  illorum  iniinicis 
Vindiclam  (aciet.  Et  boe  est  quod  seqnitur  ; 
Audite  fuidjudex  iHlquUaiis  dieU.  Deu$  autem  non 
fueiel  vindieiam  eteetorum  $uorum  elamantium  a  t 
$e^  die  ac  noete^  et  patieniiam  habebU  in  ilU$  t  Dua 
voku  quia  eko  faciet  vindidam  Uiorum.  Nam  eis! 
aliquando  iu  liac  vita  hcc  vindicta  non  flat,  cito 
tamen  fit,  qoia  ciio  hatc  vita  transtt.  Sed  qnideni 
quid  Judex  iniqttkatis,  qoi  Denm  et  faominem  non 
timet,  mulieris  accHsationem  se  tiinere  ostendii  ? 
Quodnm  eoim  modo   litnebal ,   el   non   tlmcbal. 


suoiempore  rcvclctur,  Et  dieent  vobi$:  Eceo  kie^^  Tmehiii   enim   Deum   per    lormeiiUi  ;    sed 


noj 
timebai  per  amorem.  De  boc  eiiim  timare^  sert^ 
ptum  esl  :  <  Timor  i>omini  sanctus  pernianen4 
in  S£culum  sacculi  (  P$al,  xvin,  10 ).  i  Hunc  ig*- 
lur  tiniorem  Jndex  iniqttus  mm  liabebat  :  rntnia 
tantum  tonnenta  timebal.  Sequitur  :  Vetnmlamen 
Ftiiua  homitti$vemen$n  pafds,  inveniet  fidem  in  terraf 
De  uno,  inqiiil,  Judice  Iniquitatis  locutns  sum  i 
nnilto  l:tmen  plnres  sunt  iniqnitatis,  qnam  fidei  el 
Jostitias  sectatores,  et  intantuni  plnres,  ut  ad  lllormn 
comparatlonem  qnasi  non  esse  vidcanlnr  (IC23;. 
c  Qoia  enim  abondavii  iniquitas,  rcfrigescet  clmri  • 
las  multomin  (JfalfA.xxiv,  f  1).  i  Sed  li.«cc  ad  Christi 
advemom  principaliter  referunlur,  qnando  regnanle 


ecct  iUic.  Noiite  !>«,  neque  tectemini-  Si,  inquilr 
liixerinl  vobiSy.  ecce  Cbristus  adest,  in  illo,  vel  iu 
iilo  loco  cst,  ne  credaiis  eis«  Qoare?  Vis  audire : 
quarc?  Nam  eicut  futgur  eoru$eaa$  de  $ub  eeelOt  in 
fe,  qut8  sub  eoeio  eunty  fulget ;  Ua  erU  FiUu$  homim$ 
i»  die  ma.  Slcttt,  inqult,  foigor  solis  non  In  ona 
IKirie,  sed  per  omoia  quse  sub  ccelo  sunl,  vitte* 
lor  et  fulgel,  ila  ei  FiKus  hominis  in  die  soa ; 
asa  bie,  vd  lUie,  sed  simul  oblque  apparebit. 

ILIL  [Cit.  XVItt,]  Bieabat  antem  et  parabolam 
ei  lUo$;  quoniam  oparki  eemper  orare^  ei  mmquam 
deficere.  Semper  enim  orai,  qui  io  iiono  perseverat. 
Orai  enira  non  aolum  lingna,  8eJ  el  cor,  ai  cogtla«» 
tio,  scnstts,  mantts,  ocoli,  el  omnis  booa  opera»  ^  Aniichrisio,  nisi  breviail  fuissenldicsilli,  non  esse 
tio  (lOSi).  ilsec  enim  si  orare  cessaverinl»  omnis     salva  omnis  caro. 


litifuae  oralio  Inutiiis  esl.  Dicebat  igitur :  Judexqmif^ 
^m  erat  in  eivitale^  qui  Deum  non  timebai^  et  Ao* 
mnem  non  reverebatnr :  vidua  autem  erat  in  etru> 
tale  iUa^  et  veuiebat  ad  eum  dieene:  Vindiea  me  de 
ndKr$arlo  meo^  el  noiebat  per  muttum  tempue.  VoU 
bac  autem  dixit  intra  st .  £ui  Deum  non  timeOj 
$ee  hominem  revereor,  tamen^  qnia  moteeta  e$t  miki 
A<rc  9idua\  tindicabo  itiom.  Hsec  est  igitur  raiisa 
quare  semper  orare  debeamus  et  nniiquam  defl- 
eere.  Orasli  seinel,  et  non  es  exaoditos  :  ora  ite* 
Min  atqoe  iierom;  imo  tandio  ora,  si  lamen  benc, 
<>Ri8,  doiiec  oratio  toa  exaodiator.  In  nuiliis  enim  in 


XLIfl.  Dixit  autem  ad  quo$dam^  qui  in  $e  confide^ 
hant  ianquamjueti  et  aspemabantur  eateroe^  parabo- 
lamiitam,  Nonqoam  arrogantia  placoit  Deo;  nun- 
quam  snperbia  justiflcau  esl.  IJnde  el  de  bis  qui 
oinnia  opcra  soa  faciunl,  ot  videantur  ab  homint- 
bns,  ailbi  Domimis  ait  :  <  Amen  dico  Tobis,  rcre- 
peronl  mercedem  soam  (Mattii.  vt,  t.)  rTales  eraiK 
ct  Isti  quibtis  baec  verba  Doniinus  loquebaiur,  qui 
se  coram  honiinlbosjustiflcauies,ca^terosqnasi  pec- 
catores  abjiciebanl  ei  aspernabantur.  Dominos  ao- 
tem,  qni  non  venlt  vocare  justos,  sed  peccatores  ad 
pcenilentiam,  nottlnem  rcpeUebat ,  sed  com  pubnca<- 


bacvita,  in  nittllis  posl  hanc  vitam  exanditur  oratio  ^  "W  «^  peccatoribos  mandiicabat.  Duo^  inquil,  Aomi- 
199  nostra.  Hxc  autem  similitudo  inter  conlraria      ne$  aecenderunt  in  templun^,  ut  orarent,  unu$  Pkari^ 


nb  angdis.  ncqne  ab  hominibus  potcsl  observari ; 
ticut  tenipiis  Doniinicx  liicartiaiionis  certissimis 
propbcianini  vaticiniis  praefl&uin,  et  angelorum  en 
inaiiif«*siamm  pr:i*coniis.  i 

(t02l;  Bedu:  aJ  b.  I.  :  <  Aut  crgo  diceudum  est, 
cimi  scmper  ornre  et  iioii  dcflccre,  qul  canonicls 
boris  qiioridie  juxia  liiuin  ecclesiaslicai  trudiiio- 
uis,  psaliiiOiliis  precibusque  consuetis  DoiuinuDi 
badare  et  rogare  uou  desistit ; . . .  aut  cerlc  om* 
nia  ,  quae  justus  secundiiin  Deuin  gtMil ,  ct  ilicit, 
ad  oraiioiieiu  essc  repiilauda.  i  Yiil.  S.  Angu* 
slin.  episl.  130,  ad  Probain,  cap.  9,  n.  18 ;  et 
scrm.  115. 

(l02i)S.  Augustin.  Iih.ii,qq.  Flvaitg.  cap.  4S(ctilu8 
^^^ba  exscribii  liie  Beda  )  :  i  Quoniam  parabol.is 
I>v>uiinus  uui  sccoiiduin  siiniiiiutiineui  aliquam   po 


nit,...  aut  ex  i|)8a  dissiuiililudine  aliquid  probat., . 
Hic  erso  iniquus  judex  non  ex  siinilitiidine,  sed  ex 
di^siihilitudine  adbibitus  est,  ot  ostenderet  Dominiis 
quanto  ceriiores  esse  debeaut  qui  Deuui  perseveran-r 
ler  roganl  fouteni  Jusiitiae,  alque  misericordi»,  vd 
si  quid  excellentius  dici  aut  audiri  poiest ;  cuui 
apod  iniqoli»siiuum  jiidicinn,  usque  ad  effectum  un- 
plendi  desiderii,  valuerii  perseverantia  deprccantis.  i 
(10^3)  S.  Aiigusliuus  de  uiiil.  Ckcl.,  c;ip.l5.  Fiiius 
ltomim$^  etc,  :  <  QuoJ  nos  iulelligiiuus  dicium,  vel 
propler  ipsam  fldei  pcrrociiuiiem,  qu:c  ita  iliflicilis 
est  in  bominibus,  ut  ipsius  (|Uoque  adniiraliilibus 
sanctis,  sicut  in  ipso  Moyse»  invenialur,aliquid  ubi 
trepidaverial,  vei  trepidare  potuerint;  vel  propter 
illam  iniqtiorwn  abundaHiiain  el  pa»citalciu  4)ona« 
rum.  I 


a\ 


S.  BaUNOKIS  EPfscon  sicmcnsis 


431 


«niMt  afrtr  puMtcanvi.  PharUsis  loqoelntor  Don»-  A  peccaTent,  ibi  ent  rons,  ei  foTea,  et  on>  maii. 


tt«lt  qul  iiule  ctiam  Pbarisxi  dtcontsr»  iii  ot 
ilWisl  (4014);  quoniam  se  prae  eaeieris  adiores 
esio  pulabanl.  His  aulem  iinum  Pbarisaeam  oppo- 
tnil,  In  quo,  quaii  inlBpeeulo,  c«ieri  se  qnales  enmt 
videre  pottiissent,  et  foriasse  tdem  ipse  ibi  erat,  de 
quo  Dominus  Isia  dicebal :  Phari$nt  antem  stmas 
k(fe  apud  $e  orabat :  Deu$y  gratias  ago  tibi^  gaia  nom 
nm  $iettt  eaieri  hominum,  raptore$^  injmUiy  adntteri^ 
veiut  et  hic  pubiieanu$>  Jejuno  bi$  in  Sabhato,  deeima$ 
do  omnium  qu(ppot4ideo»  Nibil  bonim  reprebensibile 
est.  Nrm  el  Deo  pro  beneftciis gratias  agere,  et  bis 
in  hebdomada  jejnnare,  el  deomnibos  dedmas  dare« 
bontiin  vaiJe  et  iaodabile  est.  Aliod  est  igitor»  pro 
qiio  Pliarisoeus  bie-damDator.  Hoc  aotem  intos  est. 


ibi  enim  est  cor»  Imnoram  omniom  alqoe  iralornni 
oecrelariom.  Inde  oninb  booa,  et  omnia  mWa  iiuii 
procedont.  c  Ex  corde  enim,  ait  Dominua,  exeuni 
cociiatioocs  makt^  bomicidia,  forla,  pefjuria,  iduiie* 
n^  {Mattk.  x¥,  19),  »  el  similia.  Hoe  isiior  pnblica- 
BDS  percotfdiat,  et  percotiendo,  de  seipso  qoodmiH 
modo  TiDdicabat.  Ideo  enim  Psalmista  dicii :  i  Cor 
■londom  crea  io  m.e,  Deos  {P$aL  l,  42);  i  qso- 
ulam  sl  cor  BraDdom  fueril,  a  qno  consiliario  omiiia 
coDsilia  Dostra  snacipimus,  nialum  facere  non  pous 
rimos,  nisi  fbrlasso  late  aliqoid ,  quotl  ignorantia 
tmpoteuir.  Si  tamcn  illod  cor  mondum  dici  possii, 
quod  i^ranlia  macolaior.  Propler  hoc  enini  solis 
sacerdolibos    peclnsculum   sempcr  de  sscriiiciis 


lii  corde  est,  in  intenlione  esl,  quod  quidem,  nisi  a  ^  dator  ;  (1028)  qnia  in  eis  lolius  populi  cor,  ci  cco* 

Deo,  videri  non  potest.  I>eus  enim  oon  qoid,  sed 

qua  inleniione  allquid  dicamos  considerat  (I0S5). 

Non  oris,  sed  cordi3  m>cem  ailendil :  non  ad  riTos, 

sed  ad  fontem  respicii.  Unde  mantfestom  est,  Pfaa- 

risaeum  istuin  per  snpcrbiam  et  arroganliam  cod* 

cta  disisse  :  aique   in  bis,   qoie  faciebal,  magis 

bominibub  quam  Deo  placere  Tolebau  Stoltus,  qiii 

pro  lanto,  lalique  seryitio  nihil  nisi  Tanam  gloiiain 

pro  niercede    reccpiu  Sequilur :  Et  pubtieanus  a 

iouffe  $im$  nolebat  nee  ocuioe  ad  codtm  latare^  ud 

percuiiebat  peetu$  $uum  dieen$  :  Deu$ ,  propitiu$  esto 

miin  feecatorL  A  longe  stabat  publicanus,    qoasi 

pcccator  ci  publlcanus.  Qualis  erai  laiem  ae  os> 

iciiilebat.  lude  enim  dicunlor  poblicani,  siTC  qoia 


siliQm,  omnisque  doctrina,  ct  scieiilia  continelnr; 
ot  beoe  cordaii,  c l  peclorosi  sempcr  sufficientcr 
habeant  qnid  nnicuiqne  interroganti  respondeam. 
Percoliebat  igitor  iste  peclos  suom,  ei  dicelAt' 
Deu$^  f^r9pitin$  e$io  miki  peeeatori.  Mon  altaidai 
hisjus  cordis  praTo  coosilia,  dele  peccau  e(  prop*- 
tioa  esto.  Kihil  io  me  est  unde  tibl  placere  ei 
Tcnbm  consequl  debeam,  qttooiara  corde  d 
corpore,  cogiiatlonlbus  et  operibos  tibi  peccsfi. 
OmDibos  ioiqoior  ego  som,  et  nisi  per  miserteor- 
diam  toam  salTari  ooo  posson.  Meoqoe  propiiius 
esto  mihi  peccatori.  Sic  igitor  noo  minus  iste  it 
accQsabat,  qoam  ille  Phorisacos  se  jostlflcabai.Sed 
qoo  fnicto?  qoa  mercedey  Sequitor  :  Amen  iict 


pul>lice    peccare    erubescebant ,    sitc   quia  C  vMo^  de$cemiii  tue  ju$tifieutu$  in  domum  $u$m  ai 


noc 

IHibltca  Teciigalia  coIligebaHl  (10^6).  £x  bls  enim 
fuit  Malibaius  publicaiius,  quuin  de  telonio  Dominus 
vo<:aTit.  Merito  ergo  de  publicanis  :id  Pharsaeos 
Doininus  aii :  c  Publicani  ct  pcccatores  precedcnt 
vns  10  200^1*^8'^""^  l^ci  {Matlh.  xxi,  51).  >  Subal 
igilur.a  ionge  publicamis,  et  quia  peccalorem  se 
csse  scicbal,  propius  accedere  timebat.  Nolebat 
Mutem  nec  oeuios  ad  cwlum  levare^  ne  in  eo  ipso 
Deum  ofibnderei,  quod  ad  superiora  et  ad  sedein 
Deido  Itroo  profundi  et  detania  TOragincpeccatormn 
rcspicere  prdPsumpsisscl  (I0i7)  :  Sed  percuiiebat 
pecltt$  $uttm  dieen$  :  Deu$^  propilius  e$io  mihi  peeea' 
tori*  Uerito  auiem  pectus  percutiebai ,  quia  ibi 

(iOSi)  S.  Hier.  in  Dialog.  adv.  Lucifer.  n,  23 : 
c  l^harisaei  a  Judasis  divisi  propter  quasdaiu  obser- 
valiones  superUuas,  nomen^quoque  a  dissidio  sus* 
ceperunt.  » 

(i025)  S.  Jo.  Chysost.  bom.  5,  de  Incompreh.  D. 
iiat.  num.  7,  deparabola  hnc :  c  Non  enim  verk»a  so- 
lum  i)eu8  audivli,  sed  menletn  qua  hxc  proferrentur 
vtdii. » 

(1026)  Ulpianus  I.  39,  ff.  de  public.  et  vectig  : 
<  Publicani  sunt  qui  publico  rruunlur.  Nain  indu 
iioinen  babent^  sfve  flsco  veciigai  pendant,  vel  tri- 
buluin  conseqiianlur  :  el  omnes  qui  quid  a  lisco  coii- 
ducunl,  recie  appellunlur  publicani.  » 

(i027)  S.  Augiist.  scrm.  115,  n.  2:  c  Parum  esi, 
qinu  de  longinqiio  slabat ;  19 ec  oculos  suo»  ad  coslum 
tevabat :  ul  aspicoreiur  non  aspiciebal.  > 

(1028)  i*aul«i  aliter  Orig<iiies  hoin.  5  in  Levil. 
Duni.   12  :  I  Pars   eiUcitur  saccrJolis  pcclusculuiu 


iUo.  A  quo  illo?  A  lemplo,  an  a  Deo?  A  templo 
oliqoe,  et  a  Deo.  A  lemplo  eoim  desoendit ;  >e<l  a 
Deo  jnslificatas  (1029).  Cur  boc?  Qnia  •m«i«  fii 
M  exallatf  humiiiahitur,  et  qui  sehnmiiiat  exaltabHw. 
Sicut  igiior  pobJicanus  se  huiuiiiaodo  exallatosest, 
ila  et  Piiaristtus  se  exuliaiido  hainiliatus.  Raefii 
omniom  malorom  soperini  :  cuslos  virlolutu  humi- 
litas  est. 

XLIV.  (lOSO)  [Cap.  XIl.l  lngre$$u$  autem  perei»' 
bulabat  JerUho.  Et  ecce  vir^  nonune  Zachens^  et  A» 
eraiprineepepublicanerumet  ip$edive$.  Otunesperie- 
richo  ambulamus  quiconqoeboncmDDdominliabiid- 
nius.  JerichoDamqueinterpretator/oDii  (i031),ciiju 

ct  brachium  dcxlrum,  ut  sit  indicium,  quod  snle, 
niala  cogiiabai,  sacerdotis  labore  conversuni,  rece- 
pit  cogilationes  bonas.  i  S.  Gregor.  Reg.  pasU  p.  Ui 
cap.  3,  propius  ad  Auct :  c  Divina  lege  armuin  sacer- 
dos  in  sacrificiumetdcxtrumnccipii  et  separaiuiu... 
in  esu  quoque  pectuscuiuin  cum  anno  iribuitur;  n( 
quod  de  sacriticio  pnecipiiursumere,  hoc  de  semei- 
ipso  Auclori  discat  immolare  :  et  non  soluin  peciore 
(|ua)  rccta  sunt  cogitet,  seJ  Hpeclaiores  suos  ad  su- 
bliinia  armo  operts  inviiet. » 

(1029)  S.  Hier.  episi.  122,  n.  3 :  c  Pbarisd  jusii- 
lia  peril  superbia ;  el  pubUcani  bumilitas  confcs- 
sionc  salvaiur.  »  S'id.  S.  Gregoriuiu  boiu.  7  i» 
Ezccb. 

(1O50)  ViJ.  S.  Pelrum  Chrys.  serro.  54;  An|;. 
serni.  174,  a.  n.  5. 

(1031)  tdem  diierat  ad  cap.  xx,Malth.  png.5n'j- 
llaBedn,qq.  in  Jos.c.vii:  cJerlcho  per  luterpiei^ii^ 


435  COMMENT.  IN  LUC 

tauta  mutabiliUi8  M,  ul  nunquam  in  coJeni  iUlu  A 
permaneal.  Merilo  ergo  hxc  inundaro  s1gnificnt« 
qui  semper  lotug  in  molu  est.  Hanc  autem  mutabi- 
liialem  quia  secundum  liumanitatem  Salvator  noster 
Misceperat ,  recte  dicitur  perambulasse  Jericho-  &i 
ecce  Tir,  nomine  Zackeus,  qui  digne  satis  juitifi' 
eandui  (1052)  inlerprelatur,  quoniam  a  Deo  voca- 
itts  et  jusiificaius  est.  Hic  autem  eral  non  solum 
publicanus ,  verum  et  publicanorum  prince[M.  Erai 
lusnper  e(  dives,  quem  difficile  esl  intrare  in  regnum 
cflelorum.  Difficiie  uUque»  et  apud  lioiniues  impos* 
sibile.  Sed  quae  Inipossibilia  sunt  apud  koinines» 
possibilia  sunt  apud  Deum.  Et  qiiamvls  talis  esset, 
qntenbal  tamen  tidtre  Jesum.  Qu^ercbat  quidcm, 
$ed  videre  non  poieraL  Scd  cur  non  poterat  7  Prce 
turba,  el  quia  $laiura  pusillu$  erai.  Il:ec  enioi  duo  ^* 
valde  iuipediunt  hominem,  ne  videre  valeat  Je$um« 
Uaiaturba,  quii  a  lali»  tinioque  bono  homineni 
lieturbat.  Turba  Isia  viiiorum  esl ;  qua  qiii  circum- 
dalus  fucrit,  Christuin  videre  non  potest  (1033). 
Slaturae  vero  pusilius  est^  qui  ad  scientias 
xtalem  et  perrecUoaem  uondum  pervenit  (i03l). 
Uude  Apostolus  nos  admooei  dicens  :  c  No- 
liie  pueri  effici  sensibus,  sed  malitia  parvuli 
eiiole  (/  Cor.  xiv,  20).  »  Ei  iterum  :  c  Tanquam 
parvulis  in  Christo  lac  vobis  poium  dedi  non  es- 
cain.  Nondum  enim  poteratls;  sed  nec  nunc  quidem 
201po^Lis*  adhuc  euini  carnales  e  tis  (/  Cor.  ni, 
2).  >  Qui  igitur  viilt  \idere  Jcsuin»  exeat  de  tiirba, 
fugiat  vitia  ei  peccaia,  vitet  malorum  cohsorlia ; 
erigat  et  exten Jai  se>  crescal  in  tide  et  scientia,  et  ^ 
proficiat  iu  omiii  bonilale.  Uoc  enlm  signilicavit 
Zaducus,  qiiando  prwcurrem  auendil  in  arborem 
ijfcomortfiii.  iii  arborei»  quidein  ascendit»  quatenus 
iode  videret  qiiem  tpse  videre  non  poterat.  Hxc 
arbor,  fides  e8t,  ad  quam  inulti  veuienles  et  in  cam 
ascendentes,  quamvis  adhuc  slatura  parvuli  fuissent, 
ei  noudum  ui  scientia  inultum  crevissent,  inde 
lamcn  Jesum  videre  et  cognoscere  meriieriiiit, 
Inde  ei  hlc  diciiur :  quia  inde  erat  iransiturus  (1055). 
Uac  eiiim  yia,  ei  juxta  haiic  fldei  arborem  trausit 
iesus.  Iiide  iPidetur,  et  videi  :  iode  cognoscilur  ei 
cognoscit.  Eos  enim  Dominus  respiccre,  et  ad  se 
voeare  dignatur,  qui  in  banc  arborcm  ascenduni, 
cujas  frucius  sanguineus  cst,  per  queui  inartyrcs  d 
signiiicantur^  qui  fidei  arborl  adhaerentes,  propier 
fidei  constanliam,  proprio  sanguine  cruentati  suiil. 
Inde  Igitur  Doininus  transiens,  suspiciens  tidit 
2acha:um,  et  diat  ad  eum  :  Zofihwe,  fzstinans  dt" 


—  PAaS  U.  CAP.  Xl\.  4^ 

scende ;  quia  hodie  in  domo  tua  oportet  me  manere. 
Uodie,  inquit,  me  quxrere  coepisif»  ad  fidem  venistl, 
tn  arborem  ascendisti,  hodie  in  domo  tua  oportei 
me  manere.  Verum  esi  igttur»  qiiod  per  propheiam 
dicitur  :  c  Quia  peccator  quacunque  hora  conversus 
fuerit,  et  ingemuerlt,  viia  vivct,  et  non  morie7 
iur  {Exech.  xxini,  12, 15).  i  Quodenim  io  Zachaeo 
facttim  est,  quotidie  in  aliis  peccatoribus  fieri  non 
dubium  est,  si  tamen  ex  corde  convertaniur,  Chn- 
stiim  qiixrnnt  et  fidcm  leneant.  Scquitur  :el  [esti 
nans  desceudii^  et  excepii  illum  ^audens,  Jam  eniw 
igne  fidci  inlerius  ardebai,  qui  sic  exterius  obc- 
dientiam  et  obsequium  exhibebai.  Multum  jam 
fide  creverut,  ctsi  st.itura  pusillus  erat.  Et  cum  rt- 
derent  omneSj  murmurabanl^  dicentes^  quod  ad  homi" 
nem  peccatorem  diveriisset.  Omnes  enim  sciebaui 
esse  peccatorem  Zacbaeum,  uipote  publicanoruip 
principem.  I^ed  isle  |)eccator  multo  meJior  erat 
quam  illi  qui  murmurabant,  et  se  justos  esse  fingo- 
bant.  Hoc  autem  seqiientla  manifestant*  dum  dici- 
tur  :  Stans  auiem  Zachceus  dixit  ad  Jesum  :  Eect 
dimidium  bonorum  meorum,  Domine,  do  pauperibus^ 
et  si  quid  allquem  defraudaviy  reddo  quadruplum. 
Hac  enim  una  voce  omnes  illico  a  munnura.toiie 
cessaverunl,  lam  subilain  pubjicani  pcenitentiani 
ci  conversionem  adnuraiites  :  et  fortasse  nemo  ibi 
erat,  qni  banc  tanlam  profcssionem,  etiain  coactuSp 
facere  voiuissci.  Dives  enim  erat  valde,  queni  ips^ 
CTangelista  divitem  fuisse  teslalur;  ei  lamen  otn» 
niuni  bonoruin  suorum  medietatem  se  pauperibus 
dare  promiltit,  et  in  quadruplum  reddere,  si  quid 
aliquem  defraudavit.  Vide  ergo  a  quania  peifcciion^ 
ccepit,  qui  tunc  primum  Christum  Dominum  vide- 
rai  ei  praedicantem  audierat.  Verura  esi  utique 
quia  homines  videni  in  facie,  Deus  autem  corda 
Intuoiur.  Qualcin  Dominus  hunc,  et  quam  justuni 
post  modicum  futnrum  videbat,  quem  tam  pecca- 
torem  honiines  judicabant  :  Ait  Jesus  ad  ewn  :  Quia 
hodie  salus  domui  huic  facla  est,  quod  ipse  filius  sit 
Abrahas,  llodie,  iiiquil,  domui  huic  salus  fucta  es(, 
ci  omni  a^griludine,  oinni  niorbo,  omni  vitiorom  con- 
tagione  fugata,  sanala  esi»  et  tota  interius,  et,  exte- 
rius  sanciiricata  cst.  Eo  quod  ipse,  qui  bujus  domus 
habilator  est,  jam  nou  publicanus  sit,  sed  fUius 
Abrahae.  Abrahae  nanique  filii  suut,  qnicitiique 
Abraham  imitantur,  et  Abrahte  opcra  faciunt.  £i 
Abraham  quidcm  angelos,  Zach?eus  vero  angelorum 
Dominum  hospitio  suscepit.  Yenit  enim  Filius  ho- 
minis  quwrere,  ei  sahum  facere,  quod  perierat»  I*ion 


nem  /iift4  ilicilur.r.  quia  gicui  itma  menstruis  com* 
pietioitibus  deAcii;iu  hie  bmhkIus  ad  compJeiioaem 
leniponica  carcens,  qsotidiaiiis  defieciibtts  cadii :  » 
quae  ccpetit  in  p&  ljlx&vi. 

(lOW)  Ex  Hebr.  pnnts,  Juslus.  Beda,  ad  h.  t. 
ZaehaHis,  qui  inlerpretalur/nsflyfcafifs. 

(1053)  Beda  ad  h.  I:  clulrantem  Jericlio  Salvato- 
reni  videie  qnaerebat;  sed  prae  turba  non  poierat, 
(|uia....  inolita.  vitioruin  consuetudo.  iie  ad  votum 
ptrvenirei,  oiwtHerat.  » 


(14)54)  Ambrostusl.  viii,  in  Loe.  n.  87  :  i  Quid 
sibi  Tult,  quod  nullius  al.erius  staturatn  ScripiurA 
nist  hujos  expresait?  Vide  ne  forie  iiiaiftia  posillus, 
aut  adlHic  pusiUus  fide.  » 

(i055)  Ambrostus  I.  all.  n.  89 :  c  llfa  parte  erat 
transiturus  Donilnos,Tel  ubi  sycomonts,  vel  ubl  cre- 
diturus...  Vidit  itaqiie  Zachaeum  sursum  :  jam  enim 
sublimitate  fidei  inter  fructus  novonim  operum, 
vclut  secundx  altitudine  arborls  emlnebau  » 


m  S.  BRI3N0N1S  EmSCOPl  9IGNIENSI3  4^,9 

tnim  Tenit  vocare  jusios,  sed  peccaioresad  pceni-  \  NiliH  eniin  alitid  de  Biiindi  divitiis,  nisi  solos  serrot 


lentiain  (i036).  Qiiia  non  indigent,  qoi  sant  sunt, 
liicdieo,  sed  male  liabentes  (1037). 
*  XliV.  Bomo  quidam  nobitis  ablit  in  ngionem  ion» 
ginquam  accipere  iibi  regnum,  et  reverli,  Yocatit 
autem  decem  serws  $Hi$^dedit  iUi$  decem  mna$,  Homo 
ute  uobilis,  ipse  est»  qul  loqnitur,  Salvator  nosler  : 
qul  nonsolumsecundum  divinitatem,  qua  angeloniiii 
et  bominum  creator,  et  Domiiius  esi,  veruni  eliam 
secundum  humanltalem,  ex  nobili  genere  ortus  est. 
De  tribu  namque  Juda,  et  de  progenie  David  natus 
esi  Dominus,  quae  inter  alias  tribus  nobilior  regiium 
tenuit,  et  prineipatum.  Ilic  auiem  abiit  fn  regionein 
longinquam,  quando  ccelus  asceiidens  ad  Patrein 
rediit  (i038).   Unde   ipse  ait :  c  Exivi  a  Patre  ct 


eoruin,  Domiiitis  conctipiscii.  Unde  et  de  templ» 
eos  ejecit,  qui  male  negotiantes  itlicita  ibi  vcode- 
bant  et  eniebant.  Hoc  autem  de  servis  diotum  esu 
Nunc  de  civibns  audiamus.  Cives  autem  eju$  odemt 
itlum^  et  mi$erunt  tegationem  post  iUum  dicenlu ; 
JVo/ufittti  liune  regnare  $uper  no$.  Isti  cives  Judaei 
sunl,  qui  snper  se  omnium  Regem  et  Doukinam 
leium  Christom  regnare  noloerunt,  dicentes:  c  Noo 
liabemiis  regein,  nisi  Cxsarem.  >  Et  isli  quiilero 
hanc  pravnm  legationem  posl  eum  mittunt,  quia  ex 
qno  ab  eis  reccssit,  in  bac  mala  voluntatc  porseT^ 
rant.  Quap  voluntas,  qnia  Christus  eam  cognoscil,  el 
audit,  quasi  qusedain  Yegatio  in  illiits  semper  suri- 
bus  sonat.  Et  factum  est,  ut  rediret,  aceepto  regno. 


veiii  in  mundum  ;  iiernin   relinquo  mundnm,    ei^Ktjn$$il  vocari  $ervo$,  quibu$  dedii  pecMniam^  «l 


Yado  ad  Patrem  (Joan,  xvi,  28).  i  llax  aniem 
regio  longinqin  crt,  qiiia  cnm  intillo  labore  ibi  per- 
venirur.  c  Per  mnllas  eniin  triliulatioiies,  ait  Doaii- 
i.os»  202  oportet  1108  intrare  iii  regnuin  cobIo- 
luin  {Act,  XIV,  21).  I  Ab  liac  aulcin  unusquisquc 
lantolo.  gius  cst  qiianto  inlcr  coeicros  iniquior  e>t. 
Ad  liaiic  igiiur  Doiniuus  rcdiii.accipcre  sibi  regnum, 
ctrcvciti.  Tunccnim  sil>i  Dominus  regniim  accepii, 
liuando  cjus  bumanitas  siipcr  ca;los  cxaltata  cs', 
tiqiie  ;i  Palre  dictiiiii  csl  :  c  Sede  a  dextris  nicis, 
c!oncc  ponani  inimtcos  tuos  scaLcIluni  peiiuin  tuo- 
ruin  {Psat,  cix,  i,  2).  i  \h  siat  igilur  ut  revcrUitur,  el 
uk\  j.idicium  rediens  cum  servis  suis  rutioncin  poiial. 


$ciret  quanhm  quinque  negotiatu$  e$set,  Uoc  autem 
erit  in  jiidiiio,  qunn:Io  et  boni,  el  mali,  oiiinrs 
astabinitts  aiite  trlbunal  Chrisli,  til  uiiusquisqiie 
pro  se  raiioiiciii  reddai.  Venit  autem  pnmus  dicent: 
Domine,  mna  lua  dccem  mnas  acqui$ivit»  Tuuc  cnim 
unoni  talenluni  dccem  acfjuisivit,  qnando  ali[ua 
gratia  noSiis  a  Deo  concessa  in  mtiltns  virtutes 
crescit :  aul  muilos  peccatores  ad  Adcm  et  jusiiiian 
convcrlit  (1040).  Et  ait  iUi :  Euge^  bone  serte,  qvk 
in  modico  fui$ti  fideti$^  eris  pote$tatetn  ItabcHi  snprs 
decem  civitttte$.  Et  boc  qiridem  alrus  Evnngelisla 
manifestiiis  posuil,  dicciis  :  c  Siipra  mulia  ic  coih 
slituain,  inlra  in  gaudium  domini  tni  (Malth.  iiv, 


Prius  eniui,  quam  llluc  ascenderet,  vocaiis  servis  q  ^l)*  *  Uemque  :  <  Beatus  iite  servus,  qucni,  cmu 

siiis,  dedit  illis  deccm  mnas,  qiix  alius  evnngel!sia 

ttil.nta  vocat  (Matih.  xxv»  15).  Dcceni  sunt  servi  : 

deccm  et  sunt  talcnta.  rtoli  dicere,  paiici   suiii. 

Considera  prius  quid  dcccni  s'gnificcnt.  Hoc  eniui 

numero  duIIus  aliiis  in:)jor  est,  quia  omnes  numcri 

in  lioc  numero  coniliieniur  (1039).  Decem   igitur 

aliqiiando  inullos,  aliquando  signiflcant  omnes.  Vo- 

cavit  igitur  decem,  id  esi,  oniiies  seivos  suos,  et 

dedit  illis  ilccem  mnas,  id  cst,  omnia  talenia  sua. 

Quod  uiibl  diciiur  :  t  £t  dcdit  illis  bona  sua  {Mattti, 

x\v,  15)«  I  Et  ait  ad  ittos  :  Negotiamini^  dum  veuio, 

Bonus  negotiator  l>catus  Paulus,  qui  omnibus  ouinia 

factus  est,  ui  oiniies  lucrifaceret.  Quotidie  namqiie 

in  Ecclesia  nundinas  flunt.  Quotidie  Dci  thesaurus  in 


vcnerit  Dominus,  invencrit  vigilantcm.  Ainen  dico 
voSiis,  snper  omnia  bona  qna;  possidel,  cons:i(nel 
cuui  (Blattti,  XXIV,  46).  i  iloc  cst  igitur  siipra  dcccni 
civitalcs  potestalem  ei  dare  (iOll),  quod  csl  supc^ 
oitsnia  qu;e  possidet ,  euin  coiistitucre.  Diiinius 
cni:}i,  per  deccm  omncs  significari.  £i  stiper  oiriiila 
quidem.,  qu:e  doininus  possidct,uniisquisqite  consli- 
tuitur;  quia  oninia  ci  obediunl,  cjnsqiie  volunlatem 
omnia  faciuiit.  Tanta  ciiim  ibi  erit  concordia,  ul 
unusi]uisquo  quusi  major  vcneretur  ab  omnibus,  cl 
quasi  niiiior  venerctur  oinnes.  El  alius  venlt  diceiis : 
Domine,  mna  tua  fecit  quinque  wna$,  Iste  quoque 
iu  talento  sibi  credito  bcne  operatus  est;  scd  non 
tanlum,  quantum  ille,  dc  quo  niodo  diximus,  in  co 


Ecclesia  vendilur.  Thesaurus  enim  desiderabilis  p  lucratus  e^t.  Naiii  eisi  bcne  omnes  laboranl,  non 
requiescit  in  ore  sapientis.  Dei  autem  negoiiatores  aequalitcr  tamen  omiies  laborant.  Unde  Apostulus : 
omnes  sunt  servi,  et  nibil  alitid  nisi  servos  emunt.      <  Ego,  inqult,  plus  omnibus  iaboravi;  iion  auicm 


(i036)  Vid.   S.  Fulgentium  !n  hanc  sententiam 
lib.  1,  ad  Trasini. 
(i057)  Hactenus  homil. 

(1038)  S.  Ambros.  lib.  v,  de  Fi.i.  cap.  G :  c  Di* 
vinc  itaque  illain  paraliolani  induxil  di>ili8,  qui  in 
regioiieni  tonginqnain  prorclns  est  accipere  regn lui 
et  reverii;  se  ipsum  secuiuluni  substaniiain  divini* 
talis  incorporatinnisque  describciis.  Ipse  eiiim  dlves 
secuudum  plenitinljnein  divinilatis,  qui  pro  nobis 
paiiper  factus  est,  ciiin  dives  essci,  peregre  profectus 
^  secunduin  corporis  siiscepiioncm ;  quid  vias  homi« 
'  nis,  tanquam  iter  ingressiis  alieuuin,  in  bunc  niun- 
duro  veiiit,  ut  regnuui  sibi  paniret  cx  i;o:;is.  Venit 
ergoFi'iiis  boininis  acctpere  reguuin  et  rcveriL  i 


Yid.  et  Aug.  lib.  ii,  qq.  Evang.  cap.  16. 

(1059)  Vid.  superiiis  dicta  ad  n.  40.  Lue.  xvii. 

(1040)  S.  Gregorius  lib.  ii,  epist.  47:  cGrave  iiam- 
qve  e»t  poiidus  saeerdotii.  Prius  quippe  est  sacer- 
doti  neeesse  ut  ca?tcris  a<l  exeniplnm  rivat;  ac 
doinde  Benraiidiim,  ut  iiieiaem  per  oslensa  exe>i|>l'i 
non  elevet...  intentissiino  tiiuore  ccMisi('eraus  quod 
recessurus  ad  percipiendum  reganin  Doiniiius,  ei 
talenU  servis  disiribuens,  dicat :  Negoiiamiui  dum 
venio,..  Quod  profecto  negotium  tunc  vere  uos  agi- 
mus,  si  vivent'o  ct  loqucndo  proxifiioruui  aniiuas 
lucraniur.  i 

(I04i)  Vid.  S.  Ambr.  lib.  viii,  iu  Lw.  u.  96.     i 


w 


CO),.)iKM.  IS  LUC.  -  PAIIS  H,  CAP«  IIX. 


^ 


c^,  ^  |r»ttn  Oei  meonm  { f  €ar.  iv,  10).  •  Qua 
to  re  i:i  (aleiMo,  et  in  graiHi  sMii  data  se  pliis  caeic* 
m  bboraase  ostmdii.  Ei  hule  mU  :  Ei  /«  e$t0  inper 
fninqu  eMlatti,  Sicut  enhn  nee  in  labore,  ita  neqne 
io  mercede  aequales  suut.  Qui  einm  plits  hiboral, 
pltis  mercedis  accipiet.  i  StelU  enlm,  ut  Afrostoliis 
ail,dMlert  a  slella  in  clarltale.Sicerit  et  resurrectlo 
aiortiiorimi  ( /  Cor.  it,  41  )•  >  <}aamTi8  igiiur  omncts 
beaii  eroiiX,  non  lamen  omnes  aequales  erunt.  Qoo J 
qnideni  in  eo  signiiiealur,  quod  alii  supra  decem, 
alii  supra  qulnqiie  civiiates  constitui  dtcuntur. 
KieUermrit  dicem  :  b^mine^  eece  mna  tua^  quam 
hibni  repeiiiam  in  svdari^.  -  Timui  enim  If ,  ^iif a 
kmo  $u$leru$  e$;  ioiiis  quod  non  po$ui$ti,  et  meti$ 
qnoi  uM  $eminasti,  In  sadario  iiainqoe  Ulentom 
repoait,  qoi  gratlam  sibl  datam  In  hac  camc  labort* 
bui,eirattgaUoDRNis  traditam  torpescere  sinit  (1042). 
Meniiiar  autem  Isle  malus  senrns,  dom  eum  au- 
sierain  S03  ▼ocal,  de  cujus  dolcedine  Psalmista 
toquitor  iJlcens  :  t  Dnlcis,  el  rectiis  Doniinns,  pro- 
pler  boc  legem  sutuit  delinqttentibuB  In  via  (Psaf. 
uiv,  8).  I  Talis  igitor  excosaiio  qnam  vana,  et 
ittoiilis  sitf  Ipse  Dominos  ostendh  dlcens :  De  ore 
iwtejudieo,  $erve  naiuam.  Scieba$,  ui  ipse  flngis, 
ituoi  ego  ausUrme  homo  $um ,  (o//^iif  quod  n0u 
po$m,  et  meten$  quad  nan  $emmaviy  et  cur  non  deiii" 
tiipecumam  meam  ad  manaam^  et  ego  veniene  utique 
cum  uiurh  exefi$$em  iilamf  Ac  sl  dicat :  Non  fciit 
conrrniens  Bt  sneam  pecoiiiam  ad  niensam  nom* 
nulariorutt  coi nmlttere  timereSy  cum  me  Um  for* 
icm  et  poienleru  esse  cognoverasi  ut  ooii  soluiti 
nea,  Terum  eiiam  aliena  ubique  mihi  vhidicare 
Taleam.  Qua  in  re  ntiilam  te  habere  excusationem 
nsniliestum  ess.  Haec  aotem  pecooia,  Terbavitx 
«temae  sont :  mcnsa  Ecclesia,  namrouiarll  aadito* 
res,quibaa  omnis  Ista  pecunia  nuntialar,  et  credi- 
tor.  Ilanc  autem  cum  osara  Dominus  recipit,  quia 
mulios  fldeles  cain  fructo  boni  operis  per  eam  ac- 
qairil.  Musqoam  antem  est,'ubi  Doroimis  non  semi- 
naverit :  nusquam  est,  ubi  suae  grati»  seraentcm 
tton  sparserit ;  qaia  propler  hoc  quod  in  omncro 
lerram  exivit  sonos  apostoloraro»  omnibus  homiiii- 
bui  raiionem,  et  intellcetum,  memoriam,  et  liige- 
oiom  largitus  esl.  ConsUt  igiiur,  hunc  servom  iie- 
qoam  adversus  enm  esse  mentituin.  Dequo  ipse 
snbinferens  ait  :  Auferte  ab  iUo  mnam^  et  date  ei, 
fpudecem  mna$  habet.Per  quaeintclligere  possumus, 
totos  bonos  eam  bealiiudinem  possidere,  qii^jn  si- 
oiulenm  eis  et  roali  pusseiiis$eni,  si  in  bonitaie 
persiilissent.  Et  dixerunt  illi :  Domine^  hahe$  deeem 

(1042)  Beda  ad  h.l.  c  Servus,  qui  negoliari  jnssus, 
accepiam  Domicipecuniamiu  siidariorepostiii,osieii> 
<i|t  eos  qul  ad  prsedicanduin  idoiiei,  prsedicatioiiih  oOi* 
ciiim,  jttbenie  Domtno,  per  Ecclesiain,  vel  salieiii 
nscipere,  vel  stiscrptum  digne  gerere  dctrectiinL 
PecuDiam  quippe  ui  sudario  llgare,  est  percepla 
Mna  sub  otio  lenti  torporis  abscondere :  »  qau*  po« 
ftlrema  verfoa  S.  Gregorii  sont  part.  \  Reg«past.  c.  9. 

(1013)  Vid.  S.  Bern.  senn.  1%^  in  Caniic. 

(1044)  Titus  Boslr.  pag.  726,  lom.  II  Auct.  Duc. 


A  miiM.  Decem  otiqfie  Jani  babebat»  qoibos  una  su-» 
peraddita  undeciin  HuhU  Qoid  est  tgitnr,  quod  iion 
uiidecim,  sod  decein  ismtum  liabere  dicltar,  nlsi 
lioc  qiiod  snperlus  diximns,  quia  idem  Sjigntfleant 
decem  quod  omiies?  SecuadmD  quam  significatto» 
nem,  inagis  fuit  decem  dixisse  quam  undecim.  Un- 
decimenini  non  signlficat  nisi  undecim;  decem  vero 
siguiflcat  omnea.  Sequiiur:  Dieo  autem  voMt,  ^iiio 
omnj  iiabenii  dabitur :  ab  eo  autem  qui  non  habet^  et 
quod  habet,  auferetur  ab  eo  (1043).  Omnis  enim, 
qut  Udeni  babet,  et  dignani  fidei  operaiionem,  sicut 
Isu  qui  sic  UleiiU  moltiplicavii,  dabitur  ei  aBteriue 
bealitudlnis  retributlo.  Ab  eo  vero,  qui  boc  itoff  Ao- 
betf  etiam  hoc,  quod  in  oplnione  hominum  kabet^  id 
est,  boc»  4  quod  videtar  habere, »  ot  alins  evaii- 

B  gelisU  acrtbit,  €  aufereiur  ab  eo  {Matth.  xxv,  i9).  > 
Verumtamen  inimieo$  meo$  t7/o«,  quU  notuerunt  ma 
re§nare  $uper  se,  addu^te  huc^  et  inter/iciu  ante 
me.  Miseri  Judiei,  adversum  quos  isu  dicuntur ! 
De  qttibus  supra  dlxerat :  Ctari  enim  eju$  ederant 
i7/«m.  kti  enim  tunc  ittterflcieiitor,  quaiido  dicetur 
eis :  c  Ite,  maledicti,  lii  ignem  aeteroum,  quod  pa- 
ratum  est  diabolo,  et  aiigelis  ejus(Jfa<(A.  xxVy41). » 
Tunc  et  boni  andient :  «  Venite,  beoedicti  Patris 
mei,  percipiie  regnum,  qaod  vobls  paratom  esl  ab 
origine  niuodi  {ibid.,  54). » 

XLVi.  £7  ut  approfnnquavit,  uidensciaitatein,  fie^ 
vil  super  iUmm^  dievne :  Qnia  $i  cognovisse$  et  tu. 
SosciUlo  namque  Lazaro,  veniens  Dominos  iero*- 

Q  solyitimii  sedens  super  pallum  asina;,  com  jam  op- 
propioquairet  ad  descensum  fflootlsOliveti,cesperoii€ 
omnes  tarbae  discipulorum  gaudentea  laudare  euni 
voee  magna,  dlcentes :  Benedictue  qus  vemt  in  no- 
miiie  Doruini.  Et  quidam  Phari$a:orum  de  turba 
dixermnt  ad  ilium  :  Magieier,  increpa  diacipuloe  tua$^ 
Quibus  ipse  ait  :  Dieo  wbi$  quia  $i  i$ti  taeuariw, 
iupides  ctamabunt.  Lapides  eniin,  gentlles  dicuii- 
iur  (1044),  qoi  dori,  steriles,  et  inrrocttiosi  erani, 
et  ligna  et  l;»|>ides  adorabaiit.  Isti  atitem  niOilu 
clamaut,  el  Chrisli  virtuies  laudare  iiou  ccssaiiL 
Ut  igilur  appropiiiquavil,  videns  impiaui  civitatem 
In  suam  necem  conspirantem,  non  de  sua  morte, 
quaro  illa  machiuabatur,  sed  de  illtus  rulna  et  per* 
ditione  flevit:  Quia  $i  cogna9i4$e$  et  tu.  Sicut,  iu- 

D  qait,  ego  fleo,  qul  omnia  video,  et  fulura  cuncU 
cogoosoo,  sic  et  lu  fleres,  si  none  ventura  vidc* 
res.  Nobts,  fratres,  nobis  istae  lacrymae  Aienini,  ut 
ningisiriiin  imiieuiur,  et  ab  lioc  tauto  praeceptor^ 
oosiro  didcamus  quid  in  uostrorum  inimicoruiu 
roorte  et  ruina  agere  debeamos.  Unde  ct  ipse  aii : 

f  Et  qiiinam  sunt  lapides  illi?  Illi  utique  quiqiioiH 
daui  lapides  adorabani,  gentes  uimirum  deceptac.  el 
diaboli  fratide  io  errorem  adducue.  i  Memoral  lianc 
inlerprelatiotiem  llieron.  ad  cap.  ii  Uabac.  scribiu 
qiic  de  ea  :  i  IJcel  plerique  sic  iuleiijgeiiduin  pu< 
letii ;  si  Jud;ei  tacuerini,  muliiiiido  me  geuiium  con« 
fltebilur;  latn«n,  h«c  est  expressior  et  verjor  intelo 
ligcntia;  etiiimsi  hoinines  lacereni,  et  signoniin 
lueonim  muUiludiiieui  lingua  inviiiens  non  ioiiuaiur; 
laineu  lapides  ipsi,  ci  fund«inienu  inurorum,  ei  p4- 


m 


S.  BRONONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


410 


<  Dillgfle  liiimlcod  veslros,  beiiefncitft  hts  qui  0(le<  A  egressi  snnt  <Iho  ursi  de  sallii  el  oceiderunt  quadrt- 


riml  V08,  etorate  pro  persei;iicmil>u8  et  calumnian- 
lihus  voUs  (LU€,  VI,  27).  i  Et  qnidetn  in  hac  die  tua, 
tfWB  ad  paeem  libi;  ttune  atuem  abscondita  snnt  ab 
vccntis  hu$,  !ri  hac,  Inqufi,  die,  in  Ih)€  lempore 
tua  sant,  qu»  nd  paceni  tibi  brevi  tempore  data 
ioni.  Nanc  autem  abscondila  sunt  ab  oculis  tuis  ea 
mala  quae  subilo  venieiil  tibi  in  diebus  204  ^"^s* 
Kl  ^xponit  :  Quia  venienl  dies  in  (e,  et  circumdabuni 
le  inimiei  tui  vallo^  et  eircumdabunt  te,  et  coangusta'- 
bnni  te  undique,  et  ad  terram  prostement  /e,  et  fitios 
tuoSy  (fui  in  te  sunt^  et  Mn  reliuquent  in  te  lapidem 
snper  iapidem,  eo  quod  noti  cognoveris  tetnpus  visita-^ 
tionis  twB.  Haec  auiem  omuia  sub  Vespasiano,  et 
Ttto  fllio  ejus  completa  suni,  sicut  Josephus  ple- 
nissiroe  narrat :  quando  ex  lotiga  obsidione  tanta 
ealamilas  JudiBos  oppressit,  iit  ipsoe  matres  filios 
fMvorarent(IOi5).  Ct  boc  idoo,  quta  uon  cognove- 
runt  tempus  visitationis  su»,  quaiiifo  visitavit  eos 
ttien9  ex  aito^  De  qna  visilatione  Zacltatias  ait : 
t  Benedictus  Dominus  Deus  Lrael,  quia  visilavi', 
A\i  focit  redempUonem  plebis  suae  (Luc,  i,  68).  i 
Qtiod  aittem  ait :  Non  retinquent  in  te  tapidem  <«• 
per  lapidem,  byperbolice  dictum  est.  Sive  iapis  su- 
fierlapidcm  relictuB  non  esi,  quo  vei  ipsa  civitas, 
vel  aliqiu's  in  tola  civitale  defendi  potuisset  (i048). 
Prius  eniiit  civita»  ipsa,  deinde  ttirris,  quss  Anio- 
tria  (t047)  dicebatur,  poslmodom  vero  templum 
iUud  nobilissinuim,  supcr  quod  aliqnanii  confugc- 
nBt»  mngna  vi  captum  el  destrncuim  esl.  Qnod  si 
ae  bostibus  tradtdissent,  templum  destrucium  non 
Caissel.  In  qiiod,  citni  jam  incciideretnr,  Tilns  iii- 
irasse,  luoltiimqHe  ilhid  latidasse  dlottur  (1048). 
lln|usaiitem  civitalis  destructio  cujuslibel  nnimao 
pcrditionem  sigiiidcare  poicst.  hi  qua  ftde  corruptn, 
ct  virtutum  popuk»  dolicienle,  malignorura  spiri«- 
tiium,  vitloromque  exercittis  eam  aggrediuir,  In- 
cendit  et  dissipat.  Cnpta  csi  auicm  civilns  JL*ru6n- 
Jeiu  post  quadrngliita  et  duos  annos  a  Ghristi  pa»» 
sione  (i04U).  Quod  bcne  quidem  Elisxos  significa- 
vit,  qui  ascendens  fieUtel,  cuni  pucri  ipsios  lor.i  et 
iihidercttt,  dicentes :  i  Asccnde,  calve;  aacende, 
calvc ;  maledixil  eis  in  nominc  Domini ,  el  gtatiin 


ginla  diiosex  itlis(/V  Reg,  ii,  25).  i  Ideoenimpost 
quadraginia  el  duos  annoe  a  dtiobus  ttrsi«,  Tito 
vidclicet,  et  Yospasiano,  Jud-ei  interfecti  snnt,qQia 
Christo  illudcntes,  in  Caivarise  mohtem  eum  duxe- 
runt,ibique  cum  crucinxeruni.  Sequiiur :  Ei  fii|^r«t- 
sus  in  temptum  ecepit  ejicere  vendentek    in  illd  el 
ementes.  Utide  el  Matthaeus  ail:  c  El  intravitJesis 
in  templum,  et  ejecit  omnes  vcndenles  et  ementes 
in  teiuplo,  el  mensas  nummolarionim,  et  cathedras 
vendentium  colombas  evertit  (Matth.  xii,i2).  i 
Aodile  toc,  Simoniaci,  amliie  (i050),  nefamli  ne- 
gotiatorcs.  Aut  cessaie  a  negotiis,  aot  exite  delen»». 
plo.  Non  enim  unum ,  vel  dtios,  sed  indilferenter 
o  nnes  vendenies,  et  ementes  Dominns  tempK  ejecit 
de  lemplo.  Ipse  et  men.«ias  nummulariorom,  ett9- 
lliedras  vendentlum  columbas  evertii.  Yos  eniin 
nummulaiii  estis,  vos  columbas  vendidistis,  vossioe 
niimmo,  ct  prelio  iiihil  agitis.  GolumbAS  enim  vcn- 
duni,  quicunqtie  vel  Ecclesifls«  vcl  sancii  Spirittis 
gratias  pretio  Inrgiuntur.   Horum  aotem  catliedras 
Dominus  evertit,  ut  pcr  hoc  eos  non  ess^  cpiscopos 
inteHigatur*  Et  dicit  eis  :  Scriptum  est,  quod  domm 
mea  domus  oralionis  est^  vos  aulem  fecieiis  eatn  ifre* 
litii^am  tatromm,  Lairoiies  enim  vo^  elstts,  qnta  per 
ostium  non  fnlrastis.  Qui  enim  non  iiitratperostiura 
inovile  oviiiin,rurest  et  lairo.  OsrHim  enimCbri- 
slus  est,  qtii,  quoniam  per  eom  non  intrastis,  vc- 
stras  cathedras  everiit.  Per  hoc  eiiim  ostinmilti 
soll  inlrant,  qui  secondum  canoniim  institaia  epi* 
scopi  conMituuntor.  Exite  Igitur  de  domo  orationis, 
qtise,  quoniam  vos  in  ea  habitntis,  facta  esi  spelaiica 
latronum.  Nosqoam  «lihi  Dominus  hoc  fecissc  legi- 
tiir;  nusquaofi  altbl  corporaiiter  restitisse,  aliosim- 
pulisse,  vel  cjccisse  narratur.  8i  igitnr  com  in  bnc 
qtioque  imitari  velimus,   si  alilcr  non  fiossumiis, 
violeiitcf  Simoniacos  ab  Ecclesia  pdlcre  (icbemtt$. 
Si  tamen  vires  suppctuni,  quibos  ifOC  sine  Kcciesis 
deirlroeiKo  facere  valeamus. 

XLVII.  [Cap.  XXI.]  Erunt  signn  iu  sole.eltttna, 
et  sletlis,  el  in  terris  pressura  genliutth,  prm  con(usi«' 
ne  sonitue  maris,  et  ftuctuum^  nrescetuibns  homMn* 
pree  limore^  et  exspectatione^  quee  supervenient  205 


rieium  auiincatio,  meam  polerunt  magiiitudhicin  omnipotcns  Deus  dereliqtiit  templum,  et  urlKin 
pcrsonare.  Quod  ot  significaniius  flat,  ponamus  lii-  D  fecit  esse  desertam  :  quod  non  necesse  cst  sermoni 
icraturas  quoque  sftcularis  exempla,  i  etc  Adducii  i^    -  --«^  --        «  --^      -.i-c«*. 

vero  lorum  Sallustii  ct  Ciccrouis. 

(1045)  Nnmi  lioc  de  Mnriu  qtiadam  femina  nolilii 
Joscfihtis  lib.  VI,  de  D.  J.,  cnp.  3,  n.  4. 

(1046)  Josi^hus  lib.  vii,  cnp.  I,  nnrrat  jossisse 
Tilum  militibiis  ut  urbem  toiam  et  lenipiuni  funditu;! 
everterent,  rcliciis  turribus  Phasaclo,  llippico,  ct 
Bfariamne,  eaque  muri  parie  qiiaB  civitaicm  ab  Oc- 
cidcnle.cingebal.  Exsiitissc  rcliquias  leinpli  quasdain 
loinporc  Victoris  Antiocheni,  ipsemei  testatur  in 
inp.  15,  Marri.  Esl  Cbrysosloini  insignis  locus  in 
iiointl.  Qiiod  Cbristtis  sil  Deus  (loni.  I  Opp.  cx  rec. 
Monif.  p:)g.  580],  II.  10»  qtio  afiirinat,  c  tantiim  (.'e 
icttiplo  supcrcsse,  quaiilum  salis  cst  ul  ostcndaltir 
iiliiiiam  lempluai  oliin  essct.  i  Atque  ibidem  de  igne 
exsilieiite  a  fiindamentis,  cum  xtate  sua  impcrator 
Juliaiiiis  Apostata  inslaurare  tejuplum  vellet.  Ilicro- 
uyjiius  upijiuus  ccite  tcbtis  in  cnp.  i  Isui.  i  Lrgfi  cl 


bns  approbare,  nobis  pra*scriim  qui  videmus  descr- 
lam  Sion,  ci  cversam  Jeiiisalem,  iciuplumqueusqiic 
ad  solum  dinilum.  i  Qiialis  auteru  evcrsio  et  vasli- 
t.18  fueril  quae  a  proplietis  prainuniiala  cst,  descri- 
hil  lib.  X,  hi  Isai.  ad  cap.  xxxiv.  De  eadcmah 
Adriano  Inalaurata  cpisl.  iOS,  ii.  0,  ex  rec.  Vaibrs. 

V.  ci  Uciiam  aJ  h.I.  ei  Theophylacium  ad  Matih.  xui, 
ad  Marc.  xiiu  etc. 

(1047)  Describit  tomplum  et  lurrim  Antoniaw) 
Joscpliiis  dc  D.  J.  iib.  V,  c;«p.  5.  De  cadein  lurri 
Anloflia  a  Romanis  expiignata  vid.  lib.  vi,  c.  I,  Dc 
leniplo  incenso  ibid.  c.  4,  n.  5.  Idcai  Josepiuis  Iiu. 

VI,  c.  8,  De  Urbe  cnpta  a  ftoiii:niis. 

(1048)  Vid.  eitmd.  Josepb.  lib.  vi,  c.  4,  n.  7. 

(1049)  lia  et  Hicton.  lib.  iii  in  Is.  cap.  vi,  J.  |. 
Vi;Ie  A.  noslrtim ,  qui  idem  dixerat   ad  n.  89  Mallli. 

(1050)  Uursus  hic  conlra  Simoniacos  invebii»r 
A.i.osler,  t^l  feccralad  simiiem  iocum  Muttlia'!,  o'j. 


141  COMMENT.  IN  LLG 

nni^tm  crbi.   Qnlbusdam  incerrognntibus  Jesum, 

1  (ftanSo  tenict  regnnm  I>ei»ct  quoif  signnm  advetitiis 

cjas?  I  {Hatth.  Kxn,  S),  respondit  qiiod  prius  siff- 

ggt  gm  contra  ^enUm^  et  regnum  adver$ii$  regnum, 

tt  temmatvi  nktgni  erunt  per  loea,  et  pestllentia^,  et 

fmes,  lerroretque  de  ecelo,  et  $igna  magna  erunt. 

Uodc  ci  Apostolns  qoibusdam  iii  tpsum  timentilins, 

et  scire  cupicntibus  ait :  f  Rogamtts  vos  pcr  adven- 

tam  Domini  nostri  Jcsu  Chrisii,  et  nostrse  congre^ 

gationis  fn  ulipsnm,  lut  non  cito  moveamini  a  vestro 

i$DSU,  neque  lerreamini,  neque  per  spiritum,  neqne 

{ler sennonem,  neffue  per  cpistoinm,  lanquam  per 

nos  missam,  quasi  inslei  dies  Domini,  qula,  nisi 

Tenerit  diseessio  primum,  et  revelatus  fnerit  bomo 

peccati,  fllins  perditionis,  qni  adversatur,  ct  cxtoll:- 

nr  supra  omne,  quo<l  dicilur  Deus,  aul  quod  coli- 

t!ir,  iia  ut  in  templo  Dei  sedeat,  osiendens  se  tan- 

(\am  slt  Detis  (//  The$$.  ii,  1,  2,  3,  4,  etc.)  i  IIxc 

Igilur  enint  priuia  signa  advcntns  Chrisli.  Deindc 

ipqoentur  et  ilta,  de  quibus  modo  dixit :  Erunt  $igna 

intole,  et  luna,  et  $teU\$,  et  cxtcra.  Sicni  eniiu 

Christi  nativitatem  pax»  et  exsultatio    prxcessit, 

ranianttbus  angelis  :  i  Gloria  iii  excelsis  Deo,  et  in 

lerra  pax  honrniibus  bonx  voluntatis  {Lnc,  ii,  14). » 

Ctecce  aDniintio  vobis  gandium  mQgiium,qiiOil  cril 

omni  populo,  quia  natus  csl  vobis  luHlie  Sulvator, 

qiii  est  Cbristus  Dominus,  in  civiiate   David  (i6. 

10);  >  ita  et  htinc  perditionis  niium  lites,  contcnlio- 

ncs.  disseiisiones,  terraemotiis,  pestilentix,  raincs, 

e'  a!ia  bis  similia  terroris  signa  pnccedcnt.  Et  Innc 

laitdcm  ipse  revelabitur,  et  malis  pejora    sncce- 

<ieiit  (1051).   c  Eril  enim   tune   tribulatio  niagna, 

qualis  non  fnii  ab  initio  saeculi  usque  nunc,  iieque 

fiet;  et  nisi  Dotninus  abbreviasset  dies  illos,  non 

cssei  saka  omnis  caro.  Sed  propter  eleclos  brevia* 

bontiir  dies  illi  {Maith.  xxiv,  21-23) ,  »  ut  non  tan- 

tnm  vivat,  quantum  se  vivere  speravit.  Regnabit 

enim  <  per  lempns,  el  tempora,  et  dimidium  lcm- 

poris  (Af)or.  xiiti4).  » — cQtiem  DominusJesns  in- 

terficiei  spirita  oris  sui,  el  auferet  iilustratione  ad- 

Tenlns  sui  (7/  The$$.  ir,  8).  »  Sed  fortasse  dlcct 

aHqiiis,  ea  non  esse  signa,  qu»  frequenter  evcnire 

solent;  qiioniam  signum  dici  non  solct,  iiisi  novum 

aliquod,  et  inusitatum.  Quocirca  illa  praclia,  illos 

lerrxmottts»  ilIaA  pestileutias,  etfarocs,  illosqiie 

terrores  Mre  inwlito,  mttltoqiie  tnnc  violentitts 

lleri  credere  oportet.  Unde  non  immerito  ilfa  iribu- 

laiio  lalis  fore  dicilur,  qualis  nulla  alia  aliquapdo 

foerii;  et  praeter  bxc  omnia,  ad  cumulom  lotius 

mali  I  stn^nnt  pscadocbristi,  et  pseudopropbelae,  el 

dabiini  alia  signa,  et  prodigia  miiUa,  ila  ut  io  erro- 

rem  inducaniur,  si  fieri  postit,  etiam  eleeti  (Matth, 

xxix,24).  >  De  sole  autein,  et  kina«  et  stellnrum 

signis  alios  evangelista  dicit :  quia  f  so!  obscura- 


.  -  PARS  H,  CAP.  XXI  m 

A  biiiir,  et  Inna  r^(U>  dabii  Inmen  tnum^  et  stelias  ca- 
dent  {Mare.  iiif,  21).  » IHs  autem  eonvenire  videit* 
tnr  qnaedam,  qn^-c  In  annulibos  luiiaeomm  seripti 
rcfcruntnr.  In  quibus  mare  super  oinnes  montiss 
quindecim  ctibitis  altius  exaliari  narratliry  stantibus 
aquis,  et  in  nullam  pnrtcm  flnentibus.  E(  deinde 

'  tantutndetn  In  abyssum  demergelur,  ut  vix  ab  i<^ 
spiiicntibus  videri  valcat.  Postmodum  vero  rcverie- 
tur  in  locurn  suuin.  Et  tunc  fortasse  iila  confusip 
soniius  maris,  et  nucluum  Get,  de  qua  h  c  moJo  Dc- 
niiiius  loqniiur.  Neque  enim  taiita  maris,  fl  ictnun.* 
que  commotio  sine  mag  :a  co:ifusidne,  ^t  sonitii 
fleri  poterit.  Terra  qtioque  sua  signa  dabit;  quia  ei 
tcrraemotus  lam  niagni  fleiit,  tit  pene  omnia  mann- 
facta  ruant,  omnesque  lapides,  etiam  parvi,  cot- 

B  scindentur.  Ei  ferae  de  moutibus  dcscendcntes  int<  r 
bomiiies  manebunt,  nullique  nocebnnt.  Ipsi  qiioqne 
bomines,  quasi  amentes,  et  prae  timore  arcscentes, 
biic  et  illuc  discurrentes  tabescent.  Et  his  quldcni 
Evnngclii  veiba  convenire  vidcntur,  qtiibns  Doiniiius 
alt :  Are$centibu$  hominihu$  prm  timore,  et  exepecla^ 
tione,  quoi  supervenient  univer$o  orbi.  Honiin  autem 
Bignorum,  et  aiiorunit  qux  liic  non  dlcuntur,  unum 
quodqne  uno  die,  et  non  ampHus  fieri  narratur.  Nos 
autem  quidem  aiictoritatcm  non  damus,  quae  idco 
quidcm  scripsimiis,  quia  Evangelii  vei-bis  convcni/tt 
videbanlur.  Seqnilur  :  Nam  tirlule$  calorum  mor<- 
buntur.  ^irtuies  coelorum,  angeluriiin  cxercitus  in^ 
leHiginiiis(IOo2},  qiia^  ad  judicium  venientem  S.il- 

^  vatorem  nostrum  comitabuntur.  Unde  et  subditur  : 
Et  tunc  videbunl  Filium  hominie  venientem  in  itii6#, 
ctint  poie$tale  mngna  et  mnje$late.  Sic  enitn  dc 
scendet  Domiiins,  qnemadinodiim  asccndit,  sictit 
scriptum  est :  €  Yiri  Galilaci,  quid  sutis  aspicicntes 
in  coelum?  Ilic  Jcsus,  qiii  assumptus  esl  a  vobis  iu 
ccelum  ,  sic  veiiiet  quemadmodum  vidistis  eum 
euniein  In  coelnin  {Aci.  i,  11).  »  Qiiis  antem  dicere, 
vel  cogitare  valcat,  qux  lunc  laiiitia  bonis,  et  qno) 
iniic  erittristitia  malis?  Hi$autem  fieri  ittcipieniibu$^ 
re$picite,  et  levate  capiia  veetra,  quoniam  appropin" 
quavit  redemptio  veetra.  Audislis,  inquit,  certissima 
signa  futurijudicii.  Qox  poslqiiam  flcri  incipienl« 
respicitc,  et  meulis  oculos  apcrile,  crediie,  ct  dubi- 
tare  noliie,  levate  capita  vesira,   ei  a  terrenis  ad 

[)  eoelestia  erigiie  mcntcm  vestram ,  qitoniain  HOQ 
oppropinquavit  redemptio  vcstra.  Quamvls  eniin 
diem  illam  nenio  sciat,  proxima  tamen  esse  dubitari 
non  poterit,  postqnam  bxc  tanta  et  lalia  signa 
fierl  incipieni.  Cujiis  rei  graiia  banc  valde  compc- 
tentem  similitiidineni  snbdidir,  dicens  :  Yidete  ficutr 
neam,  et  omne$  arboret,  cum  producunt  jam  ex  $& 
fruclmm,  $citi$  quoniam  prope  e$l  a^sta$,  Ita  et  to$,, 
cum  videritie  hac  fieri,  ecitote  quoniam  prope  e$t 
reguum  Dei*  Sicut  enim  fructns,  ct  folia  noviier  fii 


V:d,  Pncfal.  Fuse  dc  hoc  argumento  Hieronyiniis  et  lib.xiv  Morni.,cnp.  l2,bom.  d,  iuEzech.,  ele. 

ad  cap.  «1  Matth.  (t052)  S.  Ilieion.  nd  c:ip.*xxiv  Matth. :  i  Vfiv 

(1051)  De  his  signis  S.  Anguslimis  lib.  sx,  De  civ.  intes  codornni ,  Qitgetonim  muitititdlneiD  intellti(i«» 

t^p.  5  etcap.l4.  S.  Cregorjtts^bona.  .!  iuEvaig.  mus.  » 


4»  S.  BaUNONtS  fiPlSCOPl  SIGfaENSIS.  441 

t»rbpriliu8  nasceaiia  «suiis  atl?enlum  dennnlianit  A  tJtl^/t^ef»»  lloc  eniio  ccenaeuloni  infUeies  neii  ha- 


ita  el  signa  snpeiius  <ljcu,  sutioi  ut  apparuerinl, 
rcgnum  Dci  prope  esse ceriissime  nunlial)uni(l053). 
Amen  dico  vobii^  noit  prceieribit  generalio  hmct 
donec  omnia  fient.  Nisi  igilur  4i;ec  signa  prinsap' 
.paruerint»  bomiuum  generatio  Gnif i»  et  dies  uUima 
^enire  non  polerit.  Calum  el  lerra  iraMibnnt; 
verba  auiem  mea  non  transibnnt,  Transibont  utique 
cielum  et  lerra,  quia  iii  meiius  commuubunlur. 
Verba  auiem  CltrUii  non  iransibijnt,  sed  in  su» 
verilatis  subilitale  seinper  mauebimt.  Transibunl 
cnim,  si  id,  quod  alQrnianl,  non  fieri  posset,  el  id, 
qiiOit  fieri  negaiit,  ficri  contigissel. 

XLVlll.  trat  autem  diebu$  docens  in  templo  ;  no* 
ciibu$  vero  exien$  morabatur  in  mqnie  qui  vocatur 


benU  [Cap.  XXli.]  El  cum  facla  etsef  hora^  diicU' 
buitf  et  duodecim  cum  eo.  Et  ait  iiti$  :  Deiiderio 
detidtravi  hoe  pascha  manducare  vobi^cnm^  am- 
guam  patiar.  Mulium,  iiiqult,  boc  pascha  Tobiscani 
roanducare  desideravi,  ut  veiera  complerem,  et  m 
Rova  transirem.  Oko  enim  vobii^  quia  ax  hoc  non 
manducabo  illud^  donee  impieaiur  in  regno  Dei,  id 
est.  donec  in  Ecclesia  spirituaiiier  inteiiigatur,  et 
agalur.  Vos  es/ii,  qui  permansistis  mecum  in  tenla' 
tionibus  nuis,  et  ego  di$pono  vobis^  sicui  disposmt 
niihi  Pater  meust  regnum,  ut  edatis  et  bibatis  super 
mensam  meam  in  regno  meo,tt  sedeatis  super  sedes 
duodecim,  judicantes  duodecim  tribus  Israd*  Sic, 
inquit,  ego  vobis  Ecclesis  regnum  trado  et  dispono. 


OUveti,  Et  omnis  populus  manicabat  adeum  in  lem-  ^  sicul  et  Pater  meus  mibi  illud  disposuit,  ut 


plo  audire  eum,  Omnis,  iiiquil,  populus  manicabai 
in  tcmplo  ad  cuin,  id  est,  summo  maiie  convenieDS 
in  lemplo  exspectabat  audire  eum*  A  mane  enim  ma« 
iiicare  dicitur  (1054).  Qiiae  vero  sequuntur  de  Chri- 
s\i  passionCi  quia  io  Mutlbxo  exposita  suut,  hic 
oxponere  noo  cst  neccsse,  propter  pauca  duntazal, 
qus  Matthxus  prartermisit.  Miitit  Dominos  Petrum ; 
et  Joamiem  parare  Pascha.  Quibus  introeuntibus  in 
ciyitalem,  occurrit  homo  amphoram  aqux  portans» 
qucm  ipsi  sequuntur*indomum,  iu  quam  intrat.  Et 
ostcndit  cis  palerfamilias  cosnaculum  magnum  sira- 
lum.  Isti  eniin  duo  Christi  discipuli,  duo  leslaroenia 
sunt,  quse  dum  divina  inspiratione  inittuntur  ad 
civiutem  pectoris  nostri,  Pascha  ibi  parant;  quia 


vice  illud  regatis ,  et  snper  mensam  meam  edatls 
paiieni  vivum ,  qai  de  ceelo  descendit,  et  bibatis 
calicem  novi  lestamenli,  Hoc  autem  et  de  iila  coelesii 
meiisa  intelligi  potest  (i057),  In  qua  sancii  sola 
summl  boni  contemplatioae  reOciantur.  Do  qua 
Psalmista  :  i  Ego,  inquit,  cum  justitia  apparebo  in 
conspectu  tuo,  satiabor,  dum  maniresiabitQr  gloria 
tua  {Psai.  XVI,  15).  >  Ait  autem  Dominus  Simoui :  Sh 
mon^  ecce  Saianas  expelivii^  ut  cribraret  vos  sicvl 
triticum.  Sicul  enim  oiim  beatum  Job,  ttaclapo- 
stoios  207  ^x  ^^  permissioiie  cribravit,  si  q<iid 
fortasse  zizaiuje,  et  corruptionis  iu  eis  inveniret. 
Et  dixit  eis  :  Quando  misi  vas  sine  sacculo^  et  pera, 
et  calceamenti$i  nunquid  aliquid  de[uit  vobisf  at  ilti 


quid  agnus  ille  secundum  legem  immolatus  signiri-  ^  diieruni :  Nihil.  Niliil  enim  eis  deesse  poierat,  quos 


cct,  et  qualiier  Pascba  nosirum  immolatus  sit  Chri- 
slus,  nos  docenl,  et  intelligere  faciunt.  Qoibus  in- 
terior  liomo  noster  occurrit,  qui,  quouiam  baptiza- 
t<is  cst,  amphoram  aqiix  non  Immerito  poriare 
dicitur  (1055).  Nemo  enim  non  baptizatus  faanc 
amplioram  porut.  Hnnc  igitur  sequuntur  usque  in 
domum,  usque  in  cordis  interius  secretarium;  ibir 
que  inveniunt  patrei.ifamillas,  id  est,  intelleclum, 
a  quo  interior  nostra  familia  regitur,  et  gubernatur. 
Et  ipse  ostendit  cis  coenaculum  maguuin  stmtum, 
per  qnod  fldem  intelligimos  (1056)  aliis  vjrtutibus 
ornaianulbi  eiiim  hxc  coena  puraiur,  quia  per  fidem 
revelatur.  Unde  recte  dicitur  :  Nisi  credideriiis^  non 

^i053)  Hieron.  I.  all.  :  i  Subexemplo  arborisdo- 
cuit  coHSummationis  adventum.  Uuoniodo,  tiiquil, 
quando  teneres  fucrint  iii  arbore  ficiis  catiliculi,  et 
gemma  eruinpit  iii  floiem,  cortexqne  iii  foiia  partti* 
rit,  iiiteliigicis  .TStaiis  adventum,  et  favonii  ac  veris 
ititroitum ;  ita  cuni  Uxc  omnia  qux  scripta  sunl 
vidcritis,  putate  jam  atlesse  consumnialionein  muii- 
dt,  scd  qiiasi  prxinia,  ei  prxciirsores  quosdam  vc- 
itire,  iiloaie:iit:iii'  quod  prop^  sit,  el  in  januis.  i  Vid. 
Vicior.  Aniiochcn.  ad  cap.  xiii  Marc.  ct  S.  Augii- 
slint  qq.  Evang.  lib  i,  c.  59. 

(1054)  De  hoc  vcrDo  S.  Augnstini  qu,  46,  in 
J.idic.  c  Manicabis  aiitem  liatinum  verbum  csse 
niibl  non  occuirit.  i  Usus  co  est  vctus  interpres  Ju- 
vetiatis;  et  nicdia  a*tale  multi,  :id  Chrvsol.  ser.  8i. 
Ex|)Keaiur  co  luodoquo  ab  A.,  a  Glossis  Graecis, 
-l^guiione,  eic. 

(1055)  S«  Ambros.  lib.  x  in  Luc.  ad  b.  1.  n.  48  : 
«Namde  aqua  quid  loqttar?...0  aqua,  qiiae  sacra* 


Dominiis  ipsc  rcgcbai.  Unde  Psalmista  :  i  Doiniiiui 
regit  me,  ct  nihii  tnibi  dccrit  (PsaL  xxii,  t).  • 
Miscrat  enim  cos  Dominus  non  prjcdicare,  sed 
inflrmos  sanare,  dicens  eis  :  c  Ite,  sanaie  onines 
langiiores,  omnesquo  inflrmiiates  (1058).  i  Idcoqiie 
neque  sacculo  indigebant,  neque  pera,  neqne  cal- 
ceamentis.  Nondum  enim  calceati  erant  in  pncpara- 
tione  Evaiigelii  pacis.  Dixit  ergo  eis  :  Sed  nunc  qui 
habet  sacculumt  tollat  simitiier  et  peram,  Nuiic, 
inquit,  et  sacculum,  et  peram  vos  ferrc  concctlo, 
non  ad  colllgendum,  sed  ad  tribuendum  ;  non  ut 
alienai  in  eis  coacervetis,  sed  ut  inde  trahatis  quod 
aliis  detis.  Haec  cnim  duo,  'pncter  hoc  quod  miseri- 

D  mentum  Christi  esse  meruisli,  qu»  lavas  'omnia, 
nec  lavaris!  Tn  incipis  prima,  tu  comple$  perfecu 
mysieria.  A  te  principium*  in  le  flnis;  vel  potios 
lacis,  ut  flnem  nesciamus,  letc.  Beda  :  c  Pulcbre 
antcm  paraturis  pasclia  dtscipulis  homo  ampbo- 
rain  aquie  porlans  Occi.rrit,  ut  ostendalur  hujus 
paschae  mysterium  pro  ablutione  perfecta  muadi 
totius  esse  celebraudum.  Aqua  quippe  lavacrum 
gratlte.  i 

(1056)  Beda :  c  Coenaculum  magnum,  iex  spirita* 
lis  cft.quae  de  angiisliis  litterae  egrediens,  insublinu 
loco  recipit  Salvalorein.  i 

(1057)  Ita  intellexii  liapc  verba  S.  Ambros.  I.  x» 
II.  49.  Et  Bcda  scribii :  c  Mensa  hxc  proposita  oni- 
nibns  sanctisad  fruendnm,  coelestisest  gloiiavilaM 
Vld.  S.  Aug.  lib.  I,  qq.  Ev.  c.  43;  S.  Hier.qu.  2  ad 
Hedibiam. 

^1058)  Lucap  IX,  1  :  Dedit  illis  potcsiatem...  ut 
iangiiores  curarcnt,  etc. 


4i5  COWfEKT.  09  LDG.  —  PAR8  II CKV.  IXiV.  44« 

cordiam,  et  teiKiliieifi  iiiMain,  -  iitmniqiie  etlam  A     XLIX.  [Cap.  nif .]  IHio  ex  ditapt^h  ibuntip$a 


»igniffc»nt  tenamentum  (1059).  £x  his  eniiit,  q«Ml 
es  saccMlOk  el  pen  cuneiis  diyiiiis  pleni»,  trabebani 
apostoli,  itnde  menies  rameticai,  et  sitientes  refiee* 
reiit.  Seciiri  8int  igitur  aposteli,  et  nibil  timeant, 
qtiift  iiilHl  deerit  eis  portanlibns  sacculitm  et 
|)mm,  qiiibas  nec  prius  aliquid  defuii  sine  sacculo 
«t  pera.  Et  ^ui  tion  kabet^  vendat  iunicani  guam,  et 
emat  gtad^um.  Qui,  inquit,  non|  babet  gladium  Bpc- 
TiUBiii.  ^jod  est  yerbum  Dei,  yendat  tunfcam  suamy 
etemateum,  ui  omnibus  exQtus,  nudus  nudam 
cnicem  seqHaiur.  His  igilur  yerbis  aperie  monslra- 
lur,  qiiod  ilii  soli  pRedieare,  et  gladium  spiritus 
ferre  debent,  qui  simul  cum  apostolis  dicere  pos- 
suiil : « Ecce  nos  reliquimus  omnia,  et  secuti  sumos 


die  trt  eaneilmn^  quod  erat  %n  epatio  ttadiontm  eexn* 
gintn  ab  Jerneaiem^  namine  Emmane^  H  ipti  toque- 
hantur  adimieem  de  ki$  omnihts  quof  aecideratA. 
Unui  autem  tstonim,  ipse,  qni  baec  scribii,  beatos 
Lncas  fuisse  puiatur  (1001).  Mos  enim  fult  anliquo- 
fum,  ui  in  suls  scripiis  sie  de  se,  quasi  de  aKts, 
loquerentur.  Unde  et  Ifoyses  flreqoenter  dicii :  c  Lo- 
eutiis  est  Dominns  ad  Itoysen  dieens  {Exod.  yi,  2, 10, 
I,  etc. ).  i  El  Maitbaeus  ,  i  Praeterlens ,  inquU, 
Jesiis  yidit  bominem  seilentem  in  tehtnio,  Mal* 
thsum  nomiiie  ( MaHh.  ix,  9 ).  >  Et  multa  lalfa. 
Et  factum  e$t,dum  fabularenlur^et  eecum  qutprerent^ 
et  ip$e  Je$u$  appropinqnan$  ibat  cum  itli$,  Bonnm 
esi  igitur  loqui  de  Jesu.  Bonum  est  semper  In  mente 


{^(Maiih.  XIX,  27).  i  Qui  eniin  nihil  possidet,  me^  Bhabere,  quia  nec  ipse  eorum  obliyfscitur  qui  ejus 


rito  nndiis,  et  absque  iunica  diciinr.  Drco  enim 
to9h,  quonittm  adhuc^  quod  $eriptum  e$t,  oportet 
wpleri  in  me  :  Et  eum  iniquie  deputatu$  e$t :  Etenim 
ta.quw  $unt  de  me,  finem  hobent,  Adbuc,  inqitlt, 
paruro,  qnod  reslat,  oportet  impleri  in  me.  Pene 
eiiim  jam  Hitita  sunt,  qux  de  me  secundum  carnem 
scripia  sunt.  Sed  adhiic  illud  reslat,  ut  cnm  iniquis 
me  depuiantes,  iudsei  cnieiflgant.  Et  ttmc  tandem 
ego  qaidem  a  praedicatione  cessabo  :  yos  aulem, 
omDibits  vendilis,  emite  gladium,  accingimtni,  et 
ad  pracdicandum  vos  pneparate.  At  ilii  dixerunt : 
DonHue,  tcce  gladii  duo  Idc*  At  Hle  dixit  ei$  :  Sati$ 
tu,  SafficiHnt  enim  dtiorom  lestamentorom  gladii 


memores  sant.  Sicut  et  bic,  quia  isti  duo  de 
eo  loqoebantur,  ipse  appropinquans  ibal  cum  eis. 
Beati ,  cum  quibos  ambalat  Jesus.  Beati ,  cuni 
qotbus  anpbulai  sahi^,  et  viia,  qiii,  qnoniam  cum 
loce  yadunl,  errare  20B  "o*^  possunt.  SiHftii- 
tm* :  Oeuti  autem  eomm  tenebantur,  ne  eum  agno- 
$cerent,  Quia  enim  dubitabant,  quia  nondnm  perre^fe 
credebant,  ideo  eum  videntes  non  agnoscebant. 
Et  ait  ad  itioe  :  Qui$unt  hi  $erm9ne$^  quo$  eonfini$ 
ad  invicem  ambulantee,  et  e$ti$  tri$te$  f  Et  reipon* 
den$  unu$^  eui  nomen  Cteopha$,  dixit  et  ;  Tu  $oIh$ 
pengrinu$  in  JerMdlem^  et  non  eogno9i$ti  qum  facta 
ittnt  in  itia  Ati  tffe6«s.*Ac  si  dicat :  Tantum  scelus  nc(- 


ad  toiiiis  prxdicationis  opus  peragendum.  Vlde,  ^  yiterinJemsalemperpetraiumesttUtpraesaa  magni- 


qiiam  bene  omiiia  conveniant,  qnamvi^,  quid  verba 
Oomini  significarent  apostotl  non  intelligebant.  Et 
ipparuit  illi  angeiu$  de  ceeto  eonfortane  eum.  Et  factue 
cs/  in  agoma  et  prolixiue  orabat*  Et  factue  e$t 
$Mdor  eju$,  $ieui  guttfe  $anguini$  decurrenti$  in  ter- 
ram.  Uaic  eiiiiii  pugna  Salvaloris  nostri,  mariyrum 
agones  (1000),  el  cerumina  significabat.  liie  snJcr 
sangttioeus,  eoram  sanguinem  de  lolo  ejus  corpore, 
4ttod  est  Ecclesla,  ubique  fundendam  manifestabat. 
Orabai  auiem  prolixius,  quatenus  nobis  osletideret 
quid  in  tati  pngna  agere  debeamus,  ui  angelorum 
eonsolationero  reclpere  mereamor.  Csetera,  qnse  se- 
qounlar,  in  Matthasoexposilt  suitl. 

(!(!$!))  Tide  S.  Ambrosinm,  n.  54,  53. 


ludine  omnino  celarinon  possit,  et  qnoinodo  tn  solus 
ea  quae  ibi  his  diebus  facta  smit  non  cognovisti? 
Qtts^irs  Uie  dixit :  Quw  f  Et  dixerunt  :  De  Je$u  tfd- 
Jbareno^  qui  fuit  vir  propheta^  poten$  in  opere,  et 
eermone  coram  Deo,  et  omni  poputo,  et  quomodo 
eum  tradiderunt  $ummi  $acerdote$  et  principe$  no$tri 
in  damnaiionem  morlts,  et  crucifixerttnt  eum.  No$ 
^utem  $perabamu$  quod  ip$e  e$set  redempturns  hraet. 
Mttllum  aegroiabant  isti ,  muliisque  eis  necesse 
fuerat  ut  medicus  et  Salvatoreisapparuissei.  Qiiod 
enim  dicunt,  No$  $perabamu$  ,  se  ]ain  a  spe  quo- 
dammodo  decidlsseosiendunt(f002).  £(  nunc  $uper 
ktec  omnia  tertia    die$  e$t  hodie  quod   liwc  facta 

locis  idem  dicat  Ambrosius  ad  cap.  xyii   Luc«,  in 


(1060)  Beda  :  f  Nenio  sudorem  hunc  inflrmitati  D  Apol.  2  David  c.  8,  tract.  in  Sym.,  etc,  et  qiiod 


deputet...  Sed  j^tios  Intelligat  per  irrigatam  sacram 
(tueejas  sanguine  ierram,non  sibi,  qui  noverat,  scd 
RObis  aperte  dcclaraliiin,  quod  effeclum  jnin  sux 
precis  obiitierel,  ut  fldein  yldelicet  dlscipiiloriim, 
qtiani  terrena  adbuc  Iragilitas  arguebat,  buo  sau- 
guine  purgarei.  > 
((1061)  Cum  evangelista  unum  taniuin  iiomiite 
dppellet,  Cleopbam,  longa  esl  de  noinine  alterius 
controversia.  S.  Ambrosins  I.  x  in  Liic,  n*  173, 
scribens,  Cliristuin  undecim  se  demoublrasse,  sicui 
se  Ammaoni  et  Cleophae  seorsnni  jam  ves)>ere  dc- 
moiisirayerat,  visus  cst  noinen  fecisse  illi  Ammaonis. 
Peiavins  yero  ad  liaeres.  21  Epiph.  depravalum  hunc 
locmn  putal,  et  suLtraclnm  aiiquid  amanuensis 
culpa,  nec  discipulo  illud  iiomeii  feci.sse  Ambro- 
Huiu,  aed  casteiluiu  An.maonem  id.  Emmaunleiii 
iioniii.assel.  Conlra  Peuvium  diss*  rii  Le  Nouriy 
Ainhrosii  Scl:oIiastes  ad  h.  I.  quod  mullis  uliis  iu 


idem  nomen  discipuli  liabeat  Origencs  Pnef.  in  Ey. 
Jo.  Sed  apud  Origenem  quidem  in  ea  praefat.    t.  U, 

Eag.  7,  ex  recens.  HueU  edit.  Colon.  1085»  lego 
iinonem  non  Ammaonem.  Aiqiie  idem  nomen  hal^t 
I,  II  coiitr.  Cels.  lu  fii.  Colloquentibus  Simone  et 
Cieopba  de  iii  quae  iliis  aceideranl,  Jesiia  inlerve^ 
uieus,  etc  Sinionem  eiiain  nomiiiat  S.  B.isilins  ad 
cap.  yi  Isai.,  n.  i86.  Maurini  editoi*es  ei  Origenis 
el  Basilii,  ex  apocryphis  liaustum  id  yolunl.  Qoid- 

iiiid  de  eo  sit,  auctoris  nostri  yernm  est  ilUid, 
iicam  esso  qui  piiieiil,  Gregorium  lib.  i  Moral., 
cap.  i.  Theophyiactum  ad  h.  1.,  Nicepbarum  iib.  i, 
c.  54,  eic  £i  Gregorius  quidem  n.  3,  hocipaum  esae 
iiiquit  de  Scrlptoribus  sacri  eloquii,  qui  iro|Hilsii 
S.  Spiriius  agiuii,  sie  de  se  iu  iilo  lestimomum» 
lanquam  de  aliis  proferunt. 

(1062)  S.  Aiigui^t.  serm.  235,  n.2  :  i  Sperabatis? 
jam  uoo  spexatis!  Hic  est  omuis  discipuiatus  vestrrf 


Ul  S.  BRUNOM.S  £PiSCOPI  SIGNIENSIS  448 

sHuL  Hodie  igitiir,  fteeundom  promissionem  snam  A  noluerii,  /oii|^t««  te  lanien  ire  oUendiu  Slc  enim  %\ 


resiirrexiase  debaeraU  Qui  Uiuen  utruui  rcsur- 
irexeril  ignoramus,  Sed  el  mulieret  quardam  ex  no* 
Mtrii  terruemnt  fios,  qua  anie  lucem  f^erunt  ad  mo- 
numentum^  et  non  invemo  ccrpore  ejuSf  veneruut 
dicentei  se  etiam  mionem  angelorum  vidisse^  qui 
dicuni  eum  vivere,  El  Merunt  quidam  ex  nostris  ad 
moMumttnum,  el  Ha  inrenerunt^  ut  mulieres  dixerunl; 
iffsum  vero  non  invenerunt,  llis  audilis,  secrelorum 
omoium  cognilor,  videns  eos  el  amare,  ei  clubiiarf , 
eorum  iufidelilali  respondeus,  ail  :  0  sluUiy  et  tardi 
corde  ad  eredendum  in  omnibus  quw  iocuii  sunt 
propIiet<e!  Nonne  liosc  oporluit  pati  Ciiristum^  et  re- 
surgere  a  mortuisj  et  ita  intrare  in  gloriam  suam  ?  Kt 
t  icipiens  a  Moyse  et  omnibus  prophetis  interpretaba- 


superius  diciiur,  quod  SamariUni  nolueroni  red* 
pepe  eHm«  c  qnia  facies  ejus  erat  eunlis  in  Jerusa- 
lem  {Luc.  ix,  55).  i  Uoc  igilur  modo  probabat  eot 
Dominus,quo  afleclii  el  qua  chariUie  peregrinos  sus- 
cipiel)anl;  qualenus  elnos.discamusabeisqualiier 
eos  suscipianms*  Si  enim  aliler  eos  lenere  non  pos- 
sumus,  piam  cis  violenliam  inferre  debemus.  Unde 
et  liic  dicilur :  Et  coegeruni  ilium,  dicsntes :  I/cm 
nobiscum  ,  ^tcontaiH  advesperascit ,  et  indinala  ett 
jam  dies.  Et  intravit  cwn  Utis.  Et  factum  est^  dum 
recumberet  cum  f//ti,  accepit  panemf  et  benedixit,  ei 
fregil^  et  porrigebat  Uiis.  Sic  enim  facere  solebat, 
quando  adliuc  iiiter  eosconversabatur.  Et  aperti  suid 
oeuti  eorum,  assueUm  ejus  coosuetudinem  videnles. 


Iiir  iUis  in  omuibus  Scripturas  qum  de  ipso  erant-  B  Et  eognoverunt  iltum :  et  ipse.evanuit  ex  oculis  eo- 


Cliristi  namque  passionem  ei  resiirrcclionem  sigui- 
licans  Moyses  scribii,  qualiier  Jacob  Judam  (ilium 
suuni  benedixerit,  de  cujus  progenie  Domlnus  nalus 
est,  dicens  ei  :  c  Juda,  te  laudabunt  fratres  tui  : 
manus  tua  in  cervicibus  iniuiicorura  luorum.  £i 
adorabunt  tc  filii  patris  lui.  Galulus  leonis  Juda  : 
adpr^dam,  ilii  mi,  ascendisii;  requiescens  accu- 
b.iibti  ui  leo,.et  quasi  lesoa  :  quis  suscilabit  eum  ?  i 
(Gen^  xLix,  8,  9.)  i  Ad  pr^dam  enim  in  crucem  Cltri- 
stus  ascendit,  qnia  de  diaboli  polesUte  morte  sua 
mundum  eripuii.  Sed  quasi  leo  accnbuit;  quia  nec 
iu  ip;^  morte  forlitudinem  «misit.  Quis  autem 
suscitavit  eum,  nisi  Deus  Paier ;  et  diviniUs  ipsa, 
qiix  in  eo  eral  (1063)?  Similiter  autem  et  David 
Cimsii  passionem,  el  resurreciionem  sigiiilicaus 
ait:  c  Ego  dormivi^  et  somnum  cepi,  ct  resurrexi, 
qucniam  Dominus  suscepit  ine  {Fsal.  iii,  C)(106i).  i 
Itemque  :  c  Foderunt  manus  meas,  ei  pedes  meos, 
dinumeraverutit  omnia  ossa  mea ,  et  diviseruiii 
sibi  veslimeiiia  mea ,  et  super  vestem  meain  mi- 
seruni  soricm  {Psal.  xii,  17,  18)  (1065).  i  £l 
Isatas  :  Corpiis,  iiiquit  (10C6),  suum  dedit  percu- 
tientibus,  et  genas  siias  vollcntibus.  Faciem  suaui 
nou  avertit  ab  increpantibtts,  el  oonspueniibus  ia 
eum.  (/m.  l,  6)c  Yere  languores  nostros  ipse  tulit,ci 
dolores  nostros  ipse  poriavit  (/</.  liii,  4).  i  — 
c  Oblaius  es(,  quia  ipse  voluii,  et  no^n  aperuit  os 
suuin  (i6.,7).  i  —  t  Propier  scelus  populi  mei 


nim.  At  illi  paritcr  gaudio  el  mcerore  commoii 
dixerunt  ad  invicem  :  Nonne  cor  nostrum  ardens  erat 
in  nobis^  dum  loqueretur  in  «m,  •  et  operiret  Scrj. 
pturast  Cur  eum  non  tcnuimiis?  Cur  vei  ad  pcdes 
209  ^i^^  ''^**  corruimus^  Cur  uobis  ipsis,  ei  corJi- 
busiiostris  iion  credidimus?  Ubieum  quxremusfUIii 
inveuiemus?  Exsurgentes  eadem  hora  regressi  suni  \n 
Jerusatem^  et  invenerunt  congregatos  undecim,  ei  eos, 
qui  cum  ipsis  erant,  diunteSf  quod  surrexit  Dominiu 
vere,  et  apparuit  S/moni .  Et  ipsi  narrabant  quw  getie 
erant  in  vm,  et  quomodo  cog^ioverunt  eum  in  fractms 
panis.  CoBsiJera  modo,  quanta  ibi  l«titia  foerii, 
dum  iliitet  illi  vicissim  sibi  sua  gaudia  nuniia- 
rcnt. 
^  L.  OiiiH  anlem  hcec  loquunlur,  sletit  Jesus  in  medio 
eorum^  et  dixit  eis :  Pax^vobis.  Loquebantor  discipuli 
de  Jesu,  el  ea  qu»  viderant,  iu  commone  refcrebant. 
Cum  siatim  ipseadfuit,  elsiia  eos  praesentia  reddidii 
ceriiores.  Semper eiuin  in  meilio  illorum  est  Jesus  qni 
pie  ioquuniur  de  iso,  et  qui  congregantur  in  nomioe 
ojus.  Umleipse  ait:  c  Ubi doo,  vel  tres  coogrei^li fue- 
rint  In  nomine  meo,  ibi  sum  in  medio  eorum  (Maiik. 
xviif,  20).  I  Pacem  autem  eiscoinmondal.  Pacein 
eos  bubere  persuadet,  quia  sine  pace  impossibile  esi 
plaeere  Deo.  In  eis  enim  habilai  Dominus,  qui  pa- 
ceu)  et  coneordiam  diligttttt  (1067).  Unde  PsaJmista  : 
<  Etfacius  est,  iiiquit,  in  pace  locus  i^us  {Psai.  lxiv, 
i).  I  SequiluT  :  Ego  snm,  notite  timere.  £^o,  inquii. 


percussi  eum,  ei  dabii  impium  pro  sepnltura,  et  di-  d  sura.  Cognoscite  voce.ii  mcam.   Non  iu  spiritu,  ul 


\iiem  pro  morte  sua  {ib.  8,  9).  i  Dum  ba^^  et  si- 
milia  ets  Dominus  loqiieretnr,  ei  prophctarum  illis 
(estimonla  inierpretareiur ,  appropinquaverunt  cd-- 
siello  quo  ibant,  ct  tunc  ipse  uon  solum  corporis 
JiHdatitudiiie,  ;6cd  et  ipsa  facie,  qu^^mvis  longius  ire 

Inemce  lairo  vos  vicil..»  Qnidsperairalis?  «  QnlA 
-ipseerat  redempiiims  lsr:iel  :  i  Quod  sporubalis  et 
Ittocriictlixo  perdidislis,  hoc  lalro  crucifixus  ngiio* 
vic.i  yu\,  etiam  serm.  23i. 

(1065)  De  J.  C.  Rcsurrecitone  explicai  hunc 
lomm  S.  Aiignst.  serm.  37,  n.  2,  el  serm.  218, 
tt.  ii.  Dcda  Expos.  in  Genes.  ad.  h.  I.  ^''idc  ciiam 
S.  ilierotiyimim  ad  cap.  iMich. 

(1064)  Ita  interpreiaius  esl,  et  ad  J.  C  Restrr- 
reciionem  retulit  Origenes  ad  h.  I.  lom.  il  Opcr.  cx 
tec  Detariie,  pag.  SSS.  EusebKis  lom.  I  Colleci. 


puiaiis,  sed  corporaliter  me  videtis.  Conturbati  enim, 
-et  conierriti,  noii  ipsum  Dominum,  quem  videbafii, 
scd  spiritum  se  videre  putabant.  Et  dixit  eis.  Quid 
lurbali  esiist  et  cogitationes  ascendunt  in  corda  vestraf 
Nihil  est,  quod  cog^iiatis :  quia  iion  phantaslicuni 

Moplfaucon.,  pag.  20.  Dydinius,  et  libri  ccclesia- 
siici  nostri. 

(1065)  Nolissimus  hicpsalnii  lorus  ob  diversitaiem 
leciiottis  iii  llebra^o;  ei  onmes  de  Chrisio  intcrpro- 
luiur;  ul  ciiam  scquontia  loca  Isnia^. 

(1066)  Is.ri.  L,  6..  Coqms  n.oum  dedi  perculienibus, 
el  genas  meas  vellentibus  :  faciem  meam  non  averii 
ab  increpantibus,  et  conspuentibus  in  me. 

(!067)  Sic  fermc  loquilnr  S.  Grcgor,,  hom.  10 
1n  Ezcch.  :  «  ibi  inliabitai  Dcus»  ubi  vera  paT  qus 
Ttlur.  I 


4i9  COMMENT.  W  LUC.  - 

tfiquoJ,  sed  faritatem  viiTetis.  Ei  prolinus  eis  mantis 
et  pelcs  ostendens,  ait :  Videie  manus meas^  et  pedes 
mos,  quia  ipse  ego  sum,  Cognoscite  vel  vulnerum 
ckatrices,  si  me  nec  in  persoiia,  nec  in  voce  cogno- 
scitis.  Pali^te^  et  videte,  quia  spiritus  earnem  et  ossa 
nonhabet,  sieut  mevidetis  habere Adeo  enim  suorum 
fttlnerum  cicairices  Dominus  reservavit,  ut  in  eis 
discipulorum  snorum  eorda  sanaret,  ei  in  seipso 
osiendeuilo  vulnera  camis,  sannret  i.i  efs  vulnera 
meiiiis.  Sciebal  enim  quod  aposiolus  Thoinas  aii- 
quaiido  diciurus  esset  :  i  Nisi  viJero  in  manibus 
ejus  fixurain  clavorum,  ei  ihittam  digituin  meum  in 
locum  clavorum,  ei  miiiam  iiianum  meam  in  latus 
ejus,  non  credam  {Joan.  xx,  25).  >  Propter  boc  igi- 
tur  cicatrlces  delere  noiult,  quas,  si  voluissel,  delere 
omoliio  potuissel  (1068).  Nemo  autem  liinc  argu* 
mentando,  nos  cura  omnibus  uostri  corporis  cicatri- 
cibos  resurgere  arbitretur;  quoniam  uibil  in  sancto- 
rnm  resurgei  corporibus,  quod  inconveniens,  vcl 
ioJecens  vidcaiur  (1089).  Adhucautem  illis  non  cre- 
denlibutf  et  mirantibus  pree  gaudio,  diiii :  Habetis 
kic  alifjuid^  quod  manducetur  f  At  iUi  obiuterunt  ci 
f^riem  piscis  assi,  et  favum  meltis.  IIoc  igilur  offe- 
ramos  et  nos.  Semper  h:cc  oblatio  inveniatur  in 
iiobis ;  lioc  eniin  cibo  deleciatur,  quia  in  boc  cibo 
&  les  nostra  contiiielnr ;  in  quo  Cbrisii  passio,  et 
resurrcGiio,  in  quo  ei  vitx  nostrae  perfecta  forina 
significatur.  Quia  enim  et  de  iHius  passloiie  dolcmus; 
ci  iieram  de  ejus  resurrectione  gaudemus ,  utiqiie 
oflerinius  ei  eL  piscem  assum  per  passionem,  et  favum 
iuellis  per  resurrecilonem  (fOTO).  Nam  ei  be^itus 
Pmlas  piscecn  assam  ei  offerebai,  curo  dicerei : 
1  Gastigo  corpus  menm,  el  in  serviiutem  redigo,  nc 
rone,  cnm  allis  praedicaverim ,  ipse  reprobus  effl- 
ciar  (/  Cor.  ix,  27).  i  Itenique :  <  Quis  infirmaiur, 
et  ego  non  inQrroor?  Quis  scandalizatur,  el  ego  non 


-*  PAns  n,  CAP.  iiiT.  m 

A  i»ror  ?  >  (//  Cor.  xi,  M.)  Maliiim  enim  ille  piwi« 
assatur,  qui  pro  onmibus  oriiiir.  Omneaenlm  ptoeM 
sumns,  quicDnqae  in  foaptismo  natavimi»*  OlfeHiPim 
210>v'^>n  Dominoet  favnm  mellis;  quando  ejnsamo- 
ris  d<ilce.II(ie  pleni,  siinul  cuin  Psalmisia  dicimns : 
c  Quam  dulcia  faucibns  meis  eloqnia  tua,  super  mel 
ei  Pairamlori  meo!  » (Psat.  cxviii,  i05.)  Hocenim  cibo 
Dobtscum  reflcitur  Jesus^  qno  ei  ipse  deleciaiur,  et 
mentes  nostrae  pinguescuol.  Uude  et  subditur :  Ei 
cum  manducassetcoram  eis^  sumens  reliquias,  dedii  eis, 
Chriui  namqtie  reiiquias  sumimiis,  si  cum  imitaiur, 
ei  ejiis  sermones  servamns.  Ejus  na niqne  reiiqui;e 
soni  li»c  Evangeli:!,  qnae  ad  cometlcndum,  et  agen- 
dum  ipse  nobis  reliqnii.  Ilis  eniin  mens  nutritur, 
rericiiur  anima,  pingnescii  iiitellectus.   Unde    el 

B  subdiiur  :  llae  snnt  verba^  quw  loculus  sum  ad  vo<, 
cum  adhuc  essem  vobiscum,  quoniam  necesse  tsi^ 
impleri  omnia,  quce  scripta  sunt  in  lege  Moysis^  el 
prophetis,  et  psaimis  de  me,  Tunc  aperuil  ilHs  sensum^ 
ut  Seripturas  tntetligererU.  Dedrt  Igitur  eis  reliquias. 
Dodit  et  dentes,  quibus  eas  comedere  posscnt.  Baa 
eiiiin  comedere  ncqiiennt,  quibus  sensus  divinitus 
iion  ap?ritar.  Et  dixit  els  :  Quoniam  sie  scriptum  est^ 
quod  vos  qnidem,  qnia  usqiie  nunc  Scripturas  non 
iiitelligebatis  sic  scriptiim  esse  nesciebatis,  et  $ie 
oportebat  Chrislum  patU  tt  resurgere  a  mortuis  dh 
tertia^  et  pra^dicari  in  '  nomme  ejus  pcenitentiam^  et 
remissionem  peceatorum  in  omnes  gentes^  incipieniibus 
dh  Hierosolymn.  Vos  antem  estis  testes  horum,  Vobis 
pfaeJicatitibus,  et  ieslanlibus  ulilqne  bncc  ouinia  ilr^ 

C  mabuninr. Et egomittam  promissnm PatHsmei in vos, 
Deqno  propbeta:  f  Erit,  inqiHt,  in  diebus  illis, 
effiindam  de  Spiriiu  mco  swper  omtiem  carncm,  ct 
ppopbeubuni.  Vos  aiitem  sedete  in  civitate  qnoad' 
asque  indiiainini  virtuie  ex  alto  (Joet  ii,28).  i  Nemo 
igilar  ab  Ecclesia  recedat,  qnicunqite  hac  virtutd 


(1068)  Alia  ratio  affertnr  a  S.  Ambrosio  ad  b.  1., 
Itb.  \  in  Lttc»  II.  170  :  t  Vuliiera  suscepia  pro  nobis 
coelo  inrerre  inaluii;  ui  i>eo  Pairi  preiia  uosirx 
liberlatis  osienderet.  >  SeJ  banc  eiiam  A.  noslrt  ra« 
lionem  aOerant  PP.,prjesertiin  Augiisi.,  ut  scrin.  S8, 
0. 2  :  c  MoiiqoiU  non  poierat  Doniinus  sino  cicairi- 
cibas  resurgere?  sed  in  corde  discipulorum  vuluera 
uoverai,  propier  qux  sanaiida,  cicatrices  in  corpore 
Siio  scrvaverat;  »  et  serm.  ilsS,  n.  4  :  c  Doiniiiusqni 
posset  sine  ullo  vcstigio  vubieHs  resurgere,  servaui 
dcatriees,  qu«  a  dubiiauie  lanzefctaur,  ei  cordts 
vohiera  saiiareniur:  >  el  serui.  116  in  buiic  Evan- 
gelii  locum,  Huni.  1 :  <  De  sepulcro  autein  surrexii, 
sanaiis  vuiiieribus,  servaiis  cicutricibus.  Huc  eniui 
discipiilis  Sttis  expiedire  judicavtt,  ui  Gicatrioes  ejiis 
tenrarenlur,  unae  cordis  vulnera  saiiarciitur.  »  Uiiai 
ferine  verba  babei  etiain  serm.  2,  in  ps.  lxxxviii  , 
a.  5.  I  Cicairices  servavti  in  corpore,  ui  vulnus  du- 
bitationis,  sanaret  in  corde.  »  Vid.  S.  Tlioin.  5.  i). 
qa.  54,  ari.  4,  ad.  3« 

(106!))  S.  Auguatin. ,  serm.  i42,  nuiii»  2,  5  : 
c  Qii«ninlergo  Uomtnes,  utfum  corrupiio  i;»ia  cor- 
poiis,  quani  seuliuiil  in  carne  sua,  luluni  sii  iu 
resurrectiQne.  moriuotuitt?  Dichiitts,  iion  rniaraui... 
Aursiis  dicuni :  resurgenl  vilia,  qu»e  erani  in  corpore 
liuinauo,  cttiii  quibfis  luoriiur  lioaio  ?  Hespoiideiuu^ : 


noQ  resnnreni  vlUa. »  Vid.  S.  Angnstin.  enmd.,  lib. 
XXII,  de  Civ.  Dei.  De  cicalricibus  mariyniin  aliiid 
siispicaii  videtiir  idein  S.  Aiig..  I,  ali.,  c.  23,  n.  3  : 
c  Nescioqno  autem  modo  slc  afficlinar  amorcMarly- 
rumbeaiorani,HtTeliinusin  illoiegno,  ineonim  corpo- 
ribtts  vidcre  vulnerum  cieatrloes,  qiia»  pi-o  Gliristt. 
nomine  periulerunt.;Ei  forlasse  vldcblmus.  Non  eniin 
deformiias  iii  eis,  scd  digiiilas  eril,  cl  quxdain, 
qnanivis  In  corpore,  non  c<)rporis,  scd  virtuiis  pul- 
D  chriludo  fulgcbit.  Nec  iu'eo  iamen,  si  aliqua  many* 
nbus  ainp!i:aia  ei  ablata  suni  membra,  sine  ipsu 
nienibris  eninl  in  resuriectiouemoruioruin;  quibus 
d  cium  est  :  Capillus  capiiis  vestri  non  peribit. 
Sed  si  boc  decebit  in  ilkr  novo  saeculo,  nt  indlcia 
gloriosjruro  vulnerum  in  illa  immoruli  caroe  cer- 
naniur,  ubi  membra,  ul  praB.iderenlor,  percussa,  vel 
secta  santy  ibi  cicatriccs,  sed  tameii  eisdem  membrls 
reddiils,  non  perditis  apparebttiii.  Quamvis  itaqiie 
oinnia  qiiae  acciderunt  corpori  vitia,  tunc  non  eruni; 
non  suat  tamen  dopuiandi  vel  appellaada  vitia.  vir- 
ivtis  indicia.  » 

(1070)  S.  Gregorliis,  bom.  24,  in  Ev.,  n.5:  c  Quid 
autemsignare  ptscem  assum  creilimus,nisi  ipsuin 
medlatorem  Dei  el  homimim  passum?.  .Sed  qui  pi-' 
scis  assus  fleri  dignatus  est  in  passione,  favus  mellia 
nobis  exstitit  iii  resiirrectione.  > ' 


41(1  Su  Mi}$aMS  erisa)Pi  sigmensis  4^ 

iiiMiii  d»AianU  Ifai^eiriiii  virbis  nulli  damt-t  U^  \  UksoqM  a  cailiolicis  consignori  praeeipinni^toub 
c^ira  hanc  civi^lcm  invAniiur.  Uiide  ei  sucri  cano-     eis  hapiizaU  siinl. 
iies  negsiH,  liaproticos  posse  dare  Spiriium  saiiclum : 

EXPLICIT  SECUNDUM  LUCAM. 


S.  BRUNONIS  ASTElffSIS 

EPISCOPI  SIGNIEKSIS 

COMMENTARIA  IN  JOANNEM 


auPABS  PRIMA. 


LNUIUX  SANCTl  EVmBUI  SECUMDUai  inAXNEII.  B 

L  [Cap.  I.]  Itt  prindfrio  erai  Ver6um,  et  Verbum 
erai  apud  Deum,  el  Deu$  erai  Verbum.  Jcsiis  Clirislus 
Doittiiius  nosler,  quemadmoilum  diciLur  Filius  Dei, 
sic  dicilur  Verbum^  Dci,  sic  ei  Virtus  ei  Sapientia 
Dei.  Uni^m  enim  idemque  signiQcant,  unum  idem- 
que  suni  Filius,  Vcrbum»  Virtus  et  Saplentia.  De 
quo  Verbo  ait  Psalmista  :  i  Verlio  Domini  cobH  fir 
niati  sunt  [PiaL  xxxii»  6).  i  Et  ut  Vcibum  et  Sa* 
pienliam  idem  esse  ostenderet,  ail :  i  Omnia  in  Sa« 
pieutia  fecisti  (PsaL  ciii»  ^).  *  Nunquaui  igitur 
Piiier  siiie  Filio  fuit»  quia  Duuqnam  sineVerbo* 
nuuquam  sine  Virtute,  nunquam  sine  Supiemia 
esse  potuit.  IlaRc  autem  SapientiSf  bxc  Virlus,  liie 
Dei  Filius»  quamvis  temporaliter  de  Virgiiie  natus 
sil|  lu  principio  tamen  et  aute  teropus  erat.  Et  lioc  G 
est  quod  ait  :  In  principio  erat  Verbnm  (1071).  Ta- 
ceant  igitur  quicunque  Salvatorem  noslrum,  prius* 
quam  de  Virgiiie  nascerctur,  non  fnisse  coniendunt. 
Hoccnim  Judai  et  gentiles,  et  quidam  Iia^rcticorum 
dicerc  soleni.  Quorum  quidein  errores  evangelista 
descrnit,  dum  eum  In  priiicipio  fuisse  dicit.  Sed  ubi 
erat?  Et  Verbum  erat  apud  Deum.  Seniper  cnim  in 
Patre  Filius;  semper  in  Filio  Pater.  Unde  ipse  ait : 
••  Ego  snm  in  Patre,  et  Paler  in  me  est  {Joan.  x,  58).  i 
Denique,  ubi  debuit  esse,  nisi  in  Deo,  Virius  et  Sa* 
pientia  Dei?  Ubi  enim  esl  virtus  ct  sapientia  tua, 
uisi  Itt  te  et  in  aniino  tno?  Sic  igitur  et  Verbum  Dci, 
id  est  Virtus  et  Sapientia  Del,  in  prlncipio  erat  apud 
Deum.  Et  quid  erat?  Et  Deu$  erat  Verbum.  Niliil 
«nim  in  Deo  esl,  quod  Deus  non  sii.  Tolus  enim  ^ 
idem  esi,  et  subsianiialiier  idcm.  IIoc  autem  Vcr- 
bum  ncc  sylbbis  constai,  nec  voce  profenur.  Sed 
somper  in  siuu  manens,  et  in  corde  Patris  cuncta 

(1071)  S.  Ambros.,  lib.  i  De  fid.,  c.  8,  n.  56  : 
4  iii  principh  eral  Yerbum,  ei  Verbum  erat  apud 
Deum^  ei  Deus  ernt  Verbum  :  hoc  erat  in  principio, 
Erat,  itiquit,apud  Deuin  :  erai,  erjU.erat,  eral;  ecce 
quater,  ernt  :  itbi  iinpins  iuvciiit  qiKxl  iioii  crat?  i 

(idli)  Vid.  S.  Aiig.  Trnct.  i  iu  Joaniiem,  n.  8, 
lib.  X9f.  De  Triiiit.,  cap.  10. 

(1075}  S.  Uasllius  in  llexacine.   iiom.  2,  n.  7  : 


dispoiiit,  regit  et  opcratur.  Hoe  erat  iii  prinn/to 
apud  Deum.  Conflrmatio  est.  Omma  per  ip$um  facia 
iuni,  et  iine  ipso  facium  est  nildl,  Si  igitnr  oin  ia 
per  Vcrbum  f.icla  sunl,  ct  omnia  in  Sapieiuia  Dj- 
minus  fecil,  manifestum  est  quia  Vcrbttm  et  SjpitM;- 
tia  ideni  sunt.  Ibi  igitur  Verbum«  ubi  Sapionlia.  lu 
lobis  autcm  non  ila  fit»  quia  verbiim  in  ore,  ia  corJc 
sapientiam  babemus  (i07S).  Veninuamen  stcut  s.i* 
pientia  nostra  voce  induiuiret  fit  verbum,  ut  aiulia* 
tUTt  iia  et  Sapieutia  Dei  carne  induta  cst,  ct  Ver- 
buni  caro  factum  est,  at  ab  boininJbus  vidcalur,  Sitc 
lgiturVerbuin,8ive  Sapicntia  voretur  Dei  Fiiiiis,  nuiia 
differeutia  est.  Non  enim  ioqiiendoy  sed  scicndo  et 
voleiido  cuucta  operaiur  Deus.  Qiiod  enim  scripuini 
est:  c  Ipse  dixit,  et  facia  simt,  ipse  mandavit,ei 
creata  sunt  {Pial,  xxiii,9),  i  non  sic  est  accipiendum, 
quasi  motu  rmgii.ne  et  aeiis  percussione  aliqua  et 
ipsius  ore  vox  insonucrit.  Sed  dicere  Dei  voluisse 
est  (1075).  Omnia  per  ipsnm  perfecu  sunt.  Omnii 
eniin  per  ipsum  facta  sunt,  quascnnque  a  P*.«tre  fucia 
snnt,  et  sine  ipso  nibil  a  Patrc  factiim  esi  (1071). 
Nibil  enim  sine  Sapieiitla  fecit  Deiis.  Dons  igitnr 
unusest,  qui  in  Snpientta  sna  et  in  Spiritu  sao  oin- 
nia  operalus  est.  Cujiis  Sapienlia  camein  suscepil. 
Cujus  S^iriius  in  igne  apparuit.  Qnaliter  autem  Sa* 
pienitam  suam,  Verbum  suum  et  Filinm  snum  ipse 
geniierit,  quia  solvl  non  polest,  qiiXTi  non  debet. 
Qtiod  facium  est  in  ipsOt  j|12  t^'^  ^^^^  •  ^  ^ '^'  ^''^' 
lux  honiinum^  el  lux  in  ienebrte  (veet^  tt  ienebres  e«m 
non  comprekenderunt,  Duae  naniqiie  natunE  simt  iit 
Cbristo,  divina  sciiicet  et  humaiia.  Quariiin  aiicra 
fat-fa  est,  altera  fucla  non  esl.  Humaniias  enliit, 
qiiib  in  jpso  cst,  c%  facta  et  creata  esu  Ipse  cniiu 
fecil  buinanilatciu  suam,  ipse  fecit  etmatrcm  sitatn, 

f  Cum  aitlem  in  Deo  vocem  verbumque  et  pRere« 
ptum  d  cimus  non  sonum  per  vulgaria  organa  euiis- 
sum,  non  aereni  Hngua  conforniatain,  di^inuiu  ser- 
inoncm  inieUigimus,  sed  voluntaiis  nutuin ;  ut  di- 
sceniium  oculis  res  subjecta  essei;  in  praeccpii 
specicm  aptari  arbitramur.  i  Vid.  S.  August.  1n> 
Geiies.  ad  litl* 
(1071)  Vid.  S.  Aibanas.^  orai.  2  contra  Arian«. 


45^5  COrfMKNT.  IN  iOAN 

per  qpem  otnrria  f^cu  sufit,  et  Vmti  quo  racUim  esi 
iiibll.  iIo€  igKor  solnm  in  ipGO  est,  niliitqae  alitrd  esly 
qiiod  Sd  ipso  facf fim  esi.  Hoc  aulem  vita  eraL  Qitam- 
\is  lioc  Judxi  Bon  crede[»aut.  Gltrtsti  namque  boma- 
liitas  odiRium  in  se  credentiora  et  sahis  et  vita  esl, 
Uiide  ipse  ait :  c  E^  snm  yia,  veritas  et  tiU  {J^an. 
XIV,  6). » Iiemqne :  c  Ego  sum  resurreciio  et  vila. 
£t  fita  erat  lux  bominiun  (Joan.  xi,  25).  »  Si  eiiiro 
Cluristi  bomanilas  \ita  erat,  et  wiairat  iux  komittum; 
ergo  ei  Chrisli  bumanitas^  erat  lux  boininum.  Sed 
cor  Inx?  Quia  loccbai»  quia  docebat,  quia  pracdica- 
bst,  quia  potyolum,  qui  sedebat  in  tencbris  iHomtna* 
bat.  Vnde  Propheia  :  c  Populns,  ioquit,  qul  sedebat 
in  tenebris,  vidil  lucem  magnam»  babilantibiis  in 
regione  umbfse  nortis  lux  orta  est  eis  (Im.  ix,2).  » 
Hioc  ipse  qnoque  I>ominus  ait  :  c  £go  sam  iux 
miindi,  qui  sei|uitiir  me  i.oii  ambulat  in  leiiebris,  sed 
habebil  lumei»  viuc  (iooji.  viii,  12).  »  Ut  qoa  et  sub- 
diiur :  £i  Inz  in  tenebri$  tncei.  Lux  enlm  in  lenebris 
Iwebai,  quanilo  iHier  peccatores  Cbristus  Dominos 
pnedicabat.  Hanc  aulem  lueero  tenebrm  non  tfotn- 
pnkendemm^  ^ia  c  peccaium  non  fecit,  nec  dol:.s 
ihventQs  esl  in  ore  ^us  (f  Petr.  1^22). » Ipse  eiiim 
Mitts  inler  peecatores  siue  pecealo  vivere  potuit. 
Hm  Mla  lox  DuUit  lendiris  est  olTuscata,  nulla  call- 
giae  denigrata,  nuliia  vitiis  macubita.  Aiii  (IU75) 
aaiembuBeioeiinlta  distingttonl,  ut  prioa  dicant, 
V^factum^^  deiode  fiubinferani,  in  ipto  vUa  erat. 
Sed  videanl  quomodo  bis  sequentia  continuentiir. 
Oihiiia  enim  cftiae  Umporailter  Aunt  vel  facu  sunl, 
priusqnam  flereal,  in  ipso  eraat,  in  ipso  ei  vivebanu 
et  rigebanu  Vivunt  entm  onnia  qniB  in  Dei  dispo* 
sitioQe  smi,  qoia  sicul  dlsposiu  eont,  non  eveuire 
nou  possoRl.  #*iiil  komo  mi$en$  a  Deo^  eui  Homen 
eret  Joamuo.  [Uie  tomi  in  ieotimomMm^  nl  ieitimo^ 
mum  perliiberoi  ie  lumine^  ui  oHmee  eredereni  per 
Ulam.  Non  erol  Ulo  lux^  ted  nl  iMlimoiitom  perki- 
kret  de  iumino.  Omnee  eniro,  sicol  Loeas  ail,  existi- 
niJbaot  de  ioanne,  t  ne  foru  essei  Christus  (Luc. 
i»,  45). »  Eral  enim  iucema  iucene  ei  ardene.  Sed 
aoff  erai  ipte  iux^  quia  ad  faoe  solummodo  veneral» 
oi<«<it«ont«m  porkiboroi  de  lumine.  Erai  autem  iira; 
wrfi,  iux  attema  ei  indeflciens,  f  w  iUuminai  omnem 
bominem  vonimiom  in  kune  mundum.  Omnia  eiiim 
boiBo  in  hooc  nondum  venicna  bae  aola  loee  inie* 
rtos  et  exterioa  iihiminaior.  U«e  oeoUs  visom,  ei 
cardi  trlboii  tnieiieclttn.  Qoi  bac  ioee  non  illomiiia- 
tnr,  caeeos  esl»  el  in  tenebris  manei.  Yenli  auiem 
hoiao  in  bunc  roondom,  qoando  nascitor,  quia  lunc 
pfimum  ti»boe  mondo  appareu  Unde  et  de  seipso 
Dominos  ait :  c  Exivi  a  Patre,  el  veni  tn  mondum, 
iieroiD  rdiDqno  muudum,  et  vado  ad  Patrem  (Joan. 
^^»28),  »  Oeus  enim,  qui  obique  est,  qiiando  se 

11075)  S.  Ambrosius  in  ps.  xxxvi,  n«55  :cAlexan- 
drini  quidem  et  JSgyptii  leguiit  :  Omnia  per  iptum 
(ecta  MRi,  oi  $ino  ip$o  factum  e$i  nikU  quod  factum 
tu^  et  iiilerposiu  distinclione  subjiciunl  :  ia  ip$o 
tt;a  erai,  Saiva  sil  AUelibos  iiia  disliiictio;  ego  ikiii 
^ereor  legere  :  Quod  facium  e$i  in  ipfo  vita  enrt;  et 


. -PMISI,CAM.-  m 

A  nobis  manlfestal,  venlre;  qttando  se  cehii,  recodere 
dicitiir.  VenH  fgilor  in  muiidom ,  quia  wcuudntn 
camem»  qoam  ammpsit,  momie  vlsibilis  appamli* 
Et  boc  est  quod  dicilur :  In  mundo  orai^  et  mumtve 
per  ipeum  factuc  e$tf  «i  mundu$  eum  nou  eognovii. 
Qnid  est  enim,  in  mmndo  erat^  nisi  quia  visibllis  inier 
boiniites  iii  boo  mundo  cooveraabatur?  Mundus  au- 
lem  secondnm  quoadaRi  eom  cognovii,  ei  secoDdom 
qnosdam  eom  non  cognovit.  Mimdi  enim  amatorcs 
Cbristnm  sequi  et  cognoscere  noliierttnt,qni  qiioniam 
solam  bujns  mundi  voluptalem  et  gloriam  diligiini, 
non  imroerito  mundue  vocanlur.  Uiide  et  discipiilia 
Bols  Dominus  ail :  c  Quia  de  hoe  mundo  nen  estis, 
sed  ego  elegi  vos  de  mundot  propterea  odil  vos  mnn- 
dos.  lii  praprta  venit,  ei  soi  eum  non  reccpenint 

^(Joan.xy^  19).  »  Cuin  eniin  omnia  stia  sint,  c^ns 
Umen  propria,  Judx*i  dicebnntur.  Et  isti  quidero 
eom  non  receperunt,  sed  euni  spernentps,  dixcnint : 
c  Nolomus  hunc  regnare  soper  nos.  Quoiquot  auiciti 
recepenini  eiim,  deJit  cis  poustatem  filios  Dei  fleri» 
his  qoi  eredonl  in  nomine  ejits  (buc.  xix,  14).  » 
Quid  eniro  majos  iHis  dari  polnii,  qtiam  ul  esseni 
fllii  Det?  c  Sientm  filii,  ait  Aposloio^^,  et  liseredes,  htt- 
ret!esqoidem  Dei,  coiKeredesantem  Cbristi  (Aoiir. 
vin,  17).  »  Si  vero  coha^redea  sunl,  eamdem  habenl 
bealiiudinem  et  poasessionem.  Qiri  ifoa  ox  $anguim^ 
bu$,  neqne  ex  voluniato  carniif  fttffoe  ex  jpolunlato 
viri,  $ed  ex  Deo  naii  $unt.  Qoantiini  enim  ad  hano 
secundam  nativiutem,  qoa  Aiii  Dei  bomines  floni, 

^  iion  secandiiro  viri  volontatem,  neqiie  ex  voluntaie 
eamis  et  bangttiuls»  aed  secundum  vuiuntalem  Dei, 
ex  aqiia  ct  Spirito  sanclo  regenerantur  et  renascun- 
lor  homines.  Quantom  vero  ad  primatn  naiiviutem, 
ono  et  sinilli  modo  213  ^^  ^i>t  ^i  iB^i  honiiies 
iiascunur.  Ei  Verbum  caro  fattume$t^  et  kabitavU  mi 
no6iii«  Faetuin  esl  utiqiie  Verbun  caro ;  uoa  qood 
Verbom  mourelor  in  carnem,  sed  qoia  earaem  sos« 
cipieiido,  ex  diviniute  et  humaniuio  una  persona 
facu  esi  (1076).  Et  habitavii  in  nobi$f  sicut  Jeremias 
ait :  •  Hic  Deus  nosler,  et  noii  atsiiinabitur  alius  ad 
eum  qui  adlnvenit  omnem  viam  ^scientix»  et  dedil 
eam  Jacob  puero  soo,  el  Israei  dilecto  soo.  Post  hffic 
in  terris  visos  est»  ei  cum  Immimbos  conversatns  - 
esl  (Baruck  iii,  57).  »  Ei  vidimu$  fioriam  ejue^  glo* 

0  riam  ^oast  unigeniti  a  Patre^  plenum  graiuB  et  verUo' 
its.  Hanc  euini  Cbristt  gioriam  iiii  videront,  qoi  si* 
nwl  eom  eo  erant,  qoando  iu  monte  transfigoraios 
est,  qoaitdo  respienduil  facies  ejos  sieol  so),  vesli^ 
menta  aulcm  ejns  facla  sunt  alba  sicnt  nix.  Quando 
eivox  Patris  audita  est:  c  Hic  est  Filius  meus  dl- 
lecius,  in  quo  mihi  bene  complacni  (MaHk,  xvii,  5). » 
Erai  autem  plenus  gratias  el  veiitatis,  scciinduuiboc 
quod  P«altnisu  ait  :  c  Speciosus  forma  pne  flliis 

nibii  babet  qnod  teneat  Arianus;  quia  non  illiiis 
venena  consiifero,  sed  iectionis  sacr<e  consiieiudiueiii 
recognosco,  ete.  »  Vid.  eomd.  lib.  iii  De  fld.,  c.  5* 
(1076)  S.  Folgentios»  lib.  i  ad  Thras.,  c.  18 : 
c  Verbuin  utique  cnro  factom  est,  in  eo  quod  esl 
ona  itt  Christo  Dei  hominisque  persona.  » 


4S5  S;  BKUNONIS.EriSGOM  SIGNIENSIS  4S( 

liomiaum,  dUh$A  est  gratU  iii  l.biis  liiis  (Psa/.  A  (lignum sc esse diccHrei»  qui  Chrbii  calccamcnsa sol- 


xLiv,  3).  >  El :  c  Propler  veriiatem  H  maunuetudi- 
nem  {ct  jusUiiam  deducet  le  mirabiliter  dextora 
lua  (ihU,^  5).  $ 

.  11.  JoawHS  tesHmonium  perhiht  de  ipso,  et  clamat 
dkens  :  Hieerat  quemdixi,  qulpo$t  me  vetuurusesl, 
anie  me  factu$  ettt  9<t>A  fTior  me  eral.  Veiiil  cnim 
Domiaus  poM  Joannem,  quia  el  po$l  eum  uatus  csl, 
ct  post  eum  prxdicare  coepit.  Sed  aiUc  eum  facius 
est,  quia  prior  erai  (4077).  Decet  enim  multumque 
couvenit  ut  senopcr  priores  anteponaniur,  et  suis 
minorlbus  praereraniur.  lluic  entm  siuiiieest,  cuuv 
d|)  aliqtto  diciious,  hic  mihi  oiim  pnr  erat,  sed  modb 
aiite  me  raclus  «st,  moJo  me  pnccedii,  modo  niihi 
praelatus  est.  El  de  plenUudtHe  ejut  no$  omnet  aceh 


vcre  debuisset.  Et  inlerrogaverunt  eum :  Quid  ergo'! 
Elias  et  tu?  Et  dixit :  Non  tum.  Iutcrroga  os  Doml- 
nus  de  EUa,  respondit :  t  EJias  quiileiu  Yeuluruscsi, 
ei  restiuict  orania,  et  si  \uliis  scire,  Joannes  ip:« 
est  Eiias  {Natth.  xvii»  i  I).  i  Quid  es(  igitur  quod  ^e 
Joannes  Eliam  esse  negal,  quem  Dominus  ip^  Eliain 
csse  alBrn^ai  ?  Dicii  Joannes  :  ?lon  ium  Etiat.  Dicii 
Jesus  :  Joannet  ipte  ett  Eliat,  Nec  isie  quideiu  uieu- 
tiri  poicst,  quia  yeritas  e^t :  necille,  qn  a  discipului 
veritalis.  Veruni  crgo  dicii  ulerque.  Alier  eniaide 
liersona,  alier  de  sptritu  lo.|ui(ur«  Joanncs  enitit  in 
sptriiuEliaserai;  sed  inper^onaEliasiioo  arat(i0i8). 
Do  quo  Angelus  ad  Zachariam  :  c  Ipse,  inqiril,  prx- 
ibit  ante  eum  in  spiriiu  ei  yirluic  Eliai  {Luc.  i,  i7).  i 


pimnt  graliam  pro  gralia.  Yidimus,  inquii,  eimi  ple*  ^  At  iili :  Propheta  et  tut  Et  retpondii:  A^on.  Non  eoiin 


mim  graiiai  et  Yeriialis»  de  cujus  plenitudine  nos 
Ofnnes  accepimus  gratiam  saluiis  et  reconciliationis 
prograliafidei,  qua  in  eum  credinius.  Uane  autem 
graiiam  Moyses  nobis  dare  non  potuit,  quia  lex  tan» 
tiwn  per  Uoytent  daki  ett^qratia  etveritat  perjetum 
(Jmttnm  (aciu  ett,  Per  Cbrisiuin  nainque  ce&lum  ape* 
ritur,  legis  et  proplietarum  fides  et  veritas  intelligi- 
tur,  et  mundus  Deo  reconciliatur.  Eramus  i  enim, 
uit  scripium  est,  sicut  oves  erranies,  p  sed,  cogiiiia 
veritaie,.  c  conversi  sumus  dudc  ad  pastorem  et  epi* 
scopuin  airamarttm  nostrarum  (/  Feir.  ii,  i5).  > 
Beum  nmo  wdit  uuquam.  VnigeHilut  Fitiut^  Qui  eti 
fo  siiitt  Pairis,  ipte  narravii.  Nam  quia  dixerat :  Fi« 
dimut  gUniam  ejut^  glorim  quaei  vmgoHiti  a  Patre^ 
i\a  quts  hoc  de  dtviuitate  intdiigeret,  qua  utique 
iuvisibilis  csl,  idco  ait :  Deum  nemo  vidil  unqpam. 
Uoc  atticm  probatab  auctoritate  Filii  Del,  dum  diclt : 
Vnlgenitut  Ft/iuj,  qui  eti  in  tinu  Patritf  ipte  narru- 
vi4.  Timc  eoim  faoc  narravii ,  cum  dixit :  c  Nemo 
imvit  Filium  nisi  Patcr,  neqiie  Patrem  quis  novit, 
nisi  Filius,  ei  cui  vohierii  Filius  revelMre(ManA.  xi, 
S7).  >  Quod,  quid  signiHcet,  in  Itfattbseo  expositirai 
esi. 

^  iW.Elhocetl  tettimonium  Joannit,  quando  mite- 
runt  Judcei  ab  Jerotolymit  tacerdotet  et  ietiiat  ad 
eunt^  Hi  inlerrogarenl  eum  :  Tu  quit  et  ?  Et  eonfettue 
etl,  et  non  negatiit  ei  confettut  ett^  quia  non  $um 
ego  Chitiut.  Oiuiies  enim  exisiimabani  Joannem  esse 


simpliciter  prophel»,  sed  plusquam  prophe:a  crat 
Joannes.  214  Uude  et  Dominus  ait  :  i  Qniti  exiais 
videre?  Propbetani?  Dico  vobis,  et  plus  qu«m  pro* 
pbetam  {Matth.  xi,  9).  >  Plus  enim  qitam  proplieU 
fuit  Joannes,  quia  noo  soium  veniura  nuniiavit,  quod 
utique  propheiarum  est,  verum  eiiam  digito  bu>d- 
stravit,  quod  propiicUirum  non  esi.  Pixeruat  irgt 
ei :  Quit  et^  ut  reepomnm  demut  hi$  qni  miterutt 
no$  ^  Qttid  dicie  de  leip$o  ?  Aii ;  Ego  vox  elamantit  in 
de$erto  :  dirigiteviam  Domini,$icut  dixit  Itaiatpn- 
pheia.  Vox  Joannes,  Ycrbom  Cfartslus.  Sicul  euim 
Joaunes  (1079)  pnecedii  Cliristiaui,  iia  et  vox  prx- 
cedit  verbum.  Statim  euim,.ut  ex  ore  loqtieuiUso* 
iiiis  qualiscuoque  prooedil,  vox  e&t;  verhuia  aulem 
nondum  est,  quia  omne  verbiim  signiricai  aliquid. 
Praecedil  igitor  vox;  sequitur  verbum.  Meriio  er^o 
vox  Joannes,  et  verbum  Chrisius  vocaiur,  qaoiuaDi 
et  nasceudOt  el  pi';edicand«^  et  morleudo,  et  ipi^a 
sui  nominis  signilicaiioiie  Christam  pnreessit.  Ib'C 
autciB  vox  in  deserio  clam:d)at,  quia  crudelet  ct 
impios  ad  ii<hm)  vocabat,  qui  non  bomiues  pieuif, 
scd  bestias  crudelitaic  imliabanlur.  Desertum  eniiu 
nonhoflftinum,  sed  feranitti  habilatio  esl.  Sedquii 
dieebal?  Dirigite  viam  Domim^  tieui  dicit  Itaiatpro' 
phera.  Dtrigiie^  inquii,  viam  Domini^  ui  ipse  a4  yos 
venire,  et  in  vobis  hnhliare  digneUir,  qni  msi  per 
viom  reciam  inceckro  Beecit.  Fides  enim,  spcset 
cbaritas,  pieias  ct  jusliiia,  et  itttsericordia,  viop  siuit 


Cbrisiniii,  quoniam  iu  vita  ei  moribuis,  in  habiiu  et  |^  per  qiiaa  ad  nos  Dominos  venii,  si  eas  babeaums,  et 


soncia:  couYersaiiono  aliis  omnihus  dissimilis  eral 
Ipse  tamen  gloriam  inundi  fugtens,  ei  Chrislum  se 
D«m  es^  respondeiis,  iu  tuutiim  se  bumiliavit,  irt  in- 

.  (1077) S.  Ambros.,  \&t.  ii.in  Luc. :  c  Qiii  pDst  mo 
venit,  auie  me  faciiis  est,  quia  vox  pi^seccdit  inferior. 
Vcrhum  sequiiur  quod  praeceliit.  i  Dedn  ad  h.  I. : 
*  Qiiod  nit :  Ante  me,  miii  nd  ordtnem  temporis,  sed 
ad  disiajiliam  pertiueidigoitatis. -• 

(1078)  S.  Gre^.,  eodeiu  plaiie  modo ,  hom*  7  in 
Ev.^  n.%  :  c  Quid  esi  hoc,  qnia  qiuxt  Vcritas  affir- 
Hvaf,  boc  prophcia  veritatii  negai?  Valde  namque 
inter  se  diversa  sunt.  ip$e  ett^  el,  imn  sum.  Quomodo 
ergo  propbeia  yeriiaiis  est,  si  ejusdeui  Teritalis 
&ermonibiis  cousors  nou^esi?  Sed  si  sublililer  veritas 
ipsa  reqiiiratiir,  boc  quod  liiter  se  cmitrarium 'so- 
nuit,  quomodo  ooniiiirium  non  sii,  iuveitituiv  Ad 


ad  D(Uim  dirigamus.  Islas  vue  iUis  direclaB  iiou  sdri, 
qui  Bon  cx  veriiate,  sed  simiihitorio  per  eas  incs' 
dunL   Et  qni  rmeti  fueramf  eniHi  ex   Pharitffit. 

Zachariam  namque  de  JoMine  angeKis  dictl:i^ 

pra-cedet  ante  Utnm  in  tpiritu  et  virtute  EHte.Qai  id- 
circo  vculuius  lii  spiriiii  et  'viriiile  Elioi  dicitiir,  qnia 
$*cuti  Elias  secundnm  Dominl  adventiim  prxvetiiet. 
iia  Joonnes  preevenil  primom.,.  Joaniies  igitm*  tti 
spiriui  Ellas  erat,  in  persona  Elias  non  erai.  Qiioi 
ergo  Douiiniis  fateiur  de  spiriiu,  hoc  Joauucs  dcnc- 
giil  de  perso^a.  » 

(107U)  Id.  S.  Gregor.,  1.  alt.  :  <  Ex  ipsa  veslr;) 
locutione  eognoseiils,  quia  priiis  vo\  soiiai,  ut  vcr- 
buin  postmodom  possii  aiKJiri.  Joanncs  ergo  voceni 
se  essc  ass4>ril,  qiii  VeriHim  pneci*dil,  >  eic  hie» 
liabet  lioin.  20. 


157  CONMENT.  m  JOAN. 

Pbarisde!  naroqtie  pr£  caeieris  jusliores  esse  ai*bitra-  A 
baniar.  Quibus  Domiuus  ait  :  c  Pubiicani  et  mere- 
tricesiirscedentvos  in  regnnm  Dei  (Mauh,  xxi,  51), » 
Qoos  et  Joanncs  viperarum  genimina  vocavit  dicens : 
f  Serpentes  geiiimina  viperarum,  quomodo  fugietis 
jndicia  gehenn»?  >  (Matlh.  xxiii,  55.)  Et  inurrogave' 
runt  eum^  et  dixerunt  ei  :  Quid  ergo  bapiizas^  il 
ftt  noH  e$  ChristuSf  nequeEttas,  neque  propheta  ?  Re- 
tpondil  eis  Joannes  dieens  :  Ego  baplizo  in  aqua ;  me- 
dius  autem  veslrum  stetit^  quem  vos  non  seitis.  Isi 
aqua  enim  et  non  in  spfrilu  baptizabai  Joannes,  quta 
«on  peccata  solvebat,  sed  corpora  tantum  lavabat,  . 
el  Chrisli  baptismum  bapticando  signincabat(i080). 
IHius  igittir  baptisraus  nmbra  quxdam  erat  et  signi- 
(Icalio  nielioris  baptismi.  Ego^  inquit,  vos  in  aqua 
baptizo;  medius  autem  vearum  stetit,  et  vidistis,  ct  ^ 
audistis  cum,  Inter  vos  conversatur,  et  vobiscum 
liabital,  quem  vos  non  sciiis.  Ipse  est  qui  post  me 
mlurus  est^  qui  ante  me  factus  est,  Post  enm  nam- 
qne  et  uascendo,  et  prxdicando,  et  baptizando,  et 
morieniio  venit  Chrlstus.  Facius  est  autem  ante  cuin, 
quia  qiiasi  Dominum  eoni  sequitur  beatus  JoaUncs, 
et  posi  edm  vadk  (1081).  Anie  enim  boc  in  loco  non 
lemporis,  seJ  ordtniS  hibel  bignificationem;  Cujut 
fgo  non  sum  dignus  ut  sotvam  ejms  corrigiam  ealceU' 
mnti.  Clirtsii  namque  corrigiam  calceamentl  sol* 
vere.est  ejiis  bumanitatis  et  roortalitatis  myslerium 
pradirare.  Culceamentam  enhn,  quia  ex  mortuonim 
pellibos  fit»  carnis  mortlcinum  siguificat  (1062).  Aiia 
enim  nosira  iiidamenta  «x  Mia,  et  alla  materia  fiunt. 
Caleearaenta  vefo  non  nisi  carnea  sanL  Unde  et  me"^  ^ 
liio  pro  carne  ponltur.  Vide  ergo  quantnm  se  bumf- 
liarerit  praeciirsor  Domliii,  qui  priasquam  eom  lau- 
dare  cceperat,  quasi  qul  «juS  hiodes  pnedlcare  ido- 
ueufi  non  esset,  statim  se  indignom  esse  dixil,  qul 
oon  soinro  ejus  dlvinitatis»  sed  etiam  ipsiiis  homa- 
oftails  mysterinm  nuntiareU  Heee  in  Beihania  facia 
inni  trans  Jardanem^  ubi  erat  Joannes  baplixttnt» 

lY.  Altera  die  vidit  Jpannes  Jesum  venientem  ad  se^ 
ti  ait :  Ecce  Agnus  Dei,  eue  qui  toiUt  peceata  mundi, 
Agnus  enlm  dicitur  Ghristos  propter  iiinooentiam  et 
simplicitateni,  quia  sicut  agnos  ad  victimam  ducios 
est,  et  non  aperolt  os  suuro  (fsa.  liii,  7);  et  ipse 
quidem  tuiit  peccata  mondi :  non  aulem  iilihs  de  quo 
snpra  dicitur  :  Et  mundus  eum  non  cognovit;  sed  |> 
iUlos  qui  ejatf  Adeni  ei  '.doctrinain  secutus  esi.  Bie 
e$t  di  quo  dixi :  Post  me  venit  vir,  qui  ante  me  faetus 
€U,  i/Uia  trior  meerat.  Hoc  autem  Jam  superius  expo- 

(1080)  S.  Gregar.»  bem.  8 :  i  Joaones  noaapirita» 
seU  aqua  liaptixat«  qaia  peceaia  aaivere  nou  vaiens* 
UptixatoPttm  corpora  per  aqaain  iavai,  sed  tameii 
uieutein  per  veaiam  non  iavat . . .  ol . .  .  qoi  pre» 
«iicaiMio  Cactoa  est  prsBCur»or  Cbristi,  baptixanilo 
eiuoi  praecuraer  ejas  lieret  imitatione  saeranienti.  • 
.  (1081)  Betfa  ad  b.  1. 1  c  Sic  iiaoMiae  dicitur  ante 
Aic  facius  esl,  ac  si  dicatur,  ante  positus.-  Ite  ine 
ergo  venit,  qoia  postmodum  natus :  ante  autem  fa* 
ctuse^l,  qui^Amilii  pnvUtus.  » 

(iOS!2)  S.  Gregorius,  1.  aii.,  n.  3 :.  i  Quis  enioi 
iHbciti' qnod  cakeauiema  ex  nioriuis  aiiimaiibus 
^ut?  iiicaruatus^  vero  Domiuus  veuiens,  qoasi  cal^ 

Patrol.  CLXV 


-  PARS  1,  CAP.  1.  m 

sitiim  est.  Et  ego  neseiebam  eum.  Qoid  est  nesciebaffl 
eom,  nisi  volitt  adhucet  faeie  rllum  ignorabam,;ufpote 
(}uem  nondutn  corporallter  videram?  Sed  ut  marrffa^ 
s/^(ttr  tA  Israel^  propterea  veni  ego  in  aqna  baptizans. 
Ideo,  Inqulr,  solltudlnefh  et  deserlum  retiqiii,  H  ad 
SlSplaniliemdescend^ns,  baptizarecoepi^ut  poptilo 
Israelitico  undiqne  ad  me  confluenti  euni  maniresin» 
rem.  Et  lestimonium  perhrbuit  Joannes  dicens :  Quia 
vidi  Spiritum  descenientem,  quasi  columbdm  de  cceto^ 
et  mansii  super  evm,  et  ego  neseiebam  eum  ;  sed  qui 
misit  me  baptizare^  iile  mihi  dixit :  Super  qnem  vido' 
ris  Spiritum  descendenlem^  et  manentem  supereum^ 
hie  est  qui  bapiizat  in  Spiritu  sancto.  D^sceadit  enim 
Spiritus  sanctus  super  Salvatorem.nostrum  in  iso* 
lombae  specie,  quaienus  mitem  et  simpKcem,  iiine 
felle,  omnique  amarituiliJe  eum  osiendit.  Maiis  t 
autcm  super  eam,  qoia  non  ad  boraro,  vel  lempora- 
iiter  In  eo  est»  sed  semper  et  essentiaiiter  in  eo 
manet  (1085).  Qoamvis  eiilm  desuper  veniebat,  in  et» 
tamen  semper  erat.  Sed  nisi  ilio  modo  venisset, 
Joannes  eum  non  vtdlsset  Uoc  eiilm  divinitns  ei 
dictuni  raerat :  Super  qwm  videris  Spiritum  deseeU'» 
dtntem^etmanentem  tuper  eum ^  hie  e%l  qui  baptizai 
in  Spiritu  saneto.  BaptizabaC  eniin  Dominus  in  Spi- 
rito  sancto,  id  est  in  virtute  Splrllus  sancti,  quse 
totios  Trinitatis  commvnis  est;  ideinqne  est,  bapii- 
care  In  Spiritu  sancto,  qood  est,  baptixare  in  nomine 
et  virtoie  Pairis,  et  Ftlli,  et  Splritus  sancti.  Troa 
eiiim  personft  sont,  qoarum  iina  est  Spiritus  sanctas, 
in  qiia  sola  nemo  baptizatur.  Unde  et  Donihws  dl- 
sciputisait :  f  Ite,  docete  omnes  gentes»  bapiizantes 
eos  in  nominc  Patris,  et  Filii,  et  Spirltas  saneli 
{Matth.  xxviif ,  19).  >  loannes  autem  quia  non  bapti^ 
zabal  iti  Spirito  sancto,  iileo  quos  ipse  baplizavit, 
Iterum  rebaptizati  soiit.  Sl  eniin  baptizasset  in  Spi- 
rito  sancto,  ejus  baptismus  jam  non  flgura,  sed 
veritas  esset.  Sequitur  :  Bgo  vttft,  ef  testimomum 
perhibui^  quia  hie  est  Filius  De}%  Statim  aoteni  bi- 
ptizalusJesus,sicutalii  evangelislx  scribunt  (MaStk^ 
IV,  i;  Marc,  i,  IS;  Lti<;.  ii,  i),  ivit  in  desertum,  et 
Jejuuavit  quadraginta  diebus,  et  qnadraginta  nooti* 
bus.  DeinJe  vero,  jain  illius  annl  flne  propimiaaate; 
cuni  uondum  palani,  et  in  synagogis  prsBdicasset^ 
paucos  etiam  secuin  discipolos  baberet,  qoes  faiiti» 
liariter  ^docebat ,  venit  iterom  obi  eral  loanoe^ 
Unde  et  sobditor :  Attera  die  iterum  ttakai  Joanneti, 
et  ex  discipuiis  ejus  duo^  et  respieient  Jesum  aiti^«« 
lantemt  dixu :  Ecee  Agnus  Dei.  Altert  enim  hee  ia 

ceatus  apparait,  qoia  in  divinitaie  «ua  morttciaa  no- 
atras  .eorrupitoaia  aaauaiptiu  » Eadem  verba  habet 
Beda  ad  b.  i. 

(i08S)  S*  BoaiU  i.  v,  eoatr.  Bonoin. :  i  Spiritas 
mansit  soper  ipsum,  utcum  maosioiiem  audis,  ua- 
larae  ipahis<  iibertatem  a^nescas.  •  Uieron.  in  cap. 
XXXV  Kxeehiei:  Qui  wsitttme  bapUtare,  ipsa  ftxu. 
etc. )  <  Muuqaom  .eaira  propriuni  essei  in  Ciiristo 
quod  additujr,  tt  mamHtem  in  eo^  nisi  ab  aiiift  noii- 
nonqaara  recederet,  >  etc.  S.  Gregor.,  iib.  ii  Mor«« 
cap.  42 :  4  Reele  eam  in  sancti»  praedicntoribua 
maneat,  in  Mediatore.singularitennanereperliibetur; 
qnta  in  tsti»  per  giaiiam  manet  aii  aiiquid»  in  ill0 

15 


4W  S.  BRUNONiS  EPUCOPl  SiGMBMSlS  M 

kwp  non  ftd  lic$ternam  spectat»  sed  pro  alia  ponI<*  A  bene  responilens,  e;t  bene  agnocens.  Non  eet  auien 


tur  (i08i).  ^on  enim  proprie  iUa  dics  aliera  diciiiir, 
qu»  post  tam  muiios  dies  subsequilur.  Et  de  his 
quidem  in  Lucu  sufficienter  ditimus.  El  nudierutu 
eum  duo  dheipuli  loquemem^  et  eecuti  iunl  Jeeum, 
Crediderunt  enim  magislro  loquenli»  et  Cliristo' 
Domino  testimouium  perliibenli,  et  secuii  sunt  Je- 
sum,  gaudenles  se  tandem  ilium  invenisse,  dc  quo 
toties  Joannem  loqueniem  audierant.  Et  relinqnentes 
Joaunem,  secuti  sunt  eum,  quem  ipsius  Joannis  te- 
siimonio  cognoverunt  esse  et  magistrum  ipsius  quo- 
que  Joannis.  Conversus  auiem  Jesus^  et  videns  eos 
sequenles  «e,  dicil  eis  :  Quid  quwrilis?  Qui  dixerunt 
ei:  Rabbi,  ubi  habilas?  Quid  aulem  signiflcet  Rabbi, 
evangelisU  exposuii ,  dicens :  Quod  diciiur  interpre- 
tatum  Magister.  Quod  enim  Dominus  ad  eos  con-* 
\ertitur,  quod  eos  rcspicii,  et  cum  cis  loqiiilur^ 
clementix  et  bonae  volnnlatis  indicium  est.  Sciebat 
4aiim,  quales  eranl,  et  quales  poslea  futuri  erant,  el 
quo  effectu  eum  sequebaniur.  Omnes  enim  diiigit 
Jesus,  qui  eum  sequuntur.  Neminem  ad  se  venien« 
4em  rcpellit.  Unde  ei  istis  inlcrrqgantibus  •  Vbi 
habitas  ?  [lespondlt :  Venite^  et  videte.  Non  dixit,  in 
iUo,  vel  illo  loco,  quod  si  dixisset,  potius  locum  os- 
4endere  quam  eos  invilare  videretur.  Veneruntf  et 
viderut\t  ubi  maneret,  et  apud  eum  manserunt  die  li/Q» 
eunctis  diebus  mansuri  cum  illo.  Hora  autem  erat 
quasi  decima»  Erat  autem  AndraiaSt  frater  Simonis 
Petri,  uaus  ex  duobus^  qni  audierant  ab  Joanne ,  et 
secuti  (uerant  eum.  InveaU  hic  primum  [ratrem  suum 


inielUgendum,  ut  Pelrum,  et  Andrxam  tunc  lemporti 
Dominus  elegisset,  quos,  sicut  alii  evangelistae  scri- 
bunt  {Matlh.  iv,  18;  Harc.  i,  16;  L^c.  ▼,  %  ds 
piscatione  Christus  vocavit  (1087).  Unde  et  hic  dici* 
tur,  quia  manserunl  apud  illum  die  iilo.  Post«iQam 
euim  eos  elegit,  uon  uno  die,  sed  -omnibus  diebus 
cum  eo  manserunt.  In  crastinum  voluit  exire  in  6V 
lilceam^  et  invenil  Philippum^  et  dicit  ei  Jetut :  5e- 
quere  me.  Erat  autem  Thilippus  a  Belhsaida  ckUale 
Andrwce,  et  Petri.  Secundum  enim  Iiaec  dicla  beaii 
Joannis,  primus  apostolorum  PhiUppus  videtur  esse 
vocatus.  £t  merilo  quidem  primus  vocatur  ille,  qai 
os  lampadis  interpretalur;  qnatenus  et  ipse,  cl  cs- 
teri  post  ipsum  intelligant,  ad  quale  olDcium  eligan- 
^  tur  (1088).  Tale  enim  os  tunc  omnes  receperuni, 
quando  in  linguls  igneis  Spiritus  sancius  super  eos 
descendit.  Legiinus  aulem  quando  Pelrus,  el  An« 
dneas,  Jacobus,  et  Joannes,  et  Matthxus  evaoge- 
Usta  vocatt  sunt.  De  cxteris  antem  non  legimus. 
Habebat  taroen  jam  tunc  aliquando  discipalos  Jesus, 
cum  quibus^  ut  in  sequentibus  legitur,  ad  nnpiias 
Tocalus  est.  Sed  qui  illi  riierint,  nescimus.  Inmii 
Philippus  Nathanael,  el  dixil  ei:  Quem  scripsit  Mojit» 
fft  legey  et  prophetce,  trivenimtfs,  Jesum  filium  Joteph 
a  Naxareth.  Rudis  adhuc  erat  Pliilippus,  prxdicare 
volebat,  nec  sciebat.  Dicit  se  invenisse  Jesum ,  de 
quo  et  Moyses  seripsit,  et  c^eteri  prophetx.  Verum 
quidem  dicit.  Et  dicit  ei  Naihanael :  A  Namreih 
potest  aliquid  boni  esse?  Ac  si  dicat ;  Bonum  quidem 


;Stmoiiem,  et  dicit  ei :  Invenimus  Messiam.  Quid  sit  ^  aliquid  poiest  esse  a  Nazareth  ;  sed  Chrislus  Jesas 


autem  messias,  ait  evangelisia,  quod  est  interpreia- 
tum  Chrisius.  Esspecubant  enim  Judsei  messiam,«t 
adbttc  quidem  exspectant,  sed  frustra.  Unde  et  Do- 
ininus  ait :  c  Ego  veni  in  nomine  Patris  mei»  et  non 
suscepistis  me  :  alius  veniet  in  nomine  suo,  et  illum 
teclpietls  (Joflii.  v,  43).  ♦  Et  adduxii  illum  adJesum. 
Bonl  f:  atres,  qui  sic  desiderant  videre  Jesuui.  in^iit- 
las  autem  eum  Jesus,  dixit :  Tu  es  Simonfilius  Jona, 
tu  voeaberis  Cephas.  Et  hoc  evangelisu  exponit , 
diceas :  Quod  interpretatur  Petrus.  Tu  es,  inqiiit, 
Stmon,  quod  obediens  dicilur  (108.5),  qiiem  genuit 
Jonas,  id  est  Crandi*  (1086).  Tu  voeaberis  Cephas 
id  est  Petrus,  a  petra  denominatus,  a  ^IG^*''''^^ 


nasciturus  est  in  Bethlehem.  Dicit  ei  Philipput: 
Veni^  et  vide.  Yeni,  inquit,  ei  vide.  Loquere  cum 
eo,  audi  verba  ipsius,  ut  quis,  et  qualis  sit  inieili- 
gere  valeas.  Grediditenim  Nathanael,  etBecuiusest 
eum.  Vidit  Jesus  Nathanael  tenientem  ad  se,  et  a't 
de  eo  i  Ecce  vere  Israelila ,  f n  quo  dotus  non  ett, 
Magiius  vir  iste  Nathanael,  cui  Ipse  Dominus  lale 
perhibet  teslimonium.  Magnus  utique  ille  esl,  in  qno 
dolus  nullus  est.  Sed  cur  IsraeliU  vocatur,  nisi  qu:a 
jam  Deum  videre,  et  in  eum  credereincipiebat(10S9)? 
kraelita  namque,  f  tr  videns  Deum  iaterpretaiur.  Ei 
dicit  ei  Nathanael :  Unde  me  nosti  ?  Respondit  Jevu, 
et  dixit  ei:  Priusquam  te  Philippus  voearet^  cumettet 


corroboratus,quodtamenasf»o<c£»«interpreuiur.lpso  ^sufr  fieu,  vidi  te.  Hoc  enim  quamvis  ad  liilerjm 


enim  pra  caeieris  Dominum  agnoscens  ait :  Tu  es 
Christus  Filius  Dei  vivi  (Matth.  xvi,  46).  »  Cui  Do- 
minusait:  c  Etegodico  tibi, quia tuesPetrus(tfr.,i8),  i 

autem  per  subsianiiam  manet  ad  cuncta.  >  Yide 
etiam  Bedam  ad  h.  \. 

(1084)  Yid.  S.  Aug.,  de  Cont.  Evang.  iib.  ii»  cap. 
17    i%. 

(1085)  lu  et  Beda  ad  cap.  iv  Matth.  Aliter  tainen 
interpretatur  ad  cap.  x  Matth. 

(1086)  Alilcr  S.  Hieron.  ad  cap.  xvi  Matth.  de 
Petro  :  c  Ergo  ex  confessione  sortitur  vocabulum , 
quod  revelationem  ex  Spiritu  sancto  habeat,  cujus 
et  filius  appellandus  sit.  Siqoidem  Barjona  in  nostra 
lingua  soiiat  filius  columb^v.  Alii  siinpliciter  acci* 
piuni  quod  Siinon,  id  est  Petrus,  sil  dlius  Joannis... 
e(  volutit  Scriptorum  vitio  depravutum,  ut  pro  Bar 
ioannay  b.  e.  fiiius  Joannis,  Barjona  scriptum  sit, 


intelligatur,  nt  revera  sed  ficu  essct  Nathaoaei* 
quando  eum  Philippus  vocavit,  potest  tamen  aliiori 
sensu  inielligi  (1090).  Primt  namque  parentes  noslri, 

una  detracta  syllaba.  Joanna  autem  interprelaiur 
Domtnt  patia.  i  Priora  verba  ferine  exscribit  Beda 
ad  cap.  XVI  Mattli.,  et  A.  iioster  ad  Matth. 

(1087)  De  duplici  vocatione  horum  apostoloruiu 
Chrysost.  hom.  U  io  Maith.,  et  interpretes  passnn. 

(1088)  Beda  ad  cap.  x  Maith. :  c  Pbiiippus  os  m- 
padis  inierpreutur ;  et  recle,  quia  a  Domiiio  vocalus, 
inox  invento  Nathaiiaeli  iumeu  quod  agnoverat  pne- 
dicavit.  >  .         .j    . 

(1089)  fieda :  c  lile  hunc  verum  Israelium,  idest 
virum  qui  Deum  videre  posset,  eo  quod  dolum  aii- 
ninie  haberei,  astruxit.  i 

(1090)  Beda  ad  h.  1.  c  Quia  primi  parentf«  nostn, 
rcaiu  prsevaricationis  confusi  de  fici  sibt  foiiis  suc- 


M  COMHENT  IN  JOAN.  -  PARS  I,  CAP.  11. 

postquam  peccaverant ,  co£[iiosccniei  se  csse  nu*  A  noTit,  iniracula  aniem  faccre  non  novil  t  Q<iOd 


4M 


Jos,  consucrunl  folia  ficus,  et  facientes  sibi  pcri- 
lomala  (Gen,  iii,  7),  illas  corporis  paries  operuc* 
i-uni,  in  quibus  gcncratio  fit,  et  ex  quibus  totum 
genas  bamanum  esivit :  ibique  simul  cumaliiserat 
Nailianael.  £t  boc  est  fortasse,  quod  ail :  Ciciii  tsset 
iub  ficUf  id  est,  sub  fellis  ficus,  vidi  te.  Vidit  enim 
Dominus  Natbanacl  eliani  tuuc,  qui  omnia  cogno- 
scit,  et  videt,  anteqMam  fianl.  Re$potidit  ei  ^alha" 
nael,  et  aU :  Rabbi^  tu  es  FHiu*  Dei^  tu  e$  Rex  Israel. 
Uiiileenim  tam  ciio  Naibaiiacl  eum  cognoscere  po- 
«uil,  nisi  quia  Spirilus  sanclns^  qui  ubi  vuU  spirat 
{Joaiu  III,  8),  ejus  meniem  illuminavii?  Respondit 
JeiuSy  et  dixit :  Quia  dixi  tibi,  Vidi  te  sub  ficu^credis : 
majushisvidebis.Qni^ky  iuquit,  sub  uno  proplietix 


in  vinnm  aqua  cooverlitury  noo  bumanitalis,  sed 
divintlalis  est  (1093).  Nondum  venit  hora  mea.  Non- 
diim  venil  bora  passionis  meae,  in  qua  quid  mibi 
et  tibi  communc  sii  omnibus  innotescai.  Tunc  eniiu 
carnem ,  quam  de  te  suscepi,  non  vtrtuies  el  mira- 
cuia  facere,  sed  in  cnice  pendere,  et  mori  videbis. 
£t  tunc  quidem  faciam  vinum  novum,  lunc  faciam 
omnia  nova,  tunc  litierae  veiustate  relicta,  ad  no- 
vam  et  spirilualom  inteHigeiitiam  omnia  conver- 
lam.  Hoc  enim  ipse  significans  aii  :  i  Nun  bibam 
amodo  de  boc  genimine  viiis,  usqi:e  in  diem  illum» 
cum  iliud  bibam  vobiscum  novum  in  regno  Dei 
{Matth.  XXVI,  2'}).  i  Dicit  materejus  ministrisiQuod'- 
cungue  dixerit  vobist  facite,  inter  se  loquebantur 


verbo  divinilus  iiluinlnalus  credidisli,  inulto  inajora  ^  mater  et  fitius.  Ipsi  se  intclligebant.  Ipsi  sua  se- 

crcta  noverant.  Ipsi  qnid  tunc  fleri  oporiebal,  et 
quid  poslca  fuiurum  erat,  sciebant  (109i).  Cxieri 
autem  quid  ipsi  dicerent  igiiorabanl.  Erant  muem 
ibi  iapidetB  hydrioB  sex  positar  secundum  purificati^ 
nem  Jiidcsorumy  capientes  singulw  metretas  binns^ 
vel  ternas*  Sex  nanique  bydrix,  sex  mundi  aetates 
siint  :  priina  ab  Adam  usque  ad  Noe;  secuiida  a 
Noe  usque  ad  Abrabam;  tertia  ab  Abiaham  usquo 
ad  David ;  quaru  a  Davld  usque  ad  Iransmigraiioncm 
Baltylonis ;  qulnta  a  transinigratione  Babylouis 
usque  ad  Cliristuro ;  sexta  usque  ad  fineni  sas- 
cu!i  (1095).  Dieit  eis  Jesus  :  Implete  kydrias  aqua. 
Et  impletferunt  eas  usque  ad  summum.  Quid  enimr 


vidcbisadtusD  fidei  corroboraiionem.  Etdiciteis  Je- 
itti :  Amen^  amen  dico  vobis ,  videbistis  coelum  aper^ 
inM,  et  angetos  Dei  ascendenles  ei  descendentes  supra 
Filium  hominis,  llxc  autem  manifesta  sunl,  si  ad 
illum  diem  referanlur,  quo  in  sux  majestatis  sede 
a  J  jmlicandam  Doininus  veniel,  et  omnes  angeti  cuin 
e ).  Tuiiceniin  coeltim  upertum,  et  angelosascendeutes, 
ci  desceiidenies  sancii  videbunt.  Tunc  et  Nalhanael, 
<]ui  tamfacile  credidit,  majora  videbit :  quando  in 
sua  mujestaie  Christus  Dominiis  apparebil. 

V.  [Cap.  II.]  Et  die  tertia  nuptiiv  factcB  suat  in  Cana 
MHanK^  eierat  materJesu  ibi.  Priiua  dies  ante  legem : 
secutida  sub  lege  :  iertia  subgratia.  Hac  aotcm  ter- 


tiadie,  boc  tertio  Incarnalionis  tempore  (1091),  ad  ^  per  hos  minlstros,  qui,  jubenie  Doinino»  implent 


217  nupiias  Dominus  veuire  digiiaius  est,  ut  eo- 
ruin  errorcs  dcstrueret  ,  qui  nuplias  conlradi- 
cunl(1092).  Non  eniin  abjicit  Jesus  conjugatoSy  etsi 
virgtnes  et  continentcs  meliores  sint.  Et  defieiente 
fitto,  dicii  mater  Jesu  ad  eum  :  Vinum  non  habent, 
Piena  9u\m  Spii  itu  sancto  Virgo  Uaria  jani  tunc 
illiid  miracttlum  pnevidebat,  quoJ  Filius  ejus  fa- 
cturus  erat.  Quod  ergo  facere  Jesus  cogitabat,  boc 
illa  ut  facerct  admonebat.  Et  dicit  ti  Jesus  :  Quid 
nuhi  et  libi  est,  mii/t«r  ?  Quid  mibi  et  tibi,  inqult, 
commune  est,  nisi  bxc  caro  mortalis,  et  bumanitas 
ista  quam  fero  ouae  famem  pati,  sitire  ei  mori 

cincloria  reeeninl,  potest  baec  arbor  flci  non  incon- 
fnie  male  dulcorata  generi  huniano  consuetudinem 


liydrias  aqua,  nisi  apostolos  et  doctorts  intelliga- 
inus  ?  Quoiies  enim  narramus  el  praedicamus  quid  in 
uiiaquaque  aetate  factum  sit,  toties  bas  bydrlas 
aqua  iroplemus.  Muitis  eniin  in  locis  divina  Scri- 
ptura  aqua  vocatur.  in  prima  namque  aetate  <  co»- 
lum,  terram,  maria,  ct  omnia,  qu»  in  eis  sunt, 
creavit  Deus  {PsaL  cxlv,  6),  i  et  tiinc  fecit  <  bo- 
ininem  ad  imaginem,  et  similiiuduiem  snam  {Gen» 
I,  27).  I  Dixilqiie  :  <  Non  est  bonuin  esse  hominem 
solum  :  faclamus  ei  adjutorium  siniile  sibi  (iM.,  ii, 
18).  >~<  IminisU  igitur  soporem  in  Adam»  et  tolic 
unam  de  costis  ejus  {ibid.^  21),  >  ex  qua  mulier  fa- 

bat,  statim  ei  responsum  est :  Quid  mihi  et  tibi  est^ 
mutierf  acsi  aperie  diceret :  Unde  facere  iniraca* 


peccandi  signare,  subqua  positosadbuc  etectos  snos,  D  lum  possum,  hoc  mihi  ex  Patre,  non  ex  niatre  est. 


sed  necdum  electionis  su»  gratiani  cognoscenies , 
quasi  sab  fleu  constituium ,  nec  se  jam  videntem 
iHiminus  vidit  NatbanaeL  Novit  cniffi  Dominus  qui 
suntejiis.  » 

(1091)  Beda  ad  b.  L  :  <  Nec  vacai  mysterio  quod 
die  lertio,  post  ea  uua*  siiperior  Evangclii  serino  de- 
scripserai,  iiuptiae  tactae  refereiUur,  sed  tertio  tem- 
pore  saECuli  Dominum  ad  adopuiidafn  sifoi  Ecclesiain 
veiiisse  designat.'  Primum  quippe  saecuii  tempus  ad 
)(^em,patriarcharum  exeinplis:  secundom  suble^e 
propbeurum  scriptis  :  tertium  sub  gratia  pneeoniis 
cvaugeiistarum,  >  etc. 

(i09i;  In  eaindeDi  sententiam  PP,  mtilti,  ut  S. 
llieroiiymiis,  bom.  1  in  ps.  l,  et  liom.  42  in  Act. 
Cyrillus,  iib.  ii  in  Joau.  cap.  xxii,  etc. 

(1095)  iu  feriue  explicat  huiic  locum  S.  Grego- 
rius  iib.  x,  epist.  39  ad  £utog. :  <  Qiiia  Mater  Virgo, 
cum  viirain  defuit,  per  cum  miraculuni  fieri  vole- 


Ex  niatre  enim  mori  poterat,  qui  ex  natura  Patris 
miracula  faciebat.  Undeet  in  cruceposiius  eamdem 
matrem  inoriens  recogaovit,  quam  discipuio  coin- 
inendavit,  dicens  :  Ecce  mater  tua,  Ait  ergo  :  Qwd 
mihi  et  libi  est^  muliert  Nondum  vemt  bora  mea. 
Quod  est :  In  iniraculo  quod  ex  tua  natura  noii 
habeo,  te  minime  recognosco.  Cuin  bora  mortis 
venerit,  cognosco  le  matrem  ;  quia  unde  morl  pos- 
suiii,  hoc  ex  te  faabeo.  >  Ex  Gregorio,  ut  opinor» 
Deda  ad  h.  i.  £x  Beda  A. 

(1094)  Vid.  S.  Bernard.  serm.  1  et  S  Dom.  post 
Octav.  Epiph. 

(1095)  i)eda  :  <  Vasa  sex,  quibus  tenebatur  (aqua)» 
corda  sunt  devota  sanctorum,  quorum  perfectio 
vitae  et  fidei  ad  exemplum  recle  credendi  et  vi- 
vendi  proposiia  est  generi  humano  per  sex  saBCuli 
labentes  aetates,  id  csl  usque  ad  lempus  Dominica 
pnedtcationis.  > 


i 


463  S.  ORUNONIS  EPI9G0PI  SIGNIENSIS  4U 

cta  est.  Hoc  aulem  dlcenles  implenuis  primam  hy-  A  bydrtam  veniamu«,  in  qaa  DaYid»  el  Salomonis. 


driam  aqua.  Tolum  enim  lioc  ad  litteram  intellc- 
ctum,  quid  aliud  est,  nisi  aqua?  Hxc  autero  aqua 
in  vinum  convertilur,  si  spiritualiter  inteiiigatur. 
Ul  per  Adam,  quia  ad  imaginem  Dei  faclus  est, 
eum  intelligamus.  de  quo  Apostolatus  ait :  c  Qul 
cumin  forma  Dei  esset,  non  rapinam  arbitratus  est 
csse  se  aequalem  Deo  (P/ii/.  ii,  6).  i  At  vero  per  Evam 
omnium  viventium  malrcm,  sanclam  Ecclcsiam  in- 
lelligamus.  Sicut  enim  de  latere  Adam  dormientis, 
una  costa  subtracia  facta  est  Eva  :  ita  et  de  latere 
Cliristi  in  cruce  morientis  sanguine  efTuso  facta 
est  Ecclesia  (1096).  Unde  nobis  Apostolus  ait : 
c  IJui  dilexit  nos,  et  lavit  nos  a  peccatis  noslris  in 
sanguine  suo  (i097).  i  Vcniamusmodo  ad  secundam 


omnium  propbetaruni  libri  usque  ad  Jereiuiam 
continenlur.  In  qua  et  Isaias  clamat  dicens :  i  Si« 
lientes  venile  ad  aquas,  et  qui  non  habeut  pretioin, 
properale,  emite,  el  comedite  (/m.  lv,  i).  i  Ad 
hanc  autem  implendam  et  exponendam  non  uous, 
sed  mulii  dles  neceasarii  suni.  Qu»  sola  si  in  vi- 
ntiro  Judaeis  convcrsa  fuisset,  hodie  omnes  nobis- 
cum  Cbristiani  essent.  In  bac  enim  Chrisii  naiivi* 
las,  passio,  resurreclio,  et  ascenslo  plenissiroe  eoih 
linetor.  Cujus  aqua  quomodo  in  vinuro  convcrsa 
sil,  qui  prophetarum  expositiones  legit,  intelligiu 
Transeamus  et  ad  quiniam  bydriaro,  in  qoa  popului 
propier  peccata  sua  duclus  in  captivitatem  ploral 
dicens  :  c  Saper  flnmlna  Babylonis  ilttc  sediinQS,  ei 


bydriain,  non  ut  eam  impleamus,  sed  ut  aliquan*  B  fievimus,  dum  reeordaremur  mi)  Sion.  In  salicibni 


tula  aqua  eam  infundamus.  In  secunda  namque 
aetalc  de  lignis  laevigaiis  facla  est  arca,  in  qua  ora- 
nium  animalium  genera  collecta  suiit,  ut  salvaretur 
semcn  universae  carnis  in  ea,  et  non  pcriret.  Haec 
est  igiiur  aqua,  qux  in  vinuin  quidem  convertitor, 
61  spiriiuaiitcr  intctligatur.  Arca  enim,  quae  dc  li' 
gnis  loevigatis  facla  est,  sanclam  Ecclesiam  signlQ* 
cat  M098),  quae  ex  sanctis  et  perfectis  bominibus 
fabricata,  non  babet  maculam,  218  neque  rugam. 
1n  quo  omnia  hominum  genera  sunl  collecta,  ut  11- 
lud  semen  salvctur,  el  non  pereat,  cui  benedixit 
Dominus.  De  quo  propbeta  :  c  Nii^i,  inquit,  Domi« 
uus  Deus  Sabaoih  rcliqoisset  nobis  semen»  quasi 
Sodoma  fuissemus,  et  quasi  Gomorrba  simiies  esse- 


in  medio  ejus  suspendlmus  organa  nostra  [Ptoi» 
cxxxviy  i,  2).  >  Qut  lamen  per  pMlletttiaiD  id 
Deum  conyersiy  sub  Jesu  Sacerdote  magno,  heii 
postea  inpalriam  remearunl.  El  liaec  quidem  siquis 
spirituaiiter  inielligat,  senliet  in  vinuro  aquam  cod- 
versam.  Illa  enim  capiivitas  banc  nostram,  qnm 
in  roundopatimur,  captivitatein  sigDiflcabat.  iDqoa 
dum  populos  peccantes,  el  scroper  qnasi  aquas  ad 
inferiora  labeiites  {aquw  enim  mult{B  populi  mulh) 
sanctl  Dei  conspiciunt ,  fienl  et  ddent,  illitts  so^- 
pernae  beatitudinis  recordantes.  El  quia  vel  pauci, 
vel  ■ulll  suul,  qui  eorum  roonitis  acquiescere  v^ 
linl,  sanctae  praedicationis  organa  suspendunt  in  sa- 
licibus,  id  est,  quasi  qnibusdam  vinculis  tenaeissi- 


mus  (Ita,  i,  9).  i  Nemo  eniro  salvabkur,  quicunque  ^  rois,  merooriae  comroendanl,  dlcenies  cum  Psalmi- 

8ta  :  I  In  cordc  nieo  abscondi  eloquia  tua,  ut  non 
peecem  llbl  {P$aL  cxviii,  1 1).  i  Memoria  enini, 
quia  ea  qua$  iuieliigit  lirroiter  iigat  ei  lenei,  noo  im- 
raerito  aatix  vocaiur.  Silent  eiiim  prxdicatores  mul- 
totiea,  et  a  praedlcatibne  cessant,  dum  et  verba  sua 
parvipendi,  el  se  ipsos  conteinptul  haberi  coiispi- 
ciunt.  Sed  alcul  tunc,  iia  et  roodo  per  pcenitentian 
et  satisfactionem,  duce  lesu  Sacerdote  nugno,qui 
lunc  per  illuro  Jesuro  ftigniAcabaiur,  orones  pecca- 
tores  in  patriaro  revertuntur.  Realai  nunc,  ut  de 
scxta  bydria  dicamus,  quae  aliis  oamibufi  npbilior 
est,  de  qiia  etiam  omnes  aliae  saporem  suscipiunt. 
In  hac  eniro  quatuor  Evangeiioruni.  libri,  et  oinma 


extra  bane  arcam  inventus  fuerit.  Dicamus  modo 
et  de  tertia  liydria,  quae  utique  tanta  est,  ut  ejus 
aqua  cunctis  Tiventibus,  et  bibere  volenlibus  abun- 
daiiter  suflicere  possit.  In  hac  eiiim-selate  Abraharo, 
Isaac,  et  Jacob,  et  duodecim  patriarchde  fuerunt.  In 
bacfuit  Moyses  et  Aaron,  qui  popuium  Dei  de 
iEgypto  liberantes,  et  per  mare  Rubruro  ducentes, 
lcgem  suscipere  meruerunt.  Propter  quos  Domious 
flageliavit  iEgyptios,  et  Pharaonem  com  oronl  suo 
exercitn  in  profundum  maris  demersil.  Sed  iiujus 
qooqne  bydriae  aqua  in  viiium  convertilur,  si  spiri- 
lualiter  intelligatur.  Ut  in  Moyse  Cbristuro,  in  Aa« 
ron  episcoporuro  el  sacerdolum  ordinem  signiilce* 


mus.  Isti  enim  populuro  Dei  per  baptiematis  undas  ^  apostolorum  dicta  continentur.  Hane  ipse  DomiHus 
ducenies,  et  Pharaonem,  id  est  diabolum,  cum  per  se  ipsum  impievil.  ilanc  suis  discipulis  dedii, 
omni  viiiorum  exercitu  interflcientea,  sanctos  Dei  ut  omnes  gentea  ex  ea  saiiarent,  dicens  eis  :  i  Ite 
in  termin  yivcntium  et  in  promissam  eis  haeredita-  in  universum  mundum,  praedicate  Evangeiiiim  omui 
lera  introducuut  (1099).  Nunc  autein  ad  quartam      creaturae  {Marc.  xvi,  15).  i  Hujus  aqua  duicissima. 


41096)  S.  Augostin.,  iib.  xxu  De  civ.  Dei  c.  17  : 
Itenun  iu  exordio  generis  bumani  de  latere  viri 
dormientis  cosia  detracta,  feinina  fieret,  Christum 
et  Ecclesiam  taU  facto  jam  tunc  prophetari  oporte- 
bat.  Sopor  quippe  ille  viri,  mors  erat  Christi,  cujiis 
exanimis  in  ciucependentis  bitua  lancea  perforaium 
est,  alque  inde  sangiiis  et  aqua  profluit :  quae  sa- 
cramenta  esse  novimus,  quilius  aedificatur  Eccle- 
sia.  I  Vid.  eumd.  1.  xix  deGcaes.  ad  iitt*  c.  49,  et 
Iract  9  iii  Joan.;  S.  Bernardum,  serm.  2  De  Se- 
ptuag.,  etc. 

(i097j  Idtst  Joun.  Apoc.  cap.  v. 


(1098)  Ita  S.  August.  lib.  xv  De  civ.,  c.  26;  S. 
Gregorius,  bom.  16  iii  Ezecb.,  eto. 

(1099)  Transilum  per  niare  Rubruro  signiflcait 
transitum  ad  vitam  ei  gloriaui  pei  baplismum,  do- 
cct  Tertullianus  De  bapt.,  c.  9;  Cyprianus,  episl. 
ad  Magn.;  Ambrosius,  iib.  n  De  sacr.,  c.  6.  \0m 
confirmat  Otigenes,  boiu.  5  iii  Ex.,  n.  l,aflereiis 
Apostoli  illud  1  Cor.  x  :  Scinius  quia  Patres  noiiri 
oinnei  iub  nube  (uerunlf  el  omnet  mare  transienini, 
el  omnes  i»  Moyse  baptizati  cunl,  tn  nube  el  i» 
mnn,  etc. 


lA  COMIIENT.  IN  iOAH 

HuJttSTlMmiiRiftviMininii^l.  8ed  vis  blbmdoA^tta  A 
qiis?Aadii|»miiI>omin«m:  i  Simile»  iiiqiiii,  faclum 
csirc^Damooelorum  hominiqui  semlnavit  bonumae- 
men  in  agro  suo.  Com  auiem  dormirenl  liomfnes, 
fenil  iaimicusejas,  etsuperseminaf  it  zisanla  (JfaaA« 
iiii,  fi)»  I  Qu»  cam  servi  ejus  colligere  voluissent, 
sil :  c  Sinite  utraque  crescere  usque  ad  meBsemi  el 
Ifl  lempore  messis  dicam  messorlbus :  Colligiie  prius 
linnia,  et  alligate  ea  in  fesciculos  ad  combiiren- 
duio  :  triticum  aulem  reponite  In  borreum  meum 
(ibid.^  30).  I  H«c  est  igitur  hujos  bydriae  aqaa. 
Qiue  al  in  vinum  coovertalor»  dicamus  cum  apo* 
iiotis  :  c  Domine,  edissere  nobis  parabolam  istani. 
Ager,  inquit  Dominus,  est  inundus.  Bonum  vero 
lemen»  hi  sunl  ilii  regiii.  Zizania  autemf  filii  sunt 
nequam.  laimicos  autem»  qoi  seminavtl  eam,  est  ^ 
diabolus.  Messis  vero»  consommatiosaeculi.  Messores 
enim  anfeli  sunt.  Sicut  enlm  coUiguntur  zizania,  et 
ignl  combvraotur»  aic  erit  in  consommatioiie  sae- 
oili.  ExlboQl  angeli,  et  separabant  nialos  de 
medio  justorum ,  et  mitieni  eos  in  caminum 
Ignis;  ibi  erll  fletus,  et  stridor  dentium  iibid., 
S643}.  >  Sic  igitur  in  vinum  aqua  convertitur : 
lic  in  spirliiialem  inlelligentiam  iHtera  muta- 
lor(ii09).  Diclum  est  autem  quid  sex  hydrlae  signi- 
liceau  219  Ql^  ^ne  quidem  seeunduin  purilica- 
lionem  Judaeorum  tbi  positie  erant»  qiioniam  quid- 
qoid  io  eiscontineiur,  bapiismus  quidam  est,  et  pu- 
riflcaiio  aiiimaruin.  Capiebant  autem  singulae  nic- 
ireias  binas,  vel  ternas,  per  quod  signiflcaiur,  qiiia  ri 
Dei,  proxlmique  dilectionis,  ei  fidei  Trinitaiis  men- 
Mira  omntbtto  sufflcit  ad  bibendum,  ienendunn  ct 
credendam*  Sequitur :  Ei  diclt  eis  Jesus  :  Haurite 
aaac,  sf  ferie  erckilHclino.  Ei  lulefunt.  Ut  autem 
puunU  orMirleiinue  a^iuam  mnnm  fatiam^  et  uon 
uiebat  nnde  e$$ei;  mimHn  autem  eeiebeni,  quia  hau* 
terant  aquam ;  vocai  ipomum  areMiriclinui^  ei  dicii 
ej ;  Omnie  homo  primum  bonnm  vinum  ponii^  et  cum 
inebriati  fuerini^  tunc  id  quod  deteriue  ett.  Tu  autem 
tenHUii  vinum  bonum  ueque  adhuc,  Quls  est  iste 
srcbiiriclioos,  cui  lioc  novum  et  mirabile  vinum 
prios  affertur  ?  iste  enim  arcliiiricllnus  liitellectus 
tnibi  esse  Tidetiir,  a  quo  solum  bonum  vinum  co- 
gnoscitur  ei  laodatur.  ilabet  enlm  onusquisque  ho- 
m  bunc  architriclinum  ui  palaiio  cordis  sui.  Ipse  d 

(ifOO)  iEmuiari,  credo,  voluit  A.  noster  in  hac 
aiystica  hydriarum  ses  explicatione  Bedatn,  qtil 
Aise  hoc  loco  suam  proponlt,  eaque  vix  a  Brunonis 
explicatione  discrepal.  Allegorice  primam  bydriam 
iflterpretatur  de  Abelis  morie,  et  homicldio  Cainl, 
referens  h»e  ad  J.  C.  morlem  et  llebraeorum  Dei* 
ciitium ;  pro  secunda  bydria  secunda  aetate  afferl 
diluvium,  nl  ferme  A. ;  pro  leriia  Sacriflcium  Isaac ; 
pro  qiiarta  subrogationein  Davidis  in  locum  Saulis; 
pn)  qniuia  rapiivitaieni,  iit  A. ;  pro  sexta  J.  C.  cir- 
ciiiiictsionem ,  qux.  baplismuin  ei  resurreclionem 
^igniflcaverit.  Vlam  palcrecit  praeiviiqiie  iii  niysticis 
iHijusce  facti  explicationibus  excogliaudis  8.  Gre- 
goHus  scribens  boniil.  6  in  Ezecb.,  n.  7 :  i  Quein 
noR  parvutortini  ipsa  evangeiica  historia  in  miracuii 
openilione  reficial,  quod  hvdrias  vacuas  Doininus 
aqua  inipleri  prxccpit,  eaindem4|tie  aquam  protinus 


-  FA(iSnCAP.IK  IM 

esi  prineeps  domus  :  ip^e  regit  el  ditn^it  omiila. 
Hiiie  autem  Ecclesise  ministri  sanctanim  Scrlptirra^ 
rnm  vinum  quoiidie  olTeruni,  quod  ille  bibens,  quam- 
vls  nesciat  unde  Ml,  lamen  adroirator  et  laudau 
Quando  enim  liaec  In  ecclesiis  recttantur,  iiuUi  alil 
dani  saporem,  nisi  his  qui  ea  intelligunt.  Merito 
igitur  boe  Ttnum  architriclino  ferre  Dominusjtissit, 
quatenus  el  nosmajora  intelligentibus  demns  vlnnm, 
non  Intelligentibus  vero  aquam  afferamus.  Qui  enim 
bene  intelligunt,  et  littcram  venerantur,  ei  spiriium. 
Unde  et  hic  archilriclinus  dicit :  Tu  auiem  servasti 
bonum  vinum  usqtie  adhuc,  el  primum  Tidelicet, 
et  ultimum  laudans.  Qui  vero  minoris  InteUigentiae 
sunty  aquam  bibant,  et  Scripiurarum  planissima 
audiant.  Hoc  fecit  iniiium  tignorum  Jeeui  in  Cana 
GalHaiB^  et  manifeitavil  gloriam  iuam,  ei  crediderunt 
in  eum  diicipuii  ejui.  In  sanctarum  eiiiin  Scriptura* 
rum  spirituali  expositione,  quse  utiqne  per  hoe 
vinura  significaiur,  Christi  gloria  manlfeatatur,  et 
credentiom  fides  augetur.  Poet  /tac  deicendH  Caphar* 
naum  ipse^  ei  mater  eju$,  et  fralrei  ejus^  et  diicipuii 
ejuif  eijbi  manierunt  non  multii  dlebus.  Qualiter  au- 
lein  fratres  ejus  intelligi  debeot,  in  Matthaeo  e&po* 
suiinus. 

¥1.  Et  prope  erai  pateba  Judteorum^  et  ascendii 
Bierotolymam  Jetui^  ei  invenit  in  templo  vendeniee 
boveSf  ei  oves,  et  columbai^  et  nummularios  sedentes^ 
ei  cum  feciaet  quasi  flageilum  de  funicuiii^  omnes 
ejecii  de  templo.  £t  haec  quidem  in  Mattbaeo  exposita 
sunt.  Quae  alii  evangelislae  Doininuin  titnc  fecisso 
oarrant  (Maith.  xxi ;  Marc.  xi,  Lue.  xix),  quando 
super  puliuni  asinae  sedens  Jcrosolymam  venit. 
IJnde  manifestum  est,  beatum  Juanuem  hislortae  or- 
dinem  non  ubique  tenere  (llOi).  Responderunt  ergo 
Judm,  ei  dixerunt  ei :  Quod  iignvm  ostendis  nobis^ 
quia  h<BC  facii  t  Reipondit  Jems,  et  dixii  eii :  Sol- 
vite  templum  hoe^  et  in  tribus  diebus  exeitabo  illud. 
Hoc  autem  Judaei  non  inlelligentes,  et  de  templtf 
lapideo,elmanufacto  eum  loqni  putanles,  dixerunt: 
Quadraginta  et  ux  annis  mdiflcaium  est  tempium  hoc^ 
et  iu  in  trxbus  diebus  excitabis  iiiud  ?  iiie  autem^  iii- 
quilevangelista,(ftce^al  de  templo  corporis  sui,  quod 
Judaei  pev  crucis  tormentum  illts  diebus  erant  solu- 
turi.  Mon  majus  tamcn  miraculum  erat  icroplum 
illud  in  iribus  diebus  resedificare,  qiiani  se  ipsum 

in  vinumvertit?  Sed  cum  haec  vigilantiores  ingenfo 
audiunt,  et  sacram  historiam  credendo  venerantur. 
et  quid  interius  innuat,  requirunt.  Qui  enim  'niii* 
tare  aquam  in  vinum  potuit,  etiam  vacuas  hydrias 
vaiuit  vino  staliin  replere.  Scd  iniplerl  hydria^  a^iia 
jubet,  quia  prius  per  sacne  lectionis  historiam 
corda  nostra  replenda  sunt.  Et  aquain  nobis  in  vi- 
num  verlity  quando  ipsa  hisioria,  per  ailc^ori» 
mysierium,  in  spiriiaiem  nobis  inteUigenliain  com- 
mutatur.  i 

(ilOlJ  S.  Augustin.  De  consens.  Ev.  I.  ii,  c.  07, 
vult  J.C.  his  vendentes  ejecissede  templo;  prltno 
Dunc  quando  id  S.  Joaiines  narrat ;  eraique  primus 
pnedicationis  annus ;  deiiide  sub  passioiiis  tempiis, 

Jiiando  a  reliquis  evaiigelisiis  describilur.  Ita  S. 
oan.  Cbrysost*  hom.  2i  in  Juan. 


MT  S.  BRUNOMIS  EPISCOPi  SICNIEMSIS  4(yg 

poit  noriem  die  terlta  resusdlare.  Qni  enim  una  A  aiiiem  iiocte  yeiileLai,  quia  hidzM  liradMrt,  et  Uh 

qiiid  diciiTSctmvi, 


die,  ut  Moyses  scribii,  coelum  ei  ierram  creavlt 
{Gen.  I,  1)»  facile  ei  crat  unam  domum  in  tribus 
diebus  reoBdiOcare.  Cum  ergo  resurrexmel  a  mor^ 
tuiSf  recordati  tunt  discipuli  ejus^  quia  hoc  dicehaL 
In  quo  apparet  ipsos  quoqne  Cbristi  discipulos  boc 
verbum  non  iiilellexisse.  Et  crediderunt  ScripturWt 
et  eermoni  quem  dixk  Jestis.  Crediderunt,  inqHit, 
Scripiurae  propbetaruin  de  Cbristl  resurreeiione  lo* 
quenti.  Crediderunt  et  buic  sermoni  Jesu  de  sua  re- 
surreclione  propbeianti.  Cbrisii  ergo  resurreclio 
fuil  causa,  quod  Scriptunr  propbciarum  et  sermoni 
Jesu  apostoli  crediderunt.  Cum  autem  etset  Hieroto-. 
lymis  in  Pascha  in  die  festo^  multi  crediderunt  in 
ttomine  ejus,  videnies  signa  quw  faciebat,  Ecce  iie- 


men  illomjnari  volebat.  Sed 
inquii,  quia  a  Deo  vemsti  magister.  Unde  auteni  hane 
fidem  soscepit,  adjungit :  Nemo  enim  potest  hat 
signa  facere,  qua  lu  facis,  nisi  fuerit  Deus  cnm  Ulo. 
Valde  melius  dixit  Nalbanael,  qui  ait :  cTu  esFilius 
Dei,  tu  es  Rex  Israel  (Joan,  i,  49).  i  Nondumenim 
Nicodemus  Cbristum  confiietur  esse  Deum,  quamvi^ 
Deuin  cuiii  eo  esse  conOteutur  (I1Q3).  Respondit 
JesuSf  et  dixi  ei :  Amen,  amen  dico  tibi,  nisi  qw  H' 
mtus  fueril  denuo,  non  potest  videre  regnum  Dei.  Ad 
baplismum  eum  invilal,  ubidum  in  Triniuiehoroo 
baplixatur,  quod  eredere  debeat»  perfecte  eognoscii. 
Scd  quia  obscure  loquiluri  nondum  Nicodeinus  euin 
intelligit.  Cndc  et  ait  :  Quomodo  potest  homo  nasci^ 


rum  evapgelista  loquendi  ordinein  mulare  videlur,  B  cttm  si/  senex  2  Nunqnid  potest  in  ventrem  matritm 


ut  non  de  iilo  pascba  ioquatur,  de  quo  usque  modo 
locutus  est.  Illo  enim  pascba,  qiio  Dominus  crucili- 
xus  est,  nec  mulia  signa  220  ^um  fecisse,  nec 
roultos  in  eum  credidisse»  sed  ipsos  quoque  aposto- 
Io8  dubitasse»  legimus.  Constat  igiiur  qula  aut  de 
alio  pascha  loquitur,  aut  non  serael  tantuin  venden- 
tes  et  ementes  de  templo  Dominus  e]ecit  (1102). 
Sequilur :  Ipse  autem  Jesus  non  credebat  semetipsum 
eiSf  eo  quod  ipu  nosset  omnes^  et  quia  opus  ei  non 
erat^  ul  quis  lestimonium  perhiberet  de  homine,  Ipse 
autem  uiebat  quid  esset  in  homine,  Si  enim  de  illis 
inielligatur  qiii  crcdiderunt  in  nomine  ejus,  incon- 
Tciiicns  essc  vidclur  ut  Jcsus  nou  crcdal  semilpsuni 
eis.  De  aliis  igilur  boc  inlelligatur.  QuodammodQ 
cnim  se  ipsum  Jesus  et  credebal  eis,  ct  noa  crede- 
bat  eis.  Credebat  cnim  scmeiipsnm  eis,  quia  cuni 
efs  conversabaiur  et  eis  quoiidie  in  syiuigogis  ct 
templo  praedicabat.  Sed  non  credebat  semeiipsuui 
eis»  id  esiy  non  credebat  se  ipsum  secure  ei  absqiie 
«orum  iiisidiiis  esse  apud  eos.  Cur  boc  ?  Eo  quod 
ipse  nosict  oinnes,  et  quia  sciebat  quid  fraudis  et 
iniquitatis  essct  iu  unoquoque  bomine. 

VII.  [Cap.  111.]  Erat  autem  homo  ex  Phatisa^is, 
Nicodemus  nominey  prineeps  Judvorum,  llic  venit 
ad  eum  uocte^  et  dixit  ei :  Rabbi,  scimus  quia  a  Deo 
tenisti  ma^ster,  Bonus  bomo  isle  Nicodemus  jain 
credulus  qmdem,  sed  non  in  cbaritale  perfeclus. 
Perfecta  enim  cbarllas  foras  miilit  timorem.  Hic 


C 


i.eraio  imroire  et  renasci  f  Videns  igiiur  DoiDiuus 
eum  ad  bujus  sacrainenii  inielligeiitiam  perseve- 
iiire  non  posse,  manifestius  ait  :  Amen  dico  libi, 
nisi  quis  renQlus  fnerit  ex  aqua^  et  Sptritu  Sancio, 
non  potest  intrare  in  regntim  Dei.  Apostoliis  cniro 
dicil :  c  Quicunque  bipiiz^ili  sumus  iu  CbrisioJesn, 
iu  morie  ipsius  bnptizali  sumus.  Consepulti  emm 
sumus  cum  ilk)  pcr  baptismum  in  morre,  iH  qomno- 
do  surrexit  Chrisius  a  mortuis  per  gloi*iam  Palris, 
ita  et  nos  in  novitnte  viUe  ambulemiis  {l\om.  vu  5). » 
llis  enim  verbis,  quid  baptismiis  slgnincet  osiendii. 
Cum  cnim  in  fide  Cbrisli  baptizamiir,  et  sub  aqnas 
mergimur.  qiiodammodo  ei  et  commorimur,  el  con- 
sepelimur  :  ut  inde  abluii  et  penitus  innovaii  resur- 
g.cnles,  sic  postea  in  novitate  viiae  ambulemus,  sicui 
Dei  Filius  Patris  gloriam  non  amisit.  Tania  est 
enim  virtus  biijus  sacramcnli»utsiibitomundetiiomi* 
ncm  ab  omni  peccato  (1104).  Uiide  el  subditur :  Quod 
natum  est  ex  carne  caro  estj  et  quod  natum  esl  es 
Spiritu  spiritus  est.  Sicut,  uiquil,  ex  cariie  corrupta 
et  pcccatrice  cnro  ei  consimilis  nasciiiir,.  toia  viiie- 
licet  vitiata  et  pleiia  peccatis;  ita  et  quod  nascimr 
ex  aqua  et  Spiritu  sancto  sanciiim  est,  et  spiri.uale, 
et  mundum  ab  omni  peccato.  Non  mireris  quia  dixi 
tibi ;  Oportet  vos  nasci  denuo.  Noii  eniin  lioc  di^i 
de  carnali,  sed  de  spiriluali  nativilate.  Carniilis 
enim  nativitas  non  nt  nisi  semel.  Sed  qui  seiuel  ci 
carne  orilur»  nisi  iterum  ex  Spirilu  oriatur,  nou  aJ 


(liOi)  Postrcmum  boc  praeter  Augustin.  etCbry- 
sost.  all.  sentit  etiam  Beda  ad  b.  \, :  <  Bis  quidem  in 
S.  Evangelio  legimus,  quod  vcniens  in  templum  Do- 
minus  hujusmodi  negotiatores  ejecerit,  nunc  vide- 
licel,  id  est  terlio  anie  passioiiein  suam  anno,  sicui 
ex  biijiis  Evangelistai  seqiieniibus  scriptis  agnosci- 
mus;  ei  ipso  qiio  passus  est  anno,  cum  antedies 
quinque  Pascbae  sedens  in  asino  Hierosolymam  ve* 
uissct.  I 

(1103)  iloc  quoque  Beda  animadvertit :  f  Domi- 
num  cuin  iliofuisse  e  miraculisprudenier  intellexit; 
lamen  ipsuin  Deuin  esse  non  novil.  » 

(llOi)  De  liac  baptismi  virtute  et  spiritalt  morte 
Nazianzen.  orat.  40,  pug.  641  :  c  Atque  hsec  bapli- 
suii  gralia  et  facukas  Cdl,  non  orbem  terrarum,  iit 
olim,  aquis  obruens,  sed  uniusciijusque  liomiuis 
peccatum  pnrgans,  easque  obstruciiones  et  maculas 
qua  vitiis  contrahuotur,  prorsus  abslergens  .  .  . 


Proindc  cum  Clirislo  sepcliamur  per  baptismuni,  ut 
ei  cuin  eo  resurgamus  :  cum  eo  descenaainus,  ut  ei 
simul  eiiarn  extollamur.  i  Cbrysostomiis,  bom.  25 
uiJoan.,  n.  2:  c  Divina  celebraiilur  in  boc syinlMia. 
Sepuitura,!  moriificatio,  resurrcclio,  vita  ;  et  bicc 
siinul  fiuntomnia.  In  aqua  enim,  tanquam  iu  sepnl- 
cro  caput  iiumergcnlLlius  nobis,  vetus  hoiuoscpc- 
iitur  ac  demergitur  lolus  ;  deinde  nobis  emergen- 
libiis,  novus  exsurgil.  %  Ei  bora.  10,  In  episi.aci 
Ri\.,  n.  4  ;  c  Quid  sibi  viiU  iUud  ;  In  mortem  ipsius 
baptizati  sumus  ?  \}i  ipsi  mocianuir,  sicut  etiUe. 
Bapiisma  enini  crux  est.  Qiiod  igiiur  Clirislo  fuii 
crux  et  sepulcrum,  hoc  nobis  baplisma  fuit;  etsi  non 
iisdem  in  rebus.  Ipse  nanique  carne  moriuus  ac  sc- 
pultus  est ;  nos  autem  peccalo  utrumquc,  i  etc. 
Idem  fennc  babet  boni.  9in  episi.  adllelir.,iLd. 
V.  S.  Jo.  Damasccn.,  S4,  Dc  fid.  orUi.,  c.  9. 


I»  CMinBNT.  INJOAN. 

viiani,  led  ad  moKem  ^rhon  Spintui  u(fi  vuUtpi*  A 
TMii  ldeoqiie»iDqiiit»  qnod  naium  at  ex  SphrUu^  tpi- 
rku$  nt;  qoia  Spmtut  ubi  vutt  spirat,  qiiein  tuU 
ilkiinioal,  qaeni  voU  sanctiflcaf,  el  spiritualem  ei 
nondom  heti.  Et  vocm  eju»  audh,  ted  non  $ci$ 
nnde  tematf  auttpto  vadai.  Ac  ai  dtcat:  HieSpi- 
rilDS,  qni  sic  sanctificat  omnia,  qoi  nbi  vuU  spirat» 
ifle,  inqoam,  est»  cujns  vocem  nunc  aodis»  et  qul 
minc  in  me  et  per  me  tibi  2S1  loquitur.  Sed  quam* 
vis  vocem  ejus  et  in  me,  et  in  dlscipulis  meis  au- 
dire  Yaieas,  non  scis  tamen  unde  venial,  aut  quo 
Tadat.  Qiiis  enim  sciat  unde  Tcniat  et  quo  vadal,  qui 
uhiqae  est  et  omnia  complet  ?  c  Spiritus  enlm  D<^ 
ulni  replebit  orbem  lerrarum  {Sap.  i,  7).  >  Nemo 
enim  scit  quomodo  a  Patre  Fiiioque  procedit.  Sic 
ea  omnls,  qui  natut  ett  ex  Spiritu.  Sicut,  Inquil,  B 
Spiriins  ubi  toit  spirat,  sic  et  omnis  qui  natus  est 
ex  Spiritu,  si  lamen  non  separeiur  a  Spiritu.  Si 
eniro  a  Spiritn  separalur,  flt  carnans-  et  animaiis 
{Ii05).  c  Animalis  autem  homo,  dicit  Apostolus, 
non  percipil  ea  qu»  sunt  Spiritus  Dei  (I  Cor,  ii,  44).  > 
Spiriiualis  aotem  omnia  scrutatur,  eiiam  profnnda 
Dei.  Spirat  igitnr  obi  vnlt,  siquidcm  omnia  scruia- 
tur.  Nam  etsl  modo  foriasse  non  ad  plonum  videat, 
spirei,  et  inielllgat  quaecunque  veHt,  neque  ad  om* 

nia  secreta  liinanda  iulroducatur,  tamen  post  banc 
Yitam,  quidqitid  Toluerrt  vidcbit  et  babebit  bomo 
tanclus  et  spirituaTis.  Retpondil  Nicodemutf  et  diiit 
et :  Quomoda  pottunt  hmc  fieri  ?  Retpondil  Jetut^  et 
iixil  ei :  Tu  e$  magitler  in  Itrael ,  et  hwc  ignorat  f  ^ 
Amen,  amen  dico  tibi^  quia  quod  tcimut  /o^ttimicr,  et 
(luod  videmu  s  tetlamur^  et  tettimonium  nottrum  non 
accipiiit.  AflDrmat  SaJvalor  uostcr  verum  esse  quod 
diclt,  uipoie  qui  ea  loquiiur,  quae  scit,  et  hic  tesia- 
tur  quod  vidit.  Igiiorantia  eniin  parit  mendacium, 
et  lesUs  non  suscipilur,  nisi  qui  se  et  vidisse,  et 
pmeniera  afluisse  testatur.  Et  ule  est  ac  si  dice- 
ret :  Crede  tanlummoilo,  et  noli  dubilare.  Ne  qtix- 
ras  de  his  quomodo  fiant.  Cceleslia  enim  sunt»  el 
lerreno  iiitellectu  capi  non  possunt.  Unde  et  subdi- 
lar :  Si  ierrena  dixi  vobit^  et  non  crediiitp.  quomoi^o, 
u  dixero  vobia.  coilettla^  credeiii  ?  Verumtamen  n/i- 


^  PARS.  l  CAP;  IIU  170 

^iili^  li^i  ^rciim  de  ctBiettibut.  Et  nemo  anendltin 
ccetum,  filif  ^iil  detcendit  d$  ecelo^  FVAut  bominit^ 
qui  e$t  in  codo.  Haec  enim  ccelestia  sunt.  Unns  enim, 
idemqne  Christus  lesus  et  Filius  Dei  est,  et  flltua 
liominis.  Sed  eliam  naturallter  Filius  Dei,  et  teni- 
porailter  flllus  boniinis.  Et  ipse  qnidem  filius  bomi- 
nis  secundum  alterum,  id  est  secundum  divinitatem, 
descendh  de  ccelb»  secondnm  quam  semper  est  et  iu 
terra,  et  in  coelo.  Desceitdit  enfm  non  focum  mu* 
tando,  sed  se  humiliando,  et  carnem  suscipiendo 
(1106).  Ascendrt  vero,  quantum  quidem  et  ad  hu- 
manitatem,  locum  etiam  mutando :  quantum  vero 
ad  divinitatem,  gloriam  propriam  manifestando. 
Unde  Psalmista  :  c  Exaltare,  inquir,  super  ccelos» 
Deus,  et  super  omnem  lerram  gloria  lua  {PtaU  cvii, 
6).  I  Deus  cnim,  quia  ubique  est,  aliter  neque  as- 
cendere,  ncque  descendere  potest.  Et  ipse  quidem 
solos  et  totus  ascendit  in  coelumy  omnia  membra 
sua  secum  irabens  in  ccelum.  Ejus  namque  membni 
sunt  omnes  fideles»  et  ipse  est  caput  totius  Ecclesiae. 
(Jnde  et  alibi  ait :  c  Qiiod  uni  ex  minimis  meis  fe- 
cistis,  mihl  fecistis  (Matth.  xxv,  40).  i  Ncmoigitur 
asccndil  in  coeUim,  nisi  ipsc,  ct  membra  sua  simui 
cuin  ipso.  Sive  ctiam  ipse  solus  ascendit  perse,  alii 
vero  per  ipsnni,  et  iion  per  se.  Ad  hoc  igitur  Filius 
boroinls  descendit  de  coeb,  ut  a  lerris  exaltatus 
omnia  post  se  traherel  in  coelum.  Et  lioc  est  quod 
ait :  Ei  ticui  Moytet  exaliavit  terpentem  in  deterto^ 
ita  exaltari  oportet  /!/i«m  hominit,  ut  omnit  qvi 
credit  in  iptum  non  pereat^  ted  habeai  wtam  ceter- 
nam,  Ideo  enim  serpcniein  aencum  iii  deserto  ezal- 
tavit  Moyscs,  ulbomines  a  serpentibus  percussi  euin 
viderenl  et  sanarentur.  Ideo  et  Chrislus  in  cruceni 
exaltatus  esl,  ut  oinnis  quf  menlis  oculis  euin  videt, 
omnis  qui  credit  in  ipsum,  non  pereat,  sed  halieat 
viiam  a^iernam  (1107).  NuDa  est  enim  alia  medicina. 
qua  a  priml  serpentis  veneno  homo  sanari  possit. 
Merito  aulero  in  ilio  serpente  se  DominussignificarC 
voluit,  quoniam  sicut  ille  serpentis  quidem  simili* 
tudinem  babebat,  serpentis  autem  venenum,  et  ma- 
liiiaro  non  babebat ;  ita  et  Salvator  noster  cum  Ini-  ^ 
quis   deputatus,  et  inter  iatrones  cruciAxus,  carnls 


(1105)  Sequitur  A.  explicalionem  illorum,  qui  in 
locoisto  Joannis  vocem  Spiritus  primo  loco  posiiam 
Spiritus  ubi  vuli  spirat,  eodem  sensu  accipiunt  atqne 
boc  altero  ioco,  de  Spiritu  S.  qnod  facere  plerosqoe 
n  veterib.  PP.  asserit  Calmet ;  llcet,  eodem  teste, 

erique  e\  recentiorlbtis  primo  loco  ventum  Iniel- 
..ini,  ut  Lyranus,  Estius  ipse,  Calmet,  etc.  Vett. 
allqrant  ToletiWy  Caimet,  et  Natalis  Alexander 
ad  b.  I. 

(1106)  llilar.  i.  x  De  T>in.,  n.  46:  i  Ilinc  igitiir 
maximum  itlud  ac  piilclierrimnm  suscepli  hominis 
ftacramenliim  Dominus  ipse  osteiidil,  diceiis  :  Nenio 
Oicendit  in  ccelum,  etc.  Qiiod  descendit  de  cobIo,  con- 
ceptx  de  Spirilu  orif^inis  causa  est.  Non  enim  ex 
se  corpori  Maria  originem  dedii,  licet  ad  incremen* 
la,  pariumque  corporis  omne  quod  scxus  sui  naiii- 
rale  est  conlulcrii.  QuoJ  vero  bominis  filius  cst, 
Rnsceptx  iii  Yirgine  carnis  est  partus.  Quod  autem 
in  cQslis  esl,  naturse  seinper  inaiientis  potestas  c.4, 
quac  iniiia?a  condiiaqiie  per  se  carne,  nouso  ex  iii- 


flnitatis  su«  virtule  inlra  regionem  definiti  corporis 
|v  coarctavit,  Spiriliis  virtuie,  ac  Verbi  Dei  potestaie 
in  forma  servi  manens,  ab  omnl  inira  exlraquc  cneli 
mnndique  circulos,  coeli  ac  niundi  Doroinos  non  ab- 
fuit.  Per  hoc  ergo  et  de  coelo  descendit,  et  filius 
boniinis  esi,  et  in^  ccelis  esc :  quia  Verbum  earo 
facium,  non  amiserat  manere  qood  Yerbum  est.  » 
Yide  pomdem  lorum  explicanlem  FuJgentium  lib.  ii 
ad  Tras.  c.  17 ;  Augustin.,  lilk  i«De  peccat.  mer.  et 
remis.,  c.  51 ;  Gregorium,  llb.  xxvii  Moral.,  c.  11, 
qui  duo  postremi  de  Chrisii  inembris,  id.  Cbristia- 
uis,  iiunc  locum  interpretantcir. 

(1107)  S.  Augiisitn.,  serm.  26  in  psal.  cxviii,  n. 
A  :  f  Pr^efigurandum  Moyses,  Deo  iniserante  acju- 
beiite  exaltavit  in  eremo  similitudineni  serpentis  in 
ligno,  ut  siinilitndo  cariris  peccati  crucifigenda  prae 
figuraretur  in  Christo.  Hanc*  iniuentes  saloiifenini 
crucem,  omne  calommaniium  superbornm  virus  ox 
pellimus.  i  Vid.  serm.  555,  n.  3,  lib.  x  Dc  civ.,  c 
^  eie. 


47i  S«  BRUNOIOS  EPISCOn  SHimeNSIS  m 

quidem  p£€caU^  MfttiAposioItts  (Aom.  viu»3)«  si-.  A  et  lenebras  dtligunt.  £t  hoc  esi  qiiod  >ti :  Ometi 


•jiiiludinem  babebal,  peccalum  autem  nuilum  ba- 
bcbat.  222  ApparuU  enim  «  in  similitudine  carais 
i>eccati,  nt  de  peccato  damnarel  peccatum  in  carne 
(ibid,).  >  Vide  ergo  quanturo  Deus  bomiiiero  dile- 
xerit,  pro  quo  F'Jiuro  suum  morti  tradidil,  ut  itomo 
non  periret.  Hoc  esi  enini  quod  ait :  Sic  enim  diU- 
xit  Deu$  mundum^  ut  Filium  huum  unigenitttm  daret^ 
ut  omnis  qui  eredit  in  ipium  »on  pereat,  ud  haheat 
vitam  (Bternam.  Non  enim  mi$U  Deus^modo  Filium 
iuum  in  tituni^um,  tw  JNcficef,  idest,  ut  damnet,  et 
peniat  mtcndutfi,  eed  ut  salvetur  mundus  per  ipsnm. 
Venitenim  prius  ad  salvandum,  iterum  autem  ven- 
lurus  est  ad  judicandum.  Qui  credit  i»  eum^  nou 
iudicalur^  id  esi  non  damnatur.  Judicium  euini  plc^ 


enim  qui  male  agit  odit  (ucem,  et  non  vemt  ai  tueem, 
ut  non  arguantur  opera  e}u$.  Ilinc  est  quod  adiilteri» 
perjuri,  homicide,  fures»  prodUores,  etsacrilegl 
episcopis  se  praesentarc,  et  verba  Dei  audiro  noliuit* 
Qui  autem  facit  veritatem  venil  ad  lucem,  ut  maui- 
festentur  opera  ejue^  guia  in  Deo  suut  facta,  lile,  iii- 
quil,  qut  facit  veritaiein,  id  esi  opera  veritaii:), 
opera  vera  et  incorrttpla,  quiavideri  non  tucuii, 
libcnler  venit  ad  hicem.  Libenier  se  (Uiri»io,  ejos- 
que  discipulis  rcpraeseuiat*  Quod  auiem  Glirisii 
discipgli  lux  dicantur,  audt  ipsum  Oominum :  <  Vo6, 
inquit,  esiis  hix  mundi  (Mallhn  v,  i4).  >  Ad  kcen 
igitur  venit,  qui  ad  bos  veiiire  non  inotuit. 
VIIL  PoU  hwc  venii  Jesus^  et  discipuU  eiu$  in  J»- 


rumqtie  pro  damnatione  ponilur  (1108),  secundum  ^  dasam  terram^  et  iUic  demorabatur  cum  €1$,  etbapti* 


yhid  :  f  Judica,  Doinine,  noceiites  me  (P$al,  xxxiv» 
i).  >  Omnes  euim  et  bonos9.et.malo8judicabit  Deus. 
Sed  quia  non  omnes  damiiabil,  ideo  qui  credii  in 
eum  non  judicatur.  Qui  autem  non  credit^  iamjudi- 
catu$  e$t.  Cur  ?  Quia  non  credit  m  nomine  unigeniti 
filu  Dei.  Scd  dicet  aliquis  :  Jam  ergo  nullum  judi- 
«iiim  restat,  sed  et  boni  nonjudicantur,  et  mali  jam 
Jiudicaii  sunt.  In  Dei  namque  disposilione  jam  judi* 
cati  cl  daiiinati  suut  mali,  ciijus  utiqite  senteiitia 
Mninutabilis  est.  AdLuc  tamcn  judicandi  sunt;  non 
ut  sententia  muteiur,  scd  ul  manireste  audiant  ei  in- 
telligant  id,  quod  dc  eis  dispositmn  est,  dicente 
Domino  :  clte,  maledicti,  in  igncm  aeternum  (Matih* 
XXV,  41).  >  Hoc  e$t  autem  judicium^  quia  lux  venit 
in  mundum^  et  diteocerunt  homine$  magi$  tenebrae, 
quam  lucem.  Hoc,  inquit,  cst  judicium,  propter  quod 
mali  damnabuniur.  Si  enim  qu^sdicat  ciir  damtien- 
lur,  boc  judicium  est,  el  bxc  ratio  reddilur :  quia 
lux  venit  in  mundum,  et  dilexerunt  homine$  magis 
tenebra$9  quam  lucem.  Si  eoiin  non  venisset,  ei  lo- 
eutus  eis  fuisset,  peccatum  non  babercnt :  nunc  au- 
tein  excusalioiiem  non  babeut  de  peccatis  suis. 
Magis  eniiu  lcnebras,  quam  lucein  diljgiint,  qui  non 
Christum,  sed  diabolum  iinitantur.  Iste  enim  lux 
mundi  dicitur  (Joan.  ix,  5)  :  ille  princcps  tenebra- 
rum  vocatur.  Eranl  eniiii  eorum  inala  opera.  Ideo, 
inqiiit,  tenebras  dilexerunt,  qwa  eorum  opera  mala 
erant.  Mala   enim  opera  non  luccm,  sed  tenebras 


zabai.  Erat  autem  ^t  Joannes  bapiizans  in  Enonjvxla 
Salim^  quia  aquw  miMm  erani  iHic^  et  teniebaui,  tt 
bapiizabantur^  Notulum  enim  miuu$  fuetai  in  cat* 
eerem  Joannes.  Postquam  enim  in  vinum  aqiias  coii* 
vcriit,  ei  ea  quot  snporius  scripta  suul  locu'.'*!  cst 
Doininus,  simui  ciiin  discipulis  suis  venit  iniudxiim 
ierram ;  curo  iilis  utique  discipuhs  qiios tune  ten- 
poris  habebai  :  nondum  eiiiro  aposioloa  eiegerat.  It 
enim  Mattbaeus  ait,  postquam  Jesus  iraditiH<»t, 
«  relicta  civilate  Nazarelb,  venit  Doininus  Capliar' 
naum,  ei  babitavit  ibi  (Matih.  iv,  15).  >  Et  luiic 
quidcm  retrum  et  Andneain,  Jacobuin  et  ioaimcm 
de  piscatione  vocavit.  Quod  aulem  ioannes  bapliza- 
bat,  Christi  baptismum  significabaf.  Uiide  et  a  ba- 
'  piismo  cessaviiy  postquam  Christum  jam  bapiizare 
cogiiovit. 

iX.  Facta  e$t  ergo  qumlio  ex  di$cipuli$  Joannit 
cum  Jud(Bi$  de  puri/ii-atione.  Et  venerunt  ad  Joan- 
7iem ,  et  dixerunt  ei  :  Rabbi ,  qui  erai  tecum  trnni 
Jordanem^  cui  tutimornum  perhibui$ti^  ecce  hic  6a- 
plizaty  et  omne$  veniunt  ad  eum.  Re$pondit  Joan- 
ne$,  et  dixU  :  Non  pote$t  homo  accipere  quidquam, 
niti  fuerii  ei  datum  de  cctlo.  Ac  si  dicat :  Ad  eum 
223  veniuni  omnes;  ejns  lamen  lestinioiiiniii. 
iion  accipiiint  omnes,  quoniam  nibil  boni  poie>t 
iioiuo  accipere,  nisi  ei  datum  fuerit  de  ccelo  (1109). 
Uiuie  ipse  quoque  Dominus  ait :  c  Nemo  venit  ail 
mt\  nisi  Paler  meus  traxerit  euin  (Joan.  vi,  44). » 


quxrunt.  Undeelhitronesei  adulieri  noctem  aniani^  ^  t  Omne  enim  datum  optimum,  et  oinncdonum  per- 

quod  spectal  universim  ad  damnationem ,  quia  eo 
ipso  quod  non  credant,  jttdicake  sunl,  judicandas 
lameii  quantuni  ad  iiiodum  et  veluti  qnanlitatcin 
damnationis.  Aliter  Chrysost.,  Iiom.  27,  malos  min 
esse  judicandos^  quateniisdefinicudiim  non  sii,  ulrom 
illa  opera  hona  sint  an  mala ;  judicnndos  vero  csse, 
iJ  est  senieiitiani  adversus  eos  fcremlain  ei  proniul- 
gandam,  A.  noslriexpiicatio  videtur  essc  Auguslini 
I.  all.  scrlbentis:  *  Diciliir  eniin  judiciuin  pro  dam- 
natione;  >  in  quain  sfMitcniiain  nfferl  illud  Aposioii: 
Qui  non  manducal,  manducanlem  non  judicei  :  cl 
Malih.  viialiud  :  Notile  jndicare^  ne  judicemini. 

(1109)  Verba  non  poie^t  homo  acciperc]  qnid- 
quam^  elc.  S.  io.  Cbrj'Sosloimis,  honi.  28  ad  Cliri- 
siiim  refert ,  iii  hanc  sciilentiam  :  c  Non  possei 
Cbristus  auctoritaiem  baptizandi  accipere.  roihique 
a&tefcrci,^  nisi  id  a  Dco  cssci  ilU  datuin.  i  S.  C|- 


(i  108)  De  hoc  loco  io.  S.  llUaruis  in  Ps.  i  :  «  Ne« 
gligeiitiam  audientium,  ei  incuriosam  legentium  fa- 
eilitatem  perturbat:  i  etS.  Aug.,  De  agon.  Cbrist., 
cap.  27,  n.  29,  narrat  fuisse,  qui  ex  illo  negaret 
diem  judicii  futunim.  Uinc  mnlli  PP.  explii»ttonem 
biijusce  loci  aggressi  suni^qiiae  etsi  varia  esse  videa- 
itti*,  tamen  plerorumque  buc  fcrnie  redit;  ut  aliud 
siljudicium  discussionis,  aliud  judiciuin  damnatiO'- 
uis,  sive  duplex  judicii  actus,  Negant  jtidicio  disciis- 
sionis  judicandps,  qiiorum  causa  apertissima  esl ; 
uoii  negant  judicandos  judicio  damnalionis.  Iliiic 
Dasilius  iu  ps.  i.  explicans  ilbid ,  non  re$urgent  im* 
pii  injndicio,  scribil :  i  Non  vcniiint,  ut  coiivincan- 
tur,  sod  ut  feranl  damnationem.  >  Sic  ctiam  ferine 
S.  Atiibros.,  serm.  20  in  ps.  cxviit,  et  fiise  S.  i*re- 
gorius,  lib.  yxv  Moral.  c.  20.  Aliter  exponit  iliero- 
iiyrous  in  c.  xxv  iereiii.  gcnics  iion  judicnndai» 


179  COVMENT.  h^l  mM. 

feciam  iksiirsdn  «»U  «lescendens  a  Paire  kimi*A 
Diifn  (Jm.  1»  17).  •-  I}^i  '90$  UitimoHUtm  perkibel^U^ 
quod  dixerim  ego :  Nen  «vm  Ckriitutf  ted  ifuia  mif  • 
sussum  omeiiiMm*  Uie,  inquii,  esl  GbrUUis,  ei  non 
1^0.  llii  ^o  lesUinoniiii»  perhibni»  ei.  non  miiti. 
Vos  ipsi  mibt  lesies  eriiis,  <|ttod  ego  boe  dixerim, 
1h>c  lesiiinottiiiin  perliibiterimf  iilum,  siciil  «ieeirilf 
eioitamlo,  ei  we«  sieol  oporiuil,  bumitiando.  Mi»- 
sosenim  suni  ante  ilhmi.  quasi  praeco  anie  judieem, 
ei  quasi  amicoa  anlc  aponsum.  £l  hoc  est  qood  ait : 
Quihahei  sponeom^  tponeut  esu  Amicueautem  sponiiy 
fKt  slat^  e$  audit  eum^  gaudio  gaudet  propter  uotem 
tpemi.  llle»  iiiqiiil,  esi  sponsos,  cui  sancla  Ecclesta 
casiis  amplexibtts  copulaiur»  ejus  saiiguine.redem- 
pia,  ejus  de  biiere  fabricala,  qusqne  fidei  aiinulo 
dej^poiisaia.  Ego  yero  sum  amieussponsi,  qui  anie 
eiim  siuns  ad  serTiendum»  aodiens  ad  obseqnen- 
dum,  propier  e}Qs  deleciabilem  focem  gaadens 
etsulio  gaudlo  magnOb  Uoc  esi  enim  quod  ail :  Hoe 
ergo  gmtdium  meum  impletum  e$t.  Ecce,  inqniijam 
pnedicat,  jam  baplizal;  impletum  est  gaudium 
iBeatn  ;  impieta  est  propbeiia  mea.  Hoc  ego  exspe- 
ciaham,  1n)C  \i<iere  desiderabaia.  Cessci  urobra, 
Veritas  «dttsi.  i//HM  eportet  ereecere ,  me  auiem  mi- 
Hsi.  Crevii  eHitu  tfarisius,  quia  jam  orodiiiir  esse, 
qni  erat.  Minttilttr  ioattues,  qoia  cessavii  a:siiman 
lisod  non  erai.  Oinnes  enim  aestimabaiii  loaDnem 
em  Chrisiunu  De  Chrtsio  vero  i  alii  dicebant,  qtiia 
iioniisesi;  alli^ero,  non^sed  sedtteilturbos(/oaii. 
Ti,  li ,  15)»  »  Stc  igiiur  eroTit  Cbrisius:  aic  mlnuitts  q 
esi  Jdannes  (11 10).  Et  hoc  merilo  :  Qitt  eiHm  dewur* 
ism  vemt^  tuper  omnet  est.  Venii  euim  Cbrislus 
destirsum,  qnia  de  cceiis  (1111).  Sic  eniio  ipse  aii: 
<  E^o  sum  panis  f  ivus,  qui  de  ecBlo  deseendi  (/mm. 
VI,  ii,  51).  f  Sed parum  est  hoc.  Altitts respice.  Dicat 
ipsc  :  c  Exivi,  iiiqtiii,  de  Paire,  etveni  in  mundum 
{Joan.  XTi»  i8).  >  Qul  esi  de  terra^  de  lerra  est^  et  de 
krra  loquiiur.  Qui  de  emlo  venii^  super  omnes  est^  et 
^ttod  vidii  eiaudiviij  hoe  iesialur.  Non,  inquii(1112)» 
quia  de  ierra  suinus,  quia  de  hoc  inuudo  sunius, 
quia  de  ierra  facti  surotts»  si  de  lerra  loquimur, 
qtise  de  hiBqiim  vidirous  et  audivimus  loquimur, 
\eiiiiu  est  plerumque  quod  loqttimur.  Si  vero  de 
roQ)(;siibiis  Impianiur,  nisi  locuiiooem  iioslrsm  di- 
vina  ei  ccelesii  auciontaie  firinenius,  quis  credal  D 

riilus  I.  II,  c.  60 ,  de  se  Joannem  dixisse  pntat,  iidc 
sensu :  c  Ego  homo  sum,  ut  cxierorum  unus;  quod 
habeo,  de  toeto  esi  mihi  coltaium.  > 

(1110)  Esihxc  maxime  litterails  explical:o  (Am- 
hrosiusltb.  vi  Debened.  Pair.,  c.  ll.Cresccre  re- 
fcri  ad  popiilum  Cliristianiiin;  minui  ad  popuhim 
Judaeoruin,  quasi  hujuspersonain  sumeret  Joannes), 
quam  propotiil  S.  Gregorius  hom.  20  iii  Ev.  <  Qm;l'- 
Tendum  esl,  in  qiio  crevli  Chrisliis,  In  qno  iminl- 
liutos  est  Joani.esr,  nisi  qiiod  populus,  Joaiiiiis  abs- 
liuenliam  videns,  remolum  tonc  ab  hoiniiiilMrs 
e^se  coiispiciciis,  eum  esse  Christtiin  putabat;  Chri- 
&Uim  vero  ciiin  Publtcanis  comedenteni,  iiiicr  pec- 
calores  anibulantem  intucns,  eum  non  Christuin 
esse.  sed  esse  prophclam  credebat.  Sml  cuin  per  ac- 
cessum  leiiiporis,  ei.Christiis,  qui  propheta  esse 
puiabatur,  Chrisius  esi  agniius  :  ei  JoaniRs,  qui 


—  PAR8  I,  CAP.  Ilf.  4T4 

verbisf  Testis  enim  uoa  siiadpiliir,  nisl.qtti  prx- 
scns  affuorit,  et  se  vidisse  et  attdisse  testaiits  fno- 
rit.  Quia  igtUir  Salvalor  noster  super  omnes  em, 
quia  de  ccelo  venit,  quia  prxsens  affuii,  et  qctia 
quod  vidlt  et  audivit,  hoo  leslaiur;  veruin  esl  ntl^ 
qne  quidquid  ipse  iesiatur.  Et  iamen  testimonium 
^us  nemo  aecipit.  Qm  autem  accipit  ejus  testim^' 
uium^  signa^^  quia  Deus  verax  esi.  Qiris  est  enini 
qtti  accipit  ^s  testimonium,  si  iesllmonittm  ejns 
nemo  acclpit?  Imposslbile  enhnesse  Tidelar  ui  neino 
acclpiat,  ei  atiqnis  accipial.  Hoc  auiem  ad  snpe- 
riora  respicil,  ubi  ail :  c  Non  polesi  homo  acolpere 
qiiidqaam,  nisi  fuerit  ei  daiam  de  cc&lo  {Joan.  ni, 
i7).  >  DiGator  ergo :  Et  tes limonium  ejus  nemo  ae- 
cipil,  nisl  ille  cui  boc  de  ccelo  datiim  Aierit.  Qai 
autem  ooBliiQS  ilkiminatus  ejus  leslimonium  accf- 
plt,  Mie  quidero  signavli,  el  noiavii,  tntellcxit,  ccr- 
tlssiroeqae  eognoVit,  quia  Deus  verax  est.  Sed  qnid 
mlmni,  si  Temx  est,  quia  Terba  Dei  loquimnr?  Hoc 
esi  enim,  quod  aii :  Quem  enim  misit  Deus^  rerba 
Dei  lequitur.  Dei  aaiem  Tcrbis  mendacium  inesse  noii 
potesi.  Seqnllur :  iVott  emm  ad  mensurmn  dai  Spiri- 
ius  spiritum.  Paier  dUigii  Filium^  et  omnia  dedit  in 
usanus  ejus.  Ideo,  inqttil ,  Tcrax  est,  qoia  et  Tcrlm 
Deiloquitur,  et  Spirilu  Teriialis  plenus  est.  Noti 
enim,  nt  cstteri  homines,  ad  roensuram  Spiritnm 
sanetum  a  Paire  accefdt.  ipse  enim  est,  <  tn  qoo 
habitat  omnis  plenititdo  diTliiiiaiis  eorporaliier(Co/. 
11, 9).  >  2S4  'P^  ^^  *  ^  ^  radiee  iesso  {Isa.  xi, 
1),  >  in  quo  orones  graiim  saneil  Splriitts  requie- 
sctint.  Ipse  est,  de  quo  Paier  aii :  «  Hic  est  Filitts 
meas  dilecttts,  in  quo  mibi  bene  compbcui  {Matik» 
XTii,  5).  >  Omnia  autero  dedii  Paier  in  inanus  ejiis: 
<  Oronia  mibi  iradlla  sunt  a  Patre  meo  (Jfaff/i.  xij 
27).  >  Quia  enim  sccttndnm  httmanitaiem  mliior  est 
Patre,  omnia  secttnduin  hamanitaiein  a  Patre  ae- 
cepisse  diciiur.  Qui  credii  in  /Tt^iitm,  habet  vittim 
mtemam.  Qui  auiem  incredutus  esl  FiliOf  non  vtdit 
tiiam,  sed  ira  Dei  manei  super  eum,  Quia,  inqnii, 
oinnia  dedit  Patcr  in  nianus  ejus,  in  poiestaie  ii1i(i& 
Cbt  dare  Tlltm  internam  cui  Tult,  el  «lernuin  siip* 
plicium  cui  viilt.  Et  mcrlio  qutdein  n»n  Tidehit  >i« 
iam,  qui  in  illum  crcilere  nohiit,  qui  est  vcra  vita  : 
Sicui  ipse  aii :  c.Ego  sum  via,  vetius,  ei  vita 
(Joan.  XIV,  6).  > 

Chrislus  esse  credebatur,  prophela  csse  innotuiu 
impletum  esi  quod  de  Chiislo  suiis  pr;£('ursor  pra:* 
dixii.  >  Vid.  S.  Aug.,  iraci.  16,  n.  4;  S.  Bernar- 
dum,  sernt.  Dc  nai.  S.  Joaii. 

(1111)  S.  Cyrillus  Sitrsnm  exponit  dc  supern.-v 
radice  o  rnc  ivt^v  pitins  id.  Divina  suhstaniia  ; 
adeoque  ejus  divinitatcui  conira  Arianos  prohat. 

(1112)  S.  Augiisiin.,  iract.  16  in  Jo.,  referl  hoe 
ad  Joannem;  iia  ui  quaede  Christo  liie  diceb.at,:ox 
Dei  inspiraiione  ci  afflatu  dicerei.  c  Dc  homine  di- 
cebat.  Quanlum  ad  ipsum.  homincin  periinel,  de 
lerra  erat,  ei  de  terra  loquiiiir.  Si  autem  nliqua  lo* 
quiiur  divina  illuiuiualus  esi  a  Deo.  Naw  si  iioii 
esset  illuminaliis,  lerra  tcrrain  loqucreiur;  >  quoii 
convenii  explicaiioni  seqiicniiuni  vcrboruin  auctoria 
hOslri. 


475 


S.  CRLMOMS  bPtSCOn  SIGNIENSiS 


»6 


X.  [Cak  IV.]  Vt  er^  cognovit  Jeiut,  quia  audie-  A  rSrei  ct  Miireip  tfomo  esse  non  crederetar.  Sic  i|^- 


runl  Phamcri,  ifuia  Jeius  pture$  di$dpuio9  faeil  quam 
Joanne$f  et  baptiiat,  qnanqnam  Je$u$  non  baptixaret^ 
$id  diicipuU  eju$^  reliquit  Judteam^  et  abiil  Uerum  in 
'Caiilmm,  CogiioYit  enim  Jesus,  Pkarisseos  suo  ba- 
pttsino  non  xdffic-alos»  seJ  indignatos  fnisse;  et 
Itleo,  ne  in  sujepRe.iiGationis  initio  scandatum  Oeret, 
ad  tempus  Judfleam  dereiiquit  (1115)»  donec  ejus 
fama  in  miraculis  declarata»  majorem  aucioriiaiem 
ejus  baptrsmus  et  doctrina  susciperent  {Joan.  i ,  55). 
Quod  auteni  ait «  quanquam  Je$u$  non  baptizarei 
$ed  diMcipuli  ejue^  ad  exieriorem  laTationem  spe- 
clal  (4114).  Si  eniin  Jesoe  non  baptiiabat,  qiiid  est 
qttod  Joanni  dicilur  :  Super  quem  videri$  Spiritum 
de$cendentem^  et  manentem  $uper  eum^  hic  e$t  qui 


tur,  id  est  ratigata8y  seilebai  supra  puleitai.  Qai 
ergo  Bunt  fatigati,  qni  rcqaieseere  Toiaiil,  Teniaot 
«d  pateum,  Temant  ad  SeriptiH^as  propiieiamiD,  ibi 
JnTeiiietit  Jesam,  ibi  eum  dicenlem  aodient :  i  Ve- 
ttite  ad  meomnes  qui  laboratiset  onerati  eslis,  et 
ego  reOetam  tos  (MaHh.  w,  48).  »  Ideo  enim  Jesos 
super  piiteam;fatigatus  quicTit»  ut  ftobis  obi  quie- 
tem  qiueramut,  osienderet.  Eral  auiem  bora  quasi 
seita,  quia  «las  mundi  sest»  :  prima  eftim  seus  ab 
Adam  usqiie  ad  Noe ;  seeiinda  usque  ad  Abrabam; 
feriie  usque  ad  DaTid;  quarta  osque  ad  transini- 
gratiouem  Babyionis;  quinta  nsqne  »d  Chrieium; 
sextftusque  ad  fiiian s.'ecoli.  yenHmulittde  Samit' 
fia  hanrin  aquam.  Haec  enim  molier  ,   lotaiila 


^npfiMf^Baptizatenim  Jesiis,  qiiia  tolum  boroinom  ^  plebs  Israelilica  mibi  esse  Ttdetor;  qox  ad  pu- 


iutcrius  exteriusqne  pnrincat.  Per  se  lamen  non 
bapiizat,  quia  non  per  se,  sed  per  discipulos  suos 
€orpora  iaTat.  Oportebat  autem  eum  tran$ire  perSa» 
inartam» 

XL  Venit  ergo  in  eivitatem  Samaria;^  qum  dicitur 
Sidtar^  juxta  prmdium  quod  dedit  Jacob  Jo$eph  fiiio 
$uo.  Erat  ibi  fon$  Jacob.  Hoc  est  enim  iliud  prae* 
dium,  de  qno  Jacob,  fiiium  suum  Joseph  beiiedi- 
cens,  ait :  c  Do  libi  partem  unam  extra  (ratres  tuos, 
quam  tult  de  manu  Amorrbsei  in  gladio,  et  arcu 
ineo  (Gen.  xltiii,  29).  >  ibi  autein  erat  fons  Jacob. 
Si  cnim  Jacob  erat  ille  fons,  ttonam  aquam  habe- 
l>at.  Cum  scriplum  sit :  c  In  ecclesis  benedicite  Deo 


tenm  Jacob,  ad  fontcs  Israei,  ad  Seripturas  pa- 
triarcbarum  quotidie  Tenit,  aed  qnia  Tiroro  noii 
liabet,  bibendo  saliari  non  pole6t  (4417).  Hoc 
autem  in  sequenliboft  exponeiur.  Dicit  ei  Je- 
$u$:  225  Damihibibere.  Sitit  Jesiis»  sitil  fons 
Tiiae,  de  quo  scripium  est :  c  Quoniam  apud  te  esi 
fons  vitae  {P$ai.  xxxt,  40).  >  Sed  si  fons  titus  est» 
quomo<lo  sitire  poiest  f  Non  aqoam,  sed  fidem  no- 
stram  sitil  Jesiis.  Unde  in  seqoentibos  atl :  Jf«vi 
cibu$  €$ty  ut  fadam  totunialem  Patri$  mW,  qiu  i« 
c(Bli$e$t.  Patris  autem  Tolnntas  erat  ut  populnij 
salTarel  et  ad  fidcm  conTerteret.  iioc  igilor  erat 
qnod  sitiebat  Jesus  (1 1 18).   Di$ciputi  aulem  €ju$  ahi- 


Domino  de  fontlbns  Israei  {P$ai.hxni^  27).  >  Fons  ^  erant  in  civUatem,  ui  cibo9  emerent.  Didt  ergo  et 


iste  profonda  patriarebarum  fldes  ct  doctrina  essc 
Tidelur.  Uiidc  non  solnm  fons,  scd  et  puleus  Toca- 
tnr  (4115).  Fonsquidem  proptcr  viTam  aquain :  pu- 
teus  auiein  propter  profuiiditatem.  Yalde  enim  pro- 
funda  est  legis  et  propheiarum  scicntia.  Je$u$  ergo 
faiigatu$  ex  itinere  $edebat  $ic  $upra  puteum,  ilora 
arat  qua$i  $exta.  Fatigatur  enim  Jesus,  sed  secnn- 
dum  carncni  (II 10}.  Nisi  enim  faligarelur,  nisi  esii* 

(4413)  S.  Aiigusiinus,  Iract.  15  in  Jo. :  c  Quia  co- 
gnOTiteonnn  scienliani,  simul  cognovit  et  invidon- 
liam ;  quia  non  hoc  proptcrea  didicerunt.  ut  scque- 
reutur;  scd  ut  per^equerenlur,  abiit  inde.  > 

(1114)  S.  Aug.,  epist.  265,  n.  5  :  c  Ulrumque  de 
Domino  scripluin  est ,  et  qitia  b:*.ptizabat  plures 
quain  Joaniie.s,  el  quia  ipsc  notf/)aptizabal,  sed  di- 
Kcipuii  ejiis;  ut  intelligereiuus  ci  ipsum  quidcm  ba*  ^ 

{ttizusse  pr^ieseniia  majesiaiis,  non  tamen  ipsuin 
mplizasse  nianibiis  suis.  Ipsiiis  eniin  erat  bapiisnii 
sacramentum ;  ail  discipulos  auictn  baptizandi  ini- 
nisterium  pertinebat.  >  lia  el  tract.  45  in  Jo  :  c  Ba- 
piizabai,  <juia  ipse  inandabni;  iion  buptizabai,  qiiia 
non  ipse  tingebnl  :  pr?cbebanl  discipuli  minisleriuin 
corporis ;  prxbebat  ille  adjntorinm  majestatis. 
Quniido  eniin  cessal  a  baplizando,  qiiando  cessal  a 
mundando?  >  Aug.  eiscribil  Beda  ad  b.  I. 

(1415)  Quis  foiis,  quis  puteus  dicalur,  expiicat 
ad  h.  h  Auguslinus,  Cyrilliis  pag.  477,  elegantcni 
allcgoiiam  proponit  foiitis  liiijus,  qui  Jacob  dicebn- 
tur.  eratque  juxta  Saniarium,  quo  Judti!am  relin- 
quens  J.  C.  Tenit :  c  Typice  nobis  et  aenigmatice 
subinnuens,  licet  tvangelica  prsedicatio  excessura 
esset  Hierosolymis,  ct  ad  gcnies  scrmo  divinus 
deinceps  abiiuriis  ;  nou  lamen  nna  ctiiu  Israele  pe- 
riiurain  esse  iii  Palrcs  dilectioncm.  >  Bcda  aliter  t 


muiier  Samaritana  :  Quomodo  /v,  Judceue  cum  m, 
bibere  a  me  po$ci$^  ques  $um  mutier  Samaritana  f  Non 
enim  couluntur  Judwi  Samari(an'$,  Qonmvis  enim 
Samaritani  Israelilx  crant,  tauien  sccuti  Jeroboam  , 
qui  eos  idola  colerc  docuit,  in  lantum  a  lege  erani 
alienati,  ut  qoasi  Geiitiles  a  Judaeis  baberentur. 
Reepondit  Je$u$,  et  dixit  ei :  Si  $dre$  donum  Dd^  et 
qui$  e$t  qui  didt  tibi :  Da  mihi  bibere ,  riim  fordtan 

c  Puteus,  mundi  htijtis  lcrrenum  laliorein  et  erro- 
rom,  tenebrosa  prorundilale  sigiiincat :  >  quod  ac- 
cepit  ab  Augnstino  lib.  Lxxxiti  qq.  qn.  64,  el  trad. 
45  io  Jo. :  c  Video  in  piileo  tenebrosam  firofundita 
tem.  Admoneor  ergo  inielligere  inundi  hujus  innmas 
partes,  id  est  tcrrenas,  quo  veiiil  Dominus  Jesos 
liora  sexla,  id  est  sexta  a*taie  generis  bumaiii.  > 

(1416)ld.  ^ug.  ibid. :  c  Quod  auieni  faiigatus  ve- 
nit  ad  puteum,  inrirmiiaiem  carnis  signincat;  qiiod 
sedit,  bumiliutem;  quia  et  imbecillitatem  carnis 
pro  nobis  suscepit,  et  hoino  bomiuibus  tam  bumiii- 
lcr  apparere  dignatus  esi.  > 

(1117)  Aliier  Aug.  I.  all. :  c  Quaeri  potest,  quare  a 
mulicre  Samaritana.».  bibere  postulaTcrii?..*  Sed 
sciiicet  Doininus  niulieris  Ulius  fidciu»  quae  quoniani 
Samariiaua eral ;  ei  solei  Samaiia  idololatri» iiiiagi- 
nem  susiinere  (ipsi  enim  scparaii.  a  popuio  Juds^* 
rum  simulacris  niuiorum  aiiiinaiium,  idestvaccis 
aureis  animarum  suarum  decus  addixeraiil);  vciic- 
rat  autein  D.  N.  J.  ut  genlium  multiiudioem,  qux 
simulacris  scrviebat,  ad  inuiiimenium  fidei  Chri- 
siianae  et  incorrupia  religionis  adduceret.  >  Eadem 
Terba  habel  Bcda. 

(4148)  Id.  Augnst.  ib. :  c  Eorum  crgo  fidemsiiit» 
proqnibus  sangiiijiem  fudil.  > 


177  GOMIIEhT.  W  JOAN. 

cocDOseeref ,  et  sanelo  SpiriUi  UlttminaU  esses,  do- 

mini  namque  Dei  esl  Spirims  saDclus»  ta  forsitan 

peii«es  a  rae»  sicui  ego  naodo  peio  a  te,  ei  dedissem 

tilri  aqnam  Tifaro»  aquam  indeflcienlero»  aquam  in 

TiCsmxiernara  suflicientem.  DieU  ei  muiitr :  Domine^ 

Ktqne  in  qno  kaurioi  kabtB^  et»ui€u$  allut  eit.  Unde 

ergo  kahee  oquam  nvam  f  Nuuquid  iu  major  e$  pa» 

ire  uoiiro  Jaatk^  qui  dedii  uobie  puteum  f  ei  ip$o  ex 

n  bibii ,  ei  fUH  ^ue^  €f  pecora  eju$.    Tu  roibi, 

ioqoii,  vlYan  aqaam  promittis.  Viva  aotem  aqua 

hce  est ;  sed  noqoe  haiiritorium  liabes»  neque  vas. 

jieqBe  roiiem  le  habere  conspicio.  insaper  et  piiteus 

aJittS  esty  ad  ct^us  prorunditatem  manibos  aitingere 

non  TaJes.  Uade  ergo  ilbi  aqiia  viTa?  Aut  si  bic 

sliam  promtttis,   ad    cigns  comparatlonem   banc  ^ 

aqttsm  non  viTam,  sed  mortuam  intelligas,  cur  pa- 

lernoster  Jacob  eam  uobis  nondedit?  Nunquid  lu 

iUo  msjor  os  ?  IIoc  aulein  mulier  illa  dicebal,  quia 

oondom  Chrisii  TCrba  InleUigebat.  Reopondii  Je$u$f 

ei  dixit  ei :  Omme  qui  biberii  ex  aqua  kae^    eiiiet 

iterum.  Qui   mUem  biberii  esaquap  quam  ego  dabo 

eit  nou  si/fef  in  mlemum  :  $ed  aqua^  quam  ^o  dabo 

€u  fei  in  eo  fon$  aquee  $alienii$  in  viiam  miemam. 

faiikiiim  separat  eam  Dominus  a  soo  inlellectu»  ut 

ad  meliorem  intelligetttiam  eam  trahai.  liaec  aulem 

aqua  illa  est  de  qua  alibi  ait  (1119) :  Qai  eiiii^  teniai 

n  bibat^  et  eie  oemre  eju$  fueni  aqutevime,  Qiiod  quid 

signifioet,    moz  eTsngelisu  exposuit  diceiis :  Hoe 

untem  dieeBai  de  Spirilu^  quem  aeeep$uri  erani  ere-  ^ 

ime$  in  ewm.  Dieii  ad  eum  mulier :  Domine^  d:i 

fuihi  hane  mquam^  ul  non  eiiiam^  nequo  veniam  kue 

ktturire.  Se|)«raia  Jam  aliquaotulam  mulior  a  priori 

inieUigeiiiiay  non  iUius  putei  aqnain  intelligit :  aliam 

aqnam  petit*  qoa  seinper  abundans.  amplius  oam 

iliiiCTenire  aon  sit  necesse.  Sedquia  iste  quoque 

iuteliecius  camalis  esi,  ad  aliuin  iniellecluin  eam 

Dominos  ioTitat  dicens :  VadOf  voea  virum  iuuir^ 

et  teni  kue.  Yoca,  inquil»  Tirum  luom;  exbibe  inlel- 

iectom  luuin,  et  Tcni  biic  :  esto  praesens;  noli  jam 

per  diversa  Qucluare.  Vir  enim  aniw»  iutetlecius 

csi,  qiio  et  regituretgubemaiur.  Reipondii  mulier^ 

et  dixii :  Non  habeo  virum.  Dicit  ei  ^^sifi :  Bene 

dlxiai^quia  non  habeo  virum;  quinque  enim  viroi 

babuiilif  et  hie^  quem  kabee,  non  eti  tuui  vir,  Hoc  D 

TensdixisU.  QuainTis  enim  aliiid  isla  significeui, 

eredenduiu  est  lamen,  qoinque  Tiros  hanc  reminaiii 

haboisse ;  nunc  aulein  aiicui  iii  fornicationeip  con- 


-FARSl^CAP.lV*  li8 

aensisse  ?  Quod  utique  Dominom  non  laiebat.  Spiri^ 
lualiter  aulem  quinque  Tiri  quinqoe  sunt  libri  Moysis 
(il20)9quibusplebs  illa  israelilicap  quae  por  banc 
niulierem  significalur,  ad  tempus  conTicta^  quasi 
uxor  a  maritis  regebatur  et  gabernabaiur.  A  quibus 
tanlo  tempore  diTisa  eral,  quanlo  tenipore  Dei  sui 
oblita,  eis  Inobediens  erat.  Saepe  enim  alios  ama-- 
lores  secnia»  ei  cum  idolis  fonitcala,  lios  Tiros  legi- 
timos  fogiens,  errori  cousensiL  llicesi  igitnr»  de 
quo  Ikic  dicilar  :  Et  quem  kabee^  non  en  tuu$  rir. 
F^rror  est,  nou  maritus;  ileceptor,  non  amaior. 
Dieii  m  mulier :  Domine^  ui  video^  propheia  e$  ln. 
lioc  enim  ronlier  non  dixisset»  nisi  Tirum  snum  to- 
casset.  Jam  igitur  error  fngii.  Jani  fornicator  absce- 
dil.  Sequitiir  :  PatreenoUriin monte  226 ^^  adora- 
vemni^  et  voidicilii^  quia  Hieroiolifoiii  ea  iocus^  ubi 
adorare  oporiet.  Video,  inquil,  quia  propliela  es  tu. 
Itespomle  igilur  mihi  quae  iiiterrogo,  et  discere  con- 
ciipisco.  Quid  est  hoc,  quoJ  diciiis  tos,  Juiia^i,  quia 
tiierosolrmis  est  locus  ubi  adorare  oporlel »  ctioi 
certom  sit  quia  p.itres  nostfi  in  monte  boc  adora- 
vcrunt?  Dicfl  ei  Je$u$:  Uulier^  erede  mi/ij,  quia 
veniet  kora^  quando  neque  in  monie  koe,  neque  in 
ffieroso/ymis  odor«^iifS  Patrem.  Vo$  adoraii$  quof 
neuiii$.  No$  adoramu$  quod  $cimu$  quia  $atu$ 
ex  Judmi$  e$t.  Sed  veniet  hora^  et  nune  eal,  quando 
veri  adoratore$  adbrabunt  Patrem  in  ipiriiu  et  veri^ 
iaie.  Veniel»  inquil,  hora,  et  nunc  est,  quando  tci  i 
el  spiriiuales  adoralores  non  in  monie,  Tet  in  civi- 
lale,  sed  in  spiritn  et  Terilate  Deiim  adorabnnt. 
QuamTis  enim  alicubi  eos  orare  oporteal,  non  lamtm 
ad  montem,  tcI  ad  ciTitatem,  sed  polias  ad  cor 
rcspicit  Deos.  Nec  montem  aliioremy  nec  civiialisi 
nobiliorem  allendit;  sed  corcontritum  et  homilialum 
Dous  non  spernil.  inlra  igitur  in  cubicuium  tuum , 
et  dauso  ostio,  ora  Patrem  luum.  Ora  non  bbiis 
lanlum,  sed  fpirilu  d  Tcriiaie.  Soli  aulera  Jiidaei, 
soli  confessores,  soli  legis  observalores  adorant  qiiod 
sciunt:  caeteri  Tero  adorant  qtiod  nesciunl.  Cur? 
Quia  salus  ex  Judseis  cst.  Ex  quibus  Judacis  ?  Aiidi 
Aposiolum  :  «  Non  eniin  qui  iu  mauifesio  Judusiis  » 
neqiie  in  manifesio  in  carne  circuincisio,  sed  qui  iii 
aliscondito  Judasus,  et  circnmcisio  cordis  in  spirtin, 
non  litlera  (fiom.  u,  28).  >  Nos  igilur  suniirs  illi 
Jiulari,  nos  Cbrisliaiii,  nos  membra  Cbristi,  pro 
quibus  omnibus  capul  nosler  modo  dicit :  Voi  ado- 
raiie  quod  ne$eiii$  ;  no$  adoramu$  quod  icinwi 
Sequitur :  Nam  el  PaUr  talee  quarit,  qui  adorent 


(1119)  Joan  VII,  38.  lu  cl  Augnsl.  I.  alf.  ct  Bcila  : 
« lltbiiic  ei  osteiideret,  non  se  talem  aquani  peti- 
isse,  qualem  ipsa  intellexerat,  sed  quia  ipse  siliebal 
fiiiem  ejiis,  eioem  siiienti  Spiritum  S.  dare  cupiebat. 
Ilanc  enim  recie  intelligimus  aquain  viTam,  qiiod  est 
donom  Dei,  sicut  ipse  ait :  ^  ieirei  donum  Dei:  el 
sicnt  idem  joan.  eTangelisia  leslalur,  alio  loco  dicens : 
Si  quie  ftlti,  veniat  et  bibai.  >  S.  ilieroti.  ad  cap. 
iT  Amos :  c  Ut  auleni  sciamus,  aquas  et  pocula  si- 
gniiicare  doclriiiam,  Dominus  loquitur  ad  Samari- 
Unam  :  Omm$  qui  biberit  ex  aqua  kac ,  »  elc.  idem 
bai»et  ad  cap.  t  Is.  ei  ad  c»p.  xiv  Zacbar. 


(ifiO)  Ang.  I.  all. :  c  Non  sunt  haec  carnaliler  acei- 
pienda,  ne  hinc  ipsl  adhuc  mulieri  Siimaritan.x 
siiniles  esse  videainur :  sed  de  illo  dono  Dci,  sl  ali- 
quid  jam  ^usiavimus,  spinlualtler  isla  iracleinus. 
Quinque  viros,  quiiiqne  libros,  quipcr  Moyscn  mini- 
strati  sunt,  iioiniuili  accipitinl.  >  Ipse  laiuen  lianc 
explicattonem  non  probai,  ct  aiiud  suggerit  de 
qniiique  sensibiis  corporis;  quodpariler  f:icitTraci. 
15  in  Joan.  postquam  dixii :  c  Miiili  iuiellexenini , 
non  quidein  absurde,  iiec  usquequaque  iniprobabi- 
liter,  qninoue  Tiros  mulieris  hujus,  quiiique  iibrus 
MovMis.  >  Aiigiistinuin  seqnitur,  ui  fere  so!ci»Ded4. 


4t9  S.  BRUNONIS  EPlSCOPl  SlGRIfiNSiS  *  M 

eum  :  iuhwiMiQT  in  sptrita  el  verilale.  Sedctir  hoc?  A  ^^  m$ssi9  veHk?  Eece  Sco  vobit  :  Levau  oculot  ut* 


Qiiia  Spirilus  est  Deiis,  et  eos,  qui  fldoranC  euni,  in 
spiriUi  ei  veriiaie  oporlel  adorare.  Si  eniin  corpo- 
rens  el  loenlis  essei,  inmontovel  in  civitate  qnae- 
rendns  esset :  sed  qnia  Spiritus  est,  in  spiritti  ado- 
randits  est  (1121).  Dicii  ei  mitUer :  Scio  qnia  mes9ias 
venit^  qni  diciiur  Chvistxis,  Cum  ergo  veneril  Hle^  nobis 
annuniiahit  omnia.  Ac  si  diceret :  Obscnre  loqneris , 
et  ea  quse  dicis  non  inlelligo.  Scio  tamen  qula  veniet 
messias,  qui  dicitur  Chrislus.  Ille  cum  venerit, 
oinnia  nobis  annuniiabit.  ille  et  tna  et  aliorum 
prophelarum  obscura  mysteria  nobis  fevdabit. 
Dicf/  ei  Jesus:  Ego  sum,  qui  loquor  tecUm,  Et  con- 
tinuo  venerunt  discipuii  ejus^  et  mirabantutt  quia 
eum  mnliere  loquebatur,  Cur  ntirabanlur?  Quia  Iioc 


iroi,  et  videte  rtgioniSt  quiauibos  sunijamad  mestem, 
Videns  enim  Jesus  lotam  civiuiem  iUamadseeonfloeD- 
tem,  el  jam  ad  credendum  mataram  ei  paratam,  sob 
messionis  (ignra  de  ea  loquitur,  discipiilos  adan- 
dientlum  invltat,  et  ocuioseoslevarepraecipit,utTerbi 
Dei  Talcem  arripientes,  meiereincipianl,duinmesses 
227  J^in  albas,  et  ad  colligendum  videretesseido- 
neas.  Et  ne  labor  ipee  gravis,  et  asper  esse  videaiiur, 
operis  mercedem  eis  promitiit,  dicena  :  Et  qui  me^, 
mereedem  aedpit ,  et  eongregat  fruetum  in  mm 
tgtemam,  Vt  qui  seminat  simul  gaudeat^  et  qui  mt^, 
Seminatores  enim  prophelas  foerunt,  <pii  fidei  ci 
doctrinse  semina  primum  in  iUo  populo  seminaruiit. 
Messores  vero  aposioH,  qui  populos  jam  pene  in- 


fortasse  in  usu  non  bahebat.  ^emo  tamen  dixit,  ^  siructos,  et  credolos  in  Eccie^ae  aream  culiegerom. 
Quidquceris,  aut  quid  loqueris  cum  ea^nuUam  suspi- 
cionem  habenles  in  eo  dc  ea.  IIMs  autem  venienti- 
bus,  siluit  muller,  muttnin  fortasse,  nisi  illi  venis* 
sent,  adhuc  loculura.  Retviult  ergo  liydriam  suam^ 
'  Reliqiiit  pravam  iiitelligentiam  su:im,  cum  qua  de 
fnntibus  Israel  carnaliter,  ct  non  spirihialiter  bfbere 
solebat  (1)2i).  Et  abiil  in  civitatem.  Abiit  ad  eccle- 
i-iam  Gentium.  Ivit  in  nniversuin  mntidum  praedicarc 
Evangetium  omni  creatnrae.  Et  dicit  illis  hominibus  : 
Venite^  et  videte  hominem,  qui  dixitmihi  omnia  qua*- 
ennque  feci,  Nunquid  ipse  est  Ciiristus  ?  Exierunt 
ergo  de  civitate^  et  veniebant  ad  eum,  Signincaiites 
eos  qui,  reiicta  Geiitilitate,  usqtichodie  convertuntur 


Pro  quibus  nimirum  froctum  soscipient,  Tilam 
xtemam ;  quatenus  seminatores  et  messores  simttl 
gaudeant,  simiilque  aeierna  beaiitttdine  perfruantur, 
In  hoc  enim  est  verbum  verum^  quia  alius  euipd 
seminat^  et  alius  ast  qui  metit.  Ego  misi  vot  melcn^ 
quod  vos  non  taborastis*  Alii  laboraverunt^  et  vos  is 
labores  eorum  introistis,  Nisi  enim  propbets  Bejui- 
nassenty  el  Christi  adventum,  ei  cactera  qnsdeeo 
scripia  suni  praeiittniiasseni*  taniam  fldeiiom  roes- 
sem  in  iltopopulo  apostoli  non  collegisseat.  Etin 
iioc  esl  verinim  vcrum,  quia  alius  est  qoi  seminai, 
ei  alitts  qui  meii(«  In  lioc  eiiim  Evangdii  verba»4 
verum,  ei  indubiiabile  esse  probaiur,  quia  boc, 


aJ  cum.  Interea  rogabant  eum  discipuli  dieentes :  q  qo«*  aposioli  aOirmani ,  propheiae   pnedixeruMt 

Babbi^  manduca,  Itle  autem  dixit  eis:  Ego  cibum      ^     ' '   '  -"■         '* 

Aa&eo  manducaret  gvem  vos  nescitis,  Dieebant  ergo 

discipuli  ad  invicem  :  Nnnqnid  aliquis  attulit  ei  mau'^ 

dneare  f  Ecce  dmipnW  non  intelligunt,  de  quo  cibo 

Domirius  loqiiebatur,  sicnt  ct  molier  superius  non 

intelligebai  aqtiam,  de  qua  ei  Dominus  loqnebaiur 

{\\'i!5),  Dicit  eis  JesHS  :  Meus   eibusest,  ut  faciam 

volut^tatem  ejus  qui  misit  me,  utper/ictamopus  ejus, 

Hoc  cll)o  deleclor,  boc  reficior.  qiiem,  qttia  adhuc 

carnales  estis,     noiidtiin    ad   p.enuin  inielligitis. 

fionne  vos  dicitis,  quia  adhuc  quatuor  menses  sunt^ 


(Ii2i)  llilar.  I.  ii  de  Trinil.  n.  3i  :  <  Ergo  quia 
Dens  invisibilis,  incomprehensibilis«  iinmensus  est , 
ait  Dominus  venisse  tempus,  ui  non  in  moijte  vel 
templo  Deus  slt  adorandus ;  quia  Deus  spiriliis  est : 
ct  Spiritus  nec  circumscrihitur,  nec  teneiur;  quia 
per  naturae  siix  virtutem  ubtquc  est,  neque  usquain 
al>est,  in  omnibus  omnia  cxulierans;  hos  igitur  veros 
esse  adoratorcs,  qui  in  spiritu  et  veiilate  sunt  ado- 
raturi.  > 

(1122)  Aliter  Aug.  1.  all. :  f  Nec  hoc,  quod  relicta 
hydria  discessit ,  iiegligcnter  prxtcreuiiduin  est. 
llydria  eniin  foriasse  amorem  sxcnli  bujus  signiricat^ 
id  est  ciipiditalcm»  qua  sibi  homines  de  tenehrosa 
profiinditaie,  ctijus  iin&ginein  puteus  gcril,  lioc  est 
lic  terrcna  coiiversalione  iiauriunt  voluptatem... 
Oportebat  auiein  ut  Christo  credens,  sa.xuio  reuun- 
liaret.  i 

(1123)  Aug.  Tract..l5  in  Joan.  cl  cx  eo  Beda  : 
4  Quid  iniruin,  si  niulier  illa  non  inteliigebat  aqiiam  ? 
Ecce  discipnli  unn  iutclliguivi  escain.  i  Egregic 
Ainbr^s.  lib.  Dc  Elia  et  jejun.  c.  3 ;  <  INon  enim 
oiuiiis  cscamalcriulis,  uccoinuis  cibus  corporalis , 


Quod  isii  dicuDl  faeium,  iili  dixernni  esse  futuram. 
MuM  eredidarunl  in  eum  Samariianomm ,  propter 
verbuM  mulimris  tutimonium  perhibentis »  ^ata  di»t 
mUU  omma  quweunque  feci.  Cum  venisunt  ergo  td 
iUum  Samaritani,  rogaverunt  eum^  ui  ibi  manertt,  ti 
mamit  ibi  duot  dies,  Rogemus  igitur  euin  ei  nos. 
iii  et  nobiscttm  maneai  duos  dies  :  quaienus  duo 
prxcepU  charUatis  (1124)»  duoramque  lestainenio- 
rum  fidem  nos  ei  amare  et  tenere  doceai.  Ii£c 
enim  sufficiunt  nobis  ad  illuminationem,  suificiuKt 
et  ad  vit»  pleniludiiiem  9  quia  chariias  nunqiiain 

cst  cibus  meniis,  quo  epulatur  anima,  de  (pio  ait 
Dominns  :  Meus  eibus  est^  ut  faciam  voluntatm,t\c, 
ilic  cihus  angelornm  est,  ut  divinb  fartiuleniur  iin- 
^  perio.  Nulla  illis  cura  mensamm,  nuHiis  convivlo- 
rum  usus,  nullae  repositae  epuke;  nuilus  vini  potiis 
aut  sicerae,  nulla  disientio  corporis,  nulla  veiitris 
oifensio.  i 

(il2l)  August.  1.  all. :  t  (Jiiid  ergo?  messorcsmi- 
sit,  non  seminalores.  Quo  niessoresT  Ubi  jam  alii 
ial>oraverunt...  Quo  ergo  erant  messores  millendii 
Uhi  jam  prophelse  praitlicavcrnnt :  ipsi  enim  senii- 
nntores.  >  H:ec  pt^rilcr  scripsit  Beda.  \id;  S.  Cyriil. 
ad  h.  i.  pag.  1?9.  Angust.  ibid. :  f  Mulier  priimira 
nuntiavil,  el  ad  mulieris  tesiiinoniura  crcdidenml 
Saniaritani ,  et  rogavernnt  eum  ut  apiid  eos  roaii^ 
ret,  et  niansit  ibi  biduo...  Prirao  per  famaro  (credi- 
derunt)  poslea  per  prasentiain.  Sic  igilur  bodie 
cum  eis  qui  foris  sunt...  Ad  Christmn  veniunt,  cre- 
duni  per  istara  fainam,  maiiet  apud  eos  hldiio :  fwc 
csi,  dal  illis  duo  prxtepia  chariialis  :  i  Ettracui. 
16  :  i  Ibi  facio  b:dno ;  «(uo  iiiimero  dicruin  niysticc 
comiiiendalus  cst  duorum  numcrus  pnctcpiormni 


IM  GOililBIfT  IN  K>AN.  •*-  PAHS  i,  CAP  T.  m 

exddil,  ekarlUB  ftnem  non  liabct.  Magni  igilur  iftli  A  tatur  Ctphamaum,  Uxo  anitMii  in  MatllMBo  exposita 


dies,  qai  fineai  nen  habeni.  Sequitur  :  Et  multo 
p/«ref  credUeruut  propttr  tirmonem  ejus ,  quam 
propier  aermonem  mulieris.  Instat»!  mulier  ei  pne* 
dicabal »  ei  Yerbum ,  per  quem  facta  lunt  omnia, 
proui  poierat,  per  verbum  adjuvabal.  Dleeba$U  igi» 
tuT  eif  jam  despicientes  audire  eam,  ^iita  jam  tion 
propter  tuam  loquelam  eredimui  :  non  tua  priedica- 
(ione  indigeiuiia*  Jpsi  enim  audivimuSf  et  scimut 
qm  hie  est  vere  Salvator  mundi,  Sciebat  euim  Doi 
ininus  Jesus,  quales  isti  erant,  quairdo  eoa  mesaes 
matoras  vocabai  dicena :  Videte  regwnes^  quia  aiba. 
SHntjam  ad  messem»  Hoc  enUii  lestimoniuin  eis  non 
dedisset,  nisi  eos  ad  audieiiduro  el  credendum  vo- 
ittDiarios  prsvidisset. 


sniit.  OucHnvis  enim  ilie  (Matih.  \m ,  €)  de  scrvo,- 
ci  isie  de  lilio  lo4[uatur,  exposiiio  taiiien  in  utroques 
eadeni  esi. 

XIV.ICap.  V.J  Eteral  diesfestusJud<eorvm,etascen' 
dtt  Jesus  Hierosolymam  (Joan.  v,  i).  Ad  diee  Testos  Ju^ 
dxorum  Doniinus  ascondil,  ut  populis  undique  con- 
venicniibiis  Qdei  doGlrinam  annuiitiet,  salulis  my* 
steria  pandat,  et  veritatis  lumcu  ostendat.  f «/  229 
iiu(em  Hierosolgmis  probatiea  piscinat  ques  eognomi-^ 
natur  kebraiee  Bethtaida,  quinque  portieus  habens. 
ll«c  piseina  bapii»matis  aquas  significabat  (1126). 
tiule  non  imroerito  probatica,  id  est  ovina^  diceba* 
tur  (iH7),  quoniam  oves  Dei  Aunt,  qui  in  Ltapii- 
siuate  laTaiUur.  Pe  quibus  iii  Cmticis  cantieorum 


II.  Posl  duos  autem  dies  exiit  tnde^  et  abUt  in  ^  Ecciesiic  dicitnr :  i  Demes  tui  sicut  greges  lonsaruni 

ovium,  quae  ascendemnl  de  iavacro  {Cani.  iv,  S).  » 
Hiec  autem  pisoina  quinqiie  porticus  bablet,  quia 
qiiiiM|ue  suni  libri  Moysi  (1128)»  in  quibus  ba{iiismi 
saeramenuim  plenissime  coiuiueinr,  eonimqiic  un^ 
eioriiaie  miiniiury  et  doeirina  declaratnr.  in  his 
jaeebat  multitudo  languentium  aecorum^  ctaudorum^ 
«rjdonim,  esspectantium  aqurn  motum.  Ili  euini  lan- 
guenles,  qui  In  praediciis  porticibus  Jacebant ,  Judael 
iuieUiguulur ;  qui  sub  Lege  eraot,  leglsque  freno  et 
moderamine  arciabaniur;  legis  lamen  uiedicamtne 
non  justificabantnr  (1129).  Unde  Aposiolus  aii  : 
f  Si  euim  dau  essei  lex,  qni;  possci  jus(ificfti*e, 
vere  ex  lege  essei  justiiia.  Sed  conclusii  Scripiura 


Galilieam^  et  lunc  quidem  venii  in  Naxareih,  ubi 
nutritus  foerat.  Qnem  cum  liomines  ipsius  led  vi» 
dissent,  qul  et  mairem  ejus,  ei  ipsum  ab  itiraniia 
eognoveranl^  coeperuni  ei  delrabere  dlcenies  (1125) : 
Kmwe  hic  est  jiUue  Joseph^  et  Marimt  Nonne  et 
(ratres  ejus  sunt  apud  tmf  UnJe  ei  hme  omtdaf  Et 
uandolixabantur  iu  eo.  Ipse  aulem  dixU  eis :  Non 
est  propheta  sine  honore^  nisi  in  patria  sua*  Unde  ei 
bic  dicitnr  :  Jpse  enim  Jesus  testimouium  perhibuitf 
quia  propheta  in  sua  patria  honorem  non  habet» 
Qaod ,  quid  significet ,  in  aliis  Evangeliis  exposul- 
mus.  Iluc  usqne  inierpoiitio.  Cwu  ergo  venisset  in 
Coii/iram,  eareeperunt  eum  Goii/<Ef,  CHm  omnia  vidis^ 


unt^qutB  feverat  Uierosolymis  in  die  [esto.  Nam  et  n  omnia  sub  peccaio  {Catat,  iii,  21,  22).  »  Lex  igitur 


ipti  tenerant  ad  diem  festum.  His  autem  verbis  si 
gnificatur,  quod  aliis  ei,  sicui  modo  dixlmus,  detra^ 
bentibus,  illi,  qiii  Uierosolymam  veneraiit,  ei  in  dia 
fesio  ejus  vlrtules  ei  miraeula  viderant,  eum  cnm 
bonore  et  gandio  exceperuut.  Et  tunc  iterum  venit 
in  Cana  Galilcea^  ubi  fecit  aquam  vinum»  Ibique 
occurrit  ei  ceniorio,  qui  babitabai  iu  Capharnaumt 
cujus  filium  sanavit  Jesus,  de  quoei  subdiiur : 
Ull.  £i  etat  quidam  reguluSy  cujue  filiu^  infirma" 

in  qiiibos  duobus  praecepiis  tota  lcx  pendei  et  pro- 
pliets.  • 

(1125)  llattli.  xni,  55  :  <  Nonne  hlc  esi  fabrl  fi- 
lius?  iionne  maier  ejus  dicitur  Mariaf  ei  fratres 
ejiis  Jaeobus  et  Josepti,  ci  Simon ,  ei  Jiidas ,  et  so- 
roresejus  Doniie  omiies  apud  nos  sunt?  Unde  ergo 
liuicomffiia  Isu?  et  scantializabantur  in  eo.  Jesus 
auiem  dixii  eis  :  Mon  est  proplieta  sine  lionorc,  nisi 
in  patria  sna ,  ei  in  donio  sua.  >  Vid.  Marc.  vi ,  2 ; 
Luc.  IV,  22;  ioan.  vi,  42. 

(1126)  Terluliian.,  De  iiapt.  c.  5  :  <  Figiira  ista 
nedicinie  eorporalis  spiritulcm  medicinam  caneb;it, 
ea  fomia,  qua  semper  carnaiia  in  figura  spiriialium 
aulecedunt.  Proficienie  iiaque  in  boininibus  gratia 
bei,  plus  aquis  et  angeto  accesHil,  qiti  vitta  corporis 
reiucdiabant,  nunc  spiritum  medentur;  qui  teinpo- 
n»lein  operabaniur  salutem ,  nunc  seiernam  refor- 
Maui;  qoi  unum  seiiiel  anno  iiberabant,  nunc  quo- 
Uiiie  populos  coiiservuni,  deleta  niorie  per  ablulio- 
nein  delieiorum;  i  qudt  videior  aiile  oculos  habuisse 
Anbrosiiis  lib.  de  iis  qui  niysler.  init.  c.  4.  ViU. 
eouidero  Anibros.  lib.  i  de  Sp.  S.  c.  8;  Jo;in.  Cbry- 
fiost.  iiom.  55  iii  Joa».,  ctc* 

(1127)  Recie,  cst  cniui  a  7rp46«rov  ovis,  seu  2nagi.i 


ei  Scripiura  sunt  illi  poriicus  qui  languentes  contf^ 
nent,  quia  sub  peccato  omnia  claudunL  Ne*iK>  iil 
poriidbua  sanabainr,  quia  non  erat  daia  lex ,  quaa 
possei  jusiificare  (1130).  Inde  tamon  langncntcs  vi-- 
debani  piscinam,  descendebaui  in  eam,  ci  sanabaii- 
tur,  <  ut  promissioex  fide  Christi  per  t^aptisnvini 
dareiur  credentibus  (ibid.).  >  Angelus  enim  Domini 
secundum  tempus  deseendebat  in  piseinam  ^  el  wore- 
batur  aqnaf  et  qui  prior  descendisset  in  pisciunm  post 

pecos  ir/»oC«cTC3eoc  ao  oves  seu  pecus  pertincns  :  erai 
ergo  piscina,  vclut  alibi  dicifiir,  iiataloria  (alqiie 
in  GraecG  xoXtifi6)iO/»ft  a.  wX^fjLiu^a  nato)  pcciiaria 
plsciua,  sive  quod  in  ca  lavari  oves  primo  inactaiida! 
solcrenl,  sive  quod  proxinia  portiie  adjacenii  tcniplo 
D  p^r  quam  linmolandi  greges  iiitrodiiccbannir,  dc  qiia 
11  Es<lr.  111, 1, 52.  Atqiic  a  Beda  fortasse  sua  A.  no- 
ster  bausit,  qui  scribit :  <  Ei  bcne  piscina  cadem 
probatica  voc^itur;  wph^iotra  quippe  ovcs  ilicuntitr  : 
vulgo  auiem  probaiica,  id  est  pecnaria  piscina  fcr^ 
tur  appellata,  quod  in  ea  sacerdotes  liosiias  luvure 
consueverant.  > 

(1128)  Au^ustin.  tnict.  all.  :  <  Aqua  ergo  ilfa... 
quinque  libris  Moysis  tanquam  quinque  purticibus 
claudebatiir.  > 

(1129)  Id.  ib.r  <  Sed  illi  libri  prodebant  languidos, 
non  sanabant :  iex  eniin  peccatores  convincebat,  non 
solvebat.  > 

(1150)  Augiist.  :  <  Nam  hoc  dictt  Apostolus :  &i 
enim  daia  eaet  tex^  elc.  Qiiare  ergo  dala  lex  ?  > 
Sequilur  ei  ditit :  <  Seil  concliisii  Scriptnra  omoia 
sub  peccato,  ui  proniissio  cx  fide  J.  C.  darctur  cre- 
dentibus.  > 


^  8.  BRUNONIS  BnSCOn  SiGNIBNSiS  w 

moHonim  a^uif.  wanui  fUbat  a  quaeunque  detinihatur  A  macenire  tideaniur,  valde  Umen  diflldle  emoUff. 


mfirnutau.  Angelus  eiiim  Doaiini  tecundum  tempus 
fci  piscinam  desceiidil,  quando  tcinpore  prxfinilo 
Salvalor  no»ier  ad  bapiismum  vcnii.  Ipse  est  enim 
ilte  magiii  consilii  Aiigclus;  dc  quo  scripium  cst : 
c  El  sutim  veniet  ad  templuni  saiictum  suom  Doini* 
nator,  qiiem  vos  quosritis ,  et  Augcius  tesiamentl» 
quem  vos  vultis  (Malaeh.  ui,  i).  >  Et  ipse  quidein 
aqunm  coramovit.  Ipse  bapiismatis  aquas  sanctifi- 
cavit»   oinnemque  ininiici  laientem  iiifcsiaiionem 
suo  tactu  ab  eis  removii,  Post  cujus  couimoiionem» 
tantam  in  se  virtuiein  aqua  suseepit»  ut  omnes  oiiw 
nlum  in  eamdem  descendeniiuin  sanet  laoguores, 
pellat  xgritudines,  et  solval  peccata.  Sed  nounduni 
quia  tolus  iile  aanatur,  qui  prior  post  aqoae  motio- 
nem  In  piscinam  descendit;  per  qoetn  loius  popu- 
lus  Christiaiius  intelligitur,  qiii  soius  et  unicus, 
prior  et  ullimus,  unus  et  inseparabilis,  in  aquis 
bapiisml  el  lavalur  etsanaUir :  sed  quls  esi  qui 
post  euin  descendit,  nisi  ilie  qut  buic  corporl  ec* 
clesiastioo  noti  inbxreit  Si  enim  bujus  corporis 
essei,  iion  post  eum,  sed  in  eo  descendcre  dicerctur. 
Post  eum  natiique  bxreliei  descendunt,  et  descen* 
deutes  nil  sibi  proOciunt  (1131).  Erai  auiem  quldam 
komo  ffrt,  triginta  el  «^(0,  229  "^^^^  habeni   in 
infirmUaie  $ua.  Uunc  cuni  vidiseei  Je$us  jacentem^  et 
cognovi$$et,  quia  jam  muUum  tempu$  haberet ,  dicit 
$i :  yi$  $attu$  fieri  ?  IU$pondit  ei  languidu$ :  Dominc^ 
hominem  non  habeo,  u/,  cum  nota  fuerii  aqua,  mittat 


Si  enlm  bene  pcanltuissent,  non  triginia  el  octo  uh 
nos,  «ed  quadraginia  ei  integro  in  hac  Uli  iDfimi- 
late  babuissenl  (1135).  Imperfecu  est  emmoimiii 
poenilentia,  qiue  de  boc  numero  aliquid  mlims  ba- 
bet.  Quare  auiem  perfecta  |MBnitentia  boc  iiiunero 
desigiieiur,  attende.  ilie  enim  nUmeras  ex  qiuuior 
constat  et  dccenu  Quater  eniin  dcceni,  veldecics 
quaiuor,  quadraginca  fiunt.  In  quatuor  auieinNoTom 
Testaineutum,  in  decem  Veliis  figuraiur;  quoniani 
boc  in  quatuor  Evangelils,  illnd  lii  decem  verbis 
consistil.  Nulla  auteni  pcenitentia  proficit  ad  salu» 
tem,  quas  Novi,  Velerisqiie  Testan;enti  auctoriuie 
noii  agilor.  lloc  enim  ipse    Domlnus  significans 
quadraginla  dlcbus  et  noctibus  jejunavit.  Similiter 
aulein  et  Moyses  :  similiter  et  Elias.  Iloc  igilur  nu- 
niero  poenitentiam  agat,  id  esi,  secundum  utriiisque 
Teslanienti   docirinam   disciplinamqiie   pceniieal, 
quicunquo  sibi  soain  poeiilientiam  vuli  esse  fructuo- 
sam.  Dccijnet  igilur  boino  a  malo,  et  faciat  bonum, 
inquirat  pacein,  et  sequalur  eam.  H:ec  est  enim  vera 
poeniientia.  Sed  noia,  quia  roisericors  Dominus 
eiiam  non  bene,  ei  legaliter  pcenitenles,  bonaro  la- 
inen  voluntaiem  babenles,  et  salutis  remedia  exspe- 
ctantes,  vlsitare,  sanare,  et  illuminare  dignatnr. 
Uiide  et  buic  languido  dicit :  Vi$  $anu$  fieri?  Ae  u 
diccret :  Sanari  quiJein  vis;  ideo  euim  hic  jaceSi 
ideo  «grotas,  itleo  carnem  roaceras,  et  lianc  qualem- 
cunque  poenitentiam  agis  :  non  tamen  sanaris,  quia 


me  in  piuinam»  Dum  venio  enim  tgoy  aliu$  anie  me  q  non  dignain  poeiiitentiain  agis.  Respondit  ei  langui- 


deecendit.  llomo  enim  iste  eos  designal,  qui  post 
baplisinum  crimiiialia  peccaia  comniltlunt  (1132), 
pro  qiiibus  gravi,  loiigarque  pceiiitenliffi  subjiciuntur, 
qiia  iiimiruin  corpus  aegrolat,  sed  aniina  sanatur.  Ut 
autcm  pro  suis  iniquiisilibiis  bunc  a^grotnsse  inlel- 
ligas ,  ipse  Dorainus  osiendit  diceiis  ;  Ecee  $anu$ 
factu$  e$^  jam  noti  peccare^  ne  deteriue  libi  atiqmd 
eoniingat.  Tales  aiiletn,  qiiia  non  beiie  poeuitent, 
ctsi  loiigo  tempore  buguere  et  |)Qfnilere,  el  carnem 


dus  :  Domine^  hominem  non  kabeo^  ut  cum  mota 
fuerit  aqua,  tnitlat  me  in  piscinam.  Quid  enim  aliml 
his  verbis  significat,  nlsi  quamdam  baptizandi,  et 
in  iilam  piscinam  descendendi  impossibilliaiem  ? 
Impossibile  est  enim  eos ,  qiu  seroel  baptizaii  suDt, 
iteruin  per  bapiisinum  renovari ,  ei  a  peccatorum 
contagioiie  niundarl.  Unde  et  iste,  quamvis  sanelur, 
non  tamen  niergilur  in  piscinam,  quia  eos  signifl- 
cat,  qui  post  baptisinum  sola  poeniieiilia  ssuaalur. 


(1151)  Aug.  iract.  17  in  Joan. :  c  Post  aquam  tur» 
batam  uiittebat  se  unus  qui  poterat  et  sanabatur 
solus  :  post  illum  quisquis  se  initieret  frustra  face- 
ret...  Descendere  ergo  in  aqiiam  turbatam,  boc  est 
htimiliier  credere  iii  Domini  passioiiem  :  ibi  sana- 
batur  uniis,  significaus  unitatem.  Postea  quisquis 
vcuirel  non  sanabatur;quia  quisquis  prasler  uiiitii« 
tein  fuerit,  sanari  iion  poterit.  »  Vid.  ser.  125.  Fu- 
sius  Beda  (ex  quo,  opinor,  A.)  evangelicum  locum 
oinnem  exponit :  ex  Aug.  ser.  l^  ei  li5.  c  Proba« 
tica  piscina ,  qu»  quiiique  porticibus  cingebatur, 
popuius  esi  Judxorum,  undique  legis  cuslodia,  iie 
peccare  debeat,  luuiiilus.  Recte  euim  lex,  quae  quin- 
que  libris  Moysis  descripta  est,  quinario  nuinero 
figuratur...  Multitudo  languentium,  quas  in  coinme- 
moratis  porticibus  jacebat  aquae  inotuni  exspectans, 
sigiiificat  eoruin  catervas,  qui  icgis  verha  audienles, 
suis  se  banc  viribus  implere  iioii  posse  dolebani... 
Tuies  in  quinque  porticibus  jattebant;  sed,  nonnlsi 
in  piscinam  aiigeio  venieutc  sanabanlur,  quia  per 
legein  coguiiio  peccati,  graiia  autem  reniissionis 
nonnisi  per  J.  C.  facta  est ;  quein  designat  angelus, 
qui  iuvisibiliier  descendens  iii  piscinam,  et  sugge- 


rens  vim  sanandi,  roovebat  aqoam.  Deseendii  eoim 
carne  indulus  ma;^ni  coiisilii  Angelus...  Motus  aqiue 
passionero  Doiniin,  ijuas  moia  turiiaiaque  a  Jtidan* 
ruin  gente  facta  est,  iiisinuai...  Bene  tutem  diciiur, 
D  qiiia  qui  prtmus  descendlssei  posi  moiuin  aqn» 
sanus  fiebat  a  quocunque  languore  lenebatur,  quia 
unus  Dominus,  una  lides,  unum  baptisma,  onus 
Deus;  et  qtil  in  unitate  catholica  Christi  inysierits 
imbuitur,  sanus  «.fii  a  quocunque  peccatoruin  lan' 
gitore  deiineatur.  Quisquls  autem  ab  unitale  dis- 
crepat,  salutem,  qux  ab  uno  est,  eoiisequi  noii 
valet.  I 

(li3i)  Hoc  quoque  ex  Beda,  ut  videiur  : «  Uomo 
iste,  mulioruin  infirmitate  deientos  annoniro ,  si- 
gnificai  peccatorem  queinli1)et  enormi  sceterum  ma- 
gnttudine  vel  nuroerosilate  defessum,  >  efc. 

(1153)  Paulo  aliier;  et  umen  mysteria  hociu  oa* 
inero  agnoscens  Aug.  tract.  17,  qui  concludii :  <  Si 
ergo  quadragenarius  numerus  babei  perfectionem 
legis,  et  lex  iion  implelur,  nisi  in  geroino  pra^pto 
charitalis ;  quld  miraris  quia  Idiiguebat  qoi  a  qiia- 
draginla  duo  minus  habebat  ?  $  Vid.  ser.  135» 


m  GOMllENT.  IN  JOAN.  --  PARS  f,  CAP.  T.  4«S 

QiMxl  Mlem  ail :  I^m  Ptmo  ega^  «itiii  atae  mt  de-  A  finid  eoniingaU  lloc,  inquit,  conligU  libi»  qula  pee- 


uiwUif  de  se  ip«o  adhuG  Genlili »  el  caiechumeuo 
dicere  Titietur.  li>«e  euim,  f^m  adbuc  Geniilis  cl 
eaiechumentis  es$ei,  in  piscieam  desccudit.  Modo 
Tcro,  qoia  Chrisiianus  est,  in  eam  descendere  non 
polesi.  Idem  igiiur  ipse  alius  est,  el  ipse,  qui  de* 
sccndii  ante  se  ipsum.  Dicii  ei  Jem  :  Surgt » lolU 
grabatum  tuum^  et  ambula.  Noli,  inquit,  jain  uilc- 
rius  homijieiu  qOa&rere,  qui  te  mittat  in  piscinauu 
Surge  tantummodo.    Erige  nientem.  Coutempiare 
cttium.  Qua*  sursum  suiit  quxre,  non  qux  super 
lerram.  Uac  enim  Tia  illi  qui  baplizaii  suut,  recu 
perant  sauitatem,  si  eos  ofgroturi  contingat.  Tolic 
gnihatum  tuuin,  porta ,  et  contine,  et  in  servilulcin 
redige  carnem  tuam.  Pectus  iiamque  animui  corpus 
esi,  in  quo,  si  viliosum  fuerit ,  tota  iniirma  et  hu- 
guida  auima  pcet.  Unde  scriptum  est  :  c  Corpiis, 
qiiod  corrumpitur,  aggraval  animam  (Sap.  u,  15).  i 
Ei  ambula.  Non  sis  otiosus.  Otiositas  enim  aiiiinse 
iaimica  est,  qux  et  vitia  uulrit,  ct  virlutet  necat 
{\iU).  Ei  f/mim  sauu$  faclue  eH  homo.  Ei  tusiu  it 
^rabalum  tuum ,  et  ambulubaU  Faciic  igilur  est  l)co 
etsauare  homiueuiy  et  peccata  solvere.  Erat  autem 
Sabbatum  in  ilio  dia.  Dicebant  ergo  Judtei  i7/t,  qui 
Mjuti  [uerai  :  Sabbatum  eH ,  non  licet  tibi  tollere 
$rabatum  iuum.  Respoudit  eit :  Qui  me  sanum  [ecit^ 
iUe  mihi  dixil»  Tolle  grabatum  tuum ,  et  ambula^ 
Uajoris,  inquil»  auctoritatis ,  quam  tob  sitis,est 
ille,  qui  me  sanum  /ecit  (i135).  1111  igitur,  et  non 


casii.  Jam  igitur  noli  peccare,  non  sit  tibi  Yoluntas 
peccandi.  Non  peccarc  eniin  valde  diiDule,  et  pene. 
iiupossibile  ei»i.  Multi  euiin  peccant,  qui  peccara 
nolunt.   Unde  Aposiolus :  c  Non  enitn,  qiiod  vola 
bonum,  lioc  ago,  sed  quod  nolo  nialuin,  hoe  facio. 
(ilom*  vii,  19). » Mugnum  igitur  peccaium  est,  vo* 
luntas  peccandi.  c  \uhintaric  euim,  ut  ait  Aposto* 
lus,  pcccautibus  nobis  post  acceptam  notitiam  veri- 
tatis,  jain  non  relinquitur  hostia  pro  peccato  (Hebr* 
I,  iO).  >  Qiiod  de  illis  quideni  intelligitur,  qui  usque 
in  Onein  suum  sponte  in  peccaiis  perseverant.  Abiit 
ille  homOf  et  nuutiatit  Judwis^  quia  Jeeue  euet^  qui 
fecit  eum  aanum, 
XV*  Propterea  pereequebantur  Judai  Jetum^  quia 
B  hwc  (aciebat  in  Sabbato,  Male  eniin  de   Sabbato 
Jud«i  intclligebant;  quia  huminem  in  Sabbato  sa- 
nare,  et  pietatein,  et  misericordiam  exercere,  tiec- 
catuin  esse  putabant.  Je$u»  auiem  respondit  eii : 
Pater  meue  usque  modo  operatur^  ei  ego  operor.  Ego, 
inquit,  de  Sabbato  rcpreheudi  non  debeo.;  quia  iii 
Sabliato  non  facio,  quu;  lex  in  Sabbato  fieri  inter- 
dicit.  Scd  sicnt  Patcr  mciis,  ita  et  ego  iisque  modo, 
id  est  usqiie  ad  Sabbatoin,  operor  :  in  Sabbalo  vero 
ab  opere  quiesco.  Sexta  nainque  feria  fecit  Deus 
primum  hoininem ,  et  Christus  sexta  feria  redemit 
omnein  hoiniuem.  Ille   die  septimo   requievit,  et 
iste  die  Sabbati  iu  sepulcro  quievit  (it37).  llla 
Igitur    quies  hanc  quieiem  signiGcabat.    Uicrque 


fobis,nie  obedir«oportet./it<erro9at*«rttn^  ergo  eum:  q  itaqne  usque  ad  Sabbatitin  operatur,  et  uierque  in 


Qsti  eu  iile  komo^  qui  dixit  tibi^  Tolle  grabatum 
iiunR,  et  aml^ula?  /s  «ulem,  ^t  eanu»  fuerai  effe- 
ctu,  ueeeiebmi  qui»  euet.  Non  mirum  si  iste  nescie- 
bai  qub  esscu  Neqve  enim  facile  cst  cognoscere 
Jesum.  Unde  ei  230  ip^  Dominus  ait :  c  JNemo 
Ront  Filium^  nisi  Paier,  et  nemo  novit  Pairem,  uisi 
Filius,  et  cui  toluertt  FUius  re.velaie  (Mattk*  xi, 
11).  I  Jeeus  ergo  declinmi  a  turba  coHiiiiuta  in 
kco.  Potiea  inveuit  eum  Jetus  in  iempio.  Ubique 
estiesBs;  sed  uon  ubique  cognoscitur.  Non  cogito- 
seiior  in  ttirba  (1156).  Cognoscitur  autem  in  tem- 
plo.  Fugbmus  igittir  torbaro ,  et  simui  eom  Jesu 
dediAerons  a  tvrba.  Eainus  in  tempium.  Ibi  nos 
InTeniat,  ibique  a  nobis  inveniatur.  Ideo  enim  ipse 


Sabbato  roquiescit.  Operatur  lamen  et  aliter  usque 
hodie  etPaier,  et  Filius;  quoniam  etbi  Sabbato» 
omnium  renim  sciuiuariis  factis,  quievit,  nulla  ta- 
men  die  a  juslitia ,  el  niisericordia  ,  alilsque  his  si- 
niilibus  quiescit  (ii38).  Nihil  enlin  boni  ubique  (It, 
nisi  ab  ipso,  et  per  ipsuin.  Non  t>ic  igitur  reqitievii 
Dcus  die  Sabbati,  ut  nihil  egisse  iitielligutur  po^t 
Sabbatum.  Dicat  ergo  :  Pater  meui  usque  modo  ope^ 
ro/Mr,  et  ego  operor»  Scquilur  :  Propterea  ergo  magie 
qucerebant  eum  Judcci  inter^cere^  quia  non  iolum 
iolrebal  Sabbatum ,  ied  et  Patrem  iuum  dicebai 
Deum^  eequalem  u  fHciem  Deo.  Nou  cnini  ipse  se 
Deo  aequalem  faciebat,  qui  secundum  divinitalcm 
Dco  per  oinnia  xqualis  erat ;  sed  aequalem  sc  fa« 


ab  bofflimim  turba  discessit,  ut  et  nos  a  titiorum  D  cicus,  hoc  est,  aequalein  se  esse  ostendens.  Uiide 


lurba  discedere  doceat.  Ei  dixii  Uli  Jemt :  Ecce  m- 
:m  [actui  ee  :  jam  noli  peecare,  ne  deteriui  libi  <;/i- 

(1134)  ^on  molto  aliter  August.  et  Beda  de  exco- 
Oendo  Titiorum  torpore,  de  exercitatione  virtutum, 
ei  supporundis  frairibus,  expiicanl. 

(ii55)  Augusiin.  :  c  ille  auctbrem  saniiatis  so» 
objiciebat  calumnialoribus.  Non  acciperem  jossio- 
ucm,  a  quo  acceperam  saniutemt  > 

(ii36)  Aug.  i.  ali.  :  c  Difficile  est  iu  turba  videre 
Chrisuim ,  solitudo  quxdam  necessaria  est  mentl 
uosirx...  turba  sirepitum  habet;  visio  ista  secrelum 
desiderat.  >  Ita  ferme  et  Beda. 

(il37)  Yid.  S.  Aug.  de  Genes.  ad  iUt.  lib.  iv,  c.  % 
ei  tract.  17  in  Joaii. 

(1138)  Usqoe  modo  operari,  etiam  in  rerum  na- 
turalium  cODScrva'aone,  Cyrillus  p.ig.  ii3,  et  Aug. 


Apostolos  ait :  c  Com  in  forma  Dei  esset,  non  rapi* 
naitt  arbitralus  est  esse  se  xqualem  Deo  (Philip. 

ipse  pluribus  in  locis  exnonit,  ui  ibid.  I.  iv  de  Gcn. 
ad  litl.  c.  i^  s<*ribens,  intelligi  c  Deuni  requievisse 
a  condendis  generthus  creatiirse,  quia  ultra  jain  non 
condidlt  aliqita  genera  iiova.  Deinceps  autem  aii, 
usque  nunc  et  ultra  operatur  eorumdem  fenerum 
adniiuistrationem,  qii»  tnnc  instituia  sunt.  i  Vid*  et 
Gaudeut.  Brix.  scriii.  10.  De  operatioiiibus  utrius- 
qiie  generis  explicat  bunc  loeum  idcin  Aug.  iib.  v  de 
Genes.  ad  lit.  c.  20  :  <  Paler  in  me  manens ,  inquit, 
facit  opera  sua,  ei  sicui  Pater  susciut  luortuos  ei 
vivificat,  sic  et  Filius  quos  vult  viviftcat.  Deiude, 
fiuh  non  solum  niagna  atqiie  pratcipua,  venim  eiiam 
ista  leriena  e^exteraa  ipsc  operatur.  > 


487  S.  BRUNONIS  EMSCOPI  «GMEMSIS  m 

II,  '6).  I  RenpondU  itaque  Jeiui^  et  dixtt  et$  :  Amen^  A  ('m-  xlit,  i4;  Aam.  inr,  11).  »  Gndeel  Apostoliis: 


ttmeu  dico  9obii :  non  potett  Hliui  a  ie  faeere  quid^ 
quttm,  niii  quod  mderit  Palrem  faeientem.  Quweun* 
que  enim  ilte  fecerit ,  hate  et  Filiui  iimitiler  faeit. 
SectinduiD  divinilal^m  enim,  una  cademque  operaiio 
est  el  P'Mrh,  el  Filii  et  Spiriius  8.iticti.  Niliil  enim 
facii  Fiiius  siiie  Patre  et  Sptriiu  saiicto.  Siiniliter 
neqite  Puter  allquid  agit  siiie  Filio  el  Spirito  saiicto. 
Spirilus  quoque  saiictus  nibil  agit  siiie  Patre  ct 
FiliO  (1159).  Quicuiique  igitur  loquitur  contra 
Filium ,  sive  de  liis,  quae  I»  Sabhaio  lacit,  Mve 
dc  alia  qualibei  hujtismodi  operatione,  llle  uiiqiie 
ot  coiitra  Paireni  ioquilur,  et  coiitra  Spiritum 
Banctuui.  Cesset  igiiur  coiitra  Filium  Uliter,  el 
talia  kM|ui ,  quicunque  se  0eum  Patrein  oflendere 


f  Pmpter  quoil  el  Deiis  cxallavit  illiim,  c4  donafii 
illi  nomen,  qnod  est  super  omne  nomen,  ut  in  no- 
niine  Jesii  omne  genu  flectaiur  coelestiani,  terres- 
trium,  et  inremonim,  et  omnis  lingoa  confiteatur, 
qiiia  Dominus  lesus  Cbrisius  in  glorM  est  Dei  Pa 
ris  {PhiUp.  ti,  9,  10;.  t  MaiiirestuDi  est  igiiur  qiiia 
omnes  boiioriOeabunt  FiKam,  sicut  lioiiorificai!i 
Patrem.  Modo  aotein,  quia  non  omnes  bonorificant 
Filium,  nee  Patrem  honorificanU  Hoc  est  enitu 
qnod  ail :  Qui  non  konorificat  Fitium,  non  honorxfi' 
cat  Patrem^  qui  mliii  ilium,  Sed  quia  Paier  oini:e 
judicium  dedit  Filio,  eC  ipse  Filius  eos  \ivtfical» 
qnos  vivificare  vull :  ut  iiilelligamus,  qui  suntt  quos 
vivificat,  eiquid  sil  i|isuin  vivilicare,  subilidildiceus: 


tiinet.  Pater  enim   dUigU    Filium  ,  et   omnia    de*  B  Anten,  amen  dico  vobii^  quia  qui  verbum  meum  audii^ 


wonitrat  ei,  quie  ipie  facit,  et  majora  hii  demon^ 
f/r/iHl  ei  opera  ^  ut  voi  wiremini.  Quanlum  eniin 
231  a<l  divtiiiiatem ,  nibU  Paier  Filio  dcmon- 
strat,  qola  sicut  Pater,  ita  et  Fiiius  nibil  igiiora 
(1140).  (iuantum  veru  ad  humaniutem  oiiiiiia  ei 
Pater  demonstrat.  Et  majora  At<,quae  Filius,  subau* 
dilur,  superius  recisse  legitur,  demomtrabit  ei  opera. 
Cur?  Ut  vos  ea  videntes,  niagis  inagisque  miremtni, 
et  miraiido  convertamiiii.  Il;ec  autein  secundiini 
humaniiatem  de  Filio  inteHigenda  esse  (1141) 
sequenlia  nianifestant.  Ait  enim  :  Sicut  enim  Pater 
iUicitat  mortuoi,  et  vivificat ;  iic  et  Filiui  liominii^ 
quoi  vult,  vivificat,  Nola,  quod  ail,  Filiui  hominit. 
Kt  haec  quidein  opera  niajora  sunl,  quuni  vel  paraly- 


et  credit  ei  qui  mi^t  me,  habet  vitam  aiternam^  et  in 
judieium  non  veniei^  ud  tranuet  de  morte  ad  vijlam. 
Tales  igitur  vivificat  Dominus,  et  sic  vivificai,  danilo 
videlicet  vitam  stemam.  Quod  autem  aii»  qui  ver- 
bum  meum  audit^  tale  cst,  ac  si  diceret,  qui  meam 
doctriuam  audiens  costodiL  llle  eiiim  bene  audii» 
qiii  audiens  obedit.  c  Non  enlin  aoditores  l^is  justi 
suiit  apud  Deum,  sed  ractores  {Rom.  ii,  15).  i  Unde 
Doinintts  ait :  c  (^i  babet  aores  audieiidi,  aodiai 
(Matfli.  xin,  43).  •  lu  judlcium  autem  non  veNire 
dicuntur,  qui  in  judicio  non  damnabuntor.  Yeuire 
igilur  in  judiciom,  quid  aliud  est,  nisi  jiidicari,  ci 
damnari?  1h  boc  autem  Juiliciom  non  venieut  boni. 
Sequitur  :  ilmeii,  amen  dlco  vobi$^  quiavenit  hora^ 


licum  sanasse,  vel  in  vinum  aquas  coiivertisse.  Scd     et  nunc  e$t,  quando  moHui  audient  vocem  FHH  DeL 


si  Filius  hominis  vivificat  quos  vuli,  cur  nou  onines 
vivificat,  nisi  quia  nou  vult?  Nulliim  eiiim  homiiicin 
vult  vivificare  Filius  hominis,  uisi  in  se  crcdentes, 
ot  ejus  voluntatem  facienies.  Ei  ipse  quideuiy  quia 
judex  est,  niortificandi  el  vivilicaiuli  babet  potcsiu- 
tciii.  Uiide  el  subdiliir  :  Neque  emm  Pater  judicat 
quemfjuam,  ied  omne  JHdicium  dedil  Filio,  Cur  hoc  ? 
(Jt  otnnei  honorificent  Fitium,  iicut  honori/icant  Po" 
trem.  Ciim  eiiim  Filius  hoiniiiis  vciiici  in  seJc  ma- 
jestalis  suas,  utjudicet  inuudum,  lunc  oiniies  aequa- 
liler  hoiiorificabuulelFilium  et  Pairem.  Uiide  ipse 
Domhius  ait :  c  Verc  ergo  dicit  Dominus,  quia  niihi 
curvabituronine^enu,  el  confitcbitur  omiiis  lingua 

(1139)  Hllar.  I.  vii  de  Trin. :  c  Ilaec  est  Tcrx  na- 
livitaiis  intelligentia,  et  fldei  nostrsp,  quoB  ex  naturx 
diviuas  uuilate ,  unius  iiidiflerentisque  divinitatis 
veiitaiem  iu  Patre  et  iu  Filio  contiictur,  absoliitis- 
simum  sacramentum,  ut  eadem  raciendo  Filius  simi- 
iiicr  faciat,  et  similiter  faciendo,  eadem  sint  ipsa 
quas  faciat,  quia  sub  una  bac  significatione  lesieiitur 
tt  siuiiliier  lacta  nativiiatem,  et  eadem  facta  natu- 
rain,  >  eic*  Vid.  Il.uil.  lib.  iv  adv.  Duiiom.;  Anibros. 
lib.*ivdeFid.  c  3,  etc.  llinc  Bcda  ad  h.  1. :  <  Signi- 
Hcatioiietn  uiiius  natune  ostendens  et  unius  opera- 
tioiits;  quia  communis  ost  operatio  Palris  et  Filii» 
quorum  esi  uiia  natura,  una  etiaiii  operatio.  i 

(1 140)  Id.  Uilar,  ibid.  :  <  Exaequala  virtus  esl 
pcr  iiaturae  iiidissimitis  unitatem;  et  dcnionstratio 
nperuin,  non  ignorationis  instructio  est,  sed  uostrce 
lidt^i,  qnae  iion  Filio  scientiam  igiioratorum,  sed 
nebis  conressioncm  nativilatis  invcxtl,  conflrmans 


Et  qui  audierint^  vivent.  Uoc  autcm  contra  Saddo- 
cdeos,  aliosque,  qui  ncgabaiii  resorreciionem  mor- 
looruin  et  vitani  sternam,  dioere  viiletur.  Et  lale 
cst  ac  t»i  diccret  :  Non  dubiietis,  eos,  qui  verba 
iiiea  audiunt,  et  creduni  ei  qni  misii  luc,  Itabere 
vitam  aeternam,  cum  ad  vocem  nieain  mortuos 
resiirgere  videatis,  Ad  ejus  uamqne  vocem  et  cor- 
pore,  et  auima  mortuos  mullos  jain  siirrexisse  non 
dtibium  est.  Quauivis  enim  legamus,  Dominum  ircs 
mortuos  corporantersusciiasse,  non  iamen  legimus« 
quantos  in  anima  suscltaverit.  Sed  qoid  miroui,  si 
mortui  ad  Filii  Dei  vocem  resurguni,  cuin  eaindem 
simul  cum  Paire  babeal  potesiatem?  Et  lioc  cst, 

\ 

eam  per  id  qiiod  sihi  omnia  esseni  dcoMmslraia  qoae 
l>o$set.  I  Hxc  verba  dcscripsit  ad  h.  I.  Beda« 

(iUi)  Auguslin.  Iracu  19  (quem  hic  Beda  sequi* 
tur);  Cyrilluh,  et  muJti  pra)ierea  PP.  eipticant  de 
naiura  diviiia  haecct  siiperiora,  ut  auiiolavit  Pcia- 
vius  lib.  II  de  Trin.  c.  4,  n.  5,  cap.  iS,  n.  15,  eic. ; 
Natalis  Alex.  ad.  h.  I.  Aliam  ralioiiein  hi  se<|uuiitur 
in  exponeudis  scqueiilibiis  verbis  de  poteslaie  judi- 
candi  Filio  data.  Quauivis  enim  sint  apud  ianseiiium 
Conc.  c.  36  qui  lixc  quoqiie  iion  obstare  doceni, 
quouiintis  ad  divinam  Fiiii  iialurnin  accommodeniur, 
in  quoruin  iiumero  esse  videlur  Chrysostomus  boin. 
39  in  Joan.  n.  1,  diceiu :  c  QuetnadmpdUin  crgo 
ilhid  idem  est,  ac  quod  genuit  jpsum  vilain,  sic 
i  dedit  judiciutn  »  id  csl,  ipsuiu  juilicem  geiinit  :  > 
tanien  Aug.  tract.  StO,  scnbens  :  f  Quia  Vcrbum 
caro  factuni  est  et  hubitavit  iii  nobis,  ex  Virgiiic 
Maria  homo  faciuSi  Olius  hominis  e^t;  proiude  quia 


411  COMMENT.  IN  JOAN.  —  PARS 1,  CAP.  Y.  190 

(|iiod  ait :  Sieut  en:m  pMter  habel  \H<im  in  semeiipto,  A  quenUsm  audio,  et  sicol  audio»  judico,  el  jud  eiuin 
ij;  dedil  ei  Filio  vitam  habere  in  iemetipso,  el  pote' 


Memie4iid  facere  jndicium^  quia  Fitint  homin'8 
ta.  Sicoteoiin  Paier,  ita  et  Fiiiusviiam  liabet  ia 
lenetipso,  id  est  in  virtute  ei  potesiatc  sua,  ut 
cuicuoque  Toloerit.  eam  brgiatur.  In  ejus  nauiqi.e 
poiesute  est  omiiis  vita  nostra,  iieque  nltra  ejus 
voluRiaieffl  vivere  valemus.  Ad  ejus  igitur  iinpe- 
rium  moriuniur  omnes,  et  ad  ejus  imperium  resur* 
genl  oouies.  Dedit  aotem  Paier  Filio  potestatero 
JHdicium  facere,  non  secunduni  divinitatem,  qua  ei 
s4)oalis  esl,  sed  secundum  humanlutem,  qua  niinor 
esi(li43).  £t  hoe  est  quod  232  ^i^  '  ^^^  Filiue 
hominit  ett.  Illis  autero  adbuc  niiranlibus,  ct  iion 
creiienltbes  resurreciionem,  subdidit  dicens  :  ^ulite 


meum  jostutn  est.  Unde  boc  ?  Quia  non  quaero  vo« 
luntalem  mcam  :  non  quxro  volunlaiem  hoiiiinis ; 
non  quaero  voluntatem  carnis  et  sanguinis,  sed  vo*  - 
luntatein  ejus  qui  misit  me.  Ilabeo  cnini  naluraoi 
hominis,  sed  non  habeo  viiium  homiiiis.  Sic  eiijm 
humauitas  mca  divihiiali  conjuncia  est,  ut  peccare 
non  possii,  nihilque,  nisi  boauin,  iii  voluutaie  liabere 
possit.  Sequiiur :  Si  ergo  tesiimomum  perhibio  de 
me^  testimonium  meum  non  ett  verum»  Aliut  etl  gui 
tetifmonium  perhtbet  de  me,  et  tcio  quia  verum  esi 
lettimonium^  ^uod  perhibet  de  me.  Ac  si  dicai  :  Si 
ego  homo  tcstiinoniuni  perhibeo  de  uieipso  hoinitie, 
secuiiduin  hoc  quod  homo  suin ,  secuiiduin  hoc 
quod  mc  videtis,  secundum  hoc  quod  me  esse  cre* 


mirari  hoc :  subaudilur,  quod  de  resiirreciione  au-  B  ditis,  me  Dei  Fiiiutn,  ci  xquAlem  esse  dico ;  lesti* 


disljs  :  Quia  venit  hora^  in  qua  omnet  qui  in  mORK- 
meniis  tunl  audient  vocem  ejut,  ei  prcecedent,  qui 
bMafecemnt^  in  reeurreciionem  vitw;  qui  vero  ma(a 
igerunt^  w  resurrecliouem  judicii,  Modo,  inquii,  ine 
jobeoie,  corporaliter  rcsurgunt  pauci.  Sei  ruiurum 
ea  ul,  mevocanie,  resurgant  omiies;  ei  alii  quidein 
resurgenl,  ut  iii  aetemum  cum  Deo  vivant ;  aiii  vero^ 
ul  jttdicati  cuin  diabok)  pereant.  Pion  pottim  egn  a 
meipso  facere  quidqnam^  Sieui  audio  ^  judico,  et 
judidum  meum  juUum  etlf  quia  non  qutero  volun- 
tatem  meam^  aed  voluntatem  ^Ht^  qui  mitil  me. 
Quia,  inqiiit,  Filius  hominia  som,  secundom  haiie 
parlem  deditiDilii  Pater  pdesUtem  iodicitttn  facere ; 
Quooiaiu  secuuclum  hanc  partem  non  possuni  ego  a 


rooiiium  nieum  non  est  veruiii  (lii5).  Sed  alius  cst 
in  me,  queni  vos  nou  vi(ielis,qui  iii  ineipso  loqueui» 
per  me,  testimoniuin  perhibet  de  roe,  et  scio  quia 
verum  csi  tesuiiioniiim  c>i.  lloc  auieni  dicit  de 
dtvinitate,  seciindntn  quani  in  sequeuiibus  ail :  «  £i 
t\  ego  (esiiniotiium  ptTJiibco  de  nieipso,  venitn  csi 
testiuionium  meuin  (Joan,  viii,  i4). «  Quod  cniuk 
Salva!or  nobter  secundum  divinilatcin  se  Del  Filiuiii 
et  xqualem  esse  dicit,  veniin  esi  ics^limonium  cjus. 
Quod  quidem  si  sccundum  humanilaiem  dixissei, 
\erum  non  essei.  Alia  igitur,  secundum  diviniiatem^ 
et  alia  secundum  humaniialem  inielligenda  sunt* 
Sequliur :  Voi  misitlit  ad  Joannem^  el  tettimoniun^ 
perhibuit  veritati.  Hiiic  enim  ipse  Jo:inr.es  superiug 


mei})80  facere  qiiidquaiiu  Ai  vero  secondum  diviiii*  C  aii :  c  Cgovidi,  et  lestimonium  perhibui,  quia  hic 
talem  omoia  possom,  qnam  semper  in  meipso  lo-     esl  Filius  L»ei  [Joan.  i,  51).  i  Ego  autem  ab  homina 


Filias  liominis  est,quld  accepii  ?  potesiatero  et  jiidi- 
ciom  facere,  »  etc,  de  liiiiiiana  naiura  exponii  : 
«iuod  item  facic  C]rrillus  pag.  2i4,  cutn  A.  nosiro, 
Hui  ciiain  illa  omnia  demoiisirat  ci,  elc,  de  bnm:iiia 
iiaiura  cxplicat.  hJero  facit  Elias  Cretensis  adorai. 
4  Naziaiiz.  de  Theol.,  Sev<;rus  Aiiliocheniis  Cusa- 
riei,  eic  y.  Caliuet,  Maldonatum,  aliosque  iuicr- 
preies. 

(lUi)  Yalent  hic  qnas  superius  diximus  de  jiidi-» 
candi  polcstalc  ;  qiiarc  iili  huiic  locumadneclil  Aiig. 
({iiipriora  vcrlia  de  diviwa  Clirihii  naiura  explicai : 
«  Qoid  est  c  Imbei  viiam  Puicr  iu  seinelipso?  i  Non 
alibibabfi  viiaro,  sed  iu  semeiipso  :  vivere  quipjie 
suuni  in  illo  esi,  et  iion  aliunde  :  iion  aiienutn  csi , 
non  qiiasi  niuluaiur  vliam,  iiec  qiiasi  particcps  lii 
viue,  ejus  viias  quac  non  osi  quod  ipse;  scd  liabct 
viuiu  in  seiiietipso,  ul  ipsa  viia  sibi  sit  ip.se...  Stcui 
habel  Paier  viiain  in  semeiipso,  sic  dedit  et  Filio 
tilam  habere  in  semelipso :  ui  hoc  solum  iulersii 
imer  Patrem  et  Filium,  quia  Pater  habet  vitam  tii 
seuieiipso,  quaia  iieioo  ei  dedit;  Fiiius  habei  viiani 
iii  seoietipso,  qoam  Paier  dcdii...  QuomOvJo  ergo 
dediiFilioviiamPaier?  Non  sic,  quasi  ante  fuerit 
Fiiius  sine  viia,  aU|iie  ut  viveret  a  Patro  acceperii 
^iiain.  Nam  si  hoces^ri,  non  haberei  viiaiii  iii  se- 
uieiipso...  Nou  crgo  sicui  atiiina  aliquid  aiiud  est 
aiJieqtuiu  iliumineiur»  et  6i  uielius  cuiu  illiiininaiur 
parUcipatione  melioris ;  ita  et  Ycrbum  Dei,  Filius 
bei  aliquid  aliod  erai  antequam  acciperet  viiam,  ut 
panicipaiido  babeatvilam,  sed  viUm  liabei  io  se- 
jnetipso,  ac  pec  boc  ipse  est  vila.  Quod  ergo  aii : 
Dedii  Fillo  vitam  habere  in  semetipso»  brevil«r 
dtxeriin ;  genuii  Fiiinm.  Neque  enim  erat  s\m,  vtla 
et  accepii  viiam,  sed  naMCodo  vita  est.  Paier  viia 
^i  non  nasceado.  Fiiius  vita  esi  nasceodo.  Pater  da 

Patrol.  CLXV. 


nullo  Palro,  Filius  de  Deo  Paire.  Pater  qiiod  eat,  a 
iiullo  csi :  quod  autein  Paier  est,  propier  Filium  est, 
Filius  vero,  ci  quod  Filius  esi,  propter  Piiirein  esi ; 
et  <]uod  esi.  a  Patre  est.  lloc  crgodixli,  viiniudedit 
Filio,  ui  Inibcrci  cani  in  semeiipso.  »  Vid.  Clirysosf« 
verba  superius  allaia.  Beda  Augustiui  \erba  descri« 
bit. 

(1145)  DiRicilis  locus,  judice  etinm  Chrysosiomo» 
hem.  40,  n.  1.  Nam  sa^pe  de  se  ipso  leslttnonium 
pcrhibuii,  Saiiiaritaiias,  ca^co,  elc.  liaque  ceiiset  e& 
pcrsoiia  Judjeoruin  hoc  eum  nunc  dixi&>e,  quod  pa« 
ritcr  Aiig.  sentii  ser.  128,  n.  1 :  c  Diciuin  est  ergo 
hoc  secuiidum  ipsos.  »  Cyrillus  quoque  pa^.  2l2 : 
c  Tainetsi  ve.ax  essei,  prospicicns  tamen  quid  &Culit 
Pharisxi  negaturi  essent...  auieveriii  eos,  ei  ^ii: 
«  Diceiis  uiiqiie...  Tu  de  le  ipso  lesiaris;  tesliroo- 
^  nium  itutn  non  esi  verum.  i  Haoc  expHcaiiotieiii 
sequitur  Jansenius  Coi«c.  cap.  56,  Esiiiis,  Maialis 
Alcxaiidcr.  A.  nohicr  Bed.im,  ui  ferii.e  solet,  sequi- 
tur,  qiti  ait,  Chiisluin  diccre  lesiimonium  suiiro 
verum  niii  esse, s.;cuih:uiu  rragilitatem  carnis  niiui- 
ruin,  ui  al.i  expJicani,  si  ego,  ut  solus  ho.no  de  ine 
teslinionium  perbibercin.paterer  meuui  testimonium 
pro  vero  non  baberi.  A  qiia  expl.inalione  non  longo 
abii  iiia  MaiJouali,  modum  esse  loqueiidi  proverbia-' 
lem,  vcruni  non  esse  icstitnoiiiuin  hoiniufs  tcsianiis 
de  86 ;  quare  Cbristum  loqui  ci  ex  (Oticessione,  ei 
ex  hypoihcai,  et  ex  seusu  proverbiali.  Eadem  vidc* 
tur  esse  explicaiio  Cypriaiii  epihi.  69,  ad  Pupi;)iu 
•  Curo  Domiuus  ip83  doceat,  ei  oic^t :  Tesiim  iitium 
non  esse  verum,  si  quis  ipse  de  se  teiiis  exisia'.  eo 
qaod  unutqaisque  sibi  faveai;  i  ei  allaio  lioc  Joan. 
looo,  sobdit.  c  Uiiod  si  ipse  Dominus,  omiiia  post* 
loodii.m  judieaiurus,  noiuii  de  leailmonio  4U0  siti 
crediy  » e(c. 


m  S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SIGNICNSIS  '  19) 

tiHimonium  non  aeeipio,  ted  hcec  dieo,  ut  vos  $ald  A  Scripluras»  quia  vos  puUlis  in  ipsls  vium  siernam 

liabere.  Ei  illse  sunl,  quae  leslimoniani  perliibent  do 


sitis,  Quid  csl  eniin»  ab  homine  teslimonium  non  acci- 
pio^  nisl  lioniinis  lestimonio  non  Indigeo  (1144)? 
^enipei'  enim  veritas,  verilasesi,  neque  ad  sui  cou- 
lirlnationem  alicujus  lestimonio  eget.  c  Venil  i  enim 
Joannes  c  in  testimonium,  ut  lesiimonium  perbibe- 
ret  de  lumine ;  i  non  quod  ejus  teslimonio  lumen 
indigeret ,  sed  c  ut  omnes  crederent  per  Ipsum 
{Joan.  1,  8).  I  Hxc  auiem  dico,  non  me  glorifi*^ 
rando  :  si  enim  ego  glorifico  meipsum ,  gloria  mca 
nihil  est;  sed  ut  vo$  $aivi  »/(>.  Neqiie  enim 
&Iiler  salVi  esse  poteritis,  nisi  Deum,  et  233 
Dei  Filium  me  esse  credideritis.  Sequiiur :  Itte 
erat  lucerna  arden$  et  lucens,  Joannes,  inquil,  ad 
quem  vos  misislis;,  qui  veritaii  testimonium  pcrhi 


me,  et  non  vuUts  venire  ad  ine^  ut  vitam  babeatis 
{ibid.  XIV,  6).  i  Si nec  mUii,  inquit,  nec  operibas  msis, 
nec  Joannis  Baptislas,  nec  Patris  testimonio  eredi. 
lls,  crediie  vel  Scripluris,  ereditevel  legis  elpro- 
pbelarum  dictis.  Illae  enim  sunt»  quae  tesiimoniom 
perliibent  de  me.  Vos  tamen  non  vultis  vem're  sd 
me,  ul  vitam  lialieaiis,  quam  vos  in  Scrrptoris  ba- 
bere  speratis.  Quid  esl  enim  venire  ad  eum,  nisi 
credere  in  eum  (1445)?  Slc  enlm  venilur  ad  Jcsnm. 
Noh  pedibus,  sed  flde  venitur  ad  Cbristum.  Stalti 
Jiidsei,  qui  nec  ipsis  Scripturis  creduul,  in  quibQS 
viiam  aetemam  se  inaniler  faabere  sperant.  Hxc  su- 
tem  illis  audientibus,  et  cogitantibus  quod  ad  sui 


buil,  cujus  nonego,  scd  vos  lestiinonio  indigetis»  ^  laudem  ei.ostentafionem  talia  Dominus  k)qneretiir, 


luccrnaerat,  non  a  se,  sed  aliuude  lumen  babebar» 
iiiei  amoris  igne  ardebat,  et  meo  lumine  lucebai. 
Yo$  autem  volui$ti$  exsultare  ad  koram  in  tuce  eju$. 
lienc  aiilein  ad  horam ;  quia  et  illi  fastidiosi,  el  lux 
illa  teinporalis.  Gaudebant  enim  in  doclrina  ejus, 
putanles  ipsum  esse  Cbrisluin.  Ego  autem  habeo 
ie$limonium  maju$  Joaiiue,  Quod  est  illud?  Vuitis 
audire  quod?  Opera  quse  dedit  mihi  Pater,  nt  per» 
ficiam  eo.  Ip$a  opera  quee  facio  te$timonium  perhibenl 
de  me^  quia  Paler  misit  me,  lloc  est  enitn  quod  alibi 
ail :  c  Si  operu  non  fccisseni  in  eis,  qua;  nemo  alius 
lecii,  peccatum  non  baberent.  Et  qiii  niisit  me  Pater, 
ipse  lesliiiionium  perbibuii  de  nie  (Joan.  iv,  U),  > 
Ferliibuil  quidem,  quando  ail :  c  llic  esl  Filiiis 
ineus  dilectus,  in  quo  mibi  bene  complacui  {Malth» 
XVII,  5).  I  El  quasi  illi  dicereni :  Sed  nos  illius  tesii- 
monlum  non  audiviinus  :  subdidil  dicens :  Neque 
vocem  eju$  unquam  audi$ti$^  neque  $peciem  eju$  vn- 
qnam  vidi$li$,  tloc  est  enim,  quod  Joaiines  superiiis 
ait :  c  Deum  nemo  vidit  unquaiu.  Unigenilus  Filius» 
qui  esl  In  sinu  Patris,  ipse  narravit  (Joan,  i,  18).  > 
(:uamvis  enim  per  subjectam  creaiurain  Deus  ali- 
quando  et  audiri  et  videri  potuisset,  nunquam 
tamen  in  propria  esseniia  vel  vtderi,  vel  atidiri 
poluit.  Sequilur :  El  verbum  eju$  non  habeti$  in  vo-> 
bi$  manen$f  \\er  quod  verilas  iuteliigilur.  Cur?  Quia 
qnm  mi$it  itte ,  fiuie  vo$  non  eredHi$.  Tandiu  enim 
unusquisque  verbum  Dei  habet  in  se   manens,  id 


eontm  pravis  cogilalronibus  Salvalor  respoodtt  di- 
cens  :  Ctaritatem  ab  kominibu$  non  aceipio.  Sed  cih 
gnooi  vos,  quia  dileclionem  Dei  non  habetis  in  vcbit, 
Non,inquil,  ab  bonilntbus  clariiaiem  et  laudem 
qua>ro,  non  gloriam  et  favorem  lioniinuoi  peto, 
sed  hasc  dico,  ut  ad  Dei  dlleclionem  vos  provocein, 
qiiain  vos  ulique  non  habere  eognoseo.  Si  cnliu  di- 
ligereits  Paircm,  diUgereiis  ei  Filium.  Sed  Fiiium 
neque  diligitis,  neqne  recipitis.  Et  hoc  esl,  quodail: 
Ego  veniin  nomine  Patris  mer,  et  noHaccipili$m.^ 
aliu$  venerit  in  nomine  «ir»,  t7/iim  aeeipieti$.  Veniel 
enim  Anlichrisius  in  noinine  suo  exaltando,  quia 
non  a  Deo,  sed  a  sua  siiperbia  mtssus  pnedicare 
veniei.  Hunc  aulem  Jud»i  recipieni,  et  quasi  Deum 
ad  lempus  venerabuntur.  Et  qui  inodo  veritaii,  id 
esl  Chrlsio,  credere  nolunt,  illius  deceptionibiis 
credcnl.  Sed  quid  niiruro,  si  vcriiali  non  creduni, 
qui  non  leternam,  sed  lemporalem  gloriara  qiKTnint? 
Iloc  est  eniin  quod  ait :  Quomodo  pote$ti$  vos  trt' 
dere ,  qui  gloriam  ab  invictm  accifuii^^  et  gtorim^ 
qucB  a  solo  e$t  Oeo,  non  qna*riti$f  His  auieni  verbis 
apcrle  monslraiur,  quia  non  bene  credunl,  qui  so- 
lam  temporalein,  et  non  aiternam  gloriam  qux- 
runt  (If  46).  Notile  pntare^  quOHiam  ego  accusatuna 
$im  vo$  apud  Patrem.  £«l  qui  accu$at  vos  Ifojfsu, 
in  quo  vo$  $per'jii$,  hed  unde  eos  accusat  Mayses, 
nisi  quia  ei  non  creduni,  ctyus  verbis  se  credere, 
et  per  omnia  obedire  promiserunt  (1147)?  PrxcipU 


est,  firmum,  et  stabile,  quandiu  a  veritate  non^eniin  Mojrses,  ut  Cbristo  Judsei  ol>edirent,  dieens 
recedit.  Quomodo  ergo  Judaei  verhum  Dei  in  se  eis(1148):  cProplietam  vobis  susdtabit  Domiuus 
inanens  habeie  potieraiit,  qui  ipsi  veritaii  non  cre-  dc  fialribus  vestris  :  lauquam  lueipsam  audieiis.^ 
debant?  Yeritas  eium  Chrisius  est,  qui  de  seipso  Non  dixitpro/^/i^^iis,  sed  propAe^am,  quoniarodeboc 
ait:  cEgosum  via,  veritag,  et  vila.  Scrulamiiii      golo   prophelarum   omnium    maiitno   ioquebatar. 


(1144)  Cbrysosl.,  hom.  40,  n.  2  :  c  Hoc  csl :  Ego 
hujus  lestimonio  humano  non  opus  habebani,  cuiu 
Deus  sim«  » 

Vll45)  Beda :  c  Non  vnltis  venire,  id  esi  non  vu.« 
tlscredere,  quia  iinpossibile  esi  tsiiie  iide  pbuere 
Dco.  Veiiire  noslrum  ad  Christuin,  id  est  credere 
vorum  iilum  Filium  Dei,  el  verain  nos  per  illuni  hn- 
Imre  saliiteni.  i 

(1|{6}  c  CoiiTsiderandum  est  inlentius,  ait  Beda, 
qiiantuiu  sil  jactaniia;,  ct  hiimaii»  laudis  ambitio 
inaluiu,  pro  quo  ipsa  Vcritas  ait,  credere  uon  poss« 


qnusdam,  qula  saecutaris  glorlae  cuptoi  eranl. » 

(1147)  Id.  Beda:  c  Ideo  non .  acciiso ,  quia  non 
veni  dainnare,  sed  salvare.  Moyses  vero  accvsai, 
quia  increduli  estis  voci  illius.  Do  me  scripsit,  cum 
ait :  Prophetam  vobi$  $u$citabit  I>ominu$^  tic.  > 

(1148)  Deuieron.  xviii,  15 :  c  Propbeiam  de  geate 
lua  ct  de  rratribus  tuis,  sicat  me,  susciubit  libi 
Dominus  Deus  luus ;  ipsum  aodies.  t  V.  Comm^ 
S.  Brunonis  in  honc  locum  odit.  ftotn.  pag.  \% 

^ooiar 


4« 


COllMeMT.  IN  JOAN.  -  fAAS  I,  CAP.  YI. 


m 


IpsojD,  ioquil,  aiidielii*  Ipsum  Umeii  audire  noluni.  A  panes  non  sitflic^reni.  ni  unn$qqisqu.e  molcnm  quid 


Quia  non  creduul  Hoysl*  Unde  el  subdilur :  Si 
imm  cred$reii$  Moy$i^  eredereli$  fw^ilun  el  mUii.  De 
ne  enim  ijf$e  $crip$ii.  Si  aulem  234  ^^^***  fitterie 
MH  eredui$t  quomod^  verbi$  mii$  erediile?  Quod  au- 
leiB  ail  foreiiawt  eorum  duriliam  increjiando  dixil, 
ut  ei  nos  iuleliigamu»  quam  diflicile  gens  illu  co.;- 
Teriaiur  ad  bonuin. 

XYl.  [Cke.  VI.]  Po$i  keec  akni  Jewe  Iraue  mare 
Ca!iia'W,  quod  e$i  Ty^ertadts»  ei  eequehaiur  eum 
mUiiudo  magna^  quia  tidekani  tigna  qua  faciebai 
iuper  hi$  qui  infirmabattlnr,  Subiii  ergo  in  moniem 
JetuSt  ei  ibi  eedebai  cum  di$cipuli$  $ui$,  Erai  auiem 
proiimum  Pauha^  die$  /esHis /ui/irorvjn.  Magna  Do« 
miniis  miraeoU  facluru8«  el  novi»  mirabilisqiie  panis 


acciperel.  Sic  enim  Philippu$  reepondii^dlcw :  Du* 
ceniorum  denariorum  pane$  non  eufficiunt  ei$f  ut 
unu$qui$que  modicum  quid  accipiai,  Dicii  ei  unu$  ex 
di$eipHli$  eju$f  frater  Simonie  Peiri:  E$t  puer  unu$ 
hic,  qui  habei  quinque  panee  hordeaceoe  ei  duoi 
pi$res.  Sed  hoic  quid  snnt  inier  ianio$fVn%r  iale, 
popiiliis  Jiidaiciis  esi  (Il50),sen6usadbuc  ioielligen- 
liie  piterilis.  Quinque  vero  panes  quinque  libri  Moysi 
inlelliguniur.  Quos  panes  populus  ille  ubique  s^cum 
porial,  el  non  comedii,  quia  legil  lanlum  Scriplii* 
ras  el  non  inlelligil.  ilaec  aulem,  quia  in  Blatlhxo 
cxposuimus(ll5l),  ul  iierum  exponamns»  noi)  (an- 
lum  necessarium,  quanUim  superfluum  el  laJiorio- 
sum  essc  \idclur,  Simililer  auiem  el  caeiera,  qii» 


delitias  popolo  daUirus  moolem  ascendil.  (1149);  '' sequunlur,  usque  ad  illum  locum  ubi  lurba,  qu» 


quateuus  el  nos  quoiicscunque  spiritualibus,  novis- 
que  epulis  saiiari  cupimus,  non  moiilis,  seJ  nienlis 
sliiiudinem  ei  ingenii  sublimiialem  ascendamus. 
Quoniam  auiem  lalibus  deliciis  refecli ,  fesiivllaiem 
sigefe,  ei  Chrisii  caruem  ei  sanguinem  suscipere 
digni  sunt,  merilo  bic  dicitur :  quia  proxlittiim  erat 
PaKha  dies  feslus  Jndaeorum  :  securi  enim  ad  hanc 
.fesiiviuiem  veniunl,  qui  lalibus  epulis  sunl  repleii. 
Cum  tublevaB$et  ergo  Je$u$  oculo$f  et  vidi$$ei  quia 
muldiudo  maxima  venii  ad  eum^  di^  ad  Philippum: 
Vnde  ememuB  panee^  ui  manducent  hi  f  Hoc  autem 
dicebat  iemian$  eum.  lp$e  enim  udebai  quid  e$$ei 
(acturu$.  Sciebai  eniin  Dominus  quid  faclurus  cral. 
Sed  lentando  Pbilippum,  audire  volebaiquid  dc  ejus 
oronipoienlia  sentiebal ;  simulque  novum  iilud  nii- 
raculum,  discipuli  respoiisione  exloilebal,  cum  ex 
qoiaque  panibus  loi  bomines  reflcerel,  quibus,  se- 
ciiudum  illius  lesiimcnlum,  ducenlorum  denartorum 

(1149)  Aog.  Trael.  S4 :  c  Domimnin  monte,  ver- 
Imm  €si  in  alio.  Proinde  noo  quasi  bumiliier  jacel, 
quod  in  monte  factum  esi,  nec  Iranseunler  praeler- 
euiidum  est,  sed  suscipiendum.  i 

(1150)  Ang.  Tracu  24  in  Joan. :  f  Si  qugerannis 
quis  foerit  puer  iste,  forie  popttlut  larael  evai.  i 

(1151)  Ad  cap.  xiv,  n.  61.  \id.  ib.  explicationem 
S.  Hilarii,  Augusiiiii,  Bed;c. 

(1152)  S.  Greiror.  lib.  xxni  Moral.  c.  25,  26 : 
<  Iit  Scripuira  enim  saera  panift  aliqnando  ipse  Do- 
iiiinus,  aliquando  spirilualis  graiia,  aliquando  divina 
Scriptune  eruditio,  aliquando  barireiicorum  pncdi- 
catio,  aliquando  subsidium  vil»  pneseniis,  aliquando 
jucuuditas  homanae  deleclaiionis  accipilur.  In  paiie 
Domhios  BigBalttr,  slettf  ipae  in  Evangelio  dicit : 
£go  suni  pattij  vivus,  elc.  Rursus  per  panein  graiia 
doni  spiriiaHs  accipitur,  sicut  per  prophelam  dici- 
lur :  Qnt  abturat  aurei  SHai,  elc,  pmiis  ei  datue  e$t... 
Rursu»  per  panem,  divinae  dncirin»  erudiiio  desi* 
gnatur,  sicnt  |fer  proplieura  dicllur  :  Qui  habiia.is 
in  ierra  Atcslrt,  eum  panibui  oeewrriie  fufienti»  Rur- 
suni  por  pttuein,  baeffeiicorum  praBdicatio  destgna* 
lor....  Pamea  occuitaa  iibenter  edite.,,.  Ilursuro  per 
l^iem  sttbeldiom  pnesentis  viue  acoipiiur....  Siciit 
m  CVangelio :  Queerki»  me,  non  quia  vidistis  eigua^ 
s^  ^nitt  mandneaetie  ex  pambue  mefi«  Saliatos  quippe 
de  pniiibtta  UoHMimm  seqni,  est  de  S.  £cctesi;«  lem- 
porAlia  ulimettta  sttropsisee,  et  ik>b  pro  siguia  f)o- 
miuuHi.  aedpro  panibus  quaerertf,  i  eic. 

(1153)  Perspkcue  ila  in  Co<lice  iiooiro  legitiir 
osg.  lao.  Nee  esse  oienduiH  amanuensts  appana  ex 
biierpretatlgiie  qoMi  poai  sub|kii  iiiuno  :  <  lluni: 


moJo  superius  panes  in  monie  comeder»t,  quxrcns 
eum  ei  InveniMis  Capharn:iiiro ,  ail  ei :  Rebbi^  quo^ 
modo  huc  veni$iif  in  Mattlixo  dclerminata  sunl. 
Qiit6iii  Jekus  re$pouden$  ait :  Amev^  amen  dico  vobie^ 
qua!fiii$  me,  non  quia  lidisiis  sigua^  $ed  quia  man- 
duca$li$  de  panibus  et  eaiurati  e$li$.  Qu^erilis,  in- 
quit,  roe,  non  propter  signa  quac  vidistis,  non 
propler  sermonem  meuni,  quem  audisiis,  non  ut 
mihi,  vel  signis  quae  facio,  crcdere  vcritis,  sed  quia 
manducastis  de  panihus,  et  satorali  estis  (1152). 
Considera  modo  quantae  su.iviuiis  panes  ilii  fue- 
rint,  iquamvis  hordeacci  ,  quorum  dulcedine 
capta  loia  hxc  turba  adhuc  Dominum  scqueba- 
tur.  Sequitur :  Operamini  d6»m,  non  quiperii, 
'  $ed  qui  permanei  in  vitam  a:lernam\*  quam  FHiue 
hominie  vobis  dabii*  Uunc  enim  Paler  significa' 
vii  (tlbS)  Deus*  Cibus  enim  iste ,  qui  manel  in 
3135  y'^^^  aeternam,  seriuo  Dei  «:si,  qiio  anima 

enlm  cibnm  Deiis  Paler  sifftnTicavil,  qiiando  in  de- 
serlo  manna  pluit*  »  elc.  Voii.  tameii  codd.  omnes 
Latini  apnd  Sabaiier  siynavi^  GrflRci  ia^pxyifft.  Va« 
rfa  laiiicn  PP.  inierprelaiio  esl.  ( lirvso.^i.  Iiom.  44, 
n.  1,  dtias  aifert  explicationes  :  1.  Propierea  mislt 

Sii  liunc  vebis  cibum  ferrei,  2.  Manifesie  nstettdis: » 
lam  posleriorem  magis  prohare  videlur  addens : 
I  Mihil  eiiim  aliud  esl  $ignavii  Paicr  qiiam  ostendiU 
revelavit  tesiimonio  suo.i  Hanc  recentiores  nonmilli 
eequunlur,  at  Jansenitts  In  Conc.t  eap.  59,  p.  300 : 
I  Sigiiatom  vero  se  vel  pro  miefttm  posuit  (consigna* 
tur  enim  qiii  ungitur),  vcl  qtiod  osLcmlil  sc  iialura- 
liter  esse  Patri  cunformatuni.  Idem  ij^itur  est  ac  si 
D  dicerel ;  Non  eril  mihi  diffitile  cibuin  Toliis  dare 
pennaneoiem.  Nam  eui  lahqoam  umis  festmm 
apparoam,  unctus  stim  tamen  et  signatus  a  Deo 
Pairc  iii  oiiiniuiodani  simiiiludinem  ciim  ipso.'» 
Alque  eadem  vldeiur  csse  explicatio  Hil.irii  8  de 
Trin.  Diias  ergo  CyriUiis  exposiliones  Imbet,  !•  de 
J.  G*  signato  in  bnmanilate  per  unionem  dtviniiati: 
2.  de  sigiialo  per  ipsam  Yeihi  generaiioiiem.  Alqtto 
hane  Toleius  ampleclitnr;  priorem  tyrilii  siinul 
eiim  posteriore  Chryseslomi  Natalis  Alex.  el  Galniel, 
Angustin.,S.  Cyrilhis.  Vid.  Augusl.  Traci.  25  et  6e- 
dam  efus  verbo  ^leseribeniem.  <  isie  filios  liomuils 
sequcslratus  qiiadam'  graiia  Spirilus,  ei  secundom 
caniein  Ulius  hominist  exce|>ljus  a  mimero  lumiHinnu 
Signare  quid  est,  nisi  proprtuiu  aliquid  poiieie?  Hoe 
esi  enini  signare,  impoiicre  aliquiu,  qnod  non  con- 
fuftdatur  cum  e»leris...|^''^l'^r  ^^i^  ciim  signavii.- 
prttpriu."n  quiddatn  illi  dediu  no  caeleris  eoiiipareltir 
bonunibtts*  Ideo  de  iilp  dictum  esl :  Vnxit  te  Dem^iuo. 


495 


S.  BilUNOMS  EnSCOPi  SIGxNlENSrS 


IW 


pa8c:lur,  et  nnlrittir  (i  154).  Unde  et  oene  ail :  qutm  A  riim,  quem  lamen  ilic  panis  stgntftcabal.  Patiis  enim 


FHius  kommii  dabU  vobh.  Omnem  enim  biijus  £van- 
gefil  cibum,omnesbas  (ale!«,  lantasque  epulas  Filius 
liomlnis  Jesus  Cbrtstns  nobis  apposuil  et  ministra- 
vil.  Sed  qiiombdo  hunc  cibum  operari  possumus? 
Andi  Aposiolum :  <  Non  auditores  legis,  inquit,  Justi 
suntapudDeuin,sed  faclores  (Aom.  ii,  13).  iFacia- 
mus  igitur  qitod  let  praecipil.  Faciamus  quod  Evan* 
gelia  }ubent,  si  hunc  lalem  cibum  opcrari  Yolumus. 
Hunc  enim  cibum  Deus  Pater  signineavit,  quando 
lu  deserlo  manna  pluit ,  quo  per  annos  quadraginia 
populum  pavit.  De  quo  scriptum  cst :  c  Panctn  6t 
coelo  dedtl  eis  habehteni  omne  deleciamcntum,  el 
oinnem  saporem  suaviiaiis  (Sap.  xvi,  20).  i  llle  igl- 
tur  cibos  hnnc  cihutn  signincabsl.  Dixerunt  ergo  ad 


Dei,  ille  est  qui  de  coeio  descendit,  qut  de  siita 
Paiiis exiit,  et  dat  vitam  mundo.  Dixeruni  ergo ai 
oum  :  Domitte^semperda  nobi$  panemhune,  Optiiuam 
peiiiionem  faciebant,  si  tamen  intellexissent  de  qiio 
pane  Dominus  loquebatnr.  Dixit  autem  eii  iem : 
Ego  $um  panis  vitm»  Ego  sum  panls,  qui  de  ccelo 
descendi.  Ego  sum  ille  panis,  qui  dat  vitam  mnndo. 
Qmvenit  ad  me,  non  eguriet;  qui  eredft  in  me,  non 
$itiet  unquam,  Sed  dixi  tobie,  quia  vidietii  me ,  et  nou 
creditii,  Diximos  ]am  superios  quia  veiiire  ad 
Christom  (ilS6),  hoc  est  credere  in  iihim.  Cul  unus- 
quisque  qnanto  fideliorest,  tanlo  propinquior.  Et 
iste  quidem  neque  esnriet,  neque  siiiet  unquam; 
^iia  postquam  de  boc  mundo  exierit,  aetemisiii 


eum  :  Qutd  facieniuz,  ut  operemur  opera  Dei?  Respon-  B  a^ternuin  delieiis  perfruelur.  Hosc  aotem  dixi  tobis^ 


dii  Jestir,  et  dixit  eis  :  Woc  est  opns  Deiy  ul  creda- 
tis  in  eum ,  quem  misii  itle.  Qui  cnim  in  Christuin 
non  cre.iideriiity  ncque  opera  Dei  operari,  neque 
legem  intelligere,  ne<|uc  cibum  f;piritualem  et  aeier- 
num  suscipere  poterunt.  Opus  Igilur  Dei,  sermo 
Dei,  lolusque  bic  cibus  spiritoalis  In  fide  consi* 
Stit  (1155).  Dixernnt  ergo  ei :  Quod  ergo  tu  facis  si- 
•gnumt  ut  videainus,  et  credamus  tibi^  quod  opera- 
ris?  Patres  nostri  manna  manduccverunl  in  deserto^ 
BicuS  scriptntn  est :  Panem  de  coelo  dedit  eis  mandU' 
care.  Ac  si  dicaiii :  Ostende  ttobis  aliquoJ  sigiiuin , 
per  quod  libi  opcribusque  tnis  creilcro  (lebtamiis. 
Panes  quidctn  nobis  dedisli ,  satupati  snmus.  M  ra 
sunt  vaiile  quae  vidimus.  Nobis  lamen  iioc  signum 


non ,  ut  vos  putatis,  me  glorlAcando,  sed  quia  ti^ 
stisme^  qiiia  in  sigiifs  et  miraculis  eognovistis  roe 
ei  virtuiem  meam,  et  iton  tamen  eredUi*  inme,  Scio 
tamen,  quia  quandoque  credetis,  quotquot  ad  vitam 
prsedestinati  esiis.  Hoc  est  enim ,  qnod  ait :  Omne^ 
quod  dat  mihi  Pater\  ad  me  veniet ,  id  est ,  in  lue 
credet ,  et  eum ,  ^iil  venU  ad  me^  non  ejicimn  foras. 
Cur?  Quia  deseendi  de  coeio ,  non  nt  faciam  ro/irnto- 
tem  meam,  sed  voluntatem  eju$ ,  ^iri  mitif  me.  Ideo, 
inqiiit,  ncniinem  ad  me  venientem,  neintnem  in  me 
credentem  furus  ejiciam.  Ideo  ipsisqooqae  meis  inimi- 
cis,  et  persecntoribus  parcain,quia  descendi  de  cffilo, 
non  ut  faciam  voluniateni  meam,  id  esi,  volunta- 
tem  liomlnis,  voluntatem  iUitis  naturae,  quam  sus- 


non  siilfiiit.  Simile  quiddam  et  Moysem  fecisse  au-  ^'  cepi  de  homine,  sed  voluntatem  ejus,  qni  misit  roe. 


diviinus.  Nani  el  ipse  pntribus  nostris  panctn  de  coelo 
dcdll,  qnem  patrcs  iiostri  in  deserio  nianducaverunt. 
JN::n  tameii,  sicut  lu,  eos  in  se  crcdere  pra^cepit. 
Dxit  ergo eis  Jesus  :  Ameut  amen^  dico  vobisj  non 
Mivyses  dedit  vobis  panem  de  ccsh^  sed  Pcter  meus 
dat  vobis  panem  de  catio  verum,  Panis  enim  Dei  est^ 
qui  descendit  de  coelo^  et  dat  vitam  mundo,  Noii  i)eiie, 
inqnit,  intelligitis  quid  ilhid  signiflcet  quod^dicitur : 
4  Panem  de  coelo  dedit  eis.  >  Alius  panis  vaide  dis- 
siniilis,  majorisque  dignitatis  iii  his  vcrbis  siguifica- 
tur.  Bloyses  enim  panetn,  siguificaiivum,  et  non 
verum  paneni  de  c(elo  descetidentem ,  vobls  dedit. 
Sed  inodo  Paier  meos  dat  vobis  panein  de  coelo  ve- 

Ergo  signare  quid  est?  Exceptom  habere,  hoc  est , 
<pro  participtbus  tnis.  »  llanc  sita  quadaiu  ratione  et 
Diodo  explicauiin  proponil  Muldonatiis, 
•  (1154)  Chiysostofmis  hom.  45,  eleemosynain  et 
pauperibus  daiuin  cibiiin  iiUerpreialur.  Apposite  ad 
coniexium  August.  truct.  25,  ipsum  Dominoin  Jo 
Mim ,  in  quem  credere  deberetit.  ila  et  Beda.  Cyril- 
liis  subinnuere  ail  i  niysticuin  et  spiriiatem  cibtiin , 
per  queni  corpore  et  aniino  SQiictificati  vivtinus  in 
ipso.  B 

(1155)  Aceedit  ergo  ad  interprelationem  Aiigusiiin 
tnperius  exposkam. 

(1156)  Ang.  De  pr«dest.  SS.,  c.  5: «  Quid  est  ad 
me  oeniet  nisi :  credet  in  me? 

jil57)  Angustin.  eontr.  sermon.  Arian.,  e.  7  : 
-%  Quanquani  et  iioc  ipsum  quod  dicit  Jesi»  Desceftdi 
^e  ceeto^  etc,  ad  illud  referainr,  quod  homo  primiis 
^  "^     istmwiQ  voluntaiem  MMfu  i  non  ^us  a  quo 


Hominis  enim  voliiiitas  est,  inimicos  repcllerc, 
suasqiie  injnrias  vindicare  (1157).  Dei  aulem  to* 
lunlas  qualis  sit.  audianlus.  Ua^cest^  inquit,  ro/un- 
tas  cjus  236  ^  "•"''  *«'»  Patris,  ul  omne  quod 
dedit  mihiy  non  perdem  ex  eo,  sed  resuscilem  itlui 
in  novissimo  die.  Omnes  igUur  eos^qui  ad  vilaiii 
prxdestinati  sunt ,  etiamsi  ei  inimici,  et  contrarii 
aliqiiando  exsliteriint,  sahrabit  tamen  et  rcsRScl- 
tabit  Jesus.  Isti  sunt  enim,  quos  Palcr  dedil  mibi. 
Dedit  autem  secunduin  humaniialetn.  Confirmaiio. 
liffc  est  enim  voiunias  Pairit  mei,  ^ici  wdsk  me ,  tl 
omnis  qui  videt  Fr/iiim ,  et  credit  in  eitiii,  habeei 
vitam  (gternam ,  et  ego  resuscitabo  eum  iu  novisdm 

factosest,  imivcrsiim  genns  humantmi ,  propsgina 
vitiata ,  culpic  et  poRna:  fecit  obnoxittni.  Unde  a 
conlrario  per  quein  liberandt  fuerainus,  iion  feclt 
voluiitatem  suain,  sed  ejus  a  quo  missas  est.  iia 
quippe  hoc  i jco  dicitur  voiuiitas  soa ,  ut  intelligstor 
esse  propria  contra  voluntalem  Dei.  Neque  enim  cam 
obediniHs  Deo,  e:u|tie  obedienlia  diciinur  fjus  facere 
voluntateni ,  nolenies  id  facimus ,  sed  volentes :  sc 
per  hoc  si  volentes  id  facianms ,  quomodo  voIuhU- 
lem  nostram  non  iacimus;  nist  quta  ilhi  diciuir  vo- 
luntas  nosira,  qoando  Scriptura  ita  loquttur,  qvx 
Inteliigfturesse  propria  contra  Tohiniatem  Dei.  (ia»e 
babuit  Adam  ,  ut  in  ilio  moreremnr.  Hauc  Him 
liabttlt  Christns,  ui  iu  illo  viverenKis.  De  naiii» 
quippe  huinaiia  hoc  recie  dtci  poteat ,  in  aua  exisnt 
per  inobedientiam  voluuias  propria ,  quae  uci  voimi- 
tail  esset  adversa.  Getemm  qu«Mi  aitiiiet  ad  volim- 
uiem  Filri»  uiia  eadeiiiq.oe  v.e!«sti^s  e»i  Patrn  ei  ri- 


197 

die.  ^  solam 


enim 


COtfllEMT.  IN  JOAM.  --  PARS  I.  CAP.  Yl.  iST 

illi  qui  tiderunt,  el  credi-  A  loqoebalur.  Quoniam  au(em  malorum  resurrectio 


deniDtt  sed  ct  illi  qni  non  viderunl  ei  credi  iennit, 
liabebunt  Tilam  «ternam,  8icut  «apostolo  Tliom» 
DomiHua  ait :  c  Quia  ▼idisli  me,  Tboma,  creJidisli. 
Beaiiqni  non  viderunt,  et  crediderunt  {Joan.  ix, 
29).  I  Videre  tamen  pro  cognoscere  accipi  potesl. 
Siqttidem  qoid  est  credere  in  euni ,  nisi  qutbiisdam 
fiiiei ,  spei  •  cbaritatisque  pedibus  aic  in  cum  len* 
dere ,  eique  adiiaerere ,  ut  homo  of lerios  ab  eo  nec 
ipsa  morie  valeat  separari  ?  Sic  enim  Aposiolus  ad 
eom  venerat,  et  in  eum  crediderat,  qui  aii :  t  Cer* 
iBi  snm  aulem  quia  neque  mors,  nequeTita  poto- 
rit  me  separare  a  cbaritate  Dei ,  qasd  est  in  Christo 
Jesa  {Rom.  viiiy  58).  •  Qui  enim  aliier  ad  eum  ve- 
nii.qni  aliier  in  eum  credit,  nibil  ei  vei  venisse. 


poiius  morteni,  quam  vilam  afferet,  ideo  hic  de 
viro  justo  Dominus  ait :  Et  ego  retuscUabo  eum  tn 
novis$imo  die.  Illeenim  vere  resuscitabilnr,  qui  nihll 
eorum  quae  ad  inoriem  periinent,  uUerius  susiine- 
bii.  Sequilur  :  Eu  scriplum  in  prophelis  :  (it.59) 
Et  eTunt  omnes  docibiles  Dei.  Docibilis  enim  est,  qut 
doceri  poicsl.  Tales  enim  sunt  Ecclesi;^  Clii.  Qnibus 
ipse  Dominus  ail  :  €  Yobis  datum  esi  nosse  myste- 
rium  regni  coelorum  :  iilis  autem  Lon  esl  datum, 
ut  videntes  non  videani,  et  audicnies  non  inlelli* 
gani.  Incrassaium  est  enim  cor  popuii  bujiis,  et  au* 
rtbus  graviler  aodieruiii,  ei  oculos  siios  237  ^^^^ 
serunt,  ne  quando  vtJcunt  oculis  ei  auribus  au* 
diani ,  et  converlantur,  et  sanem  eos  {Matih,  iiii » 


vel  credidjsse    proderii.    Quod  aulem  veniro  ad  B  <l  '^^h  *  ^o^  I8'ili"'  ^i^^il  Pater,  ei  illi  ad  Filium 


eum,  ei credere  in  eum  idem  significenty  ex  eo  ap- 
parei»  qood  Ipse  aliquando  dtcit,  qui  venii  ad  me^ 
ei  aliqnando ,  qsu  cndit  tn  m<,  alterum  pro  aliero 
ponens. 

IVfl.  Murmurabanl  ergo  Judwi  de  illo^  quia  dtxis* 
ul :  Ego  sum  panis ,  9111  de  ceefo  descendi.  Et  dice- 
bQni :  Nonne  hic  est  ftiius  Joseph ,  cujus  nos  novimus 
patrem^  et  matrem?  Quomodo  ergo  hic  dicii^  quia  de 
ueo descendi  f  ImpossilHle  enini  videbaiur  eis,  ut 
de  ccelo  descendisset,  qucni  liominem  tanium, 
ft  ex  bominibus  naium  esse  credebanL  Ei  rc- 
Tera,  si  aliud  noii  essei,  de  coelo  descendere  non 
poiuissei.  Respondit  Jenu^  et  dixit  tis  :  Nolite 
murmurare  tnvirem,  Nemo  poteU  venire  ad  me,  niti 
PttUTy  qni  misit  mf ,  traxerit  eum,  et  ego  resusei" 
iaboeum  tn  fiertisfno  die.  Nolile,  inquit,  murinu- 
rare,  nolile  corda  itidurare.  Scio  eniin,  quia  non 
poiesiis  venire  ad  me,  qiioniam  Pater  noii  trabit 
vos.  Nemo  eniin  potest  venire  ad  ine,  nisi  Pater, 
qui  initit  me ,  traxerit  eum.  Trabit  auiem  non  vio- 
lemia,  sed  anaore.  Secondom  qoam  significationem 
dicitor:  rroAti  sua  quensque  voluptas  (1158).  Deus 
aulem  nemtnem  Irabit,  nisi  venire  volentem,  el 
salvari  copieniein.  Uiide  scripturo  esi :  f  Si  volucri- 
iis  et  aodioriiis  me ,  bona  terrae  comedeiis.  Quoil 
sinoloeriiia,  gl.idlo8  devorabit  vos  {Isa.  1,  19).  > 
H«e  esi  igiiur  eansa  cnr  isti  ad  eum  venire,  et 
e«m  inteiligere  non  poierant ,  quibus  boc  Doniinus 

lii.  Nec  polesi  ullo  modo  essc  diversa,  nbi  est  nntura 
Triiiiutis  tmmnlabilis  uiiiversa.  Ui  Huleiii  Modiaior 
I>ei  el  homiftnm  lioino  Christus  Jesus  nou  raceret 
propriam  quae  Deo  ailversa  est  voluiitaiem,  non  erat 
lanuiro  bomo ,  sed  Deus  et  liomo  :  per  <;(uam  mira- 
bilem  singolaretnque  graiiam,  bumaua  in  illo  siiie 
peecato  ntio  posset  esse  naiura.  1  Gregor.  I.  xxxv, 
lior.,  cap.  ii  :  «  QuiJ  enim,  si  siiam  facerel :  eos 
quiad  se  veniunl  repuiisset?  Quis  autem  iiesciat 
qnod  vohinlas  Filii  a  Palris  voluntatenon  discreoei? 
Sed  quoniam  prinuis  liomo,  qul  suam  facere  voluu- 
utem  voloit^  I  etc.  Vide  eamdem  quam  Aug.  expli- 
cat>ooem  soggereDlem. 

,  {liTi»}  Noiiasinaa  Aog.  verba  ad  b.  L,  iraci.  ifi. 
w  JokA  :.€  Nec  timere  debemos ,  ne...  forsiian  re- 
yifebeii4amHr,  etdicaliirnobis:  Qoomodo  voiiintate 
rredo,  »  trahor?  Egodico  :  P^irom  esi  volunlale; 
l^liani  yoluplaie  iraheris...  Esi  qiiaedain  vpluptas  cor- 
uis,cuipanisdolci8tfStitlecQalo»lis.Porro,si  popiae  di- 


vcniuni,  qui  dpcibiles  suut,  qui  ejus  fldem,  atqiie 
Ndoctrinamei  doceri,  et  insinil  possuni.  Unde  et 
subilitur  :  Omnis  qui  audivit  a  Patre  et  didicit, 
venii  ad  me.  llle  enim  est  docibiiis,  qui  aiidivit  oi 
didicit.  Non  enim  sulficii  audire.  Omncs  eniin  isii 
audiebani  Pairem ,  quia  in  Fiiio  et  per  Filimn  Io« 
qtiebatur  Pater.  Tamen  non  venicbant  ad  Filiuin» 
quia  ea ,  quas  dicebanlur)  intelligere  et  discere  no- 
lebant.  Sequitur  :  iVofi  quia  Pntrem  vidit  quisquam; 
nisi  11,  qui  esl  a  Deo,  Bie  vidit  Patrem.  Non  ideo  • 
inquii,  dixii :  omnis  qui  audivit  a  Patre^  quod  aii* 
quis  Patrem  in  propria  subsuntia  vel  audire^vei 
vldere  possit»  nisl  ille  solus  qui  a  Deo  est ,  qui  n 
Deo  exivit,  qui  esi  Deus  de  Deo,  lumen  de  lumine. 
G  Htc  solns  videi  Pairem.  Unde  et  alibi  ail :  i  Nemo 
novil  Filium,  nisi  Pater,  et  nemo  iiovii  Patrein,  nisi 
FiLius,  et  cni  voluerit  Filius  revelare.  Amen,  amen 
_dieo  voiiis,  qui  credit  in  me,  babet  vitam  aeiemam 
.{Matth.  IX,  27).  •  Dixi  vobis,  ei  ilerum  dico,  qui 
credit  in  me ,  babet  vitam  aeiemam.  Ecce  dixi  vo- 
bis ,  si  credideritis,  beali  erilis :  si  non  credideriiis, 
nulla  restat  excusaiio.  Ego  sum  panis  vitee.  Patres 
ve$tri  manducaverunt  in  deserto  manna ,  ei  mortui 
sunt.  Hic  est  panis  de  ccelo  descendens ,  ut  it  ^uri  e» 
ipso  manducaverit ,  tion  moriatur*  Murmuratis ,  lii* 
quit,  quia  dixi  vobis,  Ego  tum  paws  vtvui,  ^mi  de 
ceelo  descendi.  Ecce  iteram  dico  vobis,  qnia  ego  sum 
paniSf  et  panis  tnta^  et  quia  deseendi  de  cmlo.  Iloe 

D  cere  licnit:  Trahit  sua  quemqui  votnptas^mn  neceasi- 
las,  sed  volupias :  non  obligalio,  sed  deleclaiio;  quanio 
foriius  nosdiceredet)euius,irabi  homiiiem  ad  Cbristum 
qui  deleciatur  veritaie,  deiectaiur  beaiiiudine,  dele- 
ciatiir  jusiiiia,delecutur  sempiierna  viia,  qood  toium 
Chrislus  esi,  etc?  1  Beda  quoque :  1  Quomodo  ira» 
hii  Paler?  Docendo  delectat,  non  necessiiate  co« 
gendo;  qiiia  neino  necessitate  credit,  sed  volun* 
lale.  ft  Caelerum  hunc  evangelicum  locum  traciat 
AugusU  saepius,  ui  lib.  i  De  praed.  SS.,  c.  8  lib.  .1 
De  Grat.  C.  c  it  et  c.  U;  iib.  i,  Cont.  2,  epist. 
Pelagianor.,  c.  3;  serm.  151,  c.  I,  vtn  pariter.  Mon 
dixit  dvserii,  sed  traxerit.  Ista  violentia  cordifit, 
non  carni.  Quid  ergo  roiraris?  crede,  et  venis ;  ama, 
ei  irabcris...  nonne  ovis  trabiiur,  cum  esurlenti 
herba  monstratur^  »  etc.  Vid.  A.  De  vocai.  gent. 
lib.  11 ,  c.  9.  f  Prosperum ,  1  etc. 

(lir>9)  Quain  egr^ie  hic  locus  a.docLiitS.  llieologo 
Aug.  Aiitonio  Gcorgio  illusir:it(is  sil  quisquis  vidi;rt 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SfGNIENSIS 


500 


enim  pane  el  nngcli  nutrluntur,  ct  liomines.  Cur  au-  A  eo  (empore  coepit,  quo  Salvator  noster  pancm,  ct 


tem  panis  vitac  dicatur,  ipse  exponit,  dum  dicil  : 
Vtsiquii  ex  ipso  manducavcrU ,  non  morialur.  Et 
ipse  quidem  de  co^Io  dcscciidit  secundum  divinita- 
tem  (1160)  :  Palres  restri  mauducarerunl  In  deserio 
manna,  el  moriui  sunl.  Meiior  est  igitur  pnnis  iste 
quam  manna,  quoniam  illi  qui  manducaverunt 
inanna,  moriui  sunt;  qui  vero  ex  lioc  pane  mandu» 
caveril,  non  morietur.  Meriioenim  ct  in  Ezechielei 
el  in  Apocalypsi  aquilx  speciem  beatus  Joannes  lia- 
l)ere  describiiur,  quoniam  et  altlus  volat,  et  solem 
justitise  Christum  Dominum  nostrum  prae  cseteris 
KvangeHstis  subtilius  lutueiur.  Nonne  vldes  quomodo 
imnc  a  terris  elcvatur,  et  jam  inter  nubes  yolans, 
Ipsum  quoque  cof^Ium  peneirare  videtur?  Mortui 


vhium  benedicens  discipulls  aii  :  f  Accipite,  et 
comedite,  boc  est  corpus  meum ;  et ,  Hic  csi  calix 
novi  tcstameiili  in  meo  sangnine  {Mailh,  xxvf,2Q, 
27).  I  Nunqnam  cnim  Christi  carnero  anle  Iioc  sa- 
crificiiim  corporaliter  quisquam  comedil.  NunqQam, 
nisi  hoc  sacrificium  fieret  corporaliter,  eam  co- 
mederet  qulsquam.  In  boc  igitnr  comediiar,  ci  co- 
mesta  non  minuiinr ;  qux  nonquam  comederetur, 
nisi  panis  iste  Cbristi  benedictione  in  eam  subsiaii- 
tlnliier  mutaretur.  Est  enim  baec  muutio  dexierx 
Excelsi.  Sed  quis  miretur  Christi  came  m  comesam 
non  minui,  cnm  certum  slt  ex  qninque  panibus 
quinque  millia  hominum  238  satiatos,  ipsosqac 
panes  non  diminutos,  sed  potius  multiplicatos  (H6I)? 


quippesuntei  Moyscs  et  Aaron,  et  cgcteri  sancti  qui  B  Si  enim  panum  fragmenta  non  sunt  diminnta,  sed 


inanna  manducaverunt.  Sed  nunquid  apostoli  qno- 
que  mortui  non  sunt,  qui  panem  vit»  comederuntt 
Qiiantum  enim  ad  carnem  et  isti,  et  illi  mortui  sunt. 
'Vivunt  autcm  ct  isii ,  ci  illi  quantum  ad  animam. 
T<uHa  igitur  inter  hos  et  illos  difTerentia.  Nonsunt  ita- 
que  Moyses,ct  Aaronpatres  IUonim,quilius  liaHsDo- 
ininiis  loqiiebaiur.  Si  eiiiin  ilH  eorum  fllii  essent,  eo- 
rum  opcrn  fecissenf.  Horum  igitnr  patres  illi  fuerunt, 
ijtios  loties  murmiirasse ,  idola  coluisse,  et  Deum  ad 
iracnndiam  provocasse  Scriptura  commemorai. 
De  his  igilur  Dominus  ait  :  Paires  vestri  manduea- 
verunt  in  deserto  manna^  et  moriui  sunt.  Patres 
titiqne  vestrl,  quorum  vos  Imitiilores  et  simlles 
estis.  Sequitiir  : 


potiui)  iliis  edentibiis  muhiplicata,  quid  manduca- 
verunt  quinque  millia  itomines;  andesic  saiunti 
8unt ,  nt  eis  ad  se  venientibus  Domimis  dicat :  Qute- 
ritii  me,  non  quia  signa  wdistis,  sed  quia  mttndnco' 
itis  de  panibus,  el  saiurati  Mstis  f  Dicis  forlasse :  Mira 
sunt  bxc.  Nihil  enim  fecit  Deos,  qiiod  mirabile  non 
sit.  Quia  vero  hanc  Christi  aquiiam  seqiii  non  pof- 
sumus  volando,  sequamnr  eam  vel  credendo.  Si  enim 
hoc  Judaei  fecisseot,  non  periisseht.  De  qttibns  sub- 
diiiir. 

XIX.  Liligabant  ergo  Judcsi  ad  invlcem  dicfnles: 
Quomodo  hic  potest  nohis  earnem  iuamdareadmn' 
ducandum?  \h  enim  Apostolus ait :  c  Animalis  homo 
non  percipit  ea  quae  Dei  sunt  (/  Cor.  ii,  U).  •  Pu- 


X  YIII.  Ego  sum  panis  vivus ,  qut  de  costo  descendi.  ^  tabanl  enim  Judaei ,  hoc  dlcere  Jesum ,  ut  eum  occl- 


Sl  quis  manducaverit  ex  hoc  pane ,  vivel  in  wlernum^ 
et  panis ,  quem  ego  dabo ,  caro  mea  esl  pro  mundi 
viia.  Jani  nunc,ipso  Domlno  exponente»  inlelligi* 
inus  qnid  sit  iste  panis.  Iste  enim  panis.caro Christi 
t;st ,  quae  pro  mundl  vita  in  ara  crucis  immolaia  est. 
lianc  autcm  manducat  Ecclesia ,  ideoqne  iton  niori- 
lur;  sed  vivit  in  xlernum.  Panis  enim  ct  vinum, 
qux  Iii  altarl  ponuniur,  ad  sacerdolls  vtxcin  coe- 
lesti  tencdictionc  sanctificantur,  et  in  Christi  car- 
nein  ct  sanguinem  essentialiter  commutantur,  ut 
una  eademque  essentia  sit  et  ejus  carnis,  qu;B  de 
^irgine  nata  est,  et  ejus,  qtta;  de  pane  facta  est. 
Hoc  autem  tam  magnum  et  admirabile  sacramentum 


derenl,  et  in  frusta  conciilerent ,  slcque  ejtis  car- 
nein  vel  cociain ,  vel  crudam  comederent,  ejusqoe 
sangiiinenibiberent.  Dixitergo  eis  Jesus :  Amen,  amen 
dico  vobis,  nisi  manducaveritis  camem  FiUi  hominh, 
et  biberiiis  ejus  sanguineni,  non  habebitis  vitnm  iu  r«« 
bis  (1102).  Qiii  manducat  meamcarnem^etbibit  mem 
sanguinem ,  habet  vitam  aHernam ,  et  ego  resusdlibo 
eum  in  novissimo  die.  Quid  est  hoc?  Multi  eDim  «aa- 
ducant  Cbristi  caniem,  et  bibiint  ejas  sanguine», 
qui  non  babfent  vitam  xtemam.  Unde  ei  Apostolus 
aii :  fl  Qui  enim  manducat,  et  bibil  Indlgncjudi^ 
ciuin  sibi  manducat,  et  bibit  (i  Cor.  ii,  «9). »  Mulii 
qnoque  in  hoc  altaris  sacramento  Christl  caraan 


potesi  in  recentl  versione,  et  commentario  fragmenti 
Tetustissimi  litteris  Copto-Thebaicis  exarati  ad  hoc 
VI  capi^  ioan.  spectantis.  Ante  invicte  verilatem 
corporis  et  sanguiiiis  Christi  in  Eucharistia  enidi- 
tissimos  auctor  probaverat ,  inodo  graiuitum  voca- 
lionis  ad  fideni  Dei  donuin ,  ejusqne  gratiue  fadjuto* 
rium  ad  salutem  plenigsime  praesertim  ex  docirina 
S.  Augustini  demonstrat.  Vid.  pag.  129  et  seqq. 
Opus  ettitiim  est  Romac  a.  1790. 

(1160)  Cyrillus,  iib.  De  rect.  fld.  ad  Regin :  c  Dc- 
scendisse  inquit  se  de  co&Jo,  missamqne  esse  a  Deo 
et  Patre,  quamvis  omnia  impleat;  iilud,  opinor, 
demonslrans,  et  constituens  omnibns  manifestum, 
quod  Deus  existens  Yerbum  descenderit  dispensative 
0d  bumanitatem  propter  nos,  non  dimitiendo  quod 
erat  natura  Deus,  ted  assumendo  magis  id  qnod  non 
erat...  Igitur  proprium  Dei  Verbi,  quod  dcscendit 
de  coelo ,  per  quod  factus  est  primogenitus  ex.  mor* 


luis, »  eic.  FMlgentius,  I.  ii,  aii  Trasiro.,  c.  5 ;  i  Hinc 
quidam  cnm  audiunt  descendisse,  descensionem  ejus 
afnnnartt  niluniur  localem;  quia  nesciunt  Dei,  sicol 
oportet,  considerare  virtutem,  nec  vaient  agnosccrc, 
8IC  pro  homine  Deuro  hominem  faciuro,  ut,  accepta 
hominis  forma,  maneret  imroutabilis  divina  sol>- 
stantia;  nec  sic  intellignnt  tempoTaliter  natum,  ot 
semper  fuisse  leneant  sempiternum.  Isti  sunt  qm 
etiam  considerareconteronunt,  quallier  descenoc- 
rit ,  ciim  perseveraret  immensus ,  »  cic. 

(1161)  Simili  fere  pacto  contra  incredulum  Jo- 
djBiim  Cvrillus  argumentatur  ad  Joan.  sequeniia 
verba.  Quomodo  hicpotest,  etc.  scribeos  :  <  Q"?- 
inodo  egressuses  ei  iEgypto?  quomodo,  au«so,  i« 
serpeniem  versa  est  virga  Mosaica?  quomodo  manus 
lcpra  infecta  est ,  et  in  pristinum  BUtuin  rursos  re* 
diit?ietc.  ,.         .  «. 

fllOJ)  His  ex  verbis  inferri  aUqni  dixerunt  ma- 


Pil  COUMENT^  IN  lOAN.  --  PARS  I,  CAF.  VI.  m 

corportlUer  noB  mandscant,  neque  ejugsauguinemA  estis,  manducaverunimtnna,  etmortul  gunt.  Hunc 


lubont,  qoi  tameo  hahebuiU  vitam  nteniam.  lUe 
igiuir  reveraCbriati  canienietsangulDemmanducat, 
et  bibit,  qui  ita  aluris  sacramentiB  participal, 
Dt  sic  Dei  Fiiio  jungatur,  et  uniatur,  simulque 
cuiD  eo  unutn  quid  efficiaUir,  ut  jam  iilterius  ab 
eo  nequeat  separari.  Ut  eiiim  de  nobis  suinamus 
eiemplum,  cibus  isle  temporalis  et  coruplibilis, 
quo  Dos  utiniur,  sic  post  digestionem  secundum 
qQamdain  partem  sui  in  nostram  carnem  et  san- 
^iuem  vertitur,  ul  simulj  cum  eis  subs-antia- 
liier  idem  sit,  et  jam  ab  eis  separari  non  poasit. 
Quidesteniin  manducare,  aifii  inseparabiliter  ad- 
bsrere  (11G3)?  Sequitur  :  Curo  euim  mea  vere  e$t 
cibusj  et  sangius  meu$  were  e$i  poiue,  Ad  boc  enim 


vero  panem  qiii  digne  nianducat ,  vivet  in  seternuuu 
U<ee  dixit  in  Synagoga  docen$  hi  Capharnanm.  Mnlli 
'  ergo  audientes  exdisciputie  eju$  dixerunt :  Durus  eU  hic 
239  9^rmo  ei  quit  potest  eum  audirel  lloc  enim 
praevtderat  Dominus,  quando  dicebat :  Nemo  venit 
ad  me,  nisi  Pater^  qui  mi$xt  me ,  traxerii  eum.  IsU 
enlm,  utin  sequeniibus  legitur,  abiere  reirorsum,  et 
amplius  eum  non  sunt  secuti.  Scient  autem  Jesut 
apud  temetipsum  quia  murmurarent  de  hoc  ditciputi 
ejutf  dixil  eis  :  ttoe  vo$  scandalizat  ?  Non  vos,  in- 
quit,  hoc  scandalizet,  quia  non  est,  ut  vos  intelli- 
gitis.  Intelligite  prius,  et  tiinc  judicate.  $i  ergo  vh 
deritie  FHium  homini$  a$cendentem  ubi  erat  priust 
Spiritue  es/,  ^t  vivificat,  earo  non  prodest  quidquam^ 


dbuiti  et  potum  sumimus,  ut  vivamus,  ct  /ame  et  B  Verka  quee  ego  locutu$  sum  vobis,  $piritus  et  vita 


siii  non  pereamus.  llle  igitur  cibus ,  el  potus ,  vere 
est  cibus  et  potus»  qui  omnero  tollit  esufiem,  ei 
viiain  parat  aeternam.  Qm  mandueai  eamem  nmmf 
ti  bibit  sanguinem  meum » f  n  me  manet ,  el  ego  in  t/io. 
Ipse  Doniiuu»  e^^ponit  qualiter  ^us  verba  intelligere 
debeamus.  Qui»  inquit,  manducat  carnem  meam,  el 
bibit  sanguinem  meuro,  sicut  ulem  cibum,  et  poium 
maDdttcare ,  et  bibere  convenit ,  sic  mihi  conjungi- 
luri  sic  mibi  unitur,  sic  toius  in  me  transfertur*  ut 
iii  me  inseparabiliter  maneat,  et  me  in  se  manentem 
babeal.  Indignus  igilur  est  Christi  carnem  suscipei-e, 
qui  ^  ejtts  amore  non  perseverat.  Sicaf  miui  me 
imns  Pater^  et  ego  vivo  propter  Patrem^  ei  qui  man* 


$unt.  Haec,  inquit,  verba  spiritualia  sunt ,  quae  car- 
naliier  iniellecta  generant  mortein;  si  vero  spiri- 
lualiler  inteiligantur,  vitam  paraiit  getemam.  €ar« 
naliter  enim  ea  inteliigebanl,  qui  Chrisli  carnem  fn 
frusta  concidendam,  et  sic  comedeitdam  esse,  puia* 
bani.  Spiritualiter  vero  ea  inieligunt,  qtii  panero» 
et  vinum  in  Cbrisil  carnem  et  sanguinein  divinitus 
commuiala  se  eomedere  et  bibere  credunt.  Qiiod 
enim  in  proprieiate  sai,  caro,  et  sanguis  visrbiliter 
ocuiis  non  apparet,  et  gnstu  non  sentiiur,  soliis 
korror  hoc  faclt.  Quis  enim  ea  videret,  quis  susci- 
pere  non  horrcret  ?  Ait  ergo :  Si  videritis  Filium 
hominis  a$cendentem  ubi  erat  pntfs,  tunc,  subandilury 


iucat  me^  et  ipu  vivet  propler  me.  Quamvis,  inquit,      inleiligetis  quta  hB?c  verba^  qute  ego  locutue  tum 


caro  roea  cemedatnr,  et  sanguis  mens  bibatiir,  ego 
Umeo  immortalis  sum^  semperqiie  vivo »  et  inoii 
iKMi  possuin.  Sicut  eniin  Paler»  qui  misit  iiie ,  sem* 
per  vivit « et  nuuquam  mohtiir,  ita  et  ego  seinper 
vJTo,  nonpropter  matrem»  sed  propter  Patreni,  id 
est  propter  divinitalein ,  quam  habeo  de  Palre.  Et 
qui  roandacat  me>  quouiaro  ego  sum  via,  verilas» 
et  vita,  ipse  quoque  non  morielur,  sed  semper  vU 
vet  propter  me.  Quomodo  eniin  potest  mori,  in  quo 
semper  est  vita  (1164)?  Hic  est«  iu  est,  talis  est 
|iauis,qui  de  ccelo  descendit.  Non  sicut  manduca* 
HTunt  patre$  eetlri  manna^  et  mortui  $unt ,  ita  mo- 
riuutur,  qui  bunc  panem  manducant.  Qui  eniui  hunc, 
penem  mttnducat,  vivet  in  agternum.  Patres,  inquit,  ve» 
ttri,quonimT08malitiam  iinitainini,ct  quibubStmilcs 


vobi$t  $piritu$  ei  vita  tunt,  Spiritus  enini,  id  esl, 
spiritualts  iniellectus  esl,  qiii  vivificat;  caroaiitem. 
id  est,  carnalis  intellecliis  in  biijusiiiodi  verbis  nihtt 
prodest.  Sic  enim  se  habet  ordo.  Si  ergo  vidcrltis» 
inquit»  Filium  hominis  vivum,  et  iutegrum  ascei^' 
dentem,  ubi  secundum  divinitaiem  prius  eral,  tunc 
haec  verba  spiritnalia  esse  scieiis.  Non  entm  inieger 
illuc  ascendisset,  hI,  sccuuduni  istoruni  inlelligen- 
tiam,  in  frusta  concisus,  penilusque  dcvoratus  fuis-' 
set  (1165).  Sequitur :  Sed  tunt  quidam  ex  vobit,  qui 
non  eredunt,  Sctebat  enim  ab  initio  Je$u$  qui  e$$eni 
non  credentee^  et  qui$  traditurus  essei  eum.  Et  dicebai  : 
Propterea  dixi  vobie,  quia  nemo  poteet  venire  ad  me^ 
nisi  fuerit  ei  datum  a  Patre  meo.  Cur  proplerea? 
Quia  videtis  me,  quia  auditis  me»  et  tamen  non 


Bifesium  pr«ceplum  ministrandi  SS.  Eucharistiam 
parvulis  nuper  baptlzatls,  quos  invicte  refutat  ideui 
dsriss.  Georgiusinsupracil.Comment.,  p.l5l  etseqq. 
(1165)  Pra^clare  in  hanc  sententiain  S.  Cyrllhis  ad 
hxc  ipsa  verba,  p.  563.  t  Qui  manducat  er^o  sanctam 
cameni,  habei  vitam  aeiernam  :  halietenim  caro  in 
seipsa  Yerbttm,  quod  vita  est  secundum  naturam; 
atque  ideo  addii  dixisse  :  Ego  re$u$citabo ,  non 
meum  eorpus  resuscitahit ;  nimirum  non  quasi  alter 
existens  a  sua  came,  ac  non  plane  alter  secundum 
nauiram...  Quemadmodum  enim  si  quts  ceram  ceras 
conjnnxerit ,  utlque  alieram  in  aliera  esse  videbii : 
fodem  qooque  opinor  modo  qui  Salvaioris  nostri 
carnem  suscipit,  ei  bibii  ^us  preiiosum  sanguiiiem, 
nt  ipse  ait,  unam  quiddam  citm  eo  reperitur  :  coin- 
niisius  quodammodo,  et  immistus  ei  per  illam  par- 
ticipatioDem ,  ita  ut  in  Christo  quidem  ipse  repe- 


riaiur,  ei  vicissim  Cbristus  in  ipso. »  Et  postquam 
subjecit  simile  alind  de  fermento  evangelic»  niulie- 
ris,  iterum  scribit :  i  Sic  minima  eulogia  toium 
nostrum  corpus  in  se  miscet  propriaqne  replet  efll« 
cacia ;  atque  ita  Christus  in  nobis  existit ,  et  nos 
vicissim  in  ipso.  > 

(1164)  lia  plane  idem  Cyrill.  pag.  565.  c  Fieri 
eiiitn  prorsus  nequit,  ut  qul  secunduui  naturam 
vita  est  corniptiouem  non  superet  ac  vincat  mor- 
tem.  •  Et  rursus.  <  Incredibile  enim  est ,  imo  vero 
impossibile,  ut  vita  eos,  in  quibus  fueritt  non  vl- 
vilicet.  I 

(1165)  Ita  prorsus  August.  serm.  151.  «Cogitan- 
tibus,  nec  sonantibus  voce  respondit,  nt  se  auditos 
esse  cognoscereni,  ei  talia  cogitare  desinerent.  Quid 
sibt  vult?  Hoc  vos  scandalixai?  Puiatis  quia  de  hoc 
cor|H)re  quod  vidctis,  partes  faeturus  sum ,  ei  i 


803 


S.  BRUN0N13  EPJSCOPr  ScCWENS» 


m 


erediiis  |«  mc.  CreJcrelis  enim.  si  dat.,m  essct  vo-  A  festm  Jud^orum  SuuopefU».  Seeftopegia  ,»„„,« 


bi$  a  Palrc  meo.  Slabnt  In  mcdio  eorum  Jestis,  vi- 
<lebal  omnes,  cognoscebat  omnes,  sciebat  qui  ad 
\iuim  et  qui  ad  mor(em  pracdesiinaU  erant.  Mulios 
vociibal.  scd  paucos  eligpbat.  Ex  hocmuUi  diseipw 
lorum  eju$  abierufU  relro,  et  jam  non  cum  illo  ambu- 
iabant.  Dixit  ergo  Jesus  ad  duodecim  :  Nunquid  et 
vo$  vnltis  abiret  Respondit  ergo  ei  Simon  Petrus: 
Domine.ad  quem  ibimusl  Verba  ri/o?  (eterna  habes^ 
Et  nos  credimus  et  rognovimus  quia  tu  es  Christus 
FVius  Dei  viti.  Ad  qucm,  inquil,  ibimus,  si  le  relir.- 
quiinus?  TH-enim  sobis  e?,  ci  nemo  aliiis,  per  qucni 
iwiindus  saivari  possil.  Verha  vilnR  apternje  babes, 
qiiibus  qui  non  crediderii,  in  aetemum  peribit.  Nos 
antcm  credimus,  et  cognovimws,  qui.i  lu  es  Cbrlslus 


fesiivjtaserai  tabcniaeulonim  (H69).  El  haliiuibaiii 
fdii  Israel  in  urobracuii^  septem  drebits.  Sed,  sieiit 
Apostoluft  ait :  €  Omnia  bjec  in  figiira  conilngcbam 
illis  (/  Cor.  X,  H).  i  llla  enim  fcsiiviias  hanc  no- 
stram  festivitalem  ftigniflcabai  (1|70),  in  qua  viri 
sancii  a  Chrisli  resurrectione  nsque  ad  sacoli  con. 
siiiHmationero  a  scrviii  et  iniqtio  opere  qoiesccnies, 
In  bono  operc  pcrscTerant.  Bene  aotem  fiebat  (iiebtis 
sepfem,  per  qiios  ex  func  omnes  dics  isii  sigijificaii. 
lur :  siqiiidcm  non  snnt  dies  nisi  septem.  Sed  cii: 
in  umbraciilis  babitabant,  nisl  quia  nmbraciilii  cito 
deficiuni,  iilpotc  non  habentia  fundamentum,  parvo- 
que  lempore  in  eis  habitalur?  Unde  ctAposioIiis 
aii :  «  Non  eiiim  babcmus  hic  manentcni  civliaicm, 


F:i:..e  n^-    w         r.    '    f         \        f>  ""  •     ^^""  ^"""  "a">«ni"s  nic  manentcni  c  ?  laicm 

F.lius  DcuRespondH  eis  Jesus :  Nonne  ego  vos  duo^  B  ,^^  f„,„„„  .„^„j^j,^.,,,^  ^,,^^  ^  ^^  p^^, 

decm  elegn  Lt  unus  ex  vobis  dwbolus  est.  Dicebat     misla  :  i  Quoniam  ineola  cgo  snm  apud  le  in  lcm, 


autem  de  Juda  Simonis  Scariothis.  Hie  enim  erat 
traditurus  eum,  cum  esset  unus  ex  duodecim.  Elege- 
rnt  cnim  Dominus  Judam  non  ad  felicitalcm,  ?ed 
ad  apostolatum'(4l66).  Et  ipse  quidem  dial>oIus 
cral;  non  tarocn  natura,  sed  imiiatione.  Nam  ipse 
quoquediabolos,  non  nalura,sed  vitio  (H67)  diabolus 
eBt:diabolu8cnim«fe/ftte>is(H68)inierpretalur.Quod 
nomen  bene  Judse  iraditori  convenit,  qui  ex  tauia 
subliroitatc  in  tanlum  praicipiiium  dcfliiens  mil. 
i  240  XX.  [Cap.  Yil.']  Post  h(ue  ambulabat  Jesus 
in  Galitaa ;  non  enim  voiebat  in  Judaa  ambulare,  quia 
qutnebant  eum  Judai  interficere.  IIoc  cnim  fjciebat 
Jesus,  non  quod  moriem,  vci  Judaos  timoret,  sed  ut 


Cl  peregrinus,  siciitomnes  palres  mei  {PsaL  xxxnu, 
15).  •  —  Dixerunt  autem  ad  enm  fratres  ejns:  Tranti 
hinCfCt  vade  inJudmm,  ut  disciputi  tui  vid^anrftpe- 
ra  tuny  qua  facis.  Nemo  quippe  in  occutto  aiiqnidfth 
cit^  et  qucsrit  ipse  in  paiam  esse,  Qui  siiit  aliiem  isii 
fratres,  saepc  jam  diximiis,  istt  enim  sfint,  quiejiis 
propinqui  erant  secutidum  carnero,  consanguinei 
videlicet  vlrgiuis  Mariae  (1 171).  Mos  etcnim  est  san- 
ctarum  Scripturarirm  quoslibet  valilc  propinqaos, 
fraires  vocare.  Carnalcs  igiiur  fratrcs  canialeeon- 
silium  dabant,  quo  Salvaior  noster  hinndi  gloriam 
acquirercl,  ct  suum  nomen  longius  dilataret.  Idco- 
que  non  in  occulio,  sed  paiaro  et  In  conventa  ronl- 


«,  ..„„  ,,„„„  luuricui,  vci  <uua;os  iimorci,  seu  ut      que  non  m  occuiio,  seu  paiaro  et  In  conventu  ranl 

fidelibus  suis  exempluro  prabcret.  Unde  et  alibi  ait:  ^  lorum ,  miracula  Cbristum  Dominum  fecere  adino 
€  Sl  vos  persecnti  fucrint  In  una  civiiaie,  fiigiie  in  ncbani.  Oslendunl  aulem.  plurcs  discipulos  in  Jntfcrt 
aliam  IMatth.  x,  23).  >  Erat  auiem  in  vroximo  dies     cum  babnisse,  quaiis  Nicoderoos  fuit.  et  malli  alil, 


Dra  mea  concisurus,  cl  vobis  daturus?  Qiiid  si  ergo 
videritisFllium  homiuis  nscendentcm  ubi  erat  prius' 
cerie  qui  inleger  ascendcre  potuit,  cousumi  non 
potuit.  I 

(II6C)  Qoicsiipnem  movet  Aug.  qu.  117  in  Geiies. 
propter  verbum  elegi :  i  Non  eiiim,  ail,  fncile  invc- 
iiitur  elecioruin  iioiuen  in  inalo.  Quod  sl  putaveri- 
miis  et  illiKj  (Judam)  tlcctum,  ut  per  ejus  tra  'iiio- 
nem  Doroini  passio  complcrelur,  id  est  malitiam 
cjiis  art  aliquid  eleciani,  benc  uirnte  Deo  etiam 
mahs;  tllud  attendamus  ubi  ait:  Non  de  omnibus 
tobis  dtco:  ego  scio  quos  elegi,  ubl  declarat,  ad 
electionem  non  pcrlinere  nisi  bonos.  Ac  per  hoc 
illud  qiiod  diclum  est.  Ego  vos  duodeeim  elegi  per 
«ync^lochen  dictnm  est,  ut  nominc  majoris  melioris- 
i|ue  partis,  eiiam  iilud  complecteretur  quod  ad 
ipsum  nouicn  non  pcrtinel.  >  Eamdem  quaBSiionem 
propomi  tract.  27,  et  duas  adhibet  responsiones ; 
pnmam  (quam  I.  all.  rejccit)  dc  ele(  tioiie  ad  aiiquid, 
quo  beiie  utatur  Deus.  Ego  undecim  elegi  dicerei! 
An  eligitur  et  zabulus,  ct  In  electis  est  zabuius? 
fclecti  in  laude  soleni  dicl.  An  ciectus  est  isic  dc 
quo  nolenie  ct  nescienle  magnum  aliquid  I.oni 
Ileret?>Secuiido  respondel.  i  Potest  et  sic  inlellici 
quod  ait  duodecim  elegi,  quia  sacratus  est  numerus. 
iNon  enim  quia  pcriii  iude  nnus,  ideo  illius  numcri 
honos  dcmpius  est :  tiam  in  locum  pcreuntis  alius 
8Ut>rogatus  est :  roansit  numerus  consecraius,  nu- 
mcrits  duodcnarius.  »  Hoc  laraen  scrupnlo  Auff. 
oxempiits  erat  scribens  lib.  De  correpi.  ct  grat.  c.  7  • 
f  Lum  .lu^iiroas  Nonne  ego  vos  duodecm  elegi.  eic*. 
illos  debeii.us  inieliigere  elcctos  p^r  misericordiam, 


ilinm  per  judicium.  Illos  ergo  elegit  ad  obtinenduni 
rognum  suum  ;  illum  ad  cirundcndum  sangulnem 
sniim.  I  Commodlssimc  omnitio  A.  nominat  Jiidx 
cleciioiiem  ad  apostolatum  :  iiiio  Jansenius  Con* 
cord.  cap.  59,  Maldonatus,  eic,  agi  bic  dc  cleciione 
ad  aposlolalum  omnium  illorum  duodecim  pulanl; 
aique  ita  solvunt  quod  Aiig.  objecerat  ex  verbis 
Non  de  omnibus  vobis  dico^  ctc. :  quod  ibi  sermo  Ut 
de  eleciione  simplicitcr,  qua  aliqui  dicuniur  abso- 
lulc  electi,  alii  vero  reprobi. 

(1167)  Eplphanius  tor.  58 :  <  Dlabolus  est  non 
.naiura,  sed  mente.  > 

(1 108)  Diabolus,  dictio  Grajca  Ji«€oXoc,  exponllur 
V  caliiinnialor,  accusalor,  a  aia6«»<u,  irajicio,  id  esl 
culpam  in  alierum.  A.sive  is  quero  seqiiitur,9ut$u]0iu 
pro  «Tro^aXXft)  sumpsisse  videtur. 

(Hii9)  Augnst.  tract.  28  ad  b.  i. :  i  Quid  sit 
8cenopegia,  Scripluras  qui  lcgerunt,  iioverunt,  i  elc. 
ct  Hieron.  ad  cap.  xii  Osec.  V.  ctiani  Levii.» 
cap.  xxiii. 

(1170)  Tlieoph.yinctus  ad  h.  I. :  i  Festum  Scenope' 
gia),  quo<t  ceiebrabaut  in  gratiarum  acUoncni,  pro- 
ptcr  convccus  fruges  roense  Septembris  (tunc  enim 

gratias  agebant  Domino,  conveciis  oronibns  frugl- 
us;  idcoque  tabcniacuJa  ricbant,  et  quasi  sitb  dto 
agenies  laetabantur)...  signiflcat  resurrectioneni, 
qiiando  otunes  quidein  fructus  nostroruin  opernm 
consuromautur,  tabcrnaculaque  nostra,  per  morteiu 
destructa,  iterum  constniuntur. » 

(1171)  Beda  adh.  l :  i  FratrcsDominl  usilaUssimo 
S.  Scripiurat  more  consangninei  S.  Nariflc  tentper  ' 
Virginis  diccbantur.  i  Ex  Aiigiislin.  ad  h.  I. 


COMMjENT.  IN  JOAN.  -  PARS  I.CAP.  Vfl. 


M6 


(jiii  f^jns  opcra  vidcre  cupiebant,  in  eo,  qtiod  diciint,  A  do  ad  dkro  fcstiim  isluin.  Ciir?  Quia  fempui  meum 


ni  ti  discipuli  iui  rideant  opera  lua^  quce  (acis,  Si 
k«c  facii^  manifetta  teijfsum  mnndo,  lloc  atilein 
tale  est,  ac  si  dicereal :  Aul  cessa  a  miraculis,  aul, 
si  ea  racis,  ita  fac  ul  roundo  per  miracula  mani- 
fesleris.  lieque  enim  fratret  ejus  credebant  in  eum» 
Qoamvis  enim  credebani  eum  esse  propiielam ,  non- 
dam  umen  Dei  Filium  eum  esse  credebant  (4172). 
Dicit  erga  eti  Jeeus  :  Tempue  meum  nondum  adve^ 
mi;  tempue  auiem  vestrum  temper  ettparatum»  Di- 
ciiis,  inquit,  mihi,  ul  me  mundo  manifestfm.  Diciiia 
ui  iaodem  et  gloriam  quasram,  Sed  lempms  gloris 
meae  noodam  adveniu  Veniet  aulero  in  judicio, 
qnando  rothi  t  cumbilur  omoe  genu,  ei  confilebi- 
tor  omiiis  rmgiia  ( J$a,  ut*  24 ).  >  Temput  au- 


nondum  impletum  ett,  Prius  cnim  plenltodo  gentium 
iutrabit,  prius  omnis  Israel  salvus  fiei,  prius  ad 
judiciom  veniam  quam  bujus  lanle  gloriae  temptf^ 
adveniat»  Hae  eum  dienttel^  ipte  manui  in  QaMeta. 
Ut  autem  atcenderunt  fratrei^  tukt  et  ipte  ascendii 
ad  diem  fettum.  Ascendit  ntiqne  ad  diom  restitm» 
sed  non  a<l  illuin,  ad  qu«m  fnitfesfljiisascendenint. 
Alioquin  verum  noii  esset,  quod  ipse  att  ;  E§o  non 
aseewio  ad  diem  fettum  ittum  (Itli).  Dies  festvs 
Domini  non  cxlerius,  sed  Inierius ;  non  in  facie,  sed 
in  iiieiite  agitur.  De  quo  Psalmista :  c  Quia  cogiiatio» 
inqiiit»  bominis  confitebltur  tibl,  et  re liqui»  cogita* 
tionum  diem  festnin  agent  tibi  (Pt,  lxxv,  if ).  >  Sic 
igilur  agc  diem  festum,  sl  ad  tuam  fesiif  itaiem  vis 


tm  vettrum  semper  est  paralum^  quo  et  mnndi  ^  Tcnire.  Noli  boc  agere  in  matiifesio,  neque  utab 


iaiKie,  liomianmqtte  favore,  et  vana  gloria  docipia- 
wim(il75)*  Nonpoiest  mundut  odissevos.  Me  an- 
lem  odit,  quia  ego  testimonium  perkibeo  de  illo,  quia 
epera  ejus  mata  suni.  Quid  est  enim,  quod  ail :  Non 
fotett  mundus  odisse  vos,  coro  tpsos  mnndi  amaiores, 
qui  per  ipsos  significantur,  taro  molta  [ler  odiuin 
ioter  se  bella,  lites  et  contentiones  babere  viiiea- 
niDs?  Quod  Igiinr  ait :  iVaii  potest  mundus  odiste  voi, 
tale  est,  ae  ai  dic«iret :  Non  potesl  mundiis  odisse 
raorts  vestros»  opera  vestra,  ei  maliiiam  vestram. 
Sf  enim  odisset,  non  fecisset,  ac  per  hoc  de  hoc 
mtindo  fflttndns  non  esset.  Me  auiein  odit,  quia  ego 
teiiimoHium  perhibeo  de  iito.  quia  opera  ejus  mala 


hominibos  vldearis.  Qui  enimlioc  agunt»  recepeniiH 
mercedem  suam.  Nonne  audis  quta  ipsc  Dominus 
non  in  manifeslo^  ted  quati  in  oceulto  venit  ad  diem 
feslum  ?  Venit  enim  Dominus  in  occuUo  ad  diem 
festum ,  quia  quamvis  lola  illa  festivilas  in  ejws 
honore,  et  gloria  agcbatur,  ipse  tamcn  a  paacis, 
vel  a  nullis  ibi  inteUtgebatur.  Erat  igitur  in  dio 
fesio,  sed  occultus.  Miseri  Judxi,  in  quorum  festivi- 
titibus  semper  Cbnstus  manet  occultus.  Hoc  enim 
significabat  lsaac,qui  Jacob  filiumjsuuni  lienedicebal, 
ei  eum  non  cognoscebal.  Judcei  ergo  qu(erebant  eum 
in  die  fetto,  et  dicebant  :  Ubi  esl  ille  f  Usque  hodie 
namque  in  omni  Sabbaio,  et  in  omni  soa  festivitatc 


<«ffi.  Haec  est  enhn  maxima,  ei  principalis  causa  ^^  legunt  Judaei,  et  qu«runt  Jesum.  Non  umen  iiive- 


ciir  omnes  iniqui  et  ipsum  Christum,  et  membra 
Cliristi  odio  balient.  liinc  est,  quod  lyrannt,  sacrt- 
Igi,  adttllerl,  el  perjuri,  omnesqtic  facinorosi  in 
Ecclesisro  itisnrgont.  Yos  ascendite  ad  diem  fetium 
hnne.  Ego  enim  non  ascendo  ad  diem  fettum  ta/nm, 
qnia  neum  tempus  nondum  impletum  est.  VoS| 
inquii,  qni  bominnm  landem  quaeriiis,  qui  po- 
pnli  favorem  concnpisciils ,  qui  mundi  gloriam 
desideraiis  ,  tos  ascendile  ad  diem  feslnm 
241  hiinc,  nbi  non  misericordia,  non  Dei  gratia, 
iKHi  peGcaionim  remissro,  sed  laus  sola,  et  inanis 
filoria  qiiacritur.  Ego  enim ,  qui  talibus  non  dcle^ 
cior,  qui  hnjasmodl  gloriam  non  appeto,  non  ascen- 

(1172)  Cyrillus  ad  h.  I.  p.ig.  597  :  <  Cum  nonduni 
in  sancla  camc  inlial>ilare  Deum  Verhuin  ajdiosce^ 
renl  qiii  crediti  sunt  fralres  Salvaloris...  angusie 
adboc  de  eo  sentiunt...  quippe  qiii  nihil  amplius 
Qiiam  reliqoi  cernebant,  et  vuigari  opinione  de  ipso 
diliisi  suspicaiiantur,  et  revera  ipsum  naium  ex 
palrejoseph  existimabant.  > 

(1175)  Ita  etiam  explicat  hunc  locum  Aiig.  tract. 
%8inJoan.  Aliter  explicat  Qirysost.  hom.  48,  n.  2. 
ytempus  meumnoridum  advenit,  id est  criicisel  mor- 
lis.  Cur  me  ante  lempos  occidrn!  properatis?  rem* 
pus  auiem  ve*irum  semper  paratum  est :  hoc  est :  Vos 
Jndseiy  etsi  seiiiper  cum  iUis  versemini,  niinquam 
occjdeni»  utpote  eadem  sentientes;  me  vero  statim 
occidere  ientabunt.  itaque  vobis  semper  llcet  cum 
ilirs  esse  sine  periculo :  mibi  vero  tunc  tempus  erii, 
ctiin  cniciOgi  el  mori  oportebit.  Nam  quodhocin- 
feliig.it,  >x  seqoentibus  hquel.  Non  potett  muudut 
odiste  rof ,  >  etc. 


ninnt,  quia  non  bene  quxrunt.  Qnasrunt  enim  cum 
Invidia  et  murmuratione.  Unde  et  subditur  :  Et 
murmur  multum  erat  de  eo  in  turba.  Quidam  enim 
dicebant  quia  bonus  est.  Aln  autem  dicebant :  Son^ 
sed  seducit  turbas.  Qiiid  Igilur  mirnm  ,  si  de  vlris 
sanctis  ei  rcligiosis  itiiqui  homines  aliqiiando  mate 
loquuntur,  cuin  deipso  Dei  Filio  talia  loquerenlur  ? 
Nemo  tamen  palam  loquebatur  de  illo^  propler  metnm 
Judteorum,  lidem  Igitur  ipsi,  qui  bonum  ciiin  esse 
diccbant,  palam  hoc  dicere  noii  aiidebant,  quia  nia^ 
gis  homiiies  quam  Dcum  timehant. 

XXI.  Jam  tiulem  die  festo  mediame,  aseendit  Jesus 
in  templum ,  et  docebat.  Fa  mirabantur  Judcei  dicen^ 

0  (Ii7i)  Aliiid  8cnsit,ei  toUim  liunc  locum  aliter 
explicavit  Chrysost.  Iioni.  48  in  Joan.,  n.  2  :  <  Cnr 
ergo  asccndit,  cuin  dixisset :  Non  ascendamf  Noii 
dixit  simpliciteriNon  ascendam;  sed  addit,  iiunc,  id 
eslvobifcum,  ^ttta  iempus  meum  nondum  impletum 
est.  •  Propins  ad.  A.  Aug.  tract.  28  :  <  Prlores  fra- 
tres  ascfiideruut,  et  non  lonc  ascendit  ille,  quando 
illi  pntahani,  et  volpbant;  ut  eliam  boc  itnpierctur» 
qimd  all,  non  ad  hunc,  id  esiadquem  vos  vuliiSt 
primum  el  secundum  diem.  AscendU  autem  postea. 
ut  Evangelium  loquitur»  mediato  die  fesio;  id  est 
cum  jam  iliius  diei  festi  tot  diea  pneteritssent,  ^iioC 
remaiisissent.  ■  Ipsam  enim  festiviialem,  quantiim 
iiiieUigendum  esi,  diebus  |>luribns  celebrabant.  > 
Augttstinum  more  suo  describit  fieda.  Vide  iteruiu 
eroditiss.  Georgium  pag.  170,  etc,  qul  divcrsJis 
hiijus  loct  kiciiones  afferl,  et  Joan.  Chrysost«.aliosq4i« 
PP  Jib  lieierodoKis  crtticis  vindicat. 


907  S.  BRUNONIS  EPISCOn  SIGMENSIS  sqi 

te$  ;  Quomoiio  hic  iiUerai  icllt  cnm  non  didicerH  ?  A  h>  vobis.  Si  qots  voluerit  voluitlalem  ^us  facere 

cognoscel  ex  doctrina,  ulnmi  ex  Deosti,  an  egoi 


Diiimus  ftuperius  (1175)  lianc  fesUvitaiem  septem 
diehus  celebrari,  Quod  igilur  ait  :  Jam  die  feito 
mcdiante^  tale  cst  ac  si  diceret  :  Cnm  adlHic  media 
pars  dienim  superesset  de  tota  resiiviiate ,  aacendit 
J,esus  iu  iemplum,et  docebat.  Mirabantur  auiem 
Judaei  eum  audieotes»  quoniam  mira  ioqueodi  sua- 
viiale  de  lege  et  propheiis  eum  scholastice  dispu- 
tare  aodjebant»  quem  nunquam  in  scholis  Ititeraa 
«Udicisse  cognoTerant.  Quia  enim  solum  bominem 
midehant,  nihil  nisi  Iftominem  enm  esse  credebanu 
Sed  latebat  diviuitas  omois  bujus  doclrin»  infor- 
matrjx,  *atqae  magistra.  Uode  et  ipse  Domlnus  sub- 
jprerens  ait :  Mea  doctrina  non  est  in^a»  $ed  ejui^ 
q^ni  miiit  me,  Sed  sl  sua  erat,  qiiomodo  sua  non 


me  ipso  loquar  (Matth.  x,  20).  i  Soli  igiior  ilK 
hanc  doclrinam  inteUigere,  et  cognoscerc  possunt, 
qiii  Patris  voluntalem  ruciunl.  Est  aiitein  voiunbs 
Patris,  ut  credamus  in  eum  quem  ipse  mistl.  Nisi 
enlm  crediderimus,  uon  Intelligcmtis.  Unde  el  I»!» 
ait :  c  Nisi  credideritis,  non  inlelligetis  [Ua,  iw, 
9).  I  Fides  l^itur  nobis  est  oecessaria ,  ui  ad  hanc 
doarinam  pervenire  Talearoos  (1177).  Sed  qiiid  est, 
quod  ait  :  Utrum  ex  Deo  «if,  an  ego  a  meipto  ^Mr, 
nisi,  utrum  secundura  divinttatem,  an  serondum 
humanilatem  loquar  7  Loquitur  enim  Dominosa  se- 
ipso,  sed  seeundom  alteram  partcm  sui  ipsias.  fiii 
aeeipio    locfHitur^  gloriam  propriam  qvenit.  Qn 


erat  ?  Et  si  sua  non  erai,  quomodo  sua  eral  ?  Ipse  II  autem   quwrit  gloriam  ejm,  qui  misit  Utum,  fne 


4yiiia  utrumqae  dicit,  et  suam,  et  non  suam.  Sed 
aiia  ^rat,  quia  divinitatis  crat  :  et  sua  non  erat, 
quia  bmnaniiatis  non  erat.  Sic  igltur  et  sua  enil,  et 
sua  nonerut  (1176).  Similiter  enim  et  iltud  inteili- 
(;ilur,  quod  superius  ail,  quia  <  descendi  de  coclo, 
non  ul  fuciam  voluntatem  meain ,  sed  voluntatem 
^us  qui  misit  me  [Joan.  vi,  38).  i  Et  quidem  unum 
sunt  et  P;iter  et  Filius.  Hoc  enim  ipse  ait :  «  Ego, 
et  Paler  uiium  sumus  {Joan.  x,  29).  »  Una  igilur 
voluntas  ulriusque.  Si  igitur  fucit  voluntatem 
Patris»  facit  et  voluutalem  suam  :  facit  igitur 
voluntalem  suam,  et  nonfucil  voluniaiem  suam. 
Fa«*.it  euim  voluniatem  suam  secundum  divini- 
latem;   sed    non   facit  voluntatein   suam   secun- 


verax  e$t,  et  injuitiiia  in  iUo  non  ait*  Non  gene- 
raliter  de  oronibus,  sed  speclaliier  de  seipso,  eide 
Aiitichribto  iioc  dicit  Jesus  (1178).  llle  enim  non  i 
Spiriiu  sancto  loqiietur,  sed  a  semetipso.  Ule  non 
Dei,  sed  siiaui  gloriam  qoaeret,  qui  <  stipra  omne, 
quod  diciiur  Deus,  aut  qiiod  colitar,  se  exallabit, 
ita  ut  in  tetnplo  Dei  sedeat,  osiendens  se,  lanquam 
sil  Deus  (//  Then,  ii,  4).  i  E  contrario  Cbrisins 
Jcsus,  qui  verax  esi,  imo  qui  veritas  est,  et  in  qoo 
injustitia  est  nulla,  ubique  Putris,  qoi  niisit  illnm, 
et  non  siiani  gloriam  quaeriL  Unde  ipseail :  i  Ze- 
lus  domus  tuae  comedit  nie,  et  opprobria  exprobran- 
tium  tibi  ceciderunt  super  me  (Paa/.  lxviii,  10).  i 
Nonnc  MoyiCi  dedit  tobii  legem,  et  nmo  ex  tohit 


dum  naturam  bumanilatis.  Dicebat  igilur  Domiuus  G  f^cit  legem  ?  Hoc  «utem  cur  dixerit,  aulijimfeus 


Judaeis  adniiraniibus  in  doctrina  ejus:  Mea  doctrina 
non  cit  mea  :  mea  doctrina  non  est  bominis;  nica 
doctrina  non  est  bumanae  sapientia;.  Neque  ego  ab 
hoiuine  didici  eam.  Noiiie  242  inirari.  Divinilaiis 
est.  Intus  est  magister,  qui  ine  talia  docuii.  De  quo 
suo  magistro  per  Isaiam  sic  ait: « Erigit  mane,  mane 
crigit  milii  aurem,  ut  audiam  quasi  ma|;islrum  (/a. 
L,  4).  I  Idein  igitur  ipse  et  magister,  et  discipulus 
esi.  Magister  seciindum  divinitatem ;  discipulus  se* 
cundum  humanitatem.  Planum  est  itaque,  quod  ait : 
Mea  doctrina  non  eH  mea ,  eed  ejui ,  qui  mihit  me, 
Tale  quid  etiam  discipulis  ait :  c  Non  enini  vos  esfM, 
qui  loquimini,  sed  spiritus  Patris  vestri,  qui  loquiiur 

<il75)  Vid.  CknnmenL  la  cap.  xxiii  Levit,  pag. 
I6G,  toiu.  I  edit.  Rom.  S.  Brunonls,  et  Commeiit. 
in  Locam  num.  xvii,  pag.  170. 

(1176)  Ita  ferme  proponit  banc  quaeslionem  ec 
•olvit  Aiiguslin.  tract.  29  iii  Joan.,  et  lib.  i.  de 
Trinit.  cap.  5,  n.  12:  <  Quid  illic  dicemus,  ubi  ait : 
Mea  doctrina  non  eu  mea  ?  quoinodo  meu,  quomodo 
iionmea?Non  enim  dixit  :  Isla  doctrina  iion  est 
inea,  sed  :  Mea  doctrina  non  eet  mea.  Qiiam  dixit 
suain,  eamdem  dlxit  iion  suam.  Quomodo  istud  ve- 
rum  est ,  nisi  secundum  aJiud  suam  dixerit,  secun- 
doro  aiiud  non  soani  ?  Secundum  formani  Dei,  suam ; 
aecundum  forniam  servi,  iionsuam.  >  Vid.  et  iib.  ii| 
e.  2,  Ambrot.  lib.  ii  de  Fitl.,  c.  4. 

(1177)  Aug.  tract.  29  in  Joaii. :  i  Quis  nescial  boc 
esse  facere  voluntatem  Dei,operart  opus  ejus,  id  est, 
quod  illi  placet?  Ipse  auiem  Domiuus  aperte  alio 
loco  dicit :  <  Hoc  e«t  opus  Dei,  ut  credatis  iti  eum 
qoein  ilie  misit.  i  lt»c  in  t«  sii,  et  inlelligos  de 


oslefldit  :  Quid  me  quffritit  inierficere  ?  Si  eiiiii 
legem  fecisseot,  si  legis  mandata  custodisseot,  nun« 
qiiani  innoceniem  ei  justuro  inierficere  qnsesisfieiiL 
(1179)  Respondit  turba.  et  dimt :  Damonium  kaUu 
Quii  te  quosrit  interftcere  ?  Sic  enim  respondit  Uirba, 
siciit  sordida  et  lurbata,8icul  turbulenta  et  tarbid*. 
ResponditJesuiy  et  dixit  eii  :  (Jnum  opuifeci^  etinmut 
miramini.  Non  eornm  responsione  roovetur,  iiou 
conviciis  convicia  re^ldit.  Vnum,  inquit,  opus  fed, 
et  onrnes  miramini.  Miramini  quidem,  iion  qoia  oi»- 
gnum  aliquid  feci,  talis  enim  adroiratio  bona  essei; 
sed  quia  in  Sabbaio  feci.  Cur  ergo  et  vobis  ip.sis  aon 
indignainini ,  qni  iii  Sabbato  circumciditis  bomi- 

T)  doctrina  Dei.  i  Egregie  et  maxime  juxta  litteralein 
sensum  Gbrysost.  bom  49,  n.  1,  ita  explicat:  c  Ne- 
quitiam,  irain,  invidiam  ejicite,  necnoii  odium  quod 
contra  me  sine  causa  suscepistis,  et  nihil  iinpetliet 
quin  cognoscatis  verba  inea  vere  Dei  esse.  Noncbxc 
vos  tenebris  offundiint,  et  rectum  apttd  vos  jiidicium 
perveriunt;  si  hseceliminetis,  non  illnd  patiefnini. 
Sed  non  ita  locntus  est,  ne  niiiiis  iill9per6trififferet.i 

(1178)  Hoc  partier  de  Antichristo  explicat  Beda. 

(1179)  Quomodo  ha^c  respondeant  et  nectanlur 
superiocibus,  expiicat  fuse  Ghrysost.  hom.  49,  n.  h> 
Beda,  ot  A.  noster,  ex  eo,  ot  puto  :  <  Idco  enitnquS' 
ritis  interficere,qoia  nemoex  vobis  facit  legetn.  Nan 
8i  legem  fecissetis,  in  ipsts  Irtteris  Christom  agno- 
sceretis,  ei  prseseniem  non  occideretls.  i  Arbilii)' 
locnm  hic  habere  soperiorem  explanaiiooem  Chrj- 
sostomi :  Si  legem  facerelis,  essetis  ab  odio  et  in- 
vidia  libi^rl,  qo»  voa  impediunt  qooiuilios  Cbriimni 
agnoscalis. 


901  COMJtENT.  hS  JOAN.  -:-  PARS  I,  CAP.  VII.  itH 

iiem?Si  Hrcumeiiionmlaceipil  hmnoin  Sabbato^  ui  A  bant :  «t  nesciebant  eom,  qnta  Dcnm  Cfsc  ignora- 


yan  tolvaluf  lex  Moysi^  tHihi  indiffnamimy  qttia  loium 
kminmunnm  feei  rn  Sabbatof  Propierea  Moy$e$ 
4edi(  vobii  cireumeliionem^  Yideiicet  ut  vos  ab  inflr- 
nilale  sanareu  Non  quia  ex  Moy$e  e$t  etreumei$io^ 
ied  ex  Patribue.  Prius  enim  quani  de  circumcisione 
sliqtiid  dieerei  Moyses,  circumcisi  snnt  Abraham, 
kaac  ei  Jacob^  et  molli  alii.  Oroni  ergo  die  fieri 
licet  quidqoid  ad  salutem  pertinet.  Et  idcirco  ih 
Sabbaio  eireumciditis  hominem.  Injustum  est  igitur 
ni  milii  indignemini,  quia  totnm  bomincm  sanum 
feci  in  Sabbalo.  Si  enim  niilii  non  licet,  non  vobts 
lceL  Lfeet  aulem.  Si  eniro  non  licoisset,  Moyscs 
Roa  dixisaet.  Praec epit  eiiim  Moyses  ui  octavo  die 
circomcidatur  infantiihM,   sive  Ipsom  Sabbatum» 


bant  (ttSI).  Sciebanl  qiioque  emn  esse  de  Nazaretb,' 
sed  non  sciebant  eom  esse  de  Palre.  Dicat  igUnr : 
Et  me  $cili$^  el  unde  ttm  $cithy  et  a  meipso  non  vemj 
sfcut  ille,  dc  qno  supra  dixit  : «  Alins  venict  in  no« 
niine  suo,  et  illum  accipietis.  Sed  est  venis,  qn! 
misit  tne  {Joan.  v,  43),  i  Pater  verus,  igitnr  et 
ego.  i  Ego  eiiim,  et  Paier  nnum  sumus  (Joan.  x, 
^).  I  Quem  to$  ne$citi$.  Ego  $eio  eum.  Et  si  di- 
xero,  qiiia  nes<:io  enm,  ero  similis  vobls,  niendax, 
Ego  enim  eitm  $cw^  quia  ab  ip$o  ium,  et  ip»e  me  mf- 
ffl.  Ab  Ipso  enfm  e$l,  quia  Deiis  de  Deo,  lumen  de 
himine,  ejusdcin  cum  Patre  sobsiantrx  est;  Paler 
enim  de  nnllo ;  Filius  ex  Patre;  Spiriliis  sanctus 
ab  utroqne  procedii.  Qnid  est  antem  qiiod  nit :  ^ti 


lire  alios  qoilibet  dies  occurrat.  Nolite  judicate  B  mi$it  me,  nisl  qni  ine  liominem  flcri,  et  carnem  sus- 


leeundum  fa^em^  $ed  juuum  judicium  judieate;  ant 
riDiil  mecum  Moysem  reprebendile,  aut  m«  qnoqiie 
liMttlcom  Moyse  justiflcuie.  Amboeniro  Idem  faci- 
mus.  Ambo  in  Sabbato  salutem  operamor.Sed  illom 
noft  reprehendUis ,  qoio  limctis.  Hoc  etenim  est  se- 
coadamfaciem  {•diearefllSO).  Dicebant  eryo  quidam 
u  ierosoiymit  :  iVofine  hic  «il,  quem  quamtm  inter* 
fcerefEcu  paiam  loquilur^el  nikil  ei  dicunt.  Nn»- 
^uid  vere  cognoverunt  S43  pi^'nctpei,  quia  hie  e$t 
Ckrielui?  Sed  hune  acimus  unde  fil.  Chri$tu$  autem 
rsM  veneritf  nemio  teit  unde  li/.  Hoc  autcm  tale  esi, 
ac  it  dicerent  :  Decepii  sunt  prtticipes  nostri,  si 
Christiim  huoc  esse  pntant,  cujus  nos  et  nativiiatis 
locum  el  parenles  cognovimos.  Qnod  enim  dicunl :  . 
Ckn$lu$  eutem  eum  uenerit^  nemo  icfr,  unde  itV,  ex 
eo  loeo  faoc  lesUmoniuro  sumpsisse  videniur,  nbi 
Mim  :  €  Gencmiionem  ejus  quisenarrabii?  (Ita. 
LHi,  8.)  >  Sciebanl  tamen  Jiidci»  ia  Belblebism  Joda 
Cliristuin  Domifliuro  nascitorom  esse,  secondom  il- 
lud  : « £t  to,  Ddblebem,  lem  loda»  non  eris  mini-* 
ms  in  prindpilNis  Jnda;  ex  te  enim  exiet  Dux,  qol 
itgat  popnlom  ineum  Israel  {Matth.  ii,  6).  »  Cluma" 
^st  ergo  doeent  in  lempio  Je$u$,  dicene  :  Et  me  irl- 
6$,nuude  iftn  $ckh  :etame  ipto  non  wn^  ted  ett 
teni,  qui  miiff  me^  quem  foi  ne$eiti$.  Qotd  aatero 
bis  verbis  allqiiid  significatur,  nisi  qnla  et  me  sci- 
tis,  et  me  nesdtis  ?  Cum  enhn  onom  sii  ei  Pater,  et 
FiliQs;  qoi  Pairem  nescit,  el  Filinni  nescit.  Scie- 


cipere  voliiil?  Hicc  antein  operatio,  lotius  Trinit^* 
tis,  et  non  PaiHs  solummodo  est.  Notanilum  fgitur 
quomodo  ubiqne  Parrem  honornt,  atqnc  gl)ii(!raU 
Queertbant  ergo  eum  apprehendere,  et  nemo  mitit  in 
iUum  mtinue^  qnia  ncndum  venerai  hora  eju$  :  llla 
vldelicet,  qua  tradendus,  comprchendcndos  ernt, 
et  crucifigcndus.  Hasc  autem  bora,  nisi  eo  volcnte» 
venire  non  poterat.  Polesiatem  enfm  habebal,  sicifl 
ipse  ait,  ponendi  animam  suam,  et  ilerum  sumendi 
eam  {Joan.  x,  18).  De  lurba  aulem  mntti  credide* 
runl  in  eum.  Hoc  enim  est  qnod  tpse  alibi  ait : 
f  Confiteor  tibi,  Domine,  Pater  coeli  et  terra*»  qula 
abscondisti  baK:  a  sapienlibus/et  pmdentibiis,  et  re« 
velasti  ea  parvulis  {Malih.  xi,  25).  »  Et  dieebant : 
CAHilifi  eum  veneril,  numquid  ptura  tigna  faciel^ 
quam  quie  hie  facit  t  Opiimnra  argnmentum,  et  buic 
assemioni  vahle  idoneum.  Sic  enim  et  ipsc  Dominus 
ait  :  <  Opera,  quae  ego  facio  in  nomine  Pjttris  mei, 
ipsa  l«8liroonium  perliibent  de  me  (Joaii.  v,  36). 

XUI.  Audierunl  Phari$mi  turbam  murmuran^ 
tem  de  illo ,  et  miserunt  principes ,  et  Phari$<ei 
miniitrc$^  ut  apprehenderent  eum,  Dixil  ergo  eit 
Je$u$  :  Adhuc  mouicum  lempu$  vob%$cum  mm,  et 
tado  ad  eum  qui  mi$it  me.  1n  vanum,  inquit,  labo- 
ratis  et  vos,  etpnncipes  vestri.  Ad  boc  missi  estiSy 
el  ad  hoc  venistis,  ut  me  apprebendatis.  Hoc  autetn 
non  in  veslra,  sed  in  mea  esi  potestnte(1182).Ad/iicc 
modicum  lempus  vobi$cum   $um.  Exspectate  dnin 


baoi  igitur  eom  ,  quia  hominem  enm  esse  crcde-  d  lempos  advenial,  ttl(soo  ordine  omnia   com  lean- 


(1180)  Ita  ferme  Cbrysostomus  :  c  Quid  est  se- 
cnndum  laciem  ?  Ne,  quia  Moyses  in  niajore  apud 
Tos  exisrnnatioiie  esi,  a  persoiiarum  digiiitate  cal- 
culum  feratiSy  sed  a  rerum  natura.  lllud  namqiie 
esi  juste  judicare.  i  Nec  aliter  Aug.  qui  hic  el  de 
agon.  Chrtst.  legil  c  Noliie  judicare  personaliter  :  i 
Lucifer.  Calarit.  !•  ii,  pro  Alb.  c  Noliie  judicare  se- 
cunduro  personam  :  i  GraDc.  xaro^iv,  qui.  etiam 
sobdit,  quod  Beda  exscripsit  :  «  Hoc  viiium,  fra- 
tres,  qood  Dominus  nolavit  hoc  loco,  evadcre  in  hoc 
ixculo,  inagni  laborls  est :  non  personaliler  judica- 
re,  scd  recluiM  Judiclom  judicare.  i  Vid.  S.  Bernar« 
duro  serro.  5.  in  Quadrag.,  et  cpist.  217. 

(1181)  Ex  August.  et  Beda  mutuaius  bsDC  vi^le- 
tur  A.  Aoc.  tract.  31 :  «  Uxc  opinio  apud  Jud^cos 
uiide  nata  Tuerit,  quod  Chnsius  cum  venerit,  neroo 
icit,  uiide  sit  (nOQ  enim  inaniler  nata  est),  si  coii* 


sidereinns  Scripturas,  invenimns,  f^atres,  quomodo 
sancUB  Scnptiine  dixenint  de  Christo,  quoniam  Na- 
zaneiis  vocabitur.  Ergo  prsedixerunt  uiide  sit.  Rorsus 
61  locum  nalivilatis  ejiw  quxramus,  tanqoam  indo 
sit,  ubi  nalus  cst;  nec  boc  latebat  Judaeos,  proplcr 
Scrlpiiiras,  qux  isia  nrsedixerant,  etc.  Unde  naia 
esi  isla  opinio  apud  Judxos,  quam  modo  aodivi* 
mus...  nisi  quia  utrumque  pnedlcaverant,  ei  pr«e« 
nuntiavcrant  Scrlpturae?  Secundum  hominero  pr»- 
dixerant  Scnptur»  onde  esset  :  sccundum  Deura 
laiebat  impios,  el  quxrcbat  pies...  auia  hanc  iHis 
opinionem  generaverat,  qood  per  Isaiain  dictom 
cst:<  Generalionem  autem  ejus  quis  enarrabit?  i  lu 
ferme  et  Cyrillus,  pag.  446. 

(liSi)  Aiig.  tract.  31,  et  Beda  ad  h.  I.  Nondum 
venerat  hora  eju$;  hoc  esl,  quia  nolebat.  lla  ct  Gy- 
rillus»  pag.  451. 


51! 

lur.  Cito  V09  rellnquam 


S.  DUNOMIS  EPISCOPI  SIGMENSIS  m 

nop  diuiius  vobiscum  mo*  A  quaUscunque,  sed  .vWa  aqua  (!IS4j.   Ildic  sutem 


rabor»  Propc  esl  ui  ad  eum  reveriar»  qui  misil  me. 
Quarelit  me,  et  non  invemelh,  et  nbi  tum  ego^  tot  non 
potetiis  venire.  Quxrel)ant  eniui  Judn^i  Jesum,  el 
malo  qua^rebanl,  eiquia  male  quxrebaul,  non  iiive- 
niebant.  Qugenint  enim  adbuc,  et  noii  inTeniuoi. 
Scripturas  legvint,'ei  non  inteUignni.  Ibi  quxrunt  Je- 
sum,  sed  quia  carnaliter  quasrunl,  oon  inveniuni.  Yjs 
invenire  Jesum?  Vade  adtemplum,  vadead  Ecde- 
siam;  ibi  se^tet  in  medio  doctorum,  in  conventn  epi- 
scoporum  et  presbyleroruni.  Sed  quid  est,  quod 
ail  :  Ubi  ego  tum^  vos  non  potettit  venirel  Ubi  enim 
tuQC  erai  Jesus?  Noune  ioter  eos?  Quomodo  ego 
venire  non  poterant,  ubi  ipse  erat  ?  Erat  enim  in 
ecelis  Jesus  secundum  diviuitatem  (!183),  quo  nii- 


aqua  plenus  est,  qnt  in  Cbristum  credil.  IJm  apo- 
stoli  abundabant.  Hujus  flumina  de  eonun  ymtA 
fluebanL  Viiie  ntodo,  quam  magnum  fluuieo  it 
UilfiSt  qVi  bic  loquilur,  pectore  fluit.Gijyus  c  flomi- 
nis  impetus  I^stiflcal  civitatem  Dei  {Ptal.  itv,  5). » 
Omnia  igitur  flumina,  omnia  sanciaruoi  Scriplur»- 
rum  volumina  ex  bac  aqua  fluunt.  Sed  curdizit, 
qnem  accep^uri  erant^  el  non  dixit,  quem  acceperaia 
eredentet  in  eumJ  Vis  audirecur?  Quoniam  m- 
dum  eral  Spiriiut  daiut^  quia  Jetut  nondum  (uertt 
glQrifUatut.  Post  Chi  isti  namqiie  gloriflcaiionero  et 
asceosionem  visibiliter  in  linguis.  ignis  Spiriuis  san- 
ctus  apostolis  datus  est.  Quod  nun;|uam  antea  (»• 
ctum  esl.  Uiide  ei  Salvator  noster  eisdem  sais  di- 


que  venire  non  possunt,  quiciinque  in  eum  credere  B  scipnlis  dtcebat ;  «  Nisi  ego  abiero,  ParacliMis  noa 


nolunt.  Dixerunl  ergo  Juda*i  ad  temeiiptot  :  Qtio  kic 
iturus  eti^  quia  non  inveniemut  eumJ  Nuuquid  in 
ditpersionem  gentiuni  iturus  est,  et  docinrut  gentesl 
Quis  est  244  ^"^  termo^  quem  dixit :  Quceretit  m^, 
ei  non  invenietis,  et  ubi  ego  lum,  vot  non  potettit  ve- 
nirel  I^on  possunt  Judsi  verba  Chrisli  int^lligere, 
quia  «.animaiis  homo  non  percj|Mt  ea'  quae  Dei  sunt 
(/  Cor.  II,  !4).  »  Putant  eum  ad  gentileai  populum 
cori>oraliter  pergere  v^IIe»  quasi  illuc  eum  sequi  non 
potuissent,  si  illuc  irc  Dominus  Yoluisset.  In  novis- 
timo  autem  die  magno  fettivitatit  ttabat  Jesus^  et  cla- 
mabat  dicent  :  Si  quit  sf/tl,  veniai  ad  me^  et  bibat, 
Qui  credit  in  me,  sicut  dicit  Seriptura^  pumina  de  ven^ 
.  tre  ejut  fluent  aquai  vivw.  Invitat  eos  Dominus  :^1 
Libendum,  quin  fons  esl.  I)e  quo  psalmista  ad  Do** 
niinum  :  c  (^oniain  apud  le  est  funs  viue,  et  in 
himinetuovidebimuslumen(Pia/.  xxxv,  !0).  •  Invi- 
tnt  utique,  sed  sitientes,  eibibere  ct  credere  cupien* 
les.  Quod  autem  ait :  Flumina  de  ventre  ejut  fiueni 
aquce  vivw^  evangeiista  exposuit  dicens  :  Hocauiem 
dixit  de  SpiritUj  quem  accepturi  erant  'credenie%  in 
,  eum^  Viva  igttur  aqua,  SpiriUis  sanclus.  Hac  eniui 
a<|ua  et  lavamnr  et  vivincamur.  Proxima  sibi  suiit 
Spiritus  et  aqua.  Umle  el  «  Spiritiis  Dci  fcrelkalnr 
super  aquas  (Gen.  i,  2).  i  Hoc  esl  eiiam,  quod  dicj- 
lur  :  •  Nisi  quis  reuatus  fuerit  ex  aqua  et  Spiriiu 
sancto,  non  intrabit  in  regiium  tJoan,  iii,  5).  i  Mc- 
rito  igilur  Spiritus  sanctus  aqua  vocatiir,  et  non 

(!r85)  Augusiin.  Ib.  :  «  Eral  Chrisuis  sccuudum  D 
visibilem  carnem  in  lerra,  secundum  invisihilein 
niajcsiaiem  in  coelo  et  in  lerra  :  ideo  aii :  Ubi  ego 
suMi,  vos  non  potesiis  venlre :  nec  dixit :  Non  poie- 
riiis.  » 

(tI84)  Hieron.  ad  c.  xit  ZachariaB  aquam  inter- 
pretatus  doctrinam,  eorom  opinionem  refcrl,  qui 
hoc  explicant  de  baplismo.  Hanc  inierpretationem 
rpjicll  Aug.  lib.  iiContr.  Crescon.  c.  !5,  quod  islius- 
modi  aqiiam  «  et  boni  et  mali  habere  possiint,  qiiam' 
vis  Bine  illa  boni  salvi  fleri  non  possunt :  qiiae 
qnamvis  Ecclesix  sit,  tamen  etiam  foras  proflnit.  > 
'  Quare  c.  !l,  interpretationem  eain  assiguat,  quam 
A.  nostcr  seculns  est :  «  Non  ergo  hancaquam, scd 
nqiiae  nominc,  invisibile  Dci  donum,  sanctum  Splri-  • 
lum  coniuiendabat,  dicens  :  Si  quit  tiVtr,  venial  et 
bibat  :  sicnl'  cvidcnler  Evangelista  teslatur,  adjun- 
gcus  :  Hoc  autem  dicebnt  de  Spiritu,  i  clc.  Chryso».!. 
hom.  51,  n.  1  :  I  Vivam  vocal  eam,  q«;e  scmiwr 


.veiiiet  ad  vos  :  si  aoiem  abiero,  mittameumadTOs 
(1 1 85)  (Joan.  VII,  7). » Oportebai  igitur  prius  gkiriGcari 
,  Jesum,  ut  Spiritus  sancius  daretur  credentibus.  Ea 
iUa  ergo  turba  eum  auditsent  kot  termones  e/its,  di- 
cebanl :  Hie  etl  vere  propketa»  Alii  dicebani :  Hicett 
Chritttts.  Etilli,  et  illi  bene  dicebani.  Sed  meliosiili, 
quidiccbani  eum  esse  Christum ;  et  ideo  meliiw, 
quia  plusquam  proplietam  eumessecredebant.fini- 
dam  a^tem  dicebant :  Nunquid.a  GaliUea  Chmins 
venitl  Nonne  Scriptura  dicii,  quia  ex  eenune  Dand, 
et  de  Betklehem  cafeliOy  ubi  erat  David,  veuii  Qn- 
ttutl  Vides  ergo  qiiam  uecessariuin  fuit  ui  Cbrisuts 
^nasceretur  in  Iklhlebem.  Putoeniin  istos  ignorasso 
Salvatorem  nostruui  in  Beihleliein  Daluiu  fuis- 
^Vse  {iiS&).  Dis^ensio  iyitur  facia  est,  in  turba  propUr 
eum»  Hoe  est  enim  quod  Dominus  ait  :  <  Koiiie 
putare,  quia  veni  pacem  miltere  in  terrant.  Non 
veni  pacom  miitere,  sed  gladium  (Matik.  i,  34).  t 
Quidam  autem  ex  ipsit  votebanl  apprekendere  em; 
sed  uemo  misit  euper  illum  manus,  Volebant  illi 
apprehendere  eum,  seil  illc  nolebat»  et  quia  nole- 
bat,  nemo  misit  super  illum  inanus.  «  Obiatus  esi, 
igilur,  quia  ipse  voiuii  {Isa.  liii,  7).  i  Uiide  ipse 
quoqnc  alt ; «  Nemo  toUit  a  me  onimam  meam,  sed 
ego  pono  eam,  el  iierum  sumo  eam  {Joan.  x,  46).i 
Veneruni  ergo  ministri  ad  ponlifices,  ,ei  PA<iri*<wi, 
et  dixernnt  eis  •  Cur  non  adduxistis  eunif  A«<poi>- 
ilerunt   ministri  :  Nunquam  tie  iocutut  esl  komo, 

operalur.  Spiritus  enim  gratia  cnm  in  animam  in- 
grcssa  et  stabilita  fiicrit,  pliisqiiam  foiis  quivis  p- 
turil,  neque  ce?isat,  vel  evacualur,  ne<^«e  desinii. » 
Cur  aquae  nomine  uialur  hoc  loco  Chrisuis,  qnsni 
et  explicat  Cyrillus,  pag.  468. 

(!!8.^^  lia  solverat  hanc  qufleslionem  Auj?.  ifwt- 
.W  in  Joan.  :  4  Non  enim  sine  Spirilu  S.  fuiura  pnr- 
nuntiaveninl  prophelje,  eic.  Sed  Spirilus  nondm 
erat  datuu  Id  esi  illa  abundnnlia  gralia?  spinialis. 
qua  congregaii  linguis  omnluui  loquereiiiur;  ac  m 
in  linguis  omniiim  gentium  fulura  pr«nuniiarei"[ 
Ecclesia.  i  Eadcm  fusiiis  Hb.  iv  de  Trin.,  c.  20,  ei 
qu.6i.  Iib,LXXxifi,  QQ. 

.  (H86)  Cyrlll,  p.  477  : «  Errabat  Judajoruin  swe 
ductore  opinio  propter  solam  Nazareth  m  Gaui*a 
sitam,  ubi  Cliristus  cducatds  perhlbebaftor...  11«»»»« 
gnari  ciim  i^eniium  esse  in  tfBfhlehem  Jud»»  ex  ». 
Virgine,  qiia  ernl  ex  srniinc  David.  > 


m  COMttENT.  IN  JOAN.  --PAaS  i,  CAP.  VII.  ||« 

ticnt  hxc  home.  Ae  si  dicerent :  Utinam«i  vos  prsy  A  Seritie,  el  Piiartaasl,  qui  seiDper  ci  insidiaiites  lai* 
seiHes  fiiissetis!  CUnam  et  tos  ejtis  verla  audivis-' 
se^is!  NunqHam  furtasse  ollerins  adterstw  «um  ali-' 
quid  agereds.  Nttnquam  enin.  stc  loculus  est  limno, 


sicut  hic  Itoiim,  qui  inngis  videlur  esse,  qitam  homt> 
ipse  eitim  est  lleus  et  bomo.  Responderunt  ergo  eii 
Pharisei  :  NuHquid  et  vo$  sedurti  e$iU?  Sedurti 
tiiiqiie,  sed  beiie.  Bcne  enim  seducuntur,  qni  de 
roalo  ad  boiiuiu  ducuulur.  if  illi  :  Nunquid  atiquis 
ex  principibui  credidit  in  entti,  aut  ex  Pharit€si$  f 
^dtttrbahtBC,  qum  nen  novil  tegem,  matedieti  tunl, 
NoH  enim  isli  malcilicti  sunl,  sed  vos  potius  mal^' 
dicli  estis,  qui  245  "'  ^""^  credcre  iioluislis,  pcr 
quciii  a  legis  nialedictlono  soItI  debuisiis  (1187). 
Eicjecauiur  igitur  sapleutes  :  iiluuiiu:\ninr  insipicn* 


i|«o  odlo  enin  persoqneliantur,  (1  iOO)  addueunt  mu» 
threm  4fuamdam  in  aduliertB  deprefiemam^  ei  $ia^ 
mumt  eam  inw^iiOj  et  diaunl  ei  :  Magitter^  tnrc 
mniier  modp  depreheusa  e$i  iu  aduUeri».  In  iegu 
mutan  manduril  M0y$e$itujutm0di  lapidare.  Tu  ergo 
qmid  dids?  Scic^ImhiI  fiiiiii  eum  iiHsericordem  et 
piuui  esse.  tJnde  potius  eum  ad  njisericoriliam,  ei 
pielalem,  quMU  ad  legis  verba  ailemlere  spcrabiut. 
Qnod  si  fecisset,  iUko  eum  de  legis  iransgressione 
eceusare  velebttnt  (it9l).  Unde  et  snUiitur : 
Uwc  aulem  dicekant  lenUiMKi,  m  poi$ent  accu$are 
eum.J4$m$muteminclitt0u$  $cdcor$um  di§ito  $cribc* 
bmt  im  tcrrm.  Cum  autcm  per$cvcrarcnt  intcrrogante$ 
crcxii  $c^  et  dixit  ci$  :  Qmi  $inc  pcccato  e$t  vc^ 


les,  sicut  ipse  Douiiuus  aii  (Somi,  ix,  39)  !  i  iii  jii-  ^^  strum^  primu$  in  iilam  lapidem  mittat.   Qiiod  emin 

Jesus  dtgttoscribebat  in.terra,  lale  erat,  ac  h  dice- 
ret :  Vos  legis  nuhi  tcstimohia  affertiSt  vel  legis 
verftie  aailM  «arraiis,  qui  legeiu  ipsam  non  iirleiligi« 
tis.  Hic  est  illc  dlgllus,  qui  eam  scripsil.  Hoc  digito 
tlUe  labiiTas  exarat»  sont,  de  qnibus  dtcitar  :  c  De- 
scendit  Mojses  de  monte  ferens  duas  tabulas  lapi- 
deas  in  manibiis  suis,  scriplas  ulrasqiie  digito  Dei 
{Exod.  xxxii,  15).  >  Ego  igitiir  legein  composu!,  el 
vos  iegis  exemplis  me  irreiire  niiimini  ?  Stulti  estis, 
si  meis  argumeniis  me  capere,  et  superare  spera- 
iis.  PraBci|ilt  anim  Im  nmlierem  ejnsiiiedi  hpidarc, 
sed  non  sicut  voe  intelligitis,  nei|ue  a  talibus  quales 
Tos  esth  (11M>.  Ego  enim  sam  fluis  legis.  lu  me 

,  4egis  littera  eompleta  esl.  K^cc  ncvm  fmcio  omnia. 

'  SpfriiuaUter  iuleliignnUir,quserbacieNus  ad  liiteram 
iaielligei^aetiir.  Qui  iguur  $inc  pcccatc  c$t,  primuc 
tfn  iiimm  tmpidmn  ntittut*  Quis  eiiim  siue.  pcee^tof 
<  Si  emm  dixerimns  qoia  pec<»lum  iioi|  lyibemuSy 
Aos  ipsAs  sedueJmRs,  ei  veriliis  in  nobis  non  est 
(ioeit.  1, 8K>  Polesi-eniin  Aiiquis  sine  erimiue  esse; 
sed  slne  peccale  qiiis  erit  (1195)?  Peccaium  igitur 
iii  bee  loco  pro  crimine  ponilur.  Alioqutu  impo5Si>- 
'blN.i  jul)erei  lesns.  Et  Apostolus  quidem  lales  ad 
episcopatum  246  eltgi  .prvcipa^,  qHi  stne  «rimiii^ 
sint.  Isii  igittii*  suul,  qui  in  hiijusmodi  muUerein 
primi  lapidem  roltiere  debeBl..  i>icandnm  esi  iia* 


dicium  cgo  veni  in  buuc  inuiii!unt,  ui  qu?  non  vidciii; 
TJdeanUet  qui  videiil,  c;cci  riaui.  >  DicH  Nicodemut 
ad  eot,  i//e,  qui  venit  ad  cum  uocte^  qui  uuu$  erat  ex 
ifsit :  Nunquid  icx  no$tTa  judicat  komincm^  ni$i  eu- 
iierit  ab  ipto  prius^  ct  cognoterii  quid  facitU  ?  Nemo 
eiiiin  secuiiduni  legem  danittalur,  nisi  a  seipso  con- 
fessus,  vei  abaliis  couvictiis  (1188).  Kesponderuiii, 
cldixcruHl  ei :  Nuuquidct  1«  Gatiieeue  e$f  Scrutarc, 
ti  tide,  quim  propkctm  a  Gaiilcem  non  $urglt»  iioe 
i^m  de  Cbristo  intelligiinl,  quem  in  Dctblebem,  el 
1100  afibi,  propbei»  praedixernnl  nakcHurum.  Et  rc' 
xvd  lunt  unu$qui$que  in  domum  cnam^  valdedolen* 
ics,  (|uia  facere  non  potueruiit  voluntotem  saam. 

X\lil.  JesKi  iifclem  pcrrexli  in  montcm  Oti^ 
tK  et  dituculo  itcrum  tfcnit  in  tcmptnm,  ct  em* 
nii  fw^/as  tcnie  ad  cwn^  cl  $cdcn$  docchat  coc. 
Quod  emm  Jesos  tn  moniem  Oliveli  ire,  et  orare,  eC 
penioctare  solebal,  sanctam  Eceleslam,  olivaiitm 
aitoribos  consitam  se  dUigere,  semperque  tubabi» 
taTesipiiOcabat.Dehis  eiihNollfisille  erai,q«idicei- 
lial :  c  Ego  aotem  sieut  oliva  frociirera  iit  demo 
Dci,  s{terabo  in  miserlcortlis  Dei  roel  ki«iemum,  et 
in  s^kctilum  saecull  (P$ttl,  li,  10). »  Tales  ol^vie 
SQut,  qnictinqne  pacem  et  misericordiam  dtlt- 
guht  (1189).  Sed  cum  iienim  Jesus  vctiirei  iu  teii^ 
plttm,  et  scdens  doceret  populum,  ecce  ininNci  ejes 

(1187)  €  Quomodo  maledictl  siinl?  ail  Clirysosl. 
lHHn.52,  n.  1  :  Vos,  qui  legem  noii  servaiis,  uiale- 
dicUesiis.  »  £l  pneclare  Cynlius  pag.  481  :  <  lloc 
faniiliAre  est  iis  qut  uon  possuiit  quicsiiis  sntisru- 
cere,  inquisilorcs  iracunde  re|)cllere.  Ittiiled.eios 
vero  existimanl  eos  qui  credunt;  cuui  de  se  ipsis 
muiio  ]ustius  nl  dlcereiit. » 

(1188)  Vid.  Cbrysoslomom,  et  CyriUum  I.  a!l. 

(1189)  I  Mons  quippe  Oliveti  (ait  bic  lkd;i)  subii- 
mitalem  Doniinica.*  pteialis  ei  misericordiai  tlusigimly 
(juia  ei  Graece  t^ioc  mtsericordia,  ei  iUiw^  oleuiu  vo- 
calur,  el  ipsa  niictio  olei  fessis  ac  doleutibusnieiu- 
tiris  sulet  aflTeTre  levamen.  » 

(1190)  Cklvitius  primus.posiea  Weslenius«  nolis- 
siiMi  iixrclici,  ausi  suut  hauc  bistoriam  ab  Joan. 
evangel.  r«ivelntani  de  suppositione  adnoiare.  Oppor- 
i«He  his  occarrti,  eoromqoe  caviilaiiones  el  ieviia- 
fes  asserii,  et  viclrtel  manu  eeiiruial  idem  clariss. 
Georgins  in  illusinlione  memoraii  fragmeoti  ioao. 
cap.  8.  pag.' ttSlr  et  seqq.    < 

^llltl)  Aug.  iract«  35  :  c  Dixerunt  apu  1  semei' 


ipf^os  :  Verax  jmiainr,  maosoelus  videtur;  de jusl»- 
tia  illi  quasreuda  cnltiiuuia  est.  Oireraniiis  ei  niultei 
D  ririn  iii  a.lulterio  deprebeiisain ;  dicniiius,  qnid  de  illa 
in  lege  praHiepinm  sit.  Si  eaiu  jiisserii  l.ipiiiari,  man- 
•aeiiidinem  non  hNbetdt;  si  eaui  diutiui.censuerit» 
jusiiiiani  iion  teiiehit.  Ut  autein  inansneludinein, 
inquiuHl,  non  perdat,  in  qua  jam  iHipulis  amabilis 
iaciusiest,  siuedubioeam  dimiiti  deliere,  dicluriis 
es(.  Ilinc  iios  iiiveiiiimis  accusaiidi  occasionem.  » 
\id.  Aiiilir,  Cl.  I,  ep.  25  et  iC. 

(Il9i)  Id.  Aiigiist.  ibid. :  c  Orespousio  saptenllae! 
quoiiiodo  eos  iuiromisit  in  se?  foris  eiiim  calunmia* 
b^iiiiur,  seipsos  iulrtusecus  iion  pcrscrutabanlur..*. 
Audistis,  Judasi,  iaudisils,  IMiaris:vi,  aiidistts,  legis 
dociores,  iegis  custodein,  sed  uoiidutu  ititeliexistis 
legislatorem.  Qind  vobis  ariud  signilical,  cuni  digito 
sciiUit  in  ierra?  Digito  emin  Dei  iex- scnpta  esl  .• 
impJealor  lex,  lapideiur  adultcra  :  sed  jiunquid  in 
.  illa  puiiieuda  lex  ftnplenda  est  a  puniendis  »  elc.  V. 
Ambros.  lib.  iii  de  Sp.  S.,  c.  3. 

(I193J  Oiitiiiguit  bxc  qooqtie  Augnstin.  tract.  4 


m 


s.  jiauNoxis  visGon  siGKteiisis 


M 


^its  C|i]M  miiiier  ddoltera,  eiquid  larpicleft  fstl  sigRi*  A  ^«mm,  ei  iiMMJ«r.i«  fneifio  «toiu.  Gur  exioauii?  Qiiii 

omnes  «e  peccniares  esse  sciebant.  lUe  atiiein  solus 
veinaasil.  quia  «olus.erat  slne  peccalo  (il95).  Adliuc 
niulier  timeliat»  adlmc  roulier  jn  medio  siabai  lline 
misericordiain»  et  inde  judicium  exspeciabai.  Quid 
est  enim  in  medio,  nisi  inter  misericordiameijaiii* 
cium?  Bene  igltur  Psalmisu  ait  :  c  Misericordiam 
ei  judiciura  cantabo  tibi.  Domine  •  (Pi.  c,  1).  Eri^m 
auiem  u  JeiUi  dixU  ei :  Mulier^  ubi  $uiH,  qui  te 
accuMbam  ?  Nemo  U  condemnavit?  Qwe  dixit :  AVmo, 
Domine.  Non  ergo  condcinnavit  eam  Jesus  iu  ea 
.giiod  ait :  Qui  $me  peccato  es(,  primu^  in  eam  /r)»- 
dem  mittai.  Si  enim  eam  coiidemiiasset,  Deqnaquaoi 
ei  dixissei :  Nemo  ie  condemnavit.  Dixit  auiem  ti 
JesuM  :  Hec  ego  le  condemnabo.  Noli  timere.  Esio 


fleent.  Est  eniro  muller  adnliera  omais  aniina  Irnra- 
tlca  pravftate  eompla.  Haec  auiem  tonc  Itpidator. 
qoando  ad  episcopomm  et  sacerdolom  eoneiUoffi 
ducta»  et  de  sua  iniquHate  convicla  a  toto  conellio 
eYcommunlcaiar.  Sed  primos  In  illam  lapidem  inlt- 
Ift  IHe,  qol  sioe  peccato  est;  perqoem  episcopum 
iHtenigimus,  quem  Apostolos  sine  crimtiie  esse  pra^ 
cipit.  Deinde  autem  quiconque  ill!  sunt,  qui  excom* 
monicationem  conflrmant ,  omnes  In  illam  lapidem 
mittont.  Hoc  igitor  significavit  Moyaes,  qoando 
molierem  adulteram  lapldare  praecepiu  Hoc  et  Do- 
minus  exposolt,  quando  eum»  qui  sine  peccaio  esset» 
primnm  mitlere  in  illani  lapidem  jossit.  Sed  lioc 


Judael  non  Inlelligebant^  et  quld  contradicerent  non 
babebant.  Sic  eniin  suiim  semioiiem  temperavit  Je«  B  secuni.  Crede  tantummodo  consiliis  roeis.  Non  aliiii- 
8U8,  ut  legi  non  contradiceret,  et  pietaiem  non  ciopeccatores,pa^itentessascipio.  V«</e,e(amp/iiii 
amifteret  (1194).  Audientee  autem^  unu$  po$t  unum  noli  peecare.  Stc  igitur  liberau  est  misera,  jubeoie 
ixibant,  ineipientee  a  seniotibus^  et  remamit  $olu$     misericordia. 


PARS  SECUNDA. 


247XXIV.[CAr.  Vm.]  Iterum  igituriorutu»e$lJe' 
$tt$  dic9n$  :Ego $ttm  tux mundi.Qui oequitur  mefnon 
ambufatin  tenebrie^ted  habebitlumenviteg.'^  Ego  $um 
Ittx  mundi,  Ego  som  illa  lux,  qose  iHomtnaloninem  bo- 
mtnem  venientem  in  bonc  mondom.  Ego  som  illa  lux« 
quaesolisplendorein,ocuIi8  visaro,etmenli  tribuii  in- 
telleclom.  Perme  sol  splendel,ocuItTident,  etanima 
intelligit.  £go  tgitur  sum  vera  lox,  per  qoen  iHu- 
minantorcuncta,  et  sine  quo  lenebrescuni  omnia. 
Uac  loce  IHominanlor  caeci»  reaorgont  moriul,  et  ad 
videndum  Deom  meniis  ocoH  aperiontor.  Merito 
iuqoe,  hae  luce  abeome,  t  tenebne  factae  smil  in 
oniversa  ferra  (Lue.  xxm,  44).  >  Qui  $egmiuf  «m, 
non  ambutat  in  tenebri$*  In  qutbua  tenebris  ?  Sunl 
eniiii  lenebne  noctls  :  Bont  ct  lenebnB  ignorainiae, 
et  erroris  (1190).  Si  entm  de  nocils  lenebria  intelii- 
gamns,  nemo  in  nocte  sequilor  hicem.Qui  vero  banc 
locem  non  sequiiur,  non  est  Cbristianos.  Niinqoid 
igitur  in  nocte  Cbristlani  non  sumos,  qnta  in  nocte 
anibulamus  in  tenebris,  et  nemo,  qui  Chrisliiin  sc- 
quitur,  ambulatin  tenebris?  Non  esiigitur  liooin- 

in  Joan.  n. « ,  ad  illud  :  <  Si  ergo  vo$  Filivs  tiberave-' 
.fi7,  vere  liberi  ertfia,  scribeiis  :  Prima  Ilhcrtas  cst 
carcre  criminihus...  Quenilibet  vaMe  jnstiim  discu- 
lias  in  bac  vila ;  quamvis  jam  sll  dignus  jiisli  voca- 
bulo,  non  est  tam<»n  sine  peccalo.  Audl  ipsiiin  S. 

Jo :  Si  dixerimu$^  etc Sed  plane  mulll  jnsii 

sunt  slne  querela»  non  inlclligiliir  siiie  criiiiine  : 
nulla  cnim  querela  justa  est  de  his  in  rebus  buoia- 
nis,  qui  non  habent  crinieii.  Criiiien  aiitem  cst  |iec- 
caUiro  grave,  accusalioue  cl  damnatione  dignissi- 
mum.  h 

'1191)  Aug.,  epist.  154,  cap.  4,  n.  9  :  <  Ha  nec 
l3gem  iniprohavil,  qiiae  hnjusniOilt  reatn  jitssit  oc- 
ciJi,  et  iiios  tenendo,  ad  mlsericOrdiam  rcTocaYity 


G  telligendom  de  lenebria  Aoetis,  sed  poiAOsdeieaeiirii 
ignoranliae*  Cbriatus  enim  el  sapieotia,  et  verlui 
esl.  Ubi  aulem  aapientla,  el  Yerita8,lbierror>pt 
ignorantia  ease  non  potest.  Non  ambulat  igiivr  in 
lenebrts  IgnoraAiiae  ei  erroriSt  qoi  CbiistHm  seqoi- 
uir.  lo  bls  aoiem  tenebris  lolus  mondus  aedelnt, 
qoando lox  mondi  Cbiislus  apiuirvii»  Unde  scriplaiu 
eai : «  Popoloa  qui  sedebai  in  tenebris»  viditlttcen 
mngnam  {Matik.  iv,  16)*  •  Dicaligitor  SalTsiocBO- 
8ter  :  Qui  aegmtuf  «10,  oeii  amkuiat^  m  tenebritt  ud 
koMit  lumen  miePm  Seqoi  aoieia»  imiuri  esl.At 
TerolomeA  vilaB  iliod  eal,  qood  viumparatatfer* 
Mun»  Per  quod  niiniruro  doeirinaoi  fidei  el  GQpii- 
lionem  vcriUlia  inlelligimus.  Dix^runt  ergo  Pban- 
ffft :  Tu  de  ieip$o  teetimonium  perhibee;  te$m$mu 
tuum  won  e$t  verum^  Miseri  Pbarisari,  qui  iestm-' 
nluro  veritaiis  verum  iion  esse  dicunt.  Veriusenim 
meiitiri  non  potest*  Sed  forusse  lioc  ideo  dicebant, 
quia  scriptum  cst  (1 197) :  Laudet  te  0$  ilienum.et  m 
tttum.  Non  enim  ad  laudcm  siil,  tieqiie  pro  vana  gk>- 
ria  talia  Domiiius  loqnehatiir^  sed  ut  cos  instruerei 

quonim  judicio  bxc  posaet  occidi.  > 

(1195)  Angust.,  tracL  33  :  c  Rt\\c\l  sanlduo» 
miseria  et  iiiiscrkorilia....  llli  ergo  attendenies  se, 
et  absces&o  ipso  confessi  de  se,  reliquerani  mttlie- 
retn  cuin  grandi  peccato  ei  qui  erai  sine  p^- 
eaio.  >  . 

(1196)  Aug.  iract.  35, 0. 1 :  <  Ten^^  mctoestu 
sunt  moruin ,  non  ucuioruin  ;  ei  si  oeulonim  non 
extertoruro,  sed  inierioruin»  uiide  discentiinf  "f 
albiim  et  nigrum,  sed  iosium  et  ii^ustuin.  1  Vi(|<  i" 
Ps.  XXXIV,  n.  9,  Chiysosi.  hom.  52^  n.  4,  t  leiiebm 
spiritiiales  dicit  :  hoc  est,  non  uianet  in  errore. » 

(1197)  Provea*b.  xx.vu,  %.  Yide  dicu  ad  ca^  » 
Joan.  et  Cyiillum  hic  pag.  466,  ei  Aug.  traet.  56. 


117  COMKBNT.  IN  JOAN.  - 

quiJ  rradere  debaMienf.  Unde  ei  ipse  alt :  Si  «yo-A 
^oW/fco  metpsifm,  gloria  tnea  nUnl  eit.  Seqoltiir  t 
Et  $i  ego  teilimanivm  perhibeo  de  nt^fHo,  terum  e$t 
teiiimoMummeum,  Undehoe?  Quia  uio  undevenio 
ii  quo  vado,  Mirabilis  argutnenlaUo.  Ideo  ergo  ve« 
rum  est  leslfmoniam  toum,  Dominei  qula  ftcis  «nde 
Teiiis  el  quo  vadis  !  Die  igitur  nobis  unde  venis  el 
qito  yadis.  c  Exivi,  inquit,  a  Patre,  et  vent  in  mmi- 
dom ;  ilerum  reiiitquo  «undum,  et  vado  ad  Palrem 
{Joan,  iTi,  8S).  i  ^i  enim  a  Patre  existi,  et  ud  Pa- 
trem  vadb,  .Filius  Dei  es.  Si  Filius  Dei  es,  meniiri 
Don  poies.  Vemn  igitur  esi  teslimonium  tuom,  quia 
sctsunde  venis  et  quo  vadis,  id  esi,  quia  Piiltts 
Dei  es  (I19S).  Vot  autem  ne$citii  unde  vetHo  et  qno 
tado.  Cur  nescitis  ?  Ouva  non  cretfftis  ine  esse  Fi- 
lium  Dei.  illt  enlm  soii  Iroe  sctunt,  qui  Dei  Fifium  B 
me  esse  creduni.  Scinins  igftur  nos,  quia  a  Palre 
eitTJt,  et  ad  Pairem  vndit.  Qualiter  tamen  a  Patre 
esivit,  et  qualiter  ad  Palrem  ivit,  nescimus.  Qoo« 
modo  enim  vadit,  vel  venit,  qui  ubique  est?Qul 
ciiiffl  vadit,  illac  vadil,  ubi  non  est.  Aut  quomodo 
exila  Paire,  el  vadit  ad  Patrem,  qul  semper  est  in 
PdU-e,  et  in  quo  semper  est  Pater  T  Hoc  enim  ipse 
ait:  t  Ego  som  in  Patre,  et  Pater  in  me  est  {Joan. 
x,38).  I  Yo$  eeeundum  eamem  judicaiii ;  ego  non 
jwtico  quemquam.  Quid  est  ergo,  qood  alibi  dicit : 
f  Pster  non  jodteat  qttomquam,  sed  ofr.iie  judicium 
dedit  Filio;  (ib.  v,  22)»  >  si  Filitts  quoqoe  non  judi- 
ut  quemqnam  ?  Jttdicat  igitnr  Filttts,  sed  non  sicul 
PlnriKer :  non  secundom  camem  (1199)«  Unde  ei 
mlditiir :  Ei  sijudieo  ego,  judicium  meum  verum  e$i.  G 
Uade  hoc  ?  Quta  $olu$  non  $um^  ied  egOj  et  qui  nd^t 
m,  Pater.  Eadem  argomeniatione  judicinm  suum 
vermn  esse  probai,  qula  tesiimoiiiom  suum  verum 
efieprobavli.  Videlicett  quia  Dei  Fiiiiis  est.  Idee,  ie- 
^viitSM^^^ci^™  est  jtttKciuaimeom^quia  solnsBon 
sum,  qnia  booio  solommodo  non  sam ;  omnis  enlm 
Ihmro  mendax.  Sed  Deus  et  bomo  sum,  et  cum  Pa- 
Iresimul  unttin  idemque  som,  quamvis  in  penona 
aliQSsum.  Et  in  iege  oeara  uriplum  c<f,  quia  duo' 
nm  komiuum  teetimonium  femm  esi.  Hoc  eniin  non 
lemper  fli,  »1  duorum  boBMn«m  tesiimonittm  ve* 


-"PAftSIUCAP.  m  •!• 

rnm  sit.  AUoqttin  iajoste  daMMttl  s«M  Mli  duo  se- 
nes  quos  Daiiicl  oceidere  jiiaslt*  Quid  ifjtur?  Men* 
liior  les,  qttoe  duoruro  iMminum  leeiimottium  verBlo 
esae  dieit  ?  Absil !  Si  enim  lales  fuerinl  iesies»  qtta- 
lesiegest  elcanones  qu«ru«l»  duomm  faominom 
lesiimeiiioin  verum  est  (IfOO),  Qued  si  spirilualiler 
lAlitiligeittr,  per  dnos  bomiiits  duorum  lestamenio- 
rum  viri  eafcboliel  signiieanlur,  quorum  ulique  tes- 
limoniun  verum  esl*  8i  vero  duorum  bomiottm 
tesiimonium  verom  esl»  quis  ceniradioere  aodeai» 
quod  Pater  lesiaittr  ei  Filios  ?  Boc  est  eniffK  quod 
ail :  c  Ego  sttm,  qul  lesiimoiiittin  perhibeo  de  aie 
ip6o«  et  lesiimottlum  perbibei  de  «le,  quod  misH  me^ 
Paier  (Mauk.  mi.  5).  »  Perbibel  l^aier  de  FUio 
leslimoniom»  nbi  ail  :  «  Hic  esi  Fillus  meos  dile- 
clos,  in  qoo  mibi  bene  coinplootti  (Matth.  su  i7)»  > 
Dieekanl  ergo  ei  :  Vbi  e$i  Pater  tuu$?  Reipondit  /e- 
stts ;  Neque  eUiii  me,  neque  PMtrem  meum.  De  Pa^ 
ire,  inqoiif  «le  imerrogalis,  qoasi  jam  mei  HOtiUam 
babealis«  Prius  me/quem  videiis,  agnoscite,  etsic 
posiea,  si  poteslis,  ad  Patris  oolliflam  pervenile.  Ne» 
mo  enim  novit  Patrem^  niii  FUiut^  et  cui  voiuerit  Fi» 
liui  retelare*  Si  me  iciritk^  foreitan  ei  Pairem  wuum 
iciretii,  Quod  enim  fonitan  diclt,  non  dttbitandOt 
sed  inerepando  dicit  (4^1).  Maliis  enim  servus 
dominom  suom  non  cognoscit,  nisi  euin  iraium  vl- 
detti.  Verum  esl  ifiUiry  q«od  dicilar  :  c  Gognesee- 
lur  DomittQs  jttdici»  faciens  (Psoim.  tx;  47).  Sic 
eiiim  proiervo  diseip«lo  magister  dicertt  soiei  :  Sl 
ea  qu»  libi  poranlur  scires,  to  forsilau  legeres. 
Meec  terba  tocuiui  eU  Jeeuo  in  gasophtflaeiOf  doeeno 
in  tempto*  Repeuamus  igitur  haac  verba  in  gatopbj» 
lacio  peelOBis  iioslri.  Servemus  iHinc  tbesaurum  ia 
secreiario  cordis  noslrl»  qualeAus  eum  Apoeiolo 
dieere  possimtts  :  c  Habemua  ibesanrum  islttm  in 
vasis  Actiiibus  (II  Cor.  iv»  7).  >  Ideo  eoim  in  gaso* 
pbylacto  bsee  verba  dicta  sunt,  quia  vaide  cuslo- 
dienda,  8ervanda,et  memoris commendanda siint. 
Et  nemo  apprehendii  eum^  quia  nondum  venerat 
kora  ejui.  €ur  iion  venerat?  Qiiia  ipso  nolebat.  Non 
Igitur  ipse  boram ,  sed  bora  ipsum  exspeclabat. 
Omnla  enim  in  ejus  poiesute  posiia  sonl.  Erat  igt- 


(U98)  Cyrill.  pag.  489  :  c  Cujos  rei  argnmenlo 
est  ceriissiuio ,  quod  scio  quo  vadain;  asceiidara 
enim  iii  coetum  ad  eum,  ex  qiio  siim,  Patiein  :  qiiod 
nemodixerii  unqtiam,  competerc  iiiii  e  iiobis  ho- 
niini,  sed  vero  natura  sna  Deo,  qiiamvis  honio  fa- 
cuis  sit.  Itaque  illiid  unde  ium  flltuiu  esse  ex  Patre 
per  naliiram,  imlirat.- 

.  (ii99)  Aug.  iract.  56  :  Ego  nonjudico  quemquam, 
sive  propier  lioc,  quod  nou  venerat  jiidicare  niun- 
aoro,8ed  salvare  tiittndiim;  ...  sive,  quoniain  dixc- 
m.  \o%iecundum  carnem  judicatii,  ...  ut  intelliga- 
roosChristum  «on  secondum  carnem  jiidrcare»  sic- 
ui  ab  bominibus  imlicalos  est.  Eul  Cyrillus  aliis 
modis  duobiis  exphcat  p.  490,  I.  c  Ego  impneseus 
jiHhcandls  vobis  supcrsedebo,  atque  in  novissiniiini 
tempiis  dilKsram.  II.  Vos  propler  carnein  me  con- 
tenmiiis,  qoia  homo  seeondum  vos  conspicior.  At 
«gs  vos  Bon  condemnabo,  qoia  bomines  estis ...  iiun 
^^y?52.u*l?**'"»  ^^  condemno  mea  opera.  i 

\xm)  llagDam  quaeslionem  \ocat  hanc  AugusL 


tracl.  36,  nam  Susanna  casta»  inqnit,  duobos  falsis 
D  teslihiis  urgebatiir ...  uiiiversus  popiihis  meuliliis  est 
couira  Chnsiuiii.  Ita  vero  hoc  ille  explicat,  ut  dicat 
c  iii  mysterio  rem  esse  cousiiiuiani  ...  quia  iioc 
modo  per  mysterium  Triniias  commeiidata  est,  in 
qiia  est  perpcMia  stabiiius  veritatis.  >  LJiteralis  so- 
hitio  apud  Jaiiseiiiuin  (>)ncord.  c.  77,  MaFdonalum 
hic,  et  ad  c.  5,  Estiuin,  Ifaialem  Alex.  Calmet,  eic. 
veriim  esse  fhioriiui  testiinonium ,  id  esl  pro  vero 
legitiinoqiie  hahenduin,  juxta  bumani  juris  coiistltu- 
ttonein. 

(1201)  Aug.  tracl.  S7  :  c  llle,  qui  omnia  scil» 
quandodicit  forsitan,  nou  dubitat,  sed  incre|»at  ... 
Dubiiaiiouis  verbum  est  quando  diciiur  ab  hoinine» 
ideo  diibitanle,  nuia  nesciente  :  cum  vero  dicitur  a 
^Deoverbuin  dubitalionis,  cum  Deuin  nihil  utiqiie 
iateat,  illa  dubitatione  argoitur  inildelitas,  non  opi- 
natur  divinitas.  i  De  Cneca  partictila  «v,  qu9e  hic 
qiioque  est  in  Cneco,  alibi  di^imos.  "  \  . 


m 


ft.  BRUNOMS  EPiSCOPI  SlGNlENa» 


Hl 


Itir  e%  hora  ejttft  iti  e]ufi  polctuu;«  ui  iutic,  ct  tiuit  1  Qui  tg!i!ir  sioetun  es»9  nOn  crediderti;  morieUiriii 


«niea  venirel,  quam  tpse  juberet. 

XXV.  Diwii  ergo  Uirum  Jetui  :€g9  vado,  fi  ^»if4r- 
reiisme,€t  in  ftceato  veUromonemini.  Ego  vado, 
mquii.  Ego  sd  Paireiti  redao.  Vos  autein  quaereiit 
me,  nou  u(  in  me  crediUis,  sed  ut  me  occidatiB.  El 
hlcirco  inpeccaU)  veslro  iiiorieniiiii.  Quq  ego  tado^ 
toe  non  poiettis  venire.  Curt  Quia  non  creditis. 
Quia  me  occidere  qua^riiis.  Qtiia  ad  vitam  pntdesli- 
nati  non  estis.  Nemo  entm  venit  ad  Pairem,  nisi  fter 
Rie.  Dieebant  ergo  Judwi :  KuHquid  interfieiei  ee* 
me  ipMLm^  quia  dieit,  quo  ego  vado,  voe  non  poteetis 
mure?  Noi»  i^se  •nicrlieiet  somc^tipsum ;  sed  «os, 
([kAa  interflcteiis  ipsum ,  iiitornt  HUis  etiain  vosmct-> 
Hisos,   et  idcirco  iion  venieiis  ad  ipstim.  Et  dieebat 


peccalp  uto.  Dieebant  ergoei:  Tu  quises?  Dixii  en 
Jetu9 :  Principium,  qui  et  hquorvobie.  Ego,  inqirit, 
aiim  pdndpsnin,  qui  propter  vos.  secnndum  buuis. 
RJAaiem  et  factits,  el  crealus,  el  appareo  Tohls,  h 
loquor  voIms.  Qutdiim  auletn  codices  babent  (liOS)^ 
quia  et  loquorvobis.  El  tale  e&t,  ac  si  dicerct :  E(|o 
auin  priiicipiom.  Prineipium  me  esso  creJile;  qoia 
ui  VOK  roe  credatts  et»e  principiumf  horoo  factBi 
aum,  et  toqiior  vobis,  et  tuqnendo  viam  veriialist  et 
sciiulls  ostendo  vobis.  MuUa  habeo  de  vohit  dicere^ 
ei  jndieare;  ted,  qui  misit  me,  verax  ett.  M«)da  non, 
inqiiit,  vos  judico ,  elsi  jttdtcio  digni  silis.  €ur? 
Quia  non  vetiii  niodo  Filius  hominis,  c  ut  judieei 
luunduin,  sed  ut  aalvetur  mundus  per  ipsum  (iem. 


iis  :  Vo9  de  deoreumestis  :  ego  de  snpernit  stim.  Vos,  B  iii,l7).  »  Judicabil  lauien  quandoque,  el  veit)  judi* 


iniquii,  de  deotsnni  eslis,  de  terr^  csiis,  terram  dlti- 
gitis,  et  terrani  sapitis.  iCgo  vero  de  snpemis  sum, 
dti  Gcells,  de  Patre,  qui  cunetis  snperioribus  superior 
esL  Vos  de  mundo  hoc  etiis,  Eijo  tion  sum  de  hoe 
muudon  QuaRtnmeuimadliumanitacem,  sicatcaileri 
kioutiiies,  ita  ei  Chrtstoe,  detnnndoest.  Qitantum 
vero  ad  divinUatem ,  non  ifisc  csi  de  muntio,  sed 
VHiutlus  de  ipsoy  q>rta  non  ipse  a  muiiJo  coepil,  sed 
inuoiiusab  ipso.  I  Omriiaenim  pcr  ipsum  (acia  sunl, 
elsine  ipso  fac^um  est.  ntfiil  (Joan.  i,  5).  >  Utftde  el 
aiiperiuii  dieitur  :.c  lii  imtndo  erai,  ei  msndns  per 
ipauin  raclttt  esl^el  mundus  eiim  imucognovit  (t^.v,= 
iO)  (1202).  iDixi ergovobityquiamoriemiminpeccniit' 


eio  judicabil;  quia  veracis  Patris  vcrax  Filiusest. 
El  boc  esi,  quod  ait :  Qui  me  mint^  verax  eti,  Et 
ego,  quee  audivi  ab  eo,  hase  ioquor  tn  ftuiiido.  61  ergo 
Paler  verax  est,  et  Fiiins  quae  a  Palre  audivit,  liaM 
l:V|uitur,  veriiatem  utique  ioquitur.  Verax  igiiiir 
Paier,  verax  et  Filjus.  Quod  auiem  ViiU  qua  atdiH 
ab  eo,  uon  sie  acctpiendam,  qoasi  aiter  aiteri  loqua. 
tur :  sed  audivi^  hoe  est,  cogflovi.  Ab  eo  auten  faa- 
bei  Fiiius  cognitionem,  a  quo  et  etse  haliet.  Siciit 
enim  dieilur  ?erbum,  ei  Sapieiiiia  Det,  sicdtcitur 
et  cogoilio  l>ei.  El  non  eopioverunt  quia  Patrm 
ejut  ^keinl  Demm.  Dimi  ergo  eit  Jetus  :  Cvm  exal- 
tnveriiit  Fiiium  kominit^  tunc  cognoteetit  quia  ego 


t2<4liM.£49^*ii*<^'*>^^>naudite  rationeineurinper^  p  ^cm,  et  a  meipso  faeio  niliit ;  sed  liaU  docuit  me 


ealis  vestris  moriemini.  ;Sc  enim  non  credideritit  qu:a 
ego  sitm,  moriemini  in  peeeato  vcitro.  Qutd  est?  Ego 
tum?  Muaqttid  eoim  eum  Judaei  esse  non  credebant, 
queoi  el  videbant,  el  aadiebant?  Nunqutd  ipse  solus 
eet,  el  alia  non  sunt,  quia  drcit :  Nisi  credlderitis^ 
qmTxEgoturh?  Illeettim  ftotiis  est,  qui  semper  est, 
qui  Immutabllis  esi,  qui  idem  ipseesti  qiii  nuiiqu^m' 
ccepit  esse,  qui  nunqiiain  desinit  esse,  qui  omnibus 
dat  esse,  qui  de  proprio  esse  nou  muiaiur  io  esse» 
vcl  non  cssc.  Dc  quo  per  Bfoysem  dtcitur  liiiis 
Isracl  (1*203) :  c  Quiesl.  misit  me  ad  vos(im).  » 

(120SI)  Duas  iuterpreiationes  verborum  illonim 
Vot  de  deorbum  estis  :  ego  de  supernis  sum  A.  N. 
complecliliir;  qua;  sunt  anliquorum  Pairum,  Chry- 
sosioiniis  hoin.  53,  n.  1  :  c  Vos  deortum  ettit;  idest, 
iiiliil  intrum  si  voshomiiies carnalstalia  cogitalisqiii 
iijhll  spiriiuale  concipiiis  :  at  ego  iiihil  sjmile  quid- 
piam  raciam  :  de  tupernis  enim  sum  •••  Ego  non  sum 
de  hoc  mundo,  iion  siguificat,  ipsum  non  accepisse 
carneiii,  sed  prociil  esse  ab  eoriim  nequiiia.  Eteniiii 
discipulos  ex  inundo  noii  esse  dicit ;  babehant  tamen 
illi  canieiiK  >  At  Cyritlusp.  502  :  i  Suni  de  sursum, 
hoc  esi  Deus  de  Deo :  quod  eiiiiii  est  super  omnia, 
Deiis  est.  Al  vobis  hoc  tuagis  convcniet  :  •esii.s  cnim 
ex  ihfinio,  iiempe  iiatunc  iiiorii  subdiuc,  corruptio- 
Dlque  et  tiinori  subiacenli ...  Quod  vero,  de^uper- 
nis,  generaiioneiii  Filii  ex  Deo  et  Patre  sigiiincct, 
perspicuuin  est  recie  sentieiitibus.  »IJlramquo  expli- 
cationein  liabct  Augusiinus  tracl.  38,  scrilteus : 
t  Qiioniodo  eiiiin  erai  de  mundo,  per  quem  factus 
esi  mundus?  Omn€|s  de  mundo  po»t  muudum,  quta 
pritts  mundtis;  et  s:c  bomo  de  muudo.  Prius  auteii) 


Pater,  hasc  loquor.  Non  oiiinrbus  qui  ibi  eranl,  seil 
quibttsdani  hxc  loquilnr  Jcsus..  Videbat  enini  aliqiios 
ibi,  qui  pOst  ejus  pa&sionem  credituri  erant.  Mulii 
eiiim  ex  his,  qui  eum  crticinxerunt,  posteacorde 
cempuncii,  ad  iidein  coirversi,  in  eunt  credideruDt, 
el  eum  veraciter  eogiioscentes,  sieui  Dei  Filium, 
eeloerunt,  et  adoraveruni.  In  eo  vero,  quod  ait: 
^teia  doeuk  me  Pater,  et  ioquor^  Patris  doclriuatnse 
•sse  oalendil.  Quid  esl  enim  docirina  Patris,  nbt 
Sapienlia  Pairis?  Dlcal  ergo  :  Et  a  me  iyso  fade 
mbU,  Non  secandttm  httmanitaiem  toqiior.  Hxg 
doclrina  non  eat  liamtiits.  Haec  doctrtna  divmitaiis 

Chrislos,  deinde  mundus,  quoniam  ante  mundum 
Christus ,  anle  Christum  nihil :  quia  in  priucipio 
D  erat  Verbum,  omnia  ^per  ipsum  facta  suui.  Sic  ergo 
erat  ille  de  supernis...  Itieo  qoippe  dixil :  Vosde  hoe 
mundo  estis,  quia  peccatores  eraut...  ouiiies  eaim 
cuin  peccato  nuti  sumus,  >  ctc. 

(1203)  Exod.  III,  i4.  EadeiM  verbn  habet  S.  Bni- 
110  in  expos.  ioci  biijus.  Vid.  ediu  Uout.  pag.  49, 
col.  i. 

(1204)  Aug.  ib. :  c  l^luUuiii  est  quod  ait  ipse :  E90 
sum,  qula  sic  dixerat  Doiuinus  Moysi :  Ego  tum  qti 
sum.  >  Eadem  ferme  Augustini  habet  Beda. 

(1205)  Principium^  qui  et  loquor  vobit^  b.il)et  Vul- 
gata/  legilque  Aiig.  Uact,  39|,  iii  Joan.  et  lib.  v,  de 
Triii.,  cap.  13,  ei  libri  Lalinl  fere  omues,  ut  te^taior 
Fraiiciscus  Liicas.  /Vtncff^mm,  quod  el  loffor  tobiif 
Irgit  Amhrosius  lib.  iv,  Oo'  fid.,  c.  4.  FulgeiiiiM 
1. 11,  ad  Tras.  c.  5.  Initium^  quod  et  lomtor  vobit, 
habet  vettis  liala  ex  ms.  Colb.  sip.  Sabatier.  t4» 
ipxvif  oji  xai  >a>6>  vfuv  Grdec..  ap.  Cloysosi.  hom  ^ 
n.l,  Cyrillus  pag,  511»  etc.  Cod.  Yercellcns.  ajL 


5JJ  COMMENT.  IN  JOAN.  - 

esi.  Steui  docuU  me  Puiet^  hwc  ioquor^  id  e.st,  9^  k 
coiiduoi  scicutiam»  et  doctrinam  diviniUlis  ioqiior. 
Ipsuin  eniin  gennisse,  docuisse  fuit.  Ei  ^ui  me  mi^ 
ff/,  ifircam  e*f,  ei  non  reliqttU  me  ^otunif  quia  ego 
^e  ptacila  iuul  W,  facio  eemper,  Quamvis  enim 
FJiias  a  Patre  Diissus  esl,  qiiarovis  iiicarnatus,  ct 
liomo  factus  est  (boc  est  missio,  quo<i  incarnatio) , 
semper  tanien  iii  Filio  Pater»  el  semper  in  Patre 
Fiiius  est.  Ilic  est  enim  Filius  ille  dilectus,  in  quo 
Ipse  sibi  co  1  placiiil.  Hcbi  iito  toquente^  muiti  credi^ 
derunt  in  etfin.  Dicebat  ergo  Jesm  ad  eos,  qui  credi^ 
deruttt  ex  Judans :  Si  vo$  manseriiii  in  $ermone  meo^ 
tm  diuipuii  mei  eriiii,  tt  cognoicclii  verilatem,  et 
veritat  iiberabit  tos.  Si  manseritis,  iiiquii,  in  ser^ 
roone  meo»  si  doctrinam  meam  tenueritis^  siea  quta 
a  nie  didicfstis  custodierills,  si  fidem  qiiain  prsedico  B 
credideritis,  vere  iliscipuli  wn  eriiis.  Nam  250^^ 
discipuhis  tuus,  o  lioino,  taiidiii  discipultis  luus  est« 
qiiundia  a  tua  doctrina  et  discipliiia  non  recedic 
Qiii  enim  non  tenet  disciplinani  tuam  iiou  est  disct- 
piiliis  inus.  Recte  ergo  Dominus  ait :  Si  man$eriti$ 
m  tcrinone  meo^  vere  disdpuii  mei  eriiis.  Sed  qiio 
fruciu?  Ei  cognoscedt  veritatem^  £t  quid  vobisveri* 
tas  faciei?  Et  verilae  iiberabU  vo$  (1206).  Nemo 
igilur  liberabilur,  nisi  ille  qui  veriiateiu  cognoscit, 
id  est,  nisi  ille  qui  l^i  eum  credii,  quia  est  veriias 
et  viu.  Sed  hanc  veritatero  iion  cognoseit,  qni 
Ctiristi  discipuius  non  est.  lixc  eniu  doctrliia  non 
discilar  in  aliis  scbolis.  Cliri^iti  vero  discipulas  iMm 
esl,  qui  non  manet  in  sermoiie  Cliristi.  iioc  auteni 
Jndsi  aodientes  iiidignati  sunl,  et  responderum  ei : 
Semeu  Abrahte  tumue^  et  nemini  termimue  unquam» 
Qwmodo  tu  ^idtt  Uberi  erititf  Neiiio  enim  fii 
Ilber,  nisi  ille  qui  servus  fuerat.  Qjaum  igiiur  libcr- 
laleai  nobis  promiiiis*  qui  nun^m  ctijusquam 
seni  fuimus?  Retpondit  Jesut  et  dixit  eis  :  Amen^ 
meu  dico  vo^is^  quia  omnis  qni  [acit  peccamm^servus 
cft  peccati.  Tatis  aulem  servus^  um  ca,  quaui  iiiodo^ 
dait,  veritas  euui  liberaverit,  non  manet  in  domo 
i«  teiemum.  in  qiia  domo?  in  doiuo  Domini,  lu  cce- 
lesti  Jcrusaleiu.  Non  igitur  intrabit  in  eam  in  aeier- 
uum,  quoniam  quicunque  In  eau  intrai,  manet  ia 


PAitS  II,  CAP.  YIII.  821 

ea  In  letemiim.  Fiiius  ttniem  manet  in  (Hernnm,  Si 
ergo  Fitiut  vos  iiberaveril,  vere  tiberi  eritis.  Pecca- 
vit  eiifm  prtnius  homo,  ei  fartus  est  servus  pcccati. 
Eljeclus  igitur  de  paradi^o,  ejecttis  de  domo  Domtn)» 
non  mansit  Ibi  in  scternum.  Qni  siiniil  cum  tota  sna 
posterit:ite,  nisi  per  Dei  FHium,  ab  origiiiali  peccato 
liber;iri  non  potuit.  Vere  igitnr  libcrr  suni,  qui  per 
Filium  libernntiir.  Scio  qnia  fl(ii  Abrah<c  ettis\  sed 
qua*ritit  me  inierflcere,  quin  sermo  meut  non  capit  hi 
vobis.  Dicitis  mibi :  Semen  Abraline  sumus.  Hoc  ego 
scio,  quin  fllii  Abrafiac  estis,  et  sccnndiitn  lioc  qui- 
dem  libcri  cslts.  Sed  aliuin  patreni  hsbetis,  secuii- 
dum  quem  liberi  non  estis.  Si  enim  alium  palrein 
non  haberetts,  me  intciTicere  non  qn.Trereiis.  Sed 
qiiaeritis  me  inierflcere,  et  boc  ideo,  qutn  sermo 
meusnoR  capit  in  vobis  :  quoiHam  paler  vestertfia- 
lioius,  qui  habilat  in  vobis,  repcUit  enm  a  vobis. 
Ego^  qMividi  apud  Patrem^  ioquor;et  vot  ^  qnas 
vidittis  apud  patrem  vestrum,  facitis.  Inlits  Irabetfs 
paireni ;  intus  habetis  magisinim  et  coiisiffatorem, 
qui  vos  talia  facercdocet.  R«ip9iMfmtii(  et  dixeruitt 
ei :  Pater  noster  Abraham  est.  Dicit  eis  Jesus  :  Sifiiii 
Abrahas  estis,  opera  Abrahie  facite.  Hoc  enim  non 
cousequitur,  si  de  flliis  ramls  inlelKgaiur.  De  tlHs 
igitur  flliis  dicii,  q«i  iinltatione  fiiii  dicfintar.  €nd« 
Apostoltts  :  ff  Noneiiiin  qui  fUii  oamls  sunl,  hisoni 
fiiiL,  sed  qui  filil  sufii  promRisianis ,  «slimaniiir  in 
semiiie  (Rom^  ix  ,  8}.  1  iViiiic  auiem  quewriHs  me 
interfieere,  bominenit  gui  veritatem  voi^is  locutus 
sumt  quam  audivi  Deo,  Hoe  Abruham  non  fecH^ 
Non  igitur  filii  Abrabae  estls,  siqoidem  non  facllis 
opera  Abrahae.  Vos  facitis  epera  patris  vestri^  quia 
et  ipse  ab  iaiiio  homieida  roit,  eujus  nunc  persua- 
sioiitbua  nie  quaeritis  inierilcere.  Dixernnt  iiaque  ei : 
Nos  ex  fomieatione  noti  sumus  nati.  Unum  patrem 
habemut  Deum,  Ac  si  dtcant :  Quid  nobis  toties  pa- 
irem  improperas?  Nos  ex  fopiiicaiiotie  noo  sumus 
nati,  ut  Nobis  patrem  objicere  (1207)  debeas.  Aut  si 
forte  Abmham  c:iluniniarls,  quem  nobis  patrem  esse 
diximus,  scias  qiiia  uuiun  pairem  babemus  Deum, 
quem  oontra  nii  dicerc  a«des«  Qui  etiam  de  nobis 
loqnltur  dicens  :  t  Filnis  mens  |irimogcni(iis  Israel 


Blanchin.  Evang.  p.  300,  48,  t.  L  Initinm  quod  lo- 
^or  vbbit :  Veroiiensis,  fir  primit  quia  ioquor  vobis. 
Sunt  aliae  lecliones  apud  Fraiiciscum  Lucam  et  Joau. 
de  h  itaye  atqiie  haec  quoqiie  Aucioris  ^tita.  iiaye 
aliique  hic  piilant,  orc  essc  pro  quia^  et  eauidem  po* 
lestaiem  hahere  qHod^  qunsi  sil  sensus  propterea 
md,  MiUiiis  scribit  otc,  sed  conjiinctim  erc  habeni 
cx  Franc.  Lnca  fernie  codd.  Obscuri&siiiMiin  locum 
fuse  expllcaiil  Janseiiiiis  Coiicord,  c.  77.  Toletiis 
Adn.  14.  Haldoiiaias,  Galnict,  eic.  Primo  sensui  A. 
obslare  vtdelur  rqv  «px^v  iii  quinto  casu  :  alleram 
explicatioiicin,  qiiae  est  Aiigiistini  el  Beilje  :  t  Prin^ 
cipium  ine  esi^e  credile,  1  duraai  jiidicani.  Iiaque 
plrrique  hodie  ex  Gra>co  iransialores,  ut  ait  Fran- 
ciscus  Lucas,  Grasceiiuc  periti  enarraiores,  et  iiotie 
laelioris  Inlerpretes,  teste  Calinet,  voceiu  iiiam, 
PTincipium^  iiilelligitut  qiiasi  csset  adverbiuui,  To- 
letas :  In  principio  ego  fum,  qui  hoc  ipsumj  vobis 
dico :  Jansenius :  omtiino  tic  est.  ut  loquor  vobis : 
Maldonatus,  Calmet,  etc.«  cum  Ycl.  A.  Nouiio,  sic 
uunc  loquor,  ut  ab  initio  dixi  Nihilo!uinu3  primam 

Pathol,  CLXV. 


inierpreiationem  Aag.  tuetur  Natalis  Alcx.  et  cxpo^ 
nit  a  Lapide, 
Q  (1200)  Aiigust.  serm.  134.  <  Ad  dis4:ipiiiiim  parum 
est  accedera,  sed  mattere.  Non  ergo  alt :  Si  audie- 
riiis  verbum  meum  aut  si  laudaverUis  verbum  meum 
sed  videte  quid  dixerii  si  manseriiis,  etc.  Quid  dici- 
miis,  fratres,  manere  in  verbo  Dei,  iabor  est,  an 
non  est?  Si  labor  est,  atiende  maguum  prxmium  : 
81  labor  non  cst,  gralis  accipe  pra^iiiiom  ...  Quid  est 
ergo  iii  verbo  Dei  mniicre,  uisi  nuUis  tentalionibus 
cedere?  Prxmiiim  qitod  est?  Co^no*ce/t«  veriiatem% 
etveritas  iiberabUvos.  1  Vid.  eumcl.  lib.  iv,  de  Triuir., 
cap.  18;  et  .Ainbrosiumserm.  10,  in  Ps.  cxviii.CyrilL 
pag.  553.  c  A  lidelilHis  constuntem  ac  riniiuiii  ju 
servaiido  boiio,  qiiod  scniel  amplcxi  sunl,  aniiuu^u 
requiriL..  Cognoscelis  igitur,  inquit,  veritiUcm,  r4 
iiijiueis  sermonibusperstiteriiis,  ei,  veritate  co^nila, 
invciiietis  ejus  uiiliiaieui,  id  est  iiberaCioiiem  a  lega- 
libus  uiiibns,  et  lypo  futurorum.  » 

(1207)  Augustiii  tract.  42  :  <  Mutaveruntrespo^M- 
sionem,  crecfo,  dicentes  apud  semetipsos  :  Quoiies* 

17 


.S83  S.  BaiiNONIS  EPlSCOn  SICNIENSIS  ru 

{Exod^  1».  it).  I  Dixii  trfo  ei$  Jesus  :  Si  Deus  pa-  A  mo  ( hai.  iiv.  15)  (1210).  i   Nain  ctsl  tenioi  ali- 


Atr  vester  estei^  diligeretis  utique  we.  Ego  enim  ex 
Deo  processi  et  teni.  Nequt  enim  a  me  ipso  veni^  sed 
Ule  me  misii.  Si  Deiis,  inqnit,  paler  vester  essel, 
diiigeretis  ulique  nie.quiiilius  Filius  siim.  Ipse  enitn 
Die  genait,  ego  ex  eo  processi  et  veni.  *  Ego  Sa- 

.  pieiilia  ei  ore  Ahissimi  prodivi  (Eccli,  xxiv,  5), 
•ttingens  a  fine  usque  ad  flnem  (Sup.  viii»  i).  <  Ne^ 
que  enim  a  me  ipso  veiii »  id  est,  a  me  ipso  non  sutn, 
$ed  iUt  me  misit.  Qiiid  esl,  Ule  me  misit  f  »  Il|e  me 
de  se  ipso  itieffubilitcr  ante  tempora  genuit.  Et  nuiic 
iit  lionio  rierero^et  carnem  susciperem,  volnit  (1208). 
251  ^^^  loquelam  meam  non  cognoscitisf  Vullis 
aiiaire  cur?  Quia  non  poiestis  audire  sermonem  meum. 
Sic  voH,  inqiiit,  pater  vester  diabolus  excsecavit,  sic 
V08  contra  iiie  in  odium  iiicilavit,  et  laiilo  desiderio 
n\ex  mortis  vos  iuflainmavit,  ut  ineum  scruioncm 

.  aiidire  non  possilis,  ct  ea  qii»  dico  intelligere  noli- 
tis.  Ideoque  loquelam  meam  noii  cogno^^iiis,  et 
verba  veriutis  non  advertiiis.  Vos  enini  ex  patre 

,diatolo  estis^  el  desideria  patris  vesiri  vultis  [acere; 
quia  sicul  ille,  ita  et  vos  me  quaeritis  iHterficere. 
Iloc  est  enim  desiderium  ejus,  boc  est  et  desiderium 


quando  dicat,  lamcn  vcritns  in  eo  non  est,  ouia  m 
nescicns,  aut  coactiis  dicil  (1211).  Antc  ipsiim  non 
eral  meuilnciiim  ;  ab  ipso  el  per  ipsiim  facnim  csl, 
ut  sit  omnisbomo  mendax.  Qui  toquiiur  mendacmm, 
ex  propriis  lcquitur^  quia  mendax  est^  et  palerejw, 
Hanc  Igitar  proprieUlero,  hanc  nefandam  hxredi- 
tatem  filiis  suis  dialxilus  dcrelifinii,  tv  uieniiaiitT, 
et  palrem  mentiendo  sequanttir.  Potest  aotem  ei  sic 
iutelligi;  quoJ  diaboliif)  ex  proprils  loqiinnir  i  <n- 
daoiiiin,  quia  mendax  esl  Ipse»  et  paler  menda* 
cii  (1212).  Ego  autem^  qui  veritatem  dico^  non  ceJiit 
miki.  Credilis,  inqiiit.  dinbolo  menli<'iiii :  niilii  .iii- 
tem  non  crediiis  vera  dicenti,  salutis  viam  osleo. 
dcnli,  et  in  patriam  vos  rediicenti. 

XXVI.  Quis  ex  vobis  nrguet  me  de  peccniof  Si  m- 
ritatem  dico,  cur  vos  non  creditis  mihi  ?  Qiiis,  inquil, 
c\  vobis  argiiei  me  de  peccaio?  Quid  vidisiis  in  \\\t 
quoil  merilo  rcprebendere  debealis?  Si  veriuilcra 
dico,  cur  vos  non  creditis  mibi,  nisi  quia  ex  Deo 
non  esiis  ?  Qtit  enim  est  ex  Deo,  verba  hei  audU,  H 
proplerea  vos  non  auditis,  quta  ex  Deo  non  estit.  Si 
euim  omnia  ex  Deo  sunt,  quomodo  isli  ei  Deo  iion 


vestrnm.  Ule  homicida  erai  ab  initio^  el  in  veritate    ^  suiit?  Omnia  rniin  cx  Deo  sunt«  qiiia  ab  eo  rreau 


non  stetiif  quia  non  esi  veritas  in  eo.  Erat  eiiim  bo- 
micida  diaboliis  ab  initio,  quia  in  ipso  mundi  exor- 
dia  primos  lion)ines  teutavii,  tentaiido  occidii,  et 
immortalilalem  eis  ademit  (1209).  /n  verilate  autem 
non  stetit^  quia  &UUini  ut  creaius  esl,  in  superbiam 


sunl.  IJnde  et  dc  Salvatore  nostro  superius  dicilor : 
c  Omnia  per  ipsum  facla  sunl,  ct  sine  ipso  factum 
esl  nibil  (Joan.  i,  5).>  Sunt  igilur  isli  ex  Deo  secon* 
diim  naiuram,  sc  I  iiou  siiut  ex  Deo  scrunduin  niar* 
liain.  Siinl  cx   Dco  secunduro  creationem.  sed  non 


elevatus  dixit :  c  lii  ceelum  ascendam,  super  astra  ^  sunt  ex  Deo  seciindum  corruptionem.  Quiiiqnid 
Dei  exallabo  soliom  meum,  sedebo  in  monte  Tesla*  enim  ex  Dco  est,  boniim  est;  et  quidquid  bniiiir.i 
menli,  iu  latcribus  Aquilonis,  et  similis  ero  Altissi-      non  esl,  a  Deo  non  esl  (1213^.  Sic  igiiur  uuili  et  n 


runqiie  nominaverimus  Abrahain,  dictiirus  est  no- 
lyis :  Quare  non  imiiamini  eiim,  de  ciijits  genere 
^tloriamini?  Nos  sanctum,  jiistum,  iuiiocenleiu  tan* 
tum  virum  imitari  non  possiimus.  I)eiim  dicamiis 
palrem  nostrum;  videainus  quid  nobis  dicturus  cmI. 
Prorsns  fulsitas  invenit  quod  dicerel ;  et  non  inveni- 
ret  verilas  quid  responderet?  » 

(1208)  Augiisiin.  tract.  42  :  c  Cbristi  ergo  missio, 
•est  liicarnntio.  Quod  vero  de  Deo  processit  Yerbiim, 
»^lema  processio  est :  non  babel  leinpus,  per  quem 
fiictum  esi  teinpus...  Ergo  ab  illo  processit  ut  Deus, 
Jit  xqualis,  ut  Filius  uniciis,  itt  Yerbum  Patris ;  «t 
venit  ad  nos,  qiiia  Verbum  caro  factum  est,  ut  ba- 
bilaret  in  nobis.  »  Yid.  lib.  coiitr.  scrmon.  Arian. 
-cap.  3,  et  c.  4.  Cyrilltis  pag.  555.  Cum  ergo  dicit: 
i  kgo  tx  Deo  proctssi^  iiieflabilem  et  principii  exper- 
tem  suam  ex  Patre  iiaiiyitalem  sigiiificat.  Cnm  au- 
tem  addit :  Vem',  suuni  iu  hunc  muiiduin  cum  carue 
^dveiitiiin  denotai.  » 

(1iU9)  Aiig.  lib.  II  contra  liit.  Petilian,  o.  15  : 
f  QuaerimUs  autein  uiule  fuerit  diaboliis  bomirida 
ab  inilio;  et  iiiveuimus  quod  priininu  bominem  oc- 
ciderit,  non  gladiuui  stringendo,  aut  aliipinm  vim 
corporaliter  infligeudo,  m\  persiiadendo  pecc.aum, 
ei  a  paradisi  feliciiale  dejiciendo.  » 

(1210)  Aug.  lib.  XI  De  civ.  Dei,  c.  55  :  cQttod  Do- 
•  minus  ait  de  diabolo  in  Evangclio,  itle  homicida  erai 
ab  initio,  el  in  verilate  non  stetii,  sic  esse  capien- 
dum,  ut  non  solum  homicida  fuerit  ab  initio,  id  est 
in  initio  huinani  generis,  ex  quo  utique  homo  factus 
est,  quein  decipiendo  posset  oCcidere,  verom  etiam 
abiniCio  sn»  conditionis,  in  veritale  non  stcterit... 
suo  recusans  essc  siibdiliis  Creatori,  et  superbia 
sua,  velut  orivai:i  DOtesiaie^Iaios,  ac  per  hoc  falsus 


ei  f;»II.ix.  »  Y.  S.  Lcon.,  serm.  6  De  pass.  D.  c.  5. 

(lill)  Ditigenlem  hiijus  Evanirellci  loci  exptica- 
tionem  habes  ap.  Jansenitim,  Concord.  cap.  77. 

(1212)  Diias  explicaiiones  ofl^cri  A.  nosler :  I.  de 
moudacibus  ouinibus,  2.  de  diabolo  :  1.  psI  pii:>m 
Kucherii,  sive  A.  qq.  Y.  et  N,  T.  t.  VI.  Bibl.  Pi*. 

•  Lugd.,  p.  850.  Cum  loquitur  mendacinm  suliniitiict' 
duni,  uniisquisqiie  veslriim  ;  qiiam  nescio  ciir  Mai* 
donaltis  adn^irnbiiem  vorei ;  esi  enim  conformisvcl. 
lectionl  qui  (non  cnm)  loqiiilur,  clc;  qunm  \\^^\ 
cliam  Ang.  t.  I,  5,  in  Jo:ut.,  n.  J.  elsi  h»c  commn- 
nem  sequitur,  et  pr«¥cl<«recommciila.tur  </t/i^fi»A# 
micida  erat  ab  initio.  i  Agiioscimus;  occilii  Aibiv. 
Et  in  verUate  non  stetit.  Aguosrimus,  (|uin  de  veri* 
taie  lapsHS  est.  Quia  veritas  in  eo  nou  ent.  VirMiiie>', 
Dquia  recedeiido  a  verifate,  non  hnbet  veriiat  «j. 
Cnm  toqvitvr  mendacium^  de  propriis  toqniiur.  >'"« 

'  arninde  ;iccipil  unde  loquatur.  Ctim  loqiitfur  memfo- 
ciurn,  de  propriis  Ioi)uitiir  quia  mendax  est,  et  paUr 
ejns.  Et  mendnx  est,  et  paier  iiiendacii.  Nam  tii 
forle  mendax  es,  qui:i  meiidacium  loqH«»ris,  sed  \m 
cs  paier  cjr»s.  St  onim  qiiod  tlicis  a  diabolo  acce- 
pistt,  ctdfnbfilo  crcdidiKti,  mendax  es;  p.iter  iiien- 
d:icii  tinn  es.  Ille  vero,  qula  iion  nliiinde  .ncr(fii, 
qtio  mendacio,  lanqnam  veiieno  serpcns  bominem 
occiderel,  pater  esl  mendacil;  sicut  Dcuspaleresi 
veritaiis.  > 

(W<5)  Cyrill.  pag.  567  :  i  His  vocibns  ex  Deo  ew 
cogltandum  non  est,  sigmficari...  secundum  inuii 
qiiod  a  Paulo  dicitiir  omnia  ex  Deo  luitf.  Qula  ennn 
opifex,  et  pareiis  omninm  est,  qui  omnibus  esse  ibi. 
propterea  omnla  cx  Deo  esse  ail  divinus  Paulns. 
Scdhoc  loco  non  ita  intelligenduin  est :  qolppeoro- 
IIC9  ex  Deo  suut,  slve  boni,  sive  mali,  ouatenns 


m  COmiENT.  IM  JOAN. 

Deo  suiit,  ei  ex  Deo  iiou  smi.Hesponderunt  igitur 
ludan ,  el  dixerunt  ei  :  Nonne  bene  dichnut  no$ 
qwa  Samaritattut  ee  1«,  et  damonium  habe$  f  Miseri 
Judisi,  Tos  ipsi  verum  esse  probaiis  id  quod  modo 
Domioos  aii,  quit  ex  Ueo  neo  eslis.  Si  enim  ex 
tkB  esseiis,  hxe  Oel  Filio  non  dicerells.  Ideo  enim 
bsc  diciiis,  quia  ex  patre  diabolo  eslis,  Beepondit 
Jem  :  Ego  deemoaium  nom  kabeo^  $ed  honori/ico 
Palrem  meumt  et  vo$  itthonora$ti$  me.  Utique 
Dofflinus  ad  paiientiae  el  mansuetudinis  exempium 
Dos  provocau  Accepla  injuria,  non  irasciiur,  neque 
cooTiciis  convicia  reddil.  Dxmonium  se  non  babere 
respondet ;  se  iaroen  Saniaritauum  esse  non  negai. 
Si  eoim  Samaritauum  252  ^  ^^  negassel,  ipse* 
Mel  sois  verbis  contradixisset,  qui  alibi  seipsum 
Saoariianum  vocat.  Recordare  illius  Evangelii»  ubi 
Samaritanus  sanat  bominem  vubieratum  a  latroni- 
bos,  qoi  descendebat  ab  Jerusalem  in  iericho  (Lue. 
X,  S3).  Et  qtiia  Samariianus  interprelatur  custos, 
ineriio  Dominus  Saniariianus  vocatur,  de  quo  scri- 
ptom  est :  c  Custos,  quid  de  nocte,  cuslos,  quid  de 
Docie? »  (/mi.  XXI,  11.)  Ei  Psalinisia  :  c  Misi.  Do- 
Diinus,  inquil,  cusiodieril  civltatem,  in  vanum  vigi- 
lani  qui  cusiodiiint  eam  [PsaL  cxxvi,  i)(l21i).  i 
Ego  non  ^uasro  gloriam  meam^  E$t  qui  qucerat^  et 
judicit,  Non  enini  quaerebai  Dominus  gloriain  sua;it, 
qui  de  lanla  ftublimiiate,  se  huniiiiando,  faclus  esl 
opprobriuin  hominuni  et  abjeciio  plebis.  Sed  est 
Paier,  qui  quaeral  et  judicet.  Quxrebai  eniiu  Paier 
gloriamFilii,  ipsumqiie  super  omnia  gloriosuin  jiidica- 
bat,  qoando  dicebat:  <  Hic  esi  Filius  ineus  dileclus,  io 
qno  mihi  bene  complacui,  ipsum  audile  {Maith.  xvii, 
5}.i  n«e  enioD  gloria  super  oinnem  gloriam  esi.  Se« 
quiuir :  Amen^  amen  dico  vobit^  ti  qui$  $ermonem  meum 
ierwmit,  mortem  nou  guttabit  in  asternum.  Cur 
igiiur  non  creditis  miht?  Cur  serinooem  inenm  noo 
semiis  ?  Ameni  amen  dico  vobis,  si  quis  mibi  cre- 
diderii,  ei  sertnonem  meum  servaverit,  niortem 
Doii  gusiabil  in  cternum.  Quid  est  mortem  non 
gusiabii?  Morlis  dolores,  ei  amariiudinem  non  sen- 
tieL  Moriis  uiique  non  teroporalis,  sed  aelernae. 
Qttod  eniw  dixil  In  aeiernum,  tale  futt  ac  si  diceret, 
mortem  ooo   gusubit   seternam  (1215).  Dixerunt 

omnioro  est  anctor  et  ariilex.  Ex  Deo  igitur  esse 
sii  eum,  qui  per  virtoiem  ei  viue  probiialem  Deo 
conciiiatus  sit^  dtgausque  liabiius  aliqua  velot  eum 
ilio  afiiniiate,  qoomodo  etiam  lales  in  liberis  coiu- 
potandos  ceoset.  i 

(1244)  S.  Gre|(or.  hom.  18,  in  Ev.  :  €  Pensate, 
fraires  charissimi,  mansueiodinem  Dei...  Accepia 
tanta  conturoelia,  quid  Domiiius  respomleafy  audia- 
mn&;  Egod4Bmonium  nou  habeOf  eic.  Quia  euim  Sa- 
maritanui  interpreiatiir  cuttot^  et  ipse  veraciter 
ctistos  est  :  de  quo  Psalmitia,  Niti  Dominu$  cu$to- 
dierit  cititatem  :  et  cui  per  Isaiain  dlciliir,  Ctt«io«, 
ftid  de  noete^  eic.,  retpondere  nolnii  Doroiniis,  Sa- 
maritaniis  non  som,  sed,  Egodamotuum  non  habeo. 
DooqQippe  ei  illau  foerunt;  unttm  negavit,  ailud 
laceiido  consensit.  Ciistos  naroque  humani  ffeneris 
veoerai  :  t*l  *si  Samaritannm  «e  uon  esse  diceret, 
esse  se  custodem  negoret.  Sed  lacuit  qood  reeogno- 
vit,  01  piiieiiler  repulll  ouod  diciiim  faliaciter  .iijk 
divlt,  diicens  :  tgo  dmmonmm  non  habeo.  In  qnilH» 


—  PARS 11,  CAp.  VIII.  m 

j^  ergo  iudai :  Nmhc  cognovimue,  quia  dcmordum  Ac- 
be$»  Abraham  moriuu$  mI,  ei  prophetcfp  et  tu  dieia : 
St  qui$  $ermonem  meum  $ervatferitt  mortem  non 
gu$tabit  in  ceternum?  Nunquid  tu  major  e$  patte 
no$tro  Abraham ,  ^iti  mor<iiK«  e$t  t  Et  prophetm 
mortui  $unt.  Quem  teip$um  {acitf  Ac  si  dicani: 
Talis  horoo  nunquam  fuit  qnalis  lii  es,  si  verum  est 
bocquod  Ui  dieis;  si  verum  est  ut  illi  non  mo« 
riantur,  qui  sermonem  iuuni  servaverini :  roajor  Ui 
es  quaro  Abrabam,  et  omnibus  prophetis  major  ea 
tu?  llli  eniro  mortui  sunt,  iu  vero  noii  solum  iinmor« 
talis  es,  sed  eos  etiam  immortalcs  facis  qtii  iibi  cre» 
dunt  et  obediunt.  Nimium  te  exallas,  nimiom  te  glo- 
rjficas.  Retpondit  Jetut :  Si  ego  glori/ico  meiptum^ 
gloria  mea  nihil  ett,  Ett  Pater  meut  qui  glorificat  tite» 

B  ^tim  vot  diciiit^  quia  Deut  notler  ett^  et  non  eogno^ 
vi$ti$  eum»  Ego  autem  novi  eum.  Et  $i  dixero  quia  non 
novi  eum,  ero  $imHi$  vobi$  mendax.  Sed  $cio  eum,  et 
eermonem  eju$  $erto.  Sed  dicil  aliquis  :  Qoomodo 
ipse  non  glorificai  seipsum,  si  Paier  glorificat 
ipsum,  cum  idem  sit  et  Paier,  ei  ipse?  Ipse  enim 
dicil :  c  Ego  ei  Paier  unum  suinus  (Joaii.  x,  50).  * 
Si  enim  unum  sunt,  qiiem  Paier  glorificat,  el  Filius 
'quem  glorificai,  glorificat  igitur  ei  ipse  Filiits  se- 
ipsum.  Quid  esi  ergo  quod  ait :  Si  ego  glorifico  m«- 
ip$um^  gloria  mea  nihit  ett  f  Quia  enim  Salvaior 
noster  et  Deus  et  homo  est,  si  secundum  divinita- 
iein  gloridcat  seipsum,  magna  csi  gloria  ojus.^ 
Magtia  quippe  gloria  esi  paralyiicos  curare,  csecos 
illuininare,  leprosos  mundare,  ventis  imperare,  su- 

^  per  mare  siccis  pedibus  anibulare  ei  moriiios  resu- 
scilare.  Sed  omnis  ista  gloria  divitiiiaiis  esu  St 
vero  secunJum  bumauilatem  glorincai  seipsutn, 
gloria  ejus  nihil  est  (1216).  ClorHicanlur  eniin  bomi- 
nes,  non  quia  bomlnes  suni,  sed  quia  sapieiilia  ei 
forlitudine,  aliisque  virlulibus  pn«diii  Kunt.  Ilaec 
aiiiem  ubicunque  suni,  non  bominis,  sed  Dei  suni. 
Ideoqtie  Aposlolus  aii :  i  Mihi  auiem  absii  gloriari, 
uisi  in  cruce  Domini  nosiri  Jesu  Cbrisii,  per  queni 
roundus  mibi  crucifixus  est,  et  ego  muitdo  (GaL 
VI,  14).  >  Itemqiie  :  i  Cloria  nosira  hxc  esi.  iesti- 
monluro  conscienti»  nosirae  ( //  Cor.  i,  12}.  »  Se- 
quitur  :  A6raiiiam  pater  vetter  extuliavit^  ut  videret 

verbis  quid  aliud  nisi  superbia  nosira  conrandiinr, 
D  qiiae  si  exagiiaia  vel  leviicr  fuerii,airociores  injurias. 
reddil  quain  acceperat;  facil  tuala  qnae  pbiest;  itii- 
naliir  etqiiie  facere  non  poiesl.  Ecce  injuriani  susci- 
piens  Dominus  non  irascitur,  non  conlumeltosa 
verlia  respondot...  accqua  injuria,'  etiam  qitod 
verum  erai  dicere  Veriias  noloit,  ne  non  dixisse 
veritaiem,  sed  provocaius  coniumeliam  reddidisse 
vjdereiur.  »  Hoc  ille,  opinor,  ex  Augusiino,  queoi 
Vide  iract.  45. 

(Iil5)  Cyrill.  paff.  575  :  c  Non  qaasi  omnino  lol- 
lat  morieni  secundnm  carnem,  aui  qnasi  moriem 
non  ducat  esse  mortem...  Sed  morlem  nominat, 
pcenas  aeiernas,  et  parauim  impiis  siippltcium.  > 

(iil6J  Aug.  tract.  44.  c  Hoc  aii  propier  iliod 
q:iml   dixeruiii :  Qiicm  te^ptum  facit  f  Refcrt  eiiim 

610^^0151^110  ad  Pairem,  du  quo  «!»&•  qno«l  Detis  esi.» 
tunc  iocnm  interpreies  eo  modo  explanare  solent, 
quo  superiorem,  Si  ego  te^imonium  perhibeo  da  nu* 
ip$o,  te9timopium  meum  non  e$t  terum. 


527 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


m 


(Uem  meum,  el  vidii,  et  gavisu$  esi.  Omnes  cnim  pa-  A  Uviiaie,  nisi  qnia  a  prinio  liominet  Cam  cnira  prlj 


(riarcbac  et  prophetae  Clirisli  naiivitatis  tliem  cum 
m:igiio  desidcrio  exspeciabant,  per  qiicni  ad  snpernae 
bentitudinis  gloriijm  se  veniuros  essc  sciebant. 
Polost  lamen  per  hunc  diem  iliius  tomporis  dios 
hitelligi,  quo  diim  staret  Abrabam  ad  iliccm  Manihie 
vidil  tres  viros,  in  quibus  per  Spfritum  sanctum, 
Christum  cognoscens,  nnuni  adoravit  (1217).  253 
Sed  quid  mirum,  si  priusquam  Cbrislus  bomo  fieret, 
Abraiiam  eum  vidit,  ciim  ipse  qnoque  Nabuchodo- 
nosorin  fornacc  ignis  eum  se  vidisse  icstetur(1218)? 
Vixerunt  ergo  Judcei  ad  eum :  QnirKfuaginta  annos 
nondum  habes,  et  Abraham  vidisii  ?  Dixit  eis  JesuM : 
Amen  dico  vobis^  aniequam  Abraham  fieret^  ego  sum, 
Secundiim  divinilatem  loqiiilur  :  sed  illi  hoc  non 
inlellignnt,  quia  non  Oeuni,  se«l  hominem   videnl,  B  manifeslentur  opera  Dei  in  illo  (12il).  Sequiinr: 


:tio 
bomini  lignnm  vctilum  comedere  diabolus  soadeitr 
dicons  (1219)  :  iComcdice,  e(  aperienlur  ocoli  tc- 
siri,  »  nonne  c^cum  eum  essc  monslrabat^  Cjk^us 
Iam(m  adhuc  non  erat,  sed  comedendo  Tactus  est 
cxcus.  Ab  hoc  igiUir  uno  cxoo  onines  bomines  na. 
scunlur  cjeci.  Hicc  autem  cascitas  non  corporis,  sed 
aniin»  est.  Ha^c  cxcitas  facit  nt  homines  non  co- 
gnoscantCreatorem  suiim  (1220). Sed  audiaouis  qukl 
discipulis  inlerrogantibus  Doininus  respondcrit : 
Neque  hic  peccavitf  inqnil,  neque  parentes  eJKt^  ut 
proptcr  hoc  ccccus  nasccretur.  Cur  ergo  caecus  nauis 
esl  ?  Ut  manifestentur  opera  Dei  in  Ulo,  Peccavcral 
enim  et  iste,  et  parentes  ejus;  sed  non  propier  sua, 
vel  illoruni  peccaia  caiciis  natus  est;  sed  poiHisut 


hominem  uiique  parvsc  xtalis,  ei  longe  a  tempori- 
bus  Abraho;.  Et  eum  verborum  raiionem  quxTcre 
ab  eo  debuissent,  ciijus  verba  non  vana  et  otiosa 
esse  scicbant,  tit  quia  ipsi  perse  eum  intelligere  nnn 
poterant,  ipse  eis  verba  sua  exposuisset,  ad  lapides 
currunt,  et  eum  occidere  voluni.  Unde  et  subditur : 
Tulerunt  igltur  lapides^  ut  jacerent  in  tum,  Jesut 
autem  abscondit  se,  et  exivit  de  templo.  Abscondit  se 
Jesus,  et  exivit  de  templo,  noii  secimdum  hoc,quod 
est  antequam  Abraham,  sed  secundum  hoc,  quod 
(ilius  est  Abrahae.  Facile  iiaque  est  duas  naturas  in 
Chrisio  cognoscere  :  unam,  secundum  qiiam  omnis 
creatura  ei  obedri ;  alteram,  super  quam  turba  ini« 
quorum  impia  saevit. 


XXVU  [Cap.  rX.]  Et  praterient  Jesus  tidit  homi 
nem  coecum  a  nativiiate.  Et  interrogaverunt  eum  disci" 
puli  ejus  :  Rabbi,  quis  peccavit,  hic  aui  parentes  ejus, 
ut  ccecus  nasceretur?  Ipse  Salvalor  nosler  apcrtissime 
ostendit  quod  ejus  mtracula  aliquid  signfficent, 
dum  ca  facicndo  aliquid  agit  quod  ratione  carere 
videatur.  Nlsi  enim  aliquid  signincaret,  quid  neces- 
sariuin  fiiil  in  hujus  cxci  illuminatione,  ut  lulum 
faceret,  quo  ejus  oculos  liniret,  cni  solum  dicere 
sufBciens  erat?  c  Ipse  enim  dixit,  et  facta  sont,ipse 
mandavit,  ct  creata  sunt  (Psal.  cxlviii,  5)  i  omnia. 
Qna^ramus  igilur  signiHcationcm,  et  videamu«  quid 
ca^cns  isle  signifieet.  Csecus  isie,  et  a  nativitale 
cxcus,  genus  bnmanum  esse  videtur.  Sed  cur  a  na- 


Me  oportet  opcrari  opera  ejus  qui  misit  me,  donet 
diet  est.  Venit  nox,  quando  nemo  potest  optTm. 
Quandiu  in  mundo  sum,  tux  sum  mundi.  Adliuc  i^- 
tur  operatur  Dominus,  quia  adhuc  dies  est.  Operatus 
est  enim  per  se,  operatus  esi  et  per  discipuios  soos. 
Operatur  niinc  qiioque.  Operabitur  usque  adsxcuti 
consummationem  per  fideles  suos.  Postea  vero  se- 
qiietur  nox,  in  qua  nemo  poterit  operari.  Igiior 
«  dum  tempus  habemus,  opercmur  bonnm  ad  om- 
nes,  maxime  autem  ad  domesticos  lldei  (Galat.  m, 
10).  >  Ct,  ne  putes  hunc  dieiii  cilo  fiuiri,  auJi  qnid 
ipse  Dominus  dicat  :  c  Ecce  cgo  voliiscuoi  suin 
omnibns  diebus  usque  ad  consumniaiionein  s.r- 
p  t\\\i{Matih.  xxviii,20).  i  Sed  quandiu  in  mamio 


esl,  lux  cst  mundi  (1222).  Est  igitur  et  niodo  tux 
mundi,  quia  modo  esl  in  mundo.  Si  enim  nobis- 
cum  cst,  et  in  inundo  esi;  quia  et  nos  iil  mnndo 
suinus.  H(ec  cum  dixisset^  exspuit  in  terram,  el  /wf- 
vil  lulnm  svper  oculos  ejus,  et  dixit  ei :  Vade,  et  lata 
in  natatoria  Siloe.  Quid  aiitein  inlerpreletur  Siloe, 
evangelibta  subdidii,  diccns,qnod  inlerprelatur  miV 
sus.  Diximus  jam  quid  c^ecns  iste  significct.  Nnnc 
auteii),quomodo,  et  quo  medicamine  caeci  iiluminen- 
tnr,  videamus.  Spntuin  enim,  quod  naturaliler  e.t 
capite  descendil,  Christi  divinitas  cst.  Cujus  254 
c  caput,  ut  ait  Aposlolus,  Deus  est  ( /  Cor.  ii)  > 
Haec  autem  in  terram  cecidit,  iri  Virginem  venii, 
et  factum  cst  lutum ;  quia  c  Verbuin  caro  facium 


(1217)  Genes.  xviii,  2,  5,  S.  Gregoriiis  hom.  8,  *^  boc  quod  facium  est  cogitemus,  genns  humanuinesl 


n«^5:  c  Tunc  qnippe  diem  Domini  Abriibnin  vidil, 
cum  in  fignra  suminae  Trinilalis  Ircs  angelos  bospi* 
lio«iiscepii.  I 

*  (121 S)  Daniel.  iii,  92  :  c  Tunc  Nabncbodonosor... 
lit  optintatibus  suis :  Aoritie  tres  viros  misimus  in 
mediim  ignis  compeditos?..,  Ecce  ego  video  qualuor 
\iros  soliilos  et  ambulantes  in  medio  ignis,  et  niliil 
eornipiionis  in  eis  est,  et  species  quartl,  slmilis 
Filio  Dei.  i  Vid.  Irenaium  lib.  iv,  cap.  20,  et  iib.  v, 
cap.  5.  Tertull.  lib.  iv  contr.  Marc.  c.  20  et  21. 
Uieron.ad  h.  I.Dan.:  c  Speciem  autem  qiiarti,  quem 
ftiinilem  dicit  Filio  Dei,  vel  aiigelum  deliemus  acci- 
pere,  ui  LXX  translulerunl  :  vel,  ut  pierique  arbi- 
trantiir,  Dominum  Salvatorera.  i 

(1219)  Gen.  nubiQuocunque  dieconuderUisyape- 
.tientur  ocuU  veslru 

(1220)  Aug.  iracU  i4.  f  Si  ergo  quid  significet 


iste  cxcus  :  hxc  enim  cascitas  conliglt  in  primo 
nomincpcr  peccaium,  de  qno  omnes  originem (Ju\i- 
mus,  non  solum  niortis,  sed  oliam  iniquilalis.  > 

(122i)  Aniniadverlil  hoc  qiioque  Chrys<»sl.  lioin. 
50,  in  Joan.,u.  1.  c  lloc  non  dicii,  ui  cos  prursus 
peccatis  lilicros  iinlicet.  Neque  enim  &tmpticiter 
dixit :  Neque  hic  peccavif,  neque  parenies  ejus,  scii 
addiiiit,  ut  ca^cus  nasceretur,  etc.  :  peccavit  namque 
Uic  et  parenles  e]u$  :  scd  non  indc  csecilas  venii.  > 

(1222)  Beda  ad  b.  1.  c  Conslat  cxprcssum  ac 
definiluni  diem  commemorasse  Dominum  hoc  loco 
seipsum»  id  est  lumen  mundi.  Quffndttf,  inquli)  suw 
in  hoc  mundOf  lumen  sum  mundi.  Ergo  ipse  opera- 
t«r.  Quandiu  est  auiein  in  mundo?  Puiainiis,  fra- 
ires,  ewB  fuisse  hic  tunc,  et  modo  non  hic  esse...- 
Quid  esi  qiiod  ait  discipulis  ascendeiis  in  cwlum : 
Eece  ego  vobucum  sum  ?  i  etc 


5i9 


COMMENT.  ir<  JOAN.  - 


esi,  ei  liabluvlt  in  nobis  {Joan,  i,  1i).  •  lloc  est  A 
SljilOF  ilhid  oiedicamcn  ,  id  esi ,  Incarnalio  Filii 
Dci.  quocaecl  ilhimiiianliir  (12^3).  C:eci  eniin  siinl 
iin  ocoli,  qui  hoc  fulo  non  Ungunlur.  Iloc  eniin 
lulo  ilii  tangunlur  qut  Deiiiii  et  liominein  Chri&turo 
esse  credunl.  Non  suOScil  tangerc  tcrrain,  non  suf- 
iicii  tangere  sputum.  SufBcil  autein'  tangere  et 
credere  lUluin,  quod  ex  iitroque  factum  est.  Sic 
taroen,  si  ille,  qtii  iiitiiiu  tcligit,  et  Deuin  et  honii- 
iieni  Chrislum  esse  credidil,  vadat  ad  natatoria  Si- 
Joc,  festinet  ad  baplismuin,  ibique  luveturet  rege- 
nereiur .  <  Nlsi  enim  quis  renaius  fuerit  cx  aqna 
elSpiritnsancto,  non  inlrabitin  regnum  Dei  (Joait. 
ui,  5).  I  Ulrumqtie  enim  necessarium  est  et  cre- 
dere  et  bapiizari,  nequc  alterum  siiie  aljiero  vaict. 
Non  autem  vacat  a  nijrslerio,  qiiod  Siloe  interprela-  " 
tar  mmu$,  lii  Jordaue  enlm  coepit  baptisinus,  qiii 
per  aposioios  regenerandis  hominibus  ubique  gen- 
tium  niissns  e»t  (]2i4).  Abiit  ergo,  et  lavit  ei  venit 
tideni,  llaque  vicini  et  qui  viderant  eumpnui^quia 
nandicus  erat^  dicebant :  Nonne  hic  esl  qui  sedebat 
tl  mendicabat?  Alii  dicebant  quia  hic  est*  Alii  aU' 
tem :  Nequaquam^  sed  sinMis  est  ei.  Ille  vero  dicebat 
ifuia  egosum,  Dictbani  ergo  ei :  Quomodo  aperli  sunt 
iibi  oculil  Respondit  :  Ilte  homo^  qui  diciiur  Jesus^ 
klum  fecit^  et  iinivit  oculos  meos.  Quid  est  eniiii 
lulam  fecii ;  nisi  Verbiim  caro  faclum  cst?  Tctigit 
auteni  oculos  mentis  nostrse,  ut  eum  videaiuus  el 
veritateui  intelligamus.  Et  dixit  mihi :  Vade  ad  na« 
tatoria  Siloe^  et  tava  '  et  abii^  el  iavi^  et  vidi.  Cousi*  p 
dera  roodo  qnanla  Ixtitia  bxc  verba  plena  suot , 
qiuiutaexsultaliopc  redundaiU.  Dixerunt  illi :  Ubi  est 
iUefAit :  Neseio.Dc  liomioe  iili  interrogabant :  de  ho 
nlue  ilie  respoiidit.  Noii  est  igitiir  iiiconveniens.  quod 
ait,  AVicio;  quia  etsi  jaro  Christianue  erat,  propheta 
taincn  noneral.  A(/(/uciir<  eum  ad  PharisaoSf  qui  Cfc^ 
tus  fuerat,  Erat  auiem  Sabbatum^  quando  luium  feci 
JetHs  el  aperuit  oculos  ejus.  Qui  igitur  illuminari 
vulunt,  sabbatizeni  a  peccato,  et  a  serviti  opere 
retpiiem  habeant.  Tale  namque  Sabbatum  colit  Ec- 
elesia,  ex  quo  Dominam  cognovtt,  el  vidit.  Iterum 
ergo  imerrogabant  eum  Pharis^ei,  quomodo  vidisset. 
Ule  auiem  dixit  eis  :  Lutum  posuit  mihi  super  ocu* 


PAUS  n,  CAP.  IX.  ^5Q 

loSf  et  /avi,  et  video.  Dicebant  ergo  ex  pharisais 
quidam  :  Non  est  hie  homo  ex  Deo,  qui  sabbatum 
non  custodit,  Nonduin  enim  isti  illuminati  eraut, 
qui  Sabbati  observantiam  sic  inleiligebant.  Noo- 
duin  enim  letigerant  lutum,  nondum  eniin  veneran: 
ad  lavacrum.  Alii  dicebant  :  Quomodjo  potesl  homo 
peccalor  hax  signa  facere?  Isti  enim  jam  quodam- 
mpdo  propinquabant  ad  iucem,  et  vldere  incipie- 
bant.  Et  schisma  erai  inter  eos.Dicunt  ececo  iterum : 
Tu  quid  dicis  de  eo  qui  aperuit  oculos  tuos  ?  Hle  aulem 
dixit  :  Quia  propheta  est,  Bene  quidem  dixil;  sCii 
melius  dicere  polerai,  nisi  timuisset.  Nam  ipse  quo- 
que  Dominus,  propbetam  se  csse  ostendit,  dicens  : 
c  Non  est  propbeta  sine  honore,  iiisi  in  patria  6u.t 
(Malth.  xiii,  57).  >  Non  erediderunt  ergo  Judcei  de 
illo  quia  ccpcus  fuisset  et  vidissei^  donec  vocaverunt 
parentes  ejus  qui  viderat  et  intertogaverunt  eos^ 
dicenles :  Uic  est  filius  vester  quem  vo*  dicitis  quia 
ccecus  natus  est  ?  Quomodo  ergo  nunc  videt  ?  Respon- 
derunt  parentes  ejuSt  et  dixerunt  :  Scimus  quia  hic 
est  ^lius  noster  et  quia  cwcus  naius  est,  Quo- 
modo  autem  nune  videat^  nescimus»  Et  quis  ejus 
aperuit  oculos^  nos  nesdmus,  Ipsum  interrogate : 
(eiulem  habet^  ipse  de  se  ioquaiur,  Wxc  auleiii  cur 
illi  diierinty  evangelisla  exponens  ait :  Ilcec  dicebant 
parenies  ejus^  quia  timebant  Judaos,  Jam  eniin 
conspiraverant  Judeeit  ut  si  quis  eum  confilereiur 
Chrisium,  extra  Synagogam  fieret.  Proplerea  pa- 
reniet  ejus  dixerunt  :  JEiatem  habei^  ipsum  tn* 
terrogate*  Vocaverunt  ergo  rursum  hominem  qui 
ca!cus  fuerat^  dixerunt  ei  :  Da  gloriam  Deo, 
Qiiitl  e^t,  da  gloriam  Deo  ?  Nega  huiic  esse  Cliri* 
siiiin  (1225);  nega  tc  esse  Christiaiinin.  255 
lloc  autein  non  esl  dare,  sed  anferre  gloriam 
Deo.  Nos  scimus  quia  hic  homo  peccator  esl,  Dixit 
crgo  ilte  :  Si  peccalor  est^  nescio  :  unum  scio ,  quia 
ca!cus  cum  essem^  modo  video,  Ego,  inqiiil,  ejiis  pec- 
caia  ignoro;  ego  eum  de  peccaiis  non  acGtiEO. 
Uiium  scio,  illud  dico  et  prxdico :  c;cciis  eram,  et 
eo  jubenle  modo  vidco.  Dixerunt  ergo  illi  :  Quid 
fecit  iibi?  Quomodo  aperuit  tibi  ocutos?  Al  ille  iiKllo 
gnatus,  quia  loiics  eiim  eadcm  verba  dicere  cog^- 
banl,  ait;  Dixi  vobis  jamf  et  audisiis,  Quid  iierum 


(1225)  Ang.  traci.  i4  :  (  Venit  Dominus,  quid 
fecii?  Magnura  niysteriiim  conimendavit :  Exspuit  in 
lenam,  etc.  quia  Verbum  caro  fartum  esi...  misit 
i'lum  ad  piscinamf  quce  vocatur  Siioe.  Pertinuit  au- 
tciii  ad  evangeiislain  eommeiidare  nobis  iiomeii 
Iinjiis  piscina!,  ct  ail,  quod  iHterpretainr  MissuM.iiitu 
quis  sit  iiiissas  agnoscitis  :  iiisi  eiiiin  ille  fiiisset 
inissns,  nemo  iiostruni  essel  ab  inlquiiate  ditnissus. 
I':;vit  ergo  oculos  in  ea  piscina,  quae  inierpreiatur 
mi$sus  rbaptizaius  esl  in  Chrtsto,  i  elc.  £adem  ver- 
1^3  babet  Beda.  Vide  adnotata  ad  cap.  vti  Marc., 
".4,  pag.  47. 

(liil)  Ambros.  Cl.  2,  epist.  80,  n.  4 :  c  Yade  et 
tota  inSHoam,  etc.  Qit:e  isia  ratio  est?Magna,  nt 
lallor  :  plus  euim  videt  qiiem  Jesiis  taiiffit.  Siinnl  et 
diviniiatem  et  sanctiftcatiotiein  ejus  adverte.  Qnasi 
inx  tetigii,  et  lainen  iiifudil;  quasi  sacerdos  per 
figuram  baptismalis  mysieria  grati^e  spiritalis  ini- 
pletit.  Exspnit,  ut  adverlercs  quia  interiora  Cbribli 


D  Inmen  sunt.  Et  vere  videt  qui  Christi  mnndatur  in- 
ternis.  Laval  saliva  ejus,  lavat  sermo  ejns...  Qtiott 
aiitem  lutiim  fecit,  el  siiperunxit  octitos  ca*ci,  qiiiil 
aliiid  signiflcat,  nisi  ut  inlelligeres  quia  ipse  homi- 
ncm,  luto  iUito, reddidit  sjuiiati  qui  de  lulo  iiomineiti 
riguravit,et  quod  haec  caro  luti  no&lri  per  bapti- 
sniatis  sacrameutum  a^terns  vils  iiimen  .nccipiat  ? 
Accciie  et  tu  ad  Siloam,  hoc  est  ad  euni  qui  missut 
esl  a  Patre...  v^ni  a  I  bapitsmum,  »  etc.  Vid.  etire- 
nseiiin  i.  t,  c.  45;  TerluUianuro;  Ainbrosium  eoro- 
dem  lib.  iii  De  sacr.,  c.  2;  Nyssenitm  deBapi.  Atiga- 
fitin.  Cyrillnro,  ut  PP.  alios,  qui  baptismi  sacramen* 
tum  hic  ^gnoscunt. 

(1225)Gregoriiisiib.  ii  in  lib.Reg.,  cii.  «Qitid  est 
dicere :  Da  gtoriam  Deo?  nisi  non  buic  curalionis 
Ittse  laudes  iribuas,  quia  Deus  non  est.  fi)t  qtiia  pec- 
cator  asseriiur,  iion  solnm  Deus  esse  iiegalur  seJ 
cliuni  liomojusliis.  »  Cbi7«»osi.  botti.68.  <  DagljriwH 
Deoy  id  est  coufiiere  ipsum  ulbil  fecisse. » 


fS$l  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  5SI 

vuHii  audireJ  Qfuid  tolles  eadem  repelere  juvat?  A  eum.  Dixit  tiJe$u9  :  Injudleittmin  hune  mundvLWk 


Nunquid  et  w$  vuUis  ditcipuli  ejus  /!«n?  Si  scirem 
vos  qiioque  ejiis  discipiilos  flerl  vcUe,  siciit  el  ego 
sum,  iternro,  alqiie  iierum  et  adliuc  miiltodes  ea- 
dem  dicere  iion  recusarem.  Maledixerunt  ergo  iiti^  et 
dixerunt :  Tu  diMcipulus  itliut  m :  nos  autem  Moysi 
disdpuU  sumus,  Beati  illi  supcr  quos  lalis  maledi- 
ctio  cadit.  Utinam  et  snper  nos  isia  matediciio  vc- 
nlat  (122(5).  ScquiUir  :  Nos  sctmvs  quia  Moyti  locu^ 
tus  est  Deus  :  hunc  autem  netcimus  unde  sit, 
Respondit  iite  homo,  et  dixit  eis :  In  hoc  enim  mi- 
rabile  est^  quia  vos  neseilis  unde  sit,  et  apertiit  meos 
oculos.  Ubi  est  ergo  sapientia  vcstra?  Ubi  est  doctri* 
na  qiiam  prxdicatis?  Cur  legem  iegiiis,  si  non 
intelligitts?  Dicitis  peccatorem  liunc  esse.  Inaudi- 


ego  veni^  ut  qui  non  vident  videant y  et  qu\  xident 
cad  fiant,  His  eniin  verbis,  quid  b»c  illius  cxct 
illuminalic  signiflcaret  ostendit.  In  judiciuni,  inqQJt, 
ego  veni  in  hunc  mondnni.  In  qood  Judidum?  Jiisti- 
ticationis,  et  damnationis.  Instincantur  iiisipienles: 
damnantur  sapreiites.  Isti  illuininanlur  :  iiii  exc»- 
cantur.  tsti  lucem  sequuntur,  ct  illi  in  tenebras 
demerguntur  (1i2S).  Et  audierunt  quidum  ex  PAarf- 
steisy  qui  cum  ipso  eranl^  et  dixemnt  ei :  Nunquid  et 
nos  caci  «umus  .*  Si  illi,  inquiunt,  qoi  vidcnt  ea*ci 
flont,  nunquid  et  nos,  quia  videinns,  csecos  esse 
dicis?  Dixit  eis  Jesus :  Si  ceed  essetis,  non  habefetit 
peccatum,  Nunc  autem  dicitis  :  quia  videmus.  Pecca» 
tum  vestrum  manel.   Ideo,  inquil,  mnnet  peccatum 


tum  et  inusituium  est  ut  peccatores  talia  operen-»  B  vestrum,  quia  diim  vos  videre  putatis,  non  quxriiis 


tur.  Scimus  cnim  quia  peecatores  Deut  non  audit 
sed  si  quis  Dei  cnllor  est^  et  voluntatem  ejus  facity 
hunc  exattdii,  Non  est  mirandiim  si  rudis  adhuc, 
noviterqoe  ilhiminaius  contra  Ecclesiae  doctri- 
nam  (1927)  aliquidignoranter  loquatur.  Neqneenim 
veru/n  est  ut  peccatores  Deus  non  audiat.  A  scecuto 
non  est  audiium  quia  aperuit  quis  oculos  cceci  nati. 
Nisi  etset  liic  a  Deo,  non  polerat  facere  quidquam, 
Responderunt ,  et  dix^runt  ei :  In  peccatis  nalus  es 
totus^et  IH  doces  nos?  Qnia  enim  cnecus  natus  fuerat, 
plus  caetei-is  cuni  peccatorem  essd  putabant.  Qtiod 
jpsos  qiioque  Christi  discipulos  sensisse  intelligi 
}M>test,  qui  Dominum  interrogantes  dicebant :  Quis 
peccauit  hie^  aut  parentes  ejus,  ut  ctBcus  nasceretur? 


ttt  videatis.  Si  enim  apud  vos  cxci  essetis,  id  est, 
si  vos  caecos  esse  inielligeretis»  peceaiom  non  hab^ 
retis,  quia  lucem  quaercreiis. 

XXVIIl.  [Cap.  X.]Amen;  amen  dicovobit,  qMims 
intrat  per  ostium  in  ovile  ovium,  sed  ascendit  atiunde, 
illefur  est  et  tatro.  Qnid  sit  auiem  lioc  os(iiiin,ipse 
256  ^^  sequentibus  exponit,  dicens  :  Ego  tum 
ostium  :  per  me  si  quis  iniroierit ,  salvabitur.  Ipse 
igilur  ostium,  qui  ostiarius,ipse  et  pasiorest  oviiim. 
Ipse  est  c  via,  veritas  et  vlta  {Joan.  xiv,  6).  i  Per 
eum  intramus,  quia  via  elostium  est.  Ipsenos  Iih 
troducit,  quia  veritas  est.  Ipse  nospaseit,  quia 
viia  est.  Si  Igitur  intrare  per  osthim,  hoc  at  in- 
trare  per  Christum,  Chrislus  aiitcin  justitia  el  ve- 


Et  ejecerunt  eum  foras.  Mullum  ei    profuit  quod  ^  rltas  est;  qui  per  jusUt.aniet  veritatem  iion  ioirat. 


foras  ejecerunt  enni ;  quia  foras  ejectus,  Jesum  vi- 
dcre  et  cognoscere  meruit.  Non  enim  possunt  lu- 
dxi  videre  Jesum ,  nisi  prius  a  Synagoga  exeant. 
AudivitJesus  quia  ejecerunt  eumforas,  et  cum  inve- 
msset  eum^  dixit  ei  :  Tu  credisin  Filium  Dei?  Re- 
Apondil  itle,  et  dixit :  Quis  es/,  Domine,  ut  crednm  in 
eum?  Non  de  essentia  dubitat  :  scd  tle  pci^sona 
interrogat.  Nondum  enim  personaliier  eum  cognp- 
scebaty  quem  tamen  Dei  Fiiinm  esse  cred  bat. 
Dixit  ei  Jesus  :  Et  vidisti  eumyCt  toquitur  tecum :  ipu 
est*  AlUte  ait :  Credo^  Dominei  et  procidens  adoravit 

(li26)  Anibr.  I.  all.  c  Maledictio  eorum  *  benedi- 
ctio  est.  Tu  siSy  inquiunty  disciputus  ejus.  Tunc  pro- . 
snnt,  quando  nocere  se  credunt.i  d 

(12^7)  Aug.  iib.  II  contr.  epist.  Parmen.»  e.  ft,  n. 
47 :  c  Qiiod  scriptum  est  in  Lvangelio.  D«ns  peccato* 
res  non^udit,  elc,  non  a  Doinino  dicium  est,  sed  ab  . 
itlo,  qui  oculos  corjporis  jam  quideni  reslitutos  ha- 
bebat ,  sed  ei  oculi  cordis  nonduin  paiebant,  unde 
ipsuni  Pominum  adhuc  prophetain  puiabat...*  Ipse 
aulem  poniinns,  cum  in  uno  teinplo  orarcnt  Phari- 
e?eus  etpublicanus,  pnblicanuin  confiieutem  percata 
sua  magis  justiflcaium  dicil,  quam  Pharis;£Uin  |a- 
Giantem  inerita  sua.i.  Et  tract.  44,  iii  Joan.»  n.io  : 
4  Adhiic  inunctus  loquilur.  Nam  et  peccutorcs  exau- 
'  dit  Deus.  Si  eiiim  peccatores  Deiis  uon  exaudiret, 
frustra  illc  publicanus,  i  etc.  Vid.  serin.  i35,  n.  6, 
et  serm.  i5t>,  n.  2.  Gravem  esse  difficuliatem  in  hac 
ftcntentia  inielligenda,  JC^t  peecoiorM  non  audUt 
ait  Toletus  adnoi.  9.  De  ea  re  Jansenius  Co^nc.  cap. 
78,  «t  Interpretes.  Vid.  S.  Thomain,  i-%,  q.  S3,  a.  . 
i6.  Suarez  tom.  H  dc  Rclig.  lib.  i,  c^  25,  et  TT. 


perChristum  non  intrat.Non  intrat  ergoperostium, 
qoi  non  intrat  per  justitram  et  veritatem.  At  vero 
pcr  jusiitiam  et  veritalein  non  intrat,  qntsecQndum 
canones  et.decreta  pontiflcum  nnn  eligitur  et  or- 
dinatur.  Omnes  igitur  Simoniaci  (i229)  et  invasores, 
noii  pastores  sunt,  sedfures  et  latrones^  Ciir?  Quii 
non  inirant  per  ostium,  quia  non  intrantperClm- 
stum,  quia  non  intrant  per  jnstitiam  et  voriuiem, 
quia  non  intrant  per  Verbiim  Dei  et  secniidom 
canonum  instituu.  QHtd  igitur  in  Eoclesia  facitint? 
Dicat  ipse  Dominus :  Fnr^  inquit,  non  «eiiii,  in»  «I 

alios. 

r'  (1228)  Cbrys.  bom.  I>9,  n.  i. «  In  jndiciiim  pnrro, 
est  in  niajos  suppliciuni,  ostendens  eos  qui  se  daiu- 
narent,  esse  damnatos,  et  qui  se  peccatoreiii  pro- 
nuntiarent,  ipsos  esse  peccaio  obnoxios.  >  Hier.  la 
c.  VI  Isai.  i  Non  est  crudelilas  Dei,  sed  uiisericordia, 
uiiam  perire  gentein,  ut  oiiincs  s:iIv<e  fiaiit,  JudiEa- 
nini  partein  uon  videre,  ul  oinnis  inundus  luccm 
accipiat.  Unde  et  ipse  iVMninus  in  Hvangelio  sacra- 
mentum  caeci  a  nativitate  qui  rcceperat  otulos  ver- 
tit  ad  tropologiam,  ct  dicit :  In  judicium  ego  wmi  « 
mundum,  >  etc.  Aug.  tract.  44.  t  Quid  esi,  M/y«« 
non  vident  videant  ?  Qui  «e  noii  viderc  coiifueiiwr 
et  medicum  quaeruut«  ut  videant.  Quid  est,  ^v'  vidm 
cmci  tiantl  Qui  se  putant  videre,  et  medicuiii  «oii 
qii»runt  ui  in  sua  caecitate  pernaneant.  Crgo  istaiu 
discreiionem  vocavit  jiidiciuro.  i 

(1229)  Simoniacos  insccutur,  ut  fecerat  supcrms 
in  Luc.  p.  i96,  p.  265,  ei  in  Mattbaum  num.  w,  P- 
99  etc.  Vid.  Pr»f. 


533  COMMENT.  IN  JOAM.  - 

(uretvr^  et  maciet  ei  perdat.  Qutdquid  igttur  to  Ec-  A 
ilesia  faiciuiit,  Tanitiu  ei  inutile  est  (liSQ).  Sad 
(piid  de  niis  diceiuus,  qui  jMsr  ostiura  qnidein  in- 
trant,  sed  postea  per  hxrcses,  per  lifes,  et  conieii- 
tioiies,  et  schismata  de  Ecdesia  exeunt  ?  Istl  enini 
et  quando  iii  Ecclesia  sunt,  et  qtiando  extira  Eccle' 
si.im  sunt,  qiiarnvis  ad  periculunn  suum,  Ecclesise 
taineo  sacranienta  dare  possunt.  lHi  voro,  quin  non 
habenC,  dare  non  possunt.  Quid  enim  habent,  nist 
lualedictionein,  qiiam  Siinon  Magiis  a  Sinioiie  Peiro 
lecepit?  Et  illi  quitlem,  si  ad  Ecclesiam  redeunl, 
aiit  oinnino  a  suis  officiis  suspendiiniur,  autsl  rii^is 
permaneut,  nihil  reiterulur  iu  eis.  Nulli  cnim  fa- 
crameuto  injuria  facienda  est«  Quidam  tamen  Fa»> 
ciorum  dicuoi  eos  qiii  ab  hacrellcis  b:iptizanliir  a 
caibolicis  debere  eonfirmari,  quia  hiereiici  darc  non 
possiiut  Spirilum  sanclum  (1^1).  Qui  auiem  ialrot 
]wr  o«}iiiti  pa$n>r  est  ovium.  Dictum  esi  enim  quid 
sit  oslium,  et  qnid  sii  inlrare  per  ostium.  Uuic 
omritti  aperil^  el  ove$'tocem  eju$  audiunt.  Gliristiis 
eiiiiii  el  ostium  est  eiostiarius.  Ostium  boiiis.  Osiia- 
rias  et  roalis  et  bonis.  Non  euim  iiitraiit  per  hoc 
osiiuin,.uisi  Loiil.  Sedquia  hic  ostiarius  el  repollit 
nialos  et  suscipii  bonos,  ostiarius  esl  el  uialis  el  bo- 
nis.  Sed  audiant  subjecti  quid  dicitur :  Et  ove$  vocem 
ejutaudiunt,  Qui  igtXur  nonaudiunl  vocem  pnsiorispcr 
iiiiwm  inlrantis,non  suiit  oves.  El  istequidem  paslor, 
qiii  per  osiiuiu  intrat^  propria$  ove$  vocat  nomi- 
Mtim  257»  ^'  <^'<^<^  ^A<*  His  aiitem  verbls  aper- 
\mim  ostendit  quia  compassioiiem  et  huinaniiaiem 
umisquisque  episcopusiusuissubditisbaberedc4)caL  ^ 


-  PARS  II,  CAF.  J.  m 

Et  cum  propria$  ove$  emieerU^  ante  ea$  vadity  et  ovee 
iUum  ^equuntnr^  quia  $eiunt  vocem  ejtt$,  Proprias 
enim  oves  pastor  eniitiit,  qiiaotload  vitae  pascua  per 
viam  mandatprum  Dei  festinare  docet.  Vadit  atiiein 
ante  eas,  si  id  quud  praedicat  operaiur.  Et  oves 
illum  sequttiitur,  seciindum  hoc  quod  Apostolus  ait; 
€  Imitatores  mei  estoie,  sicui  et  ego  Chrisii  {II  Cor. 
IV,  16).  »  Sequuntur  autein,  qula  sciuiii  vocem  «^jus^ 
quia  cognoscuni  yerha  ejus ,  quia  sciunt  veros  eC 
cailioiicos  esse  sermones  eiiis.  Alienum  autem  noh 
$equuntur^  $ed  fuginni  ab  eo,  quia  non  novermU 
vocem  aiienorum,  Alienus  esienlni  omBts  lixrelicuA, 
ci  quicunque  iu  Ei:elesia  non  est.  Non  sunt  igitur  de 
ovibns  Ecclesi»  qut  bos  tales  sequuntur,  el  in 
eortim  voce  et  docirina  deleclaoior.  Unde  ApostoloB 
aii :  I  Doctrinis  variis  et  pcregrinis  nolile  abduci 
{Hebr.  xiii,  0).  »  Hoc  proverbium  dixit  ei$  Je$u$4 
Hli  autem  non  cognoverunt  qmdjoquereiur  <if. 

XXIX.  Dixit  ergo  ei$  iterum  Je$u$  :  Amen  anum 
dico  vobi$y  quia  ego  $um  o$tium  ovium*  Uoc  atiieni 
siipcrius  exposiium  est.  Omnes,  quotquot  vene- 
runly  fure$  $unt  et  latrone$y  $ed  non  audieruni 
eo$  oves.  Nota  quod  ait,  venerunt.  ^k>n  eoim  dixit, 
qui  missi  suni.  De  se  auiem  superius  ait :  c  Ego  noii 
venl  a  meipso,  sed  Pater  meus  ncisit  me  {Jonn,  viti, 
42).  » Isaias  quoque  prophela  {l$ai.  vi,  8),  cam  Do* 
mintis  diecrei :  c  Quem  miuam,  et  quis  ibU?  »  re- 
spondit :  c  Ecce  ego,  nHtte  me.  »  Qui  igitur  vene- 
runt  a  seipsts,  et  a  Deo  oiissi  non  sunt,  fures 
fuet^uni  et  latropes.  Htnc  est  enim  quod  Do:ninus 
ait :  c  Ego  w>ui  in  nomine  Pairis  mei ,  e(  non  acce- 


(liSO)  .^sec  verba,  cum  aliis  quae  seqoiintur,  indi* 
c;ire  vidcntor  In  ea  fiiisse  opiiitoiie  A.  nostruin,  ut 
b  moniacoruin  ordinaiioiies  et  iiilrtisonitii  invali- 
d:ig  loisse  exisiiniarii.  Yiguisse  liuiic  opinioiicni  illo 
mulo,  id  esl  XI,  iiiielligi»re  possunius  ex  Peiro  Da- 
niiaiii  qui,  ut  coiiirariuin  persuaderet,  ideo  opiiscu- 
lum  scripsii  («x  rec.  Consiii.  Clemeni.  VI.)  cui  iio- 
iiieii  fecii  fl  Graiissiinus,  >  ubi  iii  proufui.  c  De  iis 
iia<iiiequi  ^rat  is  suni  a  Siiuoniacis  consecrati,  quaula 
)ain  per  irienniuin  in  iribtis  Rom^iiiis  conciliis  fue- 
ril  discepuiiio,  Quainque  perplexa  et  coiifusa  diibio- 
tfls,  et  iis  pariibus  qiioiidie  veutilelur,  sanciitaieui 
^estram  laiuisse  non  arbilror :  prxserlitn  cum  cre- 
scenie  flucioaiionis  ambigiio,  eatenus  sit  processum. 
«t  iionnullos  consiet  episcopos,  ab  illis  ordinatos, 
clericos  denuo  ordinasse.  »  Bem  maxiine  dubiaiu 
fuibse,  dclude  eliain  siguificat :  c  Cuiu  niibi  recur- 
reret  in  metnoriaui  qnia  jum  vencrabilis  papa  san- 
ctus  Leo  IX,  iii  poslrema  synodo  ouines  episcopos 
cx  diviua  oblcstaiioiie»  roguverii  quateiius  Dei  un« 
sericoriliam  in  couuiiuucdeposcercut«ui  quoii  super 
lio€  81  ruptiloso  itegotio  dcceriiciidum  essct,  uitlaiili- 
bus  revebrci.  »  ^ec  reui  oinniiio  consiitisse  saecuJo 
^eqa.  quo  \ixert  schobsiicoruiu  DD.  luuiina  PetrtiS 
Lonibardus,  Petrus  Piciavieusis,  Hugo  a  S.  Viclore, 
Kobenus  Pullus,  eic,  iiiuhis  coniendii  Joau.  Mor.- 
ins  exerc.  5  De  sacr.  ord.  ei  iu  praefal.  ad  libr. 
AiixiL  lleciaju,  sinceranique  doclrinam  i^erstilisse 
8«ittpcr  in  Ecclesia  de  validiiaie  baruiu  ordioatio-' 
tiiiiii,  osiendii  Witisse  D.^sacr.  ord.  p.  i,  q.  4,  De 
oinKioiacis  sigillatiin  sect.  5,  De  iutrtisis  ei  iovaso- 
nbussect.  4.  Tournely  De  oid  qii.  5,  ari.  I  (quos 
ambos  laudat  Cbardon  De  ord.  cap.  6) ;  Drouet  De 
ro  sacrani.  lib.  vtii,  cap.  4;  Chardon  ipse,  aliique 
passim  TT.  Verani  iaiiten  isiam  catholicainque  do- 


cirinam  olmcurtorem  aliquatHo  factam  a  saK^.  vtn, 
ideni  Chardou  fateitir,  ei  noniitilloruiu  AA.  sequeu- 
iiiiiu  .Oilaluni  iesliuiouia  probare  videntur.  A'ldc 
Ordiiics  apud  Marleiic  ex  niss.  iioiigeutorum  aiiiio- 
rum,  in  quibus  idetn  iudicaiur  iom.  II,  vet.  edii.  p. 
545,  360,  eici  Quid  vero  sii,  qiiod  Siiiioniacorum  et 
inirusorum  causam  A.  nosler  discernai  ab  alia  lllo-^ 
ruu),  qui  iu  calholica  Ecclesia  fueraiit,  sedper  lites, 
et  conientiones,  et  schisiiraia  se  ab  ea  sejuuxcruni, 
non  aliam  ralioiiem  haluiisse  videlur,  tiisi  qtiod  li^ii 
.  veram,  cuin  iu  Ecclesia  catholica  esscni,  iiuilo  iiu- 
'  pediinenio  prohibiii  ordinationem  ucceperani;  itoii 
liem  alii;  scd  (Sluionfaci  praesertim)  matodiclionem» 
quatn  Simon  liagus  a  Simone  Petro  recepli.  Uiiie 
ejus  illud  quoque  de  Siinooiacis  et  intrusis :  illi, 
quia  iion  habeiii,  dare  non  p<issuul:  quoJ  suinpsisso 

D  videlur  ab  effulo  ilio  S.   Leoiiis  iioiniiie,  relaio  a 

Grailano  ii  p.,  caus;  i,q.  1,  c.  I.  t  Gratla,  «si  nou 

gratis  daiur  vel  accipiitir,  graiia  non  esi :  Siuioniaci 

auieiu  gratis  non   acciphiui :  igiiur  graliam,  qwjt 

maxirae  in  ecclesiasiicis  ordinibus  Qperatur,  iion  ac- 

~  cipitini :  si  aiiieui  non  accipiunt,  noti   habent,   si 

auieni  non  hubeiil,  nec  jgratis,  oec  uon  graiis  cui- 

piaiii  dare  possuiit.  » 

(1231 )  Coiistat  hu*reticos  nonnullos,  iisdem  ferme 

tibiis  Ecclesiae  reconciliatos,  quibus  sacrameniuni 

CJiinrniaiionis  conferebaiur;  dequibus  S.  Gregorius 

I.  II.  liid.  4,  ep.  6,  7.  £i  notissiiBa  vcrba  sunt  S. 

>  Leonis  ad  Nicetam  ;  i  Qui  baptismutn  ab  hairclleis 
acceperuut,cuinbaptizaiianlea  non  fuisseni,  sola  iu- 
vocaiione  Spiritus  S.  per  iuipositioneui  manuuta 
coulirmitndi  suni,  qiiia  formani  iantiiiu  baplisiui 
sine  sanciificationis  virtute  sunipseriinl;  »  et  auii- 
quipra  Siricii  ad  Himeriuin,  ul>i  iclai  Ariaiios  bapU' 
zari :  •  quoft,  ait^  nos  cum  Novfttiaiiis  aliisquc  li«« 


135  S.  BRLNONiS  EPiSCOPI  SlGNieNSlS  S56 

pislis  me.  Alius  veniet  in  nominc  siio,  el  ilium  acci«-  A  et  sc  pro  eis  periculis  oljjtcere  non  du|>itaret.  Scd 

videi  lupum  venientem ,  vi<let  diabolum »  ejusque  sa* 


pietis  (Joan.  v,  43).  »  lilc  cnini  non  niiititur  qui 
suoitomiue  venii  (1232).  Et  ules  quidem  non  au- 
ili^inl  oves.  Si  enim  audiunt,  jam  non  sunt  oves. 
EgQ  sum  oUiuni,  Per  me  $i  quis  inlroieritf  saltwbiiur^ 
fl  ingretHelur^  et  egredietur  et  pascua  inveniet.  Sal- 
vabitiir,  iuqoit,  qui  per  me  introierit.  Sic  lanien,  si 
per  me  ei  ingredietnr  et  egredietur.  Qiii  eniin  lega- 
liter  ordinatur,  per  ipsuiu  Ecclehiam  ingieililur.  Ei 
fti  in  bono  persevcrat»  per  ipsum  quo<)ue  de  liac  vila 
egrediiur.  Ei  isie  quidein  pnscua  inveniel  sive 
ingrediens,  sive  egrediens.  Ingrediens  qnitiem,  tcm- 
ponilia :  egrediens,  viiam  scicrnam.  IJnde  Psainiista : 
ft  Domiuiis  regit  me,  et  nihil  mihi  deeril :  in  loco 
pascuse  ilu  me  collocavit  {Psat.  xsii,  i).  >  Mulii 


tellites  imminentes  :  satellilesnamquediaboli  ba^re- 
tici  eisehismatici  suni,  omnesque  decepiores  (1235), 
ct  dMlUt  oves  et  fugit.  Dimitlit  utique»  noo  anxi- 
liando  ,  veritaiem  non  praedicando,  constantiaiu  et 
paiientiam  non  admonendo,  et  bseresi  non  rcsi« 
sieiido.  Unde  per  Ezechielem  a  Domino  dicilur: 
€  Non  asccndistis  ex  adverso ,  uequc  opposuistis 
muruin  pro  doino  Israel,  ui  slaretis  in  praciio  in  die 
Donmn  (Ezcch,  i,  15).  i  Omniaeiiim  haec  vcrba,  mu- 
riis  quidamsunt,  quo  ah  hnereiicis  oves  Ecclesiae  de» 
renduniur.  His  258 1"i>us  peDitur,  his  vincitur  et 
fiigatiir.  Mercenarius\aulem  fugit,  quta  mercenariuseu^ 
el  non  pertinet  ad  eum  de  ovibus,  Non  enini  fugeret, 


enim  per  ipsiim  liigrediuntur  qui  non  per  ipsum  B  si  luercenariusiion  essei.  Non  fiigeret,si  pro  amoTe, 


.^ediuniur,  quia  in  peccaio  ei  non  in  Doinino  mo- 
riunlur  (1233).  Sequitur:  Fur  non  venU,  nisi  ut 
fursiur^  et  mactet  et  perdat.  Ego  veni  ut  vitam  ha- 
beani  et  abundantins  habeant.  Quomodo  abundantius 
babcani,  nisi,praeier  hanc  vitam  iemporalem,  quaiu 
eiMn  aliis  oomoiuniier  hai>ent,  vitam  quoqneaeiernam 
^liis  omuibos  amjpiius  babeaiit? 

XXX.  Ego  sum  pastor  bonus.  Bonut  pastor  ani- 
mam  suam  dat  pro  onhus  nuit  (1234).  Ego,  inquit, 
»uin  pasior  bouus.  Audite  boc,  paslores,  ei  a 
me  uno  paslore  boni  p:istores  esse  disciie.  Bonus 
eiiiiu  pastor  esi,  qui  animam  suum  dai  pro  ovibus 
suit.  UsGC  esi  defiuiiio  boni  pastoris.  Hoc  ergo  fccii. 


ct  chariiate,  ei  non  pro  mercede  serviret*  c  Perfecia 
en^m  cbariias  foras  inittii  limorem  (Joms.  iv,  18).  • 
Et  ideo  quideni  fugit ,  qiiia  non  periinei  ad  eam  de 
ovihus.  Ego  sum  paslor  bonus^  et  cognosco  ove$  miaii, 
er  cognoscunt  me  mece.  Novit  enim  Dominus  qui  sunt 
ejus  (1236) .  Cognoscere  autem  Dei,  diligere  esi  (1 237). 
Unde  ei  quibusdam  in  judicio  dicturus  esi : «  Amen 
dico  vobts,  nescio  vos  (Matth,  xxv,  12),  >  id  esi,  noa 
diiige  vos.  Alioquin ,  qui  oinnia  scii,  quomodo  igno- 
rare  aliquid  poiesi?Qiiod  igiiur  aii:  et  eognosco  otes 
meas ,  et  cognoscunl  me  mece^  tale  esl  ac  si  dicerei: 
£i  diligo  meas,  ci  diligor  a  meis.  Sed  qiiomoJo  eo- 
gnosco?  Vis  aiidire  quomodo?  Sicut  novit  me  Pater^ 


lioc  ei  vos  faciie,  si  necesse  fuerit.  c  Majorcm  enim  ,  et  ego  agnosco  Patrem.  Sir,  inqiiit,  cognosco,  id  esi 
dilectionem  nemo  habet,  quam  ui  aiiimam  suam  ^  diligo  mcas,  et  diligor  a  tneis,  sicut  diligor  a  Patre, 

et  diligo  Patrem.  Unde  et  in  seqiieniibas  ait :«  Sicitt 
dilexit  lue  Paler,  ei  ego  diligo  vos  (Joaii.  xv,  9).  • 
licmque  :  i  Non  pro  his  rogo  tantnm,  sed  el  pro  bis 
qui  credituri  suui  per  verbom  eornm  in  roe,  nt 
omiies  nnuin  sint,  sicui  el  iu,  Paier,  in  me,  ei  ego 
in  le,  Hl  ipsi  in  nobis  unum  sint  (Joan.  xvii,  20, 21). • 
Et  animam  meam  pono  pro  ovibus  meis.  Inde,  inquit, 
probatur  quod  diligo  eas,  qula  animam  meam  pono 
pro  ovibus  meis.  Nisi  enim  eas  diieiissel,  aniraam 
pro  eis  non  posuissei  (1238).  Et  aliat  wes  habeOf 
quosnon  suntex  hoc  ovili,  Et  itlas  oportet  me  adducert. 


ponai  quis  pro  amicis  suis  (Joan,  xv,  13);  >  Merce* 
narius  autem,  et  qui  non  est  pastor^  cujus^nun  sunt 
oves  propriar,  videt  lupum  venienlem^  et  dimittit  oves, 
et  fugit,  Mercenarlus  auteiii  esi  illo  episcopus  qui, 
in  pasccndis  el  regendis  ovibiis,  sola  U*in|)oralia  ct 
iransiioria  (|tVBrii.  Qui  non  aniore  coelestis  pntria;, 
scd  pro  liicro,  et  mercede  rerutn  letnporaliuni  ovcs 
Bo*niiiicas  pasciu  Ct  iste  quideiu  apud  Deuin  pastor 
non  cst,  eisi  ab  hominibus  pastor  dicaiur.  IJic  uHlem 
non  habct  ovcs  proprias,  scd  inerce<Ie  conduclas. 
Si  enim  ^jus  propriue  essent,  diligeret  ui  pioprias, 

relicis,  sicut  est  in  s^iiodo  conslilutum ,  per  invo- 
cntioneni  solani  seplirorniis  Spiriiiis ,  episcopcilis 
luanns  iniposiiioney  calliolicoriim  coiivenlui  socia-  £) 
imis;  quodeiiani  toiusOriensOccideiisqiiecuslodit.» 
Atqiie  hinc  qiiaestio  iheologica  dc  naliira  hiijiis  un- 
ctionis  sive  inipositionis  ii>annum.  Confinnr.toriam 
lueri  vtdenliir  Pelriis  de  Marca  ad  C.  Clironiont.  ci 
Sirinondus  Anlirrh.  2.  Negant  ii,  quos  aiitca  laud:».- 
vimus,  Chardon  prx^serUiu,  qui  taiiien  de  Conf.  c. 
«^).  ex  solius  inteniionis  defeclu  asseril,  Connruia- 
i:onis  sacramenliiin  oon  fuissc.Scqiiionbusseiaiibus, 
in  Orienie  per  sacramciituin  Conrirniationis  hxreii- 
los  fiiisse  reconcilialos«  cx  eorum  Euchologio  (ulul 
explicare  aliler  rem  Goarius  conelur),  aliisque  nio- 
ininieniis  eorum  lenipurum,  pcrmnlii  coniendunl. 
\id.  TT.  et  ilolsienluin  Diss.  2,  de  forma  sacrainenii 
connrinnt.  :<p.  Gra^c. 

(1252)  Yid.  S^  Aug.  traci.  45,  hxc  explicanlcm  de 
Ux*relicis,  conchiditque  :  c  Hoc  lenele,  ovile  Chri  ii 
csse  catholicain  Ecclcsiam.  Quicunqiie  vuU  intrare 
ad  oviie,  pcr  ostiunx  iniret.  Christuiu  vcruni  prxdi- 


cet.Non  solum  Christum  venim  prxdicet,  sed  Chrisii 
giori^im  qu:erat,  iion  suam,  i  etc.  hlein  fcrme  Grc- 
goriiis  lil).  IX,  liid.  2,  episi.  i9,  ei  lib.  xi,  ep.  46, 
ind.  4.  V.  etiam  llier.  ad  cap.  vii  Osee. 

(1^35)  S.  Giegor.  honi.  14  iii  Ev.  ei  Beda  ad  b. 
I.  c  liigredictur  quippe  ad  lidem,  egredietur  vero  a 
iide  ad  speni,  a  credulitate  ad  conteinplationcni, 
pascua  autem  inveniet  in  xtcrna  rcfectioue,  i  cic. 
Atig.  iracl.  48  :  c  Oves  credt  ndo  sunl,  oves  pasiorem 
seqiiendo  sunt...  oves  per  ostium  hitrandosunl,  ovcs 
excundo  et  pascua  inveniendo  sunl,  ovcs  viia  a^ienia 
perrriiettdo  siint. » 

(1234)  Uoc  ex  commeni.  decerpta  esi  homil.  snb 
Einis.  nom.  vutgaia,  et  Dom.  ii,  post  Pascba  pesiiu. 

(i2o5)  De  iiiroqne  hoc  luporum  geiiere  vide 
S.  Grcgor.  hom.  14,  tn  Ev.  n.  2. 

(1250)  II.  Tiniotlu  ii,  19  :  Cognovit  Dominut,  e\c* 

(1257)  Gregor.  1.  alt. :  Et  cognosco  oves  meas,  hcc 
est  diligo. 

(1238)  Y.  GiTgor,  I,  all. 


337  COUMeNT.  IM  iOA.N.  —  »AR5  II,  GAP.  X.  5» 

((  mm  meam  audienl^  et  fiei  unum  ovile^  et  unut  A  ^icu  Saiomonit  ( IStil  )•  Encsnia  diceb:int  Ju4a9l 


jMistor.  floc  estenim,  quod  Aposiolus  ail :  <  Ipsc  est 
[Ktxnosln,  qui  fecit  ulraque  uiiuni  {Epties,  ii,  44). » 
Junxil  enim  <Juos  parietes,  uuum  ex  circunicihioiic, 
eialieniin  ex  pra^puiio  irenienleui.  Jii(J;eis  eoiui  lo« 
quehatur  Dominus,  quibus  se  genlilcs  jr.ngcre  pro- 
miuehai,  ut  ex  dtiodus  populis  (li39)  uiia  (lomus 
siiricarelur  et  uiia  Ecclesia  coiisliuerelur.  Facla 
esl  igiuir  pax  Inter  Jiitlxos,  ei  Gentiles.  l]iiuin  e^t 
ovile ,  uiius  est  paslur,  unam  logeni  leneiit ,  unuoi 
Deuni  a()oraut,  et  unitis  pastoris  voccm  setiuuntiir. 
Propterea  me  Paler  diligit ,  quia  ego  pono  animam 
meamt  nl  iierum  sumam  eam.Qnld  csl  hoc?  Nun* 
quld  eniin,  priusqaui  aniuiam  suscepisset,  vel  po^ 
suissel  Jesiis,  eum  Paier  non  diligebat?  Diligebat 


illam  festivitatein  quam  celebrabant  pro  tempU 
aidificatione,  sive  innovatione.  In  iiac  autein  fe6ti?i« 
tate  ambulabat  Jcsus  in  lcmplo,  inporticiiSalomoiiis, 
ost(*ndeiis  se  iliam  sapientiam  essc,  qnx  laudalur  in 
lil)risSapieniiaeSalomonis.Sedquialiieniserat,etquia 
iiividi3egi.'lu  Judscicoiigelatierant,el  cbaritatis  ignem 
non  babt  bant,  regcni,el  doniiniim  sinimocciderecu^" 
piebant(1242).Proxiniacnim6uiit  frigns  etinor^.Ci}^ 
cumdederuttt  259  ^^9^  ^*"''  Judai^  non  ul  in  cum 
crrdercni,  sed  ut  eum  perdereiii.  Et  dicebant  ei: 
Quottsque  animam  nottram  toUit?  Si  tu  et  Chraiut^ 
dic  nobis  patam.  Quem  nos  regem  dicimus,  Judxi 
Cbrisium  appellaiil.  Dolo  igitur  loquebantur,  ui  al 
se  Cbristuin  csse  Dominus  responderet,  quasi  qul 


uliqiie.  Sed  lixc  ad  honnnem  refcrenda  sunt,  qui  B  Caesari  contradixisset,  roox  Romanorum  ininistria 


iude  merito  a  Ueo  diligitur,  quiai  factos  est  ei  obe- 
diens  osque  ad  inortem  (Phitipp,  ii ,  8).  >  Poiest 
auiem  et  aliter  inieUigi,  ui  «ic  dicatur  *  Quaiita  erga 
DiesU  Pjtris  dilectio,  in  co  maxiine  liiteliigi  potest, 
qiiod  ego  ipse,  sicui  volo,  pono  aniroain,  et  iterum 
fiuiuo  eam.  Hxc  enim  potesias  nuUi  alii  daia  est. 
Kem  totiii  eam  a  me^  ted  ego  pono  eam  a  meiptos 
Poiestatem  habeo  ponendi  animnm  meam^  et  potetta" 
lem  luibeo  itervm  tumendi  eam,  Ihc  mandalum  accepi 
f  Patie  meo.  ilabebal  enim  in  potestate  Jesus  et  vi- 
vere  quautum  volebal,  el  niori,  qiiando  volebal. 
Tautum  vixit»  quantom  voluil :  mortuus  esi,  quando 
voluit.  Sxpe  Judxi  voluerunt  apprebendere  eum,  et 


occidendum  traderent.  Hlnc  est  cniin,  quod  Piiato 
dicunt :  t  Si  huiic  diinittis,  non  cs  amicus  Cxsaris. 
Omnis  enim  qui  se  regem  facil  contradicit  Ca*- 
sari  (I2i3)  {Joan.  xix,  12). »  Uetpondit  eit  Jetut: 
Loquor  rodts,  et  non  creditit»  Opera  qum  ego  faeio  rn 
nomine  Patrit  m<i,  bwc  tettimonium  perhibenldeme. 
Ciir  ine,  inquil,  interrogatis?  Loquor  vobis,  et  non 
ereditis.  Sed  quia  verLls  non  credKis,  Tcl  operibos 
credite.  Opera  non  menlinntur.  Sed  vos  non  creditis 
verbis  meis,  neque  opcribus  nieis,  qnia  non  estis  ex 
ovibus  roeis.  Manifeslum  est  igitur  qiiod  ex  ovlbva 
Christi  Don  snnt  quicttnque  verbis  evangelicis  ere- 
dere  nolunl.  Otet  meee  vocem  meam  andiunf^  et  e^o 


nou  polueruut.  El  boc  idco,  quia  noiebat.  Tantum     cognoteo  eat^  et  tequuntur  m^  et  ego  titam  (eiernam 


i{[itur  io  cum  potuerunt  Judxi ,  quantum  ipse  eis 
concessit  (1210).  Quod  autero  ail :  Boc  mandalum 
aeeepi  a  Patre  meo ,  Patrera  honorando  dicit.  Hoc 
eniiu  donum  ct  mandatum,  secundum  bumanitatem 
Douiiuo  datiini,  totius  Triuitalis  est.  Dittentto  t/e- 
riim  {acia  ett  inier  Judceot  propter  termonet  hos* 
Dicebant  auiem  muUi  ex  iptit  :  Deemonutm  habet^  ct 
imanit,  Qaid  eum  audilit?  £t  isli  quidem  iion  craia 
de  ovibus  ejus.  Alii  dicebant ;  H(ge  veiba  non  tunt 
dimouium  Itabeniit.  Plunquid  dwmonium  potett  cx- 
corum  oculos  aperiref  Isti  autem  jam  ad  o\ile  pro' 
pioqoabant,  et  ejus  oves  fieri  incipiebani. 

IXIl.    Facta  tunt  enccenia   in  Jerotolymtt,  et 
biemt  erat.  £t  ambulabat  Jetut  in  templo  in  por^ 

(1259)  Aui^ost.  tract.  47:  c  Duobus  istis  gregibus,  D 
tanquam  diiobus  parietibus  factus  est  lapis  angu- 
laris.  » 

(1240)  Attg.  trael.  47  :  €  Quid  esl  ego  potw?  Ego 
iilam  pouo ;  iion  gtorieolur  JuJaei;  sasvire  poiueruni, 
potestatem  babere  non  potueruui.  Saeviaut  (|uantuiu 
possunLSi  ego.uoluoro.quid  saevieudo  facturi  sunt? » 
lui  etiamCbryaoat.  bom.  72,  ia  Joan»  n.  2 :  c  Potetia- 
tem  habeo^  etc.  Quandiu  ergo  rotinere  voiult,  nenio 
contra  potuit :  cum  penuisirauiem,lunc  facilcfuit.» 
Vid.  et  lioiu.  (H),  ii.  1,  iibi  et  de  pnecepto,  seu  iiiaii- 
dalo  Cbrislo  dato,  do  quo  fuseCyriU  pag.  GGi,  cun- 
cordiaro  cum  Patre  iiiterpretaiites.  Alitcr  Laliui 
PP.  nounulli,  de  quibos  Petav.  de  Incani.  iib.  rx,  et 
cap.  8«et  TT.  pasMin.  Uiris  A.a»6enliatur,  non  satis 
seipse  expiicat. 

(1241)  Augustin.  iraa.  48 ;  «  Cncaenia  festivitas 
erat  deoicatiouis  tcinpli.  Gi-a^ce  enini  kcuvov  dicilur 
nomm,  »  etc. 


do  et«,  et  non  rapiel  eat  quitquam  de  manu  mea,  Et 
de  his  quidcm  latia  iam  superius  diximus.  Probat 
autem  qiiod  nou  rapit  eas  quisquam  de  roano  sua, 
dum  dicit  :  PaUr  meut  quod  dedit  mtAt,  majut  om* 
nibut  ett,  et  nemo  potett  rapete  de  manu  Patrit  md. 
Sed  ne  aiiquis  diceret,  quia  non  inde  consequllar^ 
01  de  ejus  manu  rapi  non  possint,  addidii,  diceni  : 
Ego  et  Pater  unum  tumut.  Si  enim  ipse  et  Pater 
unum  suiit,  cum  ncino  cas  rapere  possit  de  manu 
Palris,  nemo  potesl  rapere  cas  de  manu  Filii.  Sed 
unde  vcl  ille,  Pater;  vel  iste,  Filius  esse  probatwr? 
Ex  eo  uiique,  quod  ait :  Pater  mem  quod  dedit  mihi^ 
majut  omnibut  ett.  Ipsum  euiin  dedisse,  genuissa 
fiiit  (1244).  Non  enim  prius  luit  ille,  qui  ciedil, 

(1242)  Aiigusl.  ib. :  <  Hieins  crat,  el  frigidi  er?'it . 

ad  Uiuni  eniiii  divinuui  igncin  accedcre  pigri  crani^ 

si  accedere  esi,  credere...  fri  jiierani  a  diligendi  cbari- 

late,elardebanl  noccndicupiditatc.»  Gregorlus,  Ub.it 

Moral.  e.  2:«  liitueri  tibel  quoiiiodo  sacra  eloquia  i»i 

exordiis  narrationum  qualitaies  expriiH.uit  teruiines- 

que  causarum.  Aliquando  nainqiiea  posiiioiie  loci.alK 

quaudo  a  posiiiuiie  corporis,aUquandoa  quablaie  ae-r 

rib,  aliquando  a  qualiiale  teniporis  sijfManl,  qui(?  ce 

veniura  aclione  subjiciaut...  A  qualiiaie  aeris  res 

subsequenb  demonstralur  :  sicut  evangellsta,  cum 

pni5d;canlc  Dttinino,  nullos  tuuc  ex  Jud«is  crediluros 

diceret,  praiinisit,  diceus  :  lliemt  autem  erat.  Sc^-i- 

piuiu  uauique  esl :  0«OMiflm  abundabit  im<(uUa*^  rer 

rrigescet  charUat  multorum.  Idcirco  ergo  hyeuiis  Cti- 

ravil  teinpus  cxpriinere,  ut  iiiesse  audilorum  cordibui 

maUti^B  frigus  indicaret.  .    . 

(1243)  Hlc  Bed;e  verba  A.  ferme  cxscrrpsit. 

(l244)Hicron.  ad  eiecbid.  c,  xviii  :  <  £t  ipse 


B59  S.  BRUNONIS  EVlSCOri  SlGNIENSfS  »9 

quam  ille  cui  dcdil;  i|iiia  non  prius  fuil  ille   qui  j^  Sequiinr  :  Sf /flcio,  e/ li  f»?7ii  now  »ii/<ii  crerfw-*,  op#i 


genuit,  quam  ille  quem  gcnuii.  Ncque  enim  ali- 
qiiando  Paier  sine  Filio  fuil;  quia  sine  \erbo,  sine 
\irlule  et  sapienlin,  sine  vila  et  verilate  nunquain 
esse  poluit.  Hoc  enim  lotum  est  Filius  Dci.  Ipse 
entm  csl  c  yerilas  cl  vila  {Joan.  xiv,  6).  i  Ipsc  cst 
Yerbum,  virliis  et  sapienlia  Patris.  Sapienlta  uii* 
que,  quain  ipse  gettuit,  iion  qux  sapienlein  euin  fe- 
ceril.  Esi  igitur  Paler  sapicns,  quia  Sapienliam  ge- 
nuit.  Esl  et  verax,  (|uia  Yci'it;item  gciiuil.  Sed  qiiia 
luinquam  fuil  non  sapiens,  et  non  verax,  nniiquam 
fuit  aule  Sapiciiliaiu,  ct  Veritalein.  Nunquam  ciiim 
sapiens  sine  s;ipicuiia  esssc  potcsl.  SuHuferuut  ergo 
lapides  ui  lapdarenl  ettm,  HespondU  eis  Jesus  :  Mul^ 
ta  bona  opera  osiendi  vobts  ex  Palre  meo  :  propier 


ribus  credile^  ut  cognoscalis  et  eredatit  ^uia  (iibm 
est  Pater,  et  ego  in  Patre.  Quia  enim  ttniiin  gunt 
Patcr  ct  Filius,  et  Filius  est  in  Patre,  ei  Paler  in 
Fiiio  (1247).  Quwrebant  ergo  eum  apprehendere,  tt 
esivit  de  nianibnt  eorum.  Qnaeramus  igitur  el  nos, 
sed  non  sicul  illi.  Quxramus  fide  et  pieiaie,  einon 
cfriigicl  de  nianibus  nostris.  His  eniin  inanibus  ap- 
prebendiiur  e(  lenetiir  Jcsur.  Et  abiit  iterum  irant 
Jordaufmj  in  euM  locum  ubi  fuerat  Joannet  bapii" 
zans  primum,  et  mansit  illic.  Et  muhi  venernnl  nd 
eum^  et  dicebant  :  Quia  Joannes  quidem  sigmm  fccH 
nulium.  Omnia  autem ,  qna-cunque  diiit  Joanmi  de 
hoc,  vera  erant,  Et  mulii  crediderunt  in  enm.  For- 
lasse  ad  hoc  iverat  Dominns  illuc,  iit  isli  ad  enm 


quod  eorum  opus  me  Inpidalis?  An  qiiia  ail  verilatis  |3  venireiit,  eiim  viderenl  ei  in  eum  credercnt. 


viam  vos  revoco?  aiu  quia  vos  ab  aarrnie  inoriis 
periculis  eruo  ?  an  ideo  fortasse,  quia  inrinnos  vc- 
sirossanavi»  ca;co$  i|Iuuiinavi,  leprosos  inundavi , 
paralyticos  curavi  et  morluos  suscilavi?  H:ec  enim 
opera  non  lapidalione,  scd  bonore  dsgna  stint.  lie- 
tponderunt  ei  Judcei :  De  bono  opere  non  lapidanins 
/e,  sed  de  blasphemia;  etquia  tu,  homo  cum  sis^facis 
ieipsum  Deum,  Slulli  ;Juda*.i  inlerroganl  eum  qtiis 
8il,  et  palain  euin  respondcre  rogunl,  et  qiiia  veri- 
latem  eis  respondel,  eum  occidere  voiunt.  Respondil 
tis  Jesus  :  Nonne  scriptum  est  in  tege  vestra  quia  ego 
dixi  :  Dii  esiis  ?  Lcgcm ,  hoc  in  loco  Psalnios  vo- 
cat  (1245),  quia  ct  ipsi  judicanl,  dum  el  noccnles 
dainnanl,  cl  bonos  jtisUncant.  Si  illos  dixit  deos,  ad 
quos  %ermo  Dei  factus  esty  et  non  potesl  solvi  Scriptu*  C 
i^;  quemPaier  sanctificavit  et  misil  in  mundum^vos 
dicilis  :  Quia  btasphemas ;  quia  dixi :  Filius  Dei  sum  ? 
Si,  inquit,  adoptivi  filii  dii  dicuntur,  cur  naturalis 
Filius,  Deus  non  dicatur?  Si  illi  dicunlur  dii,  ad 
qnos  scrmo  Dei  faclus  cst,  et  ideo  quidem  dicitntur, 
quia  sermonem  Dei  custodiunt,  cur  non  roagis  ipsc 
.seriiio  Dei  dicatur  Detis?  iVoii  eiiim  polest  solvi  Scri- 
ptura,  quia  €  non  prxteribit  ex  ea  unuin  iota,  neqite 
nnua  npex  {Mattk  v,  18)»  i  donec  tola  compleatur. 
Qnod  autem  att,  quem  Pater  sanctificavit^  lale  est  ac 
ai  diceret :  Quem  Paier  sanctuin  genuit»  hlem  enim 
ftttt  et  sanctiacasse  et  genuisse  (1246).  Si  non  facio 
g^^opera  Palris  meiy  nolite  credere  mi/it.  Mirubilia 
sunt  opera  Palris.  Mirabiiia  sunt  opera  et  Filii. 
Faeit  iUe  quod  vult.  Facii  et  iste  quidquid  vult  '^ 

dicit  :  Paier  qnod  dedit  mf/ii,  omnibus  majus  esl^  el 
vemo  polest  rapere  de  manu  Patris  mei :  ex  quo  per- 
spicilur  ttna  Patris  Fil  iqite  potesias,  virlus  aique 
sithsiatiiia.  Si  cnim  de  Filii  manu  qitae  dedil  Pater 
nemo  potest  rapere ;  et  haec  eadeni  in  Piiiris  manu 
'  siint ,  qua!  non  rnpiunlur  ab  eo  ;  Itqiiide  coniproba- 
liir  ontiiia  Palris  et  Filii  esse  couimiiuia.  »  Aug. 
irai  i.  47  :  (  Paler  non  quasi  ei  Fili<i  qui  imperfectus 
€«t  nalu^  atiquid  addidit :  scd  ei  qticm  perfectiiin 
genuil  onuiia  gignendo  dcdit.  »  V.  eiiam  Iracl.  48, 
et  Ambros.  tib.  iii  de  Sp.  S.  cap.  18.  Chrysost.  honu 
61,  in  Joanti. ;  Basil.  lih.  i  adv.  Eunoni.,  etc. 

(1245)  Aug.  tracL  48  :  <  Legein  appellavii  Do- 
miiHis  geiicraliler  omiies  illas  Scripluras,  quamvis 
alibi  specialiter  dicat  legem,  a  prophelis  eam  distiii- 
gticns,  sicuti  est  :  Lex  et  prophette  usque  ad  Joan- 
nem.  In  his  duobus  pra^ceptts  lola  lex  p^ndel  el  pro- 


XXXII.  [Cap.  XI. J  Erat  qtiidam  langu-ns  Lfl- 
zarus  a  Belhania^  de  cailetlo  Maricf^  el  Marihiv  «o- 
roris  ejus,  Maria  aulem  erat  quas  unxit  Dommm 
ungueulo,  et  extersit  pedes  ejus  capiltis  suit.  Cm|hi 
frater  I^zarus  infirniabatur  (1248).  In  magnis  Inn- 
dKjus  Maiioi  scripsil  hxc  cvangelisla,  qiix  Domi- 
iium  ungcre  ejusque  pedcs  tangcre  meruil.  Beatx 
iiloc  animae  qux  ad  simililudinem  hiijus  Mariae  ciim 
aromalibtis,  ctim  utiguento  et  bono  odore  ad  Doini* 
num  accedunl.  HiCc  est  illa  quae  in  Canticis  can- 
ticorum  loqitittir,  dicens  :  <  Cuin  esset  rex  in  qcco- 
bilu  suo,  nardus  mea  dedit  odorem  suum  (Cant,  t, 
11).  >  Tresmorttios  Domlnum  suscilasse  legimas: 
filiain  scilicet  principis  Synagogne  in  domo :  filiain 
mulieris  viduae  extra  poriam  civitatis;  ei  huncLa 
zaruin  In  scpulcro  quatriduanum.  Per  Ikis  enim  \m 
mortnos  tria  mortis  genera  signiflcantur  (1249).  Mo- 
ritur  cnim  homo  prava  cl  illicita  cogitando  :  mori- 
lur  inale  operando  :  moriiur  in  peccaiis  perseve- 
rando.  Cogitas  aliquid  agere  quod  non  licet?  inor- 
tua  est  anima  lua  ,  sed  in  domo  adhnc,  et  in  occnllo 
jacet,  quia  lalet  pecoalum,  ci  iiondum  divulgHium 
est.  Si  vero  cogitalionetn  ad  efreclum  perducas,  non 
solum  moriua  esi,  sed  jam  esl  extra  civiiatis  ponam 
elata,et  per  peccatum  ab  Ecclesia  separata,  sepulcro 
et  perdltioni  proxiina  est.  At  vero  ille  qui  pecca- 
tam  aliquod  magnuni  commisit  et  mOlto  teinpore 
in  eo  perseverai,  non  solum  mortuus  est  el  sepuiius, 
ventm  eiiam  jam  fetet,  quia  ejus  turpissimam  fa- 
mam  omnes  circumquaque  audire  abhorrent.  Omnet 

pheiiB,  Aliqnando  antem  in  tria  digiribait  easdem 
Scripluras,  nbi  ait :  Oporlebat  impieri  OKtua  qute 
scripta  sunt  in  tege,  et  prophelis  et  psalmis  de  me.  i 

(1246)  Aug.  tract.  48 :  <  Sic  saiictificavil,  qwy 
modo  gemiit.  Ut  enim  sanciHS  essel,  gigneiulo  ei 
dedit,  quia  sanctum  eum  gentiit.  i  Vid.  eiirad.iib.  ii 
de  Trin.,  e.  5,  Cyrillum,  el  PP.  aliosapud  Petaviuin 
lib.  XI  de  Incarn.,  c.  6;  Eiias  Creiens.  ad  oral  4. 
Naz.  de  sanctificandi  verbo  disserit,  quot  moJis  iu 
Scripturis  iisurpelur. 

(1247)  Ex  hoc  Joan.  loco  eruual  TT.  divinaruin 
personarum  <  circuminsessionem  » quam  vocaot;  de 
qua  Peiavhis  lib.  iv  de  Trin..  cap.  16* 

(1248)  Est  homil.  Emiscni  Fer.  vi,  posl.  iv  Doin. 
Qiiarir.,  pag.  90,  de  qua  erit  jiidicium  sicnt  de  aiii»* 

(1249)  H»c  ex  Aug.  tract.  40,  in  Joau.  n.  3,  i^^ 
attnlcral  eiiam  ad  Luc  ,  c.  vn  ,  n.  17.  Vld.  p.  loO. 


rjX  COMMENT.  liS  JOAN;- 

lanien  hos  snscittl  Jesos,  Si  a  peccaio  cessent,  ei  a 
ii  corde  poeniteant,  ei  pro  eis  pareiilcs,  ei  sorores 
€P  maicr  Tidua  deprecelur.   Unde  scriplum  esl  : 
I  Confiieinini  alieruirom  peccau  ;veslra ,  el  oraie 
pro  invicem  ut  salvemini.  Ilultiim  enim  valcl  depre- 
caliojusti  assidna  (Jac.  v,  16)  (1250).  i  Sed  quid 
per  quatuor  dies,  quibos  Laxanis  in  sepulcro  nior- 
tuus  jacuit,  nisi  qualuor  sDlales  inteiligunlur  ?  Qua- 
iHor  enitn  »tatlbus,  qiiasi  quatuor  diebus  fetens  in 
peccaii  sepulcro  mortuus  jacet  ille  qiii  in  piierilia 
ei  adoledcenlia,  in  Juvetiiiite   et  scneciuie  in  malo 
quod   coe|>erat  perscverat  (li5l).  Inruiuia  eniin, 
quia  igiiorantiae  plena  esi,  liis  diebus  noii  annuine* 
r;Uur.  Considera  igilur  quanta  sil  benignilas  Sal- 
^aioris  nostri,  qui  post  tanlani  pci'bCverantiam  in 
nialo,  putridutn  et  felenleni  rosusiitare  noii  dedi*  B 
giiatur.  MiHrunl  ergo  sorores  ejus  ad  eum  dicenUi  . 
Dmine,  ecce  4fuem  ama$  in/irmatur.  Andis  igitur 
qiiia  Dominus  amat  peccalores  utique  jani  poeni* 
tenies.  Tales  eniin  peccatores  sigiiifi  at  Lazarus. 
De  qualibus  ipse  (1252)  Doininus  ait  :    c  Gaudeo 
siiper  uno  peccaiore  poeuiieiitiam  agenie,  quain 
siipra  nouaginla  novem  juslis,    qui  nou  indigent 
IKBiiiienlia.  »  Audiene  aulem  Je$u$  dixit  eie  :  Infir» 
mlai  hac  non  esl  ud  mortem,  sed  pro  gloria  Deif  ut 
ghrificeiur  Ftlius  Dei  \er  eam,  Noa  ideo,  inquil, 
BWriiurLazarus,  ui  in  morte   niaiieat,  sed  ut  pro 
gloria  Dei  a  iiiortuis  resurgat.  Diligebat  Jesut  Uar* 
iham  et  sororem  eju»  Uariam  et  Lazarum,   Diligit 
eiiim  D<uiiinus  et  activam  vilain  et  conteniplalivanf, 
ei  peccatores  ad  pQeniieiitiam  conversos  (1255).  De 
his  aulein  alias  disputabitur.  Ut  ergo  audivit^  quia 
'tnfirmttbatur,  tunc  quidem  mansit  in  eodem  ioco  duo^ 
hi  diebus.  Deinde  pott  hoce  dicit  261  tii»cipurts 
iuis :  Eamus  in  Judeeam  iterum.  Dicunt  ei  discipuli : 
Rabbi^  nuttc  quwrebant  te  Judcei  lapidare,  et  iterum 
x^aii  illuc  ?  Resvondit  Jesus  :  Nonne  duodecim  horcs 
iunt  diei?  Si  quis  ambulaverit  in  die^  non  offendit^ 
ip^ia  lucem  hujus  mundi  videt,  Si  autem  ambulaverit 
M  nocte^  olfenditt  quia  luxnon  esl  in  eo.    Quid  est, 
inquit    quod     dicilis?   Me   sequimini , .  post  me 
veoile.  c  Ego   sum  lui  mondi  {Jaan*  viii,  12).  > 
E%o  suro   dtes.  \q6  bor».  Ifoune  duodeeim  horm 
tunt  dki  f  itleo    ego   vos  dyodeciin    elegi ,    quia 
suui  duodeciiii  liorae  diei.  Qula  igitur  horjeestis»  0 
diem    sequimini    (1254).    Hoc     enim     boraruro 
proprium  est.  Si   quis   autcm  hunc  diem  sequa- 
inr «    si   quis   in   eo   ainbulaverit ,  si  quis  mihi 
crediderit,  non  ofiendet.  Cur  ?  Quia  iueem  hujus 
nundi  videt.  Ego  sum  lux  mundi.  Si  vero  in  nocte 

(1250)  Videtnr  A.  Jacobi  verba  ila  intellezisse, 
ui  primam  etiam  eorum  purtem,  de  conressione 
peccatonim  (quoniam  eain  atlulit)  acceperit  de  pri- 
vata  conresftione  non  sacrament^li,  qua  laicis  eiiam 
borointbus  peccatorem  se  aiiqnis  professus,  eorvm 
ad  Deum  preces  implorat.  Atqiie  Kslius  quidem  ad 
b.  Jacobi  locom  satis  baiic  probabllem  esse  expla- 
nationem  asseverat. 

(1251)  Beda  intelligit  hic  quatuor  veluti  mortis 
gcncra  bominis  :  t  ab  Adanii  peccato,  2  a  transgres* 


-pARs  iL  ap.  xr.  w« 

ambutaverit^  si  errorem  et  teoebnnim  princlpem 
secutus  fueril  ( boc  est  enim  in  nocie  ambulare ), 
offendet  et  cadet.  Gur?  Quia  lux  non  est  in  eo,  quia 
eri-orts  teuebrae  ezcasctveront  oculos  ejos.  Hac  ml^ 
et  post  hecc  dicit  eit  :  Laxarus  amicus  noster  dorndt^ 
$ed  vado ,  v.t  a  somno  exciiem  eum.  Dixerunt  ergo 
aiscipuli  ejtts:  Domine,  it  dormit^  salvw  erii.  Assolet 
inftrmis  somnus  signuin  esse  salutis.  Dixerat  aniem^ 
ait  evangelisU ,  Jeius  de  morte  ejus  .  Hliautem  putar- 
vernnt  quia  de  somni  dormitione  diceret.  El  lale  eiat 
ac  si  diceret :  Dormil  Lazaros,  scd  mihi :  aliis  au- 
lem  mortoos  csl.  Facilios  ego  dc  niorte  eum  resos- 
ciiare  possuin,  qoain  allqula  homo  eum  de  sonino 
excitare  valcat,  Yado  Igiiur,  ut  a  somiio  exciiem 
euin.  Tunc  ergo  dia^t  eis  Jesus  mauifeste  :  Laiarui 
mortuus  est,  et  gaudeo  propUt  vos^  ut  credatis,  quo- 
niam  non  eram  ibi.  Sed  eamus  ad  eum.  Gaudeo,  in- 
quit,  qiioniam  non  eram  ibi.  Si  enim   Jcsns  Ibi 
esset,  ille  mortuus  iion  esact.  Ubi  cnini  csl  vita, 
mors  essc  nbn  polcsl.  c  Ego,  inquit  Dominus,  sum 
resurrectio  et  vila  (Joan.  xi,25).  >  Gaodeo  Igitur, 
sed  proplcr  vos.  Cur  propter  vos?  Ut  credatis,  ut 
illius  resurrectioiie  fides  vcsira  roboretwr ,  ciyus 
mortem  ego   absens  vobis  annnntio  :  Dixit  erga 
Thomas^   qui  dicituf  Didymus^  ad   condiscipulos : 
Enmu$  et  nos,  et  moriamur  cum  ro.  Hoc  enim  diclt 
Thoinas,  quia  lanto  odio  adversus  Jesom  et  disci- 
pulos  ejus  Jodacos  inftainmaios  essc   sciebat,  ut 
niliil  nisi  morlem,  ei  picnam  ab  eis  ezspcctarcl. 
Venit  itaque  Jesus^  et  itmnit  eum  quatuor  dies  jam 
in  monumento  habentem.  Quid  aulcm  qoaloor  dics 
s*gniOcent,  Jain  soperios  dirimos:  Erat  autem  Be- 
thania  juxta  Hierosotymam  quasi  stadiis  duodecim. 
Non  erat  igitur  valdc  difficile  ad  Mariham  et  Ma- 
riam  consobndam  inde  Jnd«os  Bctbanlaoi  adve- 
nisse.  De  quibus  soMitur  :  Mutti  autem  veuerant, 
ad  Martham  et  MaHam,  ut  consolarentur  eas  de  fra- 
tre  suo.  Martha  ergo,  ut  audivit  quia  Jesus  venil^ 
occurrit  ilti.  Maria  autem  domi  sedebat.  Cur  auteni 
ubique  Mariba  Boliiciu  sit ,  ct  Marla  quieu ;  iUi 
sciont  qul  per  eas  acilvam  et  contemplathraro  tt- 
tam  glorificari  intcWigont.  Dizit  ergo  Mariha  ad 
Jesum  :  Domine,  si  fuisses  hic,  frater  meus  uQnfuis^ 
mortuus.  Qoomodo  enim  mori  posset,  si  viia  illi 
adfulsset  ?  De  se  enim  Domiiios  ah :  c  Eg o  som  via, 
veritas  et  viu  (Joan.  ziv,  6).  »  Sed  et  nune  seio 
quia  quwewique  poposeeris  a  Deo,  dabit  tibi  Deus. 
Dicit  Uli  Jesus  :  Resurget  frater  tuus.  Al  illa  :  Seio, 
iiiqnit,  quia  rcsurget  in  resurrectione  in  noviuimo  dte. 
De  ilia  rcsurrcciione  ceria  sum.  Hanc  le  facere 


sione  legis  natoralis.  3  a  transgressione  legis  scn- 
ptae,  A  a  violatione  doclrin«  evanpelica;. 

(1252)  I^nca  xv,  7.  Gaudium  ent,  etc. 

(4255)  Allbi,  id  esl  ad  cap.  x  Loc,  n.  »•?»«• 
162,  cnm  moUis  interpretibos  vitam  activam  etcon- 
lemplalivam  in  Marlba  et  Marw  piannonslr4iaB 
dixerat.  In  Lazaro  vero  peccaiores  *»e»»««**~ J"^'" 
fenne  PP.  agnoscont.  Pr«ter  Aujj.  all.  5,  Oregor^, 
I.  xxn^Mor.  c.  12,  et  hom.  36  in  Lvang. 

(1254)  \*id.  diciaadMarcw  c.  iii,  n.2,  p-»»»* 


84S 


S.  BBUiNONlS  £P1SC0P1  SIGMENSIS 


U\ 


[)osse  non  dubito ;  sed  lUrtim  facias,  cerla  non  sum.  A  dicilur :  <  Adam,  ubi  es?  i  (Ge/i.  iii,  9.)  QqoJ  quideiu 


Drcii  ti  Je$u$  :  Ego  $um  re$urreciio  et  vita.  Per  me 
rcsurgnnl  ei  ^ivunl  quicunque  vivuni  et  resnrgunt. 
Qui  eredit  in  me^  eiiam  $i  morluu$  fuerit^  vivet.  Qui 
igiliir  non  credit ,  non  vivet.  Yivet  autem,  sed  in 
pmtiis.  Talis  auiem  vila  mors  est  potius  dicenda, 
quam  vita^  Yera  enim  vita  roortis  amaritudtnem 
lion  ^beL  Qui  igitiir  credit  in  Cbristum,  quamvis 
Cemporaliler  moriatur,  vivct  lamen  in  astenium. 
Similiter  aulcm  ilic  qui  vivit  et  credit  tn  euro; 
creilere  eniro  vivere  est,  quia  vita  anim»  fides 
esl  (1i55),  quanquam  morialur.  Credi$  hoc?  Ait 
iUi :  Utique^  Domine*  Ego  credidi,  quia  tu  e$  Christu$ 
FiUu$  Deif  qui  in  hunc  mundum  veni$li,  Et  cum  hcee 
dixl$$el9  affiily  et  vocnvil  Mariam  $ororem  $uam^  <i- 


tale  fuit  ac  si  diceret :  Considera  modo  de  qnanta 
gloria  in  quaniam  miseriam  devoluius  efi.  Et  uliier 
quidem  iili  ponuntur,  qui  per  Lazaruni  signilicamur. 
Sed  a  quibus  ponuntur  nisi  a  inulienbus?  Hulierom 
namque  consilio  ractuin  est  ut  omnis  bouio  mo- 
rialur  et  iii  sepulcro  ponatur.  Et  lacrtfmaiu  ni 
Je$u$.  Lacrymemur  igilur  et  nos  pro  omtiibus  illis 
quos  in  feiore  viiiorum  jacere  sentimus ,  si  forie 
nostris  lacrymis  eos  Dominus  resusciiare  digneiuf. 
Dixerunt  ergo  Judcei :  Ecce^  quomodo  amatal  e$tn» 
Quidam  autem  dixerunt  ex  ip$i$  :  Non  poterai  iiiV, 
qui  aperuit  oculo$  c(sci,  facere  nt  et  hic  non  momi' 
turf  Je$u$  ergo  rur$u$  fremen$  in  $emetip$0t  tetdi^d 
monumentum.  Eral  autem  $pelunca,  et  lapis  iHperpo- 


lentio  dicen$  :  Magi$ter  adest,  el  vocat  te.  lila,  ut  B  <><ti«  erat  ei.  Ait  Je$u$  :  Tollite  iapidem.  Noo  coiiu 


audivity  $urrexii  ciiOy  et  venit  ad  eum,  r^ondum  enim 
veneral  Je$u$  in  ca$ielium,  $ed  erat  adiiuc  in  iiioioco^ 
ubi  occurrerai  ei  Marilia.  Judan  igitur,  qni  erant 
cum  ea  in  domo  a  con$oiabantur  eam,  cum  vidissent 
UariaWf  quia  cito  eurrexit  et  exiit^  $ecuti  sunt  eam 
dicenie$  quia  vadil  ad  monumentum,  ut  piorei  ibi. 
Mariaergo  eum  veni$$etf  ubierai  Je$u$,  viden$eum^ 
cecidii  ad  pede$  eju$y  ei  dixit  ei :  Doiuine^  $i  fui$se$ 
hic,  non  e$$ei  mortuu$  frater  meu$,  Ainba!  sorores 
idem  dicnnt,  idem  intelliguiit,  et  veram  vilam  Cbri- 
stum  esse  credunt,  quo  praesente  et  volente  262> 
nemo  moriatur.  Je$u$  ergo  viden$  eam  pioraniem,  ei 
Judeeoe  qui  venerant  cum  ea  pioranies,  infremuii 
spirUu  et  lurbavit  $eip$um,  Non  igilur  aliunde  tur< 


possunt  resurgere  qui  lapide  premunlur  et  cbu- 
duntur.  Lapis  isie ,  liltera  icgis  esl,  quoniaui  in 
lapide  scripla  et  dala  esl.  i  Liitera  eniiii  occiiiii 
sptritus  aulem  vivificat  ( II  Cor.  iii,  6 ).  i  ToUaUir 
ergo  lapis,  removeatur  litlcra  qux  Oicitlit,  el  ac- 
cedat  spiritus  qui  vivifical  (1257).  Dicit  ei  Uanku, 
$oror  ejus  qui  mortnus  fuerat  :  Domine^  jm  feM^ 
quatriduanus  enim  est.  Quid  eiiiiu  fctor,eiquid(iiei 
quatuor  significent,siiperius  dixinius.  DiciteiJem: 
Nonne  dixi  tibi  quoniam ,  si  crediderist  videbis^U' 
riam  Deil  Tuierunl  ergo  iapidem.  Jesus  aulfm,  ili- 
vatis  $ur$um  ocuii$,  dixil  :  Patery  ^iralias  ag^i  li^^u 
quoniam  audisti  me.  Eyo  autem  sciebam  quia  se*n^ 
per  me  audi$,  Jesiis  eiilm  secuiidum  caiii  parUMii, 


batus  est,  sed  ipse  turbavit  seipsum  ,  et  magiium  ^  <!"»  bomo  esl,  freniit,  turbalur,  lacryniaiur.  orai, 


aliquid  significavit  nobis  per  boc  ipsuui  (1256).  Iste 
enini  fremilus  et  ba;c  turbalio  nos  docet  quid  no3 
quoquc  in  lali  re  agere  dcbeamus,  quaiido  vel  pro 
nobis  ipsis,  vel  pro  aliis  in  peccaiis  lurpiter  degen« 
libus  et  feteniibus  Deum  oramus.  <  Nos  enim,  ait 
Aposlolufi,  quid  orerous,  nescimus;  sed  $piritus  san- 
ctus  oiai  pro  nobts,  gemiiibus  inenarrabilibus (/{om. 
viii,  26).  >  Unde  ei  Psaimi^^ta  :  <  Sacrificium  Deo 
^piriius  contiibuiaius;  cor  contritum  el  bumiliaturo 
|)eus  uoa  spernii  (Pia/.  l,  19).  »  Ei  dixit  Jesus: 
fJbi  po$ui$ti$  eum  ?  Sic  enim  et  primo  bomini  a  Deo 

(1255)  Aug.  tract.  49,  n.  15  (quem  Beda  exscri- 
bit)  :  <  Unde  tnors  in  anlma?  Quia  non  est  fides. 
Unde  roors  in  corpore?  Quia  iion  est  ibi  auima.  Ergo 
aoimas  Uia;  viia,  fidcs  est :  Qui  credit  in  me,  inquit, 
etiamsi  mortuus  fuerit  In  cariie,  vivei  in  aniina,  do- 
}iec  resurgat  et  caro,  mnqiiam  postea  inoritura.Hoc 
est,  qui  creditin  me,  licet  inoriatur,  vivet.  Ei  omnis 
qui  vivit  iit  cariie  et  credit  in  ine,  etsi  inorialur  ad 
tempus,  propler  morlem  cainis,  non  morietur  in 
Oiieruum,  propier  vitam  spiriiiis  et  immortalitaiem 
resorrectionis.  >  Ita  ei  tract.  22,  n.  6. 

(1256)  Aiigust.  I.  art.  :  c  Ncscio  quid  nobis  insi- 
puaveril,  freinendo  spiriiu  et  lurbando  seipsiim, 
Ouis  enim  euin  posset,  nisi  se  ipse  turbare  ?...  Anima 
el  caro  Cbrisli  cum  Yerbo  Dei  una  persona  est,  unus 
Christiis  csi.  Ac  per  lioc  ubi  sumtna  potestas  esi, 
secundum  volunlalis  nutuiii  tractaiur  infirmilas  : 
noc  esl  lurbavit  senietipsum.  Dixi  poiestatcm;  al- 
tende  sigiiiflcatloncm.  Maguos  reusest,  qucm  mortis 
qualriduum,  ei  illa  significal  scpullura.  Quid  est 
ergo  qood  turbat  semcttj»sum  Christus,  nisi  ul  signi- 


exauditur,  et  graiias  agit  (1258)»  llaec  auleui  cur 
di.xeril,  cur  oraverit,  et  gratias  egeril,  iiiox  reildJl 
causam  diceiis  :  Propter  popuium^  qui  ciicumtitt 
dixi,  ui  credant,  quia  tu  me  mi$i$ti,  Uinc  esl  cnini, 
quod  alibi  ait  :  <  Ego  a  me  ipso  iion  vcni ,  fced 
Pater  meus  niisil  me  (Joan,  viii,  42j.  i  Uccc  mi 
dixi$$ety  voce  magna  ctamavit :  Lazare,  vem[ms. 
Qui  magno  somno  premilur,  magna  voce  clauian^JiK 
est.  Magiio  enim  somno  gravatur,  qui  in  iieccatos^ 
pulius ,  neque  in  pueritia  ,  neque  iit  adolesccttiia, 
neque  in  juvenlute,  ueqiie  iu  aenectute  exciiaiur. 

ficet  til)i    quomodo  turbnri  tu  debe^^s,  cum  lania 
molc  peccaii  gravaris  et  prenieris?  >  ll;cc  eadnu 
p  verba  usutpat  ad  b.  1.  Beda. 

(1257)  Iloc  quoque,  nt  videivr  A.  ez  AagusUno 
I.  nlL  seu  ex  Beda  :  «  Morlutis  sub  lapidc,  rcus  sub 
legc  :  scitis  enim  quia  lex  qiia^  dala  cst  Judais,  w 
lapide  scripta  est.  Omnes  aiitem  rei  sub  lego  soin; 
bene  viveiiles  cum  iege  siint.  Juslo  lcx  posiia  uon 
esl.  Quid  esl  ergo  iapidem  removeie ?  Gr»ihto  ^r^- 
dicnlc.  Apostoius  cnim  Pauliis  ininislnim  &6  dicii 
Novi  Tcsiamenli  noii  liliera,  sed  spirilu.  Nain //('i^rii, 
inquil,  occidit ,  spiriiu$  vivifical,  Littera  oceiden:» 
quasi  lapis  est  premeiis.  Removete^  inquit,  lapidt^i, 
removele  lcgis  pondus,  graliam  prsdicalc.  ■ 

(1258)  Chrysost.  bom.  65,  n.  I  :  i  Itwinaoara 
exbibct  iiDlurain  :  lacrymatur  enim  et  inrbalur. 
Solet  quippc  luctum  bumanus  affeeius  exciiarr : 
deinde  aflcctum  corripieiis  (illud  enim  infremnU  ¥' 
ritu  hoc  signiticai)  turbationeut  cohibiiit.i  Y.(<;n.i'i 
p.  685,  686. 


545  COMMENT.  IN  JOAN.  -^  PAR5  H,  CAP.  ^L  510 

iloc  enfiD  ftignilleaiit  illi  quaiuor  dies,  qtiibas  Lsh  A  Psalmisia  ait :  c  lllic  irepidaveruni  limore,  \\h\  non 


taros  jam  fctens  jacait  tn  sepulcro.  Et  ttatim  pro 
au,  qm  ena  momnt,  ligatus  pede»,  et  manu»  institit 
tt(acie$iUi«»  tudario  eral  litjata.  Nulla  desperalioni 
(iaiur  oceasio,  eum  Lazarus  jam  fetens  et  quairi- 
doanos  a  morluis  resurgat.  El  valde  quidem  mira- 
bile,  Don  solura  quia  morluus  resurreiit,  verum 
eiiam  qoia  pedibus  manibusque  Ilgalus  foras  pro* 
ccssil.  El  hsec  fortasse 'significatio  esl,  ul  inielli- 
gamus  quia  c  peccalor,  quacumqne  hora  conversus 
rverit  et  ingemuerit,  vila  vivet,  et  nou  morictur 
(tS59).  >  Ligatas  (amen  adhuc  esse  videtur,  donee 
ab  episcopis  solutus,  Ecclesis  sacramentis  (i2G0) 
recoBcilietur.  Isie  enim  talis,  quamvis  foris  appa« 
reat,  Intiis  tamen  ligatus  non  csl,  quia  peccatorum 
Tincolis  solulus,  }:iin  Deo  per  poenitentiam  vinctos 
ot.  Undeet  Lasarus,ac  si  penilus  ligatus  non  essel, 
263<l«sepulcro  libcr  exivit.Quem  tamen  f>oroinus 
solvere  jnssit,  i|ii«tenu6  et  nos  eos  ostendamus  esse 
fioluios  qfii,audita  voce  Evangelii,  inanima  per  poe- 
i>iieoiiam  resuscitari  meruerunt.  MuUi  ergo  tx  Ju- 
igii,  qui  venerant  ad  Mariam  et  Martham ,  el  tide" 
TMi  qwe  fecH  Jetus ,  crediderunt  in  eum*  Qmdum 
ntem  e%  ipsit  ^biemnt  ad  Pharitccot^  ei  dixemnt  eis 
fMr  fecit  JetMt^  lloc  auiein,  utnini  ejus  gloriam  pne- 
dicaodo,  an  eam  acciisundo  dixerint,  dubitari  po- 
teii(l36l). 

IL&Iiy.  Coitegemnt  ergo  pontificet^  el  Pka^ 
fiwi  ceniHiufm^  et  dicebant  :  Quid  (acimut  f  Quia 
kie  homo  mnita    tigna    facit    (126i).   Audieraiit 


erat  tiinor  {Ptal.  xii],5).  >  Si  eniin  Chrisro  creilidis* 
sent,  si  Jesum  non  occidissenf,  nec  lociim,  nccgcn- 
lem  amisisseiit  (i26o).  Sed  quta  Cbristain  occidere 
non  timnerunt,  et  locum  ct  genicni  perdidertnii. 
Unut  autem  ex  ipsit  Caiphat,  eiim  essel  pontife» 
anni  illiut,  dixit  eit :  Voi  netciiis  quidquam^  nec  co- 
giiatit  quia  expedil  vobit  nl  unut  morialur  homo 
pro  populo ,  et  non  tota  gent  pereat.  Hoc  aulem^  ait 
evaiigelista ,  a  temetipto  non  dixii;  ted,  cum  estei 
pontifex  anni  illiut,  prophetavU  quia  Jetut  moritu- 
rut  erat  pro  gente^  et  non  tantum  pro  genle^  tcd  ut 
filiot  Dei,  qui  erant  ditperti^  cotigregarei  in  ununi, 
Foi,  inquil,  netcitit  quidquam,  neque  cogilalis  eu 
quae  necessaria  snni.  Ego  auiein  scio  ct  cognovi 
^  quia  neeesse  cst  ut  unut  moriatur  homo  pro  po- 
pulo^  et  noH  tota  gens  pereat.  Boc  autem  non  dixit  a 
semetipto,  sed  a  Spiritu  sancto,  qui  aliier  quam  ipse 
inlelligebat,  verba  illius  dirigebat  in  ipso.  Alins 
Caiphas  se  diccre  putabat,  alque  aliler  sun  verba 
intelligehai.  Tota  eniin  cjns  intcntio  eral  ut  Jiida  I 
Chrislutn  occidcrcnt,  ne  ipsi  a  Uonianis  occidcreii- 
tur.  Propbetabal  tamen  (1264}  quia  Jesus  mortturus 
erat  pro  JuJxorum  gente,  et  non  tanluin  pro  illa 
gente,  sed  ul  filios  Dei,  qul  ublque  gentium  dispersi 
erant,  iu  im^im  ildeni  et  Ecclesiam  coiigregaret,  ut 
fteret  unuro  ovile  et  nnus  pasior.  Ab  itlo  ergo  die 
cogitaverunt  nt  interficerent  eum.  Quasi  enim  utili 
accepto  consilio  cx  qnoCaiphas  lucc  locutus  est,  tota 
illa  Pharisieorum  niuliitudo,  quomodo  Christum  iii- 


pooUacesei  Pliarisaei  Salvatorem   nostrnro  Laia-  ^  terficeret,  cogilabal.  Jetut  ergo  jam  non  in  palam 


mia  qoairiduanum  restiscitasse.  Cnjus  miraculi  iiia- 
gnitBdine  territi,  inler  se  conciliantes,  dlcebant : 
ttuid  facimus?  Occidanius  Jesiini.  Cur?  Quia  mtdta 
ngna  faeit.  Si  dimittimus  eum  tic,  omnet  credent 
tNem,  videntes  signa  et  viriutes  quae  fiunl  per 
eoi».  Qiiod  si  feceriiit.  vetiient  liomani,  et  toUent 
msirum  tocuin  et  geniem,  Tiniebant  eiiiin  ne  rc- 
gem  eum  eonscituerent,  et  ob  hoc  conlra  se  Roma- 
oorumexercitiim  coniilarcnl,quorum  imperio,  sicnt 
cxierx  geiiies»  Judxi  quoque  subditi  erant.  Sed  sicut 

(ii59)  Etech.  xvm,  21 :  Si  autem  impittt  egerit  poe- 
niitniiatn  ab  omnibut  peccatit  tuit    qme  operatus 
eu,  et  cutiodierit  onma  priecepta  mea^   et  feceiit 
JHdtciutn    ei  jiitiitiam  ,    vila    vivei  et    non    mo-  j) 
rietur. 

(1260)  Ang.  iracl.  49  :  i  Quid  est  tolvite  et  tinite 
ahire  ?  Qux  soiveritis  in  terra,  soluia  erun t  in  coeio.  > 
ficda  hsec  verba  Aug.exscribit,alqtieaddit: «  Potuit 
eniro  ligamenia  solvere  qui  luorluum  resuscilavit  : 
scd  proplcr  utiiialeni  sanctu:  Dei  Ecclcsiae  et  indivi- 
diiaiu  charit.-iiein,  dicilur  minisiris,  id  c.U  discipulis 
Clirisii:  sotvite  eum;  quia  sine  unilate  Ecclesiae  ea- 
iholirae  Udei  el  chariiate  eccieaiaiitice  sanctilulis 
|)eccata  noii  solvuntur.  » 

j(ii6lj  De  lioc  quoque  dubitavit  Aug.  srribcns 
tract.  49 :  c  Quidain  vero  ex  eis,  sive  ex  Judaeis  qui 
coiivotierau*.,  bive  ex  eis  qui  crediderant,  abicruut  ud 
Pliarisxos»  tei  dixerunt  eis  qux  fecit  Jesus  :  sive 
anountiando/iu  et  ipsi  crederent;;9ive  potius  pro* 
(iendo,  ul  sasvirciil.  » 

(126i)  Esi  tietnil.  Emiseni  Fer.  vi  posl.  Dom.  in 
P^s.  Verius  dicatur  S.  Brunonis. 


ambulabat  apud  Judaos,  ted  abiit  in  regionem  juxta 
detertum,  in  civitatem,  quce  dicitur  Epttrem,  et  ibi 
morabatur  cum  ditcipnlit  tuit.  Hoc  eniin  non  liinor'» 
fecil  Jesus,  qiii  nbique  securus  erat,  qui  ipsos  quc  • 
qiie  suos  iiiiuiicos  in  potestate  habebnl,  qui  nec  \i- 
deri,  ncc  leneri,  nec  occidi  posset,  si  nollet.  Ciir 
ergo?  Ut  nos  doceret,  ut  providos  reddercl,  ut  nus 
quoque  intquoruin  hominuni  rnrori  ct  irx  ccdaiuus, 
»i  cos  forlasse  nostra  pnrsenlta  et  atloctitione  nuii 
corrigi,  sed  deleriores  fierl  videaraus(i2Go).  Proxi- 

(1263)  Aug.  tracl.  50 :  i  Teinporalia  perdere  ti- 
miterunt ,  et  vitain  arlcrnam  iion  cogit:ivcritiit ;  ac 
siculriiniquc  auiiseruiit. » Eadetn  aiiiplior.iqtie  habct 
idein  S.  Atig.  in  Ps.  Lii.  in  Ps.  xui.ut  ctiaiu  iti  Joan. 
Chrysosl.  hoin.  C5,  n.  1. 

(1264)  Chiysoslom.  I.  all.  :  c  Viilcs  qnnnta  sit 
|ioutiiicaiis  pmestas?  Qiiia  ciiiin  ponttficatiim  furtitts 
erul,  licet  iudij^niis,  prophetavit,  quid  dicerel,  igiiO- 
raiis.  Multi  alii  quoqtie  fuiura  piuHiixcruut,  iniligni 
licet,  »  eic.  Ang.  iract.  50:1  Hic  doceinur  eiiau» 
lioinines  inatos  propheti«'e  spirilu  futura  prrediccre; 
qnod  taincii  ttViiiigclista  diviuo  trtbull  s^iciaineiito, 
quia  poiitirex  fuii,  id  csl  suiniuus  s^uerdos.  »  Viil. 
cnmd.  in  QiIcTsI.  ad  lib.  Jud.  qu.  49,  lib.  ii  dc  cuns.  c. 
70,  iih  II  adj  Siinpl.c.  qu.  1,  de  Triu.  cnp.  7,  ctc. ; 
llicronyinuin  ad  cnp.  i  Joiia';  Ambrosiuui  serni.  14 
et  15  iii  Ps.  cxviii,  cpist.  59,  nuin.  5;  Gregoriuin, 
bom.  10  in  Ezcch.,  ctc.    * 

(1i65)  Aiig.  itaet.  49:  <  Non  quia  poienlia  cjtis 
deleceral,  In  qua  urniue  si  veliei  et  plain  Judaeis 
Gonversaretur,  et  n.hil  ei  faccreiil ;  sed  .iii  botninis 
inflrinitate  vivcndi  excinpium  discipulis  demon^ira- 


517  8.  BRIJNONIS  EPISCOPl  SiGNIfiNSIS  548 

Miim  oiifeiii  enrf  Pascha  Judfforum,  ei  ascenderunt  A  Quod  si  lioe  libi  forlasse  non  MflBcil,  sed  aUiosa^ 


muUi  Hierosolynuim  de  regione^  aiue  Paseha,  ui  san- 
ttifuareni  seipsos.  Hoc  Pasclia  niiseri  Judxi  crttcn- 
luin  habuerunl.  Hoc  regem  et  Dominum  suura 
iniertecerunl.  Hoc  muiii  Hierosolyniam  undiqne 
confluserunl.  El  qui  seipsos  sanclificare  venerant, 
Cbrislo  Domino  iiilerrccio ,  valde  deteriores  ad  pro- 
pria  reinearunl.  Quwrebani  ergo  Jesum,  ei  coUoque- 
baniur  in  iemplo  sian:e$:  Quid  putalix,  quia  non  venii 
ad  diem  fesium?  Quaerebant,  inqtiil ,  Jesum.  El  ideo 
quaerebanl«  quia  euin  occidere  vulcbaiil.  In  leinplo 
stal)anl,  non  orabant,  scd  dc  S^alvatoris  niorte  iiiter 
se  tractabant.  Mirabantur,  qtiia  non  venerat  ad  dieni 
festum,  qui  eos  docerc  solel)al  in  diebiis  festis.  Et 
eum  perdidisse  tiiiiebani,264Q*^^"i  uccideieqiia^rc- 


eendere  velens  vis  esse  Uaria,  vade,  vende  omnii 
quae  habes,  el  da  panperibus,  et  spretis  omnrbiis 
qiix  mundi  sunt,  soli  lectioni,  et  oraiioni  ei  AWm 
contemplationi  vacarc  studeas.  c  Hanc  enim  parteai 
elegit  Maria,  quac  non  auferelur  ab  ea  {Lue.  i,  42).i 
Sequitur  :  Maria  ergo  accepii  tibram  unguenii,  nardi 
pisHci  pretiosi^  ei  unxit  pedes  Jesu^  ei  extersU  capil^ 
suis  pedes  ejus^  ei  domus  impleta  esi  ex  odore  %»- 
guenli,  Hoc  enim  unguenluni  fiJein  signilical  (t3C8). 
Lnde  et  inerito  pisticum  vocatur,  qiioniam  pisiis  liiti 
inlerprelalur.  Nullo  unguenio  magis,  quam  lioc,  de- 
lcctalur  Jesus.  Siiie  boc  uiiguento  ad  euni  accedere, 
ei  enin  tangere  non  licel.  c  linpossibile  est  enimsine 
fide  placere  Deo  {Hebr.  xi,  6).  »  Hoc  unguento  im- 


bant  (i266).  Dederant  auiem  poutifices  el  Pharisa:i  B  piemr  domus.  Hoc  tola  Ecclesia  redplet.  Feieut  igi- 

mandalum^  ui  si  quis  eognoverii  ubi  sit ,  indicet  ui 

apprehendant  eum.  Qui  enim  ila  quxrunl  Jesum,  non 

possunt  scire  ubi  sit,  ncque  iiiveniunt  cuin.  Si  vullis 

scire,  Judiri,et  inveuire  Jesuin,  venite  ad  Ecclesiatn, 

venite  ad  nos,  et  indicabiiiius  euin  vobis,  non  pro^ 

denilo,  sed  credcnilo ;  non  ul  eum  occldalis,  sed  ut 

iiobiscum  in  eum  credatis. 

XXXiV.  [CkP.  III.]  Jesutergo  antesex  dies  Paschce 
venil  Beihaniam ,  ti6i  [iterat  Latarus  merluus,  qiiem 
suicitavii  Jesus.  Feceruni  autem  ei  cannm  ibi^ 
ei  Marlha  minisirabai.  Mirum  si  evaugelista  umnia 
hsec  sine  aliqua  sigiiificartone  faiii  ofiiciose  dicere 
voluit :  Betbania  eniin  domus  obedientiof  inlreprcta- 
tur  (1267).  Esto  igitur  liclbaiiia  :  sis  Deo  obediens, 
quateiius  ad  te  Doiniiiiis  veniens  in  doino  pectoris 
lui  liospitari  digneUir.  Pra^para  ci  co^nam.  Crode  in 
eum.  Observa  inandaia  ejus.  Tali  enim  coena  de- 
leclatur  Doniinus.  Undc  ipse  ait :  i  Ego  slo  ad  os- 
tium ,  et  pulso.  Si  quis  aperuerit  mibi ,  inlrabo  el 
coenabo  cum  ipso,  et  ipse  mecuni  (Apoc.  in,  20).  i 
Nuli  isUi  quaerere  exlra  te.  Tu  eniin  ipse  el  Bethania, 
et  Martha,  et  Lazarus.  et  Maria  esse  potes.  Si  beiie 
iniiiistraveris,  si  eleemosynas  dederis,  nudos  vfrsiic- 
ris»  infirmos  visiiaveris,  aliaque  bis  similia  feceris, 
erls  Marllia.  Omnia  enim  haec  ad  aclivain  vltain 
p<^tinenl,  qii»  per  Martham  signiflcaiur.  Yis  esse 
Lazarus?  Fug*'.  mortem,  veui  ad  viiami  agc  pcenl- 
tenilam,  et  resusciuberis,  et  inier  Christi  cuiivivas 


tur  Doinino  infideles,  quia  hoc  unguentnm  noo  fe- 
runt.  Qnud  auiem  pedes  ungii  ei  cnpiilis  tergit, 
principium  et  fineni,  Dcum  ct  hominein,  eum  esse 
intelligit.  Cnput  eniin  pcdibus  quodammodo  juiigilf 
qui  Deuin  et  hoiniiicni  euin  esse  credit.  Unde  non 
soluin  pedcs,  sed  el  caput  Salvalori  nostro  hxc  ino- 
lier  unxibse  narratur  (1269).  Dicit  ergo  unus  exdi- 
scipulis  ejus,  Judas  Simonis  Scariothis  qui  erat  eum 
traditurus :  Cur  hoc  uttguenium  non  peniii  irecenAs 
denariis^  et  daium  esl  egenis?  Hoc  autem  ne  pieuilis 
aflectii   el  misericordix  sludio  dixisse    pularetur, 
cvangclisia  subdidil  ,  diceiis  :  Dixii  autem  koc^  hw 
quia  de  egenis  perlinebat  ad  eum^  sed  quia  [ur  eral, 
et  loculos  habens,eafqu(vmittebaHlnrfporiabaL^em 
igitur  nosrepreliendat,si  iiiiquoslioniinesloleraiaus, 
et  ciio  abEccIesixcominunione  non  s<*paraniu8,  cnui 
ipse  Salvator  nosier  Judam  paterettir,  queni  non 
soliun  proditorem,  sed  furem  quoque,  et  sacrilegiim 
esse  sciebat.  Dixit  ergo  Jesus :  Sine  iliam^  ut  indiem 
sepuUnraf  mea  servei  illud,  Hoc  auleni  tale  est  ac  si 
diccret :  Mystcrium  est  quod  ngilur,  in  qiio  nior», 
et  sepiiliura  niea  cito  fieri  significalur.  Uiidc  ei  alins 
ovaiigelista  dicit :  c  Praevenit  ungere  corpus  iiienin 
in  scpulluram.  Paupcies  enim  seinper  hahebiiis  vo- 
bisciim,  me  autem  non  semper  habebiiis  (Marc,  xit, 
7,  8).  I  Quid  est  igitur,  quod  alibi  ait  :  c  Eccc  ego 
vobiscum  suin  omnibus  diebus  usque  ad  consufnnia- 
tioiiem  sx^culit  »  (Jlfaf/A.xxviii,  iO.)  Si  enim  otnni- 


eonnuiueraheris.  Ideo  enim  hic  dicilur,quia  Laxarus  j^  bus  diebus  cum  eis  esl,  qiiomodo  cuin  non  sensper 

habcl>uiit?  Facilis  cst  soluiio,  si  duarum  in  Clirisio 
naturarum  mcmorcs  simiis.  Qiioil  eniin  ail,  me  auieM 
non  samper  habebiiis^  dc  prjeseiitia  cariiis  inleiligere 


iMiiu  erai  ex  discumbentibus  cum  eo,  c  Peccator  onim, 
quacunque  hora  conversus  fiierit  et  iiigcmuerii, 
viia  vivet    el  non  morietur  (Euch.  xviii,  21).  > 

bnt,  in  qiio  appareret  non  esse  peccaluin,  si  fidelcs 
ejus,  qui  sunt  inembra  ejus,  oculis  persequeiitiuin 
ge  subtraherent ,  et  furorem  sceleraturuin ,  lal^n.io 
poliiis  devitarent,  quain  se  oflerendo  magis  accen- 
derent.  i 

(t2C6)  Id.  tract.  50:  €  Qoafrebant  ergo  Jesnm, 
seil  inale.  Beatt  rnini  qui  qua,Tunt  J<  suin,  sed  bene. 
Kii  qu,Trebant  Jesuro,  tit  nec  ipsi  baberent  euin,  nec 
nos;  sed  ab  Ipsis  abscedentem  suscepimus  nos.  Re- 
pTehendnntur  qui  quaerunt;  laudantur  qui  qiixrunt: 
animns  eniin  quaerentis,  aut  laudein  inveiiii,  aut 
datiinalioncin.  i 

(Iid7)  Uier.  ad.  c.  zxi  llalth. :  <  Reliquit  incre- 
dulost  et  urbem  egressus  contradicentiuni,  ivit  Be- 


tbaniam,quod  inlerpretatur  domnf  o6«dleii/f«.  i 

(1268)  Vid.  dicta  ad  cap.  xxvi  Matth. ,  num.  101. 
Beda  hic  :  i  lloc  unguenlum  ex  nardu  pistica,  id  est 
fidelt...  Sine  fide  eniin  Deo  placere  inipossibile  est.  i 

(1269)  Yid.  Bernar.  serin.  90  de  divers. :  i  Caput 
Chiisii  Deiis,  deitas  ergo  in  Cbristo  tangitur,  quoties 
ad  laudeni  ipsius  ejiis  beneficia  memorainus :  siciit 
non  tam  deitas,  quain  huinanitas  uecesse  est  ut  co- 
gitetur...Nain  in  carnis  assumptione  diios  illos  pedei 
ad  hoc  accepisse  cognoscitur,  id  est  inisericordiaffl 
et  judicium ;  ut  peccaior  qui  ad  caput,  id  ost  ad  dei- 
tatcm  acccssum  iion  habebati  ad  pedes»  id  est^ad 
humanitatem  accederet.  i 


^  COMMENT.  IN  iOAN.  -  PAnS  II,  CAP.  Xil.  SSC 

dekmiis»  quaeposl  resurreciionein  die  quadragesiino  A  Nott  cognoveruiU  iihcipnli  eJHs  primum^  $ed  quun- 


coelos  ascendit  (1270).  Cognovit  ergo  lurba  muila  ex  Ju- 
digis  265  9H<<i  ^^*^  ^*^^t  ^'  veneruntf  non  propter  /e- 
sum  tanium.ud  ut  Lazarum  viderent^  quem  suuilavit  a 
mortuit,  Isli  non  amore,  sed  adnniraiione  duceban- 
tur,  et  sicul  se  baJiel  cupidiliis  hominum»  nova  vi- 
dere  et  audire  cupiebant.  Cogttaverunt  autem  prin' 
dpet  $aeerdoium  ut  et  Laxarum  inlerficerent;  quia 
muiti  propter  itlum  abibant  ex  Judmis^  et  credebant 
in  Jetum.  Stulii  Judaei  eum  occidere  Tolcbanl,  quem 
niiper  Dominus  siiscilaveral,  ac  si  iteruui  eum 
rcsoscitare  non  possel. 

XXXV.  /n  crastinum  autem  turba  multa^  qute  ve- 
neral  ad  diem  festum^  cum  audistet^  quia  veuit  Jesus 
Hierosolymam^  aeceperunt  ramos  paimarumtet  pro^ 


do  glorificatus  esty  id  esi  postqnam  coelos  ascendil, 
posiquam  eonini  sensus  aperuit,  ut  Scripiuras  in» 
leiligerent,  tunc  recordati  sunt  quia  hwc  eranl 
scripta  de  eo,  et  qiiia  heee  fecerunt  W,  nou  alto 
niodo,  nisi  eo  quo  anie  per  propheiam  rueranlprae- 
nunliata  de  eo.  teUimonium  igitur  perhibebat  turba 
qua  erat  cum  eo,  quando  Latarum  wcavit  de  moiiii- 
menta,  et  suscitavit  eum  a  mortuis.  Proplerea  et  ob* 
viam  venit  ei  turbaf  quia  audierant  eum  fscUse  hoc 
siqnum.  Miraculis  igitiir  trahebantur,  qiii  v^^rhis  iion 
movebaiitur.  Phariscei  ergo  dixerunl  inter  se,  et  ad 
semetipsos  :  videtis  quia  nihil  proficimus,  Ecce  mun- 
dus  totus  post  eum  vadit,  Dc(icinuis,  inquiunt,  el  non 
proficimiis.  Totus  niundiis  post  euin  vadil,  cujus 


eetteruut  obviam  ei*  Rami  palmarum  vicioriam  signi   B  nomen  dclere  cogiiavimus.  Qu*<e  sunl  enim  isl»  vo- 


licabant,  quam  Dominus  illis  diebiis  de  boste  triutn- 
phans  susceptarus  erat.  Palma  enim  in  Scripturis  sx- 
pissime  pro  vicioria  ponitur  (1271-75).  Et  clamabant, 
Hotanna,  benedictus  qui  venit  in  nomine  Domini, 
Eex  IsraeL  Hosanna  interjeciio  est,  nihilqiie  aliud 
significat,  nisi  quemdam  popnli  affectum  congralu- 
bniisetDeum  1audantis(1274).  YenilautemDowinus 
in  nomine  Domlni,  secundum  quod  ipse  ait :  c  Ego 
teoi  in  nomine  Patris  mei,  et  noii  recepistis  me ; 
alios  veniel  in  nomine  soo,  et  illiim  accipielis  {Joan, 
T,  4i).  I  Et  invenit  Jesus  aseltum^  et  sedit  super  eum, 
siVttf  tcriptum  est :  Noli  timere,  filia  Sion.  Kcce  Rex 
luut  venit^  sedens  tuper  puHum  asinos,  Hacc  antem 
in  Maltbxo  exposuimus  (1275).  De  hac  enini  asina, 


ces,  qiix  iii  ejus  gloria  resonant?  Quid  est  Hosanna 
filio  David?  Qiiid  est  quod  populus  AkU^  Benedictus 
qui  venit  in  nomine  Domini?  Proximum  est|  ut  rex 
ab  omni  popiilo  constituaiur,  et  Romanis  venientl- 
biis,  locus  iste  funditus  deslruatur.  Erant  autem 
GentHes  quidam  ex  bis^  qui  ascenderairt^  ut  adorarent 
die  festo.  De  talibns  enim  fuit  centurio,  de  qiio  ipsc 
Doininusait :  i  Ainen  dico  vobis,  non  inveui  tantain 
Hdcm  in  Israel  (Matth,  viii,  10).  i  Ui  exgo  accesserunt 
ad  Philippum,  qui  erat  a  Bethsaida  Galilaar,  et  roga* 
bant  eum  dicenies  :  Domine^  volumns  Jesum  vldere.  £t 
Judxi,  et  Gcmiles  qnxTuiit  Jcsuin.  Jiidiei  ut  perdanl : 
Gentiles,  ut  crodant.  Venit  Philippus^  et  dicit  iiu- 
drcea:,  Andra*at  rursum^  et  Philippus  dixerunt  Jesu. 


et  pullo  Jacob  palriarcha  loquitur  dicens  :  c  Juda,  c  Jetus  autem  respondit  eis  dicens  :  Venit  hora,  ut  cla- 


le  landabunl  fratres  tui  :  nianus  tna  in  ccrvicibus 
inimicorum  tuorum.  Catulus  leonis  Juda.  Ad  pne- 
daro,  fili  mi,  ascendisti.  Accubuisti  ut  leo,  et  quasi 
lexna.  Quis  suscitabit  euni?  >  [Gen,  xlix,  8.)  Gt 
paulo  post :  c  Ligans  ad  vineam  puliom  suum,  et  ad 
Tiiem,  0  fili  mi,asinam  meam  {ibid.^  2).  \  Haec  enim 
asina  Synagoga  est,  quse  alio  noinine  vinea  voca- 
tur.  Pullus  vero,  populus  Gentinm  indomitus  et  lasci- 
vus(1276).  Vitis  autetn  Cbristus,  qul  ait :  c  Ego 
sum  viiis  vera  (Joan.  xv,  1).  >  Ligavit  igitur  ad 
vineain  pullum  suuni,  quia  genlilem  populum  Sy* 
na«;ogai  conjunxit,  ul  fierel  unoin  ovile  et  unus 
pastor.  Sed  quia  prius  secundum  quamdam  partem, 
Synagogam  sibi  conjunxeral,  asinam  quoque  Itga 


rificetur  Fitius  hominis.  Modo,  inqiiit,  occidetur  Filius 
homiiiis;  modo  cuin  iiiiquis  reputabitur;  modo  Sol 
Justiiiae  obscurabiliir  :  sed  venil  lioru  posl  b:cc,  ut 
clariiicetur,  et  non  tanium  ab  his,  sed  a  cunctis 
geiitibus  adorelur.  Hoc  auiem  faclum  cst  post  Christi 
resurrectionem,  ubique  apostolis  praedicantibus,  ei 
Christi  nomen  in  signis  ct  niiraculis  declaraniibus. 

XXXVL  Amen^  amen  dico  to6/i,  nisi  granum  frU' 
menii  cadens  in  terra  mortuum  fuerit^  ipsum  solum 
manet,  Si  autem  mortuum  fuerit^multum  fructum  af^ 
fert,  Hoc  esl  eniin  illud  gianum  frumenti,  quod 
virgo  et  iiiarala  tena  produxit.  De  quo  Psalmisia 
ait :  c  Veritas  de  lerra  orta  esi,  et  jusiitia  de  ccelo 
prospexit.  Etenim  Dominus  dabit  benignitalem,  el 


TJt  ad  vitem.  Per  se  enim  Synagogam,  et  per  Syoa-  ^  lerra  nostra  dabit  fructuro  suum  {Psal,  lxxxiv,  li, 
gogaro  nos  pnedicavit,  et  praedicando,  not  Syna-  |3).  >  Hujus  aulem  grani  iminensa  muliiplicaiioiie 
gogae  sibique  ligavit.  Seqaitur  :  Heec  non  cognove-  206  oinnia  Ecclesiac  horrea  implcta  sunt.  De  boc 
rHRi  disdpuii  ejus  primum,  sed  quando  glorificatus  est  frumenli  grano  ille  panis  conficitur,  de  quo  ipse  Do* 
/ettft,  tunc  fecordati  wnt  quia  hcec  erant  scripta  de  minus  ail :  c  Ego  sum  panis  vivus,  qui  de  ccelo  de- 
eo.Hheee fecemntei. Qaid  hxc,  inquit,  signiflcarent,     scendi  (Joan.  vi,5i)  (1277).  >  Conslatautem  liocet 


(1i70\  Vid.  Cbrysost.  hom.  50  in  Matth.,  n.  4. 

(1271-75)  Beda  adh.  I.  :  c  Rami  palmarum  laiides 
tunt  sigiiincantes  victoriam,  quia  erat  Dominus 
mortem  looriendo  sopcraturus;  el  tropeo  crucis,  de 
diabolo  mortis  principe  trinmpbaturos.  > 

(1274)  Vide  dicta  ad  Hatlh.  cap.  xxi,  num.  85, 
pag.  d9.  Vid.  et  Bedam  ad  Marc  cap.  xi. 

(1275)  Vid.  loc.  Indicat. 
(1275)  Vid.  ad  Malth.  pag.  98. 


(1277)  Ambros.  In  Psal.  xxxvi  :  c  Ipse  graniim 
pro  nobis  corpore  solutus  et  morluus  est,  ut  fruclum 
multum  afferret  in  nobis.  >  Hieron.  ad  cap.  ix  Zach.: 
c  Nos,  frumenium  electorum...  intelhgiinus  Dotni- 
miin  Salvalorem»  qni  loqiiilur  in  Evangelio  :  Kiti 
granum  tfitici  cadens  in  lerram^  etc,  m^mittm  jhte' 
rir,  ipsum  tolum  permanet^  etc.  De  boc  trilico  emci* 
tur  illc  panis.  qiii  de  coelo  descendil.  > 


Ml  S.  DRUNONIS  EPISCOPI SIGN1ENSI3  m 

ad  liueram  Teruin  esse,  qnAd  rrumentt  granuin,  si  A  Scquitnr :  Nunc  anima  mea  turbata  est,  Ei  quld  dl- 


ln  arca  servetur,  non  crescit;  si  autem  seiuinciur, 
8i  Ui  tcrra  solvatur  et  nioriatur,  niulium  fruclimi 
affert.  Qui  amat  animam  suam^  perdel  eam,  ei  qui 
odil  animam  $uam  in  hoe  mundo^  in  vUam  aternum 
euUodit  eam,  tioc  cnim  Domiiius  uon  dixissel,  si 
animas  nostras  et  beue  et  mule  amnre,  ct  tteruui 
bene  et  male  odisse  non  possemus.  Ipse  enim  cxpo- 
nit  quid  sil  male  amare,  et  ipse  exponit  quid  sit  bene 
oiUssc.  Male  eniin  amat  aniniam  suam,  qui  in  Iioc 
mundo,  qui  propicr  hunc  mundum,  et  propler  lianc 
vitam  prxsenlem  eain  amat  (1278).  Iste  enlm  per- 
det  eam  :  quia  sic  nmando  et  xternse  morli,  ct  per- 
dlttoni  tradet  eam.  Qui  eiiim  benc  amat  auimam 
aaam,  sic  eam  aiiiat,  ut  in  selcrnum  vivat,  non  ut 


cam^,  Paier^  saltum  me  fac  ex  hac  hora.  Sed propterea 
veni  in  horam  hanc,  Pater,  clarifica  itomen  iuuhk 
Dixit  superius  :  <  Yenil  hora,  ut  clarificelar  filius 
boiuinis  {ibid.).  >  Nunc  autem  dicitqnod  aniinaejus 
tnrbata  csl.  Sed  unde  turbala,  nisi  qiiia  ex  ipsa  siia 
cbirificaiione  mulios  ubique  terr^^rum  uon  solnn 
turbari,  veruin  etiam  flagellari,  el  occiili,  cunclis- 
que  lorm^nlorutn  goneribiis  aflligi  videbi?  Quis 
cniui  iu  euin  creilidissct,  si  clarilicaiiis  non  ruissei? 
Nisi  enim  a  moriuis  resurrcxis&et,  coelos  ascendis- 
sel,  tantaque  fideles  sui  in  ipsios  nomiiie  miracola 
recisscnty  neino  in  cum  credidisset.  Dicat  ergo: 
Nunc  anima  mea  turbata  e$tj  nou  mene  mortis  limo- 
re,  sed  meorum  ndelium  compassione.  Homo  «tiiin 


-^ ,  w.^   -. , — , —  _._,__        _  ^  ___ 

brevi  tempdre  iii  deliciis  vivat.  Uiule  ei  in  vitatn     sum,  et  humanis  afieclionibus  moveor.  Et  qnid  di- 


leternam  eam  custodit,  qui  sic  in  boc  uuindo  suam 
aniinam  odit.  llle  cnim  aniinain  suam  et  viiam  suam 
odtftse  videlur,  qui  mori  nou  timet,  qui  jcjuuiis  et 
vigiliis,  qui  paupcrlate  et  nuditale^aliisque  sitnili- 
biis  eaiu  aflligit.  Ille  denique,  qui  sic  amat  auiinam 
sttam,  ut  e^m,  si  neccsse  sit,  pro  Cbrisii  ndo  ponere 
QOlitf  perdet  eam.  Qui  vero  sic  oJii,  ut  eain  in  tali 
necessitale  poneie  iiou  reeusel,  in  vilam  xternam 
Ctislodit  eam.'  Si  qui$  mihi  ministratj  me  sequalur^ 
ul  aicut  ego  pro  ipso,  ila  ct  ipse,  si  necesse  fuerit, 
pro  nie  moriatur.  Sequi  cuitn,  imilari  csl.  Ministrant 
Doinino  noii.  solum  cpiscopi  et  sacerdoies,  casierique 
iHius  ordinis,  vcruin  etiam  qui  facit  elecmosynas. 


cam ;  cum  pro  inco  nomine  fideles  meos  sic  aflligi, 
et  cruciari  ^ideaui?  Pater^  sahum  me  fac,  sslva 
membra  mea,  salva  ei  cusloJI  fldeles  meos  ex  Lac 
hora,  ex  hoc  tempore  me£  pnssionis  ei  illonim 
perturbaliouis  (1279).  Siinul  euiin  et  passio  Ghrisii, 
et  Ecclesije  persecutlo  coepit ;  quia  duni  ipse  capiiiir. 
apostoli  fugiuul,  Petrus  negat,  et  scandarum  palinu- 
tiir  omnes.  Sed  propterea  veni  in  horam  hanc,  uicx 
bac  bora  fideles  niei  salveiitur,  et  niep  s^itiguiiie 
mundentur.  Tu  vero,  Paler^  claripca  nomen  luum, 
ut,  nie  die  tertia  resurgeiito,  elaniin  et  luaniresliiui 
fiat,  quod  to  Pater,  et  ogo  Filius  vocor  (1280).  Si 
enim  coguoverunt  nomeii  luuin,  cognosccul  et  m- 


v^stit  nudos,  visiui  infirmqs,  alia  liis  aiinilia  misa-  Q  nien  meumt  quia  Patcr  siue  Filio  esse  non  poiesu 


ricordio)  et  piotaiis  opera  facii,  Doinino  mtiiisliat. 
Unde  ipse  qiioque  Doiuiuus  ait :  c  Quod  ujii  ex  int- 
niinis  inels  fecislis,  mibi  fecistis  {Matth.  xxv»  40);  i 
ostendeiis  cos  ininistrare  sibi,  qui  ipsius  membris 
ministrant.  Scd  quid  eis  sibi  ministrasse  proderit? 
Sequitur:  El  ubi  ego  s»m,  ilUcel  ministermens  erit. 
Dii  is  forlasse,  non  boc  libi  suflicit.  Audi  qiiod  sequi^ 
tur  :  Si  quis  mihi  ministraverit ,  honori/icavit  eum 
Pater  meus,  M:ignus  bonor,  magiia  gralia,  iuiineiisos 
eu  diviiiu;.  Beatus  ille  queui  Dcus  honoiiricabii.  Ille 
eiiim  ditabilur  illis  bonis,  qux  i  ocuius  nou  vidil, 
nec  auris  audivit,  nec  in  cor  bouiinis  asceiidit,  qu% 
prxparavit  Deus  diligenlibus  sc  (/  Cor.  ii,  9).  »  Dc- 
nique,  qni  ibi  erit,  ubi  ipse  csi,  quid  luclius  un- 


Venit  ergo  vox  de  ccelo  :  Et  clarificati^  el  iierum  cleii- 
ficabo,  Clarificavi  per  miracula,  et  Iterum  clarificabo 
{^i*  267  resurrociiouem  et  ascensionem.  Clarifi- 
cavi  paucis,  clarificabo  inultis,  el  dcinum  clarificiU) 
omnibus.  Pauci  eniin  fuenint  ilii,  qui  euin  dicen- 
lem  audieruDt:  <  Hic  esl  Filius  mcus  dilectus  (JtfauJ^. 
XVII,  5).  I  Multi  vero  sunt  qui  Dei  Filium  eum  e&se 
creduni.  Sed  boc  in  judicio  plcuius  de«laraliuic 
quando  «  omnis  lingua  confitcbilur  quia  Douiinus 
Jesus  Gbristus  in  gloria  est  Dei  Palriji  (Phil.  ii,  %},  i 
Turba,  qute  stabat  et  audierat^  dicebal  tonilim 
factum  esse.  Alii  dicebant :  Angelusei  toculus  esiA\}l 
igilur,  et  illi  vocum  audierunl ;  &ed  neque  illi,  ntqnt 
illi  eam  inlellexeruut.  Respondit  Jesus  et  dixU : 


quam  babere  polcst?  Hoc  cuiui  Psalmisia  dcs\i\Q'X^Nonproptermevoxlia:cv€nit,sedi)ropterw>s,Mk 


ranS  ail :  i  Ucati,  qui  babilaiit  in  domo  tua,  Domine. 
In  89nculum  sxculi  laudabunt  tc  {Pial.  lxxxiii,  5).  i 
llcmqiie  :  <  Unain  pctii  a  Doinino,  banc  requirani, 
iit  inbabitem  in  domo  Douiini  ouiuibiis  diebus  vil:e 
mcie  {Psal.  xxvi,  4).  >  El  Aposlolus  :  i  Cupio,  lu- 
quit,  dissolvf,  cl  esse  curo  Chrisio  {Philip,  i,  ^5).  i 


eniin  lali  coUoculioue  indigebal,  qui  Palris  voltui- 
taleui  per  oiunia  sciebat.  Lingua:  ciiim,  ulailApo- 
stolus,  <  iii  sigiium  sunt  non  fidclibus,  m\  infideli* 
bus  (/  Cor.  XIV,  22).  >  iVuitc  judicium  est  muHdi : 
nunc  princeps  mundi  ejicietur  foras.  Iloc  eniin  ia 
judicio  agilur,  ui  bonuin  a  malo,  et  justum  ab  iii^' 


(f278)  Augusl.  lib.  iii  De  docir.  Chr.  c.  \G  : 
t  Cufn  ait  Domiiius  :  Qui  amat  animam  inaiu,  perdet 
eam,  non  utililaie  veiare  putaudus  est,  qua  debct 

3uisque  couservare  auiuiam  suaui;  sed  figuralc 
icluin  perdet  animam,  id  est  pcriuiat  ntquc  aiuit- 
t;il  usum  ojus,  queui  niinc  habel,  pervcrsuui  sciiicet 
atqiie  prxposierum,  quo  inclinaliir  lcmporalibus,  i\\ 
aueruu  noii  quxrat.  i  Yid.  cumdcni  S.  Auk.  Iruc^ 


M  in  ioan. 

(ti79)  Chrysost.,  hoin.  67«  Augttsttnus,  Beda,  rl 
c;eieri  feniic  inierpreies  de  se  hac  dixissc  J.  0. 
piilaul,  eo  modo  quo  illud  :  Pnter  mi,  si  fierip9t{s\ 
tranxent  a  me  calvc  iste. 

(1280)  Augusliu.  ti%ict.  52  :  <  Qiiid  es(  ntiien), 
Clarifica  tttum  nomen,  nisi  in  sua  passione  el  a^^ur- 
rectione?  i 


553  C^iUIEI^.  IN  iOAN.  -  PAfiS  li,  CAp.  III.  $54 

stodiscernatai  (liSl)*  Ex  eo  i|;ilur  teiii|H>rd  inuQdiift  A  '>o»  poUrani  credere,  ^iiia  i/^rKiit  ^'«ii  JUaint :  f.«- 

ccccavit  ochIos  eomm^  et  induravit  eorum  evr^  ut  non 
videant  oculis,  et  non  intelliganl  corde;  et  ^onvertan* 


jadicari  et  judicare  ccepit,  ex  «juo  Ciirisii  doctriiiaiii 
ftuscepii,  quia  tiinc  primum  yeriuiem  a  inendacH) 
disceruere  noviu  El  tunc  priiiceps  mundi  bujus»  id 
est  diabolos,  rex  et  doininus  iiuquorum»  ejectu^  est 
foras.  Non  foras  utique  dc  inundo»  sed  foras  de 
popolo  baptismate  miindo.  Qiiem  Clirisius  suo  san« 
guine  lavii,  et  baplismalis  aqua  muudavit.  Et  ego^ 
si  exallalui  fuero  a  terra^  omnia  traham  ad  me  ipsum^ 
Itle,  inquit,  foras  ejectus  amiltet  principatum.  Ego 
autcm  exallalus  ad  mcipsuin  omnia  traliam.  Oinnia 
viilelicet,  quae  trabenda  sunl  (i282).  Hoc  autem  di- 
cebai,  ail  evangelista,  iignificant  qua  morte  erat 
moT\turu$.  Respondit  ei  turba  :  Nos  audivimut  ex 
lege  quia  Ciiristus  manet  in  a^ternum,  Et  quomodo  tu 
iicis .  Sportet  exaltari  filium  hominis  f  Quis  est  iste 
filius  iiominis  ?  Videntur  Judaei  boc  in  ioco  in- 
lellexisse  qoid  hac  tali  exaltaiione  Doininus  si^nin- 
eaverii,  dum  inteillgunt  eum,  sic  exaliatuin,  nou 
posse  manere  In  xternuin.  Dixit  ergo  eis  Jesus : 
Adkue  modicuin  lumen  in  vobis  est.  Ambulate^  dum 
lneem  habetis^  ut  non  tenebrm  vos  comprehendant» 
Qni  ambulat  in  ienebris,  nescit  quo  vadit,  Dum  lucem 
habetls,  eredite  in  lucem^  ut  filii  lucis  silis.  Adliiic, 
inqoit,  raodicuni  lumen  intetligeiiiiue  in  vobis  csi, 
dtim  ncscitis  quis  slt  iste  nrnis  hominis.  IIH  enim 
fioli  ilhiminaii  siint,  qni  eum  cognOscunt,  et  qul  cum 
essecredunt  Filium  Dei,  et  (iliuin  bominis.  Ainbu- 
late,  festinate,  ciirrite  ad  lucem,  dum  potcsUs,  dum 


tur^  et  sanem  eos.  Ha^c  dixit  IsaiaSy  quando  vidit 
gloriam  ejus,  et  locutus  e^t  de  eo.  De  quo?  De  Cbrl-* 
Sto :  Ait  enim  :  c  Yidi  Dominiim  sedentem  super 
sollum  excelsum,  et  elevatuin,  et  ea,  quae  sub  ips<> 
erant,  Implcbant  templum  (ha.  vi ,  I).  i  Ct  paulo 
post :  €  Vade,  et  dices  populo  huic  :  Audlie  au« 
dlentes,  et  nolile  inlelligere,  et  vidcle  visum,  cl 
nonie  cogupsccre.  Excxca  cor  populi  bujus,  ct 
aures  cjus  aggrava,  et  oculos  ejus  claude,  ne  forle 
videat  oculis  suis,  et  auribus  audiat,  cl  corde  intel* 
ligat,  ct  converiaiur,  et  sanetur  (Ibid.,  9), »  Scd 
quoniam,  sicut  bic  dicitur,  popiilus  iste  credere  non 
polnit,  quia  hoc  Isnias  de  eo  praedixit,  nunquid 
Isaias  ejus  Incredufilatis  causa  fuit?  Aiislt!  Ejiis 
nainque  iniqiiiias,  et  cor  impoenitens  fuit  causa,  uC 
credere  non  posset  \ii83).  Quod  quidem  propbeta 
praBviditetpridixit,  el  siculprxdixil,  non  evenlre 
non  potnit.  Nunquam  eniin  propbeta  boc  praevidis- 
set,  nisi  futurum  fuissct.  Nam,  ctsi  propbeta  SQB 
lioc  non  prxdixisset,  tanicn  nibilominus  evenisset. 
Sequitur :  Verumtamen  ex  principibus  multi  credi* 
derunt  in  eum.  Sed  propter  Phariswos  non  confite^ 
bantur^  ut  de  Synagoga  non  ejicerentur.  DUexeruni 
enim  gloriam  hominum  magis  quam  Dei* 

XlXVil.  iesue  autem  clamavit,  ef  dixit :  Qui  erc-: 
dit  in  me^  mn  credit  m  me^  sed  in  eum  qui  misit  m^ 


ttoiima  esl,  du  m  eam  ,ideti».  et  anie  ocuro»  eam  c  q«^oA,  «nim  »on  cr«dU  in  le,  qui  credU  in  te  ? 

ual)etis,  ut  non  tenebne  erroris  ct  morlis  vos  coiu-  ^ 

prebeudant.  Qui  enim  ambulat  in  lenebris  ignoran- 

ti»  et  erroris , 'nesfff   quo  vadat.  Ego  sum  lux 

mundi.  Qui  sequitur  m«,  non  ambulat  in  tenebris, 

sed  kabebU  lumen  vitm  (foan.  viii,  12).  Ergo,  duin 

lueem  habetis,  credite  in  lucein,  ut  lilii  lucis  sitis. 

Htae  tocutus  est  Jesus^  et  abiit^  et  abseondit  se  "ab  eis. 

£t  baec  qiii^em  signiflcaiio  est.  Ideo  enim  Dominus 

tunc  se  ab  eis  abscondit,  quia  usque  bodie  ab  eis 

iKXi  IflTenitur.  Quotidie  enim  in  lege  et  propbetis 

loqniiur  els,  et  umeii  non  Invenitor  ab  eis.  Et  boc 

erat  qnod  signtficabat^  quando  se  abscondit  ab  eis. 

CiuK  ttutem  tanta  signa  [ecisut  coram  eis,  non  cre- 

Aebanl  in  eum,  ut  sernio  Isaia:  propheias  impleretur, 


aiu  quainodo  non  eredil  iu  te»  qul  credit  in  eam 
qui  miiil  te?  Tu  cnim  dixlsti :  c  Ego,  el  Patcr  nnunn 
snmus  {Joem.  x,  30). »  Qulconque  igilor  credil  ii| 
Fatrlsro,  credii  ei  in  Pilinm,  et  e  coiiTerso.  Aiiquid 
igttur  subaudiendom  est,  ut  sic 'dlcatur :  Qn\  credii 
hi  me,  non  soluinmodo  in  me,  sed  etiam  in  eom  qni 
inis^l  mc  (li^i).  Et  qui  videt  me,  videt  eum  qtd 
m:sit  me.  Sic  cniin  et  Philippo  Doniinus  ait :  c  Ph!- 
lippe,  qui  videt  mc,  videtet  Pairem  {Joan.  xiv,^).  rf 
Quod  quid  significct,  mox  cxposuit  dicons :  Non 
credis,  quia  ego  in  Patre,  et  Pater  in  me  estf  llem  : 
Ego  et  Pater  nnum  sumus,  Ego  lux  in  mundum  vem^ 
ut  omnis  qui  credit  in  me  in  tenebrie  non  maneat^ 


Hnem  dixit :  Domine^  qnis  credil  auditui  nosiro,  et  p  Quid  est,  ego  lux  in  mundum  Veni^  iiisi  munduni 


brachium  Domiui  cui  revelatum  est  f  Brachiuin  Do- 
inini,  Christus  est,  qiioJ  nondum  Jud;eis  revclatuni 
fsi:  f  Csecitas  enim  ex  parte  coniiglt  in  Isracl  {Roml 
XI,  2S).  >  Hoc  antem  brachio  facta  sunt  oinnla,  <t 
floe  ipso  factMm  est  nibil  {Joan.  i,  5).   »  Prwtereq 

(1^1)  Aug.  iract.  52  :  i  In  finc  qnod  exspecutnr 
jndicJuiu,  eril  jadicandoruni  vivorum  et  inortuoruni, 
iudiciuui  erit  praemioriim  poenarumque  xternarum. 
Qnate  ^rgo  nunc  jiidicium  est?...  G>i|)mooui  charl- 
laiem  ir<^train„.  dici  ctiam  ju.liciiim,  non  damna- 
lionis,  scd  discretionis.  i  Vid*  reliqua  apud  euui- 
dciu  S.  Aug*  ct  S'  Joan.  Cbrysosl.  hom.  67,  n.  t. 

{MSA)  Att|;usL  traci.  5i ;  cQuas  oinnia,  nlsi  ex 
quibus  Ule  i^|icilur  foras. » 

(12^)  Eanuieui  qua^tionem  proponitei  solvit  SJ 
Ai^.  iraci.  53  :  c  Quare  autcm  noii  ooterant,  si  a 

Patbol.  CIXV. 


i!luminare  veni?  Cur?  Vt  omnis  qui  eredit^  in  tene* 
bris  non  maneat.  Ipsuin  igitur  in  Christum  ciedere, 
tUuminari  est.  Qui  igitur  in  Christum  nr«  credlf,  \u 
icnebris  manet,  in  teiiebris  uiique  cscitatis  ei  erro- 
ris.    Non  enim  cognoscit  veritatcm,  quia  veritas 

me  quacratur;  eiio  respondeo,  quia  nofel^ani*  ma» 
lain  quippe  eorum  voluniatem  praevldit  Deus,  el  per 
prophetam  prxnunti«ivit  tile,  cui  abscondi  futura 
iion  nossunt.  i 

-  (itei)  Aug.  iract.  K4:  c  Qui  creflii  fn  ine,  In*- 
qnit,  non  crettii  iii  me,  id  est  tn  hoe  qiiod  vtUet^ 
Sed  in  eum  qui  misii  tne, .  i.d  est  iti  PatreflH.  Sed 
qui  credit  in  Palrem,  iiecesse  est  eum  ^redai  esse 
Patrem;  q»i  autem  rredii  Iftum  Patpem,  nceesie  «sl 
iit  credat  eum  hnbere  Filiiim  :  ac  per  hoc  qui  cre» 
dit  in  P.itrem,  nccesse  cst  ui  credat  in  Filiitm. » 

18 


to%  S.  BRLNOMS  EP15C0Pi  SlGKlBNSIi  )S6 

0irislus.  Et  ti  tinU  audierii  mba  niea»el  non  cu-  A  /irariol/i,  $cleHiquiitomniad4dU  eiPaUrh  mutm, 

W  quia  a  Dio  exiwV,  ei  ad  Deum  tadii.  $urgu  a  fffiw, 


$!odierit  ea^  ego  non  jndico  eum.  Oir  ?  Qiiia  non 
ftni,  ui  judieem  mundumt  $ed  ut  $alvum  faciam 
mundum^  J^Ianiim  est  (^iod  dicitur,  si  modo,  \e\ 
nunc  sulMiidialur  (1285).  Judicabil  eniin  Dominiis* 
sed  noii  niodo.  Alioqiiin  quomodo  vcriiin  essei, 
qiiod  :iit :  c  IPaicr  non  judical  quemquain,  sed  omne 
judictnm  dedit  Filio?  i  {Joan.  v,  22.)  Qiii  $pernii 
tN€,  et  non  aecipit  verba  nieii,  habet  qui  judicet  eum  ; 
$irmo,  quem  {ocutu$  $um,  ip$e  jndicabit  eum  in  «o- 
ii$$imo  die,  Qiiis  igilur,  nisi  Cbristus,  juiiicabit,  si 
sermo  Cbristi  judical)k  ?  Omnia  eniin  baM:  Evangelii 
Terba,  serino  Cliristi  sunt.  ll^c  autero  judicabuot« 
id  est  daronabuni.  Et  boc  merito.  Undo  hoc?  ie- 
tum  audi :  Quia  ego  ex  meip$o  mn  $wn  locutu$t 
$id  qui  mi$it  me,  Pmer,  ip$e  milu  mandatum  dedil^ 
quid  dicom^  et  qnid  loquar,  Sicul  dixk  mihi  Pater^ 
$ic  loqnor.  Quia  enim  veriias  cst,  quia  Doi  Fiiiu) 
C8I,  quia  a  Palre  mi>sus  est,  quia  a  seipso  locutus 
non  est,  idco  mcrilo  judicabunlur  et  «tomitabuntur, 
i|iii  eum  spcrnenfes  ejusvcrba  recipero  nolucrunt* 
Oinnia  autem  haec  ad  hominem  relerenda  suut.  Quam« 
Tts  enim  Cbristus,  Dei  sapieniia,  in  bomine  loqiie* 
batur,  non  tamen  secutidam  bnmanitqtcm  loqiieba* 
lur  a  selpso.  Secundum  divinitatcm  vero  loqueba- 
tnr  a  seipso,  quia  secundiiin  divinilatcm  iinum  cst 
Paier  et  ipse.  F^oquel)ntur  igitur  a  seipso,  et  non 
ioqiiebatur  a  seipso.  H;ec  autem  et  similia  facile 
hireilTgere  possunt,  qui  duaram  in  Cbristo  natora- 
riim  non  obliviscuntiir. 

XXXVIH.  [Cap.  XIII.]  Anlo  d:em  fe$lum  PmcAit, 
$eitn$  Je$u$  0uin  veni$  e}u$  kora^  ut  tranteM  e»  hoe 
mundo-iid  Pairm^  cum  ditixr$$et  $no$,  qni  erani  in 
mundo^  tn  finem  dHexit  eo$.  Sciens,  inqHitt  Jesus 
i|«ia  venit  ^fus  liora.  Sciebat  euim,  quaiido  venirei» 
4«ia  ante  mundi  coustituiionem,  et  lempus,  et  an* 
Rnm,  et  diem  disposuit,  quaiido  vcnirot.  Sed  qr>aB 
korn?  Vi  tranuat  ex  hoc  mundo  ad  Palrenu  Ab  boc 
enim*lransiiu  Pasclia,  iraits jiii«  tnterprctaiur  (iiSG). 
f^um  semper  dUexitut  fnos,  qui  erant  in  hoc  mundo^ 
in  finem  diiexii  eo$,  id  est  in  finem  ostemlit,  qiianio 
ainore  diiexerit  eos.  c  Alajorem  enim  bac  dileciioncin 
Acmo  babet,  quain  ut  aniniani  suain  pouat  quis  pio 
ainicis  suis  (1287).  i  Hoc  enim  ipsc  dixii.  £t  lianc 


ei  ponit  ve$iimenia  $ua.  Et  c<tn$^  racta,  id  est  pr» 
parata  (1288),  el  ante  posita,  sed  nondnm  Orii(a, 
enm  Jiidas  diabolica  persuasione  jnm  vlctus  ei  de- 
ceptus  eVal,  ut  Doiniuum  traderei,  $cien$  Jetutqak 
omnia  dedit  ei  Pater  in  manui,  sciens  se  esse  Regein 
regiim,  et  Dominuin  domiiianlium,  nequ6  obliiiis  h 
esse  Filium  Dei,  el  quia  a  Deo  exivit  elad  Deum  toH^ 
qnnmvis  talis  essel,  quamvis  lalem  se  esse  sclrci, 
iurgii  tamen  a  ccena,  et  iisqoe  ad  discipulorum  pe.!r» 
lavanifos  seipstim  269  humiliat.  Ponit  veitimeHta 
$tta,  accipit  liuteum,  prcecingH  s^,  miuit  aqnam  m 
pelvim,  et  tam  cbarilalive,  Uini  modeste»  lam  olTi 
ciose  pra*paraUis,  venit  lavare  et  iergere  yedet  dit  t- 
"  pulorum.  Et  ut  omnia  ratiouo  ^  ordine  neenl, 
eiracicndo  nos  iuSirucrel,  venii  prius  ad  Simonem  Pe- 
irum,  Ipse  enim  inter  alios  niajor  crat  (ii89).  Ki 
dicit  ei  Pelrut :  Domlne,  tu  mihi  lava$  pedet  ?  Nou 
decet,  non  ronvenit.  Tu  Doininus :  ego  servus;  ui 
Deus  :  ego  bomo;  lu  Crealor  :  ego  crealura.  Ei  lu 
mihi  lavas  |>edes?  Iletpondit  Jetue  ^  ei  diat  ei: 
Quod  ego  facio^  tu  ne$ci$  modo ;  $cie$  aulem  poiUn. 
Ilxc  inea  buiniliatio,  magni  jiacramenti  esl  signifi- 
catio,  quani,  niedoceiue  et  expo.ienic,  postea  scies. 
At  ille  de  lanti  Filii  Dei  inirnaiione  perirrriliis, 
adhuc  111  e.idem  voIuuNile  persistens,  respondil: 
Non  ldvabi$  mihi  pede$  in  ofternum.  Nunquoin  boe 
paiiar,  nunqnam  hoc  feram,  nunquam  de  manibiis 
P  Doinini  mei  hoc  tale  serviiium  recipiam.  Retpouilit 
"*  ei  Je$u$  :  Si  non  lavero  le^  non  habebi$  partem  m:- 
cum,  llli  igitiir  par:em  liabebtinl  cnm  Cbrislo  in 
regno  sub,  qiios  ipsc  dilexil,  et  lavit  a  peccalis  in 
Sanguine  suo.  Dict^  ei  Simon  Petrue  :  Domine,  m 
lantum  pede$  meo$,  $ed  et  manut,  ei  capuL  Si  libii 
Inquit,  placet,  si  id  sedet  animo,  si  alilcr  fieii  m 
potest,  servus  tuus  sum,  totum  me  lux  Toluniaii 
subjicio,  et  non  pedes  tantum,  sed  et  manus,  ct 
caput  tibi  offero.  Dicil  ei  Jesus  :  Qui  lotn$  ett,  m 
indiget  ni$i  ut  pede$  lavet^  $ed  e$i  mundut  tolui. 
Qjii  eniin  scmel  loliis  est,  non  indiget  ol  ileniin 
lavel,  iiisi  pcdes,  qiii  quoniaui  seinper  terram  cal- 
cant,  frequenter  pulverc  maculantur  (i290).  S-i 
ett  mundut  tolu$.  Subauditur  pneier  pedes.  Et  ego 


tantam  dilectlonem  ei  dicendo  significavit,  et  pa-  0  quiJem  per  hos  pedes,  sensus  corporis  et  aninis 
liendo  monstravit.  Ei  cana  facta^  eum  diabotu$  jam  affeciiones  sigiiincari  pulo.  Ipsi  enim  nos  fenini 
mifi$$el  in  corde^  ui  iraderet  eum  Juda$  Simuni$     extra  nos,  el  iosi  frequenier  macula  tur  in  no- 


(1285)  lloc  qiioque  ex  Aug.  ib.  :  <  Auditc  quo- 
modo  dicit  Filius  :  Ego  non  judico  eam ,  cuin  dirat 
alio  loeo  :  Pater  non  judieai  ^iiem^am,  etc,  nisi 
i|uia  intelligendum  est :  Modo  non  judico  euin.  i 
'  {i^Sd)  Vid.  August.  tract.  55 :  t  Ecce  Pasclia, 
ecee  transitus, »  etc,  ciijus  verha  exscribit  Beda. 

(Ii87)  Joan.  XV,  15.  Atque  ad  b.  ioc  August. : 
€  Quia  tantum  dilexit  eos,  iit  moreretur  pro  eis; 
Jkic  eiftiin  lestatus  est  dlceiis  :  Hajorem  hoc  chariia' 
tem  nmo  kabett  >  etc. 

.  (11188)  Beda  ad  h.  1. :  <  Coena  ergo  facia  dictum 
est,  jam  parata  et  ad  couvivaniHim  inensam  usum- 
quepeniueia.  » 

(1^89)  fieilu  ad  b.  1.  :  «  Venil  ergo  ad  Simonem 


Pelrum,  quasi  aliquibus  jain  lavissel,  et  post  eos 
venissei  ad  primum.  Quis  enim  iiesciat,  primuBi 
apostoioruni  esse  beatissimum  Petrum?  Sed  »''■ 
ita  iutelligenJum  est,  quod  post  aliqiios  ad  eumve- 
nerit,  sed  qiiod  ab  illo  coeperil.  Quaiido  ergo  petfti 
discipuloruiii  lavare  cocplt,  venit  ad  eun,  a  quucO' 
nit,  id  est  ad  Pctrum. » 

(1290)  Hier.  ep.  18  ad  Damis.,  n.  1%:  «Quiii^t 
auod..»  ille  respondit:  Domine^  non  $olum  pidettti^; 
AscenBurus  ergo  Domiiius  ad  coelutn,  qaia  apasinh, 
iit  homines  lerrae  insi^tentes.  adbtic  tialiebant  p^ 
catoribus  sordibus  pedes  t)ollutos,  vult  eos  a  delicis 
peuitiis  liberare,  »  Augustinus,  Dc  Keclesia  ir.rti. 
56,   n.   5:<lu  his   autein   qui  bic  dcnioraiHuri 


i^  CflHMBNT.  IN  lOAN. 

)ii»^li9tf.  FoflaMtv^iMl  muKcns  tpeeieni  «oii-  A 
lentpbn^tim:  Uiii  maoiibitur;  Uldiget  laTalione.  Por* 
lai  le  aeriiiufl  ed  ftuiliefidian  deirKlioaen,  ei  eon*  . 
siKum  f aniialtfl ;  ibi  naevlator;  iiidiffei  lavationfc. 
PoriH  Ift  gMfltiifl  ad  israiMHani,  ei  eorietaiein:  ibi 
■Mcuiainr;  indiget.  lafattoM.  Sic  et  in  ^liifl.  Isti 
igilur  suni  illi  pedea,  qnos  etiani  illoe,  ^ni  ia«  loii 
el  bapliaali  annt»  freqneiiter  iavofe  Dportel.  bed 
i|iid  de  aoim»  aflectionibafl  ^icam»  eam  ipaia  qno* 
qoebenifl  actiooihon  aoperbia,  ei  T«ia  gloria  aspe 
16  inttiscaai  2  Ea  liie  igitur  bvaib  yeeessnria  eat. 
Seqailor:£l  nefl  mam/t  n^^  ted  aon  omnei.  lioc 
avtem»  quia'  eeuigeiista  exposiiil,  nobis  aiiter  espo- 
nem  non  Kcel.  SGehnt  mm,  ait  eTangellsla»  qnii- 
NffM  ittei  qm  ivaderet  e«m;  fnftterea  atni :  l9on 
.  rriii  mufidi  emnes.  Poslf iiam  ergo  tavU  pedee  eo*  ^ 
rMi,  ti  aeeepH  wiitmMo  sm^  cum  reeubmsut  fle« 
rnn,  dixH  m  z  Vos  voeaiii  me«  MogieUr  ei  IkmtM^ 
a  bene  tfiriiit;  anm  eteftim«  Beoe,  in^lt,  dieilis, 
quia  mo  Nag^tHim  el  Domifiooi  vocatis.  Sieat 
«nim  diell3S«  iia  esL-  Sed  qoia  Magislor  som,  meam 
doelriaam  recipflte,  el  qnia  boroiiuiSv  meum  manda* 
ittm  custndiie**  Qoid  maodatnm  ?  Valils  aodire, 
qood?  I^  ega  kttifedn  veuroe^  Dmtnat  ef  Magltler^ 
H  tet  (UbHk  edtar  oiierime  iavare  pedee.  Exemphm 
emmMivobie^  ai  fuemadmedum  e§o  feei  tobitf  ifa 
et  tot  faaatit»  Qiiamvia  enlra  boc  ail  lilteram  eusio* 
dire,  plenum  sit  ebariiate  et  honiilftate,  rmijos  ta* 
mea  aliqnid  fltgtiifieare  vldetor,  flicut  el  emtera,  qnc 
SAtvaisr  nosier  sioriliter  eglt.  Et  boc  est  foriasse,/^ 
qoodApostolos  ail.  Hiee  esl  forsitan  illa  les,  quam 
iK»  adimplere  pimcepit,'  qoando  diait :  <  Aller  alle* 
rios  oiiera  portaie,  el  sic  adimplebilis  legem  Chri&li  • 
(€aki,  Ti,  i>,  9  id  esi  mandatom  Ghristi.  Un«ie  ei 
Jaoobfls  aposiolas  ait :  f  €oofitemini  aliemlruro  pee- 
eau  refllra,  et  orate  pro  invicero,  ol  saivemini  {Jat. 
V,  id).  I  Dinn enlin  prose  invicein  sancti  or«nt  (IS9S), 
alter  aiicrtos  podcs  faivat«  Amen^  ameu  dico  aoHi , 
10«  lii  major  tartut  dmino  ttto^  neqwt  apotiolut 
auijer  eo  qoi  niioi/  f^/«w»  Si  k(ce  stfilts,  6Mit  enV», 
«  feceritit  eiu  j|70  ^*  wquk^  sciWs  et  intelligitis 


.  w  PAftS  II,  CAP.  XIIL  988 

qom  leeeriro  vobis»  ei  boe.esempbim<8(6euti«  feeeii* 
tis  siofliliier  aiiis,  qiiemailmodom  ego  iect  vobls; 
beati  eritis»  Sed  ciir  vestris  mqoalibos  non  lacllis» 
quod  nae  vobis  meis  servia  ei  discipoiis  faeete  vi* 
deils!  Non  de  vobit  onmibutdico*  Ega  eeio  quoe 
aiegerim,  Diii,  «miuit,  vobisy  beati  eritis;  sed  omi 
•nmibos  dixi.  iUis  dixi,  qul  liicturi  sitnt  ea;  ilits 
dixi»  qoos  elegl  noii  taotom  ad  aposlola(oni«  veruHi 
etiam  od  boatiloditmin  (11185).  Ad  aposloialom  eiiini 
ei  Jodaseleelos  esl.  Uod»  eiooporios  Dmninos  ati: 
t  Noooe  ego  von  doodocim  eleglt  ei  unos  ex  vobis 
diabohis  esl?  •  {Joau.  vi,  lL)Sed  ut  adkuplaatur 
Seripiura :  Qui  mandacat  maumpanm,  leuabit  cen- 
tra  me  eakaneum  tuum,  Sie  enim  scriplom  esl : 
f  HooiO  paeis  Qie.e,  in  qiio  sporabaoi,  qoi  edeboi 
panes  meos»  ampyavii  adversu»  me  siippbmuiionem 
(ffloi.  XL»  10).  tAmodo  dteo  vabit^  priua§umn  fiai; 
ut  credaiit^  €um  (ac^tm  fuerit^  qaia  ego  fljtm.  IUew 
sobaodilnr,  de  quo  iUa  Seriptnra  b«e  dieii :  /lmen« 
mo#»  dtco  vabit^  gui  aeeipit»  <a  ^ nem  mtflflro,  ms  nco- 
pU^  ei  qai  ma  aeeipiit  aceifdi  aam  qui  ma  miaiip 
Quamvis  eolm  sit  nliier  Paior  io  Filio»  ei  aiiicr, 
Fiiius  in  apoalolis;  Umeii,  qoio  Obrifltus  in  eiaesl» 
quieuoqoe  apostobis  accipil,  accipii  ei  Gbristum* 
CoM  HmcdixittetJefutt  iurbaiueeu  epirUUf  ei  prore- 
tiaiue  eti^  <i  iOgit :  Amea^  aman dieo vobit^  quiaunua 
ax  vobit  tradei  me*  Spirito  eniio  turbat;ur,  quia  api- 
rimaUler  lurbaiur»  Spiriioalis  enim  lurbaiio  ail 
pieuiam  el  miflerioonliam  spectal.  Comalis  aoiem 
turbatio  iram  exdUl  el  furoreim  SpirtUi  igiiur 
lorbatur  iesus,  sive  quia  discipolua  eum  traditt  ei 
tradendo  perit,  aive  ol  noa  doeeai  quid  agera  delM- 
musr  quando  in  oiagnum  Coeitttts  ei  scebis.  aUqoem 
booiinetn  ruere  videmus  (IMi).  Erai  nuiein  JudiM 
ooos  ex  ois*  qoia  camaJiler  conversabaior  com  m% 
qoamvis  meote  et  fide  jam  jrecessi&soi  ab  eis.  loter 
bosad  apoaioiaiuni  eloeios  fuet^t;  sed  eom  eis  aid 
vitam  «lemam  prmdeaiinatus  poii  fuerat  Aepiciar 
bata  ergo  ad  invicem  diuipidi  heetiiamet^  de  qua 
dicerei*  Unosquiique  sibi  timebat ,  ^pmd  io  con- 
sclenlia  noo  babdmt;  qoia  «um  menttri  ooo  posse 


eiiainsi  munJa  sil^  qiiQDiam  juste  vivont;  opus  U- 
mcn  habct  (ledes  lavare,  quoniam  sitie  poccaio  uii- 
fieimnsuiit.  i 

(iS9i)  Beda  ad  b.  L  :  i  Q:iid,  fralres  niei,  qnid 
piiuiis  ?  oisi  qiiia  boino  iu  saitcto  qubiem  baplismo 
luuisaliljuiuiv  iiou  (iraoler  pcdes,  sed  lotus  onuiiti»  : 
vcriiini:iateu  ciiin  in  rebus  btiiiiaiiis  posiea  viviliir, 
uiiqiie  lerra  calcaUtr.  Ip&i  igilur  huuiani  affeclus, 
sine  4uibus  in  hac  mortaUlate  ooii  vivitur,  quasi 
lw«le:»  siiiil,  ubi  ex  huuiaHis  rebus  aaicioiur»  ei  sic 
alDciiiiur,  ut  si  dixeriiuus  quis  peccatuiu  non  liabc- 
liius,  nos  ipsos  decipiamus,  et  veritas  in  iiubis  iioo 
lii. »  Ou;e  suui  verba  Augiistini  traci.  50. 

(l^i)  Aug.  tratU.  U8  ol  Beda :  c  lino  vero  id 
eiiain  iios  esse  adiuouilos  in  bujus  Domiitici  operis 
aiiiiudiiie  noverimus,  ul  conlessi  luviceni  delicla 
nosira  oreiniis  pro  nobis,  sicut  ei  Christus  iuier|H!i^ 
jai  pro  nobbi.  'Aodiamus  apostoluio  Jaeobom,  boe 
Jipsmn  evidentissiine  praecipieniem,  et  dicoiitein: 
(^onfiiemini,  eic.  Quid  enini  videtur  iu  bac  alUiiidiiie 
lacraiiienli  Domiuus  sigivftcaw,  cum  dtdt :  Exem' 
^ajs  eMiai  dcdi  vabit,  cl€.|  nisi  qnod  aperiissime 


dicii  AposlolttS  :  Donantet  vobittneiiptit^  etc^?  Invi- 
cem  iiar|ue  nobis  delicia  doiiemus,  el  pro  nosiris 
delictis  invicem  oremus,  atque  ita  qaodammodo  in^ 
D  vicem  poiles  nostros  lavemus.  i 

(1883)  Vid.  de  boc  dicu  superios. 

(I2b-I)  Allianas.  De  liicarnat. :  c  Qtiod  sic  anini» 
suae  sensuin  Domiiius  osiendit,  in  conipassiotieiu 
nostne  aniime;  tii  iu  et  ipsius  iiiteiUgeremus  passio- 
nem,  el  euni  taineu  ioipatibiieoi  coafiieremur.  » 
Ang.  iraci.  60 :  i  liincne  lurbatus  est  Jesos,  uoii 
came,  sed  spiritu,  qum  dlctorus  fiierat :  Vnut  es 
vobittradet  mm^..  Au  polius  iii  co  iioslra  iurbalur 
inlirmitas  ?  lia  vero  iiihii  Itidignum  credaoi  servi 
de  Domino  suo,  sed  agnoscaiii  se  membra  in  capUe 
suo...  Proinde  quaiido  lurbalur  magous»  fortis, 
cerius,  ntvicius,  iion  oi  limeaoMis,  quast  delici:it; 
nou  peril,  sed  nos  quuBrit.  Nos,  inquaui,  nos  omiuna 
sicqiueriL  Nos  ipso^in  iUius  perlurbaiioue  vi(i«^:«- 
mos,  ut  quando  tiurlNKiiur,  iion  despcraiioue  perea- 
luus.  Qjuando  turbaiur,  qiil  nou  lurb^ireiiir  uisi  vi^ 
iciis,  cum  coiisolatur  qut  iurbalur  noieiw...  Turii«* 
tiir  pbiue  aiiiuius   cbrisliuuos   iiqu   uiiijcrU|  Stsd 


m  S.  UIIUMONIS  WISCOPI  SIGNtlNSW  W 

icitlMiui.  BM  e^  n€$mh$iu  mhu$  ex  disdpuUs  in  A  Mt  m  eit.  Msiie  oiliil  califiiiii  cl  iMdbrinim  MHii 


tlniiiaii,  qum  4Ui§$bat  Jaui.  Ouid  esl  enim  isus 
disciputas«  nlsi  idc»  ipMi  qui  haee  scribit,  bealus 
Jounncs?  Qiii  secundum  censuevudinein  sanclarum 
Scriplnrsnim  sicde«e,  qnasi  de  aiie,  loquilur.  Sic 
entni  llejses  freqnenUQr  4ici| :  i  Loculus  esl  Doini- 

.  nu8  M  Moysen  (£«od.  yi,  2,  10,  15;  Deut.  isxii, 

-  48,  cic). }  El  alii  propbeia  simiiiler*  Recumbebai 
aoiem  disieipulnii  kte  in  sinu,  id  esi  in  peclore  Jesu, 
ct  super  iltam  fonlem  sapienlise  et  scienliae,  de  qiio 

•  li:cc  omnia  bauure  promeruil,  qu«  per  lolum  liec 
Evsiiifeiiom  lam  affliicnler  nobis  crudat  (1295). 
iiifiHii  ergo  Imit  Siman  Petnt$  et  dicit  ei:  Qui$  $$t, 
denuadieitf  Innuit,  inquit,  id  esl  secrete  adino- 

'nuit  nt  de  quo  diceret  inierrogarel.  Uaque,  tum  re* 


in  eis  (tillS).  £i  Deiis  clarilicaitts  esi  ineo,  qib 
nibil  tcnebrarum  aliquando  diviniias  sensit  in  lo. 
Ipse  esl  enim  illa  c  lux,  qu»  in  lenebris  locel,  ei 
teuebne  eam  non  comprebenderniit  {Joa»,  i,  5). ) 
QuamTis  igitur  clariOceittr  In  aliis,  in  se  Uikd 
ciarissimus  esi.  In  aiiis  enim  clariflcaUir,  dam  illi 
clarlllcautur,  qui  ejus  inembra  sunt.  Simililersttleu 
et  Deus  clariiiGatos  esl  in  eo«  quia  clarum  CedteuB. 
Et  boc  csl ,  quod  ait :  Si  Deu$  €larificatu$  ett  i«  m,  ti 
Deu$  darifieamt  eum,  In  auo?  In  umetipto,  Qauida? 
Continuo.  Quid  est  conitnuo?  Statlin  ut  geniluicsi. 
C»teri  «tttm  boinines  prius  geuerantur  et  msan- 
lur  :  deinde  per  pcBniientiam,  per  baplisnwm,  per 
iiiinialerium  saeerdoiuui  regcnerantur  ct  dariiicai- 


eubuiitit  $uprm  pecHu  Je$u^  diclt  ei :  Domine^  qui$  B  iur.  Filius  autem  bouiinia  non  prius  genitus  etf, 


€$t  f  Re$pondit  Je$u$  :  llle  e$i  eui  ego  intinctum  pa- 
nem  porrexero*  El  $um  intinxi$$et  panm^  dedit  Juda 
,Smoni$  J$earioU$.  In  eo  forUasCt  quod  panem  in- 
lineiom  ei  dabat,  eum  diabolica  nigredine  tineloni 
jani  et  infectum  significabat.  Et  po$t  hueeellem  tune 
inlroivfr  tn  Uium  Satana$.  Introiverai  euim  jam 
^ntea  In  eom  Saunas  ad  leiiundumt  ei  deeipicndum ; 
.ae«l  lune  priroum  intravit  in  eum  ad  poisidendom. 
El  forsilan  adbue  dobiiabat,  alque  iimebMt  ot  Judas 
«resipiseefet,  et  a  pefdiiione  quiesceret.  Sed  posl^ 
quam  per  bucoellam  designatum  vidil,  qiiasi  pro- 
prinnl  invasit,  ei  suae  sorviiuii  eum  «objugavii.  Dieit 
ei  Je$u$ :  Quod  focif ,  fae  citiu^*  Non  praeciplendio 
boc  dixft,  sed  praBdioendo  (IftM),  qoia  videbat  cjus 


quam  clarificatus.  Diviniua  enim  bumaniuii  coi- 
juneia,  .sutint  in  ipaa  unitione»  beiniiieu  iUum 
assumplum  saiictificavit»  ei  clarittcavii,  et  so  omui 
corruptela  priium  pnevaricationis  mundavii  (1299). 
Dioaiiur  ergo  :  Nuuc  filius  bominig  clarincsitts  eil 
in  discipulis  suis.  In  quo  filio  booiinis  Dens  clarifl- 
eaitts  esi  contiuuo,  ui  se  bomanilati  conjunsit, 
quam  Ipso  in  semetipso  clarificaTii  el  EanciificaTii. 
Filioiit  adhuc  modieum  9obi$eum  $um.  Hoc  iiiU»  de 
cariMS  prasentia  dixit,  quc  non  posl  rouius  din 
cobIos  ascendit.  Qnirreits  m#,  et  aieul  dim  iwAek, 
Qiio  eqo  wadOf  vo$  non  po*£$ti$  uenire^  et  roMi  ^, 
modo.  Qttttrebant  enim  diseipQll  videre  JewM,  ci 
destderio  qusrebaat»  quia  aemper  cum  eo  eise  ei- 


ttnimumpnenimiodesidertoaccelerandi^quodccDpe-  ^  piebool.  Uude  Apostolui  aii :  s  Cupio  diiiSolvi,et 


ral,  non  posse  quiescere.  Hocautem  nemoeeivitdiHun^ 
bentium^  ed  quid  dixeritei.  QMam  enim  puiabant^ 
quia  iocuioe  kabebat  Juiat,  quoddisi$$et  ei  Je$u$ :  Eme 
4a  qum  opu$  tunt  nobi$  ad  diem  fettum^  aui  egeme  ut 
271  uiiquid  duret.  Cum  ergo  auepi$$H  buceetlamf 
eMvit  eontinuo.  Er<a  autem  nox.  Benequia  noi  eral, 
quoniam  in  noctem,  ei  in  mortem,  ct  in  tenebras 
4bat  (1^7).  Cum  ergo  em$$ety  didt  Jesue  :  Nunc 
€iar\^atu$  e$t  filiu^  Aomtitta,  et  Peu$  eiarifieatue  e$t 
in  eo.  Sa  Deu$  eiarifieatu$  e$t  in  «o,  et  Deu$  elttrificu' 
vit  eum  in  eemetipto^  et  conlinuo  eiarifieavit  eum. 
tiiunc,  inquit,  quia  fiiius  noctis  et  tcnebrarum  rcces- 
sit  a  discipulis  meis,  nunc  llliu^  bominis  clarificatui 

miscricordia;  timeai,  nepereant  bomines  Chrisio; 
contiisteiur,  cum  perit  aliquis  Chrisio ;  concupiscat 
acquirero  homincs  Christo,  Isteiur  cuin  acquininiur 
homiiies  Christo  :  tiincat  ct-  sibi  ne  pereat  Chri* 
«to,  >  eic.  Eadeni  verbn  habel  Beda.  Yid.  CyriH. 
.  pag.  751. 

(ii95)  S.  Gregor.  lib.  xxtii  Moral.  cap.  0  :  i  Qutd 
cliaritis  Joanne  ?  Iste  per  amorem  in  ipso  anctoris 
nostri  pectore  requievit;  et  qui  ad  oorporalis  coense 
refectioiiem  veiierai :  spiriule  pabulum  de  sinu  fte* 
demptoris  sump^/it.  > 

(1396)  Aug.,  tract.  62  :  tNon  prscepit  f;icinns, 
sed  pncdixit.  >  S.  Leo,  serm.  o8  De  pass.  Dom.  7, 
cap.  i  :  i  Vox  bgec  non  jubeiitis  esi,  sed  siuenlis; 
nec  trepidi,  se^l  paraii :  qoi  babens  omnium  teinpo- 
Tnni  poiestatem,  ostendit  se  et  moram  non  facere 
iraiitori;  et  sic  .id  redemptionem  mundi  palernnm 
exScqui  voluutateni,  iit  facinus  qiiod  a  porsequenti- 


-esse  oum  Cbriaio  {Phtiip,  u  23).  »  Sed  non  potenii 
iune  veoire  quo  ipse  ibat,  quamvis  iUttc  ponei  itni 
erant.  Unde  et  subdidit ;  £i  vobie  dtro,  m$do.  Ji* 
da^'s,  inquit,  absolule  dixL  Quo  ۤo  vado,  vot  nn 
pote$ti$  verdre  (ISOO).  Vobis  autem  dieo,  qoia  iiodo 
non  poteslis  vcnire  quo  ego  vado.  Prins  cnim  opoh 
tet  vos  ire,  ei  praedicare  Evangeliuin  omni  crestvm. 
Uandatum  novum  do  ao^ts,  ut  diii§ali$  inoicem^  uai 
diiesi  to$.  Dillgero  namque  non  esi  novum  mimii- 
ium;  sed  alc  diligere,  sicni  ipse  dilexit,  nonu 
mandatum  est  (1301).  Lex  enim  proximos  diligera 
prxcepit;  sed  non  pro  eis  morl  pracipil.  I»  koc 
cognotcent  omnet^  quia  mei  ditcipuii  ettit^  d  di/etfM- 

bus  parahatur  upc  impeieret,  nec  iimerei.  >' 

«.  (Ii97)  Aiig.  ad  h.  i. :  <  Et  ipse  qui  exivii.eral 

nox.  > 

(1298)  Aug.  tract.  63  :  t  Exfit  Jiidas,  et  cl.iriffo- 
tns  est  filiiis  liominis.  Ille  quippe  exierat,  propier 
qttem  dictitm  erat  eis  :  Et  vot  mundi  ettit,  ud  xoh 
omnet.  Exeunte  iiaque  immnndo,  omnes  iimndi  re- 
«lanseruiil,  et  cum  suo  mnndatore  inansenmi.  i 

(1299)  Aug.  tract.  63  cxplicat  de  ctaritate  el  glo- 
ria  post  passioniem.  Qiiod  antem  dlciiur  coniinno : 
interpreietur ;  c  Resurreciionem  suam,  non  M 
nostram  in  fine  sxculi,  sed  coiitinuo  fninram.  i  Tiit. 
S.  Cyrill.  pag.  745. 

(t^)  Aii^.  Irnct.  64  :  <  Hoc  eat,  modo  nonft- 
tettit  venire,  Ju J-jris  autem  cnm  faoc  diceret.  noo  ad- 
didit  modo.  i 

(1501)  Au^.  tracL  6S  :  t  Mandatom  novum  do  to- 
bfs,  ttt  vos  iiivfccm  diligatis,  non  sient  se  diiignut 


te!  COMMfiNT.  IN  JOAN 

ntm  kabuiriiU  ad  tiiric/m.  Dicit  <t  Sfmon  Petfus  :  A 
Ilmini,  q»o  vatfii  f  Respondit  et  Jetn$ :  Quo  ego  vado 
non  potts  me  modo  sequi.  Sequeris  antem  pottea, 
Dicit  ei  Retrus :  Cur  non  postum  te  seqnl  modof  Ani-» 
mam  meam  pro  te  ponam.  Bespondit  Jesut :  Animam 
mm  pro me  ponetf  Amen^  amen  dieo  tibif  noH  canta- 
bit  gallut^  donec  ter  me  neget.  Soliis  Marcus  dicit  : 
Son  eantabit  gatint.  Ut  igitur  Eva<ige!ta  conTenfant, 
fie  dicatur :  Non  cantabit,  id  est  non  complebit 
caotom,  donec  me  ter  ncges.  Huic  autem  simiie 
essel  si  diceremns  :  Non  prius  coenavtt  Jesus,  quam 
Urit  pedcs  discipulorum,  id  est  non  prius  coenam 
coroplevit,  etsi  prius  coenare  coepit  (i502). 

IXIIX.  [Ca».  XIV.]  Et  ait  ditciputit  suis  :  Non 
tnrbetur  cor  testrum ,  neque  formidet.  Creditit  in 
Denm.et  in  me  eredlte.  Ego,  inquit.  tado^  el  quo  ego  ^ 
parffl,  901  noH  potestit  venire  modo;  venietit  autem 
fosUa,  S«d  non  turbetur  cor  vestmm  propier  lioc, 
neque  fiirniidet.  Nam  clst  vado,  vos  taiuen  non  rc-' 
iiiiqno :  i  Ecce  eg«i  voblscom  sum  omnibus  dlebus 
Qsque  ad  consunimatlonem  Baeculi  (Matth.  ixviit, 
iO). »  Creditit  ht  Deum,  et  in  me  credite,  Non  eniin 
sofficit  vobis  cr«dere  in  Patrem,  nisi  et  in  Filium 
eredalis :  f  l^  enim  et  Paler  nnum  sumus  (Joan, 
k,  90).  I  tn  domo  Patrit  mei  mantiones  muUm  tunt, 
Ei  qnibos  eas,  qnae  nobiliores  ei  clariores  suni, 
tobis  pneparare  et  dare  disposai.  i  Vos  enim  estis, 
qtii  permansisiis  mecum  in  tentationibus  meis  (Luc, 
tUi,  29,  50).  >  Et  ego  ditpono  vobit,  ticut  ditposuit 
AiAt  Pater  meva,  regnum,  iif  edatis  et  bibatis  272  r 
uper  mensam  meam  in  regno  meo^  et  tedeaiit  tuper 
throm,  judicantet  duodecim  tribut  ItraeL  Si  quo 
ninut  dixittem  vobit^  quia  vado  praeparare  vobit  /o- 
cm,  lamen  non  iurbari,  sed  laetaii  debereiis.  Si, 
inquil,  minns  in  aliqno,  et  non  lam  snfficienler 
dixissem  vobis,  quia  vado  praeparare  vobis  locum, 
valde  lamen  desiderare  deboisiis,  ut  quantocius  il- 
lucirero,  et  in  illius  tant»  beatiludinis  gloriara  vos 
introdoccrein.  Nunc  autem,  cuin  toties  vobis  id  dixc* 
rim,'aiqiie  proiniserim,  qoid  trepidaiis?  Certi  igitur 
esioie,  ei  nolite  dubltare,  quia  «t  ego  abiero^  et  prW" 
mmro  vobit  iocum,  iterum  venio  et  accipiam  voi  ad 
mpsum.  Curf  Ut  ubi  ego  tum,  et  vot  titit,  Unde  et 
B^iperius  dixi,  quia  <  Ubi  ego  sum,  Ibl  et  minisier 
nieus  erit  (Joan,  xii,  26).  i  Accipit  enim  Dominus  0 
Mnclonim  aninias  qtiotldie  ad  seipsum,  angelorum 
minislerio,  el  Ineffabili  potentia  sua*  Hoc  lamcn 
lonc  plenliis,  el  abimdantiua  faciet»  quando  ad  judi- 
ciun  venlens,  corporibus  animabos  conjunetis,  suls 

qpi  cornimpanl,  nec  sicot  se  diligunt  bomlnes,  qiio- 
hiain  bomines  sunt;  sed  sicul  se  diii^^unt  liiii  rjus 
juuci  rratreSf  ea  dllectione  invioem  diligenlest  qua 
ijise  dilexit  eos.  • 

(130i)  Proponit  et  solvii  hanc  miaestionem  Ang. 
lib.  lu  De  consens.  Evang.  cap.  2 :  tQu.Tslio  nascilur 
ex  evangelistarum  verbls  aliquanto  diversis.  Mat- 
thaeus;  Antequom  gatlut  caniet,  ter  me  negabis ;  Mar- 
cus  :  Priut4fuam  galiut  vocem  bit  dedertt^  ler  me  et 
9*9aiurut ;  Liic«  et  Joan.  ilsdeiu  feriue  vcrbis  :  Son 
cautabit  liodie  gallutt  donec  ter  abnegct  nosse  me. 


.  -parsii,(:Ap.  xiv^  wt 

ddelibns  loqoetur  dfcens  :  t  Tenlte^  benadicli  Pa« 
tris  mel,  perciplle  regiinm,  quod  vobii  paratam  est 
ab  origlue  mundl  (HDatth.  xxv,  S4).  »  Neeesse  aolem^ 
ruit  ut  ipse  pribs  iret,  et  c(bK  januas  aperiret,  soo^' 
que  introitu  slnguHs  quibu^e  «^nvtnientia  loca 
pararet.  MuHs  enlm  ibl  suni  mansiones;  qnta,  nl 
Apostolus  ai  t,  c  Siella  differt  a  stelfa  fn  cJariUte(1903). » 
Sequitur :  Et  quo  egd  vado,  tcitii^  et  vidm  $Mt,  Quo^ 
enlm  ibat,  nlsi  ad  Patremt  Sclebant  aotcm  aposioli  el 
Pairem,et  Ipsum;  non  specle  tamen,  sed  fide.  Cre- 
dcndo  enim  sciebant,  non  videndo.  Qoi  igilur  el 
Patrem  sciebant  el  Ipsum,  sclebanl  utique  et  quo 
ibat,  qola  Patrem  sciebant,  et  viam  Ipsam  sciebanl, 
qula  ipsum  sciebant.  Sed  qula  bxc  verba  nondum 
Inielllgebant,  id  Ipsom  qood  sciebant,  'se  scire  ne- 
sclebant.  Unde  el  Thomas  respondensiit :  Dohine; 
netcimut  quo  vadit :  et  qnomodo  pottumut  viam  tci- 
ref  Qoidam  enlm  ex  i|)sis  pntabant,  quod  de  morte 
diceret :  slcot  Petnis,  qiil  modo  superltu  ait :  <  Do- 
mlne,  quo  vadisT  i  (/ooif.  xiii,  36.)  Cui  Dominus  : 
Quo  ego  vado^  non  potet  ma  modo  teqtdf  teqneris  au- 
tem  poetea»  Al  ftle  :  Cnr^  inquit,  fton  possum  te  tequi 
modof  Animam  meam  pto  tt  pono.  Vides  igitur,  quia' 
de  mone  Intelltgebat,  qiil  se  rimol  com  Ipso  animam 
suam  ponere  dicebat.  Hinc  esl  itaqoe,  qood  ail  Tbo- 
mas  \  Netcimnt  qno  vadit;  qoia  adliuc  Ignorabat  de 
quo  lilnere  ioqneretur,  an  mortis,  an  cobII.  Ei  Domi- 
nus  conltnoo  soa  responsione  eis  exposult  qualiier 
baec  verba  Intelligere  debuissent.  Ail  enlm  :  Eg6 
tum  vtaf  veritat^  et  vita.  Nemo  venit  ad  Patrem^  niil 
per  me.  Si  nie,  inqult,  scilis,  et  viam  scills;  qnia 
ego  som  via.  Et  si  me  scitis,  Palrem  quoque  scitls ; 
qula  ego  et  Pater  unwm  tumva  (1304).  Si  vero  Pa- 
irem  scilis,  ol  quo  ego  vado  scitis,  quia  ego  ad 
Patrem  vado.  £f o,  Inquit,  strm'  twa.  Sed  cur  vla  t 
Quia  nemo  vemt  ad  Patrem^  niti  per  me.  Ego  sum 
reritat,  tJnde  boc?  Qtiia  nemo  cognoscit  Paireii>, 
nisl  perme.  <  Neino  enim  novil  l^treifi,  iiisi  Filtus 
et  cui  voluerit  Filiiis  revclare  (Matth.  si,  27).  j  Ni- 
bil  enim  nlsl  veritate  cognoscllur.  Ego  sum  vita ; 
quia  nemo  vivit,  nisl  per  me.  5j  cognovittetit  me,  et 
Patrem  meum  ntique  cognovittetit,  Et  amodo  cogno- 
tcetit  eum,  et  vidistit  eum,  Vulils,  inquil,  vehlre  ad 
Patreni?  Vuliis  eum  cognoscere?  Prlns  me  cogno- 
scite,  quem  videils,  et  sic  postea  cognoscelis  eiim, 
quem  nondum  rldetk  Jam  enim  vidistls  eum,  sed 
non  in  se.  Vldislis  autem  eomy  sed  In  me.  Vidistis 
quidemy  sed  mente  el  fide.  Ipse  eniin  loquiiur  in 
me,  qiiia  ego  a  meipso  m)Q  loquor.  Qtiem,  Attm 

/Von  cantabit  gattut,  donec  ter  m4  neget,  >  Solveral 
Vero  August.  eodera  ferine  modo,  ac  A.  sed  plii- 
ribus. 

(1305)  I  Corinih.  xv,  41.  Vid.  S.  Gregorlom  lib.  iii 
BIorAl.,  cap.  42,  et  lib.  xxxv,  cap.  24,  et  homil.  16 
10  Exechicl.  u.      • 

(1304)  Joan.  x,  30.  Aiig.  Be  doctr.  Cbrlsl.  lib.  i, 
cap.  34  ;  t  Ego  tum  via^  veritat,  et  tita  :  hoc  esl, 
per  me  venitur,  ad  me  pcrvenitur,  in  me  permane- 
lur.  Cum  ciiitn  ad  ipsiim  pervenitur,  ellam  ad  ipsum 
raircui  pcrvcnitur;  qiiia  per  aiqttalem  ille,  qui  esi 


tmi  S.  REUNONIS  EMSCOPl  SIGMe^*$lS  M 

9(NlHig,  videlis.  Qul  enim  menle  aiidil,  lidct  uliqee  A  ego  fam^  §Lip$i  (afiiii  ei  m^jivca  t^r%m  f9$ki^^ 
qiw>ti  aitdil;  qiiia  idem  hiai  el  visus,  el  audiUis  in     efio  ad  Patfm  vadq.  Iu  bac,  iiKfiiii.,  apparei  qood 


meiiic;  ei  non  ^luni  iati,  sed  ei  gusius  qiMN|ne,  et 
Qdocaiua»  et  lacUis.  Unde  ea  iUud  :  i  Gu&iaie  ei  vi-^ 
deie  (F$al,  iixiiii  9)»  >  id  est  gustando  videte.  Sie 
igitiir  euin  vidiatisy  dum  eunv  in  me  loquenlcm  autli-. 
;itis<  £t  ainodo  cognoscftiis  eum»  quia  apud  vos  ma* 
.  Meliit,  et  in  vobis  erit.  Dicit  ei  Philippu$  :  Domiae^ 
•ttende  nabit  Patrem^  et  iufficU  nobis.  Isle  cniin  noii^ 
menle  solmnmodo»  el  fide,  sed  carnis  etiam  oculis 
«uro.  videre  desiderabat.  Sicnt  ei  Moyses,  qui  aii  x 
1  Si  inveni  graiiam  in  conspeclu  tuo,  osicnde  milu 
laciem  tuam,  ut  sciam  ie{ExotL  xxxiiu  45).  i  Gui 
Domifius :  c  Non  me,  iiiquil»  videbii  liomo»  et  viyet 
{Ibid.^  20)«  f  Dicit  ei  Je$u$ :  Tanto  tempore  vobiuHOi^ 


Dci  Filius  ego  sum ;  quia  noii  suluiiiegqjixe  oiuni* 
biis  admirauda  opera  (acioy  yenim  .eii^miiy  qiiiia 
me  credtiiit,  similia  ei  majora  opera  faciem  (ISOS]» 
Ei  bocmeriio^  quta  ego  ad  Pflrem.  vaJo,  id  esi, 
q!iia  Dei  Filius  sum,  ei  ille  .railti  Pater  csi,  ad 
qtiem  vado.  Ei  multum  quidem  cooveuit  ul  illi  ulii 
opereniur,  qui  creduiit  in  Filium  Dck.  SeqiiiUir :  £{ 
quodcunque  ^^fieniii  in  nonwte  meo^  hac  (ucim^ai 
glorifieetur  Paieria  FUio.  MuUHm^eiuim  giorificaiur 
Paier  in  Filio,  dum  taiia  fiuni  i^  nomiue  Filii. 

XL.  Si  diligiiii  me^  maudata  me^ Hnate. lnhoc 
cni4u  <il  iiiundt  liujus  poieslale»  siios  amicos  aii|Qe 
fideles  probani  et  co^npscuqt;  si  eis.obcdiumeieo- 


$um^et  non  co§nomti$  mef  Plulippe,  tfui  videt  me^  R  r-utn  maudat;i  custodinnl.  Probaiio  igitur  ii/^ciii)«ti 


videt  et  Putrem*  lUe  d6  exteriori  visu  loquebatur 
Cbristus  auiem  ad  iuierioreiu,  id  est  ad  intelligeDk 
liam  ^i.meniis  oculos  eos  provocal^at.  Tfljiio umpore 
xobl$cum  aum,  taulo  tempore  iiiler  vos  CQnveraaiua 
4uni,  vobisque  in.  docirina»  ia  sigais,  in  miraculia 
diviiiitaiciu  ei  poteuiiam  meam  revelavi»  ei  non  co^ 
jynonislis  me?  Philippe^  qui  4fidet  mcy  nou,  sicui  iu 
iutcUigis,  ocuiis  caruis,  sed  siout  ego  dico,  oculia 
nieniis.  videt  et  Palrem.  Non  credie^quta  ego  m  Pa- 
WetPateriu  m&e$t2  Si  enim  boc  credis»  ei  me 
et  Patrem  videa*  Si  boc  ron  credis,  ueque  me,  no- 
4ve  273  Psilrem  vides«F«r^a  qum  ego  loqim  vobi$^ 
a  tneipso  non  loquor.  A  quo  igiiur?  A  Patre.  Ubi  esil 
Audi  ubi  eat.  Pater  autem  in  me  mauens^  ip$e  fafit 


exhibiiio  ea  oi-em  (1300).  Qiii  njandaUiin  sper&ii, 
dilectioiiem  abucgai.  Sed  qtm  fructu  Deum  dlligium&! 
{^ia  pieicede  cjus  luaudaia  8!ervamuaf?.Vis  audirc 
qua?  Et  eg,o  rogabo  Patrem^^t  alium.  Parqeletm  da- 
bit  vobi»9  ut  nianeal  pobi$cw[n  in  aslemum^  Rogsi 
eiiiin  Fitiiis  Paiicni.  nou  secuudum  «{iyiiiiiaieiu  qu 
per  omiiia  esi  asqualis  Palri,  sed  secundum  hmmii^ 
iaieiu«qua  lui.iior  csi  Paire  (1307).  Alium  auieiu 
Pui acleiuiu»  Spiiiium  sanctum  appeUai.  A\'m  ^n* 
esi  Paicr,  alius  Filius,  alius  Spiriius  saocitts.  Seil 
iioii  esi  uliud  Paicr»  aliud  Fiiius»  et  aliud  Spiriioi 
saucins.  Oinues  entm  unum  suui».  sed  unus  ooa  sunt 
Uiiiim  euim  ad  esseniiam  speciat :  unus  vero  ad 
persouain  ei  numerum  rerertur^  Dat  igitur  Deos  ipo- 


oper:».  Quid  est,  ip$e  facii  operaflpae  loquitur  ia  me«  ^  slolis  aliiiin  Paracietum»  id  cst  alium  consoUtoresi; 


Loquendo  enim  operatur  Deus*  <  Ipse  euiui  dixii,  et 
i';^eta  suul.  {P$ai.  xxxii,  9).  i  Vcrbia  enim  et  non 
lierbia  saiiat  infirmos  Jesus.  Se  I  notandum  valde ; 
<'.um  ipse  ei  Pater  umim  sioi,  iibique  tamen  Patrem 
giorificat.  Si  enim  dixisset  :  Ego  a  meipso,.  secun* 
dum  humanitaieiii  uon  Joqnor,  sed  divinitas  in  mo 
manens  ipsa  facit  opera,  bene  qiiidem,  dixisset,  lloc 

.  lamen  non  dixii,  ut  omoem  ad  Patrem  gloriam  re- 
ferat.  iVoit  creditie  quiq  ego  in  Patre^  et  Pater  in 

r  me  e$t  ?  Alioquin  propler  opera  ip$a  credi^e.  Si  verbis^ 
inquii,  noa  crediiis,  operibus  crcdiie.  Opera  enim 
quae  ego  facio.  ipsa  mauireste  osteudunt  quia  ego 
«ttm  in  Paire»  ei  Paier  in  me  est»  Sed  audiie  adbuc 
majus  argumenium*  ei  cui  nemo  a>niradiccre  posslt* 


B 


Paradeius  enim  como/a/or  inierpreidtur(l308),per 
quemSpiriium  sancium  inielligimus;  quoniani  111«! 
qui  eos  consolari  solebal,  non  amplius  iuier  eoscor- 
poraliier  couversari  babebat.  Verumtamen,  qoainvii 
secundiim  bumaniiatem  inter  eos.  non  erat,  tamen 
secundiim  diviuiiaiein  ab  e'S  uon  recedcbaL  Undi 
ipse  ail:  Non  vo9  deseram,  iieituc  dm/iii^itam.  Ubi 
enim  esi  Spiriius  sancius»  ibi  est  Patcr  et  Filiui* 
Scienduin  e»t  autem  quia  sicui  Paier,  ita  ei  Filius  dat 
Spiriium  sanctum^  quouiam  a  Paife  Filioque  procc< 
dit.  Sequiiiir  :  Spiritum  veritatis^  gueni  mundiu  »o» 
poteet  accipere^  quia  nonvidet  eum^nec  ^titemyi» 
aulem  cogno$ceti$  eum,  quia  apud  vo$  manebH,  et  i> 
vobi$  erit.  Vocatur  eiiiin  Spiriiiis  vcriialis  (i^09)> 


^tiiteji,  am€ii  dico  vobi$,  qui  cradit  in  me,  opera  quo!     quia  iiibil  docet»  nisi  veriiateMt*  Yera,  suot  igitur 


irqualis,  agnoscitiir.  i  Dc  his  verbis  evnngclicis  fnse 
Augiist.  idem  senn.  141  et  142.  Vide  etiaui  CyriUum 
pajr-768. 

(1305)  Vid,  Aug.,  Irnct.  72.  et  Cyril.,  p.ig.  804, 
ci  pra^cipue  Cbrysost.,  Iipm.  G2  iii  Joan. 

fl30G)^olissiina  suiit  h?ec.' verlia  saucti  Gre^^orTi, 
bom.SO  in  Ev:,n.1  ad  loan  srv,23,quibiissubjicrt: 
t  Vere  cleniin  Deum  dlligimus,  si  ad  maiiduta  ejns  Oos 
A  no.stris  voliiptaiibus  conrciamus.  Nam  qui  adhuc 
t»of  illiciia  dcsideria  difihiit,  prnfecto  Deuin  non 
aiiiat,  quia  ei  iu  sua  Toluuiale  coniradicil...  Ad  vos- 
luctipso^  ergo,  fratres  cbarissimi,  iulrorsus  rcdiit^; 
si  Deuni  vere  amatis.  exquiriie :  nec  tameii  sibi  nli- 
quis  credat,  quidquid  sibi  animns  siue  operis  alie- 
Siaiione  responderit.  De  dilertione  Coudiioris,  liii- 
gua,  mens  ct  viia  icquiratur.  Ntint|uam  cst  Dci  amor 


oiiosns.  I  Prjcclara  ctlam  verba  Cbrysostomi,  Inlt. 
bom.  75  In  Joan. !  t  OperHMis  sem|«r  egemtii  bm 
verbomm  ostenUtione :  loqui  enim  ^iproiBiuen 
cuivis  racileesi;  operarfnon  item.  i 

(1307)  Vid.  Cyrillum,  pag.  809. 

(<50S)  Adg.;  iract.  74,  n.  In  QuoJ  vew  aif: 
8ognbo  Patrem^  et  utium  Paradetum  dabit  wb^ 
oaendit  ot  scipsiim  esse  Paraeleiiiiii.  Pararleiiis 
eiiiin  Latine  dickur  Advocntus,  ei  dieium  est  jie 
Cbristo:  Advoeaiumhal4mu$,  »*6ie.;  idem,  iract.Si' 
I  Consolaior  ergo  iUe  vel  advocatus.  l/iniiii^/«J| 
iiilerpretaiur  <|Uod  esi  Graece  Par»cJeins.  »  VW. « 
hoc  iiomine  Esiium,  Matdonatum  et  csrieros  uHcr- 
prete«*,  el  Ciauipinii  disserlau  de  bac  voce. 

(1309)  Cyril..  pag.  810  :  #  Spirilus  eniui  «■jusfsi: 
undc  veriiaiis  Spiriixiui  iiluui  nomiuavit.  i  (ilifsost., 


propbeianiin  di€ia« ei «qjiiaecttiiqM  a  Spiritu •  laHCio  A «ter^  i^vaMi.  Undf»  ipM  Doniiitts  ftM  r  «Ciim 


composjvi  siinU  Uniic  auieio  louadus  tuui  polcsl  ac- 
cipere,  qui»  mundi  kigus  amaLon^  eum  iiabere  el 
ie;:ere  tion  po$sun(.  Uiide  liic  idem  Jo^nnes  aposio- 
lus  aii :  i  Noliie  diligere  mundum  iieqiie  ea  ijuie  in 
mimdo  suni.  Si  quis  diligit  muHdttm,  non  cst  cbarU 
tus  Pxiris  in  eo.  Quoniaro  omne  quod  iu  mundo  e&i, 
concapisccniia  camis  est,.ei  concupiscenlia  ociil»* 
rum,  et  superbia  Yiie»  quae  non  e\  Paire,  sed  ex 
mwio  est  (/  loan.  u,  15«  16).  »  Si  igilur  in  bis  qui 
miindum  diligUJit,  cbaritas  no^  est,  Deus  autcra 
chariias  est,  quomodo  in  bis  qui  mundum  diligunt, 
Spiriiiis  saocius  esse  potest  ?  Qu^  igiiur  charitatem 
bt^ent»  et  spein  suam  non  in  iocerto  divitiarum  sepl 
in  Deumpoount,  et  virtuii  operain  danl,.quamyis  in 
\uK  inundo  divites  siiil,  muiidi  lameii  amatores  non  * 
mu  Sed  cur  274  >nundu8  non  4>otest  accipf^ro 
i^piriiiim  sancium?  Qujd  est.  accipere  !  Tenere  uii* 
qii^  ct  possidcrt.  Yenii  enim  miiitatica  Spirilus 
mctus  etiam  In  aiiquem  iniquuro,.qaaUs  fuii  Ba* 
).i.im  el  Caiphas,  qiialcs  et  iUi  qui  KKMnloo  in  Jiidicio 
diciuri  suBt :  c  Nonne  in  nomine  luo  prophetavirous?» 
[Uatik.  yii«  22«)  Venit  quidem«  sed  in  eis  non  mtr 
nct  (I3i6j,  sicut  roanetin  isiis  quibos  modo  Doiihiiu# 
ait,  K(  maiiea^  vobiuMm  inwternum.  Niinquamenim 
s^mraUir  ab  eis.  quod  in  SBiernum  manat  In  els* 
AiKtiainus  modo  cur  munjus  non  possit  acclperp 
Spiritom  sanctum.  Dicai  ipse  Dooiinus  iQuia  non 
tidei  eum^nee  teil  tum.  Quid  est,  non  videteum  nee 


auiem  venerit  iUe  Spirttua  veritatis .  ^iicebit  vos 
omnem  veritatem  (Joan.  xvi,  15).  »  Esl  atitem  FiUiis 
in  Patre,  quia  unum  idemque  est  eom  Puire.  Suroo^ 
et  nos  in  Cbristo,  quia  niembra  cjus.  Esi  ipse  ia 
Bobis,  qoia  viu  nosira.  Ilia  igitur  aiiuna  moriiia  est, 
ei  Deum  videie  non  polesi,  qnae  hanc  vitam  noM 
babel.  Qui  hahol  mundaU  moa  el  unal  ea,  ipu  au 
qui  4iligil  me*  Qno  fnietu?  Qui  autem  dilii^t  m#. 
diiigelwr  a  Paitt  mM.Quid  liide?  £l  e^o  diiipm  ewm, 
Qna  «tilitate?  £l  nmmfeeiabo  ai  meiptum.  Si  CNrgo 
lion.  anfflcii  tibi  ui  diligaris  a  Patre,  si  non  sniBeit  iibi' 
m  te  FUios  diligai,  suffieial  Ubiquod  ille,  qol  8ai> 
pieniia  ea,  qul  veritas  esl,  qrn  justiiia  esl,  manife^ 
atabit  seipsom  Ubi.  In  bia  enlm  omnis  aniin«  bea- 
'  iiludo  consisiil.  Hoc  soloro  desiderabai  Uoys«^  eoiM 
Domitio  dicefei :  4  Si  Invoni  graiiam  in  ocolls  iuis, 
Qstenda  miht  faciem  ioaro,  ui  videam  le  \Etod* 
xxKiin  45).  »  Beatog  Iglior  ille,  cui  iile  B»anifosi»- 
blior,  quo  maoifesuto,  nihil  deerit  a4  lieaUiudlnenw 
«  Scimus  enlm  quia,  com  appnruorii  ei  revelabiiur 
nobis,  iBimUes  el  erlmus,  quia  v idebimos  emn  sieoii 
esi  [Joan*  iii,  2).  i  Sed  eoi  non  suOioii  oi  sii  slmMie 
FiUo  Dei?  SimUto  aoiem  ejus  csi,  <|»i  eom  videe 
sicoil  est.  SulBclai  igiior  nobia  Imc,  qiiod  selpsum 
manifesiabii  nobis.Didl  ei  Judae^  «o»  iite  Iscorjefes^; 
4hminMt  qM  fadum  eti,  ^uia  im^ls  mai^feolatuTue 
u  iafpaumi  el  noii  mmmio>?  Ra»pomiii  Juue  §t  dM 
ei: 


scii  eom,  ntsi  qoia  non  cognoscii,  neque  iuteiligii  q     XLI.  Si  qui$  dUi^  mf»  umonem  meum  urmibit^ 


(iulcediHcm  cj«s,  boniutem  cjos,  gratias  c^ns,  mlse» 
licohtiaro  et  pietaiem  ^oe,  ei  cmtera  qiue  lUlos 
suai?  Uinc  esi  enim  qood  Aposiokis  aii :  <  Aniroalis 
luHDo  non  percipit  ea  qme  suni  Spirttns  hei  (/  Cor. 
ji,  14).  I  Voi  auiem  cognouetit  quia  apud  «os  maii0* 
tii,  H  in  tobis  erit.  Uli  eum  cogriioscunt,  qoi  com  eo 
liMisent,  et  cjais  voluntatem  faciunt.  ATom  reiinqumn 
ut  oTpHanor,  Yeniam  ad  vo$.  Orpbani  soni  qui  pa* 
frcrn  non  babeni.  Non  suni  orpbani  Chrisiiaiii,  quia 
Chrisios  resorrexil.  Adhue  modieum^  et  mundue  wu 
jmnon  videt,  Nou  enim  iniqiiishomiuiboset  mundi 
Itnjiis  amaloribiis»  sed  solisaptistolis  aliisqiie  fideli- 
lius  posi  resnrrectionem  soaro  Saivatorem  nostrum 
appsruisse  leg^inus.  De  quibus  subditur :  Voe  auiem 


el  Peaer  meu$  diiif^  anm,  el  ad  eum  vememu^  ei 
pMmmcnem  apud  eum  faeientue.  Qui  non  diUgH  me» 
urmouem  meum  non  tervat.  Hcc  enhn  respoodit 
Dominos  coldam  diseipok>  interroganU  cor  aoia  Uo- 
cum  dlscipoUs  ei  fideiibus,  ei  non  oniversa  mondo 
ao  manileaurei*  Magna  quaBsUo,  magofleqoe  quaeaUo- 
nia  nobilissima  solotlo*  Ideo*  inqiMi»  mondo,  id  est 
mundi  amaioribus,  uie  iion  manUesU,  qoia  me  noo 
ilUiguni*  Qood  ei  eo  qnidem  apertissinm  probaior, 
quia  aermonem  meom  non  servani.  :Mei  aotem  4isci« 
poli  ei  fidelea,  qoia  dHigoni  me,  ei  qwa  mandata 
mea  costoduint»  digni  suni,  qmbus  meipsom  maiii- 
fesure  debeam ,  ot  coguUa  sapienUa  sini  sapieiiies, 
eogniu  josiitia  aint  justi,  cogoiu  verUaU  sioi  vera- 
ridebiiis  me^  quia  ego  vivo^  et  vo$  vitetie.  Neqoe  enim  D  ees^  ei  vita  cognlu  in  mumum  vivani.  Ucc  enim 


conveniens  erai  ui  Cbrisius  a  mortnis  reiorgens, 
faclusque  jani  xicrnos  ei  immoriaiis,  iniquis  bomi- 
uilws  Deo  morlqis,  ei  a  viia  quse  Cbrihius  es!,  sepa^ 
rsiJs  se  mauifeaurei.  MaoifesUvii  auiem-  sedisdpo* 
lis  suis,  ut  vivus  a  vivenUbus  videretiir,  /n  'Jio  die 
m  cognoscelii  quia  ego  $um  in  Patre  meo^  et  vot  in 
me,  et' eqo  in  oobit:  lo  qimdie?  IniUo  (n  qoa  ego 
mittam  vobit  'Spirilum  veritaHt^  utmaneat  vobitcum 
tHtciernum,  Ipse  cnim  eos  dociiii,  ipse  cis  fidel  my- 


hom.  75  :  i  Spiritum  verilalis  .ippcUat,  figuras  vete- 
ris  tegis  denotans.  i 

11510)  S.  Gregor.  I.  all.  explicans  verba  loan. : 
fcttHnint  et  mantionem  apud  eum  faeiemut  :  i  In 
qncrumilam  elenim  cerda  veoi:,  et  maiisionem  non 


omnia.  Cbrisus  eat.  Omoia  bxc  mauifestanior  lo 
Cliristo.  Gl  non  soliim  bxc,  iuquit,  babebii  ille  qui 
dUigii  me,  scd  ei  Paler  meut  diliget  eum,  Quania 
lliieciionei  Yis  audire  quanta?  Et  ad  eum  veniemutf 
ei  non  tantum  iieni>miiii ,  seJ  ei  mantionem  quor 
que  apud  eam  faciemut,  In  illis  ciiim  mansionem 
Dominus  AicU,  in  qnibus  veniens  inunel,  ei  a 
quibus,  postquam  venit .  non  rccedit.  Venit  enim 
Dominus  in  eos ,   sed  mansionem    non   facii  iu 

fiicit,  quia  per  compunciionem  qiiidem,  Dei  respe^ 
tiuni  percipiiint,  sed  teiiUtionis  teinpoi-e  boc  ipsuin, 
quod  compuncii  fuerant,  oUiviscunlur :  sicntie  iid 
|ierpciranda  peccaia  rcdetiut,  ac  si  liaic  mininiiii 
i^lansissent.  i 


Ul  '  S.  BRUNONIS  E^rSCOPI  SiCNteNStS  5es 

e|8  qui  ad  lempits   crediii^t ,  et  275  ^^   ^^n^  A  dixivobis:  Vado  et  venio  ad  voi.  Non  turbetur^  in* 

qiiii,  cor  vestrum  de  morte  mea,  n^^ife  formidit  de 
ahscniia  mea.  Estote  semper  memores,  qiiia  ego 


pore  lentaiionis  recedunt.  Seqntinr  :  £l  $ermo^ 
ifuem  audittii,  uon  e$t  niiua^  $ed  ejn$  qui  mtiit  me 
Pairi$.  In  boc  eiiim  apertissime  monstrat,  omiiin 
lisRC  vcrba ,  qux  discipults  amlientilnis  lociiius 
ail,  non  Iminanilalis,  sed  ditiuiiatis  estfe.  Ei  t^ni 
igftur  crat  sermo  iste  secutidum  divinltatem,  et 
ejus  non  erat  seciihdum  bomanitatem  (1311).  Potest 
aulem  et  altius  iniellifd,  ut  sic  dicaior :  Et  serino 
quem  audistis,  non  est  roeus,  sed  eju&  qui  misit  me, 
Patris :  id  est,  ego  non  sum  a  meipso»  sed  a  Patre, 
qui  misit  me,  ciijus  utiqiie  Verbum,  et  sermo,  el 
sapientia  ego  suin  (1312).  Me  igiliir  loquenle,  qutd 
audisiis,  nisi  Yerbum  Patrls,  qiiod  in  prineipio  eral 
'Yerbum,  et  sermonem,  et  sapientiam  Patris?  Ver 


dixi  vobis  :  Vado,  et  venio  ad  vot.  Non  dtxi  soliim- 
iiiodo,  Vado^  sed  Vado,  et  tenio.  Sicul  igilur  turba- 
miiii  quia  dixi,  Vado,  ita  conforiamini,  quia  dixi, 
Venh.  Ad  Patrem  vado,  scd  ros  noki  relinqiio. 
M:i]or  est  dtvinitas,  qns  voblscum  remanet  quam 
bumanitas,  qus  coelos  ascendet.  Jam  enSm  el  il- 
llus  imbecillitatem,  et  biijiis  poteuUum  cOgnotistis. 
Vadit  igitnr  Christus  ad  Patreih  per  buroanitateiii, 
qul  ubiquc  est  perdivinitatem  (1313).  Quoroodoergo 
venit?  Ipse  enimutnimque  dicit  et  Vado^  et  Vemo. 
Veiiil  enim,  et  invisibiliier  venft,  prsbeniiso  auxi- 
lium ,  daiido  solatium,  eorroborando  fldcm,  et  con- 


bum  autem,  sermo  et  sapientia  non  a  sc,  sed  ab  alio  B  firinando  cbaritatem.  81«  eutm  Dominus  ad  Aposto- 


Mvmt.  Sermo  igifur,  quem  audi$ti$,  non  e$t  meut,  ania 
ego  iion  sum  a  mcipso.  Eete  tocutn$  $um  vobi$  apud 
vo$  manen$,  Hapc,  inquit,  omnia  verba  locutus  sum 
ego  VeYboin.  Mea  igilur  subt  httc  VerHa  ;  sed  egd 
non  sum  meum  Verbum.  Gifjds  ergt>  ?  Illiiis,  de  quo 
dicitur  :  c  Verbo  Domini  cocti  nrmaii  snnt,  et  spi- 
rititoris  ejusomnls  virtiis  eonith  {Ptal.  xxxii,  6).  i 
Parackt»$  aMiam  SiHritue  tanctut  ^  tiuem  mittet 
Patar  in  nomine  meo^  itte  90$  dotebit  emniit  et 
eufffent  vobi$  omnia^  qutrcunqke  dixero  vob'$.  Do- 
ietis,  ifiquil,  qula  Aoii  aeroper  voblsciiffl  eorporaliter 
mneo»  el  quia  lixc  verba,  meieque  caruit  pncseiH 
llam  siiblrabo  vobis;  sednolito  contristari,  quia 
«lea  Ytee,  ei  lu  meo  noiniiie  magiia^consolalor,  el 


luin  venerat ,  qui  ait:  c  An  exporimentum  quaeritis 
ejus,  qui  in  me  loquitur  Christus  ?  i  (//  Cor.  xjii,3.) 
iloc  aulem  modo,  non  FHius,  sed  Paier  qtioqiie  va- 
dit  el  venit.  Utide  ct  modo  superios  :  Ad  eum 
tememu$,  et  mantionem  apud  eum  fademttu.  — 
Si  ditigereti$  me,  gaudereti$  utique^  quia  ego  ad 
Patrem  vado,  quia  Pater  major  me  e$t.  DSIige- 
bant  enim  eum  apostoli,  sed  nondnm  spirilnali 
perrectoqiie  amore,  dum  solum  carnis  pncseniiain 
bo  amitiere  dolebant.  Ifoc  enim  non  recit  Joannes 
Baptista,  neque  corporaliter  cum  eo  conversatiis 
esl,  quem  secundum  divinitatem  apnd  se  scroper  ha- 
lebat,  semperque  menlis  oculis  itispiciebat.  5i 
diligereti$  me^  inquit,  sicut  hie  diligere  debelis,  e( 


doeior  sapieuilssimits  dabitnr  vobis.  Hfe  vos  conso*  ^  Blcut  post  advenlum  SpiHtus  saitcti  me  diligeiis; 


labiiur»  llle  vos  doceblt.  Ilie  vobis  omitia  suggeret^ 
el  ministrabitquaeoiinqilie  dlSierovobis.  Paeem  roiiit' 
quo  vobu^paeem  tmam  do  vobi$»  Sed  non  qUomodo 
mundu$  dut ,  ego  do  vobl$.  Mundiis  eiiim  non  dal 
pacem,  nisl  hia,  o  qtiifous  accipit  pacem.  Sed  quid 
dicH  Afioslolus?  I  Si  lleri  poiesl,  quod  ex  vobisest» 
cnm  omnibiis  hoinintbus  pacem  habeiilos  {Rom,  xtr, 
i9) ; »  et  Psalmista  :  c  Cum  bis,qiti  oderoiit  pacem, 
eraiR  pacificus  :  cum  loquebar  illis,  impugnobani 
i»e  graiis  (Pso/.  cxiXi  7).  •  £t  talem  quidem  pacem 
dedil  Jesus  discipulis  suis,  dicens  eis  :  f  Diligiic  iii»- 
mloos  vestros,  benefacite  bisqui  oderuutvos(JiiKiM. 
Y,  44).) »  Hano  aotem  paeem  debemus  habere  cotn 


imde  vos  modo  doletls,  hide  utique  gauderetia,  Do- 
letis  igltur,  qula  ad  Patrem  vado,  qiiia  portas  para* 
dlsi  aperio,  qiiia  cceli  janoas  pando,  qoia  vit;e 
^emilam  vobls  ostendo,  ei  Spiritum  Paracteium 
27B  ^^^  mando?  cNisi  eninl  ego  abierb,  Para- 
cletus  noii  veniet  ad  vos.  Si  aotem  abiero»  rolitaHi 
eitin  ad  vos  (ioati.  xvi,  7).  »  Vado  IgUiir  ad 
Patrem,  quia  Pater  inajor  me  est,  hl  esi,  se- 
eondum  Itod  vado  ad  Patrem,  secundum  qood 
major  est  Pater.  iEqualis  est  ehiin  Pairi  secuiuium 
divlnitaiem,  tninor  vero  secnndtmi  humaniiateoi. 
E(  nune  dixi  ro6fi,  priu$quam  fiat :  ut  eum  factum 
fuetit^  tredaii$.  Quid  credatis?  Quaecunqiie  Tobis 


inalis,  non  ot  eis  iit  malitta  conseotiamus,  sed  ui  ^  dixi,  et  credere  jussi.  3atn  non  multa  loquar  toHs- 
ab  iiiiqoiiaie  eo6  ad  justiiias  viam  trahamus.  Iiide  cum.  Cor  ?  Voltis  atidire  cor?  quia  jam  passioni 
esi  eiiim  qood  Dominos  aii  :  <  Nolite  ptilare,  qiiia  approplnqno.  Jam  eom  satelHtibos  sofs  princeps 
1>aeem  veni  mitiere  in  lerram  :  non  veni  pacem  Irojus  momK  ad  praedam  occorriu  Et  faoc  esi,  qood 
roitlere,  sed  gladiiim  {Matth*  x,  54).  >  iVott  turbe^  aii  :  Vet^i  emm  princep$  mundi  Av/ks,  ellii  me  non 
tur  cor  reifnim,  neqne  formidet :  audi$ti$,  quia  ego     habet  guidakam.  Venii  adversus  roe,   sarttt .   ei 


(13li)S.  Joan.  Chiysostomits,liom. 75,  n.  3 :  c Qiio* 
motlo  sermo  tuus  est,  ei  non  tmis?l(l  est,  Nihil  extra 
Patrem  loqitor,  neque  prdprium  quidquam.  praeter 
|ilaciluni  ejus.  » 

(1512)  S.  Aug.,  Iract.  76  :  c  Ubl  sermonem,  hoc 
est  Verbum,  noii  suuni  dixit  esse,  sed  Paliis«  se- 
ipsum  intelligi  voluii.  !n  prineipio  enim  erat  Ver- 
fram,  et  Verbum  erat  apud  Deum,  ct  Deu$  erat 
Verbum.  Non  itaqne  simiih,  sed  Palris  est  Verbum  : 
nuommlo  nec  sua  imago,  sed  Patris;  nec  suus  (WUt^ 
iJem  ipsc,  sed  Patris.  Rccte  igitur  ii^ibuit  aaciori 


qmdqoid  facit  «ne^iualis»  a  qoo  babei  boc  ipsnm, 
qiio:t  ille  est  iiidifferenter  fleqiialis.  » Eadeoi  verba 
babelBeda. 

(1315)  Angnstin.,  traci.  78 :  c  Per  quod  ergo  Fi- 
lins  non  est  aequalis  Patri,  per  hoc  ituriis  erai  ad 
Patrem,  a  quo  et  venturos  esi  vivos  judicaiurus  et 
mortuos  :  per  illuni  antem,  in  qiio  aequalis  est  gl 
gneiiii  unigeniliis,  nunquam  recedil  a  Patre,  scd 
cuin  flfo  est  ubique  totus  pari  divinitate,  quaui 
nutlus  continei  locus.  i 


m  COMNeMT.  IH  lOAN. 

rreniil  etnln  ne,  sed  oib;!  imbei  hi  me.  <  Pm«-  A 
kuuero  eum  babeo  fonetiiU  aiitiiiftm  meam»  el  iie- 
nim  Mimeadi  eem.  Memo  loHil  eam  H  me»  led  ego 
poDO  eem  a  meipso  (/phiu  x«  18).  t  Coiisidera 
modo,  qoiil  ia  aliorttm  exiln  facil,  qui  contra  Ipaom 
munili  Salratorem  ei  Domlnum  renire  prftsumpail. 
Seii  cnr  pmtepi  mmndi  dkitur  diabahitf  Gur 
kupu?  NoB  enlm  aitie  eaoaa  dicinm  esi  At^aa.  AU- 
quid  eBim  ddermlnaUir»  dnm  dicilnr  Aa/aa.  Non 
cniro  dieerelor  prineepe  monili  lii^na»  si  loiius 
mDodi  princeps  essel.  Esi  Igiinr  princeps  mnndi 
liujus,  bi^na  neiitiam  ei  pnesenlis,  etCbristnm 
occidere  copieniia  (1514).  Eai  deniqoe  prlncepa 
mundi  bujua,  id  eai  omniom  iiiontm  qni  non  batienl 
cunm  alieriua,  nisi  SMuU  Imjtts.  4Sl  qoasi  ali^ii 
tlicerei :  Si  prineeps  mundi  faiifQa  non  babel  quid-  B 


^  MB&  lli,  aP.  XT.  ^ai 

qiiam  liU»  dl  al  nffti!  piotcst  atWersnm  ie,'  cur 
*ie  non  dcfondtsT  Cor  te  occlJi  pcmiinlsT  Ait : 
Std  nt  cognoMt  wtnndns,  qnia  ditfgo  Patrem^  H 
tient  mMndaluni  dedti  mtAi  Pnrer,  $ie  facio,  Amodo» 
inqirft,  esl  noh  impotentia,  non  ex  defeciu,  sed  bbe- 
dlentia.  Poteraro  me  defendere,  sl  volnissem.  Sed  ut 
togno$cai  mMhdtti,  quia  diiigo  Pairem,  et  cognoscendo, 
me  ihiiteinr,  <  ractusi  som  i  obedicns»  Pdtri  i  us- 
qne  ad  mortem  (PMIiffp.  ii,  8).  »  Et  $icnt  mandatum 
dedit  mihi  Paler,  tiefacio,  id  esl»  sicut  foliiit  Paier» 
itu  fiicio.  Ipsnm  enim  vololsse,  inandasse  fuit,  qno- 
ntam  uiia  eadenlque  volontas  est  in  utroqiie.  Sur- 
gite;  eamuM  hlnc.  Non  estbic  iocns  noslne  habtia'» 
tionis.  OrAnm  altendite,  qaia  inde  orlgincin 
babetia. 


PARS  TERTIA 


277  XLII.  [Cap.  XV.J  Ego  tumrtttt  teera,  H  Pater 
mtntagrcola  ett.  Omnem  ia'miiem  in  me  non  />•* 
retuem  (ructum  toUet  eum;  et  omnem^  qui  ferl  ftU" 
ciumt  purgabit  eam»  tii  frucium  p/ns  aferal,  £cce 
Tiiis  vocatur  Cliristus,  et  vitis  vera*  Sed  cur  vitisi 
ci  cur  vera  ?  \ili8  enim  vocatiir»  quia  vinuro  fecU. 
Omnia  cnim  lixc  Evangeliorum  verba  vinum  8iinl« 
ei  non  qii:ilecimqne«  aed  0|aiinum  vinum,  noii  de 
alia ,  nisi  de  bac  viie  viiideniiaium  et  expressunn 
in<ie  est  eniiu,  quod  in  su»  praedicationia  iniiio 
aquas  Doniinns  convertit  in  vinotn,  qoatonus  nova 
viiis  novum  vinum  fundcret»  quo  ilias  nuptias  el 
arcbitridinuiu  inebriaret.  Dicitur  auiem  vitis  vera. 
Fortasse  ad  illius  Tiiis  distinctionemt  quae  et  pro 
uris  labmscas»  ei  pro  vhio  dedil  acetum  (1315).  ilu* 
jus  vinum  duice,  scmperqiie  auave.  Iliijus  veiba 
semper  vera»  el  nulliua  falailalis  adiniatione  corru* 
pia.  Dicat  ergo :  Ego  tum  viiis  vera^  et  Pater  $tieu$ 
agricola  ett.  Sed  qnid  facit  iate  agricola?  Yis  au- 
dire  quid?  Omnem  patmitem  in  me  noii  ferentem 
(ncinmf  toltei  eum;  et  omnam^qui  fert  fruetum^  p«r« 
Qebit  eum^  ut  fruetum  p/ns  aferat.  Quol  sunt  Cbri» 
siiani,  tot  annl  et  palmiiea  b^ua  vitis.  AKi  quiiiem 
boni,  alii  auteni  mali;  el  bonl  quidem  irnctiferi ; 
mali  autem  Infniclnoai.  ToHuolinr  infmciuosl,  el 
inccnduotur;  fructiferi  vero  pttrgantttr,  elgladio 
J^piritus  anipntantnr,  ul  fructuni  piua  afleram.  Gl»* 
dios  spirtea,  oal  verbum  Dei-t  el  iaie  aermo  aancti 

M5U)  Ang.  I.  aL  :  c  Quemadmodum  autem  sit  In- 
leittgendtta  princcps  mundi  diabolus,  evidentins  ape^ 
niit  Paoltts  apostolus,  qni  com  diiiaset :  /Voit  esl 
ao6»  cottuctaiio  adversue  eamem  ettanguinemf  Id  esl 
adrersus  homines,  suhjecil  alque  ait,  ud  advenue 
princip^t  ei  poleettitet  et  rectores  munJi  tenebrarum 
hamm,  ne  quisquani  miindi  noniine  inielligcret  uni* 
yersam  croaturam.  •  .  Tenebrarnin, inquit,  baiuni, 
idest  mnndi  liujus  amaiorum.»  Cbrysost.,  honu75, 
a.  4 :  f  Principein  niundi  dlabolnm  dicit,  el  impro- 
bo3  boininca.  Noncniin  corlo  et  tcrrs  iiuperat;  iiam 


C 


EvMigeiii)  De  qtio  et  anbdiinr :  hm  tos  mimdl  e$tl$ 
prapier  temonem  qmem  locutue  emm  tokh.  Attdia 
igilur,  qnia  sermo  Dei  gbdiua  eci  el  fenramentttm^ 
qtto  ab  omni  nociva  aoperfhHtale  ieli  oi  mnmlaii 
el  porgaU  aunt.  Pvlml  ettim  palmiie»  hn|tt8  vitia 
fhenint  aposloli^  Qtttbtta.  mqdo  Dominua  atl  c  Iftt^ 
N»f€  fn  iM  ai  ffo  ftt  bafas.  El  cnr  liiaimttl*  reihik 
eaiiaam.  Sicut  patm€$  non  pota$t  fene  fmcitttn  a  u* 
meiipoo,  ni$i  manterit  in  vUe,  m  not  vot^M  ittttw 
MmJtarriria.  E90  anm  mtio  et  m$  nudm^ee.  ipae  Do* 
minoaexponil  quaiiterejus  verba  intelligeredebea« 
mua.  Siecatnr  enim  pahnea,  al  separetnr  a  viio,  qoo^ 
niam  btMmorem  toianiquo  vltam  babet  in  viie.  Iia 
01  Cbriatintttts,  si  a  Gbriato  aepareittr,  moriittr.quia 
aeparalur  a  vita.  Qni  MONaf  tn  me^  et  ego  in  oe,  hio 
afeH  frucium  mafiam.  Ille,  inqnit,  aCTort  fructom 
fflttbum,  qtti  Rmnel  in  lOe,  et  quast  membnim  meom 
niibt  adbaaret,  el  in  q«o  ego  inaneo,  qni  sapieniia 
aom  et  verima,  et  viu.  Ideo  eiiim  aposioli  Untum 
iraclttm  de  svse  praBdlealionia  acmine  Domhio  attu* 
lerttttt,  quia  ab  ejua  fido  el  diieeiiono  nullaicnua 
aeparari  potiterant.  Inattper  el  ipae  BomiOtts  ineia 
eral,  quicoram  aomhii  hicrementom  daliat.  Nomi 
nl  Apoatoltts  ail,  c  Neque  qoi  planlat  esl  alh|ttid| 
neqne  qul  rigat,  acd  qoi  hicrementum  dat,  Detis 
(/  Cor.  III,  7).  I  Vnde  01  snbditttr  :  Quia  mna  mo 
HihH  pote$ti$facere.  Et$iqui$in  me  non  maneofit, 
miHetmr  foros,  aieut  paimee,  et  areuel,  et  eotUgem 

D  omnia  everlisset  et  proslravisset;  sed  illis  doininatnr» 
qui  se  lUI  dedidcnint :  Ideo  vocat  llium  printipem 
tenebrarum  bi4as  aaectth:  tenobras  autom  blc  dicrt 
mala  opera. »  «  .      o  j  . 

(1516)  August.  tract.  70,  el  Beda :  i  Sed  cum  dese 
dicit :  Ego  tum  viiit  vera^  ab  llla  seutiqiiedisccrnit, 
rui  dicitur  :  Quomodo  conversa  cs  in  amarilo* 
dinem,  riils  alicna?  Nam  qno  pacto  eal  vitia  vera, 
quae  exspeeuta  csl,  ut  faccrel  uvam,  fecit  aoteni 
spina8(/i<i.v)? 


«M  9«  WUN€^I&  EPtSOJrt  SI0NI£N8IS  572 


flda  non  maoeu  4!e  Ecdes^i  et  sanctoram  cellegia 
ioraft  ^ldiury  ftrescU  el  nioritiir»  et  a  malignis  ^t^ 
ritibas  rapiiQr,  iii  Ignem  aelsrnom  el  ioexallflguilM-» 
lem  roiuiiar,  et  ibi  sine  finecrHciatQr,  et  ardi^.  Si 
nMusfriiU  in  mt^  et  verba  mea  in  vobis  manterinlp 
quodcunque  volutrtih ,  peleTM,  ei  fiet  vobie*  Magna 
prorolssio,  roagQnm  et.incomparal>l1&  donurolQui 
maiiet  In  Cbrtsto,  et  in  quibos  manent  \erbaCbri«* 
Bti,  petant  quod  Tolunti  et  flot  eis*  St  coim  mala 
\tiluerint  et  male  petierini»  jam  nec  ipsi  ma^ 
ficnt  in  Cliristo,  nec  in  ipsis  manent  verba  Cbristt 
(1316).  Rccordentur  igitiir  verborum  Cliristi;  imo 
uon  recordentur,.  sed  lirmiier  leneaiit,  seroper- 
que  in  memoria  babeant,  et  sic  petant,  sicut  verlia 


proxlmum  diMgaffii».  « In  liis  enini  duobas  prxce^ 
pHs  Uiitversa  ier  pendei,  et  propbetae  {Matik,  nn, 
40).»  Sed  hsec  ideo  unum  snnl,  i^aia  <|uictiniine  dili- 
gti  Denm,  diliglt  et  proximam  scemidnm  illnd: 
I  Qui  enim  non  diliglt  fratrem  soam,  quem  videt, 
tomi,  quem  non  videt,  qoomodo  potefct  difigere? 
et  boe  mandaium  habemaa  a  Deo,  Qt  qiii  diffgit 
Derthi,  diligat  et  fratrem  saum  (/  ^dfftt.  tv,  20, 21);  1 
siinHHer  autem ,  qiii  proximmn  difigrl,  et  Deam  di- 
Hgit,  si  tamen  vera  dilediono  enni  diligat.  Non  esl 
enttt  vera  dlleetio,  qam  temporales  uiiKtstes  atien- 
dct^«l  non  ad  aeternn  beatilddinia  glnnam  tcndit 
Si  eiiim  pro  talibus  ulilitatibus  dfligas  fratreni 
tQum,  sic  diligis  enm,  sicut  equito  tunm  et  asi- 


Christi  pelere  docent.  Quasrant  igitur  rcgnum  Dei»  ^  iirm  imtm.  lo  bis<  enim  simul  citm  tpsis  ittilitalilms 


et  Justiliam  cjus,  et  oinnia  adjiclentur  eis  {Mattk. 
Yi,  3S)rPetant  in  fide 'nibil  bscsiUinies,  ei  ca  "pe- 
lant,  qus  ad  salulem  pertinent,  et  quse  Dei  disposi^  . 
lionietverbisevangelicis  non  sint  coulraria.  Sed  / 
biec  specialiter  dicuntur  apostolis  quorum  sanclas 
pititiones    semper  et  ubiqiie  Doininus  exaudivit, 
Ui^ga€ii/eniaiA|io8idus0ominnm,  et  ter  rogarlt, 
a<!que  beae  a  Domtno  exaatAitum'  278  intellextii 
pastqiMm  se  coQtra  seipstim  petisse  eognovit.  fix- 
fmditur  enim  bomo»  ^si  iiati  quod  vuli.  Faeiam  eat 
aulem  4«od  Aposialiis  volitti,  quln,  poslqimm'  saam 
pellttoilem  .oonm  aeipsmaease  eognovit^  jam  ex-» 
audirt  iioimt»  Unde  ei  nil  r  <  Lifaeiiier  igiMir  gioriai> 
Lior  Jn  kilirniiialifaus  meis,"  ui  inhabitet  in  me  vir- 
i«s  Cbristt  {il  Xor.  xii,  19).  >  Nam   neqoo    hie  ^ 
stoipfeieiter  dioitmr,  fuodcaaipe  petede^  aed  quod^ 
€tt$^He  ve^rtltt,  ei  fietetie^fiet  vobi$*  In  hoc  clarifk*^ 
ciUfts  eei  Paterfnene^  ut  frucutm  plurimum  afferatie^ 
n^ffUiem\ni'mei  diecipuii,  In  lioc,  inquit,  et  propler 
faoo,  me  revelaMe  ei  doeente>  Paier  meus  maiiife* 
atatus  et  eiarlHcatus  esl  •  in  vobis,  ut  vos  quoquo 
etim  nbiqno  prxdicando  et-  clariflcando,  fruolum 
plurimutn  afferattis,  et  mulias  genlea  ad  cuni  eon^ 
«eriatis,  el  efficiamini  mei  disvipUli,  me  imitando 
imn  soltihi  vHa  et  docirina ,  verum  eliani  mirac«lo» 
rmn  operatiOne.  Sfetil  dHtvit  me  Paier^  et  ego  4li* 
Uxi  vo$.   Maneie  in  dUeeiione  mta.  MifHom  eniffi 
debet  diligere,  qui  multiim  diligilnr.  Si  ptmceptn 


deQcit  nmor.  At  verq  cbarilas.  nmiquam  deficii. 
Uude  scriptum  esl :  1  Aqu»  multae  non  poliicrunl 
cxstinfuere  .charitatcm  ,  ncc  flumina  obntent  earo. 
Qnia  foftis  est,  ut  mors,  diiectio,  dura  sicui  m- 
ferniis  xmulatio  {Cant,  viir,  7,  6).  >  De  qui 
aeinulatione  Apostolus  ait :  i^mulor  cnim  vosPei 
isemiilirtionc  {IlCor.  xi,  ^).  >  Yera  igilur  dileciioiie 
proximum  diligit,  qiil  noii  cnrnls  affectione,  iiec 
icrreno  cotlmodo  euiu  diliglt,  ^ed  proptcr  Deum,  ei 
prsecepta  Dei.  Tatcm  eiiim  dileclionem  se  bAkre 
Dourinus  bsiendebal,  cum  diceret  :  <  Quae  cst  maicr 
mea,  ei  qul  snni  fratres  mei?  Quicunque  rcccrii  to- 
Inntatem  Palristnei,  qui  in  cccllsest,  Ipsemea  maier, 
et  soror,  cl  fraier  est  {Matth.  xii,  48-50).)  1  Diligo, 
inquit,  maircrn  meain  et  fratrcs  ineos,  non  quia 
inater  mca  est,  et  fratres  mef;  ^ed  quia  faciaiii 
voluiifntem  Palris  mei.  Apparct  igitur,  qiioJ  quiciiic 
que  difigit  proxtiiiain,  diligit  el  Deuin,  siquidem 
proximiini  dillgft  propter  Dciim.  Siiuiliter  aalem  cl 
qiii  Dcumdiligit,  proximum  diligil,  quouiam,  q>i 
Denin  ditigit,  prjcceptum  ejns  cusioilit.  Ci  bec  c^i 
prdeccplnm  ejns,  ut  nos  Invicem  diligamus,  sicut 
ipse  dil^xit  nos.  Quomodo  ipse  dltexit  nos?PIeniei 
perfecta  dilectione.  Mlijorem  enim  hac  diUciionm 
nemo  habet,  quam  ui  animam  suam  ponat  qm  prt 
amifii  nm.  llanc  autem  dilectionem  erga  iios  liabuii 
Jesus.  Hanc  igitur  et  Aos  babeamns.  Vos  amici  md 
ecffs,  sic  tamen  at  feceritie,  qua  ego  pracipio  roHi. 


nieii  senaveritiey  manebitie  in  dUedione  meat  ticui  j)  Non  sunt  igitttr  ejus  amici,  qni  ejus  pra^cepta  non 


«f  e^o  Rairit  md  prmcepta  tervaei,  ei  maneo  ln 
ejnt  dileetionev  Hare  locuiut  tum  tobit\  «f  ^oik 
i^m  '  meum  in  vobit  bit^  et  gaudrum  vetirum  im^ 
pieaiur,  lii  iUis  est  gaudium  Cbri^it  qni  tade  gau^ 
diiini  habent ,  qaale  babel  Gbrislus;  sive  eliam  de 
qiiorum  sancu  conversatione  gaudct  Ghrisius. 

XUll.  Uoc  ett  prcBceptum  mcitm^  ut  diligatit  invi^ 
tenu  ticui  dilesi  vot.  Mulla  suiit  pnBcepta  Domim^ 
scd  omnia  in  boc  uno  prxceplo  concluduntnr.  Uiide 
Aposiplus  ait,  Quia  1  pteiiitudo  tegis  est  dtlcciio 

(1316}  Augus^liii.,  iract.  8i  :  c  Manenlcs  Crgo  iu 
eo,  cuin  verba  cjus  in  iiobis  iiiancut,  quoJcuuque 
\oliicriiniis  pctiiuus,  et  ftcl  iiobis.  Qnia  bi  pelliuu;i 
ei  iiou  bi«  tiuu  lioc  |ietinius  quoJ   babct  inaiibiu  in 


custodiunt. /am  noniffcam  vot  tervot.  Cttr?  0tns 
tervuM  neteii  ifiiiU  faeiat  dominut  ejut.  Qurd  igiiur? 
Votautemdij^  nmicos.  £t  boe  cur?  QKia  omm, 
qmvcunqut  audivi  a  Paire  meo^  nota  feci  vobit.  Me- 
rtto  eis  mtttat  nomina,  qulbiis  mutat  ollicla.  Non 
quinservt  esse  desieriut,.  sed  quod  raagis  familiarei 
esse  cosperint.  Jain  non  sobim  ad  laborem  miuim* 
Uir^  ut'  servi;  sOd  ad  secreta  consitia  vocanior,  (U 
amici.  Qitxcunqud  cuim  audivit  a  Palre  suo.  nou 
feciteis;  illo  tamcn   tempore  notificanda  ei^f^ 

eo,  iiec  quod  tialicnt  verba  ejiis,  qiix  manciit  in 
iiobis,  seJ.quod  liabct  iiilirinitas  ct  cupidilas  caniiii 
qiiic  lion  c:»i  in  co^  el  iu  qiia  iion  maneat  rerbi 
eju^j  » 


ltar<9S9rtft  «Sk  Vfl«)«  eliii  (^uenUbui  til :  i  AUhiiQ  A 
iQulu  hiibeo  vobU.  (liccre;  seU  iiqii  4M>|eslis  porMire 
modot  Cuin  aulPin  veneril  ille  SpiriMi»  veuuitis, 
liix^^il  vos  oiniieai  veriialem  {Joan*  x^i,  {%}, »  Sic 
euiin  mulu  delerminanda  sunt,  qiKR  uuiverMliier 
dict  Tideuiur.Quale  esl  illud  :  <  Cum  exaltatus  fuero 
a  lerris,  oninia  irjUiam  ad  ineipsiim  (Joaum  xii,  32).  h 
Uemqae :  i  Praedicate.  Evangelium  on^ii  creaUir^ 
(Uarc.  xT,i6).  i  £t  Aposlolusde  cbariiate ;  <  Omnia 
eredit,  omnia  sperat,  oniuia  sustinct  (/  Cor.  xui,  7).» 
Ei  moJia  bis  aimiiia.  Nam  et  id«  qupd  loodo  dlxi- 
mu8,  c  Docebii  vos  omnein  yeriiatem» »  similiter  de^ 
terminandum  esi :  alioquiii  \erum  non  easet  quod 
iposiolos  ait:  t  Nunc  cognosco  ex  parle»  tiiBQ 
aiiieincognoscarn»sicuieicognilus#um  (Ibid,^  i^)*.* 
Nenio  eoim  in  bac  vita  cognoscit  omnem  yeritalem*  B 
Dical  ergo  Jesus  discipuljs  suis :  Qaaicunque  audki 
0  PaiTi  nieo,^  nola  feci  vobU.  Hoc  tempore»  subau* 
(liiur,  necessaria  vobis^.  et  reveJanda  vobis*  Noa 
cnlui  sunt  modo  onmia  cjicenda  vobis;  qnia  non  es^ 
279  Yestrum  nosse  teinpora  et  moinenu  quae  Pater 
posuil  in  sua  potestate  (1317).  Non  vo$  me  eiegislis, 
$ed  ego  elegi  vos^  el  posui  vos,  ut  eatis  et  fiuetnm 
aferaiis^  el  fructue  vester  maneat.  Quid  esl  igilur 
^uoJ  itt  Caniicis  caulicorum  Ecclesia  dicit :  <  Dile- 
cius  loeus  candidua  et  rubicundus»  electus  ex  mil- 
ljbus(^4aQ£.Vti6),  •  si  ipsi  euiu  nonelegeninl? » Quid 
est  eiiain  quod  Psalinista  ait .  i  Et  cum  electo  ele- 
cius  erls?  »  (PsaL  xvu»  27.)  Elegit  igiUir  Dominos 
ilibcipulos  suos»  elegerunl  et  discipuli  Domiitum.  Sed  ^ 
ipsc  priiis  elegii  eos,  et  ipsi  postea  elegeruiit  eum. 
Quod  illi  utique  non  fccissent,  nisi  ipse  prius  eos 
elegisset.  Et  Ipse  quiJem  elegit  eoSt  ut  ejq>  discl- 
puii  essent»  Ipsi  vero  elegenint  eum,  ut  eorum  Do- 
iniiius  esset.  Ego^  inquil,  etegi  vos.  Ad  quid?  Vt  eatis 
in  universum  mundumf  et  preedicetis  Evangelium  omni 
ctealura,  Et  fructum  afferatis,  fste  friictus,  omnium 
fulelium  niuliitudo  iutelligllur.  De  quo  bene  subdi- 
Inr :  Ei  fruclus  vest^r  maueat.  Hoc  esl  enim  quod 
aiibiait :  <  Qui  credit  in  me,  non  ihorielur  In  aeter* 
nnm  IJoan,  m,  i6).  »  Et :  <  Quodcunque  peiieritls 
Patrcm  in  nomine  meo»  dabit  vobis  (Joan.  xvi,  ^). » 
Quod  Domlnus  promisit  fuiurum,  nos  videmus  esse 
fompleuim.  Scimus  enim  apostolos  in  nomine  lesu 
Cbristi  cseeos  illuminasse»  paralyticos  eurasse,  to*  ^ 
prosos  muodasse^  mormos  suscitasse»  ei  aUaomnla 
snscepisse»  pro  qalbus  Patrem  deprecati  suiii  ia 
Domine  Filii*  Apostolus  Umea  dicit :  <  Ne  magoi- 
iQdo  revelaiionum  extollat  me^  datus  est  mibi  sli- 
inoliis  carnis  mes»  angieltts  Saian^^  ut  me  coiaphi^ 
xet.  Propter  quod  ter  Dominum  rogavi  ui  discederei 
fi  me,  ei  dixit  milii :  Suflicit  tibi  gratia  mea.  Nam 
Tirtos  in  inGrmiute  perlicitur  (//  Cor.  xu«  7, 8, 9).  t 


-  PAftSiiii,  »p.  XV.  se» 

Ae  si  dioorei :  AdvenMim  1»..  rbf^SitlK^:  eteiraria; 
postnlas;  virtaljs  loilca  exspDliari  petit«  Ei  moa 
Aposiolus^  eogniu  rackm»  iaBitts  valde,  ipiod  exais- 
diuis  iioii  Cuerat,  ait  t  <  Libeaiet  igiinr  gtoriabor  i» 
^nattniuUbus  mels.  ut  inbabltet  :ln  mevirttts  Giiri* 
Sii  (Jbid)*  >Beae  igi^ur  exaudlius  esv  qoi  «de  l«la»> 
lor  qnod  exaudptus  non  est  (1318)^  . 

XLIY.,lfav  mando  voUs^  m  dUigaiisMmeem.  Ma"* 
gon  est.  vinus  (^barltaiis  ,  qom  toijes  diseipuHs  m 
Domino  commeadaiiir.-  Qui  boc  winm  moidauifii 
costodlt»  legem  el  pn>plieus  odimplei.  De  boo  enimi 
per  proplieiam  ^liciUtf ;  quiai  < . Verbttni  brevniiMi. 
iaciei  Deus  siipee  lerrwi  (/m.  Xy  fl2)<  »  Si  j^ae^ 
mstndMM  odit^'  eaUHe  qwki  me  priorem  wobii  miioi 
M«t^  NolitB,.  iw|ttil«  rolrarK  iSi  iQiindqs..vo«^ 
odlo  babuli.  NMle.mirari  si.molidi.  aoHiWres  ^os^ 
perseqttttfliur  eiperdere  aftlttoittr.  S«lpoii«s  seifoUel) 
teniofes  esloCe  quia  aiieprieremTQbis,qiinime  ain«; 
oiiim  m84ofem:e|.D<)mlBiM(i  noa^soiiHniiodkv^iakae^ 
nmi«  verttoietiaesilcoideninu^Srdeittttalfd^iitisefft*! 
mttttdtts quod $mm /srattdiiigmfwi*  Quomttdo eiite de 
mttndo  Boa  snni,  qtti  de  faomioibos  iiati  mmi  ei  do^ 
terftt  faeii  satti!  (1510)  FveiMt  «liqtte  do^mttttdo;: 
sed  iam  l«ac'aon  enaide)  HMMdOf  qttMi  ouiltti» 
amoram  ImbebaHi  ia  gUria  «^  «olopuilbtts  mttiMlt.^ 
IJnde  et  sabdilttr:  Q«ta  -««ro:dr  mttodo  ttoii  eeiiur' 
egd  r§&tUg\  «m  rfa  ttuttulet  |»f«p(ttffM*odJit  vos  i  «imi- 
d»a*  Non  Ottiia  dixttvfttia^^miwdowafi  fttisrji;  sed? 
polliis ^ttitt* de mmmdo no»  eaiii;  qttoalam». euiittoo. 
d«  mttndi  lHt|«s  «maiorilms.aoti  eNmi^^  miiadiL 
Umco  ossnoipll  ei  eleetl  enmK  Ei  ideireo  •mttndus»: 
Id  esi  jottndi  MnaUres*  eos.  non.  dillgebanf » qoia  silii 
operibosqiie  suis  cimtnrf ios  «sse  videbsDii  (Me  d» 
dcSalvatore  aosifo  dieebani:  <  Yenite»  laiarAcla*^ 
miis  jusmm^  quoftiam  conlrarius  e$t  operlbtts  «osurift 
{Sap.  II,  U).  »  Memaniate  «emtfnis  wst^  qwem  sfo 
diaA  90bi$ :  Non  M  sirv««  mnjmr  domino  meo.  U^. 
ittlem  «d  quld  disoril  «ttdinmtts.  Si  me^  ioquit»fiir^ 
SMWli  stttt/,  M  toe  paneqnanUut.  Si  sfimnomen^  miunk 
Hrwtvenmtt  el  tfatrum  iervabunt.  Nec  ia  vpl^s  fterl 
dttbiuili,  q«od  in  me  Qerl  videtis.  i^4  .te«  o»ip/a 
faeient  nobii^  non  propter  «os,  ad  pr^ptir.tsomen, 
«itun,  qood  praedicabilMr  «  vobis.  Kt  boc  uleo,  gvia 
neiekmt  ernn quimmt «u,  Si  eo|m  scureai  P^ireiB, 
scirea  ot  Fi|ittm,  $i|JHS  4isiPai^r.  Sod  cuir  oes<iua)  t, 
Quia  scire  nolttni?  Scire  oulem,  credere  esu  Veiil^ 
«d  eos»  !ocatusesieis«  Scriploras  aperuil»  veriiateia 
revelavit,  sigaa  mulu  et  iiiaudiu  miracula.  !mU 
)&i  iamea  credere  aoiiieruoL  Nulla  igitur  /ei«  esi  ex* 
cus«lio.  Ei  bocesi  i|Bod  aii :  iSt  f^.o«  veai««m  'ei  /o* 
futui  eiifuiiiemt  pucatum non  kabenni ; nunc  amem 
esncuiaUonem  non  habent  de  peccato  iuo.  Qtiid  esl 
boc  :  Si  aoo  venisset,  peccaium  non  babereiit?  Ergo 


(1517)  llanc  qnaestionem  et  Augustinus  proposnit 
fract.  86,  et  ita  solvit,  ul  dicat»  in  rutura  licata  vila 
fore  ut  onim'a  iiota  sint  Dei  amicis.  AliUr  Cbry.Ho- 
stomus«  boin.  77,  n.  I.  <  Cuni  dicit  :  Omnia  qua 
sudivi,  nibil  aliud  vult  significari  quam  quod  iiihil 
alienuiii  luquatur,  scd  qua;  a  Patrc  audivii.  i 


(1518)  Hacicnus  nomma. 

(1519)  S.  Gregoriiis,  lib.  xr,  cpist.  4 :  <  Hiindnm 
videlicet,  corda  carnalia  designans,  qii«  diliguiif 
mundum.  »  8.  Aiig.,  Iivict.  87  :  <  Etlpsi  iiide  crunl, 
^udeul  noii  csscnt^  clccli  suiil.  > 


m  ft.  imUNONIS  EMSCOPI  SUGraENS»  S7G 

■00  liabelianl  Jiid»i  peecatom,  prliis(|Hiini  venii^  A  naliUvftgmfldMtur»  una  ianieiiomiiiam  inamM 


iHe  qu(  veuit  lollere  jioccatat  llaliebani  (jaidem  pcc- 
cata ;  lioc  tainen  peccainm  non  habuisaeni»  si  Clrri- 
alns  non  fenisset.  Nom  enim  de  onini  peccalo  lioc 
dcbet  intelligi,  sed  de  pcccato  280  infideliiatis, 
qiiod  Ghristo  credere  notueriini,  qiiod  eum  oderunl 
et  occiderunt.  Uiide  et  sitbdiiur  :  Qhi  me  odU^  ei 
Pairem  meum  odit*  Mon  parum  igitur  ct  leve  videa- 
(ur  eis  quod  me  oderunt,  qui  ^iinol  tiiecura  et  Pa-» 
treid  04lenint«  Ego  enini  et  Pater  unum  mmut.  Si 
opera  non  fetluem  in  m,  ^uit  nemo  aliui  feeit^  pee^* 
eatumnon  haberent.Uoc  onlin  soluin  ludaeis  sufll* 
eere  debiiii,  qnod  ct  tiei  Filiunt  se  esse  dicebat,  et 
tnnta  miracula  faclebai.  Qii«  utique  facere  non 
posset,  si  iMnlireMrr.  Nunc  anim  et  viderunt,  el 


operatio*  Quos  igititr  doeet  Filiiis,  doeet  et  Pateret 
Splrltus  sanctus.  Sic  et  i»  alita.  Unnro  cnim  soni, 
slmul  ttbiquc  et  inseparabiles.  Paueis  autem  verbii 
hoc  in  loco  Spiritus  sanctus  et  a  se  venire,  et  a  Paiie 
FHioque  pro<»dere  ostenditnr.  In  eo  enim  quod  dici^ 
ttar,  cifm  venerlt^  a  seipso  venire  osiendftar.  In  ee 
vero  quod  I>oniinus  ait,  quem  ego  iHtUam  tobit  b 
Patre^  ab  utrot|ue  procedere  nionstratur  (1521). 
Quid  est  enim,  ^item  ego  mUtnm  vobn  a  Patre,  aisl 
^uem  Paier,  el  cgo  mitiam  vobis?  Ab  otroqneeniai 
fkiittitur,  quta  ab  utroqiie  procetlit. '  Sed  qnia  Pater 
a  nullo,  Fillus  a  Patre,  Spiritiis  sanctiis  a  Patre  et 
Filio;  idco  Domlnua  ait :  Qui  a  Patre' procedtu  Et 
(ale  est  ac  sl  diceret :  Ab  IMo  proccdit  Spiiitus  san- 


odetuntf  et  me,  et  Pattem  meum.  Sed  hoc  (otttin  /a-  B  ctns,  a  quo  el  ego  exivi,  et  veni  in  roondam.  Mulia 


einrn  e$t  ut  adlmpteatur  seermo  tfui  tn  tege  eorum  $cri 
ptUM  ea  {Piat,  ixiv,  19) :  Qtifa  odio  habueruni  ma 
grath.  Sed  dicil  aliquis:  Quid  igitnr  ad  eoa,  si  ideo 
Imic  Judsi  ffcrrnnt,  ut  scrmo  legts  adimplerelur  T 
Hultnin  qnideni.  Eofiim  eniin  iniquitas  fuit  causa, 
ut  hbc  Ue  «is'  Proplieu  prsdlceret.  Qiiod  si  41ie  non 
praediiiasel,  tnnien  nihlloHiiniis  evenisaet.  Quamvifli 
igiiur  quod  llle  prsedixit,  noii  evcnirenonpotuit,  non 
lamen  prDplietlcos  seilno,  sed  eoruni  ini(|uita6  liiiju» 
lanti  roaK  causa  fuii  (1590). 

XLV*  Cvm  autem  tenerit  Paracfetm ,  qnem  ega 
d/iltam  vM$  %  Patre,  Spiritum  veritaii$,  fui  a  Patra 
protedH,  Ute  tettfmouinm  perhlbebit  de  me.  Et  vo$ 


i^nim,  ut  in  lioc  iibro  apparet,  hubet  Flllus  ciiro  Pa- 
tre  communia,  qiiae  tameu  non  ad  se,  sed  ad  Patrem 
honorandum  referi.  Qitomodo  autein  et  quando  Spi- 
ritus  sanciiis  super  Chrisli  disclpulos  venerit,  Lncas 
evangelista  in  Actibos  apostolorum  plenissime  nar< 
rat.  Aii  enim  :  •  Cum  complerentur  dies  Pentcco- 
stes,  erant  omnes  disttpuli  paritef  \n  eodem  loeo,  et 
factiis  est  repenie  de  coelosonus,  tanquani  advenicn- 
tls  Fpiriliis  vehementis,  ct  replevit  lotam  domuni  oIm 
erant  scdentes.  Et  appariierunt  Hlis  disperiil.'e  lin- 
gtix  tahquam  ignis,  seditqiie  sup^«i  slngulos  eoruro  i 
Spiritus  snnctus.  t  fo  repletl  sunl  omnes  Splrilu 


saiicto,  et  cceperuni  loqni  variis  linguis,  prout  Spi- 
iMlmtmlnm  pirhibebltis,  guia  ab  iHttio  mecum  e$ti$,  riius  sanctiis  dabat  eloqui  tliis  {Act.  ii,  i,  2.  3).  i  EJ 
Semper  Salvaior  nosier  iristibus  miscei    Ircia ,  ui      ,„erito   niiidem  die  duinquaKeslmo  venit  Spiritns 


dlscipntoruffi  corda  mcereniu  consoleitur.  Cmn,  iiH 
qliii,  venerit  Paraelent$,  qui  eon$otator  iiilerpriHatur, 
Hh  te$ttmoniHm  pirhibebii  de  me.  Itle  et  vos,  et  alios 
ffnnkos  perfrctiaslffie  inleHigcre  faeiet,  quta  ti  quattfl 
ego  sim.  ipseenim  in  vobis  loquiiur,ct  per  vos.  Cnm 
l|itHr  ateteritfs  t  anie  reges  et  pneside»,  nolite  co^ 
gifare  qiiomodb  nut  qnid  loquaniini.  Dabllur  eniin 
^obis  in  Hla  hora  quid  loquaniini.  Non  enim  voa 
estia  {{oi  loqulmiui,  se:l  Spfrltiis  Pairis  Vesiiii  qtif 
loqoitur  tn  vobis  (IfarfA.  x,  19,  20).  i  Ei  ipse  qnl^ 
^em  ttsifmonium  perMbtbit  de  tne,  e]U8quc  Virhtte  el 
insplraiiotie  InnnnTerabilii  riiultitiido  bomtuum  cm* 
vcrletur  ad  me.  Et  non  solitin  ipse,  «ed  vos  quoqno 


qiiidem  die  quinquagesimo  venit  Spiritns 
sanctiis,  qula  Ipse  csi  remissio  omniom  peccaiorom. 
Annus  enlm  quinquagesiinus,  qui  hunc  diemsigni- 
ficabat,  Jubilfleiis  vocaiur,  id  esi  annus  remissioiiis : 
in  qiio  el  servis  dabalur  liberias  et  omnis  hrerediUis 
ad  proprios  doininos  revcrlebalnr.  Quod  quidetn 
iunc  compleiutn  est,  quando  &cclesi«  duccs  iu  Spw 
rilu  sancio  baptizati,  et  ab  onini  vitiomni  servitute 
liberati  stint  (1S22).  Unde  ipse  Douiiniis  aii :  Quii 
€  Joannes  baplizavit  quidem  aqua,  vosnuiein  l^apli* 
zabiinini  in  Spiriiu  sancto  non  posi  multos  lios  dies 
{Aet.  1,  v).  •  --  €  Nisi  i  eniin  <  quls  renatus  fuerit  ei 
aqua  ei  Spirilu  sancto,  non  inlrabii  iu  reguHm 
Dei  {Joan.  iii ,  5).    »  Hac  Igitur   die  ct  bxre- 


iettimoninm  niihi  perhibebiti$^  quia  ab  iniiio  mecum  ^  rcditas  281  ^^    liberias  reddila  esl   nobis ;  quia 


i$ti$.  Mulia  (quasi  diceret)  fjnl  seitis  quae  ab  iiiitlo 
a  me  audislis,  quonlam  extiinc  meciim  futstis,  in 
qnilms  mihf  testimoniom  perhibehitls.  Noii  euinl 
bnbeliant  nccessariuni  itomm  diacete  qux  ab  ipsa 
Saplentia  drditerant,  et  mcinorias  Jam  commendave^b 
ranl.  Una  enim,  eademque  doctrina  est  et  Patrfs,  et 
tni;  et  Spirifiia  sancU.  Et  quamvb  quaedam  perso^ 

(1520)  S.  Augustin,  Iract.  89  :  c  Quid  est  ergo,  $i 
non  visni$$em  et  tocutu$,  <«  fui$$em^  peccatum  non 
/lafreren/?  Nunqiiid  sine  peccalo  eraiit  Judaei,  anie- 
quam  Christus  ad  eos  in  cai^ne  venisset?  Quis  boc 
vel  stuliisiiinus  diterU?  Scd  magnuni  hiiodclam 
(^ainm,  nOh  bmiie   pcccaiihfi  quasi  sub  gehe- 

rali  nomiiie  viiU  inteltigi Iloc  csl  auiem  qiiia 

«on  credidcrunt  in  Cln  istuin,  qui  propierca  vcnil, 


ille,  sine  quo  bsereditas  ei  liberlas  faaberi  hmipo* 
lcst,  dalus  est  nubls.  Haiteditas  nosira,  regnum 
Dei  est :  in  quod  non  Intriilur  ,  iiiii  per  aqoani  ei 
Sptritnm  sanctum.  Hac  iiaqite  die  geniis  binnaiiHm 
venit  ad  jubiixum.  H:tc  die  venii  ad  aifnum  tiberia^ 
tis  et  remtssionis.  Hoc  anno  cceperunl  a)Osioli 
tlangere  tiiba ,  ei  ioqul ,  ei  prasdfcare  Oinnibui  lin* 

ot  credatur  in  eum.  Hoc  peccatum,  si  non  veursset, 
uiique  non  haberenU  i  Ita  ct  Dcda. 

(1321)  Concil.Floreutin.,scss.  25.  Ei  inler.  ToIeL 
adiu25eitT. 

(1522)  Idem  fuse  haliet,  et  observavit  N^izianze- 
niis.  orat.  44  iii  S.  Peii!ecostcn,  pag.  706,  eJiU 
Paris.,  a.  IC50. 


57Y  COMMfiNT.  HiiOAN. 

ims*  Hat  enim  tuUat  ito  tnb»  sigoifitabaiil,  qiii- 
\ms  ivuCt  incipicBte  jabiixo»  lola  iiia  terra  ad  fe^ 
•tiTitalem  parabatnf .  Apparpil  aotem  in  igne  Spiri- 
iossanetiWt  nt  manifestissiine  inteiiigainus»  quia^ 
cjut  pnesentia  mentisoculi  illuminanturi  pecoala 
oruntni ,  et  eorda  fideiium  ignecbariiatis  accendon- 
Ufr.  Sed  qoia  igtds  iste  iinguarum  speciein  iuibebai» 
ipsiim  qni  in  Sanctit  ioquitur .  te  esse  otleodebat» 
ei  lingois  quodammodo  linguat  tangcbat,  et  sic  ad 
ioquendoui  apostolot  inBlruebal.Seqnitur[GAP.XVl.] : 
Hme  iBfiutuM  tam  9o6ts,  trl  non  icaudaliuminu 
Unde?  Vuliit  aucfire  unde?  Att$que  tfoaga^t  ft- 
eieni  w$ »  et  qoati  iniqnos ,  et  coiiira  legem  focien* 
les  a  se  repeilent,  et  a  tynagogit  ejicienU  Vot  aur 
lcm  verborom  meoruni  inemoret,  non  scamialize* 
roini ,  sed  patienter  ei  fiduciaJitcr  omnia  tustlneie. 
Dixi,  TolHt,  qoia  ab$^e  lynagogii  (acient  tws.  Lcce 
plu&dico  :  yenk  hora,  «i  oiiaiif,  qui  inurficit  voi , 
ffrhrreiicr  ofrt^Kiiim  $i  prtBitaTe  Dea.  Tolut  contra 
m  mondus  coigurabii.  Toius  eitercitus  Satanas 
eonira  vot  armabitor.  llinc  Judaei ,  inde  gentiles : 
isti  |>ropter  legis  observationem  ,  illi  propter  deo« 
niin  reitgioftem.  El  tn  taninHi  omiies  al>ominabiin- 
iiir  Yos, ut  magnum-se  arbitreiur  oliscquiuin  pRO» 
stare  Deo»  qulcuOque  interrecerit  to&.  Et  hofcfacieni 
wbis^quianan  nctemnt  Palrem,  nequeme,  Si  cnim 
Pairem ,  et  Filium  cognovlssent ,  se  errasse  utiqiio 
inieilexitsenf ,  et  tic  errorein  reliquitsent,  ei  ad  fi^ 
dein  venlsMsnt.  Sed  hwc  loeutus  ium  vobiif  «l,  cum 
vinerit  hora  eorum^  remtniican/tinii  quia  ego  dixivo* 
bii.  Cur  retiiinisraroini?  Ut  in  ipsls  tribolatiouibus , 
et  angusliis  eoosianliiis  firmiusque*  pognetis ,  ciiin 
we  oninia  prarKdsse  et  pnedixitte  cognoseelit.  HofC 
entem  whU  ab  initio  non  dixi^  quia  vobUcum  eram* 
^i  eniro  semper  com  eis  corporaiiter  esset,  bac  tail 
eonsobiione  eos  prsemunire  necessarium  non  esset. 
liide  el  siibdilur : 

ILVI.  At  nuttc  vado  ad  eum  qui  miiit  m^ ,  rf 
nem'exto§i9  imerrogat  me  i  Quo  nrdrs^Dlxerat  so- 
periot  beatot  Petrut :  i  Domioe,  qoo  vadit  ?  {Joan* 
XIII ,  26w)  V  ^ed  jom  none  ijos  termoolbut  onmeo 
edoeii  el  instnicii,  nemo  eom  inlerrogat  qoo  vadii; 
qooniam  certitsime  tciunt  quia  ad  Patrem  vodH. 
Ut  quid  enim  interrogarent  qiiod  sciebant,  et  unde 

(13i3|  Causaiti  dal ,  et  expiicationem  August. 
tracu  94 :  i  Quid  esl  erso  :  Si  non  abiero^  Paracle" 
ftti  non  teniet  ad  voi  ;  nisi  non  potesiis  capere  Spi- 
riinm  ,  quandin  secnn<luni  carncm  persistilis  nosse 
Clirtstimi?»  Sic  eliaiu  S.  Greiorius  lib.  viii  MoraK 
<:a|i.  17  :  c  Si  ego  non  abierpf  Varacletui  non  veniet^ 
ac  \\  aperte  diceret  *  Si  ab  intenlionis  vcstne  oculis 
coipus  non  siibtrafio ,  ad  intellecium  vos  invisibi- 
iem ,  per  consolatorem  Spiriium  non  perdoco :  »  ct 
^  Bernartl.  seriu.  k  in  Ascens.  D. :  c  Quid  est  ergd 
Mtiego  abiero^  eic,  nisi  caniis  praetkcntia  vcsiris 
subirakatur  aspectibus ,  spirituatis  gratlae  plcnilii- 
dioein  occupata  mens  non  adinittil ,  nou  reciui( 
aninms,  non  captt  tiTecius  ?  > 

{i5i4)  Aiig.  (ib.  III ,  conir.  %  ep.  Pclag.  ,0.  5  : 
I  rilios  antcm  diaboti  infidelitas  (acit ;  quod  pecca- 
tvm  proprittm  vocatur ,  qnasl  soliim  sil ,  si  non 
«ipriinatur  quale  peccatom  sit.  Uiidc  qiiOd  ait  Do- 


^  PAR»  lU,  UP.  XTI  m 

A  non  dubitabant?  Sed  quh  ha^cloicuSu^  tNO»  tpHs , 
iriitiiia  implevU  cor  veitrum.  Videbat  eniro  eos  coi»^ 
tristatos  de  reccssu  suo  ,  qucni  modo  aodierunt  e| 
cognoveruni  in  sermone  suo.  Quis  enim  oon  doie». 
ret^  a  tali,  lam  boiio,  tam  duici,  tamqoe  suavi 
Domino  scparari  ?  Sed  ego  verilatem  dico  vobii ;  Ex^ 
pedit  vobii  ,  ut  ego  vadam.  Quid  euiin  verilas  uisl 
teritatem  dicere  potest?  Dicitagitur  lioc,  non  tani 
tum  sennonem  suuin  coufirmando,  quantum  illonim 
corda  consoiatuio.  Si  enim  non  ubiero ,  Paracletue 
non  veniet  ad  vos  :  ii  a^ttem  abiero  fmiUam  eum  ad 
voi.  Quainvis  enim  et  ibi ,  el  obique  Spiriloa  Para* 
eletot  erat ,  siquidem  «  Spiritot  Domlol  repleiit 
orboin  terrariim i(Sap.  i,7) ;  >  atiter  tamen  ventu-» 
rnt  erau  Sic  enim  anle  tcmpora  prsedettinatom  foet 

B  nit ,  ui  priot  Dei  Fiiiut  de  Vii^iiie  natceretur,  mo- 
reretur,  resurgi»ret ,  coelos  aseenderet » et  sic  tan- 
dem  Splritom  s.inctum  eonsolondis  discipolit  mitte^ 
reU  Sicerat  dispositom ,  sic  prsftnitum  f  et  aliier 
CTeuire  non  poicrat  (1523).  Et  cum  venerit  iUe^ 
arguet  mundum  de  peecato,  et  dejuaitia^  et  deju* 
dido,  lloc  aniem  exponlt :  De  peccaio  qmdem ,  quia 
non  credumt  in  mt.  De  iuitiiia  verOfquia  ad  Pa^ 
irem  vado^  et  jam  non  videMtii  me.  De  judicio  au^ 
tem ,  quia  prineepe  hujui  mundi  jam  judicaius  est. 
Ecce  tria  posuit,  in  quibus  Spiritus  sonoius  moiH 
domredarguiu  Deqoibus  ipse  qnOi|ue  Del  Fiiiot 
•am  priut  redapguerat.  Tale  est  igilor,  ac  ti  dice<- 
rtl :  figo  qiiidem .  ad  Patrem  vado;  sed  Spiritooi 

p  vobis  Paracietum  mttio ,  qui  meo  viee  vot 
doceai«  conflrmet,  ot  corroboret;  qui  in  vobls,  eC 
per  vot  argimt  mundom  de  peccato,  ei  de  josiitia , 
et  de  jodkrio.  Do  peccalo  qoidem  infidoiilollt  (1524) 
qota  Non  crodont  in  me.  Et  qiiia  non  crtdunt  28S 
in  me,  justitiam  noii  operontur.  Et  idco ai^et  eoo 
Spiritus  tanctos  etiam  de  jnsiitia  (ISSS);  Sed  ciir 
ipse  vice  mea ,  et  nou  ego  per  nieipsoni?  Quia  ego 
ad  Patrem  vado ,  tt  jam  non  videbitii  me.  Ipse  ciiim 
baoc  redargotionein  facere  noo  poierai ,  nisi  qiria 
SACoudnni  carnem  coeios  ascendebat ,  et  quia  cor« 
pocaiiter  in  boe  mimdo  ulterius  noii  maneboL  Et 
non  soloni  ile  peccato ,  et  do  iostitia ,  verom  etiam 
de  Jodicio  argoei  mondum  Spiritus  tanclut.  De  qiio 
jiidicio?  De  iiio  quidem,  de  quo  toperiot  aii: 

D 

inlnos  de  Sp.  sanclo.  Ipse  argnet  mnudnm  de  pec? 
cnlo,  infidelitalem  inietligi  voluit.  i  Et  Iract.  0.% 
c  Hoc  enlm  peccaium,  quasi  soliim  sil,  pne  carteris 
Dosuit,  quia,  hoc  manente ,  casteni  detineniur,  et, 
hoc  disccdenie ,  caciera  remitluntur.  >  AtChrysos^ 
bomil.  78,  n.  2  :  c  Arguet  de  peccalo,  id  esl  Om- 
nem  excosatibnem  eisaoferet,  ostendetqoe  iltorum 
scelera ,  sine  venia  esse.  > 

(1325)  Chrysost.  1.  all.  :  i  De  jostilia.  (fuia  irrre- 
prebensibilcni  v4ain  duii,  ciijus  rei  indiciumett, 
quod  ad  Patrem  vadain.  >  Augiist.  qn.  Vet.  et  Nov 
Test.,  q.  89:  c  lloc  esi  arguere  mundoin,  6s)enden| 
illi  vera  esse  quo!  credere  iiolull;  credere  enim  no- 
luil  a  Deo  venisse  Salvaiorem ;  Salvator  auieni  | 
servata  justiiia ,  non  trepidavil  reverti  ad  enm  qul 


se  niiserat,  ct  per  idquod  regressns  9St»  probavit 
se  inde  vcniiise  :  qnia  nemo ,  injuit ,  ascendit  aa 
Dcum ,  n:sl  qni  descendii  a  Deo.  videnles  crgo  ptw 


tr.i 


S.  &IU;N0M^'  eiMSCWI  StGMBiNSiS 


« f^tiite  }frtfi«^n»  e«l  miiiKli.Nftiic  pniK^ps  hufii»  A  »cincii|Mrt>,  LM|«tiiur  Inniettei  a  oMii^fpso 

m«ttdl  «5fcieiiirft>ra'«  (ioffw.  xti.  51),  »  Unitect  lieiic^ 

WeilkHtiirr-J>i?>rficfo  tfindtm,  <jwtt  pflncep$  mifticfl 

MgfM  jftm  jniftcn/iii  e$i^  htest  foras  ejecius  es» 

(tSiO).  Dettttt  miim|iie  iodicio  ail  Psalinista :  Ju**': 

^^^  Domine ,  judieiuin inenm ,  et  causam  meam» 

Itenufue :  f  iudiea  judiQinm  meitm^  et  redime  me. 

(Pm/.  civin  ,  464).  i  Quid  igiiur  jmlicium  roundi, 

ntsi  redempiio  mMndi  7  Qnid  csi  judictnm  mumlt  ^ 

nisijudiduiuy  tnqiio.  |uilii*aiur,   oanuialiur,  et  de 

coniiiNis  fiilelluin  ejieiuir  priuceps  immdi  ?  Deboe 

ifpiar  ittdicio^  argpiiur  luuiidus;  ifuia  lanti  bcneficir 

iugralus  flNilmc  sequitur  priiieipem  nMindi.  Argiii* 

inr  ergf^  uiumlus  de  peecaio»  (|ui  in  Clirislum  cro** 

dere  nohiii.ArguiUir  et  dejusiiiia«  qtiain»  eo  do« 


m 

oma 
c  Spirhus  nlti  tultspiral  (Jeiiii.  tii ,  8  >«  >,Sedtion 
tanlqm  a  semeptiso»  quia  nniMi  sunt  Pater  et- 
Filioscum  ipso.  Tres  igitur  in  ttno  lofMWtnr, 
qnia  ires  nntnn  snnl.  Dicat  eqso :  Non  enim  iequUnr 
«  temflfftfo ,  $ed  ^m0cmi^n§  awilei  loqnelnr  (t<397)« 
(^id  ost  andieif  Neqne  euim  inteHifemtuw  ebl,  vt 
in  illa  Triniiaie  invisiiMii«  ct  inseparabiti  voeaiin  ali- 
qim,  et  ciamosa  eolloeoiio  ftat*  In  eo  eifo  se  aii^ 
dlunt,  qiio  idem  sciunl » et  Totiml.  l4)q«itii#  igitur 
S^ritnssanetus  *quaH»tiqne  aiidiet,  ideat»  qn«*- 
cunqiie  Patrem  et  FUium  Yetle  cognoscet.  Sicut 
eniin  tolnntas  commonis  est ,  sie  et  audJMin.  iUe 
me  chrlficabit ,  qma  de  meo  acdpiel  el  amnnmihiHi 
t&bk.  Et  hoc    cxponil:    Oiiint«  ifnafcun^  kabtt 


iento,  auiiivii,  et  servare  noiuit.  Arguiiiir  el  dc  ju«.  ^  Patet  wm  tnnf.  PrapUrea  dimtquia  ie  nua  acd^ 


divio,  qiio  princeps  mundi  estitamiiatus.  ei  mundus 
ipsc  Ubet-auis;  sed  ianti  bendicii  ingratns  nondum 
i^iribtum  ^equiiur  stue  saiuila  auctorem ,  sed  poiins 
iliaiM>luni.4ccflp)oreni.  Adhnc  muUu  habea  vakU  dt» 
cerCf  i^d  non  poieeih  portare  modo*  Cumauiem  vs<i 
ucrit  iUe  Spkitus  verilaii$ ,  doccbii  troji  omnem  ven^ 
taiem,  Muiu*  iuqnilt  jam  dixi  vobis.  Muiia  adbue 
babeo  vobis  «iicere»  quae  ideo  uoii  potesij»  poriare. 
^.nodo,  quia  iiUoi  iaiitam  Jixi  Spiritus  pleiiitudiueitt 
uoodum  vobis  ittfiuidere  toIo.  Gur?  lit  omidasuo 
iemt>orefiBint,  ut  priiis  ccelos  aiiceodain  •  et  luiie 
landem  i  efI4ndam  de  Sp{riiu  moo  siipcr  omnein 
oarnem«  et  propiietabunt  {Act.  ii ,  i8).  t  Gutn  aii* 


pielp  et  onnuntiabit  vobi$,  llle  me,  inquit,  dartriea- 
bit ,  id  est,  mcaro  clariutcm ,  vobis  revelabit ,  et 
per  vos  mnllis  atijs  me  l>cl  esse  Filinm  manifesta* 
biu  £t  lioc  ideOf  quia  de  me  acolpiei.  Si  euina  Spt» 
ritus  saiicius  accipilde  bis,  quas  FatrissuBt,  accipit 
utiqiie  etde  bis,qiiao  Fiiii  suut,  quonlam  omnta  qtia* 
cuiiqiie  baliet  Paler  ,  Fiiii  sunt.  £st  igilur  Spiri- 
ttts  383  ^iH^liis,  Spiritos  Filii,  siqiiidem  est  Spiri- 
tns  Patris  (1528).  Patereiilmad  Filiutn  relerlur,  et 
Filius  a;l  Patreni.  S-iiritusenim  sanctus  ad  Patrem 
et  ad  Filium ;  scd  ad  Spirilum  sanctum  nibil  refer- 
tur.  Esi  euim  Pater  Filti  Pater,  et  Filius  Patris 
Fillus ;  Spirtlus  vero  sancius»  Spiritus  est  Palris  « i 


leni  Yoiierii  iUe  Spiriius  vei-italis,  qui  iiibil  docet«  r  Filii.  Sed  neque  Pater,  Spiritus  Pater  est :  neqiie 


p:si  vertlaunn,  de  quibusGunquje  rebus  vosdocuurit 
sine  aiiciijus  faisiiatis  aduiistione,  jntegram,  et 
perlectaro,  omneque  Teritatem  vos  doeebiu  iVois 
KWiii  hquiiur  a  eemetipso^  ned  quwcunque  audiet  io*. 
qu4tur,ei  qune  vetniura  $uni ,  annuntiab^  i^ia..Sie 
f niiH  et  de  scipso  DtHniuus  aii  c  i  £go  a  incipso 
non  loquor  (Jooii,  xtv,  iO).  »  Iteiiique;  t  Etser- 
liionem»  qiiein  audibiis,  iion  est  nieMS  (Joan.  v^ 
^4)^  >  Qmnl  quidciu  ,  bicut  superius  exposaimus « 
taU)  est  ac  ;m  diceret  :  c  £go  iion  «uui  <a  meipso 
Joan*  xu,  49).  >  PaLtir  enim  a  niiUo,  Fiiiusa  Pa 
tie ,  Spiritus  sanctus  a  Patre  Filioque  proeedit. 
Hou  igitur  ioquiiur  a  eemotipso »  qiiia  non  est  a 

icstales  asceiKlcrc^eiim  conrusa!  siint ,  vidciitcs  ve* 
riini  ess(%  quod  velut  falsum  spcravcrant.  Itaqne 
Ista  jusiilia  ntguft  oos,  qiiia  jiisiuin  esse ,  prubatiim 
cst,  qiiin  regressns  ett,  nnde  veneral.  >  Aliter 
Aiig.  tracl.  95  :  >  Qiio  pnclo  i^^itur  niundus  nrgiiou- 
ttusest  dcjiislilia,  nlsi  de  jiisiiliu  credentiiim ?... 
Argniiur  dcjirstilia  eoriiin  qui  creJunl,  ipsa  (|aippc 
Odfliuni  coniparnlio,  iiiridelium  est  vitnperalio  ... 
Quapropter  inuiidus  do  peccato  qnidcm  siio  ,  de  jiis- 
titia  vcro  arguitnr  alien;);  siciil  arguuninr  de  lii- 
ininc  toiiebrse...  Qnanlnm  euiin  malntn  sit  eoru  ii 
qni  iioii  crcdmit,  iion  solnm  pcr  seipsnin,  vcruin 
etiam  ex  boiio  potest  ebrUni  apparerc  qni  cic- 
dunt.  > 

^1326)  S.  Aiig.  1.  all. :  i  De  lioc  itaque  jndicio,  qiio 
prrnccps  jiidicatns  est  mnndi  ((liaboliis)  arguitnr 
a  Spir.  S.  imindns;  quoniam  Cnin  suo  principcjn- 
klicHtur/  (pieni  snpcrbnm  alqne  impiuin  iniitantnr... 
Crcdaut  iiaqnc  bomines  in  Cbiistum,  ue  argnautuv 


Filius,  saucti  SpiritusFiliusest.  Nihil  Igitur  refcriiir 
ad  Spirititm  sancUim.  Quoniam  autem  SpiHtns  san- 
etus  et  P«itris,  et  Filii  Spiritus  est,  onde  babet  e:$io, 
inde  babet  et  sapientem,  et  veracemesse.  Quod  enfm 
esl  ei  esse,  iioc  est  ei  sapientem  ct  veraeem  esse,  it 
liinilia.  Esienlm  Spiritiis  sapientije  et  iiitellectos. 
£stetS|iiriiusomuis  verilatis.  Sed  boc  de  Patre, 
Fir.pque^abetyCl  aeeipit.  El  hocest,  onde  DDniintis 
ait :  i^Hia  de  meo  uc^ipiatt  ei  imnuntiabii  uMim 
iUee  auicnu  qma  omuiuiii  tritim  cotnmnma  sunL,  ei 
substaitiialiier  eommuiiia,  poterat  dixisse  Domtnus, 
si  vobiisset,  qiiia  de  meoetde  suo  accipiet,  ei  anniiiF 
tiabit  vobis.  Nam  et  Fibtts>  quando  pradkabot,  et 

H  de  peecatb  infidelitatis  sux,  qiio  pcccala  omnia  de- 
tincntiir:  iranseaut  in  nunierum  fidelinm;  ne  ar- 
{[uuhiur  de  jnstitia  coriim ,'  (|iios  jnsllOcalos  iiou 
iiniuinlur :  caveant  futunim  jndicinm,  ne  cuui 
mundi  principe  jndiccntur;  qncui  judicalum  iiniUii- 
tnr.  >  Augnsiini  bxc  verba  lecital  ad  b.  1. 
Beda. 

'  (I3i7)  Aug.  tract*99  :  <  Sic  itaque  debemus  .ic- 
cipere  qnod  d*^  Spirilu  S.  dictnm  cst :  Non  emm 
loquelnr  a  $emelipto  ^  ctc.  ul  inlctligamus,  non  euin 
csse  a  scineiipso...  ^'on  erg(t  loqncinr  a  semetlpso, 
qnia  uon  est  a  semcllpSD  :  sed  qiixcunqne  aadici 
loiiuetur :  ab  illo  andict  a  (|no  procedit :  a  quo  illt 
estessentia,  ab  eo  s(*ieniia;  au  illo  igiliir  audlen* 
tia,  qnod  nibU  est  aliud,  qnani  scientia.  > 
i  (15^)  Aug.  tracl.Bd  :  <  Spiritus  S.  nonestuaius 
eoruin  Splriiiis,  scd  amboriim...  Et  mnlta  snnt 
toslinionia,  qnibns  boc  cvldcnter  ostcndilur,  et 
Palris  et  Filii  ipisuin  esse  Spirilum.  > 


«f  CbMllENT.  IN  JOAN-  -  VM\S  III,  CaP.  XVI.  5Jt 

ije  »uo,  ei  ie  liis  qii«  Patris  el  Splihiis  fiancii  snnl,  A  Ham  habebhU.  SIc,  inqiijr.  flel  yo1/1s,  slcul  ftf  ni<i»: 


aerrpiebal;  qumiiaini  uiiii  ie$t  $np:eiMi»  el  vcriiar 
enmiiiiii  inuin,  Unde  el  ipsb  dlccbai :  licar  doctnna 
noneslniea  (Joan.  vii,  16)  (I5S9). 

XLTIf.  Vodicttntf  etjam  non  videbilU  me^  eliierum 
modkum^  el  tidebltii  %ne^*quia  vado  ad  Pairem.  ^Hky-* 
dico  cmm  lenipore  in  sepulcro  Donruius  jacuity 
qiio  eiim  discipuli  vldere  non  potueruiit.  Ei  Ueniin 
madico  tenipore  posl  resurrectionem  eum  '^idrriiiil ; 
r)uij,  iit  Lucas  ait :  €  Per  dics  qtiadraj;iiila  apparull 
eis  loquens  Je  rcgno  Dei  (Act.  i,  3).  »  £t  Iioc  cst 
iiuod  ail :  itodicum,  el  jam  non  videbiiis  me,  et  Ue- 
rnm  modicHm,  et  videbilis  me,  Sed  cur  modicum  t 
Quia  ad  Patrem  vado.  Si  eniin  ad  Patrem  non  issei, 
iioii  inodicoy  sed  multo  tenipore  eum  vidissenl.  llsec 


l.eri  J)r*gnaiiii  ct  parUjricnli.  Qii3q|  quidein,  cuiu 
parii,  iristiiiam  liabct.  quia  inortis  lioram  advanissd' 
limdt.  Scd  lanui  laeCiiSa  sequiiur  poU  pariun,  lil;' 
tdtios  iilius  irisiiLiae  non  recordetur,  propter  |  »ort 
nativilatem.  Stc  igitur  et  apostoli,  <)uaiido  pariebant 
et  baplizabaint,  quandp  per  Gdem,  adoptionis  riljos 
generabanl,  tunc  quldem  Irisiitiam  babebant,  qiiTa 
luoriendo  paricbant.  Pariebant  iitique,  ut  Aposloliis 
ait!€  Filioli  meiyquositcrum  parturio/donec  Giri- 
stus  formelur  in  Tobis  (Galat.  iv,  19).  i  Iteniqiic  r 
f  Nam  eisi  mullos  pcedagogds  babeallsv*  sed  noa 
multvs  patres,  lii  Cbristo  Jesu  per  EvangeUuiu  cgo 
vosgeaul  (/Con  iv,  15).  >  HoQautCQi  slgniOcabat 
Racbel,  quae  pariendo  mortua  cst.  Unde  et  filiuni 


auiein  discipuli  non  intelligenles,  dicebanl :  Qnid  ^  moriens  vocavil  Bcnoni,  id  est  filium  doloris  meji 


$il  hoCf  quod  dicit  nobis  :  Modieum,  et  non  videbilh 
me,  et  iterum  modivumt  et  videbilii  me^  et  qnia 
vado  ad  Patreml  Quid  est  ttoe^  quod  dieit  :  Modi- 
cumt  Nescimus  quid  loquitur,  Sciebanl  enim  disci- 
puli  quod  ad  Patrem  Doininus  iret,  qula  Jam  mul. 
loiies  lioc  cis  nuntiaverat.  Unde  et  modo  siipehus : 
Yado  ad  eum  qui  misit  m^,  et  nemo  ex  vobis  tnttr" 
fogat  me,  Quo  vadis.  Et  iilco  nemo  me  modo  inter- 
rogal,  quo  vadis,  quoniam  certissime  scllis,  quia  ad 
Pairein  vado.  Hoc  igitur  solum  erat,  quod  apostoli 
iuiclligere  non  polerant,  et  hoc  discere  cupiebant. 
Quid  illud  m^dicum  sigiiiricjrct,  qiio  enm  et  vide- 
renl,etnon  v^ldcrcnt  :  (1330)  Cognovit  autem  Jesns^ 


(Gen.  xxiLV,  18).  Pariebant  igiiur  apostoli  in  doIon% 

quia  propter  buuctalempartum  ^S^^^'^^'^!**^^"*'^^ 
cruciabantur,  ct  uiuIlQS  dolores,  iiiuliasqiie  angn-) 
Stias  patieiiaiitur.  Beatus  islc  partus,  quo  taiiia 
soboles  lam  nobilium  filioruin  ubique.  geiitium  ger; 
minavit.  Sequitur  t  Jterum  auten^  videbo  ros,  /*i 
gaudebii  cor  vestrum^  et  gaudium  vestrum  nemo  tollei 
a  M^ts»  QuanJo  leniin  cos  iion  videat,  qiii  senip«Mv 
et  ubique»  et  omnia  vidct  ?  De  illa  igiiur  visiono 
dicilv  quxxteriia  est,  et  fiiiein  non  habct,  qu:e  seiii- 
per  iii  gaudio  est,  cujus  Ixtitia  et  beatiiudo  aiifcM  ri 
n«u  p#lesl.  Unde  ct  alt :  Et  gaudium  vestrnm  nem^ 
talUt  a  vo6i|.  Et  in  ilio  die  me  noi^  rogabitig  qnid' 


ijuia  toUbant  euminterrogare,etdixiteis:Dehoe  qnas-  ^  ^^^^  Ju  <j^o  die?  (1352)  In  ilio  Uliqiie,  iu  quo  boc 


ri/ .1  inter  vos^  qnia  dixi :  Modicum^  et  non  videbitis 
me,  ei  iterum  modicum^  et  videbitis  me,  Amen; 
amendicotobis^quia  plorabitistel  /lebitisvos^  mundus 
aulem  gaudebit  ;  vos  autem  contristabtmini^  sed 
triiiitia  vestra  vertetur  in  gaudium.  Hsec  est  igitur 
exposiiio,  sed  obscura ;  et  tale  est  aC  si  dlceict : 
Uodo  quidcm  non  intclligitis  quid  signincet,  Modi^^ 
cnm,  ei  non  videbitisme,  sed  me  post  modicum  mor- 
liioetsepullo,  vestrisque  ab  oculis  sublaio,  quaiulo 
pro  ujorti;  inea  plorabitiset  flebiiis,  quando  et  uiundi' 
amatores«  Scriba»  videiicet  et  Pliarisxi,  de  mca 
luortc  gaudebunt,  tunc  utique  intelligetis  qiiid  sigiii- 
licei,  Modieum^  et  non  tidebitis,  lulelligetis  eliam 
quidsigttilioctillud  quod  sequitur  :  Et  iterum  tnodi- 


vestrum  tanlum,  taleque  complcbiiur  gaiidium.  M.h 
kilestum  est  igitur,  quia  post  judicium,  et  jam  sus- 
cq^tain  heatitudincm,  uullae  prcccs  necessariae  crunt. 
Modo  enim  sanctorum  inierccssiones  necessari» 
suni  et  bis  qni  in  lioc  saeculo  sunt,  et  bis  qui  iii  pur-. 
gatoriis sunt.  Ilic  cst  aulcm  ille  dies,  de  quo  siri - 
ptuin  est :  c  Qiiia  melior  rsl  dies  una  in  atrlls  tuis 
siiper  inillia  (PsaL  lixxiii,  II).  »  In  boc  dic  cessa- 
huntprcces,.quia  nemo  critcui  niisericordia  et  IndnN. 
gentia  Oeri  possit,  aliis  in  a'ternum  damnatis,  aliis 
ad  xleriiam  beaiitudinein  vocatis. 

XLVIll.  Aiuen^  amen  dico  vohis,  si  quid  petierids 
Patrem  in  nomiue  meo^  dabit  vobis.  Si  consideremus 
qiiibus  baec  verba  specialiter  propriequc  dicaiilur , 


cttm  et  ritUbitis  me,  qnAndOj    me  terlia  die  resiir-  DrHcilts  est  solutao.  Apostolis  enim  loquebatur  Domi- 


geiitc,  iristiiia  vestra  verletiir  iu  gaudiuin  (1351). 
i  Gavisisunt  enim  discipull,  viso  Domino  (/0011.  xx» 
SO).  >  Unde  et  Psaluiisla :  <  Ad  vcsperuni,  inquil, 
demorahitur  fletus,  el  ad  matiilinum  lactiiia  (Psal^ 
xiix,  6).  t  Mnlier,  eum  parit,  nistitiam  haket,  quia 
vemt  hora  ejus  :  cum  autem  pepererit  puerum,  jnm 
Hon  memitiU  fressune,  propter  gaudium,  quia  natus 
eu  homo  itt  mundo.  Et  voMsgitstr  twse  quidem  iristi^ 

(1339)  Haetenus  liomiL 

(1530)  Aog.  iract.  101  -.4  Hocoiim  esl  quod  eos. 
movebai,  qaia  diiit  Modi^tfin,  etc.  Nam  inpra^edeiH 
libus,  quia  non  dixerai;  Modiciiin,  sed  dixeral :  Ad 
l^airem  vad»9  etc.,  tanquam  .aperte  illia  visus  eski 
Ixuius.  > 

(1331)  Aug.  I.  alL  ;  t  Nunc  ergo   quod  il!is  tuiic 


nus,  qtios  in  nomtne  Clirisii  Jesu  careos  illuininasstt» 
paraiylicos  curassc,  mortuos  susciiassc,  et  alia  oiiilta' 
miracula  fecisse,  (egimus.  Nibilquc  Patrcin  in  nb- 
mine  Filii  eos  pctisse  otttlivimus^  4|uo«i  iiqu  acccpe-, 
rinl.  Unde  el  quosdain  male  pclenlcs  Jacobus  ap<M' 
stolus  redargucns  ail :  c  Petitis,  ei  nou  accipiiis,  co' 
qiiod  Hialc  pelalis  {Jac.  iv,*  3).  i  Itemque  :  t  Si 
qjuis  iiidigelsspientia,  postulei  aDeo,  qui^laioiiuii- 

oliseurttm  fuit,  et  mox  manifestatiim  est,  jatn  noliis 
utiqiie  maflifestum  est :  posL  pauJubim  eiiiui  pai»sus 
est,  et  uon  viderunt  euiu;  rursus  post  pauluui  rc*. 
surrextl,  ei  vlderuut  eum,  »      ,     . .  . 

(1332/  llanc  qii^siiouem  movei,  eodcmque  inod», 
0Qinpo;ut  Attg.  tracL  101.    ....  .   ^^ 


m  S.  BRUNONIS  EriSCOPl  SIGNIKNSIS  8g« 

tms  «flliieAler,  el  m>ii  iinpropertt,  et  dabilur  eL  A  petereiil,  et  at  a  Palre  peterenl,  el.lB  mo  noaimt 

peterent.  Nunc  autem  eotdocet  qno<l  petere  debeiDt. 


PoBtBlet  auteiR  in  fiJe  nihil  liaesftans  {Jac.  i,  5).  i 
Apparei  igitur  bit  Terbis  Apostoluni  qnoque  ideo 
exauditum  non  esse.  eo  qnod  in  noniiue  Jesn,  et 
bene  non  peiisset  (1553) :  si  tamen  ciim  non  exau-* 
dltiim  dicaroiis,  qnt»  qiiasi  inelius  exauditiis.  se  quod 
pciebat,  non  accepisse  iaRlatur.  Noluit  enim  exau* 
diriy  postqujfm  se  inale  pelisse  cognnvit.  Atqiie  in  co 
cxaodiras  mclius  est,  quod  de  bis  quae  peU^bat  exau- 
dlius  non  est.  Est  enim  exauditus,  non  de  bis  quas 
pelebaiy  sed  de  bis  qu»  Tolebat.  Neino  autein  sic 
exauditur,  sicnl  ille  qui  utillter  accipit  quod  vuil. 
Sc(|Uttur.:  Usque  modo  non  peii$iis  quidquam  in  tto- 
mtne  meo.  Qiiid  esl  hoc  ?  Legiinus  eniin  Cbristi  discl- 
pulos,  prius  etiam  quam  eis  baec  Dominus  drceret, 


Petite,  ait :  Quid  ?  Vt  gaudium  veUrum  sit  pienm. 
Iliud  enim  gaudium  plenum  est,  quod  perfeclum  et 
integnim  esl,  quod  nunquam  finitur,  ct  aeternum 
esl  (1536).  Hoc  igitur  petendum  est,  ut  ad  tale  gau- 
dium  perveniatur.  Quae  vcro  ab  isto  gaudio  homi- 
nem  separant,  ea  peienda  non  285  ^unl.  Sic  igiiur 
temporalia  quaDrtnniis,  ut  meiis,  el  desideriu.n  ab 
seterno  gaudio  non  scparelur.  Sic  Iranscatnus  per 
bona  letnporalia,  ut  iron  amiltamus  «tcrna.  Aodia- 
mus  semper  quod  hic  dicilur  :  Peiite,  ut  gaudim 
vestrum  plenum  sit.  Et  accipietis.  Accipieiis  titiqoc, 
sed  Hon  modo  accipietis»  sed  non  ia  bae  viia.  Uoc 
eniro  gaudium  non  accipilur,  nisi  post  baiic  vilain> 


in  nomine  iesu  Cliristi  inftrmos  multos  sanasse,  ei  B  ^  Q|ia»riie  igitur  primum  regniim  Dei,  et  justiiiini 


daemonia  ejecisse.  (Jnde  et  ad  eum  reversi,  ul  Lucai 
ait,  cum  g:iudio  dicebant :  <  Dotnine«  etiaro  daemo« 
nia  subjiciuntur  nobis  in  nomtne  tiio  {Lue.  x,  17).  i 
Legimus  etiam  ex>s  increpasse  quemdam,  qul  eo» 
non  seqnebatur,  eo  qiiod  in  iiomine  Jesu  daemonit 
ejecisset.  Quid  est  igitar  quod  ait :  Vsque  modo  non 
petiitis  quidquam  in  Homlne  meo  f  Cum  manlfestum 
sit  eos  in  noniine  Jesu  tam  mnlla  petisse  ?  Dicii 
furiasse  eos  iioii  peiisse  in  nomiiie  Jesu,  Id  est«  non 
pelisse  ea  qusc  pcrtineut  ad  salutem.  Sic  eiilm  boe 
quidam  inieUigere  volunt  (1334).  Sed  nouesiTemm. 
Quid  igiuir  diceinns  ?  Dicunl  diacipuli :  <  Eiiaini 
dxniouia  siilijicluntur  nobis  iii  nomlne  luo  {MaUkm 
VII,  f2},  t  Dicit  Hagisler :  Vsque  modo  non  p&tktit 


cjuSy  et  bscomnia  adjicientur  vobis  (llaMA.  vi,53).  i 
Hac  tti  proverbiis  locutus  sum  pobis,  Venit  hora,  euts 
jam  non  in  proverbiis  loquar  vobis^  sed  palam  de 
Patre  annuniiabo  vobis.  Iloc  est  enim  qu<Ml  aliusevan- 
gelista  al^ :  <  Quia  in  paraboiis  loqiiebatur  Jesos,  ei 
sjne  parabolis  iion  loquebatureis  (Maiih.  xiit,  34)- 1 
In  proverbiis  enini  atiud  auditur,  et  aliud  iutdiigi- 
tur*  Per  illam  auiem  boram,  qna  noA  in  proverbiis, 
sedpalam  sc  de  Paire  locuturum  dicit,  ab  cjus  re$nr« 
rectionc  omne  tempus  futurum  signiflcatur,  sive  per 
se  Tiiibiliter;  siveper  Spiritum  sanctumiinvisibiiiter 
eisloquatur  (f537),  Adveniente  enim  Spirltu  sancto, 
tunc  palam  ei  maniresie  nuntiatom  et  revelaturo  esieis, 
quod  prlttsde  Patre  ignorabant.  Neqtie  fuifuecessa- 


^lfiifd^iiatii  in  nomine  meo.  Tene  igiiur  quod  superros  C  riurt,^  ut  ultcrlus  dicereni :  i  Domiiie,  ostende  nobis 


aii ;  Siquid  petierUis  Patrem  in  nomine  meo^  dakit 
vobis.  Ueinde  Juiige  quod  sequiiiir :  Os^ve  modo  nom 
petistis  quidquam^  subauditnr  a  Paire^in  nomime  meo. 
Qula  enim  non  Palrem,  sed  Filiuin  videbaut,  ad 
FiliunhsolQmmodo  respicicbanU  SeJpostquam  Filius 
ccbIos  asceiulit,  melius  insiructi,  et  a  Spirltn  Tcri- 
laiis  edocti,  ei  Patrem,  ei  Fitium  rogare  cGBpemnt. 
Yult  igitur  FUius  ui  quod  in  ejus  noniine  peiltur,  a 
Patre  petatur,  semperque  Patcr  in  FiKo  bonoreiur 
(1335).  Sequituradbuc  de  ipsa  petitione  :  Petite,  ei 
aecipi^is^  nt  gaudium  vetirum  plenum  lil.  Dixil  nt 


Pairem,  etsufflcil  iiobis(/o«ii»  xiv,  S}^»  Vtdenies  in  Pa> 
ireFilium,  f  I  in  Filio  Pairem,  el  in  utroque  Spiriuim 
sanclnm.  /n  illo  die  in  nomine  meo  patetis.  \n  illo, 
inquii,  die,  peietis  in  nomine  ineo,  ui  in  virtulibus, 
quse  per  vos  fient,  gioritlcetur  nomen  meuni,  glori- 
riceitir  ei  Pater»  quem  vos  petetis  In  noniliie  meo. 
Non  enim  dixit  :  Peieiis  nomen  meuin ;  sed  pewh 
in  nomine  met»,  ut  ostenderei  nobis,  a  quo,  ei  iu  qiio 
petere  debearous.  Superius  dixerai :  ln  itio  die  me 
non  rogabitis  quidquam»  Nuiic  auieni  dieit :  /n  ith 
die  in  nomine  meo  petetis.  Quod  uiiqt»  eontnriam 


(1333)  Notissima  verba  Augustini,  quae  repetitad 
U.  i.  iracl.  i02 :  t  lam  pictum  est  in  superioribvs... 
iion  pcti  iii  noinine  Salvatoris  qvidquid  petitnr  con- 
tra  ratioiiem  saluiis;  <  quibus  similia  babei  S.  Gre- 
gioriiis  boniil.  ^7  in  Evaiig. 

(I33i)  Ita  S.  Grcgor.  hoin.  37  in  Evang. :  <  Nara 
si  idqiiod  non  cxpeilit  petitur;  non  iu  nointne  Jesu 
petttur  Pater ;  uiide  et  eistlem  apostolis  udliMC  in** 
HrinaiUibus  Douiiniis  dicit :  Vsqiie  modo  non  petisiis 
in  nomine  meo^  ac  si  nperte  dicerctur  :  Non  petistis' 
in  noiiiine  Salvatoris,  qui  nescitis  qti;ierere  seiemam 
siJutem.  > 

(1333)  Au^  iraei. .  f(tt  ihias  babei  explicaiiones : . 
<  Scl  quia  jtoa  in  nomiiijs  ineo  peiistiSt  qiiod  nomeii» 
iion  sicnt  cognoscenduin  est  eognovisiis  :  vel  non 
potistis  quidquain;  quoniam  in  comparationem  rci 
qiiain  petere  detinisttH ,  pro  niliHo  habendum  esi 
qiiod  Msiisiis.  1  Priiua  barum  aceedil  ad  expUcatii^ 
tm.u^A.^ 

(l33(iUtK.  I.  alL :  <  lioc  «tnod  diclt  landiuni  ple- 


niim,  profeeto  non  camale,  sed  spiritale  gaiidinin 
l^  esl,  et  quando  taninm  erit,  ut  atiqutd  et  jam  noo  sii 
*^  addendiim,  procul  dubio  lunc  erit  plcnun.  t 

(1337)  lu  Cbrys.  hoMi.  79,  tt«  S :  <  Hoc  est.  r  snr* 
rectionis  teiupus...  Naiu  qiiadraginta  diebiis  versa- 
baiur,  loqiieliaturquc  cum  iltis,  convescens  et  exfy)' 
netis  ea  nu:e  ad  reguiiin  Dei  pertinelratil.  »  Aiigiisiiit. 
Itlt.  I  dc  Trinit.cap.  iO;  Greg.  Ub.,xxx.  Iloral.,  cii|i.. 
22,  de  futuraiicaia  vita  hoc  expoiuiiit.  AugMsi>u<i& 
iaiiicn  tract.  502  iuiprol>ai  haiic  explicaiiouein  »110- 
ratn,  qiiod  scqiialur.  lUo  die  in  nomini  meopeteiis: 
in  fuiurocniui  s.-eciilocuniperveneriinitsadregnuni— 
quid  pelitttri  situHis,  quando  ssittalMiar.l^isdeMde-^ 
rium  uostrum?....  Peiilio  uaniouc  alicujus  est  in<lt- 
ffeiiti;e«  qu.T.  ibi  uulla  erit,  uki  hsee  saiietas  erjL 
Brgoexplicat,  t  ut  iiiielligatur.Jeaiis  diiripulos  suos 
de  carnalibus  vel  aniinulibus  ae  spirituaies  proaii-i 
sisse  fticiumni...  qualis  «rai  qitt  Uicebai :  &iptf iXMM. 
ioquimur  inier  )^r^ecUfs;  ei  non  potfU  vob'is  i^uii^. 
Sf.iriia'.ibuSt  >  ctc.  «  . 


5»  eOMMENT.  LN  JOAN. 

ttsel,  fii  (io  eotlein  die  ioteUigereUir.  Ilic  igitur  ^iet  A 
Mt  hujus  SKCuli«  Ille  vero  allerius  ftaecnlt^  Hic  anta 
joifiduni :  iUe  po^t  jiNlictuin.  Et  tio«  ilir«  i*«^if  * 
fiiM  f^  ro^o  Pairem  dt  vobU*  Ipu  imm  Puttr 
amt  wtf  quia  vo$  me  amaHiit  el  eredidiiiii  quia  a 
Deo  eshi.  Poslqoanii,  inquit,  ccelos  aMendero»  noo 
dico  me  rogare  Patrem  de  vobis*  Sed  voa  Ipai  eum 
mgate  ia  nomine  meo,  eiquod  volaeritis^dabitvobls* 
Diligil  euioi  vos«  ^iita  vo$  me  amasti$j  el  eredidisik 
^fm  a  Deo  estw.  Esiei  a  Palre^  et  tfeni  in  mundum: 
iierum reliuquo mundum^  el  vado  ad  Patrem.  APatre 
exivii»  quia  a  Patre  genitua  est  (IS^SS).  In  niunduin 
venit,  quia  per  sascepum  httmanltatem  mundo  se 
visibilein  prsrbuti.  Qoomodo  eiivlt  neseilur»  qoia 
qnoiDodo  geniius  est  ignoratur.  Mondum  vero  rdin-  ^ 
quii,  et  ad  Patrem  vadit»  oon  secunduro  diviiiitatem» 
qoa  jbique  est«  aed  secunduni  hnmaniutem ,  qua 
loolis  est.  Dlcnnt  et  dlscipnli  efos :  Eeee  nunc  pa^» 
Imloqueris^  etprewerbium  nullumdiei$,  PiuncHimut 
qnk  idi  omjito,  ci  noii  opu$  e$t  tibi  ul  qui$  te  imer* 
TOf^.  Yolebamoft,  inquinnt»  te  interrogaret  quia  illa 
qusdieebas  minime  inieUigebamHs;  sed  aine  omni 
uostra  iDierrogatiooe  tn  ipse  nobis  ea  eiposttisti,  de 
qQibos  te  interrogare  volebamtts.  Unde  pro  certo 
scinus»  quia  $m  omiija,  et  uon  opu$  e$t  tibi  ut  qm$ 
u  imerrogei.  Et  koc  medo  credifflos,  quta  a  Deo  . 
esisii.  Se$poniii$  ei$  Je$u$:  Modo  crediiief  Ecee 
Hmi  kera^  et  jmm  vefHif  ut  dieperfandtU  unu$qui$que 
npropria,«l  m^  $olum  r^inquaii$.  £i  nem  $um  $o* 
/si,  fiis  Poiet  muum  e$i.  Vobis,  inqttit»  fugientl»  q 
lNis,ei  propria  lotibula  siaguiis  potentibos,  roe  voslro 
Bolaiiosohim,  moA  non  Palris  aosiUe  rellnquetis  so» 
Iuin;qnta  Paier  mecum  e&l;  et  non  relinquii  me 
sotun.  Hofc  loeauu$  mm  vobi$^  uiimme  petcem  kabeu* 
i\i.  Ptoem  tubfK  couimeHdavi.  Paeem  vobis  reKnqoo* 
Volo  iit  io  ine,  et  proptcr  me  pacein  cum  otnnibus 
baljeaiis.  Sic  loinen  ui  me  noo  reUnquatis.  In  munda 
frtmrw»  iiokeMie ;  ^edconfuHie :  Ecce  eki  mundum. 
BcUa  nuntiaturus  pacem  pramiisit,  ut  uon  odio  pii* 
gneai,  sod  anion»,  neque  inimicos  eos  reputeni  n 
quilws  eniciamur ;  sed  pro  eis  erent,  ul  convonan* 
Uir.  Conlidant,  et  nou  tiincanl  mnndum,  qnia  victtts 
CiilCttut  prittCif^  muudi.  lllceiercitus  timaidus  non 
csi,  pi  jam  cuin  suo  prtiicipc  siiperatus  esi  (1359). 

XIJX.  [Cap.  XVII.J   Uac.  toenlus   e$(  Je$H$,   et  ^ 
286  SJ(^^tttis  oculie  in  ceelmn,  dixii :  Pater^  venit 
kora,  clariRca  Fitium  /muih,  ut  et  FHiu$  tuu$  clari" 


^  PARS 111,  GAP.  XVII.  68« 

ficet  te.  Nnii  de  hora  passioiiis,  q!U£  Jam  iiiimmooav 
sed  de  hora  resurrcctioiiis  hpc  dicit,  qvod  noi;  loofe 
erat  (1340).  Non  enim  in  passione,  sed  in  resurre* 
ctione  ct  Patcr  ct  Filins  clarillcatus  est.  Nist  uiim 
resurreiissct»  uemo  in  FiUum  aut  In  Pairem  per 
Filiuro  credidissct.  Orat  Jesus,  non  j^ro  se»  sed  pn 
nobis.  IJt  quld  cnim  loqucndo  orei  Patrem»  qni  sem- 
pcr  in  Patre  est,  et  in  qoo  semper  est  Pater?  Omi 
igitur»  ui  nos  orare  doceat,  seinperque  non  In  no« 
fttris  viribtts,  Md  in  Dei  auiilio  spem  habeanras» 
Sicui  d€di$ti  ei  poleeiaiem  omui$  cofnie ,  icl  omne^ 
qnod  dedieli  ei,  det  ei  vitam  ttleruam.  SIc,  inqult, 
clarifica  Filium.  tuumt  sicut  dedlstt  ei  poiestateni 
OPinis  carnis.  Ilabet  enim  hanc  poiesiaiem  in  omn^ 
carne,  ul  otnne  quod  datum  est  ei,  omne  quod  ad 
vitain  praedesiinatnm  est,  det  et  vltatu  a^ternam,  et 
per  ipsiim  et  non  pcr  alium  salvetur.  Toiuin  autcin 
lioc  ad  buuianilaiem  referri  ddiet  (1541).  Ipsa  enlm 
est,  cui  omois  camis  cst  dau  potestas.  Hofc  e$i  au^ 
tem  vita  ctiema^  ui  cogno$eani  U  verum  Deum^  H 
quem  miueii  Je$um  Ckri$tum.  Ideo  eiiim  sic  cogoo- 
scere,  et  iui  crcdere  diciiur  rt/e  eeterna,  qttta«  qnl 
iia  non  cognoscit,  et  Ita  nen  credil,  non  habeliii 
vilam  a>.tematti.  El  est  cansa  pro  effcctu.  Efo  te  ela 
rificavi  $uper  terram.  Opu$  eottsammari,  quod  ded^$ti 
ouAi,  ut  fadam.  Clarificavk  enim  Filios  Patrem , 
cum  lauilandoel  praedicaodo  ci  In  (|«s  nemine  signa 
iiiuUa  ei  niiraeola  facieodo.  Unde  Ipse  dicebat ; 
I  Opora^  qttae  ego  lacio  in  noorine  Patris  mci,  HU 
lesiimonioni  perfaibeni  de  me  <iooif.  v,  36);»  Et  lioc 
esi  opos  ejtts,  quo'l  iam  coosiimmaverat  Sola  enim 
oiors  reslabat,  qua  viiam  mundo  redderei.  Et  nune 
claripca  mu  f«,  Paler^  apud  temetipeum^  ciaritaie^ 
quam  habui^  priu$quam  mundu$  e$$eit  apud  U.  Da, 
iiiquit,  iiiibi  Paicr,  illam  claritatem,  qoam  habui 
apud  te,  prittsquam  inuiidtts  cssiii.  Sic  enim  se  habet 
ordo.  Qtiid  cst  cnitn  apud  temetipeum^  nisi  voceodo 
ad  tcipsmn  ?  (lo42)  Ouia  cniin  carncm  suscepit,  a 
cum  bonunibuscooversatuscst,  morlutts  ttt  hoino 
aique  sepuilus :  nisi  rcsurgeret,  ct  coelos  asecnderet; 
noii  soluin  simpUciter  homo,  veruinetiam  roagost  ei 
seductor  fnisse  pjiaretnr.  Sed  quia  surreitt,  et  cos- 
los  ascendit,  sic  clariricatuscst^in  menUbus  nostris» 
ut  talem  emn  esse  credamMs,  qaalis  erat  apiid  Pa- 
irciii,  priusqiiain  tnundus  fiorci.  Mattifeetevi  Homen 
iuum  liominibu$^quo$  dediui  mihi  de  mundo.  lloccnini 
iioinen  illis  solttiu  nianircsluni  csl,  qui  hunc  crcduut 


(1358)  Augiist.  iract.  102  :  i  Exiii  cnim  a  Patre, 
qiiia  (le  Palrc  esl;  eiin  miinduin  vcntt,  quia  inundo 
smim  corpiis  estcndit,  quod  dc  Vlrgiiie  assuinpsil. 
fteiiqnit  mundum  corporali  descensione;  pcrrciit  ad 
Painmi  hominis  asccnsione ;  nec  mundum  dcscruit 
|>rovi(lenCi9e  giibematione.  > 

(1^9)  S.  Lco  semi.  72,  2,  Dc  resurrcct.  cap.  A  : 
<  Qoia  Huacricordia  Oomini  pleua  est  lcrra,  adcst 
nobis  mlqne  Christi  victoria,  ut  implcaiur  qiiod  ait : 
^^^timore^  quia  ego  vici  mundum.  Sivecrgo  con- 
traambitionera  sascoli,  sive  contra  concnpiscentias 
tarnis,  sivo  contm  hasrctieoruin  jacub  dimicemus, 
iHMumica^crttcesempcrarmcmur.  > 

(1310)  Augttsanos  traci.   tOi :  i  Clarificatum  a 

Pathol.  (,I,XV. 


Patre  Fiiinm  nonnulli  accipiiint  in  hoc,  quod  d  non 
pcpercit,  sctl  pro  nobis  oiiinibus  tradidit  euiu*  Scd 
si  passionc  darififuilus  diciiiir,  qiMtito  magis  r<^r- 
reciioiic?  Nain  in  passionc  in:igis  qus  hiitniiitiis, 
quani  cl:iriLiscoinmctidai:ir.  >  fc3t  prior  Ula  intcr- 
prctaiio  dc  Christo  clarilicalo  in  passionc,  Clirvsu- 
s&omi  bom.  SQ,  n.  I.  Fttse  hunc  locum  eiplical 
llilaruis  Ub.  iit  Dc  Triiiiu 

(1541)  Vid.  Epiphanttim,  hxres.  G9. 

(I5ii)  Atig.  iract.  105 :  c  Ipse  qulppe  P»irem 
clatificavit  supcr  lcrrani,  euni  gctilibus  pncdicando; 
Patcr  vcro  ipsum  apud  sctuetipsum  ad  suam  deste- 
rain  coliocaiido.  x 


13 


«rt  S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SIGMENSIS  S88 

eftse  FilUim,  eifUum  credunl  .esse  Patrem.  Nesele*  A  Cum  ettem  cum  ei»,  ego  tervahum  eo$  in  natuinetuo. 


Itanl  Jddu!!  hoc  nomen»  qui  dicebanl :  <  Secuuduro 
k'gem  debcl  nK)ri,  quta  Filium  Dei  se  fectl  (/o«rn. 
iix,  8  ).  >  Tui  erant,  et  milti  eot  deditti^  et  temw^ 
^ei^i  tuum  tervaiierunt»  Tui,  Inquil,  eranl ,  quia  ad 
viiam  pTacdcsiioaii  erant.  £i  niiiii  cos  dedisti  ad  do« 
ccuditiii^  ad  re;UuieH(lum,  ad  sauclificandnm.  Et 
seruioneni  Uium  servaverunl,qucm  ine  docenie  aii* 
diouitt.  ^'unc  cogiwveruttt  quia  omnia  quas  dedisli 
tnihi^  abt  te  tunt^  Qiioinodo,  vcl  iindo  cognoverunt  ? 
Quitt  verba  quas  di:disii  miUi  dedi  eis^  et  ipti  aeeepe^ 
ruut  ea,  El  in  ipsis  co^noveni/i/  t^re,  quia  a  te  exivi^ 
id  est,  quia  tu  me  genuisii ;  et  crediderunt  quia  ta 
me  mitisiit  id  csi,  ut  carncm  susciperem  et  bouio 
ficrem  voluisli.  Ego  pro  ei$  rogo^  uon  pro  mundo  rogo, 
sed  pro  his  quos  dediiti  mihtj  quia  tui  sunt;  el  mea 
omnia  lua  tunt,  et  tua  mea  tunt.  Uaec  autem  iilis 
diflicilia  no:i  sunt»  qui  duaruin  in  Ghrislo  naturaruin 
semper  memores  sunt.  Quod  eniin  rogsii,  et  quod 
silii  aliquid  datum  ^ieit,  humanitatis  esl.  Qtiod  vei-o 
sDquaiis  est  Palri,  et  conimuniter  omiiia  habet  cum 
Patre,  divinttalis  est  (1545).  Sed  nota  quod  pto 
muiKlo,  id  cst.pro  amamribus  luundi,  sc  non  rogare« 
Douiiflus  dicit.  Quid  autem  hic  dicemus,  uisi  id 
quod  Aposlolus  ait :  i  0  liomo,  tu  quis  es,  qui 
res<!M>adeas  Dco  ?  Mufiquid  dicit  figmentuin  ei,  qui  se 
flnxi!:  Cur  nie  recisti  sic  ?  An  non  habet  potestatem  (i- 
gulu&luti  faccre  aliudvas  iu  bouorem,etaliadincon« 
tntncHant?>(/{om.u,20«)Quodautemait:£i  ciari/ica/uj 


Quamvis  adbuc  corporaliter  cum  eis  esset,  tamen 
sic  loquitur  ,  ac  si  jam  cum  cis  non  esset.  Sed 
quid  est ,  egfl  tervabam  eos  in  nomine  tuo^  iiisi  lales 
eos  comp<inebam ,  qui  nomen  tuum  semper  teueKni 
et  glorificarent  ?  inde  est  quod  ipse  ait :  Ego  mi 
itt  uomitte  Patris  mei ,  id  est ,  ut  glorificarein  non 
ineipsum,  sed  nomen  Patris  mei.  Quos  dedisti  mihi 
cuttodivi^  et  nemo  ex  hit  periitt  niti  filint  perdilionu, 
ui  Scripiura  impleatur»  Hoc  autem  de  Juda  dicitur, 
qui  solus  periit  de  duodeno  apostolorum  numcr». 
Nunc  autem  ad  tevenio  et  ketc  loquor  in  mundo,  ui 
habeant  gaudium  meum  impletum  in  temettpsit.  Quod 
enim  ait :  nunc  venie  ad  te^  tale  est  ac  si  diccrei : 
Post  paucos  dies  venio  ad  te.  Sed  quomodo  hsc  lo- 
^  quilur  in  roundo,  sl,  ul  superius  dixii,  nouesi  Ir 
muudo?  Per  hocenim  daiur  inteihgi»  quia  secun- 
dum  aliquid  in  niundo  erat,  el  secuudum  aliquid  iii 
mundo  non  erat.  Quomodo  enim  in  miindoerat,  maiii' 
fcsliim  est.  Quomodo  etiam  in  mundu  noner^t,  jam 
dictum  esL  Non  enim  erai  iu  muikdo,  quia  nen 
erat  in  voluptatibus  mundi  (154^)«  Ego  dedi  dster" 
monem  iNum,  et  mundtit  eot  odio  habuit,  E^o, 
inquit,  dedi  pis  sermonem  tu»im.  Ego  deJi  h$ 
verba  tua»  et  doctrinam  tuam.  Et  muiidus  eos  odio 
habuit.  Cur?  Qiita  non  tunt  de  Diunffo.,  quia  uoi 
suut  de  amatoribos  iniiiidi.  Si  enim  de  mnndo  e^ 
tent ,  mundut ,  quod  tuum  erut ,  diligeret.  Sed  q»o- 
mqdo  nen.sunideniundo?5/ciff  el  ego  uontumde 


iuf»  iii  eif,  discipulorum  fidemcoiumeudareviileiur.  p  otKndo.  Secundum  creationem  igUur,  de  maniio 


Etjamnontumintnundo^  et  hi  in  mundo  tunt,  et 
etjo  (id  le  venio,  Jain  non  se  depulat  esse  in  mundo , 
«juia  subiio  et  post  inodicum  disponit  exire  de  mun- 
do.  Unde  et  subinrerens  ait :  Et  ego  ad  te  venia, 
illos  vero  in  mundo  esse  dicit,  quos  binc  abieiis,  in 
iiiundo  relinquil*  Siveetiamiunmndo  tioncntt,  quta 
rotmdi  adveiisitates  noii  tiinebat,  mundi  glori;itii  uon 
287  quxrebai,  ct  mundi  voluptntes  iioii  soniiebat, 
Paler  stmcte  ,  eerva  eot  in  tiomine  tuo,  quee  deditti 
tnihi,  Mt  tinl  tuitm  ,  sicut  et  not,  Serra ,  ii  quit,  cos, 
f *ater  sancte ,  in  nomiiie  tuo,ul  nunquam  in  eis 
t^cliciai  nonicu  tuuin ,  sed  senipcr  sis  iliorum  Paler^ 
ct  ipsi  stnt  lliii  tui.  in  illis  enim  peiit  nomoti  Patris, 
f(ui  pccc^iudo  desiiiuiit  esse  filii.  Vt  tint  unum  ticut 


sunt :  sed  secundum  sanctam  conversattoiiem ,  Ct 
mundonoii  suni.  Nam  et  ipse  Dominus  secuntiuiu 
carnem  de  mundo  erat;  quia  et  caro  de  terra ,  et 
terra  de  mundo  erat.  Non  rogo  til  U}Hat  eoe  de  mnn- 
do^tedut  eervet  eot  a  maio;  ne  de  mando  ficri 
incipiant.  Sancli/ica  eos  ifi  verilaie..  Sermo  tuui  tt- 
ritat  ett.  Et  pro  elt  ego  tanctifico  tneiptum »  ut  «:iii 
et  ipti  tanctifieati  in  verUate.  Quid  est  :  Sanctifica 
eot  inveritate^  uisi  sanctlQca  eos  in  iiieipso?£go 
enim  sum  verilas,  quia  sum  Veibum  tuam,  et 
sertno  tuiis.  Senuo  auiem  luus  veritas  est.  £t  ut 
ipsi  sanctilicentur  in  ine  ,  ego  pro  eis  sanclilicaiM) , 
jinmolabo,  et  sacriltcabo  me  ipsum  (i546) ,  utsiiit 
et  ipsi  sanctilicaii  iii  vcritate.  Inde  enhu  dc  ipso 


et  tm ,  ut  uuiM|Uiun  recedunt  a  fidei  veritate,  sem*  \}  scriptum  est :  Quta  dilexit  nos,  et  lavU  ttos  a  peccaiit 

nostris  in  sanguine  suo,  Sicut  tu  me  misisti  in  inuH- 


|K*tt]ue  sint  stabilcs  et  uiiauimes  in  cliaritate  (1544). 

(1343)  V.  Cyrilium  pag,  966  :  €  Qui  rogal  igitiir, 
iil  homo,  siinul  dislribuit  rursuSj  ui  Deus.  i  Y.  Ciiry- 
bust.  hom.SI,  ubi  fuse  docei,  discipulorum  se  iiiiir' 
\u\hx\  altemperauiem  loqui  ul  bomincm.  <  Sienim 
iliiissel  A^i/o  servo  illos,  tion  credidissent,  i  etc. 

71344)  S.  Cyrill.  pag.  97i  :  i  Servari .  vuit  disci- 
pnios  iii  l.enevoleUtiai  ct  voluntatum  uuione,  aniiuo 
et  spirilii  iiiter  se  qiiodaminoiio  commistos  ,  el  ad 
«aui  unioncui  progredi,  ut  voluntatum,  illa  conjoii- 
ciio  imago  sit  naiurulisin  Patre.  el  Filio  unitaiis.i 
iia  S.  Auibros.  lib.iv,  de  Fid.  c.7,  S.  Joan.  Chrysosl. 
lium.  82;  iium.  2,  etc. ,  liinocenlius  111 ,  in  g.  ii. 
'conc.  Laleran.  t  Cuiii  er^o  Yeritas  pro  lidclibus  suis 
orat  ad  l^alrein  :  Yolo ,  inquieiis ,  ut  ipsi  siul  unuin 
'innobiS,  sicut  ct  nos  unuin  soinus ;  hoc  iiomen -, 
unum  ,  pro  fiJelibus  qtiidcin  accipitur,  ul  intelliga- 


lur  unlo  charilatis  in  gralia.  i 

(1545)  S.  Cyrillus  png.  980 :  c  A  tcrreno  eiiirii 
sensu  el  niundi  r^itionibiis  plaiie  dissiia  cst  'cur:ver- 
satio,  et  vita  Christiann  ,  qu^m  pro  virilt  soquentc( 
inicr  mundanos  nequ!iquam  censebimur...  quema<t- 
iiiodum  nimirnm  divinus  ipse  Pautiis  imbis  «tc  se- 
ipso,  et  Christo  seribit :  l*er  quem  mihi  mundus  cm* 
cifixus  est ,  et  ego  mundv,  > 

(154Q)S,  Cyrillus  pag.  990  :  <  Sanctillca  igiinr 
eos ,  oPuter,  inquit,  tn.veriiaie  tua,  id  est  in  nie. 
Tuuiu  enini  Yerbuin  verita^  esi,  id  esi  eg». 
Saitctificavi  cniin  pio  eis  luelpsOiu ,  id  est  couse- 
cravi  et  obtuli ,  mtus  pro  cuuciis  miH-tiiui  ,  ut  eos 
in  novitatem  \ft:erefori»arenf,ei  tanclittcaii  sinl  hi 
Ycritatc,  id  esi  in  me.  i 


B 


!;g9  COMMENT.  LN  JOAN. 

dnnif  et  ego  mtit  eos  iu  munJum,  Ad  lioc  igilur  A 
mibit  eos ,  ul  niuiiduin  pnedicareut »  salvureiit ,  ot 
a  peccaiis  mundareuu  Mecesse  igitur  erai  eos  csse 
sanclificalos ,  qui  miliebantur  ad  alIo&  sauctifican- 
(liim.  Non  pro  hi$  rogo  autem  lanlum^  ted  et  pro  his 
qui  credimi  %unt  pe%  verbum  eorum  in  me,  ut  omnes 
vnm  lintf  sicut  et  tu^  Pater^  in  me,  et  ego  in  te ,  ut 
et  ipti  in  nobn  unum  sint ,  et  mundus  credat ,  quia 
tu  me  misisti,  His  autciu  verbis  ouid  aliud  soiiat , 
nisi  EcclesJie  uuitas  et  perrcciio  cbaritalis?  (1347) 
El  ego  ctaritctem  ,  quam  dedisti  mihi ,  dedi  eis »  ul 
lim  unum^  ucut  et  nos  unum  sumus ,  ego  in  eis,  et  tu 
JM  016,  ut  sittt  consummati  in  iintini,  et  cognoscat 
mtindHS^  quia  tu  me  misisti,  el  dilexisti  eos ,  sicut  et 
m  dilemti,  Ego  ,  iiiquil ,  ciarilateni  quam  dcdi&li 
Bubi  dedi  eis ;  iit  sicut  ego ,  ita  et  ipsi  morluos 
suscilarcot,  cxcos  iliumliiarent ,  leprosos  nuinda- 
renl ,  et  dsemonia  fugarent  (134^),  et  por  buc  clart 
eifaoiosi  cunctis  gentibas  apparerenU  Ui  bxc  et  si- 
inilia  facicndo  sint  unum  in  nobis^  ucHt  el  nos  unum 
fMiKtts.  Uiium  enim  cum  Deo  288sunt,  quia  et 
ipsi  dii  sunt ,  ct  quia  uuam  cum  Deo  poieslateiu 
habeiii ,  qnamvis  non  a  seipsis,  sed  a  Deo  babeant. 
Undeet  superius  Dominus  ait :  «Manetc  in  me,etego 
in  vobis,  quia  sine  me  nibil  polcstis  lacere  (Joan,  xv, 
4,5).  I  £go  suin  in eis,  et  tu  es iu  me.  Es  igitur  iu  qao- 
qae  in  eis.  Uude  fit  ut  sinl  coiisummati  et  perfecti  in 
iuiaiD.lpsi  suDi  membra  niea.  Ego  caput  ilioruui.  Tu 
Pater.et  ego  Filius.  Ecce  quomodo  unum  sumus.  Co- 
inoscaligituriiMindusin  virtutibus,  quseper  eos  Gunl,  q 
el  iiiiracuiis  quae  in  meo  iionune  uperantur ,  quia 
to  me  roisisti ,  et  qiiia  dilexisli  eos ,  sicut  et  me 
dilexisii.  Tanlum  eaim  dilcxisii  cos  ,  ut  morti  me 
iraderes  pro  eis.  Paler^  quos  dedisti  mihi,  volo  ut 
^i  sum  egOf  et  illi  sint  meninu  Cur  ?  Ut  videant 
tkriiatem  meam »  quam  dedisli  miVit.  Uanc  auteni 
eia/iiaiein  videre  quid  aliudest,  qiiani  boaiuin 
csse?  (1349)  Uude  bic  idem  Joaunes  ait :  <  Sciiiius, 
quia  cuin  apparuerit,  siniiiesei  erinius,  quia  vi- 
debinius  cuiu  »iculi  est  (/  Joan,  iii ,  2).  i  Paier 
jusle,  mundus  le  non  cognovit,  Ego  atuem  te  cognovi. 
El  h\  cognoverunt  quia  tu  me  misisli ,  et  nolum  feci 
mnomen  luum^  el  notum  (aciam,  ut  dilectio,  qua 
dilemti  me ,  in  ipsis  sit ;  et  ego  in  ipsis. 

L.  [Cip.  XV1U-X1X.'J  llar  cum  dixisset^  egressus  D 
tu  cKin  discipulis  suis  irans  torrentem  Cedron.  IIjcc 

(1547)  Yid.  dicla  superius  et  CbrysosL  hom.  7S  , 
iu  Joan.  n.  4.  Gyrilius  pag.  996  :  c  Cliaritalis  igitur 
euoucordiae  pacisque  vinculum  petii,  quo  ad  uiiiia- 
lem  spiritalem  fideles  adducantur ,  adeo  ut  natura- 
lis  ei  subsUntialis  uniiaiis ,  quas  in  Patre  nimiruiu 
eiFilio  inteiligilur,  cbaracteres  imilenlur,  cousen- 
siooem  niiuiruin  voluntaium  iii  omulbus,  et  auimo* 
niin  ad  unitatem  concursum.  » 

(1348)  lu  femie  S.  ioan.  Chrysost.  hom.  82,  n.  • 
l'  i  Et  ego  elarifatem  quam  dedisH  mihi  dedi  eis; 
I^ersiffna,  perdoctrinam,  ei  ut  eoiieordes  sint.  > 

(15l9)  Ita  expUcaihuhc  locuili  IroNieuslib.  iv,cap. 
U,  nuin.  I.      . 

(1350)  lia  Aiigustln.  eiiarnit.  in  Ps.  liiii,  n.  5  : 
<  Ouidam   cvangelisla  dicil  liora  sexia  cruciixMni 


—  PARS  111,  CAP.  XX.  g90 

auiein  in  aliis  Evangelils  exposita  sunt.  Mon  est 
autf*in  contrarium  quod  hic  hora  sexla,  et  in 
Marco  bora  (erlia  Jesus  scribltur  fiiisse  cruxifixus. 
Hora  nainque  lertia  a  Juda^is ,  sexia  a  gentilibus , 
et  Romanorum  mililibus  crucifixus  est  Dominus 
Non  quod  bis  sit  cruciflxus ,  scd  quia  hora  lerlia 
est  ab  illls  damnains ,  et  hora  sexta  ab  illis  aliis  In 
cruccui  elevatus.  Aiilerenim  Judaci  non  occiderunt, 
Jcsum,  nisi  accusando  et  dainnando,  eiCrucifige^ 
crucifige  claniando  (1550).  Unde  et  ipsi  dicebant  r 
Piobis  non  ficet  intsr^cere  queniquami 

Ll.  [Cap.  XX.]  Una  qulem  Sabbati  Maria  Magda- 
tena  tenit  mane^  cum  adhuc  tenebne  essent ,  ad  mo- 
numentum ,  et  vidit  tapidem  sublatum  a  monumenta^ 
Quatitttin  ad  litieram  ,  inagnns  aiiior  compcllebat 
hanc  mulierem,  ut  auie  lucein  ad  monumentum 
Doininum  qunereret.  Quaiiium  autein  ad  spirilualeni 
intcliigeiitiam ,  adhuc  lenebris  invoiuia  erat ,  quia 
nondum  iiilerius  iiluniinaia.  Christi  rcsurrecliohem 
credebal  (1351).  Unde  eiiam  iili  a  Doik^uo  dicitur : 
iVo/f  me  tangere^  nondum  entm  ascendi  ad  Patrens 
meum,  Sed  quid  niiruni ,  si  resurreciioiiem  mulier 
ignorabat,  cum  bic  idcm  dilectus  Domini  discipulus 
de  seipso  dicat ,  quod  nondum  seiebal  Seripturam , 
quia  oportebat  eum  a  mGrtms  resurgeret  Cueurrit 
ergo^  et  tenit  ad  Simonem  Petrum^  et  ad  atium  dis^ 
cipulum^quem  amabai  Jesus^  et  dxdt  eis:  Tt:tennt 
Duminum  de  monttmento^  et  neuiMs  ubi  posuerunt 
eum,  Quia  ciiim  iii  monumento  Dominus  non  erat, 
fion  resuscitaium,  sed  sublaium  eum  esse  cre<!e- 
bat.  £t  hoc  ideo ,  qiiia  adhoc  el  leuebrae  erant,  ei 
iiondum  meiiiis  ocuios  aperios  habebat  (135i).  Do«- 
lebat  lamen  de  corpore  Jesu ,  quod  jam  ubi  q*jrc 
rcrct,  nescicbat.  Exiit  ergo  Petrus ,  et  iite  dlius  dis» 
eiputus^  et  venerunt  ad  monumentum.  Scd  quomodo 
veiieruiit?  Currendo  utiquc;  et  hoc  est  qiiod  ait : 
Currebant  autemdtto  simul^  et  ilte  atius  dUciputus 
prcecueurrit  citius  Petro ,  et  venit  primus  ad  monu* 
mentum.  Et  cum  se  inctinasset^  vidit  tinteamina  po^ 
sila ,  non  tamen  introivit,  Venit  ergo  Simon  Petrut 
sequens  eum ,  et  introivit  im  monumentvm ,  et  vidit 
tinteMnina  posita ,  et  sudarium  qnod  fuerat  super 
eaput  ejus,  non  cum  tinteaminibus  positum ,  sed  u- 
paratim  invotutum  in  uno  toco,  Tuiic  ergo  intraivit 
et  ille  discipulus,  qui  venerat  primus  ad  mommenium, 
et  tidit^  et  credidit.  Duo  isti  discipuli  diios  populos 

Doininuin ,  et  quidam  hora  tcrtia  •  •  .  Et  revera 
quando  levalus  est  Domilius  In  ligno,  hora  sexia 
erat...  Consideranles  autetn  omnem  circuuisianliani 
iectionis...  invenimus  horam  tertiam  esse  potiiisse 
quando  illi  clamaverunt  Crucifiae^  erucifige,  Ergo 
verius  ilii  occideruut ,  quando  clamaverunt.  i 

(1351)  Myslicam  seu  spirilalem  inlelligentiam  ex« 
hibet  in  priinis  S.  Pelrus  Chrysologus  serm.  74  et 
75,  explicans  iilud  Vespcre  quae  lucescit. 

(1352)  S.  Grcgorliis  hoin.  SiinEv. :  «Mariaaucto- 
rcin  omiiium  ,  queiK  canie  viderat  niortuum  ,  qoas- 
rebut  in  moniiiiiciiio ,  ei  quia  bunc  minime  invenii , 
furaimii  ci-edidit.  Adhuc  ergo  erant  tencbrao ,  cuin 
venit  ad  nionumeuium.  > 


5j^,  S.  B!\UNON!S  EPISCOPI  SIGiNlENSIS  59! 

»ig<itficantailCbriBliimcurrenie«,  ei  ad  fideni  ve- A  capul posiium  fiierai.  S»  cmm,  ul  Aposlolas^^ 


nienies,  Judajos  «cilicel  el  genUles  (1355).  Ex  liU 
enim  Ecclesia  lola  consislil.  El  Joannes  qHidem 
signiricai  Judaos;  Petrus  vero  gentiles  desigiiat. 
(Jiioniara  Judaicus  populus,  priiisquam  genlilis ,  ad 
fidei  cogniiionem  veiiirecoepii.  El  venit  ad  monu- 
mentum,  scd  non  slaliin  inlroivil;  quia  Chrisli 
resurrectionem  audiens  non  crcdidii  (1^4).  Si  enim 
staiim  inlroissct,  liuteamiua  tetigisset;  et  cuiu  ibi 
289  Clirisium  iion  esse  sensisset ,  rcsurrexisse 
credidisset.  Sed  quid  pcr  linieamina  Cbrisii,  per 
indumenta  Verbi  Dei ,  nisi  litieram  inieUigiinus, 
qua  Yerbum  indulum  non  apparet?  Yerbum  iilique, 
quod  I  in  principio  eral  Yerbuin,  et  Verbum  erat 
apud  Ueuni,  ct  Deus  erat  Verbuin  (Joau.  i,  i) ;  » 


€  Caput  CbrisU  Deas  est  (/  Cor.  xi,5),  quid  soda- 
rium  quo  tegilur  capul,  nisi  illam  Scriptaram  desi- 
gnat,  qu»  loquilur  de  divinitale  T  (*356)  Vis  videif 
sudarittm  quo  tegilur  caput  ChristiTLege  h^m 
Evangelii  capulM  In  princlpio  erat  Verbam,  eC 
Vcrbum  erat  apud  Deum,  el  Dcus  erat  VcrlwiB 
(Joan.  1, 1).  »  Unde  et  bene  dehoc  sudario  dicuitr, 
quia  non  cuin  caeleris  linleainiiiibas  pobiiuin,  sed 
scparatiin  in  uno  loco  involulum  erat  ;  quoniam 
magiia  dislaniia  est  inter  eas  Scripturas,  qu«  de 
Cbrisii  divinitate,  et  eas  qu«  de  ejus  bamaBitate 
loquunlur.  Ilinc  est  quod  de  qoibusdam  separaiis 
sacriOciis  ncmo  comedll,  nisi  Aaron  cura  filiis  m- 
sculis.  Seqnilur  :  Tuirc   ergo  iniroifU  el  ille  dhd' 


apud  Deum,  ct  Deus  erat  \eruum  {Joan.  i.  V ,  »      °""""-  --h— -  ^     .     _  / .  ...n.,„-,„i«m  wwrfj^ 
quod  quidem,  nisi  litienE  velamine  e.^vMm  ^  pnlus.  gutvenerat  prtmnm  ad  monu^^^^ 


el  credidit.Uoc  est  enim  ,  qnod  Apostolos  ait: 
4  Cum  pleiiitudo  gentium  Introieril,  lunc  Israel 
salvtis  fiel  (tiom.  xi,  iS).  >  Prius  igitur  neccssee^ 
ut  Pvlrus  inlrocat  cuin  loia  geiitiura  pleoiludine, 
qu:»?  per  euin  significaiur,  el  sic  poslea  iiilrabii 
Joannes  cum  Judajorum  populo,  qui  per  eiiin  ^ 
gnatur.  Quod  autem  ail :  Et  wrfii,  el  eredidii,  m 
plaue  de  resurreciione,  sed  de  his  qux  muller  di- 
xerat ,  Doroiniim  videlicct  de  nionumcnlo  fuisse 
sublatum  inielligi  debel.  Unde  el  subditur  :  iVw- 
dum  enim  sciebat  Scripturan,  quia  oporteret  ««  a 
moriui$  resurgere.  Ideo  cnlni  nondum  Scriplam 
sciebat,   quia  adhuc  linteamina  a  looge  vidcbal. 


fuerit,  ncque  videiur  ,  neque  cognoscitur.  Venil 
Joannes  ad  monumcntum,  inclinavit  sc,  vidit  lin- 
leamiua,  sed  non  teiigit ;  qula  ei  Judaci  usqne  bodie 
se  ad  lcgcndum  inclinani,  liUeras  videnl,  sed  non 
iiileUignnt.  Tangere  eniin,  intelllgere  est ;  nunc 
autem  videamus  quid  Pclrus  quoquc  feceril,  qui 
post  Joannera  ad  rooniin^entiim  venit.  Venit,  iiiquit, 
5imott  Petrut  sequens  eum.  El  quid  fecit  ?  Et  inlro' 
ivil  in  monumenLum.  Si  non  inlroisset,  non  cogno- 
vissel.  liiiroivit  crgo  ct  vidii,  diligeulerque  inspexil 
sola  linicamina  ibi  essc  posila.  Ei  illum  rcsurre- 
xisse  cognovii  ,  qui   in   illis  linlcaniinibus  priiis 

invoiuluslaiebat.  Sicelnos,cum  ad  librum  acce-     "™-.    '  .       «    .  ,„^^^    ^,   linieamina  sipii 
-  dimus,  id  est  ad  monumenuim  Cbrisii,  in  quo  ejus  ^  ^^^^^^^^  ^r.TZrad  S-  -^. 
morliseiresurrectionisrec^rdamurciadmonenuir,      flcari.    Abtetunt  ^rgo  uerum  a     u^r 

dum  inteUigendo  inlramus,  liilera  velamenta  re- 
volviinus ;  roox  Chrisium  Dominum  rcsurrexisse 
cognoscimus.  Cuin  cnim  legimus :  t  Ego  donnivi, 
ct  somnum  cocpi ,  resurrcxi  ,  qucniam  Dominus 
susccpil  me  (1355):»  si  lamcn  boc  inonumculuni 
cum  Petro  intramus  (intramus  aulcm,  si  inlcUigi- 
mus,  ei  Utierae  velamenia  revolvimus)  ,  Cbrisium 
Dominum  resurrciisse  cognosciinus.  lloc  auleni 
Judaei  non  cognoscunl,  quia,  eisi  monuinenlum  el 
linieamina,  id  est  Ubrum  cl  Ulleras,  vidcant,  illuc 
laincn  intelligendojion  intranl :  usiuta  locutione, 
ul  in  illam  senieniiam  nos  non  posse  inlrare  dica- 
mus,  quam  inielUgere  non  valemus.  Yideamus  eiiam, 


pu/i. 

L!l.  Maria  autem  $tabat  ad  tnonumentum  fm 
plorans.  Dum  ergo  flerel,  incliuavH  u,  et  prospesSt 
in  monumentum.  Ei  vidit  duos  angeios  in  albltseden- 
tes,  unum  ad  caput,  et  nnum  ad  pedes,  ubi  poiiiv» 
[uerat  corpus  Jesu.  Recedunl  discipull,  slal  mtiBer, 
eiploral.  Adcst  Jesus  moerentium  consolaior,  ei 
pias  mulieris  lacrymas  intuctur.  Exspecial  quid 
mulier  agal,  neque  illico  sc  manifeslaL  lucJlnal  se 
illa,  nec  semcl  vidisse  sufficil  (1357).  NibU  eslsaiis 
«manti.  Prospicii  iii  monumcnlum,  el  Tidcidoos 
angelos,  qui  nibil  roelius  quam  duo  TcslaHicoU 
signiQcabant  (1358).   Quibus  nunlianiibus  ChrisU 


rous,  quam  inielUgere  non  vaiemus.  v.ueaiuu.  cu-u  .     -  ;-         nissionem;  ei  resurreclionein,  eiq««- 
quid   sudarium   illud  signiiicei,  quod  siipcr  Citis  D  i»aiiMlalem,  passioneni, 


(13S3)  Id.  S.  Gregor. :  «  Quid  er^o  per  Joannem , 
nisi  Synagoga ;  quid  per  Peirum,  nisi  Lcclesia  de- 
^gnaiur?  Nec  minim  esse  videaiur,  qupd  per  juniorem 
Svnaaoiia .  per  seniorem  vero  Ecclesia  sigiian  per- 
hfbeiur;  quia.  cisi  ad  Dei  cultum  pnor  cst  Synago- 
gn  quam  Ecclesia  geniium,  ad  usum  lamcn  saicuU 
prior  est  wuUitudo  genlium  quam  Synagoga.  > 

(1554)  S.  Gregor. :  «  Vidii  enim  Joannes  poslta 
linleamiiia.  nec  lainen  inlroivil;  quia  videlicet  Syn- 
aaoKa,  et  Scripturje  sacrx  sacramenta  cogoovii,  et 
laiuen  ad  fideiii  passionis  Dominicae  credcndo  intrarc 

\i535)  Psal.  ui,  6:  Ego  dormivi  ei  soporatus  sum, 

(1556)  S.  Gregorios  1.  all.  : «  Qald  esSB,  fralres. 
cr^imus.  quod  Sidarium  cajjUi»  Dommi  cum  In.- 
leamlnibis  non    invenitur    '«    7""TVte>;s    e 
quia,  Paulo   alieslanie,   capul  Chrisli   Deus,  el 


divinilalls  incomprcheBsibilia  wcramenia  JJkJ» 
flrmiiatls  nostr»  cogniironc  diK)iineu  mt ,  W" 
potenlia  crealune  iranscendU  natoram. » 

«357)  Gregorius  hom  .25  '.»  Ev. ;  « CerttjJB 
„.i.,rrainiun7vac«umviderat.iam9«btomto«^ 
num  nunliaverat :  quid  csi  quod  sc  'je™™  !«^ 
iierumviderc  desideial?  Sed  amant.  Mmo.»^ 
xiss!^  non  sufflcit  :  quia  vis  amoris  inten«B)P«« 
mulliplical  Inquisilionis.  > 

fl558>  Id.  ibid. :  «  Possurous  elia»  pcr  daos»»- 
Jm  duo  TwUiBWita  coguosccre.  nnum  pnii». « 

roiSlCilo^ri»  sibimcl  sunl  coiMifticlir^aU  m 
mhim  utriiu.  Tesiamenla    du.n  pan  wim^  J 
ttnMum  et  mortuum.  ac  r^urrexisse  uoi»» 
tXx,   q«'^Te..amenlampn».de4P«.rt 
Teslamcntum  posterms  ad  pedes  sede^ » 


595  COHMENT.  IN  JOilN. 

canqoe  dc  eo  sunt,  pleiiissime  inslniimnr  'et  rioce^ 
nur«  Qm  ,  qooniam  gauilinm  et  resurreciionem 
Riodo  speeiaHTer  miniiafe  veneratit,  iion  immerilo, 
sed  digne  satis  in  albh  apparent.  Stat  unom  doo* 
mm  Teslamonioniin,  S90  4»9e  per  angelos  flgu- 
rantur,  ad  capot  Uomiuici  monumenti ;  et  utium  ad 
pedes  (1359)  :  qnia  nunc  de  divinUate,  Bunc  de 
hoAMiiiale  nobia  loqouiiiur.  Per  caput  eniui » 
Qiristi  divinitatem  ;  per  pedes ,  ejus  humantta- 
tem  iBleUigimus.  Hoc  entm  signilieat  Moyses»  qui 
cuoi  de  agno  iUo  Paschaii »  et  siguificativo  lo- 
qoeretur,  atl  :  f  Fx  comedetts  car nes  agni  nocte 
ilki  coro  axymis  et  laetucis  agrestilMis ;  caput  et 
pedes  com  iMestinis  vorabiUs  (txod.  xii  ^  9).  » 
Sed  aodiamus  quid  flenti  mulieri  angeli  dicant : 
Jfiiiier,  iBquiant,  ^uid  p/ores  ?  Non  est  plerandom, 
isd  plaudendum :  bic  dies  Itefiiia»,  non  mmroris 
(4360) ;  kieui  venimiis  nontiare  tibi.  6ed  potius  ad 
ilfam  respiee»  quem  tanto  amore  videre  desideras. 
Dieli  m  :  Quim  tuUruni  Dominum  meum^  et  netcio 
ubipwuerunt  eum,  Magnns,  itiquit,  dolor  me  flere 
compellii,  magna  trisiltia  coarcut  visoera  mea,  qoia 
leleranl  mihi  Dominom  nieum,  et  nescio  ubi  po- 
soerunt  eom.  Hmc  cum  dixiMi^  €o$iver$a  est  retror' 
tum,  tkUt  iemum  itumem^el  neeciebatqnia  Jesue  ett, 
Dicil  ei  ieeuc ;  Mulier^  quid  plorat  t  quem  quarU  t 
Sciebat  enim  IXomimis  qnid  ilia  quaerebat  ;  nec 
Ignorando  «  8ed  coBSolando  eam  inierrogabat ;  et 
ideo  interrogatioiiem  diiplicavit ,  ut  audita  voce 
agnoscerel  (150t).  lUa  m$tinum$  quia  kortuianut 
€s$et ,  dkii  ei  :  Domine^  $i  tu  $u$iuliui  eum^  dicito 
mki^  iilf  posntsti  eum ;  $t  ego  wm  toUam,  Quasi  de 
cognito  loquitur  ;  el  quem  ipsa  diligebat,  oinnes 
ficire  cogitabdt  (I38i) :  DicU  ei  Je$u$ :  Maria.  At 
itta,  ut  se  sno  noiuiiie  vocari  audivit,  mox  eom 
cognovil,  et  a  inonuiuen^o,  a  qno  prn  niinio  aniore 
oculos  aYerlere  non  poteral,  ad  illuin  conversa,  aii : 
Babboni  Qu:d  ;mtein  slf^niftcel  Robbonit  evangolisla 
exposirit :  quod  dieitur  Mugi$(er.  Slalim  autem  ut 
eum  cognovlt,  cormit  ad  pedes  ejiis.  Cui  Dominus  : 
ffoH  me  tangere ;  noudam  enim  a$cendi  aH  Patrem 
meum,  Ac  si  dicat :  Noti  momauilHis  tangere,  queni 
nondnm  llde  letigisti ;  crede  quia  surrexi,  et  quia 
infemo  e\spoKato,  Jam  secundum  aiiimam  coelos 

(i3S9)  lu  Grefforiiit  I.  all.  Aliter  Aug.  Iracl.  i2i« 
et  Beda  :  c  Quiil  est  quod  unus  ad  capot,  et  ad 
pedes  alier  sedebat  ?  An  qooaiam...  Chrisri  Evan- 
{[elinni  veloi  a  capKe  asqiie  ad  pedes,  ab  Initio  osqiie 
in  finem  signiftcabanl  esse  nuntiandum  !  i 

(i3Cd)  AugjDstin.  i.  all.  :  t  Angeli  lacrymas  pro* 
hibebanl :  ubi  quid  aliud  qu^m  futuniin  quowim- 
iiKMio  gaodiiim  iiunliabanl?  Ita  enim  dixcrnnt  : 
Qiid  ploras?  ac  si  dicereni,  Noli  plorarc.  > 

(1361^  Cbrysost.  hom.  88,  n.  I :  t  Nam  cum 
mavii  illam  Varia  ;  tunc  i(>sa  illum  cognovit.  Sic 
non  a  visu,  sed  a  voce  cognitio  perrecta  est. » 

(i^2)  Gregoriiis  Imm.  25  iu  Ev. :  <  Yis  amoris 
noc  agere  solet  in  animo,  ul  quem  ipse  seinper 
cogiuty  iiuUum  aiium  ignorare  credai.  ftecie  et 
|j«c  mulier  qoem  qosrit  non  dicil :  ei  lamen  dicil 
&  tu  $tt$tult$ti  eumf  qota  alteri  non.  puui  iuco- 
goitum»  quem  sic  ipsa  coiitinuo  desidcrio  pbiugit.  i 


—  PARS  IH,  CAP.  XX.  5r4 

A  asoeudi :  iiec  me  quxras  in  monumeulo,  qni  ubiqnc 
stim  et  loco  arctari  non  possum.  .  Nondum  me 
crcdis  ascendisse  ad  Palrem  ;  nondum  me 
credis  sequalem  Palri  (i56o).  Quid  est  enmi  ad 
Patrem  ascendere,  nisi  Patri  aequalem  esse,  non 
-aliiiia  exienditur  Pater,  quam  Filius  :  ubicnr  que 
est  Paler,  ibl  est  Filins«  Non  igiior  eum  tangnt, 
neqtie  ad  eum  accedere  pnesiimat  qnicunqoc  taleiu 
ei  tanium  eum  esse  non  credii.  Teniiil  lameii  illa 
pedes  ejus,  sicut  et  alix  muiieres,  de  quibus  alil 
evangelistae  scribont  :  c  Vade  ad  fratres  meos,  ei 
dic  eis  :  Ascendo  ad  Patrem  ineum,  et  Palreni  vc* 
strum ;  Deum  nieum,  et  Dcum  vestrum  {Matth, 
xxviji,  9).  I  NoUssima  verba,  et  quse  per  seipsum 
sa^pe   cis   prxdixerat ,  iiiis   mandat :  quatenus  ea 

^  audientcs,  i;iciHus  crederent  vernm  esse ,  quod 
mulier  nuntiabat.  Vem<  Maria  Magdalene  annun- 
tian$  di$cipuli$f  quiavidi  Domiiium^  el  hmdixitmihi. 
Llil.  Ctim  e$$et  $ero  die  illo  una  Sabbalorum^  et 
fore$  e$$ent  clatuce^  ubi  erani  discipuU  congregati 
propier  meium  J  uiia*orum,  tenit  Jesuf,  et  etetit  in 
mediOy  et  dicit  :  Pax  vobi$.  Quicunque  intelligil 
tilud  quod  scriptum  est:  t  Morsintral  perfenestras 
iioslras  (Jer.  xi,  Si), » intelligii  etiatn  qnid  aposiolL 
siguificabant,  cum  januis  ciausis  intus  sedebaiit 
propler  metura  Judaeoruin.  Uno  eiiim  Judteoram 
noiiiiue  ,  omnes  Ecclesias  inimici  sigiiiftcautor. 
Nuin  et  vitia,  et  maltgni  spiritus,  ba^rettci,  et  ty* 
ranni,'  omiiesque  Ecdesiae  persecutores  hoc  imo 

Q  noniinc  inteiliguntur.  Claudamns  igitur  fenestras 
nosiras,  claudamus  januas  corporis  nostri,  non 
Uiituin  propter  metum  Jndaeorum,  qtanttitn  pro- 
pter  meinni  daemoniorum,  et  falsas  persoasiones 
faaereiicorum,  et  corriipielas  innuineras  viiiorum. 
ideo  enim  Apostoltisait:  t  Corrumpnni  mores  bo- 
nos  colloquia  mala  (/  Cor.  xv,  55). » Ideo  el  Psal-* 
misla  dicil :  <  Averle  oculos  meos,  nc  videani 
vauiutem  {P$al.  cxviii  ,  37).  »  Mulii  enim  vi* 
dendo,  muiti  audieiido,  miilli  loquendo,  et  come- 
deiido291  pciierunt.  isl^eigitur  sunl  illae  fenestrae» 
Istae  sunt  illas  janux,  per  quas  ntors  ingreditur  in 
bomiiiem.  Priiiii  parcnies  sint  nobis  in  exemplum. 
Nisi  enim  serpeuiis  vocem  audissent,  et  niale  sua- 
denti  credidisscnt,  nisi  lignu*^  vetitom  vidtssent,  ei 

D 

(1565)  iiioron.  in  Epist.  ad  l^iul.  De  eb.  IHaRsill.} 
c  Id  esl,  non  mereris  Ungero  restirgenlem,  quem 
roortuum  exislimas  in  Fcpiilcro. »  Et  ep.  ad  Uedib^ 
qu.  5.  c.Est  sensus:  Quem  roortuum  quaeris,  viven» 
lem  tangere  non  mereris.  Si  me  necdum  puias 
ascendisse  ad  Patrem,  sed  hoffliiium  fraude  sub- 
latuiH ,  ineo  Uctu  indigna  es.  »  id.  in  ep.  ad  Mar- 
cell.:  <  Noii  metangere;  eteslsensus  :  Non  mercris 
nieis  baerere  vestigiis»  nec  adorare  quasi  Dominnm, 
nec  ^us  lenere  pedes  quem  non  exisiimas  surre- 
xisse.  Tibi  eniiu  necdum  ascendt  ad  Patrem  meum. 
Caeterasvero  luulieres,  qtiae  pedes  tangunt,Dominuw 
conAtentur,  et  merentor  ejus  haerere  vestigiis,  quetu 
ad  Patrem  ascendiase  conftdont.  » iu  eamdenf  iu- 
terpreutionem  conveniuni  S.  Ambr.  lib.  x  in  Luc.« 
iib.  iit  De  vtrgttt.p  el  in  Ps.  xlv,  aicut  S.  Greg. 
bom.  25. 


895 


S.  BRUNOMS  E?ISC0P1  SIGiNIEN^IS 


59C 


pomnni  conctipisGemiae  comedissenl,  tn  tantiim  ha-  A  rum,inqnil,  peccala  remiseriUs,  sive  pe:  t^.tmam, 


ra|brpm  non.cor^uissent.  Hoc.igiliir  aposioli  signifl- 
calmnt,  cum  ciausis  januis  in  tlomo  scdebant.  Neino 
autein  mirelur,  si  ciausis  januis,  corpore  jam 
Tcsurreclionem  glpriflcato,  ad  di&i-iputos  Jesiis  in- 
iravit,  qui  corpore  mortali  adbuc  et  coruplibili  de 
matris  utero  exivit,  clausa  ct  incorrupia  semper 
Virigine  Matre  perman^nte  (1364).  Garo  enim 
iiostra  post  resurrectionem  ei  ejusdem  naturae  erit, 
et  alierius  gloriae.  Pacem  auiem  cis  comineudat , 
qnia  sine  pare  impossibile  est  placere  Deo ;  et  iibi 
pax  non  est,  discordia  regnat.  UndePsaluiisU  (1365) : 
cFaclns  est,  inquit,  in  pace  lociis  cjns  (Psa/.  lixt,  3). » 
Pacem  veniens  attulit,  et  hin<^  abieiis  pacem  reliquit. 
E(  cnm  hoe  dixiuely  ostendit  eis  mantu  et  latus.  Gatisi 


sive  pcr  poenitentiara  ct  per  sanctam  c&nfesslonem, 
remitiuntur  eis ;  et  quomm  retinnerltis,  sive  pcr 
illoriim  infidelilatcm,  sive  per  cor  iiiipoenitens,  siri 
per  inobedientiam,  relenU  sunt.  UiRC  sunl  enim, 
quibus  unusqiiisque  vel  solviiur  vel  ligatnr.  Tkmes 
autem  unu$  de  duodeeim,  qui  dicitur  Dydimut,  non 
erat  cum  eis  quando  tenit  Je$u»,  Dlxerunt  crgo  n 
alii  di$cifndi :  Vidimu$  Dominum.  Ille  autem  disit  m : 
Nisi  videro  in  manibu$  ejus  fixuram  clatorwm^  d  mU- 
tam  digiium  meum  in  locum  clatorum^  et  miUm 
manum  meam  in  latu$  eju$  ,  non  credam,  Ecce  a<i 
quid  Dominus  snorum  viilnennn  cicalrices  resemre 
voluit,  et  delere  noluit :  quia  in  hoc  '^us  discipu- 
lum  sanare,  et  ejiis  mentis  vuinera  cnrare  disprw 


siitt(  ergo  diecipuU,  vi$o  Domino.  Sed  quare  manus  et  ''  nebat.  Tamen  dubitatio  h:cc  anostoli  Tltomx  multos 


latiis?  Ut  videnles  vulnerum  cicatrices,  eum  mani 
festitts  clariusqiie  cognoscercnt,  neque  jam  ulteriiis 
de  illius  resurrectione  dubitnreni.  Sed  qiiod  tunc 
Dominus  egit  ad  sananda  vulnera  roentis,  Inde  Iise- 
retici  vulnerantnr  in  mentc;qui  hinc  male  argii- 
inentantur,  siiis  deformiiatibus  et  accideniibus,  nec 
Ipsa  resurrectione,  corpora  nostra  posse  sanari.Quod 
si»  quod  abs^il !  veruin  esset ,  multos  sanctorum  siiie 
oculis  et  manihus,  sine  pedibus  aliisque  membris 
resurgere  oporteret.  Hunc  autem  errorero  ille  de- 
struit,qiii  suis  discipulis  promisit,  dicens,  qnod 
<  cnpillus  de  eapiie  vestroiion  pei'ibit(Lttc.xxi,  18).» 
Dixil  er§o  eii  iterum  :  Pax  vobis.  Frequcnter  eis 
pacem  commendal,  quoniam  perfeciio  lota  Clirislia- 
11»  fidei  et  religionis  in  pace  et  dilectione  consistit. 
Vnde  et  ipse  discipulis  alt :  c  In  hoc  cognoscent 
omnesquod  discipuli  mei  estis,  si  dilectionem  habue- 
j^itis  ad  invicem.  Sicut  mislt  me  Pater,  etego  miuo 
vos  (Joau,  XIII,  35).  i  Meos  vicarios  vos  consiittio, 
inea  vice  vos  mando,  meum  officium  vobis  com- 
mendo;  ad  doeendum,  ad  pnBdicandum,  ad  bapti- 
xaiidam,  ad  salvandum,  ad  meum  et  Pairis  nomcn 
gloriflcandum  vos  mitto.  Hoc  cum  dixls$et^  in^nffta' 
tf/,  eidixit  ei$:  Accipiie  Spiritum  $anctum,  ciijus 
nuxilio  et  spiratioiie  hoc  tantum  onus  ferre  valeatis. 
£t  fortasse  ideo  insufllavit,  ul  per  hoc  intelligamus, 
lirmiterque  eredamuS)  quia  Spiriliis  sanctus,  sicut 
'^iPatre,  i(a  etab  Ipso  procedit.  Sed  dicetaliquis 


C 


alios  conflrpiat,  et  a  diibitar.one  liberat.  Htpc  enim 
scripta  non  essent,  si  Thomas  non  dubitassct.  Pro- 
dcrunt  autera  hacc  multis  Icgentibus  et  aiidieniibus, 
usque  ad  $xg\\\\  consummationem  (1567).  Et  po$i 
die$  oclo  iterum  eranl  di$ciputi  eju$  intu$t  et  Thomet 
cum  eis*  Venit  Je.$u$jattui$  difvm,  et  dixit  eis:  Pas 
tobi$.  Deinde  dicit  Thomw,  nl  if.  ejus  lalus  digilnm 
inrcrat,  manus  videat,  et  jam  non  sii  incredulus,  sed 
fidelis.  Respoiidet  Thomas,  et  diciC  ei:  Dominu 
nutt$,  et  Deu$  m£u$  (13G8).  Quid  est,  Donunus  me$t, 
it  Deu$  meu$  f  Jam  nihil  diibito ;  certns.  siim,  con- 
flrmo  resurrcctiopem«  pracdico  immortalitnlcm :  tu 
es  Dominus  meus,  magister  meus;  ego  servus  iuus, 
et  fllius  ancill»  tiisc.  Tu  es  denique  Deus  mciis,  m 
me  creasli :  pro  me  carncm  suscepisti ;  quaro,  ui  roe 
redimercs,  morti  tradidisti;  et  ul  292  ^^  tecninre' 
susctlareS,ntmca  mortnis  resurrexisti ;  hscesiGlei 
mea  ;  ita  sentio,  ct  iu  credo  (15G9).  Dicii  ei  Jmt : 
Qmatidistime,  Thoma^  credidi$ti:  bealiqui  nontii- 
derunt^  et  crediderunl.  Si  eniro  ideo  credidit  qiiia  cnin 
vidit,  cotistat  quod  si  eum  non  vidissei,  non  credi- 
disset.  Unde  iDeriio  beati  siintqui  corporei<i  oculis 
eum  non  viderunt,  et  hxc,  et  his  simiha  audienies, 
ei  in  eum  credidcrunt.  Mutla  quidem  et  alia  tigna 
fecit  Je$u$  in  conspeciu  di$ciptt!oruKi  sHornm,  qu(S 
non$vnt$cr*ptainlibroho€,S\gn\m  cnlin  fiiit,  q>io^^ 
clausis  jaiiuis  ad  discipi|Ios  iniravit.  Hwc  anlem  srrl- 
pta  $unt,  ut  credati$  qttiaJe$H$  e$t  Chri$tu$  Filius  Dei, 


An  modo  diseipulis  suis  dedit  Dominns  Spiritum  Detut  credente$  vitam  habeatis  iu  nomine  ejus,  llrc 
lanctum?  Sed  non  ea  plenitudine,  qua  postea  datii-  eniro  sola  sufficerc  poterant  ad  fldei  docuinenium, 
rus  erat  (1366) :  Qttorum  remi$eriti$  peccata^  remit^  eiinmsi  alii  evnngelislx  oclcra  cjus  facta  non  scri- 
iuntur  ei$;  et  quorum  retinueriti$^  retenta  $un!t,  Quo-      psissent. 


(156iV  Pelrus  Chrysot.  serro.  84  idem  sensit. 
«  (1365)  S.  Leo  serin.  1  De  ascens.  c.  3 :  f  Ingerit 
dobitaniinm  ociilis  maneniia  in  manibus  suis  et  pe- 
dibus  cnicis  signa,  et  tit  diligentius  pertractelur,  »n« 
Vitat :  quia  ad  sananda  iiifldelium  vulnera,  clavorum 
et  lanct^ffi^  erant  senrata  vestigia,  ut  non  dubia  flde , 
sed  consiantissiroa  scientia  teiteretur,  oam  naturain 
in  Dei  Patris  eonscssuram  ibrono,  qiix  jacnerat  in 
^pulcro.  I 

(1366)  Vid.  S.  Ambros.  lib.  ii  De  Jcicoh.,  eafy.  2. 

(1367)  Yid.  S.  Gregorium  hom.  26  In  £v.  n.  3. 

(1368)  S.  PetrM  Chrysol.  serm.  84:  <  Cur  Tho- 
masvostigia  fldeisic  requirit?Cur  tam  piepatientem» 


tani  dnre  disciitit  reMintcnlC!n?...Qii,Tslvil,  fra(ros 
pietas  ista,  exegit  isla  devotio,  nl  resnrtvxisse  T)»- 
roiniim  nec  ipsa  in  poslernm  dub*taret  impiptas.  SH 
Thomas  non  sofiiro  cordis  sui,  sed  omniimi  Itominnm 
cnrabat  incertum. »  Notissitna  est  sup^^.r  hnnc  Eva-g. 
lociim  liom.  26  S.  Grcg.,  n.  7. 

(136&)  llitar.  lib.  vi?  Oe  Trinif.:  tVcrilalem  iRllnr 
evangelici  sacramenti  Thon»as  intcflig«»ns,  Domimin» 
stiiim'et  Denm  suum  csse  confessiis  est.  Non  cst  W- 
honoris  noinen,  sed  natnrap  confessio  est ;  rebns  rniin 
rpsis  atqne  virtiitibtts  Dcnm'  credidlt ;  pt  Dnminni 
professionis  hujtis  religloncm,  non  honoris  essc  dft- 
cuil^  sed  fidci,  dicens  :  Qttia  vidi$ti  me^  credidiHi.^ 


W  C0M1I£NT.  IM  JOAN. 

UV.  (1570)  [Cup.  XXK]  Manife$tavU$eJe$H$  dinci- 
putis$ui$ndmar€  Tiberiadi$»  Mani(e$la»ii  autem  $ic: 
Erantaulem  ^mulSimcnPeimt^ei  Tiioma$  quidiciiur 
DidynM^  ei  Nalhanael  qni  erai  a  Cana  Calilce(t,  ei 
filii  Zebednei^  et  alii  ex  di$c%puli$  eju$  duo,  Dtcii  ei$ 
Simon  Petrui  :  Vado  pi$eari.  Dicunt  ei  :  Venhnu$  et 
»01  teeum.  QuicJ  est  enim  quod  siposloJus  Pelrus  de 
piscaiioiie  ilerum  retiii?8imilileraulem,et  filii  Ze- 
Mxil  Ipsi  enim  8unl«  quibus  Dominus  dixerat : 
I  Yeniie  post  me  :  faciam  vos  fieri  piscalores  iiomi- 
num(J571)  {Blarc.  i,  17).  >  In  lioc  igilur  oslendilur, 
ia  his  e(  similibus  victum  quaerere  quotidianum , 
non  esse  pcccatum.  Uiida  el  Apostoius  propriis  ma- 
nibQS  laborans,  unde  vivat»  Cicteros  quoque  ad  labo- 
rauJum  invitat  dicens :  c  Laboret  umisqnisque  ope- 
rando  nianibus  suis :  quod  bonum  est,  ul  habeal 
iinde  Iribiiat  necessitaiem  patientibus(^p&.  i  v,  28).  i 
Kxlerunt  ei  a$cenderunt  naum,  ei  illa  nocie  nihil 
prenHderuni,  Quia  in  nocle  nihii  laborabaut,  et  non- 
doni  ad  eos  venerai  Jesus  (1572).  Insuper,  quia  per 
hc  ad  piscandum  venerant,  et  ab  alio  missi  non  fue- 
raiit.  Eos  enim  adhuc  signilicabant»  qui  non  ex  pr^- 
cepio  canonum  , .  sed  proprio  arbitrio ,  Ecclesiam 
pncJicare  et  rcgere  veniuut.  Tates  eiiim,  pisccs  Dei 
fugiunt»  et  eorum  reiia  iiitrare,  eorumquc  prxdica* 
tiones  audire  dedignantur.  Mane  autem  jam  faci0 
iietit  Je$u$  in  litlore,  non  lamen  cognoveruni  dieci- 
fulitquia  Je$u$  e$t,  Eccejam  aliud  sigiiificare  inci- 
))iunt :  quia  jam  non  in  nocte  laborant,  ad  diem 
veniunl,  et  Domiiium  vident.  Dicii  ergo  ei$  Je$u$  : 
Pffen,  nunquid  putmentarium  habeii$?  Ile$ponderuni 
ei :  iVoR.  Dicii  ei$ :  Mittite  in  dexieram  navigii  rete^ 
ei  inteweti$.  Ac  si  diceret :  Cgo  hac  vice  non  niisi 
vos;  in  nocie  venis.is,  sinistrorstim  laborastis,  nihil 
preadidistis.  Nune  ergo  mitiite  in  dexteram  navigii 
r«te,  ex  meo  praecepio  laborate,  nieam  doctrinam 
pneilicale:  hesciatsinistravestra  quid  faciat  dcxtera 
veslra,  etinvenktis(l575).Indextraigitur  piscari,e8t 
T.!ramctGal)iol!cam  doclrinam  siiiceroaffectueimun- 
(iocorde  prsdicare(1574).Pi3catore8  enim  spostoli 
ttjut,  praidicatores  et  doctores :  reiia  vero  fisuc,  Evangc- 
liaomnisqaesermod.vinus.  Pisces  autem  omiies  fide* 
ics  ittieliiguntur.  Talcs  enim  pisces  in  bapiismalis  flu- 
niiiie  naiant  ;  laies  reiibus  Evaiigelii  et  amore  fidei 
capiuMtor.  Mi$erunt  ergo,  et  jam  non  valebani  illud 


PARSiH,  CAP.  XXL  m 

A  trakere,  pra  multitHdine  pisemm,  Mngmm)  miractr-^ 
liim  1  per  totaih  noclem  iaboranles  nihil  cepcnnii,* 
et  tam  subilo  ad  Dohiini  jnssionem  tanira  piscium' 
convenit  multitudo !  Possnmus  autem  per  hanc  pri-* 
mam  et  nocturnam  piscatronera  ihtcHigerc  ei\m  ^ 
quaro  tnnc  apud  Judseos  apostoK  Irabueront,  qnando 
eis  nolentibus  credere  Apostolus  ait :  <  Tobis  pri- 
mum  oporluit  pneiticari  vefbnm  Dei  :  sed  qiua 
repulisliS  iilud,  et  indighos  vos  fecistis  seterAie  vi(;r, 
ecce  convertimur  ad  genles  (Act.  xni,  46):  >  O^iid 
esl  enim  :  Ecce  convertimur  ad  gentes^  nlsi  quod  hic 
dicitur:  miltite.  tn  dexleram  navigii  rete?  Qnia'  enim 
pisees  Judaici  fluminis  aposlolorum  retia  intran» 
noluerunt ,  ad  flumina  genlium  apostoli  missi  siint. 
Et  tunc  quidem  doclores  piscanlur  ih  nocte,  qunndo 

B  atiditores  inlerius  escdecaii  veritatenfi  hoii  iiilelligunt' 
Miserunt  ergo  in  dexteram  navigii  rete^  et  jam  non 
valebant  iUud  trahcre  prae  mulMludine  pi^cinm.  Uoc 
est  enim  quod  Psalmista  ait :  c  Annuniiiivi ,  c:  lo- 
cutus  sum,  multiplicati  suiit  supcr  niimenim  {Psal^ 
XXXIX,  6).  I  Quoviso  miraculo,  discipnlus  iilc,  queit^ 
diligebal  Jesiis,  dixit  Petro :  Dominus  e$t»  Simon 
ergo  Petrus  cum  audis$et,  quia  Dominus  es/,  tunica 
$uccinxii  $e;  erat  enim  nudu$;  et  misit  se  in  mare, 
Ubiqiie  Pclrus  rcrventioris  fidet,  et  majorit  dite* 
ctionis  293  inveiiitiir  (1575).  Atii.autem  discipuli 
navigio  venerunt ;  non  enim  longe  erani  a  terra,  QiilJ 
enim  pcr  hanc  leiTam,  nisi  lerraiu  vivcntium  iiitei 
iigimus?  (1576)  a  qua  isli  lougc  noii  erant,  qiiia  cor» 

Q  poreis  vinculis  rcsoluti,  ciio  iDuc  ituri  emnl.  Quan 
cubitin  ducentis  traheutes  rele  piscium  (1577).  Cenle* 
narius  numerus  peiTccius  esi,  qui  tunc  quidem  dd- 
plicatur ,  qtiando  scriiione  et  opere  adiiiipletur. 
Trahuni  igilur  doctorcs  retc  piscitiin  ctibtlis  ducentis, 
q(iando  et  sennone  ct  opcre  post  se  ad  aeteriiaiu 
vitara  ducunt  audienlcs  (1578).  Ui  ergo  descenderuni 
in  terram^  viderunt  prunas  po$ita$,et  piscem  superpo^ 
situm^  el  panem,  Hoc  enim  cibo  Chrisii  ptscatores, 
et  pncdicatores  semper  recreantur,  et  vircs  susci^ 
piuiit,  quotiescunque  fatigati  ab  hoc  opere  redcunt: 
Quoiies  enim  prunas  ,  et  piscem  superposiium ,  et 
panem  Videiit,  quoiies  Christi  passiuiiis  et  praedi- 
cationis  recordantiir;  tottes  lal>oris,  et  fatigatioiHS, 
ei  omnium  suaruin  augustianim  obiiviscuntur.  Quii 

D  eiteuim  piscis  prunis  aasus,  nisl  Christus  in  crur.e 


(1570)  Joan.  xxi,  1 :  Postea  manife$taiil  $e  iterum 
Jem  disciputis. 

(1571)  Vid.  S.  Greg.  hom.  2i  in  Evang.,  et  S. 
Joan.  Cbrysost.  hom.  87. 

(1572)  S.  Greg.  I.  all.,  n.  5 :  c  Facta  est  aniem 
(iiscipulis  piscalionis  m^gna  difliculus,  ui,  Magislio 
venienle,  lieret  aduiiraiionis  maguasubUmilas.  » 

(1575)  Vid.  ailegoricaiu  aliaiu  explicatioiiem  Pctr. 
utrys.  horo.  78. 

(1574)  Aliam  explicat.  juxia  allegor.  suggerit  S. 
^ugust.  tract.  12i. 

11575)  Chrysost.  hom.87  inJoao.,  n.  2:  «Proprios 
m(fresrereruiitPetrusei  Joannes.  Ule  rervenlior,  hic 
iiUor  erat;  ille  veheiueiitiQr«  hic  peispicacior.  Meo 
Juan.  prior  agnovit  Jesum,  Peiru«prior  ad  euiii  pro- 
peiavii*  >  Cbrvitolog..  jicruu  78.  i  M,i$it  $e  in  mare, 


iit  csset  primus  in  rcdiiu»  qui  accepM^at  iii  onliDe 
principaiiim.  i 

(1576)  S.  Aiig.  tract.  122:  <  LiKus  fii)ise«t  mam, 
et  itico  liiiem  significat  sxculi.  » 

(1577)  Sanctus  Grcgorius  loco  allato:  <  Quiaergo 
proedicator  Ecclesiat  iios  a  mundi  bnjiis  fluctihus 
separai,  nimirum  necesse  est  ut  rele  plenoiii  pisei- 
biis  Pt^trits  ad  tcrrain  ducal.  Ipst;  isiiim  piscei^  ad 
holiil.itateni  li^oris  per.trahit,  qiii  sanoku  priedicnlio- 
nis  voce,  stabililaieni  aeleiiKC|ialri;c  fideiibus  osCt^ 
dit...  iiiiolies  per  eiim.ad  auM>rem'cn<ietis  aeternae 
convertimur;  quotios  a  terreiiarum  rernm  tuuiuKi- 
'biis  8eparainur,  quid  aliud,  quaiii  missi  iiitra  vpiaVi 

fidei  piscesad  liuus  ipabiinur?  • 

(1578)  Aiigusl.  Hacl.  1^4:  f  ibi  rcte  propter  sigMJr 
ficaiida  8chtsmata  rumpebatur  ;  hlc.  i.  olc« . 


m  S.  BRVKOSIS  EPISCOn  SfGXIBSBIS    '  coi 

paiM»?  Qttid  esl  cnim  panis,  nist  eTangellea  pradi*  A  $h$  :  ShMn  ioMnU,  dili^  m  ptu$  khf  Dleit  a: 

Eiiam,  Domine:  iu  $cl$    qula  amo  U.  Interrogat 


tailOy  qna  eos  DomrDas  reficere  solebat,  dicens 
<  Moliie  timere  eos  qul  occiduot  corpas,  amm»ii 
auiem  non  possant  occidere  ?  >  (Mauh.  x,  SS.)  His 
enim  apostoU  recreaniur :  his  animantur,  et  saUan« 
lur,  et  ad  laborem  iterum  incitantur.  Dicit  ei$  /«• 
itis :  Afferte  de  pi$cibu$^  quo$  prendidieiis  nunc.  Sero- 
per  enim  apostoll  et  doctores  pisces  Domtno 
affemnt :  semper  exemplo  ef  doctrina  fideliom  ani* 
mas  ad  eum  ducunt.  Unde  et  subditur :  Aecendii  ergo 
Simon  Petrue^  et  traxit  rete  in  terram  plenum  magnie 
piuibue^  eentum  quinquaginta  tribu$ ,  el  eum  tanti 
e$$ent^  non  e$l  $ci$$um  rete.  Boni  pisces  erant  isii,  a 
quibus  rete  scissum  non  est.  Mali  pisces  hxretici  el 
acbismatici^  qiil  evangeliorum  retia  qaotidie  scin 


Dominas  Peiram«  an  se  difigat»  quem  semper  et 
ubiqne  majorem  amoris  affectionem  e^  se  osiai- 
dere  viilebai.  Sie  modo  superius,  eum  caeteri  ad  em 
nayigio  Yenissent,  ipse  rooras  navis  exspecure  dob 
potuit,  sed  amoris  immensilate  cogente,  in  niare  se 
prucipttavlt,  ul  telocius  ad  Dominum  Tcnire  po^ 
luisaet.  Simon,  inqult,  loannie^  dHigi$  me  plut  ki$, 
qni  tiii  amoris  affectoro  erga  me  ostendis,  pliisqttam 
bi  ?  Dicil  ei :  Eliam »  Domine :  tu  $ci$  quia  am  fe. 
Eiiam,  Domine,  amo  te ,  et  tu  scis  quia  amo  le. 
Scis  etiam  quantum  diligo  te.  Ego  autem  nescio,  an 
plns  caeteris  dtligam  le.  Dicit  ei  :  Pa$ce  agnot  meo$. 
Non  ▼ult  Dominus  siios  agiios  aHi  commiUere,294 


dunl  (1579).  Sed  quid  per  eentum  quinquaginta  el  B  nisi  llii  qai  eos  diliglt,  qtios  ipse  lantnra  dilcxli. 

tres  pisces»  nlsi  orones  bQptizatos  ei  fideles  intelli-* 

gimus?  (1580)  Hoc  eniro  significant  lres,qaod  cen- 

lam.quinquaginta.  Si  enim  in  sequas  partes  centum 

quinqiiaginta  dlvidarous,  Ires  et  non  amplius  qnln- 

quagenae  fiunt.  Tres  enim  sunt  miindi  partes,  qn» 

per  ires  pisces,  et  Ires  quinqiiagenas  gigniacanlor, 

Asia  videlicet»  Africa  et  Europa.   Inde  est  qtiod 

mulier  abseondil  fermentom  in  tribtis  satis  rartnx, 

doncc  fermenlaretor  toCum,  lnde  esl  quod  in  cruce 

lltulasRebvaice,  Grcce  el  Latine  scrlbitur.  Capiunt 

igilar  aposioU  tres  pisces,  el  centum  qninquaginta ; 

qoomam  eomm  ezemplo  et  sermone  docuntur  qai- 

cunque  ex  bis  tribiis  mundi  partibns  ad  Ecciesiam 

TenlniH,  Dlnl  eio^Jeeue:  VenUe^  prandete;et  nemo 


pro  cis  mori  dignaretnr*  Et  ideo  prius  EcclesLii 
paslorem  inlerrogat,  an  sese  dHigat?  et  sic  postes 
ad  pascendoro  suos  agnos  ei  commitltt  (I3S2).  Oln( 
e$  iierum :  Simon  Joanni$,  dUigi$  me  f^Ait  itli :  Etkm, 
Domina  :  tu  $ci$  quia  amo  te.  Didl  ri  :  Patce  a^no$ 
meo$.  Dieit  ei  iertio :  Simon  Joannie^  amn$  m?  Tiioc 
Peiros  conlrislaius,  ei  timens  se  a  Domino  haberi 
SHspectnm.  qaia  dixit  ei  lenio»  amas  me  ?  respondit 
dicens  :  Domine,  tu  omnia  $ci$  :  tu  aci$  qnia  amp  U. 
Didi  ei :  Patee  ove$  mea$.  Prias  agnos ,  deinde 
oves  ei  comniisit;  qaia  non  solum  pastorera,  sed 
pasloram  paslorotn  eum  coiislilnil.  Pascil  igitar 
Petras  agnos,  pascit  et  oves ;  pascii  filios,  pascit  el 
malres :  regii,  el  subditos,  ei  pradatos.  Omntam 


audebat  tHtcumbentium  inierrogare  eum :  Tu  quioee  f  ^  igitur  pastor  est,  quia  praeter  agnos  ei  oves,  in  E^ 


ecientet  quia  Doniinu$  esl.  Et  venit  Je$u$ ,  et  aceepii 
panem^  et  ikbai  ei$^  et  piscem  eimiliter^  UuotiJie  nos 
DoiniiNis^  ad  praodium  iiiviiat.  Quutidio  nol;is  ct 
panem  et  piscem  apponrt.  Quotidic  nobis  cibum 
ev.iiigi>Hcum>  el  sni  corporis,  et  sangninis  dellctas 
sHlminisirat.  Dumenim  lisc  Evangelia  lcgiinust  sui 
panis  cibos-nos  in  terris  reficil.  llic  et  ptsccin  assnm 
iiobia  tribuit,  quia  quaUler  passus  csl  hic  invciii- 
mos  (ioSlU  Nec  beneChrisii  rctia  Iralicre  possunl» 
qui  bis  eibis  assidue  non  refittiintur.  Hocjam  terlio 
matufettatue  e$iletu$ditcipulit  tui$tCumre$urrcxit$ei 
a  mortuit.  De  iJlis  hic  mapifestationjbusloqnitur,  qa» 
veloni4iibus»vel  pluribosin  unum  collectis  factae  sttnt. 
LV.  Cunt  ergoprandismt,  dieit  Simoni  PetroJe- 

(1579)  Aliter,.sed  eleganter  Cbrys^dog.  I.  all.: 
f  Ex  ittdseiset  gentibns  cenienariutn  nttineruin  du- 

1>licai,  qul  duoruin  viiani  saiutemque  jongit  popo-  < 
oruin.  > 

(1380)  Vid.  de  boc  nnmero  disserentem  S.  Aog. 
tract.  m;  S.Greg.  hoin.  24,  n.  4,  etc. 

(1381)  Aug.  I.  all.:  i  Piscis  assus,  Christas  esl 
passtts.  Ipse  esl  et  paois  vivus^qui  de  ooelodescendii ; 
liuio  tncorporaior  Ecclesia  ad  participandam  beati- 
iitdioem  sempiternank  i  Vld.  etam  S.  Gregor^  bom 
91,  num.  5^ 

im%)  S*  Aog.  itracl.  I3S: «  MeritodicUarPetro: 
DiUgie  mef  el  respondet :  Amo  (e,  eiqiie  refertor » 
Pa$ce  agno$  meo$f  et  boe  itenim»  boc  tertio^.  non 
ergo  Bos  sed  ipsom  amenitiSt  et  in  paseendls  ovibns 
cjiia  ea,  qufle  sam  cjus»  mm  ea  qitae  swH  nosira  qoas- 
L..Noni  * 


I  siiil  «rgo  setpaoaanutnleaqoj  pasconr 
0VCi  Chrisiiy  oec  lanqoain  suas^  sed  laoqiiam  ipsiua^ 


clesia  nihil  esl.  Nihil,  inqiiam,  qnod  sols  pastoribas 
Dominus  commiseril.  Ecce  Petrus,  qtit  ter  neg}- 
verat,  ler  Dominum  se  atnare  respondit  :  qna- 
tenos  amor  deleat  culpam ,  et  dilectio .  loibt 
oflensant  (1585).  Eidicil  ei  Jesus  :  Ameit,  amen,  dic6 
iibi^  cum  et$e$  junior^  cingeba$  le,  ei  ambuiabat  n»i 
voiebae  :  cum  autem  $enueri$^  extendee  manut  intn, 
et  aiiut  te  einget,  et  dueet  quo  tu  non  vi$,  Qnod  qoid 
signiflcet,  Evangelisla  eTponens  ail:  HoeautemdixiU 
$ignifican$  qua  morte  elarificatHru$  eeeet  Dem.  Is 
crucis  namqnepaiibtflo  positus  beatos  Petras,  ibique 
manns  extendens,  ab  aliis  cinctus  el  ligates  est.  El 
merilo,  postquam  ter  Dominom  se  amasse  respondii, 
mortem  soam  ei  Dominos  miniiavit,  in  quoquantum 
t 

eas  pascant;  et  velinl  ex  illls  soos  lucra  conijuirere, 
sicol  amatores  pecunis;  vei  eis  domiiian,  sicat 
elaii;  vel  glorian  de  bonoribus  quos  ab  ei%  samant, 
sicoi  stiperbi,  i  etc.  Yid.  in  bat^c  verba  serm.  146, 

(1585)  Ambros.  in  Apolog.  Dav.  e.  9:  f  Nonmilh 
lileo  trinam  interrogattonem  dileciionis  factam  esse 
dixeront,  qiiiairina  ftierat  negailo;  nt  trinoe  lapsum 
negationisprofessio  charitatistoties  repetita  deleret.» 
Isidoros  Pelosiou  lib.  i,  epist.  105  :  cTriples  Dommi 
ad  Peinim  de  ebaritaie  interrogailo,  a  Domini  ign®' 
ratione  proficisci  minime  exisiimanda  esi,  ne  lU 
qoidem  decipiaotur;  vcrum  ti^fpticem  negaiMjjem 
tripHel  asetensloiie  bonus  medicos  depulit. »  WJJ 
soiii  Aogastin,  quoqoe  verba  tract.  195 1  <  Readitw 
negaiioni  trinie  irina  confesslo,  ne  mliitti  atnert  1»^ 
goa  serviai  qnam  limort  ,  el  plos  tod»  el  eius'» 
videatur  mors  immiiiens  qnam  vita  pneseai»  > 


€0f  comiSNT.  m  ioan. 

enia  dileurit  apeititsine  ^emoiisimU.  Ufide  H  A 
siilxlUur : 

LVL  Et  CMm  koe  diA^Mef ,  dUH  el :  Seqnere  nu.  SH 
me,  iiiqaii,  diligis,  Mqiiere  me,  Toni  i^  me»  fml- 
uire  me.  ut  sicui  ego  pro  le,  iu  et  tu  moriaris  pro 
ine.  fioc  autem  aodieai  beatus  Petrus«  el  mente,  el 
pedibus  cmptt  ire  ppst  lesom.  CanvenuM  Mitem  mdit 
iUum  duciptUuM^  quem  diti§eboi  Jeuu^  eefuentem^ 
qui  a  recuMt  in  emna  euper  pectue  eju»,  et  dixk : 
Dmine^quii  eet  9«!  iradet  tef  Plunbus  lu  loeis 
Joannes  sposiolus  de  seipso  loquens  ait :  ilie  eei 
diseifmtuiHlej  quem  diligebat  Jeiui;  quasi  vel  solum 
{pfinm,  Tel  prse  cneceris  ipsum  utiuro  dileiisseu  Gtiri- 
stiis  anlem,  si  aliqiiem  plus  diligebat,  eum  uiiqite 
plus  diligebaly  qui  caeteris  meiior  erat.  Quod  iiutem 
omnes  diligeret,;fpse  ostendens,  ait :  f  Sicut  dileiit  B 
roe  Pater,  et  ego  dUeii  tos  {Joan.  it,  9).>  Perrecte 
igitur  diligebat  onmes.  Non  ei^o  plus  dtUgebai  Joan* 
Dero ,  qula  perfect^  dllectione  nulla  dtlectio  major 
esl.  Sed  dicis :  llle  melior  est,  qul  plits  diligitiir  a 
Domino.  Et  ego  dico  qnia  JUe  melior  esl,  qui  plus 
diligit  Domiaum.  Mon  facile  Igttnr  palet  quis  meltor 
sit,  ao  Petrus,  an  Joannes?Quod  enim  Petms  plns 
diligatDominum,  ostendit  eliam  ipse  Domlnus»  dum 
dicil :  Simon  Joannii^  diligii  me  piui  hii  ?  Quod  Tero 
Joannes  plus  diligalnr  a  Doinino,  ipse  manifestat 
dlGcns:  Hic  ^H  diicipvlui^  quem  diligebat  Jeiui. 
Iloc  ergo,  quift  ad  litlerani  non  procedit,  signrfica» 
ttonem  Ttdeamus.  Qiiid  enim  per  Pelnim,  nist  Tita 
aciiTa?  Qoid  per  Joannem,  nisi  Tita  coniemplaiiTa 
(iesignatur?  (1 38i)  Iste  enim  et  uioren),  et  proiem  C 
liabuiL  llle  seinper  InTirginiLite  perseveniTit.  Istiim 
ad  Iai)orem,  illum  ad  quielem  Doininits  inviial.  Isti 
dicit :  Sequere  me.  De  iUo  dicit :  Sic  eum  wlo  ma* 
mre^  donec  veniam^  quid  ad  te  ?  Fatigatur  eniin  sem- 
pcr,  et  transil  vita  aciiva  :  roanet  Tcro,  et  qniescit 
conieniplaiiTa.  Unde  in  Ganticis  cnnticonim  dicitur : 
i  Adjnro  Tos,  filiai  Jerosalem,  per  capreas,  cervosqne 
cainponiro,  ol  tion  susctteiis  neqiie  evigilare  faciatis 
dilcctain,  donec  ipsa  velit  (Cant.  11,  7).  t  Noia  modo, 
quod  ipsa  qooqoe  vita  diiecta  dicatur,  quae  per  liunc 
dilecuiro  signUkalor.  Ipsequoqite  Joannes  iioc  in  ioco 
viiamcontemplativarosesignillcare  ostcndit,dum  se 

(1584)  Alta  est  Aitgnstlni  eiplicatio  iracu  iiit.  in  ^ 
Joan.:  (HaecigiUirEcdesia,  qoam  signiflcabailPetnis,  ^ 
quandiu  degit  in  mali8,amandoetseqnendoGnristHni 
liberalur  a  malis...  Esl  aittem  alia  vita  immoriaiis, 
qos  non  est  in  roalis.  Ibi  facie  ad  faciem  videbimus 
qnod  bic  per  speciilum  et  in  mnigmate  videtur,  quan* 
do  multnm  In  conspicienda  veriuite  proficitur.  Duas 
ilaque  tIus  sibi  divinitiis  pnedicaUs  et  commendafas 
noTit  Ecclfeia;  qiiarum  est  nna  in  flde,  altera  in 
speeie;  ona  in  tempore  peregrinationis ,  altera  in 
xtemiuile  nansioms;  nna  in  labore,  allera  in  re- 
qiiie;  una  In  via,  aliera  In  patria ;  una  in  opere 
aciionis,  aiiera  in  mereede  coniemplationis« »  eic. 

(1385)  Nou  est  explicatio  S.  Aug.  L  ail.  n.  C  : 
I  Qoantom  sapio,  qoantnm  capio,  qoid  est  boe  ? 
Bisi  ui  me  sequere  per  iffiitaiionem  perferendi 
lemporaHa  mafa,  ille  maoeat,  donec  sempilermi 
Teoto  reilditoros  bmia.  » Sed  PeirHS  Oamlaifti  ser. 
Uii  8ie eum  uoto  manere^ cic.  Qoi  enim  Petrom 
Tolnit  secM  in  crocis  patibolo  trinmpbare»  ipie 


-- PAItS  f|f,  CAP.  XXI.  602 

snpra  295  P^^vs  ^^^ti  recubiiissc  «licit.  lUi  eiun^ 
reeombont  sopra  pecUis  Jesu,  qui  sapientiaee^ 
scientiae  operam  danl,  ct  qui  lectioni  Tacanl,  et 
conieroplationi.  Si  ergo  Pclrus  significat  Tiiam 
actiTOm,  Joanncs  autem  contemplativam,  pfus  uti- 
qiie  diligit  Dominos  Joannem,  qoam  Petrom,  id 
est  illam  Titam  qoae  signlficator  per  Joannem,  qnain 
lllamqns  algoificatar  per  Pelrum,  qnamTis  anina- 
llter  diligat  Joannemet  Petrum.  Hunc  ergo  cnm 
mdiiut  Petrut^  dicit  Jeeu  :  Domine,  hic  autem 
quid  f  De  me,  inqnlt,  Jani  sdo.  Gerius  siim  de  morie 
mea.  Muntiasti  mibi  passionem  mcam.  Yolo  etian> 
scire,  qua  morte  te  clarincel  isle  Trater,  et  coti- 
serTus,  et  socius  meus.  Dicit  e\  Jaui  :  Sic  eum  vclj 
manere  donec  veniam.  Qnid  ad  te  ?  Ttf  me  icquerp, 
Tu,  inquit,  ine  sequere.  Tii,  sicut  ego,  criiccm  as« 
cende.  Tii  eamdem,  qnam  ego,  mortem  paicre. 
Honc  autem  sie  volo  manere.  Noii  crnce,  non  per- 
secutoris  gladio,  non  aliqua  Tiolcnlia  volo  eum 
vium  fioire  ;  sed  in  pace  et  qoiete  diem  oltimuro 
lenuinare  (1385).  Veniam  ad  enm,  et  quando  mlbl 
placueril,  vocabo  enm.  Memine  cogentc,  sed  Ipso 
volenle,  el  me  vocante,  de  pace  in  paccm,  de 
qoiele  In  qoielem  transferam  com.  Legitnr  ef:iim 
(I38fi)  qitod  bcalns  Joannes,  longo  Jatn  senio  con- 
fectus,  com  in  pace  et  qniele  Ecclesiam  rcgeret 
apud  Eptiesum ,  populum  ad  se  convocaiis,  post 
longam  allocutionem,  et  mtssarum  celebrationem, 
inlocum  juiui  attare  defossum  descendit,  et  ila 
qoasi  somno  quodam  levi  atqoe  suavi  ad  Deotn 
transivlt.  Quid  est  igiiur :  Sic  eum  volo  manere  f 
Quid  est  iic  ?  Sic,  inqiiit,  ut  a  nemine  occidatur, 
sed  me  vocanle,  suaviter  ct  jucunde  de  bac  vifa  in 
aliam  Iransferatur.  Exiit  ergo  iemto  iife  inter  fra- 
treif  quod  diiciputui  itle  non  moritur,  Et  non  dixit 
Jeiui :  Non  moriiur,  ud  :  Sic  eum  tolo  manere,  do- 
nec  veniam.  Quid  ad  te  f  Non  bene  ergo  discipuli 
inlelleierant  id  quod  Dominus  de  Joanne  diierat, 
iic  eum  volo  manere^  donec  veniam*  Non  enim  bls 
verbis  Jesu  significatur,  qiiod  Joannes  non  moria- ' 
tiir.  Si  eniro  hoc  bis  verbis  significaretur,  nequa- 
quam  Joannes  diiisset  :  Et  non  dixit  JeiUi :  Won. 
moritur^ud:  Sic  eum  volomanere^  donec  veniam, 

ftecrevit  ioannem  in  erdcstostica  paee  qoiesce- 
re.  • 

(1386)  Scripsil  boc  Cregorins  Turonensis  rib.  v 
De  glor.  Mart.  c.  30 :  i  Joannes  vero  aposiohis  et 
evangelisia  Dei,  post  peracuim  tam  agonis  legitimi, 
quaiii  pnedicationis  salutierrimae  cursnm  ,  vivns 
desccndens  in  inntulo,  operiri  se  bimm  prspcopit. 
Cujns  nunc  sepulcrum  manna  in  moduni  fartnae' 
bodieque  enietal,  ei  qua  beaue  rdiquiar  per  oni* 
versum  delaue  nmndum  salutem  morbis  prsesiant... 
de  boc  eC  post  i^irrectionem  diiit :  Sic  eum  volf^ 
manere  donec  Tcniam,  i  Et  lib.  1  Hist.  Francor., 
n.  2*,  de  Domiliano  loqnens :  f  Post  cujus  mor-  * 
tem  B.  Joan.  apostolus  et  oTangelisUi  eisllio  red- 
iit ;  qoi  senei  ec  ptenos  dienim  perfeetteqne' 
in  Deom  Tiue  ,  TlToits  se  deposoit  io  sepiilcr». 
Hic  fertor  oon  gnsure  OBOrtem,  donec  ittfraioi> 
Doffiiiiosjodicaiorusadfenlot,  ipso  in  ETaoneHNFm; 
daconte :  Snt  €Imi  vai^  manm,  daneo  veniam.  f^nm 
S.  Aofiisiin-.mc».  424^  •  .r.v ..-  v-ij'  «>•? 


<?05                                            S.  nRUNONIS  EPISCOPI  SICMENSIS  m 

Qiiul  enlm  aliiKl  dixit  Jceus.  nisi  id»  qiiod  ojus  vcr-  A  diciliT.  Sic  eiiim  el  Bavid  d^  Saulcl  Jonallia  loo!- 

bis  si^itricabatar  ?  Non  enim   (anium   qliendimiis  (iih  Cft  quod  essciil  aqullis  ▼clooiorcs,  leonibt»  for- 

vciiia,  qunntnm  verJbonim  signirieata  (1387).  tth  tiores.  In  lils  tainen  non  verlta  ipsa,  sed  loqueniis 

€$i  dhcifntl tt$  ille,  qtii  teglmonium  yerhibei  de  hi$,  inieiuionem  attetidere  dcbemus.   Potesl  aiilem  ei 

Ei  scripsU  hcec^el  scimtu  qnia  verum  e$i  te$timonittm  sic  iotelligi,  qnod»  si  omnia  scrlbereniiir,  qtiax  fecil 

eiu$  Sunt  ttufem  el.alia  muUa,  tfutB  feeit  Je$u9^  qum  Jcsns,  muhdus  ipse  eomm  occnUa  mysieria  cl  pro- 

tiscriban/ur  per  $\ngula,  nec  ip$ttm  arbiiror  miiit-  fundassighiflcaliortcs  nd  plPTUim   capcre  et  inicHi- 

dum  capere  eo$,  qni  scribendi  $unt,  libro$.  llic  mo-  gere  non  posset.  Et  ideo  paiica  de  pliiribiis  elegii, 

dus liiciilionis liyperlole diciiur a grammaiici8(1588y,  ui  facilius  intelligantur,  diligcntf us  qu^rantur,  fiie 

q»iotl  fidem  exceden$  inlerprciatur.   Exceiiit  enim  credanlur,  el  memoria  tradanlur. 
«uilieniium  fidem,  neque  facile  credilur,  quodtaliicr 

nmlimM«  J^*'!^!?'"^"  /"'\,.^'^^^  ^P'"'^»  Joannom  Uime  pracsenlem  :  eoqiie  cffosso  cl  diligcnlissime 

n  w  1  n^     •"  ^'^®'  'Ln  '"'^"l^r®  *'.^^^  ex  Turiul-  prrpparaio .  ibi  so  lanquam  in  leciulo   Jolloc.sso. 

1;  1  iPo  ^'"'"'^^^P-  ^  •  "  fcpbremio  ap.  Pbotinm  sialiiiiqne  euni  esse  defuuctum  :  ul  anlem  isii  |m,. 

Hi     u  '  ^'^r.^^*""^  ^"'''»"^  iracl.  121,  n.  2  :  i  Sed  lani,  qui  b,Tc  verba  Dotnini  sic  inlclligunl,  noii  ilc- 

nlli^^Lh    i"     "^   resistat,    cl   clical  verum  csse  b  functum,  sed  defunclo  similem  onbuisse  ;  et  ciim 

ffin!i    nr"^^'   non  dixisse  Dominum  ,   quod  niortuus  putarctur ,   sepullum  fulsse  dnrroienlem : 

i^liflfJ,  ^          uon  monlur  ;   sed  boc  lamen  si-  el  doucc  Cbrislus  vcniai  sic  manere,  suamque  Vuam 

!r«i^  ^    .   ?^*^  V*''^"^    '^*^''*"^'  .''"^*:-'*   *"*"   *""  scalurigine  pulvcris  Indicarc ;  qul  polvis  credalur. 

Jl.i    "y"^^*?  •  !il  asserantapostolum  Joannein  vi-  ,a  «b    iino  ad  superfioiem  tumuli  ascendat .  flaiu 

p/ii,  i!'"?  "'•    "^  sepulcro  ejus,  qiiod  esl  apud  quiescentis  impclli.  Iluic  ouiuioni  supervacaneyni 

EpbeMim  <lormire  eum  poiius  quam  niorluiim  ja-  exislimo  rcloclari,  i  elc. 

I^^5'      "'^"^"*  '.   ^^""™^^ '"  aj«"menium,  qiiod  illic  (|388)  Aiig.  ib.  n.  8  :  i  Ilunc  loqucndi  modiira 

n^nl^f ""  «^^'7«;.  «^  /I»?s«  eN»»»-e  perhibclur  ;  Greco  nomiue,  ndu  sobim  Gnecarum.  verom  eiiam 

aiqiie  hoc  ejus  anbelitu  fieri,  sive  constanler  ,  sivc  Lalinarum  liucranim   magislri  bv|K5rlK>len  v«c«nl: 

Sf.uu«  u    *  asseveret...  Quem   iradunl  ,  quod  iii  qui  niodus,  sicul  boc  loco,  iu  in  nonnuliis  aliis  Ji- 

q^iibusdam  scripiiiris  i]uamvis  apocryphis  reperi.  vinis  litlerisiuvenilur.i 
wr,  quaitdo  sibi  fieri  jussit  sepulcrum,  incoluineiu 

EXPLICIT  LlBKft  DILICENTIS  LUCIDii^QUK  KXPOSITIONtS. 


^^^v.  S.  BRONONIS  ASTENSIS 

^      '  J|V*^^  EriSCOPl  SIGNIENSIS 


o^-^^^^"" 


EXPOSITIO  IN  APOCALYPSIM. 


PRjEFATIO  editoris. 

298 ^"^"o"  ^^  eadem  rep^^tamus.qus  boc  de  commenlario  in  pra^faiionc  genernli  diximus,  ilei  .fii  uc  eo  )»i2 
fari  voiuiuusy  sed  aliqua  addcnda  sunl,  ul  biijusii  odi  S.  Brunouis  iiiterprciaiio  majori  iii  pretio  babe:iliir. 
Haud  parum  ad  cjiis  a^timationcm  conferl  ipsiiis  commeniatoris  tcsliuioniiini,  fatenlis  se  Apocalypsi  n 
interpretasse,  cuui  Signiensis  Ecclesia*  adminisiralionem  reliquissel ;  adeoque  in  scccssu  C;isinensi  luo- 
nachus,  jamqiie  maturse  esset  goialis  lioc  opus  perfccit.  Eo  enim  lempore  rerum  spirHiialiunH  mediiaiio- 
iiibns,  sanctorumque  Palrum  leclionibus  oinniiio  vacans,  satitts  librum  hunc  iiiysteriis  altissiinis  pleniiia 
scrntari  et  introspicere  vabiil.  Additur  etiani,  ut  cuin  plures  aniios  iii  episcopsitu  egisaei,  iji  qtitbiisdiver- 
Ris  muneribus  et  lcgaiionibus  p<irfuuclus  fuer.il,  Eccle^iae  universx  facictn  agiiosccns,  iu  exponenda  Apo- 
calypsi,  qux  ad  sopiem  episcopos  Asi;c  scripta  cst ;  de  officio  ei  saiiclilate  episcopi,  de  clcricorum  nio- 
ribus,  deque  vita  Cbristiaua  docie  ei  opportiiiie  disseruit.  Neque  hxreticoruui  errores,  Sinioniam  prr- 
>erlin]  et  scbisiua  iusectari  oinisit,  quae  duo  mala  tunc  temporis  Ecclesiam  latius  infestabani.  Hic  uoii 
inopportunum  erit  aniinadverlere  hujusraodi  Briinonis  commenlarium  quam  mirabilitcr  conferat  ad  con- 
lirinandam  Apocalypsis  veritatem,  et  auctorilateincoiitrab.-erclicos,  qui  eain  I:ib3f;ict:ire  ct  everlerecoiuii 
sunt.  Nemo  enimcoiisentienlibus  pluriuiis  lumGr9»cis,.€uni  Latiuis  Pairibus  in  dubiuiii  revncnre  dcM, 
hae  in  revelationc  statum  fulurum  Ecclesi:c,  a  Cbristo  Dnmiiio  instjiuiae,  variis  sub  iuiaginibus  adiiiH' 
iirari,  iisquefideles  praMiioneri,  ne  se  subripi  a  diabok)  sitiaiil,  iicve  ab  evangelicx  Ifgis  ol>54!rvaiio:  e 
deficiant.  MidliniMJis  probanda  est  eoruui  tides,  praecipue  in.iuundi  fine  per  Anticiinsluni,  aique  pcr  v]\\> 
asseclas,  haereticos  scilicet,  qiiorum  vmuliac,  hnUucinaliones,  et  falsa  dogmala  adeo  incautos,  et  a  viiiii 
depravatos  invadeut,  ut  miserrinie,  si  ipsis  crediderinl,  sinl  periluri.  Decebaiergo  innnitae  Dei  niisericoi' 
4liac,  utqiii  totante  saecula.per  propboias,-  et  per  figuras  priiuum  Hedeiuptoris  bominuni  advcnluui  in 
niundum  annuntiare  fecerat,  ul  vias  ^us  ipsi  panirent,  id  e»t,  ut  se  paraios  ad  eum  digue  rectpieiidiim 
redderent;.desecundocjusdcm  adventu  in  lerram  eos  prcnioiieret ;  quaiido  sctlicct  consummata  fueriDi 
oiBnia  ah  aeterno  stabilita,  erilque  tempus  quo  Christus,  supreinus  ^iidex,  justos  gaudiis,  malos  auient 
poenls  aiterDis  destinabit.  Ad  hoc  entm  qnidr|utd  tn  Veteri  Novoque  rcsjianieiiio  scriptuni  est,  cum  refe- 


605 


EXPOSmO  I:H  APOCAL  — PH^FATIO  AtCTORlS. 


m 


rator  ;  banc  oportelttl  Tertlaiem  lalibus  ratinnibtis  el  argiimeniis  snffiiluim  iradere,  ul,  nisi  quis  luceni 
pro  leiiehris  accipere  Tolucril,  de  ca  omnino  persiiasus  essct.  Cum  b«c  ergo  traclanda  el  illiistranda 
sihi  proposuisset  auctor  noster,  in  septeui  libros  loiam  S.  Joaimis  evangefista;  reyelationem  dtstribiiil ; 
qiiiliiis  arcana  singula,  figiiralivissigiiis  involuta  detcxit,  et  a  praecipuis  aiianim  scripturarum  teslimoniis 
coHnnnari  deiiionstravit.  Ncque  silcnlio  prxteribo  peculiarem  nanc  S.  Brunoni  laudem  esse  tribuendam^ 
qiiod  paucos  inter  Patres  sil  collocandus,  qiii  toLiiui  Apocalypsis  libnim  suis  commentariis  locnpletarunt : 
nam  qiiainm  loca  aliqua  a  pluribus  ihterpretata  inveiiianlur  ;  quos  inter  S.  Uippoljrlum,  et  Cassiodorum 
notniiiabo ;  pauci  tamen  a  capite  ad  calcein  exponere  aggressi  sunt.  Spero  eiiam  mihi  pergratos  fore 
lcciores,  quotl  liac  in  editione  noti  interpohilam,  nt  Marchesiiis  publicavil,  sed  integram  totamque  pcr- 
feciani,  S.  firunonis  expositionem  in  Apoealypsim  bahcbunt,  cum  in  ea  ex  collationc  duoriim  codiciim 
opiim«notaeBihliotbec;e  Vaiicanae,  etedilionis  Liigdunensis  Bihl.  PP.  lom.  X\,  in  qiio  edila  cst  Cxposiiio 
jiiirtoris  in  Apocalypsim,  plura  toca  iiuegra  clarioraque  reslilula  sint. 


PRiEFATIO  AUCTORIS. 


297  *  Apocalypsis  Jonnnis  lot  baliet  sacramcnta 
quol  verba.  Paruni  dixi,  et  pro  meriio  Toluminis 
iaus  omnis  inferior  est.  Iii  verbis  singulis  multiprH- 
res  latent  intelligentix  (158^).  >  Ilis  eiiim  paiicis 
verbis  beatus  Hieronymus  (cujus  ancioritate  et  pru* 
ileuiia  iton  param  S.  Ecclesia  roboraiiir)  aperte  de- 
niODSiraty  quanbe  liber  iste  sH  dignitatis.  In  cttjus 
exposiiione^  ideo  nos  post  roultos  alios  qtii  euro  ex« 
posncrunt,  laborare  coraviraas;  quoniam  et  si  seii* 
leniiasbene  siiit  exseeuli».ia  visionuin  lainen  con- 
linnalione,  dislinctioneque  parum  quid  dixisse  vi- 
(teulur.  QuaniTis  id  ipsum,  propicr  boc  ipsum, 
qQidam  amieorum  roeonnn  me  faccre  rogaventnt, 
:\mw^  tttii|ue  petitioni  el  voluotati  parcre  idoneum 
sr>iiniavi.  Et  prius  quideiii  qnam  ad  episcopatus 
i  iijniiatero,  Cbristo  poroino,  non  roeis  meriiis,  me 
?  caiiie,  conscenderein ,  liigoni .  Astensi  episcopo 
Isalieriuin,  Seiiensibus  vero  canonicis,  cum  qnibus 
ei  ipse  qaaliscuiu|oe  ciinonlcus  victitabam,  Cantica 
cauiieoruni,  proiit  poiu»,  cxposui ;  post  episcopatum 
auiem  hanc  beati  Joannis  Apocalypsim,  propter 
cauflam  superius  memoratam,  et  ante  banc,  prophe- 
larum  nobilissimum  Isaiain,  rogatn  Damiani  veite- 
rabills  abbatis,  satis  contpendiose  lucideque  diiise- 
roi.  Hunc  igitur  librum,  de  qiio  nunc  loquimur, 
sepiem  iibris  determinavi;  quoniam  et  si  plures 
liabeai,  sepiem  tameii  ejus  principalcs  snnt  visiones, 
quarum  ei  si  verba  diversa,  scnicniia  tamen  peiie 
eadem  esse  videtur.  in.  oimiibus  enim  Ecclesiae 
persccuiiones  iiarrantur,  praeter  qood  in  ullimo 
cffilesiis  Jerusalem  a*dill6ia  describuntur.  Prtmus 
siqiiidem  liber  de  septeni  Ecclesiarum,  toiidcinque 


^  angeiis,  in  qiiibiis  omnes  usqiie  ad  consummationeffl 
soeculi  signiAcantur,  abundanler  loquitnr,  suaque 
untcuiqiie  pncmia  viciori  promiuil.  In  sccnndo  au* 
tem  a  prlncipio  nascenlis  Ecclesiac  Incipiens,  in 
scptem  sigillis  aperiendis,  omnia  ejns  tisqnc  in 
(liiem  sacramenta,  bealiis  Joannes  (imo  per  eum 
Spiritos  sanctus)  comprehendlt.  In  tertio  vero  a 
Cbristi  pracdicatione  inilium  faeicns,  in  seplem  an* 
gelis  tiibis  canentibus,  us<^ue  ad  Antichrisli  adven- 
ium  omnes  Ecelesise  persecuiiones  per  ordineui  nar« 

*  rans,  post  llenoch,  et  Elix  inortem,  et  resurrectio- 
nem,  Chrlsto  Doniino,  ad  jiidiciuro  veniente,  Anem 
facit.  Siinililer  autem  et  in  qnarlo  a  Salvatoris 
iioslri  scrmone,  saiiclsque  mat?is  Ecclesioe  porta, 
et  cruciaiibus  incboaos,  siib  specie  bestia;  sepicm 
capitibus  derormals,quid  cla  quibtis  Ecclesia  passa 
sit,  usqtiead  iiniviirsaUsjudicium,  libruinpraeiendit. 
At  vero  in  quinto  iterum,  sicut  in  aliis  a  capite  in- 
cipil,  el  scplem  angelis  septem  iracundi»  Dei  phia^ 
las  plenas  fundeniibus,  eadem,  qiae  in  aliis  slgni- 
ficando,  ad  eurodem  tenninum  venit.  Sexlus  auicui 
liber  a  Chrisio  incipit,  qui  draconem  aniiquum  suo 
iempore  ligat  et  solvit,  aiqiie  alios  secuuda  morie 
damnando,  alios  vero  scainda  resurrectione  beatiA- 
cando(i390),  ilJis  inrelicissimum,his  gloriosissiuium 
flnem  tacit.ln  septimo  vero  relinquiiursai>baiisniua 
(1391)  Dei,  in  qiio  servitisoperationis  niliil  nt,'ni- 
hilque  narratur,  sed  tamen  cgelesiis  Jerusalcm  a^di- 
ficia  describuntnr,  qun  omnium  generum  lupidibu^ 

r  exomata,  et  dnodecim  margaritis  per  duodecim  por- 
las  decorata,  nulliim  nisi  dec^fum  in  se  recipit  habi« 
iatorem. 


(1389)  Sixtus  Seucnsis  Bibl.  Sanct.  lib.  iv  eadem 
verba  usurpal  ubi  de  libro  Apocalypsisa  Brunone 
Asieiisi  suis  iiiterpreiatioiiihus  illustraloteslimonium 
prxbet;  sed  erronee  Senarum  episcopum  appellat, 
cum  Signieiisem  dicere  debuissei.  Eadein  dixerat  S. 
Dionysius  Alexand.  ciijiis  verba  rcferi  Calmclus  art. 
i)  pnef.  in  Apoc.  Cassiodori  brevis  coiumentarius 


in  Apocalypsim  una  cum  commentario  in  E(>istoIas 
.D.  Pauli  ediius  fult  a  March.  Scipione  Mafleio'  f  lo 
renlias  ex  typogapbia  Josephi  Manni,  an.  1721,  et 
Joanni  Gasioni  Magno  Etruri^  principi  dicatus. 

(1590)  Cod.  Vai.  beaudo. 

(I39ij  Cod.  \al.  popuh  Da. 


jt07 


5.  BRUNOHIS  CnSCOPI  SiGNlENSlS 


LIBER  PRIMUS. 


CAPUT  PRIMUM.  A 

;  (1592)  ApocQlyprii  Jesu  Christi,  qnam  dedU 
iUi  Deus  palam  facere  servis  suis^  quw  ^portet  facere 
nlo,  el  s^gnificatH^  miitens  per  angelum  suum^  servo 
suo  Joanni,  qui  lestimonium  perhibuit  Verbo  Dei,  et 
testimonium  Jeiu  Christi,  qHtecunquevidit,  llacc,  in- 
quli  bealus  Joannes,  esl  Apocalypsis,  id  esl  reyela- 
tio,  non  roea  qaidem,  sed  Jesu  Clirisli  (1593).  Yae 
.  enim  propbetis,  qui  prophetant  de  corde  suo.  Unde 
€t  ad  Jerusalem  dicilur  :  c  Propliet»  lui  viderunl 
libi  Talsa  {Jer,  vi,  31);  i  quales  in  libris  Regiim  plu- 
res  invenittntur«  Ut  ergo  apostolus  ei  proplieia  se 
a  talibus  Beqnestraret,  dicens,  Apoealgpsis ,  addidit« 
Chrisii  Jesu.  Sed  unde ,  et  a  quo  Cliristus  eam  ae- 
cepit  ?  Vis  audirc  a  quo  :  Quam  dedit  iUi  Dtns.  ^ 
(I39i)  Cbrlsiiis  Jc8U8«  et  lioroo  est,  et  Deus  :  seciin- 
duin  bomineni  autem  mortaiis,  et  Ignorantio!  sub- 
dilus :  al  vero  secundum  Deum  iniinorialis,  etomnia 
^icns.  Deus  ergo,  id  est  divinitas,  qux  in  Cbristo 
erat,  imo  et  est,  dedit  eam  Cbristo  Jcsu.  Qiiod 
nibil  est  aliud,  qiiam  Cbrislus  Jesus  dedil  hanc  re- 
velutionero,  bocestipse  sitd.  Quare  auieui  eam  de^ 
derit,  requiriiur  :  palam  faeere  sertis  suis ,  id  est, 
ut  ftervis  siiis  (1595)  pal.')m  faceret  et  rcvclaret. 
Poicst  auiem  et  sic  intelligi,  ut  Pater  eaiii  FiUo  de- 
derit;  iindeet  ipse  Filiusait  :c  Omiiia  mibi  ira- 
dita  suiit  a  Patre  meo  (Luc,  x,  22).  i  Uemque : 
c  Mea  doctriiia  non  est  mea,  sed  ejiis  qui  uiisit  me, 
Pairis  (Joan.  vii,  16).  i  Sequitur  :  Quw  oportet  fieri 
eiio ;  ea,  inquit,  Salvator  iioster  servls  suis  paiam  C 
fecit  ei  revelavii  qii.i)  cilo,  et  non  posimultum  lem- 
poris  fieri  oportei.  Naui  ci  passiones  uiartyrnm  bic 
c^narratitur,  qua*  adbiic  vivente  aposlolo  Heri  coope- 
runt.  Denique  ad  suuiniae  provideniix  iniuiluiii  om- 
nia  clto  sunt,  quainlibet  multum  morentur.  Et  ftgtit- 
ficavit,  mittens  per  anqelum  suum  servo  suo  Joanni. 
SigniHcavit,  inquit,  palain  fecil,  et  revelavit.  Huc 
(1396)  aulem  per  aitgelum  suum  mitlens  principa- 
liter  iservo  suo  Joauiii,  qiii  cgpteris  conseiTis  eam 
mauirestaret.  Sed  quis  est  iste  Joanucs,  qui  teslimo- 


nium  perbiluit  Yerbo  Dci.T  Quale  leslimoniam  t 
c  Iq  prlncipio  erat  Yerbnm,  et  ^erbiim  erat  apud 
Deuin,  et  Deiis  erat  Yerbimi  (Joon.  i,  f ).  i  Unde  et 
Ipse  ait  :  c  Hic  est  discipulus  ille  qui  tesl  moniuK 
perbibuit  de  bis,  et  scripsit  bx*c,  et  scimus  qoi« 
veniro  eai  testimoiiiun  e|u«  (/imm.  ni,  2i).  i  Sed 
unde  testimonium  Dei  Yerbo  perbibuiifOmnittm 
qutdem  quaecunqne  vidlt.  Sic  ei  in  Epislola  soa  ait: 
c  Quod  ruit  ab  iniiio,  qnod  audivi mos  de  Yec bo  vitjr, 
el  mamis  nosine  tractaverunt,  annuniiamus  vobis 
(/  Joan.  1,  I).  A 

Beatus  qfd  lept^  et  qui  audU  verba  pr^fphatiw  hnjus, 
€t  serval  ta  quta  im  ea  scripta  sunt,  Qtiain  sii  laiMia- 
billa  b«e  proplielia  (1397),  his  ▼erbts  decbinL. 
Beaios,  iiiquit,  non  80lum  qul  Ksgii  verba  propbeUie 
biijus  (qQod  quidem  paucomia  esi)^  ?enim  eiiai»  d 
qiil  audii  qiiod  pene  omnibus  daium  esu  Sic  tamrn 
8i  servat  aa  qoae  In  ea  scripta  auHi,  Magna  qvidem 
esi  promtaaio,  sed  iaboriosa  eslobsorvaiio.  Unde  et 
Apostolus  aii .  f  Non  audiiores  lcf  is  josti  soni  S|n»1 
Deum,  sed  f^ctorea  lefis  |u8iiflcabimtiir  (Ao».  ii, 
15;.  > 

Tempus  prope  eu.  Prope,  inqaii«  iemptis  esi  ^«o 
ei  ista  compleanlur,  et  Cbrisius  ad  indiciiHn  veoieiis 
siia  pnecepta  servatulbus  meriia  reiribaal.  IJndeet 
in  Gnc  bujus  libri  dicii :  f  Ecce  veiiio  veMler. 
bealus,  qui  ciisiodii  verln  propbeti»  lihri  iiojus 
{Apoc.  xxii,  i7).  > 

Joannes  septm  Ecclfnis^  qsue  sum  in  S99  ^t 
gratia  vobis^  ei  pax  ab  eo  qui  e«l,  ef  ifui  €r«/,  et  qm 
venturus  est.  Qax  sont  autem  istae  septem  &cclesi«, 
iu  sequentibus  deciaraiur.  His  aaiem  beatus  Joan- 
nes  hauc  Apocalypsim  miitens,  ali :  Vra^a  vobit, 
et  pax ;  quoniam  ad  graiiam  ei  bonaro  vobmtaleoi, 
ei  ad  sumnii  Dei  pacetn  reconciliaii  eslis.  (Ia98)  ilic 
autera  ab  eo  qui  est,  quem  Judaei  non  essepniant, 
et  qui  erat  prius  ellam  quam  de  Yirgine  nascertfiur. 
£t  qni  venturus  esL  mtindum  videlicet  jttdiore, 
atque  unicuique  secundum  meriu  dare. 

insnper  et  a  sevlem  spiritibus ,  qui  in  compects 


(t392)  c  Quidam  prologtis  prTRinittitttr,  ni  pKcsen- 
lis  iiliri  digiiilas  breviier  insllcctiT  :  dicil  enim  Jo- 
auncs  aposiolus  a  Domiiio  Cbristo  visionem  de  iine 
8®culi  sibi  monstratam,  ct  per  quein,  etcursit 
ostensa  monsiratur  :  ut  tanta  veritaie  patcfacta,  et 
confidentiam  devolus  acciperet,  et  metuin  itifldclium 
conscientia  reperiret.  Laudatur  etiam  qui  ha^  te- 
gere  vel  custodire  maluerii,  ut  talibiis  promissio- 
nibus  invitatus  devoiorum  aninius  anientius  excite<- 
iiir.  >  Casslodorus  in  Apoc.,  n.  I  edit.  Floreut., 

(i593j  c  Apocalypsis  Evangellum  Jesu  Cbrlsti  re* 
flivivi  merito  dicitur;  cuin  in  eopnecipiie  docuerit 
qoae  ab  esordio  Ecclesia!  ad  ^us  consummaiionem 
sunt  eventura.  Priora'  Evangelia  actioncs  et  pr»>ce- 
pta  Cbrisii  referunf,  quibus  nova  Ecclesia  insinien« 


da  erai ;  sed  t>8ara  de  fuUiris  i^vetilibus  coiHp.cc(iiii- 
tur.  »  Sassv  In  Coinineut. 

(1394)  f  Sed  quis  csl  iste  Dominus,  qni  csl,  q»i 
fuii,  et  qoi  veniei,  evidenli  relalione  palefSecit :  pro- 
'^  testans  ipsum  Dominum  Cbristum,  mii  nos  reileniii 
sangniiie  pretinso.  Dicit  eiiam,  quaiis  veuici  in  se- 
ctindo  advento  soo,  qiialbmcunque  illoni  boimiies 
declarata  polestate  vtsuri  sunt :  nam  ipsuiki  esse  pri- 
nium,  et  novissimUm,  et  omnipoieniem,  ipsius  quo- 
que  divinitatls  voce  confirmai.  i  Cassioo. 

(1505)  Cod  Yat.,  palam  eam. 

(1396)  Cod.  Yat.  omitiil  autem. 

(1397)  Cod.  YaL  InbisverbisdeclaKitur:  cBealns 
esi,  •nquit,  non  soluqn,  >  etc. 

(1398)  Cod.  Yat.  Hoc  auiem. 


eo9  Exrosmo  in  apocal.  —  lib.  i,  cap.  l  eio 

ejus  lArojM  $unt  (1599).  Uos  aulem  eeplcm  spiriiMS,  A  ilum   uposlalum ,  tolum  regnnm  noslrum  in  sacer- 
sive  iuagis  sepiem  Spirilus  sancti  gialias  propbela 
enumenins  aii :  c  £l  requiescei  super  enm  Spiriius 


Domini,  spiriliis  sapieulias  ei  tniellecius,  spirjUta 
cousiiii  el  fortitudinis»  spiritus  scieniiae  et  pietatis, 
eireplebil  eiirospiriius  timoris  Domini  (/la.  xi,  2).  > 
Hi  autem  in  coiispeelu  tbroni  ejus  esse  dicuutur, 
per  queui  Cbristi  bumaniiatem,  el  ve\  sanctam 
Ecclesiam  iiiteliigimus.  Nuiic  autero  ad  superiora 
reTeriimur  (1400).  Nam  quouiaro  indetenninata 
dlxerat,  ab  to  ^att  e^r,  ei  quk  trai^  el  qui  veiuuru$ 
a:,  ut  6<ireliir  de  quo  loquebalur,  subjunxit :  Et  ab 
/et«  ChrisiQy  qui  esi  teslh  fidettt^  prmogeniius  mor-' 
luornm^  el  princepe  regum  lerrw,  Testis  iiamque 
fiddis  Ule  esl,  qui  ail :  f  Qui  nie  confessus  fucrit 


dolio  coAsistit»  qui  oroues  sacriricsre  praecipiais 
ail  :  f  Obsccro  vos  per  misericordiam  Dei ,  lu 
cxliibeatis  corpora  vestra  hostiam  viventem  [Rom. 
XII,  i).  » Ip$i  aulem  sily  gioria^  jam  fugaiis  et  victi« 
ininiicist  et  imperium^  quia  obique  dominaiur.  Ilo€ 
autem  iion  ad  teinpus,  ut  iinperatoribusi  tiomanls 
contigil ,  sed  tit  $acula  swculorum»  Quod  nos 
quidem  coufl.rmantes.,  Iseiabundi  omues  dicamus  : 
Ameii  (1403). 

Ecce  tenil  cum  nubibus,  et  videbil  eum  omnit  ceU" 
lui^et  qni  eum  pupugerunt^  et  plangeui  se  super  eum 
omnes  Iribus  terrw;  etiam :  Ameit.  Legilur  euim  ui 
Actibus  sposiolorum»  quod  coeJos  ascendeniem  nubes 
eum  suscepcril  ab  oculis    eorum,  deinde  angcili 


coram  liominibus,  conGtcljor  ct  cgo  eum  coram  **  dixisse  memorantur.  c  liic  Jesus,  qui  assuropius  est 

a  vobis  in  ca:lum  sic  veniet»  quemadmodum  vidisiis 
eum  cuntem  in  ccelum  (Aci*  i,  15).  >  Jn  nubcei^o 
veuiet»  siquidem  in  nube  asceudii.  Possuiuus  autein 
ei  per  uubes»  propbetas  et  aposiolos  inteliigere,  per 
quorum  doctrinam  ,  quasi  per  pluviaw  flde»  JA 
Ecciesia  germinavit  Cum  bis  auiciu  ad  judicium 
vtmiet,  quoniam  oi  ipsi  Judice»  erunt.  £i  vidcbil  eum 
omiiis  oculua,  iion  soium  aanctorum,  vcrum  etiam 
Judaeorum,  qui  cum  crucifixcruni  et  occiderunt :  u( 
et  iiii  de  (idc  gaudeaut»  et  istj  de  sua  perfldia  do- 
ieant  (1404).  Ki  plangent  se  super  eum  otnnes  iribns 
/rrrfp;alii  quidem  pr»  gaudio,  alii  verp  prx  tin.ore; 
aiii  quia  parum,  alii  quia  nibii  ei  servieruni.  Quod 
fooperanle  tidelicet  Spiriiu  ^  tiuiem  subditur/eftam,  am^ii,  quorum  allerum  est 

_^^A^  .!.■.«,■:    ai    ill...v%:>><k«S  ^    I.Aliniim     alfAPiiin    llAltmAiinn      tf»tf\nliM»inl  i/v  Act   A^Mim 


?jiiremeo  {Mauh.  x,32)«»lpseettim  quolidieioterpei- 
kitpronobis  ad  Patrem.  £sl  auiem  ct  primogeoiiiis 
Diortuoriim,  quouiam  iicnio  anio  ipaum  ad  immor- 
Uiiitaiem  a  mortuis  resurrcxit.  Omnes  euim  iterum 
iMrtui  sunt,  quieunquo  aiito  eum  resorrexerunL 
Potesi  aiiiero  et  sic  intelligi»  ut  oon  solum  corum 
c|ui  iunc,  qaando  ista  dicebaniur,  viveliant»  verum 
eiiam  qui  jam  pridem  morttti  erant»  ipse  sii  primo- 
genitiis.  (1401)  Undeet  primogenitus  alibi  dicitur, 
aiiie  oinncin  creaturam  {Eccli.  xxiv»  SJ.  Esi  auiero 
priiiceps  regttui  ierrae,  utpote  Rcx  regiim.,  ei  Domi- 
Bus  dominaniium.  Ilerito  igiiur  gratia  ei  pax  ab 
eodem  nobis  doaari  dicltur,  qoouiam  per  ipsiiin 
recoueiliati 


tancto,  in  quo  surous  regenerati  ei  iiiumiiiali 

Qui  diieaBil  nos,  ei  lavit  nos  a  peccatis  nosiris  in  san- 
^ine  suo.  (1402)  Quauium  nos  ipse  dilexeril  apcr- 
lissime  demoofttratnr,  cuni  pro  nobis  omnibus  niori 
nou  dubilnveriU  Nam  sicut  ipse  ait :  f  Majorem 
bac  diieetionem  iiemo  babel,  quam  ut  animam 
usm  ponai  quis  pro  amicis  suis  {Joan.  xv,  i3;.  i 
Lavlt  aotero  iios  in  sanguine  suo»  qui  ideo  ex  ipsius 
iatere  simul  cuin  at|ua  dcOuxit,  ut  non  soluin  nos 
redineret  9  veruw  etiam  a  peccatorum  sordibus 
emuodarei. 

£t  fecit  nos  rr^iim«  6t  sacerdotes  Deo,  et  Palri 
M0,  ipss  gioaria^  et  imperium  in  swcula  smcuiorum* 
Ameu.  A  privilegio  majoris  partis  regnuin  nosirum 


Latinum»  alierum  llebra^um,  confirmaiio  est  eorum 
300  ^^^  ^i<^^  ^ui^^  (1405)  ut  oinues»  et  Laiint  et 
llebra;i,  eum  regeni  ei  judiceiii  ckiiiicnt.  Neqiio 
diceni :  c  Nun  ba.>eiuus  reg  m  ,  nisi  Cxsarem 
{Joan.  XAX»  15),  >  cuin  regeiu  viderint  etiam  supra 
Caesarein. 

Ego  sum  alpha  ei  omega^  principium  et  Ikw*  dicit 
Dominus  Deus  qui  est^  et  qui  venturus  esl  omnipoleusm 
llxc  euim  duo  ciemenia  sic  in  Grscorom  alpbabetq 
pusita  sunt,  ui  alterum  primumi  alterum  ultimiim 
locum  obtineat.  Est  ergo  Cbristus  alpba  et  omegai^ 
priuHis  et  novissimus,  initiumei  finis;  primusante 
oninia,  finis  post  oninia,  a  qiio  cuiicta  procedunt,  ad 
quein  cuncta  redeuni  (i40(>);  inira  quem  oinnia. 


«acerdotes  appeilat,  quoniain  non  tyranni  et  boroi-  p  extra  quero  niliil;  ad  qiiero  qui  pervenerit«  ulira 
cidiSp  sicut  iii  aliis,  iiuo  sacerdoics  ei  episcopt  in  iion  babet,  quo  vadaL  Et  ipse  qiiidem  revera  est» 
ficclesia  Dei  obttoeat  principatum.  Nam  et  secun-     quoniaui  seinper  est.  Ipse  cst  qui  eral,  quoniaro  in 


(139(^)  Dividuntttr  eommeotatores  in  bi^usce  loci 
iaierpffetati«Me:e|NDantor  aiiqui  iiiteUigendos  esse 
angeios,  qoocum  proprium  est  aaiare  ame  tlironum 
M;  abiettiem^miiit  expressom  esse  Spiriium  san^ 
cum,  ciiius  (umpi  aepiem  dona,  vel  gnoi»,  quoroin 
ienieBtiamieciUaa  vidclur  S.  Bruuo« 

(1400)  God«  Yat. :  Nunc  autem  ad  superiora  rever- 
fimr. 

(ilOn  Codf  Yat. :  Alibi  dicitur  ante  omnem  crea- 
nram. 

(i40i)  God.  VaL :  Quantum  emm. 

(ll03)God.  VaL:idesl/Soi. 

(1404)  Uoc  idem  praedicium  fuerat  a  propbeia 


Zacbaria  c.  xn,  10 :  «  Asplcient  ad  me,  qoero  con- 
fixerunt,  et  plangent  eum  piancta  quasi  supcr 
ttiiigeniium,  el  dolebont  siiper  eum,  ut  doleri  solet 
in  inM-tepriuiogeniii.  In  die  illa niagnus  erii  piancuia- 
itt  iorusaieiu.  » 

(1405;  Co;l.  Vat.  :  Ut  cum  Latini  et  liebnei  eura 
occidereiU,  Laiiui  et  Hebraei  regem  et  Jttdteeui 
clament.lScque  dicenl,  Non  habemus  judicem  nis* 
Qesarem,  oum  regem  videriut  etiani  soper  Cm^ 
sarcm. 

(1406)  Ilaec  concordant  cum  Apostolo,  qui  ad 
Roiiu  II,  36,  dixit :  «  Quoniaro  ex^^ipse,  ettper 
ipstnu,  et  in  ipso  snnt  omnia.  » 


ou 


ft.  BRCNOMS  ElMSCOPl  SICMENSIS 


Cii 


princl|jio  cral,  ipso  ciiam   vcniiuus  csl,  ul  supra  A  camlclahra  aurca,  sicui  in  sequcnUbus  deinoniira< 
Uicium  esl. 

Ego  Joanne»  fiater  veiler,  et  $ociui  in  tributalione, 
et  regno ,  et  patientiu  in  Christo  Jesu  :  fni  in  insula 
ifuce  vocatur  Pathmos  proyter  verbum  Dei,  el  iesti- 
mouium  Jesu  :'  fni  in  spiriiu  in  Dominica  die  {U07), 
et  audivi  post  me  vocem  magnam^  lanquam  luba\ 
dicentis  (i408)  :  Quod  vides,  scribe  in  libro  et  mitte 
septem  Ecclesiis  qua  sunl  in  Asia^  Epheso,  et  Sini/r. 
«<r,  el  Pergamo ,  et  Thyaiirce^  et  Sardis ,  el  Phila' 
delphiaSf  el  Luodicix.—Ego,  iuquil,  Joannes,  Dci  gra- 
lia  inlcrpnMaius,  per  Dci  graliam  in  aposiolaluin 
electus,  frater  vesier,  qucm,  sicul  vos,  ex  aqua  el 
Spiritu  saiiclo  sancla  niater  Ecclesia  genulL  Et 
soeius  in  tribulatione^  ne  vos  in  iribulationibus  dcG- 


lur,  seplem  sunt  Ecclesix,  quas  hxpius  nienioravit. 
Et  merUo  candclabris  Eccicsia;  comparantor  &apcr 
quas,  nt  cxterift  Inmen  prebeanf,  quasi  lucenix 
€*piscopi  constituuntur.  Unde  el  in  EvangeUo  Domi* 
niis  ait :  f  Nenio  lucernam  accendit,  cl  ponil  eain 
sub  luodio,  sed  super  c:indelabnim,  ui  luceat  omHi- 
bus  qui  in  domo  sunt  (Matfk.  v,  15).  i  Qus  iiico 
aurca  fuisse  incinorantur,  qitouiain  sicui  aurutn 
oniuibus  luetallts  prxrerlor ;  ilu  ct  Ecclcsia  fuifore 
sapieiuia»,  ct  iulegritate  fidei,  ei  incorruptione  vir- 
tuium,  cunctis  natioiiibus  ineiior  esl.  In  niedioau- 
teui  similis  fltio  liominis  videtur,  per  quem  Cbrisuim 
inielligimus,  qui  perrectus  Deus,  pcrfeciusque  homo 
est  (iilO).  Dicitur  auieui  veslilus   pudere,  came 


ciatis,  quas  me  qiioqure  af|)OStotum  ei  doctorero  ve-  B  videlicct   virginali  ct    incorruplibiliy   quam  iiulia 


Slrum  lerre  videlis.  Sociut  et  in  regno,  el  cadein 
pt*rfereiiies,  eamdeiii  qiioque  gloriam  ^uscipiamus. 
Ei\n  patientia  sociiis,  ut  et  vos,  sicut  ego,  magis 
pati  velitis,  quam  de  injuiia  vindicare  :  quami 
ulique  patienliam  in  Cliristo  fuisse  audistis,  qui 
cuiH  se  defciidere  posset,  mortem  lanien  et  ciucem 
siii^linuit.  Ego^  iiiquil,  /iit  in  (nsula^  qwe  vocatur 
Pathmos,  propter  verbum  Dei.  Lege  liistorias,  et 
invenies  beaiuin  Joannem,  propter  iiisuperabileni 
evangelizandi  consUintiam  »  et  qnla  testimonium 
perliibebat  Jesu,  in  Pathmos  insulam  in  exsilium 
anissum  (1409).  \idit  hanc  visionem  tit  Dominica 
die^  ul  catn  ipsius  esse  non  dubilaret,  cujus  cst 
dies.  Praccipttur  aulem  sibi,  ut  quod  in  spirilu  vi- 
det,  \n  libro  scribat,  et  septm  Eccle^iis  mittai,  ut 
pcrbas  seplcm,omnes  alias  niundi  Ecclesias  inicU 
Jiganms.  De  bis  auiein  et  propheta  olim  prxdixit. 
f  Appreliendcniseptem  tnulieres  viruin  iinum  [Isa, 
rv,  I).  I  tl  bene sepiein  dicunlur,  quoniam  seplein 
a  seplein  spiritibus  reguntur,  et  in  septeni  diebus 
inchiduniur* 

Et  conversus  snm^  ut  viderem  vocem,  qua:  ioque^ 
tatur  mecum,  et  conversus  vidi  septem  candelabra 
aurea,  et  in  medlo  septem  candelabrorum  aureorum 
simiiem  fiiio  homims,  vestitum  podere^  et  praicinctum 
ad  mamUiam  xoua  auna.  Coiiversus  nainqiie  ad 
bplriUialein  intcliigcutiam  beatus  Joaiines  vidit  cl 
intellixit  vocein  illuin,  quu'  cuin  eo  loqucbalur. 
Ceuverlere  ergo  et  lu,  quicun([ue  lianc  prophetia«;i 
intelligere  cupis,  ut  nibil  carnalitcr  6:ipiens,  tolui 
ad  spiritualcm  intcllcciuni  rapiaris.  Septeni  auteni 


unquaiji  inacula  dcnigrare  vaiuit.  Sed  quid  zoni 
aurca  circa  inaniillas,  nisi  saptenlia  301  >"  ^^^rde? 
(Iutcr  mamiilas  namquc  jacet  cor.)  Ut  ergoomues 
sapiciiliue  ct  scienii:e  thesauros  in  Chrislo  pectore 
rccoiuliios  deinoitslraret,  zona  aurea  cjus  (Ull) 
maniillani  pnecinclam  dixit.  Si  auteni  ei  sapieoiia 
fulgcl  iti  pcctorc  (hoc  est  enim  zona  aurea  circa 
maniillaii),  cinge  eam  ne  cffloat,  stringe  ne  amitlas, 
dic  cuiii  Prophela  :  c  In  corde  mco  abscoudi  elo- 
quia  tua,  utiion  pcccein  tibi  (Pia/.  cxviii,  il).  > 

Caput  autem  ejus,  et  capitU  erant  candidi ,  tju- 
quam  tana  atba^  et  lanquam  mx,  et  oculi  ejus  Kfui 
ftumma  ignis,  et  pedes  eju$  similes  aurichatco,  ticut 

p  in  camino  ardenli^  et  vox  iltius  tanquam  vox  aquorm 
muliarttm.  Capui  ejus  atqtic  capilli  lanx  ct  nJTj 
coinparantiir,  ut  qul  nuper  in  Judaea  adolcscensei 
juvciiis  apparuii,  vetusius,  ei  plonas  dierom,  ci 
cunctis  patriarcliis  et  prophetis  antiquior  iniellrga- 
tur.  i  leoque  et  Judicis,  quarovis  sibi  iDdignantibus, 
ipse  dicebat :  i  Ainen  dico  vobis,  antequam  Abra- 
hatn  ficrct,  ego  sum  {Joan,  viii,  58).  »  Et  qaaiims 
hiijus  viderctuf  esse  aetatis,  in  qua  et  oculi  ealigare, 
ci  iiodes  lassescere,  et  vox  deflcere  solet;  aluineB 
ct  oculi  pcrspicaccs,  et  pedes  fortes,  ei  vox  suWi- 
mis,  et  cxtera  virilis  valetudinis  in  eo  esse  videban- 
tur.  Possuuius  auiein  et  per  oculos  ejus  propbetas 
iiiteliigere,  qui  claro  et  pcrspicaci  inluitu,  asqoe  ad 
soiculi  consummationem  cuncta  perspezerunl;  per 

^  pedes  vcro  aurichalco  similes,  aposiolos  virtiitibus 


vulidos,  sapieiitia  claros,  et  charitatis  igne  acceosos 
inictligamus,  de  quibus  dicitur :  c  Qaam  speciosi 


(UC7)  Ne  Ciiristiani  jiiduizarcnl,  apogloli  dicni 
pmn  Sabbalum  lk*o  consecrarunt,  cumque  diuin 
Domfnicani  appcllaruut,  et  lioc  ctiani  pra:cipue  in 
ilienniriam  resurrectionis  ChriKti  et  adventus  Spi- 
rfttt»sauotl. 

(U08)  U;ec  cst  priiua  rcvclatio,  quam  babuit 
S.  Joaniies. 

(1409)  f  In  bac  pcrseeulione  (Doniitiani)  Joannes 
a|io8iolus  idem  et  evangcluiia,  qiii  etiaui  iiiiu  In 
Yfvife  supercrat,  oh  lestimoniuin  quod  divino  VerlM» 
perhihuil,  iii  iiisulaiu  Palhinuni  Iraditur  essc  relega* 
ius.  1  Emicbius,  Hisi.  eccl.  iiin  iii,  c«tp.  18. 
.  (i4(U^  Juita  hiterpreics  ititelligeiiduiu  Joaiineia 
noL  ^idiosc  ipsuin  Chrislum,  scd   spcciem   Chri;.U 


phantaslae  ejus  objecUfm,  et  per  angeli  miiiisieriuffl 
iiiipressam;  in  spiritu  autain  elevaiiis  B.  evange- 
lisia  oinnia  symbolice  coram  eo  gcrebaniur,  ut  cttui 
inrerius  dlxii,  se  vidissc  Deiim  iu  ibroHo  scdeuiem* 
Egregie  aiitem  scripsii  tn  hniic  lociim  Cassiodoros : 
c  Memento  auteni  has  et  alias  bujitsmodi  visioneit 
(|uas  Domiiius  servis  suis  deelarare  dignatos  est,  ad 
tenipus  esse  pro  reruin  qualilate  formatas,  manenle 
in  excelleiitia>sua  iiatiira  deilatis.  Caeterutu  iiatura 
ipsa,  ut  esldivinilatis,  nulli  liominuin  vivetili  adliuc 
probatur  oslensa ;  quam  posi  rcsurrectiouem,  sicuu 
esi,  se  iiiundis  cordibus  patefacere  comprouiitlit.  i 
(1411)  Cbd.  Vai. :  mamiltas  prieciHctas* 


613 


EXPOSITIO  IN  Af>OCAL.  -  LIB.  f,  CAP.  IL 


614 


p^des   eTanselizantium   pacem  ,    evangelizanlium  ktunt^  id  esl  qnse  modo  in  Ecclesia  a^runiur,  M  ^u^e 
bona  {Row.  z,   i5).  >  Vox  vero  ipsius,  riux  qnasi 
aqiis  niultse  resonabat,  sancta  prxdicatio,  popu!i(|Tie 
hndatio  est,  quae  ubique  terrnruro,  cunclorum  orc 
fidefium  Domfnum  magnificat. 

Et  habebat  in  dexiera  sua  $epfem  stellas,  et  de  ore 
ejus  gladius  exittraque  parle  ncutus  exibat :  et  facies 
ejuSf  sicutsul,  lucevs  in  virtute  sua.  Quod  autem  \\x 
seplemsiellxseptem  snnl  suprailiciarum  Ccclesiaruin 
angeliiidest  episcopt,  ipse  in  sequenlibusaperlissiiite 
demoiistrat  (141^).  IIos  aulem  in  sua  dexteraClirisius 
hnbet,  quia  in  sua  virtute  eos  disponit  et  regit. 
Gladiiisautcm'ex  utraqne  parle  acutus,  qui  ex  cjiis 
orc  cxibat,  scrmo  fpse  est;  de  quo  Aposlolus  ail : 
I  £l  giadium  spiritus,  quod  est  verbum  Dei  {Ephes, 
Ti,  17).  >  Itemque  :  «  Vivus  esl  Dei  sermo,  et  eflicax 
et  penelrabilior  omni  gladio  ancipiti  {Hebr,  iv,i2).  • 
Ulrimque  autem  acutus  gladins  iste  dicilur,  quoniam 
undiqne  peccnlores  pcrcutit.  Facics  auiem  Christi, 
siciil  sol  in  mei  idie  ita  Iucci)al,  quia,  quamvis  sencx 
esset,  sencctulis  tamen  palior,  et  macics  in  eo  non 
apparebat.  Anle  hanc  autem  racicni,  quundo  pervc- 
nerint,  quasi  sol  in  regno  Dei  sancii  fulgcbunl. 

£/  cum  vidissem  eum,  cecidi  adpedes  ejus  tatiquam 
moriuus ;  et  posuit  dcxteram  suam  snper  me  dicens  : 
yoli  timere,  ego  sum  primus  et  novissimus^  et  fui 
mortuus,  et  ecce  sum  vivens  in  saicnla  stcculorum,  ei 
haheo  claves  mortis  et  inferni.  Scribe  ergo  quoj  ii- 
disti,  et  qute  iunt,  et  quoi  oportet  fieri  post  hwc,  Qtia- 


Ofwrtet  fieri  post  hac  (1414).  Maguus  iste  liber,  in 
quo  prjelenta,  pracsentia  et  fuiura  continentur. 

3lysterium  septem  steUamm.  quas  vidisti  in  dextera 
mea^  et  septem  candelnhrorum  aureorum  :  septem 
stetla*,  angeli  sunt  septem  Ecclemrum^  et  iefUem 
cnndeiabra  septem  Ecclesioe.  Expbsitio  est  superio* 
rum,  mystcrium  uuiciii  res  esi  occuha,  ei  (iguralio 
ler  sive  atiegorice  diclu  (1415). 

CAPUT  II. 
Et  angelo  Epliesi  scribe :  Hcec  dieit,  qui  tenet  se- 
ptem  steltas  in  dextera  sua,  qui  ambulat  in  medio 
septem  candeiabrorum  302  nureorum ;  Scio  opera 
tua,  et  laborem^  el  patientiam  tuam,  et  quia  non  po" 
tes  susiinere  malos,  et  tentasti  eos,  qui  se  dicHnt  esse 
aposto{os,el  non  sunt;  et  invetiisti  eos  mendaces^et 
paliMiam  liabes,  et  sustinuisti  propter  nomen  meutn, 
et  non  defecisti.  E\}\scopum  Ephcsiorum  ange!um  ap- 
pellat  (14IG),  quoniam  Chrisli  legaiione  fungens 
Evangelium  populo  annuntiabut.  Angelus  eniin  nun- 
tius  hucrprctatur.  Scptem  autcm  stello! ,  sepie.n 
episcopi  sunt,  quorumei  iste  unus  erat;  ctest  fini- 
tum  prb  infiiiito,  per  hos  enim  omnes  aiios  inteili- 
gimus.  Quos  in  dcxtera  sua  Domiuus  tenere  perhi- 
bctur,  quoniam  non  suae,  sed  illius  sunt  diiionis, 
ipse  eos  regit  atque  gubernat,  ipso  inter  niutidi 
hujus  turbines  ei  tempesiates  sustinei,  ne  cadauL 
Siellx  autem  ideo  dicuntur,  quoniam,  ut  Apbsiolus 
ail :  I  Sic  intcr  peccutores  fuigeni,  quasi  iuminaria 


si  mortnus  cecidit  bcatus  Jo&nncs,  qiioniam  adliite  ^  in  munJu  {Phil.  ii,  15).  >  Anibulat  autem  in  mc- 


inonalls  tanlafli  visionem  ferre  non  potuit.  Sic  el 
Danicl  post  iilam  lerribilem  visionem  cccidil,  ct 
a^grolavit.  Posuit  aufein  Dominus  dextcram  suum 
supereuni,qui:<  sna^  virtulis  pro^scniia  euin  cuiirur- 
laTil,  el  ait :  Ego  sum  primus  et  novissimus.  Iloc  nu- 
tein  superius  expositum  est.  Et  fui  mortuus  sccun- 
duin  carnem.  Et  ct-ce  sum  vtvens  in  saxula  sacnlo- 
runt.  Uiide  Apostolus,  f  Chrislus,  iiiquii,'  scnicl 
niurtuiis  est,  jain  non  morilur,  inors  iili  ullra  non 
dumiiiabitur  (Rom.  vi,  9).  »  Et  habeo  elaves  mortist 
ii  inferni  (1413).  Prins  cnim  mors  et  diabofus 
td)ii|uc  vagnbanUir,  prlus  omnes  inferni  poriae  aperue 
craiit,  undiqtie  illiic  concursus  ficbat  populoruin  : 
al  vero  quia   minc  paradisi  porlu:  aperlas  suiit. 


dio  (1417)  candelabrormn  aureorum,  qu»  septeni 
Ecclesias  superius  sigitincaire  dixil.  (1418)  Aiubulal 
qnippe  iii  medio  Ecclcsiurum,  qiioiiiam  siciil  bonus 
paleiTaniilias,  et  grcges,  et  pastores  vi^itans,  uiiius- 
cujusquc  vitam  ct  opcra  consiJcrat.  Uinc  auleiu 
siiprauicMiin  episcopiim;  de  opere,  labore  ei  paiien- 
liu  iandarc  incipit,  qucin  in  tantum  mali  perbeque- 
banlur,  uieos  sustincre  non  posset.  Prxterca  neqiie 
falsis  aposiolis  puriicipare  voluil,  sed  tenians  eos, 
invcnil  niciidaces ;  utide  et  iliorum  vitavit  coiisor- 
tium,  et  quamvis  niulta  pro  Christi  nomine  susii- 
niierit,  mugna  laiuen  prjcditus  paiientia  non  de- 
fecit. 
Sed  habeo  adversum  te  pauca,  quia  chariietem 


(I;iusx  suiu  porl:e  mortts,  in  carcerc  ct  sub  clave  D  itiam  primam  reliquisi  (1419;.  Memor  esto  itaque 
diabolus  preikiitui  :  Scriye  ergo  quo!  vidisti^  et  qua:      unde  excideris,  et  aye  pcenitentium^  et  prima  overa 

(2412)  lidem  episropi,  qui  supra  dicti  sunt  angeli, 
deiiide  sopieni  nurea  candelaiira,  hic  stelloi  appel- 
lantur,  proplcrea  qnod  pi*oprio  el  permanciiti  fitl- 
gore  in  Ecclesia  fiitgere  debent.  Dicitur  uutem 
Uiristus  stcllas  ili.is  in  manu  sua  habere,  quatenus 
cpiscopi  inspeciali  ejus  cura  el  providenlia  sunt. 

(1413)  n»beo|K)tcsiatcm  hostes  nieos,et  Ecclesi®, 
niorle  el  geheniia  puniendi,  eosque  irqiie  ac  diabo- 
iutn  iu  ntorte  el  infcrno  •conchidendi,  uli  eos  con- 
vittuant  iu  iiue  inunai.  i  Ita  AnJi^ea^  et  llicardus 
Viclor.      . 

(U14)ProYoeaibiGad-per8eoutionessnl>TrajaDo, 
alaisqiie  inipentoribus  porsecuturis  Ecciosittni. 

(UI5)€od.  Vai:  carct  divisione  capitum  ,  irndc 
kcquituT. 


(14 IG)  Potiores  exposiiores  ccmleiidiint  hunc 
Eplicsiorum  opiscoputii  fuisse  S.  Tiiiiolhcutn,  ad 
auein  D.  Paiilus  duas  Episiolas  scripsil;  idque  ei 
thrunologui  eviticunt  ;  si  qiiidcm  Joannes  anno 
Ch.  97  suain  Apocalvpsiin  scripsit;  obiil  auiei» 
TimoUieus  an.  1U9,  Trajani  10,  habiiitque  Oaesi-^ 
mum  in  E(  clesia  Epliesina  successorem. 

(1417)  Cod.  Yat.,»^p/fifit. 

(1418)  Id.  cod.  :  Ambulat  quidem. , 

(14 i9)  Adinonilus  a  Joanne  Tiniollieus  quod  a 
priiuo  charilatis  fervore,  nempea  zelo  praedicandl 
verbi  Dci  cxciderit,  rortase  propter  astalem  cum 
jaiii  40  aimos  in  episcopaiu  agerel,  ei  propler.Eplic:^ 
siornm  rcsisteniiam  ciiitui  Dians  addlciorum,  iiovog 
resumpsit  spiritus,  vehentcnlerque  eorum  redar^ 
gucns  inipietatem,  mariyrio  ab  his  afrcctus  est. 


UiS  S.  BUUNO^IS  EPlSCOn  SlGNlENSiS  W 

hae.  Sitt  ttutem  vemo  tthu  el  movebo  candelabrum  A  episcopos,  qui  sic  8ua  tlislribMit,  ut  semper  piuper 


ittum  d$  loco  «Ko,  iiist  pwnitentiam  egem.  Uunc 
euim,  queiii  de  laborect  paiientia  uiuUum  laudave- 
raly  quia  ex  culmine  charitatis,  quam  prios  magnam 
babuit,  minc  cecidisse  redarguit.  Admoiiet  ergo  ul 
poMiiteiitiam  agat»  alioqoin  conira  eum  veniet, 
suumque  candelabrum  de  loco  soo  movebit.  Movetur 
autem  candelabrom  de  loco  suo,  quanilo  Ecclesia  a 
proprio  episcopo  scparatur;  tantum  ergo  valet  poe- 
nilentia,  ut  eum  iterum  Ecdesi»  reconciliet,  qoi  ab 
ea  scparart  prius  dignns  Tuerat. 

Sed  koc  habes  bonum,  quia  odiiti  facta  Ntcolaita- 
rum^  qua  et  ego  odi.  Qui  habet  aure$  audiendi  audiat 
quid  Spirilui  dicat  Eccletih :  Vincenti  dabo  edere  de 
ligno  vt/or,  quod  e$l  in  paradiso  Dei  mei.  Repreben 


tivat ;  Ulis  enim  divcs  est,  sicnt  de  isto  dicitnr. 
Undc  ct  Aposiolus  ait :  c  Tanqiiam  nibil  babenles, 
ctomiiia  possidcntes  (/i  Cor,  vi,  10).  >  Multiaata 
se  iu!laH>s  esse  dicunt,  sed  n^n  sont«  in  qoibus  vcn- 
citer  babitat  Satanas :  Judseus  entm  confemr  inter- 
pret.itur.  Quicunque  igitur  Cbristum  Dei  Filiomeise 
non  confitelur,  bicJodxusnon  est.  Audi  Apostolcin: 
c  Non  enim  qui  in  manifesio  Judxos  est,  sedquiin 
abscondito;  et  circomcisio  non  camis,  sed  spiritut 
(Honu  II,  28).  I 

Ecce  miunrui  eit  diabotui  ex  vobii  in  earcerem^  m 
tenteminif  et  kabebitie  iributationem  diebut  deeem: 
e$to  ^detii  u$que  ad  mortem,  et  dabo  tibi  cormm 
vitig.   Qui  habet  auree^  audiat  quid   SpirilH$  dtcol 


sosde  chariiate,  de  fidei  tamen  conslantia  laodator.  P  Eecie$ii$  :  Qui  vicerit,  non  iwdeiur  a  morte  $ecunda. 


Nicolailx  namque  baereiici  idolotilhum  edere  jube- 
baiit,  insuper  et  inulieres  omnes  volebaut  esse  com- 
inunes.  (1i20)  Quod  auteni  ait  :  Qui  habet  auree 
audiendi  audiat  quid  Spiritu$  dicat  Eccte$ii$^  pro- 
cul  dubio  non  corporis,  scd  cordis  aores  requirit. 
Lignum  aulcm  vilae  in  paTadisi  (1421)  nos  docuil 
lioyscs,  de  qno  primo  homini  comedere  interdictum 
est.  Dator  igitur  vincenti,  qood  negatum  fuerat 
victo.  Vinceigitur  prius,  et  sie  demum  aceede  ad 
iignum  vttae  ,  prius  reseca  vitia,  pelle  odia,  supera 
iiiimicos,  deinde  comede*  c  Qiii  enim  manducaverit 
etbiberit  iiidigne,  judiclum  sibi  manducat  et  bibit 
(i  Cor.  11.  29).  I  Paradisos  Dei  Ecclesia  est,  bortos 
revera  deliciarom,  lignore  vitx  caro  Cbrisiiest; 
lignum  vitae  Dei  sapientia  est;  de  qua  et  dicitur  :  ^ 
f  Lignom  viue  bis  qui  apprebendcrint  eam,  et  qiii 
tenueriteam,  beaius  (Proe.  iii,  18).  > 

EU  angelo  Smymce  Eccleeice  $eribe{\i^).  Basc  di- 
eit  primu$  et  uovi$$imu$,  qui  fuit  mortuu$  et  vivit : 
Scio  trlbulationem  luam,  et  .paupertatem  tuam;  $ed 
dire$  e«,  et  bta$phemari$  ab  hi$  qui  $e  dicunt  Judaoe 
e$$e,  et  non  eunt^  $ed  $unt  $ynagoga  Satance.  NihU 
korum  timea$f  quw  pa$$uru$  e$.  Nain  quia  Juda*r, 
pfiiisrioam  caniem  suineret,  Christum  non  fuisse 
dictint ;  (1423)  ideo  primuni  se  novissimuro  appeliat. 
Non  tamen  sccundum  carncm  se  fuisse  inortuum 
iiegat;  verumlamen  resurrexisse,  quod  illi  non  cre- 
diwt,  303  ^  ^^  aiiernom  se  vivere  alOrmat.  Laudat 


Hulta,  inquit,  passurus  es,  sed  nibil  timeas.  Ecce 
enim  dial)oliis,  et  mcmbra  ejus  :  ecce  Nero,  Diocle- 
tianus,  et  Maximianus,  nuiltos  ex  vobis  in  carcerem 
missurus  est,  ut  tentemini,  an  fideles  sitis ;  ut  len- 
temini,  si  forie  vos  decipere  valeant.  Ei  habebtm 
tribulationem  diebut  decem  (1425).  Nullus  enim  nu* 
mdrus  procedit  ultra  decein  :  omnis  enim  qui  nam^ 
ral,  postquam  ad  deceni  pcr\'enerit,  iterum  ab  »ie 
incipiens,  ad  decem  usque  recurrit,  (1420)  in  naroc- 
ro  ulterius  progredi  nescii,  nist  lantum  ab  aoonu' 
merare  incipiat.  Quid  igilor  est  tribulationein  ba* 
bere  diebus  deccm  ?  Iioc  cst  tribiilalionem  haberc 
cunclis  diebu8«  Seqoitur  :  E$to  fidelii  uique  ad  «or- 
tem.  Nainque  SS.  martyrcs  fidcics  exsiiterunt,  quia 
nec  in  ipsa  niorte  Deuin  negavcrunt*  Scdqadfra- 
cto  ?  Et  dabo,  inqoil,  tibi  eoronam  titte.  c  Ncino 
enim  ooronabitor,  uisi  qui  legiiime  ce.riaverit  (/( 
Tim.  11,  5).  i  Quid  est  aotemcorona  rlt»,  iiisi«ter* 
niis  immorialisque  Iriuinphus}  Qui  baliet  aores  an- 
diat  quid  per  os  nieum  Spirltus  ilicat  Eccicsiis.  Qui 
viccrit  tcuiaiiones  diaboli,  non  Ixdctur  a  iiiortes?- 
cunda  :  priniam  enini  mortem,  qiia^  iii  corpore  Si, 
neroo  nanqiiam  cvadere  potesi ;  at  vero  a  sccumia, 
qiia  anini»  a  Dco  scparataexlcrnis  iradcunir  sap|>li* 
ciis»  Bolummodo  sancti  nonbcdciiiur(li27). 

Et  angeio  Pergami  Eccle$ia  $cribe  :  Utcc  dicil  q^ 
habet  rompha^am  ex  utraque  parte  aculam  :  Scio  vki 
habita$^  ubi  $edei  e$t  SatanWf  et  tene$  nomen  nunmt 


antem  Smyrnx  (1424)  episcopiiin,  non  solurn  de  tri-  ^  et  non  Hega$ti  fidem  meam.  Diximus  supcrius  quoJ 
bulationibus  per  quas  ititraturi  suuiiis  in  rcgua  coc-  de  cjits  oro  cxibal  gladius  cx  utraque  p?rte  acn- 
loruin,  verum   etiain  dc  paupertate.  Bcalus  igiiur      iiis,  qiicm  hoc  iuco  ronipbxam  i^ppellat,  pcr  quaia 


(1120)  Nicolaom  ouinincx  scptcm  priinis  diaco- 
nis  aliqtii,  ui  Ireiiasus,  Tcrtiillianus,  llilarius  et  alii, 
qnoscitat  Baronius  toin.  V.,  an.  Chrisli  G8,aucloreni 
faclnnt  hujiisinodi  iKercsis,  alii  cxciis;iiit;  Aiigiisii- 
Hus  nentpc  lucres.  5,  ct  Ctcuiens  Alcsaiid.  lib.  iii 
Stroiii;  dircnlcs  i'.os  damiuKhlos,  qui  cjus  d>ct:i 
slirmtre  ititcllexcrunt* 

M421)  CoJ.  Vai.,  e$$e  Uoy$e$  no$  docnit. 

(1422)  Puiant  coutinetitatores  huiic  Sinyrn:i^  cpi- 
scopuin  fuisse  S.  IVtycarpuin  ordinutuiu  a'S.  JcMUiie 
Evang.,  ut  rcfort  S.  liicruiiymns,  ei  ccrte  nis  tciii- 
poribiis  vixil.  Yid.  Coiiicl.  a  Lapnk. 

(1423)  Cod.  Val.  :  /d**o  primum  $e  rocat.  Qnia 
vero  iicHt  c<rieri  homina  mortHum  pntant ,  nori$^ 


$imum  u  appeliat.  Non  tamen  eecuudum  caruem  u 
mor.Hum  fui$$e  regat ,  ctc. 
(l424).Cod.  Va(.,  Eccieiiw. 

(1425)  Monnulli  ccnscnty  ut  Rc^da,  llayrof»,  Ljra* 
nus  ct  Joachim,  bic  significan  dcccin  persecutiones 
Christianonin^  pcr  Uomanos  iniperalores  cxciiaus, 
qux  a  Ncroiie  uumcratitiir  usquc  ad  DioclctiaiiiuH. 

(1426)  Cod.  Yat.,  inde  vtro  ulteriui  pregredi  ne* 
icit^  niii  iterum  ab  uno  numerare  incipiat. 

(1427)  c  Noliie  linHire  eos,  iiiifnii  Chr  stiis<Jf«ff*. 
X,  28),  qui  occidunt  corfius,  aitiniaiii  aiitem  m» 
possunt  occiilerct  sed  potius  ttHieiccun»,  «|m  prac^t 
ct  unimam  ci  corptis  |icrdcre  iu  gcbciiiiam. »  Uffn 


m 


EIPOSITIO  )N  ArOC4L.  -^  LIB.  I,  GAP.  II 


«18 


judiciarbffl  iiitdligimtts  pfUesuieni.  LauJat  aiiioin  A  gfienC,   iie  militard  tHngulom  imiunnu  H ioc  enlia 


(>er^aii  episcbpiMn«  quod  eilain  inter  uialo»  bonos 
exsiiierll,  e(  cum  inter  eoe  liabiiei,  ulii  (1428)  sedea 
esl  Saiaiue,  m  querum  corde  diabolua  sedel  el  re- 
pa^noiuen  Ghrisii  lamen  lenuH,  ▼erumque  €hri- 
siiaiuiatis  noinen  h;ibuit,  et  Christi  Adem  nunquam 
iiegaviu 

Ei  in  diebus  iiUt  AniipM  le$lh  mew  fideiiiy  ^i  oc^ 
(if«<  ett  apud  vo$^  ubi  Satanae  liabUai.  Antipas»  at 
fcMur,  marfyr  quidam  fuit,  qul  pro  Chrisli  raomine 
Perg^mi^  iniquis  occisns  esi.  Ait  ergo  :  /n  diebut 
g$d  fuii  ietiitmeut  fidslU^  siquldeiii 
miiie  occisus  est.  (14i9)  Apud  tos«  id 
Ivitate  vestra,  iu  qna,  propier  babitantluin 
II.  ipse  qnoqiie  inagister  eoriini  Satanas 


gladius  uterque  actttus,  Novum  est  et  Yecus  Tesu« 
lueiitttin,  ul  qui  uotis  creilere  noiunt,  veterlbui 
convincaninr  exemplis,  (i^^i)  et  qui  opostoils  iion 
creduniY  propliecis  credant.  Dfispiiio  citm  lud»o,  ncit 
timet  gladiuin  Paull»  voIto  enaem,  necator  ab  Isaia. 
Talis  igitttrestgladius  Cbriati.  (U52). 

Vineemiidaba  manna  abtcanditum,  «t  aah$  et  eai^ 
iuiu  n  eandidum,  ei  in  calculo  nomen  meam  tcri- 
plum^  quod  uento  tcil^  niti  qui  acdpit  (1433).  Qiiis 
pro  tali  sponsioiie  non  pneliabitnr  ?  Qiiis  pro  taiito 
munere  (1454)  non  cnrret  in  lioscein  f  El^goqni- 
dem  manna  abscoiidiliim  iUud  ci>se  puto  quod  olini 
aiiis  diacipulia  Chrislus  proiniltebtti  dieens  :  i  T.l 
ego  dispono  vobis  regniim,  ui  edatis,  ei  bibatl« 


digooseiiur.  lu  diebus  illls,  inquant,  Anii-  ^  Mper  mensam  meam  iu  regno  meo  (Lue.  xnv,  9). » 


0  manna  abscoiiditum  1  (1435)  o  deliciae  bicognita , 
beatus  qiii  ad  eas  pergere  valeit !  Sed  q«id  per  cal« 
culum  candidum,  nisi  corpus  immorulef  Calcslani 
qiiidem,  quia  forie  et  impassibile,  candidum  auteov 
quia  novnm  et  nraiiduns  et  ab  onini  aorde  purga- 
min  (1450).  In  peccaun^ibus  autem  non  oandidiia 
calcutus,  sed  ternt  nigra,  et  caro  corruptibilis  vidO' 
tiir.  Nomen  «uceni  uovum  In  caiculo  acripinm,  hoq 
esi  no$trum  perscruuri  qiMle  erii.  (1457).  MeBiior 
ttlique,  qnia  dico  quod  ttescip,  nondiun  eoini  acr«- 
pi :  0  iiiiiiani  aliqiiando  accipere  merearl  Non  do*. 
bito  tiinien  mnlio.  .nielius  et  dignius  esse  Islo,  quo 
«odo  utimur,  quo  ei  homines  vocamur. 

El  angeio  Tk^aiim  Ecdetiw  tcribe :  Uwe  t^ii  Fi^ 
/iiif  Dei^  qmi  habet  oculot  ut  fiamma  igiiit^  41  feaet 
iJHt  timiiet  an^richaico  t  Notiopera  lita^  ei  chariiaf 
tem,  et  pdem,  et  mimtterium,  et  patieniiam  /aoM,  H 
opera  tua  novitduta  plHTu  a  prioribut.  Se^  kabeo 
advertiim  /f,  quia  permiuitmutierem/eznbeij  qum 
te  dicil  prophetat  docere^  et  teducit  tervot  meot  foP» 
nicari^  el  manducare  deidoiothffiit.  Qaareliuletti  Del 
Filius  ocnlos  babeai  ut  flamina  ignis,  ei  peilesauri* 
cbalco  siimles,  jam  supcrius  dictum  est.  Huiic  qtt0« 
qiie  episcopum,  sicut  superiorem,  de  opere»  chari« 
tate,  ei  lide,  de  fide,  et  ministerio  laudai,  qiii  sen»« 
per  de  virtute  in  virtutem  proiiciens  se  ipso  semper 
nielior  fuerit.  Reprelieaditur  lamen,  qnod  rouliereo 
it'zal)ei  (1458)  iion  redargiierii,  qoap,  prave  propWe« 


fides  iua,  subaudkur,  probata  est,  et  quod 
as  Pergaroi  habitet,  mauifestum* 
i  habeo  advertum  te  poicca,  quomam  habet  (1  i5U) 
Junentet  doctrinam  r»alaamf  qui  docebal  Valae 
flere  tcandalum  ooram  /f/iti  itraeij  ederOy  fl  fer" 
ita  habet  et  tu  tenentet  doctrinam  Nicoiaita* 
bt.  Pnedictus  episcopus  de  lido  laiidaiiir,  de  oe- 
^lgeuiia  reprelienditur,  videlicel  quod  apud  se  bx^ 
esse  permiserli,  et  conlra  Nicobiitarum  b»- 
restiii  totis  viribus  non  pttgnaVerii.  Legiiur  aniem 
qnod  Dalaampropheta  cum. veuia8ei.ad  Balac regem 
Moa)»iiaram,  ei  Dei  popiiio  maledicerei,  eumqiie 
rei,  quia  maledicere  nolQtC,  et  indignatos  esset,. 
|)roplicia  rcgi  placere  volens,  coiisilium  dedii  ul^; 
renieiiti  israell  cibos  pararei,  aique  mulieres  appo» 
i:erei  qar  eos  ad  fornicationem  incilareni;  qiiod 
inquaniam  iiliislsraet  ruinam  acciderii,  lege  bisto^ 
rism,  et  invenies  (i^iiiii.  xxiv,  xxv).  Itic  aiKem  Ni* 
cokiiurom  iixresis  siuiiiis  fult,  qui  idoloihytis  vesd 
Biui:eribns.  promisciie  uti  Kcere  docebaiit. 
Hmr/irei  petnitentiam  age;  ti  qnominut  304  ^* 
[  dto,  et  pugmibo  cnm  iilit  ra  giadio  orit  mei* 
aurem  undiat  quid  tpirilut  dieai  Eecie* 
pipiior  ot  isti  ut  poeniteuiiam  agat ;  quod 
\x\i.  cito  ad  euro  Dominus  veniei,  id  esi 
^m  iiidiCdbii,  atque  de  hac  vila  vocabit, 
ulitts  pro  eu  subrogabrtur,  per  qiieiu 
tereticos  insui  oris  gladio  Cbrisius  pugna- 


iMt.  Hoc   atileui  cpiscopi  audiant  ei  virititer  pu- j^tas  csponendo,  Deiservospeccare  cogcbau  Jeoabel 


ergo  prima  est  corpoiis,    mors  sccunda  est  ge- 
Iwtins. 

(1428)  Cod.  Vat.,  m  7tii6ii#. 

(1429)  Aiiiipos  sanrieiiie  iii  Chrislianus  Dornitiano 
episcopus  Pergaini  ptiblice  Cbrisluin  prscdicabal, 
«tvmoiiesque  faieri  itoegit  qnod  si  se  per  Christi 
uo^ii  invucatum  fngarcntur.  Hiuc  a  prasfecto  urbis 
CApitts,  traeiuisqne  ad  teiHplum  Diaiue,  et  in  bovcni. 
anienni  muHO  igiie  caiidcnieiii  coigecius,  lainlans  ei 
gr^tias  agens  Deo  quod  se  boc  agone  et  laiirca 
ittiirtyrii  dignaius  essct,  iii  coeliim  inartyr  evolavii 
&Bban.  Chr.  85,  Domitiaiii  deciiHO. 

(U50)  C»»d.  Vai.,  Wte, 

(1451)  Cod.  Vat.:  4  feitfttii  aposiolosnon  audftml, 
pnM^lKjiis  cfedaiit.  t 
(1451)  Moc  signo  careieod.  Vaiic. 
(1455)  {M.  \fi\^,Qmtmm.        '       >        - 

Patiiol.  CLXV. 


<I45{)  Cod.  Vat.,  non  currat. 

(1455)  &laniia  nbscoiKlliuiii  est,  nomen  novum  esl, 
quod  nemo  scil,  nisi  qui  accipit;  iiou  illud  eruditio, 
sed  unctio  docet ;  ncc  sdeotia,  sed  conscientia  coiu* 
preliendit.  S.  Beriiardus  lib.  De  couvers.  ad  cleric* 
c.  21. 

(1450);Cod.  Vat. :  t  Peccaioribusauiem  mmcalettlus 
canilitus,  sed  terra  uigra,  et  caro  corruptibilis  red* 
delnr.  • 

(1457)  Cod.  Vat. :  i  Qtioniam  nemo  lllttd  scit,  nlsl 
qui  accipit.  Qiiod  eiiim  nenu>  sclt,  si  dico  qiiale  sii, 
mciiiior.  Utiqiie  q«ia  dieo  quod  nesoio.  Noaddiiv 
enim  accepi.  • 

(1458)  A^sazarpro  Jezabel  aeciplt  Synagogam,  iil 
esi  iuiUeos,  qni  inexpiabiU  odio  proseqttebaiitnr 
sipostolos,  ei  Cbrisiiatios  (sicui  Jezai;el  prosequeba* 
ttir  Lli^ni  et  i^i  cultorcs'  eosqne  vol  in  morUhti^. 

2t 


UIO  &.  BRlNOiNIS  EPISCOPI  SICiSlKNSl» 

jiauiqu«  /!ai«ui'MNjr'HiN«;ib(erpreUi(ur;  ftigniical  A  eorum  doclriuam  non  receperint,  ei  aUiiuiliHtw, 


^autfim  bsreiicoruiu  ICccie&iaui»  qux,  dc  aniuiarum 
uiorie  e&  8aiiguine».gaudens,  siuipliccs  quosque  lonc 
lcuitraris  despiiicns»  posl  deos  forutcari  ei  idoiotliy- 
lis  Yesei  docebal. 

Et  dedi  iUi  tempu$,  ul  pcsuhentiam  ageret^  el  nofi 
puU  'pQtfdtere^  de  fornicatione  iua.  Et  ecce  ego  mit' 
tom  eam  in  lectum,  et  qui  mcechanlur  cum  m,  in  tri--. 
Mniione  maxima  erunt^  nisi  jHjenitentiam  egerita  ab 
pperibut  «ats,  et  filioz  eorum  interfidam  in  morie^  et 
jtcienl  omnes  Eccleiiw^  quia  ego  tmn  Domtntti,  «crM- 
iMHt  corda  et  renet^  et  dabo  unicuiiiue  9eitrum  iecun" 
dum  opera  tiCitra.  Clemenlissimus  Domiuus,  qui  non 
Vuii  moriem  pecc4ioris«  sed  vitara ;  qui  ideo  dal 
jempus  poftuiteuii^e,   nc  sua  percat  creaiura*  Nam 


superbiam  et  astuiiam  Satan»  iion  cognoYerini,ui 
illam  imitarentur  alque  diligerent.  Quod  auieiii  se- 
quitur  :  Quemadmodum  dicunl,  proTerbium  cral 
apud  eos  :  naui  quem  supcrbia  inflalum  videbani, 
illum  Satanx  secreta  [et  altiiudinem  cognosccre  di- 
ccbanL  Sequilur  :  Tahium  id  quod  habetis  teneie, 
aonec  «etnoxt  (144(^).  Venit  quippc»  quando  onuro- 
guemquc  de  biyus  tabernacu4i  habitaiione  per  uior- 
(em  vocat.  Quod  tamen  de  uniTcrsali  Judicio  accipi 
poiest.  Qui  aulem  Satan;e  insidias  vicerit,  et  Dei 
opera  usque  in  finem  cusiodlerit,  dabii  ilii  poiesui- 
lcm  supcr  gcaies  *  gcnies  utique  luTrelicorum  et 
Judxorum,  qiias  slc  ad  suuin  nuium  reget,  vtiqtie 
ei  constriiiget,  ul  neque  evagaodi  neque  riigieiiiii 


quia  istaJezabel,  id  eslimpia  liaBrcticomm  iiuilti*  ^  licentiam  babeant.  Ilas  auteui  lu  vtrga  ferrea,  i4 

est  imperio  et  doctrina  forti  et  insupcrabili,  inn- 
quam  vasa  rigiili,  qu»  utique  fragilia  sunl,  confrin- 
get  alque  commiuuei.  Quod  autem  scquitur :  StcHi 
accepi  a  Patre  meo^  talem  se  suis  servis  poicstalcm 
dare  signincat,  qiialcm  et  ipse  naturaliter  babci; 
uiide  ipse  ait :  i  Qiii  credit  in  me,  opera,  qikn  ego 
facio  et  ipsc  facict  {Joan.  xiv,  i2).  »  Et  dabo  iili 
iicllam  maiutinam;  slellam  claram  el  liicidain,  slel- 
lam  solis  el  diei  nnnliam,  de  qua  scriplora  c&t: 
f  Orieuir  stella  ex  Jacob,  et  exsurgot  lioiiio  de  Isrncl 
(Nnm.  xnv,  i7).  >  Nibil  cnim  inajus  dari  poicrit, 
qiii  Dci  Filii  prxscnliam ,  claritatcm  ct  illuminatio- 
rtein  anlc  oculos  senipcr  babebit':  lioc  cnim  iHe  ile- 
sidcrabal,  qiii  dicobat :  c  Ostcnde  facjem  tuain,cl 
salvi  eriinus  {Piat,  txxix,  8).  ♦ 

CAPUT  III. 

Et  angeto  Sardii  Ecclaim  icribe ;  Ucec  dicit  ifni 
habet  icptem  ipirilui  Dei  et  eeptem  nellai  :  Scio  opcra 
tua^  qtua  nomen  habei^  quod  vieat^  et  mortuus€s. 
Eito  tigilam  et  conprma  reliqua  qua  moriima 
erant,  Non  enim  inveni  opera  tua  plena  coram  Dei 
meo;  in  mente  ergo  habe,  qualiter  acceperii  et  au- 
dierii,  et  ierva,  et  panitentium  age.  Si  ergo  nou  vi^- 
iaverii,  veniam  tanquam  fur,  et  nescies  qua  km 
veniam  ad  te.  Quid  enim  significeut  septeui  spiriius, 
cl  scptem  sielke,  jam  siiperitis  expositam  csl.  Ilic 
aulem  cpiscopus,  alitcr  a  popiilo,  aliter  a  DeojuJi- 
cabatur  :  nam  el  si  a  popiilo  landarctur,  apud  Deam 


iudo,  poenltvnliani  agero  noluit,  idco  deca  dicitur  : 
Eccemittam  eam  in  lectum.  In  leclum  niiititur,  qua- 
ionus  onini  Saianai  privaia  virtute  languescalet 
vircs  amitiat;  pcr  quod  datur  inielligi  ut,  quamvis 
pcenitentiam  agere  noIil,.in  sua  laiiien  perfidia 
iion  d!uilus  gioiiabitur :  cito  eienim  illa  ba^resis 
dostructa  est.  Siinililcr  aulcm  ei  iili,  qui  ciiin  oa 
inoBchantur,  id  est  qiii  eorumblandiiiis^el  seiliiciiO'', 
liibiis  acquiescuui,  nisi  et  ipsi  pociiiieu(iameg<nint,. 
el  a  tali  305  operationc  cessavcrint,  et  in  luaxiina 
tiibulalione  et  doloribus  scmpiteruis  cum  ca  (li59) 
^runt.  Unile  ct  subdilur  :  Ei  filioi  eorum  interfi- 
ciam  .in  morte;  id  est  eorum  scquaces  inortc  ino- 
fieniur  xicrna.  £t  luuc  tandem  scient  oinnes  Ec-  . 
clesiae  quia  ego  sum  scrulans  corda  ct  rcnes.  Scit 
enim  Dominus  in  ciijus  corJe  sit  perversa  scientla, 
6t  cujus  renibus  libldo  dpminetur ;  ul  et  justui  ju^ 
dex  dicitur,  c  qui  reddet  unicuiquc  secundum  opera 
sua  {Matth.  xvi,  27) ;  >  quoniam  et  saiicti  a  se  dif- 
fehint  in  claritaie,  et  malt  secundiiin  merita  poenas 
fecipiunt. 

Vobii  autem  dico  cmteriij  qui  Thyatira:  eitii  :  Qni- 
cimque  enim  habent  doctrinam  hanc,  qui  non  cogno^ 
vernut  doctrinam  SalanXy  quemaJmodum  dicunt  non 
tniltam  iuper  voi  iUud  pondus;  tanfum  Id  quod  ha- 
betis  tenctCf  donec  vjniam;  et  qui  vicerit  et  eusio- 
dierit  usque  in  finem  opera  mea,  dabo  illi  potestatem 
iuper  (jeiites,  et  reget  itlai  in  virga  ferrea,  el  tanquam 


tas  figuli  confringet  eas,  sicut  ego  accepi  a  /*«tr^  D^tamcn  mortuus  jam  et  inulilis  erat;  uiide  adinoueiur 


meo^  et  dabo  itti  sletiam  matutinam.  Qui  habet  aurei, 
qudiat  quid  ipiritui  dicat  Eccteiiii.  Minatus  cst 
enim  supcrius  Jczal>el  et  sequacibus  ejtis ;  nunc 
autero  rtilclium  ejusdem  civitatts  .^lloquitur  muhitii- 
dinbm ,  eisque  promittit  qiiia  nequaquam  aliud 
pondus  snper  eos  miiiet,  nei|uc  aliam  pceniientiam, 
Tcl  satisfactioneiD  eis  linfK>net»  de  boe  videlicct 
quod  cum  bsereilcis  convcrsati  suni.  Sic  iameii,  si 


▼el  tn  siiam  baeresim  adif*cbant,  eomendentes,  ut 
s.iltem  Cbristlani  legei»  iloysis  observarent,  itaque^ 
JiitbiismiifiicumChrlstianismomisccrent;  iimle  mnU 
lus  seducel>ant.  Qtiare  argiiitiir  episcopus,  quem  aK- 
'Jiii  S.  C:irpum  puLint,  qiiod  rum  cjs  convivcrei, 
^lso,  el  frufttra  speraiis  cormn  caiivcrsiotiem.  .      ^ 


t 


ut  sit  vigilans  corporis,  ei  dissidix  somnuiu  a  m 
cxpcilai,  et  opera,  qtiae  jam  in  so  inoriiura  erant, 
iieruni  connrmct  alqiie  vivilicet :  non  cnim  inve- 
iiiitnlur  plciia  coram  Deo.  Pleiia  namque  illa  ofK^ra 
ct  perfecca  sunl  coram  Deo,  qiise  iioii  ad  vulgi  favo- 
rcni,  scd  cx  bona  meniis  intentione  flunt.  Iii  itieuie 
ergo  baborc  pra^cipitur  quani  purani  et  siiucraiu 
doctriiiam  ab  apostolis  accepcrit»  oamquc  custodiai 

(U59)  Cod.  VaL,  iimiliter  eum  ea.  , 

(Ii40)  Cod.  Vai.  <  Odem  inquit  rectaat»  eiev.u- 
golicam  doctrinam,  qiiain  b.ibetis  oonsinnier,  firoiH, 
terque  leneie,  doiicc  veniam.  Venit  qiiidemqvaudo 
unuiiiqueiHqHe.  » 


m  cxrosiTio  in  ktocAL.  -  ub.  u  cip.  ol  m 

•I  MMrMi  ti  «1«  his  ia  qnibiis  deliquit  poniten-  A  dit,  qoo  daudeote,  nemoafierit  I5tide  et  aubditur  : 


liam  igat,  allequtn  tauquani  fur,  ei  qaa  hora  ne* 
sciet,  ad  eum  venions,  de  liae  vita  subito  exire 
eoinpelleti 

Sed  habet  pauca  nomina  in  SardiSf  qui  non  in* 
quiuaverunt  vetttmenta  sua^  et  ambutabunt  meeum 
in  albit^  qwa  digni  »unt*  Qui  vicerity  tie  tettietur 
mtimentit  albit ,  et  non  deteto  nomen  ejut  de  libro 
vita :  et  eowfiiebor  tumen  ejut  eoram  P-atrc  meo  et 
eoram  angelh  ejut.  Qm  habet  aunt  audiat  guid 
tpintut  dicai  Eceletiit,  Tu,  inquK,  noii  siciM  dobiii* 
8ti  vixisii,  bebes  tamen  paucos  in  populo  tibi  com« 
uisso,  quorum  nomina  jam  srripta  snnt  in  libro^ 
vii2.  Et  bi  quidem  non  iiiqulnaverunt  vesUmenlt 
sua,  306  ^^  corpora  sua,  ut  bxreticorum  spurciiils 


Eece  dedi  eoram  te  oetium  aft&riumf  quod  nemo  pateti 
claudere^  per  quod  4>aradisi  januam  possnmqs.  intd- 
ligcre.  StTe  illud»  de  ^uo  Apostoius.  ait :  c  Ostium 
niibi  inagniiin  et  evidens  apertum  esi,  ei  adversaril 
multi  (l  Cor.  XVI»  9) •  I  significans  aures  oroiiium 
fM  esse  apenaS  4id  Evangeilum  audiendam.  Sic  e| 
in  lioc  iooo,  eisi  teretici  bolc  episco|^  resistant» 
tamen  aures  et  aaditoin  fideKum  cbadere.  uoia  pe^ 
lerunt.  Sed  qula  modicam  baboi  ?irtoiem,  id  est 
paucos  In  boc  opere  auxiliatores,  ipse  Dominus 
aitsiliator  ^us  mullos  de  Sjrnagoga  Satanse,  qui  sa 
Jttdaeos  esse  mentiuiiinr,  ei  sub>iciei  et  buniiiabii» 
oi  et  ad  fidem  «onvertaniurt  et  victi  saccumbani. 
Unde  ei  subditur  :  Ecee  faeiam  illot  ut  veniani  e$ 


issentireni,  eisese  luxurlac,  idololairi»  sufcjugareni,  ^  adorent  anta  pedet  tuot;  jam  scilicei  ad  Adem  coo- 


wd  semper  ambulaverunt  mecum  in  albis ,  nuiia 
viiioram  sorde  dentgraH.  Ilecom,  inquit,  qtioniam 
biijosmodi  consortio  digiii  siint,  Quicuoque  aulem 
iia  vicerit,  ui  llii  vicerunl,  sic  vestielur  vestimentls 
aibiSf  qnemadinodum  ilii  vesiiil  sunt,  neqne  delebo 
Bomen  ejus  de  libro  vitae  (lUI) :  liber  nomque  viis, 
di^positio  ei  memoria  illiiis  esi.  Unde  et  subdilur  z 

Et  eonfitebin  nomen  ejut  coran^  Patre  meo  et 
toram  angetlt  ejm.  NuHae  eniro  4bi  cbartac,  vel  lit- 
terae  sunt  neccssariae,  ubl  talis  ost  docior  ad  nomtua 
recitanda. 

^  Et  angelo  PhHadelphim  tcribe  :  Ueec  dicit  Sanetui 
9t  ventf  qui  habet  ciuvet  David^  qui  aperit^  et  nemo 


versi  ei  rei  veHuicm  agnosceates.  £i  eece  tandeni 
scleni  qula  ego  dilexi  te,  ei  lioc  merUo.  Servasli 
eoim  Terbam  paiientise  meas :  nnm  qaia  paiienlian 
prxdioaviy  tii  quoqiie  mea  verba  conslderanS)  omnia 
patienter  sustiiittisti. 

Et  ego  tervabo  ad  lioram  tentatiouit,  quas  vetHura 
ett  in  orbem  univertum  lentare  habitatoret  in  terra* 
Ecce  ven-o  cito;  tene  quod  habet ,  et  nrmo  accipiat 
coronam  tuanu  Ei  qui  vicerit^  faciam  enm  cotumnam 
in  tempio  Bei  mei^  et  forat  uon  egredietur  ampitvt» 
Et  tcribam  tuper  eum  nomen  Dei  me»,  e»  numon  Jint* 
tatit  t>ei  mei  novof  Jerutaiem^  qua  detcendit  de  emlo 
a  Domno^  et  nomen  meum  novum,  Qni  habet  aiiirem 


daudit,  elaudii,  et  nemo  aperit :  Seio  opera  tua^  et  Qaudiat  quid  tpiritut  dicat  Eceletiii.  Tu  (1444)  ser- 


eece  dedi  eoram  te  otiium  apertum^  quod  neino  potett 
elaudere  ^  quia  modicam  habet  virtutem^  et  tervatti 
nomen  meum  :  ecce  dabo  de  Sgnagoga  Satanaf^  qui 
u  dicuni  Judarot  ette^  et  non  lunf ,  ted  meiifimttur  ; 
eeee  faeiam  Hht ,  ut  veniant  et  adorent  an^  pedet 
fttos,  et  tcient  qtna  ditexi  te,  quoniam  tertatti  verhum 
patientia  mea.  llxc,  inqiiii,  dicii  Sanctiis  ei  veruSy 
Cbristus»  videlrcet  Dominus  noster,  qiii  niinqiiam 
mentiiur  (1442),  nuUiim  decipit,  qui  babet  davein  ei 
fortiiudinem  patris  sni  David*  David  liamque  momc 
fortit  interpretatur,  cnjus  vigor  ei  fortiiudo  velut 
chivis  qnxdam  erat  ad  ininitcorum  civiiaietri  ca- 
piendam  et  resei*andam  (1443).  Ilanc  davem  bapre- 
dilariain  et  Christus  babei,  qui  IUas  duasei  maximas 


vasti  verbuin  paiienttae  meaR,  ei  ego  quoque  te  ser» 
vabo  ad  borani  tentaiioDis,  quae  iiblquc  tetraruot 
veniura  est.  Neino  est  qni  non  leiiieiur,  sed  noti 
omnes  soperantur.  Uiule  Apostolus  ali :  c  Tentatlo 
Tos  non  apprebendat,  nisi  bumana  (/  Gor.  x,  13). » 
Ecce  venio  cito  (4445),  te,  subaudiiur,  a  ieniatio» 
nibiis  liberare,  ei  pro  patienija  coronare.  Tene 
ergo  quod  babes ;  nulitis  te  a  tu«  fidei  constantia 
scfiarare  Taleat,tti  immo  acdpiai  coronam  iiiam; 
nemo  tibi  subripiat  locum  iibi  praeordiuatum.  Ei 
qui  vkerit ,  faciam  ilhm  coiumnam  in  teniplo  Det 
mei.  Tales  enim  colitmnae,  Pelrus  Jacobus  ei  Joan- 
nes  fuermit,  de  qitibus  Apostolus  aii  *  i  Qai  vide* 
bantarcoluroiiaeesseEcclesi»{€a/«i.  ii,  9)*  i  Super 


eivitales,  inrcniuin  videlicel  ei  paradisum  aperit,  et  D  li^'  Eeclesia  Qrinata  et  fundata  esi,  secundum  illud4 
daudil  cui  Tolt;  que  quidem  aperienie,  nemo  clau*      «  Ego  confirmavi  columnas  c}u${PtaL  lxxiv,  4) :  » 


(1441)  (  Ei  non  dclebo  nonten  ejiis  de  libro  vitae. » 
Id  est,  dabo  ei  donum  perseveraniiae,  nec  sinam 
euro  labi  in  inortale  |)eccaiuin,  qno  justiliam  atuilp' 
tal.  c  Ita  Pcrerius.  Dunliciter  aulemscribi  sanct<is  in 
libro  vitsedocel  S.  Tb.,  i,  p.,  q.  iiar.3:  »  Primo 
incboate,  quoad  praesentem  jiisiitiain,  quomodo 
omiies  Cbristiaui  in  baplismo  scribunlur  in  llbro 
VII».  Unde  iTs  ait  PanlusEpb.  ii,  5, 19  : «  Estis  cives 
sanciorum  ei  domestici  Dei.  »  Serundo  coniplete , 
qimad  perseverantiam  et  gloriaiu.  Prinii  dclert  pos- 
<^unt;  utide  psalino  liviu  dicitur  :  t  Delenufur  de 
libroviYentli|in. »  Secundi  autem,  quia  victores,  el  in 
Wctoria  Hac  persever^uies  de  libro  vits  non  dcle- 
l^VMtnr.  Esi  entm  liber  vits  conscriptio  oriKnflto- 
rinn  iu  v;tatn  xternani,  ad  qnam  ordinatur  :iliquis 


ex  duobus;  scHicet  ex  prsedestinatione  divina ;  ec 
iKec.ordinatio  niinquam  delicii :  et  ex  gratia  :  Qni- 
cimque  enim  graiiam  habet,  ex  boc  ipso  esi  digiius 
vila  «tcrna;  et  liaec  ordinaiio  deficii  inierdum,  otiia 
aliqui  ordinail  snnt  ex  gratia  babita  ad  habendum 
vitam  «teriiam,  a  qua  laiiien  deficiuni  per  peccalum 
mortale«  >  etc.  Ita  angelicus  docior. 

(iU^  Cod.  yski.^qui  nutU  uuquam. 

(1443)  Cod.  Yat.,  c  civiiaie8capiendas,etresrraii* 
das.  » 
'  (1441)  Cbd.  Vat. :  f «,  f»7ici/. 

(1445)  Pnenunliatur  Trajanl  persecuiio  contra' 
Christianos,  qui  a  Ncrva  anoptatuscst  in  imp|eriiim 
aii.  Ch.  98,  ailorumque  impcratorum,  Chrislianl 
iiomitiis  hostiuni. 


i25 

S07  ^  Apoiiiolus 


•    S.  ftMiNOSlS  EMSCOPI  SIGNIENSIS  '  m 

i  Siipcra>diflcci;.i  stipcr  run-  A  aHrum  ignitum ,  probatnm  ,  ut  heupUt  fia$,  et  ve$iu 


rtaineiitnm  apostolonim  ct  proplicinrum  (Ephet.  ii , 
fO).  I  Eoram  namqiie  doctrtna  et  ciemplis  iisque 
ki  HtxeM  Ecdeshi  regotur,  jet  susiinebitur.  Ei  foras 
non  egreilietur  amplius ;  qui  ergo  ab  Eecl  !sia  sepa- 
ralur,  scial  se  nondUD)  esse  vtctorem.  £l  tcribam 
wper  eum  nomen  Dei  t»ei ,  et  nomen  cinl(ftl't  Dei  mci 
fwva  Jemsatem ,  qus  descendit  de  cislo  a  Domiiio , 
et  nomen  iiienm  novum.  Non  solum,  iiiquit,  nomen 
nieum  super  eum  seribam ,  ui  a  Christo  Chrisiiani 
i^ocentur,Terum  ciiam  nomen  Doi  mei,  ut  ct  ipsi  dii 
nppellcnlur,  secundum  illod  :  c  Ego  dixi,  Dii  estis 
{P$al,  Lxsxi,  6).  » Insuper  et  nomen  civilatis  Dei 
mci  novae  Xeriisalcm,  nt  sicul  Ula  universaliier 
fi»poiisa  Christi  vocatur,  ita  el  uniuscujusque  anima 


metilis  atbi$  induarit ,  ttt  non  appareat  eenfu$to  mi« 
ditati$  tua ,  et  coilyrio  inunge  oculo$  ttiot ,  ul  videat^ 
Ego  quos  amo  argtio ,  et  ca$iigo ;  a*mulare  srgo ,  d 
pmitentiam  age.  Tu ,  Inquam ,  dicis ,  et  tecttm  re- 
putas  quod  nihilo  egcas ,  ei  sic  clausts  oculis  pnc- 
tcriens ,  sive  bina,  sive  mala  flant,,  ad  te  perllnciA 
non  puias;  ot  ncscis  quia  lu  es  mrscr  et  miserahi* 
lis,  omnlqne  reliciinte  privaiiis.  Et  patiper  diviiiis 
spiriiualihus;  et  cacciis  aniisba  discrciione  el  iHniine 
cordis ;  et  nudtis  bonorum  operum  indnmenlis  (U48)w 
Sed  crede  consiiiis  meis ,  cl  bene  libi  erlt.  Snadco 
le  cmerc  a  mc  auniin  ignitum  ,  probalum ,  ul  lo- 
euples  flas ;  aurum  enim  istud  igniium  ei  probalum, 
qiio  homtnes  iocuplci;inlur,  charttas  est,  ei  boni 


singulariter  nuncupekur*  Unde  Aposlolus  aii :  t  Dn-  ■>  maliqne  discreiio.  llaec  enim  semperardet;  et  in  Dei 


spondi  enim  vos  uni  viro,  virginem  caslatn  exhi-^ 
bere  Christo  {II  Cor,  xi ,  2).  »  Quod  aulem  ierusa- 
lem  sponsa  Christi  dieatur,  audi  hunc  eumdem  in 
anc  librt  hB]HS  dicentem  :  c  Yidif  inquit,  civilatem 
novam  JerutaUm^  detcendentem  de  reslo  a  DeOf  para- 
^Nt,  tanquam  $pon$am  cmatam  viro$no,  »  Possumus 
auiem  ei  nomen  illud ,  quod  ei  ab  angeio  exposiium 
#6t,  novum  Cbrisii  nonien  inleliigcre;  sic  enim 
acripium  e&i :  fil  vocabis  nomen  e)us  Jesum  {Lue,  i, 
Si), »  quod  iuierpreiaiur  Salvator;  nemo  eniin  sal- 
vaiur»  imi  hoc  nouiine  insigniius. 

Ei  angelo  Laodieiie  Ecelesies  scrite  :  Hae  dicit  : 
Amen,  teetis  fideli$^  et  veru$,  quie$t  principium  crea' 
$ura:  Dei,  Scio  opera  tua^  quia  neque  frigidtu  es^  ne* 


proximique  dilecltone  sic  accensa  est  nt  exstingui 
non  valeat ,  secumlnm  illud  :  i  Aqnae  .mult»  non 
potuerunt  exsiinguere  charitaiero  (Cant,  vin ,  7).  » 
Sinc  hac  nemo  locuples  crit ,  qui  cnim  m  bae  of- 
fendit,  ei  si  (otam  lcgem  observel ,  facius  esi  taniev 
omnium  reus.  Sequitur :  Et  ve$timenti$  albi$  induo" 
ri$,  ut  non  flppareal  eonfueio  nuditatijs  tuie,  Qoi  cniin 
Iiujits  vestibus  indutiis  uoi»  fucrit,  et  carnem  qiia 
4ndntus  esi  a  viiiorum  maculis  et  sorde  non  mun- 
daverit,  confusas  in  jndicio,  cundorum  oculis  irri- 
dendus  apparebit.  Prascipilur  autcm  oculos  eollyric 
nngerey  qu<>d  utique  roedicamentum  estad  oculos 
necessarium ,  ei  quia  avaritia  ei  cupidiiate  caecatu» 
fuerat,  largilate,  et  misericordia  ei  eharitatis  «h 


qMecalidut.  Vtinatn  frigidus  es$e$faut  eaiidt$$l$ed  ^  ctione  raentis    oculoa  inotigat»  qoatcnus  omntim 


quia  tepidus  e$ ,  et  neque  frigidu$  e$ ,  neque  calidus , 
incipiam  r^  ^*omer6  ca;  ore  meo.  Chrislus  eniin,  omeji 
vocatur,  quod  llehraice  naiuraliier  signiflcal  veruni. 
Dicatur  ergo  :  Hoc  dicit  ille^  qui  dc  se  ipso  ail:  c  Ego 
•nm  via^  veritas,  ci  vita  {Joan,  uv,  6); »  kl  ipsum 
«ni/n  vcritas,  ci  vcrum  significat.  Qui  csl  te$ti$  fi- 
deii$ ,  et  veru$ ,  sicut  jam  supra  expositum  est.  Qui 
e$i  principium  creaturv  Dei ,  a  quo  videlicei  otnnis 
rreaiura  sumpsil  cxordium.  Scio  opera  tm,  quia  ne- 
tfue  frigidus  eSy  neque  calidue  :  hic  enim  episcopus 
flic  sc  pro  i^mpore  callide  babcba^ ,  nl  siinul  bonis 
faveretci  maIis;undecujuspotissiiniim  secia»  fuissct, 
non  facile  disccrni  poteral  (1446).  Ideoqne  subditur  i 
Vtinam  frigidu$  cshs,  atU  ealidus,  ut  Dei  popiilnm 
per  iuam  hypocrlsiin  deciperc  noti  posses;  sed  quia 
lepidui  e$y  et  neque  frigidus,  neque  calidus^  incipiam 
H  evomere  ex  ore  meo;  ac  si  diCal :  Anguiscsi 
mihi  (1447)  in  stomacho,  nauseom  inihi  facis,jion 
le  ttlierius  suflerrc  possiim  :  ejiciam  tc  ergo  ex  orc 
ineo,  et  nominis  lui  non  recorJabor  amplius. 

Quia  dici$ :  Quoddiees  ^um,  et  tocupietutu$,  et  nui' 
iiu$  egeo,  et  nescis  quia  tu  es  vmer,  et  tniserabilis , 
etpauper,  et  ccecus*et  nudus,  Suadeo  tibiemere^a  tne 

(1446)  Redarguitar  cpiscoptis  Laodicenus,  cuJms 
nonicn  ignoraiur,  quod  boni  xque  ac  inali  accepti  es- 
senl  apnd  ipsuin ,  qiiare  fldes  ejus  dubia  reddeba- 
lur ;  et  cuin  in  Dei  servitio  Ignavia  iahorarel ,  iii 
divinnm  offendii  indignaiionein.  Toptditas  etiam 
Deoabomuiabiiis^  esi,  ac  suprctn»  domiiiatianis  ei 


viiiorum  dciersa  caligine,  daritatis  lunien  recipiau 
Sed  quia  dc  lania  redargiitione  indignari  episcopo» 
poierat,ideobenevolentia'  verba  8ubinrercns,aii  lEgo 
quo$  amo  arguOf  et  caetigo,  secundum  illud  808 
c  Casiigat  oquiern  filium  quein  reciptt  {Bebr.  xn, 
6).  » iEmulare  ergo  v>riutes,cneimilarechartsinata 
mcliora  et  age  pcanitenllam,  et  salvus  eris. 

Ego  $10  ad  o$tium,  et  pu/io,  ti  quis  audierit  vocew 
meam^  et  aperueril  januam,  intrabo  M  iUum^  et 
ctBttabo  cum  i7/o,  et  il(e  mecum  in  iftrono  meo,  tiiiil 
et  ego  vici,et  $edi  eum  Paire  meo  in  titrono  eju$,  Qui 
habet  aures,  audiat  quid  epirllus  dicat  Ecclesiis.  StnS 
enim  Chrisius  ad  osiiiim»  ei  pulsat  quotidie  voz 


n 


e|us ,  quoiidic  cvangclica  pracdicaiio  noslris  auribus 
insonat.  Unde  Aposlolits  :  i  Arguc,  iitquit ,  obsecra 
opporiunc,  iinporinnc  (/i  7tm.  iv,  2); »  aurcs  eniin 
portoi suiit pcr quas  in  pecioris  tibernacuIumChri' 
&tus  ingrediiur,  quas  si  quis  aperuerit»  ei  pulsanlis 
voccm  audicrit,  mox  inejus  inctiiis  hospiiiom  Cbri- 
stus  inirabit,  ibique  babitabit,  ideoque  loiies  su- 
pcrius  diclum  est :  Qui  tiabei  aureSy  audiat  quid  spi- 
ritusdicat  Eccle$ii$.  Sed  qntd  csi?  Ei  ccenabo  cum 
illo ,  et  iUe  vMcum .  nisi  eisdcm  cibis  uicmur,  eo<- 

bonitalis  indigna. 

(1417)  Cod.  Vat.,  ^rat^M  et  mtVii. 

(1448)  Salis  se  habcre  virliitis  nonnuUi  videutur, 
qiiod  in  aliqna  suhlimi  digniUle  suni  consliluti;  sed 
tunc  niagis  i^sis  est  elaboranduin  ne  muneri  soode- 
terlores  fiant. 


fi^  Exrosmo  in  apocal.  —  lib.  n,  cap.  iv.  ,  ca^ 

(Jom  ptne  reAoicmur,  iidctnqiie  doclrina  SAliiralji-  A  ait :  <  Vos  qui  seculi  e6(is  me  sedeliilis  super  sedi*» 


iiiur,  et  meusiiuidem  cibusesl,uiraciamvoIuuiaiem 
Palrismei,  qut  incoeiis  csl  {Joan.  4).  Qui  autcm  istp 
cibo  Tescettir  roecum ,  mecttm  ccenabtl ,  et  ego  se- 
ciim(ii49).  Promittit  autem  victpiihiis  (1450)  secum 
Sn  rcgno  sedere  suo ,  ut  intelliganl  se  super  genies 
et  regna  judicandt  accipere  poie&tai«i».  Unde  ips« 


duodecim»]udicanlesduodecim  tribiis  Israd  (MatUu 
iix,28).  »  Vicit  cl  ipse  omnesque  suos  captiv.ivii 
iniinicos,  atqiie  ciim  Palre  suo  simul  sedct  iu  throiio 
ejus,  secuiidum  iilitd  :  a  Pater  uon  judtcat  qiiem- 
quam,  scd  omnc  judiciiim  dedit  Filio  (loan,  t,  22).  ♦ 


CAPUT  IV. 

PoJil  kffc  vhii,  el  ecce  oil/tim  aperium  in  coilo ,  ei 
rox  primt  guam  audhi,  lanquam  tubce  loqueniU 
«mm,  dicentit  :  Aecende  huc,  et  osiendam  iibi  quw 


LIBER  SECUNDLS. 

in  aelo,  Sedcs  enim  ista,  qtiam  incQslo  positam  v'i- 
dtl  beatus  loaiines ,  doctores  Ecclesisc  sunt ,  ih  qul^ 
bus  Domiutis  sedet  el  liabilaL  Anima  euimjusli  se- 
des  est  snptenti.ne.  Super  hanc  aulem  sedem  Doini- 
numsedere  vidit,  cujus  species  erat  similis  aspcctui 


oportet  (ieii  pott  ha^e.  Slatim  fvi  in  titiriiH.et  ecce  q  lapidis  jnspidis  ct  snrdiuis*   Jaspis  viridCm  babeft 

4edes  potita  erat  in  catio^  et  tupra  tedem  tedent^  ei 

qui  sedebat ,  timitif  erat  atpeciui  lapidit  fatfidit  ei 

wdmit  (1451).  — •  Post  bxc,  inquit,  inspeii ,  cl  vidl 

omnem  Ecelcsiac  fabricam,  et  quaecunqoe  usqiie  in 

6£ctili  consummatiouem  futum  erant.  Ei  ecce  ottinm 

^penum  in  ealo;  coBliim  hoc  in  loco  saticta  Ecciesia 

iiiteiligitur,  sicitl  in  Evaiigelio  frequenier  habemos. 

Ut :  (  Simile  esl  regnuni  edelorom  sagenae  missae  in 

«are  (Uatih.  xm ,  47) ,  •  et  simiiia ,  cum  de  Ec- 

cle!>la  loqnitur.  Hujusaul^mosttoro  nuuqiiftm  claii- 

ditur,  httjus  porlt  omnibus  patet,  Deminem  ad  se 

venleiitem  repcUii ;  quicniiquc  excludiiur,  vei  non 

ittgredilur,  noii  ostii ,  sed  intrantis  culpa  est.  Vox 

autotnpriina,  qux'  tanquam  luba  saldimis  et  ex 


colorem ,  snrdius  vcro  clarutn  el  igncum.  Tali  ergit 
colore  Dominus  809  nosier  apparere  voluit ;  iit 
nobis  inslnuaret  quid  ap|)etere  debcamns.  Iluiiet 
enim  eolorcm  jaspidis;  quia  semper  viridis,  sem- 
per  tivens,  seinper  immortalis  est,  el  nitnquaro  ad 
siccitatem  pervettiens.  Habei autem elcolorem  sar^ 
dinis;  siquidcm  Deus  noster  est  ignis  ardens.  Ha^ 
enim  specie  et  Moysi  quoiidam  apiKtrere  dignatiis 
esl*  Ardeamus  ci  nos  rervoro  charitatis  acceiisiv 
simul  cnm  Apostulo  dicamus  :  <  Quis  nos  sepainbic 
a  cliaritate  Christi?  tribulatio,  an  angustia?  an  fa^ 
mes?  an  nuditasT  » (Rom.  viii,  35;)  e,t  cactern. 
.  Fj  irit  erai  tit  circuitu  tedit,  timilit  titipm  mn- 
ragdi.  Smaragdtts  enim  qiiasi  hcrba  viridis  esl,  pur 


eelsaseium  loquebatur,  vox  angelicafiiit,  qiixista  C  quain  imroortaiitatem  Inieliigimiis,    quae  sempei' 


aQminliab»t;  quae  liene  tuliac  comparatur,  quoniam 
sancli  Spiriius  inspirationem  vix  bumana  fragiiitas 
ferrepoie&t«  de  cujus  vocc  altbi  dicitur  :  c  Faclos 
estrepe..ie  de  ciielo  sonns,  tanquam  advenientis 
Spiriiiis  vebcnientis  (Aci.  ii ,  2).  »  Qu»  autem  vox 
ista  diierjt,  audiamus.  Ateende  hue^  ei  otiendam 
ibi  qua  oportei  fieri  poti  hwe.  Ascensos  iste,  non 
Gor))oris,  sed  mentis  fuit.  Ascende,  inquit,  huc» 
erigc  mentem ,  dilata  visiim ,  et  ea,  qu»  oculis  car* 
niscerninon  possant,  uno  memis  iiituitu  contem- 
plare.  Quibits  auditis,  statim  fui  in  splritu;  nihii 
camale,  nibii  molis  corpore»  me  babere  sensi;  sed 
raptns  in  spiritu,  et  in  eseesso  mcnlis,  alium. con- 


virens  iionquam  ad  siccitateiu  perveiiit.  Iris  auleiu, 
id  est  arcus  coeleslis,  duos  principales  colores  ha- 
bet,  qiionim  alier  est  igiieus,  alier  cxrulcus,  ot 
qiiasi  aqua  viridis;  ct  rubeus  qoidem  mariyrium> 
viridis  autem  baptismnm  dcsignat  (1453).  Ncmo  erg»^ 
sedi  Dei  appropinquablt,  nemo  virtditaicm  et  im- 
mortalitaicm  susctpict,  uisi  aut  pcr  mariyriuui. 
transeat,  aut  bnpiismate  abiiiatur  :  sint  ergo  iris,- 
qiii  volunt  esse  in  circuitu  solis. 

Et  in  circuitu  tedit  tediiia  viginti  giiafoor,  ei  tvpcr 
tiironot  viginti  quatnor  tenioret  circumtedeuiet ,  amt^ 
ciotvettimentit  a/^ti,  el  in  capitibut  eorum  coronae 
aureat^  Quid  aliud  (1454),  iuquil,  post  irlm  vidi  v 


tiiiuo  visom  suscepi  (145i).  Et  ecce  tedet  thftita  erat  ^  in  circuitu  scdis  sedilia  viginli  qualuor,  totidcm  se« 

(1449)  Cnm  tam  iiboraiis  sJt  Deus  nrrAnsciim,  tam- 
qne  prxcianc  proniiitaiilur  ejus  tx^iuutieralioncs , 
quis  non  toto  aniuio  pro  eo  ccrtabil ,  oniniaqiic  ad 
uiajorem  ejus  gloriani  iion  suslinebii  ? 

(1450)  Cod.  Val.,  tecumin  liirono  ttdere, 

(1451)  Vocatus  Joannes  nuimi  coniemplafione 
cooscendit  atl  ccelos,  el  sedenicm  Doniinum  respexit 
in  ifaroniiin,  cui  geininarum  coiorcs  iropica  lociitiune 
consociat  Cassiodoriis ,  qui  descriplioiioiu  visionis 
ciimie  prosequitur. 

(1452)  Facia  aniem  a  l)eato  iuanne  in  praeceden- 
libus  priinae  visionis  rclartoiie,  boc  in  capite,  ct  se- 
qucntibus  pergit  loqui  dc  secunda  revefalione,  in 
qua  non  Christus  in  specie  bomiuis  se  cxliibtitt ,  sed 
Deos  Pater  in  omni  splendore,  sedisque  majcsiale  ei 
aj^paruit,  ao  proinde  divinos  throiiiis  preiiosioribiis 
instrucuts  gtinimis,  touitruai  et  fulgurn  nb  illo  pro- 
ctJcDtia,  ncc  non  chorus  circum  euni  vigiiiti  qii:r.u')r 


seniorum  coronas  aiircas  Ipsi  offercntium »  quaiuor 
atiimalia  subeodem  f.osiia  describuntiir. 

(1455)  En  S.  lirunonis  inlerpretationem,  qux  ali 
ipso  tipii  confirmata  ratiouibiis»  videbitur  aliquibus 
aiit  obsc.ura,  aut  etiam  ex  soio  illiussneculi  ingenio 
deprompta.  Venim  qtti  bapttsmatis  rationem  et  re- 
cens  bapiizati  appellatioiiem  constderei ,  optimaiii 
slatiin  esse  conspicict  intcrprelalionem  Scripluris 
ac  recle  rationi  omnino  conscntaneam.  iJapiismiis 
enim  per  aquam  aduiinislrntiir ;  reccns  bapiizali, 
neophyti  dicuntur :  quo!  quidem  vox  ex  Gncco  fouie 
signilicat  rcceuK  plaiilatiiin,  id  cst  iii  Ecclesia  Cbri- 
sli,  iti  ejus  gratia  atque  jusruia.  Ex  Scrij)tiiris  nuieni 
ju&iut  ui  paima  florebit ,  qugc  certe  viridis  esi ;  et 
justus  qtiiikim,  siculi  a  Deo  bcnedicius,  erit  quati 
iignum,  quod  trantpiantalnr  tvper  Ai/ttas,...  cl  erit 
foiiuni  ejut  viride,  ctc.  Jctciii.,  cop   wii, 

(145i)  Cod.  Vul.  :  Et  allud. 


m  *'  s.  BfiiJNoras  EPiscorr  signiensis  m 

niores  senenies  in  eis.  El  cgo  quidem  hos  viglnli  A  <|unrtiim  animai  simiio  aquiljc  YobnU.  Haec  enitu 


qoaiuor  circA  sedem  Dei  resnlenies,  ihmdecira  pa- 
triarclias  ei  totiJem  apostoftis-iiitelltgo,  qlios  i|uii]em 
duodeciro  patriarcltas  Jacob  eartialtier  gomiit ,  ex 
qnibus  cseteri  sancli  Veleris  Teslamenii  orti  sunl. 
Buodecim  vcro  apostolos  Cliristos.  elegit ,  ei  qutbns 
umnis  Ecclesix  muiiitudo  pullulavii.  Uiide  scriptuio 
esi  :  f  Pro  p»iribus  luis  nati  snnl  llbl  filii  (PioL 
XLiv,  17).  I  Scdilia  vcro  vigiiill  quattmr  duodccim 
iribus  suni ,  in  qnibiis  pRedicii  palrlarcluB  obtiiieui 
principatum,  et  duodechii  Ecclesift,  qulbus  aposioli 
pracniehint.  Mam  usque  hodie  quilibel  episeopus 
Ecclcsiam  slbi  commissam,  scdcm  suain  vocare 
40lei.  Hi  aiHem  omnes  vesiimeuiis  albis  lnduti  erMii, 
niondi  videKeet  i»  pciccaio,  ulpote  adCbristi  eoiivi^ 


qiiatuor  animalia,  quatiior  evangelisl»  sunt;  qui 
benc  iti  medi^  sedis ,  et  in  circoilu  connpicioiiiur. 
quomam  eorom  doctrina  omuia  rcplet,  prariatos  )n* 
riter  ei  subdiios.  Siint  autem  plena  ocolls  aote  et 
rcira,  qula  pneteriia,  910  prsescutia  ei  futnra  in* 
tuentnr»  Non  timeni  tela  inimieerum»  noo  liroeia 
scntentias  husreticorun» ,  quoniam  oronia  pniYuleni, 
nfhitqoe  «is^improvlsum  acciilerc  poiest.  Ei  animal 
primum  simile  lconi,pecquem  Maicum  cvangeliskim 
intclligimus,  qui  qtiasi  lco  per  dcsertiim  rugiens, 
suuni  KvahgeHtmi  iiieipicns  aii :  «<  Vo&  clamiiiiis  iu 
deserto,  paraie  viam  Douiino  ^  rectas  factie  seniitai 
ejos  {Luc,  :ii,  4)«  i  Sccundom  vero  aniinai,  wkmk 
vitiilo,  Lucas  esl  ^  qui  a  sacrificio  (qood  maximedii 


Viom  invitaii.  Ilabebant  autem  in  capiiibus  coronas  B  viiulis  fieri  solebat)  inchoans  ali :  c  Ruii  In  divbHi 


ftureas,  per  quas  inteliigimus  eos  omnes  suos^  ini* 
laicos  superasse :  -  Neino  enim  coronabitnr,  tiisl 
qoi  legUime  ceriavefH  (1/  Tim.  li,  5).  h  Unde  Apo- 
itolus ,  quia  bene  prxtiaius  fuerii ,  de  Sd  ipso  aii  . 
€  De  reliquo  reposita  est  mihi  corona.  jastiils 
(/»«V.,  8).  I 

El  de  ihrono  procedebant  futguraf  et  tfom,  et  io^ 
wtrua,  Diximus  superiiis  quod  Ecclesiae-  d#ctores 
sint  sedes  Dei.  De  bac  igilur  sede  proceduni  fulgura, 
ei  ToceSf  ei  toniirua  :  sontcnlix  namque  ab  eorum 
ore  jacurat» »  quasi  fulgur^»  ci  ignilae  sagiil»,  tolam 
Yiltorum  ct  bxrciicorum  dissipaiit  mulliiiidinem , 
qm  quidem  absque  voce  ei  lonitru  non  fiunt,  dtim 
^RCia  praHiicatio  et  sdie  in  Ecclcsia  resonat,  el 
i|uemdam  terrorem  futiiri  jodicti  iuculil  audicntibus. 
Fingc  ergo  doctorem  aliquem  i»  Ecclesia  praedieare , 
el  subito  ftudics  qtio'  fulgur»  scnteniiarum ,  qux 
voees  uiritisqne  Testamcnti ,  quae  toniirua  minaii- 
lium  Terborum  ab  cjus  ore  procedant. 

Et  $eplfm  tampades- ardentee  antt  thronum,  tfui 
%unl  tepiem  tpmtue  DeL  Yidit  ctiim  latnpadcs ,  qiii- 
liiis  sedes  illuminabaiur,  ei  qux  illas  fuerint  expo- 
iiciis ,  ait ,  qui  sunt  tepiem  tpiritut  Dei ;  id  esl ,  se* 
ptem  grali»  Splritus  sancli.  Secure  ergo  pncdiceni 
doctorcs  ianto  hiniine  illusirail.  Non  enim,  ui  Do- 
luinos  aii,  ipsi  b)quuniur,  sed  Spiritus  Eanctus  lo- 
quiiur  in  eis. 

Et  in  coHspectK  tedlt  tanquam  mare  vitreum  timile 


C: 


Herodis  J<idapae  sacerdos  (Luc.  i,  5)^  •  etc.  Tertiuni 
auicm  aiiimal ,  cui  quasi  honiinis  ff»eic»  erai,  liav- 
iiiaeus  inleiligitor,  qui  Cbrlsti  naiivitateni  incam- 
iioDeiBque  d6scrii>eiis ,  perfcetuns  (oim  esse  liomi- 
nom  eiex  bomiiiibus  natum  dcimniians,  ait :  c  Li* 
•bor  generaiionts  JesuChrisii  firii  Dayid,.fiiii  Aht>i- 
iiam  (l/aKA.  i).  >.  At  vevo  quartum  aniiiial,.  qituii 
aquilce  v^nti  simiie  eniti  B.  Joaiukcm,  cujus  verba 
h»c  sunt,  fuisse  nmi  dubiiarous,  qoi  qnasi  aqniU 
prae  caeteris  alllos  volaiis^  Cliristun  Dei  Fiiiiim  sinfl 
iniiio  DciHii  essedemoiistnHt^  dioens  :  i  ki  priuci» 
pio  erai  Yerbum,  ei  Verbitm  crat  aptid  Deun,  ct 
Deiis  orat  Verbuin  {J^oan.  r,  i).  ^  Qui  ergo  hfficsni^ 
nuilia  cognosecre  vclil  r  inspiciat  et  legai  iu  faeiev 
id  esi  in  suonim  dictorum  principiis ,  ct  €otifc:>;ioi 
qiiae  et  qualia  sunt  Inteliigcre  poterit. 

Et  quatuvr  anmalia  ,  tingula  eorum  habebant  aln 
tenat^  et  in  circuitu  et  iutut  pleua  tunt  oeuiit^et 
requiem  non  habebantt  die  ae  nocte  dicentia ;  Sau' 
rlHf ,  Sanclutp  Sanctut  Deut  ommpoient^  qui  erai^ 
€t  quietlf  et  qui  vinturut  es/«  — Singttla,iiiquji,pra> 
diciorum  quaiuor  ftoimalium  seuas  alas  haiK*bant, 
quae  colleciae  simul  vigiuii  qiiatuor  faciuui ,  lot  suui 
igltur  alaa  qoot  et  praKlicii  seiiiores;  unde  beiie 
aiiimatium  eos  alns  esse  iMteHigimos  r  hi&  cnim  aiis 
ubique  ierrarum  Rvangelia  volaveruiiL  Sed  quiii 
vetus  et  Novum  Testamculum  Ueitt  sunl  (i455)i,  ci 
idem  siguiOcsiut,  idco  tion  s^lum  aposioli»  verluui 


crgUailo,  Eral,  iiiquit^  in.conspectu  sedis  ianqnum  ..  ciiain  patrlaichac ,  aiiimalium  atae  mcnio  dicuiilur, 


inare  vitrcum ,  ciara  videlicci  aqiia  bapiismalis.  lu 
conspecto  qu:dem,  quoniam  nullalenus  sancti  docto- 
X^  bujus  aqnx  obliviscuatur.  Quae  quidem  crysiailo 
himilis  perliibciur  quoniam  crysiallus  ei  aqua  fil ; 
lamen  indurata ,  ni9gis  ignis  quam  aquae  tcnet  ita- 
turam.  Sancti  ergo  ex  aqua  regcnerati  in  cryskdlum 
eonvertuntur,  quoniam  igoe  S.  Spiritus  plcne,  qna- 
ies  sunt  interius,  lales  exterius  apparent. 

Et  in  medio  tedit ,  et  in  circuitu  tedit  quatuor  ani- 
maiia,  plena  oculit  ante  etreiro,  Et  aniinai  primuiu 
simiie  leoni,  et  scciindum  animal  simlie  vituio,  ei 
tertium  animal  babens  facicin  quasi  honiinis,  ct 


ilaec  autcm  animalia  cl  in  circuitu,  ct  intiis  plcna 
Boniocoils,  ui  et  visibilcs  ei  invisibiles,  exteriorcs 
et  interiores  pi-xvideiui  inimicos.  Quod  auteai  die 
ac  nocte  non  ccssaut  clamare  :  Sanctutf  tanctuty 
tanctnt  Dominut  Deut  omnipoient^  iiiysteritim  iudi- 
cat  Trinilaiis;  cnin  eiiim  ler  dicatiir  Sancius,  iion 
tamcn  nisi  semcl  diciiur  Domiiius  Deus  oinuipoteiis, 
uiqui  in  persouis  dividitur,  iu  niajcsiate  laiiient 
poicniia  e.i  substantia  unus  esse  credatiir.  Qiiod 
autem  sequitur  :  Qui  etl ,  ei  qvi  crat ,  et  qui  venlu- 
rut  ett ,  jain  su|)crius  cxposiiimus. 

Ei  cum  darent  illa  quuluor  animalin  glonam ,  et 


(14o5}  Cod.  Yat.,  idem  dicunt. 


(,n  EXPOSlTtO  liN  APOrJiOi. 

kjHvrimt  4i  bitudiciwnem  tedenti  iuper  thromm^  A 
wvenli  h  itrcuta  saeuhrtim^  procidebant  viglnti 
quaiuQX  Hmores  ante  eedentem  iiifhroHO^  el  adora* 
baut  vlremem  in  offeuia  eeeeuiormn^  el  mUehani 
eorenai  iuas  ante  ikronum^  dicenies  :  Dignus  eSt 
domine  Deus  noster^  acdpere  gloriam »  ei  honorem , 
ft  virfuiemf  quia  iu  creasii  omnia^  ei  propter  volun- 
toiem  iuam  eraiil,  et  creata  suni,  Cttm  inquit  ,31117 
inalia  Deum  laudarenl,  benedicerenl  et  gloriilcaT 
reu(,  roiifesiira  vi{piui  quatuor  fteniores  ad  eoruiii 
voccs  procidentes ,  Deutiv  vi? om ,  et  verum  adora* 
bant.  Quts  eniin  sancloruiu  Evangelium  audiens, 
Palrigratias  non  agat,  c  qul  p.roprio  Filio  non  po- 
perclt,  sed  pro  nobis  omnibus  tradidit.ilIom  (Aom. 
Yifi ,  52) ,  >  cojus  doctrina  et  passione  redeopti  sii- 
mos.  Iliuanl  aulem  eoronas  ante  Ihr&num»  quia  ^ 
victoriam,  triumpbum  et  coronam.  non  auis  viribus» 
sed  vicfori  Deo  ascribnnt.  Quod  si  Nabuehodonosor 
roxfccisset,  non  lam  cilo  forlasse  regnum  amisis- 
Eci.  fli  autein  quia  cuncLi  ce  a  Dea  recepisse  co* 
giioscimt ,  iion  de  se,  sed  de  Domino  dicunt :  Di* 
gnut  es^  Domine  Deus  nosier^  accipere  gioriam^  ei 
koHorem^  ei  rtrin/m.  Oiiare  hoc?  Quia  iion  nos, 
sed  (u  creasti  omnia,  et  propier  voluntatem  toam» 
!i)  luse  videliccL  sapientias  dispositione ,  prius  etiam 
qnam  ftercui;  ei  nunc  quidcin  creata  sunl,  ct  suis 
qu»;!;e  temporibus  distribula  :  i  lii  voluntiite  euiui 
tua  ujiiTersa  sti nt  posita  (Ephes*  i ,  9).  > 

CAPUT  V. 

Ei  tidi  in  dexiera  sedenils  super  ihronum  scriptum  Q 
iniu$,el  [oris  signaium  sigillis  septem  (i45€}.  Lil)er 
iiite,  quem  beatus  Joanncs  in  dextera  sedentis  su- 
per  ihronum  se  vidisse  dicit,  utriusqoe  TesUimcntl 
scicntia  Inielligitnr;  qoeni  sdeo  in  dextra  sua  Domi- 
Hfis  tenere  dicltur,  quia  ejus  cognitloni  nibil  est 
oixulium.  Esl  autcm  scriptiis  intus  et  foris ,  quia 
»iricr  scciinduni  lilleram,  aliter  secundum  spiriina- 
ioro  inielligentiam  inttrpretatur.  Sed  qiiid  per  se- 
p{e.n  sigilla,  iiisi  Cbristi  nativiutem ,  passioneni , 
rcsurrectionein,  ascensionem,  bapiismum,  judiciuin, 
ei  meritorura  retribulionem  inteliigimus?  Uis  eniin 
Mgnatns,  ticc  ab  311  Ipsis  legis  peritis,  et  sapieo- 
lilHjs  intelligt  potiiit.  Nam  quamvis  propheta  dicat : 
(  £cce  vjrgr>  concipiet,  et  pariet  fiiium  (/<ii.  vm» 
IH;;  » lamen.qiiia  liber  signaius  est,  hoc  Jodaei  non  ^ 
iuiclliguni.  De  passioue  et  resurreciioiie  scrlptUB^ 
esi :  I  Eoo  dorniivi ,  et  somnum  cepi ,  et  resiirrexi» 
<!aia  DomiiiNSi  suscepit  me  {Psai.  im,  6).  >  Sed  quia 
Jtulrrarum  boc  intelligit?  Sic  aulein  et  de  ascen- 
sioiie  :  f  Ascendit  Deiis  in  jubitaiioRC ,  et  Douiinus 
in  voce  liibap.  (Psai,  X4.vt,  6)»  >  De  baptismaie  vero  :* 
f  Lavaniini,  inuiidi  eslote  (Isa.  1, 16)  ;  De  iiidicio 
anteni :  I  Deiis,  judirium  tuumrcgi  da,  ct  jiisiitiam 
uiam  filio  regis  ( PsaL  lxxi  ,  1 ).  >  De  mcritorom 
vcro  rctribuiione  oniiies  Scriptune  plena!   suni; 

(1456)  Inter  hxcvidit  Joannes  librom  in  dextcra 
Palris  sedeiitis  iit  tbrono ,  intus  forisquc  conscH- 
Dtuin«  quoniam  in  lege  qu.Tdam  «idhiic  occiill»,  qu:u- 
iiam  uor«coiitu.r  essc  nianircsta.  hia  bcptctn  <>\u\\h. 


-  UD.  H,  c;\p.  V.  m 

liaH:  tamen  non  i»foll:guntur,  qula  liber  signaiu^ 
csu     . 

Ei  mdi  angatum  (oriem  pra^dicantem  voce  magnaz  ,. 
Quis  esi  dignus  aperire  librum^  ei  soltere  signacula 
ejus  ?  Ei  nemo  poierai  in  calo ,  neque  in  ierra^  negua 
subius  ierram  aperire  iibrum^  neque  respicere  iUum^,  , 
Et  egoflebam  mulium,  quia  nemo  dignks  inuuius-^si 
aperire  Ubrum,  nec  videro  illum^  Angelus  iste  Airii':^ 
snfiiiciis,  q^siiibet  prsedicator  est  Ecdcsi»,  qtiia  d*^   , 
vina  mysieria  cl  Scripturarum  prorundtlate»  cou^  ' 
siderans,  admiratiir  et  dicii:  Quis.esi^digntu  aper 
rire  Ubrum  (1457)?  Quis  lam  occuha  mysteria  .resi'-:  , 
rare  poterit?  Qiiis  ejus  signacula  et  iam  diflici|i*iji  . 
cjus  quaesiiones  solvet?  Qois  sapiens,  et  iMtdlliKJt 
haec?  Ct  iiemo  poterat^  in  co&lo,  iieque  in  terra  uy^^n 
rire  libruin  :  iiemo  culin  hunc  iibrum-aperire  .vc« 
inteliigere  sui  ingeoii  acumine  posset,  pisi  ille  qui 
eum  edidit  et  ciausit  aperuisset.    Nam  neque  ilii  . 
qtii  in  c<jelo  sunt,  id  est  viri  ecciesiastici t  neqtie  \\\'\ 
qui  In  terra ,  id  est  phiiosophi  et  sapientes,  neqiiQ 
qui  subtus  terram,  id  est  maligni  spirilus,  huueUr  - 
brum  intelligere  vei  videre  potuerunt ,  doiiecChri-)  " 
stus  eum  aperuil,  ct  dkcipulis  suis  sensum  dedit  u| 
Scripturas  iiileUigerent.  Flebat  autem  multuin  bea- 
tus  Joanues,  quod  ad  Ubrum  aperienduin  nemo  dl^ 
gnus  inveniebaiur.  Scicbat  cnim  munduin  non  alitec 
ad  fidem  posse  convcrti,  vel  Ecciesiani  coir^irui 
|H)sse,  ntsi  ille  lilier  apcrirctur,  ejusqiue  testiinoiihw 
maniresta  forent. 

El  unms  de  senioribus  dlxii  miki :  Ne  (le^is^  ecc» 
vicii  Leo  de  irxbu  Juda ,  ei  radix  David  aperiro  lir 
brum^  ei  solvere  sepiem  signacula  ejus,  Uuus  iste  de 
scniorUxis,  qui  eum,  ne  fleret,  coiifortavit,  uemo 
melius,quam  ideui  ipse  iiitelligi  potost  :  nam  et 
ipse  unus  de  senioribus  erat.  It^cordatue  ergo  quod; 
lii  Christi  passioue  veluw  tompli  ficlssiim  est  et  sc-^ 
pulturae  aperUe,  se  ipsum  a  fletn  teiuperaverit,  se~ 
cumque  n^piilans  et  dicciis  :  <  £cce  vicit  Leo  do« 
tiibu  Juda.  >  lii  beiiedictione  naiiique  Jud;e  iutcr. 
c;£tcra  scriptum  est    :    <  Ad  prccdain»    fiU.  ini, 
ascendi&ti;    accubuisti,.  ut  ieo,  el  qyasi-  leniia.. 
qiiis  suscitabit  euui?  y  (Gen.  xux,  9«)  Quod  quidcnii» 
in  Christi  passione  completum  est,  quando  adprse- 
dam  crucem  ascendit,  io  qua  omnes  suos  iuimico» 
superavit;.et  quando  ut  ieo  accubuit,  siquidem  for-. 
tior  a  somno  snrrexit.  Ipse  autem  radix  i>avidt.dft; 
quo  rropheta  ait  :  <  £gredieiur  virga  de  radice 
J^sse,  et  flos  de  radice  eius  ascentlct  (Pial.  xi,  t).  > 
Et  Psalmista  :  i  Juravit  Dominus  verjiaiem,  et  non, 
friistrabiiur  eam^  de  fruotii  ventris  lui  poiiam  supcr 
sedem  tuam    (Psal.  cxxxuiX).  »  llic  ergo  ad  ho« 
vicit,  ut  libruni  apjcriret  ci  solvcrct  scpiein  si^na- 
ciila.. 

Et  vidi,  et  ecee  in  medio  tlirotii,  et  quatuor  anim» 
lium,  ei  in  medio  seniorumt  agntm  stantem  ianquait  ^ 

10  est  scpliformi  Spirllus  consptcicbnlor  ewe  sijTi:»- 
l:is ;  qiiia  iiiystcria  Doniini  iisi|itc  ad  letnpus  pnjcil 
liitum  hnbeiiliir  scmiicr  iiirogtiii;f.  Cassiod. 
(\iol)  (iotl.  Vai.,  Iiitnc  tibnim. 


fSI  S.  DflUNOMiS  EPISCOM  SIGNIENSIS 

•rffiMM,  hatentem  eomua  iefftm,  et  oculot  ieptem,  A  Clirislt  passlonis,  nostra^qiie  reJemplionis  {14(S); 


^»1  ««iil  $eptem  spiritiu  Dei^  mi$$i  in  omnem  terram, 
Hlc  esl  enlm  iile  agnas,  de  quo  scriptum  esl :  c  Ecce 
agnos  Dei  qai  toRil  i>cecata  nmndi  (/oan.  i,  39).  > 
Qul  bene  m  medio  ihroni,  et  quatuor  animaliuro,  el 
aeniorum  stare  dicitur,  quia  turo  sanclis  siiis  sem- 
per  babilat,  eosque  nunquam  derelinquit  (145$  • 
aicul  ipse  ait :  c  Non  tos  deseraro,  neque  derelin* 
quam  (Jean*  xit,  i8) :  i  Itemque :  c  Ego  vobiscum 
sum  omnibas  dicbus,  usque  ad  consuramationem 
Baculi  [Matth.  xitiii  ,  20).  »  Vidit  autem  eum  tan- 
quam  ocdsum»  qula  uibit  est  quod  plfis  in  mcmoria 
iancti  D^l  ihibeant,  quam  moriem  sui  Saivatoris. 
Conilbi]^  Septem  (1459),  et  oculis,  idco  Spirilus 
taucU  gratt»  eooperantur,  qua  ipsls  dercndiuiur  et 
Ulnminamur. 

Et  tenity  et  aecepU  de  dextera  iedentk  in  tltrono 
tibrum^  et  <vm  aperw$$et  librum,  quatuor  anhnalia^ 
€t  viginti  qualuor  $eniore$  ceciderunt  coram  agno,  ha^ 
$ente$  fhtguli  cltbara$^  et  phiala$  aurea$p(ena$  odo^ 
Tomentorum,  fum  $uut  oratione$  $anctorum.  Sccun* 
dum  bumaniuiteiii  iiamque  dc  dexlera  sedeutis  in 
tlirono  Cbristus  Douiinus  Mosicr  librum  accepit,  a 
ftiio  secunduw  divinitatem  omnis  sapieiilia  el  scieno 
tia  procedit.  Quem  cum  aperuissct,  quatuor  aiiiinana 
el  Tigbll  312  quatuor  seiuorcs  cecideruiit  corain 
igno,  qQiapostquam  Scripturas ialcilexerunt  oiniics 
iauctl  apdstoli,  et  doctores  Cbristo  Domino  iiostro 
gratiasegerttut,qul  eis  pcr  Spiritum  saocluin  ei 
Hiteliigeii(li  seosuin  dedit»  ci  sua  beneflcia  ibi  cis 


'iiovum  quidcm  erat,  et  auic  id  teroporis  oomibua 
inauditum.  Cantabant  utiqne,  et  dicebant :  Tu  qQi- 
dem  de  dextri  sedentis  In  throno  libnim  acceptsti, 
et  tu  revera  Jignns  es,  Domlne  Deus  nosler,  acci- 
pere  librum  (1465).  Quis  enim  dlgnior  lcgeai  ad 
ex|K)iiendum  susCipere  (1464),  quam  ipse  doclorci 
cofiditor  legis;  qui  non  ^ium  docuit  et  fccit,  «i 
fecit  qiiod  docuit;  sic  cnim  scripium  est :  c  Primnm 
qutdem  serroonem  fccl  deomnibus,o  TbcopLlle, 
l^use  coepit  Jesus  facerc,  et  docere  {Act.  i ,  I).  >  Dociiii 
( cgo  legem,  aperuit  el  revehivit  slgnacula  ct  occulu 
inysleria  ejus.  Mortnus  est,  jubenle  lege  :  <  Quiasic 
oporluii  pali  Cbristum,  et  rcsorgere  amortnis,  ninos  a 
morte  redimercl(£«ttc.  xxiv,  46). »  Unde  ct  sabdiiur : 
B  Quoniam  occi$u$  e$t  et  redemi$ti  no$  Deo  in  mu« 
guine  tuo.  Sed  unde  redemisti!  £d;omfi<  irHfu^et 
iitgna ,  et  populo ,  et  natione»  Noii  euim  Judxonitu 
Deus  tanliim,  Imo  el  gcntlum,  Ex  euuclis  ergo  geo- 
tibiis  ad  fiJem  vocavil,  quos  suo  sangnine  redeuiit. 
Seqtiitur :  Et  feci$ti  no$  popuium.  vldclicet  Cliristij* 
iium,  Deo  noetro  regnum^  quia  in  d<^is  ipse  rcgnat 
et  $acerdote$t  cui  qiiotidie  bostias  placabiles  Iiikuo- 
lamus  (1465).  llinc  autem  persona  muiaiur,  ct 
Scripluris  vox  Inlroducitur,  el  regnat  supcr  ler- 
ranu 

Et  tidij  et  audivi  rocem  angeUrum  muUorm  k 
circuitu  throni^  et  animalium^  ei  seniorum  ^  et  er^ 
nun$eru$  eorum  millia  millium^  dieentium  voct  ma- 
gna  :  Dignu$  4$t  agnu$^  qni  occi$u$  eit^  accipereviT' 


(1460)  eognoscere  lccir.  Habent  auteni  saucli  docto-  ^  luteni,  et  ditsinitatem,  tt  eairieniiam,  et  {orturuHncm, 


vea  ciibaras,  quarum  suavi  modulaijoue  corila  bo^ 
miuiiro  pecealis  tnmeiitia  placant.  Talis  citliaraedus 
aposlolus  cral,  super  ciijus  prAdicatioue  ipsi  pbilo- 
fcopbi  obstopescebant.  Habent  autem  el  pliiala&  au- 
rcas  plenas  odoramentorum,  quae  suiH  orationes 
•anctorum;  plenx  euiin  sunt  odoramcntis  oralio- 
iies  sanctoruin ,  quia  nibii  suavius  eis  Domino  re« 
doleU 

Et  cantalMtnt  canticum  novnm,  dicentee  ;^Dignu$e$^ 
Domino  Peu$  notter^  aceipere  tibrum,  et  operire  at- 
gnacuta  eju$f  quoniam  oeci$u$  «i,  et  redemi$ii  no$ 
Doe  in  $angulne  liio,  ex  dmui  tribu^  et  tingua^  et 
populo^  ei  nuiione^et  feeitli  no$  Deo  no$tro  regnum^ 


et  honorem,  et  gioriam,  et  benedlciionem.  Prias  eflim 
qualiior  animalia,  et  viginii  qualuor  seniores,  per 
qiios  totain  priinitivum  Ecclesiam  liiteHigimos,  Cbri- 
stiiin  laudantes,  dfgtinm  eiim  esse  dixcrunt,qitict 
Kbrum  aperiret  atijue  signacula  ejifts  solverct.  Nunc 
autem  vox  multorum  angelorum,  id  c^tdocturuni 
onniiiiin,  qtii  ab  corum  temporc  fueniiit,  vel  fuum 
sunl,  subinfertur;  qui  quoniam  iimiimerabiles  suut, 
nnmernro  ponens  iiifiniliim ,  niiilia  millium  eos  esse 
diclt,  ci  ipsi  qnidcm  seniorum  voci  respondciitcs, 
aiqite  id  Ipstim  rcpetentes  dicont :  Dignut  e$t  agnMt 
qui  oc^tn$  e$t^  accipere  virtutem  el  dimiiaU»* 
Quod  tale  cst  ac  sl  diceret :  Quem  Jadxi  iiigloritim 


et  eaeerdoiee^  et  regnabUnt  $uper  terram^  CaDtanl      ci  inortiiuni  piiiant  (1466),  ipse  digiius  est  qui  bo- 
saDcti  (1461)  canticuni  novuiu,  canlicuin  videiiccl     norctur,  glorificeair  et  liencdicalur  :  diguus  est, 


(1458)  Dxitnr  etiam  bic  agniis  mediiis  slarc  intcr 
Ibronumel  quatiior  animalia,  quia.Gliristus  inediu- 
lor  l>Bi  est,  angcloniui  ei  hominuui.  Ita  Gonieliiis 
a  Laplde.  Ajitiquissimus  mos  esl  iii  Ecclesia  Cbri- 
stum  sub  ttgiira  agiii  rcprjcsentari  inusivis  opcri- 
bus,  in  picturis,  etc»  ci  iu  uiissa  cti:uu  posl  pr.Tcc* 
ptum  Sergii  papae  sub  tali  iioinine  iiivocatur;  Jonn- 
lies  oniiii  Ikiptista  Redeinptoroin  noslruai  agHiiin 
Dei  appeiiaYit.  Apparuil  autcm  liiiiquain  occisu^, 
quh  victor  a  moriuis  resuriexeral,  ct  noii  erai 
Uiiplius  moritiirus. 

(i459)  GoiK  Vat.  omittit  $eptem. 

(I4()0)  God.  Yat.«  eo^  ibi. 

(1461)  God.  Yal.  f  Cantabanl,  inquil.  sancti.  » 

{\i(}^)  CiMles,  qiias  Cbristo  r('peiuliint  saucti  o!) 
opeialaiu  conimuixcm  saluleai  a  uubis  i^ciuper  ngcn< 


d»  siini,  pnecipiie  vero  in  roissae  sacrillcio,  io  q»o 
reparaiionis  nostne  mysieria  reiiovaniifr. 

(1465)  (iuamvis  Cliristiis  I>oininus  per  uniouein 
hyiiosiaticam  qiia^  siinl  propria  divinitatis  arccperii, 
aiiqua  tonien  passione,  et  mcrlc  sua  spMCCialiter  mc- 
ruii  :  ut  siii  corporis  gloriam  ,  Ccclesia;  iiistiiitli»- 
iieiii,  pi-opagaliotieiiiqiie  per  toiuin  orbem,  potcsla- 
lem  ctiam  judieaiidi  oiuncs  gcntes,  ac  deinnia 
secretoruro  ciBlestiiim  scientiaiii  revetandi«  lia  Co»- 
nciius  a  Lapide,  aliique  expositoi^s. 

(ii6i)Cod.Yut. :  cQuiscmindigmuslegcmadeX' 
ponendum  susctpicL  » 

(U65)Cod.  Vnt.,  i  bostix  placahiles  iinuiobnlur.* 

(1406)  God.  Yal. :  i  Qiicin  Judxi  morluum,  el  m- 
giorjosuin  puiatii.  > 


(53  EXPdSmO  IN  APOCAL 

qiietn  forlem,  Kiptetilcm  Deiiin  el  jusiissimuin  prce-  A 
diceiuiis. 

Ht  omMm  treaturamf  quoi  inoBlo  e<(,  et  qnm 
tuper  itrram^  el  qu(v  iublui  letram^  et  qua  $unl  in 
muri,  et  qaae  in  eo  ntnt ,  omne$  audivi  dicentet :  Se^ 
4enli  in  ihreno »  et  agno ,  benedietio^  et  konor^  et 
^oria^  et  foletlat  in  tcscula  utculorum^  et  quatuor 
tHimalia  dieebant^  Ameny  et  viginti  quatuor  seniores 
cedderuni  in  facies  tuat^  et  adoraverunt.  Prios  qua- 
uiof  aDimali»  ct  seiiiores,  deinde  omnes  .doctorc», 
))osunoduin  fcro  oinnis  creaiiira  Deum  laudal  et 
liefiedicit.  El  creatura  quidem  ^  qiix  in  coclo  esl, 
angelorura  ordines  sunt  :  qus  Tcro  super  icrraiu, 
lioniiiics  jiisti,  jam  a  terrcnis  sublimati ;  qiio;  autcin 
loblus  lcrram,  peccalores,  vct  maligni  spiriuis  siiiit, 
quos  Ecclesia  judicabit  (14^).  Quh!  vcro  in  iiian, 
ODiiics  illi  intelliguniur,  quicunqiie  in  Iioc  iniindo 
rersatitur.  c  Omnis  eniai  spiritns  laudat  Donilnuin 
(PtaL  CLVf,  6).  >  Et  qiiatuor  animalia  diccbant : 
Amettt  prsedictoruiu  vidclicec  laudes  afllnnando. 
Ihide  vigtiiii  qtiatuor  laciabundl  m  racics  suas  ceci- 
derniii,  ci  adomveront  Denni,  qui  tanlam  glorlain  ct 
po:esitttcui  Filio  suo  dcdii. 

313  c\PUT  vi. 

Et  tidi  quod  aperuittet  agnut  unum  de  tcptcm 
vgmculit,  et  audici  unum  de  qnatnor  ammatibut/ 
diumem  tanquam  toce  tonitrui :  Venl^  et  vide;  et 
ridi,  et  ecce  eqttnt  albut^  ct  qui  tcdebat  tupcr  itlum 
habebet  armm^  et  dala  esl  ci  corona^  ct  exivil  »/«-  q 
eittt^  ul  tineeret,  Srpicin  ciiim  suiit  !»igttaculii,  se- 
picm  EcclesiXy  septeni  dics,  in  qnilius  oiunis  pr.c« 
(licaiio  fit,  ct  seplcni  quttlcm  stgnacula  sie  sibi  co- 
lia*reni,  ut  qni  uiifiin  novii,  niliil  tlo  aiiis  dnbiici : 
cui  igitur  uniiui  sigillutn  aiieritnr  (ISG8),  niillum 
daudiiur,  ct  cni  econlrj  niiiiin  ctauditur,  niillum 
aperiiur.  Qui  eiiitii  Cbrisii  nalivitaicm  'iioii  credit, 
uiliii  de  passioiie,  resurrcciionc  ct  asccnsione,  ba« 
pUsiiiu,  judic-io;  nibil  tlo  iiicriioruin  rciribuliono 
itiielligii.  sic  ct  iu  aUls  S<'pici*i  ergo  sigilla,  svptnn 
64ini  inysieria.  in  quibus  ridtrs  nosira  priticipulitcr 
coitiiiieiur  (ItOU).  Oinnis  crgo  prahlicailo,  omnis 
nostra!  Ihlei  lusiructio  ini|»erfecia  cst,  In  qua  bxc 
setuem  stgilla  nou  rc^crantur.  Nibil  eigo  aliud  esl, 
nnutn  dc  Mgillis  j|iotirc,  nisi  ab  uiio  qiioiibrt  isto-  q 
runi  :nri|icrc.  t'i  ^ic  relit|u:i  rcscrarc.  Yideamus 
crgo  iiuid  diral.  Et  tidi^  inquit,  quod  aperuisset 
Qifnut  unum  dc  scptcm  signaculis.  In  prima  natnquc 
Lcclosta  uniini  de  scpiem  sigillis  agnus  aperuit, 
quaiido  prinia  pi-;cdicatio  CQQpli ,   ct  bxc  qiiidcm 

(1407)  Cod.  Vai.,  c  qnos  Ecelesia  ttidicai.  i 
(I4G8)  Cbd.  Yat. :  c  Cui  crgo  ununt  dc  stgillis ape- 
riliir.  I 

(UC9)  Conveniunt  omncs  cxpositorcs  boc  Capnl 
flguris,  a^nigmatibus  niysicriisqite  constarc,  qitai 
uniis(|uisque  pro  siio  slmtlo,  ei  med.talione  iti  suam 
senioniiain  trabcrc  conalur.  Aitqui  enim  momlein, 
alii  historicam,  ci  atii  niysticani  scu  spiiilualcni 
inu^rprelatioiicm,  ul  Diuno  nos:cr,  scqunnliir.  Di- 
vcrsos  autciii  sialiis  Ecclcsiic  bis  dcscribi  indu 
biuai  cst. 


.  — LfB.  H,  CAP,  VI.  €SI 

maxinia  et  prin^ipnlls  dispuiatio  de  incarnaiione 
Filit  Dei  lialiekaUir.  Sic  auCem  a  prlnia  usqiie  ad 
ttltimam,  Ecclcslx  sibi  sticcedunt,  ut  septenarimii 
mimenim  nunquam  excedanu  pt  audrvi  Unum  di 
ifuaiuof  animaiibusdicentem^  tanquamvocem  toukrui: 
VeniyCt  vtd«;unam  enim  eamdemqne  proedicailo^ 
ncm  quutuor  ista  animalia  scnpsernni,  etsi  fn  qui-^ 
busdam  dtversa  narrare  vidcantur.  Scribum  ergd. 
i^erba  Cbrisii^  ei  subllmi  voce  clamant,  ulpbie  qnl 
miiverso  mundo  loqUDiilur.  Sed  qnld  dicunt?TeMf, 
ei  vide,  Acccdc  ad  Evangdium,  rcsoraiiis  est  libei'« 
vide,  et  inteillgc  quid  In  co  cohtinciur.  Ei  ecce 
equtts  atbut.  Equus  cnimlste  albus»  totiis  pulcber,  ct 
sinc  inacula,  quilibel  doctor  Ecclcsias  intelligitur. '£r 
qui  tedebat  tuper  i//iim,  habebat  arcum.  llic  csf 
enim  Cbristiis  Dominus  noster,  dc  qiio  scriplnm  esl :' 
i  Qiii  asieiulcs  siqwrcquos  luos,  ct  C|uadrig3e  tnaj 
salvalto  (//wfrrrc.  ni,  8).  >  Scd  qnid  per  arcum , 
nisi  eius  prxHliCalio  Inlelligilur?  Ei  qua  velul  sagit- 
las,  veriialis  sentenilae  proccdcnies,  cunctos  ¥111116- 
raiit  inimicos.  El  daia  ett  ei  corona,  et  cxhit  vife"^ . 
cent,  ui  vtnceret.  Qaoiidie  namque  Cbristuis  pcr  scr> 
vbs  siios  ad  pra^lium  esit,  quotidle  diniicat;  atqno' 
iniiiiicorum  stcrnit  exercitus,  ct  ioilcs  corouaiur' 
qiioiics  in  saticiis  suis  vicioriam  operaiur. 

Et  cuiii  apcruisset  sigiltum  secnndum^  audfvi  ie* 
cundum  animal  dtcens  :  Veni,  et  vide.  £t  exiiit  aliuM' 
equus  rufus,  et  qui  tedebat  tuper  eum^  datum  ett  H 
ut  tumeret  pacem  de  terra,  et  ut  invicem  te  int^fi^ 
ciant  hominet,et  daiut  ett  illi  gladiut  magnui(iil9}. 
Aporuii,  iiiquii,  aghus  sccundum  sigillbm,  quia  iie-' 
nim  servos  suos  Evangelium  pncdicarie  Odmlnns*^ 
misil,  hoc  cst  enim  Tquod  dicil.  Et  audivi  tecundum 
animal^  dicers  :   Veiii,  et  vide :  Sccundiim  animal» 
qiiod  nos  ventrc  el  videre  inviiat,  seconda  pra-dica- 
lio  cst.  Qiiamvis  enim  doctorum  pras.licationcs  in- 
nunicrabilcs  sint,  non  tamcn  nisi  septem  csse  di- 
cunlur,  quoniam  tot  sunt  scptem  dies,  in  t]uibn& 
flunt.  DeTunciis   ergo  primis  prxdicatoribus ,  alit 
succcsscruni,  qui  ei  ipsi  Evangelium  prasdicarunU 
Scd  quoniam  isiorum  iempore  major  i»  Ecclesi» 
pradicaiio  crcvit,  ideo  alius  equiis  mfus  cxlssehai^ 
ratur.  &iuus  enim  rufits,  el  sanctorura  sangui^i^ 
cructitatus,  lyranni  inieiligunlur,  qui  Cbristi  mir-" 
tyrcs  perscciili  snnt :  qiialiSfuit  Nero,  qui  ipsos  apo- 
stolos  inicrfccil.  Supcr  hunc  auiom  diabblus  sedct,. 
quia  su»  iiiiqui'iaiis  freno  per  cuncta  faciiiora  CMUt . 
prxcipiiat.  Uic  auiem  pacem  de  lerra  sumit  cl  au^ 
fcri,  qitia  ul  tliscordi»  princeps  ct  pacis  iuimiOns» 
buiiianum  gcnus  scuipcr  insidiando  et  tentando  in- 

(1470)  Ad  faciliorcm  scqiicnlittin  inlcHigeniiam, 
nolandum ;  in»s  sequci»ics  eqiios  :  scilic^ei  rufuiii, 
nigrum  ct  pailidum,  priiuo  oppositos  essc,  uipou» 
allK>  et  fausio,  cujus  sessor  esi  Cliristus.  Nain  iivs 
aliosiion  essc  Cbrislum  patei ;  quia  secundus,  «ci^^ 
licct  rufus,  paccm  lerraj  conlurbat»  leriius  niger 
stateram  babei  fraudulewtain,  quarlus  scssoreni  ba- 
beiMorlcm  cicomilcmlnfcHium,  qiii  slr.igcm  ttlani 
cduiiL  llajc  Corneliu» ;  oui  alios  aliicr  inlcrpiciai i 
falciur. 


f» 


S.  UIIUNONIS  £P1SC0PI  SICMI&NSIS 


C5C 


q«ie(iit.  Ilic  T^cil  ol  scs9  liomioeft  iuierAciaiU,  ui  A  ^ut  iion  toinm  di«puUirr»  veruni  eUam  de  ea  co|i« 


jecuDi  ei  iiuer  se  MU  civilia  geraiii.  Iluic  e(  gld- 
di.u8  magnus  daius  est,  qiioniani  muliis  modis  iionii* 
nes  JuguJ;tmIo  decipii :  alium  enim  per  superbiam, 
alium  per  avaritium,  alium  per  luxuriaiUt  aiqiie 
aliutn  alio  modo  occidil  el  perdit. 

El  cum '  aperumel  siyUlum  urlium^  fiwiivi  ter- 
tium  ammal^  dkem :  Veitf ,  el  vide,  Ei  ecce  equuM 
tiiger,  et  qui  sedebat  $uper  eum^  habebat  ttateram  m 
manu  $ua,  Et  audivi  tanquam  vocem  in  medio  314 
qnatuor  animalium  dicentem  ;  BUtbri$  tritici  denario 
unOf  et  tre$  bilibre$  hordei  denario  uno,  et  vinum^  et 
oteum  ne  lw$eri$,  Apcritur  lertiutn  sigiiluni,  quia 
teriia  prxdicalio  succedii,  iieruimine  bealusJoan-, 
iies  ad  videnduin  invilaiur.  Elecceequus  uiger,  Ec- 


tare  non  roriuidenty  pro  ea  lainen  denarium  reci- 
pieiit;  si  lainen  credant,  quaiuvis  non  lutelliganU 
Sequilur  :  Ei  vinum^  et  oleum  ne  Imserie,  Tinuni 
legts  aiisteritateiiiy  oieum  Evangelium  sipiGcat- 
iliud  incbriat,  bpc  saiiat;  iUtid  mentem  evertii,  lioc 
deniciiles  ad  menteiu  revocal :  <  Litiera  etiim  oc- 
cidit ,  spirittis  aulem  viviflcat  (//  Cor.  m,  6) :  h  Hxc 
«uiem  keduntor»  si  quando  prave  iiiieHiguntiir; 
viuum  crgo,  ei  olcum  Isedit,  quicnnque  Scripliirss 
male  inlerpretatnr 

Ei  cum  aperui$$et  $igillnm  quartnm,  audivi  tocem 
quarti  atumaU$  dicenti$ :  Veni,  et  vide,  Eccc  post 
tcrtiam  tertii  temporispraedicaiionem;  quarta-prx- 
dicatio  subsequitur,  in  qua  qiiid  propbeta  videri:, 


closiu:  videlicct  pcrsecutorcs  (1471),  qui  ffuoniam  ^  audiainus.  Ei  ecce,  inqnil,  equu$.paU%dH$^  et  qvLiU' 


prave  vivunt,  ct  omni  Iiixnria,  et  volupiati  «e  sup 
ponunt,  non  iinmerito  nigri  vocanlur.  Et  qui  ^ede- 
batsuper  eum  habebat  $tateram  in  mahu  $ua ;hic 
cniin  cst  illo  malignus  spirilus,  qui  cutn  sil  oninium 
iniquissiraus,  xqtiitalis  tamca  se  flngil  babere  in- 
'  strunienta.  Ncino  tamen  cum  lioc  nequissiino  iner- 
catore  negoliaii  polerit,  qui  sc  landein  non  cogno- 
scat  esse  deccpinm  ;  et  idcirco  de  medio  qtiaiuor 
anitnalium  vox  procedcns,  pretium  rcbiis  imponiti 
qualiier,  el  quanluin  enii,  vel  vendi  debcant.  Sem- 
per  nos  Scripluroi  el  doclores  docenl  qiiomodo 
diaboli  Traudes  cavere  debeamus.  Bilibris  Crltici  de- 
nario  uno,  ct  tres  bilibres  boxdei  denario  uno.  Sic, 
Inqtiit,  vendalur,  sic  eniatur,  fulsa  est  illius  sU- 


debat  $uper  iUum,  nomen  iUi'  -MorM^.  et  lufems 
$equebaiur  eum,  ct  data  e$t  iUi  pote$ta$  iuperqualuor 
parte$  terra,  interficere  gladio^  et  fame  et  nurte,  ei 
bc$tii$  tcrrw  (1473).  fbte  enim  equtis,  id  est  Eccie$i;e 
ininiici,  qui  prius  rubeus,  proptcr  sanguineui  luar- 
lyruni  ;  deindc  nigcr ,  propter  vilae  pravitalein 
apparuit ;  nunc  palltdus  conspicitur  ,  utpoti  (tii 
odio,  invidia  et  iudignatione  plonus  erat.  losnpcr 
et  vitam  non  babebat,  qua  quicunque  privator,  ps!* 
lidus  cfikitur  :  unde  et  subdilnr  :  El  qui  $edebai 
$uper  eum,  nomen  iUi  Mor$,  Quein  enim  aliuic  eofr»* 
rein  babere  potesC,  super  quem  inors  ipsa  pallida 
sedet?  Mors  enim  koc  in  loco,^  diabolus  iutelligitur, 
qttl  prius   inortem   intulit  mundo.  Unde  Saionion 


lera;  neino  ei    crcdcre  vclit.  Dux  rtbrae  triiici,      ait :  c  Invidia  dia1)oli  mors  introivii  in  orbemler* 


Luius  denarii  pretium  liabcant.  Si  eniin  secundum 
lilteram  ititeIlig:Uur  niinis  caruin  hoc  irilicum  esse 
vidcbiiiir.  Esl  ergo  allcrius  gencris  eiceUetUioris- 
qtie  naturx»  quo  iion  corptis,  sed  anlma  pasciiur. 
per  hoc  cnim  fidei  doclrinam  el  sacram  Scriplu- 
ram  intcHigiintis.  Diise  vero  librae,  duo  sunl  Testa- 
mcnla;  ejusdem  utique  ponderis,  ejusdem  mensu- 
nc,  cjusdcmqye  pretii,  neque  sine  allera  alierum 
valci;  unde  non  duobus,  sed  dcnario  contparatur; 
denarius  aulein  iste  vitain  xlcrnam  designat,  qiiem 
bcne  in  Dcl  vinea  luborantibus  se  daturuin  csse 
Duniitinm  protnisit :  sic  ciiiin  scriptuni  cst :  c  Con- 
ventionc  autcm  fucta  cuih  opcrariis   de   dcnariu 


rarum  (Sa/;.  ii.i4).  i  llunc  auiein  inrernus  sequi- 
tur,  quia  quos  diabolus  dccipil.  ct  pcrimii,  cos 
procul  dubio  infcrnus  recipil.  &Iore  er^o  canis,  vcl 
vulturis  posl  buuc  ianistain  et  sanguinariuui,  qtia- 
dam  aviditatc  diictus  infernus  ire  perbibetur.  [Jiule 
Psalmista':  c  Eruea  framea,  Deus,  animam  uicaiu» 
et  de  roanu  canis  unicam  ineain  (P$aL  xxi,  21).  * 
Uuic  ergo  poteslus  daia  est  super  quatuor  paries 
terrx,  id  esL  ubiqiic  tcrrarum  (siqtiideqi  in  qualvcr 
parlcs  niuudus  iste  dividitnc)  iiitcrflcere  \\0Mwi 
gUidio,  famc,  et  mortc,  et  bestiis  terrx;  gladio 
quLdcm  callida;  pcrsuasionis,  fame  vcro  audi&xii 
vcrbuuv  Irci.  c  Ilic  csl  cnim,  qul  tollit  veri:utn  de 


diurno,  misit  eos  in  vineam  suain  (Matih,  xx,  li).  i  ^  corde  lioniiniim,  ne  cretlcntes  salvi  finiit  (Luc.  viii, 

Qui  igilur  ad  bunc  dcnaiium  pcrvenire  dcsidcrat,      *^' "-'^    -^    '■■ * ■-"     ■"*    "—    "   ^-^ 

bds  diias  libras  Iritici  secuin  poriet,  bis  vescalur, 
61  liarum  nuiiqiiain  obliviscatu:.  Por  trcs  vcro  bili- 
\jti^  l)or(!ci.  qiia:  eodciii  denario  co:iiparantur,  Tri- 


nilatis  fidcs  iiitclligitur  ad  ctijiis  mcdullani  (I47i) 
ct' profundissimam  inlcliigcnlinm,  qii!a  nctuo  un- 
qiiam  inhacviia  acccdcre  potuii,  idco  rccle  non 
tritlco,  sed  hordco  assimllatur;  unde  |K'ri;anci  sunl, 

(1471)  Docein  Ecclesix  pcrsecutores  iinpcratores 
nHqiic  ad  Coiisiantinum  Mugnuin  numeraninr.  Pri*. 
nius  Ncro ;  secnndus  Doinitianus ;  lertins  Trajanus ; 
qnartns  Antonintis;  quintns  Scptimius  Scvei-us, 
B.'xtns  MaxiiiMnus;  scptimusDecius;  ociavns  Yalc- 
rianns; .  nonus  Aurelianus;  dccimns  Diocletianus 
tuiii  Maxiniianoj  qui  omiiium  ciudelisbimi  ni«ioiein 


li) ;  I  inorle  vero  lyranuica  vel  qua  a  Dea 
animoi  separaniur.  De  qna  drcUur  :  c  Quo- 
niatn  non  est  in  morte ,  qui  meinor  -  sil  lui 
(P$al,  VI ,  0).  >  Per  Lestias  aiiiem  terr»,  lua- 
lignos  spirilns,  vcl  hxrelicos  Inlelligimus^  de  i|iii- 
bus  Propheta  :  c  Nc  tradas  bcstiis  aniinas  coufllcniei 
tibi  (P$aL  lxxiii,  19).  >  et  isti  quidcm  plus  cua- 
ctis   besiiis  crudclitatc  de&a>viunt. 

Tastitalem  in  Ecclcsiam  inluierunt. 

(1472)  Cod.  Yat.,  c  ad  cujus  vidclicet  fidci  mcdul- 
lain,  elc.  i 

(1475)  Accipiunt  aliqui  locnm  bunc  pro  vnlicioic 
Uoniani  imperii  cversionis,  qtioil  gladio,  faiuc,  p*"- 
stilcntia,  aiii&qne  culnniitaliluts  penilns  <ie)inteu' 
duin  erat.  fta  Cahncl. 


057  EXPOSlllO  IN  APOCAL.  ~  LIB.  II,  CAP.  V.  «38 

itcmoptruxmi  315  (7">n'«m  iigtllum,  vidi  itib  A  ei  Elias  \enturi  siiiil ;  ffisu^a  voroSnbbadsmiis  t>o- 


altartatmat  interfectorum  propter  rerbim  Dei^  et 
yropterUitimottiumquodltabebuntf  el  clattiabant  voce 
magtta  diciuteitUiquequo^  Deui  ianctui  et  verui^nott 
jidicai,  ei  vindicai  ianguinem  noitrum,  de  /iis,  qui 
kabitanl  in  terrcthm  eniin  qninla  prxdicnllone  In- 
cobaulc  vidii  beaius  Joanncs  snb  altare  inleifocto- 
niiD  aftlmas;  qiila  eniiu  pro  Chrisio  iminolaii  fue- 
raiit»  beue  sub  altari  esse  diciinlur  (147i).  Aliare 
aalem  buc  io  loco»  vel  Adein,  vel  crnccin  intcliigere 
possumus.  Ciide  Apostohis  ail  :  c  Alilii  aniein  absii 
gloriari,  nlsi  in  cruce  Domini  iiostii  Jesiis  Chrisli 1 1 
{Gat,  vi»  i4.)  Sed  quare  iiuerfecti  fiierant,  nisi 
propler  verbuni  Det  qiiod  pnedicabant,  ct  proptcr 
lesllmoDiumCbrlsll  qiiod  habebant  et  fercbaitt?  Cla- 


pulo  Dei  relinquiiur.  Neqiie  prsrdicatoribns  indlge- 
biinns;  quonlam  ntida  oninia»  et  aperla  ficnt .  c  Vi- 
demus  enim  nnnc  porspeculum  lo  xnlgmnie;  ttinc 
facle  ad  faciem  (/  Cor.  xiit,  12),  i  quandn  el  Dcus 
eriiomnia  in  omnibus.  Videamus  ergo,  qnid  In  ul- 
tlma  praedicatTonc  fituruin  sit.  c  Ei  ecce,  Inquif ,  ierrac- 
n»clus  faclus  est  inagnus.  i  Qiiis  enlin  dicere  vale«ii 
^antus  tunc  terra;inotus,  qnanla  populi  pcrlurbatio, 
quanta  Ecclesia'  et  fiiieliuin  confusio  fict,  qoaiido 
Antichristus  contra  sanctos  prn*liabllur.  c  Erit  eiiini 
tniic,  sicut  Dominus  dixit  (U76),  i:ilis  persecutio, 
qnalis  non  fuit  ab  orlgine  inundi  (Matlh.  xxiv,  il,  i 
El  iol  [actui  eit  ntger  tanquam  eaccui  cilicinui.  Da 
lioc  enim  sole   scrlplum  esi :  c  Vobis  autem  jiistis 


mabaDl  autem  voce  magna,  quia  eoriim  petitionibns  q  orieliir  Sol  justilijc  {Malac,  iv,  2).  i  El  modo  qui* 


aures  Dei  ayeriae  erani.  Rogabant  auicin  saiiclnni 
et  vemm  Doniinuui,  qni  uulli  uuquam  mentilus  est» 
Hl  eos  juste  judicarci  atque  «Mruin  sanguinem  iii« 
JQSte  a  peccatoribus  fusum  vindicaret»  neque  eniin 
iliud  postulani^  ui&i.  qiioJ  eum  velle  cognoscunt. 
Seqiiiiiir : 

Et  datof  iunc  UUi  ungulo!  itolas  alb(e,  et  idictum 
tu  ul  requieicerent  tempui  adiiuc  mof/tcum,  donee 
implealttr  numerui  comervorutn^  et  fratrum  eorum 
^i  inierpciendi  iunt^  iicul  et  illi.  De  bis  euim  kaias 
aii:  c  Duplicia  iii  ierra  possidcbnul  (ha.  lxi,  7).  i 
Duplicia  quidem,  quoniain  coruin  animae  niodo  cuiu 
Deo  ke;itiudii;e  perfruuulnr;  poslca  vero  aniiuai 
wm\  ct  corpora  iiiimortaliiatem  ct  gloriam  suiici- 


dein  in  Ecclesia  fulgei,  quoniam  in  e]ns  luinine 
ambxlainus;  iunc  aulcm  inlqiioniin  praedicatione 
fuscabitur,  qiiia  qiialis  a  ludseis  creditiir,  ialls  ab 
Iniqnis  praeJicabltiir.  Dicetii  eum  seductorem,  cin- 
rioipie,  et  poenilentia  digiium  fiiisse;  Anticbrislum 
vero,  qui  iunc  apparebit,  Dei  filium.  Tunc  autcin 
luna  fici  sicut  sangnis,  quia  S.  Ecclesia  pro  rhristi 
nomine,  pleno  inartyrio  crucntnbitur.  Siclljc  vero 
coeli  super  lerram  cadent  exanimcs;  sive  etlam  quia 
mulli(U77),  qui  fideles  esse  pulubantur,  lcrrore 
concussi,  ab  Ecclcsia  soparabunlur.  Sed  qualiter 
cadent?  Sicut  ficui  mittit  groaoi  iuoi  cum  a  tenlo 
magno  motetur;  grossos  qiiidem  primitias  ficiis 
appcllat,  quse  a  vento  commotae  facile  caduni'.  Coe- 


pienl.  Singulas  ergo  stolas  interim  babent,  qnij  q  htm  autein  sicul  libcr  involuliis  recedei;  qula  niuliis 


Dooquain  ad  diiplicia  perveneruiiuExspeclanl  auleiii 
lempus  adbuc  modicuro,  doncc  ultima  pcrsecutioiie, 
qux  ab  AiilichrUlo  fiei,  cxieri  sancli  interQcianttir, 
ei  luiic  iaodem  ad  iudicium  Dominus  vcnlens ,  009 
vindicabit,  eluukttique  secuudum  opera  inercedcm 
tlabil  (1475). 

Et  rtdi,  citm  aperuiiut  iigHlum  iextmn^  et  ecc$ 
Unaimotui  [actut  a*  magnui^  et  ioi  [acttn  eit  niger 
tawfuam  iaccut  cUicirms,  et  luna  lota  [acta  eH  iicul 
mguii;  et  Uelta  cali  ceciderunt  iuper  terram;  iie^ 
v<  /icai  mittit  groao»  r^as,  cum  a  vento  magno 
mottiur^  et  eoelum  receuit  sicut  liber  iuvoltUui,  et 
mnli  oioni,  et  intula  dc  locii  iuii  moia!  stiNf. — Scx< 
tuin  nainque  sigillum ,  sexta  esl  praedicatio,  qiiain 


prjc  tiinore  a  fidc  separatis,  S.  Ecclesla  in  se  rece- 
dei,  el  qnodamniodo  contrahetnr  et  niiiior  fiel.  Sed 
qunrc  sicui  Hbcr  invohitus?  Liber  enlin  Involutus 
omnia  c.elai  qnac  in  eo  conlinentnr.  Mcrilo  crgu 
libro  Involuto  Ecclesla  assimilatur,  qux  prae  iiimio 
icrrorc,  praedicare  lunc  tcinporift  non  :iudebii :  unde 
ad  eam  eorroboraiulam  316  n*)^i>  et  nominatissiini 
praeJicaiores  advenieni,  Enoch  viJelicei  ct  Elias. 
Scquitur  :  Et  omuii  tnom  et  itnulce  de  locii  iuii  motee 
»unt  (1478).  Postqtiam,  iiiquit,  ea  signa,  qiia;  su- 
periiis  spiriuialilcr  exposila  sunt,  etiam  secunduii 
lilterain,  in  sohs  et  luna,  et  stellis  apparcbuni, 
lunc  manifeslum  omnibus  erit  quia  conlum  ci  lerra 
transibuniy  ei  subilo    ad    judicandura   Domintis 


quidcm  uliimam  foreessc'  puiumuSy  iu  qua  Euocb  D  veniet;  unde  fict  ut  oinnis  motift  et  liisulae  de  Ioc:s 


(1474)  Pncmis.«l8  vaticiniis  de  EccIesi.'C  nersecti-. 
(onliiis  a  qnihus  saiicti  nccandi  suiit,  interrectoniui 
sorieiu  et  fcliciiaieni  prxnnntial  beatOs  Joaniies, 
foruuique  aninias  ait  \tdisse  snbtus  altare,  hoc  osl 
Hi  posscssione  aelerni  gaudii  Dco  frnciitcs,  ct  cla- 
mnnlcs  vindlclain  de  san^qiinc  ab  ip^is  snper  tcrrjiii 
PHuso,  quo  ncrseculoruiu  puniiio,ci  labarnrii  ai.is 
iiidicantiir.  Flura  de  siaiu  animaitim  post  moricin 
iir  coiigeruni  CorncUua  ei  Calinet,  qu»  apud  illus 
lcgeuda  relinquimus. 

(1475)  Visio  Dci  ad  quam  iustornm  aniina?  stailm 
a  corporibtts  separatac  perveuieiii,  oorum  bcailuidi- 
noinessenii.ili.Mn,  ul  iiiquimtl  thculogi,  consliltiit, 
8Cd  nondum  comileia,  peifecla  roiiini  felicilHS  erit, 
tiisi  cum  post  univursiilciii  rcsiirreclioiiem,  fiet  soo- 
riiui  tcrporum  «nio  cum  uniuialus  ct  corporu.u 


suoruin  glorincalio;  alque  lunc  dupllccm  stolaoi. 
accepuiRc  dlcuntiir. 

.  (1476)  OiiaeChristns  Dominus  apostolos  eventnr 
la  inundi  fine  nipuueiat ,  lilatlb.  jixiv,  hic  a  Joaniu 
confirmaniur.  Tunc  cnim  fiel  universalis  couMiiotio^ 
cum  Antichrislo  saivicnli,  ct  contra  voritaleiii 
pra*di€:inti  Enoch  et  Elias  advcrsahnntnr.  PraRvale- 
bit  tamen  (sic  Dco  permiitcntc)  in  inultis  sedudlo, 
ei  jnstilia,  et  qiiasi  sol  obscnrari  videbitor,  ct  jtisti,. 
ul  8lcll;e,  cadeni  iii  dcpravaiioncin.  Macbina  ctiaui 
visibilis  mundi  tota  dissolvelur. 

(1477)  Cud.  Val. :  k  Slcllu!  vero  coeli  super  terranf. 
cadent;  1  sivcqnia  sancti  a  pcrscciilorilius  triicida- 
biiutur,  et  juxta  llUernin  snpcr  tcnain  ladcnl  e\M\i- 
iiies;  sive  etiam  quia  inulti,  >  etc. 

(1478)  Ex  Cod.  Yatic.  coirigittir  etrnio. 


cr9 


S.  BRUNONIS  EnSCOn  SIGNIENSIS 


C40 


btiis  moYebDRkur,  iJ  esl  iil  omncs  hujiis  sacculi  po-  A  pussiml.  Tcnetii  ergo  poicsUitem  ct  vircs  siias»  do- 


tcntes,  oinr^esque  inundi  liiijus  naiiones  a  prisiina 
pravilate  «nd  Adem  Clirisii  convcrtenlur.  i  Cum 
pienitudo  genUnm  Inlroicrit,  tunc  Israel  salvns  fiet 
{Rom.  XI»  55).  >  Iloc  esi  enim  qiiod  sequilur: 

Et  regci  ternv,  et  principeM,  et  tribuni^  el  divites  et 
forte$^  et  onmu  urvm  et  Uber  abscondent  te  in  te- 
putcriSp  et  in  peirls  moniium^  et  dicent  moutibus,  et 
pelris :  Cadite  super  nos^  et  abscondite  uot  a  facie  te- 
dentis  super  ihrOHUiHf  et  ab  ira  agni,  qnoniam  veniel 
dies  magnus  ircs  ipsorum^  et  quis  polerit  stare?  Pcr 
reges  quidcm  terroi,  el  principcsi  el  Iribiinos,  el 
diviies,  et  fories,  ei  omnes  servos,  cl  liberos,  onincs 
boinincs  promiscue  inteiligiintur,  qui  abscondcnt 
se  in  speiuncis  et  petris  nianlium.  Quld  eniiit  pcr 


nec\  jiibentc  Deo,  flarc  iiicipiant,  quibus  flantibii^, 
quanta  ubiqnc  perlurballo  fiet,  quid  aUiiicl  diccre' 
Et  tali  qnidem  venio  rcsislerc  ncnio  valebil,  nisi 
qni  fide  Trinilalis  gratus  fucrit.  Idcoqiie  rsaimisia 
ait :  c  Non  sic  inipii»  non  sic»  scd  tanquam  puhis» 
qiiem  projicit  venius  a  facie  lerrx  (Fia/.  i,  4}.>  Sod 
quid  siiper  tcrrnm  nisi  peccaiores?  Qui  sola  terreua 
ct  trnnsitoria  diligimt?  Quid  vero  pcr  inarc,  nh\ 
inslabiles  et  fluc.fuantc?,  qui  omni  venlo  doc(rin:R 
circumferunlur?  Per  arborcs  antcm  illos  inteltigi- 
mus,  dc  quibus  in  Evangelio  Dominus  att :  c  Onuiis 
arbor,  qiix  non  facit  fructitm  bonum,  cxcldetur,  ct 
in  ii^^nem  mittelitr  {Matlk.  vit,  19),  > 
Et  vidi  aUerum  angeinm  ascendentem  ab  crlu  tolit^ 


^^ ^..  ^,  ^ — ^ j,^,  j, _ , 

spcluncas  ctpetras  montium,  nisi  sanctos  inielligi       kabenUm  signum  Dei  vivi,  et  clamavit  vocematjna 


nius?  ad  qnos  vclut  ad  lurrem,  ct  casielia,  ei  ioca 
munilissinia,  ut  abeis  lueaniur,  omnesconfHgicnl, 
Et  tunc  dicent  moniibus  et  pelris,  id  est  sanciis  su- 
pradictis,  qiios  sinc  tiinorc  stare  secure  videbunt, 
iit  stiper  eos  cadunt,  id  est  ut  eos  abscondant  (1470). 
Sic  enim  oadere  soleimis,  cuin  ad  auxiliandum, 
super  aliquem  nos  projicimuit,  nc  ab  alio  occidaiur. 
Hic  autem  tantns  tcrror,  undc  flct,  nisi  a  facic  sc- 
ilcntis  super  tbronum,  ct  ab  ira  agni?  Quem  siuiul 
cum  ipso  Patrc  sibi  cognGScent  csse  iratiim.  Vnde 
el  subdilur :  Quoniam  venii  dies  magnus  irw  ipso^ 
Tum,  quae  utique  fineni  non  liabcbil.  £/  quis  pote- 
rti  «/are?  Nemo  quideni,  nisi  cui  ipsc  iralus  non 
ftwriu 

CAPUT  VIL 

Post  hac  vidi  qualuor  angelos  stanles  super  qutt" 
tuorangulos  terrcB,  lenentes  quauor  vin:os  ierra\  ne 
slarent  venli  super  terram ,  neque  super  mare,  nequ$ 
in  uUam  arborem.  IIos  angelos,  illos  esse  puto,  de 
quibtis  Dominus  ait  •  i  Miltcl  Filius  liominis  ange- 
lossuos  cum  tuba,  et  virtute  magnr,  et  congregabit 
electos  ejiis  a  qiiatuor  veniis  (Mntih,  xxviii,  51).  • 
llcroif]ne  :  c  Esibunt  angcli,  ct  scparabiint  malos  dc 
medio  justonim,  et  mtitcut  illos  in  caminuin  igtiis; 
ct  istis  qiiidem  datniii  esl  nccctc  lerroe,  ci  inari,  el 
nrboribus  (U80)  {llatlh.  xiii,  49).  •"  Scd  qiiid  per 
quatiior  vcntos,  nisi  corum  polcslns,qunR  cum  inagna 


qualuor  angelis,  quibus  dalum  est  nocere  terra  et 
mari,  dicens :  NoUle  nocere  ternr,  neque  mari,  neqve 
arboribusp  quoad  utqne  signemus  servos  Dei  nostn 
in  fron.Uius  eorum,  Denc  quidcm  angelus  isie,  pro- 
spcra  et  lailitium  annuntiaturus,  ab  ortu  solis  vc- 
nisse  dcscribitur  (1481)  :  Isie  enim  lucc  sua,  crro- 
ris  tencbris  fiigatis,  bonos  scparabit  a  in.iKs.  Habc- 
bit  atitcm  signum  Dei  vivi;  crucem  vidclicet  por- 
tans,  quac  et  malis  timoreni,  ct  bonis  beiitlam  pnr- 
stabit.  Et  clumavit  quaiiior  angelis,  praidictis  scilicet 
317  adversariis  potestatibus,  qiiibns  suo  len  pore 
terrae  et  inari  noccre  concessum  fuerai ;  et  dixit : 
Tencle  veiitos ,;  ne  laxetis  impctum,  vestRpqiie  leni- 
P  pcstatisincursus,  nolitc  nocere  lcrras,  ner|ue  mari, 
neqite  arboribus,  quoad  usque  signemus  servos  Dei 
nostri  in  frontibus  eorniii ;  ut  ct  pcr  se  zizania  ct  |)cr 
sefiumcnta  colliganlnr.  Iloc  autem  est  itlud  Triniiaiis 
slgniim,  quod  in  baplisipo  omiies  sliscepiuius,  qno 
ideo  iieruin  8'gnandi  (148i)  csse  dicuntur,  qiiia 
sic  in  unius  ciijusqtic  fronte  hoc  sigiiuin  liicebit 
ut  nulli  sit  dubiuni  qius  erit  sulvandus,  ct  iuicr 
Cbristi  servos  compiilaiidus  (1483). 

Et  audivi  tmmernm  signnlorum,  centnm  quadra* 
ginta  quatuor  miUia  signati  ex  omni  tribu  fitiorHm 
Jsrael.  Cum  enim  tribus  sint  diiodecim  ct  unaqtix- 
*  que  duodccim  millia  in  sc  coiirmeat,  dubiuin  noii 
cst  quin  ccntum  quadrnginta  qiiatiior  niiH  a  faciaK 
Sed  quare  nnicuiqite  tribui  duodcciiu  millia  dare 


Tiriute  vcntura  est,  intelligitur?  IIos  auicm  vcnlos  0  voluerit?  Nisi  forlc  proptcr  nuincri  dignitaiem,  qni 
tenere  dicuntur,  quia  nisi  pcrmissi.  noccrc  iion      salis  saccr  In  divina  Scriptuia  invenitur,  scire  dob 


(1479)  Stngularis  cst  hiijiismodi  Briinonis  expo* 
«ilio;  cum  oninos  coinineni.itores  liUcraliler  iiitcl- 
Ilg.int  lalcm  ac  lantiim  iiivasiirum  bomincs  tcrro- 
lein,  etconfussionem  ex  signis  advcntum  Chrisliji:- 
diils  praecedentibus,  ut  niillibi  iiisi  iii  cavcrnis  et 
antris  sccnriiaiem  sibi  esse  ccnscbniri ;  qtiare  ca 
siiidiose  qiiicront,  et  in  ipsiscelabunliir. 

(1480)  Pnediclum  est  Sap.  vi  annaiurum  Dcuni 
omncm  crcaturam  ad  inimicorum  ullioneni,  et 
pugnatiirum  orbcm  terrarum  contra  inscnsntos; 
veruintamcn  quaiulo  Deo  placcbil ;  idcoqiie  hic  di- 
cuntur  quatuor  angcli  constituii,  ut  continerent 
(Juatuorventos,  necffrcnato  iinpeiu  lorram  subve:- 
lerenl.  Ante  adimplinda  cranl  alia  dc  quibus  sc- 
q«cnics  Joannis  visioncs  loqnimtur. 


(1481)  Conveniunt  pliircs  inlcrpretcs,  qnos  rcfert 
Cornelius,  angelum  bunc  csso  ipstitn  Chrisium  Do- 
miiiuin  qui  ab  Isaia  cap.  ix  magni  consili  angciiis 
dicitur,  et  a  Zacbaria  cap.  vi,  \iroriciis;  qul  nasmis 
paccin  iii  univcrso  oibe  oriri  fecit,  qvi  ascendit  ab 
ortu  solig,  hoc  est  man*;  siirrexit ,  et  confcslim 
aposlolos  ad  mundi  illuminationem  misit. 

(i48S)  Cod.  Vat.,  ilerum  signali. 

(1483)  c  Qiii  symbolo  crucis  fide  cl  moribus  con- 
form:iti  fucrint,  cerluin  salulis  signnni  in  fronic 
gesiabunt;  Cbrislus  enim  crucinxns  est,  ut  seqti:i- 
inur  vcstigia  ejus,  ct  tessera  nostrx  elcciionis  per- 
fccla  crit  illius  iniilatio.  Signamnr  in  bapiisiiio, 
signamur  in  confirniationc,  scd  opcra  vivificnm  cl 
suiutarc  sigiium  iUud  rcddcct.  i  Cof^elus. 


m 


EXPOSmO  IIS  APOCAL.  -  LtC.  I!,  CAP,  VII. 


m 


possom;  el  cgo  quidenipliires  liis  forc  crcdiderim;  \{Psal.  xiv,  1.)  Ex  tribu  Levi  dnodeelm  %nWia  si- 


Acque  pulo  de  aliqiia  tribu  lol  essc  salvandos  quot 
(ie  tribu  Juda,  quae  scnipcr  plus  Cicieris  Domino 
adlixsit  (4484).  Sed  quoniam  de  liliis  Ecclesisc  post- 
qnam  loculus  est,  quorum  mulliludinem  dinumerare 
iicmo  poterat,  ideo  ftlios  Synagogse  in  nurocro  po- 
»iii,  ut  miilto  plures  liis  filios  Ecclesix  esse  scia- 
umsfJ48o).Quae  enim  nniiis  ad  inGnita  comparatio? 
Sequitur :  Ex  tribu  Juda  duodecim  millia  signati' 
NoQ  mm  ordine  quo  naii  sunt  pairiarchac,  lioc  in 
loco  ponuntur;  non  enim  Jiidas,  scd  Rnben  primo- 
geiiiius  fuii;  sed  iste,  quia  cubile  patris  maculavit/ 
primogenita  perdidil ,  ct  ile,  quia  de  cjiis  stirpe 
earncm  Chrislus  assunipsit,  regiam  dignilatcin 
ittscepil.  Juda&eniin  confessor  intcrpreiatur,  ct  de 
coDressoribus  DomlnBS  ail:  i  Qui  me  confessii.s 
fuerii  corani  bominibus,  fonfitel)or  et  ego  enm  co- 
ram  P»lre  meo,  qiii  in  ccclis  est  (MaiUi,  x,  32).  i 
£j;/r{^ii  Rnben  duodecim  milUa  signaii.  Ruben  «/- 
im  firmi  interprctatur,  per  qiiem  eos  inlcHigiimis 
qui  palris  opera  consid<^raiites,  in  creaturis  Grcato- 
rem  agnoscuut.  Ex  Iribu  Gad  duodecim  millia  «i- 
IMit.  Gad,  qnl  accinctus  dicHur,  stgnincat  ilios- 
i|uibus  Dominus  ait :  c  Siiit  lumbi  vestri  pi^M^incli, 
ei  lucerns  rirdcntes  in  niaiiibus  vcstris  {Lu4.  xii, 
S5). )  Tales  cnim  irerbt  Dei  ense  semper  accincti, 
^iiiorara,  ve!  hderciieoriim  non  timent  excreitus. 
£j  iTibns  Aser  duodeeim  miUia  signali.  Qiiid  CDini 
per  Aser,  qu!  beaius ,  sive  pinguis  panis  ejus  iiiter- 


gnati.  Levi  additamentum  dicitur,  ct  eos  dcsignat 
qiii  nunqnam  oliosi  esse  volunt;  sed  semper  labo- 
rantes  ei  jii  melius  profiQientes,  quotidie  sibi  aliquitl 
Tirtutis  et  bonitatis  adaugent.  Ex  iribu  Isccnnr 
duodecim  milUa  signati.  Isacliar,  asinus  fortis,  ens 
demonstrat  de  qiiibus  ait  :  f  Alter  allerius  oncra 
portate,  et  slc  adimplebitis  legem  Christi  {Galat.  vr« 
2).  I  Ex  iribtt  Zabulon  dttodecimmilliasignati,  Zabii^ 
lon,  qui  in  Ilttore  maris  habitaiis ,  navigio,  et  pisca- 
ttonl  operam  dabat,  Ecclesiae  ministros  designat, 
qui  Christi  navem,  Ecclesiam  scilicei  regunt,  et 
bnptlzaiidi  minislerium  habent.  Ex  tribu  Joseph 
duodecim  millia  signati.  Joscph,  accrescens^  sive 
mundi  satvator  interpretatiir,  per  qtiem  apostolos  H 
*  doctores  intelligimus,  qui  Chrisil  militiam  crescere 
rccertint,  et  verbiim  Dci  utiiqtie  seminantes»  m«r« 
duin  rame  perielitantem  salvaverunt.  ExtribuBen' 
jamin  duodecim  miUia  signaii.  Benjainin,  31S  ^^ 
pus  rapax^  s\\e  fiUus  dexteras^  eos  signillcat  qul 
scinpcr  avidi  vcrbi  Del  (1486),  sacri  eloquii  do- 
ctrina  satiari  iion  possunt ;  ct  hl  quldero  sinistrain 
rc!iiiquehle$,  per  dextCram  viam,  quc^c  dticit  ad  vi« 
tani,  gradiuntiir;  qualfs  fuit  Apostolus,  qui  ex 
cadcm  tribu  naius  est  (1487).  QiioJ  autera  tribut 
Dan  iiitcr  cxlcras  tribus  iion  couiputatur»  sed  pvti 
ea  tribtis  Manassc,  qui  non  Jacob*  sed  Joscph  flliu* 
fuit,  iiiterpouitor ;  illud  sighificare  puto  quod  es 
apostulorum  nunicrOr  Juda  abjcclo,  pro  eo  Maihias 


|iretatnr,  intelligiinus,  nisi  eos  qui  iKviiii  eloquli  r  ^  subrogatus*  Slcut  entin  Judas  ChrFslum  mortl 
plnguetline  alios  reflcieiites,  secum  ad  setentac  vits      tradidlt,  ita  Antichristus,  qui  de  iribu  Dan  nascw 


beaiilcdinein  ecs  perdiicunt?  Ex  tribu  Nephtati  duo» 
decim  miltia  signati,  Ncphtali  latitudo  inierprelatur, 
per  qiiem  cos  intclligimus,  qui  a  charitate  nunquam 
recetiunt;  de  charitate  nainque  dicitur :  iLatum 
BidQda:uin  luum  nimls  {Psut.  xis,  00).  >  llemqiic: 
(Pieniiuilo  legis  est  dilectio  (Rom.  xiii,^  10). »  Ex 
iripK  MQnassi  duodecim  milUa  signati.  Et  Manasscs 
^ui'Jein  interprctatur  oblivio.  Ex  ejiis  tribu  illl  suiit/ 
«lui  Cbristi  calicc  incbrinll  omniiim  terrenorum 
otiiiTiscuntiir.  Talis  erat  beatus  Pauliis^  qui  dio 
b»i:(Nihii  judicavi  scirc  iiiler  \os  nisi  («hristiiin 
lesum,et  buiic  crucifiiuni  (/  Cor.  ii,  2). »  Ex  trlbu 
^mson  duodecini  miUia  signati.  Sed  qiiid  Simcon, 


tiirus  cst,  ejiis  servos  multos  lutcrficicnsy  ipsiits  iio- 
mcn  ct  ftdem  destruercconabitur. 

Post  h(tc  vidi  turbam  magnam^  quam  dinumciar^ 
nemo  poteratf  ex  omnibus  gentibus ,  et  tribubus^  el 
poputiSf  et  Ungnis ,  stantes  ante  thronum,  et  in  con-* 
spectu  agnif  amicti  stotls  atbis,  et  patmo!  in  manibut 
eorum :  et  etamabant  voce  magna ,  dicentes  :  Salh^ 
Deo  nostro^  et  fjui  sedet  super  thronum^  et  agno.  Ilacc 
magna  turba,  q\ix  infinlta  est  ct  numerari  non  po« 
test,  Ecclcsia  csl,  qusR  non  ex  solis  Jodaiis ,  scd  ei 
cunctis  gcmibiis,  et  tribubus,  ct  populis  ci  rnigti.'» 
in  unam  fidcin  undlquc  collccla  csi.  Hiiju>  autCiH 
filii  ante  thronuro  stare  dicuntur  :  quia  omncs,  ut 


3ui  httbitacuium  interpretatur,  nisi  cos  signiricat  p  Apostolus  ait,  c  sive  boni,  sivemali,  stabiiiius  nntir 
iui  bospiialitaiem  scctantcs,  siinul  cum  Aposlolo  tribtinal  Christi  (Rom.  xiv,  10).  >  Slabant  autcm  cl 
iicuni :  t  Non  habemus  hic  manciitem  civitalem,  sed  \n  conspectu  agni,  quia  nequaquain  do  illis  erani 
uturam  inquirimus  (i/e6r.  xiii,  14). »  £t  cum  Psal-  do  qutbus  dicilur:  i  Tollantur  iinpii,  uo  vidcanf 
D<sla:fDpminc»quishabitavitiulabcriiaculo  tuo?»      gloriam  Dei  (Isa.  xxvi ,  iO).  »  Sed  quomodo  su* 


(1484)  De  nitniero  salvamlorum  Judasorum  in  fine 
MuiuJi  variae  sunt  scriptorum  scntentiie^  quas  refert 
^riibrnis;.  plures  autcm  D.  Pauli  aiieloritati  ad- 
'srent,  diceiitis  omBem  israel  salvaiidum  ad  l\om« 
1,26. 

(U85)  Com  lotus.orbis,  juxta  Christi  promissio* 
«ttn  aniequam  muiidus  fiiiem  babeai,  rutorus  sit 
tnns  Qrex  sub  uiio  pastore,  multo  major  erit  nume- 
ot  Cbristlanorum  salTamlonmi ..  quam  Jtida^oram, 
|ui  et  ipsi  in  Cbristum  credeiit ;  ac  proiiide,  ot  bene 
loiat  S.  Bruno,  eoriun  nuiucrus  a  S.  Joannc  clr- 


cumscribitur ;  sed  de  Christiaiiih  dicit  cssc  tuibani 
magmiin  quam  dlnhmerare  neino  poieriu 
(ii$6>  Cod.  Yat.,  c  audieiidi  vcrbum  Dci.  » 
(1487)  Per  bujusmodi  iiomimim  trihuum  intcr- 
pretaliones,.  quae  '^ommiiBes  sunt  apiid  coinineiK 
tatores,  dlvers»  ad  saiotcm  via:  osictuluntur ;  sci-' 
Ifcei  quod  aliani  per  excellentiam  fidel;  alli  pcr 
charitatem,  alii  pei  cenlemptum  mundi,  hl  pef 
Evangetii  propagationem  vitam  aMeroam  conse- 
quunitjr,etcr 


Ces  S.  BnUNOMS  EPISCOPI  SIGMENSM  M 

•     ■ 
Uaiil?  Amicli  «loUs  tlMs,   iiuluii  vidcliccl  came  B  noniine  passi  stinl.  Et  tateruhi  itclat  tua$,  ei  deil- 


immorlali  el  iiicorriiplibili ,  et  bonoriim  operiim 
\este  caiididnli  (U88).  Et  palmoi  in  manibui  eorum ; 
quibiis  inimicorum  suorum  omniiim  eos  viclores 
c«sltlissc  signiHcabalur.  El  clamabanl  voce  ma- 
gn.i ,  dicetiies :  Satu$  Deo  no$iro ,  qui  tedet  super 
dironttm^  et  agno :  merito  ei  salutem  oplanl,  ei  de 
saluie  gralias  agunt,  a  qiio  sc  salvaios  esse  co- 
gnoscutil  (1489). 

.  Et  omnei  angeli  ttabant  in  eircuitu  throni^  et  te^ 
niorum,  el  qualuor  ammaliumf  et  ceciiterunt  in 
eontpectu  iftroni  in  faciet  tuaty  et  adoraverunt  Do^ 
minum,  dicentet:  Amen.  Benedictio ,  ei  ciaritat^  et 
tapientia,  et  gratiartim  actio,  honor,  viriut,  et  foni- 
tudo  Deo  nottro  in  tawula  ttccutorum,  Amen*  De 


baverunt  eat  in  tangutne  agni,  Esl  enim  slob  u. 
laris  veslis,  id  est  ad  talos  usqiie  perlingens,  pcr 
qiiam,  carnein  intelligimns,  qiix  Chrislj  saoguioe 
redempto  siipcr  nivein  dealbala  est;  ideo  enim  ei 
319  Cliristi  latcre  sangiiis  simul  el  aqua  exivii, 
%it  nos  redimeret  ct  lavaret.  Sequiiur  :  Et  qtti  iia 
liivaii  ct  inundati  sunt,  ideo  sunt  anle  Ihronum  Dci, 
ubi  immundus  et  coinquinatus  slare  non  poteril;  a 
terviunl  ei  die  ac  nocte^  sinc  iiiiermissione  vidcli- 
cet  et  jubilantcs  el  laudantes  Deum  in  codesii 
Jerusalem.  El  qui  sedet  in  throno,  habrtat  super 
illos,  quoniam  nuIK  alii  polestali  subjiciHDtur ;  sed 
solus  Deus  est  iUorum  princeps. 
Nott  eturieut^  neque  utieut  ampliut^  neque  ada 


thrononainqucetsenioribus.elquatuoranimalibus  B^^,  iH^^  ,^,^  ^^^^  uUut  mtut,  quoniam  agnu, 


satis  stiperius  dictuin  cst.  Poslquam  sanclorum 
muliitudo  innumerabiles  laudes,  et  gratias  Doroino 
«gii,  coiircstim  eoruin  voci  respondcntes  angelonim 
excrcitus  circumstanles  cecideriiiit  in  facies  suas, 
et  adoraveruni,  dicentes  :  Amen,  id  est,  sicut  di- 
cilis«  ila  fiat.  Sit  beneilictio  ab  omni  creatura,  et 
chrilas  nobiltlatis,  el  SApienlia  operalionis,  et  gra- 
liaruiu  actio  dc  beiieficiis,  cl  honor  i'ignilatis,  ct 
virtus  rcgiiniiiis,  el  forliliido  siiporandi  iuiitiicos 
Dco  nostro  in  sxciila  sxculoruin  (U90).  Amcn. 

Et  retpondent  unut  de  teiiioribut  dtiit  mi/ti ;  A/, 
qui  amicii  tunl  tlotit  atbitt  qui  sutu,  el  unde  venerunt? 
Et  d»x\  itti :  Dunine^  tu  scit.  Et  dixit  milii :  Ili  tunt^ 


qui  in  medio  throni  ett^  reget  i7/of,el  deducet  eoiU 
vitas  fontet  aquarum^  et  abtterget  Deus  omnemli» 
crgmam  ab  ocuiit  eorum.  Non  enim  esurire  el  si- 
tire  poleruiit  qui  suniini  boni  visione  saturabunlor. 
Ai  vcro  neque  cadet  super  illos  sol,  oeque  ttUos 
a^us,  quia  nuUa  iribulationis  adustioi  nullusior- 
mcntoruiu  ardor  supcr  eos  ulterius  descendet.  Quare 
boc  ?  Quoniam  agnus,  qui  in  niedio  throni  esi,  U 
csi  Filius,  qui  est  in  sina  et  corde  Palris,  regH 
illos»  et  deducet  eos  ad  vil»  fonle^  aquanim,  qui- 
hus  refeeti,  neque  famem,  neque  siiiai»  neque  a- 
lorem  vct  aesitim  patiuniur.    Et   abstergei   Dm 


....  ,  ,        ouwem  taerymam  ab  oeutit  eorum^  quia  nihil  unde 

,«i  ,eneru,Ude  mbul.uwHe  magna,  «  l,,,^rHnt  mla»  ^  ^^^^  ^  ^,^^  ^^^  ^^^  ^^.  ^^.^  ^^^ 


siKU,  et  deatbamunt  eas  in  tanguine  agni ;  ideo  sunt 
aute  thronutu  Dei^  el  serviunt  ei  die  ac  nocte  in  iem* 
vtoejus^et  qni  tedet  in  throtio^  habiiat  super  ilios. 
Beatus  namqnc  Joannes  in  pcrsona  Ecclcsi;c  cogiia- 
liui,  qui  csbcnt  illi  candidaii,  quo^  anie  tlironuin 
stare  videbi^t ,  idcoqiic  interrogatur  ab  uno  de 
seuioribus,  quos  esse,  vel  unde  vcnisso  opinctiir? 
(2ui  noii  su;c  credens,  sed  illius  seiilcntiam  nudiie 
voleiis,  iioii  sc,  scd  illuin  scire  rcspondii.  IIoc  eiiiin 
omncs  setiiorcs  prxdicavcrunl»  lioc  iii  sanctis  Scri- 
pturis  iiiterroguti  lespondent :  Inletroga  Paiilum.et 
dicit  tibi  :  c  Non  sunt  condigmc  passiones  hiijus 
tf mporis  ad  fulurain  gloriain,  qiioi  rcvclabitur  in 
iiobis  {Rotn,  viii,  18).  >  Ait  crgo  :  Ili  tunt^  qui  ve- 


iu  lacrymis,  in  gaudio  metent  viiam  setemaoi» 

CAPUT  Vlii 

Et  cum  aperulsset  sigittum  uptimumt  factum  eti 
tteiuium  in  cceto^  quasi  media  ttora.  Septimo  sigilki 
apcrio,  factuin  est  silcntium  (U9i) ;  quia  jam  non 
crit  ncccsse  ut  alier  alteri  loquaiur :  omnes  enim 
otniiia  scicnt  :  tunc  cniin  facie  ad  faciero  videbi- 
imis  qiieni  nunc  per  speculum  videmui  et  in  xnig" 
niatc.  Quod  autem  ail:  Quasi  media  hora;  ad  iioc 
valct:  fiuin,  quamvis  post  judiciuin  nullain  Ecclesii 
fiat  prxdicatio,  silentium  imperfectum  posuit.  Qnia 
iterum  a  capite  incipicns,  de  eisdem  eat  locutunis. 
utrnnt  de  tributatione  magna,  quam  non  soliiin  a  D  Ait  ergo  :  Et  eum  aperuisset  sigittum  teptimum^  in 
ifOrsccutoribus,  vcrum  ciiatn  in  raine  et  siti,  in  qiio  omnia  sccreta  revelavil,  factum  est  silenlium  in 
frigorc  etnuditaie,nuilli$que  aliis  inodis  pro  Christi      coclo;  per  se  quidem  continuum  et  scternunSs  Diihi 


(1488)  Vcstis  beatornin  in  conlo,  poslquam  in 
feftiirrectiontiuirrem  assHiupserint,  crii  iiiiinortali- 
las,  incorruplibili*His,  perfcctaqne  iti  omnibus  poteii- 
liis  glorificatio,  ut  iiihil  ad  oinniinodam  feiicitatcm 
^is  desit. 

(U89)  iMagiui, »  inqiiii  S*  Aiignst.  Serni.  II 
De.  suifctis,  c  voce  decautanl,  qiti  inagna  gratianun 
.ictlone  recoluni,  jion  stia  se  vinuie,  sctl  ipso  auxi- 
Hante,  tribvlaiionUm  imptignantiuin  superasse  cer^- 
ianiina.  i 

(1490)  Usqnedum  hoc  in  mundo  sumus  infirniita- 
lis  et  ignorautiac  huinnii»  veiamlne  circumaniicti, 
asliis  coiidtgnos  laudis  et  honoris  Dei  elicere  nou 
valeiiius;  cuin  vero  ante  consiiectuin  ejiis  api>aruc* 


riiniis,  vultiis  ejus  loinine  illuslrati,  tunc  elevabimnr 
ad  repeieiidas  ei  grates,  ad  magnillcandaro  boaita- 
lein,  el  ad  cxtera  ejus  ailrihiiia  celel^ramia,  qux 
iiio<lo  nonnisi  in  senigmaie  et  in  speculo  cognosci- 
roiis;  sed  iiuic  facie  ad  faciem  euMi  videbiBiiis  ei 
laifdabinius. 

(U9I)  Magnumin  lioc  sileniio  contineri  myste- 
riuni  cx  phiriUus  interpreiaUonibiis,  qims  referi 
Cornelius,  conslat.  Quis  eorum  veritaieni  aii^erit, 
non  esi  mcum  jHdicare;  non  iuiprobiibile  esi  in  eo 
signilicari  adiniralioneirt,  et  stiipuretH  que  co^Jtir» 
abrepti  siint,  ruin  aperto  sepiinio  sii^illo  fogntivo» 
runi  quas  ante  exlreiniiin  jndicinm  secnturai  rruu' 
iii  inuiido,  qiurtpte  subinde  Joanues  aniiiiniiuT;^ 


I 


gjj  EXrOSlTIO  IN  APOCAL.  -  tlB.  111,  CAF.  ^UI.  «C 

wm  qwi*  angelif  ilcrum  iMiilnru»  crni,  pcr  mc-     iftuT  snperlus  tllxenii.  qiwmvls  nliis  Yerbis,  Uti^u 
diim  horam  inlerruplum  Csi.   Alque  pene  eadem      loiiui  coepii.  sicul  in  scqiujniibus  autHeiis. 


LIBER  TERTIUS. 


390  ^'  *'^'  tirtem  angeht  tlan!t$  in  eontpecln  A  et  roce$,  et  fulgura,  et  lerrffmotut  magnttt.  DixeHii^ 
«}  et  dattgtutu  illit  teptm  tubte.  De  \\a  enim      emm  supeiius  quod   angelus,  hal)ens  thurihulnm 

aureum,  sicni  aiite  aliarc  :  nmic  aulem  (Jicii  quod 


septem  angelis,  nihil  ad  praescns  locuiunis  esl,  do- 
nccad  iilum  locum  pervenial,  uhl  ail :  Et  teptem 
Mgeli,  qui  habebani  teptem  tubat,  paraverunt  te  ut 
iuba  canerent.  Inlcrim  videamus  quid  sequilur : 

Et  aliut  angeiut  venit.et  ttetit  ante  aliare,  ^iabent 
ihmbulum  aureum,  et  datatunt  ilH  ineenta  multa 
tt  daret  de  orationibut  tanctorum  omnium  tuper  al* 
ivre  ttureum^  ^uod  ott  ante  thronumttt  ateendit 
fmtt  incentorum  de  orationibut  tanciorum^  demanu 
eageU  coram  Domino.  Ilic  enim  AngelusChrtslus  est, 
qnt  de  Tirgine  caniem  snscipiens,  Palris  Tolunlalcm 
inondo  annuniiaTii  (1492).  Sicili  aniem  anle  al- 
ure,  qiiia  non  iimuii  crncem  ascendere,  in  qua 
ipiie  sacenlos  ei  saeriflcinm  se  ipsiim  pro  nobis  Deo 
Patri  hostiam  placabilem  immolavil;  habens  ihnri- 
tndum  anrenm«  preliosum  Tidellcei  corpiis,  quod 
deTirgine  Maire  suscepil,  In  quoeilpsa  dlTiuilas, 
et  viriuium  omniuiti  ahundaniia  redolebat.  El  daia 
aunt  ei  incensa  roalta,  qnia  saocloniro  aromaia  ei 
flraiiones  paniin  oitoris  habebanl,  ahlequam  in  hoc 
tliucilHihim  Ifliiponerenlttr  :  Ipse  esi  enim  mediaior 
Dei  ei  bominuro,  qui  noslras  oraliones  Deo  Patri 
rcprxserilal ;  unde  el  siibdilQr :  Ut  daret  de  oraiio* 
Mfrti  sanrfontm  omnium  tuper  altare  aureum,  qnod 
eit  ante  ihronutn.  Ecce  aliud  allare,  quod  aurcum 
esse  dicilur,  per  quod  providam  el  sapienlissimam 
lk\  meniorlam  inielligimus.  Ei  sic  videtur  csse  di* 
ciain,qQasi  praadtclus  angeliis  cum  aureo  Ihuribulo  q 
dealiari  cnicis,  super  alure  aureiim  sanclorum  po- 
nat  oraiiones.  El  Dei  quidem  memoria  allare  dici- 
Uir,  quia  miHum  sacriflcium  Talel,  cujus  odor  eam 
non  langil.  Ei  ascendil  fumus  incensoriim,  faciiis 
subaudilurf,  de  oraiionibus  sanclorum,  de  inauu' 
angeli,  qui  eas  offercbai  coram  Doniino  :  graiia 
Aaoique  minislri  cbtira  facta  esl  oblaiio. 

Eiaccepit  angelut  thuribulum,  el  impleiit  illud  de 
ignealtaritf  el  mitit  iit  terram^  et  facta  tuntjonitrua^ 

(1492)  Ihec  mysiieaiuKia  roorero  suum  exp.ic«vii 
Bruno;  Terum  uon  desuni  qui  vere  ei  proprio  si- 
gaificari  angu)uin  veUnl,  nl  sunl  sepiein  alii  qui  uiba 
eane^e,  ci  ^ialas  eflundere  a  Joanne  memoraniur. 
Puiaiii  enira,  al  Arelas,  Ribera  el  alii,  p|eculiarem 
«sse  angeluro,  qui  celebranii  sacerdoli  asstsiai,  cum  D 
adjuvci  el  dirigal,  ejus  preces  ei  hoslias  Doo  offe- 
rai,  sive  it  aiigetos  sil  cusios  eeUibranlis,  sive  cu- 
5i.')saluris  ei  lempti,  ad  banc  cuslodiaro  eiobftailo<- 
neiu  sacrificioruiu  pecaliariier  a  Deo  depuuius»  llu« 
iusniodi  exposiiio  ptaiie  cobaerel  cum  oraiione 
iiaaiu  iB  eanone  luisi^  reciunius  :  Supplices,  u 
rogainus,.oniiiipaieiui  Duus,  juiie  haec  pfoftfrri  pNer 
uiauus  sancil  augeli  lui,  iu  »ubliuie  atlarc  (uuni  tii 


•tpsuui  thuribulHm  acccpli  alque  de  igne  allnris 
implevii :  ci  tliuribulum  quidein,  carnem  Christi ; 
nllare  vcro,  crucem  signitlcarc  diximus  (1495)  : 
accepil  crgo  aiigclus  tbiiribulum,  Christus  videliccl 
carnem  siiam,  et  Implevil  iilitd  de  igue  ali'ai'is : 
alnpis  scilicel  ct  flagellis,  clavis  el  spine»  coronx, 
crnci  ei  acclo,  omnibusqae  opprobriis  eam  subji- 
ciens;  et  inli  quidcm  igne  Salvator  nosier  pn)  nobis 
extislus  esi :  accopil  aulcm,  idco  dicit;  quia  hnma- 
nitas  ex  lolo  irt  poiestate  divinitaiis  sesc  iradidc- 
rat.  Unde.i|v8e  dicebat :  c  Non  niea,  Patcr,  sed  tua 
TotnnUs  fial  (Luc.  xxii,  4i).  i  Qiiod  auiem  all :  Et 
B  mliri  itt  terram ;  dupliciier  intelligi  potesl,  slte  qu'4i 
caro  ejus,  posiquam  igne  Iribulationis  cl  opprobrii^s 
plena  ci  satiau  fuli,  in  lerrum,  id  esi  in  sc^ti- 
crnm  eam  Dominns  misit,  el  iribus  diebus  jaiem 
permisil;  siTc  eliam  mlsit  In  lerram,  quia  ubiqiie 
lerrarum  per  discipulos  tuos  ejus  passio  praedica- 
lur.  Hisil  aulem,  quando  diiil :  c  Ite  in  universum 
mundum,  pracdicate  Evangcliuro  omni  creatura) 
(ifarc.  XVI,  1C).  >  El  facia  sunl  tonilrua:  doctori- 
bus  ubique  altisonc  Deum  laiidaniibus.  El  toccs, 
populi  sciticel  sua  |)cccaU  confiunlis.  El  fiilgura, 
Tinutiim  uiique  cl  miraculorum  signis  coruscanti- 
bus.  Ei  lerrx  motus  fflagmis:aliis  ad  fidem  TcnieiH 
libiis,  381  3<Hnc  sllls  contra  Adem  saevientibus» 
Et  teptem  angeli,  qui  habebant  teptem  tubatt  para- 
verunt  te,  ut  tnba  canerent^  Ilis  autem  expeditis,  in 
qiiitnis  Chrisii  nativius,  cl  passio  breviier  coniinc- 
tiir,  ad  ca  rcverlllur,  qux  superius  narranda  susce* 
pcral.  Seplero  onim  angcli,  sepicm  dociores  suiit,* 
seplem  vero  tiibx  seplcm  prxdicationes.  Nam  quin» 
ui  siipra  dtxiiiius,  lemporu  non  siini  nisi  scplem; 
idco  angeli  ei  luhx,  quamvis  |)cne  innumerabiles 
sinl,  non  Umen  dicnuiurnisi  scptein.  Sic  autcm  ri 
Ecclesias,  quamvts  ptures  siitt,  non  lamcn  scrip^it 

conspecto  diviiine  majeslalis  iuae*  Ita  D.  Tb.  lu  p., 
q.  85,  arU  4  ad  9.  ' 

.  (1495)  Susccpu  a  Brnnone  mysiica  loci  liiijiis 
iuterpreiuiione,  eani  iisque  ad  flneui  studiose  pio- 
sequilur,  omnia  ad  Chrislum,  et  ad  Ecclenam  rcrt^- 
rens,  tn  quo  nmi  tiiinua  ingeiiium,  qttaro  pielas  spc- 
cUiiila  esi.  Retiqui  sano  expositores  de  plagis^  siMt 
de  caiamiuiibus,  ei  iatmperiuro  Romiiiiiim  prq 
TarieUte  teuiporum  cffundendis  ainptissituc  Uisac- 
runi.  Ei  reveia  si  hisce  Taiieiniis  facu  jam  peracia- 
cofiferaniur,  Tera  fuisse  coufliebimur ;  adeoque  ea 
eiiam  indubia  habeiida  siiut,  qiiae  obYCtiienl  mundo. 
ad  finciu  versiiro. 


«47 


S.  BAUKOmS  ETlSCOPi  SICME{<S18 


«S 


nisi  8epiem;  scpl^m  <|iiidem  Ecclcsiis.sepiem  angelt  A  corde  siio  diceliai  :  c  In  ea*liim  aseendam,  supia 


sepUMnqne  Uibac  siiiBciunt 

El  primui  angeiui  luba  ceemt,  et  facta  e$l  grando^ 
tt  ignii  mii/tti  in  tanguine^  el  mistui  ett  in  terram^ 
et  tertia  part  terrcs  eombutta  e$t ,  et  tertia  part  arbo- 
rutn  combuttaett^  el  omne  fenum  viride  combuMtum 
ttt,  Prinio  nanque  angeto  luba  cancnic,  id  e^t  pri- 
mis  doctoribns  pnedicare  inclioaiuibus ,  racfa  est 
grand»s  ei  ignisjnistQ»  in  sanguine;  id  est  ira»  el  in- 
dignaiio,  non  sine  mullorum  pernicie  ci  cabniiiaie: 
nam  qul  apoiUolis  crcdere  noluenint,  idooira.et 
in<lignatio,  ei  Turor  descendii  super  eos.  Unde  Apo* 
siolus  ail  :  c  Alils  sumus  odor  vltap  ad  tilani;  aliis 
mlor  monis  ad  morlcm  (//  Cor,  ii,  1C).  >  Et  Domi- 
niis  in  Evangelio  :  i  Si  non  venissem,  et  locutns  eif^ 


coDli  sidera  exaltabo  solium  meum  (/sa.  xiv,  1$).  i 
Ei  ialis  qnidem  mons  ille  est,  de  qao  Dominus  sit : 
f  llabeie  fidein  Dei;  amen  dico  vobis,  quicuiiqne 
dixcrithuicmoiititTollcre  etmittere  in  mare,  etnoD 
hxsitavcrii  in  cordc  suo,  sed  crediderii  qnia  quod- 
cunquedixerit,  fiat,  ftct  ei  (Mare^  xi,  25).  >  Hic  ao* 
tem  nions  igne  invidiXy  odii,  praviqne  desideni 
scmper  ardci,  qui  in  mareei  inier  mnudi  bi^prc* 
cellas  missus,  discordias  ei  lites  conciiare  non  ccs* 
sat.  Unde  tcrtia  pars  roa'ris  «aiiguis  facta  eai,  id  cst 
omnis  illa  docirlnav  ei  scieiitta,  qu.^e  a  duobus  Te- 
siaroentis  discordat,  sivc  pbilosophorutti,  sive  hxre- 
ticorum  sii,  niliil  aliud  esi,  nisi  saiigais  ci  pecca- 
ium ;  qui  ergo  ea  utnniur,  moriuniur ;  amle  et  su- 


fnisscm,  pcccaiuin  non  liaberent;  nonc  au.teiucxcu»  ^  bdiiur   :  Ei  rnortua  eti  itriia  part  cre^iurm,  gm 


saiionem  non  habcnt  de  peccatis  suis  (Joam.  xv, 
9i).  I  Scd  quia  non  dicii  a  quo  grando,  ei  ignls  bte 
fartiis  sii,  ei  de  DcOf  ci  dc  diabolo  inte^ligi  potest» 
quia  nibil  ille,  iii.«i  pcrmi^us  opcratur,  secundum 
i.lud  :  c  Misli  eos  iniram  indignationis  »ii9e,  indh* 
gnaiionem,  el  iram,  ct  tribulationero ,  iipmissiones 
per  aiiscios  malos  (P$ai,  lxxvii  ,  49).  >  Ta'li  enim 
grandine,  talique  igne,  ierram,ci  pcccaiorcs  isie 
nequam  conierlit  et  exiirii.  Uude  ei  subdiiur  :  £i 
fiifiiiii  fif  in  terram»  Sed  quid  epi  ?  Sfiquiiur.  Ter^ 
lia  part  tertm  combutta  ett  ei  terlia  part  arborum 
combutta  ett.  Scd  quis  csi,  quod  sola  lertia  |Kirs 
comburitur  ei.  dissipatur,  cnm  nlique  multo  plures 


habebal  animat  tn  mari,  Animata  en;m  creutnra, 
quae  in  mari  mortua  esi»  id.est,  qnae  awara  eiei^ 
roDca  sapientia  iocbriaia  a  veritaie  dtacedii,  ilK 
suni  de  quibus  Aposiohis  aii :  c  Qniat  eom  cognovis* 
scni  DeoiPt  noii  $icui  Deiim  gloriftcavenint,  aul  gra« 
iias  egeruui,  sed  evanuenini  In  «ogiiaUottibos  suis, 
cfl  obscuraium  esi  in&iplens  cor  coram  :  dicemes 
cnim  esse  sapienies,  siulti  facii  sdni  (Rom,  i,  91).  • 
Cur  autem  iertia  pars  mortatur,  supra  dicium  esL 
Scquitur.  Kl  unia  part  nawum  intcriii.  SBnl  CBla 
naves  bonae  amalse.  Bona  navis^beaii.Pdri,  Inqtti 
cum  aposloiis  Chrislus  residehai,  ei  sepieni  qoidem 
praedicia)  Eeclesiae  aeplem  navea  sunt  (1495) : 


sini  iili   qui  salvantur  (149i)  :  f  Nulii  eniin  suiii  q  ^nibus  vero  Judvt,  haereiid,  ei  pWlosoplii  navtganl, 


vocaii ,  paitci  veifo  elecii?  >  (Uatth,  xxii,  U.)  Duae 
ergo  paries  iivtx  salvaniur,  prx*kiii  ei  subdiii  iiiieili- 
^untur;  dc  quibus  Domiuus  aSi :  c  Si  dno  ex  vobif 
caoscnserini.  de  omni  vcrbo  quod  pelieritis,  fiel 
vobis  (Matth,  xviii,  19).  i  Teriia  vero  pars,  quas 
neque  in:er  pricbiios  Ecclesiap,  neqiie  inlersubditos 
cnumeratur,  ha^rciici  suni  oofncsque  Infidoies,  qui 
procul  dubio  igni  tradeniur  inexslinguibili.  Et  hxc 
quidem  lertia  pars  sociinduin  nonieri  quaniiialcm 
iilis  diiabiis  m.^jor  erit.  Exuritur  ergo  terra  ;  corpora 
vidclicct  iiifidclium  cxuruntur,  ei  arbores  quae  fru- 
ctum  non  ferunt  :  c  Omnis'  arbo.r,  quac  non  facii 
fmcinm  bonum  excidciur,  ei  in  igiiem  miiteiur 
{Matth.  III,  10).  >  £l  oinnc  feiium  viride  combusiuin 
€;»t,  populus  vidclicct  luxuriae  el  voliiptali  dcditu8«  D  dem  lCBerc  ncglexenint.  Toliea  eniin  de  ccelo  sielit 


ipsa  esi  iertia  pars  navittm,  qiue  inieribiu 

322  £'  ttniuB  angiiut  luta  cecimt,  ^i  ceddil  at 
cmlo  tteila  magndf  ardeak  tanqmim  fmcfJa^  el  eeiidii 
in  tertiam  partem  /fii»iitiroi,  el  to  fo«/«i  Ofawrsuo,  4 
nomen  tteHie  dicitur  aktinthiHm^  et  faeta  eu  i«rrta 
part  aquarum  in  a^tinthium^  et  muUUuda  hammam 
monui  tuHl  de  aqnit^  qwe.amarm  facla  turu,  —  Tertiis 
eniin  angelus  iuba  cecinii,  qiiando  lenia  prcdicaiie 
co^pit,  in  qua  stella  magna  ardens  lanquam  Cscala 
de  ccelo  cadens,  iii  leriiam  pariem  iluminttm,  et  io 
fonies  aquanim  cecidtsae  narraiur.  Qnando  tXuipat 
hxreiicorum  ab  Ecclesise  fide  divisns,  qui  inagnosa« 
pieotiaoiunfmesplendere  videbatur,  omnco  iilossua 
amariludinis  feltc  infecii,  qui  puram  ei  stnceraro  fi* 


qiii  spluinroodo  nuMidi  florcni ,  viridii;ilcm  et  pul- 
tbriludincm  conciipiscil  :  c  Yere  cniui  fenum  csi 
populiis  (Ita,  VII,  8J.  > 

£l  tecundut  angeiut  tuba  ceciuil,  et  tanquam  mon$ 
magnut  igne  ardent  mittnt  ett  in  mare^  ei  facta  etl 
teriid  part  marit  Mn^u/i,  et  mortua  ett  tertia  purt 
cteatura*,,  qum  habebat  animat  in  mari,  el  tertia  part 
mvium  interiit,  —  Sccundus  iiamque  angelus  tolia  ee-» 
cinil;  quia  posi  priinam  sccunda  pracdicatio  cocpii, 
ci  tiinqiiam  roons  magtius  igne  ardcns  lulssus  est  in 
niare.  Moiis  cnlni  niagnus  ille  esl,  qiii  qttondam  in 

{il9ij  Cod.  Vat.,  c  qui  pereunt,  quani  Uli  qui  sal* 
vaiiiur.  > 
(U9j;Cod.  Vat.y  f  in  qua  Cbristus  rcsidcns  i)opu* 


cadlt,  quoties  aliquis  fldelia  per  haereaiin  ab  Ectle- 
Sta  separaiur;  sed  quaoto  astuliur  el  sapieniior  esl, 
tanio  luajorein  flammam  ferre  videiur,  ei  qoamvis 
ioios  de  oeelo  cadai,  lainen  non  Oliqiie  eadii,  nbi 
eiilin  erat,  ibt  cadrf.  Cadit  aotemin  lertinm  partem 
flii.i.lnuin.  Duo  autcmflumliiayduosuniTesiaiuents: 
fbuies  aoiem  toi  suni  quot  el  dodom.  in  his  ooiem 
nenio  csidit,  quia  nulla  haeresrs  \n  eis  csi.  TeriloiA 
crgo  fliiiiien,  in  quo  bxreticl  caduni,  :p$uro  e»i 
quod  ipsi  faciunl ;  facioni  eniin ,  qnooiom  eonuo 
ha>reiica  doctrtna  in  prxdiciis  fiuminibtts  noo  inYC» 

Inm  praedicHbal.  Bena  navis,  in  qiia  etim  tpostohs 
Cliristus  sedebat.  fit  sc*pteni  qnidem.^ »  ctc. 


549  £XP0SITI01N  APOGAL.  —  LIB.  lU»  GAP.  IX.  6^0 

oitur*  Et  merico  siella  absinikium  Tocaiur,  quia  ad  A  runt.  Sed  quarodam  lerUam  novamque  doolrinam 
ilJias  herlKe  siroiliiudinem ,  quse  boc  nomijie  cense- 


lur,  felle,  omnlqne  amariludine  plena  est ;  cujns 
saporem  ilie  fugit  qui  cum  Propbela  Domino  dicit : 
f  Quam  dulcia  faucibus  meis  eioquia  tua,  super  mel» 
el  farum  ori  meo  (PsaU  cxviii,  103).  i  Cifacla  est 
lertia  pars  aquarum  in  absintbium ;  illa  videlicet 
qosa  de  h%reticorum  corde  manat,  et  qus  a  praedi- 
clis  fluminibus  non  derivatur.  Sed  quid  sequitur? 
£i  mulii  liominum  mortui  sunl  de  aquis,  quia  amarx 
factae  sunl ;  amara  est  ergo  haereticorum  doctrina, 
luonifera  et  venenata  :  c  Yenenum  aspidum  sub 
iabiis  eorum  {PiaL  xiii,  5). »  Fuge  ei-go  bas  aquas, 
Clinsiiane,  noli  eas  bibere  :  nota  sunt  flumina,  noii 
suul  fontes  aquarum  salientium  in  vitam  aeternanit 
dequibus,  si  biberis,  non  silies  ultra. 

Et  quarlui  angelus  tuba  cecinil^  et  percuua  eet 
tenia  pan  toiii,  et  tertia  pan  luno!^  et  tertia  pan  stel' 
lirum;  ita  ut  obscuraretur  tertia  pars  eorum^  et  diei 
non  luceret  tertia  pan^  et  noctis  simijiter»  Pra^ical 
angelus,  excitalur  haerelicus ;  neque  enim  forlasso 
i&le  loquerelur,  nisi  prius  ille  aliquid  dixissel,  quod 
iiujus  fidei  coDtrariam  esse  viderelur.  Notandum 
aulem  quoniam  in  secundo  libro  tyrannorum  per* 
secuiio  describitur ;  ita  el  in  hoc  terlio  haereticoruin 
plenissime  continelur  (1496);  quae  quidem  persecu- 
liouniograviorilla  fuit,  quanto  meliores  sunlani- 
mx  quaiu  corpora,  quas  isti  persequebanlur.  Haec 
^utero  bseresis  de  qua  nunc  loquitur,  proprie  Aria- 


iinilantes,  ct  subjeclos,  et  praelatos  pariterrespue- 
runt.  Has  autem  duas  partes  babet  Ecclesia,  si 
qua  tertia  est,  ipsius  non  est.  Sequitur  :  Et  teriia 
pan  stettarum.fiLulix  enim  ab  baereiicis  decepti  sunt, 
qui  propter  doctrinam  et  scienliam  quam  habebant, 
tanquam  stellae  in  Ecclesia  splendere  videbantur. 
Qoia  ergo  coelo  et  Ecclesiae  fidei  firmiter  non  ad- 
haeserunt ;  ideo  ab  haereticis  percussi  suut.  Sed 
qualiter  percussi  ?  Ita  ut  obscurareiur  (eriia  pars 
eorum,  et  diei  non  lucerei  pars  terlia,  et  nociis  siini- 
liter.  Quae  sit  auiem  tertia  pars  quae  obscuratur, 
saiis  dietum  est.  Sed  quoinodo  diei  et  nocti,  perfe- 
ctis  et  imperfeclis,  sapieniibus  et  insipieiuibus  para 
illa  lucere  poiest,  quae  et  regem  sequitur  tenebra- 
^  rum,  et  per  erroris  iler  incedens  in  furaum  323 
desinil  et  caliginem?  Nam  ei  ipsius  solis  leriiani 
partem,de  qua  jam  diximus,  in  tanttim  hxreiici 
offuscaverunt  (1499) ,  ut  ipsi  quoque  sapientes  dtibi* 
tarent  quid  eligere  debuissenl  (1500). 

Et  vidi^  et  muiivi  vocem  unius  aquilo!  volantis  per 
medium  cosfum,  dicentis  voce  magna  :  Vce!  vcel  m 
ht^isantibus  %n  terra!  Nam  quia  aquila  aliius  volatf 
et  oculis  irreverberalis,  prae  caeteris  animalibus  soleni 
acutias  inlnelur,  eosin  Ecclesia  designat,  qui  et 
sapienliores  8unt,et  Dei  notitiam  majorem  habere 
tneruerunt.  Vidit  ergo  beatus  Joannes  et  audivit 
hanc  aquilam,  doctorem  scilioet  aliquem  per  me^ 
dium  Ecdesiarum  sollicile  discurrentem,  el  quan- 


aorum  et  .Sabellianorum  esse  videiur,  qui  de  ipea  ^  lem  popuk)  imminebat,  qnantumque  scandalum  in 


diviniiale  prave  disputanles,  alii  unitalem,  alii  Tri- 
ntiaiem  negabant  (1407).  Unde  et  hic  dicitur,  qoia 
Tmussa  est  teuia  par$  solis.  Quid  enim  per  solem, 
iiisi  Dominnm  ipsum,  a  quo  omnia  illuminantur  in- 
lelHgere  debemus?  Solis  ergo  tertiaro  partem  Arius 
percuttebat,  quando  Filium  a  Patre  dividens,  ipso 
nHnorera  esse  dicebal.  Sed  nunquid  simililer  Sa- 
bellius  tertiain  solis  partem  non  feriebat ,  quando 
tatius  Trinitatis  onam  dicdtot  esse  personam  ?  Ha^c 
auteoi  bseresis  in  tantum  crevfi,  ut  pene  totum  ad 
semuDdum  Iraheret  (1498).  Undeel  subdilur  :  Rt 
pireutsa  esi  teriia  pars  tunm.  Quod  autem  luna  Ei^ 
desiam  signiOcai,  nemo  ignoral  qni  sacras  Scriptu* 
ras  intelligii.  Pereussa  est  ergo   tertia  pars  lun». 


Ecclesia  emergebai,  magna  voce  dicentem.  Hoc 
enim  et  ipse  Dominus  in  Evangelio  ait :  cyaemuiido 
a  scandalis  (Mattli.  xviii ,  7).  i  Sic  autem  et  doctor 
iste  videns  lantam  h»resini,  tanlaque  bclla  con- 
trasanctos  exsurgere,  ut  sibiquisque  caveat,  inagna 
voce  admonetf  dicens  :  Vof!  vce!vm  habitantibus  in 
terra !  De  coeteris  vocibus  (1501)  trium  angelorum, 
qui  erant  luba  cantturi ,  subauditur  amodo  tractare 
incipiens  :  est  autem  litulus  eorum  quse  sequuntur. 
CAPUT  iX. 
Et  quintus  angelus  luba  cecinit^  et  vidi  stetlam  de 
ceeto  eecidisse  in  terram^  et  data  est  ilii  clavis  putei 
abyssij  et  aperuit  puteum  abyssi^  et  ascendit  fumus 
puteif  sicut  fumut  fornaeii  magna^f  et  obicuratui  est 


quia  omnes  llli  hac  haeresi  perierunt,  qui  neque  do-  D  '^^  ^^  ^^^  ^^  f^^^  7"^'^'-  Qninto  enim   angelo  tuba 
etoribos  credere,  oeque  inter  auditores  esse  volue-     canenle  ,  siella   de  coelo  in  terram  cecidit,  quia. 


(1496)  Bronenem  hac  in  interprelatione  secutl 
«int  alii  exposiiores,  ut  videre  esl  apud  Cornelium, 
Galmetum,  Viegam,  eic. 

(IW7)  Cod.  Val.,  deneifant. 

fi^90)  Hic  forte  aliquid  deesl,  qnod  hsec  conjon- 
gat  cum  perioclia,  in  qua  S.  Bruiio  loquitur  de  hse- 
resi  Ariana.  .Sabelliana  enim,  cum  qua  videtur  con- 
nexus  sequens  serino,  non  adeo  amplos  habuit  fines, 
jiec  adeo  Christiano  nomini  fuii  luctuosa,  ut  Ariana. 
Illa  eniin,  lesle  Epiphanio,  duniaxat  in  Mesopolamia 
ei  circa  Roinam  obiinuit.  Aiiana  vero,  sicuti  no- 
tissimum  esl,  adeo  fraudulenla  fuit  ut  fere  omnis 
Gbrisiianus  orbis  visus  sit  Arianus,  non  quod  epi- 
scopi  in  concilio  sul>scripserinl  formul»,  quam  Aria- 
naci  intelligereni,  seu  a  catholica  doctriua  alieuaip, 

P^fiiOL.  GLXV, 


sed  qiiod  exislimarunt  cathoHcam ,  quam  subdolt 
Ariani  tuebantur  in  sensu  pravo,  quem  necessario 
non  ferebant  verba  Ipsius  formulas,  quae  poterat 
catholica  censeri. 

(1499)  Cod.  Yat.,  obseurareutur, 

(1500)  Qui  versali  sunt  in  ecclesiaslica  historia, 
si  ex  mullis  hnereses  tantum  Arianam  et  Pelagia- 
nam  mente  observabunt,  quam  longa  quamque 
acerba  intulerint  mala  iii  Ecclesiam  vidcbttttt ,  u^ 
non  simplices  modo,  sed  clariores  in  doctrina  et  in 
digniiatibus  -deceplos  lugere  debueril.  Revera  tunc 
teriia  pars  stellarum  obscuraia  apparuit. 

(1501)  Cod.  Valic,  luoa'. 


?l 


651 


S.  BRUN0NI9  EPIS€0F1  SIGNIENSIS 


quinta  praedicalione  incipienle,  diabolus  eam  ferreAqui  nibil  timens,  stalim  ad  priroam  interrngatlo 


non  valens,  Ecclesiam  fugiens,  inler  iniqiios  et  pec 
calores  liabitationem  sibi  paravil;ut,  quia  verba 
Titaj  cocrcere  non  vatuil,  saltem  contra  sanclos  inl- 
quorum  turbas  concilaret  (1502).  Et  dala  e$t  Hli 
ctavis  puiei  abyssi.  Abyssus  inferiium ,  puteus  ejus 
Anticbristum  significat,  clavis  pulei  poteslas  dia- 
boli  esl.  Undc  ct  subditur  :  Et  aperuit  putetim  abyssi. 
Nam  (4503)  anle  lioc  tempus  piiteus  abyssi,  id  est 
os  Anticlirisli  clausum  eral;  qaalis  aqua  in  abysso 
contineretur,  nesciebatur.  Diabolus  ergo  clavi  po- 
lentiae  suae  hujus  nequissimi  os  ad  loquendum  ape- 
ruit,  etquidqiiid  sceleris  ei  blasphemiamm  infer- 
iius  babebat,  hiijus  nefarioore  miseris  suis  audito- 
ribus  propinavit.  Sequilur  :  Et  ascendit  fumus  putei 


nem  se  Ghristianum  esse  confiteitrr :  qul  pne  tiniore 
aflquo  Ghrisii  nomen  occultat ,  bic  signum  Dei  ig 
fronte  non  habet.  Tates  ergo;  id  est  falsi  Gbrisiiani, 
sive  etlam  qui  signum  Dei  nunquam  recepenini,  nt 
Judaei  et  pagani,  facile  ab  bxretlcis  decipi  possiin!. 
Fenum  nutem  terrne,  et  omne  viride,  omnisqnear- 
bor  fructif^ra ,  et  in  paradiso  Dei,  quae  estEcciesia 
plantaia ,  eorum  fVaudulenta  versutia  non  Ixdeior 
quia  sancto  Splritu  eam  viviflcante ,  tam  fortis  vi- 
rldisque  est ,  quod  nullo  veneno  occidl  poterii. 

Et  dictum  est  ne  occiderent  eot ,  sed  ut  cruciarent 
mensibus  quinque,  et  crnciatus  eorum  sicnt  eruciaifu 
scorpii,  cum  percutit  hominem.  El  in  diebus  iltis  qM- 
rent  homines  moriem,  ct  non  invenient  eam,  elcnpien^ 


sicut  ignis  fornacis  magna:.  Ideo  enim  Anllchristus  ®  mori,  et  fugiet  mors  ab  itlis.  Tanta  esl  enlm  iniqui- 


dicttur,  quia  Ghrlsto  contraria  operaiur.  Ergo  quia 
Chrisius  esi  lux  vera  qua  totus  mundus  iiiumina- 
lur,  meriio  de  ore  Antichristi  fumus  et  caligo  ascen- 
dit,  qua  ipse  sol  et  aei  obscuraiur;  unde  et  subdi- 
tar  :  Et  obscuratus  est  sol  el  aer  de  fumo  putei.  Tanta 
cnim  erit  hujus  obscura  et  fraudulenta  bieresis, 
tanlaque  nubes  decepllonis  ut  ipsius  solis  juslili:e 
Christi  Dei  noslri  nomen  pene  dcleat,  obscuret  et 
ad  nihihim  redigat.  Aer  quoque  non  luccbii,  qula 
erroris  caligo  ubique  terrarum  densabilur,  qiine 
Deum  inter  et  hominem  posita  ab  eorum  oculis  ip- 
sius  claritaiis  lumen  abscondet. 

El  de  fumo  vuiei  exieruut  tocustiv  in  terram,  et  daia 
est  iliis  potestas,  sicut  habent  potestalem  scorpiones 
terrce ;  et  prceceptum  est  Hlis  ne  ta^erent  femim  terrw, 
neque  omne  viride^  neque  omnem  arborem ,  «f«t  tan- 
tum  homines,  qui  non  habent  signumin  frontibut  suis. 
Locusiae  namque,  qu«  de  fumo  pulei  in  tcrram 
eiicrunt,  muUitudo  haereticoruiti  est  (iSOi),  qui  ab 
iniqui  bujus  bominis  errore  exorli,  loiam  dcva- 
stantes  terram  replebunl.  Et  bene  locuslis  ha^retici 
computanlur(1505)  quia,  soluli  el  siiie  jugo,  lerram 
et  Ecclesiam  Dei  ubique  voraci  avlditate  depopulari 
non  cessant.  Quae  sicui  scorpioues  poteslaiein  lia- 
bere  perhibenlur,  qui  longis^ilnis  suao  deceplionis 
eos  quos  possuiii  complectenies  et  ad  se  irahenles, 
novissime  cauda  feriunt,  et  posl  multa  pocula  sin- 
cerae  fidei,  suae  haereseos  venena  infunduul.  Si  enim 


tas  mallgnorum  spiriiimm,  qiii  in  eis  Toctisii^  sedenl 
ei  hnbiiant,  tii,  si  divina  providenlia  eis  frena  laxa- 
rel,  uno  momenlo  omncs  homines  inleriinerent. 
Sed  quia  non  possiint ,  crncianl ,  nt  possunt.  Hoe 
autem  mensibus  quinque  :  quinque  namqae  meDsi- 
bus  haiH:  diaboli  mcmbra  crucrnndi  potcstalero  lia- 
bere  perhti)cnlur,  qnl  numerns,  quonlam  imper- 
fecius  est  (siqnidem  neque  nnnum,  neque  dimidiua 
complei),  brevi  tempore  Antichristum  regnaresi- 
gntdcat;  iribu^  enim  annis,  et  dimidio  sux  iniqai* 
tatis  poteslatem  exercebit :  <  Nisi  enim  Oorainas 
)!rbrcviasset  dieB  illos ,  non  flerei  salva  omnis  caro 
{Matih.  XIII,  20).  >  Possumus  auiem  et  sic  Iniclli- 
gere,  ul,  quamvis  tolo  illo  lempore  bomines  decipere 
non  posset ,  quiiique  tamen  illis  ultlmis  mcnsibus, 
signis  et  prodigiis ,  omiiique  decipiendi  arli  operam 
ibbti,  ut  quasi  Deus  adorelur,  colatur  et  venere- 
tiir,  iia  ut  iii  templo  Dei  sedeat ,  ostendens  ^ 
tanquam  sit  Deos.  Nam  et  Salomon  ait :  c  Ante  rui- 
nam  exaltalur  eor  (Prov.  xvi,  18).  >  Et  merito 
quinque  mensibiis  crudantur,  qui  Creatorem  siiqiii 
quinque  corporis  sensibus  oifendere  non  tlmnerant 
Sed  quoroodo  cruciantur?  Sequitur  :  Et  sn- 
ciatus  eorum  ,  ut  eruciatut  scorpH ,  cicm  perct' 
tit  hominem.  Unde  datnr  inteUigi  qnod  HOa  t?n- 
tiim  aperta  persecutione ,  qnantum  oceulia  persaa- 
sione  homines  vulnerabit.  Qnod  auiem  ait :  Ei  ia 
diebus  iliit  qucerent  hominet  monem^  et  non  inHnieni; 


principio  suam    haeresim  propalarenl,  nemo  eis  j)  duplicilcr  inielligi  poiest.  Et  roali  quidem ,  quia  ul- 
credere  vellet;  ideo  ergo  veriiaiis  324  veii)a  prae-  "  '   '   '*  "  "   '  '^*'*''        ' 

poiiunt  (1506),  ut  falsitas  subsequens  suscipialur. 
Praecipilur  auiem  lllis ,  ut  nihil  aliud  laedaul,  msi 
homines,  qui  signum  Dei  iii  suis  frontibus  non  ha- 
bebant  (1507).  Signum  namque  Dei  in  fronie  babet. 


(1502)  Prosequitur  S.  Joanncs  stalum  Ecclesiae 
valicinans,  cujus  priorum  secuioruai  victoriis  iuvidit 
diabolus,  iriumphaverat  cnim  de  Ju(l;Kis,  de  idolola- 
tris  et  de  primts  haereticis ;  novos  hiijiis  gcneris 
hosies,  hieresiarcliaa  dico  in  Liilheio,  Calvino  el 
eorum  sectateribus  ei^citavit.  Aperliis  quo^lammodo 
fuit  puleus  abyssi,  cum  tot  publicaruiu  errores  et 
blasphemias  sub  specie  reformatlonls  Ecclesiae  ,  iit 
evangelica  veritas  muliis  in  regiiis  el  provinciis 
Obscurata  fueril^  el  modo  etiaiu  in  eadem  lugenda 


timum  tremendi  Judicii  (tiem,jam  manifestis signis, 
appropinquare  videbunt,  magis  mori  vellenl  quain 
eaden  lerribilia  pali  :  Telleni  enioi  impil  mori  sed 
non  possunt;  vivent  Igitur,  ut  nunqaam  mortispe' 
riculo  careant.  Quod  si  de  bonis  inteltigatur,  lidiia 

obscuritale  remaneant. 

(1505)  Cod.,  namqueamteid  t^mporit. 

(t504)  Haec  eadem  inlerpreiatio  est  Lyrani,  Aii 
rcoli,  S.  Afitonini,  rl  card.  Bellarmini,  etc,  q^ios 
cilal  Cornelius.  Quot  haeretieoruin  Rioiistra,  vduti 
iiifeslus  locustarum  exerciius  ex  Lntheranismo  el 
Calvinismo  prodieriiit  scrlplores  nostri  lesuntur. 

(1506)  Cod.  \al.,  eomparantur. 

(1506)  Cod.  Val.,  proponunt. 

(1507)  M.  cod.,  noH  hatfent. 


«53 


EXFOWTKHM  AFOCAL.  .-  L»,  IH.  CAP.  IX. 


iDiquift  deeipiaBlor.  ui  mori  euDiaiit  «i  ^«a  *^.m     k.ii.  -^^: «  »w»Howiin  e^aorttm,  esni 


154 


ioiquift  deejpiaBlor,  ui  mori  eupiant  el  esse  euni 
Cbristo:  ceriteBhtt  tunc  persecutio  UJis ,  (|oalis 
non  /uii  ab  initio  saecnli,  ita  ut  m  errorem  induean- 
uir,  si  fieri  potest,  etiaw  elecli  (Maak.  xxiv,  21).  , 
Eihoc  cst  quod[M)m  liineluint:  unde  magis  niori 
quam  vivere  desiderabont.  Sed  fugiet  mon  ah  $ii; 
ui  ad  eum  djem  perveotant,  in  quo  divina  dispen- 
saiiooedeboemiiadomigrore  ante  aseula  pnede- 
&iiflaii  suut.  Sequitor  : 

Et  timilUudiHM.  ti^cuuarwn  umileM  equie  paralii 
ed  prislium,  ft  euper  eapiiu  earum  lanqMam  earawB 
umilei  auro ,  «|  faeiee  earum  eieul  faciei  komitwm 
(1508).  DixiiiMig  enim  per  Joeiislft» ,  hxretieoe  aigni- 
iica^ri,  qui  bene  e<|uis  paratifl  in  praelium  assimiJan 


in 


Delio  gradiimiur;  unde  eum  strepitu,  soperbi«rec 
garniiitate  eorum  pnedicaUo  magis  ag4  videtur 
quam  cum  ratione  et  veriiale,  ' 

Ei  haMam  eaudae  eimilei  eeorptomm,  et  aenlei 
eranl  m  eaudie  emum,  et  poteetae  emm  nodere  ho^ 
rm^bue  meneibm  quin^.^  caodamenrm,  «ua 
posterioraBtiMiisparsest,  ulUraa  aeUo  inereilc» 
praTftaUs  intelUgitur,  qu«  casdis  scorpionom  simi* 
iw  dieitur;  quiaf  aieut  scorpius  eaud»  perciiilt,  ei< 
etliareticiis,  enmiwiHabWKipriuspradicetetogiea- 
dai,  in  Qne  tamen  eccoluini  trruB  infundit,  qoo^nl. 
maa  liominum  pertraiiil  ad  imeritum.  Unde  et  sob- 
dilor  :  £i  aculei  erant  in  caudie  earum.  Nain  et  Apo- 
stoUijj  ait  :  « Acuieus  peccaU  mors  (i  Cor.  xv,  5»).» 


iur,qi.i.arreganUa.i.stuse«perWlaconci.plsc«7l   B  ^v,  50). 

de  ri„ib»5  PsalmUU  :  i  Dissioa  i^enifts  aL  i^ul      .^^^^  toreiici  mortem  m  caudis,  quia  liiiie 


(le  rtuibus  PsalH»UU  :  i  Dissipa  gentes  qute  iiella 

\oimii(Psal.  Lxvii,  5i).  %  Porlant  aulem  tanqiiam 

coioiias  similefr  ;iuro  soper  eapita,  qula  garruliiate 

ei  soplusn>aU^  eentra  sanetoa  dispotantes,  etim 

veriiaii  acqmesoere  noiuot,  ne  vicU  videaniur,  vi- 

ciores  et  sapientes  a  siolUs  et  miseris  liomintbus 

osse  Greduiiiur  :  corona  namqiie  vicloriam ,  auram 

mosapientiam  liBsignat.  Habent  ergoeoronas.ian- 

quam  aitrq  siu^iles,  qjiia  noii  veraciter,  nec  sapien- 

ler  vineoni,  sea^uasivieUK^esesso  videntur.  Facies 

verohominum  fepraesentaiiti,  qula  de  Seripturis  di- 

viftis  testimoiiia  proferentes,  rationabiliter  se  loqui 

velle  proraiuuiii.  Sed  quia  in  liis  facile  superaniur, 

qiiasi  scorpies  «auda  ferientes ,  ad  dialeciicas  ^ua>-     ,  ■—  va„  v,„„,uiii 

siionessese  converuint.  Cumautem  fera  slnt  cru- C  !J^''^'*^^""."  ^^  inftdeliiim.    Cojos  nomen  Deaius 

<leIiores,  iiominum  tarae»  simpU^iiauuD  se  iiabere     k^^""!L!'^'*^"*  principallbos  linguis  exprimere  vo- 

siouilanl, 

El  habehanl  capiUoe  iicut  capiltoi  mulierum^  et 
deniet  eorim  iicut  leonum  erant.  Quid  cnini  per 
capillos  «iiulierum,  quos  harelici  liabent,  nisi  eorura 
viiam  molicm,  inuliebrem  el  in  omnein  iuxuriam 
«lissohilam  iiileHigimus,  IIoc  enim  Aposlolns  inlel- 
'igens  praecipii  roulierem  325  velare  caput  suiim. 
''•'l'e»l  aulem  el  lienles,  siciit  leones,  quia  et  omni- 
i'iis  (lelrahunt,  et  leviujr  provocali  facile  irascunlur, 
elad  se  vindicandum,  quasi  leones,  qiiod  in  animo 
jerunl,  slatim  in  denUbus  ei  veibis  oslentiunt. 

El  linbebant  toricae,  iicut  loricai  ferreai,  et  vox 


consiUi  ipsorum  morUo  vtinere  non  earebit.  Sequi- 
Uir  :  El  poteitae  earmn  nocere  kominiBui  menei^ue 
qwnque.  Cur  autem  qotn.ji«e  mensiiNis  nocere  di- 
cantur,  superifig  eiposmmtis. 

Et  habebant  euper  ie  regem  angelum  abyai,  eui 
nomen  Hebraice  Abaddon,  Greece  autem  iTroXXuwv, 
*/  Latine  habene  nomen  exlerminans.  Va?  unum  abiii, 
et  ecce  veniunt  duo  vm  poit  htec.  Qiils  est  cnlin  hlc 
angehis  ahyfifli,  nisi  Anilchrlslus,  qni  ci  puteus 
nbyssi  sopra  vocntnr?  Coelestis  ergo  niiniins,  Cbri- 
stns,  lariareus  Antfchrislus  ;  ille  ad  ca^los,  iste  aJ 
lariara  suos  Inviiat.  Et  sicut  Chrlstus  csi  rex  om- 
nmni  fideliiim,  iia  el  Antichristus  rex  esi  omnium 


luii  (i509)  ut  omnes  enm  cognoscerenl,  omnesciue 
cum  vitarenl.  Qtiis  enim  exierminantem  non  fugiai? 
Kxierminal  enim  ei  prius  quidem  exira  lerniinos  (i- 
d«M  ctEccle8iae,deinde  vero  extra  lermfnos  superna 
Jerusnlem ,  omnes  slbi  obedientes  exierininat  et 
climJiial.  Quod  auiem  vae  jam  abiisse  dicitur,  pri- 
mjHu  ejus  discipulorumque  ejus,  qiios  ct  locustas 
appellavii ,  prgedicaUonem  inleliigimus ;  iribusenira 
anuis  regnabii,  iribus  praidicationibus  praedicablt. 
aique  tribus  va?  homines  affliget. 
Et  iextui  angetue  tuba  cecinit,  el  a^divi  unum  ex 

..■».  »™„, .,»,  ^  „„..  ^;„„  „;,;,,- ~  rr.";:!^  »;rj:,i,;i~ir"'°*  *"•  •"•"• 


.,..^*r.  VV.V  1.1.(1  nwfr»  ci/nvfum  miuivrum 

gradmiium  in  betlum.  Ferreas  aulcm  loricas  haire- 
"ci  habent ,  quia  dialecticis  argunienlis  et  syllogis 
niorum  concatenatione  slc  sua  dogmala  tueulur,  ut 
ipsis  quoque  sentenliis  veritaUs  non  faciie  dissolvan- 
tur.  Habeni  autem  et  alas.  quibus  velociler  circum- 
quaque  volanles,  soas  haereses  omnibus  manifestani; 
P«r  qoas  nihll  melius  quam  eorum  discipulos  intel- 
"gerepossumus;  quaruro  vicielicet  alarum  vox  ita 

fii??l  PV^"*^»  suprtmemorati  liaereticl,  ex  qoo 
^.m  fiSr^""^^  suaseffuderunt,  moiUs  malis  Eccle- 
»«am  aflecennl ;  aitamen  persape  vicli  ac  profli- 
Sn.  V  ^^"^«s»»n«  fidei  propugnatorlbns  coiicide- 
JSminl^J!!'"/'''!^'"'  temporlbus,  et  Anlichristo 
wminante,  fortiores  audaciores<)ue  fient,  extre- 


tusnamqueetsextus  angelus^dequibiis  jamdiximus 
eidicturi  sumus,  doclores  Ecelesi«eruni,  qi.ormn 
temporeveniensAnlichrislus.eorunipraedicationibiis 
suis  falsis  sermonibus  obviablu  Hoc  autein  altare  oinni 
pnlchritudine  elsapientla  decoratum.in  q^io  Chriiii 
passio,  omiieque  ejus  sacrificium  qiialiier  fuerit, 
qualiterquefieridebeat,plenissimeconiinetur,Noviim 

niamque  subversionem  jiistorum  probeqne  crodrii- 
tlum  minitabuntur.  »-       m 

(1509)  VersioLatina  vocis  Grjeca»,  ut  notat  Cor- 
nclius,  ad(lii:i  esi  ab  iiiierprele,  S.  enim  Joaimes 
braece  Apocalypsim  scnpsit. 


6S5 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


Tesiaroentonmse  credimas,  ciijus  quatuor  cornua,  A  millia  referantur  hoc  signiflcare  puto,QiqQiaQo- 


i  qnatuGr  evangeiistasesscputnmus.Quod  bene  ante  Dei 
(   ocutos esse  dicitur, quia  cujus  spiritu  conipositum  est, 

-  ab  ejus  oculis,  etmefnoria  non  recedil.  Estetiam 
>  .i|iie:ocu|ps  Dei ,  quoniaiti.  sancti «  qnt  Dei  oculi  to- 
.'  €;^.lar,.omni  lcn)porejilico:sanctificanlur.(15i0),  et 
r.  in  eo  se  ex^rcent.  Loquilur  ergo  unum  ex  quaiuor  . 
^..  Gpmibus  altaris,  id  esl^  aliqMis  evangelistarum  (quod 
;  enim  unus  dicit ,  omnes  dicunt) ,  et  admonet  sex-  - 
'   tumangeiuro,  qui   habebal  tubam,  ut  solvat  qua- 

tuor  angelos  in  flumine  magno  Euphrale  ligatos. 

(i51i)  Quid  enim  aliud  faciunt  doctores,  nisi  quod 

•  altaris  cornua,  id  est  quatuor  Evangelia  docent  et  ' 

-  praBdicaril?PrjecipilergoEvangelium  huicsextoan--  ieonum;  el  de  ore  ecrum  procedUigiA$,et  fmui,ei 
t  geloi.idest  cuilil)et  doctorum,  bl  quatuor  angelos,  '*  iuiphur, ^  Quid  'enim''per.  equos,  nisi  bxreiicos? 

qui  in  praedicio  flumine  ligaii  erant,  ipse  solvat',  id  P  Quid  per  eorum  sessoresVnisi  irialignos  spirUosin- 
est  solulosesse  oslendat.  Uoc  namque  flumen,  quo     telligimus?  Non   est  ergo  riiirum  si  seperabropta 


vem  sunt  angelorumordines,  ad  decimum  qoiee- 
cidit  dena  millia  referamus  (I5i4).  PermilHesergo, 
qui  numerus  multiplex  est,  eos  inliuilosctimuiin^ 
rabiles  intelligamus;  at  vero  per  vigesies,  in  qoibQs 
bis  decem  continentur,  decimum  malignorum  spi- 
rituum  ordinemex  malis  hominibus  duplicaium  csse 
demonsirat.  Niliil  ergb  aliud  est  vigesies  milliesdeiu 
millia  ,  nisi  quod  innumerabiiis  malignorum  spiri- 
tuum  ordo  etiam  ex  pravis  hominibus  sit  duplicaios. 
Ei  ita  vidi  equo$  in  visione^  et  qui  sedebmt  nptr 
eot,  habebani  iorieas  igneait  et  h^acintkinai^  e\  vA- 
phureas , '  et  capitu  equorum  erant  lanquam  caftn 


nullum  aliud  roajus  est,  mundum  esse  significat 
(aquse  enim  multse  populi  muJti) ,  el  quia  quaiuor 
sunt  mundi  parles,  quatuor  quoque  angeli  esse  re- 
feruntur,  qui  nuoc  quidem ,  quoniam  secundum  de- 
siderium  suum  facere  nequeunt,  ligaii  esse  dicuntur: 
at  vcio  tunc  soluti  erunt,  quia  cunctis  suis  vlribus 
uiundum  326  vexabunt.  Si  autem  vis  scire  ubi 
unum  cx  cornibus  altaris  ista  prxcipiat,  lege  Mat- 
thaeum,  aii  enim  :  c  Gum  videritis  abominationem 
desolationis ,  quse  dicta  est  a  Daniele  prophela,  stan- 
tem  in  loco  sancto,  tuncqui  legit,  intelligat  (Matih. 
XXIV,  15).  >  Gum  enim  Ecclesiae  angelus ,  et  doctor 
Antichristum  in  lemplo  sedentem  videbit,  quid  aliud 
dicere  poterit ,  nisi  quia  diabolus  solutus  est,  et 
dies  ultimus  appropinquat? 

Et  soiuti  iunt  quatuor  angeiif  qui  paraii  erant  in 
horam^  et  dienif  et  mensenit  elannumt  ut  occiderent 
terliam  partem  liominumf  et  numerus  equestris  exer- 
citus  vigesies  miiiies  dena  miiiia  audivi  numerum  eo^ 
rum,  Soluli  sunt,  inquit,  angeli,  quos  voce  Evange- 
lica  sexius  angelus  nuntiavit  esse  solutos ,  qui  pa- 
rati  erant  in  lioram,  et  diem,  et  mensem,  et  an- 
num ,  ut  quos  videlicct  in  hora  superare  non  pos- 
sent,  per  diem  integrum  eos  persequi  non  cessarent, 
et  qui  in  die  (i5i2)  non  vincerentur,  per  loluni 
mensem  tentarentur,  quos  vero  neque  per  mensem 
expugnare  possent ,  saltem  longa  quasi  anni  obsi- 


vitiorum  tales  equi  praecipitant,  quos  tam  feri  ei 
insani  equites  calcaribus  stimulant  indeficientilios. 
Habenl  igitur  maligni  spiritus  loricas,  quibus  se 
suosque  milites  tueantnr.  Quae  beue  igne»,  bjacifl- 
thinae  et  sulphureae  perhibentur,  ut,  quod  ips\  ad 
tuiamen  suscipiunt,  lioc  eis  In  delrimentum  (1515) 
veriatur.  His  tamen  armisin  bella  ruunt,  hismise- 
ros    homines  serrant  et  vincunt.  Aliis  eiiim  sc 
igneos  et  iratos  ostendunt,  ut  quondam  per  se  ei 
per  mcmbra  sua,  martyribns  facicbant :  aliis  cltros 
et  byacinthinos,  et  quasi  de  coelestibus  venknies, 
in  angelos  hicis  Iransfiguratos  (hyacinihus  namqiie 
coelo  in  colore  similis  est)  quos  vero  luxuri»  et  Uir- 
pitudini  dedilos  vident;  eos  sulphuraeis  armisaggre- 
diuntur;  hoc  enim  unicuique  subministranl,  in  quo 
ejus  animum  delectari  conspiciunt.  Gapila  veroeqno- 
riim,  per  quos  hxreticos  intelligimus,   leonum  eapi- 
tibus  similia  esse  dicunlur,  quia  sicut  leones  iia  hx- 
rclici  crudelilale  *  et  sanguinc  gaudent,  de  quilHis 
bene  per  Propheiam  dicitur  :  c  Sepulcrumpaleosesi 
gultur  eorum  (Psai.  v,  iO);  >  [itemque  :  <  Vinitn 
sanguinum  et  doIosumabominabiturDominii$(r&iV, 
7).  I    Et  de  ore  eorum  procedil  ignis^  el  fttmus,  et 
sulpliur.  Ignis  quidem  iracundi»,  furoris  el  oiiii, 
funiusamemerroris  et  caccitatis,  quia,  iie  Deuoi 
cognoscant,  mentes  hominum  caligare  faciuni.  Per 
sulphur  vero,  quid  aliud  intelligimus,  nisi  eonin 


dione  subjugarent.  Tale  est  ergo  ac  si  diccret,  quia  p  turpes  feiidosquesermones,  quibus  Doininiim  bla- 
parati  erant  sine  inlermissione  et  omni  temporc  ut     sphemare  non  timent.  .' 


persequerentur  et  occiderent  tertiam  pariem  ho- 
minum,  iliam  videlicet  quse  ncque  inter  Ecclesi:e 
praelatos,  neque  inler  subditos  compulata,  tertiam 
divisionis  et  portionis  (i5i3)  obtinet  locum  ,  de  qua 
quidem  parte  satis  superius  dictum  est.  Quod  auiem 
numerus  equestris  exercitus  vigesies  millies  dena 


Ab  liis  tribus  piagis  occisa  est  tertia  pars  homnuvt, 
de  ignct  fumoet  suiphure^  qui  procedebat  exoreipso- 
rum  :  potestas  enim  equorum  in  ore  est  el  i«  cnnih 
«onim,  nam  caudes  eorum  simiies  sunt  serpentihii 
habenles  capita,  el  in  his  nocent.  Tertia  nanique  pars 
hominum  quae  occisa  perhibctur,   ipsa   est  de  qsa 


! 


;!el?l  ^'  ^^*  *^  "^  'crutantur.  est  congruus,  quia  Euphrates  aluit  Babyloncm ;  Ba- 

(tSIl)  Aliqui  commenlatores,  pro  his  quatuo.  bylon  auiem  typus  est  regni  diaboli   el  impiorum, 

ngelis  ,  qualuor  praecipuos  dnemoncs  intelliguiii ,  eic.  Ita  apud  Cornelium. 

-        «          .        .         ^„1..^        ..u         .r_..,  (fS12)  Coil.  Val.,  sic  autem  et  qui  indie 


qui  quasi  pncsunt  quatuor  orbis  partibus  :  iigaii 
autcni  sunt  in  passione  Domini  nc  taiitum  noceant 
hominibus,  quam  ante.  Hi  in  fine  inundi  rursus 
soivcnlur,  ut  grasscnlur  puniantque  iinpios.  Hi  au- 
\dm  ligati  sunt  in  EuphratCt  Hic  cuim  locus  ad  lioc 


(i5l3)  Cod.  Vat.,  pra^diclionis. 

(1514)  Idcm  cod.,  reducamua^  , 

1515^  Cod,  Vai.,  ifj  lomcHta^ 


es}  EXPOStTIO  IN  APOCAL.  ^   LIB.  111,  CAP.  X.  Wi 

jamwpc  diximas:  nonenim  in  duabug  Ecclesiae  A  troduciUir(i517),septinil  angeli  mentionem  faciens» 


partibusbaereticibabenlpotestatem.  Et  ilH  quidero 
jgDC  pereunl,  quia  timore  afllictionis,  tribnlationis 
el  angusiiarum,  se  haereticoram  dominationi  subji- 
duot.  Quos  antem  erroris  et  deceptlonis  cailiditate 
excxcant,  eos  procul  dubio  fumus  sulTocat.  In  sul- 
phure  vero  moriunlur,  qui  in  eorum  turpissima 
leiidaqueconversationedelectantur,  et  nt  licentlus 
peccace  possint,  eorum  nefando  coocilio  associantur 
aljos  ergo  minis,  alios  calliditate,  alios  sceleram 
ifnpunitate  safajiciunt.  Sequilur  :  Potttiat  enm 
eifuorum  tn  ore  eU  el  m  eaudU  eorum.  In  ore  quideffl 
ad  persoadendum,  in  caudis  ad  decipiendum;  qui 
eiiim  dulci  eorum  cantilena  delectati  fuerint,  ultimae  • 
deccplionis  cauda  percussi/veneno  insanabili  Inter- 


in  diebus  vocis  ejus  cuncta  dicit  esse  complenda* 
Ei  vidif  inquit  aiium  angetum  forlem  deteendenlem 
de  ecelo.  liic  est  enim  angelus  magni  consilii, 
bic  est  angelus  Testameuti,  de  quodicilur :  f  Et 
slatim  veniet  ad  templum  sanctum  suum  Domi* 
nator,  quem  vos  quaeritis,  et  angelus  Testa- 
menli»  quem  vos  vultis  {Malach.  ui,  1).  >  Quem 
bene  forlem  dicit,  qui  (t518)  inimicoram  foriissi- 
mum  superavit.  De  coilo  autem  desceiidere  videtur, 
ut  nemo  ilhic  eum  ascendisse  dubitare  possit.  Erat , 
aulem  nube  amictus,  id  est  bumana  came  inUutus ; 
de  quo  scriptum  esl :  c  Ecce  Dominus  ascendet  su- 
per  nubem  levem»  ei  ingredietur  :  iEgypium  {I$a. , 
XIX,  1).  »  Hxc  est  enim  illa  nubes,  nostri  videlicet 


ibunt.  Unde  et  sttbdifor  :  Nam  caudtB  eorum  simt-  B  Salvatoris  bumanilas,  qu»  imbre  fidei  .totum  mim- 


/ei  tunl  Hrpentibut,  habentet  capitat  ^i  in  hit  nocenL 
0<nnis  namque-  diaboli  deceptio  a  serpeiite  coe- 
pitt327  ct  iia  serpenlem  desinil;  quidquid  bxre- 
ticidfcant,  quidquid  soaviutis  et  dulcedinis  sibl 
oslendanl,cauda  tamen  cavenda  est,  ultima  loculloiiis 
Terba  observanda  sunt,  serpentes  sunt,  quae  sequun- 
lar  labiles,  tortuosi  et  venenosi,  cave  ne  decipiaris; 
siqaidem  primi  bomines  a  serpente  decepti  sunt. 

Et  exteri  homines,  qui  non  tuni  occiti  in  his  pla^ 
^i,  neque  ptKnieentiam  egerunt  de  operibut  manuum 
mTutHt  nt  non  adorarent  damonia  et  tmutaera  oti-  ' 
»a,  tl  argentea^  et  a^rea,  et  iapidea^et  iignea^  qum 
neque  videre  possunt,  neque  ambuiare,  et  non  egerunt 
pmuentiam  ab  homicidiit  tuit^  neque  a  veneficiit 


dnm  irrigavit.  Irit  autem  erat  in  capile  ejus^  qua  vel- 
ut  pro  corona  utebalur,  ut  sicut  jam  semel  aquis 
triumpliaverat»  Hasecundoper  ignem  triumphat«- 
rus  esse  sciatiir.  Iris  enim  principales  duos .  habet 
colores,  viridem  scilicet  et  rubrum ;  et  alter  quidein 
aquam,  alter  vero  ignem  designat.  Et  faciet  erat  ui . 
•o/,  qualis  quondam  transfiguratus  tribus.di^ciputis 
in  monte  apparuit,  hujus  splendore  fugantur  lene- 
brae,  quae,  de  fumo  putei  exortae,  in  caliginem  cuncta 
converterant.  Et  pedet  ejut  tanquam  coitimna  ignit. . 
Pedes  enim  apostoli  sunt,  de  quibus  dicitur : « Quam 
spedosi  pedes  evangelizantium  pacem,  evangelizan- 
lium  bona!  »  {Rom.  x,  15.)  Qui  merito  columii» 
ignis  assimilantur,  quoniam  el  lortes  sunt;  iieque 


nii,  neque  a  fornieatione  tua,  neque  a  furtit  tuit.  ^  a  rigore  fldei  flecll  possuol,  et  suo  splendore  totom 


Illi,  inqujt,  quos  hseretici  dccipere  potuerunt  tribus 
plagis  supra  dictts  occisi  sunt,  caeleri  vero,  qiii  his 
plsgis  non  sunt  occisi ,  et  tamen  propter  peccata 
suui  digni  morie,  ut  ludaii  et  pagani,  iili,  subaudi- 
tor,  iiiielligantur  qui  neque  poenitentiam  egerunt 
de  operibus  manuum  suarum,  ut  non  adorarent  dae- 
nonia  et  slmulacra,  etc.  (1516).  Quantum  enim 
{Keniieniia  valeai,  in  his  verbfs  declaratur. 
CAPUT  X. 
Et  vidi  atlerum  angelum  forlem  detcendentem  ae 
calo  amictum  nube^  et  irit  in  capite  ejut^  et  facies 
ejut  erat  ut  toi^  el  pedet  ejut  tanquam  coiumna  igmtf 
9i  liabebat  tn  manu  tua  iibeilum  apertum,  Quamdam 


mundum  illuminarunt,  quibus  Domiiius  ait :  c  Vo» 
estis  lux  uiundi  {Matth.  v,  14).  i  Et  habebat  in  ma- 
nu  sua  librum  apertum.  Librum  namque  aperlum 
utriusque  Testamenti  scientiam  intelligimus.  c  Vicit 
enim  Leo  de  tribu  Juda  {Apoc.  v,  5),  i  qui  et  librum 
prius  clausum,  et  signaium  aperuit,  ejitsque  secreta 
roysteria  rcseravit.  Et  quia  praedicti  angeii  ftguram 
audivimus,  etiam  quid  egerit  amodo  audiamits. 

Et  potuil  pedem  tuum  dextrum  super  mare^  tiui» 
ttrum  autem  super  terram^  et  ciamavit  voce  magna^ 
quemadmodum  cum  ieo  rugit.  Et  cum  clamattei,  ia* 
cuta  tuni  septem  tonitrua  vocet  suas,  et  cum  iocuiti 
fuissent  septem  tonitrua  voces  suas^  ego  scripturus 


boc  in  loco  digressionem  beatus  Joannes,  imo  Spi-  m^  eram ;  et  audivi  vocem  de  cteio  dicentem  mihi :  signa 


nitis  sanctus,  qui  ei  loquebatur,  facere  videtur. 
Cum  euim  de  septem  angelis  tuba  canentibus  loqui 
ptoposuisset,  cumque  ad  septimum  nondum  perve« 
aisset,  qusedam  alia  interposuit,  quae  longe  ab  hac 
matcria  videntur  esse  diversa.  Quod  fortasse  ideo 
fecit,  quoniam  Ghristus,  qui  hic  ad  loquendum  in- 

(I5I6)  Duplex  hominum  genus  bis  extremis  pla- 
gis  puniendum  dicilur;  hi  scilicetqui  dolosel  falsa 
baereticoniin  dogmata  non  praecaverunt,  et  illi  qui 
de  prayis  gestis,  ant  de  incredulilate  per  pcentten- 
liain  Deo  uon  satisfecerunt.  Ut  in  diebus  Noe  cum 
fabricaretur  arca  multi  iinminere  universale  dilu- 
vium  non  crediderunt ;  Ita  fine  mundi  appropin^uan- 
te,  quanquaro  iterata  signa  et  prddigla  proximam 
Dei  ia  impios  ^indietam  annuntiabunt,  plurimos  ta- 


qu<e  locuta  sunt  septem  tonitrua^  et  noii  ea  scrilfere. 
Dixiinus  enim  pedes  Domini  esse  apostolos,  quos  et 
supra  mare,  et  super  terram  Dominus  posuit,  ut  eo$ 
ubique  fuisse  intelligamus.  In  omnem  enim  tcrram 
exivit  sonus  eorum;  et  supra  niare  quidem  ad  bapti- 
zandum»  supra  lerram  vero  ad  prsdicandum.  i  Ego, 

men  eadem  malitia  et  incredulitas  obcaecabit. 

(1517)  Qtii  hic  iiiducitur  angelus  ex  mulijs  inter- 
pretibus  idem  ipse  Christus  est ;  nam  ptus  aliquid 
siipra  angelom  exigit  potestas  illa  qua  valet ,  iiia- 
jcsias  oris,  et  apparatus,  ac  demum  iris,  quae  capot 
ambit  {Apoe.  xi,  5).  Deos  seqiiitur  :  c  Dabo  dnobus 
tesiibus  iiieis,  el  propbetabunt  amicti  aaccis.  >  lti| 
Calinet.  s 

(1518)  €od.  Vatic,  ftiONmiif, 


m  S.  BRVNONIS  EPlSOOn  SiGNifiNSiS  600 

iiMfuil  Apostolufi,  plantavj,  Ai^olla  rigavit  (/  €or.  iii,  A     Ei  vox  ^uam  audivi  de  C4do  iierum  loquentm 


G) ;  I  et  qiiia  328  niajor  labor  esl  pnedicarequam 
b.ipticare,  et  quia  plHra  adversa  praBdicatores,  quam 
baptizatores  paliuntur;  ideo  sinisirum  pedemsuper 
terram,  dextrum  auiem  super  mare  posuisse  Domi- 
nus  dicilnr.  Ei  e/ffmavtf  v0ce  magna  quemadmodum 
ctim  leo  rttffk.  Quod  enim  ubique  auditur,  magua 
quidem  voce  prorerlur.  At  vero  Cbrisli  praedicatio 
ubique  narraiur,  ubique  Cbrisii  Evangetiuni  praedi- 
catur;  quod  utiquc,  qoasi  leo  rugit,  quia  victoriam 
et  fortitndinem  nianifestat.  Quo  clamante,  sepiem 
tonitrua  locuta  suut,  quia,  eo  prsedicante,  seplem 
sancii  Spiritus  graiiae  in  ejus  ore  resonabanl.  Sed 
quid  esl  quod  voi  de  eoelo  veniens  aignnre  tantum 
jubet,  scribere  vero  Apostolum  proliibet  ea  quae  sc 


(i519)  mecum^  et  dicentem  :  Yade^  acdpe  itbmm 
aperium  de  manu  angeli  slanU»  $uper  mare  el  tuper 
lerram;  el  ahii  ad  angelum  dicens  ei  ut  darti  milri 
librum^  el  dixit  mihi  :  Accipe^  et  devora  iltum,  el  (a- 
ciet  anuiricare  ventremf  $ed  in  ore  tuo  erit  dnlce  tan- 
quam  mel  (1520).  Prius  enim  audierat  vocem  de 
coelo  dicentem  sibi^  ne  ea  qux  toiiJlma  locuUi  fue 
raAt,  scriberet ;  nunc  autem  eadem  vox  prxcipiiut 
librum  de  manu  prasdicti  angeli  aperlum  accipial: 
f  Tcmpus  enim  tacendi,  ut  Salomon  ait,  ei  tcmpus 
loquendi  {Eccle,  iii,  7);  i  liberenimaperiosiDJic^ 
qnia  ad  boc  ei  datur,  ut  praedjcet.  Abiii  ei^o  ad 
angelum,  accessit  ad  Domiuum,  rogavit  ut  ei  sub- 
mioistrareti  quid  ejus  populo  uuntiaret.  Noa  euiui 


ptem  tonitrua  loquebantur?  Quod  enim  scribimus,  Bdpostoii  loquunlur,  sed  Spiriius  sancuis  ineis.  £i 


poslerorum  memoriae  tradimus.  Unde  Apostoius  : 
c  Quaecunque  scripta  sunt,  ad  nostram  doctrinani 
scripta  sunt  {Rom.  xv,  A).  >  Quod  vero  signamus, 
oecultum  esse  volumus.  Vox  auicm  de  coelo  veuiens, 
scribcre  prohihet  ea  quae  in  Evangelio  loquitur,  di- 
cens  :  c  Notite  sanctum  dare  canibus»  et  margaritas 
spargereanie  porcos  {Matth.  vii,  6).  i  Audierunt 
ergo  apostoli  quae  S.  Spiritus  tonitrua  loquebantur, 
omnibus  tamen  omiiia  prodere  proliibiti  sunt;  nou 
enim  omnia  omnUnis  dicenda  sunt.  Unde  Apostolus, 
inqult:  «  Audivi  arcana  verba,  quae  non  Hcet  lio* 
mlni  loqni  (//  Cor.  xii,  4).  i  Alia  ergo  pmnibua 
pandunt  alia  dausa  et  signaia  in  tnente  tenent,  se- 


dixil  aiigebjs  ;  Accipe,  el  devora  iilum^  et  faciel  am- 
ricure  venirem  tuum^  et  in  pre  tua  erit  dulce  lanquam 
mel*  Liber  iste,  qiaem  sancti  devorare  jubenlur, 
utriusque  Testamenti  scientia  intelligitur ;  qux  in 
ore  quidem  dulcis,  sed  in  venlre  amara  est ;  dulcis 
in  ore,  amara  in  stomacho,  dulcis  ad  audienduifi, 
amara  ad  faciendum.  c  Quam  dulcia  faiicibus  meis 
eloquia  tua  super  mel,  et  favum  ori  ineo  (Pm/. 
cxviii,  iO^).  I  Cum  enim  ea  legimus  et  audimus, 
adbuc  in  ore  ea  babemus,  com  ea  faccre  niiimur, 
qoa^i  iu  stomacbi  ventre  coUecta  digerere  labora- 
mus*  Cui  eoiro  propbetarum  evangeliorumque  expo- 
sitio  ad  legendum  et  audiendum  dulcis  non  sii?  Sed 


cundum  illud  :  c  Vobis  datum  est  noscere  myste-  ^  nunquid  similiter  ad  faciendum  ?  Libenier  Salvaioris 


riuro  regni  Dei,  eteteris  autem  in  parabolis  {Lvc, 
VIII,  iO).  I 

Et  angeiui^  quem  vidi  ttantem  iuper  mare  et  tuper 
terram,  levamt  manum  $uamad  coe/iim,  etjura^t  per 
viventem  in  $iBeula  Meulorum,  qm  creavit  cas/iim,  ei 
amnia  ques  in  iUo  iiinl,  ef  terram^  et  ea  qum  in  ea 
iMftf,  quiatempui  amptiu»  non  erit.  Sed  in  diebu»  vo- 
ci$  eepliml  anjgeli,  cum  coepmt  tuba  canere,  eonsum* 
mabitur  my$terium  Dei,  $ieui  evangeliMvit  per  $ervo$ 
8Uo$  prophetae.  Mos  estenim  eorum  qui  jurant,  ad 
ea  manum  extendere,  per  quae  jurant.  Ad  coeiuiii 
ergo  Dei  Filtus  manum  leVat,  quia  in  ccalo  est  Pa- 
ter,  per  quem  jurat.  Omnis  enim  ejus  sermo  jura^ 
mentum  est  :  quoniam  quidquid  dicit,  flrmum  et 


verba  ille  audierat,  ciii  posi  csetera  Dominus  aii : 
c  Adbue  tibi  umim  deest;  vadc,  et  vende  omnia 
quse  habes»  et  da  pauperibus,  et  sequere  me,  et  lia- 
bebis  thesauros  iu  coelis  {Matih»  xii»  2i)-  *  («tii 
quam  aroanis  citms  isle  inveatus  fuerit,  demonsira- 
tur,  oim  subditur :  c  £t  irisUs  abiit,  quia  mulias  \C' 
bebat  possessiones.  >  Sequitur : 

Et  accepi  Ubrum  de  manu  angeli^  ei  devoravi  «kir, 
et  cum  devora$$em  eum^  amaricatue  e$l  venter  meutt 
et  erai  in  ore  meo  tanquam  mel  dutee^  et  dtjii 
329  ^^  •  Oporlet  te  ilerum  propheiare  populis,  ei 
geutibu$f  ei  lingui^,  ei  regibue  multi$  (i5ii).  Kieo 
eniffl  liber  ei  apertus  datus  est,  ut  »on  jam  sicut 
prius  verba  signaret,  sed  cunctis  ea  audire  volenti- 


stabile  est.  Jurat  ergo  per  illum  qiii  semper  vivit,  et  0  bus  propaiaret.  H«c  quidem  secunduin  diversa  tem- 


nunquam  non  erit ;  quia  lemporis  mutabilitaa  ain- 
plius  non  erit.  Sed  septimo  angelo  tuba  canente» 
omnia  complebontur,  qu»!  a  prophetis  praedicta  fue- 
ruiit,  ct  quod  post  primnro  judicium  Juravertt,  quod 
non  iiiduceret  amplius  aquas  diluvii  super  terram, 
uunc  iieruin  juratur,  quod.c4)elum  transibit,  et  terra. 
Hsec  enim  duo  judicia  iris  illa  significabat,  quam  in 
caplte  Gbristus  babebat. 


pora  accipienda  sunt;  non  eiiim  omnia  tempora  apu 
sunt  doctrinae.  Sicatenim  agricolanon  onani  teroporc 
seroioat,  Ita  et  doclorem  non  omni  tempore  prsiii- 
care  oporlet,  et  ideo  aliquaudo  Dei  ministeria  celani 
et  sjgnant ;  aliquaudo  libro  aperto  ootDibus  mani- 
featant. 

CAPUT  XI. 
Ei  daiu$  eei  wdlu  caiawiue  umHie  virgm^  et  di^i 


(i5i9)  Cod.  Vat.  :  £f  ttudivi  voeem  de  cmlo  iterum 
laqueniem. 

(iSiO)  Seniriunt  alii,  qtios  refert  Cornelius,  hunc 
Ubrura  ipsam  esse  Apocalypsim,  hoc  est  futurorum 
revelationcm ,  quae  aspectu  jucunda  ct  dulcis  videri 
potuit ;  cuin  pluriroa  ^ecreta  omnia  ei  abscondita  ei 


aperiebantur.  Sed  ut  illa  seria  meditatione  iiitrospi- 
eere  coepit,  viditque  c^lamitates  mundo  adventuras, 
praecipue  vero  Antichristi  persecutionero ,  molto- 
rumque  justorum  siibversionem,  suminopere  inJo- 
luit  et  iiiL^emuii  S^  loanues. 
(i521)  Hoc  ex  ioco  o^Ui  e&t  A^nnunoro^  opiuio, 


m  EXPOSITIO  IN  APOCAL.  -  LIB.  I!!,  CAP.  XI.  m 

wihi :  Snrge ,  et  methe  templum   Dei ,   el  altare  A  (ribus  annis  major  caelerls  In  Ecclesta  perseculio 


ei  adoranles  in  eo ;  alrium  auiem ,  quod  est  fo* 
ristemplumf  ejice  foras,  et  ne  metiaris  iltud,  quo- 
niam  datum  est  gentibus ,  et  civitatem  sanctam 
ea^eabunl  mensibus  quadraginta  duobus  (1522).  Cala- 
mus  enim,  qui  ei  ad  meiiendam  daius  esl,  regula 
fidei  ei  vivendi  disciptina  accipilur ;  baec  enim  regiila 
'  rccta  esr,  et  ad  qnod,  et  quaninm  se  unusqnls(|nc 
e&tendere  debeat,  insinnat,  unicuiqne  sua  iribiiit, 
ei  sccundum  propria  oiHcia  omnibus  sibi  congruen- 
tia  partitur.  Et  dixit  mihi :  Surge^  metire  templum 
Dei,  et  attare,  et  adoranles  in  eo.  Surge,  inquit, 
peile  lorporem,  quia  caeteros  ad  snrgcndum  admo- 
nerc  debcs :  ipse  prius  snrge,  el  qui  verbis  crc- 
dcrc  noluerit,  operibus  crcdal.  Et  metire  tempium 


fiet,  ideo,  quamvis  ab  tnltio  usque  in  finem  mali 
Ecciesia^m  calcare  non  cessent,  quadraginta  tan- 
tum  et  doobus  mensibus  eam  dlcit  essc  calcan- 
dam- 

Ei  dabo  duobus  testibus  meis ,  et  proph4tabunl  diebus 
mitle  ducentis  sexaginta  qmicti  saccis.  Bi  sunt  duie 
otivce,  et  duo  candetabra  ih  conspectn  Domini  terrm 
stanies ;  et  si  quis  voluefh  ih  nocere,  ignis  ex\et  de 
ore'itlorum,  et  devota^U  inimicos  eorum^  el  tt 
quis  eos  voluerit  lccdere^  sic  oportet  eum  occidL 
Hi  enim  duo  tcVles  juxla  litteram  llenoch  et  Elias 
iniellignnlur ;  spiriiualiter  autem  omnes  Ecclesiae 
doclores,  qui  duorum  (cstamentorum  testimoniis 
roborati,  testes  Dei  riie  Yocantur.  His  autem  dat 


siirri  erit  ab  ortu  solis  et  occasu,  ab  aquiloiic  ct 
iiiari .  Metire  et  attare^  fldem  yidelicet,  qiia  nihll 
aliitis  in  Ecctesia  siare  videtur,  cujus  c|nidein  men- 
siira  est,  ol  unom  et  vcrum  Deum  in  unitaie  et 
Irinilnte  adoremus.  Neque  enim  ab  bis  terminis 
tilieiiits  pregrediamnr.  Melire  eiiam  adoianios  in 
eo,  qtiid  praclati,  quidve  subjecti  agere  debeanl, 
edoce.  Ncmo  superbiat,  cui  lionorem,  bonorem.  ciii 
liniorem,  limorem.  Itte  enim  bene  mensus  non  esl, 
qni  niminm  se  exlendetis,  sno  se  majori  prJKferre 


gregalione  non  erunt.  Hos  auiem,  quia  liscresi  et 
fabnlis  hianibus  vacant,  et  quia  geiilibns,  viiiis 
sriiicet,  et  malignis  sptriiibus  dati  suni,  non  melj- 
(ur  Apostolos.  Ut  qnid  enim  melireiur?  NuHitls 
enim  mensur;e  sunt,  omnibus  se  pra^rerunt.  De  quo- 
rnm  numero  ille  esl  qui  snper  omne  qiiod  diciliir 
Deus,  aiit  qnod  colilur,  se  exallat.  Et  civitatein 
lanctam  catcahunt  mensibus  quadraginta  duobuSm 
Onadraginta  iiamqneduos  menses,  tres  annos,  et 
dimidium  compteiK.  Tot  enim  annis  pracdicavil 
Cbrisius,  toi  regnabit  et  Anlichrisius.  Et  quia  itlis 


Dei,  per  qood  Ecclesiam  intelligimns,  cnjns  mcn-  ^  Doininus  prophetandi    mlnisterium ,  ut  praedicent 


dicbiis'  mille  ducentis  sexaginta  ;  tot  enim  praedica- 
vit  Christns  (1523).  Ergo  qnia  servorum  praedicatio 
In  nnmero  quoqoe  dlerum  Domini  sni  praedicationi 
convenire  debet,  totidem  dies  ct  isli  pracdicabunt. 
Quod  quidem  de  omnihus  qtiodammodo  intetligi 
330P<)^^s^>  cuni  nihil  aliud  pracdicent  doctores, 
'  nisi  ea  qnae  in  tribus  annis  et  dimidlo  Chrisius 
praedicavii;  merito  diebus  mille  ducenlis  sexaginta 
pracdicare  dicnniiir,  qni  uiiqiie  nnmerus  tres  annos 
in  se  et  dimldinm   continet.  Erunt  autem  amicti 


nitiiar.  Atrium  autem^  quod  esi  foris  templum,  ejice  saccis,  quibus  cacteros  ad  poenitentiam  provoca- 
foras,  etnemetiaris  ittud,  quoniam  datum  est  genti'  I>t]nl  (1524).  Vitibns  enim  vestibus  usqne  hodie 
h$.  Pcr  atrium  cnim,  In  quo  otiosi  confabulari  P<Knilentes  oll  praBcipimns ,  quallbus  ei  Niniviia 
soleni.  Jodaci  et  hacreiici  inlellignntur,  qui  uiiquer  '"  praedkaiione  Jon«  a  majore  usque  ad  minoreih 
foras  lemptum  ejiciuntnr,  quia  in  sanclorum  con-     *  ^^^^^^  referunlur.  Hi  simt  (tuaB  olivae.  qnia  nonqnam 

oteo  misericordiae  carent,  per  qnos  et  cacieros  in- 
telligimns  de  qnibus  dicilur  :  i  Filii  tni  sicnt  iio- 


vellae  olivarum  in  circuitu  m^nsae  inx  {Psal.  cxvit, 
3).  I  Itemquc  :  c  Ego  auiem  sicut  oliva  fructifera  in 
domo  Dei  (Psat,  li,  10).  i  Hi  snnt  e(  duo  candela- 
bra,  quorum  lumine  atque  doctrina  mundns  Iste 
illnminaiur.  Qui  scmper  slant  in  conspectn  Domini 
terrae,  siquidem  visione  divina  non  privantur.*lgni8 
auiem,  qui  exit  de  ore  llloi^um,  et  devorat  inimicos 
eorum,  ille  est  de  quo  Dominii!s  ait :  i  Ignem  veni 
mittere  in  terram,  et  quid  volo,  nisi  ut  ardeat  (L«r. 


qqod  S.  Joannes  inler  vivos  servalus  fiicrit,  ut 
simulcnm  Henochcl  Elia,  (Ide  sob  Antichrislo  pc- 
riclitante  venturtis  sit  dc  Christiana  lide  praeltere 
lesiiinoninni  quemadmoduni  illi  de  lege  naiune,  et 
de  Mosaicai  legis  vcrilale  lcslimoniuin  pra'.bebiinl. 
Verum  S.  Joanncm  diem  exlremum  obiisse  Ephesi 
a*iaiis  sQ^  aniio  93,  docent  Ensehins,  liieronyinos, 
Angnsiinus,  Beda.  Per  Evangelium  aulem,  quotl 
liber;)tus  ab  exsilio  Pathmos,  et  ad  cpiscopalein 
Epbesinam  sedem  reslilutus  postca  scripsil,  iisdem 
Pairibus  asserenlibus,  iterum  proplietasse  popnlis, 
et  geniibiit,  et  liiifuls,  et  regibus  rauUis  ostendilur. 
Piciis  Mirandnlanus  S.  Joaniiem  cvangelistam  in 
vila  conservatum,  ut  Henoch  et  Elias  fuere,  acriter 
propniniayit. 

(lSi2)  Hancloannis  visionem,  quam  Brono  spi- 
fjtttaliier  exponii,  agitque  de  fide  ac  de  operibiis 
ejas,  comimifiiter  censent  alii  Interpreies  in  tem- 
plo  calMAO  leomiiiensDrftlo  re|MiaesentaTi  Ecelesiaili 
IR  doas  parles  divisain.  In  ejiis  interiori  parle  figti- 


ratos  ainnt  perfeciiores  et  etectos,  qui  nequidquam 
D  i^aevientibus  perseculoribns  Diocleiiano  et  Maxi- 
miano.  et  deinnm  ipso  omnlimi  tyrannonim  crode- 
Jlssimo  Anlichrislo ,  lideles  perseverabunl*  Pro 
pane  vero  exteriori,  sivc  aUio  templi  intelligunt 
tepidos  et  iminorigeratos  Christianos,  qui  in  ho- 
stium  furore,  vitaeque  drsdrimine  deficient.  Tem- 
pns  autem  liujnsce  exiremae  persecutionis  xui 
mensibus  pracfinitum  asseritur,  post  quod  Ecclesia 
viclrix  non  ultra  lurbabitur,  sed  gloriosior  exsurget. 
Vld.  Cornelinm,  et  Caltnet,  elc. 

(1523)  Quia  seduciio  Aniichristi  tribus  annis  cum 
dimidio  duratura  est,  ut  diximus,  toiidem  diebus 
eonlra  euin  praedicabunt,  et  prodi^ia  magna  opera- 
buntnr  dno  propheiae  a  Deo  missi,  ul  sint  duo  le- 
sles  veriiatis,  qui  communiter  Henoch  et  Elias 
creihiniur,  ad-  hoc  in  coelum  posl  vitae  earsum  de- 
vaii. 

(1524)  Cod.  ¥at.,fa(rhii. 


^m  S.  BRONONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  .  ,tU 

XII,  49).  I  Hie  est  ignis  cliarilaiis,  de  quo  Apo-  A  tua  jacenl.   VidenUir  autem  per  tres  dieft,  etdimi. 


stoius  alt :  c  Si  esurierit  iniroicus  tuus,  ciba  illuni ; 
si  siUt,  poUim  da  illi :  lioc  enim  faciens,  carbones 
ignis  congercs  super  caput  ejus  (Rom.  xn,  20).  > 
Tali  ergo  igne  devoraii  et  occisi,  subilo  ex  inimicis 
amici  tient.  Possumus  autem  et  per  bunc  ignem, 
uUionem  divlnse  malediclionis  inlelligere. 

Ui  habenl  poleslatem  claudeudi  coBlum ,  ne  pluat 
diebut  prophetia  tpiomm,  et  pote$tatem  habent  super 
aquat  convertendi  eat  in  sanguinenif  et  percutere 
terram  omni  plaga^  quotiescunque  voluerint.  lloc 
enim  et  secundum  lilieram  vcnim  est ;  quod  hic 
idem  Elias  lcmpore  Jezabel  recissc  legilur;  quando 
elauso  ccelo,  non  pluit  tres  annos  et  mcuscs  sex. 
Qui  eliam  in  sanguinem  aquas  conveiiil,  quando 


diuro,  id  esl  tolo  tempore  regni  AnlichrisU  ,  sJTe 
omni  lempore  pnedicationis  Ghrfslt.  Nam  quia  pcr 
tres  annos  el  dimidium  Gbristus  praedimit,  doa 
imroerito  omnis  ejus  praedicatio  tanium  temporis 
oblinere  dicilur.  Quod  autem  dies  pro  anno  pona- 
tur,  audi  quid  Ezechieli  Doroinus  dicat :  i  Ei  assu- 
mes,  inquit,  iniquitatem  .domus  Juda  quadraginu 
diebus,  diero  pro  anno,  diem,  inquani,  pro  aono 
dedi  tibi  (Ezech.  iv,  6).  i  Gorpora  autem  Illoru(n 
in  monumeniis  poni  non  sinunlur,  quia,  quanlnm  io 
ipsis  esl,  oroni  quiele  et  beaiiludine  eos  priTuiu, 
neque  credunt  eos  liabere  vitaro  post  moricin,  quos 
laro  dura  vident  occidi  morle,  secundum  illud: 
c  Visi  suntoculis  insipientium  mori,  etxstimaia 


quadringentos  prophetas  Balaal  iulerrecit,  laniaque  ^  est  afllictio  cxilus  lllorum  (Sap.  i]iy2).i  llemqiie: 

piaga  illis  iribus  annis  terram  pcrcussii,  ut  pene 

omnes  fame  inierirenl.  Spiritualiler  autem,  coelnm 

ne  plual,  claudere,  est  impios  et  peccaiores  verbi 

Dei  pluviis  nolle  irrigare.  Aquas  autem  verlit  in 

sanguinero,  qui  bxreticorum  scienliam  falsam  esse 

docei,  et  plenam  sanguine  et  peccalis.    Terram 

autem  omni  plaga  percutit,  qui  pro  suis  sceleribus 

iniquos  analbematizal  ct  reprehendit. 

Et  cum  finierint  testimonium  tutim^  betiia^  qum 
ascendit  de  abysso^  faciet  adversus  eos  bellum, 
et  vincet  eos,  et  occidet  illos,  et  jacebunt  corpora  i7/o- 
rum  in  plateis  civitalis  magna,  quw  vocatur  spiriiua- 
^iter  Sodoma  et  jEgyptus,  ubi  et  Dominus  eorum 
crucifixus  est.  Et  videbunl  de  popuiis,  et  tribubut^ 


c  Nos  inscnsati  viiam  illorum  aestimabamiis  im- 
niam  et  finem  illorum  sine  honore  (Ibid.  v,  4).  > 

Et  habilantes  terram  gaudebunl  super  331  ^^^^* 
et  jucundabuntur,  et  munera  mitteni^  qHoniam  hi  dw 
prophetm  cruciaverunt  £0«,  ^ui  habitant  superterramt 
et  post  dies  tres^  et  dimidium,  spirilus  vitcs  a  Dto 
intravU  in  eos^  et  steterunt  super  pedes  suos,  et  limw 
magnus  cecidit  super  eos,  qui  viderunl  eos,  Giudenl 
enim  mali  de  morte  bonoruro,  qui  majori  liceniii 
peccant,  nemine  eis  in  aliquo  contradicenle.  Sibi- 
que  munera  miltunt,  quia  niiUum  timenics,  alter 
alteniro  ad  flagiiia  perpelranda  confortat.  Qaaliier 
autero  viri  saiicii  peccatorcs  crucieiii,  qni  sola  ler- 
rena  et  transitoria  diligunt,  his  nostris  icmporibas 


et  linguiSf  et  gentibus^  corpora  eorum  tribus  diebus^  ^  satis  apparet,  cum  reges   el  principes,  Simoniaroi 


et  dimidio,  et  corpora  eorum  non  sinent  poni  in,  nio»tt- 
mentis»  Gum,  inquit,  suum  leslimoniiim  finierinl  et 
per  tres  annos  et  dimidium  Ghrisli  evangelium 
praedicaverint,  beslia  quae  ascendit  de  abysso,  fa- 
cict  bcllum  adversus  itlos  (t5i5).  Beslia  diabolus 
est,  propter  ferocitaiem  abyssus,  Antichristus  pro- 
pter  decipiendi  obscurissimam  prorundiutem.Bestia 
igitur  de  abysso  ascendit,  quia  de  Antichrislo  dia- 
bolus  inlrat,  et  exil,  ejusque  fallaci  sermone  ad 
tempus  nscendit  et  crescit.  llic  autem  adversus 
sanctos  bellum  faciet,  el  temporaliter  eos  occidet 
ei  snpcrabil.  Gaetera  autem  ad  lilteram  intellecta 
planissima  sunt,  tameisi  ad  lilteram,  ul  sonani,  iia 


et  schismaticos  nulla  alia  de  causa  conlra  sancloi 
insurgere  videamus,  nisi  quia  ab  eis  admonentQr, 
ui  a  peccatis  cessent,  et  taro  illicita  et  nefandape^ 
petrare  nolint;  qua  utiqne  admonitione  nisi  crucia- 
rentur,  non  tantopere  oonlra  sanctos  postea  irasce- 
rentur.  Sequitur  :  Et  post  tre$  diet^  el  dimidiwa, 
tpiritus  vitas  a  Deo  intravit  in  eoi.  Diximus  enim 
superius  tres  annos,  et  diroidlum  tribns  diebus  et 
diroidio  signiflcari,  si  quidero  dies  pro  anno  pouiiar. 
Spirilus  ergo  vitae,  id  est  uniuscujnsque  aniina,  a 
Deo  missus  per  tres  annos,  et  dimidiuro  inlrabit  in 
eos,  quia,  Ghristo  Doroino  ad  judicium  venienie, 
cunclis  corporibus  propriis  animabus  conjunctis, 


accipi  debeant,  nobis  ccrta  non  sunl.  Scimus  enim  j)  omnes  resurgent,  et  super  pedes  slantes,  obviam  ei 


Apostolum  dixisse  :  c  Quia  nos  qui  vivimus,  qui 
residui  sumus,  non  praevenienius  eos  qui  dormie- 
runi  (1  Thess.  iv,  15),  •  volens  oslendere  quod 
simul  omnes  resurgere  debeant.  Gorpora  ergo  illo- 
rum  oroniuro  fldeliuro  corpora  allegorice  intclligi 
possunt.  I  Orones  enim  nos  sumus  unum  corpus  in 
Ghristo  (Rom.  xii,  6).  >  Haec  aulem  et  in  Jerusa- 
lero,  et  ^nbique  terraruro  pro  Ghristi  noroine  roor- 

(1525)  Quamvis  Antichristus  conlra  Henoch  et 
Eliam  ei  adversantes  omnibus  dolis  sitinsurrecturiis, 
illos  tamen  exlerminare  non  valebit,  nisi  ex  Dei 
perroissione,  at)soiulo  suae  praidicalionis  temporey 
et  hoe  propter  adroirandam  eonim  viriutero  et 
potentiaro  cui  nullus  prcevalcre  potcrit :  cum,  ut 


vcnienti  occurrent.  Tuncquidem  magnns  timorTC- 
niel  super  eos,  qui  eos  videbunt,  et  cum  eis  esse 
non  poterunt,  quia  illum  sibi  iratum  conspicicnl, 
cui  nec  vlribus  resislere,  nec  precibus  eum  placare 
valebunt. 

Et  audivt  voeem  magnam  de  coelo  dicetilem  Hlit ' 
ascendite  huc,  el  ascenderunt  in  ccelum^  in  nubet  ti 
viderunt  illos  inimici  eorum  et  in  iUa  hora  faciiu  tU 

inquit  Joannes,  ex  ore  eorum  ignis  devorans  exibit, 
Inierempta  aiitem  duorum  propheUrum  eorpora 
per  tres  dies  cum  dimidio  exposita  in  plateis  Jera- 
salero  jacebunl,  post  quos  stupentibus  omnibus  vivi 
resurgent  et  intuentibus  adversariis  ad  ccelos  evo- 
labunt  t 


m  EXPOSITIO  IN  APOGAL*  -  LIB.  IT,  CAP.  XL  6M 

lerr(emciH$  magnui,  et  deeima  par$  dtntatis  eecidit :  A  ce$  moqnm  in  cmlo  dieenlee  :  Faettm  e$t  regnum  Au- 
ei  eccisa  $unt  in  terrcnnotu  nomina  hominum  eeptem 
mt//ta,  el  reliqui  in  timorem  $unt  missi^  et  dederunt 
gloriam  Deo  cceli.    Vox  enim  illa  magna,  quam  de 


ccelo,  iil  iliic  ascenderent,  eos  invitare  audivit,  ipsa 
est,  quae  in  Evangelio  loquitur,  diccns  :  c  Yenite, 
J)ene(ticti  Patris  mei,  percipite  regnuro  quod  vobis 
paratumestaborigine  mundi  (J#a/(/i.xxv,54).  i  Yi- 
derunt  autem  eos  in  nube  ascendentes  inimici  eorum» 
Nt  de  eorum  gloria  major  cresceret  pcdua.  Et  in  illa 
bora  factus  est  terrsemolus  magnus,  utiqne  terrae- 
moius,  in  qno  omnes  peccatores  (qui  merito  terra 
vocantur)  moveniur  ut  cadant,  quatiuntur  ut  per* 
eant.  Et  decima  pars  civitatis  cccidit ;  lixc  enim 
illa  deeima  pars  roundi,  quae  decimum    ordinem 


ju$  mundi  Dei  nostri  et  Chri$ti  eju$  in  $oscula  ^mculo- 
rum:  Et  viginti  quatuor  $eniore$,  qui  in  conspectu 
Dei  sedent  in  sedibus  suis,  ceciderunt  in  faciee  $ua$^ 
et  adoraverunt  Deum,  dieenle$  :  Seplimo  namqne 
angelo  tuba  canenie,  oulia  jara  prceJicatio  in  Eccle- 
sia  fit,  nisi  solsc  gratiarum  actiones  :  laudalur  OcuSt 
et  magnificatur,  qui  cscteris  inimicis  superaiis,  re- 
gnum  sine  fine  regnaturus  suscepit;  unde  viginti 
quatuor  seniores,  de  quibus  in  snperioribus  satis 
diclum  est,  in  racies  suas  ceciderunt,  et  adoraverunt 
Deum,  dicentes  : 

Gralias  agimut  tibt,  Domine  Deus  omnipotens,  qui 
e$f  el  qui  eras,  el  qui  accepi$li  virtutem  tuam  magnamf 
et  regnasli,  Et  iratos  sunt  gentes,  et  advenit  ira  tna. 


perditorum  angelorum  secuta  est.  Et  occisa  suntin  ^  et  tempus  morluorum^  judicare  et  reddere  mercedem 


ternemottt  nomina  liominum  septem  miliia,  finilum 
proinGnito;  quicunque  enim  in  seplem  diebus,  in 
qulbus  omnia  S9ecularia  continenlur,  peccaverunt, 
et  poeniientiam  non  egerunt,  in  bis  seplem  millibus 
computantur.  Terraemotus  aulem  iste  tunc  flet, 
qiiando  dicetur :  i  Ite,  maledicii ,  in  ignem  aeternnroy 
qui  paratus  est  diabolo,  et  angelis  ejus  (ibid,^  41).  > 
Reiiqui  in  timorem  sunt  mlssi,  et  dederunt  gloriam 
Deo  coeli.  In  timorem  quidem  sancti  mlssi  sunt, 
Donquod  aliqua  eispcena  immineret;  sed  quia  eos 
videbant  qui  poenas  paliebantur ;  sive  etiam  tanto 
magis  Deum  timuerunt,  quanto  ejus  potentiam  super 
peccatores  iniellexerunt*  Etdabuntgloriam  Deoccell> 


$ervi$  tuis  propheli$  et  $anclis,  et  timentibus  nomen 
tuum^pusitlis,*et  magnis,  exterminandi  eos  qui  cor* 
ruperunt  terram,  Malignis  namque  spiritibus  omni 
virtuteprivatis,  etin  tenebras  praecipitalis,  virluteM 
suam  magnam  Dominus  accepit,  cui  nemo  ulterius 
contradicet  :  et  regnabii,  cseteris  a  regiis  sedibus 
expulsis,  et  superatis.  Et  iratos  suta  gentes^  secun- 
dum  illud  :  c  Dominus  regnavit,  irascanlur  popuK 
(l^$at.  xcviii,!) ;  >  iratae  utique  sunt,  iion  aliis,  qiiatn 
sibi,  et  deceptoribus  suis,  suisque  intquitatibui!. 
Advcnlt  enim  ira  Dei,  et  teinpus  morluorum,  ut  ali' 
in  aetemum  crucientur,  et  pereant,  et  alil  jusle  judi- 
cati  bonorum  openim  mercedem  recipiant;  mali 


qui  eos  anie  saecuta  ad  vitam  praedestinavit,  et  a  ^  vero  exterminati  etiam  ipsam  salvandi,  et  in  patriam 
crimine  liberavii,  ne  simul  cum  peccatoribus  similia  revcrtendi  spem  (15i6)  amittant.  Ipsi  entm  terram^ 
pMerentur.  Vce  eeeundum  abiiit  el  eece  teriium  vm  et  corpora  sua  corruperunt,  et  se,  et  alios  omiii 
f^mieictfo.  Hoc  autein  vae  illudesse  puto,  qoo  malt  torpitudini,  caeterisque  vitiis»  etcarnis  voIuptaiil;U9 
sine  fine  cruciabuiitur.  .    subdiderunt. 

El  uptimue  angelu$  tuba  cedmtf  et  faetm  $unt  «o- 


LIBER  QUARTUS. 


332  ^<  apertum  e$t  templum  Domini  in  cctto^  ei 
ma  e$t  area  teetamenti  e}u$  in  tempto  ejus,  et  facla 
sunl  fulgura,  et  voces^  et  ternBmotue^  et  grando  ma-' 
£na.  Templum  namque,  ut  saepe  jam  dixiinus,  Ec- 
clesia  est.  Templum  vero  Domini  in  ccelo,  Cliristus 
est  in  Ecclesia ;  in  eo  enini  requiescit  omnis  pleni- 
tudo  divinitatis  corporaliter.  Unde  et  ipse  aiebat  : 
€  Pater  in  me  manens,  ipse  facit  opera  (Joan.  xiv, 
40).  >  Et  templum  quidem  ipse  se  monstrabai,  cum 
diceret :  c  Solvite  templum  boc,  et  in  triduo  exci- 
tabo  iilud.  Hoc  autem,  inquit  evangelista,  dicebat 
de  templo  corporis  sui  (Joan.  ii,  19).  >  A  capite 
ergo  incipiens  beatus  Joannes,  sicut  in  superioribus 
libris,  usque  ad  finem  iieruni  recurrens,  quid  in 
Ecclesia  viderit,  manifestat ;  et  quamvis  non  eisdem 
verbis  «adem  tamen  quae  superius  iiarrare  videtur. 


Narrat  autem  et  bic  Ecclesiae  persecutiones.  Ait 
ergo  :  Ei  apertum  e$t  lemplum  Domini  in  cmlo. 
Templuro  enim  Doniini  in  coelo  apertum  esl,  quando 
post  triginla  annos  ad  evangelizandum  os  suum 
Gbristus  aperuit,  quo  aperlo,  visa  est  arca  testa- 
menii  ejus  in  teinplo  ejus.  Arca  namque  Testamcnti 
ejus  diviliarum  omnium  thesauris  referta,  ipsa  ejus 
sapientia  inlelligiiur,  quse  ante  quidem  occulia  erat 
neque  videbatur,  sed  eo  loquenle,  quantus  tbesau- 
rus  sapienlise  et  scieniiae  in  ejus  pectoris  secrclario 
recondilus  fuerat,  omnes  qui  audiebant  videruni 
et  intellexerunl.  Mullos  enim  haec  arca  diiavit : 
multi  de  bujus  arcae  divitiis  locupletes  facti  suiit, 
pauperenim  etmiserest  qui  (1527)  de  hujus  arcae 
dlvitiis  nlbil  faabet.  Et  facta  sunt  fulgura^  et  voce$t 
et  ierrmmotu$ »  ei  graado  magna.  Qhti/Slo  nanique 


(4S26)  Cod.  Yal., 
(1W7)  Cod.  Vat., 


aesperati. 

de  hi$  arcm  the$aMfi$  nthil  habet» 


4^7  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  m 

pra^dicante,   mox  fulgiin  facu   sufii,  qu\[M&  cnm  kin  cajniibuisuiifSeptemdiademnUi.tieMUdaejiuira' 


Ofiini  viiioruni  exercilu  diabolus  ex  bominum  peclo* 
libiis  pellebaiur ;  tantx  eiiim  cliicacix  ejus  verba 
eraiit»  ul  ei  maligni  spiriius  resistere  non  valeretit. 
Fflciad  sunt  autem  voces  multoruin  ubique  (15^) 
J^uditnliuin,  et  Ghristi  te&tiinonium  perbibeniiuro. 
Li  lerrxmolus,  terrenis  suilicet,  et  peccatoribus  ad 
fidcm  summa  cum  festinalione  curreiitibus.  Et 
f rando  magna :  nam,  sicut  scri|nuui  csi,  non  ut  Pha- 
risxorum,  sed  cum  potentia  ejus  pnedicaiio  fiebai; 
nulli  adtiiando  lo(|uebatur»  sed  qii»  gran<lo,  qu£ 
angusliae»  quai  tribulationes  peccalorcs  exspectarcnt, 
conslanter  oumibus  niniiiabat. 
CAPUT  XII. 
iit  siynum  magnum  apparuit  in  e<Blo^  mulier  ami" 


kebal  teriiam  pnrtem  HeUafum^  ei  misii  eas  \n  temm, 
(1530)  Draco  enim  magnus  et  rurus,  diabolus  esl, 
^ui  in  apecie  serpeniis  primum  hominem  decepii,  et 
nunc  quidem  propter  sanguinem  mariyniro,  quem 
fondere  non  cessat,  rufus  apparei.  Hic  autein  se« 
piera  eapita  habere  perhib^ur;  septem  videlicet 
vilia  capitalia,  quse  de  matre  superbia  exorla  sant, 
ex  qnibus  qiiasi  priiicipiis  otnnia  alia  vilia  oriunlar. 
ilxc  autem  sunl  vana  gioria,  invidia,  ira,  iristilia, 
avaritia,  ingiiivies,  luxuria,  decein  vero  cornut, 
oinnia  alia  vilia  sunt,  quae  ab  his  capUlbus  deriT»iH 
tur,  qux  quoniam  multa  snnt,  eum  mNnernm  ponere 
voluit,  in  quo  omnes  numeri  contineiilur ;  non  enim 
progrcditiir  nuroerus  ulira  decem.  Sed  ^pse  in  se 


cta  sole,  et  luna  sub  pedibus  ejus,  et  in  capite  ejns  ^  revolutus  omnes  alios  numeros  complet.  Quid  crgo 


forona  stellarum  duodecim^  et  in  ulero  habens^  ei 
cruciabatur^  ut  pariat.  fl(ec  eaiin  raulier  Ecclesia 
lest»  qua!  sole,  pulcbritiidine  et  spleiidore  circum- 
amicta,  multos  sua:  clari(atis  lumine  ad  se,  et  post 
se  atlraxit  amatores.  Solenamquevestiiur,qua(«nus 
soli  justitiae  placeat  (1529).  c  Indiiite,  inquit  Apo- 
stoliis,  novuro  hoininem,  qui  secundum  Deum  crea- 
tus  est  {Ephes,  iv,  24)..  >  Et  luna  sub  pedibus  efus. 
Luna  eniin  propler  defeciiooem,  suique  oiutabiliia- 
tera,  mundum  islum  sigaiflcat;  unde  quia  Jericho 
interpretatur  luna^  homo  ille  qui  de  Jerusalein  ve- 
niebat  in  Jericbo,  a  Domino  descendisse  narralur. 
llubct  igitur  Ecclesia  liinam  sub  pedibus,  quoniara 
cuncta  lerrena,  transitoria  et  mvtabiUa  despiciens, 
ei  pro  nibilo  duccns,  sola  coelestia  concupiscit.  Co* 
rona:ri  vero  in  capite  portat  duodecini  siellis,  quasi 
duodecim  margarilis  ornaiam;  b«c  enim  oorona, 
aposlolorum  duodenus  numenis  inteUigitur.  Isti 
enim  vicerunt,  isti  Ecclesiam  coronaverunt ,  isli 
primi  mitites  in  capile  posiii,  quasi  stellx  in  Ecclesia 
fulgenl.  El  in  utero  habens,  cruciabatur^  ut  pmiat. 
Mulios  enim  in  iitero  habet,  mullos  quotidie  (ilios 
paril  Ecclesia,  noii  tamcn  sine  cruciaiu  quodom 
alqiie  dolore.  Unde  in  Evangelio  Dominiis  ait :  c  Mu- 
lier  cum  parit,  trisliliam  habet,  quia  venlt  hora  ejus 
(Joan.  XVI,  21) ;  I  el  Apostolus  :  c  Filioli  mei,  quos 
itorum  parturfo;  donec  Christus  forinelur  in  vobis 
[Galat,  IV,  19).  >  Majores  taraen  persecuiionis  lem- 


coraua  decem,  nisi  cornaa  niuita  r  Habei  ei  in  capi- 
iibus  siiis  septcni  diademala,  quia  pro  unoqiioqiie 
vitiosuam  portat  coronam;  qnoiies  enlro  per  invi- 
diam  aliqueni  vincit,  loiies  ab  invidia  corona* 
iur  (1531).  Possuni  auiem  sepiem  capita,  sepiem 
lueresiarcbsR,  ei  dccem  corntia,  decem  reges  iiiiel- 
ligi,  qiii  tein|M)re  Aniiehrisli,  non  soluni  faisispr^c- 
dicationibus,  veruin  eiiam  t^nrannica  potesiate  san- 
ciam  Ecclesiam  affligeni.  De  his  auiem  in  sequen- 
iibtis  diceiiir  :  Et  cauda  ejus  traheiat  ieriiam  partem 
Bieiiarum  cceli;  {1552)  ei  miMl  tm$  in  terram*  Qiiid 
eniin  per  caudam  ?  nisi  deceptionem  inteiligas.  Caodi 
igilur  ejus,  id  esl  ipsins  callidiiasy  ei  haerelics  pra- 
,  vitaiis  deceptio  irabebai  ieriiam  pariem  sieilanim 
'  eoeli ;  videlicei  HHtltos,  qui  in  Ecclesia  fulgere  vide- 
iMntur.  Et  misit  eos  in  ierram  ;ui  non  jain  cak- 
fiiia«  sed  soia  terrena  el  iraasitoria  diligereni  et 
inhiarent.  De  hac  autem  tertia  partc  jam  sxpissime 
dictuni  est,  qu«e  ttemnn  ia  prseh|ioruin,  neque  in 
subjectorum  numeroconiinetur;  h:ereticos  et  falsos 
Ohristianos  eani  significare  diximus. 

Et  draco  stetit  ante  mulierem,  quce  paritura  erat; 
ffi  cum  peperisset,  devoravit  filium  ejus^  et  peperit 
filinm  masculumj  qui  recturus  erat  omnes  gente»  in 
virga  ferrea,  ei  raptus  est  filius  ejus  ad  Deum^  el  ad 
ihronum  ejus;  et  mulier  fugit  tn  solitudinemj  nbi 
tiabei  iocum  paratum  a  Deo,  ut  ibi  pascant  iltam 
diebus  rnilte  ducenlis  et  sexaginta.  Sa;pe  enim  Eccte- 


porc  pariendo  Ecclcsia  cruciatus  patiebatur;  iileo  *>  sire  filiis  diabolus  insidiatur.    Non  enim  magnopcre 


cnim  sancti  occidebantnr,  quia  pafcre  cnpienlcs,  ad 
br^plismufn  nlios  Invitabant :  ibi  enim  333  P^^i^ 
Eeciesia,  ibi  legitimos  filios  Domino  generat. 

Et  visum  est  aiiud  signum  in  cmlo^  et  ecce  draco 
magnus  rufuSy  habens  capiia  septem^  cornua  decem 

(1528)   Cod.  Vat.  c  Dominum    laudantium ,  et 
Cbristo  testimoniuin,  >  etc. 

(15^)  c  MuIiHrein  amictam  sole,  clari^sime  Ec- 
desiani  significavii,  paterno  iiidutam  verbo,  quod 
sole  mUantius  splendel.  Diceitdo  vcro,  lunani  suL 
pedibus  ejus,  coelesti  clariiaie  lunae  in  n)orein  orna 
tam  oste^idit.  Ouod  aulem  aii,  m  capite  ejus  corovf* 
steltarum  duodecim ,  dnodecim  aposlolos  desigiiat, 
per  quos  fundata  est  Ecdesia.  >  S.  Hippol. 

(1d30)  Qui  figuratum  lexius  sensum  ad  historiam 
(raducere  niiuntur,  in  dracone  Romanuin  imperium 


de  aliis  curam  habet;  sunt  eniin  escae  ejus  elecii, 
et  sccuudum  illud  propbeticum,  fiduciam  babef,  ui 
influat  Jordanis  in  os  ejus  ;  neminem  enini  iia 
persequitur,  quemadmodum  Ecclesix  fiiios,  et  aqua 
bapiismatis  regeneratos.  Hoc  esi  enim  quod  dicii: 

idololairiae  addictum  agnoscunt,  et  in  septeni  ejas 
capilibus  seplem  Cbrisiianis  infensos  imperalores, 
Diocleiianum  scilicel,  Maxiinianuin  Herculinni,  Ga- 
lerium,  Maximinum,  Severum,  Mnxcntium  ei  Lici* 
niuro.  Decem  aweni  ooniua,  Juxh  illos,  suiii  bar- 
bari  reges,  Alaricus,  Geusericus^  Attiia,  Totila,  ei 
alii,  qui  ftoipanaiji  urbiMU  everterunly  ejusque  do- 
minalionem  aliauando  usnrparunt. 

(1531)  Cod.  Vat.,  sic  et  malus. 

(1552)  Ex  cod.  Yat.  corr.  edit. 


ec9  Exposmo  in  apocal.  —  lb.  it,  caf.  xii.  m 

Et  cum.pepenmi,  dtvwatii  filiutn  eju$.  Quod  auiem  A  ciiiiones  iii  Ecclesia  exoruc  sunl.  Undc  el  sirbdiiur : 


ail :  Et  pepmt  fUium  ejiu  in^sfii/um,  siogularein 
pro  pluraii  po^uil :  nulium  filium  nisi  masculum 
p(iril  Fxclesia;  Dam  ei  si  mulias  liabeal  filias,  ili» 
solo!  iiiius  sunl,  quae  non  moIUiie  roulielMri,  sed 
virile  inasculioum  robur  oblinere  niiuniur.  Nam 
netiue  masculi  pit)pier  seKum,  sed  propler  constan- 
liam  ei  fortiludioem,  filii  ejus  esse  diconiur.  Tales 
auiem  iu  virga  ferrea  gentes  regtiHt,  tales  vitia  et 
maiignos  spiiitus  superani,  taies  imperio  forii  ei 
iflsiiperabiii  Dei  populum  per  rectam  ▼iam  incedere 
doceiit.  Eiraptiu  epi  (iiiut  ejui  ad  Deum^  el  ad. 
threnum  efus.  Qiiotidie  uamque  Eeclesijft  lilii  ad 
Deum  rapiuiitur,  quoltdie  ad  ilironttiu  ejus  ab  aoge- 
Ks  dcferniitur,  atque  ab  ipsis  faucibus,  devorare 


Vichnely  el  angeii  ejuM  prwiiabantur  cum  dracone^  et 
draco  pngnabat^  et  angeiiejus  (l$55).  Quod  eiUm  ad 
custodiam  angeli  nobis  a  Deo  dati  suiil,  ipse  Dorni* 
Bus  ait  :  c  Angeli  eorum  semper  vident  faciem  Pa« 
tcis  mei  qui  in  eoelis  est  {Malik.  xviii,  iO).  >  Et 
Apostotus  :  4  Omnes  enim  ininistri  suni  in  ministe- 
rlum  missi  propler  eos  qui  bxredilatem  capiuBt 
salutis  (Hebr.  s,  14).  >  Msgnum  prxlium  iu  quo 
Micbael,  princeps  angeloruni,  conira  draconem  pu* 
gnat,  principem  d»moiiiorum,  magnum  utique  pne- 
U«m,  in  quo  Micbael  conira  diabolum,  angeli  coiiira 
angelos  et  sancti  contra  iniquos  pugnare  aou  ees- 
sani.  Sed  quia  Mlcbaei  Inierpretatur,  qui$  $icut  Deus^ 
wai  nominis  interpreiatione  nos  confortat,  ut  viriifiier 


cupicnlibuspraeda  sublracta,  gaudeos  et  triampbans  B  pugiiemus,  ut  in  tanto  prxlio  non  limeamus.  t  Esioie, 


ccelos  asceiidit.  Muiier  autem  in  $oiitudinem  fugit^ 
quoiies  malorum  vi  tans  consortia  ad  mentis  secreium 
et  ad  Dei  conteniplalionem  S.  Ecclesia  sese  conCert. 
Unde  scriptum  esi  :  c  Ecce  elongavi  fugicnsi  ci 
nansi  in  soltiudine  (P$at,  uv,  8) :  >  ibique  locum 
habet  a  Deo  paratnm.  Sed  quomodo  |)aralum  ?  Vis 
aiidire  qoomodo?  Ut  ibi  pascani  eam  diebus  niitie 
dHCentis  sexaginta.  Sed  qui  sont,  qui  eam  pasciinl, 
Msi  sacra  volu  mina  Scripturarun,  Lege  Isaiam,  ei 
ipse  le  pascet,  iege  et  aiios  prophetas,  et  ibi  pascua 
invenies,  nullis  deliciis  comparanda;  de  quibui 
dicitor :  c  Dominus  regii  me,  et  iiihil  mibi  deerit,  in 
loco  pascoge,.ibi  me  collocavit  {ibid,  xxii,  I).  >  Per 
dies  auiem  mille  et  ducentos  sexaf^uia  orone  tein- 


inquii  Aposieius,  fortes  iii  bello,  et  pugnate  (1534) 
eum  antiqiio  serpente  (/  Peir.  v,  9).  >  Quis  stiim 
aicui  Deus,  qiii  vobis  auxilialiir?  Qnis  ita  puguat* 
sicul  priitccps  miiillT  vcstrae?  M535)Neque  deficia- 
iis  in  trtbulatioiMljiis;  ne  detisiocum  persecutoribust 
opponitc  clyiwum  fidei,  uequc  iti  vestrum  exerciium 
diaboliissubintret.  Uoe  esi  euim  quod  sequiiur  :  Et 
non  vaiueruHty  neque  ioai$  intentu^  eU  eorumamptiu$ 
in  cotio.  Noti  valueruni  utiqiie  reMStcre,  undiqiie 
praelto  immiticnte,  peliiintur  namqite  bnr#tistitate, 
petloniiir  paMructif iis,  peliuniur  orattonibus,  pellun^ 
tur  charitatis  ct  misericordi«R  lelis.  Non  babeiii 
k>cum  in  coelo,  quia  ibi  est  sedes  Oei.  Quid  iffitnr  ? 
Ei  projoctiis  esi  in  lerram  draco  illc  mngnus,  ser* 


^, _,  g,.wj^-..«.  ™   ...   ^ B — ,    — 

posa  Chrisii  praedicaiione,  usque  ad  dicm  uHimnm  ^  pcns  antiquus;  nam  quia  in  sanctis  non  habet  kv 


iDieUgimus;  %mi  eaim  diebus  prxdicavit  Cliristus, 
E' qoici  frasdicatio  «on  muiatur,  quainvis  sint  diet 
mul»)  plHre&,  Utitamen  esse  dicuniur,  quoiilli  sunt» 
in  qoibus  omais  ipsa  prttdicaiio  facia  est;  nullttm 
enim  aliod  usifue  adbnc  eibum  sumimus,  nisi  quem 
in  i^lis  TBili^*.  (!ueeniis  sexaginia  diebus  Cbristus 
ii»l>is  piteparaTit.  Tale  est  ergo  ac  si  dicerei,  ut  ibi 
e.in> paseaft ee savisitimo  dulctSBiinoque SS4 ^^> 
tioiiii  (Jiebusatiiieduceotis«exagiBia  a  Domiuoprae* 
fMraUis  esC 

Ei  (actum  e$t  prceiium  magnum  in  eedo^  Miekad 
n  angeii  ejm  prceiiabaniur  cum  draeone^  ei  draco 
fugnabaty  ei  angeii  eju$^  el  wen  vaiuerunt^  neque  io* 


cuin,  terram  |terscquiiur  ci  peccatores;  hoc  enim 
a  Domino  sibi  permissuro  fuerat :  i  Tcrram  come- 
des  eunetis  4iclxis  vitae  Ittsc  {Qtn.  iu,  U);  >  lerram 
Mmqite  comedii,  quia  peccaiores  perdti,  ei  devo- 
m.  Hic  esl  iUe  draco  maguus,  h'm  esi  ille  serpens 
aniiquus,  qui  seiiiper  volubilis  el  lortuosus ,  el 
nunquam  recla  incedens  via»  ipsos  primos  hnraani 
feneris  parenies  decepii.  Yocatur  autem  diabolus, 
^iiia  <le  supernis  deorsum  ruit«  Yocaiur  autem  ei 
fiatanas,  omni  veritati,  omnique  justilioe  coniradi- 
cens,  qui  seducit  universum  orbem;  ipseeuun  om- 
nes,  qtii  seduciintur,  seducit;  qui  sediuctionis  prin- 
eipium  adliuc  in  paradiso,  posiiis  primis  bominibus. 


cut  inventue  em  eorum  ampiius  in  cedo^  ei  projectu$  ^  fiiii.  Ipse  t|uidem  projectus  est,  el  angeli  cjus  cum 


ett  tft  terrmn  draeo  iiia  magtaUf  $erpen$  antiquu$, 
qui  vocatur  diabolue  et  Satanae,  f iti  $educit  univer$um 
orbem,  projeclus  e$l  in  terram,  et  angeii  eju$  cum  iilo 
ini$$i  $unt  in  terram.  Postquain  enim  niutier  peperit, 
posiqoam  S.  ^eeleaia  filios  geoeravit,  mox  praetium 
maguum  in  ca?to  factum  est,  mox  iniquorum  perse- 

(1535)  Prsedictom  olim  fuerot  a  Daniele,  c.  xii,  1, 
teiKurum  teinpus,  in  quo  S.  Micbad,  princeps  ma- 
gnus  angeloruiHy  ptignatiirus  crat  cum  Locifero  ei 
asseclis  ejus  pro  filiis  popull  Det.  Hoc  idein  vattci- 
niom  bic  a  Mtnne  renoviilur,  praBdicens  ptaelium 
Michaelis  cuni  Anlicbristo,  diabolicae  seduciioiiis 
minisiro,  ne  eli^di  teniaiiontbtis  ejiii  soccnmbant. 
£t  quamvis  tolo  tempore  florenlis  Ecclesi»  mali- 
giii  spiritiis  liotios  somper  iiisectabuntur,  fine  ta- 
))>cn   ejns  appropinqoantei  ^hementior  ac  terrlbi- 


jllo  missi  sunt  in  terram,  cum  omni  namqiie  suo 
«xerciiu  diabolus  de  cmleaiibus  cadens»  in  iilis  ro* 
^nat,  ei  dominatur,  qni  lerreiiis  vulttptaiibus  dediti, 
iursum  corda  ad  Deum  non  habent. 

Et  audu)i  vocem  magnftm  in  ceeio  dicentem  •  yunc 
facta  e$t  aa/i4a,  et  virtui^  et  regnum  Dei  nosfn,  et  po^ 

Ror  fiet  eorum  persecotio ;  unde  roajori  nugelo- 
rum  luiela,  cl  praesidio  indi^ebunt.  Opinatur  Ctis- 
siodorius  hic  Joannem  foqui  depnelio  qiiod  ab  iniiio 
rontidi  habnil  archangehis  Micbael  ctim  Lucifero 
a  qtio  de  coelo  praecipitatus  in  lerram  loctim  sule 
•beaiitodinis  amisU,  quemadmodum  angeli  seeialores 
ejus. 

(1554)  Cod.  Yai.,  cnm  aniiquo  draeom. 

(1535)  Cod.  Yai.,  Neergodeficiatie. 


e7{  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  e72 

tiitas  CHmti  ejui^  quia  projectui  est  accuMtar  fra'  A  dif,  (1539)  qui  inler  llios  locmn  sibi  bal)iU(ion:s 


trum  noslrorum^  qui  accusabat  illos  ante  couspectum 
Dei  noitri  die  ae  nocie^  et  ipsi  vieerunt  iltum  propter 
sanguinem  Agni^  et  propter  verbum  testimonii  sut,  et 
non  dilexerunt  animas  suasusqueadmorlem,  propterea 
lcstatnini  cceli,  qui  habiiatis  in  eis,  Haiic  enim  vocem, 
el  in  coelo  angeii  el  in  Ecclcsia  sanc:i  quotidic  pro- 
munt  et  clamant ,  semperque  taniis  pro  beneficiis 
gratias  agenics  dicunt :  Nunc  facla  est  salus^  niorlis 
principe  dejecto  ct  supcraio.  Et  virius^  quia  dialio- 
lus  virtulem  perdidit.  tt  regnum  Dei  nosiri :  eo  vi* 
clo  et  ligato,  qni  regnum  et  imperium  lenere  vide- 
balur.  Et  potestas  Christi  ejus^  ipse  enim  potens, 
imo  omnipoiens  est,  cui  a  Patre  dictuni  est :  c  Po- 
stnla  a  me,   et  daljo  libi  genies  bxreditalem  tuaDi 


paravit,  quos  terrenis  desideriis  et  carnis  volupia- 
tibus  deditos  vidiL  Quos  etiam,  velut  mare  flucluaiw 
tes,  omni  vento  doctrinx  circumferri  consptiit.  Sed 
vas  misenB  lerrx  et  mari  instabili,  quia  cum  niagna 
ira  et  indignatione  diabolus  veniens  omuia  conie- 
ret  et  dissipabit.  Scit  enim  quia  roodicum  tempos 
liabet»  non  dubilat  se  subito  imperium  et  domina- 
tionem  perditurum;  modo  igitur  nocet  qui  pcsimo- 
dum  nocere  non  polerit* 

Et  postquam  draco  vidil^  quod  projectus  euel  k 
terram^  persecutus  est  mti/tVrem,  quee  peperit  mam- 
tum^  et  datm  sunt  mulieri  duw  alw  aquUos  maqne, 
ut  volaret  in  desertum,  in  loeum  suum ,  ubi  hHiut 
per  tempuSf  el  temporUf  el  dimidium  temporit  a  fude 


el  possessionero  tuam  terminos  terr»  (Psat,  ii,  8).  i  B  serpentis,  c  Invidia  namque  diaboli,  ut  Aposlolus ait, 


Quia  projeetus  est  accusator  fratrum  nostrorum,  qui 
aecusabatjlios  anle  cotupectum  Dei  nostri  die  ac  no' 
cte,  Quod  cnim  die  ac  nocte,  omni  tempore  et 
sine  intermissione  servos  Dei  diabolus  accuset,  6k 
eo  inlelligi  polest  quod  de  beaio  Job  (t556)  apad 
Dominum  a  diaboio  accusato  legilur  :  c  Tantum 
exlende  manum  tuam,  et  tange  omnia  quae  possi- 
det,  335  si  non  in  facie  benedixerit  tibi  (Job  i 
ii).  >  Ipse  enim  nos  accusat,  quando  ejus  instiga* 
^^ione  ea  facimus  quibus  et  Deum  offendimus  et 
liccusatione  digni  sumus.  Sequiiur  :  Et  ipsi  vicerunt 
illum  propter  sanguinem  agnt.  Sanguis  etenim  agoi, 
qui  pro  nostra  salute  fusus  est,  ipse  nos  conlra 
diabolum  victores  facit  (1537)  (1558).   Et  propUr 


mors  Intravit  in  orbeni  terrarum  (Rom,  v,  i2);  i 
nam  quia  ipse  dejeclus,  perditus  et  dainnaius  est; 
ideo  omnes  pcrscquiiur,  omnes  dejicere,  et  per- 
dere  et  decipere  nititur.  Qtiomodo  aulem,  qua  arte, 
quibus  macbinationibus  inulierero  istain,  sanclam 
videlicet  Ecclesiamy  ipse  persequatur,  quid  aiiinel 
dicere?  Duae  vero  al»  aquilae  magnae,  qu»  daix 
sunt  mulieri,  duo  testamenta,  vel  duo  pnBcepia 
chariutis  intelligunlur  (1540).  Et  bene  aquile  alas 
Ecclesia  suscepit,  quse  et  veloces  sunt  el  prs  cxle- 
ris  altius  vuiant ;  unde  et  de  :viri8  sanciis  dicimr. 
<  Assument  pennas  ut  aquilae,  volabunt,  et  dod  de- 
ficient  (Isa.  XL,3i).  >  Hisautem  alis  Ecclesia  Tolai, 
his  lesertum  peiit  el  ioca  secreta,  ubi  divinae  cod- 


verbum  testimonii  sui^  et  quia  non  dilexerunt  animas     templationi  vacans   et  in  Dei  laudibus  perseverans, 


suas  usque  ad  moriem,  Quod  enini  anima  pro  vita 
ponalur,  in  Evangelio  habes,  ubi  dicitur  :  c  Qui 
aniat  animain  suam,  perdet  eam,  et  qui  perdiderit 
animam  suam  propler  me,  in  vitam  asternam  custo- 
dit  eam  (Joan.  xfi,  25).  i  Sic  autem  et  in  hoc  loco 
non  diiexerunt  animas  suas,  Id  est  hanc  Ipraesentem 
vitam,  usque  ad  moriem ;  quandiu  enim  in  hac 
vita  fuerunt  amore  alterius  .vliae,  nunquam  banc 
Titam  dilexerunt.  Propterea  lastamini  eeeli^et  qui 
habitatis  in  eis.  Nam  sicut  scriptum  esl :  c  Gaudium 
erit  in  coelis  coram  angelis  Dei  super  uno  peccatore 
pcenitentiam  agente  (Luc,  xv,  7).  i  Gaudent  eiiim 
angeli  de  sanctorum  conversione,  laetantur  de  eo« 
rum  perfecta  conversatione. 
•  Vw  terrm  et  mari ,  quia  descendit  diabolus  ad 
voSf  habeiu  iram  magnam ,  sciens  quod  modieum 
tempus  habet.  Videns  enim  diabolus  de  c<elestlbus 
se  esse  dejectum  atque  cum  sanctis  nullum  seposse 
habereconsorlium»  ad  terram  et  ad  m^redescen- 


(1556)  Id.  cod.,  c  eum  accusans  ad  Dominum  lo- 
quitnr  diccns.  » 

(1557)  Cod.  Vat. :  c  Dederunt  namque  lestimonium 
Domino  sancii ;  magisqiie  mori  etegernnt,  quam  eum 
pro  aliquo  amore  negarent.  Et  hoc  est  quod  dicitur. 
£t  non  dilexerunt  animas  suas  usque  ad  morlem. 
Quod  enim  aniniam,  »  etc. 

(1558)  Quoties  aliquis  justus  hac  ex  vita  decedit, 
et  m  coelestem  patriani  admittltur,  exsultans  dicere 
poiest :  Nunc  mihi  facta  est  salus  per  virtutem  et 


a  vitiis  et  malignis  spiritibus  non  invenitur.  Inde 
et  subditur:£/M  alitur  per  impiif ,  ei  lonporfl,  et 
dimidium  temporis  a  facie  serpentis,  Tempus  enim 
unum  annoin,  lempora  autem  duos  annos,  dimidiQn) 
vero  lempus  dimidium  annum  significat.  El  merilo 
iot  annls  Ecclesia  pascitur,  quot  annis  Chrisias 
praedicavit,  quia  illo  solo  (1541)  unoque  cibo  pasd' 
tur,  qiiem  in  illis  annis  Christus  (1542)  praedicavii. 
Non  enim,  ut  Ipse  ait,  venit  ministrari,  sed  Inini* 
slrare.  Quomodo  autem,  vel  a  quibus  pascatur,  jam 
superius  dictum  est. 

Et  misit  serpens  ex  ore  suo  post  mutierem  aijtan 
tanquam  flumen^  ut  eam  faceret  trahi  a  fiuminey  et 
D  adjuvil  terra  mulierem^  et  aperuit  terra  os  suum,  ti 
absorbuit  ftumen  quod  misit  draco  de  ore  suo.  Ei 
iratui  est  draco  in  mulierem^  et  abiil  facere  pror/iitm 
cum  reliquis  de  semine  ejus^  qui  cuslodiunt  mandait 
Deif  et  habent  testimonium  Jesu^  et  stelit  super  are- 
nam  maris,   Aqua  enlm,  quam  serpeus  tanqHan 

potentiam  Christi  Dei  mei,  diabolo  lioste  et  accn- 
satore  deviclo.  Sanguine  enim  ejns  redempius,  e( 
polenti  gratia  adjutus  omnes  mundi  jllecebras  e( 
diaboli  fraudes  superavi. 

(1559)  Cod.  Vai. :  c  Quoniam  inler  illos  loeum 
sibi,  leic. 

(1540)  In  hac  interpretatione  (^ares  confeatiiot 
commentatores,  ut  leslaiur  Cornelias. 

(1541)  Cod.  Vat.,  unieo. 

(1542)  Cod.  Vat.,  ministravit 


673  EXPOSITIO  IN  APOCAL.  -  LIB.  IV,  CAP.  XHt.  67« 

flamen  misit  post  miiiierem,  stuliam  el  erroDcam  A  in  uiiiium  omnes  besiias  crudelilale  Tmceiy  ut  terra 


basreticoruni  soienliam,  sive  etiam  Ecclesiae  perse- 
cuiores  inteHigimus;  lalis  enim  aqiia  ex  ore  dia- 
boli  proceiiit,  tali  flumine  Chrisii  Ecclesiam  sub- 
mergere,  nilitur.  Unde  ait :  Ul  cam  facem  trahi  a 
fiumine^  Ecclesia  namque  a  flumine  non  trahitur, 
quia  bxreticos  iion  sequitur ;  nam  etsi  a  persecu- 
toribus  ad  tormenta  aliquando  invita  trahatur,  eo- 
rum  lamen  imperio,  et  voluntati  non  acquiescit.  Ab 
boc  fluniine  ergo  mali  trahunlur,  bac  aqiia  bxretici 
potantur  et  inebriantur.  Et  adjuvit  terra  mu/tVrffit,. 
ei  aperuii  terra  •<  ftftun,  et  ab$orbuil  (tumen,  quod 
miiit  draco  de  ore  suo.  Quid  enim  terra  iioc  in  loco, 
iiisi  Cbrisli  humanitas  intelligilur  (1543)?  Hsec 
enim  aperuit  os  suum  et  absorbuit  336  flum^n, 
quod  misit  draco  de  ore  suo.  Poslqoam  enim  ape* 
niii  os  suum  ad  praedicandum,  forma  vivendi  et 
regula  fidei  data  est,  qua  omnes  baereses  destruun- 
tur;  eo  quoque  jubenle,  flumina  cessant,  mare  et 
venti  conquiescunt ;  fit  pax  et  iranquiliilas  magna, 
quoniaro  nisi  eo  permittente,  mali  conlra  boiios 
sxvire  non  audent.  Et  iratu$  e$t  draco  in  mulieremf 
et  abiit  facere  pra^lium  eum  reliquie  de  $emine  eju$^ 
qui  cuslodiunt  mandata  Dei,  et  habent  te$limonium 
i^sti.  Vincilur  draco,  et  draco  non  qulescit,  repulsus 
irascitur,'nec  erube8cil,et  quod  in  aliis  non  potcst 
hoc  in  aliis  facere  tentat  (1544).  A  malre  separalur, 
filios  persequitur ;  et  quia  Ecclesise  principibus,  ex 
qiiibus  caeteri  originem  ducnnt,  resistere  non  va- 
luii. 


ipsum  mundi  Creatorem  loqui  non  pertimescat.  Haec 
autem  besiia  de  mare  asceiidit,  qiiia  amaritudinis 
et  despcrationis  filius,  de  bac  mundi  procellosa 
tempestate  consurget.  Seplem  autem  capita,  septem 
ejus  discipulos  significant;  decem  vero  cornua,  de- 
cem  reges  erunt,  qui  ipsum  quasi  Denm  colent 
et  adorabunt.  Unde  et  decero  diademala  habere  di- 
cuniur,  qu»  regtsR  sunt  dignttatis.  Nomina  autem 
blaspbemijs  super  capiia  ejus  memorantur;  quia 
supradioti  perditionis  filii  ipsum  Deum  blasphema- 
bunt,  aiqne  ipsam  Trinitatem  perversa  ratione  di- 
videre  audebunt. 

Et  beetia  quam  vidif  $imiii$  erat  pardo^  et  pedee 
eju$  $icut  pedee  urst,  et  o$  eju$  $icut  o$  /«ontf ,  et  dedit 
ilii  draco  virlutem  $uam  et  po\e$tatem  maguam. 
Pardus  est  anlmai  multa  macularuin  varietaie  de- 
pictum  ;  merito  ergo  hxc  bestia  pardo  similis  dici- 
tur,  quia  ut  infida,  instabilis,  versipellis,  omnibus 
menlitur,  et  in  omnes  decepiionis  se  vertit  figuras. 
Et  pede$  eju$  $icut  pede$  Mrfi,  qui,  quamvis  planue 
bominis  simiiitudinem  habere  videanUir,  post  se 
tamen  gradientes  decipiunt;  unde  fit  ut  cum  ad 
ursi  fauces  perveneriut,  non  bominem,  scd  crude- 
lem  besiiam  seculos  se  esse  sciant.  Unde  subilitur. 
Et  0$  eju$y  $icut  0$  leonie.  Quos  eniin  vel  coloruro 
variciate,  vel  pedum  simiiitudine  decipil,  eos  ore 
leonis  humiiiat  atqiie  comminuit;  alios  igitur 
vario  flore  verborum,  aiios  falsi  pedis,  id  est  pravi 


contra  eorum  filios  bella  geril,  quos  tamen  Del  ^  operis  imiialione,  alios  vero  leonina  rabie  et  feri- 

rlakA       Al       lAeflimAMln       UmWama       a^mm^^^;.  ^a^..  a     ^    tntA    s.in    AMt.ii     /JK1K\    ilinflril       AlKinfia    CllKlltf«li         l(lA/t- 


niandata  et  testimonia  habere  cognoscit,  neque 
enitn  magnopere  de  aliis  curat.  Unde  scriptum  est  : 
«  Fili,  accedeiisad  servituiem  Dei,praepara  animam 
luainadtcnlationem  (EcWi.ii,!).  i  Sequitur:E(f/«<il 
$uperarenam  martf.  Pugnatevirililersancti  Dei,quia 
Bupra  firmam  petram  fundati  et  firmati  estis ;  stat 
enim  adversarius  vester  super  arenam  maris ;  qui 
si  vel  leviier  percussus  fuerlt,  statim  cadet ;  iit- 
pote  qui  nuHius  subilitatis  fundameuturo  babet. 
CAPUT  XHL  . 
Et  vidi  de  mari  beetiam  ascenaentem^  iiabenten' 
capita  eeptem^  et  cornua  decem ;  et  $uper  cornua  eju$ 
decem  diademata,  et  $uper  capita  eju$  nomina  6/a- 
ffpA€mt>.  Qttid  enim  per  banc  bestiain,  nisi  Anti- 
cbristum  intelUgimus?  Qui.merito  quidem  bestia 


taie  5U0  coetui  (1545)  jungit,  sibique  subjicil.  Idco- 
que  suhinferens  ait.  Et  dedit  illi  draco  virtutem 
$uam  ei  poie$tatem  magnam.  In  tantuin  enim  sua 
viruiie  ct  poieslate  bunc  perdilionis  ftlium  malignus 
spiritus  replebit,  ut  non  homo,  sed  Dcus  a  pluribus 
esse  puieiur.  Unde  Aposlolus  ait :  c  Qui  adversa- 
tur,  et  extoliitur  supra  omne  quod  dicitur  Deus, 
aut  quod  colitur,  ita  ut  in  templo  Dei  sedeat 
ostendens  se  tauquam  sit  Deus  ( //  Tiies$.  ii , 
4)  (154G). 

Et  vidi  unum  de  capilibu$  $ui$  quasi  occhum  in 
mortCt  et  plaga  morti$  eju$  curata  e$t^  et  admirata 
e$t  uttiversa  terra  po$t  bestiam^  el  adoraverunt  dra* 
conenu  q^^  ^^^^^  pote$tatem  be^iiw^  et  adoraverunt 
be^tiam^  dicenles  :  qui$  $imili$  be$ti<e7  Et  qui$  poterit 


dicitur,  qula  omni  bumanitate  et  ratione  destitulus,  D  pugnare  cum  ea  f  Potest  autem  boc  ad  iitteram 


(1543)  Cod.  c  Vat. :  HaecChristi  terra  adjuvit  mn- 
lierem :  basc  a  periculo  mortis  liberavit  Ecclesiain. 
flaec  aperuit  os  suum,  et  absorbuil  flumen,  quod 
misit  draco  de  ore  suo.  Post(|uam  cnim  os  suum  nd 
praedicaiidum  Chrisius  aperuit,  forma.vivendi,  >  eic. 

(1544)  Quanta  passi  sint  Christiani  sub  Decio 
imperatore,  ex  Eiisebio  lib.  vi,  c.  41,  abunde  con« 
stat.  Paululum  quieverant;  nain  initia  imperii  Dio- 
detiani  ejus  successoris  mitiora.fuerant.  Sed  brevi 
iromanior  et  saevior  factus  oinnes  feritaiis  babenas 
eonlra  eos  laxavit,  ac  cruddioribus  adjunctis  sup- 
pliciis  necavit.  Videtur  ergo  diabolus  forlitudine 
niartyrum  superattis,  at  eloriae  invidens  Ecclesise, 
supersiites  ejus,  filios  perdere  inolitus  est. 

(1545)  Cod.  VaU,  $ubjungit. 

(1546)  Totuin  hoc  capui  propheiica  videlur  An- 
lichrisli  descriplio,  cujus  arles   et  calliditates  fal- 


lendi  homines  sub  diversis  ferarnm  aspeotibiis  ex- 
ponuntur,  ut  modo  pardtis,  modo  ursus,  niodo  leo 
exhibeatur.  Dicttur  etiain  draco  seu  daemon  illi 
virUitem  suam  et  potestatem  magnain  dcdisse,  qiia 
multa  portento  similia  facluriis  cst  ad  decipiendas 
geiites,  qiiae  eum  lanquam  Deum  honorabunt  et 
verebunlur.  PuUnt  nonnuHi  ad  majorem  deceplio- 
nem,  ne  quid  dissimile  Christo  babere  videatur, 
simuiaturum  se  mori  ac  postea  quasi  a  inorliiis 
resurrectnm,  appariluniin  :  quibus  explicant  illa 
Terba  :  c  Et  vidi  unum  de  capitibus  suis  qiiasi  ot-ci- 
suin  in  morte,  et  plaga  morlis  rurata  est,  et  nd- 
mirala  est  omnis  terra*  >  Vid.  Cornermm.  Haec  alii 
intelligunt  de  Juliano  Apostata,  in  quo  bestia,  idest 
pcrscculio ,  qux  sub  Constantino  et  Constantio 
principibus  cxstincta  videbatur,  quodammodo  alro- 
cior  revixil,  Ita  Calmel.        * 


m 


S.  raUNONIS  EMSGOPI  SIGNIENSIS 


«78 


Itc  ti\im  InlciNigi,  iit  qnia  (1547)  Chrisli   mortem  et  A  nomina  iii  libro  vii»,  qnx  AgmM  leripsit  et  apeniH 


resorrH^.iionem  an.iierat,ciipiens  ejiis  potentiam  exi 
mnire,  boc  vel  in  se,  vel  in  aliqiio  discipulonim  snorum 
facere  stmuiet ,  qnod  omnes  in  Christo  factum  aiT« 
mirentnr.  337  l^ni\e  non  occisnm ,  sed  qnasi  occi* 
snm  dicit.  ,Quod  si  allegorice  inielligamos,  unnm  de 
eapitibus  in  inorte  oecieum,  unum  aliquem  hasreslar* 
cbam  defecisse  significat.  Cujus  plaga  morti$  curaia 
est,  quia  alius  pro  eo  euccedel^  qni  taniae  iniquitalis 
erit,  ul  mors  ei  piaica  prioris  oblivioni  tradatur,  nisi 
enim  miffgnutn  aliquod  inusitatumqne  sigiiom  vldis- 
sent,  nequaqnam  diceretur,  et  admiraia  e$t  univerea 
ierra  post  besiiam,  Et  adoraveruni  draeonem  qui  de^ 
i'H  potestaiem  beiti/le.  Prinsenim  drabolum,  qui  in  eo 
esi,  qnasi  virtuiem  aliquam  et  divinitalem  adorant; 


ab  ori^ine  mundi,  scripla  non  s^nt,  qni  Ideo  quiden 
occisofl  est,  nt  nos  a  morie  lli)eraret  et  ccell  nobii 
secreta  revelaret  (i550).  Scqnilur  : 

Si  quis  habM  aures  audiat ,  qui  in  eaptiwinm 
duxerit^  in  eapiintalem  vadit.  Qui  in  §tadic  ocd^erit, 
tfi  gMio  oporlei  eum  octiii.  Bic  eH  paHentia,  et  /iilit 
saHctorum.  Si  qois,  inquk,  eordis  aores  habGl,  si  cni 
sanus  est  intellecUis,  audiai  qiiae  dieta  suni:  cafeai, 
ne  decipiatur  a  deceptoribu;  b»c  qaidem  veraciter 
scial  et  nuHatenits  dobiiet,  qnonfam  qm  iii  captin- 
tatem  aiioa  duxerit,  qiii  animas  hominum  deeipieas 
caplivas  diabolo  tradiderit,  ipse  quoque  in  eapiin- 
talem  ibii,  el  manibus  pedibusqne  figatis  in  len^ 
bras  projicielur  exteriores;  qui  in  ghdio  occiderii, 


deinde  ipsnm  divinitatis  filium,  quem  omnipotentia  B  in  giadio  oportet  enm  occidi;  quia  qui  in  gladio 


et  divinitate  plenum  (1548)  .tdorant  et  veneraniur, 
dicentes  :  Qnis  similis  besiiw  ?  aut  poterit  pugnare 
eum  ea  f  Qiise  et  morluos  suscilat  et  propriain  vir-* 
Intem  euitibet  tam  cito  largitur.  Aufert  cut  vult,  dat 
cui  vuli,  siKedivhiiuuis  poleniiam,  qui  si  forte  0€ci« 
datnr,  confestim  ntortls  ejns  plaga  curatur. 

Et  datum  esl  ei  os  loquens  magnOf  et  biasphemiam^ 
Otdala  estilli  potestas,  faceremenses  quadraginta  duos, 
et  aperuit  os  suum  in  blasphemias  ad  Deum,  blasphe' 
mare  nomen  ejus,  et  tabernacnlum  nomen  efnst  et  eos, 
qui  in  coelo  habitant,  etdatnm.est  iili  beilum  facere 
cum  sanctiSy  et  vincere  Ulos^  et  data  est  ei  poieslas 
in  omnem  iribumy  et  populumy  et  /inptiam,  et  gentem, 


deceptionis  (nam  el  deceptio  gladius  esl)  aliqneni 
perdiiferit,  ipse  qHoqne  gladio  aeternae  damnaiionis 
jugulabitur  (1 55f ).  Et  hie  quidem  est  paiieniia,  ei  fides 
sanclorum;  liic  probaLilur  qtiis  paliens  sit  .^tqne 
fldelis :  Hcut  eniin  in  igne  aurum,  sic  in  tribQlaiioiHi 
probalur  sanclus. 

Et  9idi  atiam  bestiam  aseendentem  de  tHrra,  et  ha 
bebat  cortnia  duo  simiiia  agni ,  et  loquebatur  Hcni 
draco,  et  potestatem  prioris  bestice  omnem  faciebai  u 
conspectu  ejus  ,  et  feeit  lerram  ,  et  habitantes  in  ea 
adorare  besiiam  primamf  cujus  curata  est  plaga  mor- 
tis.  Hccc  aiitem  besiia  foriasse  illud  caput  est,  quod 
superius  iii  morie(155S)  dicittir  esse  occisum;  idco- 


et  adoraverunt  eam  omnes,  qui  habitant  in  terra,  ^  que  de  terra  asoeiidere  videtiir,  quasi  de  sepnlinni 


^tiorttm  fion  suni  scripia  nomina  in  libro  vita\et  agni, 
qui  occisus  est  ab  origine  mundi.  Datum  est ,  inquit , 
ei  a  principe  lenebrarum,  cni  lotis  viribus  serviet,  os 
bqiiens  magna,  os  ioquens  adversus  Detiin  iniquiia- 
tem,  os  lo<[nens  (15i9)  bia.spheinicis,  se  soluin  Dcum 
esse  confirmans.  Quod  autein  quadragintn  ct  diios 
menses  sit  regnaturus,  ssepe  jam  dixiniiis.  Bl.isplie- 
mabit  auiem  Deum,  et  Ecclesiam  ejus,  et  servos, 
et  angelos  ejus,  praedicans  el  dicens  omnia  esse 
faisa  quae  de  Christo  et  Ecclcsia  ejus  dicinius  pro- 
phetas  fuisse  locuios.  Faciet  insuper  belluin  cum 
sanclis,  et  non  solum  alios,  verum  etiam  ipsum  He^ 
noch  et  Eliam  temporaliter  vincet,  et  martyrio  eon« 
«ummabit ;  daia  est  eiiim  ei  poteslas  in  omnem  tri^ 


fesnrgcre,  quia  ejos  mortis  plaga  curata  est  (15o3). 
Undc  et  cornua  dno  similia  agni  habere  perhibcitir, 
ut  ipse  qnoque  imntol.ati,  resurgentisque  agni  nostri 
figur»m  et  simil^uulinem  in  se  nionstriret.  Scd 
quoniam  snperbe,  et  qoasi  draco  venenosa  veiba 
prorerens  loqiiebaiiir,  non  vertim  agni  innocentiutn 
habuisse  dignoscitnr,  quamvis  ejus  speciem  simu- 
iaret.  Faclebat  autem  (1554)  potestaieni  prioris  be- 
stiae  in  eonspeetu  ejos ,  quoniam  eodein  iniquiiaiis 
spiritu  pleiia  erat,  neque  ab  ea  dissidebal  in  mir> 
euHn,  cui  similis  erat  in  falsitite.  Et  Ibcil  terram, 
et  habit&ntes  In  ea  adorare  primam  bestlam,  cnjiii 
curata  fuerat  pl»ga  mortis.  3SS  Poiest  auiem  aie 
disiingui,  ut  inlelligalnr,  quod  haec  besihi,  eojiis  cu- 


bum  filionim  Israel ,  et  in  omnem  populum,  cojus-  jo  rata  fueral  ptoga  mortis,  fecerit  terram,  et  babiiaii- 
cuiiqiie  linguae ,  vel  gentis  fucrit.  Ei  adorabunt ,  ei  tes  in  ea  ador»re  bestlam  primam.  Quod  si  et  ipsam 
colent  eum  omnes,  qui  babitant  lerram;  omnes  vi-  primam  occisam  et  curatam  Inteiligainu6y  non  erit 
delieet  qui  praedestinali  ad  vitam  non  sunt;  quonin     inoonveniena ;  oom  freqoenter  toUim  pro  parte  ac- 


(1547)  Cod.  c  Vat.  De  Christf  morte,  et  resurro- 
ctioue  audierat,  cupiens  ejus  potentiam  exina- 
nire,  i  etc. 

(1548y  Cod.  Yat.,  opinaiiltir,  adorant,  etc. 

(1549)  Cod.  Tal.,  btasphemiam. 

(1550)  Uicitur  autem  occisiis  ab  origine  mundi 
Christus  non  in  re,  sed  in  lypis  atquo  figuris,  ut  in 
Abele,  in  Isaacoet  in  patriarchis,  quienm  repraesen* 
taverunt. 

(1551);  Fideleshortatur  Apostolus  ut  ab  Aniichristi 
decepiionibns  caveant,  quia  ipse  et  hi  qui  ab  eo 
nedncti  fuerint,  ad  tartara  perpetuis  incendiis  dam- 
nati  pertrabentQr.  UU  nutem,  qol  patienter  |[>er8ecu? 


tionem  susiinnerinft,  aBternO  gaudio  donabmitar. 

(155i)  Cod.  Vat.,  dixit. 

(1555)  Rnrsus  hic  in  aimilitudino  besiiae  d«o  cor- 
nua  babentis  Aniichristua  designatnr.duoqira  ooraiia 
habere  dicitnr,  speeiem  seilieel  et  aimtilailioiieRi 
mansttetodinis  ac  sanciimoniaead  stbt  coRciliandain 
seqnelam  bomtnoin,qsi  iaciie  bts  eircimivoflinttiuf. 
Ita  Cassiodorius,  qoi  adJit;  ouod  c  taiii  mnlia  An- 
ticlifistus  niiracnlorum  si|;na  facturus  eat,  itt  magoa 
devotione  adorari  facial  idolum ,  satrilega  falsiiaie 
compertum.  i 

(1554)  Cod.  Vat.,  omnem. 


67T 


EXPOSillO  IN  APOCAL.  -  LIB.  IV,  G\P.  XIII. 


m 


ciptilur.  Cain  Igilar  unum  de  eapitibos  ejos  occiftmn  A  ejuB  opera,  qnis  vel  qualis  sil,  manifesUtni;  quem  si 


ei  curatom  dicaltfr,  ipsam  qooque  secundom  ipsum, 
ei  oectsam ,  et  curatam  dicere  possiimus.  Et  fecU 
iiffmt  ma§nay  ui  etiam  igmm  faceret  de&undeie  de 
obIo  jn  f^rrmi  tn  roiis^clii  Aoaiiiiicm,  et  uducit  Ao* 
bilaMei  m  titraf  freftet  nigna  ^ute  data  $unt  iUi  fa* 
cere  in  conspectu  bestia^  qwB  habehat  piagam  gladii, 
]n  boc  enim  major  erit  Antichrisli  aucloritas,  quod 
non  solom  ipse,  Terum  etiam  discipiili  ejus  sigiin 
iHirlta  et  prodigia  facere  (i555)  jubebuntur.  (1556) 
Sicutenim  in  .^Egyplo  adversuni  Moyscn  magicis  suis 
iueaniaiionibus  magl  signa  muila  fecerunt :  ita  et 
isti  adversnm  Henocli  et  Eliani  factori  sunt.  Unde 
ei  igiiem  de  cmlo  desceiidere  facient :  (1557)  ei  In 
boc  non  suam,  sed  magistri  gloriani  qo^erent.  Cum 


▼is  cogttoseere,  non  ad  liuguam,  seil  ail  manum  at- 
teadas;  domiiiica  eniin  senientia  esl.  c  A  fructibus 
eorum  cognoscetis;eoa  {Matth,  vii,  16).  >  Iii  fronie 
vero  iioineu,  et  fidem  gestare,  est  oninibus  manife- 
stare  nuUi  dominum  suum  smunque  fidcm  ceiare,  ut 
sicut  frons  oinuibus  est  aperta,  ila  et  lides  cunciis 
sit  manir«sla.  Tanius  ergo  terror  cunctos  invadet, 
ul  neino  facere,  vel  dicere  aodeal,  quod  ad  ejus  fide 
(Usseiitirc  viJcatur.  Unde  tt  subtiiiur  :  Ut  ne  quis 
pasm  vendere^  vei  emere^  nid  qui  kabeut  characterem 
nominii  ifesiia!^  aul  numerum  naminis  ejut.  Nam  etsi 
boc  ad  litleram  accipi  possit;  quod  et  in  uostris 
piiucipibus  ssepe  fieri  videmus,  ut  videiicct  ejus  lit- 
terani,  et  sigilla  securitatis  causa  ferautur  :  esl  ta- 


eflin  in  miraculis,  quae  faecre  videbiiiitor,  adorari  B  mcn  ulia  et  ipsa  spiritualis  emptio»  et  venditio,  de 


possent,  si  vellent»  non  se  mnien,  sed  Antichristura 
ador&ri  prscipienl,  cojusgloriam  et  maguificenliam 
iii  laniuro  exaltare  eonahunlor,  ut  more  quorumdam 
iinperatoruin  etiaro  ejus  alaluam  et  imaginein  mi- 
seros  honiincs  adorare  faciaiu.  Unde  ei  subdilur  : 

Et  datum  esl  i7/t,  4»t  darei  spiritum  imagini  bestiof^ 
(tutioquatur  imaga  besiiiB  (Iri58).  Et  faeiat^  utqui- 
mque  non  adoraverint  ima^em  bestuB  occidantur^ 
et  faciet  omnes  pmpiUoe  et  magnos,  diwtes  et  pnupe* 
rtiy  Hberos  et  servos  habere  characterem  nomints 
bemv,  aut  lestimomum  nmuims  ejus.  Datum  est,  in* 
quit,  illi,  id  est  (tiabolo ,  eoneessom  ul  daret  spiri- 
lum  iniagini  bestia;.  Magnuni  ei  inusilatum  mira- 
culnm,  ut  statua  auren,  vel  argentea,  vel  ciijuslibel  p 
alierius  metalli  spirare  et  loqui  videatur.  c  Surgent 
enim,  m  in  Evaiigelio  Dominiis  att,  pseudopropheue, 
eldabont  signa  ei  prodigta  mulla  (Matth,  xx]v,24).> 
Taiibiisergo  signis  ad  hoe  devenient,  ut  quicunque 
imaginem  bestim  adorare  noluerinl,  quasi  profaiii  el 
sacrilegi  a  tyranitis  el  prmcipibus  occidanlur,  unde 
iiei,  ut  (prseter  sanctos,  qui  niori  noii  tiincbiini) 
nemo  iuvenntur,  (1559)  qui  aut  in  dexlera,  .^ut  in 
fronte  sua  ejus  cbaractere«u  et  signum  noii  liabeat. 
Nam  et  usque  bodie  usoseat  Scnpturarum,  ut  pro 
toio  noroine,  prima  nominis  liilera  ponalur;;characler 
ergo  pro  noinine,  nomcn  vero  pro  lide  accipiaiur. 
Sieol  enim  oniiies  Christiani  nomen,  id  est  fidcm 
Clirf^ii  in  manu  el  in  fronte  impressain  habent ,  ita 


qua  scriptuni  est:c  SiiidoBem  iecit,  et  vendidit 
{Prop.  XXXI,  24) ;  >  elatibi :  <  Oranessitientes  venite 
ad  aquas,  emite  absque  argento  et  absque  olla  com- 
mutatione  vinum  et  lac  {Isa.  lv,  1).  >  Tales  nun- 
dinae,  laleque  mercatum  in  Ecclesia  sil;  nihil  ibi 
suie  pretio  datur ;  da  fidem  et  aceipe  vitain.  Hoc 
auiem  mercaluni,  magna  ex  parte  tuoc  lemporis 
cessabii,  quando  su»  haeresis  logmata  solis  hier««icis 
vendere,  vel  emere  licebit.  Sed  quld  luirum,  si  ista 
iii  ilia  persecutione  maxima  oiunium  iiant,  cura  olim 
ctiam  ab  impcraioribus  edicta  proposita  luisse  le« 
gantur,  ut  Christiaui  ubicunque  iAventi  fuisseut, 
sine  audientia  punirenlur?  Sequiiur : 

Mic  Bapieuiia  est.  Qui  habet  inteUeetum  compntet 
numerum  bestiw^numerusenim,haminis  esl^etnumerus 
e}ussescenti  sexaginta  sex.  HicinquilySapiealiaiieeea- 
sariacst^obscura  suutqu«dicuntur,et  nisi  ab  his  qui 
maioreui(1560)iuielleclumliabentnoiicapiuutur;qui 
339  amiem  habet  iuteUeetum,  ut  ad  hujos  rei  iio» 
tiliam  perveiiire  valeat,  cooipiitel  prius  niiiuerum 
besli»,  quie  quidem,  elsi  Deum  se  cssc  fiugat,  non 
Deos  tauieii,  sed  hoiiio  est;  et  1k>c  est  quod  dieit : 
numerus  enim  hominis  esl,  et  numerus  ejus  sexcenti « 
sexaginia  sex.  Quod  enim  senarium  numenim  tan- ' 
tuin  posuit,  hominein  eum  esse  ni<mstravit ;  si  qui« 
dem  sexta  die  factus  esl  bomo.  Sed  quia  seuarios 
iste  ex  denario  descendit,  eora  ex  decimo  ordine 
unum  esse  significai,  ut  et  homo  simul,  et  diabolus. 


omnes  Anliebrisii  servi  et  discipuli  ejiis  nomen  et  D  non  per  naiuram,  sed  per  iuiquitatem  esse  creda- 


fideffl,  aot  in  dextera,  aut  In  fionle  gestabunl ;  ei  in 
deiiera  quiiten>  nomen  et  fidem  porlal,  qui  iiiud 
agii,  cttjus  se  dieit  esse  professionls.  Quem  enini  di- 
lectioiii,et  misericordiae,  et  pietaii  insistere  videmus, 
oirutt  sii  Ghristianiis  aob  dubiiamus;  ipsa  enim 

(1555)  Cod.  Vat.,  videbantur, 

(1556)  Ita  pradictum  accepiraus  a  Chrislo 
Matth.  xKiv,  i4 :  <  Surgeot  pseudochristi  et  pseitdo- 
prophet»,  et  dabunt  sigiia  magna  ei  prodlgia,  ita  ul 
in  errorem  inducaatur  (si  fieri  potest)  etiam  electi. » 
u  Mare.  xaii,  ^:c  Ei  dabunt  signa/et  portenta  ad 
seducendOB  (ai  fieri  potesl)  eiiam  electos.  >  £t 
Paulus  U  Tbessal.  u,  9,  loquviis  de  Antichristo  : 
« Cujus  est  advenlus  secunduui  operationem  Satanse, 
laomoi  TJrtiMe,  et  signia  ei  prodigiis  mendacibos, 


tur  :  dccies  namque  sexaginta  sexceotos  faciunl 
(t561).  Sufficiant  autem  hoc  in  loco,  qoae  ab  anti* 
quis  dieta  sunt,  nibilqoe  de  *nostro  poneniee,  ea  so* 
lummodo,  quae  ab  eis  accepimus,  ad  memoriam  re- 
ducamus.  Liber  autem  iste  a  beato  Joanne  Graecis 

et  in  omni  seductione.  a 

(i557)  Cod.  Yat. :  c  Qooniam  id  quoRdam  EMas  fe- 
cisse  legitur.  Taiito  ergo  faciiius  homines  decipieiit, 
qnanto  nou  suam,  sed  magistri  gloriain  quaerent.  > 

(1558)  Haec  ex  eodice  Vai.  supplevimus. 

(1559)  Cod.  Vat. :  sive  pauper  sive  dives  sit, 

(1560)  Cdd.  Vat.,  inteiligenliam. 

(156!)  Cod.  Vat. :  •  Similiter  aMietn  etseiies  de 
cem  Oont  seaagiula.  # 


6W 


S.  BRUNONtS  EPISGOPI  SlGNtEKStS 


littemedidtt  est.'Lifterfts  atitein  omiies  apod  GnB-  A  ei  cmn  Ulo  eentum  qutuirapMta  qMim  mmo;  iui. 


cos  BumerQin  exprimere  manifeslum  esU  In  numero 
ergo  litterarum  lllius  posoit  nomen,  ut  lectoris 
iirlellticinm  exorceret,  et  lale  est  ac  si  diceret :  lo 
qrto  nomine  htc  numerus  reperitur»  id  est  sexcenti 
Mxaginta  sex,  ipsom  est  nomen  ejus.  Ut  si  dica- 
tur  anteMos  (4562)  (1565)  ,  qui  inlerpretalur 
amtrarius^  inde  enim  Anticlirislus  vocatur,  id  est 
Christo  conlrarius.  Vides  igitur  quam  hene  hoc  no- 
men  sibi  conveniat,  quod  quidem  totum  numerum 
supradicium  in  se  contineat  hoc  modo.  Nam  A 
significat  unum,  N  qninquaginta,  T  trecenlos,  E 
qDinque,M  quadraginta,  0  septuaginla,  s  ducenlos : 
qoi  numerus  simul  coliecius  facit  666.  Yerbi  graiia 
A  unnm,  N  quinquaginla,  T  irecenlos,  E  quinque, 


heniei  nomen  ejus  et  nomen  patris  ^$  striptum  iii 
froniibui  $ui$.  NarraTit  superins  bealos  ioannes 
qualiter  ct  ubi  cum  omni  exercito  sao  Anticbii- 
sUim  Tiderit,  qoaliterqoe  omnes  qui sb  eo  Bedatl 
fuerant  nomen  ejus,  aut  in  dextera,  anl  in  tmiit 
habuerint.  Nunc  autem  de  Chrisio  et  de  bis  qn 
cum  eo  erant,  ubi  eos  ▼ideril,  et  qno  Domine  eiiim 
ipsi  in  froiuibtis  suis  signati  fuerint,  narrare  inci- 
pil,  Fidf ,  inqiiit,  el  ecce  agnu$  etabai  $upra  mottim 
Sion.  Hic  est  iile  agnos,  de  qoo  scriptQm  esi: 
c  Ecce  Agnos  Dei,  ecce  qui  tollit  peccau  mundi 
(Joan,  I,  29).  I  Qui  bene  sopra  montero  Sionsiare 
videior,  quia  Ecciesi.T,  rex,  et  princeps  in  omnibos 
adversis  semper  ei  auxiliatur.  Unde  ipsc  ait :  <  Ego 


M  qundraginta,  0  septuaginta,  s  ducenlos.  Vocatur  B  autem  constitutus  340  8«n>  ^^^  ^h  eo  super  Sioo 

montein  sanctum  ejns,  praedicans  pracceplum  Do- 
mini  {P$at.  n,  6).>  Vidit  aotein  com  illo  cenlum 
qnadraginia  quatoor  millia,  per  quos  omneinEccle- 
sise  multiludiuem  intelligimus.  Hic  enim  nuineras 
sic  in  duodena  millia  dividi  potest,  ot  uiiusquisqtie 
duodeciitt  aposioiorum,  duodena  roiliia  in  pariein 
habeat,  qoi  etiamsi  in  suas  partes  dividatur,  nulla 
ejns  pars  vacat  a  roysterio.  Centenari»s  namque 
nomeroS  perfectos  esl ;  qoem  qoia  invperfeclum 
Dominos  esse  voluit,  ad  eum  complendum  prouna 
ove  de  coelis  descendit.  Unde  Jpse  ait:  c  Quis  esi 
bomo  qui  habet  centum  oves,  si  perdideril  unam 
ex  illis,  nonne  dimittit  noiiaginta  novemindeseriOf 
,  et  vadit  illam  quaerere  quas  perierat  ?  i  (Lue.  xv,  4.) 
'  Quadragenarius  aulem  numeros  in  tantom  convenii 
pcenitentlbus,  nt  et  Moyses  et  £lia8,et  perse  mundi 
Salvator  quadraginla  diebos  jejonaverit,  qnos  el  S. 
Ecclesia  per  singolos  annos,  usqoe  ad  finem  sseculi 
imitabitur.  Scd  quid  de  qaa:emario  dicam,  qui 
propter  quatuor  Evangelia,  toUdemque  viruites 
principales,  ubique  sacratissimus  inveniiur  ?  Miile- 
nariusautem  numerus  continet,  el  com  ipseex 
aliis  nomeris  coostltoator,  nullom  alium  numenun 
Iiabet  sopra  se,  qoi  ex  millenis  confici  possit.  Merlto 
ergo  beatus  Joanues  centum  quadraginla  quaiuor 
millia  cum  Agno  stantes  vidisse  describitur,  ui  per 
centum  summam  virginum  perfeciionem,  pcr  qua- 
draginla  vero,  omnes  peccatores  ad  veram  ptfhi- 


nntem  npod  Gra^cos  anteMOS,  qui  apud  nos  dicilnr 
Antichri$iu9t  atque  ntrumque  fdem  signifliiat.  Sunt 
etaiia  nomlna,  qurc  eidem  ipsi  qnadam  verboruin 
circuiiione  convenire  videntur,  qiise  quidem  quo- 
ninm  prsediclum  in  se  nnmerum  continent,  a  vcle- 
ribus  posiia  snnt ;  nollum  tamen  nomen  ila  con- 
veniens  est  Antichristo,  ul  hoc  quod  modo  diximus, 
AmrEMOS.  Nos  tamen,  nl  iectori  satisraciamus, 
caetera  quoque  nomina  ponemus.  Snnt  autem 
APNOTME,  qiiod  interpretalnr  nego,  ct  tetan, 
quod  dicitur  $ol*  £t  rEITZHPIROS ,  quod  gentium 
eeductor  inteUigitur  (1564).  Quomodo  aulem  hxc 
nomina  illi  convenianl,  prudens  lector  nianifeste 
inteltigit.  Causa  vero  brevilatis  singulariter  nomina 
ipsa,  numerosqne  signemus.  A  significat  nnum,  P 
centum,N  quinquaginta,  0  septuagintn,  T  quadrin- 
gentos,  M  quadraginta,  E  qninque,  T  treceiitos,  E 
qninque,  1  decem,  T  treceittos,  A  unum,  N  quinqua- 
ginta  ;  2  tres,  E  quiuqiic,  N  quinquaginla,  s  du- 
cenlos,  H  octo,  P  cenium,  I  decem,  K  viginii,  0 
septuaginia,  z  ducentos.  Quidam  etiam  Latinis 
titteris  lioc  nomen  exprimere  voluerunt,  sed  qnia 
Grxce  hic  liber  editus  esi,  non  moUom  ad  rem 
pertinere  videtur.  ipsum  lamen,  quamvis  inutile,  et 
iios  ponamus.  Est  aulem  hoc  DICLVX.  D  iiamqne 
apnd  nos  quingentos,  I  unum,  C  centum,  L  qoin- 
Quaginta,  V  quinque,  X  decem  sigiiiflcanl  ;  quse 
simul  collecta  fiunt  sexcenti  sexagiiita  sex.   Sed 


qnid  aUud  hoc  significare  videlur,  nisi  quod  ejus  |v  tentiam  conversos  :   per  qnatuor  antem  cunctos 
■'  '  "  '         Evangeliorum   observatores ,  qui  quasi   quadraii 

lapides,  semper  flrmi  et  subiles  in  fide  persiii^ 
runt.  Per  millia  vero,  omnes  cojuscunque  sexos, 
cujuscunque  ordinis,  cojusconqoe  condiiionis,  cu- 
joscunque  gentis,  et  Unguse  mnltitndinem  intelti- 
<(amus.  n566)  Omnes  autem  isii  nomen  ejus,  et 

(1565)  Qui  Diocleiianum  pro  hac  bestia  intelligere 
volunt  in  nomine  Diocles  Augustus  compulatis  lit- 
leris  juxia  nomerationem  laiinorom,  nuineruni  666. 
confici  aiuiit.  Porro  interpretationeni  hujiismodi 
probalam  quoque  fuisseMeldensi  episcopo  Bossaeio, 
testatur  Caimei  in  Apoc.  oap.  xiii,  n.  18,  ac  sibi 
onniium,  quae  in  hone  iocom  jCfferonlur,  prebaiis- 
siinam  videri. 

(1566)  Hu|osmodi  prolixam  S.  Bmftonis  iater- 
pretationem  brevibu^  perstrinxit  Casaiodorius  ia* 


adulatores  com  deprecantes,  dicenl :  dic  lux  ;  1o- 
quere,  legislator,  ne  taceas,  tu  quiluinen  es,  roon* 
sira  per  qoam  viam  incedere  debeamus  (1565).  Sed 
de  his  hactenus. 

CAPUT  XIV. 
Et  vidi^  et  ecce  angelue  $tabat  $upra  montem  S/on, 

(1568)  Marchesius  et  editio  Lugdunensis  Biblioth. 
PP.  legunt  ANTEMOC,  sed  mendose.  Ex  Yaticano 
atitein  codice  restiiuimus  AntemO£  ut  postrema 
verbi  iittera  exhibeai  notam  s ,  qua;  apud  Graecos  in 
dcsignandis  numeris  valet  ^QiO. 

(1563)  Cod.  Vat.  Latine  seribit :  Antemos. 

(1564)  Uaec  nomiiia  vide  apud  Calmet  in  nunc 
Aocum,  qui  subjeciis  noiis,  litterarum  cujusque  no- 
ininis  potesiatem  exponit ,  et  ad  numerum  666 
stffabre,  utauotor  noster,  accommodat. 


B^tfPatrii  40»  Ui  frtnlibas  •«it  Mripitim  lialie-  A  iUu4  canUt,  tdli  Hti  ^ttl  emfMi  tiiiil  4t  teff»^  M 

bant;  led  cojos  ijiis,  nitiAgnitei  Ptlris  Agui? 

Oinoes  Cttim  TriniUlis  tignacula,  Pairift  videticei» 

ei  Ftjii»  el  Spiritufl  MnctiaUgnell  onuil.  £t  Jud» 

^ujdew  Ptlris  Msnen  in  fhNitibus  suis  scripiuin 

bai>ent;Filii  veronon  btt^eni.  Nos  vera  ulriu&que 

nomeH  in  fronie  scriptum  habemus,  qiiia  ulruniqtte 

iaudanMiB,  ei  pniHlicamus »  eredinius  »  et  couA- 

leoinr. 

Ei  oMditi  90ceiu  de  cmiif^  iMqnam  w^eem  aqMrnm 
muUarm^  ei  ia^quam  9oum  tamUrui  magm^  ei  vo^- 
(nii  q^m  qndifif  $ieui  eiikarccdorum  eiihariza»' 
lium,  in  citkarii  svm,  e^  eoHiabant  quaii  caniitum 
imum^  aniequaluorammalia^  el  iemaret.  NaiD  quo^ 
mm  aqiMB  niuitae  popoli  HMiUi  inteUiguniMr,  nU 
aliad  ea  vox  aqiiaruBi  muluruni,  ni;ii  vox  mulia*  ^  volo  ul  ulii  ego  sum,  et  ipsi  sint  mecom  (loan.  itiu 


quibus  Apoelolus  ait.  <  Emptl  enim  etiis  preii» 
magoo  (f  Cor.  vi,  20),  >  ^i  Christi  sanguiiw 
341  r^dempU  suiit,  qui  de  lerra  aoper  eeelos  tum^ 
Uniur»  soU  Ulio  lioc  eaoUcom  dlcere  possuni.  M 
siiit/,  qui  eum  muiierihua  uan  eum  eointpiinaii.  Hf 
sonlt  qui  non  piereUricitms,  sed  casiis  conjugibus 
adli»serunl«  H«  aolem  mulieres»  baereiironim  ao* 
ciae  inleUiguntor  qoas,  veluU  retida»  mcreiricer, 
sancli  viri  fugieBles  nuUum  ciim  eis  voloerui:!  faa«* 
here  eonsorlium  ;  unde  ei  virgiaes  f^ieonlar,  fui  U» 
lis  non  adhseserunl»  qoi  verbi  Dei  aduUeraiom 
appellantur.  c  Gorrompiinl  etttm  bonos  mom  fot<» 
loqqia  prava.  (/  Cor.  xv»  35)  1  Hi  auiem  tofuumiur 
Agnum  quoemque  ierii ;  >  sieitt  et  ipse  ait.  c  Paiefi^ 


rom,  diversarumque  genUum  in  uaam  ikiem  venieii* 
Uttia,  Deum  iaudaniium»  H  l>enedicentium.  Voi 
aoiein  leaitrui  luagni»  vox  doelorum  eal  in  Ecckwia 
pradi€aoiium,«ie  quibus  dieiUir*  t  Clama»  ne  cesses* 
quasi  luba  exalu  vocem  luam  (isa.  lvih,  I) ;  t 
UAde,eiiiie  eiijua  verba  h»e  sum,  filius  icuilroi 
io  Ecclesia  vocaiur.  tlt  voeem  quam  audivi  eieui 
citbaTig  ei/iutrmdorum  eiihatiianiium  iu  eitharie 
tuU ;  nam  quia  duU»s  sanclorum  laudes»  el  can- 
loSy  ci  io  Dei  auribus  suaviter  resonanti  ideo  ci* 
ibaris  eorum  Toces  assimilanliir.  Taiis  ciibaredus 
erai  David»  cajus  canUleoa»  et  modulaUone»  Ipsa 
qooque  damoiiia  placabantur.  Quod  adhiie  in  £c« 
clesis  fieri  videmus»  coin  ad  episcopl  exlioruiio»  ^ 
ocm  ad(»lieroo«  sacrilegosy  homicidaSff  cieterosque 
d«iuone  pleoM  ad  peeniienliam  fesUnare  coospici» 
mns.  CUuUnl  aulem  quasi  novon^  caDticom,  qoia 
«c  Veieris  TesiamenU  scriptoras  expoounl»  ut  nova 
qwedam  dicere  videautur.  Possomus  eliam  et  no* 
vom  camicoHi »  Novl  TesUmenU  prmdicaiionem . 
inteUigere.  Haec  autem  anie  quaiuor  animaUa,  el 
icBiores  cantare  dicuniur,  elqttasi  discipuU  anle 
lacies  docioruni  suorum  sUre  Tideniur.  NihU  et 
alittd  caniat  Eceiesia,  nisi  quod  ab  hia  anlmalibua 
ei  senioribus  dldicit. 

El  nemo  poterat  dicere  cantieumf  niei  itla  eeutum 
(luadraglnta  quatuor  mUia^  qui  empti  eunt  de  terra^ 
m  mal  qui  cum  mutieribue  non  $unt  eoinquinatit 
virgines  enim  eunt^  hi  eequnniur  Agnum  quoeunque  j^  non  hsreiicorum  invenUone  composiu  esl,  sed  ab 


kl) ;  I  coelos  ergo  aseendfnt,  qoia  Ibi  est  Agiioa. 
Mi  empii  $unt  ex  homimku$t  primitite  Deo^  et  A§no  : 
Sicui  enim  ex  mulu  messe»  panini  qutd(l567)  pii» 
miliarum  Deo  offeroiit ;  iu  ex  eoncUs  gentibns, 
isU  pauci»  ad  nmlorum  fom|>aralionem,  Oeo,  es 
Agno  qoaal  qiimdam  prlmlti»  offierunlttr.  in  ora 
eorum  non  e$t  iMenium  mendaeium^  qiii  miilis  lor- 
menjis  vinci  poloeruni^  ui  eam,  quam  semei  Doo 
promiseraut ,  fiUein  m^gareut.  Unde  el  sobdilori 
Siue  maeuia  enlm  tum  auie  threuum  M.  c  Qut 
enim  in  verbo  non  oilendit ,  hic  perfeoias  eat 
Tir  (Jaeob.  111»  2)  ;  >  macoU  Umea  pro  erimiim 
fionilur. 

Et  vidi  alierum  atigelum  vaiantem  fer  medium 
eeelumf  habeutem  Evangeihtm  eeternmm^  tu  eoaugeih' 
aaret  eedentilme  euper  terrank^  et  enper  ormeem  gen^ 
tem^eiiribnm^  et  Ungnam^  ikene  ma§na  eoce;  Timete 
Dominum^  et  date  ilU  honarem  ;  qnia  venii  hoea  jn^ 
dieH  eju$  ;  et  adorate  eum^  qui  fedt  emUm^  et  ter* 
ram^  mare^  et  omrda^  fiMo  tfislaitaii,  et  foniew  aqna^ 
rum.  Hicenim  Augeiuo  aiiquem  Ecclesis»  dociorem 
siguilieav,  qooniam  horam  jodieii,  et  morUa  lerinK 
Aomff  qai  evilari  non  poieoi»  onieuiqne  apprapin- 
quare  considerat ;  volens  omnes  eanioa»  ei  peovidoa 
esse»  quid  ageredebeaol,  oliqoa  diacorrendo  solU^ 
ciie  edoceu  iEiemum  enlm  Evaogeiiam,  Cbriati 
prasdicationem  iuielligimtts,  qws  non  ad<iemporaiio^ 
et  Iranailoriaff  sed  aelema  bona  aos  invilal 


ieriu  Hi  eir.pti  $unt  ex  Aomtmhis,  primiiim  Deo^  ei 
Agno^  et  in  ort  ipeorum  non  e$t  invenium  mendacium; 
tine  macula  enim  $uni  ante  ihronum  Dee^  Nemo»  iJi« 
(jnit,  illud  eanlffum  canlare,  et  dicere  poteral » 
nlsi  illa  cenlum  quadraginU  qua<U\:r  miUia,  qui 
empU  sunt  de  lerra  ;  non  iudaeus*  non  paganus» 
non  fatereiiCBS  norom  illod  fnusitaiumque  camicum 
dicere  poiest,  nondum  ejus  vctera  iransieront,  non* 
dttoi  eis  lacu  sunt  omnia  nova.  Sola  ergo  Ecclesiai 

quiens :  c  In  monie  Sion  vidisse  se  dicit  staniem 
Uominnm  ChrisUim,  et  cuin  eo  cxliv  bealornm, 
qui  nomiua  Um  ipsliis  qnam  Patris  cjiis  iu  fron- 
iibussuis  scripta  porUbanl.  Ili  nuUo  mendacio, 
autta  fidei  fom  cnlione  polluli  siinl :   quod  Umeu 

Pateol.  CLXV. 


tetemse  sspientiffi  fonU  manavit ;  qux  quidem  et 
majorlbiK,  et  miuoribus  loquitur  dieens  :  Timete 
Pominum^  et  dale  UU  honorem^tfnia  vet^  hora  judieii 
eju$^  lit  reifdal  stiigHlts  seeumlnm  opera  eorom  ;  ef 
adoraie  eum.  qui  t^clt  ctelum,  et  terram  ;  non  dav 
monia,  noii  AutichrisUimt  sed  omnium  craaiorem 
oelite,  et  adoraie. 

Et  eiiiut  angetat  $ecutu$  e$t  iieen$  :  Cecfdfr^  n  • 
ehlit  Babf^lon  itla  ouu^,  quee  a  vino  iree  formcaiio» 


ad  omnes  bealos  consut  apundom  :   isU  , 
bani  Doinino  canllcum  novom,  quando  ah  alio 
poierat  dici  ;  dehide  odmirabill  proseootiOfid  lao- 
daninr.  > 
(1597)  Cod.  Tat.,  da  orimitm. 

9SL 


B.  MUNOMS  IfMGOPI  SfQMMM  ^ 

tdk  mtm  patmiH  omna  gettiet.  Et  isie  qiiidem  ange-  A  et  in  sulphore  aeternl  fetorit  tine  Ine  erticialMih 


los  alias  alio$  EcGlesl»  dociores  significat ,  qui 
quanlopliisjudieiidieni  approphiquare  senserint  , 
tanto  magis  qooiidte  prjedlealiom  insiabuni,  anu» 
nemque  mondi  liojua  glorlam  et  pnlcbritudinem 
transire»  et  ruere  docebiint,  qnatenua  sic  animoa 
liominom  ab  ejus  appetiiu  eitorquere  valeant.  Et 
boe  est,  quod  dlcitur,  eecldit^  eecidil  Babyton  itta 
tAagna.  Babylonla  namque  eonfuiio  interpretalur, 
in  qna  Nabuchodonosor  regnavit,  quem  diaboli  le- 
nuisse  figuram  onines  scripturae  testantur :  cecidtt 
fgitur  Babylon»  quoniam  mundus  transit,  et  concu- 
piscentia  ejiis.  Pneterlt  enimttgura  bujus  mundi, 
oinnisque  litiqoornm  confusa  nraliitudoperibit.  Hxc 
antem  a  tIuo  tnc  fornicaiionis  sns  poiavit  oronea 


inr.  Hoc  antem  io  eonspectu  angelorom  sincionmr, 
etin  conspecto  agni,  qnoniam  neqoe  Christasytfe. 
que  sancti  ejiia  ooruro  tormcntornm  aiiqaando 
Obliviscentiir,  aeeondom  ilttid :  <  Memento,  DMnine, 
fllioroni  Edoro  in  die  Jernsalem  (P$dt,  cxixti, 
7).  I 

Et  fannus  tormeniorum  eju$  ageendei  In  iveuta  w 
eutorum^  nee  kabebunl  requiem  die^  ae  nocte^q^ 
adorateruns  beuium  $t  tmaginem  ejui^  et  li  ^ nii 
aeeeperit  ckaraeterem  nominii  ejn$,  Bie  paUemiH 
eanctorum  eir,  qui  cuetodiunt  mandaid  Dd,  et  fUen 
ieiu*  ibi  enlm  fumiis  semper  aseendii,  ibl  ignii 
nmiqoam  defieit ;  emnt  fgitor  seinper  bi  igne,  qno- 
rom  tormeola  fumare  non  deainunt  (156'J).  De 


gentea  ;  quia  in  tantum  bane  praesentem  titam  om-  ^  bestia  aolem,  ei  iroaglne  ejns,   et  de  cbaractere 

nes  gentes  dilexerwnl,  ut  ab  ejns  bianditiis  anima 

et  corpore  cormpti  iram  Del  incurrere  non  forml- 

darent  (1568). 

.    Et  atiue  angetue  tertiue  $ecutu$  e$t  tXoa,  dkem 

magna  voee :  Si  qui$  adoraverit  besiiam^  et  imaginem 

eiu$^  el  acceperit  characierem  in  fronte  $na^  aut  in 

manu  eua^  et  biberit  de  fhto  irm  Dei,  quod  mieium 

a$t  mero  in  eaiice  irai  ipeiue^  et  erueiabltur  in  igne 

e§  eulphure  in  conepectu  angelorum  eanetorum^  ei  in 

eimepectu  Agni,  Httnc  autem  lenium  angelum»  ter* 

tiam  prodieationem ,  et  oUimam  esse  puinmua ; 

itoando  aancti  Tidentes  abominationem,  etfereom^ 

Hca  ad  iniquitatem  converti,  et  bestiam,  et  ejos 


oominls  ejog  satls  soperiua  dtclnm  est.  Qnod  autem 
ait :  Hic  patientia  eanetbrum  e<f,  ^t  euitodivnt  mn- 
data  Dei,  et  fidem  Je$u,  (1570)  ad  hoc  Tslel,  qnia 
eom  malorom  lormenta  aancQ  ▼idebont,  tiiDe 
non  froslra  se  paiientes  foisse,  ei  roandaia  Dei, 
et  fidem  Jesu  non  in  Tanum  se  custodtsse  cogne- 
aceni. 

Etaudivivocemdeecetodieenfem  miki:Scnbe:Beat\ 
mortui  qui  tn  Domino  moriuniur:  amodo  jem  iitk 
epiritue^  ut  requieecant  a  taboribue  $ui$f  epera  em 
iitorum  eequuniur  ittou  Finitis  omnibtts,  qox  tA 
malorum  tormenta  pertinebanl,  qood  eomni  viiie- 
Bcet  erueiatus  aeternus  sil»  qOod  ipsi  requiemnnn- 


imaginem  adorarl ,  magna  ▼oce  clamabont,  tantiNn-  ^  qoam  sinl  habituri,  dat  Don^naa  senieniiam  de 


4|iie  facinus  fteri  interdicent,  et  quanta  pcBna  eos 
etapectei  qui  eam  adora^orint ,  ejnsque  charactff* 
i^m  suseeperint,  et  de  ▼ino  ins  Dei  quod  mistun 
est  mero  in  calice  ir»  ipslus  biberint,  eia  denun* 
liant.  Hie  est  lUe  caiii ,  de  quo  scriptum  est :  quia 
f  Calix  in  manu  Domini  Tini  meri  plenus  estmlsto 
{F$al.  LXxiY,  9) ;  I  per  qnom  sacram  Scripturam 
fntelligimua  ;  qu»  quldem  secumlHm  sc  mcra  est, 
et  pura  :  sed  ab  haereticis  inficitur,  tnrbatur,  et  de- 
praTartOr ;  unde  non  calici,  sed  vino  hxretlcommy 
quod  mero  Ttno,  et  sanselntenigentiae  mistum  349t 
est  iratus  Domlnus  essc  dicitur.  Qui  ergo  taie  vi« 
nnm  bil>erint,  et  haereticonim  pravilaii  asscnsum 
prsebuerlnt,-  In  igne  seterno,  qui  non  exstinguetur 

(1568)  In  Babylonis  rnina,  qn»  fitiondam  eiTitaa 
ma^na  luit,  ct  (Ilialdseorum  imperii  capui,  propter 
siniiliimlinem  depravationis,  impium({ue  faisorum 
numfnum  cuilom  Roma  in  sacrts  htteria,  ut  I 
^etri  V,  15^  eta  SS.  Pairibiia  hoc  nomine  ap« 
pellatur,  ejtisquo  subversio,  totaqne  reignt  deatru* 
ciio  juxta  aliquos  intcrpreies  hlc  prxnuntiala  di* 
fitnr.  More  aotem  prophetariiin  pro  facto  lam 
habetur,  qnod  certo  faciendum  cognoseitur.  Sed 
hujusmodi    iuterpretattonem   in  cap.    17   prose* 

uc  mur. 

(1569)  Fuit  olim  OHgenlstarum  error ,  ouem 
TOAOvaYitabbaa  Joachlro,danmatorHm  iMMias  ntn  in 


bealitndLie  sterna,  et  qniele  botioriim,  quam  ideo 
quidem  scribere  pnecipit,  ut  ftrma  et  stabilisesse 
eredator.  Beoii,  inqoit,  morlKi  ^t  in  IhmiH 
moriuniur  (1571).  Scd  quid  est  in  Doinino  rnon, 
nlsi  in  ftde,  iii  juatitia,  in  chariiatc,  el  spe  finna 
de  hac  vita  roigrare,  alque  pro  his,  si  necessi 
fueril,  animam  dare  ?  Amodo  jam  ilicit  spiritos,  a 
quo  lotus  liber  isto  dictatnr,  et  aeribitor,  at  it- 
qniescant  a  iaboribus  suis,  qoos  mollos,  etinfinilM 
pro  Christi  nomine  passl  sont.  Opera  enim  iHornm 
sequuntur  illos  ;  quae  quidem  digna  memoria,  ma- 
gnum  eis  ante  conspeelum  Doioinl  testimoniani 
ferenl. 


^  aaternwn  duratoras,  aed  aliqnando  ab  bis  tonaenia 
liberandos,  quem  errorem  damiiavit  Ecclesia,  cuoi 
sacrae  litter»  sternitatem  poenaroni  inferni  apertii- 
simo  doceani. 

<1570>  Ex  hoe  lestlroonio  satia  paiet,  ad  saluieai 
a^ternam  comparandam  ,  non  suflicere  fidefli  •  ut 
contendunt  hseretici;  sed  requiri  bona  opera,  obser- 
vantlam  nempe  divinorum  mandatoram'^ 

(1571)  Noiuo,  duih  a<lhuc  vivit,  preprie  bealin 
appellarl  potest,  sed  post  morleui,  quia  in  ea  sob 
coiisumiitaiio  jusiiiio;  et  sanctiiaiis  perftiitnr ; 
ttoiT  nisi  in  termino  eorsos  Ytt»  bmiom  camff«* 
hendiuir. 


GXMsmo  iM  Ai>ocir..  -  LiB.  t:  CAK.  xit. 


m 


LIBER  QUINTUS 


34S  Et^di^tt  wembempa»dt4dm^  H  $upfa  vuhm 
'•edenlem  timHem  filio  homimi  habentem  in  ca^^  $up 
corcnam  anream^  et:  in  mmm  $na  falcem  acutam* 
Vidit»  iiin«ntt>,  iMsaUis  MnHes»  nubem  candldam,  |)er 
qiiaiu  S.  ficcle^iaiu  iHtelligiinas.  Nab^m  quideii», 
q«ia  doctrina^  pUvfm  nuilAorvin.  hointiHiai  corda 
prius  areuUa,  iiberes  boooriim  <^rum.  frueluft  ger^ 
mtnare  facil;caiid«tlain  auieni,  qnia  siipoc  oivem 
dealhala,  Mne  niaciila  esi,  alqiie  riiga.  Vidil  ankeio» 
el  similem  FiUo  homiiriSt  sui^r  nubem  (led^Lem, 
Girislum  videlicet  PQmjnum  jioatrnmv  qiujefre* 
qneni«r  in  Evangelio  Filitim  bcmiinia  vocar<l  eonsiia» 
verat,  secundum  illad : «  Quem  diciint  bomlnes  e^ier 
Filitim  hominis?  (yauk*  kvi»  U.)  >  Et  bene  siiper 
niibmD  sedere^deseribltnr«  ^aa  nt  veii»  ei  dominii» 
Gcclesi^  ^sidei,  el  domlnator*  Uabet  autem  ii» 
capite  sue  ooronam  aiMream*  per  qnam  regom,  et 
▼ielorein,  •mniqne  palchrUtKlMie  deooratuin  esse 
siguiicat..  iiabet  vero  in  mana  sna  falcem  acutani« 
gtadioai  iridelicet  Sf^ritns,  qnod  ost  verhiim  Dei,  <te 
qm»  iienim  Apoaldltts  att :. «  Vivas  est  euim  Dei 
semio,  et  efikax,  ei  |ienetrabiUor  omni  gladio  an^ 
cipltt  (Bebf.  «V,  li). »  Neiandnm  autem  qiiod  ite« 
mm  bealiis  ioannes  a  CApiie  iiMipiens,  sicui  in  aliia 
Ubris»  qiiod  viderit,  mantfestat. 

Et  mlter  angetui  eximt  de  templo  ctaman$  toce  tna» 
gna  ad  iedeniem  saper  iiii^em :  Mitte  faUem  tttam^  e$ 
mete^eguia  vemi  koro  ul  meiatur^  quia  aruii  meeut 
lerree;  ei  mimt  iiui  $edebat  $upra  nubem  faleem  $uam^ 
ei  me$$a  e$t  terra.  AUer^  inquit,  augelu$  exivil  de 
iemplo.  Alter  «riquo,  et  idein  alter;  est  eoim  Deus 
qiiam  homo,  una  tamen,  eademque.  persona,  Dens 
et  iMMiio.  Exivit  ergo  angelus  de  templo»  exiviiChri- 
Mos  a  Patre^  et  vcnit  in  muiidtim :  c  Dominus  in 
leiiiplo  sancto  aoo,  Doroinus  in  coelo  scdes  efiis 
(P$aL  X,  4).  »  Exivit  nimiram  de  templo,  et  undem 
poai  multum  temporis,  in  signis  et  miraculis  se  bo- 
iniuitma  manifestavii.  Cllamavit  voce  magna  ad  se* 
(lentem  supra  niibem :  nmi  quod  vel  iste  surthisesset, 
vei  iaie  andlH  alilef  law  pma% ,  sed  qoia  Utia  voee 
magna  Deiiselamaredieitur,  qul  ^is  monita  paraii 
soni  el  andire*  et  obedire  ;  damavit  sngeius  sdan- 
teiam,Eta^  ad  homincmvdlvinilas  ad  bnmanilaicm, 
ifiuifid^divina  insp.iratione  Gbristns  dcfmiansiioster 
pr9eceptt,  dicens  :  «  &fessls  quidem  multa  ,  operarli 
aotempauci»  rogate  ergo  Domlhnm  messis,  ut  mii- 


^  tatjoperaiios  inmessemsnam  {Maiik.  n,  57)  (1571)  » 
Misit  ergo  Ghrtstas  falcem  suaro»  misit  evangellcam 
praedicationem  per  discipulos  anox,  et  messa  est 
terra «  iindiqiie  iritico  in  horreo  Dei,  quod  est  Ec* 
clesia«  congregaio  (1575). 

Et  aliu$  angeiu$  exivit  de  templo,  quod  e$t  in  reelo, 
habene  faicem,  Eadem  siiuilitudo  esl  qu»  soperior, 
prteter  hoc  lantiim,  quod  ibi  boul,  blc  vero  mall 
coiligiintur.  Angeliis  eiiiuiy  qni  de  lemplo  exiviit 
Chrialus  est,  qui  tainquara  sponsus  de  thatamo  vir* 
ginaiis  uieri  proeessit.  Hoc  antem  lemplum  est  in 
ceelo,  qnia  iila  omnium  mulicnim  beatissima  sic  in 
terrls  vixit,  at  semper  cjnseonversatio  in  ccelis  fu« 
eriu  Danit|ue  jam  tanc  (4574)  hxc  Virgo  noatra  de 
g  hac  vita  migraveFsi«  et  snper  clioros  angelonun 
exaltata  fiierat,  qnando  beaiosJoannes  isla  scrtbe^ 
bat  (1575).  Vidit  ergoangelomt  qui  de  lemplo  exie- 
rat,  quando  templnm  jam  pridem  in  ccBlum  Iransla* 
tum  fiierat^  ei  ipse»  ut  superior,  falcem  aeoiam  ha* 
bebal;  lioc  antem  sqperius  exposilum  est.  Seqoitiir : 
-  Et  uliuo  angeivt  exivit  de  aharu  ^<  habebat  foi€- 
Hatem  $uper  ignem^  et  ctamavil  voee  magna  ad  eum^ 
qmilmbebai  faicemaeuiamt^ceru:  MUte  fateem  imam 
aeutmn^  et  vindemia  botroe  tineie  ierrof,  quia  jam> 
.  mainriB  $unt  uvoi  eju$,  Sicut  enim  per  lempbim  Vir- 
ginis  titerum  iatelligimus,  ita  per  altare  corpiis  Do-' 
minicnm.  Aliaro  enim  ipse  se  esse  docebatt  (ptando 
siiismanibus  illitd  maximiini  sacrillciam  suis  disei- 
pnlis  offerehai,  diecns  :  344  *  Aocipiie«  ct  mandii»' 
P^  cate,  hoccst  corpns  meum  {MaUU.  xxvi,  86). » 
Exivit  igitur  angelus  de  altari,  qjiando  Deos  in  bo- 
raine  se  faominibas  re\%lare  digiiatus  est.  Ilic  aiitem 
angelus  supra  ignem  habet  polestalero,  qtioniam 
iiemo  nisi  ejiis  dono  Sptritus  sanctt  igne  suecendi- 
lar.  Unile  ipse  ait :  t  Ignem  veni  mtllerein  ierram« 
et  quld  volo,  nisi  iil  ar^leat!  (Lifc.  xii,  48)  >  Et  bene 
qnidem  aiigeliis  iste  ei  qui  falcem  acutam  liabebat« 
botros  vine»  lerrx  vindemiare  pnccepit,  quia  homo 
.*issuniptns»  nisi  cx  consilio  divinitatis*  nibil  facie- 
bat.  Sciendnm  aiaem  duas  esse  ^tneasp  nnam  bo«* 
noramt  alieram  maloritm ;  et  de  bonontm  quident 
'  vlnea  scriptum  est :  «  ^mile  est  regtium  coelonim 
.  homini  patrifatnilias«  qui  exivit  primo  maiie  con* 
.  thieere  operartoa  in  ^meam  s«am  (Meiuh.  xx,  4).  i 
D  Malonim  anlem  vinea,  h.TC  est,  de  qoa  modo  loqui' 
ihur.  Vnde  )et  vinea  lerr»  merito  vocaiur,  cuJoh 


(15T9D  Placet  Miqmbtis  inierpreiihu^,  ut  noiat 
OinielMiff,  hic  non  Christnm,  se<l  angelnin  «nteUi- 
sere ;  qnia  Christus  non  vocatur  angaliis,  sed  FiHns 
MMiiinis.  Mic  ergo  .nngelos  egrediinr^  ni  Christo  nv 
operetar;  ntque  ejns  num  et  jimsii  demeiat  tropids, 
citm  l^rislns  demetet  plhs  et  s»ncto<i. 

(1575)  Cod.  Vat  llf^mqre:  >  Ijcvate  capita  Te.Mra, 
ci  vitteie  rf giones,  qimi  alme  sum  jam  ad  inesscni. 


Misit  igilur,  i  etc. 

(4374)  Cod.  Vat.4  /am  tune  Vir^  uomrus         >  . 

(1575)   ReJdil  Brano  te&limonium ,  suis  dieliiis 
eommnniier  accepiam  essdln  Ecclesia  senientUtm  tlit ' 
esaltai^e.seii  assumptione  R.  Marise  Virginis  post 
ejus  obitiun  a^l  rmlos ;  qnain  8.  Bernariluii  |)luriiuia 
I.iimIiI)Us  exornnVit. 


«17 


t.  BRCNOMS  EPISCOPI  SICMENSIS 


V^rlma  viilf  fiiH  Cli«m.  Hm  autem  quoiidie  vinde*  A  longitudo  sUiditim  Tocetur,  aodf  «AfKMtohim  diceo. 


miaiur;  $i  quidem  do  liac  viia  quolidio  mali  toIl»ii- 
t«r;  (1576)  unde  et  subditur : 

Ei  mwl  engeins  falcem  suam  in  lerramt  et  vinde' 
miavii  vineam  tertm^  et  misit  in  lacum  ircB  Dei  ma" 
gnumf  ei  cttlcattu  es(  lacus  esUra  ciwitdtem^  et  exitit 
eanguis  de  lacu  usqne  ad  frenos  equorum ,  per  stadia 
tmile  sexeenia,  Per  falcem  enim  hoc  in  loco  Chritti 
jttjisionem ,  ejusquo  ultionis  ministrot  intelligimus. 
Quam  quideni  quotidie  in  terraro  mlttit,  terraeque 
iHiitaiii  Tinderaiare  non  cessat »  quia  iniqoitate  sua 
mtli  saturi,  et  inveterati,  sobito,  cum  non  puiatur» 
de  vkie  simul  et  vita  abteinduntur;  «bseissi  aulem 
non  in  quaiecunque  torcular  mitiuntur,  sed  in  lacum 
im  0ei  magmim,  qoi  est  infernus,  submerguntur. 


tem  :  i  Nescitis  qnod  bi ,  qui  in  stadio  curnini, 
omnes  quidtin  currinit,  sed  umis  accipit  bnvium 
(i  Cor,  IX,  24)?  I  Quod  alio  in  loco  esponens  aii : 
ff  Bonum  cerlamen  certavi,  cursum  consumnavi, 
ftdem  servavi  (//  Yim.  ix,  7),  >  cursiim  otiquc  sts^ii 
pracseiuis  vit0. 

CAP13T  XV. 
Et  tidi  oHud  eignum  in  cmio^  magnum  et  nar^hilr, 
angeios  septem^  habentes  plaga»  septem  notiuinun; 
quoniam  in  iHii  Lonsummata  est  ira  Dei.  Ei  M 
ianquam  mare  mtreum  mistum  igne,  ei  eoh  qm  nce* 
runt  bestiam^  et  imaginem  ejus,  et  numerum  notmm 
eJMSf  stanles  supra  mere  vitreum  habentes  ciikeni 
Deif  et  cantantee  canticum  Moysi  sertti  M,  et  c.n* 


Bi  caicaius  est  lacus  exlra  dvitatem^  et  exitit  sanguis  B  ^^f^  g^^  dicentes  :  Magna^  et  mirabilia  opera  tns, 

Donrine  Deus  ommpotens.  Magnuin ,  inquil,  ei  mi' 
rabtle  signom  vidi  in  Ecclesia ,  sepiem  videlicrt 
angelos,  id  esi  septem  dociofttm  ordines,  qni  slbi 
per  diversa  tem|>ora  sucoedebanl,  babentes  plagas 
sepiem  novhwimas  (f 67f).  Sed  qoare  novi&siNias! 
345  Qola  in  iltis  coosummata  esi  in  Dei.  Magiia 
enim  plag»  et  immeiisae  illae  errnil»  qoibus  ira  Dei 
consommari  ei  saliari  poterii.  NovissinuRi  aoieni 
aiiqoando  pro  oltimo,  aUqoaiido  pro  deteriore  p(h 
nilur.  De  bis  autem  plagis  malu  in  sequeiiiilM 
dicturi  sumns.  Bt  tUi  tanquam  mare  oitreum,  ws- 
tum  igne ;  mare  namqne  vit?eum  aqna  bapiisiBaiis 
esi,  qms  quidem  igne  Spiriins  sancii  tota  misla  est 
et  sancliflcMia,  de  qua  Pr«)ccursor  I>omtui  ioannei 
dicebal:  ff  iSgo  baptizo  voo  in  aqua;  qoi  autetn 
venil  post  me,  fortior  me  esl»  cujns  noa  s«n  dignts 
oalceanienu  so^vere,  ipse  vos  bapUzabil  in  Spiriis 
sancio  et  igne(Joaii.  1,26). » Eslergo  mare  vitreommi- 
stniii  igne;  qoalenus  aqua  sanctiiicaiu  viirea  sl  ptira 
exleriusoorpora  lavet,  ignis  vero  S.  Spiritus  iiiterti 
viti;«  exurat,  «t  mundet  honiiaem  a  pcccalo. 

Et  vidi  eos  stantes^  qui  vicerunt  bestiamt  et  t««f'* 
ff«m  ejuSf  et  numerum  nominiS'  ejus  supru  mare  rf- 
ireum  (1580)  :  non  sulOcit  aqiia  bapUsmaiis  esse 
regenerainm,  nisi  insnper  l^estiaui,  et  iroaginem 
ejus,  et  numerum  nominis  ejus  vtneamiis  et  despi- 
ciamus.  Sed  dids  :  Quomodo  beaiiam  iHam,  q«« 
nondura  veoll,  saperaro  poiero?  Audi  quid  beatii 


4$  hesu.  Nott.enim  intra  civitatem  saactam  lacus  isto 
coatinetur,  extra  est,  extra  caicatur,  eujus  maiigni 
apinilaa  sunf  caleatores  el  vinilores.  Ecoe  namquo 
oam  exlra  civiuiem  Abrabam  signiftcalwt,  cam  di- 
cerei :  ff  Inter  nos  el  vos  cbaos  magnum  rirmalum 
tsl.  Et  exivit  sanguis  de  laca  usque  ad  frenos  equo- 
ram  per  sUdia  mille  sexcenta  ( Lue.  xvi ,  16). »  Hic 
aulem  loqoeadi  modus  byperbole  a  grammaticis  ap- 
peMalur*  Cum  enim  maguum  praeiium,  alicubi  f^ 
ciQmesse,significarevolumas,  dicere  soiemus :  Un- 
Inm  sanguincm  ibl  esse  fusom,  ut  in  sanguine  equr 
Matarent.  Sic  d  in  lioc  loco  volens  beatus  Joaones 
ttivtnam  ultionem,  ei  malorum  pcsnam,  el  morUm 
aignificare  dicil :  eorum  sanguioem  us(jue  ad  eqoo- 
vun  frenos  crevisse;  qiiod  alius  propbeu  signifi- 
aanlius  exponons,  ail:  <  El  egredieniur  saiicti,  el 
videbunl  cadavera  morluorum,  qul  praevaricati  suni 
la  me,  el  erunt  usque  ad  satieutem  visionis  omni 
earni  {Isa.  lxvi,  i4).  >  Quod  enim  ibi  asl  nsque  ad 
stttieutcm  visionis,  hic  esi  osqae  ad  frenos  equo* 
nim.  Sed  quid  aliud  est,  sanguinem  de  iacu  exire, 
Nist  inalorum  poenam  atque  tormenla  hu)U8  inuiidi 
bomiiiibus  iniioiescere?  Unde  etiam  per  stadia  niilie 
saxcenia  exisse  perhibetur;  perniillettamqHe  stadia 
toum  ainndi  anibiium  Inteliigimus ,  per  sexeenta. 
vero  sex  setates  (tS77)  significanlur.  El  merito  qui* 
ilem  omnia  per  roiile  inlelliguafor,  quontam,  ot  jam 
diximus,  omnes  numeri  in  millo  continentnr.  Exivil 


ergo  sangois  per  siadia  miile,  quia  nusquam  esi  la-  -  Joannes  etiam  in  Episaala  soa  didi :  f  Filioli  mei, 

rus,  ubi  malorum  pceua  non  slt  aadiu  :  exivii  aa*  novinsima  bara  est,  al  sicul  audiaiia,  Antiebrisin 

lem  per  stadia  sexcenta,  quoniam  nulla  aetas  fuil,  in  venit,  nunc  anlem  Anlichriaii  molii  suni  {Joeu.  n, 

qua  id  ipsum  nou  fiierit  revciatum  (1578).  Qaod  ig).  >  Ergo  quamvia  ia  llne  saeculi  ilie  perditioais 

atium  tton  sobim  lerraa  dtmenaio,  sed  el  lemparis  fillus»  omniumque  iniquonim  capal  voiaun»  sii, 


(1576)  Duo  bQmuium  ordiiics  dislingiiuiilnr  a 
S.  Joanne.justorum  scilicet,  et  improboniin.  Prlo- 
nim  sors  felix,  et  beatissima,  quia  in  partem  sunm 
adducet  Cbristus,  suoque  in  regiio  aetern»  beatitatis 
haeredos,  ei  |)ossessores  collocabit.  Reprobi  autcni 
ab  angelis  Wx  Dci  ministris  a  cceiesti  civlute  per- 
petim  exsules  in  lacum  ignis  conjicientur. 

(1577)  Cod.  Vat.,  /igurantur. 

(1578)  pQcnarum  inferninnm  xteniitalem   Ipsis ' 
ethnicis  notain  Aiisse  Sisyphi  fabula  dubiiaro  iion 
Auit. 

(1579)  Habenlar  haic  velult  pnenantia  illaram  ca- 


lamitatum  super  impios,  ei  juxta  aliquos,  speciahicr 
supcr  Romanum  iinperinm  rmditus  everlendum, 
qiiae  ab  angclis  staluto  tein|)ore  effitndentur,  dc  qui- 
bus  suntseqiieiiliscapilis  valiciuia. 

(1580)  Cod.  Va(.  i  *  £t  vidi  eos,  qui  vicerant 
b^tiam.oi  iiuaginem  ejus,el  aumerum  nomiiiis  ejus, 
suntes  super  uiare  viireutti.  I>e  bestU  iiamquc,  «i 
magnitudiue  ejus,  et  numero  nomiiiis  ejus  vul^ 
superius  dicta  suhU  Scd  aou  sufficii  siare  saper 
niaro  vilFCum,  non  sallicii  aciiia  baptisoialis  cfH  rs- 
g^neratumy  >  atc 


fW  CXPOSITtO  IN  APOCAL,  —  LIB.  Y,  CAf .  XT.  CQf 

4|uotidie  Uroen  iua  membra  pracmiuit»  in  qtiibus  A  I>e  hoc  aalem  lemplo  septcm  liabeotft   pbkgAii 


aiiqoc  a  lldelibus  superatur  (1581).  Omnis  enim 
qiii  Cbristo  contradlcit  Anticbrisius  est.  Qui  ergo 
stat  super  mare  vitreum,  qui  in  baptismate  piscatur 
ei  nuiat,  vincat  besliam  et  imagincm  ejus,  vincat 
Aoticbrtslum  el  discipuios  ejus,  qui  sibi  conformes 
sunl  autue  consimiles.  Kaque  suscipiat  (1582)  nume- 
nnn  nominis  ejus,  id  est  fidem  et  doctrinaiu  ipsius. 
Scd  quid  isti  supra  mareiaciebant?  Sequiiur  :  Ua' 
ben(€s  cilharas  Dei,  et  canlanUs  canlicum  Mof^ 
seni  Dei^  et  caniicum  agni.  Ciibara  namque  Det 
roodulntioest  divinx  inspirationis,  de  qua  discipulis 
suis  l>ominus  ipse  diccbat : «  Non  enim  vos  eslis  qul 
loquiniini,  sed  spiritus  Patris  vestri  qui  loquilur  in 
voliis  {Mattk,  z,20).i  Caniicum  vero  Moysl,  et  can- 


seplem  angeii  ezierunt,  quia  omnefl  doctorum  ecv 
dines  ab  afiostolis  originem  duceuleftt  Ulico  auM^ 
temporibus  in  Ecdesia  praslicant,  qu»  ab  lUis  didi- 
cerunl.  Et  quoniam»  ul  Apostolus  ait :  «  Aliis  sunl 
odor  viias  ad  vilam»  alils  odor  morlis  sd  mortei^ 
{IJCor.  II»  16),>qui  eorummonitis  nonobtemperant» 
super  cos  plagas  inducunt.  Hi  aufem  vestiii  sunt 
liuo  mundo,  et  candido,  illa  videlicet  pretiosa  mar 
gariia,  de  qua  IVominus  in  Evangelio  loquitur,  di- 
cens :  «  Simile  cst  regnUm  346  coelorum  hoinini 
negoUatori,  qu.Trenti  boiias  margaritas ;  inventa  au« 
tein  una  preiiosa  margarita,  dedit  omnia  sua,  et 
comparavit  eam  {ifatih.  xiii,  45,  i6) ;  >  pcr  quatn 
nimirum  Cbrisli  lldem  ct  doctiinam  ecclesiaslicani 


licum  agiii,  Yetus  et  Novuin  Testninenium  intelligi*  B  i^tcliiglmusy  qua  qui  indulus  non  ruerit,  inter  Cliri- 


inus.  Quicunque  ei^o  sUint  supra  mare  vitrcumt 
quicunqiic  alios  invitant  ad  bapttsmalis  sacramen- 
lum,  sic  citbarizent,  taliterque  et  lali.i  cantenl  : 
Magna  et  mirabUia  apera  tua,  Domine  Dem  mnni- 
potem^  JHstff  et  ttrm  tnnt  mes  tua^^  rex  sa^culorum^ 
qui$  non  timebit  ie^  Dominc^  et  magmficabtt  nomcn 
iuum  ?  Quia  lolus  pius  es^  quoniam  omnes  genies  ve- 
nietst^  et  adorabunt  in  conspeciu  tuo,  qnia  judicia  lua 
manifesta  sunt,  Quid  es(  ergo,  quod  dicilur  :  Judkia 
tum  manifestasunt;  cura  alibi  scriplum  sit  :  «  Judi- 
cia  tiia  abyssus  mulla?  >  (Psa/.  xxxv,  7.)  Diviiia 
qnidetn  judicia  manlfesta  sunt  et  occulia  :  occulia 
qt:idem,  qiioiiiam  nemo  ea  ad  plenum  manifestare 
ralet  :  nianifesta  autem,  quia  quomodocunqiie  fiatil, 


6ti  convivas  di&icutubcre  non  audebit.  Suni  auteni  et 
circa  pectora  zouis  aureis  prxciiicti,  quaienus  per 
ea  qux  exterlus  apparent,  quantus  (liesaurus  sa- 
plentiae  el  scieniix  in  eorum  corde  iuterius  sit  recon- 
ditus,  inlelligatur. 

Et  ttnum  €X  quatuor  animalibat  dedii  sepiem  an^ 
gclis  sepiem  phialas  aureatf  plenas  'racundiw  Dei 
virentis  in  scecuta  swcutorum,  et  impletum  esl  tem- 
p!um  fumo  a  majestate  Dei^  et  de  virtule  ojuSf  sl 
nemo  poterat  inlroire  in  lemplum^  donec  consumma^ 
rentur  seplem  plagw  sepiem  angelorum.  Quatuor  suiii 
aiiinialia,  omnia  lainen  unum,  ideraque  narrant  ci 
dicuiit,  quia  solum  Cbristi'  praedicnlionem  dcseri- 
bunt.  Quod  ergo  unuro  ex  ei^  dat,  boc  procul  dubio 


neiiio  tamcn  justa  et  vera  ea  esse  dubitat.  Stautes  ^  ab  omnlbus  datur.  Sed  quid  esl,  qood  sepleui  pLia 


ergo  doctores  euper  mare  ^itreum,  videnicsque 
geiiiile$,qui  sine  Deo  eraitt,ad  baptismuni  festinare; 
Jadaeos  tero,  qui  legem  babebant,  justo  Dei  judicio 
coitdemnatos,  salutis  medicinam  r.oo  appeiere,  ob- 
stupescuni  in  opcrtbus  Dominl,  alqoe  miranlur,  et 
cuiu  ignorent,  quare  illi  electi  sint,  isti  vero  repro- 
baH,  Dei  tamen  vias  rectas  et  justas  esse  dicunt ; 
ideoqoe  magis  Deum  limendum  ei  magnificandum 
praeilicant,  qiiia  sola  pietate  et  misericordia  genles 
vocat;  Judaeorum  vero  superbiam  confundit  et 
«lananai. 

Ei  posi  hcec  vt(/r,  et  ecce  calum  aperium  est^  tem" 
ptum  tabemacuii  testimonii  in  eeelo^  exierunt  septem 


las  aureas,  plenas  iracundia  Dei  viventis»  sepiem 
angeli  dedisse  perbibentur,  nisi  quod  oinnes  Ec<  le- 
siae  doctores  eam  doctrinam,  quam  habent  et  prxdi 
cant,  accepcrunt  ?  Qu;e  doctrlna,  quamvis  aurea  sit 
et  sapientiae  salc  condita ,  ab  aiiis  lamen  avide 
suscipilur,  ab  aliis  auiera  quasi  insutsum  aliquid, 
vel  sine sapore  respuitur, et  in eos quidem,  a qubus 
ie;puitur,  Dei  indignationem  et  irabundiain  dcsupcr 
iufundunt  (ili83).'  Propier  tales  igilur  hae  auieaB 
pbial£,  quamvis  omnes  delicias  in  se  coutineaiit^ 
iracunilise  tamen  Dei  vivenlls  plenae  csse  memoran- 
tur.  Templum  autem,  quod  fuino  impletum  cst  a 
migestaie  Dei,  et  de  viriute  ejus,  vel  S.  Ecclest£|  ve. 


augeli^  habentes  septem  plagat  de  tempio^  vestiii  tino  q  coelestis  Jerusalem  intelligi  poiest.  Dei  namt{ue  vir  < 


mumdo  et  eandido,  et  pracincii  circa  pectora  zonis 
anreit.  Tunc  eniro  lemplum  tabernaculi  testimonii 
apertum  est  in  cmlo,  quando  Christi  praedicalio 
per  ora  apostolorum  prius  sonuit  in  Ecdesia.  Apo- 
&toli  namque  temphim  sunt ,  qui  in  sacrario  sui 
pecioris  ipsum  tabernaculum,  el  omiiia  legis  et 
propbetantttt  tesiimonia  scripia  porlanl  et  praedicmt. 


tus  et  majcsiBS,  quae  Ecclesiam  semper  inhabitai^ 
qnodam  divino  occulioque  judicio  inGdeliuin  inenles 
exca^cal,  ne  ail  Adem  converlantur  et  Ecclesiam  in- 
gredianiur.  Unde  Aposiolus  :  «  Animalis  horao  non 
percipil  ea  quae  sunt  spiritus  Dei,  neque  enim  po* 
test,  qtioniam  spirituallter  examinatur  ( /  Cor,  ii,, 
14).  >  Et  ho«'  cst  quod  dicitur  :  Ei  nemo  poterat  /n- 


(1581)  Hve  »«({08  in  sensu  S.  ioannls  apostoli 
nialti  tn  Ecclesia  fuere  Antichristi,  et  usqiie  ad 
miimii  Anem  erunt ;  sed  slcvi  illi  vel  toretlci,  vel 
ijrannt  veritail  et  potenifae  Dei  resittere  nonvaltto* 
runi;  ita  posteriores  isti  exterminabnntur.  Quare 
flei  maxim«|n  gaiidium  in  Eoclcsia  super  eomm 
iiiinatti. 


(1582)  Ex.  Cod.  Vui.  ita  emendavimus.  Editio,! 
tufficiat, 

(1585)  Ihec  referrl  possunt  ad  ca  qu?e  Chrisiut' 
Dominus  Judasis  dixrt  Joan.  viii,  47  :  «  Qui  ex  D^o 
est  verba  Bei  audii;  propierea  vos  non  Sudiiis.  ijiiia 
exDeO  noii.^tis,  4c  prolndc  in  horrcn.lam  induu- 
troncm  Incidemnf.  i 


VA  ^  '    i.  'fiRtMOMS  LMSCOPI  SfGNlERSIS  m 

imn  %H  igmpium^  Homc  contummanaiur  upttm  A  f  Si  non  vcnlsseni«  et  locut06  Aiissem,'  pcccatum 


pUfK^  His  eniiD  consumnialis,  inajor  in  Ecclesia  iir- 
troiius  flei.  Qufa  c  cuni  pleiiiiutlo  gctttiuin  iiil:o- 
ferii.  luiic  Israel  salvus  (iet  [Kom.  xr,  25).  >  Oe  coc- 
lesti  autem  Jerosalero  pro  certo  sciiur,  qnod.nemo 
corporaliler  Ingrediatur,  donec  liis  sepieiu  nlagis 
fiiiiiis  ad  iminorlafitcin  sancti  resmganl.  Quae  bene 
fumo  aroinatuni  el  incensoiuin,  qui  de  sanctoruiu 
oralionibus  procedil,  plena  esse  dicitur,  quia  ubi 
Bci  in:ijesias,  et  Yirius  est,  ibi  sanctoroiu  oraiiones 
clobsequia  dirigunlur. 

CAPUT  XVI. 
Et  audm  voctm  magnam  ds  Umplo  dicentem 
teptem  angelh  :  Ite^  et  effundite  septem  phlalas  irw 
Del  in  terram.  Et  abiU  primus,  et  effudil  phialam 
suam  in  terram^  et  factum  est  vuhius  sceifUm  el  pes- 
shnum  in  liominibtts  qui  habebant  characterem  besiiWt 
et  h  eos  qui  udoraverunt  imaginem  ejus  (t58i).  II;cc 
wagna  vox  in  templo  Dei,  quod  esi  Ecclcsia,  qiiolt- 
liie  »ndiiur.  Qoid  eniiu  aliud  Evaiigelia  nanaiit, 
nisi  ui  doctores  ad  cvangelizanduro  exeant,et  quajiiu 
ira  ei  indignaiio  soper  peccaiores,  nisi  converi;iniur, 
%entura  sil,  cunciis  aperto  ore  iiianifesteiit?  Cuui 
ehiin  rufurain  poenani  saiicti  dduuiitiani,  quid  aliud 
qinini  phialas  iras  Dei  plenas  in  terraui  efTunduni? 
Unde  et  subditur  :  Et  abiii  primus^  et  effudil  phia- 
iam  suam  in  terram,  Prinms  cniin  angelus  priiuus 
esi  pfnadicaiorum  ordo,  qui  lunc  quideni  pbiiilani 
suam  iii  terrain  fudit,  quando  priiuitivx  fc^clcsix 


fi 


non  habeieiit ;  iiuuc  autem  excusaiionem  uon  lui- 
beni  dc  peccatis  suis  {Joan.  xv,  il).  >  Quid  ergo! 
Nunquid  Chiisti  prsdlcatto  eos  vuineravii  et  pec- 
care  recii?  Absit;  sed  cum  Cbristus  pranJicaici,  a 
ipsi  ejus  uionita  reclpere  noHenl«  a  diabolo  Vuloe- 
rati  et  necati  sunt,  atque  in  ejus  milliia  coiDpuuii. 
Unde  Aposlolns  ait :  c  Nam  peccatum  occasioneac- 
cepta  per  inandaluin  seduxit  me,  ct  per  illud  occidii 
{Rvm,  vn,  11).  i  Sic  etgo  apostolis  praedicamibus, 
tuin  Judaei  et  cxtcri,  qui  In  crrorem  seducii  fue- 
fnnl,  corum  vcrba  recipere  noluissent,  tani  graviier 
a  diabolo  vu'neraii  sunt,  ut  ]aiu  ullcrius  sanuri  noB 
TaIore;il  (1593). 

Et  secundus  effudil  phialan^  suam  in  mare^  el  [i- 
ctus  est  saUQuis  tanquam  mor/tt/,  et  omnis  aMiuti 
tiveus  mortua  esl  in  mari,  Secundus  naiuque  aiigc- 
It:s  pbialuin  suain  in  hoc  mare  uiagnuin  et  spaiiu-' 
suin  fudit  (1586'),  quando  sciundus  pruidic  tcniiu 
ordo  arniatain  luuudi  hujus  sapientiani,  pLllosoplio- 
ruin  el  bxTCticorum  doclriiuni,  insuper  ei  faUaiu 
deoruni  religioiicni  rcprebcndere  loepit.  Uude  ei 
liubdilur  :  OiUHis  aqua  muris  vena  esl  in  sangsi- 
nem,  cl  ipse  saiiguis  worlui.  Cl  ouiuis  aninia  (1587) 
vivcns  uiorlua  esl  in  inuri ;  quauto  enim  plus  vcra 
docirina  dilocidatur,  tanto  luagis  fulsa  scicniia  lo 
&aiiguineni  vcrtiiur,  et  poccaluin.  Plus  ctcnini  |>cc- 
cul,  qui  cogiiita  veritate  fulsilaleni  scquitur,  quaia 
llle  qiii  verilutis  voCem  nunquam  aiidivit.  Merllo 


iKm  solum  graliain,  quae  bonis  parata  cst,  venim  q  crgo  muie  In  sanguineui  vertitur,  seque  libeutcs 


etiain  qim:  lormenta  peccaiores  exspeciant,  annuu* 
liabat.  Ifanc  autein  pbialam  fundcbai  Aposioius 
cum  diceret  :  quod  c  Dominus  reddet  unicuique 
secu!iduin  opera  sua,  his  quidem  secuudum  patit^n- 
ilam  boiii  operis  gloriam,  et  lionorem,  et  incorru* 
ptionero  :  bis  aniein  qui  ei  contentione,  ei  non  ac- 
qiiiescunt  veritati,  creduni  aotem  iiiiquiiaii,  ira  ct 
indignatio,lribuIatioet  angostia  superveuiet  (/^om.  ii, 
6>  10).  >  Se(|uilur:  Ei  factum  est  vulnus  swvum 
ac  pessimum  in  hominibus  qui  habebant  chara- 
tterem  bestiee^  et  in  eis  qui  adoraverunt  imaginem 
ejus.  Noudiiin  bestia  nata  est,  et  jani  miseri 
347  honiines  cjiis  cbaraclerem  et  nomen  veneran- 
iur,  ejiisque  iiuaginein  ei  biniilitudincin    adorani. 


i.ccal  ci  IniciTicii,  cuin  non  jam  ad  marey  scd  aJ 
sana:  fidci  phialaiu  super  inrusaiu  bilicnles  currerc 
debcaiit. 

Et  terlius  effudit  phialam  suam  super  ffumlna,  e: 
super  fonies  aquarum^  et  faaus  est  sanguis.  Quiil 
cniin  pcr  fluiuiiia  et  fontes  aquarum,  uisi  legis  cl 
propbetaruui  libros  iutelliginius  ?  Super  bos  autem 
^bialain  suam,  spiritualem  vidclic<H  eipositionem, 
Ecclesias  doctores  fuderunt»  nc  secuuduiu  litteraoi 
ulierius  inleiligerenlur ;  c  liitera  enim  occidit,  spi- 
ritiis  autein  vivificat  (//  Cor.  iii,  G).  >  OcciJit  qui- 
dciit,  quaiido  in  saftguinem  conversa  esl.  a  que 
eiiam  suos  observatores  pruH^ipii  abslinere.  Et  priui 
qiiidcin  isii  fonles,  seiundum  blsioriaui  iuleli^cti. 


Ejiis  nanique  iinago  Siinoii  inagns,  Arius,  et  caeteri  D  poiabiles  erant,  iiunc  autem  nisi  spiiitualiier  iuiei- 
filii  diaboli  fuerunt.  Ejtis  iinagiuem  et  cbaraciorcni     liganlur,  haereticos  faciunt.  Sciant  igitur  se  uon 
ludaii  venerantiir,  qiii  se  adhuc  Messiam  exspecture     aquam,sed  sanguiuciu  bibcre,  qui  tuli  scicnlia  deic- 
confitcntur.  Iii  his  autem  saevum  vuhius  ac  pessi-     ctantur. 
liHiui  factuin  esi,  quod  utiqiie  sanari  non  potest.         Et  audivi  angelum  aauarum  dicenum  :  Juhtiuis, 


(i.^Si)  Qui  hoc  ex  capite  non  morales  seiisu^ 
<i*ttunt,  nt  coninientntor  iioster,  sed  eversionis  Ko- 
ttiani  imperii  vaticinia  accipi  debere  contendunt; 
pro  voce  iiiagna,  volimtatem  Dei  Joannl  manifesta- 
lam  iutetliKuni,  qui  ciini  teinpiis  novae  legis  iiisiaii- 
randis  advenerit,  Ronianorum  regnum.  acerbliis 
roaira  veri  Dei  religioiiem  acturum  evertero  statuit. 
Has  igilur  plagas,  seii  flagella  diversis  ieinporibus 
iitiinissa  interprctes  isti  a  Valeriano  nomerare  iiici- 
oiunt,  qui  a  Sapore  Persaruui  rego  victus  iDis4»ram 
^ptivitalcro,  et  atr.ociorem  moriem  passus  est.  Ccr- 


iiiin  enim  esi  quod  nnn  laro  be?ia«  qiuim  pesiikouir, 
faincs,  terra;motus,  incendia  et  diversa.vasiatioiiuni 
gcnera  Roiuani,  harbarorum  principuiu  iutiibriuin 
factain,  desohirunt.  Ila  CoriieTius,  Catuiet,  Bossuet, 
Sassi,  etc. 

f*f885)  Coil.  Vat.,  non  mteant. 
1586)  Cod.  Val.,  effudit. 

(1587)  Cod.  Vat. :  cEt  ipse  sangnis  lotns  nfger.rt 
pntetis  facins  est  tanqiiani  sangois  mortoi;  £t  uui 
uisaninia,!  cic. 


e»  EIPOSITIO  Iff  ATOCAL.  --UB.  T,  CAF.  XVI.  Wf 

tf:tt  «I,  et  ^  iro$  ttnutut^  qui  k(tc  judicoMti,  qula  A  comtnanducatiruni  iingnas  suai  pras  dotcri^  et  H^- 
tan$u\nem  ianctorum  et  prophetarum  fuderunt^  et 


iangnittem  ei$  dedxHi  bibere,  digni  enm  iunt.  El 
9udim  aherum  ab  altari  dieentem :  Etiam ,  Domine 
Beu$'i>mmp6ten$,  vera  et  jn$ta  judicia  tua.  Latiilal 
«fiiartuc  pr3*<Nc3tfir  raperfornm  ilocloniRrsermones', 
kfsoper  eiBeo  $ral1as  $%U  qtHft  liomines  iniquos  et 
snperbost  qiii  m.^i8'hflMreiicomm  et  pbilosopfaonim 
stiiltara  sapienlkinr.qoflrmTeram  et  cathoticam  ftdem 
creder<fr«t1miitri  vofocruyrt»  in  stis  stuhitia  errore- 
qiie  pennfsit.  Ad  qued  conflrmandom  omnls  eccle- 
siasttca  Biultitndo,  qn»  a  rectSB  fldei  atlari  non 
discedll,  resplMidit  iticens  :*  Eiiam,  Domlne  Deut 
ommpoum,  tera  e$  jntta  judieia  tua.  Yides  qnanta 
eooeordia  est  In  populo  Dei,  et  qnomodo  saiicti  prae- 


tphemavemnt  Dominum  eeeH  in  doMbUi,  el  «nhwr^ 
bu$  $uii,  et  non  egerunt  pmnitentinm  ex  opeHbue 
$uii.  Qoartus  angefos  super  ip^am  besiiam,  qnart» 
et  solem  vocavit,  qninius  autorn  narratur  ptiialam 
suam  fudisse  supersedem  beslise,maJora,  ei  fortiom 
e}os  memt)ra  (t593),  haeresiarclias  tidelicel  et 
tjrannos  inielligimus.  Saper  hos  aotem  pbiaUssuas 
doclorcs  effundunl,  qnando  soa  peccata,  soosque 
errores  eis  ad  memoriam  reducentes,  quas  poenas 
quosqno  cruciatns  pro  efs  passuri  sttDt«  eis  per 
ordincm  cxponunt;  nnde  iit  nt  qot  tallbus  veribii, 
si  Deiini  propitiiim  hnberent,  IUnminari  debaerant,- 
obsiiriati  poiius  contra  veriutem»  tenebrosi  flanl  et 
cxci.  Et  hoc  csl  quod  dicilur :  £l  factmm  en  r«ffMm 


dicaiom  omnes  se  vrcissim   respondent,  et  Dei     ejus  tenebrosum.  Sequitar  :  Et  commanducaeerun^ 
opera  et  Jostiflealiones  uoa  voce  prsedicant  et  ex«- 
lollonl.  Seqnrtor  : 

Et  quartnt  angttus  effiidit  phialam  suam  in  sotem^ 
et  datum  est  ilH  (cstu  affiigere  homines  et  igtie.  Et 
«MVmifiii  hominei  eeilu  magno^  et  blasphemave^ 
mtarjhndnis  nomen  D^  hahentis  potestatem  super 
kai  plagast  neqne  egerunt  poinitentiam,  ut  darent 
Oli  glorimn.  Postquam  Dei  judfcia  angeius  qunrtus 
hodaverai,  Ipse  qaoiine  nolens  suam  phi»lam  esse 
otiosam,  snper  soleni  eara  effudU.  Per  soleni  hoc  in 
loco  llliim  intclllgimus,  qui  cutn  sil  cxcus,  onv- 
aiumqiie  tenebrarum  caligiiie  obvuluius  (t588), 
Uenro  tameii  ]u5iiti»que  solem  se  dicere  non  time* 
biL  llic  ergo  sanam  doeirimim  ferre  noii  valens,  el 


linguas  suas  prof  dolore^  et  blasphemaverunt  Domi^ 
num  ctBli  in  doloribus  et  vulneribus  iuii^  ei  wm 
egerunt  pmniteniiam  ex  operibui  tuii.  Ecce  qvi 
sapienter  admoniil  ad  pcenrtenllam ,  ct  lacrymaa 
converti  debnerant,  quasl  quibosdam  telis  graviiei 
vulneratl  sanctomm  verbls  ad  tanlara  iran  et  iodH 
gnatioiiem  commoti  sunt,  ut  et  Domlaum  blaspbe* 
marent,  el  Inter  se  ni  rreneiici,  frendeDtes»  quod 
dieerent  non  considerarent.  IIoc  esl  enim,  quod  aitt 
Ei  commandueaveruni  lingnafprai  dolore,  Quid 
enim  aliud  est  lingnam  prx  dolore  manducare»  iiiai 
inconsldcrate  et  irratlonabiliter  loqiii  ?  Sequitur : 

Ei  iextus  angelus  effudit  phialam  suam  in  flumen 
iltud  magnum  Euphratettt  et  siccavit  aquam  ejsUf  ut 


phiahuD  super  effosam  (1589)  graviler  fcrens,  cum     prseparetur  ma  regibut  ab  ortu  solit.  Fhimen  etentos 


Hon  faaiicat  qnod  Eeclesl-de  doctortbus  respondere 
qoeaiy  in  suos  irascetur  et  indignabitiir,  eosqne 
iiifiUeleSy  ut  moris  esl,  vilesqne  vocabit,  qul  suas 
iijnriaa  non  vindicaverint  (t590);  unde  ail  tautain 
iiiaaniam  eos  acccndel  el  provocabii,  ui  non  solum 
sanclos»  vennn  eliam  ipsum  nmndi  crealorcm 
Uaaphemare  aadeani  (1591);  et  boc  est  qnod 
dicilar :  Et  datnm  ett  itti  aatu  a$igere  /rommet,  et 
ifne^  et  efttnavermni  hominei  eestu  magno;  tali  nam< 
qiie  aesto,  talique  348  >8i^^  ssepissime  homines 
alBigi  et  aestuare  videmus,  cum  tanta  ira  diabolo 
iMitgaoCe  eiagiianlor,  ui  via  a  moltis  mius  bomo 
deiiiiori  vaieat,  ipiod  ad  faeinns,  qnod  mente  coHee-' 
perai ,  lotoa  paiiidiis  el  lurbatus,  qnasi  fera  in  |^ 
sangiiineflSy  niat.  Sequitor  :  Ei  blatphemavemnt 
nostmm  Domini  kahentit  poteitattm  tuper  hat  ptagas, 
nequo  egormtt  peerduntiam^  «I  dareni  illi  ghriam. 
Vides  ergo  quid  diaboli  stimulus,  quid  cauda  dra< 
oonia,  quid  iniqaiuifS  fltios  hi  his  qui  sibi  obe- 
diuiil  (i59S),  qoo  igne  eos  suceendat,  quo  sestu  eos 
ioflaoaaiei,  qo^sve  stimolis  eos  eiagliei» 

Ei  qsdtttmt  angelut  efudii  phiatam  tuper  tedem 
l>€tii<B^  tt  facium  est  regnum  ejus  tenebrosum^  et 

(1588)  €od.  VaL,  ctr^auoao/oios. 
ii589)  Cod.  Vat.,  sibi  tuperefutam. 
(1580)  God.  Vat»«  ^omiiocias  iiom  judicaverini. 
(1591)  Huitts  generis  sunl  impii  illi,  ijui  Del  pro* 
videntiam  dainnani,  qui  de  ejus  existentia  disputaoi, 


magnnm  Euphrates,  quod  in  niultas  parles  dividi- 
tnr,  haeredcos  designal,  qul  iu  luultiplices  diversas- 
qiie  sectas  divldunlur.  Super  hos  au!cni  phialam  su» 
praedicntionls  angelus  eOiidit,  coninique  aquas  fontes 
ei  torrciites  deslccavit,  maguaque  ex  parte  eoruin 
hftreses  destnixit.  Unde  factum  est  ut  aqua  desiccats^ 
qme  eis  irapedimenloerat,  via  rq|;ibus  ab  orlu  solis  ve« 
ntentibus  pRrpararetur.  Regcs  enim  dicuntur  sancti,. 
qui  qoonlain  se  prudenter  regere  nonim,  nuUuin  in 
els  habent  vitia  principatnm.  Undo  Apostolus  ail : 
c  Nou  rcguct  pcccatuni  in  vestri- mortali  corpore 
(flom.  VI,  12).  I  Hi  autem  veniunt  ab  ortu  solis,. 
quia  hii  eos  semper  anlecedit,  nesciunl.  occfspvi,. 
sed  de  virtule  in  virtntem,  quasi  de  luce  in  lucem 
gradientes,  semper  solls  radios,  quasi  aquike,  ia* 
tacntur. 

Et  vidi  de  ore  draeonis^  et  de  ore  bettiee^  ei  de  ore 
pteudoprophetm  spiritut  tret  tmmoadas,  et  in  modum 
rtmtuum  :  tunt  emm  tpiritm  damoniorumf  facientet 
signa^  et  proeeduni  ad  regei  iotiui  ierroe^  congregar^. 
iilot  ad  prwliump  ad  diem  magnum  Dei  omnipoiemu 
(aubaodilor  dioenils) :  Ecee  temo  ticut  fur;  beaiut. 
qui  vigiltttf  ei  euitodit  vettimenta  tua^  ne  nudus  am 

qui  si  nonverbia,  factis  certe  athei  comprobaiitur  .^ 

(1592)  Cod.  Vat.,  operetur.    * 

(1595)  Cod.  Vat.,  c  quintus  aniem  super  ^ilein- 
besliaB  piiiabm  fudisse  narratur.  Scdes  autcm  bcsti-it 
uiajor,  ei  fortiori  »  etc. 


^  S.  BllUJ«Ofll|&  EPISCOPl  SlCHnNSI»  ^ 

bulit^  et  ndeunt  turpUmdinem  ejus^  et  ccngregabit  A  et  Elia  initiiim  suscipiet.  Qui  bene  pliiabro  suam 


illoi  in  locum^  qui  vocatur  Hebraice  Armagedon.  Vo* 
calur  eniin  Aiaicliristus  draco,  propiCT  falieDili  for* 
titudineinet  Yolubilitateoi;  vocaiur  et  beslia,  proptejr 
crodcliiatem ;  Yocatur  atitem  pseudopropheta,  quia 
se  Cbrjstuia  esse  meiiiitur.  De  cujus  ore  spiritus 
tres  immundos  cxire  dicit^  quos  snbscquenter  espo* 
ncns,  spiritus  dixnioniorum  csse  futetur,  et  tali  qui- 
dein  trinilale  prxdilus  dacmoniorura  omnes  suos 
discipuios  fulsa  signorum  et  prodigiorum  virlute 
diiabit.  Qiii  bene  ranarum  similitudinem  babere 
peiiiibentur,  quia  eos  qtios  sua  dicaciiate  corrum- 
punt,  garrulitate,  el  immundiiia,  omnique  sorde 
repleiit.  Hi  autem  proccduntad  reges  toiius  lerne, 
non  utique  ad  eos  quibus  via  ab  orlu  solis  praepa- 
rarur,  imo  ad  eos  qui  sola  tcrrena  et  transitoria» 
bonores  et  dignitatcs  diligont.  Sed  quare  proce- 
4!unl?  Scquiiur.  Conyregare  illo$  in  prailium  ad  diem; 
magnum  omnipoientis.  Sic  sic,  diabole,  diligis  xuos» 
iioc  cst  Uiutn  consHium,  ut  coutra  eum  pugnare  eos 
f^nadeas  ciil  neqiie  tu,  neque  illud  resistere  vale- 
iiit  (1594;?  Quod  quidem  ideofacis  (1595),  ut  noa 
solus,  sed  cum  muhis  in  judicio  damneris.  Yosauiem 
•ancti,  C4)Tete  ne  dccipiamini,  quibus  ipse  Domiuus 
ait :  Ecce  temo  siciit  fur,  cunctis  bominibus  meum 
adventiiin  fguorantibus*  Beatus  ergo  qui  tigilat,  el 
semper  vigilat,  ne  quasi  incantus  praeoccupeiur; 
349  ^  cuitodit  ieslimenta  $ua,  ne  nudui  ambulet^ 
et  videant  turpUudinem  eju$.  His  enim  vcsiibus  pri- 
niiis  lioino  se  nudaiHni  csse  scntiebat,  quando  dice- 
bat :  <  Audivl,  Domii:e,  vocem  tuam,  et  abscundi 
ne,  eo  quod  uudus  essem  (Gen.  iii,  9);  >  quas  qni- 
dein  si  bene  custodisset,  cjos  et  nostra  turpiiudo  oon 
«pparuissel.  ScquitHr  :  Et  congregabit  illo$  in  locum^ 
^frti  vocatur  Uebraice  Armagedon  (1596).  Magedon 
namqiie  lociis  est  iu  quo  (sicut  iii  Ubro  Reguni  el 
P.iialipomenon  legilur)  Josias  rei  justissinius  cst 
iiilerfecius  (//  VaraL  ixxv,  22),  de  quo  ioco  et 
Zacbarias  propbcta  iii  pcr^onam  Doininiad  jiidiciuiii 
venicnlis  loqiiilur,  dicens  :  <  Et  aspicieul  ad  nie, 
qiiem  crH.inxerunl  (Zach.  xii.lO).  i  El  paulopost: 
•  In  dic  illa  niagMus  ciit  planclus  in  Jtiiusalein, 
sicut  planclus  ad  Uomonou  in  cainpo  MageJon,  ei 
plangcnt  terrae  finiiiliai,  ci  familix  seorsum  (ibid,^ 


D 


iu  aerem  fudisse  dicitur,  quia  palam  et  manifesie 
ioquciis  Anlicbristum  advenisse  nunliabit.  Sequl- 
tur  :  Et  exitit  tox  de  templo^  ae  throuo  dicens :  Faaum 
£$i.  Vox  enim  magna  quae  de  templo  exit,  vox  sa!i- 
clorttin  est,  qui  tam  terribili  nuntio  attdilo,  vlcissim 
sc  viriliteragere  Itorlabuntur,  dlcenles  :  Faetumeu. 
Advcnit  ult*mus  dies,  completae  sant  scripturx  prth 
plietarum,  moriamur  ergo  omnes  pro  nomine  Chri- 
sti.  Confesiim  autem  »b  adversa  parte  inalonm 
fucta  sunt  fulgura,  in  muliis  videlicct  siguis  ei  iiii- 
racuIiSy  Antichristo  ejusque  discipuiis  cLircsceiiii- 
bus:  et  voces  prxdictarum  ranariim,  et  loniinia 
alta»  praedicaiioiiis  bacrcticomm,  ubiqtic  pnetlican- 
lium.  Et  lerra:motu$  factu$  e$t  magnus^  qnalit  niiH- 
^iuim  (uitt  cunclis  vidclicet  lerrenis»  et  peccatortbus 
magno  impetu  in  Ccclesiam  insurgenlibus,  de  quo 
terrxinotu  ipse  Dominiis  loqiiitnr,  dicens :  <  Eril 
tuOc  tribuiatio  laiis  qualis  non  fuit  ab  origine  niundi, 
nec  futura  est  {Matth.  iv,  21).  >  Tunc  auiera  civilis 
illa  niagna  iniquorum  iu  tres  partes  divideior, 
quatenus  nemo  in  illa  occisus  reperiatur,  cuncii» 
pro  modulo  contra  sanctos  pugnantibus.  £t  priiua 
quideni  pars  est  Anticbristus  ejusque  familiares; 
secunda  Tcro  multiiudo  hxrcticorum,  ubi<(iie  sigu 
et  prodigia  facientiiim;  terlia  autcm  tyrannorum 
excrcitus,  ubiqiie  sauctos  alOigenliuui.  Qiiod  .iniem 
att  :  Et  civitale$  geniium  ceciderunt^  eos  sigtiifical, 
qiii  corum  sigiiis  ctdoctrina  ilecipicntur. 

Et  Babglon  magua  venil  in  memoriam  ante  Dawr- 
liKiti  dare  ei  calicem  indignationi$  ira  eju$.  Et  omm 
in$ulcB  (ugeruni^  et  montes  non  $unt  intenii^  ei  grandB 
magna  de$cendit  de  ccelo  in  hominu^  e$  btaspheinan' 
runt  homine$  Deum,  propter  piagam  grandims^  9ko- 
niam  magna  facta  est  vehementer  (1597).  Sicut  eniw 
Jcrusalcin  sancioruro  Ecdcsiam,  iia  BaLyion  mj- 
qitorum  omnium  congregaiionem  significat,  cujns 
seaiudum  qiicmdaro  modum  videtur  Deus  obliins, 
qiiia  malos  iii  suis  iniquitatibus  erescere  ei  prospe* 
rari  |)cru)ittit.  Qiiui  tunc  quidem  in  ejus  niemoriam 
reiliiccliir,  qiiando  eani  stise  iiidigiiatioiiis  caiice 
polabit.  Quod  anteiu  calii  passioneui  et  luoricui 
significet,  pene  omncs  scripiurx  testautur.  SeJ  (]uid 
est  quod  insulae  fugiunt^et  montes  nen  inveuiuiilBr? 


II,  12).  I  Congreg.iI»iiiiiur  ergo  in  cainpo,  qui  vo-  D  ntsi  quia  mulue  mundi  hujos   Eeclesiae,   muliiquc 


caliir  llebraice  Arin:«gedoii,  id  cst  anle  facieiu  Dci 
oinnrpoicntis,  qiii  non  ipiasi  proliaturus,  sed  quasi 
judicaturiis  cos  aspiciet. 

Et  sepiimus  angelus  effudit  phialam  $uam  in  aerem^ 
et  exivit  tox  magna  de  lemplo  a  ihrono^  diceu$  :  Fa" 
ctum  e$i.  Et  facfa  $unt  fulgura^  et  voces^  ei  i^nitrua^ 
et  terra:motii$  factu$  est  magnu$^  quali$  nunquam 
fuit^  ex  quo  homine$  fuerunt  super  terram  :  Uli$ 
terrwmotus,  et  sic  magnus.  Et  facla  est  civilas  nsagna 
in  tre$  parte$^  et  civilute$  genfium  ceciderunt.  Septi- 
naus  angelus  ultinia  praeilicatio  erit,  qua»  ab  llenocb 

{\^9A)  Cod.  Vat  ,  neque  ipsi  resistere  valebitis. 
(1595)  Id.  cofl.,  Quod  quidem  tolum  fncls,  cic. 
\\:m)  CoJ.  Val.,  Magedon. 


episcopict  dociorcs  jani  fatigati,etprocellosasinaris 
leiiipcstatcsferrc  noi^  valentcStlocumperseeiiioribus 
dabunt,  et  ne  inveniautur,  ubi^e  se  oeruliabnRt; 
quod  quidcm  in  primiliva  £cclesia  oaepisshne  faetuoi 
fuisse  legimus;  cu»  non  qnalesenafuc,  se<|  ipsi 
^postolici  viri  se  In  cryplts,  (erraeqiie  tavernissc 
abscondisse  narrantur.  Uaec  autcm  tania  persecuiio 
quare  fiat,  subjuiigil  dicens :  Et  grando  wsagna,  si^^ 
talentum^  descendit  de  ceelo  vuuer  homine^.^  Hsc  eiiiiu 
grando  septimi  angeli  praedicatio  inielligilur,  qus 
in  tantum  cum  omni  exenritu  inio  Anlicbrisiiini  in 


(1597)  Cod.  Val. 
hiasplieinarcnl  i 


<  ut  ipsiim  DeQ»  omoes  paiiur 


097  EIPOSITIO  I.N  APOCAL 

ira:ii  el  tndigDalioneni  commovU,  el  eiacerbavii»  A 
ni  ipsBiD  Deum  pariter  Liaspliemaveruut  (1598)« 
Qu£  grando  bene  lalenio  comparalur,  quoniani 
taltntumsepluaglnla  duarum  librarpm  est,  qiiot  et 
discipuli  Cliriati  fuisee  dicuuiur,  quorum  pra^dica- 
lionem  septimus  Isle  angelus  esl  imitalus.  Hje<^ 
ftiiieni  siiperioribus  continuaiida  8imU«  illi  vklelicei 
Iwro  ubi  dicitur  :  El  esirit  vot  magHa  de  templo  a 
ihroHO  dicem  :  Faetum  ett ;  inde  eiuin  usque  ad 
Lonc  locum,  interpiiuciio  est,  350  4^**'  Grxci 
dicunt  parenthesin:.  Sequilur  :  Ei  blaspheniaverutu 
homine»  Deum  propler  plagam  grandlnh^  quia  magna 
Ittfia  fii  tehemeniet.  Sicui  eiiiin  uos  lisrelicorum 
T(Tb.i,  sagiltas  et  graiKiinein  eompntanius;  ita  el 
hxreliei  sanclonim  prasdicaiioiie  vulnerali,  timen- 
tes,  qiiasi  grandinem  eam  fugiuiil,  el  impeium  ^ 
leinpestaiis. 

CAPUT  XVII. 
Ettemi  unus  de  septem  afigelU,  qut  habebant  septem 
plnalas^  et  loeutut  est  mecum  dicens  :  Venif  et  osten^ 
iam  iibi  damnalionem  meretricis  magnm^  quce  sedet 
suptr  aquas  multas ,  cum  qua  fornicnti  sunt  reges 
terrie;  et  inebriali  sunt,fiui  inhabilant  terram^  de  vinq 
fsTHicationis  ejus.  Quod  beaio  Joaniii  dicilur,  uoi* 
Tersaliter  loti  Ecclesi»  dicilur.  Quia  ergo  de  Baby- 
loue  angekis  loqui  cocperat,  plenissimc  eani  qualis 
sii  describens»  adiiionet  Ecelcsiam,  ui  eam  videal, 
et  contempleiur.  (1599)  Yeni^  inquil,  osiendam  tibi 
dQmtiationem  meretricis  nia^nir,quod  per  conversio- 
nem  inlelHgimus,  damnandain  iiiereiricera  magnam. 
Qua:  sedebat  s/uper  aquas  multas^  qiioniam  iii  mullis  ^ 
po|>uiis  obiinei  principalum.  Cum  qua  {ornicati  sunt 
reges  terra ;  foniicaii  utique,  quia  male  ei  illiciie  ea 
ahusi  siini.  Quamvis  enim  sioe  bac  viia  pnescnii 
TiPcere  nequeamus,  cum  ea  iamen  fornicari  dici- 
iniir,  si  eouira  legem  disaolute  nimis  ei  luxuriose 
ej  utamiir.  El  inebriati  sunt^  qui  iMbabitatH  terrum^ 
de  vitto  fornicationijs  ejws,  Quid  est.eiiim  viuum  for- 
liicaiionis  cjus,  nisi  ijllciium  poculum  ejus?  De  qiio 
quidem  terrae  inbabiiaiorcs  inebrianiur»  quia  in 
lantum  ab  biijus  vitae  iliecebrts  decipiuntur,  ui  quasi 
(iemenies,  sui  su«que  uiilitatis  oblitl,  per  quam 
viaiii  ificedere  debeant  ignorant. 

Et  absiulit  me  in  deserlum  in  spiritn,  et  vidi  mu- 
lii:rem  sedentem   super  bestiam  coccineam,  ptenam  j^ 
iiominibus  biasphemite^  habentem  capita  septem,   el 
cormia  decem^  et  mulier  erat  circumdata  purpura  et 
coccino,  et  inaurata  auro,  et  lapide  preiiosot  et  mar- 

(1598)  Terrcstris  mundi  dissolnlionem  nonniilli 
bic  pni*iiuniiari  opinanlur.  f^^xaoie  euini  flnali  Jiidi« 
eit»  qiio  loitis  calix  iudi|riiaiioiii$  ir:ti  Dei  iit  imiiios 
ad  lariaru  daiuiiatus  eflusus  fuent,  toia  b:cc  moles 
dissolTei4ir,  et»  «il  aii  Cbrislos  Dominus,  Coelum  et 
t^a  transibunt^  el  fiewt  omnia  nova. 

(1599)  Si  pauluhtni  obacore  et  xnigmaiice  in  sih 
periori  capiio  S.  loannes  «te  urbe  Roma  locutus  esl, 
In  hoc  aub  DsibjkMiia  nmnine  vivls  propriisque  colo- 
ntiiis  cam  descrtbit,  ui  aliier  inielligi  iioii  debeai. 
Ob  omnimodam  moram  coryuptionem  eam  mereirir 
«em  magnam  vocai,  ei  cnm  in  idololalriam  perdiie 
M  injeccral,  uiiiversosque  populos  secum  furnicari^ 


—  LIB.  Y,  CAP.  XVn.  t9i 

garttis,  habens  poculum  aureum  in  manu  sua  plemim 
qbominatione  et  immundiiia  fomicationjs  ejus,  De- 
^erium  non  nisi  ferarum  ei  animalium  irrattonabi- 
lium  csse  solel  babiiaiio.  Meriio  ergo  in  desertum 
feitur,  qui  tanlum,  Uileqiie  visuriis  est  monsirum. 
Et  rii/i,  inquii,  mulierem  sedentem  super  beiliam 
coccineam.  Hxc  enim  bestia  ei  mullis  popnlis  ct 
gentibus  consiiiuilor;  ctijus  capul  non  immerilo 
Uomam  vocaveram,  qusc  quldein  bestia  quonidm 
inuliorum  sanciorum  sanguinem  fuditcoccinea  lota. 
el  rubca  apparet  (1600).  Quoninm  vero  mulils  ido- 
lorum  purleutis  scrvivit,  ideo  nominibus  biaspbc- 
miae  plena  esse  diciliir.  (ICOI)  Quae  cnlm  major 
blaspbemia,  quam  aurum,  lapides,  ct  lingua  dcos 
vocare?  Ilabcbat  auiein  capila  septem,  cl  coriiua 
decem,  de  quibus  jam  supra  diximus,  et  plura  in 
lequenlibus  dicemtis.  Talis  ergo  crat  bc>tia.  Scd 
qualis  erai  mulier  qiix  siiper  bestiam  sedcbal? 
Sequilur  ;  Et  mulier  erat  circumdata  cuccino  et  in' 
aurata  auro^  et  litpide  pretioso^  et  margaritis.  liis 
enim  ornamcniis  ad  sui  fornicaliotseni  suos  atiraliii 
aiiiaiores,  pi'r  qiiae  ct  cxleru  inicliigiini^s,  quiluis 
niiseri  bomiiies  ab  amore  Dci  ad  vilx  bujus  feli; 
ciUiiem  reirabuntur.  Habebat  autem  et  poculum 
in  manu  sua  plenum  abomiuationef  et  immuKdiiia 
fornicationis  ejas^  per  qua:  persuasioncm  qiiamdanj, 
et  in  boiiis  transitoriis  dclcctalioncm  intelligamusi 
qnx  quiilem  persiiasio,  et  deleciatio,  siiperbia,  ava- 
ritia,  luxurin,  cailerisque  viiiis,  quasi  suavi  arrqiia 
poiatione  plena  multos  incbriat,  et  a  rccto  ilinere 
de\iaro  facit. 

Et  in  fronte  ejus  nomen  scriptumt  3lysterium  :  Ba- 
bylon  magna^  mater  fornicationum  et  abominationum 
ierrx,  Et  tidi  mulierem  ebriam  de  sanguine  sancto^ 
rum^  et  de  sanguine  mariyrum  Jesu^  et  miratus  sum 
cum  vidis&em  illam^  admiratione  magna^Erat,  inqiiil, 
iii  fron'e  ejus  nomen  scriptumt  alterius  qiiam  sonare 
vidcbaiur  inleiligenti.-e,  in  scconlinons  niysleriuui» 
niulioniui  vidt^licci  secretorum.  Vocatur  enim  Ba^ 
bylou  itiagna;  nulla  enim  aniiquiius  civilas  lau» 
iioliilis,  ininque  poiens,  ei  iam  omnibus  diviliis, 
el  deliciis,  cunctisque  supersiitionibus,  sicui  Baby- 
lon,  plena  ftiii.  Hxc  populum  Dei  capiivavit,  bxc 
us<|ue  ad  fiindamenta  Jerusalem  civiiai^m  Dei  do- 
struxit;  bujus  insuper  rex  Nabucbodonosor  fuii 
omnium  bomiiium  superbi&simiis.  liaec  ergo  quia 
sola  pncscntia  bona  dilextt,  praeseiitem  viiam> 
et  malorum   omniuin   congregationem,  el  ad  cx^ 

id  csi  deos  mendaces  ndorare  cocgcrnt,  ideo  vino» 
seii  a*stu  fornicaiioiiis  inebriatam  appelhit. 

(IGOO)  Cod.  Vat.,  <  cujus  capui  non  immcrito 
Romnm  vocaveriui ;  qiiod  quidem  ci  fiabylou  ali* 
quaiido  ftiit.  Qti;c  quidem  besli:e,  *  elc. 

(i60l)  QiKc  Roma  esset  aiiic  Pciri  el  rauli  prn;- 
dicationem  deacribii  S.  LeoM.  sermo  80  in  NaiaU 
aposioloruui  illorum  cum  dixit  :  i  Uic  conculcandaa 
pbilosopliorum  opiiiioues,  bic  diliiendas  eratii  terre- 
n:o  sap.eiitiae  vaiiitates,  hic  oniuium  sacrilegiorutn 
impieias  dcsirueiida,ubi  diligentissima  supei-btiiioiie 
babebatur  collcctum  qiiidquid  usquam  fucrai  vani» 
erroribus  institutum. » 


«99  S.  BRUNOMS  EPISCOFl  SlGNlEMStS  7^ 

lera  qua  t>eu$  abonirnatur  ei  odii,  lioniincs  lu*  A  det»  totidemqfie  regcs,  septem,  lit  iii  tequeniitw 


ifitatf  3S1  vneriio  fomicationuui  et  aiioaiinationum 
maler  vocatur.  Hdec  autem,  quia  mulioruni  saiicto- 
rum  et  martynim  Jesu  aanguinem  fudit»  quasi  Jam 
pleiia»  et  satiaia,  ebria  de  eo  cHse  perhibetur*  Ciijus 
impietaiem  et  crudcliutem  beatus  Joannes  non  luo- 
dica  admiralione  miratus  est. 

£t  dmt  mihi  ongetui:  Cur  mirarii  ?  Ego  iibi  dieam 
kacramentum  mM/ieris ,  et  beitiaf  qum  pcrtat  eam  (^te 
kabet  caffita  eeptem  et  cornna  decem*  Besftu,  ^m 
vidiitif  fuit  et  non  esf,  et  aicemura  e$t  de  abyaot  tt 
in  interitum  ibit^  et  mirantur  inhabitantei  terram 
{quorum  nomina  non  iunt  icripta  in  libro  tUaf  0  con- 
it.lutione  mundi)  videntee  beitiam  quee  erat,  et  quas 
non  eit.  E^,  inquit,  tibi  dicam  iiiulieris  et  beitiae 


sacrameiitum ;  audi  et  inleltige  quid  utrumqiie  sigiii*  B  dtuin  regnabii. 


dcclarabilur,  tempora  slgniHcaut,  sex  fidelicei  xu* 
tes,  et  aeptimum  aexui;  ffilalis  tempus,  el  ipMQ 
quidem  brcTC  et  uliimum.  Unde  et  subdiUiriQuii. 
qne  ceciderunl,  et  nnus  esl,  et  aUus  noadttm  ve> 
nlt  (1G05);  qttiiique  naaifue  aetales,  et  qubiqiie 
regna  cum  auis  regibus  jam  tone  trBttsierani,qiuui^ 
lieatus  Joannes  Isia  toquebalur,  sexu  vero  xus,  ei 
sextum  cum  suis  regibus  r^um  lupe  incipielm, 
quae  et  nunc  quidem  volvilur,  et  usque  ad  Aniidri. 
sti  tempora  perseverabil.  Alius  auiem,  qui  noiHluio 
venlt,  ipse  est  Anticbristus,  qui  quimiam  iu  fiue 
bujus  sexUe  detalis  venlurus  est,  septimns  poniiur, 
et  ipse  quidem  cum  veneril,  oporiet  ettm  breve 
teinpus  manere,  non  entni  nlsi  Ires  aniios,  ei  (iimi- 


licet.  Beslia  enim  quam  vidistl  rult  ei  non  est,  fult 
eiiim  ad  lempus  bestla  Ista  :  claruermit  aliquando 
Bxculi  hujos  potentes,  et  bonoribus  et  dlgnitatibus 
tubliinati,  ac  si  xtemi  essent,  ab  homiiiibus  vere- 
iiantur.  Sed  jam  qoidem  non  est,  quia  el  assiJue  de 
hacvitatransil,etlambreviteAipore  in  ea  moratnr, 
ut  una  eademqiie  hora  et  esse  et  non  esse  \ideatfir. 
Et  aicemura  at  de  abyiio,et  in  interiium  ibit  (1602). 
Ascensura  esl  eniiu  de  abysso,  quia  iniqoorum  ani- 
iiue  ad  corpora  resurgenda  revertenlur;  iterum  ad 
tartara  praccipilutae,  ei  animae  simul,  ei  corpora 
aeiernos  cruciatus  sustinebunt.  Et  tmic  quidem  pee- 
calores,  qui  in  libro  vitae  scripii  nou  sunt,  neque 
Dei  memoria  digni  habeiiiur,  super  hanc  besiiam 
mirabuniur  el  obstupescenl,  videnics  eos  duinnari« 
qui  soliti  rueniiii  cum  magiia  potentia  csteros  judi- 
cure.  Sequilur : 

Et  hic  eit  iemui  qui  habet  iapientiam.  Septem  ca^ 
pita  ieptem  monta  luitf,  eicper  quoi  muiier  iedei,  Et 
regeaeptem  iunt;  qulnque  ceciderunl^  et  unui  est^  et 
atiui  nondum  venit^  et  cum  tenerit  oportet  ittum  breve 
tempui  manere.  Expositio  est  prsedtclai  simililudlnls. 
llic,  inquit ,  esl  sensus,  et  intelleclus  eonim  quaa 
dicia  sunt,  quod  et  itle  quidem  bene  intelligit  qui 
hali^l  sapienilam.  Et  septem  caplu,  septeni  moiiies 
sont ;  seplem  etenim  mouies  supra  quos  nmlier  se- 


Et  beilia^  quas  erat,  et  >io/i  ee/,  et  ipia  oetett  m 
et  de  ieptem  eit^  et  in  interitum  vadit.  Onioe  Damque 
totum  ex  suis  partibus  consut  (1604),  ei  cam  uibil 
aliud  slt  toium,  quaui  conjuiiciio  partiiim,  diffen 
lamen  totum  ab  unaquaqoe  parie.  Unde  et  bcsiia 
i4a,  videlicel  ecclesia  maifgnautium,  quaeex  sc|)(eii 
pncdiciis  temporllMis  constituitur ,  secumiiuu  sc 
quidoin  octava  esl,  secundum  conslitulioiiem  Tero 
partium,  de  icplem  est,  quod  dialcctici  quideui  fa- 
cile  inlelligunt.  Et  ipsa  nimirum  com  ODinilius  suis 
pnriibiis  in  inleritum  vadit. 

Et  decem  comua^  qum  rtdJift,  deeem  regei  iiNf, 
qui  reguum  nondum  acceperunt,  ied  potestatem  lan- 
quam  regei  una  hora  accipieut  pott  beetiam.  Hiunum 
comitium  habent^  et  virtutem  et  poteetalem  wm  be- 
itia  tradent,  Ui  cum  agno  pugnabunt,  aguns  titicet 
llloif  quia  Dominui  dominorum  e$i, et  Bex  reguiu^H 
qui  cum  itto  iunt^  vocati^  etecti,  et  fidetet  (1605).  ia 
inenie  habeto  quod  ex  omnibus  iniquis  352  l^^nc 
bestlam  consiiiui  diximus,  ejusqoe  partes  ouuilun 
«talum  iniqiios  ei  pessimos  esse  ezposuiuius.  ilagt;t 
ergo  cjus  pars  Anlicbrislus  est,  slqiildnn  onuiibus 
iiiiqiiior  et  deteslabilior  erit,  unde  noii  iniiDeri.o 
toiius  besiias  nomeii  sibi  usurpat.  Huic  auieni  ejas- 
dem  iniquitaiis  decem  reges  adhierebuiil,  quomio 
viriuic  et  tyraiinide  multa  mala  conira  &iiictos  ope- 


(1002)  Divcrs»  sunl  super  hunc  locom  exposilo- 
Viim  interpreuiiones;  aliqul  enim  haac  reremnt  ad 
brevem  Licinii  persecotionem ;  qol  cum  pridem 
Cbrisiianis  seque  nc  ConsUiitinus  faveret,  poHtoa 
ortis  cum  eodem  Constanlino  simiiliatibus,  iierum 
r^ntra  illos  sxviil,  deoramque  cullum  restitiiere 
eoiiteiidiu  Sed  brevis  riiii  hiijnsmodi  persecutio, 
naiii  ConslantMitis  duobiis  pneliis  eitm  vicii  atque 
necavit.  Alii  Valentem  Arianorum  acerrimum  pa« 
tronum,  alii  JuHanam  Aposiatam,  qui  brevi  vexare 
Ecclesiam  pennissi  suiit,  his  verbis  prxnunliatos 
asseruni. 

(1605)  ni  autem  suni  Dif»clettanns,  Maximianus, 
Cnlerius,  Maximinus,  Maxentiiis,  Sevenis,  Liciniits. 
Qiiiiique  cecideruiit.  nenipe  Dioclciianus,  Maximla* 
nus,  Galerius,  Maxentius  et  Severus.  Uiius  esi, 
iiciiipe  Maximiniis,  qui  Ecclesi»  Orienlali  belluni 
s^eyissimuui  inlulil.  Sed  eu  undein  periiide,  ac  cse- 
lcris,  sublato,  Licinius  venit  qiii,  ul  dixiiuiis,  Eccle- 
siaiii  uiodico  aliquo  lcinporc  inscclalus,.  a  Cousiaii- 


tino  oppressns  fuil. 
D  (I60i)  Qut  bistoriam  foannts  Tatieiniis  aptire 
siudent,  pro  oclava  bestia  JuUannm  Aposuuoi  po- 
uiint,  ilie  enim  Chrisiiani  nominis  lioslis  inreDiissi- 
iiius  idoh>rum  superstitionem  restaurare  conauis 
est ;  sed  ciio,  scilicei  post  annum  unum,  et  sepiem 
vel  octo  menses,  fulmen  a  coelo  misaum  eum  exter- 
ininavit. 

(1605)  QuanvlB  hic  perapicuun  de  advenbi  Aaii- 
cbrisli  vaticlnium  babeaiur,  qui  persecutorum  ulti- 
mus  erit;  allainen  pra^cedent  eum  luiqui  regesfto- 
manae  potentiae  et  sii|)erhhe  eversores.  CuBieoim 
urbs  illa  Cfaristlano  cuiia  ia  ea  conaUlulo  dconiiu 
superstitioni  adho^rere  non  destileril,  a  remoiissi- 
mis  regionibiis  misit  Omnl^tena  In  illam  poleatiisi- 
nios  barbaros,  Aiaricum  8ciKcel,Geiiiiericttm,AsiHl- 
phuin,  Attilaiii,  Odoacrem,  Tolilam,  aliosque  lyra» 
iios,  qui  conira  eam  a  Deo  impnlsos  esse  fatebamsr, 
ac  proindc  nlbii  pepcrcerunt,  qnin  peeniUis  dino- 
rent)  alquc  vastarenu 


7CI  EXPOSITIO  IN  APOCAL.  -  LIB;  V^  CA^.  Xtlll.  m 

rabllur.  Pu^naliil  auleiu  cuiii  agno,  sed  vincetor;  A  spiritos  iii  ea  habiiare  creJcrq  possumus  (16(^7)  f 


qiionlaiu  sicul  scriptiim  esl.  <  Dominus  nosicr  Jesus 
Cbrislus  interfleiei  euni  spiritu  oris  sui,  Ct  destruet 
illustraiione  adventns  sui  {II  Thest,  ii,  8).  >  ltx*c 
auieni  breviier  transcurrfmus,  quia  ad  litteram  io« 
t-IIiguntnr. 

Ei  dixit  miM  :  Aquas  qnas  vidialit  ubi  nuretrix 
s  detf  •popnluSf  el  gens,  et  tingucc,  et  decent  cornua 
quw  vidisti^  ei  bestiam  odient  foniicariam  et  desola^ 
tuni  facieni  ittam^  et  nudam,  et  cames  ejus  mamfttca- 
buHt^  et  ipsam  igne  concremabunt»  Deus  enhu  dedU 
?ii  corda  iUorum^  tt/  faciant  quo!  itii  placitum  est^ul 
dtnt  regnum  suum  bestiw,  donec  consunmantur  ver- 
ba  Dei,  Et  mulier,  quam  vidisti,  civitas  est  qua^  habet 
regnum  super  reges  terrce.  Ilxc  qiix  ipse   bentiis 


Quis  pro  ca  idsi  immundi  spiriius,  iinmundxqtfe 
vohicres  cam  custodieni.  Ipsac  namque  eam  custo* 
dienl,  quia  scmper  de  ejus  pa^nis  saiurabuutur.  Et 
tuiic  quidem  omnibus  odibilis  Qet,  quando  ipbi  quo« 
que,  quibus  servierat,  eaw  allligere  uou  cessabunt. 
Sed  quorsum  bxc?  Sequiiur: 

Qiiia  de  vino  fornicationis  ejus  bibent  omnes  gentes^ 
it  omnes  reges  terrai^  qui  cum  ilia  faiuica.i  sutu» 
Cjiis  igitur  fornicatio  cst  causa,  cur  iruni  ct  iudi- 
gnatioiiem,  inutiasquc  bujus  niundi  xrumnas  omnes 
gentes,  omu^ue  reges  terrx  incurranl  ci  pa- 
tiantur. 

Etmercatores  terrw  devirluie  deliciarumejus  diviies 
facti  sunt.  Sicui  enim  Aposiolus  ait :  <  Nemo  luili* 


loaiiiics  exponit,  noii  multnm  in  his  cxponcndfi  cst  ^  lans  Deo«  implicat  se  negotiis  saecularibus  (Tiiit.  ii« 


labomuduin. 

CAPUT  XYllf. 
Po*t  hasc  tidialium  angeium  descendentem  decelo^ 
hitbentem  potestutem  magnam^  et  terra  illuminuia  est 
gloriu  ejus,  et  exctamavit  in  fortitudine,  dicens:  Ceei- 
dit,  cecidit  Babyton  magna,  et  facta  est  kabUatio  dm" 
moHiomm,  et  cuslodia  omnis  spiritus  immundi,  et  CU' 
siodia  omnis  volucris  immunda,  et  odibiliSf  quia  de 
ifino  fornicattonis  ejus  biberunt  omnes  gentes,  et  reges 
terrw^  qui  cum  ilta  fomicati  snnt;  et  mercatores  ter- 
ras  de  virtute  deticiarum  ejus  divites  facti  sunt,  Hic 
aiigelus,  aliquis  magnus  Ecciosise  doctor,  et  cuni 
illo,  el  per  illuui  ccteri  intclligi  possuni,  qui  jaiu  {n 
sgnis  luaiiircsiis  cognos<'enies  judicii  diem  appro- 
piDquare,constan:er  et  forti  voce  pra^dicantes,  quan- 
tuin  buic  inundo,  suisque  ainaloribus  discrimeii 
iminineai,  potentialiter  nunriabunt.  Unde  ei  ab  ejus 
gloria  terra  «licitur  essc  illuminata,  quia  qu»  prius 
latebant,  Isti  revelabant.  Qui  bene  de  coclo  descen- 
dero  dicitur;  quoniam  inde  hoc  tolum  divina  inspi- 
ratione  suscipiel,  quod  caeteris  Christi  fldelibus  nun- 
iiabit.  Sequitur  :  Cecidit,  cecidit  Babyton  magna. 
Ubiiatissimus  enim  cst  iste  locutionis  modus,  ui  ea, 
quae  certissime  fieri  scimus,  prius  etiam  quam  Gant 
facta  dicamus  :  unde  et  eos  jam  vjcisse  dicimus, 
quos  viclores  fore  putamns,  ct  eos  quos  morti  pro- 
pinquos  videinus,  jam  moriuos  nuniiamus.  Sic  ergo 
aiigelus  in  hoc  loco,  quia  non  dubitat  subito  esse 


4).  »  Terrae  inercatores  sunl,  qui  iion  aeternis  boiiis, 
sed  de  Habylonis  deliciis  ditari  cupiuiit. 

Et  audioi  aliam  vocem  de  ccbIo  dicentem  :  Exite  dc 
itta,  popute  meus^  et  ne  participes  sitis  delictorum 
ejus^  et  de  ptagis  ejus  nou  aecipiatis;  quoniam  perve^ 
nerunt  peccata  ejtu  usque  ad  ccetum,  et  recordatus  est 
Domittus  ittiquitatum  ejus,  Reddite  iitif  sicni  itta  red" 
didit  vobis;  et  duplicate  duplicia  secundum  opera 
ejns.  Iloc  enim  lu  omnibus  Scripturis  Dominus  pQ- 
pulum  suum  admonet,  dicens  :  Exite  de  Uia^  popute 
meus;  relinquiie  iion  tautuin  corpore,  qiiaituni 
corde  iniquoruni  couversatioiiein ;  et  ne  puriieipo; 
siiis  delictoruin  ejus ;  ne  siniui  cum  ca  forta«»se  de 
plagis  et  de  po^nis  ejus  posimodum  acciptcus  {IG08]. 
Qui  enim  participes  sibi  sunt  iu  pcccaiis,  parli* 
cipes  erunt  et  in  loriuieuUs.  Quoni<iin  pcrvcncruut 
353  pcccata  ejus  usque  ad  cceluin,  siquideiu  in 
ttniuin  crevcrunt,  ut  pro  sua  magnitudine  untc 
Dciiui  cuin  quadani  accusatione  recitcntur.  Undc  ei 
subditur  :  Et  recordatus  eU  Dominus  iniquitatum 
ejus.  Quarum  quidem,  quia  impuniias  esse  rcliu- 
quebat,  oblitus  esse  videbaiur. 

lieddUe  i7/i,  sicut  ipsa  reddidU  vobis,  et  dnptica.e 
dupticia  secundum  opera  ejus.  Nam  quiu  iniquoruai 
toniionta,  juxta  saiictorum,  qtios  allUxcrant  seiiicn- 
tiain,  et  voluntaieiu  fienl,  Ideo  eis  ab  ipsis  saiictis 
inferri  dieuntur.  Quae  bene quidem  diiplicaii  pneci- 
piuniur,  quia  illi  in  sola  corporu   potcstatem  accc- 


Babylonem  periturain,  ac  si  jain  cecidisset,  quasi  de  0  peruni;  sancti  autem  in  aniinas  et  corpora  potesia- 


praeleritis  loquens  ait :  CecidU,  cecidit  Babyton  ma^ 
gna,  Ac  si  dicat :  Nulbiro  spem  iu  ea  ulterius  habea- 
lis,  nuUum  amorem  In  ea  ponalis,  quia  iu  proximo 
miserabiliier  ruere  videbitis ;  non  vos  fuILit,  noii 
Tos  decipial,  cujus  omnis  pulchriiado  stdliito  evane- 
sceu  Et  facta  esthabitatio  diemoniorum  (iOlHQ.  Posi- 
quam  enim  Babylon,  id  est  matorum  congregaiio 
iii    ieDebras  subversa  ruerity  quo«  nisi  maliguos 

(1606)  Uuittsinodi  eversa  urbis  Babyionis  descri- 
ptio.  de»uiM»U  esi  ox  Isal»  cap.  »iv  :  i  Sed  re« 
4|iiksoai*i  ibi  UiKiitia,  ei  le^lebuDiur  douius  illorum 
ctraoonitNis,  et  babiiabuut  ibi  strutbioucs,  et  pilosi 
i»aliubttMi  ibi,  oio.  >  Quod  bic  S*  liieroiiyuius  red- 
didii  piiosit  Sepiuaginta  verlerunt  dasinoiies ;  in:»ide- 
bat  eulm  iuuc  meutibus  opiuiOi  dxmoucs  ct  spe« 


tem  habebunt.  Unde  ei  subditur':  In  pocuto,  quo 
miscuU  vobis,  miscete  illi  duptum,  el  quantum  gtori* 
fitttvit  u,  el  in  deliciis  fuity  tantum  date  ii  tormen" 
tum,  et  tuctum,  lloc  est,  qiiod  diviti  per  AbrafMm 
in  Evangelio  diciiur  :  i  Fili,  recordare,  quia  rece-* 
pisii  bona  in  viia  iua,  ei  Lazarus  similiter  ei  mahi; 
nunc  autem  bic  consolatur,  iu  vero  cruciaris  (Luc. 
ivi,  25).  &  Jtixta  qualiutem  ergo  deliciarum  crescit 

cira  loca  deserta  et  soltiudines  frequentare.  ba 
iialinci. 

(IG07)  Cod.  V:ii.  addit,  el  supplei  ediiionero. 

(tG08)  Ei  S.  Ilieronymo  et  Orosio  sciinus  Dluri- 
nfios  Uoiiiaiios  inimanitatein  barbarorum  lormi- 
daiites  i£^yptuui.  Arricam  et  Syriam  perfugtssey 
atquc  iu  dtderlis  locis  suuclc  vftaiii  c^fissek 


703 


S  BRUiNONiS  EPISCOPl  SlGSflENSIS 


■701 


numcrus  (ormentortitn.  Qua  jj  corde  suo  dixil  :  A  thum,   et  vinl^  ei  otet,  ei  himila,  ei  tntici,  et  ;ih 


Sedeo  reyina,  et  vidua  non  $um,  et  luctum  non  vi- 
debOf  ideo  in  una  die  venient  platja  ejue^  mdri,  et 
(uciuit,  et  fam^s,  et  igni  combureinr^  qnia  (ortis  est 
Deus,  qui  judirabit  illam  (1609).  inif]Uoruin  eiciiim 
inuliiuiilo  lium  si})i  liiijus  viue  foiicitalem  et  pro- 
siHTitalem  ahundare  conspicit,  non  ad  mala  quae 
illi  Tontura  sunl,i  allendil,  sed  in  solis  prsesenli- 
1)us  bonis,  quibtts  malc  ulllur,  superbil  et  gloriatur. 
Lt  quamvis  siibilo  regia  digiiitale  et  bonore  carere» 
et  Tiiali  fortitudine  viduari,  omniqiie  luctu  el  mise- 
ria  repleri  valeal;  tamen  ul  sltilia,  el  inscia  in  corde 
suo  loquiiur  diccns  :  Sedeo  regina;  oinnes  me, 
qtiasi  doiiiinam  vcncrantur,  et  vidua  non  sum,  ne- 
qiie  consilio  et  anxilio  desiituta,  et  Uctum   nonvi^ 


mentormn,  et  oviunif  et  equorum^  et  rhedamm^  et 
mancifnorum^  et  animarum  hominum,  Flcbuia,  in* 
quit,  et  lugebunt  mcrcalores  lerraR,  snpradictae  ci- 
vitatis  deslructionem  :  quae  quamvis  ad  liucmm 
inteiligi  possunt,  sunl  Umen  illi  mercatores,  (|ui 
diversarura  merclum  negoliatiouibus  hiijus  munli 
bominesralleresolent.  Uiautem  suul  maligni  spiriins, 
quipostliujusmundibominesdeslructioaein  iiieo  fle. 
buiit,  et  iiigebnni  quia  neminem  invenieni  cui  sus 
iuiqu»  artis  vendaiit  suppellectilem.  Auruoi  namque 
et  argenlum,  iapides  preiiosi  et  margariix,  l^m 
et  purpura,  sericuin  et  coixumi  qux  ad  ornanieD- 
tum  et  decorem  pcrtinent,  sapientiam,  ct  virluic$, 
et  morum  lionestaiem  signiGcaRl.  Lignum  vero  tbji- 


debo,  qiise  milii  falso  quidam   promitunt.    Ideoque  B  mn,,^  ct  omnia  v««sa  eboris,  et  354  ^^^^^  ^^^  ^ 


una  die,  imo  uiia  bora,  quando  dicetur  :  Ite^  muie 
dieti,  inignem  wternumj  veiiient  plagx  ejiis,  mors 
Tideltcet  oeterna,  etluctiis  inilencieus,  et  fames  insa- 
tiabilis.  Et  igni  comburetur^  illo  scilicet  inexstiiigui- 
bili,  de  qiio  nunc  diximus;  ^ura  fortis  est  Deus,  qui 
jttdicabit  lllnm^  cujusjudicio  el  voluntati  niilla  for- 
tituio  resisiere  valebit. 

£t  plangent,  et  flebunt  super  iUam  reges  terra,  qui 
cum  illa  (orncati sunt^  et  in deliciisvixerunt,  cum  vi^ 
derint  fumum  incen^lii  ejus  longe  stantesy  propter 
timorem  tormentorum  ejus  dicentes  :  Va,  vof  civitas 
lila  magna  Babijlon,  civitas  illa  forlis,  quoniam  utia 
hora  venit  judxium  tuum.  Flebunt,  inqtiit,  ct  Iuge« 
buntomnes  reges  bTnc  aique  polentes,  non  tanium 


lapide  pretioso,  cl  aeramenio,  et  ferro,  cl  marmore, 
quia  quainvis  ad  sc  decorandos  super  se  diviies  noo 
fcranl,  corum  (amcn  gloriam  et  poientiatn  ifemoiio 
strant,  bonores  eldignitatcs  designant,  quihus  (livl- 
tuin  superbia  cxlollitur  et  gloriatur.  CinnamomuiR 
aiiiem,  elamomum,  et  adorainenia,  et  tlius,  eiiiD' 
guenta,  qu»  ad  nares  et  ad  olfactum  maxime  p<Tti* 
neut,  qiiibus  etiam  membra  aegrola  et  debilia  soli- 
dantur,  et  sanantur,  sancti  Spiriius  gratiam  inuamil. 
Vinum  vero,  etoleum,  el  siniila,  et  triiicum,  qui- 
bus  bominum  vita  sustentalur,  litlerarum  siudia  ei 
docirina  intelligitur.  Haec  autem  omnia  maligni  spi- 
ritus  aiit  vendunt.  aut  vendere  quidemsese  Onguiit. 
Vendunt  auteinel  jiimenta,  illa  scilicet,  de  quibui 


illam  qiinnliiin  se  proplcr  iliam,  quoniam  inrdiciter      dtcilur :  i  Cumputruerunt  jumenta    in  stercore  m 


dilcxcrunt  illain,  (i6l0]«  Infelicitcr  quidem,  quo- 
ni:iin  ciiin  illa  fornicati  sunt,  mogis  ad  luxuriam  et 
delicias,  carnisqiie  voluplates,  banc  vitam  ancanles, 
quain  i.t  Dcoseivirent,  etin  ejus  viiiea  iaborareut, 
et  landem  nnilo  labore  merccdcm  operU  sccuin  re- 
porlarent.  Flebunl,  inriuil,  cum  viderint  fumum 
incendii  ejus  longo  slanles,  Id  esi  (ongc  stare  desi- 
dcranles,  propler  ttmorein  tormonlonim  cJKS.  Dc- 
siderio  qitidcm  longe  stabunt,  aclu  tamen  in  ipsa 
eruni ;  in  ipsa,  et  cum  ipsa  ardebunt.  Piaii{;ent  uti- 
qiie  et  dicent :  ViBj  vor,  civitas  illa  magna  Babiflon^ 


{Joel  I,  17)  >  Vendunt  et  oves  de  quibus  Doniinus 
ait  :  €  Ccce  e^o  initto  vos  slcut  oves  inierlupos 
{Matth.  v,i6)  I  Has  eniin  venderequid  esl,lisi  niorii 
tradere  ?  Sed  quid  mirum,  si  istas  vendunl,  ciun 
.iltam  maximainet  praecipuam  ovem  vendere  (1611) 
non  tiinuerint?  Vendunt  similiier  equos,  elrlieilds, 
et  maucipia,  per  quos  vel  baereiicos  inielligimus,  in 
quibus,  et  per  quos  mali  oontra  imnos  pnelianfjr; 
siveetlam  doctores,  quoruin  servitio  ad  pa;naiu 
reportantur.  Venduut  autem  ei  animas  boroiuuni, 
quas  si  non  vendidisseut,  liodie  tot  capiivos  infcr- 


civitas  illa  fortis  tu  es  qiiara  sic  perire  videmu^,    ^  nus  non  babuissct.  Sequitur : 

quoniam  sic  incendiis  tradita  es,  qunm  nos  stulti  et    .     Et  poma  dcsiderii  animoe  tum  discesserunl  a  u,  A 

Infelices  acternamcsse  opinabamur.  Elecce  una  bora  D  ^'w*'»'^  pinguia,  et  proeclara  prasterierunt  a  le,  et  aiii- 


venit  judicium  tuum,  una  hora  cecidit  sup^^rbia  tua. 
Et  negotiatores  terree  fiibunt,  et  lugebunt  super 
illam,  quoniam  merces  eor  m  nemo  emet  amplius : 
merces  auri,  et  argenti,  el  lapidis  pretiosi,  et  marga^ 
ri/rt?,  et  byssi,  et  purpune,  st  serici,  et  cocci^  {et  omne 
lignum  thyinum,  et  omnia  v-Jisa  eboris,  et  omnia  nasa 
de  lapide  prelioso,  et  cBramcnto,  el  ferro,et  marmore^ 
ei  cinnamomum)  et  odoramjntorum^  et  unguenti^  et 

(1G09)  ProscquiturS.  Joannes  desciibere  imagi- 
ticra  Url)is,.Dri  patienti:im,  stiperbia,  fastuqiie  sno 
provocanlis,  quaniaqtie  passura  sit  niala  pro  dilectis 
gnis  v.iltcin:itur.  Oiim  Babyloni  magiiae  eadem  fla- 
gclta  ab  tsaia  ct  Jefemia  praedicta  fuisse  sacrae  lit- 
leraft  lesianlur. 

(*6i0)  Il;inc  lar.tam  pravitalcMi  ci  inlamtam  Au- 


p//iii  illa  jam  non  invenies,  Mercatores  horum,  ^i 
divites  facti  sunt^  ab  ea  longe  stabunt  fropler  imorem 
hrmentorum  ejuSf  flenles^  et  lugentes^  et  dicenier. 
V(r,  vce,  civitas  illa  magna^  qu<e  amicla  erat  pr- 
pura^  et  bysso^  et  cocco^  et  deaurata  auro,  et  /flp'^* 
pretioso^  et  margaritis,  quouiam  una  liora  desM^ 
sunt  tantcB  divitiw-  Ponia,  .inquil,  mitia  et  suavia, 
quxvoluntasctanima  tua  devorare  desiderabal,  d.s- 

gust.  Itb.  I.  De  civil.  Dei  c.  55,  olyecit  Romanis, 
scilicet  dura  urbis  exitium  plangerent  orienlaies  [h> 
piib,  et  maximae  eirltaies  iii  remotiwinrfs  ttrm* 
ipsi  scenicis  ludi«  ac  voitif»latiim8  omnliiw  «*" 
niulto  insaniora  qiiatn  aiitea  fecerant,  facereiit* 
{m\)C66:S9i.,irigimnefgenteis.        - 


705  EXPOSmO  IN  APOCAL.  -  LIB.  f ,  CAP.  XVIIL  7C« 

cesseruni  a  te,  etomnla  pinguia  tiriutum  pingue-  ktkrumdeiUa.  cLxtabilur  enim  jualus  sieut  scripfom 

est,  cuiii  viderrt  yindiclam  {PiaL  ltii,  il).  i   Sicut 


dine,  et  praeclara  vtta!,  et  mortim  honesiale  praeter- 
icrunt  a  te,  etamplius  illa  jam  noninvenies.  [Quando 
fnim  baec  inveniebas,  crudeliterea  persequcbaria,  et 
perdebas.  Qtiia  ergo  aanctos  occidisti,  nequaqnam 
eos  tibi  aiixilfatores  invenics(16t9)  ].  Mercatores  bo- 
rum,  quae  superius  euumeravlinus,  ab  ea  longc 
siabiiiit,  id  est  longe  stare  desidcrabunl,  propter 
ilmoretn  tormentorum  ejiis  flentes  ct  lugcntes,  et 
dicenles  :  Ya^  vm  cmiai  iHa  magntt^  qum  amicta 
trat  purpura,  ei  by$$o,  et  eocco,  ei  deaurata  auro,  et 
lapide  pretioio,  et  margaritie.  Ihtc  omnia  regiam 
indicant  dignitatem^lkis  potentes  et  nobiles  biijits 
saKuli  omantur.Perqtiae  bujiis  nobilissimae  civila- 
tispotentiam  etsublimiiafem  demonstrat.  Scd   ha:c 


enim  pro  liis,  qiif  salvari  possunt,  assidue  Deum 
sancii  exorant ,  ita  de  illorum  poRua,  355  <iui  irre- 
aiperabilitcr  damnati  siint,  qtila  eaur  Dt!0  placere 
cognosciini,  eisiiltant  el  g:iudeiit  (IbiZ). 

El  iuilulil  unus  angelus  foriis  lapidcm,  tfiiafi  mo-> 
larem,  magnnmt  ei  miiii  in  mate^  dicent :  Uoe  fm- 
petu  mltetur  Babylon  magna  civitai  illa^  et  nlira 
jam  non  invenietur.  In  menlis  naroque  excessii  po- 
sito  apparult  beaio  Joanni  angelus  uuus,  qiii  ideo 
fortis  vocatur,  quia  foriia  operalur.  ll-c  eiiim  su$lii» 
lii,  id  esl  sublevare  visus  est,  lapidem  uaum  mola* 
rem  magnum,  el  misit  iltumin  mare;  qui  uiiqoe  se- 
cundum  naturse  suae  gravitalem,  semper  profondum 


una  hora  peribunt,  quoniam  ad  unius  jussionis  vo-  ^  ei  ima  pelit,  ei  quia  rotaiidus  et  volubiiis  est,  post- 


ceni  coeiuin  et  terra  iransibunt. 

Et  omnis  gubemator^  ei  omnis  qui  in  lacum  na* 
tigaf^  et  nautm  qui  in  mari  operantur^  longe  tteterunt^ 
et  damanerumvidenies  tocum  incendii  ejus,  dtcenles  : 
Qv(e  simiHs  civflati  huie  magntef  Et  miserunipul- 
terem  super  capita  sua^  et  clamaverunt  fientes^  et  lu- 
gentes^  ei  dicentes :  Fir,  vm  civitas  ilta  magna^  in 
qna  dMtes  facti  sunl  MmtM,  qui  habebant  naves  in 
mari,  dt  pretHt  eju$,  quoniam  una  hora  desolata  est. 
Omnis,  inqolt,  gubeniator,  per  quem  reges,  pi.jio- 
sopbos  et  bsreticos,  cabteroaque,  quihiis  miindi  re- 
gimina  commissa  suut,  inlelligimus.  Et  qui  in  hcum 
Davigai,  idesi  qui  incautis  piscibus,  et  baptizatis  ho- 
mlnibus  insidialur.  Et  nauUe,  qni  in  mari  operan- 
tur,  id  est  divites  et  potentes  hujus  saeculi,  qui  per 
hoc  mare  magnum  ci  spatiosum  suos  exercilus, 
navesqiie  iniqiias,  piratis,  bomicidiis  et  laironibus 
plenas,  et  contra  saiictos,  et  Ecclesiain  duciint,  et 
caetles,  et  incendla,  rapinas  cxteraque  iniquitatis 
epera  qootjdie  ageni  non  cessant.  lii  omnes  longe 
stetenint,  nt  snperiiis  diiimus,  et  clamaveruof,  vi- 
dentes  focam  inrendii  cjns,  locus  enim  iste,  inrcrniis 
est,  dicentes  :  Qum  simitis  eivitati  huie  magnai  t  Hoc 
enim  prap  stopore  et  admiratione  dlcuni :  Et  mise-' 
runt  putverem  $uper  capita  sua :  quoniaro  etsi  fece- 
runt  pcnnitentiam,  tamen  et  ipsam  quidem  lofru- 
ctiiosain  pro  snis  ioiqttitattbus  agentes»  terram  ct 
pulverem  se  esse  cognoscent*  Clamant  auiem,  flent 


quam  semel  ad  occasum  vergit,  eliamsi  teneri  velit, 
stare  non  potest.  Gui  l)ene  Babylon  coinparari  po- 
tesi,  qiiae  seosel  qsidem  damnaia,  suaeque  dainivi' 
Uonis  seiitentiaaccepta,  nullavi^  nuHo  conamioe, 
nallis  precibus  siare  valebiu  Quin  iu  profunduui 
laci  et  In  inferni  inferiora  submergatur.  Undo  et 
dicit  :  Hoc  impeiu  miitetur  Battytai^  civitat  itla  ma* 
gna.  Et  uttariusjam  nonarit, 

Ei  vox  citharatdorumet  «lutronim,  et  tibia  canen' 
tium,  ei  tuba  non  audietut  in  U  amplius^  et  omnh 
artifex  non  invenietur  in  te  amptius^  ei  vox  moke  noo 
audieiur  in  ie  amidiuSt  ei  tux  tucemm  n^n  tucebit  tii 
te  amptius^  eivox  sponsi  et  sponsm  nonaudieiwr  adtiuf 
in  te,  Et  hxc  quidein  ad  iitiel^am  intellecta,  omiii- 
inodam  illius  civttatis  de&lrucriooera  signiflcani» 
Allegorice  aiitem  per  ciiharaadot  et  laiisicoa,  per  ti- 
biain  tubainque  canentes  (1614),  pliiioooplios  et  sa- 
pientes  inteUigere  possumas,  qui  eam  soavi  modu» 
latione  verborum  muk-ebant,  et  mundi  hiijos  oble- 
ctamenta  amare  suadebant,  quales  Orpbeus  ct 
AlcaeuSy  Tutlius  et  lloratius»  multique  alii  fuisse  me- 
morantur.  lli  autein  el  artifices  dici  possunt,  qui 
artes  ips^s  ct  docebant  et  faciebanL  Et  vox  motm 
non  audietur  in  te  amptius;  ubi  enim  roola  non  au* 
ditur,  ibi  nequo  cibus»  ne(|iie  hominum  habilatio 
esL  Et  tux  tucernm  non  tucebittibiamptius;  in  teiie* 
bris  enim  praecipilata»  non  tantuil\  coinioiini  luco 
solis  lonaeqiie  carcbit,  vorHin  eliam  Ipsam  prlvaiam 


ei  lugeiit,8tupentet  admiranlur  de  biijus  mundi  tain  «v  propriaeque  lucern»  lucem  non  hubebit,  siquideiii 


subfta  destnicttone,  qui  lot  reges  et  regna,  tot 
gentes  et  nationes  sois  bonoribus  dlvitiisqne  ditabat. 
Cnnctaemm  vllfatunc,  etsine  bonore  apparebunt, 
qiis  nancquidem  cbara  el  pretiosa  esse  videntur. 

Exsutta  super  ea  ceeium,  et  vt>s  apostoti  et  pro^' 
pftetce,  quoniam  judieavii  Deus  judidum  vestrum  de 
ilta,  Expositis  enim  omnibus,  quae  ad  malorum  cnn- 
fusionemetadignoroiniam  pertinebanl,  ad  gaudium 
etexsultatiooera,  angelus  qui  loqiiebatur  fldeles  bor- 
uuif ,  dicens  :  Exsmtio  ^uj^  ««  ctdun^  id  eH  oror 
nis  £cciesias  noltlHido^  et  maxime'  vos  sanctl  apo« 
sioli  ei  prophetai»  qutajudicamt  Dests  judicium    te- 

(f5l2)  Haec  ex  cod.  Vat.  suppieftfflat. 
\\Ml)  Cod.  tat ,  et  gratulatur. 


nec  ipsi  ejus  oculi  sibi  ulites  eninL  Ei  vox  spon*i 
et  spontm  non  ^attdieiur  in  te*  l3tN  eniin  spooms  et 
sponsa  non  aoditur,  hiunani  genoris  pr*»{»agaiio  au- 
fertur.  AiOodo  igitur  ster.lis  eril,  qno)  lii  tontoiHKH 
fiKorum  muUitudine  gloriabaior.  QtMHro  aniom  hapo 
fiant,  subinferiur  : 

Quia  mercatorei  tui  erant  principes  torvm^  et  quia 
in  veneficiis  iuit  erraverutH  omnes  gentes,  El  in  ea 
eanguis  propketarum  et  sanciorum  invenius  est^  et 
omnium  qui  ittfcrfecti  suni  in  terra,  Tain  dives  enitU| 
lamqne  nobilia  civjtssisia  fuit  ifi.  quoft  ipaft  mnria* 
tores  habebai»  aliarum  geRtiiim  prineipes  eaaenl.  Ad 

(I6U)  Cod.  Vat. ,  pro  iibia  tubaqui  emsantass 


VJ\  ^  '    i.  fiRtMOMS  LMSCOH  SfCNlERSIS  '"'  m 

irvkf  in  iemjtlum^  Hqmc  comuiniHareHtMr  teptm  A  «  Si  non  Tcnissem/  et  locutus  Aiissem,'  pcccatum 
)4^f9n  ilis  cniiii  coiisunAniatis,  inajor  in  Gcclesla  iir- 


troilus  fiet.  Quia  «  cum  plenitutlo  gci^tiuin  inttO' 
lerii,  lonc  Israel  salvus  fiei  (Rom.  xt,  25).  i  De  cod- 
lesll  autem  ierosalew  pro  cerio  scltur,  qQod.nemo 
uorporaliier  ingrediatur,  donec  his  sepiein  plagis 
flaitis  ad  iminortalitcin  sancti  resnrgani.  Qux  Leno 
fumo  aromalum  et  incensoruin,  qui  de  sanclorum 
oratioiiibus  procedil,  plena  esse  dicitur,  quia  ubi 
I^ei  m:ijeslas,  et  virtus  esl,  ibi  saiictoruiu  oraiiones 
ctobsequia  diriguntur. 

CAPUT  XVL 
Et  audm  vocem  magnam  d£  Umplo  dlcentem 
sepiem  angelh  :  Ite^  et  effundlie  $eptem  phialas  irof 
Dti  in  terram.  Et  abiit  primui,  ei  efudil  plnaiam 
euam  in  terram^  ei  factum  est  vuhius  sa^^um  ei  pes- 
simumin  fioniinibus  qui  habehani  characterem  Hestia^t 
el  m  eos  qui  udoraverunt  imaginem  ejus  (1584).  i«:cc 
uiagna  vux  iii  teniplo  Dei,  quod  est  Ecclcsia,  quolt- 
die  andliur.  Qnid  «nini  aiiud  Kvangdia  nanaiit, 
itisi  utdoctores  ad  evangelizandnm  exeant.et  quama 
ira  ei  indignatio  super  peccaiores,  nisi  converciniur» 
tenlura  sil,  cuuciis  ajierto  ore  inanireslenl?  Cuni 
eiiiin  ruiurain  poeiiaiii  saiicli  denutitiani,  quid  aliud 
l|ii:lm  phialas  irje  Dei  plenas  in  terrain  elTunduni? 
Uiide  et  suiiditur  :  Et  abiit  prtmus,  ei  effudii  phia- 
fam  suam  in  terrain.  Primus  eniin  augeius  priiuus 
est  pr»dicaiorum  ordo,  qui  lunc  quidetu  pbt:il;im 
siiain  in  lerrain  fudif,  quando  priniitivx  liicclusix 


non  baberent ;  nuuc  autem  excusationem  uon  b- 
beiit  dc  peccatis  suis  (Jo^m,  xt,  21).  »  Quid  ergo? 
Nunquid  Chiisti  prsdicatto  eos  vulneravit  ei  peo- 
caru  fecii?  Absit;  sed  cmn  Cbnstus  praHJicarci.  a 
ipsi  ejus  moiiiia  reclpere  noHen(«  a  diabolo  Vulne- 
rati  et  necati  giint,  aique  in  ejus  miUlTa  coiupuuii. 
tJiide  Apostolns  ait : «  Nam  peccatum  occasioneac- 
cepta  per  maiidatum  seduxit  me,  ct  per  tllud  occidii 
{Rum.  \n,  i1).  I  Sic  eigo  apostolis  praedicaulibus, 
tum  Judae!  et  cxtcri,  qoi  In  crrorem  seducii  fu^ 
mnt,  corum  vcrba  recipere  noluissent,  taiii  graviier 
a  diaboio  vu't!craii  sunt,  ut  jaiu  ullcrius  sanari  uos 
Talerciit  (1583). 

Ei  secundus  effudii  pftlatan^  suam  in  mare,  et  {%- 
ctus  est  sauguia  lanquam  morlui^  ei  omnis  umili 
xivens  moriua  est  in  mari.  Secundus  ttaiuque  aiigc- 
lcs  pbialain  suam  in  hoc  mare  magtiuin  ct  spaiio-' 
suni  fudil  (1586*),  quando  sccundus  pnedic  icniiu 
ordo  armatam  mundi  Lujus  sapientiam,  pLUosoplio- 
riiin  et  baircticoruin  doclriium,  insupcr  et  fabaiu 
ileorum  religioncm  reprebcndere  icepit.  Uudc  et 
hubdilur  ;  Oninis  aqua  waris  versa  est  in  sangKh 
nem,  cl  ipse  sanguis  mortui.  £t  omuis  aiituia  (ib&l) 
vivins  inorlua  est  io  ni:iri ;  quaulo  enim  plusvera 
docirina  dilocidatur,  tanto  luagis  fulsa  sciciiii&  1d 
s:inguinem  vcrtitur,  el  pocc:ilum.  Plus  ctenim  ^kM' 
cul,  qui  cogiiiia  verilale  fulsitateni  scquitur,  quaui 
llle  qui  veritatis  voccm  nunqoam  audivit.  Merllo 


hoii  solum  gratiam,  quae  bonis  parata  est,  venim  ^  crgo  maie  lii  sanguinem  verlitur,  sequc  Libeules 


etiam  qim;  lormenia  peccaiores  exspectaiit,  annuii- 
liabnt.  Ilanc  autem  phialam  fuiidcbat  Apostoius 
eum  dicerct  :  quod  c  Dominus  reddet  unicuique 
secundum  opera  sua,  his  quidem  secuiidum  paiifu- 
tium  boni  operis  glortam,  et  honorem,  et  iucorru- 
ptionem  :  his  aittein  4|ui  ex  conteniione,  et  noii  ac- 
qiilescunt  veritati,  credunt  autem  iiiiquitati,  ira  et 
indignatio,  iribulatio  cl  angostia  superveniel  {Rom^  u, 
6,  10).  >  Se(|uitur:  Et  factuni  est  vulnus  swvum 
ae  pessimutn  in  hominibus  qui  fiabebanl  chara- 
cterem  bestia^  et  in  eis  qui  adoraverutu  imaginem 
ejus.  Nundnm  bestia  iiata  est,  et  jaoi  misert 
347  homines  cjiis  cliaraclerem  et  nomen  veneraii- 
iur,  ejiisque  iiiiaginem  et  btntililudincm    adorani. 


i.ccat  et  Inierncit,  cum  non  jam  ad  niare,  scd  aJ 
sana:  fidci  phiaium  super  infusaiu  bilicutes  currerc 
deboaiit. 

Ei  tertius  effudit  pftialam  suam  super  ffumlHa,  et 
super  fonles  aquaruniy  et  factus  esl  sunguis.  Quitl 
ctiim  pcr  fluiuina  et  fontes  aquarum,  uisi  legis  el 
propbelaruin  libros  iutelligimus?  Super  hos  aulem 
^bialaiu  suaiu,  spirilualem  vidclicei  expositioneia, 
Ecclesix  dociores  fuderunt»  ne  secuudum  litieram 
ulterius  inlelligerentur;  «  littera  eniui  occidit,  spi- 
ritus  autem  viviilcat  (//  Cor.  iii,  0).  >  Occidit  qiii- 
dciii,  quaiido  in  sauguiiiem  conversa  est.  a  quo 
etiam  smo^  observa^orcs  pr»H:ipii  abstlHere.  Et  prini 
qnidein  isti  foutes»  secuiiduiu  bistoriam  iutelkcti. 


Ejus  namque  iinago  Siinon  magns,  Arius,  et  caeteri  D  poiabiles  erant,  nunc  aulem  nisi  spiiitualUer  iQiei* 
filii  diaboli  fueiunt.  Ejus  imagiuein  et  charactorcm     ligantur,  haereticos  faciuitt.  Sciant  igitur  se  non 
Juda>i  venerantur,  qiii  se  adhuc  Messiam  exspectare     aquamiSed  sangiiiucm  bibcre,  qui  tuli  sciciitia  deic- 
confilcntur.  In  bis  auteni  sxvuiu  vuliuis  ac  pes&i-     ctaiitur* 
liiuin  factum  est,  quod  utiqiie  sanari  noo  potesl.         Et  audivi  angeltm  aauarum  dicenum  :  Jmiut  es. 


(1594)  Qui  hoc  ex  capite  iion  morales  sensu^ 
ei^unt,  ut  couimentftior  iioster,  sed  eversiouis  Ko* 
aiani  imperii  vaticinia  accipi  dehere  contenduiit; 
pro  voce  niagna,  voliintatem  Dei  Joannl  mauifesta- 
lam  intelliKunt,  qui  cuin  teinpus  uovaB  legis  insiau- 
randas  advenerit,  Roiiianorum  regnnin  acerbius 
ronira  veri  Dei  religionem  acturum  evertere  statuil. 
H:iS  igilur  plagas,  seu  flagella  diversis  teiuporibus 
iitiinissa  interpreU^s  isti  a  Valeriano  nomeRire  inci-. 
piunt,  qui  a  Sapore  Persarum  rege  victus  iDiseram 
captivitalcm>  et  atrociorem  mortem  passus  esU  Ccr- 


iiiiu  enim  est  quod  non  lam  bella«  qiiam  pestilemiav 
/ames,  terra^motus,  incetidia  et  diversavastatioiiuni 
gciiera  Roinam,  harbarorum  principuiu  hnlibrium 
factain,  desokkruiit.  Iia  Coriietius,  Catmet,  Bossbci, 
Sassi,  etc. 

i*^)  Co<t.  Vat.,  non  vnleant. 

(1586)  Cotl.  ¥al.,  effudit. 

(1587)  Cod.  Val. :  i Et  ipse  sangnis  totns  nfger.  f^f 
pnteus  factns  est  tanqnam  sanguis  niortui.  £t  fuj 
uisanima,»  ctc. 


fi»  SXPOSITIO  m  APGCAL.  —  LIB.  T,  CkK  X\L  «W 

17:11  «i,  ^  ^  Ihvt  sffti^ni,  ^iri  A<rr  judica$U\  qula  k  commandueaverunt  lingnai  iuas  pm  ddtori^  et  btd^ 
ntngvtntM  sarrrror tinr  el  prophetarum  fuderunt^  et 


tangHiuemeti  dediHi  hHere^  digni  enm  sunt.  Et 
vudim  alterum  ab  altM  ditentem:  Etiam,  Domine 
Bens''ommpdtent^  vita  et  jntta  judieia  tua,  Laudait 
qnaHttft  prgbdfcalor  iraperf^nim  doctonimsermones^, 
iifstiper  etDeo  (rat4as  ag't,  qnia  liomines  iniquos  et 
snperbos,  qm  m.igis^hevetlcommet  pfanosoplionim 
stniiam  BaptenihinT,qaiimTeramet  catlioficam  ftdem 
credere«tfmictri  volttcrurft,  In  sna  stuhitia  errore- 
qne  permtslt.  Ail  qiiod  confirniandum  oinnls  eccle- 
stastica  muIiHiido,  qn»  a  reclas  ildei  ahari  non 
discedlt,  resfMHidit  dicens  :' £/iam,  Domhie  Deu$ 
ornnipctent,  trera  e$  justa  judicia  tua.  Yldes  qnanta 
coDcordia  est  In  populo  Det,  et  qtiomodo  sancti  pne- 
dicatoms  omiies  se  Ticissim  respondent,  et  Dei 
•pera  et  JtistiflcatSoiies  una  voce  pra^icaTit  et  ex« 
toHttnl.  SeqnHiir  : 

Et  quarins  amfetus  egudit  pfiiulam  tuam  in  tolem^ 
et  datum  est  ilH  a^ttu  affiigere  hominet  et  igtie,  Et 
m  iMMiht  kominet  wtln  magno,  et  blatphematfe- 
rum^minet  nomen  Dei  habentit  potestatem  tuper 
kaepiagatt  .neqne  egemnt  peenitentiam,  ut  darent 
Uli  gtoriam.  Postquam  Dei  judicia  angelus  quartus 
hodaveraf,  fpse  qaoqne  nolens  suam  phlcilam  esse 
otiosam,  snper  solem  eam  effudit.  Per  soleni  hoc  in 
loco  illttro  intelligimus,  ({ui  cum  sit  cxcus,  om.- 
Biunique  tenebranim  caligitie  obvoluius  (tSS8), 
Dciini  tamen  ]ustiti%que  solem  se  dicere  non  time* 
bii.  llic  ergo  sanam  doelrinam  ferre  non  vaiens,  et 


tpheiihaterunt  Dcminum  cceli  in  dolorihuSt  et  tfti/iwrf^ 
bus  suiSf  et  non  egerunt  peenitentiam  ex  operibus 
suis.  Qoartus  angetos  snper  ip^am  beatiam,  qtiatfi 
et  solem  vocavit,  quintus  auicm  narrattir  phialam 
suam  fudisse  snpersedem  besli»,majt>ra,  et  forliora 
c]os  membra  (t595),  hxresiarchas  videUcet  et 
tyrannos  fntelliglmus.  Super  hos  auiem  phiaUs  suas 
doclores  effundunl,  qnando  sua  peccata,  stiosque 
errores  eis  ad  memorlam  reducenies,  quas  poenas 
quosqne  cruciatus  pro  efs  passuri  sunt,  eis  per 
ordinem  exponnnt;  nnde  tit  nt  qttl  taltbus  verbis, 
si  Deuni  propitium  haberent,  tUuminari  debuerant; 
obsitriati  pollus  contra  veriialem,  tenebrosi  fiant  et 
exci,  Et  hoc  est  quod  dicltur :  Et  factum  ett  regnum 
ejut  tenebrotum.  Sequitnr  :  Et  commanducaiferuHi 
tinguas  suas  prce  dolore^  et  btasphemaverunt  Doms^ 
num  c(bU  tn  doloribus  et  vulneribus  suiSf  et  nan 
egerunt  pmnitentiem  ex  operibus  stiit.  Ecce  qut 
sapienler  admonlti  ad  poenrtenliam ,  et  lacrymaa 
convcrtl  debtierant,  quasi  qulbusdam  teUs  gravitet 
vulnerati  sanctomm  verbls  ad  tantara  irani  et  indi* 
gnatloitem  commoti  snnt,  ut  et  Doininum  blasphe* 
marent,  et  Inter  se  ut  rrenetici,  frendenies,  ttuod 
dicerent  non  considerarent.  Iloc  est  eiitm,  quod  aitt 
Et  commandueaverunt  lingnasprci  dolore.  Quid 
enlm  atiud  est  lingnam  prac  dolore  mandocare,  111« 
lAConsidcrate  et  irvationabiliter  loqui  ?  Sequitur : 

Et  sextus  angelut  effudit  phialam  suam  in  fhtmen 
iliud  magmmi  Euphraten,  el  siccatit  aquam  ejuSf  ut 


phiahun  super  effusam  (1589)  graviler  ferens,  cum     preeparetur  ma  regibus  ab  ortu  solis.  Fliimen  etenim 


uoii  balicat  qtiod  Eeclesfde  doctoribiis  respondere 
queit,  In  suos  Irascetur  et  indtgnabiliir,  eosque 
iiiiideles,  ut  morls  est,  vilesqtie  vocabit,  qui  suas 
ii  jiirias  iion  vindicaverlnt  (1590);  unde  ad  taiitain 
iiisaitlam  eos  accendet  et  provocabit,  ut  non  solum 
sanclos»  venim  etiam  ipsum  mnttdi  creatorcm 
Uasphemare  andeant  (1591);  et  boc  est  qnod 
dicUnr :  Et  datum  est  iUi  ttstn  affiigere  homines^  et 
ifne^  el  atitwiverwnt  hemines  eestu  magito;  tali  nam- 
qiie  a»tii,  laltque  348  18"^  so&plsslHie  hoinines 
aflHgi  et  «stuare  videmus,  cum  tanta  tra  diaboto 
iaaiigaaCe  exagiiantor,  ut  vii  a  mnltls  onus  homo 
detlnori  valeat,  f|uodad  facinns,  qnod  mente  conce-' 
perat ,  lolus  pallidHs  et  turbatus,  qnasl  fera  In  ^ 
sangHlnemy  mau  Sequltur  :  Et  btasphemaverunt 
noHms  Damini  habentis  potestatem  tuper  has  plagas^ 
nequa  egerant  pondumiam^  «I  darent  itCi  ghriam. 
Videa  ergo  quid  diaboti  siitnttlus,  quid  cauda  dra« 
€0018 1  t|uld  iiHqttttatis  iMius  in  his  qul  slbi  obe- 
diuni  (1592),  qoo  igne  eos  succendat,  quo  »9tu  eos 
iofiftaBBet»  quJlHifve  sUrouUs  eos  exagHet. 

Et  gtttntms  angetus  efudh  phialam  super  sedem 
betiicCf  e$  factum   est  regnum  ejus  tenebrosum^  et 

(158^)  God.  So!L^arcum»oluiua. 
ii589)  God.  Yat.,  sibi  superefusam. 
(1590)  Dod.  Vat.«  ^uoiKociiis  non  iudicaverint. 
(i59i)  HuJHS  geoens  sunt  iuipii  illi»  i|ut  Dei  pro« 
\identiam  dainnanl,  qui  de  ejus  exis.tenlia  dlsputaoi, 


icagnom  Eiiphrates,  qnod  in  niultas  parles  dividi- 
tttr,  haereticos  designat,  qul  in  inuliiplices  diversas- 
qnesectas  divlduntur.  Super  hos  auicni  pblaiam  suae 
praedicniionis  nngelus  effudlt,  oorunique  aqnas  fontes 
et  lorrciites  desiccavii,  maguaquc  ex  parte  eoruin 
liSBreses  destnixit.  Unde  faclum  est  ut  aqua  desiccata^ 
quse  eis  iropedimentoerat,  via  regibns  ab  ortu  solis  ve* 
nientibus  prrparareiur.  Regcs  enim  dicuntur  sancti,. 
qni  quoniain  se  prudenier  regerc  noniiit,  nuUum  In 
eis  habent  vitia  principatnm.  Undo  Aposiolus  aii. : 
€  Non  rcgnct  pcccatum  in  vesto  mortali  oorpore 
(ftom.  VI,  i2).  >  Ili  auiem  veniunt  ab  ortu  solis,. 
quia  Hix  eos  semper  antecedit,  nesciunt.  occas|i9t^. 
sed  de  virtute  tn  virtntem,  quasi  de  luce  in  lucem 
gradtentes,  semper  solis  radios,  quasi  aquihe,  im- 
tueiitur. 

El  vidi  de  ore  dracmis^  ei  de  ore  bestiw^  et  de  ore 
pseudoprophetm  spiritus  tres  immundos^  ei  in  modam 
ranarum :  sum  enim  spiritus  dcemoniorum^  fadenies 
tignOt  et  proeedunt  ad  reges  totius  terrce^  congregau 
iilos  ad  prcptium^  ad  diem  magnum  Dei  omnipotemn 
(fttlmoditor  dicentis) :  Ecee  venio  sicut  fur;  beatus. 
qui  vigilat^  et  eustodit  veetimenta  sua^  ne  nudus  am 

qni  si  nonverbis,  faciis  cerle  athei  comprobanlur  .^ 

(1592)  Cod.  Val.»  operetur.    - 

(i595)  Cod.  Vut.,  I  quinius  antero  super  sedoni- 
bestl» pliiatam  fudisse  tiarratur.  Sedes  auicui  bcstlt^ 
uiajor,  et  rottiorj  >  eic. 


€99  i.  BRUjiaNlS  EPISCOPl  SHSKKNSI» 

btUet^  eX  ^ideunt  lurpUudinem  ejus,  ei  ccngregabU  A  ei  Elia  iniliiim  siiscipiet.  Qu 


Ulos  in  locum,  qui  vocatur  Hebraice  Armagedon.  Vo- 
calur  eiiiin  AiUichrislus  draco,  propier  falleDdi  for- 
titudinem  et  volubilita(eii) ;  vocaiur  et  bestia,  propter 
crudelitaicm ;  vocator  autcm  pseitdopropJieta,  <|(ii9 
$0  Clirisiuin  esse  meiiiitur.  De  ciijus  ore  8piritu3 
tre$  Immundos  exire  dtcit^  quos  s>ibscqiienter  espo- 
ncns,  spiritus  danioniorum  csse  fatetur»  et  tali  qui- 
dein   triniiate  prxdilus  dxmoniorum  omnes  suos 
discipulos  fulsa  signorum  et  prodlgiorum  virtute 
diiabit.  Qui   bene  ranarum  similitudinem  liaberc 
perJiibenlur,  quia  eos  quos  sua  dicacitate  corrum- 
punt,  ^arrulitalCy  et  immundiiia,  omnique  sorde 
repleat.  Hi  autem  proccduntad  reges  totius  lerra, 
iion  utique  ad  eos  quibus  via  ab  orlu  solis  praepa- 
rafur,  imp  ad  eos  qui  sola  tcrrcna  et  transiioria, 
bonores  ei  dignitates  diligunl.   Sed  quare  proce- 
4!unl?  Scquilur.  Congregare  Hlot  in  prailium  ad  diem 
magnum  omnipoieniis.  Sic  sic,  diabole,  diligia  wos, 
lioc  est  uium  consrlium,  ut  coutra  eiim  pugnare  eos 
fiwadeas  cui  neque  lu,  neque  illud  resistere  vale- 
hii  {it)9i)  ?  Ouod  quidem  ideo  facis  {1595),  ut  wm 
solus,  seif  cum  multis  in  judicio  damueris.  Vosauiem 
tancli,  cavete  ne  dccipiaroini,  quibus  ipse  Dominus 
ait :  Ecce  vemo  Ucut  fur,  cunctis  bominibus  meum 
adventiiin  rguorantlbus.  Beatus  ergo  qui  vigilnt,  et 
«eniper  vigilai,   ne  quasl  incautus  pr»occupelur; 
349  ^i  cuslodU  veitimenla  sua,  ne  nudus  ambulet^ 
et  videant  lurpUudinem  ejus.  Uis  enim  veslibus  pri- 
niiis  liomo  se  nudaiHiii  esse  scntiebat,  quando  dice- 
bairc  Audivj,  Dumine,  voceni  tuam,  et  aLscondi 
me,  eo  quod  iiudus  essein  (Gen.  iii,  9);  *  quas  q»i- 
dem  si  bene  cuslodisset,  ejos  et  noslra  turpiiudo  non 
«pparuisset.  Sequilur  :  Et  congregabU  illos  in  iocum^ 
fHii  vocatur  Uebraice  Armagedon  (1596).  Magedon 
Ramqiie  locus  est  iu  quo  (sicut  iii  libro  Regum  el 
l*.«ralipomeiion  iegilur)  Josias  rci  jnstissinius  cst 
imerfeclus  (//  VaraL  xxxv,  22),  de  quo  loco  et 
Zatbarias  propbeta  in  pcr^onam  Domini  ad  judiciuMi 
venlcnlis  loqiiiiur,  diceiis  :  c  El  asplGieut  ad  nie, 
qnem  cru.«ifixeruia  {Xaclu  xii.lO).  i  El  paulo  j>ost: 
«  In  dic  illa  magHus   crit  planclus   iu   Jeriisalem, 
sicut  planclus  ad  Romonou  in  cainpo  Magedou,  ei 
pljingent  terrae  fauiilia;,  ct  familiaj  seorsum  (ibid,^ 


i9C 

beoe  pbiabro  suaiu 

in  acrem  Tudisse  dicitur,  quia  palam  et  manife&te 

loqucns  Anticliristum  advcnisse  nontiaUit.  Sequi- 

tur  :  Etexivit  Mxde  templo,ae  tkrono  dicens^Factm 

isi.  Yox  enim  magna  quae  de  templo  exit,  vox  sa!»- 

ctoruin  est,  qui  taos  terribiU  nuntio  andilo,  viclssim 

se  viriliteragere  Itortabuntur,  dtcentes  iFaciumeit, 

AdvcHit  ult*mii8  dies,  completae  sont  scripturae  pro- 

phetarum,  morianuir  ergo  omnes  pro  nomine  Chn- 

sti.  Courestim  autem  »b  adversa  parte  malo  ih» 

facta  sunt  fulgura»  iu  mullis  videUaU  siguts  el  ini- 

raculis,  Antichristo  ejusqtie  discipuUs  clarcsceiiii- 

bus:  et  voces  pra^dictarum  ranaritm,  et,U)fiiirba 

all9cpraedicatioiiis  bacrclicorQm,  ubiqiie  praetlican* 

lium.   Et  terrwmotus  factus  est  magnus,  gnaHt  niin- 

guam  fuU,  cunctis  vidclicet  terreuis,  et  peccatoribu» 

magno  impetii  in  Ecclesiam  insurgcnttbus,  de  qiio 

terrxmotu  ipse  Dominiis  loqiiiliir,  dicens : «  Eril 

luAc  tribulatio  laiis  qualis  non  fuit  aborigine  niQiidi, 

nec  fulura  est  {Matttt.  iv,  21). »  Tunc  auiem  civiias 

illa  ningna    iniquorum   iu   tres  partes  divideiur, 

qiiaienus  nemo  in  illa  occisus  reperfatur,  cuiiciis 

pro  modulo  contra  sanclos  pugiiauiibus.  Ct  prlina 

quidem   pars  est  Anticbristus  ejusque   familiares; 

secunda  vero  muliiiudo  hxrcticorum,  ubique  sigda 

et  prodigia  racicntium;  tertia  autcm  tyraniionim 

excrcitus,  ubiquc  sauctos  nlDigcntium.  Qiiod  mm 

ait  :  Et  civUates  gentium  ccdderunt^  eos  siguifical, 

qiii  corum  sigiiis  etdoctrina  decipicntur, 

Et  Babglon  magua  venit  in  memoriam  anie  DQfni- 
num  dare  ei  calicem  indignationis  irm  ejus.  Et  omnei 
insuta  fugeruttt,  el  montes  nQn  sunt  inventi^  et  grando 
magna  descendU  de  okIo  in  hominei,  et  blaspheiAate- 
runt  homines  Deum,  propter  piagam  grandims,  quo- 
niam  magna  facta  est  vehementer  (1597).  Sicul  eiiiia 
Jcrusalcm  saueloriim  iLcclesiam,  iia  Bahjlon  ini- 
quorum  omnium  congregaiionem  signiGcat,  cujus 
seuindum  quemdam  inodum  videtur  Detis  obliios, 
quia  mak>s  iu  suis  iiiiquilatibus  erescerc  et  prospc- 
rari  pcrmillit.  Quas  tuuc  quidem  iii  ojus  meinoriaitt 
reiliiccmr,  quando  eani  siije  iiidigtiaiiouis  calite 
polabil.  Quod  aiHeui  calii  passioneui  et  luoricm 
sigiiiflcet,  pene  oiunes  seripturae  testautur. SeJ q«id 
est  quod  iBsul»  fugiuut»et  montes  non  iuveiiiuutur? 


J;„r  lUr.   ."7^       !^  T  '"  ''*"P^'.^"»  ^^  I>  "i^'  q««  ">»'l«  «""«Hli  hujus   Eeclesi»,    multique 


caliir  Ilebraice  ArmMgetloii,  id  est  anie  faciem  Dci 
oinnipoicntis,  qtii  uon  quasi  prol)aiurus,  sed  quasi 
judicalurus  eos  aspiciet. 

Et  sepfimus  angelus  effudU  pbialam  suam  in  aerem, 
et  exivU  vox  magna  de  tempto  a  tlirono^  diceus  :  Fa- 
ctum  est.  Et  facia  sutu  futgura^  et  voces.  el  t^nitrua, 
et  terramotiis  factus  est  magnus,  quatis  nunquam 
fuit,  ex  quo  homiws  fuerunt  super  terram  :  laiis 
terrwmotus,  et  sic  magnus.  Et  lacta  est  civUus  magna 
in  ires  partes,  et  cmiates  genlium  ceciderum.  Sepli- 
wusangelus  ultima  praedlcatio  erit,  qua»  ah  lienoch 

[\^^\  9^'  \^^  »  "^*^"*  '>"  resistere  valebitis. 
(15»5)  W.  cod.,  Quod  quidem  totmn  fneis,  clc. 
(lo^Jb)  Cod.  Val.,  Magedon. 


episcopi  et  ducloi cs  jaiu  fatigati,et  procellosas  maris 
leiiipcslatcs  ferre  nou  valentcs.lociimperseeiiioribus 
dabuiit,  et  ne  inveniautur,  ubique  ae  ecculiabunt; 
quod  quidcm  in  primitiva  Ecdesia  saepissime  &etoni 
fuisse  legimus ;  cu«  mh  qiialescttafiie,  scd  ipsi 
apestolici  viri  se  in  eryptis,  terraeqiie  cavernis  se 
abscondisse  narrantur.  Maec  autem  tanta  persecuiio 
(pjare  iiat,  subjuugit  diceus :  Et  grando  magnm,  situt 
tatentum,  descendU  de  cmlo  suoer  homines.^  Hoec  eiiiiu 
grando  septimi  angeli  praedicatio  inleUigilur.  qux 
in  tantum  cum  owni  exercitu  suo  Anticbristuni  in 


(1597)Cod.  Val. 
hiasplieuiarcnt  i 


( ut  ipsm»  Deum  ooMies  laiiter 


^  ElPOSrnO  IN  APOCAL. 

irauiel  indignalioneni  «ommovil,  et  eiacerbavit^  A 
ni  ipgnm  Dcum  pariler  Llasphemaveruiil  (1598)« 
QttJB  grando  bene  taienlo  comparaiur,  quoniam 
taltAtumsepiuagliitaduarum  librarpm  est,  quol  et 
di$ci|mli  ClM-isii  fuisee  dicuiitur,  quorum  pra*dica- 
tionem  sepiimus  isle  angelus  esl  imiiatus.  Hje(^ 
auiem  siiperloribns  cofliinuanda  sufU*  illi  viilelicei 
hh  0  ubi  dicitur  :  Et  esidi  vo3i  magna  de  templo  a 
throno  dicem  :  FacUm  eii ;  imle  eiiiia  usque  aJ 
Lanc  locum,  intorpuuctio  est,  350  <|tMm  Grxci 
dicuiit  parenlhesiB.  Sequitur  :  Ei  blasphemaverunt 
komittei  Veum  propter  plagam  grandinl*f  quia  magna 
fttcla  eU  vehemeuter*  Siciil  eiiim  uos  lisrelicorum 
Tirba,  sagiiias  et  graiKliuem  compntaiuus;  ita  el 
kixixHici  sanctoniro  praidicatione  vuliierati,  limen- 
tes,  qiiasi  grandinem  eam  fugiunl,  el  impetum  * 
lempestatis. 

CAPUT  XVII. 

Ettenii  unus  de  eeptem  ajigelit,  gui  hahebant  seplem 

pkialas,  el  loeutus  est  mecum  dicens  ;  Venif  et  osien^ 

4m  tibi  damnationem  meretricis  magnm^  quce  sedet 

tuper  aquas  multas ,  cum  qua  fornicati  sunt  reges 

Itrne;  et  inebriati  sunttqui  inhabitant  terram^  de  vinq 

ftrmcationit  ejus,  Quod  beato  Joanni  dicitur,  uni- 

versaliler  lOli  Eccleslae  dicilur.  Quia  ergo  de  Baby- 

loiie  angelus  loqui  coDperat,   plenissimc  cam  qualis 

sil  describens»  admouet  Ecelesiam,  ut  eam  videatt 

el  coniempletur.  (i599)  Yeni,  iQquil,  osfeii(/am  tibi 

dumnatii/nem  merelricis  ma(;rn(F,quod  per  conversio- 

neiD  iiitcIHgimus,  damnaodain  meretricem  magnam. 

Quw  tedebai  snper  aguas  multas^  quonlam  iii  muliis 

iiopuiis  obtiuct  priflcipalum.  Cum  qua  [ornicati  tunt 

reg€t  terra ;  rornicati  utique,  quia  male  ei  illicite  ea 

abusi  siint.  ^uamvis  enim  sine  bac  viia  prxsenti 

vipcere  neqaeamtts,  cum  ea  lamen  fornicari  dici* 

uiiir,  si  eou  ira  legem  dissolule  nimls  el  luxuriose 

ea  ulamtir.  Et  iitebriali  tunt^  qui  iHbabitattt  terrum^ 

de  vino  fornicationijt  ejits,  Quid  est  eiiim  viuum  ftirr 

iiicaiionis  ejus,  nisi  illicituni  poculum  ejus?  De  quo 

quidem  terr;£  inbabitaloics  iiiebriantur»  quia   iii 

lanluni  ab  btijus  vitae  iilecebris  decipiuntur,  ut  quasi 

denientes,  siii  suaeque  utilitatis  obiiti,  per  quam 

Wafii  iricedere  debeant  ignorant. 

Et  absiuiit  me  in  deterlum  in  tpiritu^  et  vidi  mU' 
lii-rem  sedeniem  super  besiiam  cocciueam^  pienam  j^ 
mtrinibus  hlatphemtw,  habeniem  copita  septem,  et 
cornua  decem^  et  mulier  erat  circumdata  purpura  et 
cuccino,  et  iaaurata  auro,  et  lapide  pretiosoy  et  mar- 

(1598)  Tcrrcstris  mundi  dissolnlionem  nonnnlli 
)m'  pni*niinliarl  opinanliir.  Kxacie  eiiim  fiiiali  Jndi-> 
cifi  qno  lotits  c»lix  indi|riiaiioiil$  irai  Del  iii  iiiipios 
ad  inrtara  (biunatus  efliisus  fueiit,  toia  h:ec  inoles 
dis.so(vciiir,  et,  «il  :ul  Cbrisius  Domiiius,  Ceelum  et 
terra  tratttibunif  et.  fiewt  owtnia  nova. 

(1599)  Si  panlulum  obacore  et  apnigmaiice  in  8u« 
periori  capiio  S.  Joannes  oe  urbe  Roma  locutus  esl, 
in  hoc  soli  fiabjkHiis  iMHiiine  vivis  propriisque  coio- 
rilms  eam  descrtbii,  til  aiiter  intelligi  iioii  debeal. 
Ob  oniniiiiodam  mornm  corniptioneni  eam  mereirir 
«eni  magiiani  voeal,  el  cniu  iii  idolobitriam  perdile 
w  iiijcccral,  universos«|ue  populos  secuni  furnicari. 


—  LIB.  Y,  CAP.  XVIf.  C»S 

garitis,  habent  poculum  aureum  in  manu  tua  ptenum 
qbominatione  et  immundiiia  fomicatiowt  ejut,  De- 
^erlum  non  iiisi  ferarum  et  animalium  irralionabi- 
lium  csse  solel  babitaiio,  Meriio  ergo  in  desertum 
feitur/qui  lanlum,  taleqiie  visuriis  est  monstniin. 
Ht  vidi^  inquit,  mulierem  tedentem  tuper  besliam 
coccineam.  Ilaec  enim  beslia  ei  mullis  populis  ct 
geulibus  constiluitur ;  cujus  caput  non  immeriio 
Uomam  vocavenim,  qux  quidem  bestia  quonlAm 
piuliorum  sanctorum  sanguinem  fuditcoccinea  toia, 
el  rubca  apparei  (1600).  Quoniam  vero  muliis  ido- 
loruin  purtcntis  scrvivil,  idco  nominilius  blasplic- 
inix  plcna  csse  diciiur.  (1601)  Quae  cnim  major 
blaspbemia,  quam  aurum,  lapides,  ct  lingua  dcos 
vocare?  Ilabcbat  autem  capila  scpiem,  cl  cornua 
decem,  dc  quibus  jani  supra  diximus,  et  plura  in 
lequentibus  dicemus.  Talis  ergo  crat  bc>tia.  Scd 
qualis  erat  mulier  qiix  siiper  bestium  scdcbal! 
Sequiiur  :  Et  muUer  erat  circumdata  coccino  et  tit- 
aurata  auro,  et  iapide  pretioto^  el  margaritit,  liis 
enim  ornauientis  ad  sui  fornicalioneni  suos  atiraliil 
auiatores,  pcr  qiix  ct  cxieru  iulelligimus,  quiliu^ 
niiseri  bomines  ab  amore  Dci  ad  vitac  bujus  feli; 
ciuaem  reirabuntur.  Habebat  autem  et  pocuhim 
in  manu  tua  plenum  abominatienef  et  immundilia 
lornicationit  ejut^  per  quae  persuasioncm  quamdam, 
el  iii  bonis  Iransiioriis  dclcclaiioncin  inielliganius; 
qna.'  quideni  persuasio,  et  ddeclalio,  siiperbia,  ava- 
riiia,  hixuria,  ca:lerisquc  viliis,  quasi  suavi  arrqiia 
potatione  plena  multos  incbriat,  el  a  recto  itinere 
de\iarc  faciu 

Et  in  fronle  ejut  nomen  tcriptum,  3lytterium  :  Ba- 
bylon  magnot  maler  fornicationum  et  abominationum 
terra:,  Et  vidi  mulierem  ebriam  de  tanguine  tancto^ 
mm,  et  de  tanguine  marlyrum  Jetu^  et  miralut  tum 
cum  vidit&em  iUam^  admiratione  magna.Erat,  inqiiil, 
in  fron'e  ejut  nomen  tCTipium,  allerius  quam  sonare 
vidcbaiur  inlelligenti.-e,  in  scconlincns  niysteriuui» 
niuUoniui  videlicct  secretorum.  Vocatur  enim  Ba- 
bylun  magna;  nulla  enim  antiqtiitus  civitas 'taai 
iiobilis,  tainque  polens,  el  lam  omnibus  diviliis, 
et  dcliciis,  cunctisque  superstitionibus,  sicul  Baby- 
lon,  plcna  fiiiU  llxc  populuin  Dei  captiv^lvit,  hxc 
us<|ue  ad  fiiiidamenia  Jeriisalem  civiiatem  Dei  de- 
struxit;  bujus  insuper  rex  Nabuchodonosor  fuil 
omnium  homiiium  superbi&sioMia.  Ilaec  ergo  qmst 
sola  praescntia  btma  dilexit,  praesentem  viiam, 
et  mulorum   oinniuin   congregalionem,  et  ad  cay 

id  esl  deos  mendaces  ndorare  cocgerat,  ideo  vino, 
sen  aistu  fornicsitioiiis  incbriatam  appelliit. 

(ICOO)  Cmi.  Vat.«  c  cujus  capui  non  immcrito 
Romnin  vocaverim ;  qiiod  quidem  ei  fiabylou  ali- 
quaiido  fuit.  Qii;c  quidom  I>esti;e,  *  elC. 

(i60l)  Qu:e  Roma  esset  aiitc  Pclri  el  rauli  prn** 
dicaiionein  describit  S.  LeoM.  scrmo  80  in  Natalt 
apostoioruui  illorum  cum  dixit :  i  Ric  conculcaud» 
phllosophorum  opinioiies,  hic  diliiendae  eraitl  tcrre- 
n:c  sap.entias  vanitates,  hlc  omniuin  tacrilegiorum 
iMipiet:isdcsiruenda,ubi  dilipentissima  super^tiiione 
habebatur  collccium  qiiidquid  usquam  fucrat  vaiii» 
erroribus  iiistitutum, » 


«99  S.  BRUNOMS  EPlSCOFl  SIGMEMSIS  ^ 

lera  quaB  Deus  aboroinatar  ei  odii,  hoinincs  iii-  A  det,   lotideiuqae  reges,  seplem,  «t  in  lequeiilftii 


ifitat,  3S1  meriio  fomicationuui  et  atiouiinationuiii 
niaier  vocatur.  Hdec  autem,  quia  mulioruui  saucto- 
rum  et  mariynim  Jesu  aanguinem  fudit,  quasi  Jam 
plena,  et  aatiaia,  ebria  de  eo  eitse  perhibetur.  Gujua 
iinpietatem  et  crndclitatem  beatus  Joaones  non  mo- 
dica  adiniratione  miralus  est. 

£t  dhit  mihi  angelui :  Cur  mirarii  ?  Ego  tibi  dieam 
kacramentum  mulierii^  et  beitia  qum  pcrtat  eam  ^m 
kabet  cuffita  ieptem  et  cornua  decem.  Beitia^  ^m 
vldiitif  fuU  €t  non  eit^  et  aicemura  eet  de  abyao^  et 
in  interitum  fbitf  et  mirantur  inkabitantes  terram 
{  quorum  nomina  non  iunt  icripta  ia  libro  vilo!  a  con- 
it'tutione  mundi)  videntei  beittam  qum  erat,  et  qua 
non  eit.  E^^^  inqutt»  tibi  dicam  mulieris  ei  besii» 


aacramentum ;  audi  et  inlellige  quid  uirumque  sigiii*  B  dium  regnabii. 


dccIarabUor,  tempor»  slgniflcaui,  sex  Tidelicei  xu- 
tes,  et  aeptimuni  aext»:  astaiis  tempus,  et  ip6o« 
quidem  breTc  et  ulumum.  Unde  et  subdiUiriQuii. 
qne  ceciderunt,  et  onus  esl,  et  alius  ooaduin  y^ 
nit  (l(i05);  quiiiqQe  naaifue  aetales,  et  quiuque 
regna  eura  auis  regibus  jam  lone  imnsieranHqimido 
lieatus  Joannes  Isu  toquebator,  sexu  vero  xut,  ei 
sextum  cum  suis  regtbus  r^um  lane  incipjebai, 
qu£  et  nunc  quidem  volvitur,  et  usque  ad  Aniidiri- 
ati  tempora  perseverabic.  Alius  auiein,  qui  noiHloiD 
venit,  ipse  esl  AnticbrislNS»  qui  qunniam  iu  fiiie 
bujus  sexUe  aslatis  venturus  est,  septiwwi  poniiur, 
et  ipse  quidem  cum  venerit,  oporiei  euia  breve 
tcmpus  manere»  non  enim  nisl  tres  aniios,  ei  diiui- 


licet.  Bestia  enlm  quaw  vidisti  l\ilt  et  non  est,  ruit 
eiiiin  ad  lenipus  bestia  ista  :  claruemnt  altquando 
axculi  hujus  potentes,  et  honoribus  et  dignitatibus 
tubliinati,  ac  si  xterni  essent,  ab  homltiibus  vere- 
bantur.  Sed  jam  qoidem  non  est,  quia  et  assiJue  de 
Iiacvitatransil,ettambrevitenipore  in  ea  inoratur, 
ut  una  eadeinque  hora  et  esse  et  non  esse  \ideatfir. 
Et  aicemura  eit  de  abyiio,et  in  interiium  ibit  (1602). 
Ascensura  est  eniin  de  abysso,  quia  iuiquoruin  anl- 
ma  ad  corpora  resurgenda  revertentur;  iterum  ad 
tartara  praccipilatx,  et  animae  simul,  ei  corpora 
aeiemos  cruciatus  sustinebunt.  Et  tunc  quidem  pec- 
catores,  qui  in  libro  vits  scripii  non  sunt,  neque 


Et  beuia^  qute  erat,  et  fion  eit^  et  ipia  ocleti  eU 
et  de  ieptem  eit^  et  in  interiium  vadit,  Onine  oamqoe 
totuin  ex  suis  partibus  constat  (1604),  et  com  iiibil 
aliud  slt  totuiu,  quaiu  conjuiictio  pariium,  diflert 
tameu  toium  ab  unaqNaqoe  parie.  Unde  ei  besiit 
iua,  videlicet  ecclesia  inalignautiuut,  quaeex  scpien 
pnvdiciis  leniporibus  conslituitur ,  secnmiiiin  se 
quldciii  octava  esl,  secundum  consiituitoiieui  Tcre 
pariiuin,  de  septein  est,  quod  dialcctici  quideni  fi- 
cile  inielligunt.  Et  ipsa  nimirum  cum  oninibus  suis 
pnriibus  iii  iuteritum  vadlt. 

Et  decem  comua^  qum  tidiiti,  decem  regei  iir/, 
qui  regmm  nondum  acceperunt,  »ed  pote%tatm  tiui- 


Dei  meinoria  dignt  habeniur,  super  hanc  bcsiiam  ^  9"^m  regei  una  hora  aecipient  poit  beniam,  Biunuu 


mirabuniur  et  obstupescenl,  videnlcs  eos  duinnari« 
qui  soliii  fueniui  cum  magna  potentia  c«teros  judi- 
care.  Sequitur : 

El  hic  eit  semui  qui  kabet  iapientiam.  Septem  ca^ 
pita  ieptem  montet  suitf,  iuper  quoi  mulier  iedei.  Et 
regei  ieptem  iunt;  quinque  ceciderunt^  et  unut  e«l,  et 
adui  nondum  veiiil,  et  cum  venerit  oportet  Ulum  breve 
tempui  manere.  Expositio  est  prsediclai  similiiudiuis. 
llic,  inquit ,  est  sensus,  et  inlellectus  eoruin  qu» 
dicia  sunl,  quod  et  ille  quidem  bene  intelligii  qui 
hali^t  sapieniiam.  Et  septem  capita,  aepleni  montes 
sunt ;  septem  etemm  mouies  supra  quos  imilier  se- 


C0Ksi7iMm  kabenty  et  virtutem  et  poteitatem  wm  (<• 
itia  tradent,  Hi  cum  agno  pugnabunt^  agms  titicil 
ilioit  quia  Dominui  dominorum  eU^  et  Rex  regum^  a 
qui  cum  ilto  iunt^  vocati^  eiecti,  et  fideies  (1605).  ia 
menle  habeto  quod  ex  omnibus  iniquis  35)  hine 
besttam  constiiui  diximus,  ejusque  partes  omniun 
aelatum  iniqiios ei  pessimos  esse ezposuiinus.  Idagit 
ergo  ^HS  pars  Aniicbrisius  esl,  siqiiidciD  oumibw 
iniquior  et  detestabilior  erit,  unde  iion  immeri.o 
tolius  bestias  noinen  sibi  usurpat.  Huic  auieni  ejas- 
dein  iniquilatis  dccem  reges  adha;rebunl,  qoonnn 
virtute  et  tyrannide  multa  mala  contra  saucu>s  op^ 


(1002)  Divcrsae  sunt  super  bunc  locom  exposito- 
Viim  inierpretationes;  aliqui  enim  hasc  referunt  ad 
brevem  Licinii  persecutionem ;  qoi  cum  pridem 
Cbrislianis  aeque  .nc  Constanlinus  faverei,  posioa 
ortis  cum  eodem  Constaiuino  simuliatibus,  iierum 
contra  illos  sieviii,  deorumque  cultum  restitiiere 
eoiitendiu  Sed  brcvis  fiiil  liujusmodi  perseculio, 
naiii  ConstantMins  duobtis  pneliis  eum  vicit  atque 
necavlt.  Alii  Valenlem  Arianorum  acerrimum  pa« 
tronum,  alii  Julianum  Aposiatam,  qui  brevl  vexare 
Ecclesiam  permissi  suni,  his  verbis  pr<enunliatos 
asserunl. 

(1605)  lii  autem  sunt  Dioclefianns,  Maximianus, 
Calerius,  Maximinus,  Maxentiiis,  Severus,  Liciniiis. 
Qiiinque  ceciderunt,  nempe  Dioclcilanus,  Maximia* 
iius,  Galerius,  Maxentius  et  Severus.  Uiius  esi, 
ncinpe  Maximiniis,  (|ui  Ecciesiae  Orieniali  belluni 
8:evissimttm  inlulit.  Sed  eo  laiidem  periiide,  ac  oe* 
tvris,  sublato,  Liciiiius  venit  qiii,  ui  dixiiuiis,  Eccle- 
siani  uiodico  aliquo  (cinporc  inscclalus,.  a  Cousiau- 


tioo  oppressns  fuil. 
D  (I60i)  Qui  bistoriam  foannis  Taliciniis  apt&re 
siudeiit,  pro  oclava  bcsiia  Juliannm  Aposutam  po- 
niint,  ille  enim  Cbrisiiani  nominis  hoslis  infleosissi- 
luus  iiiolorum  superstitionem  resiaurare  conaius 
est ;  sed  cito,  scilicei  posl  annum  unum,  et  sepiem 
vel  octo  inenses,  fulmen  a  coelo  mlssum  eum  exter- 
minavit. 

(1605)  Quamvlf  hic  perspicttum  de  advenbi  Anii- 
ebrisli  vaUciuium  habcaiur,  qui  persecutorum  uiil- 
nius  erii;  allainen  pru^cedent  eum  inlqui  regesRo- 
man.T  potentiae  ei  sii|)erblas  eversores.  Cum  eoini 
urbs  illa  Chrisiiano  cuha  ia  ea  conairUilo  deoroni 
superstitiont  adliaerere  iion  desiiterii,  a  renwiissi- 
niis  reglonibus  misit  Omnipotena  in  lllam  potealtisi* 
nios  barbaros,  Alaricum  8ciKcel,GeiMericttm,As!«l- 
phutn,  Atlilani,  Odoacrem,  Tolilam,  atiosqne  lyran 
iios,  qui  contra  eam  a  Deo  impvrisos  esse  falebaniir, 
ac  proinde  nibii  peporceruol,  qnin  peenflus  diiio- 
reiil,  aiquc  vastarent. 


TCf  EXPOSITIO  IN  APOCAL  -LIB.  V^  CA^.  Xtlll.  70i 

rabltur.  Pugnabil  auleiu  cuiu  agno,  ^ed  vlncetur;  A  splntos  lii  ea  habitare  eredcrc  possamus  (16(^7)  f 


qnoniaiu  sicut  scriptuiii  est.  <  Dominus  noslcr  Jesus 
Christus  interflciei  euni  Spiritu  oris  sm,  et  destruet 
illuslralione  advenlns  sui  {II  Theti,  ii,  8).  >  !ta;c 
auiem  breviter  transcurrlmus,  qnia  ad  Utteram  fo« 
t''Uiguntur. 

El  dixU  niifii  :  Aquat  qnas  viduti^  ubi  meretrix 
t  det^  popnluSf  et  gent,  et  linguce^  et  decem  eornua 
qua  viditti^  et  bettiam  odienl  fornicariam  et  detoia" 
l:im  facieni  itlam^  et  nudam,  et  carnet  ejut  iNamftfra- 
buHt^  et  ipsam  igne  concremabunt,  Deus  enim  dedit 
l?j  corda  iltorum,  nt  (aciant  qua  ilii  plncitum  ett,  ut 
dgttt  regnum  tuum  bettiof,  donee  consumrnantur  ver- 
ba  Dei.  Et  mulier^  quam  vidittit  eivitat  ett  qute  habet 
regnum  tuper  reget  terrce,  Ilxc  quae  Ipse   bentus 


Quis  pro  ca  iiisi  iininundi  sptriius,  iinmundxqve 
volucres  cani  cusiodieni.  Ipsas  namque  eam  custo* 
dienl,  quia  semper  de  ejus  paMiis  saturabuntur.  Et 
tunc  quidein  omnibus  odibilis  Oet,  quando  ipbi  quo* 
que,  quibus  servierat,  eaiu  allligere  uou  cessabuol. 
Sed  quorsuin  haec?  Sequiiur : 

Qtiia  de  vino  fornicalionit  ejut  bibeiit  omnes  gentet^ 
et  omnet  reget  terrce^  qui  cum  iila  faiuica.i  tuiu» 
Cjiis  igitur  rornicalio  est  causa,  cur  iruin  ct  iiidi- 
gnalionem»  inuUasquc  hujus  inundi  xruiunas  onines 
geiiies,  omn^ue  reges  terrx  iucurrant  ct  pa- 
tlaiitur, 

Et  mercatores  terra devirtute  deliciarum  ejut  divUei 
facii  sunt.  Slcut  eoim  Apostolus  ait :  t  Nenio  luiti' 


loauiics  exponrt,  nou  inultuni  in  his  expoiiendl)  est  ^  i2us  Deo,  implical  se  negotiis  saecularibus  {Tim.  ii» 


laborauduin. 

CAPUT  XYIIL 

Po^t  haec  tidi  dlium  angeium  detcendentem  decvlo^ 
habentem  patettatem  magnam,  et  terra  itluminata  est 
gloria  eius^  et  exctamavit  in  fortitndine,  dicent:  Ceei- 
dii^  cecidit  Babyton  magna,  et  facta  ett  habitatio  da:^ 
moniorum,  et  cuttodia  omnit  tpiritut  immundi,  et  cn- 
t:odia  omnit  volucrit  immunda,  et  odibilitf  quia  de 
ifino  fornicationit  ejut  biberant  omnet  gentet,  et  reges 
terrWf  qui  cum  Hla  fornicati  tunt;  et  mereatoret  ter- 
ree  de  virtute  deliciarum  ejut  divitet  facii  tunt.  Hlc 
aiigelus,  aliquis  magnus  Ecclesix  dotlor,  et  cuin 
illo,  el  per  illuui  cxteri  intelligi  possuni,  qui  jaiu  !n 
s'gnts  uiaiiircsiis  cognoscentes  judicli  diem  appro-. 
pioquare,  constau:er  ei  forti  voce  pnedicaiiies,  quan- 
tum  huic  muiido,  suisque  aniatoribus  discriineti 
imniineal,  potentialiter  nuniiabuut.  Unde  ei  ab  ejus 
gioria  terra  «licitur  esse  illuniinata,  quia  qu»  prius 
latebant,  isti  revelabunt.  Qui  bcne  de  coclo  descen- 
derc  dicitur;  qaoniam  inde  hoc  tolum  divina  inspi- 
ratioiie  suscipiei,  qaod  cxteris  Christi  tldeHbus  nun- 
tiabit.  Seqnltur  :  Cecidit^  cecidit  Babyton  magna, 
Usitatissiiuus  enim  est  iste  locutionis  niodus,  ut  ea, 
quae  certissime  Aerl  scimus,  prius  etiam  quam  Gant 
facta  dicanius :  unde  et  eos  jam  vjcisse  diciuius, 
f|uos  victores  fore  putamns,  ct  eos  quos  mortl  pro- 
pinquos  videmus,  jam  moriuos  nuntiamus.  Sic  ergo 
aiigelus  in  hoc  loco,  quia  non  dubitat  subito  esse 


4).  >  Terrae  mercatores  suni,  qui  non  aeternis  boiiis, 
sed  de  Habylonis  deliciis  ditari  cupluiit. 

Et  audini  aliam  vocem  de  ccelo  dicenlem :  Exite  de 
itta^  popute  meut^  et  ne  participet  titit  detictarum 
ejutf  et  de  ptagit  ejut  non  aecipiatit;  quoniam  perve- 
neiunt  peccata  ejus  utque  ad  OBtum,  et  recordutut  ett 
Dominut  iniquitatum  eju$,  Reddite  ilti^  ticni  itta  red" 
didit  vobit;  et  duplicate  dupiicia  tecundum  oi^era 
ejus.  Iloc  enim  iu  omnibus  Scriptiiris  Dominus  pp- 
pulum  suuin  admonet,  dicens  :  Exite  de  Uta^  popute 
meut;  relinquite  iion  tantuin  corpore,  qiiaituui 
corde  iuiquornni  couversalioneni ;  et  no  pariicipo» 
sitis  delictorum  cjus ;  ne  siiiiui  cum  ea  /oitaMe  de 
plagis  el  de  po^nis  ejus  poslmoduui  accipicus  {IG08}. 
Qui  enim  parlicipes  sibi  sunt  iii  peccatis,  parli- 
cipes  eruul  et  in  loruieuiis.  Quoniain  pervcncruut 
353  pcccata  ejits  usque  ad  coelum,  siquiilem  iii 
t'.inlum  creverunt,  ut  pro  siia  inaguitudine  ante 
Deiini  cuni  quadaiu  accusatione  reciteniur.  Unde  et 
subdilur  :  Et  recordatut  ett  Dominut  iniquitatum 
ejus,  Cuanfin  quldem,  quia  impuuiias  esse  rcUu- 
quebat,  oblitus  esse  videbaiur. 

lieddite  itii,  ticut  ipta  reddidit  vobit,  et  dHptica.e 
dupticia  tecundum  opera  ejut,  Nani  quia  iniquoruai 
toniicnta,  juxta  sauctorum,  qtios  afnixcitint  sentcn- 
tiam,  et  voluntateiu  fient»  ideo  eis  ab  ipsis  saiiciis 
inferri  dieuntur.  Quae  bene  quidetn  duplicari  pr^ci- 
piuutur,  quia  iUi  in  sola  corpora  potcstateiu  accc- 


Dabylonem  periturain,  ac  si  jain  ceeidisset,  quasi  de  q  peruni;  sancti  autem  in  aniinas  et  corpora  potesia- 


praeleritis  loquens  ait  :  CecidU^  cecidit  Babyton  ma* 
qna.  Ac  si  dicat :  Nullaro  spem  iu  ea  ulterius  habea- 
tis,  nullumaroorem  In  ea  poualis,  quia  iu  proxlmo 
miserabiiiter  ruere  yidebitis ;  non  vos  falhit,  nou 
Tos  decipial,  eujus  omDls  puicbrltttdo  sublto  evane- 
sceL  Et  faeta  esthabitatio  dcpmoniorum  (iOlHQ.  Post- 
quam  enim  Babylon,  id  est  malorum  congregatio 
iti    teoebras  subversa  rueril,  quos  nisi  maliguos 

(1606)  Uujttsmodi  evers»  urbis  Biibyionis  descri- 
ptio.  desuiiwia  est  ex  Isai»  cap.  xxiv  :  c  Sed  re- 
4|«iescmt  im  hMUa,  et  re^ebuuUir  douius  iUoruin 
ctracon^liHis,  et  habitabuut  ibi  struthioues,  et  pilosi 
balkibtiHl  ibi,  oto.  >  Quod  liic  S,  Hieroiiyuius  red- 
i1i«lil  pitoti,  Septuagiula  verterunt  dasiuoiies ;  iubide- 
bat  euim  tuuc  meutibus  opiuio,  dsemoiics  et  spe- 


tein  habebunt.  Uude  et  subditur':  In  pocuto,  quo 
mitcuil  vobit^  mitcete  ilti  dup/iim,  et  quantum  gtori' 
fieavit  w,  el  in  deticiit  fuit^  tantum  date  ei  toruun" 
tum,  et  iuctum,  lloc  est,  quod  diviti  per  Abrafiam 
in  Evaogelio  diciiur  :  «  Fili,  recordare,  quia  rece-* 
ptsti  bona  in  vita  tua,  et  Lazarus  simiiiter  et  mahi; 
nune  autem  hic  consolatur,  tu  vero  cruciaris  {Lhc. 
ivi,  25).  I  Juxta  qualiutem  ergo  deliciarum  crescit 

ctra  loca  deserta  et  solitudines  frequentare.  Ita 
Calinel. 

il607)  Cod.  Vat.  addlt,  ei  supplet  editionem. 

(1608)  Ex  S.  Ilieronymo  et  Orosio  sciinus  Dluri- 
mos  Uoinanos  iiiiinaiiitatein  barbarorum  iormi- 
dauies  iOyyptuin.  Africain  et  Syriniu  perfogtsse» 
atquc  iu  dtderlislocis  suuclc  vitain  c^fisse. 


.7li3 


S  BRUiNONiS  EPISCOPI  SlGSflENSIS  70i 

Qua  U  eorde  iuo  dixH  :  A  Uiuri$,   el  rt/il,  et  otei,  ei  hhnila,  el  (ritiei,  et  jth 


numcrus  (ormentonim. 

Sedeo  reyina,  et  vidua  non  $um,  et  luctum  non  vi- 
rlebOf  ideo  in  una  die  venient  platjas  eju$,  mori,  et 
luctu$,  et  fam^Sf  et  igni  combnrctur,  quia  [orti$  e$t 
Deus,  qui  judirabit  illam  (1609).  Iiii(]uoruin  elcaim 
innltiuido  lium  siS)i  liujns  Til»  folicitaiem  et  pro* 
9}HTiialen)  ahundare  conspicil,  non  ad  mala  quae 
ilti  Tontura  sunl»!  allendit,ded  in  solis  prsesenli- 
l)us  bonis,  quibus  malc  utitur,  superhil  et  glorialur. 
El  qiiamvis  subilo  regia  dignitale  et  honore  carere» 
et  Tiiali  foriiiudine  viduari,  oinniqiie  luclu  et  mise- 
ria  repleri  valeat ;  tamen  ui  slulla,  el  inscia  iii  corde 
£110  loquitur  diccns  :  Sedeo  regiua;  omnes  me, 
qnasi  doniinam  vencrantnr»  et  vidua  non  $um,  ne- 
qnc  consilio  el  anxilio  dcsiitula,  et  liiclum   non  rt- 


mentorum^  et  ovium^  et  equorum,  et  rA«(/arnm,  ei 
mancipiorum^  et  animarum  Uominum,  Flebtiiii,  jn. 
quii,  el  lugebnnt  nicrcalores  terrsR,  supradicix  ci- 
vitaiis  dcslructionem  :  quae  quamvis  ad  liilcntni 
inletligi  possunt,  sunt  lamen  illi  mercatores,  (|iii 
diversaniin  merclum  negoliatiouibus  hiijus  mun  !i 
hominesrallercsolent.  iliauiem  sunt  maligni  spiriiirs, 
qui  po8t  hujus  mundi  hoinines  deslruciionetn  iileo  flc. 
htint,  et  lugebnnt  qnia  nemineni  invenieni  cui  sus 
iniqu»  arlis  vendantsuppelleclilem.  Auruoi  namqoe 
ei  argentum,  lapides  pretiosi  et  raargarii»,  lyiisiis 
et  purpura,  sericum  et  coccuin»  qu<e  ad  oraamcD- 
tum  et  decorem  pcrtinent,  sapieRliam,  ei  viriiiies, 
et  morum  honestaiem  signiGcani.  Lignum  vero  iliyi- 


debo,  qnse  milii  falso  qnidani  promilunt.    Ideoque  B  n^jn^  ct  omnia  Vi^sa  eboris,  ei  354  oiu"i^  ^^sa  (ie 


una  die,  imo  iina  hora,  quundo  dicelur  :  Ite^  Mule- 
dieti^inignem  a*ternum,  venient  plague  ejtis,  mors 
Tiddicct  selerna,  et  luctiis  iinlcnciens,  et  fames  insa- 
tialiilis.  Et  igui  comburetur,  illo  scilicet  inexstiiigtii- 
hili,  de  quo  nunc  diximiis;  quia  forti$  e$t  beu$^  qui 
jndicabit  ///am,  ctijusjudicio  et  voluntali  ntilla  for- 
tiiU'!o  rcsisiere  valebit. 

£t  ptangent,  et  (tebunl  $uper  iltam  rege$  terrae^  qui 
cum  itla  forncati $unt^  ei  in deticii$vixerunl^  cum  vi- 
derint  fumum  incen^tii  eju$  tonge  $tanle$^  propter 
iimorem  tormenlorum  eju$  dicente$  :  V^,  to?  civita$ 
iila  niagna  Babtjton,  civitai  itta  forti$,  quoniam  una 
hora  venit  judcium  tuum.  Flebunt,  inqnit,  ct  Itige' 
hunt  omnes  reges  UTra;  atque  poleniest  non  tantnm 
illam  qiinntum  se  propter  illain,  quoniam  infclicitcr 
dtlcxcrunt  illain,  (iOlO).  Infelicilcr  qnidem,  quo- 
ni;tm  ctim  ilia  Ibrnicati  sunt,  m.tgis  ad  luxuriam  et 
delicias,  cariiisqne  voluptates,  hanc  vitam  aiEanles, 
quam  i.t  Dcoservireni,  elin  ejiis  viiiea  laborareut, 
ei  landem  finiio  labore  mercedcm  opens  secuin  re- 
portareni.  Flebunl,  inquil,  cum  viderini  fumum 
incendii  ejus  longi^  slanles,  id  esl  fongc  slare  desi- 
dcrantes,  propier  iimorem  lormonloruin  cjtzs.  Dc- 
siderio  qiiidcm  longe  stabuni,  actu  tnmcn  in  Ipsa 
eruni;  in  ipsa,  et  cum  ipsa  ardebunt.  Plaii^ent  ulj- 
que  et  diceni :  F<^,  vor,  civila$  ilta  magna  Babnlon^ 
civitas  illa  foriis  tu  es  qnam  sic  perire  videmus, 
quoniam  sic  incendiis  Iradita  es,  quam  nos  stulti  el 


lapide  pretioso,  cl  aeramenlo,  ct  ferro,  el  marmore, 
qnia  quamvis  ad  sc  decorandos  siiper  se  divites  noo 
fcrani,  corum  (amcn  gloriam  et  poientiam  (iemoii- 
strani,  honores  et  digniialcs  designant,  quihusdivi- 
tuin  superbia  cxtollilar  et  gloriaiiir.  Cinnainomum 
autem,  etamoninm,  et  adoramenta,  et  tliiis,  cinD- 
gucnta,  qu»  ad  nares  et  ad  olfactum  maxiine  p<;rii- 
neiit,  quibus  etiam  membra  aegrota  et  debilia  soli- 
daniur,  ei  sanantur,sancli  Spiritus  gratiam  inuuiini. 
Vinum  vero,  etoleum,  et  simila,  et  triiicum,  qni- 
bus  iiominum  vita  sustentatur,  litterarum  sludia  et 
docirina  inielligitur.  H^ec  autem  omnia  maligni  spi- 
riius  aut  vendunt.  aut  vendere  quidemsese  Gngunt. 
Vendunt  antein  et  jumenta,  illa  scilicet,  de  quibus 
dicilur :  « Cumputruerunt  jumenta  in  stercorc  »no 
{Joet  I,  17)  I  Vendunt  ^t  oves  de  quibns  Doniinus 
ait  :  €  Ccce  e^o  initto  vos  sicut  oves  inierlupos 
(Matth.  V,  16)  I  Has  enim  vendere quid  esi,%isi  morii 
tradere  ?  Sed  quid  mirum,  si  istas  venduiil,  cmn 
illam  maximam  et  praecipuam  ovem  vendere  (1611) 
non  timueriut?  Vendunt  similiier  equos,  etrlied;i8, 
ei  mancipia,  per  quos  vel  hsereticos  intelligimus,  in 
quibus,  et  per  qnos  mali  conira  l>on»s  prxliantur; 
stveetiam  dociores,  quoruin  serviiio  ad  pa'.riaui 
reporiantur.  Venduut  auiero  et  aniinas  bomiimni, 
qnas  si  noa  vendidisseut,  hodie  tot  capiivos  infcr- 
.  iius  non  habtiissel.  Sequitur  : 

El  poma  dc$iderii  animce  tuee  di$ce$$erunt  a  te,  (t 


Infelices  alernamcsse  opinabamur.  Elecce  una  hora  D  ^w*"'^  pinguia,  et  praictara  preeterierunt  a  te,  et  am- 


venii  jndicitim  iui!m,  una  hora  cecidit  sup^Tbia  iua. 
Et  negotiatore$  terras  flibunt,  et  lugebunt  $uper 
itlanif  quoniam  merce$  eorm  nemo  emet  amptiu$: 
mcrce$  auri,  et  argenti,  et  tapidi$  pretio$i,  et  marga- 
ritai,  el  by$si,  et  purpura:,  st  $crici,  et  cocci,  {et  omne 
tignum  t/iyinum,  et  omnia  V'i$a  ebori$,  et  omnia  na$a 
de  lapide  pretioso,  el  CBrame.nlo,  el  ferro,et  marmore^ 
tl  cinnamomum)  el  odoramjntorum,  et  unguenti^  et 

(IGOi))  Pioscqnilnr  S.  Joannes  describere  imagt- 
tiem  UrhiSvDei  patienii:im,  snperbia,  fastiiqne  sno 
provocunlis,  qnaiiiaque  passura  sii  mala  pro  dilectis 
f<\\U  v^ltcinatur.  Oilm  Babyloni  luagilac  eadem  fla- 
gclta  ab  Isaia  ct  Jereinia  proDdicia  fuisse  sacrae  lit- 
ler»  lestanlur. 

(16t0)  n;tnc  lar.iampraviialcm  ci  Iniamlam  Au- 


pliu$  itta  jam  non  inveniee.  Mercatoree  liorum,  ^i 
divite$  fncti  $unt,  ab  ea  tonge  $tabunt  propier  limorm 
tormentorum  eju$^  flente$^  et  lugentes^  el  diceiua: 
Ya^,  vas,  €ivita$  iita  magna,  qu<e  amicta  erai  pnr- 
pura^  et  by$$o,  et  coeco,  et  deaurata  auro,  et  lapiU 
pretio$o^  et  margaritis,  quouiam  una  liora  de$M^ 
$unt  tantce  diviliw-  Ponia,  Jnquil,  initia  ct  suavia, 
quxvoluntasclanima  lua  devorare  desiderabal,  d.s- 

gusi.  Itb.  I.  De  civit.  Dei  c.  53,  olijecit  Roraanis, 
scilicei  dum  urbis  exiiium  piangerent  orientales  ^ 
puh,  el  maximae  civltnfes  In  remoihsimis  t«rnj! 
ipsiscenicis  ludis  ae  volufHatihQS  omnitnn  «tW 
multo  iiisaniora  quam  aiiiesi  fecerant,  faeereiit. 
(1611)  Cod.  S9U,irigimnafgeni0l$. 


705  EXPOSmO  IN  APOCAL.  -  LIB.  f ,  CAP.  XVIIL  7C« 

eesseroni  a  le,  elomnU  plnguia  Tiriulum  pingue-  k Urum  de  ilta.  cLseiabiiur  enim  ]uatu$,aieutS€rtp(uin 

(line,  61  praeclara  vita2,  et  monim  bonesiale  praeter* 

ierunl  ate,  etampiiua  illa  jam  noninvenies.  [Quando 

eiiim  l>aec  inveniebQS,  crudeliterea  persequebaris,  et 

perdebas*  Qtiia  ergo  aanclos  occitlisti,    nequaquam 

eos  libi  anxilialores  invenics(16t9)  ].  Mercatores  bo- 

nini,  qti»  superios  enumeraviinus»  ab   ea    longe 

siabiiiit,  id  est  longe  stare    desiderabunl,  propler 

limoretii  lormentornm  ejiis  flentes  ct   Ingentes,  et 

dicenles  :  Vir,  vte  citfiia$  illa   magnn^  qnm  amicta 

erat  fmtjmra^  el  hy$$o,  et  eocco,  ei  deaurala  auro,  et 

lapide  preliogo,  el  margaritie,  Haec  omnia  regiain 

iadicant  digniiatem ,  lite  potentes  et  nobilcs  bujits 

sxciili  omantor.Perqtiae  hujiis  nobtlissim»  civiia- 

tispotentiam  etsablimilatein  deinonstrai.  Sed   h:cc 


est,  cuni  viderrt  vindictam  {P$al.  lvii,  il).  i  Sicut 
enim  pro  his,  qni  salvari  possunt,  assidiie  Deiim 
sancti  exoranl ,  ila  de  Ulonim  pa^na,  355  Qul  i^rc* 
cnperabilitcr  damnaii  stiiit,  qtiia  eain  Dtro  placere 
cognoscunl,  eisuttant  et  g:iudeht  (I(>I5). 

El  $u$tuliiunus  angelus  fortis  lapidem^  tfua$i  mo* 
larem,  magnnm,  el  misit  in  mare,  dieen$  :  Hoc  im- 
peltt  mitleiur  Babylon  magna  civilaM  illa^  et  nltra 
jamnoninvenieiur.  h\  meniis  namqne  excessu  po- 
sllo  apparuit  beato  Joanni  angelus  uihis,  qiii  idoo 
fortis  vocatur,  quia  foriia  operalur.  ircemm  sustii- 
lii^  id  est  sublevare  visas  est,  lapidetn  uoum  moLi- 
rein  magnum,  et  misit  illumin  mare;  qui  uliqoe  se- 
cuniium  naturse  suae  gravitaiem,  seinper  profaiiduu 
itna  tiora  peribunt,  qnoniain  ad  onius  jussionis  vo-  ^  et  ima  pelit,  et  quia  rolonduset  volubilis  est,  post- 


cem  coelum  et  lerra  iransibunt. 

Et  omnis  gubemator,  et  omni$  qui  in  lacum  na- 
vigai,  et  nauice  qui  in  mari  operanlur^  longe  $teterunt^ 
et  damaverunlvideniee  locum  incendii  eju$,  dicentes  : 
Qv(e  fimiftf  dvilati  huie  magnaf  Et  mi$erunt  pul- 
9erem  $uper  eapita  $ua,  et  clamaverunt  ftenles,  et  lu- 
gtntes^  el  dicente$ :  Fir,  V(k  eivila$  illa  magna^  in 
qta  Hivitee  fmtti  $unl  omnee^  qui  habebant  nave$  in 
nffn,  de  preiii$  ejus,  quoniam  una  hora  desolala  e$L 
Omnis,  inqaf t,  gubemator,  per  quein  reges,  pi.jk>- 
soplios  et  baereticos,  cabterooque,  quihas  miindi  re- 
gimina  eommissa  sunt,  inleirtgimus.  Et  qui  in  lacuin 
Davigat,  idesl  qiii  incaulls  piscibus,  et  baptizatis  ho- 
minibusinsidiatur.  Et  nauue,  qni  in  mari  operan- 
tor,  id  est  diviies  et  potentes  hujus  sscculi,  qui  per 
hoc  mare  magnum  ct  spatiosum  suos  exercitus, 
navesque  intqiias,  piratis,  liomicidiiset  laironibus 
plenas,  et  contra  sanctos,  et  Ecclesiain  ducunt,  et 
cx>>es,  et  iiicendia,  rapinas  caeteraqne  iniquitatis 
Opera  qnotjdie  ageni  non  cessant.  Hi  omnes  longe 
sleierunt,  nt  superius  diiimus,  et  clamaverunt,  vi* 
denles  locam  Inrendii  cjus,  locus  enim  iste,  infcrnus 
est,  dicentes  :  Qum  $imili$  eiviiali  huic  magno!  t  Hoc 
enim  prae  stopore  et  adiniratione  dicunt :  Et  mi^e" 
Tuni  puherem  $uper  eapita  $ua :  quoniam  etsi  fece- 
nint  peenjtentiam,  lamen  et  ipsain  quidem  lofru- 
ctitosam  pro  snis  iniquitattbus  agentes,  terram  ct 
pulverem  se  esse  cognoscent.  Clamant  auiem,  flent 


qiiam  seinel  ad  occasnm  vergil,  etiamsi  tenert  velit, 
stare  non  poiest.  Cui  l)ene  Babylon  coinparari  po« 
tesi,  qiiae  seicei  qnidem  damnaia,  suaeque  daimta- 
tionis  seiilentia  accepta,  nulla  vi,  nuUo  co:iaaiioe, 
nolli»  precibus  siare  valcbii»  quin  iu  profunduin 
laci  et  in  inferni  Inforiora  submergatur»  Undo  et 
dicit  :  Hoe  impelu  mittetur  BahyloM^  civilas  iKa  mo* 
gna.  El  uUeriu$jam  noneriL 

Et  vox  citharadorumet  musieorumf  et  tibia  canen* 
fiicm,  et  tuba  non  audietut  in  te  amplitu^  et  omnh 
artifex  non  invenietur  in  te  ampliu$^  et  vox  molof  noii 
audielur  in  te  amidiu$f  et  iux  lucemm  non  lucebii  in 
te  amp/iHS,  etvox  $pon$i  et  epontee  nonaudietwr  adhufi 
in  te.  Et  h»c  quideiu  ad  litteram  intellecu,  oront- 
inodam  iilius  civitatis  destractieoem  signiflcaiiU 
Allegorice  atitem  per  ciiharaadotet  miisicoat  per  ti- 
biain  tubamque  caneiites  (Iflii}»  pbUosoplios  et  sa- 
pientes  inteUigere  poMumas,  qui  eam  soavi  «Midu» 
latione  verborum  muk-ebanty  et  raondi  hiijas  oble- 
ctamenta  amare  suadebant,  quaiea  Orpbeus  et 
Alcxus»  Tullius  et  Horatius»  multique  alii  fuisse  me- 
morantur.  Hi  autern  et  artifices  dici  possunt,  qui 
artes  ips^s  ct  docebant  ei  faciebanL  Et  vox  molce 
non  audietur  in  le  amplius;  ubi  enim  roola  non  au* 
ditur,  ibi  nequo  cibus»  ne(|ue  hominum  habilatio 
esL  £t  tux  lucernw  non  tucebittibiampHus;  in  teue* 
bris  enim  praecipilafa,  non  taniuiA  coinmiini  iuco 
solis  lonaeqtie  carcbit,  vornmeliam  ipsaui  privatam 


ei  lugentyStupentel  admiranlur  de  hiijus  mundi  tain  n  propriseqne  lucernte  lucem  non  habebit,  si{|uideiu 


subiia  destnicttone,  qui  lot  reges  et  regna,  tot 
geuteset  naliones  suis  bonoribas  diviliisqtie  ditahat. 
Cunctaeoim  vilbtunc,  etsine  honore  apparebunt, 
qiiffi  nancquidem  cbara  el  pretiosa  esse  videnlur. 

Exstttltt  Buper  ea  ceelum^  et  vo$  apoeloti  et  fro'- 
phetw^  quoniam  judieavit  Deu$  judicxum  vetlrum  de 
itta.  Expositis  enim  omnibus,  qiiae  ad  malorum  con- 
fusionemetadi(^nominiam  pertinebanl,  ad  gaodiuin 
etexsultationem,  angelus  qui  loquebatur  fldelcs  bor- 
tatnr,  diceos  :  Exeutla  ^kpe»  eis  cat/niiu  id  eH  omr 
nis  Ecclesi»  noltliado^  et  inaxinie'  vos  aancti  iipo« 
Sloli  et  propbelai,  quiajmdicamt  Desta  judieium    ve- 

(MSIS)  Haec  ex  cod.  Vat.  sappleviffios. 
\mi)  €od.  tat ,  el  gralutatur. 


nec  ipsi  ejiis  oculi  stbi  utiies  enint.  Et  vox  $pon>i 
et  $pontce  non  ^attdieiitr  in  te.  13M  eniin  spoosiis  et 
sponsa  non  auditur,  himiani  geuoris  pr.»{)agaiio  au« 
fertur.  Amodo  igilur  sier.lis  erit,  qiia)  in  tiintorum 
fiRorum  multitudine  gloriabaiar.  QN»re  ao^em  ha*c 
flant,  subinferiur  : 

Quia  mercatores  tuierant  principee  lerfce^  et-  quiu 
in  veneftciie  lui$  erraverunt  omne$  gentes.  El  in  ea 
eanguis  prophetarum  et  eanctorum  invenlue  eet^  et 
omnium  qui  imerfecli  $unt  in  lerra.  Tain  dlves  euiti^ 
lamque  nobjlis  civitas  isia  fuit  ift.  quo^  ipsib  mQrca" 
tores  habebaty  allanim  geRtium  prineipes  eaaeiiL  M 

(I6U)  Cod.  Val.,  pro  tibia  tubaque  em$eHta$% 


76'^  %.  BRONOKIS  EPISCOPI  SIGMENSIS  70! 

cjiis  Umen  ne^ulUae  eiiilinluiD  hoc  inieUigi  potcsr,  A     Et  vox  de  throno  etcmi,  dken$ :  Lindem  iklu  tko 

nootrOt  omnei  tanctl  ejuif  eH  qui  timelk  Denm^  puvUi 


114  tam  impSft  el  «vara  ttieril,  qood  oos  ponerei  prin* 
cipe6,  qiii  mercatores  esse  soiebanl.  Tales  enim  suis 
calciilalionlbiis  facile  eos  decipiunt^  quibus  domiiian- 
tur,  ei  non  solum  Iributa  exigunt,  venim  eiiam 
omnibus,  qiiae  possidenl,  suisastiitiisnon  exspoliaut» 
Sdqaitur : 

Qnia  in  veneficii$  tui$  erraverunt  omne$  gente$j 
eic.  Ibi  enim  veneficia,  ubi  medicamina ;  ibi  liflerc- 
ses  fabricatae  sunt,  quibus  omnes  geutes  errave- 
runt,  ubi  sanguis  sanctorum  ei  propbetarutn  et 
fastts  et  inveotiis  est ;  ei  non  solum  sanctonim» 
verum  eliam  oinnium,  qui  ubique  terrarum  inter- 
fecti  sunl.  Qtiis  cniui  nisi  iuiqiiorum  cougregatio 
homanum  sanguincm  fundere  novit  ?  Ab  ea  igitur 


et  vuigni.  Prius  enim  lou  Ecclesia,  deinde  utriosqiifl 
Teslamcnlipalriarctoel  doclAres;posliiiodiim  ven 
ipsi  angeli  Deum  laudanl,  aliosqiie  omneB»  parvoi 
simul  et  magnos  ad  lauilem  inviiani.  Thronos  anieiB 
hit  ille  intelligitur,  qui  iuler  novem  anglonim  or* 
dines  enumcraiur.  Quibus  horunlibns,  quid  sequi* 
tur,  audiamos : 

Et  audivi  qua$i  vocem  tubm  magnWf  ei  $i€Uli  woceu 
aquarum  muUarumtet  $ieut  toeem  tonitruum.  mugnO" 
rum  dicentium^  aUeluia^  qui  regnat  Dominus  Dem 
no$ter  omnipoteno.  Cl  vox  quidem  magnx  taiai\ 
doctores,  voces  aulom  aquaruni,  omoium  Qdclium 
multiludincm ;  voces  vero  magnomm  tonilruam. 


omnis  sangiiis  reqnireiur,  qui  siiper  lerram  fusus  B  angeloruin  omnium  exercitus  designant.  Isti 
esl,  ciijuscunqiie  eliam  si  inlidelium  esl  (1615). 
CAPUT  XIX. 
Po$t  heee  audivi  quati  ooeem  magnam  turbarum 
muUamntin  coeh  dicentium:  AUotuiat  laue^  et  virtuo 
tkeo  no$trOt  et  gloria,  quia  uta^  €^ju$ta  judicia  efuo 
mnt^  quia  judicavil  de  merotrice  magna^  quw  eorru* 
pffflf  terrom  inpr^etitutione  $uat  et  vindieavit  eangui- 
nem  ^enorum  euorum  de  manibue  oiu$,  Et  dixerunt 
itorum:  AUetuia.  Et  fumme  eju$  a$eendii  in$wcnla 
$mulorum.  Et  viginti  qnatuor  $eniore$  cuideruntf 
€i  quatuor  AnimWtA,  ei  adoraverunt  Deum  oedeutem 
$Hper  thronum^  dieentee :  Alleluia^  ojmen,  Ha)c  eiiim 
niAgna  vox  inrbaniro  moltarum,  vex  esi  sancioruin 
Ii^Uniium,  el  graiias  Deoa|eniiuin,  ipsuinque  cuni 


antem 
omnes  Deum  lauilanles,  alieluia  decaoubani,  direii* 
les  :  Gaudeamue^  et  exiultemu$t  et  demu$  gloriam  et, 
quia  leturunt  nuptia  agm^  et  uxor  eju$  prtFparuvii  $e, 
et  datum  e$t  iUi  ut  cooperiat  $e  bjf$^no  opUndenU^et 
eandido  ;  bguintm  autem  ju$tificatione$  $unl4anclO' 
ruin. 

Et  dixU  miki :  Scribe :  Beati  qui  ad  ceenam  nuptia» 
rum  Agni  invUati  $un^^  Oaiideni  eoim  omnes  snocti 
et  beuntiir,  et  dani;  gloriam  Deo,  qnia  vMemoi 
niiptix  Agni,  qui  tojpii  peccaU  mnndi,  qoomlo  cor- 
poribus  animabus  ^' coi4unciiS|  spoiisom  suam  S. 
Ecclesiam  in  ccalestes  ibalamos  introdiicat*  Hoc  esl 
enim,  quoil  dicliur:  Et  uxor  ejn$  protparamt  $e. 
l}](oris  cniin  pncparaiio,  camis  esi  resurreclio.  Ei 


gaudio  ei  voce  350  eisuJuiiunis  lattdantium.  Quid  ^  (biluin  est  illi,  et  a  D^o  concessum,  ni  coopcriat  so 


eium  aliud  esl  aileiuia,  nisi  laudato  DeOiH ;  unde  ei 
subditur :  Lau$^  et  gloria^  ei  vinue  Deo  no$iro. 
Quare  boc  !  Quia  vera^  ei  jueta  judicia  eju$  $unt, 
Unde  probas?  Quia  judicavit  de  meretrice  magna 
(1C16);  quoniam  lolam  lerram  in  sua  prosiiiutioiie, 
fornicationcque  corrupit.  Et  vindicavit  eangiunem 
$ervorum  soorKm,  qui  effu$u$  e$t  de  manibu$  eju$. 
Quibiis  auditis,  itenim  IxUbundi  dixeruiH,  aUeluia^ 
pro  Ulibus  Untisque  judiciis,  el  auxiiiis  Deum  lau- 
dantns  ei  magniiLcantes*  El  fumus  (^'us  asccniiii  in 
scQcola  sseculorum,  ui,  Dei  laudibiis  cresccniibus. 
crescani  pariier  ei  lorroenia.  malorum.  Po$t  hae 
vi§inti  quatuor  $eniore$t  ei  quatuar  aniniaiia  (in  qui- 
bus  omncs  Novi  Veteris(|ue  TesUmenii  patriarclias 
et  propfaeus,  aposiolos  ei  doclores  inielligimus) 
cecid^nt  in  faciem  $uam^  et'  adoraveruni  Deum^ 
eedentem  $uper  thronum  maje$tali$  siur,  diuntee: 
Amen^aUeluia;  ea  videlicet  confirmanles,  qu»  ex 
miiltanim  superiorum  voce  turbarum  andieraiil ; 
Deumque  pariler  laudantes,  in  cnjiis.laude  tanta  ei 
ulia  diceboniur. 

j[^615)  Ab  initio  hujus  ca|»ilis  usque  in  rinem  pro- 
priis  cbaracleribus,  et  figuris  delineavil  S:  Joanues 
Romanae  urbis,  et  imperit  exciifium,  ei  rtiinaro,  ea 
pecoliirilev  adnotans  qn»  a  masima  feliciuie  ad 
esir«mam.deduceni  caiamUaiem.  Venim  Beda,  Are- 
tas,  et  ain  coiiteiiiiunl  per  Dahyloiiein  iuielligi  non 
dehere  Itomani,  sed  CGelnui  iiiipiornm  tiniversiim, 
qui  a  Chrisio  Doroino   in  judicio  exierminabuntur. 


byssiuo  spleudente  el  candido,  Qtiod,  quid  significci, 
quia  exponii,  nobis  esponere  non  licel*  Bfssioum 
eoim,  imiuii,  justificaiio  sanciorum.  Sicoi  eoim 
liyssus,  id  esl  linum,  de  lerra  exortam  ciim  mulio 
labore  in  telam  ei  vesiimentum  perliciiar»  iu  josti» 
ficaiiones  sanctonim  ei  virlules  per  mulUs  Iribiila- 
lioncs  in  carne  moruli  orliinlitr  ei  cresoupl.  Qood 
autem  scribere  prxcipit,  co$  esse  bealos»  i^i  M 
cocnan)  mipiianim  Agni  vocati  sunt,  Arman  ei  imno- 
bilein  de  eorum  beatUudinc  Dei  aenteiaia»  esss 
demonstraL  Unde  ei  snbdiuir :  Cl  dixii  oiihi :  tf «< 
vera  $uni  verba  Dei,  Hoc  eat  entm,  quod  in  propbeti& 
diciiur  :  €  Os  enim  Domini  lociiturocsi^/sa.  xl,5).  » 
Et  cecidi  ante  pede$  eju$^  ui  odoraremeumM  Ei 
diMt  mihi :  Vide  ne  feceri$^  conurvmo  tuuo  $um^  H 
fratrum  luorum^  habeniium  le$timonium  Jeou.  Deum 
adora.  Testimonium  Je$u  e$i  $piritu$  prophcUa.  Aii* 
dita  enim  tanta  promissionedebooonimbealiiudin^ 
angelum,  qui  loqiicbaiur,  adorare  voluil  beatts 
Joannes»  eique  inierdicit,  cum  sicut  ei  c»leri«  qui 
Jesu  testimonium  babent  ei  ferun|,  servus.  el  ips<; 

nequc  ulla  rcmancbit  digniUs,  aut  poieniia,  qinc 
seiitentise  ejus  resistcre  potcril.  Dlciiur  adiem  lu- 
ventos  in  ea  (^niplieiaram  el  man^niio'  sangim» 
quia  impieUlitilliiis» soo pers^utoruio i^iMuoiiium 
erii. 

(1616)  Cod.  Vat.  ■'Ycre  onim  rticrcirh*est,n«it 
toum  lerram,  >  #ff • 


V»  EXrOSITU)  IN  AFOfAL.  ---  UB*  Tl«  CA^  XiX.  7ti9 

ejits  sit,,ioliiniqii«  Dcum  adorare  praecipii  Snd  quid  a  «rgo  (fe  ^etu  boc  lestifteaturft  «r^dilque»  .qqoj  pM 
est  Jesu  tesliiDonium  habcre  ?  Sequiiur :  Tes/tmo*  phetae  pncdixerani,  hunc  Jesn  testimonium  h^hcrd 
nium  enim  JaUf  €$l  ipmiui  prophetitB,  Qnicunque     non  dubium  est. 


LIBER  SEXTUS 


fiili«ff*«l  siifwr  #«m,  tocabuiur  fiddx%  et  wmx,  H  ju* 
tft  IJM  jHdicM^  ei  piȤmu.  OenH  auiem  ejue  ^ut  fimu- 
M  1911^«  etincapHe  eju$  diademata  multu^  hakeme 
mamem  eeriptum^  quod  nmo  ecit^  iM  rpee.  E$  9e$tHu$ 
erat  eeeie  aepena  eanpdae^  et  toaUur  nenm  ejue 
ferhm  M*  liermn  enlm  beatus  Jo&naes,  sicnt  in 
ea*leri$  Ubris,  n  prineipio  naseeaiis  Eeelesiie  inci- 
piens,  usquc  ad  flnem  eam  describil,  qui  tonc  qui* 


e^Mti  albie^  teetUi  bff$muum  alkum  mundum,  et  eM 
ore  ip$iu$  procedit  §iad'm$,  ex  utraque  purte  amue^ 
ut  in  ip$o  pertuliat  gentee,  et  ip$e  reget  ea$  in  vir§4 
ferrea^  et  ip$e  calcai  torcular  vini  furorie  irm  iki 
omuipotentie^  et  habet  in  veeiimenio,  H  in  femoreeuo 
ecriptum  :  Rex  reptm^  et  Dominue  dominamiumj 
Exereitus,  inqnil,  qui  siinl  in  ccelo»  sanctormn  ^ 
deltcet  confi;regatSone8»  in  qnibus  sunl  martyreSt 
conressorcs  ei  virginest  seqw^antnr  enm  in  eqiift 


dem  ceelum  apertum  Tidh,  qnando  prius  ad  pnBdi-  ^  albis,  per  quos  eorum  corpora  boptfsmate  eandldata 


candmn  deciores  do  Ecelesia  ubique  discMrrere,- 
siqne  in  eam  introdiieere  nmiiqne  fldeles  inspexii. 
Unde,  vk/f,  inquil,  eeeimm  apertnmf  Id  esl  m3rsieri.i 
revelaia,  per  homiiies  in  Ecclestam  intrantes,  el  siib- 
diittr,  et  ecca  eqnue  atkue.  Atbns  ehim  eqous,  bapli- 
smalocaiNHditos,  elsapernivem  dealbalos,  earens 
aaaenla  et  mga,  aposloli  el  doctores  inteilignntur. 
Fideiis  aulem  ei  venn,  quia  siiper  enm  sedebat 
Cbrislno  Domimn  nosler»  de  qno  dieitor :  i  Qui 
ascemUl  svpef  eqoes  moi,  ei  qoadrig»  tme  salT^ftito 
iHmkac.  III,  S).  1  Hie  antemei  jnsUtlam  jmiicai,  et 
semper  pro  justitia  pngnai ;  cojos  ocnli  sic  snnt  ut 
flnmma  ignis,  aposloll  sdKeet  el  propheue,  qnt  in 


inteiiigunlur,  Tesliti  l^ssimim  aibnm  mondnm  ; 
quod  ipse  superins  exponens^  sanetomm  )usiltea« 
ijones  esse  dixit.  Sequuntur  igiiur  eom«  qnia  eadom 
via  incedentest  in  qiiantum  possttnl«  eum  imilaiiittr. 
Giadins  autem  ex  utraqne  parie  aeotns,  qni  ox  c|ni 
ore  procedit,  ipse  osi,  lie  qno  Apnatolos  aii :  t  Bt 
gladius  spiritus,  qnod  esl  verbum  Dei  {Epheo*  vi» 
17).  >  Itemque :  t  Vivusest  sermo  Dei  et  eileai,  el 
penelralNiior  omni  gladio  ancijpiti  (Bebf*  ly»  Ift)»  » 
In  hoc  antem  gladio  percutit  genles«  qnia  neminl 
parcenSf  omniuro  iniquiiatcs  el  vltia  redarguit*  Bl 
ipsereget  eas  in  virga  Terrea,  id  esl  reoto  ei  ibrti 
Imperio,  invincibiii  ei  iuAexibili  regimine*  Torenbf 


Ecdesi»  «apiie  pnelncenles,  daro  el  perspicaci  in-  q  autem  vini  furot  is  ei  inr,  qnod  ipsc  caL  al,  ilhid  est  do 


ittlui  etincia  EcclesisB  sacramenta  nsque  ad  srcnli 
consnmmailonem  videiil  et  conslderanl.  Et  in  capite 
ejue  diademata  mmlta.  Qiioties  enim  sancli  vittcunl, 
loties  Cbristus  coronatur,  qniaommsillomm  vicioria 
ad  Cbriainni  referlnr,  qiii  est  mtrablHs  in  sancils 
sttis;  ttttdeet  ipsi  dlcunt  :  c  In  Deo  faciemtis  virtu- 
ftem  (Ps«/.  Lix,  U).  I  Hobenrnmen  $criptum,  qucd 
mma$cii,  nieiip$e.  Ipse  quidein  boc  nomen  scit, 
qoiacapiitesi,  Cttni  csteris  Ecciesia:  membris,  qiii 
cjusdem  eOrpoHs  partes  suni.  Ei  vestiius  erat  re»ie 
aspersa  saaguine;  id  esi  cume  virginaU  ct  incorru- 
pia,  niliiis  laneea  perforau.  Undeprophela:  c  Quis 
e6t  isle,  qni  venil  de  Edom»  linclis  vestibiis  de 
Besraf  » (lea.  Lxiit,  I.)  Et  voeatur  nomen  eju$  Yer- 
hum  Dei,  tioc  autem  nomen  non  iudaeus,  non  h?ere-  D 
licos,  non  paganos  cognovil.  Nemo  enim  scit  hoc 
nomen,  nisi  ipse,  id  esl  Ecclesia  soa  cum  ipso.  Quod 
auiem  ipse,  el  Ecclesia  unum  sinl,  audi  quid  per 
besiom  Joannem,  qui  modo  loquitur,  eiiam  in 
ETSHgeno  dical :  1  Non  pm  his,  fnquit,  rogotantuin, 
sed  et  pro  eis,  qoi  eredituri  sunl  per  verbum  eorum 
io  me,  oi  omaes  umim  sint,  sicut  et  tu,  Pater  in  me, 
cic^ia  I0riil«liptiin  aohia  ttaam  aini  {Jmmu^ 
m,  iO)^  f  Qaodergo  Eeclesfa  scif,  nemo  seii,  sf- 
qaidein  nnom  snnl  et  Ecdesia,  et  .ipse. 
Ei  exerciiue,  qui  $uni  in  cmlOy  $eqKebamiur  eum  1» . 


quo  aiibi  dicitur :  iTorcuiar  calcavi  solos,  el de  genli* 
Iras  non  esl  vir  mecum  (l$a,  lxiii,  &). >  Quoiieo  enim 
munduro  istum  ncqnaro  pro  suis  scekribus  perimilv 
ei  damnat,  loties  torcular  in  ira,  el  furoro  caleal* 
Sic  enim  qnondam  Judxos  calcavit,  eoramque  san- 
gnlne  omnes  clrca  Jerusalem  fossas  replcvii.  Ei 
habel  in  veetimenio^  ei  in  femore  $uo  ecripiumtlRcm 
regum ,  et  Dominne  dominantium.  Quid  eiilin  per 
vestiinentiiiu  et  femur,  nisi  bnmanitas  iutelligiturv 
qua  et  diviiiiias  vcsliebatur,  ei  generis  prop.ignlja 
ditataiur?  Nou  ergo  secuiidum  diviiiiuitcm  Uiituin« 
verum  etiam  secmidum  humanitalein,  in  qua  do 
iniinicis  triumphavit,  Rex  reguin,  et  Doniinus  domi- 
naniinm  essc  credaliir. 

Ei  vide  unum  angelum  eiantem  in  $o!e,  35S  ^ 
clamamt  voce  magnat  dicen$  omnibn$  atibue^  quas 
voiabant  per  medium  cmlum  :  Venite,  congregaminl 
ad  canam  mngnam  Dei^  nt  manduceth  carnee  regnm^ 
el  carne$  tribunorum,  et  carnee  foriium^  ei  carnee 
equorum  $edentium  in  ipiii,  ei  carne$  omninm  libe- 
rorumt  ac  urvorum^  et  pu$iUorum^  ac  magnorum. 
Angelusisie,  qul  in  sole  slare  vldetur,  Christut  esi, 
do  qno  4icilttr :  c  In  sole  posoU  taberaaculum  cuum .. 


{P$ai.  xnit, 


In  lole  sure,  esi  p^m  el  aiaai- 


feste  omnibiis  apparcrc.  Et  avcsquldem,  qu»  pcr 
meOium  cmhim  \olant,  vel  Ecclesias  doctores  iihiqao 


•71! 


S,  RRUNONiS  EPISCOPI  SiGNIENSIS 


n? 


cti^currtiiites,  vul  maligtii  spiriius,  qui  in  hoc  acre  A  Vivi  qiiidein,  quoniam  el  ipst,  sicul  caeieri  resur* 


pHncipanlar,  inlelligi  possunl :  nam  et  isli,  ei  iltt 
ad  ccBttam  Dei  congreganlur,  el  ulrique  sibi  a  Deo 
parauim  escam  comedunt,  sed  alin  et  alio  modo. 
Sancti  u  imque  carnes  regum,  et  tribunorumy  caete- 
roruinqiie  comedunt,  secundum  boc,  quod  beaio 
Peiro  plenum  immundis  animalibus  linteum  osten- 
sum  est  eique  praeceptum  ot  roaciaret  et  roanducarel; 
CHJJus  ret  aignifioalionem  ipse  intelWgens,  bis,  qui 
secum  eratit,  sic  ait :  <  Vos  scitis  qnani  abomina- 
itttrisii  viro  Judaeo  eonjangi,  anc  aecederead  alieiH- 
gooam,  sed  roijii  ostendit  Deus,  neminein  commu-» 
nem,  aut  iinmundum  dicere  bominem  {Aci.  x,  28).  i 
iHimtiRdi  vei^spirttus  rcirom  carnes,  ei  tribtmoriim 
«(MmMiuiii,  qitando  peccalores  decipiunt  el  eccidunt, 


geiit,  etpostea.secuniiiim  Scripiuram,  descendent  in 
liifernum  viventes  :  qui  enim  non  vivii,  torroen  um 
non  seiKit;  vivant  ergo,  ut  tormenu  fieotiaiiu  Et 
cmeri  octlu  $unt  in  gladio  $edenti$  $uper  equum,  qu 
procedit  de  ore  ip&iu$,  Hoc  auiem  dupliciier  inietligi 
poiesl,  ut  vel  secundum  pristinam  eonversationeiii 
Dei  verbo  occisi  inteliigantur,  juxta  quod  DomiBas 
ait :  <  Non  veni  {Miceiu  roiiiere,  aeil  gladiam  {Matth, 
Xf  34) :  I  vel  Ula  terribili  ei  netueadia  •enieniia, 
qwm  in  judioio  suos  feriel  iniroieos,  dicens  :  <  lie, 
inatedicii,  in  igiiein  aetcraum  {MaUh.  xxv,  41).  » 
£i  onme$  etwa  ealurola  $unl  de  carmbu$  eorum.  Dn- 
plici  nami|tte.iuieUigeiitia,  aves  bori»  soni»  ei  avei 
mala^.  fit  bome  quidem  avea  satiKatas  suiii,  qtise  ai- 


et  de  eorttin  pmis  l»tantur,  et  satiantur ;  secundum  ^  i^hI  cnm  apoatokinim  prineipe,  quoiidie  maciani  ei 


qaamsigniicationero  dicitur:  Quia  c  comedeniniJa* 
Qob,  etiocinn  ejiisdesoiaverunt  (l^n/.  lxxvhi,  7).  i 
Sed  qiiid  per  «quos  et  in  ipsis  sedentes,  nisi  eorpora 
et  quae  eisproesldent,  animas  inteiligiimis? 

Ei  vidi  b0$leam,  ei  rege$  terras,  et  exercitu$  eorum 
eongregaloe  ad  faciendum  pra^lium  cum  iUo  qui  se» 
debat  in  equo^  et  cum  exercilu  e/ns,  et  appreheusa  est' 
bi$$iia,  et  cum  illa  peeudoproplieim^  et  qni  fecii  signa 
eofam  ip$o,  quibu$  $edttxil  eot,  qui  acceperunt  cha- 
racterem  beeiicB^  et  qui  adoraverunt  imaginem  'eju$, 
fivi  mi$$f  $unl  hi  duo  in  $tagmtm  igni$  ardenti$,  et 
Mphuri$,  et  cceieri  occ\$i  in  gladio  $edenli$  $uper 
Ajftciim,  qui  procedit  de  ore  eju$,  et  omne$  ave$  $aiu- 
rai»  $unt  de  camibu$  eomm.  Hoc  autem  in  loco 
illud  pHclium  beatus  Joannes  iiarrare  videtur,  qnod 
GUristus  Doimnus  noster  in  saeculi  consummationc 
contra  Antichrislum  faclurus  est.  Vidi,  inqiiit, 
brsiiain,  id  est  Aiittchristum,  de  quo  jam  sa;pe  ib- 
cuti  siimus;  et  reges  terne  qui  eum  scqueniur :  cuin 
co  enmt  pseadopropheiae  et  exercilus  eorum,  oin- 
iKum  vidclicet  iniquorum  muUitudinem,  congregnsos 
ad  farieiidum  pra;liain  cum  illo,  quisedebntin  etjuo, 
el  cum  exercitu  ejus,  id  est  cum  Chrisio  ei  eleclis 
ejus.  Ei  apprehoiisa  esi  besiia,  id  est  Aniichrisiiis, 
04  cum  ea  pscadoprophciae,  multi  sclliret  liieresiar- 
chsc  et  discipoli  ejus.  Iiisuper  et  ipsc,  qui  fecit  signa 
coram  ipso,  quibus  seduxit  eos,  qui  acceperunt  cha- 
r.^cterem  et  imaginem  bestiae.  De  lioc  euim  in  qiiarlo 
libro  plura  dicla  sunt.  Hacc  cst  enim  illa  bestia, 
r,ua,*  de  terra  ascendens,  cornua  duo  agiii  similia 
liabens,  et  quasi  draco  loqnens,  omneinquc  ptioris 
beslias  potesiatem  coram  illa  faclens,  terram  omncm 
ct  habiiantes  in  ea,  bestiain  priinain  adorare  cocgil : 
bic  eiiim  quasi  a  rege  ab  Aiitichtislo  sediictus  omiil 
iiilqaitate  onmique  fallentli  astutia  plenus  erii.' 
Vivi  mi$$i  $unt  hi  duo,  idest  Anlichristiis,  ci  discl- 
puRejus,  m  $tagnum  igni$  ardenli$    et  $ulphuri$. 

(tai7).  Seculus  esi  Brmio  S.  Augintinum,  qui 
Ijb.  XX,  cap.  7,-  De  civil.  Dei,  in  angclu  de  coeio 
descendente  Chrislnmkgnovii,  ciii  Paler  omnem  de- 
ail  pot^tatem,  unde  dxmonemcoercerelac  qu.-intam 
ei'4dMtepil  i^etttHi«atqiiee;asdcmiinperio  siibjecium 
tenei-et.  Qua  propler  dicltiir  a  Joanne,  diim  (!c 
coilo  dcsccu  Jcrel,  ideslcumcariicm  humauam  sum^ 


mandtteant«  Ifal»  vefo^ataeaHiiir,  quia  lo  eonim 
poenis  et  loniieHtiSf  qoast .  quodam  suaviasiiiio  cbc 
satnrat»  gratuianlnr.  Saiis  eiiioiapud  omnes  uaiuia 
Ioctttioest,uthifl  nos  satvraloneaae  dicantts,.qnU»us 
abuadare  videmus. 

CAPVT  XX. 
Et  vidi  angdm  de$eende»l4m  de  emhf  Mtniem 
ehivemaby$$i,ei€ai$nam  ma§mm  in  manu  $ua,  <i 
apprehendit  droconam  e^petuem  aniiquum^  qui  et$ 
diabolueet  Sa/aiiat,  et  aliigavii  eum  per  anmm  miUe, 
et  miiif  eum  in  abf^m^  et  daueit,  at  $$qnaml  ^per 
iiium^  ui  uon  $educm  ampliu$§enia$,  dwtec  con$um* 
mntur  miUe  offni»  M  poU  tmc  oportet  iUum  $otn 
modico  tempon.  PropbetaniHi  eieiMro  esl,  nee  len* 
pus  curare,  nec  ordmero.  sed  mrac  de  fiitnris  loqai, 
Nunc  ad  praeteriia    reverU,  qu«  qoidem  beam& 
Joannes  boe  ki  loco  facere  vldeiar.  Vidi^   inquit» 
engelum  de$cendenlem  (ldi7),  non  aUuro  qoidem,  sed 
359  cuuidtiiii  ipsttin,quero  stiperius  se  iu  soie  stare 
vidisse  perbibuit,  habentem  clavem  aby$$i^ei  cateuem 
magnam  in  mqnu  $ua ;  l^uliis   eiiim  esi    ciavis,  bu- 
jtis  cst  et  catciia,  bic  clagdit  ei  aperii,  faie  ligai  ei 
solvit,  ad  cujus  jussionem  abjssi  ei  ccpli  portae  pa- 
riler  claudiiuttir  ct  nperiunlar.  Et  apprehandit  dra- 
conem  $erpentem  anllquum,  illum  vi<ielicet  qni  pri- 
nios  huinani  geiieris  parenles  sux  falkicije  veoeiio 
decepit  etperdidil.  De  qiio  et  subdittir :  Qui  eu 
diiiboiu$^  et  Salanae;  et  tiltigaviieumperanno$milU. 
Hiceaimnumerus,  utjaro  diximu^,  qnia  ei  caMcros 
D  numeros  in  secontinel»  et  supra  se  nuUain   majo- 
rem    numerum  babet,    aHqnaiido  pro    omfiibus, 
aliquando  pro  uiullis  ponilur.  Uiijle  el  Iiic  dicitur 
et  atligavit  eum  per  anno$milie.   Hoc  tale  est  ac  si 
dicerel,  per  aniios  multos ;  ligavii  iiuiem  ne  ubi- 
qiic  vagabuiidus   diacurreret,  et  ^nn^lum  stianH 
voliiiiuitem  luiquilaUs  freiia  laxarei  (idlS^.   HiMt 
vcro  in  ahyssum*    ut  ibi,  imnc  gravia    tormes- 
ta   patiaiur,   ul   in    illis   solis    habite;,  qai   c«- 

piuriis  veniret  in  terram,  babereelavem  abfssi.  et 
caienam  iiuigiiam  in  jn^^na  sua,  gua  ai^irehemlii  H 
iigavit  draconeui,  serpemein  antiquuiu.  NoudetiiDt 
taineii  alii,  quonim  ineniinit  Cornelius,  opioanles 
faic  proprie  angeliim  esse  accipiendum.  deqao  ei  ani 
cai>.  9  halieiur,  fuisse  illi  datam  clavein  pulei  at>yssi. 
(1618)  Alligaiiodiaboli  est,  non  pcnniiii  cxerierc 


ns  EXPOSiTM)  iN  apocal:  >>  lib.  vi,  gap.  xx;  7U 

dlalMetigiiDniiitotenebris  operti,  solem  justiii»  A  dieium  asmos  inteUigimiis,  panimYalde  eeiqoeddi-'' 


DequeTident,  neque  cognotcunt.  Clausii  aulem  ««• 
per  iUum^  alqm  sf^navt^  ut  non  quomodo  vuU,  et 
quando  Tult  exeat,  etGhrisli  sigilium  atque  imagi- 
nem  reoognoscens,  nemiiiem,  nisi  permissom  ten- 
tare,  yd  sedneere  aodeat.  Etposthtee  oportet  illum 
neipimedieo  lempore;  finilis,  iuquit,  mille  annis, 
idesl  aliquanta  lemporis  longitudioe.  Soivetur  Sa- 
lanas  modlco  tempore  (1649),  quia  tribus  annis  et 
dlmidio,  quibus  Antlehrislns  regoabit,  tanlo  faro- 
ris  Impeto  mundum  vexabit,  ui  semper  ligatos  et 
nanqoam  amplins  solotus  fuisse  potetur.  Ad  iiftius 
ergo  temporis  comparationem,  ligatus  et  clausus 
dicllur  Salanas,  siiSut  iu  Ezecbiele  ad  comparatio- 
nemjerosalem  etiam  Sodoma  josia  vocatur,  qo(B 


citur :  jam  enim  mille  anni  praeierierunt»  ex  quo 
animae  martyrum  cum  eo  regnare  cceperunt,  onh^ 
nes  ergo  pro  mille  inielligamus.  Siquidem  in  mille 
omnesnumericontinen(ur«  C»teri  vero  morloorum 
non  vixenint  donec  consummarentor  mille  annU 
Quantum  enim  ad  corpus,  nec  boni,  nec  mali  anio 
judicium  'po»t  mortem  vixeruot ;  secundum  animam 
vero,  mortui  quoque  vivunt  boni,  quia  ibi  suot ;  ubi 
vita  regnat,  et  ubi  mors  esse  non  poiest  c  Ego, 
inquit  300  I^ominus»  (Joan»  xiv«  $)  sum  \i^^ 
veritas»  et  vita  (1620).  »  Mali  vero  non  vivuul,  qoia 
semper  de  tormentis  in  tormenla,  quasi  de  morte  in 
mortem  transeunu  De  quibus  dicitur :  «  Quoniaoa 
non  est  in  morle  qui  luemor  sit  tui  (Psoi*  vi,  6)«  t 


quiitem  quam  peccatrix  fueril,  Moyses  ipse  testatur.  g  HaE^c  est  resurrectio  prima,  de  qua  Apostolus  aii  : 


Ei  vidi  $ede$y  et  iederunt  iwper  eai^  et  judi^um 
dninm  e$i  iiHs^  et  ammae  deeoiiatorum  propier  testi^ 
monium  Jesu^  et  propier  verlmm  bei^  et  t/ki  non  ad»- 
oraverunt  bestiam  neque  imaginem  ejus^  nec  accepe- 
runi  characlerem  ejus  in  frontibus  sms^  aut  in  mani' 
6«s,  etviserunt^  ei  regnaveruni  cum  Christo  miiie 
anms.  Cwieri  morluorum  non  vixerunt,  donee  consu- 
meniur  mttf€  anm  :  hae  esi  resurreciio  prima,  Bea-» 
tu»  eisanetusy  qui  habent  partem  in  resurreciione 
frima;inhis  secunda  mors  non  habet  polesiaiemf 
ud  eruta  sacerdoles  Dei  ei  CAHsli ,  et  regnabuni  cum 
illo  mille  annis.  Et  vidi,  inquit,  sedes,  et  sederunt 
soper  eas,  quoniam  ubiqoe  terrarum  apostoli  et 
doctores  divisi,  unusquisque  in  sede,  et  in  provin- 


c  Si  consurrexistis  com  Ghrislo,  quae  sursum  suul 
quaerite  (Coioss.  iii,  1).  i  Sicut  eoim  de  luonumeutls 
corpora,  ita  de  baplismale  anim»  renovatae  resur- 
gunt.  Beaius  et  sanclus  qui  babet  parlem  io  resor- 
rectione  prima ,  id  est*  qui  sic  in  bapiismate  resiur- 
gii;  u\  in  eo  uUerius  mors,  et  peccaium  non  regnet. 
In  bisenim  secunda  mors  nonhabetpotesiaiem,quod 
siinul  cum  corporibus  ad  vilam  imraorulem  re^ 
surgent,  eruntque  sacerdotes  Dei  et  Ghristi,  semper 
seipsos  hosiiam  vivam  et  Immaculatain  Deo  immo- 
iaiiies.  tjnde  Apostolus :  c  Obsecro  vos^  ut  exhibea- 
lis  corpora  vesira  bostiam  viventem,  sanctam,  Deo 
placenlem,  ratiooabile  obsequium  vestrum  {Rom^ 
XII,  i).  c  Et  regnabunt  cum  iilo  miiie  annis»  id  est 


da,  et  clvitate  sua ,  regiminis  curam  et  potestotem  c  ^  «^«f "«i»  «*  >«  saeculnm  saeculi. 


sascepit,  quam  quidem  et  episcopos  usque  hodie 
habere  videmus.  Ei  judicium  datum  est  iilis;  isti 
enim  sont  judices  terrae,  et  judiciariam  possident  di- 
gnitatem;  ad  honim  judicium  omninm  fideliom 
nultitado  cucurriU  Et  vidi  ammas  decoiiatorum^ 
eorum  sciiicet>  qul  propter  tesiimonium  Jesu,  quod 
ferebant,  et  propler  verbum  Dei,  quod  praedica- 
bant,  ab  iniquls  decoUati  snnt.  Et  vidi  eos  qui  non 
adoraverunt  bestiam,  id  est  Anlichrislum,  nequeima- 
ginem  ejus,  neque  aceeperunt  characterem  ipsiuSt  id 
esi  ejusfidem  atque  doctrinam.  Jn  frontibus,  aul  ma^ 
nibus  suis :  in  fronte  quidem  ejus  fidem  habet,  qui 
com  palam  et  manifesle  prxdicat,  in  manibus 
vero,  qui  id,  quod  praecipit,  operaiur.  Unde  ina- 


Et  cum  consummaii  fuerint  mUie  anm  eoiveimt 
Satanas  de  carcere  suo^  ei  exibitf  et  seducet  geaiee, 
quw  sunt  super  quatuor  anguios  terrw,  Gog  ei  Magoq^ 
ei  congregabii  eos  in  pro^itiim,  quorum  numerue  eet 
sicui  arena  maris,  et  ascenderum  euper  latitudiuem 
terrcff  et  eireumieruni  easira  sanetorum^  et  eivitaiem 
diieetamf  ei  descendit  ignis  a  Deode  c<oto,  et  devwof^ 
vit  eoSf  et  diaboiuSf  quisedueebateoSf  miuus  esi  in  $ta>- 
gn.m  ignis  et  suiphuris,  ubi  est  bestia^  et  pseudo^ro* 
phetCB  crudabuniur  die  ae  noete  tn  seecuiasacuioruuu 
Gonsommatis,  inquit,  milieannis,  id^esi  muiiis  anniOt 
finitum  pro  infinito,  solvitur  Salanas  de  carcere 
suo,  quia  tantum  nocendi  potestatem  et  licentiam 
accipiet,  ut  usquead  id  tempus  ligatus,  et  in  carcere 


nifesturo  est,  jam  nunc  mullos  esse,  qui  suis  mani-  D  fuisse  dicatur,  et  luncexibit  inamplam  etspatiosam 


bus  ejus  cbaracterem  portanl.  Sequitur  :  Et  vixerunt 
et  regnaoerunteum  ilio  miiie  annis;  qui,inquit,neque 
bestiam,  neque  eius  imaginem  adoraverunt,  simul 
com  Christo  mille  annis  viverunt  et  regnaverunt.  Nisi 
enim  permilleannos,omnesantejudicium,et  postju- 

lotam  tenuiionem,  quam  potest  vel  vi,  vei  dolo 
*d  sedocendos  homines  in  partem  suam  cogendo 
violenter,fraodolentervefalieudo.  ildem  S.  Augost., 
^.  tib.  et  cap. 

(1619.)  Malumos  Augustlni  luce  paulnlum  obscu- 

i^mBruiionis  expositionem  illuslare.  c  Tunclautem 

j^lvelor  Satanas,  ait,  quando  el  breve  tcmpus  erit. 

^am  iribus  annis  ei  sex  mensibus  legitur  lolis  suis 

^tionimque  viribus  sseviturus;  ei  (ales  crunt   cum 

^^tbus  beiligerandum  est,  ut  vinci  tanto  ejus  im- 

'^iu,  insdiisque  non  possint.  Si  aulem  non  solvere- 

Fatao  GLXV. 


viam.  Et  sedueei  genteSf  quat  sunt  super  qualuor  an- 
guios  ierrm,  Gog  videiicet  et  Magog,  et  congrrgabk 
eos  in  prcBlium^  unde  datur  inleliigi,  quod  ubiqoe 
terramm  ejus  fama  divulgabitor.  Per  Gog  et  Magog, 
quidam  Golhos,  quidam  vero  Getas  et  Messagetas 

tur,  minas  appareret  ejus  mali^na  potentia,  minus 
sancta  civitatis  fideiissima  paiientia  probaretur.  » 
Eod.  loco. 

1620)  c  Prima  resurrectioesleomm  qoiaeulpa  sive 
per  baptismum,  sive  ^r  p^nitentiam  resurgent, 
el  jusiiiia  vivunt,  et  hi  cum  Ghristo  mille  aiinis, 
hoc  est  in  aeternuni  reguaturi  dicunUir.  Secuuda  au- 
leo)  resurreciio  fiet  omniura  tam  bonorom  quani 
malorum,  lunccum  habendumcrit  finalejudicinm.  f 
iu  S.  Aug.ciUloc^. 

83 


TfS 

H)telflg«re  Totiieraiil ; 


S.  BRUNOOIB  EPISCOPI  SIGNiENSIS  n« 

aln  vero  dicunt  gentet  esse,  A  in  melius  conimutstifl.   £t  vidi   roortu^  ina|ui 


quas  Alexander  llagBttB  moniibus  condusit,  ubi  jam 
ininflniltm  ranltitudinem  sunt  multiplicatae :  haic 
ilii  dixerunt.  Not  autem  secundum  nominum  inier- 
pretaiionem  (4621),  salra  ilde,  ista  exponamus. 
Gog  enim  §Dterpreta(ur  l^ctum ;  Magog  vero^^  tecio^ 
Sed  quid  tectum  ntsi  peocatores,  in  quibus  viiia  ei 
maligni  spiritustteguntur  et  babitant?  Quid  vero  d« 
tecto»  nisi  eadero  vitia  spirilusque  immundi?  Qul 
Bunc  quidem  quodammodo  laient;  tunc  vero  quasi 
reseratis  portis,  facto  agmine  de  tecto  ubique  pro* 
silientes,  simul  cum  ipso  tecto  in  bella  roent?  Unde 
et  subditur  :  Quorum  numerus  est  tieul  arena  ma^ 
Aij  et  ascenderunt  super  latitudinem  terrce^  et  cireum' 
ierunt  castra  sanetorum^  et  civitatem  dileetam,  Pro- 


et  pusiilos  stantes  io  conspeciu  ihroni,  qaia  &ic- 
ut  361  Aposlolus  ait :  f  Oinoes  uve  hm,  m 
mali,asiabiams  anle  iribuoal  Dei(i{om.  it,  iO).  i 
Et  lilfri  aperti  sunt^  in  quibus  Oionia,  etab  onttibos, 
omniumque  facta  iegentur.  Hi  autem  &antcoB8cieft- 
tia  singalorum^  invicem,  secundum  Apostoliun,  ac- 
cusantes  aul  eiiam  defendentes.  £l  alUu  iiber  o^. 
tus  esf  qui  est  vi/or,  in  quo  soii  iUi  scripiji  soni  ad 
vitam  praedestlnati,  in  quo  soli  sancti  sua  DoniM 
legent  el  cognoscenu  £t  judlcati  sunt  moriui.ei 
his  quas  eranl  io  iibris  scnpta ;  omniain  enin,  «t 
diximas,  faeta  etdicia  in  eis  scripta  eraiit,eis^ 
cundum  opera  sua  unusquisque  judiicaiar. 
Et  dedit  mare  moftuos  tuos^  qm  ineo  ereni;d 


pbetarum  enim  est,  ut  jam   dixlmus,    pro  futuris  S  mors  et  infernus  dederuni  mortuos   suot,  f w  tn 


praeterita  ponere.  Et  deseendit  ignis  de  ccsto^  et  de 
toravit  eos.  [Pluetsuper  exercitum  Anticbristi,  ut 
olim  super  agmina  Gog  et  Magog,  ignia  et  sulphur, 
grando  nempe  et  fulmina,  quibus  deleaiur.  Deus  ha- 
litu  oris  sui  ssevum  hunc  et  perniciosum  hostcm 
evertet  (1022).]  Facta  namque  resurrectione,  et  ad 
judkium  Christo  veniente,  statim  ignis  sequetur, 
qui  et  mundum  eiuret,  et  peccatores  devorabit,  ei 
sic  de  igne  in  ignem  transcuntes,  nunquam  postea 
tormentis  carebunt;  el  diaboluSf  qui  sediicebat  eos 
mistus  est  simul  cum  ipsis  tn  staynum  ignis  arden' 
ffs,  et  sulphuris,  Hic  enim  ignis,  sicut  Dominus  ait, 
<  paratns  est  diabolo  et  angelis  ejus  {Matth,  xxv, 
41),  1  in  quo  et  besiia,  id  est  Antichrislus,  et  pse.udo- 


tpsts  erant^  et  judicaium  est  de  sfngtUit^  ticnidsn 
opera  ipsorum.  Et  infernus  et  m/ars  miiii  atu  ii 
stagnum  igms.  BiBC  mors  secunda  est,  £(  9111  sm 
est  inventu»  in  tibro  vita^  scriptus^  mism  eslimnt' 
gnum  ignis.  Constat  enim  omnium  corpora  iil>icuB- 
que  fuerint,  sive  in  terra,  sive  in  mari,  quodiniih 
dicio  resurgenl  (1625).  DabU  ergo  hoc  mare  roa|Dua 
ei  spatiosuro,  oinnis  videlicet  mundi  ambitus,  nior- 
tuos,  qui  in  eo  sunt.  Dabit  ei  mors,  id  e^  (iial)oloi 
niortis  causa  atque  principium,  etsimul  cum  eoin- 
fernus,  in  quo  peccalorum  anim»  clausas  ie&entur, 
rooriuos  suos,  qui  in  ipsis  soot,  ol  iode  aDiiQab(U, 
hinc  corporibus  venientibus,  ^omo  lolu9  et  integer 
ante  judicem  prsssenietur ,  qui  utique  secundio 


prophetae,  qui  eum  sequuntur,  cruciabantur  die  ac  ^  ipsorumopera  singuios  judicat»it,Iuocauiemu)ier< 


noclie  10  saeeula  saeeulorum. 

Et  vidi  ante  ikronum  agnum  eandidum,  eisedentem 
super  eumf  a  cujus  aspeetu  fugit  terra^  et  cQslum^  et 
iocus  uou  est  inventus  ejus»  Et  vidi  mortuos  maguos^ 
€t  pusiUo$  siantu  m  conspectu  throni,  et  tibri  aperii 
ntnt.  Et  atius  liber  aperius  est^  qui  est  vita^  et  judi- 
cati  9uni  moriui  ex  his  qux  scripla  erarU  in  tibris^ 
seeuadum  opera  ipsorum,  Agous  iste  candidus,  nulia 
vitiorum  roa^^ula  virialus,  iile  est  qui  toUii  peccata 
mundi.Qui  anle  Uironum,  el  super  eum  sedet,  quia 
4^mnium  angelorura  ordinibus  major  est,  et  pr» 
cunctis  allius  sedet,  quasi  veJlet  diccr^  :  Agnum  se* 


nus  el  niors  in  stagnum  igois  mitteuiur,  quia 
neqoe  mors  neque  diabolus  princeps  mortisnisl  ia 
ioreruo  ulterius  regnabit.  1  Regnavit  eniro  mors  ab 
Adam  usque  ad  Moysen,  etiam  in  eos,  qui  oon  pec* 
caverunt  io  simiiitudioem  praevaricationis  Adx 
(Rom.  V,  14).  I  H^c  mors  secunda  est,  in  quasine 
ulla  spe  resurgendi,  totus  honio  simoi  cum  corpore 
et  anima  in  tenebras  praecipitalur.  Uac  auiem  morte 
moriuniur,  et  in  ignis  stagnum  suhmerguotur,  qoi- 
cunque  in  libro  vitas  scripti  non  sunt,  et  qui  in  libr« 
vita}  scripti  inveniunlur,  in  gaudio  et  exsullalione 
simul  cum  Christo  sine  fine  regnabunt. 
CAPUT  3LXI. 


dentem  super  tbromim>  Deum  in  homine  significa* 
vit.  A  cujus  coospeciu  fugit  terra  et  coeiup,  quia  j^  Et  vidi  ccetum  novum  et  terram  novam  (i6^)> 
eo  od  j[udicium  veniente,  sicut  ipse  aii,  et  cce-  Quoniam  universalis  ignis  inceodio,  omni  ttundaoa 
ium  eilerra  Ir^ihit.  £l  iocus  pristiiius,  et  assue»  corruptione  exusla,  ad  primam  pulchritudioem on- 
lus  non  esl    invenlus  in  eis,    omoibus  videlicet     nis  redibit  creaiura,  nimirum  praeler  diaboium  ciia 


(1691)  c  Hic  raagna  pr»dicitur  Antichrlsti  sedOF 
ciio,  quoe  in  floe  io  apertum  bellura  erumpet,  si- 
qiiiiiem  seducti  omiies  ab  universo  mundo  collccti 
ipsum  Anlichristum  ducem  hiibenles  bonos  unde- 
quaqne  ad  necem  perse(fuentur;  eritque  ciades  eo- 
rura  maxima;  sed  £cclesia,  seu  dilecta  civitas 
non  expughabitur,  qutn  de  tyranno  ejusque  secta- 
toribus  vidis  ac  debellatis  triumphabit.  1  Ita  3. 
Hippohrlus  de  Amiehristo.  ^ 

(im)  Uttc  ex  cod.  Vat.  supplevimus. 

(14tt5)  f  Et  mors,  et  infernus,  inquit,  reddidemol 
mortuoft,  quos  in  se  babebant.  Mare  exhibuii;  quia 
sicut  inventi  sunt,  adfuerunt :  mors  vero».  ei  iafer* 


nus  reddidcrunt;  quontam  vitttt  de  qua  eiieraoti 
revocaverunt.  Nec  frustra  foriasse  non  saiis  fuit,  ol 
dicerel :  Mors,  aui  infernus,  sed  ulrumque  diclaffl 
est :  mnrs  prbpler  bonos,quia  tanturomodo  moriefl 
perpeli  potueruiH,  non  etinfernum;  iofemusautem 
^ropter  nialos,  qui  etioin  poenas  apud  inferes  iieo- 
dunt.  I  D.  Angusl.  De  civit.  Dei,  lib.  xx,cap.  \o.  , 
(16^)  Nemo  ignorai  quaui  magns  Conceriauoni^ 
i  occasionein  haec  verba  scholasiicis  pRcbueriot,  ot 
aliqui  novos  coelos,  novamque  lerrampuriori.ele- 
gaotiorique  materia  coostare  dixeriot  novosque 
habilatores  assignarint;  ila  auclor  operis  De  reao- 
Tationeeoelorum  et  terrae.  Florenl.  1780.  Aliivert 


»17  EXPOSITiO  IN  APOGAL.  -  Lft.  VI,  CAP.  XXI.  T)8 

membris.8ui8,  qiii  tanc  omDium  ultimam  miserUm  A  coeiesii  thalamo,  sponsac  suse,  matri  iioatrtt  fbeuit- 


el  deiormitatem  auscipiet :  primum  enim  cff/ttm,.  et 
prima  terra  akiiU  iUa  scUieet  omiua,.quafi  corrupla, 
el  a  •prisiioa  pulcliritudjne  deformata  fuerant.  Et 
marejam  non  €9t,  quoniam  omni  amariludine  fugata, 
talis  tmie  erit  quatis  in  principio  creatus  est  mim- 
dus.  Noque  exinde  maris  liujus  amaritudines  et 
mundi  liiijas  preceUosas  lempesutes  saneli  Dei  sos- 
tinebunt;  verum  enim  in  gaudio  et  exsultatione 
simul  cum  Ciiristo  sioe  ine'regnabunt. 

El  ego  ioanm»  vidi  cuAtatem  '$anetam  Jeruioiem 
ffovcm,  de^eendentem  de  ccelo^  a  Deo  paratam^  iiesut 
tponeam  ornatam  niro  lua.  £go,  inquit,  Joannes  vidi 
civiiatemsaoctam  Jerusalem,  novam  descendenlem 
i)e  coalo.  Non  iUam  quidem*  quae  prius  a  Glialdaeis, 


dissimae,  semper  tamen  virginioi  incorrupt»,sanclse 
videiicei  Ecdesne,  Gbristus  Dominus  noster  amoris 
et  dileclionlscastisampiexibus  conjungeiur?  0  vcre 
semperque  beatl,  qui  adeanam  nuptiarum  agnitoeati 
eunt !  Dbi  ipse  Deus,ttbi  ipsa  setemi  iuminjs  eontemp  In- 
tio,  potos  est  et  cibus,  summaque  refeetlo.Sequliur  : 
Et  audivi  vocem  magnam  ds  throno  dieentem  : 
Ecce  tabemaculum  Dei  cum  homimfms^  e$  kabitabit 
cum  eie^et  ipei  populue  ejue  erunt,  et  ipse  Deue  eum 
eis  erit  eorum  Deu».  Decet  emm,  muUumque  QoiiYe- 
nit  ut  in  lali  convivio  taotisque  nupliis  cantores  sint 
atque  canutrices,  qui  et  animos  moleeoni  et  fatiga- 
tos  recreeni^  de  praeteritis  consolenior*  et  defuturts 
laetos  faciant  audilores.  Altisone  eanunt,  magnas 


deinde  a  Bomanis  usque  ad  fundamenta  destructa,  ^  voces  depromont,  quales  de  tbrono  Del  exire 


sicttt  Dominus  ait :  <  Non  remaoebit  in  ea  lapis  super 
lapiiiem  (Lup.  xix,  44) ;  i  aed  iUam  novain,  de  qua 
Apostolus  jait :  c  lUa  aulem  Jerusalem,  quae  sursum 
est|  liberaest,  quae  est  mater  nosira  {Galat.  iv,  36).» 
UsG  enim  nova  est,  quia  novum  bominem  ii^itaia, 
in  novilate  vitse  siuduit  ambulare  :  qus  quidem  se- 
cundum  majorem  et  poiiorcm.parlem  in  coelo  esi ; 
\b\  enim  angeli  suot,  animaeque  sanctorum;  ideo 
descendere  dicitur.  Talem  ergo  beaius  Joannes  bauc 
civiutem  descendere  vidit  (1625),  quaJis  a  Peo 
pneparau,  simul  cum  eo  in  judicio  descendet.  fit 
ideo  subinferens,  ait :  A  Deo  paratam^  sicut  sponsam 
ornaiam  viro  suo.  Haec  est  enini  illa,  et  illius  spoosi 
nobilissimi  nobilissima  sponsa,  cujus  laudes  in  Gan- 
licis  canticorum,  tam  eleganier  suaviicrque  reso-  ^ 
nant.  Dc  qua  et  beatus  Joannes  evangelisU  ait  : 
«  Qoi  babet  spoiisam,  sponsus  cst  {Joan,  iii,  29).  i 
£l  Appstolus  :  <  Despondi  enim  vos  uni  viro,  virgi« 
nemcasUm exbi)}ereGbristo(/f Ctfr.  xi,2);  letPsal- 
misu  :  30J|  <  Aslitit  regina  a  dextris  tuis  in  YesUtu 
deaurato,  circumdala  varieuie  (i^xa/.  xliv,  11).  i 
Quaiesergo  eain  ornalijis  babilurampulamus(1626), 
quae  tanil  viri  sponsa^  Quos  cJienies,  quales  peUis- 
sequos  secum  ducet,  quae  tanlo  taiique  regi  est  prx- 
sentanda?  0  nupiise  inenarrabilcsj  o  divitix  inaesti- 
mabiJes !  o  deliciae  innumerabiies!  (1627)  quando  in 


sueverunt  (16^8).  Non  enim  ipsi  suntqui  Joqiiunturt 
sed*Spiritus  sanclus,  qui  loquitur  qt  cantat  in  eis. 
Sed  jam  nunc  Dei  caniores,  et  ut  ita  dixerim  joca- 
laiores,  quid  vei  quaiiter  canunt,  audiamu^.  Eccs^ 
inquit,  tabernaeulum  Dei  cum  homimbuSf  et  habitih 
bii  ^um  eis^  Dei  domus,  Dei  Uberaaculum,  Dei  s^- 
creurium,  Dei  omnipotentis  babiutio,  qu«  prius 
cum  angelis  erat,  nuue  cum  boiminibus  est :  amodo 
cuni  eis  Deus  babiiabit,  amodo  inter  eos»  et  cuio  eis 

^  regnabit,  ei  jpsi  populus  ejus  erunt,  ei  servient, 
eique  subjicicntur  :  ouUi  tribuU  "^ojveni  i  noUi 
vectigalia  dabunt,  sed  soUur]l)ei  populus  erunti  et^ 
ipse  Deus  cum  eis,  et  in  eis  baJI)iUns,  ipse,  Inquan^ 

p  et  non  alius  erit  eorum  Deus.  Sequitur* 

Pt  abstergei  Deus  omnem  lacrymam  ab  ocuiia 
eorum,  et  mors  uUra  non  erit,  neque  luctus^  nsgua 
clamor  eril  uUra,  quia  prima  abierunt,  Et  atfstergsi 
Deus,  inquiunt  illi  qui  canUni,  omnem  lacrymam 
ab  oculis  eorum^  quaienus  nulia  in  eis  trisUtiae  va- 
stigia  appareani(1629).  Et  mors  ultra  non  erit^  quiit 
siniulcuinprincipesuo  diabolo,  in  ienebrissubmersa, 
ad  eos  quidem  aspirare  nec  poterit,  nec  audebii,  in 
quibus  nibii  erit,  quod  yel  corrumpi  ye|  mojrl  poa- 
sit.  JSeque  tuctus^  ut  qui^ji  Qnim  lugeant,  qui  booif 
oronibus  semper  abundantes  (1630),  immortaJes  et 
impassibiles  effecti  (1631),  aeierna  cum  angelisbea* 


spiriiualem  sensum  verbis  ApostoU  tribuentes  , 
supernam  Dei  sedem  hic  paradisum  pro  coelo  novo, 
ct  toiam  juslorum  mnltitudinem  in  eorecepinm,  pro 
lerra  nova  significarl  maloerunt.  Uac  qusestione, 
cujus  bic  non  ost  locus,  praetermissa,  quid  senserit 
Atigtislinus  tantum  afferemus  :  <  Peraclo,  inqnii  lib. 
oii.  c.  14,  quideiri  judicio,  tunc  esse  desinet  boc 
coelum,  ei  bsec  ierra,  ^uando  incipiet  coelum  novuiO, 
et  terra  nova;  mutatione  namque  reruin,  non  om- 
nimoiio  interitu  transibit  bic  mundiis,  unde  ait 
Apostoius  i  Corinib.vii :  ^r^eierit  figurahujusmundi : 
igora  ergo  pr»t6rit,  non  natura.  »  Idemoue  repetit 
cap.  16, 

(l^)  God.  YaL  <  Talem  jgitur  beatus  Joannes 
hanc  clvitatem  de  coelo  In  spiritu  desceiidere  vi- 
dll,  f  etc. 

(46M)  God.  Vat.  c  Qvae  Unto  viro  nuptias  actora 
occurrero  debet. » 

1627)  Id.  cod.  t  0  nujjitiae  ineffabilest^o  diviti^e 
inaesiimabiles!  o  delici<e  inenarrabiles!  > 


(1628)  Quae  sub  allegorlcls  hisce  figuris  expressit 
commenutor  noster  intelligenda  sunt  de  superabun- 

P  danti  saYifCioriira  betliliEi  ei  exsidtaiiOfie,  «unl  ad 
coilesicin  gloriam,  id  est  ad  f>ei  iabernaeulum  so 
exaltatos  videbunt.  Cum  antea  iii  £(;clesia  strenue 
inilitassent,  transitus  eorum  Ad  Ecclesiam  irium- 
pbaniem  perpecuum  Dei  arspectum  comparablt  et 
ipsi  populufs  ejus  eruni,  et-ipse  Deus  cuin  eis  erit 
^orum  Deus,  ideoque  incnarr^ili  guudio  replebun- 
tuir,  Deoque  graiias  iaudesque  iou  in  aeternitale 
Sgent  de  sua  feliciiaicj. 

(1629)  Sequitur  Joannes  perfectam  comprehenso- 
rum  beatiiatem  describere,  n  qua  dicit  semper  abfiH 
jturam  mortem ,  luciuin  omnemqu.e  praeteritorum 
malorum  ineinoriam ,  qualenus  id  immorulitate, 
imnassibilitate  et  imperlurbabili  tranquilliute,  nt 
coelestes  spiritus  constituentiir. 

(1630)  God.  Yau,  itif»4r(idimdaiit«s* 

(1631)  Id.  cod.,  facti. 


m  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNlENSiS 

titudine  peilraenlur.  Neque  clamoty  id  es(  inimico- 

ruBi  perturbatio,  incursus  et  invasio.  Neque  doior 

erii  uUra,  Cbi  enim  dolor,  ibi  corruplio ;  non  ergo 

dolebunt»  qui  incorruptibiles  erunt.  Unde  boc?  quo- 

niam  prima  abiernnt,  iila  videlicet  quae  tribulatione 

et  angustia,  ianguore  ct  tristiUa,  clamoribus  et  ra- 

pina,  doloribus  et  inflrmilate,  aerumna  et  lacrymis 

plena  erant.  Huc  usque  cantores. 

Et  dixic  qui  tedebat  in  throno  :  Ecce  nova  faeh 
omitta.  Et  dixit  mt/it :  Scrt6e,  ^icta  verba  hoec  fideUi-' 
$ima  iunt,  et  vera ;  et  dixit  mihi :  Factum  e$t,  Ego 
eum  atpha  et  omega,  primus  et  novissimusj  initium  et 
/inis.  Ego  sitienti  dabo  de  fonte  aqua  vivw  gratis, 
Finita  namque  superiori  locutione,  jam  non  sedes 
Dei,  sed  Deus  ipse  per  se  loquitur,  dicens :  Ecce  nova 


m 

et  apparebo  ante  faciem  Dei(Psaim.  w»5).  i  -. 
Ego  sitiendi  dabo,  de  fonte  aqwB  vitce,  gratis.  Hoe 
est  enim  quod  eos  audire  Tolebam.  Sed  quis  e&t 
fons  iste  aqux  vitae?  ille  otiqoe  de  quo  Psalmisu 
ait :  f  Inebriabuutur  ab  ubertate  domus  ttue^  tor- 
rente  voluptatis  tuae  potabis  eos  {PsaL  xxx¥,  9).> 
Quoniam  ipse  est  fons  vit»,  de  boc  enim  qui  bibe- 
rit,  non  sitiet  ultra,  et>quod  msjus  esl  noa  morietnr 
in  aeteruum;  per  quod  Dei  contemplalionem  inteUi- 
gimus,  quam  qui  haurire  poterit,  omnl  dolcedine, 
omniqne  suavitate  perfruelur.  Haec  aulem  aqoa 
gratis  datur,  hsec  sola  Dei  bonitate  adipiacitur,  quii 
nuilum  pretium  est  quo  emi  possiu 

Qui  viceritt  possidebit  hwc,  et  ero  iiH  DeuSf  et 
ipse  erit  mihi  filius.  Timidis  autem  ei  ineredutU^  et 


facio  omnid»  Magna  ergo  ddes  sanctorum  v^irbss  est  B  exseeratis,  et  homicidis,  et  formcatoribus,  et  tenefias, 


adhibenda,  de  liis  qux  ipsi  dicunt,  nurlatecms  est 
dubitandum.  Dicuntipsi,  quia  prima  abierunt ;  dicit 
Chilstus  :  Ecce  nova  facio  omnia,  Vides  ergo,  quo- 
niam  quae  iiii  dicunt,  Ghristus  confirmal.  Insuper 
et  scriberc  praecipit,  veraque  et  flde  plena  omnia 
iiia  verba  esse  testatur,ut  tanto  haec  flrmius credant, 
quanto  ejus  promissiones,  non  solum  verbis,  verum 
etiam  scriptis  chartisque  firmantur.  Sequilur :  Et 
dimt  mihi :  Facium  est.  Quid  est  enim  quod  factum 
esse  dicit  ?  Hoc  fortasse ,  quod  scribere  praecipit. 
c  Spiritus  enim  omnia  scrutatur  (/  Cor,  ii,  10) ;  i 
iinde  et  nostrum  inlellectum  multo  melius  quam 
nos  ipsi  cognoscit.  Possumus  auleni  et  in  eo  quod 
(Sicitur  :  faetum  est^  omnia,  quse  a  propheiis  prae- 


etidoioUitris,  et  omnibusmendacibus,  pars  iUorum  erit 
in  siagno  ardenti^  igne,  et  sulpkure^  quee  est  mm 
secuntfa,  Qul>  inquit,  dlaboii  stimuios,  camis  leo- 
iationes,  tyrannorum  persecutiones ,  mundi  illece- 
bras,  falsasque  haerelicorum  persuasiooes  vieerit, 
possidebit  haec  quae  superius  dicta  suiit.  Et  ero  illis 
Deus,  et  ipse  erU  mihi  /i/iut ;  cujus  euim*  nisi  fliio- 
rum,  haereditates  esse  debent  et  posses&iones?  Timl- 
dis  autem,  qui  Deum  prae  timore  negant ,  qaiqoe 
charitatem  non  habent;  siquidem  t  perfecta  chari- 
las  foras  mittit  timorem  {Joan»  iv,  18);  »  et  incre- 
duiis  qui  sanctorum  verbis  credere  noiunl ;  et  exse- 
cratis  qui  Ecclesiae  sacramenta  non  receperant,  et 
homicidis,  et  fornicatoribus ,  et   omnibus  mendaci- 


nuntiata  fuerant,  jam  flnem  accepisse,  et  compleia  G  j^^^  ^„1  ^^^  mentientes,  semper  ut  alios  decipianty 

elaborant,  liis,  inquam,  omnibus,  si  in  maloperse- 
veraverint  et  poeniientiam  non  egerint,  pars  iUonun 
erit  in  stagno,  ubi  ignis  ardet  el  sulphur.  Quaeuli- 
que  est  mors  secunda,  quae  quoniam  in  anima  fit, 
et  in  carne  jam  resuscitata,  ideo  nunquam  finem 
habebit.  Gogimur  autem  inaequales  efficere  libros, 
qu<kiiam  visiones  permiscere  nolumus«  et  continoa- 
tionein  interrumpere  timemus. 


I  intelligere  (1632).  Unde  et  subdiiur  :  Ego  sum 
aipha  et  omega  ,  primus  et  novissimus ,  inilium 
S63  ^^  A^ii'*  A  >ne  prodicrunt,  et  ad  me  cuncta 
redeunt  :  divisi ,  quando  volui ;  nunc  colligo  quia 
volo;  et  qua:  usque  modo  currere  permisi,  nunc 
stare,  cursumque  finire  praecipio.  Sed  audrant  hoc 
qui  me  dilexerunt,  qui  mundum  oderunt,  qui  ad 
me  sitibundi  venerunt,  et  cum  Propheta  dixerunt : 
« Sitiifit  anima  meaad  Deum  vivum,  quando  veniam» 


LIBER  SEPTIMUS 


EiS^it  unus  deseptem  angeiis^  habentibus  phiaias 
pienas  seplem  piagis  novissimis ,  et  iocutus  est  mecum 
dicens  :  Venit  ostendam  tibi  sponsam  uxorem  Agni, 
et  sustuiit  me  in  spiritu  in  montem  magnum,  et  aitum, 
et  ostendU  mihi  civitatem  sanctam  Jerusalem  descen- 
dentem  de  cobIo,  a  Deo  habentem  ciaritatem  Dei,  et 
lumen  ejus  simiie  lapidi  preiioso  tanquam  tapidi  ja- 
spidiSf  sicut  crystalium.  De  his  septem  angelis  multa 
superius  locuti  sumus.  Hi  enim  sunt  septem  Eccle- 
fiiae  doctores,  a  quibus  omnium  Scripturarum  sacra- 
menta  panduntur,  et  si  revera  angeli  inlelligi  po^ 
£int ;  siquidem  angelorum  ministerio  Scripiurae  ipsae 
composilae  sunl,  sicul  de  ipsa  Mosaica  lege  dicilur 

(4652)  Hic  opus  religionis  coraplelum,  rcgiium  Dci 
reslilulum,  gloria  Pairis  reddiia,  sacramciila  omnla 
propheti»,  et  mysieriu  cuncla  ad  vcram  signiflca- 


D  quod  sit  c'ordinata  per  angelos  ia  manu  medialo- 
ris  {Gaiat.  iii,  19). »  Sclendum  auiem  quod  beaius 
Joannes  lotius  Ecclesi»  personam  tenet,  ideoque 
quod  Ecclesiae  revelatur,  sibi  dicit  esse  ostensum. 
Veni,  inquit,  sequere  me,  elevare  In  spiriiu,  et  os- 
tendam  tibi  quod  carneis  oculis  videri  non  potesi, 
sponsam  videlicet,  uxorem  agni :  sponsam  quideDi, 
ante  nupiias,  uxorem  vero  posl  nuplias  vocare  so- 
lemus :  hic  utrumque  ponit  et  uxorem  et  sponsam ; 
quasi  jam  dies  adveneril,  in  quo  nupiiae  sunl  ceie- 
brandae.  Ei  sustuiit  me  in  spiritu  in  montem  magnm 
et  cltum ,  per  quem  ecstasim  et  mentis  exeessom 
inlelliglmus»  in  quem  nuUis  aliis  quam  spirituaiibaf 

tionein,  et  clariiaiem  perducta  intelii^i  possunt. 
Nibil  iilira  flcri  exspeciandum  est.  I>ei  sapieotia 
quUIquid  ci  facere  iibuit,  fecit« 


EXPOSITIO  l^  APOCAL.  -  UB.  VII.  CAP.  XXI:  7« 

pedibtts  ascendere  possomus.  Et  ostendit  mihicmia-  A  climata  porlse  respiciunt,  quia  non  Judaaorum  Deos 


tem  sanctam  JerusaUm  (1633),  id  est  omnium  san- 
clorum  Ecclesiam,  et  conclorum  fideJium  multitu- 
dinero.  Descendentem  de  ccelo  a  Deo^  inde  enim  de- 
scendere  videtur,  ubi  semper  et  per  mentis  contem- 
plalionem  ;  habentem  claritatem  Dei :  c  Fulgebunt 
enimjusti,  sicut  sol  in  regnoDei  (Maith,  xiii,  43).» 
Unde  alibi  beatus  Joannes  ait :  c  Sc  imus  enim  quo- 
niam»  cum  apparaerit,  364  similes  ei  erimus,  quia 
videbimus  eum,  sicuti  est  {Joan.  iii,  3).  »  Lumen 
cJQS  (1634)  simiie  iapidi  preiioso,  tanquam  lapidi 
jaspidis,  claro  videiicet,  sicut  est  crystallus.  Jaspis 
enim  serenus  et  viridis  est;  cryslallus  autem 
tanls  daritatis,  ut  tiihii  in  ea  latere  vei  abscondi 
possit  :  vivit  autem  quod  serenum  et  viride  est ; 


tantum  ;  sed,  sicut  ipse  Dominus  ait ,  omnes  ad  se 
venienles  non  ejiciet  foras.  Ab  oriente  tamen  illi 
venirc  intelllgi  possunt,  qui  in  ipsa  primxva  aetafe 
ad  fidem  conversi  in  Christi  Ecclesia  Domino  mili- 
tant ;  qui  vero  ab  adolesicenlia  converiuntur,  per 
portas  aquilonis  ingrediuntur  :  maxime  enim  in  hac 
aetate  diabolus  hominem  decipit,  quoniam  plus  caite- 
ris  hsec  aetas  vanitati  subdita  est,  de  qna  ipse  lo- 
quilur,  dicens :  c  Ponam  sedem  meam  ad  aquilonem 
(Isai  XIV,  14).  »  Unde  et  sapientissimus  Salomon 
sibi  difficile  esse  dicit  viam  hominis  cognoscere  in 
adoiescentia  sua.  Nescilur  enim,an  ad  bonum  quan- 
doque  convertalur,  qui  sic  omni  vanitati  studere  et 
operamdare  videiur.  lili  aulem  per  australesportas 


sicut  econtra  vita  caret,  quod  siccum  est.Meritoergo  B  intrant,  qui  in  juventute  conversi,  zelo  fidei  et  cha- 


ilia  bealissima  civitas  jaspidi  siroilis  est,  qux  xter- 
Dum  vivit  et  immortalis  est.  Quae  beue  crystallo 
coroparatur,  quia  nihii  hypocrisis  et  dissimulatio- 
nis  habenSi  talis  esi  interius  qualis  exterius  ap- 
paret. 

Et  habebat  murum  magnum  et  altum^  habens  pof" 
tas  duodecimy  et  in  portis  angelos  duodecim^  et  no* 
mina  scripta^  quce  sunt  nomina  duodecim  tribuum 
fliorum  Israel.  Quid  enim  per  murum  magnum  et 
altom,  nisi  fidem  catholicam,  et  angelorum  praesidia 
intelligiinus?Qaibu8  Dei  civitas  munila,  omnium 
inimicomm  roachinamenta  dcstruit.  Duodecim  vero 
portae  duodecim  apostoli  sont,  quibus  regni  ccelorum 
elaves  et  ligandi  atque  soivendi  potestatem  Domi-  . 
nus  tribuU.  Per  has  enim  omnium  fideiiom  multi- 
todo  coeleste  palatium  ingreditur,  quia  eorum  do- 
ctrina  ingrediendi  aditus  et  ^a  monstratur.  Habet 
aotem  unaquaeque  porta  angelos  duodecim,  quia  sibi 
invicem  cfaaritaliset.dilectionis  vinculo  conjuuctaeet 
Bnitae  sunt,  ut  hoc  slnt  omnes  quod  una,  faoc  sit 
una  qoodorones;  si  nna  clauditur,  nulla  aperitur; 
uniuscnjasque  doctrina,  quasi  duodecim  angelis,  ita 
duodecim  apostolorom  testimonio  roboratur.  Quod 
autem  norolna  duodecim  tribuum  flliorum  Israei  in 
porta  scripta  referontur,  hoc  signiftcare  videtur» 
quod  eadem  sit  utriusque  Testaroenti  doctrina  :  ubi 
enim  duo^ecim  filioruro  Jacob  et  duodecim  discipu- 
lorom  Christi  simul  nomina  scripta  leguntur,  quid 


ritatis  amore  succenduntur ;  haec  enim  aetas  firmior 
^in  qua  rex  noster  de  hoste  triumphavit.  At  vero 
illis  ab  occasu  portae  patent,  qui  in  senectute  poeni-. 
tere  et  Christo  servire  incipiunt;  siquidemab  ipsis 
quoque  philosophis  occasusvitae,  senectus  definitur.^ 
Yenerunt  autem  illi  ab  Oriente,  qui  a  prima  mundi 
aetate  usque  ad  JBabyloniorum  tempora  crediderunt. 
A  tempore  vero  Nabuchodonosor  usque  ad  Christum 
omnes  fideles  per  portas  aquilonis  Dei  civitatem  in* 
gressi  sunt.  Lege  historias»  et  quantas  in  hoc  spa<^ 
tio  temporis  calamitates  sancti  viri  sustinuerint,  re- 
perire  poteris.  A  Christi  veroitempore,  de  quo  dici- 
tur  :  <  Deu^.  ab  austro  veniet  (Habac.  iii,  3),  » 
usque  ad  Antichristum ,  australes  portae  apertae 
sunt.  Inde  autem  usque  ad  finem,  occasus  portae 
aperientur,  per  quas  quidem  non  modica  multitndo 
Dei  civitatem  ingredietur.  Possumus  aulem  ex  hoc 
dicere,  quodorientis  et  austri  portae  in  prosperis ; 
aquilonis  vero  et  occasus  in  adversis  aperiantur» 
Quid  vero  duodecim  fundamenta  ipsius  civitatis 
muri  significent,  ipse  statim  exponit,  cum  subjungit: 
El  in  ipsis  duodecim  apostolorum  nomina  et  agni  ^ 
unde  Apostolus  eam  dicit  esse  fundatam  :  <Su>;, 
per  fundamentum  apostolorum  et  prophetarum,  ei 
in  ipso  summo  angulari  iapide  Christo  iesia(Ephes. 
11,20.)» 

Et  qui  loquebatur  mecum  habebat  memuram  arun- 
dinem  auream  ut  meliretur  civitalem  et  portas  ejus^  $t 


aliud  quam  utriusque  Testamenti  fides  et  doctrina  ^  mttrum,  et  civitas  in  quadro  posita  est^  et  longitudo 
tin»  P««:AmAnfttraLnrt  ^j^^  iQ„ia  g,^  quanta  et  tatitttdo.  Quid  enim  per  men* 


una  essemonstratort 

Ab  orienu  portee  tres^  ab  aquiione  portm  tres^  ab 
austro  porta  tres^  ab  oceasu  portce  tres,  et  murus  £t- 
titatis  habens  fundamenta  duodeeim^  el  in  ip$is  duo^ 
decim  nomina  apostolorum  el  agni,  In  trinitate  divi- 
duntur  portae,  ut  undecunqne  venienles  in  ipso 
numero  scatlm  recognoscant  quid  profiteri  debeant, 
et  qua  Me  salvari  possint.  Ad  quatuor  autem  mundi 

(1633)  Uldiximns  in  praefatione  ad  hunccommen- 
tarianiy^apo&tolus  suae  Apocalypsis  librum  absolvit, 
sanciam  et  gloriosam  ccelestem  Jerusalem  reprae- 
sentans,  et  qnidquid  de  ea  dicit,  m^stice  intelligen- 
dom  esi  de  Dei  majestate,  quae  eam  implet,  de  habi- 
taioribus  angelis,  et  sanctis  coram  Deo  [aslaniibus, 
e(  omnem  jucunditatem  ab  ejns  visione  accipienti- 


suram  nisi  dociorum  verba  ct  praedicatlonem  intel- 
ligimus.  Hac  enim  mensura  ulebatur  Apostolus, 
quando  rogabat  Dominum,  dicens  :  <Ut  possitis 
comprehcndere  cum  omnibus  sanctls,  quae  sit  longi- 
tudo,  latitudo,  sublimitas,  etprofundum  (Ephes,  in, 
18);  i  quae  quia  arundo  facile  movetur,  ideo  armi- 
dinea  essedicitur,  semper  euim  verba  in  motu  sunt. 

bus,  de  ordine  et  slabilitale  murorum ;  per  quam 
aeterna  et  immulabilis  felicitatis  illius  possessio 
promillitur,  ut  eam  justi  cxspectantes  in  Dei  amore» 
et  in  sanclilicatione  animarum  suarum  tantomagis 
incendantur.  ,     . 

(1()34)  Cod.  Vat.,  id  esi^  clarilasiUiusctvttatis. 


725 


S.  BRUNONIS  EPtSCOPl  SIGNIENSIS 


7Si 


Ai  vero   quia  magna    sapieiUise  et  sciemiae  luce  A  ferliir,  iinde  uriamquanninc   pailem   miHe  stadi» 


sanctorum  yerba  refulgent,  idcirco  aurea  esse  me- 
inoratur.  Hac  autem  noiensura  Dei  civiiateni,  et 
porlas  ejus\  et  murum  doctores  meliuntur.  ^ed 
cujus  365  mensurse  eam  esse  putamus,  nisi  ab 
ortu  soiis  et  occasu,  ab  aiquilone  el  mari?  Hanc  enim 
ipse  Dominus  ejus  designabaC,  dicens  :  c  Ile  in  uni- 
Tersum  mundum,  praedicate  evangciium  omni  crea- 
turae  {Maiih,  xvi,  15).  i  Sic  Psalmisla  ait  :  cln  om- 
nem  terram  exivit.  sbnus  eorum,  et  iri  flnes  orbis 
terra  verba  eorum  {Pgal.  xviii,  4):  i  Haec  est  enim 
mensura  civitatis.  Metiamur  et  portas  ejus,  si  pos- 
sumus,  atque  In  uha  videamus  qiiantx  magnitudinis 
sint  reliquse.  Magua  porla  beatus  Paulus,  qui  jam  ab 
Jerusalem  usque  Illyricum  prxdicaveral,  cum  se  in 


contlnere  manifestuni  est.  fest  enfm  fihitum  pro  in- 
finiio.  Blilienarius  namque  mimenis ,  ut  jam  sape 
diximus,  aliquandb  omnia,  aliituando  plura  signifi- 
cai,  piura  auleiti  in  hoc  loco.  Et  illud,  quod  pott 
mille  annos  soheiur  Satanai,  Omnia  autem,  sicnt  dc 
sanclis  dicUtir ,  quia  regnabunt  cum  ChrUto  miffe 
annis;  quod  nihil  est  aliiid  iluara  omnibtis  annis. 
Per  stadia  ergo  duodecim  ihlllia,  omnia  mandi  sfadia 
inleliiguniur.  Quod  autem  longitudihem  et  latiludi- 
nem  el  aliitudinem  ejus  sequalia  dicit,  coeli  aml>- 
itum,juxta  liiteram,  monslrarevidelur;  quem  qui- 
dem,  sicut  et  csetera,  in  poriderc  el  nuraero  faclum 
esse  non  dubiura  est.  AUegorice  autem  de  longiia- 
dine,  et  laliludine  ejus  superius  diximus,  In  quibos 


Hispahlani  adliuc  proficisci   velle  dicebat ,    cujus  B  spem  et  chariiaiem  signiflcavlmus.  Reslat  ergo  ut 


portsB  inferior  pars  terram  langit,  cum  dicit  : 
f  Yiri,  diligile  uxores  vestras  (fep/ie«,  ii,  25).  •  hc- 
ramque  :  c  Tir  uxori  debitum  reddat,simiiiter et  uxor 
Tlro  {I  Cor.  VI!,  3).  »  Superius  vero,  quo  uscjue  ex- 
tendatur,  ipse  demonstrat,  curo  ait :  c  Scioliominem 
iii  Gbristo  anleaniios  quaiuordecim  sive  in  corpore, 
fiive  extra  corpus  nescio,  Deus  scit,  raptum  hujus- 
modi  usque  ad  tertium  ccelum  (//  Cor,  ixii,  2);  i 
et  ideo  quideiA  tot  millia  hominum  per  hanc  portam 
ingres^i  sunt,  et  assidae  ingrediuntur,  quoniam  sic- 
ut  i|>5e  ait,  cnnctorum  infirmitatibus  condescendens, 
omoibaB  bmtiiii  factus  est.  Sed  quoniam  murus 
Jldem  signifitat ,  qiia  quidem  defendimur  et  muni- 
mtir,  quanla  est  fldes,  tantus  esse  et  nturus  Intelli 


de  altiludinedicamus,  perquamfidem  ihtelligimus, 
quae  usque  ad  thronum  Del  se  extollens,  eum  in 
Tririitate  videl,  et  credit,  et  veneratur.  Ecclesia; 
vero  longiiudo,  etlallludo,  ct  allltudd  aequalia  suni, 
quia,  quantum  speramus,  tanlum  amamus  et  credi- 
mus;  et  qiianium  amamus,  tantum  credimus  et  fepe- 
raititts ;  et  quantum  credimus,  tantvm  speramas 
et  amamus  :  qui  enim  unam  h&rum  virtulam  hahet» 
omnes  halwi ;  ei  qui  una  caret,  nallam  hibei.  Seqoir 
tur  :Ei  mensnsist  murum  dvitiais  eentwmquadraginta 
quatuor  miUio  cubitorum  meusUra  hominitiqWB  ea 
angeli.  Centenarius  enim  numerus,  qai  perfcciusct 
integer  est,  et  ex  operibus  perfectls  conslans,  denis 
decadibusconstituHur;  yiif  inum .  enim  et  perfeclo- 


gltur.  [Unusqulsque  enim  cum  Del  adjulorio  fide  fiua     rum  ordinem  sifcnat;  quadragenaribs  pcwulentcs 


defendilur,  ei  iibi  non  est  fides,  nuUa  est  defensio 
Unde,  et  ipse  Dominus  ait :  Si  habueritis  fldero 
sicut  graotim  slnapis,  montes  transferre  poteritis 
{Matth.  XIV,  31);  unde  bealo  Petro  diciiur :  c  Mo-  . 
diea  fidel,  quare  dubitasti?  (1635).]  i  Sequitur  : 

Bt  eivitas  in  quadro  posita  est,  [Quod  enim  qua- 
drum  est'  :  quomodocunque  volvatur ,  flrmum  et 
stabile  est.  Insuper  quia  quatuor  sunt  Evangelia, 
ex  quibus  et  super  quse  quasi  superfirmam  petram 
fundata,  miiquam  Ecclesia  cadere  polest,  non  im« 
merilo  in  quadro  posita  ese  dicitur.  Et  talis  quidem 
es4  Ecclesiae  qaadratura,  ut  unusquisque  anguliis 
tres  apostolos  babeat  et  unam  evangelislam.  Quo- 
cJrca  tam  sapienter  dimensa  et  partlla  est,  ut  i^ 
quanta  est  longitudo,  tanta  sit  et  latiludo.  Denique 
tantum  spernt  qdantum  diligit,  et  e  converso  tanlum 
diiigii,  quantum  sperat ,  ut  per  longitudinem  spem, 
per  laiiiudinem  vero  charitatem.inleiiigamus.  Est 
enim  spes  longa  exspectatiofuturorum;  de  cbaritate 
vero  dicitur  latum  mandatum  tuum  nimis  (1636).  ] 

£l  mensus  est  cititatem  de  arundine  aurea  per 
stttdia  duodedm  miltia^  kngitudo  et  latitudo,  et  alti- 
iudo  CBqualia  sttnt,  et  mensus  est  murum  ejus  centum 
quadraginia  quatuor  cubitorumy  mensura  hominis^ 
qu(B  esl  angeli.  Nam  quia  apostoli  duodecim  sunt» 
ideo  et  civitas  duodecim  miliia  stadiorum  essere- 


demonstrat;  quaternarius  omnium  fidelium  miilti- 
tudinem ,  qui  per  quaiuor  evangelisus  docirioani 
receperunt.  Ergo  quia  praeter  bos  nttUum  aliom  na- 
merus  iste  in  se  concludit,  bujus  esse  mensers  iion 
immeriio  dicitur.  Quod  autem  subdltur,  Memtkts 
hominis  quce  est  angeli^  sic  est  inielligeodum,  ut 
una  eademque  bominis  angelique  mensuca  sit,  ut 
tot  videlicet  infra  coeleslis  Jerusalem  rouros  ei 
liominibus  ceiligantur,  quoi  ma|is  cadentibus,  boui 
augeli  remanserunt;  sed  iiiico  posuit  terminosgeo- 
tium ,  secundum  numerum  angelorum,  Dei,  et  esi 
singularepro  plurali. 

Et  erat  slructura  muri  ejus  ex  lapide  jaipide,  ipsa 
vero  cidtas  de  auro  mundo^  siniile  vitro  mundot  fsR- 
damenta  muri  civitatis  omni  lapide  preiioso  omala. 
Jaspsis  enim,  quia,  ut  jam  saepe  diximus,  viridis  esi, 
eiquadara  vi  naturali  memoriam  3GG%^^  P^*^' 
hibetur,  fidem  designat,  qua  seroper  viridis  ei  im- 
marcescibilis  esl,  et  sicui  in  Evangelio  Dominasalt, 
monteset  dieroonia  i,ffansfert  ei  fugat.  Est  ergo 
slruclura,  et  cpmpositio  muri  civiiaiis  ex  lapide  ja- 
splde,  quia  qmnis  ejus  defensio  et  foriitudo,  fides 
est,  qu«  eam  semper  et  vivere  el  viucerc  facit : 
scllicei  quod  shriptum  est,  quia  c  Justus  ex  ^^ 
vivil  {Rom.  1, 17)1 »  At  vero  ipsa  civius  esl  de  auro 
munda,  quod  simiie  est  vtiro  mundo,  quia  ipsiu^ 


(1635)  Usec  ex  cod.  Vat.  suppievimus. 


(1636)  id.  cod.  supplei  editioaem. 


'25  EXPOSITIO  IN  APOCAL.  -  UBi  VU,  CAP.  XXL  1M 

civiiaiis  d&mu5,  lurres  el  palaiia'  ex  illo  metalio  A  mas  emiuit ,   j^alam  aulem  ei  sub  di^pafum  quld 


composiia  sunt,  quod  caeteris  omnibus  charius  et 
dignius  est,  per  quod  sapientiam  iuteiiigimus,  de 
qua  dicitur  :  cSapicniia  aedificavit  sibi  domum 
(Prov.  IX,  i).>  Sod  quani  domum,  nisi  hanc 
nobilissimam  civitaiem?  Nusquam  ergo  in  ea  te- 
nebr^e,  nusquam  caeciiatis  ignoraniiaeque  caligo « 
obique  aurum  fulget,  ubique  sapientiae  luce  cuncta 
resplendent,  et  se  vicissim  omnes  coulemplantes, 
nihil  est  in  alicujus  conscientia,  quod  ab  omnibus 
non  videatur.  Uade  et  vitro  mundo  boc  aurum  si- 
niite  dicitur,  aurum  enim  ei  si  fulgeal,  uon  tamen 
videtur  quod  intra  se  babet ;  in  viiro  autem,  si  mun- 
dum  est,  nibil  esl  inlerius  quod  exlerius  uon  ap* 
pareat.  Meriio  igilur  iliius  civitatis  aurum  muudo 
vitro  siroile  perhibetur,  siquidem  omnia  ibi  clara  et  ^ 
manifesta  erunt^  ei  nihil  ibi  obscurum  el  tenebro- 
sum,  nihil  quod  insipienlium  oculos  ofiendere  pos- 
siu  Fundameuia  muri  civitatis  omni  iapide  pre- 
tioso  ornata,  fundameuta  quidem,  utjam  diiimus, 
apostoli  sunt  super  quorum  fideni  loiius  civitaiis 
omuis  machina  composiiaestf  Sedquid  lapides  pre^ 
ticsi,  quibus  fundamenia  ornanlur?  si  enim  prelio- 
sis  lapidibus  fundamenta  ornanlur,  aliud  funda- 
menla,  aiiud  iapides  ipsi  pretiosi  esse  videntur. 
bicamus  ecgo  apostolos  esse  fundamenla;  iapides 
vero,  quibus  oruantur,  virtutes  et  morcs  bonesios« 
Cur  auiem,  et  ipsi  lapides  fundamenta  voceotur, 
i.n  sequentibus  declarabitur. 

Fundamenlum  primumfjatpii;  $ecundum^  $appbi- 
rut;  itrtium^chaUedoniut;  quarlum^  $maragdum  ; 
quinlum ,  tardonix;  $extum,  $ardiu$;  $eplimum^ 
chrysolitut;  ocfavum  ^  beryUu$;  nonum^  topaziu$; 
decimum^  cliry$opta$u$  ;undecimum,  hyacinthu$ ;  dnO' 
decimum,  amethy$tu$»  Quod  enim  ait,  fundamentuna 
primumjaspis,  sic  resolvitur  acsi  diceret:  Primum  fun- 
daroenti  ornamentum  esl  jaspis ;  ei  meri  to  quidem  hoc 
ornamentum  prr«s  ponilur,  quo,  ut  superius  dictuni. 
esi»  fid^  sigDificatur^  gine  qua  impossibite  esfc 
placere  Deo.:  t  Sancii  enim  per  fidem  vicerunl  regoa 
{Uebr.  lu,  33) ;  >  haec  ad  ficclesiam  venientibus 
priaia  occurrit,  |)er  hauc  ia  praediotam  civitatem, 
de  qua  adhuc  quidem  loquimur,  inlratur,  quam  qui 
iNio  aU«lerit,  in  eam  intrare  non  poterit;  et  nulk> 


ignei  luminis  dare  videlur.  Hoc  autem  lapide  aaiieil 
apostoH  et  doctores,  Ecciesige  vldelicet  fiwdamenta, 
ornati,  et  si  apud  Deum  magni  sint  raerili,  muIiiiRH 
que  refulgeant,  inter  homines  tamenignobiles,  vilea^ 
humiles  et  despectibiles  sese  ostendont.  Quo  quidem 
lapide  ipse  Salvator  noster  ornatus  erat,  quandd 
in  secreto,  tribus  tantum  diseipulis  testibus,  plua 
sole  in  claritaie  refuigens,  noieiis  hoc  iu  manifeifo 
lucere,  probibuii,  dicens  :  c  Nemini  dixeritiB  TithH 
nem,  donec  Filius  hominis  a  mortuls  resurgat 
(Matih.  XVII,  9).  > 

Quartum  vero  fundamenti  ornamentum  est  sma» 
ragdus,  qui  jaspide  quidem  virldior,  herharom  qno- 
que  viriditalem  sua  viriditate  superare  Yideior.  Si- 
gniflcat  antem  sanctornm  vitam,  qoae  qoidem  post 
camis  resurrectionem  seroper  Yiridis  erit,  qood 
Bihii  in  eis  erit  qood  siccari  vel  mori  posnt.  Quam- 
vis  ergo  jaspide  ornati  sancti ,  per  ftdei  meritum 
Tiriditatem  et  immortaHlatem  adepti  sunt,  altamed 
aecondum  incrementa  virtotoro,  etiam  smaragdis 
decorantur,  ot  qoanto  viridiores  apfparoerint,  tanto 
iromarcescibilis  immortaJisque  vilae  digniores  ess^ 
credantur.  Merito  igitur  jasfHidi  smaragdiis  et  viridi<< 
tas  additor  viridilati,  quia  post  banc  beatam  vilam 
animarum,  sequitur  resQBcrtalorum  etiam  vlta  cor^ 
porum  beatorum,  ot  doplici  viriditate  laetantesr,  ti 
anima  simul  et  corpore  ssncti  Dei  sine  flne  Vi^' 
vant. 
p  Qumtnm  aotem  in  IVindamentis  ornamefttom  j^o^ 
nitur  sardoi^ix,  cojos  color  igneos  et  robeus  est,  dt 
qoasi  granom  maiorom  granatorom  ctarlssim^  ro" 
tHat,  per  qoem  charitas  intelligitor,  qoae  ditectfonlsj 
igne  soccensa,  gratom  conctis  se  insplcienlibos  fol- 
gorem  prsestat.  Qois  enirin  in  ea  nort  dele^tetur,  sine 
qoa  caeter»  vlriotes,  ipsomqoe  ma^tyritim  nihii  est, 
eojus  flamma  unta  est,  ot  ipsios  Inferni  flammas 
exstingoere  valeat.  Unde  Salomonf  ait  :  cQoiil 
fortis  est  ot  mors  dilectid,  d<irir  ^cot  infernos  aemu- 
latio,  367  lampades  cjus ,  lampades  ignrs,  atque 
flammarum  (Cant,  viii,  6).  i  De  qno  igne  Doihinos 
ait :  c  fgnem  veni  mittere  in  terratn,  et  quid  tolo', 
nisi  ut  ardeat,!i  (Luc.  111,49.)-  Hoclapide  quoqoe* 
pretioso  ipse  ornatus  erat,  cum  diccfet  :  c  Majorem 


quidem  lapide  raagis,  qiiam  hoc  Dei  civitatis  ornan-  j)  |iac  dileciioncm  nemo;habet,  quam  ut  anlmam  suam 


Uir  fundamenta. 

Secundum  vero  ornaunentoni  fondamenti  est  tap* 
pbiros,  cujos  color  sereno  ccelo  simiiis  est.  Hoe  ergo 
pretioso  lapide  aposioU  orjiali  et  deoorati  tercam 
cfeapicioni.;  coelesija  coocapiseont  :  cupiontdissolvi, 
et  ease  com  €hrist«.  Et  quia  in  cdelestibus  regnis 
8anctorQmhabitatioest,non  terrena  Iucra,8ed  sap- 
phiros,  quibos  omantor,  eonsiderantes,  illoc'  ascen* 
dere^  cojos  in  sapphiro  coloren  contemplantnr , 
lotie  ylribos  anhelant. 

Tertiom  aotero  fondamenli  omamentom  est  chal- 
cadonio»,  qoi-  igiMe  effigiem  sitbpaMidam  quodam- 
modo  habens,  in  nubilo  et  in  obscoro  fulgoris  flam- 

(1657)  God.  Yat.  /n  hujue  nimirum  lapidis  colore. 


ponat  qois  pro  arolcis  suis  (/m«.  iv,  45),i  cujus 
quidem  laudibus  omnes  Scripturae  plenx  snnt. 

Sextum  vero  fundamientf  orriamentum  eslsardlds, 
qui  quod  sangoinls  colorem  habet,  aperlissime 
mariyriom  significat,  qoo  lapide  Salvatoris  nostri 
veslimenta  omata  erani,  qoando,  eo  eoelos  ascen- 
dente,  lapidis  hojus  cotorem  angeH  admiratidtxe-> 
ront  :  c  Qulsest  Isle,  qoi  venit  de  8dom,  IhictlB- 
vestibosdeBosra?  v  (ha.  lxiii,  !•)  Hoftfs  nMrott 
lapi^s  colore  (4657)  omniura  martTtom  choroft  te* 
Ulor  et  gbrialor. 

Septimom  aotem  in  fondamenti  omattenlis  ctatj* 
aolitus  pobsidet  locum  qui  quia  aureum  babel  C9- 


«7  S.BRUNON[SEt>lSCOHSlGWENSlS  728 

lorem,  ab  auro  gnftcepit  et  nomen.  Sed  quoniam  in  A  niiepeiur,  Timoiheom  lamen  pro  tempore  erpcani- 
diTina  pagina  aamm,  plenimque*pco  sapieniia  po-     cidl  praecepit. 


iiitur ,  secundum  illud  :  c  Desiderabilis  thesaurus 
requiescit  In  ore  sapientis  (Prov.  xiv,  53) ;  i  ideo 
per  hunc  lapidem  sapienliam  intelligimus,  qua  qui 
ornalus  non  fuerit,  nescio  qua  ratione,  Ecciesi» 
fundamentum  vel  esse,  vel  dici  possit.  Hoc  autem 
lapide  discipulos  suos  Christus  ornabat,  cum  dice- 
ret :  c  Ego  cnim  dabo  vobis  os,  etsapienliam,  cui 
non  poterunt  contradicere  omnes  adversarii  vestri 
(Ltic.  XXI,  45).  I 

Octavus  aulem  est  beryllus,  cujus  color  similisest 
aquae  coloris  a  sole  repercussae,  per  quem  sinceram 
intelligentiam,  et  sanam  doctrinam  Scripturarum 
intelligiinus,  quae  nisi  a  sole  justiliie  illuminala 


Duodecimus  est  amethystns,  qui  violarum  coloreai 
imitatup;  ideoqne  virginum  Chrisii,  pueroniai  el 
puellarum  choros  signiflcat,  qoo  lapide  ornati  apo- 
sioli  et  suaviter  redoleut,  et  virginitatis  amaiores 
post  se  trahunt.  Nam  et  in  hoc  qnod  parum  qoid 
clari  ruboris  habere  videtur,  earumdem  virginum 
padicam  verecundiam  demonstrat.  Hls  igitur,  csete- 
risque  lapidibus  Dei  civitatis  fundamenu  adomata, 
caeterisque  vlriutibus  decorata,  quam  clare  soaTi- 
terqoe  resplendeant,  qoid  attinet  dicere?  c  Fulge- 
bont  enlm  sancti  sicot  sol  In  regno  Dei  {Maliiu 
XIII,  45).  >  c  Unde  et  Apostolus  :  Cum  enSmChri- 
stus  apparuerit  vita  vestra,  lunc  et  nos  apparebimos 


fuerit,  facile  erroris  dcformitate  tenebrescit.  Sole  ^  cum  ipso  in  glorla  {Coloi$,  iii,  4).  i  Et  beatas 


igltur  in  aqiiis  relucenle,  berylii  color  efficitur,  qnia 
Ghrrslo  Domino  nostro  Scripturarum  aqiias  illa- 
strante,  sanus  et  slncerus  fdnnalur  intellectus.  Sl 
igitur  solls  htijus  fulgorem  soper  has  aquas  haeretici 
spectarent,  tam  fetidam  caeteris  el  coIofIs,  et  saporis 
doctrinam  non  propinarent.  Quia  ergo  fundamenlum 
hujus  lapidis  colorem  non  habet,  ei  superaedificari 
suminopere  cavendum  esl. 

Nonus  vero  topazius  ad  fundamenlum  decorandum 
soccedit,  qui  tam  raros  est,  ut  ipsi  quoque  reges 
admodum  pauci  difficile  eum  habere  potuissent,  unde 
el  caeteris  charior  esse  perhibetur.  Quod  etPsalmidta 
demonstrat,  dicens  :  c  Ideo  dilexi  mandata  tua  super 


Joannes  :  c  Scimus  enim  ,  quia  cum  apparoerit, 
similes  ei  erimos,  quia  videbimus  euin  sicott  est 
{Joan.  III,  2).  I  Et  haec  quidem  de  lapldibus  dicta 
sufficiant. 

Et  duodecim  portm^  duodecim  margaril€B  sunt  per 
iingulas,  et  tingulce  portce  erant  ex  singulii  marga» 
ritii.  Si  enim  portae  aposloli  sunt,  et  portae  ex  mar- 
garitls  factae  sunt,  oiiqne  et  ipsi  apostoli  margariias 
sunt.  Sed  quare  apostoli  margaritae?  Nisi  qoia  dm 
et  candidi,  et  super  nivem  dealbati  in  albis  sequun- 
tor  Agnom  quocunque  ierit?  In  ipsis  ergo  portis 
facile  cognoscere  est,  qoales  et  illi  esse  debeantt 
qui  per  portas  ingrediuntor;  368  ^^  ^'^^^  in^ 


aurum  ettopazion(P|a/.cxviii,  i27).iFertur  autein  ^  quenlibus  dicitur  :  c  Non  intrabit  per  haa  aliqois 


quod  omniom  lapidom  in  se  colores  habeat,  duos 
tamen,  auri etcoeli princlpalilerpossidet, per quem, 
eos  qoidem  figorarl  putamus,  qui  non  solum  sa- 
pientia  et  ciistitate,  verum  etiam  cxteris  omnibos 
TirtotHms  rutilare  videnlur,  quales  utrumque  Joan- 
nem  Baplistam,  et  evangelistam  fuisse  facile  credi- 
derlm ;  hoc  auiem  tempore  an  tales  topazii  reperiri 
Taleanl,  dubitari  potest. 

Decimus  antem  est  chrysoprasus,  qui  aiiri  simul 
et  fiammae  colorem  imitatur,  praecipueque  in  tenebris 
sui  lumiois  jubar  difiundit,  quod  nuUos  alios  magis 
decorat  et  ornat,  quam  eos,  qni  et  sapientia  fulgent, 
et  charitate  fervent,  et  inier  hujus  mundi  peccata- 
res,  doctrinae,  pariterque  bonse  opinionis,  quasi  in 


coinquinatus,ct  Immnndos  {kpoc.  xxvii,  27).  i  OporteC 
ergo,  ot  portarom  colorem  praeferat»  fqoi  per  bas 
portas  ingredl  desiderat. 

Et  platece  civitatis  aurum  mundum  (anquam  viirum 
perluddum,  Aurom  namque,  ut  jam  saepe  dlximus, 
sapienlis  est ;  obiqoe  ergo  in  plateis  est  aarum,  qnia 
nemo  ibi  fabulis  vacat,  nemo  ibi  oliosa  et  vana  verba 
profert ;  sed  sicut  scriptum  est  :  «  Saplentia  dani' 
tat  in  plateis  {Prov.  i,  20).  i  Haec  autem  sapienlia 
non  qoalisconque  erit;  imo  perfecla  et  inlegra; 
unde  et  vitro  valde  locldo  assimilatur ;  de  qna  sapien- 
tia  Aposlolus  ait :  c  Videmus  nonc  per  speculara  in 
aenlgmale,  tunc  autem  facie  ad  faciem  :  nnnc  co- 
gnosco  ex  parte,  tnnc  aotem  cognoscam,  slcot  et 


tenebris  locem  circomqoaque  difl^undentes,  non  ad  d  cognitns  sum  (/  Cor,  xiii,  12).  >  Com  ergo  omnes 


favorem  vulgi,  sed  ad  aedificalionem  saluiis,  el  fidei 
verha  depromunt. 

Undecimus  vero  In  fundamenti  pulchritudlne 
hyacinthus  poniiur  :  hic  aulem  serenissimi  coeli 
habet  colorem,  qui  etiam  secundum  tempora  mutari 
perhibetur.  Significat  auiem  sanclorum  virorum 
discreiionem,  qoi,  quamvls  mente  et  contemplatione 
qoadam  ad  coeiom  et  ad  thronom  Dei  ocoloshaDeant, 
mutantor  tamen  pro  tempore  et  rigorem  jostitlae 
flectentes,  minora  mala  conseniiont  ne  majora  et 
graviora  inde  generentor.  Quo  lapide  ornatus  apo- 
stolos  Paolos,  qoamvis  circomcisionem  destroere 


omnia  sciant,  et  Deus  erit  omnia  in  omnibus,  tonc 
omnes  civitatis  illios  plateae  plosqoam  aoro  et  sa- 
pientia  fulgebnnt. 

El  templum  non  vidi  in  ea;  Dominui  emm  omin- 
polem  templum  illius  est^  et  Agnut.  Et  dvUai  «o» 
eget  iole^  neque  luna^  ut  tuceant  in  ea;  nam  ctaritas 
Dei  illuminavit  eam,  et  lucerna  ejus  eet  Agnu*.  Nol- 
lum  ibi  templum  manufactom  videtor,  obi  non  est 
necesse,  ui  ad  verbum  aodiendom  infra  arcta  teinpli 
populos  colligatur;  nam  et  rex,  et  doctor  illius  ciVH 
talis  talis  Untusqoe  esl,  nt  nollo  teinplo  inclo- 
'  di  (1658)  alque  eomprehendi  valeal;  Dominus  wiai 


(ie38)  Ck)d.  Val.,  conclud\. 


W>  EXPOSITIO IN  APOCAL.  -  LIB.  VII,  CAP.  XXIL  no 

Deos  omnipouais,  Paler,  et  Filius,  el  Spirilus  san-  A  tanquam  crystallum  procedem  ae  $ede  Dei  ei  Agni. 


€Ui8  templum  illius  est,  et  Agnus  pro  faoroioibns 
iromolaius  qui  tollit  peccata  roundi.  Ad  hoc  tem- 
plum  flt  concursus  populorum,  ad  hoc  omnes  spe- 
ctanty  hujus  pulchritudinem  admiranior,  hujus 
odore  reficiuniur.  Mon  eget  aulem  civjtas  illa , 
neque  hoc  sole  quo  uunc  iJiuminamur,  neque  hae 
luna  quam  nunc  crescere  minuique  videmus.  Nam 
daritas  Dei  illuminat  eam ,  et  lucerna  ejus  est 
Agnus,  iile  utjque  qui  ait :  c  Ego  sum  lux  mundi 
(Joan.  VIII,  12).  »  NuUo  ergo  indiget,  quia  tanta 
taiique  luce  illustratur. 

Et  ambulabunt  gentee  per  lumen  eju$^  et  reges 
terras  afferent  gtoriam  suam^  el  honorem  in  iUam.  Et 
fM>rtte  ejut  non  claudentur  per  diem,  nox  enim  non 


Flumen  enim  aquae  yitse ,  ulriusque  Testamenti 
scienlia  inleUigitur ;  hsec  eiiim  aqua  dat  vilam,  et 
quasi  optimum  antidotum,  anliqui  serpenlis venenum 
expelUt;  quaequidem  tanquam  crystaUum  splendl- 
dum  uuUa  haeresis  nigredine  (4640)  vel  corrupiione 
fuscatur.  ^Procedit  autem  ha^c  aqua  de  (ide  Dei  et 
Agni,  quoniam  Ghristi  ore,  ejosque  discipulorum 
evangelica  doctrina  profertur.  [Namque  non  so« 
lum  apostoli  et  doctores,  verum  et  ipse  Ghristus 
secundum  humaniialem  sedes  Dei  est.  Hanc 
309  autem  Salvator  noster  fundebat,quando,  slc^ 
ui  scriptum  est  in  die  magnae  festiviiatis  clamabat, 
dicens :  c  Si  quis  sitit,  veniat  etbibat,  elde  ventre 
ejus  fluent  aquse  vivae  (Joan.  vii,  38).  >  Hanc  au- 


erit  illie.  Et  afferent  gloriam,  et  honorem  gentium  in  b  tem  el  mulieri  Samaritanas  promiltebat.  cum  dice 


iUain.  Neeintrabitineam  aliquiscoinquinatui.facieni 
abominalionem^  et  mendacium^  nisi  qui  ecripti  sunt 
inlibromt(Bf  et  agni.  Omues  enim  gentes  apostolorum 
doctrina  iUuroinatae  sunt,  et  de  lenebris  erroris  ad 
viam  veritatis  adductae,  per  quam  viam  incedere 
debeant,  non  ignorant.  Reges  autem  terrx,  episcopi 
videKcet  et  doctores,  gloriam  et  honorem  suum  affe- 
rent  in  Ulam,  quoniam  eos,  quos  doctrina  et  exem* 
plis  converterunt,  ei  a  mortis  periculo  liberaverunt, 
secom  ducentes,  gioriam  et  honorero  pro  eis  susci- 
pient*  Et  porta)  ejus  non  clauduntur  per  diem; 
c  quia  roeiior  est  dies  una  in  atriis  tuis  super  mil» 
lia  (Pm/.  Lxxxiii,  10).  >  Quod  si  perdiem  non  claii- 
dentur,  nunquam  utique  claudentur.  Nox  enim  et 


ret :  c  Si  scires  donum  Dei,  et  quis  est  qui  dicit  tibi, 
Da  mihi  bibere,  tu  forsitan  peiiisses  ab  eo,  et  daret 
libi  aquam  vivam  (Joan.  iv,  10);  >  deqoa  etaposto- 
Iu8  ait :  c  Sapientiam  loquimur  intcrperfecto8(164i) 
(/  Cor.  II,  6)].  >  Et  Psalmista  :  c  Fluminis  impelus 
Ixtiiicat  civitatem  Dei  {PsaL  xlv,  4),  >  et  multa  aUa, 
quae  bene  non  solum  hic  in  Ecclesia,  verum  etiam 
in  coelesli  Jerusalem  conspiciuntur  :  c  Omne  enim 
datnm  optimum,  et  omne  donum  perfectnm  desur- 
sum  est  descendens  a  Patre  luminum  {Jac.  i,  17).  i 
Jn  medio  platece  ejus^  et  ex  utraque  parte  fiuminis 
lignum  vitw^  afferens  fruetus  duodecim,  per  menses 
singulos  reddens  fructum  suum^  et  folia  tigni  ad  sa* 
nitatem  gentium.  Hoc  est  aulem  Ulud  lignum,  quod 


tenebra  non  erunt  iUic,  Si  ergo  pro  solo  timore  q  gecus  decursus  aqoarum  plantalum  est,  fruclomque 


portae  claudontur,  ut  quid  ibi  port»  claudentur*  ubi 
BttUus  timor  (1639),  nulteque  Insidiaeesse  possunt? 
Cnde  ei  Dominus  ait :  <  Thesaurizate  vobis  thesau- 
ros  in  cobIo,  ubi  fures  non  effbdiunt,  neque  furan^ 
tor  (Mntth.  vi,  20).  >  liluc  autem  omnem  gloriam  et 
honorem  gentium  ferent,  quia  quldquid  ubique  gen* 
tjuro  gloria  et  honore  dignum  reperitur,  in  itlam 
civitatem  ab  angelis  deportabitur,  quod  quidem  in 
.£gypti  exspoliatione  signiRcatum  est.  Nec  intrabit 
in  eam  aliquis  coinquittatuSt  quoniam  qoiconqoe  in 
eam  intrat,  aot  baptismaie,  aut  martyrio,  aut  poeni- 
tentiay  aut  igne  purgatorio,  prios  a  cunctis  sordibus 
mundari  oportet.  Faeiens  abominationem^  id  estpec- 
cata»  qnae  Deus  alx^minator ;  et  mendacium^  quia 


suum  reddit  in  teropore  suo.  De  quo  sub  specle  sa- 
pientiae  Salomon  loquitur  dicens  :  c  Lignum  vIUb 
est  his  qui  apprehenderint  eam,  et  qui  tenoerit  eam 
beaios  {Prov.  iii,  18).  >  Unde  et  ipse  Dominos  : 
c  Si  in  viridi,  Inquit ,  ligno  lioc  faciont,  qoid  in 
arido  fiet?  >  (Luc.  xxiii,  51.)  De  hoc  aoiem  iigno 
qol  roandocaverit,  mortem  non  gostabit  inaeternom. 
Hoc  autem  lignum  in  medio  plaleae,  ubi  concorsus 
fit  populorum,  ubi  sapientes  philosophaulur,  ubi  ad 
novum  aliquid  audiendum  omnes  conveniunt.  Et  ex 
utraque  parte  fluminis  plantatum,  fructus  duodecim 
afiert :  nam  quia  ulrumque  in  se  continet  Tesla- 
mentum,  ideo  ex  utraquc  parie  fluminum  stare  vi* 
deiur.  Omnia  namque  paradisi  flumina  de  hoc  ligno 


t  os  quod  mentitur  occidit  animam  (Sap.i,  11).  >  d  exeunt,  omnis  hinc  sapienliae  fons  scientiaeque  pro- 


Omnis  namque  corruptela  mendacium  dici  potest, 
qood  non  pertinet  ad  veritatem  naturas,  quam  cor* 
rompit ;  unde  et  denarios,  quamvis  non  mentianlury 
quia  taroen  aUo  metallo  corrupti-  sunt,  falsos  voca* 
mu8.  SoU  ergo  iUi  in  hanc  civitatem  intrabunt,  qui 
ab  origine  mundi  scripii  sunt  in  libro  vitce  et  Agni  : 
uniis  enim,  idemque  et  vita  vocatur,  et  Agnus,  qui 
de  se  ipso  loquitur  dicens  :  c  Ego  sum  via,  veritas, 
el  viu  (Joan.  xiv,  6).  > 

CAPUT  XXH. 
Et  ostendit  mihi  fiumen  aquee  vilw  splendidum 

11639)  Ita  ex  codice  resiiiuimus. 
1640)  God.  V.,  hoiretica.*  pravilatis. 
(1641)  Hoc  ex  eodem  cod.  supplevimus. 


cedit.  c  Omnis  enim  sapientia  a  Deo  est,  et  cum  eo 
fuit  semper,  et  est  ante  aevum  (Eccli.  i).  >  Hoc  au- 
tem  Ugnum  altulit  doodecim  nobilissimos  frQCtus* 
quibus  tolus  satiatus  est  mundus  (1642)  :  c  Gcelum 
enim,  et  lerra  iransibit,  ut  ipse  ait,  verba  auiem 
mea  non  iransibunl  (Luc.  i,  33).  >  Haec  etlam  folia 
geulibus  dant  salutem;  quia  sicot  in  EvangeUo  scri- 
ptom  est  :  c  Si  quis  sermonem  ejus  servaverit,  mor- 
tem  non  videbil  in  aoiernom  (Joan.  viii,  51).  > 

Et  omne  maledictum  non  erit  amplius,  et  sedes  Dei^ 
et  agni  in  iila  erit,  et  sem  ejus  servient  i//f,  et  rirfe- 

(1642)  Imperfectos  est  sensos,  et  quod  desideratur 
in  editione  deest. 


75i  S.BRUNOMIS£PlSGOPlBIGNimSIS  75) 

buni  t^ctem  ejui^  et  nomen  ejus  in  frontibui  eorum^  A  ^^^i  370  if^qu^t,  l>euSy  spirilus  videlicel  prophe' 
#1  nox  uUra  non  erU^  et  non  egebunt  luminB  lucernm^ 


neque  lumine  solis,  quia  Dominus  Deus  Uluminabit^ 
m  regnabii  in  saseula  scecuiorum,  Non  solum,  inquit, 
persecutionea  sed  et  malediciiones  cessabunt ;  non 
solum  non  erit  qui  occidat,  sed  nec  apparebit  us- 
quam  qui  maledicat :  insuper  ei  roa}edicii  supra 
non  erunt,  quia  semper  in  igne  erunt,  et  melios 
quidem  eis  erat  non  esse  quam  sic  inreliciter  esse* 
Sed^  autem  Dei  et  Agui  in  ilia  erit,  de  quibus  Tide- 
licet  per  Aposlolum  dicilur  :  c  Nesciiis  quod  tem- 
plum  Deiestis,et  Spiritus  sanctus  habilai  in  vobis?  > 
(/  Cor.  111,  16.)  Quamvis  enim  quidam  angeli  spe^ 
cialiler  throni  dicanlur,  oniuis  tamen  glorificata 
creatura,sedes  Dei  diei  polest.  iiit  tunc  quidem  servi 


tarum :  Spiritus  enim  sanctus,  qui  per  prophetas  et 
in  prophetis  loquitnr,  et  Doroinus  est  e(  Deus.  Ipse 
misit  angetum  suum ;  ad  quid?  ostendere  scilicet 
servis  suis  ea  scilicet  qu^  oportet  fieri  cito  (i64S).] 
Unde  manifestum  est  omnem  hanc  visionem  ange* 
lico  ministerio  esse  conscriplam.  Qiiod  aulem  ail : 
QucB  oportet  fieri  cito,  ad  innnilam  seternitatis  lon- 
giludinem  respicit,  ad  quam  comparaia  omhia  muD- 
dana,  quantumlibet  leroporis  habeant,  ciiissime 
fugere,  et  pneterire  videntur.  Et  ne  quis  haec  ciio 
Heri  dubitare  possit,  aiudiat  etiam  quid  ipse  dicat: 
EccCj  inquit,  venio  velodter»  Verum  est  ergo  quod 
dicilur,  quse  oporlet  fieri  cilo;  siquidem  Dominas 
Deus  velociter  veniet :  eo  enim  veniente,  quaecun- 


ejus  servjent  illi,  quando  niliii  eril,  quod  eos  impe-  B  que  liber  isie  loquitUr,  complebunlur.  Et  innc  qui- 


dire  valeal  :  iilud  servitium  acceptabile  erit,  quod 
nullam  interruptionem  habebit.  Ci  videbunt  faciem 
^us,  de  qua  Psaimista  desiderio  plenus  dicebat : 
€  Oslende,  Domiiie»  faciem  (uam,  et  salvi  erimus 
{PsaL  Lxxix,  8).  >  Et  aiibi :  t  Quartriie  Doniinum, 
et  conlinnamini,  qnserite  faciem  e|us  semper  (Psat, 
GU,  4).  >  Et  npmen  ejus  in  frootibus  eorum,  non 
enim  occultaiur  quod  in  fronte  porlaiur  :  merito 
crgo  ejus  nomen  in  froiite  habere  dicuntur,  quem 
nujiquam  pro  suppliciis  et  iiyuriis  confiteri  limue- 
ruul.  Uiide  et  ipse  Doinious  ait :  c  Qui  me  confessus 
fuerit  coram  hominibus,  confitebor  et  egoeum  coram 
Paire  ineo  qui  in  coeiis  est  {Mattii.  x,  2i).  >  Igiiur 


dem  beatus  erU,  quicunque  vcrba  ()rophelix  libri 
hujus  fideiiter  cusiodit  et  credit. 

Et  ego  Joannes  qui  audivi  et  vidi  hwc^  et  postquam 
audissem  et  vidissemf  cecidi  ut  adorarem  ante  pedet 
angeli  qui  mihi  hcec  ostendebat,  et  dixit  mihi  :  Vide 
ne  fecerisi  conservns  tuus  snm,  et  ff-atrum  tuorum 
pTophetarum^  et  eorum  qui  servanl  verba  libri  Am;mi, 
Deum  adora,  Ego,  inquit,  sum  Joannes,  qui  audiTi 
el  vidihaec,  qui  hajc  lesiificor,  et  vera  csse  confir- 
mo,  ei  ne  quis  haec  vana  somnia  esse  putei,  stulio^ 
rumque  deliramenta,  scjat  revcra,  quia  ego  sam 
Joaiines,  qui  audivi  et  vidi  haec  et  postquam  audivi, 
et  vidi  haec  tanta  bona,  tantaque  feliciiatis  indicia, 


ad  triumphi  et  victoriae  gioriam ,   et  ostensionein      confcsiim'  gaudio  plenus  cecidi  ut  adorarem  anle 


semper  illud  nomen  in  fronte  habebunt,  quod  quia 
nominabant,  mulia  mala  sustinueruot.  £t  nox  el 
tenebr»,  tril>uI^iio  et  persecutio  uilra  non  erit,  et 
non  egebit  iuinine  lucerQse,  neque  lumine  solis* 
Quarelioc?  Quia  Dominus  Deus  iiiumiuabit  illos, 
ipse  eorum  sol,ipse  eorum  lumen,  ipse  eorum  splen- 
dor,  ipse  eorum  chritas  erit,  cum  quo  et  per  quem 
regnabunt  in  saecula  sfleculorum. 

Et  dixil  mihi :  Ucec  verba  fidelissima  et  vera  sunt: 
et  Dominus  Deus  spiritus  prophetarum  misit  angelum 
suum  ostendere  servis  suis^  quas  oportet  fieri  cito, 
Ecce  venio  velociter;  beatus  qui  custodU  verba  pro* 
pheiice  hujus  tibri,  Exposilis  omnibus,  qux  ad  civi- 
t^tem  pertinere  videbaniur,  ne  quis  fortasse  incre 


pedes  angeli  qui  mihi  h^c  oslendebat.  Bf6s  enim 
antiquilus  et  usque  ad  id  teroporis  fuit  ut  homines 
arigelos  adorarent,  quod  ipse  quoque  patriarcta 
Abraham  fecisse  legiiur.  SeJ  posiquJlm  Rex  ange- 
lorum,  el  Dominiis  carncm  suscepit,  tremendum 
vaide  et  horribile  visum  est  angelis,  ut  ab  eis  ad- 
orari  debuisseni,  quorum  supra  se  naturam  sedere 
conspexerant  (1644).  Unde  et  beato  Jbanni,  qui  an- 
gelum  adorare  volebat,  ab  angelo  dicilur :  Vide  ne 
feceris.  Quid  hic  humana  el  veniosa  superbia  dicai, 
quae  lantum  saepissime  honoris,  indebiloeque  subje- 
clionis  ab  hominibus  exigil,  cum  rpsos  indebiUim 
hbnorem  angelos  sibi  fieri  audiai  prohibere?  Con- 
servus,  inqnit,  angelUs,   tuus  sum ,  et  ego,  et  lu 


dulus  ea,  quse  mirati  sunt,  vera  esse  dubitarel, idem  0  unum  Dominum  habeinos,  qiiein  ego  et  tu  adorare 


ipse  angelus  qui  liaec  osiendebat  subdidit»  dieens 
Uasc  verba  fiifeiissima  tt  verasunt;  nemo  ergo  de, 
ea  dubilare  velit,  sed  quaecunque  de  praedicta  civi- 
taie,  ejusque  ledificiis,  et  beatitudine  dicta  sunt,  in- 
dubiianter  fideliierque  credantur  :  neque  eniin  ille 
meniiri  potuit,  cujus  inspiratione  omnia  hsec  reve- 
laia  et  scripta  sunt.  Unde  ei  subditur :  Et  Dominus 
Deus  spiritus  prophetarum  misU  angelum  suum^  ut 
ostenderet  servis  suis^  qum  oportet  fieri  cito.  [DoiDi« 

(1645)  Hocexcod.  Y.  supplevimu$. 

(1644)  Uumana  Chrisii  naiura  glorificata,  et  ad 
dexteram  Patriscolipcata  super  omnes  angelorum 
choros  principalum  tenet,  adeoque   adorationeraf . 
et  cuitum  qui  ei  compeiit  ipsi  angeii    recusare 


debeinus :  conservus  suAi ,  el  caeCeroruin  oraniura 
frdtrum  looruin  t)ropiielarum,  vcrum  etiain,  ei  eo- 
nirti  omnium  (1645}  qui  servant  verba  iibri  Iiiijus. 
Deum  igitur  adora  :  quia  scriplum  esi :  <  DomiDum 
Deum  tuum  adorabis,  et  ifii  soli  servies  (Uauh.  iv, 
10).  I 

Et  dixit  mihi :  Ne  signaveris  verba  proplietiee  lihn 
hujus  ;  tempus  enim  prope  est.  Qui  nocet,  nocial  ad" 
huc,  et  qui  in  sordibusest,  sordescat  ddhuc;  etjlutvi 

dicuntur. 

(1645)  God.  Yat.  c  Qui  eodem,  qud  et  iu  spiniu 
repleniur.  Et  non  prophetarum  tantum*  veradt,  ti 
eorum  omnium,  >  etc. 


7^5  EXPOSltlO  IN  APOCAL.  — tlB.  Vll,  CAP.  XXH. 

jutliiiam  facialadhuc;  ettanclut,  tanciificelur  adhuc.  A  ea  recipere  meruerunl.  tjnde  scriplum  est 


ik 


Putabal  enim  bealiis  Joannes,  Imo  iinperfcclorum 
Ecclesia  in  persona  B.  Joannis,  qui  auJierat  Domi- 
num  drcentem  :  Ecce  venio  velocUer,  quod  vita  haec 
prsesens  subito  flniri,  et  Chrislus  ad  judicium  venire 
debuisset;  unde  sibi  jam  iibrum  claudere  et  signare 
Tolenti  dicitur :  Ne  signaherU  verba  jtropheixce  libri 
hujuSf  sintaperla,  et  sine  sigillo,  ut  ab  omnibus 
audire  voleniibus  legantur  et  audiantur  :  tempus 
enim  prope  esl,  ut  dixi,  quod  post  roille  annos  fulu- 
rom  est.  Nam  el  Psalmisia  ad  Dominum  loqnitur, 
diccns :  c  Quoniam  mille  anni  ante  oculos  tuos, 
tanquam  hesierna  diesqux  praieriit  (Psa/.  lxxxix, 
4}.  >  El  quasi  ipse  diceret :  Vides,  Domlne,  qudd 
si  moram  feceris,  roali  sufierbieut  et  nocebunl; 


t  Omni 

tempore  sint  vestimenta  tua  candida  {Eccle.  viii,  9).» 
Ei  hi  quidem  poiestaiem  habenl  in  Iigno  vitae,  ut  de 
eo  videlicet  et  siimant,  ct  vivant;  a  quo  quia  prirous 
homo  proliibitus  fuerat,  usque  ad  Chrisliim  orohe 
hominum  getms  morli  succiituit,  qiio  quideni  ve- 
nicnte,  aique  dicente  :  c  Nisi  manducaveritis  camem 
Fitii  hominis,  et  biberiiis  ejus  sanguinem,  non  h^- 
bcbilis  vilam  in  vobis  {Joan.  vi,  55);  i  data  ^st  ho^ 
minibus  liccniia  ei  poleslas,  ut  jam  nunc  ad  lignum 
vilse  secure  accedanl,  si  tamen  munda  et  candlda 
habeant  vestimenta.  Alioquin  c  qni  indigne  mandii- 
cat,  et  bibii,  judicium  sibi  manducat,  et  biblt  (7  Cor. 
XI,  29).  >  £t  illi  quidcm,  qui  in  ligno  \\ix  habenl 
potcstaiem,  per  portas  duodeeim  intrant  in  civita- 


sancii  vero  ai&igentur  et  occideniur :  ad  quod  ipse  :  °  tem,  quia  non  inhaeretlcoruni,nequein^uasapIenfla 


Qui  nocelf  noceai  adhuc ,  id  est  qui  nocere  deside- 
rat,  et  de  nocendi  aifectu  poenilere  non  vuU,noceat 
adhuc  ut  nocendo  pereat,  ei  qnx  in  sordibus  est^  et 
in  pcccatis  deleclatur  sanctorumque  monitis,  ut 
poeniteat,  obedire  contemnit,  sordescat  adhuc,  Niliil 
crgo  pejus  peccatoribus  accidere  poiest,  quam  cum 
eis  potestas  datur,  ut  suam  compleant  voluntdiem  ; 
qnod  quidem  quare  fiat,  neminem  puto  ad  plenum 
perscruiari  pbsse  :  occulla  enim  sunt  judicia  Dei, 
secundum  illud  :  c  Judicia  tua  abyssus  mulla  (PsaL 
XXXV,  7).  I  Et  justus  justitiam  faciat  adhuc^  et  san» 
etus  sancti/icetur  adhuc,  Si  enim  roali  iion  essent, 
in  quo  sanciorunl,  vel  Dei  juslitia  exerceri  pos- 
set? 

Ecce  venio  ve/oci/er,  et  merces  mea  mecum  est  red" 
dere  unkuique  secundum  opera  sua.  Ego  sum  atpha 
ei  omega,  primui  et  novissimusj  inttium  et  finis.  Ne, 
inquit,  dolueris,  ne  grave  tibi  vel  asperum  videatur, 
quod  librum  claudere  tibi  et  signare  interdixi ;  quia 
non  moram  faciam ,  et  in  veritale  velociter  vc- 
niam ;  et  si  fortasse  non  tam  ctto  ad  jtidiciiihi, 
tamen  ad  uniuscujusque  animx  vocalionem  non  diu 
morabor.  Cum  autem  venero,  gaudeant  bohi,  ti- 
D)eani  mali ;  quia  merct$  mea  meeum  est.  Sed  quae 
371  roerces?  Vis  audiro  qu»?  Beddere  unkuiqut 
iceuttdum  opera  tua.  Sed  ne  fortasse  aliquis  hunc 
esse  angeium  pularet,  qui  se  supertus  adorarc  pro- 
hibuit ;  quia  in  principio  hujus  capituii  quis  loqua- 


conOdeutes,  apo.^olorum  doctrinam  tenent  et  cre- 
dunt,  per  quam  ctiam  salvari,  el  supernx  civitatis 
januam  ingredi  hon  dubilant.  Foris  autem  siint  ca- 
nes,  id  est  Judaei  sine  causa  latranies,  [et  vcnenci, 
id  esi  hoerelici,  qui  venenosa  dogmaia  fingunt,  qui- 
bus  el  animas  inierflciunt.  Et  impudici,  idestomnes 
fornicatores,  et  adulteri,  et  homicidae  animae  scillcet 
vel  corporis;  et  idolis  servientes,  inter  quos  et  avari 
ponuntur,  et  omnis.qui  aiiiat  et  facit  menda- 
cium  (1646)];  mulii  enim  eum  imiiantdr  qui  in  ve- 
rttate  non  sletit,  el  a  quo  omne  mendaciuin  pr6- 
e^dit. 

.  Ego  Jesus  misi  angelum  meum  teslificari  vobii  hmc 
G  in  Ecclesiis.  Ego  sum  genu$t  et  radix  Davidt  ¥^ 
tplendida  et  matutina ;  et  spomui^  et  sponsa  dicutu  : 
Yeni;  et  qui  audiif  dicai :  Veni ;  et  qui  itli/,  tMtat ; 
qui  vultf  accipiai  aquam  viice  gratii.  Quod  enim  ait^ 
ego  Jesus  misi  angelum  meum  testificari,  uon  tibi 
singularitftr,  sed  ?obis  pluralileir  dicta  :  iKec  in  Bb- 
clesiis  non  tanium  beato  Joanni,  sed  omnibus  esse 
dicta  uemonstrat.  Ipsiim  quoque  B.  Joannem,  ange- 
lum  inteliigere  possumus,  qui  haec  in  Ecdesiis  te&ti- 
ficari  a  Domino  missus  est.  Quis  igitur  ea  non  cre- 
dat  quae  per  talem,  tantumque  legatom  Jesus  ipse 
omnibns  Ecclesiis  roandat,  et  dicit  ?  ^equitur  :  Ego 
sum  genus  et  radix  David  :  genus  quidem,  quia  ab 
eo  secundum  carnem  originem  duco;  radix  autem» 
quia  el  Christus  de  David^  et  David  de  Christo,  quasl 


nit  noa  ponltur,  ipse  Dominus,  cujns  verba  liaec  I>dibor  de  radice  pullulavlt.  Ei  Chrislus  qoideiii  de 


sunt,  respondet,  dicens  :  Ego  sum  alpha  et  omega, 
primuset  novissimui^  inilium  et  finis,  Haecjam  supra 
exposila  sunt. 

Beati,  qui  iavanl  stolas  suas  in  sangulne  tigni :  ut 
sit  potestas  eorum  in  ligno  vitce  et  per  porias  intrent 
m  civiiatem.  Foris  canes^  et  venefici,  et  imptndici^  et 
homicidiB,  et  idoHs  servieniesy  et  omnis  qui  amai  et 
faett  mendacium.  Beatl»  inquit,  soli  crnnt,  qui  stolas 
saas  lavant  in  sanguine  agni,  id  csi,  Cliristi  san- 
inine  redempti  et  bapiismatis  unda  raundati,  lalia 
castodioot  vestimenta  et  corpora  soa,  non  qaalia 
pfrtos  erant,  ied  qtiaria  a  Deo  mundata  et  porificata 

(1646)  Hoc  ex  cod.  Vat.  i&upplerimus«  / 


bavid  secundum  carnem;  David  vero  de  Christo  se- 
COIidum  divinitatem.  c  Omnia  enim  per  ipsum  facta 
sunt,  et  sine  ipso  factum  est  nihil  (Joan.  i,  3).  >  Et 
itella  matutina  et  splendida.  De  hac  enim  stella  seri- 
ptuni  est  :  c  Orietur  stclla  ex  Jacob»  et  exsurget 
bomo  de  iKaei  (fium.  xxiv,  17);  >  qoae  quidem  tai* 
splendida  esl,  ut  et  ipsi  soli  lumen  praebeat,  qu» 
si  ei  comparetur,  lumen  admittilr.  Est  autem  et  ma- 
tutina,  illius  videlicel,  qui  finem  non  habebit,  diei 
nontia.  Quod  autem  seqoitor  :  Et  sponstu,  et  spotisa 
dicuttt :  feni;  tale  est  ac  si  diceret :  NuIIa  amodo 
estexcusatioyomnes  audiverunt,  sponsus  el  sponsa  t 


78S  S.  BRDNONIS  EPISCOf  I  SIGNIENSIS  T» 

Christos  et  Ecclesia  qnotidie  dicant :  Veni ;  sponsi  A  ques  scnpta  suni  in  libro  isto.  Contestor  ego  JoacDcs, 
c  Yenite  ad  me,  omnes  qui     et  tesliOcor^  omni  audienti  terba  prophetise  hujus, 


efiim  Tcrba  snnt  haec 
laboratis,  et  onerati  estis,  et  ego  vos  reficiam  {Malth. 
xi|  8).  >  De  sponsa  vero  dicitur  :  i  In  omnem  tcr- 
ram  exivit  sonus  eorum,  et  in  fines  orl)is  lerrae  verba 
eorum  {PsaL  xviii,  i).  >  Ei  qui  audit^  dicat  : 
Veni;  omnibus  enim  in  locis  praedicare  concedilur; 
bI  enim  omnes  audiunt,  et  quicunque  audiunt,  dl* 
cunt :  Yeni ;  nemo  est  qui  non  praedicet.  Nam  et 
mulieres  prsedicare  Apostolus  docei,  cum  dicit : 
c  Salvalur  enim  vir  infidelis  per  mulierem  fidelem 
(/  Cor,  yu,  14).  i  Nam  etsi  in  Ecclesia  non  omni- 
bus  praedicare  concessum  sit,  unusquisque  lamen 
prxdicat,  dum  et  mala  redarguit,  et  ad  bene  agen- 
dum  aliquem  invitat;  quod  qui  non  facit,  in  rraterna 


quae  si  quis  ofliciose,  et  malo  ingenio(quod  baereiici 
facere  solenl)  super  haec  pravam  et  erroneam  intel- 
ligentiam  apposnerit,  Deus  quoque  apponet  soper 
illum  plagas  scriptas  in  libro  isto ;  econtra  vero  si 
quis  diminuerii  de  verbis  prophetiae  libri  hujus,  et 
ea  quae  Spiritus  sanctus  locutus  est,  vaua  et  falsa 
esse  confirmans,  diminuere  el  delere  tentaverit,  fir- 
missime  credat  el  nuHatenus  dubitet  quod  Dens 
quoque,  cui  tam  importune  adversari  non  timet, 
auferei  partem  ejus,  quam  habiturus  erai  in  sanclo- 
Tum  consorlio,  de  libro  vilae  et  de  civitale  sancU 
Jerusalcm,  cujus  laudes  superius  exposilae  sunt,  et 
de  his  quas  scripta  sunt  In  iibro  isto,  in  quo  omnis 


charitaie  se  peccare  non  dubilet.  Et  qui  doclrlnam  ^  sanctorum  gloria ,  et  honor,   et  beatitudo  conti 
fidei,  et  verba  vitae  audire  desiderat,  veniat  (1647);      netur. 


Don  erubescat,  cum  lot  habcat  imitatores,  neque  de 
pretio  timeat,  si  forte  pauper  cst,  sed  secure,  et 
sine  haesitatlone  veniens,  aquam  vilae  gratis  acci- 
piat.  His  autem  ita  disposiiis,  quoniam  libcr  iste 
valde  difficiiis  est,  et  diversis  multisque  modis  in- 
telllgi  et  exponi  potesl,  ne  quis  propter  obscurita- 
tem  (ui  minus  capaces  facere  solent)  vana  somnia 
esse  dicat;  vel  ad  suum  volens  fleciere  intellectum, 
prave  et  contra  fidem  exponere  conetur,  contestatur 
beatus  ioannes,  omnesque  adjurat,  ne  conlra  suae 
animae  salutem  aliquis  hoc  372  agere  praesumat;  et 
est,  quod  dicitur  : 
Contestor  ego  omni  audienti  verba  prophetim  libri 


Dicil ,  qui  lestimonium  perhibet  istorum  :  Etim 
etiam,  amen,  venio  ciio,  Hic  enim  qui  tesiimoniom 
perhibet  islorum,  quamvis  beatus  Joannes  inlelligi 
possil,  qui  etiam  in  Evangelio  ait  :  c  Hic  est  disci- 
pulus  ille,  qui  tesiimoninm  perhibel  de  his,  et  scri- 
psit  haec  (/oan.  xxi,24);  i  competcnlius  tamea  Cbri- 
stus  intelligilur,  quem  eorum,  qnae  hic  dicunlur, 
beatus  Joannes  testem  esse  confirmat.  Qui  etiam  ni 
vera  falsaque  revelet,  et  abscoudita  tenebraram  ilio- 
minet,  atque  secundum  opera  sua  unicuiqae  tribns% 
subinferens  ait :  Venio  cito.  Cui  promissioni  beaUii 
quoquc  Joannes  laetabundus  respondet,  dlcens  .' 
Fent,  Domine  Jesu^  tuum  adventum  exspeciamos, 


Anjtcf ;  s\  qu\s  apposuerit  ad  hasc,  apponet  Deus  p/a-  suscipe  nos  in  pace,  atque  angeloriim  junge  cohorti. 

gas  super  iUum^  scriptas  in  libro  isto  :  et  si  quis  di-  Gratia  Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  qua  gratis  ex  nol- 

minuerit  de  verbis  propheiiw  hujus^  auferet  Deus  lispraecedentibusmeritissalvati  sumaSytttctimnobii 

partem  de  tibro  vitte,  et  de  civitate  sancta,  et  de  hie  omnibus.  Amen 

(1647)  Cod.  Vat.  Et  qui  sitit,  veniat. 

FINIS  EXPOSITIONIS  IN  APOCALWSIM. 


INDEX  HOMILIARUM  ET  SERMONUM 

S.  BRUNONIS  EPISCOPI 

Secundam  editioneni  Marchesii;  cui  concordat  codex  Sigmnus,  iis  exceptis  quae  in  princi- 

pio  et  fine  codicis  desunt. 


•  373  HoMiLiA  L  —  Dominica  i  Adventm.       ^ 
IncipiinAQc  est  eniin,  quod  Psalinisia  ait :  Deus  ma- 

nifeste  veniet  Deus  noKter,  clc. 
Besinit:Sed  verba  veritatis  a  statu  suo  mutarinon 
possunt. 
HoMiLiA  IL  —  Dominica  eadem 
Quibusdain  interrogantibus  Domiiium,  etSal- 

vatorem  noslrum,  eic. 
£t  id  quod  Oeri  negaiit,  fieri  contigisset. 
HoMiLiA  111.  —  Donunica  ii  Adventus, 
Joannes  Bapiista  in  vinculis  et  in  carcere 

positus,  etc. 
Hoc  ad  litteram  intelligens,  Joannem  Eliam 
fulsse. 


HoMiLiA  lY.  —  Dominica  iii  Advenlus. 
Omnes  enim  exislimabant  Joannem  es&e  Chri^ 

stum. 
Haec  facta  sont  in  Bethania  trans  Jordanero, 

ubi  erat  Joannes  baplizans. 
HoMiLiA  V.  —  Feria  iv  Qualuor  Temporum. 
Missus  est,  inquit,  Cabriel  angelus,  qui  Dei 

fortiludo  inlerpretatur. 
Fiat  mihi  secundum  verbum  tuum,  et  discessit 

angelus  ab  ea. 
HoMiLiA  VI.  —  Feria  nQuatuor  Tempomm. 
Tirgo  Deo  ptena  ad  montana  cOneceDdit 

etc. 


757 


HOHIL*  ET  SERM.  INDEX. 


758 


Qai  in  ejas  adventa  tanlo  gaudio  exsul- j^ 
Ific,  :     (avii. 

HoMiLU  VII.  —  Domimca  vf  Adventus, 
Ba* :  Quoniam  quidem,  ul  Dominus  ail :  Omne  re- 

gnum  iit  $eiptum  dttnsum,  etc. 
Smutare  luum  exspeetabo^  Domine» 
HoMiLiA  Vill.  —  In  Vigilia  Naiiviialit  Donnni. 
Primum  auiem  quaerendum  esl  cur  beata 

llaria,  etc. 
Manifestum  est  igitar»  quod  Jesus  Salwaor 

interpretaiur. 
HoMiLiA  IX.  —  /n  Plativitate  Domttit. 
Quod  enim  mundus  uniyersus  describitur. 
Ei  in  terra  pax  himinibu$  bome  voluntati$, 
HoiiiliaX.— ifieadm«o(emnt/a/e,eitfiiitntMii. 
Pastores»  inquit,  loquebantur  ad  inTicem, 

etc. 
Ejus  ildem  praedicantes,  et  eum  ubiqoe  lau* 

dantes,  et  giorificantes. 
HoMiLU  XI.  —  /n  eadem  eolemnitate^  et  in  g 

tmua  iu. 
Narrant  alii  evangeiistas  Dominum  el  Salva- 

torem  iiosirum 
Etju$titiam,  deducet  te  mirapiliter  dextera  tua. 
HoMiLU  XU.  —  /n  fe$to  S.  Stephani. 
Superius  in  hoc  Evangelio  Scribis  et  Phari- 

saeis  Oominus  : 
Et  videbit  omni$  caro  $alutare  Dei. 
HoMJLU  Xlil.-— /n  fe$to  S.Joannie  afM>$toii  et 

evanaeii$tiB. 
Legitur  snperius  in  hoc  Evangelio,  quod 

discipulos  suos»  etc. 
Quando  in  coena  super  pectus  ejusdem  iesu 

Gbrisli  recubuit. 
HoMiLuXIV.— /n  Nativitaie  SS.Innocenlum* 
Venerant  illis  diebus  Magi  ad  Dominumt 

etc. 
Perfectam  ex  iliis  consolationem  habituros 

per  gratiam,  etc.  n 

HoMiLU  XV. — /n  Ctrcttmctitontf  Domini^ 
Nobis  non  sibi  circumciditur  Dominus,  sicut 

nobis  est  natus. 
Ipse  toum  iEgyptum  a  fame  iiberavity  et  sua 

sapienlia  saivavit. 
HoMiLU  XVi.  —  In  die  EpiphamR  Domini. 
Non  eiiim  vacai  a  mysterio,  quod  beata  Virgo 

Mariaf  etc. 
Haec  via  in  patriam  reducit. 
HoMiLU  XVII.— />omintca  i  po$t  Epiphaniam. 
Religiosi  parentes  per  singulob  aniios  ibant 

in  jerusalem. 
Sed  secundum  huinaiiitatem,  qua  nobis  simi- 

iis  factus  est. 
HomiuaXVUI. — Dominica  ii  po$l  Epiphamam. 
Has  auiero   nuptias  die  tertia  evangelista 

factas  fuisse  narrat. 
Cfaristi  gioria  nianifestatur»  et  credenliura 

fides  augetur. 
HoMiLU  XiX.—  Dominica  iii  po$t  Epiphatdam.  D 
Gura»  inquit,  descendisset  Jesus  de  monie,etc. 
In  quo  xlernae  deiiciae  cunctis  fideiibus  pra&- 

paranlur. 
HoMiLU  XX.  —  374  Dominica  iv  po$t  Epi- 

phaniam. 
Quia  enim  navicuia  nisi  Ecclesia,  quid  mare 

nisi  mundus?  etc. 
Veaiant  prospera,  diu  eispectata,  et  fiat 

iranquiilitas  magna. 
HoMiLU  XXI.  —  /n  Purificaiione  5.  Marits 

tirginie. 
Seriptam  estenim  in  iege  Moysi,  quod  mulier 

qoae  suscepto  semine  peperit  mascuium,etc. 
Magna  gloria  illis  est,  quod  de  illorum  gente 

Uninin  lumen  exortum  est. 
HoMiLU  XXU.  —  Dominica  in  Septuage$ima. 
Cooditor   huiqani  generis  Dominus   noster 
Jesus  Christus. 


Multi  enim  ad  vineam  et  fldem  voeati  sunt» 

qui  ad  viiam  praedestinaii  non  sunt. 
HoMiLU  XXXUI.  —  Dominica  in  Sexa^eitma» 
Muita  lurba  sequebatur  Jesum ,  multi  undi- 

que  conveniebant,  etc. 
Attuiit  fruclum  aliud  trigesimum,  aliud  s^xa- 

gesimum,  etc. 
HoMiLU  XXIV. — Dominica  in  Quinquageetma. 
Multa  jam  consummata  erant,  quae  de  Filio 
■  hominis,  etc. 
Ut  omnes  eum  laudent»  qui  fecit  mirabUia 

magna  solus. 

HoMiLU  XXV.  —  Feria  iv  Cinerum. 
Tristes  enim  dicuntur  hypocritae,  quia  ut  re* 

ligiosi,  etc 
Semperque  iliud  omnibus  viribus,  et  deside- 

rio  tendat. 

Feria  v  pou  Ctnere$. 
Idem  esl  Evangelium,  eademque  bomilia  ut 

in  Dom.  iv  posl  Epiphaniam. 
HoMiLiA  XXVI.  —  Feria  vi  po$t  Cineree. 
Domino  nostro  Jesu  Christo  docente,  didi- 

cimus. 
Cor   contritum   et    humiiiaium  Deus  non 

spernit. 
HOMILU  XXVn.  —  Sabbato  po$t  Cinere$. 
De  hoc  autem  Matthaeus  evangclisia  slc  ait» 

etc. 
0»!  crediderit  ^  et  baptizatue  fuerit  ^  $alvu9 

erit, 
HoMiLU  XXVIU.— Domtntca  i  Quadrageeimw. 
Baptizalus  Jesus  confestim  ascendil  de  aqua, 

etc. 
In  dierum   numero  demonstraret]  j^unium 

cordis. 

HoMiLU  XXiX.  —  Feria  ii  po$t  Domimeam  i 

Quadrage$im(B» 
Doininus  enim,  qui  prius  humilis  venit,  et  in 

forma  servi,  clc. 
Et  ibant  i$ii  in  $upplieium  tBternum^  jiuti  au" 

tem  in  vitam  ceternam. 

HoMiLu  XXX.  —  Feria  iii  po$t  Dominicam  > 

Quadragesimce. 
In  proximo  enim  bella  acturus,  et  de  hostibus 

triumphaturus,  etc. 
Quod  Dominus  promiserat,  ipso  experimento 

didicerunt. 

HoMiLiA  XXXI.  —  Ferta  iv  po$t  Dominicam  i 

Quadraye^imos, 
Quanta  est  superbia  Scribarum  ct  Pharisxo- 

runi,  etc. 
Ilie  igitur   est  Christo   propinquior , '  quia 

nielior. 

HoMiLU  XXXll.  —  Feria  v  po$t  Dominicam 

Quadrage$im<B. 
Hxc  esi  igitur  causa  cur  clamanlem  mulie- 

rcm  Deus  non  exaudit. 
Ftia  vivei^  el  non  morietur, 
HoMiLU  XXXUI.—  Ferta  vi  po$t  Dominicam  i 

Qnadrage$imcp. 
Ad  dies  festos  Judaeorum  Dominus  ascendit* 

etc. 
Et  nunliavit  Judosi$t  quia  Je$u$  e$$et,  qui  fecit 

eum  sanum, 
HoMiLU  XXXIV.—  Sabbato  po$t  Dominicam  i 

Qutuirage$imw. 
Dominus  et  Saivator  noster,  sicat  legitar 

pauio  superius,  etc. 
Quando    camis   mortaliiate    exutus    nova 

resurrecLionis  gloria    el   decore    indue- 

retur. 

Dominica  n  Quadrageeimw, 
Ideni  Evangeiium,  et  eadem  homUia  ut  in  die 

prascedenti. 


AS  S.  BRUNONIS  EFISCbPI 

HdMiLTA  XlW.^Feria  n  post  Dominicam  n  A 
Quadragesimce, 
iu.  :  Ego,  inqait,  viido.  Ego  ad  Palreni  reded, 

eic. 
Ik$.  :  H^c    iilo    loquente    mulii    crediderunt    in 
eum.  * 

HoMiLiA  XXXVI. — Feria  iii  ppstDominicamn 

Quadtagesiinw, 
Qoid  est  sedere  supra   catbedram  Moysi , 

Deposuit  potenies  de  scde,  et  ex^kivit   hu- 

miles. 
HoMiLU  XXXVII.  —  Feriav  postDominicam  ii 

Quadtagesimo!. 
Hsec  verba  ei  diviiibus  et  panperlbus  valde 

necessaria  sunt,  etc. 
Timent,  et  orani,  ne  et  insi  decipiantur. 
.Ho^iLiA  XXX VIH.  —  heria  vi  post  Domini' 

'  'cafn  11  Quadragesimce. 
In  ftgura  hujus  hominis  palrisfarotiias  Deum  B 

Palrem  sigoifieat. 
Hasc  igitur  causa,  quod  eum  tenere  volentes 

eum  lenere  non  potuerunt. 
HoMiLiA  IJJAli.-^Sabbatopost  Domhneam  n 

Quadragesim(e, 
flomo  iste,  Deus  ipse  hoc  in  loco  inteUigitur. 

elc. 
Et  taliter  ea  habemus,  ut  aliter  ea  habere 

Dolimus. 
HoMiLlA  XL.  —  Dominica  iii  Quadragesim<B. 
Beaius  Matiboeus  evangelista  bominem  istum, 

eic.  '  .  .     ' 

Hoc  enim  nisi  fecisset,  neque  felix,  neque 

mater  mea  esse  potuisset. 

375  HoMiLiA  XLL—Feria  n  post  Dominicam 

III  Quadrag,^ 
Legltur  superiu^  in  bocEvangelio,  quod  cum 

Domimid  venisset  in  pairiam  suam, 
ijanes  contemnit  binc  inde  lalrdntes.  q 

HOMUJA  XLU.  —  Feria  iii  post  Dominicam 

in  Quadrag, 
Hxc  autem  apostoJis  eorumque  successoribus 

episcopis,  etc. 
p^ihii  minus  est  septies,  quam  septuagies 

seplies. 

UomLiA  XLIU.  —  Feria  iv  post  Dominicam 

III  Quadrag, 
Seniorum  namque  iraditioues,  non  proDheta- 

rum  dicta,  etc. 
Manducare  non  lotis  manibus,  ruslicitas  est,^ 

non  peccalum. 

HoMiLiA  XLIV.  —  Feria  v  post  Dominicam 

111  Quadrag. 
Scire  enim  oporiet  quae  sit  uxor  Petri  ut 

possimus  sclre  quse  sit  socrus  ejus,  etc. 
Talem  igitur  patrem  sepelire,  et  sic  scpeUre 

Dominus  probibet.  /^ 

HoMiLiA  XLV.  —  Feria  vi  post  Daminicam 

lu   Quadrag. 
Hoc  est  illud  prsediuii\,  de  quo  Jacob  filium 

buum  Joseph  beiledicens  ail,  etc. 
Nisi  eos  ad  audiendum,  ei  credrndum  voluo- 

tarios  praevidisset. 
HoMiLiA  XLVI.  -^  Sabbato  post  Dominicam 

III  Quadrag, 
Quod  enim  Jesbs  in  moiiiem  Oliveti  ire,  et 

orare,  elc. 
Sic  Igiuir  liberata  est  misera,  jubente  mise- 

ricordia. 
HdMiLiA  XLVU.  —  Dominica  iv  Quadrage' 

sima, 
Magna  miracula  Dominns  factora8»'et  novi 

mirabitte4ne  paiiis;: 
Et  pisces  eis  a<l<lil,  Cttm  qoibos  fticiUus  com- 

edi  potuisseot. 


SIGNiENSIS 


W 


HoMiuA  XLVIH.  -ferianpoitnmmc^ 

IV  Quadrag, 
Haec  quidem  in  Maithaeo  exposita  sont,  eic 
Sciebat  quid  fVaudis  et  iniqoiutig  esset  S 

unoquoqiie  homine.  " 

HoMiLiA  XLIX.  —  Ftria  m  posi  DominfMm 

IV  Quadrag, 
Diximus  superius'  hanc  fesiivitalem  seotem 

^diebjjs  celebrari.  ^ 

Ipsa  testimoriimh%rkibent  de  me, 
HoMiLi^  L.  —  Ffiriq  Yv  post  bonrnmii 

Quadrag, 
Ipse  Jcsus  Salvator  noster  apertissiaie  osteih 

dtt*,  Hc. 
Peccatum  non  haberetis,  qoia  lucem  oowe- 
'   reUs.' 
HoMiLiA  LI.  —  Feria  v  po$t  Domimm  it 

'  Quadrah, 
Haec  autem  vidoa,  quam  Vba  nwlia  8eqoi- 

tur,  etc.  . .    .        ,    1 

Manibus  ,  pedibusque  ligatis  prodiisse  fe^ 

tur. 
HoMiLiA  LIL  —  Feria  vi  vost  Dominieam\^ 

Quadrag, 
In  magnis  laudibus  Marlae  scripsit  hsc  evas- 
"  gelista. 
An    accusando   dixerunt  dubijtari  son  po- 

test. 
HoMiLiA  Llll.  —  Sabbato  post  Dominicm  ir 

Quadrag, 
Ego,  inquit,  sum  lux  mundi,  egosumilla 

lux  qua^  Uluminat  omnem  hominem,  etc 
Erat  igitur  et  hora  ejus  in  e)us  potesiale, 

ut  tunc,  et  non  ante  vejijrei,  quara  ipse 

juberet. 
HoMiLiA  LIV,  —  Dominica  pasmm. 
Praeceperat  Dominiis  per  Moyseo  sacerdoli- 

bus  ludaeorum. 
Beali  mundo  corde^  quoniam  ipti  Deum  vide^ 

bunt. 
HoMiLiA  LV.  —  Feria  n  post  Domiman 

Passionis. 
In  vanum,liiquit,  laboralis  vos,  etpriocipes 

veslri. 
Et  reversi  sunt,  qoia   facere  non  potaenml 

voluntatem  snam. 
HoMiLiA  LVI.  —  Feria  iii  post  Dommcm 

^  Paisionis, 

Hoc  enim  faciebat  Jesus,  non  quod  roortera, 

vel  ludaeos  limeret. 
Non  audebant,   quia  magis  homirtes,  qoaiD 

Deum  timebanl. 
HoMiLiA  LVII   —  Feria  iv  post  Dominlm 

Passionis, 
Encxnia  dicebanl  Judaei  illam  festivitatein. 
Ul  isti  ad  eum  venirent,  eura  vidercnl,  eiin 

eum  crederent. 
HoMjLiA  LVIU.  —  Feria  v  post  Dominicm 

PassioniS. 
In  hoc  Evangelio  Pharisaei  superbia  reprinii- 

tur,  dic. 
Qui  ex   corde  conversis  tam  facile  mis«- 

reiur. 
HoMiLiA  LIX.  —  Feria  vi   posl  DominicoM 

Passionis, 
Audierant  pont^fices  et  Pfaarissei  Saljatoren 

nostrum. 
Non  ut  eum  occidatis»  sed  ut  noblscum  i 

eum  credatis.  ^  .    •    . 

HoMiLiA  LX.  —  Sahbato  post  DomfM^ 

Passionis,  '"*'  . 

Stulii  Itidael  eum  Occidere  voleb^ant,  qneiit  ^ 

nuper  Dominus  suscitaverat^ 
Hoc  erat,  quod  significabat,  quandose  abs- 

conait  ab  eis.  '  *    • 

HoMiLiA  LXI.  ^  Dominica  in  Palm. 
Doos  discipuios  suos  ante  se  Dbminus  mii* 


741 


WlOIi.  BT  8BRH.  IMDEX. 


fi»r 


411»  elo.  -       ,  ^ 

/„^.  ;  Quae  in  ore  loiias  populi,  ad  Chrisii  laadem 

et  gjoriam  persooabat. 
l)$t. :  HowLU  LXIl.  —  Dominica  in  Palmi^.  Pas- 
sio  Donoini  nosiri  lesu  Cbris&i. 
Nunliai  Dominus  Pascfea  post  biduum,  nun- 

iiat  et  passionem  suam,  etc. 
Dominitm  Vesurrexisse,   el  nuUo  modo  sie 

posiium  furari  poiuisse. 
3*6  HomuA  LXiII,  —  Peria    ii    majorit 

t^hdomadk. 
Hiram  si  evangelisia  omnia  hxc  sinc  aliqua 

significaiionet 
Sicut  le  babet  copiditas  hominum,  no?a  tI- 

dere,  et  audire  cupiebant. 
floMiLU  LXIV.  —  Ftria  iii  majoris  hebdO' 

madw» 
Si,  inquit,  scitis,  ei  inteliigilis  qa»  fecerim 

Yobis»  ete. 
Non  prlus  c<enam  compIeTit,  etsi  nrias  cce-  ^ 

nare  coepit. 
HoMlLU  LXV.  —  Feria  iv  majoris  hebdo- 

madm,. 
VemV  auim  die*  azymorum,  in  qua  neceae 

erat  occidi  paeeha,  etc. 
€»ier»,  qiMe  sequuoiur,  tn  Mailhseo  esposita 

sunt. 
HoMRiA  LXVL  —  Feria  t  in  Ccena  Domini. 
Narrat  snperius  evangelista  qnod  ante  diem 

festam  Pasch»  Salvator  noster  in  Betha- 

oiam  venit,  eic. 
Deum  per  se  invicem  sancti  orant,  %lteralie- 

riuspiedes  lavanU 
HoHiLU  LXVU.  —  Sabbalo  eaneio. 
Vesper  enim,  qui  et  hesner  diciiur,  stella  est» 

quas  alio  nomine  iucifer  vocalur. 
Ecce  iierum  occidiUs;  dum  eum  resurtexisse, 

et  vivere  iiegalis. 
HoMiLiA  LXVilL  —  Jn  Domruca  S.  Resur-  q 

reciiowt  D,  iV.  /.  C. 
Sabbato  enim  iieque  vendere,  neque  emere 

licebat  aliqua. 
Ibi  iecum  sedeo,  et  yivo,  et  regno  m  saecula 

saeculoruni. 
UoMiLu  LXIX.  —  Feria  ii  pott  Dominicam 

Paschcp. 
Unus  autem  islorum,  qui  bscc  scribity  beatus 

Lucas  Aiisse  pulaiur. 
Mobis  Scripiuras  exposuit,  et  sensam  aperoit 

Jesns  Ghristus  D.  N. 
HoMiLU  LXX;  —  Feria  iii  post  Dominicam 

Paschce. 
LoquebaiBtur  discipuli  de  Jesu,  ei  ea  quae 

viderani,  etc« 
Ideoque  a  Gatholicis  oonsignari  praeoipiunt, 

qui  ab  eis  baptizaii  sunt. 
HoniLii  LXXl.  —  Feria  iv  posi  Dominicam 

Pascho!.  ^    |v 

Quld  esi  enim,  quod  aposlolus  Pctrus  de  pi-  " 

,scaiione  a  Domino  vocaiur,  clc. 
De  ilUs  manifestaiionibus  loquitur,  quae  vel 

omnibus,  vel  pluribus  in  unum  collectis 

factae  sunt. 
HoMiLiA  LXXU.  —  Feria  v  post  Dominicam 

Paschcc, 
Recedunt  discipuH,  siat  Maria,  et  plorat» 

^tc. 
Qula  vidi  Dominum,  et  haec  dixii  mibi. 
HoMiLiA  LXiUI.  —  Feria  vi  post  Dominicam 

Paschce. 
Hsc  autem  visio  quando  facia  est  incertum 

biHiieo. ' 
In  Deo  faciemus  Tirtotem,  et  ipse  ad  nihilnm 

dedncen  iniimicos  nosCros. 
HoHiLiA  LXXIV.  —  Sabbato  in  Albis. 
Quanium  ad  liiteram  magnas  amor  compelle- 

tNii  hanc  mulierem,  eic. 


Dixiviufi  Scripioram  per  |lnteamina  signifl- 
cari. 

HoiliLiA  LXXV.  — Dominiea  in  AlbiSfOctavi 

Paschos. 
Quicanque  iDteUigii  iliud,  quod  scriptum  estV 

ete. 
Etiamsi  alii   evangelislae  caetera  ejus;.facla 
fion  scHpsisseni. 
HoMiLiA  LXXVl.  —  Dwmmca  i  post  Pa- 

seham.    - 
Ego,  inquii,  sum  pasior  bonus.  Audite  hoc 

pastores. 
Haec  aulero  qoid  stgniOcent,  in  Exodo  expo- 

suinius. 
HoMiLiA  LXXVII.  —  Dominica  ii  post  Pa- 

seham. 
Modico  enim  tempore  in  sepulcro  Ddminus 

jacuit. 
Et  gaifdium  vestmm  nemo  totlet  a  vobk. 

HoviLiA  LXXVni.  —  Dorninica  ni  post  Pa^ 

scham.  ' 

Dizerat  superius  beaius  Petrus :  f)omtne^  quo 

vadis? 
Non  enim  toquetur  a  semetibso.  sed  quwcunque 

audiel  loquetur. 

HoMiLU  LXXIX.  —  Dommica  iv  post  Pa- 

scham. 
Si  consideremus,  quibus  haec  verba  sj^ciali- 

ter,  elc. 
<Qui  jain  cam  suo  principe  superatus  est. 

HoMiLiA  LXXX.  —  In  Litania  majori. 
Hls  enim  verbis  admonemur,    ut  si^iritum 

sapientiae. 
Mali  veromala  data  petentes  a  raalo  patre 

mala  data  suscipiunt. 

HoMiLU  LXXXI.  —  /n  nalivitate  apostolorum 

Philippi  et  Jacobl. 
Ego,  inquit,  vado,  el  quo  ego  vado,  vos  non 

polestis  venire. 
Multum  enim  gloriflcatnr  Paler  in  Filio,  dum 

talia  (lunt  in  nomine  Filir. 
HoMiLU  LXXXII.  -^  In  inventione  S.  crucis. 
Bonus  bomo  iste  Nicodeinus  jam  credulus, 

eic. 
Omnis  qui  crcdit  in  eum  non  pefieat,  sed  ha- 

beat  vitam  aelernam. 

HoMiLU  LXXXIII.  —  /a  apparitione  S.  Mt- 

chaelis  archangeli. 
Accesserunt  uiique  discipull  ad  lesilin  noQ 
^  ^loquendo,  sed  cogilando,  etc. 
'Bumiiiavit  semetipsumf  faetus  obediens  usqua 

ad  mortem» 
HoMau  LXXXIV.  —  /n  Aseensione  Domini, 
Venit  ad  discipiilos  suos  Dominus  lesus,  in- 

venit  eos  recUmbentes,  eie. 
In  omnem  terram  exivit  sonus  eomm,  el  in 

fines  orbis  terrai  verba  eorum* 

877  HomIlia  LXXXV.  —  Dominica  post 

Ascensionem. 
Semper  Salvator    nosier  tristibus    miscet 

laeta, 
Hac  iali  consolatione  eos  praemunire  neces- 

sarium  non  esset. 
HoMiLU  LXXXVI.  —  /it  die   Pentecostes. 
ilomiiuis  Salvator  aoster  paule  superius  di- 

selpulis  suis  loquitur,  etc. 
Goelum  attendiie,  quia  iivle  origiaem  ha- 

betis 
HOMiLU  LXXXVU.  —  />oniJiifc«r  otMa  Pen^ 

tecostes, 
Estote,  inquit,  misericordes;  sed  quomodo  ? 

Sicut  ei  Faler  vesier  mTserfcors  est. 
Etmanifestabit  consUia  cordium^  Bt  itMi^  ^a«s 

erif  «mctft^tfe  f  Deo. 


«5 


S.  BRUNONiS  EPiSGOPI  SIGNftNSlS 


7U 


UoMiLiA  LXXXVill.  —  Dommca  ii  pon  Pen-  A 
lecoiten, 
ln$.  :  Stagnum  Geneaareili  ipsum  est  quod  mare 

Galilaeae. 
De$.  :  Et  de  his  .guidem  in  Levitico  satis  diiimus. 
UoHiLiA  LXXXIX.  —  Domimca  iii  vo$t  Pen" 

tecoiten. 
Apostolus  enim  Corinlliiis  scribens  ait :  Si 

•^ttii  frater  nominatur,  etc. 
Non  venit  vocare  justos,  sed  peccaioresad 

poenitentiam. 
HoMiLiA  XC.  —  Dominica  iv  po$t  Pentecotten, 
Uic  enim  homo  ipse  est,  qui  liaec  loquitur, 

J.  C.  D.  N.,  eic. 
Nemo  simul  cum  sanctis  addetur,  nec  in 

convivii  epulas  introibit. 
UoMiLiA  XGl.  —  In  nativitate  S.  Joannis  Ba- 

ptistce, 
Nascitur  hodie  Joannes  Baptista  roajor  pro- 

phetis.  minor  angeJis.  ]| 

Et  manentem  super  eum^  hic  e$t  gui  baptixat 

in  Spiritu  sancto. 
HoMiLiA  XCH.  —  In  vigilia  S.  PetrL 
Interrogat  Dominus  Petrum,   an  se  dihgat^ 

quem  semper,  el  ubique,  elc. 
In  qua  quantum  eum  diiexerit,  apertissime 

demonsiravit. 
HoMiLiA  XCUL  —  Jn  festo  S.  Petri. 
interrogat  Dominus  discipulos  suos,  quam 

opinionem  de  eo  homines  habenl. 
Quam  si  praelatus  recipere  noluerit,  tunc 

sciant  se  esse  soiutos. 
HoMiLiA  XCIV.  —  Dominica  v  po$i  Penteco^ 

sten, 
Scribarum  et  Pharisaeorum  jusiitia  fuit,  ut 

l)ene  praedicarent. 
Ad  uUimum  quadrantero,  quae  seinper  solvi- 

tur,  et  nunquam  finilur. 
HoMiLiA  XCV.  —  Dominka  vii  post  Penle-  ^ 
costen.  ^ 

Attendite,  inquit,  et  cavetc  vobis  a  falsls 

propheiis,  etc. 
De  quo  naufraglo  nos  liberare  dignetur  J.  C. 

D.  N. 
HoMiLiA  XCVi.  —  Dommica  viii  post  Pente" 

osten, 
Et  vocavit  illum  Dominus  suus,  et  ait  illi ; 

Quid  hoc  audio  de  le  7 
Et  praedeslinaia  suot  nobis,  si  hujus  fldehla- 

tis  virlus  inveuialur  in  iiobis. 
UoMiLiA  XCVll.  —  Dominica  ix  po$t  Pente- 

coslen. 
Surrexit,  inquit,  legisperitus,  legis  condilo- 

reni  repreheiidere  volens,  etc. 
Magna  est  misericordia  per  quam  vita  possi* 

detur  aelerna. 
HoMiLiA  XCVlll.  —  Dominica  x  post  Pente- 

costen.  ii 

Nunquam  arroganlia  placuit  Dco,  nunquam  ^ 

superbia  justi(icaU)  esl,  etc. 
Radix   omnium  inalorum  superbia,  custos 

virtutum  huinililas. 

HoMiLiA  XCIX.  —  Dominica  xi  post  Pente' 

costen. 
Describit  evangelista  per  quam  viam  in  Gali- 

laeam  Dominus  redicrii,  etc. 
Quia  obslructum  est  os  toquentium  iniqua, 
UoMiLiA  C.  —  Dominica  xii  post  Peniecosten. 
Omnes  in  via  sumus,  orones  ad  patriam  fe- 

stinamus. 
Fides  justificat,  fides  et  interius  hoininem 

sanat. 

HoMiLiA  Cl.  —  Dominica  xiii  post  Pente- 

costen, 
Modo  enim  superius  Salvator  noster  de  the- 
•auro  iocutus  est,  etc. 


Si  omnes  homines  lales  esse  vellent,  oob 

deesset  unde  eos  pasceret. 

Dominiea  xiv  post  Penleeosien, 
Est  idem  Evangelium,  et  eadem  homiIia,m 

in  feria  v  hebdomadie  posl  Dominictm  ir 

Quadragesimae. 

IloMiLiA  Cll.  —  Dominica  zv  post  Penteco- 

sten, 
In  eO)  quod  ad  panem  manducanduro  in  do- 

imim  principisPharisaeorum,.elc. 
Qtti  se  exaltatf  humitiabiturf  et  qui  $e  IwmUiat 

exaltabilur, 

HoMikiA  CIIl.  —  Dominica  xvi  po$l  Penteco- 

$ten. 
In  hac  ergo  similitudine,  quanU  sit  Dei  pa- 

tieniia. 
Quia  in  verbis,  et  miraculis  Chri&ti  virta- 

tem  et  gloriam  cognoscebanl. 
HoMiLiA  CIV*  —  Dominica  xvii  po$t  Pente- 

co$ten. 
Pharisaei  audicntes,  quod  silentium  iinpo- 

suisset  Sadducaeis. 
Neque  ausus  fuit  qui$quam  ex  iHa  die  ewB$ 

amptius  inlerrogare. 

878  HoMiLiA  CV.  ^  Domhiea  xvni  post 

Pentecoeten. 
In  illa,  inquit,  die,  qua  Pharisaei  vicu  reoes- 

serunt,  etc. 
Sic  igitur  nunc  in  Eeclesia  spiritnaliter  ca- 

stoditnr,  quod  prias  secundum  litteram  ia 

Svnagoga  custodiebatur. 

HofiiLiA  CVI.  —  Dominica  xiz  post  Pente- 

costen. 
Hoc  enim  in  loco  civitatem  suam  non  Naza* 

reth,  etc. 
Et  gtorificaverunt  Deum^  qui  dedit  potestatem 

talem  hominibus. 
HoMiLiA  CVII.  —  Dominica  zx  po$t  PenUco^ 

sten. 
Iste  eniro  rex  ipse  esi,  qui  loquitur  Deus,  et 

homo  J.  C.  D.  N. 
Non  enim  sufficit  labiis  dlmlttere,  nisi  ora  et 

corda  conveniant. 

HoMiLiA  CVIU.  —  Dominica  zzi  post  PenU- 

cosien. 
Stulii  Pharisxi,  qui  Verbum  Dei  in  sermone 

capere  putant. 
Ut  Ctiristum  caperent  in  serroone,  sed  ipsos 

in   suis  sermonibus  captos  esse  cogno- 

scunt. 

UoMiLiA  CIX.  —  Domifuea  zzii  po$t  Pente- 

costen. 
Quid   enim  per  hunc  principem,nisiAbra- 

ham,  Isaac  et  Jacob,  etc. 
Et  in  voluntate  tua  deduzisti  me,  etcum 

gloria  assumpsisii^roe. 

HoMiLiA  CX.  —  Dominica  xxiii  po$t  Pente- 

costen. 
Tunc  dimissis  turbis,  venit  in  domum,  ei  ac- 

ccsserunt  ad  cum  discipuli  ejus 
Est  nulern  paraboia   simililudo,  in  qua  aliud 

dicitur,  et  alind  raiionabiliter  intelligeiar. 

HoMiLiA  CXI.  —  Dominica  xxiv  post  PenU^ 

costen. 
Suscilatu  naroqueLazaro  veniens  Jesnsfiie- 

rosolymam,  elc. 
Quibus  hoc  sine  Ecclesias  delrimento  facere 

valeamus. 

HoMiLiA  CXII.  —  Dominica  zzv  post  Penle- 

costen. 
Videamus  modo  quid  Daniel  proph^ta  de  bac 

abominalioue,  etc. 
Sed  verba  veritatis  a  statu  soo  mutari  iioo 

poterunt. 


m 


HOMIL.  BT  SERH.  INMEX. 


71« 


Hmilu  CJUll.  —  Dfminka  xiti  po$i  Pente-  A 

COSltflt. 

/ttc :  AHos  aatem  evangelisla  addidii,  neque  Ff/ttis, 

eic. 
1^1«  :  Modo  inlerim  cruciafts  animaro,  postmodum 

vero  et  corpus»  ei  animam. 
tionaiA  CXlV*  —  I>eminka  xxvii  p0$t  Pen' 

lecosten. 
Tbrc  enim  Doniinus  Paler,  qui  omnium  rex 

el   Dominus  esi,  fliio  suo  Jesu  Giirisio 

nuptias  fecit,  eic. 
Panci  vero  introducuntur  in  regis  thalaioom 

et  gloriam. 
HoMiLU  CXV.  —  Dominiea  xxviii  posi  Pen^ 

(ecosten, 
Digni  sunt  reges,  qui  exaudiantur.  NuUi  ita 

Deo  familiares  sunt,  sicut  boni  reges. 
tll  vivamus,  el  uiierius  iion  moriamor,  sed 

aani  et  liBmorUles  aU  coelesiia  regna  per- 

ducamur.  g 

HoMiLiA  CXVI.  ^  In  fe$tivitate  5.  Laurentn 

tMrtyri$. 
Hoc  esl  enim  illud  granum  rrumenti,  quod 

virgo,  et  inaraia  terra  produxit,  etc. 
Et  Apostolus  :  Gttpio^  inquit,  di$$olvi^  et  e$$e 

cum  Chri$to. 
HoMiUA  CXVU.  —  In  A$$umptione  B.  M.  V. 
Omnia  opera  Salvatoris  nostri  pleiia  sunt 

sacramentis. 
ipsa  optimam  parlem  elegit^  qum  non  auferetur 

ab  ea. 
HoMiLiA  CXVIU.  — /n  decoUaiione  S.  Joanni$ 

Bapli$l(e. 
Cujiis   opiiiionis   Jbealus   Joannes   Baptlsta 

luerit. 
Tulerunt  corpos  ejus,  et  sepelierunt  illud,  et 

venientes  nunliaverunt  Jesu. 
HoMiLiA  CXIX.  —  In  nativiiale  Dei  genitricie 

Marice,  p 

Qoare  ^ltealiit  Matihxus  evingelista  a  Christl  ^ 

generatione  initiura  sumat,  etc. 
Et  lu  Bethlekem  terra  Juda  nequaquam  mtm- 

ma  eri$  in  prihcipibu$  Juda, 
HoMiLiA  CXX.  —  In  fe$to  S.  Matthcet  apo* 

$toh, 
Sic  enim  de  se  beatus  Hatthaeos  quasi  de  allo 

loqnitur. 

8uia  Christi  sacriflcium  misericordia  fott. 
oaaiA  CXXl.  —  Inviplia  S»  Andrete  ap^ 
aco/t. 
In  exordio   hujus   fivangelii  magiia  nobis 

qiiaesUo  oritur. 
i^uando  In  sua  majestaie  Christus  Dominus 

apparebit. 
HoHiLiA  CXXIL  — -  In  fe$to  S.  Andrem  apo- 

$toii. 
fSarrat  superius  evangelista,  qala  Domhras 

et  Salvator,  etc. 
Tideiet  ipsos  pisces,  eos  videiicet,  qui  bapti-  D 

santur  et  credunt. 
UoMiLU  CXXUI.  —  In  nutali  apo$tolorum  u 
Decem  qoidem   sunt  mandata  legis,  quorum 

priinum  illud  est,  qoodicitur:  lionhaMii 

heum  atienum  ab$que  me. 
Bene  igitur  exauditus  est,  qui  inde  laetatur, 

quod  exauditos  non  est. 
BoMiLU  CXXIV.  —  In  natali  apoetolorum  ii. 
Jlagtui  est  virtus  eharitatis,  qu»  toties  disci- 

pulis  a  Domino  commendaiur. 
Sed  quid  dicam  ?  Isti  sunt  iiU  coeli,  qui  enar- 

rant  gloriani  Dei; 
379  HoMiLiA  CXXV.  —  In  nalati  apo$tolo- 

rum  III. 
Dixerat  superius  iu  hoc  evaogciio  'Domiiius 

ct  Salvator  noster  disciouiis  suis  :  Eunte$^ 

prcsdicate^  etc. 

Patmol.  CLXV. 


Nfinqiidm  enim  nisi  in  bono  |udicantury  qnj 

fieinper  in  bono  invenlunlur. 

HoMiLiA  CXXVI.  —  In   nataii  apoitoto^ 
rum  IV. 
Narrat  superius  evangelista  jovenem  quem 

dam  accessisse  ad  Jesiim,  etc. 
Quos  enim  moltom  diiigimus,  his  Bominibus 

vocare  solemus. 
HoMiLiA  CXXVii.  ^  In  naiali  apo$totorum  v. 
Beatus  Lucas  evangelista  sic  ait :  fitita  deei- 

gnavit  Dominue^  etc. 
Graviori  poenae  subjiciantnr,  quam  illi  quibns 

veritas  niinliaia  non  fuil. 
IIoMiLiA   CXXVIil.  —  In   natali    apo$tolO' 

rum  VI. 
Hoc  autem  ideo  Dominus  et'  Salvatornosler 

dicere  videtur,  etc. 
Ei  illud  quidem  simul  habere  possunt  et  mali 

et  boni ;  hoc  autem  non  habebunt  nisi  booi. 
HoMiLiA   CXXIX.  —  In   natali  plurimorum 

martyrum  i. 
Talia  snnt  pr»lia  Christi,  talia  snnt  bella 

Novi  Testamenli. 
Qui  pro  Ciiristi  noihine  persecntionem  pa- 

liuntor. 
HoMiLiA  CXXX.  —  In  nataliplurimorum  mar^ 

lyrum  ii. 
Qiiid  est  igitur  qnoo  Psalmista  ait :  Orietur  in 

diebu$  eju$  ju$titia  et  abnndantia  paci$. 
Si  igitur  hic  mercede  earuerinl,  ibi  propter 

boc  mercedem  non  habebunt. 
HoMiLiA  CXXXI.  —  /tt   tta<o/t  plurimorum 

martyrum  iii. 
Multa  turba  sequebaiur  Jesum,  et  non  solum 

sequebalur,verum  etiam  opprimebatur,  etc. 
lllorum  exemplum  vos  doceai,  si  illorum  vos 

beatiiudo  delectat. 
HoMiLiA  CXXXII.  —  /n  natati  uniu$  marty- 

ri$  I, 
Paulo  ante  dixeral  discipulis  suis  Dominus 

Jesus,  etc. 
Qualis  uost  hanc  vitam  in  regno  sno  cunctis 

fideliuns  suis  apparebit. 
HoMiLU  CXXXIll.  —  In  natali  umu$  marty^ 

ri$  II. 
Cum  enim  alibi  Dominos  dicat :  Diligee  proxi* 

mum  tuunu  ^ 

Quouiam  si  riecesse  esset,  ea  simol  cum  ipsa 

vita  perdere  non  timebant. 
HoMiLiA  CXXXiV.  •—  In  natali  uniu$  marty* 

ri$  III. 
Ecce  vitis  vocatur  Christus,  et  vitis  vera,  etc. 
Hagoa  est  virtus  patienttSB,  sine  qua  perdi- 

tur,  et  perquam  anima  possidetur. 
HoMiLiA  CXXxV.  —  In  natali  confe$$orum  i. 
Homo  isC(&  Dominus  et  Salvator  noster  esi,eic. 
IUic  erit  fleuis  et  stridor  dentium. 

HoMiLiA  CXXXVI. — In  natati  confe$$orum  ii. 
Homo  iste  nobilis  ipse  est,  qui  loqiiiiur  Sal* 

vator  noster,  etc. 
Quod  vobis  paraium  est  ab  orif  ine  mundi. 
HoMiLiA  CXXXVil.— /n  natali  eonfeuorum  iii. 
Quod  enim  luinbos  praecing<Sre  nos  Dominus 

prsecipit. 
Non  est  igitur  convenieiis  ut  unusquisque  ibi 

super  omnia  constituatur. 

HoMiLU  CXXXVm.  —  In  nataii  confueo- 

rum  IV. 
HaBC  antem  verba  et  alia  multa  tunc  discipu- 

Us  soist  etc. 
Qui  fecerii  et  docuerit,  hlc  magmis  vooabitiir 

in  regno  coeloruin. 

HoMiLiA  CXXXIX.  ^  In  naiali  confe$9onm  s^ 
Si  ergo  lumen  qu»d  in  te  e$t,  tenebroi  $unt ^eic, 
Totuin  corpiis  virtutiim,  totaque  inassa  ope» 
raiionum  lucida  erii. 

2^ 


^fl 


Des. 


S.  BRUNONIS  EPlSCOPt  SIGNIENSIS 


748 


BoKiLU  GXL.  —  In  natali  confe$$orum  n.  A 
:  Ubi  oculi  non  sunt,  ibi  lux  necessaria  non 

«st.  .      .    .  ,. 

r  Beati  mundo  corde,  quomam  ipii  Deum  vw- 

Imnt.  .    . 

HoMiLii  GILI.  —  /ft  ttalafi  vtraiKtim  i. 
Regnum  coeloruni  hoc  loco  coelestem  pa- 

triam,  etc. 
Qui  profert  de  thesauro  suo  nova  et  vetenu 

JHoMiLiA  GXLll.  —  /n  nataii  virginum  ii. 


Inc, 


De$. 


Dixerat  modo  superius  Donunus  et  Salyaior 

noster :  De  die  autem  t7/a,  etc. 
Vigilaie  itaque,  quia  nescitis  diem  neoo» 

boram. 
380  HoMinu  CIUU.  — /n  dedkeAm  e^ 

cleriw. 
Ez  quo  tempore  primus  bomo  descendii  ab 

Jerusalem. 
Qttia  non  indigenl,  qui  sani  sunt,  nedicO|Sed 

male  habentes. . 


Sermones  inediti  S.  Branonis  episcopi. 


SeruoI.  —  /n  Epiphama  DomtfA. 
Ad  aedificationem  fidelium  spectat,  fratres 

charissimi,  extremus  evangelicae  ieetionis 

versiculus,  etc. 
Ad  patriam  perpetuae  viiae  gaudiis  in  coslis 

fruemur  cum  angelis,  etc.  B 

SBnvo  II. —  /ft  Purificatione  beatm  Marim 

Yirgittis. 
Humani  generis  conditor  el  redemptor  Domi- 

nus,  etc. 


Circumcidite  corda  9e$tra^  et  non  torpon 
ve$tra. 

Sermo  IU.  —  /ft  natali  untut  mart^m, 

Insuper  et  ipse  Dominus  erat  in  eisqui  eurum 
semini  incrementa  dabai. 

Siquidem  in  tali  gaudio  roceror  et  tristiiisi 
esse  non  potest* 


S.  BRUNONIS  ASTENSOS 


EPISCOPI  SIGNIENSIS 


HOMILIiE. 


881  UOMILIA  PRIMA.  € 

BOHINICA   PRIMA  ADVENTU8. 

Admonitio.  —  Diximus  in  prolegomenis  homilias  S. 
Brunonis  eodcm  ordine  editas  fuisse  a  Marchesio, 
quo  in  codice  Med.  Laureniiano  mss.  exscripias 
invenlmus ;  incipiunt  enim  a  prima  Dominica  Ad- 
ventus,  quae  esl  exordlum  ecdesiasiici  anni.  His 
non  concordant  codex  VallicHllanus,  nec  ediiio  ho- 
miliarura  sub  nomine  Eusebii  Emiseni  Parisiis  acia 
an.  1575.  Non  piguit  nos  ediliones  cum  codicibus 
mss.  conferre,  ei  ejusdcin  sancii  Brunonis  com- 

'  mentarium  in  Evangelia  consulere;  quare  expjorata 
compertaque  habemus  qux  ab  eodera  commenia- 
rio  excerpu  sunt,  quaeque  addila,  ul  patet  ex  hac 
prima  homilia,  in  qua  addilionem  uncis  inclusi- 
mus,  quodque  in  sequeniibus  fiel.  Eiiaiu  sanctus 
Maximus  Taurinensis  de  eodcm  argumenlo  homi- 
liam  habet,,quae  secunda  est  inedilione  nostra,p.6. 

LeCTIO   S.  EvANGELII  SECUNDIIM  MATTHiEUM  (XXIV,  jy 

27).  Dia^  Je$u$  di$cipuli$  '$uis  :  Sicut  enim  fuigur 
emt  ab  oriente,  et  paret  utque  ad  occidentem,  ita  erit 
et  adventus  Filii  homims.  Et  reliqua.  Homilia  leciio- 
nisejusdem.  (Yid.  edit.,  pag.  115,  c.  1). 

Hocest  enim  quod  Psalmista  ait :  c  Deus  mani- 
feste  yeniet,  Deus  nosler,  et  non  silebit  (P$al.  xux, 
Z).  »  Non,  ut  prius ,  veniel  occultus,  sed  quasi  sol 
in  sua  majesiate  praefblgens,  ubique  apparebit,  iibi- 
qiie  lucebit  cunctis,  etiam  nolentibus  revelabiiur : 
c  Ubicnnque  fuerit  corpus ,  ilhic  congregabuniur 
€t  aquilae  {Matth.  xxiv,  28).  »  Aqiiilae  enim  sancto- 
riim  anim^  sunt,  quae  ct  altius  volant  et  clarius 
vident.  Hx  aulem  tunc  ad  corpora  propria  venientes, 
ubicunqiie  et  quomodocunque  dispcrsa  sini,  ea  iie- 


rum  indnentur,  ut  toliis  integer  et  immortalis  hoiM 
resurgat.  Polest  autem  et  sic  intelligi,  ni  abicunqoe 
Ghristi  corpus  fueril,  illuc  et  animae  conveniant  pa- 
rats  ejus  obedire  praeceptis.  Statim  autem  jtott  iri- 
bulationem  eorum  dierum  $ol  ob$curabitur,  et  Im 
non  dabit  lumen  $uum ;  et  $tell<e  cadenl  de  ceAo^  d 
virlulee  ccelorum  commovebuntur,  et  tune  parM 
$igmm  Filii  homini$  in  cosio,  et  tunc  plangenl  (mm 
tribu$  terrWt  et  videbunl  Fiiium  homim$  mienim 
in  nubibus  cceli  cum  virlute  multa  et  majetlate.  Qnis 
eniin  Sol  jusliliae  Ghrislus  Deus  nosicr  onini  loce 
splendidior  de  coeiis  descendel,  sol  iste,  quetn  vide- 
mus,  obscurabitur,  et  haec  luna  non  dabit  lomen 
sunm,  obscurati  Immenso  splendore  majoris  lueis. 
Sicut  eniin  luna  et  siellae  solis  hujus  splendore  palle- 
scunt,  ita  illius  inenarrabili  fulgore  Ipse  sol  in  ten^ 
bris  convertelur.  Quod  autem  slellas  cadert  dicit, 
vel  sanciorum  animas  ad  corpora  dcscendere,  tcI 
ipsas  juxta  litteram  quasi  decidentes  et  obeanies 
lumen  soliiuin  amittcre  significat.  [Cadeut  praeierep 
steliac,  quia  saneti,  qui  per  stellas  signiOcauUir,  ab 
iniquis  occidcntur.  Luna  vero  non  dabit  lonr.eo 
suum,  quia  sancla  Ecclesia  solitum  splenderea  ii> 
signis  ei  virtutibos  non  ostenderet;  sol  auieni  ob- 
sciirabilur,  quia  haeretici,  qui  tunc  erunt,  sokm  io' 
stiliae  Cbrisium  Dominum,  ejusque  fidem  damoareei 
reprehendere  non  limebunt.]  Viriutee  autem  calo 
rum  commovebuntur^  quia  oinnis  ille  exercitus  ange^ 
lorom  Christum  Dominum  nostrum  ad  judiciam  sc- 
quetur.  Et  tunc  apparebit  signum  Jliii  homuui  t> 


719  BOMILLE.  -  UOMIL.  H.  TSO 

ado ;  per  qvod»  Tiri  cfiift  eimcem  Tel  aliquid  aliad  A  iigna  in  soU^  ei  tuna,  et  $tettU,  el  in  territ  pres$ura 
victori»  signom  fnleUigere  possumus.  Et  tune  ptan*     yentium.  £t  reliqua. 


geni  eum  <mne$  tribu$  terrw.  Unde  in  Zacharia  pro- 
phela  scriptom  est :  <  £t  plangent  eom  planciu  quasi 
super  iiiiigenitum,  et  dolebunl  super  eum,  ut  dolere 
soleot  in  morte  primogentii.  In  die  illa  magnus  erit 
planctos  in  Jerusalem,  sicdt  planctus  ad  Remon  in 
caropo  Magedon»  et  plangent  terrae  familiae,  el  fami*- 
liae  seorsum  (Zach*  xii,  10).  •  Quomodo  enim  super 
euin  non  plangant,  cum  eum  in  lanta  gloria  vide- 
bunt,  qoem  cum  lanto  opprobrio  cruciAxerunt?  Se- 
quilur :  Et  mittet  angelo$  $uo$  eum  luba^  et  toce  ma- 
gm,  el  congregobunt  etecto$  eju$  a  iummi$  ccetorum 
usque  ad  terminoi  eorum.  Angelorum  enim  ministo* 
rio  ex  omnibus  mundi  partibus  sancli  Dei  coltigeii- 


Quibusdam  interroganlibus  Dominum  et  Salvato- 
remnoslrum,  etc.Hinc  est  quod  Danielait  {Dan,  yii)  : 
€  Aspiciebam  in  visione  noctis,  et  ecceFilius  horoinis 
in  nubibus  coeli  veniebat,  et  usque  ad  Antiquum  dic- 
rum  pervenit.  >  Dlxerat  eniiii  se  vidisse  quatuor 
bestias  grandes,  et  inter  se  dissimiles,  quarum  c  prima 
erat  quasi  leaena,  et  habebat  alas  ui  aquila ;  quam 
cum  aspicerel  aviilsae  suiit  al»  ejus,  et  sublata  est 
de  terra,  et  super  pedcs  ejus  quasi  hoino  stetit,  et 
cor  boniinis  datuin  est  ei.  Et  ecce  bestia  aiia  similis 
urso  in  partesletit,  et  tres  ordincs  erant  in  ore  ejus 
et  in  dentibus  ejiis :  et  sic  dicebanr  ei :  Surge,  co- 
niede  carnes  plurimas^  Post  haec  aspiciebani,  et  ecce 


lureiresurgent,  a  suminis  coelorum  animabus  de-  B  aHa  q„asipardus.et  alashabebaiquasiavis^quatuor 

sopcr  se,  et  quatuor  capiia  erant  in  bestia,  el  potestas- 
data  est  ei.  Post  hxc  aspiciebam  in  visiooe  noctis ;  et 
ecce  bestta  quarta  terribilis  atque  mirabilis  et  fortis 
nimis,  dentes  ferreos  habebat  niagnos  comedcns,  et 
commiiiuens,  et  reliqua  pedibus  suis  conculcans. » 
Habebat  auiem  cornua  deeemy  quae  cum  Daniel  aspi- 
ceret,  c  aliud  cornu  orium  est  inter  illa,  a  cujus  fa- 
cie  tiia  de  superioribus  cornibus  evulsa  sunt.  £rant 
autem  iii  cornu  oculi  quasi  bomini8,et  os  loquens  in- 
gentia.  faciebat  vero  pia^Iiuni  contra  sanctos,  et 
prsevalebat,  et  putabat  quod  posset  niutare  lempora 
et  leges,  et  regnum  sanctoruin  traditum  est  in  ma- 
nus  cjus  usque  ad  lempus,  et  tempora,  et  dimidiuni 
temporis,  donec  Antiquus  dierum  sedit,  et  tbroni 
positi  suni.  i  Hxc  autein  videraiDaniel,  quiecum  In- 
telJigere  non  posset,  unum  de  astnntibus  rogavit  ut 
ei  exponeret  quid  ista  signincareni,  diclumque  est 
ei :  <  Quatuor  besti^i,  quatuor  regna  consurgent  de 
terra.  Suscipient  autem  regnuin  saiicli  Dei  altissimi, 
et  obtinebuut  illud  usque  in  sa^culum,  et  s;eculuni 
sxculorum.  »  Et  de  quarta  quidem  beslia  ple- 
nius  in  scquentibus  dicetur.  De  tribus  vero, 
quoniam  angelus  nlbit  amplius  exposuit,  quod  Do« 
miuus  dederit,  modo  dicemiis.  Prima  igilur  bestla 
regnuin  Graeconiin  esi,  cnjus  iiiitiuin  Alexande^r 
Magnus  fuit,  quasi  lco  rugieiis  tain  parvo  tempore 
circumquaque  lerras  occupavit,  ut  magis  volasse 
quain  pugnasse  videaiur.  (Jnde  noii  immeriio  ieonis 
0  speciein  el  aquilae  alas  liabulsse  describitur.  Sed 
quoiiiam  parvo  lempore  iVguavil,  ideo  aias  ei  avul^ 
sas  dicit.  Steiit  autem  super  pedcs  quasi  hoinOt  quia 
tandein  se  morlalem  intellexil;  et  cor  proprium  re- 
cepit,  ut  magis  de  morte  qu.\!ii  de  honoribus  cogi- 
laret.  Hoc  autem  regnum  quaiitum  Dei  populum 
afflixerit,.Machab2orum  liber  ost^ndit.  Secunda  vero 
bestiaregnum  Romanorum  inlelli(fitur,  quod  quidem;, 
non  cum  tanta  fortitudine,  ut  Grdscorum,  coepit;* 
sed  ad  niajorem  potentiam  pervenit^  quoniam  et  leo 
urso  fortior  est.  Tres  autein  ordines  iii  ore  el  deo- , 
tibus,  senaluni  populumque,  et  ipsos  imperatore» 
vel  consules  fugnificanl.  Uis  emm  iribus  ordiuir 
bus  icgiiuin  Roinauoium  oinres  gcnKs  devoruy 
vil  et  suo  iropcrJb  subjugatlt.    l3'}clo  et  bic   ei 


scendeotibus»  et  usque  ad  eorum  terminos  venienti- 

bu8.  Sed  quoiilam  coeli  sancti  vocantur,  possumus 

per  summos  coelorum  patriarchaa  et  apostolos;  per 

eorom  vero  leriniiios  quoscunque  alios  fideles  inlel- 

ligere.  Ck>lligeniar  igitur  cardinales  electi  Dei  a  sum* 

mis  coelonim  usque  ad  terininos  eorum ;  quoniam  et 

majores,  et  minoreSy.  et  primi,  et  novissimi,  omnes 

simul  in  nnum  convenient.  Quod  enim  ait  eum  tuba, 

ipse  exposuil  3S2  dicens,  et  voce  magna,  Magna 

eiiim  vox  erit,  qusb  mortuos  suscitabit,  et  mundum 

universum  replebii.  Ab  arbore  autem  fici  di$cile  pa* 

rabolam  :  Cum  jam  ramu$  eju$  tener  fuerit,  et  foiia 

nata,  scitii  quia  prope  e$t  ce$ta$ ;  ita  et  vo$  cum  vtde- 

ritiikffc  omnia^  $citole  quia  prope  e$t  injanui$.  Sicut 

eiiim  flcus  novis  ramis  et  foiiis  orienlibus  festalem  Q 

proiimam  adesse  annuntiat,  ita  et  haec  omnia  tam 

magoa  taniquc  inusltala  Christi  adventum  manife- 

siissime  anDUHtiabunl.  Amen  dico  vo6ii,  quia  non 

frateribit  generatio  hwc,  donec  omnia  fiant.  Hoc  eiiim 

de  Scribarum  et  Pharisaeorum  generaiione  intellU 

gitur,  super  qoam  omnem  sanguinem  justum  venire 

superiusdixerat.Noo  prius  igitur  illa  generatio  pnetcr- 

ibii,non  prius  deilciet,  nec  tota  a  suainiquitatecessa* 

bit,  quam  isla  omnia  compleantur.Cffi/um  et  terra  tram- 

ibunt^  verba  autem  mea  non  prieteribuHl.  Quod  eiiim 

Teritasdicit»  immuiabile  est  et  prseterire  uon  potest, 

alioquin  verius  non  esset.  Ccelum  igiiur  et  terra 

iransibunt^  quia  secundum  hoc,  quod  suiit,  in  melius 

Gonimuiabuntur ,  sed  verba  vcritatis  a  stalu  suo 

iDuiari  non  possunt. 

(In  Marchesio  adduntur  aliqua  ab   hac  homilia 
eliena^  et  in  fine  $en$um  imperfectum  relinquit.) 
HOMILIA  11. 

ZkDEU  DOMUIICA. 

ADHomTio.  —  Gum  iisdem  vcrbis  incipiat  hujnsce 
loci  evangelici  in  comm.  exposilio,  n.  47,  iisdem- 
(que  prosequatiir  usque  ad  ilia  yerba  :  Et  quce  erit 
triitiiia  tita/is,  ne  eadein  repetamus  quae  in  edi- 
tione  nostra  legi  possunt,  addilamentum  hic  affe- 
remus.  Perperam  attribuia  fuit  hxc  homilia  Eini- 
seno  Eusebio  in  edit.  Paris.,  et  deiiide  in  Lugdu- 
iieusi  Bibl.  PP.,  lom.  \i,  apud  Anissonios  p.  lt>77» 
sub  uomiiie  £usebii  Gallicaui  iteruiii  excusa. 
Lectio  S.  Evakgelii  secunduu  Lccam  (xxi,  25). 

in  ilio  tempore ,  dixil  J€su$  disciiutHs  SHi$  :  Erunl 


751  S.  BRUNONIS 

383  <)icitur :  t  Surge,  comede  carnes  phirim^s.  > 
El  hoc  quidem  usque  ad  lempora  Conslanlini  Del 
populum  aflligere  uon  cessavii.  Pcr  lerllam  vero 
besiiam  regnum  lisereiicorum  inielligimus,  a  lempo- 
re  videlicei  Arii  el  Consiantii  liaereiici  eicrudelis- 
siiui  imperatoris.  Majorem  enim  pcrsecuiionem 
tuRC  Dei  populus  passus  esi»  quam  iiia  jam  superius 
dicia  regna  ei  movissenl.  Major  est  euim  in  corpore 
eianima,  qiiam  in  solo  corporc  pcrsccuiionem  pati» 
Ilaec  aulem  beslia  pardo  siiin.is,  et  quaiuor  alas  ba- 
buisse  describilur,  quoniam  lisereilcorum  prxdi- 
calio  velociter,  et  parvo  iem(<ore  lotum  mundum 
volando  replevit.  Quaiuor  enim  sunt  i;pundi  partes» 
quae  per  quatuoralaset  quatuor  capila  figurantun 
^Quatuor  enim  capita  babuit  bxc  bestia,  quia  in 
qtiatuor  mundi  pardbus  suos  praedicatores  haereiici 
babuerunt.  Quanta  autem  potestas  Arianis  data  fue« 
rii  Ariininense  conciliuui  manifestat.  Nunc  autem 
quid  de  quarla  beslia  angelus  Danieli  responderlt, 
audiamus.  «  Bestia,  inquit,  regnum  quartum  erit  in 
lerra,  quod  inajus  erit  omnibus  regnis,  et  devora- 
Mi  universam  terram,  ct  conculcabit,  et  devorabit 
4ipiversam  lerram,  et  conculcabit,  et  comminiiei 
cam.  Porro  cornua  decem  ipsius  regni,  decem  reges 
^runt,  etalius  consurget  posteos,  et  Ipse  potentior 
erit  prioribuSy  et  tres  reges  bumiliabii,  et  sennones 
contra  excelsum  loqueiur,  et  sanctos  Altissimi  coii- 
ierct,  et  pulabil,  quod  possii  mulare  tempora,  ei 
legeSf  et  iradentur  in  inanu  ejus  usque  ad  iempus, 
et  tempora,  el  diuiidium  tcmporis.  >  Hoc  auteni 
quartuin  regnum ,  de  quo  iiunc  angelo  expo- 
nente  audivlmus,  circa  finem  sxculi  exspectanius. 
Erit  enim  tunc,  ut  jam  diziinus,  tribulatio  talis, 
qualis  non  fuit  ab  iuitio  sieculi,  neqiie  fiel.  Unde  ct 
quarta  bestia  dissiinilis  ca^teris,  magisque  lerribilis, 
forlisque  describilur.  Per  decem  vero  cornua,  om- 
nes  biijus  mundi  reges  intelligere  possumus.  Siqui- 
dem  frequenter  in  divina  pagina  omnes  per  decem 
Bignificantur.  Ilhid  vero  cornu,  in  cujus  ortu  tria 
cornua  avulsa  sunt,  quod  babebat  oculos,  et  os  lo- 
qiiens  ingentia,  Antichristus  est,  aliis  regibus  for- 
iior  ati;ue  poteniior.  Qui  postquam  tres  IUos  reges 
superabii,  ei  illofum  regna  subjiigabit,  in  untam 
siiperbiam  elevabitur,  ui  contra  Altissimum  loqui, 
6t  ore  nefario  Deum  se  dicere  n<m  timeat.  Plenus 
uamque  spiritu  Saianae,  virtutes  mulus  atque  mira- 
eula  arte  diabolica  operabiiur,  ei  alios  quidem 
signis;  alios  vero  gladiis  ad  suam  voluntatem  con- 
vertet.  Prseliabitur  autem  contra  sanctos,  quia  ve- 
hient-tuiic  Henoch  et  Elias,  quos,  quia  ratione  su- 
perare  non  poterit,  gladiis  interiini  faciet.  Putabii 
ienim  quod  possit  mutafe  icmpora  ei  leges,  quia 
Novum  Testamentum  ad  veteris  legis  consuetudl- 
nem  iransferre  conabitur.  Regnabit  autcm  per  iem- 
pus,  et  iempora,  et  dimidium  iemporis,  per  quod 
tres  annos  ei  dimidium  intelligimus  :  <  Quem  Do- 
roinus  Jesus  interficiet  spiriiu  oris  sui,  et  auferci 
illustratioue  adventutt  sui  (//  The$$.  ii,  8).  i  El  tunc 
(iiuidem  sicut  modo  in  Evangelio  audivimiis,  vide- 


EPISCOPI SIGNIENSIS  754 

A  buni  Filium  bominis  venienteni  in  nubibas,  com  po- 
lcstate  roulta  et  majestate.  Penreniet  autem  asqne 
ad  Antiquum  dierum,  quia  Patri  se  «qualem,  ejus- 
demque  anliquiiatis  se  osiendei.  Rii  autem  /ieri 
incipientibu$f  eic. 

(Huc  u$que  producta  e$t  homilitB  huic  addilio, 
Pauca  qum  remanent^  in  4:ommentario  m\<eri  jiofe- 
runt). 

HOMILIA  III. 

DOMINICA  II   ADVENTUS. 

Admonitio.  —  Commentarium  in  Matib.  num.ll, 
c.  2  consulant  lectores,  et  quae  sub  boir.ilis  liiu- 
lo  a  Marchesio  tom.  II,  pag.  5  recensenUir,  ea« 
dem  ab  illo  sublaia  videbuni..Nee  qaidquam  novi 
afferi  Emisenns,  cui  iuec  homilia  supposiia  est; 
g  sed  in  omnibns  conseiitiens  videtur.  Exsiat  in 
cod.  Laureniiano,  sed  in  Dominica  iiiAdvenlus 
«ollocata  ;  cuin  pro  Domiiiica  ii  prscedens  bomi- 
Jia  assignetur. 

LbCTIO  S.  EvANGELII  SLCIJIIDOM  MATTBJEnH.  (XI,  2). 

In  iiio  tempore,  Joannet^  eum  audi$$et  in  vinculii 
^pera  Chri$li,  mitten$  duo$  de  di$cipuii$  tiii  at 
Uii  :  Tu  e$  qui  venturu$  e«,  an  aiium  eupeclamuf 
Ei  reliqua. 

Inc.  :  ioannes  Baptista  in  vincuKs  el  tn  earcere 
posiiits,  cum  audisset  miracula,  etc. 

De$.  :  Hoc  ad  litteram  mtelligens,  Joannein  E&ao 
esse  arbitraiur. 

884  HOMILIA  IV. 

DOMINICA   III   ADVENTUS. 

C  Admonitio.— Eadem  est  exposiiio  EvaBgelii  in  Joao- 
iiem  iiuin.  3,  c.  2,  ei  bomilia,  quain  Marcheslus 
cdidii  tom.  U,  pag.  5,  et  Emisenae  colleciioois 
auctor  usnrpavii,  et  in  Dom.  iv  Adventus  eoUO' 
cavit. 

LeCTIO  S.  EvaNGBLII  SBCUIfDlIH  JOANNBM  (l,  19).  h 

ilio  tempore,  mi$erunt  Judwi  $acerdoie$  et  iewtat  $d 
Joannem^  ut  inlerrogarent  eum :  Tu  qui$  e$  f  Etttm- 
fe$$u$  e$t^  et  non  negatit,  et  confeesue  e$t,  qma  m 
$um  ego  ChrUtH$.  £t  reliqna* 

/nc. ;  Orones  enim  exisitmabani  Joamieiii  este 
Chrisium,  etc. 

De$, :  Htee  facta  $unt  in  Bethania  tran$  Jordanmt 
ubi  erat  Joanne$  bapti»ait§. 

HOMILIA  Y. 

9  FERIA  IV  QUATUOR  TEMfORUM  ADVENTUS. 

Admonitio.  —  Nemo  multum  laboris  impendere 
debebii  ut  hanc  homiliam,  quam  edidit  Marcbe- 
sius  i.  II,  pag.  4,  assequalur.  Legai  fommeni»' 
rium  in  Lucam,  num.  3,  ei  eanidem  nullo  quidem 
imniutato  verbo  obtinebit.  Supposiia  Tuit  Eusebio, 
ut  reliqiiae.  In  eod.  Laureninno  eodem  sob  dic 
collocatam  invenimus,  et  cum  ediiione  Marcbesii 
comparavimus. 

Lectio  S.  Evangeui  secundum  LncAtt  (i,  36).  /s 
iiio  tempore,  mi$$u$  e$t  Gabriei  angeiue  a  Deoin 
civilalem  Caiiiace,  cui  nomen  Nazareth  ad  virginm 
de$pon$alam  viro^  cui  nomen  Jo$eph  de  dome  DapA^ 
et  nomen  virginie  Maria*  Ei  reliqua. 

Inc.  ;  Missus  est,  inquit,  Gabriel  angelus,  qui  '^ 
fortitudo  interpretatur. 


m  UOMILIiE. 

Des* :  Ftat  mihi  tecmdum  wcrbum  tuum.  El  dis- 
cessii  angelus  ab  ea. 

1I0M1LIA  VI. 

FERIA  Yl  QCATCOR  TEMPOBUM  ADYENTUS. 

.Admonitio.  —  Aiilequam  in  lucem  emitiereiur  eom- 
menlarius  S.  Brunonis  in  Evangelia,  dubilatum 
fuit  cui  auctorl  bomiiia  h»c  esset  ascribendag 
ttimm  EmisenOy  an  Petro  Damiani,  vel  Brunoni 
episcopo.  Sed  hujusmodi  editio  certum  argumen' 
tum  praeboit  Brunonem  ejus  auctorem  exsttiisse. 
Conlemntttr  Marchesius  tom.  II,  pag.  6,  ei  Emi- 
.«enus  cum  editione  nostra  ejusdem  comment*  in 
Lticnm  num.  4,  et  ex  eo  fonte  desumptam  qui- 
lil)ei  videbti.  Ciarissimus  praesui  Stephanus  Bor- 
gia  eam  a  i]uodam  cmlice  Casinensi  sub  litula  in 
octava  Visitatiottit  exscripsit,  nobisqae  pro  sua 
sumnna  humanitaie  ciim  aliis  ejusdem  S.  Drunonis 
scriplis  communicavii. 

LcCTtO  S.  EVAMGELII   SECUKDOM    LDCAM  (i,  59).  Itt 

Ulo  tempore^  euurgtns  Maria  abiit  itt  montam  cum 
festinaiione  itt  civitatem  Jutia,  et  intravit  in  domum 
Zacharia^  et  salulavH  Etisabeik.  Ei  rciiqua.  Homi- 
iia  iectionis  ejusdem. 

Ine.  :  Virgo  Deo  plena  ad  iuoniana  conscendit, 
s<tpenora  petit,  efc. 

Des.  :  in  ejus  discessu  non  parura  doluit,  qui  \n 
iilitis  adventu  tanlo  gaudio  exsuliavii. 
HOMILIA  YIL 

DOMINICA   IV  ADVENTtTS. 

AoMONiTio.  —  Cum  de  prjedicaiione  Joannis  Bapti- 
six  in  deserio  saiis  locutus  videreiur  A.  N^  iii 
expositione  cap.  iii  Evang.  S.  Malih.,  ui  ipsc 
le^iaturn.  13  comment.  in  Lucam,  sileniio  prae- 
terit  quidquid  dc  ea  ideiu  evangelisia  inilio  cap. 
III  tradidit.  Ejus  tamen  exslat  homilia  a  Marcliesio 
pro  Dominlca  iv  Advenlus  edita,  eademque  sub 

.  uomine  Eiisebii  GalUcani  vulgala  in  tom.  Vi  Bibl. 
Palrum  edit.  LugjJ.  an.  1677,  pag.  1718,  quam 
i.'xscribere  ruravimus  Ltigduneiisein  ediiionera 
siib  oculis  habenies. 

385  LECriO  8.  EVANCELII  SECU?tDUII  Lcc.  (lll,  1). 

Anno  XV  imjferii  Tiberii  Casarit,  procuranle  Pontio 
Pilaio  Judaam;  letrarcha  auiem  Calilww  llerode^ 
Philippo  autem  fralre  ejus  tetrarcha  Jlurece^  et  Tra' 
conitidis  regioniSf  ei  Lysania  Abilince  tetrarcha,  sub 
principibtts  tacerdotum  Anna  et  Caipha  factum  est 
terbum  Domini  super  Joannem  Zacharim  fitiutii  in 
dcserto.  Ei  reliqua. 

Quofliam  quiJein,  iii  Dumiiius  .lit, «  orone  regnum 
in  se  divisum  cicsolabilur  (Luc.  xi,  17),  i  Judxorum 
regni  desolaiioneiu  ei  de&lruciionem  proxLmam  jam 
(oiic  evangelista  monstrabal,  quando  illud  in  toi 
parles  divisum  e^se  dicebat.  Quo  auiem  tempore 
ioannes  praedicare  cceperit,  descriplis  tcrrse  prin- 
cipibus  dillgeniissime  ostendit.  Prsedicabat  autein 
Joannes  baptismum  poenitentiae  in  remissionem  pec- 
ciiorum.  Hoc  videlicei  docens  et  praedicans,  quia 
liisi  per  bapiismum  et  poenitcntiam  non  possit  ficri 
ri*roissio  peccatorum.  PRedicabat  quidem,  sed  non 
«labat :  docebat  medicinam,  sed  non  sanabat.  Non 
eium  baptismi  data  fueral  forma ;  nondum  Dominus 
dixerai :  c  Ite,  docete  omnes  genies»  bapiizantes  eos 
iii  nomine  Palris,  et  Filii,  el  Spiritus  sancli  (Marc. 
\y\i  15).  >  llsc  cs(  forma  b^piismi.  Aliier  bapiismus 


-  HOMIL.  VU.  754 

A  non  valet.  Hanc  autein  formam  sibi  Dominus  rescr- 
vaverat;  hanc  per  seipsum  dare  venerat;  quia- 
valde  conveniens  erat  ut  universalis  medicina  per 
ufiiversaiem  medicum  dareiur.  Venit  IgilnrJ oannes 
in  omnem  regionem  Jordanis  prwdicant^  sed  noii 
tribuens  baptismum  pesniteniiai  in  remissionem  pec- 
catorum ,  sicut  scriptum  est  in  libro  sermonum  Jtqia 
propkeia.  Vox  clamantis  in  deserto,  parate  viam  Do- 
mitti^  rectas  facite  semitat  ejus.  Sic  igiiur  faciebal 
Joannes,  sicut  Isaias  de  eo  praedixerai.  Clamabal, 
praedicabat  viam  Domini,  baptismum  ei  poBnitentiam 
docebat,  Ist»  enim  suot  ill.ne  viae,  per  quas  venitur 
ad  Dominnm,  et  per  quas  ad  nos  venit  Dominus. 
inlerrogaius  autem  Jqannes  quis  esset,  respondil  : 
Ego  tox  ciamaniis  in  deterto.  Vox  enim  ^rat  Joannes» 

^quia  Verbum  Chrisius.  Sicut  enim  vox  praecedit 
verbum,  ita  et  Joannes  Chrisium  praecessit.  Siaiim 
enim,  ut  ex  ore  Ipquenlis  sonus  qualiscunque  proce- 
dit,  vox  est,  Verbom  tamen  DODdum  est,  quia  omne 
verbum  sigDifi4*at  aliquid ;  nierilo  vox  diciiur 
Joannes,  meritq  Christus  Verbum  vocaiur.  Haec 
autem  vox  in  deserto  clamabal,  quia  iinpios  et  cru-; 
deles  ad  fidem  vocabat,  qui  dou  homines  pieiaie, 
sed  feras  et  belluas  cnidelitate  imilabantur.  Deser* 
tum  enim  non  est  habiutio  hominum,  sed  feraruin. 
Talis  erat  mundus  iste,  tales  habitatores  habebat. 
Unde  Psalmisu  ait :  c  In  terra  deseria,  et  invia,  et . 
inaquosa,  sic  in  sancto  apparui  libi,  ut  viderein  vir- 
tuiem  luam,  et  gloriam  tuam  (Psat.  lxii,  2).  >  lu 

p  deserto  itaque  Joannes  praedicabatr  Sed  quid  dicc- 
i>ai  ?  Parate  viam  Dominit  rectas  facite  semitas  ejus,  . 
Tunc  euim  viam  Domini  paramus,  ejusque  semiias 
rectas  facimus,  si  ea,  qaae  agimus  non  pro  vana 
gloria,  sed  sincero  affectu  et  casto  amore  faciamus. 
De  illis  enim,  qui  oinnia  opera  sua  faciunt,  ul  vl« 
deantur.  ab  hominibus,  dicebat  Dominus :  c  Amea 
dico  vobis,  quia  receperunt  mercedem  suam  (Matth» 
VI,  2).  >  Hoc  autem  ideo,  quia  ibant  per  viam  pra- 
vam,  eisemitas  lortuosas.  Omnis  enim  vallis  imple- 
bitur,  et  omnis  mons  et  collis  humiliabitur.  Sed 
quid  per  valles,  nisi  humiles,  quid  vero  per  coUe^ 
jiisi  superbos  inielligimus?  Vallis  igiiur  impiebitur 
ct  exaliabilur,  quia  humilis  S.  Spiritus  gratla  plenus 
ad  coelesiia  sublimabitur.  Mons  vero  et  collis  bumi^ 

jp  liabitur,  quia  superbus  deprimeiur,  ei  in  tenebras 
prxcipitabilur.  Unde  et  subdiiur  :  Et.erunl  prava  in 
directa^  et  aspera  in  vias  ptanas,  Tunc  enim  et  prava 
dirigentur,  e^  aspera  planabunlur,  quia  nuihi  erit 
superbia,  nulla  poiesias,  nuUa  virtus,  nulla  aliiludo, 
quae  sanciis  resistere  valeat.  Et  videbil  omnis  caro 
salutare  Dei,  Non  enim  in  primo  adveiilu  Chrisiuni 
Ppminum  videbii  oinnis  caro;  in  secundo  auleui 
omnis  oculus  eum  videbit,  sicut  ipse  aii :  c  Vivo  ego, 
dicit  Dominus,  qaia  mihi  curvabiiur  omne  genu,  et 
confitebilur  omnis  lingua  (Jta.  ;:lv,  25).  i  De  hoc 
auiein  salutari  patriardia  Jacob  spiri,iu  Dci  plenus, 
cum  filios  benediceret,  ait :  c  Fiat  Dan  coluber  lii 
via,  cerastes  in  semiia  mordens  ungulas  equi,  ut 
cadat  ascensor  ejus  reiro;  saliiiare  tuum  cxspeciabOj 


IJ5J  S.  BftUNONlS  EPIS€OW  SIGXIENSIS  %« 

Domlnc  (Gen.  xlix,  17). .»  Hoc  aulem  lale  fuil  ac  si  A  antequam  convemr$nl.  invenia  est  in  uure  hahmie 

mei,  progenies 


dicerel  :  Sclo,  Domine,  quia  fllii 
mea  sua  praviiale  decepla  Antichrisfum  exspeciabrl 
Ego  autem  salulare  Uium  Jesnm  Ghrisluui  Filimn 
tuum  exspeclabo,  Domlne.  De  iribu  namque  Dan 
orieiur  Antichristus,  quem  Judaei  exspeclanl,  et 
Hessiam  vocant.  fpse  aulem  erii  colnber  in  via,  ct 
cerastes  in  semila,  quia  omnibiis  in  via  mandalorura 
Dei  currentibus  et  ad  patriam  feslinanlibus  insi- 
diabitup,  ut  eorum  Itinera  impedire  valeat.  Omncs 
enim  in  via  sumus,  omnes  ad  puiriam  redimus,  qui» 
noii  babemus  hic  manenlem  civiiatem,  sed  fuluram 
inqnirimus.  Tanta  est  via,  quanta  est  el  viia.  Ii> 
liac  ergo  via  multum  nobis  cavendum  est,  ne  iile 
serpens  nobis  occurrat,  suoque  veneno  nos  ifificiat.  ^ 
De  quo  scriptum  est  :  c  Trahoi  draco  cnudaro,  et 
scparabit  tertiam  parleni  slellarum  coert  (Apoc.  xii, 
4).  >  Ceraslcs  autem  cornuius  inlerpretalur.  Haec 
cnim  bestia,  ct  hic  draco  decem  cornua  habere 
describitnr,  per  quae  omnes  mundi  hujus  iniquos 
reges  et  prfncipes  iiileUigiinus.  Onrmes  enim  in  ejus 
exerciiu  connumerabunlur;  quicunque  ejiis  facta 
imitantur vel  imitabuntur.  Unde  et  per  bcatum  386 
Job  dicriur  :  c  Qiiia  post  se  omnem  hominem  tra- 
het,  et  anie  se  innumerabiles  {Job  xxi,  53).  >  Qui- 
biis  verbis  manifesle  ostenditur,  quia  mulii  in  ejus 
cxcrcitu  compuiabunlnr,  qtii  eum  corporaliier  non 
videront;  siquidem  cieos  traliet,  qni  fiierunl  anic 
se»  et  eos,  qui  erimt  post  se.  Sequitur : «  Mordens 
ungulam  eqiii,  ut  cadat  asccnsor  e^us  reiro  {Gen.  ^ 
XLix,  17).  »  Sed  quid  per  equum,  nisi  hunc  inun- 
dum  intdKgimus?  Quid  vero  per  nsccnsorcm,  nisi 
regos  omnesque  potenies  qur  ei  pncsident  siiisquc 
moderandnis  frcnis  cum  regtint,  ct  ad  suam  volun- 
latem  convertunt?  Ungxila  vero  equi,  ullima  pars 
mnndi  intelligitur ,  quoniam  ultima  pars  corporis 
tingubtest.  Himc  igitur  equum  jam  fugientem  et 
)[>ene  cursum  linientem,  ut  ita  dixerim,  pedem  tra- 
lientem  et  solam  ungtilam,  id  est  extremam  sui 
parlem  ostcndcnteiir,  mordebrt  cerastes,  id  est  Anti< 
christus,  et  sfc  sui  veueni  corrupllone  inficiet,  ut  et 
Jpsc  percat»  ei  ejus  ascensores  reirorsum  eadentes 
intercant.  Tanta  erit  ejus  deceptio,  lam  fraudulenla 
ei  vcnenosa  persuasio,  ut  in  errores  inducantur,  si 
fieri  possit,  etiam  elecli.  Hnnc  atilcm  beslram  exspe-  ^ 
clant  Judoei,  hanc  pestem  exspeclant  Scrib^ct  Pha- 
risfei;  neque  ailcnduni  Jncob  pntrcm  proplielanlem^ 
iieqnc  intelligunt  Cttin  bencdiceniem  9tque  dicen- 
tem  :  «  Salutare  luum  exspectabo,  Domine  {ibid»), » 

HOMILU  VUI. 

IN  VIGILIA  N4TIVITATIS  DOICINI. 

Admonitio.  —  Omni  prociil  dubio  censendus  est 
homiiiae  bujus  auctor  S.  Bnino  ex  quo  ejus  com- 
roentariiis  in  Malthaeum  num.  2,  c.  i,  ipsis  verbis 
a  princlpio  ad  fiiiem  eam  exhibel.  Non  egemus 
alio  argumeiito,  ut  edilores  Eiiscbii  Eliiiiseni  et 
Gallicani  dc  uburpaiioiie  revincamus.  Marchesius 
tom.  II,  png.  8,  publicnvit. 

LecTIO  S    EvANGELII  SECUNDDM  MATTnJSUM  (i,  i8). 

Cum  esscl   deiponsata  mater  ejns    Maria  Josephf 


Spirittt  sancto,  El  reliq. 

Ine. :  Primum  autem  qusercndom  est  car  be&u 
Maria  desponsata  fuerit? 

Des. :  Manifestum  esl  igitur,  quia  Jesos  SalwAor 
noster  intcrpretator. 

HOMILIA  il. 

IN  NATIVITATE  DOMINI. 

Admonitio.  —  Qui  persa^pc  laudati  coinmenlarii 
leclionem  pmmiserint,  e  vcstigio  bomili»  apo- 
scent  aoctorem.  Legitur  revera  tota  noro.  6,iii 
Lucam.  Ncque  de  suppositionc  damnare  hsesila- 
bunt,  qui  Emisenum  aut  alium  ab  ipsis  excogiia- 
tum  auctorein  dixenmt.  Eistat  in  Marcbesio 
lom.  II,  pag  a.9,  quemadinodum  seqiiens  homilia 
quae  in  sccunda  ejusdem  celebritatls  missa  le- 
gitur. 

LeCTIO    S.    EVANGELII    SECUNDUM    LUCAM  (ll,  1). 

Exiit  edielum  a  Ctesare  Auguslo,  ut  descnberetw 
universus  orbis.  Hwc  descriplio  prima  (acta  ett  « 
prosside  Syrics  Cyrino.  Et  reliqua. 

Inc. :  Quod  eniro  univcrsus  mondus  describilur, 
ct  sub  unius  polestatis  tributom  rcdigitor,  etc. 

Des. :  Gloria  in  excelsis  Deo,  el  in  terra  poxAoffli- 
nibus  bonee  voluntatis. 

HOMILIA  X. 

IN  EADEM  SOLEMNITATE  ET    IN  MISSA  II. 

Admonitio.  —  Diximus  supra  in  Marchesio  banc  ho- 
miliam  Immediate  sequi  praecedenlem.  Ideni  est  in 
comtnentario  ubi  loci  cvaiigciicr  esposiiio  alieri 
8uccedit,eamqueauclornoin.7,adornaviipag.i58. 
iEqiie  bic  aliorum  scripiorum  suppositio  proscin- 
ditur. 
Lectio  S.  Evangelii  secundum  Lccam  (II,  15). 

Pastores  loquebantur  ad  invicem :  TranMeamus  uvpit 

BetMehem^  et  videamus  hoc  verbum^  quod  facium  tsit 

quod  Dominus  ostendit  nobis.  El  rcliqua. 
fnc. :  Pastores,  inquit,  loquebantor  ad  invioeiD,/ 

et  de  iis  quae  aud^crant  ei  videraiit,  etc. 
Des. :  EJus  fldem  praedicantes,  et  eom  obitpie 

laudantes»  ct  glorificantes. 

887  HOMILIA  XI. 
m  eadem  solemnitate  et  in  missa  ui. 

Admonitio.  —  Si  Eusebii  Emiseni  ediiores  animad- 
verlissent  ad  docirinam  de  diviiniale  \crbi,  cujus 
omnimoda  asqualllas ,  et  consnbstantialiias  cum 
Palre  plenissimc  ab  auctore  hoiniiix  asseriiiir, 
Arianorum  impiigiialorein  ^  non  raiilorein  Eniisr- 
num,  ul  plurimi  censiieruut,  suspexissciU.  Anam 
enim,  qui  Verbum  Filium  Dei  miiiorem  Paireaflir- 
mabanl,  aeternam  rjns  generaiionem,  ejusdemque 
natur<e  substaiitiaiii «  caRleiMqiie  divlniuilis  altri^ 
biita  inflciabantur.  Dogma  autcm  caibolicura  esi 
Dei  Filium  Jesum  Cbrisium  vcrum  Deura  vcrum- 
que  hominero  csse,  minorem  qiiidem  Paire  secuii- 
dum  camem,  sed  a^qifalem,  simiiemque  Patriper 
omnia  quoad  diviniutem.  In  humanitate  fornmi 
servi  suslinuil ;  in  persona  divina  in  qua  uiram- 
que  naluram  Chrisliis  copulavit,  omnia  poiiiil  ei 
egil  ut  Deus.  Praemittit  aliqua  S.  Bruno  iii  com- 
mentalionem  evangeiislae  Joannis ,  qii»  hic  soliji' 
ciuiittir,  deinde  adnectii  iiiterprelaiionero  CTan- 
gelici  lexlus  a  primo  iiiiinero  coinmcnt.  usque  aa 
secundum. 
Lectio  S.  Evangelii  secondcm  Joakneji  (it  !)•  '" 

pinctpio  erat  Yerbum,  a  Verbum  erat  apnd  Denm,  «< 

Deus  erat  Yerbum,  El  rHiqiia. 


757  HOMIUJ:.  ^  HOMIL.  XII.  7o» 

Narrant  alii  evangelisls  Dommuin  et  Salvatorem  A  valde  illis  nequiores,  non  soTOin  l^rophMas  occide* 
Dostramab  angelo  nuntialom,  de  virgine  natum» 
pastoribas  revelatum,  per  steliam  declaratum,  a 
Magis  adoratum,  ad  templum  delatum,  el  Simeonl 
prssentatum.  Marrant  praeterea,  qualiter  de  Judsea 
curo  parentibus  fugerit,  quallier  de  ^gypto  in  Jo- 
daeam  redierit,  qualiter  creverit,  et  virtuie  et  sa- 
pientia  profecerit.  Haec  lamen,  et  his  similia  dum 
etangieHstae  scribebant  ferum  hominem  esse ,  et 
veram  carnero  eum  snsceplsse  affirmabant.  Joannes 
auiem  evangellsta  altius  ascendens,  et  usque  ad 
ilivlnilatem  se  extendens,'ascendit  super  cherubim, 
et  volavit,  volavit  soper  pennas  ventorum ;  penetra- 
Tilcoelos»  transcendit  archangelos,  et  pervenit  usque 
adthronum  Dei;  ibique  vidit  Verbum  Dei,  ibi  vidit 


runt,  verum  388  <^<i3™  ipsum  Dominum  prophe- 
tarum.  Unde  et  subditur  :  Et  w>$  igiiur  implete  nten*- 
euram  patrum  vestrorum^  curritet  festlnale,  ut  usqoo 
ad  eorum  iniquitatis  integram,  perfectamque  men- 
surani  perveniatis.  Turpe  est  enlm  ut  alii  a  patribus 
vestris,  ei  minores  ab  illis  in  nequilia  inveniamini. 
Roc  autem  ideo  dicit,  quia  in  suam  suorumqoe 
discipulorum  necem,  ]am  nimium  eos  per  invidiam 
accensos  esse  videbat.  Hic  autem  loculionis  roodus 
a  gramroaticis  ironia  vocatur.  Serpentes^  genimina 
viperarum^  quomodo  fugietis  a  judicio  gehenna  '  Ser- 
pentes  enim  sunt,  quia  cailidi  et  venenosi;  genimina 
vero  vlperarum,  quia  cunctis  iniquis  iniquiores,  cum 
nec  uxor  viro,  nec  filii  parentibus  parcant.  Qul 


Deminom  Jesum  Ghristum  in  sinu  Patris,  et  tunc  B  utlquegehennae  judiciumaliier  fugere  nonpoterunt. 


iiitellexit,  quod  scriptum  erat :  c  Eructavitcormeuro 
verbum  bonuro  {PsaL  xliv,  1).  >  Intellexit  uiique , 
oldixit:  /n  prineipio  erat  Verbum,  et  Verbum  erat 
apud  Deum,  et  Dem  erai  Verbum.  Jesus  Ghristus 
Dominos  noster,  etc.  (Reliqua^  ut  diximue,  habentur 
in  commentario.) 
Des. :  Deducei  le  mirabiliter  dextera  tua. 

HOMILIA  111. 

M  FBSTO  b.  STEPBANl  PROTOHARTIRIS. 

Adionitio.  —  Cam  seqoens  bomilia,  exeeptis  pancis 
hincindeex  eomipentario  in  hunclocum  Matihaei 
desampiis  nuro.  98  diversam  exhibeat  expositio- 
nem,ideo  qualis  editafuit  a  Marchesiotom.ll,pag. 
li ,  iterum  eam  in  lucem  proferimus 


nlsi  matrem  suam  occiderint,  sicut  ipsa  quoque  eorum 
patrem  InlerGcit.  Yiperanim  enim  haec  natura  dl- 
citur  esse,  ut  quando  femina  concipit  masculun» 
interficiat;  quando  vero  parit,  ipsa  nihilominus  a 
filiis  occidatur.  Neque  eniin  exspectant,  ut  assuelo ' 
naturae  ordine  oriantur,  sed,  rupto  matris  utero  , 
violenter  foras  erumpunt.  Yiper»  igitur  Synagoga; 
virejus  Ghrisius :  venlt  Ghristus  ad  Synagogam, 
totamque  evangelicae  pniedicationis  sementem  in  eain 
infudit.  iila  sicut  vipera,  sicut  venenosa  ct  iinpia,' 
contra  eum  assurgens,  eum  iiiterfecit ;  de  cujus  im»| 
pio  uiero  filii  ejus  erumpentes  eam  occidunt,  quo-^ 
niam  Judaei  ad  fidem  venientes  eam  excommunicant 
et  damnant.  Unde  Apostolus  ait :  c  Cum  autem  pla-^ 


LecTio  S.  EvANGELii  SECUKBUM  Matthj^cii  (xxiif ;  C  cuit  ei,  qul  me  segregavit  ex  utero  matns  meae ,  et 


54)»  In  Ulo  tempore^  dixii  Jesus  turbis  Judceorum^  et 
j^mcvpxbus  sacerdotum :  Ecce  miito  ad  vos  prophelas^ 
et  tapienteSf  et  ScribaSt  et  ex  iltis  occidetis,  el  cruci- 
fgetitt  et  ex  eis  fiageUabitis  in  sgnngogis  vestris,  Et 
reliqua. 

Superios  iD  hoe  evangelio  Scribis  ei  Pharisxis 
Dominus  et  Salvator  noster  loquitnr,  dicens  :  Vce 
wbis,  Scriba  et  Phariscei  hgpocritas^  qui  ccdificatis 
sepulcra  propheiarum,  ei  ornatis  monumenta  justo- 
noR,  et  diciiis  :  Si  fuissemus  in  diebus  pairum  no^ 
itrorum,  non  essemus  socii  eorum  in  sanguine  pro- 
phelarum,  lia  ieslimonium  estis  vobismetipsiSt  quia 
filii  eslis  eorum  qui  prophetas  oecideruni*  Vae,  in« 
qnil,  vobis,  non  quia  xdifieatis,  et  ornatis  mono-  , 
nienta  prophetarum ;  hoc  enim  opus  pietatis  est,  sed 
quia  niii  estis  eorum  qui  prophetas  occiderunt.  Filil 
qoidem  non  tantum  naiura,  quantum  imitattone  et 
iniquitaie.  Sicut  enim  boui  dicuntur  filii  Abrabae, 
quia  imitaulur  Abraham,  ita  omnes  iniqui  iniquo- 
ruro  filii  dicuntur,  quia  imitantur  iniquos.  Unde  et 
Doroinus  his  Ulibus  ait :  <  Si  fllii  Abrahae  essetis , 
opera  utique  Abraha  faceretis  {Joan.  vm,  39). »  Vae 
igiiur  illis»  qui  non  Abrahae,  non  propheiarum,  non 
joslorum  filii  sunt,  quia  non  eos  imitanlur;  imo 
vero  filii  eorum  sunt,  qui  prophetas  occiderunt,  ia 
omni  maliiiaetiniquitateeos  imitantes.  Dicunt  prx- 
lerea,  si  fuissent  in  diebus  pntnim  suonim ,  iion 
fuissentsocii  eoruin  in  saiigniiic  oronhclannn;  cuin 


vocavit  me  per  gratiam  suam  {Calat.  i,  15), »  etc. 
Omnes  enim  hsereses  damnant,  qufcunque  ab  bsere* 
sibus  ad  Ecclesiam  redeunt ;  ideo  :  Ecce  ego  mitio 
ad  vos  prophetas^  etsapientes,  et  Scribas;  ideo  InquH, 
ut  ei  vos  impleatis  mensuram  patrum  vestrorum  :  ego 
miito  ad  vos  prophetasy  et  sapientes,  et  Scribas,  et  ex 
iUis  occidetis,  et  crueifigetis^  et  ex  eis  fiageltabitis  tn 
synagogis  vestris.  Taliseratbeatus^iephanus,  de  quo 
inodo»  cum  legeretor  aodtvimus ;  quia  plenus  gratia^ 
et  fortitudine  faciebat  prodigia  et  signa  magna  in 
poputo,  Surrexerunt  autem  quidam  de  Synagoga  dis* 
putantes  cum  eojtt  non  poterant  resistere  sapientiae^ 
ei  spirituif  qulloquebatur.  Unde  Dominus  ait :  i  Ego 
dabo  vofois  os,  et  sapientiam  cui  non  poterunt  resi- 
siere,  et  contradicere  omnes  adversarii  veslri  {Lua 
XII,  15>.  >  Slc  igitur  pugnaluint  sanctl ;  slc  eos  Do- 
minus  pnghare  docuil,  non  armis  pugnabant,  scd 
voce.  Sic  ante  pugnaverai  Gedeon,  cujiis  prjelium 
omnia  h«c  sanciorum  praelia  significavit.  Gedeoii^ 
namquecontraMadianltas  pugnalurus,  his  qui  sccuin 
erant,  tubas  etlampadas  parare  jussit  {Judic,  vii,  16). 
Praecepit  autem,  vt  intra  iagunculas  lampadas  oc- 
cuItaTent,et  slc  ad  praelium  prolleclos  est.  Nocte 
Vero  inimicorum  castra  ingressi,  lagunculis  fractis 
tenentes  tubas  dextris,  lampadas  vero  sinisiris 
lubarum  clangore  et  Iam|Midarum  splendore  omnia 
circumquaque  repleverunt :  quibus  hostes  perterriii 
fui^ere  incipiunt,  et  qnasi  insani  propriis  gladiis  nia- 


759 


&  BRUMOMS  EPIS€OPI  SIGNIENSIS 


S» 


fiia  ex  parto  se  vicissiin  inierfktuiii.  Talibus  igiuir  A  e(  non  potius  usqne  ad  seipsuo^  vet  u$que  ad  sseeuii 


innis  Ticit  Gedeon,  talibus  ei  sancti  martyres  viii- 
cebant.  Quid  enini  per  tubasy  nisi  prsdtcalorum^ 
voces  inteUigifflus?Quid  veroper  lampadas,  nisi 
roiraculorum  spleiidor  figuratur?  Laguneul».  vero 
vasa  fictilia  sunt  de  terra  format»,  Ue  quibus  Apo« 
^tolus  alt :  c  Habemus  tliesaurom^  istum  k  vasis 
llciilibus  {11  Cor  iv»7);  i  quoniam  ante  Doiuinus 
dixerat :  c  JNolite  limere  eos  qui  occidiuU  eorpus, 
anlmaro  autem  non  possuiit  occidere  {MaUh.x,^}. ». 
Neque  laguncularam  fractionem»  neque  corporis 
passionem  SS.  martyres  meiuentes,  ad  omnla  tor« 
mentornm  genera  parali  erant.  Vide  Igiiur  quam 
bene  sibi  conveniantpraelium  protomartyrisStepbani, 
et  prselium  Gedeonis«  Si  enim  pertubas  praedlcato- 


consumniationein  ?  Multuin  enim  justorum  saogiii. 
nem  iuderunt  ludaei,  non  solum  usqne  ad  Zacha- 
rlam»  verum  etiam  posi  Zachariam.  H®c  igitur, 
quia  bistoriae  nott  conveniunt,  spiritualis  iuteliigeo- 
Ua  quaerenda  est  Puto  enim  quod  Domioua  nosier 
seipsum  Zacliariam  vocai«  et  pneterito  pro  foiuro 
utitur.  Interpreiatur  enimZacbarias  iii€iiioria[)i»mtm. 
Sicui  enim  Christus  Jesus  dicUur  verbum  Domiiii, 
serma  Domini,  virtus  ei  sapienlia  Domini,  sic  eliaiu 
dicilur  memoria  Domini.  Et  iste  quidem  est  Ban- 
chla  fllius »  qui  benedUtut  Domim  interpreiaiar. 
Unde  et  principi  se  Interroganti,  an  esset  Ghrisins 
fliius  benedicti  ?  Respondii :  Ego  $um,  Hunc  amem 
occiderunt  Judaei  inter  templum  ei  allare,  quoniam 


rum  voce&signifieantur,  tunc  nimirum  beatus  Ske-  ^  ibi  Chrisil  mortem  inter  se  consiliati  sont.  Nequo 


phanus  tuba  sonabat,  quando  incredulos  Judxos 
argnebat.  Quando  vero  prodigia  et  signa  magna 
faciebat,  tunc  uiique  lampadas  manu  tenebat.  Blajor 
est  enim  splendor  miraculorum  quam  splendor  ign^, 
ei  muUo  iongius  refiilget  nuracuiorum  Caoia  quain 
lampadarum  flamioa.  Tunc  autem  iudaei  saevientes » 
et  ad  lapides  currentes,  prolomartyris  lagunculam 
fregeriint,  quia  eum  kipidaveruni  et  iapidlbns  occl- 
dernnt.  Yicit  lamen  bealus  Siephanus ,  quontam 
coronatus  coelos  ascendit.  Jud»i  auiein  victi  sunt, 
quoniam  post  paucos  annos,  destrucia  clvltate,  in 
caplivitate»deductisunt.Sequttur:Elp«ri^^tmtittd« 
civUate  in  civkaiemf  ut  veniat  super  vo$  omnis  $angui$ 


enim  aHter  Ghrii»ium  Dominum  judaei  occideruni, 
niiii  oonsiUaiido»  accusando  et  damnando.  Unde  ip$i 
quoque  dicebani :  c  Nobis  non  licet  occtdere  quem- 
quam  {Joan.  xviii,  31).  i.  Quoil  vero  in  airio  lempii 
de  ^us  morte  consilium  babitum  sit,  ipse  per  Psal- 
misiam  ostcndit,  dicens :  i Adversam  me  eierceban* 
tur,  qui  sedebant  in  poria,  et  in  me  psallebant,  qal 
bibebant  vinum  (Pia/.  lzxviii,  13).  >  Sic  igiiurZa« 
cbarlas  filius  Baracliise  iniertemplura  et  altare  occi- 
sus  est :  /encia/em,  Jeru^alemt  qu{g  ocddi$jfrophenn, 
et  lapida$  eo$  qui  ad  te  nu$$i  $untf  quoiie$  volui  m* 
gregare  fHio$iuo$^  quemadmodum  gatlina  cottgrefiit 
pullo$  $uo$  $ub  alaSf  et  noluis^.  Ego,  inqiiit,  toIuI 


/uami,9Ki  elfu$u$  e$t  $uper  terram.  Apostoii  eniro,  p  A^ios  tuos  mulloiies  congregare  ei  a  malitia  revoca 

..«<>^J-.^_>        J^^a^ 1... . f . ..    r«  *i  ^     «lA         eiAlll     nnllinn     vv.illy\a       oi./vo      A/vnnMA<*n*     At    Aiik     f^ltt 


inartyres,  doctores,  prophetae,  sapienles  et  Scrihae 
fuerunt,  quos  ad  ludasos  omnesque  mundi  naiioniss 
praedicandas  Dominus  misit.  Uos  autem  Judaei  ocd- 
derunt,  cruciflxerunt,  flageilaverunt  et  de  civitate 
In  civitatem  persecuti  sunt.  Nemo  enim  Christiano- 
rum  usquam  occisus  est,  qui  eorum  vel  manibus,  vel 
affectu  non  sit  occisus;  undo  et  omnium  rei  esse 
dlcuntur,  omniumque  justorum  sanguis  snper  eos 
venire  Doniinus  ^se  testaliir.  ifoc  autein  a  quo,  et 
usquequo  eiiponit,  dicens  :  A  $anguine  Abel  justi, 
u$que  adianguinem  Zacharice  filii  Barachia,  quen^ 
occidi$ti$  inter  templum  et  allare.  Cum  enim  alibi 
scripLum  sit :  c  Quod  flliusnon  portabii  iniquitateui 
patris,   sed  unusquisqnc   in  peccato  suo   inorie- 


re,  slcut  gailina  pullos.  suos  congregat  et  sub  alas 
suas  eos  abscoiidit,  ne  ab  importunis  avibusei  aubri^ 
piauiur;  sed  iioluisti.  Ego  igiiur  volui,  sed  ea  con- 
ditione  si  tu  quoque  voiuisses.  Quia  ergo  tu  congre- 
gari  ei  salvari  noluisti,  ego  quoque  iam  nunc  coq- 
grrgare  et  salvare  nolo.  Unde  ei  dico  :  i  Disperge 
iiios  in  viriule  tua^  ei  destrue  eos»  protector  meus, 
Doiuine  (PsaL  Lviir,  12).  >  Dominus  enim,  qui  pptest 
quaecunque  vult,  nulhiin  aliujn  salvare  vult,  nlsi  eum 
qui  vult  ab  co  salvari.  Unde  etiain.per  propbeUin 
ait:  f  Si  volueritis,  et  audieritis  me,  bona  lerrs 
comedetis;  quod  si  nolaeritis ,  gladius  devonibii 
vos  (Jsa.  I,  20).  >  Sic  enim  manifestum  esl  quod 
Dominus  non  vult  moriem  peccatoris,^  sed  ut  con- 


tur  {Ezech.  xviii,  20);  >  quid  est,  quod  mpdo  hic  D  vcrlatur  et  vivat  {Euch.  xxxiii,    It),  sicuii  eiiam 


dicitur,  quod  omnis  sanguis  justus  veniet  siiper  ge- 
iierationem  istam?  389 'lis  ^iim  verbis  Salvator 
iioster  <licere  videtur,  quod  hsac  impia  gcneralio 
tantam  poenam  pro  suo  scclere  patiatur,  quautam 
paieretur,  si  oinnium  noslrorum  sanguinem  fudisset« 
qiii  ab  Abcl  fusus  esl  usque  ad  i^acbariam.  Et  hoe 
merito.  Majus  enim  fuii  Ghristum  occidere  ejusqu^ 
corpus,  quod  cst  Ecclesia,  iniquo  odio  persequi,  quam 
si  omniuin  justorum  praecedentium  sanguinein  fudis- 
seni.  Zacliaria  aulem  Barachiae  filius  nusquam  legi- 
iiir  fuissc  occisus.  At  vero  Zacbaiias  fiJius  Joiadue  in 
:ario  teuipli  legiiur  interfcctus.  intcr  templum  scili^ 
eet  et  altare,  quod  sub  die  erat,  ubl  bostiarum  san- 
i^uis  fnndebatnr.  Sed  qiiare  diiit  usquc  ad  Zacbariain^ 


manircstum  est,  qiiia  i  nerainem  vuit  perire,  sed 
omnes  vult  salvos  fteri,  ct  ad  agnilion^in  veriluiis 
venire  (l  Tim,  ii,  4) ;  >  sic  Utnen  si  crediderini  et 
baptizati  fucrint,  si  de  peccatis  poenitentiam  egeriiit 
el  ejus  fecerint  voluntatein.  Ita  etiam  maniresttim 
est  quod  eos,  qui  ncque  credere,  neque  baptizan. 
ncque  pQenitentiam  agere  volunt,  qui  de  boniuieDci 
desperaiit,  et  gloriam,  qu;»  sanctis  promittitnr,  non 
curant,  si  in  bac  prava  vohintate  usque  in  fiuem 
perseverant,  inani.festuin9  inquam,est,  quiabostales 
Deus  salvare  non  vult.  Quis  cnim  dicere  aiideat  quoJ 
eos  salvare  velit;  qui  saivari  nonpo8Sunt?Qaiaeniui 
credere  noluni ;  ideo  ad  illain  beAtitudinem  r^erve- 
nire  nequcunl.  Impossibile  est  eniin  siiie  fide.i  vcl 


w 


IIOMILLE-HOMIL.  XIV. 


7» 


salvari  ?cl  pluceie  Deo;  quare  dixil  Judaeis  Doini-  A  amor  deleal  culpam  et  dileciio  tplkl  offcnsain»  El, 

Dus :  €  Quo ego  vado^  vos  nonpoleslis  venire  (Joan.      ^* ''  "  ' ^  '^  ^.--t.i..  -—  -— ...—- 

Tiiit  21) ;  »  quia  ipsi  nullam  fidem  in  eum  liabebanU 
Prxierea  Judaei  credero  non  poieranl,  quia  sic  de  eis 
kaias  pivdixeral :  c  Excxca  cor  populi  biyus,  ne 
forjecottverlantor»  elsanenUir  (/w.  vi,  10).  i  Sed 
qoare  credere  noo  poteraolt  nisi  quia  credere  nole- 
bani?  Fidea  igitur  io  voluDtale  est.  Si  eniin  voluis- 
seni  el  noa  polttiasenl,  peccatum  iioo  babuissent. 
De  his  autem  brevlter  in  comiueiitario  diximus^  de. 
quo  ipsa  sumpta  sant ;  qus  si  quis  non  loieUigil» 
ha^c  legat  ul  Inteiligat.  Sequltur ;  Ecce  relinqueiur 
tobU  domu$  vetlra  deuria,  Sic  et  In  psalmis ;  c  £cce 
doDgavi  fugiens,  et  mansi  in  splitudine  (P$al.  liv, 
8).  I   Reliciis  enim  Judsis»  in  genlibos  Oomlnus 


dicit  ei  Jetus :  Amen^  amen  dico  iibi^  cum  e$te$  junior^ . 
dngebas  U^  et  ambulaba$  ubi  volebas;  cum  antem 
$enueri$^  exlendee  manu$  tua$^  et  alius  te  einget^  et, 
ducet  quo  tu  non  vf«.  Quod  quid  significet  evaiige- 
lista  expouens,  ait  :  Boc  autem  diodt  $igni/i€an$^, 
qua  morte  clarificaturui  e$set  Deum,  In  crucis  nam-  ^ 
que  paiibulo  positus  beatus  Peirus,  ibique  manos 
extendens»  cum  jam  quidem  senuisset  et  ad  vit^' 
iittem  pervenisset,  ab  aliis  cinctus  et  ligatus  estt  et 
merilo  postquam  ter  Dominum  se  amasse  respondit» 
morlem  suam  ei  Dominus  nuntiavii;  iu  qua  quantam 
eum  dilexerit»  aperlissune  demonsiravit.   Ei  cum' 
boc  dixisset :  Dicit  ei :  Sequere  me.  Quod  Petro  dici- 
tur»  omnibus  dicilur.  Quia  eniin  Petrus  prae  caeteris 


.,,.,.  .    u  maior  eral,  merito  tota  Ecclesia  in  Petro  signiGca- 

l»biiai : .  Dico  «..m  ,ob.,.  .<»  »e  T.deb.t»  amodo  »  ^^^  ^^^^  .^,,^^  ^^^^  ^,^,  ^.^^^^  ^^^  ,„^^„,, 


donec  dieatis :  Denedictus  qui  veolt  in  nomine  Do* 
inioi  (X«ii«.  xtii,  35).  »  Posiqttam»lnquit,  hic  corpo*. 
rali  praesentia,  qua  volHscuin  ad  tempus  conversalua 
sam»  Too  rdinquam,  non  me  videbitis  amodo,  donec 
me  iterum  ad  Judicium  venientem  melios  oognosca* 
tis,  simukiue  una  el  consona  voce  omnes  dleatis : 
c  Benedicttts  qui  venit  in  nomine  Domini.  »  Hoc  est 
enimyqaod  alibl  ail:  c  \ivo  ego»  dicil  Dominos, 
quia  mihi  curvabitur  omne  genu,  et  confitebiiur 
omuls  IJiigoa  (/m.  xlv.  23).  >  Et  videbii  omni$  caro 
$aluiare  Dei.  Qui  cum  Deo  Patre,  etc. 

390  HOMILIA  XIII. 

IN  FESTO  S.  JOAIINIS  APOSTOLI  ET  EViNGELISTiE. 


gant,  id  quod  soli  Petro  dictum  est:  Sequere  me^Si 
me,  inquit,  diligis,  sequere  me,  veni  postme,  elc. 
(CiBlera  quas  de  hac  homilia  $equunlur^  in  commen" 
tario  $uper  hunc  Joanni$  locum  legi  i)o$$unt.) 
HOMILU  XIV. 

IN  NATIVITATE  INNOCENTIJW. 

AoHONiTio.  —  Pluriftin  additioimin  inlerjectio, 
quibus,  ut  babemus  m  Marchesiotoin.il,  pag.  14,. 
aiicla  est  loci  evangclici  expostiio  sub  num.  4,. 
pag.  11,  nos  conipulit  eam  inlcgram  lecioribus 
tradere.  An  ita  sit,  quilibet  lioiniliam  el  commeu- 
tarium  comparaos  certior  fieri  poLerit. 

LeCTIO  S.  EVANGELII  SBCUNOOil  MaTTHAUH  (ll,13). 

In  Ulo  tempore  angeiue  Domint  apparuit  in  $omttir 
Admonitio.  -  CQmordes  sunt   codices  Casiiiensis ,  C  j       ,,  ^^^^ .  Surge.accipepuerum.et  malrem  eju$, 
Mediceo  Laurenlianus,  et  ValliceUnnus  iii  asscren-      «'v«»p«, « ^»^    ^    9  t       r  r  ^ 

da  S.  Bninoni  episcopo  bac  bomilia,  quam  Mar- 
chesius  Ciiidii  tom.  II,  pag.  13.  £ain  etiain  conlinet 
commenl.  iii  h.  1.  Joannis  sub  num.  55  ei  56,  sed 
cum  aliqua  in  priori  parte  lectionis  Marchesii  ad- 
diia  videaiitur,  hic  referre  slatuimus,  usque  ad  illa 
qoae  ex  comment.  comparaii  possunl. 

LecTIO  S.  EVANGELII  SEGONOUH  JOANNEH  (XXI,  19). 

Jn  itlo  tempore,  dixit  Je$u$  Petro  :  Sequere  me.  Et 
reliiua. 

Legitor  superius  in  boc  evangelio,  qood  discipu- 
los  suos  ad  prandium  Dominus  invilaveral,  Et  bene 
quidem  ad  prandium,  quia  dles  paschales  erant,  dies 
dequibusipse  dixerai :  c  Non  possunt  jejunare  filii 
sponsi,  quandtu  cum  iJlis  est  spoosus  (JlauA.  ix, 
15). »  Talibus  enim  diebus  non  semel,  &ed  U)ia  die, 
si  fieri  posset  Cbristi  conviviis  interesse,  et  spiritua- 
libus  cibis  relici  debuissent  Chrisli  Adeles.  Cum.  autein 
praiidissent,  iDterrogavit  Dominus  Pelrum,  et  ter 
inierrogavit  an  eom  diligeret.  Quo  interrogante ,  ei 
ter  siiiiiliter  respondente  :  Domiii^,  tu  «cts,  quia  ama 
te.  Alt :  Pa$ee  agno$  meo$^  pa$ce  ove$  mea$.  Prius 
agiios,  deinde  oves  ei  commisit,  quia  uoo  liOlum 
pasiorem,  sed  paslorum  pasiorem  eum  coDStituil. 
Pascit  igiiur  Petros  aguoSi  pascit  ei  oves,  paseil 
filios,  pascit  et  inatres,  regit  et  subdilos  et  prdeIaU>s. 
OfDnium  igitiur  pastor  est«  qoia  pnfttcr  agnos  et  oves 
in  Ecclesia  nibil  est,  nihii  inquam,  quqd  suis  pasio- 
ribus  Christus  commiserlt.  Ecce  Petrus,,  qui  ter  ne- 
gaverat,  ter  Dominum  se  amare  rcspondii;  quateiius 


et  fuge  in  jEggptum,  et  e$to  ibi  u$que  dum  aicam 
liH.  Et  reliqoa. 

Veneranl  illls  diebus  magi  ad  Dominom,  et  slcui? 
evangelista  refert,  inunera  ei  obtulerttnt,  el  admenitl 
abangdoin  somnis  ne  redirenlad  llerodem  per  aUam- 
viaro  reversi  SQnt  in  regionem  soam.  Qul  cum  reces- 
$\s%eni:  Ecceangelue  Donuniapparuilin$ommsJo$eph^: 
dicene  :  Surge,  et  accipe  puerum,  elrmatrem  «;kj,  ei' 
fuge  in  jEgyptum.  Dubitari  quidein  potest,  qiiomodo.' 
completis  diebus  purificationis  in  Jerusalem  Chnstus 
in  templo  ofierrl  potuit,  si  sutim,  ut  roagi  recesse*. 
runt  In  iEgyptnm  fugiens  abiit,  aut  fortasse  tandiu 
magi  in  iEgypto  moraii  sunt ,  donec  simul  cum 
jv  puero  el  matre  ejus  ioseph  dle  ierusalem  post  pu- 
rificationem  reverteretur?  Sed  melius  mihi  videiur 
esse,  utsic  dicatur:  Qoi  cum  recessissent,  aliquo 
posl  tempore  evoluto ,  et  omuibus,  qu^e  secun-> 
dum  891  legem  debebantur  expletis.  Ecce  angelus 
Domini  apparuit  in  $omni$  Jo$eph,  dicen$  :  SurgCf  et 
aedpe  puerum^  ei  matrem  eju$,  et  fuge  in  ^gyptum. 
Adhuc  enim  omnla  quieta  eram :  adbuc  iieroiles 
magos  exspecuns  nondum  sui  cordismalitiam  reve- 
labat.  Unde  et  secure  vadunt  in  Jemsalem,  ul  legis 
mandata  perficiant.  Inde  vero  in  iEgyptum  fugere 
jitbentur,  ubi  Abrabam,  el  Jacob,*el  filii  Israel, 
pcregriiiati  sunt.  Hoc  enim  propheta  pr»di&erat, 
dicens  :  t  Ecce  Dominiis  ascendei  super  nubem 
lovein,  et  iiigredielur  JDgyptum,  el  corroeAt  mmi% 


763 

simulacra  ejnB  {/sa.  xxix,  i). 


S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SIGNIENSIS 


1U 


Nubes  enim.IeYiSy  A  fore  piiUmus,  sed  liinore  pecfandi  cl  visibiles,  e^ 


ei  Dullius  corrupiionts  pondere  gravis  est  virgo 
Maria,  quaein  iGgyptum  Christuro  portatit;  ut  lux 
in  tenel)ris  lucerei,  et  populus  qu!  in  tenebris  sedebat 
lueem  videret.  Sunt  etiain  qui  ad  litteram  intelligere 
velint,  vt  Cbristo  Domiiio  ^Egyptum  ingresso,  mox 
omnia  simulacra  corruisseni.  Hanc  autem  Christi 
persecutibnem  Moyses  in  scipso  ^ignificaverat.  Multa 
enim  sunt,  in  quibus  Moyses  Cbristum  significat; 
sicul  enim  Moyses  a  Pharaone,  iia  ct  Christiis  ab 
Herode  perseculionem  passus  est;  elsicui  infantea 
firopter  Cbrislum  in  Judaea  occisi  sunt,  iia  et  in 
iCgypto  propter  Moysein  in  flumine  necati  sunt. 
Narrai  enim  Josepbiis  quemdam  sacerdotem  et  ma* 
gum  ^gyptiorum  prophetasse»  quia  de  Hebrxorum 


iiivisibilcs  Itosles  fu^^^re  debemus.  Quare  auieot 
Cbristus  iii  iOgyptum  fugeril,evangelista  snbiiiferens 
ait :  Ut  adimpUrelur,  quod  diclum  est  a  Domino  per 
prophelam  dicentem :  Ex  jEgtfpfo  vocavifilium  mnm: 
Si  enim  in  iEgyplnm  non  isset,  ex  iEgypto  voc)ri 
non  potuisset.  Sic  igitur  impleta  esl  prophetia,  ei 
militas  prophetiae.'  Tune  Herodee  videm  quod  Itusui 
e$Mt  a  magig,  iralus  eei  valde^  et  mittem,  occida 
omnee  puero$  qni  erant  in  BetMehem^  et  in  omnibui 
fimbusejus  a  bimatu  et  infra,  secundum  temputqnoi 
exquisterat  a  magis*  Quoniam  enim  Herodes  propb^ 
tarura  oraculo  in  Beihlehem  nascituruin  Ghrisium 
audierat,  Ideo  omnes  pueros,  qui  erant  in  Beilileiiem 
et  in  omnibtts  finibus  ejus  occiUit,  ut  quia  onum 


gente  talis  honio  nascilurus  esset,  qui  totam  illain  B  invenire  non  poterat,  unumsiroulcum  caeteris  inlfr- 


terram  perdere  debuisset ;  unde  et  Pbaraoni  consi- 
liuin  dcdit  ut  oinnes  Hebrsorum  infaiites  interfice- 
rentur.  Praecipit  igitur  Pharao  ut  Hebraeorum  ma* 
sculos  interficereiii  et  feminas  reservarenl.  Hoc 
auiem  ideo  faciebat  ut  ille  unus,  qui  quaerebatur  vel 
sic  inter  allos  occidi  potuisset.  Eadem  auiem  iiiteu- 
tio  fuit  et  Herodis,  qui  quoniam  Christum  invenire 
iion  poterat«  tot  roillia  pueronim  interfici  jussit.  Illis 
auiem  diebas  natus  est  Moyses^  d^  qno  longa  bistoria 
ftcribilur,  quomodo  a  parentibus  occuliatus,  quomodo 
ffl  fluvium  raissus»  quomodo  a  filia  Pharaonis  de 
aqua  susceptas»  et  in  filium  adoptatus  fuerit,  quo- 
ttiodo  etiain  ipsa  pueila  de  manibus  illius  impit 
aacerdetiSy  qui  eum  occidere  conatus  fucrat^  eum 


ficeret.  Sed  qnare  a  bimalu  el  inlra?  Quia  secundum 
magonim  responsionem,  Chrislum  biijus  «tatis  esse 
sciebal.  Praeoccupatus  enim  aliis  negoiiis,  cum  jam 
pene  duo  anni  iransiissenly  et  magi  ad  eom  non 
revertcrentur,  se  Hlusum  esse  inlelligcus,  valtle  iraius 
omnes  hos  pueros  occidere  Jussit  (1648).  Tunc 
impletum  est^  quod  dictum  est  per  Jeremiam  pro,  he- 
/am,  dicentem  :  Vox  in  Rama  audiia  est,  ploratus  et 
nlulatus  multuSf  Rachel  plorans  (ilios  suos^  tt  ndm 
eonsolariy  quia  non  sunt.  Rama  euim  ioterpretalQr 
exceisa.  llia  igilur  vox  auditar  in  Rama,  quse  muliiim- 
exaltnta  prae  sua  magniludine  longe  laleque  diflumli' 
lur*  892  Multus  enim  ploratus,  mullusque  ululaius 
ibi  erat^  ubi  tot  matres,  lot  parentes»  toi  homines 


liberaverit;  quando,  ui  praedictus  historiegraphus  ^  utriusque  sexus,  visa  tanta  crudelilate,  eliamBi  Tel- 


iiarrat,  de  capiie  Pbaraonis  ludens  in  infantia  coro* 
nam  ejecit.  Hasc  auteip  Moyses  ideo  fortasse  praeter* 
misit,  ne  suuin  praeconium  scribere  videretur. 
Yemmlameii  postea  in  Pharaone  et  in  exercitu  ejua 
completum  vidit ;  quod  tunc  inrans,  et  inscius  agebat» 
aignlftciibator.  Sequitur  :  Qui  consurgens  accepU 
pnerumf  et  matrem  ejus  uoete^  et  recessit  inMgyptum^ 
ei  erat  ibi  usque  ad  obitum  Herodis.  Ecce  fugit  Chri* 
81U8,  ei  In  nocte  fugit,  ut  fuga,  qiias  per  se  diSicilis 
ebl,  noetisobseuritate  diflicilior  fiat.  Si  ergo  Christus 
Aigit  Herodero,  quanto  magis  nos  diabolum  et  mem- 
bra  ^us  fugere  oportet?  Nulla  itineris  dlffietdtate 
lerreamur,  qula  melius  est  duro  labore  fatigari, 


lent,  voces  cohibere  non  poterant.  Quare  auiem 
Rachel  filios  suos  plorare  dicitur,  curo  utiqae  tioii 
filii  Racbei,  quantum  ad  Iilteram,  sed  filii  Liae  suroris 
ejus  omnes  isli  fuenint?  Judas  enim  m>n  Racltel, 
sed  Liae  filius  fuit,  in  cnjus  trtbii  baec  caeJes  tam 
immensa  facta  est.  Sed  quia  Rachel  interpreiaiur 
ovtt,  ct  signiflcat  sanctam  Ecclesiam,  qus  ovinao 
simplicitatcm  imitatur,  non  immerilo  filii  Rachel 
esse  dicuntur^  qui  quasi  agni  innocentes,  et  sine 
voce  jugulantur.Denique  cujns  filii  snnt  agnifNonne 
ovis?  Sunt  igitur  filii  Rachel ;  siqoidem  illa  est  o?is» 
et  isti  sunt  agni.  Plorat  autem  Rachel,  id  est  S.  Ec- 
clesia  usque  bodie  fillos  suos,  quia  quarovis  ad 


quaro  ab  iiostibus  necari  :  c  Arcla  cnim  et  aiigusta  ^  requiem  eos  ire  intelligat,  dolet  tamen,  qnia  corpo- 


via  cst,  qua^  ducit  ad  vitam  {Matth.  vii,  14).  »  Ye* 
rumlamen  nec  seniper  est  fugienduint  nec  seraper 
eat  resistenduro ;  aed  pro  temporis  qualitale,  et  boc, 
et  illiijd  fieri  oportet.  Nam  et  sancti  aliquando  fugie- 
iHint,  aliquando  bostibus  sponie  occurrebanl.  Ipse 
quoque  Salvator  noster,  qui  nos  de  civitatc  in  civi- 
tsit*  m  fugere  pnecepit,  cum  et  ipse  si  vellci,  fugere 
potuisset,  sponte  sua  tempore  passionis  hosiibus 
occurrit.  Non  igiturtimore  monis,si  ju8lamet  ulilem 

(1648)  Videtur  S.  Bruno  veterum  quorumdam 
Patcuus  Origenis  iieinpe,  Eusebii  Caesariensis  ei 
Epiphanii  seciitus  opitiioncin  de  caede  pueronim  ab 
Herode  uonnisi  post  bieiinium  a  Cbrisii  ortu  impe* 
rata;  sed  longe  pCures  suni   scriptores  doceotes^ 


raliter  ab  ea  separantur.  Sic  autem  dolebant  el  ilHi 
quibus  Dominus  ait :  c  Et  vos  nunc  quidem  irisii- 
tiam  habetis;  iterum  autein  videbo  vos,  elgaudebii 
cor  vestrum  {Joan,  xvi,  22). »  Et  qnamvis  niullo 
inelius,  quain  fueriut,  sial  (stquidem  jaoi  nunc  cnii^ 
i>co  sunt),  ad  tempus  tamen  consolationciQ  (k^i^ 
recipit,  qiioniam  iii  bac  vila  non  sunt.  Sapplend^e 
sunt  enim  Scripturae,  iibi  ad  intelMgentlam  aliquid 
deest.  Quis  enim  intelligat:  Notuit  ecn>olari,  ^inia 

juxta  verisimiliorem  Evangelii  Maithaei  •.cmum, 
ciliclum  illud  paulo  posl  Natalein  Doinini  ab  imina- 
«issiin.o  rcge  promulgatuai  ruissc.  Vid.  Nalal.Ait^^ 
toin.  III  Hisli  cccl.,  disserl,  2. 


765 


HOMIU/E.  ~110S«L.XVI. 


765 


«,  ,«.»,  nUi  aliqnid  addatnrt  Tale  qnid  et  Ibi  A  »mu.n.  sed  llbm  qute  f.t  posl  baplismun..  JordanU 
lyJZ:  uM  de  Domino  dlcitur.  quo.i   .  viden,     cnim  bapilsmum  siB..incat.  .n  qno  Dom.nns  bapl.za. 


civftatm  Hevil  super  Hlara,  dicens,  quia  si  cogno- 
Tisses  el  lu  (Lnc  xu,  41).  »  Quis  enim  inlenigere 
valeai,  qoid  slgnificel  i  etlo,  •  nisi  aliquid  addilura 
rnerii?  Potest  autem  et  sic  intelligl  quod  dicilur  : 
Raehel  phram  /ilios  suo^  noluit  contclari^  quia  non 
iKH/.Sancta  namqoematerEcclesia  qoamvis  multum 
de  fllionim  suonim  nece,  durisque  cruciatibos 
logeat,  tamen  consolationem  non  recipit,  quia  non 
simi  in  Uli  eventn  dand»,  vel  suscipiendas  conso- 
laiiones  :  nbi  enim  Uetitia  vinclt  lacrymas,  et  gloria 
passioneoi  ibi  consolatio  necessaria  non  est :  magis 
enim  taeUndum  est  de  illa  viu  quam  saneti  merue- 
nint,  quam  de  ista  sit  dolendom  quam  amiseruiit 


tas  est,qui  veri  baplismi  principium  el  fomiamdedlt. 
El  illa  igiiur  circumcisio  quaj  fliantcbaptismum,  et^ 
illaqu3efitposlbapiismum,pcenitentiamsigiiincal.So- 
lebantenim  sancti  hisqui  baptizandi  erant  poeniteu- 
tiara  imponere;  el  illaquidem  eral  priiiia  circumcisio. 
JI93  Quid  est  enira  circomcisio,  nisi  viliorura  el 
peccatomm  abscissiu?  Poslquaro  vero  bapiizali  suni, 
id  est  priusquam  Jordanera  traasierunl  (baptizuri 
enim  hoc  esl  traiisire),  tnnc  secunda  olrcuntctsio 
sequitur.  Sed  quare  secunda  ?  Toties  enim  circum- 
cidilur  homo ,  quolies  post  peccalum  ad  poenitcn- 
tiam  redit.  Qui  si  nunqnam  peccaret ,  nunqoain 
po^t  bapiismura,  vel  circumcisione,  vel  posnitentia 


nint,  quam  oe  isia  sii  ooienaam  quam  amisciuiu.      r r---- -    '  ...  /^k^ci..™.  .»«/» 

Q«id  esl  enim  b»c  viia  ad  coinparationem  llUus  »  maigereU  Qnon.am  autem  ms.  per  Cbnslum  pec- 


cata  tolluntnr,  ipse  enm  e&l  Agnu$  Bei  ^  quiioUU 
peecata  mundi;  ideo  cullris  lapideis  circumcisio 
fleri  jobetur ;  quoniam  sicut  Aposiolus  ait :  «  Peira 
autem  erat  Cbristns  (/  Cor.  xv ,  4) :  •  —  «  Be-atus 
cnim  ,  qui  lenebil,  el  allidel  parvulos  suos  usque 
adpetram  {PtaL  cxxxvi,  9).  »  Sed  quare  comple- 
lis  octo  diebus  circoracisus  est  Dominus?  Quare 
eliam  ociava  die  fiebat  circumcislo  ?  Octava  namque 
dies  ipsa  est  quae  prima.  Ipsa  esi  autera  qu»  Domi- 
nica  vocalur.  Ipsa  die  mundus  coepit,  ipsa  Cbrislus 
a  morluis  resurrcxit ,  ipsa  Spiriium  sanctum  apo- 
stoiisdedii,et  ipsa  ultima  et  uuiversalis  resurre- 
ciio  fiet.  Et  luiic   quidem  perfecie  circnmcideiiir 

omnis  homo  •  qiiia  tunc  omnibus  vitiis  abscissis 
iiiomTiO.—WuHaesiOiscrepaniiainicri!iarcnesiuiii,      «»«'"«  "''"•^»   H  «.,,i:«  SnSUft  rrpnui^ 

hujushomiriae  editorem,et  cotlices  Laureniianum  C  mundus  et  purus  a  peccalo,  qualis  iniUo  crcaius 
etSigninom;  eodera  enim  modo  incipil  eodemque  ^^  ^  jaHg  gj  Yitam  ducetur  aeternam.  Sequilur ,  et 
desinit.  Nos  bic  non  totam  homiliani  Iranscribi 


flts?Et  Dominusait:  c  Qui  amat  animam  suaro, 
perdeteam,  ei  qui  perdiderit  animam  soam  propl^r 
me,  inveniet  eam  {Matih.  x,  58).  »  Deniqae  cur 
hliimde  qoaerat  eonsolationes  ille,  qui  plenus  est 
consolationibus?  Illisenim  coosolatio  cst  necessaria, 
qni  illos  ciigcnt,  de  quibus  bonam  spem  habere  noii 
possilnL  De  martyribus  Christi  nos  bonam  spem 
habentes  confidimus  pcrfecUiin  ex  ilils  consolationem 
habitoros,  per  graliam  ejusdem  Jesu  Christi,  qui 
cum  Palre,  et  Spiritu  sancto  vlvlt,  et  regnat  Deus 
in  saecula  ssculorum.  Amen. 

flOMILIA  XV. 

m  cmcciicisioiiB  domiiii. 

ADiioinTio.— Nulla  estdiscrepantia  inter  Marchesium, 


inos,  cx  Marcheslo  tom.  II,  pag.  15,  cum  pars 
inajor  ia  commcnt.  Evmngelii  Luc.  sub  nuin.  8 
legi  possil,sed  addiiamenlum  iectoribus  tradimus, 
quod  incipit  post  illa  verba  utleriui  inutiUter  vul- 
nerarenL 

LeCTIO  S^  EviNGELn    SBCimBUII   LlJC4li   (xi,  31). 

In  illo  temporet  postquam  eontummati  $unt  dies  octo^ 
ui  dreumcideretur  puer^  voeatum  est  nomen  ejus 
Jesus,  quod  voealum  est  ab  angelOt  priusquam  in 
uiero  conciperetur.  Et  reliqua. 

Hxc  est  igiiur  sancta  circumcisio,  de  qua  ad 
Josue  Dominus  ait :  c  Fac  tibl  cuUros  lapideos,  et 
circomcide  secundo  flllos  Israel  {Josue  v,  i).  »  Et 
paulo  post :  Haec  est  igiiur  causa  secundae  circum-  , 
cisionis,  quia  populus  qui  per  quadraginta  annos  in 
deserto  natus  fuerat,  circumcisus  non  erat.  Quare 
ergo  secunda  circumcisio  dicitur,  vel  quare  secundo 
circumcidnntiir  qui  prius  circumcisi  non  erant? 
Secundus  enim  ad  primum  refertur,  neque  sine 
primo  seoundus  dicl  potest.  Sit  igitar  prima  cir- 
eurocisio  camalis,  secunda  spiritualis.  Prima  Ju- 
daeorum,  seconda  Christlanorum.  Prima  eorum, 
qul  Jordanem  transierunt;  secunda  eomm,  qui 
Jordanero  non  transierunt.  Populus  enim  iste,  qui 
in  deserto  natns  fuerat,  de  qao  modo  dicitur,  ut 
secoDdo  circoracidatur,  tunc  prius  circumcisus  est, 
posiqaam  Jordanem  transivit;  quoniam  non  iilam 
cixcQincisionem  signiflcabat,  qus  flt  ante  bapti- 


vocatum  est  nomen  ejus  Jesus  ,  quod  vocalum  est  ab 
angelo.priusquam  in  utero  conciperetur.  Jesus  enim 
Salvator  interpretatur.  De  hoc  enlm  saluUri  Jacob 
pairiarcha  dicebat :  c  Saluiare  tuum  exspeciabo, 
Domine  (Gen.  xlix  ,  18);  »  ideo  et  Joseph ,  qui 
Chrisium  significabat  Salvalor  iEgypli  a  Pbaraone 
vocatus  eai.  MuUa  snntenim,  in  quibus  Joseph 
ChrisUim  significabaU  Fuit  eniiu  et  ipse  oviiiro 
paslor;  inde  consilio  vendilus  a  fratribus  adornlur; 
ipse  inter  principes  loqucbatur  sapientiam ,  ipse 
totam  iEgyptam  a  fame  liberavit  et  sua  sapienlia 
salvavit,  etc. 

HOMILIA  HVl. 

IN  DIE  EPIPHANIiE   DOVINI. 

Adhonitio.  —  Tam  in  cdiiionibus  quam  in  codici- 
bus  niss. ,  h?ec  ,  t\\ix  homilia  nunciipatur,  expo- 
sitio  est  ejusdem  S.  Brunonis  In  hoc  evangeliuni, 
factaqne  cuni  ea  collalione ,  ne  unum  quideni 
verbum  omissnra  est,  anl  immutAlom;  quare  hic 
rursum  exhibere  supervacaneum.ducimus,  cum 
leciores  in  comment.  Mailli.  num.  5,  comparare 
possunt.  Ex  adventu  magorum  ad  pra:sepe  Doinini 
probaverat  ante  S.  Maximns  Taiiriiien.  vocatio- 
nem  gentium  ad  fldem  Cbristi.  Vid.  lioin..3,'de 
Epiph.,  pag.  54,  etc. 

LeCTIO  S.  llVANGELU  SECONDDll  MATTBieUM  (n,  1). 

Cum  natus  esset  Jesus  in  Bethtehem  Juda  in  dubus 
Herodis  regis ,  ecce  magi  ab  orienie  vcnerunt,  elc. 
Et  rcliqua. 


767  S.  BRUiNOMS  EPISCOPI  SIGNIENSlS 

Inc. :  Noneuim  vacal  a  mystcrio,  qiioil  D.  Virgo  A  IIOMILIA  XX. 

Haria.  i»oiiinica  iv  post  EPiraAiuAH. 

Dei, :  U»c  via  iu  palriam  redueil. 
HURIILIA    XVIi. 

BOmiflCA.  1  POST  EPIPHANIAK. 

AMiomTlo.  —  Quod  aupra  dixliiiiis  de  praeeedeiUi 


n- 


homilia,  quxiola  legiUir  in  commenlario  Evan 
gelii ,  idem  de  fiac  repeii  paiest ;  cum  paucis  ad- 
diiis  in  principio  eadem   leetio  habeat^jr.  Vid« 
coinment.  inliiicam  c.  I»;  codiees  Signinus    ei 
Laurent.  plenissime  concordant. 
Lectio  S«  Evanceui  secvhdum  Lvcam  ( 111  ^  41  y^ 

Ctttn   faetui  €t*el  Je$ui  anttorum  duodecm^  aicen- 

deniibuiiUii  Hieroiolymam  iecundum  coniuetuditiem 

iiei  fciti^  ctc. 

Inc. :  Religiosi  parenles  per  singulos  annos  ihant  ^ 

in  Jerusalem ,  etc. 
Dei. :  Sed  secundum  humanitatero ,  qua  nobie 

similis  factiis  esL 

394  ITOMILIA  XVIIt. 

DOMIMCA  II  POST    EPIPHANIAH. 

Ad^cnitio.  —  Quid  bac  de  homilia  obsen'aii«l)im 
sit,  inrra  adnotiibimus.  Interihi  compertum  ha* 
beaiur»  qiiod  deea  lestinionium  prxlient  cudices 
Casinensis,  Laurenlianus  et  Signinus;  quare  non 
vldeiur,  quo  titulo  edilor  Eusebii  Emiseni  usuf* 
paverll. 

LeCTIO  S.  EvANGELIf  SECUNDUU  JOANNEU  (xi  ,  1). 

Nupti{e  factaauni  in  Cana  GalilwaSy  et  erat  Mater 
Jetu  i6i,  elc. 

Inc.  :  Has  nuptins  die  tertia  evangelisia  faclas 
fuisse  narrat.  Quod  qualiter  ad  litleram  inleliigen- 
dum  sit ,  in  illo  commeniario  exposuimus ,  de  quo 
isia  sumpta  suiit.  Qualiter  auiem  spiritualiier  iniel<i 
ligi  dcbeat,  audiamus.  Prima  namque  dies  secun- 
diim  Icgem,  secunda  sub  lege,  terlia  sub  gratia. 
Ilac  aulem  die  teriia ,  boc  tcHio  incarnationis  tem«- 
pore;  ctc. 

(Hii  pro  homilim  exordio  prTminii^  totam  adnc' 
ctit  S.  Brnno  Eiongelii  expoiilionem  ,  qu(e  iutf  num. 
5,  pag.  216,  contineturf  et  pauca  tantitm  addit  pro 
exptanatione  quartce  hydrio!.) 

Det. :  Christi  gloria  manrfestatur,  et  credeniium 
Ades  augctur. 

HOMILIA  XIX. 

DOMINICA  TERTIA  POST  EPIPUANIAM. 

Admonitio.  —  Ne  iam  vulgalis  rcbus  editio  aiigeaiur 
)mc  nosira,  diclmus  m  conimentario  super  Evang. 
sccundum  Matthaeum ,  p:ig.  41,  toum  haiic  hoinl- 
liam  habere  posse  lcciores.  Suppusita  jain  Tuerat 
Emisono  conlra  ndem  codicum  supra  nicmoralo- 
nim.  Eam  edidil  Marchesius  loin.  II,  pag.  19;  sed 
penitus  rejiciinus  quoddam  fragmcnlum  ab  ho- 
milia  alicnum  ab  aiiqiio  imperito  librario  nddi- 
tum. 

Lectio  S.  Evangelii  secunduu  Mattu.euu  (viii,  1), 
Ctim  deicendiitel  Jetut  de  monte^  tecuta:  tunt  eum 
'urbcB  multce.  El  reliqua. 

Inc. :  Cum,  inquii,  descendissct  Jesus  de  moniey 
ubi  octo  beaiitudines ,  elc. 

Dei, :  Duos  passeres  offcrai,  ei  corpus,  ci  animain 
Peo  reddai. 


DUONiTio.  —  Nonnisi  addilionem  hic  exscribinms 
quani  praebet  Marchesius  tom.  II ,  pag.  21  ia  fine 
homiliae,  cumsuperior pars  tota  si^  incomiDeni. 
in  Matth.  uum.  27,  c.  2.  Incipit  ergo  addiUo  posi 
illa  verba  :  Cujut  vocem  audimt ,  et  timuit. 

Ih€.  :  Quid  enim  navieula,  nisi  Ecclesia?  Qoki 
mare^nisi  mundus? 

Ad(/» ;  Sed  quare  dicHiSt  bomroes;  Qualitestlacl 

Simllem  ei  qu«riti8,i|tti  simileip  Donhabei.  Verom- 

tamen  Tuliisseire  qualls  esi?  ScioquiavBUis;an- 

dite  ergo :  Qualii  Pater^  tali$  Fitiut^  taiit  Sjnr»- 

tui  Mficitra.  Ecce  tali»  est,  nulius  aliiis  talis;  Sed 

quid  mirum  si  venti  ei  dbediuiii,  qui  eos  fecit ,  qo» 

eos  creavit;   €  qui  produclt  ventos  de  ibesacris 

suis  (PmL  Gxxiiy^7).  >Quodqm*demqoali(erliat^ 

nuHi  hominom  ad  plenom  revekituiii'  p^ito.  Quaiuor 

sunt  mundi   partes,  et   ventivqui  iiide  veniuiii, 

quibiis  in  mari  •  ei  in  lerra,  et  In  aere  non  panram 

Deus  exercei  potestaiem;.  ipsi  enhndaal  pIuTiam 

et  tempesiates,  ipsi  fugant  nubca  et  danrsereniia- 

tes;  ideoque  non  inimerito  omnes  hujus  saeculi  po- 

tentes  significaut.  Uude  Danicl  sequaiuorcoeliveu- 

108  vidisse  dtcit ,  qui  pugnabant  in  mari  niagoo. 

Unde  et  per  Salomoneiu    Dominus  ait :  i  Surge» 

aqutlo,  cl  vcui,  auster,  petfia  lu)rluiu  meum,  el 

fliieut  aromata  illias(Can/.  iv»  16).  >  Uic  borlos , et 

haec  navicula  idem  suni ,  venti  aulem  et  hic,  el  ibl 

idem  sigitiflcant.  £t  quidem    bocin  borlo  mulia 

sunt  arliorum  geiiera ,  multae  floruin  et  aromatom 

species.  In  hoc  iiiter  rosas  mariyres,  iuier  lilia  con- 

Tessores  ei    virgiues  rcqulescunt.  llic  est  hohus 

coiiclusus  et  fons  signatus ;  kic  hortus  tutissimus, 

sauctoruin  sanctissimus,  qiii  non  careilillis,  neque 

rosis ,  nec  privaniur  arbores  suis  poinis ,  ibi  fciis 

dulcissimi  est  saporis.  Nunc  vcntoruin  (lamina  ly- 

rannorum  agmina  perturbanl  et  veniilaht  395  ^^ 

fiirore,  coelum  petunt.marlyres  cum  honore,  delecta- 

tur  Dominus  iaodore*  Et  de  aquiloiie  qnidein  scri- 

ptuni  est :  i  Abaquilooe  pandentur  mala  super  omnes 

habitatores  terrae  {Jer,  i,  14).  •  De  auslro  vero: 

«  Dous  ab  austro  veiiiet  {Habac.  iii»  6).  iPerilluni 

igitor  advcrsa  ,  per  bunc  autem   prospera  figuran- 

])  tur.  Dicit  igitur  Dominus  :  Surge  aquilo,  receJe,  ^ 

locum  f  quiesce,  noli  pertobare  hortiim  meum,  ve- 

niat   auster,  veniat    paz    et    securilas,  veni:Hii 

pro^pera ,  dio  exspectata ,  et  fiat  iranquiilitas  m.v 

gna, 

HOMILIA  XXL 

W  PDRIFICATfOKfi   S.   UkMM  VIRGINIS. 

AnuoNiTio.  —  Cum  in  cominentario  in  Liicam  num. 
9,  roajor  homiliffi  biijuspars  coniineatur,  reliquttui 
ejusdem  hic  refene  curavimus.  De  et  lesiimo- 
nium  praebent  codices  Signinus»  Laurentianus  el 
Cabinensis  obi  esl  lioniilia  23 ;  quare  mhili  f^* 
cieoda  est  editio  Emisent  in  qua  ei  supponiuir. 

LeCTIO    S.  EVATiGELIl    SECIMDDII  L47CAII  (Ui  ^^)* 

Poitquam  impleli  tunt  diet  purgationii  ejm,  secHn- 
dum  legm  3logiiy  'ulerunt  illnin  in  JervsaleWs^ 


m 


HOMiLlif:.  —  llOm.  XXII. 


770 


lisUrenl  ettm  D^imino ,  ^icut  $criplum  est  in  lege  Do' 
mini  £i  re\iqua. 

Scriplum  «sft  enim  in  l«ge  Moysi;  quod  mulier^ 
^ue  mcepto  eemine  pepererit  mauutnm^  immunda 
erit  teptem  diebu$,  el  die  octava  circumcidetur  infan* 
tului:ipM  verp  triginta  tribue  diebue  manebit  in 
mguine  purgaiionis  sua,  Omne  tanrtum  non  tan§et, 
nec  ingredietur  eanctuarium ,  donec  impleantur  dies 
p^rgaiionis  ejui»  flac  eniin  lege  beala  Tirgo  llada 
»0H  leneUjr,  quae  nullo  suscepio  jsemtne  virgo  con- 
cepii,  Tirgo  peperii,  clausa  aiifte  partum,  clausa  in 
pariu,  el  post  partum  dausa  permansit.  Ad  ci^us 
iiisiioctionem  Moyses  non  simpliciier  diiit :  mulier 
qvx  pepereril  masculum;  scd  cum  additamenlo» 
^«c  tuteepto  semine  masculum  pepererH^  immnnda 
erii  teptem  diebus. 

(Hic  continuationem  commentarii  in  Evangelium 
kae  alia  additione  intereipit  homHicB  exarator^  qua 
ila  ett.) 

Spirituaitter  autem  roulier  ista  Synagoga   esse 

TideUir,  qust  dtTinae  legis  semine  susceplo ,  tolies 

msscuium  pariebat,  quoties  bonuin  aiiquod  agebat : 

masculus  enim  itlius  bonum  opus  est,  et  quamTis 

Diasculum  peperisset   el  multos  boni  operis  lilios 

genui^t;  tamen  sepiem  diebus   immunda   erat. 

Sepiem  enim  iili  dies  onine  iilud  temporis  spatium 

significaDl,  quod  fuit  a  Moyse  usque  ad  Cbristi  in- 

carnaiionem,  illa  enim  bebdomada  natus  est  agnus, 

qiii  loILt  peccala  mundit  de  quo  scriptam  est :  i  Qui 

dilexit  Dos,  ei  iaTit  iios  a  peccatis  uostris  in  san- 

guine  suo(ipoc«  i,  5). » Verumtamen  qoamTis  septi- 

maoa  finita  essel  et  qiiamTis  Chrislus  natus  esde!, 

nondum  taroen   Syiiagoga  penitus  mondata  erat.« 

quia  Christl  saiiguis  nondum  fosus  eral*  Mansil 

igiinr  adhue  trigiula  diebus  in  sanguine  purifica* 

iionis  Buae.  Exspectayit  diem»  imo  aunum  trigesH 

mum  leriium,  Ipso  enim  aiino  iromolatus  est  Chri^ 

sius,  siue  cujus  canguine  mundus  mundari  et  laTari 

non  pouiit.  Quod  autem  dies  pro  anno.ponatur,  in 

Ezcchiele  inTcnies;  ubi  dicit :  c  Diem  pro  anno»  diem 

pro  anno,  fili  liomuiis,  dedi  libi  {Exech.  it/6).  > 

Quare  auiera  infans  circuracidatur,  Talde  notuni 

est,  sed  qiiare  die  ocuto  dicendum  est.  OctaTa  enim 

dies  ipsa  eat  qiue  ct  prima ;  in  bac  eniiu  mundiis 

cttpity  Clirisius  sorrexii,  iu  hac  et  uniTcrsaUs  resur- 

rcciio  fiet.  Tunc  aulem  ooo  sohim  cifeuincisi,  sed 

omnibos  ab  eis  peccatis  abscissis,  mundi  ei  iiuma* 

cuiaii  xtemora  nomen  saneli  suscipient  et  haeredi* 

laieiu.  Et  bxc  quidem  de  filio  masculo  dicta  sui*t. 

bin  auteiQ  femiiiam  peperisset,  immunda  erat  dua- 

bos  hebdoniadibus»  ei  sexaginta  et  sez  diebus  ma- 

uehat  in  sanguine  purificationis  suae.  Toties  eiiim 

Synagoga  ferainam  parit ,  quoties  iniquitateni  ope- 

ratur;  pro  bac  autem  filia  duabus  hebdomadibos  esl 

immonda;  una  Tidelicet  anie  Cbristi  incarnalionem. 

aliera  Tcro  post  Christi  incarnationero.  Per  Jias 

duas  helldoDiadas  totum  iioct  et  illud  tempus  signi- 


A  ficaiur.  Nisi  igitur  hanc  filiaro  parcre  desislat  et  ad 
Chrisii  fidem  se  loiam  convertai ,  nunqoam  mun* 
dabitiir  Synagoga.  Danlur  aolem  ei  sexaginla  ei 
sex  diesad  purgationem,  per  quos  omnes  dies  osque 
ad  sseculi  consommationem  Intelligere  possomos; 
hic  enim  numerus  lotus  ex  senariis  iconslat,  in  sex 
.dielms  etiam  ipsis  Judaeis  operari  licet ;  neqoe  enim 
jn  sex  dies  Sabbatum  conlinetur.  Nulla  igitur  crit 
excusailo,  si  in  his  scxaginla  et  sex  diebus  pnrifi- 
cati  non  fuerlnt.  QuamTis  autem  purgaiionis  dies 
ad  beaiam  Mariam  Virginem  non  pcniiierent,  exspe- 
«laTit  et  ipsa,  eic. 

.    (Bic  (inis  additionis;  reliqua  usque  ad  homiliee 
jconcluiionem  ex  commentario  mutuala  reperinnturJ) 

B 


HOMILIA  XXII. 

DOllINICA.  IN   SEPTUAGESIMA. 

Adoonitio.  —  Studium  qiio  S.  episcopiis  Signiehsis 
pascendi  gregem  suum  coelestibus  documeiitis  in- 

•  cendebatur,  etim  ad  ampliorem,  qiia  iii  comment. 
in  Mattli.  num.  8i,  fecernt,  explauaiiouem  eror- 
nandam  adduxiu  Nos  ul  cominode  lectoribiis  p:)- 
teal,  quod  Marchesius  addidit  pag.  ti  exscripsi- 

'  mus,  omissa  extrt^ma  parte,  eodein  in  comineiil. 
legenda.  Consensuni  habemus  codicnm  Casinensia, 
Laurentiani  et  Sigiiiui  qiiibus  supposilionem  £mi- 
seno  faclaiii  penilus  diUiimus,  etc. 

Lbgtk)  S.Etancelii  segondum  Matth^uu  (xx,  I). 
Jtt  iilo  tempore  dixit  Jesus  discipulis  suis :  Simile  est 
regnum  coelorum  homini  palrifamilias^  qui  exiit  primo 
jnane  conducere  operarios  in  vineam  suam,  Et  reli- 
qua. 

C  Coiiditor  bumaui  generis  Dominus  noster  Jesus 
Christus  modo  superius  propo^uit,  dicens  :  Mutti 
erunt  novissimi  primi^  et  prin^  novistimi.  (1649)  llanc 
autem  propositionem  quid  imporlet,  sequentia  mon- 
strabiint.  Ad  hanc  enim  spectat  tota  subsequens 
similltodo;  onde  el  in  coneiosione  dicitur :  tie  erunt 
novissimi  primi ,  et  primi  novissimi»  Quod  quidem  si 
de  muiidi  aelaiibus  Uitelligatiir,  non  Tideo  qualiter 
primi  sint  noTissimi,  Tei.  noTissimi  primi.  Primi 
eniin  fuerunl  iiatriarch»,  et  propheue»  et  caeteri 
priorls  leslanienii  ad  Titam  prxdesiiuati :  noTissimi 
auiem  nos  sumus ,  de  quibus  Joaones  ail :  c  Filioll, 
noTissima  hora  est  (Joan,  ii.  18).  i  £t  Apostolus 
ait :  <  Nos  somos,  in  qoos  fines  sxcolorum  deTcne* 
runt  (/  Cor.  x,  II).  >  £t  isti  qoidem  sicol  tempore 

^  primi  foerool ;  ita  et  primi  denarioro  susceperonl. 
Uos  epiin  statim  post  passlonem  soaro  Chrisios  Do- 
minns  a  pcenis  eripiens,  in  gloriam  iulrodoxit.  Apo* 
stolos  qiioqoe  ait  :  c  Qoia  nos  qui  TiTimus ,  qui 
l^esidui  sumust  iioii  praeTeniemus  eos,  qui  dormie- 
ronl,  qooniam  ipse  Dominus  in  josso «  ei  in  Toce 
archangen^  et  in  toba  Dei  descendel  de  ogsIo,  el 
roortui  qui  in  Cbristo  suul  resuif;eal  primi»  deinde 
nos  qui  TiTiinus,  qui  relinyuimtfr,  slrool  rapiemor 
cum  iliis  in  nubibus  obTiam  Dpmioo  (/  Thess,  it, 
l^.  »  Quomodo  ergo  sunt  noTissimi  primi?  Nonc 
autem  ipsam  paraboiam  audiamiis :  Sin^le  est  re* 


(1649)  Iltc  iocipit  exposiiio  S.  Bruiionis  in  bunc  ETangelii  S.  Matthaci,  locum  pag.  95,  c.  i. 


lU 


S.  BRUNONIS  EPlSCOn  SlGNrENSIS 


772 


gnum  ec^orum  homm  palrifamilias,  qni  exiit  primo  A  magisqiie  «Hificiies  aqirilonis.  Intrant   Miem  per 


HMiie  eonducere  operarioi  in  vineam  $uam.  Hoc  lale 
e6i«  ac  81  diceret :  Sic  At  in  regno^co^lonim,  sicui 
fecit  in  vinea  paierramillas»  in  quam  ipse  primo 
mane  exiens  operarios  conduxii.  Regnum  coeloruin 
Ecclesia  est.  Paterramilias  Christus  Dominua  no- 
sier;  ejus  autem  et  angeli,  ei  homines  sunt.  Magna 
quidem  est  familia ,  quia  magnus  est  paterramiiia^. 
Yenit  autem  iste  paterfamiiias,  ut  conduceret  ope« 
rarios  in  vineani  suam ;  vinea  enim  Domini  Sabaoth 
domus  Israel  est.  Vinea  Dei  Ecclesia  est,  extra 
quain  qui  laborat  mercedem  non  recipit,  In  qua  qul 
laborat  denarium  suscipit;  isle  enim  denarius  remu- 
neratio  est  aeternae  beatiludinis;  ideo  unus  denarius 
omnilius  datur ;  unus  priinis»  et  unus  novissimis.  Et 


portas  auslrales  Juveoes  et  senes,  qui  setu  ei 
nona  hora  in  vinea  Domini  laborare  cceperuoL  Por. 
las  auiem  aquilonts  ideo  angostas  et  diflsdles  esse 
diximus,  quia  multa  impedimenia  iilis  Oanl,  qni 
per  eas  intrare  debeni.  Sed  qnid  mirum  cum  ad 
aqulionem  sedem  suam  diaboius  posuerit  el  ab 
aquilone  pandantur  mala  super  omnes  habittilores 
terrae?  Miseri  adolescenteSy  qui  aquilonis  flaiilMis 
rigescnnt;  roiseri,  quos  diaboius  perflat  et  venUbt: 
beaii»  qni  hanc  aetatem  sine  naufregio  transirepo- 
tuenint.  Inde  esl  eiiim,  quod  Saloinonait :  4  LxUre, 
fiiTenis»  in  adolescenlia  tua  {Eeeli.  xt,  9).  »  Hoc  au- 
iem  illis  juvenibus  dicilur,  qui  sic  In  adolesceniia 
vixerunt,  ut  de  juventute  non  enibescani.  Idem  qoo- 


alii  quidem  primo  mane  ialorare  iucipiunt/alii  B  qiie  Salomon  diflicile  sibi  dicit  cognoscere 


vero  circa  horam  tertiam,  aiii  auiem  circa  sextam 
et  nonam  boram ,  alii  quoque  circa  horam  undeci- 
main.  Hoc  est  eniin.  qood  ait  :  Conveniione  lauiem 
facta  cum  operarits  ex  denario  diurnOy  m\$it  eo$  in 
vineam  suam,  Ei  egressu»  circa  horam  teriiam  vidii 
altcs  stantes  in  foro  otiosos^  et  dixii  illis ;  iie  ei  tot 
in  vineam  meam,  ei  quod  justum  est  dabo  vobis,  Illi 
autem  abierunt,  Iterum  exiit  circa  sextam  et  nonam 
horam^  et  fecit  similiter,  Circa  undecimam  vero  esait^ 
ei  inven't  alios  stantes ,  et  dicit  iltis  :  Quid  hic  statis 
tota  die  otiosi  ?  Dicunt  ilii,  quia  nemo  nos  condTudt ; 
dicii  HliSf  ite  et  vos  in  vineam  meam,  rriino  namque 
inane  iii  viuea  Dei  ial)orare  veniunt,  qui  in  adole- 
scentia  servire  incipiunt.  Yeniuni  eiiani  et  iili  circa 


hominis  in  adolescenila  sna.  Ulnc  esi  enim  qood 
per  Isaiam  propheiam  (xxi,  15)  his,  qui  habiUnt  in 
tcrra  austri ,  Dominus  pnecepit,  ui  cum  pane  et 
aqua  occurrercnt  illis,  qui  vcnlebant  de  ierra  aqni- 
lonis  et  fugiebant  de  capiivitate  Babylonis ;  fugie- 
bani  enim  a  facie  giadii  immineuiis,  a  facie  arctts 
extenti  ct  a  racie  gravis  periculi.  Talibus  igiturcam 
cilio,  et  potu  spirituali  occurrere  dehemus,  qoos 
diabolum  persequenlem  rugere  et  per  pceniieniiaoi 
ad  Ecclesiam  redire  videmus.  Sed  quid  dicemas  de 
iliis  inipedimentls,  quas  in  ipso  portamm  iDtroila, 
ot  cum  jam  se  evasissc  putant,  adolescenies  paiiun- 
iiir?  Dicit  eniin  Ezechiel  propheta  :  i  Converli  me 
ad  poriam,  quae  respicit  ad  aquilonem,  et  ecce  mo- 


sextam  ei  nonaro  horam,  qui  vei  in  juvcntute,  vel  ^  Heres  sedebant  ibi  plangentes  Adonidem  (Euck. 


in  senccioie  ad  poenlientiam  convertuntur.  Unde- 
cima  vero  hora  illa  est,  qux  in  qualibet  xiaic  flni 
nppropinquat  et  morti  proxinia  est.  Hanc  enim 
horam  non  soluro  juvenes  el  sencs ,  verum  etiaro 
pueri  habent.  In  bac  igilur  liora  iaborare  incipit  et 
ille,  qui  in  decropiia  aeiale,  et  ille,  qui  in  gravi  in- 
lirniitaie  ex  loio  corde  ad  Deum  converiilur.  i  Pec- 
cntor  eniin  quacunque  hora  conversus  fuerit  et 
ingemuerit,  vita  vivet  et  non  morielur  {Etech. 
xxxiii,  46).  »  Convertalur  igilur,  vel  undeciraa  liora 
converlaiur,  vel  in  uUimo  vitae  termino,  qui  prius 
otiosus  in  bono  et  in  mulo  sonicitus  ruii.  Nani  ct 
ipse  si  voluerit  et  si  conversus    ruerit,  vel  si  ad 


Tiri ,  44).  >  Vlde  igitur,  quia  in  porU  aquilonis  se- 
dent  meretrices  Veneris»  luxurt^eque  aniores  pian- 
gentes,  et  amatoria  carmina  coniponentes.  Haec  s«nt 
equidem,  et  similia,  quibus  adolescenies  impediuii- 
tur,  ne  in  vinea  Dei  laborare,  et  templum  inlrare,  et 
oraie  valeant.  Quare  merito  sacri  canones,  nisi 
trnnsacta  hac  aetate,  episcooos  et  sacerdotes  Geri 
interdlcunt. 

{Reliquum  homiliw  iisdem   verbis  tegere  qnisqife 
poierit  in  eommentario  super  hune  Matthan  locum.) 
HOMILIA  XXIII. 

nOMlNICA   IN  SEXAGESIHA. 


...  ,  .  ,  , .  ,  Admonitio.  —  Quamvis  S.  Bruno  parabolam  banc 
Iibnim  laborare  coeperit.  simul  cum  aliis  mercedem  -.  in  comment.  super  capui  xiii.  MatlbiCi,  num.  52, 
accipiet  ct  denariuin  (1650).  Has  anlem  horarom,         — ^—  «" - — -   --^-  -    ^-  ■ » 


sivc  aeiaturo  disiinctiones  illae  quoque  illius  templi 
porta:  signincare  viilentur,  de  quibus  in  Apocalypsi 
ioaiines  aposlolus  ait  :  c  Ab  oriente  portae  tres»  ab 
aquiiorie  portae  tres,  a  meridte  397  porlae  tres,  ab 
occasu  pori»  tres  {Apoc.  xxi,  15).  1  Templum  igl^ 
tur  et  vinea  idem  significant  :  sancta  naroque  Ec* 
clesia  et  vinea  nobis  est,  in  qua  laboramus,  ei  lem- 
pluro  In  quo  oramus.  In  hanc  eniin  vinearo  et  in 
hoc  templuro  pueri  ct  infantes  et  priroo  mane ,  et 
per  poftas  orientis  ingrediuntur.  Adolescentes  au- 
tem  intrant  Iiora    lertia,  et  per  angustas  portas 


copiose  iliustrasset,  ea^ted.  in  Lucae  cap.  vm  re- 
curreiite,  aliam  proiulit  iiilerpretationem,  qua  ne 
careant  leclores,  eam  a  Marchesio  tom.  U,  p.  24, 
eruiiDus  et  bic  relatam  exhibemus.  Exslai  enini 
in  codd.  Laurentiano,  Casinensi  ei  Signiiio,  cuiii 
qiiibus  racta  coiialionc  perrecte  concordat. 

Lectio  S.  EvANGELii  •seconhum  Locam  (viii,  5). 
1h  illo  tempore  cum  iurtta  plurima  convenirti^  et  de 
civitatibus  properarent  aa  Jesum,  disnt  per  «tmt/tia* 
dinem  ;  Exiit  qui  seminat  seminare  semen  suwnl  Et 
rcliqua. 

Multa  turba  sequebatur  Jcsum,  multi  undiqoa 
coiiveniebant,  inulii  de  civiiatibus  ad  eum  propm* 


(1650)  IIoc  usque  usus  est  S.  Bruno  comment*  in  Hatth.,  post  qiieni  addit  quse  seqiiuntur. 


775 


mmuM.  --  HoiiiL.  xxiii. 


.774 


Unt,  qui  cjas  verlKi  aBilirJe » ipsufn  et  roiraculft  quae  A  ciiissime  a  meinoria  dilabatur.  ViJete  ne  $itis  terra 


hciebat,  videre  desiderabant.  Gum  auiem  ad  eum 
omnes  confluereat,  dixit  per  simiiitudinem.  In  para- 
bolis'enim  loquebatur  Dominus,  el  sine  parabolii  iton 
ioquebatur  ei$.  Unde  et  per  Proplietam  dixit :  c  Ape- 
riaRi  in  parabolis  os  meum,  loquar  propositiones  ab 
Iniuo  {PsaL  lxxtii  ,  2).  >  Nunc  aatem  ipsam  para- 
bolam,  Tcl  similitudioem  «udiamus.  Emt^  inqult, 
^t  eeminat  eeminare  eemen  euum^  et  dum  eeminat^ 
aHud  eeMit  eecue  viam^  et  eonculeatum  eet^  et  ro/«- 
eret  e<Bii  eomederunt  iliud;  et  aliud  eecidit  euper 
ffeirem,  et  natum  armt^  quia  non  kabebat  humorem^ 
ei  aliud  eeeidit  inter  epinae ,  et  eimul  exortm  epinee 
tulfocaverunt  Ulud^  et  aliud  ceeidit  in  terram  bonam, 
ei  ortum  feeit  fruetum  ceniuplum,  Ecet  dieene  clama* 


pctrosa,  in  qua  Tcrbi  Dei  semen  radices  flgere  nonp 
Taiet»  qula  Titiis  et  diviiiis,  caruisque  Toluptatilws» 
quae  per  spioas  sigQificantur,  coniprimitur  et  s&ffb- 
catur.  Bene  aulem  per  spinas  baec  significantur » 
quouiam  ttl  carni  moUia  et  suaTia  sunt»  animam 
tamen  Tulnerant  et  afiligunt.  lUi  aatem  sunt  l)ona 
)AVTVk^qui  in  eorde  bono  ei  optimo  audienlee  verbum 
retinenty  et  non  solum  audiunt  et  retinent,  Terum 
eiiam  operantur  et  patienti»  fructus  afleruol. 
€  Non  enim  auditores  legis  justi  sunt  apud  Deum» 
sed  factores  legis  Justificabuntur  (fiom.  11,  13).  > 
Unde  scriptum  est  :  c  InteUectus  i>onus  omtiibus 
facieotibus  eum  (PeaL  cx,  iO).  >  Et  beatus  Joannes 
in  Apocaiypsi  :  c  Beatus  qui  legit  et  qui  audil  Tcrba 


bat,  qui  habet  auree  audiendi^  audiat.  Non  sine  caosa  B  propbetiae  hujus ,  et  senrat  ea  quae  in  ea  scripu 


damabat  Jesos;  qui  enim  ciamai  audiri  deslderat. 
Merito  igtlor  clamat  Doroinus,  quia  pauci  ibi  erant 
qui  euro  aodirent.  Audiebant  quidem  Tocem,  audie- 
bant  et  similitudiuem ;  lllud  tamen  non  audiebant 
qiMMl  per  illam  Tocem  et  per  iUam  simiUludinem 
significabatur;  ande  et  aures  audiendi  requirebal, 
quia  non  aurea  corporis ,  sed  potius  aures  cordis 
bunc  clamorein  audiunt  et  inteiUgunt.  Interrogabani 
autem  eum  diucipuli  ejue^  qum  eem  hcec  parabolaf 
£1  isU  quidem  nondum  aures  audiendi  ejus  Tcrbum 
adbibueranty  quibus  ipse  dixit  :  Vobie  daium  eet 
nouemfsteriumregni  Deif  casteris  autem  in  parabolie, 
Sed  csteris  in  paral>oUs,  ut  videntes  non  videant^  et 
audientes  non  intelligant.  Uoc  autem  tale  est  ac  si 


sunt  {Apoc*  i,  3).  >  Sed  notandum  est  quod  ait  in 
corde  bono  et  opdmo;  terra  enim  alia  bona,  alia 
melior,  et  alia  opUma  est.  Unde  et  Mattbaeus  eTaii- 
geUsta  :  Semen^  inquit,  eeddH  in  terram  bonamt  et 
altulit  fructum,  atiud  irigesimumf  et  aliud  eexageeU' 
ntttm,  uliud  centesimUm.  Bona  est  quae  trlgesimom, 
melior  qu»  sexagesimum,  optima  quae  centesimum 
fructum  aflert.  Si  enlm  libenter  audias  Terbum  Dei» 
et  quod  audis,  bene  et  catbolice  inteUigas,  et  id 
quod  inleUigis  operaris ,  bona  terra  es.  Quid  est 
bene  et  catholice  intelligere?  nisi  dupliciter  intelli- 
gere;  prius  Tidelicet  secundnm  litleram,  postea  Tero 
secundura  spiritualem  intelligentiam.  Decem  qoidem 
sunt  Tcrba  iegis,  in  quibus  toU  lex  pendet  et  pro- 


diceret :  ut  Tidentes  umbram  non  Tideant  Teriiatem,  G  phelae.  Qoae  si  dopUciter  intelUgamos,  ad  Ghristooi 

osqoe  conscendimos.  Si  aotem  ea,  quae  duplicKer 
idem  ad  litleram,  et  spirituaUter  inlellexeriaius, 
per  singula  operemur,  fiont  triginta.  Bona  igitar 
terra»  quae  decem  legis  mandata  prius  ad  litteram« 
deindc  Tcro  spirituaUter  iutelUglt,  et  ea»  quae  inleU 
ligityOperatur.  Trigesimum  ergo  danl  boni  conjiigati» 
81  non  simpliciter,  ut  Judaci,  sed  dupUciter,  ot 
Gbristlani,  legem  credunt  et  intelligont,  et  ea»  qme 
inteUigunt,  operantur  et  costodiont.  Nunc  autem 
ad  sexagesimum  Teniamos»  qoem  coniinentes  red- 
dont,  qai  taniaconjiigatis  ineUores  sunt,  quanlo  hic 
noraerus  iUum  excedit,  com  toliis  iile  in  Isto  duplex 
inTeniator.  Valde  castilatem  cuslodiuni,  quam  qui 
solius  aninue  conUnenUam  obserTant.  Gonstat  au- 
^  tem  sexagesimus  numerus  ex  sex  et  decem ,  quo- 
niam  sexles  decem,  tcI  decies  sex  sexagiiita  fiunl, 
€l  in  decem  toum  legls  scientidm  intelligimus, 
quonlara,  ut  jam  diximus,  in  decem  legis  mandatis 
uniTersa  lex  pendet  et  propbetae.  In  sex  aulcm  In- 
tegra  operaUo  designator,  quia  in  sex  solummodo 
diebus  omnem  nostruro  laborem  et  operatiqnem 
eonstituit  Deas;  dies  namqoe  SabbaUnon  ad  labq- 
rem,  sed  ad  quietem  constitutos.  est.  Restat  nonc> 
II t  de  his  dicamos,  qni  fnictao)  cenleslnmm  Domino 
reddont;  centenarius  namque  numerus  el  secundum 
ae,  et  secondam  paftes  soas  perfectus  est,  quoni^ra 
replicari  qoidein  potesl,  crescere  autcra  non  potest; 
decies  namquc  dccem  ccntum  faciiiot.  ft  deceai 


et  audientes  auribus  corporis  non  398  intelligant 
auribus  cordis«  Huc  autera  eorora  dorilia  et  infl- 
deliias  facit,  ol  Tcrba  Dei  inteUigere  non  mereanlor. 
Eit  autem  httc  parabola  :  Semen  est  verbum  Dei. 
Quod  autem  secus  viam^  hi  sunt  qui  audiunt^  deinde 
Kmt  diaboluSf  et  tollit  verbum  de  corde  eorum,  ne 
credentes  salvi  fiant»  Nam  qui  supra  pelram^  qui  cum 
audieriBtf  vum  gaudio  suscipiuni  verbum^  et  hi  radi» 
tes  non  habent,  quia  ad  tempus  credunl^  et  in  /em- 
pore  lentatiottiM  recedunt.  Quod  autem  in  spinie  ce- 
eidit,  hi  sunt^  ipii  audierunt ,  et  a  soUicitudinibus^  et 
dmiHs^et  voluptatibus  vitw  eunles  suffocantur^  et 
non  referunt  fructunu  Quod  autem  in  terram  bonam^ 
Iti  fitaf ,  qui  in  corde  bono  et  optimo  audientes  ver^ 
hm  retintntf  et  fructum  afferunt  in  pdtientia.  Ecce, 
ipso  Domiiio  exponente,  didicimos  quid  sit  semen , 
quid  ager,  quid  tcrra  secos  Tiam  posita,  quid  lerra 
peirosa,  quid  spinosa  et  quid  bona  terra  significet. 
Seroen  enim  est  Terbum  Dei ,  moliom  est  semen, 
quia  magnus  est  ager.  Hoe  enim  semine  doo  magna 
boiTea  plena  habemos,  NoTom  Tideiicet  et  Vetus 
T<^tameDtum.  Inde  enim  sumimos  quidquid  ubicoi»- 
qoe  seminatar.  ^idete  ergo  qoalem  terrara  hoic  se* 
mini  exhibeatis;  Tidete  ne  siiis  ilhi  terra,  quae  secos 
viam  posiu  sit,  cojos  semen  iUi  maU  Tiatores  con* 
culcant,  qoi  animae  male  obedienti  dicoiit»  incor- 
^are,  ot  transeamos.  Hoc  antem  semen  diabolos 
.ifillii,  qma  cjus  persuasione  et  deceptione  fit ,  ut 


^75  S.  BRUNONIS  EPiSCOPI  StGNIfiNSlS  nt 

quiiiem,  et  cenliiin,  et  miUe»  qiiia  non  esi  abl  cre*  A  sua  passione  eis  Dominas  Dantiavenil;  sl  eBin  iiH 


scsni,  perfecti  nuineri  dicunlur.  lUi  igituff  qui  per- 
fecla  In  Ecciesia  sunl,  cenlenarium  frucluro  congrue 
salls  referre  inieiliguncur,  el  dc  lalibus  quidcm  D<^ 
minus  ail  :  c  Si  vis  perfecius  csse,  Tade,  Tcnde 
omnia  quae  babes,  et  da  paoperibus,  el  aequere  me 
{Matih,  XIX,  ^l).  >  lieni(|ue  :  i  Nolile  cogiiare  de 
crastino,  el  iioliie  solliciii  esse  anlinac  yesirae»  quid 
inanduceiiB,  neque  corpori  vesiro  quid  induamfni 
(Maith.  Ti,  25).  »  Tales  eiiam  illi  erant»  qui  dice« 
bani :  c  Ecce  nos  reiiquimus  omnia,  et  secoii  sumus  le 
{Matth*  XIX,  25).  >  Soli  igitur  perfectl  cenlesimum 
fructum  reddunt,  inter  quos  nec  ips»  Tirgines  poni 
debent,  nisi  et  ips»  propter  Tirgiuitatem  banc  ha» 
beant  perfectionem.  Sic  igitur  semen,  quod  cecidit 


teilexissent,  potins  ad  fletos  et  lacrymaiK  canverte* 
rentiir ,  qoain  de  dignitatibus  aliquid  loquerenuir : 
c  Accessit  igitnr  ad  eom  ,mater  riliorom  Zebedsi 
adorans,  et  peteiis  aliquiU  abeo  {Mauh.  xx,  20).  > 
Mulier   isu  religiosa  Christo  fainiliaris  erat,  eie. 

{Qwe  tequuniur  videri  pouuHt  in  eamment*  in  cep, 
XX,  17,  Matik.^  ueque  ad  ver^a :  Suonim  disdpolo- 
rnm  pedes  laTsre  non  est  dedignatus.  Addimui » 
iem  reliquam  homiiieB  fnrtem  ,  ut  eet  in  ediL  Mer* 
eheiH  pag.  25,  qwB  deest  in  C4mmentarie, 

Uaec  autem  in  Tia  loquebatur  Dorainos,  his  et  si* 
milibus  ad  sui  exemplum  discipuios  suos  infoniia- 
bat ,  nec  in  ipso  itinere  otiosns  esse  tolebat.  F«- 
etum  eitauiemf  eum  appropiminaret  ienchay  qiue 


in  terram  bonam,  attulit  fructum  aliud  trigesimum,  B  nova  tuna  interpretatur,  ciyHS  mqtsMlilas  lanta  est. 


aliud  sexagesimum,  aliud  Tcro  centesimum. 
399  HOMILIA  XXIV. 

DOHIMICA  IN  QUINQUAGESINA. 

>Ai»MO»iTio.  —  Eadem  ratione  qua  siiperloris  liomiliae 

copiauiex  Marclie^sio  lotu.ll,  pag.  25,  fecimiiSy 

haiic  pariler  ab  ipso  accepiiuus,  cuin  in  coinnien- 

tario   desil.   Sub  S.  firuitoiiis  eplscopi  nomine 

iidem  aJlaii  codices  referunt. 

Lectio  S.  Etamgcui  skcomdoii  Lucam  (xtiii,  31  >• 

iii  itie  tempore    a$eump$it  Je$u$   duodecim  diici^ 

puln$  iua$ «  et  ait  iHi$ :  Eeee  a$cendimu$  Jero$ol^ 

«nvsni,  et  cotuummuttuntur  om$ua  qute  scripta  $uni  per 

propheia$  de  Fitioiiominiif  etc  £t  reihiua. 

Mulia  Jam  eonsammata  erant  quie  de  FiKo  ho- 


ot  nunquam  in  eedem  slatu  -permaneat.  Significat 
autem  mundom  istiim,  cujus  mutabllitaies  infiniix 
sunt ,  ut  enijiHle  aliis  taceamus,  quls  solios  bomt* 
nis  mutabiHtates  dicere  Taleat?  Hanc  auiem  civit^ 
tcm  qoaiiter,  et  quibus  arrois,etin  quot  diebos 
ceperit  iosue  htstoria  nanrat.  Quod  sl  bene  intelli* 
gaiur  eodem  modo,  eisdem  armis,  totidemque  die- 
bus  a  Jesn  Chrisio  Domino  nostro  mundus  iste  S11I911- 
gatur.  Bt  lune  qnidem  appropinquaTit  Dominus  Je- 
richo ,  quando  factos  est  homo ,  et  eamis  nostra 
mutabilitalem  suscepit.  Tunc  igitur  caecos  isle  illu- 
minatus  est ,  in  quo  multi  c«ci  intelliguntor.  Unde 
et  Mattliaeus  non  unum ,  sed  diios  c«cos  esse  dicii, 
per  quos  duos  populos^  Jadaeos  Tidelicet  et  gentil&^. 


niinis  prophctoe  pr«dixerant,  mnlta  jam  completa  C  inieHigimus.  Orto  namque  jusiitiK  sole,  •  populiis. 


erant  quae  dc  fjos  hnmanitate  propbetaTcrant, 
pauca  reslabaiit  adbkiic ,  quae  lllis  diebus  adisiplenda 
erant.  Quae  ideo  tfAiietn  suis  discipulis  Dominos 
praedicere  votuii,*  utcom  soa  sponte  passom  intelii- 
gaimis  e^  ea ^  qux  sibi  ventura  erant,eom  pRP* 
bcisse  et  prtevidtsse  iiemo  uuqiiam  dobilare  audeau 
Sequilur :  TradHur  enim  §entibui  et  iiludetur^  ei 
fiageltabUur^et  conepuetur,  et  po$tquam  fiageUave^ 
nitr,  ocddent  eirm,  et  die  tertia  re$ttrget^el  ipu 
nihU  horum  intetiexerunt.  Erat  enim  Tcrbum  istud 
abscondilum  ab  eis  et  non  inielligcbant  qo«  dice^ 
bantur.  Omnia  hxc  prophetae  praedixerant»  omnia 
haec  Ueri  oportebat,  quoniam,  ut  fiercnt,  ipse  to^ 


qol  sedebat  in  tenebris  Tidit  lucem  magnam  (/m. 
IX  ,  2).  >  Ipse  est  enim,  c  qni  illuminat  omnem  lio- 
minem  Tenienlem  in  bunc  muiidum  {Joan.  1 ,  9).  1 
Omnes  enim  caeci  erant ;  et  quaiido  haec  lux  app:i- 
ruit,  Tcl  pauci ,  Tel  nnlli  IHuminati  erani.  Sed  nuii- 
quid  etmodo  cxci  non  sont?  Multi  quidem  c»ci 
suntet  modo.  Quomodoeniro  caeei  non  sant,quidia- 
1)oluin  sequuntur,  el  semper  de  via  Titiorum  praeci- 
pltantur.  Vere  uiiqoe  c»ci  snnt,  quos  diabolns 
trahit.  Vidisti  caeeos  aliquando  a  poeris,  aliquando 
eiram  a  canibos  trabl  i  et  mellas  istl  qoidem  tr> 
biintur ,  quam  illi ,  qui  a  diabolo  dicontor.  Isti  enim 
cadunt ,  et  surgunt :  illi  Tero,  quos  diabolus  trahit 


lebat.  Unde  et  quibusdam  alibi  aii :  c  O  stiiki  et  p  postqnam  semd  in  foTeam  pnedpllanlor 


tardi  corde  ad  credendum  in  omnibos ,  quae  loenti 
sont  propheiae.  Noiine  sic  oportoit  ptti  Gfaristum , 
el  ila  iiilrare  ki  gloriam  suam  (Luc.  xxit,  25,  26). » 
liemqoe:  Quomodo  ergo  tmplebuntur  Sctipturte^  quia 
'$ic  oportet  fieri  f  OporM  enim ,  ot  (lat  qoldqnld 
Dominus  fteri  disposuiL  Tunc  autem ,  ut  Matrliaeoa 
ait :  Aece$$it  ad  eum  mater  fHiorum  Zebedasi  cum 
IUH$  ratf ,  ddoran$  et  peten$  aliquid  a)f  eo.  Tiinc,  inquit, 
qoando  Dominos  ascendebat  Jerosolymam,  otpro 
omnibttspateretor,  tttne  mater  flliorum  Zebedbri» 
Id  est  Jacobl  et  Joannis ,  a  fiUis  admonita  accessit 
«d  Jesum  ,  ot  primas  sedes  filiis  postulareL  Jn  quo 
manifeste  apparet, quia  ut  Evangelista  dicit,  Terlia 
Domini  discipuli  non  intdlexeranl ,  qnas  modo  de 


olter ius  leTantor.  Caecos  aotem  est  omnls  soperfHi^, 
omnis  aTarus ,  omnis  adoUer  et  Ibmicator :  deni- 
qoe  omnes  caeci  som  qoieuiiqoe  illam  loeem  nou 
seqiiuntur,  qua^aii :  c  Ego  sum  lux  mundi,  qui  se- 
qnitiir  me  non  arobulat  in  tenebris ,  sed  habebit 
lunien  Titae  (Joan.  tiii,  >I2).  %  Quisqois  isitnr 
es,  qul  te  caecuui  esse  inlelligis ,  400  >^i  ^ 
Titam;  qoanto  eoim  qoisqoe  iniqliior  est»  tanio 
avia  longlor  esuSed  ad  quam  viaint  Ad  illam» 
per  qoani  transit  et  ambulat  Jesos :  c  QniTersae 
tIo!  Dominl  niiserieordia  et  Teritas  (Pm/«  utv* 
^l).  »  Adhasigitur  redi;  perhas  ambolare  disce, 
claina  et  mendica ;  claina  non  ore ,  sed  corde : 
clainor  cordis  altios  audiiur,  coelos  |)eneirat  ctia 


m 


HOMILIiB. 


Dd  iiirAat  morM.  Cbma  ergi»,  die :  Mlmere  me\, 

Dmim  /W  DaM.  MeodlCi  cum  PropheU :  c  InditKi» 

DQiiiioe,  «vrem  luam  ad  mey  et  exaudi  me,  quo- 

niam  ^nus  et  pauper  suni  ego  (P»aL  cviii,  tt). » 

0  quam  dives  iste  erat,  qui  sic  meodicabat   et  ae 

egeniuo  et  pauperem  dicelKit.  Noli  audere  turbam 

le  increpaiiiem  et  damare  proliibei»tem  :  mola 

toiba » qus  a  tati  damore  homiiiem  eitnrbol»  |l«c 

lurlNi ,  vil«ram  ei  maKgnofiim  splritiiM  eiereitus 

intciiigitur ,  qul  oos  ad  Beum  damaiiles  et  miserl* 

cordiim  postBlantes  semper  Impedire  coiiantur.  Si 

enim  cascus  lacuisset  el  luffte  incre|iaiiti  eredi- 

(iis&et,  adboc  UluminMus  non  fuissel.  Siaiif  «uleiii 

Jetui  ju9$U  iHtMi  addttci  ad  se,  et  -eum  apfrropiH* 

qumt ,  interrogavit  eum ,  dieen»  :  Quid  tibi  vi$  ut 

fadam  f  At  i/fe  diaiit :  Deimine^  ut  videam.   Ecce 

quanlum  oratio  potest ,  ecce  qoantom  Talet  dainor 

nieniis:  turbam  tincit , 'Christom  sistii;  damore 

leneior,  qui  fortitodine  teneri  non  possei.  '8UI  le* 

8US ,  vocai  et  exspectat  eum ;  interrogat  qnld  ▼dii; 

nibil  nisi  lumen  reqnirit ,  com  lumine  ioquilur,  ei 

a  Hiniine  lumen  qo«rii,  nifall  melius  qnserere  pote- 

rat :  c  Beati  enim  mundo  corde,  quoniam  ipd  Denm 

videbunt  {Matth.  ▼,  8).  >  Et  ienu  dixH4lH  :  •Reepke, 

fiia  tua  teaalvum  fecit.  Etemfeam  sfdfti,  €f  le^- 

htttur  illuM  magmpeans  Deum.  Inler  dicere  el  faeere 

Dei  Dulia  disuntia  e$U  Dixil  illi  :  Respice,  et  coii* 

restim  vldit.  Hoc  auiem  ildes-lacit,  «iHe  qua  im- 

possibile  est  placere  Deo ,  et  sequebatur  iliuin  ma- 

gnificans  Deum.  Cacci  non  sequuntur  lesum ;  illl 

eiiiDi  sequuntttr,  qui  iiluminati  sunt.  IHi  rero  iiiu- 

uiinatisunt,  qui  in  eum  credunt,  qiii  ▼eriialem 

inieingunl  el  erroris  lecebras  a   se  repellunt.  El 

tales    quidein  eum  magnificant  et  laudant ,  quia 

non  est  pretiosa  laus  iu  ore  peccatoris.  Et  omnit 

plebi ,  iil  tidit ,  dedit  taudem  Deo.  Dignum  est  eiiim 

Bt  omnes  euui  laudcnl   oui  facrt  mirabilia  magiia 

iolos. 

HOMILIA  XXY. 

fmiA  ^uo*^rA  cviBniiii. 

Afiionviiou  —  In  eodiee  .Lwenliano  kec  homilia, 
sub  Jiom.  i8  posila,  hiswerbisJncipit:  Jdeo^iii/n 
hgpocritm  trietes  dicuntur ,  quia  ut  religiosi  appa^ 
reant ,  trietiHam  quamdam  et  eeveritatem  in  tuliu 
MiciNtotf,et  deimle  omnino .eonformis  est  tnm 
ediiionibns  £usebii  £ii)is8eni  et  Marchesii ,  apiid 
quos  homilije  inilium  iia  est :  Tristee  enim  di- 
cuntur  hypQcritte ,  quia  ut  rtHghn  appareant , 
quibus  eodd.  Vallicd.  et.Siguai.  :conveni«nt* 
Eodemmodo  ineipit  expositio  JiHiosee  e^angelii 
nnm.  16,  c.  i ,  eumdemque  linem  habet.  CiUm 
aliqua  iiiierinedia  desint  hi  commentario  •  ne 
fraudenittr  leciores,  ea  ot  Marcbesius  edidit, 
exMiibiaiMS.  Qai  cppiosjorem  ad  .redaijguendani 
hjpocrisin  docirinain  exQptarenlk,  adeaiii  honii- 
liaiu  S.  Hjxiiiii  indie  Ctiieittm,  pag.  103. 

LectioS.Eyanosui  secrnpuii  Matth^cii  (vi,  16). 
/a  Hto  tempora  dixit  Jesu»  fiiscipuHs  suis  :  Cum  ;>- 
jMi«/ia,  ueUte  (ieri  sicut  h^critw  tristes.  Et  reli- 
qaa. 

Trisies  enim  dicuntur  hjpocriia,  quia  ut  religiosi 

Patrol.  CLXV. 


-HOMIL.  \\V.  7>« 

Aappareant,  tristltiam  quamdam  et  severitatem  in 
vultu  ostendunt ,  qiiasi  qui  roulto  jejnnio  sint  con- 
fecti.  Uiide  et  subditur  :  Exterminant  enim  facies 
MMs,  m  appareant  Aomiiii^iis  jejunautes,  facies 
enim  suas  exlerminanl,  qoiaiiltra  sua  pulcbrMudi- 
nis  terminos ,  atqite  iiaturam  incoltas  et  informes 
borrescere  sinunt.  Si  eniim  derormiias  Deo  placuis- 
set,  tam  pulcfarafacie  bominem  non  foriiiasiei.  Sed 
qnare  hoc  faciunt?  ut  appareant  heminihus  fejunan^ 
tes.  Scriptum  est  enini :  c  Honio  vldel  in  facie, 
Deos  autem  corda  intiieior  (/  Reg.  xvi ,  7).  »  Quia 
igitur  non  Deo,  sed  horoinibus  ptacere  volurit,  illud 
exierminant  quod  ab  faominibus  videlnr ;  ideoqiio 
qnia  laodem  ab  honiinibus  quxront ,  mercedem  a 
Deo  non  recipiunt ;  et  boc  est,  quod  Dominus  ait : 

Vf  Amen  dico  irobig,  reqeperunt  luercedcm  suam 
(Matth.yiiy  %).  i 

(Uactenms  jeatmmentMrtyte '   jsewentia    sunt  ad- 
dita.) 

Sola  igitur  intontip  fa^it  ul  uostra  jejunia  ei 
r.uncia  nosira  Apora  JU^iplaf^ant.  Undeet  in  s»< 
queolibus  ait :  iMcerm  t^^rpods  tui  esi  oc^lus  tutu, 
Si  ocutus  fuus  fuerit  simpiex ,  totum  corpus  iuum 
lucidum  erit;  si  autem  oculus  tutu  neguam  fuerUt  to^ 
isim  carpus  tuum  teMbrQstun  erit.  Aniiux  namque 
oculus  imentio  esl ,  qoas  si  boiia  fuertt,  omnis  ejus 
operatiolucidaerit.  Undequldam  sapiens  ait:  Non  ma* 
giscoosiderandumest  quid  aliquis  agat,  sed  qua  inteu « 
tlonehocfaciat.Quieniuiideo  jejuiiant,  ct  facies  su»s 
C  extermioan^utappareanthominibusjejunanies,quia 
stultaet  vana  intentione  bocfaduut:  isti  quidein,  sicui 
401  Dominus  ait,  recepevunt  merdedem  suam.  Si* 
Duiiier  aulem  et  alii,  c^uia  omnia  opera  sua  fa- 
eiun^  ut  videantur  ab  hominibus^  nullam  aliaoi 
mercedem  recipi«:nt.  At  vero  iliis,  quibona  iaten- 
iionc.|iocfacium,.pnecepit  Dominus  ut  coram  hoini- 
joibus  operasua  faciant.  Sie^  inquil,  luceat  luxvestra 
fiorem  homitubus^  ut  videant  vesira  boua  opera^  et  glo- 
XsficetuPMrem  ves{rum,  gui  in  ceeHs  ett.  Sola  Igitiir 
iplenlio  .f^c^t  Mt  opera  nostra  vel  bona,  vel  niala 
Jkimino  ;)ppare;int :  Uomo  enim  videt  infade^  Deus 
fiuiem  earda  intuetur.  Unde  et  ipse  ait :  i  Noliie  ju- 
.dicare,  el  non  judiicabimini  (Maiih.  vii,  i).  »  Judi- 
catis  quoe.nescUis,  condemnatis  multoiies  quae  igno- 
rs^t^ :  aliter  vobis,  et  .aliter  mihi  videiur  :  cogno- 
scite  pito^  intentionem ,  et  sic  judicate.  Potestenim 
Heri  ut  unQin  ct  simiie  opus  non  ona  inlentione 
fial ;  palam  ^nim  eleemosynam  dare,  et  bona,  et 
Bon  bona  inlentione  fieri  polest.  Si  ideo  das,  iii 
bonum  exemplum  alteri  tribuas,  et  Deus  inde  glo  • 
rificetur,  bona  intenlio  est.  Sic  igitur  in  omnibu.s 
sola  intenlio  quserenda  ^st,  SV^x  M  ^"^  fuerit, 
totum  corpus  virtutum,  totaque  roassi  operaiionum 
lucida  erit.  Sed  dicis  :  Quomodo  ergo  jfjunabot 

.(Reliquam  hotmtiie  pariem  lectoruex  eommentario 
haurieniu' 


85 


I» 


7TD 


IIOMILIA  XXV 

FERIA  V  PO{>t   CINERES 

Admonjitio.  — Novum  argiimenUim  praesiai  hxc  no- 
milia,  ul  snbrepta  a  Brunoiiis  commenlario  coti- 
ctones,  snb  Eusebii  EniiseHi  nomine  vulgaiaR 
agii^Gonlur.  Pi-seler  unirormein  diciioncm,  qux 
fiuh  num.  Mallh.  25  comj)crimus,  iriuin  codicum, 
scillcel  Signini,  Laurenlinni  el  Casiniensis  lesli- 
monia  accednnl,  a  quibus  Brnno  epiacopus  au- 
cliir  inscrihilur.  Non  adnolalur  in  serie  homilia- 
ruin,  quia  iain  habelur  iu  Doni.  iv  oosl  Epioha- 
niaui. 

LeCTIO  S.  EvANGELII  SECUXbUlI  MATTHiEUa  ^V,  J>). 

Jn  Wo  tempore^  cum  iutrassel  Jesus  Capharnanm  ae^ 
cesixl  ad  eum  centurio  rogans  eum^  et  dicent :  Do- 
nuiie,  puer  ineut  jacet  in  domo  oaralyticut^  et  malt 
torquelur,  Cl  reliqua; 


S.  BRIJNONtS  EPISCOPl  SI6NIENSIS 
A 


98,  ei  sub  Einisenl  nomine  typograpbi  I 
ses  pnhiicarunl  n.  31,  ex  illis  eruUm, 
colieciidnem  nostram  'transiuliiHus. 


7^ 

Parisien* 

eam  iu 


Lectio  S.  Evangelii  sscundvii  Maecum  (vi,  i7). 
/tt  iUo  lemport^  cuni  $ero  esset  /acltim,  erat  nam  in 
medio  VMm^  et  ipie  iolus  in  terra.  El  retiqua. 

De  hoc  auiem  Mailbseus  evangelisia  sic  aii,  qiia 
posl^uam  Doininus  de  quiuque  panibua  quinqiie 
raillia  homiDum  saiiavit :  c  JhssU  dliscipulos  suos 
ascendere  In  navicuiamy  et  praecedere  eum  tnns- 
freium,  donec  diniiiierei  turbas.  Vespere  aatem  fa- 
cio  solug  erat  ibi,  navicula  vero  ia  medio  mari  ja- 
ciabaiur  magiiis  fluciibus;  erat  enim  cootrarius 
vcnius  (Mutth.  viii,  ii).  >  Ex  eo  autem  tempore 
Jndaeorum  populo  vesperum  fuit»  ex  quo  Cbrisiiis 


/mc.  :  Qnaliicr  aulem  ccnlurio  ad  Jesum  acces-  "*  «>l  jusUii«  de  hoc  mundo  recessit.  Eo  euirn  na- 


scrii,  Lucas  evangelisla  demonslral',  elc. 

Des.  :  Amen  dieo  vobis,  non  inteni  tantam  fidem 
iu  Israel. 

HOMILIA  XXVI. 

FERIA  VI  POST  ClNEREa. 

AajORiTio.  — <Apnd  supposiioin  Eosebium  Emtse- 
4iiun  edii.  Paris.  an.  1575  esi  homilia  30  cnm  li- 
lulo  Feria  vi  post  cineres.  Caret  auieni  proccinio, 
(jMod  legiiur  in  Marchesio,  ei  siatim  incipit  ab 
nliis  verbis  :  C(etera  enim  qute  superius  dicta  sunt 
Hon  comaria  %i.  Codices  aulein  Lauienliauus  el 
biguinus  perfccie  Marcliesio  respondenl.  Leciio 
lainen  codicis  Laurenl.  inullo  perfeclior  csl. 

LeCTIO  S.  EVAT^CELII  SECUNDUM  MATTHjfiUM  (v.  44). 

Dixit  Jesus  discipulis  suis  :  Audistis  quod  dictum  est 


scenie  iux  orta  est  eis;  eo  yero  morieute,  teoebn» 
faciae  si^nt  els.  Quod  autem  nsivicula  in  niedio  mari 
fluciibus  jaclabaiur,  boc  significabai,  quod  posi 
Christi  passionem  ct  ascensionem  S.  Eoclesia  in 
boc  mundo  mulia  adversa  essei  passura.  Unde  et 
i)ene  dicitur,  quia  ventus  erat  ei  conirarius*  Quid 
eniin  veoius  conirarius  nisi  lyraDnorum  sxyiens 
persecuiio?  Qiiarla  autem  vigiUa  noctis  wemi  ad  eos 
ambulatti  nuper  mare,  Qoaria  eniin  vigilia  ex  eo 
tempore  agilur,  quo  Salvaior  nosier  in  mundom 
veait.  Prima  enim  vigiiia  fuit  ab  Adam  usque  ad 
Moysen ;  secunda  a  Moyse  usque  ad  David ;  tertia  a 
David  usque  ad  Chrisium.  Prima  eBim  vigilia  ni* 
mio  somno  gravaia  sine  lcge  fuit,  secunda  lcgeni 


tlqnis  :  Diliges  proximum  tuum,  et  odio  habebis  C  \^^\^\\^  lerlb  propbeUs,  quaria  Evangelium..  Quaru 


inimicum  tuum.  £l  reliqua. 

Inc.  :  Domino  nosiro  Jesu  Chrislo  d<»cenie  diul- 
cimus,  quia  maximum  eii)rimura  mandaium  esl  : 
Diliges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo  :  le- 
nindum  autem  simile  huic :  Ditiges  proximum  tuum 
sicut  teipsum^  eic.  Quod  auiem  bic  dicilur,  et  odio 
habebis  intmicum  (uhim,  illud  essc  puto  qnod  Domi- 
nus  filiis  Israel  prxcepit,  ui  Amiironitas  et  Moabi- 
las  inierncerent,  et  nunquam  cum  eis  pacem  habe- 
rent.  Simililer  auiem  praiccpil  de  Jebusaeis ,  ei 
Elhcis,  el  CananaJis,  aliisque  lerrae  illius  habitalori- 
hus,  ui  non  ilUs  parcereni,  sed  in  ore  gladii  omnes 
consumerent :  Ego  autem  dico  vobis  :  Diliyite  inimi' 
cos  veslrosy  bene[acite  his  qui  oderunt  vos^  eic. 

(Hoc  prwmisso  pro<Bmio,  homitia  iisdemverbis  in- 
ceditf  quibus  constat  Evangetii  expositio  posita  nnm. 
14,  nec  altud  superest  tectoribus  desiderandum,  cum 
verba  evangetica  docte  et  copiose  sint  exptanata. 
Inctpit  exposiUo  pag.  46,  c.  1,  e/  desinit  pag.  48, 
col»  2  :  Cor  coniriium  et  humiliaium  Deus  non 
spernii.^ 

402H0MIL1A  XXVIi. 

SABBATO  ANTE   DOllINlCAIf  I  QUAnRAOESlHiC. 

Aj>«onitio.  •—  Cum  in  expositionc  loci  hujus  Evang. 
S.  Marci  nibii  habeaiur,  ex  comroeni.  in  Matth. 
:siv,  24,  nom.  64,  ubi  idein  factum  enarratur, 
pf>.iie  ioia  homilia  desumpta  esi.  Sed  quia  atiqiia 
veiiili  pra^liminaria  praemiitunlur  aliaque  iinmu- 
lauiar,  quaicin  Marchcsius  edidii  loiu.  II,  pag. 


enim  vigilia  venit  ad  eos»  quia  magis  in  faaCy  quam 
in  aliis  omnibus  servos  suos  Domiuus  visiure  di- 
gnaiur.  Ambulat  autem  super  mare,  quia  ioius  ei 
subiecttts  esi  mundus.  Et  videntes  eum  super  mare 
ambutantem,  tufbati  iunt,  dicenUi^  quia  pkantasma 
eit;  et  pra  timore  ctamaveruni,  Clamor  enim  cobIu- 
sus  et  inordinatus  eos  timore  nimio  indicat>sie 
turbaios.  Sutimque  Jesus  locutus  est  eis,  dicens : 
Habete  fidueiam^  ego  mm,  notite  iimere,  Sic  enimet 

.  Moysi  Dominus  ait :  i  Ego  sum,  qui  suro,  sic  dioes 
filiis  Israelrqui  est  misit  me  ad  yo${Exod.  rv,  U).  i 
Vel  ideo  foriassedixlt :  Ego  mm,  ut  eum  quis  essei, 
agnoscerent,  audiia  voce,  quaui  cogniiam  balie- 

l^  bani :  saepe  eniro  alicujus  vocem  a  longe  aodieBies, 
quis  sit,  confesiim  agnoscimus,  etsi  cum  non  vi- 
deainus.  Acspond^ns  att/em  Petnu^  dixit :  Domime, 
si  tu  es,  jttbe  me  venire  ad  te  iuper  aquas.  At  ipse 
ait :  Veni.  Ubique  enim  beaius  Petrus  fervenilsslBix 
fidei  fuisse  monslratur,  neque  enim  profundissimo 
pelago  sese  crederet,  nisi  fidem  eenissimaro  de 
Doininohaberet;  sciebat  enim  Salvatorem  uostnm 
oinnia  posse,  et  nihii  minus  in  mari  quam  in  lerra 
poiesutem  eum  habere  credebat.  VerumumenqaoJ 
Peirus  super  mare  graditur,  non  solum  magisiro, 
verum  etiam  discipulis  mundus  isie  snbjectus  esse 
monstratur.  Quamvis  enim  propter  hsereticos  ita 
^ri  oportebat,  qui  Christum  Dominumy  eo  quod 
snper  mare  ambulaverat,  non  vemm,  sed  phsBiaa- 


781 


IIOMlLliE.  -  HOMIL.  XXYilL 


m 


gticum  corpus  nsiDttiss^  postta  dleebnnU  Yincuntor  A  Hue  panibus  Doininum  fecisse  cognovcranl;  unde  el 


enim  isii,  (luiKi  beatum  ()uoque  Petruiti  super  niare 
nrnbulasse  alicHunt,  (|uein  uliqoe  veruro  corpus  ha- 
Imisse  non  dubitant.  £i  de$cendeni  Petirut  te  navi* 
eula  amMahdt  tupet  aquamf  ut  veniret  ad  Jesum; 
tiden»  vera  venium  validum  Itnitcf/,  et  eum  eeepmet 
mergi,  elamavU^  dicem :  Oomiiie,  iAlmm  nu  fac,  Et 
conlinuo  Jeiui  extenHem  manum  apprekendii  eum^ 
H  mt :  Medicee  fidei^  quare  dubilaetit  Hoc  enim  fa- 
cto  beatus  Peirus  ea  quae  sibi  Ipsi  venlura  erani 
jaro  exUmc  significavit.  In  Gbristi  namque  norolne 
qoasi  soper  aquas  coDttdeoier  ambalabat»  cum  di- 
eeret :  c  Etsi  omnes  scandailcati  Inerint,  ego  nun-r 
qoam  scandalizabor  (Mattk,  xxvi,  33). »  Yidena 
rero  venitim  Taliduro  timuit ;  quia  com  Dominus  a 


ail :  Nott  enim  inteilexerant  de  panibui;  si  euim  de 
panuin  miraciilo  recordarentur,  jani  uoii  erat,  ul  de 
maris  sedaii  mlraculo  inirarentor.  Et  cum  tramfre- 
taaenty  venerunt  in  lerram  Genexareih^et  appVipuerunly 
Gumque  egreui  eaent  de  navif  coniinuo  cognoverunt 
eum,  Hoc  autein  MattbaKus  manifesUus  dicit.  Vtdeliir 
enim  Marcus  dicere  quod  discipuli  eiim  non  cogno* 
verint,  donpc  de  navi  egrederentor;  sed  non  cst 
iia  :  non  eiiim  hoc  de  discipulis  dicitur,  sed  de  \u>* 
minibus  regiouisJllius;  qui  statim  ut  eum  cognovc- 
ruul,  undiqiie  Inarmos  suos  ei  ad  sanandum  obtii- 
leruuL  £l.  boc  est  •  quod  Blatlhxus  ait  :  Et  cum 
cognoviisent  enm  viri  hci  iWus^  miierunt  in  nittrer- 
Miii  regionem  illam,  et  obtulerunt  ei  omnee  male  ha- 


Jodsis  leneMlur,  ipae  quoque  com  aliis  discipulis  B  bentee^  et  rogabant  eum  ut  vel  fimbriam  veitimenii 


fogit.  Mers«s  esC  antem  quando  negavit ;  deinde 
vero  claroavit  dicens :  Domine  ^  iolvum  me  fac; 
quando  egressus  foras  flevii  oaMre.  Ipsum  flere 
ttirgere  fuit.  Scd  ^ontiuuo  Jeiui  t^endem  manum 
ttj^bendit  eum^  quando  voce  angelioa  eum  eonso* 
laiido.eiqoodammodi)  ad.se  trahendo  dictum  est  ma« 
iieribtis  :  4  iie,  dicite  discipulis  meis,  et  Pelro,  quia 
fiRiecedil  vos  in  Galilxam  {Mare*  xvi  »  7).  >  In 
€0  enim  ^  qood  eum  proprio  nomiae  vocavii , 
quasi  manu  apprehensum  treroebondum»  et  jam 
perire  timentem  ad  spem  grati»  eum  elevavii. 
In  his  autero  fiodesi^  qooqoe  prospera  ei  ad- 
versa  significari  posBunt,  qg»  qoidem  aliquando 
roergi ,   aliquando    vero  exsurgere    videtar.    Et 


tangerent,  et  quicunque  tetigerunt^  mlvi  facti  iuni. 
Oreinus  autem  el  nos  bomioum,  ut  in  naviculain 
pectoris  nosiri  ascendere  digneiur,  et  superbiae  ven- 
iositamm  el  vitiorom  Insurgenliam  procelias  quie* 
scere  faciat.  Ascendal  eiiain  in  naviculam  suain » 
scilicel  in  S.  Ecclesiam,  ei  se  ibi  manirestet»  qui 
ibi  quodammodo  esse  non  videiur,  dnm  ianio  eam 
persecuiionum  lurbine  paliiur  agibiri ;  ei  imperei 
yeniis  et  mari)  et  fiet  iranquillius  magna.  Qiiod 
autem  ait :  Et  eum  cognoviaent  eum  viri  loci  iHiuit 
miierunt  in  univenam  regionem  illam,  et  obiulerunt 
ei  omnei  male  kabentei,  ut  eoi  ianareif  quid  aliud 
signiflcaiy  nisi  qula  viri  sancti,  qui  Deom  agnoscere 
meroertinty  pro  alioram  peecatis  orare,  et  alios  Deo 


I     iiiH|iniiiUV     vcru    vuui^^rc      iriuciiiir*      Jbl  ^  ■iiciucruiift^  prv  wiviuih  fvvuiiuo  vrni^i  ci..a«iV9  wv 

oicendinei   in   naviculam  »   eeiMvit  ventui.  ^  commendare  et  offerredel<ent?  Scd  qtiid  est  Ghristi 


NoQ  est  aotem  iiitelUgendum,  ul  iunc  Jesum  navi- 
culam  403  aseendisseu  Prius  enim  veiril  Gapbar- 
naunn  ibique  mulla  in  Synagoga  locuius  est,  quae 
Joannesquidemseribit;  Maitliaeus  autem  et  Marcua 
pRetermitiuni.  9icil  eniin  ioannes  quia  voluerunt 
eam  diseipuli  in  navicolam  suaciperei  sed  staiim 
faii  navis  ad  ierram»  ad  quam  ibant,  id  esi  Gaphar- 
naum.  Unde  inaoifestom  esi  euni  lone  in  oavicularo 
non  asoendisse.  losserai  eniro  D<Hiiinips,  oi  soperius 
dicium  esiy  nt  discipuli  sui  eum  pr«cederent|  qui> 
com  ventsaent  Capharnauro»  iblqoe  eum  non  iiive- 
aissent»  flecten(es  iier»  a(|  eum  revertebanlur,  el 
tunc  quidem  apparuii  eis  Dominus  ambulans  siiper 


vestimentl  fimbrlam  iangere  ?  Aliod  esl  enlm  tan- 
gere  Chrtslom»  aliud  vestimenla  Gbristi.  Thomas 
enim  Gbristum  iangens  dicebai :  c  D(>minos  meus, 
ei  Deus  meos  {Joan.  xx»  28).  >  Philippus  vesli- 
menla  tangebal»  el  noo  Ghristom»  cum  dicereC : 
c  Domine,  ostende  nobis  Patrem»  el  suflicii  nobia 
(Joan.  XIV, 9).  iPropinquius  igilnr  Thomas  Cbristuro 
iangebai,  quam  Philippus;  unde  et  llli  dicitor  : 
c  Qaiavidisii  me,  Thomi,  credidisti  (/oan.  xx,  i9);  » 
huic  auiem :  ^on  crediif  quia  in  Patre^  et  Pater  in 
me  eit?  Qui  videt  me,  videt  et  Patrem.  llle  igitiir 
Jam  vidisse  ei  credidisse;  iste  vero  nondum  bene 
vidisse,  vei  credidiss($  dicitur.    Uli  igitur  tangnni 


mare,  el  expleiis  omnibus,  quae  modo  in  boc  Evan-  ^  Chrislttm,.qui  in  eum  perfecte  credentes  caihollca! 


lio  dicia  sunl,  posiquaiQ  ea  locouis  esl,  qtue  Joannes 
narrai,  usqoe  ad  illum  locuro,  in  quo  didlur :  c  H»c 
autem  locolus  esl  Jesus  in  Sjrnagoga  docens  in  Ga- 
phamaum  (Jeaa.  vi,  59) ;  >  redieruoi  ad  navem,  ci 
caro  ascendisaei  In  oavicu'am  cessavii  venius ;  non- 
dum  enim  venius  cessaverat,  nec  roare  a  suo  fervore 
qoieverai;  sed  sicul  in  nocie,  ita  et  in  dle  eisdem 
adbuc  flttdibos  agitabatur ;  ui  autem  Jesus  asceadil 
itt  navioolam,  jnox  venius  cessavit.  Qoi  autem  in 
navicala  eranl,  viso  tanlo  miraculo,  stupeiites  vene- 
niDt,  el  adoraveruni  eum,  dicentcs :  Vere  Fitim 
J>et  a.  Marcos  vero  eos  redargoit,  ei  oblitos  ei  ob- 
cxcaios  dicil,  qood  ex  hoc  stopenies  admlrarenlur, 
t|ui  pra^terita  die  lam  roagnum  miraculum  in  qiiin- 


fldei  veriutero  cognoscont.  Illi  vero  tariguni  vesti- 
menU  Christl,  qoi,qoamYis  inlelligere  non  valtani, 
credunt  Umen  quod  els  a  veris  catbolicis  praedica- 
lur.  Tanto  igilur  unusquisque  longius  tangii  Ghri- 
stum,  quanto  minus  Intelligii  el  eognoscii  Ghristum. 
Omnes  umen  sanantar,  qui  vel  fimbrlam  vestimenli 
ejus  Ungunt :  c  Quoniam  omnls,  qnl  crediderit,  ei 
baptizaius  fueril,  salvus  eril  {Matth»  xvi,  16).  > 
HOMILIA  XIYIU/ 

DOmiUCA  I  QUADaAGESIMf. 

Adsiomitio.  —  Hanc  bomiliam,  quam  codictbos  Valli- 
cellano  ei  Laurenliano  comparavlmus,  ex  sho 
coinmenl.  in  Malihxum  condiJii  S.  Bruiio  paiicis 
additis,  quae  referre  non  oportet.  SaoMl  aiiteui 
exordiuiu  a  pracedcuti  texlu  qui  cst  in  fiiiecap 


7g3  S.  BRUNOMS  EPISCOPl  SIGNIEKSIS  7«S 

m  lilnuti.,num.  6,  col.3,  lottimqueadnecUt  num.  A  propter  vaniutem  et  peluLamiam.   Iti  ipsa  auten 

positione  dexienet  jsm  extunc  utraque  pars  eogno- 
scere  polerii,  cui  praemia,  et  cui  poena  immioeau 


6*.  Eximia  est  ejus  ih(ei*prcta(io. 

404  L.EGT10    S.  EVA^GeLll  SECC?(DIJII  MATTHiECIf 


(iv,  1).  Jn  ttlo  tmpore :  Duaut  est  Jesu9  in  de$ertum  a 
$pii1CUy  ut  tentaretur  a  diabolo.  Et  reliqna. 

Baptizatui  Jesu$  confestim  ascendit  de  aqua^  tt 
ecce  aperti  $unt  ei  eceliy  et  Mit  Spiritum  Dei  deseen' 
denlem  sicut  coiumbam^  et  venientem  $uper  $e;  et  ecce 
vox  de  cceli$  dicen$  :  Ric  est  Filius  meu$  dHectue^  in 
quo  mihi  complacui.  Quid  est  enim»  quod  baptizalo 
Domlno  coeli:  aperiunlur?  ^gnum  est  iioc  myste- 
ridm,  magnamque  liis,  qui  baptizantur,  lastitiam 
pncngurat.  Clausum  erat  prius  coelum,  nemo  illuc 
ante  buptismuin  ingrediebatur ;  nunc  auiem  aperinm 
csl,  sed  baptizatis  esl  aperti^m.  Sic  enim  Dominus 
:iil:  cNisi  quis  renatus  fuerit  kx  aqua  et  Spiritu 
sancto,  non  intrabit  iii  regfnum  coeloruin  {Joan.  iii, 
5).  >  £i  lunc  quidem  duclu$  est  Jesu$  in  de$ertum  a 
SpiritUf  ut  tentar^tur  a  diabolo;  et  cum  jejuna$$et 
quadrajinla  diebu$  et  quadraginlu  noctibu^^  po$tea 
esuriit.  Prxcipui  Ecclesise  sancti  doctores  Dominlum 
Jcsum  in  desertum  a  suo  Spiritu  ductum  esse  expo- 
nunt. 

Hie  incipit  Evangelii  explanatio^  et  prosequitur 
usque  in  finem,  qni  sic  est :  Quaieiuis  in  ciborum 
jejuiiio  signiTicaret  nobis  jejunium  corporis,  et  in 
dierum  nuineVo  deinonsimret  jejuiiiuin  cordis. 

HOMILIA  XXIX. 

rEKU  II  FOST  DOIflNICAlf  I  4tUJLDIlA0E&lH Ji . 

Adhonitio.  —  Tam  oditioneis  miara  codices  sopra 
allati  concordaiit  in  bomiH^  bujus  contextu  ,  qui 
totus  fere  in  «qmment.  in  Matui.  sub  num.  i03, 
continetiir.  Ul  autem  loeus  ad  qtiem  spectat  ad- 
jeciio  siatim  Videatur  eum  fideiher  cxscnbimus. 

.LeCTIO       S.       EVANGEUl      SECUNDtH        MaTTHJEUII 

(xxv,  31).  InilJo  tempore  dixit  Jesus  discipuli$  $ui$, 
Cuitt  venerit  FUiu$  homini$  in  majestate  $ua^  et  omhei 
angeli  ctim  eo.^i  reliqua. 

Dooiinus  eaiaii  qui  prlus  humilis  venit,  et  in  rorma 
servi,  iterum  excelsus  et  sublimis  venturus  est  m 
majestate  sua  ei  gloria  Patris.  Yenient  autem  et 
omnes  angell  cum  eo,  ut  ex  ipsa  sui  exercitiis  mul- 
titudine  ejos  virius,  ei  omnis  potentia  maniresteUir. 
Et  tunc  quidem  sedebit  in  sede  maje$tati$  $u(B  ,  quo- 


B 


Tunc  dket  hi$  Rex  qtti  a  dextris  ejtu  erunt :  FeJiiK, 
beuidicti  Patri$  mii;  posmdeta  paraiunivobiM  regnum 
a  con$tHiuione  mundi.  Qiiare  boc  ?  Yultis  aadire 
qnare  ?  £«iirtvt  enim^  et  dedisiie  miki  mumducare; 
stcivt,  et  dedi$ti$  miki  bibere;  ko$pe$  eramt  el  cotlf 
gi9ti$  me;  uudue^  et  operui$iii  me;  in  carcen  eraw, 
et  renitth  ai  me.  8i  enira  Mite  mtnidi  coiistiliti€- 
nem  regnum  eis  erat  paratnm,  coRgUI  qm^  ante- 
quam  flerent,  ad  titam  erani  prwiesiiaHa.  Qai 
vero  ad  rltam  pnNieatiintl  sui»!,  iili  nttUatefius 
perire  possunl.  Fit  autem  ednditiODalilef  praedesii- 
natio  Dei»  niliilqiie  sine  aUqua  eoQ^ione  pmdesti- 
natum  est.  PraedesliDaiiiai  esi  enim»  ni  aahareiDr 
mnndus,  sed  per  aquam  baptismatis  ei  monem 
Filif  DeS.  PnedeBtinati  aunl  omnes  boni  ad  glonain, 
ea  lamen  condiiione,  sl  fidem  tenuerint,  si  charita- 
lem,  si  humilitaiero,8i|Mitieoiiam9  si  misericordiaia 
et  pietatem,  et  bis  sbnilla  baboerint.  Tales  enim 
eos  rotiiros  praevidii,  qoos  Deos  ad  Titaan  pnedesti- 
navii,  et  qdasi  prasdesiinando  eit  dlcerei :  Ego  qui 
dem  ad  vium  voe  praedesiiDO,  si  tales  et  tales 
fueriiis;  si  mea  mandau  cnsiodieriliSy  si  fidem  et 
miserieordiam  baboertlis ,  et  si  io  bono  undem 
in\enii  ftieriiis.  Qui  igitur  ialis  esse  non  viili,  qui 
Dei  ikiandau  cusiodire  non  riititur,  ideo  non  Teni» 
ad  prjedestlnationem ,  quia  non  feerval  -conditio- 
(]>  nem  (1651).  Noli  ergo  attendere  ad  pnadesiinationem 
Det,  quam  ignoras,  aiitende  ad  ea  quae  audis  ei 
;ntelligis.  Sicoi  etiim  in  proedesiinatioDe  aua  verax 
est  Deos,  et  mutturi  non  potesty  ita  ei  veriMi  cjns 
irera  sutit,  et  muiari  4MI5  ^^  pottonl.  Unde  ei  in 
Evangelio  Domimus  ait :  i  Ccelum  el  terra  iranaibont, 
verba  autem  inea  ndn  iransibuiit  (Lue*  xxt»  53). » 
Sed  audiamua  que  sint  baec  verba  :  c  'feecaiar, 
inquU,  quacunqoe  hora  eoriversua  foeHt»  ei  ing|c^ 
muerit,Tfta  viveteiiion  morietrir  (£seM.  xtxki^  42). » 
Itemque :  t  Si  vobierilis,  ei  aodibrKis  me^  iMNia 
iertae  comedetis ;  quod  si  ndloerliis,  ghidius  devora- 
bit  vos  {l$a.  I,  20).  i  Et  in  EvaiigeKa: '%  Qot  credi 
derit  et  baptlaatus  fuerit,  salvoiB  efll ;  qui  NreM  non 
crediderit,  condemnabitur  (Mart,  xvi^  16).»    Ei 


niam  tunc  Patri  coaeterno  aequalis  et  similis  revela-  D  it^ram  :  c  Si  dimriteriti^  bdminibos  {t^oeafU  eomm. 


bitur.  flusquam  enim  melius  regia  dignilas  quam 
sede  regia  manlfesUtur.  Et  congregabuntur  ante  eum 
omne$  gente$^  secundum  illud  :  cVivo  ego,  dicit 
Dominus,  quia  ihibi  curvabltur  omhe  genu,  et  con- 
fiiebitur  omnis  lingua  (Isa.  xlv,  23).  »  Non  ^rit  ei 
dilficile  omnes  gentes  congregare,  cui  non  fuit  difli- 
cile  creare  et  resuscitare.  Et  ipse  quidem  Pastor 
bonus,  qui  oves  suas  bene  cogooscit,  bonos  a  malis 
separabit.  ovesqQe  siatuet  a  dextris.  haedos  autem 
a  sinistris.  Oves  enim  dicuntur  boni  propter  simpli- 
citatem  et  iiiDOcentiam ,  lixdi  vero  dicunlur  inali 

(1651)  Ilic  nemo  non  videt  sancturii  episccpiim 
de  praedestinatione  roiisequenii  loqui,  quae  adnectit 
bona  opera  sine  quibus  salus  oeierna  coroparari  ue- 


dimittet  vobis  Pater  vester  eoelesnispeocaia  vesira : 
8i  vero  non  dlmlseritiB  hominlttus  peeeau  eorum, 
nec  Pater  vester  dimittet  Tobis  peeeau  vesira 
{Mauh.  VI,  14).  >  Ne  quieras  aifaa  praedestiaaiio- 
nerti ;  1n  his  enim  terblB  omnls  et  tila>,  et  mortis 
praedestinaftlb  cotisisilu  8i  bttc  feceris  etlo  iseeuma, 
et  crede  Indtibiunfter  qum  ad  vium  laelemam  desii- 
nafos  es.  Qnbd  61  liidurato  *edrde  basc  fooei^e  mohxe- 
ris  et  in  bac  malttia  perseveraveri»,  pro  cerlo  «cias 
te  ad  mortem  esse  praedeslinatom.  Qoanvis  eMoi 
nullus  bomo  ad  j^atum  slt  ^^deslaarauia»  omttts 

quit,  merces  enim  est  et  observarilia  madditornm 
Dei  promereUir. 


7«5 


IIOMILLf;. -IIOMIL.  XKX. 


7S(i 


Unien  bQnH>  aui  ad  glofiam  atil  ad  supplitium  pne-  A  igilur  de  donio  oraiionis,  quae,  quoniam  vos  m  oa 


inhabitatis,  facia  esl  spelunca  Imronum.  Et  aceesse- 
nfNl  ad  eum  caci  el  etaudi  in  tcmplo,  et  sanavit  eos. 
Qui  igitwr  cxcua  eai  ei  verbateoi  non  iQtcliigit,  qui 
ciaudus  est,  et  recto  itinere  non  incedit,  fesiinet  ad 
templum,  ibi  inreniet  Jeauro,  ibi  illumiDabitur 
et  sanabitur.  Videntet  autm  principes  tacerdotvm 
et  SeribcB  mirahilia  qum  fecit^  et  pueroe  clamantet  in 
templo^  et  dicente»  :  Hosanna  Filio  Oavidy  indignali 
iunt^  et  dixerunt  el :  Audie  quid  itti  dicunl  ?  406 
Jeeus  autem  dixU  ei$ :  fJ tique ;  uunquam  legistis,  quia 
ex  ore  infamtium  $t  lactentium  perfeci^ti  landem  t 
Quod  enim  principea  sacerdolum  et  Scri^  iudi- 
gnantur»  invidia  est ;  quod  vero  puerl  Deum  laudanf, 

«.V...  w  V.  —  -^-.*« -...*. .".. "-  propheti»  adimpleiio  e^.  Sic  enim  prophelaverat 

II,  pag.  31,  sed  longe  perfectlor  est  commeoiaril  B  ipj^  David,  quod  ex  ore  infaniiui»  ei  lacteBiium 


destinatus  e^L  Scquitur  :  Tunc  respondebunl  eijusti 
dicenieSt  eir. 
{Homilm  reiiqua  eomm.enlar»  suppeiUtabit.) 

BOMILIA  XXX. 

FSaU  III  POtT  IKMIINlCAIf  I  OO^DItAGESlH^. 

AMI0.VIT10.  —  Si  milla  haberentur  codicum  mss. 
testimoiiia  (qits  quidcm  pkira  sunt,  Vallicellani 
nerope,  Laurentianl  et  Gasinensis)  homilia  lamen 
bxc  nonnisi  Brunoni  nosfro  esset  ascribenda.  Ar- 
gumentum  enim  quod  agii,  nempe  detestationem 
Slmonae,  qiia  cjus  lempore  valde  grassabatur  in 
Gccleua.  satls  comprobat  ejus  genuinum  aucto- 
rem,  et  detegit  suppositionem  edlloris  Eusebii 
Emiseni,  qui  cam  inter  ejus  bomiliaa  Dublicavit. 
Tou  etlam  legitnr  in  comineoi.  in  Matth.  sub 
^'^  C*  2.  Edita  anle  fuit  a  Harcbesio  tom. 


Icctio.  Pro  gravitate  rei  de  qua  pefssspe  occarrei 

sermo  hic  ruraam  exbibemus. 

LbctioS.  Evamgblii  sbcdnduh  Mattmoii  (vii,  10). 
/x  Uh  iemporo  cmss  intr^sut  Jesua  Hieretolfmam 
rommota  eti  mdvena  ciwitas  dieens  :  Qui$  es^  hic  ? 
Fapnhis  antem  dieebat :  Hic  esi  Jesus  proplteia  a 
Maxarelk  GaHtm<p.EX  MUqua. 

In  proximo  enim  befla  actiiriis,  ei  de  bostibns 
triumphatunis  cum  trhifflplio.  el  glorla  ad  impiam 
civiiatem  ct  ad  lociiro  certaminis  Domiiins  venit. 
Certos  enlm  de  victoria  ante  bellnm,  qood  fleri  non 
solei»  triuropbum  suscepH.  Ingressus  igitur  civiu- 
tem  cum  hac  Unla  glorla,  eommota  eti  univerta 
civitat  dicent  :  Quit  eti  hic  ?  Omnee  ei  obviam 
ruunt,  omnes  eum  videre  desideranl,  et  ipsa  facie 
cognoscere  copiunt,  quem  Jam  in  miraeulorufflgloria 
cognovcrant.  Susdtaverai  enim  Domlmis  Laaarmn 
illis  diebiis,  ad  cujus  miraculi  magnitudlnem  omnes 
stupebanl.  Et  intrmrit  Jetut  in  templum  Dei^  et  ejecit 
omnes  vendentet  <f  mnentet  in  iempto,  ei  mentat 
nuwunulariorum^  et  eathedrat  vendentium  coiumbat 
everHi,  Amltte  ba^,  Simoniad,  audlte  nefandi  ne- 
gociaiofes;  aui  cesMte  a  negoiiis»  aoi  eiite  de  tem- 
plo.  I^on  enim  unuro»  vel  duos,  sed  ladlffereoier 
omiet  ec  Teodeniet,  ei  ementes  Doroinus  lempli 
4eat  de  iempk).  Ipse  qi  mensas  nummubriorum, 
et  cftibedrM  veodeniium  colombas  evertlL  Vos 
MinaHitarii  eatls,  vos  eolumbas  venditis,  vos  slne 


prxdicandus  ellaudandus  Dominus  essei.  Et  retictit 
i7/ji,  abiit  foras  extra  chvitatem^  in  Bethaniam,  ibique 
maiijti.Manet  enim  Dovious  usque  nunc  in  Betha- 
nia,  qux  domus  obedientlfle  Interppeuiur,  quia,  rc- 
licta  Synagoga,  in  Ecclesia  habitat,  quae  ejus  obe- 
diens  esi  volnntatl.  Mane  autem  revertens  in  eivita- 
tem  esuriit,  et  videns  fici  arborem  unam  teeut  vf«m, 
venit  ad  eam,  et  nihil  invenit  in  ea  mti  foiia  ianitim ; 
et  ait  iili :  Nunquam  ex  te  naseaiur  fruclus  in  sempi' 
temwn.  Domlnus  enlm,  qui  nunquam  slne  ratione 
ariqiiid  agit,  qoando  sine  raiione  aliqoid  agere  vi- 
detur,  allcnjos  Riagnm  rei  signlllcatio  est.  (^t  eniin 
ratlonaiiHe  videatur,  ot  eo  temj^re  in  arboit)  ffni- 
p  ciom  qottrat,  qoo  sine  fcuctu  arbores  sont?  Nun- 
qiiid  enim  frocioom  lempos  ignorati  fruetoom*  ei 
arbomm  tempomiDque  €peatorT  Esorii  igiiur  Do- 
rolnus  non  lcus,  sed  fidem :  oeqoe  fniiclQS  arboris 
qwerlt,  sed  frociom  operis.  Haec  enim  ieos  Syoa- 
goga  est,  qom  secos  viam  plaoiata,  noUom  trami- 
eontibos  solailom  parai.  Venii  Dominoa  ad  eam,  ei 
nibii  nisi  folia  invettli  in  ea.  Felta  eoim  veriia  suni« 
folia  liiiem  soiit;  hmc  habetSynagoiga;  beoe  loqjBi- 
iiir,  sed  nen  agit  qood  loqiiitar.  Omoia  ftolem  h«e 
de  llla  parle  Syoagogm  loteHlgi  dehent»  qm  in  soa 
inlidelitale  perdorai,  ec  ioquaoiiatls  folils  p^4m* 
brau  spiriioalis  inielllgenii^e  froctoro  hoo  reddii ; 
boie  eotm  BNdedixil  Domiaos*  Prp  alia  verp  Syoa- 
gogai  parla  oravii  diceos :  c  Paier,  ignosce  iltis,  non 


BnmoM  ei  firetio  nihil  agltis*  Columbas  enim  ven-  ^  enim  acioni  qoid  faeimit  (Luc.  xxiii,  51).  i  Istt 


donit  qoi  tel  Eedeslas»  yel  aancii  Spiriios  gratias 
preiie  largiooior :  horom  aoteip  cathedras  Doroinos 
evertii,  oi  per  boe  eos  non  esse  episcopos  intdliga* 
moe.  i(165$)  £l  diat  eis ;  Scriptum  esl :  Domut  mea 
dmut  oratiomt  voeabitur;  vot  nutem  fecittit  eam 
jpeiatjirem  latronum»  Latroncs  eniro  vos  estis :  c  Qui 
eolm  non  intrat  per  ostiom  in  ovile  oviom,  fur  esi 
ct  lairo.(/o4n.  x,  1).  >  Ostium  enim  Christus  est, 
qujy  qpiooiam  per  eum  non  intrastis,  vestras  cathe- 
draa  everiii;  per  hoe  eoim  osiiom  illi  iotranl,  qiil 
secumluro  eanonuro  tnsiiinta  consiUuoniur.  Exite 

(1b5i)  8|ioi  enlm  valide  ordinaii,  sed  illicite, 
et  jnxta  canoiies  ob  Simonix  crlmen  ab  exereitio 
ordinis  suspcnsL  Consule  pra;falioncm   L!i7,arii  in 


igilor»  qui  maledicmitur,  ei  qiii  in  aeternum  frucMuu 
000  redcjunl,  Scrihm  et  Pliarissei  sont,  qui  in  3al- 
valoria  ooatri  morte  oimia  invidia  exarsenint,  £i 
arofiMUesl  coiuiooo  flcolnea ;  ^t  videntes  disdjptuli 
mirati  sonl  diceotea  :  Qoomodo  ;cofiiumo  aroit  l 
c  Altera  Tero  dle,  oi  Marcus  aii,  epm  maoe  iode 
traoaireot,  dixitPetros  ad  ^esom  :  fiAbbi,  ecce  ficus 
Goi  maledixlsti,  aruii  (Jf^c.  xi,  12).  >  (^uotidie 
Domioos  infroctoosis  arboribos  ei  iniquis  homini- 
bos  maledidt,  et  qootldie  arefiut,  ei  Igni  traduntur, 
quibua  maledidt.  llaledicii  ftutem  ei  per  se,  ei  per 

commenl.  ad  Evang.,  et  qnas  In  tractatu  de  lnysle« 
riis  et  sacrameniis  Ecclesix  dicturi  sumus« 


787  S.  BUUNOMS  EPISCOPl  SIGNI£NSIS 

seiTos  8U0S.  Vnde  et  subjicUur  :  Reipondem  aulem  A  care  non  foiesu  MuUoties  eQim  Judaei  volueruni 


capere  ei  ienere  lesum»  et  non  potuerunt.  Sed  «jukl 
roirum  ?  Nnnqiiam  enim  in  eum,  si  voluisset,  poie- 
statem  bahuisseni.  Unde  ei  Pilato  ait :  Non  haberet 
in  mepoiestMiemt  nhi  datuw  fuiaetlibidesupirAiem- 
qne  :  Hcee  en  kora  venra  ai  potenas  tenebranm. 
Tribus  igitur  dtebos  et  noctibus  fiiii  Dominus  in 
eorde  terrae,  id  est  in  Yoluntate  et  potestaie  h- 
daeonim,  quia  et  illa  nocle»  in  qoa  eaptos  esi,  ct 
tota  nocie  diei  Sabbaii  In  eorum  potestaie  fuit;  si- 
militer  ei  tota  die,  in  qoa  passus  esi,  ei  loia  die 
Sabbati,  et  principio  diei  Domini  in  illorum  fuii 
poleslate»  qoia  et  vivum  crucifixerunt»  ei  monnum 
sepelierunt,  el  septtlium  in  cuslodia  baboenini.  U»- 
tatissimum  et^nim'  est,  non  solom  In  scripturis,  w- 
rum  etiam  In  Yulgaia  locutione  pariem  pro  loiv 
ponere.  Sic  enim  a  looge  prospicieotes  dicere  solc' 
mus  :  Yideo  bominem,  com  non  lotum  liomineB)^ 
sed  aHqnam  ejns  partem  Tidearoos.  Simililer  auiem 
dtcimus  ille  bomo  bene  vldetv  bene  audit,  bene  kn 
quiiur,  com  soli  ocoli  videaot,  sobe  aores  andiant, 
et  sola  lingua  ioquatur.  Simililer  eliam  dicimus: 
Ille  bomo  Yulneratus  est»  cum  solos  pes  et  lolanu- 
nus  vulnerata  &it.  Fuit  igitiur  Donnous  tribns  die- 
bos  et  tribus  noctibos  in  corde  terrae,  quamvis  noa 
integris  tribus  diebus  et  noctibus.  Ilaec  autem  seo- 
teotia  omnibos  aliis  planlor  mibi  et  clarior  cssen- 
detor.  Sequitur  :  Ftri  Ninimtw  inrgenit  etc. 

(Sequentiaad  num.  iSeiad  l^  apeUant^et  m  e6b 
itoiie  legi  poauni  a  pag,  66  ad  pag.  68.) 
HOMILIA  XUIL 

FBRIA  T  POST  DOIIIIIICAIf  1  0(7ADaAr.ESIII£ 

Admonitio.  —  Adeant  lectores  commeiitarium  in 
Mattbaeum  sub  num.  64,  c.  2«  ct  (otam  komiliam 
pro  hac  die  assignatamy  ne  verbo  aoidem  imum- 
tato  inyenient.  De  usorpatione  b.  Branoni  ab 
edltoribos  Eusebii  Emiseoi  tacta  lanio  niagis 
certiores  reddeotur,  cum  eTiilsam  ex  integro  ab 
eodem  comment.  Tidebunt ;  idem  est  principiitii), 
idem  et  flnis.  In  edit.  Paris.  est  pag.  59.  In  edii. 
Marchesii  babetur  pag.  33.  De  muliere  Chana- 
naea  elegantem  pariter  bomiiiam  egit  S.  Maiimus 
Taurin.  pag.  674. 

Legtio  S.   Etaroelr  SBCimDOii  Matthjboi  (xv, 
I).  In  itlo  tempore  .*'  Egrenue  Je$U$  $ece$$ii  in  parta 
Tyri  ei  Sidonie^  et  eece  mulier  Chananeta  a  fnilin 
-  ,         «^  .       ,  t^^w  egre$$a  etamavk^  dieene :  Miurere  mei^  Domim 

gnum  /o««  propheKB.  H>g.om  e«  en.o  signum  D;|«Ba«V.  PUia  ma  a  dmmomo  malo  ^ur.Qp 
Jonae  prophetae ,  in  quo  Cliristi   mors ,  sepultii- 
ra    et    resurrectio,   ti^   qoo  Jud»orum    perditio^ 


Je$u$  ait  ei$ :  Amen  dice  »o6fi,  ai  hahueriti$  /idem^  et 
non  htB$itaveriti8f  non  $olum  de  ficulnea  facieti$^  $ed 
ti  monii  huie  dixeriti$ :  ToUere^  ei  jaeta  ie  im  mare^ 
fiet,  Hanc  eniin  fidem  Chrisli  discipuli  postea  babiie^ 
runt ;  quia  caecos  illumlnantes,  leprosos  mundaniesy 
iiiorluos  suscitantes ,  et  alia  miracula  facientes , 
Terum  essc  qnoil  Dominns  promiserat  ioso  ciperi* 
inento  didicerunt. 

I10M1L1A  XXXL 

miA  IV  POST    DOMINlCAIi  1  QUADnAGESIHfi. 

Admoritio.  —  Ex  quatuor  commenlaril  in  Mattbaeum 
locts  posilis  sub  numm.  48,  49,  $0,  51,  rum  ho- 
milia  sequens  a  Marchesio  edita  pro  feria  iv  post 
I  Dominicam  Quadragesim»  concinnata  sit,  et 
res  oninino  diTersae  in  illis  aganiur,  ae^re  bis  ^ 

'  scriptoribus  conscntio,  qui  S.  firunonem  ejus  au-  '^ 
ctorem  assenint.  Probabilius  consuta  ab  ali<iuo 
iibrario  Tidetur,   ciijus  studium   fuit  hoDniliam 
quamcunqne  condere  et  iocum  m  serie  homiiia- 

'  rum  adimplere.  Cum  Tero  priori  parti,  qoae  est 
sub*  num.  48,  e.  i,  aliqua  a  Marcbesio  addita  re- 
ferautor,  de  bis  copiam  lectoribus  faciam. 

LeCTIOS.  ETANGELIISECUNDOMMATTBiE(JM(x|I,  58). 

/'1  t7/o  tempore  :  Aece$Hruni  ad  Je$um  Seriba  ei 
Phariewi^  dicealee :  Magi$ier^  volumu$  a  te  $igtmm. 
ridere.  Et  reliqua. 

Qnanta  est  superbla  Scribanim  el  Pharisaeoruro  1 
quanta  est  slHltitia  et  infidelitas  eorum !  Non  ro- 
gaiit,  non  humiliter  postolant,  sed,  iuflato  storoacho 
et  erecta  cervice  diciMit :  Volumue  a  le  $iguum  videre» 
Signa  Tidere  voluni,credere  autem  nolunt.Sedquare 
signa  quaerunt,quf  jam  tot  signa  viderunt?  Nunquid  ^ 
cnim  signa  non  suni,  qiiod  mortui  resurgunt,  qiiod  casct 
ilhiminantur,  leprosi  mundftntur,  paralyiici  curan- 
tur,  et  darmones  ejiciuntur  ?  Omnia  haec  enim  signa 
sunt.  Unde  et  puerum  oeniurionis  sanaturus  Domi 
ilus  ait :  iVtst  eigna  et  pwdigia  videriti$^  non  credi^ 
ii$.  Quire$panden$  aii  Ulie:  Generaiio  mala,  ei  adul 
tera  $ignum  qwBrit^  et  $ignum  no»  dabitur  ei,  nisi 
«i^iNciii  Jonof  propheta.  Dom  onim  signa  Pbarisaei 
"idere  Tolunt,  andiuni  non  immerito,  qood  audire 
nolnnt.  Generaiio  mahk  ei  aduttera^  quas  toties  cum 
idolis  fornicaia  et  deos  gentium  est  secuta,  signum 
qnaerit.  fcdael  enim  signa  petont,  et  Gnnci  sapien- 
tfam  quaeranl :  Et  ^nuim  non  dahitur  €f ,  ni$i  si- 


407  ^^  ^'"^  gentium  significator.  Sieui  enim  fuii 
Jona$  in  ventre  ceti  tribue  diebua  ei  iribue^  noeiibua^ 
ita  erii  Piiiue  hominii  in  corde  terrw  iribue  diebut  ei 
iribu$  noctibu$.  —  Qoid  est  autem  ii^  corde  terne, 
nisi  In  affeclu  et  desfderio  Jndaeorum^Et  taleest 
acdiceret :  Magnum  sit  Tobis  hoc  et  mirabile  si- 
gnum,  quod  tribiis  diebus  et  tribus  noctibus  ita 
me  Tcstne  potestati  subjiciam,  ut  in  me  facial^ 
quidqiiid  desideratis.  Terra  autem  dicunlur  Judaei, 
quia  coelestium  obltti,  sola  terrena  et  transitoria 
quacrunt.  Uxc  est  autem  illa  terra  petrosa  et  spi- 
Dosa,  in  qua  verbi  Dei  seineo   crescere  et  fruclifi' 


non  re$pondit  ei  verbum.  Ei  accedenie$  di$cipuii  ejut 
rogabani  eum  dicenle$ :  Dimitte  eam  qwe  ctemat  poU 
no$,  Et  reliqiia. 

Inc.  ::¥ixc  est  igitur  causa,  cur  claroanteni  ms' 
lierem  Dcus  non  exaudil,  etc. 

De$.  :  Yita  TiTet,  et  non  morietur. 

noMiLiA  xxxm. 

FERIA    Tl  POST    DOIIINICAJI  I  qUADnAGESIM^. 

Admonitio.  —  Satis  adnotasse  erlt  hanc  homiliam 
sicut  prsecedentem  In  comment.  Joannis  sob  nuni. 
14  contineri ;  quare  superTacaneum  ducimus  eaia 
alio  argumenio  ab  Eusebio  Emiseno,  coi  in  eJit. 

'  Iriboilur,  Tindicare.  Facta  enim  a  nobis  coUa- 
tione  curo  Marcbesio  tom.  Il^  pag.  33,  nibil  odii 
inveoimus^ 


789  IIOMIim- 

LeCTtO  .3.  EYAMmil    SECimDUM     OANNCJl  (IV,  47). 

/n  Vte  impw  :Em  die*  fum  Judccotum^  ei  nuen- 
dit  Dominut  Hierotofymmn»  Et  rdiqua. 

hc, :  Ad  dles  festos  ludaeorum  Doininas  aAcen- 
dii,  ni  populis,  eic. 

Des. :  Et  nmiiavit  JudwiSf  quia  Je$n$  e$$ei,  qui 
(rciiejrm  $anum. 

406  IIOMILIA  XXXIV. 

SABIATO    POST  DOMINlCAIf  I  QOADRAGESlMiE. 

Advoxitio.  —  Cam  bac  de  honiiiia  aiiqoa  in  com** 
meuiario  desiot»  ui  lecloribus  connexio  panium 
sii  maniresia ;  eam  qualem  dedii  Marchesius  lom. 
11,  p.  34  et  seq.,  producimns,  admoneoies  inter 
Ensebianas  Tulgatatn  pag.  62  ■ifail  omnino  ab  ea 
differre«  lam  in  principio  qiiam  in  fine.  Ediiores 
Bibl.  Pairum  laigdunens^  sub  nomine  Eusebii 
Gallicaui  cum  reliquis,  ui  dlxiinus,  in  lucem 
emiserunl.  In  comment.  Mattb.  est  nnm.  70*  p* 
61»  col.  %  In  llne. 

LeCTIO  S.  £tA!I0BU1'8ECII!«DUM  MATTBAUM(XVli,  I). 

Jn  illo  ieuspore^  a$$ump$ii  Je$u$  Peirum^  et  Jaco- 
bm^  ei  Joannem  frairemeju$^  ei  duxil  in  montem 
ejeeUum  $eor$um^  eltran$fiyuraiu$  e$t  anie  eo$.  Et 
reliqna. 

Domiuos  ei  SaWaior  noster,  sicoi  legilur  paulo 
superiiis,  proniiserat  discipulis  suis,  dicens :  Am<fi 
d\co  vobi$f  iunt  quidam  de  hie  eianiibu$  qui  non 
QnUabuHi  mortem^  donee  videam  Filium  homini$  ve* 
menlem  in  regno  $uo,  Si  eiiim  de  iUo  regno  ei  de 
illa  gloria  intelligamus»  in  qua  modo  eum  angelis 
suis  se  Judicaiurum  venire  .proinisit,  siare  Bon  po- 
lesi.  Nemo  enim  ibi  erat.  ubi  Domjous  isia  ^huu 
qiii  moriero  jam  non  gusiaverii;  ipse  tamoB  ad  ju- 
diciuiBi  nondum  venii.  Quttliier  autem  bflic  intelligi 
(leb^ant,  seqoenila  manirestani.  Ait  enin>  Eyange* 
lisia  !  Et  po$t  die$  $ex  a$$ump$it  Je*u$  Petrum^  et 
iacobum^  et  Joannem  fratrem  eju$t  etduxit  iUo$  in^ 
montem  ex€el$um  ^eoreum^  et  iran$figuralu$  e$t  ante 
to$,  Isii  igiiuT  siint,  de  quibua  roodo  dixerai :  qui 
noa  gu$tabunt  mortem^  donec  videant  Filium  hominie 
wnieutem  in  regno  $uo;  scilicei  apparentem  in  vir- 
tute  ei  gloria  regni  sui.  (iG^S)  Transfiguratus  enim 
Doiiiinns„  talls  in  monte,  tribus  islis  suis  discipulis 
apparuiiy  qualis  posi  hanc  viiam  in  regno  suo  cun- 
ciis  suis  Adelibus  apparebit.  Sed  quare  Salvator  no- 
ster  in  iilam  suae  clariiatis  speciem  transfigurare  se 
voluii,  nisi  ui  illius  gloriae*  quam  praedlcabai,  nos 
redderei  certiores?  Unde  ei  iressoos  discipulos, 
qui  Ecclcsi2a  columnae  alibl  vocaniur,  adesse  voluit, 
qui  hiijus  lanla  visionis  iesies  existerent.  Sufficiuiit 
isii  tres  ad  hoc  lestificandum,  quia,  sicui  scriptum 
est :  f  In  ore  duorum  vel  trium  lestium  stabit  omne 
verbom  (Mtth.  xviii,  16).  >^  Quis  enim  non  crcdai 
qiioil  Peirus,  iacobus,  el  Joanues  iesiautur?  Recle 
aiitera  in  excelso .  monie  ista  fiebant,  quac  postmo- 
iliini  in  ccelis  fieri  debeant.  Fiunt  vero  post  dies 
sfx,  quia»  ui  Aposiolus  aii,  hujus  viiae  kibore  fi- 
uito,  qni  in  sex  diebus  agiiur,  i  reliiiqnltiir  Sabba- 
lismos,  et  reouies  jiODiiIo  Dei  (Ilebr.  vi,  0).  i  Mul- 

^  (1655)  Prosequltur  S.  Bnino  cx  coniincnlario  in 
Evaiig.  nuin.  70,  c.  I. 


-  HOMIL.  XXXIV.  790 

A  tiim  igiiur  deslderare  deberous,  Bi  hi  sex  dies  trans- 
eani,  quaienus  Kcgem  noslrum  in  suo  decore  suae- 

^  qiie  majeslaiis  gloria  ^idearous.  c  Scimus  enim,  ait 
Joaones»  quia,  cum  appariierii,  similes  ei  erinins, 
quia  videbimus  cum  sicuii  esi.  £t  resplenduii  facies 
ejos  sicul  sol,  vestimenla  autein  ejns  facta  siint 
alba  sicui  nix  (/  Joan.  i,  3).  >  Nihil  Evangelista 
sole  splendidius  invenire  poterat^  cui  Ghrisii  faciem 
ei  vesiimenia  assimilarei.  Nos  aulem  sole  splendi* 
diorem  eum  esse  non  dubiiamus ;  non  enim  crealuca 
Creatori  ad  plenum  similis  esse  potest.  Et  ecce  appo" 
ruit  illi$  Moy$e$  et  Etia$  cum  eo  ioquente$,  Sed 
quare  Moyses  ei  Elias?  In  Moyse  namque  legem,  in 
Elia  propheUs  videmus.  Yident  igilur  aposioli  Moy- 
sen  et  Ellam  cnm  Christo  loquentes;  videni  legcm 

^  et  propheias  ei  tesiimonlum  dantes.  Undeet  Habacn. 
propheia  ait :  f  In  medioduoruro  animalium  cogoo- 
seeris  (Habae.  iii,5).  i  Usque  hodie  namque  in  me- 
dio    duorum   animalium,  in  medio  Moyse  ci  Elia,. 

•  scilicet  in  lege  et  propheiis  Ghristus  cognosciiur 
et  videtur.  Lege  libros  Moysi,  lege  propbeiarum  11« 
I>ros,'  ibi  Christum  invenies*  ibi  eum  cognpsces  et 
videhis;.ibi  enim  transfiguraiur,  ibi  suis  fidelihus 
ejus  majesuiis  gloria  revelatur.  Loquebanlur  isli 
duo  viri,  ui  Lucas  atl,  siinul  cum  Jesu  de  morie 
ejiis,  quam  in  proximo  passuros  erat  in  Jerusalem* 
Et  forUsse  heii,  quia  videbani  suae  redemptionis 
totiusqve  humani  generis  diem  appropinquare.  lie^ 
$ponden$  auum,  Petrue  jdixil  ad  Jeeum :  Domine^  bo- 

p  nKm  eU  no$  hic  e$$e;  $i  vii  faciamus  hic  tria  taber- 
naeuia^  iibi  unumf  Mog$i  unum^  et  Eliee  unum.  Co- 
gnovltlgiiurPetriis  Moyseo  et  Eliam,  quos  nuoq^uani 
ampllus  videral;  qaamvls,  ui  alii  evangelisue  di- 
eunl,  quid  dicerei,  ignorarei.  (1654)  Ignorabat  qui- 

>  dem  quiB  boo  aseipso  loquebalur ;  alius  enim  crai, 
qui  loquebaiur  ineo.  Tria  ubemacula  facere,  non  est 
necesse  :  iria  sufiiciunt.  De  tribus  Ub^rnacuUs 
Apostolus  scribens,  aii  :  c  Tabernaculum  facium 
409  ^t  primum,  in  quo  erai  candelabrum,  et 
roensai  et  proposiiio  panuro,  quod  dicitur  SancU 
(Hebr.  ix,  2).  >  De  secondo  sic  ait :  c  Posi  velaroen- 
tom  autem  secundum  Ubernaculum,  quod  diciiur 
Saneu  saneloruro»  aureum  babens  tburibulum,  ct 
arcam  iesUmenii  circumiecUmex.omniparta  auro« 

0  in  qua  uma  aurea  bi^ens  maniMi,  et  virgam  A.aron» 
qnaefronduerai»  ei  .Ubulas  iesumenii  (i^iiL,  3).  > 
De  iertio  verosie  :  cCbrlsius,inquit,  assislens  Poii- 
lifex  fuiurorum  bonomm  per  amplios  ei  perfeciius 
Ubernaculum  non  maBufaclum»  scillcet  non  Iiujiis 
creatiOBls,  iieque  per  sanguinem  bircomm  aui  vi« 
iuloram,  sed  per  proprium  sanguinem  iniruivii 
semel  in  SancU,aeteroa  redempiione  invenla  (ibid., 
II).  >  Primum  igitur  labernacubim  esi  Synagoga, 
secuiidum  Ecclesia,  ieriium  ccelum.  Eiprimum  qiii-. 
dem  fuii  Moysi,  qui  iUius  populi  princeps  fuil.  c  Elias. 
quidem  venturus  est,et  resliiueiomnia(ifB///f.  xviii, 
I  i).  >  Tenium  vero  Chrisii,  de  quo  Apostolus  ail  ^ 

(1654)  Huc  usque  commentarius. 


m  S.  imiJNONIS  EriSG0i4  &IGMI£NS1S  7» 

c  N(yii  eiitin  in  manufactis  sanetis  iniroivll  icsiis,  \  suirins  ftoiem  per  liMic  nuoem  diYiuMi  Scripbmm 


scd  in  ipsnni  coelum,  ut  apparcat  yiiUui  fW^i  pro 
iitftifs  (i6S5).  I  Prlmuin  in  uinbra  fuit  ct  iigura ; 
secundiim  in  Ggura  cst,  ct  vcntatc;  tertium  in  vcri- 
latis  aula.  lu  primo  oslcnditor  vita  ;  in  seciindo  da- 
tiir;  in  lertio  possidciur.  Noii  eniin  sacrameata 
£cclcsi»,  ut  sacrainenta  Synagogae  mcdicinain  do- 
cciit  ct  ostcndunt ;  sed  ipsa  potius  sunt  medicina  et 
rcmissio  pcccatorum.  Et  primtim  quidcm  tabcrnacu* 
litm  liabuit  candelal)nim»  patriarcbas  videlicet  et 
proplielas  iiabuit,  ct  mensam,  legem  scilicct  juxta 
littcram,  in  qua  mcnsa  eraiit  pancs,  id  est  cibi  spi- 
ritnaies,  qui  in  ea  iittera  continebantur.  Sed  quid 
ilti^  canddabf  u^,  thensjim  et  paites  Irabuisse  pro- 
fdilt  Apostblu^  efiim  d?d(  i  i  Cftcilns  c^x  paric  con- 


signiflcare»  qnae  aqosl  aapieiitiac  plena  intelligentilHn 
lucida,  non  iBtelligentiftus  obseura  apparet.  In  hac 
qnidem  Dobe  omDipoteiis  Deus  audtlri  quldem  po- 
lest,  videri  autem  et  inteitigi  sienti  esl,  doii  potesL 
Utiiqoe  eoim  eiiin  loquentem  addiTiiDoa,  ftosqnam 
autcm,  nisi  perspeculum  et  in  «nigiSMiie  eomTide- 
mos;  ipse  enim  in  proplietis,  ipse  Id  apostolis  loqai- 
tor.  Unds  ipse  Dominus  ail :  t  Non  eoim  ym  esUs, 
qnl  toqoimlni,  sed  Spirilus  Poiris  mei,  qni  ioquiiur 
in  Tobis  {Matlh,  x,  'i^).  >  Nnbem  igitor  tidere  possu- 
mos,  ipsum  autein,  qui  in  nube  loqustur^  videre 
non  possumus.  Nam  et  modo  in  liac  Dohe  sseri 
ETangelri  cum  loquentem  andivlmos;  eum  (amea 
noD  Tidemus.  Ctiuus  cnim  nisi  itlius  vox  esl,  qitod 


tiglt  in  isr^cl  {Acm,  sii,  5).  »  El  proplieta  :  <  Qitls  B  isie  tUterse  sonaot  i  Hk  e$t  FIInm  tmus  in  qu0  mki 


caccoa  nfst  popufus  mctist(/5af.  xtit,  19.)  »ltem- 
qfte  r  c  gxcneca  cdr  t>opulI  bnjds  {Itnt  vf,  10).  i  Et 
Psalmista  :  4  l^iat,  In^oit,  mensa  eorum  coram  ipsis 
in  laqoeoni,  A  ih  fetribution^,  et  inf  scandalnm 
{Piat  Livnf,  Si).  n  ti  aiibi :  c  ParTull  petieronft 
panem,  et  norf  erat  qul  frangeret  eis  (Thren.  iv,  4).  > 
Sic  igttur  Jud»i  liabeitces  oen  biiboertitif ,  ei  legem 
tcneiites  ueMreront.  Sectfnduih  aotem  taberDaea<» 
Itm  tbiiilboloirt  aoreiTm  babuit,  ipsos  tideticet  apo- 
Kolo^,  qori  bdorem  notlti^  Dd  manlfe^unies  in 
omnt  loco,  aliis  ei^t  odor  vltae  ad  titadi,  el  aiUi 
udor  inonis  ad  morieni.  Arca  vero  et  Ecclesia  idem 
aignificant;  quae  bene  auro  cirenmtecta  dfcitdr,  qoia 
ct  interias  pcr  sclentiam  et  sanctitatem,  et  exterlus 


bene  comptacuL  Bene  enim  in  Piiie  suo  sibi  tm» 
placoii,  qoi  io  bominia  ereHtioo^  ^  dlaplicoll.  Ua- 
de  ipee  ail :  c  Pcanltet  me  fMsse  lk««Miem  (€». 
Ti,  7).  t  Honeaoiem  aodire,  buieet  efedere»  etobe* 
dire  WA  admooet.  Cul  enim,  oisi  sapientiaa»  Tcritati 
et  jastiiiss  credere  debemoa  ?  ipse  enim  esi  Dei  vir- 
tos,  et  Dei  sapieDtia,  ipse  esi  Tia^  Tcritas  ei  viu. 
St  «otftf nfM  diHlfM  eeeiderunt  in  fadem  toa»,  et 
tknmfum  ttdde,  Qoid  eDim  si  speeiem  ^ds  ▼iffisseai , 
qui  ejos  ToeMa  ferre  doo  poioenuii  T  Kt  Mceuii 
410  J^^  ^<  fffi^flesfi  dixU^ne  eie  :  Sur^,  et 
noliteelmire.  Beali  llli,  qoos  tangil  Jesos;  beaii 
IHi,  quos  salus  iangit,  et  Tita;  ilU  eolm  stirr 
gunt  Bine  limore»  ei  seeuri  suni.  Rogemos  igitur 


piir  pnedliiationem  et  operationem  rcfdlget.  In  hae  ^  eum  oi  el  nos  langat,  ei  ft  somno  sioporis  et  insi 


aiKcin  est  orna  aurca  hab^os  inaona,  Chrlstus  Tide* 
ircct  Oominu^  h6sler,  ul  pef  umain  humaniiatem, 
et  per  m^hnA  divinilatem  IbteHigamus.  In  hae  esiet 
\irga  Aar6n,  qose  rrondoMI,  pei^qQAni  B.  Mariam 
virginem  inteiiigimUB,  qoat.  eontra  Hatoram  Ooruit, 
(•oiiii*a  naVotfam  cebccpii  «t  pepeHi.  Sicol  ei  lita 
vifga  corii  tosel  sicea  tohtira  oaiuram,  ei  fiores,  el 
IVondes,  ei  nuM  germlnATil.  Tabulae  tero  Tesu*' 
iiftenti,quttU)i  erant,  otrlosqueTMamentl  sclentiaffl 
sandam  Ecdeslam  el  hibere  et  poslidere  signifl* 
cabant.  be  ttrtio  Tcro  labema^ulo  nlhil  taledieituf. 
Noii  candelabhim,  non  mcnsa,  dod  area^  tcI  ohM 
ibi  ponitur,  nibH  e^t  ii^  iii  ffgarat  oniAla  slint  Ibl  Ifi 
veitiaie.  Unde  Aposiotus  alt :  4  Vld^mu^  none  p^  f^ 
speculuni  Hi  aebfgmftie,  tune  AOtedi  faM^  ftd  Aieiem. 
Nunc  cognosco  tt  parte;  func  autem  oognoseam» 
bicut  cl  cognitui  siihi  (/  Cdr.  xtli,  1^4  i  ^c  stini 
autem  trtdk  tabernacUlli,qQi6i^atuiPetfuslnexsi(ksl 
positns  iiicere  Voluisse  MtftatUk'  (ie56>.  Seqiiitor : 
Adliutee  Idqnentef  eece  nubei  tniidit  ebumibfuifit  m« 
Et  ecee  vox  de  nube  dicem :  Hie  esf  Ftftoa  meiit  dile*' 
dos,  in  qtto  Mhi  bene  eafnpiaeid^  §p$uni  nudite.  In 
imbe^mtotitfsapparolt,  qula  in  sua  majcstalfe  iib 
itdmtliibos  TideH  non  poleit;  sicul  f pse  aft  :  i  Non 
vldefcit  n\h  hofeo,  IH  Tltel  {Exod.  xxxiii,^.  i  Po4- 

(1655)  Lectio  Vulgatoe  ita  est  ad  Hebr.  cap.  ix, 
^  :  c  Non  cnim  in  manufacta  sancfa  Jesus  inirujvit 
exemplaria  verorum,  scd  in  ipsum  cceluin,  ut  aj>pa- 


pienti»  exeltei,  atqoe  ad  ae  videndom  oculos  oobis 
eperiat.  Levaotes  autem  ocolossoes  nemlDem  Tide^ 
rbnt,  nisi  sotum  lesum.  StilDcit  Tidere  Jeaom,  sufll- 
cit  Tidere  illam  locem,  qoam  « qoi  sequiior,  noa 
ainlNilal  in  teoebris,  sed  babebit  hinieD  Tittt  (issii. 
Viit,  It).  >  --^  Et  deicendentibut  iHis  de  monte  pras 
etpil  JetUBf  dicene  :  Nemini  dixeriiie  vieionem^  donee 
FHlUt  hominit  returgat  a  mortuit.  Cooveniens  eiiim 
erai,  ol  hsec  tanta  gloria  ejus  tone  primom  praedi- 
diretor,  qoando  carnis  mortalilate  exmios  novs 
resorreeiionil  glorla  el  decore  indoereior. 

DOIimiCA  11  QOADaACSSlHJC. 

(fd^m  eMit^effMm  et  eadem  iiondlia  ut  in  die  pne^ 

cedenti.) 

HOIllLIA  XXKT. 

FEftlA  n  rOST  ftOOIZIlGAlf  II   (HJAnRAOtSIMiB. 

▲DMOHtTlo.  •—  Nort  opus  est  ut  sequentem  homi- 
liam  in  Marcbesio.  tcI  in  ediu  Eusebii  qaxramus; 
eam  fideliter  praestat  commentarius  in  loaunero 
sob  nom.  25. 

LEctio  S.  ETAHCtut  ftcmmoD  Ioahim  (Tin,  Sl). 
/n  iUo  tempore :  Disit  Ie$u$  turbit  JudetoruM :  E90 
vado,  et^eeretie  me^  etinpeeciUo  veetm  moriemim* 
£t  reliqoa« 

inic.  :  Cgo,  inqoit,  Tado.  Ego  ad  Patreln  redeoy 
eic. 

reat  nunc  Tuitui  I>ei  pro  nobis.  » 

(1656)  Hic  Auem  babel  additlo;  scqnenda  tx 
commciiiurio  i»:utuata  suni. 


735 

0M. 

HOIilUiL  XXKVI. 
ftftilL  llf  MSrr  DOWRHCAII  II  QfikMixmmM. 
ADmiirm.  --'  BipMfiio  «|h.i«i  sanf Iih  Btm^  egtl 
Incf  Ini|i»  BTiuKeftii  iniiistot^  esl  tn  iiauie  liQWfti- 
Ike,  QuUa  faeia  Mldilione.  Qiiarc  e:iin  legenies  siib 
num.  0i,  c.  i,  commeni.  in  Mailh.,  absque  eo 
qimirilsircferesHim.Ant  Ei^ebfiHn  Emisemim  em" 
9nhk9Ai  mma  cspMliorui  doelrijUiM  kftbalmitt. 
Uci^a  84  BtJamtLM  uumtm  lUfiMoa  (ubi^ 

ad  dlseiputoM  fNOt,  Siwm  :  Swfer  cmti$4ram  Jfoyst 
iedinul  Aaiktp  4t  PAtfrtssii.  El  reBqoa. 

/•f. :  Qaid  eit  sedcro  iupor  eaiieilfMfi  Mtif^t 
eie. 

Ite. ;  DepoMtl  MenlM  oo  toiW  oi  exaliiivU  Im- 

BimiLUL  KXXVII« 

VBMA  t  FOST  eOMNICMl  U  e«iI»K*0MllUl4 

ADMomTM.'  «^FaciK  q«Miem  neffoiio  liomiliii^ii  fca#ie 
/Dbiiiiebimiiiv  si  a<l  commenUriiuu  in  Lucam  ooulos 
6>nverumu8.  Collector  bomiriaruin,  vel  idem  au- 
nor  S.  Bntnoei  iHo  a  caplte  us()ue  ad  leemeam 
dcproaspsit* 

LBcm  5>»  fiMetiiin  skouudmi  Imkm  (svi,  19^ 
iu  m  liMpof^t  dtjft  Jgm  iiHlptUh  ii^  : 
Mmm  ^Mam  imi  dlws,  «l  lnduofcMSir  pitipiiMi  e$ 
^psso*  01 4fmlitkmmT  qwoiidk  opkndidg.  Ei  reli«|tta. 

im. :  ibM  forte  01  difiHbus  eipmipertbiii  foMo 
neeetMHrlo  iMii»ele* 


Inc. :  liomo  isic,  Dens  fpsc  Boc  In  loco  lrt«4Wftl- 
inr. 

De$.  :  El  taliier  e*  ftnUcmii» ,  wt  aliicr  ca  linbem 
nollimis. 

ffOWfLU  XL. 

DOUIIIICA  nx  QOADRAGESIItir. 

Adhonitio.  —  Carcl  commcniariiis  Evangelii  sooun- 
ditm  Lncam  cap.  11  lod  Imlos,  cpii  hnc  in  Dnmf- 
olca  l^lHir,  expesiiiime.  Pro  ea  «npitlerv  poMl 
bomilia  lnm  a  Marcbesio,  ium  sub  uoio  au^»rc 
Eusebio  Emiseuo  ediia ,  quam  ei  nos  iteruin  in 
Lncam  emitiimns.  Monilos  attamen  fncimus  le« 

'  dorei  primm  pafii  Mulam  eise  iHiistratlnnom 
cup«  »1.  Maitb.  f ,  Vk,  ubi  de  dsemeiie  Boelxebuli 
B  agiiur  sub  num.  i7,  c.  1.  usque  ad  illa  ferlK^  : 
Quoniam  Ugalos  eo$  teneo,  et  vinclo$  habeo.  Qiire 
seqauiiinr  post  illa  Ltte.  ti,  13 :  Qiit  tiMt  eoiii0 
macum,  dkpar§ii.  Legftuluff  m  eod.  coMro.  iu 

.  Maiib*  sub  iiuin.  49  ei  50. 

LccTio  S.  Ef  AHeetii  siccmmiii  Locab  (11,  li>*  1« 
tlfo  lamporot  crof  JMttt  f^tos4anmMmt.  Et  te* 

Beatui  MatthMi  ofMigditu  bomlnero  ItiMii  nour 
iolum  muium,  ted  ellam  Cficum  {Maitk.  in,  tt) 
Iblsse  narraf.  Caectts  cst  enim  omnts  boroo,  qiii 
eam  lucem  non  sequftur,  qtiai  ali :  c  Ego  sunf  Ini 
mundi,  qiii  sequituf  me^  non  ambulatfn  lendiirit» 
sed  babebil  lumen  f Ite  {ioan.  f  1,  8).  »  Moins  fcro, 
qnl  peccaium  soinn  conllterl,  e(  in  Dellaudibnt  iabb 
Jlei,  :  Timeni  e«  eraoi,  ne  el  Ipsl  decfpiautiir.  ^  gna  aperire  iiesch.  Dftmonlnm  aiitem  ille  babet,  qnl 
...   ...^wt. ..  ^.«r....  inallquo  roagno peccato persefcrai ;  IdeoqiieApo* 

ilolusnosadffionet,  dlcent :  c  Non  regnet  peccatum 
in  fettro  morUli  corpere  (Flom.  f i,  f4).  i  Quandlu 
enlm  poccatum  In  bomlne  regnat ,  tandin  f  ictos  ct 
capios  a  diabolo  potsidelnr.  Hic  igiinr  csecits  et  inti- 
tus  ii  DoiDino  ofiferator,  sl  ad  ptBnitcntiam  conrcr- 
laiur,  mox  Jetos  curabii  cum ;  ita  ot  e}ec(o  do^mo- 
tiio  loquaior  el  fideat*  Loqoator  autem  «on  f ana  ct 
inoilHa,  ul  priui,  sed  tancta  et  rellglosa,  qnalfa  lo- 
qnl  confemf  Cbrlttlatium.  Videai  vero  non  fanftates 
ocoliscordit,  sed  lumen  fltae  et  feritatlt  ocutit 
mentit.  Quidm  amem  ex  cii  dixemt :  In  Beeixehub 
prindjm  damoii^rwm  ejieii  dmmoniu.  De  hii  ^niem 
Hatihieot  efangcAltU  vlc  isH  :  PliirriKd  antem  ha-c 


411  HOMIUA  XXlfllL 

FMIIA  fl  PDST  DOUHHCAU  II  OUADRAOStlliA» 

ADuowTm.  —  Non  eti  ditsjroitts  bmc  bomiiia  a  pne« 
cedeniibut  cujns  texius  a  commeotario  In  Mat- 
tliseuro  ftub  num.  8S,  c.  i  exscriptus  esi.  IdeiU 
enim  ett  priiicipiiuii,  et  fiauca  solmn  in  llne  addtu 
iuni,  quoruui  oroitsio  nibtl  reieri.  EuteUo  Emi* 
aeno,  ut  superiorei,  esi  atiributa,  ei  sitb  nura.  40 
posita.  Lttgdunenses  edftores  in  Bibl.  Patrum,  ut 
dixirous,  pro  Eiitebio  Emisefm  Eiisebium  GatR^» 
Mum  Bsurpaiti,  el  extiai  tom.  VI,  peg»  724. 

Lm:TIO  8.Ef  AMCtLII  SICIJII0UUMAtTI4lliU(SXl,5$>. 

Jh  iUa  lempore^  ^^  Jetu$  di9cipuU$  mti»  $t  iurbie 
Judeeorum  parmbolam  hanc  :  Houu  erat  paisrfami- 
Ua$^  ^m  planUmi  tiatem,  $i  tm  aircumdedit  tt*  £i 
relltfua. 


Ime.:  lu  figura  hiijiit  bomiiiit  paUiifamiliM  Deum  n  mtdltnr^t  dixerunt  :  BU  non  eficil  damones  ^1% 


palrein  tignifical,  eiCi 

De». :  Haic  igiiur  caosa  quod  eum  ienere  f oleolet 
eom  tenere  non  poiuenint. 

HOMILIA  XmX« 

tAlDAfO  W$r  DOUimCAU  II  OOADDAOUillfit. 

Aduonitio.—  Opportune  facU  eti  ediiio  eemnmia» 
rii  S.  Brunonit  loEfangeltD,  ut  leciione  eiut  plora 
errau,  qu»  In  editione  Homlliarum  Mardietii 
irrtmeerani,  eorrigontor.  Si  idem  comneaUriui 
pamo  potl  medium  Mecnll  Xfi  cefnitttt  Mttei. 
nullttt  autns  essei  Bttsebluro  vel  fcmisemim,  f  el 
Gallleanam  ettngere,  iisque  atcribere,  qttte  cer- 
tlMime  S.  Brttuonli  Atienslt  opera  demonstratur. 
H»c  bomilia  ex  integro  ab  eodem  comment.  in 
Lucam  n.  36  deeerpia,  aliamen  eidem  Emiteno 
auribula. 
LSCTIO  S.  Ef  AHGELU  SBCVHDOU  LvcAU  (xf ,  II.)  In 


irin  nt  Berftt^tt*  prindpeditmonioTum.  Qnanto  eniui 
P1mrit«i  cielerit  meiiores  et  tapientiores  esse  vi- 
debantnr,  Unto  UittltoMes  majori  fnfidia  contra  Do- 
ninum  iMfebanUn'.  Sed  qnls  Pbarisiel  vos  ista  do^ 
cuii?  Mltl  enim  Beeltebub  ditdpttli  estetis,  Inec  tatia 
in  ^  pnecon^  non  dfcefetio.  VWeift  lenim  mor* 
tuee  ittidure,  eMoet  ShmiiMiM,  leprotoi  Mundafe, 
OMiMi  laiiguoret  oMiietque  InflfMtUlet  eufare,  Hi 
dlclibi|oU  lu  Betfxebub  €JieHd«MOola?  Runqttid 
eiilM  Beeltebub^  deut  mutcaniM,  fasec  aRquando 
foeere  potuiit  c  AHi  auiem  tenuntes,  n^nm  do 
coelo4iu«rebani  abee<£'m;.  xi,  1«).  v  Qnibut.  quid 
DomiBttS  respoMlerit,  aBot  ^angelitU  txponU,  di* 
cent :  Ceneratio  hoic  prava  et  pervena  stgnnm  qute- 


7M  -S.  BRUftONIS  EPISCOPI  SKfiWNSlS  m 

rk  {iW)t  ^  tigMum  ii^  dMtnr  ei^  tttsi  si^niint  A^aM  nefanda  de  nagUlf (^  «og&laii«.  Hoc  esi  eniin 


Jon<e  propheKe*  Sicul  enim  fnii  Jonat  iu  penlre  ceti . 
tr^ue  dMut  et  tribiu  noetituif  ita  erit  Fitiutho- 
wini»  ffi  corde  terras  tribu$  diebm  et  tribu»  noetibu$, 
Sufficiai  vobis  hocsignum,  neque  de  lerra»  ncque 
tle  cqrIo  daliiuir  vobis  aliud  signum.  Bfagnum  cuiin 
ei  admirablle  signum  csl,  qnod  ille,  qui  oninia  in 
poiesiaie  habel,  tribus  diebus  et  iribus  nociibns 
seipsiini  iu  hominum  poteslaie  esse  permislt.  Qitid 
csl  entin  in  corde  icir»»  nisi  in  affeclu»  in  poiestale 
cl  in  desidcrio  peccaiorum  ?  Unde  ipse  quoque  Do- 
minus  Pilato  dict^bat :  t  Noii  baberes  in  me  potesta- 
tcm,  nisi  dainm  fuissel  tibi  desuper  (/ann.  xix,  ft).> 
Siciil  aulem  eoeUun  signifieat  justos » ila  el  lerra 
sifnlflcnl  peceaiores.  Hne^autem  jam  snperius  expo- 


quod  superius  dixerat :  Si  patrem  famUia$  Beeixe- 
bub  voeaverunt^  quanie  ma^$  dome$iieo$  ejuet  Di- 
cuntur  aulcm  apoaloii  filii  Pbarisaeornm «  quMian 
ei  ipsi,  el  caeleri  orones  qui  credebanl  resurreetkh 
ncm,  quam  Pharis»  praedlQabanl,  qaasi  paireset 
magistros  Pliarisa^os  habebant.  IJnde  ellam  iHins 
secis  eos  fuisse  inieUigi  potesi  :  haec  enifln  seela 
caeterls  melior  erat,  quamvls  et  ipsa  in  pltiribas  booa 
non  erai.  Idooque  in  Aciibus  aposiolonim  PaulK 
quoi^  aposioliM  clamasse  legilvr  :  «  Pliarlsaeiis 
Buip  :  de  «pe  ei  resuri^ctlone  mQPinonHnegoiadi- 
cor(.4ci.  xxm,  €)•  >  llaeeesi  igitur  cansa,  qaare 
Gbrtoli.diacipuK  Pharisfporom  filii  dicaniur.  Seqoi- 
tur  :  Ideo  tpai  judices  ve$iri  erunl.  Ipsi  enim  sede- 


siia  sunt.  Seqnitnr  :  lp$e  autem  utvidit  cogiiatiome  B'bunl  iuper  sedea  duodeelm  jndicaiiles  duodeclm 


ip$otum^  dijcii :  Omne  regmm  in  $eip$um  divi$um 
deeolttbitUFf  et  domu$  $upm  domum  cadei;  .at  aulem 
Satana$  in  $efpsum  dhi$u$  e$(,  quomodo  $tabit  re- 
gmtm  ip$iu$^  qui  dieiti*  in  Deeliiebub  ejicere  me  dae- 
mama  t  Evidenii  syUogismo  eos  concludii,  qni  euni 
in  Beehebnb  dsemonia  ejlcere  dicunt  (1658).  Si  entm 
ita  essei»  ut  Uli  dicunt,  jam  quidem  Beelzebub  vdres 
pj-lMcipatus  el  regnum  penUua  amisisset.  Si  cnim 
conira  se  daemonia  belluxn  gerereni,  aut  parvas  niii 
nuUas  contra  homines  vires  babecetit  Sed  qnod  pe« 
jus  esi»  vix  inveniuntur  aUqui  lioinines,  qui  taniam 
cQUiCordiam  h^beani  In  bono,  quantam  maligni  spi* 
rilus  habent  innialo.  Cumenim  sint  infinlii  et  innu*. 
mecabUes»oinnes  lainen  in  eo  concordant  quod 
DibU  nisi  malum  facere  desidcraot.  Si  igiiur  hane 
iniquilatis  concordiam  noa  habnisseiil*  ei  ad  p<eBi-< 
leniiam  converli  voluisseniei  poluisseni ,  jam  qul.- 
dem  regnum  Beelzebub  desolatum  fuisset;  hoc  au- 
tem  in  aliis  regnis  fieri  yidenius.  Non  est  igiiur,  iii 
illi  dicunl^  neqtie  Satanas  Salanaro  ejicil»  qoHi  po«^ 
tius  omnes  in  oinnibus  sibi  invicem  auiiUantur. 
Unde  etiam  per  bealuin  Job  a  Domino  diabolodici» 
tpr  *  c  GorpusUUusquasi  scuta  fusiiia«ei  compaclnm 
squamis  se  prementibus,  una  uni  conjongitur,  el  ne 
spiraculum  quidem  incedit  per  eas.  Una  alteri  ad* 
Inerebal,  et  lenenies  nequaquam  separabanloc  {Jok 
xu,  6).  >  Hisenim  verbis  malignos  spiritus  tantain 
iu  se  concordiam  babere  designal,  ut  nullatenus  ab 


iribus  Israel»  Porro  $i  in  digito  Dei  ejieio  deaoMma, 
profecto  in  vo$  pervemi  reguum  Pet.  Iloc  aulero  qiiid 
significei  alius  evangelisu  oslendit,  dioeos  :  i  Si 
ego  in  Spiriio  Dei  ^icio  dasmonea  {Luc.  xi,  SO).  > 
Quod  uiique  verum  est,  ei  dubiuri  nondebet;  igi- 
lur  pervenii  in  vo$  regnum  Dei.  Ubi  enim  est  Spi- 
ritus  Det,  ibi  esi  regnum  DeL  Voealor  aulera  di^ 
tu$Dei  Spiriius  sanelua,  piopier  moliiplieem  gn- 
liarom  divisioDem.  In  noUa  eniro  corporla  parie 
ianU  divlsio,  quanla  in  digiiis  invenitur.  £i  taleest 
acei  dieofei :  Egoqoidem  in  SpirituDet  ei  virtoie 
diviniialis  daemoiies  ijlcio»  qooniam  siMiti  mibt 
Bunt,  quoniam  in  413  ^^  poleataie  sunt,  quoniam 
mihi  resialere  Boo  possuni^  quoniam  ligaios  eos 
teneo  ct  vincloe  babeo. 

IIuc  usq.  tfX  ^i.  commenl.  In  S.  Maiih.  Et  lioc 
est,  quod  aii  :  Cum  fonie  armatu»  eu$todii  airium 
sttum,  in  pace  $unt  ed  qum  po$iidet,  Si  autem  for- 
tior  iilo  euperveniem  weerit  eam,  univer$a  arma  eju 
auferett  in  quibui  confidebatiet  epolia  eju$  di$tribuet. 
Fortis  enim  erat  dialiolus  ;  sed  fbrtior  ego  snro.  In- 
travi  in  domum  ejus,  veni  in  hnne  muiiduro,quem 
ipse,  ui  doronm  propriaro  possidebai;  sed  prope  est 
ut  prineepa  roundi  hujos  ejiciatuB  fotas.  Ligavi  eoro, 
vasa  ejus  diripoi,  ei  miseros  homines,  quos  invase- 
rat,  de  ejus  serviiuie  liberavi.  Non  esi  igiuir  ipse 
mecum,  neque  congregat  mecmn,  neque  daeinones 
ejicit  mecum,  non  sanai  homines,  ut  ego,  non  con- 


invicem  separari  queant.  Corpiis  enim  diaboJi  toius  i>  gregai  oves,  neque  ad  vil»  pascua  ducii,  sicutego. 


iUe  malignonim  spiritoum   exerclius    inieUigitur, 
Dicuntnr  autem  scota  fusiUa  maligni  spiritus  per 
foriliudinem,  dicunlur  et  squamae  se  prenientes, . 
seqiie  mutuo  lenentes,  sibique  iiivicera  adhaerenles 
propter  nimiam  concordiam  et  unitatem,  quam  ha« 
beiiiin  omnf  malilia  et  nocendi  cupidilaie.Uiinam 
si  fieri  posset,  haec  tanla  illoriiin  pax  et  concordia . 
rumperetur,  ei  regnum  iliud  iniquitatis  solvereiur. . 
Sequitur :  Et  $i  ego  in  Beelzebub  ejido  dtemonia , 
filii  vesiri  in  quo  ejiciuni?  Si,  inqiiU,  de  ine  talia^ 
cogitatis,  quid  dicitis  etiam  de  discipulis  m»:is  ?  Scio 
eniin  quod  non  bene  intelligitis  de  discipulis,  qui 

(1657)  In  Vulg.,  Matth.  xvi,  i  legitur  :^  i  Gciieratio 
unala  ct  aduliera  sigiium  quaerit,  i  etc. 


Quid  Igitur  facit?  Vis  audire  quid!  Spargii,  dissipai, 
occidit,  et  quoscunque  potesiad.mortem  ei  aeternaro 
daronationem  secoro  trahil.  Hoc  est  enim  qood  di- 
cil :  Qui  non  e$t  mecum  contra  me  eet^  et  qui  non 
coiiigit  meaini,  diepergit. 

HOttlUA  XLf. 

FfiKU  II    POST  nOHUIICAll  HI  OOlBIUGESWf. 

Adhoxitio.  — -  Brevlter  huic  bomiliae  monito  saiisni- 

'  ciatii  dicens,  eam  prseter  pauca  in  exordio  ejusdem 

integram  assequi  uosse  in  Liicae  eoromeiii.  Inier 

Eusebianas  pariter  locuro  babelnum.45,  etinedi- 

tione  Harchesii  pag.  A\. 

(1658)  Ex  lioc  loco  incipit  cxpositio  S^  BninoRis 
iu  cap.  XKI.S.  Matthsii  ouin.  i7r. 


W  ll(>MiLi^.*-lflOMiL.XUY.  7M 

Lectio  S.  Etascblii  sscinwuM  Lccam  (iv«  II),  In  X.domum  Simonhj  .Mtfmf  mUm  Simomi  Ifilekriiir; 
illo  umpore  dixemni  PhorittH  ad  Je$nm  :  Quanta     magnie  febrihm.  El  reliqoii. 


audivmm  faeta  in  Capkamaum^  fac  ei  hicinpatria 
fata.  Ei  reliqosu 

/jfc. ;  Legllor  soperias  in  lioc  Evangelio,  quod, 
cnin  Dominuft  Teuisset  iii  patriaiii  suam,  el  mchu- 
dnm  oonsueiuclinem,  Synagogani  Introiinet»  tradi- 
tus  est  ei  lil)er  Uaix  proplietae,  in  quo  cum  logissot, 
el  sicni  Tolait  expoenissei,  omnes  ei  lesiinxmium 
dalMini,  et  admirahtes  dicebant :  Quomodo  kic  0*- 
tnat  tdtt  eum  non  didicerit?  Et  paulo  posl  menle 
mutata,  invidia  quadam  et  indignationc  dlcore 
coeperunt :  Nonne  Mc  e$t  fiiiu»  Joseph  f 

(Nikit  atind  pr<e$tat  komitia^  catera  haurienda  %n 
comment.  ui  dictum  e$t^) 

De$,  :  Canes  ctmtcmnil  hinc  Inde  latriint^. 
UOMILIA  XLIL 

FERIA   III  VOST   DOUmiCAM   III   QUADRiCESrMA. 

Adhonitio.  —  T^ibil  mihi  hac  pro  liomilia  admonere  ' 
occurrit;  nisi,  ut  iiidicero    fontem  a  quo  piirior 
et  euiendaiior,  quam  in  Marcliesio  pag.  4i,  hau« 
riri  potesl,  qui  esi  coinment.  iu  Matih.  ii.  76,  c.  2. 
lisdero  verbis  in  ulroque  incipit  et  desinit. 
Lectio  S.  Etamgelii  secvndum  MATTUiCUM  (xvni, 

15).  /n  Hlo  tempore,  re$picien$  Je$u$  di$cipuio$  suo$ 

dixit  Simoni  Petro  :  Si  peccaverit  in  ie  frater  tuu$, 

Et  reliqua. 
Jttc.  :  Exc  aotem  apostolis,  eorumque  soceesao- 

rilms,  episcopis  vMelicet  ec  sacerdotlbos  Dominom 

specialiier  dixisse,  etc. 
De$.  :  Nibil  minus  est  septies,  qoam  septuagies  ^ 

septiesu 

HOMILIA  XLm. 

FEBIA  IV  FOST  DOMmiCAM   III  QQADRACESIMJg. 

Admoxitio.  —  Nunquani  gaiis  landaverlm  ediiioiienr 
commentariornm  S.  Bruuonis  in  EvangeKa  cura 
ei  stttdio  clar.  Lazzarti  publici  juris  ractam,  rum 
in  ea  S.  episcopi  sapientia ,  et  dicendi  eleffantia 
enileat  auam  niaxime.  Econtra  Marcbesii  editorts 
errata  pliirima  obscurant  passim  sensom,  et  recia> 
iiiterpretaiionis  locem  otinobilant,  Sit  exemplo 
tixc  iioroilia,  qo«  longe  emendatior  in  coiiiiinsn- 
tario  in  Matlh«nin  legiiur  nom.  65,  c.  2.  Habet 
eiiaro  Eusebius  Emisenus  num.  45. 

414  LBCTIO  S.  EvANGEUI  SECimDCM    MATTHiEDM 

(rv^  i).  /n  jUa  tempore  acceeserunt  ad  Je$um  ab 
Uiero%otgmh  Scribof  et  Pkari$ai  diceute$  :  Quare 


Scire  cnim  ofiortei  qius  sit  uxor  Pfsiri,  ul  pos^air 
nittsscire  qiie  sit  soertps  cjns.  Petri  namqjue  ujior' 
Ecclesia  est ,  quoniam  ei.  a  OcNuino  spedaliier  itu^ 
dita  esi,  diceule  Domino  :  c  Si  diligis  me,  pasce 
oves  meas  (Joan*  xxi,  47)»  »  Ejiis  igitur  socrus  esi  > 
Syiiagoga,  quia  ipsa  esi  roaier  Ecctcsise.  Umle  eidom . 
iii  Caniicis.cauticorum  aitDoroiiiMs  :  <  Siib  arbore 
maioauscilau  te»ibi  corrupia  esi  maler  tiia,  ibi 
violata  est  gcnelrix.  tua  (Vant.  viii,  5).  >  Hxc  auiciii 
Jacei  in  doiBOPelri,  ci  fcbricitat,  quooiam  uh^o 
hodle  inter  Chrisiiaoos  Syiiagoga  iufinua  rooratur 
et  babitat.  Ubicunque  enim  est  Ecclesia,  ibt  esici^ 
domusPeiri.  Hiyus  aulem  manum  circa  mundi  rmew 

n  Dominos  langet,  et  tuoc  febre  fugaia  surgeit  ei  m^  ^ 

'  nistrabii  Domino.  Tunc  eiMin  cjus  maoum  taiigiit 

quando  ejus  opera  approhabiu  Vcspcre  aut^ro  faclQ 

'  oblulenint  ei  mutlos  da:moi)ia  babentes»  ct  qjiciebai , 
spiritus  verbo,  et  orones  male  babcntes  curavii.  Ui , 
adimplerelur  quod  dictuui  cst  pcr  Isaiam  propiie- . 
tam,  dicentem  :  c  Ipse  iniquitatcs  no&lras  acccpii» 

'  et.aegrotanles  porlavit  (l$a.  Liii,  i),  i  Ycrbo  cuiui 
spiriius  ejecit  ille,  dc  qiio  scriptum  esl  :  c  lu  prut*  . 
dpio  erat  Verbom ,  ei  Verbum  erat  apud  Dcum»  ei 
Deus  erat  Verbuin  (Joan*  i,  i).  »  Verbo  quidem» 
quia  propria  Tirtuic.Sed  quare  faclo  vespere,  nisi 
quia  hac  ullima  xtaie,  bac  extrema  hora  ad  sanan-  . 
dum»  ad  curaudum  ct  ad  pellanduin  dxmonia  ve- 
nerat  ?  Neque  enim  debueral  populus  illc  curari». 
nisi  lacto  vespere,  qui  ad  medicum  non  redil  usque 
ad  vesperain.  Unde  Psalmista  ait :  c  Converteuiur 
ftd  vesperam,  ei  raraem  patientur  ut  canes,  eicir- 
cuibuiit  civitalem  {P$aL  Lviii,  i5).  >  Turc  enim 
vooient,  looc  oojavertentur,  tunc  a^gros  suos,  lunc:  • 
aniinas  suas  raulio  Linguore  confectas  iuda:i  od  Do* 
minum  aflfereni,  el  sanabit  eos,  et  ejiciet  dxnioiiia 
abels.:  <  Cum  eiiim  pleniiudo  gentium  introicrit, 
tunc  Israel  salvos  fiet  (Rom*  xi»  25).  »  —  c  Etsi 
fuerii  uumerus  filiorum  Israel,  sicut  arcua  maris»' 
reliqui»  converieulur  ad  Dominum  (0$e.  i«  10).  > 
Videns  autem  Jcsus  turbas  mulias  circum  se  jussit 
Ire  trans  rreium.  Puto  enim  quod  Jesus  ideo  pro- 
pter  turbas  trans  Irelum  ire  ]ussit|iquia,  uisi  per 


diecipuli  tui  tramgrediunluf  tradittontm  $eniorum}lX^V^^^  ^^^^^"«^^^^  ^^^^^^^^  vitiorum  turbas,ei 


£i  reliqua. 

inc* :  Senioron  namqoe  traditioncs,  hoo   pro- 
phetanim  dicia,  etc. 

/>es. ;  Manducare  non  Ibtis  mantbus  nisiicitas  est 
Don  {leecaiom. 

IIOMILIA  XLIV. 

FEKIA  V  POST  MOMUCICAll  li:  0OADRA€ESIMiE. 

ADMOiHTie^  —  Goncordes  soni  mss.  cocld.  com  edi- 
tionibus  Marchesii,  et  suppositi  Eusebii  in  assi- 
gpanda  die  hac  pro  horoilia,  similiierqoe  in  prin« 
ctpio  et  in  fine  ejosdem  conveniunt.  ^ed  dcest  in 
coiiiinentario,  eaiuqueex  Marchesio  exscripsimus, 
et  coii!  editionc  Eusebii  Parisiensi  coutuliiuus. 
Lectio  S.  Evahoelh  secundum  Lucam  (iv,  38).  In 

iciQ  iempore,  $urffen$  Je$u$  de  Sgnagoga  intravil  in 


malignonim  spirituum  exercitus .  evadere  non  pote- . 
Famns.  Ei  accedens  unus  Scriba  aii  illi :  c  Magisier, 
sequar  te,  quocunque  leris.  Dicit  ei  Jesus  :  Vulpes 
foveas  habenl,  et  volucres  coeli  nidos,  Filiusauteni 
homiiiis  non  luibei  ubi  capui  reciinet  (Matth.  viii, 
19).  »  Nihil  Deum  laftet,  nulla  siimilatio  oeolis  ejiis 
aI}6conditur,  omnia  videi,  et  cogiiationi  respohdet. 
Dicit  Scriba  :  c  Magister,  sequar  te  quocunqvo 
ieris.  I  Dicii  Jesos,  non  esi  iu;  non  visme  sequi, 
non  vis  mea  praccepu  servare,  non  video  in  te,  iibi 
capui  meum  recUoem.  Capot  Christi  Deus  est.  Deiis. 
auiem  in  humili  habitai,  ei  quieto,  et  limenie  ser- 
roones  ejtis.  In  te  auiem  quasi  dicat :  Vulpes  foveas 
babcnt^  caqiie  cum  callidiiate  ct  simulatioQc  loqufi.* 


«*  S.  imiJN(m  EPtSCOri  SfCMENSiS  soo 

^j:inil|)»  enliii  f^r^U<r  aitotf&m  mangni  spirltns  A     VeL  :  Sic  'i^liUT  liftcrnta  csi  iniscra  jubcnte  mise- 
(lictintur;  VolHcrcsctlan^e<»lf^eutiitnr,  <|iioJii.im  iii     rPconlia. 


iiBtf  »Cfe  «btlneiMi  prliictf>ftf«nr;  cf  Isfi  qnideni  in 

peccaiorltHifl  ct  fnlquts  liomfnibus  nitkn  cl  foveas 

fociml,  ifi  eonim  cordiiiaa  mataa  cegitatfoncs  ct 

iniqnltatum  gennlna  parkint  Aliufl  autcm  dc  dlscf- 

pulto  ejHs  ait  Hii :  c  Ifagistcr,  seqnar  te.  >  Alt  ilfi  : 

f  Scqttcne.  >  At  ille  ait  :  i  Domine,  permitte  m' 

primnm  fre,  ct  sepeiire  mortuos  meos  >  Jcsos  ai* 

iHi:  c  Seqiicre  me,  ct  dimittc  niortuos  scpelir 

mortnos  siios,  >  AHo  enim  spiritu  loqiiebalur  iste 

Unde  ct  mcrlto  nod  scrlba,  sed  dlsclpuTus  dlcitur 

nc<|uc  sequl  Dominum   prehibctur;  imo  vero  §equl 

ef  imitari  Jubctur.  Volcbat  tamen  prirnum.  ire  ct  se- 

pelire  patrcm  suum.  Opns  quidem  piecatis  facere  to-         a    ,       p,     r 

lebat;  pietas  tamenilla  Domino  non  placebai.  Quarc  »  *^T''..  ^^  ^^T^' 

hect  Qoia  aliud  slgniGcabat,  noblsque  In  tioc  facto 

etempla  dabat,  ct  tale  erat  ac  si  dlceret :  Venisf i  ad 

vliam,  '415  Tts  redlre  ad  moriem  ?  Ego  sum  Tita, 

ego  sum  creaior  et  pater  tuus,  me  aequere  et  di« 

mittemortuossepelire  mortuos  suos.   Hortui  enim 

sepdndt  roortuos,  qnando  peccatoresquidem  mortui 

(sunt  mortui  qutdem,  qula  Tila  de  qua  dUimns,  In 

ets  non  est)  mortalia  opera  et  crlmlnalia  pcccata  in 

sc  absconilunt  et  celant.  Et  non  solum  baec,  verum 

eriam  ct    patrcm   suum  diabolnm  (de  quo  Judaeis 

Dbmlnus  att :  i  Vos  ex  patre  diabolo  estis  (loan. 

Tiii,  44).  >  In  sepulcro  pectoris  sul  scpeliunt,  ct 

quasi  bonum  aiiqiiod  scrvant  et  occultant.  Talem 

tgliur  paircm  scDclire,  et  sip  scpelire  Dominiis  pro- 

blbeu 


HOMILfA  ILVil. 

DOmNlCA  IT   QUADIIAGESIIIJE. 

AnvomTio.  — Ex  duohus  coinmentarirs  In  Joanocni, 

et  Malth»am  comHlam  lianc  homiliaro  coinperi- 

{,my«;  prifiHi  ptfs  iii  eemmeiil.  Jtian.  esi  num.  16, 

altera  in  Maiih..  num^  Iti.  Iiiter  rciiqiias  Euselm 

Emiseni  noinine  vutgatas,  ct  sub  hoc  eodcin  di^ 

posiia  convenlt  com  Marche&io  in  fHrimis  verbis, 

sed  diveraua  flnii  in  ilio.  Ut  «utem  faciie  lcctorei 

priorem  partem  obUncant,  eam  bic  sulijicimus. 

Legtio  S.  EvAifCieLii  secundum  Joak^ex  (vi,  i). 

In  tllo  itmpor^y  abiit  /eius  trant  mare  GalHete^  qt^ai 

OU  Tiberiadi^t  et  seqi^ebalur  eum  muUitndo  magua^ 

quia  videbmnl  tigna^  qua  faeiebat  $nper  hi$,  qui  infir- 


HOMJUA  1U.V. 

.  rtuA  Ti  roat  MwmcAii  m  t20A»iuoEsiu. 

AMONrrio.  —  Expianatlonem  hodlernl  Evangetit  hlc 
non  adferimHSv  eum  tola  «i  Gommeiitario  legi  po»» 
sit  siib  num.  II. Faotaenim  ooHationeeum  vujgata 
liomilia,  nihil  ei  adderc,  vcl  demere  habemus 
eadem  omnino  est. 


Lectio  S.  Evarcblii  secunduii  Joannem  (it,  B). 
In  itto  tempore  tenil  Je$u$  iu  civiiatem,  qua  dicitur 
Skkar  juxla  profdium  quod  dedit  lacob  Io$eph  filio 
Ane.ete. 

/fie. ;  Hoc  est  lllud  praedium,  de  quo  Jacob  mium 
wnum  Joseph  benedicens,  ait,  etc 

Oe«. :  Nlsl  eos  ad  audiendum,  et  credendum  to-  d 
lunurlos  prxTidisaet* 

nOMIUA  XLVI. 

$ABBATO  rOST    DOUmiGAIi   TGRTIAIi  QUADftAGRaiHiB. 

Admoxitio.  — *Ex  eodein  commenurlo  in  Joannem 

iMm.  ^  sumpto  eet  hcc  homllia/qme  el  Euaebi» 

EmiaeRO  fiil  miribuUi,  la  qao  pMca  Terba  ia 

ftrincipio  mtiUU  teusturt  led  flnis  est  idem. 

Eislat  Eusebii  pag.  8d,  num.  48  Marcbesius  au« 

l^  babet  lom.  11»  pag.  40. 

Lbctio  S.  ETANGELn  SBGURDU1I  JoAimBa  fynu  t)* 

In  Uto  tmport  perrexit  Ie$u$  im  moniem  OHivlf ,  d 

Hihicuh  iterum  venit  in  tempium^  et  omnit  popuiu$ 

vsufi  ud  eum^  $i  $eden$  doc^  $o$.  Et  reiiqna. 

:  Im^  *  Quod  tnim  Jesus  iii  monlem  Oilvcti  ifc,  et 

orare»  eic« 


ine. :  Magna  roiraeulu  Domluiis  f;ictarus,  et  novi 
nlrabUisque  pmiis  deiicias  popiiiis  daiunm  monteoi 
iscendlt,  qnaUQUsetnosquotieacumiae  splritualiims, 
iiOTisquo  epulis  saliati  cupimws,  opft  moutis,  lel 
mentlBttl|]tiidinem»el  ingenii  sublimilslera  ascea* 
damus.  Quoui»m  auiem  ulibus  delictis  refectl  fesii* 
Titatem  agere^el  Christt  camemy  et  sMigoiiiemsus- 
c^ieje  digni  sunt,  roerilo  hic  dicitur»  quia  proximuia 
eraipasciiadiesfestuajudaiorum.  Seouri  emin  a<i 
lianc  lestiviutem  Tcniunt,  qnia  talibus  epulis  sunt 
repletL  Cnm  eublevasul  er^  ocuioe  !$$»$,  $$  wdisset, 
quia  muUifuda  maxima  veuit  ad  mm^  diadt  ad  Phi^ 
iippum.  Vnde  ememu$  pana^  ut  manducenl  hi  f  IJoc 
autem  diceoat  tentahi  eum;  ip$$  enim  $debat,  quid 
C  $$$$i  faciurui,  Sciebat  enim  Domiiius  quid  factiirus 
crat ;  sed  tentando  416  PhiUppum  audlre  voiebat 
quid  de  ejus  omntpotentla  sentiebat,  simulqve  oo- 
Tum  illud  miraculum  discipuli  rcsponsione  extollc- 
bal.  Cum  ex  quWique  oanibua  tol  bominos  reficeret, 
quibossecundum  Hlius  teslimontum  dueetitoniai  dc- 
nariorum  panes  non  siiltlcerenCy  ut  unusquisque  ino* 
dicum  quid  aedpiat.  Sk  emm  Philippus  respoiidii, 
dieem :  Duce^Uorum  denariorum  pane$  nou  $ufieiMta 
ei$f  ut  unu$qui$que  modicum  quid  etccipiat.  Dicit  ei 
UHU$  ex  diuiputi$  eju$  Awkrea$  frater  Simani$  P#- 
tri :  Em  puer  unM$  Vi^,  qui  habet  qmnque  pane$  hof- 
d$aceo$t  ^  duo$  pi$c$$.  Sed  quid  hmc  intar  tantotl 
Poer  Iste  popuius  Judaeus  est»  sensas  adhoc  et 
Inielligeutias  pueriiis.  Quiaque  Tero  paoes,  quin- 
que  libri  Moysis  intelliguntur.  Quos  panes  popoiui 
iUe  obiqoe  secom  porut,  el  non  ooBodU,  quia  legU 
iantum  Scripturas  ei  non  IntcUiglL  De  his  aotem 
B.  Maulueus  ^Tangelisu  sic  aU. 

{Sequenda  u$au$  ad  finem  in  comm$9d*  num.  61 
coji/timiiir.) 

HOMILIA  XLVML 

rBOia   H  ffOST  DOaiHICAH  IT  QUABRAOBSmjk 


ADNOMtTio.  —  QoaUs  exposiiio  in  comment*  hiijus 
loci  Evang.  Joanols  num.  6,  Ulls  est  homiiia  tam 
n  Marcliesio»  qiiam  in  Eusebio  :  ipsis  enim  vcr 
ois  apod  utrumque  incipitt  iisdemqoe  desinit. 
Quis  auctor  ccnaeri  debeat  alio  argumenU)  noi 
liidigemns. 

LeCTIO   S.  ETA.*tGELtI  SECUTCDUlf    JoANXBH    (n»'!?}* 


Ml 


wmaAjE.^mmuu^. 


Itt  illo  nm^re  :  Ptope  erat  Paieka  •  udmoram^  ei  ^  itU  umfwa  :  Eni  fim4amimHfiMaMm 


(ucendH  Bkrosotymam  Jesiit,  et  iitvenfl  in  tmpio 

fendentetboves  et  oves.  Et  reliqaa, 
Ue. :  Haec  qQidem  In  H attbaco  expo^ta  sun  ^ 
Det. :  Et  iniqaiutis  essei  ln  unoqiioque  hdilan^. 
HOMILIA  XLIX 

mtA  III  pOSt  DOMINICAll  IV  QfJAbftAin^l*^. 

AuvmnTio.  —  Gum  liiijusce  Evangelii  arcana  sfcnsh 
S.  Bnino  perspicue  docteque  itlustrassety  eamdeni 
jiilerpretaiionem  ad  usum  howMiaB  usttrpavitl; 
f|uare  legentes  apud  Joannem  num.  21  coiiinien- 
tiriiim  quidquid  snppositus  Eusebius,  et  Mardie- 
siiis  e^deniMtf  nih»!  Irfiud  etse^  quam  eamdem 
fxpositionem,  videbunt, 

LeCTIO    S.  EvANGBUi  ««CONDIIII  .OAIWEMtv»,  14). 

/n  illo  tempcre :  Jmn  ik  feoio  mediaMet  Uieekdit 
hm  in  templumf  ei  docetal.  Bt  reiiqua»  ^ 

Jnc :  Diiimus  SHperius  hafne  feaiivstaiein  aeplem 
diebos  celebrari,  eie* 

De$, :  Ipsa  leaiinonium  perhibent  ie  m* 
ffOMILIA  L. 

FEEIA  IV  POST  DOMINIGAH  tV  OOABftAOlSlllJ». 

Admoxitio.  —  Prolixitm  reriae  hwjue  Evanaelfiim  S. 
ioaiinis  nonnisi  |)rolixa  oratioiie  adoriianduiu  erai4« 
Kam  ergo  provinciani  obivit  S.  Briino  suo  in 
comnieniario  toio  num.  27,  et  nihil  profecto  dini- 
sii,  quod  ad  ina)orem  hicem  comluceret.  Editiones 
tain  Euscbii,  quam  &la>rclie6ii  coiiimentario  ple- 
liissiine  coiiforinantur. 

LectIO  S.    EvANGELII    SECUNDUM    «OANNEM  (IV,  i). 

In  illo  tempore^  prateriens  Jesus  vldil  hominem  caS" 
cuma  nativitaie  aiia»  et  iniarraffatterunt  diHipuii  ejus: 
Rttbbu  quis  peceamt^  Aie,  «Mi  pnrenies  ejuh  ^t  '•eeecue^ 
natcereiur  f  Et  reliqua. 

Inc. :  Ipse  Salvator  noscer  :^rlis#iiiie  oatomiit» 
eic. 

Des. :  I  eecatbm  Mn  IwDereir»»  qnia  IttOiai  «h»- 
rrretis. 

^17  IKNtfltiA  Ll. 

'nSRIA  V  POST  DOlllNtCAM  IV  QlTAmiAOMSfMi:. 

AairoNiTio*  —  Ah  fodem  prompluorlo  eommenl»» 
tiomim  S.  BrHtioiifs  iii  Evang.  Luc»  eilitoros  lianc 
iiomiliain  hauserunt;  nnlliis  ergo  aliiis  ancior/ 
«qoam  idem  cbininentalor  inscribatiir.  Apiitl  Ense- 
biuin  Emt!scnitni  est  honiH.  52,  et  in  Marclieslo 
p»g«  ?0,  toin.  II.  iLKslat  in  eomment.  in  LiiaiiH. 

LeCTIO  S.  EVANGELII  SECUNDUM  LuCAM  (vtl,  12).  /lC 

illo  tempore  ihat  Jesue  in  dviiaiem^  quas  weatur 


^tmeih^  Jfeni»  ei  Umkte  aefotie  afua^  Kt  t«HqM« 
inc. :  In  magiiis  4amlih«s  Meriie  Mrii^il  tae 

«tvanieliata,  ele« 
i>es.  i  Ab  eeoMMMio  diaeraMi  dMbiltff  qoii  p#>- 


fiOMILUyik 
SAeaato  mm  mtiHCAX  tv  K^kbekkeeemM^ 
lAMMOMtiO.  ^  Oiiinem  atientionem  «ihi  viRdlcal 
d4>ciriHa,  visqiie  arjsuaicniaiiomst.qua  hac  in  ex" 
positioiie  perfidos  et  inrredtilos  Jiidxos  insccia- 
tus  est  S.  Bvuno  sub  liitm.  24,  fn  loannem.  Essi- 
«lieenim  Ghristi  dtvtnliaiem  a»serif}i>  et  JiidaM)^ 
rum  iucredniitatera  Cbristum  pureju^homincui 
blasplicmantium  vehementer  pbiurKavjt.  Eodeni 
itiodohomifia  .ib  Eniiseno  num.  55,  et  a  MarCliesio 
tom.  II»  pag;  52  desiTibifiir. 

LeCTIOS.  EVANOeLil  SSCUNDUM  JOAlCNfelt  ftfti,  42). 

In  iito  tempore :  iH^ebmtJts^e  iuMs  Ju^ktarmn  :  Efo 
eum  Inx  mMiMfl,  lAc, 

fnc4 :  Ego«  hiquii^  sutn  ktx  miin^i,  (*go  svm  ilhi 
lui,  quas  ilJumlfiai  «iimem  ^onrifMm,  eic; 

Des.  :  Erat  fgiiur  n  hora  efes  ie  ejtts  poteatMte^ 
vttunc,  et  nott  antea  T«Airel,  4«am  Ipee  juberei.;  :: 
ROMILIAUV. 

MilinCA  VA9S10N1S. 

Aduonitio.  —  Procstnium  homillae  qnod  inelpii : 
Prasceperat  Deut  per  Maysen,  esque  ad  iUa  voi^ki^: 
Qudte  tton  crediiis  mihi,  additum  est ;  prosequitur 
tainen  perrecio  coiicordans  cum  coinment.  per 
totuin  liiinierum  ^.  Hac  de  concionci  dt  de  reti« 
quis  opiime  meritttm  feeerefiluscAjium  finvteenuiii 
lypo^rapbi  Parisieosesi.  at  •infer  ekis  snpposiua 
liomilias  oum,  51  cpilocarunt.  Edlilit  quoque 
Marchesius  pro  eadem  Dominica  passioiiis  tom.  B^ 
pag.  55. 

418  K^TIO  S.  EtANCBLn  scc^unMim  OAxmEH 
(viii,  46).  in  iitu  tempore^  iicehat  fesus^nrhh  Jw 
daforum  e$  principihnt  eaeerdoium  ;  Quii  tx  ifohie 
uryuet  me  de  peccat^  T  Si  ueriiaiem  dico  vohis^  quare 
non  creditis  mihi  fEi  reliqtia. 

Pneceperat  Doininus  pcr  Moyscn  saccrdotibu» 
Judu3orum,  ui  ad  nunum  oinufno  moriitiim  accede^ 
rent,  Aisi  ad  patrem-ei  malrenw  ad  frelrea  ei  eon^* 
leem,  quas  viram  non  heberei.  P«Mteeperai.4^ere4 
de  sttmmo  sacerdote,  ot  neque  ad  patrem,  neqne  ad 
inatrcm,  neque  adaliquem  omnino  morlttumACce-' 
deret.  Sed  quid  per^norivumy  nisi  .peeoatjifla  1  Pee-i. 


rfaim,  et  ihant  cum  eodiecipuU  e^us,  ei turba  comosa.  D  ""^^ ^  "W»^*^  Owa  faH,  qmuam  niii  prinui» 


Cl  reliqua. 

Jnc, :  Hsc  autein  vidua,  quani  turba  mulia,sequt- 
lur,  etc.  /    '  . 

Oes. :  Ibmibus  .pedibosqtie  li{$aiis  prodiJssc  Ter- 

HOMILIA  LIL 
reniA  ti  rost  dominicam  ivot^^^aiGfisiMA. 
ADsiomtio.  —  Ejusdem  generis  cst  sct[|oens  honiilfa 
ui  suat  pliires  Anscedenias,  efiita  nemp»ez  com» 
nientariis  in  Evangelia.  Ilujusce  loci  exposUio 
totum  oeeupal  num.  32,  in  Joannem,  nullaqiie 
facta  est  mlditio.  Eaimleni  tribueruni  editom  ejtis 
fimiaeno  bom.  32  ei  Marcheaioe  .publicavil 
tom.  IL  pag.  51. 

Lectio  S.  Evangei.ii  secundum  Joannsm  (xI|  1).  In 


hoino.peccasset,  nemo  unqttan  bemiiMim  monmUiif* 
' Aecedere  igitur  ^.  mortiiiiiii^  ho^  esi  aeoedere  »J 
peepalvm ;  ei  esi  efiecMi#«pmeaiiae*>  PfaeKJpii^igiiur 
DomUmSft  ujl  sn^cmttMfi^  ai|  morluum  «ton  eeeedKitf. 
id  esi  ut  peccata.morlalia  non  cotninitiant.  (tjamtia 
siiie  peceato,  ncmp^csse  ppssit»  sii»:  Cfimiiiej^M^>lt^ii 
sacerdotem  esse  oportet.  Sed  quia  sii||i.%qrwl^^U 
peccaio  nullus  esse  valet»  ad  porcnttttn  et  pf«s4mo>' 
nim  mortem  saeerUotes  «eeed^  -neii  protiibeniiiiv 
Omnium  enlm  commone  Osl  origte;Ae^pece;iittitr; 
oBHies  Igiitfr  ad flfod aeoederenoo  diiblotM est. tksd 
quid  per  sororem»  qua  tirum  noo  habet  iiitetUgere 
^ebcnaB»  nisi  SHm  animas»  qaoe  e  ipatcis  dome  el 
a1»  Cceleaia  separantur  ?  Iud«{  eobis  et  h«re^lliii% 


8.  BRUNDMS  CPISGOPI  «GraENSIS 

«I  tielKipltoaii  ^  ftius-Mqiienies  volMfHaieft  eura  ^ 
EcclesiM  pereuiit  :  i«ti  qitidemfiUAlUte.sorores 
iMiTinaB*  a4  qttM  acoedere.  non  llcei.  Hoc  audianl 
sacerdotes  nostrt,  et  ab  omni  opere.moriuo»  ab 
i>iBni  peeeatl '  cootagtoiie  se  inHuuties  cusiodiauL 
Omiiia  enim  iu  figura  conlingelKint  illis ;  scripla  siint 
autem  ad  correctionem  nostram.  Nunc  autem  de 
summo  sacerdote  videaroQS>  per  qnein  Doioinum  et 
Salvaiorem  noslrum  intelligimus,  sacerdotum  oiiih 
nium  makimnm.  Ipse  enim  ad  nullum  mortuum  ac- 
ccsttil.  quia  neque  originale  pcccalum  a  parqntibus 
truiit,  neque  a  se  peccaium  aliquoii  coinmisit  Ipse 
euim  est,  de  quo  Scripluni  est :  Qui  peccaium  uon 
fecii^  nec  dotui  inventus  e$l  f/i  ore  ejus,  Ipsc  igilur 
soliis  esl,  qui  ad  pairis  et  inatris  morlcmi  et  pccca- 
:um  uon  accessit.  Dicat  igilur,  el  confidcnler  dicsil :  ' 
.Qtth  exnobis  arguet  nu  depeccalo?  lloc  onim  signi- 
Ocat  illa  vacca  riifa,  qux  sine  roaciila  doscribitiir 
fnisse»  de  qua  modo  iu  Apostolo  cura  legcrciur, 
audivimus.  Sic  enim  dixerai  Domiiius  Moysi :  c  Prx- 
cipe,  inquit,  popuio»  ut  adducat  ad  le  vaccim  rufam 
noii  liat)entem  niaculaiu,  a^lalis  iulcgrae,  et  qiiae 
iiunquam  poilavcrit  juguiu  (Num,  xix,  2),  i  et  qii» 
sequuninr.  Sed  quid  vacca  rufainisi  caro  Salvatoris 
iiosiri  de  armenlo  patriartharum  el  propbclarum 
assumpia  inleHigitur  ?  Sed  quare  riifa ,  uisi  quia  . 
proprio  sanguiite.  cruenlata  ?  Cur  auiem  9»talis 
integrae,  nisi  quia  in  juventiile  passus  est  Dominti:  ? 
Jugum  aulem  non  iraxil,  qiiia  pcccatum  nou  feciU 
c  Nolile«  inquit  Apostolus,  jugum  ducere  cum  iiifl-  ^ 
ilelibus  (l/Cor.  VI,  14);  i  unde  et  immaculata  di-. 
citur ;  unde  et  modo  Doininus  ail :  Quii  ex  vobie 
^arguet  me  de  peccato  t 

(Quas  sequuntur  videnda  s^nl  m  eommentario  sub 
num.  26.) 


56.  Ilsdere  euim  vcrbla  ineiptt,  iisdem  desinit.  A 

Harcbesio  babeinus  pag.  54»  etc. 

Lectio  S.  Evangelii  secundum  Joannev  (vu,  1). 
/k  Uto  temporct  ambulabm  Jesus  in  Gatitmm,  non 
enim  volebai  ambulare  in  Judcsamf  l^uia  quarebant 
eum  Judasi  inlerficere.  El  reiiqua» 

Inc^ :  Uo^  enim  faciebat  Jesus,  non  qnod  mor- 
tem,  etc. 

Des, :  Non  audebant,  qula  magls  homines,  qoam 
Deum  tlmebaat. 

HOMILIA  Lyil. 

FERIA  ly  POST  DOilUflGAIl  PAttHHIIS. 

Admonitio*  —  Copiose  non  roitius  q«iau  docie  illii- 
slratum  babeinus  diei  hujus  Evangelium  in  coin- 
ineiit.  siiper  JoauDera  num.  Sl ,  uec  bomilla  Eose- 
bio  Emiseuo  perperam  ascripta  nuin.  57  alia 
praesut,  quam  qu;e  S.  Bruno  eo  in  loco  di^seniit, 
Apud  11  arcbesium  esi  t.  II,  p.  56. 

LeCTIO    S.  EvANGELII    SECCNIHIII  iOANNfta  (x,  %}. 

Jn  iUo  lempore,  facia  suni  enceeni^  in  Hierosotfm 
ei  hiems  erai,  Ei  awbutabai  Jesus  in  temvto  in  poT' 
iicu  Salomonis*  Et  reliqua. 

Jnc,  :  Encsiiia  dicebant  Judaei  illam  fcstivitatuii, 
eie. 

Des. :  Ct  isii  ad  eum  venlrent,  cum  viderciii  et 
in  eum  crcderent. 


HOMILIA  LV. 

t  FERIA  II  POSf  nomNICAll  PASSlOXtS* 

AnvioNiTio.  —  Qui  commentarium  iii  bunc  EvangcUi 
Joaniiis  lociini  conferent  non  latn  certiorcs  nent 

*  •  iib  eodem  «lesfimptatii  faomlliain  a  Harcliesiu  tom. 
11«  pag^  54  editam,  sed  multo  emendatiorem  con»- 
IKiiare  poteruul.  ^ulla  Ades  typographis  Pari«> 
siensibUs  reinanct,  qui  eam  Eniebio  Eiuiseno 
snpposuenmt. 

LeCTIO    S.   EvANQEIJI  SECVNDUil  JOANNEH  (V,  36). 

in  ilto  tempore  :  Miseriinl  principes  et  Phatism  mf-  ^ 
nistros,  ui  apprehenderent  eum.  Dixit  ergo  eisJesus  : 
Adhuc  modicum  tempus  vobiscum  suin,  et  tado  ad 
eum  qni  mfeil  me.  Et  reitqua* 

Inc.  .*  lu  vanum,  inqnit,  hiboratis  vos  el  prineipes 
vestri,  ctc. 

Des. :  Et  revcrsl  sunt,  qaia  foeere  non  poUicrunt 
volunlatcm  suam. 

419  HONILIA  LVL 

FEftlA  III  POST  DOMINtCAII  PASSlONtS. 

A»iiONiTio.  —  Ne  ludamus  verbis,  satis  eril  diccre 
cuiiidein  commeutariiim  bahc^arilcr  homiliam 
ex  iiitegro  suppediUirc  a  nniii.  20  in  Joannem  us- 

:  Qiiti  ad  21,  et  stipppsiiionem  Euscbii  apcrte  mani* 
lissiarc,  ciim  siniilis  omniiio  in  ea  repcrialur  mim. 


HOMILIA  LYUL 

rERIA  V  POST  DOmNICAM  PASSIOlflS. 

Admonitio.  —  Evangelicam  narrationem  nijsleriig 
plenam  sapientissime  a  Bruiione  illustratam  re- 
fert  Kvan^eiii  contmentarioroi  eui  siaiilis  oiRiihio 
est  bomilia  hac  cUe  tam  ab  editere  Emiseni  num. 
58,  qiiam  a  Marchesio  pag.  97  assignata.  In  ulrc- 
que  eadem  lectio  esl,  ne  verbo  quidem  inimutato; 
ex  quo  palam  Gt  non  Euseiyhim  Emisenum,  sed 
Brunonem  Aslensem  auctolrero   habendum  esse. 

Legtio  S.  Evangklii  SBcmmuM  Lu€am  (vii,  S6). 
Itt  ilto  tempore^  rogatii  Jesum  quidam  Pharismu, 
ut  manducaret  cum  illo.  Et  eece  muUerp  qua  erat  in 
civitate  peccairix^  ui  cof^tomi^  quod  accubuisset  iu 
domo  Phariswif  attulii  alabasirum  ungueniif  ei  slaut 
retro  secus  pedes  (sjus^  lacrgmis  cmpii  rigure  pede% 
ejus,  et  eapitlis  capitis  sui  tergebat^  el  osculaketiir 
pedes  ejus^  et  unguento  ungebat.  Et  reliqua. 

Jne. :  In  hoc  Evangelio  Fharuuei  superbia  repri* 
miiur. 

Des. :  Ex  corde  conversU  tam  facile  iDiseretor. 
HOMILIA  LIX. 

FEEIA  VI  POST  DOMINIGAM  PASSIOHIS, 

Admonitio.  —  Salis  prxmoniti  eruiit  lectoies  vix 
iiitelliganl  bomiliam  diei  hiijtis  iion  aliande  pe- 
tendam  qnam  ab  eodem  Evaiigelii  eommeniario. 
Exstal  num.  33  apud  Emiseiiiim  hoin.  59,  iu 
Marcbesio  pag.  57. 

420  LeCTIO  S.EVANOELII  SEGUIIDUM  JOANNBM  (xii 

47).,/n  iltotempore^  coUegeruni  pontifcet  ef  Pharisen 
conciUum^  et  direbanii:  Quid  facimus^  quia  hic  homo 
mutta  signa  facit.  Bt  rdiqiia. 

Jnc. :  Audiorant  poniirices  et  PIiaris,xi. 
,    Des»  :  Non  ut  eum  occtdaiis»  sed  ut  iioLiscum  i.i 
eiiin  credntis. 


fM 


!K>MfLli£;  --  liOAliL.  LXVI 


MB 


HOmiA  LX. 


8ABBAT0  POST  DOMINICIM    PASSIO.MS. 

ADHO.NITIO.  —  Cx  iribiis  ssepe  laudaU  in  Joaniien 
comiRenUirii  loeis  composila  est  liotnilia  a  Mar- 
cbesio  ei  ab  ediiore  snh  nomine  Etisebii  Eiulsehf, 
publicaia ;  iienipe  e.x  fine  nnm.  54,  ex  num«  55, 
et  fere  ex  loto  numero  4tXiuii  eiiiin  plura  mYsteiia 
Evaiigelium  compfeclalur,  opportuna  iUustia- 
lione  prosecutus  est  S.  Bruno,  eamque  morali- 
bus  documeniis,  ut  assoJet,  exomavit.  An  S.  eiia- 
scopus  Signiensis  sit  boniiliiB  auctor,  quis  iu  du- 
liiumrevocabit? 

LeCTIO   S.  CVilNGeLII  SeCUNDVII  JOANNfiM  (xii,  42). 

/fl  illo  lempore  cogitaventnt  principet  iacerdotum^  ut 

Laxarum  interfic^rent^  quia  mulli  propter  itlum  ab- 

ibattl  ex  Judcsn^  et  credebanl  inJennm.  Ct  ruliiiua. 

ItK, :  Suilli  JuUxi  euni  occidere  volebasit,  queiii 

rttiper  Domrniis  suscilaverai. 

Det, :  Hoc  crat  quod  significabal,  quaiidoso  abs- 
coiulii  ab  eis. 

HOMILIA  LXL 

DOMINICA  IN  PALIIIS* 

AdhoxNitio.  —  Consulant  lectorcs  comroenlariiim 
iii  ti4>c  C?ungeliuin,' et  qiiidquid  aiictor  ad  ejiig 
('Xplanaiioneiii«luenbraTlt  pro  lionnlta  decerpiom 
invenieiit.  Exsuii  apud  Matlbaei  eommeiit.  nuin. 
85.  Inter  Cusebianas  liomiL  est  60,  et  iii  Marcbe 
sio  pag.  59. 

UCTIOS.  EVANGELII  SECCNDCll  MaTTH£01I  (xXI,1) 

/K  illo  tempore  cum  appropinquauel  Jew  Uieroio 
l^mis,  et  venisset  Delhphage  ad  montem  Oliiseti,  iunv 
mUit  duot  ilHci^ulos  Muoe^  dicens  eit :  Ite  m  cqtldl^m, 
auod  conlra  90$  ett^  et  statim  invenieth  atinam  aUi' 
^tam.etpuUum  eum  ea,  tolvite,  et  adducite  mihi. 
El  reliqna.  , 

Inc. :  Duos  dlscipulos  saon  anie  se  Dominus  niil- 
iil»etc. 

Dit. :  Gbrisli  Inndem  ei  gloriain  personaoa». 
HOMILIA  LXU. 

DomNICA  Ilf  PALHIS.  PASSIO  D.  M.  I.  C.  SECUNDOM 
«ATTUiCtfU. 

Adhonitio.  —  Cum  .  nemo  ignoret  S.  Mattbmni 
inier  evangelistas  longioreni  de  passione  Domini 
bistoriani  scripsisst^  buud  iitirabitur,  si  A.  N. 
breves  inier  fiiies  suam  expositionem  non  conil 
nuit.  Omiiia  cnim  verba  cuin  mysteria  eiiuntient, 
ea  aperia  reddere  oporiult,  ac  nostne  reparalionis 
sacratiieniain  maioicni  in  luceni  oroduccre.  Vide  1 
nuin.  104.  - 

LectIO  S.  EVAnGELil  SECI'NDU1I  MATTDiEUll  (ixvi , 
2).  In  Hlo  tempore,  dixit  Jetut  ditcipulit  tuit :  Scitit 
qnia  pott  biduum  Patcha  fiet,  el  FUiut  himinit  ira* 
detur^  m  emdfigatur.  fii  reliqiia. 

Ine.  :  r<«iulai  Domtnus  Pascha  posl  bidiiain, 
nuntiai  ei  passionem  suam,  etc. 

Det. :  Dominum  rcsurrexisse,  ei  nulb  niodo  sic 
posiinm  rnrafi  potulsse. 

421  HOMILIA  LXIII. 

FERIA  11  MAiORIS  HEBDOIIADJB. 

Admonitio.  ~  Tota  inoralis  eai  higuace  eTangelli 
inierpreiatio ;  nomina  enira,  et  dicia  ad  spiriuia- 
lem  scnsum  traducil  S.  cominentalor,  qno  diccndi 


A     genei^  piiptrfunl  snum  paseer^  iatafis  ei4Mvir- 
:    iMi<*a  inceiidere. Siib'  boniilt«'e.  iiti^a.esi  jn.lual- 
seiio  num.  G2,  ct  in  Marcbesio  p.  65,     .       .      , 

Lectio  S.  Eyangelii  secuhdum  Joajinkm  (xii,  1 ). 
tn  illo  tempBre^  ante  ux  diet  Pasc/uje  venit  Jetut  Be* 
ihaninm^  ubi  fuerat  Latarut  morluutf  quem  tuscila' 
vit  Jetus.-Fecerunt  aulem  coiHam  ibi,  et  Martha  mi- 
nittrabat.  Ct  reliqua.  ] 

;    Inc» ;.  Miruin  si  evangelista  oninia  liaec  siiic  aii<iua 
aignificaiione.tam  otiosa  dicere  vobiii. 

Det. :  Sicnt  se  babet  cupiditas  bomiiinm,  nova 
viderc  et  audirc  cupiebat. 

HOMILKA  LXiV. 

FERIA  III  MAJORIS  UEBDOMADifi' 

Adho^itio.  —  In  prxmissa  coniiuciilarii  e<!iiione 
B  toia  baec  liomilia  reperlhtrnuni.  58.  Nibil  u!tra 
addam  ui  siippositto  Eusebio  Emiseno,  apud  qncm 
sub  num.  63,  facta  rejiciaiur.  Marcliesius  cx  co- 
dice  Casinensi  edidtt  pag.  <>5,  loni.  H,  iiouduni 
lamen  e  tenebris  eruto  coninientario  in  Evau- 
gelia. 

Lbctio  S.  Evangelii  sbcijnduh  Joaknem  (xui,  IG). 
'n  illo  tempore,  dixit  Jetut  diteipulit  tuit  :  itwen, 
amen  dico  vobit,  nonett  tervut  major  domino  tuo, 
neque  apottolui  major  eo,  qni  mitit  eum,  Si  hac 
tcititf  beati  erititf  ti  feceritit  ea.  Ei  rcliqua. 
.  /iic.  :  Si,  iiiquit,  scitis  et  iiilcUigiiis  quac  fccc- 
jjm  vobis,  etc. 

Det. :  Non  priug  ccenam  complevii^  etsi  priiis  cc»- 

Hire  ceepii. 

IIOMIUA  LXV. 

C  FSRIA    IV    MAJORIB  BEBDOHAPifc 

Admonitio.  —  Ordinein  sequenles  bonilLianim,  ui  in 
Marclieslo,  ei  In  sopposiio  Euscbio  descripise 
stinl,  haiic  ad  cominenlarium  In  Lncain  suh  nnni. 
47  speciare  asseriinus,  ne(|iie  aliqiiid  addere-oo- 

•    corrii ;  ex  integro  enim  ab  eo  excerpi:i  est. 
Lectio  S.  Evangelii  secuxdcm  Llgam  (xxii,  I). 

In  Ulo  tempore   :,Appropinquabai   autem  diet  azy- 

morvm,  qui  eUciiur  Patclui^  et  quccrebaul  princijiet 

tacerd^um  et  Scribw  quomodo  eufn  interficerent,  T^ 

imekani  ver^  piebem.  Ei  reliqua. 

luc.  :  Vcnit  autem  dies   aijrmorom,  eie,  Mktit 

DoininusPeinim  etJoaniiem  parare  ftsc!ia,  eic' 
Det* :  Casteni  qw  sequuNiur  ui  MaitluBO  expbsita 

8unt« 

U0M1L1ALXVL 

FERIA  V  IN  CCENA  DOMINI. 

Admonitio.  —  Quamvis  aliis   verbis  incipial    luec 

honiilia  in  Marcliesio,  et  in   Eiisebio  Enii^ic^, 

nbf  est  65 ;  aitamen  cum  non  ferant  nlsi  por- 

breve  compendium  corum^  quai  auctor  in  pniicd- 

deiili  sernione  atiulerat»  dicimus  proprie  Iiodiei- 

nain  concionein  ab  illis  incipere  :  Scientf  iftqnit^ 

Jetut^  quia  venit  hora  ejut,  etc,  qiiam  Wc  exscr^ 

bere  opns  non  esi,  cum  ex  fonte  ^uadem,  newpe 

ex  comment.  in  Joannem  sub  nuni.  58  quilibet 

assequi  valeai.  Proceniium  iliud  omliliiur. 

422  Lbctio  S.  Evangelii  secondom  Joannem 

(xiii,  1).  /n  i7/o  iempore,  Mte  diem  fettum  Patclia 

tcientJetut  quia  venit  ejut  hora^  ut  iranteat  ex  hoi 

mundo  ad  Pairem,  cum  dilexitset  tuot^  qui  erani  ih 

mundOf  in  finem  dilexit  eot.  Et  reliqua. 


Im^ 


S.  BULNOKIS  EPISCOM  SKMENSn  M 

Maml  •ttperhift  efanfeliiia»  qatd  ante  k  Miseri  ittdael,  yil  feae»  fiMem  tnbeiit,  Md  qQi 

panein  eis  frangerel,  non  babent.  Nbbis  anUem  fi^ 
gil  panem»  Nobis  Scripiuras  exposuil,  et  leuun 
speruit  Jesus  Clirisins  Doroinus  nosier»  (ui  cum 
i^aim^  et  Sptrjlu  sanolo  luvH  ei  regnai  im  sseuU 
soectilonim.  Amen. 

423  HOMIUA  LJX. 
rKMA  III  rosT  noainicA»  pascu. 
AMfoiciTfO.  —  Post  expositionem   Boperioris  loci 
evangelici  Immediete  basc  alia  weeedit  tnterpre» 
iHtio  111  eumdem  Lurani,  cojiis  lectio  sub  nom. 
I>0«id6n  esl  achomili»  apiid  Marciiesiun,  p.7l, 
aU)ue  plaueconsiniilis  bomilia  89  juter  EusebiaQai 
relaia. 
Lectio  S.  Etakoklii  secijiidcii  Lqcah  (xsiv,  30). 

«,                      o  L<    .          f                          p  Li.  .•      ^i  i/o  lewporey  itetit  Je$ut  inmedh  diuipuimm 
Y^si^ere  wtem  Sabbati,  qua:  Luceictt  tn^rtnui  Sabbatt  p  .-../•       n         i.-    c.     t- 

-^7.  mj__._  »r_-j_i.„J  \.  ^, mt^Z ^ i_  ■*  «Moram,  et  dixtt  en  :  Pax  vobi$,  Et  reliqua. 

/nc. :  Loquebantur  discipuli  de  Jesu,  el  ea  qnx 


restmn  Paachtt  flalniidr  Msier  in  BMha»lam 
venitt  etc. 

Bet. :  Dnm  enlm  per  se  tnricem  sancti  oranl» 
altcr  allerius  pedes  lavat. 

IIO^nLIA  IKVIL 

SABBATO  SAXCTO. 

AtnoNiTio.  —  Facla  a  nobis  collatioiie  inler  com- 
ni«i)t»rium  bnjus  EvangcUi  mMit.  105 in  Mallb.  ct 
boiniliam  a  Man^besio  editam  iom.  U,  pag.  W,  a4i 
oculos  etiam ,  babenles  KuselHum  Enusenmn , 
utruiHqtie  perfecte  coiivenire  cuin  conimeniaiio 
lenlaniur ;  idcm  exordinm,  idem  et  finis.  Consn- 
laiii  lcctores  pag.  122,  etc^  ol  iiilegratn  bomiliain 
assequenuir. 

LeCTIO  S.  EVANCELII SECUNDOH  MaTTH^DII  XXVII,  i). 


tehii  Mmria  MagdatenM^  el  ioil^m  MmrU  udmre  mpul" 

crtnn.  El  rcKqoa. 
Jnc. :  Vesper  en  m,  qui  et  liesper  iTiciiur,  slella 

est,  qiias  alio  nomine  iucirer  vocalur. 
De$,  :  £cce  Uerum  tMoiditisi;  «dum  «um  tesur» 

rexiss^  4st  vivore  negatis. 

ilOMILIA  LJLVUL 
iM  aoMnuoA  aasuaaKCTionis  ».  n.  j.  c. 

Admoiiitio.  —  InDomittua  Haurrectiouii  titultts«i|t 
boiuiliae  bi^us  pariter  Euiiseiio  iniiicupaia',  et  po- 
siiae  num.  87;  cxlerum  pleiiein  ouintbiis  concor- 
dat  cuni  Marcbesio  pag.  09.  £t  cumeomment.  la 
Marcuin  nuin.  7« 

LECTIO  6.  EVANCEUI  SECCNDtJll  MAacvii  (ITI»  i>. 
/n  itlo  lempore  :  Mnria  Ma^nttne^  et  Marin  Jaeobi 


vidcrant  in  oominune  relbrebafrt,  etc 

Det, :  Ideoque  a  Catlmlicis  consignari  prjecipiunl, 
qui  ab  eis  bantizati  sunt. 

HOMIUA  Lm. 

EEBIA  IV  POST  DOaiNICAM  PASG&£. 

AaiKMiiiO.  **-  0«i  iliiMtraiioiiem  L  Ji.  evangelici 
k^eriiat  jam  at  lioiniliam  bac  pro  die  assignaUiM 
assecuii  aiinti  iniliU  enim  lioque  in  suppesiioEo- 
sebio,  ubi  esl  bom.  90,  neque  tn  Harcbesio  pa|. 
72,  tom.  il  additum  reperitur. 
Lectio  S.  Evangelu  secundum  Joaiinek(xxi,i). 

In  itto  tempore  ;  Mauifettavit  u  iterum  Jesut  tfiiri- 

jmtit  tuh.  Et  rdiqna. 

Iitc. ;  Ooid  est  emm,  qnod  apoatolus  Pelros  de 


et  Saloma  tmerum  armnala,  «I  •«••«*«  «njmarC  ^^^j^,^  ^  ,^„,^  ^^         ^^ 


Jetum.  Et  reliqi 

Inc. :  Sabbato  eiiim  neque  vendere,  neque  emere 
liGebai  aliquidyOtc. 

Det.  :  Obiiteciim  sedeo  «ivpriiy  ei  vegno  4o  «e» 
CHta  wetiloTiim 

nOMILIA  Lxrx. 

PERIA  11  fOST  DOVmiCAM  1»ASCnA. 

ADMDAfTio.  —  Ex  doobus  Gommeittarromm  locls 
eoodita  est  bomllia  hnic  dlei  fealo  aasigiiatai; 
iiismpe  ex  commeni.  in  Lucam  num.  49,  el  ex 
Gonnnent.  in  cap.  12.  Exodi  tom.  I,pag.  58.  Apud 
utrumque  satis  sibiTaccre  possunt  lectores ;  cum 
Jam  edilo  nirsus  prodneere  lnotile  duoiniiis.  Ea- 
dem  est  bomilia  in  Emiseno  num.  88,  et  lii  Mar- 
cbesio  pag.  70,  qui  aliqua  addii  in  fine. 


Bet.  ■:  De  ilfis  manifestationibos  loqaitnr,  <]i« 
vel  omnibus  vel  ploribus  in  «num  coliectis  tacis 


Lfxtio  S.  Evangelii  secundum  Lccam  (xxiv,  15).i||  eic. 
Initto  tempore,  duo  ex  discipulitibant  ipta  die  in 
castetlum.  Et  reliqua. 

Inc, :  Unus  autcm  istorom,  qiii  bxc  scribit  bca* 
lus  Lacasifbisse  putatmr» 

bet, :  Et  itli  vkissitn  slbi  sna  gaodla  nlinllarent. 
(  Hwc  m  tiomilia  tequuniur,)  Nuuquam  aulcm  4aiu 
bene  .cogooseikur  Jeiua,  iSicut  in  .fracUone  ,panis. 
Paiils  fste  spirfinalls^^esi,  fK>n*carnaifs;  «panls  Iste 
cibus  aniiiisR  est :  boc  paiie  nutriluT  aniina,  et  pin- 
guescit  inielljgeiitia.  De  hoc  pane  scriptam  est : 
1  Non  in  solopane  vivit  bonio,  sed  in  oinni  vt;rbo, 
qnod  procedit  de  ore  D^i  {Mdttk.  xv,  if).  i  De  bo^ 
paiie  per  propbetam  diciiur  :  c  l^r^^i  petleront  pa- 
D,  et  noo  erat  qai  frangeret  eis  CrAren.  rv,  4).  i 


IIOMILIA  LXIIL 

FERIA   V   P06T  DOUlNICAM  PASCH4E. 

Admonitio.  —  Superiori  omnino  similem  dicimns 
4uinc  Imniilianif  cunitota  eodem  eace«BMubirio 
eruta  sil,  nec  occurrit>  qtiod  aliud  de  ea  admo- 
neamus.  Sed  num.  91  exsui  in  Eusebio,  et  io 
:Marob«sio  pag .  73»  tom.  IL 
LectioS.Evanoeui  secundum  Joannem  (xx,  lij. 

In  itto  Aempore^  Uariu  ttMai  usLmfinuineMium.  ICt 

reliqua. 
Ine.  ;llecedont  {llsciptiti,  stat  Maria,  etplorai, 


/>es.  :  Ouia  vidi.Doffluaim,  el  hay:^isit.milii. 
HOIULIA  LmiL 

«BRU  .VI   nOST  DOMiNICAM  PiWIBil. 

A  DMONiTio.  -^  llamilia  auetor-fi.  finmo,  i:Mn.paiica 
visa  rueriniqna:  adiliusiratioitoin  li^iuscel^v;tu- 
gelii  attulerat  in  cotunieiilario,  assumptis  taiiUtm 
ptiuiis  ejus  verbis,  baec  ut  hic  exscrfbiinns  adili- 
dit;  reliqtta  in  coninient.  Matlb.-sub  406,  lialieii- 
tnr.  ApuU  Eusebiuiu  esi  hom.  92«  ei  iiiiMarcbfeio 
pag.  75. 

424  LeCTIO    S.CVANCELfl    SaOOllDUM  MATTllfUa 

(xxviii,  16).  InMtotemvore,  undecim  disciimtiub' 
iieunt  mGaiflaram,  «lc. 

'    iltec.anttem  vhio  quando  focia  sit  Incerf um  babco ; 
quooiam  Tboiuas,  qui  unns  cral  ex  istis  anle  dies 


n 


S0&     _  ^  ttQMILIie/-  nOillL.  LXXVI 

QCU)  Dominttift  vidi«$e  narralui:.  Sed  noii  yacat  9f  A  * 

myslenOft  qnod   de  Jiidxa  in  Galiliiam  di&cipidQ$ 

suosDoiniutis  Ire  praeoepil,  ibiqiie  seillisir.aHifestare 

Toluit.  Narrant  eiiitn  evangclisur,  niiiiicres  ad  se* 

pulcnim  Donilni  venisse,  et  angeliiin  eis  dicentein 

aorfisse :  <  Noliie  liinere,  scio  eniin,  qnod  Jcsiim 

quxritis  Nazarenum  crucinxum ;  snrrexil,  non  cst 

hic.  Sed,  cito  cuntes,  dicjie  discipulis  ejiis  et  retra, 

quia  prxcedct  vos  in  Gutiljeain,  ibi  eum  videbilis, 

slcul  dixit  vobis  {Matth.  xxviii,  5).  i  Quld  autcm 

niulicres   sigiiificoni,  et  quare  se  illis  post  resurre- 

ciionem  prius  Doininus  maiiirestare  voluerit,  cur 

eliam  Petrus  noinine  voceiur  Jain  supertus  exposiii- 

iDos.  Dicendum   est  igliur  quid  per  Galilx»in,et 

quid  per  moiilem,  ad  quein  eos  venirc  consiiiuit, 

siguiGccliir.  Gsilihca  nainqiie,  qux  transmigralio  in- 

terpreialnr,  Ecclcftiam  sigiiiffcaL  Magiia  quidetn  de 

peccatoribiis   transtnigrantibns  ad  ipsam;   ningr.a 

Tero  et  de  jusiis  traiismigrantibug  ab  ipsa.  Scd  qiiiJ 

ad  Ecclesiam  vcnisseprofuii,  nisi  et  iiion:em  ascen- 

dainus,    in  qiio  se  Dominns  videndiim  csse  consti- 

tvit  ?  Mons  isie,  hoc  l^vaiigelium  niilii  esse  videtiir, 

in  quo  Cbristi  passio  et  resurrectio  nuntiatur,  in 

quo  et  ipse  suis   discipulis  iiianiresiatur.   SeJ  vis 

andire  Jcsum  suis  discipniis  in  hoc  mnnte  loqticn- 

lon  ?  Audi,  ei  inielHge :  c  0  stulii,  inquit,  et  tardi 

corrfe  ad  credcnduin  in  omnibiis,  qua;  locuti  sunt 

prophetnc !  Nonitc  sic  oponnit  paii  Qirisuiin,  et 

restrrgtere  a  mortuis,  cl  tla  intrare  iu  gloriainsuam?» 

[Lue,  XXIV,  25.)  €  Itaquo  palpate,  e't  videte,  qnia 

spiriius  caru-eni  et  ossa  iiou  liabet,  slcut  ine  videtis 

babcre  (ibid.,  39).  >  Siiiit  auteoi  et  mitliaaUa,  qiii- 

busse  Domiiius  In  boc  nioute  suis  discipoiis  niani<* 

fcsiat.  \is  e:iain  videre  Jesuni  in  nionie  David,  id 

esi  in  Psalterio  sc  inanircslantem,  et  discipulos  allo- 

quentetn?  c  £go,  inquit,  dorniivi,  et  sonmum  coepi, 

et  rcsurrexi»  quoniam   Doniiniis  susccpit  ine  {P$aL 

m,  6).  I  Et  itcruin  :  c  Podemnl  maiius  nieas,  el 

peilcs  mcos»  dinumeraveruiil  omnia  ossa  mea.  Ipst 

vero  considcruverunt,  ei  inspexcruiit  me,  diviserunt 

sllii  vcslimeiila  inea,  ct  supcr  Testem  meain  mise* 

runt  sorlcin  (PtaL  xxi,  17).  »  Sel  quid   diciums  t 

Tot  sunt  moiitcs,  quot  el  propbei» ;  tot  sunt  mon* 

tes,  qnot  ei  libroruni  voliiiniiia.  Dc  bis  ciiim  monti- 

Los  scripium  est :  <  Lcvavl  oculos  meos  ad  montes, 

:iuile  vciiiet  auxilium  iiiibi  (PsaL   cxxi,  1).  »  Et 

riiibi  :  <  Ul  quid    susiiicainiiii  montes  congnlalos, 

inons  in  quo  bencplacituiii  esl  Dcohabitare?  » {PiaL 

tnii,  17.)  <  Veuitc,  igitur  asccndnnms  ad   mon* 

lem  Doiuini,  etad  doinuin  Dei  Jacob,et  dorebit  nos 

vias  siias,  et  umbulabimns  In  semitis  cins  (PsaL  ii, 

5}.  I  Ideo  eiiiin  ct  apotloli  in  Galilaam  abiertnt,  et 

in  mofi/em,  ubi  conttituerat  ildt  Jetut,  el  tidentes 

eum  adoratervntf  quidam  attlem  dubitatemnL  Cgo 

quidt^m  piilo,  qiiod  illi,  qui  dubiiaverttnl,  Iwreticos 

signiticabaiil,   qui  ex  nobis  quidcm  exieruul;  scd 

iiOH  eraal  ex  uobis.  Seqiiilur  :  £<  accedeutJetnt 

locuiut  eti,  eit  dicent, :  Data  ett  milii  omnit  poLettat 

in  OBlOf  et  in  terra^  elc. 

(Hujvjt  komlL  reliquum  in  comz^  hib*'.^.) 

Fatrol    CLXV. 


C 


.   .^^.  .........  .    .^,^$10 

UQMUM  LXXIV.  ■'•\  Z,,i 

SABfeATO  IN   ALftlS.  /••    .,<^ 

AmNNtmo.  —  Brevissiine  m^  expediam  tiens«  tton 
aliuiide  qiiaerendam  hoiiiilinm  biijus  dii^i,  qii^iia 
in  comineiil.  iii  Jan.  niiii!.  51.  lisileiii  \erljis  ia 
siipposiio  Enseliio  num.  U3,  et  in  Alarcbesio  pag. 
74  b*gitiir. 

Lfxtio  S.  Evancrlii  fBCunDiju  JoA!uiR»  (xni,  i>» 
/n  iUo  temporet  wa  Sabbati  Maria  Magdnlene  tenU 
mani  cttm  lenebrw  etsent  ndmoHumenium.  Et  retiqua* 

Jnc. :  Quantum  ad  litteram  inaguus  umor  coinpel'- 
lehai  hanc  mnlierem,  ctr. 

Det. :  Diximiis  cniro  pcr  Scriptnraim  linteamina 
signiflcari. 

IIOMILIA  LXXV. 

DOHINICA  191   ALBIS. 

Admomitio.  —  Ilnnc  honiilinm  simillicrpracsfat  MeRl 
rommenlarfns  loto  nnm.5l.  Qiiauia  iii  eo  e/Tnfseat 
cloclriua,  dissbremlique*  copia  jam  lcctores  adiiii* 
raios  opiiior.  Qiiod  majiis  argiMDeniiim  aflferri 
uoie >ly  iil  eviiicaiitnr  de  plagio,  qiii  hniuin  bomS- 
iianim  fiuclnrein  fuceniut  EiiselMiim  (linisenUKi 
inter  qiias  esi  9i.  Si  fons  osiciiilaliir  a  qua  oinnes 
eii«anaruut,  MatcUesius  afreil  pag.  74* 

425    LeCTU)     S.     £VA!fGEI.II    SECUMOIIli    JOANNEU 

(xxy  l9).  in  illo  Um)tore^  cum  tero  estet  die  itla  una 
Sabbatorum,  et  [oret  essent  clausw,  eio.  Et  rcliqua. 

Jiu*:  Quicumme  inteili|^V  iUud,  quod  sci-iptum 
est,  e:c. 

D^  :  Alii  evangelisl»  «stera  ejus  racla  noii  scri* 
psisaeiiu 

HOailMA  LXXVL  » 

AOIIIMICA   1    FOST  PASCfiAll^ 

Admonitio. '— Ciim  pnrsentls  diei  bomilia  constet 
paritni  ex  expuMiioiie  in  ionriiiis  evaiigeliuin 
niiin.  ZO,  pag.  ^05,  puriiiu  .«•x  addiiis  liim  in 
principio,  lum  vorsiis  Hiteiu,  eaiu  ut  Marcb^rsiiia 
pubiicavtt  tom.  II,  png.  75,  «^t  Euscbii  Eiiiiscni 
eiliiores  iium.  94,  scd  multis  in  locis  emcndatam, 
lecioribus  exliibemua» 

LeCTIO  S.  £vA.NGELII  SBCUNDUII  JlMkNNEII  (x^  il)« 

In  ilto  lemporet  dixil  Jesut  discipulit  tuis  :  Ego  tua^ 
pQtior  bonus,  Et  reiiqiia, 

Ego^  iuquit,  iiHin  pastor  bonut^  Audlte  lioc,  p.ia(o« 
res,  et  a  me  uno  paalore  boni  pastores  esse  disctte. 
Bonns  eniiu  [lastor  e?t,  qui  aniuiam  suam  dat  pro 
ovibus  suis.  ll^^c  est  delinitio  boni  pastoris,  boc  cj;o 
feci,  boc  et  vos  faciie,  si  necesse  fucrit. «  M.ijorcm 
enim  dilcctlonem  iieino  babett  quam  ut  aiiimam 
suam  poaat  quts  pro  amicis  suis.  Merc^niarius  auicm, 
ei  qul  noD  est  pnsior,  cujtis  iiun  siinl  oves  propri«e» 
videt  upum  veuicMtcm,  et  diniitiii  oves,  ci  fugit. 
(Joan,  XV,  13).  >  Bomis  pnstor  fiiit  Jacob,  bonus  pa- 
storet  Moy^es,  bonus  pasior  erai  et  David,  qiii  pro 
liiendis  ovibus,ursis  cl  lcoiiibiis,q(i.imvis  piier  csset» 
atlhuc  se  objicere  nou  limebat.  Nam  et  lconero,  ei 
nrsum  ipse  iiitcrfecit ,  sicul  ad  Saui  loquens  ipse 
testaUir.  Hli  euim  ursi«  cl  leones  viiia,  et  maliguos^ 
spiritiis,  li.t:relicos  ct  scbisinaiicos  signilicabaut « 
coiitra  quos  nunc  Ecclcsiae  p;istores  puj;tianl  ei  di- 
micaiit.  Non  crai  ille  Miercenariits,  q4ii  diiiiis^is  ovi- 
bus  fiigeret,  el  lupornm  impeiHs  lormidarel.  IUc 
igiuir  bonus  pasior  bunc  pasiorem  optimum  bigni- 

2'j 


811  ,  S.  BRUNONIS  EPISCOPl  SIGNIENSI5  m 

iicalial,  qiii  inodo  iii  hoc  Cvangclio  lcquilnr  dicens  :  A  CHJa$  non  iunl  oves  propria^  vidii  lupum  tenienitiMi 


Ego  Bum  pasior  bonus,  clc.  SeU  vis  videre  cliam  ip- 
siim  Davt(f  i)oni  pnaioris  dcrinilioRcm ,  quae  liic  de- 
scribilnr  aJimplessc,  ei  pro  suis  ovihiis  aiiimam 
ponere  voluisseT  Cum  euim  angelus  ad  populum 
«lesccndisset,  el  evaginato  glndio  mullos  inierfecis- 
sel,  morii  se  ipse  ol>jicicns  clamavil  dicens  :  i  Ego 
stim,  Dominey  qui  peccavi ;  cgo  inique  egi ;  isli,  qni 
oves  sunt,  quid  reccruni?  Vertaiur,  obsecro,  manus 
ttia  conlra  mc,  ct  conlra  domum  patris  mci  {II  Reg. 
L,  47).  >  Dicat  ilaqiic  nostcr  David,  filius  aulem  illi 
D^yid,  sed  forlipr  qnam  ille  David,  ego  $um  pattor 
honus.  Quod  autem  pastorem  se  Dominus  dicit,  di- 
giiatto  est,  non  prapsuroptio  ;  inclinatio  est,  non  di- 
gnitatis  alicujus  nliqua  sublimatio.  Sed  non  dedi- 


dimUiii  oves  ei  fugit,  Mercenarius  enim  esl  illeefiL- 
scopiis ,  qui  in  pascendis  et  regendis  ovibus  sol» 
teinporalia  el  transitorta  quxrii,qoi  noo  ainorecQi- 
lcstis  patrix,  sed  pro  lucro  et  mercede  rerum  lem- 
poraliuin  oves  Donunicas  pascit.  Et  iste  quideio  apud 
Deum  paslornon  est,  etsi  ab  bominibus  paslordi- 
catur;  bic  autem  non  oves  proprias  babet»  sedmer- 
cede  conductas,  Si  enim  proprix  essent »  diligerel 
nt  proprias,  et  se  pro  eis  periciilis  ob|icere  non  du- 
bitaret.  Scd  videt  lupum  vcnicntem ,  videi  diabolum 
ejusquc  satelliles  immiDcntes  (satellites  namquedia* 
boti  bairetici  et  scbismatici  suiit,  omnesque  decepio- 
res),etdimitiitoves,etfugit.Dknttlitutiquenoaauu- 
liando,  veritatem  non  praedicando,  constantiam  ti 


giiatur  se  paslorem  dicere,  qui  pnsloris  olBciutn,  ^^  pntientiam  non  admoncndo,  ci  bxresi  resisteiulo. 


iiijarias  et  labores  noii  est  dedignatu&  obire.  fpse 
esi,  de  <fuo  propbela  ait:  i  Sient  pastor  gregem 
mnm  pascil,  et  in  bracbio  suo  congregabtt  agnos, 
pl  in  sinu  suo  levabit,  fctas  ipse  portabit  {I$a.  xl, 
li)r )  Ctiisiutcm  non  videalnr  injuriosnm  esse,  ut 
agnos,  et  ovcs  fetidas,  et  sordidas  in  sinu  congregef , 
ct  snpcr  liumeros  portet?Tates  tamen  erant  oves 
Chrisii,  tales  prius  eraut  omnes  homines,  quod  ipse 
8U0  sangnine  lavit ,  et  aquis  baptismatls  mundavit, 
ct  pTopriis  humcris  ad  pascua  reportavit.  Sed  dieat 
idem  propbeta  qualis  secundum  divinitatem  sit,  qui 
s^tindum  humanitatem  lantum  se  humiliare  voluit. 
c  Quis,  iiiquit,  mcnsus  estpugillo  aqoas,  aut  ctelos 


Unde  per  Ezecbiclem  a  Domiuo  dicitur :  c  Nonas- 
ccndisti  ex  advcrso»  neque  posuisii  muriim  pro  domo 
Israel »  ut  starciis  in  praelio  in  die  Domiui  (Euch. 
xiii,  5).  I  Ouinia  enim  haec  verba  muri  qufdam  suni, 
quibus  ab  hacrcticis  oves  Ecclcsioe  defendiuitur;his 
lupus  pellitur,  his  vincitur,  et  his  fiigatur.  Ncrcc- 
narius  aulem  fugit,  quia  mcrcenarius  est^  et  non 
perlinet  ad  eum  de  ovibus*  Non  enim  fugerei,  si 
mercenarius  non  esset,  noii  fugeret,  si  pro  amoreei 
charitate,  et  non  pro  niercede  serriret.  c  Per&cla 
enim  cliaritas  foras  mitiit  tlmorem  (/  Joan,  iv,  i8).i 
Et  ideo  quidem  fugit ,  quia  non  pertinet  ad  eum  de 
oyibus.  Ego  tum  pastor  bonusj  el  cognosco  oves  meds^ 


palnio  poiideravitfQois  appendtt  iribus  digitismo- ^  e(  cognoscunt  me  mea.  Novit  enim  Dominus  qui 


lem  terrx,  et  libravit  in  pondere  montes,  et  colles  in 
staiera?  i  (r6id«,  12.)  Ipse,  inquam,  qui  injorias  pa- 
storis  stistinuit,  ipse  est,  qni  fabricavii  coelum  et 
lerram.  Ipse  cst,  qui  pugillo  metitur  terram,  qni 
phiviie  guttas,  ei  slellarum  numerum  novit.  Ipse  esl, 
qui  viriuto  omnipoientis  Trinitatis  quasi  trium  4i- 
eitorum  operatione  libravit  in  pondere  montes,  et 
cdUcs  in  statera,  ipse  in  medio  firmamento  terrnm 
stabilivit,  quoe  sais  librata  ponderibus,  cum  nidliim 
liabeat  fundainenium,  nusquain  lamen  cadere  potest. 
Deniqnc  ipsc  est,  qui  in  pondere,  nnmero  et  men- 
snra  oinnia  fccisse  Icgitur.  Certum  enim  pondus,  ei 
certum  nomeriim ,  certamque  mensoram  omnibos 
posiiit,  oltra  qiise  se  exiendere  iiuUa  valet  creatura. 


sunt  ejus.  Cognuscere  autem  Deum,  diligeie  esu 
Unde  et  quibusdam  in  judicio  dicturus  cst :  c  Amen 
dico  vobis,  nescio  vos  (Mattli.  xxv,  12) ;  i  id  esl  iiod 
diligo  vos.  Alioquin  qiii  omnia  scit,  quomodo  igno- 
rare  aliquid  potest?  Quod  igitur  ait,  et  cognosco 
meas^  et  cognoscunt  me  mea^f  lale  est  ac  si  dicerei : 
Et  diligo  meas  et  diligor  a  meis.  Sed  quoraodo  co- 
goosco?  Yis  audire  quomodo?  Sicut  novit  me  Pater^ 
et  ego  agnosco  Patrem.  Sic,  inquit,  cognosco,  id  esi 
diligo  ineas  et  diligor  a  meis^  sicnt  diligor  a  Patrc 
et  diligo  Patrem.  Unde  et  in  scquculibusait:  cSicut 
dilexil  me  Patcr,  ego  dilexi  vos  (Joan.  xv,  9).  i 
Itenique :  c  Non  pro  liis  rogo  tantuin ,  sed  et  pro  eis 
qui  credituri  sunt  per  verbtim  conim  in  me,  ut  oin- 


Tot  igitur  crnnt  hoinincs  qnos  ipse  disposuit,  ejus  jy  nes  unum  siut,  sicut  et  lu  Paler  in  me,  etego  in  le, 


ponderis  gr.ivitalem  ct  fortititdinem,  ejus  viriutis, 
sapientiae,  honoris,  dignitatis  qnantilatem;  et  men- 
suram  unosquisque  habebit,  qiiam  ipse  ante  tem- 
pora  liabere  disposuit.  Idco  enim  et  ventis  pondus 
dedisse  legiiur,  quia  angelicis  potestatibus,  ct  }u- 
storum  animabus  cam*gravitatem  et  fortitudtnem  tri-  : 
buit,  ut  superbiae  gravitate  a  proprio  statu  moveri 
iioh  possint.  Hane  autem  graviiatem,  et  hoc  pondus 
ille  non  habuit,  qui  superbise  levitate  elevalos  dixit: 
426  *  1"  coeluin  ascendam,.soper  astra  Deiexaltabo . 
solium  ineum  (Psal.  xiv,i5).  i^c  in  voluntateigitiir 
tua,  Doinine,  oniversa  sunt  posiia,  el  non  est  qui; 
possil  tnae  rcsistere  voluntali  (Eslherwii,  9).  i  Sc-. 
quiliir :  Mercennrius  autem,  et  aui .  tiaft  ^^st  p««(or, 


ut  et  ipsi  in  nobis  unum  sint.  Et  aniniam  meam  poiio 
pro  ovibtis  meis  (Joan.  xvii,  20).  i  Inde,  iiiquit,  pro- 
batur,  quod  diligam  eos,  quia  animam  meam  poao 
pro  ovibus  meis.  Nisi  eas  dilexisselt  aniroam  pro 
eisnon  ^suisseuEtaliasoveshabeo^qutBnon  sunt  ex 
hoc  ovili^  el  iUa$  oportet  ad  me  adducerCy  et  vocim 
meam  audient^  et  fiet  unum  ovile^  et  unus  paiior,  iioc 
est  enim,  qood  Apostolus  ait :  c  Ipsa  esi  pnx  nosir», 
qui  fecit  otraqoe  onom  (Ephes.  ii,  ii).  i  lunsit 
eniin  duos  parietes,  unum  ex  circunvcisione,  el  al- 
lerum  cx  prxputio  venieiitetn.  Judxis  eHim  loque- 
baiur  Doininus.quibus  se  geniile?  jmigcreproniitie- 
bai,  Mt  cx  duobus  populis  una  domus  a^difucareiur, 
cl  uiia  EccU»sia  con&lrucrelur,  Facta  esl  Igitor  pai 


m 

inier  Jutteos  et  gentilcs : 


HO^ilLf iE.  -  HOMIL.  LXXVIIL 


B\\ 


paslor :  iiDAin  legem  tenent,  unum  Deuin  a<Ioraut, 
ei  vftiim  pasloris  veeem  sequuntur.  [  Hos  auiem  duos 
ovimi  greges,  bos  duos  Ecclesloi  paricics»  Moyses 
qtioqae  signilicavil  •  qoandoex  decem  coriinls,  ju- 
bente  Domino,  tabernaculum  Aeri  praecepit.  Erant 
aotem  quinque  cortln»  in  pariete  iino  angulis  hya- 
cinthinis  sibi  mutiio  conjuncts»  Erant  autem  el  aliie 
qulnque  in  pariete  altero  siroili  modo  sibi  contexUR. 
Quinque  vero,  ei  quinque  Idem  duo  parieies  aureis 
vinculis  aibi  invicem  jungebaatttr,  ex  quibus  vide- 
Kcet  cluobusparieiibusunum  tabernaculjim  conslrae- 
baUir,  Omncs  aulem  corlin»  opore  plumario  cod- 
lexts  eran^,  piilohraqiie  varietate  distinctx.  Hjbc 
aiilem  quid  slgninceAi  in  Exodo  exposuimus  ]. 
HO&HLIA  LXXVIL 

DOUIMCA    II    POST   PASCUAH. 

AniioznTio.  -^  Ex  <liiobiis  parlibus  insiructam  Indi- 
cainus  hanc  hoiniliain,  quarum  primam,  ab  inilio 
scilicet,  «isque  ad  verba  :  Tanla  iotoies  iam  no^t- 
linm  filiorttm  ubiquegenlium  germinanii  videaiU 
lociores  sub  num.  47  cointnenu  lo  loannem,  et 
alteram  in  exposiiione  Apocalypsi^  cap.  ii.  Multo 
^iiiendaiiorem  in  edilione  iioslra  quani  in  Marche- 
6ie  |iag.  76  et  77  lectionem  habebunl.  Eadem  est 
iii  supposito  Emisono  num.  97. 

LeGTIO  S.  EVANGELII  SECCKDUH  JOANNEM  (XVI,  16). 

/a  illo  lempore^  dixii  Jtsui  diicipulis  tui$ :  Modicum, 
ei  joM  noH  videhili$  me^  ei  iterum  modicum  ei  videbi- 
tis  me,  £t  rcJtqiia. 

/nc. :  Modico  enim  icmpore  in  sepnlcro  Domimis 
jacuit. 

Des. :  Et  gaudium  vesirum  nemo  toUet  a  vobis. 
427  UOMILIA  LXXVIIL 

DOXLMCA   III   POST   PASCHAH. 

Admokitio.  —  Pro  hac  institiienda  homilia  nsus  est 
auctor,  ut  in  alits  frequentissime  fecit,  suis  com*> 
meiitariis  Evangelia.  Cum  igitur  Evangeiiuni  de« 
currentis  Domiiiicos  sit  ex  Joan.  cap.  xvi  prior 
pars  homiliae  eadem  est  in  expositioue  texius, 
qtiemadmodum  extrema.  Sed  in  inedro  plura  ad* 
diilit  S.  episcopus»  quibus  ne  priveniur  lectores 
uiia  cuin  prjori  parie  a  Marcbesio  pag.  77  exscri- 
bere  curaviinus,  facto  priuiuin  cuin  aliis  eUitio- 
nibus  coIJatione,  et  cxpunclis  erratis  mnliis;  re- 
llqua  vero  ex  coinmsiit.  in  Joan.  nuin.  46,  coui- 
parare  poterunt.  In  Euaebto  est  hoiu.  98. 

LeGTIO   S.   EVANGELII  SECUNDUM  JOAMIfEII  (XVI ,  5). 

Jft  illo  temfore^  dixii  Jeiue  diuipulii  wit :  Vado  ad 
eum  qui  me  miiit.  Et  reliqua. 

Dixeratsupcrius  beatus  Pelrus :  c  Domine,  quo  va- 
dis  (Joan.  xiii,  56);  i  sed  jnm  nuncejus  serinonibus 
orones  edocti  et  ihstrncii,  nemo  eum  interrogai  quo 
vadit,  quoniam  certissime  scivit  quia  ad  Pairein 
vadlt.  Ut  quid  iuterrogarent»  quod  sciebaiit,  et  unite 
aon  dubitabant :  Sed  ^tita /octif ut  siim  voW«,  ini/t- 
tia  imjdevii  cor  ve$trum.  Videbat  eoim  eos  conturba- 
lo8  de  recessa^uo,  quem  iliodo  audierunt  et  cogQO- 
vemnt  in  sermone  suo.  Quis  enini  non  doleret  a 
taii,  ac  tam  bono;  (am  ddlci;  tainqite  snavi  Douiiiio 
fteimrari  ?  Sed  ego  veritatem  dico  vobit:  E^pedii  vobit 
Jii  ego  tadam.  Quid  enim  Veritas  nisi  veritatem  di- 
cere  pdtcst?  Dicti  igiiur  hoc  non  (antuin  sermoiien 


nnum  est  ovite,  unus  esi  A  suum  coiifirmando,  quantum  illorum .  corJa  consu- 


lando.  Si  'euim  non  abiero^  Paractetus  non  veniet  nd 
V04  ;  it  autem  abiero,  miuam  eum  ad  vos.  QuaiUitni- 
vis  enim  el  ibi ,  et  ubiquc  scmper  Paraclelus  erai : 
si  quidem  Spiriius  Domini  replcvit  orbem  terra- 
mm,  aliter  tamen  venuirus  crat.  Sic  enim  antd 
tempora  pnBdeslinaium  fiierat,  ut  prius  Dei  Filius 
de  virgine  nnscereiur,  moreretur,  rcjnrgcret,  coelos 
ascenderel,  ci  sic  landetn  Spirilus  sanclus  conso- 
landis  discipulis  miUereiur.  Sic  erat  dispositum,  sie 
pracnnilum,  ei  aliler  veiiirc  non  poteral.  Ei  cum 
vcnerit  ille,  arguet  mundum  de  peccato^  ei  de  justt' 
ifVi,  ei  de  judicio.  Hoc  aulem  exponit,  de  peccato 
quidem  quia  non  credunt  %n  me,  Dejusliiia  vero  quia 
vado  ad  Patrem,  et  jam  non  videbilis  me.  De  judicio 

B  autem,  quia  princeps  hnjtts  mundi  jamjttdicatus  est. 
Ecce  tria  posuit  In  quibus  Spirilus  sanctus  roundam 
redargoit  :  de  quibus  ipse  quoque  Filins  Dei  eam 
prins  redarguerat.  Tale  est  ac  si  diceret :  Ego  qui* 
dem  ad  Patrein  vado;  sed  vobis  Spiritum  Paraele- 
tnm  initto,  qui  mea  vice  vos  doceat,  eonflrmet  et 
corroboret,  qni  in  vobis  et  pro  Tobis  loqualur,  et 
per  vos  arguei  mundun  de  peccaio,  et  de  jiibtltia,  ct 
de  judlcio.  De  pcccalo  quidem  infldelitaiis,  qnia  noR 
credunt  in  me;  et  qiiia  non  crcdniit  in  me,  justl- 
tiam  non  operantur;  et  iileo  argiiet  eos  Spiriius 
sanctus  etiam  de  justitia.  Sed  quare  ipse  vlce  mea , 
et  non  ego  per  mcipsam?  Qnia  effo  ad  Patrem  vado^ 
ei  jam  non  videbiiis  me.  Ipse  enim  banc  redargu- 
tionem  facere  non  poterat,  nisi  qnia  secundum  car«' 

^  nem  co;los  ascendcbat,  et  qiiia  corporallter  in  hoc 
mundo  ulterius  non  manebat,  et  non  solum  de  pec- 
cato,  et  de  jiisiiiia»  venim  etiam  de  judicio  arguet 
munduin  Spiritus  sanctus.  De  quo  judicio?  De  illo 
quidem,  de quo  superins  ait :  Nuncjudiciuniest  mundi^ 
Nunc  princeps  hujus  mnndi  ejicietur  foras,  Unde  et 
bene  hic  dicilur:  De  judicio  quidem\  quia  princepa 
httjus  mundi  jam  judicatus  est^  id  est  foras  ejectus 
est.  De  tali  namque  judicio  ait  Psalinista  :  i  Judica, 
Domine,  judicium  meum,  et  causam  meam  {PsaL 
Lxxiii,  22)i  I  Itcmque  :  <  Judica  judicium  meum,  et 
rcdime  me  {Psal.  cxviii,  154).  »  Qiiid  igitar  judi* 
cium  mundi,  nisi  redcmplio  mitndi  ?  Quid  est  judi- 
cium  inundi,  nisi  jiidiciuin,  in  qiio  judicatur,  dam- 

^  iiatur,  et  de  cordibns  (idelium  ejicitur  princeps 
muiidi?  De  hoc  igitur  judicio  arguitur  mundus ;  quia 
tanti  bcneficii  ingratus  adhuc  sequitur  principem 
muiuli.  Arguitur  ergo  ff»undns  de  peccalo,  quia  i» 
Christum  credere  noluit.  Arguitur  et  de  juslllia, 
quam  eo  docente  audivit,  et  senare  noluit.  Argnitur 
et  de  judicio,  quia  princeps  mundi  est  damnalus,  et 
miindus  Ipse  liberatus;  sed  tantl  benendi  ingratus 
nondum  Christum  sequitur  siix  salntis  auctorem, 
sed  potius  dia^olum  deceplon^m* 

Potest  autem  et  sic  intclligi,  qnod  ait :  'Jpuar^ 
guet  ntundum  de  peccato^de  jutliiia^  ei  dtjudido^  ac 
si  diceret ;  Ipse  arguet  mnndum  de  jjieccaio  su^,  et' 
de  jnstitia  mea,  cl  de  iudicio  suae  pravae  electidiiU.' 
Dc  pcccalo  qnidein/qnia  non  crediderunt  in  mi^.  Si- 


m  S.  BHCNONIS  EPISCCPI  SICNIENSIS  819 

f*nim  non  venisscni,  ei  loculus  cis  fulssem,  pecca-  A  procedens  per  apostolos,  Ecclesiaeqne  dociores  om- 


tum  non  babcrenl,  nunc  aulem  excusalionem  non 
babenl  dc  peccalo  suo.  Arguet  autom  mundum  de 
juslilia  mea,  quani  cgo  quidcm  habebam,  tunc  cum 
Dei  Filiuro  me  cssc  428  dicebam.  Ipsi  vcro  econ- 
ira  irjusle  clamabant,  sccuudum  legem  debet  mori, 
quia  Filium  Dci  se  fcciL  Ila^c  aulem  mea  jnstitia 
nunc  manifcslabiuir,  quia  ccce  ego  nunc  ad  Palrem 
xadOy  etjam  non  vulebWn  mc,  Nequc  enim  ad  cum 
quasi  ad  Patrem  ire  poluissem,  si  ejus  niius  non 
fuissem.  Et  alii  quidem  omncs  it)ant  ad  eum,  quasi  ad 
bomiiium,  solus  aulcm  filius  ivil  ad  cuin  quasi  ad  I^i- 
trem.!  Arguel  prxlcrea  munduin  Spiritus  sancius  de 
]udicio  pravx  suae'cleciionis,  quo  videlicet  jiidicio 
niundi  principi ,  qui  jam  damnatus  et  judicatus  esl, 
servire  clegit,ei  mc  suae  salutis  anclorem  daninavitct  B 
reprobavit.  Sequilur :  Adliuc  habeo  vobis  muUa  dicere, 
sed  non  poteuis  porlare  modo,  Cum  autem  venerit  Spi- 
rUus  iile  verHatit,docebit  vot  omnem  veritatem,  Muila, 
inquiijamdixi  vobis,  muliaadliucbabeo  dicere  vobis» 
qnx  idco  non  potestis  portare  inodo ,  quia  illam  tanlam 
uici  Spiritiis  plemlndinem  nondum  vobis  infundere 
volo.  Quare?  Ul  omnia  suo  tcmpore  fiant,  nt  prius 
coelos  .iscondain,  et  tunc  eJTundam  de  Spirilu  inco 
Luper  omncm  carncm,  et  proplieiabunt.  Cuin  autcin 
vencrit  Spirilus  ille  vcritatis,  qui  nibil  docet,  nisi 
Veritatem  de  quibuscunque  rcbns  vos  docucrit,  sine 
alicujus  falsitatis  adinisiione  integram  et  perrcctam 
omnein  vos  docebit  vcrilalcm.  £t  propier  boc  qui- 
dem  quia  Spiritus  sanctus  docel  omnem  veritatem, 
Dominus  cl  Salvalor  nostcr  de  Spiritu  sanclo  dicere 
videtur,  quod  omne  peccatum  et  blaspbcmi»  rcinit- 
lelur  boniinibus,  spirilus  autcin  blaspbemiae  non 
rcinitteiur.  £t  quidem  quicunque  peccaverit  in  Pa- 
trem,  rcmiltctur  ei,  et  qui  peccaverit  in  Filium  di- 
inittetur  ci,  qui  autcm  peccaveril  in  Spiritum  san- 
clum  non  dlmitlelur  ci  ncque  in  boc  sasculo,  ncquc 
in  fuluro,  Ut^u::)  igitur  peccatum  est,  prxier  ipsum 
iiulluni  aliud  cst,  qiiod  bominibus  non  remillatur. 
II oc  auicm  est  vcriiati  crcdere  noUe.  Ideo  eiiim 
percunt  Jud;ci  el  pagaui ,  quia  veriiaii  credere  no- 
iunt.  Quicunque  igitur  est,  qui  vull  ut  dimittantiir 
peccata  sua,  crcdat  veritati,  et  si  Cbrislianus  non 
est,  convertatur  ad  fidem ,  et  baptizetur.  Iloc  eiiim 
Vcritas  dicit,  quia  non  credideril,  condemnabitur. 
Si  Ycro  Cbristianus  est,  credat  vcritati,  recedat  a 
ix^cato,  poeniicat  et  diniilletur  ci  peccatum.  Dicit 
Propbeta  dc  Spiritu  sanclo  :  c  Ilodie  si  vocem  ejus 
audierilis,    nolite   obdurare  corda   vcstra  {Pial, 
xcrff  8).  I  Dicit  et  Aposiolus  per  Spirilum  san- 
ctum  :  c  Secundum  duritiam  autcm  luam,  el  cor 
impoenilcns  tbcsaurizas  libi  iram  iii  die  irx,  et  re- 
vclalionis  justi  judicii  Dci  {llom,  ii,  5).  »  IIoc  autein 
verum  est,  ut  quicunque  vciiiati  iadurato  corde 
credere  noluerit,  non  dimiitctur  ei  nequc  hi  boc  sx- 
culo,  neque  in  fuluro.  Sicut  aulem  proprium  est 
Fillo  carncm  suscepisse  et  mundum  a  morie  pcr- 
petua  8ua  sanguine  liberasse,  ita  el  Spiriiui  sati- 
cto  proprie  pertincre  videtur/ut  a  Paire  Filioque 


uem  veritatem  doceat  et  praedlcet.  Unde  et  Domlnai 
ait :  c  Non  enini  vos  csiis  qui  loquimini,  sed  Spiri- 
tiis  Patris  vestri  qui  loquilur  in  vobis  {Manh.  x, 
20).  >  Quamvis  igilur  in  lotam  Tiinitalem  peccei 
quicnnque  in  unam  de  tiibus  pcrsonis  peccal.  la* 
men  in  Spiritum  sanclum  pcccarc  vi.!euir  qniciin- 
que  vcrilati  non  crcdcns  ejiis  doctrinac,  ct  magisle- 
rlo  contradicit.  Scquitur  :  Non  enim  loquetur  « 
semetipso,  sed  qua^cunqne  audiel  loqnetur,  etc. 
IIOMILIA  LXXIX. 

DOMIMCA   IV  POST  PaSCHAM. 

Adsiomtio.  —  Nibil  profcrunt  Emiscniis  ei  Uar- 
cbeslus  hac  tn  liomilla,  (|tiaiii  primus  siih  imin.% 
tradit,  alier  pag.  76,  qiiod  desit  in  coiniueiitirio; 
ciijiis  etiam  leciio  muli»  etiain  perfeciior  est  quam 
inillis.Lectores  igitur  adeanl  iujjanncin  iiiim.48. 

LeCTIO  S.  EVANGCLIl  SECOKDliU  JoAN.NEM  (XVI,  i3), 

In  illo  lempore^  dixit  Jesus  discipuiit  suis :  Amen^ 
amen  dico  vobiSf  si  quid  petierilis  Patrem  rn  iioiiiiM 
meo.  El  rcliqna. 

Inc. :  Si  considercmus,  qaibus  bxc  verba  spe- 
eialiter,  eic. 

Des. :  Qui  jam  cnre  suo  principe  superatus  esu 
429  HOMILIA  LXXX. 

IN   LITANIA   HAIORI. 

Admonitio.  — Rursns  occnrrit  hic  alia  bomeria  ei 
diiobiis  coinnicntariis  iu  Liicani  el  in  Mnttlixoni 
constans;  pars  prima,  qiia!  immecliaie  sequiiur 
Evangolii  lt»cuni,  esl  cx  coininent.  iu  Lucam  a 
liuin.  ii  usnuc  in  finem;  pariein  alieriim  accepit 
anctor  ox  Maitli.  comnienl.  num.  ^i.  Legiiur  ia 
1     Alarckesio  pag.  80. 

Lectio  S.  Eyangelii  secundcu  Ldcam  (xi,  5).  In 
illo  lemporey  lesusdixil  diicipulis  suis:  Quis  vetirum 
habebii  amieum^  el  ibii  ad  iiium  media  nocte.  El  reliqaa. 

Inc^ :  ilis  euim  verbis  admoiicmur  ut  SpkriiuDi  su« 
pieniise. 

Des. :  Mali  vero  mala  data  petentes  a  mato  patr« 
mala  data  suscipinnt. 

liOMILIA  LXXXL 

IN   NATIVITATE  APOSTOLOnCU  PHILIPPI  ET  JACOBU 

Admonitio.  *-  Exiinia  loci  biijiis  evangelici  exposi- 
lio  tanta  perspicuilate  alqno  verb<»niiii  consoian- 
tiuni  aflluentia  est  scripta,  nt  lcgi  ne(|iieat,  qiiin 
aninius  ad  maximam  promissoriiin  bonoriim  spem 
acceiutalur.  Innnrta  itivini  reparatoria  cliariias, 
qu:n  in   consobindis  disciptilis  iriMitipiiat ,  ues 

I  ctiaiii  recreat  ei  confotiat,  cnm  tjusdeiu  dile- 
ctionis  (ieri  participcs  possumiis,  si  ei  acque  obse- 
qucnies,  et  Hilclca  criniiis.  ilontilia  c&  iniegro 
praebet  t!ommenl.  iu  Joan.  nutn.  59. 

LeCTIO  S.  EvAKGELII  SECONDUM  JOAKnEH    (XIT,  2)» 

In  illo  tempore,  dixil  Jesuu  ditcipntis    ««/• ;  Non 
lurbeiur  eor  itslrum.  Et  reliqna. 

iifc. :  Kgo^  inquit,  vado^  ei  quo  ego  wado^  votncn 
polestis  venire,  eie. 

Det. :  Multum  enlm  glorificatar  Paier  in  Filio, 
dum  talia  fionl  in  noiniue  Filti. 

HOMILIA  LXXXIL 

IR  IlfTENTIONE  SANCTiB  CROCtS. 

Admonitio.  —  Ne  quod  pcrsaepe  diclitm  esl,  de  bisce 
liomiiiis  rcpelaiuus,  qiiu:  iere  omnes  Sttni  eaedcn 
eYangelic»  exposhioiieSy  satis  erit   adndoueR- 


seffneniem  omuitio  h^beri  in  comment.  in  Joau-  A 
iiem  nom.  7  a  capiie  usqiie  ad  Onem,  ci  collalam 
cuni  Eusebio  nihil  ab  iilo  differrc. 

LeCTIO   S.    E\XNGiUI    SECUNDUX  JOAXNEH   (lll,  I). 

//1  Uio  lempore,  erat  aulem  homo  ex  Pharhau  Nl" 
€odema$  notuine,  Et  rcliqua. 

Inc. :  Boiius  hoino  iste  Plicoilemus  jam  crednliis 
quidem,  sed  nondum  in  cliaritate  pcrfectus. 

Des* :  Oinnis  qui  credit  in  eum  non  pereat,  sed 
habcat  vitani  xleruam. 

IIOMILIA  LXXXIU 


t!f  APPARITI09E  S.  MICBAELiS  ARGHAKCEU. 

AoMOKiTio.  *r-  F.icla  eoilationc  homiliac  hitjni  cnm 
comiiieiiU  in  Maith.  iium.  74,  c.  1,  in  qno  Cvan« 
gelii  locus  desumptus  est,  proiter  paura  verba  in 
principio  addtla   in  Marcliesio  pag.  82,  leliqua  n 
eamdcin  referunl  exDositionem. 

430      I^ECTIO      S.     EVANCELII 


HOUlLliE.  -  IIOlftlL.  LXXXYH.  ^1« 

nOMILIA  LXXXY. 

DOHINICA    POST    ASCENSIONEV. 

Adhonitio.  —  Eximiores  inter  homilias  lixc  refcrri. 
poiesl  ob  prascLirnm,  qiiain  Iradit  i\(i  proccssioDO 
Spiritus  sancti  a  Patre,  et  Ftlio  docirinfiin  contra 
GraBCOs,  qui  Spiritum  sanetum  a  Patre  tantuin 
procedere  conteiideiianl.  Eadein  est  in  supposiio 
Emiscuo  sub  num.  102,  in  Marcheslo  pag.  44, 
el  in  comnient.  in  Joannein  num.  45. 

Lectio  S.  Evangelii  secundum  Joanxem  (xv,  26)k 
/n  Ulo  tempore^  dixU  Jetus  discipulis  snts :  Cum 
venenl  Paracletus,  quem ego  mUtam  vMs  a  Patre^ etc; 

/nc.:Semper  Salvatornoslertristibus  niiscet  Iseta. 

Des, :  Ilac  tali  consolationc  prxmunirc  ncccssa* 
rium  non  esse. 

IIOMILIA  LXXXVL 

IN  DIE  PErfTECOSTES. 


SECUNDUM     MaT- 

Tn.£Uif  (eviii,  1).  In  iUo  tempore^  aceesserunt  disci' 
fuli  ad  Jeium ,  dkentes  :  Quis  putas  major  esi  in 
regno  ctBlorum.  El  reiiqiia. 

Jnc. :  Acccsserunt  utiquK  discipuli  ad  Jesum  non 
loqnetido,  sed  co((it»ndo,  ctc. 

Des.  :  Humiiiuvil  semetipsum  factus  obcdiens 
usqiie  ad  moriem. 

IIOMILIA  LXXXIV. 

1»   ASCBMSlOiiB  DOUIMI. 

ADHmiiTio*  —  Quam? is  patica  admodum  suit  hoie 
faoiiiUiie  ki  priiR-ipto  addita  Evangelii  eipositioniy 
ut  habetur  in  cdiiioue,  qux  pariier  in  Einiseno 
hom.  81  leguntur;  atiamen  ciini  ex  illis  auclor  Q 
S.  Bruno  magis  magisque  dignoscalur,  ea  otnitlere 
iion  jiHlicnviimis ;  aggredltur  etiim  Siinoniacos» 
iinod  perpetuoagil,  qucties  ei  opportuuilas  veuit. 
£s»t  iii  Alarche^iu  pag.  83« 

LVCTIO  S.  EVANCBLII  SBCDNDUII  MaRCUM  (xVI,  14), 

Intllo  tempore^  recumbenlibtu  ^undecim  dlscipuiis^ 
apparuU  Ulis  JesuSf  el  exprobravU  incredutitatem  eo- 
raw»  etc.  £t  reliqiia» 

ine. :  Venit  ad  discipulos  suos  Doroinus  Jesus, 
iuYeiiit  eos  recunibeutes,  invenit  eos  inandiicantes 
et  hiheales,  dtscubuit  cum  illis,  mapducavit  et  bibit 
eiim  illis,  ntse  iion  pbantasticuin,sed  verum  corpus 
assninpsiise  ostenderet,et  sua  prxsentia  eoe  robora- 
xet.  Uetiarguit  eos  de  infideiiiate  sua,  confirinavit  eos 


AoiiOTnTio.  —  Non  infcrior  superioro  videbitflrho*- 
milia  huic  solemnitati  flssignata,  si  copia  ei  soli» 
ditas  'doginalum  inspiciatur,  atque  cxcelientia 
moraliuui  preceploruin  ol)servetnr,  quibiis  diei 
hitjus  mystcriuin  illuslral  anctor  aiquc  exposuii. 
Constat  auieni  ex  finc  nunu  40  roninieiit.  in  Joaii'- 
nein  ab  illis  verbis  :  Qui  hahel  maiidata  mea^ 
et  servat  ea ,  ipse  esl  qui  dt/ir/i/  lu^,  ci  loto  sc- 
queiiti  nuinero  41.  in  Emiseno,  ei  in  codicc  Laii- 
rentiano  prooemiom  iliud  omissnm  cst,  ct  incipil 
homjlia  ab  exfiosititme  lexlus  Joannis,  ct  dcsinit 
inde  ut  Marcliesius  habct  pag.  85  ct  seqi 

431    Lt^CTlO     S.    EVANGELII     SECUi^fDUH    J0AN«NEM 

|xiv,  23).  RespondU  Jesus.  El  reliqiu). 

Ine.  :  Dominus  Salvalor  nosicr  paulo  superius 
discipuiis  loquitur  dicens  :  Qiii  habet  mandata 
mga,  eic. 

Des»:  CQeiumatiendite,qiiia  inde  originem  habet(& 
IIOMILIA  LXXXm 

DOMINICA  OCTAVA  PENTECOSTES.; 

AoKORiTio. — Exscripsimus  cx  U^^rchesio  pag.  ^G  IiOr 
iniliaiii  hanc,  ciijus  iHiIluin  cst  vesiigiiiiii  iu  coin- 
inent.  in  Kvaug.  Luc;e.  Pnlemur  hunen  aliqn!! 
excerpta  csse  a  cnpite  6  lib.  i  senieutiaruin,  «mU 

.    titulns  est  De  Misertcordia,  In  coileciitNie  hoiuiitar 
ruin  Enscbii  Einiseui  liacc  iioii  rcperitur. 
Lectio  S.  Evangelii  secunduu  Lucam  (vt,  56). 

Jn  iUo  tempore^  dixit  Jesus  discipuUs  suis :  Eslole 

miHricordes.  Et  rcliqua. 
Estote  f.\nqn\l,  misericordes  ^  sed  quomodo?  Sicui 

4t  Pater  vester  ccelestis  misericors  est.  Ipse  est  eniin, 

qui  soiem  suum  oriri  facit  supcr  bouos  ct  malos,  ct 


colkMiolo  suo.  Et  sieut  scripium  est :  i  Convescens  ^  pluit  super  justos  et  injustos.  Ipse  non  solum  miscr 

pracccptt  eis  ab  liierosolymis  ne  discedereiit,  sed  ex- 

spectarent  promissioneni  Patris(i4c/.i,4).»Quicunque 

igitiir  es,qui  Spiritussancti  prouiissionem  exspectas, 

iioli  nb  llierosolymisdiscedere,  noli  Ecclesiam  relin- 

^u<!re,  noli  sanctorum  consortium  deserere,  Ibi  ex« 

s|>ecia,  ibi  maiie,  quia  nuiii  extra  Ecclesiam  datur  Sps-* 

riius  ^anctut,  et  eoB  etiain  qui  liabent'»  si  ab  eii  se 

Bcparaveriul,derelinquit.  Redarguit  Butein  eos  propter 

duritiain  suani»  reprehendit  eos  de  iniidelitate  cor- 

dis  suL  Quaiovis  eniin  Siinon  Petms,   ut  Maria 

JiagdaUna^  etc»  his  incipitexpositio  in  Evangelium, 

iisdemque  prosequiiur  bomilia  usque  in  finem :  !n 

mtnem  itrram  dxivit  sotms  eoramt  ei  in  finesjorbis 

ierra  verba  torum* 


ricors,  sed  ipsa  quoque  misericordia  csi ;  qui  neinjr 
nem  vult  pierire,  sed  onines  vult  salvos  iieri  et  ad 
agnitionem  Yerilatis  venire.  Sic  igitur  el  vos  cslote 
miscricordps ,  hanc  misericordix  regiilatn  teiiete 
liagna  esl  viitus  luisericdrdiae,  omnibus  aliis  virlu* 
tibus  superior  est.  Undc  et  ad  populum  dicitur : 
c  Suavis  Dominus  universis,  et  miserationes  ejus 
$uper  omnia  opera  ejus  {Psat, r.xLiv,  9;. »  Unde  bene 
apiid  Graccos  oleos  vocatur.  Sicut  enim  ihliquoribus 
oleum,  ita  et  iii  boiiis  operibus  niisericordia  est  sii- 
perior.  Quemcnnque  enim  liquorem  in  oleum  fua- 
das,  oleum  semper  dcsuper  natat.  Oleo  baptismus 
sanctificatur,  oieo  Ecclesia  consecratur.  Nos  quoquo 
ideo  oleo  toties  uncti  sumus>  ut  ?eiPi>er  inisericor- 


Si'J 


S.  BHUNOiNtS  EMSCOn  SlGNJEiXSrt 


t^ 


dis  memoreb  simus,  et  mmqnam  piclatiF  el  misc— A.  srrNm.  insautcrii)  432  ^^('UsqiiidaNadsignincaUir, 


ricordix  obliviscaraur.  Hinc  est  eiian>,  quod  Donii- 
nus  ail :  i  Misericordiam  volo ,  c(  non  sacnficinm 
{Matth.  IX,  i5).  >  Suiit  aulem  et  alia  mulla,qu;£  de 
niisertcordia  dici  possuntj  siquidem  c  misericonlia 
Domini  plena  est  terra  (Psa/.  xxxii,  5).  >  Sed  quis 
sapiens  custqdiel  hxc,  ei  inlelligcl  misericordias  Do- 
liiini?  >  (PsaL  cvi,  45.)  Elslote  ergo  misericordes,  et 
ila  misericordes  sicut  et  Paler  vesler  misericcrs  est, 
Omnes  diligite,  nemincm  odio  habealis;  orate  pro 
perscqueniibus  et  calumuianiibus  vos,  <  ut  sitis  fiiii 
Patris  vestri,  qui  in  coelis  est  {Matth.  v,  45).  i  —  No- 
lite  eondemnare^  et  non  condemnabiminu  Quace  ergo 
judices  coDStiiuti  sunl?  Qiiare  et  leges  posilse  suni? 
Oaudeant  igitur  bomicidae,  ketanlur  adulteri,  exsul- 


nisi  qnia  omnibus  bouis,  omni  ketitia,  omni  dfgiii- 
tate,  omni  beatiludine  abundabilis,  si  et  vos  peccsn- 
tibns  diiniserltis,  et  a  pietale  e(  misericordin  non  re- 
cesseritis.  Unde  et  subJilnr :  Eadem  mensnra,  qus 
mensi  fuerilit^  remetietur  vobis.  Dicebat  aulemet 
illis  hanc  similitudinem.  Nnnquid  poiest  ca^ciis  cx- 
cujn  duccre?  Nomoe  ambo  in  foveam  eaduni?  Ac  si 
dicat :  Non  omnium  est  judicare,  non  omuium  cst 
condemnare,  non  ad  omnes  pcriinet  sententiam  de 
peccaiis  dare.  Uoc  solummodo  jodicum  est,  lioc  so- 
lummodo  prslalorum  esl.  €xci  igttur  sunt,  et  meo- 
lis  oculos  amiseniut,  quicunque  id  quideiHy  qnoil 
suum  officium  non  est,  et  quod  eis  iDte#4tcliim  esi, 
agere  pra^sumunt.  Tales  auteni  dum  lemerarie  qci- 


lent  sacrilegi ;  nihil  eisulierius  timendum  est,  si  jam  B  dem  alios,  quamvis  iiiiquos  damnant  et  judicani,  si- 


iieque  judicandi ,  iieque  daranandi  sunt.  Quare  ergo 
scriptum  est :  <  Malcdictus  omnis,  qui  prohibet  gla- 
dium  suum  a  sanguine  {Jerem,  xlviii,  10).  i  Quare 
laudantur  Alii  Levt ,  qui  zelo  justitioi  ne  ipsis  suis 
parentibus  pepercerunl?  Qnare  Bci  sapientia  dieit : 
c  Oiligite  justitiam  qnrjudicatls  terrain  {Psai  ii,  10).  > 
Quare  et  Psalmisia  ail :  t  ludicale  egeno  et  pupillo ; 
komiiem  et  pauperem  jusUficate?  >  {P$aL  lxxxi,  5.) 
Quare  toties  in  lege  praecipitur.  Si  quis  (ccerit  hoc 
et  illud,  morte  rooriatur?  Afiter  inieHigendum  est. 
I*ion  judreandl  licentia  aufertur,  non  jostitia  prohi- 
l)etur;  temeriias  tollitur,  ambitio  vetalur,  et  crude- 
litas  interdicitur.  Tale  esl  igitur  ac  si  diceret  :  No- 
lite  judicare  sine  miserjcordia,  ubi  misericordia  ba 


inul  cum  eis  in  foveam  cadunt.  In  foveam  uliqae 
damnalionis  aelernae.  £t  illi  quidem  propter  pcccaia 
sua;  isti  vero  propier  teinerariay  et  iniq^a  judicia 
sua.  <  Non  est  discipulus  super  magistrum ;  perfe- 
cius  autem|erit  oinnis»  si  sit  sicut  magister  ejus 
{Matth,  X,  24).  i  Hoc  autem  ad  superiora  respicit; 
ettaleest  acsi  dicat :  Dixi  vobis :  Estote  misericordes, 
ei  ita  misericordes,  sicot  Dominus  ct  magister  vesier 
misericors  est.  llinm  sequimini,  illum  iinitaiiriRi, 
illins  formain  et  etemplum  tenete.  Ad  illios  formam 
et  exemphim  viTiie.  c  Quid  entm  vides  festucam  ia 
oculo  fratris  itti ,  trabem  auiem  qu«  in  oculo  too 
est,  non  vides?  Et  quomodo  potes  dicere  fratri  loo . 
Sinc,  ejiciam  feslucam  de  ocu!o  luo,  ipse  trabenr  io 


l>eri  et  custodiri  potest.  Nolite  condemnare,  notUe  in  C  oculo  luo  non  videos  {Matth.  vii,  3).  >  Nolite,  iuqaii, 


danda  sententia  esseproeclpites.  Exspectate  duiu  ire 
iranseat ;  sustinete  dum  inensa  furore  conquicscat. 
Kon  tn  volontate,  sed  in  jostitia  sit  judicium  nostrniik 
Koa  secundom  volontatem  jndicetis;  sed  diu  deKbe- 
rata  sententia  tandem  nocentes  et  impios  eondem- 
netis.  S}€  enim  facil  Pater  vester  qui  in  cobUs  est; 
sic  facic  ille,  qui  plenus  misericordia,  qui  eti^m 
damnando  impios,  nunqnam  recedit  a  niisericordia. 
Uta,  inquam,  hoc  facrt,  qnt  c  non  vuH  rnortem  pec- 
catoris,  sed  ut  convertatur,  et  vivat  {Ezech.  xviii, 
53).  >  Quare  igitor  eos  occidit?  Quare  eos  damnat, 
et  judicat?  Non  vult  quidem  ut  morrantur,  src  tamcn 
£1  convertantur,  si  perverse  agsre  conqniescant,  et 


judicare,  et  non  judicabimioi.  Judica  prius  teipsum, 
qoicunque  es,  damna  prius,  et  corrrge  peccata  toa» 
c  Ejice  prius  trabem  debcolo  tuo,et  toiic  prospicies, 
ut  educas  festucam  de  oculo  fratris  tot  (Lkc.  vi,  42; 
Matth.  VII,  8).  >,Hocenim  interest  inter  fes(ucani,  et 
trabem,  quod  Interest  inler  peecatum  et  crimeo^; 
Apostolus  autem  loquitur  dicens :  c  Tu  quis  es,  qui 
judicas  alienum  servum?  Domino  suo  stat,  aui  cailit 
(Aom.  XIV,  4).  >  Stabit  autem  :  poiens  esi  Dominiis 
statuere  ilhim.  c  Nolite  itaque  ante  (empos  jodicare, 
quoadusqueveniatDominos,qoi  ilhiminQbit  abscon* 
dita  tenebrarwn,  et  manifestabit  consiita  cordium. 
Et  tunc  laus  erit  unieuique  a  l>eo  (/  Cor.  iv,  5).  > 


ad  poenitentiam  redcant.  IIoc  au(em  si  feceriiis,  ct  jv  Q*ti  ▼i^ilf  cl  regiiat  in  steeuk  saeculorom.  Amcu. 


si  ita  judicaveriiis,  neqne  judicabiniini,  neque  con 
dcmnabimini.  JuJicaie  iniquos,  damnate  superbos  ei 
iinpios.  Eos  videlicet  et  inipios  et  snperbos,  qui  ne- 
que  ad  poenitentiam  redeunt ,  neque  a  sua  impielute 
quicscunt.  Impropriis  autem  causis,  et  in  quibus  ju« 
dices  constiluti  non  cstis,'  omnibns  dimittite,  omni- 
hns  vcniam  date,  ut  non  plus  contra  vos  fratres 
vestri  valeant  peccare,  quam  vos  eis  peccata  dimil- 
tcre.  c  Si  enim  dimiserilis  omnia  peccata  eornm, 
Paicr  vester  dimitiet  vobls  peccata  vestra  {Matth. 
VI ,  12) ;  >  contra  vero :  c  Nisi  dimiseritis  omnibus 
psccata  eorum,  nec  Pater  vester  diinitlet  vobis  pec- 
cata  vestra  {ibid.),  i—Bfensuram  bohamy  et  con[ertam, 
€t  coagitatam^  et  supereffluentem  dabunt  in  sinum  ve- 


HOMILIA  LXXXVni. 

DOUINICA  U«'POST  PENTECOSTEN. 

Admonitio.  — •  Breviter  monitos  lectores  facironS) 
qnidquid  homilia*  diei  pr^esenlis  noiniue  Marcbe- 
sius  pag.  87  proJuxit,  id  totnin  haberi  in  exposi- 
tione  Evangelii  Lucse  nuin.  16.  Uxcetiam  boiuiiia 
est  in  Emiseno  pro  Dom.  v  post  Peuiocosten. 

Lectio  S.  Evangelii  SECvrtDUK  LucA»  (v,  1).  In  ilh 
tempore,  cum  turbm  irruerent  i»  Jesum^  ut  audirem 
verbnm  Deim  Et  reliqiia.      ,        • 

Inc. :  Stagnum  Genesareth  ipsum  est  qnod  mare 
Ga?ii:ea). 

Dc».  ;  Li  snbductis  ad  terram  nuvibus,  relictison»- 
nibxiv*  scuii  iiuii  cum. 


Y^  nOMlLtG 

nOIIILIA  LXXX1X. 

VOIIIiNICl  ni  POST  PE1ITBC08TU!«. 

Admonitio.  —  llomilia  in  Marchesio  pag.  87  ab  iniiio 
ad  lineni  ea<ieui  conlJDel,  qiiae  incomment.  in  Lu- 
cam  num.  55  ii*aduiilur.  Sed  lectio  nosira  meiida 
plura  in  vcierein  jmpressionem  irrepta  corric;it. 

LeCTIO  S.    EVINGELII   SECUNMJM    LuCAM   (XT,  i  )• 

EraiU  autem  ^ppnpinquanlei  ad  Je$um  pubiicani  et 
peccatoret^  ut  audireta  iltam,  Et  reliqua. 

Inc. :  Apostolus  enim  Gorinlbiis  scrlbens  aii :  Si 
(juis  fralret  non  amat^  etc. 

tki. :  Non  venit  vocare  justos  sed  peccatctf^  ad 
pceDitentiam. 

433  noMiLLi  \c. 

DOMINICA  IV  POST  PENTLCOSTEN. 

Admonitio.  —  Immutato  (itulo  eadem  esl  conimen- 
lario  in  EfangeKuiii  Luc.  iium.  33, 
iegilur  ia  l^iinica  ii  post  Pentecosten;  in 
Biarcbesio  autem  pag.  88,  ut  ejus  oVdinein  sequa- 
inur,  in  qiiarta.  Nullam  coniperi  inter  eos  dis- 
crrpaniiam, 

LeCTIO  S.   EVANGELII  SECCNDUM  LuCA»    (xiV  ,  16). 

h  illo  tempore^  di^t  Je$u$  di$eipuli$  $ni$  $imHitudi' 
fiem :  Homo  quidam  fecit  OBttam  magnam,  Et  reli- 
qna. 

Inc. :  Hic  enlm  homo  ipse  est,  qui  hxcloquitur 
h%m  Christiis. 

De$. :  Nemo  simul  cum  sanctis  addclur ,  uec  in 
roiivivii  epulas  introibir. 

HOMILIA  XCI. 

m  TIATIVITATE   8.  lOANNIS  BAPTISTiC. 

Advonitio.    —  Patiantur  Feciorcs  banc   bomiliam 


^  itoMiL.  xa  «^ 

A  balur  Sancta  sanclorum ,  nulium  alium  in  templo 
esS6  licebat.  Quod  quld  significet ,  et  jlpostolus  ex-' 
ponit  in  Epistoia  ad  Hebneos »  et  nos  quoque  in  Le« 
.vitico  (1659)  de  bac  solemuitaie  sufiicienter  dixi- 
rous.  Apparuit  aulem  Uii  angelue  Doniini  $lan$  a 
dextri$  altari$  incett$i.  Slabat  angelus,  et  a  dextris 
stabat ,  qnoniam  fortia  nuntiabat.  Ei  Zachariae 
turbatui  e$t  vidett$ ,  et  timor  irruit  $uper  eunu  Ait 
autem  ad  iilum  angeius  :  Ne  timeas^  Zucharia^  q*o» 
niam  exaudita  e$t  deprecatio  tua.  Haec  enim  angcio* 
rum  consuetudo  est,  in  qua  etiam  ab  illis  discemuntur, 
qui  se  transflgurani  in  angelum  lucis,  quod  in  suac 
lo€ulioui8principioeosquibusloquuntnr,consoIantgr 
et  ne  limeant  adborlantur.  Quod  autein  ait,  quoniaoi 
exaudita  e$t  deprecatio  tua^  nemo  puiel  ZachariAUi 
iu  Emiseno  B  Oeum  pro  filio  exorare,  praeseriim  cum  dc  fliio, 
suaeque  uxoris  aelate  diiridcret ,  et  angcto  Id  pro- 
mittenti  oon  crederet.  Quid  igitur  orabal,  nisi  id 
quod  lev  orare  praecipiebat?  Aitenim  :  c  Erit  boc 
vobis  iegitimom  gempiiemam ,  ut  oretis  pro  filiis 
israel ,  et  pro  cnoctis  peccatis  eorum  semei  in  an- 
m{Levit.  xvi,  34).  i  Uoo  igitur  est»  ut  oraba' 
hanc  deprecatiooem  angeliis  exauditam  csse  diccbai. 
Quod  dixit  Zacharias  ad  angelum :  Unde  koc  $ciamf 
Ego  enim  snm  ^enex^  et  uxor  mea  proce$$it  in  diebu$ 
$ui$,  Et  fortasse  non  recordabatur  Zacharias, 
qiiod  Abrabam  ,  et  Sara  in  senectute  filium  genoc- 
runt.  Nibii  enim  Oeo  impossibilc  est.  Credcnti  quo- 
que  omnia  possibilia  sunt.  Angclus  promittit ,  et 
sacerdos  signum  quaerit,  quasi  plus  signo  qnam 


duobusesloeiscomfflentarii  iuLneamcomponere  ^  angelo  credere  dcbuisset.  £c    re$ponden$    angetue 


quorum  primus  est  nnib,  5  et  incipit :  Nascitur 
hodie  Joc$nne$  Bapti$ta-major  pr,opluti$^  et  sequi- 
tur  usqiie  ad  baec.  Et  non  poteri$  loqui  u$que  in 
itiem,  quo  hffc  fiant,  Atter  paucis  intermediis 
addilis  exsiai  nvm.  %  ei  incipit :  Unde  hoc  $ciam? 
Ego$um  $enex^  et  procedit  ad  baec  tisqiie  :  Lo- 
quUurenim  Veiue  Teitamentum^  $ed  jam  non  «tio, 
et  proprio  $en$u;  et  iterum  a  num.  5  adneciit 
aiicter  rciiqua  ab  lliis  verbis:  Loquente  autem 
Zackarim  •  faetue  eU  timor  usque  in  finem.  Editam 
hahemus  lioiniliam  ex  bis  diversis  locis  coiifectara 
in  Marcbesio  pag.  89,  et  in  Euscbio  Emiseno  nunu 
H4. 

Lbctio  S.  Evangklii  secundcn  Lucam  (i ,  57). 
in  itio  fempore^  Etieabeth  imptetum  e$t  tempue  pa- 
rt«iidi  et  peperit  fUium.  Et  reliqua. 

Nascitnr  bodie  Joannes  Baptista  major  propbetis , 


dixit  ei :  Ego  $um  Gabriel ,  ^iii  a$to  ante  Deum ,  et 
mi$$u$  $ttm  toqui  ad  /e,  et  tiisc  (ibi  evangefizare,  Cur 
ergo  dubitas?  Qiiare  non  credis?  Neque  illc,  qul 
me  mlsit,  neque  ego  tibi  mentiri  possum*  Sigmini 
434  qtia^ts  f  Judxi  signa  petunt.  Dids  ergo  unde 
8ciaro?  Dabitur  tibi  signum  quod,  poslquam  acce« 
peris,  forlassete  accepisse  poeniicbit.  Hoc  igitmr 
eril  signum  :  Ecce  eri$  taeene  et  non  poteri$  toquil^ 
u$que  in  diem ,  quo  hoec  fient.  Pro  eo  quod  nou 
crediditti  verbie  mei$,  qum  complebuntur  in  tempore 
$uo. 

{Hic  de$init  additio  S,  Brunoni$  *  et  $equilur  homi'* 
tia  ix  commentario  Evangetii.) 

Quia,  inquit^  verbis  credere  noluisii,  vel  signo 


minor  angelis,  iino  minor  eo,qui  iniiioratus  est '^  crede.  Eccc  eris  tacens,  douec  ex  le  geuiia   voi 


paulo  minas  ab  angelis ,  etc. 

(Cestera  qum  eequuniur  tegi  po$$unt  in  commentario 
ueque  ad  keec :  Erig  tacena  et  non  poieris  loqni  us- 
qiie  in  diem  ,  qito  luee  fiant.  QuiB  adduntur  eubji- 
eimu$,) 

Ingressus  eot  eiiim  ,  ut  siiperius  legitor  hi  tem^ 
plnm  Domlnt.ei  omnls  miiltitudo  populi erat  oraiw 
foris  hora  incensi.  Apparuit  autem  itti  angetu$  Do^ 
mrnt  $ian$  a  dextrie  attarie  ittcen$i ,  cul ,  qiiia  cro* 
dere  nohiii,  liugiiam  amlsit.  Haeeautem  soiemnitas 
decima  die  roensis  septimi  agebatur ,  quando  solus 
pontifex  semel  in  anno  Ron  sine  sanguine  ingredie- 


oriatur.  Et  quia  vocem  gencralurus  es,  non  le  poe- 
nileat  aliquanlo  tcmpore  taculsse.  Ex  le  enim  orio- 
tur  ille  ,  qiii  dieat :  Ego  vox  ctamanti$  in  de$erto.. 
Et  erat  pteb$  ex$pectatt$  Zachariam  ,  et  mirabatur , 
quod  e$$et  m  tempto,  Egre$$u$  autem  nott  poterat  to^ 
qui  ad  iltum ,  et  cognoverunt  quod  vi$ionem  vidiuet 
Antemplo:  et  ip$e  erat  inttuene  itti$;  et  perman$it 
mutu$»  Possumus  autem  per  senem  Zachariam  Ye^ 
tus  Testamentuin  t  et  per  Joaunem  puerum  Novum 
inieiligere.  Co  enim  tempore  Yetus  Testamentoro 
vocem  amisit,  quo  Novum  ex  Veteri  fiericcepil; 
quia  postquam  novam  legcm  apostoli  et  doctores 


(1659)  Cap.  16,  cdit.  Rom,  S.  Brunonis  loin.  J,  pag.  137,  c.  2. 


8^  S.  BRVKOKIS  EPISCOPl  SIGK^NSIS  8i4 

prnsdicjire  el  eiponere  Cflepemnt ,  Tetus  legis  intcl-  A     De$. :  Ad  ciijus  novisBimum  qnadr&ntem  nunqvjci 


.igctilla  ccssavit.  Sed  Vocem,  quam  amiserat,  imic 
laiii!em  nccppit,  q'inndo  Novo  Testamento  jam  naio, 
et  uliiqiie  diviilg  ito  ali  co  didicit ,  qiiid  toquereiur. 
Loritiitur  eniiit  Vclus  TcstamciitHm  ,  sed  jam  non 
sito ,  sed  pruprio  senso.  Loqaente  autem  Zaciia- 
rin,  clc. 

{Qn<e  sequuntur  tuque  ad  finem  ex$lanl  in  eommen» 
Inrio  nxque  ad  illa  verba  :  Super  quem  videris  Spiri* 
lum  dcsccndeiitcm ,  clc.) 

IIOMILIA  XCII. 

IN  VIGILIA   S.  PETRI. 

Admonitio.  —  Qvx  S.  Bniiio  in  cicpositione  Imjus 
Evangelii  dixit  mim.  53,  eadcm  Hulla  racla  im-* 
inmalione  n^pelHa  smit  iii  Immiliu ;  atqiie  iii  ea 


venitur,  qux  serapcr  solviiur,  et  nnnquam  flcitur. 
IIOMILIA  ICV. 

nonilflCA  VI  POST  PErfTECOSTP.!>l. 

AoMniriTio,  —  Ilomili.i  inrra  doscri];end:i  toia  ftsipx 
Manliesio  pag.  5)2,  quod  milla  sit  iii  couiin«!>tuirio 
iii  Marciim  loci  liiijiis  ev:iiigolici  cxpffsiito.  Eniieiu 
lanien  reperilur  in  Eniiseno  pro  bot».  7,  pcsi 
Peniccosteu,  ct  in  cod.  Lauieiitinno  sub uoiuiue 
B.  Brunouis  episcopi. 

Lectio  S.  Cva^gelii  secundum  Marccm  (viu,  I) 
In  illa  tempore^  cum  turba  mulla  ewi  cum  J««, 
nec  haberent  quod  manducarent.  Ct  reiiqua. 

Lcgitur  superius,  cum  vcnisset  Jesos  secus  mare 
Galila;^,  ascendens  in  nkontcm  scdehat  ibi.  Etacccs- 
serniit  ad  eum  tiirl)®  mulio^,  b.ibeiites  secnm  muins, 


prxelarum  lialieiur  tesiimouium  de  prinuilu  Pe-  u  ^«^^-  «u..«i/.«  .i^i.:u<,  «t  «i:««.  «»..ii^«    «. 

tri,  suorumque  successo  iiiii  iii  uiiiveisa  Ecrlcsia  ^  ^^*'  ^*^"^^*'  *^«^'*^«  «^  aliosmullos,  el  pr^^ce- 


Jiirisilirtioiic.  Edidit  Murchcsius  pag.  UO    ilidcm 

qiie  Kmiseiius. 

Lectio  S.  Evancelii  secukdux  Joansikm  (xxi,  1S). 
In  ilio  tempore,  dixil  Simoni  Petra  Jetut :  Simon 
Joanniif  diiigii  me  ptu$  ki$f  Dicit  ei :  Eiiam^  Do- 
ifim«,  lu  $ci$,  qnia  amo  te,  Et  feliqua« 

Inc. :  liiterrogat  DominuS  Petrum  ,  adKC  diligat. 
queiii  scmper ,  etc. 

De$. :  Quautum  enim  dilcxertt  aperlisMme  de- 
monstravit. 

I10MILIA  XCIIL 

IN  FESTO  S.  PCTRI  APOSTCLT. 

Adxokitio.  —  Non  minus  elegantia ,  quam  copta 


runt  eos  ad  pedes  ejus,  el  curavit  eos  ;  iia  ut  lorbc 
mirarenlur,  videntes  imitos  loqiieiites,  clatrdos  am- 
buIaiKes,  et  caecos  videntes,  et  magniQcaliani  lyeum 
Israel.  Merito  enim  iesus  in  montem  nscen<lit,  t.inia 
•c  talia  iniracula  faclunis,  ut  iii  monle,  in  quem 
asceiidii  ejus  poteslaiis  altiuido,  el  in  mimculis 
quas  fecit  ejiis  divinitatis  niagnificentia  apparerel. 
Sequantur  igitur  eum  snper  monlem  aromauim, 
quicunqoe  illiimiiiari  et  sanari  desiderant.  Dc  qoi- 
bas  montibiis  Ecclesia  dicit  :  c  Surge»  dilccie  iiii ; 
assiniilare  capreae,  liiuniiloque  cervorum  super  moii» 
les  aromaium  (Ciin/«  viii,  14).  >  Jcsus  auiem,  voca- 
lis  discipulis  suis,  dixil :  Mi$ereor  turbte^  qma  jam 


diceudi  ebicet   comuienlariuJ  S.  episcopi   siipcr  ^  triduo  per$everant  mecum,  et  non  habent  quod  nw». 
liunc  Evangelii   locum  eap.  16,   in  qiio  agit  dc-^  i/Hi:^tt<.  Trcs  enim  dics  tria  saacnW  leiiqiora  siinl, 


assumplioiie  Peiri  in  p.iiicipem  apostolorum« 
qiioilqiie  euni  Clirisiiis  Domitius  praxiputiiii  Ko- 
desi:»  fundamciiliim  posueril,  eiqiie  oiiiiicm  li- 
gaiitli  ct  ahsolvciidi  iii  tiMris  poirstatem  Iradide- 
Tit.  Nihil  iu  bouiilia  lcgitur,quin  lotum  exlii- 
beat  ieciioiiis  evaiigelica;  cxpositlo  sub.  uum.  08. 
Marcbes.us  eam  rcfv  rl  p:ig.  9J. 

LeCTIO  S.  EvaNGF.LII  SECUNDUM  MATTHiEUU  (xvi,  18). 

In  aioumpore^  venii  Jesu$  in  partes  Casnreo!  Phi^ 
iippif  et  interrogabat  dUcipulos  snos^  diccns :  Quem 
dicunt  hothines  esse  Filium  hominis  ?  Et  reiiqua. 

Inc. ;  lulerrogai  Douiinus  discipulos  suus,  quam 
opinioncm  de  co  bnbcnt. 

Des^  :  Quam  si  prxlalus  recipere  nolucrit ,  tunc 
sciant  se  csse  soluios. 

435  IIOMILIA  XCIY. 

DOULMCA    V  POST    PENTECOSTEN. 

Adnonitio.  —  llis  iribus  bomiliis  de  snnctis  siicce^^ 
dit  in  Murcbesio  pag.   91  bomili:i  suprasigtiata, 

•  quae  lota  dcscripta  videtiir  in  coiumoiitjrio,  cujus 
exordiuin  suiuii  a  (iiie  iiuui.  13  in  M:iMb.,  usque 
a  I  fiiiem  seqneiitis  niiin.  13.  Cuin  M:ircbesio  con- 
seiiiiuiit  couices  Siguinus,  Laurcnliauus  et  Cast- 
nciisis. 

liECTIO  S.  EVANGCLII  SBCCNDUIf  MaTTH^OM    (xXIII, 

'S).  In  itlo  tempore^  dixit  Je$u$  di$eipuli$  $ui$ :  Ni$i 
'abundaverit  ju$litia  ve$tra  p'u$  quam  Scribarum  et 
Phariswomm,  non  intrabttis  in  regnum  ccelorum.  £t 
rcliqua. 

•  Jnc. :  Scribaniro  et  PharisaH>rum  Injustitia  fuil, 
at  bene  pra»licarenty  etc* 


anlc  legem  scilicet ,  sub  lege  et  sub  gratia.  Tribiis 
igilurdiebus  turke  cum  Domitio  perseveraiit;  quia 
totis  bis  tribiis  teiiiporibus  viri  saiicti  SpiiUu  Dei 
plcui  in  Deum  credtint,  Clirislom  exspeclant,  ejns- 
qtiepatiibus  ct  doctrtiia  inagno  dcsiilerio  refici  cu- 
piiiiit.  £t  iion  habebant  qiiod  m:tnduG:ircnU  quia  pa- 
nis  viviis,  qui  de  cobIo  descemlit,  iioadiian  eis  appo- 
siltis  ftierat,  nouduin  lco  de  tribii  Jitda  libniin  ape- 
rueral,  neque  scplem  cjus  sign:iciil:i  solveral.  Teriio 
igilur  die,  id  est  boc  tcrtio  su»  iiicarnaiiouis  lem- 
pore  lurbas  reficit,  neque  ulterius  eas  fnme  perire 
patilnr.  Undecldicit:  Et  dimi:tere  eo$  j^junos  Hol$^ 
ne  de/iciant  in  vios  Ouines  eniin  iu  via  suinusv  oiniies 
^  ad  patriain  tciidimus.  De  hae  enim  via  PsalmisU 
ait ;  i  Viam  mandalorum  luorum  ciicurri  {Ps$l. 
cxviii,  32) ;  »  ileiiique  :  f  Beaii  iiiiiiiacMlali  in  via, 
qui  ambulanl  in  lego  Doniini  (ibid,^  1).  i  iu  bac 
^utem  via  defieiunt  jcjuni ;  per  hanc.vi.ioi  currere 
iioii  possunt,  qtii  Cbrisli  pane  oon  suiil  refecti.  Prx- 
sertiin  si  de  longe  veneruiit :  c  Lwge  est  a  pcccnio- 
ribus  saltis  {ibid.t  £i5).  i  Sicut  ettim  kxsQ  via  brcvis 
el  faciiis  e:it  bonis,  ita  tonga  ei  ditficiiis  e&t  malis. 
£t  dicunt  ei  disetpnli :  (Jnde  illos  poterii  quis  kic 
$aturarepambtt$in$olitudine?  F^N-Uk^se  kniiieiiiores 
eraut  Christi  discipuli,  qttO<l  ex;  quMi.que  p:iuihus 
qttinqtie  niiUia  hominuin  Jam  superius  saiiaVerau  l^i 
mt  iliis  iestis :  Q9u>t  pane$  kabeti$  ?  A(  iUi  dixeruut : 
Sepiem^  ei  paucoi  pitrtciUof »  Septem  cnim  panes» 


m  DoitJLiii;.  -^ 

Kptem  \\M  sont  Veteris  Testamenti,  quod  beptiii- 
cum  vocamos;  sive  eiiam  septem  graiise  Spiritiig 
sancti.  Paiici  vero  pisekiili»  pauci  libri  Novi  Ti.'Sta- 
nienti,  ad  Veteris  Testaiiienti  eomparatiouem.  Istl 
latnpn  pnuci,  si  iliis  septein  paiiibus  coujungantur, 
cunciis  bpminibiis  ad  aiiimarum  rcfectionem  sufii- 
ciiint.  Siue  iliis  iieque  comedi  possuDl«  neque  saiu* 
riiaicm,  vet  rorlitudittem  comedentibus  iributtni. 
Sunt  enim  septein  iili  panes,  sapientta  et  laiellectus, 
consiltum  ei  foriitndo,  scientia  et  pietas,  et  tirocr 
439  DoAiiiii.  Sed  quis  Mne  sapiei>(ia  saplcus? 
Quts  sinc  intelUgentia  intelligeos  ?  Quis  sine  cousiiio 
proviilus?  Quis  siun  forutuiiine  fortis  ?  Quis  denique 
sinesciftntla  soiens?  sinepietate  pius«  eft  sine  Dei 
timore  timeiis  ?  Non  igilur  bl  pisqes  siue  illis  pani* 
iias  comcdi  possuni.  Et  ineritp  pisces  isti  libri  di- 
cunlur,  qiioniaim  in  uoo  fonte  iialant*  Pe  quo  scri* 
pium  est :  i  Quoctiain  apud  te  est  Anis  viiae,  et  in 
iuiiiiite  itto  videbimtis  lomcu  (Pstf/.  xxxiii,  iO).  i 
Et  precepit  imrbm  tH  dueamberenl  $mper  terram*  Su- 
pcr  lerram  eiiim  discumiiuut,  quicunque  pulverem 
ei  (enam.se  esse  cogiioscuiit.  Unle  cx  dicitur: 
c  Quid  Kuperbis,  pulvis,  et  ciiiis?  i  {Ecclu  x,  9.)  Et 
acci,Mni  Jesns  «ep«m  panes^  graiia$  agens  fregit  ei 
dedii  diiciputiM  $ui$*  Frangit  atiieiii  Duiiiiiius  et  pa- 
iies  ei  pisces,  qiioniam  prout  vult,  et  sunciiis  Spiriius 
graliam  unicuique  tribuil,  et  profuuda  sanctarum 
Scripittrjrum  loysteria  paiidit,  Sed  quibus  dal,  uisi 
discipulis  stiU?  Quibiis  bsec  prBdicanda  largitur, 
nisi  eptscopis  et  sacerdoirbus  ?  Isti  eitim  sunt,  qiios 
coiistiiuit  t)oiiiiiius  super  familtam  suain,  ut  dei  iliis 
cibuiu  iii  leinpore.  Isti  ccntum  pascunt;  isli  pane 
diYitti  elof|uil  lolatii  EcclesiiC  turbam  rcOciiiuL  Ei 
eomederunl  omnei^  $t  $aturati  iunt.  Gomedamus  igi- 
tur  ei  nos,  vi  saturemtts ;  legamus  ut  Jiiteliiganius. 
Uuoc  euim  cibum,  qui  pliis  comedit,  plus  comedere 
appetit.  Hic  cibus  meiitcin  exbtlarat  et  siotiracbum 
non  gravat ;  qiiauto  plus  comeditur,  lanto  amprras 
crescit.  Uudeet  snbditur  :  Et  qued  iuperfuit  de  fra- 
gmetuit,  tuierunt  ifptem  tportai  plenae,  IMura  sunt 
frjguieiila,  qnasi  paiies,  quia  plures  sunt,  qui  iioii 
frajjtueiita  suscipiuut,  quam  iUi  qtu  tunc  illos  panes 
et  pisces  coinederuut.  Nonne  vides  qiiaiita  librorum 
volniniua  ex  lits  qualuor  Evangeliis  mttliiplicata 
suni?  Sed  quid  per  septem  sportas,  nisi  seplem 
Ecclesiae  signilicauiur,  per  qtias  otiiues  EccIesiiO 
iiilelliguutur  ?  Uude  ctJoaunes  evangelislaad  seplem 
Erclesias  scribit ;  utide  et  Isaias  ait :  c  Appreben- 
deni  st*ptem  iiiiilifres  viru:n  utiiim  iu  illa  die,  dicen- 
te$:Panem  noslrum  coiiiedemus(/i/i.  iv,  1).  >  Paiiem 
niodo  dainin  nobl.4 ,  paiiem  qiio  repleUe '  et  refectae 
suiiius.  £t  quasi  dicereiit :  Nos  enlin  sumiis  illx  se- 
ptetn  s))ori»,  quas  plcn.is  fragmeoiis  olim  in  deserto 
afmstoli  stistuleruiit.  Quia  igitur  paiiein  liabeinus, 
piuieiii  Bostruin  coiiiedaiiius.  Erani  autem  qm  man" 
dueanerunl  quatuor  miUia  hominum^  extra  parvuloi  ei 
mulierei,  Qiiareaiitem  parvuli  el  mulierei  uoii  nHUM^- 
raniur  ?  Nlsi  quia  in  Dei  populo  compulari  digni  non 
MtRip  v^\  yA  papvulos  iajiuItiUa  ei  fatuiutejtel 


itosiit.  xcYiir.  m 

A  roulieres  in  moUiiie  ci  dobilitata  imiiantur.  Uude 
Apostolus ;  «  Noliie,  inqiiit,  piierl  elUci  scnsibus, 
aed  lualitia  parvuli  estole  (/  Cor,  xiv,  20).  i 

HOMILIA  XCV\ 

HOlllNICA  VII  POST  FENTECOSTEN, 

AftiiONiTio.  —  Coiniiieutariuiii  rursiis  adire  oportet 
ad  cognoscendam  boiiiili»ni  Dotntiiioa:  liuic  a  M.ir- 
cbesio  pag.  9i  assigtiataiii.  Ab  eo  cniui  paucis 
additis  inleriiiediis  educta  est.  Yide  exposUio- 
nem  in  Maltb.  nuin.  Si,  c.  2.  Eusebitis  Citiiscniis 
quoque  liabct  iu  Doiii.  viii  pusl  Peniecosleit, 
itenique  codex  Laureiitianus. 

LeGTIoS.  EVAkXELII  SECUKDtJU  MATTnJEC)l(vil,  5). 

Jn  illo  tempore,  dixit  Je»ui  disciouhi  iuii  •  Jkltendiie 
a  faiiii  prophelis,  Et  reliqua. 

Jnc, :  Attendite,  inquii,  et  cavcte  a  falsis  pro- 
^  pbctis,  etc. 

Dei.  :  De  qiio  naufragio  nos  Hberare  dignetur 
Jesus  Cbristus  Domiiius  nostcr. 

IIOMtLIA  XCVL 

DOBINICA  Vlll  POST  PEXTECOSTEN. 

AoHOKiTio.  —  A  labore  exscril)eudi  banc  liomiliam, 
qiiani  Marcbe»itis  iuter  caiteras  S.  Bi  uuouis  reiu- 
lil  p.  94,  iios  lil)erat  ejus  coiiiineulani  in  Liicain 
cdilio  iMtni.  37,  eaiiique  qiiitibet  coiisti1t*re  \wie* 
rtl.  Deest  in  Eiiiiseiio,  sictit  iii  eod.  LaHreiiliaiio, 

-  iiou  autem  In  Sigtitno  tiuic  Domiiiirae  assigmiio» 
Lectio   S.  Evangelii  sbconocu  Locah  (xvi,  i)k 

l/oiNo  quidam  erat  divei^  qai  kabtbai  wUlicum^  M  /u> 

diffamatui  ett  apud  iUum.  Et  reliqua» 
Jne, :  Et  vocavii  enm  Dominos  saus,  et  aii  lUi : 
^  Quid  hoe  audio  dete?  ' 

Jhi, :  Si  biijitftfideliutisvtnifsinveMaiiiriiinQbiib 
437  HOMILIA  XCVIL 

DOVLNICA  IX    POST  PEHTECOSTB:!, 

Admonitio.  —  De  toia  homtlia  modo  adnolamla, 
iii-aeicr  i^auea  ex^irdii  catisa  addita,  Aibil  iradii 
Atarcbesiuft  pag.  95,  qiiod  non  pl.iiissime  hi 
coiiiuieiiiario  iii  Liicaui  iium.  it  coiitiiieaiur.  fn 
editioiie  Emiseiii  sub  Doiuiuica  xiii  posiia,  simtt^ 
liiiia  cst. 
Lectio  S.  Evangelii  SECusDUtt  LecAH  (x,  35).  /« 

illo  tempore^  quidam  legiiperitui  mrrexil  tentoM  Jo^ 

ium  dicens,  Et  reliqua.  i 

Ine. :  Surrexit^  iiiqott,  lcgisperiliis  legis  oonditor 

rem  reprebeiidere  voleiis,  eic. 
JJes,:  Magiia  esl  misericordia,perqna«  viiapoir 
|\  sideiur  a^terna* 

IIOMILIA  XCVIIL 

DOMINICA   X    POST  WNfECOSTEK. 

Admonitio.  —  EniiseiiuH  in  Dom.  w  posl  retrtec» 
et  Maivbesius  pag.   90,  qui   eauKleui  b<Hitili.in> 
referunl,  tani  iu  priiirlpio  quani  iii  (iii«  peiiecio 
cutn  exp<isiiioiie  in  Ev»ii|;eliiinr  roticordanl,  nio 
verbum  ulluui  pliis  aut  uiiiius  INabent. 
Lbctio  S.  Evanoelii  secundhw  Loca»  (xviii,  9). 
/it  i7/o  tempore,  dicebai  Jotus  ad  quoidam,  qui  iu  ta 
confiiebani ianquam  jttsii,  et  aiperfiabaHtur  ealero^ 
parabotam.  El  reliqua  ; 

Jne. :  Nunquain-arrogaotia  placuitDeo,  nunquam 
superbia  jnstiOcala  est. 

Des»  :.itadix  omniiim  maloruo  snperbia»  eitstoa 
virtutum  humiliias  est. 


9r  S.  nRUNONlS  BNSCOPl  aiG£»£NSIS  m 

'    HOHILIA  XCIX.       -       .  A     esl  post  vcrba :    Noh  habel  hmrediiatem  in  regnt 

ftoyiwcA  XI  POST  PENTEC0STE5I.  CAfif/i  ej!  DW,  cl  coiilinel  Zachariaj  proplifti^^^^^ 

Admokitio.  —  Endem  cst  homilia  rn  commenfario 
nc  in  sa&pe  ctlutis  eiliiioniiius  ;  iii  Einiseiip  legiliir 


pro  Dom.  xii  post  Pcntec.  et  in  Mnrchesio  pag< 
%,  Cootra  hcterodoxos,  qui  cacreifconias,  seu 
ritifin  confereitdi  bapUsmum  in  Ecclosia  catboUca 
vilipendunt,  siinctu  oinnia  qiiae  aguntur,  deuiou- 
slrantiir. 

LCCTIO  S.  EVANGELII    SECUNDUM    BIaRCUM  (vii,  51). 

/«  iilo  lempore  :  Exieiu  Jetui  de  finibui  Tyri  vent 
per  Sidonem  ad  mare  Galilcece.  El  reliqna. 

inc.  .*  Descriiiit  evangelista,  per  qnam  viani  in 
Galilxam  Doininus  rcdieril. 

De$. :  Quia  obstructnm  esl  os  ioquentium  iuijua. 
-       IIOMILIA  C. 

DOMINICA     XII    POST    PENTECOSTEN. 

Admonitio.  —  S.  Bruno  qui  suos  conimentarios  in 
Evangelia  scripsit,  non  soluiii  ut  (ODLsiia  verlo 
diviiio  tradila  explanarct,  sed  ctiam  iit  grcgcnV 
snuin  saiuiaribus  inonitis  instriierel,  pr.cclare  id 
agit  in  bujiisce  boniilije  exordio.  Ne  eo  caie  nt 
lectorcs,  qui  iniegrain  Evaiigelii  expositioneni 
nuin.  51  tiabeni,  iilud  jpsis  communicanins  ex 
Marcbesio  paG^.  97,  et  Eiuiseno  iu  Doniin.  xtv  post 
Peniec. 

Lectio  S.  Evangelii  secukduu  Lucam  (xvii,  H). 
/ji  ilio  tempore^  dum  iret  Jesus  in  Jerusaiem,  iraHs- 
ihat  per  mediam  Samariamy  et  Caiiiwam.  Et  eum 
iugtederetnr  quoddam  casteiium^  occurrerunt  et  decem 
viri  leprosi,  £t  reliqiia. 

'    438  ^^*  •  Omnes  ia  via  sumus,  omnes  ad  pa- 
Iriam  festlnamus,  alii  qiiidem  ad  coelestem  Jerusa- 


cap.  T,  6,  seu  allcgoriam  dc  muliere  in.amplmra 
inclusa,  qtiae  avaritiain  figurai^  ei  prnsequiiuf 
usque  ad  illa  :  Ideo  dico  vob,s'  ne  sotiieiti  silis  aui- 
mw  vestrce,  Se<iuentia  oinnia  exstant  in  coinmcii. 
lario  nuin.  i8,  c.  1.  Ap?id  Mnrcliesiuin  lioiuiliu 
«i:.U  png.  98,  ct  npud  Einisonum  boinil,  iv  pust 
Pentecosleit. 

LeCTIO  S.  EVAIIGELII  SECONDUM  HaTTH^UM  (V!,^\. 

In  ilio  tempore^  dixit  Jesus  disciifulis  suis  :  Nem 
potest  duobus  dominis  servire;  aut  enim  unum  od:^ 
habebilt  et  aiterum  diiiget^  aut  unum  sustinebit,  ei 
afternm  corUemnet.  Non  pottsiis  Deo  servire  el  maa- 
mot  (P.  El  reliqua. 

Ikc,  :  Alodo  entin  soperias  Salvalor  noster  dethe- 
sauro  locutus  esl. 
B     Des. :  Sl  omnes  bomines  tales  esse  Tellenfi  uoo 
deessei  Deo  unde  eos  pasceret.    • 

DOMINICA  XIV  POST  PEKTECOSTElf. 

Eii  idem  evangeiium  et  eadem  fiomiiia  ut  in  feria  t 
hehdomadof  post  Dominicam  n  Quadra^sitna:, 

HOMtLIACH. 

DOMINiCA  XV  POST  PENTECOST^. 

Admonitio. —  llujusce  Evangelii  explanaiio  pro  Iio. 
milia,  quae  moralis  esl  institutio,  merito  assum- 
pta  est,  cuiB  plnriina  coinnientator  doceat,  (um 
ad  corrigenda  vilia,  tum  ad  Cbristianas  virluie$ 
promovcndas.  Nihil  additum  cst  ipsi  neque  iii 
Emiscno  in  quo  lenet  locuin  Doni.  xvii  pusl  Pen- 
lec,  neqno  iii  Marcbesio  pag.  99.  Eadem  exsUit 

.    Incod.  Signiiio. 

Lectio  S.  Evangelii  secumduii  Lucam  (xiv,  i). 


lemyaiii  vero  ad   lerrain  miseriie  et  ienehr Arata,  QJnii^otempore,  cumintroissetJ esusindofUum  cujus- 


Nulla  mora  est  in  ilinere,  quoiidi(f  illuc  quo  tendi- 
mus  appropiuquamus.  Ilac  autcm  via  Dominus  et 
Salvator  noster  currere  non  est  dedignatus.  Unde 
ipse  quoqiie  alibi  ait :  c  Exivi  a  Palre,  el  veni  in 
jwundum,  ilerura  rclinquo  mundunri,'et  vado  ad  Pa- 
irem  {Joan.  xvi,  28).  i  Hanc  aulero  vinm  cum  Do- 
imnus  teneret,  cum  relinquerei,  et  ad  Patrem  iret, 
iransibat  pier  mediam  Saiuariam  et  Galilaeam.  Sed 
quid  per  GaliLeam,  nisi  Itidxos  ?  Et  quiil  per  Saina- 
riain,  nisi  gentilcs  intelligarous  ?  lude  enim  est, 
ijaod  dicitur :  c  Non  couiunlur  Judxi  Samarilaiiis 
{Joan.  IV,  9;.  i  Per  mediiim  autem  iilorum  Iransibat 
Jesus,  quia  bos  et  illos  vocabut,  bis  ,et  illis  prxdi- 
cabat,  bos  etillos  sanabai,  ct  ad  ridtm  convertehai. 
Cum  autem  boc  faceret  accidit  ut  ingredereiur  ^ 
qiioddam  castellum,  per  quod  S.  Ecclesiam  intelli- 
gtmus.  Tunc  enini  prius  in  eam  ingressus  esi, 
quando  cam  prsdicaudo,  et  prsedicando,  construere 
coapit.  Unde  ipse  ait :  c  Ego  sto  ad  osilum,  el  pulso : 
si  quisaperuerit  mibi,  introiboad  illum,  et  cobuabo 
^um  ipso,  -eilpse  mecum  {Apoc.  iii,  20).  i  Cur  au- 
.era  Ecclesia  castellura  dic^lur  multae  raliones  reddi 
{lossunt.  Sed  quid  sunt  decem  viri  lcprosi,  etc. 
(Hic  incipit  Evangeiii  expositio)* 
ilOMILIA  CL 
domimica  xiii  post  pentecosten. 
Admonitio«  —  Diximus  ali.is  A.  Nust.  bomiliis  ali- 
qna  in  principio,  aut  in  medio,  vel  iii  Giic  cxposi- 
lioni  suae  in  Evangetia,  qna  plcruiiiqoe  utitirr, 
addcre  consucvisse.  Hac  in  boiuiiia  addiiio  facia 


dam  principis  PhariscBorum  Sabbaio  n^anducare  pa- 
tiem,  et  ipsi  observabant  eum.  Et  reliqua. 

/ac.  ;  In  eo  enim,  quod  ad  panem  mandueaDdora 
in  domum  principis  Pbarisaeorum  introisse  evaB- 
geiisu  scribit,  etc. 

.    Des.  :  Qui  se  exaltai  bumiliabitur,  et  qui  se  bu- 
miiiat  exaltabitur. 

439  HOMILIA  CIII. 

DOMIMIGA  XVI   POST  PENTECOSTEH. 

Admonitio.  —  Ejusdem  dicendi  generis  se  prxiiet 
h?ec  bomilia  ,  cujus  nuper  dixiinus  superiorera 
esse  commenlarium  in  Lucam  num.  30  consnbt 
lector ,  et  eximiam  ex  eo  bauriet  inonilem  doctri- 
nain.  In  Marcbesio  babemuspag,  iOO;  seddeesl 
in  Einlseno. 

Lectio  S.  Evangelii  secundum  Lucam  (xiii,  6). 
inillo  tempore,  dicebat  Jesus  turbis  simiiitudinm 
lianc  :  Arborem  fici  habebat  quidam  piantatam  in  ti- 
nea  sua,et  venit  qucerens  in  ea  fructum^  et  non  Ih- 
venit^  eic.  Et  reliqua. 

Inc. :  lu  bac  crgo  similitudioe  quanta  sit  Dei  pa- 
ticnlia. 

Des. :  In  verbis  et  miraculis  Cbristi  virtatem, 
et  gloriam  cognoscebani. 

HOMIUA  CIY. 

fiCMlNICA   XVII  POST    PENTECOSTEN. 

Admonitio.  —  De  praeceplo  cbaritaUs  erga.Deumi 

ei  proxinium  lota  disserit  hxc  bomiiia ,  a  cotn- 
imnurio  in  Mnilh.  nuin.  9^,  pro  diei  btijiiscon- 
cione  iistirpnia.  Sinpfiilai^ni   auctoris  sapienliam 

undi'ine  spii  at ,  ci  ail  pcrfcciionem  duplicis  auio- 


$^  1I0MILI/E. 

'  m  eompaRinilam  {ncciidii.  In  Miirche^ta  legHfir 
iMig.  iOly  et  in  EiiHsetio  sub.  Dom.  xvlii  post 
ruiiiec.  idem  pmiciiMuni  uierqoc  liabcl ,  eaiiH 
demqtte  finem. 

LeCTIO  S.  Eva?(GELII  SECUifllUX  M  ATTBiEini  (xxfi,  34)« 

h»ihtempor€t  aeeeueruni  ad  Je$nm  Phari$mf  el 
mterrogavit  eum  umu  te§t$do€ior^  teniam  eum  : 
fltrgiiier^  quod  e$t  mandaium  magmtm  in  lege.  El 
i^liqua. 

tHc. :  Pharisaci  autem  audienies ,  qnod  sileniSum 
iu.pi>bui5sci  Sailducacis »  convcnerunt  in  unuin.  Re- 
cetlentilNis  Pliarisseis ,  etc. 

De$, :  Nequa  au$u$  [uii  qmequam  ex  iUa  dit  eum 
empliu$  mterrogare* 

ilOMILIA  CV. 

DOm.NICA  XVIII  rOST  PEMTECOSTEH. 

Aduonitio.  —  Non  indlget  lisec  honiitia  probatione, 
III S.  Bnnioni  noslro  adjudiceiur,  cum  praeter 
roniincniarium.apud  quem  iiuegra  jacet  num.  91, 
p.irs  eliain  ^us  major  habelur  in  exposil.  cap* 
^5  Deiiteron.  edit.  nosirae,  tom.  I,  pag.  220.  In 
Einiseno  deest ,  sod  Marchesins  edidu  pag.  iOi , 
ciii  coiiforoiis  est  codex  Signinus. 

LeCTIoS.  EvA!IGELI1  SECUNDUlf  MATTniEUll(lXII,22). 

In  itlo  tempore ,  aecesierttnt  ad  Jeenm  Sadducai^  aui 
dicMttt  non  e9$e  returrectionem.  Et  reliqua. 

/nc.  ;  In  illa ,  inquil ,  die ,  qua  Pbarisxi  victi 
rccessiemnt ,  in  illo  Sadducael  vincendi  accesse- 
runi,  etc. 

de$, :  Qnod  prios  secundum  lltteram  in  Synago- 
ga  custodiebatur. 

HOMILIA  cvi. 

DOmniCA  XIX  rosT  pentecosteii. 
Admo?iitio.  —  Breviter  dicam  Eusebiuin  Emisenum , 
et  Marcbesiunt  pag.  i02  hanc  homiiiam  subeo- 
Uem  iniiio  el  lliie  edidisse,  queiuadmoduin 
exsiat  in  cemmenl.  num.  29.  Oinnia  paritcr  in- 
tennedia  perfecle  coocordanl. 

LcCTIO  S.    EVAIIGELII  SfiCHNOUU  MATTHiC0M(lX,  i)« 

Jh  iUo  tempore :  Aicendene  Jesue  in  naviculam  tran$» 
[retavit^    et  vemt  incivitalem  $uam.  Et  reliqua. 

Jnc. :  Hoc  enim  in  loco  civitatero  suam  uoa  Na- 
rarcth  ,  sed  Caphamaum  intetligere  debemus. 

De$, :  Et  gtorificaverunt  Detcm,  qui  dedit  pote$ta- 
tem  tatem  hominibus. 

440  iiomilia  cvii. 

BOillI<llCA  XX  POST  PEKTECOSTEN. 

AimoNiTio.  —  Sttnilts  omnino  est,  praecedenti  lio- 
niilia  buic  Doniiiiicae  assigiiata  ,  sciliQCt  quod  ea- 
«lcm  sit  loci  evangeilci  expositio.  Talis  equidcm 
paiet  apud  Emisenum  in  quo  est  pro  Doininica 
XXII  post  Peiitec.,  et  apud  Marcbesium  pag, 
i03 ,  in  quorum  ediiiouibus  nutla  a  Gommeiiiario 
diverslta^  occurrit.  Vidc  nuiu.  77. 

LeCTIOS.  EVANGELII SECUNDUM  MATTHiEUU  (XVIII,  23). 

Ia  ilio  tempore  ,  dixit  Je$u$  di$cipuU$  sui$  parabo- 
lam  hanc  :  A$$imilatum  e$t  regnum  ceelorum  homiui 
regif  qui  voluit  rationem  ponere  cum  $ervi$  $ui$»  Et 
cuin  c€epi$set  rationem  ponere,  oblatu$  e$t  ei  unu$^ 
qui  debebat  ei  decem  miUia  talenia.  El  rcliqua. 

(1600)  Ibid.y  V.  6.  Anlcquam  runipatur  funicubis 
argeRieus^et   rccurrat  viiia  auica  ,cl  couicraiur 


-  IIOMIL.  CTIII.  U$ 

A     Ihc.  :  Isie  enim  rex  ipse  en ,  ftti  loqtiiiur  Deitt, 
•1  iienio  Jesos  Christiis  Dosiiuiis  iHister.  ^ 

.    De$, :  Non  eiilm  Sttflidl  laJJNis  dnmUoc^,  iiisi  oca 
ei  corda  conveniant. 

HOHILIA  CVIIl. 

DOmNICA  XXI    P08T  PENTECOSTBN. 

Adhonitio.  —  Celeberrimnm  ac  snpientlssimam 
responsionero  datam  a  Chrisio  Domino  PfaarisaeiB 
eum  de  Inhiito  soivendo  Caesari  inierrogantibos 
eximie  illustrat,  aique  ma^uiQcat  S.  Druiio  suo 
in  h.  I.  evaiieclii  coniinentario  num.  90,  accepta 
est  bomilia  nujusce  Dominicae.  Eadcm  leffilor  in 
Emiseno  Domin.  xxiii  posi  Pentec  et  in  Mardie- 
sio  p.  i04 ,  apud  quem  sequentia  addunttir. 

LECTI0S.£VAM0CLIlSEGUM>nM.HATTIliEUIl(xXII,i5>. 

Jnillotempore^  abeuutee  l*hari$wi  cotmlium  ini^ 
^  rirnl ,  ut  caperent  Je$um  in  $ermoue.  £l  reliqiio*     < 

Jnc, :  Suilii  Pharisxi ,  qui  in  sernioHO  Verbum 
Dei  capere  pulant. 

A0DITIO*  — ,  Faciamu$  hominem  ad  imaginem ,  et 
eimititudinem  noitram,  Hagnos  lionor,  magna  iiobi- 
\ilas  ad  Dei  imaginem  el  similitudinom  lioinincni 
esse  factum.  Hanc  aotem  imagiiiem  in  primo  liomi- 
ne  aniisiinus  ,  in  secundo  recupcravimus.  c  Priinus 
enim  liomo,  ait  Aposlolus ,  de  tcrra  terrenus,  se« 
cundus  homo  de  cado  coelestis.  Sicut  poriavtiniis 
imaginem  terrenl ,  portenius  et  imagiuem  eoelesiis 
(/  Cor,  XV »  49).  >  lleddamus  Domino  imaginen 
suam  ;  reddamus  Deo  animas  nostras.  Nibil  cbarios 
habcinus;  hoc  igitur  Iribolum  solvere  debemus.  Au- 
diamus  Salomonem ,  audiamus  Sapientiaro  ipsam 
dicentem  :  c  Memento  Crealoris  tui  in  dlebus  juveii- 
tutis  suae ,  auiequam  veniai  lempus  afOictionis  tum 
et  dies ,  de  quibus  dicas  non  milii  placeni  {Eccte^ 
XII,  i).  >  Etpauloposl :  c  Antequam  funis  acgen- 
tcus  rampatur,et  recurrat  vitta  aurea,  anlcquain 
confrlngalurhydria  superfontem,  elicont^ralur  rota 
soper  cisternam ,  ei  polvis  revertaiur  In  icrrani 
suam ,  uude  eral ,  et  spiriiiis  redeat  ad  Deuin  ,  qui 
deditillum  (1660).  >  Bieinento,  inquit,  Creaioris  lui, 
ad  cujos  iroaginem  ei  similitudinem  factus  es ,  ip- 
sum  imiiare ,  ne  ejus  similltudinenu  ainittas.  Qucm 
eniin  imitatur  homo,  ejus  imnginem  el  siiniiltudinem 
habel,  aniequam  venial  leinpus  aflliciionis  snse, 
pcr  quod  mortis  horam  iutetligiinus  et  dics,  dequi- 
|v  bus  dicas :  Non  mihi  placent.  Hos  aulem  dies  habent 
iinpii»  et  aeterme  morti  condcmnati,  quia,  postquam 
de  hae  vita  exeunl,nibil  videnl,  nihil  aiidiunt,  nihil- 
quesentiunl  quodeis  placeat.  Hocauiem  faciat  homo 
in  diebus  juvenlutis  suae,  et  in  diebus  ketiti£  et  prospo- 
rilatisdequlbus  Apostolusait : « Dum  tempus  habemus, 
operemur  bonum  ad  opioes  {Gatat,  vi,  iO).  >  Seqiii- 
lur  :  4  Antequam  funis  argenicus  rumpatur,  el  re- 
currai  vi;ta  aurea.  >  Hoc  enim'  iiilerest  inter  cor- 
pus  ci  aniinnm,  qnod  inleresl  inier  argenlum  et 
auruin ,  ut  per  argentuin  corptis ,  per  aurutn  vero 
aniinam  ipsam  claram  et  snpicirtcm  intelligamus. ;., 
Hiec  autein  viita  aorca  tunc  recurrit,  quando  auiiMa 

li^dria  super  fonlcm «  el  confriiigatur  rota    aiipcr 
Cibteruau)  ci  reverLttur  pulvis  in  lerraiu  suam,  eic* 


S.  BttUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


m 


S5t 

vincnlb    corporHs  sbsohiia   coelestia   petit.  Inde  A 

enini   ct  fnnis  Tocolijr  cor|)ns ,  qiu^   quifotisd.nni 

natune    legfbiis  nnimnin    sibl  'li^al   et   slrin|;il. 

Ilic  anleni   fiiins    liinc   riinipiliir ,  qiiaiKlo    J^\ 

nniina  a  corpor^  scparatiir  ,  anteqiiain    coiiftin- 

gai.ur   bydria  super   fimtcni,  el   contoralur    rotn 

super  cistcrnain.   llyJria    vocniur  lioino,   qiiia  dc 

lerrii  facius  est.  Frangitiir  autcin  liyilria  supcr  fon- 

tem,  quantlohomo  niinia  iiilirinrtaiegravaiui,  jnm* 

qne  morti  proximns,  ncc  iiisam  nioncni  sns(-iin:re 

valet,  qnouiam  alicnis  inauibns  vix  de  lecto  crigi- 

tur,  ul  diu  concupitani  aquani  snscipial,  quam  ori 

apposiiam  spiritu  atiennato,  et  gutlnrojain  inclnso 

glutire  nou  valet.  Et  lunc  quidem  coiilcritur  rola 

snper  cistemam,   qnia.scriptum  cst  :  «  In  illa  d.'e 

penbunt  onnies  cogitationes  eorum   {PsaL  cxlv, 

4).  >  Rola  eniin  cogilaiioniini  nostrariim,  qLUi^ist 

super  cisiernam  cordis  nostri  :  f  De  conle  eniin 

excunt  cogiiaiiones  {Uaith,  xv,  19),  >  seuipcr  volvi- 

tur  et  revolviiur,  tnnc  primuin  qniescct,  qnia  jam 

tihcrins  neqne  faculias  csl,  neque  volnnias,  iit  vana 

et  Inntilia  cogitare  debeal.  i  Novit  onim  cogiiaiio- 

nes  hominnm,   quoniam  vanae  sunt  (PmI.   xciii, 

II).  I  Ptilvis  antein  tuiic  revertitar  in  tcrram  suam, 

iinile  erat.  Qnia  sicut  priino  boniiiii  Dominng  alt : 

€  Pnlvis  es,  el  in  pulverem  reverlcris  (Gen,  iif, 

11));  I  spirilns  autem   ad   Dcnm  redil,  qni   dcdii 

ipsnin,  el  ejus  jndicio  atqtie  sententia,  vel  ad  poe- 

nnm   trahetur,  si  Dei  iinaginem  el  simtiitudinem 

non  liabel,  vel  ducelur  ad  gloriam,  si  Dei  imaglnem  <; 

ti  simiritndinem  custodivit.  (ttie  concluditur  homU 

lia  Vndem  verbis  qiiibui  expontio  hujtu  Evangelii  ab- 

ioliiiur  in  commentario.) 

IIOMILIA  CIX. 

^oumcx  XXII  POST  PE.TEC0STEN.  ,,.,,^„„,3  OnMic<.codlces  <^.;r«m.ei  in  bnius  ho- 

Admohitio.  —  Perfectiorcm  biiius  bomiliae  lectioneni  ntilia*  dfgcriptlone  videninr;  cuin  illea  qiio  hc^z 

babebuiit  lectores  iii  comnieiit.  snper  h.  I   Evan-  ^^1  editio  boniiliaruni  siib  noniine  Ensebii  Eini- 

gelii,  qnani  iii  Marcbesii  ediiione.  Non  refcrl  bic  seiii,  eaindem  Danielis  inierpieiaiionein  iniliofn- 

errata  adnotnrc,  sed  boc  dichim  sit  pro  illis,  qiii  dat,  et  statnit  in  Doin.  xxvii  post  Peiitec.  Nos  il* 

S.  Brnuoiiein  edftiiin  a  Marcbesio  iiossitientes,  na-  ^^^  prffiterire  non  arbiirainur ;  Teliqnam.bomili:» 

vaiii  banc  operuiii  ejns  iinpres.siooeni  parnni  liibi  pnrlein  in  coinmeiitario  uum.  100  lectores  ba- 

ntileni  diixennii.  Exsiat  in  diclo  coinmcut.   nnin.  uonl. 

32.  c.  2,  idem  priniipimii.  ideiiiqnc  finis,  nt  in  Lectio  S.  Evangelii  secundum  MATTn^EUM  (xxiv. 

•     Marcliesio  pag.  104,  et  in  Emiseno  cniiis  editores  mk\    f„  ;//.» f^«.„^..-  ^:^:,  i        j-    -    i-      -   .r 

jii  Dominica  xxiv  posi  Peuiec.  coUocarunt.  ^^^'  ''"  '""^  umpoie,  dtxii  Jesus  disctpuhs  suis  :Cum 
.            „     -                                ..                        ».  videriiis  abominationem  desotatiorns.  quce  dicta  at  a 

LECTIO    S.    EvANGELII    SECUNDUM    MatTH^USI    (iX,  «^  n_..:.» f...    -.„*._..._-_  ._.-!-  .-.    ._.-# 

18).  Jn  illo  lemporef  loquente  Jesu  ad  iurbas,  ecce 


tres  paralmhs  exposltas  eodeni  ordine  cDniple* 
ctnittiir.  Uniformis  vUletur  Cmisenus  qni  i^uc 
botuili»m  in  Doin.  xxv  po>t  Peniec.  ponit. 

LkCTIO  S.   EVANGELII  SECUNDUM   MaTTD^VX  (xiu, 

24).  7n  illo  iempore  :  Dmt  Jesns  diMCipmlis  %m : 
Simile  esi  regnum  eosfomm  homini^  qtti  seminant  bo- 
fium  sewen  in  agro  suo,  Cum  auiem  dormireni  komx- 
nes ,  vetiii  immicus  ejus ,  ei  supersemimvii  nisatm 
in  mediotrilici,  et  abiit.  Cum  autem  crerissei  ktrks^ 
ei  frttcium  feeissei^  lunc  apparueruni  ei  Mtaoia,  clc 
Ct  reliqiin. 

Jiic,  :  Ttinc  dimissis  tnrbis  venit  in  flltfiuiMi,  etc 
J^es.  ;.Ia  qua.aJiod  diciuir,  ei  aiiud  raih)oabi(iler 
isilclligitur. 

IIOMILIA  CXI. 

B  POMINICA  XXIV  rOST   PSNTEC0STE9U 

Adnonitio.  —  Qni  Marcbesii  ediiionem  cum  com- 
nnnilarin  coiuparaliiinl,  non  soliim  plura  buji]«ice 
lioniili:e  Inca  enwndaia  cuinpcrient;  scd  nnilla 
frnenlnr  crudiiione,  qiia  eain  doctissinins  coiii- 
roenlator  iUusiravit  iii  Liicam  nnin.  46.  CaiiHlein 
ptoduxcre  Cinlseui  editores  Domiuica  x  wsX 
Penlec. 

IU^LeCJIOS.  CVANCELIISECUNDl-uL6CAM(xiX,ii;. 

Jn  ilio  itmpore,cum  appropinquarei  Jesus  Jerusalem^ 
videiis  ciiiiaiem,  fievii  super  illam,  dicens  :  Quia  u 
cogiiovisses  ei  iu,  Cl  rcliqna. 

Jne. :  Suscitato  namque  Lazaro  veniens  Domicus 
Ilicrosolymam,  eic. 

Des,  :Quibus  boc  sine  deirimento  (acere  valea- 
mus. 

nOMILIA  CXIL 

DOVINICA    XXV   POST   PENTECOSTEIf. 

Aduonitio.  —  Pr.Tmiiiit  A.  N.  exposilionem  Danic- 
lis  piopbeiicap,  cnjus  ineininit  ev;in;;e!isln.  et 
cfeinde  Cvangelii  iiilprpreiftttonem  proseqnitiir. 
€um  haee  prioc  honiili»  pars  desit  h%  coninienia- 
t»rio,  eain  iil  M.ircbestns  pag.  107  pubtfcavlt,  fx- 


prtnceps  unus  aceessii,  ei  adorabal  eum  dieens  :  Do^ 
Mine^  fiiia  mea  modo  defunciu  esi^  sed  veni,  impone 
Pianum  super  eam  ei  vivei.  Ct  reliqua. 

/nc. :  Quid  enim  per  bunc  principem,  nisi  Abra- 
hain,  Isaac  ei  iacob,  Moysen  el  Aaroii,  etc. 

Des, :  Ei  in  voluniaie  tua  deduxistimet  et  cnm 
gtoria  suscepisti  me. 

IIOMILIA  CX. 

DOMINICA  XXlll    POST  PENTECOSTEN. 

Admonitio.  —  Quidqiiid  eihlbetur  in  odilione  Nar- 
cliesii  pag.  105,  pro  homilia,  traditum  est  iisdem 
verbis  m  commeaL  sub  numm.  55,  54  et  55,  quj 


Danieie  propheta^  siantem  in  loco  iiio  :  quilegit^  intel- 
ligni*  Ct  rcKqua. 

Videamus  modo,  qiiid  Daniel  propheta  de  hac 
abouiinalione  desolalionis  viderit,  audierit  et  dixe- 
rit :  c  Scito,  i  inquit  angelus,  qnt  ei  loqiiebatur,  c  et 
animadverte:  Ab  cxitu  sermonis,  ul  itemm  xdilice- 
tur  Jeriisalem,  usque  ad  Cbrislum  dncem,  bebdc- 
mades  septem,  ct  bebdomades  sexaginta  du»  erunty 
et  rursuin  xdificabitur  platea,  el  inuri  in  angiisiia 
tcniporum.  Ct  post  bebdomades  sexnginta  dnasocci- 
dctnr  Cbristus,  et  non  erit  ejns  poputns,  qui  eur 
negaturns  est.  El  civilatem,  et  Sancluarium  diss 
pabit  populus  cum  duce  venturo,  et  finis  ejns  vasti- 
us,  et  posl  finem  belli  statata  desolatio.  Confirma 


S53  UOUILLC. 

bii  aviein  paciom  multis  liebdoinada  una,  el  in 

dimtdio  hebtlomAdis  deadel  bosiia  et  sacriacium. 

Et  in.  lemfilo  cni  aboniinallo  desolationis»  ei  asqiie 

n\  ronsnmmniionero,  el  ftiiem  perseverabll  dcsolalio 

{l)an,  IX,  i3-l7).  i  Videamua  igitor  ista  quid  signi- 

fit*ent,  el  rogcmiis  Doniiiiiim  omnipolenteui,  ut  liaec 

stia  niysieria  tam  occuha  nobis  rcvelare  digneiur. 

TeirporilMis  Artaxerxis  (1661)  regis  enit  Nclieroias 

plncerna  ejns«   sicut  ipsc  icsialur,  qui  cam  ei  ad 

DH.iisatn  minisfrarei,  dixii  ci  rex  :  «  Cur  facics  lua 

Irisiiorsolitoesscvidetur?  >  (16(j2)  Atillc  :i  Rex,  in- 

quti,  in  xlemum  vivc,  quia  civiias  patrum  nostro- 

nitn  desirticia  esl.  >  Cui  ille  :  <  YaJe,   inquit,  ct 

rexdifica  eam  {Esdr.  ii,  2). »  Cl  boc  cst,  quod  di- 

ciuir:  Sciio»iiii|uit,  Daiiiel,  et  anitnadverte  :  Abexilu 

illius  sermoiiis,  qtiid  NeliciHi;e  a    rege  dicetur,  ut 

iteruni  xdificetur  Jerusul^^m,  iisque  ad  Chrtsiuni 

ducein  bcbilotiiad.-e  sexaginta    (!u«  crunt.  Si  quis 

eitiiM  diiigeiucr  coinpniare  voluerii  annos,  niaises 

et  ilies  reguin,  qui  ab  eo  tempore  ruere,  iiiveniet 

scxagiiiia  el  duns  liebdomadas  essc  completas  ab  co 

•lic,  quo  bic  scrmo  ad  Nebemiam  factus  est  usque  ad 

Clirisii  passioncm.  Qutnqite  autem  anni  pliis  h6e 

nnmero  in  cbronica  csse  videntiir,  qiiod  quideni 

scripiorum  igiinraiitia  racluin  esse  puto.  Ilti  enim  in 

Doiiierofalli  potueruiit,  Daiiicl  vero  ralli  non  poiuit. 

QuoJ  autem  uit  hcbdontades  septeni  sic  csse  intelli* 

geuiiiim  ac  si  diceret :  Ab  exilu  sermonis,  quo  prae- 

cipitur,  ut  ilerum  aeiiiflcclur  icrusalem,  eruni  beb- 

douiades  sepiem  usqite  ad  integram  muronim  re- 

itauratioticin.  Qu;e  viitclicct  bebdomades  seplem 

asqtie  ad  diem  <|uinquagesiinum  pervcnlunL  Uiide 

et  Ndiemias  ipse  ait :  c  Qiiia  cnnipleius  est  munis 

\igesima  quitita  dic  meiisis  EIiil  qtiinquagiiiia,  et 

duobiis  diebus  (//  Eidr,  vi,  i5).  »  E»  namque  beb- 

dotnadse  dienim  sunt;   ill»  autein  scxsginta  diisc, 

qtnc  a  Nebeiuia  usque  ad  Cliristi  passloncm  perve- 

niuut,  aiinoniin  bebdoniada*  vocaiaur.  Sicut  cniin 

ficptein  dics,  sic  et  septent  anni  unani  bebdoniad;fni 

faciHHt.  Coiuplenlur  igiiur  sexsginia  dux  hebdonta* 

d;e  in  annis  quadringeniis  ocloginta  iriliiis,  el  tot 

quidcui  comptilaulur  a  Ncliemia  usqiie  ad  Cbristum. 

Sic  igihir  se  iiabci  orilo.  Scito,  inquil,   Danicl,  ct 

aiiiuiaiiverte  qnta  ab  initio  sermonis,  qui  racliis  est 

^Hictni»,  nt  ilcrum  a^diflcelur  Jcnisaleni,  erunt 

lielMiuuiacbe  dieruin  sopieni  usqiie  ad  murorum  com* 

plclioiieHt.Siiuilitcr  auieni  ab  initio  cjiisdcm  scrmonis, 

ii&qtie adCbrisiuin dticcaicnint  bebilomadaft  annorum 

8wginta  diise.  Ei  qulu  in  paucis  diebus  niuri  civi- 

t  tis  443  ^diflcati  sunt,  idco  subinrereiis  ait  :  c  Et 

a^irsiim   aedific«kbiiar  plaiea,  et  muri  in  angnsiia 

icniporum.   >   Seqnitur  :    «  Et  post  belidomadas 

^xagtnta  diias  oceideinr  Cbristos,  ct  non  erit  eins 

f^)puliis,  qui  eum  negaitinis  cst.  >  Miseri  Judxi,  qui 

^mu  non  inteliigunt,  qui  quoitiam  Cbrisloin  ncgave« 


^  mUVL.  CXIIL  851 

A  runt,  et  c  nor  habemus  regem  nisi  Csesarcn  (Joan* 
XIX,  15)  »  Jixenint ,  non  Dominl,  sed  dlaboli  popu* 
lus  facii  sunt.  Videamns  qnod  sequiiur :  «  Et  clvi- 
tasei  Sanctiiarium  dissipabitur  cum  duceventuro» 
et  finis  ejiis  vastitas,  et  posi  fiiiem  bclli  desolatio*  > 
Post  quadragiiita  nainqiie  ei  duos  annos  civilas  et 
tcmpliim  dissipattim  est.  Dtix  auiem  eorom  qiit 
vcnlurus  est,  Anticbristus  inlclligitur,  qiii,  quamvis 
multo  post  tcmpore  veniat,  tamcn  qiiasi  de  prje- 
senii  loquitur,  qiiia  semper  eum  coluiit  et  vcneran- 
tur.  Finis  autem  civitalis  vasttlas  cril,  et  post  finem 
desolatio  sempjierna.  Confirmabii  auicm  dtix  ilie 
maUguus  pacium  bebdomada  una,  qui  seomni  tctiw 
pore  vivere  et  rcgnare  promiltei.  Qnid  esi  cniro 
Iiebdontada  unn,  nisi  diebus  scplein.  Qiiid  est  autcm 

B  dirbus  sepicm,  nisi  diel:us  omuibus?  Non  euira 
sunt  dies  iiisi  sepiem*  Si  igiiur  esset  cum  eis  beb- 
dontada  una,  csset  utique  ctim  eis  dicbus  omniI>us. 
Sed  non  cst  ita.  Unde  boc?  «  In  medio  eniiii  beb- 
domadis  dcficlei  bosiia  et  sacrificium.  »  DiiHidium 
enim  bebdomadis,  si  de  annorum  belidoroada  intel- 
ligatur,  tres  annos  /acit  et  dimidium.  Et  tunc  qui* 
dem,  eo  peraunte ,  deficiet  hosiia  et  sacrificium ; 
sacriflcium  utique  ludaeorum,  <|iiod  ipse  judicabii, 
qtiia  ad  veleris  iegis  caeremoiiias,  et  consuettidincs 
universa  iransferfc  conabitur.  Unde  et  subttitur  : 
c  Bt  in  templo  crit  abominatio  desolationis.  »  In 
tempio  quidem  erit,  quia  quasi  rex  et  saccrdos  in 
tomplo  sedebit.  De  quo  Apostoltis  ait :  c  Quia  eiai- 
uliitur  snpra  omne,  quod  colitur,  iia  ui  in  teroplo 

^  Dei8edeai,ostendensse  tanquam  sit  Domiuus(/i 
This$.  II,  4). »  llerito  autem  abominatio  vocaiur, 
quia  ab  omnibus  abominandos  esi;  per  qucm  tanta 
iibiquc  gentium  abominatio  fiet,  qu»  videlicet  deso- 
iaiio,  usqoe  ad  eins  consuromationem  •  et  osque  ad 
ttnem  iliius  turpissinium  et  diguisoimum  perseYc» 
rabil.  Cum  auum  viderili$  hanc  abominatiouem  d€- 
sofaitotits»  etc.  (SequeDiia  iegantur  in  commenia- 
rio») 

HOMILIA  CXin. 

DOMllllCl  XXVI  POST  PE!«TEC0STEN. 

Aduonitio.  —  Ilujusce  liomili»  exordium  superorls 
fittein  excipit  codcm  iu  coiiimeniario,  a  qiio  utra- 
qiie  desnmpta  ent.  In  Mnrcliesio  pag.  i08,  iinme- 
diaie  succedit  pnBcedeuti ;  in  Emiseno,  ubi  om- 
■^  nino  concordai  cum  diciis  editioiubiis,  lociim  te- 
net  iii  liac  suprasignaia  Domiiiica  xxvi,  scd  allcra 
liomilia  ei  pnfcc^^dii. 
Lectio  S.  EvARGELif  sixcnDcii  Hattb^uv  (xxiv, 

36).  In  Wo  tempore  :  Dtxit  Je$u$  di$ciputi$  $ui$  :  De 

die  autem  Hla  nemo  teitf  neque  angeii  cKlorum^  id$i 

Pater  $olu$.  Et  reliqua. 
Jnc.  :  Alius  autem  evangelisU   addidit,  ncqoe 

Fi{iu$.  Magnnm  est  iciitur  lioc  sccrctum 
De$. :  Modo  interim  cniciaiis  animam,  postmo* 

dum  vcro  et  corpus  et  animam. 


(1661)  llicruit  Ariaxerxes  Longtinanus  anno  re- 
gtii  cjus  20,  ut  seiitiuia  incliores  ci^rooologi  i^eia- 
vius,  Galmet,  Herii  et  aiii« 


(1662)  In  Vtilgata  lcgttur  11  Esdrae  cap.  ii,  i  : 
I  Quare  vttlius  tuus  trisiis^esty  com  tc  argrotom  non 
ifidcam?  i 


Kr)5  s. 

UOMILU  CXIV. 

DomMCA   XXVII   POST  PENYECOSIEN. 

AttuoNiTio^  -^  ^OR  iirruHde  inquirenda  cst  lurr  lio« 
milia,  qmm  codcrn  in  commenlario  niinK  70,  a 
qiio  siiperiores  iisdem  verliis  iradunliir.  Mar<  lic- 
sius  liabct  pag*  109.  lii  edilione  Emiseiii  deesl. 

LeCTIO    S.  EvATVGKL!!   SECtlNDUH  MATTHiEOB  (XXII, 

I;.  Jn  Hlo  lempore,  dij^^  Je^vi  discipHlh  suis  fmrabo^ 
lam  hanc  ■:  Simile  et  isgnum  cmlorum  homini  tTyi, 
qtii  fecii  nuplias  fiiio  suo,  Et  rcliqiia. 

Ihc.  :  Tunc  eiiim  Dominus  paier,  qui  el  ommuin 
rex,  et  Dominus  esi,  etc. 

De$*  :  Mnlii  enim  vocanlur  ad  niiptias;  pnuci 
vero  introducanlur  in  regis  thalamiim,  ei  gloriam. 

444  HOMILIA  GXV. 

DOlllNIOA   XXVIII    POST   PENTECOSTETI. 

Admonitio. —  Una  h.Tccst  ex  pnucis  liomiliis,  qnse 
in  EvaOgcliorum  expositionibus  iion  reperiiintur. 
.  A  >iarclies<o  png.  liO,  eam  exscripsijniis ,  chiiw 
dein(|ue  editores  Einiseiii  siili  Dom.  xxi  po^t  Pcn- 
iccostcii  publicarunl.  Eisdcm  verbis  incipit,  sed 
'  aliis  iioniiiiar  concludilur.  His  accedit  codicis  Lnu- 
rentinni  testimonium,  qui  prgesignato  ejus  iiomiiie 
scilicct  V.  Bruiionis  cpiscopi  illam»  ut  Marciiesius 
ir.ididit,  liabel  num.  145. 

LeCTIO  S.    EVANGELIl  SECUNDUM    JOANNEM  (iV,  46). 

In  illo  lemporey  erai  quidam  rtguluty  cujus  fHius  iit* 
firmabatur  Capharnaum.  Et  reliffua. 

Digni  sunt  reges,  qiil  exaudiantur.  Nulli  ita  Deo 
famiiiares  sunt,  sicut  lK)ni  reges.  Valde  bonam  si* 
giiificationem.  lencnt ;  reges  in  divina  Scriplura. 
Omiii»  eiiini  bomo,  qui  seipsum  et  virtutum  excrci^ 
tom,  qui  in  eo  esl,  boneste  sapienterque  dispoiiit  et 
regit,  vera  deiinitione  rex  dici  potest.  Si  ergo  te- 
ipsum  et  familiam  tuam  bcnc  r(^gere  et  disponere 
vis,  custodi  sensus  corporis  tui,  neque  eosper  illi- 
cita  vagnri  permiltas.  Ipsi  enim  duces  sunt,  et  in 
tota  dorao  obtincnt  principatum.  i  Averte  igitur 
oculos  tuos,  ne  videant  vanitatem  (Psal,  cxvin, 
57).  I  Dic  simul  ciim  virojusto  :  <  Pepigi  foedus 
cum  oculis  meis  ne  cogitarcm  de  virgine  (Job  xxxi, 
i).  >  Audi  clinm  quid  Psalmisla  dicat :  c  Ocuii  mei 
sempcr  ad  Dominum,  quia  ipse  cvcllet  de  laqueo  pc- 
des  meos  {Psal,  xxiv,  15).  >  Qui  cnim  semper  ocu* 
los  ad  Dominum  bnbel,  vana  vidcre  non  desidcrni ; 
sic  ergo  regilur  visus.  Sed  quid  dlcam  de  auditu  ? 


fiRUNONIS  EPISCOPl  SiGNIENSIS  »6 

A  vnna  est  religio  [Jae,  iii,  2).  i  Cttde  Psalaiisla  ait : 
c  Dixi  :  Cusiodiam  vias  in«as,  ut  non  dennqttai&  it 
lingiia  mea  (Psal.  xxxtiii«  2).  i  Os  quoqve  nisl 
custodiatur,  in  multis  peccai.  Pcccat  in  crapula,  et 
ebrictate.  Quod  (iiiideiu  si  primi  parentes  beoc  ca- 
stodissent,  de  ligno  vetiio  non  comedissent.  (loe 
aiitem  DouijnaR  nos  rcgere  docuit,  qni  diabolo  niaie 
su2denti  rcspondil  :  «  Non  in  soiopanc  ▼ivii  bofno, 
sed  in  omni  vcrbo  quod  procedit  de  ore  Dei  {Mauk, 
IV,  4).  I  lloc  et  Aposloliis  Lene  regebat,  quisii: 
«  Niinquam  cominune  ei  immundum  intnivit  in  os 
meum  {Aci.  x,  ii).  i  Regamus  et  manus,  nt  paupe- 
ribus  aperiantur,  et  ad  fnrtum  et  rapinam  non 
extendantur.  Tales  manus  notabat  prophela  ciisn 
diceret :  <  Maniis  vestnfi  sanguiiie  pieiiac8unt{fi/i. 

B  II,  i5).  •  Regamus  et  pedes,  ne  curranC  ad  efl«m- 
dendum  sanguinem,  sed  potius  sempcr  stiit  parati  ai! 
evangelizandum  bona,  et  calcare  valcant  superser- 
pentes  et  scorpiones.  De  psdibus  et  Ecclesia  dicit : 
«  Lavi  pedes  meos ,  qnomodo  inquinabo  illos  ?  i 
{Cant,  V,  3.)  Sic  igitur  regunlnr  corporis  senstis.  Seil 
quid  de  interiori  familia  dicam  T  Et  ipsa  qoidem 
rogimine  indiget,  Unde  Psalmista  ail :  «  Pioba  me, 
Domino,  et  tciita  me,  ure  renes  nteos»  et  cor  mean 
{Psal,  XXV,  ^).  I  Itemque :  «  Cor  mundum  crea  m 

>  me,  Deus,  et  spiritum  rectiim  innova  in  visceribas 
meis  {PsaL  l,  i3).  i  — « Ex  corde  enim,  dicit  Domi- 
niis»  exeunt  cogitaliones  mala%  homicidia,  adulteria, 

■  furta»  fornicaiiones,  blaspbemiv.  Um  sunt,  qus 
coinquinant  liominem  {Malth,  xv,  49).  >  Ideo  ra- 
tionale  super  cor,  et  super  pectus  episcopi  ponitiir, 
ut  bene  regatur  eicuslodiatur.  Nemo  igitur  se.n-gcia 
non  esse  dicat,  qui  taiitam  habct  ad  regendum  (a- 
miliam.  Talcs  igitur  reges  iste  regulus  significabat, 
qui  ad  Cbristum  accessit  pro  filio  rogaturus.  Et  for- 
tasse  ideo  non  rex,  sed  regnkis  dicitury  quia  nondiim 
perfecte  credcbat.  Unde  et  Doiuinus  ait :  Niii  signa 
el  prodigia  videritis,  non  credilis.  Si  enim  perrecie 
credidisset,  filius  ejus  infirmiis  non  fuisset.  Quid 
enim  per  lilium  ejus,  nisi  spiritnm  ejus,  et  nisi  ani- 
iiiam  ejiis  inlelligamus  ?  Uic  auiem  liiiiis  reguli»id 
estanima  reguli,  infirinabatur  Capbarnaum,  qiue 
villa  consolaiionis  iiiterpretatur.  Maia  villa,  niala 
consolaiio.  El.^ec  villacaro  cst,  inqua  aniina  infirma 


Nam  et  ipsc  regendusest.  Ciaudc  igitur  anrestiias,  ojacetyCt  inde  magis  infirmatur,  quia  hon  benecon- 


ne  detraetionil)iis  pateant,  ne  vcrba  vana  et  inulilia 
libcnlcr  audiant.  Aperi  eas  ad  EvangcUum,  apcri 
cas  ad  Verbum  Dei.  Idco  cnlm  Psalmista  dicii  : 
«  Aiidi,  niia,el  vide,  iuclina  aurem  tuam(PM/.  xliv,- 
i!),  I  idco  et  Dominus  ait :  «  Qui  babet  aures  au- 
diendi,  audial  {3Iarc,  iv,  9);  i   et  Isaias  :  «  Audi, 
coeluin,  et  aiiribus  percipe,  lerra,  quoniam  Dominus 
locutus  est  {Isa,  i,  i).  i  Liiigua  qiioque  regimine 
indiget,  quam  qui  noii  regit,   rex  dici  non  debet. 
Qui  enim  custodit  iinguam  suam,  custodit  et  animam  . 
suam  «  Mors  et  vita  in  maiiu  linguse  {Prov,  xviii, 
2i)..i  7-  «  Qui  in  verbo  nonoflendit,  liic  pcrfectus 
esi  vir.  Si  quis  putat  religiosum  se  essc,  non  refrc-, 
nanslinguani  suam,  sed  seducit  cor  suum,  hiijus 


solatur.  «  Spiritus,  ait  enim  Apostolus,  conciipiscit 
adversus  carnem ,  caro  aulem  adversus  spiritiini 
{Galal,  V,  i7).  1  Vuli  anima  converti,  et  adpceni- 
tentiaro  rcdire  :  dicitcaro,  el  quasi  consolando 
dicil  :.Noli  adbuc,  exspeclcmus  usque  cras, consilio 
faciamus;  juv^iies  sunius,  multum  445  i^o^is^^^' 
porls  reslat.  Melius  est  non  vovere,  qiiam  vota  non 
reJdere.  Sic  loquitur  Capbamanro,  sic  loquilur  ca- 
ro,  sic  loquitur  villa  consolatibnis.  Bene  quidein 
loqui  videtur,  scd  non  bene  loquilur.  Undect  Salo- 
mon  :  c  Nc  tardes,  inquil,  converti  ad  Doiuinom» 
et,ne  difTeras  de  die  in  diem  {Eccli,  v,  8).  1  Q^i 
emm  dedit  hodiermim  dicm^  non  promisii  dubiutn 
cras.  Imitarc  igilur  istum  reguhim,  0  bomo^iHitim- 


8:>7  ;    noMiLiif:.  -^ 

que  es,  cujus  auimn  infirmalup,  A}&iina  ad  Jcsum,  A 
vnde  ad  medTcum.  Roga  eum  ut  descendai,  roga  ut 
sanetanimam  luam,  et  liberet  eam  a  morie  bua. 
Cavc  ne  jaceai  Gapharnaum,  noli  eam  male  conso- 
lari,  ct  morii  eam  perpetuae  subjugare*  Noli  signa 
ct  prodigia  quserere ;  crede  lantum,  et  salvus  eris. 
Insia  simul  cuni  regulo,  insia»  et  dtc  .  Domine^  de^ 
$unde.  prmsqnam  moriatur  Hliu$  meus,  lloc  enim  si 
feceris,  uudies  et  tu  a  piissimo  Dorolno,  quod  ille 
regiilus  tunc  audire  mcruil.  Vade,  inquil,  fHiu$ 
tHus  vitiL  Ycrum  esl  igilur,  et  sinc  dubio  verum 
esi,  qiiia  c  peccalor  quacunque  bora  conversus  fuc- 
ril,ct  ingemuerit,  vila  vivet,  et  non  morietur  (fxec/i. 
xxxiii,  iS).  »  Non  enim-  dixit,  vivet,  sed  vivit,  quia 
una  eademque  bora  et  pcenitentia  nascitur,  et  vita 


MOMIL.  CXVl.  m 

ojusdem  sit  in  commenlarfo  in  h.  L  Evangelii» 
.  taiuum  qut-c  desuni,  bic  subjicicinus. 

LeCTIO  S.    EvaNGEUI  SECCNDtJII  JOANNHM  (xi'.,  24). 

In  iilo  tehpore^  dixit  Jesu$  diseipuli*  $ni$  :  AmtHp 
amen  dico  vobi$,  ni$i  grdnmn  frumenti.  caden$  %h  ierra 
mortttum  fuerit,  ipsnm  $olum  manet;  $iautem  m<i^- 
liiHm  fuerit,  multum  fructum  a/fert.  Et  reliqua. 

Hoc  est  illud  grannm  rrumeuti,  qnod  Tirgo  et  in- 
arala  tcrra  produxil,  dcquo  Psalmisia  ait :  «  Vcrilas 
de  terra  oria  est,  el  jusiiiia  dc  cceIoprospexit(Pfa/* 
xiii,  3).  >  —  c  Eleniui  Dominus  dabit  benignitatem» 
et  tcrra  nosira  dabit  fructuni  suum  {P$al,  lxxxiv, 
43).  >  Hujus  auicm  grani  immensa  roulliplicatlone 
oinnia  Ecclesiae  borrca  repleia  sutit.  Dehoc  rrumcnti 
grano  ille  panis  conficitur,  dequo  et  ipse  Domiiius 


dalur.  Credidit  ftomo  $ermoni,  quem  dixit  ei  Je$u$,  B  ait :  i  Ego  siiin  panis'vivus,  qui  de  ccelo  descendi 


et  ibat,  Jam  non  regulus,  sed  rcx  istie  dicemlus 
esl;  regulus  erat  quando  venit,  sed  rex,  et  plenus 
(ide  recedit.  <  Credidit  enim  Abraham  Dto,  et 
reputatum  est  ei  ad  justuiam  (liom*  iv,  3)»  i  — ^. 
i  Otnnia  possibilia  sunt  credenti  {Matth.  ix,  23).  i 
Jam  eo  descendenle,  servi  occurrerunt  ei,  et  nun- 
tiaveruDt  ei  dicentes  quia  filius  cjus  viveret. 
Jnterrogbbal  aute^i  horam  ab  ets,  in  qua  meliu$  ha- 
buerat,  et  dixerunt  ei  :  Quia  heri  hora  $eptima  reli- 
qnii  eum  febris,  Isti  servi  episcopi  et  sacerdotcs 
mundi  esse  videnlur,  qui  peccatori  ad  poenitentiam 
ronvcrso  vitam  nuntiani,  et  sanitatem  promitlunt. 
Omnium  enlm  servl  sunt,  qui  omnibus  ex  debilo 
serviunu  {Unde  et  Roroanus  episcopns  (1663),  epi- 


{Joan.  VI,  51).  i  Constat  aulem  hoc»  et  ad  litteraui 
verum  esse,  quod  rrumenti  granum  si  in  arca  senre- 
tur,  iion  crescit ;  si  aulem  seminetury  si  in  lerrani 
solvntur  et  moriatur,  multuin  rriictum  affert.- 

{Huc  u$que  comm.  in  Joan,  num,  56).  Nihil  in- 
rrucliiosum  diligit  Deus,  nihil  in  bcn^to  siio,  nihil  in 
vinea  sua,  nihlF  in  agro  suo  vult  esse  inrruciuosum.' 
Utide  et  ipse  alibi  ait :  c  Omnis  arbor,  qn»  non  ractt 
fruclum  bonum,  excidetur,  ct  in  ignem  mittctnr 
{Atatth,  VII,  i9).  I  El  in  alio  loco  :  c  Ego  448 
sum,  inquit,  vitis  vera,  et  Paier  meus  agricola  est : 
omnem  palmitem  non  rcrcntem  Irucluin  lollet  cuiii, 
et  omnem  qui  reri,  purgabit  eum,  ut  pturimum  fnn^ 
cium  aficrat  {Joan.  xv,  1).  i  Haec  estcnim  illa  ver.-i 


scoporumoroniummaximus,<servu8  8ervo/um  Dei  i  C  yj,|s^  je  qua  lotum  hoc  vinum  profluxlt,  quod  nohis 


ifl  sois  epist#dis  se  esse  scribit.  Neque  enim  vacat  a 
mysterio,  qiiod  septima  liora  piierum  febris  reli- 
quisse  dicitur.  Septima  namque  hora,  et  septima 
dies  horolnis  uliiina  aetas  esl,  de  qiia  Apostolus  ait : 
t  Nos  sumos,  in  quos  fines  saeculorum  devcncruMt 
if  Cor.  x,  11)*  I  Haec  autem  septima  hora  ad  sa- 
nandum  et  viyificandum  Dominus  venit.  Anle  hanc 
horam  nemo  sanabatur.  Quicunque  itaque  sanatur, 
linc  el  no!i  alia  sanatur.  Cognovit  ergo  pater,  quia 
fila  hora  erat^  in  qua  dixit  Jesu$  :  FHiu$  tuu$  vivit^  et 
credidit  ip$e,  et  domu$  eju$  tota,  Cognoscamus  igi- 
tur  et  nos,  firmiterque  credamus,  quia  in  hac  bora, ! 
in  hoc  tempore  praefinito,  in  hoc  tempore  anle  pric* 
destinalo  venit  Jesus,  el  pro  nobis  passus,  prxcepit 


in  hoc  Evangello  propinatur.  Hiec  est  illa  vititt  sem* 
per  fructuosa,  ctijusomnes  palmites  fructireri  siiui, 
quicunque  ei  fideliter  inhxrent.  Ideo  enim  inrru- 
ctuosi  de  ea  totluntur,  quamvis  per  baptismi  sacni* 
mentiim  in  ca  sint,  per  vits  tamen  meritum  in  ca 
non  sunt.  Talis  enim  arbor  inrruciuosa  erat  iHa,  de ' 
qua  ad  culiorem  vinex  Dominus  ait  :  <  Ecce  tres 
anni  sunt,  ex  qno  venio  quxrens  rructum  in  ficul-  ' 
nca  bac,  et  non  invenio,  succide  ergo  illam,  utquid 
eiiam  terram  occupat  ?  i  {Luc,  xiii,  7.)  Quae  quidcni 
iltico  succisa  ruisset,  nisi  qula  bonns  iilae  vinejc  cul-  - 
tor  pro  illa  intercessit,  diceiis  :  t  Dominc,  diiinite 
ilbm,  et  hoc  anno,  usque  dum  fodiam  circa  iUam,  - 
et  mitiam  slercora,  et  siquidem  lecerit  rructum,  sin 


lU  vivamus,  et  ullerius  non  moriamur;  sed  sani  et  D  j^mg^^i,,  fmurum  8uciide8illain.(i*fd.).  i  Talis  cnil 


incoluraes  ad  regna  coelcstia  perducamur.  Qni  cum 
^aire,  et  Spiritu  sancio  vivit,  et  regnat  Deus  in  sse- 
cida  saeculorum.  Amen 

HOMILIA  CXYI. 

IN  FESTO  S.   LAURRNTIl  MARTTRIS. 

^DxoMTio.  —  Qnia  nobis  proposuimus  homiliarum 
ordiiiem  juxia  Marchesiuin  sequi ,  ut  riiciliiis  b'- 
ctores,  quae  vohierlnt,  conrerant;  ideo  post  bomi- 
lias  resila  roobilibus,  et  Dominicis  assignaias,  col-^ 
lcciionem  nostram  editori  illi  cqnrormumus,  pro- 
ducentes^  quae  supersuut,  boihilias  de  sanciis. 
liomHiarium  Einiscni  hanc  pariter  hoiniliam  siib 
e<^^ip  titulo  refert.  Cuih  autem  non  exlgiia  pars 


et  iihi  ficulnea ,  in  qua  quia  fmctum  non  invenit, ' 
Doroiiiuseam  maledixit,  et  aruit.  Talessunt  et  mnl« 
tae  alias  arbores  inrructuosse,  qnae  landein  exciden- 
tur  ei  in  ignem  mittentur.  Et  ego  qiiidem  non  cre- 
diderini  aliquam  arborem  infructuosam,  in  paradiso 
plantatam ;  prassertim,  cum  priino  hmnini  Ddminus  > 
dicai  :  t  De  omni  ligno  paradisi  comede,  de  ligno 
amem  scienliseboni  et.mali  necomeda»;  inquacun-*  < 
qiie  cnim  die  consederis  ex  eo,  morte  morieris  (Gen* 
II,  47).  I  In  eo  enim,  qnod  de  omnibns  coniedere  dt-  : 
cit,  omnes  iUas  arbores  rniclunsas  hiisse  ostcikliu 


(1605;  Qnam  velus  sit   Romai)Oium  poiitificum  suis  in  cpistolis  inscriplio. 


r9  S.  BRIJKONIS  EPISCOPI  SIGMCNSIS  m 

Ciin  igitiir  pnradisos  Ecclcsiain  siguificel.  Ecclesiae  A  Muam  Martlia,  et  rrcqueutius  ei  miuistravit.  Ip&i 


qiioque  artwrcs  rnicluosas  esse  oporlcL  Muli:ie  uain- 
qiie  arliores  suni  iii  Ecclcsia  :  ibi  enlin  csi  Itgiiutn 
^ii»  de  quo  iiui  coiiicdiTit,  si  lauieii  cligiic^coniede- 
rit,  non  uioriciur.  l)c  boc  cuiiu  ligiio  scripiuiu  esi : 
t  Et  erii  iauqiiain  lijjumu,  quoJ  plautuluui  esi  se- 
cus  dccursus  ai|uuruui,  quoJ  friictuni  suuin  dabii  iu 
leiiipore  suo  (P$aL  i,  3j.  >  Cialibi :  c  Viuceuii  dabo 
Qdtrc  de  liguo  vilu^,  quod  csi  iu  paradlso  Dci  uici 
(/Xpoc.  II»  7).  I  Ibi  est  cl  iila  arbor,  qux  aii  :  i  Ego 
uuleiii  sicul  oliva  rruclifcia  iu  domo  Doiiiiiii,  speiavi 
iii  luisericordia  Dci  inci  iu  a.*icrnuiu,  ei  iu  »i;i^culum 
sx«cuii  (P$aL  Li,  10).  >  Sed  quid  de  illis  uobilissiiiiis 
arburlbus  dicaju,  quibiis  Duiiiiuus  aii:  <  Nou  vos  lue 
clcgisiis,  scd  ego  clegi  vos,  ei  posui  vos,  ul  eatis,  ei 
rrucluiuaacraiis,el  riuclus  vcslcr  luaiicat  ?  >  (Joan.  ^ 
Hiv,  16.)  Talcs  igilur  arbores  babel  Lcclesia,  quain 
iike  paradisi  arborcs  sigiiilicabaul.  Illam  aulcm  ar- 
borcui,  de  qua  Deus  priiiiuiii  boiuiiiein  comedcre 
iiiicrdixil,  lia^relicos  signilicarc  puio,quoruu)quiilciu 
rriictum  luorlircri  suiii,  qiiorum  |)ouia  vcueitosa 
suiit,  quoruui  doctrinaiu  qui  susce|>criiy  mortcm  iii- 
currei  seiiipileruam.  Sequiuir  :  c  Qiii  amal  aiiimam 
suain,  perdei  eaiu  (Joan.  xii,  25),  >  etc. 
(Par$  reUquahomUicB  aeommetHarioaccipiendae$l,) 

IIOMILIA  CXYtl. 

IN  ASSUMPTIONE  S.  MARliE  VIRGINIS. 

Admonitio.  —  Ex  commeut.  in  Luc.  nuin.  22pene 
ioiam  sibi  curabuiii  tcctores  hauc  boiuiliam,  reli- 
t]uaui  parleiu,  qiiaina  Marcliesio  pag.  tll,  ccpi-  G 
luus,  bic  exscribiiuuH.  Aiiribuia  eiiaiu  ruil  Kiiii- 
seuo,  ui  jani  diciuin  esi.  Uc|»erilur  lu  cod.  Lau* 
reiiiiaiio  ubi  csi  iiuiu.  118  S.  Bruuoui  asscrta» 
sicuii  iii  cod.  Sigiiiuo. 

Lf.CTIO   S.  EVANGELll  SECUKDUM  LcCAM  (x,  58).  Jn 

ilio  lempore  :  Inlravit  Jesut  in  quoddam  ca$leUum , 
el  vmlier  qutedam^  Martka  noMine^  excepii  iUum  in 
domum  iuam,  El  huic  eral  $oror  nomiue  Maria,  quce 
eiiam  sedens  secu$  pedes  Domini^  audiebat  verbum 
iUius,  £i  rcliqua. 

Jhc.  :  Oiniiia  opera  Salvatoris  iiosiri  plena  sun( 
sacramciiiis.  Qiiidiiuid  iib.que  ngil  siguificaiio  esi. 

De$.  in  commeftt.  :  £i  filios  parcre  coepit.  (Po$t 
hwc  iequitur  homilia.) 

Hae  auiein  duas  luuliercs  prudcniissiinai  toitus  «. 
efc!esiasiiei  excrciius  duces,  ei  praevias  suni.  Ilas 
cxlcn  iurba  sequilur.  Alii  posi  Mariliaii:,  alii  posi 
Blariani  vadunt.  Nulli  enim  ciclcstem  illuin  patiiam 
ittgrediuuiur,  nisi  qut  bauc  vel  illaro  sequuutur. 
Meriio  igitur  SS.  Paires  consiiiueruiit»  ui  iii  iioe 
selemniiale  B.  M.  Y.  Iioc  Kvangelium  legereiur, 
qiUD  quidein  per  has  diias  mulieres  significafjr.  Ipsa 
eniro  inter  omnes  creaturas  beaiissima  Virgo  uiriiis- 
que  vilaey  activn  videlicei  ei  contemplaiivae  plus 
caeieris  omnibus  privilegia  cuslodivii.  Ipsa  qiioqiie 
&ieui  Mariba,  iroo  mclius,  quam  Martba  suscepit 
Chrisiuffl,  non  solum  Id  domum  suam,  vcrum  eiiain 
Inrra  clausira  uteri  sui.  Ipsa  cum  coiiccpil,  ipsa 
ettu  genuil,  ipsa  eum  peperii,  et  por'^vit,  et  plus- 


deiiique,  sicui  Maria,  ejus  verbum  noo  solttn  ai- 
diebat,  vcruiu  etiain  iu  corde  suo  oohrcrebal,  no- 
bisque  ad  legeiiduiu,  et  audieiiduui  cuslodiebai.  Sie 
euim  £criplum  cst  :  c  Maiia  auiem  couscrvalni 
oiiiuia  verba  iian^,  conrercus  iii  corde  suo  (Jmc.  ii, 
19).  >  Ipsa  euiu  iioti  soium  secuiidum  bumaiii- 
taiem,  447  vcruin  ctiam  secundum  diviuiiai«ai 
ci  contcmplari,  cl  plus  cognosccre  lucruii.  i/Os 
igitur  optimam  parlem  clegit ,  ^i^e  fion  atfferffiti 
ab  f  a« 

nOMILI.V  CXYIIL 

IN  DECOLLATIONE   S.  JOARNIS  BAPTISTJE. 

Admonitio.  —  Ciini  comuieulario  iiicipil,  ei  cuin<>d 
de^inii  homilia  lam  in  Marchcs  o  pag.  112,  qusa* 
iii  Emiseiio,  quciii  iiuperili  librarii  leceiiict 
aiicloreui.  Evslai  iu  rod.  Laureut.  liont.  119  sub 
nomiiie  Uiiiiionis,  sed  aliis  vcrbis  liiieiu  faabel.  VhJ. 
COIIIIU.  uuiu.  (>U. 

Lectio  S.  Evakcelii  bECCNDoii  Mattbxdn  (llT, 
i).  Jn  iUo  tempore^  audivit  Herode$  Tetrarcha  (a- 
tHfinj  Jexii,  et  ait  pueri$  $ui$  :  Jlic  e$t  Joanuu  Bq- 
pti$ta  ;  ipte  surrexit  a  mortui$,  et  ideo  virtuta  opt' 
rantur  in  eo.  £i  reliqua. 

Ine.  :  Cnjus  opiulunis  bcalus  ioaiines  BaplisU 
f(ieril,  etc. 

Det.  :  Et  accedentes  di$cipuU  ejus  tuUrunt  corpm 
eju$f  et  tepeUerunt  iUud ;  et  venientet  numiaverunt 
Je$u. 

nOMILIA  CXIX. 

IN  NATIVITATE  DEI  GEXITniClS  IIARIiB. 

Admomtio.  —  Ustis  videtur  Marcbesius  in  lianim 
liomilianim  CMllectioue  imperfecio  ONiice  iiis. 
ctim  uuuuihi  cxigtiam  parieui  publicaveril;  qiiam 

•  taiiieii  iiilcgraiii  pra.*siaicoiuuieiii.  iii  cnp.  i  MuUh. 
Hi  jus  dcrcctus  argui  uequii  codex  Laureuliaiiiis, 
iti  i|uo  iuta  legiiur  bomilia  iium.  liO,  sicui  lu 
Evaug.  exposiiiuue. 

Lectio  S.  EvA^XELii  sEctNDuu  Matth^euii  (l,  !)• 
Liber  generationi$  Jetu  Chritli  fiUi  Dat»d.  Li  rcli- 
qua. 

Jnc. :  Quare  beatus  Maiibxus  evangdista  a  Cliri- 
sii  geueraiioue. 

J>e$.  :  lioc  autein  verum  esi,  si  una,  cademqtie 
persona  bis  numcreiur. 

I10MIL1A  C\X. 

IN  FESTO  8.   HATTniEI  APCSTOLI. 

Admonitio.  —  Perbrevis  esi  loci  hujiis  evangelici 
expoMtio.ci  talis  esi  iu  Marcliesio  pag.  1 15.  qimui 
dixil  bomiliiim  diei  biiic  assianaluiu.  Nibil  plus 
ea  exhilieui  Emiseuus  ci  coilex  Liureuiiauiis  uiiii!. 
122,  e.\  quo  paiei  ab  lioc  rouie,  tieii:pe  ex  coui- 
iiieui.  iii  Evaiig.,  (•nnies  bouiilias  siib  iioiutud 
S.  Brunonis  vulgains  liaitsisbe.  E>siai  iiuiu.  50. 

LeCTIO  S.  EvaNGELII  SECUNDUU  MATTHiEUll  (IX,  9). 

Jn  iUo  lempore,  cum  transifet  Jesut  per  civiiaiem 
siiam,  vidit  hominem  $edetttem  in  telonio^  Matthesnhi 
nomine^  et  ait  iUi  :  Sequere  me;  et  $urgens  $ecutut 
e$t  eum.  Ei  reliqua. 

Jne.  :  Sic  enim  de  se  bealus  Mallhaeos  qtiasi  de 
alio  loquilur,  etc. 

De$,  :  Quia  Cbristi  sacriflcium  miserlcordia  ri::' 


M  BOHlLliE*  --  bOHlL  ciiui.  m 

HOHILIA  CXXI.  A  Ijac  aulem  die  qua  bapiizalus  esl,  jam  pene  loto 

IN  viciLu  d.  ANDREiK  APOSTOLi.  ^""®  cvoluio,  cuiii  ircs  solummodo  adhuc  dles  re- 

siarent,  ^enit  iterum  Joanoes,  ubi  erat  Jesus.  Hsec 
est  autem  altera  illa  dies,  de  qua  modo  in  princlpio 
hiijus  Evangelii  audivimus,  quia  allera  Uerum  die 
itabai  Joannes^  et  ex  diiciputit  ejut  duo,  et  vidit  Je- 
sum  ambulaniemf  et  ait :  Ecce  Agnus  Dei,  Altera  au- 
tem  hoc  in  loco  non  ad  hesternam  referlur,  sed  pro 
alia  ponitur.  Proprie  de  duobus  .dicitur  altera.  Ab 
hac  autem  allera  die  teriia  veniente  niiptiae  factoe 
£unt  in  Cana  Galileae,  quae  videKcet  dies  nuptiarura 
anniversaria  k\  fuit  in  qua  in  praeterito  anno  Oomi* 
nus  baptizatus  fuerat,  et  ei  in  qua  magi  cum  mune- 
ribus  ad  eum  venerunt.  Sic  igitur  tria  ista  niiracuU 
una  eadenique  die  facta  sunt,  quoniam  eadero  die» 


ADMONiTio.  —  Copiam  facimus  lectoribus  prioris 
hujus  bomilise  partis,  qn»  deest  in  commenlario, 
earoque  ajMarchesio^pag.  4 14,  exscripsimus ;  reli- 
qua  cuin  eodem  comment.  coUata  perfecte  con- 
cordani.  De  eadcm  elueubratione,  sicut  de  su^e- 
riortbusy  EmiseHUin  oplime  merilum  diieruntejus 

>.edilores.  Est  inter  homilias  de  s^nctis  8,  edil. 
Paris.  1575. 

44g  LegTIO  S.  EvAH€EUI  SECimBUM  JOAIQfEM  (l, 

35).  /n  iiio  tempore^  tiabat  Joannet^  et  ex  ditcipulit 
ejut  duOf  et  retpiciens  Jetum  ambulaHtem,  dixU  ; 
Ecu  Agnut  Dei.  Et  reliqua. 

In  exordio  hujus  Evangelii  magna  nobis  quaestio 
oritur :  dieit  enim  evangelista  quia  altera  iteruni 


die  slabat  Joanncs,  et  ex  discipulis  ejus  duo,  et  re-  ^  qna  magi  venerunt  ad  Jesum,  ipsa  eadem,  Jam  irige- 

spicieiis  Jesum  ambuianlem  dixit :  Ecce  Agnut  Dei. 

In  crastinum  autem  ab  hac  die  voluit  exire  in  Gali- 

ittam,  et  invenit  Pbilippum,  et  dicit  ei  :  Sequere  me* 

Tenia  aulem  die  nuptise  faclae  sunt  in  Cana  Gali- 

hex.  Hxc  igiiur  dies  nuptiarum,  qua;  lertia  diciiur 

ab  ea  de  qua  modo  diximus,  quarta  videtur  esse  ab 

Hla  die  in  qua   Dominus  baptiiatus  est.  Lege  paulo 

soperios,  et  diligenter  atlende  quae  dicuntur.  Dicit 

eniffl  evangelista  quia  miserunt  Judaei  ab  Hieroso- 

Ijrinis  sacerdotes  etlevitas  ad  Joannem,  ut  interro- 

gareni  eum,  si  esset  Christus,  si  esset  Elias,  si  esset 

propbeta,  quibas  beatus  Joannes  se  iion  esse  re- 

spondit.  Altera  autcm  die  post  hanc  responsionemy 


simo  anno  incipiente  baplizatus  est,  quo  videlicet 
trigesimo  aiino  evoluio,  eadem  ipsa  die  ad  nuptias 
veniu  Dies  igitur  nupliarum  non  quarla,  sed  potius 
anniversaria  est  a  die  baplismi.  Constat  itaque  Do- 
minum  et  Salvatorein  nostrum  ex  anno  quo  bapti- 
zattts  est,  neque  publlce  prxdicasse,  iieque  miracula 
fecisse,  quo  compleio,  venit  ad  nuptias,  ibique  pri« 
mum  miraculum  fecit.  Deinde  ejus  nominis  fama 
totam  subito  terram  replevit.  Qiiod  autem  ait :  c  Ec 
crediderunt  in  eum  discipuli  ejus  {Joan,  ii,  11),  i 
non  de  apostolis,  quos  nondum  habebat,  sed  de  illis 
discipulis  inielligendum  est,  qui  eo  tempore  cuia 
ilio  erant.  Habebat  autem  aliquantos  discipulosi  sic- 


Tielii  Joannes  Jesum  venientem,  et  ait :  Ecce  Agnut  p  ui  et  Joannes,  qui  eum  sequebantur  et  audiebant 


f>^^  ecce  qui  tollU  peccata  mundi,   Et  tunc  quidem 

bapiizavil  eum.    Altera  autem   iterum  die,  de  qna 

modo  iu  principio  hujus  Evangelii  dicitur  :  Stdbui 

hsnnet,  et  ex  ditcipulit  ejut  duo^  et  vidit  Jetum 

9emeniem,  ei  timiliter  aii  :  Ecce  Agnut  Dei,  In  cra- 

sunum  aulem  iuTenit  Philippum,  et  dicit  ei :  5e- 

^m  me.  Teriia  vero  die  nupti»  factaa  sunt  in  Cana 

Galils».  Sed  quomodo  esse  potest  ut  dies  niiptla- 

rum  quarta  sit  a  die  baplismi,  cum  alii  evangelist»  * 

dicant :  Quia  atatim  at  baplizatus  est,  ductus  est  in 

<lesertum  a  apiritu  ?  Si  enim  a  die  baptlsoii  qua- 

dragiuia  diebus  et  quadraginta  noctibus  in  deserlo 

Dominus  jejunavit,  nequaquam  fieri  potest  ot  quarta 

die  ad  nuptias  invitatus  cuin  discipulis  manducasset. 

liiud  quoque  quomodo  yerum  esse  potest,  quod  di«  j^ 

citur,  quia  yiso  vini  miraculo  crediderunt  in  eum 

discipull  cjus,  cum  apostoli  ibi  non  essent?  Nullum 

eniffl  nisi  Philippum  solum  adhuc  Dominus  Yocave- 

rat,  cui  niodo  dlcit :  Sequere  me.  Denique  iliud  quo- 

modo  veruni  est,  quod  tota  Ecclesia  verum  esse 

creilii,  et  una  eademquedie  haec  iria  iniracula  facta» 

cum  ad  nuptias  Dominus  venit?  Haec  esl  igitur  qiiae- 

siio,  ad  cujus  solutiouem  inlenios  vos  esse  voio.  Ea- 

dem  namque,  qua  magi  ad  Dominum  veneiunt,  id 

est  tertia  decima  die  postquam  natus    est,  eadem» 

iu  qua  jam  trigesimo  anno  incipiente  veniens  ad 

Jordanem,  baptizaiusest;  unde  et  evangelista  ait: 

<  Erat  autem  Jesus  incipiens  quasi  annorum  trt-» 

(inta,  ut  patabatur  filius  Joseph  {Luc.  ui,  23).  » Ab 

PATftOl.  CLXV 


Nunc  autem  ad  Evangelii  verba  redeamus.  Alierop 
inquit,  die  iUrum  ttabat  Joannet^  et  ex  ditciptdit  eju$ 
duo,  Et  retpicient  Jetum  ambulantem  dixil  :  Ecca 
Agnut  Dei.  Et  audierunl  eum  duo  ditcipuli  loquen^ 
temt  ct  tecuii  tunt  Jetum, 

{  Huc  utque  additio  ,  teu  par$  prima  hujusce  h(H 
tnt7i>,  cujut  retiquam  partem  lectori  dabit  commen* 
tariut  in  cap,  i  Joannis^  num.  A,) 

449  HOMILIA  CXXH. 

llf  FESTO  S.  ANDREf  APOSTOLl. 

Admonitio.  —  Hac  in  hoinilia  enunlianda  paucis  nritt 
expeiliutii.  Saiis  enini  erit  iectoris  aiiiionere  enm 
ex  diiobus  expositionibiis  in  Evaugel.  MaUha3i  suh 
nnin.  8el  9  astruclaui  iu  Marcbesjo,  p:  g.  n5,  el 
in  Emiseno,  hoin.  de  sanctis  9»  cui  piaicidiuoin- 
pendiosa  narralio  Evangelii,  et  priina  seqiiilur  il- 
fusiratio.  Caetera,  ut  jaceiit  in  coinmentiriu,  aii 
homilia  traduntur. 

LeCTIO  S.  EvaNGEUI  SBCUNDUII  MATTHiBDM  (iV,  I). 

In  itlo  iempore :  Ambulant  Jetut  juxta  mareGaHtaitff^ 
vidit  duot  fratretf  Simonem^  qui  vocaiur  Petrut^  et 
Andream  fratrem  e/tM,  mitteniet  reie  in  mare,  Et  re- 
liqua. 

Ine,  :Narrat  superiiis  evangetista  quia  DomlMu»  el 
Salvalor  nosier  cum  audiss^t,  etc. 

Det, :  Vides  et  \[^  pisees,  eos  scUioetquibapti- 
zaatur  et  credunt 

lOMIUA  CXXUL 

IN  NATALI  APOSTOLORUIf  I. 

Admonitio.  -->  Non  longo  sermone;  opos  ^st,  ul  haoe 
homiliam  Emiseno  aiiributam  S.  Bninoni  vindico* 

21 


«ir 


S.  BRVNONlfl  EPlSCOPIStGNIBNSlS 


tu 


tmis,  edm  pne(erMdrcli6fttam,qfii  e«m  edhlitpftg.  A  tiniebtiiu  occursum.  S^  quid  dicam?  bti  sunt  illi 
flO,cOili«f Valllcc»ana»,Laurcniianiis,ei  Sigainus     ccell,  qui  eaarrant  glorlam  Dei. 


.  uerspicuis  verLis  illi  ascribant.  Pauca  addila  sunt 
in  principiD  Iiomiliae,  quibus  decem  pi^cepta  Cfari- 
s(j  Dotninl  dislincie  memornt ;  reliqua  ipsam  eoiiH 
n»entflrli  ETaiigelii  S.  ioannis  iuterpretaiioneiii 
sub  iium.  43  compleciunlur« 

LkGTIO  S.  EvAMGEUI  SECtlZfDUIi   JOANNEH  (XT,   12). 

DixU  Jesui  diicipttlis  suti :  Boc  esl  pnEceptum  tneum, 
ui  diligalU  tupicem,  ticut  diiexi  vos.  Ei  leiiqua. 
■  /mc.  ;  Decem  quidem  sunt  inandala  legis,  quorum 
primum  illud  est»  quo  dicilur :  Non  habebis  Deum 
idienum  absque  me,  elc. 

Des, :  Beno  igitur  exaudiius  est,  qul  inde  IsBlatur» 
q^md  exuudiltts  uou  est. 

HOMIUA  GXIIY. 

\H  NATHtl  Al>0ST0L0RUH  II. 

Admonitio.  —  Adnotasse  sufflciet  pene  lolam  hujtisc^ 
fitahgein  etposiiionem  iium.  43  pro  homilia  usur- 
patam.  Ea  quae  desiiiil ,  lccloribus  a  Marchcsio, 
npud  quem  est  lioinilia  paj?.  117,  exscrrnln  exbi- 
])cnlur.  Facla  collaiione  cum  Emiseno  noi  est  !1 
i!c  sancUs,  consortans  perfecie  repcriiuf. 
LscTio  S.  Etangelii  SEcuNmiii  Joanne»  (tT,  i7). 
In  Ulo  tempote,  dixh  Jetns  discipuUssnis :  W<rc  mQudo 
tt)his,  ut  dit\gntis  invicem.  Et  reliqua. 

!nc, :  Magna  cst  vlrius  chariiaiis,  qu«  totics  di*- 
i^lptitls  a  Domino  commendatur. 

Adwtio.  — -  Consideraie  rootlo,  fratres  me{,qiianu 
dfetoilohe  sancios  aposiolos  honorare  debeamus,  qxio» 
ipsiS  Domlnuii  jam  non  serTOS,  sed  amico^  Tocat,  d« 
qalbus  ipse  all,  qnfa  non  sunt  de  hoc  mundO  elecil,  p 
mnndom  Ticemnl  cnrn  principe  mundi,  qnibus  ipso 
tesiimonlnm  perhibet  dlcens  :  t  Vos  esiis  sal  lerra. 
tosesiis  lux  munJI  {fffatth:  t,  !5j.t— i  Tol)isdat«m 
csi  nosse  mysterla  rcgni  Dei,  cjEterts  antcm  in  pa* 
rabolis  (Luc,  viii,  10).  >  Isii  sunt  HH  fonlcs  duotfe* 
cim,  qiiomm  affluenlia  omnls  term  satiatur. «  Yenlt, 
iifquit  Moyses,  popnlns  In  Elim ,  obi  erant  duodecim 
foiites  aquarum   (Exod.  xt,  27).  i  0  qtianlns  fons 
iste  est,  qui  bxc  scripsit,  bcnius  Joannes  cvangclista ! 
Isii  sunt  duodecini  hone  diei ,  et  duodeciin  porUe 
^oeleslis  Jerusalem.  De  quibus  diciinr  :  «  A1)  oriente 
portne  Ires.  ab  occidente  poriae  (res*  a  meridie  portsc 
tres>  et  ab  aquilone  portae  tres  (Apoc.  xxii,  43).  i  De 
qnibos  Propbeta  ail :  «  Diligit  Dominus  )>ortas  Sion 
siipcr  omnia  tabcrnacula  Jacob  {Psal,  lx\xvi,  2).  i 
El  rcvcra  magis dillgit  Dominus  solas  Ecclesir por- 
tAs,  quam  omnia  aediflcia  Synagogae.  Isli  sunt  lapides 
vivi,  qni  voiTuntnr  super  terram ;  qui  posiii  in  ra- 
tionait  summi  pontificis  eiiam  sine  voce  doceni,  ct 
onedicanl.  Praedicant  enim  non  clamando,  sed  signi* 
tzcando.  Nos  semper  in  450  pectore  liaberc  del^e- 
mus,  qttii>n£  corda  noSlra  instroaniHr  et  mnniantor. 
A(I  lios  totiis  popuUis  respiciat,  et  quid  siguificant, 
diiigcflter  inqulrat.  hli  sant  fHndamcntnm,  lurres, 
ct  coliimnae  Ecclesix;  isii  suni  montes,  qui  cxsulla- 
vcrunl,  ut  arietes,  isti  cedri  libani,  isli  ccrvi,  qui 
vcncnum  non  tlment,  et  serpcntes  interficinnt.  Isti 
inW  in  nocte  cantantes,  el  leones  sa^vienles,  qui 
socctncti  renibns,  et  fortissimi  bestiarum  ad  hullius 


HOMILIA  CXXV. 

i»  NATALI  APOSTOLOROlf  IIU 

Advonitio.  *—  Prttter  |>aQca  in  principio,  el  quadim 
intermedla,  qoac  omittontur,  toio  homilia  exeom- 
iiientario  in  Matlbamm,  num.  38,  baberi  polest. 
In  Marchesio  legluir  pag.  118«  ei  in  Emiieno 
homil.  do  sanciit  12. 

Lectio  S.  Evangelii  secunduh  Mattb^uh  (x,  16). 
/li  f//o  timporet  dissit  Jesus  di9cipulis  •uis  :  Eece  ego 
tnitto  m  sicut  ov«f  in  medio  luporum*  £t  reliqoa. 

Ine, :  Diierai  superius  in  hoc  Evaogelio  Domiaus, 
et  Salvalor  nosier  discipulis  suis  :  Eunles  prm^cek, 
etc. 
g     Des, :  Nanquam  enim  ntsl  ia  bono  jadieftnturt  qvi 
semper  in  bono  inveniuniur. 

HOMILIA  CXXVI. 

ITCH  DE  AI>08T0L1S  IT« 

ADHOfriTio.  —  Seqnunlur  excerpta  ex  commeniarie 
in  Malihseum  num.  80  et  81.  Qux  ftimul  joo- 
cla  lotam.  coinpaiuinl  honiiliam  a  Marchesio 
edilain  pag.  146,  sicul  eiiam  ab  Einiseno  siippo- 
sito,  apiid  quem  esl  bomilia  13  tn  uatali  aposio* 
lorum  ;  iisdem  verbis  inirodiiciiur,  iiademque  coa* 
cludiiur. 

*  Legtio  S.  Evangelii  sbcundum  Mattil£uh  fxix, 

27). /it  illa  temporey   respondens  Petrus  dixit  ei: 

Ecce  nos  reliqmmus  omma^  $t  seculi  sumus  re.  Et 

rcliqua. 
Inc, :  Narraisuperius  evangelista  juveiiem  quem- 

dam  accessisse  ad  Jesum,  etc. 
Des. ;  Qiios  eoim  multum  diligimus»  his  nomioibtii 

Tocare  soieinus. 

HOMILIA  CXXVIL 

ITEHDEAPOSTOLIST. 

Admonitio.  —  Ut  iisi  sumus  in  praecedeniibus,  a 
Marclicsio,  pag.  1 19,  desumimus  priorem  hujus  ho- 
miline  partem,  qu»  in  Evangefii  exposilionesecun* 
duin  Maiifaasam  non  reperitur,  eamqoo  leeloribii 
oommuiiicaiuus.  Reliqua  liis  addila  exscripia  siiiil 
•  a  pncdiclo  commeiit.  nuin.  36  ei  37,  neque  ulla 
occurrli  differentia  Inler  oiramque  editionem.  In 
Emiseno  pariier  valgatam  baliemos  hoc  tiiolo ; 
/n  nataii  ApoHoiorum  homilia  4,  oadem  verba 
iaiiialia  refereoSy  eademquepo&irema  conclusioiiis. 

LeGTIO  S.  EvaNGELII  SECUNDOH  MATTHiEDH  (ix,  57). 

/h  Ulo  tempore^  dixit  Jesus  discipulis  suis : '  Mesas 
^  quidem  muUa^  operarii  autetn  pauci.  £i  reli4|ua. 
Beatas  Liicas  eTangelisia  sic  aii :  «  Quia  desigiia* 
vii  Domirtus  ei  aiios  discipulos  sepluagioia  duos,  et 
misii  eos  binosonie  facieoi  suaua  in  oiQoem  ciriu- 
tem,  et  locum,  quo  ipse  erat  veniHnia  ,  el  aiC  iilis : 
Messisqoidem  inulia,  0|)erarii  aotem  pauci(£«£.xj).> 
Dnodecim  fiiios  habuii  iaeob,  sepioagioia  veroei 
dtiosviros  dc  senioribuslsraei  JubenteDoailno,  elegil 
Moysi^s,  qiioruin  consilio  ei  auxilio  iairii  popoli  onos 
facilius  ferre  poiuissei.  Sic  igiiur  Doninus  ei  Salra- 
iOT  nosier,  qui  per  hos  dttos  palriarchas  sigiiifica« 
batur,  ei  dnodecim  aposioios  elegit,  ei  sepiuafiflU 
duns  discipulos  designavti.  Ei  apostolonim  quirfeA 
vicem  mojio  leiieni  episeopi.  Aliorum  veiti  diMipti* 
lorum   olficiaro  gerooi  |rroiibjrleri.   Bfaios  ^oM 


tM  HOMILUB.- 

misil  e08  DomiAus  ad  praediojaiSttiQ,  qiiia  dua  fiunt 
pneeepla  diariUitis.  Insoper  etiam  scriplitm  eal : 
c  V»  aoii,  quiey  eum  ceciderii«  non  est  qai  sublevet 
4S1  eum  (£cr<e.  iv,  10).  i  Dua  suot  praeterea  le- 
stameiito,  qms  semper  simul  perguni,  simul  et  do- 
cenl  et  praedieant ;  qtm  si  nostri  pectoris  civitatem 
intraferintt  DomiAO  Yenientt  manstonem  e|  liospi- 
liiifn  paraat »  stem  el  illi  discipuli  tunc  faciebani. 
Jlisert  Juditt,  adqimrttm  civitates  qod  d«o  discipuli, 
id  esl  BQa  duo  iesiamenta»  sed  unum  solummodo 
¥eiui»el  ideoquiddieat  non  ioteUiguot.Uoc  enim 
signifieabant  iUi  due  cberubim,  qui  positi  super  ar- 
cam  lestamenti  se  muUio  respiciebant,  versis  vuiti- 
bos  io  propitialonum.  Cherubim  nam^e  tcknUte 
flemiu4o  interpreutor.  Sed  nbi^  qnsso^  tanta  scien- 
tia,  quanla  iA  utroi|ue  Teslamenlo?  Quod  autem  doo 
dmubim  mvtuo  se  respiciunt»  amborum  Testamen- 
torum  amicliiam  el  eoii^ordiam  sigiiificat.  Idem  cnim 
teslaniur  ambo»  idero  dieunt  et  prs^lcant  ambo. 
Uabebanl  autem  YtiJtus  versos  in  propitiatorium» 
quo  tegitur  area  i  quatenus  ab  emmbiis  videaniur  et 
cegneseanttr,  nullusqiie  in  are»,  id  esi  in  Ceelesta 
•i  saneloffmi  eengregalioiie  sit»  qui  eerum  faeiem 
eslemam  ei  uicegiiiiam  kabeat.  Boe  autem  illi  au- 
dianl,  qiu  saeras  Seripbiras  medtlari  negligunl.  Ut 
enuB  de  aliis  laeeamus,  ipsi  queque  episeopi  cberti- 
bim  islos  aliqttaodo  Doa  cegmiscuttt  Et  qoamnis  ad 
cos,  alcegooscftnlur,  T«llut  oonverlantQr^  ipsi  la- 
iM»eoftYidere  desplciont«  No»  perganl  igitttrsiae 
se,  qoff  tantMS  diHgwit  se,  sim«i  eani,  simul  prasdi- 
eent,  siimii  easieliis  et  eivitalibtts  Cbristmn  temeiH 
lefli  mtjNintiimt»  Sequit»r :  Jfom  ^KidMi  mulia»  ^ie- 
fam  oMUm  pauei,  ele. 

{HamUiof  ku}u9  eantkmoiio  €%tUA  tm  eovmommto 
mb  pramffiuUu  nuMMtk^  ut  Siximu$^ 

HOMILIA  CXXVlIf. 

m  NATALI  APOSTOLOBDM  VI. 

AoMOifrrio.  -^  Ne  lectores  tai^deai  compouere  hujns 
honiilix  partes,  qnaruin  «iliqu%  sunl  in  commeii- 
tario,  Rom.  ^,  super  hunc  fivnngelti  locum,  aliae 
plttrimaa  legttntur  i»  liarcbesio,  pag.  Itl,  eam 
integram  ezscvipsimos.  Eadem  supposiiafuitEmi- 
Seno,  inler  homilias  de  sanclis  lo,  sub  tiiulo  :  In 
nataH  ptunmorum  martifrum.  Gaud<et  homiHa  (e- 
aaimouio  cndicis  Sigaiiii«  com  quo  piane  con» 
icordau 

LEfiTIO    S»   UVANGELII    SECUK»6lf  LtlGJi»    (X»'iG>. 

In  ilh^  i^mporo^  dixii  Je$u$  di^cipuiii  $ui9  :  Qui,  vos 
fmdH*me  audii^  $t  qui  m  tpemit  me  tpermi^  Qiii 
aiiiem  we  ^pirmt^  epermt  eum  qui  mitit  nte^  Et  ri^ 
liqna, 

Hoe  autemideoDomiottseiSalvator  noster  dicere 
videtur,  quia  neque  ipsnm,  neque  discipulos  e^us  Sa- 
inaritaoi  recipere  voluerunL  Sio  enim  superius  ait 
evangelista:cQoia  facium  est,dum  cowplerenlurdief 
at^iuigpttonis  cjusp  et  ipfe  facieu^  fu^^ip  finoavit  ui 
iret  in  ierusalein,  ei  mi&ii  nuniios  anie  copspectui)^ 
suum,  et  euntes  intraveruni  in  civitaiem  Samarita- 
noruray  et  nonreceperunt  eum,  quia  facics  ejus  erat 
euDtis  in  Jerusalem  {Luc.  ix«  51).  »  Factniu  est  au- 


.  HOlflUU  CXXVm.  81^ 

A  lem»  laqBit,  cum  jam  dies.assopptionis  ^s  comple- 
renlttr,  el  tempus  ejus  passionis,  rej^urreciionis  e* 
ascensionis  sive  assumplionis  propinquaret,  iirniavi< 
Dominus  ut  irel  ia  Jerusalem,  sicut  in  e)us  vultu  ^i 
facie  manifeste  apparebat*  Facile  entin  ia  vuUu  vo- 
luntas  digooseitur^  unde  a  vidiu  volunta;s  dicilur. 
c  El  misenml  nuAiios  anie  conspectum  suum»  ei 
eufttea  inlraverunt  in  civiiatem  ^maritanorami  ei 
nm  reeeperunt  eum.  *  Quare  ?  c  quia  facjes  ejus  erat 
m  iret  in  Jerusalem.  »  Non  enim»  ul  alibi  dicitur, 
coatuntur  Judisi  S^mariianis  (Jomh,  iv,  9).  Ideoqoe 
Samarilaiii  Jesom  recipere  noluerunt,  quia  se  in  Ja 
msalem  velle  ire  ostendebaii  Jam  quasi  inimicum 
eum  deputantes,  sicut  qui  eorum  diligeret  iiiimicos. 
Usque  imdie  namque  omnes  iniqui  ideo  Jesom  ei 

B  cius  nuniios,  ejusqoe  Evangeiium  non  acripiuni, 
quia  eos  in  Jerusalem  ad  pacemi  ad  misericordiam 
et  pietatem  tendere  et  festinare  cognoscunt.  Jeirasa^ 
iem  titio  pacit  interpretatur.  €um  vitlisseat  autem 
Iioc  disclpuli,  Jacobus  el  Joaniies  dixerunt :  c  Do 
mtne» vis, dicimus  ul descendat  ignls  de  ealo,  et  eon 
sumat  illos*  siout  Elias  fecit?  >  (Luc,  ix,  5i.)  Et  con 
versus  increpavit  illos,  diccns  :  c  Nescitis  cnjus  spi- 
ritus  estis.  Filius  hominis  non  venit  animas  perdere, 
sed  salvare  (Ibid.), » £l  abierunt  in  aliud  castellum : 
Aesciebant  enim  apostoli  cujus  spiritus  essent,  qii 
se  taatopere  vindicare  cupiebant.  Si  enim  se  spiritus 
pieutis^  patientioe  et  mansueiudiuis  servos  e^  disci- 
puios  esse  novissent»  nequaqoam  aliqua  sni  spiritus 
eommotiooe  tot  bomines  irati  occidere  voluissent- 

^  Hoc  enim  postea  probatum  est,  cum  pro  intmi(:is  et 
persecQtoribusorarenUEt  ait  illis  J^sus  :  Qui  vos  atc- 
di7  me  mtdit  ^  et  qui  voe  tpernit  me  tpemit ;  qui  aulem 
tpernit  m«,  tpernit  eum  qui  ms  fmtii,  Quod  tale  est 
aesi  diGei;et:Moiivo6iantum,sedmesprcyere  Sama- 
ritani.[Ha^itaque  verbaidiscipulis  suis  eorumque  soe* 
cem^ibTiSfl  episcq>is  seiUcet  et  sacerdolibns,  locutos 
est  Dominus.  Quicunque  igitur  es  i  qui  episcopos  et 
sacerdotes  audire  contemfiiis»  et  eorum  vcrbis  et  es- 
iMKiationibus  acquie^cere  despicis,  452  ^i^oip 
Deum  ipsum  roa  parvipeodas,  et  eom  audire  non 
fasiidiaft.  Despicis  audrre  s^cerdotem  ;  sed  noit  mi- 
rum,  quia  pauper  est,  quia  imbeliis  et  l^umiiis»  quia 
vdis  et  despicabilis  est,  quia  de  pauperllms  pareniir 

P  btts  natus  est.  Audi  vel  Dominum  in  eo  loquenlem, 
per  eum  te  admoaentem»  e<  ad  vit^ni  fttcrnam  re^ 
ducentem»  Aposlolus  enim  dicit :  «  An  experimeik- 
lum  quieriLiseius  qui  in  m^  loqujtur  Gbristus?  >  (/ 
Cor.  1111,  5*)  Sie  igilur  in  episcopis  et  sacerdeii^ 
Jmis  Cluistus  hHiuttur,  atque  in  eis  ab  aliis  btonora- 
lur  et  ab  aliis  reprobatur.  Sustinet  modo,  nec  facile 
viniticat  injurias  suas.  Sed  audi  eum  dlcentem  :  i  It^ 
ctii,  «mqutdsemper  taeebo? »  (ha.  xui,  14.)  Di* 
cat  P^lmisia  i  c  Deus,  iuquit,  quis  similis  tibi?  Ne 
taceas,  ueque  compescaris^  Den^,  quoniam  inimici 
;ui  soiiuerunl^  et  qui  te  oderuul,  cxtulerunt  caput 
{PtaL  Lsxxii,  3).  »  Noli  itaque  sperncre  discipulos 
et  nuntios  Cbristi ;  imo  noli  Deuni  ipsum  spernere  iu 
diseipuiis  suis.  Nisi  eaim  ipse  in  discipuiis  suh  sper« 


eit  9.  ftAUNONiS  EPISCOPl  SlGlNIELNSld  g^ 

nmintf  nequaquam  dixiSMt :  Qiit  «o<  spermt^  me  A  fonies  aquarum,  et  nomen  stellae  diciiur  «bilnihiag 


gpernU ;  qui  aulem  me  spernU,  'tpernit  enm  qui  me 
miiU.  Hoc  Judaei  audiant,  et  audientes  timeanC,  ct 
timentes  pceniieanl,  vel  si  pla^are  valeant  quem  of* 
fendere  non  limuerunt.  Ipsi  enim  non  solum  spre- 
Terunt,  verum  etiam  crncifixerunt  Ghristum  Domi- 
iium.  Reversi  sunt  autem  sepluagitita  duo  cum  gaudio 
dicentes  :  Domine^  eliam  damonia  subjiciuntur  nobis 
in  nomine  tuo.  Hos  enlm»  ut  superius  dicitur,  mise- 
rat  Dominus  binos  aote  faciem  suam  in  omnem  civl- 
taiem  et  locum  quo  ipse  erat  venlurus.]  Quid  autem 
iati  significent,  et  quare  ante  se  Dominos  miserit, 
cur  etiam  binos  eos  ire  jusserit  jam  alibi  exposui- 
mus.  Nunc  aulem  reversi  Domino  omnia  scienti  com 
gaudio  referebant  ea  quae  non  ipsi,  sed  ipse  in  illis 


{Apoc,  VIII,  10).  >  Tolies  cnim,  ut  modo  diximQs, 
de  coelo  siella  cadit,  qiioties  aliquis  ab  Ecclesia  per 
bsresim  separatur.  Sed  quanto  sapieniior  et  asia- 
tior  est,  tanto  niayorem  ilamroam  ferre  vldeuir.  Et 
quamvis  totos  de  ccelo  cadat,  tamen  non  ubique 
cadit.  Ubi  enim  errat,  ibi  cadit.  Gadit  aulem  in 
tertiam  partem  fluroinum.  Duo  namqae  flomlnai  doo 
sunt  teslamenta.  Fontes  auiem  tot  sont  quoi  «t 
doctorum  Ilbri.  In  bis  aotem  nemo  cadit,  qaoniam 
nulla  hseresis  in  eis  est.  Tertium  autero  flomen,  in 
quod  haeretici  cadont,  ipsum  est  quod  ipsi  faciunt. 
Faciunt  enim,  quoniam  eorum  crronea  doctrins  in 
proedictis  fluminibos  non  tuvenitur.  HoUa  enim  flu- 
mina  et  multa  librorum  volumina  feceronl  haereUd 


fuerat  operatus.  Gaudebant  enim  de  noinine  Ghristi,  ^  Et  merito  haec  siella  absinthius  vocator,  qula  sd 


cujus  virtutem  experti  erant ;  gaudebant  de  gratia 
immensa  slbi  a  Dom*ino  attributa,  quoniam  non  so- 
lum  inllrmitates  curabant,  verum  etiam  dasmonibus 
imperabant,  et  sibi  subjectos  esse  videbant ,  qui 
roundi  hnjos  reges  et  principes,  omnesque  homines 
Iniquos  esse  sciebant.  Dicebant  ergo  :  Domine,  non 
solum  languores  et  infirmitates,  non  solum  bomines 
iniquij  sed  etiam  ipsi  daemones  subjiciunlur  nobis 
in  nomine  tuo,  quibus  subjecta  sunt  omniaquae  longe 
font  a  consortio  tuo.  Et  ait  iilis :  Videbam  Satan 
quasi  fulgur  de  coplo  eadentem :  ecce  dedi  vobis  pote- 
statem  caleandi  super  terpentes  el  scorpiones,  Goelum 
enim,  vel  Ecclcsia,  vel  sanctorum  animae  intelligun- 
tur.  Videbat  igitur  Dominus  Satan  de  coelo  caden-  ^ 
tem.  Yidebat  diabolum  Ecclesiam  el  sanctorum  ha- 
bitacn)a  fogientem,  ct  hoc,  quod  ei  discipuli  narra- 
bant,  jam  se  pr«vidisse  et  cognovisse  firmabat. 
Unde  et  alibi  ait :  c  Nunc  judicium  est  mundi,  nunc 
princeps  hujus  mundi  ejicietur  foras  (Joan.  xii,  5i).> 
Nisi  hoc  praevidisset,  quare  in  mundum  venisset? 
Et quare  carnem  suscepisset?  Ad hoc  enimDominus 
in  mundum  venit,  ut  dlabolum  fugaret,  et  de  illius 
impia  potestate  animas  hominum  liberarct.  Quod 
igitur  nunc  fleri  incipiebat»  antequam  fieret  prae- 
iridebat,  suoque  in  tempore  fieri  disponebat.  Vide- 
mus  itaque  et  nos  usque  hodie  Satan  sicui  Tulgur  de 
ccelo  cadentem,  et  cum  magno  furore  et  indignatione 
sanctam  Ecclesiam  relinqueniem.  Quoties  enim  fla- 


illius  berbae  simiiitudinem,  qoae  hoc  nomine  cease> 
tur,  felle  omnique  amaritudine  plena  est,  de  qoa  qui 
gustaveril,  non  morietur.  Fuge  igiiur  Iias  squss, 
Ghristiane;  noli  ea  bibere.  Nota  sunt  flomina,  noti 
sunt  fontes  aquarum  saltentium  in  vitam  a^iemao» 
de  quibus  si  biberis  non  sities  ultra.]  Seqnitur : 
Ecce  dedi  vobis  potestatem  calcandi  super  serpemes  H 
scorpiones,  et  super  omnem  virtutem  tntmid,  et  nM 
vobis  nocebit.  Serpentes  et  scorpiones  noo  solom 
maligni  spirilus,  verum  etlam  tyranni,  453  ^^^ 
que  Ecclesise  persecutores  intelligl  possont,  quoniaa 
et  venenosl  sont,  et  nunqoam  recta  inoedum  Tia. 
Virlos  autem  inimici  quid  melius  inlelligi  potest 
quam  Nero  et  Samon  Magus»  Diocietianos  et  Maxi- 
mianos,  et  ipse  Anticbristos  perditionis  filioslEst 
praeierea  virtus  inimici  soperbia,  avarilia  omoisqns 
iuxuria,  a  quibus  multi  vincunlor  et  diabolo  suiiji- 
ciuntur.  Unde  et  Job,  cum  de  eo  loquereior,  aii: 
c  Virtus  ejus  In  lumbis  ejus,  et  fortitodo  ijos  in 
ombilico  ventris  cjus  {Job  xl,  li).  »  Haec  autem 
Ghristi  discipulis  non  nocebunt,  Domino  eos  proie- 
gente  et  ubique  defendente.  Non  iiocebunt  otiqoe, 
si  contra  repugnaveriut  eisqne  non  assenserint.  Se* 
quitur :  Verumtatnen  in  hoc  nolite  gaudere^  quia  tpi' 
ritus  vobis  subjiciuntur,  Gaudete  autem  quod  nomiM 
vestra  scripia  tunt  in  cadis.  Multi  enim  sunt  qitibos 
daemonia  subjiciuntur,  quos  non  gaudium  quidem, 
sed  iuaus  et  moeror  exspectat.  Quibusdam  eoim  in 


gicicsus  aliquis  ad  poeniientiam  redit,  toties  Satan  j)  judicio  dicentibus :  c  Domine,  nonne  in  nomineluo 


de  coelo  cadit.  Multt  enim  adulteri,  peijuri  et  homl- 
cidae  sunt  in  Ecclesia,  quae  regnum  ccelorum  voca- 
tur,  qui  statim  utconvertunlur,  a  diabolo  relinquun- 
tur.  Et  non  velociiis  de  coelo  cadit  fulgur,  quam  do 
illorum  mentibus  cadil^^diabolus.  [Gadit  auiem  et 
lunc  de  coelo  Satanas,  quando  aliquis.haereticus  ab 
Ecclesla  separatur,  qui  prius  in  ea  per  doctrinam 
magno  fulgere  splendore  videbalur.  Talis  enim  erat 
Simon  Magus,  quem  B.  Petrus  apostolus  pro  suis 
inlquitatibus  prius  de  Ecclesia  ejecit,  postea  vero 
volare  niteniem  de  aere  prxcipitavit.  Uinc  est  autem 
quod  in  Apocalypsi  Joannesail:  qoia  «angelus  tuba  ce- 
cinit,ct  cecidit  de  ccclo  siella  magna  ardens,  tanquam 
facula,  et  cecidit  in  tcrtiam  partem  fluminnin  et  in 


propbetavimus,  daemonia  ejecimus,  et  virtutes  moltas 
fecimus?  >  dictunis  est  Dominus  :  Ite»  operarji  im- 
«  quitatis,  amen  dico  vobis ,  nescio  vos  {Usiib, 
vii,  22).  »  Non  ergo  gaudeant  Gliristi  discipnli 
quia  daemonia  eis  subjiciuntur.Gaudeant  autem  quia 
eorum  nomina  scripta  sunt  in  ccelis.  lllud  enim  gao- 
dium  vanum  et  temporale  est,  boc  autem  ntiie  et 
setemum.  lllud  ad  vanam  gloriam  respicit,  hoc  spe- 
ctat  ad  gloriam  sempiternam.  Et  illnd  quidem  habere 
possunt  et  boni  et  roali,  hoc  aiHem  non  habeboirt 
nisi  boui. 


m 


m  MATALI  PLDUIIOrail    IflRTYlUll  1. 


HOmUJE.  -  flOlilL.  €11X11  «50 

H0MIL1A  CXXIX.  A  *««**  honunu.  Obiquc  patlenUam  •!  innoMiitltm  Da 

minusy  etc. 

(Hue  uuiue  additio;  ctetera  e»  emmeniofio,  ftnni» 
39,  hatentur,) 

454  H0MIL1A  CXXX. 

IN   NATALI  PLURmOBUII  HARTTRUH  II. 

Admonitio.— Ex  commentario  in  Evan^eliaroMatlh.y 

num.40,praelerpaucaaddita  illis  verbis :  Qtiifiofi  ac^ 

cipH  erueem  tuametsequUur  me^  non  e$t  me  dignue^ 

tota  ha^c  horo.  edacu  esi.  Marcliesius  edidil  tom. 

11,  pag.  123.  In  Emiseno  item  legitar  cam  eo  ti- 

tulo,  et  conformis  habetur.  Codices  supra  allali 

Bninoni  nostro  suffraganlur. 

Lectio  S.  Eyangelii  seccnddm  Mattileuu  (x,  34). 

Jn  iUo  UmporCf  dixit  Jesus  disciputis  suis  :  Noiite 

arbitrari  quia  veni  mittere  pacem  in  terram^  non  Ivetd 

mittere  pacem^  sed  gladium.  Et  reliqua. 

/fic. :  Quid  est  igitor  quod  PsalmisU  alt :  Omfiir 


Abmonitio.  —  Praemittit  qoaedam  anctor  de  Chri- 
stjana  fuga  su»  expositioni  in  Evangeliom.  Ne 
lectoreshis  careant.  exMarchesio,  pag.  122,educla 
hic  exscribimus.  Haec  homilia  inter  Eusebianas 
noR  reperitur. 

LeCTIO  S.  ETANGELtl  SECUNDCH  MATTHiEUM  (x,23). 

Jn  iilo  iempote^  dixit  Jesus  discipulis  suis  :  Cum 
ros  persequentur  in  dvitale  ista,  fugiie  in  aiiam.  Et 
reliqua. 

Talia  sunt  praelia  Christi»  talia  sont  bella  Movi 
Testamenti,  sic  Cbristi  flddes  pagnare  noTeront. 
Dixerat  eis  Dominus  superias  :  f  Ecce  ego  mitto 
V08  aicut  OTCs  in  medio  lapornm  (Maith.  x,  l€).  > 
Praeeeperat  eis  at  essent  pnidentes  sicutserpentes; 
aonc  aatem  didteia  ut  fagiant,  et  persecutoribus  se  ' 
teqaeotibas  non  resistanl.  Fugernnl  israelitae  i£gy- 
ptioa»  et  Ticeront.  Fogit  ei  David,  et  rex  a  Domino 
€OD6titutu8  est.  Uancautem  fugam  Jacob  patriarcba 
signifieaTit,  qoi  post  magnam  et  moltam  servitotem 
aimul  com  uxoribus  et  iiberis,  omniqae  possessione 
800  Laban  socerom  suum  fugisse  legitur;  quem  La- 
Hm  ipse  Beptem  diebas  persecutus,  landem  invenit 
io  monle  Galaad.  Laban  enim«  qui  candidus  inter* 
pretatur,  boiic  mundum  signiflcat.  Yalde  enim  sibi 
prouma  sunt,  el  idem  quodammodo  haec  duo  no- 
mlna  signiGcare  /identur  candidus  et  roundus.  Qui 
enim  candidus  est,  mundus  quoqoe  esse  videtur. 
Puto  autem  quod  fabricam  suam  ideo  tali  nomine 


{r  diebus  ejus  justitia  et  abundantia  padsf  etc. 

Des. :  Si  hic  mercede  caruerint»  ibi  propter  hoe 
roercedem  non  habebnnt. 

HOMILIA  CXXXL  ) 

IN  NATALl  PLUBIMORUM  MARTTRUM  01« 

Admonitio.  —  Perbrevem  introductionem  ad  hane 
bomiliam,  qoae  io  Marchesio  legitur»  tom.  U,  pag. 
I^,  omiltlrous  ;  com  reliqoa  omnia  praestet  com- 
mentarius  in  Evang.,  pag.  70,  etc.  (lelebrea  in  eo 
a  Christo  Domino  conimendatae  beatitudines  docte 
explanantur.  Apud  Eniisenum  pariter  invenies 
inter  bomiiias  de  sanctis  19,  pag.  2i7  edil« 
Paris. 
Lectio  S.  Etanoblii  sbcundum  Matthjbum  (t,  i)* 

.    ,       n  I  ..       .        .:...  in  iiio  tempore  :  Videns  Jesus  turbae    ascendit  in 

omnipotens  Deus  vocare  voluit,  quia  c  vidit  cuncta  ^  ...  .    w       j-   •    ^ 

rV  .  ^.  .  ^  1 1  w  //.  •ix  c.  C  montem^  et  cum  sedmet,  accesserunt  ad  eum  dtsctpult 
qoae  fecerat,  et  erant  valde  bona  (Gen.  i,  31).  i  Si  ' 


enim  omnia  bona  erant,  nihil  nisi  mundum  in  eis 
erat.  Ex  eo  autem  tempore  mundus  est  Immundus, 
ex  quo  terra  1n  sanguinibus  corrupta  narrator.  Quod 
igitur  Jacob  simul  cum  uxoribus  et  filiis,  omnique 
soa  possessione  fugisse  dicitur,  hoc  significare  vi- 
detnr,  ot  nos  quoque  mundum  isium  fugiamus,  et 
amicoft,  et  propinqoos,  et  qooscunque  possurous  de 
ejus  serritute  eripiamus.  Septem  diebus  Laban  se* 
qoiiar  Jacob,  qoia,  quandio  vivlmos,  mundusiste  nos 
perseqoi  non  cessat.  Non  enim  sunt  dies  nisl  septero. 
Igltar  qoi  septem  diebus  nos  persequitur,  nullo  tem- 
pore  a  pertecutione  quiescit.  Quo  igitur  fugiemus? 
Fugiamus  ad  montes  Galaad,  ibiqoe  tentoria  figa- 


e/us.  Et  reliqoa. 

Jnc.:  Molu  turba  sequebalur  Jesom,  et  oon  solom 
seqoebatur,  eic. 

Des* :  Si  illorom  vos  beatitodo  deleclau 
HOMILU  CXXX1L 

IN^NATALI    UNIUS  MARTTRIS  1. 

Admonitio.  —  Succedit  hic  boroilia  altera  a  praece.« 
dente  haod  dissiroills,  cum  constet  duobus  locis 
comment.  in  Matthaeum  numeris  scillcel  64  et 
iniilo  70.  Inlroduciio  m  homlliam,  qoa  caret  com- 
ineniarius,  Ita  a  Marchesio.  pag.  i24,  tom.  II,  tra- 
dltur;  eamdera  referlEniisenus  in  reliquis  perfecto 
coooordans. 

LeCTIO   S.  EVAXGELll    SECUNDUM    MATTHJbUM    (XVI, 

i4).  Jn  illo  tempore,  dixit  Jesus  discipulis  suis :  Si 


mos.  Galaad  namqoe  acervum  testimonii  inlerpreta-  jy  quis  vult  post  me  venire,  abneget  semetipsum.  £l  re- 
tor,  per  qoem  otriosque  Testamenti  llbrum  intelli-     Jlqua. 
glmus,  in  qoo  omnia  legis  et  propbetarom,  apostolo- 
rum  et  doctorom  exempla  el  testimonia  sont  collo- 


cala.  In  quo  Joannes  apostolns  damat :  c  Nollte  dl* 
Ugere  inondom,  neque  ea  quae  in  miindo  sunt  (J 
ioiiif.  II,  i5).  >  Ubi  haec  Domlnos  discipolis  all : 
c  Si  de  mondo  fuissetis,  mandos  quod  soom  erat 
dlligeret ;  qola  vero  de  mundo  non  eslis,  sed  ego 
elegi  vos  de  mundo,  proplerea  odit  vos  mundus 
{Joan,  XV,  i9).  >  Talia  et  his  similia  audiuntur  in 
inonte  Galaad.  liloc  igilor  fogiamus,  et  Dominum 
dicentem  audiamos  :  Ctim  vos  perseculi  fuerint  in 
civiiale  ista ,  fugtie  tn  attam,  Amen  dico  vobis^ 
Mfi  coRinmimi^iiii  dtiflaiea  Jsraet^  donec  vetttoi  Ft- 


Paolo  ante  dixerai  discipulls  suis  Domimis  Jesus : 
'Quia  oportet  eum  ire  Hierosolymam,  et  roulia  patl  a 
senioribus,  et  scribis,  el  princlpibus  sacerdotum,  et 
occidl,  et  lertia  die  resurgere.  El  assumens  eum 
Petrus  dixitei  :  Absit  a  te,  Domine,  non  erit  tibi  hoe. 
Et  conversus  Petro*dixit :  Vade  post  me^  Satana^ 
scandalum  es  mihi,  quia  non  sapis  quai  Dei  sunt^  sed 
qua  hominum.  Inde  volens  ostendere  qualiter  pri- 
inoro  eum  ire,  et  qualiier  eom  sequi  debeamus,  sul)- 
didit  dicens  :  Si  quis  vutt  venire  post  me^  abneget  se- 
metipsum,  In  eo  enim  quod  Dominus  fulura  prxdicit, 
et  se  sponte  pali  oslendit,  et  eorum  fidem  cpnrirmat, 
'secoBdam  quod  ipse  aiibi  ail :  <  Kl  none  dico  i^h » 


m 


S.  toUNONfS  fePISGOrt  StOMlENSlS 


priu&^diim  fiat,  n(,  Cum  facdim  rnerit,  credatis  (/oan.  A  bolam  hane :  Homb  quldam  peregn  prolidtcent  toca- 


XIV,  29).  I  Quod  vero  bealo  Pelro  ail :  Vade  po9i 
tMy  Sattina,  scandalum  e*  mi/if ,  tale  est  ac  si  dice- 
ret :  Vade  post  me,  ut,  sicut  ego  morior  pro  te,  ita 
cl  lu  moriaris  propter  me.  Noli  raihi  eontrarias  esse, 
noli  mese  voluntali  resistere..  Noli  divinis  consiliis 
bbviare.  Sic  enim  oportet  fien,  quta  sic  est  nnie 
tempora  prsedeisliiiatum»  eia  propheiis  pronuniiaium. 
Hoc  C6l  enim  qiiod  aiihi  ai4 :  4  0  stulti  et  tardi  corde 
ad  credendumin  oinnibus  quse  locuti  sunt  propbetae! 
noniie  sic  oporiuil  pali  Cbristum,  et  rcsurgere  a 
mortuis,  ejt  I^Urare  in  gloriam  suam?»  {Luc.  xxix, 
25.)  Snpiebat  igitur  Polrus  quae  bominum  sunt,  qui^ 
{)uipan.um  consilium  dabjii ;  non  sapiebat  quae  Dei 
sunt,  quia  bxc  i;ec.rcla  divlni  455  ^<''^^'^''*  ^uibus 
4^pmo  redimcretur,  ignorabat.  Tunc  dixii  Jasus  dlsci-  ' 
pulis  ^ufs  :  iSt  quis  vuli  posl  me  vemrg^  abnegei  teme^* 
ips$tm,  Debet  enim  unusquisque  bomo  negare  jse- 
ipsum. 

{Ccelera  videnda  in  pommenlntio). 

Des,  ;  Qualis  p(^  banc  viiapi  in  regn(>  suo  cunctis 
m%  fidelibus  apparebjL 

HOMiLi\  <:xxxni. 

IS  NATAL(  UNIUS  HARTYBIS  U. 

AniioNiiio.  --  Gura  pauca  sint  addiia  huic  homili^ , 
quae  absunt  a  ^ommentario,  ea  praelerinius.  Ex^iat 
aj)ud  llar€hosiuni  pag.  124,  e(  imm.  54  in  com- 
ment.in  Lucam.  Inier  Eutiseni  bomilias  inserta 
non  videlur. 
Lectio  S.  Evangelii  secundcm  Lucam  (xiVy  26).  /n 

Uto  lempore,  dixit  Jesus  discipnlis  suis :  Si  quis  venit  q 

ad  me^  et  non  odit  patrem  suum  et  mairem,  Et  rcli- 

qua. 
Inc» :  Cum  enim  alibi  Dominus  dicat :  Diliges  pro- 

ximum  tuupi  sictu  teipsum,  etc. 
Bes.  :  Simul  cum  ipsi^  viia  perdere  non  timebant. 
.     IIOMILIA  CXXXIY. 

m  NATALI  UNIUS  MiRTYRIS  Al. 

:Ai>MONiTio.  ^  Cum  toia  boinilia  a  MarclteMo  cdita 
pag.  127  constei  partibitft,  quas  inter  se  noii  col- 
liganliir,  non  a  S.  Brunone  ad  populuro  dictam , 
sed  ab  imperito  auclore  condltani  quisquAm  siispi- 
cari  poie^t.  Pars  prima  incipit  a  eomment.  in 
Joaiinem,  num.  42  :  Eccevitis  vocatur  Christuh  ^t 
vitis  vera,  AUeru  esl  ex  commenl.  in  Matib.,  num. 
99  :  Amcn  dico  vobiSy  non  relinquelur  hic  lapis  super 
lapidem,  usqtie  ad-illa  :  Tradent  enim  vos  in  nonci- 
/tii,  ei  in  synagogis  suis,  Terila  pars  (hsniqne  ra*^  p 
psodiam  nppeilabo.  Eadem  est  in  Emiseno  20  inter 
hom.  de  sanclis»  pag.  218. 

Inc. :  Ecce  vitis  vocatur  Christus,  et  vilis  vera, 
eic. 

Des. :  Magna  est  virtus  patientiae,  sincqu<i  pei^- 
dilur,  et  per  quam  aniroa  possidetur. 
HOMILIA  CXXXY. 

(N  NATALI  CONFESSORUV  l. 

AbMONiTio.  -;-  Immuiaia  laiiinm  videntur  verba  alj- 
l|iia  in  prlncipio;  quidqiiiJ  enim  sequilur  ex 
commeni.  in  Maith.,  mim.  102,  desumpium  est, 
Eaindem.  leciionem  praebet  Euiisoiius  hom.  inter 
sancios  22. 

Lectio  S.  Evangelii  secundum  MATTMiBUM  (xxy, 

*ll).  lU  illo  tempQH,  dis^t  Jesus  discipulis  sui$  para^ 


vit  servos  wo<,  it  imdidii  iUU  bona  m.  Klreliqua. 

Inp, :  Homo  isie  Doiniiiuset  Sftlvaiornoeieriirtel. 
ligitur,  qul  4e  boc  mando  ad  Patrem  rediens,  eic. 

Des. :  El  tunc  inuf  ilis  servus  ejicietur  in  lenebm 
exteriores  :  Illic  eril  fletus^  et  stridof  dituiun, 
HOMU.IA  CXXXVL 

JN  MAT4I.I  C0MFE8S0AUM  H» 

Admoiiitio.  — -  Qni  itomiiiain  a  Marckeiie  editin 
pag.  129  ciim  commentario  in  Lucam  num.  4S 
conferre  volueriiU,pIcnam  omnibus  in  verbis  con- 
Bonamiam  ohservaiMint. 

456  LiECtio  S.  Etanc^lii  sficeNfeim  Lcciii  (111, 
12).  In  itio  temporey  dixit  3etu%  disdpnlit  suii  pan* 
Mam  kane  :  Momo  qhidam  nokitis  abVn  in  regioiMA 
ionginquam  occipere  sibi  regnum^  §i  temti.  foesiis 
iiutem  decem  unis  cmIs,  Mit  m  deeem  ihmi.Fa  m» 
iiqtia. 

Ine, :  Homo  isle  nobilid  ipae  esi,  q«i  loqoitar,  ^ 
irator  no^ter,  ete. 

Des. :  Quod  vobis  paratnm  est  ab  origine  mniNli. 
HOMILIA  GXXXT1L 
llf  natali  confbssorum  iii. 
A&MOMiTio.  —  Perfi^la  concordia  hae  de  hoinin», 

quae  inier  Marchesiti«i«  pag.  150,  et  cmflMit.  ii 

Lucam,  nura.  22,  reperitur,  no&  ab  ulicrjoriaui* 

roadversione  liberos  reddil. 

LecTJO  S.  EvANGELII    SECUNDUM    LuCAM  (xII«  ddj. 

/n  illo  tempore,  dixit  Jesus  discipulis  suis :  Sini  lumbi 
vestri  prcccincti^  et  lucernce  ardentes  in  manibmmlni^ 
et  vos  similes  hominibus  exspectanlibus  Dominum 
suum.  Et  reliqua. 

Ine. :'  Quod  eiiim  lumbos  praecingerc  nos  Dominas 
praecipit,  elc. 

Des. :  Et  unusquisque  ibi  super  omnia  coQStilua- 
tur, 

HOMIUA  CXXXYin, 

IN  NA.TALI  CONFESSORUM   IV. 

Admonitio.  —  Paucis  immutalis,  el  additis  in  medio 
ctin  fine  homilt^e,  ul  Jacel  in  Marchesio,  pag.  151, 
eadem  acommenurio  roddunt«r  ntim.  12.  Hocex 
fonie  CroiseBi  suppoftti  auctoreainomiiiMO^iittileai 
liausii. 
Lectio  S.  Evangelii  secundum  Mattb^um  (>«13). 

In  illo  tempore,  dixit  Jesus  discipulis  suis ;  Vh  t^^i 

sai  urro!»  Quod  si  m/  evanuerit^  in  quo  $alielur  J  £t 

reliqua. 
Inc. :  Usac  autero  verba»  et  aliA  mulia,  %m  disci' 

pulis  suis  in  monte  Doniinn»  locuius  ^t»  el£* 
Des, ;  Qui  fcccril  ^i  docaerit,  bic  luagnn^  ^ocM- 

tur  in  ri»gno  cieloriim, 

HOMIMA  CWiiX. 

IN  HATALI  COHnSSOMIfM  ▼» 

Abmomitio.  — •  Ex  evangelica  «iposiaoiM  Bom.  1? 

comment.  in  Matibaeuro  constat  homijia,  cui  j^- 
breve  exordium,  ui  legilur  in  Marchesio^pag.i»--! 
proecedit.  Cum  relfquis  Eusebianis  de  sancui 
num.  26  impressa  fuit ;  led  iisdem  ferbis  hab^t 
iniiium  ei  (inero,  ut  ii|  eoipni)ent. 

UCTIO  S.  EVANCIIUI  SBCUKPUM  MATTBiKUM  (Y1,^* 

Lucerna  corporis  tui  esi  oculus  luus,  Si  ^cuius  luut 
(uerii  simpleXf  totum  ^oi-pus  fmm  tuciilum  ^«'*  * 


miem  ^tU  m$  ns^tim  (uerii,  iotum  cotpuM  iuum  k  9ih\  cfediuia»  leiw  «vflodJail.  MO0  Jntf»«  ted  «iira 
uw^mum  Bfii.  £i  fdlqua.  TeluDi,  e(  mei»a  e(  camtelalNnitt  pOBiii  tnnt ;  uiM  et 

ift«.  •'  Si  erg^  Imm  qu^d  Ut  te  eel  tnukrm  cibi  cooimufles  sip^  omnibus»  el  luflif  11  vjd^tair  ab 
fuii/,  ecc.  omiiibus.  Qiii  dli6coii<iil  frvraettfUiNi,  «aMidlor  in 

Ikt. :  Touqve  «lattia  ofienutkNMMi  lucida  eift.  pofMilis.  Inrierj^reieuu'  epi«eo|Mi6  fMmefl  emm^  quk" 
457  HOMILIA  €XL. 

,'  Hf  IfATALI  CONFESSOItlHI  ▼!. 

AMiOfiiTio.  —  ilanc  eaindein  homiriani  edidit  Mar- 
cbesius  in  lib.  'vi  SenieiiUar«« ;  sed  cna  leetfo 
ejds  ImperfectissJma  sil«  ulexcoliatione  codicis 
100  Vat.  Reg.  cogiiovimus,  ut  jacel  in  diclo  codice 
publici  juris  facimus,  etlnier  liomilias  de  confes- 
noribua  locinii  dediass. 

LsctiA  B.  EviNccui  sccmiDuii  Lociip  (xi,  89). 
Nemc  ucceuMit  ineernem,  et  ponit  eem  eub  m^iOf 
eed  euper  candetubrum^  mi  iueeai  ouiudbue  qui  in  demo 
mttl.  El  rdiqila. 

l}^  oeuli  noii  «iini,  iIn  faiK  neeessaria  noAeit. 
Ubi  non  sunt  aires,  ibi  soperflaae  resonant  ▼oces ; 
ttbi  ^ui  oHBedaiic  luiUI  sant,  Ibi  mensa  ec  eibf  fo- 
■ettiti  Don  MiRi.  MerHo  igitiir  aaneti  eanoiies  nonln 
viii  et  bumili  iocot  sedpereivUatesei  locapopa- 
l6»a  episeopoe  ordlnatf  aoii  permUi«nt.  fioe  est 
«nm  fluper  eandekbraiii  lnceraafR  poaere,  in  ioco 
titeeko  f  piseopam  ordioara.  Quare  f  Ut  lueeat  onwt- 
buM  qui  in  domo  eunt.  Mon  ergo  ponatur  sub  nodio, 
«bi  iMtUi  anniy  aed  potins  ibi  ponator  ubi  nMilii 
«eoU  3ant.  Ouid  aulem  per  lneernam  iRteittfere  dc- 
beanos,  ipse  Domtntts  subdidii,  dicens  i  Lueema 
torperU  tui  eei  oeuiue  teme.  Si  ocuiue  teme  fmerit 
ehnpieat^  totum  eorfue  tuum  tuddum  erit.  Si  auieni 
neqMom  fuerit^  totum  corpue  iuum  tenebrosum  erit. 
HaiMt  mainlus  isie  auos  oculos,  aolem  videiicetet 
i«Mm«  qotbol  corperaiiter  omoia  tlliinuuaniBr ;  de 
qiil^  ia  Geaeai  aeriptum  esi  :  f  Et  fecii  Deiis  dao 
ioanJAark  magna»  iamtaare  majns,  ut  prmessei  diei, 
et  Ittroinare  miiitts»  at  prsesset  Boeii  {Oen,  1»  ij$)^  1 
Hai»et^  simiUter  Eeelesie  sooi  ocuios»  perqoos^iJt 
nHMio  diiimuSi  episoopi  sigoiiicaaittr.  Gorpos  qtio- 
qtte  noslfttm  rn^  oculos  kabet*  Similiier  autem  et 
anlma  suis  ^M^uJis  decocntur*  Goa^idera  modo  obi 
Dooaiofls  fMOodioca^s  posciU;  in  cmlo»  utique  in 
loce  eabiimiori,  uivideaatur  aboomtiMiSv  etqoAsi 
inoema  super  canddabrum  posiia  lueeani  omnUms 
qtti  in  domo  sunL  Nostjrt  qooqoe  ocoU  obi  posili 
suni?  Moooe  fn  eapiie,  et  qoasi  luceroa  soper  ean- 
deialMrum  posiui?  iia  quoqoe  episcopi  neetriquasi 
iucerna  super  candelabram«  soper  loeum  jnagaum  let 
populosum  c<^ostitui  debent.  Pioluit  Ecclesiam  suam 
coscam  esse  omnipoteos  i^eos  :  oeulos  ei  dodil  qui 
enm  illuminnrent,  qoi  verliatis  viam  ei  osiendercnt, 
qui  eam  errare  oon  permittereoi,  ei^ui  rectoilinere 
ad  regna  emlesiia  eam  perdoeerent.  Yideie^  bomines, 
qtiattlnm  epiaoopos  el  pncialM  vestros  diiifore  de- 
beaiis.  Lamina  Vesira  sonl,  oeoli  vttstri  et  iacernm 
Testraa  soot*  Sic  if;ilur  qoasi  oculos  vos  ei»s  dtUgore 
del>eiis.  Nibii  esi  qood  hominea  magis  diligabt 
quam  oeolos  soos.  Mibiiigiuir  piusdUigeredebent 
q«am.pr«lams  ioos.  Sed  videant  episcopi  ne  ocuies 
•tootot,  qe  iaoaraam  ahacoodant,  no  peeom^am 


ienus  io  specula  positus  omoea  ei  isoniU  liipoptr 
videat.  Ad  boc  In  paredieo  prioMa  bomo  posiliia  est 
ut  operareiur  et  ^uistodtrei  iJiom.  ffooc  aomm  4e 
mentis  nostrse  oculis  videamos,  per  quosaapienaam, 
rationem,  et  inleUeotom,  ei  joaeoiionem  aiprisiu 
et  slmplicem  iateiligimoi.  De  ime  enim  omilo  fiai- 
yaior  noster  dicere  videlor  :  Si  Mwte  teme  fu/erit 
emplext  totum  oorpu$  iuftm  iucidum  erH^  Si  meftem 
fuquam  fuerit,  ioium  ieuebfoeum  erk,  Qliamvieiraim 
maU  episcopi  plurimum  fioceant,  ei  eorum  .oeqoiiia 
B  iafirmorom  ocuU  laliescaoi,  praBcipoe  iameo  meiHis 
ocoli,  si  ttcquam  fuerini,  iotum  bomioatt  ienakKi- 
oum  tudm^  Quid  euim  luoiinis  vel  claiyiaiia  io  «Jlo 
fisse  potesi,  in  quo  ipsa  sapienlia,  ipsa  rpiiio»  ipfa 

.  inteiligeiilifi,  lolaque  inlmuio  mala  est  f  ideo  eotin 
iiujos  sttculi  sapientea  esse  dieonlur,  qotalales 
ocuios  habeot,  et  omaia  opera  sua  facittoi  oi  iti- 
deantur  ab  bominiiMis,  de  qoibos  ipse  i^ominos  aH  : 
I  Amen  dico  vobis,  receperont  mereedem  aoam 

'(Luc.  VI,  2). »  Ule  igilur  oculus,  iiia  raiie,  iUa  aa- 
pientia  simplex  est,  q«»  poecaiia  fugtt,  booa  inaoo* 
itoria  despicil,  sterna  desiderai,  et  rocto  tramiliead 

.  Deuin  ducii.  Meriio  igitur  Domioos  aii  c  io^iia 
eorporie  tui  ea  oculue  tuue;  qood  iale  esi  ae  si  dki- 
ret ;  Sicut  lucerna  nMmdi  est  sol,  et  luna,  «t  loerma 
^  Ecclesis  episeopi  et  doctores,  et  lueerna  corpona 
toi  esi  ocuhis  tuus;  iia  et  iucerna  animm  i«m  a»- 
plenlia  esl,  raUo  ei  inleniio  botm,  H\t  e#t  ocuios 
sioq^K»  qui  ei  homioes  orrare  noo  permittit»  Nemo 
enim,  ot  ait  quidam,  eom  ralione  in^anire  {>9les|. 
fit  sicut  in  EvangeUoDomiottsdicit  («  Qmnisqoi 
male  agit,  odit  lucem  {Joan.  tii,  20),  >  id  «st «  r«- 
iione  sapieotiaque  discedii.  Quando  a  sapienlia 
discedit  iile,  procol  diibio  oculum  simpUcitatis  4iB 
veriutisqtie  amiiilt.  iiaiio  igitor  etsapieotianuu- 
qttam  £illiL  Intenlio  etiam  iila»  quas  bopa  esos  vide- 
tur,  molieiies  falUl.  Dona  enim  inlantione  Aposloltps 
Eedesiam  l>el  petvequebatur,  quia  aalo  legis'  imc 

:  laeiabai.  Fallebatur  lamen,  quia  non  sapleniia,  sa<l 

j^errore  docebauir.  SimiUter  etiam   ei  Gtias  booa 

iotenlione,  ot  sibi  videbalur,  propbelarum  sangui* 

nein  et  snas  persecutiones  vindkare  volebat ;  non 

,  iameu   Ula  eius  volunlas,  et  iUius  tanius  zelus  I^ 

.  plaoebat.  Factus  est  enim  sermo  Dominl  ad  £li«m 
diceos  ;  1  Quid  hie  ags,  EUa  ?  At  Ule  respondii  : 
Z  elo  zelatos  sum  pro  Domino  Deo  exereiluum.  Quia 
dereliqueront  pactum  Domini  fiUi  Israel.  Altaria 
toadestruxerant,  et  prapheias  tuos  occiderunt  gb- 
dfto,  01  qoasroot  ammammeam,  utauferaateara. 
fii  ait  iiU :  Egredeafe,  et  su  in  maote  enram  Domin^. 

.  Egressus  esl  ille,  ei  sietit  in  monie.  Etecce  Domj' 
nus  transitt,  et  spirilus  grandis,  e|  foriis  subverteos 
montes,  et  coiiiereos  peiras  anie  D4»mimiau  Noo  iA 

.  spirito  i>bmiuoS|  el.posiepiritum  commotio»  Non  in 


855 


S.  BRUNONIS  EPiSCOPI  8I6NIENS1S 


W 


comitiolione  Dominus,  et  post  commoitonem  ignis.  A  dicerc  Tidetnr,  quam  odio  Jeiabel,  cujos  jamperse- 


Non  in  igne  Domitios,  et  post  tgnem  sibilus  niirac 
lenuis  (///  Reg,  xix,  10).  i  Ecce  audivimus  modo 
tres  zelos,  id  est  ires  animi  commotiones  et  pertur- 
bationes,  quae  Domino  non  placuerunt.  Si  enim  pla* 
cuissent,  nequaqnam  dicerelur  :  non  in  spiritu  IK>- 
roinus,  non  in  commotione  Dominus,  et  non  In  igne 
Dominus.  Commovenlur  et  conCurbantur  aliquando 
Tiri  relrgiosi  et  contra  alios,  et  contra  sclpsos, 
plusquam  necesse  sit.  Quae  quidem  pcrturbatio 
aiiquando  cito  transit,  aliquando  in  tantam  flammam 
eisorgit,  ut  vix  exstingui  et  sedarl  valcat.  Tanto 
enini  telo  in  propheias  fiaal,  cl  in  populuin  praeva- 
ricatorem  Elias  vir  sanctus  commoius  erat,  ut  si  ei 
a  Domino  potestas  data  fuisset,  omnes  eos  nbsquc 


cuilones  ferre  non  poterat.  Dominosautemin  Eni\. 
geiio  non  eos  qui  perseculiones  fugiont  beatos  dicii, 
sed  cos  polius  qui  persecutiones  paliontar  propitr 
justitiam.  Beatus  denique  Job  cum  lantis  angosiiis 
premeretur,  uon  lamen  ad  impatientiam  provocari 
potuit,  quanquam  uxor  illius  diabolica  persnasiooe 
ad  blaspiiemiam  enm  vocaret,  dicens :  <  Bene<fic 
Domino,  et  morere  (Job,  vii,  9).  i  Cni  ipsepatien- 
tissime,  et  nullatenus  commoius,  ait :  i  Quasi  udi 
de  stultis  mulieribus  locuta  es  {Jbid,).  i  Quod  enio 
beatus  Paulus  dicit :  f  Cupio  dissolTi,  et  esse  cqiii 
Christo  {Philip.  i,  23),  i  non  ntique  taedio  persecQ- 
tionom  commotos,  vel  oontenebraius  dlceret;sed 
potius  illios  beatitttdinls  desiderio.  IHa  igiittr  com- 


misericordia  inlerrecisser.  Sicut  et  alta  Tice  eodem  ^  motiomala  est,  quae  patientiae  bonum  excludit,  sive 


zelo  quadrlngentos  et  qulnquaginta  prophetas  Baal 
Juxta  torreniem  Cison  suis  manibus  interfecisse  le- 
gitur.  Duos  quoque  quinquagenarios,  et  bis  quin- 
«2uagintaviros,qoi  cum  eiserant,  igne  ccelitus  misso, 
eum  consumpsisse  sacra  nihiloinlnusn^rathistoria. 
Praecepit  Igilur  Dominus  ut  egrederetur,  et  in  monte 
•taret ;  in  monte  videlicet  misericordise,  in  monte 
charitatis  et  pacis.  Qui  enim  in  his  monlibus  stant, 
omnes  homtnes  ex  corde  diligunt,  nullius  hominis 
morlem  quaerunt,  neque  peccatoris  mortcni  volunt, 
et  potius  ut  convertatur  et  vivat.  In  hos  crgo  mon- 
tea  ductus  est  Elias,  ut  ejus  animi  tania  commotio 
roiiigarctur.  Et  ecce  Domlnus  translvit;  sed  prius- 
quam  Dominus  transiret,  spiritus  grandis  et  fortis 
sobverlens  montes  et  conterens  petras  transiit  ante 
Dominum.  Hic  igitur  spiritus  grandis  et  fortls,  qui 
et  niontes  subvertebat  et  petras  conterebat,  Elias 
spirilum  et  zelum  significabat ;  qui  quantum  In 
ipso  erat,  non  soluin  populum,  verum  etiam  viros 
poieiiies,  qui  propter  altitudinem  montes,  etpro* 
pler  fortitudinem  petra  vocaniur,  subvertere,  con- 
terere,  delere  et  perdere  volebat.  Sed  non  in  spiritu 
Dominus.  Quia  enim  in  illo  spiritu  Dominus  non 
erat,  neque  simul  cum  illo  spiritu  transire  volebat, 
manifesie  Elias  inielligere  potuit,  quia  talis  zelus 
talisque  spiritus  Deo  non  placebat.  Similem  autem 
spiritum  aposlolos  quoqtie  habuisse  legitnus,  quando 
Samarilarii  Domiiium  recipere  noluerunt,  dicentes  : 


tyrannorum  persecutione,  sive  qualibet  alia  corporis 
passione.  Undeet  discipolis  Dominusait:  f  lapi- 
tientia  vesira  possidebitis  anlmaa  vestras  (Lnc,  xii, 
19).  I  Multos  homines  lali  commotione  commoios 
roortem  sibi  imprecari  audivimtts.  Non  erat  aoten 
illa  commotio  lalis,  qua  quidam  sancionim  in  per- 
secutiontbos  positi,  ut  eorum  spiriium  DomiDos 
ausciperel,  rogabant,  quanquam  manyrii  paesionem 
libentissime  sustinebant;  sed  de  sola  camis  fragili* 
late  tiinebant.  Scquitur  :  Pou  commotionm  tero 
igm§;  non  tn  igne  Dominu$.  Iste  ignis  ille  est,  deqao 
supra  458  diximus,qui  tanla  commotione  aiiquando 
tnflammatur,  ut  exstingui  non  valeat ;  per  quem 
videlicet  ira  inveterata  et'  odium  significaior.  Uoc 
'  autem  viiio  plerumque  laborare  videmus  etiam  eos, 
qui  religiosi  esse  putantur.  Hoc  igne  Locifer  CaUri- 
lanos  episcopus,  cum  Arianos  suscipere  ndaisset, 
ab  Ecclesia  divisus  est.  Multotjes  alii  in  S.  Ecclesia 
disputationes  vaide  necessarias  facere  volmu,  qoas 
alii  hoc  igne  succensi  non  patlttntur.  Hoc  miseri 
Donatist»  igne  succensi  potius  in  sua  perfidia  perire 
voluenint,  quam  ad  catholicac  Ecclesiae  pacem  red- 
irent.  Merito  ergo  dicilur  non  in  igne  Dominos,  qnit 
in  lali  ira  et  iracundla  Deus  non  est.  Post  ignem 
autem  sibilus  aurae  tenuis ;  ibi  Doroinus  :  Si  oeslvi 
iKics  9imptex  fuerii^  de  quo  hoc  in  Evangelio  modo 
Dominus  dicit :  Si  oeulue  tuu$  eimplex  fuerit^  (olim 
corpus  iucidum  erii:  Docet  nos  poeta  ille  nobilis  de 


4  Yis,  jubemus,  utdescendaiignisde  coelo,  etcon-^  hominibus  ingenti  sestu  et  magno  labore  fatigailis, 
sumat  cos,  sicut  Elias  fecii  ?  Quos  Dominus  incre-     quam  gratus  sit  sibilus  aurae  tenuis.  Ait  enim  Virg. 

Eclog.  5  sub  flnem  : 


pans  ait :  Nescilis  cujiis  spiritus  estis.  Filius  homi- 
nis  non  vcnit  aniinas  perdcre,  sed  salvare  (Lue.  ix, 
54).  >  Notandum  quod  ail,  f  cujus  spirilus  cstis.  i 
Hoc  enim  tale  est  ac  si  diceret :  Spiritus,  qui  in 
vobis  est,  et  in  quo  regenerati  estis,  non  est  zell  et 
ultionis,  sed  misericordix  et  pietatis.  Post  spiritum 
autein  commoilo,  non  in  commotione  Dominus. 
Commotio  quoque  non  bona  ostenditur,  cum  non 
In  ea  Doininus  esse  videatur.  Tali  autem  commo- 
tione  idem  ipse  Elias  contra  seipsum  commotus, 
ait :  c  Ohsecro,  Doinine,  tolleaniinam  meam,neqtte 
eniin  melior  suiu  qiiam  patres  mei  (///  Reg.  xix, 
i).  1  Hoc  autem  non  lantum  aiterius  vitae  desiderio 


Nam  neque  me  tantum  venientis  eibilni  auttri, 
Nee  pereuua  jutfani  fiueiu  tam  iiiiora.», 
Quam  iua  carmina^  etc. 

Quid  igitur  per  istum  sibiluro  aurae  venientis,  nisi 
aancti  Spiritus  aflQationem  intelligamus ;  qiif  qnos- 
cunque  tangere  dignatur,  ita  ab  omni  ine  indigna- 
tionis  commotionisqoe  aeslu  refrigerat  et  oompesctt, 
ut  pro  ipsis  quoqiie  inimicis  sanctos  orare  compeU 
lat.  Sed  hoc  est  qtiod  Dominus  ait :  c  Oratc  pro 
perseqiientibus  et  calumniantibiis  vos,  ut  sitisfilti 
Patris  vestri,  qui  in  ccelis  est  (Mauk.  v,  3i).  i  Hojos 
tenuia  ei  doIectabiUa  aone  soavitale  ipso  Dominti 


tSt  HOMlLliE.  —  HOMIL.  GXLU 

e(  Salvalor  nosler  afflalas,  inier  ipsa  iorinenU  cum 

paieretnr,  pro  suis  cnicifixoribus  orabal,  dicens  : 

i  Pater,  ignosce  iliis;  non  enim  sciunt  quid  faciunt 

{L«e,  xxrii,  59).  i  Beatus  quoque  Siephanus  Ihms 

aurs  sibilo  conroriatiis  pro  suis  lapidatoribus  inter 

tpsos  lapiJes  ciamabat,  dicens  :  c  ]>omine,  ne  sla- 

tuas  iilis  hoc  peccatum  (Act,  vii,  5).  >  £t  ut  intei- 

iigas  quid  dixerit  ibi  Dominus,  audi  eum  dicentem : 

«Ecce  video  ccelos  apertos,  et  iesum  staniem  a 

dflxiris  Dei  {IbidJ),  >  Cum  autem  vidisset  Elias  quod 

ii)  hac  uitima  commotione  transisset  Dominus,  ma- 

nifesie  intelligere  potuit  qntd  respuere  ctquid  tenere 

debttisset»  et  quod  inagis  misericordia  quam  vlndicta 

ei  placuissel.  H;ec  uliima  commotio,  bacc  pictalis 

iatentio.  Hic  ilie  oculus  siinplex,  de  qiio  modo  Do- 

minus  ait :  5i  oculm  tun$  iimplex  fuerii,  totum  cor- 

pai  luum  lueidum  erit,  £t  talibus  quidem  oculis  vi- 

dcbilur  Dominus :  tnles  oculos  liabent  illi  de  quibus 

dicitnr  :  c  Deati  mundo  corde«  quoniam  ipsi  Deum 

Tidebuni  {MaUh.  v,  8).  > 

HOMILIA  CXLI. 

IN  NATAU  YIEGmUM   I. 

AraomTio.  —  Quam  hic  exbibemus  faoinniam,  a 
Uarchesio  accepimus  pag.  i32.  Major  p.irs  ex 
comment.  In  Maiili.  condiia  est  sub  numm.  56, 
57,  58,  in  quibus  irium  parabolarum  exposiiiones 
concluduntup.  Sed  cum  aliqua  intermedia,etplora 
alia  post  eas  auctor  addiderit,  integram  concionem 
coUatam  etiam  cum  cod.  Laurent.  prodocimus. 

LbCTIO  S.    EVANGeLlt  SECCNDUM   MATTMiEOM  (Xlll, 

44).  Jn  illo  tempore,  dixil  Jestis  discipulis  suis  :  Si' 
fmle  est  reynum  emloxum  thesauro  ubscondito  in 
ogrOf  quem  qui  invenit  homo  abscondit^  et  pras  gau- 
dio  iUius  tadit^  ei  vendii  universa  quae  habet^  et  emit 
ogrum  iilum,  £t  feliqua. 

Regnoro  coelomm  hoe  in  loco  coslestem  patriam 
dicii,  quae  merito  tbesaoro  io  agro  abscondito  com- 
paratar,  qula*ejus  divitiae  nondum  omnibus  mani- 
fest»  apparent.  iQveniunUir  tamen,  et  si  non  ad 
plenum,  quoniam  sanctorum  doctrina  et  praedica- 
tione,  qualis  quantusque  sii,  magna  ex  parie  decla- 
rator.  Hunc  autem  thesaurum,  Christo  Domino 
praedicante,  SS.  apostoli  invenerunt,  et  prse  gaudio 
illlus  venditia  omnibus  eum  emerunt.  «  Si  vis, 
inqnit  Dominus,  perlectns  esse,  vade,  vende  nni- 
versa  quae  habes,  et  da  pauperibus,  et  sequere  me, 
ct  babelMs  tbesaurum  In  coelo  {Matth.  xix,  21).  > 
Sic  igitur  ager  iste  cum  ihesauro  suo  perfectissime 
emitor.  Hunc  autem  Ihesaurum  ille  abscondit,  qui, 
cognito  qualis  sit,  corde  tenet,  mente  diligit,  ejusquo 
nuilo  modo  oblivtscitur.  lllud  enim  abscondimus, 
quod  cbanim  babemus,  et  amtttere  timemiis.  Iterum : 
Simile  est  regnum  ctElorum  homini  negotialori  quae- 
renti  bonas  margaritas^  inventa  autem  una  pretiosa 
margarita  abiii^  et  vendidit  universa  quw  habuit,  et 
emit  eam.  Ilaec  autem  similitiido,  et  ca  quae  snpe- 
riiis  dicta  sunt,  pene  ideni  signilicant.  Preter  boc, 
quod  rcgnum  coelorum  non  coelestis  patria,  sicul  ibi, 
sed  saricta  £cclesia  intelligitur.  Qiiod  vero  ibi  tlie- 
saurus  dicitur,  hic  margarita  vocatur.  Sioiilc  est 
igitor  regnum  ooelorumy  id  est  S.  Ecclesia  homiiii 


Anegotiatori;  quonlam  sicut  ille  unios  margarit» 
deslderio  omnla  vendil,  et  eam  400  ^^^l^  i^  et 
ista  pro  amore  patriae  coelestisi  et  aeterns  felicitatis, 
non  solum  ca  quae  habuit  vendidit;  verum  etiam 
selpsam  serviiuti  subjugavit,  ut  eam  emere  etpossi-» 
dere  valeat.  Callidus  enim  negotiator,  qui  ex  hia 
quae  diu  possidere  iion  potest,  lale  aliquid  emit 
quod  nuuquam  amitlere  timeaf,  et  in  quo  universa 
possideat.  Possumus  autem  per  hunc  negotiatorem 
Dominum  et  Salvalorem  nostruni  intelligere»  qui» 
inventa  una  pretiosa  margarila,  per  quara  S.  Eccle» 
siam  non  habeniem  maculam  neque  rugam  intelligi- 
mus,  omnia  quae  habuit  vendidit;  id  est  seipsum 
vendi  et  occidi  permisit,  et  emit  eam*]  Sic  eniro  et 
Apostolus  ait :  c  Empti  enim  estis  pretio  magno : 

B  glorificate,  et  portate  Deum  in  corpore  vestro  (/  Cou 
vi/  20).  I  Iterum :  Simile  est  regnum  coUorum  sagc' 
n<s  missw  in  maref  el  ex  omni  genere  piscium  con» 
greganti.  Quai  cum  impUla  essei  educentes^  $i  ucus 
littus  sedenteSf  eUgerunt  bonos  in  vasa^  maios  duiem 
foras  miseruni.  Merito  enim  regnum  coelorum,  id 
est  S.  Ecclesia,  sageuae  simile  dicitur,  quia  et  pisca* 
toribus  commissa  est,  et  in  aquis  baptrsroatis  quo- 
tidie  innumerabiles  pisces  concludit  et  capit :  de 
quibus  ipse  Dominus  suis  dibcipulis  ait :  <  Yeiiite 
post  me,  el  faciam  vos.fieri  piscatores  hominum 
{Matth.  IV,  19).  >  Hanc  autem  sagenam  lunc  in  mare 
Dominus  misit,  quando  eisdem  discipulis  praecepit, 
dicens  :  i  Ite,  docete  omnes  gentes,  baptizantes  eos 
in  noinine  Patrls,  et  Filii,  et  Spiritus  sancti  {Matth^ 

C  XXVIII,  20).  >  Mare  enim  vocatur  mundus  iste»  de 
qtio  Psalmista :  c  Hoc  mare,  inquit,  magnum  et 
spatiosum;  illic  roptiiia  quorum  non  est  numerut 
{Psai.  Giii,  25).  I  Congregavit  autem  haec  sagena  ex 
omni  genere  piscium;  quoniam  S.  Ecclesia  ad  fidem 
vocavit,  et  in  siuu  suo  collegit  ex  omni  genere  ho- 
minum.  Ibi  enim  sunt  Judaei  et  Gnsci,  Latini  et 
Barbari,divites  et  pauperes,  sapientes  et  insipienies» 
frumentum  et  xizania,  granum  et  palea,  justi  simul 
et  peccatores.  Nondum  autem  impleta  est;  adhiic 
pisces  ingredinntur,  adliuc  homincs  baptizantur  : 
implebitur  vcro,  quaudo  plenitudo  gentium  jn  eam 
introierit,  et  quando  Israel  salvus  fiet.  Tunc  igitur 
eam  educentes  et  secus  littus  sedentes,  bonos  pisce^ 
eligent,  malos  auiem  foras  projicient.  Littiis  autem 

I>  maris  finis  est  saeculi :  hoc  autem  ipse  Dominus 
exponens  ait :  Sic  erii  in  consummaiione  saculi : 
exibuttt  angeti^  et  sBparabuni  malos  de  medio  justc» 
nitfi,  et  mitieni  eosin  caminum  ignis  :  ibi  erii  fietus, 
ei  stridor  dentium.  Caminus  iste  infernus  est,  in  quo 
neque  vermis  moritur,  neque  ignis  exstinguitur,  in 
fletu  vcro  et  dentium  stridorc,  doioris  nimictatcm 
et  poeiiarum  intolerantiani  sigiiificat.  Intellexistis 
hcsc  omnia  ?  Dicunt  ei :  Eliam.  Aii  lUis  :  Jdeo  omnis 
Scriba  doclus  in  regno  cwiorum  iimilis  est  honuni 
patrifamilias^  qui  profert  de  Ihesauro  suo  nova  et 
vetera.  Ac  si  dicerct :  Illis  in  parabolis  locutus  siim, 
et  non  intellexeruiit ;  /obis  auiem  paiabolas  ipsas 
cxposui,  et  intellexistis.  £l  illis  quidera,  quia  adltuc 
veteressunti  protuti  vetera;  vobis  autenii  quia  novi 


8S9  S.  iSlWNOMSEPlSGOPlSlGNffiflSIS  'M| 

fslfs,  6t  oovft,  cit  vetara  :  illis  prophetaraiB  coiisue-'  A  tcra.  Hoc  enim  ipte  Domijiiis  Ai€iebat:b#eetdki- 


tudrne,  ^obia  doctoris  et  magislri  more  locutus  sum* 
Slc  igilur  loqttimini,  aic  docete;  hanc  ioqoendi  re- 
gulam  tenete.  Aliter  eiiim  in  regno  ccelorom ;  aliier 
in  convenlu  Scribarom  et  Pharisaeonim ;  aliter  iit 
Eoclesia,  aliter  In  Synagoga  loqui  oportet.  Ide& 
cmnis  Scriba  doclus  in  regno  €0?/ortim,omni8Ecclesia9 
docior  et  praedicaior,  si  sapiens  esl,  si  doctus  est, 
$miH$  e$t  homini  pa(rifammtt$,qui  profert  de  thesauro 
$uOj  de  dititiis  peotorls  stii,  de  scieniia  cordis  sui, 
iiora  et  vetera,  Synagogae  Scribae,  quia  docti  non 
sunt,  proferunt  vetera ;  Ecclesiae  vero  Scribae,  qaia 
doeti  sunt,  et  nova  prorerunl  et  velera,  llli  solam 
litteram,  isti  el  litteram  sequuntor  et  spiriium ;  islls 
denique  datum  est  nosse  mysterium  rcgni  Dei :  illis 
autem  non  est  datum  ut  videnies  non  videani,  et 
audientes  non  intelligant.  Inerassalum  est  cnim  cor 
popnli  hnjus,  et  auribus  graviicr  audierunl,  el  oculos 
ctauserunt  ne  videant  et  convertantur,  et  sanem  eos : 
haec  enim  vetera  sunt,  et  de  libro  Isaiac  prophetae 
assumpta;  caetera.  auiem  nova  sunt,  quae  in  simili* 
tudinibus  locutus  est  Dominus  ab  co  loco,  in  quo 
iala  alt.  Sic  igltur  et  Ecclesise  doctores  secundum 
magistri  consuctudinem  proferre  debenldc  thesauro 
aao  nova  et  vetera.  Ideo  enim  binos  discipulos  aiite 
se  Dominus  mittebat.  Ideo  et  duo  Cherubim  se  invi» 
cem  respieiebant.  Ideo  abyssns  invocat  aityssum. 
Ideo  Novum  Vetus,  ei  Yetus  Novum  invocat  Tcsia- 
mentum.  Abyssus  enim  utrumque  Testamentum 
dicilur  propler  allam  saplentiae  ci  scientlaB  profun-  n 
ditalem.  Inde  eiiam  est  quod  Psalmista  Ecclesias 
docioribus  loquitur  dicens:  Si  dormiatis  inler  medios 
cleros,  eriiis  pennae  columbae  deargentalae.  Duo 
namque  cleri,  duo  sunt  Testamenta.  Columba  vero 
Ecclesia  est,  quae  ideo  deargeuuu  dicitur»  quia 
cunciis  viriutibus  et  praecipue  veritate  decoraia  csl. 
Inter  autem  hos  duos  cleros,  Ccclestae  doctores  ct 
magistri  dormierunt,  si  in  utriusqiie  Tcsiamenti 
scicntia  et  doetrina,  quasi  in  somno  et  quiete  dele- 
ctantur,  et  niinc^iiova  veteribus,  nunc  vctcra  novi6 
conttrinantur.  Hoc  enim  faciendo  flunt  pcnnae  coluin- 
b»,  quia  tam  sapienti  et  rationabili  praedicatione 
S.  Ecclesiam  volarc  dicuiil,  et  secum  ad  ccelestia 
transfenint.  Propter  hoc  de  sanciis  dicitur,  quia 


pulos  suos  facere  docuit;  et  ideo  quidefli  < 
Scriba  doctus  in  regno  CGelorum  sioiilis  esse  debet 
homini  patrifamilias;  Id  est  Domino  nosiro  Jesn 
Gbristo,  qui  profert  de  tbesauro  suo  uova  et  velen. 
HOMIUA  CXUI. 

IN  NITALI  VmfilKOM  II. 

AraoHiTio.  —  Quia  a  comroenl.  in  llaulixi  Iocqiu 
num.  iOS  maxima  hujus  homiliae  pars  accepta  csi 
et  aliqun  innlum  in  medio  adjuncta  dc  Dina  Tir- 
gine  siulta,  et  Iphigenia  virgine  priidente,  ne  q«B 
Jam  exposita  suni  rursum  aSeraniuri  ad  ipsoifi 
commentarium  lectores  remiitimus.  Auribuu 
etiam  fuit  homilia  Cmiseno. 

LkCTIO  S.  EvANGELII  SFXUNDIHI  MATTn£UH(nT,  1). 

In  iUo  temporefdixil  Je$u$  discipulis  luii  paTahoim 
g  hanc  :  Simite  est  regnum  ctBlorum  decem  virijimhiu, 
quoi  accipiente$  lampade$  $ua$  exierunt  ohviam  sponio, 
et  $pon$(p,  El  reliqua. 

Inc. :  Dixerat  modo  superius  Domious  et  Salvator 
noslcr  :  De  die  autem  illa,  etc. 

De$, :  Ncsclrc  namque  Dei,  reprobare  est:  Ti^ 
late  itaque^  quia  ne$dti$  diem  neque  horam* 

mmuk  cxuii. 

IN  BEDIGATIONE  ECCLESIJI. 

Abhonitio.  —  Dupllci  in  loco  hanc  hicobnlionem 
exbibel  Marchesius,  sed  plane  diversam.  Primo 
kgitur  in  Gne  homiliarum,  eamque  homitiatn  ap- 
pellnt.  Secundo  in  libro  i  Senleutianim,  post  ca- 
put  8,  cui  tilulus  est :  De  Evangelii$,  et  sermoDem 
vocat.  Hunc  eligimus,  quia  expositioni  io  EviDg. 
LucsB  num.  44  magis  coiifortnalur.  Prior  auleni, 
clsi  plura  de  eodeni  cominentario  assainat,  ud 
disparala  ct  ab  argumeulo  cxtranea  congerit,Ql 
nullo  modo  genuinum  S.  Brunonis  opus  baberi 
possit. 

Lectio  S.  Evanoelii  SBcimBOii  LocAii  (nx*!)* 
lngre$$u$  Je$u$  perambHlabal  Jericho.  Et  e$uw 
nomine  Zacheeui^  el  kic  erai  pring^pi  pubHcmrum, 
ii  ip$o  dive$»  Et  reliqua. 

Ex  quo  temporo  primus  homo  jdesceiidil  ab  ierii' 
•alem  in  Jericho,  et'  incidil  in  Utrones»  omnes  per 
Jericfao  ambulamus,  quicunque  hunc  munduo)  mba- 
biumus.  Jcrtcho  namque  interpretatur  lum,  cujos 
tania  mulabilitas  esi,  ut  iiunqnaDi  in  eodem  siaui 
permaneat.  Unde  ei  non  Immeriio  hnnc  muodaai 
significai,  .cujus  mutabiiilas  perpetua  est,  et  sioe 
mutaiiofiibus  siarc  noq  poiesi.  Ut  enim  de  ccelo,  ei 


c  assumeni  pennas  ut  aquil»,  volabunt,  et  nou  D  tempore,  et  de  diebus,  et  mensibus,  et  auno  Ucea- 


deiicient  (/la.  xl,51).  >  Propter  boc  et  tabernaculum 
maxima  ex  parle  opere  plumario  faciuni  461  <^^i* 
nromnes  alas  suscipiamus  ei  volare  (iiscanms.  Se- 
quituri  i  Et  posteriora  dorsl  ejus  (Psa/.  Lxvii,i4).  > 
cquenlur  er*m  vos  in  specio  auri ;  priina  namquo 
pars  EccItikiiC  aposloU  fueruui,  ei  quicunque  eorum 
in  tempore  crediderunt.  Posteriores  vero  nos  sumus, 
ei  quicunque  usque  ad  saH^uli  consnmmationem 
crediiuri  sunt.  Posteriores  itaque  sequuntur  primos, 
•t  ccelestis  sApienii»  spleiidore  nitentes,  eadem  via 
post  eos,  eisdemqiie  vlriuiiMii  aiis  ad  ccelestia  con* 
f  olabunt.  Hoc  aulem  ideo  fiei,  quia  sapienlcs  Eccle- 
sisc,  qui  cos  doceni  ei  pr^dicant,  intcr  medios  clcr^s 
dormientes,  de  ihesauroauo  proferunt  nova  ct  ve- 


mus,  quae  semper  volvuntur  ei  iu  se  replicaniur, 
neque  aer,  ueque  ierra,  oeque  mare,  neque  ipsi 
Lomiiies  suam  perpeiuo  servant  iiguram.  Quorum 
omnium  mutaiionem  quis  unquani  valeat  euarrarc? 
Merlto  ergo  inundum  islum  luna  signilicat,  qui  .'^ ! 
illius  simililudineui  laniis  semper  mutationibus  v.- 
riatur.  ilanc  aulem  muiabililaiem  Dominus  ci  S  1- 
vator  nostersecundum  humanitaiemsusciperciiig: 
tus  esi,  ui  hominem  a  laironibus  vuhierauun  &.ui:i- 
ret,  ei  mundum  a  morte  perpeiua  liberarct ;  unJe 
et  merito  per  Jericho  amlraUsse.didiur,  quia,  cuiu 
sii  iiumutabills  secundum  divinltaiem,  nostrasnui- 
tationes  in  carne  sua  suscepit.  Esurivit  cnim  aique 
siiivit,  cl  supejr  puteum  fatigalua  sedii»  Et  ecceTir 


Mt  BOMILl^.  - 

nomine   Zachaeus,  qui    digne   $ati$   ju$lificandtt$ 

interpretalur;  quonhm  ft  Deo  Tocatus  et  justirieatus 

est.  Hic  auiem  erac  non  aolum  (mblieanus,  verum 

eiiaxn  pubUcafiorum  princeps*  Erat  insuper  cl  dives, 

quaro  dtficale  est  intrare  io  regnum  ecelorum.  Dilli- 

eile  Qlique  et  apud  homines  impossibiie;  sed  qii9c 

apud  bofliiues  sunl  impossibilia,  possibilia  sunt  apud 

i)eum.  £i  quamvis  talis  essei»  quasrebat  tamen  vi- 

dm  Jesnmi  Qttserebal  quidem,  463  ^  videre  non 

poterai.  Sed  quare  non  poterat?  Pra  turba,  et  quia 

itatura  pwillus  erai.  Il<ec  enim  duo  valde  impediunt 

bominem,  ne  videre  valeat  Jesum.  Mala  turba,  quae 

atanto  lalique  bono  Iiominem  delurbat.  Turba  isia 

TJtiorum  est ,  qua  qui  circumdalus  fueril,  Christum 

videre  non  polerit.  Statnra  vero  pusillus  est,  qui  ad 

scienliae  aetatem,  et  perfectionem  nondum  pervenil. 

linde  Apostolus  nos  admonet,  dicens  :  <  Nolite  pueri 

effici  sensibus»  sed  maliiia  parvuli  eslole  (/  Cor. 

iiv,  20).  )  Et  iierum  :  <  Tanquam  parvulis  in 

Christo  lac  vobis  potom  dedit  non  cscam,  NoniUim 

eoim  poieratis ;  sed  nec  nunc  quidcmpotestis.  Adliuc 

enim  carnales  estis  (/  Cor,  iii,  i).  >  Qui  viilt  Deum» 

exeat  de  turba;  fugiat  vitia  et  peccata ;  viiel  malo- 

rnm  consortia;  crigat  se,  et  extendat;  crescat  In 

fide  et  scientlay  et  proficiat  in  omni  bonitale.  Iloc 

enlm   slgnificavit  ZacbseuSy    quando     praecurrens 

ascendit  in  arl>orein  sycomorum.  in  arl)orem  quidem 

isct^ndli,  qnatenus  Inde  videret  quem  per  se  viilere 

non  poierat.  Haee  arbor  fides  est,  ad  quam  mubl 

ven^entcs,  quamvis  siatura  parvull  fulssent  el  non 

tft  seientia  moltam  erevlssent,  inde  tamen  videre  et 

cognoscere  Benm  meroerunt.  Unde  et  hio  dicitnr» 

quod  erat  illac  transituras.  Hse  est  enim  vi;i,  et 

]ax(a  hane  fldei  nrborem  transit  Jesas.  inde  videtur 

et  videt;  Inde  eognoseitur  el  cognoseit;  Eos  enim 

Bomlnus  respi(*ere,  et  ad  se  voeare  dignatur,  qui  in 

hanc  arborem  ascendunt;  cujus  frifctos  sanguineos 

est,  pcr  quem  martyres  signlficantur,  qui  fldei  ar« 

hori  adhaerentes,  propter  fldei  constaniiam  cruen«* 

tati  sttnt.  Taies  Itaque  fructus  fert  sycouioros ;  lalia 

poma  fert  arbor  fldel,  qnss  tam  flrmlCer  ei  Inbnrent, 

nt  poiius  occidl  et  proprio  sanguine  cnientarl  quam 

a  sua  arbore,  Id  est  a  Christi  fide  valennt  separarl- 

Inde  Igitur  Dornlnus  iralislens ,  stispieiens  vidit  Za- 

cha^uni,  et  dixit  ad  enm  :  latkmey  fe$tinan$  dt" 

tcende,  quia  hodie  in  dom^  tua  oportet  me  manere, 

Hodie,  Inquit,  mti  quserere  coepisti,  ad  fldem  venistl, 

in  arborem  aseendlsti ;  bodie  in  domo  Cua  oportet 

mc  manere.  Vcrum  est,  quod  per  propheiam  dicitiir: 

c  Quia  peccator  quacnnque  hora  convers<is  fuerit» 

ei  ingemuerlt,  vlta  vivet,  et  non  morieiur  (Exeek, 

ixxtii,  If).  >  Qnod  enim  tune  in  Zacheo  factum 

est,  qnotidle  In  allls  peccatoribus  fleri  non  dubium 

esi;  si  tamen  ei  corde  convertantur,  Chrisioin  quae- 

rant,  et   fldem   teneant.  Sequitur  :  Et   fesiinans 

descendit,  et  excepit  iltum  gaudens.  lam  Igne  fidci 

Interius  afdebat;  multum  jain  fide  creverai,  elsi 

slatura  pusillds  ertit.  Et  enm  viderenl  omnes^  mur^ 

murahanti  dicentet  quod  ad    hominem  iteccaiorem 


-  HOMIL.  CXLIIL  862 

A  diveriisset.  Omnes  enim  sciebant  Zachaeum  csse 
peccatorcm,  \itpoie  publieanorum  principem.  6ed 
ibte  peccaior  mellor  erat  qnam  llll  qui  mormura- 
bnnt,  ei  se  juslos  esse  dicebant.  Hoc  aulein  sequen^i' 
lia  manifestant,dumdlcitur:  Stansautem  ZaehmuSf 
dixit  ad  Jesum  :  Ecce  dimidium  bonorum  meonim  do 
pauperibus;  el  $i  atiguem  deftaudavi,  reddo  quaaiht^ 
plum.  Hac  enim  una  voce  onines  iltico  a  murmura-' 
tione  cessaverunt,  tam  subilam  publicanl  pceniteiH 
tlam  et  conversionem  ttdroirantes.  Et  fortasse  nemo 
ibi  crat,  qui  hanc  tanlam  professionem,  eiiam  co* 
actns  fticere  voluisset.  Dives  enlm  erat  valde,  quem 
fpse  evangelista  divitem  fuisse  iestatur.  Et  tamen 
omnium  bonorum  suorum  medietatem  se  pauperi<« 
bus  dare  promlttit,  et  in  qnadruplum  reddere,  sl 

B  aliquem  defraudavit.  Vide  ergo  a  quanta  perfecliona 
coepit,  qui  tuiic  primum  Ghristum  Dominum  vidcrat, 
et  pra&dicantem  audierat.  Venim  est  utique  qnod 
homines  vident  in  facie,  Deus  aulem  corda  intuelur. 
Qualein  Dominas  hunc,  et  quam  justum  post  modi* 
cuni  futurum  vidcbat,  quein  tamen  peccalorem  ho« 
mines  |Udicabanl!  Ait  Jesus  ad  eum^  quia  hodie 
salus  domui  huic  facta  est,  et  omni  segriludine,  omni 
niorbo,  omni  viiiorum  coniagione  fugaia  et  sanata 
est,  ct  tota  exterius  et  interius  sanctificata  est;  eo 
quod  ipse,  qui  btijus  domus  habitaior  est,  jam  non 
publicanus  sit,  sed  fllius  Abrahae.  Abrahx  namque 
filii  sunt,  quicnnque  Abraham  Imiiantur  et  opera 
Abrahae  faciunt :  e^  Abrabam  quidem  angelos,  Zac- 
chaaus  vero  angelorum  Dominum^  hospitio  recepit. 

G  Venif  enim  filius  hominie  qutefere^  et  salvum  faeere^ 
quod  perierat.  Non  venit  vocare  Jusios,  sed  peeca- 
i^ros  ad  p(£uitentiam.  Ideo  venit,  ideo  de  ccelo 
descendit  ul  peceatores  salvqreti  et  liberarct  et  ad 
pQeniteniiam  vocaret.  Do  talihos  domus  Dei  aediflcata 
est.  De  talibus  S«  Ecelesia  fabricata  est.  Hoc  fiutem 
«t  fliiis  Israel  prQeoipltar»  ut  »dificent  allare  Domino 
de  lapldibus  impolitis,  et  quos  ferrum  non  teiigil. 
impoliti  lapides  peccatores  sunt,  qui  nondum  ferra- 
nenlo  Spiritus  sancti  ad  pulcbritudinis  normam  for- 
roali  sunt.  Aliare  Dei  Ecclesia  est,  quas  ex  talibus 
lapidibns  qaotidie  fabricalur.  Kx  peregrinis  Ugnis  et 
lapidibus  aiinnde  adveciia  temphim  Dei  oonstrQcluin 
est.  Inde  esi  quod  beaius  Petrus  animalia  inununda 

|.  mandocare  jubatur  {Att.  x,  15).  Indc  est  ^uod  non 
solummunda,  sed  eiiam  immunda  animalla  in  area 
servantur  (Gen.  Vii,  i).  Jiide  esl  quod  Moyses  iEtliio- 
pissam  duxlt  uxorem.  Inde  est  quod  Salomoni  cum 
pavonibus  et  simiae  affsruntur.  Denique  quid  faciunt 
ciiicta  «um  tabemaculo?  Quaro  ia  deserlo  inter 
cedros  et  abietes  spinae  quoque  et  ulmi  plantataQ 
sunt?  Si  \\M  et  similia  inteliigere  vttltis,  discitequid 
463  ^i'»  *  misericordiam  volo,  et  non  sacriflcium 
(Mmh,  IX,  45).  >  Si  peceatores  Deus  non  vocasset, 
Paulum  et  Matthaeum,  duo  magna  iuminaria  et  tt- 
celsa  non  habuisset.  Lege  in  Cantiois  ea/iticorum, 
et  audi  unde  sponsam  suam  Domious,  et  qua  ex 
gente^ad  se  venire  prxcepit :  i  Veni,  inquit,  sorpr 
mea  sponsa,  teni  de  Libano,  Yeni  d«  caplte  Amana, 


SA  d.  BR0NONI3  EPISCOPl  StGlSIEiNSld  8tt 

nerettify  nequaKiuam  dixisftet :  Qui  voi  spermty  me  A  fonles  aquanim,  et  nomen  stellae  dicitar  abainihioi 


tpirnil ;  qui  autem  me  spemUt  'spermt  eum  qui  me 
mtffi.  Hoc  Judxi  audiant,  el  audientes  timeant,  ct 
timentes  pceniteanl,  vel  si  placare  valeant  quem  of- 
fendere  non  timuerunt.  Ipsi  enlm  non  solum  spre- 
verunt,  verum  eliam  crnciflxerunt  Gbristum  Domt- 
num.  Reversi  sunt  autem  septuagitUa  duo  cum  gaudio 


dicentes  :  Domtne,  e<tam  dasmonia  subjiciuntur  nobis 
in  nominetuo.  Hos  enim,  ut  superius  dicitur,  mise- 
rat  Dominus  binos  ante  faciem  suam  in  omnem  civl- 
tatem  et  iocum  quo  ipse  erat  venturas.]  Quid  autera 
isti  significent»  et  quare  ante  se  Dominos  miserit, 
€ur  etiam  binos  eos  ire  jusserit  jam  aiibi  exposui- 
mus.  Nunc  autem  reversi  Domino  omnia  scienti  cum 
gaudio  referebant  ea  qu»  non  ipsi,  sed  ipse  in  illis 
fuerat  operatus.  Gaudebant  enim  de  noinine  Cbristi, 
cujus  virtutem  experti  erant ;  gaudebant  de  gratia 
Immensa  sibi  a  Doiriino  attributa,  quoniam  non  so- 
Imn  infirmitates  curabant,  verum  etiam  daemonibus 
imperabant,  et  sibi  snbjeclos  esse  videbsint ,  qui 
roondi  bnjus  reges  et  principes,  omnesque  homines 
Iniquos  esse  sciebant.  Dicebant  ergo  :  Domine,  non 
soluin  languores  et  iiifirmitaies,  non  solum  bomines 
iniqui,  sed  eiiam  ipsi  daemones  subjiciuntur  nobis 
in  nomlne  tuo,  quibus  subjecta  sunt  omniaquse  longe 
fttut  a  consortio  luo.  Et  ait  iilis :  Videbam  Satan 
quasi  fulgur  de  cfflo  eadentem :  ecce  dedi  vobis  pote^ 
itatem  caUandi  super  serpentes  ei  scorpiones,  Coelum 
enim,  vel  Ecclesia,  vd  sanctorum  animae  intelligun- 
tor.  'Vide>)at  igitur  Dominus  Satan  de  coelo  caden-  ^ 
tem.  Videbat  diabolum  Ecclesiam  et  sanctoruin  ha- 
bitacnld  fugientem,  ct  hoc,  quod  ei  discipuli  narra- 
bant,  jatn  se  prsevidisse  et  cognovisse  (Innabat. 
Unde  et  alibi  ait :  c  Nuric  judiciuin  est  mundi,  nunc 
princeps  hujus  mundi  ejicietur  foras  {Joan,  xii,  51).  > 
Nisi  hoc  praevidisset,  quare  in  mundum  venisset? 
Et  quare  carneni  suscepisset?  Ad  boc  enim  Dominus 
in  mundum  venit,  ut  dlabolum  fugaret,  et  de  illius 
impia  potestale  anlmas  hominuin  liberarei.  Quod 
igitur  nunc  fieri  incipiebat»  antequam  fieret  prse- 
vridebat,  snoque  in  tempore  fieri  disponebat.  Vide- 
mus  itaque  et  nos  usque  hodie  Satan  sicut  (ulgur  de 
coelo  cadentem,  et  cum  magno  furore  et  indignatioite 
sanctam  Ecclesiam  relinquentem.  Quoties  enim  fla- 


{Apoc.  VIII,  10).  >  Totles  eniro>  ut  modo  dixiimis, 
de  coelo  stella  cadit,  qiioties  aliquis  ab  Ecclesia  per 
haeresim  separatur.  Sed  quanto  sapientior  et  asia- 
tior  est,  tanto  majorem  ilamroam  ferre  videtur.  Et 
quamvis  totos  de  ccelo  cadat,  tamen  non  ubiqiie 
cadit.  Ubi  enim  errat,  ibi  cadic.  Gadit  autem  in 
tertiam  partem  fliiminum.  DuO  namque  flamlna  dao 
sunt  testamenta.  Fonies  autem  tot  sont  quot  et 
doctorum  libri.  In  his  autem  nemo  cadit»  qaoniam 
nulla  haeresis  in  eis  est.  Tertium  antero  flumen,  in 
quod  hasretici  cadunt,  ipsuro  est  quod  ipsi  faciiinl. 
Faciunt  eniro,  quoniam  eorum  crronea  doctrina  in 
pnedictis  fluminihus  non  iuvenitur.  Uulta  enfm  flih 
mina  et  multa  librorum  voluroina  fecerant  haeretieu 
^  El  merito  hsec  stella  absinthius  vocacnr,  quia  ad 
illius  herbs  similitudinem,  qu»  hoc  nomine  cense- 
tur,  felle  omnique  amaritudine  plena  est,  de  qna  qui 
gustaverit,  non  morietur.  Fuge  igiiur  has  aquas, 
Ghrisliane;  noli  ea  bibere.  Nota  sunt  fluroina,  noii 
sunt  fontes  aquaruro  salientium  in  vitam  aetemam, 
de  quibus  si  biberis  non  sities  ultra.]  Seqnitor : 
Ecce  dedi  vobis  potestatem  calcandi  super  serpemes  et 
scorpioneSy  et  super  omnem  virtutem  immiciy  et  nihU 
vobis  nocebit.  Serpentes  et  scorpiones  non  soIqib 
maligni  spiritus,  verum  etiam  tyranni,  453  <^mnes- 
que  Ecdesijie  persecutores  inteliigi  possunt,  quoniaa 
et  venenosi  sunt,  et  nunquam  recta  Incedunt  via. 
Yirtus  autem  inimici  quid  roelius  inteiUgi  potest 
quam  Mero  et  Simon  Magus»  Diocletinnus  et  Max»- 
mianusy  et  ipse  Aniicbristus  perditionis  filius?EsC 
praeterea  virlus  inimici  superbia,  avarilia  omnisqoe 
luxuria,  a  quibus  multi  viacuntur  et  diaholo  subj»> 
ciuntur.  Unde  et  Job,  cum  de  eo  loqueretur,  ail : 
c  Virlus  ejus  in  Itimbis  ejus,  et  fortitudo  cgns  in 
umbilico  ventris  ejus  {Job  xl,  11).  >  Haec  aulem 
Gbrisli  discipulis  non  nocebunt,  Domino  eos  prote- 
gente  et  ubique  defendente.  Non  nocebunt  utiqoe, 
si  contra  repugnaveriut  eisque  non  assenscrinl.  Se- 
quilur :  Yemmtamen  in  hoc  nolile  gaudere^  quia  spi- 
ritus  vobis  subjiciuntur.  Gaudete  uutem  quod  nomiM 
vestra  seripta  sunt  in  ccelis.  Multi  enim  sunt  qitibos 
daemonia  subjiciuntur,  quos  non  gaudium  quidem, 
sed  luctus  el  moeror  exspectat.  Quibusdam  enim  In 


giticsus  aliquis  ad  poeniientiam  redit,  loties  Satan  j)  judicio  dicentibus  :  c  Domine,  nonne  in  nomine  too 


de  ccelo  cadit.  Multi  enim  aduiteri,  peijuri  et  homi- 
cidae  sunt  in  Ecclesia,  quae  regnum  coeloriim  voca- 
tur,  qui  statim  ut  convertuntur,  a  diabolo  relinquun- 
tur.  £t  non  velocius  de  ccelo  cadit  fulgur,  qnam  do 
illoruin  mentibus  cadit^diabolus.  [Gadit  auiem  et 
lunc  de  ccelo  SaUnas,  quando  allquis.haereticus  ab 
Ecclesia  separatur,  qul  prius  in  ea  per  doctrinam 
magno  fulgere  splendore  videbatur.  Talis  enini  erat 
Simon  Magus,  quem  B.  Pelros  apostolus  pro  suis 
Iniquitaiibus  prius  de  Ecclesia  ejecit,  posiea  vero 
Tolare  niteutem  de  aere  praccipilavit.  Hinc  est  autem 
quod  in  Apocalypsi  Joannesaii:quia  cangelus  tuba  ce- 
cinit,et  cecidii  de  coelo  stella  magna  ardens,  tanquain 
facufa,  et  cecidit  in  tertiam  partem  fluminum  et  in 


prophetavimus,  dseroonia  ejecimus,  et  virtutes  moltas 
fecirous?  >  dictunis  est  Dominus  :  Ite,  operani  ioi- 
(  quitatis,  nmen  dico  vobis ,  nescio  vos  {Metih, 
VII,  22).  I  Non  ergo  gaudeant  Ghristi  discipoK 
quia  daemonia  eis  subjtciuntur.Gaudeant  autem  qara 
eorum  nomina  scripta  sunt  in  coelis.  lilud  enim  gso' 
dium  vanum  et  temporale  est,  hoc  autem  ntile  rt 
aetemum.  Illud  ad  vanam  gloriam  respicit,  boc  spe- 
ctat  ad  gloriam  sempiiernam.  Et  illud  quidem  liabere 
possunt  ei  boni  et  roali,  hoc  aiHero  non  habeboot 
nisi  boiil. 


m 

wmAk  cxxii 

m  NiTALI  PLDBniOKUIf    11  ARmUM  I. 

ADVonno.  —  Praemittit  qoaedam  auctor  de  €hri- 
suana  fuffa  suse  exposiiloni  in  Evangelium.  Ne 
lectoresliis  careanL  exMarcliesio,  pag.  122,educla 
l)ic  exscrlbimus.  Haec  liomilia  inter  Eusebianas 
non  reperitur. 

LeCTIO  S.  EvaMCELII  SECUNDIIH  MkJTUJEVU  (x,  25). 

Jn  illo  tempiffe,  dixit  Je9U$  diieipuii$  suii  :  Cum 
toi  peruquentur  in  dviiale  iHa,  fugiie  in  atiam.  EC 
reliqua. 

Talia  sunt  praelia  Christi,  talia  sunt  belia  Novl 
Teslainenti,  sic  Christi  fideles  pugnare  noveronU 
Dixerat  eis  Dominus  superlus  :  c  Ecce  ego  millo 
V08  sicut  oves  in  medio  luporum  (Maith.  x,  i€).  > 
Prsceperat  els  ut  essent  prodentes  siciitserpentes; 
niinc  aotem  dleiteis  ut  fugiant,  ei  perseeotorlbus  se  ^ 
sequeotibos  non  resistant.  Fugeront  israelilae  i£gy- 
ptios,  et  vlcemDt.  Fugit  et  David,  et  rex  a  Domino 
constiiutus  est.  Uanc  autem  fugam  Jacob  patriarcha 
signifieaYit,  qui  post  magnam  et  multam  servitutem 
sifliul  cum  uxoribos  et  liberis»  omnique  possessione 
saa  Laban  sQcerum  suum  fugisse  legitur;  quem  La- 
to  ipse  septein  diebus  persecutus,  tandem  invenlt 
la  monte  Galaad.  Laban  enlm,  qui  eandidu$  inter- 
preutor,  bunc  mundum  stgniflcat.  Yalde  enim  sibi 
proiima  sunt,  et  idem  quodammodo  Iiaec  duo  no- 
mina  signiflcare  ^identur  candidus  et  roundus.  Quf 
eoim  candidus  est,  mundus  quoque  esse  videtur. 
Pnlo  auiem  quod  fabricam  suam  ideo  tali  nomine 


HOmUiE*  -*  HOMIL.  CXXXll  ^ 

ji  du$  honnnis.  Vblque  patientiam  oi  ianoMolttm  !>• 
minus,  etc. 

(Hue  usque  addiiio;  eatera  e»  eomtmUario^  ni<m« 
59  y  habentur.) 

454  UOMILU  CXXI. 

IN   JHKXkU  PLURIMOKUII  MARTTEUH  II. 

Admonitio. — Ex  commentario  in  EvangelioroMatth., 

num.40,praeterpaucaaddiu  iilis  verbis :  Qulnon  ac^ 

eipit  erucem  suamet  iequitur  me,  non  e$t  me  dignue^ 

tota  hapc  horo.  educta  est.  Marchesius  edldil  tom. 

II,  pag.  125.  In  Emiseno  item  legilur  cum  eo  ti- 

tulo,  et  conrormis  habetur.  Codices  supra  allall 

Brunoni  noslro  suffraganlur. 

Lectio  S.  Evangelii  seccndum  Mattilbum  (x,  54). 

In  illo  tempore^  dixlt  Jesu$  diicipuli$  $ui$  :  Nolito 

arbitrari  quia  veni  mitlere  pacem  in  terramt  non  'venH 

mittere  paeem^  $ed  giadium.  Et  reliqua. 

/nc. :  Quid  est  igiiur  quod  Psalmista  alt :  Orietur 


in  diebue  eju$  juititia  et  abundantia  paeiet  etc. 

De$. :  Sl  hic  mercede  caruerint,  Ibi  propter  hoe 
mercedem  non  habebunt. 

HOMILIA  CXIXL  \ 

IN  NATALI  PLURIMOROM  MARTTRUM  UI. 

Admonitio.  —  Perbrevem  introductionem  ad  hanc 
homiliam,  quae  in  Marchesio  legltur,  tom.  II,  pag* 
iSI5,  omillimus ;  cum  reliqua  omnla  praestet  com- 
mentarius  in  Evang.,  pag.  70,  etc.  Cfelebres  in  eo 
a  Christo  Domino  conimendatae  beatltudines  docte 
explanantur.  Apud  Emisenum  pariter  invenies 
inter  homilias  de  sanctis  i9,  pag.  217  edit. 
Paris. 
Lectio  S.  EyiNOELii  secundum  Matthjbum  (v,  !)• 


.    .       ^  1  .        .        .^.  in  t//o  tempore  :  Vtden$  Je$u$  turba$    a$eendtt  m 

omnipotens  Deus  vocare  voluit,  quia  t  vidit  cuncta  ^        ,         /  ...  ^  ^  ,     ..    ^  wi-;-..ii 

^     r       ,  ^.         ,      lA    u       i^         ».%      o.  C  montem,  et  eum  udtuet^  a€ce$$erunt  ad  eum  dtectpuU 
qux  (ecerat,  et  erant  valde  bona  (Gen,  i,  31).  >  Si  ' 


enim  omnia  bona  erant,  nihil  nisi  mundum  in  eis 
erat.  Ex  eo  autem  tempore  mundus  est  immundus, 
ei  quo  terra  In  sanguinibus  corrupta  narraiur.  Quod 
igitur  Jacob  simul  cum  uxoribus  et  flliis,  omnique 
sua  possessione  fogisse  dicitur,  hoc  significare  vi- 
demr,  ut  nos  quoque  mundum  istum  fugiamus,  et 
amicos,  et  proplnquos,  et  quoscunque  possumus  de 
ejus  servitute  eripiamus.  Septem  diebus  Laban  se- 
quitur  Jacob,  quia,  quandlu  vlvimus,  munduslste  nos 
persequi  non  cessat.  Non  enim  sunt  dies  nisi  septero. 
Igiinr  qul  septem  diebus  nos  persequitur,  nulio  tero- 
pore  a  per^uiione  quiescit.  Qno  igitur  fugiemus? 
Fttgiamus  ad  montes  Galaad,  ibique  tentoria  figa- 


eju$.  Et  reliqua. 

Ine.:  Multa  iurba  sequebatur  lesom,  et  non  solum 
sequebatur,  eto. 

De$. :  Si  illorum  vos  beatitudo  delectat. 
HOMILIA  CUXIl. 

IN^NATALI   UNIUS  MARTVRIS  1. 

Admonitio.  —  Succedlt  hic  homilia  altera  a  praece-» 
dente  hand  dissimilis,  cum  constet  doobus  locls 
comment.  in  Matthaeum  numeris  scilicet  64  et 
initio70.  Introductio  in  homiliam,  qua  caret  com- 
inentarius»  ita  a  Marchesio.  pag.  124,  iom.  II,  tra- 
ditur;  eamdem  refert  Emisenus  in  reliquis  perfecte 
concordans. 

LeCTIO  S.  EvANGELII    SECDNI>UM    MATTHifiUM    (XVIy 

24).  In  illo  tempore,  dixit  Je$u$  di$eipuH$  $ui$ :  Si 


mos.  Galaad  namque  acertum  teetimonii  interpreta-  p  qui$  vult  po$t  me  venire,  abneget  umetip$um.  Et  re- 


lur,  per  qaem  utriusqne  Testamenti  librum  intelli- 
gimus,  in  quo  omnia  legis  ei  propbetanim,  apostolo- 
rom  ct  doctorum  exempla  ei  testimonia  suiit  coilo- 
eata.  In  quo  ioannes  apostolus  clamat :  c  Nollte  di- 
ligere  mundaro,  neque  ea  quae  in  miindo  suni  (/ 
han.  II,  15).  »  Ubi  baee  Dominas  discipulis  ait : 
<  Si  de  mundo  fuissetls,  mundus  quod  suum  erat 
dlligeret ;  quia  vero  de  mundo  non  esiis,  sed  ego 
«legi  vos  de  mundo,  propierea  odit  vos  mundus 
{Joan.  XV,  19).  >  Talia  et  his  similia  audiuntur  in 
i»onte  Galaad.  llhic  igjtur  fugiamus,  et  Dominum 
dicentem  audiamus  :  Cum  vos  pereeeuti  fuerint  in 
tivitate  i$ta ,  fugtte  tn  aitam.  Amen  dico  vobi$^ 
non  eoniummabitis  eivitatee  lerael,  donee  venku  Ft- 


liqua. 

Paulo  ante  dixerat  discipulis  suis  Dominus  Jesus : 
*Ouia  oporiet  eum  ire  Hierosolymam,  et  multa  pati  a 
senioribos,  et  scribis,  et  principibus  sacerdotum,  et 
occidi,  et  lertia  die  resurgere.  Ei  assumens  eum 
Petrus  dixiiei  :  Abiit  a  te,  Domine,  non  erit  tibi  hoc. 
Et  conversus  Petro*diiit  :  Yade  post  me,  Satana^ 
icandatum  e$  mihi,  quia  non  $apii  qua  Dei  $unt^  $ed 
qu<e  hominum.  Inde  volens  ostendere  qualiler  pri- 
muro  eum  ire,  et  qualiier  eum  sequi  debeamus,  sub- 
didit  dicens  :  Si  qui$  vult  venire  po$t  me^  abneget  s«- 
tn^ftptiim.  In  eo  enim  quod  Dominus  futura  prxdicit, 
et  se  spontc  paii  oslendit,  et  eorum  fidem  cpnfirmat, 
secuadum  quod  ipse  alibi  ait ;  c  Ki  nuiie  dico  ie^U , 


S5i 


S.  toUNONfS  fePlSC^M  StONlENSlS 


f^ 


priii&qanni  fiat,  lU,  cam  factnm  fueril,  credatis  [Joan.  A  bolam  hanc :  Homo  qutdam  peregrg  proficiteens  toca" 


XIV,  29).  I  Quod  vero  beato  Petro  ait :  Vade  post 
me,  Satttna,  tcandalum  et  miVii,  tale  est  dc  si  dice- 
ret :  Vade  posi  me,  ut,  sicut  ego  morior  pro  te,  iia 
et  tu  moriaris  propter  me.  Noli  rAilii  fontrarius  esse, 
noli  raese  voiuntati  reslsiere..  Noli  divihis  consiliis 
bbviare.  Sic  enim  oporiet  Oeri,  quia  sic  est  ante 
lenipora  prs^deslinalum,  eta  proplietis  pronuntiatum. 
Hoc  08t  emm  qiiod  alibi  aii :  <  0  stiilti  et  tardi  eorde 
ad  credendum  in  otnnibus  qure  loculi  sunt  prophetae! 
nonne  sic  bporiuit  pali  Cbrtstumf  et  rr3urgere  a 
mprtuis,  ejt  liUrare  In  gioriam  suam?f  {Luc.  xxix, 
25.)Snpicbat  igilurPctrus  quaeliomJDUinsunt,qui9 
liuipanum  consiliura  dabdi;  non  sapiebat  quas  Dei 
sunt,  quia  hxc  secrela  divini  455  consiiii»  quibus 
{^prno  redimeretur,  igoorabat.  Tunc  dixit  Jasus  ^sci-  ' 
pulis  suj^  :  iSi  quit  vuU  po$t  me  venire^  abneQel  ume^* 
ipsnm.  Debet  eiiim  unusquisque  bomo  negare  fie- 
ipsum. 

{Ccelera  videnda  in  fommenifma), 

Des.  ;  Qualis  posl  h^nc  viiap»  in  regf)p  suo  cunctis 
mk  fidelibus  appareWt. 

IIOMILU  CXXXliL 

IS  NATAU  DNIUS  MARTVBIS  II. 

AoiiONiTJO.  '^  Cura  pauca  sint  addita  huic  homilia^, 
qu»  aiisunt  a  ^ommeolario,  ea  praelerimus.  Ei^^tat 
aputl  Marcbosium  pag«  124,  et  luim.  54  in  com- 
menLin  Lucam.  Inler  Emiseni  homilias  ioserta 
non  videlur. 

(jECTIO  S.  EvANGELII  SECUNOUlf  LUCAM  (xiv,  2G).  /n 


illo  iempore,  dixit  Jesus  discipulis  suis :  Si  quis  venit  q  Fi     r     a 


vit  servos  <m«,  tf  imdidit  iUU  bottd  $ua,  Kt  reliqua. 

/fnp.  .*  Homo  isie  Domiuuset  Sttlvatornosieriirte^ 
iigitur,  qui  4e  hoe  mvndo  ad  Patrem  r«diens,  eic. 

Bet. :  £t  tunc  inuiilis  servus  ejicietur  in  tenebriB 
exteriores  :  lllic  erii  fletus,  et  stridof  deniiHnt 
H0MILI4  CXIXVL 

JN  MATUf  COHrElfiOIUJU  M* 

Admomitio.  — '  Qtii  liomiiiam  a  Marcbeaio  editan 
pag.  i29  cum  commentario  in  Lucam  num.  45 
conferre  voIuerint,pIcnam  omnibus  in  verhis  con- 
Bonantiam  ohservtiDunL 

456  I^ccTio  B.  Etaii€«lh  s£cepmim  Locam  («x, 
li).  In  iUo  tempote,  disdt  Jetut  diteipnlit  suit  para- 
tolam  kane  :  Hom^  qnidam  nobilit  abVtt  in  refionetlii 
ionginquam  aceipere  tibi  reqnum^  el  tewerli,  Votetit 
nulem  decem  urtit  iult,  dedii  en  decem  miMi.FA  n* 
iiqffia. 

Ine. :  flomo  Isle  nobilid  ipse  est,  qut  loqtiitiir,  Sftl» 
irator  Aoster,  ete. 

Det, :  Quod  9obit  paratum  Ht  nh  ofiffine  mun^u 
HOMILTA  CKXXVIL 

IM  HATaLI  CONFBSSORUM  ill. 

Admohitio.  —  Perfeeta  eencordta  hae  de  liofiHlta, 
4tu»  ioter  Marciiesiuiii,  pag»  150«  tn  tmxmmi.  it 
Lucam,  nun».  22,  reperitHr,  aos  ab  uUeriorl  aui* 
roadversione  liberos  xeddit. 
Lectjo  S.  Evangelii  secundum  Lucam  (xu,  dS). 
/n  Hlo  tempore^  dixit  Jetut  ditcipulis  suit :  Sint  lumbi 
vettri  prascincli^  et  lucernte  ardenlet  in  manibus  mirit^ 
et  vos  timilet   Itominibut   extpectantibut   Donunum 


ad  me^  et  non  odit  patrem  tuum  et  matrem,  Et  reli 

c;ua. 

Inc. :  Gum  enim  alibi  Dominus  dicat :  Diliget  pro- 
ximum  tuumsicut  teipsum,  etc< 

Bet, :  Simul  cum  ipsj^  vita  perdere  non  timebant. 
.     UOMILIA  CXXXIY. 

IN  NATALI  UNIUS  UARTYRIS  Al. 

^DMovmo*  ^  Cum  tota  Iiomilia  a  Marcliesto  edita 
pag.  427  constet  partibus,  quae  inler  se  non  col- 
ligantnr,  non  a  S.  Brunone  ad  popoluro  dictam , 
sed  ab  imperito  auclore  coBdftara  quisquam  suspi- 
cari  potest.  Pars  prima  incipit  a  eoinnnent.  in 
Joannem,  iium.  42  :  Eccevitis  vocatur  Chritiu$y  et 
vitis  vera,  Alleru  est  ex  comment.  in  Matili.,  nHin. 
99  :  Amen  dico  vobis,  non  relinquelur  hic  iapit  super 
iapidem,  usque  ad4Ila  :  Tradent  enim  vot  in  nonci' 
/tii,  ei  in  tynagogit  tuit.  Tertia  parsdeniqMO  ra«>  P 
psodiam  appellabo.  Eadem  est  in  Emiseno  2Q  inter 
hom.  de  sanciis,  png.  218. 

Inc. :  Ecce  vitis  vocatur  Christus,  et  vitis  vera, 
cic. 

Det. :  Magna  est  virtus  patientiae,  sincqua  pei^- 
diiur,  et  per  quam  anima  possidetur. 
HOMILIA  CXXXV. 

IN  NATALI  CONFESSORUM  L 

Admonitio.  ~  Immuiaia  laiiium  videntur  verba  ali- 
qiin  in  principio;  quidqiiid  enim  sequilur  ex 
commeni.  in  Malth.,  mim.  102,  desnmpium  est. 
Esiiiidom  lectioneni  prsebet  Einisenus  bom.  intbr 
saucios  22. 

Lectio  S.  Evangelii  secundum  MATTQiEUM  (xxy, 

'14).  lii  illo  tempoTtf  dis^t  Jetus  ditcijmiit  tui$  paror 


Ine. :  Quod  enim  lumbos  prxcingere  nos  Dominas 
praecipit,  etc. 

Det. :  Et  unusquisque  ibi  super  omnia  conslitua- 
lur. 

HOMILIA  CXXXYin. 

IN  NA.TALI  CONFESSORUM  IV. 

Admomtio.  —  Paucis  iromutatis.  et  additis  in  inedio 
etin  Hne  liomili^e,  utjacet  in  Marchesio,  pag.  151, 
eadem  acommeiitario  redduntur  ntim.  f^.  iloeex 
fonte  EroUeni  suppoaiti  auctoreaffiomaiiio  sioiileia 
hansiL 

LeCTIO  S.  EvANGELII  SECUNDUM  MATTBiEUII  (^«iS}. 

Jn  illo  tempore,  dixii  Jetut  ditcipulit  tuit  •'  V&t  etift 
tai  ierras.  Quod  ti  tal  evanueritf  in  quo  talieittr  7  £t 
reliqua. 

Ittc. :  Uadc  antero  verha»  et  alia  multa,  lunc  di^i- 
4[>ulis  suis  in  roonte  Doniinns  locutua  e^i»  eic. 

Det. :  Qul  fecerit  etdocuerit,  lii«  wagnu^  vocabi- 
mr  in  ri^no  coeloriim. 

HOMIMA  CKJLXIX. 

IN  HAtALI  COMnSSORIIM  ▼« 

AnMOMtTio. -^  Ex  evangelica  axposiilooe  iioni.  17 
comment.  in  Matthaaum  constat  horoijia,  cui  per- 
breve  exordium,  ui  legitur  in  Marchesio,pag.ic-» 
prsecedit.  Cum  rellquis  Eusebianis  desaiictis 
num.  26  impreBsa  fuit ;  sed  iisdeifi  f erbis  bab«l 
iititium  el  fineiu,  u{  iq  coipniofit. 

LsCTtO  S.  EVAHGELII  SBCUNPUM  MATTIIiSUN  (TI«  ^- 

Lucerna  corporit  tui  eti  oculut  tuut.  Si  Qcultu  iuui 
(umi  timpleXf  totum  forpue  iuut(i  lucidum  *"'•  * 


0Um  penitu  t»u$  «AvMni  (tnerU.  iotum  cotjput  iuum  A 
linamumgrit.EiT^qn9i, 

Inc.  :  Si  ^^  kunm  qued  m  ig  eU  te$ubm 
$unt,  eic- 

Ikt. :  Toiiiiiie  eiaMi  opentSoMHi  Uicida  eifc. 

4S7  HOMILIH  €XL. 

ni  VkTkLl  CONPESSORini  Tt. 

ABMOifiTio.  —  iflanc  eftmdeiii  iiomlfiam  edidit  Mar- 
chesius  ifi  lib.  yi  SenieAtianini ;  sed  chm  ledlo 

ejiis  unjperfectissiina  sil«  utexcoilatione  codicis 
^     iOO  Yat.  Rcg.  cognovimus,  ut  jacel  in  diclo  codice 
publici  juris  rucimus,  elinier  homilias  de  confes- 
soribus  loesm  dediiMS. 

LscTie  B.  EvANccui  a£coNDuii  Locap  (xi,  83). 
Nmo  acceudk  iueermm,  et  ffonitoum  $ulf  modio, 
wttupireaudetubrum^mi  iuceal  omMue  iful  in  demo 
tmU,  Et  rettqtfa.  ^ 

IM  ocull  non  •inH,  ihi  tux  meessaria  noB  est. 

hiA  woa  sont  a«ree,  ibi  Boperflwe  reeonant  vocei ; 

«Ih  ^  miedaiK  millS  aant,  iM  menea  et  eiiil  fo- 

aeadi  non  aaiK.  Merito  ifitar  saneti  eanoiies  non  In    . 

fili  et  bamill  loco,  sed  per  eivftates  e(  locapopn- 

iais  episeopoa  ordinaff  «091  permittmit.  floe  est 

eniai  «uper  caodelabTam  IncerAam  paaerc,  iii  ioco 

eieebo  ^seopora  ordiBare.  Quare  ?  Ut  iueeat  oM«t- 

bm  qui  m  doueo  eunt.  Iton  er^  penatur  eab  nMMlio, 

«bi  iiuUi  Mint,  sed  potiBs  ibi  ponatur  abi  malli 

aeoli  aaat.  Quid  auiem  per  lacernam  iRteiiifere  dc- 

t>eanras,  ipsa  Domiaos  aubdldii,  djeena  s  Lueema 

eorpork  lul    ett  oeuki»  mu$.  Si  ocutus  tums  fmerit 

«mjilaar,  totmm  eorfue  iuum  tuddum  erit.  Si  auieni^ 

ntquem  fmerit^  totum  eorfme  iumm  tenebraum  erit. 

Hsbet  maiMiua  iste  suob  acoios,  aolem  videlicet  et 

l«aam,  <c|aiba«  corperaliter  omoia  iJlaminantar ;  de 

i|«ibue  IB  Qeu£m  acriptum  est  :  i  Et  fedt  DenB  dno 

bnninarfta  naagna*  iamiBare  mains,  «t  praaesset  dmi, 

et  bimiBare  ntiiitts»  at  pracesset  noeti  {Gen,  1,  ii$)^  1 

Habet^imiliter  Eeeleaia  snee  ocutos,  perqaostiit 

modo  diiimua,  episoopi  eigniilcaBiar.  Corpoa  qtto- 

qoe  nQstnnQ  aoos  ocuios  hebet*  Simiiiter  aulem  et 

anima  ayis   ocuiis  decomtar,  Geiiaidera  modo  obi 

Dofflinas  fniHidi  ocoios  poaoii;  in  ceslo,  otique  in 

loeo  snbMmiori,  uivideaBiar  aboBintbua»eii|aasi 

Jneerna  aoper  candelabrum  pesiia  lueeani  omntbas 

qui  in  diwio  auBU  Mastn  quoqae  ocuii  «bi  positi    . 

suoi?  Noone  in  eapiie,  et  quasi  bicerna  soiier  can-  j) 

delabrani  posita?  Ua  qnoqae  episeopi  neetri  quasi 

lucerna  super  candelabrum,  soper  lopum  inagnum  et 

populosum  ooBStiUii  debent.  I^ioluit  Ecclesiain  auam    , 

cxcam  easn  omnipoteHS  Deus  :  ocuiotf  ei  dodil  qui    . 

e:iin  illuroin.irent,  qui  verltalis  viam  ei  ostenderent, 

qui  eam  errare  non  permiitereai»  ei-qui  recioiiinere 

ad  regna  eoelflotia  eam  perdueerent.  Yideie,  bomines, 

qnantam  eptaoopos  et  pnchlos  vestros  dilifere  da- 

beaiig.  Lumina  vestra  soBt,  eculi  vostri  ei  lueernm 

veairm  «anl.  Sic  igllur  qoasi  oculoa  vos  eos  dtHgere 

debetia.   Nihli  esl  qnod   beniinea  magia  dlligaat    . 

quam  oenlos  aoos.  Mibil  igiiar  pbis  diligero  debent 

quaiQ. praelaios  ftoos.  Sed  videent  epiacopi  ne  ocules    . 

elaudnnt»  i|e  Innimam  abecondentt  ue  pecuniam 


flOMft*  CKL.  »4 

sibl  crediiam  iemanlloiiianl.  Nan  Intra,  aed  extra 
velum,  et  roeosa  et  candelabrom  poiBila  sant ;  obi  et 
cibi  communes  sioi  omnibus»  et  bioif a  videalnr  ab 
onuiibus.  Qm  abscojidii  fr^iBenMnN,  maiedidiHr  In 
populis.  Inrterpreleior  episeopna  netncn  aunm,  qna- 
ienos  Ib  specula  posiiee  ^mnee  ei  nnmia  dteanptr 
videai.  Ad  boe  ib  pamdiao  primna  bomo  postais  cst 
ui  operareiar  et  custodirei  iMam,  Noac  auiBm  4e 
mentis  nosira!  oculis  videaum,  per  quosaapi«n(i«0y 
raiionem,  et  inlelJeoiam,  ei  iaSeBtionem  tfr^^n 
et  simplioem  iateiiigimaa.  I>e  Jbnc  «nim  «cnlo  fiai- 
vaior  Boster  dicere  viddnr  :  Si  Mi/ns  teme  fuerit 
eimplex,  totmm  corpn$  imum  tmddmm  erit.  JSi  emtem 
fuquam  fuerit,  iotum  ienebroeum  erk,  Quamviaminn 
uiaii  episcopi  piurimom  iioceant,  ei  eorum  nofiiija 
iofirmorom  ociili  tal^escaoi^  praMHpoe  tainen  mentis 
ocoli,  sineqoam  fuerini.  ioium  Imminem  ienBbiv- 
•um  ikciaai.  Quid  euim  bioiinis  vel  clarjiaiia  im  Ho 
Bssepotesi,  in  quo  ipsa  aapioniia«  ipsarptiejpfa 
iBtelligeiiliav  toiaque  inianiio  mala  esi  ?  idep  OBiin 
bu|ea  SflBcuii  sapienies  ease  dicaiiUar»  ^ota  taics 
Dculoi  habent,eiomBia  opera  aiia  faciont  «i  ^- 
deaniur  ab  bominibus,  de  qoibos  ipse  Dominos  aii  : 
c  Amen  dico  vobis»  recepenint  meroedem  anain 
(Lme.  VI,  2). » Ille  igiiur  ociilu»,  Ula  r«iio».iUa  sn- 
plentia  simplex  est»  qum  peecaia  fugit»  booa  irene* 
iioria  despicii,  sterna  desidorai,  ei  rncio  iramilead 
Deum  ducri.  Meriio  igitur  DomiBOS  aii  i  lekeereta 
eorporii  lui  ui  ocuixu  imu$;  quod  iaie  esi  ac  si  dim- 
ret ;  Sicui  Ivcerna  niUBdi  esi  sol,  et  lunat  et  lucema 
Ecclesise  episcopi  et  dociores,  ei  locema  corpoiis 
tui  esi  ocuhjs  iuus ;  lin  ei  iocerna  aiiimm  inm  aa- 
pientia  eet*  raiio  ec  inicniio  Immb  Mie  eai  ocuins 
simpleE«  qui  al  homines  errare  non  permitiii»  Nemo 
cnim,  ut  ait  quidam,  eum  raiioBe  infsaiiire  pelesl* 
£i  sicui  in  EvangelioDomiBusdiciK  c  OmBisqai 
maie  agit,  odii  lucem  </oa«.  iii,  20),  1  id  est  a  ra- 
iiono  sapicttiiaque  diicedii.  Qoando  a  sapieniia 
discedit  iiJe,  procol  dabiooculumsiiiipiicitaiis4iB 
veriutisqne  amiiiii.  liatio  igitor  etsapieoiianoa* 
qnam  fiilliL  Inieniio  etiam  ilia»  qme  bopa  esni  vide- 
tur,  multoiitis  fallil.  Bona  enim  ifitCRiione  Aposloi^s 
Ecciesiam  Dei  pen»equebaiur,  quia  zelo  legia  iioc 
CMiebal.  Faitebatur  iamen,  qoia  non  sapieniia»  aad 
errore  dueebaiur.  Simiiiler  eiiam  ei  Giias  booa 
iflientione,  ut  sibi  vldebalur,  propheiarum  sangui- 
nem  ei  soas  persecutiones  vindicare  volebai ;  oon 
iameu  illa  ejus  voluntas,  et  illius  tanius  zeloa  Deo 
placebat.  Factus  est  enim  sermo  Domini  ad  Eliam 
dkcBS  :  c  Qoid  htc  agia,  Elia  ?  At  iiie  respondit : 
Zelo  lelatos  sum  pro  Domioo  Deo  exercUuum.  Quia 
dercliqoerant  pactum  Domini  filii  israei.  Aiiaria 
loa  destruaeroot,  et  proplieiafi  tuos  oeciderunt  gla- 
dio,  «i  qoiBrani  animam  meam,  ui  auferant  eam. 
£t  alt  tlU:Egredenft,  eista  In  monie  eoram  Domioo. 
Egresstts  esi  ilie,  et  aiciii  ia  monte.  Eiecce  Donii' 
nus  iransiii,  ei  spiriius  grjjndjfi,  e|  foriis  sobvertens 
iBonies,  ei  coiUerefis  petras  aole  Dominom.  Non  iA 
spiriiu  iiomiiiBS»  etposi  «pirilum  commotio»  Mon  10 


8S5 


S.  BRUNOMIS  enSCOPI  8I6NIEMSIS 


m 


coQirtiotione  Bominos»  et  post  commolionem  ignis.  A  dicerc  Yideliir,  quam  odio  Jexabel,  cujus  jftmperse- 


Non  in  igne  Dominus,  et  posl  ignem  sibilus  atirsc 
lenuis  {III  Reg,  xix,  10).  >  Ecce  audivimus  modo 
tres  zelos,  id  est  trcs  animi  commoliones  et  pertur- 
bationes,  quae  Domino  non  placuerunt.  Si  enim  pla* 
cuissent,  nequaquam  dicerelur  :  non  in  spirilu  Do- 
minus,  non  in  commolione  Dominus,  et  non  in  igne 
Dominus.  Gommoventur  et  conlurbanlur  allquando 
Tiri  religiosi  et  eontra  alios,  et  conira  scipsos, 
plusquam  necesse  sit.  Quae  quidem  perlurbalio 
aliquando  cilo  transit,  aliquando  in  tantam  flammam 
exsurgit,  ut  vix  exslingui  et  sedari  valeat.  Tanto 
enim  teio  in  prophelas  Baal,  et  in  populum  praeva- 
ricatoreni  Elias  vir  sanctus  commotus  erat,  ut  si  ei 
a  Domino  potestas  data  fuisset,  omnes  eos  absque 
misericordia  inierfecisset.  Sicut  et  alia  vice  eodem 
zelo  quadringentos  et  quinquaginia  prophetas  Baal 
Juxta  torrentem  Gison  suis  manibus  interfecisse  le- 
gitur.  Duos  quoque  quinquagenarios,  et  bis  quin- 
quaginta  viros,qui  cum  eiserant,  igne  coelilus  misso, 
eum  consumpsisse  sacra  nibilominusn^rai  bistoria. 
Praccepit  igitur  Doininus  ut  egrederetur,  et  in  monte 
Blarel ;  in  monte  videlicet  inisericordiae,  in  monte 
cbaritaiis  et  pacis.  Qui  enim  in  bis  montibus  slanty 
omnes  homines  ex  corde  diligunt,  nulllus  bominis 
inorlem  quaerunt,  neque  peccaioris  morlcm  volunt, 
et  potius  ut  convertatur  et  vivai.  fn  bos  ergo  mon- 
tea  ductus  est  Elias,  ut  ejus  animi  tania  commoiio 
mitigaretur.  Et  ecce  Dominus  transivit;  sed  prius- 
quam  Dominus  transiret,  spiritus  grandis  el  fortis 
subvertens  monles  et  conterens  petras  transiil  ante 
Dominum.  Hic  igilur  spirilus  grandis  et  fortis,  qui 
et  montes  subvertebat  et  petras  conlerebat,  Eiias 
spiritum  et  zelum  signiflcabat ;  qui  quantum  in 
ipso  erat,  non  solum  populum,  verum  etiam  viros 
poieiites,  qui  propter  altiliidinem  montes,  etpro* 
pter  fortitudinem  petra  vocanfur,  subvertere,  con- 
terere,  delere  et  perdere  volebat.  Sed  non  in  spiritu 
Dominus.  Quia  enim  in  illo  spiritu  Dominus  non 
erat,  neque  simul  cum  illo  spirilu  transire  volebat, 
manifeste  Elias  inieiligere  potuit,  quia  taliszelus 
lalisque  spiritus  Deo  non  placebat.  Similem  autem 
spirituin  aposlolos  quoqiie  babuissc  legiinus,  quando 
Sainarilani  Dominum  recipere  noluerunt,  dicentes  : 


cuiiones  ferre  non  polerat.  Dominus  autemin  £?aa- 
geiio  non  eos  qui  persecutiones  fogiunt  beaios  dicii, 
sed  eos  potius  qui  persecutiones  paliunlur  propur 
justltiam.  Beatus  deoique  Job  eum  lantis  angosiiis 
premeretur,  iton  tamen  ad  impatientiam  proToeari 
potuit,  quaoquam  uxor  illius  diaboUca  persitasione 
ad  blaspbemiam  eiim  vocaret,  dicens  :  c  Benedic 
Domino,  et  morere  (Job,  vii,  9).  >  Cui  ipsepatien- 
tissime,  et  nullatenus  commotus,  ait :  c  Quagi  m 
de  stultis  mulieribus  iocuta  es  (Ibid,).  i  Quod  enim 
beatus  Pauius  dicit:  <  Copio  dissolvi,  et  esse  caiii 
Christo  (PAtV/p.  f ,  25),  i  non  ntique  taedio  perseco- 
tionom  commotos,  vel  contenebrafus  dieeret;sed 
potius  illius  beatiiudinis  desiderio.  llla  igitur  con- 

^  molio  mala  est,  quae  paiientiae  bonum  exdudity  sive 
tyrannorum  persecutione,  sive  qualibet  aila  corporis 
passione.  Unde  et  discipulis  Dominos  ait:  c  Inpat- 
tientia  vestra  possidebitis  animas  vestras  (Lnc.  xii, 
49).  i  Multos  homines  taii  commotione  commoios 
inortem  sibi  imprecari  audivimns.  Non  erat  aulem 
illa  commotio  lalis,  qua  quidam  sanctorum  in  per- 
secutionibus  positi,  ut  eorum  spirilum  Daminos 
susciperel,  rogabant,  quanquain  martyrii  passioneia 
iibentissime  sustinebant;  sed  de  aoia  carnis  fragili- 
late  timebant.  Scquitur  :  Po$t  commoiionm  mo 
igni$ ;  non  in  igne  Dominu$.  Isie  ignis  ille  esl,  dequo 
supra  458  diximus,qui  tanla  commotione  aliqnando 
inflammatHr,  ut  exstingui  non  valeal ;  per  qaem 
videlicet  ira  invetcraia  et'  odiom  signiiicatur.  Uoc 

^  auteni  viiio  pierumque  iaborare  videmua  etiam  eos, 
qui  religiosi  esse  potaiitur.  Hoc  igne  Lucifer  CaUri- 
tanuB  episcopus,  cum  Arianos  soscipere  noloisset, 
ab  Ecciesia  divisos  est.  Multoties  alii  in  S.  Ecclesia 
disputationes  vaide  necessarias  facere  volnnt,  qoas 
alli  boc  igne  succensi  non  patiuniur.  Hoc  niiseri 
Donaiistae  igne  succensi  potius  in  sua  perfidia  peiire 
voluenint,  quam  ad  catholicae  EccJesiae  pacem  red- 
irent.  Merito  ergo  dicilur  non  in  igne  Dominus,qvia 
in  tali  ira  el  iracundia  Deus  non  est.  Post  ignem 
autem  sibilus  aurae  tenuis ;  ibi  Dominus  :  Si  ocmIm 
iuu$  $impiex  fuerit^  de  quo  boc  in  Evangelio  modo 
Dominus  dicit :  Sl  oculu$  tnu$  $implex  fuerit^  totm 
€orpu$  tucidum  erit:  Docet  nos  poeta  iile  nobilis  de 


c  Yis,  jubemus,  ut  descendat  ignis  de  coelo,  et  con- -.  hominibus  ingenti  aeslu  et  magno  labore  fatigalis, 
___   _.....  r.i._„  r_.t.  o  /v..^-  tx — !^..>  . qnam  gratus  sit  sibiius  aurae  teiiuis.  Ait  enim  Virg. 

Eclog.  5  sub  finem  : 

Nam  neque  me  tantum  venientis  $ibiiu$  auitrif 
Nee  pereuesa  juvant  ftuctu  tam  titiora.,. 
Quam  tua  carminUf  etc. 

Quid  igitur  per  istum  sibilum  aurae  venienlis,  nisi 
sancti  Spiritus  afflationem  inteliigamos ;  qiii  qnos- 
ciinque  tangere  dignatur,  ita  ab  omni  irae  indigna* 
tionis  commotionisque  aeslu  refrigerai  et  compesciti 
ut  pro  ipsis  quoque  inimieis  sanclos  orare  compel- 
lat.  Sed  hoc  est  qnod  Dominus  ait :  c  Oratc  pro 
Tiersequentibus  et  calumniantibus  vos,  ut  sitis  filii 
Patris  vesiri,  qui  in  coeiis  esl  (Matth.  v,  54).  i  ifujas 
tenuis  ei  delectabilis  aurse  suavitale  ipso  Domiutt 


sumat  eos,  sicut  Elias  fecil  ?  Quos  Dominus  incre- 
pans  ait :  Nescitis  cujus  spiritus  estis.  Pilius  bomi- 
nis  non  vcnit  aniinas  perdere,  sed  salvare  (Luc.  ix, 
54).  I  Notandum  quod  ail,  c  cujus  spiritus  estis.  > 
Hoc  enim  tale  est  ac  si  diceret :  Spiriius,  qui  in 
vobis  est,  et  in  quo  regenerati  estis,  non  est  zeli  et 
uliionis,  seil  misericordia!  et  pietatis.  Post  spiritiim 
autein  commollo,  non  in  commotione  Domious. 
Commotio  quoque  non  bona  ostenditur,  cum  non 
in  ea  Doiniiius  esse  vldeatur.  Tall  autem  commo- 
tione  idem  ipse  Elias  contra  seipsum  commotus, 
ait :  c  Obsecro,  Doniine,  tolle  aniinam  meam,  iieqiie 
•niin  inelior  suin  qnam  patres  mei  (///  Reg.  xix, 
i).  >  Hoc  autem  non  Untum  alterius  vitae  desiderio 


S57  HOMlLliE.  - 

et  Salvator  nosler  afflalas,  iaier  ipsa  lormenu  cum 
paieretnr,  pro  suis  crucifixoribus  orabal,  dicens  : 
I  Paler,  ignosce  illis;  non  eniro  sciunt  quid  faciunl 
(Lue.  ixiii,  59).  >  Beatus  quoque  Stepbanos  boo 
aurae  sibllo  confortatus  pro  suis  lapidatoribus  inter 
ipsos  lapides  ciamabat,  dlcens  :  c  Domine,  ne  sta- 
tuas  illis  boc  peccatum  (Act,  vn,  5).  i  £t  ut  inlel- 
llgas  quid  dixerit  ibi  Dominus,  audi  eum  dicentem  : 
'.Ecce  video  coelos  apertos,  et  Jesum  staniem  a 
dflxiris  Dei  {Ibid,),  >  Cum  autem  vidissel  Elias  quod 
iii  iiac  uliima  comrootione  transisset  Dorainus,  ma- 
nifesie  intelligere  potuit  quid  respuere  etquid  tenere 
debaisset»  etquod  inagis  misericordia  quam  vindicla 
ei  placuisset.  Haec  ullima  commolio,  bacc  piclalis 
intentio.  Hic  ille  oculus  simplex,  de  qiio  modo  Do- 
ninus  ait :  Si  ocuius  tuus  simplex  fuerit,  lotum  cot' 
put  tuum  lueidum  erit,  £t  talibus  quidem  oculis  vi- 
dcbiiur  Dominus :  tales  oculos  liabent  iili  de  quibus 
dicitur  :  c  Beati  mundo  corde»  quoniam  ipsi  Deum 
videbunt  (Matth.  v,  8).  > 

HOMILIA  CXLI. 

IN  NATALl  ViaGnVUM  I. 

AvMoifiTio.  —  Quam  hic  exhibemus  homiliam,  a 
Mardieslo  accepimus  pag.  132.  Major  pnrs  ex 
comment.  in  Maub.  condiia  est  sub  numm.  56, 
57,  58,  in  quibus  trium  parabolarum  exposiliones 
concluduntup.  Sed  cum  aliqua  lntermedia,et  plura 
altaposieasauctoraddiderit,  integram  concionem 
collatam  etiam  cuin  cod.  Laurent.  producimus. 

LECTIO  S.    EvANGBLII  SSCUNDUH   MATTBiEDII  (XIll, 

44).  In  illo  tempore,  dixit  Jestis  discipulis  sui$  :  Si" 
mUe  est  rfgnum  caloxum  tliesauro  abscondito  in 
agroy  quem  qui  intfenit  homo  abscondit^  et  prw  gau- 
dio  iUius  taditt  et  vendit  unitersa  qute  kabet^  et  emit 
Qgrum  iUum.  Et  reiiqua. 

Regnom  coBloram  boe  in  ioco  coelesiem  patriam 
dicil,  quae  merito  tbeaauro  in  agro  abscondito  com- 
parator,  quia*ejo8  divili»  nonduni  omnibus  mani- 
festje  apparent.  inveniunUir  tamen,  et  si  non  ad 
plenum,  quoniam  sanctorum  doctrina  et  praedica- 
Uooe,  qnalis  quantusque  sii,  magna  ex  parte  decla- 
rator.  Hunc  autem  Ihesaurum»  Christo  Domino 
prxdlcante,  SS.  apostolt  invenerunt,  et  prse  gaudio 
illius  vendilis  omnibus  eum  emerunt.  c  Si  vis, 
inqfiit  Doroinus,  perfectns  esse,  vade,  vende  uni- 
versa  qnae  habes,  et  da  pauperibus,  et  sequere  me, 
cthabebls  ihesaiirum  in  ccelo  (Matth.  xix,  2i).  > 
Sic  igitur  ager  iste  cum  thesauro  suo  perfectissime 
emiinr.  flunc  autem  tbesaurum  ilie  abscondit,  qui, 
cogniio  qoalis  sit,  corde  tenet,  mente  diiigli,  ejusque 
nullo  modo  obliviscitur.  lllud  enim  abscondimus, 
quod  chanim  babemus,  et  amittere  timemus.  Iierum: 
SimHe  est  regnum  cttlorum  homini  negotiatori  qu(B' 
renii  bonas  margaritas^  inventa  autem  una  pretiosa 
margarita  abiit^  et  vendidit  universa  qum  habuit,  et 
emit  eam,  Han;  autem  similittido,  et  ca  qu»  supe- 
rius  dicta  sunl,  pene  idem  significant.  Pr^ter  boc, 
quod  rcgnum  ccelorum  non  coelestis  patria,  sicut  ibi, 
seJ  saficta  Ecclesia  intelligilur.  Qiiod  vcro  ibi  tbe- 
saurus  dlcitur,  hic  margarita  vocntur.  Siuiilc  cst 
igitur  regnuffi  co^lonim»  id  esl  S.  Ecclesia  bomiui 


-  HOMIL.  CXLI.      .  «SS 

Anegoiiatori;  quoniam  slcm  ilie  uitius  margaritaa 
desiderio  omnia  vendit,  et  eam  400  ^init!,  ita  et 
ista  pro  amore  patriae  ccelestis,  eiaeternx  felicilatis» 
iion  solum  ea  quae  babuit  vendidit;  verum  eiiam 
seipsam  servituti  subjugavit,  ut  eam  emere  ei  possi- 
dere  valeat.  Callidus  enim  negotialor,  qui  ex  his 
quae  diu  possidere  non  potest,  lale  aliquid  emii 
quod  nunquam  amittere  limeaf,  el  iii  quo  universa 
possideat.  Possurous  aulein  per  bunc  negotiatorem 
Dominom  ei  Saivalorem  nostrum  inteiligere,  qui, 
inventa  una  pretiosa  margarita,  per  quam  S.  Eccle-» 
siam  non  babeniem  maculam  neque  rugam  intelligi- 
mus,  omnia  quae  liabuii  vendidil;  id  est  seipsum 
vendi  et  occidi  permisit,  ei  emit  eam*]  Sic  enim  et 
Apostolus  ait :  <  Empti  enim  estis  prelio  magno  S 

B  gloriOcate,  et  portate  Deum  in  corpore  vestro  (7  Cor» 
VI,' 20).  I  Iterum  :  Simileest  regnum  cmlorum  sage^ 
ttce  missof  in  mare,  et  ex  omni  genere  piscium  con" 
greganti.  Qute  cum  impleta  esset  educentes^  et  secus 
iittus  sedentes^  elegerunt  bonos  in  vasa^  malos  autem 
foras  miserunt,  Merito  enim  regnum  coelorum,  id 
est  S.  Ecclesia,  sageuse  simile  dicitur,  quia  et  pisca- 
toribus  commissa  est,  et  in  aquis  baptrsmatis  quo- 
tidie  innumerabiles  pisces  concludti  et  capil :  de 
quibus  ipse  Dominus  suis  dibcipulis  aii :  c  Veulte 
post  me,  et  faciam  vo$,fieri  piscatores  hominum 
(Matih,  IV,  19).  I  Hanc  autem  sagenam  tunc  in  mare 
Dominus  misit,  quando  eisdem  discipulis  praecepity 
dicens  :  <  Ite,  doceie  omnes  gente8,'baptizante$  eos 
in  noinine  Patris,  et  Fiiii,  ei  Spiritus  sancti  {Matth^ 

C  XXVIII,  20).  I  Mare  enim  vocaiur  mundus  iste,  de 
quo  Psalmista :  c  Hoc  mare,  inquil,  magnum  et 
spaliosum;  illic  rcptilia  quorum  non  est  numerus 
(PsaL  Giii,  25).  I  Congregavit  auiem  haec  sagena  ex 
omni  genere  piscinm;  quoniam  S.  Ecclesia  ad  fidem 
vocavit,  et  in  siuu  suo  collegit  ex  omni  genere  ho- 
minum.  Ibi  enim  sunt  Judaei  et  Gncci,  Latini  et 
Barbari,  divites  et  pauperes,  sapientes  et  insipientes, 
frumeiitam  et  xizania,  granum  et  palea,  jusii  simul 
et  peccatores.  Nondum  autem  impleta  est;  adhiic 
pisccs  ingrediuntur,  adbuc  homines  bapiizantur  : 
implebilur  vcro,  quaudo  plenitudo  geniium  in  eam 
introierit,  et  quando  Israel  salvus  fiei.  Tunc  igitur 
eam  educentes  et  secus  littus  sedentes,  bonos  pisce^ 
eligeni,  malos  autem  foras  projicient.  Liitus  auiem 

D  maris  finis  est  saeculi :  hoc  autem  ipse  Dominus 
exponens  ait  :  Sic  erit  in  consummatione  saculi : 
exibunt  angeii^  ct  ssparabunt  maios  de  medio  justc 
rum,  et  mittent  eosin  caminum  ignis  :  ibi  erit  fletuSj 
et  stridor  dentium,  Caminus  iste  infernus  est,  in  quo 
neque  vermis  moritur,  neque  ignis  exstinguitur,  in 
fletu  vero  et  dentium  stridorc,  doloris  nimictatem 
et  poenanim  inlolerantiam  sigiiincat.  Inieiiexistis 
hcec  omnia?  Dicunt  ei :  Etiam,  Ait  iiiis  :  Ideo  omms 
Scriba  doctus  in  regno  cmiorum  simiiis  eit  Itomini 
patrifamiiias,  qui  profert  de  thesauro  stto  nova  ei 
vetera.  Ac  sl  dicerct :  lllis  in  parabolis  locuius  sum, 
el  non  intellexerunt ;  /obis  autem  paiabolas  ipsas 
exposui,  et  intellexistis.  £l  iliis  quidem,  quia  adirdc 
veieres  sunt,  protuli  vetera;  vobis  autem,  quia  novi 


8Sff  S.  iSlUJNOMSEPlSGOPlSlGraEIISIS  M 

fstlfl,  et  novty  et  tetera  :  illis  propbetaram  eoiisue-  A  tera.  Hoc  enim  ipte  DomttHis  Diciebet:  boeetdisch 


pulos  suos  facere  docuil;  et  ideo  quitlem  omnii 
Scriba  doctus  in  regno  ccelorum  similis  esse  debet 
homini  pacriramilias;  id  esi  I>omino  noslro  Jesa 
Gbrislo,  qui  profert  de  ibesauro  suo  uova  ei  veiera. 
HOHiUA  CXUI. 

IN  NATALI  VIBfilliOM  II. 

AnMomTio.  —  Qoia  a  commeqt.  io  llatibxi  locum 
num.  iO^maxima  bujus  homiliae  pars  accepia  csi 
el  aliqua  tanlum  in  medlo  adjuncta  de  Dina  tir- 

}^ine  stulla,  ei  Iphigenla  virgine  prodente»  neqini 
am  exposita  suni  rursuu  afferaniur,  ad  ipsum 
commentarium   lectores    remiuiinus.    AtiribuU  . 
elifim  fuii  homilia  Cmiseno. 

LlXTIO  S.  EVANGELII  SECCNDDM  MaTTHAUM  (XXV,  I), 

In  illo  tempore,'dixil  Jesus  discipuHs  suis  paraholm 
£  banc  :  Simile  est  regnum  c<Blorum  decem  viTQimhui, 
quce  accipientes  lampades  suas  exierunl  obviam  sponto^ 
et  sponscc.  El  reliqua. 

/nc. :  Dixerat  niodo  superius  Dominus  el  Salvator 
nostcr  :  De  die  autem  illa,  etc. 

Des. :  Ncscire  namque  Dei,  reprobare  est :  Ffj^ 
late  itaque,  quia  nesdlis  diem  neque  horam. 
HOMILIA  GXLIU. 

I!<f  BEDIGATIOKE  ECCLESIJB. 

Abuomitio.  —  Dupllci  in  loco  hanc  hicobralionem 
exhibct  Marchesius,  sed  plane  di^ersam.  Primo 
legiiur  in  Gne  homiiiarum,  eamque  bomiliam  ap- 
|)eUai.  Sccundo  in  libro  i  Scnlentlanim,  post  ca- 
pui  8,  cui  tilulus  est :  De  EvanfjeUis,  et  sermooeffl 
vocai.  llunc  eligimus,  quia  expositioni  in  Evang. 
Lucsa  num.  44  magis  cotiformatur.  Prior  autem» 
etsi  plura  de  eodeni  coininentario  assuinal,  lam 
disparala  cl  ab  nrgumenlo  cxtranca  congerit,  Di 
nuilo  modo  genuinum  S.  Brunonis  opus  babm 
possit. 

Legtio  S.  Evanoelii  sEcimoisM  Ldcam  (xix»1). 
Ingressus  Jesus  perambulabat  Jerieho*  Et  eue  mr 
nomm^  Zaekceu$,  et  kie  erat  prineepi  pukikttnerum^ 
$t  ipse  divet.  Et  reliqoa. 

Ex  quo  lempore  primus  bomo  descendit  ab  ieru- 
salem  iu  Jericho,  ct'  iiicidii  in  Uirones,  omnes  per 
Jericfao  ambulamus,  quicunque  bunc  ouiiulum  mba- 
biiamus.  Jcricbo  namque  interpreiaiur /nMa,  cujus 
unu  mHiabilitas  ttst,  ut  nunquam  in  eodem  staui 
permaneat.  Unde  et  non  immeriio  hune  muttdum 
aignificai,  cujus  muiabiljiafi  perpelua  est»  et  sine 
mutatioaibus  siarc  non  poiest.  Ut  enim  de  cmlo,  ei 


tudine,  vobls  doetoris  et  magistri  more  locnius  sum* 

Sic  igitur  loquimlni,  sio  doceie;  hanc  loquendl  re- 

gulam  tenete.  Aliter  euim  in  regno  coelorum;  aliier 

in  eonventu  Scribarum  et  Pbarisaeorum;  aliter  iit 

Eoclesla,  nliter  in  Synagoga   loqul  oporlet.  Ida^ 

omnis  Scribadoclus  in  regno  ^as/ortim,  omnlsEccIesi» 

doctor  et  prsedicator,  sl  sapiens  est,  si  doctus  est, 

similis  est  iiomini  patrifamilias,qui  profert  de  thesauro 

iMO,  de  diviiits  pecloris  siii,  de  scienlia  cordis  sui, 

nova  et  vetera,  Synagngae  Scribae,  quia  docti  non 

sunt,  proferunt  veiera ;  Ecclesise  verO  Scribae,  quia 

doctl  sunl,  ei  nova  proferunl  el  velera.  IHi  solam 

litteram,  isti  et  litteram  sequnntur  et  spiriium ;  isiis 

denlque  datum  esl  nosse  mysterium  rcgni  Dei :  illis 

autem  non  est  datum   ut  videntes  non  videani,  et 

audientes  non  intelligant.  Incrassatum  est  cnim  cor 

popnii  bujus,  et  auribus  graviicr  audierunt,  el  oculos 

clauseruni  ne  vldeant  et  convertantur,  et  sanem  eos : 

bsec  enim  vetera  sunt,  et  de  libro  Isaiflc  prophetae 

assumpla;  cseiera. autem  nova  sunt,  quae  in  simili- 

tiidinibus  locutiis  est  Dominus  ab  co  loco,  in  quo 

iBta  alt.  Sic  igitur  et  Ecclesise  doclores  sccundum 

mngistrl  consuctudinem  proferre  debent  de  thesauro 

soo  nova  et  vetera.  Ideo  enim  binos  discipulos  ante 

se  Domlnus  mittehat.  Ideo  et  duo  Gberubim  se  invi*. 

cem  respiciebant.  Ideo  ahyssus  invocat  ahyssum. 

Ideo  Novum  Vetus,  et  Vetus  Novum  invocat  Tesia- 

mentum.   Ahyssus  enim  ulrumque   Testamenium 

dicilur  propier  altam  sapientiaj  ci  scientiaB  profun-  q 

dltalem.  Itide  eiiam  est  quod  Psalmista  Ecclesige 

doctoribus  loquitur  dicens:  Si  dormialis  inler  medios 

cleros,    eriiis  pennae  columbae  deargenlalx.  Duo 

tiamque  cleri»  duo  sunt  Testamenia.  Golumba  vero 

Ecclesia  est,  quae  ideo  deargeuuia  dlcltiir,  quia 

cunciis  viriutibus  et  praeclpue  veritatedecoraia  cst. 

Inter  auiem  bos  duos  cleros,  Ecclesiai  dootores  ct 

magistri  dormieruni,  si  in  ulriusque  TcsUmenii 

scicniia  ei  doetrina,  quasi  in  somno  et  quiete  dele- 

ctantur,  et  ntinc*iH>va  veleribus,  nunc  vctcra  novis 

confirinantur.  iloc  enim  faciendoflunl  pennae  eoluin- 

bfls,  quio  tam  sapienii  et  rationabili  praedicatione 

S.  Ecclesiam  volare  dicuiit,  et  secum  ad  coelestia 

transfertint.  Propter  lioc  de  sanciis  diciiur,  quin 

(  assumeni  pennas  nt  aquilae,  volabuni,  ci  noii  D  iempore,  et  de  diebus,  ei  oieusibus,  et  aiino  iacea- 

mtis,  quae  scmper  volvuntur  ci  in  se  repiicaniur, 
neque  aer,  neque  terrai  neque  mare,  neque  ipiii 
boniincs  suaui  perpeiuo  servant  iiguram.  Quoruiu 
omnium  mulaiionem  quis  unquam  valeat  cuarrarc? 
Merilo  ergo  mundum  ieium  iuna  signiiical,  qui  at! 
illius  similitudinein  taniis  semper  muiationibus  i^.:- 
rialur.  lianc  auiem  muUbililaiem  Doiiiinus  ci  S.l- 
vaior  nosiersecuiidum  bumaniUiemsusciperedig:' ^ 
tus  esi,  ui  bominem  a  laironibus  vubieraium  sana- 
ret,  ei  mundum  a  morie  perpctua  iiberarcl ;  unJe 
et  meriio  per  Jericbo  ambolasse.diciiur,  quia,  cuiu 
sii  immulabilis  secundum  divinitatem,  nosirasnni' 
tationes  in  carne  sua  suscepii.  Esurivit  cuim  aique 
sJiivit»  ct  super  puieum  fatigatus  sediL  Et  ecce  vir 


delicieni  (lsa>  xL,3i).  i  Propter  hoc  et  tabepnaculum 
niaxima  ex  parte  opere  plumario  faciuni  461  ^^t, 
nromnes  alas  suscipiamus  ei  vohirc  discamus.  Se- 
qnitort  <  Et  posieriora  dorsi  ejus  (Psa/.  lxvii,14).  i 
cquentur  er*m  vos  in  specie  auri ;  priina  namquo 
pars  EcclcMse  apostoli  fuerunt,  et  quieunque  eorum 
in  tempore  credideruni.  Posteriores  Vero  nos  suinus, 
et  quicunque  usque  ad  saecuii  cousnminalionem 
eredituri  sunt.  Posieriores  iuque  sequuniur  primos, 
•t  ccelestis  s;ipientiae  spiendore  niientes,  eadem  via 
post  eos,  eisdemqiie  virtuium  alis  ad  coelesiia  con- 
tolabuni.  Hoc  aulein  ideo  fiel,  quia  sapicnlcs  Ecele- 
sicc,  qui  cos  doccni  ei  praedicant,  inter  inedios  cleros 
dormientes,  de  ibesauroauo  proferunt  nova  ei  ve- 


Mt  HOMILliE.  - 

nomine   Zachaeus,  qui    dlgne   sati$   juslificandtti 

inierprelalur;  quonhm  a  Deo  Tocatus  et  justificatus 

est.  Hic  autem  erac  non  aolum  (mbJieanus,  verum 

etiam  pubUcanorum  princeps*  Erat  insuper  ct  dives, 

qiidm  diiicHe  €st  intrare  io  regnum  ceelorum.  Difli- 

eile  Qlique  et  apud  liomines  impossibiie;  sed  qii9c 

apud  bomiues  sunl  impossibilla,  possibilia  sunt  apnd 

Deum.  £i  quamvls  talis  essai»  quasrebat  tamen  vi- 

dm  Jes«m«  Onserebai  quidem,  462  ^ed  videre  nou 

polerat.  Sed  quare  non  poterat?  Pra  iurba,  et  quia 

itatura  jnuillut  eral.  Iliec  enim  duo  valde  impediunt 

bominem,  ne  videre  valeat  Jesum.  Mala  turba,  quae 

atanto  ialique  bono  hominem  delurbat.  Turba  isia 

Titiorum  est ,  qoa  qui  circumdalus  fuerit,  Chrisium 

videre  non  polerit.  Staiura  vero  pusillus  est,  qui  ad 

seientise  setatem,  et  perfectionem  nondum  pervenit. 

Ijnde  Aposlolus  nos  admonel,  dicens  :  c  Nolile  pueri 

effici  senslbus,  sed  malitia  parvuli  eslole  (/  Cor. 

xiv,  20).  )  Et  iierum  :  <  Tanquam  parvulis  in 

Ghristo  lac  Tobis  poium  dedi*  Aon  escam,  Nondum 

eoimpoteralis;  sed  nec  nunc  quidempoteslis.  Adluic 

enim  carnales  estis  (/  Cor.  tii,  i).  >  Qui  vuli  Deum, 

exeat  de  turba;  fogiat  vitia  et  peccata ;  viiei  malo- 

nim  consortia;  crigat  se,  ei  extendat;  crescat  in 

flde  et  scientia,  et  proficiat  in  omni  bonitale.  Hoc 

enim   significavit  Zachaeus,    quando     praecurroas 

ascendit  in  arborem  sycomorum.  In  arlMrem  quidem 

asctmdit»  qiiatenus  Inde  videret  quem  per  se  Tidere 

non  poterat.  Haee  arbor  fides  est,  ad  quam  muUI 

ven^entes,  quamvis  siatnm  parvull  fuissent  el  non 

tn  scientia  mnltum  erevissent,  inde  iamen  videre  ei 

cognescere  Denm  merueruni.  Unde  et  bic  dicitnrc 

quod  erat  itlac  transituras.  Hoee  est  enim  vi;i,  ei 

]ux(a  faanc  fldei  arborem  transit  Jesus.  Inde  videtnr 

et  vid^t;  Inde  cognoscitur  el  cognoseit;  Eos  eniiB 

Dominus  respii^ere,  et  ad  se  voeare  dignatur,  qui  in 

banc  arborem  aseendunt;  cujus  frifctus  sangiilneus 

cst,  pcr  quem  martyres  signlficantur,  qui  fldei  ar« 

bori  adhserenies,  propter  fldei  constaniiam  cruen* 

tati  sunt.  Tales  Uaque  fructus  fert  sycoinorus ;  lalia 

poma  fbrt  arbor  fldei,  quss  tam  flrmller  ei  Inbnrent, 

iit  potios  occidi  et  proprio  sanguine  cruentarl  quani 

a  sua  arbore,  id  est  a  Ghrisii  fide  valennt  separarl. 

Inde  igitur  Dominus  iralisiens ,  suspieiens  vidit  Za- 

cha^um,  et  dixit  ad  eum  :  lackme,  fettinant  de- 

%cende,  quia  hodie  in  dimo  tua  cportet  me  manere. 

Hodie,  Inquit,  md  qiiserere  ccepisti,  ad  fldem  venisti, 

in  arborem  aseendisii;  hodie  in  domo  tua  oportet 

iiie  manere.  Vcrum  est,  quod  per  prOphetam  dicttur: 

«  Quia  peccator  quacanque  hora  convers^is  fuerlt» 

el  ingemuerit,  vila  vivet,  et  non  morieiur  {Execk, 

XXX11I,  If).  >  Quod  enim  tunc  in  Zacheo  factum 

esl,  qnoiidle  in  aliis  peccatoribus  fleri  non  dubium 

esi;  si  tamen  ei  corde  convertantur,  Chrisiflin  quae- 

rant,  et   fldem  ieneant.  fiequiiur  :  Et  fe$iinan$ 

descenditf  et  excepH  Utum  gaudene,  lam  igne  fidci 

inierius  afdebat;  multum  jam  flde  creverat,  etsi 

statura  pusillds  erUL  Et  cum  tiderent  omnes^  mur^ 

murahntf  dicentet  quod  ad    homiitem  teccatorem 


-  HOMIL.  CXLIU.  862 

A  divertisset,  Omnes  enim  sciebani  Zachaeum  csse 
peccatorcm,  titpote  publlcanorum  principem.  6ed 
isie  peccator  mellor  erai  quam  1111  qul  mormura* 
bant,  ei  se  jnslos  esse  dicebant.  Hoc  auiein  sequen* 
tia  manifestani,  dum  diciiur:  Sian$  autem  Zachceu$^ 
dixit  ad  Jeeum  :  Ecce  dimtdium  bonorum  meorum  do 
pauperibv$;  et  $t  atiguem  defraudavi,  reddo  quaai^w» 
plum.  Hac  enim  una  voce  omnes  iltico  a  murmura- 
tioiie  cessaverunl,  tam  subilam  publicanl  poBnitetw 
tiam  et  conversionem  admirantcs.  Et  fortasse  nemo 
ibi  cral,  qui  banc  taniam  professionem,  eiiam  co* 
acius  fecere  voluisset.  Dlves  enfm  erat  valde,  quera 
Ipse  evangelisia  divilem  fuisso  testatur.  Et  tamen 
omiiium  bonorum  suorum  medietatem  se  pauperi<« 
bus  dare  promiliit,  et  in  qnadruplum  reddere,  sl 

B  aliquem  defraudnvit.  Vide  ergo  a  quanta  perfectlona 
coepit,  qui  luncprimnm  Chrisinm  Dominum  vidcrat, 
et  praedicantem  audierat.  Yemm  est  utique  qnod 
homines  vident  in  facie,  Deus  auiem  corda  intueiur. 
Qualom  DomiuQs  hune,  et  quam  justum  post  modi* 
cum  fuiurum  videbat,  quem  tamen  peccalorcm  ho« 
mines  judicabani!  Ait  Je$u$  ad  eum^  quia  hodie 
$alus  domui  huic  facta  est,  el  omni  segriludine,  omni 
morbo,  omni  viilorum  contagione  fugala  et  sanata 
est,  ei  loia  exterius  et  intetius  sanciificala  esi;  eo 
quod  ipse,  qui  hiijus  domus  habiiaior  est,  jam  non 
publicanus  sii,  sed  /ilius  Abrahae.  Abrahx  namque 
filii  sunt,  quicunque  Abraham  jmiianiur  et  opera 
Abrahae  faciunt :  e^  Abraham  quidem  angelos,  Zac- 
chaeus  vero  angclorum  Dominum^  bospliio  recepit. 

G  Venii  enim  t^ilius  hominie  qucerere^  el  eaivum  facere^ 
quod  perierat,  Non  venit  vocare  Jusios,  sed  pecca- 
i^res  ad  pcfinitentiam*  ideo  venit,  ideo  de  coelo 
descendit  ul  peccatores  salvaret,  et  liberarci  ei  ad 
poenitentiam  vocaret.  De  talibos  domus  Dei  aedificala 
esi.  De  talihus  S.  Eceiesia  fabricata  est,  Hoc  autem 
«t  flliis  Israel  pr«u!ipllur«  ut  mdificeot  altare  Domino 
de  lapldibus  Impoliiis,  et  quos  ferrum  non  tetigil. 
Impoliti  lapldes  peccatores  sunt,  qui  nondum  ferra- 
nento  Spiritus  sancti  ad  pulchriiudinis  normam  for- 
mati  sunt.  Altare  Dei  Ecclesia  est,  qun  ex.  talibus 
lapidibns  qaotidie  fabricatur.  fix  peregrinia  Ugnis  ei 
lapidibus  aliande  advectis  temphim  Dei  oonstructuin 
est.  Inde  est  quod  beatus  Petrus  animalia  impiunda 

|.  mandocare  jubetur  {Aet,  x,  15),  Indc  esi^uod  non 
Bolum  munda,  Bedeiiam.immunda  animalla  in  area 
servantur  {Gen.  vii,  i).  Inde  est  quod  Moyses  iEthio- 
pissam  doxii  uxorem.  lode  est  quod  Salomoni  cum 
pavonibus  et  simi»  aflftnintur.  Denique  qaid  faci^ni 
cillcia  «um  tabemaculo?  Quare  in  dest^rlo  inter 
cedros  et  abietes  spinae  quoque  ei  ulmi  plantake 
suni?  Si  liatc  et  simiiia  inlBliigere  vuhis,  discitequid 
463  ^iU  *  misericordiam  volo,  et  non  sacrificium 
{Mdiih,  IX,  45).  »  Si  peceaiores  Deus  non  vocasset, 
Paulum  et  MaUhaeum,  duo  magna  luminaria  et  eic- 
celsa  non.habuissei«  Lege  in  Canticis  eaiiticorum, 
et  audi  uiide  sponsam  suam  Domious,  et  qua  ex 
gentc^ad  se  venire  proccepit :  i  Yeni,  inquit,  sorpr 
raea  spoosa,  teni  de  Libano,  veni  d«  caoite  Aroaoay 


863 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNTENSIS 


m 


de  Verlice  Sanir  et  Hermon ,  veni  de  cubilibiis  leo-  A 
nuro»  el  de  montibus  pardorum  {CauL  iv,  8),  i  ne 
enibescas.  Obliviscere  popuiuni  luum  tantuinmodo 
et  domum  patris  lui,  et  coronaberis.  Hic  misericor- 
difle  pleniludinem  Psalmista  quoque  admirans,  dice- 
bat :  <  Gioriosa  dicia  sunt  de  te,  civitas  Dei.  i  Et 
quse  gloriosa  ?  <  Memor  ero  Raab,  et  Babylonis 
scienlium  me.  Ecce  alienigenx,  ei  Tyrus,  ei  populus 
JCihiopum.9  hi  fuerunt  in  ea  {Pial.  lxxxvi,  4).  i 
Haec  est  igilur  causa,  haec  ratio  vobis  sufBciat,  vobis 
dico,  qui  indignamini  quod  ad  hominem  ptecalo- 
rem  Dominus  divertisset,  et  quod  cum  peccatoribus 
manducat  et  bibit  magisler  et  Dominus  nosier » qui 
cum  Patreet  Spiritu  sancto  vivit  et  regnat  in  saecula 
Bftculurum. 


HOMILIA  GXLfll. 

IN  NATALI  XII  88.  MAETVRinf. 

Admoritio.  —  Noii  felicior  est  prxcedenti  haecser- 
mocinatio»  qua  Marcliesius  bomiliis  S.  Bninonii 
finem  imponit ;  siqoidem  quse  ex  cominenL  in 
Mailhxum  num.  81  excerpia  sunt,  nullo  vincuio 
cum  SS.  marlyrum  laudibuscolligantur.  Est  sane 
quid  absoiutum,  aliaque  pro  cansa  dictum.  Ea 
vero,  quae  de  iis  sanclis  subscquuntur,  nihilpeeu- 
liare  deeorum  glorioso  certamine  perhibeui,  m 
Eiyium  S.  firunonis  redolent.  Caret  lextu  Evan- 
gclii,  etc. 

Inc, :  Non  solum  B.  Petros  apostolus  rdiqae- 
rat,  etc. 

De». :  Gnm  ipso  in  coelis  gloriantur,  pereDnlier 
laiireati. 


8.  BRUNOnriS  A8TENSI8 

EPISCOPI  SIGMiENSiS 

SERMONES  TRES  INEDITI. 


4^  SERMO  PRIMUS. 

DB  EPIPHANIA  DOMINI. 

Admonitio.  —  Hunc  sermonem  ex  cod.  Bibliolb. 
Florentinae  S.  Marei  Membr.  in  4.  sxc.  xiii  enii- 
mus,  cum  nuUa  adhuc  in  edliione  Opn.  S.  Bruno- 
nis  excusus  Tuerit.  Styli  ejus  simiiitudo,  et  noinea 
S.  episcopi,quo  iiiscribitur,  satis  conjecturas  por- 
rigunt  eiaem  auctori  adjudicandum. 
Ad  aedificationem  fideliuro  spectat,  fratres  cba- 
rissimi,  extremus  evangelicae  lectionis  versiculus, 
qui  modo  vestris  iiisonuit  auribus,  quod  magi,  stella 
•duce,  ab  oriente  Bethlehem  venientes,  ingressi  do- 
mum  in  qua  B.  mater  et  virgo  manebat  cum  puero, 
apertis  thesauris  snis  tria  oblulerunt  Domino  mu- 
iiera»  aurum  videiicet,  thus  et  myrrham,  quibus 
verum  Dominum»  et  verum  hominem»  ac  regem 
confessi  sunt.  Haec  siquidem  munera  Domino  Sal- 
vatori  suo  quoiidie  S.  Ecclesla  offerre  non  cessat. 
Thus  enim  offert,  dum  illum  verum  Domioum, 
creatorem  omnium  confitetur  et  credit ;  myrrham, 
i?um  nostrae  carnis  substantiam,  in  qua  pro  noslra 
salute  paii  et  mori  voluit,  asserit  assumpsisse;  au- 
rum,  dum  perenniter  ipsum  cum  Patre  et  Spiritu 
sancto  regnare  non  dnbitat,  Juxta  illud  prophetae : 
Mulliplicabitur  ei  imperium,  et  regni  non  erit  finls. 
Horum  quoque  munerum  oblalio  myslice  inteliigi 
aliter  potest.  Per  aurum  designatur  coelestls  sapien- 
tia,  jnxta  illud  Salomonis  :  c  Thesaurus  desiderabi- 
lis  rcquieseit  in  ore  sapienlis  {Prov,  xxi,  20) :  >  et 
alibi  :  c  Os  justi  meditabitur  sapientiam  {P$al. 
XXXVI,  20).  »  Per  thus,  munda  oratio ;  undc  Psal- 
niisia :  c  Dirigatur,  Domine,  oratio  mea,  sicut  incen- 
sum  in  conspectu  tuo  {PsaL  cxl,  2);  i  puriorem 
namque  odorem  reddil  Domioo  nostra  munda  ora« 


B  tio,  quam  funius  ineensi;  ei  siciit  fdmns  liieteiuUt 
in  altum,  ita  noslra  oratlo  dirigitur  ad  DomiDiin. 
Per  myrrham  carnis  nostrae  mortificallo;  undeiii 
Ganticis  canticomm  S.  Ecclesia  de  suis  fidelibus» 
usquc  ad  mortem  pro  Ghristo  certantibus,  dicit : 
f  Manusmeae  distiilaverunt  myrrham  {Cant.  v,  5).i 
Tunc  igitur  Domino  aurum  offerimus,  cum  cceleslis 
sapientise  luce  in  conspecto  ejus  resplendemns^de 
quibus  Psahnlsta  dicit :  c  Initium  sapientl»  limor 
Domini  {Ecelu  i,  16).  »  Timere  siquidena  Dominam» 
est,  nulhi,  quae  facienda  sunt,  bona  praeterire;  hiBC 
etiam  alibi  dicit  :  Timentibus  Deum  nihil  deesL 
Thus,  cum  mundam  orationem  ante  eum  dirigimus; 
myrrham»  cum  per  abstinentiam  caroem  nostram 
cum  vitiis  et  concupiscentiis  moriificantesy  cnicem 

C  post  lesum  portamus.  Vnde  idem  Domioos  in  Evan- 
gelio  ait :  c  Si  quis  vult  post  me  venire»  abneget 
semetipsum,  tollai  crucem  suam  quotidie,  el  sequa- 
tur  me  {Luc.  ix,  13).  »  Crucem  ergo  propter  Chri- 
8tum  Jesum  porlare  esi  carnem  nostram  alDigendo 
pro  ejus  amore  mortificare.  Nec  vacat  a  mysteriOv 
quod  magi  per  aliam  viam  reversi  suni  ad  patham 
suam.  Patria  quippe  nostra  coelestis  Jerusalem  cj- 
vitns  sancta  est,  a  qua  ob  primi  hominis  culpain, 
id  est  superbiendo,  inobediendo,  cibum  Tetitum 
comedendo»  in  extremis  finibus  longe  discesslinus, 
juxta  iilud  PsaUnistae  dlcenUs  :  c  Miilium  incola 
facta  est  anima  roea  {PfaL  cxix»  6)  >  in  ierra  aiiena. 
Hac  igitur  patria  nihil  inveniiur  praestaniius,  cujos 
gloria  nihil  secorlus,  cujus  beatiuidine  nihil  feii- 

D  cius,  cujus  amore  nihii  suaviusi  cujus  labore  nihil 
feriilius :  centupium  enim  novil  reddere  frucium. 
Quis  unquam  exsul  ad  patriam  remeareooii  appo- 


SERHONBS. 


8M 


Qois  amissftm  bsreditalem   summopere  sibi  A  beatonim  siroplieia  eorda  signiOeantar,  qni  saeris 


restilui  non  Isboral  ?  Qai6  unquam  amiss»  patris 
oblivisci  polerit  ?  Si  ergo  ad  coelestem  palriam  ac* 
cepiori  b^reditalem  remeare  cupimus,  nccesse  est 
ut  per  aliam  ^iam  revertamur,  boc  est,  viribus  lotis 
nosmelipsos  Domino  bnmiliando  :  cor  enim  contri- 
tom  et  bumiliatum  Deas  non  spernit :  per  mullas 
namqae  Iribulationes  oporlet  nos  ingredi  regnum 
Dei,  praeceplis  divinis  per  omnia  obtemperando, 
Tisibilia  el  carnalia  desideria  calcando.  Hac  igitur 
via  reversi  ad  patriam,  perpeiuae  vit»  gaudiis2in 
ccelis  fruemur  cum  angelis,  adjuvante  nos  Domino 
nostro  Jesu  Ghrisio,  qui  cum  Patre  et  Spiriiu  san- 
clo  regnat  In  saecula  saeculorum.  Amen. 

465  SERMO  II. 

IN    PUIUFICATIONE  B.  M.   V. 

AraoiuTio.  —  Eodem  ex  codice  sermonem  alterum 
pariier  inedilum  publicamus«  in  quo  elegantia  non 
minus  eniicat  quam  doctrina,  suoque  auctore  di- 
gnus  omnino  videtur. 

Humani  generis  eonditor  et  rederoplor  DominuSy 
qui  pro  salute  totius  populi  de  coelis  venit  ad  terras, 
nec  Toiuit  legem  solvere,  imo  et  adlmplere,  secun- 
duDi  legis  edicium,  a  parentibus  bodie,  cum  noslrse 
carnis  substantia  in  templo  est  praesentatus.  Et 
quanquam  ejus  intcmerata  genilrix  B.  V.  M.»  qu» 
non  ex  accepto  semine  coneeperat,  nuliis  legalibus 
insiiiniis  astricta  teneretor;  attamen,  ut  se  Deum 
hominem  pepcrisse  ostenderet,  observato  bumilitatis 
prascepto :  QuaTTto  major  es,  bumilia  te  in  omnibus ; 
aeeeptis  muneribus,  cum  puero,  juxta  legis  ritum; 
rnnina  templi  p«tlvit  bodie ;  et  quia  paupercula  cratf 
necmagnls  preliosisqae  potcrat  nti  muneribus,  quae 
potnit  pro  fllio»  turtures  obtullt  et  columbas.  Nec 
sine  causa  Dominus  talia  pro  se  offerri  voluit  anima- 
lia,  qood  et  fellis  carerent  amaritudine»  et  proprils 
contenta  viris,  castitatis  naturalem  indolera  obser- 
vareni.  Intoeamur  ergo  diligentissime  borum  anima- 
iium  oblatia  quid  mystice  nobis  insinoatur.  Sed 
primo  de  templo  videamus.  Lapides  illi,  ex  quibus 
Sdlomonicum  lemplum  sedificatum  est,  alibi  caesi, 
qoidam  expoliti,  ibique  deportati  ab  sedificaniibus, 
apci  in  xdiOcio  inveniuntur;  ita  quod  nullo  mallei 
sono  aui  securis  in  tanto  opere  sit  auditus,  sanclo< 


jrarum  stimulis  liberateni  semper  habenies,  semper 
coelestia  mediuniur.  Ira  siquidem  venenorum  con- 
tagiis  infecta,  offuscata  ratione,  ne  verum  cernere 
valeat,  interiorem  perturbat  oculum;  dequaPsal- 
inisia  :  <  Conturbalus  est  prae  ira  oculus  meus  (PmL 
XXX,  10);  >  unde  Apostolus  :  c  Ira,  inquit,  juslitiam 
Dei  non  operatur  (Jac,  i,  20).  i  Per  turtures  autem, 
qux  propriis  content»  viris  alienum  non  appelunt 
amatorem,  utiqne  hominis  exterioris  scilicet  et  in- 
terioris  casliias  denotatur;  unde  Augustiuus  in  lib. 
De  civit.  Dei  :  <  Virginilas,  inquit,  carnis  corpus 
intactum,  virginitas  anim»  mcns  incorrupta.  >  De 
exteriori  caslitate  voce  etiam  Dominica  dicitar  : 
c  Sini  lumbi  vestri  praeclncti  (Luc.  xii,  35);  i  etper 
B  Moysen  filiis  Israel  praecipit :  c  Renes  vestros  accin- 
geiis  (Exech.  xii,  ii).  i  Lumbos  seu  renes  praecin- 
gere,  est  omnia  luxuriae  inquinamenta  et  camalia 
desideria  exsiirpata  firmis  casiitatis  nexibus  viiicire, 
juxta  illnd  Apostoli :  c  Mortificate  corpcra  vestra, 
quse  sunt  secundum  iram  (Co(ou.  iiiy  5).  >  Absit 
ut  aIienum,Iioc  est  diabolum,  amatorem  appetamus! 
postquam  enim  ad  Ghristum  venimus,  nequaquam  ad 
eum  redire  debemus.  Dicamus  ergo  cum  Apostolo  ; 
c  Castigo  corpus  meuni,  et  in  servituiem  redigo 
(ICor.  IX,  27);  >  castigo  illiciios  motus  corporis 
calcando;  licitis  vero  parce  ulendo,  ct  in  servituiem 
redigo.  Domino  enim  servire  tuta  Ilbertas  est;  et  pro 
^us  nomine  mori,  novae  aeternseque  vitae  inilium; 
unde  idem  Apostolus  :  c  Cupio,  inquit,  dissolvi,  et 
esse  cum  Christo  (Philip.  i,  23);  >  et  David :  c  Pre- 
tiosa  in  conspeclu  Domini   inors  sanctorum  ejus 
(P$ai.  cxv,  5);  >  ilemque  alibi :  c  Beati  mortui  qni 
in  Domino  morianiur  (Apoc.  xiv,  i3;.  >  Interioris 
quippe  bominis  castitas  est,  meniem  ab  omiii  labe 
peccatorum  immaculatam  custodire;  undeperegre- 
gium  praedicatorein  unicufque  fideli  nnimae  dicitur : 
c  Despondi  vos  uni  viro  virginem  caslam  exhibere 
Christo  (II  Cor.  xi,  i2);>  el  per  Prophetam  :  c  Cir- 
cumcidite  corda  veslra,    et  non  corpora  veslra 
(Jerem,  iv,  A).  >  Quod  ipse  Dominus  noslcr  vobis 
prxstare  dignetur,  ctc. 

406  SERMO  111. 

IN  NATALI  UMCS  MARTIRIS. 


rum  sigoificant  animas,  de  quibus  Isaias  :  c  Lapides  j)  Admonitio.  —  Si  hoc  tertio  inedito  seranone  editio 


vivi  volvuntur  super  terram.  t  Et  Apostolus :  Yos 
tanqaam  lapldes  vivi  superaedificamini  domos  spiri- 
iiiales,  qut  alibi  caeduntur,  et  sic  in  sedificalione  apti 
poDuntur;  quia  sanct»  animae  in  praesenti  vita  per 
pcenitentlam  et  cordis  conpunctionem  aique  proxi- 
morojD  compassionem  praeparantur,  et  ita  politae  ac 
mundae  In  aedificio  templi  congrue  collocantur.  Tem- 
pium  itaque  lllud  mirificum  a  Salomone  aedibcatum 
civiiatem  aaociam  lerusalem  significat,  cum  verus 
Salomon  Ghristus  videllcet  rex  pacificus  ex  vivis 
lapidibus,  boc  est  ex  fldelium  animis  a^dificare  non 
cessat  quotldie;  unde  illnd  Psalmistae  :  c  lerusalem, 
quae  aedificatur  ut  civitas  (PsaL  cxxi,  3).  >  Per  co- 
lufflbas  veroy  quae  feilis  amaritudinem  non  gestant, 


nem  nostram  S.  Brunonis  exornainus,  fatemur 
hunc  nos  debere  summx  diiigenti.-e  ac  laboris 
reverendissimi  hodierni  praesulis  monasl.  Montis 
Casinl  P.  D.  Thomae  Capomatii.  llliim  quidcm  ex 
cod.  194  Casin.  archivi  deprompsit,  a  qiio  plura 
aiia,  ut  diximuSv  Ilberaliler  communicavit.  Aliqua 
desunt  in  principio,  sed  reliqua  integra  et  per- 
fecta  videntur. 

Insuper  et  ipse  Dominus  In  eis  erat,  qui  eorum 
semini  incrementum  dabat.  Nam,  ut  Aposlolus  ait : 
c  Neque  qui  plantat  est  aliquid,  neque  qui  rigat,  sed 
qui  incrementum  dal»  Deus  (/  Cor,  iii,  7).  >  Unde  et 
subdilur :  c  Quia  sine  me  nihil  polcslis  facere.  Et  si 
quis  in  me  non  manserit,  mittetur  foras  sicut  pal- 
mes,  et  arescet,et  coUigentcum,etinignem  miltent, 
et  ardet  (Joan.  xv,  6).>  Qui  enim  in  Christi  fide  non 


Mi  S.  BftUNOMS  EMSCOM  SIGNIENSIS  ^^ 

manet,  de  &iMsie&ii  et  sanclorum  coHegio  fom  ejici''  A  adjicientur  voUU  (Lm€.  xi,  25).  k  Petam  ia  Cdt:  ei 


iur,  aresoit  et  raoriiur;  a  maUgnisspiriiibu»  rapihir» 
in  ignem  «torRum,  ineisiioguibilem  mittilur,  et  ibi 
fiinermecruciabituretardei.  <  Simanseriiisiu  me,et 
verba  mea  in  vobis  manserint,quodcunque  volueriti?^ 
petetis,etfiet  vobis(/Cor.  111,7). I  lilienim  manent  in 
Cbris(o,qui  nequeamore,nequeiiniore,qui  neque  rui- 
I>i9,nequeblanditiis,qui  abejusdilectione,ab  ejusOde 
let  amplexibus  nulla  raiione  separari  valeani.  Taliter 
qqidem  Apostolus  in  Cbristo  manebat,  qui  de  seipso 
scribens,  ait :  <  Ccrius  sum  enim  quia  neque  morSy 
ncquaviia,  neque  angcli,  neque  principalus,  neque 
virtutes,  ncque  inslantia,  nequc  futura,  neque  for- 
titudo,  rieque  aUiu\dai  ncque  profundum,  neque 
4^reaiura  nlici,  polerit  mos  ^eparare  a  cbariiaie  Dei, 


nibil  baesitanteSi  et  ea  pet^nC  qua  ad  salutcuper* 
tinent,  et  quae  dispositkmi  et  evangelicis  verbis  rob 
aint  contraria.  Sed  baec  speciaiiier  dtcuBUir  aposto. 
lis,  quorum  sanctai  petiUones  seniper  etiil)iqoe 
Do.minus  exaudivit.  Rogavit  enim  AposioUu  Domi- 
>)um,  et  ter  rogavit,  seque  a  Demino  benc  exatttdlian 
inieilexit,  posiquam  se  coiitra  seipsnoi  petiisseco- 
gnovil,  Exauditur  bomo,  si  fiat  quod  vuU.  Factan 
est  autem  quod  Apostolus  voluii,  quia,  postq»aiB 
guam  petiiionem  contra  seipsum  esse  cognoTit,  ei* 
audiri  noluit.  Unde  ei  ait :  <  LibcQler  gloriabor  1q 
infirmitatibus  meis,  ut  inbabitei  in  ine  \irUis  Gbri- 
sti  (//  Cor,  :i^ii,  9).  >  Nam  neque  btc  siopllclter  di- 
citur  :  <  Quodcunque  petetis,  sed  quodcunque  to- 


qua:  est  in  Cbristo  josu  Domino  nostro  (Hom,  viii,  9  lueritis  ct  peletis,  ftet  vobis.  In  boc  clarificaUis  cst 


3S),  I  Manenl  auiein  in  eis  verba  Cbristit  qui  praa*- 
4}epta  ejne  niente  tenent,  corde  eredunt,  et  nunquam 
eorqm  obliviscunlur.  Prseceptum  namque  Domini 
est :  (  Noliie  limerd  eos  qui  occidunt  corpus,  ani- 
mam  autem  non  possunt  occidere.  Sed  polius  eum 
timei6,qui  qI  animam  et  corpus  potest  perdere  in  go* 
bcnnam  (Luc.xi],5).i  l^rseceptum  Domini  est ;  <  Si  quis 
vult  venirc  post  me,  abneget  semetipsum,  lolial  cru- 
eera  suani,  ei  sequaiur  me  (Lur.  ix,13).>  Prs&oeptum 
Pomjnt  esi:  i  Si  quis  venii  ad  me,et  non  odit  patrem 
et  matrcm,  fratres  ei  sorores,  etc,  non  potesi  meus 
esse  discipulus  (Mauh.  xiv,  26).  i  H^ec  igitur,  et 
ftimilia  sunt  iUa  verba,  de  quibus  modo  Dominus 
dixit :  c  Si  manseritis  in  pie,  et  verba  mea  in  vobis 


Pater  meus,  iit  fruetiim  plnrimnm  afferatis,  et  cffi- 
ciamini  moi  discipuli.  !n  boc,  et  propier  Iioc,  ne 
revelante  cl  docenie,  Pater  lueus  manifesUilos  et 
clarincaius  est  vobis,  ul  voft  quoque  euin  «bt<iue 
prsedicando  ct  clarificando,  (ructuui  pkirimuin  i^e- 
ratis,  ei  mulias  gentes  ad  eutt  CQnvertalis,  etefficit- 
mini  mci  discipuli»  me  imitaii^  oon  solanviuet 
doctrina,  verum  etiam  in  miraculonun  operatiooei 
Vere  enim  discipuli  ilil  SMut,  qui  nagistrun  per 
omnia  imrtantur;  un<ie  et  Dominus  abbi  ait:(bu 
creduni  io  me,  opera  qu»  ego  (acio,  el  ipsi  tacieiu, 
el  horum  quidem  boq  solttm  lainora,  veruai  eiian 
qu;£  luajora  siint»  facieBt.  Sic  ODim  ae  habelordo  et 
inlelligcQtia.  Seqnilur  :  c  Sicul  dilexit  me  Pater,e( 


^anserint,  qupdcuitque  voluentis,  peietis,  el  fiet  ^  ego  dilexi  vos;  maaete  in  diiectione  mea  (/mb<  xv, 


vobis  {Jom*  XV,  7).  i  Magna  promissio,  inagnum  at 
incomprehensibile  douum.  Qui  manent  in  Cbrisio,  et 
jn  quibus  .mancni  verba  Cbrisli,  petaiU  quodcunque 
volunty  et  fiet  cis.  Si  enim  male  voiuerint,  et  maie 
pctierint,  jam  neo  ipsi  manent  in  Cbrisio,  nec  in 
ipsis  manent  verba  Cbristi.  Recordentur  igilur  ver- 
borum  Cbristi ;  iino  non  recordentur,  sed  firmiier 
tcncant;  in  memoria  babeant,  et  sic  petant,  sicut 
vcrba  Cbristi  petere  doccnt :  i  Quaerite  igiiur  pri- 
mum  regnum  Dei  et  jusititinm  ejus,  et  btec  omnia 


d).  I  Si  praecepta  mea  servavevitis,  maaebilis  io 
dilectione  mea;  aicut  ei^opra^cepu  Pairi&iBei 
servavi,  et  maneo  Ui  «ius  dilectione.  Ha)c  loctttos. 
suui  vobia  ut  gAudium  «leuai  i^  vobia  ait,  ei  ^u^Mnn 
vestrum  impleatur,  In  iUi»  eat  gaudiiim  Chfini,  qoi 
tale  gaudiuw  babeiUt  quai^  bahei  Ghristits;  wt 
etiam  de  quorum  sancta  converaatioaegawictChri- 
siBS.  Plenum  igitur  gaudiam  babent  ;  MiquWen  in 
tali  gauiUo  iftcaror  el  iriaiitia  eeae  aon  petasi. 


467  GLARISSIMO  PRJBSULt 

D.DOMIMIGO  GOPPOIiA 

lACHiB  QONQRf^GATIONIS  RITUUH  A   SJglGRETia 


EDITOR» 

Vehemei^ler  eptabain,  clarisiime  praesvl,  de  luis  in  me  merilts  teetimoniam  aHqued  perennl  xto  coo- 
secratuin  producere;  cum  tu  ipse  talem  mlhi  opportqnitaiem  prsnbuisti,  copiam  faetens  eptaiolas  aneojitt' 
,  ar.no  1788  Neapoli  editse,  erudiiissimoque  D.  Xaverio  advocalo  Matibeio  nuncnpaUe.,  In  ea,  qui  se  vfoiiii 
'  aucior  Cartbusianus,  sex  libros  vnlgo  sentcntianim  dictos  suo  institutori  S.  Brnnoni  asserit  conira  opiiii^ 
neni  illoruin  qui  S.  firunonem  Asiensem  Signiensium  episeopum  exarasse  jure  fonlendunt.  Tuarn  n^n 
laioi  eruditionem  bujusinodi  controversiaiu  baud  rece^iter  ortaml,  sed  olim  diuque  Benedictiiios  scriptores 
inler  et  Caribusianos  oppugnaiam  ,  et  binc  inde  pro  sua  ulrosque  senlentia  decertaa&e.  Si  PP.  Bcnediciia*)- 
rum  partes  pro  veritate,  et  meriio  causse  sunt  sustinendae,  eas  ego  assumo,  qui  novam  S.  Brunonis  A»tea 


m  SKNTeNtiifi.  -^  tiONtT.  Ebrr.  ftoH.  m 

bIs  opernm  edjtlonem  agffresstis,  sin^nlft  probare  ilttque  proprla  dstendere  debeo,  ei  si  qiioo  ei  usorpaia 
fiterint,  vindicare.  Jam  antequnm  episloia  Neapolitana  meas  ad  manus  pervenisset,  quaesiionem  lianc  ad 
truHnam  revocaram,  compugnniitiuin  scnptorum  momenta  perpenderam,  et  reliqiia  ejiisdem  S.  episcopi 
Signiensis  scripta  attente  periegeram;  quiims  ijop  ceHioreni  feci  In  arena  scripiores  Ca^thusbnos  fled1fl« 
ciuin  suum  condidlsse  :  cuin  merldiana  fuce  clarius  appareal  piagitiin  ft.  Bninoni  Astensi  facturo  ab  hi» 
(\m  sanctum  Bninonem  Garthusianum  librorum  illorum  pnrentem  asseruerunt,  interque  ^us  opera  pu- 
Llicanint. 

Primani  illorum  impressionem  curavil  Guiilclmus  Bibaticius,  Carihusianortim  moderatorfeneralls,  an« 
f52t,  typts  Parisiensiljus  )odocil  Badii  Aseentil;  quneditiocum  satis  non  fuissei  eam  flagitaniibus,  aliera 
Parisiis  itcm  an.  I5i4  renovaia  fuit,  et  lertia  eiiain  Coloni»  hablta  opere  ac  studto  eruditissiroi  Tiieodori 
Petraei,  CarthusixColonicnsis  alumni,  quam  clarissimo  D.  Laorenilo  Alamandio  Graltonopoiitano  episcopo 
dedicavit  an.  4611.  Priores  dose  Opp.  S.  Brunonis  Carthusiani  e^litiones  in  dtio  volumina  di8trii>ut»  fuere  ; 
tertia  in  iria  disparliia,  atqne  in  eis  sex  Senlentiarum  Hbros  editores  coltocarunt.  Ab  eo  igitur  tempore 
iisque  ad  annum  1649  in  fide  editorum  Carthusianorum  vigebal  opinio  set  libroruui  Sentcniiaruin  aanetuni 
Brunonera  Carthusiannn  famili.-e  inslitutorem  auclorem  exsiilisse. 

Ast  oum  D.  Maurus  Marchesius  monachus  Caiiiiiensis  prinvis  ad  •otlectionem  Opp.  S.  Branonis,  ejusdcm 
ecenobii  abbatis  cl  Sij^nini  episcopl,  animum  intendisset,  facta  slbi  opporlunitate  loeupleliSBimi  mm.  codi- 
camarchivi,dissertationem  edidit,  qua  S.  Drunoni  Carthusiano  suppositos  libros  illos  paiain  feeit,  vaiidis- 
simisque  docomenlis  oslendit  non  esse  a  S.  Sip^niensi  Brnnone  abjndicandos.  Eadem  Marchesii  elocubratto 
ilerum  in  lucem  prodiitanno  1651,camyenetiis,  apud  typogr.«pltos  Brentannos,  S.  Brunonis  Aslensis  opera 
edita  in  publicum  apparuere. 

liis  pro  hujnsce  conlroverslae  apparatu  absoluds,  prsstantisslme  prsesul,  addenda  snnt  aliqiia  de  vita, 
deque  scriptis  utriusque  Bninonis.  Dicam  igilur  hos  sanctissimos  viros  coaevos  foisse;  sed  Brnnonem 
Cartbosianorum,  pareniem  prius  vita  functum  in  terris,  anno  1101  ad  caelos  mif^rasse.  Bruiio  vero  Signien* 
sis  cpiscopus  vighili  duoims  annis  stiperviiit,  solutoque  humanse  carnis  vinculo,  an.  1125  inter  superot 
reccptus.  Ad  eorum  scripta  quod  altinet,  jam  plura  in  proiegomenis,  et  iii  lestimoniis  scriptorom  ecclo* 
siasticoruin  prxnotata  sunt,  ex  quibns  constat  Brunoni  Aatetist,  nemine  refragante,  conceesos  conHiienta'* 
rios  in  Pentateuchum,  in  libro  Job,  in  Psaimos,  in  Caiitica  cauticorum,  in  Evangelia,  el  in  Apocalypsim» 
Traciatus  aiitem  qoi  Bninoni  Carthusiano  altriliuuntur,  non  sunt  nisi  exposltto  iii  Psatmos,  ei  commenta* 
tto  in  Epistolas  D.  Patili.  Tola  controversia  vcrsatur  circa  sermones  de  laudibus,  flguris,  praerogaiifTisque 
Ecclesiae  in  sex  libros  distrlbutos,  qui  vulgo  Sententiarum  libri  appellantur.  Videndum  igttur  cul  ex  duouna 
Brnnonis  sint  ascribendl.  Quis  aulem  detreclabit  eum  aueiorem  adinUtere,  qui  de  suis  ipse  scriptis  in  libris 
coiitroversis  testimonium  praebet,  qui  illis  persaepe  utliur,  qui  plura  de  verbo  ad  verbum  inserta  habet, 
qiii  argumcnta  sibi  propria  tractai?  Cnm  auiem  is  sit  saiictus  Bruno  noster,  satia  compertum  exploratum^ 
que  hatiebimus  eum  sex  Sententlarum  libros  elucubrasse. 

Horum  omnium  probationem  a^gredlor.  Et  quidem  S.  Bruno  in  lib.  i,  cap.  6,  hM  agitde  civitata  laneta 

lcrusalem,  ac  niystice  ejus  descnntionem  exponit,  post  aliqiia,  lioec  hal)et  :  46B  *  ^^  omnia  latius  in 

Apocalypsim  exposuimus,  nec  inodo  tempus  estut  per  singula  disseraniur.  i  lieiii  in  eodem  iib.  i,  cap.  S, 

qui  Siinoniacos  et  hxrellcos  persxpe  snis  in  commentariis  insectatur,  eadem  profert :  i  Nullum  animal 

ingrediiur  in  arcam,  nisl  per  ostiura.  Sed  Simoniaci  et  hseretici  aiiunde  in  Eecicsiam  tntrare  nltuiitur* 

Doc  faclunt,  quia  fures  suiit  et  lalrones,  t  etc.  Eodera  capite  ecclesiaslicani  bierarehlam  describit;  c&  qna 

nosciiur  non  monachum,  sed  episcopum  scripsisse.  Pauloiiifraafrereiisilla  psal.  lxxxv:  c  Meinor  eroRahab 

et  BabySonis  scientiiim  me,  >  ipsls  verbis  explanat,  quibus  in  comment.  hiijttsce  psalmi  iiiuitraverat.  Vid« 

pag.  488,  toni.  I.  Prseterea  in  rap.  4,  lib.  ii  :  De  qoatuor  vtrtutibus  cardinalibtts  Inseripto,   postquam 

tradidil  qu£  in  structora  et  ornatu  veleris  tabernaculi  sunl  Intelltgeiida,  his  exposiiioneiii  abaotvit :  <  Qua-* 

tuor  illi  coiores,  qui  uliique  sitnul,  ct  nnnquam  separatitn  ponebantur,  quatuor  istaa  viriutes  •igniacaijanl« 

Hiacyiithos  videlicet  ct  purpura,  coccos  bis  tlnctus,  et  byssus  retorta ;  4^  quibus  tn  Exodum  saHlcienter 

d^xiinus.  >  Insuper  in  cap.  5  ejusdem  libri  agens  De  virtute  bumilitatis,  ubi  affert  ex  Levitiei  cap.  xxiii 

mandatiim  divlnum  de  festivitate  Tabernaculorum,  eamdem  mysticam  tradit  Bigniricationeni,  quam  suo  iii 

commoniario  super  eomdem  Levitici  iocum  attulerat.  Item  in  cap.  7  lib.  ti,  cui  tiiulus  <  De  pace,  >  iila  Can* 

tici  canticorum  verba  cap.  viii,  f  vinea  fuit  pacifico,  >  haud  dissiinili  modo  illuslratac  in  comment.  exposue* 

rat  Sucocditllb.  iii,et  in  cai^.  8 :  <  De  mari  novo,  et  de  piscatoribMs  novis  inscripto,  >  diim  iilo  uiitnr 

loco  iob,  cap.  XL  :  cBeciiemol,  quem  feci  tecum,  >  ab  interprelatione  eo  in  libro  tradita  non    disccdit, 

camque  fidcliier  repclit.  Rursum  in  cap.  2,  lib.  iv,  semi.  2  De  Triniute,  divina  naturae  essentiaro  iisdeiu 

Tcrbis  expritoit,  ut  cxplicaverat  in  comment.  super  illa  verba  Exodi  cap.  iii :  <  Ego  sum  qui  sum :  b»e 

dices  filiis  Israel :  Qui  est  niisit  me  ad  vos.  >  Item  in  cap.  7  ejusdem  lib.  iv,  De  ocuvis  Epiphaniie  mer 

morat  prneceptimi  Doinini  Moysi  factnm,  ut  duos  iiircos  in^stlo  tabemaculi  pro  sacriiicio  coilocaret,  eamilem 

allori  intcrprelationem,  qnam  in  comment.  super  hunc  Exodi  locum  atlulerat.  Similiter  in  8erm<  2  iDe  Ra^ 

mis  Palinarum,  >  sub  cap.  8  t^usdcm  libri,  ubi  Matth.  locum  cap.  21  allegat,  iribii  aliudquam  eamdeiB 

Evangclii  expositionnm  adducit.  Idem  pnestat  in  serm.  2,  cap.  10,  lib.  iv,  cui  titulus  est :  <  In  Parasceve» 

aivc  iii  Restirrectione  Domini ,  ibi  illustratioiiem  omnem  ex  commentariorum  suorum  promptoario  desu^ 

nilL  Sequenitis  eiiam  libri  plura  suppeditant  loca,  ex  quibus  aperte  evincitur  S.  Brunonem  in  illis  scribenr 

dis,  stiis  interpretationibus  m  utrumque  Testamentutu  elaboratis  usum  fuisse.  Ita  in  c^p.  %  lib.  v^  aliereiiB 

Juhi  cap.  XL,  sic  in  scmi.  S,  iib.  vi,  de  Nativit.  pluriinor.  martyruin,  non  absiroilis  est  loci  Apocaiypais 

cxpianatio,  qux  cjus  in  comment.  iegitor.  Sed  nisi  lr<ec  satis  adhuc  easent,  controversiam  certissime  diri- 

nitiitt  sermones  4  et  5,  liii.  VI,  qui  de  eisdem  martyribus  inscribuntur ;  eum  planissime  referatit  psalmo- 

runi  c\xxi  et  cl,  cxposiiionem.  Ne  nimis  prolixus  evadam,  omiito  mentionem  facere  de  aerm*  6^  lib.  vi, 

cinn  explanatio  cap,  28,  lib.  Cxodi  ex  commentario  descripta  penitus  videatur.  Cum  igitur  baee  taiita, 

t:um|iie  perspicua  sint  argumenta,  nt  S.  Bntnoni  Signlensi  sex  libri  Sententlarum  agserantur,  ab^oiutam, 

victamque  causam  ncmoaequtts  judcx  inihi  concedere  recusabit. 

Sed  pii  laudabilesque  scriptores  adversarit  audiendi  sunt,  ne  eos  floccifacere  vtdeamur;  proecipoe  vero 
^riivliiissimus  D.  Benedictus  Trombius,  Carthnstas  Neapolitaii^ie  S.  Mariini  alumuus,  qtii  anno  1775  iiigeiiti 
voiiiniine  edidit  Neapoli  <  Historiain  criticam,  chroiiologlcam ,  diploiiiaticani  de  S-  patriarcha  Dniuoiie, 
(lcque  ejus  ontiue  :  >  et  in  ea,  lib.  x,  eap.  252,  a  pag.  241  usque  ad  pag.  850,  fuse  qu^jestioneni  de  auctore 
^x  librorum  Senientiarum  pertractat,  quos  ad  suuin  instiluiorem  deceruit  ascribendos.  Quatiior  praecipue 
*i|iit  momeiiia  raiionum  quibus  Carihusiani  causam  suani  pairocliiantur.  Primum  desumuut  ex  autiquiute 
^l  Dumero  codiqum  mss.*  secnudum  tx  ioiiga  buiusce  opiuionia  possessioiie ;  tertiom  ex  auctoritale  Mcr« 


871  6.  BaUNONlS  EPISGOPl  StONlEyNSlS 


m 


eoogi^.  Rituiiin;'(}uarlum  ex  consensu  nonnuUorum  scriplorum  S.  Brunoni  Garthusiano  opoi  illad  ascri. 
benlium*  Primo  enim  loi*o  memorani  insignem  codicem  Garlhusiae  S.  Siephani  de  Ereroo  in  Galabria,quem 
diu  possederunl  monachi  Gislercienses»  oiim  coenobii  ^usdem  incolae,  eumque  suo  in  discessa,  versus  miem 
saec.  XII,  novishabilaloribus  Garlhusianis  reliquerunt. Ui&aulem  codex  qiii  S.  patriarchse  iiomen  deferebat, 
cum  ad  magnam  Garthusiam  Gratianopolilanam  deiatus  fuisset,  ac  similes,  uniformesque  alii  codices  eo« 
dem  in  monasterio  reperti  fuissent,  specutissimum  D.  Guillelmum  Bibaucium  praesulein  generalem,  ?iruiD, 
nl  airnt,  sanclum  et  doctum,  moverunt  ut  Sententiarum  libros  cum  rellquis  sancti  Instilutoris  operibos 
Parisiis,  utdiximus,  typis  edere  curaret. 

Hujus  argumenti  geiios,  quod  oiini  aliquid  ponderis  habere  poteral,  modo  valde  leve  reputalor^posi. 
quam  Benedietini  congreg.  S.  Mauri  ab  editionibus  SS.  Uieronyini,  Ambrosii,  Augustini,  alioniinque  Pa-* 
trum  plura  expunxerunt  scripta,  qu»  ab  anliquis  librariis,  sed  imperitis,  supposita  fuerant.  Liceat  laniefl 
mihi  his  opponere  testimonia  alioruin  codicum  aeque  aniiquoram,  in  quibus  inscriptum  pariicr  nomen 
Brunonis  Signini  episcopi  inspicitur.  In  primis  duos  codices  Vaticanos  memorabo  sis.  n.  994,  et  1i64,  In 
4,  qui  non  tam  in  fronte,  sedihitio  cujuslibet  Sententiarum  libri  hanc  epigraphen  habent :  c Domiii  Bro- 
nonis  Signini  episcopi,  i  quorum  unus  est  saec.  xii,  alter  S3c.  xiii.  Pneterea  cod.  alTeram  biblioth.  Ynlli. 
cellanae  f.  36,  membr.  in  fol.,  el  cod,  bibliolh.  Fioreutinae  S.  Marci  0.  P.  in  4,  ilem  membran.  niUdisi^ime 
exaratos  saec.  xii,  quos  cum  Marchesii  editione  comparavi.  Eiusdem  x\\  est  cod.  Gasinensis  196  [a/.  317], 
a  litteratissimo  praesule  Slephano  Borgia,  modo  S.  R.  E.  cardinaii  optime  incrito  diligentcr  recogiiiius,  ut 
in  prsefalione  dixi.  His  paulo  postcrior  estcodex  Taurinensis  bibl.  regii  Alhenaei,  sig.  787,  c.  11,  ^,  qui  S. 
Brunonis  469  nostri  nomine  insignitur,  et  praedictos  Sontentiarum  libros  compleclitur.  Sed  pleDiorem 
adhuc  fidem  faciunt  tres  alii  codices,  de  quibus  suis  iitteris  iv  Kal.  Jul.  an.  i78tj,  me  certiorem  reddidit 
clariss.  metropol.  Ecclesiae  Taurinensis  canonicus  Philippus  Amedeus  Millo,  pluries  a.  me  coromcndatus. 
Primum  se  invenisse  ait  in  finibus  Sabaudiae,  quem  membranaceum  asserit  opt.  noi^e  saec.  xii,  sex  libros 
Seiitentiarum  coniinens,  quorum  titulos  et  numerum  refert :  1  De  figuris  Ecclesiae.  2  De  ornameniis  £e- 
ciesiae.  3  De  novo  inundo.  4  De  festivitatibus.  5  De  festivitalibus  B.  M.  Y.  et  sanclorum.  6  Qui  est  de  fe- 
stivitatibus  martyrum,  confessorum  et  vir^inum  in  libro  v  contineiur.  Observavit  autein  in  fronte  scri- 
ptiim :  fLibri  magistri  Brunonis  Signiensis  episcopi,  i  sed  abrasa  verba  illa  :  <  Signiensis  eplscopi,  i  et 
Da:c  alia  suffecia  c  institutoris  Garthusianorum.  i  Duos  reilquos  in  scriptis  dedit  praefectus  hibl.  magu» 
Garthusiae  Graiianopolitanae  perspicue  nomen  Brunonis  episcopi  Signiensis  deferentes,  quos  aflirmat  ch»« 
ractere  Romano  optime  exaratos,  eosque  ad  saec.  xii  consignandos  judicavit.  Gura  jgitur  roulto  plures  co- 
dtces  antiqnitate  et  aucioritate  prxstaiiles  S.  Bruuonem  Asiensem  sex  librorum  Senlentiarum  aaciorem 
proferant,  Garthusianorum  oppositio  hoc  ex  capite  penitus  concidit,  aeque  evanescit. 

Neque  raelius  sustinelur  alterum  caput  dc  longa  pacifica  possessione  opinionis  Brunoni  Garlhusiano 
libros  illos  tribuentis  :  cum  enim  ante  Marcliesium  neuio  de  edendis  Brunonis  Signini  scriptis  cogitamit, 
et  nemo  eiiam  codices  Gasinenses  hac  pro  causa  consuluerit,  nullus  controversiae  motus  facius  esi.  Ast 
vix  Marcliesius  usurpata  agnovit  S.  Brunonis  sua  scripta,  et  Garthusianorum  patriarchae  atlribuia,  siaiim 
plagium  manifesiavit,  probabitque  Briinonein  Signiensem,  oliiu  ejusdem  Gasineiisis  coenobii  pnesulemi 
genuinum  auctorem  habenduin  esse.  Quis  obscoriorum  temporum  imperitiam  aliquid  probare  dixerit,  cum 
tam  multa,  tainque  praeclara  codicum  testimonia  habeaniur,  quse  in  Brunonem  nostrum  plenissioie  cou- 
sentiunt?  Hoc  certe  beneficium  reipublica!  litterariae  serior  aeias  conlert,  quod  incertae  rerum  cogniiio- 
nes  siudio  ac  diligeniia  posterorum  certiores  fiant,  et,  si  aliquid  irrepsit  errorls,  luce  severioris  critice  e> 
plodatur. 

Petunt  Garthusiani,  et  praecipue  anonyrous  Neapolitanus,  terlium  argumentum  ex  auctoritate  sacrse  con« 
gregationis  Bituum  ;  quatenus  nonnullas  iectiones  peculiaris  ordinis  sui  Breviarii,  easque  ex  sermoDibus 
controversis  desumptas,  ipsis  Garthusianis  recitandas  indulsit.  Ex  hoc  igitur  arguunt  sacram  con|regaiio^ 
nem  lectiones  illas  approbavisse  sub  S*  Brunonis  Garthusiani  nomine  editas,  non  autem  episcopo  Signiensi 
nuncupatas.  Facile  hapc  refelluntur;  quod  compertuin  sit  omnibus,  sacram  rituum  congregationem  a  judi- 
cio  hujusmodi  controversiarum  abstinere,  quando  nihil  fidei  obstat;  etprivatis  aliquibus  Ecclesiis,  vel  cob- 
tibus  regularium  aliquos  ritus,  ut  lecliones  particulares  indulget,  quas  lameu  in  Ecclesia  uuiversaii  inler* 
dicit.  De  consensu  scriplorum  quarto  loco  agendum  esset ;  sed  satis  superque  suiit  teslimouia  qux  ia 
proiegomenis  cumulaviinus. 

Omissis  autein  aliis  levissimis,  paululiim  illa  in  objectione  immorari  oport^t,  quae  alicujus  momenli  T*h 
detur.  Praemitto  auctorem  anonymum  Neapoiitannm,  pa^.  2i  episiolae  suae,  supponere  in  censu  sermo- 
num,  etc,  duo  haberi  hoc  litulo  inscriptos :  «  De  basilicis,  quoe  ab  episcopis  dedicantur.  >  Primitm  dico 
unum  esse,  et  septiino  loco  positum  a  duobus  codicibus  Vaticanis  in  primo  Senlentiarum  libro,  itetnque  in 
aliis  mss.  coc|^.,  sicuti  etiam  in  Marchesii  editione  eodem  titulo  inscriptum.  Dico  secuudo  S.  Bruuouem 
Sigiiiensem  episcopum  duas  egisse  ecclesiarum  consecratioiies,  ui  in  Vita  ejusdem  cap.  7  et  9,  quare  veri- 
simile  est  sermonem  hunc  in  actione  unius ;  aut  alterius  dedicationis  liabuisse.  Addo  ti^rtio,  toto  ilio  io 
sermoiie  c  De  basilicis,  i  nibil  apparere  quod  ad  reiigiosos  viros  proprie  referri  possit ;  quinimo  videinr 
concio  ad  populum  insiilula,  illaque  verba  :  c  Fratres  charissiini,  »  iii  menioratis  codicibus,  et  ediiionibus 
^esuntomnino;quae  taineu  etsi  essent  pro  ipso  populo  usurpaii  poiuisseni.  Nihil  vero  probat  documeo- 
tum  itlud  ab  anouymo  Garthusiano  in  cit.  episiola  pa^.  2S  editum,  quod  consecrationein  refert  aii.  1U94 
actam  ab  Archerio  archieplscopo  Panormitano  ecclesise  Garthusianorum  iii  Galabria»  in  honorein  Dei  ei  B. 
M.  V.  dicatae  :  cum  ex  charta  ilia,  ut  praesenles  tanlum  dedicationi  meinorentur  c  magister  Bruno,  et  La- 
nuinus,  ac  ca)ieri  fralres  eremitae,  qui  dedicationi  iiii  inierfuerunt,  el  in  pr;?^sentia  bonoruin  hominura.  > 
Qnod  autem  ea  opportunitate  S.  Bruno  patriarcha  concionaverit,  gratis  asseritur^  neque  ullo  firmo  argu« 
mento  comprobatur.  Econtra  invictissime  ostendam  sanclum  Brunonem  nostrum  concionis  <  De  basiiicis, 
quae  ab  episcopis  ordiuantur  »  auctorem  exstitisse.  Dixerat  enim  ille  in  seraioiie  c  De  taberiiaculo  l<edfr- 
ris,  I  qui  tertius  esl  lib.  i  Senteut.,  tunc  temporis  se  nolie  explanare  singula  qux  a  partibus  ejuset  figuris 
signiricabanlury  scd  ea  oinnia  ad  aiiud  tempus  reservare.  Hoc  Bruno  noster  dupliciter  prxsiitit:  primo 
quidein,  in  concione  c  De  basilicis,  >  seu  ut  alii  inscribunt»  c  De  dedicatione  ecclebiae ;  >  secundo  in  pecu- 
liari  tractatu  amplissime  et  eruditissiine  exarato,  quem  hoc  in  voliiminc  cdiluri  sumus.  Faveant  ergo 
Garthusiani  doccre  opus  illud  ab  eorum  instituture  confeciuui,  et  unum  afferant  scriptorein  qui  ci  conces- 
serii.  Si  autem  omnibus  in  editionibus  nomen  S.  Brunonis  Aslensis»  Signini  episcopi,  traclatui  illi  prxposi- 
tum  legilur,  exploratissiina  res  erit,  de  hujusmodi  ccclcsiasiica  doctrina  et  erudilione  S.  Bruuonein  r.O' 
struni  oprniie  merituin  asserendum  esse»  non  aulem  S.  Brunonein  Garthusianum. 
iideitt  adversai  ii  prasierca  ^iunt ;  Si  propugnatores  S,  Pruuonis  Ast^nsis  libros  Sententiaruni  ascribeca 


875  SENTENTIiE.  —  MONIT.  EDIT.  ROM.  871 

coniendunt,  quos  S.  Brunoni  patriarcbae  sermones  relinquent;  cum  lamen  non  a  pancis  affirmehir,  enm  prscier 
expositiones  in  Psalmos»  et  in  Epistolas  D.  Pauli,  plures  oraliones  morales  scripsisse?  Nolo  scripior.biis 
illis»  le  Long  nempe,  Caveo  et  Mabilionio  suffragari,  qui  commeiitarios  illos  lanlum  Brunoni  Gartbusiano 
admiuunt.  Sed  dicam  470  pocius  conciones  illas  sanclissimi  viri  ?el  lalere  adliuc,  vel  cum  aliis  incerti 
nominis  confusos.  Et  revera  qui  Sententiarum  libros  attente  perlustraverit,  non  sermonea  aut  tractalus  ad 
monacbos  fratres,  vei  ad  rudeni  et  agrestem  populum;  sed  perpoliias  comperiet  elucubrationes  praesulis 
(ioccniis  clerum,  cultosque  auditores,  el  sublimiora  dogmata  expiananlis.  Unum  sit  pro  omnibus,  quod  ia 
cap.  i,  lib.  VJ  c  De  paradiso  i  legitur.  Praemissa  enim  loct  paradisi  expositlone,  in  qiio  primus  homo  Adam 
posiius  fuit,  haec  addit :  <  Sed  ouid  per  Adam  nisi  Ecciesiae  custodes,  episcopos  scilicet  et  sacerdotes  intel ' 
ligamus?  Audiant  ergo  iati  quid  de  Adara  Scriptura  dicit,  qui  ad  hoc  in  paradisum  missus  est,  ut  opera- 
relur  et  cuslodiret  llium.  Non  sint  otiosi,  quia  operarii  sunt,  vigiles  quia  cusiodes  sunt.  > 

Quo  aulem  tempore  S.  Bruno  noster  Sententiarum  libros  exaraverit,  qiiamvis  ille  de  aliquibus  aliis  ope- 
ribussuis  mentionem  fecerit,  de  his  prorsus  sileat;  aitamen  argui  potest,  eos  elucubrasse,  cum  dimissd 
coenobii  Casinensis  regimine  ad  suam  Signiensem  ecclesiam  remeavit.  Tunc  enim  commeniarios  in  uirum- 
qiie  Testamentum  jam  confecerat,  iisque  hosce  scribendo  libros  «sos  est.  Cumque  post  redditnm  ad  episco- 
palum  duodecim  annos  supervixent,  quemadmodum  ejus  tn  Yita  statuimus,  hoc  Senteniiarum  opus  ador- 
nnsse  verisimile  est.  Ad  alterum  Cartbusianonim  objectum  mibi  est  respondendum  :  Miror  sane  quomodo 
ipsi  visi  sint  videre  sensuum  consonantiam  atque  dictionis  similitudinem  libros  inler  Senlentiarum,  et 
comnientarios  in  Psalroos,  etin  Epistolas  D.  Pauli;  cum  peniius  Bruno  nosler  dissimilis  et  dissonans  foerit 
ab  eis.  Aliqua,  ne  infinitus  sim,  pro  omnibus  hic  colligam»  et  reliqoa  ab  his  argui  polerunt.  Capiie  eniin 
XIII  super  iiludPauli  Epist.  prima  ad  Corinthios  :  f  Si  linguis  hominum  loquar,  et  angelorum,  >  explanato 
iiiicrali  senso  proprietatiim  charitatis,  S.  Briino  Carthusianus,'  iractat  de  scientiae  evacuatione»  scilicet, 
qnod  in  visione  Dei  scientia  humana  penitus  destruetur,  etc.  De  hoc  autem  argomenlo  ne  verbum  auidem 
liahet  Brtino  iioster,  sed  charitatis  excellentiam  miriflce  expouit  atque  commendat.  Neque  in  ca0.  il  ejus-  - 
<tem  commentarii  aiiquid  occurrit  consonans  doctrinas  Bninonis  Astensis,  qui  de  eadem  disserit  virtuie; 
sed  imus  est  Carihuslanus  in  verborum  illonim  explanatione  :  <  Si  linguis  hoininum  loquar,  i  etc,  cum  de 
diverso  iinguarum  gencre  atque  de  prophetia  agat.  Nutlam  pariter  siniiliiudiiiem,  aut  relalionem  quis 
comperiet  prxdictos  inter  coinmentarios  S.  Bniiionis  Carihusiani  in  cap.  il,  secundae  ad  Coriiilb.,  |et  ser- 
nionem  Signiensis  episcopi  <  De  patienliae  virtule.  i  Cartbusianus  enim  exponit  meniem  D.  Pauii,  qiiod 
Ecilicet  Corinihii  debeant  ejus  insufficieniiam  susiinere,  qua  tamen  eos  docei  veritatem.  ne  pseudomagistris 
et  pseudoprophetis  credaut,  qui  falsa  et  perversa  ad  decipiendas  animas  praedicant ;  Bruno  vero  Astenais 
depatienl'a,  utchristiana  virtute  waxiine  iieoessaria,  et  quae  pluriinum  meretur,  concionem  insiituit.  De 
casiiiate  cuiijugii  agit  Bruno  Carlhusiauus  in  comment.  cap.  7,  ad  primas  Corinth.,  atque  in  primis  loqui- 
iiir  de  r^rnicationis  reaiu,  dein  de  continentia,  qnando  et  qolbus  est  necessarla.  Qua^rit  alruin  D.  Paulut 
Qtorein  duxeril,  an  virgo  perinansit.  Tandem  quaerit  aA  de  virginitaie  prxceptum  habeatur.  Aliam  autera 
viain  aggressus  S.  Bruno  noster  cap.  5,  lib.  ii,  excellentlam  virtutis  casiitaiissibi  proponit  commendandnro ; 
contineniiam  ab  omni  opcre  carnis  docet  necessariam  iis,  qui  vel  castiiatem  voverunt,  vel  eam  pro  vir- 
:uie,  absque  religionis  voto,  sibi  elegerunt.  Quartiiro  caput  libri  ejusdem  a  BruDOne  nostro  inscribitar 
f  Dc  virtuiibus  cardinalibus  :  >  sed  facta  a  me  coliatione  cnm  iis,  qua^  Bruno  Carthusianus  cominentaius 
esi  super  psalmum  55,  qui  iiicipit :  i  Dixit  injiistus,  atdeliaquat  in  semetipso;  >  ne  ullum  quidem  vestigiuro 
reperi,  quo  aliquid  atictor  noster  de  doctrina  hujusce  commentarii  accepisse  videatur.  Idem  asserere  noa 
vereor  <  De  pace,  >  quae  titulus  est  cap.  7  ejusdem  iibri;  nam  totus  iile  psalmus  nempe  8i,  ubi  dispersos 
canit  Propbeta  hostes  popuii  Israelitici,  et  pacem  iili  comparatam,  Bruno  Carthusianus  nihil  aliud  molitur, 
nisi  vocum  et  nominum  expositionemi  qunc;  in  psaimo  contineniur.  Haec  oronino  praeterit  A.  N.,  sed  pacis 
uiiliiaiem  atque  eximium  Dei  erga  homines  benericium  ostendit.  Qiiae  cuia  saiis  perspicua  et  probaia  sict» 
Remiuem  mihi  siiccensuruin  arbitror,  si  asseram  Cartbusianos  sui  patriarciia  defensores  haud  saiis  ejut 
commentarios,  ct  libros  Sententianiui  Bninonis  Asiensis  iiispexisse;  quod  si  in  ejus  leetione  et  compara- 
tione  vacasseui,  a  patrocinio  hujiisce  causac  abslinuisscnt.  Neoiie  me  urgere  putent,  dicentes  sermones 
c  De  obedleniia  et  de  abstineniia,  >  qui  sunt  10  et  11,  lib.  ii  liaud  obscuruin  iiidicium  praebere  non  ab 
episcopo  claboratos  fuisse,  sed  a  viro  sacris  coniemplationibus  dedito,  ut  erat  S.  Bruno  Cartbusianus.  In 
primo  enim  de  obedieutia  haec  ab  anonymo  Neapoiitano  pag.  28  referunlur  :  c  Quid  igitur  dicant  monacbi 
inobeclientes,  et  suas  volunlates  facieiites  :  ac  per  hoc  voo  non  placentes  cum  tola  monachorum  religlo 
oi)ediefitta  sit,  et  sine  obedientia  nihil  sit.  >  in  aliero  de  abstinentia  simiiiter  eam  inonachis  commendans 
ait :  c  Majorum  sententia  est :  Sic  coroedat  monachus,  ot  semper  esuriat;  ei  sic  bibat  episcepus  ut  an  bibe- 
rit,  Desciat.  >  Hosce  tractatus  vel  conciones  qiii  legerint,  lixc  a  Brunoue  Astensi,  olim  monaclio  obiier 
dicla  fatebuntur;  cum  non  ex  professo  de  perfectione  abstmeniiae  ei  obedientiae,  quibus  operam  dare  lenen- 
tnr  raonachi,  egerit;  sed  cominunes  doctrinas,  etiaro  virls  saiculi  convenientes,  ex  sacris  litteris,  jam  aute 
suis  in  commeiitariis  tractaias  congesserit  aique  produxerit.  Ab  hac  uiiqne  repetitione  loeoruro,  et  Sen- 
leniiaruin  utriusque  Testamenli,  qnac  iisdero  pene  verbis  iu  his,  aliisque  sermouibus,  siculi  aliis  in  scriptis 
certissttne  a  Brunone  nostro  exaratos  continenlar,  taro  validum  pro  roea  Gonflrmaiida  sententia  eruilur  ar- 
giiraenturo,  ui  de  ea  nulius  ambigendi  locus  reiinquatur. 

Pauca  reroanent  diluenda,  quae  ex  Jodoco  Badio  Ascentio  affert  idem  anonymus  auclor  Neapoiitanus* 
Primum  quidem  concionatorem  in  serroone  €  De  basiiicis,  quae  abfpiscopis^Tl  ordiiiantur,  >  qui  etiam  in 
dedicaiioiie  Ecclesiae  nuncupatur,  plane  dicere  se  episcopum  non  esse.  Secunduro,  non  invecte  argiiit  ad«^ 
jnilicandos  esse  Brunoni  Asiensi  Senteniiarum  libros»  quod  in  illis  de  commeniariis  in  Exodum  el  in  Apo- 
caiypsim  roentioiiabeatur;  curo  aroissi,  aut  nonduro  e  tenebris  eruti  dici  possini.  Teriium  nihii  roelius 
concluderc,  quod  fre(|uenieridem  auctor  se  fllium  S.  Benedicti  dicat,  cumque  suum  pairiarcham  etpareu- 
lem  oppellet ;  cum  iisdem  titulis  Caribusiani  se  S.  Benedicto  devicios  fateri  possuni,  *cum  oroniuro  roona« 
cboruin  patriarcha  in  Occidente  S.  Beiiedictus  fuerit,  pluraque  ab  ejus  legibus  Bruno  pro  sua  instituenda, 
/amilia  desumpserit. 

Ad  priroam  objectipnero  rospondeo  serroonero  illius  auctorem  nec  monachum,  nec  episcopum  se  dicere|: 
sed  ex  his  quac  peroravit,  episcopi  personam  poiius,  quam  monacbi  exscribere  osieudit.  In  secunda  mlse- 
rabile  efTugium  collocatur;  quod  concessa  eiiam  jactura  commentarioruin  in  Exodum  et  in  Apocalypsiroy- 
qui  Bninoni  Carthusiano  ascribuntur :  nuiiquid  idem  de  reliquls  sacrarum  Scripiurarum  interpretationibusi! 
ceiisenduin  erit,  ex  quibus  auctoritatesetexemplapassim  usurpat  auctor,  suasque  iucubrationes  illusiratt 
Idemne  infortunium  subiisse  alfirmabimus?  Sed  ridiculum  est  hnjnsinodi  somnia  flngere,  et  probatissimis 
scripioribus  fidem  non  praebere. 

Patrol.  CLXV.  28 


^-^;  S.  DRUNONIS  EPISCOPI  StGNIENSI^  «1 

Pro  corouulis  loco  dicdm  S,  Brunonem  Carthusiaoum  nuUibi  S.  Benediclum  pafenlem,  vei  palriarciiam 
Mium  appellarc;  econtra  Bruuonem  Signiensem  non  tam  iis  tilulis,  sed  perspicuis  ellam  laudibus  eiornare. 
Unum  Tel  alierum  ex  muliis  icstimoniis  proferam,  cap.  4,  lib.  ii  Sententiarum  inquit  :  «  Bcatus  qaoque 
Benedictus,  cujus  ^uclorilas  maxima  cst;  ulpote  in  quo  Spiriius  sanclus  loquebatur,  praecipil  similiier,  ne 
quid  nimis.  i  IDt  lu  sermone  4,  cui  tilulus  de  eisdem  martyribus,  myslice  exponcns  locuin  iliom  Genesis 
c^p.  26  ubi  uarratur  servos  Moysi  puteum  fodisse,  etc,  h£c  de  S.  Bcnedicio  babet  :  c  Sed  quid  dicam  de 
beato  Benediclo,  qui  tam  cgregtum  puteiim  fecit,  cujus  aqua  saluberrima  alque  dulcirsima  omiiibus  silien- 
tibus  et  bibere  volcuUbus  et  rcreclioni  proficit  et  saluii.  Nulius  post  aposiolos  et  evaugelistas  pnieiis 
factus  est,  qui  tot  bomiuos  salLisset,  el  a  mortis  periculo  cunctisque  passionibus  liberassct,  i  elc.  Mitio 
loqui  de  capiie  16  Yilae  cjiis,  ubi  dicluni  esi  quania  fuerit  Brunonis  iiostri  erga  Benedicliaum  ordinem 
dilectio,  quantaque  regularis  observautise  commcndalio,  quae  ab  alio  laulo  cum  studlo  proferri  non  pote< 
r^nt,  nisi  ab  qo  ejusdem  S,  patriarcbae  institutum  professus  fuisset. 

Ul  autem  totam  disseriatiouem  paucis  colligamus,  meminisse  juvabit  longe  plurcs  mss.  codices  SeDlen- 
tiaruin  libros  ^.  Brunoin  Ai>tensi  as<:ribcre,  atque  in  eis  plurima  ipso  seusu,  ipsisque  verbjs  suis  ex  coii!- 
iiienlariis  transtulisse.  Dixiinus  etiam  styli  simililudinem,  omiiimodamque  consouantiam  diviuaniai  Scii- 
pturarum  iuterpretationem  liisce  iii  libris  ac  in  rcliquis  S.  episcopi  Si^niensis  operibus  maniresfam  essc. 
Palam  «'eque  lccimus  nibil  Brunonem  nostrum  a  commeutariis  CarlhusAani  in  SenlenUarum  libros  tradu- 
\isae«  Prbfibgala  pariter  penitusque  delela  arbitramur  oiijecla,  quai  a  scripioribus  Cartiiusianis  ad  sux 
causae  patrociniuin  producla  sunt :  nec  quidquam  pra;terivimus,  cui  non  sil  pieuissime  satisfactum.  Tandem 
touiroversiam  omne^i  concludit  Nalalis  Alcxander,  qui  lom.  Vll  Histor,  eccU  sa:c.  xi  ei  xii,  arU  9,  tisc  de 
Brunone  Astensi  habet :  (Item  sermones  plurimos  fecit,  quos  inter  Petrus  diaconus  lih.  De  viris  iilusiri- 
bus  Casiueiisibus  cap.  34  enumerat,  quos  Tbeodorus  Petr^eus  Carlbusia:  Coloniensis  alumnus  sub  nomine 
S^  Brunouis  pairiarcbx  edidil  tom.  111  operum  eyus;  quos  sane  ipsius  uoii  sunl,  cum  Petri  Oiaconi  aucio- 
rilas,  tum  alia  inonumenia  eviucunt.  i 

Gratum  igitiir  accepiumqpe  habeas  rogo,  eruditis&iroe  prsesul,  boc  pro  S.  Brunooe  Signiensi  cpiscopo 
yiiidiciarum  opus,  alque  anoiiymum  Neapolitanuiu  admone,  mo  uihii  aiiud  intenilisse^  quam  veriialeiu  sen- 
icniiae  uiCce,  tot  lautisque  argumentis  suituiiam  tueri,  eamque  apud  eruditos  bul>Iata  omni  diibiti^liuQe  (ir- 
mius^  stabilire.  .Vale, 


S.  BIIDNONIS  ASTENflKS 

EPISCOPl  SIONIENSIS 

SENTENTIARUM 


LIBEK  PRIMUS, 

PE  FM;iJRtS  ECCLESiiE. 


479  PRO^^^C^S.  X  cumluin  ordiiicm   quo  posila  suni   iioii  oiiiiiia  <|ui' 

Citm  siiit  muUa  et  pene  innumeraiiiiia  in  diviiii«  d<im,  sed  qua^  tempori  iuateria>  quld  convoiiiaal, 

vulniniuibus    quce   sponsam  Cbrisli   S.  Ecclcsiam  Bomino  adjuvanle,  in  se4|iicntiNiis  ex|)oiiem«s. 

{(iguiQcant,  quaedam  tameo   suiU,  iu  quibus  cjus  CAP€T  PRIMUH. 

hiudes  ct  majora  sacramenta  manifestius  et  pienius  •       De  paraUi$o* 

conlincri  vidcntur.  Ut  v.  g.  paradisus  cum  arbori-  Scripsil  Moysc»  in  \\br6  Geiiescot  (1664)  quod 

*i»ys  aumiuibusque  suis,  sicut  el  arca  quam  ex  Dei  «  plautaverat  Dominus  Deus  paradisum  vohipialis 

prajcepto  Noe  fahricavii.  Simiiiler  auiem  taberna-  a  principio,  in  quem  posuit  hominem  qucin  foraia- 

cVrfum  quod  Moyses  conslriixit.  Similiter  et  tcmplum  veral,  ut  operareiur  %i  caslodiret  iUnm  (Gen.M 

q^iod-  aidificavit   Salomon.   Per  mi.licrem    quoque  8).  »  Ibi  omne  lignum  pulclirum  visu  ei  ad  vcsceo- 

iiguratur  Ecclesia,  quod  Canlica  canlicorum  mani-  dum   suave;  ibi  lignum  viia;,-  Hgnumquc  scicniwe 

ijiisie  demoDStraot*  Civitas  quoque  S.  Jcrusalem  et  honi  et  mali  narral  esse  planlaium.  lude  q{iaiuor 

^^silicae  qiiae  nunc  ab  episcopis  ubique  dedicanlur  flumina  ex  uno  fonte  procedere  dicil,  quibus  lou 

^fiflesiam  Dci  aperle  siguificant.  De  his  igiior  se-  iHa  lerra  irrigator.  Diccndom  est  igitur  quid  [wr^ 

(1661)  Collatus  textus  Marchesii  cum   editione  Asceusii  an.  455i,itt-roi.»  ei  CUID  codicibus  utf^ 

Parisiensi   S.  Brunonis  Carthusiani  Jodoci  Badii  infra  adnotaudis. 


877  *         SilNTENTIiE 

disus,  quid  Adam  cusios  paradisi,  quid  ilh  tanU-  A 
rum  lauique  nobilium  arl)orum  genera,  et  quid  ftu- 
miiia  iUa  significent.  Paiadisus  namque  hortus.  deU- 
ciarwn  interpretatur,  de  quo  videlicet  liorio  iu  GaiH 
ticis  caniicorum  Dominua  ad  Ecclesiam  loquitur, 
dicens  :  <  Emissioucs  iu»  paradisujs  malofum  punir 
coruro  cum  pomorum  fructibos  {Cuni»  iv,  5);  >  quod 
lale  est  ac  si  diceret :  Magna  sunt  munera  iua,  graia 
sunt  Xfsnia  lua.  Alii  pariem  miiiunt,  et  quod  vile  cst 
aiiis  iribuufU;  tu  vero  iolum  iiortum  das,  et  omnia 
meiiora  filiis  iuis  (1665)  larga  mauu  mandas  ei  tri- 
buis.  De  boc  borto  (i666)  in  eodem  loco  idem  ipse 
ait :  <  liortus  conciusus  soror  mca  spousa;  liortus 
conclusus,  et  ibns  signatus  (Caut.  iv,  i2).  >  Recoih- 
dautur  (1667)  igitur  iatroncs ;  recedat  ei  diabolusprioi- 
ccpsiatronum,  qui  seaiper  circuitquaerensquem  devo-  ^ 
rcL  Conciusns  est  iiorlus,  sigualus  fons,  nec  poma, 
licc  aquam  subripere  poicst.  lloc  euim  ipse  Dominus 
tcsiatur,  diccns :  <  Oves  meae  vooem  me:Mn  audiuui, 
ct  ego  Domimis  vitam  a^tcruam  do  eis.  Neque  rapiei 
cas  quisquam  dt*.  manu  mea  (Joan.  x,  27j.  >  De  bis 
auieui  qui  decipiuntur  et  a  diabolo  xapiunUu' 
Joannes  aposiolus  ail  :  <  De  noliis  prodienmt,  sed 
non  eraot  ex  nobis;  si  enim  e\  nobis  fuissent,  mnn- 
sisseni  utique  noblscum  (i  Joan.  ii,  19).  >  itcm  in 
eodem  :  «  Dcscendi  in  liorium  meum^  ut  viiJerem 
poiua  convaliium,  ut  viderem  si  floruisacnt  vinede 
et  germinasseot  mala  puuica  (Cani.  vi,  10).  >  In 
Evaugeiio  qunque  de  Domino  dicilur  :  <  Quia  egrea. 
sus  est  trans  iormniem  Gedron,  ubi  erat  hortus,  in 
qsicni  ittirolviL  ipse  et  discipuli  ejus  (Joau,  xvui,  ^ 
i).  >  Uis  igiiur  et  simiiibus  manifehlum  est  quod 
t>cr  boriiutt,  id  est  per  paradisum  Ecclesia  sigoitica- 
tur.  Sed  quid  per  Adam  nisi  Ecciesix  custode» 
episcopos  sdlicei  et  sacerdotes  intelligamus?  Au- 
diainergo  isti  quid  de  Adam  Scriptura  dicii,  qui  ad 
bcc  in  paradisum  missus  est  ut  operaretur  ei  custo- 
direi  iil^m.  I^on  sint  oliosi,  quia  operarii  sunt  : 
473  vigilenl,  quia  cuslodes  sunl.  Iloc  el  Aposiolus 
fuciebal,  qui  (1668)  et  preedicationi  insiabat,  et  ma« 
nibus  propriis  opcrabalur  unde  viveb.u.  Qnare  Psul- 
inista  ait :  <  Labores  manuum  iuarum  manducabis, 
iKsaius  es,  et  i)ene  libi  erit  (Pial,  cxxvn,  !2).  >  Sed 
noiunduni  valde  quod  dictuni  cst  a  Domino  de 
Adam,  postquam  pcccavcrat  (1669).  <  Ne  forie  sumat  |^ 
de  ligno  vilae,  et  vitat  in  aeiernum,  etc.  (Gene$.  iii, 
ii).  >  Post  peccalum  ci  inierdicilur  lignuoi  vitse 
quod  prius  quidem  interdicium  non  fuoi^at.  Ligmim 
vit»  Ghrisius  est,  de  quo  Psaimista  :  <  £t  erit,  in- 
quii,  lanquam  lignum  quod  planlalum  est  secus  de- 
curstts  aquarum,  quod  fructum  suum  dabii  in  tem- 
pore  siio  (PsaL  i,  5).  >  Et  alibi  :  <  Ligrfom  vitaeesi 
liis  qui  apprebenderint  eam,  et  qui  ienuerit  eam 
beattts  (Prov.  iii,  18).  >  £i  Domitius  in  Evangelto: 

(t665)  Cod.  S.  Marci  Flor.  et  amieis  tuis;  iiem 
vterqiie  cod.  Vat. 

(1066)  idcm  cod.  S.  Marci  Flor.  De  quo  videlicet 
horio. 

(1667)  Editio  Ascens.  S.  Brwnonis  Caribus.  (iece" 
<ia/;/;itcm.codd.  Yaiicani. 


<  Si  in  vifidi  ligno  b«c  faciunty  ia  arido  quid 
fiei?  >  (Luc.  XXIII,  .51.)  Yideaia  igilur,  quibui  pro- 
pter  peccata  sua  Cbrisii  eOrpu»,  et  sanguis  inter- 
dicitur»  ne  forte  ad  lignum  vlia  accedere  pnesu- 
mant«  Audiant  Aposiolum  dicentem  :  <  Qui  enim 
manducat  et  bibit  indigne,  judicium  sibi  manducai 
et  bibjt,  non  dijudicans  eorpus  Domini  (/  Cor.  xi, 
2»).  >  Lignum  ergo  viu«5  cafo  Chrisii  est,  de  qiia 
ipse  Dominus  ait ;  <  Qui  manducat  meam  carnem,  et 
bibii  meum  sanguinem,  babei  vitam  aelernam  (Joan, 
VI,  55).  >  Lignom  vero  scientiae  bonl^et  maii  pec- 
calum  inobcdieuti»  intelligitur.  Quoties  enim  pecca- 
mus,  toties  de  ligno  boc  manducamus,  quonram  Dco 
inobedientes  sumos,  qai  peeeare  interdixit.Magiuim 
€st  peccatum  inobedientiie,  quo  toius  periit  mun- 
du» ;  magna  m  virtus  obedientiae,  qua  lolus  salvatus 
est  mundus*Primua  liomo  inobediens  factus  selpsum 
perdidit  et  nos :  secundus  homo  facios  est  obediena 
usque  ad  monem,  ut  salvaret  nos.  Yocainr  hrec  aii- 
ttiii  arbor  llgoum  scieiiiia:  boni  ei  mali",  qnla  innc 
priroi  homlnes  bona  sua  et  mala  sua,  id  esi  beali- 
tudiiiem  et  niiseriam  siiam  iniellexcruni,  pos:quara 
de  hoc  ligno  comederonl.  Sicul  enim  per  agrituJi. 
nem  sanitas,  per  amarum  dulce,  per  tenebras  luj 
inlelligitur;  iia  elper  mlseriam  beatliudo  cognosci.' 
tur.  Neque  perfecte  cognoscil  quanium  bonuin  sit 
sanitas,  qui  nunquam  inflrnms  fuil.  Scii  quid  de  cae- 
teris  arboribus  dicemus,  quibus  ille  locus  deliciarura 
consilus  cst?  Lcgilur  iti  scripluris  anliquorum  (So- 
linus  quoque  hoc  lcstatur)  esse  arbores  in  partibus 
qiribusdaiu,  quarum  odoris  suaviiate  homincs  sa- 
tlati  cibum  alium  non  requirunt.  Quantae  igitur 
jucundilalis,  quaiilje  suavitatis,  quam  odorifcras, 
quamque  frucliferas  paradisi  aiLores  esse  pulainus, 
si  etiam  iiloi  qux  cxtra  sunt  tales  sunt.  Per  has 
autein  arbores,  Ecclesiae  filio^  inieHigimus.  Bona 
arbor  beatus  Paulos,  qui  plus  omnibus  luboravit. 
Boiui  et  iiie  qui  dixlt :  <  liigo  atttem  sicut  oliva  fru- 
ctifcra  in  domo  Dei  (P$al.  li,  10).  >  Sic  autem  ot 
iili  de  quibus  dicitur  :  <  Filii  tui  sicui  novelke  oli- 
varuin  iii  circullu  meiis;e  tu»  (PsaL  cvxvii,  5).  i 
Tulcs  et  illi  quib^is  Dominus  ait  :  i  Non  vos  me 
elegistis,  sed  ego  clegi  vos,  ct  posut  vos  ui  eatis,  et 
friictum  afieratis  et  fructus  vesier  maneat  (J^an.  xv, 
16).  >  Ecce  tales  suut  Eccleslaa  arbores  :  neque  illis 
inferiorcs;  imo  tanto  meiiores,  (1670)  quanio  me- 
lior  est  res  quam  figora.  Major  odoris  suavitas , 
major  fructus  abundantia,  et  majoris  jucundltatis 
duicedo  in  bis  reperitur.  VideaniCbrisiiani,  qiii  per 
arliores  paradisl  significantur,  ne  sinl  infruciuosi; 
quia  nulla  arbor  legitur  fuisse  infruetoosa.  Quid  au- 
tem  quatuor  fiomina  de  ionte  manantia,  nisi  qnatuor 
Evangelisias  de  uno  Cbristi  peciore  lidei  ddctrinam 

(1668)  Ead.  edit.  :  Qui  semper  prcedicatiom  itisla^ 
btti.  Iiem  cod.  Yai. 

(1G()9)  Cod.  Yal.  991,  Videtene  /or/^elc. 

(1670)  Cod.  S.  Marci  Flor.  et  edilio  :  Quaniome^ 
iior  esl  veriias  quam  (igura,  llem  uterque  cod.  Vat., 
Asccnsiana. 


879 


S.  BRUNONIS  EPISGOPI  SIGNIENSIS 


ftuscipienlcSi  (1671)  inteHigimus?  His  autem  flumi-  A  tur,  in  qua  qui  in  die  oUionis  inventus  fuerit,  non 


nibus  toius  mundus  irrigatur;  liorum  doclrin» 
abundaniia  tola  Ecclesia  fecundatur  et  sanatur. 
Unde  Psalmisla  ait  :  «  Fluminis  impetus  i«£liricat 
civilatem  Dei  (Psal.  xlv,  5).  >  Etalibi :  «  Elevave- 
runt  flumina,  Dominc,  elcvavcrunt  flumina  vocem 
siinni  (Psal.  3LCII,  4).  >  Ferlur  autem  quod  illa  flu- 
mina  snpcrius  nominala  lantam  saporis  dulcedinem 
Jinbeant,  iil  omnium  polionum  supercnt  suavitatem; 
ct  hanc  quidem  suavilalcm  non  prius  amitlant, 
quain  in  ea  irruentibus  fluviis  viiientur.  Quoniam 
bcne  nostris  fluminibus,  sanctis  sciiicet  Evangeliis, 
Iioc  quoqiie  convenire  videlur  :  quorum  quidem  dul* 
ccdo  bu^rciicorum  aqiiis  s^pissime  violatur.  ct  nisi 
ab  cis  violala  fuerint ,  nihil  est  qiiod  comparari 
valeat.  Miser  bomo  qui  taniam  beatitudineni,  pro- 
ptcr  suam  inobedieniiam  amisit,  miser  qui  tanias 
delicias  perdidil,  ct  de  paradiso  ejectus,  post  infmi- 
tas  misciias,  in  niortem  ruit.  Sic  enim  scriplum 
est  quia  ejecit  Dominus  Adam  de  paradiso,  c  £t 
collocavit  antc  paradisum  voluptatis  cherubim ,  el 
flammcum  gladium  atque  versatilem  ad  custodien- 
dam  viam  iigni  vilae  (Gen,  iii,  23).  >  Hoc  enim  et 
in  Ecclesia  Dci  videmuSi  et  peccatores  obedire  no- 
lentes  verbi  Dci  gladio  ab  ea  quotidie  conspicimus 
pelli.  Si  enim  Deus  primo  homini  non  pepercit» 
quomodo  aliis  eum  imilaniibus  parcet?  Servemus 
igilur  obedicnliam,  imiicmur  obedieniix  magistrum, 
c  Qui  cuni  in  forma  474  ^^i  ^^^^^*  semeiipsum 
liumiliavit  factus  obcdiens  usquc  ad  inorlcm  ( Phil 


peribii.  Multi  in  ea  es3e  videntur  qni  tuncexlraeam 
invenienlur  :  sicut  illi  quibus  Dominus  ait  (1672) : 
c  Nescio  vos  (Maiih.  xxv,'12).  >  llli  igilur  erunt  in  ea 
de  quibus  Salvator  ait  :  c  Pater  volo,  ul  ubi  ego 
sum,  et  ipsi  sintmecum  (Joan.  xvn,  2i).  >  Uiulcel 
alibi  dicit  :  c  Si  quis  in  me  non  manserit,  miUtiur 
foras  sicut  palmes,  et  arescet,  et  colligcnt  eum,  et 
in  ignem  mittcnt,  ct  ardet  (Joan,  xv,  6).  >  Sicut 
enim  prima  per  aquam,  ila  et  sccunda  vindicta  pcr 
igncm  fict.  Sic  igilur  arca  ista  cst  Ecclesia*  Quid 
ligna  Ixvigata,  nisi  homines  intelliguntur?  llomiDes 
ulique  Ghristiuni,  horoines  fldei  ferramenlo  doiaii, 
et  Spiritus  saiicti  gladio  Isevigati,  et  charitatis  bilu- 
mine  inuncti  ct  juncti.  Talia  ligna  erant  ilia  de  qni- 
B  bus  dicitur  :  c  Muliitudinis  credeniium  cral  cor 
unum  et  anima  una,  ct  nemo  dicebat  aliquid  esse 
suum,  scd  erant  illis  omnia  communia  (AcL  ii, 
32).  >  (1673)  Gaudeant  monachi  do  tanio  priTilegio, 
quibus  spiritus  unus  est,  et  proprium  nibil  esi.Bi- 
tuminis  enim  talis  fertur  esse  nalura,  ut  ligna,  qux 
ex  eo  illila  fuerint,  indissolubiliter  jungat  et  iiicor- 
rupta  conservet.  Merilo  itaque  per  bitumea  cbariias 
designatur,  quae  omnibus  virtutibus  major  est,  et 
sine  qua  nulla  virlus  ahquid  est.  Haec  etlara  inimi- 
cos  conjungit,  et  cos  quos  conjungit  aeternos  et 
incorruptibiles  facit.  Hasc  igiiur  el  intus  per  dile- 
ctioneui,  et  extra  per  operationem  nos  uogat  et 
jungau  Hxc  in  cordc  compatiaiur,  et  in  maoibus 
operelur.  Hoc  est  enim  :  «  Intrinsecus,  ei  extrin- 


II,  6).  >  Cui  cuni  Patrc,  ct  Spii  iiu  sancto  cst  Imnor,  C  secus  iinies  eam  (Gen.  vi,  14).  >  MuUse  aulem  inan- 

siones  in  una  arca,  mullse  gentes  suul  in  una  Eccle- 
sia.  Divcrsae  sunt  mansiones,et  diversi  sunt  ordiiies 
et  mores :  nam  et  ipse  Dominus  in  £vangeIio  dicit : 


et  gloria  in  siccuia  sxculorum.  Amcn 

CAPLT  U. 

*•  De  arca  Noe. 


Meriio  ad  ecclesiarum  dedicaiioncm  tanla  popu- 
lorum  undique  turba  concurrit.  Si  quidem  S.  Eccle- 
sia  per  eam  arcam  significalur,  in  quam  tam  innume- 
rabilis  omnium  animalium  multitudo  convenil.  Sic 
scriptum  habes  in  libro  Geneseos  (Gen,  vi,  14)  quod 
prxceperat  Dominus  Noe,  [ut  faceret  sibi  arcam  de 
lignis  Ixvigatis,  et  raansiunculas  in  ea  faceret,  et 
bituiuine  iuirinsecus  et  extrinsecas  eam  liniret. 
Praecepit  etiam  ut  oslium  et  feiiestram  faceret  in 


c  In  domo  Patris  mei  nnansiones  mutiae  sunt  (Jaaii. 
XLV,  2).  >  —  c  Stella  enim  a  stella  differt  in  d.iri- 
tate  (i  Cor.  xv»  41).  >  Manenl  in  mansionibus  ani- 
malia  munda  et  immunda  :  quiescunt,  ct  pacem  ba- 
bent;  nullum  alii  nocet,  nulluni  alii  injuriani  facit;  el 
quod  valde  dolendura  est,  homines  sxpe  bestiis  crode- 
liores  sunt.  (1674)  Sufficiunt  isiis  possessiones  soae. 
Si  ergo  inlra  arcam  nulla  discordia  vel  perseculio  fait, 
procul  dubio  de  Ecclesia  non  sunl  (quamvis  in  £c- 
clcsia  esse  videantur)  quicunque  fraires  odlunl  et 
charitalis  vinculum  solvunt.  Sed  quid  per  ostiam,  ct 


ea,  et  in  cubito  consummaret  sunimitatem   ejus.  D  fenestram  inielligimus ?  Dicat  ipsc  Dominus  :  i  Ego, 


c  Ingressus  est  autem  Noe  in  eam,  et  filii  ejus»  et 
uxor  ejus,  et  uxores  filiorum  ejus  cum  eo.  De  omni- 
bus  quoque  animahbus  mundis  et  immundis  in  eam 
ingressa  sunt  (Gen.  vii,  7).  >  Yideamus  igitur,  quid 
arca  ista  significet,  quid  ligna  laevigata,  quid  man- 
siones  et  bitumen,  quid  ostium  et  fenestra,  quid  ani- 
malia  munda  et  immunda  significent.  De  hac  enim 
arca  scriptuin  est  :  c  Surge  Deus  in  requiem  tuam, 
lu  et  arca  sanclificationis  luae  (Psal.  cxxxi,  8).>  Ila^c 
igitur  arca  S.  Ecclesia  csl,  cxira  quain  ncmo  salva- 

(1671)  Cil.  edilio  :  inrelligamus? 
^1672)  Eilil.  cit.  Amen  dico  vobis, 
(1673)  Cod.  Val.  Gaudeani  ca^wnici  dc  lnu,^  ,.,»- 
^egiot  «tCi  Cod.  Vat.  1^54»  habcl*  CauJi.ur  uto 


inquii,sum  osiium,  per  me  si  quis  introierii,  saln- 
bitur  (Joan.  x,  7).  >  Non  ergo  salvantur,  qui  per 
ostium  iion  inlrant.  Nullum  animal  ingrediiur  iii  ar- 
cam,  nisi  per  oslium.  Sed  Simoniaci  ct  bxrclici 
aliunde  in  Ecclcsiam  intrare  nituntur.  Hoc  auiem 
faciunt,  quia  fures  sunt  et  iatrones.  Fencstra!  vero 
sunt  illi,  qui  Ecclesix  iumen  subministrant,  undeet 
Dominus  discipulis  ait :  c  Vos  esiis  lux  mundi  (Mailk, 
V,  14).  >  Magfia  feneslra  bcnlus  Paulus,  qui  idco» 
Dohiino  obcxcatus  esl,  ul  mulios  illuminarct.  Ncc 

vachi.  Item  edilio  Ascens. 

(1674)  l.cm  cod.  el  ediiio  Ascens.  :  Sugiciunl  iltii 
tnaimo?\cs  su(v^  el  isiis  mn  su/pciuni  possessiones 

h:{(v,  iww)  coil.  \iU,  *Jni,  ••1  Civl.  1:254. 


881  SENTENTIiE. 

vacat  a  mysterio  id  qiiod  nit :  c  Et  .n  cubito  con-  A 

summabis  summitatem  ejus  (Gen*  vi,  16).  i  Unns 

qoidem  cubitus  unus  esl  Deus,  in  quo  toia  nostra 

consummatio  et  perfectio    cst.  i   Excelsus  super 

omncs  gcntes  Dominus,  ct  supcr  ccelos  gloria  ejiis 

{Psal.  cxii,  4).  >  Ipse  cst  capul  roslrum,  no$  illius 

membra  sumus(1675).  Ideo  enimarca  inferius  qni- 

dem  ampla,  supcriiis  vero  arctn,  et  in  cnbito  consum- 

mnia  est.  Quia  ct  S.  Ecciesia  in  subjectis  quidem 

bla  ct  magnaest,et  in  unopatrc  et  magisirocon- 

Bnmmata  est.  Unde  et  Dominus  ait :  f  Unus  cst  cnim 

475  P3i<^r  vester,  qui  in coelis  est (Matth.  xxiii,  9). i 

Deniqiie  mnlto  plures  sunt  mall  quam  boni,  plures 

qui  lcrrena  quam  coelesiia  petunt.  Angusta  via  est 

qux  ducit  ad  vitam,  ampla  est  qua:  ducit  ad  perdi- 

tionem.  Si  quis  eiiam  Ecclesiae  ordines  considerare  B 

velit  qaomodo  super  laicos  clerici,  super  clericos 

presbyleri,  super  presbyteros  episcopi ,  super  epi- 

scopos  archiepiscopif  super  illos  patriarcbx  per  or- 

dinem  sedeant,et  tunc  tandem  Romanum  pontiAcem 

tuper  omnes  sedere  conspieiat,  etiam  isto  modo 

intelligere  poterit  quomodo  arca  Dei  in  inrerioribus 

arapla,  paulattm  se  angustando  in  uno  cubito  con- 

summetur.  Jam  vero  animalia  munda  et  immunda, 

{ustos  pariter  et  peccatores  significare  videntur. 

Nam  et  boni  et  mali,  justi  et  peccatores,  granum 

el  palaea,  zizania  et  fnimenta  simul  in  Ecclesia  Dei 

ccnversantur,  de  uno  pane  vivunt,  de  uno  calice  bi« 

bont,  ut  et-se  fratres  esse  ostendant,  una  et  consont 

\oce  omnes  dicunt,  i  Pater  noster  qui  es  in  coelis 

(1676)  {Matth.  vi,  9).  i   Illud  quoque  non  vacat  a  ^ 

injsterio  quod   horoines  et    volucres  superiorcm 

locum  in  arca  possederant;  jumenta  vero,  pecora  et 

similia  inrerin&  babitabant.  Qui  enim  homiiiesvo- 

lucrum  natnram  imiiantur,  tales  in  S.  Ecclesia  supe- 

Tiores  constitui  debent.  Det  igilur  operain  sapienti» 

€t  religioni,altius  volet  ipentc,  et  spirilu  ad  coelestia 

crigalur,  qui  super  alios  esse  dcsiderat.  At  vero  llli 

inerito  inferiores  sunt  omnisque  honoris  et  digniu- 

tis,  qiii  carnis  concupiscentiis  solisqtie  voluplatibus 

dedili  jumentorum  naluram  sequuntur  :  quas  quidem 

ipsa  eorum  natura  prona  flnxit  venlriqiie  obedientia. 

Heslsit  nunc  de  corvo  dicere,  qui  de  arca  egressus 

ad  eam  ulterius  redire  neglexit;  in  hoc  nimirum  illi 

figurantur»  qui  prosuis  offensisab  Ecclesia  separati  ^ 

ad  eam  ulterius  redire  despiciunt.  Talis  fuit  Arius 

et  Sabellius,  laleset  Donatislae,  qui  pro  suis  iniqui- 

tatibus  ab  Ecclesia  divisi  (1677)  ad  eam  redirc  et 

ei  reconciliari  noluerunt.  Unde  iion  iinmcrilo  oinne 

corTimim  gcnus  imraunduin  esse  dicitur  (1678)  : 

Qui  TCH)  per  coinmbam,  qua?  cum  ratno  olivae  (1679) 

virenlis  ad  arcam  rediit,  nisi  illt  significantur,  qui 

miiessunty  et  sapienteset  huroiles?  Hi  eniinquia 

paccm  et  coiicordiam  diligunt,  si  Ecclesiam  Dei  et 

Xratrum  congrcgalionem  quolibet  modo  contra  se 

(1675)  Cod.  S.  Marci.  In  ipso  iinftftiir,  et  eonjunr 
^imur,  et  unum  sumus.  Itein  ulerque  cod.  Val. 

(t676)  Idein  cod.  S.  Marci  :  Sec  vocemini  magi' 
4lKi.  quia  magister  vester  unus  est  Christus. 

(1677)  Idem  cod.  S.  Marci  :  Honoris  et  dignitatis 


—  LIB  L  m 

commotam  intelligunt,  moi  humiliati  et  per  omnia 
satisfacere  parali  ad  cam  redeunt,  pacem  oflerunt 
et  misericordiam  supplicllcr  deposcunt.  Qui  ergo 
perirc  limet  et  salvari  desiderat,  ab  unitate  Ecclesi;e 
non  rcccdat.  Audial  Dominum  dicentcm  :  <  Mnnclc 
in  civitate,  donec  indnamini  vlrlute  cx  alto  (Lmc. 
XXIV,  49).  I  Qui  cum  Palre  ei  Spiritu  snncio  \\\\i 
ct  rcgnal  in  sxcula  sxculorum.  Amci:. 

CAPUT  III. 
De  tabernacnlo  fcederts. 

c  Quara  dilecta  tabernacula  tua,  Domine  viriutum, 
concupiscit  ctdeficit  (16S0)  aniina  mea  in  atriaDo- 
mini !  i  (Pia/.  lxxxiii,  1.)  Cum  pluralilertabernacula 
posuisset,  mox  non  de  multis  tabernaculis,  sed  de 
una  domo  subdldit,  dicens  :  «  Beati  qui  habitant  in 
doroo  tua,  Domiiie,  in  sscculum  saecull  laudabunt  te 
{ibid,,  5).  I  Unde  et  alibi  ait :  i  Unam  petii  a  Domino» 
hancrequirMn,ut  inhabitem  in  domo  Domini  omnibug 
diebus  vita  meae  (P<ii/.xxvi,5).  i  De  tribustabernacu- 
lisscribit  Aposlolus,  quorumprimum  in  umbra  est  ec 
figura,  secundum  in  Agura  etveritate,  tertium  au« 
tem  in  sola  veritate  consistit.  Ait  enim  :  c  Taber' 
naculum  factum  est  primum  in  quo  erant  candela- 
bra,  et  mensa*  et  propositio  panum,  quod  dicitur 
sancia.  Post  velamentum  autem  secunduni  taberna- 
culum,  quod  dicitur  Sancta  sanctorum,  aureum  ha- 
bens  thuribulum  et  arcam  testamenti  circumteclam 
ex  omni  parte  auro.  lu  qua  urna  aurea  habensi 
manna,  et  virgam  Aaron  qu»  fronduerat  et  tabul» 
TesUmeuti  {Hebr.  ix,  2,  seq).  i  De  teriio  vero  stc 
ait :  c  Cbristus  assistens  Pontifex  futurorum  bono- 
rum  per  amplius  et  perreciins  tabernaculum,  non 
manufactum,  id  cst  non  hujiis  creaiionis,  neque 
per  sanguinem  hircorum,  aut  vilulorum,  scd  per 
proprium  sanguinem  introivit  semelin  sancta  seicrna 
redemptlone  inventa  {ibid.,  11).  i  Primum  igilur 
tabernaculum  Synagoga,  sccundum  Ecclesin,  tcr- 
tium  vcro  coelum  ipsum  intelligitur.  c  Ilnbcinns 
pontificem  qui  penetravit  coBlum,  ut  Aposiolus  ait, 
Jesum  Chrisluin  Dominum  nostrtim,  et  ibi  quidem 
nuiic  apparet  viiJtui  Dei  pro  nobis  {Hebr.  iv,  14).  i 
Habet  itaque  primum  tabernaculum,  id  est  Synago- 
ga,  candelabra  sua»  per  quse  niinirum  pairiarchas  ct 
prophelasinielligimus,  quorum  doctrina  et  scicntia 
populus  ille  illuminabalur,  quando  caeterse  nniioncs 
in  tenebris  sedebant  et  in  caligine  umbne  moriis. 
Et  Moyses  quidera  non  candeiabra,  sed  candelabrum 
pbsuit,  Christum  476  videlicet  verum  luinen  si- 
gnificans;  do  quoquasl  de  uno  hastili  cnncla  alia 
candelabra  prodeunt.  Hoc  igiiur  candelabruin  et 
unum  et  multa  est,  et  unum  quidem  ih  bastili, 
multa  vero  in  calamis  de  uno  hastili  procedentibns. 
Sed  quid  per  mensam  nisi  legisetprophetarum  UbrS 

tndigni. 

(1678)  Cod.  Vat.,  Quid  vero.  Item,  edit.  Ascens. 

(1579)  Idem  cod.,  [oliis  virentibus. 

(1680)  Cod.  Yat.  1254  :  Concupivit  et  defecit  ani- 
r.a  mea. 


«85  S.BRUNONIS  EPISCOPISIGNIENSIS  m 

designantur?  PAnum  yero  proposilib  ipsa  eorum  a  purissimo  intus  et  extra  undique  circumtccUi  erat, 

quid  aliud  signiAcat,  nisi  quod  sancta  Ecclesia  ser- 
mone  et  opere»  sapientia  el  religione  totarefulgei? 
Non  sunt  igitur  ejus  membra,  qui  vilionnn  conla- 


intelligenlia  cst,  De  liac  autem  mensa  scriplum  est : 
f  Fiat  mensa  eorum  coram  ipsis  in  laqueum,  et  in 
retributiones  et  in  scandalum  {Psal.  lxviii,  ^).  » 
c  Littera  enim  occidit,  spirilus  aulem  vivificat  (// 
Cor.  III,  6).  >  Quod  auiem  candelabrum  ante  men- 
sam  slabat,  ut  mensam  iliuminaret,  et  panes  super- 
posilos  suo  lumine  illustraret,  quid  aliud  significare 
piilnmus  nisi  id  quod  bealus  Joauues  in  Apocalypsi 
siia  scribil,  diccns  :  c  Vidi  librum  signatum  sigillis 
sepiem,  et  ncmo  dignus  biventus  cst,  neque  in  coelo, 
neque  in  terra,  neque  sub  terram,  qui  aperircl  li- 
brum  el  solveret  septem  signacula  cjus ;  ei  ego  fle« 
bam  multum^el  dictum  cst  roibi  :  Ne  fleveris  : 
cccc  vicit  leo  de  tribu  Juda,  radix  David  aperire 


gione  se  sponte  commaculant.  De  ipsa  enim  scri* 
ptum  est  :  c  Una  est  columba  mea,  perrccia  mea, 
immaculata  mea  (Cant.  vi,  8).  »  Urna  vero  aurea 
hnbens  roanna,  Ghrtsli  buroanilas  plena  divinilate ; 
ut  per  aurum,  quod  de  terra  est»  huroaniiateni,  per 
manna  vero,  quod  de  coelo  descendit,  ejus  diviDiuv 
tein  intelligamus.  Sed  quid  per  virgam  Aaron  qu» 
fronduerat,  nisi  beatam  virginem  Mariam  inleltiga- 
mus,  quae  et  sicca  peperit  florem,  et(l()85)  incor- 
rupla  peperit  Salvatorem?  In  tabulis  vero  Tesla- 
menti  omnis  scientiac  pleniiudo  inlelligatvr,  quii 


libruin  et  solvere  septem  signacula  ejus  {Apoc.  v«  ^  deceni  verba  in  illls  crant,  per  quaeoronia  utriusque 


4,5).  »  Si  enim  per  libnim  inensa  significalur,  quid 
c8t  aliud  solvere  librum,  quam  mensam  illuminare. 
Idem  igitur  ipse  et  leo  et  candelabrum  est  :  si-- 
quidem  libri  solutio  nifail  aliud  est,  quam  mensae 
illuminatio.  Yelum  autem  inter  utrumque  taberna- 
culuin  po&iium  erat,  ne  forte  illi  qui  in  priori 
laberoaculo  erant  ea  quae  in  secundo  agcbantur 
vidcre  potuissent  (1681).  Usque  iiodie  namque  dum 
iegiiur  Moyses,  <  velamen,  ut  ait  Apostolus,  posilum 
cst  (1682)  ante  faciem.  Judaeorum  (//  Cor.  iii,  15).  » 
lloc  auiem  velainen  tunc  sublatum  est,  quando  ve- 
lum  templi  scissum  est.Et  extunc  quidem  omnibua 
in  Cbristo  credentibus  revdaia  sunl  Sancta  sancte- 
rum;  cseieri  vcro  in 

c  ut  videnles  non  videant,  et  audienles  noii  intclli- 
gant  {Rom,  ix,  8).  »  Nuncautemde  secundo  laber- 
naculo  vidcamus.  c  Post  velamenta,  inquit,  secuii- 
dum  tabernaculum  est  quod  dicitur  Sancta  sancto- 
rum.  »  Quantum  priore  tabernaculo  secundura 
tabernaculum  perfeclius  (1683)  sil,  ipsum  ejus  no- 
mcn  aperle  denionstrat.  Sed  quid  pcr  tburibnlum 
&ureum ,  nisi  apostolos  et  doctores  inielligamus,  qui 
sui  odorissuavitateetcoelum  repleverunt,  et  terram. 
Tale  ihuribulum  beatiis  Paulus  portat,  qui  de  se  et 
de  nliis  loquitur,  dicens  :  <  Cbrisii  bonus  odor  su- 
nius  Deo  iu  omni  loco,  in  bis,  qui  salvi  flunt,  et  in 
his,  qui  pereuni.  Aliis  enim  suinus  odor  vitx  ad  vi- 
tam,  aliis  odor  mortis  ad  moriem  (//  Cor.  ii,  15.  » 


Testamenli  roandaia  figurantur.  Quia  enim  omnes 
numeri  in  decem  coniinentu|;,  non  immeriio  per 
dcccm  omnia  aliquando  inlelligantiir.  Talia  insiro- 
menta  erant  in  arca,  tales  reliquiac  sunt  iu  (lccicsia, 
Ibi  iburibuluro,  hic  apostoli :  ibi  urna  aurea,  bic 
Gbiistus  Deus,  ethomo:  ibi  ubiiiae Teslamenii,  hic 
omnis  scient?ae  plenitudo,  ibi  virga  Aaron,  hicau- 
tem  virga  de  radice  Jcsse.  Restat  nunc  ui  ad 
tertium  tabernaculum  transearous,  per  quod  cffilun 
significari  diximus.  Nlhiienim  prodestin  istismaQ* 
sisse,  nisi  ad  illud  aliquaudo  transeamus.  Ideojenim 
in  his  laboramus,  ut  ad  illud  quandoque  pervenia* 
rous.  Ibi  figura  nulla  est :  quidquid  ibi  fii,  verilas 
ftua  ca^citate  permanserunt,  ^  esU  Non  solum  enim  in  Synagi^a,  verum  etiam  in 
««.    ^.  «..,i:^„.-o  .»«..  :.../.ii;.     Ecclesla  multa  in  figura,et  significaiione  fleri  vide- 

mus.  Quoniam  enim  parietes  asperguntur  aqua,  ct 
noa  simplici,  sed  salsa  aqua,  qiiod  pavimenla  scri- 
buntur,  quod  Ivpides,  et  altaria  o^eo  ungunlur  qnod 
perloca  duodecim  totidem  cerei  accenduntur,  figura 
et  significatio  est;  sed  \mc  alio  lempore  esponenda 
scrvamus  (1686).  Nune  itaque  in  illam  domum  iu« 
trare  festinemus,  tibi  non  per  speculum,  477  ^^^^ 
aMiigmate,  sed  facie  ad  facieni  omnia  videainus. 
Dicamus  iterum  cum  PsalmisU,  et  ilerum  eadcia 
repelamus  :  f  Beati  qui  habitant  in  domo  tua,  Do- 
rnine,in  siecula  ssculorum  laudabunt  te  {PsaL  lxixhi, 
5). »  Et :  €  Unam  pelif,hanc  requiram,  ulinhabilem 
indomoDominiomnibus  diebus  vitae  mtx^PsaL  iivi, 


Ipse  quoqiie  Dominus   thuribnlum  portat,   cujus  p^j,  »  Non  est  talis  ista  petitio,  quam  oblivioni  ira- 

dere  debeamus.  In  iila  ^iutem  domo  quania  bow 
sint  parata  sanctis,  breviter  Apostolus  eiiumerai» 
ait :  c  Quod  oculus  non  vidit,  nec  auris  audivii,  ncc 
in  cor  hominis  ascendii,  qua  prjrparavit  Deus  dili- 
gentibus  se  (/  Cor.  ii,  9).  »  ttu«  ipse  nobis  pnt- 
siare  dignetOr,  qui  cum  Patre  et  Spintu  sancto  vivii 
et  regnat  io  stecuU  sxculonim.  Amen. . 


odorein  Ecciesia  sentiens  ait :  c  Tralie  me  post  te, 
ct  ciirreuuis  in  odorein  iinguenlorum  tuorum  {Cant, 
1,4).  »  llndc  ei  scriptiini  quod  occepit  nngelus  Ihu- 
ribulum,  et  implcvit  lUiid  de  ignc  aiiaris.  i  Et  ascen- 
dit  rumus  aromatum  in  conspeclu  Domini  de  manu 
angeli  (Apoc.  viii,  4).  »  Angeli  doctores  sont,  quo- 
rum  peclora  iburibula  sunt,  eorum  vero  sermones 
et  orationes  quasi  fumus  aromaiuin  Domino  plo- 
cent.  Quonlam  vero  (1684)  arca  Testaroenli  auro 

(1681)  Idcm  cod.  S.  Marci.  Usque  hodie  dnm  !e- 
gitiir  Moyses  velamen,  ut  Apostohis  ait,  po$itum 
ut^  etc. 

(1682)  Vulgaia  habet,  tuper  cor  eornm. 
(1685)  Cod.  Vat.,  prcestantius,  al;  potiui. 


(1684)  Cod.  Vat.  Quod  mo. 

(1685)  Idem  cod.  S.  Marci  :  Et  incorrupla  genmt 
Salvatorem,  liem.  cod.  Vat. 

(1686)  Hsec  oinnia  explanavit  S.  Bruno  A«lensis 
in  tr^ciatu  De  mysteriis  et  de  sacrameutis. 


m 

CAP13T  IV. 

De  Umplo  SaUmonii, 
VolttiiDaTideedificare  lemplum  Doiuino,  el  dktinn 
est  ei :  ^  ^^  ttdificabifi  roilii  domum,  quia  miiluim 
laogainein  efTudisli  i  eed  Aluit  tuus»  qui  eg redieiur 
de  luoibis  tuis,  ipte  snlificatHt  wM  domums  et  ego 
ero  M  ift  patrem,  et  fpse  erit  niilii  ta  IHIum  (// 
Reg.  Mi^/  f^or^»  3i^"t  22)*  ^«lificaTtl  fgttur  Sa- 
loimm  rempliim  Domino  de  lapidibus  magnis,  et 
qnadratis.  Sekstginta  ciibitorum  fuit  iongititdo  cjus, 
et  vigintt  eubHor«m  iatitudo,  et  centom  ?lgini4  cu- 
biios  in  altitvdine  habuit  (//f  Reg.  ti).  Demus  au- 
tem  dum  mditicaretnr»  nec  malleos»  iiec  securis,  nee 
rox  ferramenU  in  ea  aodlta  ost.  Feeit  autem  eo- 
ittBinas  dnafc  onte  fores  leropli,  quaram  tocatil 
siteiiamilachin,  id  est  firmiu»^  aiieram  vero  Booz, 
Htsi  in  fiio  rolmr.  Templi  autem  parietcs  (1687) 
eedrinis  ubuHs  vestiuntur,  qoas  de  auro  purissimo, 
factis  lomifiis,  eoopefoii.  SculjpBlt  autem  dierublm, 
et  palmasi  aiissitue  «feeiaturas  vaHle  prontfnenteB. 
Duos  quoque  cherubim  fecit  Safeomon  de  ligiiis  oli* 
vnriim,  quos  sicut  alia  omiila  auro  purissiino  vesti- 
vii.  Habebant  autem  duos  cubiios  in  uUitudine,  qui 
reciis  pedibus  ante  oraculum  slanies  et  in  templum 
respicieoies  duabus  alis  se  victssiin  tangebant,  et 
duabus  Hsque  ad  parietes  exteodebantur.  Unde  ma- 
nifesium  est  quod  totam  templi  iatitudlnom  al» 
cberubim  ezpansas  occupabant.  Fecit  aulem  el  mare 
xoeum  ante  tempiuiu,  quod  boves  duodecim  portare 


SEMTfiNTf JS.  —  LIB.  1.  MO 

A II»  9).  Respice  ad  Slepbanum,  et  Laurentiom;  cmi- 
fessorem  quoque  contuere  Martinuro  episcoputn  et 
patrem  nostrum  Benedictum  (1688),  etmox  qoid  iiiae 
significent  intelligere  poteris»  Neqiie  enlm  decet  ut 
templum  quis  ingrediatur,  ni»i  prius  islas  cogno- 
verit.ldeoenimseripiura  esl :  <  Gagiiavldiesanttquos, 
etannos  leternos  in  mente  habui  {PsaL  lxxvi,  6).  i 
Horum  igitur  vitam  et  dociriMm,  hurum  fidem  ct 
conversatiouem ,  horum  eonstantiam  et  morus 
semper  in  mente  liabere  debemus.  6ic  cpedamtis, 
sic  vivamua»  sic  Oomitio  serviatnns,  sic  ambulemirs, 
fiic  in  bono  perseveremiM,  et  sufficit  nobis.  De  reti- 
colis  vero  et  malis  gi^natis  quae  super  capiteHa 
coluronarom  erant,  boc  breviter  modo  dixisse  sMfli- 
eiat,  quod  patres  iiosirl  et  retia  semper  babuenmt 
qiiibus  non  ptseeaet  aves  caperent,  sed  audientefi, 
et  obedientes  ad  Dominum  traherent.  Habti^ront 
autem  et  mala  granaio  qntbus  ahimas  satiarent  let 
a  libidinis  aestu  sanarent.  Quia  ergo  columnas  vidi- 
mbs,  eiquid  significent,  audivimus,  liunc  (eilipliiin 
ingrediamur,  et  quid  illa  tanta  auri  composiilo  ibi 
faclat,  inqnlramns.  Nihil  ibi  vkletur,  nisi  aimim. 
Aurnm  in  trabibus,  aurum  In  parietibus;  Ip^a  quo- 
que  pavitnenta  auro  purissimo  refulgent.  47S  Noii 
est  hec  sine  causa,  myslerium  est,  stgnificalio  est, 
non  ad  visum  inanem  pascendum,  sed  ad  intelie- 
ctum  spiriuialiier  reficiendum  :  hoc  totum  ad  Eccle- 
siam  speciat,  quae  tota  aurea  est,  et  omnl  vitiornm 
eorniptionelibera,  cuper  nivemdealbata  est.  Auruni 


B 


videbanlur;  quorum  quideni  tres  ad  orieotem,  tres  p  hoc  virtutes  surit,  quibus  omnia  menibra  Ecclesko 


od  aquilonem»  ires  ad  meridiem,  tres  ad  occasum 
respiciebant,  Non  esi  autem  hi^us  temporis  expo* 
nere  omnia,  quae  in  illo  templo  nobiUsshno  facia 
8UIIU  Seplem  aHtem  annis  templum  Domiui 
sdincatuui  est.  Hoe  templum  Ecclesia  est,  lioc 
icmplum  nos  sumus,  de  nobis  Apostolus  dicit : 
I  Templum  Dei  sanctum»  quod  estis  vos  (/  €or. 
III,  17).  I  —  I  Domious  in  templo  sancto  suo, 
Dominus  in  coelo  sedes  ejus  {Psal,  x »  i).  >  Sed 
quid  &ibi  voIuDt  illae  diiae  columiiaB  quae ,  ante  fores 
(empli  positac,  cum  nihil  sustineant,  otiosse  stare 
videnmr?Otiosum  tamen  non  esl  quodaliafimi- 
ias,etalia  robur  vocatur.  De  bia  primtim-dicendmn 
est,  quia  templum  ingrodieBiibus  he  primce  oeeor- 


deourata  sunt.  Teneamus  fiilein,  spem  et  cbariia- 
lem,  aurCi  sumus ;  sine  bis,  nee  ipsi  angell  pulclirl 
sunt ;  qUod  m  iHls  facile  probolur,  qui  perdiia  hu- 
roilitaie  cecideranti  et  omni  aHa  creiilura  lurpiorbs 
factl  sunt.  Alii  bnmllilaie;  alii  pati^trtia,  alii  ol)b- 
diehiia  deatirantnr  ei  decorantur. 'Qiiaincmiqne 
virtutem  habeas,  ornamenttun  l!f!)i  est,  eC  srne  vir- 
tutibus  nolla  pillchritudo  in  tinima  est.  VidlniOs 
ounim,  et  vidisse  placet;  restai  ut  niinc  bxlatu- 
ras  (468(1)  vldc&nu»:  Eranl;  hiquU,  in  parietil)6s 
eherubtm"ct  palmae  et  aiise  caclhtuirae  valde  pmnii- 
neiftes.  Cherubim  ad  scicntinnt,  fnilmsc  nd  victoriOHn 
nos  provoftant  :  \A  itfis  vt>laTe,  in  istis  pngnane 
docemur.  Nihtt  in  tcnitild  dtiesnkii  est;'qit:ccui)(t^ic 


runt.  Et  ego.  quidem  •  per  alteram  potriarchas,  ei  r^-seripta,  -vel-  scnlpri  sbnf ,  ad  tibstram 


propiietae,  e^etereeqoo  Yeteris  Testamentl  duces  >  et 

principea>  Int^Uigo.  Talea  eolumnae  fueroni  Abra- 

bam,  Isaac  et  Jacob.  Tales  Moyses,  ^ee,  david  et 

Duiiiel.'  Tales  ei  multf  aiii,  quiper  (klem  viocitint 
'  rcgna,  eiquia  irmi  ei  Fobosti.erantr'iittlio-impeto 

tcinpestaiiOy  nullo>  ventoram  incursui  o  •joetitlti  let 

•veriiaio-divelii  poluoruni.*  lo  alt«ravyer^.9IP0Mips 

et  mariyres^.coi^feWfi^'^^;  (^i*9opl9S  viiioOK  .<tui  vihwIWJ^^vW^Wiivsfc.art».  afeftt^  Ot*l.  i|^t 

^  qttao^^fipiftes.  ^^;r9tHI«M:fM«l^  4^ni.a««g^.4nfiiii-  -^i^te^tiknflfcAir-^erw^^atu^ivii^tiHfAgHPafAtfai^^^ 
v.|^e,f^eq4Hptv?ttfS0ifff^  a(i..^trwA>^»49«ibi|ii^.^t  -^^-.^im^^iifk^iS^-^H^kwiii^ 


doctrinimi 
scripfA  sOnh  Ipsi  parietes  nos '  doccnt;  ei  quodslf^i* 
modo  ioquimtur  nobis.  Sed  qxriatte  chenibitn  loipu 
cnepimfts, '  ari*  iflos  resplcianius'  iiiti  ame  'dp.iciHtOn 
stantcs  adnosTespldnnt,  tiiailiis  .liitbemH-^fMfffes 
habent,  fatriem  homlNii|.vhabatt»'f-M|(!iii  htH^^-^dotis 
.oeiiotiim.iet  fiknlHiora^L  M6k  ine^ri^nt^^^iiiiiiii 
liomiHia^  impgiHe  ^km  imaifi<l«o#>Poier»e^hM.ii»^gQ 


^^(imiia^r.^'  SMlfArci::  |oMt».«e#rMr  ve- 
timt.  Et  uicrane  cW    " 


ulcrqiie  k;ik^  Vi4t^  rfs*.-  .^o,M*->h.^:  *.uh.^  hur 
(i(>88)  S,  Bpnediclus  Pater  nb  auctore  appell-.aur. 


(IG90)  E<lii  Ascens.  :  quasi  Deu9^i9$lmm^-ifMtlSid 
Qvod  facii  snntf  etc. 


887  S.  BRUiNONlS  EPISCOPI  SiGNIENSIS  ^ 

D«o  isli  clierublm  duo  sunl  Teslamenla ,  et  quod  A  prascipiens  dixil :  c  Eunies  iloceic  omnes  genic», 


eigniticant  duo  libri,  lioc  duo  signincant  cherubim* 
Cherubim  namque  $ciendw  plemiudo  Inlerprelatur. 
llanc  autem  sclentia».  pleniludinem  racillus  quidem 
fin  libVis,  quam  in  iUis  simulacris  comprehendimus. 
Totum  autem  quod  iii  divinis  Scripturis  continetur 
multis  simulacris  significatur.  Tu  quoque  si  yIs 
cherubim  fieri,  potes.  Melius  enim  ex  bominibus, 
quaro  linguis  fiunt  (1691)  clterubim  ;  et  multi  qui- 
dem  ex  bominibus  jam  cherubim  factl  sunt.  Vis 
Yidere  cherubim  ?  Respice  Paulum,  omnis  scientiae 
plenum,  doctorem  gentium,  el  magistrum  Ecclesia- 
Tum ,  cui  cum  sapientium  et  insipientiuui  debitor 
sit,  panrulis  lac  subministrat.  Loquitur  vero  saplen- 
tiani  inter  perfectos.  Si  vis  eum  videre  volantem, 
audi  ipsum  dicentem  :  c  Scio  hominem  in  Cbristo 
ente  annos  quatuordecim,  sive  in  corpore,  sivc  ex- 
tra  corpus,  liescio ;  Deus  scit  raplum  hujusmodi 
usque  ad  tertium  coiluin  (//  Cor,  xii,  2).  »  Qui  sic 
voiat,  alas  habet,  et  qui  ita  loquitur  non  solum 
sapiens  est,  verum  etlam  scientiae  plenitudo  dici 
potest.  Sed  quare^de  lignis  olivarum  cherubim  isti 
iacti  sunt,  nisi  ut  nosad  misericordiam  provocent  ? 
Magna  est  virtus  misericordix,  siiie  qua  nec  ipsi 
cherubim  esse  possunt.  Quod  ciiim  Graece  i>iov, 
uude  oleum,  hoc  nos  misericordiam  dicimus.  Nihil 
esl  enim  in  cberubim  quod  magis  attendere  de- 
beainus,  quam  ipsam  maleriam,  de  qua  facia  suiit, 
id  esl  oliva  sive  misericordia.  Unde  et  ipse  Dominus 


B 


baplizanies  eos  in  noniine  Patris,  ci  Filil,  ei  Spiri. 
tus  sancti  (Mauh.  xxvrii,  19).  i  Quod  amem  alii 
respiciunt  ad  orientem,  alii  ad  aqttilonein,  alil  i^ 
meridiem,  alii  ad  occasum ;  hoc  est  qvod  sequiior : 
quia  c  profecli  pnedicaverunt  ubique,  Doinino  €oo- 
perante  et  sermonem  confirmante  sequeniibas 
signis  (Ifar^.  ivi,  20).  i  Quoniam  vero  leoiplam 
Domini  septem  annis  aedificatuin  est,  et  sepiem  die* 
bus  dedicatum  est,  quid  aliud  significare  pnUniQs, 
nisi  quod  S.  Ecclesia  quo  tempore  in  bac  viu 
est,  quae  seplem  diebus  agilur,  semper  et  xdiOca- 
tur  479  ^^  dedicatur ;  siquidem  alii  quolidie  ad 
fidem  convertuntur,  alii  baptizantur,  alii  per  pttni- 
tentiam  et  sanctam  conversationem  Domino  conse- 
craotur  et  a|  peccatorum  contagione  mundantor. 
Hoc  igilur  septenario  flnito,  dies  seqoitaroct^Tus; 
dies  videlicet  resurrectionis,  quando  omnibos  per- 
fectis  et  consummatis,  ad  vitam  transferemarsier- 
nam,  quam  ipse  nobis  praestare  dignetur,qui  YiTlt 
et  regnat  in  saecula  saeculoruni.  Amen. 

CAPUT  V. 

De  muUere  per  quam  figuratur  Ecdeiia, 
Narrat  beatus  Joannes  evangelista  (Apoc.xn,l)se 
vidisse  sanciam  Ecclesiam  In  specie  molieris,qnc 
erat  aroicta  sole,  et  luna  sub  pedibus  ejns,  ei  in  capiie 
ejus  corona  stellaruro  duodecim,  et  pariens  crociabi- 
turutpareret.  Magna  laus  Ecclesiae  Dei,quaesolearoi- 
cta  perhibetur.  Sole  quidero  amicta  est,  (161)2)  qoia 


ait :  c  .Estote  misericordes,  sicut  Pater  vester  misO'  q  omni  clariiate  et  pulchritudine  decorala  esl.  Suni  aa- 


ricors  est  {Luc.  vi,  56).  i  Multa  sunt,  quae  de  roise- 
ricordia  dici  possunt.  Siquidcm  c  inisericordta 
Domini  plena  est  terra  (Psal.  cxviii,  64).  i  Bene 
autem  sub  alis  cherubifn  arca  Testamenti  stare  dici- 
tur,  qnia  nihil  est,  quod  slc  Ecclesiam  Dei  defendat 
et  muniat,  sicut  serino  divinus  et  scientia  Scriptu- 
rarum.  De  arca  Testamenti  in  superiori  sermone 
satis  dictuin  est.  Merito  autem  in  domo  Dominl, 
quando  aedificata  est,  malleus,  aut  securis,  aut  vox 
ferrameuli  audiia  non  est;  quia  Ecclesia  Dei,  quae 
per  eam  significabalur,  non  ferro,  sed  lingiia  aedifi- 
canda  erat;  non  vox  inarliculala ,  sed  sancti  Spiri- 
tus  virlus  eam  constnixit.  Malum  ferramentum 
Arius,  malus  malleus  SabeHiu8,mala  securis  Neslo- 


tem  et  iHI  amicti  sole,  quibus  Apostolus  loquiittr,di- 
ctns  :  <  Induiie  vos  Domtnum  Jesum  Christum  (liw* 
iiii,  14).  ilpse  eiiim  est  sol  ju8titiae,deqno  etalibiaii- 
c  Quicunque  baptlzati  estis  in  Cbristo  Jesu,GhrisiQffl 
induistis  (Galat.  iii,  27).  i  llabet  antem  Ccclesia 
lunam  sub  pedibus,  quia  mundnm  despicit,  el  pro 
nihllo  ducit.  Merito  mundus  luna  vocator,  quia  »d 
lunae  slmilitudinero  semper  in  motu  est,  semper 
mutatur,  et  variaiur.  Quid  enim  in  mundoest,quod 
mutabile  non  sit?  Et  coelum  routatur  et  terra;  mare 
quoque  semper  niutabile  esf,  et  aer  nunc  &erenus, 
nunc  nebulosus  est.  Sed  quid  de  hominibiis  dicam  ? 
Sentluut  ipsi  mutationes  suas,  nutic  laeti,  niinciraii, 
nunc  tristes,  nunc  sani,  nunc  aegri,  et  mulia  aiia 


rius,  qnl  non  acdificare,  sed  destruere  conati  sunt.  D  quae  numerari  non  possont.  Haec  omnia  dcspicit 


Nunquam  talium  ferramentorum  vox  in  Ecclesia 

audiatur;  vox  polius  turturis  audiaturln  terra  no- 

stra.   Cantet  nobis  Matihaeus,  Marcus,  Lucas  et 

r  Joapnes.  Nam  el  Paull  vocem  semper  nie  audire 

V  delectaU  Augustinus  >  quoque ,  et  Ambrosius  mul- 

t  liquq  alii..£cclesiae  filii  aalis.  anodulale^  suaviterque 

"€anteBt..iIle6la4  buiic  maro.  «neutav  deqao  mulla 

'  dicenda  sunt{  sed  q»ia.  jamnuno  sermo  claodendtis 

'  e»irhoe  brevlier  dixerimi  Mare  aenemn-baptlsma 

esi«  duodeoim«bove8  fluodeelro  apostoli eunt; siiper 

.  quoslivic  roare' «neuro  «Dea».pos»it,  quandO' eis 

U1691)  Ex  cod.  Y4ii.remeDdaiUur  edHimes,  quae 


niulier  ista  ,   quia  ad  ea  fendit  quas  immuiabilia 

sunt,  ubi  laetiiia  aeterna,  sanitas  aetema,  viiaaelerna, 

et  quia  ibi  oronia  aeterna  sunt ,  nihil  ibi  mnlsbile  esl 

Habet  autem  in  caplte  coronam  stellarum  duodecim, 

per  quas  duodecim  aposlolosintenigimiis;ipsieam 

coronaverunt;  ipsi  eam  et  reginam  et  dominamcon- 

'  alituerunl;  ipsi  In  aeterni  regis  tbabmum  eam  iniro- 

;'4uxerttM.  Et  parien»  cntciabatar  ut  pareret;  boc 

:6slquod  i»  EvMigeUe  Boinines  ariirt  Muliercttm 

'  parit  >  iriflititlanv  hAbeiv  ^la- vibiC*liok*t '^s.-Ciim 

>aui6m*peperer}tpuetuin^  jam  ifon  teminii  prte- 

.  (I6M)  lte»«od..S«*Miircl :  Qma^^mM  ^ehim, 
omnique  ctafuate.  Item  oed.  Vat. 


SS9 


SENTENTIyE.  —  LIB.  I. 


890 


sune  propter  gaudium,  quia  natus  est  homo  in  mun-  A  rit,  sed  qualis  nnnc  sit  et  quo  venerit.  OiiJo  tamen 


dum  {Joan.  xti,  21).  i  Tautum  est  desiderium  pa- 
riendi,  lantus  cst  amor  filios  generandi ;  parvipen  • 
dit  lormenla,  non  timet  cniciatus,  mori  desiderat, 
utadoptionis  filiosDomino  pariat.  Sic  Rachel  rao- 
riendo  peperit;  ut  Synagoga  Benjamin,  et  nos  Pau- 
lum  apostolum  habeamus.  De  hac  muliere  Salomon 
quoque  ait :  c  Mulierem  fortem  quis  inveniet  7  procul 
et  de  ultimis  finibas  prelium  ejus  (Prov.  xxxi,10).> 
Taiem  mulierem  suis  lemporibus  inTcnire  non  pottiity 
procul,  et  po8t  multa  tempora,  gentium  Ecclesiam 
nasci.  et  venire  cognovit.  Cujus  honor  et  gloria 
omnisque  beatitudo,  qnia  in  fine  mundi  revelabitur; 
de  ultimis  finibns  pretium  ejns  esse  dixit :  i  Hanum 
suam  misit  ad  Tortia,  et  digiti  ejus  apprehenderunt 


verborum  talis  est :  veni  de  Libano  soror  mea  spon* 
sa  :  veni  de  Libano.  veni ;  veni  de  capite  Amana,  de 
verlice  Sanir  et  Hermon  :  veni  de  cubilibus  leo« 
num,  demontibus  pardorum;  deiiide  verosubden« 
dum,  coronaberis.  c  Nemo  coronabitur,  ait  Aposto- 
ltts,iiisi  qui  iegitime  certaveril  (//  Ttm.  n,  5). » Ipsum 
igitur  venire,  certare  est.  Neque  enim  ei  facile  fuit, 
patriam  parentesquo  relinquere,  pristinos  mores, 
antiquam  conversationem ,  et  eos  quos  coluerat 
deos,  deserere.  Pugnavit  igitur,  quia  venii;  vicit, 
quia  leneri  non  potuiu  Goronabilur  igilur,  et  illa 
corona  coronabitur  de  qna  superius  dicitur  :  c  Et 
in  caplte  ejus  corona  stellarum  duodecim  {Apoc,  xii, 
2).  I  Possumus  tamen  per  iilam  qusB  de  Libano  ve* 


fosum  (itid).  i  In  hoc  Ecclesiae  sapieniia   manife-     ni^  ^s  inteliigere,  qui  ex  Judxis  credideruut.  Qiiod 


statur  :  tam  bene  cuncia  disponit :  manum  suam, 
id  est  eos,  qui  forliores  sunt  et  sapientiores  ad 
majora  negoiia  mittitT  talesque  reclores ,  et  episco- 
pos  consttiuiL  Digtti  vero  fusum  apprehendunt,  quia 
iilis  minora  negoiia  commiltit,  qui  imperfectiores 
sunt,  minusque  perili :  c  Os  suum  aperuil  sapientiae, 
et  lex  clementi»  sub  lingua  ejus  (ibid,).  i  Non  vana 
et  inutiiia  loquitur ,  sermo  est  sale  condilus  et  sa- 
nat  el  reflcit  auditores.  Lex  auiem  clementia!  Illa 
estquaeiiam  Inimicos  diligere  et  cunctis  ex  corde 
dimittere  jubemur.  NobiUs  in  porlit  vir  eju$^  quhh- 
diu  $ederii  cum  tenaloribui  lerrm.  Hsc  una  laus  Ec- 
clesi»,  prae  caeteris  laudibus  major  est,  quod  vir  ejus 


autem  Jerusalem  Libanus  dicilur,  audi  prophetam 
dicenlem  :  c  Aperi,  *Lib:ine,  porlas  luas,  et  devoret 
ignis  cedros  tuas  (Zach.  xi,  i).  i  Quia  igilur  nobiles 
arbores  viros  clanssimos,  reges,  et  saccrdotes  et 
propbetas  intelligirous.  Haec  est  autem  illamulier, 
sive  potius  illa  regina  (coronata  enim  est,  quod 
reginarum  proprium  est)  de  qua  PsalmisU  loquitur, 
dicens :  c  Asiitit  rcgina  a  dextris  tuis  in  vestiiu 
deaurato,  circumdata  varietate.  Audi  filia,  et  vide 
et  inciina  aurem  luam,  oblivisccre  populum  luiim, 
et  domum  patris  tui;  quoniani  concupivit  rex  spe- 
ciem  tuam  (1691)  (Ptal.  xuv,  iO).  i  Ipse  quoque 
Domiuus  el  Salvator  noster  quod  de  ea  dixerit,  au- 


lain  nobilis  sit.  Haec  tamen  nobilitas  nondum  appa-  p  diamus.  c  Regina,  inquit,  austri  venit  a    finibus 


rutt,  biimilis  venit  ei  in  lorma  servi.  Non  vcnit 
ministrari,  sed  rainistrare,  et  ponere  animam  suam 
reJemptionem  pro  multis;  quasi  reus  judicatus  est 
et  iuier  intqaos  deputatus  esL  Tunc  ergo  nobilis 
erii,  tuttc  ejus  nobilitas  apparebit,  cum  sederit  cum 
senatoribus  terrae,  cum  Deus  manifeste  veiiiet,  Deus 
nosler»  et  non  silebii.  Ipse  euim  ait :  c  Vivo  ego 
dicit  DofflinuSy  quia  curvabitur  omne  genu,  etconfi- 
lebilur  omnis  lingua  (Ita.  xlv,  25).  i  Senatores 
lerrac  apostoli  sunt,  quibus  a  Domiiio  dictuin  est  : 
c  Vos  qui  secuti  estis  me,  sedebitis  super  sedes  duo- 
decim,  judicantes  duodecim  tribus  Israei  (MatUu 
XIX,  28).  I  Tunc  portas  aperientur  :  bouis  quidem 
portat  vitae  :  roaiis  vero  portae  mortis.  llxc  autem 


lerrae  audire  sapienliam  Salomonis  (Matth.  xii,  42). i 
Venit  autem,  ut  Regum  Jibri  (iii,  10)  testantur, 
curo  equilalu  et  apparatu  multo.  Obtulit  aulcra 
muiiera  Salomoni  :  aurum  verum  ct  aromala  qua- 
lia  prius  non  allata  iu  Jerusalem,  inslrucia  tandem 

.de  omnibus  quai  audire  desiderabat,  magnisque  a 
regeditata  muneribus  gaudens  et  exsultans  ad  pro- 
pria  reineavit.  Non  est  hujus  lcmporis  exponcre 
omuia  quae  Islis  verbis  significari  videntur.  Imile- 

,  mur  hanc  reginam :  maler  enim  nostra  est*  seinpcr- 
que  sapientiae  operam  dcmus  et  sapientiam  Salo- 
monis  semper  audire  desideremus ;  illius  vidclicct 
Salomonis  qui  ail  :  c  Et  ecce  plus  quam  Salomoii 
hic  ( Malih.  xii,  25 ).  i  A  finibus  terrac  venit  illa. 


illa  murier,  (1095)  illa  Christi  nobilissima  sponsa,  D  finiatur  et  in  nobis  terrena  omnis  concupiscenlia. 


cui  in  Ganticis  canticorum  Dominus  ait :  c  Veni  de 
Libano;  veni  coronaberis  de  eapite  Amana,  de  ver- 
tice  Sanir  et  ilerroon,  de  cubilibus  leonum,  de  mon- 
tibos  pardonim  (Caii^  iv,  8).  i  Ecce  audiviiuus, 
unde  Ecclesia  venerit,  ubi  nata,  et  inter  quos  con- 
versala  fueriu  Istl  480  montes,  haec  loca  arida  ct 
deserta,  ferae  et  barbarae  gentes  inlelliguniur,  ex 
quibas  in  unamChrisli  fidem  sancla  Ecclesia  collecta 
est.  Leones  el  pardi  maligni  spiritus  sunt,  qui  iu  eis 
habitabant,  et  domos  et  cubile  in  eis  habebant. 
Non  est  ergo  curandum  quid  fuerit,  vel  uiide  vene- 

"^  (t695yilem'CoA..'8.'MarciFlor. :  niaChrittinovit' 

tt«44>€dd^  Vat.'?  ebHmtirim0ittetipai^ortim-€i 


Dicamus  aulcni  cum  Psalmisla  :  c  A  fiiiibus  lcrrae  ad 
10  clamavi  (PtaL  lx,  5).  i  Aurum  autem  DeoolTe- 
rimus,  si  menie  et  corpore  puri  simus.  Sed  quid 
aromata,  nisi  virtutes  intelliguntur?  Non  cst  aliud 
munus  quod  dignius  olTeralur  Dco,  imo  nullum  no« 
strum  munus  siiie  his  suscipit  Deus.  Nihil  Deo 
oflcrre  possumus,  nisi  quoii  ab  eo  acccpiinus.  i  Quid 
cnim  habcs,  inquit  Aposlolus,  quod  non  acccpisli? 
Si  autein  accepisli,  quid  gloriaris,  quasi  non  acce^' 
peris  ?  I  (/  Cor.  iv,  7.)  Sua  reddamus  Deo,  nosira 
non  suscipit :  (1695)  nostrum   cnim  non  est  nisi 

cubiia  leonum. 

(169.^)  IJierqiie  cod.  Vat. :  Nottrum  enim  nihil  eti^ 
mti  peccatum» 


m  S.  BRUMONIS  EMSGOPl  SI(;«(ENS1S  ^l 

peccaium,  quod  qoi  non  habet,  dives  est.  Diviies  A  et  luoam,  iiunc  unhes  e(  tonitma*  none  roonles  et 


igiiur  essemus,  $i  nihil  de  nostro  haberemus.  Sunt 
autem  et  alia'  mulieres,  qu»  Ecclesiam  sanctam  si* 
giiincant,  sieut  Sara,  quse  prius  Sarai  vocata  est, 
qittt  princeps  mea  interpretatur.  Sed  non  erat  con- 
vciiiens,  ut  princeps  mea  vocaretur,  qu»  omnium 
priiir^ps,  (1696)  et.maier  erat.  Dlcauir  igiturpoo 
priniTk>s  mea,  sed  priiiccps  nostra,  qula  ki  fiiio, 
qttem  genuii,  benedicuntur  omnes  gentes.  Similis 
autetn  et  Rebecca,  quae  muUa  palientia  inierpreto- 
tnr,  et  Lia,  quas  laborioia  dicitur;  ociilis  quidem 
lippj,  sed  venlre  fecuiida.  Rachel  quoqne  facie  sp6- 
ciosa,  et  Sepbora,  qaae  inierpretatur  puUhrn^  E^ 
clesix  tenent  Aguram.  Hfic  pulchra,  illa  specioso 
vocatnr.  Idem  tamen  utrumque  nomen  significat. 


colles,  et  his  similia.  Sic  igitur  hoc  in  loco  fieri 
viderous;  ubi  sanctam  Ecelesiam  non  ex  homlnibus, 
sed  ex  auro  et  lapidibus  xdificari  dtcilar.  Primi 
hiyus  sedificii  lapides  apostoli  sunt,  qui  in  fonda- 
meoio  poeiti  totam  civiutem  ferre  dicuntur.  Unde 
6t  Aposlolus  ait :  i  Siiper  sedifleati  soper  fuDda- 
roenium  apostolorum  et  propbctaram,  ipso  suoiitto 
aiigiilari  lapide  Cliristo  Jesu,  in  quo  omnts  sedificaiio 
eonsiructa  crescit  in  templum  sanctum  in  Domino 
{Ephei,  II,  20).  »  Merito  ergo  ipso  numero  nouniur 
et  declarantur ;  sunt  enim  duodecim «  ei  cum 
cseteri  quoque  lapides  pretiosi  siDt,  hls  tamen  nulli 
alii  comparanlur.  Nullos  lapis  in  hujus  acdificii  niQri 
est«  nisi  pretiosus.  Alii  Umen  aliis  preiiosiores 


Pulchra  mater  pnlchros  fillos  facit.  Speciosn  mater  B  sunt.  Differt  enim  stella  a  steila  io  cloritoie,  oec 


Opeefosos  filios  (1607)  parlc.  Si  ergo  parentes  pul- 
chri  sunt,  cur  filll  turpes?*Negabunt  atiquando 
Isii  pnrentes  suos  esse  filios,  qui  turpes  erant 
et  (1698)  ejus  iknaginem  et  similitndlnem  non  ha* 
bcbnnt.  Ad  quam  imaginem  et  sitnilitndlnem  \p$h 
spcclosiis  fornia  prde  ftliis  hominum  nos  refof- 
innre,  et  Innotare  (llgnelur,  qui  cum  Palre  el  Spl- 
Hlu  sancto  vlvit  ct  regnat  Deus  in  snecula  sxculo- 
rum.  Amen. 

CAPUT  YI. 
De  chUale  iancta  Jerusatem. 

Snper  monfeni  mdgiaim  etaltum,  in  spirituexalta- 
tusbf^atuUoannes.siculipsetesiaiur^Apt^ir.xxviii,^), 
vidit  !bt  ctvilatem  sonctnm  Jcrusalem ,  hovo  opere  et 
mirabill  arliHcio  deiJincari.  Muri  ejus  lapidc  preiloso, 
ct  ipsiC  plaiex  clvitntis  auro  purissinio  ut  vilrb 
clarissimo  consiruebantur.  Ilabebat  antem  porlas 
duodecim,  481  singulas  ex  slngulis  compoisitds 
margarilis,  quarum  tres  ad  orlentem,  trcs  ad  aqul« 
loneni,  li^es  ad  meridiem  et  ttes  ad  occasum  respU 
cicbant.  Hxc  cst  illa  Jcrusalem,  qua;  sicut  scriptnm 
cst,  c  xdificabatur  ut  civitas,  cujus  particlpaik  cjiis 
est  in  idipsum  {PsoL  cxxi,  3).  >  Illorum  eiiiin  parti- 
cipaiio  est  in  idipsum,  quibus  est  cor  unum  et  aniina 
unn.  Inlcr  quos  discordia  nulla  est,  et  concordla* 
firinissima  csi.  Exallcmur  Igilur  et  nos  simul  cum 
beaio  Joanne  In  monlem  magnum  et  allum,  ut  in 


omnia  membra  eadem  membra,  auflicial  omnibiK, 
quod  pretiosi  sunt.  Sed  quid  per  aiirani  purissimum  et 
viinim  (1699)  clarissimum,  quo  plateae  slratae  suot, 
nisi  tapienliam  inteUigimnst  Sapventiam  videlicet 
lliam,  qwe  clamiiai  in  plateis  ei  inter  saoctos  dai 
voceffi  suam.  Beatae  ptnuse,  in  quibus  fidelium 
eonveniusnon  fabulis  vacat»  sed  sapieAti»  inteodit, 
et  bibunt  aquam  non  de  fontibus  ^gypii»  qntt  ver- 
tuntur  in  singoineroi  sfed  de  fontibus  Israei  saliea- 
tem  in  vitam  aetemam.'Notandnm  aiitem  quod  iiden 
ipsl  apostoli  et  fundamenU  ei  pori»  dicontur. 
Fdndamenta  quldem  qoia  in  toto  «dificioeiprimi 
sunt  et  cseteros  fenmt.  PorCae  vero^  quia  nenio  nisi 
^  per  ipsos,  id  est  per  eorum  fidem  atqiie  doctrinani 
'  Ecclesiae  sotietatl  conjungitur,  vel  coeli  palaiium 
tngreditur,  ipsls  datae  sunt  elaves  regni  ceelorum, 
ipsl  et  portae  et  ostitiaril  sunt.  Ha^  aotero  omnia 
in  Apocalypsi  latius  exposulmus  (ITOO):  nec  modo 
tempusestutper  singnla  disserantnr.  Et  quleanqaMD, 
tiisi  iSpiritus  sancius  ,  fsia  dtctaSset  ei  Ecdeslse 
laudes  taniis  pnrcbnlis  exioliere  potolssett  Sed 
videamus  quid  etiam  Psalmisia  de  bae  lam  nobiiicivi- 
tale  lo(]udiur(l70l) :  c  Fiindamenta,  lnquii,e)us  io 
montibus  sahciis,  diliglt  Dominns  porlas  Sion  sopei 
omnfa  tabernacula  Jacob  {Psat.  Lxxxvi,  1).  i  Jam 
BuperiUs  de  fundamentis  diclutn  est :  c  Fundamen 
tum  aliud,  ait  Apostolus,  nemo  potest  ponere,  prde 
ter  id  quod  positum  esi,  qudd  est  Cbristus  Jesns 


menlis  exccssu  elevati,  non  ad  lllteram,  sed  spiri-  g  (/  Cor.  iii,  11).  i  De  quo  et  Dominus  ait :  c  To  e« 


lunliier  lisec  iutelligamus.  Haec  cWitas  snncia  Eccle* 
sia  esl;  isti  muri  et  isti  lapides  pretiosl,  bomihes 
sunl :  homines  uliqne  nobiles  et  clari,  virtuiibUs 
et  sapieniia  prtediti,  quales  aposloli  fuerunt  ct 
martyres,  et  caeieri  qui  per  ildem  et  sanctam 
conversalionem  Domino  placuerunt.  Sic  loquilur 
serino  divinus  et  bis  iranslationibus  ulitur,  ul 
viros  clarissimos  et  laiide  dignissimos,  non  bomineSy 
sed  angelos  vocet ;  nunc  stellas  coeli,  nunc  solem 

(1696)  €od.  Vat.,  Et  Dominaera(, 

(1697)  Cod.  Val.,  Fflfff.. 

(i69S)  Cod.  Vat. :  Qui  turpes  eruntf  et  ejus  imagi' 
nem  et  simHiiudinem  non  habebunt. 
(IG99)  Edit.  Asceni.  male  habet  nitrunu  . 
(1700)  In  Apocalypsi  affirmat  baec  omnia  copiosius 


Petru^,  et  super  banc  petram  tedlflcabo  Eccleslain 
meam  (Matih,  xvi,  48).  t  Fundamentnm  igttur  ftm- 
damentorum  Cbristus  est;  Siqnidein  et  aposioli 
et  propbetx  fundamenta  sunt.  Quse  igitur  eivi(a« 
super  tales  montes  fundata  est»  merito  de  ea  dtcitirr 
c  Fundamenta  ejus  In  montibus  sanctis,  diltgit  Doroi 
nus  portas  ejus  super  omnla  tabernacula  lacob 
(1702).  I  Si  solas  portas  Sion  lAniunh  diligil, 
dic,  quseso,  quanturo  diligit  toiam  invili^Tem?  T^- 

expnsuisse.  .  .    .        .  ^  ^ 

(1701)  Cod.  Ascens.  addit.  '  *   "  "  " 

(170«)  Eadem  jpjiw*^  jvbj^  hHio/Jfi^  Joci.eaph- 

nationein  dedii  S.  Bruno  in  comment.  mi!M9|,pOllg  • 

baiiclur. 


«95  SENTCTmiE.  —  Liai. 

bernacnla  Jacob;  isii  Ju(1%l  inlellignntur,    qtii   a      h??c  qiiae  ei 

Doniino  recedenlcs  ubiqua  genliuin  (lispcrsi  sunl. 

c  Gloriosa  dicla  suni  de  te,  civitas  Dci  {Psal,  lxxxyi., 

5) :  >  Stid  quae  gloriosa?  an  forsilan  illa,  qnodtoia  ex 

diiriSel  margaritisellapidlbaspreliosis  aedincaridict- 

tnr?  Iiapc  uiiqiie  gloriosa  sunt,  alia  taincn  itla  scilicet 

glonosiora,  qnre  de  ea  dirta  sunl.  Sed  vis  andire 


8CI 


qua;?  <  Hemor  ero  Rahab  ci  Babylonis  scieiilium 
iiic  {Ibid,^  4).  i  El  revera  gloriosa,  ei  plus  quam 
gt(»rinsa  snntlia>c.  Considera  modo  qnid  viri  jusii 
de  Dei  misericordia  sperare  et  prnesiihiere  valcant» 
si  eiratn  i\:ihab  el  Bahylonis  Dominus  memor  eril? 
Aiiera  merelrix  fuit:  altera  Dei  populuni  captiva. 
tiim  sustinuit.  El  illa  quidem  etploratores,  ne  occi* 
dercniiir,  abscondit.  Haec  vero  populum  praivari' 


justis  «t  peccatoHbus  mBgnatt)  spem 
dare  possunt,  et  imn>ensam  f«rre  Isetitiam.  ¥ls  iii 
Ecclesia  susoipt  ?  Tyrios  Imitare,  quonim  opere  et 
anxilio  cemplum  aediflcalum  est.  Imitnre  et  centa« 
rionem,  qni  Synagogam  Jud«is  aedHtcavit.  Moyses, 
sicut  tegilur,  iElhiopissam  dnxit  nsorem;  pro  quft 
llaria  soror  ejus,  quia  murmuravti,  lepra  a  Domino 
percussa,  exlra  casira  ejecta  est.  Hujns  i£thio^ 
pissae  Alii  sunt  i€ihiopes  isti  dc  quibus  nunc  dici-» 
tur :  f  Et  populus  iElhiopum  hi  ruerant  in  ea.  i 
Hxc  est  illa  Athiopissa,  qns  in  Canticis  canticor&in 
loquiiur,  dicens :  c  Nigra  sum,  ted  formosa,  filiae 
Jeriisalem  {Cant.  i,  5).  i  Hanc  antem,  'quia  Syna* 
gogam  odio  babet,  ide«  lepi-a  pcrcussa  est,  et  usqne 
od  asculi  consammationeni  intra  Ecclcsix  casira 


C;micm,  aliquanlo  tempore  ex   Dei  praecepto  in  ^  non  susfripletur.  Hseo  igitur  gloriosa,  imo  gloiio* 


scrviittie  detinull.  Talium  igilur  Dominus  inemor 
crit,  quia  niemor  est  omnium  scientinm  eum.  Nequo 
cnim  istarom  mcmor  essct,  nisi  quia  cum  scire,  et 
quamvis  post  muha  flagilia,  in  eiim  tamen  credere 
mcracrunt.  Yalde  enirn  notandum  esl  qttod  ail , 
I  Scienltiim  mc.  i  Qualiscunqtie  igitnr  pHus  fnfril, 
sive  nierctrix,  sitti  sanctorum  percussor,  si  tnndtMii 
conversns  fuerit  ct  Dominnm  cognoveril,  salvus 
erit ;  unde  et  ipse  Dominus  ait :  c  Hxc  est  viia 
xterna,  nt  48S  cognoscant  le  venim  Deum,  et 
quem  ihisisii  Jesum  Christnm  {Joan.  xvii,  5).  i 
Afidiamus  nnnc  et  alia  gloriosa  quae  dicuntur  dte 
civiiate  Dei.  i  Ecce,  inqtiit  alienigenae,  et  Tyras^ 
etpopv.los  ^ihiopnm,  hi  qui  fuerunt  in  ea  {PsaL 


sissima  sunt,  qoae  dicilntur  dc  civitnte  Dei,  in  qim 
servi  fiunt  liheri,  ignubiles  gtoHosi.  Et  ibi,  et  non 
alibi  est  iUa  aqua,  qua^  i£(hiopum  possil  muiaro 
cdlorem.  Et  haec  quidem  (aniam  homiiiuin  curain 
M  diligeniiam  hobet,  et  non  itiimerito  oiitniuni  ma* 
tcr  esse  dicatur ,  unde  «t  subditur:  c  Malcr  (1704) 
fiiondicetliomo^i^M^LxxxviyS^.kAcsidic&liir :  Haee 
eA  mater,  et  verc  raater,  qu«  pietaiis  siuum  omni« 
bus  aperit,  nulii  materna  viscera  claudit,  oinnes 
«uscipit,  omnes  ex  affeciu  fovet  et  nutrit.  Sequitur: 
t  Et  homo  nains  est  in  ea,  et  ipse  fendaviteaiu 
Altiasimus  {ibid.),  »  Muiia  anperiiis  gloriosa  djcta 
siinl  de  civitate  ista ;  sed  lioe  quod  modo  diciliir 
omni  gloria  glorioslus  est ;  nulla  glorla  huic  gloriac 


Lxxxvi,  4).  >  Hoc  estcnim  (1703),  quod  Apostolus  C  comparari  potcst ;  ipse  Altissimus  qui  fundavit  «i 


ait :  c  Non  Judaeorum  Deus  tantum,  Inio  et  gentium 

(Aom.  III,  29).  »  Sftiiiliter  auiem  et  apostohis  Pe- 

irus :  i  In  veritatc,  inquit,  comperi,  quia  non  est 

pcrsonarum  acceplor  Deus.  Sed  in  omnl  gente,  qni 

tiinet  Deum  ct  operatur  justitlam  acceptus  est  ilH 

\.4rr.  X,  34).  »  Qoicnnque  igitur  Deum  timet  et 

juslitinm  opcratur,   undecnnque  veniat ,  ab  bac 

pii.^sima  civitate  suscipilur,  et  non  quasi  alieni- 

gcna  ,    scd    quasi   civis  et  indigcna  habclur.   Da 

Cornelius  centnrio  susceplus  cst,  qui  primus  de 

gcniihus  Ecclesiie  filios  faclos  est.  Hoc  ei  illud  vas 

significabat ,  quod  immundls  animalibus  pleiinm 

eral,  quaodo  apostolo   dictum  est  :    c  Macta,  et 

ntantliica  {ibid.,  43);  »  hoc  et  111»  simiae  signifi- 

cahnnt,  qusc  siinitl  cum  pavonihus  Salomoni  affoi*e- 

haiiiur.    Qnid    sii^iia  turpius?   Q«id  pavone   pol- 

(lirius.  in  tabernaculo  Domiiii   et  cilicia  erant  et 

pMi  capraniin.  Neque  hirrum  in  holncaustitm  Do- 

litiiMi^  res|  uil,  cui  inmeii  et  agni  offerebanlnr.  Au« 

i'<i.n  et  lapides  et  Irgna   ca^teraqne  quibus  tcmplnm 

^:>inlni  coiistrnctum  est,  non  ibi  nata,  sed  aliunde 

''^^insiata  suhl.  Sic  Igilur  et  Ecctesia  ex  omnibus 

g^Ontit;u8  lediflcata  omncs  homlnes  recipit,  neminem 

•*■<*  se  venientem  repellit,  <  Et  Tyriis  et  populus 

'^^^iliiopum ,  ii  qui  fuerunt  tn  ea. »  Gloriosa  sunt 


0 


fecit  eain;  ipse  homo  factus  est  ct  natus  esi  in  ea. 
£t  uiide  hoc  propbetas?  Vis  audire  nnde?  <  Doininus 
nak-ravit  in  scripturis  popuiorum  et  principum  bo- 
rom,  qui  l\ienint  in  ea  {ibid,y  6).  i  Interroga  patres 
tuos,  et  annuntiabunt  libi ;  majorcs  luos,  ei  diccut 
tibi  (  Deut.  xxxil,  7)«  Lcgc  Scripturas  omnium 
populorum,  propheiurum  scilicet  et  apostolorum, 
qnae  omuiuin  communes  sunt,  qnse  ad  nosiram  ct 
omnium  docirinam  scripiae  sunt,  et  docebunt  te ; 
lege  Moysen,  Isaiam  et  Jeremiam,  et  liivenies  :  lege 
Evangetia  quae  noii  sunt  niinoris  auclorilatis  qiiam 
itla ;  lege  Paulum  aposlolum  Jesu  Ghristl,  qui  <  vo- 
catus  est  apostolus  et  segregatns  in  Evangelium 
Dei  qiiod  ante  promiserat  per  prophctas  suos  iii 
Scripturis  sanctisde  Filio  suo;  qui  facttis  cst  ci  cx 
scniinc  David  secundiim  carnein  (Rotn,  i,  i).  »  Pro- 
batum  esi  igiuir  qtiod  limno  factiis  est,  et  ipse  fuii- 
davil  cam  Altissiinus.  Roslat  unum  gloriosuin  qiiod 
dlcltnii  esl  de  hac  civiiate,  ei  ipsuin  aiidiamus  : 
<  Siciit  I;)eianlitim  omnium  nostrtim  hiibilaiio  csl 
in  le  {PsaL  lxxxvi,  "if).  »  Nam  et  hoc  valde  glorio- 
sum  cst  qiiod  hujus  civitalis  liabitatorcs  perpcluani 
lii»iiiiam  habetiuiil,  el  nuliam  miserjam  seniicni. 
Ubi  enir.i  nulta  niiseri.i>  ibi  I«litia  oinnis  repcriliir. 
Hiccautem  laetiiia  spirilualis  est;  lioc  gvtudium  iiba 


(i705)  Cod.  S.  Marci  Flor. 

(1704)  Psal.  Lxxxvi,  5,  Yulgaia  babei  :  Nunqmd  Sion  dicet. 


895  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  S1GNIENSIS  89$ 

rerum  temporaliam,  sed  aciern»  feliciiatis  est.  De  A  quas  hic  cernitis,  signiQcantur.  Habel  aiitem  et  tx^ 


qua  Aposiolus  ait :  i  Non  sunt  condignae  passion^s 
bujus  temports  ad  futuram  gloriam,  qnx  revelabitur 
in  nobis  {Rom,  viii,  18).  »  —  c  Laelamini  ergo  in  Do- 
mino,  et  ex^ultate  justi,  ct  gloriamini  omnes  rccii 
corde  {PiaL  xxxi,  11).  i  —  <  Gaudete  in  Domino 
semper ;  iterum  dico  gaudete  {Plnlip,  iv,  i.)  >  Quod 
ipse  modo  prxstare  dignetur,  qui  vivit  et  regnat  in 
saecula  sasculorum.  Amen. 

483  GAPUT  Vll. 

De  basilicis  qum  ab  epUcopis  dedicaniur  (1705). 

Scitis,  fratrcs  mei  (1706),  qui  ad  hujus  basilicae 
dedicationem  convenisiis,  quod  domus  baec  ecclesia 
Yocatur;  quoniam  Ecclesiam  sanclam  significat. 
Non  minus  enim  domus  haec  sive  magna,  sive  parva 


lumnas,  quales  Petrus,  Jacobus  et  Joannes  faerunt, 
qui  Ecclesix  columnas  ab  ipso  Apostolo  vocanlsr. 
Has  aulem  columnas  iliae  duae  columnae  significa- 
bant,  qnac  ante  fnres  templi  stabant,  quarum  alien 
Jachim,  altera  Booz  {III  Reg.  vii»  21)  vocabatur. 
Uas  el  is(ae  columnas  significant,  quas  hos  parieies 
sustinere  videtis.  Per  lapides  aiitero  quibus  paric- 
tes  construuntur,  omnts  haec  populi  muhitudo  sigDi- 
ficalur.  Et  sicut  illi,  nisi  vel  calce  vel  ferro  cotiigaii 
fuerint,  facile  ruunl  et  stare  non  possunt;  iia  ei 
isti,  nisi  cbaritatis  concordia  et  pacis  yinculo  jan- 
gantur  et  unianlur,  totum  ecclesiasticum  aedificium 
subito  destruitur,  et  diutius  stare  non  Taici;  ondc 
et  inter  omnes  merito  illi  maledicuntor»  et  a  Deo 


sit,  Ecclesiam  sanctam  significat,  quam  templum  B  odio  habentur,  qui  inter  fratres  discordiaro  semi- 


illud  nobilissimum  Salomonis,  vel  civitas  sancta  Je- 
rusalem  dicilur,  vel  (abernaculum  (estinionii,  Eccle- 
sia  nomen  Graecum  est ;  signiiicat  autem  populi 
convocationcm  (1707) ;  populi  uiique  Dominum  ti- 
mentis  et  Domino  servieniis.  Sicut  eniin  ex  multis 
lapidibus  ordine  et  ratione  compositis  una  domus 
efiicitur,  i(a  ex  multis  hominibus,  dileciionis  et  fra- 
ternitatis  amore  societatis,  una  Ecclesia  constitui* 
tur.  Queniadmodum  enim  domus  ista  fundamenlura 
habety  lapides  et  parieies  habet ;  portas  et  fenestras, 
et  similia  habet;  similiter  et  sancta  Ecclesia,  Apo- 
stolo  dicente,  secondum  quamdam  similitudinem, 
hsec  omnia  habere  dignoscitur.  Sed  ipse  dicat :  Ipse 
nos  doceat ;  ipse  ejus  fundamenta  et  aedificium  fun* 


nant.  Sicut  enim  sola  pax  et  concordia  Los  lapides 
ligat,  iu  sola  discordia  eos  dissociat.  Isti  igitur  pa- 
rietes  nos  doceant;  isti  lapides  nos  instruaoi,  qaa- 
liter  nos  diligere  et  pacem  et  concordiam  lenere 
debeamus.  Per  fenestras  vero  eptscopos  et  doctores 
omnesque  alios  intelligere  possumus,  quorom  do- 
ctrina  et  exemplis  haec  domus  Domini  illumiutiar. 
Ad  hoc  eniin  fenestrae  fiunt»  et  boc  lllarum  oiBciaia, 
et  haec  utilitas  est,  ut  luminis  clariiatem  praebeaal 
et  tcnebrarum  caliginem  pellant.  Talis  fene»tra  fail 
Gregorius ,  talis  Hieronymus  et  Augustinus,  Ulis 
Ambrosius  et  liilarius,  tales  et  mulii  alii  fuerunt, 
doclrinae  splendorc  mundum  illuminantes.  Si  qois 
autem  per  singula  currere  velii,  nuUa  pars  in  toto 


damentis  suppositum  ostendat.  «  Jaro  non  cstis,  in-  G  aediflcio  reperitur,  quae  suam  non  possit  Iiabere  fi- 


quit,  hospitesct  advenae;  sed  esiis  civcs  sanc(orum 
et  domesiici  Dei,  supcraedificali  super  rundainentum 
apostolorum  et  proplieiaruin  ipso  sunima  angulari 
lapide  Chris(o  Jcsu,  In  quo  omnis  aedificaiio  con« 
structa  crc<icit  in  templum  sanctum  in  Domino 
{Ephes,  II,  19).  »  nabet  igitur  Ecclesia  fundamen- 
tum,  apostolos  videlicct  et  propbetas,  et  Jesuin  Do- 
minum  et  Salvatorem  nosirum,  fundameutorum 
omnium  fundair.en(um.  De  quo  Apostolus  ait : «  Fun- 
damciitum  aliud  nemo  poiest  ponere,  prae(er  id 
quoil  positum  es(,  quod  cst  Christus  Jesus  (/  Cor. 
III,  II).  I  Isii  autem  dicunlur  fundamentum,  quia 
super  eoruni  fidem  a(que  doctrinam  tofa  Ecclesia 
fabrica(a  es(.  Dicunlur  et  porlae,   quia  per  eos  cae- 


guram.  De  con$(ructione  domus  haeo  nos  dixisse 
sufficiat :  nunc  de  ejus  dedicatione  videamus  (1708). 
Vidistis  hodie  quid  episcopus  egerit,  com  ad  baD€ 
aulam  consecrandam  accesserit.  Primum  aitie 
omnia  litanias  fecit,  et  ipsum  Deum  omnipoteiUeio, 
et  Ma(rem  Domini  nostri  Jeso  Cbristi  beaiissimam 
virginem  Mariami  omnesque  angeloruro  cboros  el 
sanctorum  omnium  esercitus  sibi  in  adjutorium  in- 
vilavit,  quorum  praesentiam  adesse,et  quoruin  beac- 
dictionibus  hanc  fieri  dedicationem  dubitare  nou 
debemus.  Deinde  vero  sale  imposiio  aquam  saiicii' 
ficavii,  qua  videlicet  aqna  (cmplum  hoc  forisbapii- 
zarelur  et  parictes  aspergerentur.  Foris  autcm 
dixi,  quia  aiia  aqun  interius  praeparatur.  Sat  vero, 


tcri  ingrcdiuiilur.  Isli  sunt  ill^  portT'  de  quibus  di-      quia  sapientiam  significal,  ideo  digne  satis  liuic  atiuds 


cilur  :  <  Diiigil  Domious  por(as  Sion  super  omnla 
tabernacula  Jacob  {Psal,  lxxxvi,  1).  >  IIabe(  et  in- 
fernus  suas  portas  dc  quibus  Dominus  ait  :'«  Tu 
es  Peirus,  ct  supcr  haiic  petram  aedificabo  Eccle- 
siatn  incam  :  ct  porde  inferi  non  prrevalebunt  ad- 
vcrsus  eam  {Mallh.  xvi,  19).  »  El  in  Psalmis :  c  Qni 
exaUas  nic  dc  portis  inortis,  ut  anniinlicin  omnes 
laudadoiics  tuns  in  pords  filiae  Sion  {PsaL  ix,  19).  > 
Tales  igilur  portas.habet  Ecclesia,   quae  per  isias, 

(1705)  Titulus.  eod.  Yaticani  est:  In  dedicatione 
eccUsia\ 

(1706)  Codex  S.  Marci  Flor.  Sciiis  fratres  charis- 
ctmi. 


miscetur,  quai  utique  vero  iioniine  aqua  sapieuiiae 
vocatur.  Ei  revera  haec  est  aqua  sapieuiiae,  qua: 
484  ^^'^  sapioiiies  facit,  et  siiie  qua  nemo  sapiens 
lieri  po(est.  Soli  baptizati  sunt  sapienies,  quia  ipsl 
soli  a  mundi  vanitalibus  et  diabolicis  astuiiis  liber 
suut.  Tribus  autcni  vicibus  ab  episcopo  circumeunie 
parictesrasperguntur  aqua,  ^qoia  non  est  possibile 
ut  tota  domus  mergatur  in  aquam.  Ilaec  auiem  asper- 
sio  fasciculo  hyssopi  fieri  videtur,  ul  adiinpleator 

(1707)  Cod.  Yat.  CoHectionem. 

(1708)  llaiic  eaindein  expositionem  ritus  in  conse- 
crationeecclesise  tradit  S.I}runo  in  peculiari  iractatJ 
cui  titulus  *  De  mysterlis  e(  ecclesmiicis  ritibtis. 


8d7 


SENTfclNTliE.  — L1B.I. 


quod   scriplum  esl  :   i  Aspergcs  mc  hyssopo,  el  A  Paucae  quidem  liUeras  sunt 

mundabor;  lavabis  mc,  ci  supcr  ni\cm  dealbabor 

(Psal»  L,  9).  »  lixc  berba  bumilis  cst  ct  nalurali- 

ler  nascitur.  <  Pctra  auLem  crai  Gluislus  (/  Cor,  x, 

4),  I  ail  Apostolus.  Signilicavit  auiem  ordinem  sa- 

cerdotaiem,  quibus  Dominus  ait :  c  Disciie   a  me 

quia  milis  sum  ct  bumilis  corde  (i/a/</t.  xi,  29).  i 

Qui  occidi  quidcm  possunt,  ab  hac  petra  (amcn  di- 

Yclii  non  possunt.  Tales  igitur  digui  sunl,  qui  Elcclc- 

siam  Dei  bapiizare  et  aspcrgerc  dcbcanl.   Percutit 

clinm  episcopus  ecclesia:  foics  virga  pastorali,  ut 

illius  vicarium  se  esse  oslendat,  de  quo  scriplum 

esl  :  f  El  pereuiiet  ierram  virga  oris  sui,  el  spirilu 

labiorum  suorum  intcrriciet  impium  (Thess*  ii,  8).  > 

liac  percussione  diaboius  pellitur,  ui  in  urobraculis 


S98 
omnis  tamen  scienti.c 
pleniludo  In  eis  contineinr.  Scribantur  Igiiur  bae 
liiierae  in  pavimento  pectoris  noslri,  per  quas  Dei 
Toluniateu)  cognoscere,  et  facere  valcamus.  Duode- 
cim  vero  cerjci,  ttuodecim  aposloli  sunt,  quorum 
scienlia,  fide  cl  doctrina  tota  Lcclesia  illuminatur. 
Nunc  vero  ad  allare  acccdamus,  et  quid  ibi  episco- 
pus  facial,  vidcamus.  Hoc  esi  allare  iu  Ecclcsia, 
quod  csl  cor  noslrum  in  corpore  nostro.  Nam  el  nos 
leniplum  Dei  sumus ,  ei  allare  utique  in  i;obis 
babere  dcbemus.  Altare  ergo  luum,  o  Gbristiane, 
corluurocsl.  Uoc  ila  ungatur,  boc  sacriricclur,  blc 
sunclorum  reliquix  rccondanlur  :  bic  odor  fiat  sua- 
vilalis,  bic  offcralur  sacridcium  laudis.  Oleum  mi- 
sericordia  esl  quo    qui   unclus   non  fuerit  lolu» 


domusDomimlocumjamulleriusnonliabeaLFugilBsiccus  cl  infirmus   esl.  In  lioc  igiiur  oleo  semper 


igiiur  sancti  Spiritus  vcrbis  incalenatus ,  quibus 
diciiur  :  c  Tolliie  portas  prlncipes  vcstras,  et  el^va- 
mini  porise  aeternales,  et  inlroibit  rex  gloriae  (PiuL 
XX11I,  7).  1  Inde  vero  templum  ingreditur,  et  aliam 
aqnam  sanciificai,  per  quam  Spiriius  sancius  signi- 
ficator,  cui  non  solum  sal,  sed  vinum  miscetur  et 
cinis.  Quod  autem  Spiriins  sancius  pcr  aquam  signi- 
ficetur,  audi  ipsum  Dominum  dicentem  :  i  Qui  cre- 
dit  in  me,  flumina  de  venlre  ejus  fluent  :\quae  vivae 
{Joan.  vif ,  58) ;  >  quod  mox  evangelista  cxponenst 
ail :  c  Hoc  auiem  dixit  de  Spiritu  quem  accepiuri 
eraut  credentes  in  eum  (ibid.).  >  Pulcbre  autem 
buic  aquac,  per  quam  Spirilus  sanclus  siguificatur, 
el  vinum  miscetur   et  cinis;  quia  quos  Spiritus 


naient  corda  nostra,  ul  nunquam  misericordiae  obli* 
viscamur.  Accedat  iiaque  poniifex  noster  ad  allare 
cordis  nostri ;  pontifex  ille  magnus  Jcsus  Ghrislus, 
de  quo  scriptum  est :  c  Tu  es  Saccrdos  in  aelcrnum 
secundum  ordinem  Melcbisedccb  (Psal,  cix,  4).  i 
Accedat  inquam,  el  oleum  superfundat,  ct  dical : 
c  Esloie  misericordes,  sicut  paler  vesler  miscricor» 
cst  (Lttc,  VI.  36).  >  Hoc  oleo  ipse  quoquc  abunda- 
bat ,  cum  pro  suis  crucifixoribus  oraret  dicens : 
c  Pater,  ignosce  illis.  quia  ncsciunt  quid  faciunl 
(Luc,  xxiii,  34).  >  Hoc  igiluroleonon  cordis  aliaro 
tanlum,  sed  omnia  membra  nostra  uncta  csse  de- 
beni.  Manus  arida  non  aperitur  inopi,  et  quia  uncia 
non  est,  misericordiam  facere  nescit.  Mulia  de  hac 


sanclus  laTaiel  ia«gil,  illi  procnl  dubio  et  scienlix  C  unclione,  rauUa  de  misericord.iE  oleo  d.ci  possunl; 


vino  incbrianlur  cl  pGeniteniia  pulvere  aspergun 

lur.  £(  valde  quidem  necesse  est  ut  noviter  baptizaii 

tali  viiio  inebrientur  et  lali  poivere  aspergantur. 

lloc  vino  aposioU  inebriati  linguis  omnibus  loque- 

bantur.  Ad  bujus  vini  ebrietatem  nos  inviians  Do- 

iDinus ,  ait :  c  Comediie  amici  mei ,  et  bibitc  et 

iiiebriamini,  charissimi  (Canl.  v,  i).  >  De  boc  et 

Psalmisia  dicit :  c  inebriabuntur  ab  uberUle  domus 

luu,  ct  torrenie  volupiaiis  tu«  potabis  eos  (PmI. 

xxxv,  9).  >  Pulvere  vero  aspersi  sunl  qui  se  pecca- 

lorcs  esse  inielllgunt.  Hoc  sui»  in  afliiclionibus  frc- 

auenleranliquos  patres  fecisse  legimus.Tali  pulvere 

aspcrsus  Abraliam  dicebat :  c  Loquar  ad  Dominum 

nieuin,  cum  sim  pulvis  et  cinis  (Getu  xviii,  27).  > 

Tali  el  NiniviUfi  aspersi  (Jones  iii,  5)  vcniam  acci- 

pcre  mcrucrunt.  Undc  et  in  Ecclesiis  consuelndo 

inolevil,   ul  initio  Quadragesimae    capiia   pulvere 

aspcrgantur.  El  vide  quam  ordinaie  el  raiionabiliier 

omnia  fiani.  Exlerius  aqua,  inlerius  spiritu  domus 

Dei  lavalur  ei  bapiizatur,    ul  adimplealur,  quod 

Doniinus  ait :  <  Nisi  qnis  renaius  fuerit  ex  aqua  ei 

l^piritu  sancio,  non  potest  introiro  in  rcgnum  Dei 

Uoan.  111,  6).  >  Quoulam  vero  (1709)  lotum  alpha- 

loeiom  bis  in  pavimenlo  scribilur,  quid  aliud  signi- 

«cat ,   nisi    quod  is  qui  bapiizatus  csl  ulriusque 

'Xeslamenti  scientiam  memori»  commendaredebet. 


siquidcm  c  misericordia  Domini  plena  esl  terra 
(PsaL  XXX,  5).  >  SedquK  sunt  Sanctorum  reliquia, 
quae  in  bis  altaribus  reponuntur?  Ego  quidem  San- 
clorum  reliquias  eorum  docirinam  cl  vcrba  intel- 
iigo.  Possumus  igitur  non  solum  Saoctorum,  vcrum 
etiam  ipsius  Salvaloris  nostri  reliquias  babere  in 
altare  cordis  nostri ;  undc  ipse  quoquc  ait :  c  Qui 
habet  mandala  mea  et  servat  ea  ipse  cst  qui  dili- 
gitme  (Joan,  xiv,  2i).  >  Has  reliquias  in  cordis  sui 
aliari  illi  posuerat  qui  diccbat  485  •  «  *"  ^orde 
meo  abscondi  eloquia  lua,  ut  non  pccccm  libi  (Pial. 
cxviii,  ii).  >  Beata  illa  aliaria  in  quibus  lales  reli- 
quia;  posita  sunt;  beata  illa  corda  quae  talcs  reli- 
quias  suscipere  merueruni.  Magnae  sunl  islai  reli- 
^  quiae,ct  mullae  nimiset  mirum  valde,  quoe  in  lantlllo 
vasculo  includl  possunt.  Sed  nunc  jam  commeiida- 
mus  Deo  haec  altaria  nostra;  ipse  possideal  et  co- 
.stodiat  corda  nostra,  el  dignetur  habitare  in  lemplo 
pectoris  nostri  :  Qui  vivit  et  regnal,  etc. 
CAPUT  vin. 
,    De  Emngeliit. 

Nonest  arborbona  quae  malos  froctus  facif,nc- 
que  arbor  mala  faciens  fructum  bonum  (Maith,  vii, 
17).  Docci  nos  Dominus  et  Salvalor  noster  quomodo 
bonas  arbores  et  malas  cognoscere  debeamus.  Bonae 


MTCO)  Coil.  Vat.  Q.rJ  v-ro. 


m 


S.  BRLNONIS  EPISCOPI  SIGNlENSIS 


MO 


arbores,  boni  homittes  sunt.  Ex  fruciu  suo  cogno-  A  lori  vinoae  ut  eam  succideret  {Luc.  xiu,  6'.  Quaj 

tuiic  quiiiem  succisa  fuisset,  nisi  cuUor  vinex  pi« 
ea  inlercessisset.  Gousiderate  ergo  ei  diiigenier 
aucnditc  quantum  culloribus  Testris,  episcopjt  Ti. 
delicet  et  saccrdoiibus,  debeatis,  qui  pro  Tobiftqno- 
tidie  intercedunt,  ne  forte  succjdamini  et  in  ignen 
roiltninlni.  Per  tres  annos  te  exspectavii,  modictin 
vel  nibiium  [ullerius  te  ezspectat.  Exspeeuvii  le 
iu  adoiesccntia,  exspectavilln  juventuie,  exspeeiavii 
In  seiiectuie.  I>eiilque  4e  exspectavit  mala  cogiun- 
fem,  mala  operantem  ei  jam  longu  lempore  in  nuio 
perseverantem.  Quid  amplius  qusris  ?  Fiuiii  m 
annl,  iiovissima  hora  esl;  tainen  si  hodie  conver- 
taris,  quamvis  indigiio,  venia  promilliiur  libi: 
«  Peccaior  enira  quacunque  die  convci'&u&  fuerii  ei 


scuntur  arbores;  ex  operibus  suis  cognoscuni.ur 
homines.  Donas  arbores  paradisi,  quae  et  visii  piil<- 
chr»  eranl,  et  ad  vescendum  suaves.  Tales  arbores 
g;ignit  Ecclesia ,  qnarum  pulchritudinem  et  reiigio- 
ncm  nos  legere  et  audire  delectat;  quarum  verbis 
ct  (loctrina  mentes  nostrae  nutriuntur  et  reGciuntur. 
Talis  arbor  bealus  Paulus,  qui  ct  visu  tam  pulcher 
esl,  ut  nihil  sibi  conscius  sit;  et  tam  ad  vescendum 
snavis,  ui  et  parvos  lacte  et  cibo  solldo  nutriat  sa- 
picnles.  Tales  arbores  et  caeteri  aposioli  sunt,  qno- 
rum  rruclus  ab  ipso  Domino  commendaniur;  duni 
eis  loquilur,  dicens  :  «  Non  vos  me  elegistis;  sed 
ego  clegi  vos,  ut  eatis ,  el  fructum  afrerntis  et  fru- 
ctus  vesler  inaneat  {Joan.  xv,  16).  i  Isii  sunt  iili 


friiclus  :  hicc  suiit  iila  poma  de  quibus  ad  sponsam  ^  gemueril,  vita  vivel  et  noa  morietur  (£j£ci.  xuui, 

12).  »  Justus  quoque  qoacunque  die  a  jusiitia  decli- 
naveril  et  se  ad  iniquitatem  converierit,  in  iniqni- 
tate  sua  qiiam  operatiia  fuer ii  morietBr :  f  iL  fra* 
ciibus  eorum  cognoscetijt  eos  (MaUh.  vii^  16).  i  id 
fructus  rospictaouis,  opera  iotiieaHiur,  non  qvaiis 
fiiil,  sed  quaiia»  est  inquiraroyg.  Ilodie  bonum  fni- 
cium  reddere  coBpit,  arbor  bmia  esi :  hodie  maloin 
iructum  agere  ccepil,  arbor  roala  est.  Quare  Itoc? 
^uia  Yeriuis  ait :  «  A  fructlbos  eorum  eognosceiis 
eos.  >  Magnum  igitur  et  verum  argumentum  esi  in 
arboribiis  cognoseendis,  fructos  bonus  ei  fnietus 
malus.  Tandiu  bona  est  arbor,  quandin  frocuis  bo- 
nus  in  ea  est.  Non  4S6  ^^'^^  ^^  spin^*  collignnt 


Ecclesia  dicit :  c  Omnia  poma  nova  et  vetera,  dile- 
cle  rai,  servavi  libi  {Cant,  vi;,  i5).  >  \elera  poina  pro* 
phetarum  cl  patnarcliai;i)m  doctrina  est ;  nova  vero 
apostolorum  Ecclesiacque  doclorum ;  et  isii  quidem 
sunt,  de  quibus  dicitur  :  Qui  proferunl  de  thcsanris 
suis  nova  et  vetera.  Tales  autera  arbores  a  fruclibus 
suis  cognoscere  non  est  diiTicile;  quia  omnis  enrum 
doctrina  et  operalio  sancta  est,  vera  est,  n^ligiosa 
esi,  sine  fraude  et  aemulalione  est.  Bonae  arbores 
c:  hypocriiae  altquando  esse  videntur;  sed  qnia  sohi 
terrena  et  transitoria  qiixrunt;  ct  quia  sanctorura 
huiniiilateni  el  paticnliam  non  habent,  facile  quidem 
(leprehendnntur  et  in  ipsa  sua  aslutia  manifcstan- 


tur.PrxceperatDomiiius  filiis  Israel  ut  promissionis  ^  flcus,  neqiie  de  rubo  vindemiaot  uvas.  Quod  siali- 


terram  ingressi  illius  regionis  arbores  circumcide 
rent,  et  usquc  in  quartum  annum  ab  earum  usu  se 
^bslinerent  (levU.  xix,  23).  Nisi  cnim  per  arbores 
homines  signincarcniur,  ridiculum  vidcretur  quod 
arbores  illx  circumciili  jubennuir.  Sed  aliense  arbo- 
rcs  infideles  homincs  sunt,  quos  ad  nos  venienies 
circumcidere  debemus,  id  csl  a  suis  iniquilatibus 
pci  haptismum  ct  pcenilentiam  emnndare.  Quid  vcro 
por  quatuor  annos,  nisi  qualuor  Evangelia  (ignran- 
hir,  per  qiise  quicunque  nondum  transiit  et  eornm 
doctrinam  nondum  audivit,  adhuc  immundus  cst; 
ndhuc  ejus  fruclus  suscipiendus  non  csl ;  nondtim 
cjus  vcrbis  el  doclrinx  credcndum  est.  Quld  vcro 
ilc  inaiis  arboribus  prxcursor  Doinini  Joannes  dixe- 


qnando  contigissel,  et  ego  spinam  ficum  dicercm 
et.rubwm  uvam  vocarem.  Quare  boc?  Quia  unaqiiX- 
que  arbor  de  fruciu  suo  cognosciloc  :  «  Bonus  boiuo 
de  thesauro  cordis  sui  profert  bonum  (Lnc.  %  4d),i 
et  malus  bomo  de  thesaufo  sao  proferi  nialuiD.  t  &i 
abnndantia  cordls  os  loquiiur  (ibitL).  i  Quse  in 
corde  suiit  vldere  non  polea,  cordis  arcana  chm 
tib»  sunt.  Ad  os  respice,  Terba  aUendc,  eiqsod  in 
corde  est  ore  revelabtlur  r «  ex  abiiudantia  cordii 
os  loquitur;  i  ex  bono  ionte  bonse  aqux  derivaniur, 
ex  venenoso  fonte  venenosa^  aquae  emanant.  Neque 
fieri  polerii  iii  suara  arborem  fruetus  quandoquideni 
non  manifestei :  «  Mhil  opertiim  quod  non  revelo- 
tur ,  et  occultuin.  quod  non  scialur  (Matih,  x,  itii.  > 


rii,  audianius  :  <  Jani,  inquit,  securis  ad   radices  d  Quare  vocatis  me,  Domine»  Domine,  et  iion  faciiis 


arboris  posila  est.  Omnis^arbor,  qnx  non  facit  fru- 
clum  bonuin,  excidctur  etin  ignem  miitetur  {Matth. 
iii,  9).  I  Talis  cral  illa  ficuliiea  cui  Donifnus  male- 
dixit,  et  aruiu  Tales  eranl  et  illi  patmites,  de  quibus 
ipsc  ait :  <  Oiniic.n  palmiiem  in  me  non  fereniem 
frnclum,  tohet  eam  (Joan.  xv,  2).  i  Et  quid  inde? 
\is  audire?  «  Si  quis  aulem  in  me  non  mnnserit, 
inittelur  foras,  sicutpalmes,  eMrescei,  ct  colligenl 
eum,  el  in  ignem  mitient,  et  ardet  (ibid.).  »  Mulii 
quolidie  a  Domino  maledicuntur,  ei  de  ejus  corpore, 
quod  est  Ecclesia,  tolluntur,  foras  projiciuiitur  et 
in  ignem  miUuntur.  Arborem  fici  plantaverai  qiii- 
daih  in  vinea  sua,  cumqne  jam  per  tres  annos  in  ea 
fructum  quaesisset  et  non  invcnisset,  prsec^pit  cul- 


qiiae  dieo?  (Luc.vi,  46.)  Si  bonas  arbores  e&sciii, 
ea  qiKB  dico  faceretis;  mandata  mea  cusiodirciis, 
et  non  folia  mihi  reddcreiis,  sed  fructus.  Ycrba  to- 
lia  sunt;  fruclus  opera  sunt.  Meiius  facere  qudui 
dicere.  Domiuum  me  vocaiis,  servos  vos  es^e  coguo- 
scite.  Boni  servi  iJIi  sunl  qiri  Bomiui  sui  inaDilaU 
custodiuut :  «  Quiciuique  audil  verba  raea  et  facii 
ea ,  dicam  vidiis  eui  stmiiis  sit.  Similis  est  boittini 
sediflcanii  domam,  qui  fodii  in  aUum,  ci  posuil  fuiH 
dainentum  super  fimam  petrani.  Inundatiooe  aulcm 
facta,  illisum  esi  flumen  contra  domum  HUm,e( 
non  ceeidii;  fundata  enim  erai  aupra  firfnsm  pe- 
tram  (ibid.,  49).  i  Ecce  quauium  potesi  observa- 
tio  mandaiorum  Dei.  Magnam  turrim  sibi  sediiiiai, 


m 


ei  Diiiniiisslmain  arees»  sibi  coiisiruxii,  qui  Ghristi  A' 
maudau  cuslodil.  Sccurvs  esi,  nulUus  tcmpe^iaiia 
linict  iacursus»  el  quia  firinumposuiifundamenuimy 
DCG  Quniina  tLoict,  nec  plu\iam»  qec  ventu^fi.  Si  vis 
tti  aedificium  tuoia  altiiu  as^^endut,  et  sublimiua 
erigatur,  fundamentttm  libi  in  pro/undo.  quadren- 
"duiD  est.  MuUiim  se  bumiitet  qui  D)uHum  exaltari 
>  desiderat.  ia  eeulum  ei  viginli  eubitorum  alliludi* 
}  neoi  lempium  Domiui  ^lttvatuin  esi,  quoiiiam  fir- 
raiim  el  allum  ^abuii  fttiuiaineAtum.  Ad  hanc  igilur 
roensuram  nos  eiiendamua;  bonum  fundamentum 
babemus ,  fundaroenlttm  noslrum  Jesus  Gbriatus 
esl :  f  Fundamenlum  enim  aiiud»  ail  ApostoIuSy 
nemo  poicsi  ponere,  praeler  id  quod  posiium  est» 
quod  ctl  Gbristus  Jesus  (i  Cor,  iii,  11).  i  Non  puie^  ^ 
muscasu  c^  foeuim,  q^iod  lemplam  Domiui  banc 
allitudiuis  mensuram  babuit.  Aliqua  et  ipsa  pukhra 


SENTENTIiE.  —  Lm.  It.  002 

boc  in  numcro  significatio  est.  Decies  namque  12^ 
vcl  duodecies  10  centum  viginti  fiunt.  Quicunque 
igitur.per  10  ad  i%  vel  per  12  ad  10  se  eiiendere 
valet,  satis  altus  ct  niagnus  est,  aliius  ascendere 
npn  quaerat.  llxc  iili  mensnra  sulUciat.  Dccem  sunt 
verba  legis;  duod^cim  vero  aposloli  sunt.  Per  dc- 
cem  igitur  ad  duodecim  ascendii  qui  per  observnn- 
tiam  decem  niandatorum  pervenire  meruit  ad  viiam 
^l  soeieialem  apostolorum.  Similiier  autem  qui  per 
12  apostolonim  doclrinam  decein  legis  niandaia 
custodire  didicil  per  12  utique  ad  decem  pei  venit. 
Ad  banc  igilur  mensuram  exiendere  ct  in  bujus 
mensurae  aliiludincm  nos  erigerc  ipse  dignetur  qui 
templum  smim  nos  essc  voluil  Jesns  Cbrisius  Domi- 
nus  noster ;  qui  cum  Palre  et  Spirilu  sancto  vivit 
ei  re^^nat  in  saccula  sseculorum. 


SENTENTIARUM 

LIBEB  SEGUNDiUS 

DE  ORNAMENTiS  mMSUE 


497  CAPUT  PRIIIUM. 
De  Fide. 
Priimim  Ecdesitt  omaroenium  fides  eBl«  quae  in 
tolo  vtrtulum  exercllu  prima  esl.  Omnes  aliae  virtu^ 
I3s  eam  sequuntiir,  ei  sine  Ipsa  cceleslis  regni  pa- 
latium  non  ingrediuntur.  Sl  veniat  bumililas,  sl 
patienliaf  si  caslilaa,  si  ipsa  eharitas,  qute  ab  Apo- 
stolo  major  dicitur,  nisi  fides  adsit,  omnes  repel- 
luntur  et  ingredi  non  permlttuntur.  Quanti  geniiles 
ci  philosopbi  his  virtutibus  claroerunl,  qui  fidei 
ornamenlum  non  habentes  Domino  non  placu&^ 
rirnl?  i  Imposaibile  esl,  ait  Apostolus,  sine  flde 
plaeere  Deo  {Hebr.  «i,  6). »  Nam,  ut  de  caeteris 
virlutibtis  taceamus,  multi  tanla  charilald  prxditl 
Aiisse  legunlor :  ut  pro  patria,  pro  civibus,  et  pro 
amicis,  morli  se  iradere  non  debitareni;  at  roajo- 
reiii  quidcm  cbariiatem  ,  seu  dilectionem  ,  dicit 
Doinintis ,  nemo  babet ,  quaro  ut  aiiimani  suam 
]H>n:il  quis  pro  amicis  suis  {Joan,  xv,  15).  Omnes 
atitein  Isti,  quamvis  muliis  virlulibus  claruisseni, 
perlerunt  tamen  ,  quoniam  fidem  non  babuerunf. 
Meriio  igiiur  sancla  Ecclesia  neminem  ad  se 
veiiientem  recipit,  nisi  prius  fidei  ornamento  indulus 
fuerii.  Ecce  venit  ad  Ecclesiam,  baptizari  vult : 
rogat  ut  sascipiatar;  interrogalur  an  credal,  an 
cailioTlcam  fidem  teneat.  Si  se  credere,  si  fidem 
caiholicam  se  tenere  responderil,  suscipitur,  bapt^ 
zatur  ct  filiis  Ecclesiae  sociatur.  Si  vero  aliter  dixo- 
rii,  nequaquam  suscipitur,  sed  quasi  profanus 
abjicitur.  Quibus  auiem  £<!clesi9e  portae  cfauduntur, 
illis  coeli  nunquam  aperiunlur.  Sic  enim  bealo  Petro 
Doininus  ait :  c  Tibi  dabo  claves  regni  coelorum, 
el  qttodcunque  ligaveris  super  terrain  crit  ligatum 


B\.  ifl.  Cflplls»  el  quodcunque  solveris  super  lerraK)* 
«ri^  folulum  el  in  co^Iis  {Muuh.  xvi,  19). »  Mpgna 
^t  igituf  virlus  fidei»  (|e  qua  ipse  Dominus  ail: 
I  Oronia  possibilia  sunl  crodeiui  (Marc.  ix,  25).  i 
Sua^  virLii|tis  poleuliam,  non  sibi,  sed  fidei  ascriblt, 
i^iquod  ipse  facil,  boc  fidem  facere  affirmaU  Mulios 
viros  ei  muUeres  eum  sanasse  Qt  a  gravibus  lan* 
guorihus  liberasse  legimus,  quibus  boc  tantum 
dicere  solebat :  c  Fides  lua  lo  salvuro  fecit ;  vado 
in  pace  (i(a(//^.  ix,  12).  >  Yenil  aliquando,  dicil 
Evangelium,  in  patriam  siiam»  et  cum  bomincs  iiii 
de  ejus  omaipolcniia  dubitarenl  el  -fidem  non  ba- 
berent,  non  mulias,  ut  verbis  evangelicis  loquar, 
virtuies  ibi  facere  potuit,  nisi  quia  infirmos  imposi- 

C  lis  roaiiibus.  curavii,  el  roirabatur  de  infideliiaie 
illorum.  Ergone  tanuim  potest  fides»  ul  ill^,  qui  oiunia 
poiest,  a  poientia  sune  virtuiis  iliiMS  absentia  impedia- 
tsir  ?  Siiniliter  aulem  cuin  aliqqs^ndo  Irel  Jerusalcmy 
accessil  ad  arborcm  fici,  qus^  jui^t^  viaip  plantata 
fueral,  ct  (|uia  fruelum  in  ea  non  inveiiil»  malcdlzil 
eam,  et  aruii.  Cumque  ahera  die  dtscipuli  iliuc  trausL* 
rent  et  ftculneam  arefacientem  viderent ,  dixcrunt 
ei :  c  Magister,  ecce  fioulnea  cui  maledixisii  aruii : 
quibus  ipse  aiL:  Si  babueriiisfidem,  nonsqlum  de 
ficulnea  facietis,  sed  moutes  quoque  traii&fei*re 
poteritis  {Mauh.  xxi,  21).  >  Mullas  ficulneas  infru- 
etiiosas  quotidie  Dominus  maledicit»  multos  bomi;- 
nes  iniquos  quotidie  damnai ,  el  arefiunu  Monios 
autem  translulil,  quando  malignos  spirilus  in  porr 

^cos  roisii  et  in  abyssum  ire  prsccepil.  Hoc  au^ 
tem  et  sanctorum  fidem  rouUoties  fecisse  innume- 
ris  sanctarum  Scripiurarum  docemur  icstlmoniis. 
Meriio  ergo  di^cipuU  eum  pro  fide  rogabant»  diceq- 


»03 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


904 


les  :  c  Adaiige  nobis  iidem  (Luc.  x\u,  5);  i  quo-  A  procul  dubio  dignus  est,  qui  ei  montcs  (ransfcrat, 


niam  et  pcr  lidem  le  omnia  posse,  ei  sine  fidc  nihil 
posse  sciebanl.  Nam  el  beatus  Pcirus,  cum  fidel 
Tirtule  super  aquas  ad  Dominum  venire  coepisset, 
mox  ui  dubiiavit  et  fides  qua  poriabaiur  ab  eo 
recessit;  inter  undas  mcrsus  cst :  qiiem  Dominus 
manu  appreliendens  crcxil,  et  sui  meisionis  causas 
protinas  eum  docuil,  dicens  :  i  Modicas  fidci,  quare 
dubltasti?  (Matih,  xiv,  51.)  i  Ac  si  diceirei:  Si  tu 
non  dubilasscs,  el  fides  a  te  non  rccessisset,  secu- 
rus  supcr  aquas  currere  poluisses.  Ecce  si,  Domlno 
prsDsente,  fide  auiem  absente  Pctrus  mergilur,  qiiis 
unquam  sine  fide,  cunclis  etiam  virtutibus  circum- 
sianiibus  secnrus  esse  poierit?  Si  siiie  fide  impos- 
sibiie  est  placere  Deo,  quae  aiia  virtus  esse  polerit. 


et  malignos  spiritus  ejiciat,  ei  cui  oronia  possibilia 
fiant.  Nihil  igitur  est  coi  elegaiilius  quam  graoo 
sinapis  comparari  potuisset.  Sed  videamas  nuoe 
eiiam  io  sanctorum  exemplis,  quantum  semper  fides 
posuerit.  Abrabam  cum  esset  senex,  etniorejus 
secundum  naturam  parere  non  posset;  tamen  qaia 
credidit,  fiiium  contra  ipsam  naturam  suscipere 
meruit.  Quod  utique  Don  potuisset,  nisi  fides  ad- 
fuisset.  Similiter  et  Moyses  decem  plagis  admiraa- 
dis,  muhumque  Btupendig  llagellavit  iEgjptom, 
mare  aperuit,  aquam  de  petra  produxit,  muUaqoe 
aliasoii  Deo  possibilia  operatus  est;  qus  uliqoe 
non  fecisset,  nisi  fides  adfuisset.  Sic  et  Josoe 
Jordauis  alveum   siccavit;    muros  Jericbo  tHlia- 


qu»  Iiominem  pcrducat  ad  Dominum  ?  i  Credidit  ^  «•"«»    sono  a   fundamentis    diroil;    solem  ipsum 


Abraham  Deo,  et  reputalum  estei  ad  jusliiiam  (Rom. 
IV,  5).  I  f  Sancti  per  fidem  vicerunt  regna  (Hebr. 
xi,  35).  I  c  Hxc  est  autem  victoria,  qiiae  vincit 
muiidum  ,  fides  nostra  (Joan,  v,  4).  i  c  Qui  credi- 
dcrit  el  bnplizatus  fucrit ,  salvus  erit  (Marc,  xvi, 
16).' >  c  Si  quis  indiget  sapientia  postulct  a  Deo, 
qui  dat  onmibus  aflluenter,  ei  non  improperat,  et 
dabilur  et  :  postulet  autem  in  fide  nihil  baisitans 
(Jae,  1,  v).  I  Quod  enim  ex  fidc  non  est,  peccatum 
est.  c  Juslus  488  autem  ex  fide  vivit  (Galat.  iii, 
li).  I  Sed  quid  est  fidcs,  docet  Aposioius :  c  Fides 
cst  sperandarum  substantia  rerum  argumentum  non 
apparcntium  (Hebr,  xi,  1).  i  Hoc  autem  tale  est  ac 
si  diccrcl :  Fides  cst  virtus  qnscdam,  per  quam  ea 
quae  dicuntur  nobis,  etsi  iiondum  appareant,  cer* 
fissiine  tamen  credimus  ct  ficri  non  dubitamus.  Quas 
sil  autcro  mensura  fidei,  ipsum  Dominum  audiamus: 
c  Si  habucrilis,  inquit,  fidem  sicut  granum  sinapis 
(Luc,  XVII,  6),  dicetis  monti  buic,  lulle  te,  ct  initte 
in  marc,  ct  fiet  (Maiih.  xxi,  21).  i  Parva  valde  vi* 
detur  cssc  fides,  si  ad  grani  sinapis  redigilur  qtian- 
tiiaiein.  £t  quid  est  quod  mulieri  Ghananeie  dici- 
tur :  c  0  muHer  niagna  csl  fides  lua  (Maith,  xv, 
28),  >  si  (anlillo  grano  fides  comparatur  ?  Aliquid 
crgo  Iiis  verbis  significalur  plus  quam  littera  sbnare 
videtur.  Tria  sunt  in  grano  sinapis,  qoam  utique 
digna  esse  videntur,  quse  notare  debeainns.  €um 
cniin  granumVinapis,  sicutDominus  ait,minimum  sit 


stare  coegit :  quod  ulique  nonpotuisset,  nisi  fides 
adfuisset.  Quid  dicam  de  Gedeone  qui  el  ipse  laba- 
rum  clangore  et  lampadarum  spiendore  MadiaRilas 
slravit,  fugavit,  superavit?  quod  utique  Don  po- 
tuissel,  nisi  fides  adfulsset  (1710).  Sed  parva  sudi 
hxcp  si  ad  ea  respiciat,  qux^per  apostolos,  elmar- 
tyres,  ct  confessores  ct  virgines  fides  Cbrisiiaoa 
operala  est.  Lege  Evangeliai  lege  Actas  apostolo- 
rum,  passiones  ei  Viias  sanctorum,  et  tuncYidebi; 
quid  fides  possit^  Scd  quid  mirum,  eum  ipse  Domi- 
uus  eis  promiserity  dicens :  cQiii  credit  in  me,  open, 
quae  [ego  facio,  et  ipse  faciet  {Joan»  x,  1%).  1 0  Dii- 
seri,  et  per  oronta  infelices^  qui  fidem  caiboiicav 
et  apostolicam  Aon  babent,  auferelur  ab  eis.  Fideff 
G  namque  tenearous,  et  Ghrisluin  diceotem  audiamus 
4  Ego  sum  resurrectio  ei  vita,  qui  credilinme 
non  morietur  inaelenium  (ioan.  XI,  25). iQuod  eic 
CAPUT  41. 
De  spe, 
Magnum  Ecclesiae  Dei  ornamealum  spcs  est,  quan 
qui  non  babct  omni  bonilate  uudus  esl,  oniDiqac 
creatura  infelicior.  Hanc  maligni  spiritus  nonbft- 
beut,  et  idee  summopere  nilunlur,  ut  quoscunque 
decipcre  possint,  ad  desperationem  usque  perda- 
cant.  Gui  aulem  maio  siio  boc  contigil,  iile  nou  es 
parie,  sed  totus  a  diabolo  possidetur.  Hoc  peea 
lum,  quod  non  dimittitur  bominibus,  neque  ialior 
saeculo,  neque  in  futuro  (Matih.  xii,  3i).  NuUoir 


in  cunctis  seminibus,^  crescil  tamen  et  arborem  fa-  d  enim  peccatum  est  quod  poeniientia  non  dimiua 


cil,  iia  ut  volucres  coeli  veniant  et  babitent  in  ramis 
ejus  (Mare.  iv,  3i).  Fructum  autem  non  dicam  tri- 
gcsinium ,  scxagesimum ,  sive  ccniesimum  ;  sed 
ullra  millesimum  pierumque  reddere  solet.  Granum 
,  vero  ipsum  si  non  Ixdatur  aul  conieratur  nullam 
vidctur  babere  viin.  Si  vero  contritum  fuerit,  illico 
ejus  virlus  et  poientia  quanta  sit  manifestatur.  Qui 
igitur  talem  fidem  bnbuerit,  qux  ita  seinpcr  crescat, 
ita  bonorum  operuni  fructum  sempcr  multiplicet, 
el  in  tempore  persecutionis  et  contrilionis  sux 
virtutis  poleniiam  et  fortiiudiiicm  manifestet :  ille 

(1710)  God.  S.  Marci  Flor.  el  cod.  Vatic.  Tres 
quoque  pueri  in  camino  ignis  iltoisi  deambulabant, 
cantabant  et  iubilabant.  humnum  dicebant  et  ianem 


tur,  et  sine  poeniteniia  nullum  peccatum  diwiiie 
tur.  Unde  et  Psalmisla  cum  dixisset :  « Miscrere 
mei,  Domine,  sccundom  magnain  misericofdisir 
tuam  (PsaL  l,  1),  >  sciens  boc  se  sine  pceniieiui? 
consequi  non  posse,  protinus  addidit :  f  Qaouiair 
■niquitatem  meam  ego  cognosco  (ibid.p  .4).  >  Iii< 
enim  cognoscit  |iniquitatem  suam  qui  poenitel  e' 
erubescit  de  peecalo  suo.  Si  igitur  sine  poeniieoiit 
peccata  non  dimittontur,  manifestnm  est  qnod  pec- 
catum  de  despcralione  nunquam  dimiitaiur;  siqui- 
dcm  om»em  poenitentiam  exdudit,  et  miseraoi  lio- 

non  sentiebanl;  quod  ulique  non  potuissent,  nisi  fidti 
adfuisset. 


•55  "ftENlXNTIiB 

mioeoi  4  fua  miiiiiuate  receJere  non  permiliit.  Saiis  K 
€1^0  convenieuier  Dominus  el  Salvator  noster,  ciim 
ceriissima  argiiroenlaiione  non  in  Beelzebab,  sed  in 
Spiriiu  sanclo  cuncta  se  facere  el  tlicerc  probassel, 
mox  addidit,  diceiis :  <  Omne  peccatum,  el  bla- 
spbemia  dimittetur  liominibus,  spiriius  autem  bla- 
sphemix  non  dimiitelur  {Malth,  xii,  31).  i  Quod  lale 
fuitjic  si  dicerel:  Miseri  Ptiaris.^ei  (illis  eiiim  ioque- 
baiur)  progenies  Tiperarum,  arbores  mate,  fructain 
malum  afferenlcs ,  sic  vos  diabolus  excxcavit : 
4S9  ^i  ^^  malitia  obduravit,  ut  neque  Spirilui 
saiicio  aliouando  credalis,  oeque  a  malilia  rcceda- 
iis,  ei  hoe  quidem  peccatum  nunquam  dimiitetur  vo- 
bis.  Sed  quia  hoc  peccatum  desperationis  solum- 
modo  contra  Spiri4um  sanctum  fieri  dicitur,  cum  sit 
manifestum,  ei  in  Pairem  peccare,  el  in  Filiuro  H 
quicunque  peccai  in  Spirilum  sanclum;  unum 
«nim  suni  et  Paier^  et  Filius,  et  Spirilus  sanctus;  ac 
per  hoc  qmcunqiie  unam  personam  oflendil  et  om- 
nes  uliqiie  offendit«  Oifficilis  est  ista  qu.'estio;  sed 
Spiriiiis  sanctus,  dequo  loqnimur,  ipse  nos  doccat 
qiialiier  inlelligere  debeamus.  Illnd  quidem,  jam  ul 
arbiiror,  manifestuiii  esl  quod  prseter  peccalum  de- 
speralioitis,  nullum  aliud  peccatum  esi,  quod  poe- 
niteniia  delcri  noii  possit.  Hoc  auiem  ideo  pceniien' 
tianon  ddeiur,  qnia  poeuitenliam  non  admittit.  Si 
«nim  poenitentiam  recepisselt  boc  qiioque  sicut  ca^ 
icra  per  p«iii(enliaiii  delerl  potuisseu  Sciendum 
esl  aulcm,  quoniam  sicul  ad  bolum  Filium  perti* 
f.uii  carnem  recipere,  nt  iios  redimerei,  iia  ad  ^ 
solnm  Spirilum  sanctum  pertinuit  in  linguis  igneis 
apparere»  nt  nos  doceret  el  illuminaret.  Unde  non 
&oluin  in  igne,  sed  in  linguis  pariler,  et  igne  appa- 
raisse  dicitur,  ul  in  Hngua  doclrina»  ei  in  igne  il- 
luaMiialio  inielUgaliir ;  quandoquidem  et  per  lin- 
guam  (loclrina,  et  per  ignem  illuminaiio  fit.  Qtiod 
aulcm  Spiritus  sanctus  a  Patre  Filioqiie  procedens 
dooere  mundum  et  illumlnare  venerii,  ipse  Dominus 
a«l  diicipulos  Loquens  ostandii :  i  Cuin  veneril,  iu- 
quit,  ille  Spiriius  veriiniis»  doccbil  vos  omnein  vc- 
riuicm  {Joan.  xvi»  15;.  i  Hoc  eniro  si  voluissei,  per 
ue  ips|im  Dominus  facere  potuissel;  sedsic  placuii 
samia»  ei  individuae  Trinitali,  ui  nos  Filius  fedi- 
inerei  ei  Spiritus  sanctus  nos  doceret.  Peccat  ergo 
U)  Spiriium  sancium  quicunque  ejus  doctrinam  non  ,y 
recipii  ei  ialis  lanioqne  magislro  non  obedit.  Ejus 
autero  consilia  suni  quaDCunque  in  lege,  ei  Projfhe'? 
iis,  qi  in  Evaiigelii»  scripia  suni.  Quaecunque  apo- 
stoli  ei  doctores  prxdicant,  caeterique  orones,  qui 
^ro  corde  ei  sincera  inielligentia  verilatero  annun* 
liant,  non  bominia,  sed  Spiriius  sancii  consilia 
sunt.  Undc  ei  ipse  Dominus  Inquit  :  €  Non  eniin  ves 
esiis  qui  loquiniini»  sed  Spirilus  Patris  veslri  qul 
l<H|ttiiur  in  vobis  {Matih.  x,i9).  i  «  Hodie  igitiir  si 
voccm  ejus  atidierkis,  noliie  obttitrare  corda  vesira 
{PsaL  xciv,  8).  I  Audite  Apostolum,  Imo  per  Apo- 
siotum  loqueniem  Spirilum  Siinciuin  :  c  Secundumt 
inquii,  duriruim  luain,  ei  cor  impoeniiens  thezauri- 
las  iibi  iram  in  die  ine,  ei  revehifonts  judieli  M 

PATKOt..  CLXV. 


-LIB.  U.  m 

{Rom.  II,  5),  I  Cum  ergo,-  ui  modo  osicntiim  esi 
orone  peccaium,  omiiisque  inobedientia,  specialiier 
maximeque  conira  Spiriium  sancium  fieri  videaiur; 
siquidem  ipse,  qui  magister  est  per  omncs  Ecclesias 
dociores,  b«c  quoiidie  fieri  iiilerdicii.  lili  lamen  soH 
in  maio  perseverantes  et  de  Dei  misericordia  despe» 
rantes  nunquam  ad  poenileniiam  convertoniur.  Ei 
hoc  propter  sceleris  immensitaiem,  cui  si  caeier^ 
peceata  comparantur»  quodammodo  nec  peccaifi 
qaidem  esse  videnlur.  Multum  enim  inieresi  inter 
eos  qui  peccani  et  mox  vel  aliquando  eonverluntur, 
ei  eos  qni  sic  peccant,  ui  nu«qnam  converianiur* 
Ifulio  inelior  esi  iile  servus  qui  posi  Aigam  revcr- 
iilur,  illp  qui  posi  fugaro  nunqiiam  revertilur.  Ulp 
quidem  venia,  bic  antem  omni  supplicio  dignu^ 
esi.  Quantam  spem  quantamque  kctiiiaro  pariuni 
hapc  verba!  ecce  omne  peccaiuro  et  omnis  blasphe- 
loia  dimittetur  bominibus.  Dominus  lioc  dicil  : 
Noli  dubilare,  unum  iantuin  peccatum  esi,  quod 
non  dimitlitur  {Matih.  i).  Quod  esi  iliud  ?  In  niali- 
tia  perseverare,  ei  propler  boc  de  Dei  misericordia 
desperare.  Neque  entm  bonum  aliqnod  sperare  po- 
iest,  qui  a  peccato  non  recedit  et  poDnitentiam  non 
qucerii;  prassertim  cum  Dominus  dicai  *  i  KiA  cou- 
versi  rueriiis,  ei  efficiamini  sicut  parvuli,  non  iu- 
trabitis  iii  regnum  .c<£lorum  {Malik.  xviii»  5),  » 
Peccasii,  desine;  dedina  a  malo  et  fac  boaum,  et 
esio  secnrus.  Quid  auiem  sii  spes  amodo  videainusT 
esi  autcm  spes  futuroruro  bonorum  exspectaliu. 
£i  hanc  quidem  exspecutionem  illi  habeni,  lui 
ceriissiine  se  aliquando  redpere  sperani  quaecun- 
que  a  Deo  promissa  sunt  eis.  Huic  antem  exspeclA- 
tioni  sola  peccaia  impedimeniom  fa^iuiu.  TuJlo. 
peceata,  ei  spes  certissima  esi»  Tollcs  autem,  si  ad 
p«eniteniiam  redis.  c  Peccator  enim  quacuiique  hora 
conversus  fuerii  ei  ingeiAuerii,  vita  vivet,  ei  non 
morieiur  {Execk.  xxiiif,  12).  i  Ecce  couversi  sn- 
mus,  sublalum  est  impedimentum,  expcdita  esl  Tia« 
Jam  Hunc  sec4iri  cum  Psalmisia  dicamus :  c  Fiat 
misericordia  iua,  Domine,  siiper  nos;  qiietnadmo- 
dum  speravimus  in  ie  {P$aL  xxx,22).  i— ilnie»  Do- 
mine,  speravl,  non  confundar  in  aelernum  {PmL 
Lxxi,  i).  I  —  I  Doinine  Deus  ineus,  in  le  speravi^ 
salvuin  me  fac  (Pi«/.  vii,  %).  i— i  Conscrva  me,  DOf 
niine,  quoniam  in  ie  speravi  (Pio/.  xv,  i).  »  Aiidia- 
mus  eumdem  ipsmn  dicentem  :  i  Sper^  in  Domino, 
ei  fac  bouii^tem  (Pso/.  xxxvi,  3).  i-r~4  Et  speraie  in 
co.  omnis  congregaiiopapuli(PM/.  lxi,  9).  i— i  II^ 
lius  esi  enim  sperare  in  Domino,  qiiam  sperare  in 
principibus.  Maledictus  bomo,  qui  spem  suam  ponii 
in  homine,  et  ponit  earoem  brachium  suom,  et  a 
Domino  recedit  cor  ejus  (Pm/.  cxvii,  9).  i  —  i  Spe 
auiem,  ait  Aposiolus,  salvi  facii  sumus.  Spes  enim^ 
qiix  videtar,  non  esi  spes.  Nam  quod  vidct  quis, 
quid  speral  ?  Si  aulem  qiiod  non  videmus  spera* 
mus,  per  patieniiam  exspcctamus  (Rom.  viii,  25).  i 
tpse  quoque  Doininus  ci  Salvalor  nosier  per  Psal* 
iMSiani  ad  Pairem  loquitur,  dicens  :  c  In  te  8|>era<* 
tenint  palres  nostri,  S]>eraveruni,  et  Kberasii  eos  i 


^^                                          S.  BRUNOMS  EPISCOM  SlGNffcNSIS  ^ 

aif  ic  clamaveriinl,  cl  saWi  facii  sunl :  in  le  spera-  A  quodquanicunqueeloquenliamTelfacandiam  ««,«. 
veranl,  490  el  non  sunC  confusi  (PsaL  «..-5).  ,  cunque  sapientiam  vel  scieniiam.  quamcur^u^^^^^^ 
S|>eremu8  igiiur  el  nos,  ne  confundamur.  Imiiemur     -'  "' -"i^-unquc  udei 


paires  noslros  ui  ei  nos  saWemur  et  a  periculis  M 
bererour.  Speravit  in  Domino  Noe,  et  securus  iu 
diluvio  fuil.  Speravil  in  Domino  Abraham  el  libe- 
ravil  eum  Dominus  de  Ur  ClialdaBorum.  (I7H)  Pe 
Tunt  flebnei,  Abraham,  qui  ignem  adorare  noluii, 
quem  Chaldael  adorabanl,  in  ignem  ab  eis  fuisse 
praicipilaium  et  sine  omni  laesione  a  Domino  libe- 
ratum.  Ur  enlm  ignis  inierpretalnr.  Speraverunl  in 
Domino  filli  Israel,  et  liberavit  eos  de  i£gypiiorum 
durisiima  serviiute.  Speravit  In  Domino  David,  et 
erlpuit -eum,  ut  ipse  tesiatur,  de  manu  inimiconim 
ejus  el  de  manu  Saulis.  Speravit  in  Domino  Eze 


vel  virtutum  omnium  pieuiindincm  hal^eai  homo 
61  solam  chariialem  non  habet,  nihil  csl,  nihil  ei 
prodesl  ei  pro  nihilo  repulatur.  Sed  mirum  valJe 
est,  si  ad  banc  tanlam,  qu«  pulalur,  perfecUooenr, 
sine  chariiaie  pcrvenirc  aliquis  valeai.  Impossibite 
enim  videiur  esse,  el  si  forUsse  impossiblle  poo 
sit,  per  fidem  monies  Iransferre  (I71ft),  omniasoa 
pauperibus  erogare,  corpus  incendiis  Iradere,  pro- 
pheiiae  spiriium  habere  ei  occulia  Dei  mysterijisine 
charilate  inlelligere.  De  linguis  veio  bominuni  ei 
angelorum  quid  dicemus?  Fuii  haec  graiia  aliquando 
valde  necessaria,  praeseriim  in  primiiiva  Etdesii, 
quando  omnibus  geniibus  verbum   Dei  pnedicare 


^u:«.    ^4  i-u      .         .  j  ^  .     -.  quaiiuo  uHiiiiuus  geniiDus  veroum   iiei  uraBdcare 


runi,  et  percussit  angelus  Domini  una  nocie  cen 
ttim  octoginta  quinqne  miflia  de  casiris  Sennache- 
rlb.  Quid  dicam  de  iob  aique  Tobia?quid  dicam 
de  ludith  ?  qnid  de  EsAer?  qirid  de  Irihus  pueris? 
/qofd  de  Daniele  et  Machab»is  dlcam  ?  Qui  omnes 
speraiftes  in  Domino,  a  snmmis  periculis  divinitus 
lifoerati  sunl.  Dc  aposlolis  -vero  ei  martyribns,  dc 
eoiifeasoribus  et  virginibus  melius  est  tacere  quam 
paiica  dicere  :  qui  lolam  spem  suani  in  Domino  ha- 
bentes,  potestatem  soscipere  meruerunt  calcandi 
super  serpentes  et  scorpiones,  et  super  omneni  vir- 
tulem  iniffliciy  ei  nihH  eis  nocere  poiuit.  Quonim 
spes  qnaitta  fuerit  si  sclre  vohieris,  eorum  viias, 
ci  passiones  lege,  et  videbis  qnam  i  mirabilis  Deus 


.    '^—"-  7»-»-     '•;-•"»  M"-"  '  ."irauiiis  iieus     soavrier,  quam  jucunde,  quam  .expedile  el  quam 
m  sanciis  suis.  IMus  IsTaet,  ipse    dedit  virlutcm  ^  ornale  loquanlur,  intcingnnt.    Neq.«5  ego  dubiio 

el  fOrlllUdineni    nUlri    «nap    hAtiA.ISAi..«    J\^ /n..<  ^.      .  ..  '  .       ^-  V         ^ 


conim  linguam  ignorassent  ?  i  Loquebaniur  igiiur 
aposioli  variis  riiiguis  inagnalia  Dei  {Act,  n,  il).) 
Unde  et  Aposiolos  dicit :  i  Gratias  ago  DiHiineo, 
quia  omnium  hominum  linguis  loquor  (/Cor.  xiv, 
18).  I  Modo  aulera  vel  pauci,  vcl  nnlfi  inveniuniur, 
qui  linguarum  oinnium  peritiam  bnbeanl.  Sufficii 
unicuique  lingua  sua,  quia  sufficit  unomquemque 
praedicare  niodo  in  patria  sua.  Qitomodo  aulem  an- 
geloriim  linguis  aliquis  ioqualur  vel  etiaro  quibus 
linguis  angeli  loquanlur,  dubitari  potesi.  Lcginras 
multos  cum  angells  essc  locutos,  nos  eos  loquenies 
ttoii  audiviinus,  quomodo  loquanlur  ignoramus. 
Ipsl,  qui  cum  eis  locuti  sunt,  quam  facunde,  quan 
soavrter,  quam  jucunde,  quam  .expedite  et  quam 


et  foriitudinem  plebi  «u«,  benediclus  Deus  {PtaL 
ixvii,  56).  > 

CAPUT  IH. 
De  charitate. 
Quanla  stt  virtus  chariiatis,  quaniumqne  omni- 
bus  heminibus  necessaria,  beatus  Paulus  apostolus 
ostendil,  dicens :  i  Si  linguis  hominum  loquar  ci 
angeloirum,  charitatem  autem  non  habeam,  facius 
sum  velut  aes  sonans  aut  cymbalom  tinniens.  Et  si 
habuero  propheiiam,  et  noverim  roysterla  omnia 
it  omnem  sclciitiam,  et  haboero  onmem  fidem;  ita 
ni  montes  transfcram,  charilaiem  lamen  non  ha- 
boero.  nihil  snm.  El  si  dislribuero  in  cibos  paupe- 


valde  Jucundios,  suavius  et  cxpeditius  eos  loiib» 
fuisse,  quam  humana  iingua  alicujus  ariis  peritia 
loqui  valeat.  Unde  et  Moyses,  cum  angelom  sibi  lo- 
quentem  audivisset,  impedittoris  et  tardioris  linguae 
(Exod.  IV,  10}  se  esse  dixit,  postquam  lirgu» 
ejus  disenitudinem  audivit.  Non  quod  ejiis  Un^oa 
ex  aiigt:Iica  locutione  tardior  ^el  impeditior  facla 
fuisset,  scd  quia  aJ  ejus  facundiac  et  suaviiaiis  coin- 
parationem  niutus  ipse  sibi,  et  sine  lingua  penitiis 
videbalur.  Possnmus  autcm  per  bomines  pbiloso- 
phos  cxterosque  hujus  mundi  sapientes  inielti- 
gcre.  Per  angelos  vero,  patriarchas  et  propheias, 
cxterosqiie  oiniies  designare,  qui  verbum  Dei  min- 


-  -"   — ^"  j'-.«|,v-        VI1C1.CI  V94UC  uiiiiica  ucBi(jii«iic,   «jui  vcruuiii  i/ci  n'»"" 

niinoTnnesfaciiUate8inca8,eisl  lradiJerocorpu8i,,ianle8  angelico   vocabulb  digni  sunl.  Dical  ergo 


ineum,  lia  ut  ardeam,  chariiatem  aulem  non  ha 
beam,  nihil  mihi  prodest  (/  Cor.  xiii,  i  et  seq.).  • 
irrs  vcrbis  beatus  Apostolus  apertissime  oslendit 

(i7H)  Hanc  fabulam  ex  nebraeorum  Iraditioni- 
bos  depromptara  aiias  refutavimus.' 

(171 2)  DiibiUre  vldelur  S.  Bruno  an  possibile  sit 
per  hdein  sine  charitale  montes  transferre-  at  ex 
Evangelio  Malih.  cap.  xvii,  19,  et  Luca  cap.  xvii,  6 
id  possibilc  absolule  dicHnr,  et  causa  impossihiliia* 
iis  referiur  in  increduhlaiem,  sive  in  parvam  fidero 
discipulorum.  Pagina  autem  sequenii,  post  medium, 
ait,  qicere  daniones,  hoc  esl  iransferre  monles. 
Forle  inierprelatus  est  allegorice,  qnia  apud  Mat- 
thaniin  serma  crai  de  ejidendo  daemone,  quod  imn 
rotuere.discipuJi  Christi;  quibus  ipse  respondii, 
quod  si  haberenl  fidein,  potorunt  ei  mouteni  irans- 


Aposlolus,  dicet  unusqtiisqiie  nostriim  :  1  Si  linguiB 
hominum  loquar,  et  angelorum,  chariialero  auiem 
non  habeam,  factussuin  velut  ses  sonaiis.  aut  cym' 

ferre.  At  apud  Lucaro  sermo  absulutus  est,  nulii 
circomsianti»  aliigatus;  et  absolute  ait  Cbrisius 
apostoli8,quod  per  fidem  poterunt  eradioare  morttoi, 
et  plantare  in  mare. 

Idem  videlur  Bruno  dubitare  de  prophetia,  an 
quis  sola  fide,  sine  chariiate  possit  habere  spiriluoi 
prepbeliae;  at  pag.  491  circa  med.,  ait,  quod  Ba- 
laam  et  Caipbas»  multique  alii  sine  charitatehabuc- 
rint  spiriluin  proplieiix.  Paulo  posl  subjungit,  qnod 
ex  Actis  apost.  conslat  quosdam  non  Chrisiianos 
eiecisse  per  fldein  dxmoncs.  Erao  «i  oer  fidem  sioe 
charUaie  monies  possunt  translerrc* 


m  SENTfiNTIii; 

lialiiin  iinnienft  (I  Cor.  iiit,  1);  >  qiioniani  aliiB  qvu-  A 
dem  prodesse  possam,  niihi  autcm  prodesse  uon 
possam.  ^  enim  sonans  et  eymbalum  tinniens 
aiiis  qnidem  prodesse  possunt,  Tocando,  adti- 
nandOy  491  delectando,  ad  prxHa  in?itando,  sibi 
antem  cum  sint  insensibflta  prodesse  non  possnnt. 
Siroititer  aulem  et  Gcclesi»  doctores»  qui  caeterls 
emnlbus  mellores  esse  debent,  etiam  sl  linguis  om- 
nrbus  loquantur,  et  non  solum  phHosophos  etora- 
tores,  Terum  etiam  ipsos  angi^los  sernmnis  eloqiten* 
tia  etsnatilale  imitentur,  tamelsi  solam  charilatem 
non  habeant,  aliis  qiitdem  prodesse  possnnt,  sibi 
prodesse  non  possunt.  Quando  igitur  ea  inientione 
ioqnnnlur,  ut  Deus  glorificelur  el  fratres  aedincen- 
Uir,  tunc  eis  prodesse;  et  charitatem  adesse  non 
dnbium  est.  Si  vero  de  pnedicatione  sua  humanam  ^ 
retribnlionem  eispectanl,  audiant  Dominum  dicen 
lein :  i  Amen  dfco  vobis,  receperunt  mercedem  suam 
{Matih.  M,  4;.  i— «£i  si  habueroprophetiam,  ei  no- 
terim  mysieria  omnia  et  omnem  scientiam ;  et  si 
faabuero  omnem  fidem,  ita  ut  roontes  transferam  , 
chariiatemauleni  non  habuero,nihilsum  (/Cor.xnt, 
t).  I  !<ain  et  Baluam,  et  Sibylla,  et  Caiphas»  multi- 
que  alii  proplietix  spirilum  habuisse  leguntiir,  qui 
quoniam  charitatem  r.on  habaerint,iiihil  eis  proruit. 
Mulii  quoqne  usqne  liodle  magna  scieutia  prcediti 
sunl  et  foene  sanctarum  Scripturarum  profunde 
nijsteria  CYponunt,  qiii  quoniam  charitatem  non 
babent,  nihil  eis  prodesl.  Legiinr  avtem  in  Aclibus 
-nposioforum  de  fiKIs  Scevx  (Aei*  xii,  14),  quia,  q 
^itamYis  Chrisifani  nonessent,  perfinem  tamen  dae- 
inones  ejiclebant,  adjuranies  eos  in  nomine  illius 
quem  t^aulos  praedrcabal :  qui  eliam  in  judicio  di- 
ctiiri  siint;  f  Doinine,  nonne  in  nomine  tiio  pro- 
phetavimus,etdieinoniaejecimus?  i  Quibus  Dominus 
dictnrusest;  f  Amen  dicovobi?,nesciovos(Jfa(/A.Tii^ 
12).  >  Qnod  uliqiie  non  aiidissent,  si  chariiainm  lia- 
1>n]ssent.  Qui  autem  daeinones  ejiciunl,  hi  montes 
lr?insrerre  inlelliguniur.  c  Et  si  dislribuero  in  cibos 
pnnperum  omnes  Aicultates  meas,  et  si  tradidero 
eorpus  meom,  iia  ut  ardeam,  charitalein  auiem  non 
haljeam,  nfbil  mihi  prodest  (/  Cor,  xiii,  3).  i  Qiiod 
atitem  dicit»  niliii  sum  et  nihit  mihi  prodest,  sic  est 
acripiendum,  qiiod  haec  et  eimilia  sine  chariiate, 
nlliii  ad  beatitadinem  accipiendam,  qnamvis  mullum  p 
prbsint  ad  mitiganda  torinenla.Nolandum  est  aulero 
qaod  In  faifultatilnis  dlsiribuendis  et  eleemosynis 
faciemiis,  magis  slncerus  alfectus  quain  iarga  ma* 
nns  a  Domino  quxritur.  Audivimus  aulem  (fe  Dona- 
tistis ,  quod .  frequenter  se  flanimis,  ei  prjccipitiis, 
aliisqiie  mortis  geBeribiis  tradidissenl,  ot  non  Dei, 
sicutipsistiilteputabant,  sed  polius  diaboli  martyres 
Aerenl.  Sed,  ut  saiis  ostensum  est,  nuU^  viriules 
cvUa^  boiia  prodissaa  possw  absenie  chariute. 
Ecce  cognOTimus  quantum  bonum  sii  hftbere  cha- 
riiaiem;nnnc  autem  audiamos  de  ipsa  charilaie, 
quaiis  sit.Dic  igitur,  beaiePaiUe»  qualis  est  charitas. 
<  Charitas  patiens  est.  i  Et  onde  boc  probast  Quia 

(1713)  In  Viilgata  legMur  Aorum. 


—  LIB.  ir.  1^10 

c  non  aemitlatur,  non  agit  perperaro,  non  inllatttr» 
non  cst  ambitjosa ;  non  qnaQrit  qii»  sua  sunt.  Noii 
irritator,  non  cogital  malnin,  non  gaudet  super  ini- 
quitnte,  congaudet  aotem  Teritali  (/6id.,  4, 5,  6).  > 
Ecce  probatum  esl  et  egregie  probatum,  quod  pa- 
tiens  et  benigna  est,  hoc  solum  siifDcere  poterat. 
«  Patiensest,  I  quia  nulli  irasciiurel  nullis  injuriit 
movetur,  sed  pro  suis  ipsis  inimicis  intercedit.  Si 
enim  irasceretiir  vel  moveretur,  patiens  non  esset. 
Et  qnia  t  benigiia  est,  i  quibuscunqiie  potest  beni- 
gnitatem  et  misericordiam  facit.  Cum  igitur  per  pa- 
tientiam  cunctis  ignoscat  et  per  benigniiatem  mise- 
reaiur,  quid  est  quod  amplins  facere  possit?  Quia 
enim  benigna  est :  ideo  inon  aemulalur,  >  non  in- 
videt.  I  Non  agit  perperam,  >  quod  est  temere  ei 
injusie  aliqnid  agere.  cNon  inflatur  >  in  superbiam. 
'c  Non  est  ambitiosa,  >  quia  mundi  honores  non  ap^ 
petit.  c  Non  qus^fii  quae  sua  sunt,  >  sed  qua:  suui 
omnium,  ot  salvi  fiant.  Sua  postponii  et  aliena  pro^ 
cural.  f  Non  irritatur,  i  alioquin  paiiens  non  efl« 
set.  c  Non  cogitat  malum,  >  qiiod  est  contra  beni- 
gnilalem.  «  Non  gaudet  super  iniquitatem,  congad- 
deiautem  veritati,  >  qiiod  utromque  ad  benignita* 
tcm  spectat.  c  Omnia  credit,  >  quae  credenda  sont. 
Qus  sunt  autem  illa,  quae  crcdenda,  sustinenda  ei 
speranda  sunt?  Yis  aiidire  qu«  ?  Omnia  iiia  j^tm 
utrumque  testamentum  credere,  et  sperare,  et  anc- 
linere  prxcipil.  c  Charitas  nunquam  excidit  {Ibid,^ 
8);  >  boc  esi  aulem,  in  qtio,  duabus  virtutl* 
bus  superius  dictis,  id  esl  fide  et  spe,  charilas  ma- 
jor  esi;  unde  etsubditur.  c  Major  aulem  (1713)  lils 
est  charilas  {Ibid.  13).  >  Major  quUlem,  quia 
c  nunqiiaro  excidit,  >  quia  xterna  est,  quia  semper 
est,  el  finem  non  habel.  Aiiae  autem  posl  hanc  vitaro 
necessarias  non  enint,  quia  ad  ea  solummoio  perti- 
nent,  qu»  exspeclaniur  el  nondum  apparent.  Est 
enim  spes  exspectatio  fuiuroruin.  c  Fides  vero  sob- 
stantia  sperandarum  rcnim  argumentum  non  appa- 
rentium(Ae6r.  \i,l).  i  Ubi  igilur  istae  viriuteserunl, 
poslquam  nihilsperabimusetomniaapparebunt?  Erft 
enim  Deus  omnia  in  oninibus,  et  ea  qua:  videbunt  et 
habebiint,  suflicient  oinnibus.  Sed  audiamus  quid 
etiam  in  Canticis  caniifonim  sponsus  ad  sponsam 
de  charitate  dicat :  c  Pone  me,  inquit,  ut  signactt- 
luin  super  cor  tiium^  ut  signaculum  supra  brachium 
tuum,  quia  fortisesl,  ut  mors  dileclio,  dura  sienl 
infemus  aemulatio.  Lampadcs  ejus,  iit  lampades 
ignis,  atque  flammarum.  Aquae  multse  non  potuo- 
nint  exstingnere  cliaritatem,  nec  482  flnnnina  ob- 
rMenti1lam(Ca}}<.viii,  6  ei  seq.)  >  Precipit  Dominos, 
el  Salvatornosler,  ut  quasi  signaculum  sempereiim 
super  cor  habeamus  et  nunquain  eom  oblivisca- 
mnr,  quod  quiifem  ad  magnam  pertinet  dileciionen; 
et  hoe  est,  quid  alibi  ail :  c  Diliges  Domlnum  Denm 
tunm  ex  loto  corde  tuo  ( Matth.  xxii ,  S7  )•  > 
Hocigitur  sil  semper  super  cor  nosinim;  sil  sem' 
per  sitper  braekiimi  nostnim,  ut  non  sH  cbaflias 
otiosa,  et  amor,  qnl  in  corde  est,  in  manibos  nfa- 


w* 


S.  BRUNONIS  CPISCOPI  SIGNIENSIS 


in 


wifestelur.  Provocali  nosjibus  occurramus  el  mor-  A  ipfa  ooa  e»i»rxca,  tenelroM  el  olifcara  «itil  MDua 


(em  non  timeauui^,  quia  c  forlis  esi  ul  mors  dile- 
clio,  >  imo  vero  Toriior.  Forliorenim  est  qui  superal 
qiiam  qui  superaiur :  <  Dura  sicul  iurernus  aemuia- 
tio. »  Quid  enim  per  infernum »  nisi  poenarum 
omninm  genera  inlelligamus?  Unde  eos,  qui  in 
lormentis  maximis  videmus,  in  inferno  esse  dicere 
soiemus.  Quia  igiiur  lormenlis  diieciio  superari  non 
poiest,  meriio  inferno  et  tormeniis  ejus  constaniia 
comparatur.  4  Lampades  ejus  lampades  ignis,  atqne 
ilammarum*  >  Beatus  Laureniiuset  illi  famosifsiroi 
pueri  sint  nobis  in  excmpluni,  qui  igne  cbaritaiis 
accensi  incendii  flammas  non  timuerunL  Sic  co^ 
lampas  chariialis  innammaverat  inlus,  ut  ignem 
illius  lampadis  non  sentirent  foris.  Unde  et  martyr 


Quis  ergo  regnuni  suum,  provinciam  suam,  lernoi 
suam,  familiam  suam,  vel  eiiara  seipsvm.stAe  ea 
regere  vel  gubemare  polerit?  lAtelligiie  saeculi  ^ 
tcDies,  et  sapientia  operam  date.  lusiitia  qaoqoe 
quam  necessaria  sil,  ifisse  loges  impeiaionim,  e( 
canones,  et  decreta  sanciorum,  quaii  ad  ipsifis  ciuto- 
diam  facla  sunl  satis  osieDduuL  ToUe  jttftliliam,^ 
perit  mundua.  Ubijiistitia  non  esl,  iniquitaB  domi 
Datur;  ibi  fraudes,  ei  rapinae,  furla,  homicidii 
timor,  et  angustiae,  et  securilas  nuila.  Timor  ini 
quorumjusUtia  est»  secoritas  bonorum  ipsa.  Dicigt- 
lur  quid  est  ipsa?c  iustiiia  est  consuos  et  perpeuu 
voluntas jus  suum  unicuique  tribuendi  (1117).  >  Qui 
enim  hanc  Toluntatem  semper  babet,  ot  suum  joi 


Chrysii  dicebat :  cDisce,  miser,  quiaoon  sentio  lor-  B  unicuique  tribual,  et  ea  'qiiaj  altcrius  inrissuni  ue- 


mcnta  tua.  i  —  <  Aquse  muUae  pon  potuerunt  ex- 
stinguere  charitatem  nec  flumina  obruent  eam.  i 
Aqu»!  muliae,  populi  multi,  nec  unus  vel  duo,  sed 
tota  civitas  in  mariyrem  insurgebat ,  et  tantus 
erat  ille  ignis  charitalis  qui  in  corde  martyris 
ardebat,  ut  loia  illa  inundatio  furentis  populi  illam 
flaminam  exsiinguere  non  valeret.  Huic  auiem  ser- 
moninnem  non  pono,quia  rhariias  iinem  non  habeU 
CAPUT  IV. 
bt qiiatuofvirlutibuH  cardinalibus. 
Quatuor  sunt  virtuies,  (1714)  quibus  loius  regi- 
tnr  mundus,  ita  sibi  conjun^to',  ut  sine  se  esse  non 
valeani.  Qui  nnam  habet,  omnes  habet  :  cui  una- 
quaelibct  deest,  nullain  habet.  Quarum  prima  pru- 
deniia,  secunda  jusiitia,  lerlia  forlitudo,  qiiarta  vero  C 
temperantia  vocaiur.  Est  aulem  prudentia,  quas  alio 
quoque  nomine  sapienlia  dicitur,  divinarum  huma- 
narumque  rerum  coguitio.  Dico  aulem  non  sapien- 
tiam*hujus  mundi,  qiiae  stullitia  est  apud  Deum ;  de 
qua  e(  Aposlolus  aii :  Quia  <  siuliam  fecit  Dcus 
sapientiain  hujus  mundi  (/  Cor.  i,  20);  i  sed  eani 
sapientiam  dico,  quaead  monim  honestatom  et  ad 
salulein  pertinet  aniinarum.  Non  cam,  quam  philoso- 
phi  docent  et  oratores,  sed  eam  quam  apostoli  prsc- 
dicant  et  dociores.  Et  isti  quidem  (1715)  habeiit 
cognilioiiem  divinarum  reriim  ;  sicut  ipse  Domiiius 
ait :  <  Qui  diligit  me,  diligelur  a  Palre  meo,  el  ego 
diligam  eum,  et  manifesiabo  ei  meipsuni  (Joan,  xiv, 
21).  I  Haec  est  (1716)  autem  veracogniiio  divinila- 
tis,  vel  illum  cogiioscere,  qui  esl  vera  sapientia  ei  ^ 
sine  qiio  nulla  est  sapieniia.  <  Oniiiis  enim  sapieiitia 
a  Domino  Dco  est,  et  cum  eo  fuit  s^mper,  et  est 
anjte  aevum  {Eccli.  i,  1).  i  Talis  esl  sapieHtiainior 
alias  virtutes,  quale  est  aurum  intcr  omnia  meiallal 
Unde  non  immerito  in  divina.pagina  per  aurum  ple- 
rumqucsapientia  significaiur.  Rcspice  tabernacuium 
lesiuuonii ;  respice  teniplum  Saloinoiiis,  etcuni  pene 
omnia  ex  auro  purissimo  composita  videris,  tunc 
tandem  inieilige  maximum  decorem  maximainque 
sanciorum   pulchritudinem   essc   sapiciitiam.  Uin 

'   (t7U)  Cod.  S.  tfarci  Flor.  Calorum. 
(J7i5j  Idem  cod.  S.  Marci  toU. 
(I716|  Cod.  Vatic.  1254.  II ac  estergovera^  etc. 
\1717)  Idem  cod.  Vatic.  Unicuique  tribuem. 


minero  usurpare  permittat,  jusius  iiie  uiique  esl 
Sed  nullum  jus  habet  diabolus  in  bnmana  Daion. 
Deus  et  nondiaboius  hominem  feeit,  Dei  i;aquejaris 
est  homo  :  ipse  debet  rcgnarc  in  nobi^  ipse  del4t 
possidere  membra  nostra.  Sic  enim  Aposiolus  aii; 
I  Non  regnet  pcccatum  (1718)  in  oorpore  Teslro 
raortalif  ut  obediatis  concupiscentiis  ejos  (Bm.  n. 
12).  1  Latro  e&t,  prapdator  cst,  non  est  )ari$  ^us 
quod  possidet «  pelle  eum  a  te  :  redde  Oeo  pos- 
sessioncm  suam ,  et  juslus  .eris.  Siqnuiem  itta 
jiistus  est,  qui  suum  jus  unicuique  tribuit.  Iileo 
lioc  uomen  omnium  sanctorum  conunune  esi, 
et  omnes  sancti  jiisti  dicuutur  ,  qaoniam  b« 
in  se  ipsis  jiisiitiam  operantur,  el  Tiiiis  espulsis, 
493  4^10^  &win\  est,  Domiuo  reddimu  Alioquio 
quomodo  justi  dicerentur,  ad  quorom  (1719)  judicia 
nemo  venit  ?  Unde  et  Aposiolus  ait :  <  Si  oosnetp 
ipsos  judicaremus,  non  utiqiie  judicaremur  (iCor. 
\i,  31).  I  Maxime  autcm  propier  justitiam  impera- 
tores,  ot  reges,  et  aliae  poiestates  ab  initio  coasli^ 
tuti  sunt;  qui  ei  suum  jns  unicuique  tribDaoi,  ot 
injurias  (ieii  proliibeaiit,  iiiiquos  coerceani, boooi 
foveant  el  aequc  cuncta  dispoiiaiiL  Quod  si  fccerint, 
bcali  crunt.  De  ipsis  euim  scdptum  est :  c  Beali 
qui  ciisiodiuiit  judicium,  eifaciunt  jiisiiiiam  io oiuDi 
temporc  (Psfl/m.  cxv,  3).  i  llcroque:  <  Diligitc  ju^ 
slitiam  qui  judicatis  tcrrain  {Sap.  i,  i).i  Sed  quii) 
de  fortitudinc  dicam?  siiie  tiua  et  «apicntia  ct  jusiitia 
inutilos  esse  videutur.  Esi  atitetH  (j^rtitodo  non  cof- 
poris,  scf)  meaiis  con&iantia,  qufi  ii^urias  superamus, 
adversajomnia  loleramus  ^t  pro^pcrisnoti  elevamur. 
llanc  fortiindinem  aon  habct  qnicuMqjae  st^rJNa, 
ira,  avaritia,  luxuria,  ebrictate  ,et  bis  siinillbus  su 
peratur,  llli  quoque  fortes  non  6UDt,qMi  in  adver* 
sis  positi  «ontra  salutem  animae  liberari  sataguuU 
JUnde  et  Dominus  ait :  i  Nulite  limere  eos  qui  <ic* 
,ciduDt  corpus  :  animaro  autero  non  possvnt  occi* 
dere  iMaiih.  x,  S8).  i  Similiter  etiaro  et  illi  q» 
in  .prosperis  se  extoliunt  et  &uperflua  Mm 
resolvuntUF,  fortes  diei   nequcunL  Quomojio  eniit 

(1718(  Idem  cod.  S.  Marci  Ftor,  et  cod.  V^l 
cit.  Ncn  regnet  peccaiuni  in  tiejilri^  mQriali  earne. 
(1719)  Cod.  Vatic.  cit.  ad  qHorum  iudicium. 


M 


SENTENTiJe.  —  LIB.  11. 


914 


rortes  sunl,  qu.  cordis  impeiuin  celare  ei  reiiuere  A  scriplum  est :  i  Quia  crcdiJit  Abraham  Dco,  et  ro- 


non  Talenl?  Fortitudo  uon  ^incilur,  et  si  vincl- 
tor.  non  cst  forihudo.  Hanc  rorlitudiuem  ba- 
ImefQnt  sancti,  qui  nec  vitiis,  nec  tormentiSi  nec 
bhnditits  superari  potueruni.  Resiat  nunc  Je  lem- 
peranlia  diccrc',  qu»  in  suis  aciionibus  modum  non 
excedil;  quoniam  snperflua  nulla  quxrit  (1720)« 
Hxcsil  igilur  ejus  definiiio,  et  lixc  quidem  tam  ne- 
fcssaria  est,  ui  niundus  rpse  sine  ca  stare  non 
possiY.  Cum  enim  homo  ex  contrariis  eiemeniis 
composiius  sil,  nisi  esset  aliqua  natura,  quaeres 
contrarias  el  inimicas  temperaret,tn  tanta  dlscordia 
et  lam  immensa  coiluctaiionc  diutius  manere  non 
posset.  Sed  iitec  disputatio  pfaiiosopbonmi  est  neque 
uno  sermone  concludi  {loiest.  Ii)  omnibus  ilaque 


putaCum  est  illi  ad  Justiiiam  (Rom.  iv,  3).  i  Qui^e 
eniiu  jusiiiia  major,  quam  Creatori  suo  credere  ^ 
obediretEt  quia  banc  unam  virlutera  babuit,  cd}t%*- 
ras  quoque  virtutcs^eum  babuisse  baud  dubiitm  est. 
Foriis  fuit  iosepb,  qui  se  provocantem  ad  liblilittein 
superavil;  in  qua  fortiiudine,  sapiens,  jusius  et 
modestus  apparei.  iusli  eranl  tres  pueri,  qui  contra 
patrias  leges  idolum  adorare  noluerunl :  in  quo 
faclo  qnam  sapicntes,  quamque  modesti  fueriiu, 
revelatum  est.  Sapiens  erat  Daniel  cui  sua  secreta 
revelaverat  Deus  (1729);  quam  justus  fuerll,  duo 
presbyieri  probaveruni ;  quam  fortis,  quem  in  lacu 
positnm  leenes  invadere  non  audebant.  Quia  enim 
jam  vitia  sopcraverat;  ideo  leones  eum  timebant. 


ncgoiiis  lempcrantia  utilis  est.  Audi  quid  beatus  ^  Cujus  vero  temperantix  fueril,  quibus  vesccbaiur. 


Paulos  de  ipsa  sapieniia  dicat  ct  quomodo  eam 
ictnperaniiji  indlj^ere  oslendal.  i  Non  plus,  inquit, 
^apere,  quam  oportet  sapere,  sed  sapere  ad  sobrie* 
miem  (Rom.  xii,  3).  »  (1721)  i  Noli  esse  juslus 
mulium,  alias  nimis.  i  Beatus  quoque  Denedictiis, 
cujits  auctoriuis  niaxiina  est :  ulpoie  in  quo  Spiritus 
sauctus  loquebatnr,  prxcepil  simniler;  ne  quid 
nimis  de  fortiludine  vero  slc  babei.  Qui  foriiler 
preinit  ubera  ad  eliciendum  bc,  clicit  bulyrum  :  et 
qiii  vebementer  etnungit,  ellclt  sai^guiuem.  Et  bic 
igiiiir  teinperainia  necessaria  esi.  Ubera  vero  vcbe- 
mcnter  prcinil  qui,  postquam  lacie  exhausia  sunt, 
adbuc  ea  premere,  el  quod  non  habent,  ab  lllis 
exigere  non  cessat.  Quicuoque  tgllur  jejuniis,  vigi- 


legumina,  ejnsque  longa  jejuiiia  494  teslantur. 
Scd  vis  audlre  de  illis,  quibus,  qnoniam  unam  cx 
bis  virtulibus  defuit,  alias  qooque  perdideruni?  f  er- 
didit  David  forlitudinem,  quem(17i3}  visa  Bersabea 
carnis  voloptas  superavit :  a  qtio  cxterae  vlrtutes 
mox  lerriue  rugerunt.  Quis  eum  tunc  insipientem, 
injiislum,  et  sinc  temperantia  foisse  dubilat,  qul 
llbidine  superalus,  lam  graviaslmnt  peccata  commi- 
sii?  Sed  felix,  qui  pcenilenita  dnctus  audire  meruit : 
i  Dimissum  est  tibi  peccaium  tuum  ( II  Beg,  xii, 
15).  >  Salomon  quoque  amissa  saplentia,  qua  prao 
cflRteris  pollebai,  idolis  immolavll  :a  quo  staiim 
oinnis  jusliiia,  Tortitudo  et  lemperantia  recessit.  SIc 
igitur  quxre  per  singula  ;  et  cognosces,  quod  qut.- 


iiis,  aliisque  alDicliotiibus  scipsum,  vel  alios  plus  ^  tuor  virtules  sine  se  esse  non  possunt.  Si  autem  vic 


quain  8ua,  vel  eorum  natura  ferre  valeat,  prcmere 
el  aflligcre  nititur,  ille  nimirum  vehementer  uliera 
premit,  et  unde  sperat  fruclum  vitae,  inde  mulioties 
froclum  trahit  peccali  et  moriis.  Unde  Apostolus 
a\\:t  Obsecrovbs  per  misericordiam  Dei,  ut  exiiir 
bcalis  corpora  vesira,  hostiam  viventem,  sancum, 
I>coplacentem,rationabile  obsequium  vestrum  (Ibid,^ 
f ).  I  lllud  enim  obsequium  ralionabile  cst,  quo 
uon  ipsa  naiura,  sed  vitia  periinuntur*  Ecce  satis 
breviter  dictnm  est  de  quatuor  Tirtuiibus  principa- 
iibus,  quales,  et  quam  necessarix  omnibus  siiil 
maximeque  potentibus,  quibus  inundi  regimina  cre- 
dita  suni.  Videamus  modo  quomodo  se  sequantur» 
et  juomodo  sine  ae  esse  non  valeani.  Cui  autem  im- 
pcssibile  esse  vrdetur,  ul  omnes  habeat,  det  operam 
qtiantum  poiest,  ul  vel  unam  habeat,  qaam  si  ha- 
buerii,  ceieras  procul  dubio  eami  sequanlor.  Fac 
ergo,  0  prtnceps,  quitunque  es»  ul  jnstiliam  luibeas 
ei  leneas.  Haec  eniin  libi  magis  nccessana  esse  vi* 
delor,  ei  mox  per  hanc  unam  ei  sapiens,  el  forlis 
ei  bene  moderatus  omnibus  apparebis.  Vide  lamen, 
ot  qui  aliis  juslitjam  facis  tu  ipsius  ne  obliviscaris, 
cl  qoi  in  populoexerces  juslitiam,  exerceas  eiiam  in 
tcmeiipso.  Juslus  fuit  Abrabam  ;  sicut  enim  de  eo 

(1720)  Cod.  S.  Mard  habel.:  Hofc  $U  igitur  in 
4fmHilfut  negoiiis;st6  eod.  Vatic.  iegil  ul  in  cdi^ 
tivne. 

(1721)  Idem  cod.  Val.  Dc  justitia,  Eccic.  vii,  vcio 
^•-ripiuui  est :  Non  mjuHus  nimi$. 


videre  eas  slbi  bene  conjunctas  et  soclatas,  resptce 
apostolos  et  roariyres ,  respice  confessorcs  Ecdi/ 
sixque  doctores  quos  quidem  sic  illx  circumdede- 
runt  et  complcxae  sunt,  ut  occidi  qutdem  possenl, 
ab  eis  auiem  sepaTari  omnino  et  devcHi  non  pos- 
sent.  Hoe  autem  gignificabant  (Exod.  xxv),  illi  qua- 
tuor  aurei  circuli,  qui  in  arca  leslamenli  erattt,  per 
quos  duo  vectes  inducti  nunquam  ab  eis  separaban- 
tur:  erant  autem  illi  vectes  cooperti  auropnrissimo. 
Quoniam  enim  arca  testameiiii  Eccle^fiam  sanctam 
significet,  satis'  notum  est.  Qualuor  verc  circuli 
quatuor  soperius  dicls  virtules  sunt,  aurcse  utique, 
omniqiie  pulchrttudine  clariores,  qoibus  qui  ordina- 
H  tus  non  fuerit,  neque  ciarus,  nequc  pulcher  rst.  Duos 
vero  vectes  Petruin  et  Panlum  intelligo,  cxterosque 
sanctos,  sine  quibus  Ecclesiu  Dei  ncc  lcvari,  ncc 
porlari,  nec  regi  potesl.  El  isti  quidem  aurei  suni , 
qoia  vii^e  immaculalae  et  sapieniiae  lucc  rcfulgent. 
Nunqnam  vecles  a  ctrculis  exlrahuntur,  quia  vir* 
sancli  nunquam  a  praediclis  virluiibus  separantur. 
His  igltur  porlatur  arca  ;  quia  istonim  flde,  doctrina 
cl  exemplls  sancta  Ecclesia  regilor,  et  vlrtulum 
gradibus  episcoporum  et  sacerdolum  ministerio  ad 
coelestia  subievatur.  Sed  ^'alde  timendum  semner  est 

(17i2)  Ex  cod.  Vaiic  supptetur  edttio,  cujus 
sapientiae  ipsi  propbetse  dant  leslimonium.  Sed,quia 
hanc  habuii,.aiias  sibi  uon  defuere  virlules,eiquani 
justus,  elc. 

(17^3)  Ei  codL  Vatic.emendatur  editio. 


^u 


s.  BauMoras  episcopi  siglNiensis 


M 


cpiscopis  et  tacerdotibus,  no  siiie  vcclibus  arcam  j^  Moyses  praeciptt  ik   turtui^e  et  culuttila,  quando 


Dei  ferre  coneniur.  Sfne  veciibus  enim  arcam  Det 
iisretici  ferunt,  qui  suas  nxnias  praedicantes  apo- 
stolonim  auctorliaies  fugiunt  et  a  catbolicn  fide  ei 
doctrina  recedont.  Sint  scinper  inemores  qnld  acci- 
derit  flliis  Heli,  Ophni  videlicet,  et  Pbinees.  qui 
arcaroDeicaptivaverunt,  et  ipsi  in  praelio  perierunt. 
Crant  enim  reprebeiisibiles  valde  et  vita  moribus- 
que  protervi.UndenonimmeritoOpbni  discalceaius, 
Pbinees  vcro  os  mutum  iuterpretatur.  Non  eiiim  cst 
convenlens»  ut  Ecclesiam  Dei  regendam  suscipiat 
iUe,  qui  mutus  est  et  qui  iiouduui  pcdes  calccatoa 
babet  in  praeparatione  Evangelii  pacis.  Talea  igitur 
Ecclesiaro  Dei  captlvant  et  malignis  spiritibns  in 
scrvitutem  tradant ;  sed  ipsi  quoque  in  praelio  mo- 


immolatur,  nt  caput  ad  oolium  retorqmaiar.  }Sm 
495  recipit  Deus  sacrificia  juiperboriiRi :  t  Eiod- 
sus  est,  et  bumiiia  respicit»  et  aita  a  ioiige  cofiuv 
scit  (Pm/.  cxxxvii»  6).  >  Quid  sunt  atta,  nisi  erecU 
et  superba  1  £t  baec  quidem  respicere  dedignaur. 
Unus  igitur  crinis,  qui  non  erectus  sut^  sed  h«Bi- 
lis  jacet,  ipsa  bumilitas  est ;  qua  coUum  l^ii|iait 
decorator.  Uiium  vero  oeulorum  dixil,  quia  aoo  de 
pluribus,  sed  de  una  vlrtute  loquebauir.  Habei  ti- 
uien  duos  oculos  soror  et  spotisa  Cbristi,  qooniDi 
attero  terram,  altero  vero  respicU  ccelum.  Per  hoi 
autem  bumilitaaet  conteinptatio  designatur.etplas 
saepe  ptacet  Deo  oculu»  biimilitatis,  qui  terran  k- 
spicit,  quam  pculi  conteroplationis,  qui  ea  quae  scire 


riuntur,  qni  caeleros  a  morte  liberare  debuerant.  B  non  iicet  atiquando  perscruuutur.  UnJe  et  alibi 


Quatuor  illi  celores,  quibus  vela  et  cortin»  taberna. 
culi  intextae  erant,  qui  ubiqne  Minul  et  nunquam 
separatim  ponebantur»  quatuor  istas  virtutes  signi* 
ticabant.  Hiacyutbus  videlicet,  et  purpura  coccus 
bis  tinctus,  el  blssus*retorta(i72i)  de  qoibus  in  Exo- 
dum  suOicienter  diximus  :  Nunc  autcm  loquendi 
solummoilo  materiain  ministramos.  lliis  tabeniacu- 
him»  istis  vero  Ecclesia  ornatur  et  decoratur,  qoia 
slne  sapientia»  sioe  justitia,  siue  fortitudine  et  tero- 
perantla  nulla  auima  ornari  vel  decorari  poiest. 
Uaec  sunt  illa  ornamenta  de  quibus  dicitur :  <  Asii- 
iLl  regina  a  dextris  tuis  in  vestitu  dcaurato,  circum- 
ainicta  varictatibus  {Piat.  xliv»  iOh « 

CAPUT  Y.  ^ 

De  humilitate. 
Docet  nos  beatissima  virgo  Maria  buinilitatis 
tnater,  et  filia»  quanta  sit  vinus  buiiiilitas.  i  Magni- 
ficat.  inquit,^anima  mea  Dominum.  Et  cxsultavii 
spiritus  meus  in  Deo  saluUri  meo.  Quia  respexit 
burollitatem  ancillae  su»  (Lur.  i,  46).  >  Non  dixil, 
quia  respexit  patieniiam  mearo»  pieiaiein  nieam» 
inisericordiam  mearo,  innocentiaro  niearo,  virgiui- 
tatem  meam,  et  caeteras  virtutes,  quibus  Yirgo  bea- 
tissima  abundabat,  quibusqoasiregaiibus  ornamentis 
induta  erat:  scd  boc  soiuminodo  dlcere  voiuit :  qiiia 
respexit  bumililatero  ancillae  (suae.  c  Ad  quem  eniiu 
respexit  Deus,  nisi  ad  bumilem,  et  quietum,  et 
(t7i5)trementem  verbls  ejus?  >  (/«ai.  lxvi,  2.)  Mut- 


ait :  c  Averte  oculcs  a  me,  quia  ipsi  me  avolarele- 
ccrunt  (Caiir.  viii,22).  i  Si  eoim  iicitum  esset  ouh 
nia  scire,  non  diceret  Apostolus»  c  quae  non  llcei 
bomini  toqui  (//  Cor,  xxii,  4).  i  Qnae  enim  loqui 
non  licct,  neque  scire  liceL  Egregie  aolemfacliQ 
est,  quod  bumilem  matrem  Domiuus  elegil;  bomi- 
tis  fllius  bumitem  niatrem  habere  debebau  Noii 
enim  de  leaeua,  sed  de  ove  uascitur  agnus :  niliil  iu 
animatibus  ove,  et  agno  buinilius  est.  Percuie,ma- 
cta,  iuguta,  occide,  nec  voce  queruuiur,  nec  coru 
minantur»  nec  dente,  vei  pedibus  se  derenduoi. 
Unde  et  eleganter  de  ipso  Domino  per  prophoum 
dicitur  :  c  Sicut  agnus  ad  occisionem  dDctu8esi,ei 
non  aperuit  os  suum  (/la.  lvii,  7).  i  Diabolus  per 
superbiam,  quantuin  in  ipso  fuit,  super  onines  w* 
tos  ascendtt  :  Cbri&ius  per  bumiiitatem  ia  ternn 
desoendit ;  c  humiliavit  enim  se,  ot  ait  Apostolas, 
factus  obediens  usque  ad  mortem  (Phil.  n,  8). » Un' 
jus  bumitiute  satvati  sunt,  qui  illius  saperbia  per- 
ierunt.  llte  Atttssimo  siinitis  fleri  voluit :  hic  aO' 
lem  formam  servi  siinilitudinemque  siiscepit  Eia 
per  superbiam  dispLicuit  Iko,  per  hiimilitalcui  ilaria 
placuit  Redemptori.  illa  superbieus  obedire  noloitt 
uimisque  audacter,  et  imprudeiiter  ad  tigouniveii- 
tum  accessit.  Haec  autem  verecuuda  et  booillis 
obedientiam  proAtetur,  diceus  :  c  Ecce  aacilla  Do- 
mini^fiat  mihi  secundiim  veibiim  tuum(LHc.i,38l» 
Ad  hanc  igitur  tantam  humiliiatem  respexit  Deas. 


tis  oriiaroentis  induta  erat  Virgo  noslra;  convenien-  d  etideo  haecuna  ex  omnibus  mulieribus,  qmBCunqiie 


tius  dicere  polui,  doroinanostra,  regina  nostra;  sed 
hoc  unum  prae  cxteris  rutitabat,  quod  Deum  et  i>o- 
miiium  respexisse  dixit.  Et  boc  e&t  forUssis  qiiod 
in  Canticis  canticorum  ad  ipsum  speciatiter  Doroi* 
nus  ait :  c  Vulnerasli  cor  roeuro,  soror  mea  sponsa, 
vulnerasti  cor  meum  in  uno  crine  colli  tui,  et  in 
ano  oculorum  tuoroin  (Cant,  iv,9).  i  Nusquam  enim 
bumilitas  Uro  facile  deprebendi  potest  quaro  incollo 
et  in  oculis.  Hoc  euiin  humiliuiu  proprium  cst,  ut 
inclioito  collo  et  oculis  ad  terram  deflexis  in- 
ocdaot'  Sicut  e  coiitra  superbi  semper  erecta 
cervice  ct  soperciliis  elcvatis  gradiuntur.  Unde  ct 

(i7W)  Testimonium   reddil  se  Exodum  cxpo- 
ftuisse« ' 


sunt,  vel  fuerunl,  vel  Cuturae  sunt,  a  Domino  eiecu 
est,  quae  ei  Dei  mater  fleretet  cosli  terraeqoe  regim 
vocaretur.  Dicnt  igitur  Viifo  beatissima  :  c  Magni 
flcat  anima  mea  Domiuum;  quia  respexit  bunulita- 
tem  anciltaB  suac  (ibid.  47).  i  Dicai  enim  quid  gio^ 
riae,  quid  honoris,  quid  beatiiudiiiis  iiidc  coosecvu 
sit,  quod  sic  eam  Dominus  respicere  vohiit:  <  E^^ 
cnim  :  ait,  ex  hoc  beaum  me  dicent  ouioes  gene- 
rationes.  i  Vide  ergo  quanta  sii  virtus  huiniUUii». 
qua  Deum  in  terram  deseendere  et  boroincoi  m 
coetum  ascendere  Cacit.  Haec  est,  qux  depoait  po- 
teiiles  de  sede  et  exaltat  bumites.  c  Omnis  eaii». 

(I7«5)  Cod.  Vallicel.  ct  cod.  vat.  994.  trfmin/r« 
Hrmohet  rjtis. 


q«i  te  exalut  bamiliabftur,  ei  qut  te  humiiiat  A 
exaltatritor  (L«f .  xit,  11).  >  Qitam  bene  inter  se 
con? eniunt  hatc  duo  matris  et  filii  iesiimonia ;  dum ' 
ea  qus  mater  diierat,  ftllus  affirmat.  Narrat  Salva- 
tor  noster,  quod  duo  homlnes  ascenderunt  in  tem-' 
pluui  ut  orarent;  unus  Pbarfoaeus,  alter  Publicanus, 
yous  superbuSj  et  alter  bumilis  (IHd.,  xTin,  l5). 
Alter  emiies  respiciebat,  alter  nec  oculos  ad  coelos 
levare  audebat.  Incllnatus  igitur  stabal,  quod,  sicut 
snperlQS  diximus,  magn»  humllitatis  iDdicium  est. ' 
Et  superbus  quidem  nihil  profecit :  bumilis  autem 
}ustificatus  domum  suam  rediit.  Qui  non  inlelligil, 
quaotum  bonum  humilltas  est;  hoc  intielltgere  sata* 
gat,  quamuin  maltam  supcrbia  sit.  Facile  enim  una-' 
quaeque  res  per  suum  conlrarium  iiitelligi  potest. 
Humilius  autem  et  superbia  conirarla  sunt,  et  de  B 
•uperbia  quidem  dicit  Psalmisla  :  i  Non  mihi  veuiat 
pes  superbiae,  et  manus  peccatoris  non  moveat  me. 
Ibl  ceciderunt  omnes  qui  operantur  iniquitatem/ 
expulsi  sunt.  nec  potiierunt  sure  (Pta/*  xxxv,  12)«'» 
Malus  pes,  mala  manus.  In  illo  cadunt  omnes,  ac 
expulsi  caduiit  omnes.  Bonos  pedes  habebant  primi 
parentes  nostri,  aotequam  per  superbiam  peccas* 
sent.  Pcccaverunt,  ceciderunt,  et  pedibus  iilis  in- 
firmis  et  podagricls  sure  noo  potuerunt.  Quot 
•nnt  Yiiia,  iot  sunt  et  superblae  pedes,  quae  et  pec- 
catoris  manus  iiihiloioinns  dici  possunt.  Isle  pecca* 
lor  dUbulus  esi,  cujus  invidia  manus  roulus  mo- 
vel,  multos  impellit,  multos  ab  honesute  et  justiiia 
dlYellit,  et  in  mortis  praecipiiium  Ire  compellit.  Sln- 
guUrlter  pedem  ei  manum  posuit»  quia  usltatissl-  ^ 
raom  est  Scripiurarum  pro  plurali  numero  singula* 
rein  pouere.  Secundum  illud  c  misit  in  eos  coeno- 
nyam  (Psa/.  lxxvii,  45),  >  (172C)  Id  esl  niuscam 
canioam, «  et  comeJit  eos«  el  rauami  et  dispcrdi- 
dil  eos.  Ibi  ceclderutit  omnes  qui  operantur  iuiqui^ 
tatem  :  i  ibi  avarus,  ibi  raptor,  ibi  luxuriosus,  ibi 
sacrilegus,  ibi  bomiciday  ibi  peijurus,  ibi  adulter 
el  fornictlor  ceciderunt.  Expulsi  suot  enim  el  dia- 
bolica  manu  commbti,  quia  jam  pedibus  infirmi 
erant»  sure  non  poiuerunt.  *Nou  enim  inconvenienSy 
si  quis  etiam  sic  Intelligere  voluerit :  c  non  veniat 
sDibi  pes  superbiae,  i  id  est,  npn  sit  superbia  mihi 
pes;  non  ipsa  me  Terat,  quia  In  ipsa  ceciderunt  om« 
nes  maligni  spiritus  qui  uLique  operanlur  iuiqulta-  ^ 
lein.  £sipulsi  sunt  de  supernis  sedibus,  nec  potue- 
mnt  siare.  Si  quis  autem  hoc  diligenler  conside- 
rel,  quare  non  cedrum  vel  abjetem,  quae  altissiinae 
suul,  se  Dominus  496  vocare  vohierll»  sed  potius 
vlieui  qwe  inter  alias  arbores  bumiHima  est,  ei 
«lieao  egens  aBxilio,  etiam  in  hoc  cogiioscere  po- 
lerit»  quautum  semper  Dominus  humiliutem  dilexe- 
riip  f  Ego,  iuquit,  sum  vitfs«  et  vos  palmiles  {Joan. 
«V,  5),  I  discipults  loquebatur,  quos  ad  humiliUtis 
glariam  inviubat.  £t  tale  erat  ac  si  diceret :  De 
parva  arbore  parvi  rami ;  de  gracili  arbore  graci- 
lcs  rami  procedunt,  Ules  Umen,  quae  spatiosae  circa 

(17^)  Cx  cod.  Yaiic.  IJem  aljbi  dicil  S.  Biinio. 
(17i7)  Cod.  Vat.  lego  in  Leviiico.  Levit««c.  xxiii. 


—  Lffi.  H.  S^II 

se  terram  vateaut  occupare.  Ilaec  est  eniui  Dla  vitist 
de  qua  scriptom  est  :  c  £xteodit  palmiies  suoe 
usque  ad  inare,  usque  ad  fiumcn  propagiiies  eius 
(Pm/.  lxxix,  12).  I  Si  quidem  •  in  omupm  lerrani 
exivit  sonus  eorum,  et  in  ffnes  orbis  terrae  Tcrba 
eornm  (PuU*  xviii,  5).  •  Nulla  arbor  est,  quae  suo 
fructu  Unturo  utiliutis  hominibus  conferat,  quan- 
tum  vitls,  et  si  parva  et  buniilis  sit.  Granum  quo- 
que  non  arboribus,  sed  in  hun»ili  nascUor  herba. 
De  quo  siniKter  Doniinus  aii  :  c  Ntsi  granum  fm* 
menti  cadens  in  terram  mortuum  fuerit»  ipsum  so- 
lum  manet.  Si  autem  mortuuui  ftierit,  mullum  fm* 
ctum  affert  (/offn.  xu,  24);  >  se  nimtrum  granum 
frumenti  esse  signilicans.  Nihil  bis  duabus  speciebus 
boniinum  vitae  In  terra  utilius,  per  qu'as,  quia  valde 
humiles  sunt,  seipsum  Salvator  noster  signiOcari 
voluiu  Et  noUndum  quae  pene  illae  arbores,  qu» 
humlles  sunt,  fecundiores  magisque  fructiferae  esse 
probantur.  Ecce  dum  ista  pertracio,  subito  in  men- 
lemvenil  ilia  arbor  nobilissiina  quain  ipsa  sacra 
Scripmra  puldierrimam  vocat,  quam  quidem,  qu(^' 
niam  el  ipsa  vaUle  huinilis  est,  silentio  praeterire 
Don  debeo.  (1727)  Lege  Levitlcum,  et  invenies  ubi 
Dominus  per  Moysen  loquitur  fiiiu  israei  de  festi- 
viute  Ubernaculoruin.  Sepiem  diebus  haec  festivi* 
Us  agebalur ;  praecepitque  Dominus  filiis  Israel,  ul 
sumerent  fructus  arboris  pulclierrimae,  spatulasque 
palmarum,  et  ramos  ligni  densarum  fr.ondium,  el 
salices  do  torrente,  *  et  laetarentur  coram  Domino. 
(1728)  Omnibus  igitur  diebns  hanc  festivitatera 
agere  debemus,  qui  eam  septem  diebus  agere  Ju« 
berour.  Quld  esl  aulem  festa  celebrare,  nisi  ab  ini- 
quiute  cessare  et  in  bono  opere  perseverare?  illl 
vero  in  Ubemaculis  perseverant,  qni  in  hoc  mumfo 
manere  nolentes  ad  aliam  patriam  festinant,  dicen- 
les  cum  Aposlolo :  c  Non  habemus  hic  manentem 
eiviutem,  sed  futuram  inquirknus  [Hebr.  xiii,  14).» 
Hanc  enim  festivitatem  nostram  digne  agcre  non 
valemos,  nisi  pukherrimae  arboris  fnictum  habea- 
mus.  Pulcherrimam  vere  arborem,  ciiri  arboreni 
Hebraei  iBtelligunt,  quae  utique  ei  odore,  et  sapore, 
et  fronde,  et  florot  et  ipsius  fruciiis  magnitudirie  ei 
pulcbritudlne  lam  Bobiils  est  ui  difilcilo  invenlatur 
quae  ei  dlgne  comparari  possit.  Per  hanc  igitur 
pulcherrimam,  homilemque  arborem  beatam  virgi- 
nem  Nariam  intelllgtinus,  de  qua  scriptum  est : 
c  Ei  terra  nostra  dabii  fraclum  suum  (NaL  xlu« 
9) ; » itemque :  c  De  fruotu  veiilrls  tui  ponam  super 
sedem  tuam  (Pm/.  cxxxi,  11).  >  Qni.  arborem  intel- 
ligit,  de  fructo  non  amblgit.  Pructus  enim  Ghristus 
est,  ciuus  omnis  lestivius  celebrari  potest.  Hunc 
igilur  fruclum  suscipiamus  in  fesliviutibus  nostria: 
hoc  refiaiamur,  hoc.  saiiemur,  hujus  carneet  san* 
gulne  impinguemur  et  inebriemur.  Arboris  quoqua 
bujus  pulcherrimie  iiunquam  obliviscamur ,  ad 
ipsam  semper  respiciamuSy  fractum  vitae  et  salutis 
ab  ea  quaeramus.  0  vere  lignum  pulcberrimum, 

(1728)  Coufer  quae  Bruno  in  hunt  LeTitici  loeom 
dxii. 


OflK 


S.  BRUNQNtS  EPISGOPI  6IGNiENSiS 


m 


(liiod  iftlein  iftenHt  poriAre  friichim!  Nw  e«ni  ar-  A  qiial  (1729),  sic  jtisius  est,  «ii  nHseriQBrdift  m 


\mtm  focatnu»,  sed  Scripiura  iignuai  appellal. 
Qtiia  enim  Tirgo  peperit,  npii  arbor,  sed  ligiiiini  di* 
ciior.  Haiic  euiin  signiAeavil  iHa  Yirga  Aaron  qune, 
ciim  sicca  essei»  fti  flores,  el  frondes»  ei  nuces 
aiuigdaHaas  proMiUt.  Per  spatulas  vero  palinaruin» 
f^ue  m  liac  A^sUvitale  requiruuiur,  instruineiila  ti- 
ciprix  designaniur.  Spaiula  eniin  diminiiliYum  est  a 
spata,  palma  vero  vicioriainsigniGcat.  Yictoiiasvero 
mstriimenta»  virtuies  et  bona  opera  suut,  quibus  vi- 
tia  et  maligiii  spiritus  siiperantur.  Suut  igitur  lix 
spatiiloe  valde  iiecessariae  iu  A^stivilatibus^  quia  tunc 
u^xime  iBimrcorum  insidiis  iiifestanliir.  Rami  au- 
ifm  arboris  densaruni  frondium,  sanclornm  volu- 
raina ,  scrmoiies,  verba  et  exeinph  iuieliiguntur. 
Talis  arbor  bealus  Paufus,  cujus  frondes  deusissi- 
mae^,  ciijus  verba  copiosissima  suul;  ciijus  foiia  non 
cadenl,  eojus  omnia  verba  adimpleri  oportet.  £i 
ipse  quidem  tam  necessarius  vobis  in  festivitatibus 
upsiris,  ui  siue  ipso  vix  unuin  sermoneiu  facere  va- 
lcainus.  Si  vis  scire  de  ipso  quam  buinilis  arbor. 
4»tiam  sii,  audi  ipsuin  dicentem :  i  Ego  enim  mini- 
ipits  apostolorum  sum,  qul  non  sum  diguus  vocari 
aposiolus  .(/  Cor,  xv,  9). »  Arborem  auiem  densa* 
rum  Irondium,  quantum  ad  Irlleram  mjrtum  nou- 
iiuilt  inteltigere  voiuni,  qus  qiiidem  arbor  saiis 
parva  et  bnmilis  esi.  Et  propter  banc  fortasse  |bu- 
iiiiliiaiein  ,  non  spatas,  sed.  spaiulas  palmarum 
dixit,  4uia>  quamvis  paliiia  procera  arbor  sit« 
(spaiula  auteni  dimiuutivum  esi\  in  qno  aper- 
Ussime  buiniliias  declaraiur.  ReslaiH  salices  de 
torremcy  pcr  giiaa  memoria  figuratur,  quia  in 
memoiia  quaecunque  in  fesiivitatibus  fiuni  ei 
dlcunlur,  quasi  iu  uno  fasciculo  vinciuutur,  ut 
a.  c»rde  non  dilabaniur  ei  semfier  in  memoria 
babeantur.  Salix  eniin  teuacissima  arbor  esi , 
K  praeter  boc,,  nihil  in  ea  esse  videtur»  unde 
eiiam,  si  velit,  superbire  valeai;  bene  auiem  de 
497  torrente  salices  assumuntnr,  quia  ilia  memo- 
lia  maiiine  iioslris  in  necessilatibus  necessaria  est, 
quae  de  sanctarum  Scriptnrarum  fluminibus  bab«tur. 
Noneiiim  iiostra,  sedsanctorum  verba  narrare  debe- 
mus»  el  non  ea  quae  (rabamus  de  corde  nostro,  sed 
(pa»  baurtamut   de  foniibus  Israel.  \ii!emusquod 


obliviscaiur.  Facit  miaericordiara,  sed  pceaitentibut 
ei  misericordiam  facientibus.  Fac  igilur  misencar* 
diam,si  vis  ui  lui  miserealur;  dimitieet  dimiitelar 

.  tibi :  da»  et  dabitur  tibi ,  ipse  boc  dicii :  <  Si  dimi- 
serilis  hominibus  peccata  eorum ,  et  Paier  ve&ier 
ccelestis  diuiittei  vobis  peccata  vestra;  etsinon 
dimiseritis  liominibus  peccaia  eorum ,  oec  Pater 
vester  dimittei  vobis  peccata  vestra  (Malih.  y\,  14).  > 
4  Estoleergo  misericordes.,  sicut  et  Pater  vcsier 
ccelesils  misericors  esi:  qui  solem  sttom  oriri  facit 
super  bonos  el  roalos ,  ei  pluil  super  justos  ei  in* 
jiistos  {Luc.  VI ,  56).  >  Ad  misericordiam  dos  pro- 
yocal  Saivator  nosier.  viam  salutis  ostendit:  doeel 
nos  per  quam  ¥lam  ad  pairiam  redearous :  noo  ea 

B  alia  via  pcr  quam  redire  possimus.  Sed  vide  quam 
facilis  via  :  dimitte,  el  dimittetiir  tiin.  NenTisdi- 
miitere  cenium  denarios  ui  mille  lailenta  diaiitian- 
tur  tibi ?  Sciio  quod  torlores  le  exspeclant , quile 
in  carcerem  trudant ;  neqiie  indc  exire  permiiieni, 
donec  universum  debiium  solvas.  Ueu!  qaol  ibi 
modo  suni »  qui ,  quoniam  iu  hoc  sieculo  dimiiieii 
noluerunt ,  modo  doleut ,  modo  seipsos  accusant, 
modo  poeniiet,  sedtalis  p<enitenliasera,.inuiiliselifl- 
fnictuosa  est.  Si  modo  diceretiir  eis  :  c  Dimii^te,  ei 
dimittetor  Tobis  (Liic.  vi,  57);  >  cum  quanio  pudio 
nuncdimilierent;  suisque  debiloribus  parceretii? 
Ei  isii  quidem  non  poteruni  cantare  misericordias 
Domini  in  aeternum  ;  quoniam  lantum  in  boc  sxcu* 
lo  misericordia  ejus ;  in  inferno.  autem  milla  est  r&- 
demptio.  Boni  vero  misericordias  Donnni  in  sete^ 
num  cantabunt ,  quoniarn  siiie  flne  gratias  agent 
Deo:  ipsuin  landabuni,  qui  nou  ez  meritis  eorum  , 
sed  ex  sua  misericerdia  tantam  bcaiitudinem  eis 
prsrparavit.  <  Misericors  et  miseralor  Dotuinus,  p:i- 
tiens  et  roulium  misericors  {P$aL  lxxxv,  15}, » 
cum  pro  nobis  iii  eruce  paterelirr,  nimia  misericor* 
dia  superabundans  pro  suis  etiam  cruciflxoribus 
orabat,  diceiis  :  <  Pater  ignosce  illis,  quia  nesciunt 
quidfaciunt  (Lttc.  xxiii»  3i).  >  Uiide  et  beue  ^ab- 
dKur :  c  Suavis  Dominus  universis  (P«a/.  cuv,  9); » 
universis  quidem,  quia  ipsis  quoque  iiiiinicis.  <  Ei 
miserationes  ejus  super  omnia  opera  ejns  (Ibid)»  > 
Coelum ,  terram  ,  mare,  angelos  et  homines  fait 


parv»  arbores  placenlDeo,  vidcmus  quod  omnls  j^Deus;  sedmiserationeseiussuper  omniaoperaejus. 

-       ~      ^     -        Quas  miserationes  proplieta  considerans,  expavii, 

dieens  :  c  Domine,  audivi  audiium  luum  ,  eitiuiui, 
consideravi  opera  tua ,.  el  oxpavi.  iii  medio  doorum 
auinAalium  cognoaceris  {Babue.  iii ,  1).  i  Et  rcvera 
b«c  ejus  4>pera » isise  ipsius  operaiiones,  super  oro- 
uia  illius  opera  sunl,  multumque  pavenda,  qnod 
Hex  regum ,  et  Dominus  dominanlium,  qui  ex  ni- 
hilo  omniafecii,  pro  servis  nequlssimis  inter  ini- 
qiios  depuiafus  est ,.  et  morte  torpissima  condeiu: 
natus  est,  pulcbre  autem  Gr«cL  oleon  iniscricor- 
diam  vocani ,  quia  sicut  in  liquoribus  oleuni  supc- 
rius  est ,  ita  in  cunclis  Dei  operibus  misericordra 
swoerior  esl,  sicut  ct  modo   snocrius   dixil,  q»»^ 


supcrbi»  altitudo  dlsplicei  Deo(/  Pelr.  ui,  6).  Hii* 
iniliemur  ergo  snb  peieuii  inanu  Dei,  ui  nos  exal&et 
hi  tcmpore  tribulaiients,  qui  tivil  el  regnai  iu  s»- 
eula  saecolerum* 

CAPOT  VL 

Dc  nii$erieordia. 

Misericordias    Domlnt    in    aBternum    canlalMr 

fPsa/.  txxxviii,  i).  >  Quid  rex ,  ei  propheia  Davkl 

de  mlsericordia  senserit,  satis  bis  verbis  declaratur; 

difm  se  misericordix  laudes  in  aetermim  cantauirum 

promlitit.  De  qua  ei  ailibi  aii :  <  Mlserieordiam  el 

jmlielum  eantaboilbi,  Domine  (Pm<.  € ,  1).  »  Slc 

misericors  esi  Domlnus »  ui  jusiitiam  non  dcrclin« 

{[m)  Cod.  Vat.^re(fngua(. 


tef  UMTENTIiB.  -  LtB.  If.  |H 

miserairones  ejus  super  oimita  opera  ejus.  Quem-  A  alisextensis  iti  templo  stantes  popniuni'  (tocebant- 


cunqtieenlmttquorem  oteo  super  foilerid ,  oleum 
leinper  desupernaiat.Oieuro  Igrtur  misericordiam 
tigntfical.  Ideo  enim  lolies  nnctl  stimus  /ut  iiuiw 
quain  niisericordls  obliTiscamur.  fn  verliee,  in 
fronte  et  in  pectore  omnes  commuiiiier  uncti  surons. 
Reges  autem  et  sacerdoies  alias  prxter  istas  sus«i- 
piunt  unctiones,  quoniam  jiidices  in  populo  Dci 
constitaii  ,  plures  et  majores  mi:»ericordtas,  quam 
caiteri  facerc  debent.  In  vertke  si  qtiidem  uncti  sti* 
mus,at  itide  omni  snperbia  excnssa»  ibimisericordia 
sedem  liabeat ,  cui  omnes  sensus  nostri  sempert>be- 
diunt.  Quinque  eiiiin  corporrs  scnsus  iu  capite  stint, 
qui  omncs  miS6ricordi:e  servtre  debcnt.  Servlout 
aiitem,  si  et  oculi  snper  egenuin  etpauperem  iiiion« 
dunt  y  et  aures  ctamorem  pauperum  andiunt,  et  lin- 
gua  sermones  suos  in  Judicio  disponlt.  t  iucumtns 
enim  bomo,  qui  niiseretur,  et  commodat,  dispotiit 
serniones  smos  in  judicio  ,  qitia  in  sctemum  non 
commovebiiur  (Psat.  cxi,  5).  >  Quasautetn  infronle 
unctio  esc  ,  totam  tiominis  raciein  etexhilarare,  ei 
ad  misericordiam  pra^parare  debel ,  ut  bona  votun- 
Uis,quaein  corde  est,in  fpsa  facic  cognoscaiur. 
I  Uilarem  eniin  datorem  dilfgit  Detis  (f/  Cor.  ix, 
7).  >  !n  pectore  vero  uncti  snmus,  48S  ^'^  miseri* 
cordi»  botiuin  nunquani  a  corJe  nostro  ct  a  roe- 
moria  recedat.  Manus  auiein ,  qux  unctse  sunt, 
pauperibns  non  clauduiilur,  rapere  ei  ferire  iie- 
sciuni,  laborant  semper  quod  bonou  est»ut  babeant 


Vis  volare?  sustipe  alas  inisericordia»;  isi»  le  fcrviA 
ad  Patrero  miserlcordias ,  ei  ad  Deitm  lotins  eonsd^- 
htionis.  Adjudicinm  veniens  Doininus ,  sfciit  terbl 
saneii  Evangetii  docereviden:ur,de  sola  misericor!i:i 
sermonnn  facit  :  alios  de  Hnscrieordia  laudnns ', 
nlios  qula  niisericordiam  non  fiabuerunt  repreheiH 
deiis  et  daronahs.  i  Esurivi,  rnqutt,  et  dedistis 
mibi  manduc^re;  silivi,  h  dedistis  mibi  bibere; 
bospes  fui,  et  collegistis  me;  nudus,  et  coo- 
peruistts  me:  innrmus,  et  ^isitastis  mp^  Venife 
crgo,  benedicti  Patris  mei,  perclpite  rogiium,  quod 
vol.lsparatumest  aborigijie  inundi(lffli//i.>xv,56).  • 
lins  autem  interrogantlbus.  quando  sic  ciiiti  videriitt . 
vel  sic  et  miuistraveriiit,  ail :  i  Quoil  unl  ex  niintntis 
^  incjs  feclstls,  inilii  fcctstis  (Ibid.),  >  Cseicris  vero, 
qtti  lioe  facere  noltierunt,  sola  est  damnaiioiiis  sen- 
teiitia.  Ecce  quomodo  sunt  niiserationcs  ejtis  super 
oiiiiita  opera  ejus.  Qtiidqiiid  compasslone  ,  quidquiit 
largitate,  quidquid  liberatilaie,  quidquid  pieiate  fei-i- 
miis ,  si  tamen  pro  Dei  fecimus ,  totum  specuit  ad 
inisericordiam.  Omiies  Scripiurae  divinae,  omnc» 
apostolonim  et  proplietarum  libri  misericordi;e 
laudibiis  pleni  sunt ,  pnecipue  tamen  liber  Psalmo-^ 
rum ,  qui  tanlum  misericordiae  laudibus  stiperabuP'* 
dat ,  ac  si  alia  maleria  noh  esset,  de  qua  loqui  pq. 
tuisset.  Confiteantur  igitur  Domino  misericordije 
ejns ,  et  niirabilia  ejiis  fllii  bominum.  Confitemiiii 
Dominoqnoniam  bonus,  quoniam  in  ssfecutum  mi* 


unde  tribuant  neccssilaiem    palieniibus.  Qul  ergo  ^  scricordia  ejus.  Dicat  nnnc  Aaron  ,  quoniiim  lonus. 


posi  lantas  unctiones  se  ad  misericordiam  non  ex 
tendit,  sed  durus  adbuc,  coiitraclns ,  inftrinus  et 
paralylicus  jacet ,  qiiia  a  miscricordla  tunge  cst , 
quani  indtilgentiam  sperare  poiest?  Qiii  igitnr 
aliter  non  potcst  ,  vel  aflcctu,  vcl  desiderio 
sc  extendat.  Ipsi  quoque  parteies ,  et  uiouies, 
ei  ligna  aJ  misericordiatn  nos  invitani.  Ideo 
eiiim  altaria ,  lapidcs  el  parieles  unguntur,  ut  bo- 
nrnic&,  qui  pcr  eos  sigiiificantur,  suas  unctiones  in 
eis  inieHij$anl,  et  intelligendo  custodiant.  Freqiien- 
ter  Salvator  nosler  in  montem  Onvaruni  ascendere 
et  oraresolebat;  inde  etiam  codIos  ascendit,  ilii 
discipulos  reliquil,  quos  tamen  niinquain  ttereli- 
qiiit.  Slcigilurnonsoliini  verbisetexemplis,  verum 


quoniam  in  ssecufum  misericordia  cjus.  Dicaiit  nune 

onines,  qUi  tiinent  Domiiiiim  ,  qiionlam  bonus,  quo- 

niain  in  saiculnm  misericordia  ejns.  Sed  c  quis  sa- 

piens,et  custodit  haK; ,  et  inleltigei  misericordias 

[>oinini?  i  (Ptia/.  cvi,  i ,  etsec;.)  qui   vivit  ct  re« 

gnatin  sxcuta  sxculorum.  Atnen 

CAPUT  Vlf. 

De  paee  (1750). 

c  Gloria  in  excelsis  Deo ,  et  in  terra  pax  bominl- 

biis  bonae  votuntatis  {Luc.  ii ,  i5).  i  Hxc  vox  nmi 

csthominis,  baec  vox  angeloniin  est;  hoc  angelo* 

rum  cecinit  mirttitudo  ,  qnando  Cbristtts  natus  est, 

ut  Evangetii  verba  tesiantur.  Et  revera  tuAC  cQslis 

gloria,  ei  terne  pat  reddiui  est,  <)uando  princeps 


etiatn  ipso  aclu  ad  misericordiam  provocabat.  Mons  ^  pacis  Satvator  noster  de  Virgine  natns  est ,  quando 

"* populos,  qui  sedebatin  tenebris.  vero  luiRine  iilu- 

roinalns  esu  Et  relicia  Idotorum  cultura ,  Creatoreni 
laudare ,  magnificare  et  glorificare  coeptt,  Itti  Beli 
eam  gloriam  extbendo ,  qusm  d^emoniis  prins  esi- 
l>ere  sotebat.  Et  tnnc  qoidem  bomines  pacem  ha^ 
bere  eceperuul.  Deoro  enim  et  proxiintira  diligentesy 
iram,  efcodiiiitt,  et  discordiam  a  se  repeltentes,  li> 
nnlos  idei  eoBCordiam  canveiiientes,  sibi  invieen» 
consentientes ,  vanam  pirtlosophonim  et  hcereiioo- 
ruiB  doctrinam  fugientes  :  ad  ipsuai  cum  aposiolo 
nmnes  dicenies,  et  neroinl  iojurim  faoienies  (1131)» 
Talis  par  In  ficclesia  Dei  est :  ults  pas  est  faemlRi- 


olivarum  nions  pacis  et  misericordix  est.  Yaide  sibi 
coMJunclae  pax,  et  miserir.ordia;  unde  non  immerlto 
utraque  per  olivam  significatur.  Qiiot  sunt  virtuies, 
tot  sunt  moiiies,  in  quos  ascendere,  et  in  qnibus 
orare  possomiis.  In  monte  bumititatis  stani  humiles, 
el  orant :  iu  monie  patientiae  stant  ct  patientes ,  ct 
orani :  in  monte  obedieoti»  stani  obedieutes ,  et 
or^i.  Sic  igiturin  monte  miserleordiae  stantespa- 
cificii  et  misericordes,  ct  orant ;  in  boc  igiturmome 
inaneamus.  Hic  discipulos  Dominus  reKquit :  liinc 
est  via .  qua  itur  in  cttlum.  Ne*;  etiim  sine  causa 
de  lignis  olivarum  Chcrubim  fulsse  referuniur,  qui 

(1730)  In  cod.  Tat.  additur  :  Dt  paa  tn  Naiivi- 
tata  Difmim, 


(I73t)  God.  Yat.  994  :  Illu  e$i  enm  nosira  pax^ 
Ula  liabilii ,  et  ^rma ,  ei  perpe.itia  iecarilau 


Jt5  S.  BRUNONIS  EPISOOPI  SIGNIENSIS  H| 

bui  iHHMe  Toiuntaii».  Eestiae  pacem  kabcre  noQ  pos-  A  almae  facu  smiU  Ad  b.xc  salif  conraiienter  aliqms 


sunt,  quae  sanguine  gaudent  et  creduliiate  nutri* 
untnr.  Non  datur  baec  pax  bomlnibus  male  Tolun- 
taliSf  quia  c  non  est  pax  impiis  {hau  txTUi,  22),  i 
dieit  Dominus.  llla  pax  sanctorum  est;  ista  concor- 
dia  illorum  est»  de  quibus  dicltur  :  <  MuUitudinis 
autem  credentium  erat  cor  unum  ei  anima  una 
(Act.  iT»  52).  >  —  <  Ecce  quam  bonum  ,  et 
489  quam  jucundum  habilare  fratres  in  uniim 
(Ptal.  cxxxii.  1).  >  Hanc  pacem  habuil  Jerusalem, 
quiie  »i»io  paci$  interpretaiur.  lila  Tidelicet  Jerusa- 
lem,  in  qua  ille  Rex  pacificus  babitat ;  <  cujus  tuU 
lum  deMderat  iioiTersa  terra  (///  Reg.  x,  24).  i  <  Et 
factus  est  in  pace  locus  ejus,  babilatio  ejus  in  Sion : 
Ibi  confregit  potentias,  arcum,  scutum,  gladium  et 
bellum  {P$aL  i^xxt,  4).  i  Nonne  audis  quoil  omnia 
instromenta  discordiae,  omnia  instrumeiila  litis  et 
contentionis  conrracla  sunt  in  Sion ;  sola  pax  et 
concordia  regnat  in  Jerusalem  (1732).  Qui  pacem 
non  diligit,  pacis  principem  a  se  repellit.  Non  ha- 
bitat  Cbristus,  nisi  in  Jerusalem,  nisi  in  loco  pacis 
ot  quietis ;  neque  conveniens  fuit,  ut  alibi,  quam 
in  loco  pacis  Rex  pacificus  babilarei.  De  quo  Tide- 
licet  pacifico  rege  in  Canticis  canticorum  scriptiim 
ost :  <  Yiuea  fuil  pacifico,  in  ea,  qua;  habet  populos, 
tradldit  eam  custodibus ;  Tir  aiTert  pro  fructii  ejua 
nillle  argenteos.  Yinea  mea  coram  me  est.  Mille  tui 
pacifici,  et  ducenti  bis,  qui  custodiunt  fructus  ejus 
(Canl,  viii|  ii,  i2).  I  Breviier  autem  sensus  ei  otdo 


respondere  polesl :  Fortis  quidem  ea,  sed  oninli 
basc  tua  fortitudo  in  custodibus  est.  De  quibus  sub- 
ditur  :  <  Yinea  fuit  pacifico,  in  ea,quae  babet  popo. 
los,  tcadidit  eam  custodibus*  i  Iste  pacificus  Salva- 
tor  noster  est,  qul  munduni  Deo  Patri  reconciliavii: 

<  Ipse  enim  e&t  pax  noslra,  qui  fecit  utraqtte  unuro 
( Ephe$,  II,  i4).  I  Cujus  vinea  Ecclesia  est,  iDira 
cujus  lerminos  Hebraei,  Graeci,  et  Laiini,  et  Barbari, 
oranea  geutes,  populi  ei  natlones  continentur.  Haoc 
aotem  custodlbus  iradidit,  apostolis  Tidelicet  e( 
doctoribus,  qui  eam  cuslodii*ent,  colerent,  nutrireat, 
superflua  resecarent,  et  alias  Tites  pro  aliis  pasUoa* 
reoU  Quibus  etiam  cusiodibus  Tir  affert  pro  frueiu 
ejus  mille  argenteos,  quibus  oinnia  quaecunquein 
expensis  debitisque  solTCndis  necessaria  suni,  per- 
solvere  Taleant.  Millenarlus  namque  numerus  per- 
fectus  esi,  quoniam  ex  solis  denariis  constai.  De- 
cies  namque  cenium,  yel  centies  decem  mtlle  fiiint. 
Quibus  igitur  mille  argentei  dati  sunt,  illi  nimirum 
omnem  uiriusque  Testamenti  scientlam,  omnemque 
gratlarum  plenitudinem  suscipere  meruerunt  (1755). 
Yir  aulem  Christus  esi,  de  quo  alibi  scriptum  esi: 

<  Beatus  Tir,  qul  non  abiil  in  concillo  impiorum 
(Pio/.  1,  i)«  >  £t  ipse  quidem  ne  vineae  siiae  fructum 
aniiltat  omnem,  banc  gratiarum  plenltudinem  ejas 
custodibus  largitus  est.  Toia  laus  istius  Tineae  in 
fiolo  fructu  est,  ideoque  laudalur,  ideo  amatur,  id^ 
custodibus  traditur  et  commendatur,  quia  ronhum 


Terborum  talis  est.  <  Yinea  fuii  pacifico,i  in  ea  q  et  bonum  fructum  reddit.  Sicut  (i736)  econtrarlo 


f^enle,  qu»  babei  muUos  populos.  Quis  isie  pacl- 
licus  sit,  palam  est,  et  <  iradidit  eam  custodtbus, » 
apostolis  vidielic^t  et  docloribus  (i733).  <  Yinea  mea 
coram  me  est,  i  41cit  igitur  ille,  qui  loquiiur  Eccle- 
sias,  cui  loquitur..  llli  mille  argentei  tui  pacifici,  ei 
ducenti  aLi  dantur  custodibus  qui  custodiunt  fru- 
ctus  ejus.  Ego  sic  judico,  sic  inihi  bonum  Tidetur 
ease.  Nunc  autem  singula  disseramiis.  Dixerat  Ec- 
.desia  :  <  Ego  murus,  et  ubera  inea  sicut  turris  ex 
quo  facta  sum  coram  eo,  quasi  pacem  reperlens 
.(/6fd.,  iO).  I  Deinde  sequitur :  <  Yinea  fuit  paci- 
fico  in  ea ,  quae  babet  populos.  i  Prius,  inqiiil  Ec« 
clesia,  qu^m  paceni  habuissem,  priusquam  pacifi- 
cum  regem  cognovissem,  Infirma  ac  debilis  erain. 


illa  alia  vlnea,  inde  et  damnata,  et  repudiaia  est, 
quia  in  amaritudinem  conversa,  pro  uvis  labruscas, 
pro  vlno  dedii  acetum  (/la.  v,  4).  Bonus  fructus, 
viriutes,  et  bona  opera  sunt,  cum  quibus  et  angeli, 
et  bomines  creali  sunt.  Quod  autem  ait  :  <  Yinet 
mea  coram  me  est,  i  tale  est  ac  si  diccret :  Cusio- 
dibus  quidem  eam  iradidi;  non  tamen  ab  ejus  cusio- 
dia  desliti,  semper  coram  me  esi,  eam  per  me 
ipsum  custodire  non  cesso  :  <  Nisi  enim  Dominus 
custodierii  civitatem,  \h  vanum  Tigilani  qul  cusio- 
diuni  eam  {P$aL  cxxvi,  i).  i  Nunc  aulein  videa- 
mus  quid  Salomon,  sive  poiius  Spiritus  sanctus,per 
Salomonem  de  custodibus  ad  Ecclesiam  dicat :  <  Miile 
liii  pacifici,  et  ducenti  bis,  qui  custodiuni  frucias 


neque  me  ab  hoslibus  defendere  valebam  :  nunc  D  ejus.  i  Ac  si  dicat  :  Mille  argentei  Tiri  iui,  regis 


aulem  forlis  som,  et  quasi  murus  inexpiignabilis 
facta  sum,  et  ubera  mea  (i734),  doctriii«  meae, 
quorum  lacte  nutrio  filios  meos,  contra  omnem  hu- 
jus  mundi  sapientiam,  contra  philosophorum  ei 
.  baereticorum  argumeniationes  quasi  iurres  Talidis- 

(i732)  Editio  Ascens.  addit.  <  Ideo  enlm  lanta 

'  t^ax,  tanup  divitise,  tanla  sapientia,  el  eloquentia 
ilH  Salomonl  daia  est,  qui  pauco  lempore  babiiaTit 
in  Siott,  et  Jerusalem:  quia  istuin  nostrum  Salo- 
iiionem  Tere  pacificum,  vere  sapientem,  et  elo- 

'  qtientem,  et  divltlarom  omnium  allluentem  signifi- 
cabat,  de  quo  modo  diximiis :  £i  faciu»  e$i  in  vace 

.  ioemt  ejus,  e(  habitatio  ew$  in  Sipn.  Qui  suis  disci- 
pulis  promisit,  dicons  :  £cce  ego  vobi$cum  hum  om- 

'  ffibui  diebu$  ueque  ad  contunmationem  $meuli.  Sic 


tui,  et  pacifici  tui,  de  quibus  supra  dictum  est,  et 
super  illos  mille  alii  ducentl  dentur  bis  custodibus, 
qui  custodiunt  fructus  ejus.  Digul  enim  sunt  qni  et 
illos  et  istos  suscipere  debeant :  per  mille  argenieos, 
graiianim  omnium,  500  ^^  Jolius  scientiae  pleni- 

'  igitur  non  temporaliter,  sed  in  a^temiim  facia  est 
in  Slon  babltaiio  «jus,  et  locus  ejus  In  Jerusaleni. 
Qui  pacem  non  diligiiuri  i  etc.  ^ 

(i733)   Ulerque  cod.  Yat  :  Yir  affert  pro  iruclu 
eju$  mille  argeHleo$^  dlcen$  de  vinea  $ua, 

(1734^  Uterqiie  cod.  Yat.   doetrina  mea. 

(i735)  Brevior  est  in  commeni,  super  Gfuiiemn 
c;intic.  eiusdein  Brunonis  expositio,  sed  ^indeai 
splrituin  ct  doctrinam  refen. 
i736)  Cod.  Yat.  i254,  e  contta. 


^  SENTfiNTIiE»  --  LIO«  IL       .  9i6 

tfNBiiein  ftlgttificsiri  dnttniis.  Haec  aolein  miillos  ha*  A  dera  igiioraules.  Si  igUiir  sancla  pas  inter  iiestlas 

fuii  in  arca»  quanta  inter  Qirisiianoa  pai  et  eoci- 


buisae  legimus,  qui  ad  »tem;e  beatiludtnia  gloriatn 
1I0II  pervenerunt.  Sicul  illi,  qni  in  judicio  dieturi 
suni :  f  Dojnine,  nonne  in  nomine  tuo  proplietavi- 
mos,  da^monia  ejecimus,  et  TirUites  niultas  feclmus?  i 
{Matth,  VII,  22.)  Quibos  a  Doinino  dicetiir :  <  Amen 
dico  vobis»  nescio  tos*  >  Non  enim  8ufiii:iunt  niiUe 
argentei  ad  beatitttdtnem  siiscis>iendam ,  qoamtis 
auflicere  videanlur  ad  Ecciesiam  regendam.  Deiitur 
igiior  snnctisrtaiii  ducenti,per  qnosonmiumanima- 
rum  et  corporiim  perfectionem  et  solDcientiam 
Intelligimos,  ui  doplicia  in  terra  posaidentibos  nihil 
ad  beatiiudiiiem  deesse  possit.  Genlenarios  namque 
perfecius  est  numerus;  quoniam  ex  solis  denariis 
coi.j.at,  in  quibus  omnes  nnmeri  continehtur,  ciyus 


cordia  esse  debet  in  Ecclesia?  Audiamus  igitiir 
Doininuin  dicentem,  et  hoc,  qiiod  dicit  memonae 
commendamos  :  i  Pacem  relinqiio  tobis ,  pacem 
meam  do  vobls,  non  quoroodo  mundus  dat,  ego  do 
vobis  {Joan.  xiv,  27) ; »  pax  mundi  temporalis  est 
et  cito  trausily  pai  Cbrtsti  est  aetenia,  et  nunqoa 
fiidtur. 

CAPUT  \ill. 

De  paiientia. 

Doininiis  et  Salvator  noster  ad  pntienli»  constan* 

tiain  el  foriitudinem  apostolos  invitaiis,  eis  in  Evan- 

geiio  loquitur,  dicens :  c  Beati  qiii  persecutlonem 

patiuntur  propter  justitiam,  quoniaiii  ipsontm  est 


qnidem  duplicatio  ad  utriusque  bominis  perrectionein  ^  regnum  ccelorum  {MaUh.  v,  10).  >  Non  snnt  igilur 


pertinere  videtur.  Si  auteni  velimus  dicere,  qtiOKi, 
qoalls,  et  quanta  sil  pax,  obviat  nobis  Aposiolus, 
dicens :  c  Et  pax  Dei,  quae  exsuperat  omnein  sensum, 
custodiat  corda  vestra ,  et  iiiteiiigentias  veslras 
{Phitip.  IV,  7).  I  Quis  enim  dicere  valeal,  qtiid,  vel 
qoale»  vel  quantuin  sit  ilhid,  quod  omnem  sen^om 
exsuperal,  et  omnem  iiitelligentiam  transcendit?  Et 
revera  cum  h«c  pax,  qu»  in  primo  bonitne  per* 
ierat,  ot  in  secundo  lioiuiiie  lcsu  Gbristo  reddere- 
iiir  hominibus,  lantuin  pretium  solotom  sit,  ut  ar- 
c^num  voiuntatis  Dei,  neqite  dici,  neque  cogiiari 
possil.  Si  ergo  fieri  potest,  et  quod  in  nobis  est  cum 
omiiibus  lioininibus  pacem  hatieainus.  Nani  el  si 


beati  omnes,  qui  persecutioiiem  patiiinlur  (1737) : 
iiiolias  enim  persecutiones  et  faciunt  et  paiiuntur 
tiiundi  hiijus  amatores,  perjuri,  adulieri  et  rapto- 
rcs;  Uimen  non  beati,  sed  miseri  snnt,  quia  non 
propter  justitiam»  sed  propter  suas  concupiscentias 
el  voiuplates,  propter  mundt  honores  et  dignitates, 
et  propter  multas  quas  iaciunt  iniquitates  talia 
inultotles  patiuntur.  Quis  enim  eorum  miserias  et 
cniciatus^et  exquisiia  omnium  torinentorum  genera 
valeat  eoonierare,  quibus  se  vicissim  isti  filii  Iniqui* 
tatis  excruclant  et  affligont,  ut  alter  alterius  boiia 
possldeat.  Hic  obscurae  carceris  teiiebraey  fames  et 
sitis,  frigus  et  calor,  membrorum  abscissio,  ocu- 


alter  pneem  fugiat;  lu  (amen  si  eani  ofleras,  et  ha-  q  lorum  avulsio»  fetor  Iniolerabilis ,  et  csetera,  qti« 

lilii  diaboli  ejus  martyrifous,  ipso  cogenle,  insti- 


bere  cupias,  quantuui  iti  te  est,  tu  pacis  beneficio 
iion  privaris.  Cnde  Psaimista  ait :  c  Guin  bis  qui 
oderunt '  pacem,  eram  pacificus  {P$aL  g«ix,  6).  i 
«  Beatl  auiem  pacifici,  quoniam  filli  Dei  vocabuntur 
( Jfa/r/u  V,  9).  >  Merilo  autem  cum  adbuc  in  diluvio 
arca  fluctuaret, '  nibilque  aliud  ubique,  qiiam  aquae 
app;«r.rent,  cum  ramo  oliv»  columiia  rediit,  per 
quem  pax  reddita,  e|  traiiquiliitas  stgnificabatur. 
lu  illa  arca  erai  totum  genus,  omnes  gentes,  omnes 
popidi,  et  naiiones  ibi  erant  :  quibus  tunc  in  iila 
eoliimba  Spirltus  sanctus  qiiodammodo  loquebator» 
et  dicere  videbator :  Pacein  habete,  pacem  tetiete» 
pacetu  diligite,  stne  qua  iiemo  Deutu  videbii,  et 
I>eti6  pacis  et  dilectionis  erit  vobiscum.  Pauct   qiii- 


gaiile,  inferre  possunt  Nam  et  Satahas  siios  ina> 
tyres  habet,  qui  quanto  ms^ora  tormenta  in  illinf' 
servitio  hoc  in  saoculo  paliuntur,  tanto  foriiora  in 
altero  saeculo  eos  exspectant.  Haec  est  enim  propria 
et  singularis  consuetudo,  ui  qut  plus  ei  serviuni,  ct 

.  majora  et  gmiora  tormenta  ab  eo  patianiur.  Uujus 
marlyres  fuerunt  Judas  Iscariotes,  el  Nero  impiis- 

.  siinus ,  qui  seipsos  digno  sospendio  et  intcrempttt 
auflbcaverunt  et  occiderunt.  Htijns  501  ^^  ^^^^ 
niartyres  sunt»  qui  usque  bodie  contra  se  noii  pro 
justitia  pugnant,  sed  pro  siia  avaritia  et  iniquitate 
se  vicissim  impugnant,  et  iniquo  oJio  persequentes, 
se  quasi  bestie  cnideliter  inleriicittut.  Non  ergo 


dero  estis,  sed  res  parvae  concordia  crescnnl»  magnae  D  beati,  sed  miseri  sunt,  qul  taies  et  talitcr  persecu- 


discordia  dilabuntur.  Omnia  animalia  ibt  erant  col- 
kcu,  et  pauca  ex  omnibus  electa ,  qiiae  pacem  ba- 
berent  et  tenerent,  et  sibi  inviceni  non  nocereot. 
Puto  autem  h.iii€  paceni,  eliam  postea  quam  de 
arca  egressa  suni,  aliquanto  tempore  Inter  cos 
foisse.  Leones  eoiro  et  griffi«  ligrides  et  purdi»  lupi 
et  wrsi,  et  aliae  besilae,  quai^  de  rapina  viverc  solent, 
ows  et  capras,  boves  et  asinos,  et  alia  initia  ani- 
iiiahu  peuitusconsuropsissent;  prxsertitn  cum  non 
tam  Gtto  a  se  dividi  et  recedere  potuisseni.  Qiiod 
quideni  etiam  de  avibiis  iiitelligi  potest.  Sed  hnnc 
paceni  eorom  fllii  postea  violaront,  parentum  fce- 


tiones  patiuntur,  qiioniam  nunquam  iiitroibunt  in 
regnuro  ccelorum.  Soli  itaqne  sunl  beati  de  persecu- 
lionibus  suis,  qui  propler  jusliliam  eas  patiuntur. 
£t  onde  boc  probator,  quoniam  ipsorum  est  regnuui 
coelorum.  Unde  ei  Apostolusait:  c  Mon  sunt  condi- 
gn»  passiones  bujus  teinporis  ad  futuram  gloriam» 
qitae  revelabitur  in  nohis  {Rim»  viii,  18j.  >  Deati 
igitur  apostoli  ei  martyres,  beati  coofesspres  et 
virgines,  qui  non  pro  rebus  transitoriis,  non  pro  dt- 
vitiis  fugacibos,  non  pro  vanis  honoribos  et  digniu« 
tibas,  neque  pro  sois  ofllensts  et  iniquiutibusr  sed 
pro  sola  jnstiti'^,  qoam  praedicabani,  tam  dora  tor- 


(1737)  Idem  cod.  S.  Marci  Flor.,  et  oterqiie  €od«  \at. 
proptiT  juililiam. 


'Sed  iUi  $oh  ^Mlt,  ^i  per^eculioHem  paiiunf^r 


'ifn  8.  BRUNONIS  EPlSCOPt  SIG^ilENSlS  M 

ii)eiii3,\ama^ue  perseculiunes  pnssi  sunt.  InCcrroga  A  flamfnes,  ct  perseculf  vos  fuerint,  et  ibiicrint  omiie 


Pauluin  de  suls  pcrsecutoribus,  cl  respondebit  tibl : 
f  A  JudaBis  (|uinqulcs  quadragenas,  kina  minus,  ac- 
cepi ;  tcr  virgis  cspsus  suin,  scmcl  !npi(fatns  sum, 
ter  nanfragium  rcci;  nocte  et  die  in  prorondutn 
innris  fui,  in  itincribus  saepe,  perlcnlls  flnminiim, 

'  pericnlis  latronum,  periculis  €x  gencre,  pericuHs 
cx  gennitus,  pericuUs  in  civiiate,  ;pericults  in  soH- 
tntline  :  periculis  in  mari,  periciiUs  in  falsis  fratii- 
tribns:  in  labore  el  aerumna,  in  vigiliis  muUis 
(//  Cor,  II,  31,  27).  I  Et  alibi  :  i  Nolo  vos  ignorare, 

*  fr2ircs »  de  tribulatione  nostra,  qux  facta  est  nobis 
tn  Asia,  qnoniam  supra  roodum  gravati  somos  supra 
Tiriutcm,  ui  isederet  nos  etiart)  vivere  (1/  Cor,  i, 
S).  >  (1738)  Intcrroga  eum  propter  quid  discrin!ii:a 


onatiiin  adversum  vos,  mentientef  pr«pler  ne :  gan- 
dete  tn  illa  die,  et  exsullate  :  eece  enim  merces 
resCram«Itaestincoelis  (Lue.  vi,  23). >  Sicenimper- 
seciiti  sunt  propticias,  qni  fuerunt  anie  vos :  i  In 
patientid  restra  possidebitis  anim.is  vestras  (Lue. 
XXI,  19).  >  Unde  et  Aposlohis  ait :  «  Qnaectmqne 
scripta  sunt,  ad  nostram  doctrinam  scripta  snm;  it 
per  pJtienliaro  et  roiisolaiionem  Scripluranini  spem 
bal)eamns  (Aoffi.  xv,  4).  i  Gom  eniin  audimaspa- 
'  Iriarchas  et  prcphetas  niulias  persecutiones  passes 
esse;  cum  leginiQS  sanctosPutres,  per  muliampi- 
tienliam,  quain  habuemni,  Deo  placuisse,  ei  de 
sammis  periciflis mullolies  liberatos fuisse,  debtt  et 
nos  uHs  lectio  inslruere  ct  doccre,  et  ad  patieniiaffl 


bxcomnia  passussit,  elaudics  pro  nuHa  alla  causa,  R  provocare,  et  magham  spetu  «t  consolaiioneiD  io 


iiisi  proplcr  jnstitiam  et  verilatem,  quam  prxdica- 
bat,  et  quia  Ghristum  Dci  Flliuin  esse  dicebat.  Lege 
In  Aclibus  apostolorum,  uhi  ludxi  pnecipiunt 
aposiolis  ne  amplius  loqnantur  in  nomine  Jcsu,  et 
andies  Pclrum  respondenlem  :  c  Obcdire  oporlel 
beo  mngis  qnam  liominibns  (Act.  v,  29).  >  Unde 
in  carcerein  Irusi  et  flageliali  c  ibant  gaudentes  in 
conspecln  concilii,  quoniam  digni  habiti  suiit  pro 
nomine  Jcsu  coiitnmeltas  pati  (7(;fd.).  i  Scd  iuterim 
de  aposiolis  laceamus.  Ad  martyrcs  vetiiamus: 
rcspicc  Lanrcntium  (1739)  snper  craliculani  CKten- 
surn,  et  suu  sponte  patieniem,  alque  Gsesari  dicen- 
tCih  t  Infelix,  has  epulas  ego  semper  deslderavi ;  ct 
Interroga  qutd  feceril,  qnid  pcccaverii,  ul  sic  assarl 
increrelnr?  Quid  alind  respondere  poterit,  nisi  quia  ^ 
jvsiitiam  prxdicavit,  et  idola  vana  et  falsa  essc 
dixil,  qnx  iiec  sibi,  nec  aliis  adesse  possunt?  Hoc 
ipsum  dicimus  de  aliis  omnibus.  Inierroga  unum- 
4|ucmqnc,  et  nihil  aliod  respondcbil  tibi.  Beati  igilur 
isii,  benii  et  omnes  alii,  qui  propter  justiiiam  per- 
fccuii:)ncm  patiuntur.Non  dixit  quihns  propterjusti- 
tiain  pcrsecutioiies  infernntur,  (1740)  auia  non  il- 
latio  bcatuih  facit.  ^on  qni  eas  fugil,  sed  qui  pat> 
tur,  bcatus  erit,  qoaAivis  et  fngere  aliquando  licitum 
sit.  Sed  et  alia  caiisa  beaiiludinis  est  fuglentl,  alia 
vero  patienli.  Alind  cst  pugnando,  etaliud  fugieiido 
hostem  evadcre,  quamvis  utrumqoe  ad  salotem  per- 
llneat.  Bfelius  est  pugnare,  qnam  ftigere:  melius 


cribuUiiooibus  (174!)  habere.  Talesfuerimi  iob  ei 
Tobhis;  tales  Isaias  et  Jereiniasi  lates  Aggaetis  et 
Zacharias;  tales  trespueri  et  Danicl;  talis  prophcta 
Ezechiel ;  talis  Mcemias »  et  Zoiobabd.  ^«cre  in 
Itbrls  Machabd(K)rum,  et  videbis  Etenzarum  ^irum 
retiglosnm,  et  scneni,  ct  ciijus  lamles  diflicileest 
explic^re,  qnain  dura  lormenia  patiatur,  quia  car* 
1ICS  porcinas  mandticare  noluit.  Sed  quare  dico 
manducare  nohiii ,  cuiu  iieque  »d  simtihindum  cosi 
-  potuisset  ?  Seplem  quoque  fratres,  siniul  cum  m.nircp 
qnia  cibos  illicitos  et  tegc  prohlbitos  conieclrre  502 
notueruni,  horrendis  cruclaiibiis  necati  sunu  De 
talibus  ilaqne  Dominns  ait :  c  Beati,  qui  persecir* 
^  tionem  paiiunlur  proptcr  Justiiiam ,  quoniam  ipso- 
'  rum  est  regnum  cocloruin  (Mmh^  v,  10).  i  Aliis  snr- 
ficere  polernnt  |tretio6te  mansiones  quas  ibi  habe- 
bunty  de  qulbiis  Domiiius  ;ait :  c  lii  dotno  Patris  mei 
mansiones  multje  suht  (Joanm  xiv,  2). »  Nos  ve  o 
liifelices,  quid  faciemus,  qul  non  solum  talcs  cru- 
ciatus,  sed  et  muscas  et  pulices  ferre  non  valeinus? 
Qui  ad  focilem  injuriam,  aliquando  ad  unuui  ver- 
bum  incauie  prolalum,  roultoiies  eiiam  ad  Shiris 
rianm,  et  levein  subsannatiouem,  sic  irascimur,  ut 
vix  aliquando  placari  possimus*  In  cibo  quoque  cl 
poto  sic  plerttinque  tmpntientes  sumus,  ut  iieque 
horam,  neque  mensiiram  custodianius,  et  nisi  eos 
quoiidienon  ad  neccssitatem,  sed  ad  vohuiiaieui, 
et  soperfluitatein  habeauins,  dctrahimus  magiatrls. 


«st  fugere ,  quam  negare.  Sed  c  unusquisque  pro- j)  c(pra^posilisno$tris,qui  nabispnepararedelMieranl. 


prium  donum  habei  ex  Deo  (/  Cor,  vii,  7).  >  Utmm- 
4jne  Dominus  praecipit,  et  fugere  Ci  pngnare.  c  Si 

'  vos,  irtquit,  perseculi  fuerint  in  una  civitate,  fugiic 
iii  nliam  (Mauh.  x,  i3).  >  Econtra  vero  :  c  Noiite 
itmere  eos  qni  occldunt  corpus,  animam  autem  non 
possuntoccidere;  sed  poiius  enm  tiAieie,  qui  potest 
corpus   et  animam  perdere  in  gehennam  (Ibid,^ 

^8).  I  I^nu^  mediciis  aliier  inftrinis,  aliter  sanis 
respondet.  Bonus  dux  aliicr  equiies  ordinau  ct 
«!l!«r  pediTcs.  c  Bcati  criils,  cum    vos   oderiut 

(1738)  Idein  codex  VaHipci.  et  uterqne  Vatioainis : 
imerroga  eum  propterquam  causam^  et  propler  uuas 
Mmim  kcec  omnia  passuB  ^u 

<i759)  Licrque  codex  Yal.  ci  Val  icci.  :  Supcr 


Nalura  (ait  quidam  [Seneca] )  pancis,  iiiio  minimis 
conienia  est ,  voluptati  autem  nihil  satis  est.  In  vc- 
stibfis  qiioqoe  patientiam  iion  liabeniua,  quia  multo- 
ties,  et  plurcs,  et  pretioslores  qoaerinius,  quam  ne- 
cesse  sit,  ncque  deest  invidia,  si  forte  aliquem  fra- 
irem  habere  videamus.  Si  vero  inlirmilas  conlingat, 
ibi  patientia  nulla  est.  Gum  utiqne  tunc  niagis  ne- 
cessaria  sit,  quando  mors  proxima  esse  tiinctiir. 
Non  possumus  ornnia  enumerare,  quae  conlra  pa* 
tienti£  bonum  impalicntes  peccaiitus.  Non  simus 


crntitolam  qtdeteentem, 

(1740)  Uterquc  cod.  Val.  et  Valticcl.: 
tion  itlatio^  $ed  paiiemiabeatum  facH 

a74P  Edit.  Ascens.y  dare.      . 


Quont 


m  SSNTSNTU;. 

de  tllis  (quod  vnldc  n<ybU  tunendtim  et  dolendiim  i^ 
1^1),  ieA  Hlinaro  Aliquando  essc  merearour,  de  qnn 
bus  CK^mintts  ait:  <  lu  palieotia  vestra  possidebilis 
animas  vesiras.  i  El  quam.  quseso,  possessionem 
babebit,  qui  nec  scipsum,  nec  animam  suam  habc- 
bii,  nec  posslilebit?  Yalde  igiiur  bomini  est  necessa« 
ria  patientia,  sine  qua  perdit  lioc  i|)sum,  quod  est. 
Laudal  Apostolus  qnosdnm,  qui  rapinas  boiioruin 
suorum  cuin  gaudio  siisceperunt.  Et  Dominns  lo« 
quitiir  in  £vangelio,  dicens  :  t  Si  qitis  te  pcrcusse- 
ril  in  unam  maxillam,  pnebe  ci  et  allei^am,  et  qtii 
abslnleiit  tibi  tunicam ,  praebe  ei  ct  patlium.  Et  si 
quis  le  angariaverit  inine  passus ,  vade  eum  itlo  et 
alia  duo (^ai//i.  v,  59).  >  Haecquidem  adlitteram  dici 
videntur;  non  tamen  generaliter  omnibus,  sed  iiiis 
speciaiiter,  qui  sic  mundo  mortui  sunt,  ul  in  omnl  ^ 
liumililate  el  paiientia  soli  Deo  placere  desidercnt. 
CAPUT  IX. 
De  casiitale. 
Beatus  Paulus  apostolus,  doclor  el  magister  gon- 
tium,  qui  non  in  terris,  sed  in  scbolis  coelestibus 
clldicll  sapieniiam,  cum  de  castitaie  loquatur,  sic 
ail :  <  Qui  babent  niores,  tanqiiam  non  habentcs 
sinl,  ei  qui  solutus  est  ab  uxore  non  ducat  uxo- 
rem  (f  Cor.  vii/50).  i  Si  igitur  qui  non  babent,  du- 
cere  non  debent,  et  qiii  babent  sic  babere  debenl, 
quasl  non  babeanl,  quid  aliud  consequitur,  nisi 
orones  conlinentias  et  castiiati  operain  dare.?  Quid 
est  ergo,  qiiod  paulo  anle(t742)  ibidem  ait:  <  Yir 
uxori  debitiim  reddat ;  siuiilitcr  et  uxor  viro?  {Ibid.^  ^ 
5.)  (1743)»  Et  lllud«  <  Quoniain  si  se  non  conti- 
nenl,  nubantf  lantnm  in  Doffilno(/Mii.,9}.i  Conlra- 
tia  sihi  esse  videntur :  vir  uxori  debitum  reddat, 
et  sic  eam  babeat,  quast  iion  babeat.  Siroilitcr  au- 
tein,  et  qui  solulus  est  ab  uxore,  non  ducat  uxorem, 
et  qui  se  non  conlinet,  nubat ;  coniraria  esse  viden- 
tor.  Sed  unum  Verbuni  posutt  AposloJus,  in  qiio 
to!a  haec  qusesiio  videtur  esse  solnta,  boc  videlicei, 
qnod  aii :  <  Qui  se  non  continent.  i  Qui  enim  se 
continet  et  castitatem  custodire  potest  (si  tamen  et 
nxori  eadero  ipsa  contiueniia  sit),  bic  uiique  sic 
debet  uxorein  babere,  quasi  iifin  habeal,  id  est,  sic 
debel  eam  liaberequasi  sororem,non  quasi  uxorem, 
non  ad  carnis  voluptatem,  sed  pro  conjngii  necessi- 
tatc.  Me  quoque,  qui  uxorem  non  babet,  si  a  Dco  p 
haec  gralia  ei  daui  est»  ul  coniinentiam  custodirc 
Yaleai,  uxorein  ducere  nun  detiet;  et  quare  duCiTC 
non  debeat,  hxc  cst  causa,  quia,  qni  soluius  est  ab 
ttxore,  cogital,  id  est  cogitarc  polesl,  quae  Dei  sunl : 
quoroodo  placeal  Deo.  Illi  vero,  qui  se  conlineri  non 
possunt,  el  uxorem  ducere,  et  debltum  reddere  non 
prohibentur,  Hoc  quoque  ipse  Dominus  dicere  vide- 
tur.  Cum  enim  dixisset  ut  excepta  fornicationis 
causa,  vir  uxorem  non  dimitteret;cumquediscipuli 
responderent :  <  Si  ita  est  causa  viri  cuin  uxore  non 

(1742)  Cod.  Yat.  i2&4  oroitlit  ihidem, 
(1745)  Id.  cod.  Vat.  1254  :  tU  Ulud :  Qm  te  n^n 
€onHnet  nubatf  lantum  iu  DominOf 
(1744)  Cod.  Vat.  125i  :  Nec  omnes  cueiw  virgincs. 


-.LIB.II,  ^M 

expedii  nubere,  i  snbdidit,  dlcens:  <  Non  o.mnes  ca- 
piunt  verbum  hoc,  sed  quibu^  daluni  est.  Sunt  eniiii 
ciinucbi,  quislc  nali  sunl :  alii,  qui  ah  hominibus  facli 
sunt,  ct  alii,  qui  se  ipsos  castravenmt  proptcr  regnuiii 
c€eloruro(JfaflA.xix,ll).i  Ethocqiridem  taleestacti 
diceret:Dicitis  qdod  non  expedil  nubere,vertimqui- 
deui  dicilis»  si  quis  est,cui  Ume  virtiis  a  Deo  *data  sit»^ 
iitse  continere,  ctcasiitatem  servare  valeat.  Sed  norf 
503  omnes  capiunt  boc  verbum ,  non  omncs  Iiuicf 
sententix  obediunt ,  scd  illi  soli  quihos  haec  gratia 
iDeodala  est.  Sunt  enim  eunuchl,  qiii  sic  natf 
sunl ,  id  esl  sunl  aKqui  horornes  naturaliter  casll 
siinl ,  et  voluptatis  impetus  non  sentront.  Sunl  au-' 
(em  aliqui  alii  qui  ab  horoinibvs  fiunt ,  sicut  illl 
qui  vimonasteriis,  cxterisqtte  locis  religiosis  snl» 
discipiina  ab  aliis  ila  cuslodiuntur  ut  ita  cos ,  etiaiil 
si  nollnt ,  casios  esse  ei  continentes  necesse  sit« 
Talis  auiero  castitas  ,  quia  spoiitanea  non  est ,  rrt>n 
magnam  hubet  rcrounerationem.  Sunl  autem  eunu« 
cbi ,  el  ipsi  quidero  nieliores,  qui  nemine  cogente ; 
sed  ipsi  sua  sponte  seipsos  casiraverunt  propter 
regnum  coslorum.  El  isli  quidem  quasi  in  pnvlio 
consliluil  contra  carnis  voluptatem»  et  luxurix  iro^ 
petusviriliicr  dimicantos,contiiientiam  casiiutemquo 
custodiapt.  Dislat  aulem  inter  casliiatcm  et  virgi-' 
nitatem  (1744),  quia  nec  bmiies  casti  virgines^ 
necomnes  virgines  casti  sunl.  Unde  Apostolus  ait ; 

<  Despondi  enim  vos  iini  viro  virgincro  castam  exhi^ 
bere  Ghristo  (//  Cor.  ri ,  2).  i  Si  eoim  virgo  e» 
castaidenisignificarenl,  non  essei  necessariuro  si- 
roul  utruinque  dicere.  Et  virgo  quidem  diciiur ,  qirif 
»e  a  carnis  pollutione  costodit ;   secundum  itlud  : 

<  Hi  sunt,  qui  cum  mulieribus  non  sunl  coinqiiinati 
virgines  enim  snnt  (Apoc.  xiv,  4).  i  Nonsufllcil  enim 
virginitas  ad  beatiiudinero  sine  castilate,  suflQcit 
autero  mulloties  caslitas  sine  virginilate.  Major  igi- 
lur  estcastitas,  quam  virgiiiitas.  Virgiiiilas  in  uiio 
membro,  castiias  in  omnibus  membris  considera* 
tnr.  Scriplum  est  enim  :  <  Eloquia  Doinini  eloquia 
casta  (Pifl/.  XI ,  7).  >  Itenique :  <  Quis  glorlatur 
casiuin  babcre  cor?  >  Sicut  igilurlingua  dicilnr  casta^ 
et  cor  castum,  iia  ocull,  aures,  manus,  pedes  ei 
cffilera  membra  casta  dicunior*  Caslita^  autem ;  ei 
circtirocisio  pene  idem  esse  videniur ,  ai  ubicunque 
circumcisiosit,  et  castiias  locum  habeaU  (1745)^ 
Circumcidile ,  inquil ,  praeptitium  cordis  vestri*  £t 
Moyses  iAcircumcisum  labiis  se  esse  dicii^  et  bt-atus 
Siephanus,  incircnmcisos  auribus,  el  corde  iuddcos 
reprehcndit.  Arborcs  quoque  circumcidi  prvcipil 
Uoyses.  Taiis  autero  circurocisio  castilas  est.  Yide*' 
lur  castus  ab  eo  dici ,  qui  slullitia  careat ;  stultus 
autero  ,  qui  de  staiu  suo  tultus  ,  id  est  soblaius  siu 
Lingua  igilur,  qiiai  loquilur  vaniuiem,  quia  siulti- 
tia  oon  caret,  casu  dici  non  potest.  Similiter  au< 
lem  el.oculus ,  et  auris,  cor  eiiam  ipsuro ,  qiiatido 

nee  oiiuies  nrgmee  eaUte  $tmi* 

(1745)  Mon  vfirba    seil  MnsM  dcyNimplus  fiit  iM 
Ep*  ad  BoiB«  €.  M* 


931  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNlEiNSIS  93t' 

Yana  cogiiaty  castum  non  est»  quia  sluliilia   noii  A  quae  stia  roriitudine  omnesbesiias  interficittul,  quo- 


caret,  El  ideo  qiiidem  non  caret ,  quia  de  stalu  suo 
sublatun^est,  el  in  naturali  bonitate  non  manel. 
lila  ilaque  virgo »  qui  corde  et  opere ,  manibus  et 
pedibus ,  lingua  ei  oculis  vaga  esl »  qiiamvis  ?irgo 
sit,  casia  tainen  non  eHt<i74o).  Beata  virgo  llaria 
cum  dixisset :  c  Maunificat  aniuia  mea  Doininum,  i 
mo^  subdidit»  dicens»  c  qiiia  respexil  hutnilitalem 
ancilUe  su;e  (Ltic.i,  47).  •  Non  dixit,  quia  respe- 
xit  virginltatem»  sed  potiiis  bumiiilatem  >  qiioniainf 
etsi  utraque  virlus  magna  cst,  bumilitas  lameu 
poiior  esi.  Muiiae  virgines  tunc  erant ,  sed  banc  so-, 
lam  respexit  Deus ,  qux  prc  cxleris  luimilior  erat. 
Nescioan  virgo  in  eo,  qiiod  virgoest,  magis  vel 
minus  casta  dici  possit.  Si  ergo  ad  solam  virgiiiita' 


rum  doctrina  et  consilio  omncs  Judaeos,  gcntileset 
h«reticos  snperamus.  Duodecim  vero  leunculi  doo- 
decim  apostoli  sunt ,  qui  Salomoiiis  soliuiii,  un- 
clem  videli4;etEcciesiamdie  nocteque  custovliunL  Ad 
lioc  solium ,  el  ad  eum  9  qui  in  eo  sedet,  nisi  per 
graduseburneos,  idest  per  continentiain  et  casiiia- 
tem ,  ascendere  nemo  potest :  qui  iji  lali  solio  sedere 
vull,  ciistitatem  custodiaL  Soiium  tuum,et  ledes 
animae  tuje  caro  lua  est,  quap,  si  casta  est ,  ebuniea 
est.  ii)  Canlicis  canticorum  {cap.  v),  venier  Gbrisii 
eburneus  dicilur.  Yenter  in  medio  corporisest,  io 
medio  vero  esse  spectal  ad  dignitatem.  Qiiid  eoia 
Psalmista  de  gradibus  ebunieis  dicii,  audismus. 
c  Myrrba ,  inquit,  et  guita,  et  casia  a  ve£limeulis 


tem  Deus  respexisset,  muliae  virgines  crant,  quae  ^  tuis  a  doniibus  eburneis;  ex  quibus  ie  deleciaTr- 


Cbrisli  maires  lieri  potuissent.  Non  igitur  superbiant 
virgines  de  virginiiaie ;  sed  intendant  ad  casiitatem 
et  bumiiitaieni.  Audiant  dicentem  :,€  Qnaeesi  mater 
mea ,  et  qiii  sunt  fratrcs  mei?  Quicunque  feceril 
voluniatem  Patris  mei ,  qui  in  ccelis  est,  ipse  meus 
frater,et  soror,  et  mater  mea  est  (Ma///^.  xii, 
48)^  »  Cum  omnes  Cbrisiiani  continenliam  et  ca- 
8iitateiuliai>eredel>cant,  maximetamenclericos  banc 
virlutein  tenere  et  obseryare  oportet.  Unde  et 
DominusMoysi  preccpit,  ul  Aaron  sacerdoti,  et  filiis 
Qiis  feminaiia  faciat,  sine  quibus  ad  aliare  nuiiquain 
accederentt  ne  forte  morianiur  (Exod.  111, 2S;  Le- 
vi^.  xvi).  Feminaiia  autein  caslitatem  sigiiificant , 
quia  illa  inembra,  in  quibus  inaxime  luxuria  domi- 
uaiur ,  coercent ,  et  casta  custodiunl.  illi  saccrdo- 
les  ei  cierici  feiniualia  iion  babent,  qui  hacc  meinbra 
non  c  uislringunt,  sed  per  illicila  vagari  permittunl, 
sed  valde  tiinendum  est,  quod  dicitur  :  c  ne  forte 
moriantur.  >  Si  non  vis  niori,  aul  castitiitem  custo- 
dias,  aut  ad  altare  noii  accedas.  Ilinc  est  qiiod 
servi  Salomonis  inter  caetera ,  quae  afferunt,  ebnr 
quoque  ei  afferre  leguutiir.  Servi  Salomonis  nos  su- 
miis,  qui  eboris  pulchritudiuem  ei  candoreni ,  pcr 
quae  castiias  significatur,  Cbrislo  Donilno  vovere  et 
offerre  debemus*  Castissima  animalia  siint  elepbao- 
lcs  t  et  nou  iiisi  semel  coire  diouniur.  De  nobis  aii- 
tem  diclum  est ,  Sacerdotes  mei  semei  nubant.  Le- 
gitur  de  Salomone ,  qui  solium  eburneum  sibi  f<'ce- 


runt  flliae  regum  (P$aL  xliv  ,  10).  >  Ista;  quidem 
filia*  rcgum ,  quae  regein  delectaT  runt  pcr  grados 
eburneos ,  id  est  per  gradus  coniineiitiac  ei  rasiiia- 
lisad  Deuin  ascendebant  (i747).  Diciiur  de  atia* 
manie ,  quod  nec  igne,  nec  aliqua  vi  frangi,  vel  do- 
mari  possit,  soio  lamen  sanguine  birci  caiidosol- 
yatur.  Ilircus  fetidissimuin  animal  et  luiuriosum 
esU  Sanguis  igitur  ejus  luxuria  est.  Per  a(lain«::icm 
vero  viri  fortes  iiilelligunlur,  qiii,  qiiamris  circa  al  a 
forlissinii  sint,  mulloUes  lamcn  luxuria  siiperanlur. 
Foriis  erat  David,  nlhiloininus  visa  Bersabca Jaiu- 
ria  resolutus  est.  Fortis  et  sapiens  Salomon  in  solio 
eburneo ,  ei  inter  leones  sedebal ;  aliqiiando  tawen 
a  solio  separalus ,  et  iuter  niulieres  invcnuis ,  atleo 
a  luxuria  molliiut  est ,  ut  corvicem  miserabiiiier 
idolis  inclinaret.  Quicunqiie  igitur  viiii  esse  secanis, 
a  sede  cburnea  ei  leonuin  ciisiotlia  non  receJai,  id 
esi  contineniiam  et  castitalcin ,  et  saiiciorun)vula« 
mina  non  relinquat.  Gaudeo  super  foriltudine  Jo- 
seph  etiudiih,  quorum  alter  ab  ipsa  Iuxuria(l748) 
tentari  non  potuit^  sed  cjus  inipias  manns  iindus 
evasit.  Aliera  vero  ipsain  ciipidinem  viriliier  decol- 
lavii.  David ,  quein  uxor  Uri«  Ceihei  de  sede  ebor- 
nea  excussit,  postea  cuin.Abisag  Siiiiarnilide  in 
lecio  eburneo  quievil,  el  qiii  aim  Bersabea  iuconii- 
nenlervixii,  postea  cum  Abisag  continentiam  co- 
siodivti.  Hoc  autem  exemplum  omnibus  sit  ad  inii- 
tationem,  omnlbus  sit  ad  consolatiouen ,  qnibus- 


rii ,  cujus  excelleutiae  nullum  aliud  coinparari  po-  0  cunque  de  sede  eburnea  cadere  coniigerit.  Beiie  an- 

tem  Abisag  paur  m0u$  iuper/luui  interpretaiar.  Su- 
namiiis  vero  despecia ,  quia  nimirum  oasiitas ,  qus 
per  Abisag  significaiur,  a  David  despecta  fuerat. 
quoniam  superfiue  alienns  uxores  inscctabaiur,  qui 
tot  uxores  et  conci.bina8  babebat.  Fuit  auteui  Abisag 
non  uxor,  sed  filia  David,  quia  non  quasicuinuxore, 
sed  ul  filia  cum  ea  doriniebat.  Dicat  igitur  Abissg 
paier  meus  euperfluus ,  sic  enim  inierpreiatur  no- 
men  ejus,  castitaiem  et  coitlneniiam  despexii  in 
Bersabea,  in  me  auiem  eam  dileiit,  ei  complexusesu 

(1747)  Idem  cod.  ValliceL  et  eod.  tatlcani :  Co>; 
eidera  igilur^  quanta  $U  nmneiniftath,  tfuodti  w- 
ler  intelligere  n&m  miet ,  eogiia  taitem ,  quantnm  w 
iuxuridf  muiwm. 

(474»)  Dtfrque  co((.V9tir.  :  teHeri  ncn  foiuiL 


terai.  Duo  leoneserant  ibi,  unus  a  dextris  et  alt^ 
a  sinislris  ;  inter  quos  medius  ipse  sedebai, 
Uabebai  autem  sex  gradus,  super  quoe  diiode- 
cim  leunculi  positi  erant ,  scx  hiiic,  et  sex  inde. 
Dic  mihi  quse  bestia  illuc  unquain  accedere  504 
auderel,  ubi  tot  ieones  congregati  erant,  praeseriim 
cum  scripium  sit :  i  Leo  fortissiinus  bestiarum  ad 
nulios  pavebit  incursus  (Prov.  xxx,  50).  1  Quot 
sunt  vitia,  tot  besiiae,  quae  Salomonis  solio  insi- 
dianlur«  Ego  duos  leones  duo  Testamenla  intelligo , 

(1746)  Cod.  Vat.  1254 :  Contru  vero  quieunque 
honeite  et  eapienter  eontinentiag  mtutee^  euaque 
membra  cuetodit^ei  uxori  debitum  reddat  ^  cauue 
quidem  e9t ;  virgo  autem  non  e$t.  Ita  etiam  in  cil. 
edit. 


055 

CAW3T  X. 
De  oMientia, 
Ik>miiitt8  et  Salyator  noster,  ipse  iio$  docuit 
qaftfitiim  sft  obedientis  bonom.  De  quo  scriptum 
ett :  Qiria  faclos  est  obediens  Patri  usque  ad  uior* 
tem  (ftj/tii.  ii).  Per  inobedientiam  prini  bominia 
perierat  mundus ,  per  obediemiam  seGundi  honHnis 
Jeso  €bristi  saivatfis  est  mundus.  Ille  tnobediens  ad 
lignuro  mitum  accessit :  iste  obediens  lignum  cru^ 
cis  ascenditl  lile  accedens  rapiiiiquod  non  debebat: 
iste  ascendcns  qwt  non  rapoll ,  tone  exsolvebat. 
Narrat  Jeremias  proplieta  {Jer.  xxj.)  de  filiis  Jo- 
nadab  fliii  Rechab  (1749) ,  qood  eo  tempore»  qno 
Nabucbodonosor  cum  exercitu  soo  tenit  obsidere 
Jerosaiem,  fliii  Jonadab  fllii  Rechab  de  agriA,  in 


SCNTENTLE.  -  UB.  il.  »54. 

A  fldelos,  qiiia  Spiritui  sancto  obedientes  fueront,  in 
coelesti  Jemsalem  coram  Domino  stabunt  in  aeter- 
num.  Non  soluroauiem  Jonadab,  sed  Itechab  quoque 
fllii  isti  dlcuntur  :  iitius  scilieet,  de  quo  dicitor  : 
«  qui  ascendit  super  c(elum  coeli  ad  orientem  {PsaL 
Livii,  34).  >  Sicut  enim  iu  flliis  Jonadab  probatum 
est  obedientise  .bonnni;  iia  ei  in  Saiil,  et  fiiiisejiis 
probari  potesi  inobedientia;  niHlum.  Prsceperat  Do- 
minus  Sauli  ut  pugnaret  contra  Ainalec,  el  omnes 
interflceret  in  ore  giadii,  nec  boiniiii,  necpecori, 
nec  alicui  parceret  animali.  Ule  autcni  expugnato 
Amalec  pepercit  Agag  regi  eorum,  et  qiianiue  me- 
liora  de  gregibos  eonim  resenravit.  Unde  et  seroen 
ejus  a  Domiiio  reprobatum  est,  ne  regnaret  siiper 
^  '  u  ^^^^^  •  ^*<^<^i>^  Samuele,  quia  obedientiam  vultDeus 
qoibus  babitabant,  fiigerant  incivitatem.  Accessit  "  magis  qiiam  bolocaustitm,  quoniam  quasi  peccalum 


ad  eos  Jeremias ex  pracepto  D6niini,  ei  duxK  eos 
in  unam  hexedram  lempli ,  ct  anteposoit  eis  scy* 
pbos  cum  vlno,  qno  non  utebaniur;  et  pnecepit 
eis ,  ot  bibefent.  At  illl  respondente^  dixeront : 
Non  bfbemus,  quia  Jonadab  praeeepit  nobis,  nt  vi* 
Dum  non  biberemus,  domos  non  asdiflcaremos, 
agros  non  coleremos ,  vineas  non  plai;taremos,  sed 
tantum  in  tabernaculis  babilaremus ,  et  ait  D«mil- 
nus :  Pnevalttit  sermb  Jonadab  sermonibus  meis. 
Ego  dle  noctoque,  per  servoj  meos  propbetas,  po- 
puhim  istum  adnionere  non  cesso,  et  non  andiont 
vocem  meam ,  et  filii  Jonadab  filii  Recliab  praecepia 
patrlssnitam  dHigenter  custodinnt,  et  traiisgredl 


ariolandi  esl,  non  obedire,  et  qiiasi  scelos  idolola- 
tria!,  nolle  acquiescere.  Isie  est  Agag,  de  qiio  pro- 
pbeiaverat  Balaam  dicens ;  1  Tolletur  propter  Agag 
rex  ejtts,  et  auferetur  regnum  iilius  (Num.  xxiv, 
7).  »  Et  boc  qoidem  in  Saule  conipletum  est,  qni 
fuit  primus  rex  Israel,  sed  qiioniam  pepercit  Agag 
regi  Amalec,  regnum  ejos  destructum  est,  ne  fllil 
ejiis  regnarent  post  ipsum.  Audiaiit  haec  inobedien- 
tes,  et  nec  ipsa  sacrificia  sine  obedientia  placere 
inielligant.  Possamiis  autem  per  Ainalec,  qui  popu- 
Itts  bruttts  interpretatur,  vitiorom  exercitum  intelli- 
gere ;  cui  uli  ^ue  parcenduni  nou  est ;  seJ  toius  usquo 
ad  iutemecionem  deleri  debet.  IIujiis  autem  rex 


formrdant.  Et  dixit  Jeremias  filiis  Jonadab  :  t  Quia  p  vocatur  Agag,  qui  rectum  interpreutur,  per  quem 

jvltA^litflS*     iii'imnnnlin      amlMA      «»j»»«m         Koaa     '«ILaS*       f%M^  .l!^l._l.^^.   2— d^li:_t-^.>^      _..:   .^IS^    ^_  .._.:•__    ^ l^  ■ 


obedistis  praecepits  patris  vestri,  h«c  dicit  Do- 
mfnos:  Non  deficietvir  de  semine  vestroqnistetcbram 
505  I^mnlno  cunciis  dlebus  (1750).  i  Popnlo  vero 
sic  ait :  i  Quia  non  audlstis  mandata  Domini,  et 
praM^pta  ejns  non  cnsrodistis,  orania  qottcunqoe 
locuius  est  Dominus,  veiiient  super  vos,  et  siiper 
civitatem  istam  omnes  afQiCtiones,  et  erilis  \n  oppro- 
brinin  ciihciis  geniibus.  >.  Haec  verba,  qitamvis  mag- 
num  exempluni  sint,  multumque  proficiant  ad  obe- 
dieritiae  custodiam,  et  observationem,  aliod  tanien 
signiflcare  videntur.  Iste  enim  Reehab,  qni  Ascen* 
deno  Interpretatnr,  iliom  mihi  significare  vldetur 
de  qno  scripiuih  est; «  Ascendens  Cbristifs  in  altnin 
capiivam  duxtt  captivitatem  dedit  dona  bominibns 


diaboium  intelliglmus,  coi  talis  exercitus  famulaiur, 
totvsque  in  eo  qnasi  sob  uno  tecto,  et  una  domo 
collectus  continetor.  Inde  vero  In  hiyus  miindi  lati- 
tudinem  diifusus  omnes  bomines  ubique  pertorbal. 
Mala  domus  malos  liabet  habitores.  Sed  quid  dicam 
de  obedientia  Noe  :  de  qito  scripiiim  est ;  c  Noe,  vir 
justus  atque  perfectos  in  generatiouibns  aais  fuii, 
cum  Deo  ambulavii;  et  foQit  omnia  qiiaeconqiiae  firae* 
ceperat  ei  Deus  {Geues.  vi,  9).  i  Vjde  qoam  obe" 
diens  vir  iste  fuerit,  qni  ea,  quae  sibi  a  Domrqo 
imperata  foerat,  cnncta  complevit.  Quem  enim  non 
laederei  per  centnm  annos  un  uno  ardificio  desodare  ? 
Sed  longa  obedientia  iongam  et  dintornam  merccf 
dem  promeruit,  et  cum  lotos  perirei  miindus,  ipse 


(Psai,  Lxvii,  19)J  >  Jonadab  vero,   qul  Domini  do-  D  solus  cum  domo  siia  in  diluvio  aaivatns  est.  Abrab» 


nnm,  vel  cohimba  dedit,  interpretari  dicitur,  qoid 
melius  quaih  Spiritum  sanctum  significare  poiest, 
qui  e(  donum  Dei,  et  colomba  in  sanctis  volominj- 
bus  mottoties  vocatort  Hiijusautem  filii  sunt  qni- 
cunque  ex  aqua  et  Spirltu  ^ncto  renati  Bunt.  Unde 
et  beato  Pctro  dicitor  :  c  Beatusea,  Slmon  Bar- Jona 
{MaUh.  XVI,  17),  I  id  est  Simon  fiiius  columbap» 
quia  Bar-Jona  fiKns  columbae  interpretatur.  Merito 
iuque  Jouadab,  coiumba  dedit,  interpretatiir,  quia 
nihil  boni  habemus,  nist  quod  haec  coliimba  hobis 
dedit.  Isti  ergo  iilii  Jooadab,  id  esl  Gbristiani  et 

(1749)  De  Recbai)itanim  obedientia  agit  S.  Bruno 
Astensis  in  comroeot.  in  psal.  lxx,  pag.  4i7  dit. 
Rom.  * 


vero  obedientia  quaota  fuerit,  paiicis  verbis  espli- 
cari  neqnit.  Ipse  est<  enim  cui  Dominus  ait :  c  Egre- 
dere  de  terra  tua,  et  de  cognatione  tua,  et  de  domo 
patris  tiii,  et  vade  in  lerram  quain  monstravero  tibi 
{Gen,  XII,  1).  I  Fecit  igitur  Abrahani,  quodfueral 
sibl  imperatum,  et  quemadmodum  postea  aposlo!i 
fecere,  relinquens  oinnia,  ire  coepit  quo  nesciebau 
Relinqoamus  igitur  et  iios  terram  nostram,  reliu- 
quamus  concupiscentias  carnis  nostrae,  eamus  in 
lerram  quam  Dominos  'ostendit :  de  qttaPsalmista 
loqoitnr,  dicens :  •  Gredo  videre  bona  Doiniui  io 

(17S0)  Ex  Jerem.  cap.  xxxv ,  non  verba,  sed  scn- 
sus  (lepromptus  est. 


^  s.  BRunoii»EPi9c6iH«iGHiENsai  tai 

Iter?«  t^tenrtrtm  (>«<il.  ixVi,  IS).  •  Ciini  jam  fiencx  Amnii  obedrre  voluiiuHTliMte  M,  qai^  t  cdeiienar- 


cssei  Vir  Islc  beaiissimiis,  d  uxor  ejus.qtwceliam 
liierilis  erat,  processisscl  in  diebns  sufs,  flliam  aDeb 
susciperc  meruenini.  Qui  cuin  adokssccns  facttis 
e>ftei,  Yocavil  Deus  Abralians  et  dixil  ad  illHm: 
4  Tolle  filiuni  tiium,  quem  dingts,  Isaac,  et  offcr 
ifllud  milii  in  liolocaustum  supcr  unuin  monlium, 
quem  dixcro  tlbi  {Gen.  xxii,  2).  >  Ipsum,  inquil, 
iititim  iuum,  quein  scib  le  juslum  diligere,  non 
hmaclem  dico,  sod  Isaac  :  ipsum  lollc,  el  ofter  m?bi 
in  bolocausium  :  t>ic  volo,  sicjubco  sic  mibi  placeu 
Et  quid  recit  itinc  Abrabam  ?  Gonstdcra  viri  obe« 
dientiain  :  nori  cxspcclavit  usque  mane;  sed  de 
liocte  consurgciis  vcnil  ad  moiitcih  visionis,  id  est 
id   liiontein   Sion,  qui  speculatio  iiiterpretatur,  in 


rant  gloriam  Dei  (Ptr.  )Evni,  4);  i  iade  est  quod 
c  veiitl  et  mare  obediitnlei  {ilaUk.  vni,  f7);  i  i«le 
esl«  quod  terra  noaira  dedii  frucUnn  tiinm ;  inde 
est,  quod  omne  H(;nnm  dat  irnctinn  in  lempore  m* 
deniqne  «fuod  virga  in  serpenlem,  et  aqua  HMtatw 
In  sangttinem ;  qiiod  oMfe  aperkur,  quod  petra  fMi- 
dH  aquas,  quod  manna  pluit,  <|aod  asiiMi  loqviiirt 
qnod  Jordanis  eonvefftiiur  retrorsam;  quod  jubeMe 
bomine  sol  bmi  moveiinr»  totam  lioeobedieBtia  fadt> 
Suni  ei  «iia  Imittsmodi  Innttaierabilia,  qua  in  diwi- 
nia  Toluroinibtis  invenlri  ei  eolligi  po89uat:pnw 
•ertim  qtti  divinas  paginas  legerit,  ibi  cogaoscei 
quanium  obedioftiia  poesii;  ibi  viddNt  ad  honuMi 
imperiom  dsmonia  :ftigere,  monttOsres9rgere,el^ 


dtio  postca  Domiuiis  crucitixug  est;  praparabai  se  ^  •"«>»  ««i»"»  '«P~o«  «»«dari,  cm»  ittanusafi, 


ot  fllium  suum  immufarei.  Bixiique  ad  eutn  ffsaac  : 
I  Kcce  rgnis  ei  ligna :  ubi est  viciima  liolocauti  t{lbid.^ 
7.) »  Sicut  Joseph  rercrt;  jam  illius  erat  a^tatis,  nt 
s?  toluissct  a  patrc  jam  sene,  se  defenderc  potuissei. 
H751)  Veruiuianicn  postquam  Dei  et  parenlis  volim* 
tatem  cognovli,  non  rcstitii ;  sed  siia  sponte  se  ligart 
permisii,  gnudens  quod  Dci  bostia  fieri  merebatur. 
90V(1759yi}ter  libi  borum  duorum  majoris  obe- 
iAfeiiti»  fuisse  vidctur;  cuin  ct  Abrahaur  Dco,  et 
'filitts  «Jus  parenti  siniul  obediret  eiDeo?  lf'.igna 
^[ttidem  fnutroqtie  obcdieniia  fuisse  vrdetur,  et  tali 
^airi  talrque  filio  dlgua.  Haec  bistorla  noii  esi  sim- 
l^teifcr  flcclpienda,   sed  inagiium  aliquid  aliud  si- 


paffalfiicoscnrari.  S«d4)ttid  niiilia?UiividobUiukil 
peram  poase  naturam,  conira  ilKus  vQleatatem  qui 
naiuram  creavit.  Sedo  miaeria«eiuper4iigen<ia,o*. 
iragla  lacrf  miSv  quam  Terbis  exponenda !  Omoi^ 
ereaUira  eai  ob^dleiia  Deo,  proeter  iUapw  qiut  faeb 
esi  ad  imaginem  Dei.  Soltts  diabolus,  ei  lieo^oiD  - 
obedieM  inteultur:  ciun  nuiia  alia  creaim  ioolie* 
dieiia  lavemalun 

GAPUI  XI. 
ik  aMftenSia.. 
De  Tirlote  aboiineniuie  ipie  DomiuBO  ia  evaoielto 
Bos  admonei  dicienB :  c  Videie  ee  graveotnr  conia 
yestra  10  erapula  ei  ebrietate  {Lu^*  xxi,  34).  >l!io> 


|*1Httire vWetur.  Qiiid  enim  per  Abraham  nisi  Deiim  (.  q«aq»win  iniercUcll  nobis  raanilucare  eibtbewDa- 


Hatrem  tnieHigamns,  «  qui  proprio  Filio  soo  non 

^ercHi  sed  pronobls  iradidii  tllum?  i  (Rom.  viii, 

SS.)  Qnid  Tcro  Isaac,  nisi  Dei  Filiiim  Salvauirem 

iMiram,   qui  iradidit  semeitpsum  pro  nobis  obla^ 

lliMiem»  ei  bostiani  Deo  in  Odorem  suaviiailsT  Egre- 

gie  ^tttem  facium  esi  quod  non  fsaac,  seil  aries  pro 

eo  hnmoiaius  esi»  quia  noii  Dei  Filins  secundiim 

iffvtbiiateni,  {1753)  sed  Firnis  boiuinis  secandum 

liiiimaniiaiemr«  sic-ut  agnus  ad  viciimam  duclus  ei»(, 

'  ei  nen  aperuii  os  suum  (Istei.  lh,  7).  >  Aodiamus 

iiaque  Peirum  apesiolum  dicentom  >  c  Gbrisius  pas-> 

sue  est  pro  nobis,  tebls  relinqttensexempliim/ai 

^  seqoaibini   vesiigla  ^^  (/  PHr.  if,  il).  t  Quldcst 

'  oi  sequamlnf  vestigia  eltts,  nisl  ul  discatis  et  tuSi<H 


Mious»  et  SalTalor  noster»  queniam  ipflo(i75l) 
f  scii  figmenittm  Jiosirum  (P.$.  cu,  U),  >  Maadndn, 
ei  bibere  non  esi  peccaiMm ;  siqujidem  eiip^e  ooih 
ducavii,  ei  bibit.  De.qup  scripium  esi :  <  Quspee- 
catum  non  fecit,  oec  dolus  inveoio^  esi  in  ore  ({•$ 
(/  P«/r.  II,  33).  >  Crfipula  vero,  et  cbrieus  peca- 
tum  esi^  quia  superflua  suni,  modum  eicedoiit, 
Gorda  gravani,.corpiis.Gprriioi|Nii^,  libidineifl  prs* 
vocant,  oientem  everiuni»ei  siinul  exteriorein  (17^$) 
homioem  debtlem  roddoni.  Noqessaria  Domiwiscun- 
GediitSi^TQuaprob^to  Uojasqiujiqtte  soi  eorporis 
oiensoram  cqsoovjt»  Si  quis :  parifm  epaiedei»  crt* 
polaiur,  ei  parum  bibens  ln^riat,ur,,etian  deipo 
modico  aHquid  mipuat,  dopec  ad  ineosuran  cun^ 


^iotbi  obedieniiam  fjus  ?  Longum  cst,  d  mdui  ser-  D  *«scip|*»;  «^  *^  ?olupiaii,  setf  o^^ce^^*»  9^^»*; 


^  itHMtis  quantitatem  etcedlt,  shTeR^mis  omnes  pone- 
'  re,«|0f  per  obedientfam'Deo  placoeront^  Qiiid  dieent 
igiiur  menacbi  ihobeiHeoids,  ei  snas  iroloniaies 
fjcienier,  ac  per  hoc  Deo  non  placentes ;  cumr  ioia 
monaclierom  rdigro  ebedlerttia  stt;  et  sino  obedien- 
tia  menachtts  niliil  sit  ?  cum  viderini  non  sohim 
.  raiionales  creaturas  sicui  angi4o8  ei  bomines,  ve* 
nim  eiiam  qii»  sensu  et  ratione  careni  Jobeoits  Do* 

(i75l).Eadein  babei  S.  Bi-uno  in  commeni.  in 
Gcnesiin  c.  xxii,  pag.  18. 

(175i)  Cod.  Vat.  nS.  c  (}uis  tibi  bonrm  'dttorom 
majoris  obedienti»  fuisse  videtur;  cum  Abraham 
beo,  ei  filius  ejus  parenti  stmul  obediret  ei  Deo  ? 
Magna  quidem  in  utroque  obedientia;  ei  tali  palri 
^alique  ulio  dtgna.  > 


Neque  enim  fieri  poiesi,  ut  qoi  io  manducaodo,  ei 
bibendo  sequitur  ( 1 756*-7)  volopiatem,  aljqiiajido  iuo 
v^iai  ad  crapulam,  et  ebrieiaieni.  Maioruin  senieu- 
iiaest.  Sic  comedai  monAchus.  ui  /semper  esuriai, 
et  jsic  bibai  episcppus,  ut  an  biberit  nesciat.  tn  la- 
iibus  ui  piito  crnpula  et  flirieias  locum  non  tiabet. 
Ilinc  esi  auiem»  quod  J^?ius  Peirus  Apoitolus  lii 
(Ibtd.    ii)  :  I  Obsecro   vos  ianquaro  adveiias  d 

(I7^^3)  Uterque  cod.  Vai.  ei  Vallicel. :  Sed  porwi 
homini$  filius  secundum  humanitatem. 

(1754)  CodexS.  Marci : /eri/ /t^mairtiim  a^tfmo. 

(1755)  Mem  Cod.,  etiniemrem  S.  MarciFlor.ei 
uier(|ue  Vatic. 

(1756-7)  Id.  cod.  et  Vat.,  wmls  PQtuniafem^ 


e|  ^titgi^tufi$.p  sri>$tiQerc  .vos  a  cat  ualibtfs  (tesideriis  A 

^iue  imUuiii  a(Jv€f9S)S^ani/uajQ«  i  (piai  bolla  spiritui 

Diov^QU  <  Non  qia;i&i  &ul)j«)cti$  vob^  prftcipio;  .sed 

^«lasi  esiraueos  rogo^  ut  vos  a.Ci»riialibuadesiderila 

al)Sliiiealis,  qiue  miituiii  a4ver64is  uiMinaiii,  qua: 

S|iirtittt  belU  moveta,  qn»  iuetticoi  iinpu|iiant, 

etc,  et  aninue   muuiiioiies  impu^aiil.  Caro  eiHm 

coucupiscit  adversus  sj^rituai»  ei  spiriius  adver^ 

sus  curneus  m  fiou  qu;eciiiique  yuUis  illa  facia* 

|is.  >  lo  bac  UU  pugiia»  alii  carut»  (175$)  alii 

507  sptritiii  auxiJiatUttr^  £  contrario .  vero  spi*- 

rUuoi  o|^rtuuuU«  qui  Ciiruis  desideiiuili  sequuu^ 

iur.  Du«  sutu  absiiMeuii«i  {ilh^)  uua  autmalis,  al- 

Ccra  spiritualis;  utr^que  magaac»  sad  wajoraltera,. 

qoia  najus  esi  aWliuere  a  viiiis  qiiaui  a  cibis« 

Qaauivis  ei  ciborMin.  abstineiitia  inagna  sii,  ul  aoo  ^ 

&oiuin  a  proplietis»  v«ran  etia«u  ab  ipso  Ueiuiiio  sil 

eonfiramta*  (i7M0)  Priiuuin  eniiu  Moyscs,  «leiude 

Eiiasy  postea  vero  ipse  Doiuiuus  iiosIim'  Jcsus  Cliri* 

slus  qiiadrai^iita   diebus  et  quadrafiuia  noctiftius 

jeiunafise  leguntur,  Deatum  vero  Joafmeni  Dapiistam 

c^iiis  absliiienti»  fiiisse  putaiiHis?-  qui  viuum  ei 

siceram  nou  bibii;  cujuscibus  iocttsite  ei  luel  sil* 

▼estre  fuisse  uarraHiur.  Primi  pareiiies  iiosivi  ideo 

nioriiii  sunl,  quia  abeiiiieotiani  noii  babttcnuii.  Jum 

mortis   Kentefitiam  Miuivitae  acoeperant,   dieeulo. 

prapbeta  :  c  Adbuc  qiiadrafinta  dics  ei  Niuive- 

aubverieitir  (Joa,  iu»  i);  i  et  tridttano  '^tmo  4i* 

beraii  suiit.  David  quoque  de  sua  absUneniia  sio  aii  i, 

«  SimUiiifartus  sum  pdieano  In  soUiodino  (/W*c*,  r . 

7).  >  Peiicauus  avis  qunedam  diciiur  esse,  eu|«s. 

uiagniittdo  esi  advuiuiiis  quaHtiialeiH ,  sciiipor 

soluaria  ei  ia  soiilndine  moratur,  qti»  iaulas  absii- 

iienii^:  csl,   ut  sicut  aii»  aves  saturiiaie,  ila  ipsa 

JKJutiiis  deiectaiur  (1761).  TaUs  avis  fuii  AiiioniuSv 

laiis  Paulus  el  iiilarion «  lalis  beaius  iienedicius, 

quorum  dcliciae  j<}ttui(im,  quoruni  vita  abstineiiUa 

fuii*  De  Liliiws  auteiu,et  Dmnitiusad  Job  loquitury 

dtceiis  :  <  Qtiis  diioisii  oiiagruiu  iiberuiu,  ei  vincula 

ejus  quis  solvil?  Cui  dedii  in  solitudiiie  douiumy  ei 

taberaaeula  in  terra  ,sais«ginis«  Conleiuuit  multitu* 

dinem  eivitalis,  clamorem  ejtacioris  nou  audii,  cir*  , 

cuiHspicti  moiiies  pascme  sme,  ei  vireniia  qtt»q9e. 

perquiril  (Jo^  «xxu,  5).  i  Quos  David  per  peUca- 

Durn,  eos  l>OQiiuus  per  onagrum  signiftcat.  Esi  auiem  H 

ORager  asinus  silvester*  nunquam  a  soliittdine  reee* 

dens,  qni  propria  uteus  iU»erUie,  oi*cHU  -  (|uide»,' 

poiesiy  vinculis  hominum  domari  iiou  polesi.  Per 

asiiiuiu  ergo,  qui  siultum  auimal  est,  Uii  intelii-. 

guiUur  de  quilius  Aposiolus  aii  :  c  Qu»  stulla  siiBi 

iiiuiidi  elegU  Deus,  ut  confuiitiat  fortia,  et  ea  qwe 

iion  sum,  lU  ea  qu»  suut  destruerei  (i  Cor.  i,  47).  i . 

iloiuuies  nauique  biijus  muniU   quasi  abinos,  ei 

su*!ia  auiiiiaUa  bos  viros  eiarissimos»  ei  Deo  ama- 


148,11. 


m 


biies  ^epitiabaui,  quia  JimisMs  bitjus  sa^coii  voliin- 
iatibus  in  soliiudine  babitanles,  noit  quasi  bomiiiest 
sed  quasi  pecora  cl  brula  anioiMlia  vivere  vidcbau* 
tur.  Nudi,  ei  siiie  tecto,  Irigus  et  caiorem  di^  nocii4^ 
q«e  paiiebaiiiur.  Ab  imini  qiioque  muiulana  solliciiu-. 
(jiineUberi,  et  vitiorum  omnium,  atquc  courupisccii* 
Maruin  vinculis  absoluti,per  soJiuidineui  vajgabafilur» 
caniautesy  et  jubilantes,  et  soli  contemplatioiii 
yacarues.  Ei  boc  csi,  quod  Dominus  ait :  c  Quibut 
dedii  in  soiiludine  domiim  et  ubernacuia  iii  terra 
saisiigiuis  (Job  ixxix»6).  i  Et  isti  quidem  conieiimunt 
multitudinem  civitatis,  quia  niundo,  moritu,  soii 
Deo  placere  desiderant,  ei  menie  j:iiu  inier  angelojs 
(M^nversanles,  iiomitHim  conversationem  non  appe- 
iunl,  diceuies  cum  Aposiolo  :  c  Nosti-a  aui<Hn  con- 
versaiio  Jn  crelis  esi  (PhiUp.  iii,  20).  >  Qamorem 
autem  esactoris  non  audiuiu,  quia  non  veniri,.  sett 
spirittti  jBcrviuiit.  isie  exacior,  veiiier  nostcr  esit 
cui  nisi  d^biiam  attnoii.nin  qnotidie  pcr6olviuittSft 
quasi  inipius  cxactor  tios  iprquerc  ci  cruciare  noa. 
cessai.  Tain  inipiobus  ciiiui  csi,  iii  loia  uoslra  suIh 
stantia  vix  ci  sulGcere  possii.  ItJi  iaincn  ei  uun  obe^- 
iliuul,  ct  alio  cibo  lefocii  fjiis  ciamores^ei  Ipriiunc^ 
iMc  iiatiuntttr,  q^uiiM  etis  iion  sentiaut*  c  Non  >  ettim 
c  in  soio  paitc  vivit  bouio,  scd  in  oiuoi  vcriH>f.quo(ii 
procedU  ab  ore  Dei  (Mauk,  iv,  4).  >  Ciircumspicitttti 
igitur  mvpies  p^scu»  rJM8,  ei  vii«nt'ui  qiceqtttt' 
Herqiurunt.  Isii  suni  iiio^UcsilU  dequibttS  dicittti:.! 
4  Levavi  ocuios  meos  ad  moiUes«  uude.  venioi  auiin 
Uum  mibi  (ria/.  i:&x,  I)*  >  D«o  luag^i  inoaies  d«o 
suni  testameuia ;  ijvteii  vcro  tqt  sttul  quei  proplie* 
larum  iibri.  lu  bis  aulem  ii^vei4mitttr  pascua  aemper: 
vireiUia«  ei  nunqoam  deficieniie,  quiiHis  niilU  cibo*. 
rom  apparatus,  nullxque  dcliciaB  coinparari  possuai., 
IJis  igitiir  Dei  onagri,  refecii  ciao^orem  rxaf4or.ia- 
UOn  audiuul.  Ad  bos  ilaqite  respieiant,  qui  a)kSiiucn« 
tix  bouuiii  cognoscere  quxrttni.  De  ({iia  ei  Aposio- 
lus  ait :  c  Nox  pr«cessii«  dies  atttem  apfiropiiiqua*. 
vU.  AlJiiiciamus  ergo  oper^a  ieuelirarum,  ei  iiidttainar> 
arma.  iucis,  sicui  in  dio  lioitesle  amiHileoMis,  ncn 
itt.oomessatiooiboaet  «brietatibus»  iioa  iu  cubilUMiSf 
ei  iaipttdicUiiSv  non  io  couiettiioiie  ei  a$niitl«tiooe«'. 
sed  imlvimiHi  Dciminttm  Jesttm  Cbristwo,  ei  eanii« 
Cttram.Beieceftiisiadesiderii9(ii(»ia«  1«  IS).  •  NoBtte: 
tuidie  quod  ei  Aposioltts  iioii  neeesasMrifi,  sed  sttpttf* 
4tt9  ittterdicUZConMSsaliaiM»  enim»  ebrietales  ev 
carnis  cora  non  in  nwseilaiilMis»  sed  ip  desHlcritS: 
ei  voittpuUbtts  snperflua  sunt  Domiaum  aotem  le- 
snm  Cbrisittin  indttiiquicniiqtte  sapieatia»  jusiilMi, 
ei  veriuie,  cststiuie,  hmiiUiuie»  ei  vinalttm  om* 
nium  bonesuie  vestitur.  Ubi  alMUueutia  non  esi, 
ibi  casUus  ei  honesus  esse  non  possoui.  PUntavii, 
vineam  Moe,  iaeiMrtatus  esl,  ei  iicseiens.  versobi, 
discooperuU  (Cen.  ix).  Ecce  verenda  qutt.semiicr^ 


(17aS)  Item  Uterque  cod.  Y»t« :  c  In  bac  Uii  pn* 
giia,  alii  ranii,  alii  spirilui  snfTraganlur.  Qui  cariiis 
4li»iderla  fngiimt  spiriiutaitxinautur.  E  conira  vero 
tspiriium  opprtmuiii,  qui  cartiis  scrvituU  subiicittn* 

Pathol.  CLXF. 


lur,  qni  camis  dcsidcrta  sequnnlur.  i 
(1759)  Cod.  y-Ai^:  uiia  cantalis. 
0760)  Coil.  V;a. :  i*riiM  tJJiim. 
(1701)  Cod.  Yai. ;  de'4Cietur. 


2<k 


M 


S.  BRUNONIS  EPISCOPf  SIGNIl^SIS 


•40 


operienda   wn\,  «lirieltite  mantretianlar.  Et  ideo  A  tialis  abslinentta  eonlinefur :  ei  sine  mentti  camis 


ApestoliM  ait :  cNoKiie  tnebriari  fino,  in  qiio  est 
Inxttria  {Ephet.  t,  t8).  >  Si  tantus  palrtarcha  in- 
ebriaiiis  verenda  sita  celare  iion  potiiit,  qiiomoilo 
ebriostts  membroruro  suorutu  588  boncstatein  ra- 
stltatemqHe  sen*al>it  ?  Loih  quoque  vino  iiiebriattts 
liliaruiii  pudicitiain  tiolavii;  qtiem  tantum  vino 
Superaluni,  itno  vitio  sepultum  Scriptura  comtne- 
morat*  ut  malum  qiiod  feoerat  ebrius  ignorarei. 
ViiJeel  Siiloinon  iion  imiiierito  ail :  <  Visio  Samue* 
Its,  qua  eruUtvit  cuin  matcr  sua.  Noli,  Samnel,  noH 
regibus  dare  vinum ;  quia  nullum  sectetum  esl,  ubi 
regnat  ebrteus;  Jie  forie  bibant  ei  obitviscantur 
iitdiciorum,  H  muient  causam  lllioram  paiiperis 
(Prov.  XXXI,  I) :  i  Satiiuel,  in  quo  est  Deus,  ititer- 


qne  desidcrio    raro  videtnr   fteri  peccnlmn.  FU 
tamen  aliqnando,  duin  alii  anoseiismintilosTelri, 
tel  blandidis  peecare  compellunt. 
CAPUT  XII. 
Vbl^  Id  m  in  qwb»$\  EecUtia  emafKf. 
Dixiinns  Sttperios  de  Ecciesia,  et  ornamentis  ejns. 
Restat  nunc  ot  sois  ornamentis  eam  indutam  viden- 
mus,  et  in  ejus  specie  et  piilclirilndtne  delectemar, 
de  qua  Psalinista  ad   Dominnm  dicil :  i  Atlilii  re- 
gina  a  dextris  tuis  in  vestctu  deaurato,  ctrcumilaia 
varietaie  {PtaL  xuv,  i\).  i  Hxc  regii^  ipu  est  de 
qna  loquimur,  Ecciesia  Det,  qii»  lictic  a  deiim 
siare  dicitiir,  qnia  laeta  ei  prospera  ipsi  psraflHir. 
In  jtidldo,  ut  Doiiiinns  ait,  stabunt  agni  a  (leslm, 


|H*etaiur,  perqiieiii  apostolos  iiiielliginHis,  qui  ainici  ^  h«di  aiitem  a  sinistrts.  Miilta  suht  cfiis  vesiinieDta, 


Dei  appeiUnlur,  de^fuibus  ipse  DonHuus  aH  :  c  Vos 
amlci  niei  estls  (Joan.  xv,  14) ;  i  cl :  i  Simt  dilexit 
Hie  Pater,  ei  ago  dtiexi  vos  (/friV/.,  9).  » Isli  autero 
a  matre  instructi ;  niater  tniin  coruin  Ecciesia  est^ 
viiiuin  regibus  iiiterdicunt.  Keges  isti  episcopi,  el 
sacerdotes  sunt,  qui  alios  regentes  et  corri}$cntes, 
ab  omnl  vinoieniia  et  el)rietale  ut  «e  custodiatit 
nece^se  est.  Unde  ei  plcniis  Deo  bealus-Paulus  tales 
.  episcopoSt  et  saoerdoles  eligi  prxcepit,  qui  non  vi- 
Noleiili  sod  modesli ;  noti  ebriosi,  sed  sobrii  siiil. 
Tiinoilieo  laiuen  episcopo  dioil,  ut  ittatur  modico 
tiiio  propier  slomacbum  et  rrequenies  inflrmitaies 
atias.  Diacoiios  «iiam  fion  iiiulto  vino  dediios  esse 


jtibet.  Sic  igilur  SanMiel  non  dat  vinum  regibus,  et  q  pnrissimum  videre  poteHs.  Qiiare  faoc?  quia 


multa  s«nl  ejus  ornamenta ;  ei  idtfo  varietaie  eir- 
cnmamicla  perhibettir;  sed  nulltim  oritaioentttn 
hal)et,  qiiod  vel  aureum,  vel  dcauralom  tion  sii. 
Nulhim  siflie  auro  esi  el  ortiamcnium.  Sscpe  jam 
dixitnas  qiiod  per  auruin,  aui  sapientli,  ant  vitae 
Mitegritas,  et  parilas  desigiialtir,  sine  qvibos  miKon 
ornameniom  pulchrum  i^st,  et  quodcunqne  his  non 
deeoratur  vile  et  aboiiiiiiabilo  est.  Talibus  onn* 
meniis  (47f2)  ornaia  dicilur  Rebecca,  cui  serm 
Abrahse  in  aure  aureas,«t  arroillas  aureas,  et  anna 
vestimenla  aiKitisse  narralar  {Geites.  xxiv).  Ingre- 
dere  ifi  lemplum  SalomOnis  (//1  Reg.  x),  ei  cir- 
cufBspiee  diKgenter,  iiihil  ibi  nisi  auntm,  et  ipsQm 

niliil 


dai  vinum  regibus.  Mon  dat  utiqiie  ad  ebrieintem  ei 
iwperfluitateni;  dat  aaietn  ad  modesiiam,  et  sobri<H 
ifiiem,  et  corporis  necessitaicm.  Nam  et  Salvator 
BOsler  sic  a  Judteis  reprehenditur,  qoasi  potator 
vriii  et  amicus  pubiicanoruin,  Nmi  necessaria  igt- 
lur,  01  supcrflua  prohibentur ;  el  vini  et  concupi- 
sceniias  ebrietas  inaia  est;  quia  nullum  secrelum 
est,  ubi  vel  haec,  vel  iUa  ebrietas  regiiat.  Tales 
ebrii  iion  possant  dlcere  :  <  In  cocde  nieo  abscondt 
oloquia  ina,  ntnon  peccem  tibi  {Ptal.  cxviri,  I1).t 
El  maltoties  simisso  sensu,  et  inielligcnti»,  ei  bo- 
nufnmaliiiH^eimalumbomimdicuni,  t  ponenteshicem- 
lenebras,  ei  tetiebras  iucem  {Isa,  v,  20) :  i  dicen- 
les  dulce  amarhm,  et  aimrrum  diilce,  ei  iKroqtie  vino' 


faluam  ei  stuUum,  nihil  lurpe  et  imnMitidum  in 
domo  Dei  apparere  debet.^egina  Saba,  per  qnam 
Ecclesia  flguratur,  veniens  ad  Salomonem,  sUirtit 
ei  ceiilum  el  viginti  talenta  de  auro  pnrissinio.Pnl- 
ohra  igitur  in  vestitu  deaurato  Ecclesia  dcscribilur, 
ni  iota  sapiens,  iDta  mnnda  et  ittcormpla  iniellip* 
tar  ,  de  qiin  pcr  Sulomonem  Domimis  ait :  <  (Infl 
esl  coluiiiba  mea,  perfeeia  mea,  iminaciibla  mea 
{Cant.  VI,  9),  i  de  qna  et  Aposiohis  att :  <  Ul  eilri- 
beret  stbi  gloriosam  EcHesiam  non  habenrem  macu- 
lam,  aut  ntgam  (f;pA.  v,  27).  t  Nuflum  igilur  or- 
namentutti  ilKtis  est,  eisi  pretiosum,  et  pulrlinim 
vldetnr,  ntsi  auram  ruerit.  Videntiir  entm  hxretici, 
pagani,  phiiosophi^  et  JtKlsei  eadem  ipsa  ornanieiit» 


itiebt*iaii  pcnrertunl  causani^Hiorum  pafU|ieria.  flHua  0  Imbere,  quibns  Gf^oiisa  Chrtsii  utititr;  seit  in  lioe 


i^ideilcet  paiiperls,  qni  cuin  divesoinnium  essei,' 
paupor  pro  tHibis  lactiis  eai.  Cnm  4gitar  eihi  potoo* 
qM  absiinehtia  iam  litHis  sit,  vitlorum,  et  volnp* 
taiuin  absiinentiam  quam  neoessariam  esse  puiabi- 
niu^?  I  Hasc  esi  eniin  votuotas  Dei,  aii  Apostoius, 
jut  abstineatis  vos  a  foniicaiione,  ut  sciat  unusqnis* 
que  vestrum  vas  suum  possidere  iii  sanctiflcatione 
et  honore ;  non  in  passione  desiderii,  sicut  et  geit* 
iesi|u»Dcum  ig{ioranl(/  Tkett*  vt,  5);  i  unoverbo 
omnia  viiiorum  comprchendiu  In  eo  auiem  quod 
ail  <  non  in  passione  desiderii,  sicui  et  gentes,  qiis 
Deuni  ignorant  {Ibid,)  :  i  omnis  spirituulis,  el  car- 

(1762)  Cod.  Vat.  oniiltit,  ornamenttt. 


dilerUnt,  qnod  auren  non  stint,  quamvisaurea  esse 
vtdeanior.  Nnlla  «nini  alta  sapientia  anrea  esl,  iiisi 
ea  quse  evangcllca  ei  apeslolfca  doctrina  $09 
conflrmaiur.  Quaecaiique  igiiur  fldes ,  qiidKtinque 
charitas,  qiiKCunque  humilitas,  miserlcordia,  ps. 
patieiitia,  Jusiitia,  vd  obedientia  fuerit,  si  aposuiiici 
doctrina  aiiro  non  splenduerit,  falsa  est,  cornipia 
est,  iminundit  esl,  ei  tanquam  niors,  et  veDemim 
fitgienda  esl.  Merlto  ergo  in  vestitii  deaurato  Ecde- 
sia  |)ingitur,  cojus  omnia  omamenta  tam  piirissimo 
auro  inlexla  siinf.  Seniper  auiein  sancta  Ecclesia 
oinnibus  sui.s  ornninoniia  induta  est,  quanivis  oou 


M  SEXTE.NTIiE. 

$iimil  oumim  videaiilur;  aliqtiaiulo  iidei»  aJiquando 
spei,  aiiquaado  cbaritatis  oruameiito  induta  conspi- 
cilur,  cseteris  quodanimodo  tub  uiia  latendbus  ei 
iion  appareniibus.  (1765)  Quandoiiutem  fldei  incre*» 
niciiiuin  apparet,  lunc  inirabilc  videas,  dacnioiiia 
fiigere^  inortuos  surgere,  caocos  illuiuiiiari,  pal^alyii  • 
cus  curari,  leprosos  miindari,  aliaque  miracula  Oori, 
qu^^e  ab  bis,  qiii  eodem  fidei  oniamenio  vestili  non 
^t,  iinpQSsibilia  ease  creduuUir.  lloc  auiem  ttdei 
oriiauieiito  post  Cbristi  passionem  loiigo  fempore 
Ealesia!  iilii  usi  suttiy  qiioniaiii  gentiles  el  tiifidelea 
niaxime  boc  videre  ddeclabantiir,  boc  ad  Cbrisli 
amorcin  irabebantur ;  iia  ut  luanifestc  iuielligereia 
omiila  possibilia  esse  credenti«  Quando  vero  spei 
oriianiciitum  iiiauilesiatur^  luuc  lota  \a  owileinpla» 
liuaeiu  erigitur,  ela  icrrciiis  adcoclestia  sublimaiur^ 
uu  quaiuvis  eorpore  in  miimlo  sit,  coufidenier  dioere 
audcai :  <  Mosira  conversfUio  iii  ccciis  esi  (PkiHp. 
■i,  20).  >  ^t  Speenim  salvi  facii  suiiius  (liom,  vitiy 
il).  I  £i  Uitic  quidcm  tani  magiiu  proniillil»  ul  quo- 
<|au»iuodo  cxira  se  dical,  oi  in  desiilcrio  obediendi 
ittllaittmGtattiiktties;iUiil€ttiii  Apooluloquisattdicns 
dicat :  c  Cttpio  dissoivi»  eiesic  ctttti  Cbristo  (tkiiip. 
1,  2i).  »  £i  CttHi  PsaittiisU  i  c  Siistti  tei^tttt  dttide- 
Rit  au  fotiles  a4|uarum,  lia  desiderai  aBinitt  mon.*A 
1«,  Uetis :  sitivii  auima  mca  ad.Dcutti  foiitem  vi^nffl, 
quando  veniaiu  el  apparcbo  aiilc  facicin  Dei  (PsaU 
lu,  i).  >  Soil  qiiid  ttiiruui,  cttiu  ea  itttittbltaiHfir 
^rauda  prttmillait  c  qua:  nec  ocuitts  vidli^  Mee 
auris  audivii,  nec  in  cor  bouiiiiis  asceiidil,  qiue 
pr,Tparavii  Deus  dili|{eiitibus  sc?  >  (/  Cor»  ii,  9«), 
liec  auusm  spai  cealcttiplalio  (acit,  ul  spoosusali*. 
qiis&do  dc  ctt  dical :  <  Adjwro  vos,  filiu!  Jcrusalein» 
percaprcas»  ccrvosquo  camporttiu,  uiiiou  suscilciis, 
iKque  evigiiare  facialis  diiectam,  qiioaii  usqtMi  ipsa 
vcili  (Canf.  111,  5).  >  lloc  spei  dcsiderio  lcncbaliir 
ilia,  dc  qua  ipse  DottitnttS  ail :  <  Uaria  opliiuaui 
partem  eicgli,  qnae  non  aofcrclur  ab  ea  (Lar.  1« 
41).  >  Si  vero  in  clnrilaiit  se  oniamciilo  l^clesia 
revelavcril ,  Uiiic  vidcas  oinncs  sc  vicissim  saltttau- 
tcsin  06culopacis,'iuiicintcliigas,  <  quam  bonum  > 
sit,  <  et  quam  jticu)idum  liabitare  fratrcs  in  unum 
(Pm/.  cx^sii,  1),  cl  quoniodo  >  miiliitttfliuis  cre- 
(lefiiium  er.ii  cor  itnnui  ei  aiiittKi  ttna^eraiitque  il«* 
lis  oiiiiiia  cemmimta,  ei  uento  diccliai  aliquid  esse 
smitti  (A€9.  IV  ^  53).'  >  Quando  boe  ornameiilttm  ap« 
paret.  tttiie  Idcm  voknii,  atqu&idem  nolttut  omnes* 
<  Idem  ettlm  velle,  el  idem  iiolle,  aii  quidam,  Arma 
aiuiciitaesi  (Ciccao).  >^<  IfaJorMnattieui  ebariialem 


A  neino  baliel,  dicit  Doiuiuus,  quam  ut  animam  suaw 
ponal  quis  pro  amicis  suis  (Joan.  xv,  13).  >  Qooliea 
Ecclesi»  Alii  charitaiis  vestibus  induunlur,  toltes 
odium»  ira,  invtdia,  indignatio,  furor,  detraciio« 
conienUoDes,  aeinulationes,  dissensienes  fuganiur, 
ei  periRHMilor.  (Soiiveniuni  eiiim,  siblqoe  vlcisslm 
epiuilaniur  cbaritas  ei  concordia ,  pax  ei  roiserl- 
cordia,  coram  qutbos  Uxc  lalia  porlenia  consistere 
nou  praevalent.  Suni  aiia  quaHitim  Ecelesis  erna^ 
nienta  non  artificiese  inler  se  coiijttiicta,  ut  ininm 
sltie  omnibus  induere  non  valeat.  Qaatitor  enim 
sunl,  quommprimttitt  prudentia,  secnndttm  jusiitii, 
lerlium  foriitudo,  qttarium  leniperaniia  dlcilnr;  <le 
quilws  superitts  satis  loculi  sumns.  His  a«ieni  fic* 
elesiae  lllii  praceipiie  in  Qiiadragesimis,  ei  niagnlg 

^  soleinuitailbus»  el  sl  quando  concilie  cotebraniar, 
indoi  soleni.  £i  l«nc  qotdem  videre,  et  audire  saiis 
siiave,  et  deiectabile  est,  sapientiam  pnedicamem^ 
Jitsiitiam  judicaniem,  fortitudtnem  spparantein/el 
lemperantiaro  pro  qttlbusdam  utiiiter  iMerpellaiH 
tem.  At  vero  bumilitatis  oroamenruin,  quando  Ce^ 
lesiae  ftlli  tnduuntur,  ittnc  omnis  superbia  eennindii^ 
Ivr,  arroganlia  dissipaiur  eum  beatSB  Martse  Virgtnle 
sententta  :  <  Deponil  potenies  de  sede,et  exahat  bv^ 
mks  (Lue,  i,  5ii) ;  >  et  Fitius  ^us  Salvatornooler  eam« 
dttHseenteniiani  eonArmans,  a|t:  <  Omnisqtti  seexaU 
Ui,hnmilia>ilttr  (iMc*  xni!,  i4).i  Tuuc  virginttmebo* 
ros,  ei  jnoiiaeinraaieserciittttCONS|iicia8  lttua,ct|iei^ 
ybiis  Indulos»  quibM  iaduuieniiB  .maiime  bomiiiiatt 
gloriaMir»  Inier  quos  ei  Ptter  uesier  fienedirius  ott'' 

^  per  ebttrneam  aedens  caihedram  loiHm  bwMdliiaif e 
emamentttm  !n  dttodecim  meosbra  poriilttr.  Qttandor 
bttiein,cttm  misericortlisveaiibttisemattilestallilccfa)^ 
siayiuttchospileAColligttnlttr^nttdi  vesiittniur,  carceii» 
aperittiuur^  visilamur  ijiHrwi,  Gamelici  saiiautur; 
ei  ipsa  maler  httmilis,  el  misoricordiosissima ,  Do<r 
mini  soi  exempU  secuta,  pauperibus  miiiisirarer  ei 
pedes  lavare  non  dedignalur.  Mulliim  indumeulttm 
cstf  qtto  inagie  orttatam  eam  vidcre  desidereoi,  qtti-' 
cnnqtte  pauperiale,  inlirmilaie,  vei  qttaeunqiia. 
colamiiaie  eppressi  amiU  Uoc  atttem  vestimenla 
ipse  Domitttts  ei  Salvalor  nttster  iadatiia  dlodKii  i^ 
i  Venite  ad  me,  omnes  qoi  laboraiis  cl  mie- 
raii  esUs,  ei  510  ^   reidam  vos  (Mouk.  xi » 

0  8) ;  >  ei :  i  Siniie  parvtttes  venire  ad  me;  lnlittm  esi 
eiilm'  regntttn  coBtortim  (il«rr^  x,  14).  >  Stiniei  alia- 
oniamenu,  qnilMis  biijtis  reglii»  oehiUsstma  pul^ 
<*hriittdo  et  gioria.  mattileslaittflr;  sed  UmtiUft  mo«; 

'    modo  tliiisse  sufiiciau 


(1763)  Uieniuc  Cod.  Yat.  :  Quando  auiem  fidei  ornamentum  apparet,  (une  mirabite  diclu  videal  damonsi 
[iigere^  mortuos  resurgere^  eic. 


«i» 


S.  DRU50NIS  £!<1SC0PI  SKNIBNSIS 


M) 


SENTEIVTIARUM 

LIBER  TERTIUS  ^*^^*^ 


CAPIJT  PJIIUUM. 

M  NOVO  HCNDQ* 

Kovut  liomo  veiiit  iu  mundum,  qiii  novam  ei  ve« 
terem  eondidil  mundum.  Eiivil  enim  si  Patre  el, 
venfl  in  mundum,  ui  <lc  immuado  lacerei  munduin» 
c  qiii  ilUiminal  omnem  l>omUiem  venieuleni  in  buno 
uHHMium  (Joan.  u  ^h  *  ^^  quomodo  venii,  qul 
Vbique  esl,  ev  qui  in  mundo  erai,  cl  mondus  per 
ifisitm  Aiciiis  e&L?  Quomodo  eiiam  a  l'atre  ei(ivit„ 
quia  Patre  uunquam  reee&sil?  Venire  Uci  apparcre 
eat,  et  quando  se  ostendit :  tunc  cxire  et  venire 
videlur»  De  quo  etiam  scriptum  esi :  i  Hic  Deuo 
NOSitert  et  noo  existimabitur  alius  ad  eum»  qui  adr 
inveoit  omnem  viam  scieiiiifie.  Posl  hasc  in  terri^ 
visns  esl,  et  cuni  bomiuibos  couversatus  Obt  (l{«r 
ficrA.  tii,  37).  »  Yisiis  est  eniin  per  humaniiatem,.  ^^ 
qiii  \ideri  non  potest  secuttiHim  divinitatero;  qui^ 
« Ueum  uemo  vidit  uiutuam  (Joan.  i»  i%).  >  Vcnicna 
auiero  innovavit  omnia  :  secundum  boct  qnod  ipoa 
iticit  1  c  ISaco  nova  Caeio  omnia  {Apoc*  xxi,  5)«  t. 
t  Debemus  igiiur»  sieul  Apoetolus  ait»  in  npviute 
vitse  »mb«ilare  (ftom«  vi,  4),  >  el  iioa  veterem,  sed 
HQvnm  liominem  imitari.  Gum  a  4ttdsds  Dominoe 
Mneretiir,  alterius  nundi  se  refem  esse  oelenden^* 
3dl :  €  Rcgiium  meum  non-est  de  lioe  mundo  {ioun. 
xxviii,  56)«  k  Quod  enim  do  niundo  boc  noo  esse. 
dletl,  »iierius  Riimdi  regnum  suwii  esse  ostendiU 
Esi  iuque  alius  muudus  supra  liune  moiMluuv  vaide^ 
excclii*9itions  iiaiur»,  et  dignitaiis,  qoam  sil  isle. 
Hiimdiis»  qui  in  Inaligno  posttMS  Ckt;  de  qtio  ipse, 
Bmiiimis  ait  :  c  Si  de  imnidi»  fuissetls,  nitindus,  q 
qnod  tuum  eral,  diligerel;  qoia.veFO  de  inundo  uon 
esils;sed  egoolegi  vosde  naundo,  propierea  otiil 
ym  mondus  (Jm».  xx^  4).  »  Quibus  verbis  tcrtium. 
i|«oque  t>siendii  mundum^  per  i|ucm.Ecclcsiam  in«i 
tdligimiis,  qiue  de  mundo  qiiidein  clecio  esi,  sed  jam. 
nunc  de  mondo  non  esi.  Qnia  ci  ipse  miuidus  est» 
ile  qao  videlicet  mimdo  scriptom  e»l :  <  SicDous 
ilHoxtt  mundum»  ul  Filium  anum  miigeuitum  darol, 
III  oiimis  qoi  crodil,  io  ilhim  noo  pereai,  seil  habeol 
vitam  asfeniam.  Non  enini  vetiit«  itt  judieel  muudnmr 
sed  ut  salveiur  inumius  per  ipsum  {Ibid.  ii^  17).  > 
kte.  euUu  uiiindus»  qui  salvatur  per  ipsiiin,  nulliis 
aiius»  nisi  Ecclesia  iiiteiligi  poiest.  Ulc  est  igiuir  illo 
mmidtts,  de  quo  Dominus  dicit  :  c  Ecce  nova  Tacio 
omiMO  {lia  XLiii ,  i9>;  I  (1765)  quoniain,  si  iiova  iu  D 
hoc  mnndo  facta  sunl  omiiia  ,  babet  igiiur  Eeclesia 
novum  cocluin,  iiovatn  lerraiii.  novuni  solem,  iiovam 

(1764)  Cod.  1^4. :  Incipit  liber  domni  Brui.onis 
«pim^pi  Be  hovo  mnndo. 
^1705)  €od.  Val,  i  Qiiod  ti-nova»  etc. 


fiiiiam,  «I  stellas  novas,  ei  mibes,  et  plurlss,  fb|« 
gura,  et  lottiirtia^  ntonioi,  el  silvas,  et  lioniinfi 
novos*  eacieraque  onmia,  qu  tamen  perilljiTetMi 
signiicata  rueraiit,  et  qnamdam  cnm  illis  sifHiiiiQdi^ 
nem  liabeni,  Novf  enim  simi  cceK,  do  qiiibus  dici-' 
inr :  c  Coeli  enarrant  gloHam  0ef ,  ei  opera  maiHnmr 
e]us  ammnilal  firinamenli»m  {P$al,  xvin ,  I).  r 
Nova  torra  esi  ilia  de  qiia  dldmr  :  c  Et  terrs  nob 
sira  dtfbil  rruoium  suom  {Ibid.  i.xxsiv,  1K).  i  \is 
videre  novum  soleiti  1  c  Vobis  timeiiiibas  Denm 
orietur  sol  juslitls  {Ualach.  vi,  9),  >  ei  i  rtilgebunl 
jtisli  siciil  sol  in  regno  Dei  {Manh.  xiti,  43^  >  Vis  H 
novam  lunam  viderc  Y  i  Qiitt  ost  ista  qudB  prc^reifi. 
Uir,  qoasi  aurora  consurgens,  pulcbra  m  kw(,(^ 
cla  nl  scl,  icrribilis  ut  castronim  acics  ordimia 
(Cattf,  VI,  9).  >  Beati»  qitoque  Joannes  dtcU  se  Ti« 
disso  mtdierem  quae  erai  c  amlcta  sole,  et  Isna  svlr 
podibus  ejuo  (.4^^.  xii,  f)«  >  Nova  et  inandibi  itns,' 
quam  mulicr  sub  pcdibtis  babel.  Nova  ^ielb  Yirgo 
Maria,  qiim  steUa  maris  interprciaiur,  et  illa  oe 
qua  dicilur  :  c  Orieiur  stelhi  ex  Jacob,  exsnr^cl 
homoexlsrael  (iViim;  XXIV,  17).»  Niivoni  esi  lior, 
ul  ex  hominibus  steilc  orianuur.  Vtde  eiiam  noTJft 
nubes^  novabquo  colnmbos.  t  Qui  s<mt  isti,  qni  vXr 
nnbes  volaot,  ei  quasi  colontbsc  ad  fisnesirM  sn» 
(isA.  Lx,  8).  >  Ecce  invenimns  novum  muiidmi,qni 
soltis  vera  deQniiione  dieilur  mundiis,  qaoniam  ei 
aqoa  el  Spiritu  saiicto  t  de  immundo  racins  est 
mundus.  Ilic  sit  igititr  nobis  nMim-ia  loqocntli,ei  in 
Dei  laudibtts  sermoiiet  compoiiondt :  ipso  JMljutfanie 
qui  vivil  ei  regnai  in  saecuia  smcuionim.  Amen. 

511  CAPUT  II. 

De  oKlii  novii. 
c  Ccnli  eoarrmH  gk>riam  Dei,  el  opera  jxarMm  <jnt 
annuntial  firmamieniom  (Pio/.  xviii.  I).  >  Cttli  voean- 
tor  sancti  aposloii»  ei  qoare  osBli  voceptur  dicendum. 
esU  Sioul  eolm  iUiuo  muodi  quiab  inilki  radusesi, 
qui  de  ccelo  oonsiau  ei  terra,deqttaaitMojses: 
c  In  princlpio  creavii  Doiis  cmlttm  ei  icrraro  {Gm- 
Ui)t  >  maxima  pars^  (I766)ei  nobiltssima  coelome^; 
ila  el  hujus  novi  mundi,  dc  qiio  Dominus  ail : «  Non 
venit  Fiiins  liominis  ul  jndiccl  munduni,  sed  ul  S3l- 
veiur  mundus  per  ipsum  {Joan.  nu  17) ;  >  mnjores  iH 
clariores  casteris  aposioii  sunt.  De  quibus  scripium 
est :  I  Principes  populorum  (1767)  congrogjtti  saitl 
curo  Dco  Abrabam  {PtaL  xlvi,  10).  >  Isli  suniiiii 
senatores»  deouibus  Dominus  :  c  Nobiiis  in  porlii 

(1766)  Cod.  Vat. :  El  nobilhr. 

(1767)  Cnd.  Vat.  1254  :   Convtngrnni  cum  m 
Abraham, 


WS  SENTENTIiK. 

Yfr  ejiis,  qiiaii:!o  sederlt  ciini  senalaribusierrae  {Prot. 

ixxi,  V»).  >  Qtiibiis  ipse  Dominus  :  «  Yos  qiii  secnti 

estis  ine^  seJebiiis  supcr  se<!cs  (lupdcrim,  judicaiitcs 

duo<leeltn  Iribus  Isruel  (Madh,  xix,  28),  i  proqiiibus 

l^atreni  rogiit,  (liccos  : «  Paicr,  ego  volo,  ut  ubi  cgo 

lutn,  et  ipsi  siut  liiecum  {Joan.  xvii,  21).  i  Totiis 

mundiis  coelo  concluditur,  tota  Ecclesia  catholiea 

tnier  aposlolkx  ndei  et  doctrinae  tcrniinos  conti- 

heiur.  Qiilctinque  extra  lios  terminos  est ,  profanus 

et  infldelis  esi.  Unde  et  per  Saloinonem  a  Domiiio 

dlclliir :  I  NoR  transfrrediaris  terminos  qnos  posue- 

hini  paires  (ui  (Prov.  xxii,  28).  >  Merito  igiiur 

ftpostoH  coeli  vocanlur,  cum  ianiam  coeii  siiniliiudi- 

nem  habeani,  ci  nomen.  Coelum  autcin,  ut  quibus- 

^m  plncei,  ex  eo  dieUur  qiiod  cddatum  est,  id  csl 

Variis  cailaturis,  sive  scnlr.Varis  dcpictum,  et  varta* 

tum  est.  Ibi  enim  sol,  et  luna ,  ibi  siellse,  et  inajores 

et  minores  positae  snnt,  quarum  splendore  et  pul- 

cliritadine  sle  dccoratum  esl,  ut  nihil  in  creaiuris 

Sarf^niatiir,  quod  pulcbriiudlui  ejiis  valeat  coinpa- 

rari.  Naro  et  In  teinplo  Salomoiiis  palm»  c^latx, 

ecaliae  cxlaiuras  valde  proeminentes  fuisse  rererun- 

tur;  qu?e  qtiidein  omnia  apostolis  quoqiie  convenire 

vtdenfur.  In  cls  enlm  et  solem,  et  lunam,  et  sicllas 

invenire  non  est  difficile.  Ipsi  suiit,  qnibus  Dominus 

ait :  c  Yos  estis  lux  mundi  {Mctik,  v,  U) ;  i  sic  corum 

fide  el  doctriiia  tota  Ecclesia  illuminata  esl,  sicut 

solis  liujus,  et  lun»  splendore  tola  lerra  (1768)  illu- 

minatitr,  in  quibns  et  virtutom  omniuito  pulcbritudo, 

quasi  sletlc  quaedam  coruscani.  Si  vero  a  celando 

eoeli  dicantor,  eo  quod  arcana  cclant  ccelestia,  et 

tfbscondunt,  audio  Aposlolum  quoque  dicentem  de 

Miis  arcanis,  quod  raptus  In  paradisum  audierit  ar* 

caiia  verba,  quas  non  licel  homini  loqul.  Quibus  et 

DMdltius  sua  secreta  cebre  prxcipiens  :  «  Noliiei 

fnqult,  sanetum  dare  canibus,  vel  margaritas  spar- 

gere  aoce  porcos  (IMd.  vii,  6).  i  De  istis  ergo  dictum 

est  :  c  Cceli  ejiarrant  gloriam  Dei,  et  opera  inauuum 

ejus  aonuntiat  flrroamentum  {PmL  xviii,  1). » Quain- 

Tis  elilli  alii  suo  modo  Dei  gloriam  enarrant,  et  iiun- 

tient :  alios  dixi ;  quoniam  et  illi  multi  sunt  secundum 

illud :  c  Lauilaie  DoiiHuum  de  coelis  (PsaL  cxlviii, 

i) ;  » —  t  et  coeli  ceeloniin,  laudate  Dominum  {!hid.^ 

4).  >  Apostohis  qiioque  tres  ccbIos  ponit;  Moyscs 

ditos.  Ail  eniin  : « In  piincipio  Deus  creavit  coelum  et 

terrani  (€ene$.  t,  I)  :  i  ecce  uuum.  Seconda   die> 

«  lecit  Dcus  flriiiamcnlum  in  medio  aquarum,  divi- 

sSique  aqiias  quae  erant  supcr  flrmamentum  ab  his 

cfiiae  erani  sub  flrinamento,  voeavitqtie  flnnamrnlum 

coelnm  (Ibid.,  7).  »  Ecce  alterum.  £i  hoc  quidem  esl 

iliud  co^luin,  quod  pcr  soleni,  lunain  et  slellas,  quse 

ln  eodeni  fulgent,  et  iiostris  oculis  revelantur.  Pri- 

niain  enim  coelum  de  hoc  miindo  videre  impossibile 

est,  quoniam  hoc  qiiod  videmus,  inter  nos,  et  illud 

positum  esi.  Sed  cujus  excellenii»  ei  pnlchritudinis 

<17«B)  Cod.  Vat. :  msirninr. 
(1768)  Cod.  Vai.:  ^U*,i^MoniamChH$tn$  tolju^i- 
iimp  naius  ett  ei$.  C^eieri  vero,  eic. 

(1771))  llajc  in  Cod.  V*ai,  1254  oiiiiUunlur.         " 


,  ^  Litt.  lil.  ftk. 

A  illud  esse  puiabinius»  cum  hijoi  inferiorl»  lautain 
esse  videanuis  ?  Ct  primum  qnidem  coelum  su«tiui 
eadem  die  facium,  ct  illuiuiiiaturoe8t,.dicente  Do- 
niino :  i  Fiai  lux/ci  f^icia  esl  hix  (Gene^.  i,  5).  >  Hoc 
aufciii  tcrlij^  dio,  postquam  facluin  est,  solem',  lu- 
liain  et  stcllas  siisccpisse  iiarratur.  Erat  igilursine 
lumlne  usqiie  ad  banc  diem  pra*scrliin  cuiii  aquiii 
otnnia  coniiiienlibHS  iiondniu  apparcret  arida.  Ter* 
tia  nainquc  die  dicium  est  :  t  Congregenlur  aquor 
qu9e  stib  ccrlo  sunl  in  locutn  nnuin,  et  apparcat 
arida  {Ibld.^  9). »  Nondiiin  i^^^iuir  arida  apparcbat^ 
qiiia  nondiiin  flrinamcntum  luiiicn  habe1>at.  Primuiit 
vero  coeliiin  jam  liice  sua  fulgebat;  illn  aulein  lui^ 
dies  a  Doinino  vocala  est,  dicente  Scriplura  :  i  Vo* 
cavitque  Dominus  liicein  diem ,  et  tenebras  itociem 

"  (Ibid,^  5);  »  dics  autein  slne  Ince  esse  non  potuit. 
Quo  autcin  instrumento  lux  illiiis  coeli,  et  illius  diei 
facta  sit ;  cuin  noiKluui  sol,  ct  luna,  vel  aliqtia  Iti- 
hiinis  instrumenta  facla  fuissenl,  dubitari  potesl. 
Lcgimus  tanicn  quod  muiuiusillenon  ogcbatliitiiiiie 
solis,  quod  nox  non  erat  illic ;  nbi  cniin  aiigeli  sunt, 
tenebrae  es^e  non  possunl.  Nam  dc  sanciis  dictiini 
est,  qiiod  i  fulgebunt  sicut  sol  in  regno  Dei  {Maltk, 
XIII,  43).  >  Ipse  quo(|iie  diabolus  iiunc  niger  et  te* 
ncbrosus,  propter  nimiam  clariUiteni,  prius  lucifer 
vocabatur.  Cbl  igitur  tot  soles  sunt,  isie  styl  ibi  iie-* 
cessarius  non  est.  Quoniam  auicin  luundus  iste  ter- 
lia  die  illuiniiiatus  est  (pritnus  enim  niundus,  512 
utuiododixiinus,  ex  quo  factus  est  nunquamliuntue 

p  caruit),  hoc  nobiit  siguiflcare  videlur  quod  icrtia  (ui 
iUi  dixerim)  a'tale,  sol  justilijs  Salvator  noster  iiatus 
de  Virgine  mundum  illuiiiinavlt.  Pritnus  siqtiidem 
dlcs  fuit  ab  iniiio  usqne  adMoysen.  Secundusa  Moyse 
usqiie  ad  Christuiu.  Tcrtlus  vero  a  Christo  Deo  Do- 
mino  nostro  usque  ad  flnem  saeculi.  Et  litiic  quideni 
<  populus  gentiuin,  qui  sedebat  in  teuebris  vidit 
Ittcein  magnam  :  habitaniibus  in  regione  umbra 
iiiortis  iux  orla  est  eis  (l$a.  ix,  2). »  (1769)  C;eteri 
vet  0  diea,  qui  praM^esserant  usque  ad  Christuro  aine 
luce  fiterunl.  Prtinuiu  igitur  coelutn,  qttodcuin  luce 
siniul  factum  est.  Neque  enim  coelum  posiea  Uix, 
sed  eadein  die  utraque  facta  sunt,  uon  ad  isluin»  scd 
ad  illuiu  munduro  pertiuet,  cnjus  habitatures  angeli 
sunt;  cujus  ei  viri  saitcti  post  faanc  viiaiu  incola) 

I>  fuluri  sunt.  Per  lucem  autem,  et  teneitras,  sivc  per 
dlein  etnoctem^  bonoget  inalos  angelos  inteiligere 
possurous,  qui,  quonlam  eadem  die  divisl  suni,  sii- 
bltam  maligiu)rum  spirituum  ruinani  significare  vi* . 
dentur.  Unde  Dominus  apud  beatiim  Joantiem  apo* 
stolnni  et  evangelistam,  de  eorutu  principe  ait,  quo(^ 
1  ab  iiiitio  inendax  fuil,  et  in  veritateiioii  sletit (Jocw. 
viti,  44).  »  Dicit  enim  ad  Pharisaeos  (1770)  :  <  Vos 
ex  paire  diabolo  estis,  ei  desideila  pairis  vcsirl  vul 
lis  perficere  (/^tii.).  (1771)  Quoniam  loquitur,  quia' 
inendax  esi»  cl  non  cst  venlas  in  co.  Mosiri  quoqnc 

(1771)  Hscc  addit  cii.  editio:  «  Iste  honiicida  crai 
nb  iiiitio  :  et  in   veritaie   non  slctli,  quta  non  es* 
verius  in  eo.  >  Qiioniem  loqmiwr  mtndacmm  $i  otn 
vrovrio  loauitur  :  qnia  manda»  c$tt/$im$ir  ej»$*  v^ 


On  S.  BRP.NONCS  EPISCOW  SICMKNSIS  ^jj 

corfi  «J  ftimifltmlinem  llrjnamenii  neqiiaquam  sinuil  j{  busqtie  aermoiiilnis  ea  aNmiutt.inL  4  Non  stnii,  > 


ei  Tocail,  ei  illiiminati  sunt;  sed  jam  tcriioanno 
posCquain  tocati  Spirilus  sancii  illuminationom  ac« 
eipere  meruerant.  Nondnm  enim,  ut  beatus  Liicas 
aii»  Seripturas  intelligcbant,  quod  Ghrisiiis  a  mor- 
luis  rcsiirgere  o^ioricret  {Luc.  xxiv,  iS^  Era:it 
igitur  sine  lumine,  tAuta  adhoc  oppressi  caligine. 
Sicul  ergo  firroanientum  illuminalum  esl  die  teriia, 
siceiapohtori  niino  terlio  illmninali  suni.  In  eo  eliau) 
ijnod  aqu»  qutt  suiit  supra  nrmamentiim  dividunlur 
ab  aquis  quae  sunt  sub  flrmaniciiio,  firinamenti  sl- 
militudinem  apostoli  hahere  videntur.  In  medio 
namqne  qnodammodo  posili,  aqiias  ab  aquis  divi- 
dunt,  quia  Novum  a  Yeieri  separaiil  Teslamentum. 
Aqiias  eniui  ab  aquls  Apostolus  dividit,  quando  Ve- 


iiiqiifl,  I  loqiiel»,  neqiie  sermones,  quoniw  qoq 
«idianlur  voces  eoruin  (Psal,  ivui,  5).  »  Hoc  eai 
cnim,  qiiod  in  Actibus  aposlolonim  legiiur,  quo. 
niam  i  loqiiebantiir  variis  iiiignis  aposluli  m^gnalla 
Dei  (Act,  m  12).  >  Omnibus  Uiigius  lo<|iiebiuiir, 
id  esl  omnem  scienliam  doccbanU  SedubitYit 
aiKlire  ?  c  In  omncin  terrani  exivit  soiius  eorum,  et 
111  fines  nrbis  lerra:  verba  eonun  (Psal,  xvui,  4). » 
£t  quid  dicebant  ?  <  In  sofe  posuh  tabernaculum 
snuin,  etlpse  Uinqiiainsponsus  procedeiisdeibalaiua 
suo.  Exsulta  vii  u  t  gigas  ad  currendam  viam  (tbid,,  6).i 
fn  sole,  inquit,  id  est  iii  luce,  in  claro,  in  niaiiiresio 
posuil  513  taberiiaculum  soum,  id  eslcarnemelbu 
inanitaiein  suam,  in  qiia,  vclui  in  labernaculo  divi< 


teiis  Testainenti  doctrinam,  el  Htum  iiiterdicit.  Ail  B  nilas  occultata  latebat,  tu  adiniplerotnr  qiiod  scri- 


Apostolus  :  <  Ego  Paiilus  dico  vobis,  si  circumcida* 
mini,  Cbrisius  vobis  niliil  prodest.  Litlera  »  eiiim 
€  occidil,  spiritiis  antein  vivificat  (Galat,  v,  2).  1 
Uoc  eniin  flrinamenlum,  isli  coeli  nos  docuerunl 
quaiilumaqnis  legis  etEvangelii  aqu»  diflerant  inter 
«ese.  Isti  igitur  sunt  illi  coeli,  qui  enarrant  gloriam 
Dei.  Sed  quo  doceiite,  qiiove  instruenle,  dicat  Psal- 
mista  :  <  Dies  diei  eructat  verbum,  et  nox  nocti  in- 
dical  scieniiain  (Psal.  xviii,3).  »  Dies  igituresl  ille, 
«[ui  docet;  dies  sunt  illi,  qui  docentur.  lUo  qui  docel 
unus  est :  illi  qui  docentur  miilti  dies  sunt ;  sed 
«  melior  esl  dies  una  In  atriis  Domini  supcr  roiliia 
libid.  Lxxxiii,  iO).  »  Dies  itaqiie  Cbrislus  esl,  dies 
aposloU  ejus  sunl ;  quoniam  ipse  lux  est,  cl  tenebrae 


ptuin  esl  :  <  Tiderunl  onmes  fines  terrae  sabiiare 
Dei  nostri  (ha.  lii,  iO).  >  Eral  supra  solem,  el  vi- 
deri  non  poteral,  hnmiliavit  se,  et  descendii,  ai  jft 
sold  videretur,  el  pcr  carnem,  qiinui  assumpsit,  roa- 
nifesiaretur.  <  Et  ipse  tanquam  sponsns  proeedeni 
de  thalamo  suo  (Psal.  xviii,  5):  »  exsultaTJi  ad 
currendam  viam  ractns  ut  gigas,  rorlis  videiicet,  el 
insuperabilis,  et  noii  secundnm  bominum  opinionein, 
sed  secundum  rei  veritatem  duplicis  naiurx,  De»s 
pai-iier  et  homo.Gigantes  enim  secundum  hoiiiiiiuin 
opinioneiii  et  dii,  el  homines  esse  puianiur;  i  po- 
tentes  a  saeculo,  sicul  scriptuin  est,  viri  famosi  (Ge- 
ncs.  VI,  4). »  Processil  igitur  tanquam  sponsus  de 
thalamo  sno,  quia  non  sdiis,  sed  conjugatus  de 


in  co  non  siinl  ulix*;  qui  suis  qiioque  discipulis  ait :  ^  ulero  Virgiuis  exivit.   In  quo  videlicel  uiero  hti\ 


<  ViiS  esils  lux  mundi  {Matih,  v,  14). »  Si  autem  lux, 
et  dics,  sic  autein  siiperius  scriplum  esl  quia  <  vo- 
cavit  luceui  diein,  et  lencbia!)  nocietn.  »  Dies  igitur 
eruclat  verbum  Doiulul,  quia  Doniinus  Salvalor 
iiO:>ter  <  vt.Ta  hix,  qiix  illiiuiinal  oninem  bominem 
venientcm  in  hunc  mundum  {Joan.  1, 9) : » fidei  doctri- 
iiain,  et  vcrbiim  prxd;(-:iliouis  discipulos  docet,  et 
Ecclesiam  instruit;quu;  qiiidem  non  iinmeriio  pro* 
pler  unilatem  lidei  singiiluriter  dies  dicilur»  quam- 
vis  multos  io  se  ci  pene  innuiiierubiles  dies  conii- 
ncat  :  tot  enim  suni  dies  qiiot  et  saiicii.  De  quibus 
diciiur  :  <  Dies  rormabunlur,  ei  nemo  in  eis  (PsaL 
cxxxviii,  i6).  »  Ncino  eniin  inter  eos  esl,  nisi  dies; 


filius  nupiiasrecii,  uxorem  duxit,  et  priasqQam  na- 
scerelur^  hiimaniiatem  nosiram  stbi  coiiJHnxil.  Ei* 
sullavii  autem  ad  currendam  viam,  quia,  ul  ii^nii- 
nem  redimerel  et  salvaret,  ipsain  cuin  gaudio  m^ 
tinuit  passioncm,  cl  ipse  quideni  teiaciler diure 
poiiiit :  c  Viain  mandalorum  luorum  cucurri,  ciuq 
dilatasli  cor  meum  (PsaL  cxviii,  30). «  Uic  esleniui 
ille  I  bcalus  vir,  qui  non  abiit  in  conciliu  impioruro, 
et  in  via  peccalonim  non  stetil,  et  in  caikedra pesli- 
lenli»  noii  sedit  (Psal.  i,  I).  »  —  1  Qui  peccaium 
non  fecil,  nec  invenlus  esl  doliisin  oreejas  {IPetu 
ir,  22).  »  In  hac  via  cucurrit  ipse,  iu  hac  exsultavii, 
tn   hac  ei  nos  currere  doruii.  i   A  summo  ccelo 


neino  in  eis  nisi  clarus  ct  splendidus.  Fulgebuni  ^  egressio  ejiis,  et  occursus  cjus  usque  ad  summum 
-  '    -   '  ejus  (Psm/.  xviii,  6).  »  llocest  eiiiin,qiiodipseail'. 

<  Exivi  a  Patre,  el  veni  in  mnndum,  ileium  rclin- 
quo  mundum,  et  vado'  ad  Patrem  (Joan.  xvi,  28). » 
Denique  a  sumino  ad  suminiim  est  occursus  ejnSt 
qiiia  per  omnia  sequalis  est  Palri  secundum  divini- 
latem.  De  quo  et  Daniel  ail  :  <  Aspicieham  i»  visv 
noctis;  el  ecce  in  nubibnscoeii  Fitius  liominis  veuii; 
ci  datum  est  ei  regnum,  cl  bonor,  et  polestas,  ei 
usque  ad  antiquum  dierum  porvenil  (Dan.  vii,  13)» 
Usqiie  ad  auliquum  namque  dierum  pcrveniei  IK»- 
minus,  quando  similis  Patri  et  aequalis  per  omuii 
apiiarebil.  Si  eniin  essei  aliquid  seeundum  divinilS' 
lem»  in  qno  diiferi-et  ab  fp>o,  non  wiique  perTcnirei 
osqiie.  ad  ipsum.  Pervcuit  igiiur  usque  ad  i^wn'» 


enim  sicut  sol  iu  regno  Dei.  Sed,  0  sluUiiia  !  0  ini' 
pictas  !  0  insania  !  Quainvis  dies  diei  eructet  ver* 
bum :  qunmvis  ipsa  veritas  per  Filium  Dei,  ei  per 
ipsaro  snpientiam  manifestetur.  Sapieittia  enim  prx- 
(llcat  In  plateis;  lamen  nox  non  erubescii  suam 
iiidicare  scientiam,  siye  potius  insipicntiam  nocii. 
Adhuc  eniin  scribx,  Pharisaei  pr;Edicant  quia  caeci 
^snnt,  et  duces  cxcorum,  seipsos,  el  alios  secum  in 
iioctis  ignoraniiae  tenebras  mergunt.  Nox  enim  sunt 
isti  cxcl  sine  luce,  nihilque  aliud  quam  tenebras 
hfibent,  jdeoque  nihil  aliud  qnam  errorem  doceiit 
el  prxdicant.  Diclum  cst  auteui,  qui  sunt  cceli;  quiil 
nnntient,  a  quo  acceperinl  ea,  quae  narrant,  cl  nan- 
iMint;  Bestal  nuDC,  ot  audiamus  qulbus  linf^nis,  qui- 


qiiia  lii  Mito  diftUi  Ad  ipto.  BmU  IHi  c«li^  (|ai  iic  A 

CAPI3T  111 

Dtmbibu»  novt«. 

,  I  Posutl  Dominus  tenebres  Imibulom  soum  in  cir- 
cuitu  eju6,  taliernaculoiD  (jug  lenebrosa  aqua  in 
nubibus  aerls  {P»aL  xvii,  it). »  —  i  Pine  fnlgore  in 
coiispectu  ^us  nubes  traiisierunt,  grando  et  carbo- 
iies  igiiis  (/6fil.»  13).  i  Novus  mundua  (i772)DOva8 
tenebras  liabet,  vetera  traosierunl  et  faeta  siint  001« 
nia  nova.  Isle  oiundus  Ecdesia  est,  in  qoa  eeeli  novi, 
iei  terra  pova,  a  homlnes  novi,  et  OHmia  nova  et 
inumla  sunU  Quid  igitor.nube8,nisi  aposlolos  intei- 
ligamusr  De  quifous  scripium  esl : «  Qui  sunl  isti, 
qui  ut  nubes  volanl,  el  quast  eolumbn  ad  feneslras  g 
suas  (IsaL  lx,  8).  >  Et  ccslt,  et  nubes,  ei  monies,  et 
ronies,  et  multis  aliis  nominibus  voeantur  sancti 
ipo^ioli,  propter  quusdam  slbi  coiiTenienie»  signiO^ 
caliones.  Sed  qiio  volant?  Dical  Psalmista  :  %  In 
oiiineni  terrani  exivit  soous  eoinni,  et  tn  iines  orbis 
torne  verba  eorom  (Ps«/.  xviii,  4}.  1  Unde  veniunt : 
I  Educetis  nubes  ab  extremo  terne :  fulgiira  in  plu- 
Tiam  fecit  (Pso/.  cxxxiv,  7).  >  Istte  nubes  ptuuut 
super  bonos  et  malo8«  et  lerram  infeeundam  et 
iufruaiiosain  d«)cirinaB  pluviis  fecundam  faciunu 
llisera  illa  lerra,  qn»  liaruni  pluviis  non  irrigaiur. 
Miscra  Juikea  et  Synagoga,  de  qua  scriptiim  est : 
<  Mandabo  niibibus  meis,  ne  pluant  snper  eatn 
iniivreui  ( l$a.  v,  6 ).  >  Cnde  el  Apostolua  dicit : 
c  Vobis  prinium  oportebat  praedicari  verbum  Dei ;  C 
ted  qiioniain  repellitis  illud ,  et  iiidignos  vos  fecistis 
«ternac  riiat^  ecce  convertimur  ad  gentes  {Aet.  xtti, 
46).  >  Volant  Igttur  apostoli  quasi  nubes  (1775) 
nbique  compluenles,  tolam  terram  fecund;inles,  ad 
fldeni  vocante»,  miraculis  coruscantes  et  fiilgura  in 
plurtam  facientes.  Fulgura  namqiie  in  pluviam  fiunl, 
qoando  mrracula  doctrinam  sequuntur.  Sic  enim  de 
a))ostoli8  In  Evangelio  dicitur  :  Quoniam  c  prorecti 
pnedicavenint  obique  Domino  cooperanie,  et  sermo- 
iiemconflrinante,  seqtientibus  signis  (Ifarc.  xvi,25).> 
Per  nubes  igitur  aposlolos,  per  pluviam  doclrinam, 
el  loniirua  voces,  et  per  fulgura  miracula  intelliga- 
mus.  Unde  eiiam  Jacobus,  et  Joannes  Boanerges,  id 
esi  fiUi  lonitrui  vocantur,  quorum  alttsonis  vocibus,  ^ 
quasi  magiiis  quibusdam  toniiruis  mundus  perterri- 
tus  ab  infidelitate  ad  fidem  conversus  esl.  (i774)  Si- 
mttfier  et  Dariholomaeus  filtus  suspeiidentis  aqnas» 
novas  nubcs,  atque  fecundas,  de  foiile  vitae,  de  fon- 
tibus  Israei  aqiias  lianrit,  salienles  iii  514  ^''^^"^ 
aelernnm ,  qiias  et  leiiere  et  fundere  suo  tempore 
noviu  ilia  aqnis  irrigatur  lota  nostra  terra,  lavatur 
c-orpos  et  anima  noslra.  Ifas  autcm  nubes  ausier,  el 
aqoilo  fngai,  de  quo  scriplnm  est :  (1775)  c  Ventus 

(I77<2)  Cod.  Vat. :  Novas  mbts  habtt. 
'  (IT73)  Cod.  Val.  :  ubtque  pluenies. 

(1774)  Ulerqiie  codex ,  et  ctt.  edit.  HimitUer  et 
Bariholcma^UM  ^iiusi  suspeiidenlis  aquas  snHrpreta» 
tur.  Mirabiii  enim  ef  ineffabHi  modo  aquas  in  nubibns 
Mvendit,  Qnas  tidelicei  aams  qnomodo  nnbes  We> 


SEKTEXTt JS.  -  LIB.  m.  9» 

aqtiflo  dissipat  pluviani  {Prot.  tirt  H).  >  —  <  Ali 
aquilone  pandentnr  mala  super  omnes  babiialores 
lerr»  (/er.  i,  14).  >  —  c Ponnm,  inquit  diabolus, sedem 
meam  ad  aquilonem  et  ero  simlfis  Aliissiino  (fxa.  tiv, 
14).  >  Ipse  est  igitur,  qui  nubes  fugat,  qiii  snnclos  perse- 
qoilur,  qui  de  infidelturo  civitatitius  apostolos  pellitet 
ad  alias  civitates  fugere  compellit.  Hoc  enim  et  ipse 
Dominus  ets  pra^cipit :  <  Si  vos  persecuti  fuerint  in 
una  civitale,  fugite  in  aliam  {Matih*  jix,  25).  >  Sed 
si  Dotninus  surgens  a  sonino  iinperet  ventis  et  mari, 
lllico  fiet  Iranqiiiliitas  magna  ( Matih.  viti,  26 )« 
Eldiceiur  aquiloni :  c  Surge  nquilo,  >  imo  fuge  :  c  ec 
vcni,  ausier,  et  perfla  in  horUim  meuin.  el  flucnt 
aromau  illius  {Cant,  iv,  10).  >  Sunt  autem  venii 
boni  et  vcnii  niali ;  nubes  bonbe  et  nubes  malai. 
Malse  niibes  haeretici  et  schisniaiici,  qiii  non  pluviain 
sed  (177G)  grandinem  fenint.  Ex  quibus  s.^gitlai  ct 
fulgura  procedentia,  non  vitia,  sed  animas  inlerfi- 
ciunt.  Boni  venti  de  ihesauris  Doinini  producuntur, 
de  quibus  dicitur  :  i  Qui  producit  venlos  de  thesau- 
ris  suis  (PsaL  cxxxtv,  7).  >  Talis  ventus  est  charitaSp 
pietas  et  misericordia,  csteneqiie  virlutes,  quie  do 
CQBlestilMis  thesaurls  producunlur.  His  auteni  fenin* 
tur  nubes,  his  apostoli  ducuniur  :  isue  coguiii  eos 
▼olare,  mundum  pcragrareet  Evangelium  praedicare; 
unde  et  apostoli  Inquiuiit,  non  possumus  non  loqai 
ea  quaB  audivimus  et  scimus.  c  Charitas  enim  Dei 
arget  nos  (//  Cor,  y^  14).  >  Valde  conveniens  est, 
ut  talibus  ventis  tales  nubes  circumferantur.dequi- 
bus  scriptum  esl :  <  Videruni  le  aqus ,  Deus,  vide- 
rnnl  te  aqiiae,  timuerunl,  et  turbaUe  suiit  abyssi. 
Multitudo  sonitus  aquarum  vocem  dederunt  nu- 
bes(Psa/.  Lxxvi,  17).  >  Sed,  quomodo  aqu£  Dorai* 
num,  vel  quibus  oculis  videre  potuerunt?  v1777)Qua« 
re  eiiam  liinucruntT  Qux  suiit  istffi  aqii»?  lusensl- 
biles  enim  res  videre  et  timcre  non  possunt. 
<  Aqiite  mult2C,  dicit  Scriptnra,  populi  mulli  (Apoc* 
xvii).  >  Mcrilo  popiili  aquae  vocantur,  qui  seinper 
ad  inferiora  currunt,  et  ad  morlem  festinant.  De 
Jordane  tanien  dicitur  :  <  Ct  tu,  Jordants,  qtii  cuii* 
vcrsus  es  retrorsuin  (PsaU  gxiii,  5).  >  Gsque  infe- 
riiis  currebas;  nunc  te  ad  superiora  conscenderfi 
video.  Quid  enim  per  Jordaneni  nisi  populus  bapti<« 
zalus  slgiiificatur?  Ibi  coepit  baptismi  sacramentuiu  :. 
ibi  Dnminus  baptizatus  esU  Solus  igitur  Isle  fliixjus* 
solus  populus  Cbristianus  superius  ascendit  ot  ad 
caelestia  scandit,  caeterae  vero  aquae;  csterique 
populi  iii  mare  deroerguntur  et  iii  infenium  praeci- 
pitantur.  Islae  autem  aquos,  de  quibus.  dicitur  : 
c  Viderunt  te  aquae,  Deus,  etlinMieruni».>  iionai  aquas 
esse  Tidentur,  quae  Dominiim  cognoscero  et.timere 
meruerunt,  unde  et  turbataesunt  abyssi,.qoia  niulr 
litudo  facta  est  sonitns  aquarum.  Hxc,  inquit,  fuii 
causa,  quod  abyssi  turbarenlur»  quod.  infernus  el 

tent^  quomodo  teneant^  et  quomodo  fundant,  longe  est 
ab  humnna  seienlia.  At  si  ut  BariJiotomieusfiliust  etc« 

i\nS)  Cod.  Vat.  :   VenitaquiiOi^fugatmbes. 
1776)  Coit.  Vat. :  grandines. 
1777)  Qod.  Val.;-Qii4ir<i.eUimii£niiilf()ir(r  laiU 
ist<c  sensibiies,  qutc  videre  eLtimere  posmni? 


^  S.  BRUll01f»EP19C6ih«GlliENSai  tai 

tbrtk'  t^tenrtiim  {>«i!l.  iiVi,  iS).  •  Cum  jam  fienex  A.mliii  obedirc  volttiiUllTlikfc  M,  quiNi  i  txtWtW' 


essiei  Vir  iste  beailssimus,  ei  uxor  ejiis/ (lu-jc  ellam 
iTierilfs  erat«  processisset  in  diebus  suts,  filiain  aOeb 
suseiperc  meruertmi.  Qtii  cum  adolesccns  factKis 
c>sel,  YocaYlt  Deos  Abraliam,  et  dixil  ad  iUum : 
<  Tolle  fitjiini  tuum,  qucm  dingis,  Isaac,  et  offi6r 
ftlud  milii  in  liolocauslum  supcr  iHiiim  montium, 
quem  dixcro  tlbi  {Gen.  xxii,  2).  i  Ipsum,  inqnil, 
tirium  tuum,  qucin  scib  te  justum  dlligere,  non 
hmaelem  dico,  sod  Isaac  :  ipsum  tolle,  etofier  inibi 
fn  boloc^ustum  :  bic  volo,  sic  jubeo  sic  mibi  ptaceu 
Et  quid  Tccit  tunc  Abrabam  ?  Considera  viri  obe- 
(tientiain  :  nou  exspccuvit  usque  mane;  sed  de 
liocte  consurgeiis  veiiit  ad  montem  visionis,  id  esl 
^d  nionlein  Sion,  qui  speculatio  iiiterprctatiir,  iti 
quo  postea  Domiuus  crucifixits  es(;  prxparabai  se 
at  filium  suuni  immufaret.  Dixitque  ad  euin  fsaac  : 
i  Ccce  r^^nis  ei  ligna :  ubi est  victima  bolocauti  t[lbid.t 
7.) »  Sicut  Josepb  reFcrt ;  jam  itlius  erat  sctatis,  ni 
8(  toluissct  a  patrc  j:im  sene,  se  defendcrc  poiuissci. 
(1751)  Veruiiiiamen  postquam  Dei  et  parentis  volim* 
tatem  cognovh,  noo  restitit;  sed  siia  sponte  se  ligari 
permlsii,  gnudens  quod  Dci  bostift  fieri  mcrebaiur. 
90V(^*'^yV^<^i'  ^'t)i  horum  dnorum  majoris  obe- 
-if^tf»  fuisse  videtur;  ciiin  el  Abrahani  Deo,  et 
'Hthts  «Jus  parenii  sfnml  obedirei  etDeo?  lf:ignii 
'^iiidem  fn  ulroqiie  obedienUa  fuisse  vrdetar,  et  tali 
^airi  talrque  fHio  drgiia.  Haec  bistorla  noii  est  sim- 
l^iclfer  acdpienda,   sed  magiium  •nqvid  «littd  si- 


rant  gloriam  Det  {Ptr.  xvfli,4);  »  inde  est  (|ii(M 
c  veiiti  et  mare  obediimt  ei  <lf«t<A.  tiii,  f7); » inde 
esl,  quod  terra  nostra  dedit  fnictmn  tiittm;iR4e 
esi,  quod  omne  lijsnttm  tlat  friictimi  In  tempere  sot. 
Deniqoe  «fuodvirga  in  serpenteni,  et^qua  nsuiBp 
tn  sangttinem ;  quod  mfe  «perilttr,  quod  petrai  fsa- 
dit  aquas,  quod  mamMi  pluit,  qttod  asiiia  loqiiiar; 
qiiod  Jofdaiiitt  conveftitttr  relrorsoin;  qood  jabeMe 
bonttne  sol  bmi  movetttr»  teUim  beeobedieatia  kcii 
Sttnt  et  ali»  liiij[Usmodi  innttmerabilia,  qoc  ia  diffi- 
itis  volurouiibiis  inveniri  et  colligi  poastmi :  prx^ 
acrilm  qvl  dlvinas  paginaa  legerit,  ibl  eognoscei 
qi!antiiiii  obedieRtia  poosit;  Ibi  videbit  ad  hooiiMi 
iinpormm  ^lnionie  ftigere,  mortuos  FesQrgere,de- 
B  menui  mttiarU  leprosos  mundari,  caeoos  ilianuMrii 
paralyiicos  curari.  Scd  qwd  miilla?  ibi  vidibiinilKi 
rerttm  pooae  naturam,  contra  ilKtta  vokiatatem  (|ui 
oataram  creavit.  Sedo  BU8eriaaefiyperlogen(it,e*. 
ipagia  iacrf  mis«  qoam  verbis  cxpooenda !  OmBii 
ereaUira  est  ob^leiia  Deo,  pr^ter  iiiapi,  i|«tt  faeti 
est  ad  imagtnem  Dei.  Soltts  diaboltts,  et  bonioio  - 
ol>ediflM  invenllur;  emn  nuila  alie  creaiun  ioofac- 
dtena  la]»eiiialur« 

CAPUI  XI* 
ik  aMneniia.. 
De  virtnle  abatinentiie  ipie  Domlnno  ia  EvaAgelio 
Bos  admqnet  dlcienB :  c  Videte  ne  graveatur  coriii 
ireatra  in  erapula  et  ebrietate  [Lu^.  xxi,  31).  iNe* 


|n1Hearevidetur.Q«ld  enim  per  Ahraham  nisi  Deum  ^  qttaquam  iniercUcit  oobia  mQiiUttcare  etWlierefti- 


H»lrein  InicHigamns,  «  qui  proprio  Fiiio  oqo  non 
pepercrti  sed  pro  nobis  tradidii  tUum  ?  »  {licm.  viti, 
9L)  Quid  vero  Isaac,  nisi  Dei  Filtiim  Salvatdrem 
«ostitiin,  qui  tradidit  scmctipsttm  pro  nobis  obla'> 
flonem,  et  bostiam  Deo  in  odorcm  auavitatia?  Cgre- 
gie^utem  faciutn  est  quodiion  isaae,  sed  aries  pro 
eo  iinm^Iatus  est,  qiria  noii  Dei  Filios  secttndum 
tHvtbitaieni,  (1753)  sed  Firtiis  boiiiinis  Secandttm 
hiimamtaiemr«  sii.-ut  agnus  ad  viciimam  duetos  ei»(, 

'  et  «en  apemit  os  suum  (Itofi*  lh,  7).  »  Audiamos 
HttquePeiriim  aposiolttm'  diceniem  >  t  Gbriaitts  pas-> 
aus  est  pro^  iiobie,  vebis  relinqttena  exem|>iNm,'ttt 

'aequaibiifl  vestigta  €|tti(/P^r.if,  il).  t  Quidcei 
bt  BequamlnT  vesttgla  ejus,  nisl  nl  discatio  et  cuM<h 


Mittus*  et  Sftlvaior  noaier»  queniam  ip8e(l7Si) 
«  acii  figmeiitttm  AMtrufli  (P$.  cu,  ii).  >  Maadorire. 
et  blbere  non  e^  peccatttm ;  siqqi<iem  et  ip$e  m- 
ducavit,  et  biblt*  De  quo  scriptiHn  est :  i  QiKptt* 
ealttm  non  fi^il,  nec  dolus  invettltt^  est  in  or^  tju 
(/  P«/r.  1.1»  33).  »  Crfipulai  vero,  et  ebrielas  pecd' 
l^im  061«  quia  superfltta  aunt,  modHm  excedoutt 
eonl$  grevant,.corpu8.G9rruiii|Nii^,  libidiDeioRro' 
vocantt  menlem  evertttiu,et  Biinul  exterioran  (1155) 
homioem  debiiem  redduni.  Necessaria  Dominoscoo- 
cadit»  ii^iHirfltta  probU^t-,  Unusquijsqoe  soi  corporii 
menattram  cqgnovjt,  Si  quis  parum  eoaie^Qt^' 
pulatur,  et  parum  bibena  in^riai^r,,elian  deipi^ 
modico  allquid  mipuat,  dooec  ad  nieQSuraai  coacu 


^iis  ofoedieniiam  fjirs  ?  Lengum  est,  et  iiiiiui  aer-  D  ^«««Pi*»;  «^  «^»  volupiail,  setf  Mqce^iuti  (*?iliai. 

Nequeeni»  fierl  potest,  ut  qui  in  mandocanilo»  fi 
bibendo  eeqttitiir  ( I ISM)  vobiptatem,  ajiqnando  m 
v^iai  ad  crapolam,  et  ebrietateni.  l|aia.rum  settieu- 
tia  est.  Sic  comedat  mooAcbus^  ttt  /sempcr  esuriai, 
et  jsic  bibat  episcpptts,  ot  an  biberit  nesciai.  In  u- 
libua  ut  puto  crapiila  et  ^irieias  locnm  ucn  \\M* 
liinc  est  autem,  qiiod  iieaius  Pctrus  AposUtlus  »ii 
(Ibid.    M)  ;  i  Obsecro  vos  tanquam  adveRss  ci 


tnoiiis  quantiiacem  eteedit,  si^veli^mis  omnes  pone- 
r  fe,qttr  perobedientiam^Deo  placaer«ttt2  Qiiiddieent 
^itnr  moiiacbi  fhobedtentds,*  et  anas  irol«ntates 
ficieiitcr,  ae  per  hoc  Heo  noo  placentes ;  eiim  lota 
iRonacliorHm  rdigro  x>foedjeritia  stt^  et  sino  nbedieti- 
tia  monachas  iiilHi  8it?cain  viderint  non  soluin 
ratiofiales  creaturas  sicut  angeloa  et  bomlnes,  ve- 
rom  etiam  qn«  sensu  et  raiione  earent  jttbentis  Do* 

(i751).Eadein  babet  S.  Bruno  in  comment.  in 
Gcnesiin  c.  xxii,  pag.  18. 
'  (1752)  Cod.  Vat.  1^5.  c  (}uis  tibl  bonfm  dttorttm 
fnsiioris  obedienli»  fuisse  videtur;  cum  Abraham 
Deo,  et  filius  ejus  parenti  simul  obediret  et  Deo  ? 
Majgna  quidem  in  tttroque  iriiiedieatia ;  ot  tali  pairi 
laiique  lilio  digna.  » 


'  (I7j>3)  Ulcrque  cod.  Val.  et  Vallicd. :  M  poti^ 
hominis  fiUus  secundum  humanitatem. 

(1754)  Codex  S.  Marci :  feeii  fymeiHm  noun*- 

(1755)  Idem  Cod.,  etittterionm  S.  Marci  Flor.  «i 
uterque  Vaiic. 

(1756-7)  Id.  cod.  et  Vat.,  MmiV  poluniaim. 


i^4»«wg^tiV)««.  a|>6lHMure  vos  h  cauutiibtfs  (tesideriift  A 
%u«  miUuut  adver^iis  auiniain«  i  q/m  bolla  spiriuii 
oioveoi*  <  No(i  qiaa&i  suiijtictis  vobjs  pnKcipio;  ;&ed 
^uasi  esiraueos  rogo,  ui  vos  a.cariKiiibusd«>4ideriis 
absliiieaiis,  qme  luiUuiii  adversus  uuiiuani,  quas 
8|iiritui  belLa  movetat  qu»  uieuicm  inipu|uani, 
etc,  ei  auiiiue  muuiiioiies  iinpugnaui.  Caro  eutm 
coiicupiscU  adversus  sj^riiumt  ei  spiriius  adveiv- 
sus  cuniem,  ul  nou  qu;ecuuque  vultis  iila  facia- 
Us.  >  lo  Ivic  uli  pugiia»  «iii  carnt»  (1758)  alii 
507  spiriiui  auxiJiaiUur^  £  couirario  vero  spi- 
riiutti  opprimuiii ,  qui  c^ruis  de^derium  sequuu^ 
Uir.  Uvfft  sttut  absiiueutidr^  (475d)  uua  auimalis,  ai- 
(era  spiriiualis;  utrsque  uiagns,  snd  maj^^r  ulteray 
^uia  majtts  esi  «btiiuere  «  Tiiii»  quam  a  cibis. 
Qaamvis  ei  ciborttin  abstineniia  inagna  sii,  ui  non  ^ 
^um  a  prophetjs»  verum  eliam  ab  ipso  Umutuo  sii 
«onfirmau.  (i7lM)>  Primum  eiiim  lloyscs,  «leiude 
Eiias,  posiea  vero  ipse  Ooiuiuus  itosier  Jesus  Cbri- 
fttus  quadraj^iaa  diebus  ei  quadragiuU  nociibttB 
jeitiuasse  legunlur.  Qeaium  vero  Joafineni  Bapiistam 
cttjiis  ab^tineaiia*  fiiisse  puiainus?-  qui  viiiiim  ei 
sicerain  nou  bibii;  cujuscibus  locttsimei  mei  sil* 
¥e&ire  fuisse  narrautur.  Primi  jMireiites  nusiri  ideo 
aioriiii  siiiU,  quia  abuiiiieutiam  aon  babuenuit.  Jam 
uiartis  henumiiam  Niuiviiae  Acoeperaut,  diceule 
propbfU  :  «  Adbuc  qaadraginia  dics  et  Niuive 
suiiverlfitur  (Joji«  lu,  i);  i  et  iridttano  Muiiio  ii* 
iieraii  smii.  David  quoqtte  de  sua  absiiuentia  sio  aii :. 
«  Stmtli8  favius  sum  pdicano  in  soUUidiiio  (/W.  a«  r 
7)*  I  Peliciinus  avis  quiedam  diciiur  esse,  cujtts. 
uiagiiiuido  esi  advuiuiris  quautiiaiem«  scMiper 
lieiiuria  ei  in  soliiudiue  moratur,  qtt»  Uulao  absii- 
iienli^:  esi,  ui  6iciii  aliae  aves  saiuritaie,  ita  ipsa 
jnjutiits  deieciaiur  (i7(>i).  Talis  avis  fuil  AiiioiiiuSv 
laiis  Paulus  ct  iiilarion,  lalis  beaius  iiciieiiicluSv. 
quoruin  dclici.-e  ji^uuium,  quoruni  viu  absiiiteuiia 
fuii*  t>e  kilibus  auieiu,et  Doiuinusad  Job  loquliury 
dtceiis  :  (  Qiiis  diioisit  onagruiu  liberuiu,  el  viiicula 
ejus  quis  solvii?  Cui  dedii  in  soliiudine  domuro,  ei 
tabernacuta  in  terra  .salsuginis.  Conteiunii  muliiUi« 
dinem  civiialis,  clamorero  exactoris  non  audii,  cir* 
ciiiHspicit  mouies  pascuie  >»»«  ei  ?irettiia  quaqtto 
perquirit  (io^  «xxis,  5).  i  Quos  David  per  pellca- 
num,  eos  l>omiiius  pcr  onagrum  signiAcai.  Esi  autem  O 
onager  asinus  silvester,  nunquaro  a  solitttjine  reee* 
deiis  •  qiii  propria  uteus  liberute,  orciiii  quiife»; 
potest,  vinciilis  liominum  doinari  iiou  poiesu  Per 
asiiuim  ergo,  qui  stultum  animal  est,  Uii  tutelli-. 
gtiuiur  de  quihus  Aposlolus  aii  :  c  Qu«  stulu  sunt 
luuudi  elegii  Deus,  ui  coiifuuttai  foriia,  et  ea  qum 
utHi  suni,  tii  ea  quae  suui  destruerei  (i  Cor,  i,  17).  t 
lloniiiies  nauique  biijus  mundi  quasi  asiinos,  ei 
slHia  outmaiia  bos  virns  darissinioSt  ei  Deo  aina- 

(I75S)  Item  Uterquecod.  y»U :  <  ki  bac  Uli  pii* 
giia,  alii  ranii,  alii  spirilui  siifrragniilur.  Qui  cariiis 
«iesideria  ftigtinil  sptrittti  aiixiliautur.  E  cotilra  vero 
ttpiriiuui  oppritnunt,  qui  caruis  scrviiuti  sul^iciun- 

Pathol.  CLXF. 


biies  ^epittabsui,  quia  diiuisbi^  biijus  ^cuK  vohi|h 
Uiibus  in  soliiudine  babiuntes,  noii  quasi  boniioes» 
sed  quasi  pecora  ct  bruu  animalia  vivere  videban* 
tur«  Nudi,  ei  siue  tecto,  Irigus  ei  calorem  dic  nocti«<i 
q«e  paliebaniur.  Ab  imiiii  qtioque  muiulana  soiliciiu« 
dineiiberj,  ei  viiioruin  omniom,  atqttc  courupisccM- 
iiaruin  viuculis  absoluti,per  soliuidineui  vagabanlurt 
canuutesy  ei  jubilanles,  et  soii  conumplatioiii 
yacanies.  Ei  boc  esi,  quod  IK>miHUS  aii :  c  Quibus 
dedii  in  soiitudine  domtim  ei  ul)ernacula  iii  terra 
salsiigiuis  (Job  xxxix,6).  i  Et  isti  quldem  contemnunt 
multitudinem  civiuils,  quia  niundo ,  luoritil »  soK 
Deo  placere  desiderant,  et  inenie  j;iiu  inter  angclos 
conversaiiles,  ItomiiMim  conversationeoi  non  appe- 
iunt,  diceutes  cum  Aposlofo  :  i  Nostia  auiein  coq- 
vcrsalio  in  cibUs  esi  (PhUip.  iii,  20).  >  Qaiuorem 
auletn  esacioris  non  audiuni,  quta  nou  veniri,.  sedi 
spirittti  scrviuiit.  Iste  exacior,  venler  nosicr  esU 
cui  nisi  d^biiam  annonnm  qitotidie  pcrsolviuitts« 
quasi  itnpius  cxactor  tios  iprquere  ci  cruciare  non. 
cessai.  Tuin  iniprobus  eiiiui  csi,  iii  loiu  imstra  sub* 
sianiia  vix  ci  sulGcerc  possii.  Itii  Uiiicu  ci  uuu  obe-^ 
diunt,  ct  alio  cibo  rcfecii  fjiis  claniores^ei  loriionea 
^c  patiuniur,  (^iiaM  eos  iion  seutiauU  c  Non  »  euim 
c  in  soJo  paiic  vivit  boiiio,  scd  in  oinni  vcrbo,quodi 
procedii  ab  ore  Dei  (Mauk,  ly,  4).  i  Circumspiciuot 
igitur  rooiiies  pascit»  rjus,  ei  vircntia  qieeqtttt' 
l^quiruut*  isii  suiii  luoiitcsilli  dequibus  dicitttr,: 
4  I^evavi  oculos  uieos  ad  moiiies,  uude  veniei  ausi*. 
lium.  niibi  (/W.  «xx,  I). »  Duo  inagni  mooies  d«o 
suni  iesumeuia ;  ca^teri  vcro  iQi  stttit  quct  proplie* 
Urum  libri.  in  bis  auiem  iiiveuitMitttr  pasctta  sempor- 
vireiUia,  ei  iiunqoam  deflcieuii^,  quibus  nulU  ciiKK. 
viim  apparatus,  nullvque  dclicias  coinparari  possttni*. 
IJis  igitur  Dei  onagri.  refecii  damorein  cxaf4oria* 
uon  audiuul.  Ad  bos  itaqiie  respieiant,  qui  abstiuen- 
tiae  bonuiu  cognoscere  qu9r«ni.  Ue  qiia  ei  Aposto- 
lus  ait :  c  Nox  pracessii«  dies  autero  appropinqua*. 
\'ii.  ALjkiamns  ergo  opcr^a  ienebrarum,  ei  iuduaoiror, 
arina  lucis,  siciii  in  dio  iKwesie  ambttlenius,  ocn 
lu  comessationibtts  ei  «brieuiibus,  iion  iii  cubilibtts 
01  impttdiciiiisv  non  io  rattieniioiie  et  aeuMilatkitter. 
S^ed  imlvimiHi  Dominum  iesom  Chrislutii,  ei  eariiis: 
cnram  Mieeeriiis  iodesideriis  (Rom.  1«  iS). »  Noboo: 
attdis  quod  ei  Aposiuius  iion  neeessi^ria,  sed  sttpttf* 
fltt^  iNUrdkiiZCofliessatiiHies  enim»  ebrieiales  ev 
carnis  corat  oon  iii  necessiiaiibus,  sed  ip  desideriis 
el  voiupuiibtts  superflua  sont  Domioum  aotem  le- 
snm  Cbrisittm  indttit  ciuiconqoe  sapietttia,  jviiilia, 
ei  veriuie,  casliUife,  buniiliuie»  <i  virittlttm  om« 
nium  bonesuie  vestitnr.  Ubi  absiineiitia  non  esi, 
ibi  casiilas  ei  bonesus  esse  non  possoiit*  PUntai it, 
vjneam  Moe,  ioebriaius  esi,  ei  iieseiens.  vereaU, 
discooperuii  (Geii.  tx).  Ecce  verenda  qtue .  semiier 

lur,  qui  carnis  dcsideria  sequunlur.  > 
(1759)  Cod.  Vat.  :  uiia  carMalls, 
(17€0)  Cod.  V;a. :  i*rii«  tnim. 
(1701)  Cod.  Vai. :  dt'4Cietur. 


3<k 


m 


S.  BRUNONiS  EPISCOPi  SIGNIBNSIS 


M 


opcrienda   MrH,  «lirieltite  inaii»retiatilar.  Et  Ideo  A  tialis  abstinentit  eontinefur :  et  slne  memis  ciinis 


ApestotiM  alt :  c  NoKtis  tnebriari  fino,  in  qiio  est 
Inxuria  {Ephei.  t,  t8).  i  Si  tantus  palriarcha  in- 
ebriatiis  verenda  siia  celare  non  potuit,  qiiomodo 
ebriosus  membrorum  siiorum  588  boncstatem  i-a- 
stltatemqHe  servaliit  ?  Loth  quoque  vino  inebrialtis 
tiliarom  pudicitiam  Tiolavii;  qiiem  tantum  vino 
Superatuin,  iino  Tino  sepullnm  Scriptura  comine- 
morat,  nt  malum  quod  feoerat  ebrius  ignoraret. 
Undeet  Salomon  non  iuiinerito  ait :  <  Vislo  Samue- 
Its,  qua  erudivit  cum  mater  sua.  Noit,  Samuel,  noli 
regibus  dare  vinum ;  qiiia  .nulium  secretum  est,  nbi 
regnat  ebrious;  ite  forte  bibant  et  obliTiscaniur 
jiidiciorum,  eC  niuteni  causam  filiorum  pauperis 
{Prov.  XXXI,  1) :  »  Saiiiuel,  In  quo  est  Deus,  iuter 


qne  desidcrio    raro  Tidetur   fteri   peccaimn.  rit 
tamen  aliqnando,  duin  alii  aliosetiaminTitosTelvi, 
Tcl  blunditiis  peccare  compellnnt. 
CAPUT  XII. 
Vbi^  id  eil  in  qulb»$\  Eecletia  malur. 
Diiiinus  supertus  de  Ecciesia,  et  ornamentis  ejns, 
Restat  nnnc  ot  suis  ornamentis  eam  indutam  Tide). 
mus,  et  in  ejns  specie  et  pulchritiidine  delectemor, 
de  qua  Psahnista  ad   Dominnm  didt:  i  Astililre- 
gltia  a  dextris  tuls  in  Tcstcto  deanrato,  circurodait 
Tarietaie  (PsaL  xi.it,  1i).  •  Hxc  regina  ipsa  est  de 
qna  loqnimur,  Ecclesia  Dei,  qii»  beiie  a  deiiris 
stare  dtcitur,  quia  laeta  et  prospera  ipsi  parafllor. 
In  jiidicto,  ut  DoroiiiHs  ait,  stabunt  agni  a  deslris, 


|H*etatur,  per  qnein  apostolos  ititelliginHis,  qui  ainici  ^  hacdi  aniem  a  sinistns.  Multa  suiit  efus  TcsiimeDU, 


Dei  appellantur ,  de4|uibus  ipsc  Dominus  att :  c  Vos 
aniici  niei  «slis  (Joan.  xv,  ii) ;  «  el :  c  Simt  dilexit 
me  Pater,  ei  ago  dtiexi  tos  (Ibid.,  9).  »  Istl  autero 
ft  matre  iastriicti ;  niater  eniin  eoruin  Ecclesia  est« 
Tiiiuin  regibus  iiiterdicitnt.  Kcges  isti  episcopi,  et 
sacerdotes  sunt,  qui  aiios  regentes  et  corrigcntes, 
ab  omnl  Tinoieniia  et  obrietale  ut  se  custodiaiit 
necesse  est.  Unde  et  ^ileniis  Deo  bcatusPauliis  ules 
.  epiaeopos,  et  saoerdotod  eligi  prxcepit,  qui  non  Ti* 
Nolenti  sod  niodesti ;  non  ebriosi,  sed  sobrii  sint. 
Tiiiiotlieo  tanien  cpiscopo  dicit,  ut  utatur  modico 
tino  propier  slomachum  et  frequentes  inflrinitates 
Diaconos  «iiam  iion  mulio  Tino  dedilos  esse 


mtilia  ssinl  ejos  ornameitta ;  et  idM)  varietaie  eir- 
cumamicta  perhibetur;  sed  iwHum  ornamentm 
habet,  qnod  Tel  aurenni,  Tel  dcauralom  aon  sil 
MuUiim  sine  auro  esi  el  oniamcntum.  Sacpe  jam 
dlxlinus  qtiod  per  attrnin,  au«  sapieniia,  m  viis 
mtegrlias,  et  puritas  designainr,  sine  qoibus  nulfnn 
ornamentum  polchnim  esi,  et  quodcunqne  his  non 
liecoralnr  tiIo  et  abominabile  est»  Talibus  on> 
mentis  (i7f2)  ornaia  dicitur  Rebecca ,  cui  serTus 
Abrahse  in  aure  aureas,  ^t  armUlas  atireas,  ei  anna 
vestimenta  atlnlisse  narralur  (GeHe$.  xxiv).  Ingre- 
dere  ki  lemplum  SalomOnia  {Ui  Reg.  x),  ei  cir- 
cufnspice  diKgenter,  nHiil  ibi  nisl  auruni,  et  ipsnm 


jubet.  Sic  igilnr  SanMiel  non  dat  Tinuro  regibus,  et  q  porissimum  Tidere  poieHs.  Qtiare  boc?  quia  nilril 


dai  Tinum  regibus.  Non  dat  utiqiie  ad  ebrietatem  ei 
IMperfloitatem ;  dat  auiein  ad  modostiam,  et  ^rio- 
ifiiem,  et  corporls  necessitatcm.  Mam  «t  SalTator 
nosler  sic  a  Judsis  reprehenditur,  qnasi  potator 
vini  et  amicus  pubiicanorunu  Non  necessaria  igl- 
lur,  ct  supeHlua  prohibentur ;  et  Tini  et  concupi- 
sceuii»  ebrietas  inala  est;  quia  nullum  secreium 
est,  ubi  vel  haec,  vel  iUa  ebrictas  regiiat.  Tales 
ebrii  iion  possunt  dlcere  :  c  In  corde  nieo  abscondi 
eloquia  tua,  ntnon  peccein  tibi  {PiaL  cxTiri,  I1).t 
El  mulloiies  simisso  sensu,  et  intelligcntia,  et  bo- 
nufnniaiiiiH^eimalumbomimdicunl,  i  ponenteshicem* 
lenebras,  et  lenebras  iucem  (ha,  v,  20) :  t  dicen-- 
^  les  dulce  aniarhm,  et  amstrum  diilce,  et  tHroqne  vino' 


fatuum  el  stultum,  nihil  lurpe  et  ininwttdum  Ih 
dorao  Dei  apparere  debet.  ^egina  Sa!»8,  per  qoam 
Eeclesia  Agnratnr,  venlens  ad  Saloroonem,  stuAit 
el  cenlttm  et  viginti  talenta  de  auro  porissimorPnl- 
ohra  igitur  in  vestilu  deaurato  Gcciesia  dcscribiior, 
iitiotasapiens,  Uita  mnnda  et  incormpta  inieirrp- 
tur  ,  de  qiin  per  Satomonem  Domimis  ail :  t  Uns 
est  coluniba  nica,  perreeia  mea,  immaciilala  mes 
{Cant,  Ti,  9),  I  de  qna  et  Apostohts  att :  i  fJl  eiin- 
beret  slhi  glortosam  Ecciesiam  non  habenrem  macn- 
lam,  aut  rttgam  (t:ph.  v,  27)<  s  Nullum  igttnr  or« 
nainentonr  iliiiis  est,  etsi  pretiosum,  et  pulHirum 
vldeinr,  nisi  aurum  fuerit.  Videntirr  enim  hxreticit 
pagani,  phiiosophi,  et  JtHlaei  eadem  ipsa  ornameiita 


iiiebridti  pcrvertnnl  caiisani  4iliorum  pau|ieria.  iiliua  0  Imbere,  quibns  sf^oitsa  Chrisii  utitur;  sed  in  boc 


Videiteet  paiiperis,  qni  cum  diTesomnium  essel,' 
panpor  pro  mibis  lactns  esl.  Cnm  4gitur  elhi  potoo* 
qoo  abstinehtia  tam  litiiis  sit,  Tiliorain,  et  Toiiip- 
taiuin  absiinentiam  quam  neoessariam  esse  puiabi- 
mu*?  c  llaec  est  enini  Totuntas  Dei,  aii  Apostolus, 
jut  abstineatis  tos  a  foniicaiione,  ui  sciat  uiiusquis- 
que  Teslrum  Tas  suum  possidcre  in  sanctiAcatione 
et  honorc ;  noii  iu  passione  desiderii,  sicut  et  geii- 
iesqu»Dcum  ignorant(/  Theu.  vi,  5);  i  unoTcrbo 
omnia  Titioruin  coniprehendit.  In  eo  autcm  quod 
ait  c  non  in  passione  desiderii,  sicut  ei  gentes,  qtiie 
Deuni  ignornnt  {Ibid.)  :  i  omnis  spiritualis,  et  car- 


dlBenini,  qnoti  anrea  non  siint,  qiiamvis  aitrca  esse 
videaninr.  Ntilia  «nini  alia  saptentia  aurea  est,  nlsi 
ea  quae  evangdica  et  aposiolica  doclnna  509 
conflrmatur.  Quaecunque  igiiur  fides  ^  qiiaecttnqae 
cbaritas,  qiincunque  iiumilitas,  misericordia,  pax, 
patietitia,  Justitia,  vei  obetiieniia  fuerit,  si  aposioliri 
docirina  auro  non  spiendoeril,  falsa  est,  corrupia 
est,  imtnunda  est,  et  ianf|uam  mors,  et  TeneniiQi 
fugienda  est.  Merltoergo  in  vestilii  deanrato  Ecde- 
sia  pingiiur,  cujus  omiiia  omamenta  tam  piirrssimo 
auro  intcxta  snnt.  Semper  aulein  sancta  Ecclctia 
omnibus  suis  ornamcniis  indula  csty  qaanivis  oou 


(1762)  Cod.  Vat.  omittit,  ornameniti. 


M  SEXTENTIiC. 

siimil  oimita  ndeaiilur;  aliqaamlo  iidei,  aJiquando 
gpei,  aljqnando  cbarilalis  ornanienlo  induia  cunspi- 
cilur,  cseteris  quodaminodo  tub  una  lalenlibus  ei 
iioii  appareniibus.  (1763)  Quando-auiem  fldei  incre*» 
ih^iiiutn  appareiy  lunc  mirabilc  videas,  dscmonia 
fiixere,  inortuos  surgere,  cascos  illQiuiiiari,  paf^alyii* 
cus  curari,  leprosos  mttndari,  aliaqiie  miracula  Ocri, 
qux  ab  bis,  qtii  eodem  fldei  oniamento  vestiti  non 
^t,  iiupossibilia  esse  creduutur.  lloc  auiem  fidei 
^niauieuio  post  Cbristi  passt<Niem  loMgo  lempore 
Ecdesiaeiiiii  usi  suiit,  qooniam  geiitiles  et  iiifideles 
niazime  boc  videre  ddectabantur,  boc  ad  Cbrtsil 
aniorcin  irabebaiUur ;  ita  ut  iiianifestc  iiiielligereiit 
oroiiia  possibiiia  esse  credenti.  Quando  vero  spei 
<^riianiciituiu  mautleslaiur^  iuuc  tota  \a  cimleinpla» 
(iufiem  erigiiur,  eia  icrrciiis  adco^iestia  sublimaHir^ 
uiyquaaivis  eorpore  in  muudo  sit,  coiiiideiiier  dicere 
audcai :  <  Nusira  coaversaiio  iti  ca)Iis  esi  (PkiHp. 
■i,  20).  >  ^  c  Speenim  salvi  facii  suuius  (U^m.  vitiy 
%i).  I  £i  Uitic  quiiiem  iaiu  iuagua  proiiiiilii,  ui  quo* 
<|auiiuodo  cxira  se  dicai,  ei  in  tlesiilcrio  obediendi 
wfiauuuct  attiiiettlcs;  ita  ui  cuin  Apos»iulo  quisaudiciift 
(lieai :  c  Cupca  dissoivi»  eiesic  c«iii  Cbristo  {tkiiip. 
I,  2i).  »  £i  OMtt  P&iiwisU  : «  Sioii  tei^us  de«de- 
ral  au  foutes  uqiiarum,  ii;i  desiderat  aBin»  mmi.*A 
U,  Dctis :  siiivii  auiiiia  mca  ad.Dcum  foiuem  vivumy 
quando  veiilaiii  et  «pparcbo  aiitc  facicm  Dei  (PmU 
lu,  I).  »  Setl  qiiid  miniui,  ewn  «a  iudttbiUiiicv 
HH^rauda  priMuiliai»  <  qua:  nec  oculus  vidii*  uec 
auris  audivi.i,  iiec  in  cor  boiiiiiiis  asceiidii,  qii» 
pr;rparavii  Deus  diliijeutibus  se?  »  (/  Cor*  ti»  9.). 
Uxc  auiem  spei  ceaicuiplaiio  Cacit,  ui  spoususaii- 
qiiaudo  de  ca  dicat :  c  Adjuro  vos,  filiu:  Jcrusalem» 
percuprcas»  ccrvosi|uocamporum»uitiou  sitscileiis, 
iKque  evigiiare  faciatis  diiccumy  qiioacl  usque  ipsa 
vclii  (C«iti.  111,  5).  >  lloc  spei  dcsidcrio  lcnebaiiir 
iila,  dc  qua  ipse  Dottiimis  aii :  c  Maria  opiiiuam 
partem  elcgii.  qiiae  non  aufcrciur  ab  ea  (Lhc.  %y 
41).  >  Si  vero  in  elmriuiiis  se  onianicnlo  Ecclesia 
revclavcrii ,  iunc  vidcas  oinncs  se  vicissim  salulaH* 
icsin  06culopaci&,'tuiicinlclligas,  c  quain  boiium  > 
sit,  c  ei  quaiit  jiiculiduiu  babitare  IVatrcs  in  unum 
(fia/.  cx^Eiii,  1),  ei  quomodo  >  imilittttclinis  cre- 
detitium  er.ii  cor  imnni  ei  anlma  ttfta;eratttque  il*« 
lis  otniiia  conimunia,  et  ueiiio  diceliai  aliquid  esse 
sttum  [Acl.  IV,  53).'  >  Quando  lioe  omameiiiiHn  ap« 
paret«  luiie  Idem  voknii,  atqu&ldem  noluiit  omnes. 
cldem  entm  vclle,  ei  Idem  nolle,  alt  quidani,  flrnia 
aittidiiaest(CiCEno).  > — c  Majormnuienieliarliaiem 


--^LtB.  II  »it 

A  neitio  baLiel,  dicit  Doiuiuus,  quam  ut  aBimam  suaui 
ponat  quis  pro  amicis  suis  {Joan.  xv,  13).  >  Qooiiet 
Ecclesift  filii  cliarilaiis  vestibus  incfaiuniur,  loties 
odium,  4ra,  invtdfa,  indignatio,  furor,  detraciio« 
conieniiones,  aeinulationes,  disscnsiones  fuganiur, 
«i  perimuiitHr.  Gouveniuni  enim,  sibiqoe  vicisslm 
epiiulanlur  cbaritas  ei  concordia ,  pax  et  miseri» 
cordia,  coram  qntbos  bxc  lalla  porlenia  consistere 
non  praevalent.  Sunt  alia  quaHittm  Ecclesls  orna- 
inenla  non  ariificiose  inter  se  conjuncla,  ui  iiiinm 
siiie  omnibus  induere  non  vaieat.  Qoatuar  enini 
sunt,  qitomm  prltnum  prudeniia,  secmidum  justitii, 
iertium  fortitudo,  qttartum  lemperaniia  dicitnr ;  de 
quibos  superius  saiis  iocuii  snmns.  ftls  amem  fic- 
clesiae  fllii  prKCipue  in  Quttdragesimis,  ei  niagnlg 

^  soleiniiliailbos,  et  si  quando  ooncilia  celebraninr» 
iudoi  solent.  £t  i«ne  qttidem  videre,  et  audlre  satis 
siiave,  et  deiectabile  est,  sapientiiun  pnedicantem, 
jnstitiam  jodicantem,  f«>niittdinem  separanlem,  el 
lemperaniiam  pro  -quibusdam  uliiiicr  iMerpellaiH 
tem.  At  vero  bumilitatis  ornamenfiim,  quando  fie^ 
leslae  filll  induuntur,  tunc  omnis  siiperbia  confundii^ 
tvr,  arrogantia  cUssipaiur  com  beai»  Manx  Virgitii» 
senientta  :  c  Depooii  poienies  de  sede,et  exahai  b«'^ 
niieft(Irtt«.i,52);  I  eiFilius^usSalvatornQstere4Hn« 
demaenteniiam  eonArmans,  a|i:  c  Omnisqai  seexaU 
tat,bttwiliihifr  (Lutf*  xyii!,  14).  >  Tuuc  virginttmebo» 
ros,  et  jnoiiaoinraaiexerciitttteoHSiiieias  lana,cipd* 
ybtts  Indutost  quibtte  iadumeniis  .masi««e  bumiliiae 
gleriattr»  inter  quos  et  Ptter  uesier  fienedirius  eu^ 

^  per  ebttrneam  sedens  eaihedram  toittm  littwiiiiatie 
emamenittm  !n  dttodecim  membra  porlilur.  Quattdor 
bttiem,cttin  misefficordia!  veaiibttisemaoifesLafiedo^ 
8ia,iuftchospiieacolligQntttrv  nodi  vesiiuniur,  carcefi» 
aperittDior,  visiuuiittr  iiiflrwi,  Gamelici  saiiautur; 
et  ipsa  mater  humilis,  ei  misericordiosissima ,  Do^r 
mliH  stti  exempU  secuia»  paoperibus  mitiisirare,  ei 
pedes  lavare  non  dedignatur.  Nulhim  indumeuluni 
cst,  quo  inagls  oroaiam  eam  vidcre  desidereui,  qttir» 
cnnque  paupertale,  inflrmiiate^  vei  qttacunque 
cttlainitaie  oppressi  miU  lloc  auiem  vcsiiinenta 
ipse  Domhitts  ei  Salvator  nesier  indoiiis  dieelia  v 
c  Venlte  ad  me,  emnes  qoi  kdioraiis  el  mie» 
rati  esiis,  ei  510  «g»    reflciam  vos*  {UaUk.  xi» 

0  &) ;  •  et :  c  Siiiite  parvnlas  venire  ad  mt;  liilittm  esi 
enhn'  regottin  cceiornm  (if«r«.  x,  14).  »  Siiniei  aliu' 
oniamenu,  quilHis  bMJiis  regln»  oeliUisstma  p«i<> 
chritttdo  ei  gioritt.  maniiestai«r ;  sed  UoliUe  uo^- 
iimkIo  dixhise  sufiiciai. 


(1763)  Uierquc  Cod.  Yat.  :  Quando  autem  (idei  ornamenlum  apparet,  lunc  mirabile  diclu  videat  dano^m 
fugertr^  mortuOs  returgerei  Clc. 


«ift 


S.  BRUKONIS  £PISCOPi  SICNIINSIS 


«tt 


SENTENTIARUM 

XIBER  TERTIUS  ^"^^*» 


CAPOT  PJUMUM. 

M  NOVO  HCNDQ*  ^ 

Itovuji  liomo  venil  iu  mundum,  ^iii  novum  ei  ve- 
terem  eondidii  mundum.  Exivil  enim  a  Paire  e(. 
venii  in  mnnUum,  ui  de  immundo  lacerei  mundum» 
c  qiii  itluminai  omnem  l>omiiiem  venieuleni  in  buno 
uiundum  (Joan.  i»  9)«  »  Sed  quomodo  venii,  qoi 
Vbique  est,  el  qni  in  mundo  erai,  el  mondus  per 
ipsiim  facius  esL?  Quomodo  eiiam  a  l'atre  ei^ivil. 
qui  a  Patre  iiunquain  reee&sii?  Venire  Dci  apparcro 
esi,  ei  quando  ae  ostendii :  ionc  cxire  ei  venire 
videlur*  De  qno  eiiam  scripium  eai :  c  Hic  Deua 
NO&tert  ei  non  existimabitur  alius  ad  eum,  qui  adr 
lnveoit  oinncm  viam  «cicniiiie.  Posl  hasc  in  ierrlit 
visiis  esl,  ei  ciim  bomiiiibus  conversatua  Obi  (Bar 
rmh.  III,  37).  »  Visiis  esi  eniin  per  humanitaiem,.  ^^ 
qiil  videri  non  potesi  secuttdnm  diviniiatem;  qai^ 
«Deum  uomo  vidiiiuiquam<Jti«it.  i,  iS).  >  Venicn$ 
auiem  iiinovavit  omnia :  secundum  boc>  qood  ipaa 
dkii  1  c  lilcce  nova  Caeio  onmia  (Apoc.  xxi,  5).  >. 
e  Debemus  ig iiur,  atcui  Apoatolua  ait»  In  nc!viUto. 
\\UB  ambulare  (Rom.  vi,  i),  >  ei  noa  veterem,  aed 
Rovum  liominem  imilart.  Gum  a  iudaeis  Dominaa 
MiieretMr,  alierlus  mundi  se  regem  esso  oelendens» 
Mi :  €  Ucgiium  meom  uon-est  de  boe  muiido  (^oo«. 
xxviii,  56)«  k  Qiiod  enini  do  mundo  hoc  noa  e^se. 
diett,  alierius  Riundi  regnum  auwii  esse  of  lendiV 
Esi  iiaqoe  alios  muudus  stipra  liune  mtttidumy  valdo^ 
oxcclb^iioiis  naiurjt,  ei  digniioiis,  quaw  sii  isie. 
HiiHidi»,  qui  iu  Innligno  posilus  otit;  de  qiio  ipse 
Bominns  aii  :  c  Si  de  mutido  ruisseiis,  niundus^  q 
qnod  sunm  eral,  diligerei;qoia.verode  roundo  non 
esils,  sed  egoolegi  voado  muiida,  propterea  otlit 
vtos  inundos  (io#».  xv,  4).  >  Quibos  verbis  ieilium. 
i|«of{iie  x>siendii  mundom«  per  (|iicm  Ecdcsiam  in*» 
idligimust  qiue  de  mundo  quidein  clecia  osi^sed  jain, 
nunc  do  mondo  non  eau  (inia  ci  ipsc  iniuidos  esi» 
de  qao  vidclicei  mimdo  scriptom  eai  :  «  Sie  Dous 
dilexit  mniidum,  ui  Fiiiuin  anum  miigeuitum  darol, 
iii  oiimift  %pit  erodil,  io  illum  noa  peroai,  sed  babeol 
viiam  aeteniam.  Non  enim  venil,  ui  judicet  muudom, 
sed  ui  sulveiur  luuiidus  per  Ipsum  (Ibid.  n,  17).  > 
Iste  euim  uiundus,  qui  salvaiur  per  ipsum,  uuiliis 
aiius,  nisi  Ecclesia  iiiteHigi  poiest.  Ilic  esl  igiiur  illo 
moodtts,  de  quo  Dominus  dicii  :  c  Ecce  nova  fitcio 
omtila  (lia  XLiii,  i9>;  >  (1765)  quoniam,  sl  nova  iu  D 
lioc  mnndo  facta  suni  omnia ,  baliet  igiiur  Ecclesia 
novum  coclum,  iiovain  lerrani.  novuni  solem,  iiovam 

(1761)  Cnd.  1254. :  Incipii  iiber  doujni  Brot.onis 
«ptMropi  te  novo  mmido. 
^1705)  Cod.  Val,  :  Qwd  tinova^  etc. 


lunam,  «t  stellas  novas,  oi  mibos,  el  plnvlM,  |8|« 
gura,  ei  tomiriia,  moiitoi,  ei  ailvas,  ei  boniinri 
novos,  caeteraqtte  oimiia,  q«se  tamen  periUnTetm 
signiflcala  fuerani,  ei  qiianutam  cnm  illis  siinilitQtii< 
nem  babeni.  Novf  diim  smil  cceli,  de  qiiibtts  dtci^ 
Inr :  t  C«ti  enarrani  gtoriam  Del,  el  opera  maiiiram 
«Jus  annonilat  firtnamenlom  (PtaL   xvtn ,  |).  i 
Nova  tcrra  est  illa  de  qiia  didior  :  c  Bi  terrs  niH 
aira  dabii  rruetum  sunin  (Ibki.  i.xxsiv,  \%).  i  \is 
videre   novum    solein?  c  Vobis  tlmentibas  Dennr 
orietur  sol  johliiie  (3iatach.  vi,  9),  >  ei  c  DjlgebttRt 
jtiaii  siciii  sol  in  regno  Dei  {MaHk.  xiii,  43).  i  Vis  el 
novam  luoam  \iderc  Y  i  Qutt  est  Ista  qu«  pro^edi* 
Uir,  qoasi  aurora  coiisurgens»  pulchra  m  lana,fiei' 
eia  ui  scl,  tcrribilis  ui  easlrorum  acles  ordinaur 
(Cmir.  VI,  9).  >  Beaii»  qnoque  Joannes  didt  se  vi« 
disso  mulierem  quae  erat  c  amicia  aole,  et  iona  snb 
podibua  ejua  (.4^^.  xii,  f).  >  Nova  es  inandibi  hmv 
quam  matlcr  sub  pcdibus  habet.  Nova  siella  Virgo 
Maria,  qiiae  steHa  maris   ioferpreUittir,  el  illt  de 
qua  diciiur  :  c  Orietur  sieila  ex  Jacob,  exsiir^et 
bomoexlsrael  (iVtfm.  XXIV,  17).  >   N(;YQni  esl  iKir, 
ut  ex  liominibus  steH:e  oriaHUr.  Vlde  eiiam  nov» 
nubes,  novasque  cobimbaB.  t  Qui  stioi  istl,  «)iii  tii' 
nnbes  volaot,  et  qnssi  tolombee  ad  fonesiriis  s»» 
(iso.  LX,  8).  >  Ecco  invenimns  norum  mundtrai^qiil 
aoloa  vera  deQuiilooe  dicliar  roondiia,  qoonianiex 
aqua  el  Spiriiu  aaiicto ,  do  immnndo  faeins  est 
ronndus.  Ilic  sit  igitiir  nobis  maiorla  loqaendi,  f i  in 
Dei  laudibtts  sermoiiea  compooondi :  ipso  ad^uvaiiis 
qui  vivit  ei  regnai  in  aaeeula  sascnlonuii.  Amea. 

511  CAPUT  II. 

De  cMs  nomt. 
« Coeli  enarraikl  gk>riam  Dei,  ei  opera  jnar.uma  <|ns 
annuntiat  firmaffiteiiiam  (Ptai.  xviii,  i\,  >  Caeii  vomn- 
tor  saneii  apoaioli»ei  qoaro  QseU  vocepiur  dicendnfli. 
esU  Sioul  eoim  iUiua  muiidi  quiab  Iniiio  Cadiisest, 
qui  de  ccelo  oonaiai,  oi  terra,dequaaiiMoyses: 
«  In  principio  croavii  Doua  ci^lam  ei  iqrram  (GcHet.. 
ui)f  >  maf ima pars^ (I766)et  nobilissima  cceluniesi; 
ita  et  bi^us  novi  mundi,  «le  qiio  Doniiniis  ait :  <  No<t 
venii  Filius  homhiis  ul  jitdicct  munduin,  sed  ulssi- 
veinr  mundus  per  ipsuin  (Joan,  nu  17) ;  >  mnjores  rt 
clariores  caeteris  apoaioU  sunU  De  quihus  scripiu» 
est :  I  Principoa  populorum  (1767)  coRgregati  soaI 
curo  Deo  Abraham  (PtaL  xui»  10).  >  Isli  suutiiii 
senatores,  deouibus  Dominus  :  «  Nobilis  in  porlii 

(1766)  Cod.  Vat. :  Ei  nobUlor. 

(1767)  Cod.  Vat.  1254  :  Coaveneraiil  eum  Bf$ 

Abraham. 


WS  SENTENTIiK. 

vir  ejiis«  quaiiilo  sederit  cimi  senataribuft  lerr»(  Proi^. 

ixxi,  V»),  I  Quibiis  ipse  Dominus  :  t  Yos  qui  secuti 

esiis  ine;  sedebilis  supcr  sedcs  duodcrim,  judicantcs 

duo<leeitn  Iribus  Isruel  (Madh.  xix,  28),  i  proqnibus 

l^atreni  rognt,  ilicens  :  c  Patcr,  ego  volo,  ut  ubi  ego 

luin,  et  Ipsi  siiit  ihecum  {Joan.  xvii,  21).  i  Totiis 

mundus  coelo  concliiditur,  tota  Ecctesia  calholiea 

tnier  aposiolicx  fidei  et  doctrinae  lerniinos  conti- 

heiur.  Qiilcunque  extra  lios  lerminos  est ,  proranus 

et  inlldciis  esi.  Unde  et  per  Saloinonem  a  Domino 

(licimr :  i  Non  transfrrediaris  terminos  qnos  posue- 

runt  paires  (ui  (Prov.  xxii,  28).  >  Merito  igiiur 

apostoli  coeli  vocantur,  cum  ianiam  coeii  siiniliiudi- 

iiem  habeani,  ct  homeu.  Coelum  auicin,  ut  quibus- 

itam  plncei,  ex  eo  didtur  qiiod  ciblatum  est,  id  cst 

fariis  ca^Iaturis,  sive  sciilr.Vjris  dcpictum,  et  varta* 

turo  est.  Ibi  eRlm  sol,  ei  luna ,  ibi  siellae,  et  inajores 

et  mlnores  positae  suiit,  quaruin  splendore  et  pul- 

chritadine  slc  decoratum  esl,  ui  nibit  in  creaturis 

iSiTf^iatiir,  quod  pulchritudlui  ejiis  valeat  coinpa- 

rari.  Nam  et  in  templo  Salomonis  parm»  c^iatx, 

et  aliae  cxlaiuras  vatde  proeminentes  fulsse  referun- 

tur;  qupe  quidera  omnia  aposlolis  quoqiie  convenire 

Tidentur.  In  cis  enlm  et  solem,  et  luuam,  et  stcllas 

tnvenire  non  est  difficile.  Ipsi  suiit,  qulbus  Dominus 

ait :  c  Yos  estis  lux  miindi  {Mctih,  v,  U) ;  i  sic  corum 

ffde  et  doctriiia  lota  Ecclesia  illuminataesl,  sicut 

solis  bujus,  ei  lun»  splendore  toia  lerra  (1768)  illu- 

ninatur,  in  quilms  et  virtutum  omniuito  pulcbrltudo, 

q:sasl  sletlc  quxdam  coruscant.  Si  vero  a  celando 

eceK  dicaniar,  eo  quod  arcana  celant  coelesiia,  et 

tftiscondunt,  audlo  AposiolufD  quoque  dlcentem  de 

Sttts  arcanis,  quod  raptus  in  paradisum  audierit  ar* 

cana  verbat  m^^si  non  licel  bomini  loqui.  Quibus  et 

DMoiiius  sua  secreta  celare  praecipiens  :  <  Nolite» 

fnquit,  sancium  dare  canibus,  vel  margarilas  spar- 

gere  aote  porcos  (Ibid.  vii,  6).  i  De  istis  ei^o  dictum 

est  :  c  Ccelleiiarrantgloriam  Dei,  et  opera  inauuuin 

ejus  sonuniiat  flrmauienlum  (P$aL  xviii,  1).  i  Quain- 

Tis  etilli  alii  suo  modo  Det  gloriam  enarrant,  et  iiun- 

rieiit :  alios  dixi ;  quoniam  et  iili  mulii  sunt  secundum 

illud :  c  Laudaie  DouHuuin  de  coelis  {Psal.  cxlviu, 

i) ;  I  —  t  et  coeli  i^luruin ,  laudate  Dominum  (fbid.^ 

4).  »  Apostohis  quoqoe  tres  coelos  ponit;  Moyscs 

ititos.  Ail  euim  :  i  In  piincipio  Deus  creavit  coeluro  el 

terraiii  (€ene$,  i,  I)  :  i  ecce  uuum.  Seconda   die, 

<  lecit  Dcus  flriii:tmcnliim  iii  metlio  aquarum,  divi» 

sltque  aquas  qux  erant  super  flrmamenium  ab  his 

cpiae  ersiiil  sub  nnnamento,  voeaviique  finuamcoium 

coelitni  (Ibid.,  7).  i  Ecce  allerum.  Et  hoc  quidem  est 

illucl  coeluin,  qiiod  pcr  soleni,  lunain  et  s(ellas«  qu» 

io  eodem  fulgeiit,  et  iiostris  oculis  revebintur.  Pri- 

iiftuin  enim  coeluin  de  hoc  niuudo  videre  impossibile 

esi,  quoniam  boc  quod  videmiis,  inter  nos,  et  illud 

positttin  esl.  Sed  cujus  excellentiae  et  pulchritodinis 


.  ^  iJI).  Ilf.  9^ 

A  illud  f  sse  puiabitnus,  cuni  hiijus  Infiiriorb^  latttain 
esse  videamus  ?  Et  primum  quidero  eociuro  siatiui 
eadem  die  factum,  ct  illuniiiiaturoe6t,.dicente  Do- 
niino :  i  Fiai  lux,  et  f^icia  csi  lux  (Gbms,  i,  3).  »  Hoc 
autcui  tcrtis  dic,  postquam  faclnm  est,  solem',  lo- 
haui  et  stelhis  susccpisse  narialur.  Ernt  igilursiite 
luuiine  usqiie  ad  banc  diem  praiscrtiin  cuiu  aquiii 
omnia  conliiieniibus  uonduni  apparcret  arida.  Ter- 
tia  nainquc  die  diciuin  est  :  t  Congregentur  aqii.T 
quse  sub  ca^lo  sunl  iu  locoui  nnuin,  et  appareal 
arida  {Ibld,^  9).  i  Nonduin  i^^ntur  artda  apparebat^ 
quia  nondiiin  firiuainenlum  liiinon  babebat.  Primuiii 
vero  coeluin  jam  Itice  sua  fiilgebat;  illn  aulein  lu!( 
dles  a  Doiniuo  vocata  est,  dicente  Scriplum  :  i  Yo* 
cavitque  Dominus  liicein  diem ,  et  teiiebras  noeieii» 

"  (Ibid,^  5);  I  dtes  autein  stne  luce  esse  iion  potuit« 
Quo  autcm  instrumento  lux  illiiis  coeli,  el  illius  diel 
facta  sit;  cuin  noiidum  sol,  ct  luna,  vel  altqua  lu« 
minis  instrumenta  facta  fiiissenl,  dubitari  |)dlost. 
Lcgimus  lamcn  qnod  mundus  illenon  ogcbat  luuiine 
solis,  quod  nox  non  erat  illic ;  ubi  ciiiin  aiigeli  sunt, 
tenebrae  es^e  non  possunl.  Nam  dc  saiictis  dictuni 
est,  quod  (  fulgebunt  sicut  sol  iu  regiio  Dei  {Mtutk*^ 
xiii,  43).  I  Ipse  quoiitie  diabolus  uuiic  niger  ei  te* 
nebrosus,  propter  niiuiam  claritateni,  prius  lucifer 
vocabatur.  Cbi  fgitur  lot  soles  suut,  Iste  sol  ibi  iie« 
cessarius  nou  est.  Quoiiiam  auiein  iiiundus  isie  ter- 
tla  die  illuuuiiatus  est  (priuius  enim  muudus,  512 
utniOdodiximns,  ex  quo  faclus  est  nunquam  iuintue' 

p  caruii),  hoc  nohis  sigiiiflcare  videlur  quod  tcrtia  (ut 
ita  dixeriin)  a^ate,  sol  justilij;  Salvator  iioster  iintus 
de  Virgiue  muudum  illuiiiiuuvli.  Primus  siqiiidem 
dics  fuit  ab  iniiio  usqne  adMoysen.  Secuudusa  Moyse 
usque  ad  Cbristuitt.  Tcrlius  vero  a  Christo  Deo  Do- 
miuo  noslro  usque  ad  fineni  saeculi.  Et  tnuc  quiden 
c  populus  geutium,  qui  sedebat  in  lcuebris  vidii 
Ittcero  magnam  :  habitaniibus  in  regioiie  Hmbra 
monisiux  orla  est  eis  (ha.  ix,  2).  i  (17(>9)  C-eleri 
vero  diea,  qui  praM^esserant  usque  ad  Cbristuin  siiie 
luce  fiterunl.  Priiiiuiu  igitur  coeluin,  quodcum  luce 
siniul  factum  est.  Neque  enim  coeluui  posiea  lux, 
sed  eadein  die  utraque  facta  sunt,  uou  ad  istuin,  scd 
ad  illuiu  mundum  pertiAet,  cujus  habitaUires  angeli 
sunt;  cujus  ei  viri  saiicti  posi  faaiic  viiaiu  incola) 

I>  fuiuri  sunl.  Per  lucein  autem,  et  ieuebras«  sivc  per 
diein  et  noctein^  bonos  et  iiialos  angelos  iuteiligeie 
possuraus,  qul,  quoniam  eadem  die  divisi  suni,  sit- 
bitam  maligiu>runi  spirituum  rninam  significare  vi« 
dentur.  Unde  Dominus  apud  beatuin  Joaoiiem  apo* 
stolum  el  cvaiigelistam,  de  eoniin  principe  aii,  quo(^ 
c  ab  iuitio  inendaxruit,  et  in  veritaieiionsteiit(Joaii. 
VIII,  44).  I  Dicit  enim  ad  Pharisaeos  (1770) :  c  Vos 
ex  patre  diabolo  estis,  etdesideria  patrls  vcstri  vut 
lis  perficere  (/Md.).  (I77i)  Quoniam  loquitur,  quia  > 
mendax  est»  cl  non  est  verilas  in  co.  Mosiri  quoqne 


<I768)  Cod.  Vat.  :  WHstrntur.  (i77!)  Hacc  addil  cit.  editio:  «  Iste  bomicida  crai 

(i7l>9)  Cod.  Vai.:  MM^quoniamChfirtnt  ufljmi-  ab  iitltio  :  et  in   veriiaie   non  sleiit,  quia  non  es< 

rf«r  fM/M  «st  ei$.  i\m\tT\  vero,  elc.  veriliis  iii  eo.  i  Quomam  ioquitur  mendatmm  it  «li 

'  11771)1  llaec  iu  Cod.  V*Ji.  tSot  otuiilunlur.        *  vrevrio  loauilur  ;  quin  m$nda»  ait^imkr  ejH$*  •? 


on 


S.  nflDNONCS  EPISCOPI  SICMKNSIS 


^tt 


corfi  aJ  ftimintuilinem  llrinamenti  nequnquam  simul  A  bn^tie  sermoiiil>ir»  ea  attniintiaiiL  4  Non  siiiii,  • 

€1  Tocatr,  et  liltiminati  sunt;  sed  jam  tcriioanno 

posCqiiain  tocali  Spiritus  sancii  illuminaiionem  ac- 

elpcre  meruerant.  Kondnm  enim,  ut  beatus  Liicas 

aii»  Seripluras  intelligebant,  quod  Gliristus  a  mor- 

tuis  rcsurgere  0[>oricret  {Luc.   xxiv,   iS^  Erant 

igilur  sine  lumine,  tAiita  adboc  oppressi  caligitie. 

Sicut  erg»  flrroaiiientum  illuminatuin  est  die  teriia, 

sieeiapoitoli  nnno  tertio  illiiminatisiini.lneo  eiiau) 

quod  aquoe  qiine  sunt  supra  flnnartienliim  dividuntur 

ab  aquis  qiix  sunt  sub  firmamento,  firinamenti  sl- 

militudinein   apostoli  liabere    videntur.  In  medio 

iiamqne  quodutnmodo  positi,   aqiias  ab  aquis  divi- 

dunt,  quia  Novuin  a  Veteri  separant  Teslameiitum. 

Aquas  euim  ab  aquls  Apostolus  dividit,  quando  Ve- 


inqiifl,  I  loqiiel»,  neqiie  sermones,  quoniw  qoq 
audiaiilur  voces  eornm  (Psiti.  ivui,  o).  » lioc  eai 
cnim,  quod  in  Actibus  apostolonim  legjiur,  quo- 
niain  1  loqucbanlur  variis  linguis  apostulimrguaiia 
Dei  (Act,  II,  12).  »  Omnibus  linguis  Io<|uekafUiir^ 
id  est  omnem  acieniiam  doccbaut.  SednbitYii 
amlire  ?  1  In  oiniicm  terrain  exivit  sonuseonim,  et 
iti  fines  nrbis  terra:  verba  eonim  (PtaL  xvui,  4).  > 
£t  qiiid  dicebant  ?  <  In  sofe  posiirt  labemacalum 
snuin,  etlpse  tanquainspousus  procedeiisdeiblaDM 
suo.  Exsultavit  ut  gigas  ad  currendain  viam  (tbid.,  6).i 
In  sole,  Inquit/  id  est  iii  luce,  in  ctaro,  in  niaiiiresto 
posuil  513  labernaculwn  soiimy  id  eslcarneniellm 
inanitaieju  suaiu,  tn  qua,  vclut  in  labernacolo  divi< 


teris  Testainenli  doetrinam,  et  ritum  interdicit.  Ait  B  nitas  occultata  latebat,  ul  adimplerctur  qnod  scri* 


Aposlolus  :  I  E;;o  Paiilus  dico  vobis,  si  circumcida- 
inini,  Cbrisius  vobis  niliil  prodest.  Littera  1  eniin 
€  occidil»  spiiitiis  auteui  vivificat  (Galat.  v»  2).  » 
Uoc  eniin  firmamenlum,  isli  coeli  nos  docuerunt 
qiiaiitumaquis  legis  etEvaiigelil  aquse  diflerant  inter 
aese.  Isti  igitur  sunt  illi  coeli,  qui  enarrant  gloriam 
Dei.  Sed  quo  docenle,  quove  instruenle,  dicat  Psi|l- 
mista  :  t  Dies  diei  erticlat  verbiim,  et  nox  nocti  in- 
dicat  scieniiain  (Psal.  xviii,3).  »  Dies  igiturest  ilie, 
«[ui  docet;  dies  sunt  illi,  qiii  docenlur.  Illo  qui  docet 
unus  esi :  illi  qiii  docentiir  mtilti  dies  sunt ;  sed 
«  mclior  est  dies  una  In  atriis  Doniint  supcr  roillia 
iihid.  Lxxxiii,  10).  »  Dies  ilaque  Cbristus  est,  dies 
apoaloli  ejus  siint ;  quoniam  ipse  lux  est,  ct  tenebrae 


ptuin  esl  :  <  Viderunt  omnes  fines  terr»  saliiiare 
Dei  nostri  (J$a.  lii,  iO).  >  Erat  siipra  solem,  ei  vi. 
deri  non  poteral,  bnmiliavit  se,  ei  descendii,  al  is 
sold  videretur,  et  per  carnen',  qiiain  assonipsit,  ma- 
nifestaretur.  1  Et  ipse  lanqiiam  sponsus  proeedens 
de  thalamo  suo  ( Psal.  xviii,  5) :  1  exsiiltavii  ad 
currendam  viam  factns  ut  gigas»  furtis  videlicet,  et 
insuperabilis,  et  non  secundum  hominum  opinionen!, 
sed  secundum  rei  veritatem  diiplicis  naiurx,  Deui 
pariter  et  bomo.Gigantes  enim  secundum  liominum 
opinloneui  et  dii,  et  bomines  esse  puiantur;  i  po- 
tentes  a  sxculo,  sicut  scriptitin  est,  viri  famosi  (Ge- 
nc$.  VI,  4). »  Processit  igitur  tanquam  sponsus  de 
tbalamo  siip,  quia  non  soliis,  sed  conjugalus  de 


ineo  non  siini  ulla;;  qiii  suis  qiio:|ue  discipulis  ait :  ^  uiero  Virginis  exivit.   In  qiio  videlicet  uiero  hn 


c  Viis  esiis  lux  mundi  {Mauh.  v,  14). »  Si  autem  lux« 
el  dics,  sic  autein  stiperius  scriptum  est  quia  t  vo- 
cavtt  lucein  diein,  et  tcnebruh  iiociem.  »  Dies  igitur 
eruciat  verbum  Doiuiul,  quia  Doniinus  Salvator 
iioster  €  v<.Ta  lux,  qiix  illuuiinat  oninembominem 
vententcm  iu  bunc  munduin  {Joan.  1, 9) : »  fidei  doctri- 
iiain,  et  vcrbum  prxHhcationis  discipulos  docet,  et 
Eccleslam  iiistruit ;  quu;  qnidem  non  iininerilo  pro- 
pterunitatem  fidei  singuluriler  dies  diciiur,  quam- 
vis  niullos  in  se  et  pene  innunierabileH  dies  conii- 
iicat  :  tot  enim  sunt  dies  qtiot  et  saiicii.  De  quibus 
dicilur  :  1  Dies  forinabiinlur ,  et  neino  in  eis  (P$al. 
cxxxviii,  i6).  »  Neino  enini  iiiier  eos  est,  nisi  dies; 


filius  nupiias  fecit,  uxorem  duxit,  et  priasqoam  na- 
sceretur,  biimanitatem  nostram  sibi  conjnnxil.  Ei« 
sullavit  autem  ad  currendam  viam,  quia,  al  b^mi- 
nem  rediineret  ei  salvaret,  ipsam  cuin  gaudio  m' 
tlnuit  passionem,  et  ipse  qtiideiii  veraciier  diure 
pottiii :  c  Viain  mandatoriim  tuorum  cucurri,  aun 
dilalasli  cor  ineum  {P$al.  cxViii,  30).  « Ilic  est  eDim 
ille  I  bcaius  vir,  qui  non  abiit  in  concilio  impiorum, 
ei  in  via  peccalorum  non  sleiil,  et  In  calhedra pesli- 
lenlix  noii  sedit  {P$al.  i,  I).  »  —  c  Qui  peccalum 
non  lecit,  nec  inventtis  est  dolusin  oreejas  {IPeir, 
ir,  22).  »  In  bac  via  cuciirrit  ipse,  iii  bac  eisultavjt, 
in   hac  et  nos  currere  docuil.  1   A  sumnK)  cnlo 


netno  in  eis  nisi  clarus  ct  splendiJus.  Fulgebunt  ^  egressio  ejiis,  ei  occursiis  cjus  iisque  ad  sumnium 


enim  sicui  sol  in  regiio  Dei.  Sed,  0  stultitia  !  0  iin 
|)ieias  !  0  insania  !  Quainvis  dies  dici  eruciet  ver* 
buni :  quamvis  ipsa  veritas  per  Filium  Dei,  ei  per 
ipsam  sapientiam  manirestetur.  Sapientia  enim  prae- 
(llcat  in  plateis;  lamen  nox  non  embescii  suam 
indicare  scieniiain,  sive  potius  iiisipienliam  nocii. 
Adbuc  eniin  scribac,  Pbarisaei  pr;Edicant  quia  caeci 
.snnt,  ei  duces  cxcoriim,  seipsos,  el  aliossecum  in 
iiociis  ignoraniiae  tenebras  mergunt.  Nox  enim  stnit 
isti  cxci  sine  lucc,  nibilque  aliud  quam  tenebras 
hftbent,  ideoque  nibil  aliiid  qnam  errorem  doceiii 
el  prxdicani.  Dlctum  est  auieui»  qui  suui  cceli;quid 
nuniient,  a  quo  acceperint  ea,  qu»  narrant,  ci  nan- 
liant.  Restat  nuDC,  ot  audiamus  qulbus  lingnis,  qni- 


ejus  {P$al.  xviii,  6).  »  iloc  esi  enini,  qtiod  ipse  aii: 
«  Exivi  a  Patre,  ei  veiii  in  ninndum,  ilerum  rtliu* 
quo  mundum,  et  vado'  ad  Patrem  (Joan.  xvi,  28).  1 
Deniqne  a  suinino  ad  suniniiiin  est  occursus  ejits, 
quia  per  omnia  sequalis  est  Patri  secunduin  divini- 
tatem.  De  qiio  et  Danlel  ait  :  c  Aspicieham  iu  vis« 
noctis;  el  ecce  in  nubibuscoeli  Filius  boininis  veiiii; 
ct  daiuin  est  ei  regnum,  et  bonor,  et  poteslas,ci 
nsque  ad  anliquuin  diemm  pervenii  (Dan.  vii,  13).> 
Usqiie  ad  autiqtium  nainque  dierum  perveniel  Do- 
miiius,  quando  simiiis  Pairi  ei  sqiialis  per  oniiiii 
apparebil.  Si  eniin  essel  aliquid  seeonduro  illviniU- 
lem,  in  qno  differret  ab  lp>o,  non  ntlque  perTcnirei 
Ubqtie.  ad  ipsum.  Perveuit  igiiur  usque  ail  ivwn^ 


^19  «KTESTI*.- 

quia  Itt  mUo  diftlat  jmI  ipM.  fieali  iHieiriH  (|ni  sic  A 
«flirraa&SleriauiDei. 

CAP13T  III 

De  nubibu$  novit» 

,    I  Po»uil  Domious  lenebras  laiibuiom  auum  in  cir- 

cuiiu  ejuSf  laliernaculum  cjiia   lenebrosa  aqua  in 

Rubibos  aerls  {PmL  xyii,  12>.  >  —  •  Pne  fnlgore  in 

couspeclu  ejus  nubes  traitsierunt»  grando  et  carbo- 

m  ignts  {Ibid.f  15).  t  Nqvus  mundus  (1772)  novas 

lenebras  liabel,  veiera  traiisierunl  ei  facia  sunl  oov- 

nia  nova.  Isle  oiomlus  Ecdesia  esl»in  qoa  ccali  novt, 

iei  (erra  nova,  et  homines  novl,  et  omnia  nova  et 

miimla  suoL  Quid  igiittr.nubeSt  nisi  aposloios  imel* 

ligamusr  De  quii)us  scriplum  est :  t  Qul  sunl  isti, 

qui  ul  nubes  volant,  el  quasi  eolttmto  ad  fenestras  g 

suas  {Isau  lx,  8).  >  Et  ccslt,  et  nubes,  ei  montes,  et 

fouies,  et  niultis  aliis  nominibus  voeantur  sancti 

lpo$ioli,  propter  quasdam  sibi  convenientes  signifi'» 

cailones.  Sed  qiio  volant?  Dicat  Psalmisia  :  %  In 

oiiiuem  terrani  e&ivit  sonus  eorom,  et  in  8nes  orbis 

lome  verba  eonim  {P4ai:  xviii,  4).  i  Unde  veniunt : 

I  Educens  nubes  ab  extremo  terrae :  fulgura  in  plu- 

viam  fecit  {P$aL  cxxxiv,  7).  i  Ist«  nubes  pluuut 

siiper  bonos  et  inalos,  e(  lerram  infeeundam  et 

iiirructiiosain   d«iclrinaD   pluviis  fecundam  faciunt. 

Uisera  illa  terra,  quai  baruni  pluviis  non  irrigatur. 

Miscra  Juikea  et  Sjnagoga,  de  qua  scriptum  est : 

<  Mandabo   niibibns  meis,  ne  pluant   snper  eara 

imlirem  ( l$a.  y,  6 ).  >  Gnde  el  Apostolus  dlcit : 

iVobis  prinuim  oportebat  praedicari  verbum  Dei;C 

sed  (|uoniain  repellilis  iilud ,  et  indignos  vos  feristis 

aeternac  viiae,  ecce  convertimur  ad  gentes  {Act,  xiii, 

46).  I  Volant  igitur  apostoli  quasi    nubes  (1775) 

nfaiqiie  compluentes,  totam  terram  fecundantes,  ad 

fideni  vocantes,  miraculis  coruscaiites  et  fiilgura  in 

pittviam  facieiites.  Fulgura  namque  in  pluviam  flunt, 

qoando  miracula  doctrinam  sequunlur.  Sic  enim  de 

apostolis  in  Evangelio  dicilur  :  Quoniam  i  profecti 

praedicavemnt  ubique  Domino  cooperante,  et  sermo- 

uemconOrinante,  sequentibus  signis  {Marc,  xvi,25).i 

Per  nubes  igitur  apostolos,  per  pluvlam  doctrinam, 

et  lonitrua  voces,  et  per  fulgura  miracula  intelliga- 

mos.  Unde  etiam  Jacobus,  el  Joannes  Boanerges,  id 

est  filii  tonltrui  vocanlur,  quorum  aliisonis  vocibus,  ^ 

quasi  magiiis  quibusdain  tonitruis  mundus  perterrl- 

tiis  sb  inridelitate  ad  fidem  conversus  est.  (1774)  Sl- 

intlrler  el  Barlholomxus  liltus  snspeiideniis  aquas» 

novas  nubcs,  atque  fecundas,  de  foiite  vitse,  de  fon- 

libus  Israel  aquas  liaurii,  salienles  in  514  ^''^^*^ 

niernam ,  qnas  et  tenere  et  fundere  suo  lenipore 

novit.  Ilis  aqnis  irrigatur  tota  nostra  terra,  lavatur 

«-orpos  et  anima  nostm.  Ilas  autcm  nubes  auster,  et 

aqnllo  fuga»,  de  quo  scriptum  est :  (1775)  i  Ventus 

(1772)  Cod.  Val. :  Nova$  nube$  habeL 

(1773)  Cod.  Vai.  :  ubique  pluenle$. 

(1774)  Ulerque  codex  ,  et  cK.  edit.  SimilUer  et 
BarihoiQ$nePU$  fliu$  sospondentis  aquas  interpreta-^ 
tur,  UirabHi  enim  el  inejfabHi  modo  aqua$  in  nttbibn$ 
Muendlt,  Qna$  lideHcel  aauae  quomodo  nube^  ele- 


-LIB.m.  9» 

aqiiilo  dissipat  pluviam  {Prot,  xxv,  i%),  >  —  <  Ali 
aquilone  pandentur  maia  super  omnes  babiiatores 
ferrae  {Jer.  i,  14).  >->i  Ponani,  iiiquil  diabolus,  sedeoi 
meam  ad  aqurlonem  et  ero  simUis  Altissiino(/io.  xiv, 
14).  >  Ipse  esl  igitur,  qui  nubcs  fugat,  qui  snnclos  perse* 
qaitur,qui  deinfideliuin  civltatibus  apostolos  pellitet 
ad  alias  civitalcs  fugere  compellit.  Hoc  enim  et  ipse 
Dominus  eis  praecipil :  i  Si  vos  persecuti  fuerint  in 
una  civitate,  fugite  in  aliam  (Matth.  jnx^  25).  >  Sed 
si  Doniinus  surgens  a  somno  Imperet  ventis  et  marip 
illico  flet  tranqnillitas  magna  {Malih.  viii,  26)« 
Et  dicettir  .iquiloni :  i  Surge  .nquilo,  >  imo  fuge  :  i  ec 
vcnt,  ausier,  et  pcrfla  iii  hortum  meuin,  el  flncnt 
aromala  illius  {Cant,  iv,  10).  >  Sunt  autem  venli 
boni  et  venti  niali ;  nubes  bon»  et  nubes  malaa. 
Malae  nubes  haereiici  et  scltismatici,  qiii  non  pluviatn 
sed  (1776)  grandiiicm  feniiit.  Ex  quibus  sagittac  ct 
fulgura  procedenlia,  non  viiia,  sed  animas  inlerfl- 
ciunt.  Bonl  venti  de  tbesauris  Domini  producuntur, 
de  quibus  dicitur :  i  Qui  producil  ventos  de  thesau- 
ris  suis  {P$aL  cxxxiv,  7).  >  Taiis  venius  est  charitas, 
pielas  et  misericordia,  caeter<eqne  virtutes,  qu&e  do 
ccelestibus  ihesauris  producunlur.  Hls  auieni  ferun- 
tur  nubes,  bis  aposioli  ducuntur  :  isue  coguni  eos 
volare,  mundum  pcragrareel  Evangelium  praeJicare; 
unde  et  apostoli  inquiuni,  non  possumus  non  loqni 
ea  qoae  audivimus  ei  scimus.  i  Charitas  enim  Dei 
orgei  nos  {11  Cor.v,  14).  >  Valde  conveniens  est, 
ut  talibus  ventis  tales  nubcs  circumferantur,de  qui- 
bus  scriptum  esl :  c  Viderunt  le  aqus ,  Deus,  vide- 
runt  te  aqitae,  tlmuerunt,  et  turbatae  suiii  abyssi. 
Muliitudo  sonitus  aquarum  vocem  dedeninl  nu- 
bes(Pja/.  Lxxvi,  17).  >  Sed,  quomodo  aquae  Domi* 
nuin,  vel  quibus  oculis  videre  poluerunt?  v1777)  Qua- 
re  eiiam  timucrunl?  Quae  sunt  isiae  aqiix?  lusensi- 
biles  eiiim  res  videre  et  timcre  non  possunt. 
i  Aqitse  inultac,  dicit  Scriptura,  populi  mulii  {Apoc. 
XVI i).  >  Mcrilo  popiili  aquae  vocantur,  qui  seinper 
ad  inferiora  curruiit,  et  ad  mortem  fcstinant.  De 
Jordane  tanicn  dicitur  :  i  Et  tu,  Jordanis,  qui  con* 
vcrsus  es  retrorsuin  {P$a(.  cxiii,  5).  >  Usque  info* 
rius  currebas;  nunc  le  ad  superiora  conscendern 
video.  Quid  enim  per  Jonlanein  nisi  populus  bapti^ 
zaius  signtficalur?  ibi  coepit  baptismi  sacramentum  :. 
^  ibi  Dominus  baptizatus  est.  Solus  igitur  Isle  flttwus, 
solus  populus  Cbristianus  superius  ascendit  ot  ad 
ccelestia  scandit,  caeterae  vero  aquae;  caeteriquo 
populi  in  mare  deroerguniur  et  iii  infenium  praecir 
pltantur.  Istae  autem  aquoe ,  de  quii)us.  dicltur  : 
iVideruntteaquaef  Ikun^  ettironerunt,.>  bonae  aqiUB 
esse  vldentur,  quae  Dominiim  cognosccre  et  timera 
meruerunt,  unde  et  turbataesunt.abyssi,.qoia  mutr 
litudo  facta  est  sonitus  aquarum.  Haec,  inqult,  futs 
causa,  quod  abyssi  turbarentuc,  qpod.  inCernus  et 

tent^  quomodo  teneant^  et  quomodo  fundant^  tonge  e$t 
ab  humrina  uieniia.  At  $i  ui  Barlitolom(eu$'filiu$^  etc* 
(1775')  Cod.  Val.  :  Venit  aquiioL^  fugat  mbe$, 

(1776)  Cod.  Vat: :  grandinee. 

(1777)  ^od.  '^ai\.:Quare,.ektiiiuUiruntf^fiai  $uni 
i$t(e  $eH9ibile$i  quw  videre  ellimere  posmnt? 


9H  S.  BKUNOMS  EriSQOFI  S^IGfSeNSIf  «H 

niatltp»  spicii4i&f(>rmiJ»ffeii(  eircoiiftint^rMitt^  quia  A  tqwi  in  «iibilNii  Miils  m  vaUt  ^httem*  ttleMia  e^i 

iii  libris  prophetartiin,  quae  nisl  per  Spintem  saii- 


aqii»  ill»,  de  qoibus  moJo  dixiinos,  0oininiuirviilo- 

'  riuii  ei  liinuerunl.  Iiisuper  ei  muilitudo  facU  est 

sonilus  aquarum  Deuni  laudanliiuu,  ei  coiifileiiliuuit 

et  ad  liiieni  converleuiiuiii.  Uoc  autem  (oium  facluni 

i-s|,  quia  voceoi  dederunt  nubes,  quia  apostolonuii 

touitrua  audita  suni;  quisi  verbi  Dci  sagttiai  (i778) 

jacutaix.  sont  ei  quia  luiraculorum   coru&caikiitfrs 

visx  suni.  Hqc  est  eniniy  qiiod  ait  :  i  Eieniin  sagitiae 

tiiseperiransi^runi»  vox  tonilrui  tui  in  rota,  lUuxe- 

*runi  corusc:itiones  lox  orbi  terr»,  cominota  esl,  ei 

contreinuii  terra   (PtaL  lxxvi,  10).  >  Quid  esi, 

coinnMHa  esi  el  conireniuii  terra?  nisi   lioc  quod 

modo  dixii :  c  Yideruni  te  aquse,  Deus,  videruni  te 

aqucc  el  iiinueruni.  >  Bene  igiiur  comiiiota  et  con- 

tremuit  ierra.  Sic  eniin  coinmoveri  et  sic  conlr^ 

miscere  ad  saluiem  perlinet  animaruro.  Vox  autcm 

tonilrui  tui  in  roia  facta  esi,  quia  apostolorum  prae* 

dicalio  (ipsi  enim  suni  ionitrua  Dei)  per  totain 

liiijus  mnndi  rqtnndilatem  audiia.esi.  Isti  ergo  sunt, 

qiii  ul  nubes  volani.  lst;e  iiubes  clarx  et  pra^fu^ 

{idse,  kti  suni  illi  clierabim ,  super  quos  Dominus 

ascendit  ei  volavii  snper  pennas  ventonun.  Et  qui 

priiis  posuit  lenebras  laiibulum  suum,  siquidem  ob< 

scura  et  iencbrosa  erat  aqua  in  nubibus  aeris,  modo 

per  Dubes  lucidas  ei  prxfulgidas  cunctis  esi  genii- 

litts  manifestatus,  Et  qiiem  anlea  ipsum  suum  laber^ 

Yiaculuin  videre  non  poicral,  modo  revalala  facie 

^si  geniiies  euin    cognoscunl.    Clierubim   autem 

scientiae  plenitudo  inierpretalur.  Sicui  igiiur  vo<-  ^ 

caniur  aposioli  nabes,  quta  fidci  doclrinxque  aquis 

abnndant,  ita  eiiain  Chornbim  vocantur,  quia  sa- 

piciuia  ei  scientia  pleni  snni.  Siiper  hos  aiilem  Do- 

ininus  ascendens  volavit,  qnod  gloriain  sni  nomiiiis 

tnnetis  gentibiis  per  eos  revelavii.  \oIavii  auicni 

super  pennas  veniornm,  qnia  principcs  et  sapientes 

hu)iis  ssecuii    inilio   derelinqiiens ,  paiiperibus  et 

insipicntibus  se  manifc^lnvit.  Uude  A|>osiolu8  ait  ; 

«  \ideie  vocaiioncm  vestrainjratres.  quia  non  innlti 

ttolnles,  iion  muki  sapientes,.  sed  qiix  siulia  sunV 

muudi  ciegit  Deus,  ni  perdai  sapienlia»  et  infirma 

mundi  elcgil  Dcus,  nt  conrundat  roriia,  ui  ea  quae 

ittiit  destrueret  ( /  Cor.  i,  26 ).  »  Cgregie  auiem 

S15po^ctilesbn|a$s£culieisapieiites\eniivocaniur, 


ctuin  iMielligl  non  valet«  Kotfrje  vero  nobes  clarae 
ei  lucidae  suni,  quarum  pluyia  suavis  esl,  qaafuni 
doctrina  melliflu:!  esi,  quaruin  pnedicatio  ei  snpieiH 
cibus  el  Insipfeiitibus  conveniens  esl.  Ethoc^i, 
quod  dicit :  t  PriK  folfoi^e  in  conspeciu  ejus  ntibek 
traniieruni  {P$at.  xvii»  iS).  »  Qoo  aniem  iraosfe- 
rim,  jam  siiperiii»  dieittm  est :  i  In  omiiein  lemm 
exivU  sonus  eorum,  et  In  fiiiwes  oi-bis  lerr»  verba 
^rum  (Psoi.  xvHi,  5).  f  Sie  iKluir  volant  et  ilc 
AransemiS  nubes  Del.  Uiis  aotom  tranfseontilMis, 
frand»»  et  carbones  Ifiii»  ubiqiie,  sutiifHeillghnr, 
fl|iarsi  suni.  hisa  suut  ilke  nubea,  de  quibiis  dicliur : 
jf  Nuniiirid  nosti  aemitas  mKiiwn«  inagnus  ei  per' 
^  feclassctOBlias  {M  xsiitii,6).  »  \ive  naniqtteiro- 
bittm,  «agiiR  perfectaN|Qe  scieniisfi  ilHe  soni,  qtii<* 
btts  nos  aposloJi  coelestia  petere  el  lernena  eencl) 
despicero  doceiti.  ilas  antem  tiat  suUiiiies,  el 
niagiiJis,  et  aeientia»  plns  quam  j^rlcetas  ipse  ^ 
quo  Dominus  al(|iie  Suivaior  uos  dociiil,  dicent ; 
f  Si  vIh  perfecins  .es»e,  vade,  vende  oniiHa  ^ » 
balies,  ei  da  paupertbus,  ei  veiii«  sequ«reine,ei 
|iabeJ>is  ihcsauriiiu  iu  cc^io  {Htdih.  xix,  51).  >  Nsm 
et  ipso  uubes  cst,  sicui  de  seiiiso  siqripUH»  eil : 
f  £ece  Domiutts  asceiulii  super  imtiem  levem,  ei 
iugrcdieinr  iEgypiuini  et  corraetti  omnia  simatsera 
ejuji  {l$a,  XIX»  1).  » 

CAPLT  ly. 
De  metuiitui  nom. 
f  Levavi  ociilos  meos  ad  mouies  uiide  veuiei  shsi* 
lium  mibi  (PsaL  cxx,  1).  »  £t  isii  wonies novi  10111 
et  de  novo  nuindo  suni,  ad  quos  ociilos  levare  «i  s 
quibus  auxilium  exsiiociare  dcliemus.  Istt  aioiites» 
patriarcha:  et  proplieta%  aposioli  ci  dociores  iiileUi* 
guniur»  qui  a  terrenis  oninibus  elevali  et  cgbIo  pro- 
pinquiorcs  ciTccti,  inundaoa  ouuiia  despiciuoL  De 
quibiis  Doniiiins  ait :  «  Qui  in  Jud;ea  suiii,  rngjain 
ad  inonies :  ei  dicant  uioniibus :  Cadile  siiper  n(tt,ci 
collibus  :  Operiie  nos  (Ltic«.  xxiit,  50)«  *  Isii  tuiit 
monies>qui  c  exsnliavenini  utaricles,  eicoUes&icui 
agni  ovium. »  Sed  quare  exsultavcrunt^qiii:!  <  a&m 
Domini  nioia  esi  terra  a  Cieie  Del  iacob  {Ptai 
Gxiii,  7).  I  Non  sicni  lupi  ei  leoiieSy  olixqiie  besiiu» 


qiiia  ipsi  snnt,'qui  boe  mngnuin  et  s|iatiosum  mare»  ^y  exsultaverunl,  quae  sangnine  gattdent  et  de  crudeii* 
Id  esl  roundnm  abiqiie  ventllani  et  periurbanl.  La- 
libiihim  antcm  Dei,  legis  el  prophetartiin  libri  iniel- 
Kguniur,  quia  ideo  qnidein  l.aibulnm  vocanlur, 
qnoniam  Dci  virtnlem  ei  sapicniiam  iesum  Cbristnm 
Salvatorein  nostnim,  ibi  latenleni»  Judsei  compre- 
hendere  neqnivenint,  quamvls  die  nociiiqne  cos 
itgcrcni  ei  meditarcntur  in  ea.  £l  hoc  est,  quod  ail : 
«  lii  circuilu  ejns  tabernaculnm  c^us (PsaL  xvii,  12).» 
Tabernaculum  Dei  Synagoga  rull,  qo»  circa  boc 
hiibuluin  nsquo  hodie  re^iidens,  toium  viue  su:e 
tempiis  casso  laliore  coosumit,  |}iide  ei  Dommus  eis 
dieebat  *.  f  Erratis  non  seienies  Scrptnras,  ncque 
Tiriutem  Dci  (Mailh.  xxii,  2D).  1  Tenebrosa  'eniin 
il778)  <3it.  edit.  baUt  iJoreuhtcf  iwi.  . 


late  vivuni,  Taiis  esi  eiiim  iyrannonim  elkxrtHi' 
corum  exsuliaiio,  sed  sicui  oves,  sicui  ngnif  wxi^ 
niiies  er  absque  macula  exsuliaverunt.^  Mooies  qui* 
deni,  sed  non  superbi,  colks  sunt»  sed  miies,  ei  boc 
quidem  per  arietcfr  et  agnos^  signifieaiur»  L»tealsif 
autem»  quod  commota  e&t  torfa,  quia  ab  inPidelitsif 
ad  fideiii  ei  ad  vii»  pascua  lestinaoi  peocstores 
Sicui  enim  saocii  voeauiur  cceltim ;  ita  et  peecaiores 
vocaniur  ierra.  Isii  sonl  menies  aetemi.ilc  quilH» 
dicilur  :  f  A  montibus  a^ieniis  coniurbaii  suiit  insi- 
picnlC8«orde(Pw^.  i.xiv;  C),  »  Caeieri  moiiies  nor» 
snni.  aeieriii :  «  rrxierii  enim  figura  lit^os  mQndi 
(/  Cor.  Tiit  3«).  »  —  f  Coslom  ei  Urra  trsnwbar.* 


9S$ 


SEXTBSTfiJ,  i-  LlBm 


m 


{tMC^  xxiy  5\).  I  —  f  2u$tt  aulem  in  perp^tnnm  A  ntlqne  SetmWn,  t  iii6ns  Ddinliil;  nMi#piJigiil;%# 


viveiit,  el  apud  Domiiiiiin  esl  merces  eoriim  (Sap. 
V,  16).  I  Ab  bls  aulem  oinues  tn^ipientes  eonte , 
Judaei  viJelicel  el  genliles,  ore  insipreutes»  iust* 
pieutes  corJe,  pliilnsopliice  loqneulcs  et  nilill  inlel- 
Kigrn^!S  turbati  suiit.  Quare  turbati  sunl?  Propter 
sigiia  (|u;v  viit«baui,  el  quhi  eis  resistere  non  vjle* 
bant.  Nbn  eiiiiu  ipsl  Toqiiebautur,  sed  Spirhus  san* 
cius  in  eis,  qiiibus  os  ct  sapientiam  I>omiuus  lieite* 
rat,  cui  nou  poieraitt  reslstere  et  contradicere  omncs 
adversaru  eoruui.  Turbatl  sunt  igitor,  alii  tieiie,  alH 
roale.  Atii  (-redcntes  el  alii  s.T.vicntes.  El  c  propterca 
iiou  tinieliiinus,  dum  turbalntUr  lcrra,  6t  tmmsfc-: 
reiitur  umiites  in  cor  maris  [PmL  xlv,  3).  >  Quia 
<  Dcusuostrum  refngiuin  est,  et  virtns,  a(Qnfor  in 


B 


ffnid  siispicamlni  montes  coagiriatos  ?  i  (P$1ii.  h^t^ 
il.)  Ut  Sitta  mons  est  isle,  i  in  qud  benepl«elnHtf 
est  Deo  habitarein  co.  Eieniin  Domiiiits  habitabilt 
Qsqne  in  (Ineni  (f6r</.).  t  Btistequiilem  mons  Douilniis 
esi.ca^teri  veronon  Dommits,  se'!  enrriis  Domfrif  suiff. 
lilis  loquiiur  propheta,  qui  Eliam,  et  Jerediianr,  et 
loaunem  prophefam  Christum  esse  putabaiit.  Pne^ 
cedeutia  vidcamus,  ut  h%c  pl.iuiiis  inte4ti«;fiitius«' 
c  Dnin,  iuquit,  discernit  coKtestis  reges  snper  eaiu,' 
nive  fk;ah):ibuuiur  in  Sclmmi  {Ibid. ,18).  >  (f779)  Qiir** 
esi  isie  coelestis?  Nuster  Dofhtnu^  leaius  ccetestnim, 
terrcstrium  et  inferuorum  rex  et  dominus;  qtii;  dnin 
dlsceruit,  disponit  et  ordiiiat  reges  ei  magistros 
stiper  Ecctesiam  siiam,  ea   qii»  sn(>erras  in  hotr 


tri?Mibtiou{bus,quxinvenerunliiosnimi8(/^t^.,  I).i  ■' psatmo  rbuliifentor,  lorutns  est.  Lege  a  prfnc?|)iO 


Quid  eiiim  cor  inaris,  nisi  regcs  et  principes,  cre- 
teriqiie  potentcs  liujus  sxculi  iiitenigaufttr?  Sic  enim 
scut  isti  in  lioc  niuitdo,  sicut  cor  nostrum  In  cor- 
pore  nostro.  Eorum  consilk)  crediiut  oinues,  eornm 
voluutaii  oliCiliunt  otnnes.  Isti  snnt  enim  cor  maris, 
illius  vidclicct  niaris,  de  i|iio  dicllur  :  i  Hoc  mare 
iiiagiium,  et  spaliosum,  iJlic  rcplitia,  quoriiin  non 
est  uuiiicrus  (Pm/.  cxxiii,  25}.  i  Quando  ergo  moii* 
tes  nosiri,  moiites  ictcriii,  sancti  apostoll  tiddicet 
transrercutur  iii  cor  inaris,  in  bujns  petagi  profun- 
dain  vonigii^eni,  cuni  iraheuiup  aute  rrgcs  ct  priii- 
cipes,  quaiido  terra  coiiliirbabilur  el  Ecctesi:i  per^ 
territa  contrcmiscel ;  tuiic  utii|iie  iiuu  erit  limen- 
<tiim  nobis,  quia  Dotiiiiius  icnigtimi  noslrum  est, 


psatinum,  et  intcTIigcs.  Isti  autem  rcges  nive  dtiili^ 
batmulur ;  hoc  est  iiivis  caiidorem  ct  pulchritudinem- 
suscipicni.  liunc  antem  candurem  ef  iianc  pitlchri*' 
tudinctu  snscipiuut  sancli ,  qnnn  'o  baptrzantur^- 
quando  siipcr  iiivem  de:ilb.inlur  ci  ab  onini  Tltioruni 
macttla  niuiidantur.  Ilaec  autem  pnrirtcairo  flt  iii- 
Scinion,  Id  cst  in  Christo.  Ipse  esi  enitu  qni  lavaft' 
nos  a  peccaiis  nostris  In  sangitine  suo.  Neino  enilm 
baptizatur,  iiemo  a  cotitagione  pcccatonim  niiinda-^ 
tur,  nlsi  in  ipso  et  per  ipsum.  «  Qtiicunque  emitt  ha-  • 
piizali  suiuns,  in  Christo  Jesn,  in  morte  ipslns  hafpti-^' 
zati  sumus  {Rom.  vt,  3).  i  8elnfon  fm/igo  forralui^iMry/ 
vci  umbra  offewliculi  tntcrpretaiur.  De  Ghrisio  ettrtii' 
(flcit  Apostohis:  i  Qui  eiim  sh  spfetidor  glori»,  ei' 


Siiaucrunl  qaidem  ct  turbatae  stint  aqnae  ejus,  unde      Ogura  subsfautiaeejns  {ilebr.  i,5)  ^lfilise  qifoquelapls' 


iffst  quo^fiie  luoiitcsad  momcutnm  tiirbaii  suut  ii 
fbrtitudhic  ejiis.  Sed  neqne  sic  timenituin,  qtiia  Do- 
niliiiis  adj'iilor  noster  est  in  tributatiouibns,  516 
qiise  inveiiernni  nns  mmis.  Qtianlo  niajor  fribtihitio 
csl,  tanlo  amptior  cst  consolatio.  Sonabant  autcm 
aqtue  maris  :  non  itnus,  vel  dno,  sed  tota  civitas  in 
niartyres  rremcbat.  Ilontes  auiem  qutd  facicbant, 
qiiid  in  tanta  tempesiale  iiiartyres  agebant?  <  Coii- 
lurbati  siiut,  inqiiit,  niontcs  in  fortitudine  cjus 
{Psal.  XLV,  4).  I  lloc  csl  enim,  quod  ail  AfiosloKis 
de  tritiulatione,  quac  facta  est  el  In  Asia,  quotiiam 
siipra  modum  gravatiis  est  super  virtuiem;  ita  ut 
taeJcret  eum  virere  (//  Cor.  i,  8).  Et  qiiid  facicbat 


offbnsionis  e^t,  et  fietra  scantl.tli  (/  Petr,  tf ,  7),  in 
quo  non  illnminaii,  sed  cacci  offetidiint,  qui  noi» 
ipstim,  sed  cju»  itmbram  iniueiitur,  M  est  ndn  dhrf^ 
nitatem,  sed  solatn  ejos  huiininilatem  cogi#oseu^ir/ 
dinbra:  enim  non  spiritns,  sed  corporis  est.  Ilicesi^ 
ergo  f  nions  Selmon,  mons  Doniini;  motis  phiguki,^ 
mous  coagntalus,  moiis  pfnguis.  »  Ipst  verbortim' 
replicatio  manifestissimeostendit  quania  saplentfoff' 
el  scientiae  ubertaie,  qiianta  virttittrm  oninium  fecnn* 
ditate,  quantaque  gratiarom  pingnedlne  mons  i^to^' 
abttndel;  f  In  ip80>  enim,  utAposfolusaii,  riiabitat' 
omnis  plenitiido  divinitatis  corporaflfer  {Cohsi.  n/ 
9).  >  tpse  est  nos  de  radice  Jesse  super  qOem  f  re* 


terra  motis  isie  foptissimus,  cum  tot  et  taut^e  iusur-  ]>  quiescit  Spiritus  Domini,  spiritns  sapientl»,  et  in- 


gereiil  In  enm  procellx?  Aodi  Ipsum  dicentem  : 
•  Quia  neque  mors,  ncque  vita,  neque  aliqva  for> 
tiuido  poterit  me  separare  a  chariiate  Domini,  qttae' 
«si  in  Christolesu  {Kmn.  viir,  59):  >  Merito  ilaque 
siipra  taies  montes  Ecclesia  fundata  esi,  dicenie 
Scriptnra  :  c  Fondamenia  ejot  in  montlbus  saflctis 
(PtaL  xLv,  I).  I  Uiide  et  tpse  Dominus  ait :  f  Ego 
&ulem  constitmus  siim  rex  o  Dco  supra  Sioii  mon<> 
tcm  sanctum- ejasy  prsedicans  pnrceptum  Doniini 
(PMoi.  11,  6).  I  --  I  Veniie  ergo,  ascendaiims  In 
nMMHcm  Dfimini,  et  ad  domum  Del  Jacob  (/so.  it, 
^.  rNam  ei  ipse  Dominus  nious  voratvr.  i  Mons  t 


tellecios;  spiritits  consilil,  et  fortitndlnls  ;  spiritus' 
seieRtis,  et  ptetatis  spiritns ;  tlmOns  Domlni  {hai.' 
xi^a).  r  Siulii  ergo  sniit,  qul  allos  moutcs  admil-  ' 
tuni,  qoamvis  istf  coagiilaii  sint,  quamvis  pingues  ct  ' 
ubercs,  quaihvis  mella  et  lacte  fluant,  quamvis  ar- 
bores  muttas  nutriant,  quamvls  oves,  ei  boves^  et 
multa  animatia  pascantur  in  eis;  quamvis  sapienti:]^ 
et  sclentia^  fuiites  deriveulur  ab  ei^.  Siulti,  inquiam,, 
suni;  qui  illuin  moutem  hos  esse  stispicaniur,  in  qno 
bencptacitum  est  Domliio  iifabiiare,  nOii  quasT  (fiver- 
snm  in  diverso,  scd  quasi  id^ni  In  eodein.  Unde  tdcm 
ipsc  Dominus  aii ;  i  Ego  sum  fn  Piirc,  cl  Pafer  iti  j 


(1779)  Cod.  Vatlc.  Quis  €i(  hte  asle^ih.  nhi  Dominut  Jcsub,  elc. 


t59  S.  BnUNOMS  LPISCOPI  SlGNlENSIS  ^^ 

nie  esl  (Joan.  xiv,  ii) ;  >  ei :  i  Ego  ei  Pater  uduid  A  i9).  >  Blali  monics  iii  quibus  Loih  iiiciiiiatus  filias 
Miiuus  (/o4n.  Xf  30).  >  llli  vero  alil  nou  Dominus,     proprias  violavit 


ted  curnis  Domiiii  /sunl,  inilites  Domini,  equiies  et 
equi  Domini,  de  quibus  dicilur:  i  Qui  ascendit 
tuper  equos  luoiSy  el  quadrigae  tux  salvaiio  {Habac* 
|ii,  8).  >  Sunt  auiein  et  alii  monies,  per  quos  vir- 
lutes  inlelligimus,  ad  quos  ascendere  nos  oportet, 
si  vuluniiis  videreCbi^isluui  pugnanteui,et  vincentem^ 
cl  discipulos  eligenieni.  Si  volumus  eum  videre  de 
paucis  panibus  mulia  luiHia  liomiuum  reflcicniein^ 
el  si  voiuinus  simul  cum  aposiolis  cum  vidcre  super 
casjos  asccndcntem.  Dcniquc  el  quando  iransGgura- 
lus  est  supcr  moulem,  cum  ascendisse  evangelisia 
leslalnr  :  c  Assumpsii  enim  Pelrum,  cl  Jacobum,  et 
ioaoiiem.  ctduxit  cos  in  inontem  excelsum  scorsum, 
et  transriguratus  cst  coram  eis  (Hatth.  xvn,  i).  i 
Securus  Abrabam  in  moniibus  babiiavit.  In  planiiie 
Lotb  ab  bostibus  captus  est,  sed  ab  bis  libcratus. 
qui  iu  montibiis  habitubant.  David  quoqiie,  fugicns 
Saulcm«  iu  locis  luiissimis  solisque  ii)icibiis  perviis 
demorabaiur.  Sic  ct  Jacob  immolatunis  Domino 
super  uiontem  Betbel  asccnJisse  legitur.  His  igitur 
et  similibus  edocemur,  si  sccuri  esse  voluinus,  si 
Domino  pbicere*  et  ejus  gtoriam  videre  desideramus, 
aa  rooniem  nobis  fugiendum  essc.  Mulii  siint  montes» 
Hiuli»  sunt  virtutes,  517  >"  quamcunque  ascende' 
riSy  secunis  eris.  Abraliam  in  monie  fldei  salvatus 
est;  ui  moiite  mititatis  Moyses,  in  monte  mansuetu* 
diiiis  Davld,  in  monte  patientiae  Job,  et  in  monte 
iiiisericordiaiTobiassalvatisunuBeataquoque  virg» 
Haria  in  montc  bumilitatis  ab  angelo  iuventa  est»  ^ 
sicut  ipsa  ait :  c  Magniflcat  aniina  mea  Dominura, 
quia  rcspcxit  huuiilitatem  ancUlx  sux  (Luc.  i,  47).  > 
Audiainus  propbeiam,  dicentem  :  c  Siipra  moniem 
exvelsum  asccnde  tu ,  qui  evangelizas  Sion  (/m. 
XL,  0).  >  £go  moiitcm  excelsum  cbariiatem  intelli- 
go,  de  quu  Apostolus  ait :  Adhuc  exceiientiorem  .viam 
vobis  oslcndo,  scquimiui  cbarilatem.  In  hunc  igitiir 
luoiitcm  (1780)  praedicautt  qui  evangelizant  Sioo« 
lu  huiic  moiitem  ascendant  praedicatores  Ecclcsiie7> 
cpic  ((octores.  In  liunc  beatus  Pctrus  ascenderat, 
qiiando  ei  Dominus  oves  suas  commendavii.  Prius 
enim  ter  a  Doiniiio  de  cbaritate  inierrogatus  est» 
prius  cliariiatem  tcr  professus;  et  sic  pascendarum 


Mali  montes  Gelboe,  quos  David 
inaledicens  ail :  c  Montes  Gelboe,  nec  ros,  aee 
pluvia  cadat  supcr  vos,  ubi  cecidcrunl  rorteslsrad, 
S;iul,  et  Joiiatbas  (11  Reg.  i,  i3).  i  Gelboe  luhncnmi 
interpretatur  :  c  Fianl,  Inquit  Psiilmista,  viaeQruffi! 
tenebne  ct  lubricum  (PtaL  xxxiv,  6).  >  Honies 
igitur  Gelboe  bxretici  sunt,  montes  volubiles, 
pioates  iubrici  et  inslabiles,  in  quibus  veritas  noo 
est ;  facile  cadunt  qiiicunque  in  eos  ascendont,  eis 
creduni  ei  ad  eos  conrugiunt.  Ibi  ergo  cecidere,  ibi 
usqiie  bodie  cadiint  fortes  Israel,  sicut  ipse  Domi- 
nus  ail  :  c  Surgent  pseudocbristi,  et  pseudopro- 
pbelae,  et  dabuni  signa,  et  prodigia  multa ;  ila  nt  in 
errorem  inducantur,  si  fieri  polest,  etiam  electi 
^  (Matih.  XXIV,  24).  >  Talis  mons  ruil  Arius,  tilis 
Sabeliius,  lalis  Simou  Magtis;  biles  et  mulii  alii, 
inler  quos  ipsi  quoque  episcopi  innumerabiles  ceci- 
dere.  Tales  monles  maledicti  sunt  super  quos  si 
ros  coelestis  gloriae,  vel  pluvia  vene  spiritualisqiie 
doclriiiae  cccidisset,  nequaquam  nialedicii  essent. 
Ilos  igitur  uionles  (ugiamus  el  ad  roontes  catliolicos 
redeamus,  ad  montes  pingues,  et  uberes,  et  \idea« 
mus  (Joan.  xiv,  1)  Agnuui  slantein  supe r  roontem 
Sio»,  et  cum  eo  centum  quadraginta  millia.  c  Ego, 
inquii,  consiituius  sum  rex  ab  eo  supcr  Sion  monr 
tem  sanctum  ejus,  praedicans  pRCceptum  Douiiai 
(PtaL  II,  6).  > 

CAPUT  Y, 
Dc  arboribui  novis 
Postquam  de  nioniibus  locuti  sumus,  coDVcniens 


erai,  ut  de  arboribus  loqueremur;  sedquia  satis, 

sicut  nobis  videtur,  de  arboribus  superius  dixiinus, 

ilio  videlicet  in  loco ,  ubi  de  bonis  et  de  malis  ar* 

boribus  Douiinus  loqnitur,    quibus  boni  et   mali 

hoinines  sigiiificantur,  eadeui  hic  repetere  noo  vide- 

tiir  necessarium,  et  facilius  est  charlas  revolvere 

quam  eadem  ipsa  iterum  scribere* 

CAPUT  VI. 

De  animalibui  nom. 

f  Adjuro  vos,  filiae  Jerusalem,  per  capreas,  cer- 

vosqiie  cainporuin,  ut  non  suscitciis,  iieque  evigi- 

lare  faciatis  dileclam,  quoadusque  ipsa  yelit  (Cani. 

111,  5).  >  Nunqtuim  sic  filias  Jerusalem  Salomon 


oviuiu  curam  suscepii.  In  monteni  Oliveti  frequenter  q  sapieniissimus  adjurasset,  nisi  per  hos  cervos  ei 


ascendere  et  discipulos  secum  ducere  Dominus  con< 
sticverai,  ut  nosquoqiie  in  moniem  (1781)  olei,  in 
moiitem  pacis  et  miscricordix  ascendere,  et  illic 
manere  gaudeamiis:  et  ita  Domino  ascendente,  viam 
noieuiiis,  per  quam  post  ipsum  scandcre  valeamus. 
Sunt  autein  alii  montes  (1782)  in  qiios  ascendere, 
et  ad  qiios  appropinquare  periculosuiii  esU  De  qui- 
biis  Propbeta  ait  •  t  |n  Domino  confido,  qiioinodo 
dicitis  aiiimx  nie;c  :  Transmigra  iii  nioiite,  sicut  pns- 
ser(PsaL  x,  1).  >  El  Domiuus  in  Evaiigclio :  c  Si 
habticritis,  tnquit ,  fidem,  sicut  granum  sinapis, 
niorites  quoqiie   transferro  poteritis  (Mallh.  xvii, 

(1780)  Cii.  e!}\\ ,  a$cend(inl. 
(I7.SI)  Col.  Vat ,  f«  MOHtem  Oliveii. 


rapreas  aliud  inlelligere  voluisseL  Quis  eniin  per 
islos  adjuratus  tali  exorcismo  a  propriae  voluntalis 
iuienlione  reducatur?  Qu»  enim  cervis  et  capreis 
revereniia  cxbil;ienda  est,  ul  lanta  per  eos  adjiiratio 
fleri  debeat?  Novi  igitur  cervi  et  novae  caprea  apo* 
stoli  videlicet,  et  doclores  per  istos  intelligaiiUir, 
quos  quidem  lanquam  paires  honorare,  et  velut  iis, 
qui  nos  Doroino  genuere,  omnero  revereiitiam  exhi- 
bere  debemus.  Vnde  Apostolus  alt :  <  Fiiioli  mei, 
quos  itcrum  partnrio^  donec  formelur  Chrislus  ia 
vobis  (Galat.  iv,  19).  >  Ilemque  :  i  £l  si  mullos  pc»- 
dagogoe  babetis,  sed  nou  multos  patres;  in  Cbrislo 

(178i)  Cod.  Vat.,  et  ip$i  mati. 


mi  '■         SENTENTIiE.~LIB.illJ  §51 

eiiiui  Jcsa  per  Evaiigelium  ego  vos  genui  (//  Cor.  j\  unatn  tantttin  provuiciain»  scd  ci  lotnm  niuntlotxl 


IV,  i5).  I  Nihil  igitur  majus  post  Doroinuin  inveuire 
potuit,  cHi  filix  Jerusalem  obedire  debuissent.  Suni 
autem  filiae  Jerusalem  aniinae  sanctorum,  qiix  paceni 
et  concordiam  diligunt.  Siquidem  Jcrusalcm  visio 
pacis  inierpretatur,  et  omnein  discordiam,  liies  et 
conteiitiones  a  se  repellunt.  Dilecia  vero  omnis  ant- 
iiia  intetiigi  polest,  qux  per  fidei  Sacratneiituni.  Deo 
desponsata  et  conjuncla  esl.  Ilxc  autem  dilecia  518 
tunc  dormire  dicitur,  qiiando  (errenoruin  ofiinium 
obliia,  qnasi  suavissimo  somno  in  sola  Domini  coii* 
leniplatione  inaoporala  quiescit.  A  tali  igiiur  somnO 
earo  susciiare,  et  a  tanta  quiete  sepamre,  et  ad 
inundi  curas  vclle  revocare  peiTecluiii  caI,  nisi  forte 
ipsa  velil,  alio  zelo  commota,  et  non  aliqua  vi,  sed 


peragmrunt.  Caprcac  qnoque,  qnas  Grarcl  doreaM 
vocant»  acutum  visum  linbere  pertiibeiitur ;  scd 
acutiorem  illi  habent,  qnt  Dcuin  ipsuin,  et  cuncia 
invlsibilia  mentis  oculos  conteniplaiitnr.  Non  snnt 
itaque  apostoli  cervi,  sed  propter  btRC,  el  slmifis 
cervi  vocantur.  i  Sicut  enim,  ut  Psilmisla  ail; 
cenrus  desiderat  ad  fontes  aqnarnm,  ita  dcsiderat 
anima  mea  ad  le,  Deus  (Pial,  ;xli,S).  i  Ecce  alln 
similiindo  propier  quam  antma  ]usii  cervos  appel* 
laiur.  Vocantiir  aulem  flpostnli  ei  le<Hies,  non  quod 
sangnine  gaudeant  et  cnidetes  sint^  sed  quta  fortis^ 
siml  besiiarum,  ad  nulllus  tini^nt  occsistiin.  Hoe 
enim  de  leone  scriptum  est ;  Nutfi  leones  tam  fortes, 
qnain  apostoli  ftiernnl,  nnlli  tantas  besttas  intcrfe* 


fralrum  precibus  inclinata,  ut  pro  miiltorum  salnte  ^  cerunt,  nulll  tanios  rugittis  iii  dcscrio  dederunt.  De 


ecclcsiaslica  re«^iinina  aliquando  suscipiat.  Iloc 
autem  aperiius  in  Evangelio  sigiiificahir,  ubi,  cum 
llartlia  dixisset  ad  Jesum  :  c  Doinine,  lion  est  tihi 
cundj  (|uod  soror  niea  reliquit  nie  solam  ministrare? 
Dic  ergo  illi,  uime  adjuvet (I/4///1.  x,  40).  1  Neque 
eain  surgcre  coegit,  neque  surgerc  vetuil,  illjus 
Toluniali  derelinquens(t783),  ulrum  borum  duorum 
poiius  elegissct.  Iloc  igitur  exemplo  tales  viri  rogaii 
quidem  possunt;  cogi  atitcm  non  possunt.  Dicat  ergb 
propbeia  :  <  Adjuro  vos,  filix  Jerusalem,  fiiiae  cou- 
conliK,  filix  pacis  per  capreas,  cervosque  campo- 
runi,  »  qiiorum  fide  et  iloctrina  ad  hanc  tanlam  gra- 
tiani  pervenistis,  ui  de  malis  servis  sponsx  et  filiae 
Ycccumii,  I  ul  noii  susciietis,  neque  evigitare  fnciaiis 


fstis  leonibiis  est  etiam  Marcus  evangelisla.  Islt 
8nnt,qui  sua  fottiiudine  sedein  Suloinoitls,  EeclestdHi 
Doinini  defendiint.  Voeantur  aiitem  apostoli  et  unl- 
eoriies,  quoniam  uno  fldei  coriiu  oinnes  ventibnl 
poteslates.  Hoc  euim  aniina)  onum  cornu  iti  fronte 
stiper  iinsum  habere  dicitnr;  unde  ei  rhfnoceros 
Grxce  vocatur,  quatuor  pedom  altitndine  ita  vali* 
duni  et  acuium  esl  comu,  ut  nulla  alicujus  animalis 
foniludo  ei  unqunm  reslstere  valeat;  cuin  etiani 
ipsos  elephantes  cjus  impetn  perforet  et  prosternnt/ 
Major  lamen  fortittido  est  in  cornu  et  in  flde  npo-* 
stolorum,  qiiibus  Dominiis  dedit  polestatein,  sicoC 
in  Evangelio  dicitur,  calcandi  snper  serpcntes  et 
scorpiones,  et  super  omnem  virtutem  Inimici.  Nuria 


dileclam,  donec  ipsa  velit.  1  Niillam  vim  ei  faciatis,  ^  "^if^VLs  excipitur  (1785),  omnis  vero  inlmici  hoc  uno 

iu  illius  deliberaiionem,  et  poiestatem  omnia  (1784) 

ponentes.  Quando  auiem  aposloli,  sicut  cervi,  vel 

caprex,  vel  uuicornes,  vel  cameli,  vel  onagrl,  equi 

vel  boves,  ovcs  vel  arietes,  vel  bujusmodi  aliquid 

vocantur,  tiinc  in  illis  aniinalibus  quxrendum  esl, 

si  forlasse  tale  aliquid  in  illorum  natura  inveulatur, 

qiiod  virtuli  conveniat  et  apostolicae  digoiuti  non  sit 

cotitrarium.  Omitia  eniin  hxc  et  bonain  et  malaui 

siguiflcaiioucm  habere  possunt.  Ferlur  quod  Plaio 

ievcii  homiues  el  instabiles,  capreas  et  cervos  vocare 

consueverat.  Crudeles  vero  et  immiies,  teones;  pi- 

gros,  fatuos,  el  asiiios;  liixuriosos  vero  porcos  et 

bitxos  vocabal.  Unde  factuin  esl,  ul  quidam  stultl 


cornn  prostenittnlur.Sancti  enim  per  fidcm  vlcentnl 
regna.  t  Et  omne,  qtiod  naium  est  ex  Deo,  vlncit 
mundum;  et  ha^c  est  victoria,  qitae  vlncii  mundum' 
fldes  nostra  (Jotm.  v,  4).  >  ila^c  cst  igitur  causa, 
qiiare  unicorites  nposloli  dicantur;  et  non  solum 
apostoli,  vcrum  etiam  ipse  Dei  Filius  unicornis  vocari 
nou  dedignetur.  Unde  est  illud :  c  Elxdificavit  (1786) 
sicut  unicornium  sacrificiutn  suuni  (PsaL  lxxvii, 
(i9).  I  Bene  autem  sicut  unicornis,  quia  c  ipse  Do- 
ntinuj  forlis  et  potens,  Dominus  poieus  in  praelio 
{P$aL  xxiii,  8).  ♦  Talls  virtus  et  fortiludo  neoe^i- 
saria  fuit,  ut  lantutn  xdificium  fundarelur.  Alibl 
quoque  de  eo  scriptum  est :  c  Vox  Doniini  confriii  ' 


vcrba  ojiis  mala  intelligenies  ad  tanlam  insaniam  ^  genlis  cedros,  et  confriiiget  Dominus  cedros  Libaiii ;' 


pcrvcnissent,  ut  homines  in  besiias,  et  bestias  in 
homines  post  aliqnanta  sxcula  converli  creiliderint. 
IIoc  illi  dixerint.  Nos  autem  quare  aposioli,  caeieri- 
c|iiesaiicti  cervi  vel  capreic  niunda  animalia  et  inno- 
cua  sunt,  qu;e  cum  muliam  ab  aliis  persecutionem 
patiantur,  nullain  tatnen  aliis  persecuiionem  faclunt 
practcr  lioc  qiiod  cervi  scrpentes  Interficiunt;  quod 
qoidem  apostolis  convenire  maxiine  videtur;  quia 
▼Itia,  el  malignos  spiritiis  persequentes ,  aliam 
discordiam  babere  nesciunt,  cutn  ipsos  suos  dilignttt 
inlmicos.  Sunt  auiem  cervi  agiles  ad  currcndum, 
sed  non  quantum  apostoli,  qui  parvo  leinpore  noii 

(4783)  Cod.  Vat.,  Quod  horum. 

tl78i)  Cit.  edit.,  pbnalh. 

(1785)  Cod.  Vat.»  omiifi  wriii»  fjitiNtd  kce  uno  fidei 


et  commiuuet  eas  tnnqiiam  vitulum  L  biml,  et  dile- 
ctus  quemadmodum  fllius  unicorhium  [Psai.  xXviil/ 
5-6).  I  Ecce  altende  qunnta  htijus  unicornis  sit 
fortittido,  qui  sola  voce  tantas  tales(|tte  ccdros  con» 
fringere  potest.  Quid  enim  perbas  ccdros,  nisi  inundi 
bttjus  virtutes  et  poleslalcs  inlelligainus,  quaruin 
quidein,  aliae  bene,  alix  male  confraetAe  sunt,  voce 
519  ovangelica  super  eas  inlonanttf.  Et  iltac  quidetn 
beiie  confractae  sunt,  de  quibus  tcmplum  aedificatur;' 
mahe  vero,  quae  excidunturet  in  ignem  mitiuhtuf.' 
Vttnlus  vero  Libani  ille  mihi  esse  vutetor,  qui  iti 
fcstivis  diebus  ad  teinptum  oblatiis,  in  frusta  divitus 

eorum  vrosternltur.] 

(1786)  Cod.  Vat.  et  cit.  edit.,  Sieutnmcorm^  m^- 
cf''ficiumf  etc. 


m  S.  BRUNONtS  EPISCOn  SIGMB.NS1S  m 

elcQiDniiatttin,Domiiu>uflerebatur.AdhujiisigUiirsi*  A  arieiea  de  quilMis  scriptttin  est :  c  Oinne  pecHsCe- 


Oitiilttdhiein  ariiores  isi«  eommiuuuntur,  sive  seipHos 
uiiinolaiido  i>oinino,  sivein  ignem  mitiantur  jubeute 
Doiuiuo.  Yocatur  aniem  LilKinus  Jerttsalein^  dieeuie 
liroplieta  :  c  Aperi,  Liliaoe,  ponas  luas«  et  devoret 
igHis  eedros  ittas(Zai7i«xi,  !)•»  Quaiido  enini  potentcs 
ierttsalein,quipercetlros8ignitteanUir,in  ipsa  eiTliate 
ab  kostibtts  trucidabantUF^  (unc  eiiain  quasi  vltulus 
bnmolandus,  eedri  Libani  coiuiniiiuebaniur.  Qiio<l 
•tt|em  sequiiur  :  c  Et  dilectus  filius^  sicut  filius 
ciuieornittm;  >  laleestacsi  diceret  :  Diieclus  Dci 
Filius  sic  venict,  sic  pugnabii,  sic  sua  rortitudiiie 
oinnia  proslernel  et  superabit,  sicut  ttoicornis,  uoi<* 
cormmqiie  filius.  Nam  et  David,  caelerique  r^es,  et 
iodices  Isracl  ex  qulbus  secundoin  earnem  Salvator 


dar  congregaliitnr  (ibi,  areies  Nabaioth  miiiisira- 
bunt  libi  {haL  lx,  7).  »  £i  Saloinon :  4  Aries,  m- 
quil,  succiiicuis  renes  nou  est  rex,  qiii  resislelei 
(/>pp.  XXX,  31).  >  Quales  sunl  isli  arietes,  qiii  el 
Doinjno  niinislrant  et  conlra  regcs  piignare  noii 
limentTTales  arietes  sunt  Pelriis  ei  Paulus,  qui 
^ludio  spiritus  succincii  Neronein  ipsum  regem  om- 
nium  ncqttissimuin  el  crudelissiiiiiim  superaveruni, 
ct  Siinoiiem  ningutn  de  aere  prx(  ipilaveruut.  Inter- 
prctaiur  autetn  Nabaioih  propbeta  priiuipii,  illius 
videlicel  priiicipii,  qiii  ait :  t  Ego  prtncipium,  qui  el 
loc|uor  vobis  [Joan,  xvi,  25).  >  De  ciijiis  proplietia, 
quiciiuque  biberil,  valde  dignum  csl,  ul  Domino 
niinistrcl.  Si  veliinus  omnia  animalia,  per  qaae  apo* 
oosler  originem  traxlt,  qoast  iinicornis,    omnes '^  ^1(>I>  figuranlur,  scribere,  non  sermoiiem.  sed  ma 


gnutn  volumen  nos  edere  oporlerel.  Addat  igiliir 
unusquisque  ad  lixc  qiiod  sibi  plactierii,  nobis  au- 
lem  laniula  dixisse  suiQcial. 

CAPUT  YII. 
Di  potmalHmi  nath, 
c  Ecce  nos  reliqniuius  omnia,  et  secuii  sutniis  te, 
qnid  ergo  eril  nobis?  Vos,  inquil  Dominus,  qui  reli- 
qulsiis  omiiia  ei  secutt  estls  me^  eentuplum  acci* 
pietis  in  hac  vita,  el  post  hanc,  vitain  aeternain 
possidebiiis.  El  quia  seciili  esiis  me,  sedebitis  siiper 
sedes  duodeciin,  judlcantes  duodecim  Iribus  Ismei 
IMauh,  XIX,  i7).  I  Novus  mundus,  novuin  impera* 
lorem,  novos  reges,  novos  duees,  novos  priucipes  ei 
^  jiidices  habct.  Novi  aulcm  reges,  duces,  principes 
ei  judices  apostoli  sunl.  El  in  Doiniiio  quidem  oovi, 
quia  omnibus  niundi  hiijiis  polestalibtts,  qiia&cunqtie 
fneruiit,  sniit,  vel  erunl  sapioiiiiores,  potentiore^. 
fortiores,  justiores  el  diliores  sunl.  S;ipieni:ores 
quidem  sunt,  quia  oinneni  verilaWm  cdocti  sunt; 
siciit  ipse  Doinlniis  ail :  i  Gum  aulem  veneril  iile 
Spiritiis  verilalis,  docebit  vos  omnem  verilateni 
{Joan.  XVI,  15).  i  Sapienliorcs  ilem  sunt,  quia  os 
et  sapieniiam  a  Domlno  suscepentnl,  coi  no:i  pc> 
sunt  resislere  nec  contrndiccre  omnes  adversarii 
ejtis.  Uiide  Aposloliis  ait :  i  Sapientiam  loquironr 
inter  520  perfectos  (/  Cor.  ii,  €}.  »  Sunl  auteni 
ct  |)oten(iores,  qiiia  non  soluin  In  terris,  venim 


fontes  circa  $e  sna  foriitudine  vicerunt  et  proslra* 

viorunl.  Diciiur  autum  de  unicorne,  qiiod  nullo  inge* 

olo  capi  vel  leneri  queai ;  sed ,  si  virgo  speciosa 

ofi^nitiir  ei,  ad  quam  cum   ou:ni  mansueludiiie 

ooiKVeniens,  duni  in  ejus  sinuni  se  humilrai,  a  vena- 

toribua  capilur  vel  leiictur.  Siiiil.ter  autein  ei  S»!- 

Taior  iiosier  nunqiiam   iciieri    potuisset,   nisi   in 

\irgiuom  vcntsset  et   carnem  de  ea  suscepisseU 

Vocanittr  ct  aposloli  onagri,  asini  sihrestres;  do 

qiiibiiti  ipae  Dommus  ad  beaiiim  iob  loquiiur,  dicens : 

c  Qiiis  diiuisit  onagrum  liberum,   ct  vincula  cjus 

qois  soivii?  Cui  deili  iii  soliiudiiie  domuin  ei  laber- 

iiacula  in  terra  salstiginis.  Conleninit  muliiuidinem 

cjvrtaiis,  tlaiiiorem  exacloris  iion  audil.  Circum- 

8|iicil  inoiiies  pascuae  sii»,  ei  virenlia  qiiaeque  {ler* 

quirii  {Job  xxxix,  8).  >  llaec  aulem  superins  ex|>o- 

Sttinius  iu  ilio  senuone,  qui  de  absaiienliai  edilus 

cst.  Et  qnod  viri  sancti  onagri  dicantur,  satis  haec 

vcrba  manifeslare  videnuir.  Equi  praelerea  ei  bovea 

vocanior  aposiolt»  quoniam  per  ipsos  et  bella  sua 

fecit  et  agriim  siiuin  coluii  Doniiuiis.  Nullum  animal 

tam  idoneum   ad  beituin,  sicut  cqui  nnlluro  lam 

idoncum  ad  agriciiltucam,  sicul  boves,  invenitur. 

isti  suiil  iili  equi,  de  qiiibus  dicitnr  :  i  Qui  asceudis 

snper  eqnos  iiios,  ei  quadrigae  iiix  salvaiio.  >  Ifos 

ille  equus  albus  signiflcal  in  Apor alypsi  super  qiiem 

Doinlnus  cuin  arcu  sedere  tlescribiuir,  qui  corona 

dauir,  qiiia  ad  lioc  exlvit,  ut  viucerei.  Isti  sunt,  de 

quibiis  scriptnm  csl :  c  Nescivi.  Aniina  mea  con-  |^cliain  in  conlis  oblinenl  potestatem.  Sic  enim  ipse 


lurbaia  est  propler  qiiadrigas  Aminadah  (CaR(.  vi, 
II).  I  Interpreialur  autem  Amiuadab,  $poiUaneu$ 
pcpnli  tuu  Ipse  esl  aniem  Salvaior  nosier,  quispon* 
laneam  niortem  susiinuil,  iil  populum  suum  a  morto 
perpeiua  liben>re».  Ilunc  autem  Synagoga  non  co- 
gnovil ;  quia,  sicut  ipsa  dicit,  cum  vili  apparatu  el 
ntslicano  comilalu  incedere  vidit.  Isli  sunl  illi  duo- 
decim  boves  a  quilins  inare  .Tncuin  portauir,  qiiod 
liapiisma  signiQcalur.  Isli  sutil,  de  qiiibiis  Apostolus 
aii  :  c  Non  alligabis  os  bovi  iriluranli  ( /  Cor^  ix, 
9).  I  Canes  quoqiie  vocantur  apostoli,  quoiiian>  oves 
Domini  coiilra  liipns  lalroiiesqiie  custodiunl.  De 
qtitbus  dicilur  :  i  Lingiia  canuni  liiornin  ex  inimicis 
tli   rpso  \PsaL  ixvri,  24).  j  Ybcanlur  auleui  et 


Doniimts  ail :  i  QiuTCunque  ligavcrilis  super  lerram, 
ertini  ligalael  in  coclis ;  ei  qua^cunqiie  solveritissuper 
lerrain,  erunt  soliita  el  in  coclis  {Matih,  xvm,  iS).  i 
Non  sufficit  eis  lerra,  ipsi  coeli  in  eorum  priiictp.'iiti 
ei  iinpcrio  coulinentur.  ILibeiil  poicstalem  cbudere 
ct  aperire,  suscipiunl  quos  volunt,  quosque  volunl 
excluditut.  Quid  de  coruin  forliludine  dicam,  qiios 
eliaiii  ipsi  maligni  spiriius  formidant?  Eis  quidem 
venieniibus  fiigiuni  ei  aiiie  eonim  pracsenliam  siare 
non  possunu  De  diviiiis  autein  quid  attinet  dieen*, 
cum  larn  diviles  sint,  ut  nihil.aniplius  habereeou« 
cnpiscant?  Sunt  enim,  ut  Apostolns  ail ,  c  simi 
egenlcs,  ihnltos  autem  Iociiplcianie>(,  tanquaiu  nihil 
liabcnlcs.  cl  oinnia  |>ossidcules  {IL  Cgr^  vi,  lOj.  i 


%\  SENtENTl.*;.  -MB.  ni,  .     .  ,  ^'^, 

Hle  iliiisslmus  esl,  cui  sua  snfficiaiit.  S<iU  iiecess:w.  A  ju<Iices  qui  nuii  soluro  boniincs,  seJ  ipscis  quo<|fi«^ 


ria  liabebal  Diogenes  ct  cunclis  inipcrnloribus  dilior 
vrat,  qiiia  nikil  auiplius  babere  volcbat.  Paupcr  csl/ 
qtii  nicudicat;  mendicaiU  aiitem  iinpenitorcs,  non' 
qiiidciu  Yoce  (quaiuvis  aliquaiulo  ei  voce)  se^l  desi* 
ckrio,  quia  liujiismodi  pro  una  domo,  quam  babent» 
ccuiiim  dcsiderani.  Contra  aotem  Dominus  ait  : 
f  Vos  fpii  rcliqoistis  omnla,  >  cenluin  accipiclis  iii 
bac  \ila,  quia  salis  babebant  et  nihil  ainp'ius  ciipio-' 
baiil.  Ipsa  autem  suflijientia  plus  quain  centiipliim 
coniputaiur  (1787).  Susccperunf  igiiur  sancti  non 
soluiii  centupbim»  verum  eiiam  plus  quam  ccntu- 
pldin,  Quia  ciim  Cbrislo  adbxrenl,  omne  ipsorum 
drsi.tcriiini  finilum  est,  quod  eis  avaritia  suscitare 
potcral.  Major  est  sufficientia  oninibiis  diviliis.  Qui 


angclos  judicabiint !  Hoc  enini  ct  Aposlolus  ait ;. 
c  Nescjlis  quia  el  aiigelos  judiiabiauus?»  (JCtfr.TV 
3)  in  illo  trcinendo  judicio*  eiii  omnis  raiionali% 
crealiira  aKlabil ;  quan  lo  et  angeli,ct  bomincs  oinnea^ 
siniul  iii  uniini  convenicnt,  quando  nobiiis  iu  portif 
Ecclcsi:!!  sponsiis,  el  Doniinus  cuiu  bis  seiialoribiia, 
ternc  jtidicibus  scdcbil.  IUe  quoi|ue  superbns  ciini. 
oiniii  siio  cvcrcitu  ibi  astare  uecesse  babebit«  qiiii 
supra  coeios  asceadcrc»  ct  sedeni  Sttam  poiierc  nu-^ 
nabatur*  Ait  istorum  scnientiam  damnabiiur,  Ule», 
qni  eos  ipsos  acciisare  non  cessat.  isti  ergo  soii^ 
reges  ct  priiicipcs;  isti  soH  duces  et  jiMlices  dicendl 
siiut;  isti  sunt,  de  quibiis  dicilur  :  <  Principes  Jiula. 
duvcs  cornm«  principcs  Zabulon,  principcs  ^epthall 


rs;itursn(rKicnliaiu  babet,  omnes»  et  plusquam  om- ^  (Psa/.  lxvii,  28).  >  Isii  suut  illi  rcges,  de  qnibiia^ 


iics  (liviiias  batet.  Ilabent  ergo  noii  soiuin  ceiiiii 
pliiin,  sed  pliis  quam  centnpluiii.  Sequiiur  :  i  Vos, 
qtii  seciiii  estls  ine,  sedcbitis  siiper  sodes  (hiodcciin, 
judicanlcs  duodecim  Iribiis  Israel  {Malih.  xii,  28).  i 
llli  soli  digni  stiilt  judlcarC,  qnt  sequunlur  iesum ; 
qoi  cadern  post  ipsum  via  incedunt;  qiii  V«riiui«in 
et  justiliaiTi  diligiuit,  ei  bominis  personam  iion  tespi- 
ciunt.  Talcs  suiit  Judices  nostri,  lales  siiiii  sauctt 
apostoli;qui  sedcntes  siiper  sedes  duoJccim  jiidi- 
caiit  duodciiin  irihiis  israel.  Sed  qtinre  snper  sedcs 
duoJecim  ;  qiiia  totidcm  sunt  niuiidi  parteSt  sccun* 
dum  niiid  :  i  Qiiaudo  divldcbat  .\liissin\uS  Keiiles» 
qu.'  n  to  separabal  filios  Adain,  cousiiluit  ierminot 


dicitur ;  t  A  templo  Uio  in  Jerusalcin  libi  jofleren^ 
rcges  muiicra  (Ibid.ZO).  >  Suitt  auicm  apostoli  ei 
pastorcs,  non  qui  oves  pascant  bcrbis,  scd  qt»i) 
animas  rcAciunt  spnitiialiiMis  vorbis.  Si  pastori:a 
sunt  el  oves  babciil.  Oves  eorum  nos  suinus,  »i 
tameii  oves  siimus.  Si  vei o  ovcs  non  sumas  ^ 
(ie  coruni  grcgibiis  non  suniiis»  quoniara  tsti  pa-. 
siorcs  iK>u  cusiodinnt  fMsi  ovcs.  Unde  et  Petro  a, 
Doinino  dicitiir  :  i  Si  diligis  nie,  pasce  oves  mca% 
(joan,  XXI,  17).  »  Et  Do:iiinus  de  seipso  ait : 
521  *  ^^S<>  S"^^*  paslor  bonus,  et  cognoscooves  meas, 
(Joait.  xiy  14).  »  Yisesse  ovis?  Esto  bumilis  et  hi« 
noccns  :  esio  paiicns  et  mansuetus,  pelle  snperiuani 


populorum,  jnxta  iiuiticruni  lilioruin  Isracl  (Deul.  ^  el  rapacitaiem,  niilti  no^as,  uulli  injuriam  faciasi 


xxxii,  8).  I  Ilaiie  autcni  divisionein  tunc  Dominus 
fecit  (1788),  quando  ad  prxdicandum  discipulos  ire 
pnecepit,  dicciis  eis :  <  lie  tn  unTversiim  mundum, 
praedicate  Evangelium  omni  creainnc  {Marc,  xix, 
20).  >  Nullain  mundi  pariem  reliquil,  qui  miiudum 
itoiversum  prxdicari  jtissit.  Sic  igitur  divisit  Doroi«' 
ntis  genies,  el  Ita  separavil  (ilios  Adain,  tit  alii  per 
Pctrum,  alii  per  Joaiindu,  aique  aNi  per  atios  eon« 
Tcrterentur  ad  flilem.  lloc  auiem  et  illud  signiOcaie 
videtur,  quod  In  Psalinis  de  Cbristo  lcgilur :  t  Pro 
patribtis  ttiis  nati  siint  tibl  filii;  constiiues  eos  prin* 
cipes  superomncro  terram  (Ptal»  xliv,  17).  >  Pro 
patrlbus  enltn  Salvatori  nostro  filii  nati  sunt,  qu:a, 
sectuidum  numerum  patrum  ractus  est  et  liUmerus 


lacte  tuo  vivant  pauperes  Cbrist:,  ci  lants  tuis  cale'^ 
fianl.  Tales  j^storcs  talcs  oves  diliguul.  Siint  autenik 
ncgotialores,  ei  taks,  qui  terrena  ccelestlbus,  el 
iransitoria  sclenus  eomuiuuire  valcant.  Isii  suni 
illi  negotiatores,  qui,  invenia  uiia  pretiosa  marga* 
riia,  vendiiis  omiubus,  eam  emerunt.  Isli  sunt,  qttw 
bus  Domlnus  percgre  proficiscens  tradidil  bona  sua, 
dicens  :  c  Nc|{olianiini,  dum  venio  (Lti£.  xxix,  15);  > 
ciii.  redeuiiti  oinnem  pecuniam  multiplicatam  resti- 
tuunt.  Dnde  et  unicuiquc  eorum  congralulans  ait  ; 
f  Eugc,  serve  bone  ei  fldelis,  intra  in  gatidium  D^. 
niini  tui  (Matth.  xxv,  31).  >  De  Ecclesia  scriptuiii! 
eiit,  quia  a  facia  est  quasi  navis  ncgotiaioris,  seii 
InstitoHs  de  longe  portans  p:tnein  suum  (Prw.  xxxi^ 


liiiorum.  Dtiodecim  quippe  ftierunt  filii  iacob,  ex  |)'1i).  >  IsM  negoiiatores  nemiiiem  rallnui,  et  incom« 


quibus  Synngoga  tota  nianavlt.  Duodccim  et  suiit 
lilii  Christi,  ex  quibus  Ecclesisc  multitudo  pulltilavii, 
Non  dedignatur  Salvator  noster  cos  diccre  patres, 
et  qiiibus  secundum  carnem  originem  duxil.  Audi 
ipsum  dicentem  :  i  In  te  speraverunt  palres  nostri, 
speravCrunt,  et  liberasti  eos  (PsaL  x\i,  5).  i  Yo- 
cantur  igitur  a|M>stoli  et  reges,  el  principcs.  Vocan* 
lur  duces,  et  jndices,  voeanliir  ct  aliis  iimninibus» 
quae  viris  coitvcnire  vateani.  0  judiccs  superoinnes 

(1787)  Ced*  Vat..:  MeHdkam  auum  imptraiom. 
Tioa  autem  voce^  auamvii  aliquaudo  et  voee^  ei  deu  ^ 
derio  meudicanl.  Bene  ergo  Dominus  nil :  i  Yoi  qni 
retiquisik  omMia,  >  eie.j  cattuptum  accipielii  in  hac 
rHa^  quia  ripiii  .o.mni«  hnbereMi^  paupires.  erauk.  Qui 
iiiMat  unam  j«Niitim.  cenum  de$id^rabal,  MoJo  nut- 


parabiles,  roagnasque  divitias  vili  pretio  vendunl. 
Arcbitecti  qiioque  sunt  sancli  apostostoU  tion  info- 
riores  Bcselcel,  et  Ooliab,  quos  omni  saplentia 
Dominus  replevii  ad  taberiiaculum  icsttmonii  con* 
struendnm.  lllorum  strucuira,eto|»eratio  jam  nimi»  , 
veiusute  constimpta  et  soluia  est;  borum  aiitem 
aedificium  manet  in  xtcnium.  llli  auro,  et  genunis,. 
isti  virUilibus  iuduunt  sacerdotes,  de  quibus  dici* 
tur  :  <  .Sacerdotes  ttti  induautur  justitiaro,  et  sancti 

tam  kmkH,  et  iufidi  tibi.Ipia  iu fieienlia  incaanj:ittm: 
comfuialuf. 

(1788)  Coii.  VaU  :  Jktodtdm  igitur  fartuifcit^quiar 
iantus  est  numerui  filiorum  UratL  tadeni  interi>re* 
latit)  lt»gilur  iw.cap.  5i  comn-.cnt.  Deuter. 


yG3  S.  DRUiNONlS  EPISCOPi  SIGNIENSIS  ^4 

iiii  exsuUeiit  (Psal.  cxxxi,  6).  i  llli  aiitem  istos  flgu-  A  Leglmusquosdainposlinortemniiraeiiti&f-Untisie.et 


rabanl«  (iiioniin  operalio,  si  spiriliialiier  inteliigatur^ 
non  illonim,  scd  justoram  est.  Qualis  arcliitectiis 
bealus  Paulus»  qiii  de  scipso  loquitur,  dicens  :  i  Se* 
cunduui  gratiaiu,  qiiae  data  est  milii,  ut  sapieus  ar« 
cliiiecius,  fuudaiiieutum  |K>sui.  Fuudaineutiiin  autem 
^in/l  nemo  potest  ponerc,  prxter  iJ,  qiiod  positum 
€si,  quod  est  Cliristus  Jcsiis.  Si  quis  auiein  super- 
scdificat  super  rundameniuni  lioc,  auruiu,  argeuium, 
lapides  pretiosos,  ligua,  fcuiim,  stipiilaui,  uiiiuscu- 
jiisque  opus  manifestuin  erit.  Dics  eniin  Doiiiini 
declarabit,  quia  in  igiie  revciabitur,  ct  uniuscnjus* 
qiie  opus  quale  sit,  igiiis  probabit.  Si  cujus  opus 
nianscrit,  qiii  superaediflcaverii,  mercedem  accipieu 
Si  ctijus  opus  arserii,  dctrimcnlum  patietur:  ipse 


tamen  purgalorio  deputatos  fuisse.  I>eqttibus<lubilari 
non  potest,  et  peccala  eis  dimissa  ruisse,  el  poenani 
peccati  dimissain  iion  Tuisse.  De  ulibus  igitur  dicuim 
est  :<  Si  cujusopusarserit.deinuierttum  paiietur,ipse 
vero  salvus  crit,  sic  lamen  quast  per  igncm  (i  Cor.  iii, 
40).  >C^teri  vero  bomines,  qiioriiJnpeccalaardebuiil, 
nonutique  saivabuntur  perigiiem,  sed  poiius  aelemum 
mittentur  in  ignem;  csleri,  inquam,  bomioes,  pn^- 
ler  eos,  qui  poenitentiam  cgerunt  de  peccaiis  suis. 
Poeuiteniiam  agere  dico,  siue  paenitenti»  reaiedio 
de  bac  vita  non  exire;  qui  enim  sinc  pcenitentia 
moriuntur,  sine  flne  cruciabuuiur.  Hoc  est  enioi 
iilud  uuum  peccatum,  quod  non  dimittitur  houiiBi- 
bus,  iieque  iii  hoc  saeculo,  ueque  iu  futuro.  c  Yigi» 


autein  sic  salvus  eril,  sic  tamen  quasi  per  iguem  B  |.^|^   iiaqiie,  dicit   Doininus,  quia  nescitts  dieiu 


{1  Cor.  III,  10).  >  llaec  verba  longa  iiidigenl  exposi 
4ione,  in  qulbus  jam  a  pluribus  laboratuiu  esl.  Ego 
tamen  quod  iiitelligo  breviier  dicam.  Fuudameniuin 
Cbristus  est ,  super  quod  tota  Ecclesia ,  et  boui  et 
mali  fuudaii  sunt.  Uude  ipse  Dominus  ait :  <  Omnein 
paliniiem  in  nie  non  ferentem  frucium  toilet  euin 
{Joan.  XV,  2),  »  oslendens  ctiain  malos  palmites  per 
baptismi  sacramenium  in  se  esse  fuiidatos.  Et  quam- 
vis  aliquaiido  toJiendi  sint,  adbuc  tamen  in  Cbristo 
sunt,  quouiam  in  Ecclesia  suut.  Aurum  auiem,  ar- 
gentuni,  et  lapides  prciiobi  boiia  opera  suiit,  lignum 
vero,  fenuiu,  et  siipula  peccaia  iiitelliguntur.  Ma- 
^nam  igitur  iujuriain  faciuius  buic  lam  nobili  fun- 
dainento,  quaiido  illud  in  iiobis  peccnta  uostra  por- 


nequc  horam  {Maith.  x\v).  »  Sunt  autem  et  alia 
noiniua  aposlolis  valde  convcnientia,  quae  his,  qus 
dicta  sunt  superaddere  potesl«  qui  lougiorem  volt 
faccrc  sermoncm 

522  CAFUT  YIIL 
De  mari  novo,  el  novU  pi$catoribut, 
I  Hoc  mare  magnum  el  spatiosam  :  iliic  reptilia, 
quoruin  non  esl  uuinerus.  Animaiia  pusilla,  ei  iiia-> 
giia  :  illic  naves  pertransibunt  {P$al.  ciiu^).  > 
Narral  Mattbaeus  evangelista,  quod  Domiciu»  et  Sal- 
vator  iioster  transicns  juxta  mare  Gaiilaeae  vidit 
Pctruro,  et  Andream  el  Joaniiem,  el  voeavii  eoi. 
dicens  :  <  Tenite  post  me,  faciam  vos  fieri  piscato- 
res  hoininum  (ilarc.  i).  >  Quaudo  audio  homiiies 


,^ . — ^ r  -    r         ^ '       * 

iareet  susiinere  cogimus.  De  ipso  (ainen  scriptum  ^  pisces  voearii  etCbristi  discipulos  piscatores  boini 


€st,  quod  peccata  noslra  portavii,  et  pro  nobis  do- 
let  (ha.  xiii,  11).  Sustiiiel  eniin,  el  libeuler  cx« 
spcciat,  tantuui  ul  convcrtnmur,  et  poeuitentinm 
aganiiis,  el  sarcinain  inulilcm  abjicianius.  Quod  si 
fecerimus,  salvi  erimus,  sic  tamen  quasi  per  igiieiu. 
Quicunqiie  eiiiiii  dignc  conversus  fuerii  ei  pccuileii* 
tiain  egeril,  nou  soluui  a  niinoribiis,  ot  quidam  'iii* 
telligere  nolucruni,  veruin  eliaiii  a  majoribus  pcc- 
calis  Jiberabilur,  et  salvus  erit.  Oiiine  enim  pecca- 
tum,  dicil  Doiniuiis,  et  omuis  blaspbemia  reiuiltetur 
boiniuibus,  spjrilus  auteui  blaspbemix,  per  quam 
iu  nialo  perseverantia  iutclligiiur,  nou  diiuitteiur 
(Maith.  xii)»  Ecce  omne  peccatuui  diuiittitur,  dicii 


num  flert,  quod  ad  litteram  qiiidem  intelligi  noo 
poiest,  necessario  novum  uiare  el  uova  relia,  et  oovos 
piscatoreset  novospiscesintelligerecogor.Novura  igi- 
tur  inare  mundus  iste,  de  quo  modo  superius  dixtmas : 
<  Uocmare  magnumetspatiosum,  iHicrepliIia,quorum 
non  est  numerus. »  Retia  EvangeUa,  pisces  hoinines, 
piscaiores  vero  apostoli  suiit.  Tantum  est  lioc  inarf>« 
qu^inius  et  niundus,  in  quo  animalia  inagna  sunt,  oi 
ut  ip  Genesi  iegilur  eele  grandia,  per  qiue  reges  et 
priticipes,  caeterique  majores,  et  poteiilioisi  hoiu!* 
iies  intelliguntur.  Pusilia  vero  animalia,  et  reptilia. 
qiiorum  non  est  numerus,  eaetdra  hemiDom  mulii- 
tiido  infiiiita  uniuscujusque  sexus,  cujuscunque  xta  < 


Domiiius,  ununi  untum  excipitnr,  qiiod  llli  quiilein  ^  tis,  cujusciinque  ordinis  et  conditionis,  aijuscunque 


faciuut,  qui  poenilere  iioliint.  Dimittitur  quidcin  per 
pauiiieutiaro  ouuie  peccaium,  sed  non  pcuitus  dimit- 
tilur  pcena  pcccati.  In  baptismo  vero  utiuinque  di- 
luitiitur.  De  martyribus  quoqiie  nulla  post  marty- 
riuin  poeua  exigitur.  Poieiis  est  igiiur  Doiniiius^  et 
breviare,  quaiitum  volueril.  ei  peuilus  diuiiitcre  ciii 
voliieritpa^iiaui  pcccaii.  <  Beatus  igiiur  ille,  cui  non 
iuipuluvii  Domiiius  peccatum  (PtaL  iLi,  2).  i  Gau- 
(ieaut  itaque  poeiiilenles,  quia  peccata  dimissa  siiiit 
eis;  timeanl  lamen,  quia  nesciunt,  an  ailliuc  pa^ia 
peccali  diuiissa  sit  eis.  Quacunque  eniin  die  cotiversi 
ftterint,si  lameti  digne  couversi  fuerinl,  saivi  erunt,  Et 
boc  quidem  perignero.Salvi  igitursunl,  sed  ignis  nia- 
net;  peccaium  dimissum  est,  sed  non  pc^na  peccati« 


liiigux  et  nationis  intclligi  potesl.  Sicul  aulem  pisccsi 
maris,  alii  mites  sunt,  et  simpliciter  vivunl;  alii 
vcro  rapiores  sunt,  qui  alios  persequuntor,  et  devo- 
raut;  ila  et  in  hoc  mundo  inter  homines  fieri  vidc* 
inns,  et  simplicem  turbam  a  laLronilMis  et  iniquis 
hominibus  quotidie  devorari,  muliisque  modis  devo- 
rari  conspiciiuus.  Est  autem  boc  iii  mari,  et  draco 
ille  mnguus,  serpens  antiquus  qui  est  diaboliis,  et 
Satanas,  qucni  Dtininus  formavtt  ad  iliiidenduoi  el. 
De  quo  et  ad  beaium  Job  ipse  Dominus  loquiiur, 
dicens  :  <  Eoce  Becbemotb,  quem  feei  tecum,  reiium 
quasi  bos  coinedit.  Ipse  est  priucipium  viarmn  Dci, 
qu.  fecit  eum,  appliGabit  glaJium  ejiis  (JQb  xl*  10).» 
Httic  mofltes  herbas  fenint,  omnes  besttse  sgri  bidiint 


9G5 


SRNTENTliE.  —  Lltt.  III. 


m 


ilN..Crttiliirji  Dei  efli  dUliolus,  Ipse  eiim  formavii,  A  »•,  15).  »  Destiaeagri  viitaguiit»  et  m&ligni  splritud» 


ipfte  eum  fecii»  seil  oon  «|iiali«  esl,  enm  fecii.  Qiied 
5Miiiii  ail :  <  Draeo  isie,  qiiem  foriuasli  nd  iliuden'^ 
dum  ei  {P$qL  giii,  2G),  >  iioii  de  prima  ejus  crea- 
lioue  iflleUigenduni  esl ;  sed  quia  per  siiperbiam  eie* 
vaius  in  verilale  non  sletil,  lalis  poslquam  cecidil, 
fornialus  esl.  Iileo  ad  talem  formam,  talemque  sua) 
iiifiriiiitalis  moiisurain  redactus  esi,  eui  jam  liomiiies 
iiluiiere  possuiil.  Nisi  eiiiin  sic  ligatiis  a  Domiuo  te-^ 
neretur,  quis  iliius  supcrbia:  asiuilacque  resisiere 
potiiisset?  Uiide  et  dicilur :  c  Qiii  fecil  eum,  app!ica« 
bit  gladium  ejus  (Job  xl«  14).  »  Si  euim  gladius 
ejus  plicatus  non  fuissct,  quis  lantt  acuminis  viiU 
nera-  ferre  poiuisset?  Gladii  igilur  applic;ilio  virlutis 
iiliiis  innrmitaiem  ostendit.  Oiniies  auiem  illi  iiiu* 


523  '^  igitur  besiiae  ludunt  ilu,  id  est  iu.inonii- 
Ims  supratliclis,  iu  cordihus  videJiccl  iuiquorum.  Ibi 
dileclantur,  ibi  siiaviler  reqiiiescunt,  ibi  ibeaira 
faciuni,  et  palali»  eonsiniunl.  llliic  soctos  iiHrodu- 
cunl,  la  faciaiit  novisstma  eorutu  pejora  prtoribus. 
Miseni  illa  pccora,  niiserae  illic  animse  oua^  l:iin 
erudcliiiin  besliarum  babilntio  hctv  sniil.  T;.les 
pisoes  liabitanl  iii  lioc  mari,  ubi  r€if>iili:i,  qimruiu 
nou  esi  iinmerus ,  ubi  nnimnlia  pusilla  el  magua, 
ubi  et  draco  isie,  qiiem  Doiuintis  formavii  ad  iltu* 
(lendum  ei ;  de  qtiibns  usque  rooifo  locuti  sunius.  lu 
magnum  et  profuiidiim  pclngus  milluntur  niscato- 
res  apostoli,  qiii  in  boc  iiiaie  pisraluin  veiiiiiut* 
DiflQcilis  piscalio  est,  ubi  ei  piiguare,  el  piscarl 


dunt  (17$9),  quicuiique  euin  fugiunt,  ct  ad  pa*ui-  B  necesse  esl.  Hinc  poiiuni  rctia  ad  pisces  capietidos; 


teniiain  redeuul.  Qtioniam  beiie  beaiUS  Paubis  ei 
UlHsii,qu«  cum  Ecclesiam  peii»eqiHsretur  ^U4>rcejiis, 
el  inlra  lUius  denles  jam  slringebatur,  itiox  ad  fi- 
duin  convcrsiis,  iristem  cum  rcliquit.  Sic  cl  Maria 
Hagdalena  euiu  decepit,  qiiaB  couvors:i  ad  Doiuiiium 
c  opiimam  pariem  elc^it,  qme  non  ai:ferctur  ab  ca 
{Lne,  X,  4i).  >  tiio  scrmoue  illudiliir  ci,  el  iiuo 
verbo  jam  devorala  de  ipso  ejiis  ventre  rejicilitr 
pneda.  Suflicit  prccalrici  suam  culpam  diecrc,  et 
ab  eo  ulierlus  ieiieri  nou  poicst.  Valde  ergo  illuditur 
es,  mtiliumque  complicaius  csl  gladius  ejus.  Voc-tiur 
auiem  Becbeniolb,  quod  bettia  interprelalur,  qtio* 
j*i7m  crudclis  esl  et  seiisu  besliali  tiiitur.  Ajigelica 


inde  gladios  exlenduui  ad  liosles  peiletidos.  Quid 
dicam,  qiiod  quidam  pisces  sua  sfionie  capitintiir, 
et  relia  iugrediuuiiir,  qui  postea  eadem  reiia  scin^ 
dere  et  dissipare  iifluuiur?  Tales  pisces  fiiere  Arius, 
Sabelliiis,  ei  Manicba^i,  ei  mulii  alii,  qui  aposioli- 
oom  prsedicationem ,  el  cat|iolicam  lideiu  evacuaro 
conati  suut;  a  quibus  saucla  Eqciesi»,  navcsqiie 
apostolics  magis  Hitigaia:  et  coucuss»  sunl,  qnain 
ab  ipsis  etiam  tyraiiiiis,  qui  crueiiiis  eam  gladits 
persequebanlur.  Ilatic  t»m  imiiictisam  perUirbalio- 
iiem  prxvideral  Propbeta,  cum  dicerel  *  c  Qiii 
desceudunt  marc  iu  navipns,  facientes  operatioiietii 
iu  aquis  mullis.  Ipsi  vidcrunt  opera  Domiiii,  et  mi«« 


iiaimiiie   digiHlaie  privalus,  bestias  criidelis^mas  ^  rabilia  cjus  iii  profundo.  Dixil,  et  sletil  spiritus 
per  onuiia  imiutur.  Ecce,  iuquil,  Ikclieuiotb,  quom  ^  procelLx,  et  exaUaii  suiii  flueuis  ejus.  Asceiiduiil 


Dsci  lecuin,  quem  feci  sicui  le  (uuuseslenim  iiinus- 
que  cieator)  fenum  siciit  bos  comedil.  Dicat  pro» 
plieia  :  <  Vcre  feuiiui  esi  populiis,  siccalum  esi  l'e- 
uuuu  €t  cccidii  flos  (/sa.  xl,  8).  »  Nou  ergo  viros 
el  sapiciiiest  sed  populum  stultum  ei.  iudisciplina- 
iuiM  eoiHediiBccliemotli.  Ipse  esi  euim  prii.cpiuui 
viaruiH  Duiuini.  Ipse  anieaiias  crealuras  iaeius  es^e 
cre«li(ur;  quod  sic  lameu  iutelligi  poiesly  acsi  dice* 
rclur  :  Ip^e  est  causa  atque  priucipium  ut  via  i'io  • 
iuiiii,  ^iuo^  umi  eraU  in  duas  vias  divideretur,  ut 
J;iiu  uoti  omiies  per  unsuu  viam  ca;ios  ascenderci|i., 
sed  alci  per  aliatn  viain  in  inferuum  descendereut» 
diun  aliis  dicaiur ;  /le,  aliis  dlcaiur,  Veniie.  Ei  Imic 


usque  ad  coelos,  el  descenduiit  us4)ue  ad  abyssos, 
anima  eonin>  in  malis  labescebat.  Turliati  suiii,  el 
nioli  siinl  sicut  ebrius,  ei  oinnis  sapientia  eorum 
devorala  esi.  Ei  clainaveruni  ad  Domtnum,  cum 
tribularentur,  et  de  neccssiiaiibus  corum  liberavii 
eos.  Staiiiit  procellain  ejus  iii  aiiram,  ei  silucrunt 
flucius  ejus,  et  la^iali  suni,  quia  silueruni,  et  eduxit 
eos.in  pprium  voluntatis  eoruin  (^saL  cvi,  iS  et 
ieq.),  I  Paiicis  verbis  apostobiruiii  praedicationitm» 
miraciilornm  ciBcaciam,  tyr.innorum  saevitiam,  et 
COQ^us  datam  cousolationem  Psalmisla  comprebcn'> 
dil.  Quandoenim  saiiciiAposlidi,  aliique  doctores  in 
hiijos  maris  profuiidissimiici  pelagus  ad  praedicau- 


nionies  lieriiQS  feruiil,  &lali  luouies  qui  diabolum  ^  ijum  descendebant  faeienies  operationem  iii  aquis 


BturiofU,  et  dcaconi  cibum  ministraut.  Cibus  dia* 
boliy  ei  refeeiio  cjus  peecalum  est.  Qui  plus  peccat» 
majora  ei  convivia  parat.  NuJli  igitur  sir.  ei  ser\iiin4 
sieuit  mali  regesei  priucipes;  sicuii  cmites  avariet 
divitea*  qui  per  moiiies  siguilicantur.  Isti  euim  iiou 
soium  peceont,  sed  el  altos  seeum  peccare  compei* 
!.int.  CoAsidera  «wdo  quanla  bouiicidia,  ipiant»  ra- 
pino!,  qtiania  pei<url>alio  per  eos  ubique  flat.  Uude 
CS  bene  dlcitur  : « Omues  bestiie  agri  ludunl  ibi  (Job 

(1789)  Eadcm  espositio  babelitr  in  commeulario 
sitper  buiic  locum  lom.  I,  p.  295  c.  I :  c  Dei  iiam- 
qiie  viartim,  id  est  operationuiit,  diabolus  prineipitim 
esl ;  quuntaiu  iuier  mnnes  creaiuras  priiiius  lacius 
est,  applicavil  auiein  Domiuiis  gladium  ejus,  qiiia 


multis,  id  esl  in  populis  multis,  per  siugulas  vitW-* 
licei  civiiates,  mortuos  suscii^ntes,  cscos  iliuuii- 
natiies,  leprosos  mundaules,  paralyiicos  curanl€«| 
et  alia  mirabilia  facieiites,  iunc  ipsi  viderunl  opera 
Domini,  el  mirabilia  ejtis,  qiiae  in  boc  profuudo 
Dominus  per  eos  operabalur.  c  Dbiit,  et  steiil  spi- 
riius  procellai,  ei  exaitati  suni  fluctus  ejits  (173^; 
(Jbid»),  »  Sic  igilur,  ei  luttc eo  JMbciile  turbalumm 
niare,  el  eialtaii  sunlfluetus  ejiis»  alii  beiie,  alii 

nisi  plicatiis  fuissct,  ne  recia  cuspide  seuiper  fcri- 
rel,  perpauci  ejiis  dcceplionis  gladioui  effugcre 
posseui.  »     ^ 

(17%)  ■.Hiijusmodi   ex|K>siiio   perfecle  consouai 
cum  '*ommeuiario  S.  Brunouis  iii  bunc  Psalmum. 


W1 


S.  BUUNOXIS  EPJSCOrt  SIGC^IENSIS 


mlc  (i79i).  Alii  per  ipso!»  alii  oontni  ipsos.  Alii  (}i«  \  minty  ei  n^pieie  aqiias  roftiis»  avesqtoentttl^iirciiiMff 


eeliant,  (liuultSiUiir,i|iJia  boni  sunt,  alii  cliccbanl, 
occiclantur,  quia  mali  sunl.  Alii  videnies  signa,  quie 
faciebant,  deos  eos  vocabant,  et  osqne  a«l  cuclos 
laudibus  exaliabani  :  alii  iiKlignanlcs  et  supcr  cos 
impetum  fac-tenics,  in  abjssuni  mergcre  conaban«- 
inr ;  e(  boc  esl,  qiiod  ail :  i  Ascendit  iisqne  ad  coe- 
los,  el  desccndtt  usque  in  abjssum  (Ibid).  »  Umie 
anima  illonim  iu  nialis  tabesccbat»  tanlos  aliqnnnffo 
cruciatns  ferre  non  valens.  Inde  esl,  qiiod  Apomoliis 
ail :  <  Nolo  ignorare  vo8«  fratres,  de  persecntione 
qiise  facia  esi  imbis  in  Asia,  qnoniain  siipra  luodiim 
gravaii  stinius  :  ita  ut  Uederet  nos  eiiam  vivere 
(//  Cor»  1,  8).  Turbati  snnl  itaquc  ct  inoil  siinl, 
sicul  ebrtus,  non  callcc  vini  inebriati,  sed  calice 


super  terraui  {Cenes.  i,  25).  >  Pisces,  ei  aves  unani 
•oHgineni  babent,  et  ulraqne  ex  aqiiis  ereaia  siHit* 
Ahuri  prnfuiida  pctiliit,  tilter.e  ad  cOB^estia  rlcvafi- 
iur.  Ooni  sunt  iili,  et  illa*,  quia  inler  omms  alg** 
frcaiiiras  •sli  priniani  benrdiciionem  acci|«re  mc* 
ruenint.  PtTbos  igtturvirtsaneli  sigiiiftcanl«r,  qvi 
ex  aquis  rtgencraii  suni.  <  Nisi  i  eHim  c  ^is 
renatus  fiierit  ex  aqiia,  ei  ^^pirilu  saiicto,  in  reguuid 
Aomitti  non  intrabit  (yooN.  iii,  5);  >  qui  el  proftuifia 
Scripiuraniitt,  qiic  peraqiias  ^ignificaiitnr,  penilus 
riniantur,  et  virtatum  alis  ad  cGelesiia  elevaHiur. 
Sed  Sittis  de  piscibus  roodo  siiperins  ioc«ti  smiius. 
Digimm  est  nt  ile  avibns  aiuodo  kiqijamnr.  Nit»>  pcf 
isus  aves,  qwe  anle  uos  volare  videinus,  ali;e  avcs 


passioois  et  aflliclionis.  El  omnis  sapiciitia  lllonini  ^  sigmricareiitur,  tongo  melioris  diguiorisque  n:it 


deglulita  csi;  sicul  bcatus  Job  de  soipso  ail,  di* 
ceiis:  I  Cogitationes  rocse  dishipat»  sunl,  torqiicntes 
eor  nieuui  {Job.  xvii,  li).  >  Bon.-c  namque  cogiia-* 
lioncs,  qiiibus  vir  sanctiis  in  Dci  contem|>laiioiie 
v;icare  stdcbat,  tanlantin  angu»tiarnm  aflliclione 
dissipatx  erant;  tanlaqne  cral  vis  passionis  el  do- 
loris  mimero^ilas,  utnibil  aliitd  cogilnre  possel.  Slc 
igiiur  et  in  boc  loco  oiniiis  eonim  siipientia  dolontm 
Immensiiate  aliquando  dciilntita  est.  Cnmquc  eam 
ferre  non  possent,  claniavenint  ad  Denm,  ct  cxau-» 
dili  sttnl,  el  eduxil  eos  i<i  portnni  voluntalis  coniin. 
Aliquando  enim  nec  ipsa  lornicnta  scnlicbani,  qtvjs 
i-.lis  ab  ipsis  inr<!rebantnr.  Quoil  benc  quidtMii  iii 
Kvangcllo  sigriilicatnm  cst,  quando  discipuli  cb" 
niaiitcs  dixcruiit :  <  Doininc,  salva  nos,  pcrinnis.  Qui 
surgens,  inipcravil  veniis,  ct  niari,  et  faeia  est 
trunqiiiUilas  magno  {ilatth,  viii,  26).  >  Ibec  anieitt 
luaris  liuju^  tam  iininensa  pertnriiatio  a  tcinporibus 
aposiolorum  usque  ad  tenipora  Conslanlini  impcra' 
toris  sanetani  Ccclcsiain  instanlcr  pcrturbavil,  el 
vix  aliqnaudo  quicvit.  Itidc  vero  pax,  et  iranqniliilas 
lacta  est,  Cbrisli  piscatorcs  qiiicti,  et  sccuripiscari, 
ct  sagenam  nd  tcrrain  Iraliere  ccepenint.  De  qiia  in 
Evangelio  dicitiir :  <  Siinile  est  regnnm  ccclontnr 
sagemB  niissie  in  mare,  et  ex  omui  geiiere  piscium 
congreganti,  qiinni,  cum  inipleta  ftiissel^  educenies, 
tt  sccus  littus  8eilentes,elcgerutti  boiios  in  vasa  sna, 
malos  adiem  foras  niisore  (M^ih,  xiu,  47).  >  Se4 


niHiqnaiu  Eccl«sia  cobimiNi  vooireittr,  4tcciite  Do» 
mino  :  <  tliM  est  colnmba  mea  (Caiif.  vi,  S)  :  » 
iiunqnain  Joannes  evangi-lisla  aquila  dicoreiiir  ; 
nunquani  David  rex,  cl  pelicaims,  et  nictiriirax,«« 
passer  vocaretnr,  siciit  vocator,  tesie  Seri{iiiirai : 

<  Similis  facliis  sum  pelicano  in  soliladine,  et  sicttt 
nyctlcorax  in  dc»mtcilio.  Vigilavi,  ei  faetus  sniu 
sicul  passer  soliiariiis  in  lecto  (l^tnL  ci,  7).  » 
Et  iiou  solora  bomtnes,  venim  etiam  ipsi  angeii 
avium  speciem,  aique  naturain  snscipere  videiit«r«^ 
Ubique  abitos  ec  penmitos  eos  esse  videnms.  Vohi^ 
quoque  roagis,  quam  inccdere  d(*scribantvr,  »,uo^ 
avium  qni^iem  proprinm  esi.  Vela  <}tt<M)ue  tabfit ut^ 
euli  opere  plumario  f;icia  legtiuliir  (fc>od.  sxn)^ 
£t  qiiatttor  aHimaUo  in  Execbiele,  ei  Apoealypsi 
pleiia  ooulis  ante  et  reiro  senas  iMbcrc  akis  scrl* 
biintur.  <  Ei  primnm  quidem  aniiiial  simile  est  bo« 
mini,  secnnditm  siniiie  lemii,  tcrlium  vero  simil^ 
viinlo,  qiiartnm  autem  siniile  aqoilft  voianti  {Eiedu 
1,8,  et  Apoc.  IV,  §)«  >  Slmililer  aiitiNi  etlsaias: 

<  Vidi,  inqnit,  Dominnm  sedenian  snper  8oliani> 
excelsom ,  ct  plena  erai  omnis'  lerva  majestate  e|«s, 
ct  ca  qua»  snb  ipso  eraiii,  replebaiil  tenipluut.  Seni- 
phiin  stabani  snpcr  illml,  sex  abe  uiii,  ei  sex  ala 
altert(/fir.  vi,  I).  >  Aves  igitor  in  mari,  avcs  ia 
lcrm,  uves  lu  ccelo,  et  aves  soper  coBlum.  Omaia 
elanento  nos  votare  doccBi,  omnia  nos  a^  onperioni 
ei  co^lia  provocant.  <  Quis  >.  igitur  <  i 


non  sageiia  plena  est,  adbuc  pisces  ingrediuntnr;  p  peiinas  sicni  columb*,  et  volabo,  ei  roquicficmn?  > 

(P«a/.  uv,  7.)  Jam  avos  lacii  sumus,  quia  ia  a^ 
regenerati  siutiiis.  Aba  soioftimodu  tieminl  iio^ 
bis(l79S).  Pcnna  atrutliionis  ajMimilis  esi  peoMt 
accipitris  el  bciodii,  qui  iuter  aliasavcs  velooiasiai 
suiit;  stnitltio  veni  propter  alanim  inBrnutatew  a 
lerris  se  elcvare  non  valet»  llaboi  igilHr  aiaa,  seJ 
inflmuis»  babet  peniias  debiles.  Tales  suni  bypocri- 
t»v  ei  iiairetici,  qiit  accipitm,  oi  berodii  ^  vi^ 
demur,,  aed  siruiliiones^  suni,  ueque  .  babeiii  ala^ 
qoibus  volare  valeant,  vd  ad  coelesUa  eriiaaiar. 


V  cum  autero  plenitudo  geniium  tutroieril ;  5S4 
tunc  onintslsraei  salvus  flel  (fiom.  xi,  25) ;  i  (iiuc-« 
qiie  malis  piscibiis  reprobatis,  boni  ad  vttam  ducen- 
tiir  xternam, 

CAPUT  IX 

Dtf  ti9ibu$  noti$. 

Legimos    in    Geiiefti   Doininiiin    pnecepisie    ni 

aquas  proiluccrent  et  pisces  socunduni  genus  soum,. 

et  aves  in  specles  suas.  Ei  factiiin  est  ita.  <  Beiie- 

dixitque  eis  Dcus,  et  ait :  Crcsciie,  ct  multiplica- 

'  (1791  >  viOtl.  Vai.  ei  edltio  :  Eo  mnufue  juoente 
etelii^  id  ext  non  transivit^  ud  peneteravil  spiritHe 
proeeila!»  Ipu  eot  enim  de  quo  icriptum  e$t :  Ego  Do- 
fOMM  qui  roniurbo  nHm^  ei  mtumeunnt  fiueiw  <;iis* 


Sic  igitur,  elc. 

(ilH)  Cod.  Vat.  el  editio  :  Illa$  qtt4pramu$9^nif 
mam  $uu  o/is  ei  venuie  volare  non  po$$umu$. 


m  SENTENTL*. 

k\x  igUar  TirlDies  iant,  ial»  bona  dpera  inielllgun-  A 
(ur,  sliie  qiiibus  volare  non  possumus.  Ipsx  nos 
fbrant,  Ipsx  a<l  eofeleslia  etevent.  IlabeslKiiiiintaietn, 
ala  tibi  esi.  Habes  miserlcordiam,  ala  libiesl.  Aabes 
(^aifentiam,  ala  libi  est.  Quot  virtules  babes,  loC 
atas  babes.  Si  Itabes  charitatem,  ut  Deum  ei  proxi- 
tmim  dUigas,  duas  adas  liabes,  qusc  ribi  aJ  volandum 
siiftcere  possunL  Seraphiin  tamen  ei  quatuor  anl«' 
matibus  ach  sufficiont  duae  atx;  sena^  cnim  babeiit, 
^omatt  fttiis  volanl,  ariis  capita  peiiesqne  tcguiit. 
Per  capiit  et  pedes,  initium  et  flnein  inteillginius.' 
Vetant  igitnr  aniiAatta  eaput  suum,  ne  farte  ab  eis 
tpisrere  venmus  ea  qna^  ante  mundl  inltium  faeta 
sunt.  Velaiu  avtem  srmiliim*  ^pede^,  qnomam  ea 
^pne  post  mundi  finem  in  hoo  munilo  futara  sunt  . 
iieqiuiquiim  nebis  patidere  volunt.  Cnde  fsarias  deos  B 
gentiuni  irridens,  tit :  t  Dldte  mihi,  qna  prinNi 
ibere,  «i  uttfm^  qo»  fnUira  suiA,  ei  dic*m  quod 
dii  estis  vos  (/m.  xi.t,  tS).  t  Sed  non  potestls;  et 
jdeo  nilill  estis.  Superfhium  igltur  esse  videtur,  vel 
ea  qiicrere,  (fax  anle  uimidl  initiom  ftiere,  wt\  ea 
qw  post  Hfiem  fiHiira  simt.  Nam  el  si  qu^ras,  nemo 
est  qiil  libl  dfcat.  S^  posses  a  eapite  et  a  pedibiil 
«Binsntinm  islbrum  alas  amovere,  tunc  forte  prf- 
ma  et  ulliina  sclre  po^ses.  Solent  enlm  hominei 
liaec  quflerere,  ei  qoamvls  cx  SDperafoundantl»  ih 
«ilibus  laborare,  icire  ciiplentes  an  post  mondl 
fnein  ccelom  volvatiir,  sol,  et  luna,  «t  siellae  sollto 
ijiirc*  circamferantnr»  wk  flunina  carrant,  fonles 
|irc  umpant,  utrttm  arbores  et  herb»  sint,  et  multa  ^ 
alis,qoaB  hosiiifiuiii  curiosiuiem  movefe  sdeat;  Uxc 
aotem  interrogantibos  honeslissime  reflpomletar  : 
Seraphii»,  H  quataor  «iiimiiinm  pedes  obvolatos 
«sse,  et  vtderi  nnn  posse ;  eispectaaclM  tameir  esse, 
doiiec  als  amoveaiilur.  Volant  aotem  daabos  alis, 
Hlis  videlket  qo«  in  medio  snnt,  qoia  de  oninibos 
qn»  In  lioc  mtindo  flont  a  |irincipio  osqtie  ad  lllieni 
f>lenl86iinel0qo0ntur.  Sont  aoiem  plena  oculis  aare 
529  et  retre,  Qiiia  et  futnra  vident,  «t  prxterita 
noii  igttorant.  Qiiidquid  in  eis  est,  iomen  et  clan- 
tas  est.  Qttot  verb:i,  tot  ocall  In  eis  snnt.  Quicunqoe 
ea  fion  crediint,  cccl  et  sine  kimiiie  sunt.  Unde  ct 
<|uibusdaii}  Domtnus  ait  z  lErratiS,  ncscientes  Scrl- 
fluyas  ne^ne  virtuteni  Bei^  {Malfk.  xxu,  29).  » 
So^t  igiltttr  ocAli  iii  ScHpturls  intelUgentifle  videlicet  0 
spirttuales,  qiiibos  vlrt  sancti  Hluininail  errare  non 
possuiit.  lios  aotem  ociilos  Pbarisxi  non  bsbentes, 
caeci  a  Domino  vocaalur,  eiUuces  cjBcorum.  Dictum 
esi  aQteiil  qnid  per  aittmanum  alas,  ti  quid  picr 
oeulos  sigiiificetur.  UiiNain  et  uos  alas  ad  v;olanduin 
lubeamits,  et  octilos  ante,  ct  reiro»  qtilbos  el  reeto  . 
itinere  ad  Dcum  veNiamtts,  et  poccatorom  memores 
sltnul  coui  Psalmista  dicamns:  «Quoniam  iniquilatcm 
meaini  ego  cOgnoseo,  et  dertctiim  meom  contra  aae 
esA  sempcr  {t$aL  l,  I>.  #  Et  anie  qdideni  ocolos 
lial>einus,  si  via  rcgia  Inccdiinus,  si  m;ila  fuginiuSv 


-  LIB.  ni.  '•^ 

et  bona  tcnenuis.  Unde  ct  Salomon  ait :  t  Sapleiitis 
ociili  in  capite  ipsiiis  :  stuUus  in  tencbris  iftnbulti^ 
(Eccle.  II,  II). >  Rctro  vero  ociilos  babcat,  quf  anii- 
qnorom  memores  pairuin  eorutn  vitan  et  sanctam 
convcrsatiouem  iuiitari  conanlur;  sicot  iile  qui  di- 
cebnt :  i  Cogitavl  dies  aniiquos,  et  annos  .rtcrnos 
in  inente  habui  (Fis/.  lxsvi,  6).  t  Reiroeiiitn  ocu- 
los  habebat,  quandodies  aniiqnos  cogitabat:  ante 
tero  oculos,  qoando  annos  aeternos  lu  jnenle  habe- 
fiat.  5i  solum  Istum  versiculum  custotfiamus,  et 
ante  et  retro  oculis  pleni  sunms.  Noc  vacat  a  my« 
stcrio,  quod  animal  primuni  honiliiis  fai4em  babere 
describilur,  per  qiiod  videficet  Mattbseum  apostohim' 
et  ejus  evangefinm  intelfiginms.  Ipse  enim  a  Cliristf 
nativitate  iucipiens  perfectum  boniinem,  et  de  ho-' 
minibus  natom  eum  ostendtt  cfsc,  lotam  ejits  ab^ 
Aforabam  usqtie  ad  ipsum  genealogiam  describcns. 
Harcus  vero  leonis  faciem  liabere  viJeiur,  in  cujiis 
^angdii  principio  vox  in  deserto  damare  descri- 
Mtor.  Locas  autem  beatiis  foovls  faciem  babct,  qiio^ 
nlam  a  saeerdotio  scribere  incipii,  qtK);l  iiiSxime 
f^ropter  sacHficfa  itlstUuHim  est.  Bos  aiiiem  inte^ 
alta  sacriflcia  major  est  hostta.  Quare  aniem  aquiias 
ficiem-  loannes  habeat  l^sius  Evangelti  hiiitunj 
tfpertlssllne  ostondlt.  c  In  f  rlnclplo,  >  lnquil,  c  era^ 
Verliomt  ol  T^frbom  erat  apnd  Deom,  et  Deus  erat 
V^offl  ^omt.  4).  t  Qtil  ^^  loquitnr  longe  subli-» 
mfos  quam  aqofla  voFat.  Ist»  tamen  qitatuor  ahi-> 
maliiim  facics  lam  dlversar  afiquid  nobis' eonfcrra 
videntur;  qooniam  bomo  ad  rationem,  leo  ad  forii- 
lodineni,  bos  ad  laborem,'  et  aqoiJa  adeontemplan- 
dom  (1795)  nos  provocA.  Ilomo  deniqiie  pnedf care, 
leofiugnare,  bos  laborare,etaqoila  volarenosdocet. 
Ilas  igitrtr  animanum  siiecies  imftcfnur  (1791);  istar 
iraibis  sint  In  exemptom.  Non  respiclaamis  ad  stra'> 
thioncm^  eiiios  alae  Mlrnue  simi,  non  attendamos 
att  hypocritas,  qiti  se  ffiignttt  esse  qood  non  sont, 
qollms  tune  al:e  deflcient  quando  els  mnxime  lie^ 
cessariae  enmi  z  alas  pmltts  aodpitrls  et  herodtf 
soscipiaoiioSf  mn  ilt  aliq-ld  riptQmna,  vertim  itt 
ol)edientiam  nfdMs  Injiifleiam  colerrimc  faciamos. 
Talltml  enim  avlttm,  alafomitne  omniiim,  qoae  4t 
'Fopina  Tttimi,  nitt  fpiitlem,  et  pcnme  bonam  signUI- 
4^tiotiem  imbcffe  poiisoiit,  nagoes  vene  of  histra,  et 
aetioitem,  et  ^idcatlonem  impism  gcronL  i>or 
•taies  enim  signHlcanior  mailgiM  ff  irtins,  qoonmi ' 
omms  operalio  lortora  ei  rapiiia  est.  Istat  annt  iKse 
aves  qoas  abigefoat  AforalMtn.  Isim  8on4  qiiik 
-Eapiont  boirom  llei  verbum  de  oorde  hominom,  ne 
ereilefites  saivi  JanU  Taiibos  avihus  lolus  hic  aer 
pleoiis  est,  qmst  ^ooniam  veloees  et  inviaibiics  snnt, 
nragnam  «biqne  conciis  homitiibas  perbecotionem 
facioai. 

CAPUT  X. 
^  fiumlmbw  RSfts.' 
f  Fiooliiis  ioipetus  Uetiiicat  cmtatett  De  :  AlUr 


(1795)  CiL  etliL,  ad  conieoi^aUonem 
Patooi..  CLXV, 


<l79i}  Eod.  ediU  Ha$  j^ilnr  qr^  im^fmnrf  i 

31 


»71  S.  BRtNONlS  EPISCOPI  «GNIENSI»  «7t 

cUficaTU  labcrtiaculuro  •Bum  Alibsimus  (Pifl/.  xtv,  A  innammari  omnlbus  lingujs  loqui  coftpemnitCyoa 


5).  >  Legimus  in  Gettesi  qnod  fluyius  egrediebatur 
de  paradiso,  qui  deioile  dividiiur  in  quaiuor  capiu. 
Nomcn  primo  Phison  :  «ecuudo  Gyon  (i795;  ;  ler- 
lio  Jigris  :  quarto  Euphraies.  His  aulcm  irrigatur, 
«i  feriilis  redditur  tota  illa  terra.  Lcgitur  ^uieoi 
8iiniliter(i796)  In  Apocalypsi,  quod  deilla  nobilis- 
sima  civitate»  cujus  muri  ex  l;y)Utibos  4>reUosis 
•jedificati  &unl,  ciijus  singul»  port»  ex  singolis  mar- 
^aritis  factx  sunt,  cojus  plateae  ex  auro.purissimo 
«tratae  sunt :  quod  fluvius  iiide  egrediebaiur,  cujus 
Aqua  lucldissima  est,  quasi  crystalius.  Sunt  ctiam 
et  per  ripum  fluminis  arbores  jiobilissimaet  qnae 
ferunt  fructus  duodecim  per  singulos  menses,  qua- 
rum  ipsa  folia  gentibus  suiit  ad  saoitatem.  Ibec  ad 


auiem  pectui  interpretatur.  Respice  nunc  ad  pectui 
pontificis»  et  vide  ibi  rationale.  Qitaere  etiam  quare 
pontifices  de  sacrificiis  peciusculum  in  parfem  su»- 
cipiant;  ideo  fortassc,  quia  de  pontificis  peclors 
Gyon  iste  flnvius,  qui  pectus  dicitur,  fluere  debeai. 
Et  revera  semper  de  pectore  popiilus  Christianas, 
ti  Domini  civitas  Ixtificetur  et  satietur.  Gor  enioi 
in  pectore  est^  in  quo  est  sedes  et  fons  totius  ss- 
pientiae  et  scieniiae.  De  hoe  fluvio  bibebat  beaii» 
Joaiines»  quando  superpectus  iu  coena  recumbeiis 
vidit  iUud  quod  postea  scripsit :  c  Ip  princlpio  erat 
Verbuttit  et  Verbum  eral  apud  Deam,  et  Deus  erat 
Verbum  (/oao.  i)«  >  Qua&docuiique  de  fluvlo  Gyoo 
bibere  volumus^  ad  pectora  poDtiftcam  respiciaraas. 


iittcram  inlelligere  ipsa  naiura  prohlbet,  nobisque  B  Ideo  enim  «ic  omata  sunt,  ut  magnttm  ibi  sapienii» 

tbesattrum  recottditQm  uitelligamas*  Tij^ris  vcro 

iogUta  dicitur,'  quia  bic  fluvius  quasi  s^ilta  telo- 

cissimus  est.  Sed  quid  lantae  vclocitaiis,  ul  evange* 

lica  praedkatio,  quas  quocunquediseurrens  saiU 

brevLtempore  mundum  universum  implevii?  Jam 

ab  Jerusalem  usque  llliricum  nobiiis  ille  sagiiurius 

beatus  Paulas  praedicaverat  Evangclium,  cam  se  in 

Hispaniam  proficisci  velle  dicebat,  ut  ibi  quoiiue 

Evangelii  sagittas  effunderet.  i  Misit  >  enim  Domious 

c  sdgittassuas,et  dissipa  vit  eos.  (P<a/.xvii,i  5).  iDe  qui  • 

bus  et  alibi  diciMir  :  <£teoim  sag ittae  su»  pertransie* 

runt  (P$aL  lxxvi,  18.)>  Quid  eiiiu)  aliud  quam  sagiita 

sunt  £vangeliorum  verba ,  quibus  maUgni  spiritu» 

fungantur,  et  totus  vitiorum  exercitus  perimitur  ei 

dissipatur?  Uiide  scriptum  est  ;   c  Misi  c*''^v^i 

faeriiis,  gladium  suum  vibrabit,  arcum  suum  teieii- 

dit,  et  paravit  illum,  et  in  ipso  paravit  vasa  mo^s ; 

et  sagiitas  suas  ardeniibus  cAecit  (Pso/.  vii|  13).  > 

Istae  sunt  iilae  csagittae  potentisacutX|  cum  carboai- 

bus  desoIatoriis(PM/.  c^tix,  4).>— cSicut»  eniiucsa- 

giliat  in  manu  potentis,  ita  fllij  cxcussonim.  Beaius 

vlr,  qui  implevit  desiderlum  suum  ex  ipsis :  non 

confuodetur,  dum  loquetur  inimlcissois  inporta  (Ptaf . 

Gftxvi,  4, 5),  >  Verba  Dei  in  sagittas  converiuiiiur, 

quibus  nullae  inimicorum  munitioiies  resisiere  pos- 

sunt.  Unde  et  discipuUs  Dominus  ait  :  c  Ego  dabo 

vobis  os  et  sapientiam,  cui  non  poterunt  resisterect 

contradicere  omnes  adversarii  vestri  (Lkc,  xxi,  15).  > 

Restat  nunc  Eupbrates,  qui  (enUUa$  interpreuiur, 

quae  inlerpreiatio  quantum   Evangeliis  cooveniai, 

omnibus  patet.  Bespice  iu  mundum  universum  evafl- 

gelica  pracdicalione  ab  errore  ad   fldem  conversuoi, 

et    tunc  intelliges  quam  ferlilis  fueril  Euphrate», 

qiianluinque  nobis  sua  ferliliiale  contulerit.  Ihnc 

aulcm  ferlililatcm  Psalmista  admirans  ait  :  <  Mibi 

aulem  nimis  bonorificati  suiit  amici  tui,Deus,  oimis 

confortalus  est  principaius  eorum.  Dinumerabo  ec». 

et  super  arenam  multiplicabuntur  {PeaL  cxsxtiu, 

18  et  seq.).  >  Unde  et  alibi  ait  :  c  AnuunliaTi«  el 

locutus  sum,  muhiplicali  sunt  super  nunierum  (Pioi» 

xxxis,  6).  >  Hinc  et  Dominus  discipulis  ait :  c  Koa 

Yos  tne  clegisllis;  sed  ego  elegi,  vos,  ul  eatr$,si 

{\  m)  Go^.  Vat.  omHtil  af^iWrep. 


aliud  valde  subllmius  quam  id  quod  littera  sonat 
signiflcare  videntur;.pr«sertim  cum  alibi  scriptum 
sil :  c  Flumina.plaudent  manibus  in  idipsimi  ^i^taL 
xcvii,  8).   Quomodo  autem  fluraioa «  quaa  roanui 
nullas  babent,  roanibus  plaudera  possDOt?  Nova 
suiit  ista  fluimna,etde  •novo  mundo  sunt.  Novua 
roundus  basc  civitas  Dei est, quaroflumiuts impetiis 
laetificai.   Uoc  autem  flomen  Cbristus  est,   cujus 
afllueiitissima  sapientia,  el  scientia  sancuro  Eceie- 
siam  laetiflcant.  Unde  ei  alibl  dicitttr  :  526  4  Sa- 
frientia  praedicat,  foris  claroiiat,  in.plateis  dai  vocein 
«nam  {Prov,  viii,  1).   >  Hsec  ei  tn  templo  clamat, 
cficens:  c  Bi  qols  siiit,  veniat,  et  blbat«  et  deesus 
ventre  floent  aquae  vivai  (Joati,.  vh,  58).  >  Hic  esl  q 
ille  fons.  de  quo  dicttur  :  c  Quoniam  apud  te  esi 
^  fena  vitas  (PiaL  xxxv,  10).  >  Qui  et  mulieri  Ssimari- 
fanae  loqallHr,  dicens  :  c  Qal  biberit  ex  aqua,quam 
ega  dobo  ei,  flet  in  eo  fons  tquaD  salientis  in  vitaro 
celernam  (Joan,  iv,  li.)  >  Hic  IgUur  fiuvius,  400 
IMiradisus  roundatur ,  et  Eeciesia  betificaiur,  in  qiia- 
luor  capila  dividilur,  per  qaae  quatuor  Evangeiia 
significantor.  £t  primam  diciii»r  PbisoQ,  quod  on> 
cNttfcrtlointerpretatur.  Evangelica  nnroque  prmdicalio 
«ra  boroinum,  lingnasqne  «ratavil,  iu  qui  prius  fal- 
sos  deoe  laUilabani  et  prssdlcftbanl ,  nimc  unum  ct 
verum  Deuro,  ejusqae  mirabilia  laiideni.  clpncdi- 
tient.  Quid  enim,  njsi  Evang^iaRi^  beati  Paoii  os 
inutavit?  Ui  qul  prius  eircumcislonem  praedlcabat , 
postea,  motato  i>re,  loqoitor  dicens  :'c  Circiimcislo  D 
nihii  est,  et  praeputium  nihil  esi  (/  Car,  vii,  19).  > 
Lege  sanctorum  bistortas,  el  videbis  lllum,  qui  paulo 
ante  Jovem  ut  Deum  omnipotentem  laudabat,  mox, 
ore  mulato,  Jovem  ipsum  non  Deiim  esse,  sed  dae- 
menium  affltmat.  Videbts  et  illnm,  qai  vtnas  poe- 
tnrnm  fabulas  Tudendo,  et  insantendo  caniare  sole- 
bai,  hymnos  et  psatmos  jnbilare.  Hanc  autem  oris 
el  lingunrum  mutationcm  facit  Pbison,  quta  sf  rmo 
evangeliciis  et  ora  muiorum  solvit,  el  linguas  infan* 
tiuni  discrias  facii.  Quanta  iuiic  oris  muiatio  facta 
est^  quando  apostolt,  qui  vix  uoa  lingiia,  utpold  pau  - 
.percs  et  rusiicani,  loqui  novcraht,  iiiox  dtvinitus 

(t745>C;ad.  fau,  fiviwi.  v. 


J75  SEiNTENTJ.4i:. . 

fntolnm^eratis,  et  friiciiMi  vcsier  maneai  {Joaiu  ^ 
xtV  18).  A  lltiicesl  cilnm  qiioil  per Saioinoncm  de 
Ecclesia  dlcitur  ;  i  Ycnicr  tnns  acen^us  triiici  yaU 
Jalusiinis  {Cant,  vii,  2).  iQuoninm  cnim  agcr  Dei, 
vinea  Dei,  borlus  Dei,  saiicta  vldelicct  Ecclesia  lam 
f ructirejra  est,  lioc  facit  isie  Ctiphraies»  cujns  flumiiiA 
perrniidiiur  et  irrigatur.  Ilaec  sunt  qnatuor  flumina 
(«aradisi  de  uno  fonte  procedentia,  ei  tle  uno  Christi 
pectore  emanantijty  quibus  totiis  irrigaiur  mundus* 
Ab  bis  autem  ct  multa  alia  fluaina  orta  sunt.  Tot 
euim  sunt  fluminai  quot  et  tibrorum  volumiha, 
Habet  eaim  et  Tetus  Testaiiientum  siios  fluvios,  qu! 
nisi  istis  fluininibas  eoiQQ)isti  fuerint ,  simulquo 
convenerinl,  mortiferl  sunt,  et  insuaves  ad  biben- 
dum.  4  Littera  enim  occidit,  splritus  autem  vivifl* 
cat  [II  Cor.  }u\^  5) ;  Apostoli  verba  suuu  Si  auteiii  0 
siunul  conveuiant/omnem  superanl  poiionem.  Sunt 


aniem  et  aiia  flutnina,  el  ipsa  mortifcra,  qiiorum 
aqiKS,  quia  atnara;  sunl,  homines  inierficiunt.^lDe 
qnibus  \h  Apocalypsi  Joannes  aposlolus  ait,  se  vi- 
disse  527  stellani  magnam  ardentera,  quasi  facu'- 
lam  in  tcrtiam  partem  fluminnm  cecidisse  (4;yor.  viii, 
40).  Nomen  auiem  stell;e  dicilur  abnniluttm.  Mortui 
sunt  autero  ronlii  homines  de  aquis,  quia  aniara 
factae  sunt.  Per  haec  autem  flnmina  o^imium  hxreli* 
coruro,  philosophorum  ei  poetarum  errQuea  scrl- 
plura  iutcJligiliir.  Qiiae  qitouiam  duobus  Novi  H 
Yeieris  Testamenti  fluminfbus  non  convenit,  noa 
iinmerito  tertia  pars  fluminam  vocatar.  Fuge  has 
aqiiaSt  Christiane;  amarae  et  mortiTene  sunt.  Nota 
suut  fliimina,  nota  sunl  sanctarum  Scripiuiamm 
volumina,  notse  sanl  aqua*  salienles  in  vitam  xter- 
naro,  de  quibus  qiii  biberit  non  sitici  ultra« 


SENTENTIARUM 

LIBER  OUARTUS. 


CAPQTPRIMUM. 

De  Moncta  TrinUate. 
<  Aadi^Israel,  Dominus  Deus  loas,  Deus  anns  esl. 
Non  habebisDeamMieauinabsqueme(/)etff.  vi;  ExotL 
xx).t  Iq  Psalrois  quoque  scriplum  est:  clsrael,  si  me 
Aiiilieris»  non  crit  in  te  Deiis  recens,  neque  adorabis 
btfim  alienum;  ego  euim  sum  Dominos  Deus  tuus 
{PtaL  Lxix,  9).  I  llacc  Judsei  Jegentes  et  non  intelli- 
geutes  irrident'  Christianos ,  quasi  non  unum  scd 
tres  dens  Ctilaiit,  Quibus  digne  satis  Dominus  in 
Evai^iH  ait  :  i  Erratis^  nescientcs  Scripturas  ne- 
(|iie  viriutetn  Dei  (Mauh.  xxii«  29).  i  Nos  eiiitu  non 
ires  deos,  sed  Deum  unum  in  tribus  persoiiis  coli- 
luus»  el  adoramus  Patrein»  et  Filium,  et  Spiritura 
«anctum.  Peus  qtiidem  unus  est,  sed  pcrsonas  Ires 
siini.  Nam  Pater  Detis  est,  et  Ftlius  Deus  est,  et 
Spiritus  sanctus  Deus  ek  :  non  tres  tamen  dei,  sed 
unus  est  Dcus.  Tresenim  istae  person»  una  essen- 
lia  suni,  una  deitas,  una  virtus,  ana  majesias,  una 
sapieutia,  una  foriitudo,  nna  omnipotentiay  anum 
lumen,  nnum  principium,  una  claritas,  et  qusccun- 
que  aliae  suni,  prxier  personalem  proprielalcm/qua 
cte  uua  nersoua  diciinlur,ct  de  oinnibns  paritcr  dicun- 
lur.Et.qiialiierenimPatcr,  talilerel  Filius.etSpiriliis 
sanctus  Deos  esi;oinnpotens  est,  foriis»  magnus,  et  s.> 
piens  est«ei  qux*cunqiie  alia  simili  modo  dici  possunt. 
Noti  tamentresdii,vcl  iresoinnipotentes  suni,sedunus 
Deus,uniisomnipotens,uiuisfortis,magnusetsapiens. 
Personaiis  aittem  proprietas  haec  est,  ui  Paier  geiii- 
lor^  Filius  geuitus,  Spirilus  vero  sanotus  nec  geni  • 
tor,  nec  geuiius,  sed  ab  utroqiie  procedcns  credatur 
«l  iuteUigaluri  Hxc  aateni  ^dcs  nostra  noii  argii- 
ntentis.  iio»  'SjfHogismis,  non  hiimanis  raiioiHbus 


e^iin  esu  sed  «otis  saneitnim  Scrlptararom  .suetd- 
Hmibtts,  .non  sb  homiiie  inveotis,  sed  divinttus  In- 
•piralis  flrfnsiiL  l}nde  et  iudais  oon  ci«deuti|^is« 
Q  sibi  contradieentibas  .mMninttssU  :  i  Si  oredereiis 
.  Moysi,  oredecetis  utique  et  mibi,  de  roe  €(nim  ille 
seripsU  (ioon.  v,  46),  >  Si  qttis  qnserat  ubi  4e.  $0 
ipso  seripserU  Mosrses»  aiidlalipattai  diceulem :  4  Ip 
capiie  libri  seriptiim  esl  de  me  (P$al.  xxus.  9)*  Kb 
ipsa  ci^pii  Noyses;  ipsuin  io  eapiie  posnit,  ul  Jii* 
daios  oiio  f:i€iloqae  inveniai,  qiiem  iiivenire  noa 
vitlU  »ec,  bborel  quserendo,  CHm  nisi  per  ipsttm  a4 
caeters,  qiiae  ibi  scrfpia  stiiii,  perventranpn  valesl, 
kgends  :  4  In  principio,  inquil,  fecU  Deus  iijehiai^  ei 
terram,  el  Spiriuis  Dei  ferebatttr  saper  aqnas(6e«.  1, 
1,2}* »  Goovenlens  forissse  fiierat  utsomen  Pairis 
prios  ponereiar,  qui  nbiqoe  maxime  sb  ipso  Fiiio 
iMnoratur;  led  noluil  Imc  Moyses,  imo  Spiritos 
sanctosy  qoi  loqttebatttr  per  Hoysen.  Prios.  nomeii 
D  Filii  posuU,  ne  Judxos  qoxrendo  errarct.  Sed  dice^ 
iortasse,  Qtiid  est  principium  ?  Ipse  libi  respoodeal, 
ipse  tibi  dicat.  DiiU  aliquando,  sed  iion  intelleiusti ; 
ilerum  dicat,  si  forte  intelligas  :  <  Ego  principiam« 
qui  ei  loquor  vobis  {Joan.  viii»  25).  1  Crede  igliur 
Moysi,  crede  auctoritaiibns  Scripturarum,  vel  ipsa 
aueioritas  te  cognt,  et  Spirilus  sancius  ie  compellat^ 
ui  iinum  Deum  in  Iribus  pcrsonis  confliearis.  Ecce 
statitn  m  capile  hujus  libri,  qni  inter  alios  priinus 
est,  nnas  5>cus,  et  ircs  personx  positae  suiit.  Deus 
viilclicel  Paler,  qui  fecU  coelum  et  terram,  ei  Spiri- 
,iiis  Dei,  per  qucin  Paicr,  elFilius  disposuit,  et ordi- 
navit  qnxcunque  facta  suntin  co^lo,  et  in  terfa«  Iloc 
enim  videliir  significare,  qnod  diciiiir  *.  t  Spirilos 
Uei  ferebatur  soper  squas  {GtM.  i,  '2).  >  Spiriius 


m  S.  BRUNONIS  EPISCOn  SIGMB.NSIS  m 

eltoiDniiatttin,Dominouflerebatur.AdhiijiisigUtirsi«  A  arietes  (fe  quibns  sfrtploin  est : «  Oinne  pecusCe- 


Ifttiiludhiefln  arbores  ist«  eoaimiuuuniur,  sive  seipsos 
Iniinolajido  Doinioo,  sive  in  tgnem  roitianiur  jubeiiic 
Doiuitto.  Yocalur  auiem  Libaiius  Jerusaletny  (liceiite 
fMToplieta  :  c  Aperi,  Liliaoe«  portas  tuas«  et  devorei 
igHiseedros  tua8(Za<7uxi, i)«> Quaiido  eniin potentcs 
ienisaleni,quipercedrossignil)eaniur,iu  ipsa  clTiiate 
«1»  kostibtts  irucidabantur,  tunc  etiain  quasi  vllulus 
iinmolandu^,  cedri  Libani  coiHiniiiuebaniur.  Qijo.I 
•tt|em  sequiiur  it  Et  dilectua  aiius,.  sicut  filius 
unieorninm ;  >  lale  est  ac  si  diceret  :  Dilectus  Dci 
Filius  sic  venici»  sic  pugnabit,  siu  sua  fortiiudine 
omnia  prosiernel  et  soperabit,  sicut  iraicornis,  uoi«* 
comiiiiqiie  filii».  Nain  el  David,  caeteriqiie  reges,  et 
iodtces  Israel  ex  quibus  secundum  carnem  Salvaior 


dar  congregaliiinr  libt,  areies  Nabaioth  iniiiistn- 
bont  libi  {l$ai.  lx,  7).  i  £i  Salomon :  4  Aries,  m- 
quit,  succiiictus  renes  non  est  rex,  qui  reslstel  ci 
(/'rpp.  XXX,  31).  I  Quales  sunl  isti  arieles,  qui  el 
Doinjno  niiiiistrant  et  contra  regcs  piignare  doii 
timeniTTales  arietes  sunt  Petriis  ct  Paolus,  qiii 
4|[Iadio  spiritus  succincii  Neronem  ipsum  regem  oin- 
nium  ncquissimum  el  crudelissitiuim  siiperavenuit, 
ct  Siinoiiem  niagiim  de  aere  prxHpitaveruiit.  Inler- 
pretninr  aulein  Nabaioih  propbeta  pruicipii,  illius 
videlicel  priiicipii,  qiii  ait :  t  Ego  principium,  qoi  et 
loquor  vobis  [Joan,  xvi,  25).  i  De  cujiis  proplietia, 
quicuuque  biberii,  valde  dignum  est,  ul  Domino 
mtnislrct.  Si  velinius  omnia  aiiimalia,  per  quae  apo- 


oosler  origiiiem  traxit,  qnasi  nnicornis»    omnes  ^  ^*^^'  nguraniur,  scribere,  non  sermonem,  sed  ma- 
IP»ntes  circa  $e  sna  fortitudine  vicerunt  et  prosira* 
munt  Diciiur  autcm  de  uniconie,  quod  nulio  inge* 
010  eapi  vel  leneri  queal ;  sed ,  si  virgo  speciosa 
ofipotiitiNr  ei,  ad  qnam  cum   oiuni  matisuctudine 


ooRveniens,  dum  iu  eju!t  siiiutn  se  bumiliiii,  a  vena- 
loribus  capitur  vel  leiictur.  Siiiililer  autem  el  SaU 
vaior  uosier  nunqiiam  tciieri  poluisset,  nisi  in 
Yirginom  venisset  et  carnem  de  ea  suscepisseU 
Vocaniur  ct  aposioli  onagrl,  asiui  silvestres;  de 
qiiibus  ipse  Dominos  ad  beaium  Job  loquiUir,  dicens : 
c  Qitis  diittisit  onagriim  lilienim,  ct  vincula  ^os 
qnis  solvii?  Cui  dedi  iu  solliudine  domom  ei  taber- 
naeula  in  terra  salsuguiis.  Contemnll  ronUittidinem 
dvrtaiis„  claiiiorem  exactoris  non  audit.  Circum 


gnum  volumen  nos  edere  oporteret.  Addat  igilnr 
unusquisque  ad  lixc  qtiod  sibi  placuerll,  nobis  au- 
lem  taniula  dixisse  sufGcini. 

CAPIJT  YII. 
I>€  potestalihui  noth. 
«  Ecce  iios  reiiqiiiuius  omnia,  et  secuti  suinus  te, 
quid  ergo  erit  nobis?  Vos,  inquit  Donrtniis,  qui  reli- 
quistis  omiiia  et  secutt  estis  me,  ccntuplumacci* 
pietis  in  liac  vlia,  el  post  hanc,  viiam  aeiernnm 
possidebllis.  Et  quia  sccuti  estis  me,  sedebitis  siipcr 
sedes  duodecim,  judicanies  duoitecim  tribus  Ismel 
[Mauh*  XIX,  i7).  I  Novus  mundus,  novum  impera- 
torem,  novos  reges,  novos  duces,  novos  priiicipes  et 


S|iicit  motiies  pascwe  siise,  eivireiilta  quaeque  |ier«     J''^>^^ '*^^^*  ^<^^i  aulcm  reges,  duces,  principcs 


quirii  {Job  xxxix,  8).  i  ilxc  autem  siiperiiis  ex|>o- 
Sttimus  in  itlo  sermone,  qiU  de  abstiuenitai  editus 
csl,  Et  quod  viri  sancti  onagri  dicantur,  saiis  haic 
verba  mantfeslaro  videnlur.  Equi  prxlerea  et  bovcs 
vocanior  afiostoli»  qiioiiiam  per  ipsos  el  bella  sua 
fecii  et  agnim  siium  coluii  Douiiuiis*  Nullum  animal 
lam  idoneum  ad  beiluin,  sicut  cqui  nnlluro  tam 
idoncum  ad  agiicultucam,  sicul  boves,  invenitur. 
isii  suiil  il|i  equi,  de  quibus  dicitur  :  <  Qiii  ascendis 
snper  eqiios  iiios»  et  quadrigae  luse  salvatio.  i  Ifos 
iUe  eqniis  albus  stgniflcat  in  Apocalypsi  super  qnem 
Dominus  cuin  arcu  seilere  describititr,  qiii  corona 
datiu*,  quia  ad  Iioc  cxiyit,  ul  viucerei.  Isti  siint,  de 


ei  judlces  apostoli  sunl.  El  in  Doinino  quidem  oovi, 
quia  omnibus  niundi  liiijus  polesialibus,  qua&cunque 
ftienitit,  suut,  vel  entiit  sapiotiiiores,  polentiore«, 
forliores,  jusiiOrcs  el  diliores  sunu  S;tpleni!oits 
quidem  sunt,  quia  omtiem  verltaiem  cdocU  sunt; 
siciil  ipse  Domfims  ait :  f  Cum  aulem  veneril  ille 
Spiriius  veriuitis,  docebit  vos  omnem  veriiatem 
{Joan.  XVI,  13).  i  Snpicntiorcs  ilem  sunt,  quia  (» 
ei  sapieniiam  a  Domino  susceperunt,  cui  no:i  pc> 
sunt  resislere  nec  contradiccre  omnes  adversarii 
ejiis.  Uiide  Aposiolus  ait :  c  Sapienliam  loquironr 
iuter  520  perfectos  (/  Cor.  ii,  G).  i  Sunt  auteni 
ct   |>otentiores,  qiiia  non  solum  in  terris,  venim 


qulbus  «criptum  esi :  t  Nescivi.  Aniina  mea  con*  {^eliam  in  ca^lis  oblinenl  poteslatem.  Sic  enim  ipse 


lurbala  est  propter  quadrigas  Aminadab  (Can(.  vi, 
41).  I  liiterpreiaiur  auiem  Amiuadab,  spontaneus 
pcpuli  tui.  Ipse  cst  aniem  Salvaior  nosier,  qui^spon* 
taneam  nioriem  susiinuit,  ut  populuni  suum  amorte 
perpetoa  liberare».  Iliinc  autem  Synagoga  non  co- 
gnovit;  quia,  sicul  ipsa  dicii,  ciim  vill  apparatu  el 
roslicnno  comiialu  incedere  vidit*  Isii  suut  ilii  chto- 
(lecim  boves  a  qiiilius  inare  «Tncuiii  portaiur,  quod 
lnaptisina  sigiiiQcalur.  Isli  sunl,  de  quibiis  Aposiolus 
ail:  I  Non  alligabis  os  bovi  irilurauli  (/ Cor.  ix, 
9).  I  Canes  quoqiie  vocaiiiur  aposioli,  qiioiiiani  oves 
Domini  coiura  lupos  hiiroiicsqiie  ciisiodiunt.  De 
qtitbus  dicjtur  :  c  Lingita  canum  luoriitn  ex  inimicis 
idi   rpso   iPsaL  txvii,  24).  j  Ybcanlur  aulcui  el 


Doininus  ait :  i  Qu^cunquc  ligavertlis  super  ierram, 
eriint  ligaiaet  ln  coclis ;  ei  qutccunque  solveritissupcr 
lerram,  erunl  soluia  et  in  ccclis  {Matth,  xvin,  18).  i 
Non  sufficit  eis  ierra,  ipsi  coeli  in  eorum  princtpnin 
ei  iinperio  conlineniuK.  Ilnbeni  poiestaiem  cbuderc 
ct  nperire,  suscipiunt  qu(Mi  voluni,  quosque  voluiil 
excluduut.  Quid  de  coruin  foriiiudine  dicam,  quos 
etiniu  tpsi  maligui  spiritus  formidant?  Eis  quidem 
venieniibns  lugiiini  el  aiiie  eonim  pracseniiam  stare 
mm  possuni.  De  diviiiis  auiem  qutd  attinei  dicen*, 
cum  lam  diviies  sinl«  ut  nlhil  auiplius  hafaerecmi« 
cupiscant?  Sunt  enim,  ui  Apostoiiis  aii ,  c  stf-ai 
egenics,  ihulios  auiem  locuplclantej!,  tanquam  nihil 
linbcnics.  ci  omtrur  |>osi$idctites  {II  Ctfr,  vi,  iO^«  i 


961  8ENtENTl.fi.  -LIB.III,  ,  m^ 

I!le  dirtsslmus  csl,  cui  sua  sulliciuitt.  SdU  i»ecess;i«.  A  judices  qui  nuii  solum  bomincs,  seJ  ipsfm  quoive, 
ria  lialiebiil  Diogcnes  ef  cunclis  imperal.oribus  dilior 
eral,  qnia  ntkil  aiuplius  habere  voleb:U.  Paitper  cst, 


qiii  tiiciidicat;  mendicanl  aulem  impemtorcs,  non' 
qiiiilciu  Yoce  ((luamvis  aliquaiKlo  et  voce)  sed  desi* 
derio,  qtiia  liujusmodi  prouna  domo,  quam  babent, 
cciitiim  desiderani.  Conlra  autetu  Dominus  ait  : 
•  Vos  f(ui  rcllquistis  omnia,  >  ceiitum  accipiclis  iii 
hac  \ila,  qula  satis  babebanl  el  nibil  amp'ius  ciipio- 
I>aiil.  Ipsa  autem  suflijientia  pbts  quani  centuplum 
coinpiitatur  (1787).  Susccperuiit'  igitur  sancti  non 
Roluiii  centupluin,  verum  eiiam  plus  quam  centu- 
|il(iin,  Qiiia  ciim  Cbrtsto  adtixreiil,  omne  ipsorum 
iirsi.tcriuni  riuiliim  cst,  qiiod  eis  avatitia  suscitare 
pofcrar.  Major  est  suffirienlia  omnibus  diviliis.  Qul 


aiigclos  jiidicabuni !  Hoc  eniin  ct  Aposlolus  all :. 
«  Ne$»citis  quia  et  aiigclosjudicabimus?»  (JCor.  ti» 
3)  in  illo  trcmendo  judicio,  eiii  omnis  raiionali% 
creauira  astabil;  quau  lo  et  angeii,ct  bonihics  omnci^ 
siuiul  iu  unum  convenient,  qnando  iiobilis  iu  portis. 
Ecclcsiie  spoiisiis,  et  Domiiius  cuiu  bis  senaloribna, 
lcrnc  jiidicibus  sedcbit.  lllc  qum|ue  superbus  chiii. 
omtii  suo  cvcrcitu  ibi  astare  uecesse  babcbil,  qiii< 
supra  coelos  ascendrn*,  ct  sedem  Sttam  ponerc  m-^ 
nabaliir*  Ail  istorum  sciiienliam  dauinaltiiur,  ille», 
qui  eos  ipsos  acciisare  non  cessat.  Isti  crgo  soli, 
rcges  ct  priucipcs;  isti  soli  ibices  el  Indices  dicendl 
sunl;  isli  aunt,  de  qiiibiis  dicitur  :  <  Principes  Jnda 
dui;cs  coriim,  principcs  Zabulon,  pt^incipcs  NepibaU. 


rssilur  snflncicntiam  habet,  omnest  et  plusquam  om- ^  (Psd/.  Lxvit«  28).  i  Istl  suul  illi  rcges,  de  quibiia^ 

iics  diviiias  balel.  Ilabeiit  ergo  non  soium  cenlu- 

l'liiin,  sed  plus  qitam  ceiitnpluiii.  Sequiiur  :  i  Vos, 

qiti  secuti  est!s  me,  sedebitis  siiper  sodes  duodccim, 

jiidicanlcs  diiodecim  iribns  Israet  (Maiih.  xix,  28).  r 

llli  soli  digni  suitt  jndlcarc,  qni  sequuntnr  iesum ; 

qni  cadcfn  post  ipsum  via  iitceduiii ;  qiii  V^  rii;it«in 

et  justiitam  dingimi,  et  boniiiiis  persoiiam  non  lespi- 

ciuiil.  Talcs  suiit  judices  nostri,  talos  suiii  sancti 

apostoli;qui  sedentes  siiper  sedes  diioJccim  judi* 

caiil  duodeciui  irihiis  Israel.  Sed  qunre  siiper  sedcs 

duodeciin  ;  qiiia  lotidcm  suni  muiidi  parlcSt  sccun* 

diiin  illiid  :  <  Qiiaudo  dividebat  Allissimus  ^eiites, 

i|ii:  n  \o  separahal  filios  Adaui,  contiiliiit  lerminoft 


dicitur ;  t  A  teniplo  luo  iii  Jerusalcm  libi  joflereni 
rcges  muucra  (Ibld.  30).  >  Sunt  autcm  apostoli  ei 
pastorcs,  non  qui  oves  jiascanl  berbis,  scd  qui^ 
animas  i^cAciunt  spirilunlibus  vorhis.  Si  pasloriui, 
suni  cl  oves  babcnl.  Oves  eorum  nos  suiiiiis,  »t 
tamen  oves  sumus.  Si  vero.oves  non  sumos^ 
do  coruni  grcgitms  non  suimis,  qnouiarii  isti  pa- 
storcs  non  custodiuiii  f»isi  ovcs,  Unde  et  Peiro  a, 
Doinino  dicitiir  :  i  Si  diligis  ute»  paiice  oves  mca». 
(/o/iif.  XXI,  17).  >  Ei  Do:iiinus  de  seipso  ait : 
521  *  ^^S^  sum  paslor  bonus,  ei  cognoscooves  mea», 
{Joan.  xf»  14).  >  Yisesse  ovls?  Esio  bumilis  et  in« 
noccns  :  esio  paticns  et  mansuetiis,  peile  siiperbiani 


popiilorum,  jiixla  tiuincruni  niiorum  Isracl  (D^iil.  ^  et  rapaciiatem,  nuUi  uo^as,  ntiUi  injuriam  facias«^ 
xxkii,  8).  I  Ilaiie  auicm  divihioncm  lunc  Dominus      lacte  luo  vivani  pauperes  Cbrisil,  ci  lanis  Ihis  eale«; 


fecii  (1788),  quando  ad  prxdicandum  discipulos  ire 
praecepit,  dicctis  eis :  <  lie  in  unrversiim  mundum, 
praedicate  Evangeliiim  omni  creaiunc  {Marc.  xix, 
20).  >  Nullam  mundi  parlein  reliquit,  qui  mundum 
Ufilversam  praidicari  jiissil.  Sic  igitur  divisit  Domi-' 
nus  genies,  ei  ita  separavU  filios  Adain,  ui  alii  per 
Pclrum,  alii  per  Joaundn,  aique  aNi  per  atios  eon« 
Tcrtereniur  ad  fldem.  lloc  autem  et  illud  significare 
Titletttr,  qood  In  Psalm»  de  Cbrrsto  lcgilur :  i  Pro 
|:atribtis  tuis  nati  sunt  libi  filii ;  constiiues  eos  prin* 
cipcs  siipcromncro  terram  {P$at»  xliv,  17).  >  Pro 
pairibus  entm  Salvatori  nostro  fllii  iiaii  sunt,  qu:a, 
seciindum  numerum  patrum  factits  est  el  liunierus 


Aant.  Tales  p.istorcs  talca  oves  diliguut.  Siini  antem. 
iicgotiaiores,  ei  iaks,  qui  terrena  cflelestibus,  el 
transituria  scterius  eommulare  valcaiit.  Isli  sunt 
illi  negotiatoi*es,  qui,  invenu  uiia  pretiosa  marga* 
rtia,  vendilis  omiubus,  eam  emeninl.  Isti  sunt,  qui-* 
bus  Domiiius  peregre  proficiscens  Iradidii  bona  sua, 
dicens  :  c  Ncfotiamini,  dum  venio  (Ltic.  xxix,  43);  > 
cui.  redeuiiti  oiuiiem  pecuniam  muliiplicatam  resii- 
luutti.  Uiide  el  unicuiquc  eoruin  congraiulans  ail  : 
c  Eugc,  serve  bone  ei  fidelis,  intra  in  gandium  D^. 
niini  tui  {Matth.  xxv,  31).  >  De  Ecclesia  scripluiii 
e^ty  quia  c  facla  esl  quasi  navis  ncgoliatoris,  seii 
insliioris  de  longe  porlans  pnnein  suum  (Prav.  xxxi» 


liliorum.  Duodecim  quippe  fiierunl  fiKi  Jacob,  ex  |)'1i)*  >  Isii  negotiatores  nemiiiem  ralluui,  ei  iiicom« 


quibus  Synagoga  tota  nianavlt.  Duodccim  el  suiil 
lilii  Christi,  ex  quibus  Ecclesise  multiiudo  pulliitavli, 
Non  dedignatur  Salvator  nosler  cos  dicere  patres, 
ex  qiiibus  secundum  carnem  originem  duxit.  Audi 
ipsnm  dicentem  :  c  In  te  speraverunt  palres  nostri, 
speraveront,  el  liberasU  eos  (PsaL  xxi,  5).  >  Yo- 
cantur  igitur  apostoli  et  regcs,  ei  principcs.  Vocan- 
tur  duces,  et  judices»  voeauliir  ct  aliis  nomiiiibus, 
qu2d  viris  coiivcnire  vateant.  0  jndices  su(>er  oiniies' 

(1787)  Ced*  Val..:  Mendicam  auiim  imptraioftt. 
Tion  auiom  voce^  auamm  uiiqHando  e(  toee^  ei  de$i 
derh  mendicanl.  Beue  ergo  Dominus  nil :  <  Yoi  qui 
redquisik  omnia^  >  eie.j  centupium.  accipielis  in  liac 
vtia.  fuia  enmpmnim  haberejni^  panpire$.  erank.  Qnl' 
hubebat  unam  dMnum^  cenum  de$id<rabal.MoJo  nut- 


parabiles»  magnatque  divitias  vili  pretio  vendunl. 
Arcbitecii  qiioque  sunt  sancli  apostostoti  iioii  infe- 
riores  Bcselcel*  el  Ooiiab,  quos  omni  siipieiilift 
Domlnus  replevii  ad  taberiiaculHm  icstimonii  con* 
slruendtim.  lllorum  struciura,  ei  oi»eratio  jam  nimi»  . 
velusute  coDsiimpta  el  soluta  esi;  borum  aiiieni 
aedificium  manet  in  xteruum.  llli  auro,  el  gcnimis, 
isti  viriutibus  itiduiini  sacerdotes,  de  quibus  dici* 
tur:  t.Sacerdoles  tiii  induantur  justiliam,  el  sancli 

iam  kabti^  ei  tnfieii  ^bi.lpua  $ufieienlia in eentmpinm. 
compuiatnr. 

[  (1788)  Cod.  VaU  :  Duodedm  igitnr  parte$  ffciuquw 
iantui  e$t  numeru$  fiiiotum  Urael.  tadem  interiH-e* 
tatio  lt*gttur  iii-cap.  oi  comn.cnt.  Deulcr. 


VG5  S.  DRU^ONIS  EPISCOPl  SIGNIEiNSIS  ^4 

iHi  exsiiUent  {PsaL  cxxxi,  6).  i  llli  aiileni  istos  figu*  A  LegimusqiJOsdampostmortemiiiiraciiliscUniisiie.ei 


rabanl,  qiinniin  operalio,  si  spirilualiicr  inlcillgalur, 
non  ifloriiin,  scd  justorum  esl.  Qualis  architectus 
beatus  Paulus,  qui  de  sclpso  ioquitur,  dicens  :  c  Se^ 
cunduin  gratiatu,  quae  data  est  niilii,  ut  sapieus  ar« 
€liiiectus,run(iaiueuium  posui.  Fundauientuin  autem 
nMiu}  nemo  potest  ponerc,  prxier  iJ,  quod  positum 
«si,  quod  esl  Cliristus  Jcsus.  Si  qiiis  auiein  super- 
acdificat  siiper  fundanienuiin  hoc,  auruin,  argenium,' 
lapides  pretiosos,  ligna,  fciiuin,  stipiilain,  uniuscu- 
jusqiie  opus  manifestuin  erit.  Dies  enitn  Doniini 
decbrabii,  quia  in  igiie  rcvciabitur,  et  uniusciijus- 
que  opus  qiiale  sit,  ignis  probabit.  Si  cujus  opus 
fiianscrit,  qui  superaediflcaverii,  mercedein  accipieu 
iSi  cujus  opus  arserit,  dctrimcntuin  paiietur:  ipse 


tainen  purgalorio  deputatos  ruisse.Dequibusdubiurl 
non  potest,  et  pcccala  eis  dimissa  fuisse,  el  poenam 
peccali  dlinissain  iion  fuisse.  De  ulibus  igilur  dicUiro 
est  :<  Si  cujusopusarstfrit.delriiuenluni  patieiur,  i|i«e 
vero  salvus  crit,  sic  tamen  quasi  per  ignem  (i  Gor.  iii, 
10).  »Caplcri  veio  honiines,  quormnpeccalaardebuiit, 
nonutiqiiesalvabuniurpcrigiiem,  sedpoiiiisaciemam 
mittentur  in  ignem;  caeleri,  inquam,  bomines,  pn^- 
ler  eos,  qui  poenitentiam  cgerunl  de  peccatis  suis. 
Poeniteniiam  agere  dico,  siue  poeniieniias  remedio 
de  bac  vila  non  exire;  qui  enim  sine  poenilentia 
moriuntur,  sine  flne  cruciabuiitur.  Hoc  esC  enim 
illud  uiium  peccatum,  quod  nou  dimiilitur  boniini- 
bus,  neque  iii  hoc  saeculo,  neque  in  fuluro.  c  Yigi- 


auiein  sic  salvus  erit,  slc  tamen  qiiasi  per  igiieui  B  |.^|q  itaqiie,  dicit  Doniinus,  quia  ncsciiis  dieui. 


</  Cor,  III,  10).  »  llsec  verba  loiiga  indigent  exposi- 
lionc,  in  quibus  jam  a  pluribus  laboraluni  est.  Ego 
tainen  quod  iiilelligo  brcviter  dicani.  Fundameniuin 
Christus  est ,  super  quod  toia  Ecclesia ,  et  boni  et 
mali  fundaii  sunt.  Unde  ipse  Domiuiis  ait :  <  Omiiein 
palinitem  in  nie  non  ferentem  fructum  tollet  euin 
{Joan.  XV,  2),  >  ostendeas  ciiam  inalos  palmites  per 
Lapiismi  sacramentum  in  se  esse  fuiidalos.  Et  quani- 
vis  aliquaudo  tollendi  sint,  adhuc  tamen  in  Christo 
sunl,  quouiam  in  Ecclesia  suiK.  Auiuin  auiem,  ar- 
gentuni,  et  lapides  preliosi  boiia  opera  sunt,  lignum 
vero,  fcnuui,  et  stipula  peccata  iiiielliguntur.  Ma« 
gnam  igilur  iiijiiriaui  faciiiius  huic  tam  nobiJi  fun« 
ilaniento,  quando  illud  in  iiobis  j>eccata  uostra  por- 


neque  horain  {Maith.  x\v).  »  Sunl  aulcm  ei  alia 
noinina  apostolis  valde  convcnicniia,  qiiae  bis,  qus 
dicia  sunt  superaddere  potest,  qui  lougiorem  vult 
facere  sermoncm 

522  CAPUT  YIIL 
De  mari  novo,  et  novit  plicaloribut. 
<  Hoc  mare  magnum  et  spaliosain  :  illic  repliUa, 
quorum  non  est  numerus.  Animalia  pusilla,  et  ffla^ 
giia  :  illic  naves  pertransibunl  {Ptai.  ciii»^).  » 
Narral  Matlhaeus  evangeiista,  quod  Dumiiias»  et  Sal* 
vator  noster  transicns  juxta  mare  Gaiilaeae  vidit 
Peiruro,  et  Andream  et  Joannem,  et  vocavii  eoi, 
diceiit : «  \eiiite  post  me,  faciam  vos  ficri  piscato- 
res  boiiunum  {Marc,  i).  i  Quaudo  audio  liomines 


,^ — ^ r        r  — ^  ' 

iai:e  et  susiinere  cogimus.  De  ipso  tainen  scripiuin  ^  pisces  vocari,  et  Ghristi  discipulos  piscatores  bomt- 


€sl,  quod  peccala  nosira  poriavii,  et  pro  iiobis  do- 
let  {Ita.  XIII,  it).  Sustiuei  eiiiin,  ei  libenter  cx« 
spcclat,  tnntum  ut  coiivcrtaniur,  et  poeiiilcntiam 
aganiiis,  el  sarcinain  inutilcm  abjicianms.  Quod  si 
fecerimus,  salvi  eriinus,  sic  tamen  quasi  per  igneui. 
Quicunqiie  eiiiui  digne  conversus  fuoril  ei  poeiiiieii- 
tiaiu  egeril,  non  soluiii  a  minoribus,  ut  quidam  'iii* 
lelligere  Dolueruni,  verum  etiain  a  inajoribus  pec- 
catis  liberabilur,  ct  salvus  erit.  Oiiine  enim  pecca- 
tum,  dicit  Doininus,  et  omiiis  blaspliemia  reiuitletur 
bomiiiibiis,  spiritus  auteni  blaspbemiae,  per  quam 
in  malo  perseveraiitia  iutclligitur,  non  diiuitteuir 
(jl/a///i.  xii)*  Ecce  omne  peccatuni  dimitiitur,  dicii 


num  fieri,  quod  ad  litieram  quideni  inielligi 
potesi,  neccssario  novum  inare  et  uova  retia,  et  oovos 
piscaiores et  novos pisces  intelligere cogor. Novum  igi- 
lur  inare  inundus  islei  de  quo  modo  superius  diximtts : 
<  Uocmare  magnuinelspaliosum,illicreplilia,qoor«ni 
non  est  numerus.  >  Retia  Evangelia,  pisces  hoinines, 
piscalores  vero  apostoli  suut*  Tantum  esl  boc  roare, 
quanius  et  mundus»  in  quo  animalia  raagna  sunt,  ot 
ui  ip  Genesi  legiiur  eele  grandia,  per  qiuc  reges  ei 
priiicipes,  cxterique  majores,  et  poteiitioiei  homl* 
nes  intelliguniur.  Pusilla  vero  aniinalia,  et  reptilia. 
quorum  non  esi  iiumerus,  caetara  hominum  roulii- 
tudo  infiiiita  uniuscujusque  sexus,  cujuscunque  xia 


Dominus,  unuiu  ianlum  cxcipilur,  quod  illi  qiiidem  ^  tis,  cujusciinque  ordinis  et  condiiionis,  cujuscunque 


faciunt,  qui  poeiiiiere  nulunl.  Diiuiitilur  quldciu  per 
pociiileiitiam  ouiiie  peccaium,  sed  non  pcnilus  dimit- 
iitur  poRiia  pcccjii.  In  baplismo  vero  ulruinque  di- 
iuiliilur.  De  marlyribus  qtioqiie  nulla  posl  marly* 
riuin  poena  exigitiir.  Poteiis  est  igiiur  Douiiuus^  et 
breviarc,  quantura  voluerit.  et  penilus  diiniitcre  cui 
voluerilpoetiam  peccaii.  <  Beatus  igilur  ille,  cui  iion 
imputavil  Domiiius  peccatum  (Psal.  xli,  2).  »  Gau- 
deant  iiaque  poeuilenles,  quia  peccata  dimissa  stiiii 
eis;  liiueani  laiiien,  quia  nesciuul,  an  adhiic  pa^iia 
peccaii  diuiissa  sii  eis.  Quacunque  eniin  die  conversi 
fuerini,si  lamcn  digne  coiiversi  fuerinl,  salvi  eninl,  Ei 
boc  quidem  perigneni.  Salvi  igitur  sunt,  scd  ignis  nia- 
uet;  pcccaium  diinlssum  est,  sed  non  po^na  peccati* 


liuguae  et  nalionis  intclligi  polest.  Sicui  auiem  ptscei 
maris,  alii  niiies  sunt,  ei  simpliciter  vivunt;  ^ti 
vcro  rapiores  suni,  qui  alios  persequuntor,  ei  devo- 
rani;  iia  ei  in  hoc  niundo  inter  homiues  fieri  vide* 
mus,  ei  simplicem  iurbam  a  laironibus  ei  iniquis 
bominibus  quotidie  devorari,  mullisque  modis  devo- 
rari  couspiciiuus.  Esi  autem  boc  in  mari,  ei  draco 
ille  mngmis,  serpens  aniiquus  qui  est  diabolits,  ei 
Saiauas,  queni  Dtininus  forroavii  ad  ilbidenduni  ei. 
De  quo  ei  ad  beatum  Job  ipse  Dominus  loquitur, 
dicens  :  <  Ecce  Bechemotb,  quem  feci  tecum,  feiiua 
quasi  bos  comedii.  Ipse  esi  priucipium  viarum  Dei, 
qu.  fecii  eum,  applicabiigladium  ejiis  {Job  xl«  10).» 
Uuic  moBtesiierbas  feriini,  omnes  bettise  agri  hideni 


M5 


SRNTENTIJS:.  -  LIB.  III. 


m 


Hd.  CmMTA  Bei  eu  tlblioitts,  Ipse  e«im  foriuavil,  A  xl,  15).  >  Bestiae  agri  Wtia  simt,  et  molignt  spiritQi. 


ipge  twn  feeit »  sed  noti  ifiialis  est.  eiiiii  fecii.  QinkI 
^iim  %\i :  «  l>raeo  iste,  qiietn  foriuasli  ad  illiiden* 
JuiQ  ei  (Piai.  €111»  20),  >  iioii  de  prima  ejus  crea- 
lione  iHteUigenduni  esl;  sed  quia  per  sitperbiain  ele» 
valiis  In  veiilate  non  stetit,  talis  posiqnaiii  cecidit, 
forniatus  est.  Ideo  ad  taleni  formani»  talemque  wx 
iuririiiiiatis  nioiisurain  redactus  est,  cui  jani  liomines 
iliiiiicre  possnnt.  Nisi  enim  sic  ligaitisa  Doroino  ie* 
nereiur,  quis  iliiiis  supcrbias  asintiaK|ue  resistere 
polHisset?  Unde  et  dicitur :  <  Qui  fecit  eum,  app!ica> 
|»il  gladium  ejus  (Job  xl,  i4).  >  S»  eiiim  gladius 
ejiis  piicatus  non  fuissel,  qnis  taiili  acuminis  vtii* 
neraTerre  poiuisset?  Giadii  igitur  applic;itio  virlutis 
iilins  inririnit.item  osieiidiu  Oinnes  auteni  illi  iilu* 


523  ^^^  igilur  bestiae  ludunt  ibt,  id  est  in  monti- 
biis  sMprailiclis,  iu  cordibus  videlicct  iniquoruin.  Ibi 
dilectanlur,  ibi  siiaviler  reqiiiescunl,  ibi  theatra 
/aeinMi,  et  palaiin  conMninnt.  Hluc  soctoH  introdti- 
cunl,  ut  faciaiit  novissima  eofiini  pejora  prioribus. 
Iliser.i  illa  pccora,  niiser»  illsc  aninige  oiis  l:im 
eriidcUnin  bestiarnni  babUalio  facti*  sniil.  T^les 
pisces  babitant  iii  boc  mari,  ubi  rdfiiitia,  qiioruni 
iion  est  iinmerus ,  ubi  aniinnlia  pnsilla  et  magna, 
ubi  ci  draco  isie,  (pteni  Doniinus  rormavit  ad  iltu-' 
dendum  ei ;  de  qiiibits  usque  moito  locuti  sniiius.  In 
magiinm  et  proruiifliiin  pcLigus  miltnntur  niscato« 
res  aposloli,  qiii  in  hoc  niaie  pisratnin  veniiint« 
Difliciiis  piscatio  est,  ubi  et  piignare,  et  piscari 


diiul  (1789),  quicuttque  euni  fuginnt,  ct  ad  po^iil-  B  necesse  e^t.  Hinc  ponnnt  rctia  ad  pisces  capiendos; 


tenuai»  redcunt.  Qiioniam  bcne  bcatus  Panlns  ei 
illii$il,qni  cnin  Ccclesiaiu  perscqncreUir  i.noreejns, 
el  inlra  illiuft  dcfites  jain  stiingebaiur,  iiiox  ad  (!• 
duin  conversns,  trisieni  cuni  reiiqnit.  Sic  cl  Alaria 
Nagiiaiena  enin  dccepit,  qiiaD  convcrsa  ail  Doiniiium 
I  opiiaiam  pajrteni  elegit,  qii.-e  uon  aufcrctnr  ab  ca 
{Ue.  1,  Ai),  >  Uno  scrnionc  illNdilur  ci,  et  iiiio 
verbo  jani  dcvoratn  de  ipso  ejiis  ventre  rejicitur 
prxda.  SnOicit  pcccatiiea  svain  culpnm  diecrc,  et 
sb  eo  ulieritts  teneri  iion  potest.  Vatde  ergo  illttditur 
ei,  multiuuque  coniplicaius  cst  gladius  ejus.  Voc^iur 
«ttlcm  Becheiiioili,  quod  beitia  intcrpretalur,  qiio* 
uifm  crudclis  est  et  seiisu  bestiali  niiiur.  Aiigelica 


inde  gladios  exlenduut  a^l  bostes  peilendos.  Qiiid 
dieani,  qiiod  quidam  pisces  siia  S)M)i)ie  eapinntnr, 
et  retia  ingrediuninr,  qui  postea  eadem  reiia  scin^ 
dere  el  dissipare  iitiuntnr?  Tales  pisces  fiiere  Artus» 
Sabellins,  ei  Maniclm.  et  inuhi  alii,  qni  apostoli- 
omn  praedicaiioneni ,  et  caiholicam  lidein  evacuaro 
conali  sunt;  a  quilnis  snncta  Ecclesi»,  navcsqne 
apostolicae  niagis  faligaiu;  et  concnssae  sunl,  quani 
ab  ipsis  etiam  tyrannis,  qui  cruentls  eatn  gladtis 
pcrsequebantur.  Ilanc  tam  iiniiicnsain  pcrturbatio- 
ncin  prxvidcrat  Pmphela,  cnm  diceret  *  c  Qui 
descendunl  marc  in  iiavious,  facitMites  operationein 
in  aquis  mullis.  Ipsi  vidcrnnl  opera  Doniini,  et  mi«« 


^aiiiqne  diguitaie  pNvalus,  bestias  crndelis^iiiias  ,  rabilia  cjus  iii  profuiido.  Dixii,  el  sieiil  spiritus 
per  omnia  inuutur.  Eceo,  iiiqnil,  Ikeheinolh,  qucni  ^  procelhc,  el  exaltali   sunt  flucins  ejns.  Ascendunt 


lieci  lecuni,  quera  feci  si^rut  le  (unns  eat  cnim  nirins- 
que  cieaior)  feiinm  siciit  bos  coiiiedit.  Dicat  pro^ 
piiela  :  <  Vcrc  fenuin  .  cst  populus,  siccatnni  esi  l'e- 
nuau  et  cccidii  flos  {Isa.  xl,  8).  >  No»  ergo  viros 
eisapieiiiei,  sed  populum  stultttni  el  indiscipliua- 
iutticoiueditBcclieuioth*  l|)6e  est  enini  prii.cpium 
viaruiu  Doiuiiii.  Ipsc  anie  aiias  creatnr;is.(acius  es^a 
crciiiiur ;  quod  ssc  ianicn  intelligi  poiesly  ac  si  dico- 
retur :  Ipao  esl  causa  aiqiic  princitnum  ut  via  Do  • 
uiiiii,  4|ua:  uua  erat«  in  duas  vias  divideretur,  ut 
j;uii  non  oniiiea  per  uusun  viam  cohIos  ascendercMt« 
ficd  alii  per  aUam  viam  in  inferiium  descenderent, 
dum  atiia  dkaUir :  /le,  aliis  dieaiur,  ViMit.  El  Iniic 


usqnc  ad  coelos,  el  dcscenilnni  iis<|tie  ad  abyssos, 
aniina  conini  in  malis  iabescebai.  Turbaii  siint,  et 
nioti  siint  sicut  ebriu»,  ei  oinnis  sapieniia  eoruni 
devorata  est.  Ei  clainaverunt  ad  Dominnm,  cum 
iribularenlur,  ei  de  neccssitatibns  corum  itberavit 
eos.  Siainit  procellani  ejus  iii  aiiratn,  ei  siluerunt 
fluclus  cjus,  et  Ixiali  suni,  quia  siluerunl»  et  eduxii 
eos  in  portuin  voliiniatis  eoriiin  (PiaL  cvi,  23  et 
uq*).  >  Paucis  verbis  aposiolaruin  praedicaiiontMii, 
miraciilornm  efllcaciam,  tyrannoruni  saevitiam,  ci 
ccciitus  daiam  consolationeni  Psalmista  eoniprehctt'* 
dil.  Quando  enim  sancti  Aposloli,  aliique  dociores  iu 
biijtts  maris  prorundissiinnci  petagus  ad  prsdicau- 


nioutes  herlias  feruiit.  lilali  monies  qui  diaboinm  |.  dum  desc^ndebani  faeientes  operationem  in  aqnis 


nutriuni,  et  dracooi  cibiiin  niiuuilratit.  Cibus  dta^ 
boli,  ei  refectio  ejus  peccalum  esL  Qui  plus  peccai» 
majora  ei  couvivia  paraU.NuJli  igitur  sir.  ei  ser^iunt 
sicuti  niali  reges  el  priucipes;  sieuii  cmnes  avariet 
divites,  qni  per  moiites  signHlcaniur.  Isit  euiui  imui 
solttro  peceant,  sed  ei  alios  seeum  peccare  conipel* 
!jnt.  Consldera  *^o  quania  homicidia,  quanuc  ra- 
pinx,  qnatita  poicurbaiio  per  eos  ulnqne  fiat.  Uiide 
01  bene  dlcii«r  :  i  Oniues  bestiie  agri  iudttiii  ibi  (Job 

(1789)  Kadero  expostiio  faabetur  in  commeutario 
sii|)er  buiic  locitin  lotn.  I,  p.  295  c.  i :  <  Dei  iiam- 
qne  viaruin,  Id  est  operationniit^  diiibolus  prinfiphini 
est;  quwtiain  inter  omnes  creaturas  prinius  factns 
est,  aptilicavit  auiein  i)omittns  ijhidium  ejus,  qiiia 


mullis,  id  esi  in  popnlis  niullis,  per  singnias  vi<le-« 
licet  ci.viiates,  moriuos  siisciiantes,  cxcos  iiiuini- 
nanies,  leprosos  niundauies,  paraiyticos  cnrantcs» 
et  alia  roirabilia  facieiiies,  tunc  ipsi  vidernnl  opera 
Domini,  et  mirabilia  ejits,  quas  in  hoc  profundo 
Donrnius  per  eos  operaliaiur.  <  Drxit,  ei  sietit  zp'f 
ritus  procella:,  ei  exaliati  snnl  flucius  ojiis  (1730; 
(Jbid*),  •  Sic  igiiur,  et  iunc  eo  jubcnie  turbaiuin  e^i 
niare,  ei  exaltati  sunifluetus  ejiis,  alii  liene,  alii 

nisi  plicatns  fiiissci,  ne  r^cla  cusptde  seinper  fcri- 
rel,  perpauci  ejns  dccepiioois  giadioiu  eflugere 
posseni.  > 

(1700)  •Hiijusinodi   ex|)osiiio   perfecte  consouai 
citui  ■'«ojiiiuentario  S.  Brunouis  in  hunc  Psaimuui. 


wt 


S.  BUUNOMS  CrJSCOPt  SIGMENStS 


malc  (1791).  Alii  pcr  i|i90s»  alii  contni  Ipsos.  Alii  <}i«  A  ttiiiiif  ei  rt*pletc  aqnai  niJirtt»  avesqiie  nioltipliaiiiiir 


eeliant,  tiiiiiiiunliir,i|iiia  boni  sutit,  alii  titccbaiil« 
occidaiitur,  quia  mali  suiil.  Alii  videnics  sigtia»  qii^t 
Caciebant,  tleos  eos  vocabant.  et  osque  aJ  ctclus 
lauiiibus  exaltabanl  :  alii  iii«lignanlcs  et  siiper  cos 
iinpelum  raeienlcs,  in  ab|S8ifm  mergere  conaban* 
lur;  el  hoc  esl,  qiioti  ait :  c  Asceiitlit  iisquc  ad  coe- 
los,  et  descentlit  usqiie  in  abyssntn  (Ibid),  i  Umle 
aiiiina  illonim  tn  nialis  tabeseebat»  tanlos  aliqnando 
cruciatus  fcrre  non  valens.  Iiitle  esl,  qtiod  Apo^toliis 
ait :  c  Niilo  igiiorare  Tost  fratres,  de  persecutione 
qti»  facla  esl  iiobis  in  Asia,  qnoniain  siipra  luoduiu 
gravaii  suuius  :  ita  ut  tsderel  nos  ciiain  vivere 
(//  Cor.  1,  8).  Turbati  sunt  itaqiic  ct  moii  siiut, 
sicul  ebrius,  nou  calice  viiii  incbriati,  scd  calice 


supcr  lerrani  (Cenes.  i,  S5).  »  Pisces«  el  aves  uiiam 
4)rtgineni  babent,  et  ulraqne  ex  aqiiis  ereaia  swit. 
Akcri  pi-ofunda  pcliiiit,  alteru;  ati  ceeiestia  eleva»- 
iiir.  Boiii  sunt  ilH,  et  illa!,  quia  inter  omiies  aij^tS 
£reatiiras  isli  priniaiii  benedictionem  acci|iere  mco 
ruenint.  Ptrr  bos  igitur  viri  saneti  signiAcanUir,  qui 
ex  aquts  regencraii  sunL  c  Nisi  >  eulm  c  ^is 
renatua  fuerit  ex  ai|iia,  ei  i^pirita  sancio,  in  rcguaui 
l>oinini  nou  inlrabil  \ioaN.  ni,  5);  >  qni  el  prelatida 
Scriplurantin,  qnae  peraqiias  vtguificaiitiir,  penilos 
rimantur,  ct  viriatum  aJis  ad  coeiesiia  elevaHlor. 
Scd  sulis  de  piscibas  rootto  SHperius  loe«(l  smuas. 
Digiwni  est  ut  ile  avibus  aiuo«!o  liMtuamor.  Nibiprf 
islas  aves,  qn«  anie  uos  volare  videtuiia,  ate  avrs 


passiottts  ct  afllictiouis.  El  omnls  saiiiciitia  illonitu  "  signiricarentur,  longe  melioris  ditsniorisqae  nainra*^ 


degUitita  csi;  sicut  bcatas  Job  ile  seipso  ait,  tli* 
cetis:  c  Ciigitaliones  mcac  diskipaue  sutil,  tor(|iientes 
eor  nicum  (Job.  xvii,  ii),  i  Bon.t;  nanique  cogita^ 
lioncs,  quibus  vir  satictus  in  Dci  contemplaiioite 
vsicat^  stdebaL,  tantanitn  angubtiarum  afllictione 
dissipatae  erant ;  tantaqne  crai  vis  passionis  et  tlo- 
loris  nuincro^las,  utnibil  aliiid  cogilare  possel.  Sic 
igiiur  ct  in  boc  loco  otniiis  eoriitn  snpicnlia  tlolonim 
immeusiiate  aliquantlo  tle)i;ltiiita  est.  Cumqtie  cam 
lcrre  nou  possent,  clamavcriinl  »d  Deniu,  ciex:itt« 
dili  sani,  el  etluxil  cos  in  porluni  voliinlalis  coniin. 
Aiitpiando  euim  nec  ipsa  lonnenin  scuticbaiit,  qttu» 
KliH  ab  ipsis  iurerebaulur.  Quoil  beuc  quiileui  tn 
Kvongciio  sigiiiticatum  cst,  qunndo  disciiuili  cl:!" 
niaiiles  dixeruitt :  i  Doinlnc,  salva  nos,  pcrinius.  Qui 
surgeiis,  iuipcravil  veiitis,  ct  mari,  ct  faeia  est 
truiiqniUitas  magua  (Matth.  viii,  26),  »  ll;cc  anteitr 
inaris  biijusr  lam  iiuniensa  perturhalio  a  tcinportbtis 
aposiolorum  usque  ad  teiiipora  Constanlini  itnpcra- 
toris  saiictani  Ccclcsi»iu  iiist;iiitcr  pcrtnrbavil,  el 
vix  aliquaudu  quieviu  liidc  vero  pax,et  tramiuillilas 
fjcta  est,  Cbrisli  piscalorcs  quicti,  et  sccuri  pisGiri, 
ct  sageuam  ad  lerram  traliere  coepcnmt.  De  qua  in 
Evaiigclio  dicitur :  c  Simile  est  regnum  ccbloniur 
sagena!  miss.x  iii  mare,  ct  ex  omni  gchere  piMriiim 
eoiigregauti,  quam,  ciim  iniplcta  fiiissel,  educentes, 
et  sccus  litius  seilenic6,elegeruniliono8  in  vasa  sua, 
malos  adlem  foras  luisore  (l/aiiA.  xiu,  47).  >  &c4 


niMiquaiu  Eccletia  cobtmtia  voQireiar«  dicente  Do* 
mino  :  c  tJiia  est  cotumba  inea  (Vani,  vi,  B) :  > 
iMinqiiam  ioaiinCs  evangelista  aqaiia  dicerelur ; 
aanquani  Davitl  rex,  ct  pelicHnns,  et  Dictiror8ix,ci 
passer  vocarctor,  siciit  vocaiar,  teale  Scripmra  : 
4  Similis  factiis  sum  pellcano  in  soliiaillne,  et  sirui 
nycticorax  in  domicilio.  Vigilavi,  et  faetus  sum 
sicut  passcr  solitariiis  in  lecto  (Ps/i/.  ci»  7).  > 
Et  iion  solttin  liomines,  veniin  etiain  ipsi  nngeit 
aviiun  speciein,  aique  naUiram  sascipere  vldeiitarr 
Dbtque  abiios  d  pennatos  eos  esse  videaios.  Vobrt 
quoque  magiSt  qtiain  tiieedere  descrilMitiar,  \uo4 
avium  qnitlein  propriam  esi.  Vcla  ttutiqife  taheiD  i^ 
euU  opere  plumario  fiicla  legitnlar  (Iforod*  xxnV 
'  £t  quaiaor  aiiimaUo  in  Execbiele,  ei  Afiocaiypst 
pleaa  ooiflis  «nle  et  rairo  eenas  liiiberealas  scil* 
biintur.  c  Et  primnm  qoideni  auiiiial  simile  est  bo* 
niini,  secandum  -siniile  leoni,  tcrtiaiii  vere  isimile 
viiaio,  quartnin  autein  «Iniile  aqnllae  volanti  {Eieth» 
I,  8,  et  Apoc»  IV,  6).  >  Simililer  atitv*m  et  Isaias : 
f  Vidi»  inqnit,  Doiuinnm  sedentem  snper  soliam- 
excelsoni ,  et  plena  crai  omnis-  lerr ^  niajestate  epts, 
et  ca  quje  siib  ipso  eraui,  rcplebaia  ttHnphim.  Seni«^ 
pliiin  staliant  sn^r  illml,  sex  abe  uiti,  el  ses  ala 
alteri  (ho.  vt»  i).  >  Aves  igitar  in  marl,  aves  m 
tcrrn,  uves  in  coHo,  et  avea  saper  coBlum.  Oouiia 
elementa  nas  volare  doeeat,  ooinia  aofii  ad  ouperionk 
et  co)lestia  prevocani.  <  Quis  >.  tgitur  t  wM  dabil 


non  sageua  plena  esi,  adhue  pisces  ingrediuntnr;  d  |»euitas  sicnt  colanibsi,  et  volabo,  et  reqoMicaoi!  > 

{PmL  uv,  7.)  Jam  aves  ioeli  saoHis^quia  ia  aqois 
rfgeiterati  saaiiis*  Alaa  solaaiHiodo  deoant  iio*. 
bi8(l7D8).  P^nuti  alniifaionis  abtimiiis  est  pewas 
accipitria  et  lieroilii,  qui  inter  aliasaves  velocission 
suut;  stnitliio  veni  propter  alarum  inftrmitateoi  a 
lerrisse  dcvnre  non  valel»  llaboi  igitar  alaa,sea 
iiiAmua,  babel  peniias  debiles.  lales.Miat  bypocri- 
t»^  ^  Jiffiretici»  qui  accifMtres»  et  berodii  csse  vi«* 
dciilur«;  led  struUiionesr  sont,  neqtte  babent  ala^ 
quibas  voiare  vateanl,  vd  ad  cceleatia  erigaaiw. 


t  cum  auiem  plenitudo  geniium  iiitroieril ;  S&4 
hinc  omnislsrael  salvus  Qel  (Rom.  xi,  S5) ;  #  iun€-« 
qiie  inalis  piscibtia  reprobatis,  boni  ad  vitam  «bicen* 
uir  xternam. 

CAPIJT  IX 

Do  ooibut  ttovis. 

Legimas    in    Genesi   Dominiiui    pnecepisie    nl 

aqitas  prothiccrent  et  pisces  sccundtini  geiius  sauin,, 

et  aves  iu  species  .suas«  El  factiitn  est  ita.  c  Beiie- 

dixilque  cis  Dcus,  el  ait :  Crescile,  ci  mulliplica- 

'  (1791.  ^iOil.  Val.  ei  editio  :  Ee  namtfue  juoento 
eletit^  id  e^t  non  transivit^  $ed  perseceravit  »piritH$ 
proeeUo!.  ip»e  eot  enim  de  quo  §criptum  e$t :  Ego  Do- 
nunu$  qui  rontnrbo  mate,  H  fntumetcnnt  fiuciu$eiuu 


Sic  igltur,  elc. 

.  [ilH)  Coil.  Vat.  et  editio  :  llUi»  ^uarramvSf  f «(^ 
mum  »in€  o/tt  el  oennts  volars  non  po$sumu». 


fC9  SENTENTIJE. 

Alse  igUar  Tirlates  ianV  al»  t)ona  opera  inielllgun-  A 
tur;  slne  quibus  Toliire  non  possumus.  fpsae  nos 
fbraiH,  ipsx  ad  ccelesiia  ekvent.  HabeslHinMlltjilem, 
ah  tibl  est.  Habes  miserlcordiam,  afa  tibiest.  Ilabes 
|>atieiit1am,  ala  tibi  est.  Quot  vlrlutes  babes,  tof 
a^las  bdbes.  Si  kabes  cfaaritatem,  nt  Deum  et  proxi- 
tMHn  dUigas,  duas  alas  habes,  qutc  fibi  ad  volandum 
snflcere  possunu  Seraphlin  tamen  et  quatuor  ani* 
nndlibus  ftCN  sufficiuni  duae  at»;  senas  enim  habeut, 
^omaAk  ftUis  volant,  aliis  capita  peiicsque  tcguiil. 
Per  capnt  ei  pedes,  iniiinm  et  flnein  intclUginius. 
Velant  igitnr  aniiAatiaf  caput  sunm,  ne  forte  ab  ei$ 
ijfiaftrere  vetlmas  ea  qnut  ante  mundt  initium  /ada 
suni.  TelaiM  a«tem  similker  e4>edes,  qnomam  ea 
qii»  posl  mutidi  flnem  in  hoo  munilo  fuinra  sunt  . 
iieqQaquam  nebis  paudera  volunt.  Vnde  Isaias  deos  B 
geniinm  Irridens,  ait :  c  Dldte  mihi,  qaas  fHrinm 
ibere,  «t  ultim^  qnse  ftiMira  autil,  et  dtcam  quod 
dil  esiis  vos  (/m.  zi.i,  15).  »  Sed  non  potesilB;  ei 
lde(»  nihil  «sils.  Superfluum  igitur  esse  videtur,  vel 
ea  quaerere,  qyae  anle  mondl  initinm  fiiere,  ^l  ea 
qvft  posi  tnem  fiiittra  srnit.  Nam  H  sl  quaferas,  nenHi 
M  qiii  ilbl  dtcat.  Sl  posses  a  eapiie  et  a  pedlbds 
«Rimantlam  Istonim  alas  amovere,  itinc  Ibrte  prl^ 
ma  et  ultiina  scire  po^es.  Solent  enlm  liomine» 
tec  qiiterere,  et  qoamvis  ex  auperabondantl,  ih 
<»liba«  laborare,  scire  cupleHtea  an  posi  mondl 
tnem  ccelum  voKvaiiir,  sol,  ei  luna,  «i  siellA  sollto 
t^ore-  drc«f«f)Braninr,  wk  fluaiina  carrant,  fontes 
|irc  umpant,  ntrum  artiores  ei  herb«  sint,  et  miilta  ^ 
alia,qtiae  hoainuih  curiosiiatem  movere  scieiii.  Maec 
autem  inlerroganttbos  honestissime  re^pondeior  : 
Seraphlin,  el  qtratoor  «iiimiliam  podes  obvoloioi 
cssep  et  Vlderi  non  posse ;  eispectand^  tameir  esse, 
doiiec  «Itt  aiboveantor.  Tolant  aotem  daabos  alls, 
tHis  videlicei  quae  in  medio  snnt,  qnia  de  oninibos 
qnac  in  hoc  miindo  flQot  a  ftrincipio  usqtie  ad  fi)>em 
plenlssiinoioqottntnr.  Soni  aotem  ptena  oculi«  anre 
52S  ct  retro,  qoia  el  futnra  vident,  «i  firaeterita 
noii  ignorani.  Qiwdqoid  in  eis  cst,  lomen  et  clan- 
tas  esi.  Quot  verba,  tot  ocoll  in  els  sitiU.  Qntcunque 
ea  non  crediint,  c«cl  et  sine  himiiie  sunt.  Unde  ot 
qtifbusdaiii  Dotnluus  ali  :  «Grraiis,  ncsclentes  Scrl- 
ijiitii^s  neftne  virlutein  Dei>  {Maitk*  xxji,  29).  » 
SoAi  igtt4tr  ocnli  In  SeHpturls  inteltigentise  viddicet  0 
spiritoales,  quibos  vlri  s.iiicii  Hluminaii  errare  non 
possunt.  lios  aotero  ocnlos  Pharisxi  non  h»benie$, 
GsDci  a  Bomino  vocantur,  ei  diices  csBCorum.  Dicium 
^  aotent  quid  per  animaiiuni  alas,  ei  qotd  per 
oculos  signiiicetur.  lilittani  ct  nos  alas  ad  ^dMiduni 
lubeamns,  et  octilos  ante,  ct  retro,  qtiibus  el  reClo  . 
itinere  ad  0cum  veuiamus,  ei  poccatorum  memores 
siimil  com  PsalmisUi  dicamtis :  «Quoniain  iniquitaicm 
meam  ego  cOgnosco,  ei  delieiiim  nieum  conira  me 
^  aeinper  {i^saL  i,  4).  «  £i.  aulis  qdkieni  ocvlos 
liabcmus,  si  via  regia  inccdlinus,  si  m;ila  rugiinus, 


—  LIB.  ni.  ^"^ 

et  bona  tcncmus.  Uiide  ct  Sulomon  alt :  f  Sapleiitis 
ociili  in  capitc  ipsius  :  stultas  iii  tencbris  itmhxihi 
(Eceie.  if,  14).»  Rciro  vcro  ociilos  babcnt,  quranti- 
qnorum  meniores  palrum  eoruin  vitam  et  sanctam 
convcrsationem  iniitari  conantur;  sicut  ille  qni  di* 
cebnt :  i  Cogitavl  dies  aniiquos,  et  annes  .rtcrnos 
in  tnente  babui.(^M/.  lxxvi,  t).  t  Reiroeiiim  ocu- 
los  habebat,  quandodies  aniiqnos  cogitabat:  ante 
vero  oculos,  qoando  annos  aeternos  lii  mente  habe- 
liat.  Si  solnm  istom  versicolum  cusiodiamus,  et 
anio  el  retro  ocolls  plcni  sunius.  Ncc  vncat  a  my- 
stcrio,  quod  animalprimamhon.lnisfaiiei»  habere 
dcscribitu^  pcr  qtiod  vidcKcet  Matibxum  ^posiohim' 
el  ejus  evangellum  intelligimus.  Ipse  enim  a  Ctirislt 
nativitate  iucipiens  perrectum  honiincm,  ct  de  ho-' 
minibtts  natom  euin  ostendit  esse,  totain  cjiis  ab' 
Abraliain  usqiie  ad  ipsnm  genealogiam  describcns. 
Harciis  vcro  Jconts  fLicicm  fiabere  videtHr,  i^i  cujiis 
«fvangelif  princtpio  vox  in  deserio  clamare  descri- 
Mtor.  Locas  auietn  beaiiis  bovls  faciem  habct,  quo« 
nlani  a  sacerdotio  scribere  incipit,  qtio:!  nidxima 
pro^ter  sacHflcfa  institutom  est.  8os  aoiem  inte^ 
»lfa  sacrffleia  major  est  liostio.  Quane  autem  aquilas 
faciem'  ioannes  habeat  fpsius  Evangelii  hiitiurr/ 
apenlssihte  ostendll.  t  In  princfpio,  » inquil,  i  era^ 
IFetimmt  oi  Tefbom  erat  apnd  De«im,  et  Detts  erai 
YMiam  iSoan.  <).  »  Qoi  sic  loquitnr  longe  subli'* 
mitrs  quam  aqoifa  volat.  liXst  tamen  quatuor  atil- 
maKum  facics  tam  diversar  atiquid  nobls'  coitfcrre 
▼klentor;  qoontam  bomo  ad  rationem,'leo  adforti- 
todineni;  bbs  ad  faborem,-  et  bqoiia  jtdcontemplan- 
dom  (1795)  nos  provocA.  flomo  denlqtte  prtedfcare, 
feo^^nore,  bos  biborare,<taqalla  voliirenosdocei. 
Ilas  igiior  anlmafinm  siiecies  imtlenMir  (1794);  btap 
noibis  slni  in  exemplum.  Non  fespiciMMis  ad  siro^ 
ihloncm^  cojof  9\^  Mlrm»  «imt,  non  aiiendamos 
ail  liypoCrltfts,  qtri  se  litigQiit  esse  qood  non  sont, 
qolbos  lonc  ahe  deficient  qnando  els  mnsime  ne^ 
cessarlae  eroni  :  alas  pAffiis  aedpitris  ei  herodH 
^osclpiaoiioOf  neii  tn  aliq^ld  rtipinmnt,  venini  nt 
oliodieniiam  noiit  InjiHfetam  ceferrime  faciamn».  , 
Talltrtil  enlm  v/iimu,  al&romqne  omnliim,  qoie  ie 
«Yoplna  vitiwi,  aftr  i|niriem,  ei  penme  b<mam  signtH- 
raiioiiem  Ivabere  posMHi.  nngoes  vent  ef  roslra,  ot 
•elioiiem,  ci  signiAcailonein  implam  geronL  i>«r 
*tales  enim  signMcantar  maHfiii  sfflrttns,  qoorom  ' 
omm*s  operatfo  fnrtnm  el  rapina  esl.  Islss  ninl  iHse 
aves  qoas  abigebai  Abralioin.  Istoi  suni  qtiii: 
•E&ptoni  bmram  Hei  verbum  de  corde  hominom,  ne 
ereilentes  salvi  Aonl.  TalibNS  avibos  loUis  hic  ler 
pleootesl,  qo«  qooniam  veioces  ei  fnvitibiles  tnnt, 
mtgnaoft  »l»iqne  cnnctit  bomlnibtt  perbecotionem 
faciOBi. 

c:aput  X. 

J)e  fiumimbut  ntri«. 
t  Fhtninit  impetut  Isetilicat  crvttatein  Do  :  Hiv 


(1793)  CiL.  etiiLy  «d  coaieMpiaUonem 
Patooi..  CLXV. 


(1794)  Cad*  ediU  Ha$  igilHr  qnit  fm(<tinor«  i 

31 


•71  S.  BR13N0N1S  EPISCOPI  SIGiNlCNSIS  97t 

.  ciiftcaTU  labcrtiaeutun9  suum  Alitssitnus^Piii/.  xly,  \  inflammati  omnibus  linguis  loqui  coqiermittCyoa 


tt).  I  Legimus  in  Genesi  qnod  fluvius  egrediebalur 
de  paradiso,  qui  deioife  dividiiur  in  qualuor  capila* 
Nomen  primo  Pliison  :  secuudo  Gyon  (1795)  :  ler- 
tio  Tigris  :  qiiarto  Eupbraies.  Ilis  autcm  irrigatur, 
«t  fertilis  redditur  tola  illa  terra.  Lcgiiur  auiem 
simiiiler  (1796)  in  Apocalypsi,  quod  de  illa  nobilis- 
sima  cjvilaie,  cujus  muri  ex  lapidibos  j>reUosis 
sedificati  sunl,  cujus  singul»  porlae  ex.singulis  mar- 
garitis  facbe  suni,  cujus  plateae  ex  auropurissimo 
eiratae  sunt :  quod  fluvius  iiide  egrediebauir,  cujus 
aqua  lucidissima  est,  quasi  crysuUus.  Sunt  etiain 
et  per  ripam  fluminis  arbores  jnobilissimx,  qu« 
terunt  fructus  duodecim  per  singulos  menses,  qua- 
rum  ipsa  folia  geniibus  sunt  ad  sanitatem.  Ikec  ad 


autein  pectu$  interpretadir.  Itesptce  nunc  ad  pectus 
pontiOcis»  et  vide  ibi  ralionale.  Quaere  etiaip  quare 
pontiftces  de  sacrificiis  pecluscnlum  in  pariem  sos- 
cipiant;  ideo  foriassc,  quia  de  ponlificts  peciora 
Gyon  iste  flnvius,  qui  pectus  dicitur,  fluere  debeau 
Et  revera  semper  de  pectore  populus  Christianos, 
et  Bomini  civitas  laelificetar  et  satieUir.  Gor  enim 
in  |)ectoi>e  est,  in  quo  est  sedea  et  fons  totius  sa- 
pieniije  et  scientite.  Pe  boc  fluvio  bibebat  beaitt» 
loaimes»  quando  super  pectus  in  c<ena  recumbeni 
vidit  illud  quod  postea  scripstt :  i  lo  priticipio  erat 
Verbuait  et  Yerbum  erat  apud  Deum,  et  Deus  erai 
Verbum  {Joau,  ly,  i  Quandocnnque  de  fluTlo  Gyon 
bibere  volumus^  ad  pectora  pontificum  respiciarons. 


Utteram  imelligere  {psa  natura  prohibet,  nobisque  ^  Ideo  enim  eic  ornata  sunt,  ut  magnum  tbi  sapieoti» 

thesaumm  reconditam  intelligamus.  Tijgris  vcro 
sagiUa  dicitiir,  quia  bic  lluvius  quasi  sagitu  velo- 
cissimus  esu  Sed  quid  lant«  vclocitatis»  iit  evangc* 
lica  praedicatio,  qu»  quocuAquediseurrens^  saiis 
brevi.tempoire  mundum  univcrsum  implevit?  Jan 
ab  Jerusalem  usque  llliricum  nobilis  ille  sagiitaritts 
beatus  Paulos  prxdicaveral  Evangciiuro,  cuui  se  in 
Hispaniam  proficiscl  velle  dicebat,  ut  ibi  quo«iu6 
Evangelii  sagittaa  eilunderet.  <  Misit »  enim  I>ominus 
csagiilassuas,et  dissipaviteos.(PM/.xvti,i5).  »Dequi- 
bus  et  alibi  dicitur  :  <£tenim  sagittx  $w  perlransie- 
runt  (Pia/.  lxjivi,  i8.)i  Quid  enim  aliud  quamsagiiu 
sunt  £van^eliorum  Terba ,  quibus  maligol  .spiriiu» 


aliud  valJe  stiblimius  quain  id  quod  littera  sonat 
^ignificare  videntur;  pr^esertim  cum  alibi  scriptuni 
sit :  <  Flumina.plaiident  jnanibus  in  idipsum  J^PsaL 
xcvii,  8).  Qiiomodo  autem  Ihimioa  v  quae  maiitts 
nullas  habent,  manibus  plaudere.  possuot?  Nova 
sunt  ista  fluinina,  et  de  oiovo  mundo  sunt*  Novus 
mundus  haec  civitas  Dei  esl,  qnam  flumliiis  impetos 
laetjflcat.  Iloc  autem  flumen  Gbristus  est,  cujus 
affluentissima  sapieotia,  et  scientia  sancum  Ecde- 
ftiam  laetiflcant.  Unde  et  alibl  dicitur  :  526  ^  ^^* 
pienUa  prafcdicat,  foris  clamiCat,  kplaleis  dat  vocem 
saam  (Protf.  viii,  i).  »  Haec  et  In  tenr^plo  clamal, 
dieens :  <  8i  qols  silit,  veniat,  et  blbal,  et  de^us 


ventre  floent  aqus  viv»  {Joan..  vii,  58).  i  Hic  esi  r  ^""^*"^"'*  ^^  ^^^"*  vitionim  exercilus  perimitur  ei 
iii-  r —  j.   „._  j!_, ^„__,._  __.^ ^  dissipatur?  Unde  scriptum  est  :  <  Nisi  c-'^'2V4rti 


ille  fons,  de  quo  dicitur :  <  Quonlam  apud  te  est 

*  feiis  vitsB  {Psal.  xxxv,  iO). »  Qiii  et  mulieri  Saroari- 

>   lanae  loquilur,  diceas  :  <  Qui  biberit  ex  aqua,qiiam 

ego  dobo  ei,  flet  iii  eo  fons  M|u«  salientls  iu  vitam 

«lerAam  {Joan,  iv,  ii.)  »  Hic  IgHur  fluvius,  quo 

IMiradisas  mundatur ,  et  Eeclesia  betlficaiur,  in  qiia- 

tuorcapiu  divldilur,  per  qose  qualuor  Evangelia 

slfpnificantnr.  £t  primum  dicitur  Pkison,  quod  orts 

•    MtifiMfo  interpreiatur.  Evangelica  namque  pfacdicatio 

era  horoinum,  linguasqne  motavit,  ua  qui  prlus  fal- 

«os  deoe  hiudabani  et  prsBdlcabant ,  nimc  unum  et 

verom  Deum,  ejusque  mirabilta  laudeni  ct  pra^di- 

'■    <3eui*  Quid  enim,  nisl  Evangt^livn^  beaii  Puuli  os 

mutavlt?-Ut  qul  prius  eircumcisionem  praedicabat , 


fueritis»  gladium  suum  vibrabit,  arcum  suum  teieii- 
dil,  et  paravit  illum,  et  in  ipso  paravit  vasa  moriis ; 
et  sagiius  suas  ardentibus  cAecit  {P$al.  vu,  13). » 
Istae  su.nt  illae  tsagittce  potenlisacutae,  cum  carboni- 
bus  desolatorii$(PM/.  cxix,  4).»— <Sicut»  eniiu<sa- 
gittae  in  manu  poientis,  iu  fiiii  cxcussonim.  Beatus 
vir,  qui  implevit  dcsiderium  suum  ex  Ipsis :  non 
confundetur,  dum  loquetur  inimicissuis  inporta  (JPaa/. 
GKxvi,  4, 5),  »  Yerba  Dei  in  sagittas  convertuuiur, 
quibus  nuUae  iniinicorum  munitiooes  resistere  pos- 
sunt.  Unde  et  discipuUs  Dominus  ait  :  <  Ego  dabo 
vobis  os  et  sapientiam,  cui  non  poterunt  resistere  ct 
conlradicere  omnes  adversarii  vcstri  {Emc.  xxi,  i5).  i 


postea,  muuio  ore,  loquitur  dicens  :  '<  CiHMimcisio  D  ^^^^^  "^""'  Euphrates,  qul  [eriilUai  interpreuiur 


nibil  est,  et  praeputium  nihil  est  (/  Car.  vii,  19).  » 
Lege  sanciorum  bistorias,  et  videbis  illum,  qui  paulo 
ante  Jovem  ul  Deum  omnipotentem  laudabat,  mox, 
ore  muuto,  Jovem  ipsum  non  Deiim  esse,  sed  dae- 
monium  afllnnat.  Videbis  et  iHnm,  qut  vanas  poe^ 
tarnPm  fabnlas  ludendo,  et  insanlendo  canlare  aole- 
bal,  hymnos  et  psalmos  jnbilare.  Hanc  autem  oris 
el  lingiinrum  muUtioncm  facit  Pbison,  quia  sermo 
evnngelicits  cl  ora  muiorum  solvii,  et  lingnas  infan* 
tiuro  discrias  facit.  Quaiita  iuiic  oris  mutatio  facu 
est^  quando  alpostolt,  qui  vix  tioa  Ihigua,  utpote  pau- 
percs  et  rustlcajii,  loqiii  novcrani,  inox  diviuiios 


quae  interpreutio  quantum  Evangeliis  conveniai, 
on)nibus  patet.  Bespice  in  muiidum  universura  evaii- 
gelica  prxdicatione  ab  errore  ad  fijem  converauni, 
et  tunc  intelliges  quam  feriilis  fuerit  Euphrale», 
quantuinque  nobis  sua  feriiliiale  contulerit.  Hanc 
autcm  fertilitatcm  PsalmisU  admirans  ait  :  <  Mibi 
aulem  nimis  bonorificati  suiit  amicl  lui,Deus,  nimis 
conforiaius  est  principatus  eorum.  Dinumerabo  eo»« 
cl  super  arenam  mulliplicabuntur  (Pm/.  cxxxviu, 
18  el  teq.).  »  Uiide  et  alibi  ail  :  c  Anuunliavi,  et 
locutus  sum,  muhiplicati  sunt  super  numerum  {Psai. 
xixii,  6).  »  Hinc  et  Dominus  discipulis  ait :  <  Kon 
vos  iiic  clegi^tis;  sed  ego  elegi,  vos,  uf  eaitis^et 

(i  790)  Co4.  Vat.  oroHtH  ifuiMfr. 


m 


SENTENTI.£,  —  UB.  IV. 


r* 


fnMliun  ;dbralis,  ei  frneuis  vcsier  inaneai  (Joaiu  A 
XT,  18).  A  Hitfc  cs(  ctiam  qiioil  per  Saloinonom  de 
Ecdesia  dicitur  :  *  TciUer  iniis  acervus  irliici  Tal- 
iaUis  iiliU  [Cant.  yii,  2).  » Quoniam  cnim  agcr  Dei, 
vinea  Dei,  bortus  Dei,  saucu  vldelicei  Ecclesia  (am 
fraciirera  est,  lioc  facitisie  Cuphrates,  eujus  flumine 
perriiiulitur  ei  irrigalur.  ll^ec  suat  cjuatuor  flumina 
{aradisi  de  unofonte  procedentia,  ei  de  unoGhrisli 
pectQre  emanantia^  ^uibus  totiis  irrigatur  mundus. 
Ab  his  aulem  ct  imiita  alia  fluttina  orta  sunt.  Tot 
euim  sunt  fluminaf  quot  et  libroruni  volumiiia* 
Habet  eaiin  el  Tetus  Testaroentum  siios  fluvios,  qui 
nlsi  Istis  fluininibas  commisti  fuerint,  simulque 
conveiierinl,  mortiferi  sunt,  et  insuaves  ad  biben- 
diim. «  Littera  enim  occidii,  spiritos  autem  vivifi- 
cai  (//  Cor.  iu\,  5) ;  Apostoli  verba  suuL  Si  autein  q 
siiniil  convenianty  omnem  superant  potionem.  Sunt 


auiem  et  alia  fluinina^  el  ipsa  mortifcra,  qiiofum 
aqiue,  quia  amara;  sunt,  homines  inierficiuni.^De 
qiiibus  in  Apocalvpsi  Jonnnes  apostolus^  aii,  se  vi- 
disse  527  siellam  magnam  ardentemy  quasi  facii- 
lam  in  tertiam  partem  flumlnum  cecidisse(4poi;.viii, 
iO).  Nomen  auiem  slell;e  didlur  abtint/Uum,  Morttii 
sunt  aatero  inulti  homines  de  aquis,  quia  amana 
fact^  sunt.  Per  haec  aAiiem  fliimina  Oiiinium  haeretl* 
coruro,  philosopfaorum  et  poetarum  erronea  scri' 
piura  inteJIigiitir.  Quae  qiioniam  duobus  Novi  H 
Yeieris  Tesiamenti  fluininibus  non  convenit,  non 
iminerilo  lertia  pars  fluminam  vocatnr.  Fuge  lias 
aquas,  Christiane;  amar»  et  mortiTer»  suht.  Nota 
suut  fliimina,  nota  sunl  sanciarum  Scripuitarum 
volumina»  noiae  sunt  aqu»>  saJientes  in  vitaro  xter- 
nam,  de  quibus  qui  biberii  non  sitiei  uitra. 


SENTENTIARUM 

LIBER  OUARTUS- 


CAPI3T  PRIMUM. 

De  $aneia  TrinUate* 
4  Aadi^lsraelY  Dominas  Dcus  tous,  Deus  anus  esL 
Non  habebis  Deam  alienum  absque  roe  (Deui.  vi;  Exod* 
Kx).»  Iq  Psalrois  qnoque  scripiuro  est:  «Israel,  si  me 
AuiKeris,  non  erii  in  te  Detis  recens,  neque  ad(»rabis 
Oeiifn  aliemim;  ego  enim  sum  Doroinas  Deus  tuus 
{PuiL,  LXKx,  9).  I  llaec iudsei  iegenies  et  non  inielli- 
{Senies  irrideni'  Cbrisiianos ,  qaasi  non  unum  scd 
ires  deos  culanU  Quibus  digne  satis  Dominus  in 
£vnngeii9  ait  :  i  Erraiis,  nescienies  Scripturas  ne- 
4|iie  virlulem  Dei  (Matth.  xxii^  i9).  »  Nos  eniin  non 
ires  dcoa,  sed  Deum  iinum  in  Ipibus  personis  coli- 
lous»  et  adorainus  Patrem,  ei  Filium,  et  Spiritum 
nanciuro,  Deus  quidem  unus  est,  sed  pcrsona:  tres 
Muii.  Nam  Pater  Deus  esi»  et  Filius  Deus  est,  ei 
Spiriuis  sanctus  Deus  esi :  non  ires  iamen  dei,  sed 
tinus  esi  Deus.  Tresenim  istae  personae  una  essen* 
tia  soni»  una  deitas,  una  virtus,  ona  majesias,  uoa 
fta|Henlia,  una  foriitudo,  una  omnipoicntia,  unum 
lumen,  nnum  prtncipium,  una  claritas,  ei  qu^cun- 
que  aliae  suni,  prseter  personalem  proprietatem,'quas 
deuna  nersoiia  dicunlur,ci  dc  omnibus  paritcr  dicun- 
lur.£tqualiierenimPaier,  (aliteret  Filius.etSpiriliis 
sanctus  Deos  esi;  otnnpotens  esi,  rortis,  magnus,  et  sr.- 
piens  est,ei  quxcunque  alia  siniili  modo  dici  possiini. 
Noii  iamenire$dii,vel  iresoinnipotentes  sunt,6edunus 
Detis,nnus  omiiipotens,  unus  forlis.magnuset  sapiens. 
P^rsonali.s  autero  proprieias  baec  est,  ui  Paier  getii' 
tnr,  Filius  genitus,  Spiriius  vero  sanclus  nec  geni- 
lor,  nec  genitus,  sed  ab  ulroque  procedens  credatur 
«i  iiiteiligaluri  licc  aateni  fidcs  nosira  non  argii- 
fiientis,  iion 'syHogisrois,  non  liumanis  raiioiribus 


e4tiA  M»  Md  «olis  sanetsmm  Scripturantm  .naeCd* 
rii^tibas,  .non  nb  hoinuie  Inventis»  sed  diviniius  imt 
spiraiis  flrmaia»  Und^  ei  Msm  ooa  credeniil^t 
Q  sibi  eoniradicentibus  .Dominttssii  :  i  Si  crederetis 
,  Mojsi,  credeMlis  uiiqne  ei  mibi,  de  roe  enim  iUe 
scripsil  {Joan.  v,  46).  i  Si  .quis  qMerai  obi  de:  $0 
ipso  seripserii  McyBes,  audiaiipsom  diceute» :  ^  In 
capiie  libri  seriplom  esi  de  me  {P$al,  xxxiXv  ^)*  Ab 
ipso  cqepit  Moyses;  ipsaro  io  eapiie  posuil,  oi  Jii* 
daeas  ciio  f:|cileqoe  uiveniat»  qoero  iuvenire  imhi 
vult,  nec^  laborel  qnsreodo,  con  nisii  per  ipsoro  ad 
eaeiera«  qiiae  ibi  scHpta  suiil,  pervenirftoon  valeac, 
legendo  :  4  In  principio,  inqiiii,  feeii  Deiis  f^jekim»  et 
ierram,  ei  Spiriuis  Dei  ferebaior soper  aqiias(Ge«.  1, 
1,2). »  Cooveoiens  Corissse  fiierai  oioonienPairis 
prios  ponereiar,  qui  ubiqoe  maxime  ab  ipso  Fiiia 
lM>noraiur;  sed  neloli  lioc  Moyses,  imo  Sporiios 
sanciosy  qoi  Igqoebaior  per  Moysen.  Prios  nomeii 
D  Filii  posuii,  ne  Judxas  quaerendo  errarct.  Sed  dice^ 
forinsse,  Quid  esi  principium  ?  Ipse  tibi  respoodeat» 
ipse  libi  dical.  Dixii  aliquandp,  sed  tion  intellexisii ; 
ilerum  di<;ai,  si  forie  inieiligas  :  f  Ego  priucipium^ 
qui  et  loquor  vobis  {Joan.  viii,  25).  1  Crede  igitur 
Moysi,  crede  aucloritatibus  Scripiurarum,  vel  ipsa 
aueloriias  ie  cogat,  ei  Spiritus  sanctus  te  compellai^ 
ut  iinuin  Deum  in  iribus  pcrsonis  confiiearis.  Ecce 
staUm  fn  capite  hujus  lihri,  qni  inier  alios  priinus 
esi,  iiiius  Deus,  et  tres  pcrsonae  positx  suni.  Deus 
vitlclicei  Pater,  qiii  fecii  ccelum  ei  (errani,  ei  Spiri- 
,tus  Dei,  per  qiicin  Patcr,  et  Filius  disposuil,  e(  ordi- 
navii  quxcunque  Tacta  suntin  cfelo,  et  in  (erhi«  IIoc 
enim  videlnr  sigiiificare,  qitod  dicitur  :  t  Sptriius 
Dei  ferebatur  super  aquas  (Gfs^s.  1,  '2).  >  Spiritus 


975  ^-  BRliiVONIS  EPlSCOn  SIGNIENSIS  tll 

namqii*  Sa!*.clut  a  Patre  Filioqo«  procetleiis  iiiriiis-  \  baui,  qiii  euiii  Doviter  coepiiSCt  ame  maMm  noa 


qBO  coDsilio  voiuntateqiie  disponii  quidqiiltl  per  Fi- 
lium  Paier  operatur.  Quia  enim  Filius  Sapienlia  vo- 
catur,  ul  tam  pulcbrum  opus  a  sniiiimtia  raetum  in- 
teliigatur ;  nterito  per  Filiuin,  qui  Sapieulia  dicitur, 
faclum  perliibetur,  quamvis  a  tola  saucta  et  indivi- 
dua  Triuitate  factum  528  ^^^*  ^^^^  dubiietur.  Bene 
aulem  Patcr,  et  Filius  in  Spiritu  saucto,  qui  utrique 
commuDis  esi,  dispouere  dicuutur  qnaecunqtte  eis 
iltsponere  placot,  ut  comnionfs  git  disposltio,  qno« 
rum  commuuis  est  operatio.  Fecic  igiiur  Deils  coe- 
ium  ei  terram,  per  quem  Patrem  f  ntelllgimus.  Deus 
enim  commiiue  nomen  est,  et  sicut  ad  Patrem,  ita 
et  ad  Filium  pertiiiel,  et  ad  Spiritum  sanctuiii.  Sed 
quia  prgedixcrat,  in  priitcipio  fecit,  necessario  Pater 


fuissCf  qttadragiiita  annos  nondiitn  haFiDisae  dice- 
ImuI.  Ecce  cogiint  vos,  o  JuJ»i>  libri  veslri»  aucto- 
res  vestri,  et  patrcs  vcstri,  qiiibas  conlradieere  iion 
audebiiis,  ut  onum  Deuin  in  tribits  personis  Ddoro* 
iis.  Sed  fortasse  adbuc  erralis,  Don  scieiiies  Scriptu* 
ras  neque  virtutem  Dei,  el  ideo  non  creditis  Deqiie 
Bfoysi,  neqiie  David ;  quomm  uterqiie,  nl  auperiui 
ostensum  est,  uiium  Dcuui  et  tres  personas  cciifiie- 
lur.  <  Alia  est  enim  peraona  Patris,  et  atia  Filii,  ali.i 
Spiritus  saucii.  i  Uode  boc?  quia  aKa  esl,  qo«  lo- 
quilor,  alia  cui  loquitur,  et  alia  de  qua  ioqoilor. 
Loquilur  auteiu  Pater  de  Filio,  itbi  ait :  « Ipse  invo- 
cabit  me  :  Pater  meus  es  to  (P«a/.  lxxxvhu  77).  i 
L*N|uitor  et  Filius  de  Patre,  ubi  didl:  «  Dominas 


inlelligitiir,   qiiia  per  princlpium,  id  est  per  Fi«  B  i^ixil  ad  me:  Filius  metises  tu;  ego  bodie  geiiui  le 


Jium,  operatns  est  (1797).  Prima  itaque  persona 
'Pater,  secunda  principium,  id  est  FitkM,  tertia  vero 
Spiritoi  Dei,  qui  snper  aquas  ferebalor,  per  quem 
Spirittts  sanctus  manlfealissime  demofisiratur.  Si 
iribil  amplios  scripsissel  Moyses»  solom  liOc,  qtiM 
in  capite  bujos  libri  scriptom  est,  sufiicere  poterat 
ad  lldei  nostrae  asserlionem,  ut  unuin  Deum  in  trl* 
bos  personis  colerc  debeamos*  Piilchre  igitur  per 
Psaimistam  Dominos  ail  :  «  Holocaustum  ei  pro 
peccato  non  postulasti;  tunc  dixi :  Ecce  venio,  vl 
faciam  ▼olunlaiem  tuan:  [Ptat,  xxxix,  8). »  El  quasi 
ab  aliquo  interrogareinr  qirfs  csset»  ail :  «  lu  capite 
libri  scriplom  esi  de  me  (/Md»,  9)i » l2uod  lale  est  ac 
ai  diceret :  Ego  som  illud  principium,  quod  in  capite 


(P<«/.  n,  7). »  Loquilur  Paler  de  Filio,  obl  ail : 
c  llic  csl  Filios  rfieus  dileclus,  in  quo  mihi  beoe 
coniplacul,  ipsom  aodite  (Mauh^  xvii,  5).  »  Loriniinr 
d  Filiiis  de  Paire ,  obi  ail :  «  Paler  nieus  usqoe 
aaftdd  dpe»alur«  ei  ego  operor  (Joan.  v,  17).  >  Lo- 
quilur  auiem  et  ipse  Patri,  ubi  dicii :  «  i'atcr  jiiste, 
mtfndus  te  iibn  cognovit;  ego  autem  cognovi  le,  ei 
bi  cognoverunt  quia  tu  me  misisti  (Joan,  wti,  25). » 
El  ibl :  «  Volo ,  Pater,  ut  ubi  suni  ego,  illic  sit 
el  niini^ter  meus  (Ibid.,  S4).  »  Loqiiitur  autcin  Fi- 
lius  de  Spiritu  sancto  ,  ubi  alt  :  «  Cuiii  veneril 
Paraditus»  quem  ego  mitlam  vobis  a  Patre  Spiriium 
veritaiis,  qui  a  Patre  procedil,  ille  tcsiiiBoniuiu 
perbibcbit  de  me  (Jaan,  xv,  26).  >  Longom  eat  au- 


libri  scriplum  est,  in  quo  coslum  Paler  crcavli  ei  G  lem»  si  omnia  testimonia  colligere  velimus,  ubi  Filibt 


terram.  Quia  ideo  nnnc  Pairia  voluBlatem  lacefe 
Ycnit  quottiam  per  sacriflcra  el  holocausta  niundus 
salvari  lion  potuil.  Hanc  Adem  babuit  Moyses.  Quam 
Hdem  Oavid  qaoque  balMieril,  vldeamus  :  «  \erli# 
Domini,  Inquit,  cc^li  firmatl  sottl,  el  spirttu  oris 
ijus  Omnis  virlus  eonim  (PiaL  xxxi,  6).  »  Nulla 
diilerentia  est  inier  eos :  quod  unus  dicil,  ulerque 
dioil.  Ciitt  fidcs  utriusque  est;  ttuum  Deum  in  tribus 
personis  uterque  adorat  et  veneratur.  Domiuus  eniin, 
ct  Verbum  Domini,  et  Spiritus  Dominl,  Ires  persons 
Bunt,  et  unus  Deus,  a  quibus  cOBlum  el  lerra  creata 
snnt.  Et  tride  quomodo  unus  SpiritoS  loquitur  in 
ntroque*  ViJe  quomodo  id^  quod  ait  Domittos  : «  In 
capite  libri  scripium  est  ile  me,  >  in  utroqiie  coii 


de  Patre,  et  ad  Patrein,  et  de  Spirittt  sancio  in 
Evangelio  iocoitts  est.  Sed  b»c  pauca  dixisse  soffi- 
ciat  ad  credendom,  el  iuteliigeiidum ,  alinui  esse 
persouam  Patris,  aliain  pcrsonam  Fiiii,  aliam  Spiri- 
lus  saiicti ;  slquidem  alia  persona  esl  qiiaB  loquil«r, 
alia  cui  loquitur,  et  alia  de  qua  loquilur.  Sed  Judsd 
Filii  Dei  auctoritatein  nou  suscipiunt ;  nos  aulevi 
banc  unain  auctoritatem  pr.-e  cuuctis  aociorilaiibos 
babemus.  Dicat  igitur  ipse  nobis  quid  credere  de- 
l>eaiuus,  ab  ipso  audiaiuos,  Ipse  nos  doceat  fideiu 
nostram;  tidcuius,  quid  diterit,  quando  discipulos 
ad  praedicandum  misit :  «  Ue,  iiiquit,  docete  oiiincs 
geiiies,  baptizanlcs  eos  in  uomiue  Pairis,  ei  Fiiii, 
ei  Spirilus  sancti  (Maiih.  xxvih,  19).  »  Qitare  la 


%cniat.  i  In  capiie  >  namqoe  « libri  scriptom  esl  de  ^  nominfe  Patris,  et  Filii,  el  Spiritus  sancU?  Qui 


me :  !n  princlpio  erat  Verbum ,  et  Verbum  eral 
apod  Deom ,  ei  Deos  erat  Verbom.  >  Igitur  qiiod 
in  capite  libri  scriptum  est,  Dei  FIUus  intelligitur, 
tttet  nos  invcniamus  Cbristum  in  capite  ilbri  noslri, 
et  Judaei  eumdem  inveuiant  in  capite  libri  sui,  ei 
iioslri.  Quem  enim  David»  et  Joannes  «  Verbum  » 
tocaverunl;  ipsum  Moyses  «  principium  »  dixit. 
Idem  ergo  per  Verbum,  et  priucivlum  signlficalu^. 
Sed  Dobis  Verbum  vocari  debuit,  qoi  docibiles  so- 
uitts,  qoi  ipsius  verbuni  et  doctrinam  audire  el 
discere  paraii  sumus.  illis  vero  certc  dcbuil  vocari 
prlncipium,  qui  eum  principium  esse  noii  crede- 

(1797)  Cit.  edit.  habcl :  operatu$  siu 


_  iia  a 

qua  creati  sumus,  ab  ipso  nos  restaurari  ei  sancti- 
flcari  necesse  ruiu  Non  disil.  ui  baptixareui  in  o6- 
mine  Pairis  sotummodo,  quia  iion  sotos  Palcr  nos 
creavit;  addidii  Filiumv  qoia  el  ipse  creaiorest; 
addldii  el  Spiriium  sanciiim»  quia  Ipse  qooqoe 
nibiiomiuus  creator  esL  Nihii  amplios  posorl,  qota 
caeiera  omnia  creaturat  sunt.  Ab  his  Iribns  per- 
sonis  creata  sunl  omnia;  el  isls  tres  persoac 
529  non  tres  dii,  sed  unos  Dcos  soni,  Paler,  Fi- 
lios,  et  SptritttS  sanctos.  Nonquam  iii  hnc  pariiiMe 
bas  tres  personas  Dominos  pasoisset,  nisi  per  ODnta 
acquales  csscnt ;  nisi  iu  diviuitate,  io  mijestate,  i:^ 


ftl 


tfiiXTENTUEl.— LiB.IT. 


m 


«Mntp^liiitki,  €i  iii  «liift  oniiHbu»  rmili**  esseiiU  iL. est,  quaecuiiqiie  &it,qii;i!uiiaeieadem  numoro in  piu- 


t  QuaHs  emm  Pattrr,  talts  Filius,  talis  Spiritus  san«» 
eius.  Immensus  Paler,  immensus  Filius,  immetisu»^ 
Spiritas  sanetus.  iEiernus  Paler,  xiernus  Filius» 
«leriius  Spirittts  sanctus.  Non  tamen  tres  aeterni, 
Mc  tres  immensi ;  sed  imus  aeternus,  ct  unus^  irn* 
UI0MM1S. »  Stulti  et  per  omuia  iiisaoi,  qui  PlatODicis 
syllogismis  et  ai|[uinenti$. Arisioteltcis  de  somnKi  e.t^ 
oronipoientl  TrfniUite  dlspuure  conantur.  Alllor 
enim  se  habet.siibstantla  Del,  et  aliter  subslanlia 
crenturar^  pmniom.  Illa  enlm  sola  aetema,  caelene 
temporales.  Illa  sola  immutabilis  est ;  casterae  mutar 
bito;  illa  sola  eontraria  non  sitscipit,  aliae  vero 
CQHUarjonun  susceptibilee  sttni.  Sic  enim  Arisioie- 
lea  «ubstantiam  deQnivit.  Snbslanlia  est,  quae  cnm 


rtbus  esse  possil ;  ul  hlc  bGmo,  liic  ooiirus,  hic  pes, 
ba^c  manus,  boc  capul ;  cuni  miumquoilqoe  borum 
sit  unum  numero,  nullum  ebrmn  in  pluribus  ess^ 
poiest.  Sl  vcro  ariiculus  iiide  lollatur/qui  cerif 
numeri  slgnilicativus  est,  ut  non  dicatur  blc>  vel  baec, 
vel  hoc,  scd  tantum  sine  articulis  dicaiur  homo, 
octtlu8>  pcs,  mauuB,  caput;  nihil  est  quod  unum- 
iquodqoe  borum  de  phiribus  praedicari  prohibeat. 
Sie  enim  prolau,  jam  non  mindero.,  se4  esscniia. 
uiium  sunt.  Unde  et  philosopbus  ait :  Participailoue 
speciel  plures  bominea  sunt  unud  homo.  Petrus 
bniui,  Jacobus  ei  Joannes  cum  sini  plures  miinepo, 
In  specie,  quae  est  homo,  unum  sunt ;  quoninm  et 
Petrus  homo  esl,  et  Jacobus  bomo  esi,  et  Joanoos 


_  ^    __ , _ — , ,,^  ^ ,  _..^  _., 

sil  ttfia,  eadem  numero,  sasceptibilis  est  conirario-  ^  bomo  est.   Sed  sl  addaiur   artlculu&,  vel  nomen 


ruan  secttndttm  sui  mulationem.  In  hac  autetn  defl« 
iiii|ofie^l>ei  «ubaUnlia  nou  conitftetur;  quia  cum  sii 
Hna  oi  eadem  numero,  neque  conlraria,  neque  mu- 
utioiiem  snacipiena  esL  Hanc  auiem  qiiaestioiiem, 
qttia  in  hoG  sermone  traeUre  oon  suiOGimtts,  in 
aliiim  mctaodum  dilleremus. 

CAPUT  U. 

De  tadm, 

Sunt  qnaedani  Sabbat^,  quae  dicunUr  SabbaU 
Sabbatoriim,'  ut  qua:dara  sancia  dicuntur  Sancta 
aanclorum,  quia  majora  stmt,  et  quaedam  cantlca 
dicuiitttr  Caniica  canticorum,  qttia  majura  sunt,  et 
beaU  Yirgo  Haria  dicitur  Virgo  vlrginum,  -qula 


proprium,  et  dicaiur  ita,  Petnis,  Jacobus  el  Joannes 
suni  hic  homo,  non  erit  verum.  Similiter  autem 
non  erit  veram  si  dicatiir,  hl  ires  homines  sunt  Fe- 
trus,  vel  bl  tres' sunt  Jacobiis,  tel  hi  tres  sunl: 
Joannes.  Manirestum  est  ergo  qood  nuna  substantia 
una  eademque  nuniero,  aut  arilculo,  aot  proprio 
taomine  demonsiraiur.  Quod  aotem  universaKter 
dlxt  nulla  subslantla,  sic  est  acclpiendum,  ac  sl 
dixissem  nulla  subsUutia  teinporalls,  nulla  subsian* 
tia  muubills  et  contrariorura  susceptibilis.  De  bae 
enlm  sola  loquuniur  pliilosophi,  hanc  solanr  deflni* 
Vlt  Aristoteles.  Nulla,  inquain,  talis  snbsiantia,  cum. 
sil  una  eademque  numero,  de  plurlbus  praedlcatur. 
Divina  rero  substaniia  (quae  atiqiie  aeierna  est,  \m* 


cunctis  virgihibus  majDr  est;  lia  qoaedam  fesilviia-  ^  muubtlis  est,  et  nuHlus  conirarieuiis  snsccpiibilis. 


lespossunt  dici  fcslivltate&festivKatum,  quia  omr^f- 
Liis  allis  TestiviiatSbus  (n^jores  sunt.  Tales  SQitt 
antem  omnes  illae  festivitaies,  quas  ad  spccialeiii 
Det  omnipoientis  laudem  cotimus  et  celebrainus; 
sicui  est  bodiema  fesiifitas,  quae  iu  honorem  sanctse 
THnitatis  cetebratur.  Dividitur  enim  hxctinius  iii- 
ifisibililer  (i71>8),  quia  quamvts  personae  tres  sunt, 
Deus  tainen  uhus  est,  qui  non  per  partes  divlsnft, 
aed  loius  in  slngulis  est.  Qnla  enlm  una  Dei  sub- 
stantia  tn  singtilis  personis  e$t,  divisa  quodammocfo 
esse  vldetur,  Sed  quia  iota  in  singitlii  esl,  iudivls^ 
esse  probator.  Toia  enlm  esseiiiia  divinitatis  cst  In 
Pntre,  toia  in  Splritu  sancto,  quonfam  et  Pater 
Dcns,  et  FHras  Deus,  et  Spiriins  sancius  Deus,  ei  hi 
tresunus  Dctts.  Qiria  cnim  non  est  Deus,  nisi  untis, 
iion  potesi  alius  Deos  praedicari  de  Paire,  allus  de 
fflHo;  et  alltts  de  Spiritu  sancto;  sed  idein  Deus,  et 
wnu^  inmiero  de  onutibus  et  de  siiiguKs  prsedicainr. 
lioc  auiem  sie  esse,  credere  quldem  omnino  debe- 
iiins;  qnomodo  sii,  vel  lleri  possit,  qwBrere  penlttts 
fion  debemus ;  qtioniain  nuUaientis  (msi  divina  iii- 
spiratione)  fiujus  socraineiHi  pfoiuiidllatem  InieHI- 
gerc  vaiemtis^  £i  hoc  iilvo  fortasse,  quia  in  imlla 
aKa  sttbslaitiia  tale  aliqnid  mveniri  potesu  Diffioile 
Ciiim  crediior,  quod  milla  simiUiudiiie,  nulloqtte 
eiempli^  oonipfobalDr.  Nuihi  enim  aHa  subkiteaa 


Cum  semper  simplex  et  una  sit,  eademqne  numcro), 
ftemper  tamen  in  pluribiis  est.  Semper  eniin  Dcus 
unns,  et  qoi  nunquam  potesi  esse  sine  numero,  tnms, 
hlc  Tidclicei  (ut  cum  aniculo  dicam)  Deus  nostcr, 
qui  fecit  ccelmn  et  terram  ;  semper,  iiiquam,  et  Pa<^ 
ter  est,  ei  Pilius  est,  et  Splritus  sancttis,  et  iotus- 
Pater,  totus  Filius,  iolus  Spiritus  530  ^«'^netua. 
Muiiquam  tamen  Pater  Filius,  nunquam  Filius  Pa- 
ter,  nunquam  Spirilus  sancius,  vel  Pater,  vct  ¥% 
lius  esi.  Et  boc  qnldein  ab  humana  into1Iigcnti& 
longe cst,  quia  tate  aliquid  In  hac  subslantiaiempo* 
'rali  ci  muiabin  inveniri  non  potesi.  Sl  ehim  bfe 
homo,  qtiem  tibi  digito  ostendo,  et  Siinon,  et  Petrtis 
0  est,  et  semper  Simon  ei  Peirus,  semperque  tolus  et 
Siinon,  el  Peitus  est,  necessario  concludrtur  ct  Pe^ 
trutn  esse  Simonem,  et  Simonem  esse  Pelnim.  Ihe 
eniin  colleciione  lalis  syllogismus  neri  potesl.  Si 
Stmon  Petrus  est  bic  bomo,  ^t  hlc  homo  est  Peirtis, 
ergo  et  Simun  est  Petrus.  In  divina  autem  6t»tema 
siibsUnlia  ariter  flt.Seinper  verum  est  dtcere:iI1i 
Deus  nosier  (quem  tibi  non  digiio,  sed  fiJe  ostendo) 
ci  Paicr,  et  Fllius  cst ;  semperque  Paler,  stj^f^rqtio 
Fflius  est;  toiusque  Paier,  et  FHiusest.  Non  Uinefi 
Ventm  est  dicere,  ergo  rt  Pater,  et  Filius  ^st.  IM^ 
'lesi  enim  ex  his  Ulis  ficri,  sed  non  condttdll  ^f^ 
toglsmu».  Si  FiUus  Dei  est  hic  Deua,  ol  Deos  Paiir 


(ITW)  Coil.  Vai.,  iu  etismodi:io»Mfrfffl6<mer. 


f79 


S.  BRUNOMS  EPISGOPI  StGNTENSIS 


etl;  tfloctFilius  Paier,  elPater.rilius  est.  QuoJ  A  I>ci  iti^ratnr;  tt  tffcH  r  t ^cne^lliiiewf «^^^fwit 


quldeoi  dicere  ei  crcdcre  ioipiufn  cst  et  farsum 
Hoc  aotem  si  Arius  inteRexisset,  ci  duas  istas  sub- 
^amiasy  «terDaia  et  mutabUem^  tam  dlTcrsas  ab 
invioem  divisissei,  neque  ipse  crrassetf  neqoe  alios 
tam  multos  errare  fecisset.  Dum  eni^a  a:teruam.  et 
lOOomuKitabUcm  sul^tantiam  inira  lerminos  temjK)- 
raiis  mutabilisque  suhsianUic  concludere  yoluit , 
omnia  In  iila  fieri  arbitralus  est,  quos  iii  isia  csse  ca- 
gnovit*  Dixit  igitur  Filium  Palre  niinorem,  et  Pa- 
trem  Fiiio  aniiqtiiorem„  quoniam  inier  bomines  boe 
esse  non  duhium  cat.  MuUus  cnlm  filius  nasciLur, 
qtti  patve  minor  iion  sit  «tate  et  pcrsona,  Stulius, 
qai  MNi  coasLleraTit  substaiiiiam  simplicem  eiaeler- 
nam  neque  majus,.  neque  minus  suscipere  possc, 
Deos  CBim  sewper  mma  est,.  «i^raus.  c«t,  immuia- 
t>iila  cst>  et  quod  ei  proprium  esty  semper  est  quod 
est.  Unde  Mojsi  iulerroganii«  et  scire  yolenii  qiiis 
esset,  ait :  « G|i;o  sum»  qui  siim.  Uec  dices  iiliis 
Isracl  :  Qtti  est  misit  me  ad  fos  {ExQd,  iii,.  14).. » 
Itte  euim  xem  deftuiiione  dicliur  esse,  qol  seniper 
est,  qui  imrouubUis  est»  qui  uunquam  coepit  esse, 
qui  niroquain  desiQlt  essc,  cijjus  lota  csseniia  uiia 
aemper  esi,,eadem  est.  Semper  coun  et  totus.  Deus 
i  est»  semper  et  tolHs  Yirius  esi,  veriias  est, 
I  eat»  principium  esl,.  et  simiiia.  Keque  aUud 
est  ei  esse^  et  oninipotcntem  cmc^  et  iuec  onioia  in 
ipaoi  smit  unum.  Omnia  baic  est  Paier,  omnia  Fi- 
liMS,omnla  Spiriius  aanctiki.  Quomodo  ergo  Pater 
maloe  Fii&o,  veL  antiipiior  esse  potesi,.  cuui  FiUus 
xtecMis  ait»  et  ante  seteraiun  aUquid  esse  potuii»  et 
anteqoam  FiUua.  es8et;Paler  csse  potuit  f  Sed  anl(3 
seterBam  nibU  esse  potuit;  non  esteiigo  Paier  antc- 
^am  FiUu&v  prasertlm  cum  Filius  Dei,  vcrbum  Dei 
ait,  '«IrtQs  Dei  sii,  sapieuiia  Dci  sii.  Neque  enim 
.anlequam  verimro^  anLeqiiam  virtust  anlequani  sa- 
pieDtiay  Paier  csae  potuit..Qaalls  enim  esset  si  roriis 
essaplena  non  essct?  Neque  enlm  sine  virtute  fQrtiSt 
jMqoe  sapiena  sloe  sapientia  esse  potest.  Sapieutia 
enim  In  Patre,  el  Filio»  et  Spiritu  sancio  una  est, 
et  praeier  Ipsam  auUa  est.  ipsa  est  autem  de  qua 
•didttir  ;c  Oiunia  in  sapieniia  fecisti  (P<a/.  am,  24).  i 
Bt  ipsa  qiiidem  est  \crbum  Dei,  pec  quod,  sicut 
seripluin  eat  •  tOmaia  lacta  suot,  et  slue  i|iso 


on:)rrnbit>  (Isa.  lih;  ft.)i  El  AfTiifs 'InfelMt  ^  aNii 
generaiioiirbus  haiic  itnam  srngnlaretit  iel  )i«!mirab^ 
lcm  dlfTerfe  tron  piUal.  Possumus  artffenrlif ettato- 
ns  euam  tatfa  iiivenfrC,  fn  qnlbus  flfe  qui  gignil 
non  sit  pnus  ilTe  qtii  gignrtor.  Dc  ighti  naMqeeesl 
calor  et  spTcndor  siinut  ctim  fghe.  Undd  ef  AOiifHH 
merlio  (1799)  splendbr  P^tris  vocatoir  IFfRite  Ber, 
dicente  Aposioto' :  t  QitlCum  sU^splciidor  glori*^  et 
ftgura  subslanlfx  ejos  [^i^r.  i,  5).'i  flkiil  m^iu»  esi 
ut  in  nobrs  Tpsis,  qui  ad  Dfel 'Imajff nefil '  el  «lmafta« 
dinem  facti  sumus,  hanc  ^iiilf^tfe  fmagWem  re* 
quiramus»  Nnsqiram'  enim  Dcl  slmiUhido  tam  htah 
reperiri  debct  sicut  ni  ITfa  creatura,  qo«  ad  Va 
imagrnem  et  simintuitrncffl  facta  est.  Solits  antem 
^  angelus,  et  bomo  Dei  srmrniiidinem  habere  perbl- 
bctur.  Et.  dc  bonis  quidem  angeKs  dnbhaH  non  de- 
bet,  cnm  de  maris  qtioque  scKptum  sit  r  <  Ttt  sk 
gnarulum  similKudlnis,  ptcinos  sapffeirflji,  peffectw 
decofc,  tii  deticiTs  paradisi  Del  fbfeii  (E^c^.  xirm, 
{9).  »  De  bomlne  vcro  qiiid  f  t  Faciamus ,  iftqai 
Deus,  bominem  ad  tmftginem  et  'slmlHtodittem  no- 
stram  {Gem.  i,  26).  >  ileiiclgiiar  simiHtodinero  ha* 
bcnt  angeli  et  bomioea  ad  Deum,  quia  notaraliter 
sapientia  pieni  'sunt»  et  qoia  aulla  alia  creatora 
ad  banc  sapientiam  pertingeve  poiest.  JSst  aoten 
luBC,  sapieutia  divinanim  humanarumque  renun  in- 
telligentia.  531  Uane  autem  inlelligeatiam,  prster 
angclum  et  hominem»  auijb  creaMira  habere  potesi^ 
Ut  eoim  de  angelis  taceamos,  qtiaeaiia  creaiura  vel 
liiterarum  pentiam(1800),  velnumerorum  scicoUa» 
.habere  valet?  Secuadum  hanc  ergo  ad  iiiiagxQemet 
simitltudinem  Dei  facti  sumas,  ia  qua  ipslus  ^noque 
Xrioiiaii»  similitudioem  quaradam  habemus.  Trtni- 
tas  autem  uostra  horc  cst,  €  inteUigentia»  .meioorra 
ct^usus. »  BsBC  tria  quodi^nmodo  unum  suot,  et  sine 
se  esse  non  possuiU,  neqoc  unum  ci^  his  prius  ai  u, 
vei  posterius  csu  Et  de  intelligeniia  quidem  jam  di- 
ctum  est»  quod  divinanim  sit  homaaanuuqoe  rerum 
cognttio.  Memoria  vcro  est»  qua  ea  q,ux  inteiieu- 
mus  rciinemus.  Usum  auicm  toconaturalem  quam- 
dam  poieatiam,  per  quam  ea  qu»  inteUeximus,.et 
meiuorix  commeudavimus,  aiios  quoque  docece  va- 
leamus.  Gignitur  autera  quasi  de  PatrcFilias,  ita  de 


tetom  est  iiihii  (Joaii«  i,  3).  t  Si  ergo  haec  sob,  D  iiiieiligeatia  raemoria.  Nequeenim  oisi  de  re  intel- 


et  noa  aUa  sapiciiUa  ia  Deo  est ,  aut  sine  sa- 
pfentia  (quod  nefas  esi  dicerc  vei  cogitare)  Pater 
aliqttaado  Cuit,  aut  aate  liane  sapienUam  nunquam 
loit,.  Impossibiie  est  igitar  ante  Piiium  Pairemfuisse. 
-Sed  dleit  Arius  :  Prius  est  qui-gigiiit  quaiu  lUe  qui 
fligBitar^  ^ooiam  eum  q,ui  giguii  neccs^e  cst  csse, 
neqoe  eaim  qui  ooa  cst,  gignere  poiest;  llle  vero 
•qot  gigiiitur»  nQndum  est;  qitisi»  secundum  pbiioso^ 
phorum  senlentUim,  quod  flty  iion  est.  Miser  ei  in- 
Mis»  qui  Verbi  Dei  generationemft  sicut  aUas  om- 
Nce  geneKttienea  Aeri  arlHtratur  1  Propbeta  de  FUio 


lecta  memoriam  babere  possiblle  est.  Usua  auicm 
aimiUmdinem  sancti  Spiritas  babere  videiur,  qoia 
de  intclUgeniia  nicmoriaque  procedit.  Neqoe  eoitti 
docere  quia  poicsl  id  quod  non  intelleut,  oeqae 
meinorue  commeodavit.  Non  est  tamen  iotcUigeniia 
priusquam  memoria^  quamvis  de  inteUigeiitia  mema- 
rsa  sit^  quoniam  nuUius  rci  intciUgentu,  etiamsi 
parvisslma,.  sioe  memoria  baberi  poteeu  Uipoia 
nomen  duarum  syUabamm  parvissimom  qjuidem  esi, 
sine  meinoria  tamea  neque  sciri,.neq.oe  iatcUigi  pa- 
test.  Quomodo  euim  simenione  oon  affiiexilft^fnafc 


(1799)  Cod.  Val.  De  igne  uawque  et  cator  ^ignHnr,  el  tplendor,  Vnde  el  non  tmmenVo,  etc. 

(1800)  Edil.  Ascciis.  babct :  iU  enim  de  aliU  laceamue^ifim  aHa  crenimmf.  tei  tifdi  niU  ^ome  iUUrarum 
fmiianu 


981  /"      SEiVrENTl A.  -  UB.  ff.  m 

f jlUf>»  «ecnudu  iiiitgelur,  vel  ipM  pfima  sine  me-  A  esse  videtur  <}e'ejbs  nb^  esseutia  ja^icare  (liftOi)f  ' 

pmcrtifh  'cnm  ij^se  dkat :  c  Ndo  me  Ti>Jebit  hoiDo«. , 


morii  «oieiurf  StuUm  eitim  dtcta,  obllviscelur, 
imo  Bon  obliviscetur »  ^uia  nunQuam  sine  mcmoria 
inteUigetur.  Non  est  ergo  inlciligentia  pniisquum 
Diemoria.  Umis  quoiiue,  id  est  docendi  potentia, 
liift  duabus  posterior  non  est,  quia  nou  prius  nliquid 
iiitelligimnsa  vel  meinoriae .  commeiidamus,  quam 
etiaui.docendi  potes;tatem  babenius.  Quia  ergo  uulla 
alia  creatara  baiie  trinitalem  et  iiniiatem  liabei^e 
potesjU  noD  imiverito  secundum  banc  unilatein  et 
iriAiulem  angeluset  liomo  Dei  siu^ilitudinem  babere 
videntur*  ^^  ergo  .etiai|n  in  creaturis  invenitiir  ali- 
qaid,  qiHNi  quamvia,  e^  aliquo  gignitur,  tameu  non 
«•I  poaierior  eo  ex  qiio  gigoitur. 

De  tadem. 

€um  loquimur  de  unitate  et  Iriniute,  qu»  Deua 
csi,  ioTiaibilem  ffitern^mqiie  Dei  nostri  substantiam, 
caKgaptUHta  oculis,  inArmi^que  luminibus  videre  de- 
ttderamua :  vaide  timeiidum  esi  ne  forte  nobis  dt- 
catur  iitttd  quod  in  Cauticia  cajiticorum .:  c  Averte 
oculoa  luos  !»  m^ ,  qoia  ipai  me  avolare  fecerunt 
(Caju.  VIII,  23^.  »  Unde  Apoatolua  ait ;  c  Non  plua 
«apere  quaip  oportet  siypiere,  sed.&apece  ad  sobrie- 
Iftlm  (fiiMi.  xiH  $). » £t  iu  P$almi& :  c  Accedet  bo- 
mo  ad  cor  aitum»  ei  exalubiuir  Deus  (P$ui.  lxiii, 
7)»  »  Et  Salomon:  c  Dixi;  Sapieiis  eOiciar,  et  ipsa 
iQBge  Ai|it  a  me  [ficdt^  wi|  24).  i£t  alibi ;  c  Sicut, 


et  vfvel.  I  tnviafbiHs  est  Deds;  non  eiiim  ffyrpoth^ 
sed  nicAiis  dculis  videtvr :  meiiiis  utique  iimovaui, 
et  resurreciioniB  gloria  iiraminat»,  ci  omni  corru- 
plfohe  corporea  liberat».  TaKs  tuiic  erit  humaoa 
532  natiira,  quae  corporeig  oculls  Cbristi  bOmaDi- 
lalcin,  ei  mentis  ocutia  ejus  diviniuiem  cootemplari 
valeai.  Coiisldera  modo  quanu  tuDc  tetiiia  ease  po- 
terit  vtdentibus  Deuni :  cum  et  eorporeis  oculia  vi« 
deant  Cbristl  humanitatem  in  uno  loco  maneotcm»  . 
et  mentis  oculis  contemplentur  ejua  diviidutem-- 
oninla  coiitinentcm.  Neuter  vitus  erit  ofiosus,  uter«  .. 
quc  videbit  iHud  bonum,  in  quo  multum  vuleai  de« 
iectnrl,  et  quo  videndo  Dequeat  aattari.  Sed  ioierim  . 
'  qui  deterra  esl,  de  terra  loquator;  oemo  se  soprase 
ex  letidere  vdit.  Dicamus  cuiii  PsalmisU : « Domine,  no» 
est  exalutum  cor  meum,  neque  elati  sont  oculi  mei: 
Neque  ambulavi  in  niagnis,  iieque  in  mirabiiiboasu* 
perme(P<a/.cx](X,l). » Ariusmisernon  intcllexithaoc 
verb^ ;  sed  nimium  etallavit  cor  suum,  lumiomqueex- 
attavli  oculos suos;  el dum  immuDdo  corde  ei  impuris 
oculis  Dei  majestatem  videre  et  intelligerenon  potuiit 
blasphemare  coDpit,  ei  Filium  a  Patre  dividere  cto- 
natus  est.  Ncquc  tiinuit  infeiix  ambulare  io  magnts 
et  in  mirabilibus,  quse  erant  super  se,  qus  «yus  IfH 
telUgciiiiain  excedebaiit  el  ejus  ingenium  super»» 
bant.  Quid  enlm  de  Deodlcl  vet  cogitari  poieat  quod 
roagiium  ei  mlrabile  non  «t?  Magnum  enim  moluti»» 


lnquit,§ui  multum  o)elcomedit,  nonestei  bonum;^  qiie  mirabile  esi,.  quod  et  Paier  est,  ei  Fiiioprtor 


ila  qni  scrutator  est  majesutis»  oppriipetur  agloria 
(Prov.xxv^  27).»  Loquebatur  facie  ad  faciem 
Moyses  cum.Domino,  sicut  ioqui  solet  hoiuo  ad  auii- 
cnm  suuffl.  £t  umen  dicebat :  c  Si  inveni  gratiam  io 
oculis  UijSy  o^tende  mihi.  faciem  tuam,  ul  sciam  te 
^Exoi.  XXJ111I9 13).  »  Cum  Dominus  ait :  c  Non  ine 
ludebiibomo,  ei  vivei(i6id.,  20).  »^c  D^um  nemo  vidii 
uiiqium(ioaji.i,lS).»  Vocem  Moyses  audire  poterat, 
speciem  vei  imaginem  aliquam  videre  non  poterat.  Au- 
<livereei  appstoJi  vocem^us^cumdenubeloqueretur 
dkens :  •  Hic  est  Filius  meus  dilectus,  in  quo  mihi 
.bene  eoffiplacui  ( lfa//A.  xii,  18).  » Ipsum  qiiidem 
Mdivere,  speciem  autem  non  viderunt.  Nos  quoqiie 
m  sanclis  voluoniiibus  eum  saepe  loqueniein  audi- 


non  est.  Quod  quia  iste  inteiligcre  non  potuii,  s4n« 
ciorum  auctoritatibus  eredere  noluit,  neque  humili- 
Utibus  voluit  consentire,  sed  exaiuvit  anjmam  suanu 
Sprevit  episcoporum  consilia,  et  in  superbiam  eie^ 
vatus  catbolicorum  damnavii  sententiam.  Ideoqui» 
sicui  ablacutusest  super  mairem  suam,  iia  eirc* 
tributio  facu  esi  in  aiiitna  ejus.  £i  sicui  puer  ablar 
cutus,  a  lacte  avulsus,  importune  se  ingerere  sulel 
super  maircm  suam,  ut  ubera  jam  diseccaU  penUos 
exhauriat;  ita  et  maligpi  spiriius  cum  omni  vitiorum 
exercitu,  hujus  inreiicem  animara  laccrare,  cruciaro 
et  perdere  siiie  flne  uon  cessant.  Fides  ergo  saof  t#* 
ruiii  nobis  sufflciat ,.  nequo  eiiim  meliores  suaHls 
quaoi  patres  uostri , .  neqoe  ulira.  qmnramus  ,4V<K 


suus  sed  speciem  non  videmus.  Non  enim  eum  vi-  0  iHis  divinitus  sont  reveiau.  £i  qiii  nos  ipsos»  nV  M 


debif  homo,  et  vivet.  Non  videbitur  in  hac  viu, 
.^Qia  istis  oculis  videri  non  poiest.  Yidebitur  autero 
posi  banc  vium,  sicut  Joannes  apostolus  ait :  c  Sci- 
nus,  quia  cum  appurucrit,  similes  ei  erimus;  qn|a 
vridebimus  eiim  slculi  est  (i  loan.  iii,  2).  »  £t  Apo- 
etolus:  <  Videmus  nunc,  inquit,  per  speculum  In 
aenigmaie,  luuc  uutem  facie  ad  faciem.  Niinc  cogno- 
sco  ex  partc;  tunc  autem  cognoscam,  sicut  et  co- 
^niiiissum  (/  Cqt.  xv,  12).  »  Si  Muyseset  aposioli, 
qui  Bptritu  Dei  pleni  eraut,  in  quibus  ot  pcr  quos 
DoiMious  loquebatur,  eum,  sicuii  cst,  vlderc  et  au- 
«lire»  ei  iuteiiigere  nou  potuere,.  teiiierarium  valde 


qii»  in  nobis  sunt,  iuleUigero  non  valemof ,  sd.  M» 
quae  supra  nos  sunt,  nos  extendero  oon  laboremiii^ 
Audiamus  Propheiam  dicentem  :  <  Mirobiiis  faa» 
est  scienlia  tua  ex  me,  conforuia  esi,  el  nm  po^ 
ad  eam  (Pfo/.  cxxxviii,  6). »  Coepi  (inquitPropbetn) 
meipsum  considerare,ei  qqtd  ei  qualis  essei  hooiaMi 
natura  volut  investigare,  et  um  miserabilem  90te|- 
tiaiu  lu  me  ipso  inveui»  ul  pcniiusad  eam  me.4)^ 
t§iidere  uon  valeam.  Conforiata  enim  esi,  omnifiHs 
bumano  ingenio  fortior,  ei  subiimior  facta.eatgi^t 
Don  poteroad  eam.  Ecee  Propheta  nescit  aeipMi»» 
ei  to  in  hac  vita  vb  videre  et  inteUigere  ipBi«ft'iU- 


(180f )  Cod.  Yat ,  de  fjn$  etiemia  ffencmaturi» 


ttS  S.  BIUJNOiaS  EPISCOri  SIO^EMSIS  W4 

viuitaiis  naturani?  Bic  rotbiy  si  Aosli,  ancfe  oculis  A  bxe  vircus  est,  ut  fermm  ad  se  Ratnraliler  irahai. 


tlsus  est,  unde  auribiis  andrtus;  quomodo  nares 
iidorem,  quomodo  fauces  et  palatiiin  saporem  scn- 
HuntTQuod  si  isia  iiitefligis,  altius  aseendc.  Qu.ire 
iibi  tnnta  machina  firmata  sii,  quis  lorus,  qiKilis  et 
quanluscirca  ipsani  sil.  Neqtie  aliier  volvi  poluissel, 
iiisi  in  aliquo  loco  inani  et  vacuo  ab  oljstaculo  fir- 
iiiala  fuFsset.  Et  ego  quidem  taiilam  loci  spatiique 
imiiteiisitatein  circa  boc  coeluui  videre  videor,  ut 
lotus  icte  muiidus  parvnm  quid  inibi  viJealur.  Unde 
et  ipse  quoqne  bic  meus  visus  magniim  mibi  mira- 
culum  faeit,  quomodo  sub  uno  nionieiito  tantum 
ascendere,  tamque  tmmcnsa  spatia  eirca  se  com- 
preliendere  vuleat ;  nibilque  aliud  sentire  in  nie,  unde 
aiagis  omirlum  creatori  Deo  simul  cum  Psalmista 
dicere  debeain  :  i  Mirabilis  facta  est  scieniia  laa  ex  9 
me.  9  Cotisidera  eiiam  terram,  qu»  suis  llbraia 
ponderibus,  sie  1n  medio  ceeli  firniata  est,  ut  curo 
Rulluib  babeat  fundamentum,  in  noUam  tamen  par- 
tem  se  inclinare  valeat.  Unde  bene  per  propbeiam 
dicitur  :  c  Quis  mensus  est  pagillo  aquas,  et  coelos 
palmo  ponderaYtt?  Quis  ap|>endit  tribus  digilis  mo- 
lem  terr»,  et  libravit  in  pondere  inontes^et  colles 
in  siatera?  (7sa.  xl,  12.)  i  Considera,si  poles, 
quania  esl  Ula  roanus  qtiae  tantis  aquis  implerf  non 
▼alet,  quanla  est  illhis  fortitudo  qui  coelos  palmo 
ponderavit,  quales  sunt  tres  illi  digiti  qiiibus  tania 
roolea  lotius  tcrrae  appensa  est,  Tres  isti  digiti  tres 
personse  oinnipotentis  Trinitatis  suiil,  quarnm  ope- 
ratione  onus  Deus  fartis  et  potens  oninia  perfecit. 
Be  (luibus  tribus  digitis  scripiitm  esl :  c  Terbo  Do- 
uini  cceli  firniali  sunt,  et  spiritii  oris  ejus  oinnis 
Yirtiiseorum  {Psal.  xxxi,  61).  >  Cliristl  qnidcm  tres 
difiti  ad  facieiiduni  boininein  invitantur,  ubi  ab  uno 
aumiiio  Deo  diriiur  :  i  Faciainus  bominem  ad  ima- 
ginem  el  similiiudinem  nostram  {Genei.  i,  26.) » 
i^eus  enim,  et  Verbuin  Dei,  ei  Spirilus  Dei  tres  per- 
sonae  sunl,  et  unus  Deus.  El  isle  quidem  est,  qui 
tribusdigitisappendit  inolcin  lerrae.  islequldem  est, 
qui  libravil  in  pondere  inontes  et  colles  in  statcra. 
£t  cum  ex  abera  mundt  parte  lam  iininensa  inon- 
tium  moles,  pondusque  excreverit ,  ex  altera  vero 
planities  sola  remanserit ,  sic  tamcn  tota  librata  est, 
tit  altcrius  pai*tis  pondera  alleram  partem  movere 


Dum  ergo  statua  in  medio  posita  essct,  et  ab  niro- 
que  lapide  seqiiali  virtuie,  aitenlo  pondere  trahere- 
tur,  neque  stirsum  ascendere  poterat,  tenente  eaiu 
iiiferiore,  neque  deorsum  caderc  trabente  superiore. 
Stabat  itaque  in  medio  fi\a,  et  sic  virtute  lapidom 
tenebatur  ut  in  neutrain  paricm  declinare  posciet. 
Sic  de  tcrra  fortasse  opiuari  qitoque  possumus,  qoae. 
cuin  in  medio  sita  sit,  naiurali  ccelesti  virtute  in 
nullam  partem  valeat  declinare,  aut  cnm  propter 
pondus  utrnque  pars  centrum  petat,  altera  alieram 
sustineal.  Ego  tamen  magis  eam  firinam,  immob»- 
lemqtie  stare  puto  viriute  Dei  quam  virtule  coeli » 
et  virius  coell,  si  qua  esl,  iion  coeli,  sed  Dei  est. 
CAPUT  IV. 
D$  natifilau  D^mim. 
Masimas  propbetarum  Isaias  de  incarnailoiie  Filii 
Dei  loquitur,  dicens :  c  El  dixil  Doniinus  ad  me  : 
Sume  libi  librum  grandein,  et  scribe  in  eo  stylo  bo- 
miiiis  :  Velociter  spolia  deiralte,  cito  pnedare.  E( 
adliibui  mthi  testes  Odeles,  Uriam  sacerdotem,  Za- 
charlam  filiuro  Barachisc^et  accessi  ad  propbeiissam» 
el  conceplt,  el  pepeiit  filiam.  Etdixit  mihl :  Voca  no- 
men  ejiis,  Accelerail  spolia  detrakere,  festina  pnedari* 
Qttfa  antequam  sclatpner  vocare  patrem  et  roatrcm, 
auferelar  fortltudo  Bamasci,  et  spotla  Samariae 
coram  rege  Assyriorom  {l$a.  tiii,  1-4).  >  Ifunc  videa- 
mas  quid  isia  signiftcent*  c  Some,  Inquit,  tibl  ti- 
bmm  grandem,  ei  seribe  in  eo  stylo  hominls.  i 
Liber  Iste  grandis  totas  iste  roundus  intelligitur; 
tot  sunl  libri  isllns  roerobranae,  quot  sant  homines. 
Hasc  verba  non  1n  tabolis  tapideis,  sed  in  labnlis 
cordis  nostri  seribenda  erant.  c  Sume^  inquit,  Ubi 
llbrum  grandem,ei  scribe  in  eo  stylo  bominis(iSOi). 
Quld  est  stylo  bominls?Planoutique  faciliqueser- 
inone,  et  quati  lioinines  inter  se  loqui  solent ;  ei  quem 
orones  quicunque  audierlnt^  intenigere  Taieani.  Et 
fortasse  bic  propbeta,  ideo  caeierisomnibiisfacilior 
est.  Alri  Tcro  propbet»  non  scribunt  stylo  haminis, 
qula  longe  est  eorum  Scriptura  a  dlckitu  caie- 
rorum  bominum.  Scribe,  iiiquit,  stylo  hoininis: 
et  hoc  est  quod  te  scribere  toIo.  c  Velocher  spolia 
detrahe,  citd  pr»dare.  i  Quain  magnits  liber,  et 
quarn  pauca  verba!  Ilaec  tainen  sutticiunt,  s!  quis 


iion  valeaiit.  Ccriorum  aiitcm  natura  taiis  esse  pu-  p  est,  qui  ea  inlelligere  el  cuslodire  Taleat.  Pnrpare- 


taiiir,  ut  omnia  ponderosa  a  se  repeliat.  Unde  soiem 
ri  tuiiaiii,  stellarumque  globos  siiie  pondcre  esse  pn- 
tamiis.  Sicut  eniin  pondcrosa  omnia  a  se  repeHit,  ita 
cl  btvla  ad  se  omnia  trahit.  Et  inde  est  qiiod  ignis, 
nubes  et  nebulx  semper  superiora  petunt.  Fertur 
simulacrum  ferrenm  deauraium  mlrje  magnitudin:a 
In  qnodam  tciiipto  in  aere  posftum  fittsse:  533 
quod  cum  nullis  catcnis,  nulloqoe  instruineiiio  tene- 
reiur,  cnnctis  videntibiis,  el  quoino<io  sic  s!aret  ne- 
scientllfus»  ntiracuiuni  faciebat.  Erant  autem  ibi 
ouo  lapides  temperatae  qrialltaits,  qum  in.igneteft 
Tocant;  quoruin  alier  in  pavrniento,  atier  in  testo- 
tflnis  sablimitate  firinatos  erat.  Ilujus  antem  fapidi^ 
{im)  Cod.  Vat.  et  ediiio  Ascens. 


mus  corda  nostra  ad  banc  Scripturam  suscipiendani. 
Utinam  sit  paraium  cor  noslrum,  hsc  in  se  susci- 
pere  verba,  et  tali  atrainento  ibi  scribantur  ot  mn- 
quanfi  inde  dcleri  valeant.  Ecce  audivimus  et  pra&- 
ceptum  accepimas,ut  slniusspolialoreset  prsedatoiiis. 
Tloc  enim  signllicatur  illis  verbis,  quibus  dicitur: 
c  Accelera  spolia  detrahere,  cito  pnedari.  >  llactenus 
fures  et  latrones  boc  officium  baluere;  hoc,  inqiiam, 
homines  facere  solebant.  Vim  tameo  vi  repcllcre 
nullae  leges  prohibent;  lalrones  persequi,  uon  est 
peccatunu  Utinamquiinjuslespoliatiet praedali soni^ 
aliquando  se  vlndicare  Taleantl  Tlecordare  iflius 
Evangelii ,  obi  bomo  Ule,  qui  descendebat  ab  lertH 


ttf  sente;ntia:.  - 

laleiB  hi  Jerietto,  iffdilit  lii  tutroiies,  ^ni  etiatn  ex- a 
spoliaireniiit  HluiD  (Iii£^  x,  50).  In  hoc  uno  homiue 
oinnes  hoaiwes  exspoliati  el  |»raedali  sunt.  Hos  igi- 
tur  btroiies  perseqtiainur,  et  spolia  nostrajn  quihus 
gloriantur,  diripiamus.  Dicamus  cum  Psalmisla  ; 
f  Perseqiiar  inimicos  meos,  el  eomj^rehendam  illos, 
ei  iion  convertar  d.Miec  dcQciaiU ;  confringam  illoi, 
nec  poteruiit  stare;  cadent  subtu^  pedes  mcos 
(fsa/.  XVII,  58).  >  Si  aliani  pnedam,  et  alia  spoh> 
ab  eis  auferre  non  possumus«  vel  nostra  nohis  vinr 
dicemus;  ad  eorum  impia  serviiute  nos  ipsos  lihe- 
reiDUS.  Credamus  Apostolo  dieenti :  c  Sicul  eiliihiii* 
stis  meuihra  vcstraservire  iiijustitiaB,  ei  iniquitati  ad 
in;quiiatem ;  ita  nunc  exhibete  meinbra  vestra  ser- 
vire  justitix  in  sanctiflcationem  (  Rom,  vi,  19)*  # 
l^onam  praedain  fccimus,  el  magna  spoiia  dedimus,  B 
si  de  istoriiin  scrvilute  meinbra  nostra  iiberavimus* 
Nullos  amitos  propinquiores  babuimus«  pro  quibu^ 
pitgnaredebuisscmus.  Abraharopersecutus  est  inimir 
cos,  etliberavit  Loth  uepotemsuum  die  manibiis  eorunji 
{Cen,  xiv).  Eccc,  Deo  gratias,  pHgnavimus,  iuimieos 
«■xspoliavimiis.  Exsultemus  igi.tur,  i  sicut  cxsuitaui 
^lctores  capla  prxda^quando  dividunt  spoiia  (/sa.  ix^» 
5).  Amodo  iiieiiibra  noslra  non  viliis,  scd  Dco  scr- 
\iant,  cujus  auxilio  Uberali  siimus.  <  Et  adhihui,  iu* 
quit»  testes  ruleles.  >  ?^on  eiiiin  sine  testihus  Juda^i 
credere  poiuissenl ;  et  homiiies  |um  superati,  iam 
siihitaui  de  iiiimicis  vicloriam  spcrare  non  possent« 
iit  eos,  quibus  resistere  non  valebanli  niinc  versa 
Tice  supcrarent  et  exspoUarent.  Bene  igitur  (tf\{ 
Isaias.  lesies  fidelessibi  adlithendo,  qui  se  baec  verba  ^ 
a  Domino  simul  cum  ipso  au^isse  aflirmareut,  Jloc 
auieni  el  nos  facere  nunc  debemus  quando  conversia 
peccatorihus  veniam,  el  de  .inimicls  victoriam  per 
pceniientiam  pollicemur ;  si  534  vcrhis  nostris  cre- 
4lere  iiolnnt,  fideles  testes  adhibeamus,  de  quoruin 
f estlmoiiio  dubiiare  non  possint.  Sed  quos  testes  ? 
c  Uri.nid  sacerdotem,  et  Zachariam  filiuni  Barachiae.  i 
Isii  duo  testcs,  duo  sunt  Testamenta,  quorum  aucto* 
riiaie  qujdqiild  dicimns  confirmare  debemus.  Si 
peccator  mihi  non  credit  veniam  promittenti,  et  SA 
posi  ianta  flagitia  salvari  posse  diffidit,  adhibebo 
Evangelium  testem  fidelem :  c  Qui  crediderit«  inquit, 
ei  bapiizalus  fuerit,  salvus  erit  {Marc.  xvi,  16).  .> 
Ailhil>eho  iiisuper  et  alium  testem  :  c  Peccaior  qua-  ^ 
eiinque  bora  conversos  fuerit,  et  Ingemueril,  viia 
irivet,  et  non  morietur  (Euch,  xxxiii,  12^.  >  Unde 
bcne  Uria  igni$  interpreiatur,  per  qiiem  legem  in- 
lelligimns,  de  qua  scriptum  est*:  c  In  dextera  ejqs  . 
igiiea  lex  (Ihui.  xxxiii,  2;.  >  Zacharias  vero  auxiiinm 
dieiiar,  per  quem  Evangelium  significatur;  cujus 
iiiique  magno  et  iHelTahili  auxilio  liberati  sumus; 
cujus  paterBaracbias  vocatur,  qui  benedictut  Dominu$ 
inicrpretauir.  Evaugelli  pater  Cbristus  esl,  qui  siiper 
oiiinia  benedictus  Dcus  et  Dominus  esl.  c  El  accessi 
v.<l  prophetissamy  q*  as  concepif ,  el  pcperit  filium.  > 
l^H^i^cgi^  aurem ,  postquatu  baiic  ianuc  memoiix, 
isi«ita!que  I  eaittrdims  fre.iiisaionem  prophet.i  ac-  -, 
ctfpit,  se  ad  propheiissam  accesti^se   dtcit,  ut  il- 


-LIB.IY.  .  tgf 

luui  taiidem  de  Yirgine  Malre  nasci  vtdei^,.^if 
qiio,  et  per  quem  lanta  promissio  compleretur.  fia^ 
auiem  prophelissa  beata  YirgoHaria  cst,  quae  plena 
Spirltu  saiicto,  pulcberrimam  iiohisedi^itprophetiam; 
c  Magnificai,  inquit,  aiiiiiia  iLoa  Dominum..£t  ex- 
siiltavii  Spiriius  meus  iii  Deo  salutari  meo,^  atC| 
(Z<!ic.i,47.)Accessiiaiilem  propheu  ad  proplietiasami 
quando  a  Sptriiu  saiiclo  ductus  est,  ut  Chrisii  naii- 
vit;Uis  sacramenluin  iu  Spiritu  videre  merereuirt 
Sic  eiiim  acccdehaiit  prophetx  ad  onmia  quaxuiiqiie 
viilebant,  c  El  dixit  mihi :  Yoca  nomen  ejus,  Accc* 
iera  spo|ia  detrabere,  fesiina  pnedari  ;quia  antequam 
sciai  puer  vocarc  palrem  aui  matrem  suam»  aofero^ 
lur  foriitudo  Damasci,  et  spolia  Samariae  coram  r^ 
Assyrioram.  >  Ecce  puer  nosier,  cujua  Itodio  eelc}:; 
hramus  uativiiatei,n,  aiueqiuim.caroem.suscipereitttt 
de  virgine  B^ceretitr,  et  priusquam  sepundufn  ofu^ 
neiu  iiifantiam  compleret  ei  ad.  virjlcm  smiemf^f^ 
teiureu  forLiiudlnem  Damasci  ei  spolia  Samari^f 
abstuliU  eiregeiu  vicit  Assyriorum.  Isii  enim  coiitrg 
ierusalem  pugnaliant,  et  filios  l&rael  in  ilUs  djebusi 
in  quibos  isaias  prophelabai,  vebem^nlissime  ^O^ 
gehant«  Miserl  Judaii.qui  eum  venienlem  nqn  ausceif 
pcrunt,  qucni  solum  ci  non  aUum,  seinper  ;u(i^toren| 
et  dcfensorem  habueruni.  Sed  quomodo  vocari  dehu4 
rcx  fortis  et  potens  noster,  nisi  spoliator  et  pr^sdAf 
tor  ?  Ipse  esl  euiiiif  de  quo.scripium  esL :  i  A^I  pn^ 
dain,  fili  ini,  ascendisti  (G^m  xux,  9).  ^  Ipse  eai  qui 
prius  iEgyptum,  ei  postea  infcrnum  exspoliava.  iU^ 
eiiim  prima  exspoliatio  banc  sccmidam  fiiiuram  air 
gulficabat.  Ipse  esi  qui  per  augelum  suiun  de  castrit 
Assyrioruro  ceoium  octoginta  quioque  miUia  ioierp 
lecii,  eoromque  spoUis  filios  Israel  dlviies  fecit.  Usep 
Isaias,  qui  b»c  scripsili  suis  oeulis  vidit,  ei  baoe 
victoriam,  hnnc  puerum  iiostrum  fecisse  narravii, 
Senex  esi  bte  pner,  et  antiquus  dierom,  et  antequani 
Abraham  fleret,  ipse  est.  Parvulus  qnidem  vldetor 
modo,  qoi  secundum  carnem  natus  esi  modo;  cujug 
naiiviias  secundum  diviuiiatem  nuUum  lemporis 
babet  modum.  Ipse  eniro  esl,  de  quo  scripium  esf : 
c  in  principio  erai  Yerbum,  ei  Yerbum  erai  apucl 
beuni,  et  Deus  erai  Yerbum.  Hoc  erai  in  principlo 
apud  Deum,  Omnia  per  ipsum  facta  sunl,  eisine  ipsfr 
facium  esi  nihil,  quod  factum  esi.  In  ipso  viu  erat,. 
ei  viia  erat  lux  bominum.  Ei  lux  In  tenebris  lucel», 
et  tenebno  eum  non  comprehenderunt.  Fuii  homa 
missus  a  Deo,  cui  nomen  erat  Joaniies.  Uic  venii  iii 
testimonium,  ui  testimonium  perhiberei  de  lumine, 
oi  orones  credereoi  per  ilium  {Joan.  i,  l-7).>Lege 
ioium  Evangeiium^  ei  eiiende  te,  simulque  eum 
beato  Joanne»  cujus  hxc  verba  sunl,  siime  peniias 
aquiias,  el  ascende  super  Cherubim,  ui  volare  valeas 
super  peniias  veotorum,  ei  accedeiis  usque  ^d  ibro- 
num  glori;e,  ihi  videas  puerum  istum  qui  hodie  naius 
est;  qnl  niodo  ad  prasdandum  et.exspoUandum  venitt 
in  sinu  et  eorde  astemi,  suminiqfie  Patrls  regnantem 
et  gloriantem.ul  audias  ipsum  dicentem  :  fEriictavii 
cor  meo»  verbom  booom  (Pao/.  xlit,  l):i--iTecuin 
prtucipium  iu  die  virtutis  lux  iu  splendonbus  saii« 


Hl 


S.  BRUNOMS  EPISCOPI  SlGNiENSlS 


ftS 


ctQnim:  ti  nttro  anta  luciferum  genui  le  [Fuai.  cix  A  stolus  aii :  <  Ego  Pauhis  dico  Tobis,  quo<l  si  tircani. 


CAPUT  V. 
Di  dreumciiiene  DominL 
•  Fo§i(|oam!mpleii8unldiesoclo,ul  circumcidere- 
Uvpuer,  irocdtum  esi  nomen  ejos  iesusy  quod  vocatum 
Cfe*baiigelo,pnQ8qoam  in  utero  conciperetur  (Lmc.ii, 
tl).  »  Primas  omnium  bominum,  jubente  Domino, 
circumcisus  est  Abraliam,  de  quo  Apostolus  ait :  i  Et 
»tgnuin  accepit  clrcumcisionis ,  signaculum  ]ustili« 
fldei  (ffom.  iT,  II).  9  Est  ergo  circumcisio  signum» 
f|Uo  lodcorum  populus,  qul  ublqne  gentium  disper- 
gendtisetincaplirttatcmducenduseral,abaltisnati(K 
iitbusdtscerneretnr.  Estauiem^ignaciilum,  idest  si- 
flcario  535  Qu^dam  jusdtiae  Odei,  quoniam  Gbri« 


ctdamiiii,  Cbristus  vobis  nibil  proderit  {Gatat.  t»  2).  i 
c  Si  enlm  dala  essct  tex,  qu£  posset  TiviOcare,  Tcre 
ex  lege  esset  jusUtia,  sed  conclusii,  inquit,  Scriptuni 
omnia  sub  peccato,  ut  proraissio  ex  fide  Jesu  Cltrisii 
darelttrcredentibus(CafaMir,il).i — cNiliiradperrec- 
tum  adduxitlex  (//^r.vii,l9).>  Manireslomestautem. 
quoniam  ex  operibus  legis  non  justificabitoromnis  caro 
coramDomino  (Aom.  iii).  Ad  hocigitnr Taluitcircuni- 
cisio,  quia  quicunque  In  illo  populo  circuroctsus  non 
fuit,  periit  de  populo  Oet,  neque  simul  cum  aliis 
Cbrisii  sangoine  liberalus  et  redemptus  esl.  Cacieri 
vero  omiies  usque  ad  Cbristi  passionem,  non  solum 
ab  originali  peccato,  verum  etiam  ab  aiiis  oronibus 
Cbristi  sanguine  liberali  sunt,  quicunque  IRani  cir* 
stianorum  Justitht,  qu»  non  per  circumcisioneniy  B  cumcisionem  acceperunt  et  legem  custodicruia.  Si 


ted  per  fiJem  Itabetur,  in  illa  lali  circumcisione 
Higotficata  est  (1803).  Nemo  enitn  justus  veraciter 
dici  |*otest,  nisi  ille,  qui  iion  solum  uouin  membrum» 
vtlu(l»i,sedomnia  membra  circuineisa  babet.  De 
kac  enmi  circumcisione  scriptum  est :  «  Sclndile 
corda  vestra»  et  non  vestimenta  vesira  (18(^j  {JoeL 
11,  i5).  I  UndeetMoyses  incircumcisum  labiisseesse 
C\c\i(Exod.  VI);  linguaeqnoquecircumcisioneiniieces- 
tariaui  esse  signiflcavit.  Uinc  et  beutus  Siephanus, 
qoasi  iion  bene  circnnicisos  Judaios  redargoats, 
ait:  c  incircumcisi  auribus  et  corde,  vos  semper 
Spiritui  sancto  resistiiis,  slcut  ei  patres  vesiri,  ita 
et  vos  {Act.  vif,  51).  >  Sic  igttur  omnia  membra 
circumctdi,  et  omnia  superflua  et  nociva  ab  omnibus 


enim  circumcisione  origiitale  peccaium  deleri  po- 
tuisset,  Chrisli  passio  necessaria  non  fuisset ;  sed 
impossibile  erat  sine  elTusione  illius  sanguinis  origi- 
nale  solvi  peccatum  (1805).  (Jnde  et  Joannes  apostolos 
ait :  c  Quis  est,  qui  vinclt  mundum,  nisi  qui  credri 
quoitiam  Cbristus  est  Filius  Dei.  Hic  est  enim  qui 
venit  per  aquam  et  sanguineni,  Jesus  Cbristus ;  noii 
in  aqua  solom,  sed  In  aqua  et  sanguine  (/  Joan, 
T,  5).  I  Nonneaodis,  quia  Salvaior  noster  non  per 
circumcisioitetn,  sed  per  aquain  et  sangulitem  venlt 
salTare  et  redimere  mundum?  Et  non  in  aqna  solom» 
quia  imposslbile  erat  sine  Cbristi  sanguinis  effusione 
solo  baptismate  bominem  liberari,  sed  in  aqua  et 
sanguine,  ut  sanguisad  pretiuiti  et  ad  lavandum  aqua 


membris  rcsecari  et  purgari  debent.  Supcrflua  au-  ^  ptoflceret.  c  Quoniam  tres  sunt,  qui  lestiinouiuni 


tein  et  nociva  sola  peccala  et  vitia  sunL  Hjcc  ab 
ominibus  merobris  auferantur,  et  bene  totus  circum* 
dsus  est  homo.  Si  oculi  non  videant  vanitatem;  si 
aures  non  audierint  detractiones ;  si  Kitgua  non 
fuerit  iocuta  verba  otiosa  atqite  inendaciuin,  cir- 
cumcisa  est.  Hicc  esl  vera  circumcisio,  si  omiiia 
inembra  circumcidaiitur.  Hanc  circunicisionem  illa 
ejrcumcisto  patris  nostri  Abrabas  sig..incabal,  et 
propter  banc  circuracisionem  illa  talis  clrcumcisio 
dala  est,  sicut  et  caetera  omnia,  qiiae  in  flgura  coii- 
liiigebant  illis.  Hoc  sigi.um,  et  hoc  signacitlum  jam 
itunc  tiecessaria  non  sunt,  quoniam  uterque  populus 
uiius  est»  ei  paries  inimicitiarum  de  medio  sublatus 
est,  et  ex  duobus  gregibus  uuum  ovile  ei  unus  pa- 
•tor  eflectus  est,  et  totum  quod  prius  in  signllica- 
lione  agebatur,  nuiic  ab  omnibus  iutelligilur,  et  in 
veritaie  servatur.  Quoniam  auiem  Salvator  noster 
hanc  in  carne  sua  circutncisionem  sitscepit,  bxc 
valde  mUonabilis  causa  fuit ;  quia  non  veiiii  legem 
solvere,  sed  adimplere.  cFinis  ciiim  legis,  dicit 
Apostolus,  Cbris:us  est  ad  juslitiam  oinni  credenti 
(Rom.  1, 4).  >  In  ipso  lex  completa  est ;  nibil  profl- 
dunt,  qui  post  ipsum  circumciduntur.  Unde  et  Apo- 

(1803)  lilem  cod.  S.  Marci  Fior. ;  QuQniam  Chri- 
aliamrum  jusliiia^  qH(v  per  circumcisionem  significata 
c«/,  non  iolum  in  uno  memtro^  $ed  in  omnibus  fit* 

(1804)  Cod.  Vit.  CircumcidUe  carda  mtra.  el  non 
Mqmrflpmra. 

ti805j  Ustc  iAteliigenda  suut  ad  meiitem  D.  Tboiu» 


dant  in  terra,  Spirilus,  aqoa  et  sanguis ;  et  bi  ires 
unuin  stint.  Et  tres  sunt,  qui  testimoniitm  dant  iii 
coelo  :  Pater,  Verbum  et  Spiritus  sanctus ;  ct  hi 
tres  unum  sitnt  (ffr/d.,  7-8).  i  Et  coeluro  no\)is  testa- 
turet  terra  quod  Filiiis  bominis  veiiil  in  hunc  niua- 
dum  ut  nos  redfineret  atque  salvaret.  Unde  et 
Apostolus  ait :  c  Fidelis  sertno,  et  omni  acccptioiie 
diguus,  quia  Christus  Jestis  venit  in  hunc  inundum 
peccatores  salvos  farere,  quorum  primus  ego  sum 
(/  Tim,  I,  15).  I  Tres,  iuquit,  sunt  in  lerra,  qui 
DObis  testimonium  daut ,  cerlosque  itos  faciunl  de 
salute  noslra,  Spiritus  videlicel  et  aqua^  ex  qutbos 
in  baptismo  regeneraii  suinus,  et  sanguts  Filii  Dei, 
quo  redeinpti  tiumus.  £t  de  baptismo  quidem  scri- 
ptum  est  :  c  Qiti  crediderit,  ei  baptitatus  ftierit, 
salvus  eril  {Marc.  xvi,  16).  i  De  sanguine  vero  : 
c  Qui  dilexit  nos,  et  lavit  nos  a  peccalis  nostris  io 
sanguine  suo  {Apoc.  i,  5;.  i  Itemque  :  c  Qui  man- 
ducaverit  meam  cartiem,  el  biberit  meuro  sangiil- 
nent,  babet  vitam  xternam  {Joan,  vt,  b2).iBt  bi  trci 
unum  sunt.  Tres  quidem  isti,  id  est  Spiritus,  aqna  ct 
sanguis,unom  sunt,quoni:imet  SpirimshiTat,  et  aqua 
lavut,  et  sanguis  lavat.   Omnes  enlin   tres  in  eo 

III  p.  q.  1,  arl.  2  ad  2,  quam  expoitit  cardir.aiis 
Goui  loin.  XII,  qu;cst.  5  De  c6nven.  et  iieccss. 
Incantal.,  dub.  III.  §  1,  ubi  docrt  quod  st  Dous  m- 
cgcrk  satisfacUonem  pro  peccato  originali,  aliisqus 
ab  boiujne  patraiisp  de  rig[ore  jusltiix,  eam  nisi  (icr 
effusioncm  Cbrisii  sanguinis  fierf  polQisse. 


98)  SENTEN+riE. 

vBDin  fiont,  IH  qoo  Yfcissim  a  se  non  diffcrunf.  Suni  A 
Igitiif  haee  iria  ufiQm,  qtiia  nnum  operantur.  Ei  ircs 
ftont,  qtil  leslimonium  dant  in  cuelo :  Tater,  Yerbuin 
et  $36^'!*^^"^  sanciQs;  et  hi  tres  non  tatitiim 
unum,  sed  substantialiter  nnum  sunl.  Lege  oinnes 
Scripioras  ulriusque  Testainenti  qux  henim  trium, 
Fatrls  yfdeifcet,  et  Filii,  et  Spiritus  sancti,  insptra- 
tiene  composiix  sunt;  el  lanc  intelliges  qoalia  quan* 
taque  fn  coeto  de  s^lote  nosira  testiinonia  hubeamus. 
Quod  i\  plura  legere  non  vacat,  iliud  nobis  unum 
iulerim  sufficiat :  c  Qui  crediderit,  ctbaptizaius  fue« 
rit»  salvus  eril.  i  Quod  enim  Filius  dicit,  hoc  et 
Paler  diciC,  et  Spiritus  sancliis.  llla  aulein  clausula, 
qiue  interposila  est,  qua  diciuir :  t  Et  Spirilus  est, 
qui  testincatQfy  quoniamGiristus  esi  veriias  (/  Joan* 
▼,  6),  >  ad  superiora  respicit,  ubi  ait  :  c  Quoniam  " 
Jesus  est  Filius  Dei  (/  Joau.  iv,  15). »  Quasi  enim 
aliquis  diceret :  Unde  boc  probas  quod  Jesus  iste 
tuus,  quem  pncdicas,  sil  Filiits  Dei?  subdidit  di- 
ceos  :  Spirilus,  qui  in  ipso  est,  in  quo  taiiia  et  alia 
operatur,  ipse  apcriissiine  oslendit  quod  Fiiius  Dei 
est,  et  quia  veriias  (1806)  cst,  et  qnia  mendacium 
in  eo  non  esl,  et  quidqui  J  de  se  ipso  vel  de  aliis 
dicit»  totom  verum  est  (1807). 

CAPUT  VI- 

/tt  Eplphania  DominL 
Aodivimas  modo,  cum  Evangelium  legeretnr» 
quod  tres  magi  (1808)  ab  Oriente  venerunt,  qiios 
nova  stella  duxit  ad  Jesum,  qui  mox,  c  aperiis  the^ 
sauris  suis,  oblulerunt  ei  niunera,  aurum,  tlius  ei 
myrHiam ;  et  responso  accepto  in  somnis,  ne  redi- 
reot  ad  Uerodein,  per  aliam  viam  revei  si  sunl  in 
regioiiem  suam  {Matth.  ii,  12).  >  Dicenduui  est 
igitur  quid  tres  isti  magi,  quid  itla  stelia,  qoid  tria 
muaera,  et  quid  iUneris  muiaiio  signiflcet.  Non 
enim  vacat  a  mysterio,  qood  tribus  soluinmodo  vi- 
rls  extraneae  gentis  sux  nativitatis  gloriam  Salva- 
tor  nosier  nianifesiare  voluit.  Tres  fuenini  fllii  NoCt 
qiii  tcinpore  diluvii  in  arca  salvatl  sunt,  ex  quibus 
ubique  disseininatum  esi  omne  hominum  genus.  In  ires 
partes  totus  divisusest  mundus,in  Asiam,Afrlcain  et 
Europam.  Tres  mulieres  veneruntui  ungerent  Jesum: 
Maria  Magdalene,  et  Marla  Jacobi  et  Salome  {Marc. 
XYi).  Mulier  quoque  iuEvangelio  absconditfermentum  ^ 
In  farinae  saiis  tribus,  donec  fermenlatum  est  totum 
{Matih.  xiii).  Sunt  autem  et  ntulta  alia,  quae  eamdem 
babent  stgnificatiotittm.  Tres  igitur  isii  vlri  venien- 
ies  ad  Jesum»  ex  omnibus  mundi  partibus,  sanctam 
Ecclesiam  in  unam  fidem  coUigendani  significabant; 
ft.qiiidem  ex  tribus  hominibus  orii  sunt  omnes^  et 

<I806).  la  edit.  Aeeeniik  legittir  nniKu,  sed.  co^ 
dex  Yat.  habet  v€rUa$;  iia  et  cod.  S.  Marc.  ibid. 

(1807)  In  edit«  Ascens.  lio^c  desuot;  sed  habet 
cod.  Marci  Flor.,  iisque  eoncliida  sermoneni  ut  in 
Uarchesii  cdiiione  el  cod.  Vaiicano. 

(t8^>  Artqiiomm  PP.  fuit  sententia  magos  tstos 
ires  fttisse  ut  S.  Blaximi  Taurin.  hoin.  x  De  Epiplt., 
cdit.  Rom.  178o,  p,  78,  ubi  ail  r  Et  bene,  (harn- 
shni^  uno  itinere  tres  $imul  adoraiuri  venerunt  mngi  : 
^uia  in  uno  LhrittOy  qui  omnium  credenliumvia  €it, 


-LIB.  It.  m' 

unum  Dominura  In  tribus  personis  adorare  debemUf 
omr.es,  et  in  tribiis  mundi  partibus  babitabanl  om* 
nes,  quoniam  ab  uno  creati  sunt  onines  (1809).  Per 
coelos  atiiem,  qui  hanc  novam  stellam  dederunl, 
apostotos  intelligimus,  de  qOibus  dicitur  :  <  Coeli 
enarrant  gloriam  Dei  {P$ai.  xviii,  1).  i  Nova  auiehi 
stetla  eorum  fides  est  aique  docirina.  Cceli  nbbis 
praedicant,  coeli  nos  vocant,  coeli  nos  invitant  ad 
Dominum.  Multi  sunt  coeli,  sed  nna  stella,  quia 
multi  sunt  apostoli  el  doctores,  sed  una  fides  atqne 
doctrina.  Dnum  enim  dicunt  omnes.  Unam  fidem 
praedicant  omiies.  Unus  Dominus,  una  fides,  unum 
baptlsma  proidicalur  ab  omnibus.  Hanc  steFlara  se- 
qiiamur,  banc  fidem  et  doctrinaih  teneamus.  Ilaec 
nosducet  ad  Jesnin;  hoc  luinine  veiiiemiis  ad  pro- 
prium  Dominum  (1810).  Neqiie  nos  errare  in  itinere 
permittet,  tantum  nos  eam  non  deserainus,  seinpcr- 
que  ad  eam  respiciainus,  el  via  regia  incedamus. 
Ad  llerodein  noh  diveriamus,  ejus  consilium  noH 
audiamus,  neque  Scribarum  el  Pharisxorum  re* 
sponsa  qun'rainus.  Si  enim  magi  boc  fecissenl,  sl 
ad  Herodcm  non  venissent,  si  recto  itinere  perrexis 
sent,  et  in  domo  iinpia  Christum  non  requisivissent, 
nequaqoam  siellam  perdidissent.  Hoc  enim  ex  ec 
probari  potesl  qnod  postquam  ab  llerode  magi  re* 
cessissent,  eorumque  consorttum  reliquissent,  eon* 
festim,  ut  ait  evangelisU :  <  Stelia,  quam  videraii* 
in  Oriente,  antecedebat  eos,  dpnec  veniens  staret  sof 
pra,  ubi  erat  puer.  Videnies  autem  stellam,  gavltl 
sunt  gaudio  magno  valde  {Matth.  ii,  9)*  i  lliortmi 
igitur  error  sit  nostra  correctio,  et  qui  nova  slella 
ei  vero  lumine,  fide  catbolica  el  doctrina  apostqlica 
illurainati  sumus,  Herodis  doinum,  hatreticoruni  et 
Jttdxorum  doctrinam,  quas  est  synagoga  Satanne, 
fugiamus.  tn  itinere  po&iti  snnt  Isti,  et  ad  Chriftnm 
festinantibus  parant  insidias.  Sed  vide  qiianta  eat 
iniquitas  Ueiodis,  quanta  est  astutia  diaboli.  Fingit 
se  atlorare  veile,  quem  molitur  occidere.  Mittit  ma» 
gos  ad  Jesuin,  rogat  ut  ab  ipso  ad  se  redeant.  dlabet 
enim  fiduciam,  sicut  scriptum  est,  quod  influal  Jorda* 
nis  inos  ejus  {Job  xl,  18).  i  Sunt  eniin  escaeejits  elec- 
tx »  nequc  inagno  opere  curat  alios  devorare,  5S7 
nisi  eos  qui  Jatn  pcr  fi.tein  et  baptismum  vene^ 
runt  ali  Jesum,  et  in  Christi  militia  oompuutl  ejui 
signaculum  recipere  menienmt.  <  Et  intrautes  do^ 
mum  Invenerunt  puerum  cum  Marit  matre  ejus^  ei 
procidentes  adoraveninl  eum  {Matih.  ii,  11).  i  Va- 
leniiniani  non  inveniebant  puerum  cnm  matre  Ma- 
ria,  quia  non  credebant  Christum  habulsse  matrem 
(1811).  Nestoriani  autem  divinam  matemitatem  ne- 
gaules,  dicebant  Mariam  matrem  esse  Cliristi,  ui 

inieparata  ab  ei$  erat  Triniia$  adoranda.  Ca^- 
ruin  in  Cvangelio  iiunierus  inagorum  non  «dho- 
Ulur. 

(ISOd)  God.  Vat. :  Et  in  lribu$  mundi  partibu$  habi" 
Utm  omne$,  ei  unmm  Deumin'iribu^pwr$ank4Ml0fifre 
debeiuui  omne$,  qu^niam  mb  mo  mud  eum  «m* 
ite«.  -   ■  -•.,••? 

( I8lf )  Cod.  Vat.,  teniemui  ad  Jet$umi  * 
(1811)  Mendosus  est  hic  ioeus  in  edH?  Ascenmna* 
^ioii  fuere  Nesioriaui,  qm  iMyareiil  CbrisiQfll  b»' 


911 


S.  BKINOMS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


Ki 


liomlnis,  non  iil  Dei;  unde  iii  delestaiionefn  liujus-  A  videbalur.  Ad  uos.  rialres,  Itta  rcfiprciuiit;  nos  «u. 


roodi  erroris  bcnta  Virgo  Maria  vocata  est  theoioeoi 
(1S12),  td  est  Dei,  qoi  etiani  liomo  est,  mater.  €  El 
apertis  lliesauri.s  suis,  obtulerunt  ei  muncrn,  aurum, 
tbiisct  ni7rrbam(i7ff</0.>  Gentiles  erant  isii,  legem  ei 
prophetas  iion  noverant ;  legis  tamen  et  propheta- 
rum  dicla  complebaiit.  Scriplum  esl  enim :  c  Non 
apparebls  vacuus  aute  conspectum  Dei  lui  {Deui, 
XVI,  16).  »  isli  sunl,  de  qnil>us  scriptum  est :  c  Omnrs 
de  Saba  ▼onienUauruni  ct  thus  deferciites,  cl  laii  :om 
Domiiii  anuiiullanies.  (/f a.LX, C).  i  Ei  in  P>a!mis-  c Re- 
gesTharsis,et  insul»  muiiera  oiTerent,  reges  Arabum, 
et  Saba  dona  adduccnt.  Et  adorabunt  eum  oninels 
rcges  terrac,  omnes  gentes  tcrvienl  ei  {PsaL  lxxi, 
iO).  »  Docent  nos  ihti  vlri,  qui  prijnitix  genlium 
ruerunt,  et  per  qtios  omne  geniis  hominum  signiftca- 
lum  est  (I&i5),  qualiter  debeamtis  qmierere  Chrf- 
stuni,  et  quomodo  ad  Jcsuin  veiiire  debeainus.  Non 
debemus  venire  stne  muiierlbus,  non  debenius  ad 
cnmaccedere  sine  arotnatibus.  Sic  regina  Saba 
(quos  et  ipsa  Ecclesiam  gentium  signrricabai,)  vcnitad 
Bdlomoiiem,  oiferens  et  aurum  roiiUum,  et  aromata 
niulta,  qiiatia  prius  non  suiil  aliata  in  Jerosalem  (/f/ 
R^g.i),  Sicei  iilxmulit  rcs,dequibus  jamsiipralocuti 
auinus,  emerunt  aromata  ut  veuientes  iingererit 
Jesum.  Lege  Gantlca  canticortim,  et  videbis  qjod 
totus  nberunguentlsoplimiset  aromatlbus  redoleat. 
Vbi  sponsa  unguenlis  suavibus  delilHita^sponsi  odd* 
rfbus  delectala  dlcit :  c  Trabe  me  post  te,  curre- 
inua  in  odorem  nnguentirum  tuoruin  {Cant.  i,  I).  > 
Ciijus  et  sponsus  odoribus  nihitoiiiinus  delectatiis 
tiit :  c  Favus  distillans  labia  lua ,  sponsa,  mel  et  lac 
Mb  rmgna^  tna,  et  odor  vcsiimcntorum  tuorum  sicnt 
oilor  tliuris  (CaHt.  iv,  11). »  De  snpientia  quoqilc 
dicitur  :  Quia  c  in  plateis,  slcut  cinnamomuin  et 
bnlsamum  aromaiiznns  odorem  ilcdi',  ei  quasi  myr- 
rha  electa  dedi  suavitatem  odorls  (Erc/i.  xxiv,  20). » 
ilis  «t  similibns  apparet  quantuin  bono  odore  et 
N.iiiciis  ai-omatibns  delectatur  Deus.  Bontis  odor  et 
sancta  aroinata  virtutos  Bonit,  sine  quibus  ad  GhHstl 
iiicunabtila,  et  ad  niatrem  totius  virginitatis  acoe^ 
dere  non  iicet.  Pides,  sfies,  eharitas,  humitltas  ei 
•pftttcntin,  misericordia  et  obedicntia,  aromata  mnt, 
quorumodor  suavissimus  est,  in  quo  cl  Chrisius  et 


miis  vasa  kibernaculi,  dlviiiae  Dei,  arcana  Dei» 
pieiitia  Dei.  Si  iik  corde  tuo  reposUa  6iiiii«  lu  t^ 
arca  Dei ;  si  cibis  spiritualibus  alios  paseis»  meiisa 
es;  si  de  tua  sancta  conversatione  boaum  oclorew 
circumqnaqiie  diffumiis,  thuribuluro  es  ;  ai  Splriu» 
sancto  in  corde  tuo  habiiaculum  prxparas,  l^plua 
Dei  es.  Iloc  eniin  dicit  Apostolus :  i  Nescitis,  qoia 
tcniplum  estis  Dei,  et  Spiritus  sanctus  liabilat  i« 
vobis?»  (/  Cor.  iii,  16.)  Aureos  igitur  nos  esse  opor- 
tet,  siquidem  tabernaeuli  vasa  sumus.  Sed  Tideac 
unusqiiis^que  quale  aurum  ofTerat  Domino.  lp<e  eBiiii 
falli  non  potest:  faber  est.etfilius  fabri;  non  Joseph. 
ut  Judaci  dicebant,  sed  illius  qui  fabricavit  cflclum 
et  terramj  sieut  nos  dicimus.  Ipse  est,  de  quo  scri- 

B  piuin  est :  c  Et  sedebit  conflans,  et  emundans  ar- 
geiilum,  et  purgabit  fllios  Levi,  et  colabit  eos,  quasi 
aururo  et  qiiasi  argentum  {Malac.  iii,  3).  »  c  Si 
cujus  opus  manserit,  mercedem  accipiei :  si  etijus 
opus  arserit,  deiriQionlnm  patletur ;  ipse  vero  lalvui 
erit;  sictamen  quasl  perlgnem  (/  6'or.  11I9  14-15).i 
Apostoli  verba  sunt.  (}uid  nos  miseri  faciemus,  qni 
non  atiruro,  sed  pluiiibum  ha1)emu8.  Sed  potens  est 
Dominujt  plumboni  nostrtim  in  aurum  converiere, 
qui  in  tot  et  tam  diversa  anlmalia  solidam  lerram 
converlere  potuit.  ^e^  audivinHis  qaid  Domi.o 
oiferre  debeamus.  Audiarous  ettam  per  quam  vism 
In  patriam  redeamus :  dicat  evangelisu  :  c  El  adiuo* 
niti,  inquil,  inagi  iu  soinnis  ne  redirenl  ad  iiere- 
dem,  pcr  aliam  viam   reversi  sunl  in  Tegioiieiti 

^  stiam  (Matih.  li,  12).  »  Una  via  prohibetur,  caetei^ 
bonx  sunt.  Redire  ad  lierodem  maluin  esl,  hanc 
vlam  ftigiamufl.  Hsc  via  non  ducil  ad  palriam.  He- 
rodes  iste  diaboliis  esl,  Herodes  isie  S38  P«ceatuai 
est.  OmAis  via,  qua^  ad  ipsum  ducil,  nuila  esi.  Ali^is 
ergovias  leneamus,  quae  dos  sine  errore  in  patriam 
perdiicant.  c  Untvers.-e  vis  Domini  miserlcordia  et 
verius  (PsaL  xxiv,  10). »  Hae  doae  sulBciuot  no- 
bis;  sed  duae  una  sunt.  Domiiius  boc  dicil:  c  Ego 
sum  vla,  veritas  et  vita:  nemo  Tenil  ad  Patrem 
nisi  per  roe  (io«it.  xiv,  6).  »  Orones  igilur  Vvt  ia 
istam  coiiveniunt,  nulla  nisi  per  istaro  ad  Pairei» 
et  ad  patriam  perducit.  Hanc  ergo  teueamus,  it 
teli  laiulem  et  incolumes  in  autiquaui  pairiam  do- 


nater  Christi  luulium  deleciantur.  Valde  sapientes  q  stram  redire  valeamus;  ipso  adjuvanle,  qui  vivit  ei 


fuerimt  homines  {sti,  qui  Ulia  inunera  Domino  oblu* 
lerunt.  Hos  IgTiur  iinitemnr;  et  aiirum,  et  aromata 
Doinino  ofleramns.  OnMitom  metultoruui  aurutn  pri* 
iiostssimum  est,  nec  igoe  tninuit«r,  ncc  vetustaie 
cornimpitur.  Oinnia  vasa  inbernacnli  aurea  sunt» 
niensa,  alure,  candelabrum,  thoribnlum,  tabulae, 
'  crateroi,  scyphi,  et  ipsi  cherubiin  de  aum  puris- 
«iiuo  facti  enuiU  ^iibil  iu  toto  teiuplo  nisi  aurum 


buisse  matrero,  sed  Valeminiaui,*cuili  ChriHli  coi*- 
{»us  »tt  4r<elo  forroalujn«  et  in  siiiiim  Mariue  Virffinis 
deh«|)siiin  hiasphcroarint.  Nestoriatii  autciu  ncgabaiit 
Itariam  Deiparam  appcliniiduni,  cum  Chrisium  |Mi- 
iiin  hoiniiiciu  ab  ca  concep  um  Uivcrc;.!.  l;aque 
reslitueiidus,  ut  hic  lcgiiur. 


regnat  in  ssecula  sxculoruiii.  Amen. 
CAPUT  VU. 

c  Defuncto  Herode,  ecce  angelns  Domint  appamit 
in  Bomnts  Joseph  in  ^gypto,  diceus  :  Sorge,  ei 
accipe  puerum,  et  matrem  ejus,  el  vade  in  terram 
israel»  defuiicli  attnienifliy  qoi  ifuanrdMiiil  auiniaiii 

\ 

.     {ISi2)  Ideni  cod.  S.  Marci  (loj.  Id  tU^  Dn  4 

honiiui$  maleu.  tta  et  cod.  Vat. 
.     (1913)  Idem  cod.  S.  Marci  Flor.:  0  ftliui  gtmium 

popu/t,  cum  qulbui  et  iunr  91101  omtu  genui  humtwm 

tignlliiaium  eti  ? 


pueri  {Malth,  it,  13).  i  Sicut  Joannes  evniigclista  A 
dicit :  i  In  propria  venit »  Dominns  ctSalvalor  no« 
ster,  etfilii  <  eum  non  reccperiint  {Joan,  i,  M).  » 
Aelicta  igitiir  Synagoga  transivit  ad  gcntcs,  ct  aliiit 
in  JEgyplum,  nbi  palriarcliie  cl  prophctie  pcrcgri- 
nali  suut,  ut  adimp^erctur  qiiod  dicluin  esi  p^r  pro- 
phelam  diccnlcm  :  <  Ecce  Dominus  ascendel  snpcr 
nubem  levein,  et  ingreJictur  ^gyptuin,  et  corrucnt 
omnia  simulicra  ejiis  {!»a.  xix,  1).  i  Vnde  et  Ipse 
Doaiinus  ait :  <  Ecce  reIinc|iieturvobisdomu8  veslra 
descrta  {Luc.  xv»  38).  i  Et  in  PsaLiiis  :  i  Ecce  clon- 
gavi  rii£*ens,  etinansiinsoruudine(P<a(.xxxiv,  8).i 
lu  tenplo  quo<iue,  ut  iusepbus  refert,  audttai  sunt 
voces  angeloruro  diceniiiim  :  Relinquamns  lias 
sedes.  Unde  et  Apostolus  ait :  i  Yobis  oportebut 
priinum  praedicari  verbum  Dei ;  sed  qiiia  repulistis  B 
illudy  et  indignos  vos  fecistis  aetems  viiae,  ecce  con- 
vcrlimtir  ad  gentes  {AcU  xiii,  4i>).  i  Uoc  igitur  foga 
Ooinini  signiGcavit.  Veuit  in  ^yplunit  ut  popiiltis, 
qui  sedeliat  in  tenebris,  viderel  lucein.  De  quo  vide« 
licet  populo  per  Propbetam  ante  praedixerat :  i  Po- 
puluSy  quem  iion  cognovi,  servivit  rolbi,  in  auditn 
auris  obedivii  mihi.  Filii  alieoi  meittiU  suot  mihi» 
filii  alieni  inveteraii  sont  et  clau<ncaverunt  a  semitit 
suis  {Psal.  XII»  46).  i  El  alibi  :  i  Vocabo  non  ple* 
kiem  plebein  meam,  et  noii  mlserrcordiam  consecu- 
Un),  miserlcordiam  consecutam  (Rom,  ix;  25). >  Et 
quibus  prius  dictum  fuerat  Non  populus  meus  vos/ 
ipsi  Tocaminl  filit  Dei  vlvi.  <  Laudate  «rgo  Doml* 
nura,  omnes  gentes,  laudate  eum,  omnes  popnll : 
quoniam  confirroata  est  super  nos  misericordia  ejos,  G 
ei  veritas  Doroini  raanet  in  Ktemuin  (Pm/.  cxvi»  I).  i 
0  felices  illi  gentium  (1814),  cura  quibus  et  Id  qui* 
bus.  Dominos  babitat!  Ifiseri  Jud^i,  qni  eumrecipere' 
Bohierttnt,  et  clamantes  dixenint :  <  Non  babeutus 
regem,  nisi  Cxsarem !  s  {Joatu  xix»  16.)  MtsemRt 
insuper  legationem  post  ipsum,  diceiites :  <  Nokimus 
Juuic  regnartfsuper  nos  {Luc.  xix,  14).  i  Nondum 
rllis  mortuus  est  llerodes,  adbuc  snper  Syn* 
agogaiB  diabolos  regnat.  Nondum  mortui  sunV 
oiuiies  qui  Chrisii  animam  qua^runt,  el  ejus 
noiuen  et  fldem  in  cordibus  (klelhim  occidereF 
conantur.  Sed  sciaot  Judsei,  uisl  onities  isti  -priuf 
nioiiautnr»  et  diabolus.  in  eorum  cordibus  regnartf 
desistat,  ad  terrain  Israel  (1^5)  lion  veniet  lesvs. 
Dcdignaiur  eoiin  Domlnns  eum  tallbns  habilarey  *^ 
otnoesque  illos  fiiglt,  super  quos  Herodes  et  diabolti9 
re^nat.  Uis  autem  nM>rtuis  revertetur  ad  eos,  qood 
quidem  jiixla  (I8l6)  saecull  consummalionem  ierC' 
mias  propbela  futurvm  esse  testatur.  Ait  iSnlm  :  « hr 
«iiebas  iliis  saWabiiur  Joda,  et  Israel  habiubii  con* 


—  LIB.  lY.  m 

fldenter»  ct  hoc  cst  nomeni  qood  tocaUo;»i  enin 
Dominus  jnstus  noster  (Jrr.xxxni,  16).i  — <  Si  enim 
fnerit  nnmerus  fllioriim  Tsraei  sicui  arcna  roaris, 
reliquix  salv;e  flcnt  {Rom*  ix,  27).  >  Unde  et  in 
Psalmts  logitur:  <  Converientur  ad  vc6pcram»  et 
fameni  paiientur,  nt  Ciinps,  et  circuibunt  civitatem 
{Pial,  Lviit,  15).  I  Et  tnnc  quideni  arcbisynagogi 
fllta  exsuscitabilnr.  Tunc  ille,  qui  hircnm  seucaprum 
einissarium ,  tanto  tcmporc  vagabundos  per  deser- 
tum  duxit  (1817),  lot^s  vestibus,  aqua  miinda,  ad 
castra  revertetor.  Obscura  sunt  haec  nisi  elarius 
disserantur.  Narrat  Moyses  {LevU.  xvu  7)  Domhivm 
praecepisse  ut  nnte  ostium  iabernactili  diios  hirros 
statuerely  quonim  alterum  immolaret  Domino,  alte^ 
rum  vero  in  deserlum  miiieret  pcr  hoininem  ad  hor: 
oiBciura  pra^paralum  (1818).  Ilorao  vero  ille  iinmuiH 
dus  erat  usqiie  ad  vesperami  et  tunc  tandem  lottis 
aqua  ad  castra  revertebaiur.  Quam  frivola  linpc 
esse  videreniur»  nisi  magnnm  aliquid  signiHcarcnt. 
Diio  hirci  Christum  et  AntidirUtura  signiftcaut. 
nircus  in  lege  pro  peccato  oiTerebainr,  muodom  qui* 
dem  animal,  sed  fetidnm  et  luxuriosnm.  Munda 
enim  aiiimalia  sunt,  qua^cunque  ungulam  dlvidiint, 
et  niminanL  Nos  quasi  bircuni  Anticliristnin  abouii- 
hamur.  Similiter  et  Judxl  Salvatorem  nosirum  sedu- 
ctorem  et  peccatorem  dicunt.  lu  qnorum  persoim 
Isaias  propbela  loquitur»  diCens  :  <  Et  nos  rc- 
putavimus  eum  qnasi  leprosum ,  et  percussum 
a  Deo ,  et  humiliatom;  Ipse  autem  vulneratns 
est  propfer  inlquitatcs  noslras,  atiritin  esl 
539  propter  scclera  nostra  {I$a.  u,  4).  i  Ilic  fgi- 
iur  hircus  ad  ostlum  tabemaculii  et  anie  portao 
leroplif  ducios  et  dainnatus  esi,  et  propeceatis  mh 
siris  Domino  iminolatns.  None  aiilem  de  altero  t{- 
deamus,  super  cnjus  capui  fllii  Aaron  manus  snat 
ponentes,  omnes  maledicilones  imprec^Lantur.  FilH 
Aaron  nos  suiuu»,  qui  qiioildie  Antichristum  dnm- 
namus  et  maledicimus.  Iluic  eniAi  Apostolu»  mnle- 
diceiis«  ait :  <  Et  tunc  revelabitur  lAe  Iniqiius  lilioa 
perditionis,qui  adver-atur  et  eitollitur  super  onitic 
quod  dicitur  Deus,aiil  qufHlcolitur  (//  7'Am«.ii,8).i 
Sinulit^r  autem  ei  bcatus  Jo;uines  in  Apocalypsi 
muitis  mahsdictiouibtis  e\  matcdiciu  llomo  vero  ille 
qiii  euin  in  deserlum  ducit,  populus  iuduicui  es(, 
qui  per  ioiuro  muiidiun  in  captivitatcln  du(  tus,  eC 
quasl  per  mngnum  quoddaro  desertum  divlsus,  An« 
ticbristum,  quein  ipsi  Messiam  vocant,  secom  porint, 
illum  prxdicat,  illum  annuntiat,  ilhim  ad  sui  libe- 
ralionem  Tailurum  esse  dicit  (181^).  Sic  igilQr 
ttsqoe  ad  vesperum,  nsque  ad  h  ijus  dici  sxculiqne 
fiiieni,  siuiul  cum  hirco  siio  popiilus  ille  in  biiji.» 


0  felkei  ^niium  pofmii 
(1815)  Cod.  Vat.  ei  ad  Sffnag^am 


(1814)  Ced.  Vat. 

(1815)  Cod.  Vat.  el  aif  Sffnag^i 
{ 1916)  Cod.  Vat.,  eorfigii  edil.  Ilarclies.  ei  Aseen- 


idaMffi  Hi  qnibus  legitur  secundam. 
(I8U)  Cod.  Vat.,  jier  deurtum  ducit, 

(1818)  Cod.  Vai.  corrigit  ediiiones  snpra  ciiasas, 
qiiae  habent  pro  homiae  ad  hoc  oficium  profparatum, 

(1819)  In*  eonuoenl.  ad.cap.  xvi  Lcvit.  eanidem 
cxpositionem  habelS.  Bruno:  «Primus  hircus,  iiiquit, 


est  Cbristos :  secundus  autero  Antichristus.  Priniu» 
eiilin  sorte  exiii  Domino,  ei  iminaculatus  est  pro 
peccato;  seciindus  aulem  muttis  precibus,  imo 
niuhis  maledictioiiibus  susceptift  iii  solitudincm  mit* 
liUir  :  Judaii  aiiin  ubique  lerrarum  divisi  blrcntn 
suiiui  in  c.n{)iivil»lem  et  in  solliudincnl  fenrat.  Ifie 
enini  est  ille  Hcssias  quein  ipsl  praCilicant  et  exi^pe- 
ciant.  » 


m  S.  BRllNOMIS  SnSGOPI  SIGMENSIS  m 

<l«s«ni  smidiMiiie  :«rr«liU^  ei  Hinc  tandem  lo(u9  K  Uira4]iie  eniin  nKiU  esl»  $eJ  anuuqe  pejor«  Qiii  citia 


aqiia»  .el  .bapiismaie  ganciiflcaiiis,  et  roiinilaiiis  £c- 
clesin  easlria  sociabilur»  ct  sicul  snperius  dixiinns : 
t  lllis  divbus  salvabiliir  Jitda»  et  Israel  baluiabil 
GMiQiIenter ;  t  ol  tunc  landem  reverletur  Dorainus 
in  lerram  Israel,  et  halniabi^  in  civilate  Nazarelli, 
q«i9  mundUiie  inlerprelaiur.  Haec  uoa  civilas  duo- 
bus  populis  suflicii  (1820),  ut  simul  omhibus  in 
uniun  collectis«  flal  soluminoilo  unum  oviie  et  unus 
pastor.  Ei  lu  \g\Uir  quicunque  es»  si  vis  stucipere. 
GbriMtnm  in  donium  tiiam  el  jn  lemplum  pecioris 
Itti»  esto  Nasarcih;  eslo  domus  pulchriiuilinis  el 
immditiarum.  Dic  simul  cum  Psalmisla ;  i  Cor  miin- 
dum  crea  in  nie,  Deus»  et  spirilum  reclum  innova  ia 
Tlsceribiis  meis  {P$aL  l«  12).  i  Audi  Dominum  in 


viiioruin  calicc  incbriali  snnl,  racilc  a  diabolb  pia*- 
eipilanlur.  £l  lali  quiilein  calice  ebrii  suoi  onmes 
superbi,  omnes  avari,  oinnes  luxuriosi,  omnes  ra- 
ploret!,  omnes  qiiibtis  ruror  el  tra  dominatur.  Ipse 
enimimpelusirrationaiiilis  ebrios  cos  esse  oslendii. 
Non  esl  igilur  Nazaraens,  qui  a  tali  se  non  conlinet 
ebrielate.  Vinum  bibii  Jcms  (1824),  et  Nazarxos 
eral.  Iii  qiio  maxiine  probatiir  per  vinum  el  siceraro 
aliquid  sigiiiGcari.  Inierdirilur  quoqtie  Nazarxis  ad 
morluuni  accedere,  id  esi  criminalia  ei  morialia 
peccaia  coininiiiere.  Qnamvis  sine  peccaio  iicmoesse 
possii,sine  criniinc  latnen  Nazaraeum  esse  necesse 
esl,  quoniam  si  crinien  coiiiiniserit,  jam  540  ^^^^ 
rxus  non  esi.  Uude  ci  Nnzaraeis  prxcipiiur  sic,  si 


Evangelio  dicenlem  :  «  Beaii  inundo  corde ,  quo»  B  quulibci  occasione  ad  inortuum  toio  teinpore  conse- 


niam  ipsi  Doum  videbuiii  {Maith,  v,  8),  »  Congrtie 
igiiur  per  Nazareih  £cclesia  loia  ez  ulroque  po- 
pula  congregala  significatur;  qnoniam  ioia  munda 
est»  ioia  pura  esi  (1821);  ui  adimplerelur  quod 
aeripium  esi  per  propheias,  dicentes  :  <  Quo- 
nlam  Xazaraeus  vocabiiur  {Malik.  ii,  23).  i  Pulcbre 
anlem  a  Nazarcili  Nazaraeus  dicius  esif  quoiiiam, 
sicui  diximtis,  Nazarelh  mmutitiw,  et  Nazarxiis 
muwiu$  interprelaiur,  ei  mundus  quidem  a  mundi- 
liis  derivatiir.  Mnlta  auiem  de  Nazaraeis  loquiiur 
Uoyses,  qui  sicut  viri  valde  rerigiosi,  seipsos  Do- 
miuo  vovebaui  et  consecrabanl,  ei  ab  omnibus  qui- 
bu(  lex  absiinere  prxcipil,  se  cuslo^liebant,  Dei|ne 
vtanm»  neque  sicerain,  neqiie  aliquid  quod  inebriare 


cralionis  accederinl,  slalim  ea  dic  radanlur,  else- 
pliina  simiiiler.  Dies  qiioque  irrili  fiebant,  quas 
usque  ad  iliam  dietu  pro  voio  custodierant.  Nun- 
qiiain  anie  lerininuni  coiisiiiutuin  Nazaraeis  capat 
radere  liciiuin  eral,  nisi  prius  foriasse  ad  mortooai 
accessissent.  Qni  igilur  anie  terminuin  capui  rade- 
baiil,  nolebani  apparere  foris,  quod  se  cognoversnl 
iulus  perdidissc.  Hos  et  nos  imiiari  det>emus,  ni 
quaiido  peccalum  aliquod  magnum  comiQitiimus, 
sialim  eadem  die  ad  pceniieniiam  curramus,  neqtie 
iu  aiieram  diem  difleramus,  sicui  scripiuin  est; 
<  Non  lardes  converti  ad  Dominum,  ncqua  diflenis 
dedie  jn  diem  (Eceli.  v,  11).  >  Radamns  capiia,  ni 
ioi^i  munda  appareal  couscieniia,  ei  dolor»  qui  in 


P98sel,  bibebaQt;comam  capilis  sui  non  radcbaiii  ^  corde  esi,  in  facie  manifeslelur.  Sicui  bona!  coiiue 

nulrieodx  suni,  ila  ei  malse  radeodae,  Booae  comx 
booasfiuniCQgiiaiiones,  de  quibus  dicilur:  t  Quoniam 
cpgiialio  hominis  coufilebiiur  iibi,  ei  reliqutae  cogi- 
ialioiiis  dicm.  feslum  ageol  iibi  {PiaL  lxxv,  II);  » 
quas  videlicei  bealus  Job  se  perdidisse  flcbai,  dicens* 
<  Gogitaliones  meae  dissipatae  suiii,  lorquentes  cor 
ineuni  {Job  xvit,  II).  >  Uis  ornaiur  capui  inferroris 
Lo.ninis;  his  aniissis  inflrmatur  aniina.  IdeoSamson 
perdidii  forliludinem,  quia  lalibus  comis  subrasus 
fuerai.  Makc  vero  coiiiae  illae  suni  de  quibus  in  Evan- 
gulio  Domintis  aii :  <  Ex  corde  exeuni  cogiUiiones 
malae,  furta,  adulteria,  peijuria ,  el  similia  {MaUh. 
XV,  id).  >  Hae  radciulae  suni,  quiu  liae  sunt   qux 


«t  admorluum  non  accedebanL  Tandero  auiein  per- 
acio  iein|)ore,  quod  ex  voto  debebaliir,  toUus  pro- 
fesstooia  (1822j  hostiam  Domino  oflerebanti  Quod  si 
ferie  lempore  consecraiiouis  suae  qualibci  occasione 
ad  morittum  accessisscnl,  oinnes  priores  dies  irrii| 
eraui,  et  mox  eadem  die,  similiier  autem  ei  dic  sc- 
piiina  radebaiii  capiia  sua  (1823).  Die  vero  octavo 
oflerebani  par  turiurum,  aut  diios  pullos  columba* 
nin.  AUier  in  Synagoga,  aliter  in  Ecclesia  Nazarapi 
llunl.  Elpanciqoidem  fiunl  in  Synagoga;  mulii  vero 
in  Ecclesia.  Sunt  enim  Nazaraei  quicnnque  bapti- 
santur.  Quoniam  ab  omni  peccalo  lavanlur  et  san- 
ctiAcanlur.  Ei  qnamvis  omnes  Chrisliani  in  bapii- 


iinalc  Naiaraei  fiani,  ad  cpiscop^s  lamen  caeicros-  ^  ^j^^nquinaoi  bominem,  ei  quae  Nazaraeos  Immundos 
.....  ^i^^^^  «i         :  I  ^x.  i:«™     fa^iuni,HaetoIianluracordc;hisanimaecapuirada- 

Uir,  ei  loius  hoiuo  niundus  eril.  Debel  aiitein  capnt 
vadene  qui  pcccavil«  el  prinia  ci  sepiima  dte,  quo- 
uiamt  qui peiscveraverii  usque  in  fitiem,  bic  s:ilvus 
oiri^  {Mailh»  xxiv,  13).  i  Sepliina  natnquedies  uliinia 
esl*  Oclava  vero  die  oflcral  par  lurlurum,  Tel  doos 
pullos  coluinbarum;  per  quod  videlicei  iiilenigiinns 
quod  cum  veniei  ad  resurrecttonein,  quae  utiqie 


que  clericos,  el  praecipuo  ad  monachorum  ordincm 
kxc  peninere  videuinr,  qni  arciiorl  volo  Domino 
conjnncti  ab  omnibtis  imintiiMJiiiis.  se  prae  cactcris 
Custodire  debenl.  Tales  igilur  a  vino  el  siccra  aliis- 
qne  omnibKS  qiiae  inebriarc  possunl,  abslincre  opor- 
tel,  ne  forle  Incbriati  sensum  amillant,  suxquc  pro- 
fcssionis  oStliviscaniiir.  Hoc  aulcm  non  lantum  de 
corporis,  quantum  deaninnc  cbriolale  inleUigi  del>et. 


(1820)  Co<1.  Yal.,  snHicieL 

(1821)  Edil.  Ascenlinn:e  illTersa  osi  lecllot  Tota 
fmichiratU^  UHu  stcper  uitem  denihnla  eu  :  <lc  qua 
jpse,Dofiiinus.aii  :  Ecc»  iu  putchra  es,  ainica  merr, 
tl  macula  non  eil  in  te,  Ab  hac  ergo  Nazarcih  Salva* 
tor  uoiter,  ot  dicil  evangelisia,  NaMarmui  dictns  esf, 


qnomam;  sicut  diximiia^  Nasnffeihi  wmHditim^  ht»- 
raeus  mundiis  iuterprelaittr,  ei  muudus  qiiidem  a 
nuindiiiis  derivaiur,  elc.  « 

ilSti)  Cod.  Yai.,  lotiui  perfeciiaitii. 

(1885)  Cod.  Yat/ corrtdii  eilii. 

{\m)  Cod.y ^l^^YinumMebatJiiui.  , 


WT 


ocUii^to  ^rtim  fit,  fotuiv  mrpoTt  a  auima  miiiH  A 
du6,  qnasi  digna  et  .utepialiilis  iiosUa  Doroino  offe« 
reiun  Mtilu  sunt  qme  de  Nazaneis  dici  possunl;  sed 
pauca  no6  dtxisse  suffictat. 

CAPUT  VIII, 
SBaMO  I  III  RAias  PALVAauM  (l8iS)« 

f  Gum  venlsset  Jesus  Betlipbage  ad  montem  OIU 
teti  {Maith.  xii,  f  )•  t  £t  reU<|iia.  Doininus  et  Salv»^ 
tor  noster»  fratres  charissimi,  Tenleits  ad  passlonem 
pro  humani  generis  redemptione,  accessit  prios  ad 
roonlem  OliTeti ;  inde  pnemisit  doos  discipulos  siios 
Jerosalero,  et  ait  illis .  <  fle  in  castellum  quod  con* 
tra  Tos  est,  et  ibi  inrenietis  asinam  alligatam,  ei 
pulfnm:  solrite  ef  addiicite  mihi  (f^'d.,  3).  >  Q<^S' ,. 
bos  adductis,  dum  Chrisfns  supersedisset»  et  Jertisa- 
lem  Teniret,  nniversa  ciritas  in  adyentu  ejus  com- 
mola,  obTiam  iSi  Tenit»  tantamque  devotionem 
ezhibnit,  ut  <iuldam  Testimenta  siia  in  vla  prostenie- 
rent,  alii  ramos  palmarum  et  olivamro  prosternen- 
dos  cttderent,  omnesqoe  et  pneoedentes  (et  subse* 
qnentes,  ona  Toce  in  laudem  illius,  cnm  pneris  sl- 
mii!  clamarent :  c  ifosanna  fitio  DaTid ;  benedictus 
qni  Tciiit  io  nomine  Ik>mini,  hosanna  iii  excelsis 
(ifrfd.,  9).  Y  Qu»  omnia  sic  sunt  actualiter  gestat  ut 
tamen  aliqnid  spirituaUter  slgnificarent.  Mons  qoippe 
OliTeti,  CQl  Redemptor  noster  prius  appropinquaTil, 
qiiid  aliud  signlficat  quam  ipsiim  Salratorem  n6* 
striim?Qnia  sicot  mons,  eumde  terra  slt,  terne  ta« 
men  emliiet :  sic  et  SalTator  nostert  bomo»  qoi  si*  q 
mitis  ftiit  nobis,  mortaiis;  sed  qnia  line  pecciito  fuii, 
qula  Deos  et  homo,  soper  omnes  est  sublimatns  et 
exaltatus;  de  qno  Propheta  ait :  i  Mons  in  qiw  bene* 
placUum  est  Deo  habitare  in  eo;  etenim  Doroinus 
habitabit  in  finem  (Psa/.  LXTir,  f  7).  i  Ipse  est  mono 
OllTctf,  qtiia,  sicut  ait  Apostolus  :  <  Pater  esl  misor 
riconltarum,  et  Dens  totios  consolationis  (11  Cor.  u 
5).  f  Oleon  entm,  seu  eleon,  Gnece  dicitur  miseri* 
col^ia.  Duo  aniem  anlmafia,  asina  et  ptiikis,  signifl* 
cant  doos  populos,  Judaeos 'et  gentes.  Sicot  eniro 
asifia  erat  domita  jiigo  et  soHla  supersedentem  siis- 
cipere,  piilliis  vero  non;  ita  Judseonim  populuft 
Jogum  legis  ei  proplielariMn  babuerat,  et  unins  Dei 
coltoro  :  geniium  Tero  popnbts  nee  iugum  legis  et 
propbetanim  susceperat ;  non  Detim,  sed  daemmiia  D 
adorabat  :  anibo  tamen  populi  sub  jiigo  peccail 
erant,  sicut  alt  Apostohis :  <  Omnes  enim  peccaTe- 
mnt,  et  egent  gloria  Dei  {Rvm.  in ,  25),  >  a  qiio 
jiigo,  Qt  possent  soItI,  misit  Christtis  duos  disctpntos, 
id  est  doos  ordines  discipulortim,  unum  in  Judttam, 
alteriim  hi  gentiliiaiem*  Unde  beatns  I^iuius  ait: 
i  Qni  operatos  est  Petro  in  apostolatum  circoroet-» 
siiinis,  operatus  est  et  roihi  inlsr  gentes  {G^iau  ii, 
8)i » Itoc  enhn  apostolt  cooTertendo  a  |ieceaiis  solTe* 
TiMU,  et  temfiliuii  et  oedem  Bei  lecormit;  nndedi' 
vina  SeriptitM  aii :  Anima  Justi  sedes  est  sapiemne. 
PosTapostolos  siibsecutl  sunt  et  sancU  mariyres, 
qui  prostemebant  Tisiimenu  sua  in  via,  qoia  pro 

(iS25)  Tittilus  cod.  Tat.  at  Domimcu  in  Po/mts. 


testamento  IM  sua- corpora  tFadiderimt^  l»io  SS* 
confesaores  ramos  de  arboribus  eaBduntt  dMin 
exempla  bene  Tivendi  de  librls  NotI  et  Veteria 
Testainenti  nobis  assumunt.  Clamant  omnes  :  <  Bo- 
sanna  filio  David  » qnia  omnes  541  iu^netl  «na 
Tooe  nnoqtie  spirltu .  Jatidant  Detiin,  qm  per  mi- 
sericordiam  snam  nos  a  potestate  diaboii  itberaTit. 
Cum  qiiibiis>  fratres,  et  iios  morilficantet  carnom 
nostram,  ctim  TitHs  et  concupisceiitiis,  pabnam  ti* 
oiorMe  per  Teram  posniientiam  et  per  opera  miseffi* 
cord]«,  qtiam  oiiva  ilesignat,  conira  diabolum  ha-. 
beamns,  ni  ad  eeelestem  Jernsalem,  Redemploro 
nostro  dttce,  qnandotiue  perTcnlre  et  iiUe  gaodwo. 
Taleamns  In  saecula  sxetiloniin.  Amen. 

SBBMO  11.  ITEM  DE  aiUIS  PALMARCU.       , 

Narrat  bealus  Joannes  evangeiisia  quod  turba 
multa,  quae  conTcnerai  ad  dtem  festum,  cum  mkSs- 
sei  quia  Jesus  Tenit  Hierosolytnam,  accepenmt  ra* 
nios  palmarum  et  processerutit  obviain  ei,  et  clama- 
bant :  <  Hosanna  filio  Darid,  benedlclQS  qui  Teoit  iii 
nomine  Domini  {Joan.  xii,  13).  »  Bona  turba,  qnm 
ad  diem  festum  convenerat;  bona  turba,  qu»  Sal- 
Tatorl  nostro  obTiani  processit,  quam  ipsi  qnoque 
Scrilias  et  Pbarisael  timentes,  qtiamTis  Christuin 
occldcrecuplebant,  in  eum  tamen  manus  mittere  non 
aodebaiit;  unde  et  dicebant: «  Non  in  die  festo,  ne 
tainulttts  fierel  in  populo  {Maith,  xxvi,  5).  »  Ad 
fiestum  namque  diem  Tenire,  Dei  Filio  obviam  Ire,  ei 
non  solum  exire,  veniro  et  cum  palinls  obviam  Ire, 
ad  religioiiem  et  viriutem  pertlnet.  Septem  diebus 
faciebaiit  Judaei  hanc  maximam  solemnluiem,  in 
qua  fermentum  comedere  et  opas  senrile  facere  non 
lieeiiAt.  Sed  sicat  Apostolus  ait :  <  Omnia  in  figtira 
coutingebant  illis :  scripta  sunt  autcm  propter  nos 
(1  Cor.  X,  M).  »  Hacc  festivitas  nostra  esi.  JndBei 
Christuin  occiderunt ;  sed  nobis  et  propier  nos  ooti-' 
Stts  est  Chrisius ;  nobis  et  propter  nos  immolatns  est 
Agnus,  quitollit  peccata  mundi.  Nos  igitur  hanc 
festivitaiem  celebrare  debemus  :  <  Non  In  fermenio 
maHtiae  et  nequitix,  sed  in  azymts  sinceriutis  et 
Tcrttaiis  (/  Cor.  v,  8);»  Id  est  non  in  vetustate  littera», 
quse  occidit,  sed  in  noviiate  spiritus,  quia  spiriius 
Tivrficat.  Debemus  autem  eam  celebrare  scptem  die- 
kguts,  lioc  est  omnlbos  diebus,  et  quatito  tempore  i» 
hac  viu  suinus.  Quia  jBnim  non  siint  die^s  uiai  se- 
plcm ,  ideo  per  septem  dies  omne  tempus  et  onines 
dtes  inteliiguntttr.  Scrvilia  autem  opera  sont,  non  itfa 
quldem  qux  serTi  faclunt,  sed  potins  ilh  ^iae  etiam 
liberos  servos  faciunu  Non  est  enim  servile  opiis 
ignem  in  Sabbato  accemlere,  catinum  lavare,  Infir- 
mos  sanare,  paralyiiciw  curare,  sicut  Judsei  Silva- 
tori  nostro  deirahentes  dlcebant :  iHichomo  non  est 
aDeo,quiSabbatiitii  non  castodil(/oi«i.ix,16),f  Sieitt 
el  arcbisynagogusindignans  dicebat :  i  Scx  dies  siinl 
in  quibns  licet  operari ;  in,Jus;ergo  venije,  et  curafnim» 
et  non  in  die  Sabhati  (Luc^  xiit,  M);  »  servile  sciii- 
cet  opiis  existimans  sanarc  ei  ipsos  miseros  homjves 
a  daemonibos  Hberare.  Sed  ii  t»  seire  qtt«  Sttol  ler- 


m  S.  BRUNONIS  CPISCOPI  SIGNieXSIS  lOM 

Yilia  opera»  m^\  etaiigdislainilkeniem  :  iMonofcl*  A  Pharaonts !  Oe  iHis  enlm  serlplam  esl  :  i  Corrus 

Pharaoiiis  ereierciiiim  ejiis  projecit  in  mare  (Exsd. 


des,  non  moRcYiaberis,  noii  fiirium  facies,  non  fal> 
suin  tesUmonium  diccs ;  non  cOncupisces  rem 
proniiiii  Uii  (Liic.  xtih,  2&;  Kxwi.  xx,  13  et  uq.; 
^Mf.  y,  17  el  seq,),  >  Huec  sunt  serriii;!  opera ;  lncc 
feciiiiK  honitnes  scnros,  lixc  iradtmt  iniseros  homi'^ 
nes  ad  dialf«)ii  sonrltotem.  IIxc  ergo  «l  Minilia  fiigia- 
miis,  ab  hfs  nos  ciistodianHis  et  non  facienuis  opus 
servlle  in  festivitatibns  nostris.  Et  iHi  quidem  qul 
«tc  fcsta  celebrant,  digni  sunt  qui  processionem 
bomirio  faClant  et  d  cuin  palniis  obviani  pergaiit. 
Neqiie  eiiim  siiie  palinis  licct  Chrisfo  obviain  ire, 
ifttoniam  iii  palmis  victoria  signi^catur.  Unde  et  in 
legc  pRcci|iturnc  judices  fii  judicio  personam  respi« 
ciant;  sed  quicinique  jnstam  causam  habuerit,  ei 
pnlmain  dabuiit.  Vadant  ergo  iiii  obviain  Jcsii,  qni 
vlchorcs  sunt  ct  suos  vicemnt  inimicos.  Si  vicistl 
snp^rbiani,  unampaliunin  habes;  si  vicisii  luxuriam, 
allam  hnbes,  et  quot  vitio  siipcrasti,  tot  palinas 
habcs.  Si  aulv^ni  nuilum  vicisti,  ntiH:im  habcs.  Noll 
ergo  ire  obvinui  Christo;  non  tc  suscipiet,  qnia  iniK- 
gnus  cs,  qui  in  lafi  iriiimpho  suscipiaris.  Videainits 
modo  qtiid  nsinus  ilhs  etinm  signiflcet,  super  qucm 
rcx  isle  humilis  ct  mansaetas  sedere  dignatus  est. 
Anrmai  stuhuin,  vilis  pretii,  igiiobile,  oninibas  injt^ 
riis  oniniquc  subdilum  servituti  est  asiniis.  De  sanctis 
auteih  dicit  AposioYns  :  i  Videte  vocationcm  vestram, 
fratres;  quod  non  mnlii  saprentes  inler  vos^  non 
multi  nohilcs;  scd  quscstulta  sunimHndi  eieglt  Dens, 


XV,  4).  -I  De^isiis  anlem  :  i  Beaii  panperes  spiriia, 
quoniam  ipsorum  est  regmim  ccDlonun  {Mutik*  ▼, 
5).  I  Deuiqtie  supcr  quod  aliud  aninial  dcbuit  sedere 
lesus,  cuni  ad  crucem  jiergeret,  nisi  siipcr  illud 
qiiod  criicem  iiAturaliter  stiper  sc  fcrre  videiui?Na- 
itiraiiter  eiiim  hoe  animal  cnicis  signuui  super  se 
deflignatum  baliou  Andiamus  etia^  quid  illi  signifi* 
cent,  qoi  ramosde  arboriboscsedenles»  viam  Donaino 
pracparabani.  De  lalibos  pracursfir  Domioi  aii  : 
<  Pafate  viaui  D^iini  :  rectas  facite  scmitas  Dei 
iiostri  {Lne,  iii,  4). »  Noa<imnium  est  hoc  oQlciuiii, 
iieqtte  onmibos  dala  sont  ferramenta,  qnibiis  b^jiis» 
niodi  raiiii  do  arboribiM  attccidaoliir.  Episcoporum 
lioc  est  et  saeerdotiim  :  ipsi  tales  ramos  de  arboribus 
caedere  et  viam  Domioo  pRcpafaro  debent ,  per 
quam  et  nos  ad  ipsum  ire  possimos,  et  ipse  ad  »os 
vonire  difnetur«  Arbores  aulcm  patriarcbai  ei  pro- 
pbetae,  apostoU  et  evangelist»  inieUigiMiur.  De  bis 
«ttiea»  mmos  aaecidimus,  quando  oorwro  fideui  ci 
docirinam  eonim,  vifam  et  sandam  oonversatioiiena 
aiits  exponimus  et  ad  imiUiidun'prQiK>nifiius.  Talcs 
Aienint  arbores  Isalas,  ieremias  et  DanieL  Tatcs 
AierniH  Petrus,  ei  Paulus»  et  Joaimes*  Talis  et  iife 
qni  ail :  i  Ego  aieut  oliva  frttctilera  in  dpmo  Dei  : 
aperavi  in  misericoniia  Dei  mei  in  xternum,  et  la 
ssccuhim  sflpculi  (P$aL  ui^  iO).  i  £x  qua  videlicet 
ariiore  rami  succidttntttr»  quibns  Ula  via  paratar,  de 


ttt  confundai  fortia  :  et  ea  qtise  non  sunl,  ut  ea  qtue  ^  qtia  dkiior :  t  Beali  immaculaii  in  via,  qui  amlHilaiii 

-^.1     ^^..« ^.  11  i^ .      Ska\     .  £••    :^    ^i:..  i^^..  .        :..  i^_^   n^ 2..:   / ik i     ^-«...    k\     .  X>.««^:n.:i..-    fti::« 


smit  dcstnieici  (/  Cor.  f,  16).  i  £t  in  alio  ioco ; 
<  Si  qnisvidctttr  sapiens  esse  in  hoc  sxctrio,  sinltns 
llat^  iii  sit  sapiens  i^  Cou  ni,  18).  >  De  talibu» 
qtioque  haias  ait :  i  Cognovit  bos  possessorem  suum, 
ct  asinbs  prxsepe  domini  {Ita^  i ,  5) :  »  unde  art 
Debora  (quns  iiiterprctatur  apxj^  :  c  Qui  ascendisti^ 
super  nitciitcs  asiiios,  benediclte  Dominum  (ifwRe. 
V,  iO).  I  Nitenles  asini  illi  sunt,  qui  apostoiorum 
veslibus  ornali  sunt;  qualis  iste  est,  snper  qnciii 
inodo  Dcininus  sedet.  De  quo  evangelista  ait  t  Qitod 
4inposucrtmt>  apostoli«  supereumvestimeotasuaet 
cuiu  dcsupcr  sederc  fecerunt  (Matth,  xxi).>Apo8iolOf' 
ruin  vesiiii^enia  et  ornamenta  virlutes  snntet  mores 
lionesii,  Fides,  spcs.chiiritas,  foriitndo,  ieii^peraniia. 


iii  lego  Domtni  (PmoL  ckviw,  i).  •PraKCipiiur  filiis 
lirael  ot  io  fesllvilate  tabcmacnloriHM  fmciuin  orlio- 
HspttleberrinMSSttscipiaot,  spoiuhsqtte  palmaniiA  ec 
samoaligni  densarum  hrondHiiA»  eisaiioes  de  torreate» 
e(  in  ipsis  i«lfcntur  coram  Domino  (Leni.  xmi}.  Qoi 
ista  infeHigont  neii  igtiorant  qoid  arbores  ei  rami 
arbof tfiii  signilicenit,  quibtts  Domini  ad  nos  et  oobis 
ad  Dmiiiiittm  via  pneparaiur.Quid  Ulaa  qiioqttc  doae 
turto  significcni  audianius,de  qttibus  bicdtcitari 
«  Turbas  atttem  qu«  praubaot  et  qiia:  8ei]oebantnr, 
elnmahaot ,  diccMtes  :  llosanua  filio  David  ;  benedi» 
citts  quj  venit  io  naiirme  DoiiMni^lfal/A.  xxi,  9}.i  lUa 
lurba  qtttt  prxibai  patriarcbarttm  et  prophetarnm 
exercitiis  cst,  otimiumqoe  illorum  qui  a  prioio  l>d- 


humiiitas,  roisericordia ,  pax,  patfciitia ,  ct  siinilia,  0  niine  usqtie  ad  Christom  Dotnino  |>lacucrunt.  JHa 


onianiciita  sunl,  quibussaiicii  aposleli  ornati  suntet 
aliosomant,  ul  apti  cl  pulchrl  siiit,  stiper  quos  Deus 
scdcre  ct  in  quihus  babilare  dignetur.  Qtti  igitur 
falibus  ornamcntis  ornati  sunt  et  allos  oriiaiit,  illo- 
rum  quidetn  aninias  siiper  nilentcs  asittos  stedcre 
dicuntur.  Isii  iiat|tie  sunt  scdcs  54S  ^^  >  *^  ^^ 
Ignobiiibtis  et  viltssiinis  aniuiafihus  f:tcti  sunt  thro- 
nus  Dei.  Novein  suiit  airgelorum  ordines,  &ed  super 
tbronos  nuliiis  ordo  est :  quanto  melitis  est  cunt 
iimpnctbus  ei  mansuetis  asinos  Christi  Aen,  quam 
cuin  stiperbis  et  arrogantibus  eqnos  ct  currus  rieri 


vcm  qi|»  seifnoboiiir,  toia  fideliitni  Ecclesia  intelligi- 
tur  a  Saivateris  adirenitt  usq«ead  fincm  smciili.  Lege 
proplvetarom  llbros,  ci  videbis  qoomodo  prsDcedeM 
tttrbtt  laodct  Dominum  et  benedicai.  Leite  eyaogelio» 
rum  volumina  et  ^tpostolorum  Actus,  et  tonc  intelli- 
gcs  quantiim  iu  Cliristi  landibtts  scquciis  torba  quo- 
lt«!ie  porsoiiei.  Kgmgie  itaqoe  factum  est^  qood 
Satvaior  iiosl«tr  iii  iiiedio  positns  esl,  inler  uirumque 
videlieet  Tebtoittenium ;  Synagoga  prxcedit,'Ecdesia 
so.|uiturw  Ipse  vera  in  metlio  tiai,  oi  oiertiiia  pe^s- 
lus  voarot  cottsena  voceeumlaMdat  eibeBedicit(iS26)« 


{1820)  Idcm  atictor  Inijiis  mjstic^  tnterpreta:lonis  boc^  ia  sennone  ei  in  cooimettlario  io  llattfaaeuat 
Hianifcslatur. 


fOOl  SENTENTli€. 

qni  est  bctiCiliclas  in  saecula  sneculorum.   Ainen.  A 

CAPUT  IX. 
ui  ccBHA  uoum. 
Prinia  die  azjmoroHi,  qaando  neces»e  crdt  come* 
dere  Paselia,  Doniihus  et  Salvator  nosier  l^eiruin  et 
Joannom  ante  se  ad  ci\1latem  mi^il,  qui  ei  hospitium 
et  cocnam  praepararent.  Baec  aulem  coena  finls  cst 
Yeteris  et  initiunij  Ifovi  TestamenCi.  llHde  etSaiva- 
tori  nostn  unam  cosnam  In  duas  coeuas  dividere 
^acuit,  ut  per  primam  Vetus»  et  per  secnndam 
Novum  Testamentum  intelligamus.'  De  lidc  auient 
ropna  locutus  est  Bomimis  i^  Moysen  ct  Aaron  in 
iEgypto,  dieens  :  c  Meirsis  isle  vobis  principiuin 
nieitsiuni,  prinins  erit  In  mensibus  anni.  Loquimuii 
ad  universum  coetnm  filiortini  Israel,  et  dicite  eis :  ^ 
Deolina  «iie  m^nsis  liiijus  toHat  iinusquisque  agnnm 
per  familias  et  domos  snas  {Exod.  xti,  2).  i  (18i7) 
Mensis,  inqiiit,  iste  alioruni  mensium  prtncipiuin 
est,  qui  ^>Hd  nos  Martius  vocatur.  Uic  autem  sit 
nobis  pl^imns,  id  est  inatimus  et  principalis  aniii, 
quia  mijorti  in  hoe  mense  quam  in  c^teris  fiunt 
sacramefitt.  i  Loqnimini  ad  catum  fiUorum  Ismel, 
et  dicilte  eis :  Decima  die  mensis  bteji»  tollat  unus^ 
qnisque  agnnm  per  fainilias  et  doroos  suas ;  sin  au^ 
tcm  miner  est  miroenis,  quam  ut  sulHeere  possunl 
ad  vescend^un  agmim,  assutnet  vicinoin  snom,  qwi 
conjinictus  est  domili  cjiiSy  Jirxla  nomemm  aniina«- 
rum  qiiae  suflieere  possunt  ad  estim  agni.  Erit  ariien) 
agiius  absque  niacula ,  masculns  annieulus.  Xnxta  ^ 
^uem  ritum  tollelis  ei  bxdum,  6t  sertabiiiB  ciiii 
nsqne  ad  decimum  qUaKuin  diem  mensis  iiujo^. 
Iinmolabitque  eum  universa  rtiultitudo  filionim  I^ 
rael  ad  vesperam  (ibid»  5  ei  ^eq,),  i  Dtecim^  namque 
die  lottuntur  agnus  et  liaedue,  et  servantor  usque 
ad  qnartum  decimum  diem  ejusdem  mensis,  et  tune 
543  imiooiantur.  Nam  qnia  tabulse  testamenti  de«> 
ceni  verba,  td  est  decem  pncccpta  principalU  scripta 
iiabnerUnt,  ru  quibus  tota  lex  qnodammodo  coflli^ 
iicbntur,  Idoo  fk^uenter  pcr  decom  totum  Vetufc 
Testainentiim  inteltigiiaf.  Qnia  vero  qnatuor  sonl 
Evaiigolia,  in  quibusNovnm  Ti^stamentum  dauditui', 
fileo  per  quatuor  N6vum  Testauieiituin  designatur. 
I>eciina  igitur  dlei  Vetus  Tesiaiiienittiii,  qnaria  vero 
post  deeimam  Novuin  desigiiat.  Decima  antein  tolii-  J) 
iiir  agnos,  sed  nsque  ad  qoanam  decimam  immo- 
laiMlus  Servatur,  quia  Cbristi  possio  in  Veteri  Tcsta- 
mento  (IHtt)  praeflgurata  et  in  aenigmate  significata, 
landem  in  Novo  verflciier  est  adimplela.  Ibi  Cliristiis 
monstratort  hic  immolaiur.  Ibi  signiflcatur,  hk  sa^- 
criflcatnr.  Ibi  denique  agni  immolaiio  narraiur,  hic 
veroClirisli  pdssio  pncdicatur,  Vetus  namque  Testa- 
mentnm  ed  teinpore  finera  fecily  quo  Cbristus  Donii* 

(lSi7;  Tota  eisdemqoe  verbis  desntnpta  esl  hsptt 

liiicrpretalio   ex    commeniario   ejusdein    Brnnonis 

so^ter  bHOC  Exmli  lociim  in  edtl.  toin.  I,  p.  58. 

(18i8)Cod.  \„fter^ra$^et  wwgmaia  *ignificata, 

(i8i9)  Corrigetid;!  eiit  c<litio  Asccns.  vbi  iegitur 

pennfl/f/ur. 

Pataol.  CLXV 


-  LIB.  iV.     •  to.i4 

nus  riosier  discipulis  snis  ait :  <  Amcn  dlco  vohis', 
non  bibain  de  boc  genimine  vitls  usque  in  dirni 
Ulutn,  cum  jninl  bibam  vobiscum  novum  in  regr.o 
Del  {Mauh.  xxvi,  29).  >  Vetusigilurvrnumspernitory 
noviim  (1829)  proiniilitur.  Non  quod  vetns  lex  oiii- 
liino  destnialur,  sed  quod  novo  et  ^piritnnii  serisii 
iniclligAtor ;  boc  autem  in  regno  Dci,  qnod  est  Ec- 
clesia.  Clirisins  aotem  et  agnusest  propter  innocon> 
tiam,  el  bxdns  dicitur  propter  similitudinein  cariiis 
peccati.  De  iioc  enim  dicitxir  :  <  £cce  agniis  Dei, 
ecce  qui  tollit  peccata  mundi  (/oaii.  i,  29).  t  De  hoe 
siiniliter  diciiur :  i  Non  coqnes  btedum  m  lacle  ma- 
tris  suae  {Exod»  xxiii,  19).  »  Ad  bunc  ergo  vescen* 
doin,  viclrios  et  proxiinos  invitare  debemus,  ut  qna 
charildte  omniuin  salutem  desideramus,  innotescai; 
Victnus  Oniiti  noster  omnisCbristianus  csl,  etqui- 
ainqne  ab  Ecclcsia  longe  non  est.  Esi  atitem  agnas 
isle  absqire  macula,  quia  sicut  seriptnm  est  :  f  Per-' 
catnm  non  fisoit»  nec  dolus  inventus  est  in  ore  ejus 
(/  Pe(r.  11,  22).  i  Est  Aineni  masculns»  anniciilus, 
quia  niliil  habet  molle»  nihil  (1890)  ess  femlueum» 
nihii  corruptieni  obnotium»  nibll  carnaltH  sentiens 
iitillationis.  Et  agnus  quidem  per  4k«iioB  OMiiedi- 
t«r;  b«dus  veit>  ab  omnl  mtiltitiidine  iromolfliur« 
perqtiod  apertissimedesignatnrot  lioc  saorifleiitm, 
qnod  modo  in  Ecclesia  aisidiie  samitUr,  et  ilinil 
qood'  a  liidaeis  iosanientibos  in  ara  crucis  ost  immo* 
lattim.  Quamvis  eiiini  et  boc»  et  illod  onum  «ii,  t«> 
men  aliter,  et  aliter  (1851)  est.  Unde  ot  ttii  baedum 
occidunt  inter  iniquos  et  peccaiores  mundl  Salva- 
torem  depotaiites,  sicul  scrlptum  esl :  «Et  inter  ini<- 
quos  deputalus  ost  (Lmo.  xxt,  57).  i  llemqiies 
^  Nisi  hicessotlkialofactor,  non  tlbi  tradidissenos 
eum  (Jdan.  tviii,50). »  Nos  autem  quia  innocentem, 
oanctnm,  et  Justum,  et  alne  omni  contagione  pecoaii 
Dei  Piliom  esse  crodimns«  agnum  ibsqne  macula  ot 
jminolamus  ot  snmimus*  Ideoque  qnamvis  agniis,  et 
bftdus  immolatur,  solos  tamen  tfgnns^a  po^lo  man* 
docatur.  Illud  onim  Bacriflctovn  in  islo  sumitur, 
qnia  lioc  in  illud  convertittir  (1832). « llscest  enim 
mutatio  dexterse  Exe^lsi  (PiaU  Lxxvr,  II). »  Omni^ 
ouioin  mnltitudo  flllonim  Israel  Ifsednm  immohivii. 
S^  qoando  1  Ad  vi^spcnim  :  qnla  piuiditor  Judas 
drca  hohc  loram  ctiih  Jndtdti  ftoeutnoi  Clirisiiim 
vendidit,  nnmmos  ade^pit,  («tquO  $\itri  dlo  circo  bo* 
ram  \iesperilnam,  idest  post  nonam  Salvator  noster 
spiritom  emiSil.lIndeFsalmist^  ail:  t  Gievatiomannuin 
meaniin  sacriflcium  v^sperlinnm  (P§al,  cxt,  2).  » 
(181(5)  Et  sument  de  sanguine  ngnl,  et  ponent  sopt^r 
iittumque  postenl,  et  in  snperliininaribns  domorunu 
in  quibus  comedent  Hlom.  Soper  otmmquo  otenim 
postem  aghi  snnguinem  ponont,  qifi  et  ord  et  corde 
iiluni  siiscipinnt.  Qoi  vero  vel  iddlgtio  soscipioii^, 

f850)  lu  cod.  Vat.  eet  non  logitnr* 
(mi)  Cod.  Vat.,/«/. 

(l8oi)  Cod.  yMrNumfUam  ewm  Utud  contedere- 
tur^  liisi  hoc  in  iUud  verteretur.  Hmc  cM  tmiem^  oic. 
(18a5)  Uuc  usque  comaientaril  lecUo. 


»2 


1003  S.  CRUiNONlS  CPISCOn  SIOMENilS  i0O4 

vcfl  eiiain  suscipienles  Chrisii  sanguinein,  esse  non  A  in  ridoi  peciore  non  claiidatur.  Mane  autem  vit£  liu- 
creduiit^  isti  siiper  unum  tanUimmodo  postem  san  •  ^  ius  finis  inielligllur,  qiiaHdo  Cliristus  sol  jttstitias 
guinein  Christi  ponunt.  De  quibus  Apostolus  dlcit : 


€  Qtii  enim  niaiiducat  et  blbit  indigne,  judicinm  sibi 
manducat,  el  bibit  (/  Cor.  xi»  29).  i  Nos  igitur  et 
nre  sumeuies,  et  corde  sanguinera  Chrisii  esse  cre- 
dentes  siiper  utnimque  postem  eum  ponamus;  et 
corpore,  et  mente  susciplamus.  Cum  autem  crucis 
8jgnum,  qiiae  Christi  sanguine  crueiitata  esl,  in  iio- 
siris  frontibus  faciinus,  tunc  quiJem  iii  superlimi- 
iiaribus  domorum  Christi  sanguinem  ponirous.  Se- 
i|uilur  :  i  £t  edent  carnes  illa  nocte  assas  igni,  et 
azynios  panescum  laciucis  agrestibus  {Exod.  xii,  8).  i 
Mein  esiiin  hoc  loco  et  per  carnes,  et  per  azymos 


apparebii,  et  fugalis  fenebris  nox  utterias  non  erit. 
Tunc  auiem  non  erit  tempus  conTertendt,  vel  sigiii 
carnes  comedendi,  quia  qni  tunc  credere  incipient^ 
cuni  fatuis  virginibus  audient :  i  Amen  dicc  vobis» 
nescio  vos (lla///i.  xxv,  i2).  i  —  cSi  quid  resitluuiii 
fuerit,  igne  comburetis  {Exod.  xii,  10).  >  Residim 
eniin  suiit,  qiiae  comedi  nequemit,  ut  est  pellis  et 
ossa.  Pcllis  eteiiiin  agui  caro  Cliristi  cst,  qua:  qui- 
dein  qualiter  Deo  unita,  id  est  qualiter  Verbnm  caro 
factum  esi,  neque  dici,  neque  inielligi  poiest.  Sed 
quis  itla  ossa  comedere,  vel  (ul  ita  dixeriui)  corro- 
derevaleat,  ut  qualiter  ante  omnia  tempora  sit  a 


panes  iutelligimus,  et  bene  utrumque  ppsuit»  quia     Patre  genitus  diutissime  si  licuerit,  semperque  iuvc* 


de  panibus  ha;  cames  fiunt.  Ilas  autem  cum  lactucis 
flgrestibus  comediinl,  qui  corde  compuncto  et  huml- 
liato  eas  suscipiunt,  et  crucis  ainarltudinem  Cbristo 
compatientes  lo  cordis  palatoquodammodo  sentiunt. 
1  Non  Gomedetis  ex  ^  crudum  quid,  nec  coctum 
aqua,  sed  assumtantum  igni  (iMd.,  9).  >  Agni  enim 
carnes,  vel  si  crudae»  vel  aqua  coclas  edaniur,  facile 
stomachum  pervertere  solent.  Si  vero  assae  fuerlnt 
et  confortant»  et  avidius  (1834)  eduntur.  Qui  igitur 
eas  a  eaeteris  carnibus  non  discernit»  et  omni  ciho 
ftuaviores  et  salubrlores  esse  non  intelligit,  et  quasi 
laslidien^«  digne  eas  sumentibus  salutem  ei  vitam 
eas  prae8t.ire  non  credit,  is  vel  crudas,  vel  aqiia 
coctas  lias  carnes  comedit.  Ule  vero  assas  igni  eas 


stigando  intclligat.  Suntautem  aiia  mulu.quaequo* 
niam  coineJi  et  Intelliginon  possont,  charitatis  igoe» 
fideique  ardore  comburantur.  SufDcit  enim  credere, 
si  non  datur  intelligere.  Plures  enim  credendo  niagis 
quam  intclligendo  has  carnes  comedunt.  Comedaiit 
crgo  qiii  possunt,  qiii  vero  non  possunt,  cre^nt, 
et  charitails  igiie  comburant.  Sequitur  :  «  Slcaulem 
coinedeiis  illum.  Renes  vestrosacclngetis*  et  calcea- 
mciita  habebitis  in  pedibus,  tenentes  baculos  in  ma- 
tiibus,  et  comedetis  festinanter.  Est  enim  phase, 
id  est  transitiis  Domini  {Exod.  xii,  ii  et  12).  »  Re- 
nes  qiiidem  accingere  est  castilatis  et  contineDiiae 
cingulo  luxuriain  refrenare.  Unde  ipse  Dominiis 
ait :  «  Sint  lumbi  vestri  pnfecincti  (Licf.  xu,  55).  i 


itianducat,  qui  vitam  544  >n  ^i^  ^^®  credens  avi  -  (;  Calceaineiita  vero  in  pedibus  habent,  qui  quasi 


dlssiine  suscipit»  etsusclpiendo  Chrisi  passionl  com- 
jnunicat.  Ipse  enlm  Dominus  dicil :  i  Qui  manducat 
nieam  cariiem,  et  bibil  meum  sanguinem,  habct 
«riiani  a:ternam  {Joqh.  vi,  54).  f  Non  sunt  prseierea 
hje  carnes  crudae  edendae,  quia  passus  est  Christus, 
ne  lue  iii  aqua  cocue,  quia  non  occulte,  sed  palam , 
et  omiiibus  videntibus  est  cnicifixus.  Redolet  caro , 
Dum  Mssatur,  rcdolet  et  passio  Christi.  Caput  cuin 
pedibus  ejua,  et  intestlnis  vorabitis,  nec  remancbit 
ex  ea  quidquam  usque  niane. «  Capnt  enim  Christi, 
sicuiAposloius  ait,  Peus  est(/  Cor.  xi,  5). »  Pedes 
vero,  qui  terrain  tangunt,  ejus  carnem  signifi&mt, 
quae  dc  terra  assumpta  esi.  Quid  vero  cjus 
intesijua  omnino  occulta  !  Omnia   profunda  my- 


(1855)  alio  pergere  parail,  peregrinos  se  io  boc 
muiido  esse  cognoscunt.  Et  isti  quidem  viam  man- 
d:)torum  (1856)  currenles»  secure,  et  sine  tiaiore, 
utpoie  bene  calceatl  super  serpenies  calcaut  et  scor- 
piones.  Buculos  autem  in  manibus  teneant,  ut  sc  ah 
incurrenlibus  adversariis  defendere  valeant.  ifabcs 
huinilitatem,  baculusest  tibi?  IIoc  enim  superbiam 
vincis.  Habes  casiitaiem,  et  liaec  baculus  est,  qoo 
luxuria  superatur?  sed  quld  multa  ?  Quot  virtutes, 
tot  baciiios  habes.  Sic  igitur  pneparetur,  sic  monia- 
tur,  sic  cremetur,  qui  has  carnes  comedere  venit. 
Cilo  autem,  et  festinanter  comedetls  eas»  nt  cum 
JV>minus  veniei,  jam  pleiii  et  saturi  sitis,  nec  tone 
credere  liicipialis,  qiiando  liberari  per  iidem  debe- 


steria.  Capul  Igitur  illius  cum  pedibus  et  intesti- D  (is.  in  adeantem  8ttscipienda,nullamoradebetesse. 


nis  vorant»  qai  et  Deum,  et  hominem  esse  creduni, 
et  qusecunque  de  eo  scripu  suiit,  dlgne  fideliterque 
auscipiunt.. Non  enim  sufflcit,  si et  Deum et  hominem 
•um  esse  credaniuSy  nisi  intestina  eju»  quoque  susci- 
pientes,  et  de  Yirgine  naium,  et  circumcisum,  et  ve- 
raciter  passiim,  et  die  terXia  $urrexis8e,  et  caeterai 
qu;e  de  eo  scripta  sunt,  iodubitanter  crediJerimus. 
Unde  siibditiir :  «  Nec  reinaMebit  ex  eo  quidquam 
usqiie  mane  {Exod,  xii,  10).  i  Omnia  sumaniur, 
oninia  credantur;  nihil  de  hoc  .ngiio  remauciit  qiiod 

/1854)  Cod.  Vat.,  aMMiNKn/«r. 
.    (1855)  Cod.  Vat.,  aliau 
(1850)  ldemcod.,J!>d. 
(1857)  Cod.  Val.  9  primam  ccenam. 


i  Vigilata  itaqiie,  quia  oesciUs  dieui,  iieque  boram 
(Mauh.  XXV,  15).  I  Postquam  aulem  (1857)  illam 
CGeiiam,  et  agiiuin  illum  slgnificativum  Salvaior  no- 
sier  cuni  apostolis  comedit,  ad  veruro  Pascfas  tniis- 
It  sacramentum,  ut  quod  prius  fecerat  in  figura, 
iterum  faceret  in  veritate;  et  priusquidem  fecit  se- 
cundum  ordiiiein  (1858)  lieichisedech,  ut  se  atrius- 
^ue  testamenti  auctorem  esse  ostenden^t.  Altenntt 
igiiur  sacerdoiium  complendo  finivil,  alterum  auteoi 
in  xternum  fieri  et  manere  conslituit.  De  qno  scri- 

M858)Cod.  Vat.  Seeundum  ordiuem  Amrom^  ptue 
vero  ifCttHdum  ordinem  Melchi$edick.  itein  edJi. 
Asceiis.;  quae  loco  posiea  habet  poi*ynu. 


1005 


sentkntij:.  -  lib.  iv. 


mti 


pliiin  est :  i  Juravii  Doiuiniis,  cl  non  paMiiicbii  enni,  A  »-*»  ^"^  »""'<>«•  ^^  •^,  qnonKido  Cilitis  snus,  ct  pfMus 


tu  os  sacerdos  iti  aetcniuni  scciindum  orJificin  Mel 
cliisedecli  (PsaL  cix,  i).  >  Surgens  igitnr  a  coena, 
et  acn|ti(  ns  linleuni  prsccinxit  se  :  deinde  niisit 
aquuni  in  peWiin,  coepit  lavarc  peiies  discipiiloruin. 
Pede^  qiiitlcin,  qnoniain  qui  loHis  cst,  uon  indigel, 
iiist  ut  p(*des  invct»  scd  est  inuiulas  totiis.  Iloc  auteni 
fat  iciiat,  nt  piiri  et  niuiidi  cssciit  ad  tanliiiH  accc- 
dere  sacFaincntuni;  nohis  qiioque  exempluni  tri- 
biiens,  ut  prius  nos  abluamus,  ad  ejiis  curncin  ct 
s;iiigniiiem  accessuri.  Qui  enim,  ut  Apostolus  ait : 
I  Maiidiical  et  bibit  indigne,  judiciuin  sibi  tnaiidn- 
cat  ct  bibit  (/  Cor.  xv,  20).  >  Probct  igitur  se 
pi-ius  boiiio,  lavet  pedcs  el  conscieniiain,  et  sic 
accedat.  Postquain  anicm  pedes  eorum  lavii;  cnin 


tinTS  nintalur  in  carncm  et  saiiguiiiem  iiiHm.  N«d 
racit  cibtts  tnus  carncm  tnam»  quse  jam  facla  est,' 
sed  ntitrii,  et  mntaiiir  in  eani;  videlicct  camem 
tuain,  quam  habes,  et  quam  suscepisti  dc  matre 
tua,  Sic  igitur  et  panis  iste,  et  vinam,  qiiod  supcr 
ahare  consecratur,  ad  imperium  •et' potestatem 
ccelestis  bencdictionis  in  Ghristi  sanfuincm  com- 
muUitur,  nofl  in  aiiam  cnraem  Ghrisii^  qnfa  aliam 
non  habcl,  nisi  Hhim  qttx  nata  est  dc  matrc  Clirisli. 
Ergone  potuit  digcslio  ttia  miitare  cibuin  luum  ht 
carnem  tuam,  et  ccelestis  bcnedfctio  iion  potest 
pattcm  et  viiium  mulare  in  camem  et  sanguincm 
Christi?  Quomodo  ergo  veruin  est :  c  Ipse  dixit ,  ei 
facia  sunt ;,  ipse  maiidavit ,  et  creata  sunt?  >  Gon- 


iieruin  recubuisset,  antequ;im   secundani    coBiiain  ^  cedns  igitur  necesse  est,  quod  sicut  ^iigcstione  iiiu* 


agere  coepisset,  ait  :  c  Scitis  quid  fecerim  vol.ia  ? 
Vus  vocatjs  me  magister,  et  doininus,  et  bene  dici- 
tis;  suin  ctenim.  Si  ergo  ego  dominusy  et  magisur 
laTi  vobis  pedes,  et  vos  debetis  alter  aiierius 
lavarepedes  (Joan.  xni,  f3).  t  (1859)  El  paucis  vcr- 
bis  interjecils,  accipiens  calicem  bihit,  et  ait  : 
545  *  ^^  hibam  amodo  de  faoc  genimine  vitis, 
doiiec  bibam  illnd  vobiscum  novum  in  regno  Dei 
(Joan.  xjii ,  f 5).  >  (1840)  Quod  lale  ^ierit :  Vetera 
itansierunt;  ecce  nova  facio  omnia.  lliiic  esi  enim 
qi:od  Lucas  evangelista  dnos  calices  ponit.  dicens  : 
I  Acclpite»  etdividite  inter  vos.  Hic  estenim  calix 
sanguinis  mci ;  novi  testamenti ,  qui  pro  \*obis  et 


talur  cibus  in  carncm  tuam,  quam  tu  suscepisti  ex 
matre  tua;  iia  et  paiiis  iste  ccelestis  benedictione 
mutatur  in  carnem  Ghristi ,  non  in  aliam  quidem, 
qnia  non  habct  atiam,  nisi  illam ,  quam  de  Vlrgiiic 
inatrc  susccpit.  Audi  adhuc  quod'  mirabilitts  est, 
cuin  laiitiis  pnnis,  qiii  per  totom  muiidom  quotidic 
saciiJiitalur  coelesti  lienedictione  muteior  in  camem 
Christi,  el  comedaiur  a  fidclibus  fihristif  tpsiim 
tauicn  corpus  Ghrisii  neqiie  augetur,  quamJo  pants 
m  iliiiHi  imitatur,  fliequc  minuitor,  quando  mandu- 
c:it<ir.  ini  qiiinque  panes  sint  nobis  in  exemplum, 
ex  qtiibtis  Salvator  iioster  quinque  millia  Itominun* 
satiavit,  exceptis  parvulis  ct  muKcribus,  qui  in  hoc 


pro  niullis  effiindetur  in  remissionem  iieccatorum  ^  nninero  noii  computaniur  (Jo/in.  vi).  Si  onusquisque 


{Lnc.  XXI,  17, 20).  f  Ac  si  diceret :  Dixi  voi)is  ali* 
quaado  :  c  Nisi  manducaveritis  camem  f  ilii  homi- 
nis,  et  biberltis  ejus  sangiilnem,  non  habebitis  viiain 
in  vobis  {Joan,  vi ,  54) ;  t  sed  nmi  mtellexistis  : 
modo  quod  dixi ,  expono ;  el  qiiod  nunc  me  facere 
videtis,  illorum  verboram  expositio  est.  Quldain  ex 
discipuiis  hxc  verba  tunc  audientes,  et  non  intelli- 
gentes  scandarizati  sunt ,  et  coiiversi  abierant  re- 
trorsuin,  ct  amplius  cum  non  suntsecuti;  poiabant 
enim,  quod  ejus  cames  membratim  concisas,  vel 
crudas,  vel  coctas  comedcre  deboissciit.  Mmis  adhuc 
carnalcs  erant  isti,  nimisque  carnaliter  intelJigel)aut« 
Ecce  niodo  cum  discipulis  sedet  Jesus  :  manducat 
ei  bihlt  cuin  illis,  et  ciim  nihil  patialur  in  inembris 


ex  illis  paiiibus  solummodo  in  miile  particulas  divi- 
sus  riiisset,  cgo  non  puto  unam  particuiam  os  uniiis 
hominis  implerc  potuissc.  Hlttd  tamcn  tanlillum, 
quod  snigtili  susceperant,  iantum  in  ore  ufiiuscu- 
jusqne  multiplicatum  est,  ut  neque  dcntibus  ad  mo- 
lendum,  neque  venter  ad  impiendum  ninusessct 
nsquc  ad  pcrrectam  satietatem.  IllaB  quofne  parvis- 
siniKi  micae ,  qiKC  de  panlbus,  cum  frangerentur, 
cecideranl,  ct  liis,  qui  comederant  necessaris  nou 
riierunt,  sic  multiplicatae  sunt,  ut  duodecim  ex  eis 
cophinis  impleri  potuisseaL  El  certe  poterat  Domi- 
niis,  s!  ipsi  placuisseif  ex  solis  istis  reliquiis  pascere 
omncs  homincs  hiyos  mundf,  quanto  tempore  fuerit 
istc  mundns ;  tanta  csl  potentia  Domini ,  et  tantuni 


suis,  ejus  tamen  caro  comeditur,  ci  ejiis  sanguis  bi-  q  valet  benedictio  Ghristi.  Ecce  invenimus  aliquid  ad 


Litur  a  discipulis  suis.  IIoc  lacil  potentia  (iivinitalis; 
iJla  vidclicet,  dc  qua  scriptum  est  :  c  Oiniiia  qiix- 
cunque  voluit,  Domious  fccit  in  cojIo,  ei  in  terra,  in 
mari,  et  in  omnibus  abjssis  {Psal.  cxxxtv,  6).  »-— 
«Ipseenim  dixit,  et  faciasunl,  ipso  luaiidavlt,  et 
creala  sunl  {PsaL  x\xii,  9),  >  Sic  igitur,  et  iiioJo 
cuiii  dixissct ;  c  Hocesi  corpiis  meum ;  ci  hic  esi  sa:i- 
guis  rneiis(Lttc.  xxii^  i9);»  lania  f«it  potentia  in  verbo 
ejus,  lii  illico  et  panis  mutaretor  iu  carnem,  ei  viniim 
niutaretnr  in  sanguincm.  Miraris  hoc?  lloc  scio» 
quod  miraris  (1841).  Mirabile  enim  est;  nihil  enim 
fecit  Dcus,  quod  mirabile  non  sit.  Siinililer  auteni, 

(1839)  God.  Vat,  paucii  9irbi$  interpotilis. 
/UiO)  M.  coJ.  :  Qnod  tale  fuii,  ac  ii  dicerel. 


excmplum  valde  convcniens ,  quod  a  multis  come- 
datur,  ct  non  niinuatur.  Sic  igiitir  corpus  Ghristi 
cum  quotidtc  comedatnr  ab  omnibus,  nullam  lainen 
patitur  diminutlonem ;  quia  sicul  Aposiolus  ait  : 
c  Gliristus  rcsurgens  a  morluis,  jam  non  inoritur; 
niors  illi  nUra  non  dominabitur(fIom.  vi,9).  i  Vidi 
rgo  aliquo^:^  et  qualcs  multos  invenire  non  est  difli- 
cile,  qtii  r.tilia  ciboram  abundanlia  majores  et  cras* 
siorcs  fiebant ,  qnamvis  non  mnlti  cibi  in  eoruin 
carncs  convertebaiitur.  Ili^c  aulem  dixi,  quamvis 
foriasse  non  vidcatur  contpetens  exemplRm ,  ut  tu 
iiiiirlligas  aliquid  c  ssc,  quod  noii  augcatiir,  qiiamvis 

licin  cil.  edit. 
(i8il)  God.  Vat.  eletitt  -.Scioquod  miram. 


IWT  S.  nRUNONlS  EP1SC0P1  SiONIENSIS  1003 

ei  quotadie  aliqoid  adJatur.  Si  igilur  lioc  in  canie  A  M^^  lioJic  iia!>eiitur,  cl  cras  facile  ainitli  possniif. 


niortall  fieri  poiest,  quanto  magrs  iii  cariie  Salvato- 
ris,  el  ipsa  jam  per  resurreclionem  clarificata? 
Nundum  eiiim  consunimalum  e(  perrecluro  cst  quod 
in  aliqiio  augeri,  vel  niinui  polesl.  Sed  quarc  iios  io 
istisiaboraiiius?  Ipslus  verba  nobis  sufficiant.  Ipse 
enim  (lixii.  c  Hoc  est  corpus  itieuin;  i  posiea  dicit : 
f  llic  est  sanguis  meus*  >  Ipse  dicil  :  i  Caro  inen 
vere  est  cibiis,  et  sanguis  nieiis  vcre  est  |K>tus 
(Joan.  Ti,  56).  >  Ipse  dicit  :  c  Qut  manducat  mcam 
i-arnem  546  ^^  ^^^'^^  meum  sanguliiem  liabet  vitain 
aMernam  (ioaii.  vi,  55).  >  Si  Gbrislo  non  crediiiius, 
cui  credemus?  Ubi  tanla  auctoritas  est,  ibi  argu* 
menta  nec^^ssaria  non  sunt.  « 

CAPIJT  X. 

SEKMO  li   IN  PARASCEVE. 

be  imitando  ChrUlb  in  paunmate^  mifericordia, 
charitate^  el  cfbierh  virtutibHi^  hae  dietoul  qua^ 
iibei  alia  habendu^  ad  ftatre$, 
'  t  Bsiole  iinitatores  Del  sicut  filii  cbarissimi ,  el 
.-iiubulate  iii  dik^ctione^  sicut  et  Christus  dilexii  noS| 
et  tradklil  semelipsum  pro  no!iis  oblatlonein  ,  ei 
liostiam  Dto  in  odorem  suavitatis  (Ephet,  v»  i).  i  In 
oronlbus»  quse  Domimis  noster  Jcsiis  Chiislus  gessilt 
fratrescharissimi»  etdixit,  nobis  formam  humiliiatis« 
cl  dociriiiam  boiiae  cotiversalionis  reliquit,  sicul 
«^ntm  vcrbis  nos  voiuit  docere»  iia  et  exemptis. 
Umie  seriplum  esl :  c  Ccepit  Jesus  racere,  ei  docore 
{Aet.  li  i).  I  fil  quantum  ad  hutnilitutcm  ail  ipse 
Doniiims  :  c  Discitc  a  me,  quia  mitis  sum  ei  hu 


c  Facile  tnbunnl,  i  ut  de  his»  quibus  abim<laiii , 
inopiam  fratris  subicvare  studeaiU,  ul  de  eomiii 
unoqtioque  dicaliir  :  c  Uilarem  dalorem  diligii  Dcns 
(//  Cor.  i\,  7).  I  Et  boc  est,  quare  aiin  Doniinus 
di\es  esset  incoelis,  pauper  voluii  csse  in  icrris. 
Qiioniam  vei*o  etiam  passionem  ei  crticem  sponic 
subiit.  pnr  ipsnm  morlcm  suani  dc  pote^taie  diaiioli 
nos  cripuit»  atqiie  iii  cruce  pjndciis  pro  peccalon- 
bus  oravil,  ubi  nobis  exemplum  dedit,  vui.!e  acqua- 
nimiter  mala  a  proximis  iilala ,  boiitii)es  ab  liomiiii- 
btis  perpeli ,  cum  ipse  omnium  DoHiiiuis  a  senris» 
justus  a  peccatoribus  iania  lam  bcnigne  penulcri  • 
Et  nos.  fralres ,  iii  trlbtilationibus  positi «  oratio- 
uibus  inaxime  insistere  debcmu^ ,  quae  tribulaiJou<*$ 
B  geniin^B  sunl.  Esi  cniiri  tribulaiio,  cum  |iatiiniir 
damna  icmpuralium»  ei  esi  tribulatio,  qu»  loiigc 
major  esi,  quando  ad  quaecunqiie  crimina  incliiis* 
mur.  Verumiamen  sic  orandum  esi,  ut  oraiio  iiosira 
non  verlatur  in  peccatum.  Eleetnosynas  pariter  lar- 
giri  dcbemus,  easque  perfecte  facere.  Perfecue  au* 
tcm  elecmosyiKe  suiil  in  duobus;  dando  scilicet  ci 
diii.itlendo ;  unde  Dominus  dicii  in  Efangelio : 
c  Daie,  ci  dabilur  vobis,  dimittite,  et  dimiiieiur  vu- 
bis  (Lne.  vi ,  57).  >  liem  :  c  Beaii  misericorde», 
(|uoniam  ipsi  misericordiam  consequeniur  [MauL 
V,  7).  >  AHoquin,  Scriptura  iestante,  frostraa  pec- 
catis  iiberari  rogans»  manus  ad  Dominum  expandii, 
qiii  eas  ad  pauperes,  pro  posse  iion  extendit.  Et  si 
qnis  vos  offendii,  dimiltite  ex  corde,  ul  Deas  re- 
oailts  corde  (Mattk.  xi,  49).  >  Quia  eliatncum  ipsc  C  raittal  vobis  vesiras  oflensas;  quia  c  nisi  dimisc- 


siiomnipoiensi  alcpie  Dominus,  pro  nobis  pauper 
esse  voluit,  honores  rcsptiil,  passiones  spoiite  subiit^ 
el  etiain  pro  pi^rsecutoribus  exoravit.  Et  hoc  luliim 
recli,  ui  in  omnibus  eum,-  pro  capacitate  noc&iruQ 
innrmitatis,  sequi  non  negligamus;  alioquin  veri 
Christiaui  non  simus.  Nam  qui  dicit  se  Chrisium 
diligere,  debel  sicui  ille  ambulavit  et  ipse  ambulare. 
fn  hoc  ergo«  qttod  ipse  pauper  esse  voiuii,  nec  nos 
diviiias  pro  magtio  babeamus,  neque  eas  immode- 
ratius  appeiamusi  satis  aperte  docuit.  Nam  homincs 
htijtismodi^  comprobanLnr  esse  avari,  de  quibus  dicit 
Aposioiiis:  c  Avari,  farnicaiorcs  et  iRimundi  re- 
gnuro  Dei  mu  possidebuni  (/  Cor.  vi  ,11).  i  Mem- 
que  alibi  :  c  Qni  vuluiii  in  hoe  immdo  divites  flori, 
iiiciilunt  tn  lentaiiones  ei  In  laqueos  diuboli  (I  Tim. 
Yi,  9).  I  Ecce  qui  vohmt  diviies  Aeri,  dixit,  non  qtit 
sunl.  Cuprditatem  damnabilem  ostendii ,  non  divi- 
lias.  Possuntdlvitesesse,etbonl;sed  illi,  de  qitibtis 
dicitur  :  c  Diviiia^  si  a0luant ,  nolite  cor  appoiiere 
(P$al.  LXi ,  ii). »  Quales  lcgiinus  fuisse  Abrabam, 
et  Jacob,  ei  David,  qaos  et  divitias  cognoscimus  ba- 
buisse^  el  eas  ctim  non  halieniibus  communicasse. 
Ei  iJi  ApOsi^lo  scHptum  habemos  :  c  Praecipe  divl* 
libus  hujtis  sa^culi,  iion  sublime  sapere,  neque  sapere 
in  incerlo  diviiiarum ,  sed  in  Deo  vivo.  Diviiessinl 
in  operibus  bonis,  faciie  tribtiaul  (i  Tim.  vi,  il).  i 
Eccc  tsii  bunl  boiii  diviles,  qui  non  superbe  sapiiint, 
neqiiespcrantiii  incerio  diviliarum^  id  est  fiduciam 
suatii  non  poiiuni  in  divitiis,  qux  sunl  in  incerlo, 


ritis,  ncc  Pater  de  coelis  dimittei  vobis  (ibid.  ti» 
i4)  :  qitoniam  qui  odil  fratrem  snum,  homicida  esl ; 
et  scimus  quod  omnis  homicida  non  habei  YiUnu 
xternam ,  neque  partem  iti  rcgno  Cliristi  et  Dei 
(Joan.  111,  i5).  >  llaic  sunt,  quibus  perveiiiciidum 
est  ad  regiium  coelorum.  Ad  quod  perducat  uos 
Christus  Dominiis  noster,  qui  vivii  el  regnai  in  sae* 
cula  s.Tciilorum. 

bERMO  11  IN  PAIUSCEVE  ,  SIVE    IN  itESCEHECTIOXE 
DOllliil. 

c  Fidelis  scrmo ,  ei  Omnl  acceptione  dlginis,  quia 
Dominns  noster  JesUs  Chrisius  tenii  lii  huiic  niuu* 
dum  peccaiores  salvos  facer^  (l  T/m.  iV,  9).  i 
Beatus  apostolus  Paulus,  Dotior  ei  magisier  gen- 
D  litim,  verba  sua  vera  ci  fidelia  6i(se  dicit,  omni«iiie 
acccpiione  digna,  ei  quibus  neniO  tinquam  contrjdi- 
cere  debet,  quod  Dominus  nosier  iesiis  Chrisius  ideo 
iii  Iiunc  munduin  vcnit,  ul  peccalores  salvos  facere:, 
547  Ncm  enim  venit  vocare  jiJsios,  seJ  pcccaiorcs» 
quia  non  indigeiii,  qui  sani  suni  hi^dico,  sed  ma!? 
habeiites.  Tola  enim  intenlio  SalvaloHs  nosiri,  qtiod 
Verbum  caro  faclum  esl,  quod  de  Tifglne  naius  esi, 
qiiod  inier  honiines  conversalus  esl,  qttod  p;issus 
esl,  eiresurrexit;  tola,  inquam,  illius  inienilo  hiii, 
ui  peccaiores  redimeret,  alqiie  sjtvaret.  Hod  e  ig  t  ir 
coinplela  est  haic  inlenlio  lain  pla,  haec  volunlaS 
tam  sancta,  haec  miset^icordia  iam  immcnsa.  Hoc  el 
ipse  ostendil  ilHs  vi?rbi9,  quibus  ail :  c  Ecce  asccii- 
diuuis  Hicrosoiymam,  ei  consuiiimabuntur  oronia, 


1009 


SENTENTUS.  —  LIB.  IV. 


loia 


q  i?p  s  ripla  siinl  per  proplieias  (!e  FiKo  homiuis.  A  llerodes  quarii  me  inlerficere?  Tie,  et  diciic  vnlpi 


Trailelur  eniin  geiilibtis,  el  illiidclur,  ei  flagellnhi- 
i:ir,  ei  cnicifigeiur,  ei  tertia  die  resurgei  (Maith. 
i\,  18).  I  Noune  audis  quod  in  resurreciioiie  con- 
suiumanlur,  qux  lex  et  prophelae  de  eo  pracdiso- 
r  (iit  ?  Non  erat  alia  via ,  qua  lioiuo  in  pairiain 
rjvertereiur,  non  crat  alia  medicina,  qtia  sanareiur. 
0  ciementls6im.uni  medicum,  qul  de  proprio  aanguine 
fecit  mcdiciuam,  ne  infirnu  perire|i(t  qno9  sanare 
vcnerai!  Ips>e  ost  eniin  de  quo  4scripium  esi: «  Qui 
dtlexii  nos,  ei  laviinos  a  peccaiis  noslris  in  sanguiiie 
suo  (ilpof.  I,  5).  >  Sanguis  igitur  Chrisii  pretium 
est,  quo  redeinpU  sumus,  et  lavacrum,  quo  lavati 
siimus,  ct  aiiiidoiuin,  iiuo  sanali  sumus.  c  Si  eniiu 
daia  esset  lex,  quse  posset  vivificare,  vere  ex  lego 


ilii;  dicitc  illi  callido  insidiatori :  Ecceejicio  daemo- 
nia,  qu£  illo  foriiora  et  poleniiora  sont,  et  ipsiiiu 
si  volo  ejicio,  et  de  regno  ct  do  corporis  tabernnciiio 
ejicere  possuro.  (4843)  Hoc  auicm  Xacio  hodie,  ui 
cras,  et  quanto  tempnre  iuilii  piajcuerit.  Cras  enini 
frequenter  tn  divina  paginn  pro  fjituro  tempore  p<»- 
iiiiur.  Secundum  quam  significatlonem  Jacob  ad 
Laban  loqoitur,  dicens :  i  flespondcbit  mihi  cras 
iustiiia  mea  (Gen,  xxx,  55).  >  Sed  quid  prodcst 
ilerodi,  si  rae  inlerficerei;  ciim  ego  slatitn  tcriia 
die  consununer,  id  est  a  mortuis  restirgain.  Tajitiini 
enim,  et  non  amplius  icmporis  jerit,  quicunqtie  ino 
Inlerfecerit ;  ii4er  passioiiem  et  resurreciioneni 
meain.  Verumtainen  qiumvis  Herodes  lioc  facere 


Ciiset  lusiiiia;  sed  uihil  ad  perfectum  adduxit  icx '' qii.-erat,  quainvjs  hanc  volunlniem  stuitnm  et  impiaro 


((>a/.  III,  il).  I  lUanire.sium  est  eniiu,  quia  «  ex  ope- 
rtbiis  iegis  non  justificalur  oronis  caro  coiain  Dcp 
{ibid.  II,  16)  :  >  Aposioli  verba  sunt :  «  llicest  > 
igitur,  dicit  beatus  Joaones,  «  qui  venlt  per  aquain, 
ci  saiiguineto  rediinere.  Ijivare,  et  salvure  (Joan.  v» 
(>).  >  Non  in  aqua  soliim,  quia  non  solo  bapii&iRatc 
luec  taiita  salus,  tanta  redcmptio,  lauia  liberatio  fieri 
|)otcr.it;  sed  io  aqna  et  sanguine,  ut  sanguis  a<l 
preliuin,  et  ad  lavncnjin  aqiia  proQcercl.  Uncte  et 
ile  latcre  cjiis  sinuii  cum  saoguine  aqiia  profluxiu 
iam  Salvaior  nosier  obierat,  ei  adhtic  in  ipsa  sut 
sanguinis  effusione  nos  docebal,  et  pnedicabat,  nbi 
Dostrae  redemptionis  auxUium  quaerere,  ot  credere 


habeal;  oportei  ine  t^inen  hodie,  et  cras,  ct  se- 
qiienii  tempore  post  cras,  .quautum  jnibi  placiierit, 
nnibiilare,  et  praedicare,  ac  Patri^  facere  voliinia- 
lein.  Qnare  hoc?  quia  «  non  cn^itperLre  prophcinni 
CKtra  Jenisalem  {Lue.  xiii,  55).  >  Non  cnpit,  inquil, 
non  recipit,  non  paiitur  sermo  pr9pUcii.cus,  ct  di- 
viiia  disposiiio  perire  propliclaui  exira  Jcrusa- 
lem  (184i).  Ibi,  et  non  alibi  passurtis  sum^  qiiia  ei 
locus,  e<  ienipus,  et  dies,  ubi,  et  qnando,  eta  <;'iibus 
hoc  fieri  debeat  siatutum  ei  disposiluni  e^l,  eialilcr 
fieri  iioii  potest.  SltiUus  igitur  est.Herodcs,  qui  alle- 
riiis  oniciuni,  et  peccatuin  sibi  vindicat,  ct  locum, 
ei  icmpus,  et  ca^icra  immuiabilia  inulare  contendii. 


debeamus;  cum  suac  passionis  n^ysteriuin  aliqiiando  ^  Muliories  Judxi  voluerunt  tenere  cl  occidere  Jesuut» 


discipulis  revelasset,  et  beatiis  Pclriis  iiiiellcxissei, 
ipsique  displicuissety  atque  dixissei :  «  Absit  hoc  a 
le,  Domine»  non  fiat  istiid;  resppndit  ei  Jesiis  : 
Va(!e  post  me,  Salana,  qiiia  non  snpis  ea  quae  Dei 
»unt,  sed  qwjd  hoininis  {Maiih.  x,  22).  >  Non  (1842) 
e!titn  lieatus  Petrus  cognoverat  illud  magnum  et 
incffabile  sacramentum  diviui  consilii;  non  inleile- 
xorai,  quod  peccatum  originale  nisl  ChriBli  sangoin^ 
fi)lvi  non  poteraL  Nondum  sciebat,  qitod  «  oporXe- 
1>  l  Cliristum  pati,  ei  resurgere  a  mortuis,  ei  ita 
iiitrare  in  gloriam  suam  {Luc,  xxiv,  12).  >  Si  eiiiin 
Kdc  iiiiellexisset,  nunquam  ejus  voluntaii  Saianas, 
iil  csl  coiitrarius,  exsliiisset.  Ivit  lainen  ipse  post 
Chrislum,  quia  oon  solum  in  morte,  verum  ctiain 


et  noii  |K)iueruni.  Unde  eiini|i  disdein  ipsis  sigoa 
qiiaereutibus ,  ct  cuin  sii|>ci-bia  ipquenlibu^,  aii : 
I  Gcnerniio  prava  ei  perversa  ^lgnuro  qo^iriiy  et 
signum  non  dabilur  ci,  nisi  ^ignuin  Jpnae  prppiictai. 
Sicut  eiiiin  fuit  Jonas  in  vcnire  ceii  tribus  dicbiis 
el  tribus  noclibiis;  ila  erii  et  Filius  homini$  in  corde 
terrx,  548  tribiis  dicbiis^  ct  iribus  nociibiis  (Luc, 
XI,  29,  50).  >  ^ccc  autlistis,  qiiid  amplius  qiiaeiiiis  ? 
Tribus  eniin  diebus,  el  iribus  nociibiis,  ei  npit  ain- 
pliuserit  Fiiius  hominis  io  corde  iet,r^.  (1845)  Quiit 
est  in  corde  terrae?  in  affuclu  et  ijcsiderio  peccaio- 
ruin.  Tribus  eniiii  dicbu^,  ct  iribiis  ooclibiis  dtsu- 
per  Juda^is  daia  est  poi4;slas,  ,iii  racercnt  in  eiim 
qiiod  facere  .cup.iei^aiit.  Sicut  enjm  ^oeJj  yocanlur 


(uin  secuius  est  simili  morte.  Iliis  diebusy  quibtis  p  jusli;  ita  et  terra  vocantur  pecciilore^.  Unde  priinp 


Itjannes  Baplista  decollatus  esl,  veneniniquidainad 
Jesniu  dicenies :  «  Exi,  et  vade  hinc ,  qnia  lleroiles 
quserit  te  interficere  (ibid,  xiii,  5i).  >  tli  i^ti  qnidem 
iit  homines  loquebaiitur,  ei  bumanum  coii.siliuin 
ilabaut.  (^nibus  Doiuinus  re^ppndens  aii :  i  lie,  xVw 
ciie  vulpi  illi  :  £cce  ejicio  daemonia,  et  sanilates 
pcrficio  hodie,  et  cras,  ei  ieriia  die  consununor. 
Yenirotamen  oportet  me  et  hodie,  et  cras,  et  se- 
qucntj  dic  anibularc  (ibid,  xxxii,  55).  >    Quid  qiiod 


hotnlni  diciitm  esl :  «  Terra  ^,  et  in  tcrrain  ibis 
(Geu,  liiy  29).  >  Fuit  igitur  Filius  hominis  iii  cordc 
icrrae  tribiis  diebns^  e^  tribus  uociibus,  quamvisjion 
intcgris  tribus  diebtis,  el  .iribus  oocUbi^s.  Nocic 
ei>itn  illa,  i|.iia  a  ^Juda^s  iii6anieniibus,  ei  super  euni 
irnienlibiis  captiis  esl,  ex  quo  ipse  aii :  «  Si  nic 
qiixTitis,  siiiile  hos  abire  {Joan.  xviii,  8);  >  in  po- 
tc$tate  iiloruui  fuilSalvaiornosler.  Similiter  atiloin, 
ct  illis  duabus  aliis  npctibus,    quse  post  illam  se- 


(1842)  Cotl.  Val.r  yondum. 
(18^45)  Lleui  di«it  in  cxpositione  Evangelii  Luca^ 
(184]^)  Unnc  au:em  non  capit,  non  <ii<cfVf/,  noii 
cohscnlit  Uci  providcnliaj   Dci   dispo^iiio^  el  $erm6 


pro}  hefarum,  perire  el  mori  extra  Jerttsafem  ,  etc. 
Idein  S.  Bruno  coniineiit.  iuLuc.  cap.  xiii,  xx\:. 

(18  i5)   Eamiicm  expositionem  huiici  S.    LVuo^ 
Asicusis  in  traciatu  Dc  incurnalionc. 


1MI 


s.  liiiuNONis  rnssopi  signiensis 


10:2 


qiiimtitr  csqiie  iii  diein  l)(i:iiiiiicai»,  ne  i-epurg^rel,  A  pcccati  esi»  iliaia  scilicet  loli  liiimaiio  griirri  pm 


titstoditur  4*jiis  corpiis,  qiiol  dimtixai  iii  eomin 
)iQ(estaCc  fuil.  Trcs  quoqiie  dies  iu  computatilur,  c( 
i»eiU  rerla,  et  SaObaiaui»  et  teriii  diei  iniliuni,  in 
qiio  inundi  Crcator  et  Doiuiiuis  valiie  rnane  a  inor* 
luis  resurreiit.Usitatissiinumoiiiiinni  S<r:ptiiiari:m 
est,  lotUDi  pro  parte*  et  pirteni  pro  toto  aliqnaui^o 
ponere.  Undc  et  Propheta  musra!n  et  ranani  sin- 
gularitrr  posuit ;  cum  iiMiscns  tt  niias  pIiiraFter 
ilicere  debuisset.  1  liiiuiisit,  iiiquit,  iii  eos  inu^cam 
eaniiiam,  e(  comedii  eos,ei  ranamyCt  dispenlidit  eos 
(Piai,  LXXYii,  45).  >  Sufliciat  vobis  boc  signum,  0 
Juilacl :  neque  ulteriiis  quanaiis  a!iud  sign^im.  M:i« 
gnnm  cnim,  et  «dmirabile  signum  est«  qiiod  malo 
vrstro,  et  bono  nostro  ad  pernicieiA  vcstram,  e(  ad 


pcccatopriini  hominis:  cni  a  Dco  diciuiu  est :  «  Ex 
omnl  ligno  pjr.ulisi  coniedie;  de  ligiio  aulem  scicn- 
tix  boni  ct  inali  ne  coiuedas.  fn  quacunquc  cnim  ilie 
comederis  es  eo,  morte  mori«<ris  (Gen.  11,  16)»  1  k! 
es(  mortalis  corporis  eincicris.  [fomo  eniut  illo  die, 
qiio  >dam  hoc  comedil,  non  mortuns  est  corpore, 
sed  mortalc  corpus  capit  liabere ;  qui  si  non pcc- 
casset,  immortale  corpus  liabiiissci.  Altera  vero 
mors  est  animae,  scilicet  per  quam  anima  peecando 
a  Dpo  separatur.  Uiide  et  Ezediiel  propbeta  afi ; 
c  Aniina  qiia:  peccaverit,  ipsa  morietur  {Eiech, 
xvni,  20).  I  Srcuicnim  corpusex  anima  vivii;  sic 
aniiua  ex  Deo  vivft :  et  sicnt  rccedeiite  ahima  cor- 
pus  inorilur;  sic  rccedenti^  Dco  proptcr  pcccatntn. 


fcahitctn  omniuni  gentium  iirnm  tenerCt  et  Dgare,  et  B  anima  inoriiur.  Nos  igilur,  quf  diipnci  moric,  sciH- 


«if ciifere  potiiistis,  qui  simul  ex  nihilo  cuneia  crea* 
vit  De  qiio  scnpturo  est :  «  Qui  manet  in  leiernnin 
rreavit  omniashnof  (£cr/f.  xviii,  1)  ;i  in  ciijus  poie- 
«Lite,  e(  vorun(a(e  uniTersa  siint  posita,  et  non  est, 
qui  ejus  possit  resistere  vohmtati,  quia  Dominus  et 
Cicator  universoniro  ipse  est.  Sic  igiiiir  qiianio  teiu- 
pore  noluit»  fuit  Jesus  fn  corde  terne.  Nec  anu-a, 
tiec  postea  se  aiiciijus  tradidfl  potestati,  qui  die 
lertia  «  a  mortm*s  resorgens  jam  non  moriiur,  cl> 
iiiors  illi  oltra  non  dotninahitur  (Rom,  vi,  9) :  1  qui 
ntm  Patre,.  et  Spiri!u  sauclo  ▼ivi(  ct  regnat  in  sse 
ctda  sxeuloniin.  Aincn. 

CAPUT  XI. 

DE  DIE  SANCTO  PASCn^. 


cet  corporis  et  aiiiniH;,  tenehamur,  Cnirisnis  mm 
ulramqiie  suscepit;  quia  slc  ncutra  nos  librras^ci, 
sed  taiiien  unam  inorleni,  TidolicetcamiSySuscrpii» 
et  per  ipsam  nos  ab  utraque  morte  tibemvit.  Pro 
pterea  enim  in  monumcnio  noiinisi  nno  die  et  dua- 
bus  noctibus  jacuil,  ut  pcr  dicm  nnum  stgnificare- 
tur  diiplex  niors  nostra  ex  peccato  illo  ilhita.  Per 
unicain  ergo  moricin  €hris(i  nos  a  duplici  nostrar 
libenili  simms,  eo  qnod  per  ipsiim  in  anima  et  cor- 
pore  resurgcre  possunius.  Merito  ighiir  Ps;dniir*» 
pro  gloria  rcswrrectionts  nos  adinonel,  direns' 
«  Ifiec  549  ^i^s*  q"*^ni  'ccii  Dominus,  cxsulteirc». 
ct  Ixiemur  in  ea.  >  Licet  enim  omties  dics  fi^cerir 
crcaiido  Deus;  h:inc  tamen  drcm  pnx^cipue  dicitnr 


<  n.Te  dies,  quam  feclt  Dominus ;  exsurtcmus,  et  C  fecisse,  dum  in  ca  honiineni  In  meiius  per  saiigui* 


Ixleinur  in  ea  {PsaL  cxvii,  !24).  1  Inter  ciincias 
solemnitatea,  etiarisslmi,  quas  ad  lionorem  Redenr- 
ptori»  nostri  S.  Eeclesia  ci>lit  et  veneratur,  ut  piv-e- 
cipuam  et  egregiam,  et  omnibns  altls  exceircnilorem 
pnesenCfs  diei  soremnilatem  cclebrat  ei  contempFa- 
tur :  sicut  eiram  Sancta  sanctonim  per  excellenttam 
olim  dicebantur,  qoae  siiminns  pontifex  non  nisi 
semef  intrare  quolannis  audcbat;  sic  et  feslivitas 
ista  per  excellenUam  potest  dici  restivitas  festivita- 
lum  :  qufa  per  hanc  exspoCaius  esl  inremns  justis, 
qtii  ibi  detinebantur,  et  neserata  fuit  janua  paradisi, 
*\nx  per  cfterubim  gladio  rgneo  coiiira  totum  gentis 
humanum  cu.<(to<liebatur.  QuM  enim  homlni  prodcs 


nein  suum  reereavit,  ct  emn  ad  imniortalcni  lain 
corporis,  quani  aninix  per  utriusqiie  rcsurrecdon  in 
revocaviX  Unde  in  ea  exsullare  debeinus,  qui.t 
absorpta  est  mors  corports  iiv  victoria  pcr  resurre- 
ctionem  Chrisii :  et  rseiari  dehanus»  qiiia  a  morte 
aiiim^e  per  triumpburo  resurrecttonis  Qhrhii  lil>crati 
snmiis;  ciirDoniino,  etDeo  resurgcnii,  et  speni  uo- 
bis  resurgendi  donanti  sit  laus,  et  gloria  io  sapculo- 
runi  sxcufa.  Aroen. 

CAPUT  Xlf. 

SERHO  I  IN  ASCElfSIOXE  DOIIINICA 

«  Dominus  Jesus  posiquam  rocutos  est  discipufis, 
assiimptus  cst  in  coehim,  et  sed^t  a  dexiris  Dci  (Mfarc. 


setVerbaronatumrnisf  pcmiortem  tnfemum  irium-  |.  xvi,  19).»  Redemptore  nostro,  charissimi,  hodie  in 


pliasset,  et  per  resurrectionein  snam  spem  nobis 
rcsurgendi  dedissett  Dux  quippe  vHae  erani,  qiia- 
riini  unam  niuftis  miseriis  subjacentem,  omnes  ht" 
perimento  eognoscebamns.  Alteram  vero,  qiiae  in- 
cognoscibilis  et  immortans,  ignorabamus.  Suscepit 
igiiur  Christus  haiie  mortalem  vitaro  nascendo; 
rccepii  aheramvitainimniortafem  resnrgendo.  Un'e 
Paiiltis  :iit:  «  Christus  resurgcnsa  mortuisjam  iion 
uioritur,  mors  illi  uTtra  non  dominabitur  {Rom.  vi, 
9).  »  Sic,  et  duplex  mors  est :  nna  corporis,  per 
quam  ab  anima  separattir,  quae  est  eommunis  oni- 
mImis  hominibits,  et  justis,  et  injtistis.  De  qua  David 
ait  :  «  Quis  esl  liomo,  qiii  vivet,  et  mn  videbit  mor* 
ti-m?  »  (Psnf.  Lxxxviu,  4?>)  Ha-c  atilcin  mors  pnena 


coelum  secunduin  formam  corporis  asccailente, 
gaudere  iiobis  convenii,  et  exsuharc,  quia  nos,  qui 
per  peccatum  priiiii  hominis  a  ccrti  gloria  «fe^erti 
crainus»  jam  cum  capitc  nostro  ad  rceli  palatiura, 
ad  angelorum  consortiuns  ad  iucffahilem  viaioueui 
Dei  reducimur  et  portarour.  Hodie  siquidem  im- 
pleta  est  Uta  propbetia  David  dicenlis  :  «  Ascendens 
iu  allum  captivam  duxit  aiptiviiatem,  dedic  dona 
hoiuinibus  (PsaL  lxvii,  19).  »  Nos  qnippe,  fk-alre^, 
fuimus  ista  captivitas,  quia  per  peccatum  fueramiM 
a  diabolo  captivati ;  sed  hanc  captiviuteni,  scilicct 
nos,  Chrisius  cum  asceniiit  in  coeiuro  capiivam  dti- 
xit,  iJ  esl  in  sua  potestate  sccum  rccepit,  ad  s*iiti- 
liiii  liiioin  aruiijus  prin»  ipis   iriuMiphanlis,  ci  mios 


mz 


SESTENTIJE.  -  L»0.  IV. 


m$ 


lilierantis,   iil  fecil  Alirabam.  Bona   quidem  cst,  A  na^cmmir;  in  viiiis  vilut  viliili  moriamur,  el  coDtni 


fratres,  isla  caplivilas  Cbrisli,  qua  nos  captivamur, 
ct  in  coelum  reportamnr;  sed  inala  caplivitas  diaboli, 
|)er  quam  irremediabilitersnfTocaniur.  Vitemus  crgo, 
cbarissimi,  banc  captivitatem  diaboli,  scilicet  pec- 
( ata,  et  amemus  captivitalem  Cbrisii,  quse  nos  ile 
terris  ad  coelum  elevat,  de  tenebris  ad  inaccessibi- 
iein  Dei  lucem  porUit.  Sed  ad  banc  lucem  iiullus 
iiostrum  potest  ascendere,  nisi  linaginem  ipsiiis  Re- 
tiemptoris  nostri  in  nobis  suinamus,  ut  scilicet  sicut 
lllc  ambulavit,  et  nos  ainbulemus.  Uiide  et  Ezecbiel 
propheta  cum  esset  In  capiiviiate  Babylonis  posiius, 
TiJit  vlsiooem  Dei,  in  qua  Inter  caetera  vidit  speciem 
eleetri,  et  ifi  ea  simiUtudincin  quatuor  animaliuni, 
qiiorum  ununi  babebat  siiiiilituiiiiiem  bomiiiis,  se- 


viila  fortiter  rcsisteiites  ad  meliQra  resnrganms, 
pninlsqiie  virtntum,  velut  aquilae  per  contempfatlo- 
nem  siiblevcniur;  adjuvante  nos  ipso  Cbristo«qni  in 
cflclis  et  ubiqiie  regnat  in  saecnla,  etc.  (1846). 

SEHMO  II. 

flodierna  dlc,  sicnt  seriptum  est  {Lue.  ixiv); 
Christi  discipuli  in  montem  Oliveti  convenenmt, 
ibiqiie  recttbuerunt,.et  appaniit  lllis  lesas,  et  rccu- 
biiit  cutn  eis,  qui  postquaro  de  eoruin  iiicredulitarle 
eos  550  ^tl^^^rgutl,  ei  in  nniversiim  mundum  tre, 
onmiqiie  crealur»  Evangeliiim  cos  praedlcare  pne<^ 
cepit :  I  Videntibus  illis  elevatus  est,  ei  nubes  sns- 
cepit  eum  ab  oculis  eoruni  {AcL  i,  9).  >  Omnia 
opcra  Salvatorfl»   mistri  plcna  sant   sacramenlis; 


_ —  ^^ — ^^        ,  -    ^ , 

cuAdum  siimlitudinein  vituli,  lertium  lconis,  quar-  ^  quidqiiid  agit,  flgiira  ct  signiflcatio  est.  Non  eniin 


i<ini  vero  gcstabat  similitudineui  aquilx.  Quid  enim, 
fratres,  per  speciem  eleclri,  iiisi  naiiiram  Redem- 
pioris  noslri  significat?  In  electro  enim  dum  duo 
iliversa  metalla»  scilicet  aurnm  e*  argentiiin,  jim- 
guiiiur,  anrum  a  suo  fulgore  temperatur  et  imini- 
niiiiur;  sed  argentum  niajori  claritale  illusiratur. 
£ic  Redemptor  nosier  electruni  fuii,  ex  auro  divini- 
latis,  et  argento  bumanitaiis  conjur.ciiis;  scilicet  ex 
clualHis  naturis,  divina  et  bumana,  in  uiiam  perso- 
naiu.  In  quo  Cfaristo  aurum,  id  csl  «liviiiiias  a  sno 
spleiidorc  quasi  imminuta  est;  sicut  legittir  in  psal- 
mo  :  f  Minuisti  eum  paulo  minus  ab  angelis  {PtaL 
vjii,  7)«  »  Sed  argenlum,  id  esl  liumnna  natura,  io 


vacat  inysierio  hoc  tain  felix,  tamque  laeliim  convi- 
vium;  in  quoRex  regum,  el  Dominns  dominaniiiim 
simul  cum  universae  lerrae  principibus  reeumbere 
dignalus  est.  Mam  ei  ipse  tocus,  Ipslusque  loci  voca- 
bulum  magnum  aliqQid  signlficare  videlur.  Vocatur 
enim  mons  Oliveti,  per  quem  excel.^  roiserioordiae 
virtusdesTgnatur,  siqnidem  Graece  eieonX^tine  011««- 
ficordia  vocatur.  Freqoenter  iesns  cum  discipulis 
suis  in  hunc  roontem  ascendere  el  manere  solebal, 
sicut  in  Evangelio  scriplum  est,  quod  dlebus  in  tem- 
plo  praedlcabal,  iiociibQs  autein  manebal  in  moiile,' 
qui  vocatur  Oiiveti  (1847)«  Notandum,  qtiod  all, 
secundum  consuetudinem  suaito.  Hanc  igilurMagislri 


inajorem  splendorem  excrcvil ;  quia  siciit  ibidem  q  consuetudlnem  ipsi  quoqne  discipnii  cusiodiebani, 


legitur:  <  Gtoria  et  honore  coroiiasti  eum,  Domine» 
et  conslituisti  eum  super  opera  manuum  luarum. 
Oiiinia  sul]jeci8ti  sub  pedibus  cjus  ;  oves,  el  bovcs 
nniversas,  insuper  et  pecora  caiiipi;  volucres  coeli, 
et  pisces  roarls  {ibid.^  7-9),  »  clc.  i^t  beatiis  Pau- 
lus  ait :  I  Propter  quod  Deus  ei  exaltavit  iiluin,  ei 
donavii  illi  nomen,  qnod  est  siiper  otune  nomen;  ul 
tn  noroine  Jesu  omne  genu  flectatiir,  coelestium,  ter- 
restrium,  et  infernorum  {Philip.  11,  9).  » In  specie 
autem  hiijus  electri  vUebat  liizecbiel  similitiidinem 
quatuor  aiiiroalium.  Ista  quoque  quadrifaria  simili- 
tudo  Re^lemptorero  nostrum  significat,  qui  babuit 
sininitiidinem  bominls,  quia  verus  horoo,  et  in  siini» 
li  lulincm  boiuinum  factus  est,  ei  babitu  invenlus 


ei  frequeiiier  in  bunc  roonlem  olei  et  nuseriCDrdiai 
conveniebant :  el  hinc  est  fortasse  qnod  ipse  Doml- 
mts  fiiiuM  (dei  vocatar,  dicente  propiieta  :  <  Yinca 
facta  esl  dilecto  meo  in  comn  fllio  olei  (/«1.  v,  1).  t 
Quid  est  enim  fllio  olei,  nlsi  pacis  el  miserico^lls 
filio?  Consldera  modo,  qnanlo  misericordiae  okeo 
abumlel,  qui  ui  servo  dimitlerel  (IS48),  ttlio  non 
pepercll?  Ad  monteni  itaqiie  miserico^iiaram  (1849) 
Dominus  nos  inviiat,  in  irionlem  pacis  ci  miseri* 
cordiae  nos  ascendere  jabel.  Htnc  esl  qiiod  propbeia 
ait :  <  Super  montem  exceisum  aseende  tu ,  qui 
evaitgeiizas  Sioii  (/m.  xl,  9).  »  Neroini  pritisevan- 
gelixare  conceditur,  qiiain  super  huiic  rooiilem  ex- 
celsnm  a8cenderii(1850).  Nam  elsi  mona  exceisus 


nt  botno.  Habuii  siniilitudineiu  vituli,  qiiia  eral  sa-  D  «on  est,  virtus  tamen  iila,  qnse  per  ipsuro  aigniflca- 

lur,  altissima  esU  Merilo  igiiur  luno  aposioU  iii 
bunc  montem  ascendeninl,  quando  evangelizandi 
oflicium  accepturi  erant.  Uodie  eniffl  dicUim  esi  eis : 
« Ite  in  universum  roundum,  praedlcate  evangelium 
omni  creatnrae  (Jf«rc.  xvi,  18).  >  Hoc  audiant  epi* 
scopi,  hoc  audlanl  qaicanqne  officiuni  (1851)  susci- 
piunt,  neque  prius  evangeliaare  pmsaroanl,:  quani 
kk  roonteni  pacis  ei  roisericordifle  ascendanl.  Neque 
qiiisquain  sibi  liciluin  ess»  prgesamatf  quod  ipsls 

(1818)  Cod.  Val.,  ii(  unmm  redimeret 

(1841))  td.  cod. :  Ad  moniem  iiaqne  miHricordiw. 

(I8^:0)  lit.  cotl.,  a<£eit(/<il.      . 

'I85h  M.  coil.,  fl^Wwm  evangen%afidi. 


ciTdoialis  bostia,  iii  cruce  veliil  vitulus  hosiia  mo- 
rii  Hilo.  Habuit  similiiudineni  leonis,  teitia  die  re- 
s  irgeiidu  de  sepulcro,  ei  corpus  suum,  ut  ieo  catulos 
r  igilu  vivificaiido.  Habuit  similitudinein  aquilie,  in 
coelos  qnadragesimo  post  resurrectionis  dietii  ascen- 
dendo.  Nos  ergo,  fratres,  sectiiiiltim  Paulum  diceii'- 
teni :  <  Sicui  portavimiis  Iniaginem  lerreni  liomlni«» 
portemus  iinaginem  coelestis  bominis  (/  Cor.  xv, 
49),  >  id  est  Cbristi ;  ut  in  virtutibus,   ut  liomines, 

(1846)  Dqo  soperiores  sennoiies  in  cod.  Vat.  de- 
snnt. 

(1847)  Cod.  Vat.  :  Et  in  atio  ioco  dicitur^  (ftti 
fscetidii  secntidum  cousvetHitinem  tuam  in  montem 
Oitreti. 


m^  s.  BRUNorvis  EPiscori  siginiensis  iots 

i(|)osu4is  jicitam  non  Aiii  (1852).  t  Esiote  ergo  nii-  A  fiigerinU  srcuri  criinl.  In  moote  plx^ieiitis  ^alvaius 


sericordes»  sicut  ei  Pater  vester  misericors  est  (Lrc. 
Ti»  &6}«  I  ^  <  Misericordia  Doinini  piena  esl  terri 
(PiaL  XXX»  S).  I  —  <  Blisericordiam  el  Jiulicium 
cantabo  tibiy  Domine  (P$al,  c,  i).  » —  <  Confitoniini 
Domino  qaoniam  boniis,  quoniam  in  saeculuni  niise- 
ricordia  ejus  {Pial.  cui.  1). »  Magnusest  iste  mons, 
de,qi)0  Ghrlslas  ad  coelos  asceudit,  et  ex  quo  via  iii 
rcelum  erigitur.  In  huac  igitur  ascendant  quicuaque 
Chrisli  et  apostolorum  conviviis  intcresse  cupitmt. 
Si  vis  Christum  venire  ad  coiivivia,  tua  reoumbe  in 
monte  Olivcti,  recuinbe  ia  monte  misericordiae ;  ibl 
cuiu  apostolis  cooviTia  praepara:  <  Frange  esurienti 
paucm  tuum»  et  egenos  vagosque  induc  in  doinum 
luaui  (Ua.  LViii,  7).  i  Aderit  siatim  Jesus»  ei  dicet 


esi  Noe;  551  ^"  monte  fidei  Abraham;  in  monte  castita- 
tis  Josepb ;  in  monte  mansaetodinis  Moyscs.et  Daviil, 
aliiqtie  (1854)  salvati  snnt.  Hodie  tamen  specialiter 
in  nionlem  Oliveii,  in  monlcm  pacis  et  misericordis 
ascendere  debent  Chiistiani,  ut  dum  pauperes  pre 
Cbristo  suscipiunt,  ipsnm  quoquc  Cbrhtum  siiscipere 
mereantnr.  Diximus  q.iid  nions  Oliveii,  et  qnid  con» 
vivia,  qnae  in  eo  fiunt,  significent.  Nunc  ad  Evan- 
gelii  vcrha  rcdeamus*  ct  quid  Dominiis  discipulis 
Jusserit,  audiamus.  <  lie,  inquit,  in  universum  mnn- 
dum ,  praedicate  evangelium  oinn»  creature  (Marc, 
XVI,  16).  »  Quod  aFius  Evangerisia  planius  expouit 
dicens  :  <  Ite,  doceie  oinnes  genies ,  baptizanles  cos 
in  nomlne  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  sancii  (Matth. 


libi :  <  Quod    uni  ex  niiniinis  ineis  fecistis,  mihi  Bxxviii,  19).  »  Per  omnem  videlicet  creaiuram ,  oni- 


iocisiis  (MaiUi.  xxv,  6). »  UbicuBque  pax  et  mise- 
ricordia  est,  ibi  estetiste  mons  Oliveti.Sicutoleuro. 
intcr  alios  liquores,  ita  ct  misericordia  inter  alias 
virtutes  suprcma  est.  Unde  Psaluiista  ait :  <  Suavis 
Dominus  uplversis,  et  miseraiiones  o|u$  siipcr  om- 
nia  opora  ejus  (Pial.  xcix,  5).  »  Hinc  ost  cnim  quod 
lot  unctiMea  in  nobis  habemus.  Hinc  est  qiiod  tot 
vuetiones  in  Eccksix  consecratioiie  ficri  vid*auis. 
^emper  igitur  in  iioc  monte  fiaiit  couvivia  nostra, 
sewyer  in  oleo  misericordl»  nateut  corda  nostra. 
Soiii  et  ahi  mimtcs  ad  qiios  ascendere,  et  in  quibua 
simililtr  hubitare  deberons.  De  quibus  Propheta 
ait :  <  Levavi  oculos  meos  in  montes,  unde  veniet 
auxiliam  niibi  (PiaL  cxx^  i>.  » Ad  quos  et  Jacob 


nes  gentes  significari  voleiis.  Unde  et  Apostolns  att : 
<  Omnis  creatura  ingemiscii,  et  parturit  usque  ad- 
buc  (Aom.  viii,  22);  »  quainvis  iion  de  oinni  crea- 
tnra ,  sed  de  solo  bomine  loquerctnr.  <  Qui  credi- 
defif,  et  b.iptizaius  ruerii,  salvus  eril,  qiii  vero  n  n 
creiliderit,  condemnabitur  (Mauh.  xvi ,  17).  »  Crc- 
dere  autem  in  lioc  loco,  quid  est,  nisi  fideni  cum 
opcratioue  custodire?  Quia  <  fides  sine  operibos 
mortua  est  (Jac.  xx,  26).  » —  <  Et  Doininus  quhlem 
Jesus  postquam  locutus  est,  assumpius  est  in  cat^ 
lum,  et  scdet  ad  dexieram  Dei  {Marc.  xvi,  f9).  » 
Uiide  scriptum  est :  c  Ascendeiis  in  altum  Domiitos 
cs^ptivam  duxit  captivitatem  {Psal.  lxvii  ,  49^  » 
Ascendens  qiiippc  in  alium  Dominus ,  capiivilatem 


patriardu  Domioo  immolaturHS,  fiihis  iavitabat ,.  ^  nostram  sua  duxit  captivitate  caplivam,  et  qoi  prius 


dtceo^  :  <  Yeiiite,  ascendamiis  in  Betbol,  ut  immo- 
lemnt  Domiao  (Gen*  xxxv,  3).  «  Bonus  monSt  in  quo 
iraiisfigttraiua  estDominus;  bontts  ^t  ilie,  jn  quo 
ituodecim  apostoios  elcgit»  ct  octo  beatitudines  pra&^ 
ilicavil.  MaH  noutcs  Geiboc  (1855),  quihusDavi<i 
maledieens,  ait :  <  Nec  ros,  nec  piuvia  venial  super 
vus,  ubi  cedderunt  fortes  Israei  (ii  Aeg,  i,  21).  » 
Uali  et  ilii»  in  quibas  Lotb  inehriaUis  fiiias  gravi* 
4as  fecit.  Isti  mintes  bflsreiici  saiit,  qMi  omnes  ad 
se  venieffites  perdant,  in  quihos  ipsi  quoque  lories 
viri  muitoties  corrumpuniur.  <  Corrumpont  enim 
hoiios  niores  colloquia  prava  (/  Cor.  xv,  3'*). »  — 
«  Qoomodo  ergo  dieitis  aniouB  roex  :  Transmigra  iii 
moMs  sicui  passer  ?  •  (PiaL  x»  1.)  In  Domino  con- 
lidoy  qiftia  non  ad  hos/sed  ad  montes  aslernos  trans<- 
migrabimtts.  Montes  ae.terni  proplietai  ei  apostoti 
smii ,  super  quos  Ccclesia  fundata  est,  secundum 
illttd :  <  Fttndamenta  ^'us  In  montibus  sooctis  (PtaL 
vm,  I).  »  Totsunt  islimoates,  quot  sunl  uiriu.>que 
TesUmeBtivolumina.Quia  inhts  meotibuspoierisre» 
perirt  qa«conqoe  f  doaaviiateBi,  atl  jueuoditatem,  ad 
saniiat^roetad  heatitttdtnempert  oeiu..  Fidesqiioque» 
spesctcharltas,eieteraeqtte  virioies  montes  sunt,qu(> 
rum  altitudinem  Dominus  conspicit.  .\d  qiios  qui  con- 

.  (1832)  Id.  cod. :  Neque  sihi  f/nuiqunm  licitum  e%»e 
iiuiei^  quod  ip$it  apoitolii  itlicHum  fuit.  Itciu.  edit. 
Asceiis. 
^1853;  Cod.  Vat. :  Boui  ei  iUi  montes  in  qnibus  cx 


h 


sub  dura  lcnebamur  captivltate  diaboii ,  ab  eo  Ib 
nielius  capti  et  liberati  siinuis.  Considera  niodo  <^im 
quanta  gloria,  qiianta  Kielilia,  quali  Iriumpbo  el 
quali  appantn,  oinnis  illa  militia  ccDlestis  exereitus 
creatori  suo  Salvatori  nostro  obviam  venerit,  quibus 
laiidihus ,  quibus  byniiiis  et  jubilallor.ibus,  usqtie 
ad  tlironuiu  glorix  eum  deduxerit.  Yldeor  videre 
illam  totain  visin,  perquain  Salvator  nosterasten- 
dit,  omiiium  siTpcriiorum  ordlnum  a  terris  usqiie  iii 
coelum  undique  stipalam  militibus.  Yideor  viderc 
hiaiignos  spiritus  illo  tam  maguo,  tamque  terribih' 
exercitu  perlerritos,  omues  in  fugam  conversos,  ct 
sc  iii  tenebras  prxcipitantes,  totumqiie  huncaereiu, 
quem  possidere  solebant ,  vacuum  el  libernm  relin- 
qurutes.  <  Asceuditigitur  Deus  nosier  in  jnbilatione, 
ei  Dominus  in  voce  tub;e  (Psal.  xlvi,  6).  »  Qui  cum 
Patre,  et  Spiritu  saucio  vivii  ei  reguat  in  sxcuij 
sa^culoruin.  Ameii. 

:aput  xn. 

SERMO    I  DE  ADVENTU   SPiniTUS  SA?iCTI  (1855). 

Hodierna  solcmuitate,  dilcclissimi,  recogiiare 
mojiemur,  qiiaula  dilectiono  Rcdeinpior  iiosterei-ga 
nos  leneatur,  qui  et  priino  per  babitum  assumptx 
carni?  nobiscuin  conversando    nos  ad  ccelestia  coo- 

vaucis  panibui  rot  mittia  homimnn  ialiaviL 

(1854)  Cod.  Vat.,  £t  alH  iu  aliii. 

(I855j  Tiuilus  coj.  Yat.  :  !n  die  sancto  Penlt^ 
cos'es^ 


if)l7' 


SKHTENTiiE.  —  m.  lY, 


lOi?. 


t#im¥i(,  ci  ilosctft  de  ft»lo  Spiniiim  smni»  o)iMep'Io,  ^  Palcr.  Nos  ergo,  fralre^,  $i  liiinc  ^piriUim  .SAiicidtA 


ite  pn>iiiitei4MM  siia  nos  eeriificavii.  Iloilio  j»iquidem 
cSiscipslis  Chrisii  in  imum  oraiHibu$,  Spirilnssan- 
titis  ifl  fipeeie  tgnis  adrenU,  el  tpsos,  qui  prius  in. 
pMsione  Chrisii  litubaveraoi»  sio  pnoclo  uilerius  ar- 
(tece  feein  et  conicmaTit,  m  jaip  noa  soluni  v^cem 
miius  anciUe  nofi  iiiMrenty  sed  oeo  Aagellati  con- 
Fpcctom  Judaici  e^ncUU  Ibrmidareiit,  nec  eiiam 
ipsiiis  Rom»  roundl  Alomiwe  niinas  perliorre^cerenU 
Propterea  enim  Spiritus  saiicUis  in  spciie  ignis 
«ilveiiit,  ui  oiiMieui  flerugjuem  p^ccatorum  oonsiinie- 
rel  cl  pur^arel,  et  eos  oonlru  pinjucm  niundi  princi-, 
p;(tuin,  fones  faciendo  acceiHleret,  et  iu  omui  eos 
sptriluali «ci^niia  iliuminarel.  Sicut  enim  ignis  tri- 
)»licein  nataram  liabet,  ul  scilicet  consiimai»  cale- 


habere  in  nobis  volunius,  in  coBiiaculo  maiieatous, 
ut  qu«  sursum  sunt  qiiaeramus,  non  quoe  soper  ter-» 
rani,  ei  unus  spirittis  stmus  cum  Doiiiino,  adiKeren-* 
tcs  ipsi  pcr  omnia  sxcula  saK^ulortinu  Amcn. 

SCRHO  11  }»  PEtlTEGOSTE  (183^)» 

<  Cum  complerenior  dies  Peniecostes  eraut  omoes 
(M#eipuli  parit^r  j||  eodem  loeo,  ei  Xactus  est  repefhia 
4e  i^oelo  sooMS  tan(|uam  atlvenieniis  spjritps  Tirhe- 
ipeniis,  ef  replevit  tptam  dp|»)|im «  uW  eranii  sedei^ 
l^t  ei  app^riiArttpi  UUs  dispertiiqe  lingy»  tanqiMm 
ignis,  «ediifluc  «nper  singulos  eorum  Splritus  san« 
Ous  (Aa,  u ,  i-$}.  «  Sunl  quaed;im  apud  Hebr^^os 
restivitates,  ei  Ijpra  quidem  ma^iro^B  et  priocipales, 
qiiales  sunt  omnes  iil»«  qttae  /sep^eiiario  numci^o 


Lciat  el  illuminet;  sic  ei  Spiriins  sanctus.  qui  ignis  b  c/eJeiMamur,  in'  quibus  bodicKna  guQqttc  fesijviias 


f onsumens  est,  et  consmu|>sii,  ei  pargavit  in  apo- 
siolisomnem  peccaiorum  veiustatem,  etcalefecii, 
et  accendit  t-^s  ad  tantum  amorem  Dei,  ut  flagellati 
gauJereot,  qiioniam  digpi  Imbiti  erant  pro  nomiue 
Jc;$u  contun^eiiam  pati.  Jllumiusvit  eiiam  eos  ad 
taniam  scientiam  ,  ul  omnium  linguis  magnalia  Pai 
loquerentur ;  ut  lingua^  ge<iiium »  QUjc  olim  in  fabri- 
caijone  turris  Babylouis  fticrant  cotifusae  per  super- 
biam,  uninintur  niodo  per  huniilitatem  apostolonim# 
Ut  quia  totiis  inundus  ad  agnitioncm  uniiis  veri  Dri 
redijluros  erai,  una  lingua  per  ora  aposiolica  reso- 
n«iret  •  et  hiudem  Christi  in  oninein  lerrain  diffun- 
dcret ;  quouiain  autem  Spintus  sanctus  qiiinquage- 
siiuo  die  a  resurrectione  Ciirlsii  su|)er  discipulos 


coniiueltHri  qu»  septies  sepi<em  .completjs  diebus,  id 
est  septe^u  bebdomaUibus  poracVis^  et  a  nobis,  ei  ab 
iUis  cotilur,  ct  veneralur.  Prima  eQrum  fesiiviias 
csk^  qux  omni  die  sepiiino  cclcbraXur,  dc  qiia  illis 
iy  lege  piaicipiiur,  ui  Cidant  die$  SablKitorum,  Se» 
civmMi  vero  Pasclia  vocaiur,.  qpx  primo  mense  ccrfi* 
tiil'  duabi^  hebdomadibus  adimpleiif.  TerJ^ia  vero 
Reoiecostesi  ^iise  septeoi  eompl^Us  liicbdomadibus 
c^lebratur.  Quarta  aatem  sepjjino  nicM^  ^iroliiur^ 
qun  dicitor  fesUvitas  Tabcruaculoruuu  Sepilno 
vero  aniio  qui^ia  fesiiyiias  est,  ^ui  ^inniis  ipi^tf  tx 
iMtagvo  festivtts  habeuir.  Sext^  vera  jestivitas  ipsa 
c^t  Jubilastts,  quae  anuo  quiiiquagesimp  celeUerrii^ 
ciu4ti>ditur«  septies  scptem  aiiooruio  ciirric^lls  efo# 


adyenit,flguramdesignatVeierisTesiamenii.Legi.^^„j^.^^  ^^^^  ^„^^  3^j^^^  et  ?Lie«a  fe*iivi|aA  ia 


mns  enim ,  quod  populus  Hebraeorum  a  transita 
iiiaris  liubri,  usquead  diein  illam.,  qua  daia  esi  lex 
p-r  lloysen  In  duabus  tabulis  lapideis,  quinqnaginta 
dies  fueruni;  unde  et  illa  dies  dicilur^  Peniecosles, 
quia  quinquagesima  dies  est  a  resurrectione  Christi. 
Ei  bxc  omnia  decenterconveQiuni.  Sicut  enim  trans- 
kto  in-^ri  Riibro  popnlus  Dei  liiicralns  est,  et  hostes 
i£j;ypUi  552  submcrsi  snni;  sic  ei  in  morle  Ae- 
deiiiptoris  nostriy  ei  resurreciione  liberaU  sunt  de 
iprerno,  et  daemones  sna  poienUa  demersi  perjeruiit. 
Lnde  per  Oseam  propbelaiu  Doininiis  dicit  :<  0 
m  >rs,  ero  mors  tua,  et  morsus  luus  ero,  inferne 
(0$e.  xiii,  14).  >  Mors  ciiiin  ClirisU  fuit  iuleritus 
mortis»  duin  in  elcctis  sui?  eam  penilus  externu- 
navit.  Moiuardit  iiifernuni,  dum  morc  mordcnlis  D 
paiiem,  partem  reliqnii,  scilicet  roalos,  et  partcin 
exiraxit,  scilicet  boiio^.  Et  aicut  illn  lex  data  est  in 
iMoDte,  cuin  sonltu  et  igne  quiiii|uagesimo  die,  sic 
ei  liObtra  lex  graii;e,  scilicet  Spiritus  saocti ,  data 
est  in  coenaculo,  et  tn  igiiis  specie ,  et  repenUno  so- 
iiitu.  Unde  in  AcUbus  aposiolorum  dicitur  :  <  Fa- 
ctus  est  repenle  dc  coelo  sonns  tanquain  spiritus 
vebemenUs  <i«l.  ii«  i).  >  Sed  ilia  kx  in  Ubulis  la- 
pulels  datur,  designando  dura  rerda  Judaeorum; 
nosira  vero  (lata  est  in  ubulis  cordis,  non  in  spirrtu 
timoris,  ul  Paulus  dicit  (Rom.  yiii,  15),  sed  in  spi- 
rilii  adoptionis  Uliorum  Dei,  in  quo  clamamits  Abba, 


cfslis  exspcciatur,  q^  \n,\sji»  oumibuf  aliis  per  tot 
ei  ta^iA  saecula  ^ignificaiur*  Constst  igitnr  oon  jm)- 
lum  apud  nos ,  yerum  etiain  apud  hjijus  sueciili  %9r 
pienies  sepieuarjum  numerum  sa^^rajissimum ,  et 
pprfeciis&imjim  esse ;  qtiooiam «  et  omaifa  ienipora, 
et  onines  jiumeri  in  e»  conUnentur.  xCctosiat  euiui 
ex  pari,  id  est  ^uatuor,  ^i  ey  prbno  im^ari,  id  esi 
tribus.  Onmis  ^iem  DMiperus  aut  par  ^,  ant  ioi^ 
paiv  Omnis  igi^.  numi^s  $x  ^ptenaDii  partihua 
cpnsiruiuiry  ac  per  hoc  ppsoes  alii  n^meri  i|i  boc 
numero  cofiUnenturf  Uinc  est  igitur  jf  uod  Judaei  s^- 
ptem  diebus  cooiedunt  a^y«ia ;  bino  est  (^uod  3ieipirjCQ 
diebus  celebrani  lesUvitaies ;  binc  est  quod  maaus 
sacerdoium^  qiiando  prdinoniur,  sep(em  dtebtts  wi^ 
guntur  .e.t  cpAsecraotjtir^ ;  hinc  est  quod  pontifejt 
laiigeiis  in  ^angulne  digitum  septics  projicit  cootra 
propiUalorjum»  et  fqres  tabernactdi  :  bipc  est  quod 
lcprosus  ceiKJudiiur  septem,  diebus;  biuc  esi  ([Wd 
Maria  soror  Moysi  septem  .  diejbus  .  maosit  exl.ra 
castra  :  hiuc  est  quod  miiri  Jerichp  sepiies  circuni- 
dantur  ei  oorruunt :  hinc  est  qiipd  septles  ^n  die 
laudem  Domino  dicimus  :  binc  est  qnod  non  soltini 
septies,  sed  usque  septuagies  septies  aoslris  debito* 
ribtts  dKnitiere  jubemur  :  hHic.est  quod  templum 
Salomonis  sepiem  annis  ae^lificatur,  et  in  septein 
diebus  dedicaliir.  Hoc  sepiein  Ecclesise,  scptem 
candelabra,  septem  lucernx,  seplem  sigilla,  septem 


(1856)  Tilitlus  cst  huic  scrmoni  prx'flsus  in  toJ.  Vau 


fOI9  S.  BRUNON.S  EPISCOPr  S!C:^IEXSIS  loiO 

angeli  lul>a  CAnentes » seplem  panes  tiirbam  maltam  A  non  flervilia,  se«l  lUteralia  opera  fadttiU.£staoie» 


ia  deserto  reflcientes,  et  septcm  graiiac  Spiritns 
Miicti  signiflcare  Tidentur.  Siint  autem  ei  miilu 
alia»  qu£  eamdem  aigniflcalioncm  babefe  possunt, 
qo»  sludiosus  leclor  in  divjnis  volnminibus  poterit 
reperire.  Ills  Igitur  fesliTitates  per  septenarium 
irumerum  disponuntur,  quae  Inlegram  et  perreetam 
biabent  celebrationem,  Stquidem  bic  numerus  um 
perfectoB  est,  ut  omnes  numeros,  omnesque  dies  in 
seconeludac.  Nunc  ad  Pentecosten»  et  ad  Jubilsum 
redeamas»  et  quali  quantaque  diligenlia  celebrari 
ilebeant/Tldeamus.  Hae  doae  feaiivitates  proximip 
sunt,  quarum  altera  quinquagesimo  die,  altera  yero 
qoinqnagesimo  anno  celebratur.  Non  possomus  modo 
ile  omnibus  festiritatibus  dicere,  qiioniam  unaqif£«|ue 


servile  opus,  non  qiiod  servus  facil,  sed  iliad  qud 
etiam  liberos  liomiiies  in  diaboli  ftervitDlem  miiii. 
c  Sl  non  regiiat  peccatum  in  nosira  morliili  carne, 
liberi  sumiis,  et  liberalia  opera  facimiis  (Aom.  ti, 
ii).  I  Statim  auteni  inciplenle  Jobilxo  per  toum 
tiTrani  sacerdotes  personabant  tiibis,  qfiibiisiouis 
populus  ad  totius  anni  festmtatem  se  prrpanlui, 
lloc  autem  et  in  nostro  jubilaio  factum  esi,  qiiiiHJo 
nostri  quoque  sacerdoles ,  sancti  videlicet  apostoli 
tubis  primiius  sonare,  et  gcntes  ad  ftilemei  ad  ba- 
ptismum  vocare  coeperunt.  Sicnt  scripittm  esL  i  In 
omnem  lerram  exivit  soniis  eorum,  et  in  ftnesoN 
bis  terr»  verba  eorum  {Psa!.  xviii,  4).  i  Ei  alibj: 
I  Cinitc  in  initio  mensis  luba  (IS58),  in  ioMgni 


taiita  est  per  se,  ut  non  communem»  sed  propriuin  ^  die  solemnitaiis  vestrx,  quia  precepiom  In  knd 


Telii  babere  sermonem.  Dictiim  est  eiiim»  et  adbuc 
dicendom  esl ,  quod  Deos  oroni|iotens  per  septena- 
rlom  numerum  bas  onines  festivitatcs  ordinare  vo- 
Hiit,  qnare  eliam  scptimum  et  ultimum  dlem  festi- 
vtim  et  celebrem  constituit.  Quod  enim  significal 
55S  scptimiis  dles,  lioc  signiflcat  septima  bebdo* 
ihada,  et  septimus  mensis,  et  sepllmos  aniios. 
Qitod  igilor  septima  die  festa  celebrantur,  boc  si- 
fnillcare  videtor,  quod  linita  hac  tita,  qii»  septem 
iKebos  agitor,  relinqnetur,  ut  Apostolus  ait,  Sab- 
batismua,  ei  requies  populo  Dei;  ut  «icut  ipse 
reqoievit  dle  septima  ab  operibns  suis ,  ita  et  nos 
tonc  reqoiem  habe:imos  a  iaboribos  et  fatigationibas 
nostris.  Per  septenariom  numerum,  in  quo.  ista 


ist  (f*aa/.  Lxxx, 4).  >  Sed  si  ad  illam  fcstlTiialem 
respiciamus,eladillum  juLilsum  mentis  oculoseriga- 
mtis,  qiii  post  banc  vitam,  omnibus  jam  completis 
bebdomadibus,  in  coelis  futunis  est,  tota  h«c  nosin 
festivitas  umbra  quaedam  et  Imago  esse  videbitnr. 
«Mittet  Filius  hominis  angelos  siios  cuni  tuha  et  Toce 
magna,  et  congregabunt  electos  e]us  a  qnaluorTen- 
tis,  a  summis  ccelonim  usque  ad  tcrminos  eoraoi 
{Maiih.  XXIV,  3i),  i  ct  isti  qnidem  eniiil.qmaaHer- 
num  illuni  jiibilicum  nnnuntiabunt.  i  Canct  «nirn 
tuba ,  et  mortui  resurgent  incorrmpti  (f  Cor.  xy, 
52).  I  El  lunc  quidem  incipict  illa  festivitas,  quie 
aeterna  erit,  et  fineni  nunqiiatn  bnbebil.  De  (;^si 
videlicet  festiviiate  meliiis  est  silerc  quam  paaca 


festlvitaies  ordioalae  sont,  in  qoo  etiam    dies  et  C  dicere ,  quia  nulla  lingiia  siifliciens  est  ejiis  gtnri»in 


inimeri  omnes  continentur»  qoln  aiiud  significari 
debet,  nisi  quod  festivitatem  nostrani  contlniiam  et 
perfecum  esse  oportel ,  ut  quanio  tempore  in  hoc 
iiHindo  sumns,  nonquam  scrviJia  opera  faciamus, 
sed  in  Dei  iaodibus  et  bonis  operibus  vacare  stu- 
tleamua.  Male  enim  celebrat  Sabbatum ,  qui  vacat  a 
iMHiis  operibas.  Alitcr  aoiem  Jobilaeos»  qoi  aniiiit 
remhnonli  inlerpreUtnr,  eelebrari  non  potest,  nisi 
coniinuam  habeat  celebrationem.  In  hoc  anno  servis 
redditor  llberUs,  domlnls  haercditas;  omnibus  om^ 
nia  communia  fiunt  quaecunqiie  in  agris,  in  vineis, 
in  arboribus  nascuniur.  Totus  hic  annus  festivus, 
Jiicundus  et  celebris  est.  Nulli  servile  opos  faccre 
licet,  olex  ipsa  soa  iinagine  ostendat,  non  Untum 


praedicare.  Nunc  aulem  quid  ille  ignls,  et  qiiid  itts 
lingu»  significent  videamus ,  qtiae  super  Christ!  di- 
scipulos  apparuerunt ;  cuni  otnnes ,  ut  evangelisia 
dicil,  in  uno  essent  loco  congregati  :  f  Deus  anieoi 
noster  igiiisconsumeuaest  {llebr.  xit,^).  i  Ueriio 
iUqiie  Spiritus  sanctus  in  igite  appaniit ,  ul  peeraia 
consuineret,  meniis  oculos  illuminaret,  ei  loiun 
horoinem  iji  Dei  ainorem  inflamroaret.  Hic  cst  iile 
baptismus ,  quem  Joann<;s  promittebat ,  cum  dice- 
ret :  c  Ego  vos  baptizo  in  aqua ;  sed  alius  venit  post 
nie ,  qiii  vos  bapiizabit  in  Spiritu  sancio  el  igiri 
{MaUh.  III,  il).  I  In  linguis  quoque  debuil  apparcre 
Spiritus  sanctiis ,  qiiia  ipse  est  qui  in  aposlolis  lo- 
quiuir  (1859).  Qiiis  enim  loqoitur  sine  nnguatlloe 


^ — „ — ,  „^..  ^ ., ^ ,,  ^...,  ._., 

se  ad  hanc  vitam ,  quantum  ad  alteram  pertinere.      ofTicium  non  est  alterlus  merobri.  Qoi  hac  liagns 


Qiiamvis  in  hae  vlu  teroporibus  apostolorura  Jubi« 
het  festivitas  in  sancu  Ecciesia  conlinua  celebra- 
ntur  (1857),  inter  eos  praecipiie,  quibiia  esi  cor 
iinum  et  aniroa  ona,  quibus  non  fructiis  arborum,  ~ 
iit  Judaels,  sed  omnla  ex  inlegro  communia  suiit 
rjiristianis ;  quia  jam  liberUte  et  hxrcdiiate  «lonati 

(1857)  Cod.  Vat.,  eelebretur. 

(1858)  Viilgata  legit:  Buccinate  in  neomenla  tubOf 

eic. 


loquuntur,  non  babent  necesse  cogilare  quomo<to 
aut  quid  loquantur.  Hac  igilur  lingua  suscepta ,  <  lo- 
quebanlur  variis  linguis  apostoli  magnalia  Dei 
{Act.  1 ,  i2);  >  qul  vivit  et  regiiat  in  saecola  sxculo- 
rum.  Amcn. 


(1859)  Editio  Ascens  :  Quia  ifne  e$i  t/m  loti»tMr 
m  nobie.  «Lingua  igitor  esi  Sptrilus  saiirius ;  siqu»- 
dem  ipse  esi,  qui  in  apostolis  loqoitur.  » 


1721 


SENTfcKTLE  —  LIB.  V. 


4j-'5 


SENTENTIARUM 

LIBER  OUINTUS 

DE  LAUDIBUS  BEATISSIMif:  VIRGINIS  MARIiE. 


554  CAPUT  rRIMtJM. 
De  lande  B.  Mari<p  civitads  Dei, 
Ad  laudem  Malris  Domiiii  iiivitat  nos,diIectissinii , 
Spiriliis  snnctiis  per  os  David  patrisipsias  Tirginis» 
fliieiido  :  i  Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  ciTilas  De! 
<Pm/.  Lixxvi,  2).  >  Soiet  quippe  civitas  vocari  qugD- 
libel  roagna  horoinum  colleclio,  munita  umiique  imiro 
ei  turribus,  ut  illius  munitioiiibus  hosles  repellant, 
ct  se  pcr  illos  defendant.  Non  incongriie  ergo  vlrgo 
ILiria  civitas  Dei  appellalur,  quam  virginitas  nienlis 
ei  corporis »  qiiasi  munis  iia  ex  omni  parte  vallavity 
ni  nulliis  unquam  libidinis  accessus  adesset ,  et  om* 
nis  inimicusa  suae  virginitalis  corrupiione  dcesset.' 
l)ii<le  et  in  laude  ipsius  Salomon  nppTaiidir,  dicens  : 
cPuIcJira  es  et  decora,  filia  ierusalem,  terribilis  iil 
castrorum  acles  ordinata  (Cant.  vi,  9).  i  Virgo 
quippe  Maria  meriio  filia  Jerusalem  vocatur,  quia 
ipsa  fuil  lilia  visionis  pacis ,  id  est  filia  el  mater 
iUius,  qui  fecit  pacem ,  iis  qiii  erant  longe  a  Deo, 
id  e:^t  gcutilibus  idololatris,  ct  iis  qui  prope,  scilicct 
Judasis  qui  propinqui  erant  Deo  per  cognitionom 
b^gis.  Uiuje  in  nativitate  ejtis  nb  angelis  canitiir  : 
€  Gloria  in  altissimis  Deo,  et  in  terra  pax  hominibus 
lioiue  voluntatis  (Luc.  ii,  U).  i  H:ec  filia  Jerusalem 
pulchra  est  per  inlcrnnrHm  decorem  virtutum,et 
fleonra  esl  pei  exempluin  virginiiaiis,  quod  toti  ex- 
liUiuit  mundo.  Cst  ctiam  tcrribilis  ut  castrorum 
acies  ordiiiata,  ad  quaui  omni  virlute  circummunl- 
L>iii  non  audet  aHquis  Iiosiis  nccedere,  ttt  qttae  Spi- 
ritus  sancti  protegitiir  obumbraiione.  Unde  et  de  hac 
civitate  jure  gloriosa  et  magnntra  dicunlur,  non  so- 
tiini  ab  hodiernis,  sed  ctiam  ab  antiquis  Patribtisct 
niigctis.  Nonne  enim  valde  gloriosum  rst,  qiiod  de 
ca  ip&e  David  pater  ejus  in  hoc  eodem  psnlmo  dicit? 
t  llonio  natus  est  jd  ea ,  et  ipse  fundavit  eam  Aliis- 
sinius  (Pm/«  Lxxxvt,  5).  i  fmpossibile  est  enim 
quantnm  ad  alios  homines ,  ut  aliquis  sit  fundator 
civitatiSy  iu  qiia  nascitur;  qiiia  antcquam  sit  natus, 
mm  potest  fundare  civitatem.  Sed  Christus,  qui  est 
AUisslmus,  per  hoc,  quod  Deus  est,  ante  omnia  tem- 
pora  fundavit  clvitatem  hanc,  id  est  matrero  crea- 
Yit,  et  taroen  ut  liomo  in  fine  leropomro  nalus  est 
iii  ea,  siimendo  carnem  ex  ea.  Mirabile  est  ergo  et 
f^loriosum  in  liae  clvitate,  quod  ille  qiii  fundavit  eam 
nnius  est  iii  ea.  Gioriosum  eniin  fuil  et  admiralufe, 
qtiod  in  figura  istitiscivilalis  virga  Aan^nsiiMlo  Aa- 


A  rait  la  tempto»  et  nuees  tmigdalinas  produxit  alntf 

*  aKquo  liiimore  (Num.  xvii).  Signlficabat  enim,  qiioil 
liaH:  gloriosa  vlrga,  qiue  secnndum  I^iam  {cap,  xvi> 
faltyirgade  radieeJesse,  genuitflorem»  idesiCbn% 
stum,  qui  est  Qos  campi,  id  est  mundi,  et  liliun 
convatlium,  secundum  Salomonem,  et  eom  non  e% 
aesiu  mentls,  sed  ex  supervenienie  Spiriltt  saneif» 
concepit.  Unde  Salomon  in  Canticis  camicoruro  f  l^ 
riatn  istius  Yirginls  decantat«  dicens :  c  llorluacon- 
rJusus  soror  mea,  sponsa,  hortos  ooncliisiis,  fons 
signatus :  eroissiones  to»  paradisus  (Caiil.  iv,  12). » 
Virgo  qutppe  Maria  fnit  hortos,  in  quo  varli  flores 
virtutum  erant,  et  conelusna,  quiu  undique  virfifti* 
tate  munitiis.  Esl  et  fons  signatus  sigillo  sicrosaii:* 
ci»  Trinitatis.  Et  emissiones,  id  est  fruetttftejiM 

'^  sunt  paradlsiis,  id  ei^  deiieiae,  qaibus  deleetaliiff 
Deus ;  eiijus  odorem  longe  ante  odoraverat  hOivmi^ 
dleens :  i  Ecce  odor  fllii  mei,  sicut  odor  agri  pleni» 
cui  benedixit  Domiiins  {Gen.  xxvii,  27).  i  £c 
Isnias  :  f  Ecec  virgo  emicipiel  et  pariet  fllinm  (/m* 
vii,  14).  >  Et  Jeremias  :  i  Faciet  Dominns  niiraev- 
bini  snper  terram,  femlna  circamdabit  Tirum  {Jtr. 
XXXI,  22) ;  I  id  est  virgo  Maria  portabit  In  nlem 
Christum,  quem  lotns  mundus  eapere  non  poleat. 
Et  Ezeebiel  {eap.  xlti,  12) :  Vldi  portam  In  dmo 
Domini  dausam»  qnam  Dominns  intraTit,  et  exlvii; 
et  clausam  reliqult  qiiia  Tirgb  ante  et  post  partiim 
(1860).  Unile  Angelus  ad  eam  :  c  Ave,  gratia  plena,' 
Dominus  lecnm  :  ecce  ooncipies  in  otero,  et  parles 

p  filitim ;  sed  Spiritns  sanclus  SHperveniet  in  le^; 
et  virtits  Airissfmi  obumbrabit  tibi  {Lhc.  i,  28 , 
Sl ,  55).  >  Recte  ergo  dietiim  est  a  David  : 
<  GloHosa  dicta  stint  de  te,  elTitas  Del  {Piat^ 
Lxxxvi ,  5).  >    Et  nos  ergo ,  fratres,  Mairem  555 

.  Dominl  glorlosam  cum  palriarchis  et  prbphelis  ct 
angelis  praedicemus,  et  laudemus,  ut  eam  apud  fl« 
linm  suum  pro  nobis  brantem  senliamus,  et  ipsum 
filium  ei  pro  nobis  annuentem  agnoscamns  in  saectfli 
sxculorom.  Amen. 

CAPUT  II. 
De  nadvitate  B.  Maricf  Yirgini** 
<  Liber  generationls  Jesu  Christi  filii  David,  filii 
Abrahnm.  Abraham  gt;nuit  Isaac.  Isaacaniem  genuit 

-  J.tcob.  Jacob  autem  genuit  Judam  ct  fratrcs  e]us 

|v  {Matih,  !,!).>  Et  reliqua.  Audlvimiis  modo  in  le- 
ctiuiic  cvnngclicn,  dc  qua  gente,  de  qua  Iribii,  et  de 


(1800)  Nun  verba  proplicliC,  sCii   scn:;U:r.  vcilioium  ;iff  rl. 


im  S.  BRtNOMSEPISCOPl  SICMENSIS  \m 

qiia  stirpe  bralissinia  VirgoMjriaoriginemduxcHfi.  A.ciitiifii   aliHd  provoeare   iion  pomit.   Undc  etiaia 


l)e  qua  ipse  Doininus  et  Salvalor  noster  secunclnm 
rnrnem  ractusest.Et  valde  quidcm  ad  rem  pertinuit, 
litEvangelistx  hanclineam  CliriDti  generationistani 
longam  compoiierent  et  ordinarent,  quniettuft  scia- 
inus  non  solum  ex  qiiilms  patribus  nalus  sit,  vcnim 
vimn  unde  inortcm,  et  unde  vkain  hal^earous.  PrL- 
niuin  hiijus  lincic  caput  est  Adam;  secundum  vero 
Christus.  HaDC  liiiea  incipit  ab  Eva,  et  dcMfiit  m 
Mariam.  In  principio  niors,  et  in  fine  viia  coiisisiit. 
Mors  per  Evam  facta  ^t,  vtta  per  Marfam  reddlui 
«81.  Illa  a  diabolo  victa  esl ;  iKPcdialioliim  Ugavitei 
vieii.  Cum  eniiji  ab  Eva  iisqne  ad  ipsani  Miiriain 
linea  eilendatur,  tn  ipsa  lattdeiu  ille  haaius  ligiiluB 
•l  incarnalus  est,:per  qiieni  capm&est  ille  Levialban, 


scriptum  esi :  i  Quia  in  oronibus  bk»  non  peccavit 
Job  Ia))ii8  suis,  neque  stuUum  aliqnid  contra  Demn 
locutus  est  {Joh  I,  ^).  >  Quod  autem  lenum  popa« 
los  si^iiificet,  testatur  propheta,  qiii  ait :  i  ¥ere  ft- 
D4tin  esl  popnUlB  (Im.  vii,  8).  >  jEl  qiiare  fetinm? 
Qnia  cilo  florem  el  pukhritudinem  amittit,  siccatur 
ct  perit.  Absorbet  antem  Behemolb  iste  omnes  fin- 
vios»  et  non  miratur,  sed  insuper  babet  fidnciam, 
quod  li.fluat  Jordanis  in  os  suuni.  Quid  |>er  fluvios 
intelligere  debeamus,  Scriptura  iios  docet  ubi  nit : 
I  Aquat  miilJae»  populi  multi  {Apoc.  xvii,  15).>  Setl 
non  miraiur  Behemoth»  neqiie  pro  magno  hoc  ha- 
bet»  quotl  aiios  fluvios  absorbel,  nisi  ipseqnoqiie 
Jord^mis,  in  qiio  Dominus  baptizaliis  esi.  et  int 


serpetift  a!:tiqniis,.qui  jest  diaboliis  el  BMtapa<»,  ul  qui  B  quein  baptizatorum  populus  dcsignatur,  influat  In  os 


per  iemifiam  in  regnnm  iniitivit,  per  feminam  de 
regnoextralieretBr;  et  qni  feminain  ilhisit.et  siiis 
sibi  VHiciiKs  ligavit,  ab  ii;ic  «na  fieniina  illuderetur 
rt  iigaroiur.  Iloc  est  oiiiin.qiMHlDoiiwiiiMis  a«l  heabtm 
Jib  loqmiur,  dicens  :  t  Munqnid  eii^jajkpc  pQleris 
LeviatlMn  haino,  et  fiMMlif^bis  liitguimi  ejiis?  Nun* 
q«id  illiidqs  «,  quasi  avi,  et  Jig^biji  euuii  anciilis 
hiis?  {Jot  TL,  20.)  >  Noii  tu,  ^A$i  dicai,  anciilis 
Ittis  eom  ligabis,  quem  nec  ipsi  yiri  fortes  l^are 
potuerunt.  Ego  tameii  per  unara  aiicillam  nieam  eum 
Jigaba,  et  fortitudine  privabo.  Uicc  e&t  illa  iK>bilia 
aficillp,  de  qua  modo  loquimUr,  beatisaima  virgo 
Maria,  quoa  eUam  de  seipsa  loqiiiiiir,  cUcens  :  c  Ma- 
giuQcal,  anima  inea,  Dotninuin.  Et  exsullavit  spiri^ 


ejus  (1861).  Suntenini,  sicut  scriptum  est,esc£  ejiis 
elect».  Ipsos  Chrisli  discipulos  cribrare  non  liniuil, 
ei  ad  proditionem  Jiuiam  concitavll  (Luc.  xxii).  Nnn 
curat  latrones  et  .adulteros,  non  curat  vulgus  igno- 
bilc  :  monachos  et  sacerdotes  persequitur,  et  ipsos 
episcopos  devorare  conatur.  Non  esl  potestas  sttb 
ccelo,  quse  ei  comparare  valeat.  Solas  igiiur  eas 
potestates  timei,  quap  super  coelui  sum»  et  bas  et 
illas  jam  expertus  est»  Istas  quidem  vicit,  sedab 
illis  superatus  est ,  secunduni  illnd  :  c  Hicbael  et 
angeli  ejus  praeliabaiitiir  cuni  dracone,  etdraco 
pugiiabat,  el  angeli  ejus,  et  non  pRevalnerunt,  ne- 
qiie  Jocusest  inventuseoruniampliusin  caelo(i4poc. 
yii,  7).  >  Cum  iilis  igitur  puguat,  556  ^"*  ^*'^ 


tns  meiis  In  Deo  saliaart  raeo.  Quia  respexit  huiiii-  ^  ca;lo  sunt,  et  qui  adliuc  vaniiatibus  subdili  suni. 

lilaiem  ancrllx  stisie*  Eccc  eiiiiii  ex  hoc  hcatain  nic 

diotflt  oroiies  generatlones  iluc.  i,  46, 47).  >  Vido 

linnil^atem;  ancillam  se  vocal,  qu^e-ceiili  terrscque 

regioa.a  fieo  constituta  est  («egerat  enim  :  «Qiianto 

niajor  es,  bumilia  lo  in  omnjbus,  ^l  «oram  Deo  in- 

veiHeSjgratian»  (E4r<^i.  iii^  .2Q).i  $ed  C(Misidera  po^ 

teniiam  Dei,  q4ii  laulam  snperbiam  |>cr  uftiiis  virgi<* 

»iis  humiliuteiu  d^muit.  Noluit  ad  eaoi  superandam 

ccelestes  fprlitudiues  mittere,  unain  ex  anciliis  man-p 

davit,  cujus  huiujlitate  et  sapieniia  ille  ligatus  esl, 

et  superatus,  de  4;ujos  poteutia  ^  forti^udiiie  ipse 

Dominus  ad  eurodem  Job  loquitur  dicens :  c  Ecc^ 

Uehenioth.qucm  feci  tecMm,  feiiunifqupsi  bos.come-r 


0:iine  tanien  suliliiue  videt,  cor  ejos  exaliatnm  est» 
oculi  ejusclati  sunt,  adhiic  in  iuagnispmbul.it,  et 
iii  mirabilibus  super  se,  nescit  liuniilia  i:ogitare. 
S^d  bi  vis  s^ire  quam  subliine  videat«  ipsum  inter' 
rQga,eiipse  libi  rospondeat  ;  c  In  coelum,  Inquii, 
ascendam,  siupcr  asira  coeli  exaltabo  sollum  meiiin. 
Ascendam  siiper  altiiudineni  niibium,  el  ero  similis 
Aliissimo  (ha,  xiv,  13).  >  Pro  hac  snperbia  deje- 
ctus  est,  nondum  tamen  humiliaius  esl,  adbuc  i» 
eadem  perseverai.  Unde  non  imiiierito  dicitor,qQod 
ipse  est  rex  super  onines  filios  supcrbiae.  Onincs 
iCnim  superbi,  supcrbixquo  rilii  serviunt  ei,  nte- 
diuntei,eumsequunturetah  co  reguntur.  tHc  ktmrn 


il2t.  Ilabei  autem  fiduciam,  qiio4   influai  Jordauis  ^.  jam  superbus  ei  lam  arro^ans,  lam.poiens,  lam  for 


ip  08  ejus.  NoB  e^  poi^sta^  sub  ccclo,  qiue  ei  com- 
4\arari  possii..Omae  s^blime  videj^  ei  ipse  est  reat 
AM|>er  omnes  Jlli<^  superbitfi  {Job  ^h»  10).  >  Verba 
i-onsolutoria  sunt,  quihus  Dominus  beatum  Job  de 
suis  tantis  aflllctionibus  consolatur,  quibushic  hostis 
snperbissinnis  ei  iniquisaiiuuseum  allJixH'  Qu%dam 
i&iquidem  .^onsol24Jo4lli  eat,  dvm  audit^  .cum  ^ut^ito 
.4ioste  beUum  gesserit,  et  Domino  proi^genie  supera- 
l«s  non  fuerii.  Eco^  eaim  ilie,  qul  quasi  bos  fenum, 
4ta  oiTittes  populos  ei  naiiones  devorji  et  perdiL 
Hunc  tamen  unum  hominem  totis  suis  viriinis  su* 
pcrare  ad  blaspheiniam,  sicut  putabai,  vel  ad  pec- 


jtls  a^b  un,a  .anciha  captus,  ei  illusus ,  et  ligatus  est. 
.ObeatissLma  inter  roulicres  haec  ancjlla,  hzc  Dei 
mater,  et  supernl  regis  nobilissima  filia,  cujus  hanio 
JLeviathan  capius  est,  cujus  numilitate  quasi  avis 
UIusus  esl,  cujus  sapieniia,  qiiasi  latro  et  vile  man- 
jcipium  ligalus  esi.  |ii  carnp  eni^^  ^ioe  ex  ipsa  naia 
^s^tt^ua^i  lurou^  jn  e^ca  Vcrbivn  incarnalum  et 
^^OQSum  ^,  quia  cVerbum  carofactiiinesi(/offM. 
it»  H)*  *  Quidigitur  Yerbum  in  carne,  nisi  barous  In 
esca?  Uanc  escaro  yiditLeviath4,n,  concupivit,nilHl 
intus  laterc  cogiiavit,  purum  lioniinem  esse  crediclii« 
lingiiain  exiendil,  quai  videlicel  lingua  sux  penliiio» 


(1861)  Ilaud  aliter  intcrprctatas  est  hunc  locuin  S.  Brnno  in  comroent.  soper  capiH  xl,  lib.  Joh. 


ms 


StNTtMLii:.  —  LIB.  V. 


ma 


nis  fune  ligaia  el siispensa  esL  LiiiguA  diaboli  Jutlas  A  Doniini,  quia  omne  mascnliuuin  adap^Miens  vulvani 


fuic,  qtiia  per  euni  summis  sacerdoiibus  locuius  cst, 
iltcens  ;  c  Quid  vuflis  mihi  dare,  ct  cgo  vobis  eum 
Iradam?»  (Maith.  xxvi,  i5.)  Sed  bxc  lingua  fune 
ligala  esl,  qiiiajprodil6r  infelixslalim  abienslaquco 
se  siisppiidit.  Oiniies  illi  sunt  lingua  diaboii,  per 
qiios  ipse  lo<|uilur,  et  sua  consilia  rcvelal.  Sed  has 
linguas  Domiiius  ligat,  quiindo  eorum  consilia  de- 
siruit,  et  per  viros  calholicos  eos  superatos  taccre 
compellit.  Sic  enim  Arius,  ut  lingua  func  veriiatis 
ligatiis  est,  qiiando  ejus  impia  bxresis  a  concilio 
dainnata  est.  Quod  autem  ait  :  c  Nunquid  'Jludes  ei 
qiiasi  avi?  >  (Job  XL,  2L)Eadem  senieniia  est.Nam 
et  avis  dum  ad  escam  attendit,  multoties  illuditur, 
et  suspensa  laqueo  saiTocatur»  Unde  et  in  Psaimis 


iSanctum  bomino  vocabitur;  et  ut  darent  bostiani 
sicut  in  lege  Domiiii  scriplum  est,  par  turluruin, 
aut  duos  pullos  coluinbanim.  (Lue,  xxii,  24).  >  Duo 
sunt,  6e  quibns  in  hoc  sernione  locutnri  sumus*  de 
ninlierepariente,  et  de  iiostia;  qoam  otferre  debeL 
t)icit  eniin  Moyses  (Levii.  xii,  1),  quod  mulicr  qu.-e 
susceplo  semine  pepcrerit  mnsculuin,  immunda  erit 
septein  diebus,  et  octavo  die  circumcidetur  pucr» 
Ipsa  vero  inanebit  trigihta  tribus  diebus  in  sangninc 
purificationis  sux.  Si  auiem  filiam  pepererrt,  im- 
niiinda  erit  duabus  bebdomadibus;  ipsa  vero  sexa- 
ginta  sex  diebus  manebit  in  sangnine  pnrifieaiionis 
sn».  Dua:  istae  mnlieres,  qnarnin  aitera  masculuni, 
ahcra  vero  feminam  parit,  duae  parles  Synngog:e 


dicitiir  :  iDracoiste.quemforniasliad  illudendiim  B  S"»l»  quarnin  aljcra  bona  est,  altcra  vero  mala. 


el  (PmI,  ciiiy  26).  >  Qui  cnim  fecit  eum,  ipse  pli» 
cavit  gladium  ejus,  et  ad  talcm  formam  redegit  eum, 
€111  non  solum  viri,  verum  etiam  mulieres  ilindere 
possiint.  Quanti  lairones,  quani^e  nieretrices,  quanli 
adulteri  el  homicidae  ei  quoiidie  illudunt»  quosdiiin 
se  jaiQ  devorasse,  et  iu  ventre  habere  ketatur,  sub- 
ito  ad  pceniteutiam  cunversi,  ex  ejus  iinpio  uiero 
foras  erumpunt,  et  eum  inauem  et  vacuum  dereliu- 
quuut.  I  Peccaior,  ait  propheta,  quacunque  bora 
coiiversus  fuerit,vita  vivet,  et  non  morietnr  (Exech* 
xxxiii»  12).  >  Tribus  norotnibus  in  hoc  loco  vocatur 
(liabolus,  Vocatur  Behemoth,  id  est  bestia  propter 
crudeliia^em,  quia  i  lanquam  leo  rugiens  circuit 
QiisreDS  qMCiii  devorct  (i  Pelr.y,  8).>  Ipse  est  enim. 


Mala  quiiiem  pars  illa  esl,  de  qua  in  Apocalypsi 
Joannes  apostolus  557  Smyrnensis  Ecclesiae  epi  • 
scopo  dicit :  c  Quia  blasphemaris  ab  his  qui  se  Jii- 
dseosesse  dicunt,  et  non  sunt,  sed  snnt  Synagoga 
Salanae  (Apoc.  ii,  9).>  Sic  igitur  Synagoga  in  duas 
paricsdivisa  csl;  in  Synagogain  Dei  et  in  Synago- 
gam  Salanae,  in  populum  Dei  et  in  populuni  dia- 
boli.  lUae  ergo  inuliercs  paries  .sunt  Synagogx; 
illa  nempe  pars  illius  popnli  bona  erat,  qiiae  sii- 
scepto  scmine  verbi  Dei  masculnm  pariebat ,  illa 
vero  pars  quae  feminam  pariebat ,  id  est  hcc  uHa 
legis  observatione ,  vel  quacunqne  justiricatonc 
ienebatur ,  inala  erat,  et  non  bona.  Filii  masculi 
bona  opera  sunt :  femln^  tero  mala  opcra  iniclli- 


qui  ait  :  iCircuivi  terram«  et  perambulavi  cam  C  guntur.  SaiicU  propheiae   multos   mios,  ei  paucas 


(Job  II»  2).  >  Vocatur  et  draco,  quia  callidus  et  ve« 
itciiosus  est»  et  iiunquam  recto  itinere  incedit ;  si- 
qiiidem  c  a  principio  mendax  fuit,  ei  inveritatenon 
sieiit  (Joan,  viii,  44).  >  Vocatur  el  avis  propter  su- 
perbiam,  quia  quamyis  angelicae  digniutisalas  amir 
serit.  adbuc  tainen  se  erigere  conatur,  et  quahtuni 
iu  ipso  est  superba  loteBtione  super  codiOs  elevatur. 
Conaidcra  modoquantasgratiasdebeamus  beatissimae 
f>ei  Geniirici ;  considera  quantis  Jaudibus  eam  ci- 
tollere  et  praedicaredebeamus,  si  tamen  digni  sumus» 
quorum  laudes  inter  omoes  crealuras  pulcherrinia 
siiscipere  dignetur,  cujus  humilitate  et  sapientia  liic 
tantus  hoslis  captus,  et  ligatus»  et  de  regno»  qiiod 
tanto  tempore  injuste  possederat,  ejeclOs  est.  Sicut 
ipse  quoque  ejus  filius  Salvator  et  Redemptor  no-  D 
sler  ait ;  i  Nunc  judicium  est  mundi,  nunc  princcps 
Lujus  mundi  ejicietur  foras  (JoaH.  xii,  51).  #  Ipsain 
igitur  laudeinusy  ipsam  praediceinns,  siinulque  cutn 
Gabrielc  archangeto  dicainus.  c  Bencdicla  tu  inler 
inulieres,  et  benedictus  fruclus  ventris  tui.(Lttc  i, 
48).  >  Qui  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  vivit  et  regnat 
in  ssecula  saeculorum.  Amcn. 

CAPUT  lli. 

£^e  purificalione  S,  Marim  Virginii. 

f  Postqiiam  inipleii  sunt  dies   purgaiionis   ejiis 

secunduin  legein  Moysi,  tuierunt  iliuin  in  Jerusaleni, 

ut  sisterent  eum  Domino  sicut  scriptum  est  in  iege 


filias  habuisse  leguntur.  Sed  prius  de  illa  mulicre 
dicaintis,  quae  bona  erat,  qu.^^  ifiasculos  pariebal, 
quae  non  duabus,  sed  unk  tantunA  hebdoinada  fuit 
immunda.  Duae  hebdomada:  duo  tempOra  sunt,  sub 
lege  videlicet  etsub  gralia;  una  Veieris,  aitcra  Novi 
testamenti.  Prima  a  Moyse  usque  ad  Chrisluin, 
secunda  a  Christi  nativitate  usque  ad  finein  ssfH^uli. 
illa  ergo  niulier  bona ,  illa  pars  populi,  quae  mascu- 
tos  pariebal,  quae  legem  custodiebat,  tn  bonis  opo- 
ril)us  se  exercebat,  scplem  dicbns  iniinunda  fult, 
qiiia  iisque  ad  Chrisii  nativitatem,  qiiamlo  iila 
hebdomada  finita  est,  a  peccato  originali  solvi  non 
potuit ,  neqiie  circumcisiohe,  neque  fitioruin  gene- 
raiione,  neque  alia  qualibet  legls  observatioiic. 
I  Nihil  cniin  ad  pcrreciam,  Ut  Aposiolus  ait,  adduxit 
lex  {Hebr,  vii,  !9).  >  Nort  ergtf  told  1116  leniporci 
miilierilla  niunda  dici  potiiit,  qurc  tanta  inacul:i 
soitlebat.  rfabebat  originale  pec<5altim  et  munrtimt 
esse  impossibile  erat  (1862).  Sed  dicis.  Ergo  nald 
Christo  inulier  ista  mundata  esl,  siquidcni  in  ejiis 
nativitale  hebilomada  finita  estT  Non  esl  iui.Quarc  t 
Qula  ti  iginla  tribus  diebus  adiiuc  eain  inanere  opor- 
tiiil  in  sanguine  purificationis  suae.  Noii  enlin 
naiivitaie,  sed  t>assioneet  sangume  Chrisl!  soliiiiiin 
est  pcccatum  origiiiale.  Trigesiino  nanique  teriio 
anno  a  nativitate  sua  Salvaior  nosler  pissiis  esl,  ut 


(IS6i)Cod. 


per  triginia  tres  dies  lolidcm  annos  intelf  gainus, 
VaL  Ei  mundam  eum  e$$e.  Itcm  edit.  Asccds. 


an  S.  BRUiNOMS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 

el  luuc  qiiidom  ab  origiiiali  poccatu  muiMlali  suiii,  A  iiumiuaiii  oUlaia  rniTai. 


quiciinque  lcgem  custodierunt,  el  masculos  geiiuc- 
niniy  id  esl  in  bonis  operibus  pcrseveravenint. 
Saiiguis  igitur  Cliristi  cl  eos  redemil,  qiii  furruiil 
ante  eum,  el  eos  qiil  rueruiii  post  eum.  Quicunqiic 
eiiim  ante  passionem  Cbristi  lidem  teuuenint,  et 
legeni  custodicrunt ,  cyus  sanguiiiis  eifusioiie  et 
mundati  sunt,  et  rederopti  sunt.  Similiter  auleiu  illl 
de  quibus  Apostolus  ait  :•  c  Ite»  doceie  omnes 
gentes»  baptizanles  eos  in  iiomine  Pairis,  et  Fi- 
lii»  et  Spiritus  saocti.  Qui  crediderit  et  ba* 
ptizatus  fuerit,  salvus  erii  (Mare.  xvi,  7).  i 
Nunc  autem  vidcamus  de  miiliere  mala,  dc  illa 
qnx  iioa  inasciilos,  sed  femiiias  parit.  Mala  filla 
siperbia,   mala    fllia    invidia,    avarilia    qtioquc, 


fu:s 

Nos  quoque,  qui  diguaui 


volumus  oflcrre  Dco  oblationemf  baoc  regiiiam  ct 
dominam  nostrAm  linilari  debemus.  Offeramus  igitiir 
et  nos  par  turturum,  et  duos  pulloe  columbaruin«  et 
animas  corporisqne  inlegritaiem,  et  luDoceotiam 
Domiiio  rediiamus.  Docet  uos  Moyses,  qualiter  baiic 
oblationem  facere  558  debeamus.  Vult  enim  ut 
sacerdos,  qui  eani  suscipit,  caput  aviuui  ad  colluui 
r.*torqueat,  ct  rupto  Yiiliieris  luco  siiper  crcpii!eui 
altaris  sauguineiii  deciirrere  faciat ;  vebiculaui  veiti 
gutiuris,  et  pluuias  ad  orieulaiem  parteiu  projicial, 
ascellas  fraiigat ,  sed  uon  pe nitus  abseindat.  It«c 
obiatio  pt^rrccioruiii,  ct  praDclpue  monacboruiu  esse 
videiur.  Yeiiit  bonio  cum  obiatione,  rogat  ut  susci- 
piati.r,  oflert  turtures  et  colunibas,  promittil  corpo- 


luxuria»  discordia,   iiiubedieiitia,  iiiake  fiiiae  suut,  ^  ns  ci  aiiiinx  iuttgritatcin,  ct  ut  beati  Bcnedicti,  qut 


qiias  qiixcuiiqiie  auimx  pariunt,  iiiunda)  esse  iiou 
po^suiit.  Ccsscnt  igilur  a  tati  partu,  si  inuud%  esse 
volutit,  alioquiu  dualus  liebdoinadibus  iuiiuiindas 
crunt.  Dlximusjaiu  qiioil  priiua  bebdoiiiada  fuit  us- 
que  ad  Chrisium,  iu  qua  nulla  quideiu  UiUuiJari  po- 
ti;it;  siTuuda  vero  usque  ad  liaem  sttciili.  Qiuecou- 
que  igitur  aiiima  iieque  vetercm  le^ciu  cuatodivit, 
iieqi.e  iiovuui  tesiameutum  suscepii,  duabus  liebdo- 
niadibus  immunda  est.  Iiisiiper  auteui,  qnia  scxa- 
l^iuta  sci  diebiis  mauet  iu  saiiguiue  purificaiionis 
sua;,  longe  ab  oinni  piirificatioiie  csse  vidclur.  Ipse 
enim  nuiiierushoc  iudicat,  qui  talcs  auiuias  prxva^ 
ric:itrices  esse  ostendit.  Decem  quideui  siint  verba 
legis,  quai   quicunque  traiisgreditur,  prsvaricator 


biijus  rei  periiissimiis  est,  exeuiplo  loquamur,  pro- 
luiitit  obedieiitiaiUy  stabili:ateiti  et  morum  oonver- 
sioiicm.  His  paucis  verbis  vir  ille  beatissimus  totnm 
boc  sacrincium  nobis  exponit.  Ecce  homo  tartur»  et 
culuiiiba  factus  est,  retorqiieaiur  caput  ejus  ad  coU 
biiii,  el  incliuato  capite  incedat,  quod  esi  si^nuni 
bumilttatis.Auferuturei  vesicula  guituris,  ubieibam 
tepoiiere  solebat,  ut  discat  amodo  jejunarc,  qui 
prius  crapttlas  operam  dabat.  Sanguinem  vero  siiper 
altare  sordisejus  decurrere  faciat.ut  semper  memor 
peccatorumsuorumcum  PsalmLta  dicat :  c  Quoiiiam 
iuiquitatem  meam  ego  cognosco,ctpoccatum  menm 
conira  me  esl  semper  {P$aL  l,  5).  >  Sauguis 
euiin  peccau  significat,  secundnm  illud :  cLIbera  me 


essie  pn»batur.  Sexies  auteni  uudeciui,  scxagiuta  sex  ^  de  sanguinibus,  DeusDeus  salmis  lueae  {ibid^  16).  i 


fiuiit,  iii  quo  quia  deuarius  uunierus  traiisiiur  et 
prxvaricatur,  deialogi  praevaricatio  manifesiissime 
demoustratur*  Sexies  naiuque  deceiu  decalogo  coii- 
tiiienlur,  sexies  uiideciiii  decalogum  traiiseunt.  Quid 
estautciu  decalo^um  tratisire,  nisi  legeui  prsevari- 
carc?  Tales  igiiur  Cliristi  sauguiiie  non  rcdiinuntur, 
iici|t:e  lavantur.  Dj  qiio  iu  Apocalypsi  Juaniiesaii: 
<  Qui  dilezit  iios,  et  lavit  nos  a  pcccatis  nostrls 
{ApQc,  1, 5),  >  ut  Dei  mandata  cuciiodireiit  et  ma- 
sculos  parlurirent.  Noii  yideutur  autcm  pcriinere 
ad  bdatani  virginem  Mariain  ea  qiuc  do  praedictis 
mulieribus  dicta  sunt,  quaiuvis  et  ipsa  legem  cu- 
siodierii,  prxscrtim  cum  non  simprK-iter  dictum 
sit :  mulier,  qu»  peperit  masculum,  sed  cum  addi-  |^ 
tamento  et  determiiialione  i  qua:  suscepto  semiuc 
peperit  et  masculum.  Hoc  enim  specialiter  dictuin 
est  propter  ipsam ,  quia  ipsa  sola  nullo  susccpio  se- 
miue  peperit,qwe  virgo  aule  partuin,  virgo  iiipartu, 
et  post  partmii  virgo  perm^nsit.  Olilatio  autem  illa 
turluniiii  et  columbarum,  quam  siiiiul  cuni  fllio  Do- 
iiiiuo  obtulit,  maxlme  ad  ipsam  pertinuisse  videtur^ 
QiiX  el  castitatis  et  mansuetudiuis  praecellit  virtute. 
Iloc  enim  in  bis  avibus  signiQcalur,  qiiarum  altera 
de  castitaie,  aliera  de  iiiiiocentia  coiiiuiendaiur. 
Obtulit  igitur  bodie  beaiissima  Vlrgo  Maria  obla- 
lioiiem  gratissiuiam  Uoiiiiiio ,  qux  quideiu  per  miil- 
tas  aliasoblationessigiiittcauprius  Tujrat,  se.l  talis 

(U65)  Cod.  Yat.,  Si  cousidermui. 


Exspoliatur  pluinis,  quia  onines  possessionca  relin- 
quere,  et  nibil  proprii  ullerius  haberejubetar,  quas 
ad  orientalem  plagam  projicit,  ut  post  dorsom  eas 
babens,  earuin  ampllus  uon  recordetur.  Qaia  enin 
semper  ad  occasam  et  ad  fluem  tendimus,  orienU* 
lem  plagam,  quasi  post  dorsuiu  babemas.  FrangaB- 
tur  ascelke,  quia  vagaiidi  licentia  tollitur,  et  toci, 
propositique  stabilitas  imperatur.  Sed  non  peaitas 
abscindunior,  quia  si  quando  necesse  fnerit»  pro 
loclutilitateadbuc  iterum  volare  permiliitur.  Feli- 
ces  illi  qui  turiurcs  et  columbx  fluut  ;qui  simul  cum 
Dei  Filio  a  Matre  Domiul  DoiniNO  oflenintur,  el  In 
una  eademque  obbitione  Domiiio  sociautur.  Qui»  eic* 
CAPUT  IV. 
De  attttunlidtione  B,  Marias  Yirgiuii. 
c  Missus  esl  angelus  Gabriel  a  Deo  in  civilatem 
Galilaex,  cui  nomai  Nazaretb,  ad  VirgUieai  liefipog- 
saUm  vlro ,  coi  DonMS  cffot  losepb  4e  domo  ^wid^ 
ei  ntimeii  Virginis  Maria.  Et  ingressus  augelus  ad 
eam  dixit:  Ave,  gratiaplcna,  Dominus  li  com,  beiie- 
dicta  lu  in  mulieribus  (Lue.  i,  2G,  29).  i  Consitterc- 
mus  (1863)  personam  'mittcniis,  et  personaiu  lcga- 
tione  fuiigentis,  et  persouam  illaiii  ad  qiiam  li  rc 
legatio  facta  est.  Si  etiam  consideremus  ipsaui  le- 
gationem,  qualis  et  quanu  sit,  el  quascon^ilia, 
qu£  secreta,  qualcs  el  quantas  utilitaies  in  se  con- 
tinealf  profecto    iiitclligomus  cx  quo  ir.uudos  islo 


1029 


SENTENTli£.  -  LIB.  V. 


ficiiis  e$t  nunquam  aliam  legaiionem  faciam  ruisse»  A  Si  non  audissei,  non  credidisset. 

qme  intic    logaiioni  Yaleat  coniparari.  Nunquain 

lalia  verba,^  tam  laeta  consilia,  lam  profunda  niy* 

sieria  huic  nninJo  prios,  vel  poslea  nuntiala  snnt. 

In  hac  legatione  iractatum  esl  de  incarnatione  Filii 

Dei,  de  mundi  renovatione,  de  huinani  generis  re- 

sinuratione,  dc  sanctorum  iiberaiione,  de  ciclt^siis 

luitrise  rccuperatione.  Hf»die   rcvclatum  esi  coiisi- 

liinn,  qiH>  niors  occiderciur,  quo  origiiiale  peccalum 

tollerciur,  quo  viia  reddcreiur,  et  hoiiio  diaboli  ^er- 

viiuie  liberaius,ei  a  IK'0  in  fllium  adoptaius  in  aiili- 

quam  pairiani  rcducereiur.  Si  inielligerei  iituudus, 

quaniam  gloriam  sibi  hic  dies  peperlsset,  supra 

oiunes  dies  festivum  eicelehrero  hunc  diem  baberei. 

Ilodie  Verbum  caro  factum  est,  hodie  Dei  Filius  in- 


103O 
Audivii  ei  credi- 
dir,  ei  credendo  concepit.  <  Ecce,  inquit,  ancilla 
Domini,  flai  niilii  secundum  verbum  iuum  (tH^/., 
28«)  I  Talis  fuit  concepiio  Christi,  taliter  conceplns 
csi,  etialitrr  Verbum  caro  factoni  es^i.  c  £i  ollivi- 
siere  populum  iuum,  ei  domum  palris  tui.  i  — 
<  Surgc,  et  accipe  puerom,  ei  fuge  in  iEgypium 
(Matih,  II,  45).  1  Fuge  ad  gentes,  quia  populus  tuus, 
et  doinus  parentum  tuorum  non  suscipiel  ie  ;  sed 
siinul  cum  filio  tuo  persequetur,  eiodiet  ie.  Et  rc- 
veranulla  creaiura  esi,  qiiam  sic  Juda;i  odio  habeaut, 
sicul  inairem  hanc  et  filium.  Neque  eiiiui  maireui 
d.ligere  possunt,  qiti  tain  iniqiio  odio  filium  perse- 
quiiHiur.  Unde  Joannes  apostolus  ait :  <  In  propria 
venli,  ei  sui  eum  non  recepenint  (Joan.  i,  II).  > 


carnatiisest;  quod  quidemnisi  factum  fuissei,  nun- B  Dominus  autein  quid  dicit.  <  Popiilus,  queni  non 


qtiaui  nascerelur,  iiuiiquam  paieretur,  nunquam 
i-esurgeret,  nonquam  infernum  spoliaret,  nuuquam 
icelos  ascenderet,  nunquam  Spiriium  sanciiiin  apo- 
stolis  mitierei.  in  quo  bapilzati  sumiis,  in  quo  el 
pcr  quem  fli  remissio  peccatorom.  Uxc  est  igitur 
pritoa  fesiivitas,  hxc  esi  priiicipiuin  ei  causa  alia- 
ruiii  oinuiuni  festivitaliiin.  llanc  ergo  febtivitatein 
siiiiiil  oiuhcs  cclebreuius,  ct  cuni  beata  virgine  Ma* 
ria  dc  lanlo  nunlio  gratuleiiiun  Audiamus  modo 
quid  Gabriel  arrhangelus  dixerit,  qiiae  verba,  quam 
Irgsiiioiieni,  etui  iia  dixeriin,  quas  novellas  Virgiiii 
uostrcdfrcoclisaliulerit,  Fidclis  legatus  iste,  verai 
illc  a  quo  niittiiur.  Qui  hanc  legaiionem  veram  esse 
iion  crediderit,  sit  anathema  maniihana.  Dic  ergo 


cognovi,  serviyit  mihi,in  audilu  auris  obcdivii  mihi 
{P$aL  XVII,  li).  >  —  <  Obliviscere  igitur  populuni 
tuum,  et  domutn  pairis  tui.  i  Oninia  relinque,  saiis 
tlbi  sit  filius  iuus,  quia  ipse  esi  rex  tuus,  eiDoniiiiiig 
Deus  iuus,  quia  dilexit  speciem  tuam  ei  pulchriiu- 
diiiem  tuam.  Ipse  llbi  sufliciat.  Non  amor  pairixs 
non  propinquorum  affecius  te  retinere  valeal.  Si 
lUum  solom  habeas,  dives  es,  et  in  illo  oninia  pos- 
sidebis.  <  Ei  adorabuni  eum  fili;e  Tyri  in  inuneri- 
bus  (P$aL  xLiv,  iSj.  i  Oinnes  pulchrx  et  nobilcs 
vlrgines  el  se  coiijungere  deslderabunt,  et  cuni  ma- 
gnis  inuneribus  ad  euin  properabutit,  quxeunqiie 
suni,quibus  muodi  hiyus  voluptas  iion  placet,  ot  se 
in  angustiid  ei  in  carccre  esse  cognoscuui.  Tyrus 


Gabriel,  luquere  ad  Virginem,  ui  audiamus.  <  Ne  U-  ^  eniin  anguniag  interpretatur.  illae  vero  animae,  qnas 


ineas  inquit,  Maria,  invenisti  eniin  gratinm  apud 
i)oiiilnum :  Ecce  concipies  in  utero,  etparics  filium, 
et  ▼ocabitnr  noinen  ejus  Jesiis.  Ilic  erii  magiius,  ei 
lilius  Altissimi  vocabitur,  et  dabit  illi  Donitmis 
l>eu8  sed^m  David  palris  ejus,  ei  regnabit  iii  domo 
Jacob  in  xieriium,  et  regui  ejus  non  erii  fiiiis  (Liic. 
K  50,  54).  >  Ecce  audlvimus  legaiionem,  aodivinius 
sacramenium  xtemiconsilii,audtvimosei  verba  iio- 
sirse  liberaiiouis  *  audivimus  eliaraqiiod  rex  eipro- 
phcta  Davld  huic  reginae  noslrae,  fili»  Vero  sua;  de 
hac  legatione  loquatur.  <Audi,  inqnil,  filia,  ct 
vide,  ct  Inclina  aurem  tuam ,  ei  obiivtscere  popa* 
pioi  558  iouni»  ^i  domum  pairis  iui,   quia  concu- 


vag;e  sunt,  quibus  voluptas  ei  concupisceniia  pla.ci, 
qiiae  non  per  angustam  semitam,  sed  per  aiuphiiii 
viam  gradiuniur,  iion  Chrisio,  sed  diabolo  nubeie 
conciipiscuut.  Et  adorabuiit  igitur  euiu  filiae  Tyri  iti 
muneribus,  seipsas,  ei  sua  omiiia  oflerenies.  Ei 
<  volium  iuum  deprecabuntur  omnes  divites  plebis 
(ibid,).  >  Quld  enlui  iniruin  si  diviies  ei  nobiles  vir- 
gines  inatris  vuluim  ei  pulchriiudinem  desiderabuniT 
Cum  inodo  superiiis  dixerit,  <  qnia  concupivii  rex 
speciem  iuam  (ibid.,  19).  i  Valde  enim  pulchra  esi, 
qine  siia  pulchritudine  Deum  ipsum  ad  amorem  sui 
provocare  poiuU.  Valde  quideni  couveniens  fuii,  ui 
speciosus   forma  prae  filiis  houiinuin,    speciosam 


pivit  rex  speciem  iiiain,  quoniaiu  ipse  est  Dominiis  n  soain  eligerei  natrem(18M).  Considem  modo  cujiis 


l>eus  iuus  (PtaL  xlit,  li,  49).  i  Audi,  inquii,  fllia 
mea  de  genere  meo,  de  progenie  mea,  nobiliias  ei 
(;;loiia  mei  gencris,  audi  qiiae  angelns  loquiiar»  qii» 
i:Qelesiis  iinniiiis  tibl  promittii  (1864).  Esto  cauta, 
csto  soiliciia,  diligenter  ausculta,  quia  magna  valJe 
suiit*  quae  tibi  nuutiantur.  Vide  crgo,  ct  intellige,  ei 
siisclpe  Verbuin  iu  corde,  et  in  uteio  tiio,  vir^o 
coneipies,  ei  virgo  parie^,  quia  per  aurem  ingro- 
dietur  in  le,  qui  nasceiur  ex  ie*  Verbuin  enim  est , 
et  via  veriil  aurts  est.  Non  enim  aliier  concepit 
he^Uk  Virgo  Maria,  nisi  audiendo,  et  creJendo(i86'>). 

(1864)  llaec  eadem,  ipsisque  verbis  habel  S.  Bruiio 
iQ  coiumeni.  in  Iranc  locmn  psaluii  xliv« 
1865)  Huc  usqiie  citai«  comiuentarius. 


pulchriiudinis  fuerit,  cujus  splondor  et  pulchritudo 
coelos  peneirabai.  Inde  angeli  eaiu  admirabantnr, 
inde  Gabriel  reclo  itinere  venit  ad  earo.  Ad  eam 
eiiim  misstis  est,  qua?  pne  ca^ieris  fulgebat,  quae 
pulchra  ut  luiia,  elecia  ut  sol,  oinnem  pulcbriiuoi- 
iiem  siia  ptilchritudine  vincebat.  Non  possumus  modo 
dicere  omnia  quae  de  ipsius  laudil^us  in  hoc  psalmo 
cnntinenlur.  Ad  Evangelii  verba  redearous.  <  llic, 
inquit,  erii  niagnus,  et  filius  Altissimi  vocabiiur 
(Lttc.  I,  32).  I  Valde  enim  magnus  esi,  quoniam 
Pairi  a^qoalis  esi.  <  Ei  dabii  illi  Dominus  Deus  se- 

(1866)  Cod.  Yat. ,  $pecioii$iimam  $ibi  eiigeret  mar 
trem. 


1051 


S.  BUUNONiS  GMSCOPL  SIGNiENSIS 


m 


dein  David  paUis  cjns,  el  regiiitbil  iii  donio  Jfacob  in  A  sol  in  conspectii  meo,  ei  sicut  Inna  pcrfecia  iii  cicr- 


apternum  (ibid.).  i  De  bac  sedc  in  ilio  psalmo  scri- 
plum  est,  ubi  de  utrot|iie  David  Dominus  loqiienft 
ail  :  c  Inyeni  David  scrvum  meum,  oleo  sancto 
ineo  unxi  oum  {P$al.  lxxxviii,  iil).  i  Et  paulo  post : 
c  Ipse  iiivocabit  mc,  pater  mciis  es  lu,  Deus  meus^ 
et  susceptor  salulis  mex.  Et  ego  'primogenituin 
ponam  illum,  excelsiim  prse  rogibus  tcrnc.  Iii  .Tter- 
nuin  servabO  illi  misericonliain  ineam,  et  teslamen- 
tnm  nieuin  fidcle  ipsi  {ibid,,  27-50).  i  Erit  igilur 
Ihrrnus  xlcrnus,  siquideiu  :  c  Et  ponam  iu  sascu- 
ium  soaciiii  seinen  ejiis,  et  Ibrouuin  cjns  sicut  dies 
Cfleli  [tbid,,  50).  >  Erit  igilur  tbronus  «teriius  ;  si- 
quideiii  el  dies  co^i  in  aetcriium  erunt.  c  Si  deit- 
qiierint  itlii  inei  legero  raeain,   et  in  judiciis  ineis 


niiin,  el  testis  in  coe(o  fidclis  {ibid.^  55-39).  i  U 
qnidem  conveniens  6rat,  iit  sine  jiiramento  cre:Iere- 
mus  quod  Dominus  loquitur;  placuit  tamen  ipsi  sob 
juraroento  verba  sua  firinare»  quatcnus  de  saluie 
nostra  nos  redderet  cerliores.  Ecce  qui  non  haboH 
msyus  per  quod  juraret,  juravit  in  veriiaie  sna,  in 
sancio  suo,  in  dilecto  Filio  suo,  in  seipso,  quia  onQm 
sunlFiliiis  el  ipse.  Sed  quid  juravit  ?  Quod  non  no- 
ceat  membris  Filii  sui,  quoil  non  profanet  Teslamen- 
tum  suuin,  quod  nc»ii  faciat  irrita  verba  sua,  qood 
senien  Filii  sui,  el  sedes  cjus  maneat  In  seiemni». 
Qiiania  Ixlilia  redundat  iste  psdlmu^,  qtianta  in  ed 
spes  datur  peccatoribus,  qufcuiique  in  Ecclesia  man- 
seriiit,  et  ab  ea  non  recesserint.  Ipsa  est  eniin  cor- 


non  ambulaverint :  Si  jiisiitias  meas  proranavoriiit,  B  pus  Cbristi,  ipsa  etft  semen,  et  sedes  Christi,  quae 


et  maiidala  inea  non  cuslodierint  {ibid»^  51,  52).  i 
Qiiid  ra^iiamcis?  Non  utiqiie  occidain  eos,  neque 
separabo  a  rcgno  meo,  non  niircram  eis  gratiain 
meam.  Quid  igitur?  c  Visitabo  In  virga  iniquitatcs 
eoriim,  et  in  verbertbus  peccata  eoruin  [ibid.^  55).  i 
II  «c  est  tuiin,  quod  Aposlolus  ait  :  c  Si  cujus  opus 
Hrserit,  detriinentuin  palietur ;  ipse  dutem  §»lvu8 
erit,  sic  tamcn  quasi  per  ignem  (/  Cor.  iii,  iS) ;  i 
quasi  per  virgam,  quasi  per  correctioncin.  c  Misc« 
ricordiam  auiein  inearo  non  dispergam  abeo  {Psal, 
LXkxviii,  51).  I  Etcerlede  filils  loquebatur.  Quaro 
ergo  ab  eo  dlxit,  et  non  ab  eis,  nisi  quia  omnes  iit 
eo  uhum  sunt,  quicunqiie  in  ejus  corpore  suiii.  lu 
ejus  auteui  corpore  non  sunt,  qui  Hdeni  nou  babeiii, 
Yel  qifi  in  maliiia  perscveratites,  ad  cuin  per  poeui  C 
leniiam  redire  non  curaiit.  c  Neque  nocebo  ei  iii  vc- 
riiaie  mea,  neque  profanabo  testamentum  meum,  et 
quae  proceduul  560  ^^  IMls  meis,  non  Atciam  irri- 
ta.  Semel  juravi  iii  siineto  meo,  si  Davtd  mentiar, 
semen  ejiis  iiiseteriium  manebit.  Eisedes  ejus  sicut 


si(ui  jtiratum  esi,  in  ftternum  nanebit.  Alioqoin 
proranum  csset  Te^tamenlunr,  quod  sub  joramfnbi 
firmatum  est ,  si  vel  follacia  invenireuir  in  eo,  veisl 
iion  omnla  complefentur,  qnx  cotitiiientttr  in  eo. 
Uic  psalmus  est  Ecclesiae  testamentam.  Iltc  eolm 
sunicere  posset ,  si  nul!as  atias  chartaa  habuisjei. 
Gaudeat  igiiUr  de  Te^iamento  suo,  gatideat  quod 
sedes  Dei  constituia  est.  llla  videlicet  scdes  qiue 
sicut  sol  ful<;ebit  iit  conspcciu  Dei,  et  siciit  luiia  pcr* 
recta  in  xternum,  et  ipsa  borum  omniuin  testis  erit 
ndelis  in  coelo.  Non  enim  testamentuin  vel  leslatu- 
rem  reprebendere  poterit;  qui  haeredero  ibi  iu  lanla 
gloria  esse  videbit. 

CAPUT  V. 
De  attumptione  beata  MafUB  tnrgitdM. 
c  Quia  respexit  bumiliiatero  ancillae  suae  {Lue,  i, 
48).  I  Docel  nos  licaiissiina  Yirgo  Maria  humilitatis 
niater,  el  filia,  qUnnla  sit  virtus  huniilitatis.  Uuue 
serinoneni  quxrc  superius  iii  secundo  libro  de  oma- 
ineuiis  Ecclesiae,  oaj.  V. 


SENTENTIARUM 

LIBER  SEXTUS 

LN  FESTiVlTATiOUS  MARTYRUM,  CONFESSOIiUM,  ETC. 


561  CArCT  VWMVM 
DE  MARniUBVS. 

StRMO  I. 

I  ^\i\  grantJlii  fruincnii  cadens  hi  terrani  mor^ 
iHumfuerit,  ipsom  solvin  inauet  {John.  xti,  24).  i 
Si autenimortuum  fuerit,  multtim  fructum  afiert. 
Iloc  C8t  illad  granum  fntmenii  quod  vit-gb  ei  inarata 
Cerra  ptoduxlt.  De  quo  PsalniistH  ail!  c  Veritas  de 
terra  /irtn  esi,  et  justitia  de  c<eI6  prospexit  (P^af. 
LxxMv,  12).i--c  Eleiiim  Dominus  dabit  benignita- 
tCHi,  ct  lerra  noslra  dabil  frucinm  siium  {ibid.^ 
i3j.  >  lliijus  autcm  grani  immcnsii  niuliipiicalione 


D  onurRi  Eci  Icsia^  liorrea  rcplela  sunt.  De  boc  rn- 
inehti  grano  ille  panis  connciiur,  de  quo  ipse  Do- 
minns  ait :  c  Ego  sum  panis  viviis,  qui  de  coslo 
dcscendi  {ioan.  vi,  41).  >  Constat  auiein  boc,  et  nl 
liltefaro  ▼ertim  esse,  qnod  frumenti  grantiin,  si  in 
ferra  solvatur  et  ihoriatur,  roiliuin  fnictuiii  affert. 
Nihil  enlm  infnirluomm  dlMgil  Deus.  Nibil  fn  borio 
suo,  nibil  in  agrosuo  vult  csse  infruetuostim.  i'iii)c 
et  fpse  alibi  ait  :  i  Omnls  arbor  qoae  non  farit  rni- 
cliim  bonum ,  excidetur  et  in  igucm  luitietur 
{Matih.  iii,  10).  I  El  in  aiio  loco  :  c  Ego  suni,  iu* 
quir,  vitis  vera,  ei  Paier  lueus  agrtcola  csi.  Ouibciu 


im  SENtENTlJS. 

pailmiiciii  iii  mt  non  ferenicin  rructum  tellei  eum»  A 
ot  oinnemqui  Terl  fructum,  purgabft  enni,  ut  fru- 
cium  p|u»  afferat  (Joan,  xy,  i).  i  Hxc  est  enim  illa 
titis  vera,  de  qua  tolum  boc  vinum  profluxii,  qnod 
tiobb  in  itoc  t>angelio  propinatur.  Uacc  est  illa 
Vitl»,  semper  fcuctuosa,  ci^us  omnes  paimiies  fru- 
ciiferi  sunt,  quicunque  ei  fideliter  inbxrcnt.  Idco 
eiiiin  iufrucluosi  de  ea  toiluntur,  quia  quamvis  per 
bftptismi  sacramenlum  in  ea  sint,  per  vitse  tamen 
Tuerltum  in  ea  non  ^unt.  Talis  arbor  infrucluosa 
crat  iila,  de  qua  ad  cullorem  vinex  Dominus  ait : 
f  Eccc  anni  trcs  sunt»  ex  quo  vcnio  quxrens  fru- 
ctuin  in  ficuinea  bac,  et  non  invenio  :  succide  ergo 
H!ani;  utquidctiam  terramoccupat?i  (Luc»  xiii,7.) 
C^u;c  quidem  illico  succisa  fuisset,  nisi  bonus  ille 
viucsc  cullor|)ro  ilia  intercessissel,  dicens  :  c  Do-  «^ 
lumc,  dimitle  illam  el  boc  anno,  usque  dum  fo- 
diani  circa  illain,  et  niiltam  siercora,  et  si  quidem 
fecerit  fructum  ;  sin  auloin,  in  fiiluro  succidcseam 
{!bid,^  8;.  »  Taljs  erat  el  ilia  ficulnea,  in  qiia,  quia 
fructum  non  iiiYcnii,  Dominus  cam  maledixit,  et 
ariiit.  Tulcs  sunt  et  multae  alix  arbores  infrucluosXy 
qiix  tandero  excidunlur,  'Ct  in  ignein  niktuntur. 
Et  ego  quidcm  non  crediderini  aliquain  arborem 
infructuosam  in  paradiso  esse  planlaiani ;  prseser- 
tiin,  cuin  prinio  liominum  Doiuinus  dicat  :  i  Dc 
omnilignoparadisi  coiiiede.  Dc  ligno  auiem  scien- 
tiae  boiii  et  mati  ne  cowedas  :  in  quacunque  enim 
dic  comederis,  morle  morieris  (Cenet,  ii,  i7).  i  In 
co  enini,  quoil  de  oinnibus  coincdere  dicit,  oinucs 
tJIas  arbores  fructuosas  esse  osiendit.  Cuin  igitur  ^ 
paradisus  Ecclesiam  significet,  Ecdesiae  quoqtie 
arbore»  onines  fructuosas  esse  oportet.  Mulue  iiam- 
quc  arbores  Bunl  in  Ecclesia.  Ibi  enim  esi  lignum 
vita:,  dequoqiii  comederil,  si  tamen  digne*conie- 
derit,  non  morieiur.  De  lioc  eniin  ligno  scripium 
cst  :  f  Et  erit  lanquain  lignum,  qiiod  plaiilaluin  esl 
secus  decursus  aquarum,  quod  fructuin  suuin  dabit 
iii  teiiipore  suo  (PsaL  i,  3)«  i  El  alibi  :  c  Vinceiiti 
dabo  cdere  de  ligno  vilx,  qiioil  est  iii  paradiso  Dei 
niei  (Apoc.  ii,  7).  >  Ibi  et  est  illa  arbor,  qu»  ait  : 
c  Ego  auiein  sicut  oliva  fruaifera  in  domo  Dominl  ; 
speravi  in  misericordia  Dei  nici  in  aeternum,  el  iii 
sxciilum  sa^cuii  (PsaL  li,  10).  i  Scd  quid  de  lllis 
nobilissimis  arboribus  dicain,  qiiibus  ipse  ait :  «  Non 
V08  me  elegistis,  sed  ego  elegi  vos,  et  posui  vos,  ui  \) 
eatiSy  et  fruaum  afferatis,  ct  fructus  ve&ter  ina- 
iieat?  f  (Joan.  xv,  16.)  T:iles  igitur  arbores  balct 
Ecdesia,  quas  illae  paradisi  arbores  signiflcabant. 
Sic  igitiir  crescit  Ecclesiai  frumentum,  et  sic  in 
trigesiinuin,  et  sexagesimuin,  et  cenlesimum  fru- 
cium  cxuixirat.  Cujus  venter  iion  immerito  acervo 
triiici  comparatur.  ipsa  est  eniui  de  qua  scriplum 
esi  :  <  Venter  tuas  sicut  acervus  tritici  vallatus 
liliis  (Cant.  vii,  i).  i  Tanta  enim  sanctorum  mul- 
tiluiloab  boc  unu  grauo  frumeiiii  muitiplicaia  esu 

(1867)  Titulua  editionis  Ascensian»  :  De  Cbrislo 
yiie«  ei  cjus  .vioea  ;  qui  poiesl  ad  quemvis  martj- 
leniapplicari. 

Patiiol.  CLXV. 


-  LiB.  VI.  1054 

ut  supra  niuliitudiiie  numerari  non  possit.  Unde 
Psalmista  ait :  c  Aiinuntiavi,  $62  ^^  locutus  sum, 
multiplicaii  sunt  super  numerum  (PsaL  xxxix,  6). » 
c  Nuiirerabo  eos,  el  super  arenam  multiplicabuntur 
(PsaL  Lxxvii,  27).»  —  cFilii  lui  sicut  novell»  oliva- 
nim  in"  circuiiu  mensae  tuse  (PsaL  cxxvii,  5).  i 
Hoc  est  illud  semen  quod  Abrabx  propbetae  pro- 
roiitebatur  ,  cum  ei  a  Domino  diceretur :  c  Et  erit 
semen  tuum  sicut  stellde  coeli,  et  sicut  arena  quaoi 
est  in  litlore  marls,  qux»  pr»  muliitudiue  numerari 
non  polesl  (Geiiei.  xii,  1*^)  i  Unde  et  Propbeta  ait: 
c  Attendiie  nd  cavernam,  de  qua  exisiis,  ct  ad 
Saram  quui  gcnuit  vos  (Isa.  lxxi,  1). »  Cui  enim 
inirabile  non  videalur,  de  uno  venlre  lanlam  bo  • 
minuni  esse  inuliitudinem  ?  c  Laetare  igilur,  steri- 
iis,  quse  iion  paris ;  crumpe,  et  cUma,  qu»  nonpar- 
turis,  quia  mulii  filii  desertse,  inagis  quani  ejus 
qua:  babet  virum  (Galat.  iv,  27). »  Totus  autem  bic 
acervus  triiici,  tota  bsec  sancionim  omnium  multi* 
tudo  de  uno  Ecclesix  matris  ventre  progenita,  liliis 
vallata  est.Quid  euiin  Iilia,iiisi  angeiorumpracsjdi;)» 
virlutum  odores,  et  doctorum  candidatum  exerci< 
tum  intelligimus  ?  Isti  enim  sunt,  qui  bunc  acervuin 
triiici  cuslodiunt,  et  filios  Ecclesix  a  maligooruni 
spirituuin  insidiis  defendunt,  ct  tali  quidem  custo^ 
dia  populus  Dei  dignus  esse  videtur,  cujus  seniper 
odorem  et  pulcbritudincm  imitelur.  Tota  Ecclesia 
fecunda  esl»  nulla  pars  ejus  infrucluosa  est.  Hoc 
cuiin  ipse  Dominus  osiendit,  ubi  ad  eam  loquitur 
dicpiis :  <  Dentcs  tui  slcut  greges  ovium,  quoe  ascen- 
derunt  de  lavacro,  omnes  gemellis  fetibus,  et  ste- 
rilis  non  est  in  eis  (Cant.  iv,  2). »  Unde  et  ipsa  ait : 
c  Oinnia  poma  nova  el  vctcr;i,  dilecte  mi,  servavi 
libi  (Ibid,  vii,  2). » —  c  Omnis  enim  scriba  doctus  i:i 
regiio  coelorum  similia  cst  lioniini  patrifainilias,  qui 
profertde  tbesauro  suo  nova  cl  vetera  (Malih,  xiii, 
52).  i  Inde  est  quod  iila  aniinalia  qux  non  geiie- 
ranl,  el  sieritia  sunt,  offcrri  Doinino  probibentur. 
Bonus  fruclus  huinilitas  ,  bonus  fructus  niiscri- 
cordia.  Tales  fruclus  de  paradisi  arboribus  colli- 
gunt,  lalia  poma  diligil  Deus,  et  tali  ipsi  offerro 
dcbemus. 

SEkMO  II.  (4867)  IN  NITALI  UNIUS  MARTVRIS. 

c  Ego  siim  vitis  vera,  et  Paler  meus  agricola  est. 
Oinnem  palmitem  io  me  non  ferentem  fructum,  tol- 
lel  eum;  ei  omnem  palmitem  qui  fert  fructum, 
purgabit  eum,  ut  fructum  plus  afferat  (Joan,  xv, 
i). »  Ecce  viiis  vocatur  Cbristus,  et  vitis  vera*  Scd 
quare  vitis,  et  quare  vera  ?  Vitis  vocatur,  quae  vi- 
num  fert.  Omnia  enim  baec  Evangeliorum  verba  vi* 
num  sunt,  et  non  qualecunque;  sed  optimum  vinuni, 
non  de  alia,  nisi  de  bac  vite  vindemiatum  et  ex- 
pressiim.  iiide  enim  est  qiiod  in  sux  pra^icalioni^ 
Initio  aquas  Dominus  converfil  in  vinum,  qualenus 
nova  vilis  novum  vinum  effunderet,  quo  illas  nu- 
piias  et   arcbitricliniim  (1868)  ketificaret.  Dicitur 

(1868)  In  Marchesio  legitur,  inebriarei;  iia  in  eod. 
Vat.  Melior  est  lectio  Codicis  Casi.iensis  194.,  ubi 
babctur  lati^careu 

3J 


1055  S.  BRUiNONIS  EPISCOPI  SiGNIENSlS  105« 

autem  et  Yilis  vera,  rorlasse  a«l  illias  viiis  dislin-  A  bona,  sed  quia  in  amariiudinem  conveisa  e&l,  ei  a 


clioneni,qua;  ei  pro  uvis  lubruseas,  ei  pro  nino  dedit 
yfteiuin.  Hujus  vinum  duhce,  semperque  suave,  hu- 
jtis  verba  semperversi,  ei  (IS89)  nuiUus  tabiC^tis 
;(dmisiione'cornip(a.  (1870)Taler  aUlem  ejiis  agri- 
c\)Ia  esi.  Sed  liuid  facil  iste  agricola  ?  (1871)  Steriles 
abscindii  paluiiie»,  frdctuosos  quoque  piirgal,  ut 
magis  rructiflceiil.  Quot  .suut  Clirisliani,  tot  sunt 
palmiics  bujus  vitis.  Alii  quidein  boni,  alii  auiem 
inali.  Ei  boui  quidem  fructireri  ;  muii  auiem  infru- 
ciuosi.  Tolluntur  iiifructuosi*,  ei  iucendliiltur  ; 
Irui-tireri  vero  'pirrgatllur ,  ^t  gfadio  sj^iritiis  pu- 
tantur^  ut  froctum.plus  afferaiit.  Gladius  spiH- 
tus  est  verbum  'Dei  ,  et  sermo  i&te  evangelicus. 
Qualcspalmitesistifuet^uni,  quorum  bodie  festace- 


prima  bonitate  degeneravit,  ideo  i  Extermiiiavit 
eam  aper  de  silva,  et  singularis  fcrus  depnsiiisesi 
eam  (hid,,  2i)  ,i  uljadimpleretur  quoil  Douiinus^ail: 
c  Amen  dicb  vobis,  non  relinqueiur  lapis  super  h- 
pidem«  qu1  ndn  destruetar  {Mattk.  xliv,  2).  >  Rxe 
est  enim  illa  mala  vinea,  cujus  pesstnff  agricolx, 
priosdomini  sui  servos  diversis  torm^riiis  ifalere- 
mernni ;  postea  vciiienle  haerede  diienibt :  c  Hic 
cst  hacres,  venilCy  occidamus  cuin/et  iiostra  eiit  b:e- 
reditas  {Luc,  xx,  14).  >  De  qua  ei  ipse  Dominns 
non  immcrito  ait  :  i  Yultis  sclre  (|iiod  ego  fuciaiit 
vine»  mei£  ?  Mandaho  nubibus  iheis  ne  pluaut  soper 
eam,  aufcram  sopcm  ejus  et  erit  in  conculcaiionem. 
Diruam  maceriam  ejiis,  et  erit  in  direptionem,  el 


lebramus!  Quam  purg«1ti,  quam  putalr,  quam  dili-  ^  poiiam  eam  desertam.  Viiiea  Dei  Sabaoth  doinus 


geiifer  abonini  superfluilate  mdiidatl !  (1872)  (1875] 
Talis  namque  vitis  tales  palmites  babere  debet,  qul 
et  fructuum  Hbundantia,  et  sa^oris  siiavitale  iion 
degenerent.  Non  omiiis  vinea  boiia  est,  neque  orone 
vinum  bibere  delectat.  Malum  viniim  baereticorum, 
de  quo  Nazaraei  bibete  formidant.  i  Fel  dracoiium 
vinum  eorum  ,  et  venenum  aspidum  insanabile 
(Deuter.  xXtw,  55).  i  (1874)  Nulta  ulia  vinea  bonu, 
nisi  illa  qu»  de  vltis  getiere  esl.  De  bac  scriptum 
cst :  c  Viiiea  dilecto  facia  esl  tn  oornu  fino  otei 
(Ua.  V,  1).  >  De  qua  et  Salomon  ait  :  i  Vinea  fuft 
pacifico  in  eo,  quae  haliet  populos,  et  tradidii  eam 
custodibus.  Vir  affert  pro  ea  mille  argentcos.  Vinea 
niea  coram  me  est.  Mille  tui  pacifici,  et  ducenti  liis 


Israei  est  (/sa.  v,  5).  i  Cujus  palmites  Judxi  sunr, 
qiii  propter  suhm  iuipietatem  per  oniversura  mun- 
duni  dispersi  cunctis  gentibus  in  opprobrium  snnt. 
Ilaiic  autem  Aialam  vineam  iila  vinea  sifrnilicnvit, 
de  q^tio  Noe  fnebriatus  v^renda  dorhiiens  discoope- 
rbit.  Cujus  nutlitatem  quia  filius  juntor  irrisit,  piT- 
petux  servituti  cum  omni  |>osterilate  sobjectus  esi. 
Aiii  vero,  quia  sapienter  ei  vereconde  paireni  ope- 
rueruiit,  debita  beiiedictlone  donati  sunt.  Bxc  aa- 
lcih  ad  Salvaiorem  nostrliro  respiciunt,  qui  passio- 
nls  calice  inebriatus,  morlis  soinno  iu  cruce  quicvir 
Ctijus  utique  vereiida,  morteni  ipsam,  spota,  fli- 
gella,  et  ci^ucis  ignominiam  inteiliRtini.  Haec  euinl 
Judaei  nobis  objrciuiit,  et  qnasi  mnrnui  verenda  no- 


iqul  cust6diunl  fructiis  cjus  (C^iit.  viii,  11).  i  Haec  ^  *>»*  improperanl,  qui  bomineiu  mdrluum.  el  tani 


autem  exposita  siint  in  illo  sermone  qui  de  pace  ti- 
tulatur.  Quxre  supcrilis  in  libro  de  ornamentisEccle* 
^ix.  563  Ill^  quoque  vinex  bons  sunt,  de  quibus 
Ecclesia  dicit :  i  Filii  niatris  meae  pugnaverunt  coA- 
tia  me,  posueruiit  me  custodem  ih  vlneis.  Vineam 
kneam  non  custodivi  \Cant.  i,  6),  i  Quanta  cbaritas, 
m\  pro  conimuni  omniiim  utiiiiate,  vineae  Siiae,  sui- 
qtie  ipsius  aliquando  aliquis  negligentiam  habeatl 
Hoc  autem  faciebai  llle  qui  ait :  i  Nemo  quae  su^ 
suntquaerit,  sedquxomnium,  ul  satvi  finnt.  Qui 
omnia  omnibus  factus  est,  ut  omnes  lucrifaceret 
(J  CoT.  IX,  19).  I  Fuit  et  illa  Vinea  aliquando 
bona;  de  qua  scripturo  est :  i  Vineam  de  iEgypio 


lurpia,  tamque  vereiida  passuui,  pro  Deo  adorcmdl- 
Nos  autein  patrcm  hostrum  operieiite^,  diciums 
liaec  non  verenda,  sed  veneranda  essc.  i  Oportebat  > 
enim  i  pati  Chrislum,  et  sic  resurgere  a  morluis. 
Quoiiiodo  enim  implerentur  Scripturae,  quia  sic 
opbrtuit  fieri  \Aci.  xii,  5)?  i  lloc  enim  propbeix' 
piraedixeraiit;  boc  nobis  necessarimn  erat,  quia  aliier 
originale  pcccatum  solvl  non  poierat.  Uoc  tamcii 
Judxi  non  credunt;  sed  in  siia  nialitia  persislcuies» 
crucis  igiloiiiiniam  et  Cbrisii  passionem  irriilere 
non  cessant.  Sed  quid  dicit  Scrlptura?  i  Excitaiiis 
est  tanquam  dormiens  Domiiius,  tanqiiam  potens 
crapulatus  a  Vino.   £l  perciissit   iiiimicos  suos  iii 


transtulisti^ejecisti  gentes,  et  plantastieain.  Viani  [)P08teriora,    opprobrium   sempilernum   dedit  illis 

fecisti  in  conspeciu  ejus,  et  planiasti  radices  cjiis, 

et  implevit  terrain.  Operuit  montes  umbra  ejus,  et 

arbusta  ejus  cedros  Dei.  Extendit  palmiies  suos 

usque  ad  mare,  et  usque  ad  flumen  propagines  ejus 

(PtaL  Lxxix,  9).  1  Fuit  enim  baec  vinea  aliquamlo 


(1869)  Idem>cod.,  Nullu 'faltUatibus.  Edit.  vero 
iisceiis.  babet  :  nttllius  JaUitalu  annexione 

(1870)  Ex  eod.  cod.  Casin. 

(1871^  Cod.  Vat. :  i  Vis  audire  quid  :  omnem  pal- 
miiein  in  nie  non  ferentem  fnicinm,  tollet  eum,  ut 
fructum  plus  aflerat.  Quot  sunl  Christiaui,  tot  sunt 
et  palmites  bujos  vitis,  i  etc. 

(1672)  Ex  eod.  cod. 

(1873)  Cod.  Vat.  et  cit.  editio:  i  Talem  enim 
vitem  tales  palmites  habere  decebai ;  qui  et  fructi- 


{r$al,  Lxxvii,  35).  I  Hoc  dc  Juda^is  dictum  est,  quo- 
nim  omiiis  posleritas  propter  suam  iinpielaleui, 
cunclis  gentibiis  in  opprobrium  tradiia  est.  De  aliis 
autem  quid  dicitur?  i  Laiidate  Dominum,  mnei 
«^etites  :  et  collaudate  eum,  oinucs  populi.  Qu6nium 

bns  abundarent,  et  in  saporein  non  degenerareat : 
sicul  illa  de  qua  jam  superius  dixinius,  quae  pro 
uvis  dedit  labiiiscas,  et  pro  viuo  acetunu  Nou'omnis 
vinea  hona  est,  i  etc. 

(1874)  Idem  cod.  et  editio:  i  Niilla  alia  vtneabo- 
na,  nisi  illa  quae  de  hac  vite  paslinala  est,  qoae 
modo  in  hoc  Evangelio  loquitur  :  Ego  sum  9iti$ 
veraf  et  pater  meut  agricola  ett,  De  hac  vite  scri- 
pium  est  :  Yinea  faeta  ett  dilecto  in  tomu  fHo 
oiei,  etc. » 


mi  SEiNTFNTIiE. 

coiiftrmata  est  6uper  nos  niifieritorQia  ^us,  ei  veri-  A 
Uis  Domiiii  maiiel  in  aeiernuiii  {PtaL  civi»  i).  i  Qui 
vivit,  ei  regnat,  elc. 

SKRMO   lU. 
(1S75)   DE  MATIVITAffi  PLUKIHOBOH    MARTTBCII» 

c  DeuSy  venerunl  genies  iu  hxredltaieio^  tuam, 
•»olluerunt  teinplum  sanctum  tuum»  posuerunt  Jeru* 
8a4em  in  pomorain  custodiam.  Posueninl  moriiciua 
scivonim  foorum  escas  volatilibus  coeli,  carues 
suiictorum  tuorum  bestiis  teiTa!j>  Effiiderunt  saugui- 
neni  sanclorum  sicut  aquam  in  circuitu  Jerusalem, 
et  iion  erat  qui  sepelirei  (P<a/*  lzxviii,  1).  i  Haere* 
dius  Dei,  iemplum  Dei>  civKas  Dei,  et  bortus  Dei» 
saiicla  Ecclesia  est>  qu»  per  tbturo  mufidum  diifusa» 
viiiitas  a  tyrannis  ct  inalignis  spiritibus  patitur  per- 
secutioiies.  (1876)  Videiis  igitur  Propheta  per  Spi-  B 
rilum  sanciuin  lianc  nobilissimam  civitatem  (4877) 
ab  impiis  bostibus  dissipari,  ejus  tanlae  calamiiati 
coropatlens  ait :  Deus,  veiieruni  gentes  in  hxredi- 
iatem  tuam  violenter,  et  cum  niiiiia  crudelitaie  ir- 
ruperunt  tyrAnni  in  Ecclostam  luam.  Usereditas  tua 
dissipatur^  templttm  tuHm  polluitur,  civltas  sancta 
deslruilur,  et  sancli  tui  iiiterficiunlur.  Sola  custodia 
relicta  est;  paiici  admodum  relictt  suut.  Iloc  plan- 
gebai  Elias,  cum  diceret :  i  Domine,  propbetas  tuos 
unciderunt,  altaria  tua  suffoderuiil,  et  relictus  sum 
cio  so4us  (iU  Rig.  xii,  10)  t  pro  custoJia.  (1878) 
(hiasi  564  dicerel  :  Non  sufflcit  eis  qiiod  sairt^tos 
cniderncr  ucciderunt;  sed  neceorura  corpora  sepe- 
trre  perniiiiuni,  pretiosusque  saiig4iis  tiiorum  san- 
ctorum  pcdibuscoiiculcatuf  iniquorum.  Propiereaque  G 
Mi  Aposiolus:  4  Propter  te  mortificamur  lota  die; 
Asiiinali  sumus  sicul  oves  occisionis  {Rom.  viii^ 
l^).  »  Narrat  beatus  Joannes  in  Apocalypsi,  ubi 
oiniies  martyrum  passioiies,  ubi  omnes  Ecclesiae 
pcrturbationes  plenissime  describuntur,  se  vldissc 
cqimm  album,  «t  qiii  sedcbat  super  emn  habel  ar- 
«iin  in  maou  sua,  et  data  est  el  corona»  ct  cxivii 
vkicens^  ui  vincerel.  (1879)  Equus  illc  albus^  super 
qiieiu  qui  sedeb.il,  babebai  arcum  in  maim  sua, 
Salvator  noster  intelligitur,  (tui  extvii  pra^Kans  pro 
iuartyribus  suis;  sicut  scriptum  est :  i  Qui  ascendis 
superequostiios,  ciquadrig?Dtua}salvatio(H«^flr.iii, 
H)*»  (l^80)llabeieiHm  arcum  iu  'naiiu  sua^^crquem 
qus  prdedicatio   significatur ;  cujus  praedicatioitis 

(1S75)  Tiwlus  cod.  Val.,  et  editionis  de  mariyri- 
b*is.  ,,     , 

(1876)  £x  eod.  cod.  Casio.  textus  Marebcsu 
emenditur.  .  . 

(1877)  God.  Vat.,  <  ab  impiisei  iniqois  hominibut 
disperdi.  i 

()878)  God.  Vat. :  eteditio  cii.  <  El  quneriint  nni- 
ni:im  nieam.  0  crudelitas!  0  impietas!  Non  suflicit 
cls  qiiod  tain  duris  et  exquisitis  tormentis  sanctos 
interficiunt,  sed  ad  siise  iniquitatis  malitiaeque  ctt- 
roulum  eos  sepelire  non  permittuht.  Sanctonim  car- 
nes  avibus  expononlnr,  et  bestiis  ierra;  devorandae, 
ei  lanlaiid»  iraduutur.  Saiiguis  preliosus  efTuiidi- 
iur;  si  quidcm  pretiosa  iii  conspeciii  Domini  inors 
sanctorum  eius,  et  quasi  vile  aliquid  iniquoruin  pe- 
dibiis  conculcatur.  In  liis  completum  esl  quod  iu 
Evang.  diciiur  :  Eccc  cgo  millo  vos  quasi  agnos 
iuler  tupos.  Ei  Apostolus,  >  elc. 


^  UB.  VI.  1058 

verba  atque  seuienii;e  sagitUe  qusedam  sunl,  qui-  ^ 
bus  vitiorum  et  maligiiorum  spirituum  fugaior  exer* 
citus.  Istas  sunt  iilx  sagitlas  de  quibus  dicitur : 
I  Sagitto;  tu£  potantis  acutae  cum  carboaibas  deso- 
latoriis  (Pm/.  cxix,  4).  >  Per  cpronam,  qa;e  ipsi 
datur,  quid  aiiud  aisi  victoria  significatur?  c  Nemo  i 
enim,  iiiquit  Aposloliis,  i  coronatur,'  uisi  qui  legi- 
time  certaverit  (//  Tim.  ii,  5).  •  In  singulis  sanctis 
coronaiur  Cbristus,  quia  omnis  eorum  victoria  Ipsius 
cst.  Et  boc  est  quod  ait :  c  Exivil  vincens,  ui  vin- 
ceret  {Apoi\  vi,  2) ;  >  tuin  et  sancti  martyres  alibi 
dicuni :  «  In  Deo  raciemus  virtutem^  et  ipse  ad  ni- 
bilum  dcducet  inimicos  nostros  (PsaL  lxxvii,  50).  i 
Pobi  istum  autem  equum  «xivii  alius  equus  rufus,  ci 
qui  sedebat  super  eum,  datum  est  ut  sumerei  pacem 
de  terra,  ei  ui  invicem  se  homines  inlerficerent,  ei 
gladius  miignus  datus  est  ei.  (1881)  Rufus  aulem 
equus,  qui  sccutus  est  eum  cujus  sessori  daiuui 
est»  ut  paccm  de  ierra  sumerety  lyrannorum  exer- 
citus  inielligitur,  sancturum  sanguine  crueniatiis; 
6U|>er  quos  dialolus  sedens,  ad  sauctorum  neceni 
impie  eos  compeliit.  De  his  equis  dictum  est :  c  Gur- 
rus  Pbaraoiiis  et  exerciium  ejus  demcrsit  in  mare 
(Exod»  XV,  4).  I  Iste  autem  scesor  iniquus  ille  esi 
qui  pacem  de  lerra  sumitei  aufert,  quoBiaro»  ut 
discordiai  princeps  et  pacis  inimicusy  humanum 
genus  scmper  insidiando  et  teuUudo  iuquietat.  Hic 
facit  ut  se  homines  interficiant,  et  in:er  se  belia 
civilia  ^crant.  (1882)  Mic  magnum  babet  gladiaro» 
dum  ali<»s  aliis  aliigans  viiiis  diversimode  jugulare 
coiiieiidii.  (1885)  Hujus  ergo  consilio,  hujus  ductu 
sauguis  fundituff  per  manus  tyrannorum.  Dc  quo 
nunc  per  Prophetam  dicitur  :  c  Efftiderani  sangui- 
nem  sanctorum  sicui  aquam  in  circuitu  Jerusalem, 
et  non  erat  qui  sepeliret  (Psal.  lxxviii,  5).  r  Et  h.s 
quidem  sanctorum  martyrum  passioiies,  eorum  tan- 
lam  sanguiiHS  efl*usionem>  illa  holocausia  ei  111» 
hostiap  siguificabant,  quas  quotidie  SS.  Patres  siiie 
numero  immolabaot.Vide  modoquantus  animaliuro 
saiiguis  effustts  esi,  quando  templum  Salomouisde- 
dicatum  esL  Ad  centuiu  enim  ei  viginti  duo  millia 
oves,  et  boves  ad  viginti  duo  roillia  maclati  refe- 
ruiitur  in  iliius  templl  dedicatioms  pra^ter  ilias  ho- 
stias  quas  quotidie  offerre  consueveranl,  quibtis 
Gbrisii  passio  significabatiir.  Sic  igitur  in  Ecclesias 

(1879)  Cod.  Vai.  et  edilio  :  c  Equus  Iste  albus, 
pulelier  toius  et  immaculatus,  sanctonim  martyrum 
exerciius  iutelligiiur,  in  qiiibus  Salvator  nosier  se- 
dii,  et  pro  eis  praeliatur.  Vicut  scriiitum  est.  » 

(l880)Eadem  interprelaiio  exsUt  in  conunentario 
super*  Apocalypsim. 

(1881)  Id.  Cod.  ei  cdltio :  c  Hic  equus  rufus  san- 
ctorum  sanguine  et  saevientis  inimici  calcaribus 
cruentatus,  tyraniioruii<exercilus  intelligitur,  super 

Suos  diabolus  sedens,  iii  sanctorum  necemt  eos 
ne  omni  misericordia  ruere  facit.  In  islis  illi  equi, 
de  quibus  dicitur  :  Cttrrw*  Pharaonis  et  exercitum 
ejus  dejlcil  in  mare.  In  istis  illi  equi  el  niuli  in  qui- 
but  non  est  inteUeclus.  Hic  autem  et  ille  iniquus  qui 
pacem  de  tcrra  sumit,  >  etc. 
(188^)  Ex  eod.  cod.  Gasin. 
(1883)  God.  Vat.  et  editio :  i  Huic  gladius  roa- 
gnus  daium  est,  quoutam  multis  modis  raiseros  ho» 


105*  S.  &RUNOMS  lEPlSCOtl  SlGNlENSISi  'im 

dedicanone,  mulia  ^anelorum  millia  pro  Cbristi  no-  A  quoniodo  sua  cuncla  paQpertbos  erogaYerii,  qnantas 


imno  mactata  sout,  quos  ille  animaliuro  sangois  et 

lllse  liosti»  signiflcabaiit.  Quid  est  enim  quod  ibi 

iegitur,  c  odoratus  est  Doininu»  odorem  suavitatis 

^Genii.  viii,  21)«  >  nisi  quod  Psalfuista  ait  :  c  Pre- 

riosa  in  cofispecto  Domini  mors  sancloniro  ejus 

"{Pial.  cxv,  5).  I  Non  eiiiiirtautum  illorunro  et  ani- 

inhlium  sanguine  delectaiur  Deus,  qoantum  sancto- 

Tum  mflriyrum  passione,  qnx  itlis  sacrificiis  signifi- 

labalur.   Noe  palrtarclia,  post  diluvium  de  arca 

i^grcssus ,  de  cunctis  aninialibus  muuilis  niagnum 

'Deo  liolocauslum  el  sacrificium  obuilil.  Solus  tunc 

bomo  immolatus  iion  est,  quia  nondum  venerat 

pleiiitudo  teuiporis»  quando  Salvator  noster  immo- 

hndus  erat.  Oinnia  illa  animalia  munda,  qnac  tuRC 


per  ipsum  Tirlutes  et  miranda  Deus  fccerit,  qaain 
fortis  in  passione  fuerit »  et  quam  virititer  omnia 
tormenta  sustinuerit.  Talis  (1886)  bujus  bustiae  o^ 
dinatio  In  sacrificiis  esse  debet,  et  sic  unden  igne 
supposito,  Torax  ilamma  onnia  consummal;  per 
quod  Tidelicet  InteHigitur,  ut  fidditer  credintor,  et 
cum  amore  suscipianlur,  qoaecunque  ad  niarlyris 
l.iiidem  et  gloriaiii  re<!itantur.  Legc  mariyrum  pas- 
"siones»  et  isto  ordine  scriptas  invetrios.  9icut  tn 
Evangclio  bcatus  Joannes  priiis  ipsuin  CAput  pofuil, 
diceiis  :  c  in  principio  erat  Vetbiiin  {Joan»  i,  1) ;  i 
deinde  per  ordinem  usque  ad  pabsimiein,  cjns  verha, 
et  niiracnla,  et  c^etera  posuii.  Fuit  aliquando  in 
sanctis  lantus  mariyrii  amor,  tanloque  desiderio  ad 


itno  sacrificio  ablala  sunt,  banc  SS.  marlyrum  pas-  B  n,arlyrii  gloriam  festinabant,  ut  ipsi  sua  sponie  se 

sionem  et  oblationem  sigtiificabant,  (1884)  qiiae  de 

itiroqiie  sexu,  de  omni  xtate,  de  oinni  condilionc 

pro  Cbrisli  noinine  poslea  inactaii  siini.  Tria  SS. 

inartyriim  sacrificia  legimos  :  priniuin  in  sigiiifica- 

lione,  secundum  in  passione,  leriiiini  in  coiiinicmo- 

ratione.  Et  primum  quidem  facicbant    saccruotes 

Veteris  Testamenii.  Secundum  aiiiein  tyrannu  Tcr- 

Vium  vero  nostri  sacerdotcs  quotidic  in  Ecclcsia  fa- 

fiunt.  De  lertio  scriptum  est !  c  Iminolu  Deo  sacti« 

ilcinm  landis,  et  rcdde  Altissimo  vola  lua.  Et  sacri- 

flcfum  laudis  lionorificabil  ine;  illic  iler  eat,  in  qiio 

ostendamsaluiare565  ^^i  (Psd.  xlix,  ilei  feq*)% 

«t  Propbeta  :  c  Omnem,  inquit,  aufer  iniquitaiem, 

ct  accipe  bonum,  et  reddemus  viinlos  labiot*um  no- 

siroruro  (Osew  xiv,  3).  >    Et  AposlOlus    :  c   Per 

ipsum,  ait,  offeraimis  liostiam  laiidis  sempcr  Deo, 

id  est,  fructum  liibiornm  confitentium  nomen  ejus 

{Hebr,  nv,  f  5)>  >  Hoc  igitur  sacrificiam,  quod  Ec- 

clesia  qnotidie  facKin  SS.  marlynim  laade  ei  com- 

memoratione»  in  illa  bosiia  (4885)  signfBcatum  est, 

111  qua  Moyses  praecepit  saccrdotibus  ui  prius  ligno- 

rum  congeriem  faciant,  deinde  boslia,  qux  immo- 

landa  est,  particulatim  divisa,  prius  super  ipsam 

struem  lignorum  caput  ponant ;  postea  vero  caetera 

membra  usque  ad  caudam  desnper  ordinenii  qiiae 

siCDt  in  toto  coriK>reuUima  est,  ita  et  ultima  po* 

nenda  est.  Lignorum  vero  congeriem  facimus,  quando 

in  nnum  locum  populum  adunarous»  Quando  vero 


ingcrercnt,  et  non  itiierrogati  Cliiisiianos  se  esse 
diccrent.  Torqtiebutur  aliqnis  dtiris  tormeDtis,  et 
ecce  subito  atius  de  populo  clainabat  ;  Chrislianus 
sum,  et  pro  Clirislo  mori  dcsidero.  Uniisquisi|iie 
itlud  in  corde  suo  proplieticutn  dicebat :  c  Quid 
retribuatn  Doniino  proomnibus  qtioe  rctribuit  niilii? 
Caiicein  saliitaris  accipiam,  ei  nomen  Domini  invo- 
cabo  (P$al,  cxv,  3).  i  Qui  vivil,  et  regnat  in  sxcuta 
sxculorum.  Atuen. 

SERMO  IV.  DE  EISDEM. 

c  Eece  quam  l)bnum  et  quain  jncunikim  liabiuire 
fratres  in  unum  I  Quoniaro  illic  mandavit  Dominus 
benedlGlionenrl,  et  vitam  usque  in  saeculum.  Sicut 
uiiguenturo  in  capite,  quod  descendit  in  barbam, 
barbam  Aaron.  Qiiod  descendil  in  oraro  vestimenii 
ejits»  sicut  ros  llerinon,  qui  descendit  in  montcin 
SioH  [PsttL  cxxxiy  4  el  eeq.).  i  (1887)  Slc  enim  st 
liabet  ordo.  Nunc  aotem  signifteaiionem  videamos. 
Beati  isti  fratres,  supcr  qiios  Dei  benedictio  et  tania 
abundanlia  gratiarum  descendit.  Isti  sont  illi  fra- 
tres,  de  i|uibus  Dominns  aii :  c  Nuntiabo  fratribus 
meis  (Matth.  xxtiii,  10).  i  Et  allbi  :  c  Omoes  voi 
fratres  estis,  et  patrem  noliie  vocare  Tobis  super 
terram.  Unus  est  enim  pater  vester  qui  in  coeiis  e$t 
(Ibid.  xxiii,  8).  I  Ipse  esl  autem  cni  quotidie  dt- 
cimus :  c  Paler  noster,  qui  es  in  ccelis  {ibid,  vi, 
9).  I  Et  dives  et  pauper,  uobilis  et  ignobiiis,  do- 


roartyris  passioiiem  in  populo  nnniiamus,  lunc  utt-  ^  minus  et  servus,  imperator  el  mendicus;   orones 

que  super  liguorum  coiigerie  jubilationis  bostlam 

ordinamus.  lu  qua  videlicet  bostia  prius  caput  po- 

nendum  esl,  quia  unde  natus  est,  et  ex  quibus  pa- 

renlibus,  et  ejus  vitae  primordia  prius  dieenda  sunt. 

Deinde  Tero  qualiter  vixeril,  quod  sapiens  et  bu- 

milis  fuerit»  quomodo  ab  infantia  Deo  servierit. 


niines  jugulando  declpit,  dum  alium  per  snperbiam, 
alium  per  avariiiani,  alium  per  luxuriam,  alium 
per  invidiam,  aique  alium  alio  roodo  occidit  et  per- 
dit.  Hujus  igitur  coiisilio,  i  etc. 

(1884)  Cod.  Vat.  c  Quae  de  oroni  gente»  de  oroni 
sexii,  I  etc. 

(1885)  Ex  cod.Tat.  emendantur  editiones  qnae  fe- 
fuiii  sacrificium  eU. 

(1886)  Cod.  Vat.  et  ediiio  Ascens. :  c  Hic  est  ordo 


una  voce  dieunt :  c  Pater  nosler,  qui  es  Ui  coelis,  >  ut 
sc  nnius  patrisfiliosesseostendant.lllenobilior,  qi!i4 
melior.  Mulli  bic  sunt  servi,  qui  in  altera  vita  enint 
domini,  et  contra,  multi  bic  douiini,  qui  iu  altera 
vila  dura  servilute  comprimentur.  Quales  fralres 
isti  fuerunt,  quorum  bodie  festa  celebrantur?  Boiii 

sacrificii  :  taliter  jubilationis  bostia  iromolanda  est, 
et  slc  tandem,  >  etc. 

(1887)  Qut  Brononis  expositioncm  in  hunc  psal- 
muin  legerint,  totam  ilsdem  verbis  liic  exscriptani 
invenient  a  capite  usque  ad  fineni.  Differt  aoiem 
omnino  a  eommentario  S*  Brunonls  Carthus.  super 
eorodem  psalmom. 


mi 


SENTENTUE.  --LIB.  YI. 


iOW 


fratrcs  beaii  Sergius  ei  Bacchus,  qui  lanla  proAquid  gloriaris  quasi  non  acceperis?  i  (/ Cor.  i?,  7). 


Cbristo  lormeiita  passi  sunt.  Boni  Gosmas  et  Damia- 
nns  boni  Joannes  el  PaOlos,  boni  Maurilius  et  so- 
cii  ejus,  boni  et  multi  alii,  qui  pro  Christi  nomine 
ntorti  se  tradiderunt.  c  Et  istorum  quidem  est  re« 
gnam  ccelonim,  qui  contempsenini  vitam  mundi, 
et  pervenerunt  ad  pnemiii  regni,  et  laveriinl  stohs 
suas.in  sangtiine  Agni  {Apoc.  vn,  14).  >  Tales  autem 
fratres  habitant  in  unum,  talibus  est  cor  unum,  et 
anin^a  una.  Nemo  dicit  aliquid  esse  suum,  sed  snnt 
iilis  dmnia  communia.  Fratres  mali,  qui  corpore 
siinul  sunt,  sed  per  odium  a  se  iiivicem  longi  sont. 
<  Bonnm  est,  i  Inqult,  i  et  jncundum  babitare  fra- 
ires  iii  unum.  i  Unde  boe  ?  Qnouiam  illic,  id  est  in 
Ules  rratres,  mandat  Bominus  benedicttpneni  siiam. 


c  Alii  enim   daiur  per  Spiritnm  sermo  sapienli», 
alii  sermo  scientiae,  alii  proplietia,  alti  discretio  spi- 
rjtuum,  alii  fldes  in  eodem  spirilu,  alii  gratia  aaoi?- 
taium,  alii  genera  liiiguarum,  alii  Interpretatio  sdi- 
monum.   Uaec  autem  operatur  unua    aiqne  idem 
Spiritus,  dividens   singulis  prout  vuk  (Ibid.  xxii,.. 
8).  I  De  apostolis  autem  hsac  tanta  gmtianim  abuiH.^ 
dantia  per  totum  corpus  ecclesiabticum  in  caetera 
membra  discurrens,  usque  ad  vestimenti  oram  per- 
venit.  Yestlinenti  o'ra,  extremi  illi  inlelliguntur,  quL 
omniiim  ultimi  in  flne  saecoli  futori  sunl.  Vide  ergo. 
quanta  sit  bujus  unguenti  abandantia,  qu»  tam. 
longo  ciirsu  defluat,  el  tot  gentes  Miigat  et  sanet. 
Hpc  unguentum  Simon  magus  ab  aposlolis  emere 


ct  viiam  qii»  iion  babet  Qnem.  Qiiomodo  maiidat?  B  voiuit;  unde  et  merito  cum  omni  pecunia  sua  dam- 


(  Sicnt  ungueDtnm  ia  caplie,  qiiod  de  capite  de- 
•leiHiil  tn  barham,  de  barba  vero  usque  ad  ornm 
v«sliinenti  qus.  Et  sicul  ros  Uermon,  qui  descen- 
dit  in  montem  Siou  (^xeod.psa/.),  i  Capui  Ecclesiae 
Christus  est,  ciijus  $06  tnembra  omnes  nos  siimus. 
Dc  lioc  autcin  corpore  Apostohis  ait :  c  Sieiii  enim 
in  uno  corpore.  multa  iiiembra  habemus,  omnia  au- 
tem  membra  non  eunidem  aclum  babent;  ita  multi 
unum  corpus  sumus  in  Chrislo,  singoli  autem  alter 
alierius  menibra  (Rom.  xii,  4).  i  (1888)  (1889)  Barba 
Cbristi  aposioli  sunt,  qui  in  toto  corpore  primi  sunt, 
nt  ipsi  capili  uniti.  (1890)  Barba  quidem,  quia  iit 
iijasculi  fortes,  et  viriies  fuerunt ;  juxia  quod  praeci- 
piebat  Apostolus,  ut  barbani  non  raderent,  quia  vi- 
rilein  faciem  babere  debent  qui  sacris  sunt  dedicati. 
Ei  non  solum  apostoli,  seJ  et  SS.  marlyres  Cbristi 
barba  vocari  possunt  qui  et  viriliter  pugnaverunt, 
et.bostes  potentissimos  vicerunt.  Unguentum  igiiur 
de  capiie  in  barbam  desccndit,  quia  sancli  Spiritus 
grn  tia  dv.%  Salvatoris  nostri  divinilale  prius  in  apo*. 
s>olos  et  inartyres  venll.  De  boc  enim  ungiiento  Do- 
iiiinus  ait :  c  Spiritus  Doniini  super  mc,  propter 
qiiod  unxit  ine;  evangelizare  pauperibus  inisit  me 
LLuc.  IV,  18).  1  De  boc.  et  Psalmista  :  c  Dilexisii 
jiistiiiain,  ct  odisti  iniquitatem,  pn  ptcrea  nnxit  te 
Deus,  Deos.  tiius»  olco  Isetitise  prse  consortibus  tuis 
(Psai  xLiv«8).  I  IJoc  ct  Ecjclesia  sentiensait :  c  Tralie 
fne  post  te,  et  currenius  in  odorem  unguentorum 


natus  est.  Yocatur  Aaron  salvator  noster,  omnium 
videlicet  sacerdoturo  primus  et  maxlmus,  cujug. 
filii  sacerdotes  sunt»  et  qui  filii  ejus  non  sunt,  sacer- 
dotes  esse  non  possunt.  liiterpretaiur  autem  Aaron. 
roons  fortitudinis;  quae  inierpretatio  illi  maxime 
convenire  videtur,  qui  Dominus  fortis  vocatnr,  et 
Dominus  potens  in  praelio.  Sequitur  :  c  Sicut  ro» 
Hermon,  qui  descendit  in  montem  Sion  [P.iaL  cxxxii, 
5).  I  Hermon  attathema,  id  est  divuio.;  Sion  vero 
$peculalio  inlerpretaiur.  Et  Hermon  quidem  dpostq- 
los,  Sion  vero  Ecdcsiam  significal.  Meriio  auieni 
Herinon  vocanlur,  qui  priini  oinnium  a  Synagoga.. 
divisi  et  separali,  Christum  Dominum  sccuti  suut. 
Unde  Apostolus  ait  :  c  Cum  autem  placuit  ei  qui 
me  segregavit  ex  utcro  matris  luex,  et  vocavit  per 
gratiaiu  sUam  (Galai.  i,  13),  i  et  rcliqua.  Non  soluni 
aulem  apostoli,  veruin  etiam  omnes  Cbrtsliani  boc 
nouiitie  vocari-  possunt.  Oinncs  enim  in  ba[)tism.o 
hoc  noinen  suscipiunl;  quia  ibi,  diabolo  ct  poinpi&. 
ejud  abrenunlianlcs,,  a  peccatis  oinuibus,  et  a  vitiis 
separantur,  et  a  siiiisira  in  dexlerain  transeunles,  ab 
hanlis  divisi,  agiiis  et  ovibus  associantur.  UiijJe  et 
in  Psalino  diciiur  :  c  Ad  meipsum  anima  mea  tur-. 
baia  esl,  proptnrea  memor  ero  tui  de  terra  JLorda- 
nis,  el  llernioiiis  a  nionte  modico  (Psat.  xli,  7).  i 
Terra  Jprdanis  et  Herniouis  illi  sunt  qui  per  bapli- 
sinum  a  viiiis  separati  sunl,  qiioniani  per  Jordaneiii 
baptismus,  et  per  Hermon  divisio  ct  separaiio  si- 


t^iurom  (Cani.   i,  4).  >  Hoc  onguento  sananlur  d  gniftcatur.  Solae  igitur  baptiziitorum  animae  de  terr.i 

Jordanis  et  Hermonla  Deum  laodant;  de  qnibus,  et 
alibi  dicitur  :  c  Thabor  et  Uerinon  in  nomine  luo 
exsultabunt  (P$aL  uxxinu^  15).  i  De  monte  igiUir 
Hennon  desceudit  ros  in  montem  Sion,  pcr  quem, 
fides,  docirina,  et  evangelica  praedicatio  Intelligiiur^ 
quae  ab  aposiolis  in  Ecclesiam  veniu  Iloc  autBMi 
rore  et  hac  pluvia  toU  sancta  Ecclesia  irrigatur» 
fecondatur,  lavatur  atque  niondatur.  Mali  nionl4ML^ 


iiifirmi,  hoc  omnes  languores,  et  omnes  inflrmi- 
tales  sanabat  Jesus.  Hoc  et  sacerdotes  Ecclesiae 
consecrantur  ab  boccbrismate,  etChristusirise,  et 
Christiani  voeanlur.  Hoc  igitur  de  capite  descendit 
in  barbam,  deCbris|p  in  apostolos.  Nihil  eniin  vir- 
tutum  ei  gratiarum  habuerunt  apostoli,  quod  ab 
ipso  non  acoeperint.  Unde  et  Aposlolus  ait  :  c  Quid 
enim  habea  quod  non  accepisti?  Si  autem  accepisti, 

(1888)  Ex  eod.  ood.  Casin* 

(1889)  Cod.  Yat.  et  editio :  c  Habet  igilor  barbam 
Christus  in  corpore  suo,  habet  manus,  et  pedes,  ei 
caetera  membra.  Barba  Christi  apostoli  i  etc. 

(1890)  Id.  cod.et  editio :  c  Barba  quia  oibil  molle, 
nihil  feDlineum  in  se  habentes  viriles,  et  fortes,  et 
niascmli  sunt.  Unde  et  merito  nou  barbatii  sed  ipsa^ 


potius  barba  vocanlur.  Prxcipit  autem  Dominus  sa- . 
cerdoiibns  ut  barbam  non  radant,etcomain  non  nur 
triant.   Nutrire   comas^  ei  barbam   nou  habere,. 
mulierum  est.  Sacerdoies  autem  non   muliebres, 
sedviriles  facies  haberc  ilebciit.  Non  solum  ajo;;. 
stoli  I  etc. 


1045  S.  CRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  m 

Gelboe,  quibtis  Dav'ul  maledicens,  ait :  c  Montes  A     <  Landale  eum  secundum  multiludiiiem  niagui- 


Geiboe,  nee  ros»  nec  plnvia  Tcnial  snper  vos,  ubi 
ceciderunt  fortes  tsracl,  Saul  el  Jonaibas  (//  Reg. 
I,  2i). »  Per  bosenim  haeretici  designantur,  qni  noh 
rore  apoalolico,  sed  lurbine  diaboiico  perfundoniur. 
Beati  illi  fralres»  qni  tali  rore,  lali  pluvia,  lati 
unguento,  et  tali  gratia  perfusi  audire  meruerunt : 
<  Ecce  quam  bonum  et  quam  jucundum  habi- 
tare  rraires  in  ununi!  Quoniam  illuc  mandavit 
567  Dominos  benediciionem,  et  /itam  usque  fn 
ssculum  {P$al,  cxxxiii  i  ei  seq.). » Quod  nobis  prae- 
•tare  dignetur :  qui  vivit,  eic. 

SERMO  V.  (1891)  (1892)  DE  EISDEM. 

f  Laudate  Domlnum  in  sanciis  ejus,  laudate  eom 
in  rirmamento  viriutis  ejus  {PsaL  cl,  1).  i  Gdsiuin, 


tudinis  ejus.  > 

Semper  iatidctur,  qui  nullo  fiiie  teneiur. 
Nescisfortasseqnanturo  eum  laudare  debeas,  eon- 
sidera  quantus  est,  et  secundum  ejus  quantitaieBi 
laudes  muliiplica.  Nunquam  igitur  a  laude  quiescas, 
quia  iinmensus  est  ille  queui  laudas.  c  L^tidatio- 
uein  itaque  Domini  loquatur  os  meiioi,  etlienedicat 
oinnis  caro  nomen  sanctum  ^'us  (Pm/.cxliv,  21), » 
non  ad  tempus,  sed  us<(ue  in  sacuium  sxculi. 

c  Laudate  eum  in  sono  lubx.  > 

Nunquam  nostranim  sileat  vox  alia  tubarum 

Est  tuba  vox  alu,  sonus  est  iaudatio  sancta. 

Post  laudandi  materiam  consequenler  insirumeuia 


et  terram,  et  omnes  creaturas  qua  in  eis  sunt  ad  B  ^'^  ^"'*>'«  *«"«'«'«  debcamiis. 


laodes  Oei  Propheta  invitaverat ;  nunc  autem  ma 
teriam  de  qua  cum  laudeni,  et  inslrumenta  quibus 
laudent,  eis  ministrat.  Sumalunusquisquequod  sibi 
placet,  el  quod  sibi  conveniens  et  utile  esse  vide- 
tur.  c  Laudaie,  iiiquit,  Oominum  in  sanctis  ejus.  > 
Hanc  laudandi  materiam  suscipitc,  quia  in  nuila 
alia  re  «andabilior  esse  probatur.  Dicite  ergo  : 
f  Mirabiiis  Deus  in  sanctis  suis.  Deus  Israel  daLit 
virtutem  et  fortiiudinem  plebi  suae :  benedictus  Deus 
(PiaL  Lxvii,  56).  >  Si  quis  eiiiin  considerare  velit 
sanctorum  fidcm,  et  sapientiam,  conslantiam,  et 
patientiam,-  et  alias  virtutes,  quas  a  Deo  siiscipere 
ineruerunt,  facile  cognoscere  poierji  valde  in  san- 
etis  suis  Deum  laudabilem  et  niirahilein  (1893) 


Tuba  namque,  psalterium,  et  clthara,  tjrmpaiia 
quoque  clionis,  et  chord^»,  organa,  ct  cymbala,  in^rn- 
menta  siint  musicae  artis,  divinis  laudibus  coave- 
nientia.  Non  omniuni  est  tuba  canere  ;  hoc  oincium 
episcoporum  est,  et  dociorum.  lUis  eiiim  dtcitnr: 
c  Canile  in  iniiio  mensis  uiba  {PtaL  lxxii:,  4) ;  > 
et :  c  Clama,  ne  cesses,  quasi  luba  exalia  vocem 
tuam  {ha.  ltiii,  Ij.  >  Ipsi  sunt  augeh  in  Apoc^lypsi 
tuba  canenles.  Tubarum  sonitu  muri  Jericho  cor- 
ruerunt,  et  ingrediendi  adltum  undique  pooulo  prx- 
biierunt.  Tiibis  Israeiitae  ad  praeliui.i  coneilabanuir, 
ct  tubis  a  prxliis  revocaliantur.  Tubis  Jubilacus  an- 
nus  nuntiabatur,  et  ad  loiius  aiiiii  soleniiiiuiem 
populus  parabatpr.  Hoc  sacerdotum  niiiiisterio  fie- 


Unde  alibi,  in  sua  el  aliorum  persona,  ille  qui  hic  C  bal,  quia  epUeoporum  et  sacerdolum  vocem  signi 


inodo  loquitiir,  ait :  c  Mirabiiis  facta  est  scientia 
tuaex  me,  confortata  est,  et  non  notcro  ad  eani 
(Pw/.  Gxxxviii,  6).  >  • 

c  Laudate  eum  iii  firmamenio  vlrtoiis  ejus.  > 
Pro  firmamciilo  Domiuuni  laudare  iiiemeiito 
Tcrra  lide  fortis,  qiiam  dat  tibi  Coiiditor  orbis. 
Hoc  cnim  firniamenlum,  quod  coelum  vocalur, 
quofl  sua  virtute  et  potentia  ineOabili  Deus  fecil,apo* 
stolos  ca^terosque  ^anctos  significai,  qui  tanta  vir- 
tute  et  clariiale  ita  praediti  sunt,  ut  nulla  creatura 
eis  valeat  comparari. 
c  Laudate  eum  in  virtutibus  ejus.  > 
Non  lua  vir  virtus,  qiia  pugnas,  sed  tibi  Christus 
lii  cruce  donavii,  tn  qua  nioriens  superavit..  i 

Sis  igitur  certus  quia  pognas  vlrtutibus  ejus. 

Sive  Tirtutes  coeloriun  inielligamus,  sive  virtuies 
miraculorum,  qnx  per  sanctos  operatiis  Cst  Deus  ; 
siveetiam  sapiontiaito,jiistitiam,  foriiiudineih.  tein- 
perantiain,  caBlcrasque  virtutes,  quibus  saiictos  or- 
natos  fuisse,  qiiibus  vitia  et  malignos  spiritus  om- 
nesqoe  suos  adversarios  superasse  legimus.  Valde 
quidem  conveniens  est  ut  in  omnibus  his  Dcus  lau- 
deuir  et  glorificetur. 

(1891)  Titulus  cditionis  Ascensianse  sic  habet : 
c  De  iaudando  Dco  inslrumentis  ihusicis,  per  quie 
roarlyrum  cruciains,  et  confessorum  iiiOictiones.  ct 
confessiones  designaniur.  >  • 

(t89i)    Tolos  hic   sermo  de  verbo  ad  verbuni, 


ficabat,  quibus  per  Prophetam  dicitur  :  c  Si  non 
nnunllaveris  inlqoo  iniquiiatem  suain  ,  anifuam 
ejus  de  manu  tua  requirani  {E^zeeh,  iii,  21).  > 

c  Latidate  eom  in  psalterio.  i 

Psalterium  portat  homo  qnem  nova  vita  ^ofonnat 

Ut  valeat  dchis  verbis  insistere  legis. 

Omnis  chorda  sonum  reddet  bene  torta  canonim. 

Cantare  in  psalterio  perfectonim  est.  Hoc  inslni- 
menium'  Deus  ipse  consiituit,  et  decem  cbordas  sim 
digito  in  eo  ostendit,  per  quas  dcceni  Tcrba  legis 
significaniur.  Vocatur  auiem  Detis  unus  prima  cbor- 
d:i.  Ei  non  habehis  Deum  aliuin  absque  me.  568 
Secunda  vero  :  Non  facies  tibi  siroulacrura.  Tertia  f 
Non  accipies  nomen  Dei  tni  in  Tanum  juarta  vero  : 
'  Cole  diem  Sabbatoniin.  At  7ero  quinla  :  llnnora 
pairem  et  matrem.  Quinqueauteni  qox  sequuntiir, 
bxc  noinina  sunt  :  Non  occides.  Noil  moecbabcris. 
Non  furtiim  facies.  Non  falsunii  lestiroonium  dtces. 
Non  concnpisces  rem  proximi  tiii.  Inter  lias  auiem 
tanta  concordia  est,  iil  quicunqiie  offeiidit  in  uua, 
necessario  ofiehdat  In  omnibus.  Uude  Jacobus  apo- 
stolus  ait :  c  Quicunque  observaverit  totam  iegem, 
jffenderit  autem  in  uno,  factus  est  omnium  rcus 
{Jac,   11,  10).  >    AKquando  in  duas  chonlas  ))cc- 

exceptis  intcrjectis  versibus,  desumplus  fst;ci  ex- 
posiiione  cjiisdem  Brunorris  in  hunc  Psilrmtm;  et 
pcnitus  diversum  est  conimciilarium  S.  Bninonis 
Carthusiaiii  supcr  eumdem  psalnuiin. 
iWi^^S)  Cod.  Vat.,  niirfl^i/cw  me. 


iOi5 


SENTENTIJ;.-UB.  U 


i04^ 


caverai  David,  adulterium  simul  e|[  hQmicidyim  per-  j^ 
Ijeirando,  e(  psalierlum  lotum  amiaeraji..  Sed  gp&t* 
Quam  ei  diclum  est :  c  Dimissum  est  pecqitum  i^uu^s 
(//  Reg.  XII,  i4),  >  mox  ad  psalterium  accedefis, 
ait :  i  Exsurge,  gloria  mea,  exsurge,  psalterium  et 
cjliiara  (P$al.  lvi,  9).  > 

Ycre  magiia  gloria  lUi  est  qui  b«c  decem  verl)a 
cuslodtre  polest,  et  qui  bas  cbordas  sine  offeusioiie 
tangit  ei  modulatur.  Uode  Aposlolus  ait :  i  Glorla 
npstra  bsec  est  tesiimopium  conscienti^  nostne  (// 
€or,  i,  i2).  >  lll^  eiiim  lo  psalterio  non  delinquit 
^uem  ^QOscientia  non  accusat. 

4  l^udateeom  in  psalterlo  et  cithara.  > 


anima  una  {Ibid.,  i.v,  32).  >  llK^uim  derici,  el.fno- 
nachi,  qui  se  diUgunt,  qoi  sebonorant,.qui  sibi  ma« 
tuo  obediunt  et  servi^nl»  qui  sibi  assurguut»  qui 
iq^vicem  alter  alieriiis  onera  portanl^  qui  sub.  re* 
gula  et  disciplina  viyunt,  iJIi,  inquain,  in.choro 
Deuin  laud^nt.  Non  enim  tantum  ad  vocuin  conso* 
nantiain,  quanlum  ad  aniinorun}  mentisqiie  f.onco(:- 
diam  respicit  De.is.. 
c  Laudate  in  chordis.  > . 

Torquentur  sancti  manlbussi  quando  lyranni^ 
Chordis  laudatur  Dominus;  nam  cborda  vocaluq 
Camis  tortura,  cordis  vexatio  dura. 


lu  cithara  cantat,  qui  corda  cleinentia  placaL; 
Nam  cilharae  furiis  solverunt  peciora  regis. 

^cem  cbordas,sicutmododiximus,  habet  psalterium. 
In  ciibara  treschordni sufficiuni, per  quas  TTinitatis 
mysteriom  signatur.  Unde  quatuor  Itla'  aDimaUa,  et 
ipsi  Seraphim  die  ei  nocte  modulando  dicuut : 
«  Sanctus,  «aiictus,  sanctus  Dominus'  Deus  Sa- 
baoth,  plena  est  omnis  terra  majestate  ejus 
{ha.  vi,  5).  >  Multi  auteni  in  ctthara  cantant,  qui 
ps^lterium  rerire  non  valent.  PsaUeriom  ad  opera* 
lionem,  cithara  ad  semionem  pertinet.  Qui  bene 
praBdicat,  et  mate  vivit,  is  ciibarain  quidem  ha- 
l»el,psalleri«in  aiiiein  non  habet.  Est  autem  psal- 
teriom  jucuiidum  cum  cithar.i,  qitando  vox  ope- 
ratioui,  et  operatio  vocl  concordat.  Alioquiu  panim 
i^tbcrsedus  pfoflcit  sibi,  quamvis  multis  aliis  can- 
terdoproflciat.  « 

<  Laiidate  eom  u  tympano.  > 

Tympana  nos  clara  mortalia  mortittcace 
Membra  docent  carnis,  corium  qqia  est  animalis. 

Hoc  insrrumentum  proprie  martyrum  est,  quamvis 
et  illorum  esse  videatur  qui  carncm  suam  crocifl- 
gnnt  cuin  viiiis  et  concupiscenttis.  Tympanum  enim 
Yfirtieribus  sonat,  et  nisi  reriatur  et  percutialur  noo 
s^^iat.  Esi  eiiim  coriNin  siccuin  et  exieusum,  quod 
frequenti  pcrcussione  longius  resonal.  Si  autem  te 
deleclat  audire  vocem  (ympani  bene  sonantis  et 
l>enm  laudantis,  audi  Apostolum  dicentem  :  c  A  lu- 
dseis  quinquies  quadragenas  una  minus  accepi,  ter 
virgtscxsus  sum,  seinel  lapidatus  sum  (//  Cor.  ii,  i 
23).  >  Beali  quoque  Stephaiii  tympanum  com  per- 
ciiteretur^  et  a  loJxis  lapidaretor,  tam  magnom 
sonum  reddidit,  ot  ante  thronum  Dei  sublimis  au- 
diretur.  Ait  ergo  :  c  Ecce  video  coelos  apertos,  et 
Jesoni  stantem  a  dextris  Dei  (Aa.  vii,  55).  >  Tales 
igltur  in  tympanis  Deum  laudabant,  qui  carnem 
soam  prius  jejuniis  afllictam  et  siccatam  tyranno-. 
rum  verl)eribus  flagellandam  tradebani. 

I  Laudale  in  tympano  et  choro ;  > 

Noa  chonis  ullos  erlt,  obi  clero  regola  desit. 
Ordine  namque  sedenl,  ergo  ordine  vivere  debent. 

Illi  itaque  landabant  in  choro,  de  quibus  dicitur  : 
<  Multitudinis  autcm  credentium  erat  for  Hinum  ct 


Per  has  igitor  chordas  uulla  alia  instntmenta»^ 
oisi  ipsa  saoctorum  niartyrutn  corpora  intelligirnuSt 
qiiae  multoties  in  equuleo,  in  catasta,  et  in  cruce» 
tanquam  qttsdam  chordae  in  psalterio  extendeban- 
tur.  llli  igitur,  qui  talia  patljebantur,  in   chordi» 
procui  dubio  laudabant., 
f  Laudate  eum  in  chordls,  el  organo.  i 
Organa  nostra  Deum  laudent  sine  fine  dierum* 
Organa  doctorum  voces  dicuntur  eorum.  . 
Quos  resonant  linguis  conceptos  follibus  imis. 

Ocgana.et  tyrnpaoa  unam  habent  signiflcationem» 
Qtraqiie  enim  significaiit.mortiflcaMonein  canii&. 
sive  per  abstineniiam,  sive  per.martyriipassioncnu 
111»  namqtie  episcoporom  praMiicationes  in  organo 
fiunt,  quaede  corporeper  abstincntiam  desiccato  ei 
Q  mortificalo  procedunt.  Unde  Apostolus  ait :  c  Castigo 
corpus  meum.  ei  in  servltutem  reiligo,  ne  forie 
dum  aliis  praedicaverim ,  Ipse  reprobos  efliciar  (/ 
Qor.  IX,  i7).  >  lUa  igitor  pnedicatio  reproba  est, 
quae  non  de  corpore  castigalo  et  niortificato,  sed 
de  carne  impinguaU  et  dellc^u  procedit.  Organa 
euimex  mortuorum  peliibus,  et  slccis  coriis  cpnfl-^ 
ciuniur.  Unde  el  merito  illos  significant  qul  in 
mtiltis  abstinentiis  vivunt.  . 

c  Laudate  eum  in  cvmbalis  jubilationis.  > 


Cymbala  quippe  Dei  resonantia  sunt  duo  cleri : 
Hic  novus,  ilie  vetus;  bic  Paulus,  et  bic  bene  Petrus 
Olim  canUvit,  cum  nos,  Judamque  vocavii. 

llle  enim  in  cymbalis  bene  sonaniibus  laudai,  qui 
'  Terba  et  sermonem  suom  utriusque  TesUmenti  aii- 
ctorltate  confirmat.  Doo  oamqoe  Tesumenta  duo 
cymba.a  sont,  qoie  tonc  qoldem  suavitcr  sonant 
quando  alterum  alterum  Ungit,  sibique  mutuo  re- 
spondent.  Hincesl,  quod  abyssus  abyssum  invoca^t; 
hioc  est,  qi|od  inter  medios  deros  dormire  jube- 
mor;  Wnc,  est,  qood  doo  Cberublm  se  inutuo  re- 
spicioot,  et  bini  discipoH  a  Domino  miltontur^ 
c  Omnis  spiritus  laudet  Dominum.  > 

Spiritusomnis  eum  benedicat  nunc  ei  in  sevunu 
Laudet,  amansqiic  colat,  quem  Rachel  mater  adorat,^ 
Nunc  fecunda  qiii<^em,ei  sierilis  siiie  semine  pridem. 

Hoc  Pater,  hoc  Framcn,  hoc  Filiiis  audiat.  Ap)eu%, 


M47 


S.  fiRUNONlS  EPlSGOPf  SiGMIENSlS  4i){« 

CAPGT  11.  A  (liam  el  alias  virlulcs;  sed  quia  hstv.c  sapiemiam 


DE  CONFESSORIBCS  (189i). 

SIBMO    U 

AiidiYimus  modo,  cum  EvaDgelium  legeretur,  Do- 
minum  dixisse  discipulis  suis  :  i  Yos  estis  sal  ler- 
rae;  vos  eslis  lux  mundi  :  non  poiest  civilas  ab- 
scondl  super  monlem  posita  {Matih,  v,  13,  U).  i 
Quam  piilchra  et  quam  convenienlia  nomina  suis 
discipnlis  Dominus  ponfi^  Quam  dignum  ei  conve 
niens  erat  ui  lalibus  talia  nomina  imponerenlHr, 
qui  ad  condiendam  et  iUuminandam  totius  mundi 
anipliludinem  miilcbantur  (1895)  I  Vos,  inquit,  estis 
sal  lerr»,  vos  eslis  bominum  condimeuium  ;  veslro 
exemplo  inslrui,  veslra    sapientia  doceri,  vestra 


non  liabent,  quidquid  babent,  fnuiililer  habeiit. 
Haec  enim  sola  duclt  homines  ad  regna  ccBliinim, 
de  qua  ipse  Dominus  ait :  t  Habete  sal  in  vobis,  ei 
pacem  babete  inier  vos(lfiirc.  ik,  49).  >  Deqna 
sijniiiter  dicitur  :  c  Omnis  igne  salietur,  ct  omnis 
viciiina  sale  salietur  {Ibid.^  48).  i  Uiide  et  per  Moy- 
sen  dicitur  :  i  Non  auferes  sal  foderis  Domini  Oei 
tui  de  sacriflcio  luo.  In  omni  oblaiione  ma  offeres 
sal  (4>tf7.  II,  iS).  I  Manifestum  est  igilur  qaod 
iiuUum  sacrifictum,  nuUum  serritium,  nufla  noslra 
munera  Deo  placent  sine  hoc  sale,  sine  Qdeli  ct  hn- 
iniii  sapientia.  Aqaae  lericho,  sicut  legitnr,  amars, 
ei  steriles,  et  infirm»  erant;  sed  mi&so  in  eas  salft 
ab  Eliseo  sanataasunt.  Quid  esl  auteA^  (l899)qnod 


bumilitale   et  patientia    «eu^ri  boniines  componi  „    .    ""^ '  .         .       ^  .    ^ 

debent.  Sal  etenim  non  saln-Tin  d  Z  1  „.T:  »  ''"^  ^^"?  *'"5  "'^  »^"^"  »<^"  potueruni?  i  Aqi« 


debent.  Sal  etenim  non  solum  in  divina  pagina,  sed 
etiain  in  litteris  sxcularibus  sapientiann  significal. 
Undc  ei  quidam  comicus  ait  (1896) :  i  Qiii  babet 
salein,  qui  in  te  est;i  salem  videlicet  pro  sapien- 
tia  ponens.  Undeet  de  alio  quodam  dicltur  (1897), 
quod  sale  multo  urbem  defricuit;  proco  quod  sci- 
licet  saplenier,  ei  digne,  redarguit  quoscunque  in 
toia  urbe  reprebensione  dlgnos  esse  cognovil.  Egre- 
gie  autem  sal  pro  sapientiaponiiur;  quia  sicuti  o/bi 
sine  saie  fatuisunt,  et  saporem  non  habent;  sic 
caitene  virtutes  sine  sapientia  inutiles  sunl,  mini- 
meqne  proficiuni.  Unde  el  piieri  ad  fidem  venien- 
les.  siatim  a  principio  sale  cibanlur,  quia  nec  h- 
dem  habere»  nec  Deum  ipsnro  cognoscere  sine  sa- 


multae,  dicil  Scriplura,  populi  nMilti(Apoe.  xtij, 
15).  I  Totas  mundus  iafirmus  erat,  sierilis,  et  ama- 
riiudine  plenus,  Sod  veiuentes  apostoli ,  qoibua 
fuodo  diciiur :  i  Vos  estis  sal  terrae ;  >  postqnaio 
htyos  sapientis  $70  sale  aquas  condiverant,  et  po- 
pulos  asper8erant,(1900)oroni8  amarttudofiigauesi; 
lique  populi,  qui  aquis  illis  aspersi  suni,  ex  sterili- 
bus  fecundissimi  iii  bonis  operibus  facti  sunl  (1901). 
Hittc  est  etiam  quod  omnes  (1902)  ecclesis  sine 
sale  dedicari  non  possunl.  Non  eniin  potest  erclcsi^ 
alia  aqiia  lavari  et  bapHzari.  nisi  iUa  quxsale 
condita  et  aspersa  esl.  Ipsa  esl  igiiiir  aqua  sapien* 
ti3B,  qua  et  potainur,  et  lavamur.  Et  bene  aqua  sa- 
pienliae  dicitur,  qiiae  sale  sapi^nlts  condita  est,  qn» 


pienii,  possunl.  No„  loqulraar  modo  dc  s^ieniia  C  117       •'*'"",  T^"'"*  "*"''''''*'' '"'* 


mtmdi.quastiUiiiia  est  apnd  Deum,  sed  potius  de 
IUa  sapientia  qu.x  ducit  horoines  ad  vitam  aster- 
nam.  Non  loquimur  de  iUa   quam  docuit  Plato,  et 
Aristoieles,  sed  potius  de  illa  quam  per  Spiritum 
sanctum  docuerunt  Petrus  et  Paulus.  Htc  sapientia 
lacilediscitur,quia  credendo  inveniiur.  (1898)  i  Nisl 
credideriti8,aitprophela,  non  intelligeiis  (/w.  vii 
•).  »  Vis  esse  sapiens?  Time  Deum,  ct  observa  man^ 
data  ejus  :  quia  initium  sapiemiaeat  timor  Domini 
{Ecch.  1, 16). ,  Sapientiores  suiit  piscatores  et  ru- 
sltci  Deum  timentes,  quam  episcopi  et  sacerdoies 
valde  Iitteratl,  salutem  negligentes.  Hapc  est  igitur 
«apienila  Qhrislianorum,  declinare  a  malo  et  facere 
bonum.  Hw  sapientiam  non  Iiabent  Judai,  neque 


piensesse  potest.  i  Nisi  enim  quis  renaius  fiterit  ei 
aqoa,  et  Spirltu  sancto,  non  intrabit  in  rcgnum 
coelorum  {Jean,  iii,  5).  i  Stulta  est  omiiis  sapieDiia, 
qu«  alio  tendit,  ei  aliam  viam  oslendit,  (1905)  qna 
ducit  ad  regiia  coeiorum.  Quoniam  uxor  Loi  in 
sutuam  saiis  conversa  esl,  multura  nobis  ad  exein-. 
plum  ct  cau^Iam  proficere  debet,  ut  illius  pojna 
noslra  aalus  et  mediciua  fiat.  Neque  relro  respicia- 
mus,  vel  ea,  qu.-e  jam  reliquimus,  mente  et  desiib- 
rio  qMxramus;  sed  ad  ea  qiiae  ante  nos  stinl  exten- 
dentes,  ad  promissam  nobis  bcatitndinem  fesUite. 
inus,  Quoniaro  auiom  sal  lorrne  ei  Inx  mundi  vo^ 
cauiur  aposioli,  unum.  ideinque  signifieare  video*. 
^ur :  quoniam  divina  sapicntia,  et  luu)en  nobis  est  el 


geniiles,  et  ideo  c«ci  suni  ei  in  iZL-o        .   ,        D  ^"' '  fl"^^*»^'"  <««^'"«  sapicntia,  et  luu)en  nobis  est  ei 

Omnis    ibus  sl^e  boc  sai  /a  uus  eti  n  ""''     comlimentum.  Qui  ipsaro  nou  habe^  c«c«s  est;  qoi 

sine  sapieniia  inutttest.  fl^^^^^^^  ^"1  -?  ^^^^^  t"^->  -P^^^  et  fatMus  1 

ics  buu.maiem,  patieniiam,  ju  t  tiam,  rois^^^^^^^     !£;'"'  '"'"^  ^'  '^''''  ''  ^*^^^  «^^ 
t  lubuuam.,  roiaericor-     iUam  qno^ue    civiutem  quae  s^per  montcm  postia 


*nil !?  i^  '^'^"^"^  '?  edit.  Ascens.  iia  legiiur  :  De 
nll.?  'r  ^'  T**^'  '^'"""''  «*  civiialelu  monie 
iSlbJ.'^''   ''•'*'*^^"'  doctoribus  et  ?on- 

i.Jl^^^}  ^^  Comincnt.  S.  B.uuonis  in  Mattljaum 
^«,?  eadem  verba  desumpia  suiit.  ™"«'«"m 

)\l7X)  T«r«»>«"s  »n  Eunucho. 
Ilol    ««rai|"sdeLucil;oSerm.  lib.  i. 

rogalus  eH  ab  hommibus  tlhu$  hci,  ut  aquarum  tte- 


ujttatem  9anaret.  AccepH  igHuraaL  ei  mml  in  aquat, 
ei  mox  ab  omni  nociva  incommodiiate  sanata  ««/. 
Quid  est  auiem,  ete.  ' 

(ISX?)  Ex  eod.  Cod.  Casln. 

(1901)  Cod.  Vat.  cl  edil.:  Omni$  infirmitat  ta- 
nata  est;et  qui  prim  'Aieriies  erant  fecundiuimi  facti 
$ttni,  et  fructum  bonum  reddere  coeperunl,  Muuh.jiu 
i\Vmnn  enm  arbor,  quoe  non  facU  fructum  bonum  ex- 
ctaeiur,  et  tn  ignem  mitieiur. »  Hoe  igiiur  illud  sal  et 

}!aA=    ^*''/'  .^scens.  oiuittit  omncs, 
(I90o)  Cod.  Vat.,  noniWflm. 


1040  SENTEiNTiifi. 

csi.  Dc  f)0€  niUcm  oionte  srriptmn  rst  :  t  Yeiule,  A 
ascendamus  ad  moiiiero  Domfni,  et  donium  Dei  Ja- 
cob,  ei  docebit  nos  rias  suas  {ha,  ii,  3),  >  etc.  El 
alibi :  i  Su|»er  montem  exeelsum  ascende  Ih,  qui 
evangelizas  Sion.  Exalta  in  foriliudine  vocem  tiiam^ 
qui  evangclizas  Jenisalem  {1$a,  xl,  9).  »  Ipse  quo- 
que  Salvator  nosler  de  seipso  loquitur ,  dicens : 
f  Ego  auiem  constitulus  sum  rex  ab  eo  super  Sion 
Hiautem  sanclum  ejus»  praDdicans  praeceplum  ejus 
(Pm/.  II,  7).  I  Mons  Igiiur  Ecclesia,  civitas  vero 
apostoli  et  doctores,  quoniro  munlmine  et  fortllu- 
dine  csrteri  defeHdiinlur»  et  ad  quos,  quaai  ad  pr»* 
siilium  liiexpugnabile,  omncs  confugiunt.  Tot  sunl 
igiiur  civitates,  quot  sunt  eplscopi  et  doctorcsMuo- 
pinni  qul  super  montes  positi  suniy  alieeoiMii  et  ce- 
Jart  non  possont.  Unde  est  lllud  :  i  Fill  boniinis,  ^ 
spcculatorem  posui  le  domoi  israel  {Ezeck.m.il).  i 
In  monte  sedebat  iste  qui  in  specula  positus  erai. 
Inde  episcopi  %upemdenie$y  vel  in/^ni/^n/es  inter- 
preiantur.  Non  soium  autem  Ecclesiae,  veniin  etiain 
singulae  quaeque  virtutes  montes  dici  possniii.  Ma* 
giius  luons  bumilitas,  niagnus  mons/tnisericordia, 
siniiliter  pax  ei  patientia.  Ad  bos  l^jilur  roontes  iii- 
yitanlur  episcopi  ei  saccrdotes,  quando  per  propbe- 
tam  dicilur :  i  Super  montem  exceisuir  asceiide  tn 
qui  eyaii|;elizas  Sion.  >  Prius  itaque  in  monlein 
ascendat,  qiii  vult  evangelLzandi  oOiciiim  suscipere. 
Uoc  eniin  signiAcabat  Salvator  noster,  cum  lolies 
non  solum  d^cipalos»  veruin  eiiam  tiirbas,  quie  euin 
sequebantiir,  in  nioiites  sccum  diicebal.  i  Videns,  ^ 
inquit  Evaiigelista,  Jesus  turbas»  ascendit  in  inonlem 
{Mailh.  V,  ij.  >  £t  in  alio  luco  :  i  Assuuipsit  Jesus 
Petruro,  et  Jacubuni,  ei  Joannem,  et  ascendit  in 
monlcro  {Ibid.  xvii,  1)  >  Unde  el  Evangelisla  dicit 
eiim,  seciinduin  consuetudinem,  in  montem  Oiiveti 
asccndisse.  Noiaiidiini  autein  quod  aii,  secundum 
consiictiulinein  suain.  llanc  auicm  consueluilinein 
discipuli  qiioque  lenuerunt,  et  fi'ef|iienler  iii  buiic 
moiitcin  coiiveuiebanl.  Ibi  eos  recnnibeitles  iuvcnit 
Jcsus«  quaudo  c(vIos  ascendit,  Mons  Oii^eti,  mon$ 
mUericordm  inlerpreiatiir,  qoonlam  Graece  o/eon, 
Latiiie  misericordia  diclliir.  Beaia  lila  civitas,  beatus 
ille  episcopus,  qui  in  hoc  monie  positus  esl.  Ulc  est 
nions  exccisus  de  ^iio  Doininus  ccelos  aseendii,  de 
quo  uobis  recta  via  pnL*paratur  in  ccelum;  qui  in  D 
boc  monle  babilai,  securus  est.  Reqiiiretur  io  Jii« 
dieio,  in  qoo  onusqnisque  monte  babitaverit.  Sed 
Dullios  moiilis  habltalores  tantam  in  jndicio  gloriam 
liAbebunt,  quanuim  qui  babit^verint  in  monte  Oli* 
yetiy  In  monte  miserirordiae  et  pacis,  in  monte  cba* 
rii.iiis  et  pieiaiis ;  pax  enim,  pietas.  misericordia  el 
cbarilas  penc  ideni  signiOcare  videntur.  Et  vide 
modo  quid  in  jii<Hcio  diclurus  sit  Domiaus  :  i  V<;« 
pite,  lM'nedicti  l^airis  mei,  percipite  regnuui  {Mal  A. 
XXV,  34).  >  Qunv-e?  i  Qiiia  esurivi,  etdcdislis  niibi 
iiiandu(  nre  ;  siiivi,  et  dedislis  niihi  bibcrc ;  hospes 
lui,  et  coliegistis  nie ;  innrinus,  et  visilaslis  nie; 


—  WB.  Yl.  105^ 

niidus,  ei  cooperuistis  me;  el  ii|  carcere  fui,  et  ve- 
nu»iisadme(/M..35e/iei7.)  ftUaBC  Mitem  operacujus 
suoi?iiisl  misericordlu',  charitatis,  et  pieiatis,  et  pa« 
cis,acsanctimoniaP,  sine  qita,ut  Apostolus  ait,nenia 
Deum  videlHt.  Dicat  igitur  PropheU,  et  iteniiQ  di- 
cat :  I  Supcc  moolcm  exct^lsum  ascende,  tn  qul  evaa- 
gel  zas  Sion.  i  \is  praedicare  ?  Yis  evangelizare  Y 
Yis  ut  credatur  tibi  7  Yls  ut  luus  sermo  et 
lua  pr^edicaito  suscipiatiir?  Ascende  prius  io 
hnnc  montero  evceisum ;  esto  misericors  ei 
pittss  dilige  paceiu,  et  pietaiem,  et  charttateip,^ 
et  tnne  prsedica,  et  couiideuter  loqiiere;  omnesL 
enim  obedieiit  tibi ,  et  verba  iiia  iUie;iter  sut 
scipleDt.  Muitienim  bene  prxdieani^^sed  niale  vivuntt. 
de  $71  <|"^'^  Apoftlolus  ait :  i  Qui  praMlicas,  noo. 
furandum ,  furaris ;  qui  dicls ,  non  inaechaQdum  » 
niaecharis;  qui  abominaris  idola ,  sacrilegium  facis. 
Quareergoqui  aiiom  docestie  ipsuro  non  doces? 
{llom,  II,  21,  22).  >  Isti  tales  in  morlein  ei^celsuro 
noii  ascenderunt.  Propbcu  tanien  onines  praedicai 
tores  in  inontem  excelsum  ascendcre  jiibet*  Doml^ 
niis  auiem ,  et  Salvator  uoster  noii  poluro  praa- 
dicatores ,  verum  etiam  omnes  bomines  sccum 
in  niontes  trahit  et  ducit :  i  Cum,  iuquit  , 
exaliatus  fuero  a  lerra,  omnia  trabani  ad  mo 
ip<uim  (Joan.  xii,  12).  >  G«ii>etiam  Ecclesia  dlcit  : 
I  Fuge ,  dilecle  nii ,  assimilare  caprex ,  binnuloque 
cervoruin  super  inontes aroiualttm  {Cant.  viii,  ii).  > 
Yiileinus  igitur  quod  moiiles  diligit  Dominiis. 
I  Qui  ergo  in  Jtidea  sunt,  fugiant  ad  montes  {Maitlu 
XXIV ,  i6).  >  Kou  umnlhiis  ad  oiuncs  monies  ascen- 
dere  datntn  est;  mulli  ciiim  sunt.  Ascendisti 
in  inontem  fidei ,  transi  in  moutem  misericordix  ; 
s.equcre  Jesiiiii  ascendentem  (1904).  Qui  sequitur 
eum  non  atnbulat  in  tenebris,  sed  habebit  liimeii 
viia;  [Joau.  viii ,  i2).  QiioJ  ipse  prxstare  dignci 
tur  :  qui ,  cic. 

SBRIIO  II.  DE  EISDBU. 

I  Ncino  acccndii  lucernaro  et  ponit  eam  suh 
niodio  ,  sed  super  caiidelabrum ,  ut  luceat  oronibos 
qui  iii  doinosunt  {Imo.  r,  35).  >  Dominusel  Salvator 
noster  paolo  superius  in  boc  Evangeiio  dicit ,  quod 
regina  Saba  a  fiuibus  Venit  terr»  audire  sapieuiiAm 
Salomonis  {Malth.  xii).  Erat  igilur  Saloiiion  lu- 
cerna  ardens  ei  luceiis,  qui  super  totius  regni  can* 
delabrumpositus,  cuneias  iu  circultu  grotcs  suo 
fulgore  illustrabat ,  siiaque  sapientia  illuminahat. 
Yenit  autem  hxc  regina,  sicutiu  libris  Reguro 
scripfum  est,  cnm  comltatii^roulto,  camelis  divitias 
mullas  portaiiilbns.  Dedil  autem  Salomonl  centum 
et  viginti  Ulenla  anri  purissimi ,  midtosque  iapi^ 
des.preiiosos ,  et  aroroaia  mtilu ,  et  qualia  non  sonl 
illnu  priiisin  Jemsalein.  Yenit  autero  ut  Interroga- 
rel  regein  de  mHliis  qusstimiilws  quas  habebai 
io  corde  suo.  De  quibus  oronibus  postqoam  sulft- 
cieotem  responslonem  accepil,  ait:  Yerus  est  sernH) 
quem  audivi  (1905)  In  terra  mea,  et  dimtdia  pars 


(1904;  Cod  Yal. ,  in  ccslum. 


(1905)  Cod.  Ya«.  129i ,  de  tt. 


iO$i  S,  BRyNOMS  EPISCOPI  SIGNIENSIS  \m 

sapieniiae  tu^  miki  nunliata  non  est  {III  lUg.  x  ,  A  quae    reglna    579  ^aba  ,   sanela   viddicei  Ec- 


&).  I  ^idena  auiem  domos,  familias,  minisiros, 
cilios  rpgios,  et  liolocau^ta  qn»  offerebaniur,  non 
<rai  iii  ea  uiira  spiritus.  Dedit  autem  ei;  Salomon 
quaeeunque  peiivii  ab  eo  ,  prseletiUa  qu»  obtule- 
rnt  munere  regio.  Diceaduin  est  igitur  quid  signi- 
iicat  regina  Saba ,  quid  comitatus ,  et  cairieli  ejus^, 
guid,  diviti»,  quid  lapides  pretiosi,  et  aromata, 
^nae  seoam  attulit :  diceDdum  pnetera  quid  Salomon 
quid  domus»  ffimiliee,  ministri^  cxieraque  signlA-^ 
c^nt.  Haec  regina  sancta  Ecclesia  est,  de  qua  Psal? 
mista  :  <  Astiiti  reginaa  dextria  iuis  investitu  deao-^ 
rato  circumamicta  varietate  (Ptal*  xi^iv,  li).  i 
Ijaec  autem  venit  a  flnibus  ierrse.  H»c  venii  ab 
ortu  soiis  ei  occasu ,  et  meridlo  (1906),  ui  audirei 
aapientiam  Salomouis,  iliius  scilicet  Saloroonis 
qui  de  se  ipso  ait :  <  Ecce  plusquam  Solomqn  Jiic 
(Luc.  X ,  3i).  >  llii  autem  cameli  tanias  dlvilias  af- 
fercntes,  patriarchae  et  proplieta^  esse  videnlor. 
I^ti  sunt  illi  cameli  dc  quibus  eidem  Ecdesiae  dl* 
citur :  <  liiundatio  cnmelonim  operiet  te,  dromedarii 
Madian  et  Epha.  Omnes  de  Sabai  venient ,  aurum 
et  thus  deferentes  ei  iaudem,  Domino  annuntiantes 
(iM.  LX,  6).  >  Omnes  ,  inquil,  venient  de  Saba, 
sequentes  hanc  ,  de  qua  loquimur,  reginam  Saba« 
SI  vis  videre  divitias  quas  isii  cameli  afferunt  no- 
his,  et  regno  nostro,  aperi  thesauros*  qiios  isti 
pori»nt,  ct  videbis  divitias  inaestimabiles.  Thesau* 
rbs  auiein  libros  vocamus  ,  in  quibus  aumm  puris- 
siiiium,  lapides  pretiosi,  aromata  ntulta  reposita 
sunt,  per  quie  videlicet  oronia,  divitias  spirituales, 
omnisqiie  sapienii^  scientiaeque  plenitudinem ,  et 
omnia  quaecunque  ad  ornatum  et  sanitatem  animo) 
sufllcere  possunt ,  inieliigimus.  Tot  suntlgitur  ihe- 
sauri,  quoliet  suni  prophetarum  libri.  De  his  au* 
tem  thesauris  ipse  quoque  Dominus  et  Salvator 
nosteraliquando  sibi  necessaria  suscipiel)ai.  Cum 
enim  post  resurreclionem  soam  duobus  discipulis , 
de  quibus  Evangeiium  loquitur ,  in  specie  peregrini 
apparuiss«l,ad  eonim  fidem  corroborandam,  inci- 
piciis  a  Moyse  et  oinnibus  propheiis,  interpielatur 
tilis  omnes  Scripturas  quac  de  ipso  erant.  Iloc  au- 
tcni  faciens ,  iu  thesauros  utiqiie  proplictarum  ma- 
nnniruitiebat,et  diviiias  illas 'ini^c  trahebat,  qui* 


cfesra,  mater  nostra,  quoiidie  Salvatori  nostro, 
vere  Regi  pacifico,  qui  per  iliom  Salomonem  si« 
gnificabatur,  offerrenoii  tsessat.  P^almns  ille, 
qui  pro  Salomone  lituktur,  de  hoc  Salomone 
intelligi>  deliet,  quonjam  de  priino  Saloroone 
inteU^igi  non  valet  (4907)^  Quomodo  enim  de  illo 
iiii^llig^ur  ?^  <  Adorabunt  eum  omnes  rc^es  ter- 
R)e«  omiies  genles  servieni  el.  Ei.dominabilora 
mari  usque  ad  roare,  et  a  fluroliie  usqiie  ad  ter- 
niiiiosorbis  terrarum  {P$aL  lxxi,  ii  ,  8).  >  Hoic 
ergo  ofleramus  aufuni  nostrum,  huic  scrviat  sar 
pieiilJa  nostrsu  purilas  ctt  reJigio  nosira;  si  qiios. 
morl^  honestos  habemiis,  huic  offeranius.  Sem- 
pcr  cum  otioribus,  semper  cum  aromatibus  ve* 
niamus  ad  cuni ;  sicui  fecit  haec  regina  Saba ,  et  si- 
cul  fecerunt  Maria  Magdalene,  et  Maria  iacobi ,  el 
Salome ,  quae  emerunt  aromata»  ut  venienies  unge* 
reni  ifisom,  scilicel  Jesum.  Interrogcmus  etim  de 
qna^stionibus  nostris;ipse  nos  doceat,  ipse  iiobis 
respondeat;  aliuni  mngislnim  iion  quaeramus.  Ouem 
verilas  docct ,  errarejibn  poicst.  <  Omnis  sapienlia 
ab  ipso  est,  et  cum  co  fuit  semper,ete$t  anie 
a^vuin  {Eccle.  t,  1).  >  Vidiiniis  dbmos  ejus,  vidimos 
famulos,  et  ministros  ejiis,  gustavimus  de  cibis 
mens.T  ejiis.  Accessimus  ad  liolo(^iusia  et  sacrificia 
ejus,  quorum  omnluni  ctiiik  solam  figuram  videret 
regina  Saba,  prae  nimio  sjnpbre  etadmiratione 
apiritum  amisit.'AniiUMnu$  igitur  et  nos  spiritiiia. 
inHotionis  et  snpQrbia^,  ut  ejus  spiritum  habert^ 
inereamur.  <  Bcati  eniin  paupcres  spiritu,  qnoniam 
ipsorum  est  regnum  coelorum  (Maiih.  v,  3).  >  liie. 
spiritiis  beatuB  esi ,  ciijus  pauperias  booaesl.  De 
quo  et  alibi  dicitur :  <  Velociter  exaudi  me,  Do 
roine,  defecit  spiritus  meus  {P$aL  cxlii,  7).  i  Do- 
musejus,  famuli  et  famulae,  et  ministri  ejus  nos  csse 
debemus.  Non  soium  doinus  ,  sed  et  templum  |)ei 
dicuntur  sancti.  i  Ncscitis,  inqiiit  Apostolus ,  quia 
lcmplum  Deiestis,  et  Spiritus  sanctus  habiiat  in 
vobis  (7  Cor.  iii  i6).  i  De  talibus  autcm  lutnistris 
ipseDominus  loquilur,  dicens:  <  Volo,  Pater,(it 
itbi  cgo  sum,  ibi  et  sit  minister  roeii^  {Joan. 
XII,  !26 ).  I  Ministri  igitur  apostoli  &mil,  nii- 
liistri    cpiscopi ,    et    sacerdotcs    sunt ,   diacones 


b  s  uifirmas  discipulorum   mentes  sanabat,  et  in  ^  etiam  ininistri  interpretantur.  Nam  et  ipse  Dominos 


fidem  anioremque  suutn  corroborabat.  Gamelorum 
autem  unicum  et  singulare  oflicium  est  onera 
portare,.cui  servitio  nulluin  aliud  animal  tam  ido- 
neuni  esse  putatur.  Si  qiiis  haec  tam  magna  caiiielo- 
nuii  nostrorum  oncra  considerare  velit,  merito  per 
fiinelos,  sauctos  patriarchas  et  prophetas  signifi- 
care  intelliget.  Solus  eniin  Moyses,  quiiique,  ut  ila 
di^uim ,  saccos  attulit  nobis  tantis  divitiis  refertos , 
t  itoque  auri  pondere  plenos,  ut  vix  omncs  hujus 
Niundi  hoiiiines  levare  et  porlare  valeant,  qiios 
solus  iste  cainclus  ferebat.  Similitcr  etiam  Isaias , 
Jcremias,  Ezechiel,  caeterique  prophetae  magna 
nolis  cunctarum  diviiiamm  'pondera  atiulernnt, 
(1906)  God.  Vijt. ,  ab  aquHone  el  mafi. 


minister  fieri  dignatus  est ,  sicut  ipse  ait :  <  Non 
veni  ministrari,  sed  minislrare ,  et  |>oiicre  auimain 
meam  redempilonem  pro  miillis  {Matih.  x\  ,  38).  • 
Mensx  Ulius  uiriusqiie  Testamenti  paginae  sunl.  De 
hnc  mensa  scriptuni  est :  <  Parasti  in  conspeciii 
nieo  mensam,  adversus  cos  qui  tribulant  me  {Psat, 
XII ,  5).  I  Duas  mcnsas  niagnas  habenius ,  Novnni 
et  Vetiis  Tcsiamentum  ;  quarum  cihi  snavisslmi 
et  rcrectionl  et  sanilati  proHciuri  Super  hanc  men- 
sam  per  singula  sabbaia  panescalidi  poni  jubentur, 
aiitcquam  candelabruni  positum  est,  ad  ilias  tanias 
delicias  illiistrandas.  Ilis  cibis,  Deo  gratias,  jaiH 
assueti  sumus,  eornm  dulcediuem  atque  saporem 

(1907)  GoJ.  Val. ,  nutlateunt  intelligi  vatet. 


1053  SENTENTL«.  —  LJB.  Vf.  ♦OR^ 

cognoscimus.  llxc  mensa  osleiuiit    nobis  paneni  A  de  hoc  boniine  dicunl ,  qnotl  ei  honis  iniiiis  maliua 
vivuin ,  qui  de  ccbIo  descendit.  Haec  docuit  et  mon* 


striivil  nobis  calicem  Novi  Teslamenli.  Ad  hanc 
niensam  niiiiisirant  aposloli;  ad  hanc  minisirat 
Pnnhis  servus  Jeso  Chrisli ;  de  hac  suscipit  illaiii 
sapienliam  quam  loquiiur  inter  perfeclos.  Tamum^ 
nurum  ailulit  regiiia  Saba ,  ol  si  diviJalur,  unictti*' 
(|  ic  npostolonim  decem  talenla  in  partem  veniant. 
('entiim  namqiie  etvingintiduodecjes  decem  faciunt. 
Qni  vero  decem  talenla  hahet ,  quid  amplius  habere 
poiest?  Illi  enim^qni  hahebat  renlnm  mnas,  cnm 
Dominus  (iari  Jussisset,  responsum  esl:  f  Doniine, 
bbel  decem.ninas  (Liir.  i,  31) ;  >  quasi  diceret: 
Qiiid  huic  aniplins  dari  polesi;  qui  ad  totins  {kr- 
fcciionfs  sunimam  pervwiii  ?  Similiter  aulem  et  rex 


linem  hahuit.  Suni  tamen  (quod  ulinam  rerum  sit!) 
qni  eum  postea  ct  disciplinam  elegisse ,  el  pceniien-i 
iBim  egiss^e  affirmeDl  (4910).  Clemensenim  esl  Densi^ 
et  facile  ignoscit,  poeniiehtes  recipit ,  el  neiniiiem' 
ad  se  venientem  repeHti.  c  Peccator  ennn  in  qua*» 
ciiBqiie  hora  conversus  fuerit,  Tiia  viYei,  et  ndii 
mor\hiut{Eiech.  xlhi,  12),  >  0  si  regina  isu  Saba 
Tenissot  ad  b^tum  Behedtcluro  ,  et  audivisset  sa- 
pientiam  ex  ore  ejus  ,  et  sl  vcl  nunc  veiiire  posset, 
ei  videredoinoaejus,  Uitoset  frairesejus,  mensas 
eiGibos  ejus,  quaiiieir  omnia  stini  ordiiiaia ,  quam' 
hene  disposila ,  quoniodo  omiiibus  esl  cor  uiiuin  et 
aniina  una ;  et  neino  dicit  aliquid  esse  suuin ,  seci 
sunt  illis  omnia  cdmmunia;  qOomodo  se  diltguiit^ 


Tyriccntum  et  vigiott  lalenta  de  auro  purisstino  B  omnes ;  quomodo  sibi  *  inviceih  obediuht  omiies  / 


Salomoni  aUulit,c  quibiisvasa  templi  fabricala 
snn!.  Kou  ruil  hoc  sitic  myslerio ,  quod  rex  Tyri 
ei  regina  Saba  iii  hoc  numero  concordarunt.  Donii- 
liiis  et  Ealvalor  nostcr ,  cui  niliil  aliud  nisi  Patcr 
soliis  ei  Sp/rilus  saiictus  comparari  potest,  cuin 
dixissct :  c  Regin.i  Saba  venit  a  finibiis  lerne  aiH 
dire  saplentiam  Salomonis  ,  >  egregie  salis  addidit, 
diceos :  <  Ecce  phis  quam  Salomon  hic.  >  Quoiiiodo 
eniin  Saldmbne  majdr  non  erat,  qui  ipsius  Salomo- 
iiis  creator ,  ei  Doininus  erat  (1908)  ?  Quod  quidem 
Teraciier  desc  ipso  inielligi  voluil;  aitainen  ego  de 
servoejiis,  cigiis  hodie  festa  celebranuis,  bealo 
Beiiedicio  vere  diccre  possutn  :  t  Ecce  plus  qnam 
Soioinon  hic.  >  QuaTis  furtasse  in  quo  rnajor  sit  ?ln 
sapiciilia,  hi  juslifia,  in  foftiludinc,  in  temperanlia,  G 
ci  super  habc  omnia  dilior  illo  el  potenlior  illo. 
Non  dico  de  sapicntia  hujus  niundi  ,'qux  sluhitia 
esi  apud  Dcum  ,  ad  quam  isle  nunquain  accedere 
Tolnii ;  sed  de  ilia  sapientia  qu»  vera  est,  et  quse 
(fiicii  hoininein  ad  viiain  aeternam.  Neque  dico  de 
(iiviiiis  temporalibus  quae  de  leinplo  siildalx  sunt 
ab  itigypiiis  el  Chaldaeis  ;  sed  de  diviiiis  aeteriiis , 
semperque  mansuris ,  quae  ab  angclis  rcponunlur 
in  coelis  (1909).  His  divitiis  abundavit  bcaius  Bene- 
diclus  :  His  aemper  ditissinius  fuit,  ibiqiie  eas  re- 
posuit,  <  ubi  fures  non  effodiunt  neque  furanlur 
(SaUh.  VI,  ^).  >  Dc  taiibus  diviliis  Apostolus  ait : 
(  Sicut  egentes ,  inullos  autein  locapleiantos;  lan- 
quam  nibil  babentes ,  ei  omnia  possidenies  (/  Cor, 
Vi,  10).  ft  Egd  sapientem  et  jiisliim  illuiii  vocarc 
iioii  573  audeo,  qui  reltclo  Deo  patriiin  suoruni, 
pricler  qiicin  aliiis  Deus  non  esl ,  deos  gciiliuni ,  qui 
iiibil  aliud  sunt  quain  daemoi:ia,coluit  el  adoravil. 
Qnis  for.litudinein  ei  lemperaiitiam  habiiisse  dicat, 
qui  iiiier  femiiias  eifcminntus  adeo  a  libidine  supe- 
ratus  esl,  et  mulieruml^landitiis  cmoliitus,  utuxori-^ 
bos  suis  lempla  constmerei ,  in  quibus  snis  idolis 
immolareiit.  Veruin  est ,  (^uod  sancli  Pulres  iiostri 


D 


quantus  amor ,  qiianta  chaHias  est  inter  cinnes , 
quanta  dileclio:  si,  inquam,  illa  regiiia  Saba,  lani' 
prudens ,  lam  sapiens ,  tam  rcligiosa ,  lain  Deo  dc- 
vota ,  haec  oniiiia  videre  potuisset ;  verc  toiuui  prio* 
rem  spiritum  amisisset,  quia  sancii  Spirilus  graiiain 
suscipere  meruisset.  Venit  lainen  quolidie  ad  nos 
regina  Saba ,  iino  non  venit,  quia  sempcr  nob.isciini 
est ;  cujus  membra  non  sumus;  ipsa  est  maier  no- 
stra,  sancla  videlicel  Ccclesia,  quae  per  illam  regi- 
nain  signiflcala  est,  ferens  et  offcrensaromaia  multa 
Salvalori  nosiro  Jesu  Christo ;  cui  est  cuin  Patre 
et  Spiritu  sancio  hoiiur  el  gloria  iii  saecuia  saecuio- 
rum.  Anien* 

»:huo  iii.  de  eisdem. 
LegiUir  in  Geiiesi  (Gen.  xxvi ,  iS)  qucd  servi 
Abrahani  rodiebant  pttleos,  Philislhiiin  vero  impie- 
baht  eos  terra.  Multos  autem  puteos  foderunt  servi 
Abraham,  qiios  diversis  nominibus  ipse  vocavii. 
Alium  si  quideni  vocavit  Calumniain,  alinin  Inimioi- 
tias,  aliuin  Latiludiiiem ,  alium  Bcrsabee,  id  csi 
abundamiamf  vel  satieiatem;  aiius  Viventfs,  et  Vi- 
dentis  vocatus  est.  Ista  nomina,  quae  puieis  itnposila 
sunt,  apertissime  ostendnnialiud  praeter  littcrnm  lioc 
in  loco  esse  quaerendum.  Dicainus  crgo  quid  Abra- 
ham ,  quid  servi ,  quid  Philisthiim ,  qiiid  pulei  isti 
significent.  Ahraham ,  qui  pii(i;r  muUarum  gentium 
iiiterprelatur,  Deiis  omnipotens  est,  cmninin  crcalu- 
rarum  paieret  Dominus.Ejus  autem  servi,  de  illls  dico 
qui  puteos  fodiuni ,  apostoli  intelligutitur,  episcopt, 
et  dociorcs ;  inter  qiios  beaius  Paulus  in  taii  opere 
perilissimus  ftiit,  niultainqiie  hiijns  artis  peritiam 
siio  nobis  iiigcnio  ei  exercilio  dereliqnit.  is^i  piiiei 
propheiarum  iibH,  el  alia  illa  divliiaruin  &ipieiiliae 
etscienliae  Del  profundilas  inlclligi  potesl,  adqiiam 
pauci  fodiendo  pervenire  potucrunL  Pbilisthsei  au- 
*l'em  haereiici  sunt,  Jndaei  qitoque  et  philosophi ,  qiii 
apostolorum  el  propbelarum  docirinam  non  inielli- 
geiites ,  el  eiponcntes,  seuiper  has  aquas  ol>slruere 


(1908)  Ex  Cod.  Ciisin.  M:irchesiu.seinciidalur.  Co- 
dex  ulerqiic  veio  Valic.  incc  addit :  lp$e  hoc  dixit 
de  le  \p$o :  c  Kcce  plwquam  Jonai  hic,  i  Et  ego  dico^ 
et  verariter  dico\  non  de  h  ipto ,  $ed  de  $ervo  e}u$^ 
de  illo  scilicet  servo  ejn$,  tujfi$  hodie  fc$tivilutem  ce- 


lebramu$i  beati$$'mo  Benedicto  :  c  Eccep,u$qnam  Jo^ 
na$  hie ,  i  elc. 

(i909)  Idem  Cod.  Vat.  addit. 

(1910)  Aliqnonim  Patriiin  opinio,  quod  Salomon 
in  fine  vilde  pceiiitentiani  egerit 


lOML  S.  BRUNONlS.£P!SCOPISiGMENSiS  m 

conanlar.  dntlc  e(  merito  Philislliaei  cadentei  poculo  \  graiiae  Spiriius  sancli  significanlur ,  qnas  quidem 

nuili  alii  praeier  Chrislianos  Yei  dare,  ve)  acdpeit 


interpretaniur,  quia  de  Yinea  Sodoinonim,  et  ca< 
lice  Bnliylonis  inebriati  per  errorem  ubique  caden<^ 
lcs,  liiniis  gressibus  in  via  verilatis  incedere  uoa 
vaient.  Putci  auieiu  et  niulti  sunt,  el  uniig;  quia 
quanivis  uiulii  utriuaque  Testamenli  iibri  sint^ 
unum  lamen  dicunt  omnes,^  unam  fidein,  unam  doc- 
trinam  nunliant  omues  ;  simiiis  aqua ,  siininsquo 
scieiiiia  iuveniiur  in  omnibus  Npmhia  quidem 
diveraa  sunt^  scd  fides,  et  docirina  uiia  esU  Ubi 
igiiur  in  diviiia  Scriptura  aiiquid  est  quod  ludaei 
Qi  haeretici  male  et  perverse  intelligent^  nobia 
caluniniantur ,  et  ibi  nitninim  puteus  ille  est  qui 
Caluinnia  vocatur.  Velu^cum  de  Trinliate  loquimur^ 
ijlico  Judtfsi  adversum  noa   caiamniam  facientes 


possunt.  Nullo  aiio  modo  inter  nos  ei  ilios  pacuioi 
et  conoordiam  fieri  licet.  Soii  iili  has  agnas  susd- 
piunl  qui  ex..  aqua  et  Spiritn  sancto  regeneranuir. 
Hffi  sunt  nobia  in  testimonium ,  de  quo  puteo  tivc 
bibemus,  et  qu^m  fidem  teneamu8.I  Servus  Abuine 
ad  puteum  inveuit  Rebeccam  (Gisit.  xiuii),  per  quam 
S.  Ecclesia  sigqificabalur ;  quae  iiiier  Ims  puieofl^ 
babitatura,  et  nunquam  ab  eis  recessuraerat.  toni- 
q^e  janrrediensdomui  appropinquaret,  ecoe  Miaacid 
roediun4um  io  agnun  exierata  pergeliatquc  per  il- 
iani  viam  qiue  dacit  ad  puteum,  cui  Yiveniis,  et  Yi- 
dcMtls  nomen  est.  Non  esl  stoe  causa ,  quo<i  omDe^ 
viri  f  et  muli^rea.ad  puteos  teudunt,  et  ad  aqoai 


Scripiuram   iilam   nobis   objiciunt,    qua  dicitur.  B  f^stinant.  Hisenim  iavamur,  et  satiamur,  eiqooJ 


<  Audi,  Israei :  Dominus  tuus,  Deusunus  est  (Deui^ 
VL,  5).  >  Siuiiliier  auiem  et  Ariani ,  cum  dicimus 
K^aireni  et  Filium  esse  aequale8|.ipsiua  Filii  aucto^ 
liiateni  nobis  subjiciunt,  ubi  ail :  <  Paler  major  nie 
cst  (Joan.  X ,  28).  »  Iiule  eiiam  intec  iios  elilloa 
iiiiniicitiarum  puteus  ponilur,  nobis  fudieiitibus». 
illis  iinplciitibus.  De  illo  puleo,  quj  Latitudo  voca* 
tur,  dicil  Scriptnra,  Pbiiisth«os  contendisse.  Uic 
oatigilur  ilie  puteus  le.aiiludinis  t  de  quo  dicitur  : 
f  Laium  inandatum  tuuiii  nimis  {P$al.  cxviii,  96).  k 
Pauca  enim  sunl  in  quibus  lixrciici,  ei  iudxi  no- 
bis  contradicuul,  si  ail  eanipiim  sanctarum  Scripiu- 
raruin,  earumque  amplissimam  latitudinem  respi- 
clamus.  Nam  et  ipsi  Salvatori  noslro ,  cum  adbuc 
inter  eos  conversarciiir,  de  boc  solo  iudiei  caluin- 
iiinin  facere,  solebani,  quod  iu  Sabbatocuraret,  et 
Dei  Filium  sc  esse  diceret.  In  illq  ergo  piiieo,  qui 
l^nliludo  vocatur,  lota  illa  Scripturn  intelligitur,  in 
qua  el  nos  et  illi  ideni  soutinnis ,  uobisque  ad  invi« 
cem  non  coiitiadiclmus.  Ubi  574  ^^^^  ^^^^^  "^  ^^ 
iilos  contentio  esl ,  ibi  calumniarum  (i91l)  et  ini« 
micitiarum  putei  sunt.  Ai  vero  puteus  fiersabee» 
qui  $atieta$  ei  abundantia  interprctatury  lolam 
utriusque  Testamenti  plcnitudinem  significat,  qua 
quoiidie  abundantissime  reficimur.  Idem  autem  $i« 
gnificat  puteua  ille,  qui  ViYcntis,  et  Yidentis  dicitur, 
Omnis  enim  divina  Scripiura,  omnlsque  aapientia 
illius  esi,  qui  semper  vivit,  et  omnia  videt  Unde 


majiisest,  Creatori.omnium  assodaDiar.  Similiter 
et  lacob  fugiens  gsau ,  et  veuiens  in  Mesopotamiam, 
jiixta  puteiim  inveuit  R^cbei  (GeiL  xxix) :  Ipsa  enim 
pnscebal  oves ;  et  amoto  lapide  ab  ore  pmei ,  qoo 
puteiis  clajudcbalur ,  et  adaqumvit  oves,  el  oscola^ 
tus  est  eam ,  indlcans  ei ,  qiiod  fraler  ejus  essci. 
Non  vacal  a  mysterio ,  quod  vir  sanctua  sororem . 
et  uxorem  ad  pulcam  invenisse  aarxatar.  Kulta 
euini  anima  Salvatoris  nostri,  qui  per  Jacob  sigii!- 
caiur,  soror,  vei  uxor  esse  potcrit,  nisi  priusad 
baptismatis  aquas„  et  ad  saoctarum  Scriplurarunv 
puteos  accedens ,  bibat  de  fontibus  Israei.  Ipseesi 
enim ,  qui  ab  ore  putel  utriusque  Tesiamenti  lapi- 
dem  amovit :  ipse  est  leo  de  tribu  iuda,  qui  libmm 
aperuit :  ipse  est  Pastor  bonus,  cqui  diiexit  nos, 
ct  lavit  uos  apeccatis  nostris  iu  sanguiuc  suo  (Apw^, 
I,  5).  I  Moysesquoque  dei£gypto  fugiens  (Exod. 
11) ,  et  veniens  in  terram  Madian,  ad  puteam  utiqoe 
invenit  Sophoram^  quam  poslea  duxit  uxoreiQ. 
Erant  atitem  septem  fiiiae  sacerdoti  Hadian ,  et  ip- 
sx  paii-is  sui  oves  pasccbant ,  qux  cum  vellentaila 
quare  greges,  supervenerunt  pastpres,  et  ejeceruDt 
eas.  Tuuc  igitur  Moyses  defendit  paeilas ,  pastores 
ejecit,  eipotum  ovibus  dedit.  Significaliat  Saivalo- 
rem  nostrum ,  qui  S.  Ecclesiam  ductunis  erat  ia 
sponsam,  quam  illa  Sephora  significat:  si  quidem 
Sephora.  pul(ihra  interpretatur.  De  Ecclesia  ven 
scriptum  est ,  quod  non  haliel  macalam,  Deqne  ro- 


etiam  scrlptumest  quoniam  <  Oinnis  saplentia  a  Do-  D  gam  {Ephe$.  v).  De  qoa  et  in  Caniicis  cantiforom 


mino  Deo  est ,  et  cum  eo  fuit  semper ,  et  est  ante 
Devum  (Ecclu  i).  i  JuxU  hunc  puteam  Bersabee 
habiubat  Abraliam,  quando  Abimeiech  venit  ad 
eom  ,  ut  cum  eo  pactum  faceret:  Deditque  ei  septem 
agnas ;  quas  cum  ille  de  mauu  ejus  suscepisset,  ait 
Abraham :  €  lise  erunt  in  testimonium  mihi,  quia 
ego  fo.di  put6am  istum  (^en.  xxvi).  >  Sic  igitur  et 
uos ,  si  quando  haeretici ,  Judaei ,  geBtiles  noblscnm 
pactam  facere  voliint ,  ad  puteum  accedamus ,  ad 
Evangelia  vcniainus,  simulque  omnesde  uno  fonte 
bibamus ,  et  unam  fidem  teneamus.  Suscipiant  sep- 
lem  agnasde  nianibus  nostris,  per  quas  aeptem 


dieitur :  c  ToU  fulchra  es,  amica  mea,  ei  macola 
HOB  eat  in  te  (Cant.  vu).  »  £t  ipse  qnidem  a  mal  s 
pastoribuaearodefendit»  perquos  hairetin  slgnifi' 
canlur :  de  quibus  ipse  quoque  Daminu&  aii :  c  Si 
ignoras  te  ,  o  pulcherrima  iiiter  niulierea,  abi  el 
pasce  bxdos  tuos  juxta  tabernacula  pastorum  (CttnL 
I,  8).  »  Narral  historia  (JVnm.  xxi),  quod  venilpo- 
pulus  in  torrentem  Aroon,  cumque  ad  bibeuduni 
aquas  non  habuisset,  praecepit  Hoysea ,  ut  soli  do- 
cespopuli  cum  suisbaculispateum  foderent.  Quod 
eum  illi  fecissent,  exivit  &qaa  In  abundanlia.  Unde 
canticum  simul  oipnes  caotabaiiit ,.  dicentes  :  <  As- 


(1911)  Cod.  Sikl.jCaltimnke, 


iO&7  SENTENTliC: 

cendat  pateus.  Ckmcinebant :  Puteas  quem  foite-  A 

nint  principes,  et  paraverunt  ducen  miiliitudiBis 

in  datore  legis,  et  in  biiculis  suis  {Num.  xxi ,  i8 , 

19).  I  In  liis  populi  dueilHis  apostolr,  episcopi,  onF- 

nesque  Ecclestad  praelati  ffgUranlOr.  lUi  enlin  sunt 

qui  bacttlos  fcrunt  (iOiS) ,  quamvis  quidara  illo- 

mni  non  intelltgentes  cor  bacolum  ferani ,  neque 

pateos  fodere  Tolont ,  et  fod^rc  Toleniibos  ialiquando 

impedfoieotom  faciunt.  Ecce  Moyses  pnecipit ,  imo 

Dofniuiis,  qui  per  Moysen  siguiflcaiur,  ut  priocipes, 

et  qui  baculos  ferunt ,  puteos  fodiant ,  Scripturas 

aperiant;  et  baculos  episcopi  abscondunt ,  et  pecu- 

niam  aibi  creditam  lerrae  infodtuift  (t915>,  et  siti 

"popuiam  perire  permitiunt.  Quales  fossores  dlim 

fuerunt,  quales  et  qttanios  puleos  foderunt ,  quas 

de  profundo  aquas  ediixerunt  I  Aquas  ulique  vivas  ,  B 

el  salienies  in  viiam  aeleiiinm.  Talis  fuil  beatus  Grife* 

gorius,  talisHierotfymus  etAuguslinas,elulis  Aia- 

brosius    et    Hiiarius.  Tales    et  muUi    alii ,  qui 

otiosi    esse  nolaerunt.  Sed  quid   dicam  de  bea* 

10    Bci»edicto>  qui  tam    egregium   nobis   putetim 

&75  ^^^K  <^ufus  aqiia  saiuberrima  aique  dulcis- 

^itua  omuibus  sidentibus,  et  bibere  voleiilibus,  et 

refeclioni  proftcit  et  saiuli.  Nuilus  post  apostolos 

et  evangelbtas  poteus  radas  est,  qui  tot  lio:iiii»cs 

satiassel,  el  a  inorlis  perfculo  cunclisque  passioni- 

bos  iiberasset.  Quicunqiie  riaires,  quocunqne  labore 

Tatigaii  sumifs,  feslineuius  ad  puicos :  ibi  lcsum 

inveuiemus,  et  ipsum  faligaiuin  super  pnieum  se- 

deniem,  et  cum  uiuliere  Sainaritaua  colloquenlem. 

iioc  enim  dicit  evangelisu,  quod  i  iesus  fatigatus  C 

ex  Uiiterc  sedebat  Buper  puteum.  £t  ecce  mulier 

-veitii  de  Saraaria  baurire  aquas  {loan.  iv,  6).  > 

Magna  mysteria  lunc  temporis  revebita  suot,  qnando 

Salvator  noster  super  illuni  puteum  mulieri  illi  ae 

uianifestare  dignaius  est.  Hoc  tantum  nos  roodo  dl- 

cere  siifiiciat,  quod  si  ie&us  fatigatus  ad  puteum 

venit,  quanlo  magis  nos  de  oinnibas   faiigationibua 

el  iaboribos  nostris  apud  saiictaruin  Scnpturarum 

puteosDrotfem  consolationem  qoaerere  debemus!  Et 

sicui  Apostolus  ait :  c  Per  patieutiam  et  consola- 

lionem  Scripturarum  spem  babeanius(/20m..xv,i). » 

Ibi  eairo  seinper  invenitur  Je%us  :  ibi  pjus  consolatio 

preslo  est :  ibi  omnes  fatigati  recreantur,  coiisoian- 

tur  et  laeliflcantur.  Ecce  de  putels  satis  diximas.  ^ 

De  cisternis  oibil  iocuii  sumus.  Habeut  eniin  et 

ipsae  bonam  aquam,  utpoie  de  sursuin  venienten 

et  a  nubibus  descendentem.  c  Orone  eniin  datuin 

opUniuin,  et  omne  doiiuin  perfectum  de  sursum  est, 

descendens  a  Palre  lumiuum  (Jacob.  i,  17).  i  De 

cisternls  autem  Salomon  loquitur,  dicens :  c  Bibe 

aquam  de  cisterna  tua,  et  flaenta  potei  tui;  deri- 

venlur  fontes  tui  foras,  in  plaleis  aquas  divide.  Ha- 

belo  eas  solus,  necsrnt  alieni  particlpes  tui  (Proo. 

▼,  16).  >  Cistema  mea  Evangelittm  est;  de  hoc  me 

semper  bibere  ddectat.  Quod  quia  in  quibasdara 

ri9li)  God.  Vat.  el  edil.  Ascens.  :  Mamfestiuime 

^  ■  .- ^  yuod  per  »ervo$  Abraham  pU' 

debeamus.  Prittcipe$  itam- 


■  S<7I«/  VIUU*     V«li.  Cli  CUi 

nohie  ea^ojiiit  Mou$e$,  t/uod  per  $ervo$  Abraham  pu- 
$€99  (odieniee  inteliigere  ^  ' 


-^iife.  vt.  loiai 

difilcileest,  non  immeriio  etiam  piitcus  vocatur.  Co- 
jus  aquas  et  doctrinam  quia  non  celare ,  sed  cuiti 
omnibus  Chrisliauis  communes  habere  debcmus, 
ideo  bene  diciiur  :  c  Deriventurfonies  tui  (bras,  et 
in  t>lateis  divlde  (Ibid.).  i  Sed  qoia  scrlplum  est  : 
I  Ndflie  sanctum  dare  caiiitus,  vel  mfttefe  marga- 
ritasantepdrcos(Jra//A.  vrt, «)  ,>  dlgne  addiiuin  esi  t 
c  Habeio  eas  solus,  ne  sint  atieiii  participe)  lol.  > 
Alieni  namqne  snnl,  quicunqne  nosir»  fidei  ntn 
siint.  Cum  talibus  aui^in  ha^c  a^iia  pariicipanda 
non  esi,  qiix  de  itio  fonle  nobilissimo  nianai;  de 
quo  striptiim  est :  c  (Juoniam  apud  le  est  fons  vii», 
Xi  in  iumlneliio  videhiinus  himeu  {Ptal,  xxxiii,  40).  > 
Quod  ipse  nobis  prsestare  dignelur,  qui  ViVit,  el  re-- 
gnat,  etc. 

SERMO  IV.   D«   EtSDEH 

c  Sintjnmbl  vestri  pr«tiucti,  ci  lucerih»  aVJcii- 
les  in  manibus  vestris  (Lue.  xii,  35).  *  Noii  possuiit 
alii  esse  lucernae  ardentesv  iiisi  iiii  qiii  fnnibos  prx»- 
cinctos  habeitt.  Lucern»  quidem  esse  possunt,  ar- 
denies  esse  non  possunt.  Nisi  enim  ignrs  inferior 
exstiifgiiaior,  soperlor  lucere  non  poiest.  Inferior 
ignis  luxuria  cst;  Buperior,  qnis  alius  nisi  graiia 
Spirilussancti,?  Liicem(e  antem  ipsi  ^unt,  qni  nisi 
conlinenliam  et  casiitaCem  habuerinl,  iion  luiiien  ct 
claritalciii,  sed  teiiebras  ininislrant  ei  caBcitatein. 
c  Caecus  eiiiin  si  catcuin  diirerii,  ambo  in  fovearn 
cadunt  (MaHh.  xv,  U)  i  Domini  senteniia  esi.  Dc 
taiibus  iucernis  dicit  Prophela  :  t  lilac  prodticam 
cornu  David,  paravi  lucernam  Christo  roeo  {9$aL 
oxxxi,  47).  >  Undc  et  in  Evangelto  dicilur : »  Erat 
autem  Joannes  iucerna  ardens,  et  lacens  (Joan.  v, 
35)-«  »  Oe  talibas  et  Doinrnus  ait :  c  Neino  accendit 
Ittcemam,  et  in  abscomliio  ponii,  tieque  sub  modio, 
iKd  super  caudeldbrutu,  ut  luceat  oinnibusi  qul  in 
donio  sont  (Lue.  ki,  35).  i  Qui  ergo  lucerna  esse 
vuli,  lumbos  praecingat,  continentiam  et  castiiatem 
cttstodiat.  Sic  eniin  praecinctos  esse  oportel,  qui  Sa- 
lomoiiis  CHStodiunt  lectum.  Lectus  Sabmoiiis  est 
Ecclesia,  illius  videlicet  Salomonis  qui  ait  c  Ecce 
piusqiiam  Salomon  hic  (Mauh.  xii,  42).  i  Unde  ct 
iu  Canticis  canticonim  dicitur  :  c  En  lcctuluin  Sa- 
lomonis  sexagihta  fories  ambiunt,  ex  fortissiinis 
brael :  onines  icnenies  gladios,  ad  bella  doctlssimi, 
nuiusccijusqueensissiiper  femursuum  propter  timo- 
res  nocturnos  (Cant.  iii,  7).  t  Illl  bene  praecincii 
sunt  qui  snper  fcmiir  suuro,  snum  gladioin  babent, 
illum  vidclicet  gtadium,  quo  castissima  Judlth  Ho- 
loreraem  interfccit  (Judiih  xiii).  Apostolus  Oon  so* 
lum  episcopos  et  sacerdotes,  veritm  etiam  omiies 
ChristianoB,  sanclos,  casios  et  eoniiiienles  esse  ju' 
bet.  Ait  enim :  c  Qui  habent  uxores  tanquam  non 
habentes  sint,  et  qui  solutus  est  ab  uxore  non  do- 
cat  uxorem  (f  Cor.  vii,  27).  i 

SEEIO  V.  ns  EISDCM. 

4  Homo  qoidam  pcregre  profisciscens  vocavf t  ser^ 

Jue  apo$ioU  et  i$ii  $unt,  omneegue  Eccleeia  prwlaiU 
$li  tnim  $unt,  qui  baculo$  ferunt,  ctc. 
(t9l5)  Cod.  Yat.,  Su/fodiHnt. 


10210 


6.  BRUN0NI9  EPlSGOPi  SlGNffiNSlS 


m 


Tos  Buos,  el  iradidii  Hlis  bona  sua.  Ei  uai  dedii  A  lum  talenlum  poauit;  quodooo  taleoiaiir,sedituiafn 


quinque  lalenta,  alii  vero  duo,  :tlii  aulem  uiium, 
iiuicuique  sccunduro  prbpriam  viri^ulem,  et  576 
prorecios  est  staiim  {MatUu  xiv,  U,  i5).  i  Honio 
iste  Salvator  nostiir  est,  qui  Terus  Deus  et  verus 
I10111O9  non  secundum  divinitatem,  qiiae  ubique  est, 
sed  secundum  humanitaiem  profeclus  peregre,  car- 
nem  noslram  ad  coelestia  vexit,  et  ad  Patris  dextram 
collocavit.  Felix  peregrifiatio,  ubi  peregriniv  roox 
cives  facii,  tantis  divitiis  ditantur,  ut  pneteritorum 
oiiiniuin  obliviscantur.  Quinque  autem  talentav  et 
duo,  et  uHiini  idcni  signifidint,  et  quanuiin  duo, 
lanlum  cl  tindm.  Sunt  auteiu  qui  per  quinque  ta- 
lenta,  quinqiie  corporis  seosus  iutelligere  tolunt : 
visum  videlicet,  auditum,  gustuin,  odoratum  et  ta- 


▼ocavit.  Ait  eoim  :  $  Uomo  quldam  proticiscens  to 
cavit  servos  suos,  et  dedit  iilis  deoem  mnas  {Ut, 
XIX,  13).  >  Decem  erant  taleutay  deeem  Brani  ci 
servi.  Mon  decem  siiiguiis,  $ed  slngutis  sbguia  de- 
dit;  Hoc  aotem  ex  eo  inteiligliur  qood  reverteiui 
Doinino  dicunt :  <  Domine,  mna  una  decem  nm 
acquisivit ;  et :  Moa  tua  fecit  qninqoe  nnas  (/M., 
XVI»  18)«  f  In  eo  enim,  qirod  aoam  siiigobriier  po- 
nuol,  IHM1  decenn  sed  uoam  se  accepisse  osiendoiA. 
Et  beiie  decem  taleiiu,  et>  decem  tkni  esse  dtcQR- 
tiir,  quia  oinnes  numerl  in  boc  nuinerocontiiieniur; 
de  quo  jam  s^pe  locuti  sumos.  Quod  auien  aii, 
quod  lionio  isie  peregre  proficiscens  vocsvit  servos 
siios,  et  tradidit  illis  bona  sua  :  si  dequinqnesensi- 


vtuin.  Qui  ideo  quidein  corporis  seiisus  dicuntiir,  '*  biis  intelligatur,  inconTetiiens  esse  fortasse  ▼i(lci)i- 


qiioiiiaiu  eoriim  inslrumenu  in  corpore  sunt,  et 
ipsius  corporis  in^nibra  siDDl;  sensus  autem  ipsi  non 
eoiporiS/  s)ed  animas  sunt.  Tolle  animam,  etTacua 
i-eiiianenliiistntmenta^quia  nequeoculi  vident,  neque 
[f.  ndd.  autes]  audiunt,  neqoe  ipsius  visus  et  auditte 
instrunienta  sunt  t  simiUter  autem  el  in  aliis.  Unde 
manifestum  est,  instromenDa  qoidein  ad  corpos, 
sensus  autein  ipsos  specialiter  ad  animam  pertiiiere. 
Quiiique  autein  sensus  in  auima  sola  intclltgentiti 
consistuiit.  Nulla  alia  instruinenta  ibi  sunt  quibus 
sensus  varientur.  Ipsa  sola  pro  oculis,  pro  aoriboS» 
pro  naribus,  pro  ore;  ct  pro  manibus  habetor. 
Anima  autem  solo  intellectu  irideti  audit,  dfaclt» 
gustat  et  tangil.  Neque  diversis  sensibos  dltersia 
instrumeiita,  quoniam  solus  iniellectus  iii  omnibuA 
sufficit.  Unum  igilur  lalentum  Intellectus  est,  in 
quo  solo,  ct  quinqiie  talenu,  et  duo  oontlnentur, 
quoniara  et  qiiinque  sensus»  et  meinoria,  et  volun- 
t;is  in  solo  iulellectu  cot»ststunt.  Qui  igitor  babet 
uuuin  talenluni,  id  est  iniellectuin,  ipse  babet  ct 
duo  lalenla,  id  est  inemoriQin  et  intellectuih.  Ipse 
bal>ct  et  quiiiqne  talenta  :  visiiin  scilioet,  aiidilum, 
g«jstnm,  odoralum  et  tactum.Qui  eniiu  unum  illuni 
babei,  omiies  habet,  ei  qui  non  oiHnes  babet,  illuin 
nnuni  babere  noii  potest»  Ut  eiiim  de  mnjoribus  to»- 
ceamus,  unom  verbotu  duarum  syllubanim  non 
possunius  nos  siue  memoriaintelligere»  Ut,  verbl 
graiia,  cuni  dicitur  homo,  nisi  primain  syllabam  nie- 


tiir.  Quomodo  enim  tunc  Salvator  nosler  snisdi^ci- 
ptilis  bos  seusus  dedit,  quos  jani  in  i>sa  naiiTiiaie 
acceperant,  et  qiios  uon  soloin  Cbnsii;  sed  serri 
quoqite  diaboli  habentt  lloc  ijgitor  noD  detorfftris, 
scd  de  animde  sensibos  inteliigator;  per  qnos,  01 
jani  dilimus,  spiriiuatis  inieHigeiHia  stgAificalur.  Ei 
banc  quidem  dedH  Domiaw  servis  suis,  perrgre 
prbficiscens,  quami  milhis  homlnuin  habere  potesi, 
iiisi  ab  ipio  ei  per  ipsum.  Hanc  autem  inlellisen- 
liam  tiOa  babet  iudxus;  haec  proprte  Cbristlsnoruin 
etl«  Uttde  Apostoius  ait :  i  Littera  occidii,  spirilus 
autem  vivificat  (//  Cor.  vi).  >  Uanc  aulem  iDtdri- 
gentiam  illi  habenl,  qui  non  terreua,  sed  coelesiia 
,  quaerunt,  et  in  oinuibus  quae  aguiit,  semper  Deo 
'  placere  desiderant.  Ecce  peconia  data  est,  Tidefii 
«musquisque  quomodo  operetur  in  ea.  Ciu>,  ei  post 
modicum  ventiirus  est  Dominus  rationein  poiiere 
cum  servis  suis.  c  Sed  quis  putas  est  fidelis  servus 
et  prudens,  qiiem  consliluit  Domioos  super  raini- 
liam  snam,  iit  det  illis  cibiim  in  teffipore?Beaio$ 
Hle  servus,  quem  cum  venerit  Dominos,  ioTeuciii 
sic  facieniein  {Uatih.  xxiv»  46).  >  Beatus  queiu 
:pecunlam  suam,  cibum  suum.^annoiiam  splriio^ 
leiii^  et  epulas  divini  eloqoii  fldeliter  minisiranieai 
inveniet.  Ipse  enim  audire  merebitor  t  iCoj(e, 
serve  bone  et  fidelis,  quia  super  pauca  foisti  fiii^ 
lis,  supra  muita  te  conslituam  ;  intra  lo  gaodinni 
Domiiii  tui  (Matth.  xxv»  25),  >  Et  tunc  quideni  9lii 


uioriae  coiumendemus,  ut  seqiienti  syllaba  eam  con-  ^  super  decem  civitates,  alii  super  quinque  einuies 

constituentur.  In  qoo  nimirum  ipsa  sancUiniiH 
gloria,  quamvis  magna  saiis  omnibus  sit,  aliis 
tamen  major,  et  aliis  minor  esse  monsiralsr. 
cDiiTert  enim,  ait  Apostolus»  stella  a  sielia  in 
claritale ;  sic  et  resurreciio  monuonim.  Alii 
est  enim  claritas  solis,  alia  clatitas  loiis,  ^ 
alia  claritas  steHanim  {lCor.  xv,  41).  1  Scdquaai- 
vis  cUritas  in  gloria  diversa  sit,  beatitudo  tanes 
577  non  dlversa,  scd  omnimf  eadem  erit,  qnoBiaiB 
unioscojusque  gloria  omnium  eommuttiter  gaudioD 
et  Isbtitla  erit;  qoalls  enim  nonc  concordla  esi  ioier 
omnia  membra  corporis  nostri,  talis  erit  ioter  00- 
nia  membra  illius  supernaecivitatis.  Videamos  mow 
quid  illi  quoque  Dominus  dictorus  sit,  qoi  tsleBloiB 


jungere  valeanius,  nunquam  procul  dubio  lotum 
iionien  iiiuiligeinus,  cujiis  partes  in  memoria  non 
babeinus.  Manireslutn  est  ergo  qiiod  sine  inemoria 
intellectus  baberi  nou  polesl.  Qui  igilur  unum  ta* 
lentuin  habei,  ei  diio  quidem  necessario  Iiabei;  duo 
vero,  ineinoria  et  iiitelleclus,  sine  quinque  sensibus 
esse  non  possunt.  Quod  enim  iiise.isibile  est,  neqiie 
intelleclum,  neque  memoriam  habere  potest.  HabeC 
igitur  et  quinque,  qui  duo  babet.  Idem  igitur  slgoi- 
licatur  uuum  talcntum,  quod  per  quinque.  et  per 
duo  significatur.  Cui  ergo  datur  intellectos,  illi  da- 
tunneinoria  siinul  et  intellectus;  illi  praeterea  dan- 
tur  et  quinqiie  sensus  spiriluales.  Unde  alius  evan« 
gelista  non  quiiiqne,  vel  duo  taleuta,  sed  unum  taii- 


lOOi  SENTENTlii:.  -  LID.  VI.  im 

suum  abscoiidii,  el  pecuniam  Domini  sui  lert<£  ^uf-  A  raiiiur.  Modo  lalenlnm  suum  quilibet  abscond^e 


fodiu  Accedeiis,  HiqHil  Evangeiisiji,  el  iile  qui  unum 
uleriium  acceiieraty  aii :  i  Domine»  uuum  talentum 
tradidisti  mihi,  quod  in  sudario  repositum  custodivi. 
Ecce  liabes  quod  luuin  esL  Timui  ie,  quia  liomo 
aQStems  es;  metis  ubi  uon  seminasti,  et  congregas 
ubi  non  sparsisti  (I^te.  xix»  14).  »  tlogitavi  ergo 
snecum,  ac  si  dicerei»  in  corde  rned  abscondere 
eloquia  tua»  ne  sl  io  vanuni  pecufiiam  tuam  expeii* 
derem,  et  verba  lua  non  obedieniibbs  ninitiaVem» 
mibi  quidem  labor  sdlummodo  esset;  iHis  Vero  ma- 
jor  indepcena  folsaet,  quod  jam  iilterius  t*xcu8a- 
tionem  biibere  iion  possent;  6tpoie  iHi,  qui  et 
scirent,  et  intelligerenl  voluntateorDoniini  sui.  Cuni 
eiiim   etidm  illos  j\idicaturus  et  damnaturus  sis, 


potest;  sed  ventorus  est  Dominus»  qui  id  qiiod  de* 
dit  non  ignoral ;  ab  unoquoque  reqiiiretur.  Qiiid- 
quid  facere  potuit^  et  facere  iioluil.  A  iiialis  sdrvfg 
et  ^igris  auferelur  tuiic  taientum^  et  i^trlbutib  ta- 
lentivet  dabitur  ei  qul  liabet  deT^iii  laleiita.  Qui 
vorO  fldclis  tuerit,  et  in  Ulcfiiio 'siblfiSU)  tradiio 
iiene  laboraveril,  gaudens  e't  eisultaps  a  Doiiiirio 
audiet':  c  Euge,  serve  boiit  et  Odelis,  quia  sbper 
patica  Aiisti  Hdtlid,  supra  iriuUa  te  cohsCiluaiif,  fh- 
tra  in  gaudiuni  Domiiii  ttii,  >  etc.  Qui  viVit  e^  re- 
gnar,  >  elc. 

^fiRJIO  Vl.  — %E  EI£t)Eli. 

f  Yfgilate,  quia  iiescitis  qua  lioraDomlntfs  Vester 
venturtis  est.  lilud  autem  scitote  qliia  si  scirct  pii- 


super  quosnon  seiiiinaeii,  et  super  quos  verbi  tiii  ^  tcrfamrlias  qua  bora  fur  veiiiret,  vigilaret  uiiqiie, 

el  iiou  siiieret  perfodi  dbinuiu  siiam  [Mdtth,  xxv, 
15).  > 

'  <  Deus  maiiifestuk  ((915)  venief,  Delis  rioster,  et 
non  sildbit  (JPlo/.  xxxtx,  i).  ^  Hd^  aiilem  erit  io 
ludicio.  Sed  et  nunc  quotidie  venii  IJoniiiius,  quoli- 
die  servos  suos  vocat,  et  e0s,*qii6s  rctierit  vigilanies» 
ei  in  bobis  operibusperseverantc^,  ^ecuin  ad  cctli^- 
stia  ducit,  et  sicut  sequentia  manifestant  (191G)  : 
c  Super  oiuAia  boiia  sua  't:onsiitu'et'eunr( l/a///<.  xxi, 
48).  i  Si  ad  ultimum  adveniuin  rcspicianiiis,  et 
bonos,  et  malos  omnes  vlgiluiitcs  iiivenict.  Non  erit 
tiinc  teinpus  donnrendi,  sive  buiii,  sive  luali  aliqiiid 
agendi;  sed  soluinmodo  tiinehdi,  et  Judiciuni  ex- 
spectandi.    c  Ergo  diim  tempus  babenibs,  u(   ait 


semina  non  dparsisti;  quidillis  te  facturCim  esse 
puumuf,  i|ui  verba  qdt^lidie  "audieriint,  illis  tamen 
c^bedire  noiueriint?  Talis  lamen  excusatio  quaib 
vnna  et  iniitilis  sit,  ipsius  Domini  reftpoiisione  mon- 
sii-aiur.  c  Serve  mdle  et  pigei\  sciebas  qiibd  ego 
1i<iino  ansieriis  siiro,  mctcus  ubi  non  seininavi,  et 
colligens  ul.i  non  sparsi;  qnare  ^o  non  dedisli  pe- 
tuniain  mconi^d  mcnsani,  et  ego  veniens  utique 
Tiim  nsittris  Bxegrsscfm  illamt  >  (fHif.,  $2).  Si  ino, 
Inquii',  taleni^^^e  scicbas,  quoniodo  nie  bffendcre 
iion  tiiiiebast  Non  tiinor  boc,  sed  pigritia  fecit. 
f  Piger  »  eiiim  c  propterirlgus  arare  nbluit;  meli- 
dicabit  igitiir  xsiate,  et  nbn  dHbitur  ei  (Prdv,  xx, 
4).  »  Sive  ^rgd  obediant,  sive  non  obediant  subjocii 


«/A:iaiis,  tanien  lacenduin  non  est.  Unde  ad  Exe-  ^  Apostolus,  operemdr  bonum  ad  omnes  (Calat,  vi, 


cbielem  Donilniis  aft :  c  f  ili  bomini^,  speculaiorerh 
posu^  te  doinui  Israifl.  Nlsi  anniiAtiaveris  iiiiqiio 
iniquitatem  suam,  hnimafn  ejii^  de  manu  tua  requi- 
rani.  Si  autem  anniiniiaveris,  et  Ip^e  teaudire  no- 
Incrit,  ipse  in  iiiiquitate  sna  morietur;  tu  autein 
afniroam  tuain  libei^asti  (Eiech.  iii,  i7).  i  Neuio 
rgilur  peduniani  sibi  crtBditam,^  nemo  laleniuiu  sibi 
tommissom  abscondere  Velit.  t  Qui  ab&condii  fru- 
mentum,  malcdicilur  in  populis  (Prov,  xi,  2C).  > 
Neroo  lucernam  siib  ino<lio  poiiat.  Mensa  quoque 
proposilionis  iion  intra  velum  recondii:!,  scd  eiin 
posita  est.  Dicltur  de  sacerdoie,  quaiulo  ingreditur 
vei  egreditur  de  sanctuario,  nisi  linlinnalmlaandita 


iO).  I  Hoc  esl  enim  vigilare,  in  bonis  operibus  per- 
seVerare.  Uia  aniina  dorinit ,  inlo  quast  niortiia 
jacet,  qua»  negligens  et  desidiosa  esi,  et  nibil  boiii 
operatur.  Vigilant  boinines,  ut  custodiant  doinos 
^78  su^^*  ^^  ^^^^  divitix  major^s,  et  latroncs 
ferociores  sunt  bic  quam  ibi.  llte  divitix  tempora- 
lessunt,  isue  aelcrnx.  Itli  latrbnes  vUibiles  sunt, 
isii  videri  non  possunt.  c  Ininiicus  eniiii  noster  dia- 
bolus,  tanquain  leo  rugiens,  circult  qUxrens  quem 
devoret  (/  Petr,  v,  8).  i  Sed  vigilare  quilibct  potest, 
si  quideiii  ct  lalrones  vigilant.  tJnde  quidam  ait : 
(Jtjugulent  homine$  $urcuni  de  nocU  latrones, 
(HORAT.,  Epi$t.) 


fuerini,  mortc  morietur  (Exod.  xxviii).  Tinlinnabula  p  Ui  icipsum  serves  non  expergisceris?  Sed  \%\x  vi 

sacerdotum  iinguai,  voces  et  sorniones  sunl.  Isii 

sunt  qnibus  dicilnr  :  c  Qui  reniiniscimnii  Dominoin, 

nc  laceaiis  et  detis  silentium  ei  (I$a.  lxii,  C).  i 

Oinr.cs  de  lalentis  istls  aliquod  babemus ;  iienio  se 

cxcusare  potest,  nisi  forte  qni  scnsuin  ct  intctli- 

geiitiam  non  babet.  Quse  qui  non  babet  pecora  iiifc- 

riorest;   si  quidem  et   pecora  babent  sensum,  et 

intellectum.  Quod  est  sensus  in  corpore,  lioc  inlel- 

leclus  in  aniina  est.  Ncino  sine  bis  boiium  aliquod 

vel  malum  agcrepotest.  Nequead  jusiitiain,  vel  ad 

pecctitum  eis  imputatur,  qui  sine  his  aliquid  ope- 


{mi)  God.  Yat.,  Credito. 

(1915)  Edit.  Ascens.,  niamfe$te. 

il9i0)  G^d.  Vat«  et  cit.  OJiiio  :  Super  omnia  bona 


giliae  suiit  malse.  llle  autem  bene  vigilabat,  qui  ail  : 
f  Media  nocie  surgebam  ad  confiiendum  tibi  (P$al. 
cxvni,  62).  I  Iste  non  solutn  vigilabat;  sed  etvigi- 
lando  Deum  laudabat.  Illae  vigili»  bonae  suni,  qu» 
oUos^e  non  sunt,  et  in  Dei  laiidibus  fiunt.  De  quibus 
et  alibi  ait  :  c  Si  dedero  somnum  oculis  meis,  et 
palpebrismeisdormiiationem.et  rcquiem  temporibus 
meis;donecinveniam  locuin  Doinino,  labernaculuin 
Dt'0  Jacub  (P$al.  cxxxi,  4).  i  iste  ergo  ideo  vigiia- 
bal,ut  in  suicorporisbabitaculo  dignam  Deo  domnm 
aediricaret,  non  ut  verbis    otiosis,  et  vanitaiibns 

$ua  iUo$  conuitwt.  Beatu$,  inquit^  ille  «enwff,  ^ntffit 
cum  venerit  Dominue,  invenerit  vigilantem.  AmeHt 
dico  vobi$y  $tti?er  omnia  bona  $ua  constituel  eeim,  etc. 


11^05  ^.  BBtJNONlS  EMSCOPI  SlCraENSIS  \tM 

V9kcam.Tales  tigilia&  et  Apostatus  qasrit,  ubi  ail :  A  essc  noB  potueruitt;  quomodo  docmienle,  vol  uao 


i  \Um  esl  iam  tm  de  somiio  sorgere,  iittnc  euim 
firopior  est  noslra  salus  quani  cum  crediiirmus.  Nox 
praecessit,  dies  aulem  appmpinquaTit.  Ahjiciamos 
ergo  opera  tenebrarum,  et  imluamur  arma  lucis, 
sicut  in  die  hooesie  ambuleinus  {Hom.  xrti,  seq,),  > 
Et  revera  iUe  bene  vigilat,  qui  diabolt  et  tenebra- 
Tum  operationes  fugit,  et  lucis  veritalisqoe  arinis 
iiidutus,  boneste  et  composite  Deo  servit.  Unde  el 
aiibt  dicil  :  c  Vigilaie,  jusli,  et  noUie  peccare.  i 
Melius  est  enim  non  vigilare,  qiiam  vigilare  et  pcc- 
tare.  f  Vigiiale  et  oratc,  et  siate  in  flde,  virililer 
agiie,  conforlamini  in  Domino,  et  omnia  in  chariiaic 
iianl  (/  Cor.  xvi,  1^;.  i  llle  beue  vigiiat  qui  bxc 
t)inuia  operalur,  qui  ila  vigilal,  non  esl  otiosus.  De 


vigibmie  paslore  esse  poicrutitoves  ^ecune  ?  Noedor- 
mieos  vei^nda  discooperuil,  quod  Cbam  ejus  fllios 
viiiit  et  irrisiu  Yigileni  igitur  praelaii,  ne  forte 
subjedo^m  risus  et  opprobria  fiani.  Lot  quoqiie 
dormiens  filias  corrupii,  qui  tl  vigilassei,  soi  ipsiui 
memoriain  habuisset,  ei  nuuquam  laDtum  scelus 
fecisset.  £l  tu  igitur  iiomo  qulcunque  seairus  dor- 
iuis,  et  utramc|ue  flliam,  auimain  Videlicet»  et  car- 
nem  violas  et  perdis»  duin  eas  per  iliiciU  vagari 
el  foruicari  perniiliis.  De  diviiibus  scriptum  esi ; 
I  Dormierunt  soinnlim  suum,  el  nibil  iiivenenini 
omnes  viri  diviliarum  ia  maiiibus  suis  {PiaL  lxit, 
6).  I  Quolies  crgo  diviies  doruiijui,  quoiies  ipsi 
sapienies,  qui  ccelestibus  Ibesauris  divites  suui. 


ipso  euim  SaJvatore  dicil  Scriplura,  qnod  peino-  ^  olio  el  iiegligenlix  se  Iradunt;  lolies  veras  ei  spi 


ctabai  iii  oraiione  in  monle  Oliveii,  id  est  incnie 

pacis   ei  cbaritalis,  in  nioiiie  misericonlix  ct  pic* 

tatis.   Uli  qui  in  lioc  monie  vigilaiil  el  oranl,  iu 

judicio  audiUiri   sunl  :  i  Vcnii&,  beuedicii   Palris 

niei,  percipite  regiium  quotl  vobls  paialum  est  ab 

origiiie  mundj  (Maiih.  xv,  34).  >  Qiiare?  quia  bene 

Vigilastis  et  orastis,  quia  siiuul  ificcum  in  nionle 

niisericordise  babilaslis.  c  Esurivi  eirim,  ct  dedislis 

niibi  maiiducare  sitivi;  et   dedislis  mibi  bibere; 

hospcs  eram,  cl  coliegislis  tne  (/6id.  v,  25).  >  Talcs 

vigilix  l^oiiae  simi,  talcs  oiiosx  non  sum,  talcs  Do- 

mino  phiceiil,  el  lales  nos  faccre  jubel.  Tales  vigi- 

lias  faciebai  Judilh,  quaa  llolopberitem  doriAieiiiem 

iiileifec)t>  relinqueus  nobis  exemplum,  qualenus  ct 

iios  si  fornicaiioiiis  spiriium  perdere  voluuius,  jc- 

juniis    et  oralionibus  operam  demus.  liis  arinis 

vlcii  illa,  his  superaius  esl  ilie.  Dicitur  de  luuliere 

forii,  per  qiiain  Ecclesia  biielligilur,  quod  c  iion 

exstiiignelur  in  nocle  iucenia  ejus  (Pro«.  xxxi,18).> 

Diciiur  eliai!!|  quod  c  de  Bocte  surrexii>  ei  dedit 

proidain  domesllcis  suis,  el  cibaria  ancillis  suis;  > 

in  quo  nimirum  ejus  vigilix  aperiissime  commen- 

daiitur.  Salvaior  nosicr,  quaiido  nalus,  iion  dor- 

niieiilibus,  scd  vigilaulibus   apparuil.   Dicil  entm 

EYjtngelisia,  quod  c  pasiores  erant  in  regioiie  eadciu, 

cusiodieutes  vigilias  nociis  super  gregcs  suos  (Luc. 

lU  8).  >  liis  auieiu  apparuit  angelus  Domiui,  ei  alt 

illis  :  c   Ecce  anounlio  vobis  gaudiuro  magnam, 

qiiod  eril  omni  populo ;  quia  iialus  esl  vobis  bodie 

Salvalor  uiundi,  qui  est  Cbrislus  Dominus  ha  civi- 

lale  David  (/6i</.,  IC).  i  Audiant  ergopaslores  Ec* 

clesiiB,  aiuliani  boc  episcopi  el  sacerdotes;  vigilent 

super  greges  suos  :  vigilt*iit  semper,  el  solliciii  siul 

super  populuui  sibi  commissum.  Audiant  Apostoliiin 

diceniein  :  c   Praeier  iUa  qux  exiriusecus  sunl, 

iiisiaulia  mea  quoiidiana,  solliciludo  oinnium  Ec- 

clesiaruro  (/i  Cor.  xi,  ^8).  »   Ipse  Salvalor  noslor 

ad  discipulos  vciiiens,  eos(tue  dqrmicnles  itiveniens, 

vigilare  eos  prxcipiens,  aii :  c  Vigilale  ct  oraie,  ne 

inlrctisiu  teutalionem  {Matih,  xxvi,  81).  i  &luliuin 

ergo  contra  omnes  diabolicas  icniaiiones  possuiit 

vigili»  et  oralioiies.  Si  Domino  iu  navicula  dor- 

inienle  discipuli  liuiucruut,  et  douec  vtgilaret  secttri 


riluales  divitias  auiitlunl.  Duae  ineretrices  coram 
Salouiooe  conlendcbanl  iuter  se,  quarum  aheni 
filium  inierfeceral  ;  doriuieus  quippe  oppre&sil 
cuiii ;  allera  autein  lam  iicgltgeiis  ei  sorouoleula 
fuit,  ul  de  sinu  (^us  ipsa  iicscieale  iilius.  ejus  sob- 
Irahi  poiueriU  Auiba:  inalx,  ainbx  ineretrices  eraol 
istsc,  qua;  (am  negligcnles  ct  taiii  soiunoientae  fue- 
niut.  Altera  laincn  pejor,  qnae  postquam  fiiiuiu 
iiiierfecerat,  alierius  qiioiiue  filiuni  occidere  cona» 
baliir.  lu  Evangelio  etiaui  scriplum  est,qaod  c  boino 
qvidam  semintvit  boiiuiu  seiueu  iu  agro  suo,  ci 
duin  dormireni  homines,  venit  inimicus  bomo,  ei  sn- 
per  semiuavii  zizania  iii  inodio  Irilici,  et  abiit  (Manh, 
XIII,  ii).  I  Gaudeaul  igilur  vigiiautes  et  providi,  io 
579  quoruiu  messum  iuiiuicus  intrare  uon  v;ilet, 
quorum  boua  opera  suae  faUitalis  semiue  \tularenoa 
poiesl.  Timcanl  auium  ctormieutes  ci  negligenies, 
ue  bonum  scuien  verbi  Dei,  qiiod  in  suis  pecioribus 
seminatum  esl,  ab  hoc  iuiroico  diripiaiur.  Ei  sicut 
alibi  iuEvaiigelio  legiiur  :  c  Teuit  dlaboius,  uUoliai 
verbuni  de  corde  eororo»  iie  crcdentes  saivi  Cant 
{Luc,  ^iii,  i2).  I  c  Beati  eniin  qui  audiuul  verlwui 
Dei,  el  custodiunt  illud  {ibid^  xi.,  28).  i  Qnodipse 
nobis  praeslare  dignelur,  qui  vivit,  etc. 

6ERII0   Vll.    DE  EISDEM. 

Doniiuus  et  Salvalor  nosler  in  Evangeiio  ioquiuir, 
dicens  :  c  Beati  muudo  corde,  quoiiiain  ips^  Deu:ii 
videbuut  {Matih.  v,  8).  i  Uude  Psaluiista  ait :  i  G^ 


d: 


muudum  crea  in  me,  Deus,  ei    spiriittm  recuiai 


innova  in  visccribus  meis  {PsaL  l,  12).  •  lllud  cor 
inundum  non  esl,  quod  odio  ei  iniqiiiiale  el  niaiis 
cogilatiouibus  pleiiiim  esU  De  qno  ipse  Domiaiis 
ait :  c  Ex  corde  exeuiit  cogilatioiies  nKilae«  (bmica- 
lioues,  furla,  homicidia,  adulteria,  falsa  lesiimo- 
uia,  ei  siiuilia,  qiiae  coiuquinaDl  hominem  (Mattk, 
XV,  29).  »  Talia  ergo  corda  tuunda  iioa  suut.  cEi 
ahiiudanlia  eniiu  cordis  os  loquitur  (Ltcc.  vi,  45)  ;i 
quod  ex  corde  abuudal,  manilesialur.  Illud  cor  luuii- 
duin  esl,  in  quo  non  vana  et  falsa,  sed  semiones 
et  eloqiiia  Dei  reposiia  sunU  Quales  videlicei  babe- 
bai  ille  qui  dicebat  :  c  Iii  corde  meo  abscoudl  eio- 
quia  tua,  ut  non  pecceui  tibi  (P^aL  cxviii,  71). » 
Unde  ei  Salomon  ait ;  c  Omnl  custodia  serva  cor 


1065  SENTENTIiE 

c  Publicantis  percndebdt  pecius  suuin  dicens,:  Deus, 
propitius  ektomihi  t>eeCatori  {Lnc.  xviii,  15),  i  qui 
cordis  consilio  se  p^csisfte,  et  Deurn  offendisse  iu- 
teUigebat.  Hinc  est,  quod  sacerdotes  d^  oinni  obla* 
tfone  pectoseulum,  et  armum  dextrom  suseipfunt 
(LevU.mi),  ut  bene  cordaii,  et  pectorosi,  cunctis 
ad  se  venieotibtts  de  bono  tbesauro  cordis  sui  bona 
et  utilia  consifia  reddere  valeant.  Multa  corda  illis 
necessaria  snnt,  qui  aliortini  hominum  corda  suis 
consiliis  replere,  et  omnibus  se  laterroganltbus 
4le  miiltis  quttstionibBS  respondere  deb^nt.  Hic  est 
ittique  ihesaurus  noster ;  hic  rcposit»  stint  diviti» 
nostrse,  ideoqve  omni  custodia  et  diligentia  ^erve- 
mas,  et  eustodiamus  corda  nostra.  Inter  alia  orna* 
menta  sacerdotalia»  rationatle  judicii,  jubente  Deo, 
faciam  est,  quo  pectus,  et  cor  pontificis  ornsretfir 
«t  rouniretur,  et  quasi  signo  superposito  thesauros 
intemus  repositns  ostenderetur  (1917).  Erat  autem 
raiionale  judicii  quadrangulum,  et  duplex  ad  men- 
suram  palmi,  factum  ex  auro,  et  hyacintho,  pur- 
pura,  coccoqne  bis  tincte,  et  bjrsso  retorta,  opere 
polymito.  Habebat  autem  lapides  duodecim  in  qua- 
4uor  ordinibns  positos,  in  quibus  sculpta  erant  uo- 
inlna  duodecim  filiorum  Israel  .  ipsum  nomen  e]us 
jnagnum  aliquid  in  boc  ornamento  signlflcari  osien- 
^t,  in  eo  videlicet,  quod  non  soluni  ratiooale,  sed 
rationale  ]udleii  vocatur.  Considerare  namque  de- 
bet  file  Cujus  pectus  tali  omamento  ornaium  esty 
fit  judicia,  qu»  Inde  exeont  ratienabilia  fiant,  et 
nunquam  a  justitia  et  ratione  recedant.  Respiciat 
semper  episcopos  ad  rationale,  legat  in  libro  pecto- 
ris  soi,  videat  quomodo  vocetur;  magna  sapien- 
lia  est,  multum  proflciens  cognoscere  nomen  ejns. 
Hle  solus  liber  sofficere  posset,  sl  tamen  esset,  qoi 
IntelligereC,  qood  per  ipsum,  et  >n  Ipso  signifi- 
catur.  Yldebant  ludsel  rationale  boc,  sed  nOn  inielli- 
gebant,  quod  per  ipsum  significaretur.  Uli  hoc 
intelligunt,  4]uibus  Dominus  ait :  <  Tobis  datum  est 
fi4»sse  mysterium  regnl  Dei,  csterls  aotemio  para- 
liolis  (Lne.  tih,  H)).  »  Quidquid  In  utroqoe  Testa- 
mento  eontinetor,  totum  iioc  io  ornamrato  figuratur, 
Unde  ei  l)ene  superpectos,  et  cor  pontificts  ponitor* 
ai  in  illo  divini  volominis  secretario  totios  veritatis, 
ei  scienti»  plenitodo  esse  intelligator.  Hoc  omnes 
accedant,  hic  omnes  sapientiam  qoserant  ad  ponti- 
ilcis  peclos,  et  ad  ornamentom  soperposltom;  et 
non  tdtitom  ejospolcbritodinem  videre  sofficiat :  in- 
terrogent  per  singola,  qoid  illi  colores,  qoid  au- 
rum,  quid  lapides,  et  csetera  quaeque  significeiit. 
Nam  neque  ipsa  roeiisura  signiflcatione  caret.  Ad 
inensuram  palmi  Cactum  est^  iUios  videlicet,  de 
t|tio  SGriptom  est  :  «  Quis  mensos  est  pu- 
giHo  aqoas,  et  coslos  palmo  ponderavit?»  (l$a. 
XL,i2.)Cmli  ergo,et  ritionaleonius  mensone  sunt : 
*  COsli  enarrant  gloriam  Dei«  et  opera  manuum  ejus 
annuntiatfirmamentom  (P«.xvni,l).  »  Uanescilicet 


.  -  LIB.  VI.  106« 

A  g'oriam,  quae  in  rationale  continetur.  Si  quadrangu- 
lum  raiionale  non  esset,  libri  speciem,  et  formam 
non  haberet.  In  ejus  qualnor  angolis  qnaluor  Evan- 
gelia  posita  sunt.  Uabes  ergoNovum  Testnmeniuin, 
faabes  et  Yeius,  qu%  tibi  oslendunt  illa  doodecini 
nomina  fitiorum  580  isi*ael,  ex  quibus  Synagoga 
tota  processit.  Duplum  est  raiionale,  ut  ei  lu  iii 
utroque  Teslainento  duplicem  intelligenliam  quseras. 
l^n  enim  ad  liltcram  sotam  inielligere  sufflcit ;  nisi 
et  spiriiualis  addatur  iniellectus.  Tides  ibl  aurum ; 
ad  puritaiem  et  pulchriiudinem,  ad  loitiis  anima^, 
eorporisque  decorem ,  et  claritatem  te  invttat. 
Exemptum  tibi  dat»  quam  purus,  et  ab  omni  cor* 
roptione  mundus  esse  delieas.  Si  qua  adbuc  cor- 
ruptio  est  in  te,  tolle  illam,  donecad^iiiri  purita- 
B  tem  et  pulcfaritudinem  totiis  redig^ris.  Quatuor 
autem  colores,  quos  ibi  vides,  quatuor  suni  virtutcs 
principaies;  prudentia,  Justitia,  rortiiudo,et  tempe- 
rantia.  flis  qoaloor  virtuiibos  regitor  mandos  qnae 
ita  inter  se  conjunctse  sont,  ot  ona  sine  rdiqois  esse 
non  Taleat.  Ubi  enim  sapientia  est,  ibi  justitlam, 
fortitodinem  et  temperantiam  esse  oporlet.  Simili- 
ter  autem  obi  justitia  084,  ibi  sapientia'  est,  forti- 
tudo  et  temperanlia.  Sic  ost  in  alils.  £t  hyacinifaus 
qoidem,  qoia  est  aerei  coloris,  ad  sapieniiam  te 
provocat,  qoae  de  sursum  est ;  quia  f  omnis  s  pien- 
lia  a  Domino  Deo  est  {EcelL  i);  de  qua  Salomon 
»t:  c  Mitte  eam  de  sode  magnitudinis  luae,  ut  me- 
cum  sit,  et  mecom  laboret  (Sap.  ix,  10). »  Ipsa  eniiti 


cnteris  virtulibus  altior  est,  et  ejus  folgore  csetcrae 
iliustrantor.  Porpora  vero Juslitia  cst,  qooniam  et 
purpura,  et  josiiiia  ad  reges  pcriinei«  qui  et  leguin 
conditores  suni,  et  purpura  specialiter  iuduunlur. 
Quibus  etiam  dicitur  :  «Diligiie  justiliam  qui  jiidi- 
catis  terram  (Sap,  iV. »  (1918)  Coocus  auiein  qui 
rubri  et  sangulnei  coloris  est  ad  fortltudinem  nos 
inviisit,  qua  sancti  ma^rtyres  armati  occidi  qiiideni 
potuerunt,  vincl  non  poluenint.  Est  anlein  coccum 
bis  tinctom,  qoia  diiplex  cst  manyrii  genos,  qno- 
niam  non  solom  iHj  martyres  sont,  quos  tyratiiii 
interflciont ;  verom  et  illi,  qni  carncm  suam  cuni 
vltiis,  et  concupiscentiis  crucifixeniiit.  At  vero  per 
lini  candorem  temperantia  figurator,  quo^  semper 
laeta  et  asperum  niliil  ostendens,  omnia  ad  concor- 
ly  diam,  et  pacem  trahere  conatnr.  Yalde  otile  est, 
iios  oolores  semper  inspicere,  et  quid  significent 
intelligere.  Qoid  vero  lapides  significeni,  Ipsa,  quae 
in  eis  scripta  snnt  nomina  ostendoniL  Duodeclin 
igitur  lapides  duodecim  patriarcbaB,  per  quos  diio- 
decim  apostoli  sigmncantor.  Hos  antem  videre^ 
faos  semper  in  memoriam  faabere,  horum  fidem,  ct 
conversationem  lenere,  quam  utife  sit,  qoam  ne- 
cessariom,  qoid  attinet  dicere?  Non  solum  aotem 
diiodeclm  patriarcb»,  et  doodecim  apostoli  in  iHis 
lapidibos  signrficati  sont ;  verom  eliam  et  lota 
utriosqoe  Testamenti  sanctorom  omniom  miilfitudo» 


<1917)  Earodem  >xpositlonem  praestat  commen- 
larius  S.  Brononls  ia  cap.  xxviii  Exod. 

Patrol.   CLXV. 


(1918)  Edit.  cit.  babet :  Coeeum  rubrt  ei  sangtdnel 
eohrhf  elc. 

34  j 


\W1  S.  BRllNONIS  EflSCOPI  S16MIENSI$  406^ 

qux  ab  jsiis  viginli  qoaluor  senioribus  originem  do-  A  diiigii,  nunquam  in  iiinere  ad  earo  feniendo  ernir« 

polcsl.  El  quod  valde  laudabile  ia  ea  es(,  ipsa  a 


cit.  luler  hos  omnes,  el  marlyres  omnes  ei  confes- 
sores  com^putantur.'  Ibi  Stephanus  ei  «Laurentius, 
ibi  Marlinus  et  Benedictus,  inclusi  auro,  multo 
splendore,  multoqoe  Jcandore  fulgentes,  magnaro 
iiosiris  /nentibus  lucem  infundunt.  Ad  bos  semper 
intendamus,  ad  hos  mentis  oculos  dirigamus,  siroul« 
que  cum  Psalroista  dicamus  :  c  Cogitavi  dies  anii- 
quos,  el  annos  aeiernos  in  menie  habui  (P$al,  lxxti» 
6).  1  Bcati  qui  bos  lapides  scmper  in  pectore  feruiil. 
Beati,  qui  borum  niemoriam  in  corde  sciiiper,  et 
in  pectore  geruni.  Utinani  l>eati  Beiiedicti  nonien, 
et  memoriam  semper  in  coide  habeamus;  quatenus 
duin  cjus  meinores  sumus,  ejus  vitain,  el  sanctain 
conversationem  imiiari  seinper,  ei  lenere  i>ossi- 
mus.  Quod  aulem  in  quaiuor  ordinibus  terni  lapi«ies 
|icr  singulos  ordines  dispositi  erant,  quid  aliud 
significat,nisiquodquatuorfivangeliorum  tibri  Tri- 
niiatis  mysterium  laudare  non  cessanl,  sed  simul 
concorditer  una  voce,  siiie  iniermissione  die  nocie- 
que  clamant  el  dicunl :  i  Sanctus,  sanctus,  sanctus 
Dominus  Deus  omnipotens,  plena  est  omnis  lerra 
gloria  e]us  (ha*  lii).  »  Qui  vivit,  el  regnal,  etc. 

CAPUT  III. 

SERMO  I.  DE  QUOVIS  SAN'***  ' 

4  Simile  est  rcgnum  co^lorum  bomini  negolialori 
quxreuti  boiias  margaritas;  iiiventa  autem  una 
pretiosa  margarita,  abiit,  et  vendidit  universa,  qu« 
babuil,  et  emit  eam  (Matth.  iii,  45). » 

.In  exempio  et  siinilitudjne  unios  negotiatoris 
docel  nos  Doininus,  et  Salvator  noster  quales  Ec- 
tlesiaB  negotiatores  fieri  debeant.  Dicit  enim  unura 
negoiiatorem  fuisse ,  qui  in  emendis  margarilis 
opcram  dabat,  cumque  una  pretiosa  margarita 
multum  ei  laiidata  fuisset,  et  provinciam  nbi  eam 
quaereret,  et  hominero  a  quo  eam  emere  didicisset; 
Hbiit,  et  vendidit  omnia  qoae  habuit,  et  emit  eanu 
Talii  margarita  non  invenitur  ubique;  proprium 
enim  locum  hahet,  in  quo  sine  iahore  non  reperi- 
tur.  Via  quoque  longa  et  difiicilis  est,  qua  ad  eain 
pervenilur.  Multi  latrones,  multa  pericula,  loca  de-. 
scrta,  besti»  diversi  generis  sunt  in  itinere,  581  ^ 
ipsa  via  angustissima  est,  quae  negotiaiores  ad  eam 


periculo  eos  defendit,  qui  eam  aroore  et  desiderio 
emere  veniunt.  Neque  magnopere  carat  si  corpore 
occidanlur;  quia  facile  ipsi  est  eos  a  mortais  susci- 
tare.  Hostes  visibiles  parvi  pendit,  qui  in  solo  cor- 
pore  potestatem  habcnt.  At  vero  invisibiles  hosies 
magnum  impedimentum  faciunt  negotiatoribus  qirv- 
rentibus  eam.  Insidiantes  enim  in  itinere  diversi 
generis  bestias  post  eain  mittunt.  Aiios  avaritia, 
alios  luxuria,  alios  superbla,  alios  invidia,  allos 
vana  gloria,  alios  ingluvies,  atque  alios  inobedieniia 
retardant.  Sunt  et  multae  aliae  bestise,  quas  maligni 
spiritus  negoliatoribus  opponunt,  ne  ad  banc  desi- 
derabilero  margariiaro  pervenire  valeant.  Hic  est 
ille  calculus,  quero  Doroinus  se  dare  promittit.  Iloc 
eniro  in  Apocalypsi  Joannes  apostoius  ait :  «  Vin- 
centi  dabo  calculuro  candiduro,  et  in  calculo  no- 
men  novum  scripiom  est,  qood  nemo  scit,  idsi  qni 
accipit  {Apoe,  ii,  27).  i  Datur  ergo  vincentibns  Iktc 
margarita,  et  nisi  vincentibus  non  dator ;  ibi  vi- 
ctoria,  ubi  pugna  :  c  Nemo  enim  coronalor  oisi . 
qui  legitime  certaverit  (//  7tm.  n,  5).  >  Sie  pognn- 
vit  baec  virgo,  cujos  hodie  festivilas  eolitor,  el  ideo 
calculoro  candiduro  accipere  meruit.  fiaec  igitur 
margarita,  vita  aeterna,  beatitudo,  sumroom  bonom 
intelligi  potest,  qood  utiqoe  quale  sit»  nemo  scit, 
nisi  qui  accipit.  Unde  Apostolus  ait :  « Quoniam 
oculus  non  vidit,  nec  aoris  audivit,  nec  in  cor  ho- 
minis  ascendit,  quae  praeparavit  Deos  diligentibus  se 
(/  Cor.  II,  9).  I  Neroo  id  scire  potest,  qood  io  cor 
boiniuis  non  ascendit.  Tales  sont  negotiatores  Ec- 
clesiae  Dei,  qualis  iste  negotialor  esl;  quem  Domi- 
nus  ad  exemplum  proposuit,  qui  inventa  ona  pre- 
tiosa  margarita  vendidit  omnia  bona  sot,  et  compa» 
ravit  eam.  Sic  Petros  et  Andreas,  Jacoliits  et  ioan- 
nes,  qoos  de  piscatione  vocavit;  mox  relictls  reti- 
bus  secott  sunt  eoro.  Sic  et  caeteri  aposloli,  sie  mar- 
lyres,  et  confessores,  sic  et  monachorom  ordo,  qai 
nonsoloro  soa*  relinquunt,  veroro  etiam  seipsos 
hi^us  margaritx  desiderio  servitoti  subjiciunt.  Hic 
est  ilie  tbesauros  ia  agro  absconditus,  quem  qui 
invenit  horoo,  abscondit,  el  venditis  omnibos  eum 
emlt.  De  qoo  et  Salvator  noster  coidam  se  interro* 
perdociL  Sed  beaius  JUe,  qui  ad  eam  pervenire  et  p  ganti   respondit :   i  Si  vis  perfectus  esse,   vade, 


eam  habere  potest.  Non  est  magna  quaestio  de 
niagno,  vel  parvo  pretio,  quo  oomparator ;  divites 
namqoe  et  paoperes  eroere  earo  possont;  et  mol- 
toties  paoperes  melios  quaro  divites  eam  acqoirunt. 
Magis  aflecto,  et  animo,  quam  pretio  adipiscilur. 
Tantum  valet,qoantom  habes.  llle  digneearo  eroere, 
et  possidere  meretor^  qui  venditis  omnibos  eam 
emit.  Ne  timeas  omnia  dare ;  ipsa  tibi  sola  sofficiet; 
uibil  iibi  deerit,  si  eam  baboeris.  Oronia  iu  illa 
possidebis,  qujecunqiie  tibi  in  desiderio  fuerint, 
hypocritas  fogil^  avaros  respuit.  Qui  vel  flcie  eam 
quaerunt,  vel  plus  quam  ipsaro  ;  qui  aliud  cum  ea 
(liliguni,  eam  hnbere  non  possunt.  Sponte  se  oficrt 
ex  auiore  quaerenlibos.  eain,  et  qiii  multum  eam 


vende  oronia  quae  habes,  et  da  pauperibus,  et  habe- 
bis  tbesaururo  in  coslo  {Matih.  xix,  12).  i  Quid  est 
eiiiin  habebis  thesaurum  in  coelo,  nisi  babebis 
margaritam  iUaro  pretiosain,  habebis  vitam  xier- 
naro,  beatitudinem,  summuro  bonom,  calcolum  can- 
diduro,  et  in  eo  noroen  scripturo  est,  quod  nemo  scfi, 
nisiqoi  accipitf  His  verbis  apertissime . docemur, 
quod  Salvator  nosier  ipse  est,  qul  et  margarilam* 
et  locum  ejus,  et  pretium  ejus,  ct  vitam  per  quain 
ad  eam  Teniretur  negotiaioribus  ostendit.  Nana  el 
ipse  negotiator  est,  et  Liles  margarifas  veodere 
solet.  Dnde  et  in  Apocalypsi  Laodiciae  eptscopo 
dicit :  <  Suadeo  tibl  emerc  a  me  aunim  ignitom, 
probatum  ut  locnples  fias  {Apoe.  iii,  28).  i  Sed  Istc 


1069  SENTENTIiG.  -LIB.  VI.  1070 

bonuB  toegotlalor  ottni   pfelate  ,  el  miwriconlia  A  sunt  |H^pter  qnst  Sahalor  nostcr  in  mundum  veuii; 


pleniis,  contra  aliomm  consuelttdlnem  vllius  venditV 
et  charius  emic.  Yili  pretio  venditsua,  magnoaliena* 
Unde,  et  nobis,  qni  ejtis  sanguine  empii  smnus, 
Aposlolns  loquitur  dic^s  :  t  Empti  enim  estis  pre* 
tio  magAo,  glorificate  et  portate  Deum  In  corpore 
ve&tro  (/  Cor.  vi,  26).  >  Si  enim  in  hac  commuta» 
ilone,  qwB  inier  ejus  sanguinem  et  nostram  te« 
demplionem  facta  est,  considerare  veiis,  quid  da« 
lum,  eiquid  acceptum  sii,  facile  inteiliges  maxima 
pro  miiiiniis  eum  dedisse.  Veniijgilur  isle  nobtlis 
aegotiator,  afferens  faecum  maximas  merces,  qiiibus 
mundus  perdHus  rednneretur,  Sed  quid  emil?  Res 
Yilissimas,  ovea  debiles  ei  iiifirmas.  Non  quod  ei 
fiecessarias  essent,  sed  ut  eas  sanaret,  recrearol. 


unum  videlicet,  ut  oves  emeret,  alterum  ut  nego- 
tiandi  ariem  docereu  Utrumque  factum  est,  quia 
ill^e  emptas,  ei  redempt»  suni,  el  isti  docti ,  ei 
inslrucii  sunt.  Iste  est,  qiii  €  peregre  proficiscens 
vocavit  servos  suos,  el  tradidii  i1lis  bona  siia,  di 
cens  {Matih.  xxv,  14) :  i— c  Negotiamini  dum  venio 
{Lue,  XIX,  45).  >  Docult  eos,  qiiid  debeanl,  el  ubi 
veras  divitias  invenianl.  Dcdit  preiium,  viam  osten* 
dit,  et  ubi  margarita  lam  preliosa  inveniatnr,  edo- 
cnit  illam  quaerendam,  illam  emendam,  iiiam  te- 
nendam,  Hlam  cunciis  diviiiis  et  bonorlbus  prffifer 
rendara  docuit,  quia  illa  sola  est,  qu»  possessc^res 
sues  beaios  ct  «eternos  facerc  polest.  Illa  ducil  bo- 
mines  ad  snmmnin  bonuni,  stipra  qnod  nonest  aliiid 


ei  tii  loco  pascu»  collocarel.  Ipse  eniin  est  ilie  ^  l)onuin,  quo  habcntur,  el  possidemur  omnia  bon». 


pastor  bonus,  qui  posu4t  animam  suam  pro  ovibus 
sais;  qui  relictis  nonaghita  novem  in  descrlo,  unain 
venil  qiiierere,  quae  pcrierat.  Unde  et  ejus  nativitas 
primnm  pastoribus  nuntiata  est.  Dcccbat  eitiin,  ul 
bomines  ejusdem  officii  priini  venienti  occnrrerenl. 
TaUs  csi  enim  hominum  consue(udo,~ut  ad  loca 
extranea  venientes  primum  sui  offiicii  homines  quae- 
ranL  Daio  igitof  magno  prelio,  paucas  oves  cmit, 
sed  bonas  etfeimndas,  et  ex  quibus  mulii  greges 
ovium  nati  snnt.  De  qualibus  in  Canticis  cantico- 
mm  dicitur  :  i  Denles  tui  sicut  greges  (onsarum 
ovium,  quae  ascenderunt  de  iavacro  omnes  geroeliis 
foellbus,  el  sierilis  non  esi  in  eis  {Cani,  iv,  2).  t 


Hoc  bonuin  in  hoc  mundo  inveniri  non  poiest.  Nemo 
enim  in  hac  vita  tam  divcs,  ei  tam  fcnic,  et  tain 
potens  aliquando  fuit,  cui  aiiquid  non  dcesset,  qiiod 
habere  voluisset.  Cui  vero  aliquid  dcest,  et-cu}  sm 
non  sufficiunty  nondum  ad  uUimum,  el  suminuni 
lionum  pervenit.  Si  enim  ad  ultimum  bommi  pcr- 
venissel,  nullum  bonom  esset,  quod  desiderare  po- 
tuisset.  0  quanta  bona  sutii,  qu»  diiissiint,  ei  poten* 
tissimi  hujusmtmdi  ardenti8simecoocupite«nt,ct  faa« 
berc  non  possunl!  Aut  enhn  sanitatem,  &at  saplentuim, 
aut  aliquid  aliud,  quod  enumerare  longum  est,  sem* 
per  hi  tales  mhiiis  habent.  Non  sunt  igkur  bcaii, 
neque  ad  suminum  «t  uHimum  bonum  pervenire 


Bonaeoves,  qn»baptlz3iae  et  super  nivem  dealbatae  ^  valenl,  qui  in  talibus  bonis,  tantisquc  deficiunt. 


snnt.  Bonae  oves,  quae  tons»  et  exspofiatae,  oninia 
propter  Deuro  relinquentes,  nihil  proprium  habere 
volunt.  fionae  oves,  inter  qnas  nuHa  slerilis  est, 
S8S  quarum  unaquxque  gemcllis  felibus,  doctrina 
Bcilicet,  el  operatione  deconitur.  Et  tal^s  quidem 
debent  esse  Ecclesiae  dentes;  tales  debent  esse 
episcopl  et  sacerdoies,  et  quicunqiie  in  Ecclesia 
dentium  officium  soscipiunl,  et  qui  cibis  spirituali- 
bns  aliis  outriunt,  ita  candidi,  ita  mundi,  ita  fe- 
candi,  Ita  omni  sarcina  supcrflua,  et  nociva  exspo^ 
Haliesse  debent;  omnes  enim  ad  lliarum  ovium 
pnlehritudinem  formandi  sunt,  qtiae  prim»  de  lava- 
cro  ascenderunt,  per  qoas  videlicet  sanctos  aposto- 
tos  inteUigimos,  et  caeteros,  qoi  iilis  temporibus 


Soii  itaque  nostri  negotiatores  regni  ccelotii  ii  sunl 
sapientes,  qul  caduca,  transitoria  et  fugitiva  bona 
despicientes ,  mondi  hi^us  honores  el  digiiitates 
pro  nibilo  ducentes,  ad  illud  solummodo  bonum 
tendunt,  qitod  est  summum,  et  supra  quod  iion 
est  altttd  bonum,  in  quo  se  possidere  confidunt  om- 
nia  kona.  Quod  nobis«  elc. 


SERXO  11« 


DE  ArOSTOLIS,  ET  EVAHGELISTIS  ET 
DOCTOBTBnS. 


c  Simile  est  regnum  coeiorom  sagenae  miss»  in 
mare,  et  e;  omni  genere  pisclum  congregantt,  quam 
cum  iniplcta  esset  educentes,  et  secos  liltus  scden- 
tes,  elcgerunt  bonos  in  vasa  sua,  malos  autem  foras 
miserunt,  etc  {MaUH.  xin.  47).  >  'Qimte  in  lib.  De 


crediderunt,<quibu8omnibuseratcorunumetanima  Dnovo  mundo,  et  sermone  qui  de  mari  et  piscatorl- 

nna,  et  (1019)  nemo  dicebat  aliquid  esse  suum,  sed 

eranl  illls  oronia  commonia  {Aet,  iv,  52) ;  >  unde 

ei  Aposiolus  aii :  c  Imitatores  mel  estote,  sicut  et 

ego  Chri6ti<i  €or.  xi,  i).  >   Has  igiiur  ores  imitari 

debemos,  qnia  ex  iHis  geniti  sumus.  c  In  Christo 

enim  leso,  ail  Apostolos,  per  Evangelium  ego  vos 

genoi  (/  Cor.  iv,  15) ;  t  in  grege  enim  Dei,  in  p4w 

poio  Dei^  non  nisl  oves  sont.  fisto  patiehs,  et  imio- 

cens;  esto  faumilis,  ei  mansueius;  laete  tno  nu- 

triantur  infantes,  et  lanis  tuis  vestiantur  paoperes 

Bona  ovis  beatus  Pauius,  qui  lupus  fuerat,  nata  de 

tribu  Benjamin,  qni  lupus  rapai  interpretalur.  Duo 


bus  novis  inscribitur.  Cui  timlus :  Boc  eti  mare 
ma^itmn. 

SERMO  III   OE.   EVAIVGELICC  LEGIS  PRiEOICATlOME. 

c  Omnis  scriba  doctus  in  regno  ccelorum  similis 
est  patrifamilias,  qui  profert  de  tbesauro  suo  nova, 
elvetera  (Mtuth.  xiii,52).  > 

Regnuin  coelorum,  regnnm  angelorum,  regnum 
apostolorum  sancta  Ecclesia  est;  quoniam  ccelis 
munitur,  ccelis  [clanditur,  coeiis  regitur,  et  defen- 
diiur.  De  quilus  scripturo  est :  c  Coeli  enarrant 
gloriam  Dci.  >  Omnis  igitur  scriba  doctus,  omnis 
Eccleslae!  prxdica(or,  qui  in  regno  cmloruro,  in  regno 


(191»)  God.   Vat.  :  /V«c  ^ats^iioni  #0PNm,   qutff  ponsidebm,  dxcebaff  eie. 


1671 


S.  BRUNONIS  EPlSCOn  SIGNIEMSIS 


1071 


sanciorniA  apMtolonini  |iraNltcandu  et  docenai  offi-  A  poneinr  in  ea  nMirus»  et  «ntenuirale  Uuu.  ufi  iu  » 


eium  suscipU»  similis  debet  esse  hominl  patrifami- 
lias,  qui  profert  de  tbesaoro  suo,  de  aecreto  prcio- 
Hs  sui,  de  secretario  cordis  sui  nova,  el  velera. 
Gonsiderare  del)et  ubi  sit,  in  qno  regiio  el  in  qna 
domo  sermonem  facit.  Aliter  enim  in  regno  cceloruni» 
et  aliter  in  Synagoga  Judaeorum  loquendumeat ;  aliter 
in  palatiisimperatorum,  et  aliter  in  tuguriispauperuni 
divitiae  dispensand»  sunt.  Cogitet,  qui  magistri,  qui 
principes,  qul  dispensatores  in  illo  regno»  et 
B83  iii  >^1^  raniiiia  fuerint  ante  se.  lllos  imiietur, 
illorum  mores,  et  viiam  sequatur;  iilorom  liiigua, 
•t  sermone  loquatur.  c  Nou  sunt,  inquit,  loquela*» 
neque  sermones,  quorum  non  aodianlur  voces  eo- 
rum  (PiaL  xviii).  >  Proferebant  igltur  de  thesauris 


llane  autem  suam  domom  v«odit»  qui  crtainalia 
peccaia  committit.  In  cujus  etiam  peraona  Apoaiolus 
ail :  <  Ltx  quidem  spiritoalis  est :  ego  auiem  car-- 
naiis  venundatus  sob  peccato.  Qui  enim  facit  pec- 
catiim  servus  est  peccati  (Aom.  vu,  14).  *  Aniiiift 
autem,  in  <|uo  redimendi  potestas  datur,  tota  uniii»- 
cujusque  viia  praeseos  intelligere  esU  Polesi  igiUir 
homo  redimere  domum  suam,camem  $oan»8eipsaia 
totum  quanto  tempore  in  bac  vita  esL  flac  vero  viia 
flnita,  jam  redimendi  potestaiera  non  babeL  Redeai«- 
ptio  autem  in  sola  poenitentiaest»  et  ideo  quiaine 
poenitentia  moriuntur,  nulia  els  redempUo  inaiiei» 
nec  in  ipso  quidem  Jubilaeo ;  quoniam  nltiina  aenlen* 
tja  suscepta,  ad  sternae  festivitatis  gloriam  tranafer- 


suis  nova  et  velera,  sed  de  omni  lingua,  et  serinono  B  rentur  sancti.  Huic  auiem  sententi»  simile  illod 


ioquebaniur.  Mudo  Novl,  modo  Veteris  Ttstamenti 
divilias  proferebant.  Inde  igilur  esi  quod  spousa  ad 
SiK>n8um  loquitur  dicens :  c  Omnia  poma  nova  et 
vetera  servavi  tibl  {Cant.  vii,  13).  t  Si  nova  poma 
^t  vetera  sunt,  novas  quoque  et  veieres  arbores  esse 
necesse  est.  Yeteres  arbores  patriarcbae  et  propbe- 
ue»  novae  vero  apostoli  et  doctores  intelliguntur. 
Habent  illi  sua  poma,  babent  isii  ei  sua.  Liraque 
bona  sunt,  et  hxc  et  illa  servanda  et  custodienda 
sunL  Sicut  arbores  dlversse,  ita  et  poma  diversi 
generis.iuveniuntur.  Quaedam  eiiim  sunt,  quae  cruda» 
etsimul  cum  cortice  manducari  possunt;  qiuedam 
vero  nisi  cocta  et  cortico  exspoliata  fuerinl,  ad 
^omedendum  idonea,  el  suavia  non  sunL  IIoc  autem 


videtur,  quod  in  Evangelio  Dominus  ait :  t  Ambii- 
late«  dum  lucem  babetis,  ne  vos  lenebrm  compre- 
hendant  {Joan.  xii,  55).  »  £t  Apostolos :  €  Oiioi 
tempuH  habemus»  operemor  bonum  ad  omnes  (Go/ef  • 
VL  10).  i  £t  alibi :  i  Secundiim  duriiiara  toam»  et 
impccniiens  cor  tuum,  tbesaurizas  iibi  iram  in  die 
irae,  et  reveiationis  Justi  judicii  Dei,  qui  reddel  niu- 
cuique  secundum  opera  sua  (Aom.  ii»  5>.  >  £cce  isla 
Qova,  et  ilia  vetera  sunt.  Sed  si  velimus  videre  ditis- 
simum  patremfamilias  de  tbesaoro  suo  nova,  et  ve- 
tera  proferre,  audiamus  Salvaiorem  nostrum  de 
cgbIo  dicenlem :  i  Audistis  quia  diclom  est  antiquis : 
Non  occidos,  qui  auiem  occidlt,  rens  erit  judicio. 
Ego  autem  dico  vobis,  quia  is  qni  irascilor  fratri 


in  arboribtis  iiostris,  et  in  arboribus  utriusque  Te-  ^  suo,  reus  erit  judicio  :  qui  autem  dlxerit  fralri  sao 


atamenii  reperire  non  est  difficile ;  quoruni  quidero 
poma  serniones  sunt,  et  sententiae.  Lege  in  iibris 
lioysi,  et  diversi  geiieris  poma  inveuies ,  quae  neque 
jtb  omnjbus,  ucque  uno  modo  comedi  possunL  Quae- 
dain  euim  ibi  sunt»  quae  ipsi  quoque  infauies  sitie 
<ftfficultate  suscipiunt;  qualia  sunt :  i  Uonora  paireni 
et  inatrem;  non  occides,  non  maechaberis,  non  fur- 
lum  facies,  non  faisuin  testimonium  dices,  non  con- 
cupisces  rem  proximi  tui  {Luc.  xviii,  20).  »  llux 
eiiim,  quia  secundum  lilteram  intelliguntur,  nulli 
ad  comedendum  difficilia  sunt.  Ipsum  autem  iutelli- 
jgere»  comed«sre  esl.  Quaedam  vero  ibi  reperies,  qus 
vix  ipsi  juveiies  rodere  possunt,  et  paucorum  est  ea 
poquere,  et  cortice  exspoUare.  Hoc  enim  episcoporum  | 
et  saoerdotum  offlcium  esL  Yelut  cum  iegitur  de 
domo  ieprosa*  de  arboribus  circumcidendis,  de  agris 
non  diverso  semine  serendiSt  et  moltis  aliis,  quae  si 
^dlitleram  inielligantur,  vana  essevidentur;  si  au- 
lem  spiritualiter,  infirmis  mentibus  sunt  proflcua. 
Dat  legem  Moyses  in  quodam  loco  [LevU.  xxv),  ut 
si  quis  in  civitate,  qu»  muros  baliet,  domum  suain 
vendiderit,  usque  ad  complelum  annum,  redimendi 
babeat  poiestatem.  Finito  vero  anoo  nec  redimere, 
nec  In  jubilaeo  recuperare  poteraL  H«c  litieraliter  a 
Judaeis  observabatur ;  sed  spiritualis  sensus  in  ea 
eontinetur.  Est  enim  haec  civitas  Ecclesia,  ciijus 
inurus  ex  lapidibus  pretiosis  esL  Uude  etiam  scri- 
pium  est :  c  Urbs  fortitudinis  noslrae  Sion,  Salvator 


racha,  reus  erit  concilio  ;  qui  autom  dixerii  fiateet 
reus  erit  gebennae  ignis  {MaUh.  vii,  21).  i  Ex  ilia 
quidem,  quae  antiquis  dicta  sunt,vetera  siint;qme 
autem  ipse  diiit,  nova  sunL  Yetera  praeoepta  liomi- 
cidium  interdicunt;  nova  vero  non  solum  bomici- 
dium,  verum  etiam  iram  et  omnem  ii^uriam  prolu- 
bent.  Et  quicunque  fratrem  suum  olieDderit,  et 
contra  se  commoium  et  indignaMim  iatellexerit.  si 
in  sua  malilia  et  superbia  perseveraverit,  et  fratri 
suo  reconciliari  despexerit«  quia  charitatis  paeisqoe 
vinculum  solvit»  sine  qua,  ut  Apostolos  eil,  nemo 
Deum  videbit,  reus  erit  non  soium  judicio,  vel  con- 
^ilio,  verum  etiam  gebennae  ignis.  Hoc  enioi  ipse 
^  Dominus  manifestat  cum  dicit  :  c  Si  oflieras  maooi 
tuam  ad  aluire,  et  recordaius  fueris,  qood  fraier 
iuus  liabct  aiiquid  adversum  te,  relinqae  ibi  mooas 
tuuin  ante  altare,  et  vade  prius  reconciliari  iratri 
tuo ;  et  tunc  veniens  olieres  munus  tuum  {Maith.  v, 
25).  >  Qui  euim  peccant*  et  pcenitere  noloni,  eorum 
monera  abominator  Deus.  Itemque  audiatis»  quia 
c  dictum  est  antiquist  oculum  pro  ocuio  ;  ego  anien 
dico  vobis  non  resistere  malo,  sed  quis  te  percss- 
serit  in  unam  maxiliam,  praebo  illi  et  alleram  {ihid^t 
39).  I  Dicjergo,  cui  non  iicet  resistere,  quonuKb 
injuriain  facere  licet  ?  c  Audistis,  quia  dictnm  est 
antiquis,  diliges  amlcum  tuum,  et  odio  liabebis  ioi- 
micum  tuum.  Ego  autem  dico  vobis :  Diligite  ioani- 
cos  veslros,  benedicite  bis  qui  oderuni  tos  (i^-> 


I(y«  SENTENTIiE. -^LIB.  \I.  1074 

44).  » fb$c  «iten,  et  btg  simUia  ;»aivaior  noater  A  nuiu  diligemes  aures  perroralas  babent.  Similiter 


cum  diceret,  de  nobili  ilio  sai  584  cordis  thesauro 
iioya  et  Teiera  proferebat»  et  scribas  doctos  in  re- 
gno  cosioraiD  sibi  simiies  esse  Toiei>at.  Proferamas 
igilttr  et  bos  nova»  et  vetera»  non  autem  de  thesauro 
nostro,  sed  dato  nobis  a  Domioo  Deo  nostro.  Duos 
magnos  thesautos  babemus,  alter  noYiis,  aiter  ve- 
tiis;  de  his  et  aliis  necessaria  nobis  suscipiamus; 
de  bis  nova,  et  vetera  proferamusy  quiims  Dei  fa* 
uiiltam  natriamnsv  vesttamus,  regamus,  doreamus» 
•imul  eom  ea  ad  leiernam  i^ealitadineuii  pervenire 
valeamiis ;  ipso  ad|avante»  etc  • 

SraHO  IV.    DB  VIROmiBUS* 

c  Simlle  est  regnum  ccslorum  decem  f  irgtnibos, 
qum  aedplentes  iaropades  suas  exleroni  obviam 


aulem  et  gustus  itie  sapiens  est>  cui  non  crapula,  et 
ebrietas,  sed  jejuniuio,  et  absiineniia  deiectabilis  est^ 
Qui  u^n  cibos  superfluos,  el  delicatos,  sed  mensura- 
tos«  salubres  et  necessarios  quaeril.  iiie  quoque 
odoralus  sapiensest,  qui  non  iraliit  aniniara  ad  peo- 
candum,  neque  illicitis  odoribos  deieciatur.  £t  |ego 
quidem  nulium  corpori  sensum  esse  puio,  in  quo 
niiims  bomo  delinquat.  Manus  quoque  iil^e  saplentes 
sunt,  de  quibus  dicitur  :  c  Manussuas  aperuitinopi» 
ei  palmas  suas  esiendit  ad  pauperem  {Prov,  xxxi, 
20]^  I  De  quibus  ei  Psaimista  aii :  <  Ldbores  ma» 
niium  tuarum  manducabis,  l)eatus  es,  et  bene  libi 
ertt  {P$al.  cxxvti,  2).  >  Et  Apostoios :  rQui  luraba- 
tur  non  furetur,  magisautem  Ial>oret  manibus  suis, 


nponso,  et  spons».  Quinque  autem  ex  eis  erant  fa-  ^  quod  bonum  esl,  ut  habeat,  uude  tribuat  necessiu* 

lem  patiepii  {Ephes.  vi,  28).  i  Manus  sapientes  noii 
suiit  oiiosje,  sed  semper  in  aiiquo  opere  utili  vohint 
esse  occupatae.  Ha;c  autem  de  virginibus  sapientibus 
dictasunt;  quasqul  oognoscit,  CaUias  qooqueiguo^ 
rare  non  potest,  quia  enim  tales  noa  sunt,  falua$ 
esse  necesse  est.  IJnusquisque  bomo  suam  virgtnem 
cognoscit;  alienas  cognoscere,  diflQcile  esl.  Multae 
enim  faiuie  sunt,  quas  sapientes  esse  pulantur.  Sod 
bsec  fatuitas  in  judido  manifestabitur;  qula  qom 
prndentes,  et  quae  fatuae  sunt,  tunc  omnibus  tono* 
tescet.  Hoc  autem  in  iainpadibus  cognosceior,  qum 
vei  cum  luinine,  vei  sine  Jumine  apparebunt.  Qua 
auiem  virgines  in  hac  vita  non  corriguntur,  nec  de 


luae,  el  quinque  prudenles.  Sed  quinque  faluaB,  ac* 
cepiis  lampadibus,  non  sumpser unt  oleom  secum  : 
priidenles  vero  acceperunt  oieum  in  vasissuiscum 
lampadibus,  ete.  {Mauk,  xv,  i).  i 

R^num  coeioruni  Ecciesia  est,  cujus  omnes  fllii, 
01  ai  pee^aiores  sint  ad  cHimparationem  aiiarum 
geulium  virgines  sttni,qooniam  ipsi  Gbristi  sanguiiio 
■uii  redempti,  etex  aqtia  et  Spiritu  sancto  regeuo- 
rati,  a  prima  illa  corruptione  mundaii  sunt,  quia 
omnia  bumana  natora  suam  virginitatem  amisit. 
€um  aiitem  omnes  isiae  virgines  non  soni  plures, 
quamquinque,  etquiiique  decem  esse  probantur,  et 
noii  piures.  Quinque  enim  sunt  corporls  sensus,  qui 


per  istas  virgines  significantur ;  visus  videiicet,  au-  p  faiuitate  ad  prudentiam  transferontur,  quales  de  hae 


ditus,  gnstus,  odoratus,  et  laclus.  Sed  quia  In  duas 
partes  isti  dividiiniur,  id  est  in  Catoos,  et  prudenles, 
i»  denarhim  numerum  eum  eonscendere  non  dobium 
est.  Omnis  Igitur  homo  quinqoe  virgines  babet,  aive 
faioae,  sive  pradentes  siol*  Pmdenies  autem  iilae 
auLt,  qii»  peccare  limenl,  et  bona  agere  concupi- 
acunt.  Ubl  eniin  prudeulia  est,  ibi  peccatum  locum 
noii  babet.  Unde  ei  pbliosopbi  (lixerunt,quod  sapien- 
tes  non  pcenitebit.  Quem  enim  pceniieat,  qui  poeni- 
lenti»  o|>us  oou  agti!  flac  enim  sapientia  praHliUis 
eral  iile,  qui  dicebat :  c  In  omni  viu  inea  non  re- 
prebendit  me  cor  meum  (/00».  xxvii,  6).  1  Sapieo- 
les  sunl  iili,  de  quibus  dicitur :  c  Oculi  mei  seinper 
»d  Dominum  (P<a/.  xiiv«i5);  1  etiiie  dequoscri 


vita  exibuut,  taies,  ol  niUil  in  melius  conimutatae  in 
aeiernum  supplicium  Ibunt.  Cum  enim  dixerint  ipsae 
sapientibus,  <  Date  nobls  de  oleo  vestro,  quia  iain* 
padesooslrae  exstinguuntur  {Malth,  xxv,  8), » dignam 
suis  meritis  respoiisionem  accipient,  neque  pcsni- 
teniiae  fructum  recipient,  quia  poenitere  noloerunt, 
ne  forle  inquiunt  illae ,  <  non  sufficiat  nolNS 
ei  vobis,  iie  potius  ad  vendentes  et  euiite  vo- 
bis  {ibid, ,  ?).  1  Hjec  verba  non  compassionis ,  sed 
irrisionis  esse  videntur.  Bonum  tamen  oonai- 
lium  esset  ,  si  boc  illae  facere  possenl.  Moloe- 
runt  boc  facere,  quando  potuerunl ;  volunt  modo  ^ 
sed  non  possunl.  Sed  quid  mirum  si  irrideantiir 
585    >    meiDbris  Ciiristi ,  quas  ,  ui   Psaimisla 


ptom   est :  <  Defecerunl  oculi  mei  in   eioquium  d  ^'^*  irridet  et  subsannat  ipse  Christus.  <  Qui  babi- 


loum  {P$al.  Lxviii,  4).  1  £1,  <  ad  te  levavi  oculps 
meos,  qol  babitas  in  cceiis  (Pso/.  cxiii,  t).  1  Beatus 
qooque  Martinus  sapientes  ocuios  liabebat;  de  qiio 
legiiur.  Ocniis  ac  manibus  in  ccelum  semper  inienuis 
erat.  Tales  haliebat,  qui  ail :  <  Peplgi  foedus  cum 
octtlis  mels,ne  cogitarem  de  vii^ne  {loan.  xxxi,  1 ).  1 
Saplentes  quoqae  aures  vaniloquiis,  mendaciis,  de- 
iractionibus,  et  verbis  otiosis  non  deleciantur.  £l 
lales  quidem  aores  requirebat  Doininus  cum  diccret: 
c  Qui  baliet  aures  audiendi,  audiat  {Lac,  viii,  8).  1 
Uiidc  et  amici  i)eaii  Job  omnes  ei  inaurem  auream 
unain,  et  ovem  unam  dedisse  leguniur.  Servus  quo- 
que  Ahraliae  Jnvenien8Rcbecc.ini,  iuaures  aurcas  ct 
armlflas  ei  dedisse  narratur.  Boni  et  illi,  qni  Domi- 


tat,  iiiquit,  iii  ccelis  irridebit  eos,  et  Dominus  subsan^ 
n.bit  eos(Psa/.  11,  4).  1  Suscipiunl  iUse  consiiium, 
seil  sine  utiliiale  suscipiunt.  Bonum  quidem  essa 
sciunt,  sibi  tamen  seruin  et  inutile  esse  cognoscuot. 
Pergunt  ad  olei  vendiiores,  non  autem  pedibus,  sod 
(lcsiderio  pergunt.  Quid  est  autem  desiderio  per- 
gere,  nisi  pigre  desiderare?  Slc  omnes,  qui  in  in- 
ferno  sunt,  quotidie  ad  nos  revertuntur,  quoniam 
hoc  soio  desiderio  faligautor,  ut  eis  revertendi 
liceuiia,  id  est  commealos  detur.  0  si  liceniiam 
habere  potuissent,  quanlo  studio  virgines  suas  vaid- 
tates  et  sensus  suos  ab  illa  priina  fatuilate  ad  pru- 
dentiani'  revocarc  laborassent?  Qnoniodo  ociilos  a 
vauttatibiis   averierent,   aures   detracUonibus    et 


1075  S.  BRUNOKlS  EHSCOK  SlCNttNSI&  im 

malis  consiliis  claaderenl.  guslum  a  crapub  ei  A  spiriius  piwWart  ei  reswlere  MBClis  angeli»  poiBi^ 
ebrielate  compescerent?  Quomodo  nares  ab  iiliciiis 


odoribus  arooverenl,  ei  manus  eleemosynae  et  mise- 
rfcordifle  operibus  pnepararent?Nen  ultra  despice-' 
rent  ofei  venditores,  non  ulifa  despicerent  eplsoo* 
pos  et  sacerdotes.  Isti  enim  sunl,  qni  oleum  vendunt; 
isti  sunt,  qui  nos  misericordiae  opera  facere  docent ; 
quae  videlicet  opera,  quicunque  non  Iiabuerit,  lam« 
pades  quidem  babebit,  oleom  et  luroinis  nutrimen- 
lum  iu  judicio  non  habebit.  c  Dum  aniem  irent 
emere,  venit  si^onsus,  el  qnae  paraiae  erant,  intrave- 
runt  eum  eo  ad  nuptias,  et  clausa  est  jaiiua  {Mauh* 
ixv,  iO).  >  Nuriqnam  lioc  iter  finieiur  eis,  quia  nun- 
quam  hoc  desideriQm  recedet  ab  eis.  Sed  dum  itlaB 
in  hoc  desiderio  iaborant ,   dum  rolseri  homines 


sel,  nisi  rorie  pReltandi  deaiderio^et  pra^a  Tohyitatef 
Non  facile  psatet.  At  vero  in  Ecckista  maotftatttni  esc^ 
lalia  quotidie  prttlia  fierK  Est  auteia  hiler  bofio»  ei 
malos  angelos  iste  muiidus  divisQs,  et  aliqiiaBdD 
boni  angeli  super  maios,  aliquando  mali  snper  bonos 
praedam,  et  rapinas  non  modicas  faciant.  Unde  infi- 
nitae  lites  et  im^acabiles,  et  magna  quotidie  praelia 
8unt  Ittier  eos.  Uode  et  quidaro  angelns  ad  Danielem 
loquitur,  dicens :  *  Noli  timere,  Daniel,  qvia  exau- 
dila  siHil  verba  tea,  et  ego  veK»  propter  sennones 
tuos.  Prfiioeps  regni  Persarum  restitit  mlbr  ▼iginti 
ttAO  diebus :  et  ecce  Michae^  uaus  de  principibos, 
priinus  veiiil  in  adjulorium  meuro  (Dan.  x,  it-t3>.  i 
Princepf  autem  iste  regni  Persarun  unna  allqvia 


soipsos  accusant,  et  sua  facia  reprehendunt,  sublto  '  de  maUgDis  spiritibos  intelligitur»  qui  Per^mro 

regno  ei  popalo  prsesidebat,  et  ad  soas  Tolnniatia  et 
iniquitatls  opera  coneitabat,  et  Dei  popolo.  qui 
captivus  ibi  detinebaturt  magnum  impedimentura 
faclebat.  Sed  Michaelis  arohangeli  auxiliOt  el  Da- 
niells  orationibus,  quas  audilas  dicrt,  princeps  iste 
miquiiatis  snperatus  esse  ostenditnr.  Ecce  qnomodo 
hiterseboni  ei  mali  angeli  praeliaolur.  Ecee  que- 
inodo  regna  et  provlnclaSt  qnibus  prappositi  sunl 
defendere  et  expognare  eonteiidonu  Suiit  enim  qui- 
dam  gradus  inter  bonos  angelos  et  586  *^^^^ 
malos,  qnibus  nlminimpraeferuntnr;  unde  et  lieatos 
Dionysius  Areopagila  in  iibro  De  hierarchia  tres 
angelorum  dispositiones  esse  dicit  (1920).  £t  in 
priina  quidem  dispositione  cbernbim  ei  seraphiui» 


veniet  Dominus,  qui  reddet  unicuique  seeundum 
opera  soa.  Bl  lunc  quidem  Janua  cesli  aperietur 
boniSt  et  claudetur  malis.  Ibunt  illi  in  supplicium 
aeterhum,  justi  autem  in  ▼iiam  aeternam.  Quod  ipse 
praestare  dignetur. 

SEBXO  Y.  DB  SANCTO  mCHAELB  ARCUARGeLO. 

I  Facium  est  prxiium  magnum  in  coelo,  Michael 
et  angelt  ejus  praeliabanlur  cum  dracone,  et  draco 
pugitabat,.et  angeli  ejns,  et  non  praevaluerunt,  neque 
locus  inventus  est  eorum  aroplius  in  coelo  (Apoc. 
XII,  7  et  8)»^>  Et  projectus  cst  in  terram  serpens  ille 
antiquus,  qul  est  diabelns,  et  Satanas,  et  orones 
angeli  (||u»  in  terram  misst  sunt.  Mbgnnm  praelium, 
hi  quo  Micfaael  prineeps  angielorum   pugnat  cum 


iliabolo  princfpe  daemoniomm.  Uoc  pntlhim  quotidie  ^  et  ihronos.  In  secunda  auiem  potestates,  virtotes  ei 


llt  tn  Ecclesia;  quoniam  Ecclesia  coeluiii  vocatur. 
Lege  in  Evangelio,  et  ubicunque  Dominus  dicit : 
Stmile  esi  regnum  coelorum  illi,  et  illi  specialiter  et 
proprie  de  S.  Ecclesia  intelligitur.  SimiNter  aulem 
et  in  Apoealjpsi  ffequenler  Ecclesia  coelum  vocatur. 
De  Bcctesia  igrtur  hoc  fntelligitur,  quamvls  etiam  si 
de  alio  ceelo  hoe  intelligatur,  non  omnino  inconve- 
niens  esse  Tidetur.  Manlfestum  enim  est  quod  inde 
propler  superbiam  siiam  draco  projectus  est.  De  quo 
ei  Propheta  aii :  <  Quomodo  cecidisii  de  eoelo  luei- 
fer,  qiii  mane  oriebaris  :  qui  dicebas  in  corde  tuo. 
tn  ccelom*  ascendam,  snper  astra  coeli  ponam  solium 
iheum  :  sedebo  in  monte  testamenti ,  in  lateribus 
aquiloois,  er  ero  simills  Aliissimo  (fMi.  xiv  12-  , 
U).  >  De  quo  in  E<vangelio  Joannis  Dominus  ait : 
<  Qnoniam  ab  milio  mendax  fuil,  et  in  veritatc  non 
sietil  (Joan,  vii,  ii).  i  Dc  q<:o  et  Dominus  afio  in 
Evangelio  :  c  Yidebam.  inquil,  Salnnam,  sicnt  Ail- 
giir  de  coclo  cadentein  ILuc.  x,  18).  >  Gonsiat  igitur 
qnod  ipde  cecidit,  sive  angelorum  virtute  et  pote- 
staie,  sive  sola  Dei  voluntaie  eum  ad  inferiora  prae-i 
eipitante.  Multa  enim  angelornm  ministerfo  operatus 
est  Deus;  qui  si  voluisset,  soto  nutu  facei-e  potuissel. 
Quid  enlm  est  quod  ipse  iion  possit?  Oinnra  in  ejus 
voluntate  sunt  posita,  et  nihil  est  quod  ejiis  volun- 
taii  resistere  possit.  Quomo<lo  eniin  ibi  mallgnus 

(1920)  Lib.  I,  cap.  6,  7, 8,  9.  Vid.  dissert.  Nicolai 
de  Nourrjy  de  operibus  S.  Dion.  Areopag.  iterum 


dominationes.  In  teriia  autem,quaB  uliina  eat,  aoge-^ 
los,  arcbangelos  et  principatus.  Et  sicol  ipse  ait, 
quaedam  secreta  divinl  eonsilH  allqoando  reTeiantDr 
iilrs  qui  in  prima  dispositione  sont,  qoae  tamen  Inh' 
riores  dlspositiones  ignorant.  Quae  vero  inferjoribos 
revelantnr,  superiores  ignorare  non  possnnt.  Qiia 
in  re  non  pnrva  inter  eos  diirereniia  esse  looostra- 
tur.  Et  spirltus  qnidem  omnes  vocaninr,  angelorttro 
Ycro  nomen  offidi  est,  non  naturae.  Uiide  aeripioai 
est :  c  Qui  facit  angeios  suos  spiritos,  el  minislros 
suos  fiammam  ignis  (P$aL  ciii,  4).  »  Qui  eiiim  ibi 
spirilus  soluromodo  sunt,  quando  mltiunlur  angeli 
fiont.  Isti  igiiur  vero  nomine  angeli  vocantur,  qui 
ad  bqjus  mundi  regimina  et  cnstodiam  nobis  a  Deo 
missi  sunt,  inter  quos  l)eatus  Michael  obtinet  pria- 
cipatum,  qni  non  solom  angelas  ei  archangehis, 
verum  etiani  angeiorum  et  archangelonim  prhiceps 
Yocalur.  Multos  enim  angelos  et  archangelos  babei 
ipse  sub  se,  et  per  regna,  et  provincias,  et  per  civi- 
tates  ordinatos.  Sfeot  enlm  in  mundi  hojus  potesia* 
tibus  videmus ;  iia  isti  aKi  stiper  multos,  alii  siiper 
paucos,  alii  super  nulfos  obtiiient  principatum.  Et 
isti  quidem  ab  his  qui  majoressunl,  ad  sinjrolarem 
cnstodiam  dali  sunt;  sicut  Dommus  in  Evangelio 
att :  c  Videte  ne  contemnatis  unum  ex  his  posillis; 
dico  enim  vobis,  quia  angeli  eorum  seinper  vident 

editam  a  IK  Placido  Sprengher»  ioau  I  Tfaesaur., 
pag.  255,  edit.  Wirceburgi  an.  1784. 


W77 


«EMTENTLC. 


faclem  Pulris  mei,  qui  in  coftlis  esl  (Maith.  xviii,  A 
10).  >  Et  Aposlolus  :  c  Omoes,  iDquit,  snnt  admiiii- 
siratorii  spiriius  in  minislenum  mis$i,  propier  eos 
qui  hsreditatem  capiunt  salutis  (Hebr,  i,  14).  i  Siint 
igitar  principiitas,  qui  arcbangelis  praBsunl;  arcliaa- 
geli  vero  sunt,  qui  solls  angelis  dominantur.  Tlde 
ergo  quantas  gralias  beato  Michaeli  arcbangelo  de- 
beamus,  a  quo  angelos  accepimas  nobis  miiiistros 
ad  custodiam  ordinatos.  De  quo  et  Danieli  Idem, 
qui  modo  supefius  angelus  ait  :  «  Nunc  annuntio 
iibl,  quod  expressum  est  in  Scriptura  veritatis;  et 
neroo  est  a<j|jutor  meus  in  omnibiis  his,  nisi  Michaei 
archangeltts  princeps  vester  (Dan.  x,  21).  >  Iste 
igitur  cuin  augelis  suis  non  cessat  die  ac  nocte  pne» 
liari  conlra  draoonem  illuro,  qai  est  diabolas»  et 
Satanas,  qui  quoniam  in  coelo»  id  est  in  sanciis  ^ 
lioininihus  habitare  non  potCbt,  in  terram  projectas 
est,  per  quam  peccaiores  signiflcanlur,  ut  eam  co« 
medat  et  deTorel,  et  disperdat  omniltus  diebns  vitae 
9we  (1921).  De  quo  el  Psalmisla  ail :  c  Draco  iste» 
quem  formasti  ad  iliudendum  ei  (PiaL  ciii,  26).  i 
De  quo  et  ipse  Dominus  ad  beatura  Job  loquitur, 
dicens :  c  Et  nonquid  poteris  extrabere  Leviatban 
liamo,  et  fune  llgabis  linguam  ejus  (1922)?  i  (Job 
XL»  20.)  Nanquid  illudes  ei  quasi  ari,  aut  ligabia 
eum  aoclllls  suis?  Noii  est  potestas  super  terran, 
quae  ei  compararl  possit,  qui  factus  est,  at  neminem 
limeat;  omne  sublime  vtdel,  et  ipse  est  rex  super 
oinnes  fliios  superiuae.  Absori[>eblt  fliivios,  ec  non 
mirabitur,  et  hafoet  flduciam,  quod  tnOuat  Jordanla  ^ 
in  os  ejus.  Gonsidera  modo  qualis  est  iste»  quam 
fortiset  qaam  poiens,cttm  quo  Mlchael  archangetaa 
praeliatar.  Sed  quia  Michaei,  qui  $ictu  DeM$  inter- 
pretatur»  ipse  suo  nomine  nos  ad  praeiiara  confor* 
iat,  qui  quooiam  Deo  similis  esse  voiuit  (1925)» 
praecipitatus  esi.  Adhuc  tamen  non  quiescit^et  qui 
eua  superbja  lalis  facius  est,  ut  tiinere  uesciac»  et 
nisi  potestates  qu»  saper  oqbIos  suiit,  quae  a  coelesti- 
bus  veniaat,ejus  superbisset  fortitodini  resisterent, 
nulla  saper  terraro  potestas  est,  quae  ei  resisiere 
poinisset.  Nemo  enim  in  soisvirtbus  glorietor;  qula 
iieque  qui  phintat  est  aliquid,  neque  qui  rigat,  sed 
qui  incrementum  dat  Deus.  Qui  draconis  hiyos 
saeviiiam  et  fortitadinero  evadere  potaisset,  nisi  scio- 
roin  nos  Dominos  coatodia  angeiorum  munivlsset  ?  D 
Absorbebit  enim  flovios,  et  non  mirabltur;  pro 
nihilo  ducit»  quod  omoes  mumli  hojus  populos  et 
nationes  devorat  el  perdit,  nisi  et  Jordanis  ipse 


iiifluat  iu  os  ejiis.  Sont  enim  escae  ejos  eleclac,  non 
vulgus  et  populum  indiscipIinaUim ;  sed  optimos 
quosqoe  persequitur  :  ipsos  qi'oqae  episcopos  et 
sacerdotes  mulloties  invadil  (1924).  Nullum  auum 
fluvium  sic  absorbere  desiderat,  sicuti  ilium  in 
quo  Dominos  i^apiizatus  est,  per  quem  viUelicet 
baptizatorum  populus  flguralur.  Aquae  multae  populi 
moiti;  muiti  fluvii  muliae  gentes  sunt.  Unus  vero 
fluvius  Jordanis,  unos  est  solas  popolos  Cbrihtianiis, 
Hunc  perseqoitur  draco  iste,  et  propter  bunc  cum 
angeiis  prabiiatur,  qui  aliquando,  sicul  scriptuiu  est, 
tracturus  est  caudam,  ot  separabit  tetiiam  partem 
steliarum  coeii.  Gaoda  draconis  Antichristus  erit;  ipse 
uitimus  et  maximos  filius  perditionis  dabit  sigiia  cl 
prodigia  muita;  ita  ut  in  errorem  inducantur,  si  fieri 
potest,  etiam  eiecti.  c  Quem,  sicut  Apostoius  ait,  I>or 
minas  587  ^^^^^  Interficiel  spirito  oris  soi,  et  au< 
feret  iliostratione  adventos  soi  (// The$t.  u,  8).  >  £t 
toncqoideint  sicot  in  Danieie  scriptuin  est :  c  Gon« 
sorget  Michaei  arciiaDgelos  princeps  tnagnus,  qiii 
stat  pro  filiis  popoli  toi ;  et  veniei  lempos^  qi;\aie  noii 
foll,  ex  eo  qoo  bomiues  esse  cceperunL  osque  ad 
tcmpos  ittud  (Daniel.  xii,  i).  i  In  tempore  illo,  ul 
dicitor  Danieli,  c  salvabiiur  omnis  popoios  tiius,  qui 
inventiis  fuerit  scriptus  in  Jibro  vilae .  f  Et  niuUi  de 
lis  qiti  dormiunt  in  terrae  pulverc,  evigiiabunt,  alii  iii 
vitam  aeternain,et  alii  iu  opprolMiuui,  ot  vivapt  jBeoEH 
per.  Qoi  aotem<iocti  ftieriut,  fulgebuot  quasi  splendor 
firraamenli,  el  qui  ad  jostiiiam  erudiuni  molios» 
qiiasi  steilae  in  perpetuas  asternitates  (il^t<^«»  i-3)..* 
£cce  totiim  pneiium  factiim  est,  ei  draco  isle  iiiv 
gnus  soperatos  est,  et  simoi  cum  omni  esercitu  suo 
in  teiiebras  praecipitatus  est.  Restal  ot  ixiuis  el  malis 
veniai  tempus,  ex  quo  homines  esse  coeperuuL  c.Vjb 
moudo  a  scaodaiis  (Matih.  xviii^  7) ;  ii  sea  bonis  nc- 
resse  multumqoe  otiie  esL  ut  veniant  sosiBdaJa^ 
c  veromtamen  vae  liominl  iUi  per  qiiem  .scandaium 
venit  (ibid»)^  >  Sl  ergo  manos  tua»  vei  pes  tuus  soaa«> 
daliaat  te,  si  paier,  vei  mater,  tel  fraier,  vel  aU- 
qois  aiios,  qol  qoasi  propria  membra  libi  suai,  et 
quos  qoasi  pedes,.  manus  et  ociilos*  diiigis,  aliqiio 
malo  coBStlio,  v|i  prava  conversatione  te  a  Deo  se* 
parare  voluerit,  hune  a  te  separa,  el  qoasi  bosieM 
foge.  Melius  enim  est  libi  ot  solus  vtvas,  quam  ovm 
pareniibus  et  propitiqiiis  pereas.  c  Viilete  ne  eon« 
temnatis  unoui  ex  bis  po&Hlis ;  dico  eflini  vobis , 
quod  aogeli  eontm  semper  vident  (aeieui  ratri&mei» 
qui  in  coelis  est  (t6id., iO).  >  Qoi  vivit,  et  regiiat,  etc. 


(1921)  Cod.  Vat.  et  edit.  cit. :  Behemoih,  quem  feci 
iofum^enum  qua$i  bo$  comedei,  Et  nunqoid,  «ac. 

(1922)  Nunquid  illudee  ei  qua$i  avi,  ei  ligabie  eum 
^nciUie  iui$  ? 

M923)  Cod.  Vat.  et  editio. :  No$  ad  prwlium  con- 


[oriat,  ei  ne  Hlnm  timere  debeamue  horlaiur.  Qui 
quonidm  Oeo  $imili$  e$8e  voluii^  ctc. 

(f  924)  €od.  Vat. :  Sed  meHoree  quo$queper:eqmiuri 
9ino$  quoque  epi$copo9^  etc. 


Iff» 


S.  BQUNOMS  EPiSeOPl  SMUaEiSSIS 


1060 


INCIPIUNT  TRACTATUS 

S.  BRUNONIS  ASTENSIS. 


TRACTATUS  PRIMUS. 

DE    ir^CARNATIONK    DOMINI   ET   EJiJS  SEPULTURA, 


B 


Verbtiin  Dei  sieut  in  principlo  in  seila  feria  crea-  A 
irithominem,  ita  in  fine  temporum,  sexia  liora 
iiexue  feriae,.  sexta  quoque  »tate  redentit  eumdem. 
Sed  in  bac  praecipua  et  adroirabili  redemplione, 
qtiatuor  esse  cousideranda  videntur  :  Quare  Filius 
Dei  inearnauis  sit,  et  non  alius.  De  requie  sepultu- 
TX,  quibus  etiam  auctoribuscredatur  Ipsc  descendisse 
Iq  inrenmm,  oi  quaniiim  spatii  in  sepulcro  jacuisse. 
MDnio  a  Deo  quasi  mane  est  conditus»  quia  retinens 
Dei  similitndinem  vcra!  luci  proximus  videbatur. 
Poterat  enim  de  propinquo  Deum  cernere,  sciiicet 
in  se  ct  per  se,  nulla  re  exirinseca  intervenientc. 
SSed  et  propinquicatem  pariter  et  similitudinem  ami- 
sit,  dum  se  iiiobedieniiac  malo  subiectt.  Soiet  enini 
«ol  et  bamorem  propinquus  contrahere,  et  receden- 
do  rclaxare..Sic  et  verus  soi,  id  est  Dominus  noster, 
€  qui  -illuminat  omnem  bominem  yenientem  in  honc 
Bn^adnm  (loan.  i,  9),  >  fragilitatem,  id  est  conta- 
gionem,  qua^  inhaeret  homini  dc  limo  plasmaito, 
«lcut  sua  praeseiitia  desiccaverat,  sic  recedendo  rela- 
xarai.  Unde  post  culpam  a  Domino  audire  meruit : 
<  Adam»  ubi  es?  i  {Gen.  ni,  9.)  quasi  et  longinquus 
pfopinquitate,  et  diversus  similttudine.  Oceiderat 
enim  et soljustitiae,  incumbente  peccati  nocte.  Ve- 
ram  omnipotens  at  mlsericors  Deus,  ne  ad  impo* 
leniiam,  tcI  insipientiam  sua  facta  redireiit,  quoniam 
iprie  vere  poten»  et  perfecte  est  sapiens,  angelictim 
ordinem  pcr  roalitiam  lapsum,  quojpiani  de  homine 
justojam  restaurare  nen  poteraf,  de  injusio,  qtiod 
erat  difficile,  stabilivit  redimere.  Igilur  prius  ipsum  ^ 
homiiiein  a  poiestate  dlaboli  eripere,  et  sic  demum 
ipaamTiaturam  angelicain  recuperaredisposuit(i925); 
et  hoc  non  sine  immolaiione.  Sed  quia  In  uooquo* 
que  588  sacriflcio,  quatuor  videntur  convenientia. 
scilicet,  cui  ofreratur,  a  quo,  et  quid,  et  pro  quibus, 
in  hoc  quoque,  quod  pro  salute  totius  generis  humani 
fleri  opprtefoat ,  eadem  competeniia  nou  immerito 
aderant.  Nain  si  boruin  aiiquid  In  qualibet  immola* 
tionedefiicrit,  non  solum  idipsum  sacnficium  non. 

(11925)  Contra  est  doctrina  D.  Thom»  doceniis 
I  p»,  q.  o4,  art.  J ,  irremissiDile  fuisse  peccatum  ange- 
loruiii,  non  ex  gravitaie  culpae,  sed  ex  conditione  na^ 
lunp,  seu  stalns,  ubi  affert  illam  Damasceni  senten- 
liam :  i  Hoc  esi  hominibus  mors»  quod  angelis  ca^us.  > . 


proderil,  verum  eti^m  ssepissime  obesse  manifesta^ 
lur ,  vehit  etiam  in  Veteri  TestameHto  moltoties 
declaratur.  Cum  Moyses  montem  asceoderet,  et  pro 
le^  aceipienda  qnadreginta  diebus  cum  Domino 
loqueretur,  snaque  visione  Jucundisisime  IVueretnr» 
Israeiiticus  populus  Tioh  I>eo,  sed  coiiflatili  vitiilo 
sacrlflcia  immolabat  {Exod.  xxn,  4),  eiqoe  Insoluns, 
ah  ipso  Domino  legitnr  perculsus,  ei  valida  morte 
damnatus;  tantum  ut  ex  lilo  peecato^  amisir  vigiDti 
tria  millia  liommuni.  Quod  denotat  PsalnrisU»  dK 
cens  :  c  Et  fecerunt  viuilum  in  Oreh,  el  adoravemni 
sciiipiile  (Mte/.  cv,  i9),>^ete.  Deinde  seqoitar :  i  Ei 
dixil,  nt  disperderel  ees  (t4id.).  >  ProfNer  peccauim 
enim  itlud  a  serpeiitlfous  suni  dispersi.  Unde  diltgeiH 
iissimehaec  hostia,  coi  immolaretur,  oporiebai  per^ 
•cniUru  Quidqnid  est,  am  crealar».  auiCreateresU 
Videamus  utrum  Creatori  an  creaturx  dignum  fae- 
rat  immoiari.  Justum  vero  et  ratlonabile  vldeiur,  el 
habetiir  abomnibus»  ui  non  creaturae,  aed  Creaiori 
debeatur  oblatlo.  ilestabai  igitur  ut  com  magna  di^ 
spensaiione  creatura  Creatori  Immolarei.  Sed  quo- 
niara  creaturarum  magnaest  differentia,  quia  aiia  sen- 
sata»  alia  inseiisau  creatura  habetur,  sttl>lililer 
pensandum  esl,  si  a  seosau,  vel  ab  iiisensau  oier^ 
reiur  hoc  sacrificium :  quoniam  saepissime  acciditp  . 
ut  si  sacrificium  ab  iedigno  oblatara  fiieril,  revera. 
et  ipsum  sacrificium  noa  acceplum,  ei  illum  qai 
obiuieriiinvenimuscoiidemiialum.  Sicm  in  Momeiis^ 
legitur  (/Vum.  xvi,  3i)  Dathan  et  Abiron  comra  Dei 
volunutem  adversus  Aaron,  et  e{us  filios  insuiusse» 
et  sacrificium  iii  ubemaculo  Dei  obtulisse.  Verum 
quoniam  eidem  sacrificio  indigni  aderani^  aperu 
lerra»  obruti  Sttnt,  et  ittos  qui  ibi  aderant  ah  igne 
devorates  esse  maBifest^tor  -  sicoi  in  Psalmo  dlei- 
tur:  c  Aperta.  est  lerra,  et  deglutivit  Dathan,  el 
apcniit  super  Synagogam  Abiron.  Exarsil  ignis  in 
Synagoga  eorum,  et  flainma  coinbussil  peccatores 
(Pso/.  cv,  47).  >  Qooniam  Idem  ignis,  qno  piiUbalor 
puniri  peccata,  ab  araelalu^  ad  injuste  immoUnies 

Si  vero  illjs  verbis;  c  ipsam  naturain  angeliram 
recuperare  dispoBuit,  >  inteilexit  S*  Bnino  cogitasse 
Deuiii  salvare  lot  homines,  quot  angeli  in  superbia& 
peccaium  prnlapsi  perienuit,  coiisonan^  est.cumcae- 
tcrjs  Pairibus  ejus  docirina. 


IM 


TRACTATUS  DB  iNGARNATlONE,  ETC 


1081 


pervenii,  eosque  cremayil.  Ergo  iudignum  erai  ol  A  reJiiiiere  venerat,  Deu8  et  homo  immolaretur.  tri 


ab  insensaU  lioc  sacriflcium  oflerretur.  Resiabat 
ergo  ut  »  sensata  immoUlio  fieret :  sed  quia  inter 
senaata  plurimum  distaty  quoniam  cum  alia  raliona- 
lia«  alia  irrationalis  crealara  babealur,  videndum  est 
ulmm  fti  ab  irrationali  creatora  boc  aacriflcium 
offerri  debeat.  Sed  incongruum  et  nimis  absurdum 
est»  «i  ab  irralionali  pm  rationali  ut  quid  immoletur. 
Cooscat  ergo  ut  haec  immolalio  a  raiionali  fiat.  Ye- 
rum  quoniam  adhuc  et  inler  rationales  distat  pluri- 
mum,  si  ab  angelica  creatura  haec  immolatio  fieri 
oportereL  Immolatio  vero  visibilis  esse  constat; 
atigeli  autem  invisibiles  sunt :  verum  visibile  aliquid 
neqiiit  pfferri  ab  invisibili  (1926).  Gonstabat  igitur  ut 
ab  bomine  haBC  fieret  oblatio.  Duabus  autem  parti 


divinitate  vero,  quia  personarum  dlstinctionem  ca- 
tholica  credit  adesse  Ecclesia,  videlicet  Patris,  et 
Fiiii,  et  Spiritus  sanctij  non  immerilo  consideran» 
dum  esl  h^ec  assumptio  cui  conveniebat.  Paterautem, 
si  intra  virginatem  uterum  assuineret  homiiiem,  et 
ab  eodem  nascereiur,  idem  essent  Pater  et  Filius. 
Paier  secundum  divinitatem,  Filius  vero  secondum 
humnnitaiem ;  quod  et  credere  et  dicere  nefas  est. 
Aliud  quoque  majus  esset  nerarium,  quoniam  duo 
filii  adessenl  iu  divinitate,  sciiicet  Pater  filius  Fe- 
cundum  humanilatem.  et  Filius  Dei  filius  secundum 
divinitatem.  Tanlo  ergo  errore  vliato «  prsedicla 
nssumptio  Patri  non  conveniebat.  Adhuc  rcslat  age- 
re,  si  Spiritus  sanctus  conipeiens  esset  ad  immo» 


lioiiibus  consnmmatis,  agendmn  est  de  reliquis  ,  ^  l.indum.  Si  autem  idem  Spiritus  liominem  acciperet» 


scillcet  qoid  immolandum  sit,  et  pro  quibns.  In  au^ 
ctoritate  vero  compertum  est,  ut  lioc  sacrificium  par, 
ant  exnberans  esse  debeat,  pro  quo  offertur,  et  hoc 
sacrificium  quod,  ut  diximus,  aderat  pro  salule  hu- 
mani  gcneris,  sequale,  ei  iioo  mlnus  debebat  offerre. 
Ei^o  iosensatum  excludeudum  est  et  irraiionale, 
sed  rationale  pro  rationali  condecens  bostia  aderat. 
Inler  rationale  vero,  quouiam  adhoc  differt  iiimium, 
animadvertendum  est,  si  aut  de  homine,  aut  de  an- 
gek)  Immolari  oporleat,  uterque  etenim  ratione  vigeL 
flomo  vero  tanta  bostia  ntillus  Invenicbatur  dignus, 
quoniam  omnesbominesetorigiiiaii^eiiam  etactuali 
peccato  non  erant  immunes ;  velut  ait  Propheia 


el  pro  eo  vellet  immolari,  supr.idictiis  error  in  divi- 
niiatem  caderet ;  revera  etenim  diio  fllii  et  crede- 
rentur,  et  haberentur  in  ea.  Filius  Dei  secundiim 
divinitatem,  quemadmodum  diximiis,  filiuset  Spiriiua 
snnctus  secundum  humanilalem  filius.  Ergo  utrique, 
Palri  scilicet,  et  Splriiui  sancto  prx^laia  assumptio 
iion  congruebat;  quoniam  nentcr  horuni  in  tali  ne- 
golio  adinilti  valebat.  Igitur  soliis  Filius  ad  hoc 
agendum  condeceiis  aderat,  cui  ei  per  jnstiiiam  in- 
erat  hominem  per  secreatumsalvare,et  diabolo  suain 
potestatem  petenti  obviare,  eumque  ipsiini  hominein 
decipieniem  decipere,  et  ablalo  totius  orbis  imperio, 
perpetuo  in  inremo  religare  (1927).  Legitur  namquo 


•  Omnis  bomo  mendax  {Psal.  cxv,  i\).  i  Et  sicut  ^  in  Evangelio  beati  Joannis,  quod  <  omnia  per  ipsuin 

per  beatum  Evangelistam  Joannera  dicitur:  c  Si 

dixerimus  quia  peccatuin  uon  babemus,  nos  Ipsos 

sediiciinus,  etveritas  in  nobis  nonest  (/Joon.i,  8).  > 

Unus  ergo  homo,  et  iden   peccator  indecens  hosiia 

fueratpro  totius  huinani  geiieris  redempiione.  Ergo 

solus  bomo  ab  hoc  sacrificio  expellebatur.  Angelus 

vero  in  sui  iiatura  admitli  nequiverat ;  quia  quod 

esi  invisibile,  nec  teneri,  nec  pati,  nec  etiam  occidi 

|K>test.  Et  forsan  per  assumptam  naluram  posset 

iminolari,  angelica  clmritas  pro  iiyusto  puniri  frige- 

BCeret :  et  hoc  non  immerito ;  qula  aliquis  juslus 

vix  pro  justo  moriiur,  ne  duiii  pro  injusto  damnetur. 

£t  eitam  ante  adventum  Chrisli  homines  propier 

peccatom  ab  angelis  odio  habebantur.  Et  forte  si 


facta  sunt  {Joan.  i»  5) : »  ergo  et  ipsc  boino.  Adbaec 
si  ab  alio  quam  ab  ipso,  per  quein  creaius  fuerat 
honio,  rcdimeretur,  impoteniia  eidem  Filio  revcra 
posset  ascribi,  quod  per  ipsuni  crcatus,  el  per  eum- 
dem  non  esset  redempius.  Si  vero  Paier,  cui  po- 
teutia  atiribuitur,  incarnaretur,  duo  fllii  essenl,  quod 
sacris  Scripturis  de  uno  Dei  Filio  loqiientibus  repu- 
giiau  Idem  quoqtie  et  de  Spiritu  sancto,  qui  benlgni- 
tas  esL  Sed  hoc  soli  sapienti»,  scilicet  Dei  Filio 
conveniebat,  iit  sapienfer  diabolus  deciperetur.  Qua^ 
autem  causa  hae  rectior,  quaeve  justior  ?  Ut  Yerbo 
plasiiiatus  homo,  a  Vcrbo  scilicet,  et  a  Dei  Filio 
per  assumptam  carnem  in  prislino  reverteretur  stati^. 
Igitur  jiire  facium  esL  et  jiisto  ordine  confirmatumt 


idem  homo  ab  angelo  esset  redemptus,  eumdein  an-  p  ut  non  a  Palre,  nec  a  Spiriiu  sancto,  sed  a  Dei  Filio, 


gelum  pro  Deo  veneraretur,  quod  ne  cui  iinpossibile 
vldeatur,  dum  pro  certo  praedicti  homines  sa^pissiine 
inveniantur,  lapides,  ligna,  et  aoramenta  pro  Deo 
adorare.  Uis  igitur  et  allis  plurimis  hujuscemodi 
rallonibos  angelica  victima  excludebatur.  Qua  pro^ 
pter  soltts  resiabat  Greator,  qui  sua  miseratione,  et 
aolita  oenigniute  biimano  compaliens  geiierl,  supra- 
dictum  homineni  liberaret,  et  adiabolica  fauce  per- 
plexuro  eriperet;  et  hoc  non  in  sua  nntura,  sed  per 
580  assumptum  hominem,  ut  qui  solum  bomineiii 


qui  in  divinitale  ct  humanitate  Filius  voc^retur, 
homo  rediincHdiis  fuisset,  et  in  prisiiiiam  bealitudi- 
nem,  unde  prxvnricando  corruiJ»  ingrederetur.  Hia 
ita  apte  etconvenienierexpositls,  restat  de  requio 
scpiihurx  tractnre. 

Quia  Dci  Filiiis,  Verbum  Patris,  splendor  gloriae* 
hoiuiuuin  Creator,  condolens  munduin  in  pratcipi- 
tium  euiiiem,.  Patre,  et  Spiritu  sancto  cum  ipso 
cooperante,  descendit  ad  noslram  accipiendo  huma- 
uiiaicni,  t  homo  iactus  esit.  ct  cuin  hominibua  con-^ 


(1926)  Docet  S.  Thom.,  iii  p.,  q.  4,  arL  %  ileom  bat  p.nnbns  raiionibus,  convenieniisslmnm  fiiisse^ 

potuisse  novam  produceiido  angelicain   naluram »  personam  Filii  incarnarl  Apertius  auteiu  lueftft  S.. 

copiilare  eam  siM  in  unitate  person».  doct.  declaratiir  a  cnrdinali  Gotti  tom.  Xll,  q.  ^^.D^* 

(JI927)  Vid.  D.  Tliom.,itip.,q.  3,nrl.  8,  ubi  pro-  conven.  cl  necessil.  Incarnai.,  lib.  1^1.2. 


10«       •  S.  BM3N0NIS  EriSCOPI  SICNIENSIS 

Ter&atas  esi  (Bar.  \u,  58) : »  coiuedit,  bibii,  esurivit,  A  hominum;  qul  vero  morsum 


MB4 


fle¥it,  ei  cxiera  qu»  liominibus  cottTeniebant,  egit , 
prseter  peccalum,  quia  qui  bominera  venerat  ad 
salvaudum,  ei  illi  peccaia  dimiiiendum  sine  peccaio 
esse  condecebai.  Unde  de  illo  dictuni  est :  c  Qiii 
pcecaium  non  fecil,  nec  dolus  inventiis  esi  in  ore 
ejus  (/  Petr.  n,  %l).  •  Si  vero  pro  bomine  iialus, 
C£(era  superiora  narrata  ordinative  peregit,  conve- 
niens  erai  ut  morereiur,  quia  quis  homo  non  visurus 
moriem,  et  hiimaniussepelireiur?  £t  quia  raiiona- 
LHe  erat.  Jtaque  moriuo  aepulturas  suimra  cum 
vigilanti  diiigenila,  ut  evangelisiae  narrani,  Joseph 
ab  Ariroailiapa  corpus  Dominicum  petendo  babuit, 
et  iu  monumenio  suo  novo  sepeiivit,  propbeia  David 
iittestanie,  qui  ait:  c  In  pacc  in  idipsura  dormiam, 


in  allqood  dat,  om 
totum,  sed  pariem  aecipii.  Sic  Chrislus  norsoi 
inferni  ruit,  quia  partein  redemit,  partemque  reli- 
quii.  In  alio  autem  loco  David  didt :  c  Doroine, 
abstraxisti  ab  inreris  animam  mearo,  salvasti  me 
a  descendcniibus  in  lacum  (PsaL  xxix,4);  >  kl  esi  ab 
illis  qui  ;eterno  igne  cremabuniur. 

Quoi  hora$,fuerit  in  deuentione^  ei  a$eenmni. 

Expediiis  quibus  aucu>ribus  in  infemum  Dominuoi 
descendisse  credaiur;  expeiifi  adhuc  quantiim  spaiil 
iu  sepulcro  jacuisse  scribere  iodagando.  PleDisslme 
ac  vere  apertissimum  esi,  quia  Dominiis  ex  illi 
hora  suae  expiraiionis,  iosepb  «uus  Dominicom  pe- 
lens  corpus,  babiium  suo  insarcophago  collocavii, 
c  in  quonondumquisquam  posttus  fuerai  (Luc.  xxiii, 


et  requiescam,"  qnoniam  lu,  Domine,  singulariter  in  ^  S3),  >  et  Jacuil  ab  illa  bora  usque  maoe  Dominici 


spe  consiituisti  me(Pia/.  iv,  9).  >  Vere  singulariier; 
quia  moriendo  et  in  sepulcro  qiiiescendo  vicit  dia^ 
boliim.  Quis  alius  moriendo  iii  prxlio  vincere  posuit. 
nisi  ille  qui  omnia  poiest  ?  Igitur  singubiriter  a  Paire 
iu  spe  constiiulus  fuii.  £t  iterum  Propbeta  :  c  Caro 
mea  requiescet  in  spe  (PeaL  xv,4).  >  teriio  die  restir- 
reciiouis.  Nuliis  aiiis  habemiis  coufirmaium  auctori- 
bus,  qualiter  Dominus  Jesus  in  sepulcro  qnievit.  Sed 
ista  de  pluribus  nostrae  fldei  sufficiani,  scilicei  evan- 
gelisiarum,  acDavid  auctoriiaies ,  qui  verissime 
ilium  in  sepulcro  jacuisse  ei  requievisse  in  ipso 
mausolaeo  iu  pace.  Qui  iu  pace  dortnii,  maximam 
batet  flduciam  speraiam  surgendi.  Unde  ipse  ob- 
doriLiro  se  dixit. 


diei.  Opponunt  alii :  si  ab  illa  hora  usqoe  Dominh 
cuin  diem  Dominus  in  sepulcro  quievit,  ergo  non 
tres  dies,  sicui  ipse  pr»dixerat.  Solviiur  hac  proba- 
bili  raiione  :  Verius,  quaeChristus  est,  nunqaaDi 
meudacium  proiulit,  dicens :  c  Solyile  lemplum  hoc, 
el  in  triduo  exciubo  illud  (Joan.  ii,  19);  >  et :  <  Sic- 
ui  luit  ionas  in  ventre  ceii  iribus  diebiis,  ei  tribos 
nociibiis;  iia  et  Filius  bominis  (MaUh.  xii,  40),  > 
qiii  esi  Chrisius.  Verum  dicens,  et  verisslme  conBr- 
mavit,  quia  per  tres  dies  'et  ires  nocies  in  corde 
terrae  fuit,  et  post  iriduum  exciuius.  Revera  ex  illa 
hora,  qua  Domiiius  apprebensus  fuii,  et  morie  dani- 
naius,  jacuit  in  corde  ierrae,  id  est  in  corde  terreoo- 
runi,  perfidorumque,  diceniium :  ubi  sunt  verbaejus. 


. — ,  ^- 1  — , -  -  •    - 

De  sepiiiurae  requie  traciatum  est.  Insiai  nobis ,  ^  quibus  dicebai :  c  Antequam  Abraham  fleret ,  ego 


quibus  auctoribiis  credattir  descendisse  in  iufernum* 
Salvaior  eniin  mundi,  sapieniia  Pairis,  maniia  pa- 
acens,  petra  dulcisslma,  ac  abondanier  aqua  ma- 
nans ,  mortem  nosiram  pro  salute  accipiendo , 
sepulius  est,  et  a  Nicodemo  inierlitos  myrrba  et  aloe 
ui  adimplereiur  illud  Salomonis:  c  Fasciculus  myr- 
rhae  dilectus  meos  mibi  (Cant.  i,  13).  >  Vere  fasci- 
culus  fuli  myrrbae  Dominu8,et  non  maxima  sarcina, 
qiiae  quamvis  amara  videbaiur  B.  Virgini  el  disci- 
pulis  ejus  passio;  tameu  fasciculus,  quia  momenta- 
nea.  Sed  non  licet  nobis  nimium  per  ambages 
decurrere;  sed  diligeniissime  adveriendum  est» 
quibiis  credendum  sit  aucioribus,  ipsum  Duminum 
580  ^^  inferna  desccndisse,  et  sua  beuedicia  po- 
ientia  fidelcs  suosabsirnxisse.  Dicli  de  ipsa  descen- 
sione  David  propbcU  :  c  Noii  dereliiiqucs  animam 
nieam  iu  inferno,  nec  dabis  sancium  iuiim  videre 
corniptionem  (PsaL  xv,  10).  >  £i  alibi,  propheta 
aitesuute  Osea,  diciiur  :  c  0  inors,  ero  ii.nrs  tua, 
tnorsiis  tuus ero»  inferne  (Om.  xiii,  ir>).  >  Vere  Donii- 
nus  mors  fuit  morii,  quia  iii  pcrpeiua  inorte  eam 
dimisit  (1928).  Morsus  fuii  eiiam  inferui  Salvaior, 
ei  Dominus  iesus  Chrisius,  qui  nun  o:mies,  sed  suo» 
tautiim  inde  extraxii  (1929);  si  eiiitn  oinnes  inde 
abstraxisset»  nou  esset  morsus,  scd  congluUnans 

(1928)  c  Teneamus  flrmissime  quod  fides  habet 
fundatissima  auctoritate  flrinata  quia  Chrisius.... 
apiid  inferos  fuii.  >  D.  An;.  Ep.  164,  al.  99,  c.  5,  n. 


swn  (Joan.  viii,  58),  >  ei  mulUalia.  Jacuitetiamin 
cerde  ierrae,  id  est  in  corde  aposiolorum,  qui  adhuc 
lerreni  eranl,  et  dubiubant  de  ejus  resurreciione; 
ei  illum  morii  iraditum  videndo  fugcrunt,  iristissime 
manenies ;  sic  Jacuit  In  corde  illorum,  quia  illum 
Dominum  in  mente  retinebanl.  Vel  aliter,  jacuit  in 
corde  terrae  tribus  diebus,  ei  iribus  uociibus,  qiiia  a 
sero,  qua  apprehoisus  fuit,  tou  illa  nocie,  et  die 
parasceve,ei  nocie  Sabbati,et  Sabbato,ac  Dominica 
nocie,  ei  usque  mane  Dominici  diei,  revera  in  se- 
pulcro  quievii,quia  ex  quo  damnatus  fuit  morti, 
quasi  jam  in  sepuliura  jacebat.  Dicunt,  quia  et  sic 
Iresdiesnon  fucre.impleiae.  Adquod  dicirous,  ibi 
esse  flguram  synecdoche,  id  est  pars  pro  ioto,  quia 
mane  Dominici  diei  pro  loiadie  habetur.  Nunceviden- 
iissime,  proui  nosira  adfuit  possibilttas ,  proposiiae 
quaesiiones  soluix  sunt.  Sed  ille,  qui  h;ec  omnia  paii 
pro  nosira  placuit  salute,  nos  siios  redemptos  ado- 
piivos  filios  babeai  in  pace,  scilicei  In  se  et  ejus 
sancia  iiicarnaiione,  et  morie  ab  omni  peccaio  uos 
eriiai,  et  in  suo  sanctissimo  regno  collocei,  at  post 
bujus  vitae  transiium  hilari  vultu  prospicere  iUum 
queamua  regnaniem  cum  Palre  eiSpiriiu  sancio  per 
infiniu  aaecolorum  sscula.  Amen.  Deo  gratias»  qut 
nos  de  tuis  tu  nos  [fort.  4estituiOs]  salias. 

(1929)  lu  seosii  idem  S.  Aug.  qoi  <  quod  scripiwa 
est,  soiutis  doloribus  inferni  non  in  oumibiis,  sed  m 
quibusdam  accipi  pqiest,  quos  ille  dignos  kiz  Ubc- 
iaiioneludicabai.  >  Lad.  ep.  c.  n.  I^S.. 


I(tt$ 


TRACTATUS  Dfi  SACHinCK)  AZIMO. 


lOM 


»1TRACTATUS    SECUNDUS. 

DE  SACRIFICIO  AZYMO,  AD  LEOiSEM  MONACUUM. 


IIorlari8S«pissime,chari8shne»  magisque  nostrnm 

percogis  humilitatem,  fraler  Leo,  at4|iie  vencrabilis 

mooaclie,  at  domlnis  spirilualibus  rratribns  mona- 

cbis  in  Conslanllnopolilana  urbe  conslitulis»  qni 

crebro  a  Graecorum  superflua  loquacltate,  immode- 

rato  zelo  arguuntur,  aliquid  de  sacriGcii  cbierva- 

lione  summaiim  breyiierque  describerero.  Rx  tuo, 

iiaque  aliorumque  multorum  recitatuin  est  ore,  quod 

ab  episcopo  ejiisdem  sedis,  vel  ab  ipsius  clericls 

frequenter  blanda  suasione,s;¥pe  furibunda  locullone 

iodiscrete  decipiantur,ut  ritus  nostri  sacrincli  azymi 

derelinquatis,  el  more  Gi^aecorum  fermentaium  sacri- 

ficium  Deo  offeratis.  Quibus  ad  hifc  imperterrili 

non  ex  nostra  insolentia,  sed  sanctonim  autbentica 

theologorum  Patrum  scieiilia,  e  contra  respondea- 

rous*  Licet  illorum  religiosis?  Patres  ac  doctores 

aiudueront  ez  fermenlato  pane  Deo  omnipotentl 

sacrificium  offerre,  tamen  nunquam  invenimus  illos 

t:osirain  oblalionein  evacuantes  ac  deridentes.  Quid 

ad  baec  diciinus?  c  Nunquid  divisus  est  Christus  in 

corpore  suo  (/  Cor.  i,  13),  »  ut  alius  sit  tn  Romar.o 

sacrificio,  alius  io  Constantinopolitano?  Quis  hoc 

sapiens  dixerit?  Nisi  ille  qui  Doniinicam  novit  scin- 

dcre  vestem,  ut  Arius  et  alii  liaeretici.  Nos  vcro 

▼eraciter  tenemus,  imo  flrmiter  crediiuus,  quia 

quamvis  siiit  diversi  niores  ecclesiaruni,  tamen  una 

#st  fides  quam  indissolubiliter  unitnr  capiti  suo,  Id 

est  Christo  :  et  ipse  unus,  idenique  pernianet  in  suo 

corpore,  qiiod  pro  nostra  salnte  Deo  Palri  sponle 

obtulit.  Resipiscant  ergo  ab  bac  chacheton  fainosa 

.jliercatione,  Latinae  munditiae  detrahere  desinant. 

Naiii  si  ipsi  obturalis  auribus  nostrae  veritati  non 

coiisentire  volunt,  sine  omni  dubitatione  ostendimus 

•lostrum  sacrificium,  quod  prius  sinceriusque  sit 

Wloruitt  sacrificlo,  non  solum  ex  Evangelica,  aposto- 

licaque  auctoritate, '  sed  eliain  ex   legall  Yeterfs 

Tcstamenti  institutione  praengoratum.  Legimus  nam- 

que  10  libro  Exodi  {eap.  xi,  1),  ubi  prxcipiente  Deo 

lloysi  saiicto,  ut  quarta  deciina  luna  primi  mensis 

ad  vesperam  fllii  Israel  immolarent  agnum  Domiiio 

sliie  macula,  el  manducarent  carnes  illius  assas  igni 

cuio  azymis  panibus.  Inlerea  si  vobis  responderint, 

qula  illud  vetns  prjeceptuni  fuit,  jani  defecit,  Jaro 

pertransiit,  confidenter  illis  beali  Panli  apostoli  ofaji- 

eite  sentemiam,  qua  dicitor:  c  Omnia  In  figura 

coiitingebaot  illis ;  scripla  sunt  auteni  ad  correpiio- 

iieni  nostramt  !n  quos  fines  saeculomm  devenemnt 

(i  Cor.  1,  il).  >  Notate  dllecti.  Sl  veteris  tesuineoti 

(1950)  c  Cum  legitur  de  Domtno,  quando  corpns 
M«tA  de  pane  fecit,  qaia  aecepit  panero,  et  bene- 
dixit,  non  addiiur  asymom  vel  ferniefiutttro.  Cer- 
tam  taiaeQeslqtiia  szymum  beosdixit,  forsilan  non 


A  fignra  fiiit,  ergo  no6tra  lempora  pertendebaDt,  et 
quod  iii  ombra  iatebat,  in  luce  novi  testamenti  jam 
pr«fiilgel>at,  ac  propteresi  scrtpta  eraot,  et  ab  ipsia 
eiiam  fidelibiis  observanda.  Mam  quomodo  in  agni 
Immolatione  passio  nostri  figmrabator  Redemptoris, 
In  roari  Rubro  baptismus,  in  columna  nubis  Spf rttus 
sancitts,  In  manha  ceelesti  gratiae  dohum  :  in  petra* 
qua»  eos  ooHsequebator  Christos;  iu  in  axymo  pane 
nostri  temporis  monstrabaiur  sacriftcium.  IpseCma» 
tor  afque  Redemptor  bominiim  veniens  in  hune 
muiKlura  indutus  noslram  mortalitatem,  non  amit* 
tens  suam  divinitalem,  posiquam  universa,  quae  de 
efi  fuerantpraedicta,  essent  implela,  et  paterno  cen- 
suisset  consilio,  ot  'nuindum  sua  redimer(*t  morte, 

n  ipsumque  mondissimum  atque  sacratissimiim,  qnod 
de  inimaculata  Yirgine  sosceperat  corpus,  praefinito 
lempore  volulsset  nostra  pro  vfta  Deo  Patri  oierre 
in  ilta  tune  sacmsancta  coena,  qnandh  Pascha  <:um 
suis  discipulis  celebravit,  panemquie  accipieh^  iu 
suis  sanctls  manibus  fregit  et  dedit '  els,  dici^ns : 
c  Accipite  et  comedite :  boc  est  corpos  meum,  quod 
pro  vobis  iradetur;  hoc  faciie  tn  meam  eommemo- 
rjiconeni  (i  Cor.  xi,  li).  »  Dicant,  obsecfo,  fratres, 
qualis  fuerii  paiiis  ilte;  azymua  fidt,  an  fermeotatus? 
Si  dixeriot,  fermentatos,  ergo  falsa  esi  Domiiti  sen- 
tehtia  di(*entis :  c  Non  veni  solvere  legem,  sed  adini- 
plcre  (IfaiiA.  v,  47).  »  Qoomodo  llle,  qoi  legetn 
dedit,  benedictlonem  usque  nobis  inferret,  si  ea  qu» 
legis  sont,  non  observasset  (ittSO)?  Si  hoc  ftelasel» 

P  ni  transgressor  legis  joste  poniretor,  iiee  pro  nostra 
oniniom  redemptione  moreretor.  Cum  ipse  Dominus 
Jesus  per  Moyten  dlcat,  ut  quarta  decima  die  primi 
meiisis,  592  4"od  pfiase  occldebatur,  usqoe  ad 
vigesimam  secundam  diem  «^usdem  mensis,  quicun- 
qite  inventtts  esset  in  populo  Israel,  qoi  fermentum 
'  h:ibcrel  in  domo  sua,  periret  de  eoetu  fiKorum  Israel, 
'  quia  pacthm  Dei  irrltum  fecisset.  Sofildat  nobis  jam 
ex  legaH  observatione  mandati  testitnonia  proferre ; 
ad  Evangelii  gratiam»  et  novl  lesumehti  lomen 
subsequeos  sermo  pereorral.  Neqoe  enira  aKterillo 
tempore  solos  sine  omnibus  Paseba  lllod  eelebrare 
potuisset,  qood  commooe  orombos  eral  datom,  et 
taiiien  otromqoe  Testamentooi  iii  se  adimplereu 
Sancli  qooque  evangeiistse  de  Ipsius  celebritate  Pa- 

D  scba;,  atque  panis  obserratiorte  ita  loeiiti  sunt.  Uoos 
ail :  f  Appropiiiqnabat  dies  festos  azymoroHij  qiii 
tlicitor  Pascba  (Luc.  xxii,  4);  >  alier  idlpsttoi  repli- 
cat,  dicens :  c  Erat  Pasefaa,  et  itjtofk  oosl  bldmiiii 

qiiia  res  qose  fiebat  lioc  exigebat,  sed  qooniani  coena 
in  qua  hoc  factom,  hoc  exigebat..i  Aos^haus 
CaoHiar.  tract.  De  asymo  et  fcmieAUto,  c^p»  i* 


KMTi  S.  BRUNONIS  EPISCOPI  SiGNKNblS  m 

f ).  >  lieruinque  :  <  Pnina  auiein  Jie  A  Ecclesia,  qiiae  capot,  el.fuadameiitMiii,  ac  ifieciiiQiii 


{Muu.  uv, 

aSTmornro  accesserunt  aJ  eum  discipuli  ejus,  di< 
cenles  :  Ubi  vis  parenius  libi  comedere  Pasrba?  > 
{Matlh.  XXVI,  47.)  <  Sciens  iesus,  quia  venil  hora 
«'jns,  ut  transeat  ex  hoc  mundo  {Joan,  xiii»  1).  > 
Ergo  si  Pascha,  quod  Hebraice  dicilur  phase,  a 
iransitu  nomen  accepit,  ei  non  a  passione,  iit  plcri- 
que  roale  iaterpretaatur ;  profecio  Dominus  Jesus  in 
890  transitu»  id  est  in  morfe  sua,  noii  alium  panem 
iradidil  discipidis  suis,  niii  illum  quem  patema  Ira- 
ditio  pr^ceperat  custodiendum.  Non  Unium  ante 
IMifsionem  tuam  hoc  egii,  quanium  et  post  resur^ 
reclioaero  h»c  eadem  repeiens  {Luc.  xiiv,  51),  In 
fimmaus  uoa  valentibus  eum  cogaoscere  discipulia^ 
aisi  in  iractione  panls»  coactus,  ut  cum  ipsis  mano- 


dicitur,  el  probalur  esse  omnium  Ecclesiamm,  qoaai 
Deus  et  I>ominas  noster  Jesus  Cbristus  per  semei- 
ipsum  apdificare  dignatus  est,  ac  promiliens  specia- 
liier  suo  dilecto  discipuio  Pelro  aposlolo,  dieens : 
<  Tu  es  Petrus,  et  siiper  banc  petram  sdificabo 
Ecclesiam  meam,  et  pori»  inferi  i:on  prsvalebunt 
adversus  eam,  et  tibi  dabo  daves  ri^gni  CQeloroin 
(J/a/i/i.  XVI,  17).  >  Aiqiie  iterom :  <  Ego  rugavi  pro 
le  Patrem,  ut  non  deficlat  fides  tua,  et  lu  aliquando 
conversiis  coniirma  fratres  toos  (Lur.  xxn,  32).  > 
Absit  a  toiius  mundi  Bomino,  ut  idcirco  cum  Ue- 
brxis  judaizes,  eo  quod  de  azymo  pane  sacrifidum 
Domino  dicitur  ollerre.  Absil,  ut  pro  tali  re  sancu 
hoc  agat  Komana  Ecclesia,  ut  suis  osteodat  per 


ret«  jeuiaden  panam  azymum  eisdem  freglt,  dedti-  ^  orbem  fidelibus  consiitutis,  agnum,  qui  abstulit  pec- 


qne  ad  manducandum.  In  lola  Judsea  cerle  fermen* 
tum  deerat,  quia  adhuc  Pascba  celebrabanl,  nisi  ut 
aportitts  eognoscatis,  quia  lllum  panem  post  xesur* 
reciionem  ets  dedit,  quem  jam  stmiicro,  el  aate 
passionem  dederauSatis  sii  huc  usque  ex  evangelica 
lectione  vobis  accomroodasse  seDleniiaro.  Nonc  aii* 
tem  ad  beati  Pauii  apoaioii  nos  oporiet  Epistolam 
^lere  animum,  ubi  nos  de  ipso  sacrificio,  qood 
azymiim,  eCnon  fermentom  sit,  vigilanter  horlatnr 
diceos :  <  Fratres,  expui|[ate  vetus  fermentum,  ot 
iitis  nova  conspersio,  sieut  estis  azymi;  etenim 
Pascha  nostrum  imroolatos  est  Ghristus.  luqiie  epu- 
lenuir  non  in  ferroento  veteri,  neque  In  ferniento 


caia  mundi,  siiie  omni  corrupiione,  poUuiiooe,  alque 
contagione  culpae,  siuceram  sanctamque  ex  iiuma- 
culala  Virgine  suscepisse  carnem,  testante  angeio, 
qui  ipsius  Domini  incarnationem  eidem  Virgini  Ye- 
nerabili  annuotiat,  dicens:<  Spiritus  sanctus  super- 
veuiet  in  te,  et  virtus  Akissimi  obumbrabil  libi, 
ideoque  el  quod  oascelur  ex  tesanctura  vocabitur, 
Filius  Dei  {Luc.  i,  55).  >  Illa  olmmbratio»  qua:  virgi- 
nalem  uterom  dicitur  obiimbrare,  non  aliier  iuielli- 
genda  est,  quam  ut  ab  omui  »stu  concupiseentix  vel 
corniptione  alicujus  facinoris  iliud  castissinrani 
Doiuiui  templum,  iii  quo  babitare  dignalus  est,  iii- 
tactum,  purumque,  quod  est  azyma,  semper  casto- 


niaiitiiet  el  neqoitiai»  aed  in  azymis  sinceriiatis  et  p  dierit,  dicente  Salomone :  <  Sapieolla  «dificavit  sibi 


•veritatis  (/  Qqt.  v,  7,  8).  %  Sed  cur  boc,  fralres 
cliariasimi*  sanctus  praedicavit  Apostolus?  Ut  osteii- 
deret  quia  in  fenaonlo,  id  esitUt  nullo  dogmaie 
iiaeretteorum  sive  scbismaticorum  panis  Christi 
/exseerabilis  et  abominabilis  corruptionig  contaml« 
narelar;  sed  in  piiritate  et  simplicitate  caiboUcs 
fidei  illibat»  somper  eustodiretur,  non  indif  ne  ab 
aliquo  comeslo  pereat  anima  eijus  de  conventu  digne 

.  filiomm  Israei,  hoc  est  salvandorum.  Item  Dominus 
per  Aroos  loquitur  dicens  :  <  Venite  in  fiethel,  et 
impie  agiie,  et  saerificaie  de  fermeotaio  laudem 
(/Imos  IV,  4).  >  Quid  per  Betbel,  oisi  idolum,  nisi 
rArraptio  sacriiegiiexprimiturt  ExquoDominus  ia 
Kvangello  admoaet  dieens  :  <  Cavele  a  fermento 


593  domum  {l^rot,  ix,  i).  >  Nam,  ut  ea  qux  su- 
perius  dixlmus  repetamus,  cur  iion  nobis  sacrifi- 
ciuin  de  veteri  prsecepto  tenendum  est?  Cur  ea,  qus 
illis  carnalia  suiil  impcrata,  in  nobis  spiritualiier 
videamus  adimpleta?  Nunquid  ex  ipsis  non  tenemus 
teii.plum,  sacerdoiium,  unctionem,  inceiisom,  sa- 
cerdotalia  induinenta,  et  quadragesimamt  Si  ba^c 
cuticta  prius  ipsa  Israelitica  plebs  tenuii»  et  postea 
Doiuino  cooperanie,  nobis  concessa  sunt;  quare  uon 
azyuuim  eiiam  inter  reliqua  prarcepla  sacrificium 
Doinino  offereniJum  est?Cuin,  ut  saepe  jain  tesuti 
snmus,  puritatem,  siroplicitatem,  atque  mundiiiam 
significet.  El  ipsum  principium,  caputque  omnium 
apostolorum,  post  Domini  ascensionem  primum  ob- 


PbArismorom,  quod  est  hypocrisis  (Lar.  xn,  i);  >  ]>  tulisse  invenimus  sacrificium,  non  aliter,  qnam  illi 


id  est  a  doctrina  caroali  eoram,  et  infiaia  scientia, 
de  qno  Apoatolus  ait :  <  Seieniia  inflat.  charitas  vero 
wdlfteal  (/  Ger.  viii,  1).  >  £t  iteram  :  <  Modicum 
'  feriaealum  lotam  maMam  corrumpit  (Ga/ar.  v,  9).  > 
Saffidfaal  pauca  de  ploribus  prolaia  lestimonia.  An 
adbue  urreverenii  fronte  audebunt  conlra  iios  obire 
Bcntentiamt  dieendo  ul  astruant  nos  cum  llxbreis 
Jud^eo  more  azymum  comedere.  Cui  insana  obje- 
ctioni  cam  sano  respondemus  intellectu  (195i>: 
Absii  boo  ab  eatlioiica,  atque  aposloiica  Roinaiia 

(1951)  Hanc  eamdem  objeciionem  dilmt  8.  Ansel- 
mus  cap.  5.  <  Cum  ergo,  inquit,  nos  panem  azymuin 
«aerlficamns,  non  iit  per  azymi  figuram  talem  De* 

mmum  fesum  futurum  sicnificemus;  sed  ui  ipsum 


a  Domino,  et  magistro  suo  jussum  est  oflerri.  Post 
ipsum  beatus  Ciemens,  cui  bealus  Petrus  iradidit 
pomificatnm,  in  Epistola  siia  (1952)  ad  Jacobaro, 
qui  Hierosolymamregebat  Ecclesiam  de  ejusdem 
sacrificii  obsen^atione  taliter  adinonel  agendum, 
dicens  :  <  Cum  mihi  dominus,  ei  magisier  meus 
Petras  summi  pontificatus  traderet  dignitatem,  et 
inter  multa  bortamenia,  quibus  ab  ipso  adbortabar, 
cnm  ad  Domini  sacrificium  pervenissei,  ita  de  illo 
mibi  dixk  :  Vide,  Clemens,  ne  aiiier  agas  de  coo- 

panom  in  corpus  cjus,  divioa  virtote  sacrMi<!eroBS. 
neqiiaqfiam  in  lioc  iewis  veiostatem  servanaus,  soi 
EvAnireiii  veritaiem  celebramus.  > 
n95i)  llanc  ut  g^nuinam  noit  agnoscunt  erodtn« 


leM  TRACTATUS  OC  SACRAMCNTIS  eCCLESIiC.  1090 

pore  Domiiii,  qiiaiaquod  ego  Ubi  pracipio,  quia  ego  A  Tiriliier  in  soliditate;  ac  firmamenlo  oribodoxac  co- 
I  hoo  a  roe  ipso,  aed  qualiier  ex  ore  Dtomini,  el     lumn»,  et  nemo  cum  suasoribus  verbis  a  sancuia 


magiatri  mei  Jasu  Cbriati  audivi,  uUter  ijlud  lo-  fidei  caibolic»,  et  apostolicae  pRefata:  sedis,  matns 

qiior  :  similiter  et  tuis  successoribus»  qui  postte  io  Ecclesis  Roman«  consneludine  tos  separel;  quia, 

hanc  apostolicom  successuri  suut  sedem,  in  perpe-  teste  Aagustino  luculenlissimo  doctore,  ac  episcopo 

lunm  boc  exemplum  relinque. »  Sicque  post  ipsum  Africano,  non  est  alia  sedes  in  coslo  aut  in  (erra  di- 

S.  Silvester,  qui  iiiclilum  Augnstum,  atque  perfe-  gnior,  sive  prior,  nisi  illa  quain  Roroana  lenet  Ec- 

ctum  Ecclesiae  filiomConstanlinumRomae  bapUzavft,  clesia.  Hanc  tenete,  hanc  poro  eorde  diligitc.  ct  ab 

eadem  jussa  perfecte  adimplens,  etiam  in  posteros  ejiis  unitate  non  recediie,  cum  scriptum  sit :  c  Ter- 

custodire  mandavit.  Denique  S.  Gregorios,  eximius  minum,  quem  antiqut  posoerunt  Patres,  ne  (ransgre-* 

doctor,  qui  Eutychium  Constantinopolitanum  epi«  diaris  {Prov.  xxii,  28) ;  >  et  i  qui  dissipai  sopem* 

scopum  cum  suis  fautoribus  in  praesentia  Mauriiii  mordebit  eom  coluber  (Ecele.  x,  8)«  •  Serpens  illo 

imperatoris^  inira  cum   ratione  exsuperavit,  alio  sciiicet,qui  ^ecii  Adam  de  paradiso,  ex  eujus  pe« 

modo  non  celebravit,  atque  nobis  celebrandum  sa-  silferoore  Doroious  per  inlercessionem  aposlolofiMii, 

crificium  pnecepit»  quam  illud,  quod  omnes  sui  aique  sanctorum  omnlum  vos  semper  «rttaty   lar- 
praecessores  sanclissimi  papae  ,   quos   enumerare  ^  giente  Domino  nostro  Jeso  Cbirtsto,  cui  esi  honor  ei 

longum  est,  in  sanctissiroa  seae  aposiolica  jussi  sunt  gloria  curo  Patre,  Flamine  sancto,  in  onmttws  SQS^ 

celebrare.  Quapropter,  amantissirol  fratres,  staie  ciilis.  Amen. 


AD  TRACTATUM  SEQUENTCM  ADMOMTIO. 


Sapienthsmet  pimimeque  exaratum  hoc  opuscutnm  ex  eo  evincitur  quod  non  tam  edkum  fumt  YetmHkm 
Mauro  Mareheno  an.  1651  tiii#r  reliqua  S.  Brunonis  Opera^  sed  iterum  escusum  ah  editoribus  Bibl,  Max* 
Vet.  typie  Lugdun*  1677,  Tom.XX,  p.  1725,  reperitur^  iterumque  a  D.  Luca  Daeherio^  tom»  Xil,  edit, 
Parie.  1725,  in  Spiciiegii^,  et  Taurini  in  separaio  parvo  volumine,  absquenota  anni,  Sed  muUo  ejus  existi" 
mationem  auget  editor  Codicis  Liturgici  clar*  Philippus  Xazxera,  quem  inier  mis.  Bibl.  Vatiainm  tompefU, 
suisque  doetis  adnotalionibns  itlustratumt  ei  eanctiuimo  fonti/ici  D.  /V.  Pio  VI  dieatum^  Romee  pubiici  jum 
feeit  an.  1784«  Caiti  autem  qvddquid  ad  perfeetionem  hufusce  5.  Brunonis  ^tueubrationis  novam  ediiionem 
mihi  comparurg  proposuissemt  non  piguit  Florentim  codxcem  ms.  Bibt.  S,  Mard  0.  P.  Soec.  xin,  atierutn" 
que  Codicem  archivi  Vaticani  ejusdem  circiter  cm  exaratum  consutere.  Ex  hi$  igitur  tum  codidhn,  eum 
editionibus  ptures  variantes  lectionee  deprompu^  qua  quamplurima  errata  profsortim  tn  Marekemo^  u  tn 
ediiiono  Twrinenii  eorrtoum^  ei  nitidiorem  eompteiioremque  leciionem  reddunt*  Peropportunue  hic  mihi 
adiiuM  patet  notitiam  prteiendit  ubi  ignoratur^  prasctari  operiSf  cui  inscriptus  est  titutus  &.  Ecctesim  Rituum^ 
dirinorumque  Oficiorum  explicalio,  cujus  autographum,  ui  dixi^  in  Bibt.  Vatic,  atservaiur^  dequo  Eeeto* 
eiatiicis  initUutionibus  maxime  meritue  et.  Phiiippus  Za%%era  habendus  eU^  qui  eum  eopioeis  eru^tiaquo 
commentariis  exomatum  pubtieavit.  In  fronie^  adnotatury  explieationem  itlam  ab  Anonyfno  smeuto  xii. 
uripiore  olueubratam  fuisee^  ei  ex  Vaticano  Codice  num.  5046,  tunc  primum  erutam.  Vnum  admonendum 
euperestt  scilicets  quod  auctor  Anonymus  siutm  rituum  explanalionem  ab  hoc  Brunonis  opuscuto  auspieaiur; 
ex  ^uo  inferri  potest^  magno  ittud  in  preiio  Jam  tunc  haberi  ab  Eecteeiaslicie  tiris^  ut  eeeleris  de  aacris  riiibue 
ecriptoribus  prc^onereturf  quasi  ipse  ductor  chorue  eteterorum  fuerii.m 


595  TRACTATIJS   TERTIUS. 

DE  SACRAMENTIS  ECCLESLE,  MTSTERUS  ATQUE  ECCLESIASTICIS  RITIRUS. 
(Gx  editione  Tanrincnsi.) 


(1953)  Dilectissimo  fratri  Galtesio,  Magalonensi  remus,  coepisti  mirari  tu,  coepi  mirari  etego,  qood 

cpiscopo,  Bruno  Signlensis  episcopus,  salutem.  aliqua  illis  similia  udhnc  in  Ecdesia  fieri  videanius, 

Cum  Romae  quondam  in  Insula  in  domo  episcopi  cum  Jam  vetera   transierint,  et  facta  sinl  omnia 

rorloensis  timul  essemus;  comqoe  in  libro  Exodi  nova.  MuHa  enim  fiunt  in  eeciesiarom  dedieati^ii- 

de  ubemacnlo  testimonii,  et  de  vestibus  Aaron,  ty*  tus,  multa  et  in  allis  Ecdesis  sacraineotis,  qnae 

pt€a  qmedam,  et  magni  mvsterii  simiificativa  lege-  non  minus  quam  illa,  snb  ombra»  et  fifftffra  fierf  \: 

(1935)  Hanc  inscriptionom  secnndam  clarissimvm  Taurlnensem,  ferentem  :  jDt/«c/tttimo  frairi  Gatteria 

Caroiuni  Sebastlanum  Berardl  tradimus,  qiii  part  Magatenei  episcopo;  quae  etiam  in  Marcbesio,  aliiar 

11,  toin  11,  p.  IfO,  emond.  Grat.  ejos  episconi  inen-  que  editoribus  legitur. 
itonem  babel,  non .  lecondnm  erratam  emtiooem 


1091  S.  BRUNONIS 

ilentur.  Peiistl  igUar  a  me,  ul  ftieot  illa  etpositemin, 
ita  et  isia  espoiierc  tenlarem.  Promisi  me  factu- 
rum,  sed  aiiis  negotiis  impedilus;  ei  tuae  petitioniSt 
et  vaex  promissionis  jam  pene  oblitus  erani :  cum 
Helberins  eremita,  ei  prMbyter  venerabilis,  a  vobis 
ad  nos  veiiiens,  id,  quod  promiseram,  qoasi  debitom 
exigebat.  Memor  igilur  toae  dileotionis,  qnamTis 
muKom  impeditus,  facere  aggressus  snm  qaod  f jcere 
jossisti. 

596  ^^  eomeeralione  eccU$i(e» 
(i934)  De  sacramentis  Ecciesi»  locuturi,  prius 
sacramenta  ipsa  ponamus ;  postea  vero  quid  signifi- 
cant,  proul  Doininus  dederit,  exponanius  (1955). 
Qnando  enim  ecclesia  consecraiur,  solus  diaconiis 
eam  ingreditur,  jaouas  claudens  (1936),  ibidem  ex- 
spectal  episcopo  responsurus.  Tunc  episcopus  de- 
foris  aquas  benedictl,  non  sine  sale,  acceptoqiie 
fascicuio  byssopi  ex  a(|Uis,  quas  modo  sanctificaTe- 
rat  ecdesi»  parietes  ter  circumeundo  aspergi»  :  ter 
quoque  cum  virga  pastorali  januas  percuiiens  dicil : 
€  Tollite  portaSy  principes  vestras,  et  elevamini, 
porUe  xlernales,  et  introibit  Itex  gloriae  (Ptal, 
xxiii,  8).  •  Cui  diaconus  de  intus  respondel  dicens : 
<  Quis  est  isle  Rex  glorix  t  {ibid.)  t  Et  ille  :  c  Do- 
minus  forlis,  et  potens,  Dominus  polens  i»  prarlio 
{ibid,^  9).  >  Post  leriiam  percussionem,  paucos  ex 
niinistris  secum  duceiis  ecclesiam  ingreditur,  csetera 
roulijtudine  foris  exspectante.  Tonc  episcopus  tetum 
alpbabeiuiii  in  modum  crucis  bis  in  pavimento  de* 
scribit;  ac  deinde  sicut  prius  alias  aquas  sanciificati 
quibus  uon  untum  sal,  sed  et  ciuerein  quoque 
miscet  et  viiium.  ilis  autem  altare,  et  ecclesia  asper- 
giiur,  et  consecratur.  Postea  vero  super  aliare  oleo, 
et  chrlsinale  fusis,  lapidein  ipsum  episcopus  uugii. 
(1957)  £t  lunc  tandem  ibidem  reliquias  ponit,  atque 
componit.  His  igitur  expedilis,  significatioiies  videa- 
raus.  Sed  prius  quaerendum  cst,  cur  aqua  beiiedi- 
catur  ?  Quare  lapides  et  parieies  asperganiur  ?  Cur 
etiam  poiius  lapides,  et  ipsi  parietes  per  se  non  be- 
bedicanturT  Cur  siiie  aqua  non  sanctiftcantur  ?  Cur 
eadem  ipsa  benedictio,  quae  aqua  datur,  lapidibus 
non  datur  ?  Hoc  totum  liabei  signiflcationem  (1938), 
Audi  igitur  quid  Dominus  dicat :  c  Nisi  quis  rena* 
tus  fuerit  ex  aqua,  el  Spirilu  sanclo,  non  intrabit  in 
regnum  coelorum  (Joan.  iii,  5).  >  Aqua  enim  lavan- 
dis  corporibus  Idonea  est :  taniam  virtutem  acci- 
pere  meruit,  ut  sicut  corpora  lavat  a  sordibus,  ita 
et  animas  mundet  a  peccalis. 

(1954)  In  edit.  T/iurin.  deest  bic  tiiulus,  quero 
eodd.  et  edlL  Rom.  afferunt.  Apud  Dacherium  iegl> 
tur  eipositio  De  eonueraiione  eecluim,  D.  Pbilippus 
ZfazKera  epistolam  S.  Bruoouis  ad  q>iscopuro  Maga- 
JonenMm  omisiL 

(1955)  Lucas  Dacherius  babet :  Pouea  vero  quid 
Mignificenl^  exponemut, 

(1956)  Idem  auclor,  janua$  etaudiL 

(1957)  Hidc  periocha  deest  in  edit.  Yenet.  Lugd. 
et  Taurin. 

(1958)  Alia  estcod.  Valic.  lectio:  Sedpriu$  qnes- 
rendum  e$l  cur  aqua  benedicatur^  qua  Inpidee  et  pa- 


EPISCOPI  SIGN^NSiS 


fm 


A  QM  etqmu  d^t^lUu. 

Manifestum  est  itaque  qood  haec  aqoa  «^aptisavm 
significet,  ci^s  aspersiooe  ecclesia  consecralor,  et 
quodammodo  baptiiatar. 

Quid  eigtttficei  ecclesia. 
Ipsa  vero  ecclesia  eam  otiqoe  Ecclesiam  designal, 
qo«  in  ea  continetor,  id  est  multilodinem  :  unde 
et  am  ecclesia  vocatur,  eo  qiiod  Ecclesiam  coniineau 
Uaec  enim  figura  a  grammaiicis  meionyroia  dic itar, 
quando  id  quod  conijnet,  ponilur  pro  eo  qood 
coiitiiieiur.  Qiiale  est  illud,  quod  in  Evangelio  bo- 
minus  aii :  c  Jerusalem,  lerusalem,  quae  occidis  pro- 
phetas  (Maiih.  xxiii,  51) :  >  cum  utiqoe  non  ipsa 
Jerusalem,  sed  ejus  habiiatores  ptophetag  occiderinL 

g  Sic  eiiam  dicere  solemus  :  Illa  domos  bona  est,  eo 
qood  bonos  babeat  habitatores ;  et  illa  oiala  esi,  eo 
quod  mali  habitatores  babitent  in  ea.  Socunduoi 
hanc  igitur  significationem,  haec  ecdesia  ex  lign^s, 
iapldibusque  constructa,  eam  Ecclesiaoi  designaii 
qu«  ex  vivis  lapidibus  aedificatur;  cigus  lapides  ooa 
Galce«  sed  cbarilaie  jongontor  et  oniontnr;  cojas 
fundamentum  Christus  est;  cojos  porue  aposU)li 
sont ;  cojos  column;e  episcopi  sunt  et  doctores,  in 
quo  unusqiiisque  iapls  lanto  amplios  roiilat,  qoaoU) 
fidellor  et  meiior  e&U 

Quid  $at  eignificet. 
Qoia  igitor  dictom  est  quid  aqua»  et  qoid  domos 
sigQlficeif  dicamus  eiiam  cur  baec  aqua  saie  miscea- 
tur.  Cum  enim  Salvaior  noster  de  baptismo  loque- 

C  retur,  nullam  salis  fecit  mentionem;  non  enim  dixii, 
Nisi  quis  renatus  fueritex  aqua  salsa,  vel  sale  m  Jia, 
vei  aliquid  hujos  modi;  sed  fquid  dixii  ?  c  Nisi  quis 
renaius  fuerit  ex  aqua  et  Spirito  sanclo,  dob  ioira- 
bil  io  regnum  Dei  (Joan,  iii,  5).>  Idipsum  autem 
eideoleo,  et  de  cbrismate  dici  poiest;  sed  de  bis 
alias  :  interim  de  sale  dicamus.  587  Sai  eaim  in 
divino  eloquio  frequenler  pro  sapientla  poniinr; 
oude  est  ilhid  :  c  Sermo  vester  sale  sit  condiuis 
(Colo$$.  IV,  6).  >  Et  Domlnus  discipulis  :  c  flabete, 
Inquit,  sal  in  vobis,  et  pacem  habete  ioier  vos  {Murc* 
IX,  45).  I  Itemque  :  c  Yos  estls  sal  lerrs;  qiiod  st 
sal  infatuatum  fuerit,  inquocondietur?  »  {Matth.  v, 
15.)  Hinc  etiam  secundum  legem  (Levit.  ii,  25) 
nuUa  bostia  sine  sale  oiTertur,  sed  in  omni  socrificio 

D  ponitur.  Unde  manifestum  est,  quod  sal  (1939)  pro 
sapientia  ponitur.  Sic  est  eniin  sapieiitia  condimen- 
lum  omiiium  viriutum,  sicut  sal  est  condimentum 
oinnium  ciborum.  Sed  quae  sapientla?  JNon  utique 


riete$  a$pergantur,  cur  eiiam  potiue  tapideg  et  pmriM$ 
ip$i  per  $e  non  benedieuntur ;  eur  $in$  aqum  mpm$un' 
ctifieantur;  cur  eadeu$ip$a  benedictiOf  qum  uqua  dtf 
tur^  lapidibu$  non  daturf  Hoe  totum  eignificatio 
e$t. 

In  aliquibus  differt  Dacberios :  Sed  jmita,  ail« 
^iKrrendttm  e$t  eur  aqua  benedieatur^  qua  tapiaet  et 
parieie$  taperguufr  f  Cur  eittm  poftOf  iapideu  i$ei  et 
fariete$  prece  nonbenedieuntur  f  cur  une  aqmm  itoo 
$anctificantur.  In  reliquis  concordat. 

(1959)  Edit.  Rom.  addit  $at,  qood  deeoi  in  aliis 
editionitas. 


%(»i 


tKUCtATCS  DE  SACRAMENTIS  EGGLESIiG. 


im 


Mpiemia  mtnHlii  (|iiie  fBluliitia  est  apod  Doiim  A  miiu  Cbriaii  fldei  miisrere  debeni  t  £l  per  boi»  i|uir 


(/  C«r*  111«  I9)t »  sed  illa  aapientia»  de  qoa  Domiiius 
ait :  <  ConftteoT  tibi,  Pater  Doroine  cali  et  terrae, 
qnia  abscondisti  bsec  a  sapientibna,  et  prudentibns, 
et  reTelasti  ea  parruiis  {Lue.  x,  H).  >  Sed  vis  au- 
dtre  qiise  sil  ista  sapientia,  qitam  slmplex,  quam 
facilis  ad  discendum  ?  Veiiiat  modo  aliqnis  ad  hanc 
aquam;  veniat  nunc  aliquis  ad  baplisinum,  audiat 
lianc  sapientiam,  gustet  de  hoc  sale,  nnque  enira 
prius  baptizatur  aliquis,  quam  sale  clbetur;  boc 
enim  omnibusnotum  est;  ad  litteram  dico.  Infan- 
tibus  ad  lldem  venientibns  stalim  in  ore  pohitur 
sal :  (1940)  ut  quod  actu  habere  non  possunt,  ha- 
beant  vel  signiflcatione  sacraroenli*  Interrogo  igitur 
modo  aliquem  hominem  b»ptizandnm  :  c  Gredis  in 


den  apargjtur  aqua :  per  bos  et  ab  liia  baptizaiitur 
fidelea  :  bis  datum  est  perOoere  baptisroatia  sacra* 
roenu.  Mec  illud  qulden  praetereundom  est,  quod. 
ter  episcopns  ecclesiam  eircumit,  el.ter  panete» 
aqua  aspergiu 

Quid  in  circuilu  eundo  tignilicei. 
Apparet  etlam  in  hoc  figura  baptismatis.  Audi  igl- 
tur  quid  suis  discipolis  Dominus  dicat :  <  Ite»  iu- 
qiiit,  doceie  omnes  geutes,  baptizantes  eos  io  uo- 
mine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  saiicti  {Manh. 
xxviii,  19).  •  Hinc  est  igitur  quod  sacri  canones  ti-r 
in  aquaro  m^rgi  praecipiuiit  eosqui  baptizahtur  (1944). 
Quia  itaque  Ecclesia  non  potest  mergi  in  aquas,  ter 
ab  episcopo  circumeuiite  aspergilor  aqua  Vides  ergo, 


Deum  Patrem  omnipoteniem,  Creatorem  omniMm  ^  qtiani  bene  omnia,  qua^  superius  dicta  simt,  baptisini 


visibilium  et  invisibilium  ?  »  dicit :  <  Credo.  —  Cre- 
dis  et  in  Jesum  Christum  Filium  ejus,  unicum  Do- 
minum  nostrum  naiuinetpassum?i  Inquit :  <  Credo — 
Credis  et  in  Spiritum  sancturo,  saiictam  Ecclesiam 
catholicam,  aancterum  communlonem,  carnis  re- 
sorreciionem,  et  vitamaetemam?i  Aitille:  cCredo. » 
Bene  instructos  est  iste,  sapiens  est,  et  sufficienter 
aole  cibatos.  Hoc  est  igitur  sal,  quod  miscetur  aquae ; 
liaec  8ont  prima  fldei  rodimenta  :  sine  bis  non  vaiet 
baptismus  (4941).  Siveenim  tollas  aquam,  sive  tollas 
haec  verba,  non  est  baptismus.  Hoc  aotem  dom  dlco, 
nollum  praejndiciom  facio  inrantibus,  et  nondom  in- 
telligenlibos»  qoi  non  sua,  sed  aliorom  Ode  bapti- 


conveniant  sacramentis  ?  Hinc  autem  illud  qnoque 
vldeamus,  qnod  ter  cum  virga  pastorali  ecclesix  ja- 
iiuas  episcopus  percuiit. 

898  Q^^^  virga  signi/icit^ 
Quid  enim  virga  pastoralis,  nisi  sermo  drvinus»  et 
prxdicatio  evangelicaintetligilur?  Quod  aute:iiscrma 
virga  vocetur,  propheta  de  Domino  testatur  dicens  : 
quin  <  percutiet  terram  virga  oris  sui,  et  spiritu  la- 
biorum  siiorum  intcrflciet  impinm  {Ita.  xi,  4).  » 
Virga  oris  sermo  est.  Virga  igitur  janua^  percutere, 
est  aures  audientium  prx-dicationis  vuce  ferire  :  aii- 
res  enim  ports  siint,  per  quas  ad  corda  audienlium 
sanctte  praedicationis    verba  introdncimus.   Unde 


»antur  et  salvantur.  Salvaniur  ullque,  si  vel  prius     PsalmisU  ait :  i  Qul  exallas  me  de  portis  mortis, 


obierint,  vel  ad  aetatem  venienftes  fidem  pro  eis  pro- 
missaro  fideliler  crediderint,  et  costodierirtt;  alio- 
quin  non  valet  bapiismatis  aqoa,  qoia  non  est  con- 
dita  (194S).  Dictom  est  itaque  qoid  aqua',  itold  sal, 
et  qoid  donuia  dedicanda  stgnifloet.  Monc  autem  so- 
pereat  ot  de  byssopo  dicamus,  enm  qoo  ecdeste  pa- 
lietes  sopradicti  aqua  aspergonior. 

'  Quid  hys$opus  significet. 
fiyssopos  natoraliter  in  petra  nascitur :  <  Petra 
auiem,  ait  AposU>lus,  erat  Cbrisfus  (/  Cor,  x,  4).  i 
Bona  herba  byssopus,  quae  nascitur,  et  renascitur, 
et  radicator  ui  Christo.  Per  banc  enlin  eUi  tota  fide* 
Knm  moltilodo  inteHigi  possit,  praecipoe  tamen  ilU 
per  byssopom  figorantor,  qul  in  Christi  flde  radicatl 


ot  annuntiem  omnes  laudes  tuas  in  portis  filhe  Sion 
{P$aL  IX,  15).  »  Qttid  est  enim  in  portis  fili«  Sion, 
nisi  in  auribos  et  audilu  fidelibm  ?  lliud  (]iioque  noo 
vacat  a  mysterio,  quod  ter  episcopus  janoas  percii* 
tit.  Numerus  iste  et  notissimus  et  sacraiissimus  csi. 
In  omiii  enim  dedicatione  ter  semper  episcopos  jn- 
nUas  percotere  debet;  quia  sine  invocatione  Triniia- 
tis  nollum  in  Ecclesia  fit  sacrainentom.  Percutia- 
mus  igitur  ecclesiae  janoas,  et  pnedtcationi  iiisiemo*» 
quatenus  iisque  ad  cordis  secretarium  accedere,  et 
Cbrisii  fidem  addocere  valeahiiis. 
Quid  litlerce. 
Exposiiis  igitoa  omnibus,  qnae  in  ecclesiae  dedica- 
tione  exterius  episcopus  agit,  binc  etiam  quid  iiiie* 


et  rundati,  ab  e]us  amore  diveUi  et  separari  non  d  rius  faciat,  videamus.  Ingressns  enim  in  acclesiam^ 
possunt.  Per  quod  quid  melius,  quam  episcoposet  bis  totiim  alphabetom  scribit  in  pavimenU>.  Per 
presbyteros  intelligere  possomus,  qui  (1913)  qnanU)  quod  vel  utrumqoe  TesUffieiHMn,  vel  duplex  san* 
majorem  in  Ecclesia  obtinent  digniuiem,  tanto  fir-     ctarom  Scriptorarum  iotelligentia  ftgoraior.  ln>i$ 


(1940)  Videndus  Tlieodulphus  in  libcllo  De  ordine 
bapUsnii  cap.  5  apud  Menaraum  in  nott.  ad  Sacra- 
inenurium  S.  Gregorii  M.  col.  364,  et  ipse  Menar- 
dos  ad  illud  cap.  377,  et  seqq. 

(1941)  In  bunc  locom  opiimebffic  adoouvit  clar. 
Philippus  Zazzera  :  <  Non  qupd  validus,  inouit«  non 
»il  baptismus,  ubi  maleria,  formaaiie  a  Cbristo  pnc- 
scripta  administretur,  sed  quod,  si  jtistitiae  et  s.ilutis 
gratiam. spectemus,  rrustra  suscipiior  ab  adulio, 
qui  praeier  baplisini  velunutem,  et  fidem,  male  ante 
actae  vitae  poeniteiiliain,  ei  nrmuro  abstinendi  a  pec- 
calis  propositum  non  affcrai. »  Vid.  Caiech.  Kom. 
De  sac.  bapt.  n.  55  et  seqq.,  et  D.  Thoin.»  iii  p.,  q. 


98«  art.  6  et  seqq. 

(194i)  Nempe,  et  si  baptismom  soscepennt,  ad 
aeteruam  vium  minime  perveniunt,  ex  deiecto  ope- 
rom,  qoc  fidem  consequi  debent. 


(1943)  Cod.  Arch.  Vat.,  quia. 

(r  ■  •'         '     •        • 


(1944)  Uirum  trina  immersio  sit  de  necessiUle 
baptismi  agii  D.  Thom.,  lu  p.»  q.  66,  aru  S,  et  ex  au- 
ctoriute  S.  Gregorii  docet  non  esse  neeeasarioni, 
sed  simplicem  aquae  ablotionero  sufficere  :  <  (}uia 
unica  immersione  signiflcaUir  onitas  mortis  Gliristi, 
et  unilas  deitatrs;  per  irinam  atitem  iiumersioneai 
significaiur  tridiium  sepultnra  Christi;  et  etiaiu  Tri- 
iiitas  personarura.  > 


Vm  S.  DRUNOMS  EPISCOM  SIGNIEMSIS 

eliam  pftocif  liilcrU  omnis  scieDlia  cominetiilr»  quas  A  tem,  qiiod  ei  addiior^  $uperiiit  dfeUim  e&t.  plKimne 

enim,  quod  prima  fldei  nidimenU  signlficei*  Pole- 


In  synafDgav  ei  bis  in  ecclesia*  paYimento 
scrHMmtar;  lud«i  enim  unum  (idi5)  lantummodo 
ndpisnlTeatamentum ;  quod  non  dnpliciler,  ui  no$« 
aai  aimplictlar  tantnm,  et  ad  $olam  iiueram  inter-- 
pretantur.  At  vero  Ecclestae  filii,  ei  utrumque  reci* 
piunt,  et  tiiromque  dupUciter»  id  eat  ad  lilteram,  ei 
aptfitualiter  intelltgunt.  Bis  igiiur  in  pafimento 
corporis  no&iri  alpbal)etum  scriiiiiurt  sl  uiromque 
Testamenittin  suscipimus,  ct  ulrumque  dupliciter 
intelligimus.  Hinc  est  cnim,  quod  illa  aiiimalta  im- 
munda  dicunlur,  qua»  neque  ruminant,  neque  ungu- 
lam  ftndunt  :  illa  enim  aoimalia^  qu»  rumtnani 
(aoium  osi  valde  quod  dico)  bis  eumdem  clbum  co* 
i|iedani.  Clbus  animae  esl  lectio  sacra ;  bane  awem 
liia  comedimns»  quia  semel  ad  Ititeram*  et  iterum  ^ 
apiriiuaiiiereamexpooimos  et  inieiiigimus.  Ungolam 
quo^e(indere,est8acram  Scriptnram  dupliciter  in- 
terprelari :  qiin  ideo  quidem  ungula  dicitur,  quia  in 
via  bonorum  operum  pedes  nostros  firmat  et  munll. 

,  Quid  quod  in  modnm  crncit  $cribUur^ 
.  Scd  quiJ  esi,  qnod  non  In  directum,  sed  In  obli« 
quiim«  et  iu  luodum  crucis  bse  liilerai  scribuntur  7 
nisi  quia  sacrarum  Scripturarum  inielligeniiam  per- 
tfi^ere  nou  valet,  qiii  cruds  mjsterium  non  recipit» 
et  Gbrisii  passione  non  credit  se  esse  salvaiom.  Soll 
enim  Cbrisiiani  banc  inteliigentiam  babent,  qui  cru- 
cis,  sigiiaculo  iusignili  sunt :  quibus  i  vicil  leo  de  Iribu 
Jtida,  radix  Davtd  aperire  libruro,  el  solvere  sepletn 


rant  ista  sola  sufilcere  ad  bapiiami  aacrameoiiun; 
sed  sancti  Patres  nosiri,  qul  Spirtlo  £99  Dei  iau 
Gonslliuerani,  voluerunt  nobis  saitafacere,  aon  so- 
lum  in  bis  qus  pertineni  ad  ▼irtulem  sacramenii, 
verum  eiiam  in  illis  quae  pertinent  ad  aignificaiio- ' 
nem :  auiSdt  eniin  aqua,  ei  Spiritos  ad  baptismi 
perreciionem  :  calera  vero,  qu<e  adduniar»  ad  si- 
gniacaiioiiem  pertineni*  Non  enim  oleom,  vd  cbri- 
sma  babuii  Pbilippus  aposioluSt  quando  eonnclium 
baptixavit.  Babc  tamen  Jam  nunc  praetenniiieiula 
non  sunl,  qua  ad  significandom  aliquid,  aanclo- 
rum  diligenti  espositione,  addlta  sont  (1949). 
Quid  tfinum  tignificeu 
Dicamug  Igiiur  quid  vinum  significei.  Viaom 
enim  in  )ioc  loco  imyorem»  ei  spiriiualem  diTlnc  le- 
gis  inteliigenilam  designal.  Undead  nuptias  irocaios 
Salvaior  noster  in  vlnum  aquaa  convenii»  qoatenos 
mi^orl  inielligeniia  nos  erudirei»  et  spirUnaiis  no- 
vatque  doclrinae  nectare  saiiaKU  binn  Bamque 
Scripiura,  ad  litieraio  in|e|lecta»  aqua  es4  ainei»* 
pore  ei  jucundilate;  qum  al  ^iirilaaiiler  imdliga- 
tur,  vlnum  fii»  ei  quidem  miri  saporia»  mafnmqae 
suaviutis.  Qaod  enim  interesi  inier  aqaam  el  vi- 
num»  boc  iniereai  inier  liiieram  et  spiriliun;  nndo 
Apoatolus  inquit  :  c  Littera  ocddii,  spiriiua  aotem 
vivificat  (/  Cor.  iii»  6).  •  Hoc  auiem.  vinam  Psal- 
misia  olim  promitlens  ait :  <  Inebriabuntnr  ab  nber- 


^oacula  ejus  (Apoc.   v,  5).  >  In  Cbristi  namque^  tate  domus  tuie,ei  lorrenie  volopiaiis  inaspgubia- 


passiojie  (19^6)  veruin  lempli  scissum  esi,ei  revclaia 
sunt  Sancia  sanciorum  (1917).  Cxtera  videamus* 
Quid  aqua  imcriui  benedicta. 
Post  baec  autem  episcopus  aliam  iiem  aquam  be- 
nedicit,  ciii  non  Untum  sal^  sicui  priori,  de  quo 
supra  dixiinus,  sed  vinuin  quoque  cum  ciiiere  (1948) 
miscei.  Haec  aulem  aqua  Spirilum  sanctum  signifi- 
calt  sine  cujus  afilatione  nibil  nnquam  sanctificaiur» 
ei  sine  cujus  gratla  noo  fii  remissio  peccatorum. 
Quod  auiem  Spiritus  sanctus  o^iia  vocetur,  Ipsa  Ve- 
ritas  osiendil»  dicens  :  c  Qui  credil  in  me,  slcut  di- 
cit  Scripiura,  fluinina  de  ventre  ejiis  fluent  aquae 
vivie  (Joan.  vii,  58). »  Quod  qui  j  significei,  inox 
£vangelisla  exponens  aii :  c  Hoc  auiem  Uixit  de  spi- 
ritu,  queiu  accepluri  eranl  credenies  in  eum  (ibid.^  D  nulriunlur,  de  quibus  quodcunque  aniaaal  epmede» 


eos  (Pso/.  XXXV,  9).  >  Itemqoe : « Calix  iuiia  uiebriaus. 
quam  prseclarus  estl  >  (P$al.  xxii,  5»)  £i  iierum : 
(  Uunc  bumillaU  et  bunc  exalUi,  quia  ealix  Do- 
niiui  vini  meri  plenus  misto  (Pm/.  Lxxtv»  9,  ilj.  • 
liumiliat  enim  Dominus  Jodaeum,  exaliai  §eoiilem. 
Uoare?  qula  ille  Uiteram  sequltiir»  quas  oeddii :  bic 
merum  vinum  ei  spirttualem  Intelligeniiaia  bibU. 
ToU  enlm  perditio  Judaeorum  io  boc  esi,  quod  lii- 
lerm  creduli  spiritualem  intelligeniiam  recipero  no- 
lunl.  Unde  Psaimisu  :  c  Fiai  mensa  eofum  coram 
ipsis  in  laqueuin,  et  in  reiributiooein,  ei  in  acaoda- 
ium,  obscureniur  oculi  eorum,  et  doraum  eonun 
semper  Incurva  (P$al.  lxviii,  23).  >  Bwc  enim 
menaa  divioa  Scriptura  est :  de  cujua  ddidia  t 


S9). » Aqua  igtlur  Spirilus  sancius.  £t  vide  ordinem 
sacramenti  :  exterius  aqua,  interius  Spirilu  sancio 
eonsecratur.  Hoc  est  eiiim,  quod  Douiinus  aii :  c  Nisl 
quis  reuaius  fuerit  ex  aqua,  el  Spirilu  sancio  (Joan. 
iiu  5).  >  Ecce  aqua,  ecce  Spirltus.  iu  bapiisinaiis 
igilur  sacramento  nec  aqua  sine  Spirilu,  nec  Spiri- 
tus  sitie  aqua,  quod  quidein  ipse  Spiriius  significa- 
bal,  qui  bi  priuia  mundi  creaiione  c  ferebalur  super 
aquas  (Gen.  i).  >  llac  igitur  aqua  et  ipsum  alure, 
01  tolum  inteuus  leanphim  aspergltur.  De  sale  au- 

,  ii9i5)  Dacberius  babet,  vetue. 

(iUifi)  Cod.  archiv.  Vaiic. :  iit  Chrisli  enim  morte^ 
.  (1947j  Cod«  Vai.,  revelata  eanctorum  corpora*  . 

(1948)  Cod.  archiv.  Vat.,  et  cinerem. 


ril,  vel  biberit,  iiisi  ruminaverii,  npn  viveft.  Boooas 
est  igiiur  hoc  vinum,  sed  illis  i>onum»  qiii  iieiie,  ei 
fideliier  Deo  oiuniur.  Ad  boc  eoim  iiibeodiimhi 
Canticis  canlicorum  ipse  Dominos  nosinviut,  di- 
eens  :  c  Comediie,  amicl  md,  et  iHebriaminl,  cha- 
rissimL  Ego  dorinio,  et  cor  mcum  vigilat  (Conf.  v« 
i,  2).  »  Munc  igiiur  nos  inebriari  Domina|i  iubei* 
cnm  anbi  de  ebrieuu  fugienda  dicai :  <  Videie  ne 
corda  ventra  gravenior  In  crapula  ei  ebrielaie 
(Luc.  XXI,  M).  >  Est  igUur  et  bona.  ei  mala  ebrie- 

(1949)  iu  deflnivlt  Tridentina  synbdns  8es$.  tn  de 
Sacramenlis,  can.  13,  Ecclesi»  riius  In  sacramea- 
toruin  administratiooe  omnino  esse  obaervaodos. 


iQ&t  TnACTATUS  l)E  SACUAMKNTIS  m.LESlii:,  ETC,  <MS 

Us;  nequdenim  polest  esse  nisi  bonum,  quod  Do-  A  Sle  coepit  prxdicatio  Joannis,  sic  cocpit  prftdicatio 

Cbristi.  In  his  autiim  omnibus  soli  parvuli  exci* 
piuntnr,  et  cxteri,  qui  inteHigeniiam  non  babenC. 
Hxc  est  igttur  causa,  quare  lixc  ontnio,  id  est  aqua. 


minus  jubet;  et  itcrum  non  poiest  es&e  ntsi  malum, 
quoid  Dominus  probibet.  Bona  est  enim  ebrieus 
mcntls  (id50).  Et  de  vino  quidein  quid  significet, 
sufBcienter  dlctum  est 

Qiiiif  dnfs  ngmfceh 
Restat  nunc  ut  de  cinere  dicamos.  Sed  qnid  ci« 
Dis,  nisl  poenkentia?  Sedere  namque  in  ctnere,  ci« 
lieio  indui,  peenitentiom  est.  Ulne  est  enlm  quod  de 
Mlalvitis  pcenilenlibiis  dlcitulr :  c  Quia  rex  ipse  sur- 
Irexil  de  soiio  snot  et  mdutus  est  sacco,  et  sedit  in 
cioere  {Jon.  iii,  6).  >  Hinc  et  David  :  t  Qula  cine- 
reni;  iiiquit,  tanquaro  panem  mandurabani,  et  po- 
lum  meuni  cum  Detu  tem||>erabam  (P$aL  ci.  iO).  i 
Hinc  el  Abrabam  :  <  ix>qnar  ad  Dominum  meum, 


sal,  \inum,  ei  cinis  simul  inisocantur,  quia,  ut 
diximus^  si  vel  unum  defucrit  parvulis,  nihii  cxtera 
prosunt  (1955).  Quibus  ita  permislis  accedlt  episco- 
pus  ad  altare,  et  acceplo  fasciculo  byssopi,  hac  su« 
pradicta  aqua  aspergii,  aique  sanctiltcat  ecclesiam', 
et  aliare. 

Quid  altare. 

Sed  quidaltarelD  templo  signiOcat?  Aposfolus 

enim  dicit :  i  Templum  Dei  sanctum  est,  quoJ  estis 

Yos  (/  Cor.  111, 17).  >  Si  ergo  templum  Dei  sumug» 

et  aitare  habemus ;  altare  cor  nostrum  esl :  bo<{ 


coni  sim  pulvis  et  cinls  {Gen»  xvni,  i7).  >  Hilic  et  ^  ^im  cor  in  homine,  quod  est  altnre  in  leniplo.  hi 


peccantlboteini  dicilur  :  c  Quid  snperbis,  lerra  et 
ciiiii?  >  {Eeciu  x»  9.)  Babyloniae  quoque  Dominus 
per  propheUm  loquiiur  (1951) :  c  Descende,  inquit, 
sede  in  pulvere,  vlrgo  filia  Babyionis,  non  est  solium 
ultra  tibi  (/sa.  xLvii,  1).  >  finde  et  consuetudo  in 
Bcclesia  inolevit^  nt  per  slngulos  annos  in  Initio 
quadral^esimie  capiu  nobis  cinere  aspergamus.  His 
aaiem  et  similibus  facile  Oalenditur,  quia  per  cine- 
rein  pcenitentia  designatur.  Qnia  igitur  dictum  est» 
qiiid  aqaa,  qnid  sal,  quid  vinum,  et  quid  ctnls 
significet,  dicainus  modo  quare  slmul  misceaniur, 
ut  eomm  aspersione  ecclesia  consecrciur.  Puto 
entm,  quod  siiie  his,  quod  si  vel  unum  dcfuerit,  po- 
poliis  Domini,  quod  est  Ecclesia,  neque  sanctlflca 


boc  enim  altare  (!t  saeriflcium  laudis,  et  jubilaiid- 
nis  (1954) ;  unde  Psalmista  :  c  Sacrificium  Deo  spf- 
ritus  cootribulatas,  cor  conlritum  et  bumiliaium 
Beus  wm  spemit  {PiaL  i,  19).  >  In  boc  altari  flt 
commemoratio  corporis  et  sanguinis  Chrisii.  fllnc 
prcoes  ascendunt  in  coelnm,  quia  ad  cor  respicii 
Dens.  Iloc  igitur  alUre  aspergilur  aqn!>,  ^nandr 
corda  boniinum  evangelica  prxdicatione  mundantui 
a  peccatis. 

il^im  e$t  pradicatio, 

Nam  et  praedicatio  aqoa  est,  secundum  litud  1 

c  Onmes  sitientes»  venite  ad  aquas  {I$a.  lv,  S).  > 

liemque  :  c  Aqua  profunda  verba  ex  ore  vlri  (Prov 

xtni,  4).  >  Et  item  (1955)  :  c  Repuletur  ut  pluvia 


tur,  neqiie  solvitur  a  peccatis.  Et  de  aqun  qutdem  ^  eloquium  tuum  {DeuL  xxxii,  2).  >  Hac  igiiur  aqoa, 


nanifesium  est :  Qnla  c  nisi  quis  renatus  fuerii  cx 
aqoa,  et  Spiritu  sanclo,  non  inirabit  In  regnum 
coelomm  (Joan.  fii,'o).  >  bt  sale  quoque  non  dubium 
esi,  qoia  sine  lldei  condimento,  quod  In  sde  signifl- 
caiur»  nemo  unquam  salvarl  poterit,  ellamsl  aqua 
baptismatis  aspergamr.  Sed  quid  dicam  de  vino, 
per  quod  spiriiualis  intelligeniia  designatur.  Quo 
cjtii  aspersus  non  fuerit,  quicunque  de  eo  non  bil^e-- 
rit,  vel  propinanlibus  non  credidcrii,  ad  vitaeaeiern» 
beatitodinem  non  perveuieu  Cineris  qitoque  aspersio, 
pcr  quam  poenltentia  inteUigitur,  000  Um  neoes- 
saria  esi»  ut  sine  ea  iion  fiat  remissio  peccatoram 
<li5t)  :  paripsamenim  perveniiur  ad  baptismom. 


id  est  evangelica  prsedicatione,  et  a  S.  Spiriti» 
sanctillcationB  cordis  aliare,  et  totus  bomo  muiida- 
tor  et  sanctifieatnr.  Ecce  aitarc  aspersum  est»  aqiiis 
baptizatum  est.  Resiat  igitur  ul  conflrmetur,  cft 
ehrismate  liniatnr.  Iloc  enim  ih  hominibus  ipsis 
fleri  videinus.  Priits  onim  baptizantur,  et  sic  postea 
chrismate  confirmatiiur. 

Quid  oleum. 
Dicamus  igitur  qtiid  oleum,  et  chrisma  signiflcet. 
Non  enim  sine  c^iisa  jum  baptizati,  et  a  peccato- 
rum  sorde  inuiidati  oleo  nngunlur  ,  et  chrismnte. 
Oleom  enim  misertcardiam  designat  qu;im  qui  noii 
habet,  id  ipsom  amisil,  quod  baptizaius  est.  Vndo 


tpg'1  est  unicum  et  singulare  refugium  peccatoribus  j)  ipsa  (1956)  Veritas  ail  :  c  Sl  non  remiseritis  bomf 


postbaptlsroum.  Undeei  nou  immerito  baptismus 
Tocatur,  dlcente  Evangelio  de  Joanne  :  c  Quia  venlt 
in  uttiversam  regionem  Galil»»  praBdlcaiis  baptl- 
jmiiNn  psenitentise  in  remissionem  peccatonim  (Lue. 
iit,  IQ.  i  Mcebat  enim  :  c  Po&oilentiam  agite,  ap* 
^repinqoavlt  eiiim  rcgnum  coelorum  (Mank.  iii,  2).  > 


nibus  peecata  eorum,  nec  Pater  vester  dimiitet 
tobis  peccata  vestra  (Maiih,  vi,  1!>).  >  Hinc  est 
qiiod  servus  ille  dninnatus,  qui  centos  denariol 
tonservo  suo  drmiuere  noluit,  dicente  Domino  \ 
c  Senre  iiequam,  omne  debitum  dlmisi  tibi,  quo- 
niam  rogasti  me  :  nonne  ergo  oportnit  et  te  mise- 


(19S0)  In  editioiiibusdesunt  quas  habet  Cod.  Yai.» 
mala  e$l  ebrietae  ventrio. 

(IINM)  Hase  In  Cod.  Vat.  desoot,  non  aulem  in  God*. 
Arcbiv.  Vat. 

(liMit)  Hic  intelllgfndus  est  S.  Brono  loqoi  da 
adultis,  quibos  ad  baptisoium  accedenlibus  necessa- 
rta  est  pcenitentia,  qnemadinodum  eiiam  docet  D. 
Thom.  i  p.  q.  6^,  art.  iv  et  v.,  el  Catechis.  Rom^ 
Ife  eaeram.  bapt,  n.  40« 

P>TROL.  CLXV. 


(1953)  Cod.  Vat.  legitparam  vet  nikil.  EdltiODes 
omnes,  mkil  cmtera  pro$nnt. 

(1954)  Daeberius,  eaerifdufm  taudio  et  tfibulj^ 
tiotti$. 

(1955)  Cod.  Vat.  et  Cod.  Arch.  Vat.  hahent :  Rt- 
$pecteiur.  Vulgata  tainen  ex  vers.  LXl  legit :  Fhuii 
Ut  ro$  eloquium  tuum. 

(1950)  hi  Codd.  Vaticanis  f>ia  non  legilur. 


35 


S.  BRUNONIS  EPISCOPI  S1GN!E.N«S 


«W 


feri  conservi  (ui>  Mctil  el  ego  lui  miserlus  sum?  >  A  lelligamus.  Quamvis  enim  neseiaaiuf,  quomodo  SpH 


{iiauh.  xviii,  t^.)»Bejie  aute^ii  oleum  roisericordism 
«tgnificai,  quia  sicut  illud  iu  iiquorilms,  iia  el  mi- 
se.i]cerdia  iu*tM>nisopenbussuperior  esl.  Qucmcunque 
enim  liquorem  in  oleum  fundas,  oleum  seniper  desu- 
per  nalat.  De  misericordia  quoque  scripium  est : 
c  Suavis  Dominus  universis,  ei  misericordia  ejus 
fupcr  omuia  opera  ejus  (PsaL  xiv,  5).  i — i  Super- 
exaitai  enim  misericordia  judicium  (Jac,  ii,  15).  > 
Hinc  est  etiam  quod  Dominus  ail :  i  Misericordiain 
volo,  et  non  sacrilicinm  {Matih,  ix,  i3).  >  MuJu 
suut,  qu«'e  de  misericordia  dici  possunt.  Siquidcm 
I  Mise^icordia  Domini  plena  est  (erra  (PtaL  xxxii, 
5).  >  —  I  Sed  quis  sapiens,  eicu&iodici  lixc,  el  iuiel- 
ligft  misericordias  Dqmini  ?  >  (PmL  cvi,  AX)  Ilac 
igitur  ungaiur,  lioc  oleo  linialur  altare  cordis  nos- 
Iriy  ul  seujper  luisericordios  inemores»  aquoi  asper- 
siouem,  ei  bnplisnii  regeneralionem  non  aniiiiamus. 
Qujd  enim  prodesl,  quod  hyssopo  aspersi,  ei  a  sa- 
cerdotibus  bapitzaii  sumus»  si  Paier  nosler,  qui  un 
eoBlis  est,  non  diraiserit  ndbis  peccata  nostra  (1957)? 
Semper  igitur  in  miseiicordiae  olee  iiaieni  corda 
.nosira,  quaienus  uoi>i$  diautlantur  peccala  noslra. 
httc  auiem  de  oleo. 

001  QMdtaliamum 
Si  lioic  balsaiuum  addamus,  fii  cbrisma  quo  reges 
nnguiiiur  et  sacerdoies,  baisamum  enim  tunc  jungi- 
tur  oleo,  quando  bonus  odor  additur  misericordiae* 
bed  qoid  est  bonos  odor?  Lxliiia  spiritualis  et  bona 
,volun(as.  Undi  Apostolus  ait:i  Qoi  miseretur  iu  bi* 
laritate  (fium.  xii,  8).> — iHilarem  eniiii  datorein  di- 
.ligit  D|eus  (//  Cor.  ix»  7).  >  Tali  tgiiur  cbrisinale 
uuganiur  Clirisiianl,  ut  vero  nomine  vocenlarChri- 
stiani,.  qiioniam  Chrisiiaiius  a  Gbristo,  el  Cbristus 
a  cbrismate  diciiur.  Ule  enim  taii  cbrismate  unctus 
esl,  qui  viiae  honesCate  el  meriio  saiicide  conversa-. 
lioais  longo  circumqoaque  suae  bonae  Caiinae  spargit 
odorem.  Unde  Apostolus  :  iCbrisii,  inquit,  bonus 
iodor  sumus  Deo,  qu^  odorem  notiiias  suae  mauirestat 


•peir  nos  in  omiil  loco  (//  Cor,  xiv,  15).  >  Sic  igi- 


lur  ficclesia  consecratur;  sicDeipopuIus  innovaiur, 


jbenediciiur  et  sanctiilcalur. 

Quid  iigwfieet  coiuecratio  ehrismatii  et  olei»    . 
\    Munc  auiem  dicendum  est  cur  in  olei  el  cbri- 


riius  sanctus  a  Paire  Ftlioque  prooedal  (boc  eniM 
in  bac  vita,  in  qua  non  videmus  aisl  fier  apeciilini 
et  in  aeiiigmaie,  nulli  revelatur),  ceriisnme  taiaea 
scimus,  ei  nuilalenus  dubitamus  eum  procedere  a 
Patre  et  Filio,  \d  esl  de  subslantia  Pairis  et  FilU. 
Hoc  enim  ei  proprinm  esl  el  de  nuUa  alia  substODiia 
proccdii,  a  nulio  alio  millitur  ei  a  nullo  alio  daUir 
Spiriius  sanctus.  Datur  euim  oificio  saeefdoiQn, 
sed  non  a  saeerdotibus  :  sic  eoim  adesl  TirUis  Cbri- 
sti  per  insufflationeio,  qux  iit  a  sacerdoiilHis  ia  bs- 
norem  siguiricaiionisSpiritus  sancti,  per  Yerbiqii» 
dicuulur  ia  aomiiie  suo  (1958). 
Qmd  cereL 

Duodccim  auiein  cerei  duodecim  aposloli  soAt, 
B  quorum  docirina  fugai»  sunt  tenebrae ,  quorumque 
praedic»tione  illuminatus  est  muudus.  Lapis  aaien 
aliaris  non  solum  Chrisium,  sed  Chrisli  quoqoa 
membra  significal.  De  quo  lapide  scriplum  esl : 
€  Erexil  Jacob  iapldem  in  liiuium  fundens  oleiuu 
desuper  (Genet»  xxviii|  18).  >  De  quo  ei  P&aimisu  : 
I  Speciosus  fornia  prae  filiis  liominum,  diflusa  est 
gratia  in  labiis  tuis.  Dilexisli  justitiam  el  odisti  ini- 
quiiaiem,  propterea  unxit  te  Deus,  Deus  luusioleo 
laetiiia!  prae  eonsortibus  iuis  (Pm/.  xut,  3).  >  Ergo 
non  solum  ipse,  sed  eloonsortes  ejus  peri|>sum  oko 
istiiiae  uncii  sunt»  Unde  manifeslum  eot»  qaia  io 
iiio  lapide  et  ipse  significator  el  raembraiyus. 

Quia  vero  sanctorum  reliquiae  ia  aiUri  pounniiir, 
altare  quoque  cordis  nostri  sine  sanctoruiu  reliquiii 
^  essc  iion  debei»  saiictorum  namqoe  roB^ias  ia 
corde  gesiamus»  si  eos  in  meuie  babenMM;  si  eoron 
dicta  et  exempla  tenemus,  et  eorum  Terl»  meme- 
rias  commendamos.  ficata  illa  allaria,  lieata  ilii 
corda,  quae  tales  reliquias  soscipere  memeruni. 
Quaiitas  iiobis  beaius  Paulue  reliquias  reiiqttik; 
quanias  et  alii  sancti  reliqoeruiit?  Quibus  uiiuan 
iiosiri  cordis  alure  replealur  et  condialur.  Bxc  au- 
tem  de  consecratione  eeclesiae  dicu  sufiicical. 
De  ritu  in  eon[erendo  baptismaie. 

His  igiuir  ita  disposiiis,  dicenduia  esl  qoaiiler 
hxc  SHcrameuu  suscipiel  qui  ad  .fidem  noviier 
venil;  is  enlm,  qui  ad.Ecclesiara  Teail»  prios  de 
fide  inierrogalur.  Qui  posiquam  se  credererespoih 


sma(is  consecraiione  (ersuper  eam  episcopus  halat.  d  ^^^  sacerdos  ei  iii  faciem  insuIDal,  ul  Spirilussao- 

Xegimus  enimin  Evangelio  qiiod  Domiiius  in  disci- 

pulos  insu0lavera(,  dicens  :iAccipiie  Spirttum  san- 

olom  :  quoruio  remiserltis  peccata  remltiunlur  eis, 

01  quorum  reiinueriiis,  retenu  sunt  (Joaii.xx,22).> 

Hic  igitur  balitus  illam  insufflaiionero  significat,  qui 

ideo  tcr  quidem  fit,  quia  Spiriius  sanctus  a  Palre 

Filloque  procedit,  et  a  seipso  uon  veiiit.   Polerat 

euiiii  Salv^ior  itosier  siiie  omui  insiifflalione   dare 

Spirltiim  sancium,  quem  ideo  iosufllando  dcdit,  ut 

ab  ]^)so  quoque,  sicut  et  a  patre  ejus  procedere  iii- 

.    (1957)  llaecquae  in  uiroqne  Co.t:  Vat.  babentur 
in  iluclicrio  desuiii. 

(Iii5S)  Cod.   Vai.  editos  a   cl.  Zazzera  babet : 
Qttiv  fii  a  iacerdoiibttt  itt  honore  ei  Spixitut  iiii  Mrii- 


cius  ingrediaiur  et  a  Spirilu  sanclo  maligniis  spi- 
riius  ejiciaiur  (1959).  Adesi  eiiim«  ui  nuMio  dixi- 
mus,  Spiriius  sanaus,  non  solam  verbis^qttsedicuji- 
tur  in  nomine  suo,  verum  eliam  sigaificalioaiboi, 
qu.!!  fiunt  in  bonore  suo.  Deinde  in  EccIeMam  iotro- 
dueitur  et  fidelium  popuio  socislttf ;  ao  soo^nlosei 
salem  ponit  in  ore,  per  quod  qoid  significetor  sopo- 
rius.diximus.  Ifoc  cnim  sal  prima  fidei  documeuta 
significat,  sine  quorum  condimcnto  iusulsus  esi 
pmnis  bonio.  Postinoitifffi  vero  eiiis  nareo  ei  auffes 

ctificalione,  sicuti  per  verbd  quee  dicmntw  in  honme 

4U0, 

(1959)  Cod.  Vat. :  Vt  $piritus  superbns  pdUtur^ 
et  a  S.&pfjitu^  e(c. 


ifol 


TRACtATOS  DE  SACIUllENTiS  ECXLESUS,  ETC. 


^m 


eom«livatanj?U.quodlip«e»oiiilini8e4Salvaioreoa  A  debalttr;  sefmper  enim  8tt|ierbia  supcrloif  appelil. 

noster  lunc  oobls exposuit,  quandoexie»sde  flnibus     "  "^        *     '  '"  **  "'  """'" 

Tyri  elvenienspcr  Sidonein  ad  niare  Galllaa  sa- 

tiavU  honiinem  surdttm  et  muluro  :  expuens  enim 

ieligitlingoam  ejus,  et  ponens  digitos  suos  in  auri- 

cula  ejus  dictt  : « Eplieta,  quod  esi  adaperire,  et 

Slatim,»  ut  ait  evangelista,  «apert»  sunt  auircs  ejiis, 

et  soluium  est  vinculum  lingu»  ejns,  et  ioquebatur 

fecte  (Mare,  vii,55).  i  Saliva  igitur  Christi,  ditlcedo 

est  verborum  defluentium  ex  ore  Christi,  et  ipsa  di  - 

vinilas  Christi  non  sanat.  Nares  itaque  ei  tanguntur, 

\M  divinam  veritalem  suscipiat,  qua  bonum  a  malo 

discernat ,  odorero  et  sauam  doctrinam  separare 

valeat  a  fetore  hsereticspraviiatis.  Hinc  enim  Eccle* 

ftiaB  dicilur :  «  Nasus  tuos  sicut  turris  Libani,  qiiae 


Unde  inclinato  capite  hnmiles.et  rccia.cervice  su« 
pcrbos  slare  videmus.  IIos  humiliias  incliostt,  iiios 
aupcrbia  erigit.  Sed  quid  dicit  Scripiura?  Verumta- 
men  «Deus  conquassabit  capila  iuimicorum  suorum, 
supcr  verticcm  capilii  perainbulantium  io  delictis 
suis  (Psal.  Lxvii,  2i).  i  Hacigiturunctionesuper- 
bja  toUiiur  et  bumilitas  commendatur. 
De  confimatione* 
Nisnc  antem  sola  conGrmatio  restat,  qnx  ab  epl- 
scopis  fieri  jubctur,  in  qua  lotius  ChristiaiioruiH  re- 
ligionis  roysterii  plenitudo  eompletur.  lii  baptisitio 
nainque  per  Spiritum  sanctum  datur  reniissio  i^ee- 
catorum.  Hic  autem  ipse  Spirltus  invitaturut  vcniat, 
et  domum  ipsam  quain   sanciiricavil,  defendcre  et 


respicit  contra  Daroascum  {CanL  vii,  4).  i  Tangun-  ^  babilaredigneiiir ,  Nam  et  ipsi  apostoli  post  bapU- 


tar  autem  et  aures,  ut  verbis  evangelicis  pateani,  et 
vanas,  et  inutiies  fabellas  a  se  repellant.  « Corrmn^ 
piint  enlm  lionos  mores  coUoquia  prava  (/  Cor.  xv, 
85).  •  Deiudead  baptismum  veniens  prius  in  pectore, 
et  inler  scapulas  oleo  uugitor,  quatenus  intelligat, 
sine  misericordi»  oleo,  etiamsi  baptizatur,  se  tamen 
Beo  placere  non  posse.  Et  de  oleo  quidem  superius 
diximus.  Bene  autem  quidero  in  pectore  ungitur,  iibt 
est  cor.  miemoria,  et  raiio,  ei  intetlecius  :  qontenus 
semper  misericordlam  rn  corde  babeat  et  nunqiiam 
pietatis  et  misericordlde  obliviscatur.  Sed  qnia  non 
siiiBcit  Dl  misericordla  in  menfe  solQmmodo  habea- 
tur,  ntsi  et  corpore  exerceatur,  ungitur  etiam  et 


sinum  accepcrunt  Spiriluin  saoaum,  quem  uiique 
iu  ipso  boptismo  jam  acccperanl  in  reinissloneui 
peccalorum.  Neque  enim  credendum  esteos  bapti> 
latosnon  fuisse  (1960),  qui  et  alios  baptizalKint,  ei 
ipsum  Doininum  dixisse  audieraat : «  Nisi  quis  re- 
aatus  ftterii  ex  aqua  et  Spiritu  sanciOt  non  inlrabit 
in  regnum  Dei  {Joan.  iii,  5).  >  Acceperunt  autero 
itcrum  Spiriium  sanctum,  quo  ligarentet  sdverent 
a  peccaiis.  «lusufnavlt  eniin  Dominus  iii  cos,>  ut  ait 
evangelista,  «et  dixit :  Accipile  Spiritum  sanctum: 
quorum  remiseritis  peecata,  remiltunlur  eis,  et 
quorum  retinueritis ,  retenta  sunt  (Joaii.  xx,  2!t).  > 
Receperunt  et  iterum  io  die  Pentecostes,  «d  iotius 


inler   s*aputas  ,  ut    aodiat  Apostolum  dicentew  :  p  virtuUs  ei  scienti»  perfectionem.  Ad  cujus  utiqtte 


f  Aiter  attenus  onera  portate ,  et  sie  adimplebitis 
legem  Christi  {Gaiat.  vi,  2).  >  In  scapulis,  et  snper 
humeroa  fenintur  onera.  Hoc  enim  ipse  Dominos 
ostendit,  dicehs  de  Pharisxis  :  « Qui  alligant  onera 
gravla  et  importabiiia,  et  imponunt  in  humeros  ho- 
mtnam  (Mauh.  xxiii,  4).  >  Oleum  igitur  a  cordc 
f rausferior  ad  scapuhs,  quando  misericordia,  qu» 
inenie  concipilur,  opere  perflcitnr.  De  baptisino  au* 
tem  satis  superius  diclum  est. 

Postquam  autem  baptizatus  est  homo,  suscipit 
vestem  eandidam,  per  qoain  interioris  et  exterioris 
hominis  castitasetpuritas  signatur,  audiatque  Scri- 
pturam  dicentem  :  «Omnl  tempore  sint  vestimcnU 
taa  candida  {EeelL  ix,  8).  «  Ungitur  autem  et  chri 


similiiudinett  et  signiflcationem  baec  ullima  confir- 
matio  fieri  Jttbeliur.  In  quo  inanirestumestquod  hoc 
sacramentum  doo  iieralur,  siquidein  propier  aiiod, 
et  allud  datur.  (1061)  Quamvis  enim  prios  In  ver- 
lice  et  postea  iii  fronie  chrismate  ungatnr,  dod  ta- 
men  itenilnr  cbrismatis  sacramenlum,  quia  ut 
superitts  ostendimus  propter  aliud,  et.  aliud  At» 
sicut  et  baptismum  iierari  non  dicimus  cum  toties 
aqua  aspei^amttr.  Ibi  enim  reiteralur  sacransen- 
ium,  ubi  idipsuffl  daturpropter  idem  ipsum^Veluti 
si  qnis  baptizatus  iierum  in  aquis  bapiismaiis  mer  • 
geietur,  003  quatenus  ab  orjgiuali  ei  aliis  peccatis 
solveretur;  aliterenim  non  rebaptizaiur,  etsi  inul- 
toiiesaliquis  baptismatis  aquis  mergatur.  Useeau- 


ftfnaie  a  sacerdote  in  verilce,  in  quo  slmul  noroen  D  ^^  ««»^»oa  ^nsigiuitjo  (1962)  ideo  qaidem  Id  fi  onie 
Chrifli  et  humilitatem  suscipiat.  Utrumque  euim  ct 
Cbrlstos,  et  Chritlanos  a  cbrismaie  Domlnatnr.  Et 
hene  quidem  signum  crocis,  ei  nomen  humilitatis 
in  vertice  describitttr,  ubi  ipsa  snperbia  sedere  vi- 

(t^)  S.  Attg.  in  episu  S65  al.  108,  ad  Selen- 
cianam  de  Vaptisme  et  poenit.  Petri  n.  i,  toni.  II, 
rol.  897  ,  edli.  Paris.  nxc  babet  :  Scriplum  esl , 
^ndo  bapllzalus  $H  apoelolut  Paic/Ms,  el  scriptutn 
non  Ml,  piando  bapiiiati  ^nt  aiii  apoitoli :  verum' 
tameu  etiam  'iptos  baptiuitos  itUoUi^ere  dehemui]t 
quemadmodum  Hriptum  est  ,  quando  baptixatct 
aint  ptebe*  Ecctesiarum  in  Jerusatem  et  Samaria^ 
qnando  autem  baptiuitte  sint  aliag  plebes  gentium , 
quibus  apcstoti  epistolas  mlserunt^  non  est  ulique  scri^ 
piumy  et  lamen  etiam  ipsas  baplizatas  utique  minime 
dubltamuspropter  Ulamsententiam: « Nisi  quis  rena- 


/li,  quia  pcrfectonim  est,  aon  iH  occulto.  sed  ^alam, 
et  in  maiiircsio  Cbristi  nomen  seinper  babere  {i%Z). 
Hino  est,  quod  Joannes  apostolus  aii : «  Vidi  supjra 
numtem  Sioa  agnttn  staDiem ,  ei  cttm  eo  GCDtum- 

lus  riicrit  ex  nqua,  et  Spiriiu  sancio  non  inlrabit  in 
'regnuin  coeloruiii.  > 

(1981)  D.Thom.  iii,  p.  q.  7J.  ari.  1,  ita  confir- 
mationeml  a  bapiismo  distiiiguit  :  ViiAm  spirituk-' 
iem  iiomo  aecipit  per  baplismum^  qui  est  spirituaiis 
regeneraiio.  fn  eonfirmotione  autem  homo  accifHt 
quasi  quamdam  perfectam  atatem  spirituaiis  titet. 

(1962)  Cod.  Val.,  confirmatio. 

(1965)  Quare  in  aduiinistrahda  conflrmaiione  un- 
clio  cbrisniatis  fiat  ab  episcopo  tn  fronte,  vid.  IK 
Tbom.  in,  p.  q.  7i,  arl.  9,  iu  corp. 


tld3 


S,  BnUNOMS  EPISCOPI  SIGME^SIS 


ilei 


^tiadraginta  (}uatiior  niiUu,  habentcs  noroen  ejtis,  A  iniquis  cogilallonil)us  iioh  C(6rnimpaiur;  quud  ii 


Tt  iionieii  Palris  ejus  scrlptum  in  rronlibus  siils 
(Apoc.  XYi»  1).  >  Stare  enim,  ct  in  roonie  stare,  et 
«nm  agno  atare  perfectorum  est,  IpsL  enim  apostoli» 
nnicquam  ungerentur,  nondum  stabant,  nonduniper- 
fectterant,  adhuc  timelmnt  el  nondum  Gliristi  nomen 
jn  fronie  gerebant  (1964). 

De  veHibut  epi$cof)atibns :  quul  signifiient  veiOmenia 
eiiicopaiin  (1965). 

rCxpositis  omnibiis,  qiis  superiiis  dicta  sunt,  dc 

vesiibus  sacerdotalibiis,  et  quid  sandaiia,  quid  ami- 

ctu8  et  ephod »  qiiid  cinctorium  ci  subcinclorium , 

quid  ovarinm  et  tunica,  quid  datmatica  et  planela, 

«liiid  pallium  el  aciis,  quid  niitra,  quid  manipiiliis 

«ignificent,  videamus.  Legimus  in  Erangelio  Gliristi 


alquando  corrtjpluiu  fufrit,  ne  inaie  tamen  logilala 
foris  ernmpere  valeant,  lincus  amictiis  collum  lin^ 
git  et  slriiigit*  Seinper  igitur  coilmn  episcopi  liiieo 
siriiigatur  amictu,  quatenus  cloquia  ejus  siiil  elo- 
qiiia  casta,  et  inde  meiidacium  transire  non  valeut. 
Siniiliier  autcm  et  per  ephod  castitas  corporis  11- 
gnratur ;  quod  in  renibus  quidem  ciiiclorio  slrin- 
gitur,  quia  ibi  prjecipue  luxuria  dominaiur  (1966)^ 
Unde  ipsa  Veritas  ait  :  c  Sint  lumbi  vestri  praeciucii 
(Luc»  XII,  15).  I  Lumbos  enim  pnecingere  e$i  luxti- 
rix  impetus  eastttatis  imperio  rerrenare.  Ilinc  et  de 
diabolo  dicitur:i  Virtus  ejua  in  lurobis  ejus,  ei 
rortitudo  illius  iit  ambrlico  ventris  siii(Jo6  iv,il).f 
Necesseestigilur,  et  ephod,  id  est  virtus,  et  riniiiudo 


Uiscipulos    sandaiiis    caleeatos   a  Doroino  ntis»>8  ^  castitatis  illis  iu  locisstringatur,  etfigucaiur,  iuqui- 


[MaTC.  VI,  9) :  caiceatos  utique  in  pncparatione  Evan- 
geiii  pacis.  Si  enim  calceatl  non  essent,  quomodo 
supra  serpentes  et  super  scorpiones  calcare  potuis- 
acnl.  flespiciant  Igiiur  sandalia  episcopi,  respiciant 
calceainenta  aposiolica,  cogiienl  citr  ita  calccati  sint, 
iroitentur  eortim  cxeropta,quoruminiltantur  cakea- 
incnta ;  instent  pracdicationi ,  quatcntis  et  ipsi  cal- 
ceati  sint  In  pneparaiione  Evangelti  pacis.  Hucc  cal- 
ccamenla  non  snnt  lionoris,  scd  laboris ;  non  ad 
quiesccndum,  sed  ad  itcr  agcodum  ealceaniur,  qui 
calrcnniur.  ]|:cc  cst  fgitur  causa  cur  sandaliis  epi- 
scopi  utantur. 

/>f  amictn  el  ephod* 
Amtctu8  auiem,  cl  cphod,  et  cactera  fndtimenta  ^ 
aacerdoialia,  (|ti,x  cx  lino  cuiiOf'iuntur,pene  camdeni 
aigniflcationcin  h:tl>cnt.  Si,{nificant  etiim,  uiriusqiic 
bomiuts  castilaieni  ct  purilatem,  quae  quia  pnc  cas- 
leris  eandida  aunt  et  rrequentiiis  abluuntur.  Eamdem 
sigulficaiioncm  habent  in  Novo,  quam  liabuerunt  iii 
Veieri  Testamcnlo.  Et  amiciusquidem,  quoet  colltini 
stringitur  et  pectus  tegiiur, interiorls  liominis  casii- 
ifttein  designat;  tegit  enim  eor,  necogitet  vaniia- 
tt!s;  slriiigit  collum,  ne  inde  ad  linguam  transeat 
uiendacium.  His  enim  doobus,  id  est  cogitalionibus 
ct  mcndacio  cornimpitur  anima;  iils  «mittit  castita- 
icm  ct  ittcipit  romicari.  Undc  Ipse  Dominus  ait : 
c  Qiiac  anicin  ex  corde  escunl,  Iiaec  stint,  quse  coiii* 
ituHiant  hoiiiiiiem;  ex  corde  enim  excunt  cogiia- 


btis  niaxima  luxuria  doroinatur.  Ciiutorium  euim 
si^iifieat  l^ein  et  jiistitiani,  quia  sicul  ciiictoriuio 
subslentat  vestes,  ne  a  stercore  terra:  taogantur;  sk 
lex  etjustitia  constringunt  lideles^  iie  TergautG04 
aniinam  ad  niundi  bujtis  delicias.  Ab  lioc  auiuu 
eiiigulo,  sive  einctorio  duplex  subcincioriuin  p^jidei, 
qtiia  duo  sunt,  quibus  castitas  roboratur  et  siuequi- 
btis  dilllcile  conservatur,  id  est  oratio  et  jejuaium. 
Attendant  igitur  ad  subcinctorlura  episcopi,  iusteut 
jejunio  et  orationi  :  his  ariiiis  se  dereudant  ab  iiQ' 
petu  libidinis  et  spiritu  rornicationis :  <  lloc  etecini 
getius  non  cjicitur,  nisi  in  oratioue,etje]unio  (Hsi^/u 
xvitf  il),  I  Doiiiini  verba  sunt. 
De  or«rt». 
Scd  <tiiid  per  orariiini  Nilclligiinus,  nisi  id  quod 
Dumiiius  ait  :  t  ToNiie  jugum  meuiii  super  vos,  cl 
discite  a  me  quja  mHis  suui   et  humilis  cordc,  ii 
invenietis  requiem  aniniabus  vestris;  jugafn  eniui 
ineuni  suave  est,  et  ouus  ineuin  ieve(lfau/i.ix,  2S).> 
Orarium  itaque  siroul  jugum,  simui  et  onus  est; 
iinde  fit  ut  sacerdotibus  circa  collum  et  sttpra  pc- 
ctnsiumodum  crucis,  ut  sempcr  merooriam  Crucifiu 
habeaiit,  et  dlaconibiis  supra  buroeros  ponaiur;  i|t 
enim  collo  portatur  juguin»  sic  et  hunieris  onera 
portanlur.  Lege  in  Levitico,  et  videbis  selos  L^^vitas 
ferendls  oneribus  destinatos  (LevU,  \  ei  u).  Vocamr 
autcin  orarium,  quia  quamvis  sifie  aiiis  indiiaieiilis 
sarerdoUilibtts  et  baptixarCt  et  consignare»  et  atiir 


liones  inal»,  adulteria»  rurta,  perjnrla,  homicidia,  «^  mulu  orandoiacere  liceal,  siuc  oiario  lanWii»  iiisi 


ct  similia  :  hx^e  sunt,  qo»  coinquinant  bominem 
uon  lotis  manibus  mandncare  non  coinqolnal  ba- 
luiiiein  (Maith,  XT,ia-^).  »  Sentiat  igitur  cor  li^ 
neuiii  ainlctum  et  candidum  iiidumentum,  qiio  pr^- 
itiitur  et  iiitelligat  quod  in  eo  significalur;  et  sic 
seiuper  castitatis,  et  mundiliaft  amor  kixuriosis,  et 


inagaa  necessitate  cogeute,  nihil  homm  agere  iice:it. 
Et  quod  extendilur  iisqne  ad  pedes,  virtiis  biuiuliiA 
tis  et  perseveraiitift  exprimitiir. 
De  iumca. 
Tunica  autem  in  Veteri  Testameiite  liyacimblM 
solumroodo  eratei  alterius  coloris  non  ei^at,per  qu^n^ 


(t9Ci>  lit.  cod.  Vat.  perrcctiorcm  lectioncn>  habet: 
«  Ipsi  enlniaposioliantequamungereiitur,  aniequuni, 
Spiritusancto  coiifirmarentur,  iiondum  stubaut,  non- 
diim  (terrecii  erant;  adhuc  timebant,  et  nonduni 
Christi  iiomen  in  rroniibus  gercbant.  llicc  autem 
coiilirinalio  septem  diebus  observari  debet,  propier 
scptirormeiii  graliam  Spirilus  sancii.  > 

(i9i>5)  i^ost.  S.Druaonem  Siitniensem  plures  sunl 


scrlptores,  qui  de  vestibus  pontificalilHts,  sen  sacer- 
dotalilms  egeriinl,  qiios  Philippus  Zuzzera  recensct 
pag.  379.  S.  epidcopus  ergo  luinen  cseteris  pnciitHt, 
ut  qu»  in  ritu  sacrorum  vestimeotoruin  inystic^ 
continentur,  explicarenl, 

(19G6)  Ephod  significat  indumentum  sacenJotaie» 
qiiod  in  Exodo  et  in  lievitico  dicitur  siiperliuinpraip» 
quasi  sit  iodumenlum. 


I W  XriACTATUS  DE  SACKAMENTIS  ECCLESIiB,  ETC-  llttG 

ftiiscllca  TUa   cl  coeleslis  conversalio  de.>ignaiur.  A  ornando  el  operiendo  sufflcerel.  Uabel  igilur  palliura 

eamdem  cum  supcrbumcirali  et  ralionaH  significa^ 


Cceii  jiamque  colorem  habeiil  hyacinthl  {1907).  Et 
lali  quidem  tunica  Apostoius  indutus  dicebut :  c  No- 
slra  cooTersatio  In  coelis  esl  {Philip.  m,  20),  i  Ad 
baoc  igiiur  tuoicam  respiciat  episcopus,  toiusque 
iuente  et  desiderio  ad  coelestia  irausferatur.  Si  enim 
caadida  fiierit,  sfgniBcat,  quod  omnes,  qui  Scripiu- 
r^rum  cibtts  Eccleaiai  subininisUrant,  candidi  esse 
debeni  ei  immaeiiiaii.  Si  autem  alterius  coioris  tu- 
iiica  fuerit,  sit  el  alterius  signincationis. 
De  dalmatiea, 
Dalmalica  (1968)  vero  magis  ad  oroatuin  quam 
adsigniflcatlonera  pertinere  Tidetur,  qii»  et  post  alia 
liiduinenta  sacerdotalia  inventa  esse  probalur.  Fiin- 


lionem,quamviseaindem  non  babeatcomQOsiiionem. 
Dicamus  itaque  quid  supei  humerale  ct  quid  ralio- 
uale  siguificei,  et  boc  breviter,  quia  de  bis  sufficien«- 
ter  in  Exodo  dixirous.  Quid  enim  superhumeralc, 
quo  liumeri  episcopi  oruaniur  el  onerantur»  nlsi 
episcopalis  dignitatis  onus  signiOcat?  llafmim  enns 
esl  dignius  episcopalis  :  Isli  humeri  loiius  Eccleaias 
onera  ferre,etoveslanguldas  et  populi  peccaia  ferre 
debent.  Illi  episcopi  siipeihumer.Ie  non  liabeni,  qui 
aliorum  onera  ferre  recusant :  quales  erant  illi  de 
quibus  Dominus  ait :  i  Alligant  onera  gravia»  et  im» 
poriabilia,  et  impouunt  in  humcris  Imminum,  digtto 


LiiaBtamen,quae  in  dalmaiicisa  sinisiro  latere  pen-  ^  jmiem  sno  nolunt  ea  moverc  {Mauh.  «iii,  i).  » 
t!ent,  hiijus  viia  impedlmenia»  superfluilales  et  sol-      Smiimus  autem  Poniifcx  illc  nosler  tali  supcrhume- 

rali  ornaius  crat,  qui  rcikiis  ovibus  nonagiiita  no* 


Ixiuiiiiues  signiacare  possunt;  qu»,  qooniam  in 
allera  viu  nonsttnt.meritoneqiie  flmbria^  iii  dexlero 
laierc  |H>nnntur  s  per  dexteram  naniqoe,  el  sinistram 
lOraimive  >itam  signilicari  iisitatissimum  esl ,  unde 
et  illud:  i  Laeva  ejus  sub  capite  meo,  et  dextera 
illins  amplexabliur  me  (Can/.  ii,  6).  >  0"i  Igiiur 
dalmatica  rifdultor,  ntriusque  vita^  rccordctur,  cligat 
meiiQran,  iilam  videlicet  quae  impediiiieQta,  super* 
fluiiates,  curas  et  solliciiudines  noa  babet. 
De  plansta» 
Sed  quid  planeia,  qua  et  casuia  vocatiir,  nisi  cha- 
riiaiem  signiflcat  (19C9)  ?  Unde  et  meriio  isuperior 
<iii.  Siquidem  Deus  charitas  cst.  Uxc  enim  vestis 


vem,  imamy  qux  pcricrai,  qua^rcre  vcnil,  quam 
inveiilam  propriis  hunieris  imposuit  et  ad  paseiia 
rcdnxit.  Ratiouale  vero  quid  signincci,  et  noiuinc 
ipso  et  toco  stipor  qtiotn  ponitur,  inlclligl  polcsl. 
Ponitur  e^iiin  supcr  pcctus  poniificis,  ad  cordis  ihc« 
saurum  ct  sa|Hcnlias  secretarium  cuslodiendnm.  Iloc 
eniin  raiionale  super  pectus  habet  ille,  qui  diccbat ; 
I  In  corde  meo  abscondi  eloquia  tua,  ut  non  pecccni 
tibi  (Psal,  cxviii,  2).  »  Ubi  est  enim  rallonale,  ibi . 
est  raiio,  ei  sapicntia,  ct  scientia ;  Uoc  cnim  raiio- 
nale  significal.  Ju  quo  igitur  pectorc  et  corde  isla  non 
fuerinl,  ibi  rationale  poiii  Bon  debet :  si  coim'  poni- 


oiiiuiaaliave8timentaintraseclauditetconiinel,sicot  r  tur,  iiiutilccst  etquasisigUlum  niliil  cusiodicns.  Di- 


ei  III  charitate  omnia  legis  et  prophetarum  mandata 
coutiitentur,dicenle  Apostolo:  «Ploniludolegischari- 
v\s  esi{Rom.  xm,10)  (1970) •,  et  Dominus  in  Evange- 
llo :  cDiiiges  Dominiim  Deum  tuom  ex  loio  corde|tuo» 
et  proximiim ,  sicut  teipsum  :  in  liis  diiobus  manda- 
tis  universa  lex  pendel,  et  propheiaB  (BlaUh.  xxii,  37 
ei  seqq). »  Qula  igitur  planela  omiiia  alia  vestiinenta 
ojntinet  intra  se,  meriio  iilam  virlulem  significaU 
quae  omnia  lcgis  et  prophetarum  mandata  continil 
iii  se« 

Quid  pailium  signipcet. 
Restat  nunc  ul  de  pallio  dicamus,  per  quod  siniul 
iilnimque  et  superhumerale  ci  raiionale  (1971)  in- 
lelflgimus.  Quia  eiiim  super  ulramque  pontificis  bii 


cttur  aiiiem  rationaie  judicii ;  ut  qui  eo  ulilur  raiio- 
nabilitcrjudicet^sapienler  judicet,  vcrajudicet,niiii( 
temerci,  nihil  iiicaiue,  nihil  inordinate  judicet.  U^eu^ 
auiem  do  raiionali  ct  siipcrhumcrali  dicimus,  qua- 
teoiupcr  haec,.quid  pallium  significet  inlelligatur. 
Est  autcm  pallium  in  siiiislra  duplcx,  quia  quandiu 
in  tiac  vita  sumus.quae  pcr  sinistram  significatur, 
diiplicitate  carcrc  non  possumus,  siqiiidcm  nuucpro- 
speris  exlollimur,  nunc  adversis  frangimur;  nunc 
tcrrena  petimus,  nunc  coelestibus  adhxremus;  nunc 
carnl,  nunc  menti  servimus.  In  dextera  tero  pai- 
lium  duplex  non  est,  quia  in  altera  vfta  duplicitas  ^ 
nulla  est;  ibi  eniin  est  .prospcriias  sine  adversitate» 
gatidiom  slne  tristitla,  felicitas  sine  mlseria ;  iHfa 


ineniin  jacet,  soperhumerale  diciiur.  Quia  vero  indc  |>  igitur  niu  carei  dupliciiate,  non  habens  macnlam 


desccndens  in  ipso  poniiflcis  pectore  jnngiiur,  raiio- 
iiafe  rocatur.  tlabebat  enim  Aaron  superhumerale  et 
ralionale,  qme  catenulis  aureis  simul  jungebantur;.et 
stiperfaamerale  quidem  ab  humero  usque  QQ5  ad 
iHimenim  extendebaiiir*  Rationale  vero  quadran- 
gulum  erat  et  dupkx,  slcut  et  pallium  duplex  esi. 
lliibeiiat  auiem  mensuraro  palmi  lam  iii  lougiiiidine 
<|iiai»  in  latitiiditie,  quas  niciisura  pcctori  pontificis 

(I9C7)  Cod.  Val.,Aycci*il^iitttm. 

(1968)  Cod.  Vat.  his  incipit  hiijusmodi  explicatio- 
n«ni:  i  Per  dalmaticam,  qu»  cimdida  duabus  lineis. 
coccinels  anie,  et  reiro.  a  summo  usque  deorsum 
<iecoratiir,iiientismiiaditia  ciini  ulriusqiie  Teslamenti 
prxdlcalfone,  ei  Dci ,  cl'  proximl  desigih^nr  dilec- 
lione,  quibus  fiilgero  debei  sacenlos    ei  diaconus. 


nequerugam.Fitautem  pallium  ex  lana,  vili  scilicct 
inateria,  ut  habeat  pretium  iion  a  se,  sed  in  eo  quod 
significatur  in  se,  ut  non  oculis,  sed  mente  specta:- 
bile  sit,  ut  non  ad  omandum,  sed  ad  aliquid  signi- 
ficandiiin  iiidui  intelligatiir. 

De  wifis. 
Vittas  autem,  quae  in  pallio  posilas  ante,  cl  retro, 
rationaleei  superhumerale  ad  infttriora  irahtmi,  bu- 

FimbrioB,  »  etc. 

(19(9)  Edit.  Venet.  Lugdn.  et  Daclieitus  hal)cnl 
designat,    •. 

( 1970)  Plenitudo  ergo  legis  e$l  df7^r/io.  Ila  D.  Paii- 
lii.s  ni\  Uoin.  xju,  10. 

(IDTi)  Ood.  Val.,  signiptahtr. 


fi07 


S   BRUNONIS  EPISCOPI  SIGNIENSIS 


iM 


Jiin  vilae  caras  el  sollicituduies  significare  pulsnnus,  A  tioiiis  in  prcxsenti  vila,  qaae  per  sluislrain  signiflca- 


qiiibus  et  cor  ct  hameri  pontificis  sic  sxpisaime 
gravautui  et  Impediontnr,  ot  a  proprio  stata  enm 
avertant,  et  vana  qoaedam  el  iransitori^  eum  cogi- 
tare  etportarecompeliant.  llas  igiiur  vitlas  inspiciat 
«pfscopus,  et  earum  jniquo  gravamine  cor  liumerqs- 
qoe  excatiat. 

De  acttn 
'  Acns  autem  non  ad  pungendum,  Id  esl  non  pro- 
pter  vti»  hnjus  puncliones,  ui  quidam  putant»  sed 
ad  planetam  paliiumque  jungendum  inventa'  sunt« 
Onxdam  ansul;c  antiqiiitus  in  planeta  positae  ernnl, 
«irnbus  acus  inferebautur  et  pallium  simul  cum  pta- 
iieta  firmabant,  ne  a  suo  loco  pallium  moveretur. 
I\»ssnmus  antemper  acus,  quiatres  sunt,  fidem,  spem 


tur,  obliviscatur.  Nisl  enim  aliqaid  signiftcaret,  ri- 
diculum  quoddam  videreloresse  in  mana  manipohim 
ferre.  c  Est  igitor  hoc,  sicul  scriptum  est,  sipom 
aliqnod  de  manu  iiostrn,  et  qnasi  appensom  qoid 
anie  oculos  nostros  (Exod.  xiii,  i6)  (1973).  $ 
De  chiroleeii, 

Qiixris  rortasse  cur  mauus  qooqae  cbirotecis  In- 
dnantur  ?  Breviter  respondeo  :  ut  casls  sint,  miindai 
iiiit,  cl  ab  oinni  sordtlate  iinmunes  et  nitiJae  sinl. 
De  annni(K 

Annulus  qnoqoe  in  digito  episcopi  quoddam  signom 
esse  videtur,  per  quod  Christi  vicarios  esse  ioteliigi- 
tnr,  iit  ejus  sponsam,  qn»  est  Ecclesia,  regat  et  cu- 
stodiat.  Dehocenim  sponsoelsponsaJoannes  loqirt- 


et  cliaritaiem  inteliigero,  sine  quibos  pallium  ab  B  uir,  dicens  :  <  Qui  habet  sponsam  sponsus  cst(JMa. 

III,  29) ;  I  amieus  autem  sponsi  quis?..  Est  igitiir 
episcopns  et  aniicus,  et  vicarios  sponsi :  qnod  si 
vicarius  est,  et  ipse  quodammodo  spbnsus  est. 
De  iHmmo  ponlxfice, 
Summos  autem  pontifex  propter  baec  et  regnnm 
portat  (sic  enim  vocaiiir)  et  purpura  uliiur,  non  pro 
significatione,  ul  piito,  sed  quia  Constanlinos  impe- 
raior  olim  bealo  Silveslro  omnia  Romani  imperii  in- 
stgnia  tradidit  (1974).  Unde  et  in  magnis  processio- 
nibus  omnis  llle  apparatos  pontifici  exbibelur,  qui 
qnendam  impemteribus  fieri  solebal.  Uxc  aaiem  de 
vestibus  sacerdotnlibus  dicta  sinl. 

De  coniecrationibttt  episcopomm. 


episcopo  teneri  noii  potesl.  Qui  igitur  babet  pallium, 
liabeat  et  acus,  quiUis  ligct  et  striiigat,  et  teneat 
pnllium.  Et  de  pnllio  quiJem  tanlum  nos  dixisse  suf-< 
ilciat. 

De  mhra, 
M!tra  nutem,  quia  linea  esl  (i972)9cnstitatts  ean- 
doreni  mundiiiamque  significat,  sicut  et  amictas  et 
epbod,  de  qnibus  superius  dictum.  esL  Bene  aulem 
totus  a  capite  osque  ad  pedes  liiio  606  episcoiNis 
operitnr,  qula  omms  €|jus  bonor  et  gloria,  castitas 
et  munditia  est.  Hoc  aulem  omamentam  mukom 
eral  capiti  necessarlum,  qoia  ibi  sunt  quinque  cor- 
poris  sensos,  quibus  corruptis  facile  cabtitas  viola- 


inr.  Unde  Psalmista  :  c  Averte,  iiiqoil,  oculos  meos,  ^     Ntine  aotem  dicendum  est  quid  in  episcoporam 


iie  videant  vanltutem  {Psal.  cxviii,  37).  i  Ei  beatos 
Job:  cPepigl,»  Inquit,  ifocdus  cnm  oculismeis,  ne  co- 
gjtarem  de  virgine  {Job  xxxi,  1).  >  Ne  igilur  sensus 
eiiiscopl  violentur,  merito  miira  castilatis  ejus  capul 
ofnalur  et  operitur. 

De  manipttto. 
Sed  quid  per  manipolum,  nisi  bona  opera  inlelli- 
gamus?  Unde  et  illud: « Eiintes  ibant,et  flcbant  mil- 
lenles  semimi  sua,  Ycnientes  autem  ▼enicnt  com 
exsultatlone  portanies  manipulos  soos  (Pm/«  cxxv, 
6).  »  Cogitct  igitor  cpiscopus  quid  in  cjus  mano  si- 
nistra  manipulus  significet,  ne  quando  bon»  opera- 

(1972)  Oe  Mitra  linea  Josepluis  Catalaniis  in  Pro- 
lcgom.  in  Pont.  Roin.  cap»  49«  de  Miirn  tom.  I, 


consecrationibus  Evangelioram  liber  humeris  iiopo- 
sitiis,  et  cnpilis,  el  manunni  onctio  designct.  Hxc 
enim  sub  figura  fieri  videntur;  non  aiiteni  ad  sortes 
quaerendas ,  ut  stulti  opinantur.  Evangelionim  liber 
cjus,  qni  conseeratur  humeris  imponitor,  nt  per  boc 
intelligatur  cui  labori  et  oneri  subjicilur  (1975),  et 
'  ut  pondus  praedicationis  eum  circomqnaqae  ferre 
non  pigeat.  Et  quia  non  solum  episcopus,  sed  et  rex 
in  Ecclesia  constiluitur,  secundum  antiqaoram  con- 
soetudinem,  ejus  caput  ungilur  ejusque  corona  cbrt- 
smaie  consecratur.  De  hoc  eniin  anguento  scripium 
est :  c  Sicut  unguentnm  in  capite,  quod  descendit  in 

fl974)  His,  quae  ex  Brnnone  deeerpsit  aoctor  ex« 
plicationis  divinonim  ollioiorum  a  Philippo  Zazzcra 


p«g.  2i.  Milra:  «m,  inqnit  Capremonlale  episcopo-  D  !**»*"*•.  ''^"i;  '***'"  appoiiit  adnotatioiieni  pag.  596. 


ruin.  lili.  1,  cap.  17,  §  1,  anit^ttiiiimMS  #sl,  ni  ejut 
ofiiteies  Iriplex  e$t ;  una  qum  prelioea  dtcitur,  quia 
gemmis,  et  iapidihui  preiiosrs,  vel  lamnii  atireis,  vel 
argenieis  rontexta  esse  solet,  altera  auriphrygiata 
aine  gemmis  ei  sine  faminii  aureii^  vet  argenteis,  c  sed 
Tcl  ex  aliquihus  parvis  niargarilis  composiln,  vel  ex 
serico  albo,  auro  intermisto,  vel  ex  tela  aurca  sim- 
ptici  sine  laminis  et  margarltis.  Terlia  siinplex  vo- 
entiir  sine  nuro,  ex  simplici  serieo  Damasecim,  vel 
a!io ;  aot  etiam  linea  ,  ex  lela  alba  confecta  rubels 
lactniis,  srn  fnngiis  et  vittis  pendentibos.  »  Vid. 
|ilura  loco  cii.  ari.  13.  Ilis  locum  hunc  illustravit 
cl,  Zaxxera  pag.  396. 

(1973)  c  Priscis  temporibos  sudariam  qiioqne 
appellabatnr :  tunc  eniin  sudarium  seu  linleoliim  in 
l«va  gesiabant  ad  sudorem  vel  lacrymns  extergcii- 
(^aj,  ei  praecipue  ad  vasa  polienda.  >  Ita  Za^izera. 


Domlnicus  Gcorgius  de  Lilorgia  Roman.  poiuif.  cap. 
27,  tom.  I,  pag.  240,  hxc  baliet :  c  Viilffus  scri- 
ptorum  origineiii  hiijus  regni  gestandi  deduccnliim 
ab  emcnlila  rionstaulini  (lonatione  putat,  adeoque 
primum  S.  Silveslnim  usum  fuisse*  Daniel  Papebro- 
chius  haiic  orif^inem  minime  referendam  esse  spu- 
fvjt  Constantini  donationi  acriter  contendit,  licel 
exordia  deferenda:  tiane  S.  Silvcstro  adscribat,  qni 
propria  electione  pileum  sumpserii  Romano  inore, 
seu  liberiatis  syinbolum  eumque  anro  pliryffip,  sru 
diademate  cxoriiavit,  qua  ad  cnpiit  accedit  au  regale 
iacerdotium ;  sacerdotum  omnium  maximo  collaium 
a  Cbristo  significandum.  A  Bonificlo  vero  VIU  aliam 
coronam  additam,  ut  regni  spiriuialis  ac  teniporalis 
prasrogaiivam  expriineret;  tertiam  vero  luystici  oo- 
meri  cansa  ab  Urbnno  V  addiiain.  i 

(1975)  Cod.  Val.,  ut  *)er  hoc  intcUignt  cui  tabori 
et  oneri  tubjieiatw. 


Hf»  TITA  S. 

barlMim»  tarbaixi  Aftfon  {P$aL  cxxxti,  S).  i  Fir- 
missime  ^nitein  credeiidiim  est,  qued  hac  iin- 
ciione,  et  Gbristi  benediclionem  et  Spiritus  sanoli 
iil.ujorem  gratiam  soscipiat.  DngiinlBr  autem  et 
Mianus,  ut  qiuecunqoe  benedixerifit  benedicantur, 
ei  qnaecQnque  ssnctifica^erint,  sanctificentur.  fl«c 
atiiem  unciia  in  episcopo  oiiosa  esse  non 
debet,  Ungitur  exlerius ,  ungalur  ct  iiu-riiw  : 
Q07  nngitur  in  capile,.  ungatiir  etin  mente;  nam 
et  niens  caput  est;  caput  utiqiie,  sed  roelbris  et  in* 
terioris  hominis.  De  lioc  enim  cifpite  Doroinns  ait : 
« Tu  aulem  cuin  jejunas,  iinge  caput  luum  (Mnuh. 
VI,  47).  I  Unge»  iQquit,  sed  quo  oleo?  non  olivae, 
s?d  misericordi».  Ungatur  igitur  mens  pictatis  ci 
misericordi;»  oIpo,  ul  bon»  vMae  et  sanctae  conversa- 


LEOISIS  IX.  iiif 

A  tlonis  lonffe  eircufflqu»que  cunciis  tuaTem  eldet» 
ctabiiem  spargat  odorcm.  Qihb  eRim  mens  tal»  oKsc 
uBcta  fuerit,  omnium  roiseretHtttr  et  snper  biHnef 
cordis  compassione  movd)itur>  Sed  qnia  non  snlli' 
cit  mentti  tantum  et  votunlaio  misorer^,  nnguniut 
ct  roMiti6,ttt  misericordia,  quae  mcflle  concipitur, 
maaibuft  quoque  exerceatiir.  Ungantur  igitor  ma« 
misepiscopi  pieialis  et  misericordi^e  oleo;  nemini 
claudantur,  omnibps  aperiantur.  Aiidiat  quid  de 
.  Ecclesia  dicitur  :  cManiim  suam  apcriiii  inopi  *  ot 
bracbium  snum  extendit  ad  pauperem  (Prov.  sxxi, 
20).  M  Hanus  arida,  mantis  avara,  manus  lenackats 
coniracta  non  potest  aperiri.  Ungatur  igitnr  ei  sane- 
tur ;  ungatur  ei  aperlatur,  ot  indigeBtihiis  eleemosy* 
nas  largiaiur. 


=**?= 


S.  LEONIS  PAPiE  IX  VITA 

ADCTORE  S.  BRUNONE. 


WP ■>  ■'■    \ 


BaaiiNO  Signiensis  eplscopus  omniljns  fideltbus  et 
cailiolicis  universis. 

.  Gratia  (1976)  vobis,  et  pax  a  Deo  Patre  nostro,  et 
Deo  nostro  Jesu  Christo.  Psalmista  loquitnr,  dicens: 
c  Hagnificate  Domlnum  inecum,  et  cxalteinus  no- 
men  ejus  in  idipsum  (PtaL  xxviii,  4).  i  Qua  in  rc 
iiiaiiirestisshne  docet,  iit  nos  quoque  ad  Dei  laudein 
ei  niagniilcenliam,  quoscunque  possumus,  iuvlte- 
tiws.  Omnis  enim  laus,  omnis  virtus  et  gloria  san- 
ctorum  ad  illum  refertur,  qui  esi  mirabilis  in  san- 
€tls  suis;  qui  suis  quoque  discipulis  aii : «  Sine 
me  nibil  polesUs  farere  (Joan.  xv,  7).  i  Ipse  in 
siugulis  coronatur  et  in  omnibus  honoratur,  ipse  in 
els  loqniriir,  ipse  in  eis  pugnal  et  vincit.  Unde  et 
Ipsi  rulelcs,  et  servi  ejus  non  iuimerito  dicUnt  :  in 
Deo  faciemus  virtutem  (Psa/.  cvii,  14),  ei  ipse  ad 
nihiloro  dcducct  inimicos  nostros.  Laudcmus  ergo 
aanctos  Dei,  honoremus  amicos  Dei :  siquidem  ipse 
kiiidaiur,et  magnificalur  in  eis,qal  hanc  tantam  glo- 
riami  virtuies  et  magnlAceoliam  dedit  eis.  Rogo  ita* 

(i976)  De  hac  S.  Leonis  papae  iX  Vita,  a  S.  Bni* 
noiie  Sipieiisi  episcopo  exarata«  mentior\em  faciunt 
BoJtandiani  ad  diem  19  mensis  Aprilis,  pluribusque 
in  locisejus  teslimonio  utontur.  Eniditisslmus  eiiam 
pr;£sul  Slephaniis  Borgia,  nonc  S.  R.  E.  cardinolis 
amplissimus  ejusdem  Viiae  meminit  tom.  II  lii- 
sior.  Benetent.  pag.  293,  311  et  315.  Eamdem 
item  commendal  prxclaru  In  defensione  doiniiiii 
teipp^raJis  apostoiicae  sedis  in  utraqiie  Sicllia,  anno 
proxime  elapso  typisedita  :  ubi  plures  refertscripto* 
res  in  laudibus  Brunonis  consentientes. 

Wibertus  Eccl.  Tullensis  archidiaconns  gesta 
pariter  S.Leonis  publicavit.  Uuic  additur  anonymus 
srriptor,  cujiis  vitam  saiicti  pontificis  ex  cod.  ms. 
Bencveniaiio  primus  in  lucem  protolit  idein  emineu- 
tirtfiuius  Borgia  in  clt.  Qistor.  Beiievent.  tom.  II, 
va^.  i99etsoq.  Leo  similiier  cardinalis  O^tiensis  in 


^  qne,  maguiflcate  Domimim  me^nm,  et-lii  hac  t.iiil* 

'  solemnltate  Beaii  Leonls  summi  poiitifleis  et  uftiver** 
salis  pap»  exaltemus  nomen^  ejus  in  iilipsam. 

Munt^us  (1977)  totiis  in  maligno  positus  erat;  de- 
fecerat  sanetiias,  justilia  perierat  et  veritas  $epuNt' 
erat  :  regnabat  iniquitast.^ivaritla  domiiiabatur ; 
Simon  Magus  Ecclesivn  possidebat«  episcopi  et  sa* 

)  cerdotes  voluptaUbns  et  fornicatioiu  dcdili  enmt. 
Noo  erabescebant  saeer.dotes  uxores  ducere,  palam 

;  nnptias  faclebant,  nef^oda  msitrimoiiia  eonlrabebani, 
608  et  legibtts  eaa  dotabant,  eiim  qtiibus  secunduiii 
lcges,  nec  in  una  domo  simul  habitare  debebant. 
Sacri  iiamque  canones  iiuUas  aliAS  mujieres  simul 
cum  boc  ordine  habitare  permittuot,  nisi  eoe  solas 
qoae  omni  careant  suspicione.  Sed,  quod  bis  omni*» 
bns  delerius  esr,  vix  aliquis  inveniebotur,  qui  f9l 
Siinoniacus  non  essel,  vei  9  Simoniacis  ordinaiuft 
nonfuis8et(1978).  Undeeliam  usqoe  hodie  Iftvs* 
monlur  qnidam,  qui  male  argumentantes  ab  ijlo  Jam 
tempore  sacerdotium  in  Ecclesia  defocisso  conten*» 

CbronicoCasinensi  Insignia  ijusdem  pontificis  acta 
perssepe  summa  cum  Inude  commemorat. 

Clariss.  Ludovicus  Ant.  Miiralori  part.  11,  lom.  IIL 
Rerum  Italicarum  Brunonis  Vitaro  S.  Leonis  reliqiia 
inter  moimmenla  mcmorije  dignissima  reiuUt. 

.(i9i7).Mirum  esse  non  debei,  si  Briino  plenus 

zelo  (loinus  Dci  hnjiismodi  locutionibus  utatury  qus 

videniur  per  se  universum  orl>em  Cbristianuro  vitiis 

.  multis  deformalnm,  proecipuc vero  Siinoiii9\  crimiiie 

p  infectum  osiendere.  Verom  quamvis  crror  iile,  ei 

.  corriiptio  latepateret,  nttamen  ex  historla  ercloo 

.  siastica  satis  comperium  fit  plures  episcopos,  alios- 

que  ecclesiasticos  viros  illo  sevo  vitas  in|egrit:ae 

coruscare,cl8acrarumaccanonicarum  legumciisto-^ 

dcs  optimos  se  prxberc.  Alii  quoque  PatrcssimilU 

biis  in  circum&lanliissimiil  usi  £iQt  loqnendi  more. 

(t97S)  Piimas  iuicrcuras  Leonis  lX,4'um  ad  Ro* 


SL  DRU^NU  eflSQOn  SICNIENSIS  #119 

Sl  onmes  Ulasi  eranl ,  iilcsl,  si  A.    Convcnervui  Uaqiie    Tirt  reKgiosf  sFmul    cura 


lill 

<Jiint.  Ali^t  eniro 
OHines  SimontAci  eranl.  vel  a  SiuioniaciaociMiuili, 
vos  qui  nuuc  eaiis,  unde  linc  venisiis?  Per  quos,  nifi 
|)cr  Blos  iransistis?  Non  fuil  via  «liimde.  Ei^o  illi, 
qvi  vos  ordinaveruiii,  ab  illis  et  non  ab  alHs  suos 
o\^dines  susceperunt  qui  vei  Simoniaci  oranl  vel  a 
Siinoniacis  ordinali  erant.  Ilis  auteitt  pos4«a  respon- 
debimus,  qiioniam  hsec  qu«slio  non  parvam  qusril 
disputationem.  Nunc  imerimea,  quae  coepiniiiSt  pro- 
sequainur. 

.  Talis  crai  Ecclcsia^  lalea  anii\t  cpiscopi  el  sacer- 
doics,  tales  fuerant  aliqiii  cx  Koiuanis  ponlificibus^, 
qui  onmes  illuminare  debebant :  omnesal  erat  infa- 
tuatum»  Dcqne  erat  iMiquid  in  quo  candideretur. 
Et  lusi  Dominiis  Sabaolb  reliquissel  nobis  semen, 
quasi  Sodoma  fuissemus  el  quasi  Goinorrba  similes 
essemus.  Inbacigitur  tanls^  tcmpesiate  bcaius  Leo 
apostolici  culminiscaibedraiu  asccndil(l970),uili2)ec 
talis  tantaque  luccroa,  universali  candelabro  supcr- 
postta,  hiceret  omnibiis,  qui  in  domo  suni. 

£rat  euim  bic  Tullensisepiscopus  Bruno  nomine, 
nobUis  genere,  (orma  speeiosus;  scd  speciosior  san* 
ciUate«  Hiicris  instructus,  docirina  poiens,  moribus 
;urnal,us  ei  quaccunque  buic  ordini  oecessaria  sunt» 
fcimul  in  eo  amnia  convencrant.  Ei  lalis  quidem  ma« 
gi>l6r  necessarius  crat,  qui  iali  iempore,  ci  lalea 
dis^iputaa  habiiurua  erau 

nxanani  seilem  ascendil,  li»c  fuit  ut  Rom»  concl- 
lium  epiNCoporum  iiaberei,  in  quo  de  eorum  ordina* 
lionibus  per  quamdiligenier  perquisilum  estci  plures 
episcopi  imumnes  a  Simonia  reperii  suni;  aliqui  ad 
poiniieuiinm  revocaii,  alti  contumacea  ab  exerciilo 
«irdin.H  interdicii.  Uujusce  S.  Leoiiis  solllciuidiiiis  fil 
inentio  in  caiione  i  concilii  Rom.  ab  Alexandro  U, 
aii.  1063,  coacii,  in  quo  iierum  Simonia  damnaui 
(uit.  Uio  ergo  canon  ita  se  babelapud  clariss.  Garo- 
lum  Berardi  pari.  ii,  lom.  U»  pag.^Ol :  Primo  mm" 
Que  intpectore  Deo,  iicul  a  S.  papaLsoneet  a  Sn  me- 
«tor.  flicotao  prtmum  ttalutum  esf ,  erga  Simomacoi 
uultamfm$iricordiam  in  digmtate  urvanda  haheniam 
^uedecemimui;  ted  juxta  ianctionei  et  decreOtSS* 
Patrum ,  eos  omnino  damnamui ,  ac  in  Eofleiia  non 
praeae  apoitotica  auctoritate  decernimui,  Cum  etiam 
zi  rem  nostram  fiiciat  canon.  ii,  qui  de  iltis  Siino- 
niacis  agit,iqui  gralia  «b  epiaeoi^is  Simonia  infectis 
prdinaii  sunt,  cum  eisdem  pro  circumstaniia  tem* 
Dbruni  indulgcndum  esse  dicii ;  proindeque  aii : 
iltn^  ^t  uique  mpdo  gratii  iu^t  a  Simoniacii  ordi- 
natij  iion  tam  obtentu  juitilia^  quam  xntuiiu  mt- 
eexicordice^  i»  acuptii  ordinibuimanere  permittimui; 
viii  {orte  alia  culpa  ex  vita  eorum  iecundmu  canonei 
eii  obiiital,  Tanta  quippe  talium  muttitudo  nt^  ul 
rigoren^  canonum  super  eo$  ierva^e  non  poaumui^ 
neceae  iitt  ut  diipematione  ad  pice  condeiceniionii 
'  iludium  noitros  animoi  ad  prauni  inclinemui^ 
cic. 

(1979)  Successitin  pontiQcatu  Roniano  Damasoil, 
qui  Uoni.inain  sedem  25  diebus  soluni  lenuerat» 
dutusiiue  fueiai  successor  Benedicii  iX»posiejus 
recessuiu  ad  agciidam  suorum  peccaiorum  poeniten- 
tiain.  Dc  boc  pontilice  scripiores  illius*  temporis 
r<Terunt,  poteiitia  coinitum  Tu;sculanoruni  ad  S.Pe* 
tri  Ciiiliedrain  eveclum  scmel,  et  iierum  depulsuin, 
tertio  cani  occiipusse.  Ua  Spondanus  ad  an.  lOld  et 
Flcurius  iib.  lu,  posi  Leonem  Ostiensem,  aiiosque 
plures  idem  assercnies.  Disseollt  ab  bis  clarisr 
fnmus    Carolus   Scbisiiatius  Bernrdt  in   oart.  ii, 


B 


Uenrico  imperaiore  (1980),  vtro  per  omnia  pruden- 
lisaimo,  et  icgatis  Ronianorum,  qul  tunc  temporis 
ibt  erant,  praefatum  episcopunmultumdeprecautes, 
ul  pro  ainore  principum  apostotorum  Petri  ct  Fauliy 
nomanx  Ecclcsia)  subveniret ,  scseque  pro  fide  et 
religioiie  ebristiana  periculiB  Iradere  non  ttmerei 
(i9&l).  Timebal  euini  gens  ilia  ltu|u&  ooslraa  ierrae 
habiUiionem,  ulpote  quse  de  locis  sanissimis  ad 
loca  infirma  transmearet. 

Beaiiift  auiem  lUe  episcopns,  non  lod  infir- 
milaiem,  sed  i^nlie  Ecclesiae  subUoutatem  ascen- 
dere  meiiiebat.  Sie  eniin  ct  Moysea  fecisse  le^^ 
tur;  quemcumBoibinus  l&raeliiico  populo  prspo' 
uere  voluisset,  ait  :  c  Obsecro  Domioe,  miue 
qnem  missurus  es  (Exod.  iv,  i3).i  l^iciss  laudcBi 
corum  precibus  ^  quod  illi^  postubtbant,  se  sub 
liaccnndifionefaclurum  ease  promisit.  <Ego,  iiiquit, 
609  Roraam  vado;  ibtqueal  cierus  et  popiilus  sua 
sponte  me  aibi  in  pontificem  elegeril,  faciam  quod 
togaiis:  aliter  declionem  nullaiA  susdpiam(l9S2).i 
Ai  illi  gavisi  confirmant  scuteniiam,  et  budantcon- 
ditioneni.  iUis  auiem  dlebus,  erai  Ibi  monacbus  qui- 
dam  Romanus,  Udebraiidus  nomine,  nobilis  Indolis 
adole8Cens,clari  iugenii,  soncUcque  rclrgionis  (1935). 
Inerat  autem  ilie,  lom  discendi  gratia ,  tun  ctiara 
ut  iii  aliquo  religloso  ioco  aub  beati  Beoedicti  Be> 


lom.  II.  Correct.  Gratiani  paa[.375,  qui  Leonis  II 
elociioiiem  collocai  aniio  !04i. 
C     (1980|  Fuii  Ueuricusil,  aui^  regni  ejiis  iii. 

(f98i)  Defuncio  igilur  (ut  dictum  esi)  Damaso^ 
el  Benediclo  sedem  rursum  stbi  vindicarc  niienii'; 
iie  ule  luonsirum  iterum  subire  sancta  Ecdesia 
cogeretur,  necessaria  missa  est  a  Bomanis  in  Ger- 
maniain  iegaiio  ad  lienricuin  imperaU>rt:m ,  qua 
petieruiitponlincom  ab  eo  dari.  Sed  bujnsmodi  lc- 
galiu  a  cardinj«libns  inissa.  fuii,  non  ui  ipse  impera- 
tor  papain  cUgeret,  sed  qtiem  slbi  utilem  fore  puu- 
rei,  I^oinain  niitlerei,  ut  ex  more  consilio*  cardina- 
liuni  in  ipsa  Urbe  ponlifex  cligereiur.  SiN)Ddanu$ 
ad  an.  iU49. 

Splendorem  autem  pxistlnum  aposiolicae  casho- 
dne  reddiditS.  Leo  iX  antea  Bruno  Tullensis  epi- 
acopus,  elecius  in  conveniu  Vormatiensi.  Qui  Siino- 
niacis  pluries  damnalis,  Berengarii  proscripia 
baeresi,  amoto  a  aacerdbtii  lionore  Gregorio  Yercel  • 
^en^i  reo  ailutterii,  ac  peijurii,  devrciisiiue  bostibus, 
religione  polius,  quam  arinis,  duin  ageret  sexiuui 
Dponiificiimuneris  annum,  ad  coeleste  regnum  migra- 
vit  an.  iU54  die  i9  Aprilis.  Berti  Uistor.  Ecd. 
loiu.  ii ,  pag.  6. 

In  nota  b^iec  addit :  Leonis  IX  eleclio  conttgit 
an.  iOiS,  scd  ea  eoDdiiione,  m  cgoselectio  aopru- 
barctur  a  clero,  populoque  itoniano.  Adveniens  ila- 
que  liomain  oninium  consensu,  plausuque  thronuin 
poniificium  conscendit  proxiino  aimo  i040^  priJie 
Idus  Februarii.  Fuitfilins  couiitis  Daspurgeiisis,  na- 
tus  anno  iOOi.  Creatus  esi  Tullensia  episcopus  ex 
monacbo  Ord.  S.  Benedicti  anno  i020.  Fkira  de  iHo 
Bicberius  in  Cbronico  abbati®  Senoiiiensis,  ediu>  a 
D.  Dacherio  tom.  II  Spicilegii. 

(1982)  item  confirmant  Wlbertus  cap.  %  lib.  ciL 
ei  aiionymus  ikneventanus,  qui  pomti.in  Di^bis,  ce- 
lebritatemque  eo  die  quo  Leo  puLiticls  suflVagris  ei 
ai  ciamationibos  ponlificatum  iloin.  assumpsit,  dc« 
scribit. 

0983)Ilic  n^iiione  Tuscus,  pairia  Suaaensis  disci- 


\  1 13  VITA  S.  LEOMS  iX  1114 

gulaimliurat.Himcigimrbeft4<iftepi3cafMift  vQcai.it  Aft^^  qul»  miilloyei  Ecetefitt  Fectores  ta  toierara 

ad  se»  cujiis  proposilum»  voluniatem  et  reiigionem      cogit,  qusc  corrii^i  non  ppssuut.  Qnanta  .ei>!j«iiigui<- 

piox  ut  cognovitr  rogaiua  eum  ut  simul  cum  eo  Ro- 

9)am  cedfrret.  Culitla:  <Nonlacio,i  inqnit.  Aespon- 

ditepiscopua:  iQuarenon?i  At  iilo:  «Qiiianou  secuiv- 

ijuro  eanonlcam  ias^titutionem.  sed  per  s^cularem 

^i  regiam  potestatem  Romanam  EccJesiain  accipere 

yadis.  *  llle  autem,  ul  erat  natura  simplex  atqve 

iiulissimus,  paiienter  ei  satisredc,  reddiu  de  oinui^ 

l)us«  sicut  llle  voluerat»  rattone.  Quo  nimirum  iii 

faclo  b^ti  Petri  apostoll»  cujos  soccessor  mox  ipse 

futurus  erat,  imiutorem  se  gessit.  Cum  enim  Cor* 

iieliom  baptisasset»  bominem  scillcet  geniilem,  eta 

religione  JudaM>nim  exlraneum,  ab  allis  apostolis 

rrpreben^um,  quod  adboiuinem  intravit  pneputlum     ^ ^ 

liabeiiiem,  oon  dedignauis  est  de  omnibus  redderc  B  audleniibus  aliquando  de  ipso  loquereturv  e«pit  noa 


tascirca  omnes»  quaota  bumitiias,  quama  i 
tudo,  quam  iargus,  qiiam  aflubUis,  qiiaroomnibiia 
compatiens  fuerit,  quts  dicere  valeai  ?  Omnibueimi** 
nia  ractua  esl,  ul  omnes  lucrUaceret  (lC9t.vL^, 
Sermo  ejus  sale  condttos,  eimulc^al  piosi,  el  lei^i 
rebal  impios  (1986). 

Sed  jam  nime  ad  ea  veniamos,  qme  per  eu»  i>o^ 
minus  operalus  est ;  nou  quod  omnia  iioribem  velt* 
miis,  qu»  de  eo  audivimos,  vel  eiiam  seripia  repo-i^ 
rimoa  (1087).  Mulia  nobis  beatos  Gregorkis  papVf 
cigus  superins  meniionem  fecimt»,  de  boc  vfro  nar» 
rare  solebal,  a  quo  et  ea,  qum  uaquo  modo  dlxl, 
magna  ex  parte  me  audisse  memini.  Qiil  cum  nobia 


rationem  {A^u  x)» 

EJL  lunc  epiacopus  Eomam  ventens  praedictnm  mo« 
nacbtim  secum  adduxlt,  multum  in  boc  ipso  B.  Pelro 
aposiolo  serviens,  quod  illum  bominem  secum  re- 
ducebat,  ciijus  consilto  et  sopientia  Romona  Eccle* 
sia  aliqiiando  regenda  et  gubernanda  erat.  Illc  esl 
cHiim  Gregoruis  YU  papa,  ciijus  pmdeuliam,  con* 
siantiam  ei  fbrtiiudinem,  ci^ua  pugnas  et  labores 
euarrari  alteriua  lemporis  ei  operis  est  (1984).  Ei 
secundum  Romanam  consuettidinem  cum  magnis 
buttibus  a  clero  el  populo  in  pontiOcem  elecius  cst. 
Iittiiide  vero  in  B.  Petriaposioli  cathedram  elevatus, 
divina,oi«piAor,  operauie  provideatla,  miitato  po- 


ittcrepare,  ct  me  pr»ciptte,  ul  mibi  videbaiiir(siqv!^^ 
dem  in  me  ocolos  Intentos  babd>ai),  quoniam  beatl ' 
Leonls  fsicia  aiieniio  perire  pateremnr,  el  qnod  ea 
non  scriberemus,  qiide  Bomanse  fiedeAimQlOa^f ' 
gloriam,  elmutii&.audientibtta  forent  ad  lnimlKtatis 
exemphim.  Scd  quoniam  in  comynmo  verbtt  foade  < 
bai,  ei  uulli  nosirumspecialiierboeagere.jobebo« 
liir,  nemo  fuil  qui  ea  aeriberei  quse  omoibw  aeri*  - 
benda  mandabat.  Nec  ego  qnldero  aniieea  seripai^.^ 
sem,  nisiquodammodo»  ul  ea  scribero  coaiitiiaiBssemi' 
sicut  in sequentibus  manifeslabo.  Pafeaimihi uAer->. 
qiie  pontirex,  quoniam,  utruroqiae  me  lu  bop  offisA'-. 
disse  cognosco.  Hoc  igiiiir  primum  dicamus,  qooif^ 


iiiiiiet  Leo  vocaius  est.  Vicerat  enim  Lcode  trlbu^  in  parilbus  Galliae,  admirabiU  Dei  provideniia  per 


Jtida,  a  qoa  iste  Leo  orrgiiK^m  ducens,  factis  foriis- 
Miuis,  bestiaruAi  ad  nuinus  timeret  incursum.  Cujiia 
q!iidem  rugilus  mox  lerrani  commovit,  terruil  sa^ 
crilegos,  turbavit,  el  conjngatorum  exercilum  vul- 
iicravil.  (1985)  Iste  enim  tjeatificus  pontifex,  sancii 
Spiriius  igne  inflammalns  maxiine  contra  Simonia- 
ins exarsit,  el  ul  clerirorum ordo casie et  rellgloso 
vveret,  anliquos  canones  conflrmavii,  multum  boc 
ipso,  ubi  oecessarium  fiiit,  dispensaiorie  coiidescen- 
dens,  ei  parva  indicta  poenitentia,  apostolica  aucto- 
ritale,  de  praMeriils  pareens,  ne  tale  ulteriiis  com- 
mitterent  admonebaL  Hoc  atiiem  in  exemplum  su- 
Bcipi  non  n])ortet,  quod  poulifi^x  noo  vohintate,  sed 
necessliate  agebat,  oisl  et  cattsa  forusse  et  simllia 


eum  factum  audivimus.  Cum  enim  bcaius  Leo  iitt 
concilia  celebrarei,  muliique  Ibi  episcopl  de  Simo^ 
niaca  bxresl  accusareniur,  iiiter  cxteros  aecttsatua 
est  quidam,  qui  prae  caeteris  suspeclus  amplitts  habe* 
batiir :  sed  cuin  ejua  accosatio  certis  indiciis  pro* . 
bari  iion  posset,  adjuravit  eutu  pontifex,  ut  ipse  do 
seipso  diceret  veritatem;  qui  cum  verilatem  dicere 
nollet,  et  suam  iniquitalem  modis  omoibua  ceUirtt 
conaretur,  ait  ad  eum  beains  Leo  :  c  Si  ergo,  oi  aa^ 
seris,  Simoniacus  non  es,  et  si  in  Spiritum  sanctum 
non  peccasti,  dic  mibi,  ai  potes  :  Gloria  Patri,  e| 
Filio,ei  Spiriiulsancto.i  Ciimqiieille  dixissel  iGloria 
Pairi,  ei  Fiiio,t  quamvis  multuni  conareuir,  nulta 
modo  et  Spiritui  sancto  dicere  valebat,  atque  id- 


pnlus  fuerai  Gregortl  VI  pnniifiriK,  nh  eoqiie  diicttts 
in  Germaniam,  cttc*illuni  S.  Denedicti  in  monasterio 
Cbiiiiarensi  aeceperat. 

(1984)  Hic  patei  Brunonia  volmuas  S.  Giiegorii 
VII  Gesla  scribendi ;  quod  utinam  perfer isset !  newo 
enim  dioiius  et  familiariua  ciim  eo  coiiversaitis  est. 
Sed  baec  pauca,  quae  de  eo  tradidit,  el  qii:e  ab  aliis 
acriptoribussuntexorata,  de  invidia  et  de  lemeri-* 
tate  eoa  omnes  salis  evincnnt  belerodnxos  pneclaro 
cjus  nomini  oblreelaiores.  Confunduni  etiain  leviia- 
lem  iiloruin,  qni  noslris  diebus  celebriiateni  dici 
ejns  festi  ahrogarunt. 

(4985)  Duas  synodos  ponliAcatus  sui  aono  t  liabuil 
Leo,  primam  Ronve,  alieram  Papia*,  in  qaibus  plu« 
rea  canones  prorestauranda  Ecclesi»  iliscipltna  facti 
8i>iii :  praacipue  contra  Simoniaeos  el  incontineniea 
clcricos.  Ronuinam  synodum  Lconero  statimcongre- 
ga:»heaooi»yuius  Dvncvcnlcnus  partierrelutit.  <  Nam 


facia,  inijuit,  primnm  sjnodo,  qiiomodo  Ecclesiaron^ 
pasiores  iii  suis  se  ordinibus  babereut,  M>IUciie  per> 
quisivit.  Et  quos  catbolicos  rcperit,  magis  ac  magia, 
depiecabainr  verbis,  ui  unusqolsque  siiper  gregem 
suum  studiosius  vigilaret.  Quos  vero  Simoniacos, 
seu  Simoniacoriim  participes  invenit;  vel  indicia[ 
poinitenlia,  qHnin  debuit,  ingradum  pristinuin  rovo- 
cavit,  sive  prorsus  ordine  irrevocabiliier  privnvlu  » 

(1986)  lloc  in  teslimonio  eximias  Brnno  S.  Leonis 
virtuics  complexus  esl,  praecipue  vero  prudeiitiani 
et  liberaKtalem,  quitms  omniuin  aninios  sibi  miriflco 
conciliavil.  Noniie  admiranda  esl  ac  suinmopei^o 
coinnicndanda  divina  providentia,  quae  taiem  ponti*. 
ficem  siiae  reparandac  Ecclesiae  dedil  r 

(i987)  Omittere  iiolumiis  finitam  a  Leone  coniro- 
versiam  a  (durtbus  diu  agilatam  de  reordiiiandis  a 
Slmoniacis  ordtnatis,  de  qita  Pelnis  Damiaiii  scri- 
pserat,  cl  as^ercnles  ilerandain  ordinalionem  refii* 


fll9 


S.  BBUNOMS  EPISCOPl  SiGNlEiSSIS 


tlf« 


HiMii  URpiuf  repelens  cani  apcrlo  ore  SpirUum  A  P^*n«  fraclus  esi.»  Disil<iti64ietliis  Leo:  «▼erelra- 


tiMciom  nultaleiias  nominare  potmssel,  omnibus, 
t|ai  adenn:,  rothircsiam  apparuii,  m  Splrilum  san^ 
dtim  euni  licrtifuisse,  cujits  nomen  diccr<s  non  va- 
lebat  (1988).  Onines  iglttir  in  commune  Deo  gratias 
agebant,  qui  tam  novum  signum,  tamque  inauditnm 
miraculum  ets  ostendere  dignatns  fuerat.  llujus 
llaque  jndicio  nonnuUi  pcrtcrriii,  ipsi  per  se  ad  pon* 
liilcem  veniebant,  seqtte  ipsos  accnsantcs  snas  con- 
•eienlias  ei  reTClabant.  Tunc  quoque  €luniacensis 
abbas,  bonsi  spet  adolescens,  cum  a  l)eaio  Leone 
iNterrogaretur  si  de  llla  su^  tanii  ciBuobii  prtcla- 
tnra  aliquando  ambitionem  babuisset ,  ut  verilatis 
discipuhis,  id  qiiol  erat  responilic,  dicens  :  c  Secun* 
dnm  carnem  quidem  babui,  secuntium  spiriium  non 


ctus  ?i  Et  pinc^rna:  iFractos.  mi  domine.iGoi  fpse: 
rAffcrp  inqnit,  illuni  ad  me.>  Qui  cum  attulisseU  sus- 
cepit  euin  pontifcx  in  manus  snas,  et  ooaptani 
particuUa  ad  se  secundum  conTenientias,  quibus 
prius  ad  invlcem  sibi  haerere  vidcbatur,  tenuit  eum 
pauUspcr  in  mauibus ;  deinde  vero  saniiin  ei  tnie- 
gmm  reddldit  ministro,  et  alt :  c  Vade,  ct  misce  » 
Huic  antem  miraicuio  beatus  Gregorius  interfait, 
nobisque  narravlt.  Cni  atius  quidam  iion  ianUc  au- 
ctoriiaiis  vir,  se  niliiioiriinus  imerruisse  et  vidlsse» 
postea  mihi  dixit. 

Gum  auiem  beatus  Leo  Ronix  esset,  et  sedem 
aposiolicnm  in  pace  rexisset,  multiei  Apuiiae  Gnibos 
vcniebanl,  oculiseiibssis,  naribus  abscissis,  manibm 


liftbui.^  Quseresponsld  lam  grafa,  laniqiie  laudabilts  '  pedibusqne  truncatis,  de  Northmannorum  crudeli- 

omnibns  riiit,  ut  statini  prae  niniio  gaiidio  in  omnium 

corile  scriiierotur;  scipie  vlcissim,  qiiid  responderit 

Interrognbant,   et  eadem  ipsa  verba  tenere  valuis- 

sent.  Ipse  aiitcm  non  senex,  ei  plenus  dierum,  cun- 

ctis  vcnerabtlis,  cunctisqne  amabilis,  idem  ipsum 

moiiasferiHin  venerabile  sapienlissime  regit  adbnc, 

\\r  per  omnia  laudabllis,   dlflicilis  comparatiohis  el 

shtgniaris  religionis.  Aliud  qiioqne  inimculum  de 

eodem  poniifice  beatnm  Gregoriuin  dicentem  audivi ; 

quod  ego  qnidem  nullatenus  praetermiitendum  pnto. 

liabnerai,  inqiilt,  beatus  Leo  magistnim  qnemdam, 

vimfli  gapientem,  et  bene  religiosuni,  qui  unum 

ac^lmm  ligneum  ei  mandavit»  posiqnam  Romanae 


tate  miscrabiliter  conquerenies*  Unde  faciom  esi, 
ut  vir  miiissimus,  pietate  et  misericordia  plenus, 
illi  tam  immensa;  miserorum  afflictioni  compatiens, 
ilHus  gentis  superbiam  conarctur  buroiliare  (i989}^ 
Coliecio  igttur  inodico  quidem,.  sed  fortiom  railitum 
suae  gentis  exercitu»  super  Nortlnnaanos  praeliaiiu- 
rns  vadit  (1990);  lelum  qnidem  Dei  habens^  scd 
non  fortasse  secundjm  scientiam.  Utinam  non 
611  Hmk  per  se  illur  ivisset  (i99i).  Sed  quid  roults  ^ 
Convcniunt  utrinsque  partis  exercitns,  molli  cnm 
paucis  pngnaiuri  (1992).  Fit  eoedes  immensa,  mol'- 
lus  htiic  et  Inda  sanguis  effunditur;  isli  forlitadiney. 
illi  mnliitudine  instant.  Poterant  isti  dicere  ia  morle 


EMesiacponiiflcatumsuscepit.iiuncautcmscyplium  r  sua,  qiiod  Salvalorem  nosinim  dixisse  le^imus  in 

iiAiililUv  «fAnAi*<klitl«iAa>  Al«ikMmn%  l«Al«Aim««     a«  ....<.  iv»..t:        n«ia*MinA  «iiA  •  Nnn  liahi^rAnt  in  nA«  nnlAcf  AlAm    ntaS 


|>oniifex  vcnerabiHter  chamm  habebat,  et  pru  beati 
Rcmigii  veneratioue,  ctijns  ille  scyphus  dicebalur» 
liheutiifs  in  illo,  quam  in  Vasis  aureis  ct  argeiiteis 
bibere  solebat.  Factuih  est  autem,  ui  incaniopositus 
in  terram  cadens,  in  duas  partcs  divideretur.  Cum 
anlem  sccundnm  oonsuetudinem  beatus  pontifex 
vinnni  sihi  aflcrri]ussisset,  stabat  pincerna  facic  tur- 
iMittts,  sibique  conscius  de  damno,  qiiod  sibi  accide- 
rai.  Cui  ponlifex :  cQuid  habes  ?>  Al  ille :  iQni:»  sry- 

laverat.  ^tatuit  igilur  S.  i^co,  ut  refurt  Gregorius 
Yll  cp.  45,  validc  esse  ordinatos  quibus  Siiuoiiiaci 
episcopi  inanus  imposui.ssenl. 

(i9$8>'ll«inilesio  portenlo  episcopnm  de  Simonia 
coiivfcit,  qui  ejiis  reatum  conliicri.nolucratt  Ju  sy- 
iioilo  Romana  coacta  ab  eodciH  papa  Lcoiic  iX  an. 
I0i9,  Kiliaiius  Sutriniis  episcopus  iiogans  jureju- 
rando  admissuma  se  criinen  Sinioni»  cum  omnium 
lerrore  diviniuis  percussus  est.  Idein  Berti  Brev. 
lOHi.  II,  pag.  i  I .    . 

(i9K9)  Redux  fiierat  Leo  ex  Germania  anno  1055, 

imntificatus  v,  ubi  inier  alia  B&mbergam  ab  Henrico 
imperalore  S.  Ronianae  ficelesiae  donatain  flagi- 
laiite  iienrico  II  cum  Benevenlo  ejiisqiie  comitaiu 
cpmmutavit,  ab  eoque  exercitum  obtlniiit  contra 
Noriiimannns  Apultam  aliasque  tcrras  Romamc  di  - 
Itonis  liositliter  occupanles. 

^1999)  Refert  Leo  Ostiensis  de  Gebehardo,  tunc 
episcopo  Aristetensi,  qui  Leonempontincem  redcun- 
tein  in  Italiam  comitabatnr,  doloso  consiiio,  cum 
Jam  muliiim  itjneris  confecisset  cuin  niaxiinain 
exercittis  partem  sd  defectionem  inipnlisse ;  ctijus 
reaiua  tolo  vitse  suae  lcmpore  creaius  ficntifex 
sub  noniine  Victoris  Jl  pcenitenliam  ogit.  Iia  Spim- 
danus; 


passione  sua :  Non  habcrent  in  nos  potesiateni,  nisi 

'  datuni  cia  fuisset  desnper.  Sed  quid  Vst  boc,  qnotl 

-  bonl  vincunlur,'  et  mali  vincuntt  c  0  aUiludo  divi- 

'  tianim  sapienti«,  et  scieiiti»  Dei,  qiiam  incompre- 

bensibilia  sunt  jndicia  ejus^  et  investigabiles  \\st 

ejusl  I  (Rom.  xi,  55.)  Super&ntur  illi,  qnl  pro  justi- 

tia  pugnant ;  superant  illi,  qui  justitiam  impngnant. 

De  lalibtts  lamen  Apostolns  nos  oonsolatur,  dicens  : 

'  c  Scimiis  quoniam  diligeniilias  Deum  omnla  coope> 

(199i)  Brunonem  Slgnien.  hic  loci  profeciionem 
ad  bclluin  contta  Northmannos  S.  Lcoiiis  non  pro- 
bassepridem  animadvcrtit  clariss.  Slrphantiscardi- 

•  n.ili8  Borgia  in  lom.  11.  iiisior.  Benevenii  §  VII,  p.  i5 
in  not.,  cjusdemqiie  s^uteniiae  sectatoi^es  praRces^i^ise 
l^elruin  Dauiiani  et  iiermannum  Contractum  :  sed 

D  ipsc  doctissiinns  histotiographus,  nt  stti  rooris  est, 
copiose  et  erodite  S  Leooem  ab  omai  eriiiee  defen**- 
dit,  ostenditque  licitum  esse  Romanis  ponliridbus, 
qiiemadmodum  saicularibiis  princtpibns  cogere  exer- 
citUs,  instruere  agniina,  viqiie  ariuorum  uii  ad  ec- 
closiasiica»  suaeqiie  sedis  dominia,  vel  vlndicanda  ab 
nsurpatoribus,  vel  ab  inimicis  defendenda.  In  exem- 
pliim  euim  addiicit  foriissimos  Machabacos  sumntos 
.  sarcerdotes  ct  principes,  qui  conlra  idolnlairas  ct 
regera  Atitiochuui  pro  fuendis  patriis  legibiis  longa 
prsulia  ihiverunt.  Memorat  etiam  Moysen,qui  Ainor- 
rhaoos  aliasque  gentes  Israeliticum  popuhiiu  vexania 
armis  suis  compescuit  ac  profligavit.  Scd  consial 
anie  ijeonem  iX,  S.  Leoiiem  iV  et  Joannem  X  cur^ 

*  -M  Saracenost  uti  pliires  sttceessores  |Mintiflces,  a?i 
repellendofi  hostes   bona  temporaiia  £cclesife  soa* 

'  Invadentes  propriis  adscitisque  viribus  nsos  (^sse. 

(i99i)  Cpnimissum  fuit  hoc  pi^plium  die  i8  Jn»ri. 

;  Cousiabiti  Ecdesi^  everciuis  paritm  cx  Gcrmauis. 


1117  VITA  S. 

rMitnr  in  Imoni  {Rcm,  tiii,  88);  i  ftive  merianitir, 
•lYe  vitftiit,  quid^uid  eit  aecidat  bonuni  est  iiiis ; 
onini^'i»operaniur  in  bonain.  Ei  qnidem  melior  est 
nort  qnam  Tila  iis  de  qnibiia  dicilur  :  c  Preiiosa  in 
conspectu  Domini  mors  sanelonim  ejus  (PttU.  gxv« 
6) :  t  qiiod  oinnea,'q.ui  pro  jusliiia  morioniur  inter 
martyres  coinpul^iitur :  c  (loilocet  eos  Dominns  cum 
principibus  popnli  sui  {P$al»  cxii,  8).  t  Moltn  prae- 
leriniiis,  et  ex  multis  paiica  colligimus;  qnoniam 
..  iion  totum,  sed  partem  de  loto  scribere  jnssi  sumos. 
Rcce  siibilo  fama  volat,  repletor  lerra,  narratur  ubi- 
qiie  praclium  essc  faclum,  Gbristi  militea  et  sancto- 
Tuui  ex<  rcitiim  esse  superatum.  Tnnc  vero  miseran* 
cliis  pontircxBenrveiUum  peiil  civiiaiem  utique  bealo 
Prtro  li«leiem  el  familiarem  (1995).  Audito  ilaque 
adveniu  pontificis,  tota  civitas  obviam  ivit,  viri  et 
roulieres,  juvenes  et  virgines,  senes  com  innioribus, 
non  qnasi  ad  processtonem,  sed  velul  ad  Incrymas  et 
ploratiouem;  stant  ationiti,  spectant  de  longe  ve- 
iili»ntes ;  et  ]am  poiitilex  appropinqual»at,  episcopis 
et  dericis  tristi  vuitn  et  inclinaia  facie  procedenii- 
bns  (1d9i).  Postqnam  autem  papa  venerabilis  venil 
inter  ees,  ei  elevata  iminu  eis  benedixic,  clamor  el 
ukilatus  loUitur  in  coeUmi,  tola  tem  resonal  ifettt  at« 
qne  plangore.  Talt  itaqno  processione  civitaiem  in« 
greditur,  laiiqne  psaimodia  ad  ecciesiam  venii.  Ali- 
qonnlo  aotem  tempore  ibi  eommoraiiis,  Romam 
r^vertilur,  atqve  per  singnlas  civitates  fleliis  el  ia- 
oym»  innovantur  (1995).  Quis.enim  se  a  lacrymis 
cobtbere  poterat,  quieuqi  cum taii exercitu  euniem 
viderat ;  posiea  vero  illa  lam  nobili  militia  deaola- 
Itim,  cum  solis  clcricis  redire  videbat? 

,Veniens  igitnr  Romam,  ad  beati  Petri  aposloli 
ecclesiam  quantocius  festinavit,  suppliciter  muitttin- 
qiie  devote  eorum  animas  ei  commendans,  qui  pro 
ejiis  amore,  sibi  nsque  ad  roortem  obedienies,  pro 
defendenda  josiitia,  propriiim  sangninem  fondere 
non  timuemnt»  Cttmque  ibi  morareiur*  per  revela- 
tionem  in  somnis  ostensum  est  iili  quod  cito  de  boc 
mundo  exire  debuisset.  Jussit  igitor  episcopos  et 
cnrdinalcs,  aliosqoe  clericos  vocari  ad  se,  el  benigne 
Mtis  lioriatus  est  eos  ut  caste  viverent,  el  contra 
Simouiacam  bseresim  viriliter  pngnarent,  et  ait  eis : 
iSoJatis,  fratres  mei,quod  postpaucosdics  egodehoe 
saN^tilo  exitunis  som;  bac  enim  nocle  ego  infelix,  et 
hojns  Ccclesi»  sede  indignns,  per  visionem  fui  in 
alia  vita,  pro  qua  jam  ta^det  me  habiiare  in  ista. 

pariimexltalis;  prinii  valide  pugnarunt;  sed  cnm 
liali  post  primos  impetus  terea  vertissent.  Nortli- 
manni  pleiiam  \'icloriara  retulcrunt,  captivo  facto 
codem  pontilicc,  qui  prassens  pugnae  non  fuerat,  sed 
in  qnoaam  proximo  castro  sie  reccperat. 

(1993)  Hoc  S.  Brononis  testimoiiium  de  snbje- 
clione  civitatis  Beneventanae  S.  Peiro,  Romanae 
nempe  sedi  apostolicae,  ejusque  fidelitate  erga  pon- 
lifices,  plurtrai  penditur  a  scriptoribus,  qui  tempo- 
rale  dominium ,  et  pervetusum  illius  provindae 
possessionem  Romaois  pontificibus  assemnt,  ac  jure 
defenduuL  Vid.  clariss.  Borgiam  Histor.  Benevenl., 
tom.  U,  pag.  5G  et  seqq.  Item  de  dominio  temporali 
S.  sedis  in  utramque  Siciliam  pag.  i12.  Ipse  S. 
pontifex  Lco  IX  pr.miis  fuit,  qui  urbem  Bencvcnli 


LEOmS  II.  Hlt 

A  Gattdeo  veru  vebemenier,  qooil  vidi  ibi  loier  oiar- 

tyres  Cbristi  illos  fraires,  ei  amtcos  meos,  qoi  om 

10  Apuliam  secoli  pro  defensione  JnsUlue  toiorlol 

*  sttnt.  Erant  autem  bene  omnti,  palflsas  in  manibttft 
babentes,  nt  per  boc  eos  vidoras  esse  InteMigant» 
qiii  eos  victos  61  j|  esse  putabam.  Et  revera.i  onme 
leiiim,  qood  natiim  esl  ex  Deo,  vineil  mttodttm,  el 
chaec  esi  victoria,  qufle.vinctl  mondum,:fldes  noslra 
€{Joan.  V,  4).i  Clamaboni  autem  omnea  magna.V4>oe 
ad  me  dicentes  :  <  Veni,  dilecie  nobiSi  el  mane  im» 
cbiscam ;  qiiia  banc  laritam  gloriam  per  te  conseculi 
csumus.  >  Attdivi  autem  ex  adversa  parte  alios  ques* 
dam  dleentes :  cNequaqnaro,  sed  die  tertia  veniea  ed 
cnosa  Si  ergo  pest  diem-tcrtittm  inliac  vitaldeie, 
sciaiis,  hoc  non  fuisse  ▼enim,  qiiod  vidi.t  Ne»o>«- 

B  lem  mireiur,  si  maligni  spintns  .enm«  cui  lam  bsla 

:   nonliabantur,  in  visione  terr»i  oblectari  vobiecttnl, 

qui  ipsum  Dominum  et  Salvalorem  nostnim  quoo- 

dam  adire  ansi  ftierunt«  Sic  enim  ipse  Demlnus  aU : 

c  Venii  eiiim  prineeps  mttodi  biQUSi  et  io  me  oon 

habel  quidqiiam  (Jotm.  xiv,  30).  »  i^ebide  vero  aii:  : 

clte,  fratres  niei,  ttousqHisqoe  in  d<»mutm  Tosiram,  - 

crastina  autem  die  revertimini  ad  me.>  Toia  a«le«s 

illa  nocte  oravit  ad  Dominum  procombena  aupor 

genna  sua.  Mane  aniem  facio,  tuipttlvm  »ibi  parari 

Jussit.  ConvenerttHl  iienim  eplscopi  ei  aac^otea« 

sicut  bestenia  die  vir  iUe  beaiissimus  ew  praKeperai } 

qiiibos  in  ecclesia  reBidenlibus,  ipse  in  leclo  aedeos»  • 

>  aii :  cAudite  me,  fratrea,  et  coepiscopi/iostri,  simi|l' 

qoe  omnes,  qui  boc  convenistis  :  ante  omnia  prae- 

V  cipio  vobis  ut  terras  Ecclo£i»,  vineas,  castelle,  do- 

«  roos,  casterasque  res  Ecclesias  non.vcnda^is»  nollos-- 

•  que  sibi  per  possessionem  eas  defendere  velii.  Non . 
hiibeatis  usom  jurandi  :  cavete  a  consanpuineis 
vestris.  Servis  B.  Petri,  qui  buc  veiMiml,  ir;.iriam  / 
non  faciatis,  nec  eos  in  negotiis.  dejcipiatis.  Date  de- 
cimas  libenter  de  omnibusquae  possiJeiis.i  Deinde 
conversus  ad  crucem,  magnas  preees  pro  oinnibos 
fudii  ad  Dominum,  spppiiciter  rogans»  ei  deprecans* 
ut.omnia  eorum  peccata  eis  diinittere  dignaretur.  £t 
cum  boc  fccisset,  iteruin  aspiciens  in  ccelum,  dixlt : 
cDomiiie  Jesu  Christe,  Pastor  bone,  qui  pro  oobis. 
servilem  formam  induisti»  el  ad  conversionem  gen- 
tium  duodecim  apostolos  deglsti,  et  beato*  Pelro 

^  apostolo  tuo  dixisli :  c  Qoodcunque  ligaveris  super 
c  tcrram,  erit  ligatum  el  in  ceelis  ;  et  qu^dcanque  ' 
c  bolveris  super  terram ,   erit  solutum  et  in  coelis 

cum  pertinentiis  snis,  etc.  Hiimfredo  Northmann  o- 
nim  principi  ejusque  succes«oribus  cencessit  hi 
feudnra.  Vid.  Borgiam  locis  citatls. 

(1994)  A  Northmannts  vicioribns  Leo  Beneven- 
tiim  detluctus  fnit,  scd  buinanissime  cnm  eo  ac»mn, 
sanciitafem  tanti  viri  sdmirantibns.  Statlm  curam 
egit  pontlfex,  iit  interemptorum  militiim  cadavera  , 
sepuUura,  ei  precibus  Ec^-lesise  fnierenlur,  et.opi- 
tufaius  rst  singulis,  qui  vel  captivi,  vel  vulnerati  a 
certamine  snpererani.  > 

(1995)  Abexitu  mensis  Jitnii  an.  1053u6atie  ad 
diem  12  mensis  Mariii  nn.  1054  in  potestsiie  North 
mannonim  remansi^  Leo  papa,  a  quibus  tandem 
libertate  donalus  Urbeni  rcnieavit. 


Itl^ 


S.  BKU2«fMaS  imSGOri  SiCMCNSIS 


ItiO 


i,^J|f«/i^;  »x  19)1;  I  eiso  iinlifiHii  vicariiB  ejM  <ks  A  in«s*  Tun€  oinnes  filS  qul  aderaiit,  iii  gtuponeipi  fT 


admiralioiiein  conversi»  coBpentnt  clamairoeidiceff« : 
cSatieteteo,  parce  noLia;  sancteLM»  indulge-nelM; 
et  qnia  miiltum  peccavimus,  miaerere  iiobis^»  ihdtai 
aiiteni  liora  dno  qtioque  coi?lracti  sanati  sunt,  qal 
per  se  ambiilare  non  poteraat«  ]psa  attleui  «eail^i» 
die  jam  circa  vespcram,  Tentt  ad  tumulum  beati  «iii 
liomo  quldain  surdus  ei  mutas,  qui  etiam  ad  ciMfMS- 
lam  taml  mali  paraljsi  gravlssima  leiiebatiir.  Slaiim 
autem  ut  ad  tumulum  aecessii,  sanus  et  Ineoliiims 
fiicius,  leqiielam  pariter  et  auditum  reeepii^  iliilia^ 
qm'dain  ct  alia  iniracula  dsdem  ipsls  diebos  per 
Leaium  Leonem  Clinstits  Dominus  opera<ii9e$L,  «( 
cnjns  merilis  esset  nobis  snls  fidelibus  reTdarcf. 
Ilbid  quoqtic  miracnlum  pnBtereiitidum  itun  est,  i 


IMrcenr  iinmensaiyi  clcmciiUam  tuanii  ui  illos  servos 
ii^trcs  ineos,  qtii  pro  amore  jusiiruD  interfecii  aunt^ 
ali  (Mimibus  coiiiiii  tivccatis  alMolvas,  et  in  beatoram 
lequiem  inirodueas*  lios  eniui,  Domine,  qnos  cgo 
euommuuieavi^  tu  absolvc,  et  ad  vcrttatcin  con  vene : 
Sinioniaeam  bsro^im  ac  oiniiem  li»reiicam  pravKa- 
tem  destme  :  fideles  tuos  lleiieventaiios,  qul  In  luo 
n<imin6  i*m  honesto  nie  siisccpentnt  tainqne  af- 
flncnter  imhi  senrienint,  et  extcros  onirics  tuos 
fitteles  bi*iieilieere,  et  eiistodlre  dlgnarc,-  qnoniam 
tn  es  iieus»  beneiltfius  iii  sxtuh  sncctrioniin.  Amen.i 
rostquam  aiiiem  a  locutiofie  quievit  |K>mifex,  pau« 
luiam  ibi  couiniorjii,  rcdieraiH  oimies  iinusqtiisque 

iii  domuni  snanu  Tota  auiem  ilSa  nocie,  sictit  ct  In  .     .  r ,  . 

sii|ieriori»  iii  vigiitts,  ei  oratiooe  permansil.  Altcra  ^  l<)»"nes,  vlr  egrrglos,  Portuensrs  episcopns,  mihs 

atitem  •lic»  lertia  viileliect,  qua»  bcati  l.eonis  sninml 

pumitieis  m  bie  vita  uliinia  erai,  muho  inajori  frc- 

qiieaiin  convcncnint  oiiincs.  Sorgens  auicin  bcaius 

pouiifcx  pcirrcsii  anle  aliare,  et  qunsi  umus  bor» ' 

spatio  Hittttimi  tactyinans  perstitit  tn  oratione;  indo 

vero  ad  loetuiN  rediens,  brevcm  sermoneni  fccil  eis. 

Quo  perado,  vocavil  cpiseopos  ad  se,  et  facta  con- 

fesoione,  suseepii  corpas  et  sangulnem  Domlnl  nostrl 

Jtfsu  Clirisii»  Ta«e  recllnavfft  se  ad  lectttlmn,  e(  pauSo 

posi  ob«iormivlt  rn  Domiiio.  Snrgcns  autcra  unus 

de  episcopis  tctigii  cimi,  putaiis  qood  adbtic  viveret 

ctdonnirct.  Gtmiqtic  eum  jam  oblissc  cognoscercnt, 

nio3t  imdiqne  coiivmicrnnt ,  et  fcccrunt  planctum 

inagiiom  siipcr  ciim.  Obiit  «nutcm  bcatus  poniirex  q^  hominibus  facere  solcnt,  signis  ei  quibusdam  innnere 


narravit.  Diceiiat  enini  qiiod  de  partibus  Traitsalpi- 
nts  ciirile  civiuiis  episeopus,  eisdem  kre  dit^is. 
Rmnani  veneriii,  iii  eiijus  comitatn  erai  qoiiloni 
bomnncidiis,  qni  ab  Infantia  mntits  uunquam  loeu^ 
tus  fuerat.  Ilunc  aiitom  scrrientes  eplscopi  insor 
sarcinarios  sectnn  ferebant,  qnoniam  ad  sarGina& 
cusiodtendas  fldelis  valde  et  idoneas  erat.  Dieanielii- 
quadam,  cum  adbae  prsMlielus  episcopus  io  Orto 
moraretur,  mutos  ille,  de  qoo  dlximus,  beati  Fetfl 
ecclesiam  Ingressus  est;  qol  ctim  ad  lieati-LeoBl& 
sepnlcram  turbas  omnium  uadique  confluere  «m^ 
spexisset,  Ipse  quoqtie  accessil  ilkie.  Tune  veto  ^p- 
cumslantes  intelligenles  quod  mulus  esset,  ut  triibus 


xiii  Kal.  Ii«iii  (199(1},  regnaiKc  Domino  nostro  Jesu 
Cltrtsio,  cui  eum  Patte,  et  Sptriiu  sancto  est  bonor» 
ei  gloiia  m  saecula  sasculorum.  Amcn. 

Altera  aiHem  die  posi  exccssum  beati  LeoniSi  ad^ 
venit  mulH:r  quicilam  de  Ttiselx  partibus :  qiix  cnm 
pcr  gradtts  sursmn  asccndcrci,  coepit  vexari  a  dx- 
iiionio,  et  diras  voccs  roagnosqnc  ululatus  emitlere. 
Cumque  beatum  Leonmn  nominasset,  ad  tumulum 
ejin  ab  bis  qui  ibi  erant,  trarta  est.  Unus  auiem 
e|iiscoporam  interrogavlt  dxmonem  qol  eam  vexa- 
bat,  dleens  :  c Adjoro  te  per  viventcm  ci  Tegnantem 
in  saicula  ul  dicasnobis  si  Leo  pnpn  inter  sanctos  ba* 
bct  poteslatem.i  At  ille  respondens,  ait :  c  Vere  inicr 
sanctos  est  Leo  de  qoo  interrc^as,  et  magnam  inlcr 


coeperant,  ot  se  ad  beat!  viri  sepulcraiil  bumiliaret» 
et  pra  sua  salule  Salvatorem  omuium  txorarat,  si* 
gnlflcanies  ei  hoc  esse  sepulcrum,  in  quo  beatns  Lea 
qiiiescebat.  Palam  enlm  tllius  virtutis  fama  ublqne 
divulgnta  erat,  el  multi  undlque  iiloc  venienteB  a 
varris  nDgriiudiiiibus  sanabanlur.  Comque  diutius  Ibl 
Jacerel ,  somno  gravatus  obdormivit.  Posi  paiUuIuin 
vero  expergefactus  surrexit,  tamqne  absolote  loqiii 
coppiti  ac  si  nuUuin  lingns  iinpedimeutom  aliu* 
quiu  passus  fuisset.  Stupent  omnes,  gaudent  ei  ex* 
suliant,  nec  eum  seinel  audivisse  sofliell :  juval  enliii 
interrogare,  et  euin  loqiientem  et  respondentem  aiK 
dirc,  Tandem  ad  socios  revertilur  :  qui  poslqaam 
eum  loquentem  audiunt«  lieti  valde»  cum   magmi 


eos  liabet  polcsiaiem,  et  ipse  maleflcus  bodie  nie  de  D  admiralione  ante  episcopum  eum  ducunt.  Interrogat 


|iac  domo  ejlcit,  quam  ego  jam  per  novem  annos,  et 
ii.ensesduos  io  roea  babui  possesslone. 

Tuoc  autem  muUer  alla  quaedam  infelix,  qo^e  ibi 
craf,ceepit  beatoLeoni  derogare  ei  dicere :  f  Leo  papa 
fugabit  djemonia,  qui  tot  bomines  occidere  fecit? 
)lla  nainque  bora,  qua  ip$e  dxmonia  fugabil,  ego 
utiqtie  ero  regina  et  omnes  eos  rcsurnere  faciam, 
qiios  ipse  suo  facinore  intereniit.i  Vix  autem  illa 
verba  finicrat,  et  stalima  daemonio  arrepta,  niirabi- 
lilcrvexari  coepiu  Mox  autem  ilia  alia  ntnlier  libe- 
riita  est,  quam  de  ruscide  panibns  convcnisse  dixi- 


(4996)  Diflert  Briino  ah  aliqnibns  nliis  scripto-      annii05i.Vi< 
rtbas  qoi  obiluin  S.  L.oonis  collociint  (iic  19  Aprilis      totn.  II,  ]>.  59. 


eum  episcopus  qualiter  baec  ei  omnia  evenissenl? 
Narrat  ille  cuncta  per  ordinem,  et  dicit :  se  vidisse 
beatum  Leonem;  et  cum  anle  ejits  tumulum  obdor- 
misset,  ille  veniens,  in  ora  illius  digilos  posuit»  et  dio 
ligatam  linguam  absolvit. 

Nunc  autem  tetnpus  aibnonet,  ut  quod  supcrinai 
proroisit  exponam;  videlicet  qnod  ego  mn  sine 
imperio  ista  diclaverim.  Haceniin  prscteriia  Quadrv 
gesima  cutn  Rbnije  essemus,  vir  valde  vcneiabilis,^ 
Joannes  Tusculanensis  episcopus,  quodain  die  cum 
ad  Ecclesiam  conYenissenuis,  venii  ad  me  ubi  ego. 

anniiOSi.Vid.erudiiiss,  Borgiam  llistor.  Benevent,» 


iltl  nfiSP.QE  STATt}  ECCIieSlwC.  liit 

subjfin,  praesenie  Ubaldo,  Tiro  religmtstiino,  BM^  A  conveniat  i  bspc  cH  tsim  peciittia  Iho,  r.eqiie  ||k« 


nctisi  epi«copo»  et  aiiis  quibusdam,  et  tdhiit  milii : 
tEgo  ad  te  miniius  roisstts  sam.i  Stabam  autem  ego 
attenms  quid  mibi  dicerc  Tohiissei.Tunc  ille :  cNon-^ 
(L^it,  inquit»  tibi  IjCO  papa  ut  det»  ilii  centum  ntitiia 
soIidorun^.iAtego  :  fQuidnarras^inqaam?»  St  ait : 
iVenini  dico  libi.sic  Ubiroandat.i  Ettuiic  ca  qoae 
viderat  mibi  per  .ordii)€in  narrare  coepil.  cflac,  in^ 
qttit^  nocie,  cum  ego  dormtssenn  beaios  Leo  cum 
pontiAcaii  apparatu  mibi  in  soronis  apparuit^  dieens : 
c  V;idc,  et  dic  Signicusi  cpiseopo  ut  det  mibi  eentnm 
cniilii^i  suli4|onini.i  Cmnque  ego  intra  me.  cogiuren 
tc  tan.i  d.ivjieiu  noae^se  ui  Untam  peeuaiam  ei  dare 
I)otui$$c|»^  iiic  Hjeaui-cogitationem  inieiiigens»  ait : 
«Vade,  et  dic  ei  ut  det  milii  centumiuiiiia  autquin** 


aita  peoonia  indlgera  Tideinr.  Placiiii-  mlbiqnod  meo 
inldiecttti  aliorum  quoque  inteliecttts^iicordabai« 
£C  ecieiitia  in  pecunia  signUlraiur,  qu»^  ln  Evange* 
Uo  qiiaqiie  ao  Iogo  inteUigiittrv  ubi  SalTOtor  nosier 
aervli  aois:  taknta  partitur.  Sed  qutfre  eeiil»m  mUk 
lia,  vei  quinquagiota  mil'ia  reqHiritt  Horiim  etuni 
dttorum  numerorttm  alter  est  peWectv^t  aitar  im» 
perfectua.  Gentlea  namque  miile^  vol  iwiiies  ccaittai 
iuni  cenittm  miUia,  qui  uierque  Munerua,  id  eac 
oentma  et  mtlie»  ideo  peKeetu^  est,  quia  $^qu  bobel 
ttbi  orescat.  Onmis  enim  ras  taiKKu  iaaperreela  eslg 
qoanditt  In  alique  erescere  potesi-!  cenlenarios  w^^ 
lem,  vel  millettaritts  014  Hvmerua  replieari  quideaa 
poiesi^  creacere  atttem  non  peMt.  Eat  tgitur  per- 


«qttagima  niiiiia.i  Uasc  mandai  iibij:  vide  ergo  qnid  B  Cactvs :  omnia  enim  q»i  ottmerat,  posiquam  TOttit  a4 


ei  reapondeas.  i  Tunc  ego  soiUcilos  cogitare  coept 
quid  bsc  talis  visio  milii  signiAcaret.  £t  post  pau* 
lulum  interrogavi  episcopum,  $i  beatus  Leo  ine  iiUm 
pecuniam  darc,  aot  mutuari,  aut  reddere  jusaisset? 
£t  ilicrespondil:  cNou,  sed  darci  Tum  ego  oitquan- 
tulum  conforiaius  suiu  :  inultum  enim  dislat  an 
dare»  an  reddcre  aiiquid  debeanms»  Timebam  enim 
ne  forte  in  aiiquo  eom  offendissem,  qiiod  ex  debita 
aoiverc  et  neccssario  reddere  debulssem.  Ncroineram 
prxterea.quod  ejus  restivitas  oiim  in  noslra  ecciesla 
cclebrareiu/';  |n  qua,  quoniaro  ego  me  negltgenter 
babiii,  toia  ibi  fesiivitas  ipsa  cessavit.  Parcat  ipse 
isibi,  quoniam  nou  panim  me  in  lioc  peccasse  co- 
giioseo.  Cum  auiem  ab  occiesia  doinum  redircm,  et 


eeninm  vei  ad  milie»  ibi  Aiiem  faeit,  iierttmqoe  ab 
nno  ottwerare  ineipii.  Qoit)q«agenarius  attiem  nn*. 
merus  imperfeciua  estt  qaia  iii  medio  ^eiiiefmriQ 
positue  est,  neque  finem  faeil,et  uilra  se  tendere 
potesu  Qttod  igiuir  vir  beailssiimis  mandavii.mlbi 
ttl  darem  sibi  quiiiquagiAta  mtUia  solidonim,  ifaa* 
niam,  ut  sibi-  vldebalttr,  et  ei,  cai  ipee  loqiiebaiur^ 
eentum  mlllia  dare  non  peieram »  qttid  aHud  signi* 
iicat,  nlsl  ea  qtt»  ad  ipsitts  kmdoin  et  gloriam  fie r<» 
tioent  perfeeie  narrare  iodperem?  Mi  igltur  ei 
aolidorum  quinquaginta  millla,  qnia  dare  non  pottti 
cenium  mliria,  id  esi  quia  perfecie  omHla  narrarq 
Ren  pottti»  Precor  atttem,  beaiissaiie  panlifeaf  ui 
grau  liabeas  boc  msnttscttla  mea;  toiilqtte  fianelia 


liane  visionem  nostris  cloricia  iiarrassem ,  eadem  ^  preclbaa  obiiMaa  apad  leaom  Oirisiom  SaW aloreqi 
inihi  eiposueruiit  qn»  jam  ego  ipse  meiue  concepe*     nostruro,  ui  dimlttat  mlbi  delicta  mea.  Q«i  cttin 
rani.  Dixerunt  eaim  :  c  Nos  nulLim  aliam  pecuniam     Patre,  ei  Spiritu  saucto  vivii  ei  regnai  Dotta  k|  99r 
hanc  esse  putainus,  quam  i)eatus  Loo  a  te  requirit,      cula  sncniorttm.  Amea. 
iiisi  ut  de  co  aiiquiJ  scribas,  qund  ejus  meinoi  i« 


RESPONSIO 

« 
Ad  cam  queslioDem  ;  Cur  corrnpiui  iunc  tmporis  Ecclesia  sMu$  ^ 


Resiat  amem  ot  nuiic  ad  eam  qiia*stIonem  rt^spon- 
ileainus,  ad  quain  nos  supcrius  responsuros  foro 
prouiisiinus.  Dixinius  eniro  :  Jam  nunc  a  lcmpori- 
btts  beaii  Leonis  sie  Ecclesiaiu  fuisse  corruptain,  ul 
y\x  aliquts  inveniretur  qui  vei  Simonincus  non  esset, 
Tcl  a  SimQniacis  ordinatus  npn  esspl  (1997).  Unde 
eiiam  nsifue  ho<lle  invcniuniur  qHidam  qui,  male 
argumcnianles  et  Kcclesiae^  dispensaiionem  non  bene 
inteliigenies,  ab  itio  }am  tempore  saccrdolinm  iw 
l<>clesia  defecissc  contendant.  Aioni  eniro  :  Si  om* 
Res  tales  erant,  id  est  si  omnes  vel  Siinoniaci,  vcl  a 
Simoiiiacls  ordinatl  crant,  vos,  qul  nnnc  estis?  anl 
unde  Tcnistis?  Per  quos  nisi  pcr  illos  inirasiis?  Non 

(1997)  Idein  ti^sutiir  Fleurins  lib.  jlxii,  num.  6  3>  Gre^ 
gorium  yil.S.  l^goui  Cluniacensi  abbali  scripsisse  et 
€um  co  de  itifeiictssimo'  Ecclcs.x  sialu  qtma  um  esse^ 


.  fuit  via  aliunde  :  ergo  illi,  qni  vos  ordinaverunt,  ab 
illis  et  non  ab  aliis  siios  ordines  suscepcrunl,  qui  v^ 

^  Simoniaci  erant,  vel  a  Simonincis  ordinati  eraiit^ 
H.TC  est  igitur  qnxstio  cui  nos  respondere  dcl>c« 
uiua« 

6ed  prlns,  qoid  siiit  Simoniaci  ct  unde  dicaniitr, 
dicere  oportet ;  deinde  vero,  qnia  multum  distai 
inler  Simoniacos  et  eos  qiii  ordinanlur  a  Sinionrn- 
eis  :  si  tamen  non  eos  Simoiiiacos  ess0  cognoseui.i, 
qnrs  eViim  episcopiim  aliqoein  Simoniacum  esse  non 
dubital,  si  ab  eo  ordinalur,  parurn  quid  in  ordino 
disiai  ab  eo  a  quo  ordiuatnr  (1998).  Scit  eiiim  etftn 
fiircm  esse  el  iatronem,  nihilque  aliud  in  sua  ordi- 

(1998)  Clariss.  Petms  de  Marca  docetsnfo  Goihor 
nifii  regno,  et  tempcre  Theoi^orici  regis  invoetsua 
Simoiiiac^  in  sacris  ordinationibus,  quod  ab  eiefitia 


im 


S.  BRUNOMIS  ePISCOri  SIGMIKNSIS 


IMi 


tiaiiDiie  ftiiseepiste,  tiisi  mnlotlicuoneia  et  tnaledi*  A  <pii<^uUi  ireUut;  AiiiJtnl  «Mietura  elurima  siipor 


eendi  poieeuiem  (1998).  Sic  eaim  Simoiilact  omnes 
ordfnanlar,  tieol  ipse  Stmon  ordinaiua  est,  cui  ia 
:psa  ordinatione  beatus  Petrua  ait  :  f  Pecunia  tua 
lecuro  sit  in  perdiiionem,  quia  exietimatti  douua 
Oei  pecoaia  postidcri  :  Mun  enim  etC  tibi  pars  neque 
eors  itt  stmione  isto  {AcL  viii,  20).  > 

?uHt  igitur  Stmoniaci,  qui  donum  Dei»  id  etl 
fmtiam  Spirttus  sancti,  eiiiere  coiitendant  :  sive 
ettfin  emant,  sive  non  emant,  si  tantum  pecuuiam  of^ 
<erant  ei  altqnid  pro  bae  gratia  dare  promiltanl,  Sh 
monlad  sunt.  Nam  neque  ipse  Simon  aliquid  emit : 
non  enim  fuii,  qui  vonderei;  sed  lamen  quia  emere 
voloit,  maledictus  est;  qoam  utique  maledictionem 
oninibtts  suis  discipulis  barediUriam  reliquiu  Ab  boc 


capiu  eorum»  Simon  tamen  Pctrus  non  inuut  seii«» 
leiitiani ;  quia  non  ignorat  quid  sibi  attuierint :  iili 
benecVcunt»  iste  maledicit;  decipiuntur  ilfi,  bic  au- 
lem  dccipi  non  potesl.  PuUut  illi  eos  esse  catko-  ( 
licos,  puUnt  caoonice  elecios»  ac  pcr  hoc  eis  bene* 
dicunt :  si  eiiim  eos  eognovissenl«  ipsi  qiioque  cum 
apostolo  diiissent :  c  Pecunia  tua  tecum  sit  iu  per^ 
ditionem.  •  Merito  igilur  eorum  benediciio  in  male* 
dictionem  conTertitiir ;  quia  non  ad  labta,  sed  ad 
Gor  respicit  Deus.  Hoc  enim  timebat  iacob»  cuni  a 
malre  ad  patrem  mitieretur  ut  ei  nescius  beiteiii* 
ceret,  ait :  i  Nosti»  quod  fraicr  meus  Esan  Iioti!0 
pilosus  tit,  et  ego  letiis.  Si  attrectaverii  nie  paier 
meus  ct  senserit,  timeo  ne  putet  me  sibi  voloi&ae 


autem  Simoiie  Sinioniact  dieontur,  quieunque  in  ^  iHudcre,  et  inducat  super  me  maledictionem  pro 

beiiediclione  (Ceit.  xxvii,  II).  »  Sed  non  erat  ei 
tiuienduin,  quia  a  malre  inittebatun  Isti  autem  non 
mittuiilur  a  matre,  isii  non  tnittuntur  ab  Ecclesia, 
qui  isaaciUuduut,'qui  episcopos  decipiunl,  qiii  riir- 
lim  et  per  latrociuiuin  palris  beaedictioueui  subri^ 
pcre  vuluiii.  Unde  (ct  noa  imraerito)  inducitur  super 
eos  uialediciio  pro  beiiedtciioue.  Illi  enim  soli  mii» 
tuntur  a  matre,  ilii  mitluntur  ab  Ecclesia,  qui  non 
per  pecuniam,  non  per  aliquam  promissionem,  noa 
per  saecularem  potestatem,  sed  sola  cleri  et  populi 
eleciione  (2001),  et  ipsa  pura  et  sine  praviute,  wit- 
luntur  ad  patres,  mittuntur  ad  episcopos  ul  ab  eia 
benedicantur  et  consecrentur. 

Dtximus  igitur  de  consecralionc  Simouiacorum, 
quomodo  ordinauiar,  quomodo  consecrantur,  qi:o- 
modo  apostolus  Pelrus  eis  maledicit,  quoinodo  epi- 
scoporum  benedictio  iu  malediclioitem  e  s  canTcrta- 
tur.  Sic  igitur  ordiiiaii,  sic  consecraii,  sic  maledicti, 
sic  lucro  infecii  ad  sibi  comniissas  Ecclesias  ve- 
niunt :  ubi,  st  tamen  manifeste  tales  sinl,  praeter 
baptismum  ei  sana  coiisiUa,  qu»  ipsi  quoqae  sxpe 
dant,quidquid agunt,  vanunict  inutile  esi  (SOUi).  IIsdc 
autem  quallter   inteiliganiur  ,   rinod^i  dissciemus. 

(SlOOi)  Id  est  apprubatione,  tanquam  teatimom*o 
morum,  non  propiie  dicta  electioue. 

(iOQl)  Sacramenta  a  Siniouiacis  facu  el  coQaU, 
raU  qiiidem  babenlur,  sed  ciTectu  graiisB  prorsus 
carenl,  nisi  ea  recipientes  ad  iniiiistrum  Simonia» 
cnin   igiioranter,  bonaque  iide  accessisseiiL  Quaui- 


hoc  facto  tmiuntur.  Uic  enim  Simon  baptizatus 
a  Phiiippo  adbarebatei.  Qui  cnm  viJisset  ab.apo* 
siolls  -multas  virliit^s  el  niiracula  fierl  per  manus 
imposltionem,  obtuUt  eis  pecuniam,  dicens  :  c  DaU 
vos  banc  poiestaiem  mibi,  ul  cuicunque  manum  im- 
posuero,  aecipiat  Spiritom  sanctum  (Ibid.,  19).  • 
Cul,  «I  modo  superiub  dixiinus,  beaius  Petrus  ail : 
<  Pecunia  lua  tecuin  sit  in  [lerditionem ;  quia 
015  exisiiniasti  dontim  Dei  pecunia  possideri.  Noa 
est  enim  libl  iieque  pars,  neqiie  sors  in  sermone 
Isio*:  >  Uaic  est  igitur  ordiaatio  Simonis.  Sic  ordi- 
nantur  Simoniaci,  qui  pecvniam  offerunl.  Quare  1 
Qttia  exisllinani  donura  Dei  peeonia  possidert.  Sed 
qiiam  lienedlctionem  suscipiuni  ^  Dicat  beaius  Pe- 
irus,  eiijus  tox  elDcaeisHima  est,  cujus  malediciio 
interiora  penelral :  i  Pecunia,  iiiquil,  uia  tecum  sll  la 
perdiilonem*  »  U«c  benedictio  datureis;  bxcora- 
llo  eorum  nefandis  capitlbus  imprecatur  :  slc  beno- 
dicuntur,  sic  consecrantur,  sic  ordiiiantur  (iOOO). 
Siatini  eniin  ut  pecuniam  offerunt,  cuique  offeranl, 
adest  apostolus  eorum  consecrator.  Nam  elsi  a  ca- 
Iboiicis  sacrentur  episcopis  quod  quidem  sxpe  con- 
lingit),  adest  tamen  apostohiS  inter  eos  :  dicaut  iUi 

ad  episcopatus  pro  confirmatione  electioiiis  ceru 
auri  quantitas  expetcbatur.  Uonet  aulem  jain  a 
Goiislitutione  50  iiiter  caiioiies  apostolicos  sub  poena 
depositionis  fuisse  damiiatain,  iteiiique  ex  canone  2 
concilii  Cliaicedoneiists.  Yid.  De  coiicord.  sacerd.  et 
iinperii  Ub.  viii,  cap.  13,  coluin.  1159, 


C 


(1999)  liic  babeiida  esi  ratio  lemporis,  qito  S.  j^  vis  pluies  ex  tbcologis  banc  seiiteiiliam  toeantur. 


Bruiio  livc  scripsii;  neuipe  illis  diebus,  quibus 
Simoniaca  pesti:»  lale  per  Ecclcsiam  sacrorum  ini- 
nistros  iabelaciebat.  Ad  eos  ilaqiie  deierrendos  adeo 
cjus  praviialis  vim  efferre  studuit,  ut  Simoniace 
collalos  ordines,  irritos,  nullos  et  sula  malediclioiie 
plenos  dixeriu  Veruin  Ecclesise  doctriiia  esl ,  ordi- 
uationes  a  Simoniads  episcopis  factas,  Tel  Simo- 
niace  receplas  vaUdas  quidem  esse,  scd  illicitas; 
pruiodeque  ordinatores  et  ordiiiaios  subjici  poenis 
suspensiouis,  exconiuiunicatiouis,  priraltoiiis  bene- 
fiiiorum  atque  irrqpilaritatis  a  coociliis  sututis* 
Vid.  Derar.  De  Sim.,  dlssert.,  n.  !•  c.  2,  et  in  ca- 
oon.  Grallani.;  Concina  De  Slm.,  diss.  2,  c.  3; 
Venespen.  lit.  2,  tit.  3  De  Sini.;  Liazzarius  in  com- 
-,  mail.  Drunouis  super  cap.  x  Joan.,  p.  459. 

*  (2000)  De  defeciu  gralix  sanctillcantis  Iixc  sunt 
iHteUigeiida,  noii  de  defcctu  cbaracieris  ordiiiis,  qui 
etiam  in  peccatore  iujpriinltur  ad  nittjoieiu  sui  dam- 

'Uaitoucui,.st  uou  resipiKilun 


noii  desunt  Umen  quidain  alii  de  ecclesiasticis  do* 
ctrinis  optime  meriti,  qui  juiu  conciliorum  deliul- 
liones,  ct  decreu  pontlficum  docent  Simoniacas  or- 
dinationes  irritasacooUasprorsus  esse;  innixi  pr«-> 
cipoe  eanon.  4  concil.  Kom.  v  sub  poolif.  Gr>'e. 
VII,  an.  i07fi.  Morinus  ceru  De  sacrisordinattoui- 
busp.  3,  exercit.  5,  cap.  9,  p.  82,  banc  admiuit  in 
Ecclesia  potestatem,  aliquas  in  sacrameolis  coni- 
cleudis  ponendi  condttiones ;  qn»  si  desiiii,  materia 
eorum  iuepta  reddauir  et  ad  cffeeuiro  inefiicax.  ita 
conciliuin  Tridentinum  matriinonia  claudesiina  pro- 
bibuit  non  solum,  sed  nuUa  alque  irriu  dedaraviu 
Eodem  crg<»  inodo,  liiquiunl,  poiuil  Ecclesia  iaordl- 
naUone  personas  Siiuoniaca  Ube  infecUs  ab  ordi- 
nibus  excludere,  et  tncapaces  ordinationum  decer* 
nere;  ita  ut  iiihU  ab  eis  recipiaiit,  nisi  diviaani,  ut 
alt  S.  Bruiio,  maledictionem.  c  (}u9Bdam,  aiLMori- 
nus,  sunt  ccclesiasiicse  instiiutiouis,  quae  Ucite  tnu- 
tari  possiut,et  pro  leniporuin,  ei  regiuuum  varietat^ 


iiU 


RES».  DE  STATU  ECCLESWB* 


illi 


Bapdsnius  namque  a  qdoeanqiie  defur,  bonus  esl;  A  niiitent  et  erdet.  »  Siefg»  ille  perii  qat  aliqusDdi» 
qula  Don  in  fide  danlis»  sed  in  suscipiMitiuin  fide 
consistit*  Ubi  autem  fides  catliolica  non  est«  ibi 
baptisnius  non  operatur.  Unde  et  qui  cxtra  Eccle* 
siam  baptizatiir,  non  solvitur  a  peccaiis.  Nusquam 
eniin»  nisi  iii  Ecclesia  fii  remlssio  peccatOTuin»  aie 
tameti,  si  corpore  quoque  et  conTersatione  ad  eam 
redeatf  a  qua  mente  non  recessersi;  alio(|uiii  si 
exira  Ecclesiam  baptizatur  et  exira  maneat,  010 
et  cum  baptizatur,  redeundi  volaBtalem  non  babeat, 
huic  tali  bomiui  nec  ad  mcmientum  quidem  fit  reniist 
sio  pcccatoruin.  Sed  qoid  mirum  t  Guin  llii  quoque, 
qui  intus  baptizaofor  (qui  eiiam  absque  dubio  a 
peccatis  onmttbfrs  einundanlur}  si  inde  exeant,  et 
priusqoam  morianlur,  ad  euin  non  redeant,  pereanl 
In  aelenuim.  Hoc  aulem  significavit  ilia  arca,  in  qua 
Sntiis  posila,  salvata  sunl  omnia,  extra  vero  inventa, 
perierunt  omnia.  Audi  etiain  quid  Dominus  dicat : 
c  £go  sum  vilis,  et  \os  paimiles :  qui  manet  in  roe, 
et  ego  in  eo,  hic  fert  fructum  mnlium  :  si  quis  in  me 
non  manserit,  miltelur  foras  sicut  palmes,  et  are* 
scet,  et  coliigent  cum,  et  in  Ignem  miticnt,  et  ardet 
{Joan.  xy,  5).  i  Si  etfo  Cliristus  vitis  est,  patmites 
vero  Gbristiani :  sicut  palmiles  vivere  non  possunt, 
si  separentor  a  vite,  ila  neque  Chrisiiani  si  soparen* 
tur  a  forpore  Cbristl.  Corpus  Christi  Ecclesla  est : 
qtii  ergo  non  vult  scparari  a  Chnsto,  maneat  in 
corporeChrtstl,  ut  possit  esse  mcmbnim  Cbrist]»  Si 
enim  non  manserit  in  corpore  Clnrisii,  si  non  man* 


In  Christo  fuit,  mi  iaeo  non  manet,  quouiodo  iMo 
oon  peroaly  qoi  nonquam  in  eo  luil,  nec  in  eo  maA^ 
sit?Ottienimextra  Ecclesiam  bapiizatur,  nisiprius* 
foaio  de  hac  vlia  exeat,  Ecelesii3esoc(et|ir,bicjiiiiii> 
quam  fuit,  vel  erit  in  Christo;  quia  nunqoamfuil, 
Tcl  erit  in  corpore  Cbristi  (2005).  Meuibrum  namT 
que  Cbrisli  noo  est,  uisi  in  corpore  Christi.  Si  enim 
aeparetur  a  eorpore  Cbrisii»  non  est  membrooi 
Chrisli.  Corpus  autem  Cbristi  extra  Ecciesiam  flO» 
est,  alioquiii  ipsa  Ecclesia  esset  extra  seipsam  (si 
quiilem  ipsa  Ecclesia  est  corpus  Christi);  quod  eat 
ioconveniens.  Baptismus  igltur  extra  Ecclesiam  dari 
potest,  prodesse  autem  non  polest.  Bapiismus  enim» 
qui  estra  Ecclesiam  datur,  iorniam  quidein  sacrar 
menii  liabet«  viriuiem  autem  sacranieoti  aon  habeu 
Formaiu  qoidein  habet,.quia  fit  in  nomiiie  Patris^ 
et  Filii»  et  Splritus  sancti.  Virtutem  autem  non  ho- 
bet«  quia  remissionem  peccatonim  non  operatur 
(4004).. 

Quare  ergo  non  rebapiizantury  qui  ab  h«reiieis 
veniunt  ?  Vis  audire  quare  ?  Quia  formam  baptisioi 
halienl,  id  est,  qulajam  ad  invocationem  Trioilalif 
ex  aquaregeneraii  sunt.  llestat  nuuc  ut  et  Spirito 
sancto  regeoerentur,  qui  operetur  in  eis  reniissio* 
nem  peecatoniin,  quod  illa  forma  visibijlis  dare  non 
potuit:  <  Nisi  aiiin  quis  reoatus  fuerltex  aquael 
Spiritu  saocto,  o«n  intrabit  >ii  regnuni  Bei  (Jmio^ 
lu»  5).. »  U^nimqi«e  ibi  oecessarium  esl^  et  (orma 


sent  in  Ecclesia  unitalc,  «  miticiur  foras,  slcut  C  "^f^"^'*  **  ^*'^"*  ^^^?^"^'  Utrumque  oeccf 


pahnes,  ct  aroscet.i  Et  quid  atnpliiis  ?  <  Et  colligent 
enm  maltgni  spiritus.i  lllis  enim  iraditur,  qul  ab  Ec« 
desia  separalur.  Scid  quid  illi  facient  ?  <  Ei  in  igneni 
mittont.  >  Ad  quid  ?  <  Ut  ardcat.  >  Verba  Christi 
sunt,  alios  canoiies  non  quxramns. 

Blnnifestum  est  itaque  quod  ab  Ecclesia  divisus, 
ncmo  salvabilur,  sive  in  ea,  sive  exira  eam  bapti- 
zatns  fuerit.  Undc  hoc?  Dicat  iterum  ipse  Donnnus: 
<  Si  quis  in  me  non  manserit,  milletur  foras  sicut 
fiolnieo,  et  areseet,  et  colligenl  eum,  et  in  igoem 


sarium  est,  et  aqua,  et  SpiriVus  :  nam  neqoe  aqua 
stne  Spiritu,  ncque  Spirilus  sioe  aqoa  soivit  boioir 
nem  a  peccalis.iForma  sacramenti  et  intus  et  extra 
dari  potest;  virtua  auiem  sacramenii  iiimnisi  intra 
Eeclesiam  datur,  (2005).  Uude  SS.  Rfrniaiu  ponti- 
flces,  Spiritu  Dei  pleiii,  admirabili  providentia  con- 
Blituerunt,  ot  hi  qni^b  bxi^cis  veniunt,  qiioo^m 
formani .  bapiismi  habent,  non  rebapljxentur;  quio 
vero  virtulem  hujus  sacramenti  noo  babent,  ad  in* 
vocitionem  sancti  Spiritus,  qui  ab  hsreticis  dari 


alitcr  atquc  alitcrobsGrvari,  tanti  tamen  sunt  mo- 
nienti»  quandiu  ab  Ecclesia  revocati,  aut  abrogau 
non  sunt,  ut  eorum  omissio  ordinationem  non  modo 

lohonesiam  ct  illicitam,  sed  eiiam  irritam  et  nullam      -  ---. ^     'u«..^;.nn«  c*..i  »■  q  Rm 

omniqne  effeclu  et  gratia  cassam  reddai.  Illa  autem  D  1««^»»»  fl»*.'"  P*"*^  •'"^®  adaniavimus,  sed  ul  S.  ,Bru- 
^.«m»:«^MeH%A<n /wi.iiiiriAnAtt  fitini.  niAiAriiini  «ar^ra.      nouis  oDinioncm  ex«'.useii)us. 


nuperrime  erudiius  Bergomensis  Jo«  Bapl.  Loca- 
telli  Zuccbala  in  op.  De  potesuie  pnsiiytcroruni  In 
admims.  sac.  poenit.,  p.  224,  edii.  Dergomi  1T87  lu 
8.  Uaec  auiein  dicia  sini,  non  ut  rccedamus  a  sen- 


omnia  ^osmodl  coiiditiones  sunt,  malenam  sacra 
nienti  sie  afficiemes  et  determinahtes,  ui  earom  de- 
fectu  matcria  reddatur  ordinationi  hiepta.  IIIx  auteio 
tain  spectare  possuhtordinantem  quam  ordinandum. 
Bcclesia  enim,  meojudiclo,  deflnire  potest  quibus 
conditionibus.  ordinans  episcopus  auctoritate  sua 
iiti  debeat,  qtiibusve  cum  donis  elqualibus  orduian* 
dos  s^e  ordtnaiiti  sistere,  ut  valide  et  cOieietiter  or- 
'dinatiohem  a^  eo  recipiat;  iu  ut  si  ordinans  aut 
ordihandus  dellntlionem  hanc  neglexerint  contrnque 
egerinl,'  actio  sit  niilla  et  irriia,  aique  ut  eOectus 
proitiieantur  itCKanda.  Idem  de  hoc  sacramenloana- 
jogtce  dicenduni  quod  de  mairimonio  et  paBiiitentia, 
quorum  maierias  videiiius  Ecclesiam  sa^pe  siib  in- 
leTmliialione  irriii  sacramenti  resirinxisse,  tlilaus- 
ae,  vario  tempore,-  variis  modis  determiiiasse.  » 
Morijio  conscnlit  Berardi  in  correct.  GraUan.«  i  p. 
c.  M;  Duplnius  in  defcnsionc  Bniuonls  Asiensis,  et 


nonis  opinionem 

(2003)  Quomodo  inlelljgendus  sit  hic  Brunonfs 
locus  infra  explicabitur.  iNon  eniin  de  parvulis  ba- 
piixalis  vel  inira,  vel  exira  Ecclesiam  accipipoiesi ; 
scd  de  adultis  (de  quibus  lo(|ui  se  S.  Bruuo  supe- 
riori  {  declaravit),  qui  si  absque  necessaria  dispo- 
sitione  bapiismum  suscipiunt,  corpori  quidem  Cbrl- 
sti  per  characierem  sacrameiiti  uuiunlur,  pon  autem 
eiTecium  grati»  consequuntur. 

(2004)  S.  Brui^onis  mens  hU  quoque  est  aperieii- 
da.  Ex  superius  diciis  salis  consut,  eum  de  adulio- 
rum  baplistnale  loqui,  in  quibus  asserit  sacramen- 
tum  virtulem  non  habere, .  id  esl  graiiam  sanctiA- 
caiiunis  illos  minime  consequi,  quoties  siint  ab  *Ec- 
clesia  sejuncti,  ejusque  membra  fieri  per  fidem  et 
poeniientiam  negligunt.  . 

(2005)  Extra  Ecclesiam  rlle  collatus  parvuli^  ba- 
ptismu%^s  rcgcMcratad  viuin  s^rpam>  Slcui  etiam 


hVI  5.  BRiJNONlS  EriStOPI  SIGNibNSiS  iftt 

tioft  pdM^if  p^t  ftidhirs  iitiposUtonem,  sacrosnnclo  A     Q^iod  vcro    qimlam    sacramenlii    rdterari    li- 


cbrlMisteeonflrmetiiur  ri606).  Qinerls  Toriasse  s^u^- 
tcCorfiuteiD  ?  Dabltar  tibi ;  et  boc  quldem  necessanam 
est ,  i(iioniam  !n  bac  senteniia  non  omneseoncordar^ 
Thlenttir;  vMetieet,  ut  <)uia  ab  bxreticisveniunt,  re- 
bapinRirl^fntdem  non  debeanl^  sucro  dutcm  cbrisniate 
cooirmarilterumdebeant;  pneseriim  cum  beatus  Ao- 
l^islHnift-^tat,  617  quod  cnulli  sacramento  injuria 
faeieiida  tti ; »  in  qua  re  muhum  ab  alils  dissentire 
videtiir.  Qitidesteniminjuria  sacranienti,  nisi  sacra- 
menitiretKn^aiioT  Quod  auiemquxdam  sacramenta 
reilefctttar,  ei  exemplo  abuiidamnset  auctoritaiibus : 
<|a»dcm  aiiteifli  dki ;  quia  baptisini  et  sacrorum  or- 
dbiumf^relterftiionem  fieri  non  licet ;  unde  et  In  cDn^ 
cltflsllfrieaHis  legitur  :  <Non  licet  fleri  rebaptizatio- 


ceat  (^S),  et  frequens  usus  Crciesis,  ei  in<3ni 
bcati  Gregorifi  exomplura  apertisiime  niiiiiltelai. 
Qnotidie  namqae  eccleslarom  coosecraiiooes,  tioit 
soium  pro  necessitaie^  Terum  etiam  pro  efriscoporttm  ^ 
toluntate  t^iierari  videmus.  Oilde  et  qiiidifim  eaoo^ 
nes  de  ecclesiis  pRrcipiimt,  nt  si  allare  inoiam  faerit» 
denuo  conseeretor»  Beattts  quoqoe  Gn)goifas«  sicttc 
ipseteslatur,  consecravit  TtonMeqoamdam  eccfesiam 
in  Sttburra,  qooniam  longo  iempore  ab  Ariaiits  pos« 
aessa  roerat  :  ciijus  consccratio ,  ¥el  rsiteraiio  i 
qoantum  Deo  accepta  riierit,  virtotes  et  miraculd 
ostendont,  qu»  ipsis  dielHis,  quibua  eoniecrata  foe- 
rat^  ibldem  Dominos  operatus  est.  QwNnoifo  ergo 
terum  est,  quod  nullo  sacraroento  injMrla  faciencfai 


nemetepiaooponim  translationes.iAtveroinconci- B  glt?  Simtliter  autem,  qiiod  chrismatls  conatgnatio 


lio  NiaaBno  praN;ipitur  de  Paolianlstis  ut  ad  Ecclesiam 
venicRleB  tiennn  baptizentor,  quia  ut  Sabelllanl 
renlem  divinaroin  personanmi  distinctionem  nega^» 
bani»  Bt  eorom  clerlci»  si  digni  rnerint,  ilerum 
ordinentur*  In  quo  manifeste  ostenditur  hoc  In  bis 
tantom,  ei  non  in  alifis  fleri  debere.  Isti  enim  non 
aecandum  Ecelesiae  formam  baptizabantur.  Si  enim 
seeunduni  hanc  formam  ,  quam  modo  dlximus,  ba- 
ptitaH  fitiseeni,  non  uiiqoe  talis  tex  de^is  specialiter 
promoigata  esset;  pncseiVim  cum  de  aliis  omnibns 
baer6tieis  dicatnr ,  nl  ad  Eeclesiam  venientes,  nec 
retmptiaentur,  nee  reordinentur  sed  eola  episcopalts 
nMnusknposifione  Ecclesi»  recondlienluv.  Qiiod 
autero  h«e  duo  saeramenta,  id  esl  bapiismus  et 


In  bserelicis  reiterari  debeat,  sabsequenti  sanrioroin 
feaetoritaie  probatur.  Do  qiia  videlicet  consfgnaiiono 
Eusebius  papa  sic  alt :  c  Hsreticos  oilines,  qtilean^ 
que  Dei  gratta  convenantur»  et  in  sanclft  trinitatis 
nomine  baptitati  sunt,  Roman»  Ecclesis  regoiflni 
tenentes,  per  roanos  impositiunem  reconciliari  prae- 
cipimus  :  manus  queque  impositlDnis  sacrainefitiinl 
magna  veneraiione  tenendum  est ,  qom  ab  alita 
perflci  non  potest,  nisi  a  sommis  sacerdotites.  Mee 
tempore  aposiolomm  ab  aliia,  qoam  ab  tpsis  aposto^ 
lls  legitur,  aut  sciiur  peractain  ease ;  neqoe  ab  aliiSf 
sicutjam  dictuni  est,  quam  ab  illts,  qui  eorQiH  faMi» 
tenent,  perfici  potest  aui  flcri  debet.  Nam  al  alttef 
pnBfiumptom  fVierit,  irritum  habeatur  el  vacoom« 


ordliies  saeri,  reiterari  non  debeant,  tota  Gcclesia  id  C  oec  inter  eoclesiastica  unquam  repoubitur 


aentit,  nullaqoe  inter  sanctos  dissensio  est  (i007)« 
Unde  et  beatns  Augitstlnus  ait  :  <  Manns  aulem 
impositio,  sicul  ei  baptismos  reiterari  non  debet ;  i 
de  illa  mamts  imposiilone  loqiiens,  de  qoa  ad  Ti* 
moibettm  Apostohia  dlcit :  <  Manum  cito  neminl 
Imposueris  (/  Tiiti.  v ,  ^);  >  nam  et  cbrismatls 
consignatio  et  pmniientium  reconeifiaiio ,  manoa 
impositio  dictUir.  Unde  et  saeri  canones  prohibent 
ne  tiiler  alios  pcenitentes  uiaiins  ab  eplscopis  cleii* 
cis  imponatur. 

adiilti  Gbristiani  fiunt,  non  tamen  josti,  nisi  per 
fldem  corporis  Ecclesi»  catholic»  oniantur. 

^2006)  Fnit  enim  b»c  olim  opinio  Gypriani  qui, 
ep.  70,  ad  Januariom  baec  babet:  <  Quis  autem  dare 
]M>test,  qnoil  ipse  non  habeat,  aui  qiiomodo  poiest  D 
spiritoalia  agere,  qui  ipse  amiserit  Spiriium  san« 
cium?  »  Quia  S.  Bruno  totus  erat  In  iiKipugnanda 
validitate  Simoniacn  ordhiationis,  paritatem  vehiti 
sumpsit  a  conlirmatione»  auam  ab  baereticis  colla- 
tam,  nuUam  iiliqui  voluere,  hoc  fulti  principio,  quod 
nemo  dare  valeat  quod  non  habet.  Verum,  ut  nemo 
nesdt  Gyprhino  sese  opposuit  S.  Stepbanus  pontl- 
fex»  coi  unlversa  consensit  Ecclesia ;  unde  S.  Au- 
gast.»  iib.  III  Dc  bapt.  inqolt :  <  Sacramenta,  si 
eadem  sont,  obique  integra  sunt,  etiamsi  praYe  in- 
telligantur,  et  discordiose  tractentur,  »  eic.  Ad  op^ 
portonitatem  caosae  sux  haee  meminisse  Bruno  (fi- 
cendus  est,  noii  quod  confirmaiionem  inter  sacra- 
menia  reiterabiiia  habuerit. 

(2007)  iiic  ciartus  S,  antistes  mentem  soam  ex-^ 
pressit,  quaienus  docel,  exceptis  Paulinianisiis,  ab 
haercticis  quibuscunque  ad  Ecciesiam  venientes  neo 
^cro  renovar*  lavacrOi  nec  *terato  ordines  recipere 


menta  (3009).  «  Aodiamos  etiam ,  quid  teropore 
beali  S]rlvestrl  Romae  de  hac  re  in  concilio  atatotttm 
eat  (iOlO) :  <  Eodeni»  inquit «  tempore  xiu  Kalend. 
Juliarum  die,  qtiandomemoratum  raagnum  con  iliom 
iu  Nicaea  congregaium  est,  canonica  jam  facta  a  papa 
vocatione  in  urbem  Romnm,  el  ipse  cum  eoDsilie 
Gonsiantinl  Augusti,  coogregavit  duceiitoa  aepltta^ 
ginta  septem  episcopos,  ei  damuavit  ilerum  tam 
Callxtum  quaai  Adum  atqoe  Sabelllom,  ot  consii^ 
ioit  ui  episcopum  Arianom  reslpiscentem  non  aii* 

debere.  Nemo  auiem  Juxta  canones  ad  ordines 
admittitur,  nisi  prius  confirmatus  fueriL  Quod  si, 
manus  impositio  tum  in  chrismatis  cousigualione, 
cum  iii  noeniteniiam  reconciliatione  flat»  apertissioM 
fatetor  firuno  illam  reiierandam  non  esse. 

(2008)  Sacramenti  vocem  laie  suml  bac  in  disser- 
tatione  a  Brunone  clare  patet;  cum  ecclesiarum 
consecrationi  sacramenti  nomen  ascribat.  Pro^rie 
namque  llla  sola  siint  sacramenta,  qna;  n  Cbrisio 
inslituta  suut,  et  annexam  habcnt  da.ctincanieiH 
gratiam;  caetera  sacrameniis  aflinia ,  saci  amentalil 
vocantor,  et  quo  eis  opus  fuerit  reiteranior.  Qitibos 
de  causis  ecclesiarum  consecratioues  Iterari  possint. 
vid.  Berardi  In  emendatione  canonum  Gratiani 
pari.  I,  cap.  7,  pag.  97  et  seqq. 

(S009)  Apocrypbum  esse  bunc  canonem  a  Gra« 
tiano  allaium,  et  est  5  De  cons.  diss.  5,  et  Isidori 
Mercatoris  invenium  probai  Garolos  Sebasi.  Bemriii 
p.  II,  1. 1,  p.  i7l. 

(2010)  Eodem  Viiio  laborat  bic  altef  canon  Syl- 
vestro  altribnius.  Verba  Berardi  faxc  sunt :  <  Saiis 
mibi  videtur  judicarc  hoc  concilium  apparuisse pri- 
mum  in  coilectloue  Isidoris  Mercatoris,  ut  staum 


1119. 


RESP.  DE  STATU  ECCLESIifi 


im 


quis  sosciperet»  ulsi  cpiscopus  ejusdeni  loci  enm  A  Sola  sanctificalio  S.  Spii  itus  iiivocaiida,  ei  qiioJ  aU 


reconciliaret,  el  sacrosaocto  chrisinaie  per  episco 
palis  manus  inaposiiionem  S«  Spiritus  GlSgratia, 
quft  ab  haereiicis  dari  non  poiest^eum  conrirma- 
rel(90il). »  Quid  npertigs,  quid  manirestius  dici 
potuii?  Munquid  nam  lioc  sacraroentum  non  reiiera- 
.lur?Denuis  adhuc  et  alia  exempla,  quatenus  han; 
seQteniia,  cui  a  pluribus  conlradiciiur,  manifestior 
el  cenior  Cat.  Dicat  igitur  papa  Siricius  :  <  Priiua 
igitur  paginx  tu»  fronie  signasti,  baptizatos  pluri-. 
roos  ab  impiis  Arianis  ad  fldem  caibolicam  feslinare, 
el  quosdam  de  fratribus  nostris  eosdem  donuo  ba* 
piizare.TeUei  qnod  non  Ucet;  cum  hoc  et  Aposio- 
lus  vetet,  et  canones  conlradicant,  etpost  cassatum 
Ariroinense  concitium,  missa  ad  provincias  a  pi*ae- 


hxreticis  neiuo  accipit,  a  catholicis  sacerdot^biis 
consequalur.  »  lu  Laodicensl  quoqiic  concilio  sifi 
scriptum  est :  c  Dc  bis,  qui  ab  baereticis  convertun- 
tur»  id  csl  Novaiianis  et  Pholinianis,  sivc  bnptixati 
sint  illi,  sive  caiecliumeni,  non  ante  suscipiaitMir 
quam  omncs  bscrcscs  anaihematizasscniv  et  prgcctr 
pue  Ulam,  qua  detiiiebantur,  et  lunc  demuin  bi> 
qui  apud  cos  dicebaniur  fideles,  nostrae  fidei  syni- 
bolo  inibuantur«  et  uncii  sancto  cbnsinale  sic 
niystcriis  coiun*unicenl  sacrosanctis  (2014). »  Pos- . 
semus  de  his  alias  adhuc  auctoriiates  dare,  sed»  Ui 
puto,  isiai  suIKciun 

Diibitari  auiem  poiest  oe  eo  quod  Ueatus  Atigusii- 
nusaii :  <  Nulit  sacramenio  injuria  facienda  esc  » 


dccessore  noslro  Liberio,  vencrands  roemori»,  ge-  J^  Tum  itlem  ipse  dtcat :  <  Hos,  qui  ab  hxreiicis  ve* 


neraUa  decreta  prohibeani :  qoos  eos  cum  Novatia- 
nis,  aliisque  haereticis  sicul  in  synodo  consiitutuin 
cst,  per  iQvocaiiouem  solara  sepUformis  Spiriius 
episcopaiis  manus  impqstiione  calboliconim  conveo- 
toi  sociamus,  quod  eiiam  toiiis  Oriens,  Oocidensque 
custodit,(2012).  »  Videamus  eiiam  quid  Leo  dical, 
qui  fidem  jam  perituram  sua  conslaniia  et  fortiiti- 
dine  corrol)oravii,  ciijiis  ienlcnti;e  contradiccre,  ut 
opitior,  nemo  audcbii. « lli  auiera,  de  quibus  scci- 
psisti,  noo  se  bapt'zaios  ncsciuut,  sed  ciyus  ftdei 
slnt,  qtii  eos  bapiizaveri.iii,  se  nescire  profiteniur. 
Uiide  quoniam  quolibei  modo  forroam  baptismaUs 
acccperunl,  bapiizandi  non  sunl,  sed  pcr  manus 
imposiiionem  viriute  Spiriius  sancii,  quaiu  ab  lurre 


niooi,  ideo  per  maniis  impositionem  episcoporum  in 
Ecclesiam  recipi,  ne  forie  sibi  ab  Ecclesia  nihU 
collatum  puiareni,  quod  extra  Ecclesiaro  non  habue- 
runt«  KQuid  aulem  sii  manus  impositio,  ipsequoqim 
deCiniens,  ait :  i  Quid,  inquit,  esl  roaniis  iinptisitio» 
nisi  oraiio  super  homineni,  et  ipsa  roanus  impositie 
reiieraiur.  »  Siquidem  nihil  aliud  esimaiius  ijhpo-  . 
siiio,  qnanl  oratio  super  hominero.  Non  igiiur  rei- 
lcrctnr  oralio  supcr  hominem  in  iiUs  sacramentiSv 
quae  reiterari  tion  iicet.  Dicium  esi  autein,  qiiod 
qiiaedam  sacramenia  reiierare  licei,  qnaedaro  auieiii 
non  licet,  el  hoc  quidem  aucioriiaiitius  probatuni 
est.  Dicluui  esi  eliam,  quod  ab  baereticis  veiiientes 
Don  nisi  per  inanus  imposiiionem  suscipi  debeant. 


ticis  accipere  nou  poiueriinl,  catbolicis  copiiiandi  ^  ^^  i^lud  qnidem  dictum  esl,  qiiod  omnia  sacrainenlA 

exira  Eccicsiain  form^m  quidem  habeani,  vrrttuem 
auiem  non  hal>eant.  illud  autein  diximus,  qiiod  exiri 
Ecclcsiam  neino  salveiur.  Diximus  ei  de  Simoniaeia» 
qnando  consecranlnr,  quod  omnls  beoediclio  in 
inalcdiclionein  eis  converiiiur.  De  parviilis  aulem 
hu!ret!cortim  si  quis  inierroget,  quare  pereani,  cum 
baplizaU  sint  (20iS)?  respondeo  :  Quia  6j|9  ifi 
Ecclesia  non  sunl.  Quod  si  dicat,  quid  illi  peccave- 
runi,  ut  in  Ecclesia  non  stnt  ?  Dico  et  ego  :  Quid 
pnganorum  et  ludaeorum  parvitli  peccaverunl,  ut 

Niceiam  episc.  Aqnileien. ;  qnne  In  ordine  csi  1^9. 
Qiiod  siipra  prodliicHui*  hac  in  epist.  nm  reperHuf, 
jiec  alibi  roiht  ocenrril.  Qiiid  ergoslamil  H^  jAmif 
D  1*  BffpUzaios  debiia  forma  ab  hxrelicis  non  i'si0 
.  rebapiizamlos ;  2«  eos  sola  maniis  imposilione  hsdi« 
gerc,  velqiiiaab  ipsis  ffrrism.niiio  non^llelMt,  vel 
qiila  ipse  L^  sentirei  illos  virtulem  Spiriins  sancti 
confcrfe  non  p«sse«  Mon  nNtcrabsHiif  erto  fn  sensii 
Leonift  «onttrmatlo  :  sed  tiioe  priiMiHi  A  eplseopia 
eatbolicis  conferebatar. 

(iOU)  Esi  eaimn.  7,  «x  quo  tamen  nliiH  infem 
potest  pro  siabilienda  eonfirinailonis  reHerailoiie. 

(2015)  Cyprianicam  opiMtonem  de  mvaliditsm! 
baptisiiialis  ob  hasreUcis  eollati  hic  ttenim  Broducit 
Bruno;  qoi  lanM  sopra  dizerat  :  <  Bapiisroirs  h 
qoocavque  demr  lM«Misest;-^i«  oonln  Rdedanfii 
sed  in  siiscipieniium  (Ide  consistH.  i  Pro  infanitbus 
supplet  fldes  i)ecl6siai«  alias  invalidus  ei  illictiiis 
esseteoruui  bapiismus,  quod  est  contra  praxim  i*t 
doetrinam  Ecclesl».  Per  baptismiiin  Chrisio  rcgp- 
nerati  sunt,  in  Ecdosia  snfit^  ei  hxredes  facti  rc«;ni 
Dei. 

36 


sitiii(iOlo).  »  liem  idcm  ipse  :  f  Nani  hi,  qui  ba- 
ptismum  ab  hxreiicis  acceperunl,  cuni  baptizatt 
anie  non  fuisscnt,  sola  S.  Splriius  invocaiione  per 
imposilionem  manuuin  confirinandi  snnl,  qnia  for* 
mam  ianium  baplismi  sine  S.  Spiriius  virinie  suni- 
pseruni.  Ci  ban>  legulam,  ui  scilis,  servandam  in 
omnibus  Ecclesiis  prxdicamus,  ui  lavacrum  semei 
iiiiliim  niina  rejterationeviolelur,  dicenie  Apostolo: 
Unus  Deus,  una  fides,  linum  bapiisnia,  cujus  abluiio 
niilla  ileralione  iemeranja  esi :   sed  ut  diximus : 

lalis  snborialnr  suspicio;  ex  qna  inier  apocryplia 
poiiiis  monifmenia  feccnscntnr,  >  p.  i,  c^  6  De  noin. 
conctliis  suh  Sflvesiro,  p.  63. 

(iOll)  Ariaiiorain  bapilsma  qaoromdam,  qtti  in 
nomine  f^airis^  per  Firniin  in  Spirilu  sancio  bapii- 
znbant,  fepfuliavit  Eeclesla ,  ideoqiie  ab  baeresi  hu- 
jiisino4li  recedenles,  ci  probari  ab  episcopis,  et  ilc- 
rinn  bapiiznrt  aiqtie  confirman  debuere.  Non  itein 
vciiienies  ah  alHs  hsereHcls  recle  de  SS.  Trlniiate 
seniienles,  seu  rectam  bapiismi  forraaro  usurpan 
«es. 

(iOI^  Hoe  est  cap.l,  epist.  Siricii  papx  ad  lli- 
ni<*rium  Tarracon.  episcopuro,  qiti  Damaso  Siricii 
pr.-f^dece8soro  scripserat,  et  refertur  in  cod.  cano- 
ftwni,  et  constiint.  £ccl.  Rom.  Quid  aniem  ex  eo  in« 
ferri  poiesi,  nisi,  quod  suppesito,  quod  Ariant  et 
Novatiani,  aliique  haereiiei  debila  fonna  in  colla-' 
lione  baptismi  ulaniur,  non  esse  venientibns  ad 
EcClesiam  Iterandom  sacramenium ,  sed  oporiere 
ipsis  admhiisirari  coiiflrmaiionein,  quae  ab  episcopis 
per  mantts  imposltionem  dainr. 

(2013)  lloc  est  cap.  7,  epist.  Leonis  papiel,  ad 

'     Patbol.  CLXV. 


M/51 


S.  BADNONIS  E^lSCOFl  SIGNICNSIS 


WVi 


"Kyaptiian  ■bn  Berermtttr  (lOitf)  ?  Ipse  lamtn  Donii-  A  lixresf  suoque  peecato»  et  ci,  qeani  3«€fp«nM  ma- 


'^nuf  att :  t  Ego  scio»  qaos  elegerim  {Joan.  tti,  18).  • 

^ttcommunlcatonini  autem  fifii,  sl  in  Ecelesia  bapii- 
zantnr,  nihii  eis  nocet  parenlum  excommunicaiio  : 
tlFlhus  non    portabit   Iniquitatem    pairis  (9017) 

"(Euch,  Yvni,  iO).  I  Postquam  lamcn  ad  aeiaiem 
▼eniifnt,  ut  ]am  sua  peccaia  cognoscere  Taleani, 
ulterius  a  peccalis  Tlndlcari  nequeunt.  Quod  sl  extra 
Ecclesiam  baptizanlur,  sunt  exlra  Ecclesiam  omiies 
excommunicali ;  hisi  priusquam  de  hac  vita  exeant 
per  episcopos  reconcllientur ,  in  magno  pericnlo 
roihi  csse  videntur.  nis  ergo  sic  expedilis,  de  illis 
nunc  dieere  debemus,  qui,  quamvis  non  Simoniace, 

'^  Siinoniacis' lamen  ordinaii  sunt.  De  Simoniacis 
iiamque  manirestum  est  quod  niillo  modo  in  snis 


ledlctloni  reconciliantur?  Non  quaeram  igiiar  reconei- 
iiatlonem»  neforte  ineurrant  maledicUoneoi. Qqx. 
rant  graiiam  Spirilos  sancti,  non  ad  e|MseopileB 
digiillalem,  sed  ad  delendam  iniqQitatem.  Meriio 
ergo  Simoniaci  Id  suis  ordinibiis  non  Butcipioninr 
quoniam  in  ipsis  ordinibos  peccavemm.  Ariani  Tero 
non  in  episcopali  dignitate,  sed  In  fide  Trinibiis 
errabant,  ot  peccabant»  et  alil  bmtici  sioiiliier, 
uiiusquisqoe  In  saa  hxresi.  Soli  autem  SiiaoDiaci 
in  emendis  sacris  ordfnibns  peccant;  «Ddeetnerito 
ipsl  soll  Dolla  ecclesiastica  dispensatione  in  bii, 
quibus  peccaverant,  soscipiuntar.  AHostQtefliprz. 
fer  bos  haeresiarcbas  muUis  lods  ecclesiaslb 
hisioriae  In  suis  ordinibus  snscepios  legimos.  Niiu 


ordiiinins  aliqttando  snscipi  debeant  c  Non  est  enim  B  et  Nicaenum   eonciiium  Catbaros,  sire  Noniiaoos 


eis  neqire  pars,  neque  sors  in  sermone  Dei  {Aci. 

^  Tiii,  il).  I  Apostolus  est,  qui  loquitnr.  Sed  dicis  : 

^  Oo^r<)  ^^%o  alii  haeretlci  in  suis  ordinalionibus  sns- 

' '  clpiunlur,  et  Simoniaci  non  snsctpiuntur?  Nunqiiid 

^Simoniaci  sunt  pejores  qiiam  Ariani,  quam  Novalia- 

nf,  qoam  DonaMsl.'e,  quam  Nestoriani  elEulycbiani  ? 

'  Ex  his  enim  in  ordinibus  suis  omnibns  et  episcopos, 

'et  presbyteros  susceptos  legimus,  nec  propria  digni- 

-'  tale  privatos.  Dico  ergo  :  Utrum  Simoniacl  pejores 

"sml,  iiescio.  Unum  tamen  sclo,  quia  magnum  sceliis 

'  ;est  vendere,  vel  eniere  Spiritum  sanctuin.  Si  enim 

magnuiri  peccatum  fuit  vendere  vel  emere  Clirisiuin, 

'  magnum  utique  peccatum  est  vendere  vel  einere 

'  'Spiritum  sanctum.  jEquales  enim  suni  et  Paier,  et 


per  manns  Impositionem  saseepit  el  eoram  dericM 
in  suis  ordiDibus  nianere  praH:epii. 

De  hac  autem  manits  imposittone,  slne  qoa  bare- 
tici  non  snscipiontor,  satis  siiperins  diiimus.  fieatiu 
qnoque  Gregorius  Hiberis  episcopis  de  Reslorlanis 
scribens,  ait :  c  Hanc  igitur  veritatem  NallTiuiis 
Chrisii,  qoicunque  a  perverso  errore  Nestorii  eon- 
vertuiitur,  coram  sancta  fratemilatis  vesirscongre- 
gntione  raleanlur,  eumdem  Nestoriiim  cumonnibos 
Buis  sequacibus»  ac  reliquas  hsereses  aoaiiiemaii* 
laiiies  ;  venerandas  qnoque  synodos,  quas  uniTersa> 
lis  Ecclesia  recipit,  se  recipere  et  venerari  profflil- 
taiit,  el  absque  ulla  diibitatione  sanctiias  Teslra, 
servatis  eis  propriis  ordinit)us,  in  suo  cokIq  eos 


Tilius,  et  ^tpiriius  sanctus.  Judas  est,  qui  vendit;  G  recipiat,  nldum  etpcr  sollicitudihemocculianeniis 


*1udxus  est,  qui  emit ;  ulrumque  auiem  et  venden- 
Hem»  et  ertientem  de  tcmplo  Dominus  ejecit.  Et  mul- 
*ta  quidem  dispensatorie  m  Ecclesia  fiunt  pro  tempo- 
rls  necessitafe  et  negotii  qnalitate,  quae  utique  iion 
'fierent,  s\  dlslriclo  canonlcoquejudiclofierent(20IS). 
'Com  de  frumento  et  zizania  Dominus  loquerernr, 
aii  :  f  Sinlte  utraqiie  crcscere  usque  ad  messem 
(Ifor/A.  iiii,  30). »  Magna  lamen  considcratione  haec 
taffs  dlspensalio  fieri  debet.  Et  alii  quhfem  haeretici 
in  sitscipiendis  ordinibot  non  errabanl;  sed  alia 
causa  erat  atque  docirina,  quae  eorum  fidem  impe- 
diehat.  Simoniacorum  vero  haeresis  (^19)  et  pecea- 
'tum,  ipsa  eotnm  ordinaiio  esi.  Si  ergo  suse  ordina- 
'Honi  reconciliarklur,  qiiae  utique,  ui  superius  osten 


eonini  discemiiis,  atque  eos  per  scieotiam  Tenoi 
recta,  qiiae  lenere  debeaiit,  docetis,  et  per  mauoe- 
todiiiem  nuliam  eis  contrarieUtem  vel  difDcQliatein 
de  propriis  ordinibus  facilis,  eos  ab  iniqui  hosiis 
ore  rapiaiis.  >  Sunl  auiem  et  mnlta  aiia,  qniJHis 
Itoc  ipsum  probari  potest.  Sed  de  suscipiendis  SSO 
haereticis,  et  de  propriis  lionoribus  noo  prirandli 
haec  duo  exempla  sufYIciant. 

Multum  digressi  sumus  :  nunc  ad  propositnn 
reverlamur»  et  de  his  dicamus»  qui  a  Simoniacis 
ordlnaii  sunl.  Qiii  eniin  a  Simoniacis  ordioanuir, 
aiii  sciuiii  esse  Simoniacos,  aut  putant  etse  catl»- 
lico.^.  Si  sciunt  eos  esse  Siinoniacos,  et  se  ab  illis 
ordinari  permittnnt,  nulla  venia  digni  sont,  ntpro- 


dimos,  nihil  aliud  qiiam  maledictio  est.  cui«  nisi  sux     pciis  servaiis  ordinilms  auscipiantur  (20^).  ^ulu 


(S0I6)  Pereiml  aniem  paganonim  el  nebraeoriim 
,lilii»qui  baptisino  caruernnt,  seid  advcrsa  eorvin 
sors  a  libera.  et  noh  injiista  Dei  eleciioiie  esl  r<^pe- 
tendn.  Itovnlidiiale  baplismi  parvulorum,  quaiitvis 
desailldes  et  veliintasoflrereniium,  si  riie  admini- 
a^eiur  agii  Berardi  dissert.  U,  p.  iv,  p.  56. 

(2017)  Ipse  eiiam  Bruno  Iracl.  De  sacram,  aii : 
4  ttoc  aiiiem  diiin  dico,  nntluin  praejudiciuin  Tiicio 
jnfaniibus,  qui  non  sua,  sed  aliorum  fide  bapiizaii- 
lur,  et  salvaiitur.  » 

(SOIS)  Ita  eanoii  eoucilii  Rom.  sob  AIcLandro  11, 
supra. 

(iOlO)  Vid.  Berardi  p.  i,  diss.  UI,  c.  2,  De  Simo- 
nia,  ubi  ait  In  sacris  canonibus  Siinoniain,  iueresim 
passiiii  appeliari,  atque  ea  inrectum  hsreticum  ha- 
Lenduiii  osse  <  qut  iion  tain  racit,  qiiaiu  ficri  posse 


piitai  detesiabUem  rennm  samnim^  aot  sacriscotiff- 
roiiiiiiH)  niei^ainram. »  (}nare  sic  accipiendo  Siwo- 
niani  lunoccnlius  ili,  cap.  52  De  Siinoiiia  scriliers 
nnti  dnbitavit,  tantain  esse  t  immanitalem  bxresjs 
Simoiiiaco ,  ui  ad  rjtts  comparalionem  eaelera  cri- 
niiN»  |>ro  nibtlo  repnientur.  »  . 

(2020)  lii  concilio  iv  Rom.  sub  Gregorio  Tli, 
qiiott  an.  tOiS  ferlur  celebraluin,  interruere  ccnioin 
ferc  episcopi,  praeter  abbates  aliosque  exclericis 
laicisque  qiiainplurimos.  In  eo  primuni  damnaii  snot 
episcopi  quidam^atque  a  gra<lu  suo  dejecii,  qood 
SiiDOiiiace  ordinati  ruissent ,  aliosque  eliam  Sinid- 
iiiace  ordinavisseiit.  iti  riierunt  Theaidus  Mcdiola- 
neiisis,  Guibertus  Ravennas ,  Itolandos  T^irireoim 
llugo  cardinalis,  ei  Gaufredus  Narboncosis. 


1IS3 


RKSP.  DE  STATU  ECCLESI^. 


AiZA 


CDiin  anilUiosi  esse  probantar,  qui  alicujus  hoDoris  A  ipsos  sacros  oniines  iion  emeruiU,  se  Sinioi^iaco& 


graiia  ab  illis  se  sacrari  permiUunl,  a  qulbus  se 
nia!edici  non  clubitanl.  Qiiis  enim  dubital  Siinonid- 
cosesse  basretjcos  (i02l)?  Quis  igitur  ei  parcat» 
i)ui  se  ab  illo  ordiiiari  permitlii,  qucro  bxreticum 
csse  ncn  dubilat  ?  Si  ve  o  Catliolicus  csse  putatur, 
ei  simul  cum  Caiboticis  in  Ecclesia  convcrsaiur» 
raturo  del)el  esse  qiiod  agit;  qiioniani  non  ad  ipsum, 
scd  ad  illius  devolioiicm  el  lidein  respicil  Dcus;  qui 
sc  illius  inaiiibua  ciibjccit,  quasi  catliolico  cpiscopo 
proplcr  D^um.  Respicil  ciiam  atl  Ecclesum.  fuos 
fi!ios  ci  siniplici  ccrdc  oflcrenlcm.  Qiiia  ciiiia  iutra 
Ecclesiam  est«  adcfi  utiqije  Spiritus  saiiclcs,  qni 
etiam  per  roalum  liominem  sacros  ordines  opcratur. 
llonio  esi,  qui  loquitur;  sed  Spiriius  sanctus  cst, 


uou  essc  coulendunt,  quamvis  ecclesias  vel,  eccle- 
siarum  partes  emissent.  Sed  vslim  respondeant ;  Si 
per  illara  eniptionem  el  venditionem  ad  sacros  ordi- 
nes  perveiierunt :  vel  si  !n  illis  ecclesiis,  quas  eme- 
runt,  per  ilkim  emptionem  sacra  mysteria  celebrandi 
poiestalem  susceperunt.  Si  enitn  ita  esl,  vix  se 
defendere  poterunl,  sc  Sinioniacos  non  esse.  Simo- 
niacns  enlm  esi  qui  per  pretium  ad  sacros  ordines 
vciiire  coniendit.  Simoniacus  esl  et  ille,  qui  eam 
poteslalero  eiuere  niiitur,  per  quam  sancti  Spiritos 
dona  parantur.  Ilic  autem  cpiscopus  quasi  canonicani 
elcciioiiem,  vcl  consecrationem ,  non  pro  saeris 
ordinibus,  ul  ipse  iingit,  sed  pro  terris  et  vineis, 
pro  eastellis  et  villis  pretiuro  dedit  vel  promisil.  Si 


qui  sanctilicat.  Iloc  auiem   totam  suscipicnlis  et  l^  boc  lali  motio  episcopus  ficri  disponebal,  per  pretium 


oflerenlis  fldes  facit.  Ilultis  enim  Ipsum  Dominum 
divisse  Icgimus  utsccuudum  corunilidem  fieret  illis. 
Si  ergo  •!!!  sua  fide  sanabanlur,  qoarc  isti  sua  fido 
iion  consecrantur  ?  Nibll  enim  bic  contra  fidcm  agi- 
lur,  sed  fidele  cst  totum,  quod  agitiir.  Si  enini 
tenierevel  contra  fideni  facercnt,  merito  al)essci 
Spiritiis  sanctus;  siqaidem  Spiriius  sanctus  discifdi- 
hdt  lugiet  fictum  {Sap^  i,  b).  Diximus  supcrius  de 
Simoniaco ;  qula  dum  se  Catlioticum  esse  fii^il,  a 
catbolicis  episcopis  consccratur,  tola  illa  bencdictio 
in  maledictioncm  ei  veriitur;  quoniam  non  ad 
labia,  sed  ad  cor  respicit  Deus  :  non  enim  cst  in 
corda  corum,  ut  Simoniaco  benedicant.  Similiter 
igitur  ccontra  dieere  pofisumus,  dum  Simoniacus 
Caiboli^tim  se  esse  fingcns,  CatlioUco  bencdicit, 
qiiamvis  cjus  bciicdiciio  maledictio  sit,  omnia  tamen 
cjiis  malediciio  in  bcnediclionem  converiitup  :  adcst 
cnim  Spintus  saiiclus,  qui  non  ad  loqueotis  el 
coiiiiccrantis  Iixrctici  petiUones,  sod  ad  suscipicntis 
nientcm  ct  devotionem  rcspicii.  Quod  si  exira  Ec- 
clcsiam  talc  arnioid  contingat,  non  dcbct  hosc  raiio 
ci  subvcnire,  qui  cxlra  Ecclcsiam  a  Simoniaco 
ordinatur,  quamvis  non  Simoniacum  esso  putet; 
qiioniam  ncqiic  a  malre  Ecclesia  olTcrtur,  ncque 
;!jusilcvotio  bona  esi,  qtii  exlra  Ecclesiam  a  quoctui- 
que  orainaiur  (2)i2).  Manircstum  cst  itaque  de  bis, 
«lui  inira  Ecclcsiam  a  Simoniacis,  quos  lamen 
Caibolicos  esse  putanl,  non  Simoniaee  ordiBaiitur, 
qtiotl  ebnim  ordinitio  rata  esse  dcbet. 

Taceani  igitur,  qui  a  temporibus  beati  Leo* 
iiis(2023)pap9ejam  sacerdotium  inEecIcsia  defe- 
€t66e  garriiMl,  oo  quod  omnes  aui  Simoniad  esscnt, 
«nl  ^  Slmmiiacis  ordinati :  similitcr  aiitem  et  de  aliis 
lixrctjcis  intcUigcndunicftt;  quia  si  intra  Eceleslam 
offdifNiti  saBi,  et  GaiMiel  esse  pulantor,  quandiu 
ibi  sunt,  sacramcnta  qute  agunt,  raia  esse  debent. 

Munc  autcffl  illis  respondendum  est,  qui  quoiiiam 

(^l)  !n  sensu  snpra  cxposilo;  nam  ut  Iradit 
rpse  Bernardi,  t  qui  pn»  certo  habet,  i^  sacras  emi 
vendive  non  posse,  iiiierea  tauien  aliud  a^it,  et  res 
89f  ras  pn*lio  emit*  anl  vendil,  non  vitio  iniellectus 
sed  vohintatis,  gravissime  quidem  peccat,  sed  noii 
esi  hnreiiciis.  Al  Simonincam  Iineresim  nominabi- 
luus,  cuin  quis  non  tam  facit,  qnam  fleri  potse  putai 


iitique  ad  sacros  ordines  venire  eontendeliat.  Mcque 
cnim  ideo  boc  faciebat,  ul  ea  soiummodo  quasi  laicua 
possideret,  sed  poiius  ut  episcopalem  dignitatem 
allquaiido  pro  ca  haberet.  Mulio  instaniius  bos  lalest 
qni  canonice  eligunttir,  post  banc  talem  invasitiuem 
iiistare  videmus,  ut  quaiiiocius  ad  021  sacrosordi- 
iies  pervenire  valeant.  Qua  in  re  suam  inlentioneiii 
apcrtissime  manifestant,  et  quod  illa  empiio  lignLfi- 
caverit,  ostendunt.  Quocunque  igiiur  leiuporB  jul 
consecrationem  veniaut,  aderit  ibi  i)eaius  Pelrus, 
qui  eis  more  solito  dicat;  c  Pecimia  tua  Leain^  $it 
in  perditionem,  quia  existimaa^jloottmDei.pecwiia 
|K>ssideri  {Acu  viii,  20). »  Quod  si  ad  co9SCfratit>nero 

.,  non  veneriot,  sed  prius  pesnituerint,  et  iJIft  lam 
prava  existimatione  carueriiit,  dubitari  quidem  polest 
an  in  aliia  Ecdetib  praepofd  aliquaado  debcaRt. 
Conaiderari  Umen  convenit  id  quod  bcaius  Petnis 
tlixit  ad  Simonem  :  c  Pcenit^iitlam,  inquit,  age  ab 
hac  lua  nequitia,  el  roga  Deum,  si  forte  remitutiir 
tibi  ba!c  cogitaiio  cordis  tui  (ildd.j  32). »  Si  enim 
poenituisset  foriasse,  gratis  posiea  babulsset,  qHOd 
prius  prelio  babere  non  poiuil ;  quamvis  in  bit 
verbis  apostoli  sola  peccati  remissio  significeiur. 

Qtiod  autem  de  lolo  episcopaiu  diximus,  id  de 
fiiiguHs  ecclesiis,  vel  eanim  parlibus  iiitelliginius  : 
»iinile  namqnc  peccatum  est  ei  comdivitc,  etcum 
paupere  fornicari.  Qui  eoim  onam  ecclesianH  vet 
cjtts  partem  emii,  qtianto  libentlus,  si  posset,  loliim 

D  emerei  episcopatum  ?  Qni  enim  aliqoam  ecclesbini 
einit,  illam  utique  potesutem  iemit,  de  qua  SirooA 
Miigus  apostolo  dicebal :  c  Date  vos  mlhi  hanc  po« 
lesUtem,  ut  cuicunque  manum  imposuero  accipiat 
Spiritum  sanclum  (iM.,  19;. » llle  enim,  qnieccie- 
slam  emit,  priiisquaro  e.im  emeret,  llberam  potesta- 
tem  in  ca  non  babebat  vel  baptixandl,  vel  aacrificin- 
dl,  Tcl  alia  qosplibet  celebrandi  mysteria;  qnsc 
quidem  oronia  ei  dona  suni,  ei  operationes  Spiritirs 

deteslabilem  rerum  sacramm,  auisacrls  conaercn- 
tiiiiii  nicrcatoram.  » 

(20i2)  Valida  liabetur,  sed  non  liciia  ordlnniio 
scliisniaticorum  et  hxreiicorum  episcoporum,  dun^ 
modo  f amen  eam  ipsi  rite  et  validc  acceperint. 

(^3)  Hic  loquitnrde  B.  Leone  IX,  qtiipaulo 
anie  Brunonem  floruit. 


1155                                             S.  BnUNOMS  hntCOM  SlCNlEiNSIS  ltr.« 
'  saricii.   Emit   igiuir   illam   potestalem  :  siqniclem  A  sunl,  qiii  posl  ordiniiiones  ecclesias  emonL  Si  enlra 

liaplltandi  vel  sacrillcandi  polestalem  cmit,  quam  anteordiiiaiioneseas  emunt,  etperillameinptionem 

utique  in  illa  fccclesia   non  liabebal ,  prinsqtiani  ad  ordines  veniant ,   Simoniaci  utiquc  sunl ,  et 

eincrct.   Sicut  enim  iinpium-est  exlsiimare  quod  maximc  illi,  qui  ccclesiam  croendo  ad  sacros  ordines 

Spiritus  sancttts  pecunia  pbssideiatnr,  ila   et  illud  venire  conlendunt.  Si  autem  non  ad  ordines  ipsos, 

eilstimare  impinm  est  qiiod  cjiis  dona  el  operaiiones  sed  ad  ecclesiarum  beneflcia  pcr  pecnniam  Tcnirc 

preiib  dari  el  excrceri  dcbcant.  desiderani  (multos  enim  tales  tidemus,  qui  postquaro 

Sed  dlcis  :  fego  hanc   potestatem  (scilicet  bapli-  ecclesias  eraunl,  ordinari  omnlno   despiciunt,  iii 

zandi  ct  simiiia  agendi)  liabebam,  prins  etiam  qnam  quidem  non  tantum  Simoniaci,  qnantum  foreset 

ecclesiam  emissem.  Cur  crgo  emisii?  Quia  non  latroncs  dici  videntur.  «  Qui  enim  non  Intrat  pcr 

concedebatur  milii  haec  agerc  In  ea,  priiisquam  ostium,  ille  fur  cstel  latro  (/mo.  x,  I).  iQiii  Tcra 

eniissem.  lam  cognosco  intentionem  luam,  et  vldeo  pcrpecuniam  intrat  per  ostinm  non  intrat ;  lur  igiinr 

inientioni  Simonfs  qiiam  maxiinc  convenirc.  Ilabcbas  est  et  latro.  Sed  sive  hoc  nomine,  sivc  iilo  alio  vo- 

qnidempbtestatem,  sed  nolebas  habcre  otiosam;  ceninr,  Ccclesiam  tamem  tencre  non  dcbent :  omncs 

qnoniam  aut  parum,  aut  nihil  libi  conferebat,  nisi  cnim  vendenies  cl  emcntesBominus  tempii  cjecitdc 
nbicunqnc  eam  exerceres  :  nnnc|nam  eain  enieres,  ^  lemplo.  In  magno  quoque  Cbalcedonensi   concilio 

nisl  Iiicrum  inde  sperares.'  Ilan;  igilnr  est  inlcniio  conslilntum  est  : «  Ut  si  quis  quemlibet  clericniu, 

Sifnonis,  slc   ille  faciebat :  volebat  emere  ,  qnod  vel  Ecclcsiae  dispensatorcm,  sive  minisinim  pcr 

inurtum  se  vendere  possc  sperabat.  Neqtie*  enim  pecuniam  ordinavcril,  uierque  ci  dans,  et  accipicns 

dixit :  Date  mihi  hnnc  poleslaiem  ut  babeam  Spiri-  dcponatur,  consenticfiles  vero,  anathemaie  ferian- 

tum  sanctum,  sed  quid  dixit?  f  Daie  niihi   lianc  tur.  »  Vide  igitur,  quia  non  soliim  clerici.  vennu 

potestatem,  titciiicunqi!Cmannmiinpo^uero,nccipiat  ctiain  dispensatores  de  Ecclesia  ejiciuntur    omnes, 

Spirftom  sanctum.  >  Nulla  ciiini  liicrandi  spcs  el  qiti  sacros  ordines,  et  qui  ipsas  ecclesias  earuroque 

remaftsis^t,  si  e&m  sblummodo  liabuisset,  et  dare  partcs  emunt  vel  vcndunt.  Cum  ergo  pcena   siniilis 

aliis  ridn  potulsset.  Slmiliter  antem  ct  tu  si  lianc  sit ,  cur  de   nomine  contentio  fiat  ?   Sive  eniia 

•poiesiaiem  solummodo  habeas ;  nbi  eam  Incralive  Siinoniaci  dicantur,  sive  non,  poena  tamen  eadem  est. 

non  exerceas,  nihll  tibi'  videtur  esse  quod  habcs  :  llxc  autem  ad  illam  quxstioncm  nos  respondisse 

quomodo  ergo  Simoniacus  nones^Siin  hoc  tanto  sufficiat,  ad  quam  superius  nos  responsuros  esse 

malo  Simoni  similis  es.  Haec  autem  de  illis  dicta  promisimus. 

VITA  SANCTI  PETRl 

EPISCOPl  ANAGMNI 

Ili  ea  qu^m  S.  Bruno  episco^jus  Signinus  composuit,  per  reverendum  dominaro  Gasptrem 
Viviatiinn  tM)inatem,  episcopumque  Anagnign®  ejusdem  Ecclesi®  breviter  dedcri()ta. 

ADMONITIO. 

023  Omim  ttnctore$  conMMintH  Vitnm  S,  Petrt  Anagnlnl  ab  eptte^o  BrunoneSignientl  cotfscApiM etse^ 
^uinimo  idipium  in  iupradiclo  canomzationiz  privilegio  $eu  difdomate  affirmatMr»  At  oparfei  ewm  omnino 
rarani  eMe,  cum  Maurut  Marchesius  inier  overa  S.  Brunonis  Signiemis^  auw  an,  1631  Venetiis 'edktil^  aiam 
omittere  coactut  fttetit,  et  ejus  loco  eompenaium  reterendinimi  Gasparis  Viviani^  ^ui  ab  au,  1570  ad  aii.  1()05 
Anagniim$epigc9pu9,'(tntt  exhHnterit.  Prauerea  MahHlonifts  inAnnolibus  Benedictinis  tesiatur,  eamnec  dum 
iutegram  typis  vuigatam  e$$e*  No$  quidam  integroi^  ni  faUimur^  actu  S.  Petri  k&bemu$ ;  proptefea  tamen 
S.  orunom  Stgniensi  illa  certo  ascribere  nondum  audemus;  ut  enim  paradtroni$mo$  ^et  alia  inierpolaticni$ 
argumenta  pratermHttimwSf  in  iis  dehoc  ipso  Brunone  narrantur  nonnuUa  quce  verosimiliier  S.  Bruno  de  $&- 
4p$o  non  $erip$iL 

Et  $i  fc^lur  Baroniu$  in  Annalibus  ecdeeiasticis  eub  nomine  Brunoni*  &§ttien$i$  'Htet  ntique  kujtu  Vitie 
fragmenta^  qute  cum  nostro  textu  fere  ad  verbum  conveniunt^  nihilominus  Acta  no$ira  ab  aliqno  mutaetimer^ 
polaia  esse  existimamus.  Optandum  sane  esset  ut  scriptores  Benedictini  S.  Brunonis  Signiensi*  lucubrationtm 
inDenirem,  I<fef$  interhn  Vitam  kupt$  $ancti  edtmue^  ut  ^uimus,  dum  ut  voiumus^  non  Itcet,  Denique  cum  anui^ 
.nuen$i$  veterum  characterum^  et  forte  etiam  tinguw  Latinm^  imperiiws^  Acta  illa  mieere  iuxaverit^  ui  supra  mo- 
vnimu$,  matumus  ea  sine  certo  auctori$  nomine  vulgare^  quam  doeto  Brunoni  SignieUMi  temere  attnbuere. 
I^unc  tdntnmmodo  superest^  ut  hane  ipsam  S.  Petri  Vitam,  hinc  inde  uncis  $upplelam^  et  ex  conjertura  no 
slra  emendataili^prmoet  lectori$  judicio  subjiciamus,  In  Vita  de  qua  habeiur  cap.  3,  r.  54,  Bruno  vere  Si- 
pniensit  epi$copu$prcelibatu$i  4um  m  eecieeiaS.  Petri  $um  civitati$  noctumi$  silentiis  orationibus  excubaret, 
ex  specuta  cernen$  accensam  lucem  super  civitatem^  et  Lccle$iam  Anagninam^  et  coele$tem  in  aere  audiens 
eantdenam^  pne$agien$  obitnm  S.  Peiri,  cHentetam  $oUieitat^  et$ubve€tionibu$  prteparati$  Anagtuam  properatit : 
post  picB  compas$ioni$  lacrymas  obiiwn  B.  Petri  profsulis  Sulvatori  omnium  digni$  commendavit  exeeqwie^  ei 
infra  eceleeiam  Mif«,  et  $acerdotum  manibu$  honoriHce  tradidit  eeoulturm,  Deinde  di$erti$$imam  oratiouem  tn 
e*u$  tamdmnkabuit,  e4c.  (202i). 

(%024)  ^HiPC  ex  Bollanilianis  sub  die  5  M.  Augnsti  Petri    Anagnini  e^iscopi  s  S.  Bronoflc  Signiensi, 

hausiinns;   nec  leclores  inonere  otnittimus  D.  io.  ut  femnl  scriplores  non  paiici  eisraisiH,  eoinpare' 

BnptiMnm  Federicinm    archivi  Casinensis   pncfe*  rct ;  scd  frustra  impcnsi  suiit  labore;»  oumcs. 
cluin,  rogatn  iiosiro  nihil  fccisse  reliqni,  i:t  Yitam  S. 


M37 


COUPKMDIUU  VITiE  S.  PEIBl  BPISG.  ANAC»Ni.Nt 


(m 


COMPENDIUM  YITJE  S.  PETRI  EPISCOPI  ANAGNINI. 


623  t^etros  Salerni,  tx  illustnssliiia  principum  A 
familia  nalus,  a  parentibus  pairui  ejusdemque  abba- 
tis  coenobii  Salernitani  S.  Bencdicii  tutela^  fldeique 
committitur.  Puenilus  utroque  orbatus  parenle«  a 
religioso  quodam  proboque  sane  cniditus  :  dcinde 
adolescens  optimis  moribus  ac  lilteris  praeditus,  siias 
facuUates  eidem  monasterio  tndidit^  ct  S.  Bencdicti 
discipUnam  ampiexus,  se  ipse  quoquc  nomino  dSca- 
vit.  Suave  igitur  Christi  juguin  ab  adolcscciitia  fc- 
renSy  eterga  omnes  humanus  crat  ac  mitis,  ct  reli- 
giosx  vilai  eullor  egrcgius ;  quippc  qiii  monasticas 
H.  BeHcdicti  iegeSn  quas  Hil  rocmoripD  mapdarci  ac- 
curaie  senrarct,  atqjoe  Ln  jejuniis,  prcci^us,  sacris 
li^cUqiiibHS  tempuso^me  coiisumcret,  ut  juris  quo- 
que  scicniiam  ad  rcrum  divinarum  cpgnitioncm  B 
adjunxcFit;  cumjtaillum  Dominus  nec.  opinaf^em 
ad  episcopalis.  oflicii  iniuiu^  in$lrucrct«  Quarc  cnm 
aliqiiaitdo  Salernum  AldelK^dus  S.  R.  ^.  cardina- 
lis  ac  lcgatus  ircDissciv  &ancti  yiri  fama  permouis» 
etim  ab  abbbale  patruo  impo|rat«  Romamque  ad 
Alexandrum  11  poiitiilc^m  perducit ;  jl  qup  prinvum . 
ecclcsiasticis  negoiiis  prxpositus,  deinde  Auagnime 
Eoclesix,  iicct  invilus,  crcaiur  cpiscopus  magna 
rlcri  popuiique  ixtitia.  rastorali  igitur  munerc  sus- 
ccpto  ,  cum  de  sacris  sedibu.s  instaurandis  ac  de 
rccuperandis  Ecclesix  posscssionibus  cogUare  ccppit, 
itfiu  de  sanctorum  reiiquiis  conquireiidis ;  pnrser- 
tiin  vcrode  sacro  B.  )lagui  corpor^,  cujuspRRsentia 
cfccorari  Anagni|ia  cccicsia  dioebatur,  iiec  lamen  ^ 
satis  c^istarc  vidcb:Uur«  Vjerum  Peiis  ita  omnem 
Stt6tulat  dubUatioHcm»  Pctrus  eniui  pjiraiyticam 
qiianulam  per  iil  icmpus  ad  sc  perduciam  ab  ipsius 
viru»  ctti  nomcn  Franco,  jubcl  ad  sepulcrum,  in  quo 
S.  Ilagni  corpus  rccoiidi  putabaliir,  prcces  eiTiiii- 
dere.  Gumque  mulicr  ibi  cum  Francone  viro  siio 
profusis  l.^rj^§  in  precaMofie  pernoctasset ,  ac 
trisics  amlM>domufD  rcdii.Henl,  po^tero  ^ie  healus 
M^i|i«5  qid^.  mulicri  visua  esV«  pontiiicic  splendi- 
cioqnevestilMf  qiii  eam  vajQUidiiM  restitut^miussil 
cpiseQpo!  dcnuntiare,  ne  ampliHS!  dp  sui  cojrporis  in. 
Kcclesia  quiescentjs  pr»senti^  dubiiSMret.  Paruitilla» 
et  bttB  tum  heato  Petro»  «c  freqiieptissiipo  populo 
excito  tanii  fama  miracuH  ad  sancti  Magni  sepiil- 
crop)  Dko  beiiiguissiiiio  dc  acccpiis  bcHeticiis  gratias 


egli.  Petrus  Interea  nonhullis  ecclesiae  lionls  recu- 
peraiis,  cum  et  suo  clero  et  egehtibus  paterna 
cbariuite  prospicerct,  nocie  quadam  in  templo  de 
ihore  orans,  Magnum  episcopum,  ihagho  spleiidbre 
fulgenlem,  ad  se  cum  Dei  matre  venieniem  coii- 
spexisset)  qui  ci  prjedtxit  fore  ut  ih  Orientem  ad 
imperaiorem  missus,  ab  eodem  morbum  diuturnuni 
;propii^saret,  et  »d  icnipbiQi  if^taurandum  qiiaicuu- 
qtie  vcllct  impetraret.  Non  iia  niulio  post  ad  Mi- 
chaelem  Imperatorem  Petnis  GonsuntinopoUm  le- 
gaius  aposlolictts  miilitur.  Cumq^ue  suo  jam  funclus 
oflicio  ca  quoqiie  cxponeret  quae  in  templo  Anagniar 
noctu  vidjsset,  imperator  primo  responditt  sc  quis 
bi^l^us  Magnus  ^  quapnam  Ani^uina  essc^  ecdesja 
penitus  ignprare.  Deinde  v^  e^  nocte  imperaiori. 
g^avjssime  iaboranti»  ui  jam  prope  mortuus  puiaro- 
t^r^  lieatus  Magous  pontiflciis  valetus  infulis.  el 
sacratissuoal^  Genetrix  asUierunt,  moneittesui, 
si  salvus  esse  veli|,  legatp  ^pos^olico  moreni  geirsiu 
ImpQratoirft  sutira  ^i  loquendi  iac;uluu^  «lcepUft 
cpiscopuQi  eooqoeri  iMbnl*  Coi  adyeiiienlii^  oaUiii 
(ut  cra^t  Umiporibus  illis  uslutum)  obdueta,  in  aul^ 
TQgi^  i^ar^nte  effracU  est»  ut  si  fragilia  loateria 
sciiyleretur.  Ergo,  Unperator  supplex  ab  episcopo 
per  Oei  Parentem  ac  S.  Magnum  valetudinis  bene' 
flcium  flagitare/ac  simul  visa  narrare  copi^.  Tuiiic 
sancUis  ac  vere  clemens  episcopus,  implorato  san- 
ctissim»  Triniutis  auxilio»  beatissims  yirginist 
sancti  Magpi,  ^nclorumque  omn;um,.  qiiorum  sacra 
c^9\  i^  Anagnino  icmplo  asservanm^,  contracti^quc 
leviter  m^ile  ^ffpctis  membris  :  SuiyCy  ^pquiti  pr»- 
clarissimo  prii^ceps»  et  perpciua  iivcolumitai,e  la»- 
tarc.  Snrgit  illico  imperalor,  et  ad  epi/9Copi  pedes 
procidens»  pairem  illum  appcllat,  quein  pridie,  ut 
extemum  bominem  prope  repulerat.  Ad  extrcmiiin 
fabris,  et  magna  vi  auri,  vasisqiie  inauratis  eldem 
liberaliter  atlribuUs,  pollicetur  se  el  alios  stmtpius 
ad  basilicam  absolvendam  snppeditatunim  :  qiiod  ei 
ireipsa  prxstiiit.  Beaius  vero  Peinis,  cum  tres  cir. 
citcr  annos  ct  qiiadraginU  suaih  opUmo  r^xisset  ^c- 
clesiani,  teriio  Nonas^  Aiignsti  migravtt  in  coeluni, 
Paschali  11  poniifice  a  qno  cliam  est  in  sanctorum 
uumerum  ascriptus  (i0i5). 


PRIVILEGIUM  GAN0N1ZAT10NI8  BEATl  PETRI  EPISCOPJ  AMAfilflNL 

624  P^s<^li3l>s  epiftcopus,  servus  servorum  Dei,  l^  qiillii  amleis  suis laadatiird.  oioedMiloi^oiooiist-. 
V  eiierabilibus  frairibus  Anagninis,  et  aliis  per  Cam-  dorantes  proptecea  stteoUtf  pMhitflsque  vit»  mertlt»,' 
paniam  conrsttluiis,  Saintem  el  apostoiicam  benedt-  quibus  vir  sanci^us..Peinis. ,  quondam  .Anaguioua 
ctionem.  Dominum  excelsum  liaben^es  prae  ocuHs,     episcopu^yderegulamonacbaliassumplusinpasiorali 

(20^5)  Mabillonius  in  Annalibus  Benedictlnis  ad      iiiiegram  tj^pis  vulgais^m  esse.  Vid.  Acta  apad  Bol-  ' 
aiK  Christt  11Q5,  adnotavii  Viif^m  S.  Petri  Anaguiiii      ^ndianos  sub  die  3  Aogusti.   DlcKur  Pctrti^  arinoi 
episcopi,  <piam  scripsit  S.  Brudo  Signiensis   jion      45  Ana'0nii\aih  Ecclcsiam  adroihistrasse. 


If45 


DDOMS  ASTBNSiS  MONA€M 


fU4 


Joao.  n? :  c  Paeem  mcam  do  vobU,  paccm  reUiiqiio  A  ecUra  dies  jildieii  imdligUar,  in  ifoa  in  circailu 


Tobi». »  Uoc  eoim  ipse  oon  disisset»  nisi  paccm 
halHiisset' 

Psalm.  iT«  c  Cum  ioTocarem*  Is  inmt  in  carml- 
nilNia.  •  In  floemt  ingait»  iMa  psalmus  relerendos 
ost  ad  Rom.  z  :  c  Finis  aotem  legis,  ot  ait  Aposlo* 
Itis ,  Chrisius  esu  » Ipse  enim  et  legem  oronloo 
romplcTit,  et  in  eo  litlera  finem  fecit.  CessaTlC 
eiiim  immoloUo,  Toro  Agoo  immolalo*  Ipse  est 
alpha  et  omega,  prtmus  et  noTissimos»  principiom  et 
lliiis.  c  In  carmlnibosi  >  id  esl  in  laodibus*  quoniam 
ipsius  laudes  bic  nonllaniMr. 

Psalm.  T.  c  Verba  mea.  Pro  ea  qnae  haereditatem 
consequitur.  »  Synagogae  quidem  promisit  Domi- 
nus  baeredilalem,  sed  quia  Tcnientem  baeredem  fiH  ^ 
lerfecil,  Maith.  xxi :  c  Malos  male  perdit  Dominus,  ™"^  "'''* '"  praBclarit. » 
et  Tineapi  suam  locaTit  aliis  agricolis^  >  Gonse- 
quitur  Igitur  Ecclesla  haerediialcm  duee  Jesu,  sicut 
in  boc  psalmo  diciiur :  c  Ego  aulem  in  muliitudine 
misericordiae  iuae  introibo  in  domum  toaro. » 

Psalm.  Ti.  c  Domine,  ne  in  furore  luo.  Pro  oc- 
lOTa.  >  Hac  entm  fiiuta  vita,  boc  ^eptenario  (rans- 
aclo,  sequitur  illa  dies  ociaTS  in  qua  ad  judielum 
Dominus  Toniet.  Pro  liac  igitur  ociaTa  die  dicit 
Ecclesia  :  c  Miserere  mei,  Deus,  quouiam  Infirmus 
•um.  I  Yalde  enim  iu  bac  die  ei  tiinendum  erit» 
cujus  ipse  non  miserebitur. 

Psalni.  Tii.  c  Domine  Deus  meus,  in  te  speravi.  > 
In  Aiiem,  psabous  DaTld,  quemf  canuvit  Domino  pro 


impii  ambolabonl,  qoibos  ccelestis  ciTitaiis  jaiitta 
claudetor.  Est  aotem  et  dies  octoTa  Domiiit  resor- 
rectio. 

Psal.  IT.  i  CoBserTa  me.  In  litati  inscfipttcMie, 
ipsi  DaTid.  >  .Tituli  Bamqoe  inscriptio  fbit  Lacae 
xxiii :  c  Hie  est  lesus  Nazarenos  rex  ladaeomm.  i 
Qol  Graecis»  Latinls  et  Rebraicis  Ktieris  scripius» 
omniam  gentiom  adTOcationem  significat.  Sed  quia 
Judaei  dixerunt :  c  Noll  scribere  rex  Judaeomnn,  i 
ideo  in  boc  psslmo  dicitnr :  c  Non  congregabo  conTen» 
ticolaeofwn  4o  sanfuioib«s,>qMHW«  illis  incelligt  tiir, 
qoi  propbeias  occidorunl.  Stre  de  oanguinibas,  id 
est  ex  bis  ex  qooram  stirpe  secuodum  caraem  iiouis 
est.  De  geDtibosauiem  sic  dicltur  :  c  Funes  cecide- 


Psal.  xTi.  c  Exaudi,  Domine,  ustitiam  meaoi.  • 
Oiilio  DaTid\  IIKqs  Tidoficet  de  quo'  soperius 
locuti  sumus»  qul  diabolum  forlisslma  inana  saipe- 
rsTit. 

Psal.  xTn,  c  Bili|[am  te»  Domine.  In  finem^puero 
Doniini  DaTidt  quae  locoins  est  Domino  Tcrba  caii- 
dci  bi^us»  die  qua  eripuK  eup  Dominus  de  mantt 
inimicoram  ^us,  ei  de  mano  Saiil»  el  dixit.  »  In 
finem»inquit,  referenda  sunt,  scilicetpuero  Domioi 
David.  Hic  aalom  est,  de  qiio  dicitur  Isaiac  ix  : 
c  ParTulus  naltts  est  nobts.  >  Yerba  caolici  bnjus, 
c  quae  ipse  DaTid  locolus  est  Domino  ;  a  sed  qoo 
tempore  ?  in  die  qua  eripuit  eum  Dominus  de  manu 
inimicorum  ejus,  id  est  de  potestate  Jodaeonmi,  c  e( 


Torbis  Cbusi  fiiii  Jemioi.  Finem  semper  ad  Chr  sium  G  ^  c    i      o    i 

iniA»Hii   -*j«.^^«™-    .     -tT         ]:  **  de  manu  Saul.  »  Saul  avMUfu  rH  imMrtm  r#- 

Inlendit,  sed  modo  passionem  lUius,  modo  resurre- 


ctiooemdeslgoat ;  cum  psaiwus  dicitur  DaTid|Cbri- 
slD  apprapriaiur,  Cbosi  tUentium  ioterpretatur  ; 
iemiui^  d^fiiiru.  Sont  autem  Chusi,  quicunque  ori 
suo  cuslodtam  ponuot,  qul  inutilia  et  oiiosa  Terba 
noo  fundoot :  qui  enim  custodit  Unguam  suam»  cu- 
stpditanimam  suam,  Hi  autem  sunt  fllii  Jemini, 
sun^  fiUi  de^tr^s»  psal.  cxvii ;  i  Dexiera  Domiiii 
fecii  Tirtutem.  i  tiio  jgitur  psalmus  pro  perfe- 
cvisetaperfectis  camtur«  qui  non  solum  facere, 
irerttm  etiam  dicere»  male  noii  noverunt»  quoram 
consilium  uiile»  quoram  fldes  est  firmissima. 

Psal.  Tiii.  c  pomioc.  Domlnus  nosien  In  finem, 
pro  torcularibus.  i  In  hoc  auiem  Tcrbo,  et  torcu- 


^iiitm  interpreuiur  ;  sub  oujus  nomtiie  ctinbeltts 
inielligitur,  cigus  regnum  lerroBum  esi,  iroe  ter?e« 
caro  et  sanguis»  qufe  regnum  Dei  noii  posside- 
bunt,  qui  a  pluribus  appetitus  sequttttr,qul  GhrtsiunB. 
Dominum  usquead  cracem  dolis  ei  insidiis  persecttti 
sunt. 

Psal.  XXI.  c  Deus  Deus  meus,  respioe  in  me.  » ln 
finem,  pro  assumptione  matutina,  quod  Uetmlee» 
pro  cervo  matutino  dicitnr  (Jfortf.  xti).  Assumplia 
matutina,  resorrectio  Ihit,  qom  Tadile  mane  ana 
Sabbatorum  facta  est,  qua  Ghrlstiffi  Immorialitaieai 
assumpslt.  Idem  Ipse,  ef  eenrus  maiulinos  dieilur, 
quia  quosdam  saltus  maximus  dedit  de  ccslo  in 


kria.elle«.ubin«ilntdligiposse,etlegiVu«idam»^i^^^^^^  '"  pnesepe,  de  pra»epi   in 

^^u^nt.^.  ^.-.-L\^.u.,  *«ZL  =.....      «^cem.  de  crace  in  sepulcrom,  de  sepalcro  iii 


esl,  III  UwcttlaMS  doctores,  torcuiarla  Tero  Ecele^ 
siam  dlcamus.  in  hoe  aotem  psabno  de  EcclesiaB 
docieribos  iocutio  fit ,  qui  Infinies  et  lactentes 
appeUantttr, 

Psfll.  IX.  c  Gonfiiebor  tlbi,  Doroine.  in  flnem , 
pro  filti  ooeuHis.  >  Occulu  Filil  Dei  Antichristi 
ttdTentum  etdiem  Judloll  hiielligimus,  quem  a  di^ 
selpulis  liiterrogatus,  aperire  noluiu  Sunt  igiutr  ista 
ocbulUi  si  qiiidem  nec  aposloiis  manifesia  fuerant. 
Del  namqtto  Fiiius,  qiil  easlera  aperait  omnla,istum 
diem  oceoltum  esse  voliiit. 

Psal.  XI.  i  SalTum  ine  fac,  Domlne.  In  flnem,  pro 
octaTa.  I  Ifoc  aulem  soperius  dictum  est,  quod  dies 


infernuro  «  Inde  ad  Pairero  reiueavil  (Gre§*  pap. 
bom.  29). 

Psal.  xxiii.  i  Domini  est  terra.  i  Prima  Sabbav. 
Priina  namque  Sabbati  dies  Dominicus  accipiiar, 
quo  Cbrlsto  Domino  a  mortuis  resurgente  ,  ab 
apostolfs  et  angelis  et  bominibus  pro  triumplio 
et  vicioria  canitur.  Domiitl  esi  terra,  res«rresii 
Dominus,  vlclus  est  intmicus,  regnat  Conditor  ei 
Saivaior. 

Psal.  XXVI.  c  Dominus  iUumhiatio  mea.  Psalmus 
David,  priusquam  Kniretur.  >  IIIc  psalinus  io  fiitCHi, 
in  titulo  non  babel,  quia  de  primo  David  inleUigitar, 
quem  ipse  David  ad  I>ei  laodcm  cecinit  fn  mentc 


iUe  EXPOSITIOIN 

Imbeits  quaUs  (sssel  prluaquam  liniretur.  £rat  enim  a 
fr;iirmn  suorum  miniuius,  oviunique  pastor.  Yidens 
er^  bose  a  Saulo  ca^terisque  perscoutum  iuimicis, 
aii  ;  «Aquo  trepitlijibo?  queni  liniebo»  cuin  D<»minus 
ujibi  prolfsctor  sit,  et  iiluoiinatio,  qui  mc  de  post 
folantesaocepil? » 

Psai.  xx^au  <  Afforle  Domino.  \a  cojisuminatione 

l^eniaquU, »  Iste,  iuquit»  psalmus  in  laberuacuU 
consuinmaiiohe  r^^rerendus  est.  Tabernaculum  isiud 
sancta  Ecdesia  inielligilur «  cujus  Cbristus  e^t 
fuadameniuroiqui  eani  in  soipso  beatificavit,quaiulo 
arca  ik  Pbilistbinorum  captivitate  rcducla  esl,  id 
est  ipsaEcclesia  depotestate  diaboli.  Sed  quiavesuni  . 
ncriflcium  extra  Ecclesiaiu  non  fii.ideo  ea  consum- 
maia  dicitur  :  <  Afferie  Doniino.  9 

Psal.  XXIX.  <  Exaltabo  le,  Domiue^  Psalmus  can-  B 
lici,  in  dedicaiiooe  domusDavidi  1  CbristusEcclesia, 
Yel    caro  assumpta.   Hanc  auiem    ipse  dedicavit 
copilnuavitque,  quando  conciso  saccc  betitiae  cir- 
cunidatus  esi, 

PsaL  XXX.  <  In  te,  Doniine»  speravi.  In  exstasi.  > 
Uic  auteiu  psaltnus  de  passioiie  loqurtuf,  ideo  in 
exsiasl  tltolatur,  qiioil  inentis  excessum  signiflcat. 
Unde  et  sequitur :  <  Ego  dixi  In  cxcessu  meniis 
mex. » 

Psa|.  XXXI.  <  Beail  quorum  remissae  sunt  inlqui- 
tales,  Inlelicctus  David.  >  Davld»  ut  Jam  saepe  dixi- 
mus,  Cbristus  est,  cujus  intellectus  in  boc  psalino 
scribitur.  Quicunque  igitut  tion  ex  suis  meriiis, 
sed  ex  flde,  el  misericordia,  peccatoruinque  coiifes- 
slone  se  salvarl  intetligit,  suum  intellectum  non  ^ 
bunjanuin,  sed  divinum  esse  cognoscat ,  ejusqiie 
qui  in  boc  psalmo  dicil :  <  lotetlectum  dabo  libi,  et 
indtniam  te.  > 

Psal.  xxxiH.  <  Benedicam  Dominum  in  omni  tem* 
pore.  Psalmiis  David,  cum  Imroutavit  ▼ultum  suum 
coi-am  Abimelech.et  dimisit  eum  et  abllt.  >  Abiiiie- 
leeb,  regnum  pairis  interpretatur ;  Judaea  vero  et 
Jeraaaiem  illius  aAtiqnitus  regnum  foit«  qul  omniun 
Paieret  Domlinrs  esi.  Ibi  auiem  Cbristus  vuHum 
suum  mnfavii,  servilem  snscipiens  formani,  sive 
quia  in  passione  sine  speeie  et  decore,  mortuusque 
appartiit.  <  Et  dimisit  euin  el  abiit.  >  —  <  l(f  rum,  in* 
<iuit  Douittrus,  relinquo  mundum  et  vado  td  Patrem 
(ioaii.  x\i).  >  l^ 

Psalm.  XXXV.  <  Dlxit  injustus.  In  flnem,  poero 
Domim  ip9i  Davld.  >  De  iHo»  InqoU,  piiero  Domini 
David  rsta  itttelligttntor,qttl  de  virgtnali  utero  natcs, 
etbomines,  et  )umenta  salvavit.  Vel,  <  in  flnem, 
servo  Dominl  ipil  David,  >  qula  oum  ia  forma  Dei 
esset,  formaih  servi  accepit. 

Psal.  xxxvff .  <  Domine,  ne  In  Airore  «no.  Psaimus 
David,  in  rememoratimie  dlel  Sabbati.  >  Sabbatum 
requiii  interpretatuK  Hunc  igilvr  psaiinum  cantant 
quiconque  illius  reqoiei,  IIUus  pacis,  illius  felieHails 
quara  in  paradiso  aniisimus  recordantur,  setnperque 
Dei  misericordiam  postulant,  ut  bac  Vita  fihrta  sab- 
batjsmum  invenianc. 

Psal.  xxxviii.  <  Dlxf :  Cuslodiam  vias  meas.  In 


PSALMOS.  iWa. 

Uiiem,  pro  iditbuu  caaticum  D^vid.  >  IIo<;  cajiticuiii 
David  in  fioeoi  referendum  est,  Id  est  ia  Ecclesiam,.. 
in  ttltitnam  aetaiem  Cor.  x  :  <  Nos  euiin  surous,  in- 
quit  Apostolus,  in  quos  fines  saDculqrum,dcvenerunt.> 
Iditbun  traMilieM  eos  inlerpretatur.  Hi  autemsunt 
viri  perfecti,  qui  csteios  vlrlute  et  sanctitate  trans- 
ceudunt,  qui^ue  in  coslis  tbezaurizanles'  dicunt : 
<  Ei  nunc  qux  est  exspectatio  mea?  noniie  Donii- 
nus,  ei  subsiantia  mea  apud  le  est  ?  > 

Psal.  xLi.\  Quemadmodum  desiderat  cervus  ad 
fontes  aiquarum.  In  (inem,  intellecius  filiis  Core.  > 
Cure  quippe  decalvatio  dicitur.  Cbnslus  autem  in 
moDte  Calvariae  cruciiixus  fuit:  hie  igltur  intellectus 
flUis  Core  attribuendus  est,  id  est  filiis  Chrlsli,  qul 
cos  in  Calvariae  loco  genuit,  el  redemil.  De  bis  ergo 
inlelligltur  ;  <  Quoniam  transibuiil  in  locum  taber- 
naculi  adniirabilis  usque  ad  douiuin  Dei,  in  voce 
eKSultatiouis  et  coiifessionis.  > 

Psal.  XLUi.  <  Deus,  aurlbus  nostris  audiviinus. 
In  fiiiem,  pro  filiis  Core  ad  Intelleciuni.  >  Non 
vobis,  inquil,  qui  iittcraiu  sectaiiiini,  sed  Cbristl 
flliis  ad  ifitelligentiam,  spiriiualiter  liic  psalmns 
componitur.  Opera  enim  ,  quae  in  diebus  anii- 
quis  Dominus  operatus  est,  in  fignra  iills  conligisse, 
sibi  autem  ad  correciionein  scrlpU  esse  non  dubi- 
talur. 

Psai.  xLiv.  <  Eructavit  cor  meom  verbum  bit> 
nuin.  In  flnero,  pro  aiiis  filiis  Core,  qui  commu- 
labuntur  ad  intellectuin,  canticum  pro  dilecto.  >. 
Hoc  auiem  canticum  pro  eo  et  de  eo  dilectd 
cantatur,  de  quo  scriptum  est.  Mallb.  iii :  <  Hic 
est  Filius  dilectus,  in  quo  mibi  complacui.  >  Sic 
aiiteni  est  pro  Ei-clesia,  qiiae  suntn  populum  suiqne 
patris  doinum  obtila,  ad  fldem  et  iniellecium  com- 
uiulata  est. 

Psal.  xLv.  I  Deus,  nostriim  reriigium.  In  fineni, 
filiis  Core  prc  arcanis.  >Vereutiqiie  proaicanis, 
quia  Christi  nativitatis  coiiiinet  mysteriutn.  Undc 
et  <  Dominus  virtuium  nobiscum  *>  hic  dicitnr,  14 
est  Emniaiiuel,  qui  twbiicum  Dominus  iiiterprela- 
tur.  Hie  autein  psalinus  flliis  Core  ad^prxdicuiiduin 
datur. 

Psal.  XLVi.  <  Oinnes  gentes,  plaudile  manibus.' 
Pro  filils  Core,  >  id  est  apostolis,  <Ie  quibus  dici- 
tur  :  <  Principes  popiiloniin  congregati  sunl  cum  Dco 
Abraham.  > 

Psal.  XLvii.  <  Magniis  Doiniiius.  Psalmus  canlicf 
filiis  Core  secunda  Sabbat^  >  Prima  S6bbati  resur» 
rexit  Dominus;  seconda  vero  S.ibbhti,  filils  Core,  iif 
est  sancti  aposioli  jamcdiifi>rlati^:t  de  resurrectione 
creduli,  dixerunt :  <  Magnus  Dominos  el  laudabilis 
nimis.  > 

Psul.  XLViii.  <  AHditebaec,  mnnes  gcntcs.  in  flncin, 
flliis  Core.  >  Subaudllur,  creditc,  et  bbcdiie. 

Psat.  xLix:  <  Deus  deoruin  Domlnus.  Psalmus 
Asapb,  >  qui  congregatio  vel  synngoga  iiiierpretntnr. 
Uic  autem  psalaius  dicit :  <  Congregate  illi  sanctos 
ejus.  >  Vides  igitur  qtionlarn  Asapb  suum  oflictum 
complct. 


im 


s.  miiNOMis  episa)n  sigmknsis 


iMi 


tiaiioiie  saseepisse,  tii«l  mnlodkciioneiD  el  tnaledi- A  <l«i<H[uul  ▼eliui;  AiimImiI  uneliiiM  «lu iiu  iifer 


€ei)dl  fioteeuiem  (1998).  Sic  oultn  SioiOiiiaci  omnet 
ordlnanlvr,  sicat  ipso  Simon  ordinatus  eeC»  cui  in 
ipsa  ordinailone  beatus  Peirus  alt :  c  Peeama  lua 
tecnm  sii  io  perdiiionem»  quia  exiaiiroasii  donum 
Oei  peconla  possiileri  :  Nun  enim  esi  iibi  pars  oequo 
eors  in  strmone  isU>  (Aeu  viii,  20). » 

Suni  igiiur  Stmoiiiaci,  qui  donum  Dei,  id  est 
fniitam  Spiriftiis  sancii,  eiiiere  coniendani  :  sive 
enfin  enrnni,  sive  non  emani,  si  ianium  pecuiiiam  ol» 
tnrani  ei  aliqnld  pro  hae  graila  dare  promittanl,  Si- 
monlaci  suni.  Nam  neque  ipse  Slmon  aliquid  emit  z 
non  enim  ruii,  qoi  venderet;  sed  tamen  quia  emere 
voloii»  maledicius  est;  qoam  utique  malediciioncm 
oiiinibus  sois  discipalis  baModlUriam  reliqoit.  Ab  boc 


capiu  eoruro»  Simon  iamen  Pelnis  non  inotai  se»- 
teiiiiam  ;  quia  non  ignorai  quid  sibi  aiiulerini :  iili 
benocMeuniy  iste  maledicli;  decipiiiniur  ilU,  blc  au-  . 
lem  dccipi  non  poiesi.  PuUnt  iili  eos  esse  caibo-  [ 
licos,  puiani  canonice  elecios,  ac  per  hoc  ets  bene* 
dicuni :  si  eiiim  eos  cognovissent,  ipsi  qiioqnc  cum 
apostolo  diiisseni :  c  Pecunia  tua  iecum  sii  iu  pfir^ 
dilionem.  »  Meriio  igiiur  eorura  bcQediciio  in  male> 
diciionem  convertilur ;  quia  non  ad  labia,  sed  ad 
cor  respicii  Dcus.  Hoc  enim  timebal  Jacob,  cum  a 
matre  ad  palrem  iniiiereiur  ul  ei  nesdus  beneJi- 
cerei,  ait :  t  Nosti,  quod  Traicr  meos  £sau  liomo 
pilosus  sit,  et  ego  ietiis.  Si  aiirecuverit  nie  paier 
meits  ci  senserit,  timeo  ne  puiei  me  sibi  voluisse 


aiilem  Siinone  Simonlaci  dicuiiiur,  quicunque  in  ^  iiiudcrc,  ei  inducai  super  me  maiedicilonem  pro 

hoc  faclo  hniuntur.  Hic  enim  Simon  baptizaius 

n  Pbiltppo  adbaBreboi  el.  Qni  cum  vlJisset  ab.apo- 

otolie  -multas  virftuU)s  ei  mlracula  aeri  per  maiius 

impositionem,  obiulit  eis  pecuniam,  dicens :  c  DaU 

VOB  banc  poiosiaiem  mlbl,  uicuicunque  manum  im-> 

posuero,  aeripiai  Spiriiom  sjnciuni  (Ibid.,  i9).  » 

Col,  «i  niodo  superiub  dixiinus,  beaius  Peirus  aii : 

c   Fecunia  lua    iecum  sii   in  perditioiiem ;  quia 

615^x>*<in(>sil  dontim  Dei  pecunia  possideri.Non 

esi  euiin  libi  neque  pars,  neqiie  sors  in  sermoue 

isto.:»  Hxcest  igiiur  ordinatlo  Simonis.  Sicordi- 

nantor  Simonlacl,  qulpecvnbm  offerunt.  Quare? 

Qnia  eiistiuiant  domim  Dei  peconla  possideri.  Sed 

quam  lienedlciionein  sosclpiunt  t  Dicai  beatus  Pe* 

Ints,  cttjas  voK  efficacissima  esi,  cujus  makMliciio 

Interiora  penetrai :  c  Pecunia,  iiiquii,  tua  tecum  sii  in 

pemliiionem.  »  Hasc  benediciio  daior  cis;  bsc  ora« 

tlo  eornm  nefandis  capiiibtts.  imprecaiur  :  sic  beno* 

dlcantur,  sic  coiisecraniur,  sic  ordiiianiur  (iOOO). 

Sutini  enini  ul  pecnniam  offeruui,  culque  offcrant, 

adesi  aposioius  eorum  consecraior.  Nam  eisi  a  ca* 

Ibolicis  sacreniur  qiiscopis  quod  quidem  sacpe  con- 

tlngit),  adesi  iamen  apostohas  inier  eos  :  dicani  ilii 

ad  episcopatus  pro  confirmafione  eleciioiils  ceru 
auri  quaniiias  expctcbaiur.  Monci  auiem  jain  a 
coiisliiiiiione  50  iuter  caiiones  aposiolicos  sub  poena 
deposirioiiiii  fuisse  damiiatam,  Iteiiique  ex  canoiie  2 
concilii  Ctialcedoneiisls.  Yid.  De  coiicord.  sacerd.  et 
iinperii  lib.  viii,  cap.  13,  coluui.  ii59. 


C 


beiiediclione  {Gcn.  xxvii,  II).  »  Sed  noo  erat  ei 
iiinenduin,  quia  a  iiiatre  mittcbatur.  Isli  auiem  non 
miliuntur  a  maire»  isti  non  mittuntur  ab  Ecclesia, 
qui  Isaac  illuduut,  qui  episcopos  decipiunt,  qui  Tur- 
lim  ci  per  iatrocinium  patris  benediciioiieui  subri- 
pcre  vulunt.  Unde  (ei  non  Imraerito)  inducilur  super 
eos  uialedictio  pro  bencdictione.  lili  enim  soli  uiiu 
tuniur  a  maire,  illi  mitiuniur  ab  Ecciesia»  qui  non 
per  pecuniam,  non  pcr  aiiquam  promissionem,  noa 
per  sacularem  potestaiem,  sed  sola  deri  ei  populi 
eleciione  (2001)»  ei  ipsa  pura  et  sioe  pravitate,  mii- 
tuntur  ad  paires,  miituniur  ad  episcopos  ut  ab  eis 
benedicantur  et  coosecrentur. 

Diximus  igitur  de  coosecrationc  Simouiacorum, 
quomodo  ordinautnr»  quomodo  consecranior,  qi:o- 
modo  apdsiolus  Pcinis  eis  maledicit,  quomoJo  epi- 
scoporuin  bcnediciio  in  maledictioiiem  e  s  converta' 
iur.  Sic  igiiur  ordinati,  sic  consecraii,  sic  mniedicti, 
sic  lucro  infccti  ad  sibi  commissas  Ccclesias  vc- 
niuni :  ubl,  si  tamen  manifeste  tales  sini,  prxier 
baptismum  ei  sana  consilia,  quai  ipsi  quoqne  saepe 
danl,quidquid agunl,  vunuinci  inutile  cs( (SOOS).  Uxc 
autrm  qualiter   Intelligantur  ,   :  inod^i   disse;eauus> 

(^l)  Id  est  apprubaiione,  Unquam  teetifflonio 
moruin,  non  propi  ie  dicta  eieciione. 

(200%)  Sacranienta  a  Sliiioniacis  facu  et  collaU, 
rau  quidcin  babentur,  sed  effeciu  graiias  prorsas 
careni,  nisi  ea  rccipientes  ad  iniiiisiruin  Siinonia- 
cuin   iguoranter,  bonaque  ilde  accessissenL  Quaui- 


(1999)  Hic  babeiida  cst   raiio  leniporls,  quo  S.  d  vis  plures  ex  tbcologls  banc  sentouilam  tueauUr, 

^  •*""'  — *■"•-•-  '"'-    •-•   -      -  ^»^  -      nou  desunl  Umen  quidain  alii  de  ecciesiasticis do- 

cirinis  optinie  mcrili»  qul  juxU  concllioruia  dcfiui- 
iiones,  et  decreu  poniillcum  docent  Sirooniacas  or- 
dlnationes  irritas  ac  nulias  prorsus  esse ;  ionixi  prs- 
cipue  canoii.  i  coocii.  Kom.  v  sub  pontif.  Givg, 
\ll,  an.  i078.  Morinus  ceru  De  sacris  ordinatio<ii- 
bus  p.  5,  exercil.  5,  cab.  9,  p.  83,  banc  admiuit  ia 
Ecclesia  polestatein,  aliquas  in  sacramcntis  conl- 
ciendis  ponendi  conditiones ;  quas  si  desiui»  inateria 
eorum  iuepta  reddatur  ei  ad  cffeeuim  inefficax.  lu 
CQiicilium  Trideniinuro  matrimooia  claudesiina  pro- 
bibuii  non  solum,  sed  nulia  atque  Irriu  dedaravlL 
Eodem  ergo  modo,  lnqoiwit»  poioii  Ecclesia  inordi- 
natione  personas  Siniouiaca  labe  infecUs  ab  ordi- 
nibus  excludere,  ei  incapaces  ordinationiun  deoer» 
nere;  ila  ui  uihil  ab  eis  reclpiani,  nisi  dlvinani,  ut 
ali  S.  Bruiio,  malediciionem.  <  Quxdam,  ati  Uoii- 
ous,  sunt  ccclesiasiic»  instiiuiioiiis,  qus  licite  iiiu- 
Uri  possiotyCt  pro  teniporuin,  ei  regiuuum  varietais 


Bruno  uaHS  scripsii;  neuipe  illis  diel)us,  quibus 
Simoniaca  pesiis  laie  per  Ecclcsiain  sacroruin  ini- 
nisiros  bdkCsciebai.  Ad  eos  ilaque  deterrendos  adeo 
ejus  pravitaiis  vim  efferre  studuit,  ui  Simoiiiace 
collatos  ordlnes»  irrltos,  nullos  et  sola  malediciione 
plenos  dixerit.  Veruin  Ecclesise  docirina  esi ,  ordi- 
natlones  a  Simoniacls  cpiscopis  factas,  vef  Sinio- 
niace  recepUs  validas  quidcin  esse,  sed  illicius; 
pruindeque  ordinaiores  ei  ordiiiaios  subjici  poenis 
stispensioiiis,  exconiuiunlcaiionls,  privutionis  bene- 
fliiurum  atqne  irregulariiaiis  a  concihis  sUiuiis. 
.\id.  Berar.  De  Sim.,  dissert.,  u.  1.  c.  i,  ei  in  ca- 
Don.  Gralianl.;  Concina  De  Slm«,  diss.  2,  c.  3; 
Yenespen.  iit.  2,  lit.  3  De  Sim. ;  Lazzarius  in  com* 
-,  ment.  Brunouis  super  cap.  x  Joan.,  p.  459. 
*  (2000)  De  defeciu  gralix  sanctilicantis  bsDCSunt 
iHteUigeiida,  noii  de  Uefcctu  cbaracterls  ordiiiis,  qui 
etiaiu  in  peccatore  iinpriiiiilur  ad  oiHJoreinsui  daiu- 
•uaiioucuij.si  nou  resipiscilurt 


HIS  RESr.  m  STATU  £CGLEShE. 

Bapiismus  namque  ft  qitocitnqae  delur,  bonvt  eil;  A  fiiiiftent  ei  «rdel.  »  Si 


quia  non  in  ilde  dantis,  sed  in  snsctpientivin  ilde 
cODsistil»  Ubi  aulem  fides  calliolict  non  estt  ibi 
baptismus  non  operatur.  Unde  et  qui  exlra  Ecde- 
siam  baptizatiir,  non  solviiur  a  pcccaiis.  Nusquam 
eniin,  nisi  iii  Ecciesia  fit  remissio  peccatorunr,  sie 
tanien,  si  corpore  quoque  et  conversaiioiie  ad  eam 
redeat,  a  qua  mente  non  reeessersl ;  slioqntii  si 
ettra  Ecclesiam  baptizatur  et  extra  maneat,  G16 
et  cum  bapiizatur»  redeuiidl  voimiiaiem  non  habeat) 
liulc  tali  boroiui  nec  ad  momefitum  quidem  fit  reinii»T 
sio  peccaiorum.  Sedqoid  mirum  T  Gtiin  illi  quoque^ 
qui  Intus  baplizaolur  (qui  etiam  absque  dubio  a 
peccatis  omuiims  emundantur)  si  inde  exeant,  et 
priusqoam  moriantur,  ad  euin  non  redeant,  pereanl 
In  «femom.  Hoc  auiem  significavit  illa  arca,  in  qiia 
kitus  posila,  salvata  sunl  omnia,  extra  vero  inventa, 
perierunt  omnia.  Audi  etiain  quid  Domlnus  dicat : 
c  Ego  sum  vitiSy  et  vos  palmites :  qui  manet  in  me, 
et  ego  in  co,  hic  fert  fruclum  muUum  :  si  quis  in  me 
non  manserit,  milletur  foras  sicut  palmes,  et  are* 
scet,  et  coliigent  cum,  et  in  ignem  mittcni,  et  ardel 
(Joan,  xy,  5).  »  $i  ergo  Ghristus  Titis  est,  palmitcs 
vero  Gbrisiiani :  slcut  palmites  vivere  non  possunty 
si  separentur  a  vite;  ila  neque  Chrisllani  si  separen- 
tur  a  corpore  Ghristi.  Corpus  Ghristi  Ecclesia  est : 
qiti  ergo  non  vult  scparari  a  Ghristo,  maneatin 
corporeChristi,  ut  possit  esse  mcmbnim  Ghristi»  Si 
cnim  non  manserit  in  corpore  Gln^isii,  si  non  man- 


iUeperiiqui  aliquaiido 


In  Ghrislo  fuil«  ssd  hseo  non  manet,  quomodo  ili^ 
non  perealy  fu  nnnquam  in  eo  luil,  nec  m  eo  man^ 
sil?0«ienimextra  Ecclesiam  baptizatur,  nisiprtus* 
fKim  de  hac  viia  exeat,  Ecdesi»  societMr,  hicJiiiii» 
qifam  fult,  vel  erit  in  Ghristo;  quia  nunqoamfult/ 
vel  erit  in  corpore  Ghrisii  (2005).  Meuibrum  namr 
que  Cbristi  non  est,  nisi  io  corpore  Chrisii.  Si  enim 
separetur  a  eorpore  Cbrlsti,  non  est  membrnoi 
Ghrisli.  Gorpus  autem  Ghristi  extra  Ecclesiam  Aoa 
est,  alioquiii  ipsa  Ecclesia  essei  extra  seipsam  (sl 
quiilem  ipsa  Ec<;lesia  est  corpus  Ghrisii);  quod  esl 
ioconveniens.  Baplismus  igitur  extra  EkM^lesiam  darl 
potest,  prodesse  autem  non  polesu  fiapiismus  enim» 
qui  eitra  Ecclesiam  dalur,  formam  quidem  sacrar 
^  menii  iiabel,  viriuiem  autem  sacranieoli  non  habei. 
Formaiu  quidem  liabet,  quia  fit  in  nomiiie  Patris> 
et  Filii»  et  Spiritus  saiicti.  Virtuiem  aulem  non  li*- 
l>et,  quia  remissionem  peccaiorum  non  operatur 
(4004).  . 

Quare  ergo  non  rebaptixantur,  qui  ab  fasreticls 
veniunt  ?  Vis. audiro  quare ?  (iuia  formam  bapiisnW 
baiienl,  id  est,  quia  jam  ad  invocationem  TriniUtif 
ex  aqiia.regeneraii  sunt.  lleslat  nuiic  ut  el  Spiritu 
sanao  regenerentur,  qui  operetur  in  eis  remissio^ 
nem  peccatomin,  quod  illa  forma  visibjlis  dare  ooh 
potuit :  c  Km  eniin  quis  renalus  fuerit.ex  aqu»  el 
Spiritu  sancto,  n^  intrabit  iu  regnum  Bei  (Joen. 
lUy  5). . »  Utrumque  ibi  noQessarium  esi,  et  (orma 


serit  in  Ecclcsi»  uniiatc,  c  miitctur  foras,  sicul  Q  Mcramenii,.el  virtus  .sacramenii.  Utrumque  ueccs* 


palnies»  cl  arescei.i  Et  quld  ampliits  ?  <  Et  colligeni 
enm  maligni  splritus.»  Illis  enim  lraditur,qul  ab  Ec« 
desia  separatur.  Scd  quid  illi  facient  ?  c  Ei  in  ignem 
millont.  >  Ad  quid  ?  c  Ut  ardcat.  >  Ycrba  Ghristi 
snnl,  alios  canoues  non  quxramus. 

Maniibstum  cst  itaquc  quod  ab  Ecclesia  divisus, 
ncnio  saivabiiur,  sive  in  ea,  sive  extraeam  bapti- 
zains  fuerit.  Undc  lioc?  Dicat  iterum  ipseLDominus: 
c  Si  quis  in  mc  non  manse.iit,  mltlelur  foras  slcni 
IKilmcs,  et  arescel,  et  coiligecl  eum,  et  inignem 

alitcr  alquc  alitcr  obscrvari,  tanti  tanien  sunl  mo- 
menti,  quandiu  ab  Ecclesia  revocata,  aut  abrogala 
non  sunl,  ut  eornm  omissio  ordinaiionem  non  modo 
ittfionesiam  ct  illicitam,  sed  etiani  irritam  et  nullain 
oinnique  eifectu  et  gralia  cassam  reddat.  llla  autcm 
dmnia  ejusmodi  coiidilioncs  sunt,  materlam  sacra- 
raenti  sic  afficientes  et  deternunahies,  ut  earom  de- 
fectu  materia  reddalur  ordinationi  inepia.  Illx  autein 
lam  spectare  possuhtordinantein  quam  ordinandum. 
Ecclesia  eniiu,  meojodicio,  definire  potest  quibus 
conditionibus.  ordinans  episcopus  auctoritate  sua 
vi\  debeat,  quibusve  cum  donis  et  qualihus  ordinan- 
dos  s^e  ordinanti  sistere,  ut  valide  et  clficieiiter  or- 
'diiiationem  A  eo  recipial;  ita  ul  si  ordinans  aul 
drdinandus  definiiioneni  hanc  neglexerint  contraquo 
egerint,'  actio  sit  niilla  et  irriia,  atqiie  ul  eOeclus 
proflneantnr  itecanda.  idem  de  lioc  sacramento  ana- 
Ibgice  dicenduni  quod  de  mairimonio  et  poeniienlia, 
quorum  materias  videinus  Ecclesiam  sa^pe  snb  in- 
terroinatioue  irriti  sacramenti  resirinxisse,  dilatas- 
se«  vario  tem|>ore,  variis  modis  determinasse.  > 
Ibrino  conscntit  Berardi  in  correcl.  Gralian.«  i  p.. 
c.  SS;  Dttpinius  in  defensionc  Brunouis  .\stensis>  et 


sarium  esi,  et  aqua«  ei  Spirms  :  nam  neqiie  aqua 
slno  Spiritu,  ncque  Spiriius  slne  aqoa  solvit  hoini- 
nem  a  peccatis»;Forma  sacramenti  et  inlus  el  exira 
darl  polest;  virtusaiiiein  sacramenii  tionnisi  intra 
Eeclesiam  datui; .  (2005).  Unde  SS.  Rimiaiu  ponti- 
fices,  Spiritu  Deipieiil,  admirabiii  providentia con- 
stiluerunl,  at  hi  qnitab  bjei^eiiois  veniiint,  qiionh^m 
formam .  bapiismi  habent,  non  rebaptiizentur;  quin 
vero  virlulem  biijus  sacramenti  non  habenl,  ad  iik 
vocitionem  sancti  Spiritus»  qui  ab  bdereiicis  dari 

nuperrime  erudiius  Bergomensis  Jo«  Bapt.  Loca- 
teiii  Zucchala  in  op.De  potestaie  prcsliyteroruni  in 
adminis.  sac.  poeniu,  p.  224,  edit.  Bergomi  1787  lu 
8.  Uasc  aniein  dicia  sinl,  non  ut  recedamus  a  seii- 
D  tentia,  quain  paulo  aiite  adamaviinus,  sed  ut  S.  Bru« 
nonis  opinionem  exousemus. 

(2003)  Quoinodo  intenjgendus  sit  hic  Brunoiils 
locus  infra  explicabitur.  Non  eniin  de  parvulis  ba- 
plizalisvel  intra,  vel  exira  Ecclesiain  accipi  poiesi ; 
scd  de  adultis  (de  quibus  loiiui  se  S.  Bruiio  supe- 
riori  {  declaravit},  qui  si  absque  necessaria  dispo: 
sitione  baptismum  suscipiunt,  corpori  quidem  Ghrf- 
sii  per  characterem  sacrameiiti  Muiunlur,  non  auteni 
elTectum  gratise  consequuntur. 

(2004)  S.  Brunonis  mens  liie  quoque.est  aperien- 
da.  Ex  superius  diciis  satis  consuit,  euni  de  adulib- 
rum  baptismaie  ioqui,  in  quibus  asserit  sacramen- 
tnni  viriutem  non  habere,.id  esl  gratiam  sanctiA- 
caiionis  illos  minime  consequi,  quotles  sunt  ab  *Ec- 
clesia  sejuncti,  ejusque  niembra  fieri  per  fidem  et 
pcenitentiam  negligunt. 

(2005)  Extra  Ecclesiam  rile  coHatus  parvuli^  ba* 
pvLanus^s  rcgcMer;»tpd  vii^im  sicrnam.  SIcu^  eilam 


\\V!  S.  bhtJNONlS  trrSCOPl  SIGNlfcNSlS 

t)5tt  fOteiit,  p^  iDdhus  SmposUfoncm,  sacrosnnclo  A     Q"0t1   vcro    qtnedam 


chriMnrusconOfmehtirr  (^2666).  Quaeris  rorlasse  au'* 
tRlofffuieiii  ?  Dabilof  Ifbi ;  et  hoc  quldem  necessariam 
est ,  qifoniam  m  bac  senteniia  non  omneseoncordaro 
Ttdemor ;  iriMitet,  ut  (|uta  ab  bxiisticis  veniunt,  re- 
iMipinElirl<fStt1em  non  debeani,  sucro  aulcm  cbrisniate 
contrmariitenim  debeant ;  pnesertim  cum  beatus  Au- 
gt»lhNts*dleat,  817  quod  t  nuf li  sacramenlo  injurin 
ftieteiHla  sli ;  >  in  qua  re  multum  ab  aliis  disseiitire 
videltirrQuidesleniininjuria  sacramenti,  nisi  sacra- 
meoiiTtittfraiio?  Qood  auiem  qiixdam  sacramenu 
reitefaMttr,  et  eiemplo  nbuiidamnset  auctoritatibus : 
i|asedcm  9iif leiii  dixi ;  quia  bapiistni  et  sacrorum  or- 
diniNn^neiterftiionem  deri  non  licet ;  unde  et  in  con* 
ciilisAfiicsiiislegitor  :  <Non  llcet  fieri  rebaptizatio- 


vcro  qtnedam  a^rdmenlii  reilerari  li- 
ceat  (^OS),  et  frequens  usus  Ecciesi»,  ei  xii«3ni 
bcatl  Gregorii  exomplom  apertisiiliDe  msiiifeslat. 
Quotidie  namqoe  eccleslarom  consecrsitones,  non 
solum  pro  neciessiisie^  verum  etism  pro  episeoporufn  ^ 
Vofuntal^  reilerari  videmus.  Ollde  et  qiiidem  cano^ 
nes  de  eccleslis  pRPCipiiint,  ut  sl  altare  raouiffl  Iberii, 
denuo  consecretar.  Bestits  quoque  Gnsgoifos«  sieoc 
ipse  teslatur,  consecravit  Romseqoamtlam  eedesiain 
in  Snburra,  quoniam  longo  leropore  ab  Ariants  pos> 
sessa  fuerai  :  ciijus  consccratio ,  tel  reiteraiiio  % 
qnantum  Deo  accepta  fiieHt,  virtotes  et  mincul^ 
ostendont^  qu»  ipsis  diebus,  qoibos  oonsecrata  rae- 
rat^  ibidem  Dominos  operatos  est.  Quemoilo  ei^ 
terum  est,  qood  nullo  saeramento  injoria  faeienda 


nemet^ptscopomm  translati0nes.iAtveroinconci- Bsit?  Simililer  autem,  quod  chrlsmalis  consignaUo 


lio  NiaflBno  pnteipitor  de  Paolianlstls  ut  ad  Ecclesiam 
Tenianies  iierum  baptlzentor ,  qoia  ui  Sabeliianl 
renlem  divinamin  personarnm  disiinctionem  nega^- 
bant»  Et  eorom  clerici,  si  digni  fiierint,  iterum 
ordinentun  In  qoo  manifeste  osiendiiur  hoc  in  bis 
tantom,  ei  nonin  aliis  fleri  debere.  Isti  enim  non 
secomkim  Ecclesiae  formam  baptizabantur.  Si  enim 
seeiinduM  faanc  fonnam  ,  quam  modo  diximus,  ba- 
piitaii  fitisseni,  non  uttque  talis  Yex  decls  specialiier 
proroOlgata  esset ;  pncsertim  cnm  de  oliis  onmibns 
bxreiieis  dlcfllnr ,  nt  ad  Ecclestam  venienies,  nec 
reliapiitentar,  nec  reordinentnr  sed  eola  episcopalis 
mamts' Imposliiotie  Eeciesitc  reconciiieniuv.  Quod 
aotem  liaic  doo  saerameitta,  id  esl  baptismus  ei 


in  bxreticis  reiterari  debeat,  sobsequenti  sanctoram 
Sactoritate  probatur.  De  qua  videlicet  consfgtiatione 
Eusebius  papa  sic  ait :  c  Hsreiicos  oinoes,  qoiciin-^ 
qoe  Dei  gratia  convertantor,  ei  in  saiicue  trinltmils 
nemine  baptitatj  sunt,  Roman»  Ecdesis  regolam 
tenentes,  per  manos  imposiiiooem  reconciliart  pra* 
cipimiis  :  manus  quoque  impositionis  sacramenltnil 
magna  veneraiione  ieneodom  esi ,  qoae  ab  alilt 
peHlci  non  potesi,  nisl  a  SQmmis  sacerdoiftiis.  Nee 
tempore  aposiolornm  ab  aliis,  quam  ab  ipsls  aposio^ 
Hs  legitor,  aot  scitur  peractam  esse ;  neqoe  ab  aliiSf 
sicui  jam  dictuni  esi,  quam  ab  illis,  qui  eonim  locun 
tenent,  perfici  potest  aoi  fieri  debet.  Nam  sl  aliief 
pnesuntptum  foerit,   irriium  babeatiir  el  vacotiiDi 


ordiiies  sacri,  reiierari  non  debeant,  t<Ha  Ecctesia  id  C  ^^  {„1^^  eoclesiasiiea  onquam  repoubiutr  sacra- 


sentii,  nuUaque  Inter  sanclos  dissensio  esi  (1067)« 
Unde  ci  beatiis  Augusiinos  aii  :  <  Manus  autem 
iroposiiiOf  siciii  ei  baptismus  reiierari  non  debet ;  i 
de  illa  manus  imposiiione  loquens,  de  qna  ad  Ti* 
motbeom  Apostokis  dicli :  t  Manitm  cito  nemini 
Imposoeris  (i  Tim.  v ,  92);  i  naro  ei  chrlsmails 
consignaiio  ei  pesniteniium  reconciriaiio ,  manos 
impositio  dicltor.  Unde  el  saeri  canones  probibeni 
ne  hiter  alios  peenitentes  uiantis  ab  episcopis  clen* 
cis  imponaiur. 

adiilti  Cbrisiiani  flont,  non  tamen  josti,  nisi  per 
fldem  corporis  EcclesiaB  catholic»  oniantur. 

(^6)  Puit  enim  b»c  olim  opinio  Cyprtani  qoi, 
ep.  70,  ad  Januarium  b£c  babet :  t  Quis  autem  dare 
l>oiesi,  qiiod  ipse  non  babeat ,  aui  quomodo  potesi  D 
spiritoalia  agere,  qoi  ipse  amiserlt  Spiritum  san- 
cinm?  »  Quia  S.  Bruno  totns  erat  in  impugnanda 
validiiate  Sirooniaca^  ordlnationis,  paritatetn  vebitl 
sumpsil  a  connrroallone»  quam  ab  baereticis  colla- 
tam,  nuilam  aliqui  voluere,  hoc  fulii  principio,  quod 
nemo  dare  valeat  quod  non  habet.  Verum,  ot  nemo 
neseit  Cyprlano  sese  opposuit  S.  Stephanus  ponti- 
fex,  coi  oniversa  consensii  Ecclesia ;  onde  S.  Ao-* 
gasi.»  lib.  111  De  bapi.  inqoit :  <  Sacramenta,  si 
eadem  sont,  obique  integra  suni,  etiamsi  prate  In- 
telliganinr,  et  discordiose  iractcntur,  »  etc.  Ad  op^ 
portunitatem  caossB  suae  hsec  meminisse  Bruno  di- 
cendus  est,  noii  quod  conflrmationem  inter  sacra- 
inenta  reiterabilia  habuerit. 

(2007)  ilic  clartus  S.  antistes  menfem  suam  ex-^ 

Eressit,  qualenus  docet,  exceptis  Paulinianistis,  ab 
aereticis  qoibuscunque  ad  Ecclesiam  venientes  nec 
sacro  renovar*  (avacroi  nec  'ters^to  ordines  recipere 


menta  (d009).  *  Andiamos  etiam ,  qoitl  teropore 
beatl  Sylvesiri  Roroae  de  hac  re  In  concilio  staioiani 
est  (2010) :  <  Eedeni,  inqolt ,  tempore  xiu  Ealend. 
Juiiaruro  die,  quandomemoraium  magnom  coii  ilioro 
iii  Nicsea  congregalom  est,  canonica  jam  facia  a  pa|ia 
vocatione  in  orbem  Romam,  el  ipse  cum  coDsilio 
Coiisianlioi  Augosii,  congregavit  dbucentos  aeptua» 
giou  septem  episcopos,  et  damnavit  ilerum  tam 
Caliitom  ^am  Adnm  atqoe  Sabellitfm,  ct  conslif 
ioii  oi  episcopum  Arianum  resipisceniem  non  ali- 

debere.  Nemo  auiem  Juxta  canones  ad  ordlncs 
admittitur,  nisi  prius  conftrmatus  fuerit.  Quod  sl^ 
manus  Impositlo  lum  in  chrismarts  coosiguailooe, 
cum  iii  noenitentiam  reconciliatione  flati  apertisstnM 
fatetor  Bruno  illam  reiterandam  non  esse. 

(2008)  Sacramenti  vocem  late  sumi  bac  in  disser- 
tatione  a  Brunone  clare  palet;  cnm  ecclesiarum 
consecrattoni  sacramenti  nomen  ascribat.  Proprie 
namqne  illa  sola  sunt  sacramenta,  qua;  a  Cbrisio 
instiluta  suut,  el  annexam  babcnt  dai.ciiflcanieiii 
gratiam;  caeiera  sacramentis  aflinia,  saciamcntalii 
vocantor,  ei  quo  eis  opus  fuerit  reiteraninr.  Qnibos 
de  causis  ecclesiarum  consecrationes  iterari  possinl, 
vid.  Berardi  in  emendatione  canonum  Gratianl 
part.  I,  cap.  7,  pag.  97  et  seqq. 

(2009)  Apocryphum  esse  bunc  canonem  a  Gra- 
tiano  ailatum,  et  est  8  De  cons.  diss.  5,  et  Isidori 
MercatorisinveniumprobaiGaroius  Sebasi.  Bcrardi 
p.  n,  1. 1,  p.  171. 

(2010)  Eodcm  vitfo  laboral  bic  altef  canon  Syl- 
vesiro  aitributus.  Verba  Derardi  faaec  suni :  <  SaUs 
mihi  videtur  judicare  hoc  concilium  apparoisscpri* 
mum  in  coilectloue  Isldoris  MercatonSy  ot  suiiffl 


1)29. 


RESP.  DE  STATU  ECCLESIifi 


U30 


quis  siisciperet,  lusi  episcopus  ejusdem  loci  enm  A  Sola  sancUncalio  S.  Spii  ilus  iHTOcaiida,  ei  qiioJ  ab 


recoiiciii»ret«  et  sacrosaocto  cbrismate  per  episco 
palis  DiaDUS  imposiiioneiD  S.  Spiritns  018  S'^^'^* 
qnst  ab  baereticis  dari  non  potest»  eutn  copfirma- 
rei(20il}.  I  Quid  apertiqs,  quid  maDirestius  dici 
poluil?  Nunquid  nam  boc  sacramentiim  non  reitera- 
tur?  Denuis  adbuc  et  alia  exempla»  quatenns  ba^c 
seDtenlia,  cui  a  pluribus  coiitradiciiur,  maniresiior 
elcerlior  fiat.  Dicat  igitur  papa  Siricius  :  c  Prinia 
igitur  pagina)  tu»  fronie  signasti,  baptizatos  pluri-. 
inos  ab  impiis  Ariauis  ad  fiiiem  calbolicam  feslinare, 
et  quosdam  de  fratribus  nostris  eosdem  denuo  ba* 
plizare.Telle»  quod  non  licet;  cum  boc  et  Aposlo- 
lus  vetet,  et  canones  contradicant,  et  post  cassaium 
Ariroiuense  concilium,  missa  ad  provincias  a  prae- 


bxreticis  nciuo  accipit,  a  catliolicis  sacerdoUbvs 
consequatur.  »  lu  Laodicensl  quoquc  conciiio  sm 
scripium  est :  c  Dc  bis,  qui  ab  baereticis  convertun* 
tur,  id  csl  Novaiianis  et  Pholinianis,  sivo  bnpUzati 
sint  iiii,  sive  caiecliumeni»  non  ante  suscipiaittur 
quam  onincs  Iiscrcscs  anailiematizasscnt,  et  prgcct* 
puo  illam,  qua  deiiiiebantur,  et  lunc  demiiin  hi» 
qui  apud  cos  dicebantur  fidelcs,  nostrae  fidei  syro- 
bolo  iiiibuanlur,  el  uncti  sancto  cbrismate  sic 
niysteriis  comn*unlcent  sacrosanctls  (2014). »  Pos- 
semus  de  bis  atias  adbuc  auctoritaieis  dare,  sed«  «i 
puto,  ist£  sufiiciun 

Dubiiari  autem  potest  oe  eo  quod  h^tus  Aiigusti- 
nus  aii :  c  Nulli  sacramento  injuria  facienda  esC  » 


ciccessore  nostro  Liberio»  venerand»  memoriae,  ge-  ^  Tum  idem  ipse  dicat :  c  Hos,  qui  ab  bxrciicis  ve- 


neralia  decrcu  probibeant :  qoos  eos  cum  Novatia- 
niS)  aliisque  bxrelicis  sicut  in  synodo  conslitutiim 
est.  per  invocaliouem  soiam  sepiiformis  Spiritus 
episcopalis  manus  imposiiione  catboliconim  conveo- 
lui  sociamus,  quod  eliam  totiis  Ortens,  Occidensque 
custodil.(2012).  >  Videanius  etiam  quid  Leo  dical, 
qui  fidem  jam  perituram  sua  constantia  et  fortiiu- 
dine  corrol)oraYit,  ci\j|us  senlentiie  contradicere,  ut 
opinor,  nemo  audcbit. « lii  autem*  de  quibus  scri- 
psisti,  noD  se  baptizatos  nesciunt,  sed  cqjus  fidei 
sint,  qui  eos  baptizaveri.iit,  se  nescire  profitentur. 
IJude  quoniam  quolibel  modo  formam  baptismatis 
ncccperunty  baptizandi  non  suni,  sed  per  manus 
tmposillonem  vinute  Splrilus  sancti,  quam  ab  lurre- 


niont,  ideo  per  maniis  impositionem  episcoporum  in 
Rcclcsiam  recipi,  ne  forte  sibi  ab  Jiicclcsia  nibil 
collatum  putr.rent,  quod  extra  Ecclesiara  non  habue- 
runl*  ».Quid  auleni  slt  manas  impositlo,  ipse  quo<|iiO 
definicns,  ait :  f  Quiil,  inquit,  est  manus  impusitio» 
nisi  oratio  super  bominem,  et  ipsa  manus  imposilie 
reiteratur.  •  Siquidem  nibit  aliad  est  nianiis  uhpo» 
sitio,  quanl  oratio  siiper  bominem.  Non  igitur  rei- 
terciur  oratio  supcr  bominem  in  illis  sacramentis, 
qoae  reiterari  non  iicet.  Dictum  est  autein,  quod 
qiiaedam  sacramenta  reiterare  licet,  qu«dam  auteoi 
non  licet,  et  lioc  quidein  auctoritatitius  probatum 
esL  Diciuui  esl  etiain,  quod  ab  baereticis  venientes 
non  nisi  per  inaniis  impositionem  suscipi  debeant. 


tiois  accipere  nou  potULTiinl,  catiiolicis  copulandi  ^  ^^  '^^^^^  qiiideni  dictum  esl,  quod  omnia  sacrainentA 

extra  Ecclcsiain  formaiu  quidem  habeant,  virtiiteai 
auiem  non  bal)eant.  lltud  auiein  diximus,  quod  extrJi 
Ecclcsiam  iiemo  salvetur.  Diximus  et  de  Simoniacls, 
quando  eonsecrantur,  quod  omnis  benedictio  In 
niaicdiclionem  eis  convertitur.  Dc  parvulis  autem 
huireticorum  si  quis  interrogei,  quare  pereani,  curo 
baptlzati  sint  (iOiS)?  rcspoiideo  :  Quia  0^9  ifi 
Ecclesiu  non  siint.  Quod  si  dicat,  quid  illi  peccave- 
runt,  ut  in  Ecclesia  non  sini  ?  Dico  et  ego  :  Quiil 
pnganorum  et  iudxorum  parvuli  peccaverunl,  ut 

Nlceiam  q[>i$c.  Aqulteien.;  qnce  \n  ordine  cst  129. 
Qiiod  supra  prodiickur  bac  in  epist.  mm  reperrfuf, 
nec  alibi  mibi  occivrrit.  Quid  ergoslabiii  Hp  iMff 
])  i*  Bnptizatos  dei>iia  foriiia  ab  baerelicis  non  i*ste 
.  rebaptizaiulos ;  2«  eos  sola  mantis  imposilione  indi* 
gerc,  velquiaab  ipsis  c*hrismatio  nonfleliat,  vel 
quia  ipse  Lim)  senliret  illos  virtulem  Spiritus  sancti 
confcrfe  non  passe.  Non  reiccnri>aior  erto  fn  sensii 
Leonis  ^XMifirmatio  :  sed  time  priimim  aib  episeopia 
catbolicis  conferebatar. 

(^U)  Est  eanoii.  7,  ex  qiio  tamen  nllifl  tnfem 
potcst  pro  siabilienda  confirinailonis  reileraiione. 

(2015)  Cypriomieam  opinionem  de  mvabMitaif! 
baptismatis  ab  hasreticis  coltati  hic  itenim  producit 
BruNo ;  qoi  laAsea  supra  dixerat  :  c  Bapitsffltt^  k 
qoocuipqtte  detor  tMMMisefit;  •miia  uon  in  llde  datitii 
sed  in  siiscipientium  flde  consistK.  i  Pro  infantibus 
supplet  Ades  eeelesMB^  alias  invaHdus  et  iltlcitiis 
esset  eoruin  baptismus,  quod  est  contra  praxim  «*t 
doctrinam  Ecclesi».  Per  beptismuiii  Ghristo  rf*gi*- 
neraii  sont,  in  ilUxlesia  s«Rt,  et  liasredes  faoti  rcicni 
Dei. 


sunl(i013).  >  llein  idcin  ipse  :  c  Main  bi^  qui  ba- 
ptisfflum  ab  bsereiicis  acceperunl,  cum  bapiizati 
ante  non  fuisseiit,  sola  S.  Spiritus  invocatione  per 
imposiiioncm  mauuum  confirniandi  sunt,  quia  for- 
niain  laiitum  baptisnii  stne  S.  Spirilus  virluie  suni- 
pscriint.  Gt  bari%  legulam,  ut  scilis,  servandam  ia 
omnibus  Ecclesiis  praedicamus,  ut  lavacruiu  seinel 
initiim  niina  reiteraiioneviolelur,  dicenie  Apostolo: 
UiHis  Deus,  una  fides,  linuin  bapiisiiia,  ci^us  alduiio 
nuUa  iterallonc  leineranja  est:  sed  ut  diximus: 

talis  siiborialur  suspicio;  ex  qua  inler  apocrvplia 
poiius  monirmenta  recenscntiir,  i  p.  i,  c,  6  De  Roin. 
conciliJs  sub  Sylvestro,  p.  6^ 

(iOit)  Arianorttin  baptlsina  qnoromdam»  oni  in 
nomiuet^^atrisi  per  Filiuin  in  Spiritu  sanctobaDii- 
znbant,  reprubavh  Ecclcsfa ,  Ideoque  ab  bxresi  liu- 
jtistno<li  recedentes,  et  probari  ab  episcopis*  et  itu- 
riiin  baptixsirt  atque  conHrtnari  debuere.  Non  itein 
vciiieiites  ab  alHs  hafefetiets  recte  de  SS.  Triaitaie 
sentieHtes,  seu  rectam  baptismi  formam  usurpan 
tes. 

(i012)  Hoe  est  cap.  1,  epist.  Siricli  papae  ad  lli- 
ni<*ntim  Tarracon.  episcopum,  qui  Dainaso  Siricii 
przi^decessoro  scripserat,  et  refertur  in  cod.  cano- 
tiuni,  ctcortslitnt.  Ecci.  Rom.  Q^id  atiiem  ex  eo  iiH 
ferri  potest,  nlsi,  qu<id  snppesito,  quod  Ariani  et 
Novatiani,  aliiqtie  haeretiei  defolla  forma  in  colla<- 
tiene  baptismi  utantur,  non  ei»sc  veitieiilibus  ad 
ficciesiam  Iterandum  sacramentum,  sed  of>oriere 
ipeis  admhilstrari  connrmaiionem,  quas  ab  cpiscopis 
l»er  manus  imposltionem  datitr. 

(20t5)  lloc  est  cap.  7,  epist.  Leoms  papiel,  ad 

Patbol.  CLXV. 


U^\  S.  BRlirtONIS  EPlSCOn  SIGNIENSIS  im 

^E^aptix^n  Bbn  inemmitur  {%6l(l)?  ipse  iMinen  Domi'  A  b^resi  suoque  peecato,  et  ti,  qttaa  accqMram  ma- 

ledictloni  reconcilianlur?  Non  quxrant  igilar  recoDei- 


/'uiii  alt :  i  Ego  scio,  qaos  ele^erim  {Joan.  iii,  !8).i 

'^Excommunicatoruiu  autem  Alii,  si  in  Ecclesia  bapii- 
zantur,  nihil  eis  nocel  parentum  excommunicatio  : 

'tlF^ihua  non  portabit  iniquilatem  patris  (90i7) 
"(Eueh.  i^ni,  SO).  i  Postquam  tamcn  ad  aeiatem 
▼eniiftit,  ut  jam  sua  peccata  cognoscere  Taleaiit, 
dlterius  a  peccalis  Tindicari  nequeunt.  Quod  si  extra 
Ecclesiam  baptizaniur,  sunl  eilra  Ecclesiam  omiies 
excommunlcali ;  nisi  priusquani  de  bac  Tita  exeant 
per  episcopos  reconcilientur ,  In  magno  periculo 

'  mihi  csse  Tidentur.  Ris  ergo  sic  expeditis,  de  illis 
nunc  dieere  debemus,  qui,  quamvis  non  Simoniace, 

'^  Siinonracis'  (amen  ordinaii  sunt.  De  Simoniacis 
iiamque  maniresium  est  quod  niillo  modo  in  suis 


liationero,  neforte  Incurrant  malediciionem.  Quae- 
ranl  gratiam  Spirllus  sancti,  non  ad  episcopalera 
digiiitatem,  sed  ad  delendam  iniquitatem.  Iferilo 
ergo  Simonlaci  in  suis  ordinibus  non  suscipiantnr, 
quoniam  in  Ipsis  ordlnibus  peccaTerunt.  Arlani  Tero 
nonln  episcopall  dignitatey  sed  in  fide  Trinitaiia 
errabant,  et  peccabant,  et  alli  bseretlei  simUiter. 
tiiiiisquisqae  In  soa  bsresi.  Soli  autem  Simooiaci 
in  emendis  sacrls  ordinibns  peccant ;  onde  et  merito 
ipai  soli  nulla  ecclesiastica  dispensatiooe  ln  lii«, 
qiiibos  peccaTorant,  susclpiuntar,  AHoa  aaten  prx- 
ter  bos  keresiarcbas  multls  locis  ecdestaslicar 
historiae  In  snis  ordinibus  sosceptoi  leginios.  Kiiu 


brdinibns  aliqdando  siiscipi  debeant.  <  Non  est  enim  B  ^^  NieaRnnm   concilium  Gatharos,  siTe  PioTaUaiios 


eis  neqire  pars,  ncque  sors  In  sermone  Dei  (Act, 
^  Tiit,  21).  I  Apostolus  est,  qui  loquitur.  Sed  dicis  : 
'^^Qaare  ergo  alii  hxretlci  in  suis  ordinationibus  sus- 
' '  clpinntur,  et  Simoniact  non  soscipiunlur?  Nunquitl 
'Simoniaci  sunt  pejores  quam  Ariani,  quam  NoTatia- 

ni,  quam  Donatist.ne,  quam  Nestorianl  elEutychlanl  ? 
'  Ex  his  enim  in  ordinibus  suis  omnibiis  et  episcopos, 

et  preiSqrteros  suscepios  legimns,  nec  propria  digni- 
'"tate  privatos.  Dico  ergo  :  Ulrura  Simoniacl  pejores 
^^sfhl,  nescio.  Unum  tamen  sclo,  quia  magnum  scelus 
^  leit  tendere^  Tel  emere  Sptritum  sanctuin.  Si  enim 
'  magnuin  peccatum  rull  Tendere  Td  emere  Cliristuin, 
'  Aiagnum  oiique  peccatum  est  Tcndere  vel  emere 

*Spirifum  sanctom.  iEquales  enim  sontetPaier,  et 


per  manos  imposittonem  sbseeplt  et  eomm  dericus 
In  sals  ordiolbus  nianere  praecepit. 

De  hac  aitlem  roanas  imposittone,  shie  qoa  haere- 
tici  non  suscipiontar,  satis  siiperios  diximos.  Beatus 
qitoque  Gregorius  Hiberis  episcopisde  Neslorianis 
scribens,  ail :  c  Hanc  igitor  Terilatem  MailTilaiis 
Christi,  qaiconque  a  penrerso  errore  Nestorii  eon- 
Teriuniur,  coram  sancta  fralernilaUs  Testfae  eongre- 
gntione  raleantor,  eumdem  Nestoriiim  cam  onnibus 
suis  sequaclbus,  ae  refiqoas  baereses  aoatbemaii- 
laiiies ;  venerandas  quoqoe  syiiodos,  qoas  oniTersa- 
lis  Ecclesia  recipit,  se  reci^iere  et  Tenerari  proaiit- 
taiit,  et  absque  ulla  diibilatione  sanclitas  Testra, 
servaiis  eis  proprlis  ordinilius,  in  suo  coein  eos 


Tilius,  et  'Spiritos  sanclus.  Jndas  est,  qni  Tendit ;  G  recipiat,  ot  dum  et  pcr  sollicitodinem  occulia  mentis 


Hudxus  est,  qui  emit ;  utnimque  aotem  et  Tendcn- 
nem,  et  ementem  de  lcmplo  Dominus  ejecil.  Et  mul- 
ta  qiildem  dispensatorie  In  Ecclesia  fiunt  pro  tempo- 
rls  necessltate  el  negotii  qnalitaie,  quaeutique  iioa 
'ficrent,  si  dislricto  canonlcoquejudiciofierent(20l8). 
'Com  de  rnimenlo  et  zizania  Dominus  loquererar, 
ait  :  (  Sinito  ulraque  crescere  usque  ad  messem 
(Ifar/A.  XIII,  30).  i  Magnalatnen  consideratione  haee 
talrs  dispensalio  fieri  debet.  Et  alii  quidem  bxretici 
h  snscipiendls  ordinibus  non  errabant;  sed  alia 
causa  erat  atque  doclrina,  qox  eorum  fidem  impe- 
diebat.  Slmonlacorum  vero  haeresis  (2019)  et  pecca- 
"tum,  ipsa  eoiom  ordinatio  est.  Si  ergo  suse  ordina- 
^tlonl  reconciilablur,  qii»  uiiquet  ui  superius  osien- 


eomni  discemitis,  atque  eos  per  scieniiam  Teram 
recta,  qu»  tenere  debeant,  docetis,  et  per  mansoe» 
lodinem  nullam  eis  conirarietatem  tcI  difllcolutem 
de  propriis  ordinibus  facitis,  eos  ab  iniqtti  bosiis 
ore  rapiaiis.  i  Sunt  auiem  el  molta  alia,  qnibus 
hoc  ipsum  probari  poiest.  Sed  de  suscipiendis  ^Q 
haereticis,  et  de  propriis  Iionoribus  non  privandis 
baec  diio  evempUi  sufHciant. 

Muliom  digressl  somus  :  nanc  ad  propositam 
reTerlamor,  et  de  his  dicamus,  qai  n  Simoniacis 
ordinatl  sont.  Qiii  enim  a  Simonlacis  ordlnaniar. 
aiii  scluni  esse  Slmoniacos,  aut  putant  esse  catlio» 
lico^.  Si  sciunt  eos  esse  Sitnonlacos,  ei  se  ab  Ufm 
ordiiiari  permitlnni,  nulla  Tenia  dlgnl  sonl,  oi  pro» 


dimns,  nihil  aliud  quam  malediclio  est.  cui.  uisi  sii»     Pt*"^  serTatis  ordinihus  suscipiantur  (2020).  Mulii 


(2016)  Pereont  aoiem  paganoruNi  el  nehraeonim 
.filii,qui  baplismo' caruertint.  sed  advcrsa  eoroin 
sors  a  libera.  et  non  injiisla  Uei  eleciioHe  esi  repe- 
lendn;  De  valridiiate  baptisftii  parvalorum,  qitamvis 
Uesitlldes  et  voittntasofferentium,  si  riie  adailni- 
aM*etur  agii  Berardi  dissert.  U,  p.  iv,  p.  50. 

12017)  Ipse  eliam  Bruno  iract.  De  sacrain,  aii : 
f  Ho€  auiem  diim  dico,  nulluin  pnejudictuin  facio 
jnrantibus,  qui  non  sua,  sed  aliorum  fide  bapiiz^i- 
lur,  etsalvantur.  i 

.     (2018)  lla  canoii  coiicilii  Rom.  sub  Alexandro  II, 
supra. 

(2010)  Vid.  Berardi  p.  i,  diss.  III,  c.  2,  De  Simo- 
ma,  ubi  ait  fn  sacris  caoooibos  SiniOHiaMi,  hseresiin 
passiiiv  appellari,  aiqoe  ea  infectum  hsreticum  ba-> 
beiiduiii  esse  t  qni  iion  lain  raclt,  qiiatn  ficri  posse 


puiai  detesiabilem  renrai  aacrarom»  aot  stcriBCoh»- 
reiilium  uieiciiuram.  i  Qnare  sic  accipiendo  Stino« 
niaiij  lunoccnliiis  III,  cap.  52  De  Slinonia  scribere 
noii  dnbitavit.  laniain  esse  i  immanitaleim  hneresis 
Sinmiiiaee ,  oi  ad  <Jus  ooroparationem  eelera  cri* 
niiHu  t^  nibilo  repnientur. » 

(2020)  lii  concilio  iv  Rom.  sub  Gregorio  Vli, 
qiiod  an.  10i8  fertur  celebraium,  inlerruere  ceuiviii 
fero  cpiscopi ,  praeier  alibates  aliosqoe  ex  dertcis 
laicisque  quainpluriinos.  In  eo  primuni  damnaii  suai 
episcopi  quidam«alque  a  gratlu  suo  dejecii,  quod 
SiiDontaceordin.iti  ruisSent,  aliosqtie  etiam  Suiio- 
niace  ordinavisseiit.  Hi  ftierunl  Tbealdns  Medioln* 
neiisis,  Guiberius  Ravennas ,  (lolandos  TarTireosiSv 
llugo  cardiiialiSy  ei  Gaufredos  Marboneosis. 


1153 


RUSP.  DE  STATU  ECCLESI/S. 


.1154 


eniin  aiuiitiosi  esse  probanlar,  qul  aliciijus  honoris  A  ipsos  sacros  orilines  iion  emeruiilt  se  Simoniacos 


graiia  ab  illis  se  sacrari  permillunl,  a  quibus  se 
nKiledlci  noo  dubitant.  Quis  enim  dubiiat  Siniouia* 
cosesse  basrelicos  (!202l)?  Quis  igilur  ei  parcal, 
i)ui  sc  ab  iilo  ordiiiari  perniiuily  qucm  b(ercticum 
esse  ncn  dubilat?  Si  ve-o  Caiboiicus  csse  putaiur, 
ei  simul  cum  Calbolicis  in  Ecclcsia  convcrsaiur, 
r&turo  (lebcl  esse  qiiod  agit;  qiioniam  non  ad  ipsum, 
scd  ad  illius  devolipiicni  et  fidein  respicit  Dcus;  qui 
sc  iHius  inaiiibuB  cubjccilt  quasi  cailiolico  cpiscopo 
proplcr  D^um.  Bespicil  cliam  ad  Ecclesl^ni.  i>'uo8 
filios  ci  simplici  cordc  oflerenlcm.  Quia  cnim  iulra 
Ecciesiam  esl«  adefi  uilque  Spiriius  sauclus,  qui 
etiam  per  malum  bomimem  s:icros  ordities  opcratur. 
Ilonio  esi,  qui  loquiiur;  sed  Spiriius  saoctus  cst, 


nou  esse  coulendunt,  quanivis  ecclesias  vel.  eccle- 
siarum  partes  emisscnt.  Sed  velim  respondeaol ;  Si 
per  illain  emptionem  el  venditionem  ad  sacros  ordi* 
nes  perveneruut :  vei  si  in  illis  ecclesiis,  quas  eme- 
runt,  per  illam  emptionem  sacra  mysteria  celebraudi 
potestatem  susceperunt.  Sl  eniiu  ita  est,  vix  se 
defepdere  poterunt,  sc  Slmoniacos  npn  esse»  Siino- 
niacns  enim  esi  qui  per  pretium  ad  sacros  ordiues 
vcnire  contendil.  Simoniacus  est  et  iile,  qui  eam 
potesialem  eiuere  nilitur,  per  quam  sancli  Spiritas 
doiia  paranlur.  Ilic  aulem  cpiscopus  quasi  canonicani 
elcciioiiein,  vcl  consccralionem ,  non  pro  sacris 
ordinibus,  ut  Ipse  iiiigil,  sed  pro  terris  et  vineis, 
pro  castellis  et  viilis  preiiuro  dedit  vei  promisit.  Si 


qji  sanctificat.  Hoc  autem   totam  suscipicnlis  et  I^  lioctali  moflocpiscopusficri  disponebat,  perpretiuui 


offerentis  fides  facit.  Uuliis  enim  ipsum  Doir.inum 
divlsse  lcgimus  utsccuuduro  eoruniftdem  fierct  iliis. 
Si  ergo  •Iti  sna  fide  sanabantur,  quare  isti  sua  fido 
iion  consecrantur  ?  Nibil  eiiim  hic  contra  fidcin  agi« 
tur,  sed  iidele  est  lolum,  quod  agitur.  Si  enini 
temerevel  contra  fidem  facercnt,  merito  abcssci 
Spiriliis  sanctus;  siqaidcm  Spiriius  sancius  discipli- 
ii^e  lugiel  ficlum  {Sap.  i,  5).  Dixiinus  supcrius  de 
Siinoniaco ;  quia  dum  se  Caiholicum  esse  fingil,  a 
caibolicis  episcopis  consccralur,  tola  illa  benedictio 
in  malediciioncm  ei  veriitur;  quoniam  non  ad 
labia,  sed  ad  cor  respicit  Deus  :  non  enim  est  in 
corda  corum,  ut  Simoniaco  bcnedicant.  Similiier 
igitur  ccontra  diecre  possumus,  dum  Siinoniacus 
Gaihojiitim  se  esse  fingens,  Calliolico  benedicit, 
qnamvis  ejus  bcucdictio  inalcdictio  6it«  omnis  tamcn 
cjiis  maledictio  in  bcuedictionem  oouvertitup  ;  adcst 
cniin  Spirllus  saiictus,  qui  non  ad  loquentis  el 
con:>ccraniis  bxrciici  petitiones,  sed  ad  s;isciplcntis 
nienicm  ct  dcvoiionem  rcspicit.  Quod  si  exira  Ec* 
clcslaro  tale  aliiittid  conliiigat,  non  dcbct  hxc  raiio 
ci  subvcnire,  qui  cxtra  Ccclcslam  a  Simoniaco 
ordinatur,  quamvis  non  Simoniacum  esso  putel; 
qiioiiiam  ncqiie  a  mairc  Ccclesia  oQerturt  ncque 
<sju$devotio  bona  est,  qui  extra  Ecclesiam  a  qaoctin- 
que  oratnatur  (i)i2).  Manifestum  cst  itaquc  de  liis, 
qai  intra  Ecclcsiam  a  Simonlacls,  quos  umen 
Caibolicos  esse  putanl«  non  Simoniaoe  ordioantor, 
qiKxl  ebnim  ordiiidtio  rata  esse  debcl. 

Taceant  igitur,  qui  a  temporlbus  beati  Leo- 
iiis  (^£0S3)pap«jaro  sacerdoikim  InEeclcsia  defe- 
«isse  gftrrfum,  eo  quod  onmcs  aoi  Simoniaci  esscnt, 
ant  a  Simoniacrs  ordinati :  simllilcr  anteih  et  de  aliis 
iKcroijcis  intcHigcndumest;  quia  si  intra  Ecclesiam 
ordioaii  sum,  el  Galholiei  esse  patanlar,  qaandio 
ibl  sunt,  sacraroenu  qute  agunt,  rala  esse  debenl. 

Muoc  autcm  illis  respondendum  esl,  qui  quoniam 

(f02l)  In  sensu  snpra  exposito;  nam  ul  Iradil 
rpse  Bernnrdi,  c  qui  pr»  cerio  habel,  i^>  sacras  enii 
vendive  non  posse,  imerea  Uuien  aliiid  a^it,  et  res 
sac ras  pnMio  eniit'  aiit  vendil,  non  vitio  iniellectus 
scd  vohiniatis,  gravissime  quidem  peccal,  sed  non 
est  bxreiiciis.  At  Siinnniacam  hnpresim  nominabi- 
luus,  cum  quis  non  tam  facit,  qnam  fleri  posse  puut 


utique  ad  sacros  ordines  venire  coniendebat.  Ncque 
cniiu  ideo  boc  faciebat,  ut  ea  solummodo  quasi  laicus 
possideret,  sed  poiius  ui  episcopalem  digniutein 
aliquando  pro  ca  haberel.  Mulio  instaniius  bos  ules, 
qiii  canonice  eliguiuur,  posl  banc  lalein  invasinueni 
Insiare  videmus,  ut  quaniocius  ad  021  aacrosordi* 
nes  pervenire  valeant.  Qua  in  re  suara  inientioiiem 
apertissime  manifesUnl,  cl  qiiod  illa  empUo  si|[nifi- 
caverit,  oslendunt.  Quoounque  Igiiur  Uippore  ^d 
consecraiionein  veniaiit,  aderit  il)i  l)ealus  Pelrus, 
qiii  eis  roore  soliio  dicat;  c  Pecufiia  tua  lecuni^sii 
in  perdiiionein,  quia  existimas^j^onum  Dei  pecwiiA 
possideri  {Acu  viii,  20).  •  Quod  si  ad  copscc^rati$mem 

.,  non  venerint,  sed  prius  pesnituerint,  ei  illa  um 
prava  existimatione  carueriut,  dubiuri  quidem  polest 
an  in  aliis  Ecdesiis  prxponi  aliquando  debcaoL 
Considerari  umen  convenil  id  qtiod  bcalus  Petriis 
tUxil  ad  Simonem  :  c  Pcenii^iiiiamy  inquil,  age  ab 
hac  lua  nequiiia, .  el  roga  Deum,  si  forie  remituiiir 
tibl  bxc  cogitatio  cordis  tui  (i6i(<.,  32).  i  Sieniro 
pcenituisset  foriasse,  gratis  postea  babuisset,  qnod 
priiis  preiio  babere  non  poiuii ;  quamvis  in  bit 
verbis  apostoli  sola  peccati  remissio  significelur. 

Qiiodauiem  de  toto  episcopalii  dixtmus,  id  de 
singuHs  ecclcstis,  vel  earom  partibus  uileliiginius  : 
s>imile  namqiie  peccaiumesl  el  cuin.divitc  ^tcum 
paupere  fornicari.  Qui  eoim  imam  ecdeslam»  vel 
ejtts  partem  emit,  quauto  Hbentius,  si  possei,  loliim 

D  emerel  episcopatum  ?  Qiii  enim  aliquam  ecclesiani 
einii,  illam  utique  potesuiem  [emit,  do  qua  Simon 
Miigos  aposlolo  dicebat  :  c  Date  vos  mihi  banc  po« 
lesUlem,  ul  caicmiqne  manum  imposuero  accipiat 
Spiritum  sanctum  (ibid.,  19).  •  llle  enim»  qui  eccle- 
stam  einit,  priiisquaro  eam  enierel,  liberam  polesja* 
tem  In  ea  non  habebat  vel  baptisandi,  vel  sacrificin- 
di,  vel  alia  qufflibet  celebrandi  mysieria;  qnx 
quldent  oronia  et  dona  sunl,  el  operationes  Spiriins 

detcstahilem  rerum  sacramm,  auisacris  conaeren- 
tinm  nimatnram.  i 

(2Ui2)  Valida  habetur,  sed  non  licita  ordln.ilio 
schismalicornin  et  hxreticorom  episcoporom,  duil^> 
niodo  lainen  eam  ipsi  rite  et  validc  acceperint. 

(WS)  Hic  loquitnrde  B.  Leone  II,  qnl  paulo 
anie  Brunonem  floruit. 


1 135                                               S.  BRUNOMS  LH^iCOM  SICNIKiNSIS  i  ir»f 

gancii.   Emit   igilur   iHam   polcslalcm  :  siquidcm  A  8"nl,  qni  posl  ordiniiione»  ccclcsias  cmoiil.  St  enim 

liapUsandi  vcl  siacriflcandi  polcstaiem  cmii,  qnani  anleprdinaiioncscas  emunl,  eiperillameinplionein 

nlique  In  itla  fecclesia  non  habebai ,  priiis<innm  ad  ordtnes  venianl ,   Simoniaci  ulique  sunl ,   et 

cmcrct.   Sicul  cnim  impium-csl  cxistimarc  quod  maximc  illi,  qui  eccleslam  crocndo  ad  sacroa  ordincs 

Spirilus  sanclus  pecunia  pbssideaiur,  ita   et  tllud  venire  conlendunt.  Si  autem  non  ad  ordlncs  ipsoe, 

ciistimare  impinmest  qiiod  cjusdona  cl  operaiiones  sed  ad  ecclcsiarum  bcneilcia  pcr  pccuniam  venirc 

prciib  dari  et  excrceri  dcbeant.  desidcraht  (multos  enim  talcs  videmus,  qui  postqaam 

Scd  dicis  :  Ego  lianc   poicstatcm  (sdiicet  bapli-  ccclesias  emunl,  ordinari  omnino   despiciunt,    lii 

zandi  ct  slmiiia  agcndl)  habebam,  prins  etiam  qnain  qnidcm  non  tantum  Simoniaci,  qnantom  fare»  ci 

ctclcslam  cmisscm.  Cur  crgo  emisti?  Quia  non  laironcs  dici  vldenlur.  i  Qui  cnlm  non  intrai  pcr 

conccdcbatur  miM  haec  agcre  in  ea,  priusquam  osiinm^  ille  fur  cst  el  latro  {Joan.  x,  i).  •  Q«i  rero 

cmissem.  Jam  cognosco  intentionem  tuam,  ct  video  perpecuniam  intrat  per  ostium  non  intral ;  far  igitnr 

intentibnl  Simonis  quam  maximc  convcnire.  Ilabebas  est  ei  lairo.  Sed  sive  Iioc  uomine,  sive  illo  alio  vo- 

quidempotcstatem,  sed  nolebas  habcre  otiosam  ;  ccninr,  Ecclcsiam  lamera  lcnere  non  dcbcni :  onancs 

quoniam  aut  parum,  aut  nihil  tibi  conferebat,  nisi  cnitn  vendenies  el  emcnlesDoroiaus  tcmpli  cjccil  dc 
nbicunqne  cam  excrceres  :  nnnqnam  eam  cnieres,  "  lcmplo.  In  niagno  quoqoe  Chalcedonensl  concilto 

ntsi  Iiicrum  Indc  sperarcs.'  llaec  igilnr  cst  inlcntio  constitntum  est  :  •  llt  si  quis  quemllbct  clcricuiii, 

Siinonis,  slc  illc  faciebat :  volebat  emere  ,  qiiod  vel  Ecclcsiae  dispensatorem,  sive  mini&tnim    pcr 

multum  se  vcndcre  possc  spcrabai.  Ncqiie*  cnirti  pecuniam  ordinaverit,  uterque  etdans,  ct  accipicn» 

dixit :  Datc  mihi  hanc  poteslatem  ut  habeam  Spiri-  dcpbnalur,  consenticfilcs  vero,  anathcmale  fcrian- 

tam  sanctum,   scd  qnid  cltxit?  c  Dalc  mihi    hanc  tur.  >  Yidc  igitur,  quia  non   soliim  clerici.  veniiu 

potcslatcm,titcfiicnnqucmanumimi)Obuero,accipiat  etiain  dispensatores  de  Ecclesia  ejiciuntor   omnes>, 

Spiritam  sanctum.  i  Niilla  cnim  iitcrandi  spcs  ci  qui  sacros  ordines,  et  qul  ipsas  ecclesias  eanimqne 

remahsis^ct,  si  C^lim  sblummodo  habuisset,  ct  dare  partes  cmunt  vel  vcndont.  Com  crgo  poena   stniitts 

aliis  rion  potuisset.  'Similiter  antem  ct  tu  si  Iianc  sit ,  cur  de  ftominc  contentio  fiat  f   Sive  enica 

poicsiaicm  solummodo  habeas  ;  iibi  cam  lncrative  Simoniaci  dicantor,  sive  non,  poena  tamcn  eadem  esL 

non  cxerceas,  nihll  tibi' videtur  esse  quod  habcs :  llxc  autcm  ad  illam  quxstionem  nos  respondisse 

quomodo  ergo  Simoniacus  noncs?  Si  in  hoc  tanto  siifficiai,  ad  quam   superius  nos  responsuros  esse 

malo  Sfinoni  similis  cs.  Haec  autem  dc  illis  dicta  promisimus. 

■     I     '■         I  ■'  I  ■  I    I     '    « I. ■ I    ■■  ■ 

VITA  SANCTI  PETRl 

EPISGOPl  ANaGMNI 

l^t  ea  quam  S.  Brano  'episco|)u$  Signinus  composuit,  per  reverendum.  dominam  Gasparem 
ViviaTiam  Ui1)iDatem,  episcopumqau  Anagnigns  ejusdem  Ecclesise  breviter  de«cripta. 

ADMONITIO. 

023  Omnfi  aneiofti  conBentinni  VHttm  S.  Petri  Anagnini  ah  eptstopo  BrunoneSigmen$i  corhcAptam  esse^ 
ifuinimo  idipium  tn  $upradicto  canoni»alioJii$  privilegio  $eu  diplomate  affirmatur»  Ai  oporM  eum  omnino 
raram  e$$e^  cum  Mauru$  Marche$iu$  imer  opera  S.  Brunoni$  Sianiett$i$^  quw  an,  1631  Veneiii$ 'CdidiL,  iliam 
omitiere  coactvn  fvtetH,  et  eju$  hco  eompendium  reverendi$$imi  Ga$pari$  Viviani.  qui  ab  an.  1579  ad  an.  iU05 
Anaguinm-eifAscvpu^' fuity  exMnterU,  Prwferea  Mabillomu$  inAnttAlibu$  Benedictini$  teataiur,  eamnee  dum 
integram  iypi$  vuigatam  e$$e^  No$  qHidam  inlegra^  ni  faUimur,  aeiu  S,  ^otri  knbenme ;  propfefea  iamen 
S.  Brunoni  Sigmen$i  illa  certo  a$cribere  nondum  audemu$;  ut  enim  parachroniemoe  ^at  alia  intarpulaliouie 
argumenta  prtetermHtamuty  in  tt*i  dehoc  ipso  Brunone  narrantur  nonnuUa  qace  vero$iniiliter  S.  Bruno  de  $&* 
4p$o  tton  $erip9iL 

El  $i  tcftiur  Baroniu$  in  Annalibu$  eede$ia$iici$  wb  nomine  Brunoni$  Si§Hien$i$  'Iket  ntiifue  kujta  Viia 
fragmenta^  qua  cum  no$tro  texiu  fere  ad  verbum  conveniuni^  nikUominu$  Acta  noeira  ab  atiquo  tmcia  ei  imer^ 
potaia  e$$e  exi$timnmu$.  Optandum  $ane  e$$et  ut  $criptore$  Denediciini  S.Brunoni$  Signien$i$  Jucubraiiottem 
inoenirem,  fh$  interim  Vitam  kupe$  eancti  edtmu$^  ui  girfmits,  dum  ut  volumu$^  non  licet.  Denique  cum  ama- 
nuen$i$  veierum  characierum^  et  forte  etiam  tingum  Latinm^  imperiHn^  Actn  ilta  mieere  luxaverit^  ui  $upra  mo- 
iniimu$t  matumu$  ea  $ine  cerio  auciorie  nomine  vulgare,  quam  doeto  Brunoni  Siprieu^  temen  uiinkuere, 
Nunc  idntunimodo  $upere$t^  ut  hanc  ip$am  S.  Petri  Vilam,  hinc  inde  unei$  $uppleiam^  et  ex  conieciura  uo- 
slra  emendataili^  prmo  et  leclorie  judicio  $ubjiciamu$.  In  Vita  de  qua  habetur  cap.  5,  n.  54,  Bruno  vero  Si- 
pnjfnsif  epi$copu$jfr<Blibatu$t  4um  m  4ecie$iaS,  Peiri  $ute  ciwiatiM  noctumi$  9ilentii$  orationibu$  excubaret, 
ex  specuta  cernene  accen$am  lucem  $uper  civitatem,  et  teeleeiam  Anagninam^  ei  ccele$tem  iu  aere  amdiens 
eattiilenam^  pfmagiene  obitnm  S.  Ptiri^  ctientetam  eollieitait  ei$ubveetionibu$  prteparaii$  Anagwam  properavit: 
po$t  pia  compa$$iom$  lacryma$  obitwn  B.  Petri  pra!$uli$  Salvaiori  omnium  digni$  commenddvii  «xte^Kttf ,  ti 
ittfra  eceleaiam  $ui$y  et  $acerdotum  manibu$  honoriHce  tradidit  eeoulturm.  Deinde  di$erti$$imam  oratiouem  in 
ru$  laudmu^buii,  eic.  (202i). 

(%024)  'HiTc  ei  B<^lan<liauls  sub  die  3  M.  Angnsil  Pelri    Anagnini  episcopi  a  S.  Brunone  Signtcnsi, 

hniisimns ;   nec  lectores  monere  omiuimus  D.  Jo.  ul  ferunl  scriplorcs  non  panci  exaralain,  eoinpare' 

B:ipUslam  Federicinin    arcliivi  Cnsinensis   pncre-^  rci;  scd  fruslra  impcnsi  suul  laliorCi»  omiics. 
cluin,  roi,NUu  iiostio  niliil  fecisse  reliqui,  la  Yila:u  S. 


H57 


qOMPBMDlUU  V1T£  S.  PEIBI  EplSG.  ANAGMNt 


nn 


COMPENDIUM  VITiE  S.  PETRI  EPISGOPI  ANAG^mi. 


023  Pelrus  Salerni,  cx  iHuslnssima  principum  A 
lamiiia  nalus,  a  parenlibus  patrui  ejusdemque  abba« 
tis  ccenobii  Salerniiani  S.  Bencdicli  tulelo:  fldeique 
eommiitiiur.  Pueniius  utroque  orbatns  parcnte,  a 
reiifioso  quodam  proboque  sane  cniditus  :  dcinde 
«dolescens  opiimis  moribus  ac  iitteris  pncditus,  snas 
facullates  eidem  monasterio  tr'4didii,  cl  S.  Benedicti 
disciplinam  ampiexus,  se  ip.se  quoquc  DQmino  (fica- 
\i(.  Suaye  igitur  Chrisli  jiigum  ab  adolcsccntia  re- 
rensy  eterga  omnes  bumanus  crat  ac  mitis,  et  rcii- 
Sios»  viiai  cultor  egrcgius ;  quippc  qui  monasticas 
11.  BeBedicti  kges»  quas  /ci  mcfHori»  mapdarci  ac- 
€ur»te  ienr^rcl,  atqjBe  in  jcjuiiiis,  prccil^s,  sacris 
li^clionUms  tcmpus  ov»ne  cousumcrei,  ut  juris  quo- 
que  sdcntiam  ad  rcrum  diviRurum  cpguitioncm  B 
adjunxcFii;  cumjiiiilluiii  Dominui  nec  opmaniem 
ad  episcopalis.  ofiicil  miwiui  insirucrcu  Quarc  cvm 
aliqHaudo  Salernnm  Aldebr^iqdus  S.  R.  ۥ  cardina- 
lis  ac  lcgalus  ircnissct,  sancii  yiri  fama  permotus, 
etun  ab  abbbalc  patruo  impctrat,  Romamque  ad 
Alcxandrum  U  pontificem  perdueit ;  a  quo.  priniiim . 
cccicsiasticis  negoius  prxposiius,  deinde  Auagnina^ 
£ocicsix,  licct  invitus,  crcatur  cpiscopus  magna 
rleri  populique  Ixlitia.  rastorali  igitur  miinerc  sus- 
ccpto ,  cum  de  sacris  sedibus  instaurandis  ac  de 
rccuperandis  Ccclesix  posse&sioiiibus  cogitarc  coppit, 
lum  dc  sanctojrum  Feliquiis  cooquireiidis ;  prapser- 
liin  vcrode  sacro  B.  Uagui  coipor^,  cujuspraisentia 
dccorari  ALnagnipa  eccicsia  dicebatur,  nec  lamen  ^ 
satis  cqnistarc  vidcb^Hur^  V^ruiii  petis  iia  omnem 
siistulit  dubitqktiONcm.  Petrus  eiiiai  p;M*atyiicam 
quaindam  pcr  kl  lempus  ad  se  perductam  ab  ipsius 
viro,  ctti  nomcn  Franco,  jubct  ad  scpulcrum,  in  quo 
S.  Magni  corpus  rcconili  putabatiir,  prcces  efiiiii- 
tlere.  Gumqne  mulier  ibi  cum  Francone  viro  suo 
profusis  Ij^rjinis  in  precatiofH^  pernpctasset ,  ac 
iriitcs  ambodomum  retlii5sent,  postero  ^ie  bcalus 
Magnus  cid^i  mulicri  visus  est,  pontiflcio  splendi- 
lioque  vesiitui,  qui  eam  valeiudiiM  fcstitutam  jussit 
cpiseopo  denuntiare,  ne  ampliHS  d^  sui.co^poris  in. 
Ecclesia  qHicsoenMi  pr»seniisi  dubit^ret.  Paruitlila, 
et  laMa  eum  beaio  Pelro^  «c  freqiieptissiiipo  populo 
excito  t«inii  fama  miraculi  ad  sancii  Magni  sepuU 
cruQi  Dep  beiiiguissinio  dc  ^cccptis  beucfkiis  gralias 


eglc.  Pelrus  Interea  nonnullis  ecclea^ae  bonls  recu- 
peratls,  cum  ei  suo  clero  ei  egentibus  paierna 
cbaritate  prospicerct,  nocie  quadain  in  templo  de 
more  orans,  Magnum  episcopum,  magno  spleiidbre 
fttigenlem,  ad  se  cum  Dei  matre  venientem  cou- 
spexisset,  qui  ci  prjedixit  fore  ut  iii  Orientem  ad 
impcratorem  missus,  ab  eodem  morbum  diuturnum 
;propii^saret,  ti  |id  tciuphini  ii^laurandum  qua^cuu- 
qtie  vcllct  impetrarct.  Noh  ila  multo  post  ad  Mi- 
chaelcm  unperatorem  Petnis  Gonsuntinopolim  ie- 
gaius  aposiolicus  mitiitur.  Cumq[ue  suo  jam  funcius 
oflicio  ca  quoquc  exponeret  quae  in  icmplo  Anagni» 
noctu  vidis.se^  imperaior  primo  rcspoodil,  sc  quis 
bcapis  Magnus  ^  quapnam  Anafoina  essc^  ea^lesia 
penitus  ignprare.  D^lnde  v^  cft  npi^te  imperatori. 
g^&Yj.ssime  laboranii»  ui  jam  pfope  morious  puiaro- 
t^r,  beatus  Magous  poniiiiciis  yaleius  inruiis.  et . 
sacratissiina  jpei  Genetrix  astiterunt,  moneiites  ut« 
si  sadvus  essc  vi^li^  iegatQ  «pos^olico  morero  gerai« 
ltqperator„  sutim  i|t  loquendt  (acultatcm  ECC^iti 
cpiscdipiim  conqiieri  )|ibet«  Coi  advenienlii.  MW 
(ut  crai  lcroporibus  iliia  usitatum)  obducta,  in  auld. 
rcgi^  i^arep^nte  effracU  est,  u(  si  fragilis  materia 
sciiulcE^lur.  £rgo,  iinperator  suppiei  ab  episcppo 
per  Dei  Parentem  ac  S.  Magnum  valetudinis  bciie' 
ficiiim  flagitare,'ac  simul  visa  narrare  cqspi^.  Tiimc 
sanctus  ac  vere  clemens  episcopiis,  imploraio  san- 
ctissiroa^  TriniUiis  auxilio,  k>eaiissimae  Virginis» 
sancli  Magpl,  ^nctorumque  omnium^  quonim  sacra 
0^9^  if)  Anagnino  tcmplo  a^rvantiif,  contracii^que 
leviier  m^ile  ^IR^ci.is  roembris :  Siiiye^  ip<i"U»  Pf^ 
clarUsiine  prioceps,  et  perp^tua  iivcolumiiake  ias 
larc.  Surgit  illico  imperator,  et  ad  epi/Kopi  pedes 
procidens,  patrem  ilium  appellai,  qiiein  pridie,  ut 
extemum  bominem  prope  repulerat.  Ad  extremiim 
fabris,  etroagna  vi  auri,  vasisque  inauratis  eldem 
liberaliier  aitributis,  pollicetur  se  ei  alios  simipins 
ad  basilicam  absolvendam  snppediiatunim  :  quod  et 
ireipsa  prxstitil.  Beatus  vero  Peli;us,  cum  tres  cir- 
citcr  annos  ct  qiiadraginU  suaiti  oplime  r^xtssei  I^c- 
ciesiani,  tertio  Nonas^  Angusii  migravit  in  coeliini, 
Pascliallli  poniiliceaqiio  eitam  esl  in  sanctorum 
iiumerum  ascriptus  (2025), 


PRIVILEGIUM  CANONtZATlONlS  BEATl  PKTRI  EPISCOPI  AHAGIiiNL 

024  P3^1>^l*>s  cpi&copus,  servus  servorum  Dei,  ^  qiU  hk  amicis  auk  lautetiir  «I.  n#aedACiiur,  «looiisi-^ 
V  cnerabnibiis  frairibns  Anagninis,  et  nliis  per  Cain-*  disranief  propteraa  stBeoUoS  pMkaiaaque  vit^  martft»; 
paniam  confsiiluiis,  saliitem  el  apostolioam  benedi-  quibus  vir  saocius..Petrus. ,  quondam  .Anaguioua 
clionem.  Dominum  excelsum  liaben^es  prae  oculis,     episcopus,deregoiamonachalia68uinptusinpnsioraU 


(2025)  Mabillonius  in  Annalibus  Benedictini^  ad 
diil  Clirisli  iiQ5,  adnotavii  Viu^m  S.  Pelri  Anagniiii 
episcopi,  quam  scripsii  S.  Brudo  Signiensis   iion 


iriteeram  t^pls  vulgats^m  esse.  Vid.  Acia  apad  Bol- 
Iqndianos  sub  die  5  Angusti.  DlcKur  Pctru^  annoa 
45  Anai^nii\ain  Ecclcslam  adroinistrasse. 


il45 


DI>0Ni6  ASTBNSIS  SIOIUGRI 


1144 


JoaD.m:i  Paoem  meam  do  vobU,  pacem  reliiiquo  A ocUva  (nesjdtlieii  iotdUgitor,  tn  qoa  in  eireuiiu 


vobis.  »  Uoc  enim  ipse  Don  dixiaset»  nUi  paecm 
habuisset. 

Psaim.  IV.  €  Cum  invoearem,  In  flnem,  in  c»rmi- 
nibua.  i  lo  flnem,  inquit,  iste  psalmus  referendos 
cst  ad  Rom.  i :  c  Finis  aotem  legis,  nt  ait  Aposto- 
liis  ,  Christus  est.  i  Ipse  enim  et  legem  omnlno 
romplevit,  et  in  eo  littera  finem  fecit.  Cessavil 
eiiim  iwmoktio ,  vero  Agno  knmolato.  Ipse  eat 
aipha  et  omega»  primus  elnovissimns,  principium  et 
linis.  c  In  carminibuS|  >  id  est  in  laodibus»  quoniam 
Ipsiusiaudes  faicniintlan^r. 

Psalm.  V.  c  Yerbh  mea.  Pro  ea  qo»  haereditatem 
consequitur.  >  Synagogae  quidem  promisit  Domi- 
nus  haereditalem,  sed  quia  venientem  haeredera  in-  n 
lerfecil.  Matth.  xii :  c  Malos  male  perdit  Dominus»  "»"' «^"  »«  praclaria.  i 
el  vineapi  suaih  loeavit  elils  agricolis.r  ^  Gonse- 
quilur  igltur  Eoclesia  hserediiatem  duce  Jesu,  sicut 
in  faoc  psairoo  dicitur :  c  Ego  autem  in  mutiitudine 
misericordiae  tu»  introibo  in  domum  tuaro.  > 

Psaim.  VI.  c  Domine,  ne  in  furore  luo.  Pro  oc- 
tava.  >  Hac  enim  flnita  viu,  boc  septenario  (raiis- 
aciOy  sequitur  ilia  dies  ociava  in  qua  ad  jodiclum 
Dominus  veniet.  Pro  hac  igilur  ociava  die  dicit 
Ecclesia  :  c  Miserere  m^i,  Deus/quoniam  liifirmus 
aum.  I  Talde  enim  in  hac  die  ei  liineiidum  erit, 
cujus  ipse  non  miserebitur. 

Psalm.  VII.  c  Doniine  Deus  meus»  in  te  speravi.  >    . 
liv  Aiiem,  psalmus  David*  quemf  canuvit  Doroino  pro 
v^M^bis  Cl»usi  filii  leroini.  Finemsemper  ad  Ghristum  G 
Inieodit,  aed  modo  passione»  iliius»  modo  resurre-  . 
ciionemdesigoat ;  eum  psaiinus  dicitur  David,Chri* 
•to  appropriatur*  Chosi  siieniium  iBierpretaiur  ; 
Jemiui,  d$9Uiru.  Sonl  autem  Chusi,  quicunque  ori 
aoo  costodiam  ponunt,  qoi  inutiiia  et  oiiosa  verba 
Doo  fundunt :  qoi  enim  custodit  linguam  suam»  cu- 
atoditaniqiam  soam,  Ui  autem  sunt  filii  Jemini, 
aunt  fijiii  de^tras»  psal.  cxvii ;  %  Deatera  Domini 
fecil  virtutem.  i  Qio  Igitur  psaimus  pro  perfe- 
cUseiaperfecUs  eanitur»  qui  non  solum  facere» 
irorttm  etiam  dicere,  male  noii  noverunt»  quorum 
conailium  oUle,  quorum  fides  est  flrmissima. 

Psal.  vui.  c  pomiae  Dominus  noster.  In  finem« 
pro  torcolaribus.  >  In  hoc  autem  verbo,  et  torcu- 


Impii  ambolabunly  qoibos  cmlestis  civitatis  janiia 
claudelur.  Est  aotem  et  dies  octava  Domiot  resar- 
rectio. 

Psal.  XV.  i  Conserva  me.  In  Utuli  inseriptione. 
Ipsi  David.  >  .Tituli  namque  inscriptio  loit  Lucae 
xxiu  :  c  Hie  est  Jesos  Nazarenos  rex  Jndaeomm.  » 
Qoi  Graecis,  LaUnis  el  Bebralcis  Kiteris  scripius, 
omnium  gentiom  advocationem  significat.  Sed  quia 
Jodaei  dixeronl :  c  Noli  scribere  rex  Jodaeonmi,  « 
Ideo  in  hoc  psalmodicitur :  c  Non  congregabo  conTen* 
Uculaeonim  de  sanfaioifatts,H|WMMo  iilis  intelligiuir, 
qui  prophelas  oeciderunt.  Sive  de  aangoinibos,  i«l 
esi  ex  bis  ex  quorom  sUrpe  secundum  camem  iiauis 
eai.  DegenUbusautem  sicdicltur  :  c  Funes  cecide- 


Psai.  XVI.  c  Exaudi,  Domine»  ustltiam  meain.  > 
Ofitio  David ,  ilfios  '  videllcet  de  quo'  snperioa 
locuU  somos,  qot  diabokim  forlissima  maott  supe* 
ravit. 

Psal.  xvn,  I  Diligam  le,  Domine.  In  finem,  pueie 
Domini  David,  qoae  locutus  est  Domino  verba  c^an- 
tici  htgus^  dio  qna  eripoit  eivp  EIitMn|nas  de  manii 
iniiniconim  ejos,  et  de  mano  Saul,  el  dixit.  i  In 
flnem,  inquit»  referenda  sunt,  scilicet  puero  DoinlDi 
David.  Hie  autem  esl,  de  qito  dicitor  Isaix  ix  : 
c  Parvulus  natus  est  nobis.  >  Verba  cantici  hujus, 
c  quae  ipse  David  locutus  est  Domino  ;  >  sed  qao 
teropore  ?  in  die  qua  eripuit  eum  Dominus  demanu 
inimicorum  ejus,  Id  estde  poiestate  Judaiomni,  c  e| 
de  manu  SaoL  >  Saoi  ap|Mfllo«  vel  lerrMMs  r^ 
^fiicm  inlerpreUtor  ;  sub  (Mi)us  nomiue  diahnhii 
iutelligiiar»  cqjus  regnum  terrcnum  esi,  imo  ter?a« 
caro  et  sanguis»  qo»  regnom  Dei  uon  poisiile- 
bunt»  qui  a  pluribus  appeUtus  sequitur,  qui  Chrisiuoa 
Doininum  usquead  crocem  dolis  et  iusidiis  persocnU 
suut. 

Psal.  jxu  c  Deus  Deos  bmos,  respice  in  me.  s  ln 
flnem,  pro  assompUone  matuUna,  qood  Oefaraiee, 
fto  eervo  maiulxno  diciuir  (Mure.  xvi).  Assmnpiio 
matotina,  resorrectio  (hit,  qo«  valde  niane  eim 
Sabbatorom  facta  est,  qua  Cbriatos  imroortaliuten 
assumpsit.  Idem  ipse,  el  cervus  maluUnus  dieilur. 


quia  quosdam  saltas  maximus  dedit  de  coelo  in 
Mi  iit  i4MMaio*Aa  ^^«Am^    t«..^»u.t«  ..^-^  c^^i^       crucema  ae 


est,  m  topcolases  doctores,  torcuiaria  vero  Eceie^ 
siam  dicafflus.  In  boe  autem  psahno  de  Ecclasiai 
doctOrifaoa  kcuUo  fll »  qvi  Inlanies  et  lactentes 
appettanton 

Fsol.  11.  c  Conilebor  libi,  Domine.  In  flnem , 
pro  ftlti  oeeuhis.  >  Occuita  Fiiii  Dei  AnUchristi 
adventmn  el  diem  JudicH  hitelliginius,  quem  a  di-* 
aeipulis  inlerrogatus,  aperire  noluit.  Sunt  igiiur  Ista 
o<S)uila,  si  quideni  nec  aposiolis  manifesta  fuerunl. 
Del  naniqoe  Pilius,  qui  eastera  aperuit  omnlajstum 
dlem  ooeallum  esse  voliiit. 

Psal.  XI.  f  Salvum  me  fac,  Doroine.  In  finem,  pro 
ociava.  >  IIoc  autem  superius  dicium  est,  quod  dies 


cruce  In  sepulcrwn,  de  sepuiero  iii 
iiifernum  ,  Inde  ad  Patrem  remeavil  (Qfe§%  pep- 
bom.  29). 

Psal.  xxiii.  c  Domini  est  terra.  >  Prima  Sabbar. 
Priina  namque  Sabbati  dies  Domlnicus  accSptlor» 
quo  Cbristo  Domino  a  mortuis  reaargtnte ,  ab 
apostoUs  el  angelis  et  hominibos  pro  iriumpho 
et  victoria  canitur.  Domini  esl  lerra,  resvrrexii 
Dominus,  vicius  est  inimicus,  regnal  Conditor  ei 
Salvator. 

Psal.  XXVI.  c  Dominus  iUumnialio  afiea.  Psalmos 
David,  priusquam  Kairetur.  >  Ilic  psalnius  in  finem, 
in  Utulo  non  babel,  quia  de  primo  David  inieUigitur, 
quem  ipse  David  ad  Dei  iaodem  cecinit  \n  neiite 


iU6 


EXPOSITIO  LM  PSALMOS. 


lS46r 


Imbeiis  qualU  essel  prtusquam  liuirelur.  Eral  euitu  a  lii^eiu,  pro  i«Jubui^  cauUcuui  David^ » IIoc  caiiiicuiii; 


frAiruin  suorum  nutiiuius,  oytuiiiqua  pstor.  Yideus 
ergo  fcese  a  Saulc  cxucrisque  persccutuni  iuimicis, 
aU  :  «Aquo  trepitiabo?que»i  limebo»  cum  D<»miuus 
iuibt  proleclor  sit,  et  iltuminatio,  qui  me  de  post 
fotauies  aocepit  ? » 

Psai.  ysviti.  c  Afferte  Domino.  |n  coiisummaiioue 

bemaculu  >  hie,  iuquit»  psalmus  in  laberoaculi 
cquaummaliohe  r^rereitdus  est.  Tabernaculum  isiud 
tutncta  EcQiesia  inielligilur  ^  ctyus  Cbrisius  e&t 
ft]adamentum»qui  eani  iii  seipso  beatiricavit.quaudo 
arca  Ue  Pbilislbinorum  captivttate  rcducia  est,  id 
est  ipjiaGccJesia  depotesiate  diaboU.  Sed  qutavciuui 
sacrlflcium  extra  Ecclesiaiu  non  iii»ideo  ea  cotisutn- 
nuia  dicitur  ;  c  Afferte  Douitno. » 

PsaK  iJLtx.  c  Cialtabo  te,  Uomine*  Psalmus  can- 
tici,  in  dedicaiione  domusDuvidi  >  ChristusEccIesia, 
Yel  caro  assumpta.  Hanc  auiem  ipse  dedicavit 
confinuavitque,  qiutndo  conciso  saccc  Isetilix  cir- 
cunidatus  est, 

Psal.  XXX.  c  In  le,  Doniine»  speravi.  In  exstasi.  > 
Ilic  auleiu  psaliuus  de  passloue  loqultur,  ideo  in 
eistasi  tilolatur,  qtiod  meiitis  eicessum  slgnificat. 
Uiide  et  sequilur :  c  Ego  diil  In  eicessu  meniis 
nieae.  i 

Psal.  iiii.  c  Beati  quorum  remissae  sunt  iulqui- 
tates,  Intellectus  Davtd.  >  Davld,  utjamsaepe  diii- 
mus,  Cliristus  est,  cu]us  Intellectus  in  hoc  psalmo 
scrlbltur.  Quicuuque  igitur  hon  ex  suls  meriiis, 
aed  ei  flde,  et  misericordia,  peccaiorumque  coiifes- 
aione  se  salvari  iutenigit,  suum  intellectuin  non  ^ 
bun^anum,  sed  diviuum  esse  cogiioscat ,  ejusqtie 
quiin  bocpsabno  dicii:  c  Inteltectum  dabo  libi,  et 
ingimam  te.  > 

Psal.  xiiiN.  <  Benedicam  Dominum  in  omni  tem* 
pore.  Psalrotis  David,  cum  Immutavli  vultuni  suum 
coram  Abiinelech,et  dimisiieum  et  abiit.  >  Abiiiie- 
lec^b»  r^^ftnm  pairii  Interpretator  ;  Judaea  vero  et 
leroaeiem  illiiM  antiqoitus  regnom  Aiit,  qoi  omnium 
Pater  et  Domiiras  est«  Ibi  auiem  Qiristus  vuHum 
siiam  ttoiavii,  serviiem  soscipiens  formam,  sive 
qtfia  111  pas&fone  sine  specie  et  deeore,  moriuusque 
appaniit.  c  Ei  dlmisit  eutn  et  abiti.  >  —  t  Iferom,  in- 
quit  Doniiiius,  felinquo  mundutu  et  vado  ad  Patrem 
(Joan.  XVI).  > 

Psalm.  iixv.  <  Diiit  injustus.  In  finem,  puero 
Domini  ipsi  David.  >  Dc  IHo,  inqnit,  ptiero  Domiiii 
David  iata  intelliguntur,  qoi  de  virginali  utero  natus, 
ethomines,  et  lomenta  salvavii.  Vei,  <  in  flnem, 
aervo  Dominl  ipst  David,  >  quta  oum  In  fbrroa  Det 
esset«  formaih  servi  accepit. 

PsaA.  XXX vn.  <  Domitie,  ne  In  Airore  loo.Psalmat 
Davld,  in  rememMratimie  diel  Sabbati.  >  Sabbaium 
reqmitB  interpreiator.  Honc  igilor  psalmum  cantant 
quieonqoe  illiaa  reqolei,  lUkis  pacis,  itlius  felicHails 
quam  In  paradiso  aniislmus  recordantur,  semperque 
Dei  misertGordiam  posiolanf,  ut  bac  vita  fintta  sab- 
batjsmora  Inveiiiant. 

Psal.  xxxviii.  c  Dixi :  Custodiam  vtas  meas.  lu 


David  in  fioem  referetidum  est,  id  est  iu  Ecclesiam,, 
iu  ultiinam  astatem  Cor.  x  :  c  Nos  euiin  sumu$,  in- 
quit Apostolus,  in  quos  fines  saDcuIqrum^devenerunt.> 
iditXimi  traniilieni  eo»  interpretatur.  Hi  aulemsunt 
viri  perfecti,  qui  caeieros  vLrtuie  et  sanciitaie  irans- 
ceudunt,  quique  in  coelis  thezaurizanles  dicunt : 
c  Et  nunc  quae  est  exspectatio  mea?  nontie  Douii- 
nuSt  et  substanlia  mea  apud  le  est  ?  > 

Psal.  iLi.  \  Quemaduiodum  desiderat  cervus  ad 
foutes  asquarum.  In  rinem,  intellecius  ftlils  Core.  > 
Core  quippe  decalvaiio  dicitur.  Cbrislus  autctu  in 

.  luonteCalvariae  crucillius  fuit:  bic  igilur  intelleclus 
fiUis  Core  attribueiidus  esl,  id  esl  filiis  Chrisil,  qni 
eos  iu  Caivariae  loco  genuit,  el  redeiuil.  De  bis  ergo 

^  iutelligitur  ;  c  Quoniain  trausibuiil  iii  locum  tabcr- 
uaculi  adniirabilis  usque  ad  donmin  Dei,  iu  voce 
eisuUatioiiis  et  coufessionis.  > 

Psal.  luti.  c  Dcus,  aurlbus  noslris  audivitnus. 
In  fitiem,  pro  filiis  Core  ad  lntellecluni.  >  Non 
vobis»  inquit,  qui  litteraiu  sectainini,  sed  Cbrisli 
fiiiis  ad  iiitelligentiam,  spirituallter  blc  psalmns 
componitur.  Opera  enim  ,  qux  in  diebus  anii- 
quis  Dominus  operatus  esl,  in  figura  illis  conligisse, 
sibi  auiem  ad  correciionein  scripta  esse  non  dubi- 
taiur. 

Psal.  xLiv.  <  Eructavit  cor  meum  verbum  bo 
nuin.  In  finero,  pro  aliis  filils  Core,  qui  commu- 
labuntur  ad  intellectuin,  canticum  pro  dilecto.  > 
Iloc  auiem  canticum  pro  eo  et  de  eo  dllecld 
canta^.ur,  de  quo  scriptum  est.  Matlb.  iii :  c  Hic 
cst  Filius  dilectiis,  in  quo  nillii  complacui.  »  Sic 
aiiieni  est  pro  E<-cIesia,  qitae  suntn  populum  suique 
palris  domum  oblita,  ad  fidem  et  iuiellectum  com- 
luutata  est. 

Psal.  XLV.  c  Deus,  noslrum  reriigium.  In  finem, 
filiis  Core  prc  arcanis.  >  Vere  utique  pro  arcanis, 
quia  Christi  nativitaiis  coniinet  mysteriiim.  Undc 
et  c  Dominus  virtuium  iiobiscuni  *>  hic  dicilur,  id 
est  Emniaiiuel,  qui  nobincum  Dominut  iiiterpreta- 
tur.  Hic  autein  psalmus  filiis  Core  ad-pixdicaiiduni 
datur. 

Psal.  XLVi.  c  Oinnes  gentes,  plaudile  manibus. 
Pro  filiis  Core,  >  id  cst  apostolis,  de  quibus  dtci- 

D  tur :  c  Principes  popnlorum  congregati  sonl  cuui  Dco 
Abrahain.  > 

Psal.  XLvti.  c  Magnus  Doiiiliius.  Psalmus  canticf 
filiis  Core  secuiida  Salrbat*.  >  Piiina  Sabbatl  rcsur* 
reiit  Domtnus;  secunda  vcro  Sabbhti,  filils  Core,  id 
est  sancli  apostoli  jamcdiifbrtathil  de  resurreciionc 
credoli,  diierunt :  c  Magnus  Dominus  et  laudabilis 
nimis.  > 

Psal.  iLViii.  c  Anditehaee,  omnes  gentcs.  In  flnetn, 
filiis  Core.  >  Subaudilnr,  creditc,  et  obedite. 

Psat.  iLix.  <  Deus  deoruin  Domiuus.  Psalniiis 
Asapb,  >  qui  congregatio  vel  synagoga  iiiierpretatur. 
Uic  antem  psalnius  dicit :  <  Congregate  iili  sanctos 
ejus.  >  Vides  igitur  quoniam  A.saph  snum  olflctum 
couiplct. 


I UT  ODDONIS  ASTklMSlS  MON ACIll  1 1 IS 

Psil.  L.  c  Miserere  mei«  Deus,  secundum  inagiiaiu  ^  bere  gauueui  Auopli}li,  qui  $itu  capite  interpreian- 


mjsericordiam  luani.  Iii  flnem,  psalroiis  David,  cum 
venit  ad  euro  Naihan  propheia,  quando  inlraTit  ad 
Belbsabee.  •  Quia  in  flnein  dixil,  suain  nos  po^ni* 
tenliam  docere  vohiit,  ut  quotiescunque  vel  a  Do- 
Diino,  vel  a  sacerdole,  vicario  suo,  pro  quolibei 
crimine  redarguitnur ,  simili  modo  poeniteutiam 
agamus. 

Psal.  Li.  c  Quid  gloriaris  in  maliiia.  In  flnero,  in- 
lellectus  David,  cum  venit  Doeg  Idumxus,  et  annun- 
tiavit  Sauli  et  dixit :  Yenit  David  in  domum  Abi- 
meiecb.  »  Doeg  motui ;  Iduroxus  ierremt  vel  tan» 
gttineuB  interprelatur ;  Saul,  terrenum  regnum ;  Abi- 
niclecb,  re^Riini  Patri$.  Dominus  antem  isle  est  qui 


tur,  eosden  Ipsos  Judaeos  designant  qui,  omniiiia 
virorum  caput,  Cbristum,  spemenles,  iine  rege 
vivunt  et  sacerdotio.  ili  autero  eodeni  in  tempore 
lenueront  Cbristum  inGetb,  id  est  in  terra  proprijB 
babitationis.  Getb  enim  Gneee»  ferra  Latine,  sive 
toreular^ 

Psal,  Lvi.  c  Miserere  mef,  Deus,  miserere  mei.  In 
finein,  ne  disperdas,.David  in  tttuli  inscriplionem  com 
fugeret  a  facle  Saul  in  speluncam. » —  c  In  Qneni»» 
iiiquity  et  ad  Gbrisium  bxc  referenda  sunl  lii  cujus 
tituli  inscriptione  dixit  Pllatus :  c  Ne  dlsperdai.  • 
Id  est,  Joan.  xix,  c  Quod  scripsi,  scripsi.  >  Tuoc 
aulem  David,  id  esl  Salvator  noster  fugit  a  facie  Ju- 


dixit  Joan.  xi  :  c  Eamus  in  Judeam  kerum,  >  id  est  ^  daeorum,  ckiusus  in  spelunca  sepulcri, 


in  domum  Abimelecb  :  biquidem  Patris  suiregnuro, 
Jud«a  erat.  Doeg  autein  Idumxus,  motus  sangui- 
ueust  operator  iniquitatis ,  proditor  niagistri,  pessi- 
inus  mercator  cucurnt  ad  Saulem,  cucurril  ad  Pita- 
tuni,  cucurrit  ad  principes  terr»,  et  dixit  :  Ecce 
Ghristus  adesi,  Maltb.  xxvi :  c  Quid  vullis  mihi  da- 
rCy  et  ego  eum  vobis  tradain  t  >  Sed  quia  intelle- 
ctus  David  proponitur  Chrislus,  nihil  ignorans  ait 
Maltb.  ibiilem  :  c  Unus  ex  vobisjnelradiiurusesl.» 
Uic  autem  erat,  cui  dicitur  :  c  Quid  gloriaris  in  ma- 
litia.  > 

Psal.  ui.  c  Dixit  insipiens  in  corde  siio,  non  est 
Deus.  In  fioeni,  pro  Maelelh,  inlelligeniia  David.  > 
Maeletb   parturient  interprelatur  ;  idein  ipse  David 


Psal.  LVii.  c  Si  vere  utique  justUiam  loquimini.  In 
flnem,  ne  disperdas,  David  in  tliuli  Inscripilone.  » 
Non  eniiii  Pilalus  disperdere  potuit,  quod  locies 
sanctus  Spirilus  disperdere  coniradtcit 

Psal.  LViii.  c  Eripe  roe  de  inimicis  meis,  Ueus 
meus.  In  ttnem,  ne  dlsperdas,  Davld  in  tituli  in- 
scriptione,  quando  inisit  Saui,  et  custodivit  cjus 
domom;  ut  euni  iuterficeret.  >  Tacete  Judxi,  nibil 
proficitis,  non  corrumpetur  tituliis»  aliud  excogitaie, 
uiiuite  custodes,  qui  sepuicrum  custodiant. 

Psai.  LiK.  c  Deus»  repulisii  nos.  In  finem,  pro  iis 
qui  comroutabuntur,  in  tiluli  inscriptione  ipsi  DaTid 
iu  docUinam,  cum  succendit  Mesopotamiam  Sjria 
et  Sobal,  et  converttl  Joab,  et  percussit  Iduoueam  in 


qui  composuit  pro  Maeieib  hunc  psaluiuin  canit,  id  C  valie  Salinarum  duodecim  millia.i— c  Ui  finem, » in- 


est  pro  iiivenienlibus  et  p«irturientibus  iniquiiatcm ; 
qiii  de  Ciiristo  Dei  Filio  dixeruut  :  c  Non  est  Deus.  > 

Psal.  Liii.  c  Deus,  in  noinine  tuo  salvum  me  fac. 
Iii  finein,  in  carminihus,  intelleclus  Davld,  cuin  ve- 
nisseiit  Ziphxi  et  dixissent  ad  Saul :  Nonue  DaviJ 
latitat  apud  nos  ?  >  Zipbxi,  qui  forentet  interpre- 
tantur,  Judaei  sunt»  qui  omnium  divitiarum  copiis 
florebant,  terram  iacte  et  melle  fluentem  inhabitan- 
tes.  Hi  autem^  cxm  audissent  Christum  in  doniiim 
Simonis  I^rosi  venisse,  sacerdoiibus  terraeque  prin- 
€i))ibus  boc  nuniiaverunl.  Ipse  autem  boc  intelligens 
ait :  c  Deus,  in  noinine  tuo  salvum  me  fae.  Quooiam 
alieiii  iusiirrexerunt  adversum  me.  > 

Psal.  Liv.  c  Exaudi,  Deus,  orationero  roeoa),  et  na 


quit,  id  esty  c  ipsi  David  i  iste  psalmus  attriboatur, 
Coinpositus  pro  bis,  qui  c  In  tituli  inscriptiOQe,  >  id 
est,  per  Cbristl  passionem,  io  doctrioani  sancum  ei 
apostolicam  commutabuntur.  Hoc  autem  erit  eo 
lempore  quo  Dominos  Locde  xu  :  c  Qui  igneoi  iu 
lerram  mittere  venil,  >  succeodet  MesopotamiAiii 
Syriae,  id  est  elationem,  inflatioaem,  malaqae  cun- 
siiia  superborum.  MesopoUiaia  quippe  e/«/to,  Sjria 
vero  sublimitaM  ioterpreutur.  Et  Sjriam  Sobal»  boc 
est  elevatiojsfi  van«  vetnsutiA  ui  qui  ia  sopsr- 
biam  ei  vanltatem,  erfoaeamque  pbUoaoiftboruai 
doctrioam  antiquorom  eriguntur,  saacto  Spirliu  sc- 
censi,  noo  plus  sapiant  quam  sapere  oporteL  Sobai 
qulppe  vsiia  petuuat  dicitur.  c  Ci  convertet  Joab.  > 


despexeris  deprecatioiiem  meam.  In  fiiiein,  in  c^r-  ^  id  est  inimicorum  exercitum.  Joab  enim  iiiiMiacs 


minibus,  intellectus  David.  >  Consilium  interse 
Judffi  faciebant,  proditioni  Judas  Lioubat.  Chrisius 
aiitem  omnia  intelligens  ait  :  c  Tu  vero  bomo  una« 
iiimis,  dux  ineus,  ei  notus  meus,  qui  simul  mecum 
dulces  capiebas  cibos,  i  meam  mortem  machi- 
naris. 

Psal.  LV.  c  Miserere  mei,  Deus,  quoniam  coiicul- 
cavit  me  homo.  In  finem,  pro  populo,  qui  a  sanciis 
louge  factus  est,  in  tituli  iiiscriptioue  David,  cum 
tenuerunt  eum  Allopbyli  in  Geth.  >  In  tiiuli  namque 
Inscriptione,  Judaeorum  popuius  a  sanctis  longe  fa- 
ctus  est,  damnaiis  titulum,  non  deiiere  dicere  rcgem 
Judaeorum  iilum,  quem  omnes  sancti  se  regeiu  ha- 


terpreUlur.  £t  percutiet  Edon,  id  est  terreoos,  ut 
divino  amore  percussi  ei  compuocU»  noa  lerra  ei 
caroi,  sed  animie  obedianu  Sed  ubi  converietur  ? 
c  In  valle  Salinarum,  >  id  est  in  saocu  Ccdesia, 
In  bumiliutem  saporiferam ;  ubi  aposloli  babilaut^ 
qui  eal  terrne  appellantur.  c  Duodecim  miilia,  i  fini- 
tum  pro  infiniu,  unde  el  ex  omoi  iribo,  c  duodecim 
millja  signati  >  dicunlur  Apoc  vu. 

P8ai.Lx.  c  Czaudi,  Deos«  deprocatiooenL  In  flneoH 
in  bymais  David.  >  Qui  psaimus  per  omoia  Cbrisum 
personai. 

.  Psai.  LXi.  c  Nonne  Dco  aubdiU  eril  aoima  roea  T 
In  finem,  pro  Iditbon.  >  Ubi  Uilbua  oonitur,  qui 


1149  KXMSmO  IN  PSALMOS. 

traHMlUm  cmUTo%  iolerprelaiur,  id  est,  amaiores  A  c  Os  iion  comminucils  ex  eo  i 

Dei  perfecli  inlcUiguDiur.  £st  Igiior  psalnms  isie 

perfeelpnim,  qul  se  Deo  subjeclos*  abeoamplius 

Don  moveri,  aoh  parietes  inclinatos  esse  dicunL 

Paal.  txa.  c  Deos  Deua  meua»ad  te  de  luce  Tigilo. 
Psalmoa  DaYld,  cum  esset  in  deserto  Idumae».  > 
Iiloiiuea  MWHiiUMa  tcI  tmena  ioterpretaiiHr«  Ex  eo 
igiuir  tempore,  qoo  in  deserto  IdQmaesChristus  fuit, 
id  eat  10  mundo  isto»  vigiiat  Ecciesia,  prlus  enim 
dormiebal»  quia  ia  nocte  erat,  aed  Yeniente  luce 
dixit :  c  Deus  Deus  meos,  ad  te  de  luce  vigilo.  > 

Psal.  LxiT.  c  Te  decet  liymnus,  Deus,  in  Sion.  In 
finem  canticum  Jeremiae  ei  Ezecfaielis,  vel  Aggxi,  de 
vcrbo  peregriuaiionls,  quaiidoincipiebantproflcisci.i 


I  P^almus  Asapli,  t 
lioc  enim  apostoH  et  doctores  in  principio  dicunt ; 
c  ConiitebiBUir  tlbi,  Deus,  confltebimur,  et  invoca* 
biinus  nomen  tuum,  narrabimus  niirabilia  tua.  i 

Psal*  Lxxvi,  c  Vocc  roea.  In  finem,  pro  Idiibiin, 
psalmus  Asaph.  i  Peifecii  enim  sunt  qui  hoc  in 
psalmo  loquuntur. 

PsaL  Lxxvii.  I  Attendite»  popule  meus,  legem 
maam.  Intellecius  Asaph.  In  finem,proarcanisCore.i 
Non  aimplex  slcul,  Inquil,  videlur,  narraturhisioria^ 
verum  magna  eorum  in  hoc  psalmo  continetur  in- 
lelligentia,  qui  Dei  populum  congregantcs  et  pascen* 
tes»  recie  Asaph  appellaniur. 

Psal.  Lxxx.  c  Exsuliate  Deo  adjutori  nosiro.  In 


Jereinias  exceUtu,  Ezechiel  fortitudo  Domni  inter-  -.  flnero.pro  lorcuhiribus,'p8almus  ipsi  Asaph  in  quinta 
nrejatiir.  liUfi  iffiiur  fsie  nsalmoft  convAnii.  dui  ad      Sabball.  i  Torculares  et  torcularia  aposloli  sunt  eC 

Ecclesiae;  calcaniaposloli  uvas  in  Ecclesiis,  ne  vini 
iiiopia  dehtscanl  torcolaria  Isai  lxiii  : «  Torcular, 
inquii  Dominus,  calcavi  solus,  et  de  genlibus  non 


preiaiur.  IIUs  igiiur  isie  psalmus  convenil,  qui  ad 
cobIos  exallanlur,  et  Domini  foriiiudiue  vietis  inimi- 
cis,  corona  acceplurl  sunl.  Cum  autem  de  mundi 
bujus  peregrinaiione,  ad  supernam  Jerusalem  pro- 
ficisci  incipiunl,  hoc  susb  peregrinaiionls  verbum 
dicunt. 

Psal.  Lxv.  c  Jubilale  Deo  omnis  terra.  In  flnem, 
caniicum  psalmi  resurrcciionis.  i  Gaudeat  mundus, 
beteiur  Ecciesia,  c  jiibiiale  Deo  omnis  lerra,  i  quta 
mirabiliter  amator  tuus  resurrexii. 

f^sal.  Lxviii.  c  Salvuni  me  fac,  Deus,  quoniam  in- 
Iraverunt  aquae.  In  finem,pro  iisqui  commuiabunlur 
ipsi  David.  i  Pro  iis,  inqoit,  qui  ab  infidelilate  ad 
fl.lero  elDavld  commutabuntur.  Diciiin  boc  psalino 


esi  vir  mecuin.  i 

Psal.  Lxxxiii.  c  Quam  dilecia  labemacula  lua, 
Domine  viriuium.  In  finem,  pro  lorcuUribus ;  flliis 
Core.  I  Filii  Core,  fllii  Calvaria,  fiUi  Chrisil,  lorco- 
laras  et  iorcularia  snnl,  Chrisius,  primus  iorciiiaris, 
discipoloa  suos  torculares  fecii.  Hi  auiem,  Movi 
Veterisqoe  Tesumenti  racemos  exprimenies,  expo- 
nentesque  nostris  pecloribus  infuderuut. 

Psal.  Lxxxiv.  c  Benedixisli,  Domine,  terraro  tuam. 
1n  finem,  psalmus  filils  Core.  i  Laeunlur  fllii  Gore, 


Salvator  nosler  :  c  Non  erubescant  in  me  qui  exspe-  g  qu*u  c  verius  de  terra  oru  eat,  et  justiiia  de  coelo 
ctant  te,  Domine,  Domine  viriulum  ;  non  confun-     prospexii.  i 


daniur  super  me  qui  quaerunt  ie,  Deus  Israel.  i 

Psal.  Lx».  c  Deus,  judicium  iuum  regi  da.  In  Sa- 
lomonem,  psalmus  David.  i  Saiomon  pacificus  inier- 
pretator;  c  ipse  autem  est  pax  noslra  qui  fecit  ulra- 
que  unom  (Epke$.  u).  i  De  qoo  in  hoc  psalmo  di 
citur.  c  Descendet  sicot  plovia  in  vetlus ;  i  et : 
€  Orieiorln  dieboscjosjusiitiaetabundantiapacls;  i 
et :  «  Dominabitor  a  mari  osque  ad  mare.  i  Et, 
Isaise  xlv  :  c  Adorabunt  eum  omnes  reges  terrae, 
oniiies  genles  servlent  el.  i  Quod  de  primo  Salomone 
falsom  est,  de  Christo  autem  scimos  qnoniam  omne 
genu  sibi  curvabitnr. 

Psal.  Lxxii.  c  Quam  bonus  Israel  Deus.  Defecerunt 


Psal.  Lxxxvi.  c  FondamenU  ejos  in  moniibua  san- 
ctis.  Filiis  Core,  psalmus  canlici.  i  Ubi  psalmus  esi 
•i  canticum,  ibi  laus  et  operatlo. 

Psal.  Lxxxix.  <  Domitie,  refugium  factus  es  nobis. 
Oralio  Moysi  hominis  Dei.  i  Merilo  enim  bujus  psal* 
ml  narrailo  Moysi  diciiur,  niquinos  hominisdocuii 
consiitutiouemy  miserias  quoque  doceat  et  inle* 
rtlom* 

PsaU  xci.  c  Bonum  esl  conflteri  Domine.  Psal- 
mus  cantici  in  die  Sabbait.  i  Sabbalum  requies  in- 
terpreUtor,  in  qoo  serviUa  facere  opera  inierdicurin 
esi.  Qoiconqoe  ergo  bunc  psalmum  canit,  ab  ope- 
ribiia  mnndi  quiescat,  servilia  non  exerce;»t,  sed 


liyroni  vel  iaudes  David  fllii  Jesse  :  Psalmus  Asaph.i  p  q«a«i  «»!««  slrenuissimus  Domino  famoleiur 


Non  Ideo  t  defecerunt  i  dixil,  quin  amplius  non  sil 
locuturus,  sed  quon.am  hic  secundus  liber  expliclt. 
i  Psalmns  Asaph  i  hic  aulem  hujuspsalmi  litulus 
esl.  Asaph  loquilur  hic,  qui  congregatio  vel  synagoga 
iiiierpreialur.  Signiflcat  aulem  doctores,  qui  in  hujns 
psalmi  fiue  dicunl :  c  Ut  annunliem  orones  laudaiio- 
nes  tuas  In  portis  flli»  Sion.  i 

Psal.  Lxxiii.  c  Ui  quid,  Deus,  repuHsti  in  fiiiem. 
Inlellecius  Asaph.  i  Hoceniro  dociores  inicilignntnr, 
et,  quod  Deus  c  in  medio  terrae  sit  salutem  ope- 
raios.  I 

Psal.  Lxxiv.  c  Confltebimur  libl,  Deus.  In  finemy 
ne  cormmpas,  psalmos  canlici  Asaph.  i  De  rbrisio 
iste  osalmus  intelliaatur.  de  qoodicilur.  Joan.  zix  : 


Psai.  xciii.  c  Deus  ultionum  Dominus.  Psalmus 
ipsi  David,  quarta  Sabbati.  i  Quaria  namque  Sab- 
baii  fecit  Deus  coeli  lumiuaria,  solem,  lunam,  et 
slcllas.  Hic  autem  psahnus  conira  eos  loquiiur  qui, 
Dei  populum  afOigenies,  dicunt :  c  Non  vidcbii  Do- 
minus,  nec  intelligel  Deus  Jacob.  i  Siiii  igilur  Isli 
roemores  quariae  Sabbaii,  in  qua  Deus  lanla  lumina- 
ria  fecll,  ul  ei  videre  omiiia  euin  inlelligani,  et  in- 
leriore  homineilluminentur. 

Paal.  xcv.  c  CanUte  Domino  canlicum  novum, 
csnlate  Domino  omnis  lerra.  Caniicum  ipsi  David» 
quando  domus  aBdifical)alur  post  capiiviiatem.  i  Fai- . 
mua  in  Babyionia,  fuimus  in  capMvilale,  scd  jam 
domus  nostrse,  quas  antiquus  hosds  dcstruxerat» 


1 151  ODDOMS  AS  rKNSIS  MOiXACm 

•      '  •  •  . 

aqua  bapilsmaUs  sunl  rcsedificat;e.  Canieinus  ergo  A 
Domlno  canticum  noVuni,  lollamus,  eiqoe  offeramus 
bostias  juI)ilalionis. 

Psal.  cvii.  c  Paratum  cor  roeumy  Deus.  Ganlicom  ' 
psalnii.  I  Kaus  openiin. 

Psal.  cTiii.  «  Deus  laiidem  moam.  la  flnem,  psal-^ 
inus  David.  »  In  Clirisliim. 

Psal.cx.  «  Coii.riteinini  Domino  quoniam  bonns. 
Qtiis  loquetur  potenlias  Doinini  ?  allelub,  aHeliria,  » 
Qnod  laudaie  Domhum  inierpretalur.  Alleliila  in  Novo, 
alleluia  in  Veieri  Testamento.  Primum  aitcluia  pran- 
ee<ienti8  psalmi  esl,  sequens  seqiientis. 

Psal.  cxix.  «  Ad  Doniinum  cuin  tribularer.  Cami- 
ciiip  graduiini,  »  Asccnsignisque  ad  ca^los. 


I15S 

Psal.  cxi.1.  (  Yoce  mea.  luiclleetus  David,  etim 
cssct  in  spelunca.  »  llujits  psalini  intellecium  non 
Jiidxi,  non  cfttcri,  qiii  Htteram  seqnnniur,  liiil>eni, 
vcrum  David  etah1,  qui  Spiritu  sanclo  SHiiiK  m«>do 
imbuli  et  replelt  siint.  Speluncam,  sepulcnim  Do- 
mfni  inteHlgimus.  Uiide  bic  dicitur :  «  £d«c  de  cu- 
siodia  animam  incam.  > 

Psal.  cxLv.  «  Landa,  anima  mea,  Domhium.  AHe- 
liiia  psalmus  Aggxi  ei  Zachariae. »  Aggaeus  feHwus , 
Zacharias  auieni  memorfa  Domiui  inlerpre'.aliir.  Illi 
igitur  hunc  psalnium  cantanl  qui  Doraint  seaiper 
lucmores,  sumina  cum  feslinatloDe  ei  serviunt. 


OD1IONI8  ASTENSIS 

EXPOSITIO   IN   PSALMOS. 


EXPOSITiO  PSALIil  PRlMi  (^  '^'^"^  anfem  voliiil  Cbrlstus,  hanc  docuit,  in  hac 

Beatus  vir  qui  iion  «biii  in  roit!»ilio  iiHpiorum.  »      caiheiira  seilit. 


Quid  est  ambutare  in  coiislilo  inipioiniia ,  niBi  iui- 
quis  asseiilire  consiliis? 

«  Ei  iii  Via  peccatorum  iioii  steiit.  »  In  via  aiiteui 
peciaioruni  siare,  est  in  nialis  operibus  perse* 
verar«. 

«  Et  in  caihedr.')  pcsiilenti;i;  non  sedit.  » In  eathe* 
dra  qiiiilein  pesiileiiiiai  seileiil  qui  inaFa  qMse  agiiHt 
aiios  facere  iloceni.  Dicat  inipius  constliuin  suuin. 
Occiile,  inquit,  fiirare,  fac  sacrilegiiiin,  et  siiniHa. 
Iloc  aulein  coiisitiiim  nialum  est,  huic  tamen  qnam 
phires  asseiitiunt;  quapropter  beati  iion  erunt.  Ilaec 
eadem,  qux  dixinius,  via  sunl,  per  qiiatn  p^^ccaiores 


«  Et  iu  lege  ejua  scilicet  in  tsta  inedilabilur  die 
an  iioiie.  »  Namque  el  iii  die,  e  iii  iiocie  prjcdicavli 
Ciiriatiis.  In  die  eiiiin  lurbas,  in  nocie  autein  disct- 
pulos  (locebal.  Unde  scriptiiiii  est,  Matlh.  x  :  «  Quod 
iii  ruliilibus  aiiiliiis,  pra^ilicale  siipfr  tecla,  »  vel,  iu 
die  ac  nocte,  id  esl  in  oniiii  tcinpore.  Aliter  aiiiein, 
per  diein  et  iu>oieiu,  prospera  et  adversa  inlelligi- 
iniis.  bi  prosperis  eiiiui  erai.  quando  ex  qiiinjiie 
panihiis  quiiM|iie.  niillia  hoininuui  saliavil  [Salik, 
XIV).  Ouiiies  eiiiiu  ei  obseqneliantiir.  In  adversis 
auit^ni,  ciini  Judu^i  |iei'se(|iiebaiitiir  et  quando  al>- 
scoiidii  se,  ei  exivii  de  teinploi  Joanu.  viii. 


,.        ,. .  ■     .    11  I.-  «  Et  eril  taiHiuaiu  I.khuui  qnod   plaiitalum   esC 

;id  pcrditioiiein  vailunl.  llanc   autem   viani  niulii  _         »-fc    »  «        i  ^       ^     .     *^  .... 

. ^  ,i._..._  ^..i . ^  I  «^..:.^...: V  serus  decursiis   a<|iiaruiii.  »  {)im\  nunqnaiii  viriui- 

tale,  nuuqiiatii  huinore  earel.  Ciii  quauivis  Chrisu>2 


ingreiliunlur,  qui  non  in  ea  staiit,  sed  poeniieiitiatn  * 
agenies,  converluiiiur  retrorsuin.  Ili  <(qiiideni  bea- 
tiiuiiiiie  non  privanlur;  qui  vero  iu  ea  steteruitt,  vel  • 
pcrseveraveruiil,  piocui  duhlo  beati  esse  non  pole- 
ruiil.  Sc*endum  cst  autem  quoniam  alia  cathedra  est 
pestilenli»,  alia  vero  salutis.  Cathedra  enim  Pelri 
ei  Pauli  apostoloriiiu  pastorunique  salutis  est ;  hir/e- 
licoruin,  non  nisi  morlis  et  pesiilentiae.  Ilsec  eiiiin 
iiiorteiu;  itla  vero  saluiem  affcrt.  Ergo  tlli  beati, 
istS  vero  niiseri  eruni.  Sed  haoc  quse  dicla  sunt  cui 
conveuieiuius  quain  Christo  applicari  possunl,  de 
quo  scriptum  est,  i  Petrl  ii  :  «  Qui  peccalum  non 
tecrlt «  Si  enim,  qood  verum  est,  peccatum  iion  fiecit, 
In  coiisllio  utique  impioriim  non  abiit,  in  via  pecca* 
lorutu  noii 
Opposili 

' «  Sed  in  lege  Domini  fuit  voluntas  ejus.  »  Esl 
auicin  lex  Donilni  imniaculata  convertens  aninias ; 
psul  xviii.  Esi  equidem  lex  Domini  dimittei^e  dlmil- 
tcntibus,qulnimodc('linirea  mKioet  facere  bonum. 


cpniparari  possil,  eo  iem  ipso  diccnle  Luc.  x\iii  * 
«  Si  iii  viridi  ligsio  lioc  f.iciuul,  iii  arido  quid  nel?  > 
Esi  taiuen  alind  lignuiii,  cui  convenieitiiiis  as!»iuiilari 
potesi.  Legimus  eniin,  Geues.  ii,  in  paradiso  ess€ 
li^num  vil?R,  uhi  esl  etiam  decursus  quatuor  aqua- 
rMin,  qiiae  smii,  Gehon,  Phison,  Tigris.ei  Eupliraics. 
D^  lioc  aulem  liguo  dlctuni  esl  Geii.  (ii  :  <  Videto 
ne  forte  sumat  de  ligno  vilx,  et  viv:ii  in  sciernura.  » 
Si  ergo  de  hoc  ligito  sumentes  in  xternum  viveut, 
merito  huic  ligno  Ghristus  couiparaiur  Joaii.  vi, 
qui  est  panis  vivus,  cui  quicunque  adbxrel,  vita 
vivet,  et  non  morielur. 


.    .        c  M     .        ..  <  Ouod  fructum  siium  duhil  lu  tetnpore  suo.  » 

fonstetit,ncqueiucatbed)'ape^iilcniras8edti.»  n «         •>      <  •     . 

.^  ^  ti  isie.  quidem  iructus  praMtiiuni  cru  alqiic  corona,  qnx- 

dabantur  juslis  in  die  judicii.  Dedit  eiiain  fructuui 

praedicatiouis  et  viriutis.  Dai  prxterea  rructus,  qtio 

hoinines  et  cuiicia  aniinalia  pascMntur  (^a;'onini.i 

discreiis  ci  congruis  tcin{>oribus  evcnirc  wow  do* 

binin  esi. 


^j:,3  EXroSITIOIN 

I  El  rormm  ciiis  non  dcflnci.  »  Qnid  per  roli*,  nisl  A 
fcrba  inieHigimns?  i  Coelnm  cnim,  inquil ,  et  lerra 
iransibnnl,    vcrba    aniem   mea    non    praMeribnnt 
{Matth.  xxiv).  >  Si  crgo  foHa  verba  snnt,  ct  verba 
non  iransibnnt.  nec  Tolia  qnidem  deflucnt. 

I  Et  omn!     nxcnnqiie  facici,  prospcrabuntnr.  » 

Qiiibus?  sanclis  qnidem.  Qnod  enim  naius,  quod 

Vircumcisus,  qnod  bnptizntns,  qnod  passus,   quod 

prxdicavit,  quod  resurrexil,  quod  ccetos  ascendit, 

omriia  sanclis  prospera  sur.t. 

Non  sic  impii,  non  sic.  i  Non  ernnt,  tnquit,  im- 
pii  l»cati,  non  medkabnntur  in  legc  Dci,  non  prospc* 
raSnntur.  <  Sed  eninl  tanqnam  pnlvis  »  roiseri,  om- 
nibus  subjecii,  instabiles,  qul  omni  vento  doctrinac 
circiimrerunliir;  qnos  ventiis  et  inflalio  snperbiae 
scpnravit  a  tcrra  viventinm,  inalio*  '         " 

c  Idco  Don  resurgent  impii  ln  r  idlcio.  »  Ideo, 
qiiia  tales  snnt,  non  resurgeni  impii  in  judicio,  jam 
enim  jndicaii  sont,  non  «rgo  jiidicabuntur,  at  vero 
nec  judTcubunt,  quomodo  denique  resorgent,  qui  in 
onini  lempore  morientur?  <  Neque  peccaiores  in 
coiicilio  justorum.  »  Dicet  aliquis  :  Qiiis  in  tanta 
hotninnm  multiiudine,  Jusios  a  peccatortbus  discer- 
neu  Dominus  quidem.  Scquitur  : 

<  Qnonlam  novil  Domlnos  viam  juslorum.  » 
<  Novit  t)oinitius  qni  sunt  eju8,utlpseait  (//  7im  li).» 
—  <  Ego  sum  pastor  bonns»  et  cognosco  oves  roeas 
(Joan*  x),  » 

<  Et  iter  Iropiorimi  peribit.  » Impn  qnidcni  scm* 
pcr  erunt :  neque  ita  peribunt  ut  non  sint ;  iter  vero 
iltorum  omntno  non  erit,  qnla  ]am  peccare  non 
poteruni.  Melior  est  ergo  via  jusiorinm,  qnar  sempor 
cril ,  qoam  iter  impionim  ,  quod  prorsus  de- 
BtrnetiirJ 

Potest  autem,  ct  de  unoqnoqne  jiisto  intclligi,  nt 
sic  clicalur :  Omtiis  vir  erit  bcatus,  qui  nron  coguavll,  ^ 
non  rccit,  non  docuit  mala;  ciijus  volunias,  et  nie- 
diUitio  m  lege  Domini  fuit.  Hicligno  vita:  coniparn- 
biliir  quod  spiritualiter  Chrisliis  rnlelligiiur.  Merito 
cniin  Clirtsto  comparatur,  qui  ad  ejus  iniaginein 
racltis  ejns  simintudinem  non  nmislt,  sed  sem|)cr 
sanctos  fuit  cnm  sancto,  et  immaculaius  cum  iinnia- 
rulato. 

EXPOSmO  PSALMI  il. 

c  Quare  freronerunt  gcntes.  »  Cuin,  inquit,  talis  d 
esscl,  ut  soperius  diciuni  est,  qnare  coiilra  euni  geh- 
tes  freiiitierunt,  dicentes :  <  Cruciflge? »  — <  Ei  quare 
popnti  roeditali  sunt  inania  »  putantes  occidere 
iinniortulein?<Quare  asiiterunt  reges  terrae? » Ht>ro- 
<las  videliicet  et  Pilalus,  et  principcs  Anna  et  Cai- 
phns  conveneront  in  onuin  locuni  adiiue  consrtiiiin 
ailverHus  Domfinum  Patrem,  et  adversiis  Cbrislum 
Filiiim  ejus ,  dioenlcs  :  <  Dirumpmns  vincula 
eorum,  ei  projiciamos  a  iiobis  Jiigum  ip^orum.  > 
Hoc  aolcm  tale  est,  ac  si  dicerent :  Hic  homo  com 
ftuis  discijiNilis  ligavit  nos,  j'ngum  cervici  nostrae 
ini|)osoit,  puiat  vinctos  post  se  trahere  et'  In  novam 
l<*geni  nos  inducere.  Quod  ne  flni,  dlrumpamus  viii- 
eula  eoriim,  et  projiciamus  a  nobis  jngnm  ipsorom* 


FSALMOS.  *l.^i 

0  mlseri,  cur  non  intellexi.stis  cunido  n  if  ;umdicen« 
tcm  :  <  Jugum  enim  mcnm  snnveest,el  oniis  incuni 
Teve  (Matth,  ii).  » 

<  Qui  babilal  in  coBlis  Irridcbit  eos,  et  lloininns 
subsannabit  cos.  »  Quia  jiigum  Cbristi  sprcvcrunt 
et  diabolicum  sumpserunt,  dignos  irrisione,  et  sub- 
sannatione  oslcndel  eos  Dominus  in  dic  jndicii. 

<  Tunc  toqiielur  ad  eos  in  ira  sua.  »  litis  autem 
Irrisis  et  snbsnnnatis  loquelur  ad  eos  in  ira  soa. 
Com  enim  tot  millibus  liominum  dicet  Matili.  xxv  : 
lle,  inaledicti,  in  ignem  seiernum,  qitamvis  iratus 
non  sit,  iratus  tamen  esse  videbitur. 

<  El  in  rorore  sno  conturbabit  eos.  t  Qoi  enlm 
inrerno  posili  eront«  nbi  non  est  nisi  fieiiis  et  slri- 
dor  dentiom  (Matth.  xin),  procol  diibio  conturlKH 
buntur. 

<  Ego  aulein  constituins  sum  rex  ab  eo.  »  Tunc 
tandem  <  Dciis  manireslc  veiiiei,  Deus  nosier,  ei 
non  silebit,  »  sed  dicet :  Ego  qiiem  criicinxislis, 
quem  Dei  Filium  et  regem  esse  negaslis,  consiitulus 
som  rex  ab  eo.  Ubi?  i  Soper  Sion  monicm  sancidm 
ejus.  »  Sion  ipecutalio  Interprelalur ;  significat 
aulem  sanciam  Ecclesiam,  quae  non  in  itnis,  non  in 
tenebris  jacet,  sed  in  mbnte,  et  in  alta  mentis  spe- 
cula  posita,  nonquam  ab  bostibos  incurrebiibos 
quasi  incauta  prseoccupari  potesL  In  hac  autem 
Christus  rex  consliiutiis  proecepta  Domini  pracdi- 
cavit. 

<  Dominus  dixit  ad  me  :  Pilios  roeos  es  lo,  cgo 
liodie  genoi  te.  »  Ac  si  dicat  :  Doroinos,  qui  anie 
tempora  gcnnit  me,  temporaliter  quoqoe  per  Spiri- 
tnm  sancium  de  Virgincine  nasci  voluit :  hodie  eniin 
tempiis  signiflcat. 

<  Postnla  a  mc,  et  dabo  tibi  genles  brercdilntem 
toam.  »  Quia  Fitius  nietis  es  lu,  inquit  Puter,  po« 
stula  hxreditalcm,  et  dabo  tibi  genies;  Judaei  eniro 
spreverunt  le  et  possessionem  tuam,  non  onam,  vet 
duas  provincias,  quinimo  ierminos  terrae. 

<  Reges  eos  in  virga  rerrea,  »  id  est  rorti,  invi- 
slbili,  insoperabili  imperio,  cui  ueroo  resisterc 
poterit. 

<  Tariqnam  vas  flguli  conrringcs  eos«  »  Ac  s 
dicat :  Si  qui  autem  te  regem  esse-negnverint,  si  qiil 
tuo  conirairc  iinpcrio  conati  ruerint^  ianqtiaro  rra- 
giles,  et  viriuie  vacuos  conrringes,  vel  tali  modo 
occides  et  disperdes,  ut  nnnqiiam  amplius  vivificari 
possini,  vas  cnim  flgnU  semei  «ourracliim,  rcdiiUe- 
grari  impossibile  est. 

<  Et  Bunc,  rcges,  intelligite.  » Ijtielligite,  o  regcs^ 
et  ab  boc  imo  Rege  reges  esse  disciie,  el  nolHc  su* 
pcrbire;  bat)etis  enim  vos  quoquc  R^em.  Sed  quiJ 
intelligcre  debelis?  Soqoilur  : 

<  Serviie  Doinino  in  tiinore^  ei  exsultate  ei  cum 
trcmore.  »  Timor  aninias  Iremor  vero  corporis  esi. 
Nullus  igitur  intellertus  lanlum  prodest,  quanium  ut 
anima  ei  corporeserviaimis  Domino. 

<  Enidimini,  qui  judicaiis  tcrrain,  apprehendite 
disciptinam,  ne  quando  irasciitur  Dominus.  »  Hic 
evidcnlissime  apparct  quod  nemo  ad  Ecclesise  regi- 


1  i;i5 


ODDONIS  ASIEN&IS  MONACHI 


115« 


inina  accedere  debet,  nisi  priiis  disoiplinam  appre-  A  Menliii  sont  ergo  Jiidxi.  Unde  ipse  concltulens.  ait : 


lienderiU  Unde,  el  in  episcoporuin  ronslituUone, 
lales  eos  Aposlolus  ordinare  jiit)ei,  qui  bene  sciant 
providere  domui  sase  (/  Tim,  iii).  Quomodo  ciiim 
Ecclesiam  Dei  judicabit,  et  alios  edocebit,  qui  in- 
disciplinatus  est  et  seipsum  regere  nescit?  Hujus- 
modi  ergo  iratus  est  Domlnus.  Ideoqae  c  peribit  de 
yia  jnslat  >  id  est  de  via  juslorum  aberrantes,  pro- 
ciil  dubio  In  aeternum  perilmnt.  c  Quia  cum  exarse- 
ril  Dominus  in  brevi  ira  sua»  i  quae  in  roomenlo 
(/  Cor,  xv)  et  iclu  oculi  Gnietur,  c  beati  omnes»  et 
soli  qni  confidunt  in  eo.  »  Unde  miseros  fore  non 
dubiiamns  quidejustoruin  viaegredienles  in  Domioo 
iion  confltlunt. 

EXPOSITIO  PSALMI III. 


c  Ergo  Domini  est  salas.  »  Et  se  salvalo,  beDedicit 
auis,  dum  dicit :  i  Et  super  popolam  luum  benedictio 
tua.  » 

EXPOSITIO  PSALMI  lY. 

VOX    CRRISTI. 

c  Cum  invocarem  exaudivit  me  Deos  jastltLT 
mea*. »  Medtator  Del  et  bominom,  Dominus  nostci 
Jesos  Christus,  in  iioc  p^almo  nunc  Patri,  Diinc 
hominibus  loquiinr.  Loqoitur  aotem  Patri  cum  di- 
cii  :  Deus «  conscius  amoris  semperque  mcinor 
Jostitiac,  cum  invocarem  te»  exaodisti  me. 

c  In  tribulatione  dilatasti  mihi.  >  Id  esi  dilaUlom, 
amplificatum  et  Ixtum  cor  mihi  dedisli;  dilaiatum 
eniin  et  coangostatum,  qoasi  contraria  sont.  Meriio 


c  Doinine,  quid  multiplicati  sont  qui  tribolant  B  ergo  se  dilatatom  dicit,  qoi  de  tribolalione  ei  an- 


meTmolti  insurgunt  adversum  me.  >  Multiplicatos 
ideo  dixii,  qiiia  non  solum  Judaei  et  geiitiles,  vernm 
ctiam  el  discipnlus  suus  levavit  contra  eum  calca- 
neum  siium. 

c  Mulii  dicunt  aniinae  mcae  :  Non  esi  salus  ipsi  in 
Deo  ejiis.  >  Miilti  mibi  et  vitas  meae  morlem  pro- 
mitlunt,  neque  aliquem  esse  putant,  qui  dc  manibus 
eorum  eam  eripere  possit,  Sed  meniiunlur,  quo* 
niam  c  tu,  Domine,  susceptor  meus  es,  >  quia  mo 
suscipiendo  ab  inimicis  liberabis.  c  Et  gloria  mea, » 
quia  me  glorificabis.  c  Et  exaltans  caput  meum,  > 
quoniam  die  tertia  me  susciiabis  (partem  pro  toto 
pdsuit).  Hinc  tolam  passionem  et  resurreclionem 


gostiisliberator.Gum,  inquam,  invocareoi  ie,  exao^ 
disti  me.  Sed  quid  invocavi  f 

c  Misercre  mei.  >  Namque  ex  ea  parle  qua  eret 
homo  rragilis,  mortaiis  erat  atqoe  passibilia,  ideo 
misericordjam  qoaerebat,  quia  misencordla  indige- 
bat.  c  Et  exaodi  oralioiiem  meam,  >  exaudi,  inquit, 
meam  oraiionemi  quaro,  et  pro  roe,  et  pro  meis  ad 
te  rundo.  Uucusqne  Patri  locotos,  nonc  aotem  con- 
versus  bominibos  loqoilor. 

c  Fiiii  hominom,  usqoeqoo  gravi  corde.  »  Ac  sl 
dicat :  Ego  quidem  pro  vobis  oro,  vos  auiem  filii 
bominum,  et  non  Del  (quia  non  Dei,  sed  hcmiinom 
opera  facitis),  osqoeqoo  eritis  gravi  eorde?  Qood 


ex  ordiiiepronuniiai,  et  praeterito  pro  fuluro  uiiiur,  -,  enim  lapideum  est,  grave  est;  lapidea  aotemcordi 
dicens  :  gunt,  in  quibus  Deus»  et  amor ,  et  verba  aalulis  ini- 

pritni  nequeunt ;  sont  igitur  gravia.  «  Cit  qoid  dili- 
gitis  vanitatem,  >  id  est  qoare  idola  sorda,  moU  ei 
vana  adoratis?  c  Et  quaeritis  mendaciom, »  ei  nuo 
vcpbum  Doinini. 

c  Scitoie  quoniam  mirificavit  Dominus  sanctum 
suuin.  >  Qtiasi  dicat :  Intelligite  qoas  retributiones 
reddal  Dominos,  omittenlibos  vanltatem  et  quxreo- 
tibtis  se,  quooiam  mirificavit  eos,  mirificos  eos 
facil,  et  virtutibus  et  sanctitate  exornat.  Ne  ergo 
quaeralis  meodacium»  sed  veritatem  Doinini,  ot  ct 
vos  quoque  sanctt  et  mirifici  sitis»  qood  si  facere 
Yoloeritis.  Ego  quidem  pro  vobis  orabo,  et «  Domi- 
nus  exaodiet  me,  com  cl^m^vero  ad  eom  >  pro 


i  Voce  mea  ad  Dominom  clamavi.  >  In  cruce, 
Inquit,  positus,  clamabo  ad  Dominom,  ot  non  tradat 
me  in  animas  tribolantiom  me.  c  Et  exaodivit  me 
de  monle  sancto  suo,  >  idest  de  secreto  suae  divi- 
nitatis.  Vel  etiam  clamavit  cum  dixit :  c  Paier,  cla- 
rlfica  me  in  bac  bora,  >  et  Pater  audivit,  imo,  et 
exaudivit  eom  dicens  :  c  Clarificavi  et  ilerom  clari- 
ficnbo  {Joan.  xii).  > 

c  Ego  dormivi  et  soporatus  sum.  >  Bormiam, 
qnia  pro  came  assnmpta  moriar,  in  sepulcro  quasi 
soporatus  quiescam,  tertia  die  resurgam,  c  quia 
Dominus  suscepil  me.  Ergo  non  timebo  millia  popoll 
circumdantis,  et  afOigeniis  roe.  >  Tu  enim,  Doniine, 


exsnrges  mihi  in  adjutorium  et  salvabis  ine ,  scio  «v  vobis. 


qooniam  lu  percnssisti,  et  aetemae  morti  damnasti 
«  omnes  adversantes  mihi  sine  causa.  >  Vere  sine 
caosa,  sjquldem  et  fmstra  faciebant,  et  ei  cui  rni- 
ninie  deberent.  Unde  ipse  ait  Joan.  xvin  :  c  Si  male 
lociitus  sum  testimonium  perhibe  de  malo;  siii 
aotem  bene,  cor  me  cxdis:  >  —  c  Dentes  pe^xatorom 
contrivisti,  >  contrivit  Dominus  dentes  peccatorum 
quia  Scribx  et  Pharisaei,  multique  falsi  testes,  sen- 
tentiolis  qoibos  Christum  corrodcre  conabaniiir 
incassum  etnissis,  vicii  recesseruni. 

c  Domini  est  salus.  >  Dixerunt  Judaei  superius  de 
Christo.  c  Non  est  salus  ipsi  in  Deo  ejus ;  >  ipse 
auiem  econtra  se  exaudiium,  resuscilatum  a  Doini- 
no,  salvatum  \  in  coelos  assumptum  tesiatus  est. 


c  Ergo  irascimini»  >  vitiis,  inquit,  et  dtabolo 
principl ;  ejos  hocosqoe  amici  fuistis.  Quibtis,  ne 
inea  oratio  froslra  fiat,  nonc  irascimini, «  ei  noiitc 
deinceps  peccare.  > 

De  his  aotem  c  qoae  dicitis  in  cordibos  vestris, 
et  in  cubilibus  yestris  compungimini.  >  Est  enim  cor 
cubile  cogitationom.  c  Ex  corde  enim  oogiiationes 
exeunt(lfaa/i.xv),  >  siqoidem  ibi  jaceni;  ex  quibus 
compungi,  et  pcenitentlam  nos  admonel  .Domiuus 
agere.  Post  compunciionem  aotem. 

c  Sacrificate,  inquit,  sacrificium  jostitiae.  >  Mon 
hircorom  nec  taororom,  sed  sacrificiom  laodis  et 
jiibilationis,  hostiam  vivam  et  immaculatam. .  Elin- 
dc  c  sperate  in  Domino,  >  meritum  recipcre,  bona 


1157  EXfOMTIO 

«cilicet  «terna.  t  Sed  maUi  >  sluUi,  increditii  stne 
spediCQDt:  c  Qols  ostcndit  nobis  bona?  i  quis  inde 
cerios  nuntlos  venH.  floc  sluUi.  Saneti  autem  et 
caihollcj  viri  qoidem  dicunt : 

i  Signatom  est  siiper  nos  liimeB  toUus  toi,  Do- 
mine.  >  Ac  si  dicant  :  Hactenns  caecltas  et  dlabo- 
lic»  lenebne  nobis  impressae  ociilos  nostros  caiiga- 
rerant,  nonc  antein  lutten«  claritas,  intellectos, 
imago  et  pulchrHodo  toUos  toi  sigiiata  sont  soper 
nos,  qoia  Jam  uon  transttoria,  sed  sHerna  qmerinins. 
«  Dedisti  laetitlaiD  in  corde  meo.  i  Catholiea»  inqiiii, 
congregalio,  qoia  me  iHuminasli ,  de  tenebris  ex- 
traiisti,  magnam  qoidem  cordi  meo  dedistl  laBti- 
tiam. 

f  A  frocto  rromenli»  vini,  et  oiel  sol  mQltlfyKcati 
snnt.  I  Ac  si  dicat  :  Ego  qnrdem  llluminata,  et  In 
aetcmorom  bonornm  spem  indocta,  omnia  tempo* 
ralia  parvipendo;  illi  aetem,  qoi  ,  ot  diKinins, 
spem  non  habent,  neqoe  bona  aetema  esse  credunt, 
sola  teniporalia  amplectentes,  a  fracttt  fyumenti, 
vini  et  olel  miiliinlicati  et  divites  facti  sunt,  quac 
qii'ni  caduca  sont,  ipsi  quoqtie  com  eis  cadetit. 

<  In  pace  in  idipsiim  dormiam  et  reqoiescam.  > 
Ego,  inqnit,  correns  et  feslinans,  non  ad  cadncap 
vel  mtttabtlia,  imo  in  idipsom,  ad  Deum,  qnl  non 
miiutor,  dormiam  et  requiescam  com  Ipso  In  aetema 
pace,  et  merito. 

<  c  Qoia  fn,  Domine,  singolnrtter  in  spe  constt- 
loisti  me,>  id  est  ego  solos  et  singolans  et  speravi, 
et  sperata  rccipiam;  iill  aotem,  ot  dixiinos,  non 
speraveront.  Qoid  ergo  recipient? 

EXPOSITIO  PSALMl  V. 

€  Verba  mea  aoribos  pereipe,  Domine,  inlellige 
dMOTem  meom.  i  Vox  cnjoslibet  josii  :  Qood  an« 
lem  est,  verba  mea  aoribos  percipe,  Domine,  id  est 
intellige  clamorem  meum,  a  qoo  non  differt :  c  In* 
tende  voci  orationis  meae.  i  Hoe  aotem  cur  facere 
debeai,  sobjungit  eansam.  To  enim  c  rex  mens  et 
Dens  meos.  >  Ipcemet  qni  baiie  orationem  leclt, 
qoore  non  exaodiator,  et  qiro  tempore  exaodiri 
debeat  adnectit.  Ail  enim  :  Innocie  oravl,  non  som 
exaodiios,  ergo  mane,  id  est  nocie  transacta  orabo. 

c  Qooniam  ad  le  orabo,  Domine,  mane  exaodles 
Toeem  meam.  i  In  nocte  quidem  somtis,  dum  In 
▼iiiorom  lenebris  jacemo«,  posiqnam  aotem  in  manc 
sumus,  confldenter  omre  possomos. 

c  Mane  astabo  tibi  et  videbo.  i  Noctem  rcltn- 
qnam,  diaibolom  fogiam,  ad  mane  veniain,  In  mane 
antem  ot  faero,  non  jacebo,  non  t^tiosns  ero,  sed 
astabo,  crnn  villis  dimicabo,  in  bonis  operibiis  per- 
severalio.  Et  hoc,  tibl,  id  est  ad  faonorem  toL  £c 
▼Idebo  r  qooniam  lion  Deos  volens  Iniqoitatem  to 
ea,  I  qola  aequos  et  justos  es,  iaiqoitatem  non.vis. 

c  Quoniam  non  est  in  ore  eorom  veritas.  >  Pro- 
pter  inimicos  dixit,  qoonim  deceptlo  valde  ttmenda 
est;  teritas  enim  in  eis  non  esi.  Qnid  mirum?  nain 
f  cor  eorom  vanom  est,  >  et  qoia  a  vanitate  veriias 
qoidem  progredi  non  potest. 

c  Sepulcrom  patens  est  giiitar  eomm.  i  GoKur 


IN  PSALMOS. 


1158 


A  pro  verbis  posoit.  St*pulcrom  vrro  patens  nifernom 
signiGcat,  quia  morti  dedilo  nciuini  clauditur.  Cnni 
igilor  bxreticorom  verba ,  peccaiorom  animas  in 
Inremum  perducant  (quem  sepulcram  patens  esse 
diximos) ,  quid  aliud  sunt  ipsa  verba,  nisi  inrernus 
ctsepulcrnm  patens?  SIc  enim  diabolom  moriem 
vocamos,  quia  ad  morlem  animas  perdocit.  c  Lin- 
guls  suis  dolose  agebant,  >  id  est  dolose  profere* 
bant.  c  Judica  illos  Deus,>  id  est,  apterno  dainnasup- 
pliclo.  c  Nisi  decidanl  a  cogilalionibus  siiis,  secun- 
dom  moUilodinem  impietaium  eorum  expelle  eos,  i 
hoc  est,  nisi  a  perversis  suis  cessaverinl  cogilatio- 
nibos,  a  consortio  sanclorum  expelle  eos  in  lenebras 
exteriores,  propter  eorum  mulus  impietaies.  <  Quo- 

.  niam  IrrUaverunt  te,  Domine,  >  id  est  ad  iram  pro- 

B  vocaverant. 

c  El  lapientiir  omnes  qoi  speranl  in  le.  >  Omncs, 
inqoit,  qoi  sperant  in  te,  laetenuir  de  le.  c  In  a^ier- 
nom  exsuUaboni,  >  quia  semper  tecum  erunl,  qni 
illoram  es  gaudiom  et  exsollatio.  c  Et  babitabis 
In  eis;  >  sancti  enim  templom  Dei  sonl.  Unde 
Aposiolos  I  Gor.  iii  :  c  Nescitls  quia  templom  Dei 
estis,  et  Spiritos  sanctos  babitat  in  vobis  ?  > 

c  Et  gloriabonlnr  omnes  qol  diligont  nomen 
toom.  I  Alii  in  corribiis  et  eqois,  in  divitiis,  saecn- 
liqoe  honoribus  gloriantur;  illi  vero  qui  nomen 
luum  diligunt,  non  nisi  in  te  gloriabuntur.  c  QuO- 
niamto  benedlces  justo,  >  id  est  eorum  jostitiai. 

c  Domine,  ot  scoto  bonae  volontatis  toae  coronasti 
nos.  >  Coronam  pro  victoria  posoit,  qoia  post  victo- 

G  riam  seqoitor  corona.  Et  sic  est  intelligendum , 
Domine,  ot  scoto  bonae  voluntatis  tuae  coronasti  nos, 
id  esl,  prolectione  tua  nos  coronas,  quia  non  ex 
meriils  nosiris,  sed  ex  Dei  proieciione  coronam 
acquirimus. 

EXPOSITIO  PSALMI  VI. 

VOX   ECCLESIA. 

c  Domine,  ne  in  furore  tuo  arguas  me,  neque  iii 
ira  lua  corripias  me.  >  Ac  si  dicat  :  Volo  ci|iildetn, 
Domine,  ot  me  argoas  et  corripias,  sed  non  in  ira 
vel  ftirore,  argne  me  ot  pater,^  corripe  me  oi  ma^ 
gtster.  Arguitur  enim  lairo,  quando  suspenditur; 
Corripitur  adnlter,  dum  excaecatur.  Hoc  aulem 
niodo  ne  me  corripias,  Domine,  imo  in  misericordiai 
et  pietate,  boe  est  qnod  sequitur  : 

c  Miserero  roei,  Domine.  >  Namque  tua  indiges 
misericordia.  c  Inflrmus  eniin  sum,  sana  me,  Do- 
mine,  qooniam  conlorbata  sont  ossa  mea,  >  habet 
enim  corpos  ossa,  babet  et  anima.  Animae  aotem 
ossa  sont  memoria,  intellectos,  spes,  patieniia, 
ftbstinentia,  bona  volontas;  bis  aotem  inflrmatis, 
anima  stare  non  potest.  Cadit  igitor,  est  ergo  corri- 
pienda.  Qoi  enim  peccai,  corripl  debet.  Anima"  an- 
tem,  dum  qoatiantor  et  a  vitiis  conlorbantor,  qoi- 
bos  resistero  debuissent,  ipsa  anima  jam  staro  non 
vdlens,  cadens  peccat  et  inflrmaior,  hoc  est  qnod 
dicit : 

c  Et  anima  mea  torbata  est  valde.  >  Ac  si  dicat : 
Capla  est  civitas,  inios  fit  conlorbatio  iniiuicorom. 


Hul 


ODDOMS  ASTEiNS»  MOMACfll 


\m 


iXpiUsl  wn;l  4iabilalorcs.  Sic  crgo  capla  esi  anitna,  A  in  arco  nieo  speravi,  non  iii  aoro,  vcj  argeai5,Boii 


.f  gnant  vitia,  pelliinlur  Tirlules.  Quid  igittir?  Siis 
iMiideiur  ul  Jairo?  absit!  aU  enini  :  i  Sed  tii,  J>o<- 
fiiine»  nsqucquo?  i  Subaudltiir,  differes  inediei- 
aam. 

c  Cooverttre,  Domifie,  et  neripe  animam  meam.  t 
Ac  fi  dicat :  Longe  facius  a  me»  qiiia  i  loiige  est  a 
peccatoribus  »ilus  (P§aL  cxviii).  i  Sed  convertere, 
Doiuine,  ad  mc,  et  eripe  aiiimam  meam,  qiiap  ab 
inimicis  dctinetiir;  <  salvum  me  fac«  i  noii  ex  me- 
ntis  meis ,  sed  propter  muluim  misericordiam 
tuam 

€  Qtioniaro  non  est  in  morte,  qui  roemor  «ii  tui.  i 
Est  auicro  mors,  corporis  aninueque  di^nnciio. 
Mnriuir  iamen,  qm  a.  mundo  qusque  concupisceMtiis 
ie  separat.  Moriiur  eiiain,  qui  a  Domino  sequeslra- 
rur.  Unde  liic  dicitur,  quoiiiam  non  est  in  morie 
(jui  meinor  si4  tui.  Qiiasi  dicat :  In  viiiis  sum,  dia- 
nolo  som  conjunctus,  a  te  divisus,  tlbi  mortuuss 
tutqoe  immemar  :  ergo  ius^iftca  me,  ut  tui  sim  me* 
Aior.'  c  Mon  eiiiui  mortui  laudabunt  ic,  Domine, 
«cque  omnes  qai  dcscendnnt  iii  inierntim.  In  .tn<* 
remo  aut«m  q^ris  coiifiiebitiir  tibi?  >  Oirniis  enim 
fui  dl;«bo!U  catena  i^onsiringiliiry  in  inrerno  est ;  qui 
aulem  in  vitiis  cst,  diabolicis  catenis  constringi- 
iur.  Est  er^go  in  iiifterno.  Deum  ergo  Jaudarc  noa 
potest* 

4  Laboravi  io  gemitu  meo.  >  Peccavi,  inqiiif,  in 
fOJcatis  tamen  non  persevcroi.  sed  pcrnitentiain 


w  meis  viribiis,  sed  in  le  speravi,  qni  es  dm,n 
Dominiis  mjsus,  ideoque  4  salvum  me  fac  1  TiiJe. 
sus,  tu  Salvator,  tu  salva,  qiiia  salvare  potes.  GU- 
dkis  enla  HMat  non  aalvabk  me.  c  Ex  omnibus 
peraeqneftiHMis  me  iibera  me.  •  PerseqnHur  anri- 
l4a,  stiperbia,  Iniuria,  perfidla,  discordia,  et  liis 
omnibuB  libera  me.  Quart? 

c  Nequando  rapiat  at  leo  «nimam  meam.  >  Ininil* 
cus  noaier  <  diaboliM  tanqnam  leo  nifieM,  ci^ 
cumli  quareais  qtiem  devoret  (J  Pnt.  v),  1  cn]ut 
retia  sunl  vltia  snpradicta.  Ipse  aotem  pttslmin 
venator,  animas  perseqnens,  atfas  In  avariiia,  ili» 
in  superbia,  alias  iii  ioxuria  irretiias  depreben^lit. 
c  Dnm  noa  e6t  qni  rediinat»  neqne  qtii  Bahiim  f^ 
ciat,  I  tu  redime,  qoi  redimere  potes,  qaia  alias  non 
est;  qui  possit  redimere,  vel  aalvare. 

c  Domine,  Deus  mens,  «I  rect  istnd.  1  Hec  «;, 
(  si  est  iiii<|itil«a  in  manibos  meis.  >  QaiJ  per  ma- 
nos,  nisi  opera  intelliginHis?  manibos  enim  epen- 
mor  :  c  Si  reddidi  retribveoiibns  mtbi  nnia.  1  0 
qnanta  viri  perfectio,  qni  neditin  fsi^rt,  sed  itee 
eiiam  mala  sibi  pro  lionis  retribiieniibns,  mila 
re<ldere  nosf^vH,  Ltic«  vi  :  non  mniltnn  pro  ocnlo, 
dentero  pro  dcnte,  roanum  pro  maim  absiiiiit,  »d 
ox  ttna  niaxiUa  percosstts  aiteraro  prslHiit.  Si,  in* 
qnam,  boc  feci  vel  illud,  <  decidam,  1  dor  soraom 
aseeudam,  noa  ad  le  veniam ,  aed  cnm  peccatoriboi 
in  iurcrnuni  eadaiiu  Et  boc  meriio,  quia  talis,  lu 


«igo^  In  geroitu    iaboro.  Quociriva  miserert  .mei-  ^  ule  feci  peccaium, «  ab  inimicis  meis  inanis,  1  ot 


i  Lavabo >!»-  siugiMas  nodies  lectuni  meom :  •  ledus 
4mma),eorpas  eai;  lioc  auteui,qttia  muitaanooies^v^ 
liaque  el  tenebras sibi  altraxii*  pro  uooquoque  lavari 
•portet.  RQpetitio :  <  Lacrymis  meis  airatum  Aeuia 
rlgabo.  I 

c  Turbatus  est  a  fiirore  oculna  meus.  >  Oculus, 
pro  mente  poniiur,  qu»  uisi  conslans  fuerit,  furore 
et^  vitiorum  iinpelu  conturbatur.  1  Inveteravi  luier 
oinnes  inimicos  meos;  >  ^  si  dicai:  liiriiro  non 
ts|  quod  ocultts  meus  eonturbaiur,  inveteravi  .eniffi 
inter  onines  inimicos  meos;  iongo  enim  lemfort 
ab  jnimicis  obsessus  et  incilaUis  suro. 
.  c  Discedite  a  me,  omaes  qiij  operamini  ini(|aita' 
|cm.  >  Gemitu,  iuquii,  et  iacrymis  Domino,  et  acqui- 


imbeliis  et  inanis,  nl  virilMis  vacntts.  «ial»  uoids 
devictua  cadann. 

c  Persequalur  inimicua  aolmam  meam.  >  lim  re- 
tia  tetendiiy  jaro  praedam  venatar  invenii;  Imbc  per* 
aeqiialor,  liaac  comprebendat.  4  Et  coocolcet  ia 
lerram  vitam  meam»  >  conculcet  in  camales  eupi- 
dilates,  ei  cam  lerrenis,  ei.  pececatoribas  eam  oe- 
cidal.  4  £i  gioriam  meam  1n  pulvenem  dedacai,»  q«i4 
per  gioriaai«  nisl  rosvrreciioiiem?  qnid  per  palTO- 
rem  aiai  carais  rcsttrreaionem?  Cujua  ergo  glorit 
ia  pulverem  dedttciuir«  cum  justia  ad  gtorism  doo 
reaurgiL 

c  Exsnrge»  Domine,  a  Quia  poocata  priedicia  non 
feci,  exsurga,  Deus,  tnibi  in  a4JiUorium;  acljuTaotii 


tatl  conjunctus  suia.  Quapropter  discediie  a  me»  j)  enim,  non  sederey  sed  suire  esl.  c  la  ira  lua, 


omnes  qui  operaMiini  iniqqitatem,  ego  enim  amodo 
eam  uou  opcrabor.  Siiijile  autem  simile  quxrau 
c  Quoniam  exatidivit  Dominos  vocero  fletus  mei,  > 
pro  xqniiate  ilevi»  cui  me  jungere  desidcrabam»  ex- 
auditus  sum ;  ab  ca  ergo  non  movebor  amplius. 

c  Examlivit  Domiaus  dcprecaiionero  meani,  Do- 
Uiinus  oraiionem  meam  suscci^lL  Erubescanl  et 
conturbcuUir  vehemenier  omnes  Ininijci  mei.  > 
Conturbciiiur  vcl  xiema  damnatioBe»  vel  contra 
viiia,  ct  fiant  boni.  Converfantur  in  infemiim,  sive  ad 
bonum.  Ili  ertitoscani  pro  peccaiis,  vnlde  vclociier» 
EXF08ITI0  PSALMI  VII. 

YOX  PCBFECTOaUM. 

<  Donnniis  Dciis  iiKnis,  iii  ic  speravi.  1  Non  eniin 


ostende  te  iratum,  ai  enim  te  pro  nobis  iraUini  mi- 
micts  nostris  tttteaderis«  non  amplius  isdere  noo 
audebant.  <  Exaltare  in  Hnibus  mimicoruBi  uieo- 
ruro,  >  omne«,  inqttit,  finea  icrrx  iaimici  wm 
bactenua  possederttnt,  nunc  Domine  exsarge,  car- 
aem  sume.  Juimana  ^saueri  8uccttrre«prcparaie  i- 
beilttm,  osteiide  l^  iraittm«  cl  cxaitare  pe^  oomes 
terras.  Corrigas  et  Tegpis  quos  diabolus  premeb»!: 

c  Exsttrga,  Domine  Deua  lattia»  iu  praec^pto  quod 
mandasti.  >  Judseis  enim  praecepisii :  <  Solviie  teo' 
plum  liocy  ei  in  triduo  reasdiftcabo  illud  (ioaa.  n)* ' 
Et :  c  Sicttt  Moyses  eiaiuvit  serpentem  in  eretno, 
lu  exallari  oportet  Fiiinm  bominis  (io<ia.  iii}*  >  ^' 
vatur  crgo  templuin  hoc,  oxalieiur  Filitis  lioiJiinrs, 


i16] 


EXrOSITIO  IN  l^SALMOS. 


1161 


exsiirgat,  et  cniceni  aaceiidat  Dominiis  Dciis  meus  A  Vctus  Tcstamciidtm.  llic  aufein  :irciig  anie  Cliri«ti 


in  rraeceplo  suo ;  alitcr  in  apostolis  praedicare  prae- 
ceplsti,  ergo  illoruin  prxdicatio  pneccptum  tuum 
fuit,  in  lioc  autem  pR£cepto  refiuircsit,  crevit  ct 
exaltata  siint  rcgnum,  iinperiuiii  et  polentia  liia. 
c  Et  syuagoga  populorum  circumdabit  te,  i  id  est 
omnes  gentcs  credent  in  te. 

f  £t  propier  lianc  In  altum  regredere.  »  Propter 
hanc  congregationem  (synagoga  eiiiiii  congregatio 
interpretatur),  jn  altum  regredere»  coelos  ascendc, 
quia  cum  a  terris  tueris  exaltatus»  oroiiia  post  te 
trabes  (Joan»  ii).  Regredere  igitur  in  altum,  c  ct 
trabe  nos  post  te,  et  curremus  in  odorem  ungueiilo- 
rum  tuoruin  {tlatu.  i).  >  -*  c  Dominus  judicans  popu- 
los.>--<Pater  non  judicatquemquam ,  sedomne  jiidi- 
ciuro  dedit  Filio  {Joatu  v).  >  Est  igitur  Filius  Doini- 
nut  judicans  populos.  c  Judlca  me,  Domioe,  secun- 
duin  jostltiam  meam,  >  quia  judex  es,  judica  me, 
el  qula  justus,  juste  judica  Juslum.  c  Et  seciindam 
iunocentiam  meam  snper  me,  i  id  est  aecundam 
innocentiam  auper  me  consideratam. 

c  ConsumeUir  nequitia  peccatonim.  i  QuoDiani 
qnldem  jodex  es,  justos  Jadicabls  et  peccatores. 
Peccatores  autem  qaomodo?  quia  In  nequitla  sui 
consummabantur.  Judicium  autem  Jostnrum  qnale 
erit?  Sequitar  :  c  Et  diriges  justos.  >  Ubi?  ad  te 
quidem.  Quid  igitur  est  jnsloram  Judiciumy  nisi 
clcctlo?  c  Scriitans  corda  et  renes  Dens ;  >  in  corde 
eniin,  et  reniboa  suut  cogitationes.  Qnia  ergo  non 


iiicamationein  tensus  iion  crat.  Gbi  istiis  auleiii  -ut 
vcnit,  eum  tetendit,  chordam  adhibuit;  Novnm  Cnii» 
Tcstamenlum  cliorda,  veteiis  legis  aiisteritatem  No^ 
viiin  Testamenlum  miligavlt.  Dicebat  enim  lex 
Exod.  XXXI :  Si  iiuis  hoc  fecerit  vel  illud,  moriQliir  : 
Ific  aalem  sermo  nimiuni  diirus  et  rlgidtis  est,  seil 
qiiomodo  niiiigatur?  Vis  aiidire  quomodo?  Si  qiii» 
boc«  vel  illud  fecerit,  tol  annis  pcBniteat,  et  salvabi- 
tur.  lloc  babct  Novuin  Testameiitum,  boe  babettt 
canones,  hic  sermo  est  dulcis,  qui  non  desperarc, 
aed  sperare  facit  (//  Cor.  vii). 

4  £t  paravit  illum.  >  Paravit,  quia  inielligibilcm 
fecit;paravit,  quia  obscuritatem  et  tenebras  adeiuit. 
c  £t  in  eo  paravit  vasa  moriis.  *  Per  vasa  roortis. 

B  apoaioios  iotelligimaB,  qoi  viva  aqua  pleui  eraoL 
Hane  aoieffl  aquani  alii  bibebant  ad  saluteiii ;  alil 
vero  qoasi  loxicom  et  Yr«enom.  I!iide  Aposioliis 
II  Cor.  11  :  c  Aliis  sumos  odor  viise  ad  viiam»  aliis 
odor  mortlsin  wortem.  f^t  Sagittas  suas  ardeiuibufr 
eiiedt,  I  qood  enira  per  vasa  idem  per  sagitias  signi  • 
llcatur.  SagliU»  eoimsont  aposioli,  qota  oeculte 
diabolain  et  vitia  destniiHi«.  ilas  aulem  sagittas 
perfecil  Domiiius,  et  composuit  eonim  ulilltati,  qui 
•more  spiritus  et  igne  acceilsi  sunt, . 

c  Ecce  parUirivlt  ii^ustitiara.  i  llic  versos  ei 
coiyangtuir»  qui  ait  :  c  Ne  qnando  rapiat  ut  leo 

-   anlmam  meam,  i  qiiia  valde  limeo.  fisl  enlm  iuiqnus» 


doiosos  ei  injostus,  boc  est  quod  dicit :  c  Ecce  par«^ 
solum  facta,  venim  eiiam  cc^itaiiones  scruutur  p  itirivit  injustitianu  >  Iste  malignos  pater  caro  anP 
Deus  (Sap.  vi)..  Ideo  verus  est  Judex,  qnia  et  de     Mabus  Jongitur,  fliios  procreat,  sedqiios  filios?iu- 

jostitiani  quidem  dolorem  et  iniquitaiem. 

<  Lacom  aperoit.  >  Qoo  enim  tempore  prinmni 
beminero  peccara  fecit,  infemom  quidem  et  lacum 
aperuii.  Aperit  etiam  amni  die*  dilm  miseros.in 
peccau  inducit.  Non  tamen  solom  aperirc  ei  SMfficiii 
led  insoper  t  «ffodit  eom,  >  aliis  eoiin  niinpreiitj 
aMis  vero  roajorea  foteam  pneparat»  quia  qui  plus 
pecCatiife  majora  tormenta  cadit. 

c  Et  incidil  io  fovearo  quam  (ecit.  i  iEiernos  eniin 
igiiis,  et  diabolo  et  angelis  ejus  paratus  est,  DuUiqiie 
roajor  pcenaquam  posnarom principi  debetur*  cCon- 
verlelor  dolor  cjos  in  capot  ^iis»  >  non  enim  sine 
dolors  erii»  qui  doloris  auctor  fuit«  c  Kt  Ih  verticeiii 


faciis  Judicat  et  de  coglutionibns. 

c  Jusium  adjuu>rium  meum  a  Domtno.  >  Qiihi  ad 
se  Jirigll  Dominus  justos,  Justum  est  Jusioruro  Jodi- 
ciui».  Vocabo  Judicium,  an  adjulorium?  non  judi- 
ii  ni,  sed  adjutoriuiu;  qulppe  quo  et  miseria  foga- 
Uir  et  beallludo  acquirltur. 

c  Qui  satvos  facit  reclos  corde.  >  Qui  enim  corde 
rcctus  cst,  tortum  quidem,  nec  facere,  nec  cogitar^ 
potest.  Si  cnim  cogiUt,  rectus  non  est;  si  autem 
facit,  cameliis  cst. 

«  Deus  judex  justus.  >  Vere  utique  jtistos,  qui  et 
Justos  salvat,  et  peccaU>res  damiiat.  c  Fortis  et  pa- 
liens.  >   Fortis,  qulz  nemo  sibi  resistere  potest; 


patiens,  quia  non  sutim  puiiU.  c  Nunquid  irasciuir  d  >?•(»&  iniqoitas  ejos  deacendet.  >  Postqomn.  eoini 


per  singiilos  dies?  >  Vere  patiens  est,  quia  qiiam- 
vis  oiniii  die»  inio  binni  hora  eum  offendamus»  ipse 
tamen  omni  die  non  irascitur 

4  Nisi  conversi  fuerilis,  >  pcribttis.  Etule  esl  ac 
sl  diceret :  Qoamvis  paliens  sit,  tamen  nisi  conversl 
roerids,  pcribitls.  Et  merito.  Nam  gladium  saum 
vibravit  Quid  per  gladium,  nlsi  Ghris:om?  i&teenim 
gtedius  diabolum  trucidavit.  Ergo  quia  gladium. 
vlbrarit^  et  Filiom  suum  In  mundom  mrsit,  qui 
eoiiversns  non  ftierit,  peribit.  Onde  ipse  ait  /oan. 
XV  :  c  Nisi  venissem»  ei  locutus  fuisscin,  peccaCiim 
iion  babercnt»  hunc  antem  excusatloncm  non  ha- 
benl.  > 

c  Arcum  snum'  tetemiit.  >  Quld  esi  arciis  ejiis? 

Pat^ol.  CLXV. 


nullus  erit,  qui  peecet  velipeccare  velit,  jomiiis  ini- 
qnius  in  eom  coovertetur»  erilque  ei  noii,  parva 
pranai  ipsa  roals  volouUSt  qoam  excfcere  oon  por 
lerit 

c  Ego  aoum  oonfitebor  et.Iaud|ibo  DQmmuiiu 
secundum  Josiitiam  cjos»  et  psftUam  nonuai  Damiiu 
•iUssimt.  > 

EXPOSITIO  PS4i,W  VIII. 

c  Domliie  Dominos  noater,  quam  adinirabile,cst 
iKMnen  tuum  in  universa  lerral  Quonian^  ^l^ivau  cst 
magnificetttia  tua  luper  e«elos.  >  Vq]^  propheiae.  de 
Christi  asoensiQife  gratuiaoUs» .  Magnificentia  Dci, 
Cbristus  est,  q^iapereumjpiagnificaiiir  Deus.  Nainque 
aiite  Christi  asceasiQiiiem  in  sola  Jotea.iiotos  erol 

37 


iUi  ObbOm  AilENSIS  MO.YiCfH  fi:4 

Deu3,<  ihlsrnelRMignitiu  nomtn  e]a8'(l^««/.  mit)«  i  A  CXPOSlTIO  PSALMI  I.V 

Niiri^  duiein,  ^aamdoFilius  ejut  supor  coelot  «leva-         i  Coafltebor  tibiv  Doniiue^  m  loto  cordemeo.  t 


tusest  {AcL  i),  Yaldo  adinirabiio  estnoiilen  sottiiH 
noQ  in  sola  Judaea,  sed  in  universa  terra. 

t  Et  ore  infantium  et  lactenliuin  perfeciaii  laif- 
deixik  »  Hoc  de ifcbrseorum 'poeris  inteliigipotesL 
Possuinus  e\iam,  per  iitfantes  eliacientes»  aposto*» 
los  inieliifere.  Infsuiies  qoidem  erant,  quia  ul  ruttld 
ct  indocti,  vix  fari  noveranl;  lactcntes  amem,  quia 
KOvom  et  Velus  Te^taihentiimquasi  duo  uliera  suxo- 
runt.'  Ei  ore  auiem  istorum  laudem  suam  perrccit 
Dominus,  quia  borum  pnedicatione  crevit  Ccclesia. 
N  Propier  inimicos  luos.  i  Iminici  Dei;  Juila»t  suut, 
<iui,tK>sfqnam  Filium  Dei  erticiflxerunt,  nomen  qito- 
que  fjus  oimitfiO'dele^e  conati  sont.  Prepter  bos  igi? 


ConUtebor,  iiiquit  Ecclesta,  lili,  Domitie,  m  Uiii 
tantum ;  non  ui  illi  de  quibus  dicilur  Miittb.  xt  • 
€  ^ic  populos  labiis  me  bOnofal,  cor  autem  itornnt 
loiige  esl  a  me,  i  sed  in  tolo  Corde  mcd  leadoniio^ 
telaudabd,  tibf  |>ectaUi  m^  coufitebof.  i  Narrato 
onuila  mlrabiiia  tua^  ^  oomia  qiiidein  eiiarrabo/ 
qtfaeinl^to  ei  in  ireteri  Testaiu^iiio  scrlpia  ioTo« 
niain. 

c  La^tabor,  et  exsullabo  in  te.  i  In  te  biabor.io 
te  exsuliabo»  sicut  scripium  esl  Psal.  xxii :  i  Ik- 
tamini  in  Doniino.  i  llemque  II  Cor.  x  :  i  Qui 
gloriatur,  in  Dominoglorieiur.  i  — i  El  psallamno- 
itiini  tuo,  Altissime.  >  Uactenus  enim  quxcuoqno 


tur  iiiimicos,/ ^x  ore  infafitiMm  €t  "lacteutiiuu  se  i^reei^  iii  nouiine  Jovis»  Bfercurii,  Salurni,  cxlero- 


IKjus  landari  recit.  <  Ut  destruat  ininiibiim  cl  «Itd- 
rem,  >  ultores  el  defensores  Scriptoramm  efant  Ju« 
dod;  ne  atiquis  super  Cbristo  eas  InteiUgereu  Apo- 
ifoli  autem  econlra  Clirislum  Imdabant,  el  iii  eu«i 
8<sripturas  inierprelabanlor.  Ergo,  quia  aposloloruiii 
«3li(eniia  phfiv&Hiil,  a  Deo  inimici  et  ultores  de- 
slruetl  «imi,  ut  nec  uiius  quidem  adversus  Cbrtstum 
jtim  ioqui  audeal. 

I  Qootiiam  vldebocmlos  loos.  i  Ae  si  dicerel  Pro» 
pbeia  :  Gaudeo ,  Deus ,  qooAiam  sd^o  me  visurum 
"f 'opera  dtgltoroin  tuorum,  i  qti»  in  Hllis  tuts  Iklem 
•4  fiindasii,  i  videlicet  coel6s,  €  lunam  ei  steUas;  • 
fer  ccbIos,  apostoios,  per  luiiaui,  Ecclesiam,  per 
sleilas  airlein,  doctores  inteUiximus  T  ^ 

c  Quid  esi  bomoquod  memor  es  ejus?  >  IIoc 
autem,  quanivis  de  unoqunque  justo  inteilifi  possil, 
4te  Cbristo  lanien  in  Episiola  ad  Hebraeoa  Apostolus 
failerpfeialus  esl.  <  Quid  est  homo  quod  memor  es 
ejusT  >  ac  si  diceret :  Magiiificeulia  tua  elevata  esl, 
bomo,  et  Filius  liominis  exaluius  esl  {Hebr.  ii). 
Sed  uunqiiid  lioino  tantum?  Si  enim  simplex  bomo 
csseK  non  ^c  iilius  memor  ruisses.  c  Aut  Fiiius  bo« 
minis,  quoniam  visitas  eum,  >  vere  Filtus  liominis, 
quia  fllius  virginis*  visitaseum,  quia  nunquamdc- 
ftUnqnis. 

"*  €  Minuisti  etim  pauio  mlnus  ab  ang elis.  i  Mam* 
l|uo  quia  moHalis  'fuil,  ab  angeUs  est  diroinutus. 
c  Gidria  el  bonore  coronasti  eum,  >  gloria  quidem, 
qoia  resurrexii;  bonore  vero,  quiaTicil,  imperium  D 
sumpsil,*el  coelos  ascendit  {Acu  i)« 

4  £t  eonstituisti  ciini  siiper  opera  mannum  tua>- 
rom.  >  Qnia  f  in  nomine  Jesu  omno  genu  flectiiur, 
ccBleslitim,  terrestrinm  et  infernoruin  (P/ii/fp.  ii).  > 

c  Omnia  sobjecisti  snb  pedibusejus.  i  Quae?  c  Oves 
et  boves  universas,  insuper  etpecora  a  campi,  vo- 
hicres  escU  et  piscesmarls,  qui  perambulanl  semitas 
iitaris.  I  Per  xftes,  sHnplices  homiiies;  per  bovcs 
doctores;  per  peco^  campi,  bonos  conjiigaios;  per 
volocres  cceli,  philosopliOs  et  sap^tes  ;  pcr  pisccs 
raarls,  dlvites  negottisqoo  sxcularibns  implicitos  in* 
tdKgimtis.  Ergo  qoia  omnia  tibi  suni  salject», 
c  Domine,  Domhras  noaier,  qnam  admirabiie  csl 
neinen  loum  lii  oniversa  'term !  > 


ruiuque  feci,doiu<fq>sautem  qu»  laciam.  ia  DomiM 
tup  faciam. 

(  io  convertendo  inimicum  mebm  reirorsttia.  > 
Dum,  ioquam,  iuimicum  meum  retiorSMii  conTcr. 
lam,  in  nomiiie  luo  psallam,  quia  non  meai  Tiro, 
sed  te  de  trinmpbo  laudabo.  Bene  auiero  dixii,  dttm 
CQnvenam,  quia  anie  Cbristi  incarnationem,  quasi 
princeps  et  dux  itiiieris  nos  diabolus  prxcedclMi; 
nuncautem  velut  latro  el  pessimus  cauis,  reuxtae^ 
peiis,  calcaneo  nostro  insidiaiur« 

c  Inflrmabunlur  cl  peribuol  a  facie  taa.  i  Qvcm 
enim  superius  inimicum  dixit,  non  iinam,  led  loiam 
iiiiuiicorum  congregationem  Intellexit.  (Jnde  piura- 
litcr  bic  diciiuf  :  Infirmabunlur  el  peribuou  \\^ 
flrmati  suaI  iuinMcinostrft,  qui  virtuleoi,  itiiperiom 
et  fioteniram  amiserunt;  peribuiH  auioin  iodieju- 
dicu  a  Tacie  Domini  fttgientes,  qula  cum  saiellitii^uj 
Sttis,  asterno  damnabunlur  siippiicio. 

c  Quoniam  fecisti  juiiicllim  mcum  el  causam 
meam.  >  Yere  iniuiicuni  retrorsutn  coiiveriam,  q,ua 
ad  boc  mortuuses,  iit  cgo  viverein;  ad  bocprselia- 
lus  es  ut  ego  vincam ;  judiciuni  tuum,  essc  laeuKi, 
et  causain  tuam,  meam  esse  fecisii,  quia  ob  meam 
salutcm  ct  utUilalem  a  Judacis  judicatus  es.  Nune 
sedes  super  tbronum,  quia  atigeliet  arcliangeli, 
tbroni  et  dominationes  tibi  sunt  sul^ctL  c  Quijudi- 
cas  jusiitiam;  ijustitiamquidemsemperjudicas,(iUia 
superbos  semper  bumilias  et  exaltas  buniiles. 

c  liicrqiasti  gciiles,  et  periit  inipius.  i  liicrcpafii 
eniiii  Domliiusgentes  apostoUca  praedicaiione.  Dice* 
banl  enim  apostoli  Luc.  xiii :  c  Nisi  potiiiieniiau 
cgeritis,omnessiinulpcribitis.i  Itciiiqiie  Maiili.iH: 
<  Jain  securis  ad  radicem  arboris  {lOiita  esi.  •  His 
et  similibus  increpavli  Domiiius  getites,  unde  facium 
cst  ut  perirei  impius,  id  est  impieus.  c  Noniea 
eoruiii  delesli  in  aeternum,  et  in  sncufaim  saeculi,  > 
delevil  cnim  Dominus  oomioa  impiorum,  qoia  qoi 
prius  impii,  idololatriae  el  fiiii  diaboii  vocaLaQiur, 
iiuiic  el  sancti  et  jusii  el  filii  Dei  vocati  sunt. 

<  Inimiqi  defecerunU  >  Quomodo?  t  Framca.  * 
Qttvesi  ista  framea?  Christus  Jesus,  quieosiuier« 
feciu  <  In  finem,  >  id  est  cx  toto.  <  £t  clviuieseo- 
destro&iati>  i  multas  quidcm  ciTiutea  etCM' 


1163 


EXFOSITIOIN  mLMOS. 


gregatlones  babuit,  ei  hubet  malignas  t^iriiHs,  qnas  jv  vide  <l»iiiiri|iMftein  i  :ei.  'Siffllciioneni.  meam  habijaMij. 


I  de  iiiuulcis  meis;  i       .  .     ,- 

t.Qnl  exaUas  lue  de  portis  roortis.  >  PorUc  morii;> ' 
Yitta  gunt,  toreticl  et  peccatores,  quia  pcr  eos« 
quasi  per  quasdam  porlas,  mors  atque  poeiia  bonii- 
nibus  iiiducitur.  £x  his  autem  eiallantur  sancti, 
dttvft  erudiuntur,  quomodoeoseviiare  possitit.  Bcne 
autem  dixit«  exaltas,  quia  qulcunque  ab  his  &ejun- 
giiur  cceiestia  regna  petit. 

c  UtannuRticm  omnes  laudationes  luas  in  |K>r(i$ 
filise  Sion.  >  Slon,  qiiae,  uldixiinus,  ipecutaiio  inter- 
pretaiur»  Ecclesiam  significat;  filix  auleni  Sio:u' 
quicunque  fideles  inleUignntur.  Portos  autem  aures. 
sunit  per  qiias  verba  Divina  nientes  nosiras  in^re- 
diunlur.  Nuntiant  ergo  apostoli  laudalioncs  Dei  in 

fidelium  Evangc-' 


i  Exsultabo  in  salittarl  tuo*  >  In  salute  et  io  filid. 
tuo  exsidtabo,  nemincm  timei)o ,  pro  morte  ihm/ 
tacebo,  quoniam  <  inlixsc  sunt  gentes  iii  interita' 
quciTi  fccerunt.  »  *  '  v 

I  fn  laquco  qtiem  absconflensni«compreliensiig  esc 
pes  eori^in.  >  Mihiquidem  vjiam  prsstant,  stbi  ft.ateir 
supplicium  et  interitiim,  me  de  laqueis  expedliiim»* 
seipsos  autem  in  iaqueos  inextcicabiles  iav<4vttQt» 

<  CognosceKif' DomiAiit  judicia  (actens.  >  lloQ 
qitippe  temporc  peccatores  Dowinttmsounneqtte  «*or 
gnosctt9t«  neque  cognoseere  voltteraiit;.cognoBceuir 
tamen  abomnibns,camad  jadicandttro  venerit.£ltttna 


Doininus  qiiotidie  destrw^re  non  cessat;  omiitseiilm 
hxrelicoruin»  latronum,  paganorum,  et  saperborum 
congrcgatio,  diaboli  clvitas  esl,  bffic  autem,  dum 
Domiiio  associamur  secundum  priorem  staiuni , 
dcslruuntur. 

€  Poriit  memoria  eorum  cum  sonitu.  i  Magna « 
enim  crat  luemoria,  laus  et  fama  roalignorum^ 
spiriiuum  in  pncdictis  civitatibus  quae  apostolorum 
souituomiiino  deleta  est  (Psa/.  xviii).  Praedicaiione 
iiamquc  aposlolorum,  et  idoia  fracta  sunt,  et  teropla 
(lestracia,  et  deorum  religio  abomlnata.  <  Ei  Domi-- 
nus  iii  ajternttro  permaRct,  ^in  qoibus  diabolus 
regnabai,  in  eisdem  Domtuus  qnidem  rex  in  aster- 
nom  permauebit.  Sed  qui  Doialuus?  Sequitur :     ^ 

<  Qul  paravit  in  judicio  tbronum  suum.  >  Thrpous  B  poriis  fili»  Sion,  dum  in  auditu 
Dei  apostoli  sunt,  quia  in  eis  sedet  et  babitat.  Hos     lium  pnedicant. 

autem  ad  iudiciam  paravit^  quia  cum  ad  judlcattdiim 
venerit  super  diiodecim  sedes  sedebttBl,  dttodecim 
tribttfrlar&ei  jiidicantes  (IfaiiA.  xix)*  <  £t  ipsejiidi* 
cahil  <irbem  Ugt^  iii  sequitaie,  judieabit  populos  in 
JHSttiia.  »  NoaqttHl  ipse  soius  iudicabii?  noiine  el 
apostoli  ittdicabuttt?  Dicttts  est  eniui,  quoiiium  ipsi 
judi<»tttri  sunt  (/  Cor.  vi).  Jodicabttnt  tttique  apo- 
sioli,  judtcabit  et  Domiuus  :  Douiiiuift  quidem  ui 
judcXt  apostoli  aiiteui  ut  lex. 

<  Et  faotus  est  Dominus  reftighim  paaperi.  > 
Jiidicabit,  inqiiain,  Dominus  ofbem  terrse;  interim 
aiiiein  fncltts  est  refiigiam  paiiperi,  cai  pauperi? 
i»ihil 

qiioniam  qux  habuit  vendidil  et  paaperibtts  distrl 
bult,  qitiqne  lerrcnomm  factiis  est  inops,  ot  fOBle 
stiuin  dives  fiat.  <  Adjnior  in  opportaniiaiibiis,  In 
iribiilattone,  >  nthil  aliod  qiiitlem  est,  in  opportuni- 
tatibiis,  in  tribulaiione,  qnam  inopportuna  iribula- 
tione ;  sanctornin  qiiippe  tribuUitio  opportuna  est, 
qua  vlta  pcrpetua  adipiscitur. 

<  Et  spereut  In  tc  qtii  noverunt  nomen  tuum.  > 
Qnia  adjutor  illorum  factiis  es,  qui  nomen  tuum 
noverunt,  et  qui  Chrisliaui  vocantur,  ideo  tum  In 
iribulationibus  et  aiigusliis  fiieriut,  in  te  sperent, 
tii  eiiini  eos  liberabis,  <  quoniam  non  dereliquisti 
quxrentcs  te,  Doinine.  > 

€  Psalliie  Domino  qui  habiiat  iii  Sion.  >  Qiioniam 
quidem  qu^renics  se  iion  dereliiiquit,  vos  apostoli 
ei  doctores,  qiii  eum  quaerilis,  psallite  Doinino. 
<  AiiBonliate  inter  gentes  studia  ejiis,  >  in  gentibus 
aonuDtiaie  studium,  amorem  et  dilecttoiiem  quatii 
erga  vos  habuit,  qiioiiiam  <  proprio  Filto  suo  non 
pcperdt,  sed  pro  nobis  omnibus  illum  morti  tradU 
dit  (itom«  viii).  > 

c  Qttoniam  requlrens  sangttiDero  eorum  rccorda- 
ttts  est.  >  Item,  apostoli,  anmintiate  Dominum,  pras* 
dicsite  EYangeiittm,  ne  limeatis  roortem,  qttoiiiatti 
reqoireos  sangttinem  eorum,  qol  pro  eo  morluoiur, 
recerdatos  est,  oon  quod  oblittts  essei,  sed  qttia 
^iitos  esse  vtdebaior.  <  Non  esl  oblitot  clamorero 
patipeforo  >  diceuiium  :  i  Miiierore  mely  Domlne, 


quldemhabcnti,  etomnla  possldenti  {llC^r.rt)^  ^  Uodem <  tn operlbus  roanuom  sttaniro  ceoiprebeosue 


esi  peccalor,  >  eompreliendeotnf  tttique  peceoiores  iu 
operibussols,  quandobane  regalem  censurarasiipcr 
se  intonare  aiidleni :  t  Cenvertantur  peccalercs  im 
Infemom.  >  Et :  <  Itei  roaledicti,  io  ignero  aeicr«^ 
nom  {Mauh.  xxv),  >  Pttlchre  dixit,  convertantqr. 
qttiia  noflc  in  inlemo  siiiq  eorporilNis  sunt,  in  tempora 
jiisti.jttdicii  came  recepta  in  inferottm.convertontor, 
<  omnes  genles,  qoas  obiiviscttolttr  Dominom.  > 
t  <  Qnoniam  oon  io  finem  obltvio  erlt  paiiperis.  > 
Ae  si  dMrat :  Scia  qtioojam  perxatores,  qol  Domiiii 
et  crealoris  i^ui  obliti  sunt,  a  Domino  obliviacentt^is 
pauperis  antemsupra  meoMMrati,  qol  bona  sua  omoia 
yendidit  et  paoperibHs  tribult,  in  aetemom  non  erit 
oblivio. 
D  <  Patientia  pattpemm  nooperibit  in  finero.  >  No» 
ut  aliquid  paiiantur,  sed  quia  semper  de  patieniia 
grattthibuntttr.  lUicosque  in  persona  EcdesiaB  Pro- 
pbeta  loculus  est  :  hie  aotem  in  propria  persottii 
Antichristi  adveotom  eiiisque  dominallonem  et  luoiv 
lein  denuiUiaL 

EXPOSITIO  PSALMi  IX. 
<  Exsurge,  Domine,  noo  confortetur  bomo.  » 
Quasi  dioit :  Qois  est,  Domine,  homo  isie  qnl  leot^l 
lastu,  unta  pompa  uoiaque  anperbla  cpnsur^lt; 
Quis  est  bic  fiiios  perdiiioois»  qui  supra^  omne  quod 
colitor  se  extoUit,  ostentana  m  unqunm  slt  Duusl 
{JlTbeu.  iL.)  Qulseslbiciudex»  ante  cujus  conipor 
ciom  OBuies  gettteaiodiceotor?  Exsufge,  Dwi&ioe» 
succurre  saiictis  tiils;  oeaocqui  peceatorilmpne- 


iict 


ODDOMIS  ASTCNStS  MONACIH 


M 


valuU.  jiisli»  qiioqwe  prxvaleal  boma,  f  jiidlcemur  A  famuli»  el«  ImperaWl.  Per  «^us  quofque  Inimhosi 


gcntes  iii  conspeclu  luo.  > 

f  Consiiiue,  Doniiiie,  legislalorem  s«per  eos.  i 
Juslis,  ifiquam,  auiUlarc,  inquc  sanclorum  ad|jtt- 
loriuin  cxsurge;  super  eos  auicin  q«l  euin  exspe* 
rjanU  quique  Je  illius  advenlii  hctanlur,  buiic  legi»* 
laiorem  cpnsiiluas.  Legis  quidcm  lalor  eril,  qola 
ipse  quoquc  suam  iegem  pnedicavii. 

<  Ut  scianl  gcntes  qiioniam  liomincs  sunl.  » llo- 
inines  enim  pro  sluUis  el  pcccaloribus^  in  drvino 
eio^uie  Areqncnicr  invenimiiur.  Unde  Apostoius 
I€or.  i:  <  Cum  alius,  iuquii>  dicit  :  Ego  sum 
Pauli»  ego  autein  ApoHo,  ego  aniein  Cepbae,  nonno 
homines  esiis?  >  Sicigiiur  et  isti,  cum  ad  jirdlciom 
yenerint,  stulios  se  ei  peccatores  esse  cognoscuntp  ^ 
qui  bomiuein  et  non  Deum  adoraverunU 
.  c  Ulqiud»  Doniine,  rece&sistt  longe?  >  Videns 
K^ropbela»  per  Spiritum  sanctum,  nimis  duram  ju- 
iloruin  aniciieiiein,  exclamal  :  <  Utquid  rccessisti 
JongeT  iquare  sanctos  tuos  dereliquiftti? cur tic eos 
eftlBl  penniilia?  Scio  equidem,  scio»  c  despi.^if  > 
eineii^raft  eoe  liberare  ia  tam  opportuua  iribula- 
lieyie. 

c  D»i»0i|ieri»U  impim,  laeeMliliir  peOper.  i  Yere 
opportuMi  eei  trlbulalio^  qM  igiie  spiriiue  in  9ei 
dileciieiieia  Mncioi  eceeodil*  Unde  icripuiia  ert 
ApOc«  itii  :  c  Ui  jdsliie  jiisliteeuir  adiMie,  el  qiii 


sauctos  inlelligcre  possumue» 

4  Dixil  euim  in  eorde  suo :  Non  movebor  a  %m-  \ 
rationc  in  geiierationem  sine  malo.  >  Quanu  cjus  < 
luerii  iiiiquUas»  quamque  perversa  ejiis  erit  cogiii* 
iio,  in  bia  verbis  deprebenditur;  nunqaam  de  %cm 
iu  geniem,de  regno  in  regaum»  de  generaiionevivo- 
ruiaingeiierailouem  morluorum  sinc  malo  transibii. 

c  Ciijus  inaledictione  os  i^enuin  esi.  i  Quia  omuia 
verbe  illius  maledicla  suiii;  i  et  ainariiuUine,  i  ([ttia 
Uisicata,  et  morlifcra  suni ;  c  ci  dolo,  i  qtiia  cun: 
deceptioiie  HiibI.  c  Sub  iiiigua  ejuslaboretdolor,i 
quia  admooirtORes  lingua  ipsitts  ad  iabores  ct  dolo^ 
res  bomlnes  perdveont. 

c  Setlet  lli  insidiia»  i  Qnid  esl  aedei?  id  esi  lifcrsd- 
verahCum  qtifbus?  t  Ciim  divilibvs.  i  Ta:  toIhs^ 
diYiles»  qui  cnm  diabolo  sedelis.  Inquibusiiisidiis? 
c  in  octultis»  I  Ad  quld?  c  Ul  iiiieffficiat  llmocen' 
lem,  >  qoiA  ndfientes  diligiiviftnooentesoiliolialjeu 

c  Ociili  f|tts  in  pauperem  respieiini»  Iniidiauir  is 
ibscondite,  qoasi  leo  in  speiuiici  sua.  i  Sicut  eom 
leo  in  spelmica  siie  mililMii  eaimallbosi  iuetistt 
In  abocondlie  oordls  sai  infnoceDlibei  usidiabliur. 

c  Insldiaiur,  ui  rapltl  piuperem.  i  Quidesin- 
pere  pauperemt  c  rapere  ttoiiperem  i  esi,  i  iJii» 
aliribii  eiim,  >  altribil  itflett,  si  quando  decifKi. 
«  c  Im  liC|«eo  iiH>  hilmiliabii  eam.  i  Priiis,  iaqiut^ 
insidiabltuf ,  deinde  vero  rapiel ;  rapium  anteiu  U 
bqneo  suo  bunfiliabii,  roiilios  enim  fame,  rerro,  caf 


iii  ioriliiMi»«si»  sordeseai  adbiie.  •  Cuw  eiiim  ad 

Terii>eieites  inperbil  UDpUiSr  *ibiii»  noii  esi  quin     ^^  aliisque  lonnetttU  aflUget.  c  Inclinabil  se,  <i 

maglisofdMii.PMipernrwdomiceendilttr.lusiusC^^^  ^^  tioiBinaiui  luerii  pauperuoi.' i  Saiitti 

ifitldecii  |i|siillc«l^:ier4 1  Geoiprehendeiiuir  in  eoiisir 

tiis^  In  qiiibvs  cogilMil,  »  maia  quidem  cogiunt,  ei 

In  iftilo  eonipftlieudentwf  • 

c  Qa  ailam  laudaluf  peeeitor  Wi  disideriis  animaB 
iwe:  I  I>e6lderal  peecaior  semper  mile  agere;  li»- 
datui^  etiam  a  peccaioribus  semper  de  male  aciis. 
Viidtf  flt  nt  hunquim  fesiiHscat.  lu  malls  ergoeonsi- 
'::is  comprebemletttr.  c  Ei  Imquus  beiiedicitur.  r  A 
ifuibus?  ab  adiilatoribfis quldem  et  iniquis.  Iniqtuis 
ini  enim  qul  de  Iniqoilitebenedicit  iniqaum. 

c  Exacerbavit  Dominum  peecitor.  i  Mon  cessavil, 
Ihqult,  a  malO)  sed  omiiib«is  modis  Dominum  oflbn- 
dit.  <  Sccunduiu  inullitudinem  ir»  susenon  quaerei. 


q«idem  bumiliati  e|  afllieli  super  eoslos  ex^ialiuih 
iur;ipseveroiiM:linitiis  ininfemom  cadet,  etineriiu. 

c  Diiil  enlm  in  corde  sua :  Oblilus  esl  Heus 
averlilfaciem  suamBOvideat  io  flnem^i  Quia  Domioi 
oliiilom  esee  dixii»  sioaorumque  fiucm,  et  niortem 
uon  iiispieere*  ideo  juste  in  infemum  cadei,  ci  ibi 
80»  iiiiquiuils  meritum  recipiens  Dbmiiiuiu  nou 
oblitum  fuisse  cognoseal.  Possumos  etiam  pro  llRe, 
lerram  iotelligere. 

c  Exsnrge,  Dotuine  Deus.  i  Aniieliristns  qnidiiii 
cadei,  iuaulemf  Deus,  exsurge«  i  Exalleisf  nnmis 
tua,  I  id  esi  virtiis,  potentia  ct  glorla  laa*  Ycl  <  nw 
iins  tua,  I  id  est  Ecclcsia.  c  Ne  obliviscaiis  paapc- 


nonne  quttrel,  inquit,  Doininus  iiltus  perdtiioneui,  d  rum,  i  ut  islc  iuiqiius  putavit. 


qoiereiuiiqueseciindimi  mtthilHdinem  irte  suce. 

c  Non  est  Deus  in  conspectu  ejus.  •  Si  enim  in 
tonspccitr  e}o8  Deus  fuisset,  nonquain  e«in  exaeer- 
liasset.  r  Inqiiinalac  snni  vise  lliius  lo  omni  iein» 
porc,  1  quia  Dcuin  iion  cognovit,  omni  lempore  sese 
vitiis  coinqniiffavit. 

'  <  Aaft:rnntur  judicia  iaa  i  faet^  c|9i.  •  Apostro- 
j)lic.  ilidlcla  tua,  Domiue,  omoia  vera  et»q\2&  sunl, 
vera  auteni  }adicia  ab  eo  aiireniillar. 
^  c  Oninhini  Inimicorum  sdorum  domiiiabltttr.  >  lui^ 
nncl  qtiippd  illtiis  erunt,  qitl  imnqnam  quiquam 
imlc!  esse  potcruni,  viila  scilicel,  inallgtiiquc  spirl- 
ttis.  Ili^  avteni  omir.bns  dominibitur  AnticbriUus, 
qtti*  tates  servienies  iecum  icinpcr  habcbii,  et  qoasl 


c  Proptcr  quid  trritavit  iinpius  Deum.  i  Cspr<^ 
bratio.  Videns  casuni  eius,  dicii  boc  nieriio  sibi 
iiccidisse,  quia  Domiuum  irritavit,  Qnomodo  Irr:- 
lavit?  c  Dixii  enim  in  cotde  siie  :  Non  requirei. » 
Ouid?inorlem  sancioriim,  quia  dc  sanclorunialO* 
ctlone  nullain  poenain  se  a  Domino  recipereopiiaiiis 
esi.  In  lioc,  iuquit,  Doininuni  irrit^lvil. 

I  ¥ides?  I  quid  viiles?  quod  iste  queqoe  le  loo 
Tidero  putibit,  saiioionun  vMeiicei  alliciioiieiB. 
Qiiare  ?  c  qttoniam  laborem  ei  doiorero  eoasiie- 
rasy  f  qtieni  pro  te  ab  iniq«fs  palittniBr.  Ad  tpii^ 
Oofiiideras?  c  Ut  iradas  eos  in  manus  iuas^  >  i^^^ 
in  poiestatem  tnam,  vel  in  sanciomm  congfeg<J<^ 
u<^ni,et  boc  mcriCo* 


f  Tibl  eaiu>  iferaiciiw  esl  iiaiipcr.  i.Aqiio?  a  dia- A  <I«*  •"^l  »^'^  «'J*'*^  *^"^**  qHUIm,   in  n«ihus 


IkiIo  quidein,  a  quo  priua  delinebaiur»  Quamobrem 
«  orpbano  lu  eris  adjulor.  i  0  nimium  beati  qui  lali. 
paire  Tiduali,  Dominl  adjulorium  promerenlur ! 

<  Conteres  bracbiom  peccatoris,  el  m«U|;ni,,  n  id 
est  virlntem»  potentiam  et  dominaliQmim  supra 
dictos  boniines.  c  Quaeretur  peccaiam  lilius,  et  noa 
invenietar.  »  Qufd  est  peccatum  lUius?  snperbia, 
regnique  exaltailo;  haac  autem  si  qusoras  •  luTenire 
noH  poteris,  quia  cum  eo  destruetur. 

4  Oominus  rcgnavit  In  aclernum  ei  in  saeculum 
sxcuiL  >  Vere  peccatum  ei  regnum  isilus  ciio  perU 
ibit ;  Oominus  autem  regnabii  in  aBierniim*  Cum  qui-* 
bus?  cum  saiioiis  quMem.  De  malis  aulem  qiiid  fiei? 
Seqti^ur :  «  Perlbiiis  geuies  de  ierra  iUiua,  i  quia 


sedei  ei  liabitat.  Has  auicin  in  suo  saiicto  tempto 
coustlmcl,  in  quo  sine  fiue  s^cum  gaudchunt. 

i  Et  oculi  ejus  in  paiipcrein  resptciunt.  >  Dei 
namque  ret^>icere  miscreri  cst.  •  Palpebne  cjnslii- 
lerrogani  filios.  bominum,  » id  cst  solo  inluitu  jusios 
coguoscii  ei  pcccatorcs.  Vcl  palpcbr»  eju^,  id  en. 
diviii»  Scri(;tune,  qiiae  sicui  palpcbra,  aliquando, 
clauduntur,  aliquando  aperiuninr.  Inlcrroganl  auteni 
lilios  bominum,  quia  quasi  in  soeculo  se  quilibet  in 
eis  cognosccr^  potest. 

c  Domious  inierrogai  Jusliim  ei  impiutn.  i  Dei 
quippe  lnterrogatio,.cognitiO:esl,ntsicdicatur  :  Do«^ 
niinus  cognoscii  jusinin  ct  inipium.  Sed  quis  est  inK 
pius?  c   Qui  diligit  iiiiquitalem,  i   impius  est»  ei 


nulliis  iiiorum  terram  ^ivcniium  Ingredietur.  Tunc  B  c  odii  animam  suam,  i  odit  qnidcm»  quia  occidit. 


landem  :  c  E^audlet  Ppminiis  desideriitm  pauperis.  f 
Qiii  |iau|^  meUttS  bic  Qttam  Apottolus  inteliigi 
poiesi,  qni  ^ft  dissolvl  desiderare  dicii  ei  ease  cuiii 
Cbrisio?  (Phtlifi,  ij  lloe  auien  desiderlwn  iUAC  erii 
exaudilum*  c.  pnppfiiaiioiiem  eordis  eor&ai  audivil 
auris  lua,  s  id  es.^  corda  eorum  praeparaia  viiUsque 
inundaia.  Qoando.  Aeni  Isia?  cum  J^dei^  qnideiH 
anlTersalis  venerU»  c  Jladicace  pupsllo  ei.bimiili.  > 
llfrc  auiem  dleu  suni»  c  m  noi^  appooai  uUra  ma<* 
^nifieare  se  boao  aup^r  ierram*  k  ^  <  Qmnift  eiiiiQ 
qiii  ae  ezallai  bamiltabilttr»  ei  ^^  I^Huiiiai  ei^al- 
|abitQr(ir«ll*.  xsih).  % 

JEXPOSmO  PSALIfl  X. 


c  Pluei  siiper  peccatores  laqueos.  i  Justis  cogiiitls: 
et  peccatoribus,  sanctos.quideinin  coelestibus  regais. 
secum  consiltuel :  siiper  peccatores  aiitem  laqueoiiL 
pluei.  Quare  dixii,  c  pluei? » quia  innnmerabilla  tor^. 
mentorttm  genera  In  iudicio  snper  pcecatores  eflftiii». 
dct,  a  quibas  semel  detenti,  nunqiiam  awpliiis  expe« . 
dirl  potemnt.  PkiU  eliam  in  boc  saeei^,  qiiia  '<b>  ^ 
versls  vitiis,  qiiae  diaboli  laqiiet  sunt,  illigari  ooa. 
permiitli.  s  Ignla^  snlplMir,  ^.  spiriius  proceUarum 
enini  pars  calicls  ebmiii.  j  Per  calicem  morieiii  i^ . 
ielligas.  Unde  In  Evangdio  Dominus  aiL:f  Paier,/|l. 
possibile  esi»  tt^anseai  a  niecalts  iste(^04n.  xxyi)»* 
jgnis  toexsiJngnibilis^  sidpbnr,  ei  fetor  intolerabilif». 


c  In  Domiiio  conAdo.  •  aesponsio  bonomm  conlca  ^  Spirilus  procellarum»  id  eat  impeius  plorttdim  lojrp 


JiidTcoset  baereiicos  :<}utre  me.obsBrciiei,  siibven- 
icrenitiminl?  qoare  deeeptionis  similiiudlnes  mihi, 
i.iar.raliS9  diceniea  :  c  Traasmigr%  In  moiiiem  sicai 
passer  ?  >  Passer  enim  In  coovaliibus  posiius  •  sl^ 
q.uem  verstts  sesagiiUrloni  venire  prassenserii»  In. 
yionicm  adf  obi.  Voi  aqfem ,  qui  bomlfijea.ei,raiiu- 
nales  esiis*^  cum  perversos  aagiiiaslos  sttper  vos 
vcnire  conspiciiis,  qoare  ad  nos,  qoi  liigenio  alii«  el 
sapientla  muniil  sumus,,  ei  ad  Insnperabiles  senieo* 
iias  noslras  non  coarugitis?  Hoc  eaim»  inq«U  vlr 
sancius»sineiiitermisslone  mitii  narralis :  Ego  auiem 
Hi  Doniino  confidens  fabulationes  vestras  non  iimeo. 
c  Quoniam  ecce  peccatores  intenderaia  arciim.  i 
Pcccatores  eiiam  eos  vocatis  qui   saocii  et  justi 


menlorttm  erit  parsmortis  eonnil.  PossttmusaiUemf . 
ei  pro  qualitate  operislioe  Agorare«.Hl  qui  trasetr 
btlis  ei  invidus  iuit»  in  igne,  qul  Inxurioi^us  fi 
adttUer»  bi  sttlpbure,  quiqne  in  onHiib.us  promisciifi. 
peccavii„  in  si^iiu  proccllaruin  mori  dicaniuSy  ScmA', 
si  hi^  omnia»  ni  aii  Propbeia,  c  corum  pars  n^9r- 
lis  1  eraui»  manifeslttm  est  quoniam  alia  ei  forsii^. 
pcjora  eos.ex^poeiani* 

c  Qudtoiavijusius  Domifios»  ei  Jusiitiatn  dilexit.  i 
ivsiiiiamquidem.dMi&ilf  4t>isi  unicuiqucdigna  o|)eribus 
meriiatribuil :  repetitio,asqiiltaleni  vidit  vultus  ejijs., 
EXP.0SIT10  PSALMI  XI. 

€.  Salvum  mefac,  Dom|pe,  quoniam  dcfecii  saiK. 
cttts.  <  Vps  jMSlorum^.ant^  Cbrisii  jncarnaiioncm 


sijni,  a.rcun  decepiionis  eos  Intendisse  diciils  qui  pro  D  Salviun  me  fac«  Domine,  ne  ab  iniquomm  vauitato 


nniverapli  saluie  semper  laliorani.  c  Paravemnt  sa- 
gittas  suas  in  pbareira,  ui  sagiiienl  iii  obscuro 
rectos  corde.  i  Sagiiias,  utique  paratas,  prxclaras 
ct  utiles  in  cordihus  babent  sed  non  ad  boc,  ol 
recios  corde  occnlte  dccioianl,  quod  vos  dicitis. 
c  Quoniain  qtix  perfecisti  destruxerunt.  >  Aposiro* 
pbe.  Vides,  Domine,  quia  veram  ei  sanum  Scripto- 
raruin  inlclleclum,  quem  iu  sanctis  iHis  perfeclsti, 
jam  fere  destraxerant  ei  nbique  errorem  praedi- 
caiido  Ecclesiam  deslruuni,  ei  ad  se  imperfectos 
convertiiiil.  lioc,  itiqnii  Proplielai  dicent  justi  : 
Justus  aqtem  quid  fecit 

c  Doniinus  in  ieinplo  sanclo  suo,  Dominiis  In 
coclo  sedes  ejus,  i  subanditur,  conMituitujr.  Sed 


decipiar.  QMOoiam  defecii  sancius,  id  esi  sanciiuai 
ia  omnibtts* 

%  Quoniam  diminut»  sunt  verJLiaies  a  fttiis  bomi* 
nimi.  »  Diminnta.esi  veril^s,  quia  crevit  menda- 
cium.  c  Vjana  jOQUtisuni  iinnsfiuisque  ad  proxiiiiuia 
suiim,  >  qiiia  omnes  loquunlur  vana,  ideo  pereunfei 
veriiates,  Jiabences  labia  dolosa,  id  esi  dccepUotie 
repleia.  c  In  corde^  ei  corde  lociutisuni, » id  est  in 
duplici  corde,  qnia  aliud  dicit,  et  aiiud  iHielUgiU. 
L'nde  quidem  bistoriograpbus  ait :  c  Aliiid*  babei 
clausum  in  peclore,  aliud  depromptum  in  lingna.  > 

c  Disperdai  Domious  universa  Jabia  dolosn^  ei 
linguam  magniloquam.  i  id  esi  magna  de  ac  lo« 
qucniom.  Ilorum  qiii  dixcnini  *  i  Linguain  nosiram 


i  itl  ODDOMS  AStlilNSlS  MONACKl  1 172 

"inagnirieabtmus.  i  Hoc  fecit  Arios,  lioc  SabeHiat,  A  denteni  In  finero?  id  est,  ad  te,  qoi  esi  afpha  e« 


tioc  Simoii  Magns,  loqiiaciiatem  suaro  aiipcr  Eccie- 
fian  roasniflcaiitcs.  c  Labia  nosira  nobis  snnt,  » id 
est  senteniias,  qiias  profcrimiis,  nosipsi  invenimus. 
i  Quis  est  noslcr  Dominus?  i  iiic  nimium  roagni- 
licatur* 

c  Propter  roiseriam  inopum  et  gcmilum  panpe* 
rum,  nunc  exsurgam,  dicil  Dominiis.  i  Audivlt  Do- 
ininiis  juslorum  vocem  superius  clamantium.  Sal- 
\um  me  fac,  Domiiie,  nunc  auiein  in  adjuloriuro 
illis  cxsurgere  sese  proiniilit. 

c  Ponnm  in  saiulah,  •  id  e.«t,  lioc  olDrium  mc'i 
adjuliirii ,  ponam  iii  Filio  mco.  c  Fiducialiler  agam 
iii  co,  I  id  cst,  prxlium  veslrse  salulalionis  eo  duce 
fajere  c  non  tiiiiebo.  i 


oiitcga,  principlnro  ei  fkiig.  c  Usqiicqiio  avenis  fa- 
cieir.  luam  a  me?  i  Usqoequo,  iiiqiiit,  meis  fudigiui- 
lus  peccatis,  dedtgnaberis  me  videre? 

c  Qiiandiu  ponam  coiisilium  in  anlmam  roeam,  » 
id  esi,  tandiu  iratas  niihi  eris,  qnandiu  nieain,  ei 
non  tuam  factam  volanlatem,  f]uandiu  bnmanum, 
et  non  divinnm  coiisiliuro  scqiiar.  c  Dolorein  in 
corde  meo  per  diem,  i  id  est,  quandiu  de  «missis 
rebiis  vei  de  miseria  supervenienli  dolebo  ?  AHier  : 
Qnandiu  ponam  eonsilium  iti  animam  meam,  fd  esi, 
nisi  In  aniinam,  et  non  in  carnem  consilinm  ponani, 
ui  non  corporls,  sed  aniinae  faciaro  voluntates,  omni 
tcmpore  mihi  eris  iratus.  c  Doloreni  in  corde  nieo 
per  diem,  i  id  esi,  nisi  poenilenti  doleam  el  plangam» 


c  Cloquia  Doniini  cloqiita  casla. »  Lxtantur  sancti  II  quia  Chrlstum,  et  diem  amisi,  et  diaboluro  ei    110«- 
itc  Domini   proinissiune,  quia    sciuiit,  se   revera     ctein  sum  lmi:atus. 


accipere  quod  promisit^  quoniain  cloquia  ei  pro- 
luissa  Domiiii  casla  sunt,  neque  ulla  falsitale  cor- 
rupta,  qiiasi  c  argeiilum  igiie  examtnalum,  proba- 
tuiuierrae,  >  id  est  quod  probaluni  et  ralum  est, 
iiulla  tcrrcna  admisiioue  pluinbi  vel  cieris  corruplnin. 
c  Purgaium  septuplum,  1  id  est  miiltoties  :  finituni 
pro  uinnito.  Aliter  probaium  terrx,  id  est  a  lerre* 
iiis  bominibus,  ab  Abrabam  videlicel,  Isaac,  et  Jacob 
cxtcrisque.  quibus  pioinislt  quia  in  niillo  eis  nTen- 
liius  esti  Piirgaiuni  scptuplum,  id  c;it  septiformis 
gratia  Spiriius.  Namquc  pcr  Spii*ilus  sancti  graiias, 
qiias  lialiuerunt  aposloli,  crroris  inleltigenliam  a 
.  Movo  Vclcriqtie  testamcnlo  purgavcrunt,  qux  sine 
ilubio  sunl  cIo(|uia  Domini.  Ergc  quia  sic  verax  est 
DomiiHts,  qui  Filii  siil  incarnationem  nobis  promisil, 
quod  Chrisius  veniat,  dubiianduin  non  est. 

c  1u,  Domine,  servabis  nos,  et  ciistodies  nos  a 
gciicratione  hac  in  sciernum.  1  Ac  si  dicat :  Te, 
Chrivlc,  dcsidcravimus,  te  diu  exspectavimus.  Tan- 
(!ein  vcnisti,  lu  salvabis  nos,  tu  custodies  nos  ab 
liac  prxscnii  generatione  in  sxcula  sacculonim.  Iin- 
piis  aulem  quid  fiet?  Scquitur  : 

c  In  circuitu  impii  cmbutant.  1  Quia  etiAm  nunc 
drca  Ecclesiam  vaganics  in  eam  intrare  nolunt; 
vel  in  circuiiu ,  terreiia  ncgbtla  exercentes.  Vel, 
'qiiia  iii  circullu  Scripturarum  laboranies,  solain 
superncieiu,  ct  ea  qux  clrca  sunt,  considerant. 


c  Usqueqiio  exahabitor  inimicns  meos  snpcr  mc?  » 
Usquequo  ab  Ynlniico  meo  diabolo,  A  a  viiiis  sii^ 
perabor?  c  Rcspiceelexaudi  me,  Domiiie  Dcusmeos;  » 
quia  meis  vlribiis  fnhnlco  resistei^e  nequeo,  tu,  Do- 
inine,  ne  avertas  faclem  tnam  a  me,  scd  respice,  et 
exaudi  iiie. 

c  llluniiua  oculos  mcos.  1  Qhos  diaboliis,  ne  ta 
cogiioscerem  excsecaverat.  c  Ne  unqnam  obtlornHaiM 
in  morte,  1  id  esi,  ne  in  pcccatis  inoriar,  vel,  ne  tn 
morte,  id  est  In  dlaboto  delecter,  vcl  ne  durmitio 
mea,  niors,  ad  impionim  siintlitudinem  fiai,  se«l 
pcrpetua  quies  ad  bonorntn  iinaginem.  c  Ne  quando 
dlcal  inlmieiis  meos,  praevaliii  adversus  eiim.  1 
Qiiod  tttiqoe  faeeret,  si  vlla  finila,  me  in  peccatis 
luveniret. 

c  Qni  tribufant  me,  exsultabiint,  si  niorlnos  fuero,  > 
Id  est  luimicl  niei,  qni  me  in  has  roiserias  et  xriun- 
nas  de  paradlsi  gaudiis  Impnfenint,  si  a  le  et  a  fide 
tua  motiis  Aiero,  exsttllabunt  :  c  Ego  autcm  ia 
miseritordia  tua  sperabo.  1  Tu  inc,  iuqnit,  a  stipra 
dlclis  inimicis  defende,  cgo  quidem  non  In  iiicis 
viribus,  sed  in  lua  misciicordia  sperabo. 

c  ExsuUavit  cor  incnm  in  salutari  tuo,  >  id  esi 
de  saluie  tua.  Scio  quidem  qtiia  in  te  speravi,  qcio- 
niain  salvabis  me.  c  Canlabo  Domino  qui  bona  iri- 
buit  inihi;  1  quia  bona  el  salutum  tribuil  mihi  Do- 
minus,  hominis  interioris    et  exterioris  voce  <!an- 


mcdullam  aiiietn,  et  ea  quae  inferius  latcnt,  penitus  ».  labo.  c  Et  psallam  notnini  Domini  aUissimi»  >  id  esc 


ignoraiilcs.  Vel  Idco  in  circuitu,  quia,  qiiasi  canes 
rircumcirca  obautbulanles,  In  illam  xtemam  civliatem 
iiiirare  iion  poterant. 

c  Sccundum  aliiiudtnem  tuain  mulitplicasti  filios 
homiiiuin.  1  Quod  filii  hoiniuum  ei  peccalores  san- 
I  tis  et  Dci  filiis  superabuiidanl,  hoc  secunduro  altam 
el  iucnarrnbilein  scientiam  facliim  est.  Vol  secun- 
diiiu  altiiudiiiem  luam,  id  esl  per  exaltalionem  crucis, 
u!uliiplica$ti,  ei  crescore  fecisti  Ecclesiami*  Vel  etiani 
iiiiiliiplicasti  fiiios  boiiiinum  virtulibus  et  sancti- 
late. 

EXPOSITIO  PSALMl  XII. 

c  Usqiieqiio,  puniiiie,  obl|visccris  mc  in  finein,  > 
M  fM,  oinniiio?  Vel  iisqitrqiio  obli^isccris  mf  tcn- 


bona  operabor,  et  sine  Intermissione  nomen  ejus, 
quo  ab  inimicis  defendor,  laudabo. 

EXPOSITIO  PSALMI  XUf. 
f  Dixit  iiisipiens  in  corde  suo :  Non  est  Deiis.  • 
Insipieus  Judxbrum  popuIus,TidensChristuui  tcclnna 
carne  buinana,  Deum  non  esse  cogiiavit.  Ve)  ctiain 
geiitiles  alium  pcum  non  esse  aflirmavcnint,  nisi 
fortunam  et  animum.  Uude  c  cornipti  suui  et  abo- 
miuabiles  facti  sunt  in  sliidiis  suis,  1  id  cst,  a  tAin 
pcrvcrsis  cpgitatiouibus  coiiiquinati  et  cornipti  siiiti, 
ct  in  lcge  cl  <faercmouiis ,  in  quibtis  innxiiue  siinlc- 
baul,  Deo  aboininabiles  facti  sutil.  c  Noii  csl  qni 
faciat  bonuin,  non  est  usqiie  ad  unuin.  1  Mersio 
qMidtii  aboniinati  suni,  quia  nemo  illorum  bona 


IIT3  KXP05ITW  IN  PSALMOS.  .IIH 

9gil,  quliilmo  nec  aUtiuU  tt€(|iM  ail  uuuoi,  U  esi  Aplcbem  meanikicuieicam  pauis,i  iiie«U|rauj)i..£i 

iUi  qui  Vidculcs  Clirislum  i  Dorainum  hoa  iuvogi* 
vcrunt,  seilillic  Ircpidaverunt  timore,  ubi  noneiat 
Umor,  >  quia  nisi  Girislum  occiJercni,  el  Ipcum  et^. 


usque  ad  illos»  qui  unum  Deiim»  un^m  Adem,  uiium 
hapiisma  colunt,  quibusque  est  cor  unum  et  anima 
una. 

c  Dominas  de  ccbIq  prospexil  super  filios  liomi* 
num  ut  videa^*  si  est  inteUigens  aut  requirens 
Deum.  >  Probatio  csl  a  divina  auctoritate,  quod 
iienio  ab  Ecclesia  separatiis»  uUo  in  loco  bona  ope- 
rcvur^  quia  Qominos  suj^cr  fllium  homiiium  aspiciens 
f!iillun^  inteHlgenicm  aut  requlrentera  Deuu  vidit. 
Qii:i]es  t^iuir  invenit  Scquitur 

<  Omnes  dcclinaverunt  simul,  >  id  est  uno  mo()o 
abciLcelsoUei  impcrio  deciilenies,  dialjolijugo  se 
siibmiserunt.  XJnde  c  inutilcs  facti  sunl»  i  Iniiiilcs 
facti  sunt  Dco,  quia  lilii  placita  non  operanlur. 


gcntem  scse  amiltere  putabant  (yoa/i.  xi).  Vcl,  quia 
aliquandii  idola  adorantes,  qnasi  Deuin  ea  timebant^ 
qux  utique  limenda  non  erant.  Yel,  quia  adkuc  le« 
gem  et  propbclaSlcgcnics,  spiriiualcm  inlelligentiaii^ 
eis  apponere  non  audeni. 

c  Consilium  Inopis  confudisti,  quoniam  DominiiS;' 
spes  ejiisest.  >  IlucusqueDeusPaicr.  Nunc  Eccte- 
sia  loquitur^  diccns ;  Yos  Jud;ci ,  consilium  inopis, 
ideslCbrisli,  qui,  ccum  oniniuin  dives  esset,  pra 
nobis  panpcrfactus  est  (//  Cor.  viii),  >  confudlsiis^ 
id  esi,  cxleris  consiliis  commiscuistis,  neque  prBr 


c  Noh  esl  qiii   fariat  bonum,  non  est  usque  ad  R  tulistis  vesiis,  imo  vilius  liabuistis.  c  Qupniam  Do- 


unum.  >  Q  od  divina  probavit  auctoriiate,  cui  nemo 
refellere  andet.  Hocjam  quasi  ratum  concludenSy 
ait.  Ergo  «on  est  qui  faciat  bonuni,  non  cst  usque 
ad  unqm^ 

<  Sepulcnim  pa^cns  est  gnttur  eorum.  >  Quam- 
dani  divisionem  videtiir  hic  facei^e,  ac  si  dicat : 
Maloruni  alii  sunt  sepulcrum  patcns,  id  esl  lioerc(icl. 
^I.I  c  vdores  ad  eflundcndum  sanguihcm,  >  id  esl 
ivranni;  alii  autem  qui  c  viam  pa.cis  non  cognove- 
runt,  k  ldestiud«l.  Hornm  auiem  nemo  boniis  est* 
tjnde  constat  qiiod  nulli  ab  {)cclesia  sepprato  uiest 
i)0i:iias.  Scputcrum  paiens  est  guUui^  coruoi,  qtiia 
estrinsecus  dulcia  et  do|p  4($»lba(a  suni  illornm 
Tcrba.  Vclj  oi  superius  diximus,  sppplcrum  patens,' 


minus  spes  ejus  est,  >  quia  in  Domino  spcravli,  ot 
quod  vcrum  est  Maltli.  xivii ,  se  Dei  Filium  coii* 
litebatur,  ideo  nec  vcrbis  ejus  credidistis»  sed,  qiioit, 
nequius  est,  morti  eum  adyjud^pasiis. 

c  Quis  daljit  ex  Sion  salulare  Israel  ?  >  Qiianda^ 
quidem  Christum  ioteremistis,  quis  alius  veiiiet  ex 
Sioa,  ut  aiunt  veslri  propheiai,  ct  dabit  saluiaro 
Israel?  Legitur  enim  in  prophetis  qiioniam  ex  SIoi^^ 
veniel,  qui  aiifcret  et  avcrtel  capiivilatem  •  Jacob. 
Quod  fkif  c  cum  avcrterit  Dominus  cnptivitMteni 
plebis  SU9C.  >  lloc  autem  jain  cx  parie  fucium  est, 
quia  rcdenipta  est  Eccicsia,  qux  a  diaboI(^  ca.  fiva 
dctinebaiur.  In  quoalio?  c  Exsultabitjacobi^  et^a^- 
tabitur  Isract.  >  Aruer,  per  Sioq  Ecclc^in  aiiimar 


1 1  est  infcrnus,  est  lingiia  eorum,  quiain  infernum.,  ^  rum,  qu.vjam  incaslispositae^stii^i,  perJacob  autem, 

et  plcbcm  suam  terrenan^;^  Ccclesiamque,  qnaiu 
adhuc  vitia  supplantant.  Eer  Israe!  ve  o,  quoscup- 
que  sanctos  ei  Dcuqi  vidcues  intclliglnius.  Qui«^ 
igitur  alius  in  die  Judicji  veniens  ex  Sion,  id  est  n 
caelesti  congregatione  sanctorum  animaruro  dabii 
8;Uuiem  lsrael?.El  qaando  Doininus  converterii 
captivttatem  a  populo  sup,  qui  eodem  in  temporii 
flet,  A|K)c.  XKii  quia  c  neque  luctiis,  ncque  clamciu 
scd  nec  iillus  dolor  ampliu^  eril.  r  In  qt.io^  livqu^^u, 
alio  tunc  temporis  c  cxsultavit  J;jCob  >  ide^l  Ecclc- 
sia  <  et  isetabitur  >  ideiti  ipse  ?  jam  faclus  c  lsrael,> 
quia  Deuin  videbit?MulIf  a^io,  Qe(;c(iti  smit  igitur 
J^dsej. 

EXPQSITIO  P&\LMI  XIY. 
c  (touiine,  quis  habitabit  in  tal>ernaculo  tuo?  >  Ta* 
bemacMliun  Pei  est  Ecclesia  quse  in  hoe  mundq^ 
p^eregrinatur.  In  hoc  aotem  liabitant  qui  in  bcnis 
operibus  per8everant,.muliicniin  in  Ecclcsia  sunt, 
qiii  non  in  ea  babiunt,  sed  iu  diversis  vitiiSj  qnioi 
in  diversis  civiiatibtis  siationem  faciunl.  Yel  taberr 
naculum  Dei,  Christusest,  in  Cbristo  aiitcm  liabitai 
qiii  in.eo  delcciator.  Yel,  c  in  labernaciilo  tuo,  •  iJ 
Cfti  in  i^oelesti  Jcnisalem.  Rcp^itjo.  c  Aiti  quh  tt- 
quiescet  ln  monte  sancto  tup^.i  id  est,  inextxlso 
ctBlorumhdlntMuiIo,  sivedct.tup  script\ini  esi,  k! 
ChrUto :  c  Yeniie,  amiidamus  ia.m^niem  IHiuM 
(ImUml  tHesponsio.  Qui  inglt  JHw*  iiiit  maffllOy  Ma,^ 
culi^m  oro  triaiinnll  peccaio  posuic,  na|ii  siiie  arqua 


qui  neminl  clauditnr,  animas  indiicit*  cLinguissuis 
c!o1ose  agebant,  >  id  est  dolosa  verba  pr(»ferebant. 
€  Vcnenum  aspidum  siib  labiis  eqrum,  >  quia  mel 
et  duhedinem  tabiis  prQnunt|[|inl.  In  cordibus  autem . 
ei  intolleclu  venenum  iatet  et  amarltudo,  qua,  qui 
seniel  lu.butus  fiieril,  vix  anipiins  mcderi  polcrit. 

f  Qoohim  os  malediclione  ei  amaritudine  plenum 
€#1,  >  Maledictlone  qoidem,  qnlaomnia  illorum  verba 
a  Vco  sunt  maledicta.  Amarlludine  autcm,  quia^ 
quasi  toxicum  ^t  venenum,  animas  morliricani. 
i  Veloccs  pedes  corum  ad  effundendum  sanguinein.> 
iloc  de  tjrannls  dicitnr  qui  saiiclorum  sanguinem 
ftltienies,  prompti  ei  veloces  suni  ad  cffundcndum» 
c  Contritio  ei  infelicitas  in  viis  eorum.  >  Iloc  de  i^ 
Jmheis  videiur  esse  dictum,  qnia  ad  coutriiioneia 
et  summam  iiifelicitatcm,  prosuse  iniquiiatis  opcr;^ 
devenieni.  c  Et  viam  pacis  non  cognoveriint^  i  via 
pacis  Christus  est,  hanc  autcm  non  cognoverun( 
Jiidaei,  c  q^uia  si  cognovissent,  nuiiquam  Qomjnum 
f  loriac  crucifixissent  (/  Cor,  ii).>  ^t  Non  est  tipior 
Dt'i  ante  oculos  eo|um^,>  non  utique  tiinnonint, 
:  qiiaiido  Filium  suum  crucifixerunl^  nec  nnncqoidem 
rnncnt.  cum  de  lanto  scelere  non  pccniieant.  Incre- 
pnlro. 

c  Npnne  cognoscent  omnes  qni  operantur  iniqul* 
kilem?  >  nic  vox  Patris  induc  tur  loqoentis  ei  mi- 
liantis  :  c  Nonne  cognoscent  omnes  qui  opcranlur 
iiii(juit;!^cin ,  >  id  est  bscreiici  ?  c  El  qui  devorant 


i<:;i 


ODDONIS  ASTENSIS  MOMACfll 


f1«0 


npuUi  Mii:t  Jiabitatorcs.  Sic  ergo  CApta  esi  aniina,  A  in  arca  nieo  speravi,  non  iu  aaro,  vc|  argeoto,  non 

in  meis  viribus,  sed  in  le  speravi,  qttl  es  Deos,  et 
Dominiis  meiis,  ideoqoe  4  salvum  me  fac  »  Tu  Je- 
sus,  tu  Salvator,  tu  salva,  quia  aalvare  poies.  Gla- 
dittS  enla  meas  non  salvabii  me»  c  Ei  <»inibus 
persequemibns  me  iibera  me.  1  Perseqnffiir  avari- 
tia,  stiperbia,  Iniuria,  perfldia,  discordta,  et  his 
omnibuB  libera  me.  Quaro? 

«  Neqoando  rapiat  at  leo  amimam  meam.  >  Inimf* 
cns  noster  1  diabolac  Unquam  leo  mqieiw»  eir- 
comii  quftreas  qnem  dev oret  (/  Peit.  v),  »  cnjut 
retia  siint  viiia  snpradicta.  Ipse  aaiM  pdsslmus 
Tenator,  animas  perseqnens,  ati^is  In  a?aritia«  aliat 
in  superbia,  alias  in  Inxuria  irreiiias  deprehenttit 
c  Dam  noa  efct  qni  rediinat»  neqne  qtit  salvum  fa- 
ciat,  >  tu  redime,  qai  redlmere  potes»  qnia  idiiis  noii 
est;  qui  possit  redimere,  tcI  aalvare. 

c  Domiiie»  Deus  meos,^  fcci  isbid.  >  Ikc  es!, 
(  si  est  iiii<|ttiM»  in  manibos  meis.  » Qaid  per  ma- 
nn»,  nisi  opera  intelligiiiHis?  manibos  enim  t>pen- 
mor  :  c  Si  rmldidi  retriboeiHibus  mihi  maia«  1  0 
quanta  Tiri  perfectio,  qni  neduin  fo«*ere,  sod  tree 
etiiHn  mala  sihi  pro  bonis  retribuentibos,  mala 
reddere  nosmit,  LneaB  vi  :  non  m^utuin  pro  oeulo, 
dentem  pro  dcnte,  roanum  pro  maim  abstoiit,  sed 
ox  ona  niaxiHa  percossos  alterara  pndmil.  Si,  in- 
quam,  boc  feci  vel  illud,  c  decidam,  1  non  sarsom 
asceudam,  noa  ad  le  Toniam ,  aed  com  peccaUHibns 
in  liifcrnuni  cadain.  Ei  hoc  merico,  qaia  talis,  ve» 


•egnant  vitia,  pelliinlur  virtules.  Quid  Igitur?  Sns- 
peiidetur  ut  Jalro?  absit!  ait  enini  :  c  Sed  tii,  Do" 
aiine»  nsquequo?  >  Subauditur,  differes  medici* 
aam. 

c  Cunv^riere,  Domifie»  el  neripe  animain  meam.  > 
Ac  si  dicat :  Longe  f»cliis  a  nie»  qiiia  1  loiige  esl  a 
'  peccatoribus  stilus  (P§al.  cxviii).  1  Sed  convertere, 
Doiuiue,  ad  me,  ct  eripe  aiiiinam  meain,  qiiap  :ib 
inlmici&  dcilnelur ;  c  salvum  ine  fac,  >  non  cx  me- 
intis  meis,  sed  propier  muliam  miscricordiam 
tnam 

c  Qiioniaro  non  est  in  morte,  qui  roemor  «ii  tui.  > 
Bst  auicro  mors^  corporis  aninucquje  di^unciio. 
Mariinr  lamen»  qm  a  mundo  qusqiie  concupisceutiis 
ie  separat.  Morilur  etiain,  qui  a  Domino  sequestra- 
rur.  Unde  bcc  dicitur,  qooiiiam  non  est  in  nmrie 
(\n\  memor  si4  toi.  Quasi  dicat :  In  viiiis  sum,  dia- 
riolo  sum  conjuncius,  a  te  divisus»  tlbi  mortuus. 
tulqoe  immemor  :  ergo  justifica  mc,  ut  tni  f\m  me* 
Aior.'  c  Mon  eiiiiu  mortiii  laudabunt  Jc,  Domine, 
ticque  omues  qni  dcscendnni  iii  inCemiim.  In  tn<* 
femo  aui«m  quU  coiifitebitur  itbi?  >  Omnis  enim 
qiii  dinbo!ii  catena  ^onsiringiliir«  in  inferno  cst ;  qui 
auiem  in  vitlis  cst,  diabolicis  catenls  constringi- 
iur.  Est  ergo  iti  itifterno*  Deum  ergo  Jaudarc  non 
potest. 

4  LaboraTi  in  geraitu  meo.  >  Peccavj,  inquii,  in 
fOJcaiis  tamen  uon  persevcroi.  sed  pGnnitentiam 


«igo^  in  geraitu    laboro,  Quocinva  miserert  mei..^  ulefeci  peceatHm,  c  ab  inimicis  meis  inanis,  >  dI 


i  Lavabo>fU>  siufiiias  nodt^  lecium  meom :  *  lectus 
4iitmas,ecMrpa6  Mi;  iioc  auteui,quia  muitasmHUes,  v^ 
liaque  el  tenebrassibi  altraxit,  pro  unoquoqoe  lavarl 
oportei.  Rqietitio :  c  Lacrymis  meis  ainattim  Aeum 
rlgabo.  > 

c  Turbattts  est  a  fiirore  oculus  mcos.  >  Ocolus, 
pro  menle  ponitur,  quae  nisi  conslans  fuerit,  furom 
et  vitiorum  impetu  conturbatur.  c  Inveteravi  luter 
omnes  inimio»  neos;  >  ^  sl  4icai  :  Mirum  iioa 
u\  quod  ocuius  meus  eotiiurbaior,  inveteraTi  enim 
inter  onines  iiiinicos  meos;  ioogo  enim  lemfort 
ab  Inimicis  obsessus  et  iaciiatus  sum« 
,  c  Discedite  a  me,  omnes  qoj  operamini  inlqoiia* 
iem.  >  Geinitu,  iuquii,  ei  lacrymis  Domino,  ei  acqui* 


Imbellis  et  inanis,  oi  Tiribos  vdenos.  ot  «b  'otnuds 
deTictus  cadani. 

c  Perseqoaior  Inimicoa  anlmom  meam.  »  Jam  re- 
tia  tetendity  jam  pnedam  TenaiorinTenit;  banc  per* 
sequaiur,  liaoc  compreliendat*  c  Et  cooeolcei  io 
ierram  Tiiam  meam»  >  concolcet  in  carnales  copi- 
diiaies,  ei  com  ierrenis,  et.  pecccatoribos  eam  oc- 
cidai.  4  £i  gloriam  meam  1n  pulverem  dedocat,»  qoid 
per  gloriam,  nisl  resorreciioiiiem?  qoid  per  poive- 
rem  nisi  camis  rcsorreaionem?  Cojoa  eifo  gloria 
in  polverem  dedociiur«  com  justia  ad  gloriaro  oon 
resurgiL 

c  Exsorge,  Domine,  t  Qoia  poocata  pnedicta  non 
feciy  exsurgt,  Deus,  inibi  io  aAJHiorium;  ad|UTaoiit 


tati  conjuncius  sum.  Quapmpter  discediie  a  mCt  j)  enim,  noo  sedemy  sed  suire  est.  c  In  in  toa,  > 


omnes  qui  operamini  iniquitatem,  ego  enim  amqdo 
eam  uou  opcrabor.  SiuiilA  autem  simile  qusrat. 
c  Quon|am  exaudivit  Domlnos  Tocero  fleios  mel,  > 
pro  azqniiaie  fleri,  cui  mejungem  desidcrabam»  ex- 
audiius  sum ;  ab  ca  crgo  non  movebor  ampjius. 

c  Exaudivii  Doiniaus  dcprecaiionem  meam«  Do- 
niiuus  oraiioaem  meam  suscc|>iL  Embescaut  et 
conturbcnuir  vehemcnter  omnes  ioimlci  meL  > 
Conturbcutur  tcI  xiema  damnatiooe»  tcI  eontm 
vitia,  ct  fiant  boni.  Convertantur  in  inferatim,  sive  ad 
bouum.  Ki  eriitoscani  pro  peccaiis,  valife  vclociter* 
EXFOSITIO  PSALMi  VII. 

VOX  PERFECTORlill. 

<  Doniiuus  Dcus  iiious,  iii  tc  speravi.  i  Non  enim 


ostende  tc  iraiuiny  si  enim  te  pro  nobis  Iraium  ini- 
inicts  nosiris  tisteaileriSf  non  amplios  bedere  noa 
aodeboni.  c  Exaitare  in  Hnibos  inimicorum  meo- 
rum,  >  onmesy  inquit,  fines  icrrs  ioimici  noatri 
bacienus  possederunt,  nunc  Domine  exsoife,  car- 
iMim  suine,  Juimano  ^saueri  siiccurmtpnepara  te  a< 
bellom,  osieude  u  iraiom«  ci  exaiiam  pe^  omiies 
ierras.  Corrigas  ei  regas  qiu»s  diabobis  premebat : 

c  Exsorgo,  Domioe  Deug  meoa,  iu  praeofpto  quod 
mandasti.  >  Jifdseis  enim  praecetHSii :  c  SolTite  teoi-. 
plum  hoc,  ei  in  triduo  resdificabo  iliuii  (Jooo.  ii).  > 
Et :  c  Sicul  Moyses  eialUTii  serpeniem  in  emmo» 
ita  exallari  oportei  Ftiinm  hominis  (ioira.  iii).  >  Sol- 
vatur  crgo  templum  boc,  cxalietur  Filius  lio:!unts. 


i16] 


EXrOSmO  IN  l»SALM05. 


llOt 


exsiir£[ai,  el  criiceni  aaceudal  Domiiiiis  Dcus  meus  A  Velus  Teslanrciidim.  llic  auieni  «'irciig  ante  Cbrtfiti 


jtif.rxceplo  8uo;  alitcr  !n  aposlolis  proedicarc  prx- 
cep!s(i,  ergo  illorum  prxdicatio  prxceptum  luum 
fuil,  in  lioc  aulem  praecepto  resurrcsit,  crevit  ct 
cxaliata  snnt  regnuin,  imperiuni  et  potentia  tiia. 
€  Et  synagoga  populorum  circumdabit  te,  >  id  est 
omnes  gentcs  credenl  in  te. 

<  Et  propter  hanc  in  allum  regredere.  i  Propter 
banc  congregalionem  (synagoga  enim  congregaih 
jjiierpreiaiur),  jn  altum  regredere»  coelos  asceiide, 
qiiia  cum  a  lerris  tueris  exaltatus»  oroiiia  post  te 
u^bes  (Joatt.  iij.  Regredere  igiiur  in  altum,  c  ei 
trabe  nos  posl  te,  et  curremus  in  odorem  unguento- 
rum  luoruin  {Catu.  i).  >  —  c  Dominus  judicans  popu- 
ios.i— «Pater  non  judicatquemquam ,  sedomne  judi- 


incamationein  tensus  non  crat.  Gbrisius  auleiis  -01 
vcnit,  eum  tetendil,  chordam  adhibiiil ;  Novnm  enii» 
Tcstamenlum  chorda,  veteiJs  legis  austeritatem  No^ 
viim  Testameiitnm  initigavlt.  Dicebat  enim  lex 
Exod.  XXXI :  Si  ifuis  hoc  fecerit  vel  illnd,  roorinMir  : 
flic  aiitem  sermo  nimiuni  diirus  ei  rlgidtis  esl,  se^l 
i|uomodo  iiiiiigatur?  Vis  audire  quoinodo?  Si  (|uift 
hoc,  vel  illud  fecerit,  tol  annis  poBniteat,  et  salvabi- 
lur.  IIoc  habet  Novuin  Testaiiieiituiii,  boe  babeHt 
canones,  bio  sernio  esi  dulcis,  qui  non  desperarc, 
sed  sperare  faclt  (//  Cor,  tii). 

c  £t  paravit  iltum.  >  Paravit,  quia  intelligibilcm 
fecit;  paravit,  quia  obscuritatem  et  taiebras  adciuit. 
c  £t  in  eo  paravit  vasa  moriis.  *  Per  vasa  mortis- 


cium  dedit  Filio  (Joan.  v).  >  Est  igitur  Filius  Doini-  ^  apostolos  ioielligimns,  qni  viva  aqua  pleui  eranL 


iius  judicans  populos.  c  Judlca  me,  Domine,  secun- 
dun  justitiajn  meam,  >  quia  judex  es,  judica  me, 
et  quia  justus»  juste  Judica  Jusium.  c  Et  sacundani 
iHnocentians  meam  siiper  me,  >  id  est  secnndum 
uiBocentiam  super  me  consideratam. 

I  Consometur  nequitia  peccatonim.  >  Quooiam 
qnidera  Ju<l«x  es,  justos  jodicabis  et  peccatores. 
Peccatores  autem  quomodo?  quia  io  nequitla  soa 
coDsummabuntur.  Judlcium  autem  Josinrum  qoate 
erii?  Sequitor  :  c  Ei  diriges  Justos.  >  l}bi?  ad  te 
quidem.  Quid  igitur  est  joslorum  Jodicium »  nisi 
cleciio?  c  Scrntaiis  oorda  et  renes  Dens;  >  in  corde 
eniin,  et  reiiibos  sunt  cogitationes.  Qnia  ergo  oon 
solum  facta,  veriiiu  etiam  cogftationes  scrutatur. 
Deus  [Sap.  vi).  Ideo  verus  est  judex,  qnia  et  de 
factis  Judicat  et  de  cogiutionibns. 

<  Justum  adjutorium  meum  a  Domino.  >  Quhi  ad 
te  dirigit  Dominus  justos,  justum  est  Justorum  Judi» 
ciuin.  Vocabo  Judicium,  an  adjutoriom?  non  Judi^ 
(i  ni,  sed  adjuioriuiu;  quippe  quo  et  miseria  foga- 
tiir  ei  beatitudo  acquirilur. 

c  Qui  satvos  facit  recios  corde.  >  Qul  enim  oorde 
rccius  est*  tortum  quidem,  nec  facere,  nec  cogitar^ 
poiest.  Si  enim  oogitat,  rectus  non  esi;  si  autem 
facii,  camelds  csi. 

c  Deus  jttdex  Justos.  >  Vere  otique  Juslus,  qui  et 
Jasios  salvat,  et  pcceatores  damnat.  c  Fortis  et  pa- 
tiens.  >   Fortis,  quia  nemo  sibi  resistere  polesi; 


Hane  aolem  aqoftm  alii  bibebaiit  ad  saioteiii ;  aiil 
vero  qoasi  loxlcom  el  vcneoom.  Uiide  Aposioios 
II  Cor.  11 :  c  Aliis  somos  odor  viiae  ad  viiant»  aliis 
odor  morlisin  worlcm.  f--c  SagltUis  suas  ardeniibufr 
cfiecil,  >  qood  enira  per  vasa  idem  per  sagitias  signt  > 
llcator.  SagiUa  eoimsonl  aposloli,  qoia  occulie 
diaboluM  et  vilii  destroo«i*.  Ilas  autem  sagitias 
perfecil  Dominos,  et  composoil  eorum  olilllati,  qui 
omore  spiritos  et  igne  acceilsi  sunt, . 

c  Ecce  parlurivii  injusiitiam.  >  llic  versos  (A 
coigongiuir,  qui  ail  :  c  Ne  qoando  rapiat  ut  ieo 
anlmam  loeam,  >  qiiia  vaide  timeo.Esl  enim  iuiqnos» 
doiosos  ei  iiyosios,  boc  est  quod  dicil :  c  Ecce  par«^ 
turivit  injuslitianu  >  Isie  malignos  pater  coro  anP 
mabus  Jongitor,  fliios  procreal,  sedqiios  filio|i?iu- 
josiiilam  qoidera  dolorem  ei  iiiiqttitaieio. 

c  Lacom  aperoft.  >  Qoo  cnim  lempore  prinuim 
bominem  peccare  fecit»  iufemom  quidem  et  iaconi 
aperoii.  Aperit  eliom  cHuni  die*  dtlm  miseros .  in 
peccaia  indoclL  Non  lameo  solom  aperire  ei  siiiliciit 
sed  hMoper  t  «ffodit  eomp  >  aliis  eniin  luinorenij 
aliis  vero  mi^orea  foteam  pneparat,  qoia  qui  plos 
peccatiife  majora  tormenta  cadtt. 

c  Et  incidit  io  fovearo  qoam  (ecit.  >  i£iernos  enlnt 
igiils,  ei  diabolo  et  angelis  ejus  paratus  esl,  noUtqiio 
roajor  po&naqoam  pcenammprincipi  debelur*  c.Con- 
vertelor  dolor  cjus  in  caput  ^iis,  >  non  eiiim  sine 
dolora  eril»  qni  doloris  aoctor  fuii.  c  Kt  in  veriicciu 


paticns,  qoia  noo  statim  punU.  c  Nunquid  irasciuir  d  if»!»»  iniquilas  qus  descendet.  >  Post(|uaro;enim 


per  singiilos  dies?  >  Vere  patiens  est,  quia  quam* 
vis  omiii  diCy  imo  bmni  hora  eum  oiTendamus»  ipse 
tamen  omni  die  non  irascitur 

c  Nisi  conversi  fiieritis,  >  pcribitis.  Ettale  esl  ac 
st  diceret :  Qoamvis  paliens  sil,  lamen  oisi  conversi 
foerliis,  pcribitis.  Et  merilo.  Nam  gladlum  soom 
vibraviu  Quid  per  gladium,  iiisi  Chrisroiii?  islecnim 
gkidius  diabolum  trucidavit.  Ergo  quia  gladium. 
vibrariu  et  Filium  suuni  in  roundum  mrsit,  quf 
couversus  non  fuerit,  periblt.  Onde  ipse  alt  Joan. 
XV  :  c  Nisi  venissem,  el  loculus  fuissetn,  pcc&itum 
iion  habercnt,  hunc  autem  excosalioncm  non  ha- 
benl.  >  ' 

c  Arcnm  siinnr  tetendit.  >  Quid  esi  arciis  ejiis? 

Patool.  CLXV. 


nulius  eril,  qui  pecoel  velipeccare  veiil,  jOUMiis  ini- 
qoius  in  eom  coovQrteiur,  erilque  ei  ooii.  parva 
prana^  ipsa  roala  vduuias»  quam  exeicere  oon  por 
lerit 

c  Ego  aolem  oonfitebor  ei  iaud|ibo  DQminuni,^ 
secundom  jusiiiiam  ejost  eipsaUam  nomioi  Dnmiiu 
oiUssimt*  > 

EXPOSiTiOPSAl.Mtm 

c  Domiue  Dominus  ofisier»  quam  admirabile  j&st 
iiomen  tuuin  in  univcirsa  lerral  Quoniaii^  ^l^vata  cst 
roagiiificentia  tua  luper  cflslos*  >  Vox  propbeiae.  de 
iCbristi  asccusioife  graioiaoUs»^ . BJagnificentia  Dei, 
Cbristus  esl,q)uiapereum;piiagnirtcatttr  Deus.Naijaque 
aiite  Cbristi  ascensiQttem  io  sola  Juteaiiotus erat 

37 


tiiv  obbom  AiiENsis  Mo.Yicm  f  u» 

Deu3,f  iiklsraelRMigniiiii  nomtn  ejat'(l^««/.  mit)«»  A  CXPOSinO  PSALMI  l.\. 

Miiii^  diiiein,  ^uaDdoFilius  ^ussupor  c<»Iot«leYa«         f  CooflteboF  tiLlv  Doiuiue«  iu  to(o  c^irde  meo^  # 


tusesl  {Act.  i),  valdo  adinirabilo  estnonlen  sauoH 
iiotf  in  sola  Judxa,  sed  m  universa  terra, 

t  Et  ore  Infunijum  el  lacteniium  perfectoli  laif- 
demv  »  Hoc  deiicbraeorum^pueris  intelligi-potest. 
Possuiiius  e\iam,  per  iiifantes  etlacientesi  aposl^ 
los  inicllifere.  Infsinlcs  qnideni  erant,  <}uia  ut  ruttid 
ct  Indocti,  vix  fari  noverant;  lactentes  ameinf  quia 
KOvom  ct  Velus  Te^tiaiihentunvquasi  duo  ul»era  suxo- 
runt.'  £i  ore  aulem  Istorum  laudem  suam  perrcdt 
Dominus,  quia  lioriim  pnedicaiione  crevit  Gcelesia. 
^c  Propter inimicos  luos.  i  Inimici  Dei;  Judari  suutp 
^juii-post^namFilium  Dei eriiciflxerunt,  noinen <]no- 
que  ejus  oimitriO'delel^  conati  sont.  Prepter  bos  igi? 


Conlltebor,  iiiquit  Ecdesia,  lili,  Domilie,  lAm  labtis 
tantum ;  non  ui  illi  de  quibus  dicilur  Matih.  xv  ' 
c  Hic  populss  labiis  me  bOnofat,  cor  autem  temnl 
louge  est  a  me,  i  sed  in  lolo  corde  mcd  teadorahO/ 
te  iandabd,  libf  pecCata  mfea  coiiStebof.  t  Narrabc^ 
omnia  mirabilia  tua^  ^  oomia  qoldeia  eiiarnibo/ 
H<^  in  l^to  ei  in  iTeteri  Tcstain^nto  scripta  invc 
ni9in. 

€  Lxiabor,  et  exsuUabo  in  te.  >  In  te  fasiabor,  ia 
tc  exsultabo,  sicut  scripluui  est  Psal.  xxxi  :  i  La&- 
tamini  in  Domino.  i  Itcnique  II  Cor.  x  :  c  Qul 
gloriatur,  in  Dominoglorieiur.  i  — i  Et  psallam  no- 
niiui  tuo,  Altissime.  i  Uactenus  enim  quxcunqno 


tur  hiimicos,  ^x  ore  infafitiMm  €t  "lacleiitittm  se  ^^  feei^  iu  iiomine  Jovis»  Mercurlii  Satorni,  caetero- 


IK;us  laodari  fecit.  c  Ut  destryat  inimrciim  ct  «Ito- 
rem,  i  ultoros  et  defensores  Scripturamm  efani  Ju* 
daei;  ne  aliquis  super  Christo  eas  tntelUgera.  Apo- 
sfoU  autem  eeonua  Christiim  laudabant,  et  in  eu«i 
8<iripturas  iiiierprelabantor.  Crgo,  quia  apooioloruiH 
«3hientia  pfoevfihiit*  a  Deo  inimici  et  uhores  de- 
siructi  «imt,  ut  nec  tiiius  qnide»  adversus  Christum 
jam  loqtil  audeai*        - 

c  Qooniam  videbocoblos  loos.  >  Ac  si  diceret  Pro» 
pheia  :  Gaudeo ,  Deos ,  qooAiam  sdo  me  visurum 
"foperadigitoruin  tuorum,  i  qiiae  inliliis  toisftdem 
^  ftitidasli,  I  vidi&Iicet  cosl6s,  c  luiiam  et  steUas;  • 
ferccelos,  apostoios,  per  lunaui,  Ecclesiam,  per 
steilas  airtein,  doclores  inteHixtmus  ? 

cQuid  est  hoinoquod  luemor  es  ejus?  »  Uoc 
aotem,  qiiamvis  de  unoqucique  ]usto  iuteliifi  possit, 
de  Christo  tamen  in  £pistola  ad  Hebneos  Apostolus 
failerpfeiatus  est.  c  Quid  est  homo  quod  memor  es 
ejus?  I  ac  si  diceret :  Magiiiflcentia  tua  eievata  esi, 
bomo,  et  Filius  hominis  exaltalus  est  (Hebr.  u). 
Sed  niinqiiid  homo  tantum?  Si  enim  simplex  homo 
cssei,  non  ^c  illius  memor  fuisses.  c  Aut  Filius  ho« 
minis,  qiioniam  visiias  eum,  i  vere  Filius  Imminis, 
quia  fllius  virgliiis*  visilaseum,  qnia  niinquamdc- 
fthnqiiis. 

'^  c  Minuisti  etim  paiilo  mfnos  ab  angelis.  i  Mam* 
l|uo  quia  mortalls  'fiiit,  ab  angelis  est  diroinutus. 
€  GlOria  el  honore  coronasti  eum,  i  glpria  quidem, 
i{oia  resurrexit ;  honore  vero,  quia  Ticil,  imperiuni  D 
iumpsil/et  coelos  ascendit  {Aeu  i). 

c  Et  eonstitulsti  cum  siiper  opera  maniium  tua>- 
rom.  >  Qnia  c  in  nomine  Jesu  omno  gcnu  ^ectitur, 
coelestiiim,  terrestriiim  et  infernorum  (P/ii/fp.  ii).  i 

c  Omnia  suhj([^ciisii  sub  pedibusejus.  i  Quae?  c  Oves 
et  boves  universas,  insiiper  etpecora  a  campl,  vo- 
hicres  cecH  et  piscesmaris,  qul  perambulant  semitas 
inaris.  i  Per  tltes,  sltnplices  homines;  per  bovcs 
doclores;  per  pecora  campi,  honos  coiijugaios;per 
voliicres  cceli,  phih)sophOs  et  sapienies  ;  por  pisccs 
maris,  divites  negoliisqiie  sascolaribns  implicitos  iu- 
tctHgimiis.  Ei^  qoia  omnia  tihi  sunt  suljectis 
c  Domine,  Dominus  HOsier,  qnam  admirabile  csl 
ttointii  I6um  ia  ttQlTorsanerm !  i 


rumquc  feciydeiu^fqisautem  qu»  fsiciam.  iii  DomiM 
tup  faciam. 

c  io  convertendo  inimicom  meUm  i^trorsuoEi*  » 
Dum,  ioqjiamt  iuimicum  meum  retrorsum  coiiTer- 
tam,  iii  nomiiie  iuo  psallam,  quia  non  meas  vires, 
sed  te  de  trinmpho  laudabo.  Bene  auiem  dixil,  dimi 
coAvertam,  quia  anie  Christi  ihcarnationem,  quasi 
princepset  diix  itiueris  nos  diabolus  prxcedckai; 
iiunc  autem  velut  latro  et  pessimus  cauis»  retro  aer- 
pens,  calcaneo  nostro  insidiatur.   . 

c  InOrmalmnlur  ct  peribuot  a  facie  toa.  •  Qacm 
eniui  superius  inimicum  dixit,  iion  iinam,  sed  toiain 
inimicorum  congrei^ationem  intcllexit.  Unde  piura- 
litcr  bic  dicitur  :  Infirmabunlur  el  peribHnt«  In- 
flrmaii  suat  ininMci  nostri,  qui  virtuicm,  iiiiperiam 
et  potcntram  amiserunt ;  peribiiiH  auiein  in  die  jii* 
dicU  a  iacie  Domini  fngicntes,  qifia  cum  satcUitibtu 
Sttis,  asterno  damnabuntur  siipplicio. 

c  'Quoniam  fecisti  judicUim  mcuro  ct  causam 
meam.  i  Yere  iniinicuni  reirorsum  converlam,  c|ii'a 
ad  Iioc  mortunses,  iit  cgo  viverem;  ad  lioc  prxUa- 
tus  es  ut  ego  vincam ;  judiciuni  tuum,  esso  aieani» 
et  cansam  tuam,  meam  esse  fecisii,  quia  oh  meam 
salutcm  ct  ulilitatem  a  Judxis  Judicatus  cs.  Nane 
sedes  super  thronum,  quia  atigeliel  archani^eii, 
tbroni  et  dominatlones  tibi  sunt  su^cii.  c  Qui  jurt.^ 
cas  juslitiam;  ijustitiamquidemsemperjudicas,  (^uia 
superbos  semper  humilias  et  cxallas  bumiles. 

c  Incrqiasti  gentes,  el  perul  impius.  i  hicrcpavii 
cnim  Dominusgentes  apostoUca  praedicatione.  Dice- 
hant  enim  apostoU  Luc.  xiii :  c  Nisl  potnitentiam 
cgeritis,omnessimulpcribitis.  I  Itcmqiie  Mailh.  iii  : 
c  Jam  securis  ad  radicem  arboris  iio^ita  est.  i  Uis 
et  simiUbus  increpavii  Dominus  gentcs,  unde  facium 
cst  ul  perirel  Implus,  id  est  impicus.  c  Nooieu 
coruiii  delcsti  in  aeternum,  et  in  sasculura  saecuU»  i 
dclevit  cnim  Dominus  nomina  nupiorom,  qa»  qai 
prius  impil,  idololatris  et  UUi  diaboli  Tocabaotor, 
imnc  el  saocii  ei  jusii  et  fiUi  Dei  vocati  sunu 

c  inimici  defecerunu  i  Qoomodo?  c  Framea.  i 
Qtt!i*  esi  ista  framea?  Cliristus  Jesus,  qui  eos  iuier- 
feciu  c  In  finem,  i  id  esl  cx  toto.  c  £t  civitates  eo* 
nim  destruxiiti>  i  oKihas  quidcm  ciTiutea  el  mi- 


1165 


EXPOSiTiei:^ 


gregat*iones  babuit,  et  bubet  maltgnas  t^irltns,  qnas  ^ 
Daininus  quolidie  destniere  non  cessat;  omniseiiim 
iixreticorum,  latronum,  paganorum,  ct  superborum 
conf[rcgatio,  dtaboii  civitas  esl,  Uttc  autem,  dum 
Doniiiio  associamur  secundum  priorem  statuni , 
dcslruunlur. 

c  Feriit  mentoria  eorum  eum  sonitu.  >  Magna « 
enim  erat  inenioria,  laus  et  fama  malignorum^ 
spirituum  in  praddietis  civitatibus  <|(nae  apostolorum  • 
sonituomnino  deleta  est  (Pta/.  xtiii).  Pr»dicatione 
iiamquc  apostolorum,  el  idola  fracta  sunt,  et  teropla 
destmcta,  et  deorum  religio  abominata.  c  Et  Domi*. 
pus  iii  aiflernHm  permanet,  win  quibus  diabolus 
regnabal,  in  eisdem  Dominus  qjuidem  rex  in  aeter- 
num  perinauebit,  Sed  qui  Domiuns?  Seqiiititr:     ^ 

c  Qui  paravit  in  jiidicio  tbronum  suum.  >  Thrpous  B 
Dei  apostoli  sunt,  qttia  in  eis  sedet  et  babitat.  Hos  , 
autem  ad  Judicium  paravit^  quiacum  ad  judicaadtim 
venerit  super  duodecim  sedes  sedebuBl,  duodecim 
irtlnir  Isr&el  jiidicantes  (Maiih.  xix)«  t  £t  ipse|udi- 
cafaH  «irbem  Ugtx^  in  «quliaie,  judieabit  populosin 
jratilia.  »  Nwiqiiid  ipse  solu»  judicabit?  noiinc  el 
apustoli  JudicabttutT  DietwB  est  enim,  quotiiam  ipsi 
jttdicatori  sunt  (/ Cer.  vi).  iudieabunt  u&ique  apo- 
sloii,  judicabil  et  Domiiius  :  Domiuu»  quidem  ui 
juJcx,  apostoli  auleni  ut  lex. 

<  Et  factus  est  Dominus  reftigiiim  panperi.  > 
Jtiilicabit,  inqiiain,  Doininus  orbem  terr»;  interim 
aiiteni  faclws  esl  refiiginm  paiiperi,  coi  pauperi? 
i.>iliil  quidem  babenli,  et  omnia  possidenti  {UCer.  ti),  ^ 
qiioniani  qnae  babuit  vendidit  et  paoperibus  dlstri- 
buit,  qnique  lerrenorom  factus  est  inops,ut  f©le- 
stium  dives  flai.  c  Adjnior  in  opportunilaiibus,  in 
iribntatione,  >  nitiil  aliud  qnidem  est,  in  opportnni- 
tatibiis»  in  tribnlaiione,  qnam  inopportuna  tribula- 
tione;  snnctornin  qnippe  tribulaiio  oppoituna  esl, 
qua  vita  p(!rpetoa  adipiscitur. 

f  Et  sperent  !n  tc  qiii  noverunt  nomen  tuum.  > 
Qiiia  adjutor  illorum  factiis  es,  qui  iiotnen  tuttm 
noverunt,  et  qni  Chrisliani  vocnntur,  ideo  tum  in 
iribniaiionibns  et  aiigustiis  fiietint,  in  te  sperent, 
tii  eniui  eos  liberabis,  c  quoniam  non  dereliquisti 
quxrenlcs  te,  Doinine.  > 

c  Psallite  Domiiio  qui  hubital  iii  Sion.  >  Qiioniani 
quldem  quierenics  se  iion  derelinquii,  vos  aposlolt 
el  doctores,  qni  eitm  quxrilis,  psallilc  Doinino. 
c  Annuniiate  inter  gentes  studia  eiiis,  >  in  gentibus 
aonuntiate  studium,  amorem  et  dilectionem  quam 
erga  vos  babuit,  qiioniam  c  proprio  Filto  suo  noa 
peiiercit,  sed  pro  nobis  omnibus  iltum  morti  Iradi^ 
dil  (itom.  viii).  > 

c  Quomam  requirens  sanguinem  eorum  rccorda- 
tas  esi.  >  Item,-  aposloli,  anminliale  Dominum,  pras* 
dieate  Evangeiium,  ne  limeatis  mortem»  quooian 
requi^s  sanguinem  eorum,  qui  pro  eo  morluniur, 
recordalus  est,  non  quod  oblitus  essel,  sed  quia 
bbliios  esse  videbaiur.  c  Nun  esl  oblitut  clamorem 
panperum  >  diceiitlum  :  i  lii:«rore  mei,  Domlne, 


P2£ALM0S.      )  ^l^, 

vide4mf9nlil«tem  »  el  ai&lclionjdm  meam  bnbi|^ii^^, 
c  de  inimicis  mcis;  >       .  ! .    ,v 

c.Qiu  exaiias  me  de  porlis  roortis.  >  Porta!  mpni:; 
vitta  sunl^  iueretici  a  peccatores,  quia  pcr  eos« 
quasi  per  quasdam  portas,  mors  atque  poena  bouii- 
nibus  iiiducilur.  £x  bis  autem  exalianiur  sancti, . 
dttvfterudiuntor,  qupmodo  eos  eviiare  possint..  Bcne 
auiemdixlt,  exallas,  quia  quicunque  ab  his  sejun- 
gitur  cmlestia  regna  petil. 

c  Utaimuntiem  omnes  laudattones  luas  in  portis 
filiae  Sion.  >  Sion,  qnae,  utdiximus,  tpecutailo  inter- 
pretatur,  Ecclesiam  significat;  filix  auleni  Siotu^ 
qnicunque  fideles  inteingnntur.  Porue  autem  (lurcs^ 
sunl,  per  quas  verba  Divina  nientes  nostras  in^rc- 
diuntur.  Nuntianl  ergo  apostolt  laudalioncs  Dei  in 
portis  niix  Sion,  dum  in  auditu  fidelium  Evangc-' 
lium  pnedicani. 

c  Exsultabo  in  salntari  tuo.  >  In  salute  d  lu  fiWy 
tuo  exsidtabo,  nemincm  ttinelm»  pro  morte  iK*uj 
lacebo,  quoniam  <  inlixae  sunl  genies  iu  interitti' 
qijein  fccerunt.  >  '  '.• 

c  In  laquco  qiiem  abscondensnl,compreliensusesC 
pes  eoruin.  >  Militquideni  viiam  prsBstant^  sibi  iMiteir. 
snpplicium  et  interitnm,  me  de  laqtieis  expediium»' 
seipsos  autemln  iaqueos  inexlficabiles  invotvunU 

i  Cognoscetnr-  Domimis  judioia  liictens.  >  llri^ 
qitippe  lempofre  peccatores  Dominumsuomneque  vo- 
gnoseu^t,  nequ^  cognoscere  volueruia;.cognosceinr, 
tainen  abomnlbns.cnmadjudicandum  veneril.£liun^ 
taodem  c  tn  operHms  manuum  suaivm  cempr^b^sus 
esi  peccalor ,  >  coniprebend<;ntnr  ulique  peceaiores  iit 
operibus  suis,  quandohaae  regalem  censoram  suprr 
seintonare  audieni :  t  Convertaniur  peccaleres  ici 
infemom.  >  Et :  c  lte«  malediciir  in  ignem  aeter*^ 
nnm  {MaUh.  x«v).  >  Pulebre  dixit»  converMnntur. 
quia  iiunc  in  iufemo  siiio  eorporil>us  sonl,  in  temporo 
jusii.jttdicii  carne  recepta  ui  infermMn.convertonlur» 
c  emnes  genles»  quas  obliviscuntur  Domlnum«  > . 
r  c  Qnoiiiam  non  in  finem  oblivio  erit  pauperis.  > 
Ae  si  dijcai :  Scia  quonjam  {keccalores,  qui  Doittiiii 
ei  crealoris  «ui  oblitl  sunt,  a  Domino  obliviseenMit 
panperis  autem  supra  memorati,  qui  bona  sua  omnia 
Vjendidit  ei  pauperibus  tribuil,  in  aeternum  non  eril 
oblivio. 

c  Patientia  pauperum  non  peribii  in  finem.  >  Nofi 
ut  aliquid  patianturt  sed  quia  semper  de  patieniia 
gratubibutttur.  lUicusque  in  persona  EcclesiaB  Pro- 
pbeta  loculus  esl  :  bie  autem  in  propria  persott^ 
Anticbrisli  adventom  eiusque  dominaiionem  et  motv 
lemdenuutiaL 

EXPOSITIO  PSALMI IX. 

<  Exsurge»  Domine«  nou  conrortelur  bo^iiO.  » 
Quasi  diiat ;  Quis  est,  Domine,  bomo  iste  qni  imit^ 
fastUy  lanta  pompa  lanuqiie  jinperbia  comirgit? 
Qiiis  esl  bic  filius  perdiiionis»  qui  siiipFa  omnequod 
colitur  se  extollit*  osientans  f^  laoquam  sit  Duiisl 
(JiTbeu.  nOQuiseslbiciudex,  ante  cojus  coRipor 
eium  omnes  genteajudleenlur?  Exsuf|;e,  Doiiuoe^ 
succurre  sanctis  tnis;  oeQUC.fui  pepcatocilijHaprier; 


i:67 


ODDONIS  AST£NStS  MONACIII 


\Ui 


\aluU,  )H»li«  quoquc  praevaleal  boino,  f  jndlceniur  A  famuli»  eH  iaiperabit.  Pcr  ^us  qutfque  iuiniit  os 


gcntes  in  conspeciu  luo. » 

c  Conslilue,  Doniinc,  legi&liitorem  snper  eos.  i 
JusUs,  inquani,  auilliare,  Inqiie  sancUirain  adgii- 
lorluin  cxsurge;  supcr  eos  autcin  qui  euin  exspe* 
niant,  quiquc  Je  illius  adventn  kctatitur,  bune  leg ia» 
laiorem  consliluas.  Legis  qnidem  lalor  eril,  qni* 
ipse  quoque  suani  iegem  pnedicavii. 

«  Ut  sciant  gcnles  quoniam  homines  sunl.  >  llo- 
mincs  enim  pro  sluliis  et  pcccaloribus^  in  diviho 
eioqnie  Arcqnentcr  invcniuntur.  Unde  Apostoins 
I€or.  i:  I  Cuin  alius,  inquili  dicit  :  E^o  sum 
Paulii  ego  aulcin  ApoHo,  cgo  antcni  Cephae,  nonne 
homines  esiisT  >  Sic  igitur  ct  isti,  cum  ad  jirdicium 
yenerint,  slulios  se  et  peccatores  esse  cognoscunt, 
i^ui  homiucin  ei  iion  Dcum  adoraverunt. 
.  c  Utqnid »  Doiaine»  rcceB8i8ti  longe?  i  Videns 
I^rophela»  per  Spirituin  sanctum,  nimis  duram  ju- 
fttonun  afiltciioiiem,  exclamat  :  c  Utquid  rccessisti 
leiige?  iqiiare  sanctos  tuos  dereliquisii? cur aic eos 
ittgi  penDiitis?  Scio  eqnidem,  scio»  c  despi.Mt  i 
ei  ottii  cttra»  eo»  liberare  ia  tam  opporiuua  Iribula- 
ttone. 

i  Dmm-oiiieriili  impf«s^  laeeMliliir  peilper.  i  Yere 
opportuMi  eti  trlbulntio»  qiia  igiie  spiniue  in  Oei 
dtleeiieiieia  Mncioi  Mceodil*  Unde  icriptum  esi 
A|^*  xm  :  c  Ui  joeiin  iuslitcelur  adbuc,  et  qni 
Hi  iorililM»«ti»  aordeiesi  «dboe.  »  Cuw  euim  ad- 
?ereiMr}«etof  iiipefbil  NDpiu8«  dj»biu«  mw  esi  quiii 


S4U('to&  iiiieliigcre  possumua, 

4  Disit  euim  in  corde  suo :  Non  movebor  a  gdic- 1 
raiionc  in  geiierationem  sine  inalo.  »  Qnania  cjus  > 
lueril  iniquiias,  quamque  perversa  ejiis  erit  cogiii- 
tio,  in  bia  verbis  deprebenditur;  nunquam  de  gcnie 
iu  geniem,de  regno  in  regaum»  de  generaiione  vivo- 
rumitt  generalioiiem  mortuorum  sinc  malo  transiliii* 

c  Gujus  maledictione  os  i^enuin  e8i.  i  Quia  oumia 
\erbft  illius  maiedicta  suiii;  i  et  amaritudinc,  i  qtiia 
Uixicata,  ei  roorlircra  sunl ;  c  ci  dolOp  i  quia  cuii: 
dceepiiofie  AubI.  i  Sub  iingtta  eju&  labor  et  dolor«  • 
qnia  admooiiiones  lingua  ipaius  ad  laborcs  ci  dolo^ 
res  bomines  perdneoBt. 

c  Sedei  ili  insidile*  i  Qaid  esi  tedei?  id  eel  |ifersiii- 
veral^CuHi  qulbus?  t  Cum  divililNis*  >  Yab  voImh^ 
diviles^  qni  cutli  diabohi  sedelia*  Ib  quibus  Ihsiiiils  ? 
c  i»  octnliis»  I  Ad  quid?  c  Ul  kiiefflciai  Ihoocen-» 
lem,  >  quia  noeenieB  diligtU  iiinoeeRteft  ttdio  Inlieu 

<  Ocntl  f|o«  in  pauperem  »espiei«ni,  imidiaitsr  i» 
abscottditOv  qnasl  leo  in  speluiiea  aoa.  i  Sicul  esaiin 
leo  in  spelmica  sua  miiibm  animallbiiSi  iu  ei  Isib 
Ib  abicottdlio  oordit  snl  hHiooenribBS  meidiabllttr. 

I  Insldialor,  nl  rapiai  p^uperCm.  >  Qukl  esa  ra« 
pere  paoperemt  t  rapere  ifaltperem  i  ertt  «  ^»im 
allrahil  enm,  i  attrahil  aitteiB,  si  qoando  decipil. 
•  c  in  bflqaeo  ano  httwiliabii  enm.  i  Pruis,  iBqiiii^ 
hisidiabituf,  deinde  vero  rapiel ;  rapium  aHleni  iit 
bqneo  suo  humiilabii«  Rmltos  enim  limie,  rerro,  car- 


s  Qpwiu»  mNi  084  qui»     ^^  ^y^  lorBietttis  allUget.  « Indinabii  se,  ei 
fliBg2^iordeaeai.Pa»perwodttmaeeendilttr«iusluaC^^  ^^  doiBhiaius  lueril  pauperttm;i  SBueii 

q«deiB  hBmiliati  ei  afllicli  super  coslos  exaltaliiiii- 


ifttidetti  |t|sllllcahiittr,  i  Gottiprehendenuir  in  eoiisv- 
IHsi  Ib  qnihBS  eogitanl,  >  Biala  quhlem  cogiuni,  ei 
In  malo  conipeeheudeiitBf  • 

«  Ott'til:iin  landaluf  peeeator  »b  deshhiriis  anlmaB 
*u».  I  I>e8kieral  peceaior  semper  male  agere;  la»- 
datur  ettam  a  peccaiorihtts  semper  de  male  aciis. 
Viide  ftt  nt  nunquam  fesiplscal.  Ib  malls  ergoeoBsi- 
'wiis  compreheniletttr,  c  Et  intquus  henediciiur.  t  A 
i|uibus?  ab  adulatoribtts  qnldem  et  iniqttis.  IniqiittS 
081  enim  qul  de  iniquitatehenedicit  iniqoum. 

c  Eiacerbavii  Dominum  peecaior.  i  Mon  ccssavii, 
Inquit,  a  malO)  sed  omtiibus  modis  Dominum  ofl^n* 
dtt.  i  Scconduin  inuliitudinem  irse  susnon  quoirely» 


Iur;ip8evereiu€linatiis  ininfenittm  cadei,e(merliii« 
«  IMKii  enim  Ib  corde  sno ;  Oblilus  esi  Iieus, 
averlilfaeiem  sttamBO  videat  m  flneui^i  Qtthi  Domifii 
obliiam  esae  dixii»  saoaorumque  flucm,  ei  morteni 
non  inspicere»  Ideo  juste  in  inlemttm  cadct«  ei  ibi 
snas  iniqttiuiis  meritttm  recipiens  Dbminum  nou 
oldituni  fttisse  cognoscai.  PossumBs  etiam  pro  Hne, 
lerram  iotelligere. 

c  Ex8orge«  Ooniine  Deus.  i  Aniicliri^lus  qni^k^ui 
cadet,  iu  autemi  Deus,  exsurge^  c  ExaFteiiir  nianua 
tua,  I  id  esivirtiis,  polentia  ci  gloria  iva.  Ycl  <  iiui* 
nns  iua,  i  id  cst  Ecclesia.  c  Ne  obliviscaris  paupc- 


nonne  quttret,  inqutt,  Dotniiius  illius  perdiiionan,  d  rum,  >  ut  islc  iniquus  putavit. 


quaret  uilqiiesecnnditm  nitthiiHdinem  Irte  suce* 

c  Non  est  Deus  in  conspectu  ejus.  •  Si  eBim  in 
tonspeciir  ejos  Deus  fuisset,  nunqiiam  eBcn  exaeer- 
basstit.  v  Inqitinatae  snni  vise  illitis  In  omni  tein» 
porc,  I  quia  Dcuin  non  cognovit,  onini  tempore  sese 
viiits  coinqitiiravil. 

''  <  Atifbrnntur  judicia  tua  a  fad^  c|ttS.  •  Aposoro» 
plic.  itidlcla  tua,  i>omiBe,  omnia  vera  etoqua  sunl, 
vera  aoieni  }udicia  ab  eo  attfenitttttr. 

c  OninhiiW  Inliiitcoruiii  sdorum  ctomiHabliur.  >  Iuh 
iiiici  quippc  iflhis  erunt,  qnl  nonqnani  quiqiiam 
nmlci  os$c  poicroiit,  vitia  sciliccl,  mallgtiiquc  spiri- 
ius.  llisr  auteni  omnibn^  dominSbitur  Antichri!.ittS, 
qttia  tates  servieMcs  secom  seinpcr  habcbit,  ci  qoasi 


c  Proplcr  quid  irrilavii  iinpius  Dcura.  >  Expro- 
kraiio.  Vidcns  casuni  cius,  dicii  hoc  inerito  sibi 
accidisse,  quia  Domiiium  irritavit«  Qoomodo  irr> 
tavit?  c  Dixii  eniin  in  cordc  suo  :  Non  reqniref.  > 
Ould?inorlem  sancioruni,  qula  de  sancloruin  alO> 
eiione  nultain  poenam  se  a  Domino  rccipcreopiiiaius 
est.  In  boc,  iiiquil,  Doiiiinum  irriiavit. 

«  Yides?  >  qnid  vhles?  quod  wte  qttoqoe  le  boq 
Tidcro  putabat,  sanctorBm  .vldelicci  all:eiioiie«tt. 
Qnare?  <  quonlani  laborem  ei  deh>rero  eoBsile* 
rasy  t  quem  pro  te  ab  iniqvrs  poiittBiBr.  Ad  quicf 
Oofidideras?  «  Ut  iradas  eos  hi  maiius  tuas,  >  i«l«-«i 
in  potestatem  luam ,  vel  in  8aiictor«m  oongn>gtuo- 
ttcin,et  boc  meriCo* 


«  Tiblealu>ifeiiiliclMCSl|»attp«r.  i.Aqiio?adia.A«l"«  ^^^  sftlcs  rj.;i«?  aancli  qnUlfio,   iii  qiiilMis 


boloquideiiita  quo  priaa  delinebaiuc.  Quarnobreni 
€  orpbano  lu  erts  adjulor.  i  0  nimium  beati  qui  lalli 
patre  Tidiiaii»  Domini  adjulortum  promerentur! 

<  Conteres  bracbium  peccatoris,  el  m«U|;ni,.  n  id 
est  Tirtatem,  potentiam  et  dominaliomim  supra 
dictos  boniines.  <  Qtiaeretur  peccatam  illtus,  ei  noa 
invenietor.  »  Qufd  est  peccatum  iUlus?  siiperbia, 
regnique  exaltaito;  hanc  aulem  si  qusoras » iiivenire 
iion  poteris,  quia  ciim  eo  destruetur. 

4  Oomlnus  rcgnavit  In  aDlcrnum  et  in  axculum 
sacGuii.  >  Vere  pcccatum  et  regiium  istius  cito  peri- 
ibit;  Oomiuus  autem  regnabit  in  aelerniim.  Cum  qui* 
l>iis?  Gum  sanctis  quiilem.  De  maiisaulem  quid  iiet? 
Sequi^ur  :  c  Peribitis  gentes  de  terra  iUiua^  >  quia 


seilct  ei  liabitat.  Has  auiein  In  suo  saucto  tcmplo 
coustitact,  in  quo  sine  fiue  s^cnm  gaiidcbunt. 

i  £t  oculi  ejus  in  paiipcrein  respiciunt.  >  IXei 
namque  rc«i|>icere  misereri  cst.  •  Palpebne  cjms  in- 
teritkgant  filios.  liomioum,  >  id  cst  solo  intuitu  jtistos 
coguoscit  et  pcccatorcs.  Vcl  palpcbrae  ejus,  id  c«;t. 
divitt»  Scriptune,  qiis  sicut  palpcbra,  aliquando. 
ciauduntur,  aliquando  aperiiintHr.lnterrogant  auteiii 
lilios  liominum,  quia  quasi  in  SDeculo  se  quilibet  in 
cis  cognosccr,e  potest. 

c  Dominus  interrogai  Jiisium  et  impium.  >  Dti 
quippe  interrogatio»  cognitio^e&l,  ut  sic  dicatur  :  Do^ 
niinus  cognoscit  justttin  ct  impium.  Sed  quis  est  inH. 
pius?  €   Qui  diligit  iniquiiatem,  >   impius  est,  et 


nttlliis  iiloruni  terram  vtveniium  ingredietur.  Tunc  B  4  odit  animam  au.im,  >  odit  quitlcm»  qiiia  occidit. 


landem  :  <  Exaudiet  Pominus  desideriiim  pauperis.  p 
Qui  pauj^  meMua  bic  quam  Apostolus  inleiligi 
poieai,  qni  ^ft  disaoivi  desiderare  dicit  et  esse  cuir 
Cbrisio?  {Phiiifi,  ij  Iloe  auiem  desideriutro  Iuac  erit 
exatiUitum.  t.  pnpp^ratioQiem  Gordis  eorom  aiidivil 
auris  tiia,  •  id  ea^^  eorda  eorum  praeparaia  vitiisqtie 
inundata.  Qoando  Aiettt  ista?  cum  J^deit  quidem 
unlveraaiis  venerit*  <  Jladicape  ptipiilo  el.  humili.  > 
llfrc  auiem  dicta  sunti  t  m  noi^  appooat  ultra  ma^ 
^nifieare  se  bomo  sup^r  lorram.  k  —  t  Qmnis  eiiiiQ 
qni  ae  exaltai  bamHiabiUiri  01 40)  10  kfHntlial  tvi' 
labttQr(ir«ll*.  xxih).  > 

JEXPOSmO  PSALIfl  X. 


t  Pluet  super  peccatores  laqueos.  >  Justfs  cogiiilis: 
et  peccatoribus,  saiictos,qiiideiin  in  coelestibus  regais. 
secum  constitnet :  siiper  peccaiores  aiitem  laqueoaL 
pluet,  QUare  dixlt,  t  pliiet'?  >  quia  innnmerabilia  lONi. 
mentorom  genera  in  judicio  snper  pcccatores  eifcii*. 
det,  a  quibas  semel  detenii,  nunquam  amplius  expe*. 
diri  poterunt  Phiit  eiiam  in  boc  sxculo,  quia  di«. 
versis  viliis,  quse  diaboli  laqiiet  suut,  illigari  otta 
permlUit.  4  IgntSy  aolpbur».  d  spiritus  proceiiarum 
enini  pars  caiicis  ebram. «  Per  caiicem  morietn  i»*. 
teiligas.  Unde  in  Evangelio  Domiiins  ailtt  Pal^r,/«V. 
possibile  cst»  tttmseaia  niecalix  iste(dfo4ft.  ixyi)»« 
ignis  ioexstingaibills^  siilpbar,  et  fetor  intolei^His». 


t  in  Domino  conAdo.  •  aesponsio  bononim  Qamca  ^  Spiritus  procellarum»  id  est  impetas  plaHum  lorr 


Judscoset.baereticos  :<}iiare  me,  oh«rctici,  sabverw 
lure  nitimini?  quare  deceplionis  sifflilitudioes  milii, 
oari-alis,  dicentes  :  t  Transmlgr%  ia  moiilem  sicai 
^sser  ?  >  Passer  enim  ia  coovalUbus  positus  •  si^ 
queoi  verstis  sesagiturium  venire  prssenserit»  in. 
^iontem  adf  obu  Vos  atifem ,  qui  homlAesel,ralio- 
nales  estis^  cum  perversos  sagittasios  saper  vos 
vcnire  conspicitis,  quare  ad  nos,  qui  ingenio  alti«  et 
sapientia  muniti  sumas,,  et  ad  insaperabiles  senten* 
tias  nostras  non  confugitis?  Hoc  eaim »  ioqait  vir 
sancius,Bineiiitermisslonemilii  narratis :  Ego  autem 
Hi  Domino  eonfidens  fabulationes  vestras  non  timeo. 
t  Quoniam  ecce  peccatores  inlenderuru  arcum.  > 
Peccatores  etiam  eos  vocatis  qui   saocti  et  Jasti 


mentoram  erit  parsmortis  eoranl.  Possumusautem*. 
et  pro  qimtiiate  operisboe  Agarare«  ul  qui  traseir 
btiis  et  invidtts  itiit»  in  igne,  qni  Ittxuriosas  fi 
adttiler»  in  soipUure,  quique  in  omiiib.os  promisciifi. 
peccavit„  in  SDiritu  proceil^rom  mori  dicamuSi  Scd; 
si  h«A  omnia»  al  ait  Propbeta»  t  coruin  pars  n^or*. 
tis  j  enmt^  maniiesiam  est  quoniam  alia  et  forsiiau. 
p^ra  eos.ex^poetapi* 

t  Qudtoiaoijusius  Domi|iust»  el  Justitiam  diiexit.  > 
l^isiitiaroquidem.d\ligil  >  quia  uniculque  digna  operlbiis 
meritatribuil :  repetitio^asquitaleni  vKlit  vultus  eji^s*. 
EXP.OSITiO  PSAL&U  XI. 

€.  Salvum  mefac»  Domjne»  quoniam  defecit  san^ 
CtttS.  1  Vpx  jMStorum.,ant9  Cbristi  jncarnaiioocm  : 


siini,  arcun  deceptionis  eos  intendisse  dicitts  qui  pro  D  Saiviim  me  fac»  Doroine,  ne  ab  iniquorum  vanitato 


tiuiverspli  salute  semper  laliorant.  t  Paraverunt  sa- 
gittas  snas  in  pbaretra»  ut  sagittenl  iit  obscurp 
rectos  corde.  >  Sagiilas,  utique  paraias,  prxclaras 
ct  utiies  in  cordihus  babenl  sed  non  ad  hoc,  ol 
rectos  corde  occulle  dedpiant,  quod  vos  dicitis. 
c  Quoniain  qux  perfecisti  destruxerunt.  >  Aposiro* 
pbe.  Vides,  Domine,  quia  verum  ei  sanum  Scriptu* 
rarum  iniclleclum,  quem  iu  sanctis  tHis  perfecisti, 
jam  fere  destraxenint  ct  ubiquo  errorem  prsdi- 
cando  Ecclesiam  desirunnt,  et  ad  se  imperfeclos 
convertunt.  fioc,  liiqnit  Propiiela »  dicent  jusli  : 
Justus  autem  quid  feo.it 

t  poniinos  in  lemplo  sanclo  suo,  Dominus  In 
ca^lo  seiles  ejus,  >  subauditur^  coiiMituitor'  Scd 


decipiar.  Quootam  defecit  sanctus,  id  est  sancliUQi^ 
ia  omnibus. 

f  Quoiiiam  diminulas  sunt  verlta.ies  a  ftliis  liomi* 
.num.  I  Dimimita.est  veril^s,  qula  crevit  menda- 
ciam.  c  Vaua  loQuti.sunt  iinusquisque  ad  proxiniuia 
suiun,  >  qnia  omnes  loqiiuntur  vana,  ideo  pereunii 
veriiates,  iiabenCes  Jabia  dolosa,  Id  est  dcceplioiie 
repleta.  i  In  cordo»  et  corde  locjiili  sunt,  >  id  est  in 
duplici  ^rde,  quia  aliud  dicit,  ei  aiiud  iHlelligiU. 
L'nde  quidem  liistoriograpbus  ait :  t  Aliud'  babet 
clausum  in  peclore«  aliud  depromptum  in  lingKa.  > 

c  Disperdal  Domious  uoiversa  iabia  dolosn,  et 
linguam  magnlloqoam.  >  id  esl  magna  de  se  lo« 
qucQ(om..lIorum  qui  dixcruni  *  i  Linguain  nosiram 


i  i ti  ODDONIS  ASTLNSIS  MONACm  1 172 

inagnirieablmus.  »  Hoc  fecrt  Arias,  li9c  Sabefliut,  A  fletitem  In  finem?  td  est«  ad  te,  qul  e»  alpha  e« 


lioc  Simon  Magns,  loquacilatem  suam  snpcr  Eccle- 
fian  roagniflcantes.  c  Labia  noslra  nobis  sunt,  » id 
est  senteniias»  quas  prorerimns,  nosipsi  invenimus. 
fl  Quis  esl  nosier  Doroinus?  »  Jiic  nimium  roagni- 
licaiur» 

f  Propter  miseriam  inopum  ei  gcmilum  panpe* 
rum,  nunc  exsurgam,  dicil  Dominus.  >  Audivil  Do- 
iniiHis  jnslorum  vocem  superius  clamantiiim.  Sal- 
\um  me  fac,  Domine,  nunc  autein  in  adjutoriuro 
illis  exsurgere  sese  promiiiil. 

c  Ponnm  in  saiutari,  »  id  e$:t,  lioc  ofSrium  me'. 
adjutorii ,  ponain  iii  Filio  med.  c  Fiducialiler  agam 
iu  co,  I  id  cst,  prxlium  Tcslrse  salutalionis  eo  duce 


otiioga,  principlnm  ei  flnis.  c  Usqueqno  aTenis  fa- 
ciein  tuam  a  me?  >  Usqaeqno,  iaqtitf,  meis  iudigiuM 
lus  peccalis,  dedignaberfs  me  videre? 

c  Qiiandlu  ponam  eonsilium  In  animam  roeani,  • 
id  esl,  landia  irattis  miht  ens,  qnandiu  meam,  et 
non  tudm  factam  Toluntalem,  qnandiu  bnmannm» 
et  iion  diviiiiim  consiliuro  scqiiar.  c  Dolorem  in 
corde  meo  per  diem,  »  id  esl,  quandtu  de  amissis 
rcbiis  vei  de  mtseria  supervenienti  dolebo  ?  Aliier  : 
Quandin  ponam  eonsilium  in  animam  meam,  icl  esl, 
nisi  In  anitnam,  et  nen  in  carnem  consilibm  ponam» 
01  non  corporrs,  sed  animae  faciam  voluniates,  omrti 
tcmpore  roihi  eris  iratos.  c  Dolorem  in  cerde  meo 
per  diem, »  id  est,  nlsi  poenilenii  doleam  el  plangam» 


fjjere  c  non  tiiiiebo.  » 
c  Eioquia  Domini  e1or|uia  casia.  »  Lxtantur  sanctl  B  quia  Cbristum,  et  diem  amist,  el  dlaboluro  et 
'  «le  Domiui  proinissiune,  qiiia  sciuiit,  se  revera  eieiii  suro  lmi:atus. 
accipere  quod  proinisit,  quoniam  cloquia  et  pro- 
inissa  Domiiii  casta  sunt,  neque  ulla  ralsitate  cor- 
rupta,  qiiasi  c  argentum  igne  examinalum,  proba- 
luin  lerr»,  »  id  est  quod  probatuiu  et  ratum  est, 
iiulla  terrena  admisiione  plumbi  vel  «'eris  corruplnm. 
<  Purgatum  sepiuplum,  »  id  est  miiltoties  :  finitum 
pro  iiifiiiito.  Aliter  probaluin  lerrx,  id  est  a  lerre- 
iiis  bominibus,  ab  Abrabam  videlicet,  Isaac,  et  Jacob 
cxtcrisque^  quibus  proinisil  quia  in  uullo  eis  nfen- 
iitus  esti  Purgatum  scptuptum.  id  est  septirormis 
gratia  Spiriius.  Namqiic  per  Spiritussancli  grail.is, 
quas  babuerunl  nposioli,  erroris  inlelligentiam  a 
^ovo  Vcieriqiie  testarocnto  purgaverunl,  qux  sine 


c  Usquequb  exaHabilur  inimicfrs  meus  soper  mc?  • 
Usquequo  ab  liifniico  ineo  diabolo,  (fl  a  viiiitf  sii^ 
perabor?  c  Respice  eiexaudi  mc,  Doniiiie  Deos  meos ;  • 
quia  meis  Tlribiis  tnitnico  resistere  nequeo,  cii,  Do- 
niine,  ne  avertas  faclem  tuam  a  nie,  sed  rcspice,  ec 
cxaudi  ine. 

c  Iliuniina  oculos  meos.  »  Qnos  diabotiis,  ne  ta 
cogfioscercm  exexcaverat.  c  Ne  onqnam  obttornHain 
In  tnorte, »  Id  esi,  iie  in  peccatis  nioriar,  vel,  ne  Im 
morte,  id  est  in  diabolo  delecier,  tcI  ne  dormitio 
mea,  niors,  ad  impiorum  similitudinem  flat,  sed 
pcrpetua  quies  ad  bonorutn  imaginem.  c  Ne  quando 
dkat  inimieiis  meuSi  pnsTalui  adTcrsus  eiim.  i 


dubio  suni  clo<|uia  Domini.  Ergc  quia  sic  Tcrax  est     Qnod  utiqoe  faceret,  si  Tlla  Anila,  me  ir  peccatis 
Dominns,  qiii  Filii  siil  incarnationem  iiobis  promisil,     luTeniret. 


Huod  Cliristus  veniat,  dubitanduin  non  est. 

c  7u,Domine,  servabis  nos,  et  cuslodies  nos  a 
gcicratione  bac  In  xternum.  »  Ac  si  dicat :  Te, 
Clirislc,  desidcravimus,  le  diu  exspectavimus.  Taii- 
4!eni  Tcnisti,  lu  salvabis  nos,  tu  custodies  nos  ab 
liac  pra^sciiti  generatione  in  sxcula  sacculonim.  Iin- 
piis  autem  quid  fiet?  SequUur  : 

c  In  circuitu  inipii  cmbutanl.  »  Quia  eti.lm  nunc 
rirca  Ecclcsipm  Tagantcs  in  eain  intrare  nolunt; 
vel  in  circuiiu ,  terrena  negolla  exercentes.  Vel, 
qiiia  iu  circuilu  Scriplurarum  laborantes,  solarn 
superiicieiH,  ct  ea  qu;e  clrca  suni,  considerant. 


c  Qoi  tribulant  me,  exsultabunt,  si  mortnas  fuero, » 
id  est  Itilmici  niel,  qui  me  in  has  roiserias  et  srtmi- 
nas  de  paradlsi  gaudiis  impnlenint,  si  a  te  et  a  fide 
tna  moitis  fuero,  exsaltabunt  :  c  Ego  autcm  in 
miseritordia  tua  sperabo.  »  Tu  inc,  iiiquil,  a  supra 
dictis  inimicis  defende,  cgo  qiiidem  nou  iii  ineis 
Tiribus,  sed  in  tua  miscricordia  sperabo. 

c  ExsuUaTit  cor  menm  in  salutari  ttio,  •  id  est 
de  salule  tua.  Scio  quidem  qiiia  in  te  speraTi,  qcio- 
niaro  salTabis  roe.  c  Cantabo  Domino  qui  bona  trt- 
buit  inibi;  »  quia  bona  el  saluiem  tribiiil  mibi  Do- 
minus,  liominis  interioris    ct  exierioris  Toce  csao- 


inedullam  aniem,  ei  iea  qnae  iiiterius  lalent,  peniitis  j.  tabo.  c  Et  psallam  noinini  Domini  ahissimiy  »  id  est. 


ignoraiitcs.  Vel  idco  In  circuitn,  quia,  quasi  caties 
rircumcirca  obambulantes,  In  illam  xlernam  ci  vltatem 
intrare  hon  polerant. 

c  Sccunduni  altiiudinem  tuam  multiplicasti  filios 
bominuin.  »  Quod  filii  bominum  el  peccalores  san- 
<  tis  et  Dci  filiis  superabundanl,  boc  secundum  aliam 
ei  iucnarrnbiiem  scientiani  factum  est.  Ycl  secun- 
diiin  aititudiiieni  luam,  id  esl  per  exaltationem  crucis, 
iiiultiplicasii,  ei  cresccre  fecisii  Ecclesiaip.  Vel  etiani 
inuliiplicasti  fiiios  boiuinuni  Tirtutibus  et  sancti- 
ute. 

EXPOSITIO  PSALMI  XII. 

c  Usqiieqiio*  poniiue,  obrivisceris  mc  in  finein,  > 
M  e?il,  oinnino?  Vel  usqiifqiio  obIi\isceris  mf  trn- 


boiia  operalK)r,  et  slne  Inlermissione  nomen  ejus» 
i|uo  ab  inimicis  defendor,  laudabo. 

EXPOSITIO  PSALMI  XIII. 

f  Dixil  iiisipiens  in  corde  suo :  Non  cst  Deiis.  • 
Insipieus  Judxorum  popuIus,vidensCbristum  lecturu 
carne  buinana,  Deuro  non  esse  cogliavii.  Ycl  cliain 
gentiles  aliutn  pcutn  non  esse  aflirinavcrunt,  nisi 
foriunaro  ct  animuni.  Uiide  c  corrupti  suui  ct  abo- 
miiiabiles  facti  sunt  in  sliidiis  suis,  »  id  cst,  a  taui 
perversis  C(>gitationibus  coinquinati  et  cornipii  siif:i, 
€t  in  lege  et  Caercmoniis ,  in  quibiis  inaxitne  siiuic' 
baiit,  Deo  abominaliiles  facti  suiil.  c  Nou  csl  qui 
fapiat  bonum,  non  est  usqtie  ad  unuin.  »  Mcriio 
qMidtm  aboniinai?  suni,  quia  iiemo  illorum  bona 


1173  EXPO$mO  fli  MALMOS.  .||H 

agit,  quliiimo  nec  atiquU  u«c|im  a(l  uquui,  Id  esi  A.  plcbeinm^ani  «icui  eftcam  paiuf,  •  ide^iljraujii.  Ci 

lUi  qul  Yidenles^  Clirlstum  i  Dominuin  hon  iuvoca* 
vcrunlt  sed  illic  ircpiduverunt  riniorerUbi  iion  eiat 
Umor, »  quia  nisi  Girisium  occiJercni»  el  locum  ei; 


usque  ad  illos»  qui  unum  Denm»  un^m  fidem,  uiium 
haptisma  colunt,  quibusque  esl  cor  unum  et  anima 
una. 

c  Domlnus  de  ccelo  pcospexU  super  filios  liomi- 
num  ul  videa^,  si  est  intelligens  aut  fequirejis 
Dcum. »  Probatio  cst  a  divina  aucloriiale,  quod 
nemo  ab  Ecclesia  separaiiis,  uUo  in  loco  bona  ope- 
revur^  quia  pominus  super  fllium  bomiimm  aspiciens 
DuVun^  Inieliigentem  aui  requirencem  Deuu  vidit. 
QinUes  igitur  inveniu  Soqiiitiir 

fl  Oinnes  dedinaverunt  simiil,  >  idesl  unomodo 
abcicelsoDei  imperio  decitlentes,  dialioli  jugo  se 
submiscrimt.  Unde  c  inuiilcs  facti  sunl,  >  Inuiiles 
facii  sunt  Deo,  quia  filii  placila  non  operanlur 


genlcm  scse  amiltere  pulabant  (Joa/z.  xi).  VcJ,  quii^ 
aliquando  idola  adoranles,  qiiasi  Dcum  ea  limcbant, 
qux  uiique  limenda  non  erant.  Yel,  quia  adhuc  le<> 
gem  et  propbela^Iegcnies,  spiriiualcm  inlelligentiam, 
eis  apponere  non  audeul. 

c  Consilium  inopis  conrudisli,  quoniam  Dominnt;' 
spes  ejiisest.  >  IIucusqueDeusPaier.  Nunc  Eccle-' 
sia  loquitur,  diccns :  Yos  Jud;ei ,  consilium  inopis, 
ideslCbristi»qui,  ccum  oniniuin  dives  esset»  pra 
nobls  panpcr  factus  est  (//  Cor.  viii),>  confiidisiis^ 
Id  esi,  caeleris  consiliis  coinmiscnistis,  neque  pra&r 


c  Noh  est  qui   faciat  bonum ,  non  esi  usque  ad  B  mlisiis  vestis,  imo  vilius  habuistis.  c  Quoniam  Do- 


unum.  >  Q  od  divlna  probavit  auctoritate,  cui  nemo 
refellere  andet.  Hocjam  quasi  ratum  concludens/ 
aii.  Ergo  •on  est  qui  faciat  bonum,  non  cst  usque 
dil  uniim, 

«  Sepulcrum  pa^ens  est  gniiur  eorum.  >  Qu«lnv- 
dam  divisionem  videtiir  bic  fiicejce,  ac  si  dicat : 
^lalorum  atii  sunt  septilcrum  pateiis,  id  esl  baerctici. 
Alii  fl  velores  ad  effundendiim  sanguinem,  >  Id  est 
iTianni;  alii  auiem  qui  i  vlam  ps^m  non  cognove- 
riint,  >  idesliudxi.  Horum  auiem  nemo  bonus  esl. 
IJnde  conslai  qiiod  nulll  ab  Ecclesia  seppraio  uiest 
iioniias.  Scpulcrum  patens  est  gultui^  coruin,  quia 
cstrinsecus  dulci,a  et  dolp  d^ulbata  sunt  itlornm 
Tcrba^  \c\,  ut  soperius  diximus,  scpplcrum  patens, ' 


minus  spes  ejus  est,  >  quia  in  Domino  speravii,  ot 
quod  verum  est  Matth.  xxvii ,  se  Dei  Filiuin  cou- 
titebatur,  ideo  nec  verbis  ejus  credidislis,  sed,  qiiod^ 
nequius  est,  morii  eum  adjud^asiis. 
;    c  Qiiis  dabit  ex  Sion  saluiare  Israel  ?  >  Quandow^^ 
quidem  Cbristum  interemistis,  quis  alius  veiiiei  ex 
SioB,  ut  aiunt  veslri  propbetsD,  ct  dabit  salutaro 
Israel?  Legitur  enim  in  propbetis  qnoniam  ex  S1o(^  ^ 
veniel,  qiii  aiiferet  et  avcrtet  captivitaiem  aiacbb. 
Quod  ficly  fl  cum  averterit  Doininus  ciptivititfem 
plebis  suoe.  >  lloc  autem  jam  ex  parie  Aictum  cst, 
quia  rcdempra  est  Ecclesia,  qux  a  diabol^  ca.  liva 
detinebator.  Inquoatio?  c  Essultabit.iacob,  ei^lo^- 
tabitur  Israel.  >  Aliter,  per  Sipii  Ecclcsj^in  auimar 


1 1  est  infcrnus,  est  lingua  eorum,  quiain  inrernumf  ^  rum,  qu.r  jam  inca*lisposil«e^unt,  periacob  autcm. 


i(ui  nemini  clauditnr,  anlmas  inducit«  <  Linguis  suis 
<*o1ose  ngebant,  >  id  est  dolosa  verba  profcrebant. 
€  Vcnenum  aspidum  sub  labiis  ^qrum,  >  quia  mel 
et  dolLedinem  labtis  pronuntijint.  In  cordibusautem. 
61  inlctlecltt  veneriurn  latet  et  amaritudo,  qua,  qui 
ficniel  iii.butus  fiieril,  vix  amplins  mcderi  poterit. 

f  Qoonim  os  malediclione  et  amaritudine  plenum 
Cfi,  >  Maledictlone  quldem,  qnlaomnia  illorum  verba 
9  t^eo  surtt  maledicta.  Amaritudine  autem,  quia^ 
qnasi  toxicum  ^t  venenum ,  animas  mortificant, 
i  Veloccs  pedes  eonim  ad  eirundendnm  sanguinem.» 
iloc  de  tyrannls  dicitnr  qui  sanclorum  sanguinem 
sfitientes,  prompti  et  veloces  sunt  ad  cfrundcndum» 
<  Coniritio  et  infeiicitas  In  viis  eorum.  >  Doc  de  r 
iudiels  videlur  esse  dictum,  qnia  ad  contritioneia 
let  summam  infclicitatem,  pro  siiae  iniquiiatis  oper^ 
devenlenl.  <  Et  viam  pacis  non  cognoveriintj,  i  yla 
pacis  Christus  est,  banc  autcm  non  cognoveninf 
itidael,  fl  q^uia  si  cognovissent,  nunqnam  [^omjnum 
(.'lorix  crucifixissent  (/ Cor.  ii).  >  *^  i  Non  esttipior 
D>'i  anle  oculos  eo|um^,>  non  ntiqiie  timucrunty 
;  linaiido  Fillnm  suum  cnicifixeruni^  nec  nnncqnidem 
limcnt.  cum  de  tanto  scelere  non  pccniieant.  Incre- 
|i.nl!0. 

<  Nohne  coghoscent  omnes  qni  operantur  inlqul* 
t-ttem?  >  nic  vox  Patris  induc  tur  loqoentls  et  mi- 
lianlis  :  <  Nonne  cognoscent  onines  qui  operanlur 
iiiitjMlt^cm ,  >  id  est  bxreiici  ?  <  E\  qui  deYorant 


^t  plebcm  suam  terrenan^i^  Eucleslamque,  qnaui 
adhuc  vitia  supplautant.  Eer  Israel  ve  o,  quoscuP'* 
que  sanctos  et  Deuip  vidcues  Intelligimus.  Qui«^ 
igilur  alius  in  die  Judipii  venieiis  ex  Sion,  Id  est  ei^ 
coelcsii  congregatione  sanctorum  anlmarum  dabit 
saluiem  Israelt.Et  quando  Dominus  converterit 
captivUatem  a  populo  sup,  qui  eodcm  in  teroponi 
fiet,  Adoc.  x%k  quia  <  neque  luctns,  ncque  clamciu 
SGd  nec  iillus  dolor  ampliu^  erit.  >  lu  qno^  Miqua^Ut 
a)i6  tunc  temporis  <  cxsultavit  i^cob  >  id.e^t  Ecclc- 
sia  <  et  iaeiabiiur  >  Idem  ipse  ?  jam  factus  <  lsrael,> 
quia  Deuin  videbitt  Ntillf  alio,  Qccc(Ui  sunl  Igitur 
JPpdasj. 
i  EXPQSITIO  PSALMI  XIV- 

<  (toinine,  quis  habitabit  In  tabernuculo  tuo?  >  Ta« 
LernacMliQn  Del  esi  Ecclesia  quae  in  hoc  roUDdq, 
^eregrinaliir.  tn  hoc  aulem  habitanl  qui  In  bcnis 
operibus  perseveranU  inulti  cniin  in  Ecclesht  soiit, 
qiii  non  In  ea  babitant»  sed  in  divcrsis  vitil^  qmAi 
in  diversis  civlutibiis  siationcm  faciunl.  Ycl  i«bcr-r 
naculum  Dei,  Christusesl,  inCbristo  antcm  l^ibitjit 
qiii  in.eo  deicctatur.  Vel,  <  in  tabci;pac|iiQ  tuo,  i  IJ 
est  in  coclesii  icmsalem.  Rcp^tiMo.^  <  Apt  quf^  tt- 
qutescet  ln  monte  sancto  ttto|>  id  est,  inexCLlso 
coelonim  htfatMUilo,  sivedc^  lup  script^m  est»  kT 
Clvrisio :  <  Venlte,  ampdamus  In  m^ntem  DmM 
(tmi.m}.  »Hespon$io.  Qui  ingitatwr  ilimiwa<^ulay  liaf 
cubm  pro  trl»inali  peccato  posuit,  nani  sino  arqua 


V''  ODDONIS  ASTEMSIS  MONACMI  „ 

inacnla  nullus  csse  polcsl,  nec  .ini.»  diei  infans.  A  imm  boiK.rum  meorum  non  egos  .  ei^nserv.  L 


«  ctoperalur]ustitiam  ;Knon  enim  sufficit  aiiciii  esse 
»ino  inacuia,  nisi  cl  Jusiiiiam  opereiur.  Jusiiliam 
qiii  Jem  opcfatur  qiii  nec  se,  nec  alium  injustecor* 
nimpit,  quiqiie  se  et  alitlm  pro  iniquilate  doiui- 
nafil.  "  • 

«  Qai  loqnitur  veiHatem  in  conlesuo.  >  Qui  non 
tkcepiionis  mendaeia  cogiiai,  scd  »(Iificationis 
veritatem  compcnsat.  i  Qui  non  egit  doltim  in  lin- 
gua  sna,  >  dofum  quidem  in  lingaa  agit  qul  wbo- 
nim  daplicilate  alios  decipit. 

«  Nec  fecii  proximo  suo  maltim.  >  Proximos  no- 
sier,  qiiiciinque  fldelis  esl.  <El  opprobriom  non 
iicceplt. .  Qooil  fierei  adVersos  proximos  soos,  non 
«cccpii,  non  meiile  concepit,  non  acceptabile  ba- 


dicas,  non  sont  digni,  non  mihi  serYicniiii,' noa 
enlm  tu  eorom  indiges  servltio,  sed  ipsi  poiias  \m 
bencflcio. 

«  Sancii  qoi  sont  in  lerra  ejiis  roirificaTi  omnet 
voluntaies  mcaa  in  els.i  Qiia;  fuenint  volumaies 
ejiis  ?  incarnatio,  nativitas,  passio  ci  rcsorwciio,  ei 
similia.  De  his  aotem  non  solum  iurideles,  sed  eiijun 
sanifti  aduilranlnr.  lufldeles  quidem  adiiiirantur  ei 
negant,sancti  autem  admjrautur  et  creduni.  Tale 
csl  igiior  ac  si  dicerci :  Conserva  cos,  HoiiiiBe; 
nolo  eniro  amiliere.  Adco  euim  eos  diiigo  u(  laiiia 
pro  cis  passus  sim,  qiiod  non  solum  de  patoi*, 
vcrumctiani  dcpassionis  voluntal^  admircntar. 

«  Blultiplicatx  sunt  inflrmltaifes  corum.  i  Ac  ti 


K,rfi  ««.v— .1  •  .  —  — --f— «..«  ua-         *  0iHi%ipii<;aiiv  Buni  inurmiunes  eorum.  i  Ac  si 


«sl  Hi  conspectu  ejos  matignns,  •  quia  pro  nil«iIo 
apBd  oum  reputaHir/  Vel,  quia  pro  nibllo  faabuit 
eo«<.a  quibus  ipsemet  Wicidebatur.  Sire,  in  die 
Judlcii,  cum  anle  conspectum  ejiis  vcnerinl.  «ad 
nihllum,  et  ad  morien  reducentur.  Timentes  aiiiem 
Domlnum  gioriflcat  Dominus,  •  gloriflcat  quideiu 
quia,  et  coronal,  «tde  inimicis  vindlcat. 

«  Quijurat  proxlmo  suo,  et  non  decipii.  •  Pro- 
raiisio  namqne  Justi,  Jiiramentum  est.«Quipecuniani 
«namnondedit  ad  usoram,  >  hoc  ad  litieram  iutelUgi 
poicst.  Dant  tamen,  et  prafdlcaiores  pecaniamsttam 
iirf^stttam,'sl  pro  munere  vel  favore  aliquo  Evan- 

!!?r  **1^'*'"''  Dantei  impecuniam  ad  usuram.     v«.-  y^^u^^.»  ....uicus  vepissct,  et  ii.sii  ct  iB- 
Xnt^trrr  'f'""*"^  "'  «^us  vl.     J»s.iadinfernumib..nt.Siv^^ 
Z'^1;^^^^^  vitam  dcn„aJs.  omnesadDeli: 

^-cuem  suam  {Maith.  vi),  •  id  est  nsuram.  « Et  mo*     vitiura  se  accinxcninl. 

'^i^.!!'^'''''^'^.  "''."  "f '"P''-  '  ^"P"'  ^""^-         •  ''^"  coiign^gabo  convcnUcuIa  wn»  de 
ie«icm  monera  acccpit  qui  vel  pro  moncre  rcctum         *   ■ 

detorquel  Judiclom  ot  faciat «  bonum  malum  ci  ma- 

liim  bonom,  et  albom  nigrom  et  nigrum  albiim  •  ot 

«il|»ropiieta  (/sa.  v).  Vel,  q„|  pro  muncreet  locro 

•erreno,  Innoccnterodepredatur  atque  occldii. «  Qui 

faclt  hac,,  vld^Kcel,  qui  ingrcdltur  sine  macula, 


servaiionc.  Et  cst  antipophora  reddiiiva.  Indigcst 
cniin  mcdico,  quia  multas  liabcnt  inflrmiiaics ;  in- 
digenl,  quia  nuilta  pcccata  fecenint;  indigcni,  qiiia 
a  multis  iribulantur;  indigcnt,  quia  tiolia  iddl;^ 
colucrunt.  In  llcbrxoenim,  pro  infinniuites,  Loc 
iii  Iqco,  idola  scriptum  est.  Aliicr :  Conserva  «w, 
qui.*;  siias  cognoscunt  ct  conflteniur  infirroitaies. 

«  Posica  accolcravcrunt.  >  Prlus,  inquit,  pecca-, 
vcront,  idola  colucnini,  ct  Inflrmati  sunl,  posiea 
acccleraverunt,  cifestinantcrail  rac  vcnim  medicum 
concurreruni.  Ycl  postca  acccleravcnint  Jusii.  vidc. 
ncet  ad  pnciniiHn;  iii^usli  auicm  ad  suppliciuw. 
Quia  priusquam  mcdkus  vepissct,  ct  jttsii  ct  Ib- 


^ui  openitur  jusiitiam,  qui  loquitur  verilatem,  qui 
«on  aglt  dolum, « non  movebitiir  in  setenium,  ♦  quia 
liimonic^pRBdicto^  sjne  flne  cum  Domino  ma- 
liobit. 

EXPOSmo  MAUl!  XV. 


giiinibus.  >  Qiiia,  inquit,  boc  feceniiit,  et  iUud  d  il- 
lud,  dcsanguintbus  ct  pcccaiis  corum  c^vcnVcala, 
vcl  JudiciumnoQtcnclM).  Vcl,  CfHigre^ationes  ecittm 
lales  eniot ,  quo!  «  non  cx  sangiiioibiis,  neqiie  e^ 
voluntate  viri,  nequc  ex  volunuie  caniis,  sed  cx 
D<o  nati  suni  (JoaH.  i).  a 

«  Ncc  iiicinurcro  nominumeoniroper  labianca.i. 
IIoc  cllam  ad  liticram  obscrvanduin  cst,  iiamq<ic  ei 
Siinoncm  Pclnii;i  (Joau.  i),  ct  Saulum  Paulum  (Acu 
^iiij,  vocavit.  Spiriiualiicr  autem  sic  iutclligiiur. 
l!oii  vmbo  peccatorcs,  non   idololairas,  nec  sc- 


«  Conscrva   mt^  Hnmrnn  .  V       ....       .  •      P^^^a^^^^cs.  non   idololatras,  a 


>«inos,  et  lingua  pro  unoquoqiie  membro,  iia  pro 
toia  EccJcsia  loquitor  Cbrislus. «  Conserva  me,  Do- 
wine,  >  id  estconserva  eos  quOs  mibi  dcdisti/qno- 
iiiam  in  le  speravi,  idco  cnim  in  .^  spcravi.  et  ab 
«iigelismeminoravi  {Psat.  vni),  uieos  conservarcs. 
rrius  enimquam  homo  fleret  in  nullo  se  majore 
•perare  poierat  :  ergo  quia  carnem  snmpsit,  iu 
Domlno  speravlt.  Nihil  iglinr  aliudesl,  qiioniam  in  te 
ppcravi,  nisi  quia  in  iiti  obedientia  carnem  assuin- 
P&u  Vel.  in  te  speravi,  id  est  eos  in  le  sperare  feci, 
qiii  prhis  in  homine  spenibant  aique  principihus* 
•  Di«l  ttbi.  Domlne,  Deos  mcus  os  tu; .  quih  tc 
Pciim  ci  Domrnum  vocpvi,  idco  conserva  cos.  •Qifo- 


«  Dominus  pars  hxrediiaiis  incaB.  •  ll.t»rcdilasIKI 
Ecclcsia  cst ;  hujus  autcm  pars  Dominus  cst,  i\m 
de  duobus,  sibi  in  paricm  clcgii.  Alii  vero  clfgc 
runt  diaboliim.  Namque  Deus  ct  diabolus  ila  a  am- 
clis  ncccs.«wirio  dividuntur,  ut  siiie  alicro  islonim 
nulliis  csse  possit.  Ergo  quia  lalcm  sibi  partew 
sancii  clcgcniiii,  mcrilo  fllii  Dei  vocabuwtur. «  Ki 
caKcis  mci,  •  id  cst  meorum ;  mortis  namque  sanrlo- 
rum  est  Ppmii^iis  pars,  quia  pariim  pro  eo,  p:irUiii 
pro  acquirenda  beaiiiudine  moriuntur.  Vcl,cjlicis 
iiiei,  qiiia  cibus  ct  potus.  et  summa  l>oncrui>i  refe- 
ctiocsl.  «tucs,  qui  restiliies  ba!r€dilaletn  weaiM 
roibi,  >  quiu  pro  Jiulaiorum  amissionc,  gentiles  wili; 


1177 


ExrosiTio 


fiubjicies,  vcl  resliiues  iii  d{eju<)ici»»qiiia  corporibus 
aiiimabas  conjunclis,  dicnm  sanclis  :  «  Yeniie,  be- 
nedicli  Palris  mei  (Matlh,  xxv),  i  vd,  quia  mibi 
eam  clariiatem  reddes,  quam  priusquam  mundus 
fierel,  tecum  babui  {Joan.  xvii). 

f  Funes  ceciderunt  mibi  in  praDclaris.  i  Ad  eorun 
similiuidinem  loquitur,  quibus,  praedia  dirideniibus, 
aliis  in  bonas  terras.  aliis  in  lapidosas,  funes  el  per-r 
iicae  cadunl,  qtilbus  eae  divideniur.  EJl  beiatur,  quia, 
aniissls  JudaMS,  lam  praeclaram  genlium  soriilus 
esi  liaeredilatein. «  Eteniin  baeredilas  mea  praeciara 
est  inibi,  i  niibi  quidem  praeclara  est,  etsl  aliis  for- 
|;isse  vilis  vid^alur.  Vel,  ^aefedjbus  meorum,  Jd  esl 
iu  lcrra  viveiilium  pracclara  esl  in  eis, 

«  Beiiedicam  Domlnuui,  qui  iribuit  mibi  iiilelie- 
c.uiii.  >  Es  boc,  iiiqui^,  Domiiutin  bcnedico,  qui;i 
fiddilHis  meis  intellecium,  qu>  prius  indoctl  erani, 
et  inanuum  suarum  opera  siulie  colebant.  <  liisni^r 
eiusqiie  ad  iiocieA  Incrcpuenin';  me  renes.  roei.  i 
losuper  ex  boc  quoque  benedicam  Dofninum,  quad 
renes  mei»  id  est  Judaei  (ex  quonim  renibus  palrcs 
inei,  et  ex  qiiorum  carne  naiiis  suim),  me  incrcpaiido 
ci  yaspbemando  usque  a<l  moriein,  et  inf^num  ire 
^a^ttleruni*  Velex  bocbened:camDcminDm,  qiiod 
renes  mei»  id  est,  Intellectiis  ei  cogii:.t.one8  meo- 
ram,  iisc|ue  ad  roorteoi  pro  fide  eonscrvanda  eos  ire 
doc4i«iiinl. 

t  Providebam  DomSnum  li  conspeclu  meo  semper.  i 
Ac  ft£  %Ikft| :  jQtiamvts  fai  mortis  passlone,  ei  ego,  ei 
mei  fuiMemuSy  lamen  In.conspeciu  meo  ei  meoruro, 
veuni  «djitioreffi  aempei  inspeii.  Et «  qoonlam  a 
dexiils  esi  piibl  n^  commovear,  propler  boc  leia- 
iMBi  «i  eor  meym.  i  Propter  koe,  inquit,  lap.ialiir 
for  iiieott^qttia  ^aier,  et  divinapietas  mibi  a  dexiris 
fstiiil,  ne  cpmmoverer,  et  ob  mortis  dolorem  irar 
mr^T^  sieqoo  omiies  geoies  iDterficerem.  Vel  eliam 
iiide  taelor  quod  Poiutous  a  dexiris,  ei  in  ailjiilo-. 
ricn^  efii  saociis,  ue  aliqua  tribulaiio^e  ^b  ipsius  flde 
coroiiibveaiitur.  c  Ei  exsultavii  lingua  mea,  i  id  esi 
a*^sloii  in  praedicaiiQne.  i  lustiper  oi  <^ro  me^  re- 
qtiiescat  in*  spCi^  i  vidclicel  resurrcctioiiis. 

c  QiionJa»  noo  derelinques.  animam  ineam  in  iii- 
teruo.  I  Ver^  resi^rgam  {ilailk»  ^^xvii),  oeque  cuiu 
^icccatoribua^  ab  iNfernu  el  morie  deiioebor  (Ephe$. 
ly),  sed  gaudons,  ei  iriumplKans,  capta  praeda  ccelos 
osccndam  {Marc*  i^vi).  « Ne^  dabis  sancium  tiium 
^iierecorniplionem.  i  Qttlaneque  Ciiri6(u&  aniiiv» 
veS  eorpore  comipius  esi.  Noqoe  sancli ,  etsi  cor* 
poris  deirimenla  paihiDUir,  ^niaa^  lameo  noii  co^- 
rtinipttniur» 

fl  Noiasmibl  fiecistlviaf  viiac.»  Ideo^  inquit,  non 
detinelNMT  a  morle»  quia  cogniia  esi  mib^i  vi,%  vijne, 
1100  errabo  in  via,  sed  recto  iilne^e  ad  Pairem  ibo. 
Yel  «iiam,  meis  fecisii  opias  vias  vita),  id  esi  opera 
qnibiis  ilor  ad  vitam. 

«  Adlmplebis  me,  belUiaeum  vuliu  ttto.i  Quia»  lor 
qiiii,  vlam  noyi,sine  impedimento  aliquo  ad  le  veoiam* 
Cum  atilein  lecum  roero ,  de  vuliu  et  clariiaie  &iim.- 
p!a  iTliltor    Ei|»ositio.   «  Dcleclaliones  eliam  mHu 


IN  PSALMOS.  UU 

A  In  dcxlera  lita  usqne  in  flnem  i  delecialiorAtm ,  fd 
est^  infliiitae  delcciaiiones.  IIoc  qiioque  de  a-ipctia 
intelligi  potest  qnia  vtas  vitae  novenmi,  ei  dev».'iu 
el  claritate  Dei  laelabunior,  et  a  dcxtris  ejus  positi, 
aelcnias  suscipient  deleciniiones. 

EXPOSITIO  PSALMI  XVL 
(  Exaudl,  Doniincjusiitiam  meam.  i  Hoc  repeik, 
« luicnde  deprccalionem  meam.  i  flaec  vox  Domini, 
ui  liominis  esi,  pro  se  etpro  snis  loqueniis.  « Anri«- 
Ims  percipe  oraiionem  meam,  i  faciam,  «  non.  ia 
bibiis  doIosis,i  ulaliiid  dicamus  et  aliud  cogllcmns. 
Qiiod  baeretici  faciunt  ei  adulalores. 

«  De  vullu  tuo  judicium  meum  prodeat.  i  Pro<lcai 
el  nfanifeslelur  judicium,  quo  anle  Pilalum  jodlca- 
lus  sum  (Luc,  xxiit).  De  vullu  tuo,  id  est,  sccun'-. 

^  dum  volunialem  luam  faclnm  esse,  ne  boc  alfqnist 
illoniin  viribus.  vel  mcae  iuibecillilaii  dopulel,  vc-^ 
rum  tuae  voIuiUatl,  cui  nemo  rcsislere  valet,  qnia 
non  baberenl  in  me  polestaicm  nisi  boc  a  le  silii 
datum  fuisset  {Joan»  xix).  Aliter  de  vuliu  (ito  jcdi« 
Cinm  meu^i  prodeai,  id  est  sccundum  voluntaiem 
luam  judica  meos;  sic  lamen  ut  <  oculi  loi  videant 
aMjuriatem.  i 

«  P[[ob98ii  cor  meum»  ei  visilasti  nocie.  i  Meriio, 
inqttiii^  nie  atq^ie  ^ieos  exaudire  debes,  qttia  ei  nie 
el  illos,  curo  eliaoQi^  in  ^>sa  nocie,  iribnlaiionutii  ad« 
ver&itaie  visitasli,  libi  fldelest  ei  per  omnia  (>bedieii- 
les  oos  esse  proba^i.  c  ^  non  est  inveola  Jn  me. 
ioiquiias;  i  aequum  cmm  es(  ui  filius  patri^  eiser-. 

^  tusdominoobedial,  ideoqu/p  et  C)irMuiu  qui  Filioa, 
eal,  I  factus  esi  obedien&  usque  ad  moriero  (P&i/ip. . 
u),  I  ei  oos  qui  servi  snnuis  o)>edire  debemus,  quo 
fti  ui  iniqoiias  In  iiobis  non  invenialar.  Aliacausa^ 
i  Ut  non  loqualur  os  meuinopera  liOmintim,  pro- 
pler  verba  labiorum  luorum,  ego  cusiodivi  viai^t 
duras.  i  Labia  Del  suiit  propbela^,  apostoli  et  dcci<>«. 
reSf  qui^  per  eos  loquiiur.  Propter  isioruro  auteni^ 
verba,  inquit  Ecclesia,  ogo  cuslodivi  vias  duras  ,  . 
quoniam  qiige  isti  ore  disiv^riint,  ego  opere  implero. 
cooatus  sv.ro.  c  IJt  oon  loquatur  os  meuin  opera 
bomioum,  » id  esl  ea  quap  loqiior,  non  me  jaciaodo^ 
vel  ie  incusando,  loquor,  sed  ut  meam  orationeiu 
^xaudiaSf  qu^si  ad  memoriam  rcdiico^  Aliter,  adea, 
equidem  custodivi  vIas  duras,  ut  non  sobim  facere^ 

D  nfcd  Jiec  etiam  ore  opera  bominum  prononiijrt^ 
voluerim  :  neque  serino  temporis,  vel  verbam 
oilo&um  cx  ore  nieo  proces&it.  lloc  aulem  de  s^ 
quoque  C|irisius  (Mcere  poicst,  qui  lcgis  et  pra- 
pbevirum  coinpJens^mantiata,  diirain  et  asperain  a, 
Judjeis  pcrtuiit  pa^iooem.  Deprecatio  : 

«  ^erfico  gressus  meos  in  seinitis  ttiis.  >  Qjia, 
inquit,  jam  iojcmpi»  ui  usque  in  flnem  perseverare 
poftsim«  perfice  gressos  ineo$  in  aeiniti^  luis.  JusUliia 
iiamqtie  pax,  paUcoiia,^  m.ijesiA<,  concordia  semiue 
600^  per  quas  ad  Doniioum  iitir.  In  bis  tji^tcoi 
perficiuntur  pedes  noslrj,  quando  ab  eis  divclH  ue- 
queunl.  Iloc  est  qiiod  sequitur  :  <  Ut  oon  moveao- 
tur  vesUgia  mea.  i  . 
i  Eg9  ciainavi.  i  £go,  iiiquil,  bomo  Dominlcus, 


.117} 


ODDONIS  ASTKNSIS  MONACm 


1!80 


^lii.c.-ucft  po«iliis  ad  (e,  Paler,  clamavl  (Ltic.  xxiii).  A  maltieruni.  Ycl  oculva  iu  4erra  ttatftcrttiit,  qtiia  ler- 


Tu  auiem  c  exaudisli  me,  Deus;  incliiia  aurem  tilam 
miLi ;  ei  cxa^di  verba  nica,  i  id  est  meortim  :  Neqiic 
enim  prornii  me  exaiulisse,  nisi  ct  eos  pro  quibiis 
sutn  paa^ufr  exaudias.  Pulcbre  auiein  dixlt  :  Iii- 
clina ;  omnecnim  quod  inclinalur,  ei  qui  se  ineltnat 
appn^pJMqunlur. «  Mirinca  misericordias  tuas. »  Fac, 
iiiquit,  nii.sericordias  luas  miserablles  esse,  dando 
scrvis  earadcm  quam  Donitnus  babet  polestalem. 
Vcl  uiiiinca,  id  est,  charas  fac  et  acceplabiles ;  quod 
enim  miramur,  qitodanimodo  exloHimus.  Ifirantur 
ergo  Dei  miscricordias,  qut  nativiiatein,  passionem 
et  rcsurrccJonem  dilgunt  :  lA  resisteniibns  dei^- 
terxtua!  cuhlodi  ine  ut  pupilfaro  oculi.  >  Dexlera 
Dti Cbrislus  csl ;  rcsisleiiies  autem»  qnicunque  infide 


fam   et  puruin  bominem  Cbrislnui  csse  opinaii 

SUill. 

c  Susoc|>erunt  me,  sicul;  tea  paratusad  pr»la(n.i 
Me»  inquit»  queni«  ul  Pciinu  boQorilicc,  summaqiie 
cum  reverentia  suscipere  debuerunl^  qnasi  leonet 
leonumque  catiili  ad  praedam  parati,  cnicntisfaiu 
cibns  susccperunt.  In  abdiiis  quideoi  hal|itaiit,  qiiia 
(  omiiis  qui  male  agit  luccm  rugil  et  odit  ;iQffR.  fiij  > 

f  ExsiirgCi  Dominc,  I  etc.  Mihi  la  sdjtiioriiim 
exsnrge.  Illuin  Dutem  popnlum  ludaicum  pneTeni; 
qnl  scmper  Incautus  esl,  quique  nibil  tiroel.  (El 
suppianta  eum  »  id  esi,  da  gcntibas  harcdiuiein,. 
quan:  iste  sibi  promiltpbat.  c  Cripe  animani  niesm 
ab  impio,  >  Tidelicet  a  supra<licto  JiidjBoruinpopulp. 


lcs.  Uogai  igliur  Filiiis  Palrem,  ut  a  sibi  resistcnii-  ^  cEt  cripe  framea^m  tuam  ab  inimicfe  manus  lux.  > 

Me,  inquit,  erVpe,  qni  Bnm  ma  framea,  qoi  antiqutiBi 
Nilmicum  irucidavi,  qwiquc  juslos  a  peccaloribus  in 
jadicio  dividam.  i  Domino,  a  paScis  de  terra  diTidc 
eos.  •  Paucl  enim  siinl  Iwni  ad  malonim  compira- 
tioiiem.  Uiide  etiara  dicitur  :  <  Mulli  sunt  Tociii. 
pauci  veroclecli{lffl«A.  x«)»  Ac  si  dicat :  <  Dif  i4e, 
Domiiie,  hos  inimicos  inana  polenlia  tu»,  •  t  m- 
clls  qui  in  Ecclesia  habitant.llagna  enim  crildivi- 
slpei  separalio,  cwn  illi  int^ernuin,  isii  vero  cck- 
stia  fcgna  pelcnl  (Matlh,  xxv).  <  !n  vlta  eorem  d« 
abscondiiis  luis  adimpletus  esl  vciitcr  corum,» 
quandiu,  Inqiiit.sancli  vixenint,  coelesti  pane,  el  sc- 
ereta  Scriptutaruin  inielligeniia  impleri  cupieroni. 


bus  eum  derendat,  quasi  cvpJlaci  oculi  exisientcni. 
Pupilla  oculi  dicitur  Christus  (Zach.  u),  quia,  et  in 
omnibusclarior  esi,  etlumen  qtio  omnes  bomiiies 
ilhimiiiaiitiir.  Aliier,  custodi,  Paier,  menibra  mea 
ab  his  qni  niihi  reslslunt,  qoln,  quasi  oculi  pupilla, 
cito  frangi  possuht.  Hoc  ctiam  in  perfectorum  £c- 
ciesla  dieere  potcst,  ui  sic  eam  ab  Ih^creticis  Deusde- 
fcndai,  qUcmadinoduin  pupillam  oculi,  id  est  apo- 
siotos ,  in  quibus  tolum  £ccleslse  corpus  illumi- 
na:ur. 

i  Siih  umbira  alamm  protcge  me.  i  Dtleciio  Dei 
et  prhxinii,et.Ni>vum  et  Yetns  Testameniuni.  flem- 
qtie  juslitla,  charllas  coeieneque  virtutes  alae  Dei 


sunl,  qnia  sine  his  nemo  ad  cum  volare  potest,  f^  IIH  autcm  (iudaii  scilieci)  r  satnrati  sunt  filiis,  i  id 


Ln.lc  liic  dici.Christtis :  Protege  me^  Domine,  ^b  ala- 
rum  luarum  umbra  posltum.Sl  eniin  vitia  et  eon- 
ctipiscehiiaecxunint,  mcrilo  umbram  ei  rcfrigeriuni 
isia  prftbere  drcuntiir.  Vel  sub  ainbra  alaniiu  lua- 
rinu,  id  est  sub  proleciione  Uia  protege  ine  a  facie 
liiipiorum  qiil  me  afflixerunl,  id  est  iri  praesentia 
Juddcorum.  lloc  quoqne  super  Ecclcsia  inteitigi  po- 
icst ;  namqtie  et  stib  elsdein  alis  constat  Ecdesla,  et 
cb  inimtcis  ipsa  quoque  persecula  est. 

f  Inimici  mei  animam  meam  circitmdederunt.  > 
itida*!  videlicet  hi  passloiie.  <  Adipero  suuin  con- 
cluscriinl,  >  id  csi  snperbiain  vltionimque  copiam 
amplexati  suni,  quibus  verus  mediciis  eos  curare 
volebat.  Vcl  adipem  suum  concliiserunt,  quia  Cbri- 


est  viUls  et  peccaik.  quai  ipslniet  sibi  gemicniBU 

<  Et  dituiserufil  l^Hquiassuas  parviilis  snis,»  no- 
lucniui  eiilm  cnicls  deHclum  in  se  esse  «nitu«,sed 
clamanles  :  <  Sangwis  cjus  super  nos  et  fllios  no- 
stros  (MaUh.  xxvii).  •  In  posteros  miacnmt.  Aliier, 
saiumi  snnt  lUiis,  Id  est  siciil  diviiiis,  ita  et  pro- 
lixa  fecunditate  replett  sunl.  El  diraisenint  reli- 
quias  suas  parvulis  suis,  qula  paiiem  vivum  et  Cbrisa 
corpiis  fastldieiiles,  humiK  gentium  populo  td  man- 
ducandum  reliiuenint.  <  Ego  autem,  dlcilEcclwia. 
in  justitia,  apparebo  conspectui  tim,  >  illi  qwdew 
lllii  saturati,  ego  aulcm  secrelis  luis  replela,  antc 
eonspecturo  luum   roanlfesUbor,   ei  lunc  landeia 

<  satiabor  cum  >  Filii  tui  <  glorla  appanierit.  i  V«i 


sium  occidentes,  et  in  sepulcro  claudenies  (Lut.  txiii)  d  <**»™  ^^  Chritius  dicere  poiest.  Me  lAidai.injib.uj^ 


omnes  tlUus  terne,  bcieei  nielle  fluenlis,  diviiias 
ainiserunl.  <  Os  meutft  toculiim  esl  stiperbiaro,  > 
qiila  <  rens  est  mortis,  >  et  <  crucifige,f  niciflge  >  dixe- 
liifit  (Matth.  xsvii).  <  Projicientes  roe  nuncclrcum- 
dedernnl  me»  >  qnondam,  inquil,  me  extracivita- 
t4»m  projeceriinl,  nunc  quoque  projiciniil,  dum  noii 
se  nisi  ixsarem  regem  babere  dicunt  (Joan.  xii). 
Se«l  non  sicut  oliro ;  olim  enlro  projicientes  me« 
ti.coluniem  abire  perroiseninl,  nune  auiem  prdjicien- 
tesi  eiiain  eircurodederunl,  <  ocuSos  suos  steterunl 
decKnare  in  terram,  >  non  utique  ea  quse  bursum 
asficierunt,  sed  ad  sola  lerren<i  oculos  flectenles, 
qiiia  el  lociim  el  gentem  (Joan,  xi)  el  terrenas  di- 
vitius  srse  amitlfre  puiabani,  Chrislum  eccidere 


el  peccalorem  vocantes ,  cum  iujustis  el  peccaiorw 
bus  ab  ittfemo  detineri  opluati  siiol.  Ego  auienHna 
jiislitia  ccelos  ascendens,  tuo  conspecuii,  ^ai^r*  ^^ 
parebo.  Curo  auiem  gloria  lua  sapais.  uiaaifestaltt^ 
lur,  tunc  seterna  beaiitudine  cuni  eis  sockibot. 
EXPOSITIO  PSALMI  IVIi. 
<  Diligaro  te,  Doroine,  >elc.  Huo  auiem  in  psainto 
aliquando  Ecclesia ,  aliquando  loquilur  Chrisios. 
I  Forttiudo  roea,  >  quia  per  teforiissiim.  <Donii- 
ntis  firmamenlum  meum,  >  quia  fiecundum  csrneni 
fragitia  sum.  <  El  refogiuro  meum,  >  quia  in  aliis 
armis  vei  muniiionibus  noo  conftdo.  c  Et  libersior 
roeus,  >  qnia  a  Judxis  me  liberabis,  Densmeus,  secn»' 
dum  hoc  quod  homosum.  *  Adjulor  roeos, » In  1«  i  |»ore 


1181  :  exposim 

iribjraJiioiils.  i  Et  tpemao  m  intin.  i  lnlalein«in^ 
«IHit,  spemba,  non  in  aliom  aiijttlofm.  c  Proiector 
ine*» ,  »  quin  me  protegil,  ct  «lefendit.  i  Et  eorou 
saiQii^  vaex  » id  esi  fortis  etalu  defensio. «  Et  sus- 
ceptor  metts^  >  qiita  die  tenia  me  snsciiavit. 

c  Laudans  invoratra  Doimnum.  >  Propter  pne- 
dictas  eausas;  in  lempore  crucis  latidaiido  invocalio 
te«  c  et  ab  Inimicls  melssalm  ero.->  liabesne  ini- 
nilcos?  Seqiiitur  * 

c  Circumdederpnt  me  doiores  nidrtis.  •  Prsteri- 
iiim  pro  flawro  posuii,  ac  si  dlcat :  c  Ecce  aseendi- 
-nius  Hicrosolymam ,  et  conBiimmabuntur  omma» 
qnx  scripta  sntil  per  propiietas  de  Filio  hominis' 
{Siauk.  tt).  >  Circunidederuiit  dotores  moFtift»  Id 
(*sl  JtrdiKi,  dolores  moriis  inferenies,  vel  dolores, 
qiiin  niorie  habeniur.  c  Et  torrentes  l«M|ttiiail8 
conturbaTeriint  me,  >  qula  ecce  tnrba,  cl  qirf  voca- 
batur  Judas,  veiiit.  Venit  lorr«ns,  et  iniquonim  Im- 
petiisad  discipitlonfm  gregem  cooturbandum,  quia, 
pastore  pcrcusso,  drspergciUttr  oves  gregi»  (Marc. 
'xivj.  '   '  • 

<  Dotores  inrcmi  drcumdedenint  me,  9  va  ett  illi, 
qnos  infernalcs  dolorcs  exspcctant.  c  Pfsoeeupabant 
Hie  laqoci  monis,  >  quia  cnm  ftadiis  et  fustibos 
unuique  supervenient.  Laqnef  mofifiBide^dieiHilur, 
qula  diabollo»  fraodisileceptiones  in  ets  erant.  c  In 
iribalaiione  invocavl  Dominum,  et  ad  Deum  meum 
clnnKivi.  >  Ctnmavit  Qirisfna  In  cnm  posiitts^di- 
4^ens :  c  Ekoi  (ilfarif;  sv) ;  >  et  :  «Deos  mouBt  in 
-maniis  iua«  eommendo^trilttm  meum  (£irr.  xxid).> 
.€  Ei  cxaiidivit  de  teknplo  saiieto  fttio  vocemineam.  > 
Per  teinplum  sanetvm  cjiis^uib  iJivJniiatis  secfeliim, 
vcd,  ipsuro  corpos  Domfnicum  ihioUlftimiB*  c  Et 
clamor  mens,  semper  existens  in  eonspcctii  ejms, 
introivit  In  aareo  cjuB.  > 

Post  iKce,  rnquit  Kcdesia  t  c  Commola  est  et«on- 
ircniuiiterra.  >  lloc  etiam  secundum  lilieram  faetum 
est,  qitia  in  Cbristi  passtone  omnis  terra  tremuit 
{Maitk.  xxvir).  Spirituaiiier  aulem  commtMa  ettet 
coniremuil  tcrra  quia  illi  simplcx  lerra  erant»  qui- 
qiie  de  anima  nibil  curabant.  ab  infldetitatottd  Hdem 
comnioti,  cum  liinore  et  tremore,  Domino  servire 
cceperunt.  c  Fundamenia  montium  coninrbiia  snnt, 
et  comm<  ta  sunt,  >  sicul  eniin  Chnstus,  aposloli  ct 
propbel»  Ecclesia)  sunt  fundamenlum,  ita  divitituii 
ct  snperborum,  qui  per  motiles  inietligiintnr^  ipse 
ma  igmis  spiritiis,  supcrbia  C£teraque  vitia  funda- 
mentum  sunt.  Ila^c  autieih  sunt  commoia  et  contur- 
bala,  qiiia  baptismo  et  poenitentla  sont  confosa.Yel 
etinni,  tunc  fiiernnt  commota  et  tonlurbata,  quanilo 
Christns  tartara  Epoliavit  {Ephet.  iv) :  c  Quoiiiam 
iraiits  est  eis,  >  id  est  qiioniam  se  jratnm  fllis  osten- 
•  dci ;  nisi  enim  suam  iram  Christus  propalareti  ma- 
ligniis  quldcm,  viliaqiw  pnedicta,  piuB  solUo  non 
cOiiturl>arentor. 

c  Ascendit  fumos  in  ira  qiie.  f  Qiiia  fumo  exci- 
t:miur  lacrym»,  pro  hicrymts  fomom  posuK,  et  est 
cnusa  pro  efleetn,  ac  si  dtcat  :  Domlno  ira<icente, 
vitiisque  c\pulii«  ct  eoirurbfiiis,  hoinines  Jam  emun- 


I^PSALIIOS.  1*^- 

A  datl,  lacrymoia  coatpum^tione  Oere  eoepeniwt.  c  Et 
ignift  a  facie  «sjas  cxarsil,  >  Ignis  namque  et  feryor 
Spiriius  sancti  a  facte  Domini  procedcns,  inoniiii- 
bus  exarsil,  quio  et  vitia  excussit,  et  sanctos  iUu- 
minaVit,  - 

c  Carbonessocrensi  suniabeo,  •  carbones  qul- 
deroexstinclierant,  quia  primos  homo  quando  pec- 
eavit,  lumen,  fervorein  et  clariiatem  bmnano  ge- 
neri  absUilit,  eiqne  cttcitaiem,  mortem  a  nigreiii- 
nem  Intulll.  Erant  Igitur  hominessicexstincti,  ouos 
Spirltos  sanctl  gratia  ardere  iecit. 

c  Indinavit  ccelos  et  descendtt.  >  Priiis,  inqtiit 
'Eeclesia,  Iriclinavtt  Dominus  coelo»,  id  cst  niisit 
proplieras  et  aogclos,  qiil  snum  adventum  nuihdo 

j.  nmuiarent.  Isaias  enihi  dixii  :  1  Ecce  virgo  conciplct 
{Isa.  vii).  >  Gabriet  aiitcm  ad  Marinm  :  c  Partes, 
inqiiil,  fllluhi,  et  vdcahis  nomen  ejlis  Jesum  {Jl«r//i. 
r).  >  Delnde  descendlt,  ct  carncm  asdump$it«  <  Et 
caligo  sflb  pedibvs  ejiisi  >  —  c  CcPlum,  inqiHt,  riiibi 
sedei  est,  lerra  autem  scabellom  pedum  mcoruiii 
{Ael.  vn);  >  Ergo  qnia  terni  est  scabellum;  Mb  pe- 
drbhs  ejit^  ^t ;  per  lernuii  auiem,  quam  sub  podibus 
ejus  ess^  dixlmus,  corpos  Domintcum  intdUglmiis. 
In  boe  aotem  tanta  caiigo  f^it  ut  vlx  pauci  in  co 
divtnitatehi  iatkailfemf  jcognoscere  possent.  Tiiit 
etiam  caligoln  hofc  corpore,  quiaoilnnlB  Sertptura- 
fiim  profiindiias,  omtils  Ba|^^tiie  ei  Bdenthc  pieni- 
iudo  -In  Clirisio  pcnuanslt  (Joini;  i).  kWm :  Sicnt 

>   per  ecetoB^  apostolos,  ita  per  peccatoroB,  iAfemiim 

(«  iuielligas.  luciinavit  Doonniis  igiltfr  ccekw,  ipiaiido 
hiior  peccalorcB  od  prasdicaiiducn  apostotos  misit 
(Jftfrc.  xvi).  Qiiid^  enlm  magiB  lneiuiatur  qoam  qol 
deoeeb  infernum  descendli.  £t  «lescendMi  quombdo 
desoendU?  apooloiiea  pfaedlealione.  I3bl  «lcfceitdtl  ? 
In  omnOB  lerras.  Uiido  alibi  dldtur  ;  c  DcscoMdit 

•  sleitt  plnvia  in  vdlns  {F9nL  lxxi).  >^  Et  eallgo  siib 
pedHmsejnBp  iideiti  enlm  apoeioH  pedes  cjuBBiint,* 
in  qnibus  caligo  et  Scripturarum  omniuiu  proliin- 
dltaB.  Vel,  quia  diabohim;  el  vhla  et  pfindpom  ini- 
nas  sub  pedibos  concitlcavcnmt,  lileoBnb  ejuspe- 
dilMis  caligo  esse  didUtr,  Unde  Apostohis  tt  netis 
autem  paelS)  Inquii,  edhleret  Satanam  sub  pedtbiti 
vesiriB  voloelter  (Aoiii.  xvi)*  1  Bic  auien  merito 
caligo  dicilur,  siqnldem  c  lenebraroiii  prtoeepBCBt 

D  {Epk€$^  vi),  >  -^  c  Et  aseendit  Mq>er  dierubiin ;  > 
cherubim  sdfnlMr  p^nlfiu/o  interpreuuur^  slgniAcat 
auiein  eosdem  apostolos»  qui  omnis  selente  fonte 
tiicbriati  eranU  Indiiiavit  igllor  Domiuvs  CQBios, 
pr?pp;iravlt  «d  itioera  eqoos,  ascendtt  soper  cherii- 
bitn«  asrendlt  super  eqiios  suos.  c  Et  vobivitk  >  l'bi? 
c  Super  pennas  ventorum,  >  Id  esl,  sopcr  inslalriles 
et  Buperbos,  quia  in  eiB  non  iiivenit  habitaiioiiis 
locum.  PoBSUrous  eiiam  per  veutos,  animas  intdii- 
gere;  perpeiinas  autem  virtules.  Volavit  lgit»r  super 
pennas  ventoruiii,  quia  omneB  animas  Banctltaie 
Iranscendit.  Supcr  ascenslonem  qnoqne  iste  versus 
intelligi  polest  qttia  ah  angrlts  supcr  cu^los  «i^Ita- 
tns  «81,  uoi  veiui  ascetidere  iieqiteaiit.  cEtposust 
lenobras  ratibuluin  soum.  >  Per  teiretrasi  obscura 


1I.S& 


OOIKffiilSASTENSIS  lH)iN.\Cni 


ii» 


<<oci>rnnv  et  propheianiin  mt\f  inl«l%iiiim,  Uvc  A«geriiu,  moi-Hiiniiu.  iik  Dftmiant,  bwiuii  Eccl«sia 


aittsm  latibtthim  Dei  siinl^  ^ma  911  l^ts  vaiwioie  de- 
prelien«lii4fr.  « In  cireyiiii  ejw  ubemacu)tiiii  ejiii  1 
id  esl,  Dei  Eedesia.  Iloc  qulem  t:^bei^acttlum  circft 
Dci  latiiiiiltim  m.iaet,  (|ua^iidQ  uo^citTa  psaltertiim 
siimuf,  vel  4|uicun^He  lidcles  iii  ScrifMuris  ae  eyer- 
ceiit.  c  Tciiobrosa  aqua  iii  niibibus  aeris,  >  quia  le- 
ticbrosa  et  obscuni  e$t  Scriptiira  prop)^(arumy  qtiqs 
niibes  signiOcaiii,  inde  CQgnoscitur  quod  suum  la-? 
tibiiltim  Dominus  tenebras  posuii.  Pos^mus  eiiani 
per  tenebrosam  aquam ,  erroneam  toreiicon^m 
sapieiitiani  intelligere.  Aliter:c  Posuit  te^ebras  lati- 
btiltim  suum,  1  quia  carnis  iiidumento  assumpto  noi^ 
ab  omnibus  cognitiis  est.  <  fn  circuilu  ejus  tabernacti- 
luin  ejus,  >  Ld  eslapo8tolicacQDgre^atio,vel  ipsa  caro 


4  mtsii  de  stuttmo, »  quia  de  sdpao.  SeJ  quid  misit? 
jniserirordiam  suam,  Salvaloreai  ei  prQpiigf^it^)»^ 
qui  a  Patre  eaivii,  etio  loandum  vcnit  (Jlsirn.  xti)^ 
(  Ei  accepil  me«  et  assumpsil  me  de  aquis  aMiliis,  1 
4|oia  ex  ■raltls  popuKs  me  coiistilu.l,  vel,  qiiia  es 
miiliis  vitiis  me  eslersit,  sive»  quia  atx  mnlUs  tribu- 
laiioAibns  me  Kberavii.  c  Eripuit  me  de  ininiici* 
meis  fortissimts,  *'id  est,  a  persecutoribus  x4 
maligntospiritibus.  4  Ab  bis  qul  odcruntine.  1  Et 
forlissimi  quidem  eranl,  el  peniius  me  oJio  liabe- 
b^iile  i  Quoniam  conforlaii  sunl  super  me,  1  qiiia^ 
quasi  vicioros,  siiper  ine  eonforlaii  sunl,  iiide  Ion 
lissJimi  c^mprobantiur.  «  PRevenemni  me  in  die  al^ 
flictionismeae»  •  idesl»  in  lempore  qiio  roe  afllixe- 


assuinpt.i.  Objcclio.  Quare  cogniius  oon  esl,  cum  Qrual  viaidi|S».td«la|ioiiibus  «l  opprobriis  meoccii- 


ab  omnibus  propbclis  essel  auaunltaius?  (/cr.  lu) 
Ciu  ipse ;  c  Tcncbrosa  aqua  in  nubilMisaeris*  » idest, 
qii^  nonoiiincspropbetafiimdicla  mieUiguiil, 

c  Pr.e  fMlgore  in  eonspectu  ^s  iiubos  iransie- 
riinu  I  Prffi  rulgore,  uoa  pars  esl»  iil  sic  dicatur : 
c  Pne  fiilgorc, « id  .eal  praeclurae  et  splendid^  nubes  in 
coiispcclu  Domni  semper  exislentes,.aposioli  scjKcel, 
ad  genles  iransicrnnl.  sicul  scripium  esl :  < /Vobis 
opqrtebai  priinu»  loqul  verbum  IM,  sed  qwmiiMn 
rvpulisUs  illud,  ol  in^iji^  vos  judic«iu  aciemas 
viue  t  eece  c^iiveitiflMur  ad  gqnies  (Aet.  uu).  9 
i  GraiNlo  el  caibofies  ig;ids.  1  ae  ai  ^leai :  Tfaujii»* 
rum  iwbes»  sed  qnoQiodo  iraiasienHil}  ctomMido» 
Munandf),  futiiniBi  Judiipiw  praeidicaiidO:,  igiieiR 
ubique  mjiteitdo,  IwiD^Mia  cfirda  ftdel  ardofo  aeeen^ 
.dendo.  lioc  ealfuod  sequiuir :  <  Eiialoouii  de  c«lp 
Dominus»  •  quln  apostoilc«  voce  doeiiii  gei4esi  «i 
ipsc  ail  :  <  Non  eniai  vos  esiis  qui  ioqttimiai,  sed 
s^riius  Pairis  veslri  qui  ioquilar  in  vobis  (JfeiiA. 
Si). »  Repeiiiio.4.Ei  Aliissunus  dedil  voeemsuam,  • 
^x  qua,  ui  suprai  pmecafeniftl  grando  el  carbones 
ignia» 

4  Ei  misit  sagiltas  sua^  ei  dts^tpavil  eos,  »  Quid 
pcr  sagilus,  nisj  dociores  inleUtgimns?  Mitiens 
igilur  Dominiis  dfictores,  <  dissipavii  eoa,  1  id  esl  vilia 
in  eis.  c  Fulgura  muliipUcavii»  1  id  esl  miracula  el 
stMe  potentiae  dariiatem.  i  £l  contorbavil  eos, » 
qoia  quid  faeerenl  nesciebanl.  IJl  il)i  qui  diserunl 
<ad  Peinim  !  c  (^id  facieimis,  viri  fratres^  •  Quibiis  ^  piie^ 
ipse  ail  :  i  PcBMieitiiam  agiie,  el  kapliaelur  unus-' 
qtHsqne  vestrum  (Aci,  i|).  9 

c  El  apparuemnt  fonles  aqoarum,  •   quia  ex 

pancid  pnedicaloribtts  midti  euirti,  ubique  terrarum 

orbe  pracdicarc  coeperunt.  Velt  qnta  Novum  ei  Velus 

Teslainentum  muliaruro  ^quarum  suoi  fontes»  lunc 

'  primitus  intellecta  ei  maiiifesu  /iieruQi.  Exposiilo. 

c  £1  revelau  suul  fundameula  orbis  lerrarum; » 

fttndaincma  terr«   som  liaee  fbio  iesUmenla,i  et 

apofitoli  et  propbeiae,  qiiia  super  fundwenium  apo- 

stolorutn   et    proplieUnim   fundau    esi  Ecclesia 

{Efhes.  ti).  Sed  qiio  ordine  revelaU  sunl  ?  Sequilur : 

c  Ab  iiicrepatioiie  hia,  Domjne,  ab  tnspirationc 

.spirittis  irse  iua».  »  Qui  dicei>as  ;  Ni>i  pcenilcniiaiu 


paverunt,  <  Ei  CacMis  «stDointnutp«olei}ior  uieiis.», 
io  neceisiiaie  probaMur  amieos. 

i  Ei  editiii  me  It^t  laiiiudinero.  •  Qui  enin  ia 

kiliiodiaem  deducllnr,  de  angutlils  Irabllun  c  SaU 

vum  mo  lecil,  qooolam  voluii  me,  •  qnta  aniiilero. 

ideo  salwm  nm  feeii.  v  El  relribaei  nlht 

Joslilpam  meamv  •  qiiia  jiisuu^ 

inqHii,  loi,  {naiiii»  meiilnm  r^piam.  Repetitio. 

<  Secundm  puriiaiem  manuum  mearuro, » id  est. 
Juxu  poriiaiem  operam  meonii»,  qnft  vitiis  noa, 
MMM  admisu,  <  reiriboei  mibi.  s   £l  boc  roeriu), 

<  quia  onaiodiTi  wiaa  Dominl,  >  id  esi,  In  mandatii^ 
«iua  tton  ermvi,  <  nec  impie  geasl  n  Deo  roeo.  n 
Qnid  miramt  <  Qnoniam  omnla  jndieia  ijus  incoiH 
opeein  meo,  •  odalmm,  Inqnil^  Jttdieia  cjos,  qutbus, 
istnmbMn  npenu  meri|a  foiribttet.  <  El  iufltKias 
cttts  uon  repnli  n  me,  •  qttinjudteein  cognovi,  Jusii- 
liam  observavL  s  Eiem  imroaeulaius  curo  co, »  r.e 
sl  dical :  El  feci,  el  faciam,  ei  semper  ero  iromacn- 
lams  enns  te,q«l  mnenlnm  non  bnM,  <  £t  ab  ini- 
qiiluie  nen  ohservabiov  >  Ikc  nbsre^  Sels  enka 
qnottinro  <  letribnei  mlhiDominiis,  secondiimjiisti- 
liaiH  eneam  ei  aecondtim  parilaiem  manuum  mear 
nim,  >  existenliiun  c  in  conspedu  oeidoruro  eius;  1 
jMMiorani.  nanuiue  opera  aemper  iu  conspectu  \k\ 
annl,  malorum  a«iem  non  respiclt,  aiciit  scripuiuv 
esi  :  <  Uespesli  Doroinos  ad  mttnera  Abel,  ad  iim- 
nem  vec»  Caso  nou  aspeaii  (Gen.  iv).  >  Apostro- 


c  Cum  saneio  sanclns  eris.  >  Tu«  Inquli,  ssncius, 
eris  cum  sancto,  c  ei  innocens  curo  innocente  >  ha- 
hiubis.  c  Neque  enim  habitabit  juxia  le.malignHS. 
{tial.y).  >^c  El  cttm  electo  eleclus  eris, »  prius 
£cclei>inin  elegistl,  deuMle  ipsa  elegii  te;  lu  snKiH 
electus  semper  «urls  Cttro  ea  eleeu  <  ei  eumiiei-. 
lerso  perverieriSk  s 

<  QiioAiam  lu  iUttmlnas  Uicemam  mean,  Deni 
laeus,  iUiimina  tenehras  mean.  >  Qnia,  inquit,  iii  bis 
qux  scio,  ine  illuminasli ;  In  his  quoque  qu^  igeor^ 
ine  illttmina.  Yel  quia  apofelolos  illuminaaU  et  peife- 
cios,  iUomloa  idious  ei  imperfecus.  Sive,quia  ittn- 
minasU  jtistos ,  illumioa  ei  peceston».  l  Qiiw»»»'» 
io te  cripiir  a  leouUone, » idco,  inqnii,te  defiytor 


ii8i  kxMsmo  is  PSALMOSi  irs* 

ct  non  alium,  qiiia  ^puJ  te  ftutam  a  viiioriiin  leiila-  ^  beltutti,et  supplantasti  hisurgenies  iti  ilN»  stibUis  me. 


tione  lilierabor.  <  Ei  in  Dco  meo  traiisgreJlar  mu- 
ruiii,  I  id  est  peccatorum  obstacutumi  qnod  ne  ad  tfe 
TCLire  possem ,  iuimicus  roihi  opposuit.  Yel,  viam 
qiiae  cxteris  anJuus  niuros ,  nimisque  difBeilis  esse 
vidctur,  iuo  adjuturio  suffiiltus,  facile  pertranslbo, 

i  Deus  nieiis  impolluta  via  ejus.  i  Dei  cummen* 
Uatio»  ac  si  dicat :  Hic  Deus  mcus,  noit  cst,  sicut 
cxteri ;  namque  et  viae  illnis  impoiltti»  sunt,  et 
vcrlia  ejus  Tcra.  c  Eluquta  Domint  igne  eiaminata^i 
idest,  in  ipsis  tribulaiionlbtts»  suni  verba  probata, 
quia  nott  deseril  sperantes  in  se.  Uoc  est  quod  se- 
qaitur  :  c  Protector  est  omnluin  sperantrum  in  se.> 
£i  Itt  eoqutdcrosperaredebennis.  c  Quoniam  quis 
Detis  praner  Domlttum,  aai  quls  Deus  praeter  Deam 
iiostrHm?  I  Uiide  ipse  atl :  c  Ego  DowlnoSyti  non  B 
esl  atnplius»  eslra  me  non  est  Deos  {I$o.  tvf).  i 
Ei  Iste  esl  ille  c  Deos  qtri  praBCinxll  me  Ylrlut*  h 
id  est  flde»  spe  ei  cliarltate.  c  Es  pc»ttii  Imnaetila* 
um  vlara  meam»  i  id  esi  opera  me^.  c  Qui  peri^it 
pedes  nieos  lanqttaai  cerroram,  >  ad  eurrendoai  agih- 
lest  ei  qui  in  bonorttm  operum  cafsa  non  cilo  d^* 
cereiit»  quique  persequeiitittn»  ocolis  ae  ttltroinfer^ 
reiii.  f  £i  super  exeelsa  iUiaens  we»  i  id  est  in  o»* 
lestibtts  re|;nia»  abi  saoekMUffl  esl  iiabilaiio.  Ideo 
litalmi  f  raves  sant ,  quia  persona  ciio  mutalar; ' 
niamque  modo  ii|  secandam^  auiic  in  teniam 
coiiversus,  Domino  Joqufittry  ejusqne  beneficla: 
enuiuerau 


et  inimicos  meos  dedisti  inibi  dorsuiii^  i  quhi  iti  fU' 
gain  conversis  sola  posteriora  deslrulmus  ci  vubie« 
ramus.  Vox  capitis. 

cClamaveruiit,  nce  erat  qai  salvos  faceret.  i  fluc- 
usque  Ecclesia  »  iimic  Christus  loquitiir»  et  ab  eo 
verstt  Incipit,  quo  loquendi  finem  superius  ^it,  ab 
hoe  videiicet :  c  Ei  exaudivii  de  bemplo  sancto  suo 
vocem  roeam  :  i  Ego  qttidem  clamavi»  inquit,  et 
exaudilussum;  illi  autem  clamaverunt^  c  nec  exau- 
dlvit  eos  I  Domifius.  Clainabunii  inquit,  ad  Doiiii- 
nnm,  Judael  etpeccatores  in  diejiiJiciit  dicentes  : 
c  Doroiiie,  Domlne,  aperi  nobis  {Matib.  ixv),  i  ticc 
erii  qui  saivos  eos  faciat,  qtiia  Salvatorem  non  re« 
eeperunl,  nec  exaudlet  eos  Duminiis. 

f  Et  comminttam  eos  ut  pulverem  ante  faciem 
venti.  I  Non  salvaiHi,  inqQii>  sed  conlritds  et  com- 
mlntttos,  niagno  qoidein  iurbine  la  liifemara  dcjt* 
ciam.  f  Ui  Itttura  pbleanun  deiebo  eos,  »  quod  cito 
siccaturo,  BOn  eoropareu 

4  Erlpies  roe  de  contradlctlonibtts  popull.  i  Quia 
alii  dicebani :  c  Donus  est;  i  alii  vcro  :  i  Non,  sed 
seducit  turbas  {Jmh,  vfi).  i  Yet,  d^  contradicenil- 
bas4  Uiide  scriplam  est  t  c  Toia  die  expands  manus 
meas  ad  poptilum  Aon  eredent^,  sei  contradiceii- 
teni  miH  (ilofii.  x).»— 1  Consliiues  me  tn  caput  gen- 
liom,  >  quia  Judaeis  ainissis,  geritihns  iniperabo. 
c  rdpttltt*  q[itoitn  noit  cognovi^  servivit  inlbi,  i  coi- 
gQ<Aom  naniqtfeM,  diflgol«  est.  llhde  p^tScatc/ri^ 


c  Qiti  dof€t  maDus  meas  ad  pra^lium.  >  Jiistiiia  ^ >os  di4!t«msesl :  i  Amen dieo  vobisV  hcsclo  vok 


iiamqae  pax,  patieniia,  eaelersBqtie  viriuies,  quasi 
mantis  nobjs  suni.quibtts  diabolttm  expugfflinias* 
Dttde  Apoalolus  :  f  Indttile  m  armaiaram  Dfei 
{Ephet.  tt).  I  -«*  <  £i  poouisii  atcam  tereom  bra- 
chia  mea,  i  difeclio  Dei  et  proxlmi,  doobrachia  r^- 
bis  sunt  qtiiDeam  et  bomliiem  bis  amplecUniiir 
quibos  eiiatn  qnast  fortl  eilnsuperabiliarcu  viiia  so« 
peramus.  c  Et  dedistl  mibi  proieciionem  sahitls  tu«,  i 
id  cst  Filii  tui.  c  Ei  dexlera  iua  snscepit  me,  >  quia 
Nitiiidnni  iii  morte  Jaceiiiem  ad  sc  traxiu 

c  Et  disciplina  lua  correxii  me  ui  flnem,  i  id  eat 
aJ  plenum.  c  Eidiscipiina  loa  ipsa  me  docebit.  i 
Qui  etiim  sacras  Scripturas  legit,  in  quibus  Dei  di-^ 
ttciplina-  coniinetur,  et  a  vitiis  corripiiur,etde  vlrtute 
iil  vlriutem  ad  flnem  ire  docelur. 

c  Dilaiasli  gressosmeossubtns  me.  f  Ego^  Inquit, 
in  arcio  persequi  vltla  coepi,  tu  aotero  diiatastl  ki 
agileti  fecisti  pedes  meos,  vigDreinque  eis  dedistl,  n^ 
in  tali  curso  fatlgentur.  c  Persequar  igiiur  Inimicos 
ineos»  I  id  est  vitia  et  malignos  spiritus  ;  c  et  com* 
yrehendam  illos,  i  coroprebendam  et  ligabo,  ne  fu* 
giendu  crescant.  c  Etiion  conv^rtardonecdeficiani,  i 
id  est ,  aon  cessabo  carnem  affligere,  donce  omnes 
coi*ctipi8centl«  inierimantur.  c  Confriiigatitilios»  nec 
potucruni  stare,  i  contra  ine,  sed  c  cadent  sublus 
pedes  meos,  i  qula  bonis  operibos  monlAcantur. 
Qtiotnodo  siarent?  Ego  enim  virtute  praecinctns  som, 
illi  autem  jani  snpplanlati  fiigluut  et  disperdtintur. 
Uoc  est  qitod  dicit  :  i  Etprxclnxisli  mQ^virtuic  ad 


(JfirilA.  xxv>.  I  |}t  sie  dicatur :  Popohis  gentiuni, 
(|uem  minime  dilexerani,  servivit  mihi.  c  In  audita 
aurls  obedivit  roibi ,  I  qiila  apostolica  voce  audlto 
Evangeno  credidii. 

c  Fliii  alieni  mentiti  sunt  niibi.  i  Filii  Dei  fucrunl 
Jodsei,  sed  Cbrlstom  interficientes,  fliii  diaboli  facil 
suni.  c  Mentltl  stint,  i  quia  in  veritate  noii  permanse- 
runt.  c  Filii  alieni  invetera^  sunt,  i  inprimi  honii- 
nls  peccato  inveterati  sunt,  qnia  iiovoni  boniiiicm 
recipere  noluerunt.  c  Et  claudicaveirunt  a  semitis 
*  suis,  I  id  csi  a  lege  et  propbeiis,  sive  in  suis  iniel- 
lectibus;  vel  in  flde,  in  uno  solo  pede  niientes,  iJ 
esi  Patrem  ei  non  Filium  adorantes  ;  vcl  Veius  et 
non  Novum  Testamentum  sequenles  ;  sive  etiaiii, 
^  litteramet  non  SDiritum.  His  enim  pedibus  gradiiur 
Ecclesi.^. 

c  Vivit  DominuB*  i  Qui  roe  de  iliis  viudtcavit. 
c  Ct  benedictua  Deus  meus»  ei  exalietur  Deus  salutis 
mexMJatn  demum  ad  illos  perdendum.  Apostroplie. ' 

•  Deus»  qui  das  vindicias  mibi.  i  De  iniquis  Jn* 
da!is.  i  Et  subdis  populos  i  gcniium  c  sub  me;  ^  qui  es  ^ 
c.lil>erator  ineusile  inimicjs  meis  iracuudii^  i  tu,  in- 
quam,  qui  hoc  facis  ci  facies.  Qui  sequilur ; 

c  Ei  ab  insargeniibua  in  rae  exaiiaMa  me.  >  Quia 
resargeos  eeelo^  ascondam.  c  Et  a  vire  iniqiio  eri- 
ples  me»  i  id^t  a  praMlicio  populo»  c  Propterca  con^ 
fiiebor  tibi  in  iiatiouiboSy  Docpiiie,  >  id  esi  per  meos 
ftdelea  ubiqtte  lerrarum  te  iaudab9«  i  et  nomlni  luo 


I IS7    ^  ODOONlS  ASTENSIS  iiONiu:;i:i 

psakaiim  dkaai,  i  qui«  m  tuo  noibiiie  boiia  agciit.  A  «  Ei  occursui  fjus  usquo 


H^, 


Vox  Palris. 

c  VagniQcans  salutem  regiscjos.  i  Magtiiflcans,  iu* 
quit,  magniAcabo  salutem  regis  ejus,  populi  supra- 
dictiy  ac  si  diceret :  Quoniam  popoli  solo  auris  ao- 
diiu  suo  rcgi  obediunt,  et  regis  et  populi  salutCM 
inagnificabo.  i  Ei  facieus,  i  faciam  4  niisericordtam 
christosiio  David,  >  quia  die  leriia  eum  a  inortuissu- 
sciiabo.  <  £t  semiui  ejus,  >  id  est  £cclesia&,  mansti* 
rx  <  usque  in  saeculum.  » 

£XrOSmO  PS.\LMI  XVItK 

<  C^li  ena^raiit  glorinni  Dci ,  1  id  esi,  aposloii  an- 


ad  sumnuim  oiiis,  » 
quia  iterum  reliquit  mundum  «  et  iyil  ad  Patrcin 
(ibid.).  A  summo  ad  summuni  est  occursus  ejos, 
quia  deitaie  et  poieutia  xqualis  csl  Patri.  Unde . 
alibi  dicitur :  «0  sapientia,  qu:c  ex  ore  Aliissiini  pro> 
diisti,  altingens  a  fiiie  usque  ad  Goem  (Sap.  viii).  » 
<  Ncc  est  qui  se  abscondat  a  calore  cjus,  1  cuin  alii 
igne  spirilus»  alii  Tcro  igtie  gehenns  cpmboranlur. 
Velf  ut  quidam  voluut^  ab  atiqua  Spirilos  sancti  . 
gratia  ciim  oiunes  inteliectum  habeanl  et  raiionem. 
<.  Lex  Doiuiiii  iiumaculata.  1  Alia  praedicaiio  apo- 
sioioraui :  Legem  Domioicustodite»  quia  iex  Dei  ju- 


niintiaiit  gentibiis  naiiviialem,  resurreciioiieiiL,  ei  .  sto&,.sanctos  et  tiuinacuiatos  vos  reddat.  <  Conver- 
ascciisioiiem ,  iu  quibus  Deus  glorilicatur.  Conlir*  teiis  ammas^  1  Unde  et  quo?  ab  iniquitate  ad  jiisii* . 
lu&iio.  liain.  <  Testimotiiom  pomim  fidele,  >  ideoi|ueiei»e»- 

<£toperamanuumejusaonumiatfirmamentunu.i  B  dum  est,  Fideie  quidem ,  quia  non   mentitur.  Sant 
Idem  eiiiui  est  finiiamciitum»  quod  et  co^m.  .  autem  testimonia  Domiui  :  <  DAteet  dabitur  vobis» . 

<  Dies  diei  erucut  verbum,  1  id  est,  Deus  Pator  .   dimitti.u  et  dimtttetur  vo|iis  (£«c.  vi)^  >  el  stnilia. 


misii  Filiuoi&uum;  aposlolis.  <  Et  iu>x  nocUindical 
scicnliain,  1  id  est,  Judas  GhrisHiin-  iudseis  tradidtt. . 
Iiidicavit  autcm»,cgm  dixit:  c  Quemcunqueoscula-. 
tusJuero,  ips^est,  teiicteeum  (MQUh.xxri)*9  Ali- 
ler  :  <  DiesUiei  erucial.  verbum,  1  idest  doctorcs  aii- 
nuntiautEvaugcliuiu  £cde»iap.  <  £t  nox  nucli  iudicat 
scieiitiam»  1  qusindo  bxreticus  errorcm  bxrclicis 
iiisiiuoiat.  Vel  ciiam,  <  dies  diei  cruclat  verbum,  1. 
quaiido  Verbi  iucaruationeiUi  ei  aliani  Scripturarum 


<  Sapientiam  pnes^iift  parv<iti««  t  id  est  hvniiliiiBs» 
unde  scriptouiest :  <  ^iiiite  parvuloo  veMr»ad.me, 
talitim  est  ei^m  rcgMun  emlom  {Um^  a).  >  Ei 
alibt :  <  Qula  absoeodhti  hase  a  s^pteiitibus  et  prtidcn- 
tibos»  et  reyebsti  ea  parvtiUs  (Luc.  x).  >  —  <  JustiUae 
Domini  re^tae,  1  quia.<  reddet  uuicuiquejiixtaopera 
sua  {Rom.  ii)«  »  —  <  Laeiificai^es  corda,  >  boiiontm. . 

<  Pneceptum  Doniiiii,  1  id  est  Novum.  Teatamentom 
lucidum;  qiiod  iiullo  velamlne  legitur.  i  lllumlnas 


iiiielligentiain,  sapicniibus  et  pcrrecLis  apostoli  nia-  oculps^  >  cordisvidelicet.  <  Timor  Domlul  sanctus, » . 
iiifcslani.UndeAposioiusaii:  f  Sapieiilianiloquimur  quia  saiiclos  racit,  ideoqoe  timendus  esi.  <  iiiiiium. 
inter  pcrfcctus  (i  Cor,  i),  »  —  <  btjiox  nocti  iiidicat      snpientiae  timor  Doiiiiui  (Psa(.  cx).. » — <  Perroanens  in 


scieuUam,  1  quando  idem  apostoli,  qiu  abyssuserant, 
et  alta  profundilas,  quulcuicunque  mediocrem  scicn- 
liaiu  iiiipcrfcclis  annuiitiabantc  Sicut  scriplum  cst : 
<  Lac  poiuin  deili  vobis,  non  escam   (I  Cor.  111).  » 

Non  suiit  loquelic  ncquc  scrmoiics  qiioruiii  iiou 
audiaiilur  voccs  coruin.  »  Qiiia  cl  oiniiibus  lingiiis 
lor|uebaniur,  cl  omnem  sciciitiam  praxlicabnnl,  debi- 
lcs  parvo  lacie  cibanies,  valiilos  pauc.  <  in  oiuncn 
tcrrain  extvil  snnus  eorum.  >  Diiil  superius  qbi  pra:* 
dicarent,  el  quid  et  quoinodo,  nunc  aiilem  dicit  ubi : 
Qttia  in  omncm  terram  exivit  iliorum  praedicaiio. 
l^epeiitio.  <  Et  in  tines  orbis  terrx  vcrba  eoruin,  1 
dicenUum  : 
<  In  sole  posuii  labernacolum.  »  Quia  carnem, 


'  saeculum  sascuUy  1  quia  cum  dilectione  fii,  qux  sem- , 
p»sr  crit. 

<  Judicia  Domiuiy  vcra,  justificala  in  semetipsa,>. 
Non  ab  alio.  Mam  quia  naturatiter  justos  est  Deu«, 
naturaliier  jusla  suni  jiidicia  (^U8.<  Desiderabilia  su* 
peraurum,  ctiapidcm  prctiosum  mulium,  >  id  esi, 
iu  onuiibus  sxcularibusdlvitiis»  prxfereuda  sunt  jii' 
dieia  Dei.  <  £tdulciorasuper  incl  et  lavuui»  >  quia 
ad  iiicflabilem  deleclaUoiicm  atque  dulcedinem  saih- 
cios  perilucuut.  Sed  quibus  suut  dulcia  ?  sanciiii 
quidem.Unde  hoc?  <  Eicuim  servus  luuscustooitca,! 
ac  si  dicat :  Nisi  dulcia  quidcm  essenl,  sancli  tui  ca 
non  cusiodirenl,  <  lu  custodicndis  iltls  retribulio 
mulla.  >r-<  Si  custodierilis » inquit  DominuSy  prae- 


qua  Dco  Pairi  mililavit,  oiniiibus  visibilcni  praebuit.  «v  cepta  mea,  manebiUs  in  mea  ditcclione  (Joan,  xv) 

V..I    .«I I tA    vt->:^:-     "• ^r .-:i....!.  ^ 


Vel  laliernaculum  suum,  id  est  utcrum  Virginis; 
Blaria  namque  stetla  mari$  iulerprclatur.  Posuit 
igitur  latiernaculum  suum  in  soleni,  quia  de  hac 
siella  lecit  solem.  Omnibus  enim  baec  margarila  prc- 
clartor  est.  <  Et  ipse  lanquam  sponsus  procedens  de 
thalamo  suo,  >  qnia  diviiiitaie  cariii  conjuncia»  de 
virginali  utero  Cliristos  processiU  <  Exsuliavit  ul 
gigas  ad  correndam  viani.  >  De  ulero,  inquit,  proce- 
deiis  exsultavil,  factus  ut  gtgas^  fortis  etinsnpera- 
bilis.  Sed  ad  qWld  exsultavit?  <  ad  currendam  viam^> 
idcslad  omnes  mundanas  adversilates  toierandas. 
Unde  ipse  ait :  <  Desideriodeolderavi  hoc  Pasclia 
(L11C  xxu).  >---<  A summoccpiOf qiressio  ^uSt  »  quia 
a  Patre  exivii,  ct  venit   in  mundum  (Joan.  xvi). 


qiia  iiiajor  retribuiio  esse  non  poiest. 

<  Deiicia  quis  intclligit  ?  >  Quis  se,  iuquit,  peccn- 
torcin  esse  cognosclt?  quis  sua  peccaia  Doiiiino  coii- 
fitcttrr*  nisi  iilc  qoidicit :  <  Ab  occultis  meis  moiida 
me,  Domiuei  >  id  esi  ab  his  quae  in  secrelo  cordis, 
vel  alio  nescienie,  peregi  ?  £t  ah  alicuis  parce  servo 
tuo,  id  esl  ab  his  quae  publice  fiunt»  vet  quae  dob- 
dum  feci. 

<  Si  mei  non  fuerint  dominati  tuoc  immacolatus 
ero«  I  Si»  iuquit,  isla  pcccala  non.fueriiit  meidomi* 
naU.  Tunceuim  iiostra  suut  peccata,  qu^ido  ab  eis 
domiuSiU  et  devicU  fuerimus,  aliter  essenl  alicna. 
Tunc  immaculatiis  cro,  <  et  emundabor  a  dclicio 
maxiniOy  •  quod  cstsuperbia^qu»  eUam  in  Lone^acUs, 


ExrostTioui 

!!vend«  e»l. «  E»  e'w.l  ul  «oiiii|»l«ce«ni  «(^uia  or»  ^ 
Ll  .  Sl,  JnquU,  peccaUsmondalu^fuero,  tniM:  me. 
iatoli.eruniqua.UWpUeerepossinl.quu .  n«j 
r^^ciosa  laus  mo«peccalor«(E«/..xT)  .-j^ 
^dSio  cordismei.  .posiea  ««uper  er.unc««. 
"jSw  «0.  I>on.i.«>  *•«"'»•:  •"«"»  '''  ^*""''"*^ 

"*■"•      Ext»osiTiorsia>Mixix. 

.  EiaJMlial  le  Dominus  in  die  iribulaliom».  .  Vox 
V^^TLu  arisie.  venU.iSaha.or,  «d.. 
pr.H*i«  ad  i.m.K>laBdum.  Uomo  es.  auwho  ...d.ges. 
rp.Sare  Patre».  ci  Domim.s  exaudiei  .eju  d.e  ir^- 
SnU.Wesii»  tempore,«.siouis..  rrot^»^^ 


i  Bi  ia 

qnil,  in  difiiils ., ._ 

forliiDa  q«s  ia  ml^  Aiaerutuir 
dignioresl,  pr«  caur* 
4  Nosaulemin  ■     * 
bimus,  »  pcrBo»! 
seroper  diccnic», 

c  Ipst  obligali  sonl,  rt  «O*»^*^ 
eldivUiis,  saBculiqoe  l»wil«<t 
El  i*leo  m  pienani  cl  in 
surrejiiwus,  »  ab  innaeliiaie,  4e 
erecli  surous, » ail  coelcsiia  el  dtri» 


.    ^a.. 


nomcn  W  i^ob.  »  Quia  lu  «"  «^"""'^  "^^^^  ea  qu«  sursuro  suni,  aspicienles. 

nisii.  Uiide  ipse  aii:  •  Ego  a  meipso  non  loquor  j^ea^,  ^^^^^^  ^^^^^^  ^^^  ^^^^  nortn-i.  e*  ««s 

/in.«  itiv^.»  '  nos  in  die  qwa  invocavcriittus  le,  •  i«  suMwr  iKMf , 

quia  ipse  aii :  <  Qoodcunane  peiicriOs  P-Ue»  iu  »- 
mine  »iep,  del  vobis  {Joan.  xv).  » 

Exposmo  p&ALm  ix 

vox  moroftTJE* 
<  Domine,  In  Tiriuie  l...  teM.Wiur  ««.  •  »4  •-, 
i„  aivi-a.lru.ie  qua  #.bol«m  «'P'""'-;  1^2^ 


<  UUtat  liW  auxiliu»  de  saacio, »  Id  est  de  se.pso, 
.  Et  de  Si.m  luealur  te.  .  Sion,  .f««a«  in.crprcu, 
lur.  Significat  autem.  el  Ecclcsiam,  cl  coeteitera  Jc- 
rB.alem.  Ei  de  Sionlueator  le.  id  esi  de  exceUa  c«- 
iorm»specola.to  qoa  resjflet  W  dcfendai,  _ 

.  UelMr  .U  omnif  *.  eiuniversai..  «  wcnfici 
tm, ,  .piUi  pro  omnlum  «duie  ob^^  ct.     .   _ 

«  El  holocau.tum  tuum  pMiguc  fiat.  »  la  «st  «f 
....  w.i_: .iloi   knccsiomi.e.u 


«  Et  fcolocau.tum  tuum  p«.«uc  nai.  .  .«  «.  »-     ^^,„|  *»»  *""'*•'■'' '''1'T'rLlidlrium  corJU 
.om««icepub.le.Velpi«gueliat,bo<.csiom..e.m.    g.^,,  ,et  suU  pcr  ut  anrAul».  .  De..der.u«  coru. 

..  r.r«i?.i««  redimal  el  .alvei,  .l^e  Judx.  fucrint,     ^j^  jriboUU  ei. 


.ive  eenlile&»  '  . .  ■  .  ,..;,!• 

•  Tr;bttat  libi  secuwlum  «pe  tuuro, » »d  esldes.de 
rium  tuom.  et  volouutem  t«««n.  ♦  Eionme  con..- 


'Z:^^^  rq«U«pT ve«c«mm  rej-crexi.. 
ZL  spolUvit.  et  mundmn  re.te«U. .  Et  v<du«- 
2.rWoru«  eju.  u««  fr.ud.sii  eum.  »  Ub.*  De. 

r.uVlu';iir.rv";;i««.atemt«.n..«  E*P»'«' l^'»'-     pr.pbe.«  el  apostoK  sont;  '•'«'«»;,\»^^^^ 

mZ  mm  confirmeu  .  Petat  aliqoU  co,.s.l...m  a  c  ChrUtus carnem  ».neret eo«,«e demfer^er^^^^^^^ 

Cbrisio-  «  Magis.er.q..idfacie.«d..  vium  sclernam    ^^^,.  ,ero  re«irrecuo.«m   desiderab»,.t. 

BOS.idebo?  Dillge..  i..q<..^  Do.uinum  peom  inum  cx  ..  ,„ „. 

Z  corde  tuo.  et  proxi.«um  tuun^  s.cul  ic.psum 

(Lue.  X).  .  Uoc  esi  co.»ilium  O.rUU.  quod  ...  plu  «- 

b,.s  quideiB;  adeo  couflrmalu,«  est   «l  pro  De.  d.le- 

clio.ic  inoreiren.ur.  -     •„fl.,!i  Pro- 

.  La.iaWwur  in  saUitarituo.  .  Ideo,  .wju.l  Pw 
pl.cta.  .U>i»l«icmdeprecor,  quiaeicgo.  eic^»c". 
;  rtt-um'  advcntum ex.pecu,.,«s dc t«a  saute  1««- 
L„r.  lla«c  au,cm  et  .ransiiive  « '"i--.^;'- '"  ^ 
liBcre  possmnus.  .  Ei  in  ..o.Mine  Do.mu.  Dc.  ..osln 
J,«niLbi.«ur.  .  quU.  quicnque  ...vocavcnl..c. 
mei  Do.»l«i,8alv«s  erii(Ac..  ..), .  vcl  per  nomcu 
Cbrisii.  quia  Cl.ris.iani  vocab.mur. 

.  l.Bpteat  te  Dominu.  oro..es  peut.o,.es  iuas.  . 
Audi  peiiiiones  Filii :  •  Clarifica  me.  Paler.  apud  te- 
m^ipLm. .  C«i  Pa.er ;  4  Clarincavi.  i..qu.t.  e.  .lcn... 
SrXabo  (Joan.  x..).  .  Uemque :  .  Pa^r,  scrva 
e'.s  quos  .nibi  dcdisli  (Joan.  iv.,).  .  U*  »"lem 
pctilioMe»  suni  imple.a5.quU  cilpse  est  clar,fica. 
tus.  el  isli  couservali. 

.  NoBccognovi  quouUm  salvum  fecil  Dommo. 
cbrlsiuH.  wum. .  Providen..  per  Spiriiom  sam:tum. 
resurreciio,.em  a  a«:eBsio..em.  Bt  pr«terrto  pro 
futuro  ui.t«r-  .  Examliet  iUum  de  cmlo  sauclo  suo, . 
id  e»l  i».itlct  iUi  .uxilium  de  sancio. 

«  1n  po.enU.ibu8  8a!o»dextera!.au«.  .Qoiaeiper 
lianc  on,nc.Be«ie.crede,.t.  .  .imor.ini  «lir.  «on 


KirncmsttincrcicwH»!*'--- • 

apo.toli  vero  re«irrecUo.««.   de8iderab,..t.  lUxc . 

Tft.^S;«7-enistie.mmiHmedic.-^^^^^^^^ 

cei.r.  A Ji  dica.  :0«.«e. ei..8  -«"^S.  .T-  • 
Dlev.sil..|«U  muUumei«l.ra  o«me«  ddex....  d^^ 

C;H.rde«..  quU  i.  «-•-••^ti!;"abX^^^ 
ve.,.sti.  Prios  enim  quam  bo...o  fiereiaftommuM^ 
;:riL.U  et  propbcU. beuedicio.^.  .Po^us^^  •  • 

U  ^u.  corouam  -«  '^J^^,^'^'  ^^T^Z 
quidem  vicit,  rcg«om   ab.wl,l,  «««»  ^ 

«ce,,dil.  Ecelcsiam  aotem  ^''^!'^''';^^ 
apo.ioli.  m.rtyres.  co..fe.sores.  v.rg.ne.  et  ep.«-op. 
iii  ea  fulKe..t  quasi  Upides  prelios,. 

Tvu  m  peSii  »  '«• ' "'  ^'  ie.«rreci,onem. .  ht 
.ri  „ScTl«ngituai..om dierum  1«  —'- «^i;;;,: 

quodaoiemvivii.v.v,iDeo(R««.v,)..    «■  B 

«lextr»  10,.  «euei.  .  «  .        ^  jgcoro»  .oper 

i,npo&«i.ti  «iper  eu«.  »  Glono».  «  "f  ' 

•  »«.„,»«!»  Mt  fu.«U«enlum  «l.fica.t..  lon- 

"TSrnl-  d.bi.  eom i« benedictioaem  i««.c«- 
Vm  ^oli.  .  El  boc.  inqull.  Kio  q«»  »b  oambM 


liSl 


ODDOMS  ASTCNSIS  MONACUI 


IlCi 


lionorabilur  ei  venerabiiur,  iiuia  in  »iernuni  onines  A  surgc,  el  niane  in  aniuaHuie  Patris.  Vd  osiende  |k>- 


cum  benedicenU  NulU  nanique  Uies  esi,  in  qua  in 
Ecclesia  Dominus  Deus  krael,  et  beoedicius  qui  ve- 
nil  in  nomine  Domiui  non  decanlalur.  Yel,  dabis 
eum  geniiiHis  in  benediciionem,  quia  c  in  eo  benedi- 
eeniuromiiesgeules(Ga/.iii).  >^<  Laciiflcabiseuui  in 
gaudio  cum  vuliu  Uio.  >  Laeiabilur  Cbrislus  in  die  jii- 
dicii,  cum  vullus  cl  gloria  Dei,  quam  iu  se  creden- 
tibus  promtsil»  Ecclesi»  manifestabitur.  c  Quoniam 
rex  speravil  in  Domino.  >  Mcrilo,  inquil,  euiu,  la*ii- 
flcabis,  quoniain  in  le  speravii,  secunduiu  liuiuaui- 
laiem. 

c  Et  in  misericordia  Aliissinii  non  conimovebilur,> 
quia  nunquara  sine  luisericordia  est»  vel  erit. 

c  luveniaiiir  iiianus  tua  omnibus  iuiuiicis  tuis.  > 


leiiUam  et  niajeslalem,  qui  priiis  vcnisii  in  bumili- 
tate.  Mos  aulera  i  cautabinius,  ct  psalleniDS  viriutes 
luas.  t 

EXPOSmO  PSALMt  XXf. 
c  Deus,  Deus  meus,  cespice  in  me.  >  Yoi  Doniinici 
honiiuis  in  cruce  pendentis.  Respice,  inquit,  Fater, 
et  vide  bumiiiuiein  meani;  respice  quae,  et  qtianu  in 
cui  obedieuiiaro  mundiqiie  redeinptioiiein  mab  pa- 
tiar,  respice  Filium  luuiu  iu  cnice  {leiidenteiny  k- 
spice  clavosy  respice  coroiiam,  respiee  servos  in  Do* 
minuin  iiisuluiiles.  c  Qtiare  me  dereliquisti  ?  >  Noii- 
quid  PaierderelinquereFilium  poluiiTNoutie  seinper 
Filius  est  in  ^atre,  et  Paler  iii  Filio  est  ?  Utiqne. 
Qiioiiiodo  eum  dereliquit?  Ipsemet  dicat»  qni  solus 


llic  couverlit  se,  ad  ipsuin  regein,  atque  iu  fatur  :  11  verai  esi»  cul  maxime  crcdendum  csi.  c 


Inveniaiur,  o  rei,  virius,  poienlia,  et  roaueslas  tiia 
ab  bis  qiil  le  buuiilem  recipere  noluerunu  Yel  eliam, 
.  in\eiiiunt  et  cognoscaiit,  et  le  Deuin  esse  credaiit. 
Repeliiio.  c  Dexiera  lua  inveniat  omiies  qui  te  ode- 
runl, »  ad  salvaiidum  vel  perdendum.  c  Poiies  eos  ut 
cKlianum  ignis,  i  quia  a^ierno  comburentur  igne. 
Qnatfdo?  c  In  tempore  vulius  lul,  i  id  est  in  die  ju« 
dicti,  cum  facte  ad  faciem  eum  videbunt,  et  tvne 
revelabitor  vullus  et  gloria  Doinini,  c  et  videbiiom- 
iiH  caro  snluUre  Bei  {Luc.  iii).  >  —  c  Doniinus  iii  ini 
sua  conlurbabiteos»!  dicens:  c  Iie,  iiialedieti,  in  Igiiein 
aelemum  {Malih.  xxv).  ilgnis  auleni  quid  faciet?  Yit 
audire  quld  ?  c  Et  devorabit  eos  ignis.  i 

c  Fruciuin  eorum  de  lerra  perdes.  i  Quia  enm      ^ 

opcr.buf  sttis  eos  desiniet.  Yel  iinit«nlores  Htoruin  a  ^  ouibant  per  diem ,  id  est  pro  prosperiiaie  anilss.i,  ut 


Longe  a 
salule  mea.  >  Audis  quid  dlcit.  Se  derelictum  con- 
querebator»  salulem  superius  posiulabat;  hoc  enim 
praedicta  verba  soiiare  \ideiiiur.  Nuiic  auteniy  supe- 
rius  factam  oraliouem  a  sua  saluie  k>nge  esse  dicit. 
Quidigitur  erat  quod  postubbal^quaiidoquldem  boo 
sibi  salulem  qoaerebat?  Scquitur :  c  Yerba  dellctoruiu 
meorum.  i  Ac  si  dical :  Qtiod  nie  derelletum  dico, 
quod  salutem  deprecor,  non  mereo,  sed  kxc  verba 
delicloniiu  meorum  sunt,  id  est  prae  delictisoKonim. 
c  Dcus  meus,  dainabo  per  dieni,  et  non  czau- 
dics.  I  Quasi  dlcat  vere  nieos  dereliquisse  videris» 
quoniam  clamanles  eosnou  exaudis.  c  Deu8,c!amabo 
per  diem  et  nocleiUy  >  id  est  mei  sine  Iniermissioiio 
ouini  teinpore  ciamabuut.  c  Ei  iioii  exaudies.  i Yel  cLi- 


consortio  sanctorum  et  a  terra  viveiitiuni  separabit. 
Conflnnatio.  c  Et  semen  eorum  a  flliis  lioniinom»  i 
id  est  a  sanctls.  Ei  merito.  c  Qiiouiam  declinaverunt 
iu  le  tnala.  >  Qu»  sibi  vldelicct  fuiura  videbaui»  ne- 
qiie  occidcre  maluerunt  qu.im  locuiii  et  g«*ntem 
amilicrc.  Ycl  in  te  niala  decliii^vcrunl,  quia  oiniieni 
furureuit  oiuiiemque  nequillam  suam  le  crnciOgeiido 
tibi  ingic^Tunt.  Yel  quia  mortem  el  posnani,  quam 
prirnus  lioino  promeruii,  te  pati  el  solvere  compnle- 
rdnL  c  Cogtlaveruntconsiiia  qu»  non  potueruntsu* 
LilirCi  I  cogiuveruntenim  notneniuumde  lerra  au- 
fcrre,  et  sepiilcrum,  ne  forte  resurgeres  custodire. 
lloc  autera  ii<in  poiucrunt  stabllire,  quia  et  resur- 


ea  rebabeatur,  et  non  exaudies.  c  Et  nocie,  i  id  ent, 
pro  immiueute  adversitale,  ut  ab  ea  libercotur,  €  ei 
nou  exaudies.  Et  non  id  insipienliain  mihi.  i  Quod 
non  exaudiuutury  inquil,  lioc  iion  ad  insipieniiaiii, 
sed  ad  maximam  sapientiam  eis  contiiigei,qula,  duni 
bigus  sxCuli  prospera  peieotes  non  exaudiontury 
Kieiit  se  hi  luundauis  quidein  et  transitoriis,  viiar- 
quebujusblaudiliis  tibi  placere  iion  posse.  llemque, 
duiu  pro  advcrsLuie,  iit  ab  ea  libercnlur,  oraveriiir, 
et  non  exaudies.  Per  uiuIUs  quidcui  iribtilaiioiics 
sese  in  reguum  coeloruni  oporlere  iiitrare  {AtL  xiv) 
cognosceiii,  quod  solum  esl  sapere. 

c  Tu  auiein  iii  Saiicio  babitas,  laus  Isracl.  >  Qiiia 


rexisli,  et  iiomen  tuum  ubiqiie  inanifesutur.  Unde  r^  superius  dixit,  quare  me  dercliquisti,  ine  in  litijus 


scio  quia  c  poiics  eos  deorsoiu,  >  id  esi  in  fugain,  ut 
iicqiie  resipiscanl  ncque  salvenlur.  Yel  dorsvm,  ut 
in  Otuuibus  sint  subJecli.Yel  dorsum,  ut  sdla  Urrena 
ci  irausitoria  dHigant. 

c  In  rcliquiis  luis  preptirabis  volium  eoruro.  > 
Quia  ad  ea  qiiac  tu  oinniuo  derelinquis,  ei  non  vijs, 
iili  pnrparati  etvolunUrii  sunt.  Quod  euini  lu  vis  llli 
iioluiil»  Aliler.  In  reliquiis  tuls  praeparabls  vultum 
ebruiii.  Qut.1  Ellas  et  Eiiocb,  quos  Dominus  ad  pras- 
ludcndum  cum  Anticliristo,  tivos  reliquit,  erroiem 
et  maculas  a  vullibur  eoruui  absiergent,  et  Ecclesia 
conjungeut,  qiix  nec  macuiam  habet,  nec  nigam.  Et 
ui  boc  flat. 

c  Ezalure,  Domlnc,  in  virtule  tua,  i  id  cst.re- 


verbi  ambiguilalc  qui,  errarei?  Adjecil :  Tu  autcin 
in  Sancio  babilas :  Non  meriuquit  dereliquisii,  ut 
Judxi  puubant,  dicenles  :  c  Deus  dereliquil  euro  , 
( PtaL  Lxx).  >  Sed  semper  mecuin  fuisti,a  qoo  niliil 
in.dciute  diflers.  i  Laus  israel,  >  id  est,  queui  laudai. 
vcl  per  quein  laudatur  Ecclesia.  c  lii  le  S|>eravenini 
liaires  nostri,  ipatriarchae  et  prophetx  c  speravenmt 
et  liberasli  eos  >  ab  inimicis  et  adversariis  suis.  •  Ail 
te  clamaverunt,  In  icmpore  tribulailonis,  el  saivi 
factl  suni ;  in  te  speraverunl,  et  non  suiit  confusi.  » 
c  Ego  auiein  sum  vermls,  et  non  houM),  i  id  est 
vilis  et  despecllbilis.  Quid  cnim  vermoilius?  Ab.er: 
llios  salvasii  oui  in  peccaiisiiail  fueruiiU  egoau!  ^ai,- 
qui  vermis  sum,  el  noii  siuipllciior  lioniOy  saic  fa- 


!!9S  tXPOSmO  IN  PSALMOS,  f!»l 

ctas  I  opprobriam  hommutn  ci  abjectib  plebts.  »  TjC  A  Apbsion  autem  iii  medio  Eccle&iae  quasi  tera  iiqiia- 


eiirth  \%rmis'cr  ^  iigiia  s1ii[e>atre  irtscliur,  Ita  <*C 
ChrisTus  'ei  ^la  tirghie,  sMe  TirHI  seiKiShre  hatd^ 
^su  Unde  tsaias  aitri  Nb!i  liitiefe/vemislaedl^ 
(/itt.  tdjr/f  Opprobncini  lioiiihium  fa<kti^  esl,-  pre»^ 
pier  Cr<icem'et  spineafn  coroiiaiftuEc  t  at^Jectro  piebis; » 
quia  Barabbbm  elegerunh  Omnes  Ttdentcs  mb  deri^ 
fleruntme,  dicentes:  i  Vah,qai  destniisteniptttm,Dei,V 
er :  c  Si  Finus  Deies,  descend^  liuhcde  cruce  {Mara 
X vj,  •— I  L(kiii\  scintlabiis,  »id eslcbgUjk^ernnt  et  Ib-i 
cuti  sdnt  'nequiliam,*  r  et  moverbnt  traprrf,  i  quia 
firxtcreuniesllhidebant  ei,  mbvcni^  capita  suL  Vei 
moverunt  caput,  quluCfarislum  respuerunt;  ei  fcibi 
allud  caput  feceruni,  dlabblaih  scitfctil)  verCi&siftrem. 
i  Sper^it  in  Domino,  eriptat  eumV  i^d^  miniibns 


Metis«ralit,  iioui  alius  iUttmiualKiiii^  et^ipm  jeju- 
nits  ei^ofitioiiibM  dfll%eb«ni^  et  ab  impiis  tnlNiia* 
bimMirr  Vel  w  Mom,  id  ea  tota  Eceieua,  qoam 
firo  omniiiig  ililoxit^  coi  snum  consilium  dedit, 
^lrm  divilia  sapieiitia  imimit^  pHus  iapi<l6a  ei  dora» 
fntnc  eist  lil^imilis  et  pit«  onisiiqtfe  mlsericbrdia 
•^lena-.  ■■'■-■ 

_  c  Aruft  unquam  tisst^  viKiib  nfoai; »  Qoi»  prlut 
^i^taH^  ^corfuptiMis^rat,  postesl  vero  immortar 
lis  et  incorruptibiils  facltrs  est.  Vel  ctlatn  arnit^ 
^ttta  ise  mortutini  et  stne  vigore  ostetidil,  iieque  se- 
fp9uth  defendft,qui  aliis  auxitlari  solebat.  <  EDtiigu» 
tneFa  iadbsfesiifaucibbs  mets;  f  Quia  t  quast  bvis  ad' 
ocdiionem  duetu!^  ^t ,  et  non  -  aperuit  bsi  suum 


tiostfis.  ^  t  Salvuin  'fociat ','quon!am  irult ;  ^um,  i  V  (ha^.tirr);»^^^!  in  putverem  mc^rtis  deduxistl  Aie, » . 

fdeMin Idciim Septttlufde,  vd  ih  infernum.c Quoniam 
clMmdedeitirft  me  eaiies  muhl,  » id  est  Jodbn  siiio 
Cab^alkiiPant^',  n^qu^  a  t)6>igrittis  lalrones  decer- 
bencies  qniqo^&afabSam  latron^m  congandebant.  er.  * 
cbnCrtf  me  cusibdem  ctamlcum  latrabanl.  c  Consi* 
llirm  maRgnarttfnnl  »  luJaeorum  c  obsedli  liie.  Fo- 
d^niDt  ma(tius'inkas'  ct  pcdes  meos, »  hoc  ad  Tiue^ 
ram.  c  tiimimeraverunt  oinnia  bssa  mca, »  id  esc  . 
diuumerabltia  fecerunt,  me  in  .cmcQ  exleoyo.  V^l  , 
oiiinia  essa  mea  iiuiueraverunt,  qnia  numeraiitea 
diicipnlosi  dixeriinC :  Tol  sunt,  videte  la  ommis  ca« 
pigntur»     »  -    . 
i  Ipsi  vorb  cobsideraveraot  et,;inspeiAruntme*  » 


nt  ips^  dlciC  fronlce  de  Cbrlstb  di<iebant'Juda:i;  et 
terum  tamen  dicebatnL  '- 

«  <2ut)niam  tn  es  qbr  extfiaiistl^  ftie  do  veiitre.  f 
Extraxit  qaidfeiii,  quiii  coiitra  fegbm  iiaturae  de  vir 
ginati  ntero  eum  deduxit.  Vel  ie  Synagojsa  eem  ex^ 
iraxit;  qoae  turpitudlnlsei-itirqaibftis OM rocbnditib, 
et  Eccieaiaa  conjiuixit)  in  qua.  coalestes  thesaori  re- 
pbmimtitr,  t  Sp^s  ipea  ^b  i^ribos  matris  mefle, »  id 
Mi,  QX  qoa  tofXH)  foi;  priiia  eoim  qMaialiorao  fuisset^ 
in  nuUo  se  mi^ore  spen^re.poterat.  i  lu  le  f^roje* 
ctassaiA  t%  idiMvfJd  est.iii.luam  tutelam»-®!^  quo 
QK  utet»pniceasi;  a  dtvtnitaie  iiJMOque  4ue)^tiir  ba* 
nuHiiias..  c  jDie  venire.  matrifciiiea9|  Detis  meM&  es  lu^ » 


«i  ideatnedlscesaerisa.me^  »  qui;asei»fteriiiecum^  ideniipsl,.et  ne^nuitiai  ab  iniqoiUiis  proposito». 


eiaSk.iQuod;  opomt>:«  ^iiniii..tribi|l^tia..prbxima 
«81. » Uiide  in  Evaafelio:  t  Sar|;He»  eemus.  ecce 
«ppropiMiQaviijqjis^ms  iradei  (ifstlA,  xxvi )^  >  «r- c  Et 
iion  eai  qtii  odtuvet^  »  neqim  angehis»  Jieqee.  bomo» 
nisi  Cu  solos* 

c  Girevmdederttiit  me  vituli  mitUi. » Imiflei  pio- 
gues,  luxerhiHte^  iadoniiai  ccf  «icis,  c  tauri  piegues 
ol»sedenmt  me.  »  Aima  et  Caipliss,  C9eleri%iie  ina- 
jcreSt  taiiri  ^fitidem,.  «futa  seperbi ;  piBgues  aotem, 
q«ti  malitia  plenl  erani.  t  Aperaeniiit  super  me  os 
snwn,  »  palMfli  ei  aila  voce  nie  blaspheraantes*  Vel, 
os  suttffi,  id  esiJntemiemi  ei  afieeiitm«  quot  me  oc- 
oideniau  «  Sitifl  leo  rapiens;  etrusteiis,  sicntaqttft 
effasos^sumr » ad  totius  viddicet  gentis  purgAlioiiem 


eondderabaai  qualis  essem,  el  solum  corpus  viden- 
iss,  piunsn  liOBiiinemesse  pQtd)ant*  c  JOiviseruai  sibi 
wstistenia  aiea^  9  secundom  litteram.  1  Et  snper 
vestem  meam  miseront  sortem.  »  Quod  autem  \et»ii- 
BMata  divf seniut,  soam  diiicordiam  ci  erroram  re-. 
gaiqae  divisionem  sigaificalHint.  Quod  veeolBCOnsu- 
lilem  ei  meliorem  vcsuem  noii  diviseruni,  £ociesia 
eoaeordlaffi  sigiilAcabant,  qu»  macuta  carel  eiruga. 
c  To  autem,  Doinfne,  ne  etongaveris  aaxiiium  tauiiC' 
a  me; »  quia  die  tertia  resungani.  c  AddefeiisioneBi 
meam  aspice,  »  ne  niihi  inlmici  prasvaleaas.  - 
'  c  Erue  a  t^amea,  Ueus,  animam  meam.  »  £roe, 
inquit,  antmam  meam,  vel  saaetam  .Boeiesiai^  pro 
ditecfione  quam  erga  me  habet,  a-fniam^taaiorte^ 


^a8aagoine^usiuundaiisomQS.Sicai'aqus  effusus  ^  a  diabdloi  ab  iasidiisbarreticoirttm;  4:£i  de^maiu» 


aiMivadruiaaiaet  mertcmiiMiltQrum^aqaa  eBtm  eflosav 
l^iMs.libeBiibpSt  homiBes  Bttiholies  cadere  facit. 
¥el,  sleQl  aqtis.  effusas,  qiiia  doetriaa.  Evangelii»  a 
im  quasi^ab  wi(f  foaie  •proeedeiis,  uiiique  lecKarum 
sNsea  ffoatiumcdrdacgenoiiiara  faoit.  c  Etilispersa 
8anl  emiila  ofisa  aiei.  »  Om  GhrisU  epostoU  suni,' 
qulbua  cofpas  «jus,  qiiod  est  £celesta>  susUaetttr  ei 
roboratav.  Hsee  autem  disperMi  stintqoia,  c  relieto 
eo,  omaei  Aigenakl  (iVar<:.  xiv).  >  Vet  eilam  dispei-si 
aaat  ad  pnsdicaHdum. ' 

~  c  FaclifaiesieofineiimianqaamceraiiqiieiceAS»K 
f*ro  monls  doiore  iateHigi  potest ,  qaia  dixil :  c  Tri- 
aiiseslaaima  mea  usqae  ad  mortem  ( Jf oitA.  xxvi).r. 
Vel,  cov  Cbrisllapoiieiisont:  veatcr  «jas,  Ecclcsis» 

Pafjiol.  CI-XV. 


caiiis  ttnicam  meam,  » aiiima  ejua  unica^  ijpiia  sola 
siiite  peccUtbm;  ficciosia  enica  ^  qaia-sobitciedit. 
C^istyrrdrubs  imeilititor,  qul  moreeaafaoiavide 
cuncta  vorat*  Vel,  erue  ile»  roaatt.c«iU8,-id^  po« 
lestale  Judsei  populi  sine  oausalalranUs.  •  ./ 
.  <  Salva:  me  ex  ore  ieoni/B.  i.Per  leo^eo^  eumdem 
pepttium  &igtiiflcainus  qai  otniiibu^  neqniiia .  pne- 
eminet.  c  El  a  cornibus  unicorniuni  humilitatem 
aieam.  »  Unicorniseratpopubi^  Judaicus,49iasolus 
aao  cornu  erigebalur,  id  esl  de  iege  et.t^tamenio 
superbiebat,  quo  e»tcras  gcuies  ventiiiibat  atqae 
vlncebat  Quod.  si  feceris»  c  JNarrabo  nomen  tuum. 
fratrtbas  aieis.  i  Hoefceil  Cbristttspost  resMrrectio- 
aem»  %ata  apostidorum  sen^  atiemlt»  ui  .ScrSiituras 


I  m  DDONIS  ASTiJiSIS  HONAail 

loiellif ereai  {Imc.  i&ir).  c  In  oiedio  Ecdctiae  bodbU  A  ^ii  in  lenrani  dcsociiJiui,  q«i  sola  terrau 


fM 


le,  >  quia  ly  mueai  lemoi  cpoficlos  praulicaro 
iiiluaiD*  Tel,  Iji  eoDgregatidkic  aposioiorom  laodabo 
le,  qme  esi  priaiiilTa  Eccle$ia»-diccns :  c  Qoi  lioie- 
tik  Dominani  hodale  eom;  >  ves,  ioqoii,  aposioliy 
laodaCe  Dominom,  qoi  eom  liineiis.  <  |]oiver»um 
semen  Jacob,  giorificale  eonu  >  Jaeob,  qui  viiiorom 
supplaiilaior,  Ecclcsiam  signifieal,  qu»  qoolidie  p^e* 
oileodo  diabolom  sopplanial.  UniTerMim  auiem  se- 
oneo  EcdesiaBi  aposloli  sont,  qoia  ex  liis,  qoasi  A 
paods  granls  noru,  lolom  moodom  im|)leYiL  Ui 
aolem  gloriftcaireronl  Dominum ,  quia  obiqne  eom 
prxdicaverunu  c  Tlmeie  eom,  omiie  semen  Israel»  » 
idem  esl  brael  semen  quod  semeo  Jacob.  c  Quoniam 
Bon  sprevil  oeque  despesil  deprecaiionem  paupcH 


pisconi,  qoiccdeslia  uon  cooiempianuir,  io  coo- 
speclo  Dominit  el  co  videoie»  in  die  iodicil  in  mtei'  . 
Dum  cadeut.  c  El  aoimameaiDi  tItcI,»  quam  Jodc| 
uiortuam  esse  putabaou  ¥d  anima  inea,  id  csi  Ec^ 
desia,  pro  qoa  passo^som»  qnia  omoia  qm  babet 
bomo  dabit  pro  anima  soa ;  oihil  eoim  hoasinis  ka- 
buit  Cbristus  quod  pro  Ecdesia  uod  dedit.  niiviTet, 
qnia,  noii  sua  quxret,  sed  qo«  Jeso  Cbrisii,  qu» 
omoibos  sooi  ad  salulem.  Kepeaiio.  c  Et  seoicn 
roeom  senriet  ipsi,  •  id  esl,  fiiiis  promissioiiis. 

c  ADoootiabitor  Doiuiiio  gcoeraiio  Tcnlora.  • 
Nsinque,  elsi  apostoii  prsdicareol,  silii  tamen  vd 
sctpsoononpraBdicabaui»  sed  Domioom  et  Domiao 
Evaogeliom  nontiabanl.  Sive  generalio  per  fidea  ct 


vis»  >  cujus  pauperis?  de  quo  scriptom  esl:  c  Qoi,  B  baplismum  Tcntura  Domino  aonnnliabitur,  et  do* 


cnm  omnium  dives  esset,  pro  wibis  |Miiper  factos 
osl  {N  Cor.  viii).  I  —  t  Nec  averlit  fadem  soam  a  me, 
et  coro  damarem  ad  eom  exaodivit  me.  >  tiic  tn^ 
dciitissiine  apparet  quoniam  noode  se  superius  dixit: 
Dtu$  meus,  clamabo  per  dienn  el  non  exaodies;  coo- 
Iraria  enim  sutit  exaudiri,  et  iiou  exaodiri.  Uic  enira 
00  cxaodituin  dicit :  ibi  vero  iion  exaodies. 

%  Apad  te  laus  roea  in  Ecclesla  magna.i  Hutatio 
personae,  quod  ego,  iiiquil,  in  magna  et  unlversali 
Eodesia  laudor ,  a  te  esl.  Vcl,  laus  qu»  lo  Eedesia 
est»  de  le  quldem  fit.  tnde  Apostolus :  f  Qoi  gkn 
rialur  in  Domino  glorietoi  (Jl  Corx).  >  —  c  Vota  roea 
reddam  in  conspectu  timeiitiom  eom.  >  Nnnc,  inquil, 
In  conspectu  Judsorom  oUatos  sum »  dehinc  aolcm 


cebitur  ab  apostdis.  CouAriDatio.  c  Et  anniuiliaboBt 
e<di,  >  id  est  aposloli,  €^joslitia:D  cjus.  »  Qoibos  T 
I  populo  qui  oascetor,  >  ei  foote  baptisiDatls  r^c- 
Derabitor.  c  Qoem  fecit  DomiDos  >  esse  sudid,  el 
ante  ssecola  prsedestinavit. 

EIPOSITIO  PSALMI  XIIL 

c  Dominos  regit  me.  >  Vox  Ecclesi«  :  Bodenos^ 
inquit,  dum  diabolusregnavit,  inisora  foltOmnibuo 
faidigens;  none  anlera,  eo  devido»  qoia  Doonuoo 
regnai,  qul  dlves  esl»  et  omoiora  copiosas,  «  Dibi 
mihi  deerit  lo  kico  pasco»  ibi  mocolloGaritv  >  qoo, 
iDqoity  Diodo  loihi  aliqoid  decsse  poierii,  com  ift 
loco  pascos,  ioque  omiiihus  diTitiisolmcoUocotaf 
In  Ecdesia  emm»  ei  Nuvom  et  Vetos  Tesumenloai 


fai  conspecto  saiiciorum  qui  Deum  liment,  in  Ecdcsia  ^  esi,  et  Deus  ipse  qui  est  paois  vivus,  quibos  sancio- 


quotidie  iinmolabor.  c  Eilent  pauperes,  el  satura* 
hufcitur,  >  de  quibus.d'icltur:  c  yeati  pauperes  spirito 
(Hatih.  v).  >  Hi  paoperes  edent  eorpus  Cbristit  et  sa- 
lurabuntur  pane,  iieqoe  amplius  famem  patieiitur. 
c  Et  laudabunt  Doiniiium  qui  requirunt  euni.  Vivent 
corda  eorum  in  ssculum  sxculi,!  qoia  vivuro  pauem 
Gomedeih»  idcirco  in  aeternum  vivent ;  nnde  eiiain 
dictuin  est :  c  Nisi  inanducaTcritis  carnem  Filii  lio- 
mitiis,  non  habebitls  Tiuro  tn  vobis  (/ooit.  vi).  > 
c  Reroiiiiscentor  ei  conyerientor  ad  Doininura.  > 
OblitU  iiu|uit|  diaboii,  reuiioifcc^niur  DomiMi,  cttjus 
per  Ugitum  vetiium  obliti  fueraiit.  Et  converteiitur 
od  Dooibiiim,  relictisviliis,  «universae  liiies  iernB.> 


rum  anim«  reflduntor.  c  Soper  aqoa  refeciioDio 
educaTit  mci  >  quia  divina  sapientia  pasdlor  Eede- 
sia.  Unde  didtur :  c  Omnes  sHieiiies,  Teniio  ad 
aquam  (/«a.  lv).  >  Vd  super  aqua  refeptiooio,  id 
est  in  bapilsmo  abluendo  peccata»  c  Animam  naeaai 
convertiL  >  Ad  se»  inqoit,  coDTertit  aoimam  aaean» 
qua!  poodere  peccati  gravala  eraU 

c  Deduxit  me  super  seroius  jnsliliap.  >  Soper  ao» 
roius  me  deduxii,  per  qoas  ad  ccdestia  josii  gn- 
dioDUtr.  c  Fropteroomeii  snaray  >  ooo  ex  uieis  oio» 
ritis,  ideoque  jam  nihil  limeOi  c  Si  euim  Deuo  pro 
Dobis,  quiscontranos?  >  (Aom.  viiu)  cMam^etsi 
ambolavero  in  medio  unihne  roortis,  noo  tftmebo 


ci;i  odorahunt  inconspeciu^eius  uiiiversa  familia  ^  „^. ,  ^„.„^4^^  i^^ui^  ingerantur  mihi  passiones 


gODlioro,  >  quia  io  uoroiue  Jesu  oroiie  genu  flectetur 
{PkU.  II.).  c  Qooniaro  Doroiiii  est  regnuro,  >  quiai 
devicto  diabdoi  reguum  acoepiu  c  £1  ipse  domloa- 
hlior  omnium  genliom.  > 

c  Matidocaverunl  el  adoraTenmt  nraiDes  piogoes 
iferrsK.  >  De  supradicio,  inqnit,  sacriAdo,  mandoea- 
hoot  omnes  saactl,  qui  niontes  sont  ooagolati  el 
pfiigues.  Et  adorai»unt  Dominum. 
'  t  In  conspectu  ejus  cadciii  omi»es  qui  descenduiit 
im  lerram.  >  NuUus  enim  iiascitur,  nulius  in  lionc 
nuiiidum  Tcoil,  nullus .  in  terrani  cadit  qui  aiiquo 
iemporo  Deum  non  adoreV;  toI,  bmnes  qui  a  siiper- 
hisB^daiione  hi  huroillutein  et  Kcclesiam  desceoduot, 
fti  eonspei^iu  Douilui  siropliciler  cadont;  sivepoiiies 


mortis,  qo«  aliud  1100  suut  qoam  mortis  ttmbro» 
curo  non  roortera,  sed  potius  TiUm  prrasleott  tDineD 
oihil  limcbo  :  tcI  per  iirahram  roortis,  id  est  per 
medios  peccalores,  quibus  mors  et  diabohis  prs- 
eniinet.  c  Quoniaro  to.mecora.cs»  i.sicot  scriptout 
est :  c  Ecce  ego  voblscousumomoibos  diebus  usquo 
ad  coiisomraatioiiem  saeculi  (Ifai/A.  xxtui}.  » 

c  Virga  toa  et  baculustuus,  ipsa  me.coiisolaio 
suot.  >  Per  Tirgani  regiroen  ei  sceptroTOt  per  t>acti- 
luro  autein  susteniationem  ei.ac^uioriom  intolligi- 
auis«  Ergo  quia  Doroiuus  regit  et  susieoUte  defoo- 
ditque  Ecdesiaroy  iMiUuro  timet  iniiiiicom  Unio 
adiiuore  consolata.  Possuroos  autom,  per  virgaiu  crt 
bacuiuro,  disciplin«  correctioiiem  intdligere. 


Ilt7 

•  ImpuigiMstl  in  deo  eapm  meuiDk  • 


BXPOSmO  IN  P5ALM0S. 


flM 


menteai,  per  oleum  Tero  sancii  3|»iriias  graiiam, 
vel  mtsericerdiam,  iguramus,  ut  sic  dicai  :  impii)-. 
guasti  in  oleo  eaput  meum,  quia  m  tua  misericordia, 
vel  sancti  Spiritus  gratia,  meniem  laetiQcasli.  c  Et 
calix  tuus  inebriaus  quam  pnedarus  esl!  »  Caiix  Dei 
.divtn»  Scriptune  intellijitur.  His  autem  spirituates 
viri  inebriantur  :  qui  eniro  pairem  et  maireni  fugit, 
doniumque  propriam,  aururo»  argentum, .  agros  et 
vineas  dereliquit,  et  vilissimis  indutus  vestimeniis 
in  eremum  fuglt,  nonne  ebrius  his  esse  videtur  ?  Hoc 
enim  miilti  sauctorumfecerunl,  tali  calice  inebriati. 
<  Et  miser.icordia  tua  subsequetur  me.  >  Subse- 
quiiur  nos  misericordia  Dei,  quasi  custos  et  pastor^ 


Per  caput  A  cuiati  i  Mec  Jur«yit  in  dolo  proximo  suo»  i    qucH; 


modo  eum  decipere  posset.Uicqui  lalis  «st?  c  Acci« 
pict  beuediciionem  a.  Domino,  >  quia  inier  illos 
erit  quilHis  iu  die  judicii  dicturiis  est  Dominus  : 
<  Venite,  benedicti  Patris  mei  {Mauh.xiy),  >  — • « l$ft 
misericordiam  a  De0|  saiulari  suo; » quia  misericors 
fuii^  misericordiam  iuveuit»  <  H«c  esi  geiieratio 
quserentium  Domiuum.  >  Ex  ulibus,  inquii,  consii- 
tuitur  Ecciesia;  hi  sunt  qui  Domiuum  qu^erunt» 
qui  faciem  Dei  Jacob  videre  cupiunt.  Diapsalma. 

I  Atiolliie  porlas,  priueipes^  vesiras.  >  .Unus-. 
quisque  hoiiio  quiuque  portas  babei;  babei  eiiim 
visum,  audituiu,  gustum,  odoraluiu,  el  tactum.  il», 
autem  portae,  nisi  singuiis  virtuiibus,  quasi  singuiis 


iie  a  lupo  et  diaboio  rapiamur.  <  Omnibus  diebus  ^  custodibus,  custodiantur,  per  eas  diabolus  frequen- 


viiae  meae,>id  est,usque  ad  saecuii  consummationem* 
Ei  hoc  ideo  fit,  <  ui  inhabitem  in  domo  Domini,  > 
id  est  in  coelesti  lemsalem.  «  In  iongitudinem  die* 
rum.  >  Quandin,  inqutt^  soper  me  diabolusregoavit, 
eumeo  qutdem  habitavi  in  infemo;  nunc  autem  qula 
<  Domluus  iregii  me  >,  in  adndrabiii  domosua  in  sier- 
inim  mauebo. 

EXPOSlTiO  PSALMI  XXIU. 

<  Domini  est  terra  ei  pleniiudo  ejos.  >  Dominus, 
Inquit  Ecdesiai  rex  est,  ipse  regnet ;  siM^  esi  terra, 
iialJQB  iu  terreno  r8giiiuoegiorieiur»Vel,  <  Domini  esi 
terra,  >  id  est,  caro  humaiia  in  hapiisiDO  innovaia. 


ter  ingreditur  et  regreditur :  sed,  quoniam  pr^icta 
generatio  jam  Dominum  quaerit,  et  diaboius  el  e|ui 
port»  ab  homiuibus  f ugerunt,  portaeque  aeteruales 
ievat»  sunt,  quia  soli  aeterno  Regi  pnedicii  sensos 
aperiontor.  Aiiier.  Postquam  primum  hoaiiiiem  do 
paradisoantiquus  hoslis  extraxit,  quibus  in  jnfer* 
uum  proromperet,  portas  ei  aperoit :  alii  eoira  per 
avariiiam,  alii  per  superbiaro,  alii  per  luxuriam 
mortem  et  poenam  ingrediuntur :  baec  sunt  ill» 
port»  quas  malignus  spiriius  nobis  aperuil;  hx 
sunt,  quae  hic  auferri  pneciptunlur.  <  Et  elevamini, 
pprtae  aelernales,  >  lides,  spes,  charitas,  caeteraeqoe 
virtules,  quae  aelerni  regni  januas  sunt,  unde  ot 
aetemales  dicimus.  Hae  autem  aperue  sunt,  quia  per 


quia  jam  <  noa  regnai  pecealum  in  nostro  mortail 

eorpere  (Itom.  vi.)  >  —  «'  Orbis  teirrarum  et  universi  ^  .  ^      »  .        , 

qui  habiiani  in  eo,  >  id  esi  loius  mundus  cUm  habi-  «  !»!*;;^^\^«'^^^^^ 

iatoribos  sois.  Vel,  Domini  est  terra,  id  est,uuiver- 


salis  Ecclesia,  qoae»  qoasi  in  medio  maris  posita, 
ODdiqoeadversiUlibos  concotitur.  c  Quia  ipse  super 
mariafundaviieum.  >  Super  maria  fundaia  esi  Ec- 
de&ia,  quia  Juxta  amaras  bujus  saeculi  fluctuationes 
siu  esu  Sive,  super  maria,  et  non  sub  inari  fuu- 
'dau  esi;  qoia  nuUis  impiorum  tormentis  supera- 
tur.  Vel,  qoia  nonei  vitia,  sedipsa  viiiis  domiiiatur. 
<  Ei  super  flumina  prasparavit  eam.  i  Praeparavit 
lUiqoe  Domiiuts  Eceiesiam  superflumiua,  quiasuper 
inultos  popoios  doctores  eonstitoit  et  episcopos.- 
Possomos  etiam,  per  maria  ei  flomina.propheUs  et 
apostolos  inUliigercqoiEcclesiaBSontfondameniom. 


trodoeiomr.  Ilemque.  <  Toliiu  portas,  prtiicipes,  ve- 
siras,>  id  est,  vos»  maligni  spiritus,  auferte  potesta- 
tein  et  retinacula,  quibushactenus  in  inferno  sanctos 
detinuislis;  vos  autem,patnarch«etprophe(ae,  seter- 
iiales  portx,  elevamini,  coelos  ascendite. «  Et  intro-. 
ibit  rex  gloriae  >  vobiscum  in  gioriam. 

<  Quis  esi  iste  rex  gloriae?  >  Vis  aodire  quatis? 
i  Domious  >  qui  omnibus  doininalur,  «  fortis  >  quia 
diabolom  vicit,  <  poi^ns»  >  imo  et  oiniiipoiens 
Sedubipotens?  <  in  pruUio,  >  ubi  quales  fuerint 
vlres  cujusque  manifesUiiiur. 

EXPOSITIO  PSALlEll  XIIV. 

<  Ad  te,  Domioe,  ievavt  animam  meam».>.Vfx  . 


<  Oola  aseendet  in-monUm  Domini?  >  Gonstitou  D  Eeclesiae.  Tonc  ad  Dominom   auimam  elevaiM», 

quandotnbonlsopenbos  peraeveramos.  Reoipe,  in-. 
qnit,  Domine,  animam  meam,  qoam  ad  te  eievavi, 
tibiqoe  obtoii.  <  Deos  meus,  in  te  eonlldo,  >  ^n  iii 
me»  noii.inhomioo,noniDmeisvlribos>sedhi  teoan- 
fldo.Ideoqoe,  <  non  erobeacam,  >  stcoi  illi  qoi  idoii^ 
eoloemni,  deqoibos  dlciior ;  <  Oiiem  igitur  fruetom 
babttislisiniibs  in  qoibos  Duoeerabeseitis?)  (ftam^vK) 
<  Neqoe  irrideaiis  me  inlmici  mei.  >  Irridabaoi 
oaflsqoe  geniiies  sanetos,  et  idola.  soa  diglto  mon-: 
stmDUs  diceinnt,  4tcentes:  Ubi  est  Dcns  yesur 
qoom  eredWs»  qoem  exspeelatis,  ei  hoc.n-ostn? 
.«Eienifflouivefsi^oiUexspeciaDi  noo  confumieiitiir. 
GoofondmiUr  omoes  ittk|«a  ageous  sopervamie.  > 
Omoes  quidem  iolqne  agoni.  bor  tameii  omnes  aii». 


cai  Ecolesla,  prmparoMis  esi  mons  domus  Doinini  In 
wtteasooihim.  Sed  qois,  liiqoit,  In  honc  roontem 
dseeoMt  Qnia  seBedosimassodabit? «  Autqois, 
(postqoam  aseeoderii)»auiMt  io  loeo  saneto  ejos?  > 
Ascendere  namqoecuiustkteseali  suro  aoUm<'pni<*> 
<leoll«met  perlecurom.  Asoendlt  eoioi  lodat,  std 
mioime  steiit.  Aseenderoni  moiii  alii,  sod-  coaivefai 
abierool  retrorsom.  Qois  Igitor  subii?  Seqoiaor : 
<  innocens  maoibos,  eimondo  eorde,  >  id  esi, 
<loi  neiqoe  cpefatoroeqoecogiutmala  :  io  mantbos 
cuim,  opera;  in  corde  aotem»  cogiutiones  intelii- 
gtmos.  <  Qoi  oon  aeiiepitiu  yanom  aoimam  soam,  > 
liapiismalis  foote  porgaum.  In  vaiiom  namqoe  ani* 
luaiu  punm  recipii,  qu!  eain  postea  vitiis  conma-^ ' 


§m  0DD0.^18ASTENSlSM0NACm  IMI 

pemciie.  Ooi  c»>in  meAfiuir,  iniqae  agiu  •  Omnis  ^  Seriplnrit.  c  Pi^ler  n<mien  tiUMi,  Domiae,  firopi- 


liaberis  peeeaieiueo;  ^  i|iJia,  in^ii,  doe  suil  m 
per  quas  iior  ad  le,  aliera  aiilera  sokunmiNio  perfi»- 
clorom  esi,  itl  esi.  veiilas,  propler  iHMneo  ei  miseri' 
eorUiam  luammibi  prapiii^  *  mulla  eaioi  suat 
peccaia  inea«  > 

f  Quis  eai  bomo  4pii  li.met  Oomimim  ?  » Gamlens 
Ecclesia  de  Dei  dulcedme  elboniialc,  dicil :  #  Qos 
^&i  tioroo  qui  Umet  Dominum?  <  Laeieittr »  niliil  U« 
meai  f  si  i^cccafor  esl,  iion  de^perei,.  sed  iKBoilcat; 
4:onverlalur»  el  salvabiuir»  Hanc  etiiiM  «  legeio  sia« 
tuii  ei  Doniiuus  iq  via  quam  elegil :  >  ju^liiia  euim, 
pax,  paUeniia,  ch^riias,  benigiMiaSk  viae  sont  per 
quas  incedere  debemos.  Ilxc  est  ilU  via  quaro  Do- 
minus  elegiu  Sed  si  quis  ab  bac  via  quandoque  de- 


aulem  liomo  meodax  {Rcm^  iii).  >  Omnis  igitur 
liomo  inique.  Sfiu  Ergoiie  omnes  eonfundentur  ? 
Absitt  Quis  igitorT  Qui  haec  superTaeue  quidem 
«gi t,  id  est '  qui.  Ifi  malo  perseverat. 

c  Vtas  t«as,  Domine,  demonstra  mibl.  >  Quia, 
Inquit,  inique  agensperiblt,  monkira  mibi  vlas  luas, 
oe  erroris  via  deeeplus,  ego  quoqtie  conrundar  el 
peream«  c  Et  semitas  luas  edoce  ine.  >  Yias  dixl,' 
itunc  aotein  semilas  voco,  qula  c  arcta  via  est  qtm 
dttcii  ad  vitaro  {Maufu  vii).  > 

c  Dirige  me  in  veritate  tua.  >  Tu,  (nquit,  recius 
et  verax  es,  ego  autem  mendaa  et  lortuosus  ;  dirige 
Aieergo,  Doniine,  ut  seeundmu  veritaiem  luam  in« 

redere  vateam ;  edoce  me  evilare  malum  et  e«gere  g  ^.^^^^.    ,^  ^^  ^^,      ,^^^  recognoscal. 
bonuin.  c  Quia  lu  es,  Deus,  salvator  mens,et  quia  le 
susiiiiui  lota  <\ie.  >  Te  ex  antiquls  teihporibui)  in 
munduin  venturum  esse  propbei»  prsedi^erant^  le; 
Cbriste»  exspectavi.  To»  me  dirige  et  doce. 

c  Beminiscere  miseralionum  tuarum,  et  miseri-i* 
cprdiarum  luaium  qua  a  saicnio  simt.  >  Semper, 
inquit,  misericors  ruisli,  cl  adeo  misericors  ut  car- 
iiem  sumeres  et  cruceni  pro  nobis  subires.  Hejns 
igilur  tantae  misericordi®  ne  obliviscaris. 

c  Delicta  juveiiiuLis  meae,  >  qua^  per  ignoranliam 
eommitl»  <  et  ignorantias  meas  ne  roeroiiieris.  Se- 
aundum  misericordiam  luam  roemenio  mel,  >  quia 
merita  nulla  ^unt,  <  propier  boniialem  luam,  Do-* 


.  c  Anima  e|os  inbonis  demorabitur,  >  biyus.qni  per 
baiic  viani  ingredietiir.  c  Et  sepaeo  e|us  basreditabii 
terramyt.qnlaetipseper-opera  qu^  fecit»  ei  loiiatd' 
rps ^uSf  terramviveDiiiiimiobabitabuni.  tEimia^pefi- 
luf»  est  pomimis  timeniibus  eum,  >  per  poseMm 
fragiles  sumus.  Sed  quiasupTafirmampetraoisumfls 
firinali,  minasaequoris  oon  tiraemcis.  cEttesUmen- 
tum  ipsfus,  >  et  ipse  qnidem  iiostrum  fi rmamentum, 
ei  teslamentum  ipsius,  quo  bonts  exemplis  evrrobo- 
ranior,  datufti  ad  boe  ^  oi  mtoilesteiiir  illls  »  qut 
Dettm>ilment;per  bee  enlm  tesuoientoai  aiaoife- 
•latttr  ^  «ogaosciutr  DoMilnoo^ 

c  OcuH  mef  setnper  ad  Dominom.  >  Sdet  lleri  uf 


mine.  Dulcis  el  reclus  Dominus.  >  Dulcis  quideiu,      ^^^^^.^  ^^  aliquld  Intnctidrtm,  intenllus  lion  eonsMe 


quia  felie  el  amariludiue  carel,  vtl  quia  otniiibus 
bona  promittiu  Rectus  auleni,  qiila,  <  reddet  uni- 
cuique  iuxla  opera  sua  {Rom.  ii).  >  —  c  Prbpter  hoe 
iegoin  daVit  dennqiientlbus.  >  in  via  mandaLoriim 
iiiorum  posiil  suinus,  per  hoc  iler  ambiilare  dcbe- 
mus.  Muiii  lainen,  deviantes  ei  por  viliorum  prx- 
rupta  se  pnecipitantes,  delinqtiuni.  Sed,  quia  Domi* 
ous  noster  dulcis  esl  et  recius,  iii  liac  vbi  dclinquen- 
libus  legem  dedil  duleissimam.  Ilxc  eniin  lex  delin- 
qiieniibus  atlribuia  est,  ul  poeniteani,  convertaniur 
ei  salvenlur.  c  Diriget  mansuetos  io  judicio,  >  eum, 
mquil,  in  judicio  uiitversali  mansueiis  annuntian- 
duin  foeriu  eos  nd  se  Dominus  diriget.  Sive,  illi  qui 
enm  in  iioesapculo  ab  infldelibus  injuste  jndicantur, 
io  patiaotia  ei  maosueiudino  tarooo  perslstuot,  nec-ji 
adversilaiibusfrangmiiuf,  rectoiiiRere  ad  OorolHiBQ 
vadunu  Dirigit  etiam  mansuetos  in  judieio»  quia 
reeie  iudicandi  eis  tribuii  discreiioneia.  c  Doeebii 
miles  viassaas^  >  qoibus  ad  se  perVeoire  pojisiol. 
Sed  qo».  suot  vim  cjus  ?  Sequilttr : 

c  tJoiversae  viaa  Domini,  miaericopdio  et  veritts.  > 
Nulbisenlma  Dooeligiiur,  oisi  vel  aola  mftserieor* 
•Ka,  Qi  iacDb,  vel  miserlcovdla  ei  verltate,  oi  iob* 
Sed  quiboasQOi  bm  viae  praepacalasl  ^uiuiv: 
t  Iteqoireollbat  teaiooieouim  ejua  ei  lasiUiiooia 
^oa»  >  Tealooieoiom  Domioi  reqttupom  f^i:  eaqiia» 
dieont  spirllaalilep  ioietligimi-  Vel,  qol  od  boelabo* 
vaoi,ot  iciUimeolool  adopiione  Dei  di^i  iooU  £i 
lesiiomola  e|os,  4q  paabniSyCl  propbetia  emorisfuo 


rans  ubi  pcdem  ponal,  in  foveatn  cadsfi.  Quod  isie 
onToinoiton  iimens  ait :  c  Oculi  mei  semper  ad  Do- 
*miiium,>  ricc  laqiieuni  trmebo»  c  qiionlam  tpse  evsl» 
let  de  laqueo  pedes  meos.  Rcsptce  fn  roe.  >  ftespice, 
inquit,  in  me,  quia  ego  quidetii  ^iou  respicio  nist  ad 
te.  c  Et  miserere  met,  r  quodtlebes^  «  quia  unicns 
etpaopersuih  fgo.vUnicus  quidem,  qota soliis,  et  le 
solum  adoro ;  pauper  vere,.quia  oihil  habeos  omnki 
po9sideo.  Iloc  aaiem  et  de  Christo  apllssime  lotelligi 
potest. 

c  Tribulationes  cordls  mei  muitiptieaiae-  sudI,  > 
quiamukis  modls  afiligor.  t  De  neeessifaiibiis  fltefs 
enie  mc,  •  ducens  ad  ithid  regiiaro  In  qoo  neeeasi- 
lates  non  paliar. 

t  Vide  bomitiiaiem  meam  el  laborem  noom.  > 
Yide,  ioqolty  quia  iu  oiagQO  iribolaiione  ei  bbor» 
som,  uode  ^fieri  poieai  quio  ati^oaiido  fraietoa  lo 
peccata  eadam,  ei  jdeo  t  dboiHe  :UQ»ver8ft  deticio 
mea.Aespiee.inimicQi^  oieo8«  qaooiani  oiollifiicaU 
auol»  >.  ei  muUI  ^oidem  auol.  c  £t  odie  ioi^nootie- 
ruol  me,  t  quto  oon  viiio  io  loe,  aod  spaam^ooionuii 
odio  babeoi.  •  Guelodi  <ergo>  aoimom  omoio»  oii 
illoroin  Cfauiilhoa«  c  oLerujS^  met  ol  oc 
quoDiaio  spetavi  sn  lo.  iaooceQieo  el  rali  i 
rooi  milii^»  alUcr  eoim  umoeeoloa  o<|o  esseoi  niol 
Eectesiae  adbserecenl^^qoioauaUiioi  te.Ubero»Deiis» 
Israeiisideai ficclesiam;  oe.o^qoaai  de  jdiabN|iii« 
tor»  c  ei.  omoibua  iribolaaooihiia  soio»*  qoos  ei  o 
vUiia  ei  ob  bomiuibua  paiittir»^ 


m 


ElCl>OSmd  P9ALMI  XX?. 


c  lodira  nie»  i>omliic.  i  Vbx  pieftciervlm.  i^oif 
entm  jiidictam  ifmet  qai  6e  jadicari  rogal.  i  Qoo*' 
niam  ego  in  iimocetrtia  mea  ingressus  6um.  i  idea 
inquit,  judicittrti  ifkon  timeo,  quia  Innoceffter  vliam 
egi.  <  El  fn  Domino  sperans  non  lnArmadK>r.  i  Non 
infirmabor  In  opere,  sed,  siciit  fnccepi,  usqiiein  finem 
operalM>r, 

«  Proba  me,  Doinine,  et  tenta  me.  i  Proba  me, 
Inquit,  cognosce  afi  teriim  sUqnod  meinnocenier 
vitam  egisse  dixi.  Et  tenta,  nt  probes  qualis  el 
qttantie  constantiffi  sim,  qnoniam  qoidem  promlslt 
ei  me  non  infirmalurttmesse  spopondt.  Quod,  post^ 
qnam  feceris,  <  nre  renes  meos  ei  eor  meum^  »  Post- 


EXWMimfNPSAl-HOS,  :         «af 

^  vtfiatem.  donflnnatid.  f  Kt  locnim  liabftatioms  gloriaii 


tn)ae.  i-^«NescHls  quia  templuAi  Dd^stis,  et  S[iirttus. 
sanctQS  habiuit  in  vobis  \f  Ciff.  tit).  i 

c  In  qiioritifi  manibus  inlqoitates  simt;  i  Quia  onM 
nia  iUorum  opera  injn&ta  et  ihiqua  soht/  <  Dcxtera 
earum  repletaest  munerifoas,  i  quibus  decipiant 
innocentes.  c  Ego  autem  in  innocentia  meaiugressos 
snm,  I  quia  innoconter  viiam  egi.  <  Redime  roe,  i 
ab  omtiil^us  inimicis ,  c  et  miserere  mei.  P^s  meu« 
fftetit  in  direclo,  i  quia  a  recto  tramite  non  daudi-^ 
cavi.  %\  quandin  ero,  <  in  ecclesiis  V  et  sanctis  COQ^ 
gregationibns  c  benedicaan  te,  Domine.  i 
EXPOSITIO  PS.^LIH  XXVL 

%  Dominus  iiiunHnatio  mea.  i  Vox  Eeclestaa.  h% 


quam;  tnquit,  me prob^verls^  si  qaam  io  me  viiiAr     ten^ris  quondam  eram,  in  esecitate }afcebam  ^  sed' 


ram  macolam  inreneris»  bane  exore,  lianc  sancti 
Spiritosigne  destrae;  sin  vero  iiibit  r^reris,  ad 
majorein  me  diiecitonem  accendA. 

<  Qitoniam  miserlcOrdia  tua  antt  oettios  meoa 
est*  I  Quia  oeqae  ego  roisericordlae ,  oeqae  misari-- 
conlia  mei  obltviscitur.  <  Et »  qooiiiain  <  compliH 
cni  » tibi  <  in  Tcritateloa.  »  Quod  enio>  vernni  dico^ 
tuom  est;  qiiod  autem  meoltor  ^  meum  esi^  tua  est 
igtturTeriias,  meiim  aoiem  mendaciom*  Taa  ea 
ergo  "veritas ,  in  qua  tibi  complacoi.  £l  qaoniaa 
i  nonsedtcnm  condlio  vanliatia,!  id  esCcoorooti* 
siliantlbua  vanitatem,;  et  quoniam  t  ann  iniqi» 
gcrentibos  non  introibb.  i  Qufd  est  noo  InirOibo^T 
id  esi«  eamdem  IniquitiBlem  Iseere  non  aggrediar. 


v^nienie  Cbrisio,  <.  popuins  qiii  sedcbat  in  tenebris,> 
vidil  lucem  magnam  (/«r.  ii).  »  Venrt  iui  vera ,' 
quae  ilturoinat  omnem  homitiem  veiiienleni  in  iHinc 
mundum  {^oan.  i).  <  Et  si^Ius  mea ,  »  ipsc  me  illu- 
oiinavit  ^  ipse  me  salvavit :  <  quein  i  igiior  <.  tir 
Qiebo  ?  Domhius  protector  Vli;e  meee.  i^  B^edemlt 
inquit ,  Dominus  animara  ineam  ,  iUominaTit»  sat^ 
vabii  ^t  proteget  eam ,  ne  ainittat»  <  A  qoo  (ergo)^ 
trepidabot  »  ¥ideo  bostes ,  video  malignos  spiri^i: 
tuA,  video  inoorrentes  tyraniios,  sed  neninem  ti«' 
Dleo,  4)omioica  adm^nltos  consolatioQe;  oit  enimc 
t  NoUteUmere  eoft  q«i  occidunt  eorput  animam^ 
autem  ooo  possoiiioceldere  {Uaiih.  x)>  » 
f  Dom  appropiaot  Sttper  me  nQcenies.»  AppropiiH» 


Sive  fliortem  et  pcenam  non  tmroibo ,  ^oam  iliipro*  ^  qosinC  nocentest  invadotil  me  hostes,  obsideot  m# 


eol  dobia  iogressi  soiit.  Et  qiioniam  <  odivi  eccle- 
aiam  flnalrgnantiom,  >  idest,  congregationem  malo^ 
mm.  f-Et  cum  impiis  non  sedebo, » id  est,  adeornai 
ftimilitudinem,  in  impietate  hon  persevmbo.  Vel' 
etiam ,  in  tormenys  ciim  iliis  non  ero ;  qoooiam  lioc 
feci  Tel  illod,  Ideoiodlciom  non  timeo^qoioeonfideBter 
dicam  :  i^odica  me,  Domine.  >  Et  qooniom  <  lavabo 
inter  innocentesmanosmeas.  >  Gum  innocentibos, 
fnqiitt  i  habito ,  qoia  malignantiom  odivi  ecdesiamt 
Inter  quoa  positos,  a  cunctis  vittorum  sordibus 
opera  mealavabo;  manus  enim  opera  slgnificant« 
Et  qooniam  <  drcumdabo  aitare  luum^  Domine,  » 
Altare  Bei  Ecelesia  est ,  sive  Novtim  et  Veuis  Tesla^ 
mentum  ^  quia  in  his  fit  conimenioratio  naiivitatis  * 


inimici.  Adquidl  <  Vtedant  camesmeas» »,  otmelae»< 
rentetoccidant»  utcamalesetknperfectos  dectptaotif 
etnefariocorporl  soocon]ungant;aniinieenimetossl^* 
bos  nifail  officere  possont.  Vei  etiam,  qoia  approptn^ 
quant ,  inde  fit  ot  cariiem  edaot,  earnisiiiie  coneo^ 
piscentlassecom  auferanit  anlmam  aotem  puram 
etprobatam  aslbl  l^eltnquaot.  <  Qni  tribulant  mcr 
inimici  mel,  ipsl  htfinmiti  iunt  ct  cedderont.  »^ 
Subjongitcaosam  cor  ei  Uiiiendum  non  sil :  Inllrmotl 
sont  inifflici  perse.cutores ,  vel  maligni  spif Itus  de« 
Ticli  sont,  mortuo  Christo.  Et  cecidenmt  ab  imperi<» 
et  potCHtia  ,  quia  CbrisUis  resorreiit.  Ideoqoe  i  st 
eonslstsnt  adversiim  me  casira ,  non  timebil  cor 
meom.  i  Si ,  inqoit,  impiorom  eieroitus,  si^  vitio^ 


pasaionis ,   fesprrecJloois ,    rorporis  et  sangninis  0  rum  impeliis ,  Si  ddemoniorum  ccetns  ir.ihi-adversen-» 


fiomini.  Iloc  aotem  aUara  circttindanc  sancii;  sed 
wx  drcomdant?  «t  laudlsDei  vocen  aodiant,  hoe 
eat  qood  seqoltor.  <  Vt  oudiam  vocem  laodis  lo«,i 
Quieunqoe  laodes  Dei  audire  desiderant,  ad  hoe 
oltare eoncorraot, iiftc  duo Testameotadrcorodenti 
liic  enim  aposlolos  ^  patriareba»  el  proplietas  Deooi 
Iftiidanies  inveiiient.  <  iJt  enarrem  oniversa  inirabi* 
lia  loa;*»  HiciUmiim  soi  pecunlam  abscondere  iion 
vnlt;  isle  peram  non  portat  obitbesaurum  reconda4« 
aed  qme  graiis  aceepit ,  gratis  eonctis  knpertire 
ikMiderat.  (^oniam,'  lttqolt,et  hase  et  illa  ^iam, 
ideo  tn  Domino  sperana  non  liiftmnbor. 

«  Domlne',  dHexi  decerem  domos  10«  ^  1  id  esl 
anlniam  virtotibus  ornatam ,  roentis  et  corporis   ea- 


tur»  nihii  lamen  liiuebo;  Dominos  enim  mecom  est 
tanqoam  beUator  fortis.  <  Si  eisurgat  adversom  me 
INraeliom  »  a  pnedictls  inimicjs  meis,  c  in  boc  1 
adjutere  <  ego  sperabo^  % 

<  Unam  petti  a  Doinino.  1  Unain,  inqult,  peli* 
ilunem  feci ,  inuiui  reni  a  Doinioo  petivi»  <  bami 
reqnirain ,  >  huic  petitioni  insislam.  Sed  qu»  esl 
ista  petitio?  <  Ut  iiihabilem  in  domo  Domioi  omnibQf 
diebusvilae  meaet  ildest»  iit,  corpore  inortiCcatOf 
10  c<]elesti  Jerusalem  perpetoo  reqoiescani.  Uiide 
Aposiolus  ait :  <.Scimas  eiiini  quoniaro,.si  terrejUiia 
domus  nostra  hnjiis  habitationis  dis&olTator^  habe* 
biiniis:domomnon  mano/actam  «Hemam  in  ceBfis 
(//C^r^v).  !•-**<  Utvideain  voiuputem  Doinini. »  d^ 


im  ODbONIS  ASTENSIS  HOHACIIf 

iuquil,  in  domo  Domiiil  iiabitare  toIo,  ut  eio8A^(®n>  cognoscam 
ifolitpla«*m  perfeete  videam  el  cognoscam.  TiUeo. 
enim  nunc  c  per  speculum  et  in  aenigmate»  tuncautem 
facie  adTaciem;  nune  ex  parte  cognoseo,  tone  an- 
ieni,  sictU  et  eognitussnm  (J  Cor,  xiii).  >— c  Et  vi« 
aitem  templum  eju8,  >  iUud  8cilicet  inenarrabile , 
inud  clarissimum  Divinitatis  |secreturo,  qiiod  ab 
humano  ingenio,  quale  sit ,  perscrutari  non 
potest. 

.  c  Quoniam  al)8Condit  roe  in  (alDernacttlo  suo.  > 
Ordoest:  c  Gircuibo  et  immolabo  in  laberQnciilo 
ejns.  I  Quid  circuibo?  roe  ipsum  el  anlmain  meam^ 
lllorum  simililudlnem  sequKor ,  qui  castra  vel  ci- 
vitaie8cuslodienies»  die  noctoqiie  circumeunt,  ne 
aliqua  ex  parte  inlmici  furtim  subintreni.  Similiter 


01  in  loa  praeaentia  consisiam. 


t  Ne  averus  faciem  mam  a  me » ne  declines  tii  ira 
a  lervo  tuo.  »  Quia  eg o ,  Inqoit»  servos  toua  facim 
ioam  requifo ,  aoli  eam  mihi  ab^eoiidere,  noH  quasi 
iratus  a  me  separari » sed  fiic  qood  seqoUiir :  c  Ad-^ 
iutor  meuaesto,  ne  derelinquas  me,  »  ne<|iie  bie 
nequein  futuro»  <  neque  despicias  roe»  Deus, » 
quia ,  quamvis  homo  oi  cornipiibilis  sim » .codestii^ 
timen  ei  divina  qiMMro. 

c  Quoniam  pater  meus  ei  maler  mea  derdiqoe^ 
mnt  me.i  Prins,,inquit,  qiiam  camem  assnmeres» 
diabolus  mibl  pater  erai,  mater  vero  geniilitas, 
Babylon  et  eonfusio.  Hi  atitem,  posiqnam  eredidi 
eieofum  acius  derdiqui,  de  roea  aaiute  dolentes» 
dereitqueruni  ne.  c  Deus  anlem,  »  qui  vems  eai 


«t  iste  :  Circuibo ,  inquit,  domum  mibi  cororoissani,  B  pater »  c  assumpsil  me.  >  *  <  Legem  panemUii  in 


ejus  portis  custodes  ponam ,  qui  avariiiam  .  luxu 
xiam,  snperbiam  c9eleros/]ue  inimicos  ab  ea  longe 
rcpellant.  Et  imroolabo  in  tabernaculo  ejus  :  taber- 
fiaculuro  Dei  unusquisque  fidelis  est.  Sed  quid  iin- 
Aiolabo  ?  c  bosliaro  vociferationis.  >  Quia ,  inquit , 
Dei  sum  tabernaculum ,  in  me  ipso  sibi  bostiam 
immolabo,  non  hircoruro,  iion  vitulorum,  imo 
laudis  el  jubilaiionis ,  bostiam  vivam  et  imroacula- 
tam.  c  Gantabo,  psalmuro  dicaro  Domino.  >  Ganubo 
biquit ,  pnedicabo ,  laudes  iUius  annontiai>o«  Ei 
psalroum  dicam,  quia  factis  verba  complebo.  Et  hoo 
merito,  c  quoniam  abscondit  me  in  iaberaacolo 
«u6.  >  Tabernaeulum  quidem  non  abscondit ,  sed 
iiie  in  labernaculo  occuluit,  quia  exleriorero  horoi* 


via  iua.  >  Quia,  inquii,  assumpsisti  rae,  da  roibi 
legem  vivendi ,  ut  in  via  iua  firmiter  persistens,  ne- 
que  ad  dextram  neque  ad  sinislram  deelinem.  c  Ei 
dirige  me  in  semilam  rectam ,  >  ne  a  iudseis  ei  has- 
reiicis  decipiar.  >  —  c  Propter  inimico&  meos,  »  qui 
me  decipere  conantur,  c  ne  iradideris  nie  in  animas 
inbiilaniium  me,  >  ulex  loto  animuro  et  desideriom 
suum  faciani,  quia,  quaroviscorpus,  animam  u- 
men  non  superabuni.  c  Quooiaro  insurrexerani  ia 
me  tesies  iniqoi.  >  Mullotiea  enim  faisl  tesies  Judaeo- 
rum  conlra  aposiolos  insurgehaut,  etpraevaricato- 
res  legis  eoe  vocabani. 

c  £i  mentiU  est  inlqoius  aibi.  >  Sibi  qnidem  ini-i 
quiias  meuliia  esi,  quia  in  verticem  ipsoram  ini- 


iiem  cunctis  visibilem  praebuil,  et  a  cunais  affligi  ^  quius  eoram  descendit.  Hoc  ellam  de  Cbrisio  io^ 


permisit.  Vidit  eniro  Decius  Laureniium ,  vidit  Doi 
iaberiiacnliim,  templum  Dei  violavit,  domitm  eiiis 
combussil.  Sed»  sieui  aii  Apostolus,  c  si  quis  teihplum 
Dei  violaverit,  disperdei  illuin  Deus  (i  Cor.  iii).  > 
Interiorem  iaroen  bominero  non  vidit ,  queni  Deus. 
in  lali  laberaaculo  absconderat.  In  Ulibus  Uberna-i 
eulis  absconditi  sancti ,  a  viliis  vel  malignis  spiriti^ 
bus  inveniri  non  possunt.  c  In  die  malorain  proiexii 
me ,  in  abscondilo  tabernaculi  sni.  >  Dies  roaloram 
vocantiir  ilU  in  qnibus  mati  nequiiiam  suam  exer- 
cent.  Unde  Aposioius  :  c  Quoniam  dies  roali  soni 
{Ephe$,  v).  >  In  his  aulem  diebus,  elsi  taberaacuhim 
caperent,  corpus  affligerent «  me  tamen,  id  est  anlt 
maro  meam,,  invenire  non  polerant. 

Et  qiionlam  c  in  pctra  exaltavit  me,  >  id  esl,  in 
Chrisio  et  por  Gbrisiom  a  terrenia  cupidiiaiibus  me 
iiubliinavit.  c  Et  nunc  exaltavii  capui  meum  super 
Inimicos  meos.  >  Tunc  caput  nosinim  stiper  inimi- 
eos  noslros  exaltatur,  quando  meus,  6uam  coitsi- 
derans  dignitatem,  nuUis  adversiutibns  succumbil. 
€  Exandi,  Domine,  vocem  meam  quaclamavi. » 
Exaudi,  inquit,  roeam  oralionem,  redde  praedictam 
peiiiionem  qua  dixi:  cUnam  pelH  a  DQroino.  >  Confir- 
matio.  c  Miserere  mei,  et  exaudi  me.  Tibi  dixit  cor 
menm.  >  Ac  si  dicat :  Oratio  ilia  qua  ino  clamasse, 
non  In  labiis  sed  in  corde  fuit.  c  Exqnisivit  te  fa- 
cies  mea.'>  Exposilio  petiiionis.  Nihil,  inquii,  aliud 
peU),  nisi  ui  faciem  luam  Tideam.utque  tuam  votnp- 


telligi  potest,  in  quenci  iniqui  tesles  i^uFgenie& 
dicebant :  c  Hie  «lixii :  Fossiun  desiruere  iemplum 
Dei;  et  in  iriduo  reaedificare  {Malth^  xxvi).  %  — c  Creile 
videre  bona  Domini  in  terra  vivcntium.  »  Uodc  scio 
qnia  non  irades  me  in  animas  iribolaniiom  roe: 
jam  Mediator  ascendii;  jam  mihi  loeum  prsparai 
Salvaior,  quia,  eiiam  in  sanciis  ScripUiriSy  quoiidie 
me  adroonet,  dicens  :  cExspecla  Doniinum ,  >  qui  e^ 
laboris  roenu  retribuet,  el  de  inimicis  le  vindica- 
luU  cYlrililer  agc,»  conrorUro  et  eslo  robusliiSt  boc 
esi  quod  dicit.  c  Confortelur  cor  tuom ,  >  in  operi-! 
bus  bonls.  c  Et  sustine  Dominum,»  id  OBi,  cxspec^ 
donec  veniai.  '       *^  .  :• 

^  EXPOSmO  PSALMI XXVII. 

f  Ad  te,  Domine,  clamabo,  Deusmens.  »  Yot 
Cbrislf ,  vol  Eecleslac.  Clamavit  Cliristus  in  cruce . 
quando  dixit :  c  Eloi,Eloi  {MaiU^.  xxvii).  >  Clamal  ei 
Ecclesia,  quia  non  cessai  quoiidie  laudare  nomen 
Domini.  c  Ne  sileas  a  me ,  >  id  esi  non  taeebis  a 
mp,  quia  semper  bttdabo  te.  Vel,  ne  aileasa  nie, 
id  est  I  responde  mihi ,  ei  exaudi  oraiionem  meaoi. 
c  Ne  quando  Uceas  a  me,  >  confirraatio  est.  <  Ei 
assimilabor  descendentibusin  iacuro.  >  Si,  ini|«i(EC'* 
clesia ,  non  iaudavero  te,  similis  .  ero  impiis  ei 
^eccaioribus ,  qui  in  lacam  ei  ijft  iiiforaum  descen 
dent.  Christus  auiem  :  Si  me ,  inqnit',  non  exaudie^ 
ris,  inter  iropios  ei  morti  dedilos  compuuhor.  Qnoit 
ne  fiat,  c  Exaudi  vocem  deprecationis  mexi  dCiin 


\m  EXMSITIO IN  PSALMOS.  f S04 

oro  ad  te»   i  pro  onhremtt  totius  mvadi  sahite.  A  exhorUfitis  gentes  ad  laijdeio  Dei.  Jam,  inqoit,  fllii 

Dei  esiia,  et  in  adopcionem  Yocati.  Er^  t  aflene 


B 


«  Dum  eitollo  manus  meas  ad  templum  ganclum 
tuum,  t  id  est,  manos  in  cruceeialio,  ut  toum 
aancHim  tcniplum,  qood  esi  Ecchsia,  aedificem. 
Ecctesla  autem  Dominus;  exorans  manns  suas  ad 
lemplum  Dei  elevat ,  quia  bona  opera  sua  ad  Domi- 
nnm  miitit,  vel .  qula  seipsain  gradibus  Tipiuium 
iisque  ad  templum  Dei  eialtai ;  vet,  quia  efevaiis 
manibus  Doroinum  deprecatiir. 

t  Ne simultradas me  cumpeccaioribus.  i  Ne me, 
Inqoit  Ecclesia ,  sfmof  cum  peccaloribus,  torioribtis 
tradas,  quia  omnia  qoae  debui  solvi»  neque  coii- 
servum  pfo  dooarifs  afllixi.  c  Ei  cum  operantibus 
liiiquiiaiem  neperdasme,  >  quia  iniquilatem  ego 
opiTatus  non  sum.  c  Qul  loquuntnr  pacemcum  pro- 
ximosuo,  I  quia  verbis  amicliiam  eVpacem  simu 
lant,  c  maia  autem  in  cordibus  eoniin.»  hi  cordibus 
Inqnit,  latcni  mala ,  iosidiee ,.  doll  et  proditiones.. 
•  Da  ilKs  secundum-  opera  eorom».  et-  secundum 
neqnkiam  adinveniionum  ipsorum ;  sccundum  opera 
manoum  eorum  triboe  ilHs  :  redde  reiributroneni 
eerumlpsis,  •  idest,.  proutmerili  sunt  recipianh 
c  Qooniam  non  iniellexeront  opera  Domhii,t  ut  fa* 
cerentea»  c  et  in  opera  manoom  eorom  destroe 
IUos ,  >  Id  est  secundtim  opera  quae  operatl  sunt  ^ 
pereani,  c  etnon  aedrficabis  eos.  >  Cum,  inquit» 
iopernam  dvitatem  Jierusalem  ex  ▼Ivis^pidibus 
consirues;  noli  eos  in  elus  muris  aediflcare» 

I  Benedlctus  Dominus,  qooniam  exaudivit  vocem 
deprecationls  meae.  >  Sciens  ea  evenire  quae  postu-  ^  cubiculum  ^  et 
laTli,  quasl  |am  exaudiius  benedictt,  et  graiias  {Maiih.  \i).  a. 
Tomino  retert,  qula  Ddminus  est  c  adjuior  meus 
et  proiector  meus,  >  adjuior,  ut  vlncamuSit  prote- 
ctor,  ne  vuhierati  deflciamus.  c  Et in  tpsosperavit 
cor  meom  et  adjutus  sum.  Ei  reflorult  caro  mea.  >• 
Rtflonii'  quidem,  quia  In  bapttsmo aihisss  Yeiostate 
nota  et  juvenfs  facta  est.  Yel  reflorebit  In  die  Ju- 
dicii,  qnando  c  comiptibrle  boc  induerit  Inoorro- 
ptionem  (/  CDr..3Lv).  >  —  c  Ei  ex  voltmtate  mea  con-^ 
fltebor  illi.  >  Coufliebor,  iuquit,  et  ex  voloniate 
conUiebor»  quia  nulla  serviiia  diligit  Deus,  nisi 
qiiae  voluniarie  Hunt  c  Quia  bominus  est  foriitodo 
plebis  soae »  >  quia.  pec  eom  foriis.  est»  c  et  prote- 
ctor  salvaiionom  cbrisii  sui  esi.  >  Saluiare  didiur 


Doniino.  >  Sed  qoid  afibrre  debetis?  Seqoiiur :  c  Af- 
ferie  Domino  fiiios  arieluin.  >  Arieies  apoBtoH  di- 
contur,  qoia  totius  Ecclesiae  sont  doctorcs.  Vet. 
qiiia  Nbvo  et  Veteri  Testamento  quasi  duobus  cor- 
nilms  suni  muniti.  Filii  autem  arielum ,  animae 
lldeUuro  suni,  quos  aposioll  in  baptismo  Domino 
genueruni.  Unde  Aposiolos  ail :  c  Nam.ln  Christo 
Jesii  ego  voft  geftui  (I  Gov»  iv).  >  Itemque  : «  Filioli 
mei»  qoo&ileniffl  partorio  (Go/al.iv).  >  ilos  igiioc 
lilios  arieHim,  id  est  aninvis  nosiras»  Domiuo  aflb- 
Kiinus,  quia  nihil  ma|os  Deo  afferre  possomoi'^ 
ofiierimos  aotem.y  qoanda  ea»  vlrtoiibos  e»al- 
lamus» 

i  Aflerte  Domhio  gioriam  ct'ltonorem»>  id^est; 
tales  vos  exhibete,  in  qoibus  Deos  honoreiur  ei 
giorificetur.  Uiide  dioium  esi:  i  Loceai  lux  vesua 
eoram  hominitms,  ot  videant  opera  vestra  bona,  el 
ghiriflcent  Patrem  vesirom,  qui  in  coelis  esl  {MaUh% 
v).  >— c  Aflierie  Domino  gloriam  nomkii  ejos»  >  id  esl 
gioritflcaie  benmi  quia-Ghristiaiii  vocamini,  el  no- 
meii  eJHS  recepisiis.  Uiide  in  Canticis  cantlconim 
diciiur  :  c  Oleom  eflhson^  nomen  loom,  ide^ado- 
lescentolae  dilexeronl  ie  nimis  (Cant,  i)'.  >  Yel»  glo» 
viam  nominl  cjoSp.id.est  ad  honOEem  nominis  ejos*. 
c  Atdorate  Dominmn  in  alrio*saacto  ejus»  >  boc  esl 
in  Ecclesia  noviter.'  aedificata.  Vel,  in  cordibos  el 
Gonscieniiis  vestris»  sicut  scripiom  est  c  |nira  io 
claoso   ostio»  ora  Pairem.  tuooi 


c  Vox  Domini  sopor  aqoas.  >  Dixit  sopertus .: 
c^flierie  Domioo  filiOsarieium ;  >  el:  c  Aflerle  Domino 
glorlam  el  honorem.  >  Haec  aotem  vox .  Domini  ea 
aoper  aqoas  intouantis.  Oold  per  aquas  nisl  popur 
losf  sicol  seriptunL  estci  c  Aqom  mult^  moIiipli<<' 
oatae  sunt.  >^  Intouahai  igitor  vox  Doaiini  .soper 
moUas.  aqoas,  qoando^  seqoemibos  torbis  Evange- 
Hom  Apostolus  annunllabaJl ;  vel  qiianda  apostoii 
per  omnes:  terras.  praedicabant^Jntonuie  etiam  vox 
Domini  soper.  aquas :  quia»  Ui  Jqrdane  super  Chrb 
sium  vox  Pairis  audita  esl :  c  Hic  est  Filius  meus 
{Ma$ih.  xvu).  >  latonal  ounc  quoque  soper  aq*sas 
baplismatia>  quia  in  nomine  Patris»  el  FHiit  etSpi- 


qui  dat  saiuiem  vel  cui  datur.  Esi  igitor  Deus  salva-  D  ritus-sancii  haptiaanl  saeerdoles.  c  Deus  maj^taiis 

inioituil.  rlUe,  inqoil,  per  se  ipsum  proedicavit^ 
qiii  Deos  majestalis»  potestatis^  et  eicelsai  viriuiis 
inionuit.  c  Dominus  soper  aqoas  raolias,  >  qnia 
ipse-ei  pep  se,  ct  per  dlscipolos,  um*verso  moml^ 
Evangeliom  ayinuniiavii.  c  Vox  Domioi  in  viriuioi 
Vox  Domiiii  ioinagnificenlia.>  Haec,  inquil,  vox 
Doniiui  esse  coniprobaiur  per  virtuiem  eLmaioifl* 
ceniiam.  Tanta  enim  hiijus  vocis  vhrios  erat^-quod 
ei  monuos  susciiabai»  caecos  muminabai,  leprosos 
muiidabai  (lf(f<//i.  ii),paraIyiicoscurabaL(A/<iiT.  ti^. 
Consiat  igiiur  quoniam  hujusinodi  vox  Domini  cs'* 
Scd  cujns  Domiiii?  Sequiiur  : 

t  Vox  Doiniiii  toiifriiigjcitlis  ccdros.  >  Per  cedn»s, 
siiperbos,  divites  et  poientes  intelligimus.  Ilos  ao- 


tlonum  christi  sui  proieaor»  quia  eos  protegit  quos 
Chrisius  salvavit. 

c  Salvum  fac  populum  tuum,  Domhie.  i  Quo- 
niam,  inquit,  Deus  proiegii,  tu,  Chrisic,^  salviim 
fac  pouiilum  tuum,  ui  ipse  proieclor,  tu  vero  Xesus 
et  Salvaior  voceris. 

c  Ei  bencdic  haerediiaii  tuae.  >  Haereditas  Dei  Eo- 
clesia  esi,  de  qua  diciiur:  c  Et  dabo  genies  baeredi- 
tatem  iuam.  >  —  i  Ei  rege  cos  in  virga  ferrea  {Pnal. 
ii).  >  ~7  f  Ei  exiolle  illos,  >  de  virtute  iii  virluiciu, 
«  usque  in  aetemum,  i  id  esi  donec  ad  aiterniiatem 
p.-^rvcniant. 

EXPOSITIO  PSALMF  XXMII. 

(  Aflcrle   Doniino,   filii  Dci.  i    Yox    Prophei» 


I1S7 


ODOOXtS  ASTENSIS  MONAfill 


iiss 


psakauih  dleani,  >quiain  tuonomine  boiia  agciii.  A  <  £i  occursua  f|ua  usque  aU  suninuiin  «iiis,   » 


Yox  Pairis. 

(  Vagnificans  salotem  regisejus.  i  Maguiflcans,  iii- 
qiiit,  magniflcabo  salutem  rcgts  ejus,  populi  supra- 
dicii»  ac  si  diceret :  Quoniam  populi  solo  auris  au- 
dilu  suo  regi  obedioiit,  et  regis  et  populi  saluiciii 
inagnificabo.  i  Et  faciens,  i  fnciam  <  misericordiam 
cbrisiosuoD.ivld,  iquia  die  leriia  euma  mortuisso- 
sciialio.  <  Et  semiui  ejus»  i  id  est  Ecclesia^»  mansu* 
m  i  usque  in  saeculum.  i 

EXrOSITIO  PS.\LMI  XVllh 

<  C^li  enarrant  gloriani  Dci,  i  id  esl,  aposioli  an- 


quta  iterum  reliquit  mundum  «  et  ivit  ad  Patrcin 
(ibid,),  A  summo  ad  summuni  est  occursus  ^os, 
quia  deitate  et  poleutia  aequalis  esl  Patri.  Unde  ^ 
alibi  dicitur :  «0  sapientia,  qu:c  ex  ore  Aliissiuii  pro- 
diisti,  attingens  a  fine  usque  ad  finem  (Sap.  viii).  i 
<  Nec  ^t  qui  se  abscondat  a  calore  ejus,  i  cum  alii 
ign^  spiritus,  alii  vero  igne  gebennae  comburantur. 
Vel|  ut  qoidam  voluut,  ab  aliqua  Spirilus  sancti 
gratia  ciini  oiunes  inielle<Auitt  babeant  et  raiioiiem. 
1.  Lex  Doiuinj  unmaculata.  >  Alia  praedicatio  apo- 
sloloram :  Legem  Doiuinicustodite»  quia  lex  Dci  }o- 


niiniiant  geniibiis  nalivitatein,  resurrectioiu!iu«  ei  .  stos^.sanctos  et  immaculaios  vos  reddat.  <  Conver- 
asceiisioiiem ,  in  quibus  Deus  glorificatur.  Conlir*  tens  aiiimas*  i  Unde  et  quo?  ab  iniquitate  ad  justi* 
in&tio.  ttain.  <  Tesrtimouium  pomiaifidele.iideoqueleM»- 

<£top6ramanu«meju6annuniiatArmamentum..i  B  duiu  est,  Fidele  quidem .  quia  non  mentitur.  Snnt 
Idem  eniui  esi  finuamcntum,  quod  et  coekim*  .  autem  testimonia  Domiui  :<  Date  ei  ilabitiir  Tobis* 

<  Dies  diei  eructai  verbum»  i  id  est,  Deus  Paler  .   dtnuitite  ei  dlotiuemr  vo(ns  (£uc.  vj)»  >  ei  simitto. 


misiiFiliMm  suum.  ap<^lolis.  <  Et  nos  noctiiudical  ; 
scicutiain,  i  id  est»  Judas  Cbristum^  iud^is  tradidtt.  _ 
liidicavit  autcm»  cum  dixit:  c  Qiiemcunque  oscula*. 
ius  fuero,  ips^  est,  tencte  eum  (ifauA.  sxyi).i  Ali- 
ler  :  <  Diesdiei  eruciat  yerbum,  i  idest  doctorcs  an- 
nuiitiauiEvaugcUuiu  Ecdesiap.  <  £t  nox  nucli  iiidicat 
scietitiam,  i  qu3|ndo  bxreMcu^  errorcm  lixrcticis 
iiisiiuuiat.  Vel  ctiam,  <  dies  diei  cructai  vcrbumt  i. 
quaiido  Verbi  iiicaruatioiiein,  el  allaai  Scripiuraruni 
luielligentiam*  sapicnubus.et  pcrreclis  upostoli  ma- 
nifcstani.  Uiide  Aposiolus  ait: « Sapieiiliaiu  loquiinur 
inter  peiieclos  (i  Cor.  i),  i  —  <  fc;t|iox  iiocii  indicat 
scieiiliain,  i  quando  idem  apostoli,  qiu  abyssus  eranl,  ^ 
et  alta  profundUas,  qualciucunque  ineiiiocrem  scicn- 
liaiu  iiiipcrfcclis  annuiitiabantt  Sicui  scripiutn  csi  : 
<  Lac  poiuui  deili  vobis,  nou  escam   (I  Cor,  iii).  i 
^on  suiiV  loquehe  nequc  scrmoncs  qiioruiii  uou 
audiatilur  voccs  eoniin.  i  Qiiia  el  oiiinibus  liiigiiis 
loqncbantur.cl  omncm  sciciitiain  prxilicabnni,  debi-  ^ 
les  parvo  lacie  cibanies,  validos  paue.  <  In  onincn 
lcrram  exivit  sonus  eoruin.  i  Dixil  supei  ius  qdi  pro;- 
dicarent,  et  quid  et  quoinodo,  nunc  auieni  dicil  ubi : 
Quia  in  omncm  terram  exivil  illorum  praedicaiio. 
Hepeiitio.  <  Et  in  Unes  orbis  terraQ  vcrba  eoruiu,  i 
dicentium  : 
<  In  sole  posnit  tabernacolum.  i  Quia  carnem, 


<  Sapienilam  prsts^s  parvulia*  i  id  esi  ImiiiiliiMis, 
umlo  serlptumest :  <  $iniie  parvti(oo  ^eiwr^adnie, 
iaKum  eai  en*m  vogMim  coftkMrMi  {Mmrc^  a).  » £t 
alibi. :  <  Quia  abseeodiaii  base  a  sapieiiiibua  ei  prwien- 
tibos»  ei  revobsii  eaparvulis<L«c.  x).  i  —  <  Jusliiiae 
Domini  re^l^e»  p  quia.<  reddei  uulcuique  juxia  opera 
sua  {Rom*  m).  i  ^  <  LaeiifieaiUcs  corda, »  boQoram. 

<  Pneccpium  Domini«  >  idesi  Nofum  Tesiamefitum 
lucifium;  quod  nullo  velamine  tegitur.  <  llluminas 
oculoSj  I  cordisvidelicet.  <  Timor  Domiiii  sancius,  i . 
quia  sancios  Tacit,  ideoque  timendus  esi.  <  liiitium , 
sapientiae  timor  Doinini  (Pm(«  cx).  i — <  Permaiiens  in 
sacculuin  saecuii,  i  quia  cum  dilectione  fii»  qoae  sem- 
p*!r  cril. 

<  iudicia  Domiui,  vcra,  justificata  in  semeUpsa,» 
Nou  ab  alio.  Nam  quia  naiuraliter  justus  est  Deus 
naturaliier  jusia  suni  judicia  cjus.  <  Desiderabilia  so- 
per.  auruni,  cl  lapidem  prctiosum  muituro^  »  id  esi» 
in  onuiibussxcularibusdiviiiis*  pracferenda  6Hiitju' 
dieia  Dei.  <  Et  dulciora  super  mel  el  favuiu,  i  quia 
ad  ineffabileni  delcclatioiiem  atque  dulceiiincm  saih- 
ctos  perducunl.  Sed  quibus  sunt  dulcia?  sancli^ 
quidem.Uude  Itoc?  <  Elciiim  servus  luuscnstooiiea,» 
ac  si  dicat :  Nisi  dulcia  quidcm  esseul,  sancii  tui  ea 
non  custodircut.  <  In  custodicndis  illis  reiributio 
mulla.  ir-<  Si  cuslodieritis ,  inquit  Dominus»  prs- 


qua  Dco  Pairi  militavit,  oinnibus  visibilcni  prxbuit.  |^  cepta  mea,  manebitis  in  mea  dilectione  (ioaii.  xv), » 


Vel  ial)crnaculuin  suum,  id  esi  utcrum  Virginis; 
Blaria  namque  Hella  mari$  Interprclatiir.  Posuit 
igiuir  laliernacttlum  suum  in  soleni,  quia  de  bac 
siella  fcclt  solem.Omnibus  enim  baec  margarit;i  pre» 
clarior  esi.  <  Ei  Ipse  lanquam  sponsns  procedens  de 
ibalanio  suo,  i  qnia  divinitate  cariii  conjuncla,  de 
virglnali  utero  Cbristns  processit.  <  Exsultavit  ut 
gigas  ad  currendam  viam.  i  De  uiero,  inquit,  proce- 
deiis  ex&ultafit,  factus  ut  gigas,  foriis  eiinsopera- 
bilis.  Sed  ad  qWld  exsuitavit?  <  ad  currendam  viam^  i 
id  est  ad  omnes  niundaiias  adversilates  tolerandas. 
Unde  ipse  aii :  <  Desideriodeaideravi  hoc  Pasclia 
(Liic  xxu).  «-^  Asummocoelof^ressio  <jus»  i  qula 
a  Paire  exivit,  ci  venit   in  mundum  {Joan,  xvi). 


qiia  inajor  relribuiio  esse  non  poiesf. 

<  Delicu  quis  inicliigit  ?  i  Quis  se,  inquit,  pcccn- 
torcin  esse  cogiioscit?  quis  sua  peccaia  Doiiiiiio  coa- 
ritciiir,  nisi  illc  qui  dicit :  <  Ab  occultis  meis  munda 
roe,  Doininey  i  jd  est  ab  bis  quse  in  secreto  cordis, 
vel  alio  nescienie,  peregi  ?  Et  ab  alicnis  parce  servo 
tuo,  id  est  ab  bis  qu»  publice  fiunl»  vel  quae  bob- 
dum  feci. 

<  Si  mei  non  fuerini  dominatl  tunc  immaeulatus 
ero.  »  Si,  iiiquit,  ista  peccata  non  fuerini  mei  donii* 
nati.  Toncenim  iiostra  sunt  peccata,  quando  abeis 
doniiuati  et  devicti  fuerimus»  altter  essent  alicaa. 
Tunc  immaeuiaiiis  cro,  i  et  emundabor  a  dciicio 
maximOy  i  quod  csisuperbia^qux  etiam  in  Lene,aciii, 


jlj^  filPOSlTlO  l?l  FSAjmOS.    ^  ^  *»»f 

cftvendaesL  ;  Eierur.l  ut  complaceani  eloqu»  or«  ^  ilomiiKilMiur  (ftoin,  vi).  i  Velquoniamquos  ipsewl- 
ineK  f  Si,  fnquil,  peccalismundatui^fuero,  iniicmea     vabiupoieuleseruiil 


eloquia  taliaerunlquaeiibtplacerepos8int,quia  c  non 
cst  speciosa  laus  inorepeccaioris(£cc/u  xt),i— «  Et 
mediialio  cordis  niei,  *  posiea  semper  crit  in  con- 
Fpecitt  l«o,  Domiue,  aiQutor  meus  et  redempto> 
liiens* 

EXfrOSlTIO  PSAlMI  XIX. 

c  Exaudial  te  Oommus  in  die  tribulaiionis,  >  Yox 
Propbcta  :  Vcni»  Christe,  yenisli  Saivator  ,  vadi» 
pro  nobis  ad  tmmolaBdum,  bomo  es,  auxilio  iudiges» 
dcprecare  Pairem»  oi  Domimis  exau<liet  te  iu  die  iri- 
bulationn,  id  est  in  tempore  passionis.  t  Protegat  le 
nottien  O^i  hcoih  >Quia  tu  in  noiuinc  Domiiii  ve* 
uisii.  Unde  ipse  ait :  c  Ego  a  roeipso  non  loquor  ^ 
{Jojn.  xiv).» 

c  Miital  tibi  auxilium  de  saiicio,  >  id  est  de  seipso. 
c  Ei  de  Smn  lueatur  le*  i  Sion,  $pecHla  inicrprota- 
tur.  SigiiiOcai  autem,  ci  Ecciesjam,  et  coBiefctem  Jc- 
rusaiem.  Et  de  Sioii  tueaMir  te,  id  esi  de  exceisa  cce- 
Jorum  specula»  iii  qita  reaiilet  te  derendau 

c  Memor  aii  mm  ^  eiiiniversalis  c  Ea^prjficit 
tai«  f  quia  pro  omnium  saluie  oblatus  est.  , 

4  Ei  hoIocauslMin  iuum  pingue  fiat,  i  id  esi  la- 
tum  et  a£ceplabi]e.  Yel  pingue  iiat,  boccsiomnes  In. 
te  credeiues  redimat  et  salyet,  sive  Judxi  fuerint»^ 
sive  gentiies« 

c  Trlbuai  iibi  secunduro  eor  tuuro^  i  jd  esideside- 
rium  tuuii),  ei  voluntatem  iuam.  <  Etorone  cousi 


c  Di  in  curribus,  et  hi  in  cquis.  i  Pcccalores,  in- 
qnil,  in  diviiiis  saeculique  bohoribus  laelanlur,  c:  in 
fortuna  qux  in  rolis  describilur.  Parieui  illam  quac 
dignior  est,  prx  cateris  posuit. 

c  Nosautem  in  nomiiie  Domini  Dei  nostri  invoca- 
bimus,  I  perDominumiJOStrum  Jesum  Cbristum; 
semper  dicentes. 

c  Ipsi  obligali  sunl,  el  ccgdcrunt,  i  Obligali  viliis 
etdiviliis,  sacculiqiie  bonoribus  ct  compeiie  inortis. 
Et  ideo  in  pienam  et  in  moricni  caduni.  c  Nos  auiem 
suri'c;Limus,  i  ab  infldeliiaie,  de  iimo  profuudi.  c  Ei ' 
erecti  sumus,  >  ad  coelcsiia  cl  divina  coiilcmplanduri^, 
ea  quae  sursum  sunt,  aspicienles. 

c  Domioe,  salvum  fac  regcm  noslruro,  et  cxaudl 
nos  in  diequa  inyocavcriuuis le, » in  nomine ipsius, 
quia  Ipse  aii :  c  Quodcunqne  pciicritis  Pairem  iii  no- 
miiie  lieQ,  del  vobis  {Joan.  xv).  » 

KXPOSITiO  PSALMl  XX.    . 

.  .    VOXPBOraET^. 

4  Domine,  in  virtuie  Mia  laBlabiiur  rux,  i  14  esl, 
in  divina  viriuie  qua  diabolmli  superavii.  c  Eieup^r 
galtttari  loo  exsuliavit  veliemeiiler,  i  id  esi  de  salttie 
sibi  vel  sttis  per  sc  aitribuia.  c  Desiderium  corJis. 
e}us  iribuisii  el, » quia  ^sttper  vellc  sttum  resMrrexiU 
i[»fermim  spoltavit,  ei  mundttm  reilemti.  c  Et  volun- 
tale  labiorum  ejus  umi  fraudasii  eiim,  *  labia  Dei; 


._ .  propbetaeei  aposioK  sttnl;  volcbaiiipropbeta,  «i. 

linm  tMum  confirmei.  >  Petai  aliquis  cousiJmm  a  ^  ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^g^^^,^^j^l,,(;^rp^eri^ 
ru^o.^  .  -  iy.«;«,ar   «i.i.l  f^rJp..il.i  vitam  aeleruam     ^^^^^^   ^^^^    rcsurreciioiiem    dcsiderabwt.  liwe , 

omiiia  facta  suni. 
c  QMoiiiam  praevenisti  eum  in  benedieiionilios  dul- 

cediiiis.  »  Aesi  dicai :  Omnea  eiiis  vobittUteseom- 

plevisii,  ifuia  muliuin  ei  ulira  onmes  dilttxi«;i;  di- 

lcxisii  qttidcm,  quia  in  bewedicliouJbus  iUufn.  prae- 

veiiisli.  Prittseiiim  quam  lioiiu)  fierei  ab.  omuibii|s 

pairlarcbis  et  propbelis  beiiediclus  esl.  cPoauUti  ia  , 

caplte  ejus  corouam  de  lapide  preiioso.  i  Diabolum 

quidem  vicii,  regunm   absiulit,  cmlos  coroiialus 

asceiidii.  Ecclesiam  autem  corooam  vocavit,  quia 

aposioli,  martyres,  confessores.  virgines  ei  episcopi 

iu  ea  fulgent  qtiasi  lapides  preliosi. 

t  Viiam  peiiit  a  te, » id  cst  resurrectionem.  c  Ei 
tnbuisti  ei  lungitudiucm  dienim  in  saH-ulum  saculi. » 
quiac  quod  inorluus  esl  peccalo  morluus  esi  semel; 
quod  autem  vivii,  vivii  Deo^fiom.  vi).  i— c  Magna  esi 
gloria  ejtts  in  saluUri  tuo.  •  Magna  est,  iuquii,  glo- 
ria  iu  le,  quia  resiirrexit,  coslos  asceiidit.  ei  a 
dcXirls  luis  sedei.  c  Gloujm  ei  magnum  Cecorem 
imposnisti  super  euro.  »  Gloriosos  et  decoros  super 
eum  qui  Ecclesiae  esi  fuitdameniuro  aedificasli;  fun- 
dameuium  emm  aUud,  uiaii  Apostolus,  nettiopoiesi 
pomTC.  practer  Cbristum  (/  Cor.  iii).  Vel  gloriam, 
quia  rcsttrrexit.  Uooore  auiem,  ^ia  ab  omuijus 
boiioratur. 

<  Quoniam  dabis  euro  iu  beiiediciioaem  io  ssrcu- 
lum  muli.  »  El  boc.  iiiqttlt,  scio  quia  ab  omftbuf 


Clirisio;  c  Magister,  quid  Cacieudo  vitam  xteruam 
possidebo?  Dili^es,  iuquii,  Dominum  Dcum  toum  ex 
toto  cprde  Itto,  et  proxiiuum  tuum,  slcul  teipsum 
(Lnc.  x).  »  Uoc  esi  consiliumCbristi,.quod  iupluri- 
bit$  quidem  adeo  coniirmalura  esi  ut  pro  Dci  dile- 
cliouc  morercnlur.  .  . 

c  Laeubiuiur  in  sabitariluo.  •  fdco,  inquit  Pro- 
phela,  liiii  saiulem  cleprecor,  quia  ei  cgo,  el  caeleri, 
qni  tuuni  adventum  exspectaiuus  de  iua  salute  lajta- 
hiuiur.  Ilanc  auiein  et  iransitive  et  intransitive  intcl- 
ligere  possiuuus.  t  £t  in  iioiuine  Doiiiiui  Dci  iiostri 
inagnificabimur,  >  quia  c  quicunque  iuvocaveiit  iio- 
roen  Domini,  salviis  eril  {AeL  ii),  >  vcl  per  nomcn 
Cbristi,  quia  Clirisliani  vocabimur. 

«  Impleai  te  Dominus  omiies  petitioiies  luas.  i  D 
Auili  pcliiiones  Filii :  c  Clarifica  me,  Paler,  apud  te- 
mclipsum.  >  Cui  Palcr ;  t  Ciarificavi,  inquit,  et  ilerum 
cljrificabo  (Joan.  xii).  •  Iteuique :  c  Pater,  serva 
cos  qiios  inibi  dedisli  (Joaii*  xvii).  >  ike  autcm 
pciiiioues  sunt  impleiae,  quia  et  ipse  est  clarinca- 
lus,  ei  ibti  couservati. 

c  Nunc  oognovl  quouiam  salvuro  ftcii  Dominus 
cbristum  suttin.  >  Providcns,  pcr  Spirilnm  sanclttm^ 
resurreciionein  ei  ascensionem.  £i  praeieriio  pro 
fuiuro  utiiiir.  c  Exaudiei  ilium  de  coolo  saucto  Stto,  > 
id  est  Diiitci  iili  auxilium  desancto. 

c  hi  poientatibus  salus  dextene  ejus.  >  Quia  et  per 
hanc  omocs  gentes  credeni,  c  el  mors  illi  ullra  non 


1191 


ODDOMS  ASTCNSIS  UONACUI 


lUi 


lionorabitur  el  fenerabilur»  qniu  in  «lernuni  onines  A  surge.  et  mane  tn  xquaKlate  Palris.  Vd  osicnde  po- 


cum  benedicenl.  Nulla  nanique  dies  est,  in  qua  in 
Rcclesi:i  Doininus  Deus  Israel,  et  benedictus  qui  ? e- 
nit  in  honiine  Domint  non  decantator.  Yel,  dabi^ 
eum  geniibus  in  benedicliooem,  quia  c  in  eo  benedi- 
centur  oinnesgeules  (Gai.  iii).  >  — c  LxtiAcabiseuni  in 
gaudio  cum  vultu  liio.  i  Laetabitur  Cbristus  in  dic  ju- 
dicii,  cum  vultus  et  gloria  Dei,  quam  in  se  creden- 
tibus  pramisit»  Ecclesiae  manirestabitur.  c  Quoniam 
rex  speravit  in  Domino.  »  Merilo»  inquil,  euni,  larti* 
Acabis,  quoniam  in  te  speravit,  secunduiu  buniani- 
tatem. 

c  £t  in  misericordia  Aiiissimi  non  comniovebitur.i 
quia  nunquam  sine  miscricordia  est»  vcl  erit* 

c  luveiiiatiir  iiianus  tua  omnibus  iuiniicis  luis.  » 


teiitiam  et  uiajeslalem,  qui  pritis  veutsii  ia  biimili- 
tate.  Nos  autem  c  cantabinius»  ct  psalletuus  viriuies 
tuas. t 

ElPOSrriO  PSALMI  IXI. 
c  Deus,  Deus  meus,  oesplce  in  nie.  i  Yox  DoiDinici 
homibls  iii  cruce  pendentis.  Respice,  inquii,  Paier, 
et  videhuuiilitatem  meam;  respice  quae,etquanu  m 
cui  obedientiam  mundique  redeinpiioiiem  nub  pa- 
tiar,  respice  Filium  tuuni  iu  cnice  iieudentem,  rt- 
spice  clavos,  respice  coronam,  respice  servos  in  Uo* 
ininum  iiisultantes.  c  Qiiare  me  dereliquisti  ?  i  Non- 
quid  Paier  derelinquere  Filium  potuit  ?  Noutie  seinper 
Filius  est  in  Patre,  et  Pater  in  Filio  est?  Uiiqne. 
Quomodo  eum  dereliquit?  Ipsemet  dicat,  qni  sulus 


llic  coiivertil  se,  ad  ipsum  regem,  atque  ita  fatur  :  II  verax  esi^  cui  maxime  credendum  est.  c  Longe  a 


liiveniaiur,  o  rex»  virius,  potentia,  et  majeslas  tua 
ab  his  qui  te  huiiiilem  recipere  noluerunu  Vel  etiam» 
.  inveiiiant  et  cognoscaut,  ei  le  Deum  esse  cre<laiit. 
Repetitio.  c  Dextera  toa  Inveniat  omiies  qui  te  ode- 
runt, »  ad  salvandum  vd  perdemlum.  c  Poiies  eos  ul 
clilianum  ignis,  >  quia  aeteriio  comborenlur  Igne. 
Quafldo?  c  In  tenipore  vultus  lui,  >  id  esl  io  di«  ju« 
di«:ii,  cum  facie  ^d  faciem  etim  videbunl,  ei  Uiiae 
revebbitor  vultos  et  gloria  Dottiini,  c  el  videbil  om- 
iiis  caro  salutare  Dei  (Licc.  iii).  >  —  c  Dominus  iii  ir« 
sua  con  turbabit  eos,  >  dicens :  c  lie,  iiialedicti,  in  Igueio 
aeternum  {Malih.  xxv).ilgni8  auleoi  quid  faciel?  Yie 
audire  quid  ?  c  El  devorabil  eos  igiiis.  > 
c  Fructum  eoruni  de  terra  perdes.  >  Qtiia  eom 


salute  inea.  >  Audis  quid  dicit.  Se  derellctum  con- 
querebator,  salutem  superius  postulabat;  hoc  enim 
pnedicta  verba  sonare  \ideiitur.  Nunc  auieni,  siip^ 
rius  factam  orationem  a  sua  saliite  longe  esse  dicii. 
Quid  igilur  eral  quod  postulabal,  quaiidoquideiu  boo 
sibi  salutem  quaerebat?  Scquilur :  c  Verba  delicioniui 
meonim.  >  Ac  si  dicai :  Qitod  me  dereUeuioi  di(D, 
quod  salutem  deprecor,  non  mereo,  sed  hsc  Terlia 
delictorum  meorum  sunl,id  est  prae  delicttsncorunu 
c  Deus  meus,  damabo  per  diem  ,  et  noii  cma* 
dics.  >  Quasi  dical  vere  meos  dereliquisse  vid«ris, 
quoniam  clamantes  eos  uou  exaodis.  c  Deus,ebnia(K) 
per  diem  ei  ooctem,  >  id  est  mei  sine  Inlemiissiono 
oiuni  teinpore  damabunt.  c  Et  iiou  exaudies.  >  Vei  cla- 


opcr.bus  suls  eos  destntet  Vel  imiuilores  illorom  a  ^  mabant  per  diem ,  id  est  pro  prosperitaie  amissa,  ui 


cousorlio  sanclorum  el  a  terra  vivcntium  sepanibil. 
Cunflnnatio.  c  Et  semen  eorum  a  Alils  liominum,  > 
id  cst  a  sancfis.  Et  roeriio.  c  Qitouiam  declinaverunl 
in  te  inala.  >  Quae  sibi  vldeiicct  futura  videbaut,  ne« 
qite  occidere  maluerunl  qu.itn  locuin  ei  gentem 
aniiticre.  Vel  in  te  luala  decliuaveruul,  quia  oiuiiem 
fiirorein,  oiiinemque  nequiliam  suam  le  crnciflgeiido 
libi  ingb^erunt.  Vel  quia  mortem  el  poMiani,  quam 
primus  liomo  promeruil,  te  pati  ei  solvere  compnle- 
rdnt.  i  Cogitaverunt  cotisiKa  qoae  mm  potuerunt  su* 
bilirct  >  cogitaverunlenim  mfineniuumde  lerra  au* 
fcrre,  et  septilcrum,  ne  forte  resurgeres  costodtre. 
Iloc  aulem  non  potucrunt  stabilire,  quia  et  resur- 


ea  rehabeatur,  et  non  exaudies.  c  £|  oocte,  >  id  eii, 
pro  immiuente  adversitate,  ut  ab  ea  libercotor,  i  ei 
uou  exaudies.  Ei  non  ad  insipientiam  mibi.  >  Qnod 
non  exaudiunlur,  inquit,  hoc  non  ad  insipieiuiani, 
sed  ad  maximam  sapientiam  eis  coniiiiget,quia,duni 
hi^us  sxculi  prospera  peientes  non  exaudiontur, 
Kienl  se  in  mundanis  quidem  ei  iransitoriis,  viu:- 
que  bujus  blanditiis  tibi  placere  iion  posse.  Ilemque, 
duni  pro  adversLtale,  itt  ab  ea  libereutur,  oraverinf, 
et  non  exaudies.  Per  multas  quidem  tribulaiioncs 
sese  in  regnum  coelorum  oporlere  iutrare  (Aci,  xiv) 
cognosceiit,  quod  solum  est  sapere. 

c  Tu  autem  iii  Saiicio  babitas,  laus  Isracl.  >  QniA 


rexisti.  et  noiuen  tuum  ubiqiie  iiianifestatur.  Unde  n  ftuperius  dixit,  quare  ine  deteliquisti,  me  in  imjus 


scio  quia  c  poncs  eos  deorsmu,  >  id  est  in  fugain,  ut 
ncque  resipiscaful  ncque  salventur.  Vel  dorsom,  ul 
in  6niiiibus  sitil  subjecti.  Vel  dorsttm,  ot  seht  terrena 
ci  trausitoria  dHigant. 

c  In  rcliquiii  tuis  prepcirabis  voltom  eorom.  > 
Quia  ad  ea  qiiac  tu  omnitio  derellnquis,  et  non  vis, 
illi  pnrparatl  etvolunlarii  sunt.  Quod  enim  tu  vis  illi 
iioluiit.  Alitcr.  In  reliquiis  tuis  praeparabls  vultum 
eoruiii.  Quia  Ellas  et  Enocb,  quos  Dominus  ad  prae- 
ludciidum  cum  Aulicbristo,  Tivos  reliquit,  errocem 
et  luaculas  a  vultibur  eorum  abstergent,  et  Ecclesias 
coi^jungent,  qux  nec  maculam  habel,  nec  mgam.  El 
ut  hoc  flat.  * 

c  Eralurei  DomhiCi  in  virtute  tua»  >  id  est.re- 


verbi  auibiguitalc  qui,  erraret?  Adjecit :  Tu  aulein 
in  Sancto  habitas:  Non  me/iuquil  deretiquisli,  ul 
Judxi  pulabant,  dicentes :  c  Deus  dereliquit  euro, 
(Paa/.  Lxx).  >  Sed  semper  mecum  fuisli,a  quoniiiil 
in.dcitate  diflers.  c  Laos  Isi^el,  >  id  esl,  queiii  laudai, 
Tcl  per  quein  laudatur  Ecclesia.  c  lii  te  siieravenmi 
patres  nostri,  >patriarc1iae  et  prophetac  c  speraverinii 
et  liberasti  eos  >  ab  itiimicis  ei  adversariis  suis.  <  Ad 
le  clamaverunl,  In  tempore  tribulaiioois,  et  sahi 
facli  smil ;  in  le  speraverunl,  et  non  suiit  confttsi.  > 
c  Ego  auiein  sum  vermis,  et  non  honM),  >  id  est 
vilis  el  despectibiiis.  Qufd  cnim  verme  vilius?  Ali.er: 
IIlos  salvastioui  in  peccaiis  iiati  fuerutii;  ego  au!)iu, 
qui  vermis  sumi  et  oon  simplicitcr  honiOt  soic  £i- 


119$  kiposmo  iN  PSALiros,  rfii 

ctas  I  opprubriam  liomitiiifn  ct  abjectio  plebts.  i  TJC  A  Ap6i{6t\  auteiii  iii  medio  Ecclesiae  qiiasi  Cera  liqiM* 


MeHs  m<ti,  uii)^  allos  iriai&iiiatott^  er^seipsoe  Jeju- 
Rfts  e^ofiiioiiibM  affligebatii»  ei  ab  Impiis  tiibiiift* 
hiniltrii  ^tl  ttfr  nwmt  id  est  Ibu  Ecelesia,  quam 
|N«  omAibds  iill«xiti  cQi  sttum  csnsiliam  iledit« 
qtltim  divlAa  sajpienti»  imbmi»  prius  lapidea  ei  dora, 
fiitnc  6^1  b^imifis  el  pis,  onmiqiie  misericbrdia 
pKjna. 

<  Aruft  lanquam  lesu  tirlus  mea<;  >  Qoi»  prlus 
moMatf^  eieorrupiibills^rai,  postes  Vero  immoru* 
Ui  el  incorrupiibiiis  faclusesl.  Ve!  cllaln  arnil, 
^tria  ise  mbriuuni  ei  sine  'vigore  ostendit,  neque  se* 
it^sath  defettdH,qiii  arliis  auxtliari  solebat.  i  Ei  Kiigusi 
intfa  adbaftsf l  faucibbs  inefs;  •  Quia  t  qoast  ovls  ad 
eed^ionefn  dueiusesi,  et  nonaperoli  os  suum 
iiosiris. '  <r  SatVuln  'faci:it /qaouism  Vult ;  eitim/fD  (/idf.tift).i^^Et  in  piitrerem  mei^iis  deduxisti  Aie, » . 


etiim  VermiS'e^x  4A)fo  iflfnoslne  )>afre  nssellur.lla  <K 
Chrisilus  ^ei  sola  VirgHie,  sliie  virfK  seriiSife  haiil^ 
ksL  tJnde  Isaias  -At:  i  Nblt  irttiere,'verroislacoll 
(/«tt.  XLi).  »  Opprobriani  botmnum  faclus  est,preN 
pier  crticem  et  sptnenm  corond^K  Ec  t  alrjectfo  plebis  j » 
qufa  Barabbam  elegerunt.  Omnes  videnies  ine  derl-^ 
serunt  Me,  dicentes:  <Vkfa,qui  destrtiisteniplum,Dei,V 
e( :  «  Si  Pinus  Oeies,  descende  huncde  cruce  {Marc; 
X  v); »— I  L(A:uli  siinttabiis, » Id  estcbgitaverunlet  lo«> 
cutl  st^nt  nequitiam,  ir  et  moverbhl  capirfj  i'  quia 
praDtereunieslltudebaht  e1,  mbvcnt'^  capiiu  su&.  Vei 
rhovcrunt  cnput,  qniurhristum  respueruhl;  et  sibi 
hTiud  caput  feceruiit,  dlabdluih  scitfc6l^  verc^siareih. 
«  Sper^lt  in  Domfno,  eripiat  enm,'  tM  mifnibos 


ni  ipse'  dlcit;  Ironlce  de  Cbrlsib  di<!l;bafki'ludibi,  et 
Verum  tamen  dicebant,  -' 

t  Quoniain  tu  es  qui  extrailstr  me  de  ventre.  t 
Extraxlt  quidem,  quia  todtra  fegbm  iisturae  <fe  vir 
ginali  utero  eum  deduxit.  Vel  de  SjrnagojKa  eum  ex^^' 
Iraxit;  quae  tarpitudhiis  ei  iniquiutis  est  recotulitio, 
et  Ecclesi»  coDJaaxft,  in  qua  coslestes  thesauri  re- 
yoaaaiiir.  %  Sp^s  mea  ^b  «l^ibus  malris  me<e> »  id 
aat»  ex  qoo  bovfio  (ai;  prtus  eoim  qaambomo  fuisset» 
m  nuUp  se  mi^re  spefare.poterau  i,  lu  le  i^roje* 
ctaa  snn  ea  uImo»  t:  id  esi.lu.Uiam  lutetom^e^  quo 
QKttleci>fniceait;  adivitijtale  naoiqiie  ^oebsittr  ho« 
HiaiiMas»,!  Jte  veBtre.  mairtamea^  Deus  meus  e^  lu,  § 


ftlcStln  tdcam  sei^tttlune,  vd  in  fnfernum.f  Qtioniam 
eifieofmdedemifl  me  canes  muhf,  » id  est  Judb^  sihe 
eabSa  latrahi^^  nequ6  a  t)erigrinis  lairones  decei^ 
nehi^s  qnique'0afabbam  latroii^m  congaudebant.  et. 
cbnfrsr  me  cusiodeni  et  amicum  latrabant.  c  Consi* 
Ithm  maKgnantiQm  »  ludaeorum  c  obsedK  me.  Fo- 
denmt  manus  meas  et  pcdes  nieos, »  hoc  ad  riite** 
ram.  c  toimimeraverunt  oinnia  ossa  thca, »  id  esc 
^umerabllia  fecerunt)  ne  in  crace  exleoso.  Vel 
eihfiia  essa  mea  liomeraveruiit,  quia  mimecantes 
di#cipaloS|  dixeruul :  Tol  sant^  videle  iit  omiies  ca* 
pilinlur»     ,     -        '  " 

i  Ipsi  verh  coasidecavenml  et^nspexerantme»  » 


«t  Ideat  oe  dlseesaeris  a  mc^  r.quia  semi^  mecum  ^  idemlpsi,  cs  i\m  nioiati  ab  aniqaitfldis  proposUo» 


.i4|ttod;  upomi»  s  qooiriam  Iribalatia.prpxlma 
«st. »  Uade  kn  Evaofelio:  c  Sar(;He,  eamos.  ecce 
apprq^iaqoavitqai-metradei (ifa<iA«  xxvi).  »«ri  Et 
Mn  esi  qai  aiHavet^  »  neqtm  aagdos,  neqae  bomo» 
aisita  solua* 

t  Gireaaidederttia  me  vitali  moUL  »  iudaei  pio- 
gties,  ittxariaiilesi  iadomiUD.ccc«icia»  c  tauri  piagues 
olisederaot  oie.  »  Anaa  etCaiphaat  cfflerl^ma- 
jcres»  lanri  qmdem»  quia  snperbi;  piagaes  aalem» 
qala  malltia  pleol  erant.  t  Aperoeranl  aaper  me  oa 
8110»,  »  pafaaa  et  alia  voce  nie  blasphemaaiea*  Vel, 
0«  tttam,  Id  est.  InieniieneBi  el  allecuim«.qao  me  oc- 
atdeniou  t  Sieoi  leo  rapieas,  etra^eas,  sitial.aqua 
afibsas^sum, » ad  latius  videlicei  genliapurgaiieiiem. 
4^a8aaguiaealusmtmdaiisumas.Stcai  aqua  effusus  ^  ^  dlafKllo,  ab  iosidils  topeiieorami  4.£i  de^maiu» 


eonsSderabaoi  qoalis  esfieai«  ei  solum  carpus  viden- 
las»  pnran  boninem  esse  patabaoi»  c  Biviserttni  sibi 
iwsUmeoia  piea^  j  secundom  litieram.  c  Ei  sapef 
vestem  meam  miseranisoriem.  »  Quod  auiem  tei»ii- 
meata  divSseruut,  soam  dlscorfliam  ei  ernmem  re« 
gaiqoe  divisioneni  signiflcabani.  Quod  vecoiacousu* 
tllem  et  meliorem  vcsuem  iiou  diviseruni,  Eeelesiaa 
eooeordlam  signiflcabant,  qu»  macuta  caret  eiruga. 
c  Tu  autem,  Domlne»  ne  dongaverts  aaxiitum  lauos 
a  me; »  quia  die  terlia  resungam.'  c  Ad  defeosiaoeni 
meam  aspice,  » ne  mihi  inlmici  prssaleani.  - 
*  t  Erue  a  ll^ames,  Deus,  animam  meam.  »  Erae, 
fn<{uit,  anlmam  meam,  vel  saoetam  .Soelesiail^  pro 
dReeilone  quauverga  me  habef,  a  franaa,»  aasorte. 


aooiodminanai  monem  inulionira;:aqaa  eatm  effusa, 
^ibys.fariMniibns,  Immioes  muiioiies  cadere  facil. 
Vel,  sleai  oqoa.  effttSttSr  qola  teiriaa  Evangelii,  a 
me  quasiab  mio  ionte  procedens,  nbique  lecrarum 
aiecageoimmicerdaigenainare  faoit.  c  EixUspersa 
«aoi  enmla  ossa  oiaa*  »  OssaChsisti  apostoli  suni, 
quiboaeoi^  ejus,  quod  esi  Ecclesta,  sustioeiur  es 
n>boraiov.  Usb^  aMtt^i  disperfu»  saoiqaia,  c  relicto 
«0,  oraoes  fttgertmt  {9tan.  xiv). » Vei  eilam  dispersi 
oaoi  od  pnedioandum. ' 

-  c  Facloat esi  eor  meum  lonqaam  cera  liqtfesceAs*»< 
f*ro  monia  dolore  ioteUlgi  polesi ,  qaia  dixii :  c  Tri« 
atiseat  aniom  mea  osqoe  ad  morten  {Mattk.  xxvi).r. 
Vel,  eor  CbrisHopoaiaiiaoot:  vealer  ejos,  Ecclcsia» 

PAfaiOL.  CLXV. 


eanlsonicam  meam,  »oiiina  ejua  onlea^  qola  sola 
shie  pdccsib  •est;  ficelesia  anica >  qala-sola^cieJit. 
Canis  inf^ruhs  imelli|itur)  qui  moreeaoioo^avide 
cuncla  vorat.  Vel,  enie  de  maoaeanist  id^  po*» 
lestate  Jud»i  populi  sine  eausa  latraniis.  .  > 
•  i  Saiva  ine  ex  ore  leonijs.  »  Per  ieoi^oKt  ^umdem 
pepuluni  sigtiiilcamus  qoi  qmnibu^  nequilia .  prai- 
eminel.  c  £i  a  cornibus  unicprniuai  hum.iiilalem 
oieam.  »  Unlcorniseralpopuhis  JudajcoSt^^iasolus 
000  cornu  erigebatur,  \d  esi  de  tege  ei.t^tamento 
superbiebal,  quo  eaeteras  gcuies  vcn(ilai>ai  aiqae 
Tuioebai.  Quod  si  feee^is,  c  JNarrabo  nomen  luuu. 
Cratribtts  neis. » iioefceil  Cbrisiaaposi  resitrreciio- 
oem,  qaia  apositikr  un  senM  a|ieniU»  jii  ^ripluras 


!195 


DOONiS  A&TENSIS  MONAGlll 


1190 


inielligerent  {Luc.  xxiv).  i  In  medio  Ecclesise  laod«te  A  qui  in  lemm  desccnJuut»  qui  sola  (erreiia  concu- 


te,  >  qoia  in  ouinem  lerram  aposiolos  praeilicare 
MiiMam.  Yel»  in  oongregatldkie  apostolorum  laudabo 
le,  qoa)  est  primliiva  Ecclesia»-dicen8  :  t  Qui  tinie- 
lift  Dominum  laudate  eum;  i  vos,  iuquit,  apostolit 
laudale  Dominum,  qui  euin  tiiiieUs.  c  Uuiversniu 
ieroen  Jacob,  gloriflcaie  eum.  >  Jacob,  qui  iriiiorum 
supplaniator,  Ecclesiam  significat,  quae  quotidie  p€&- 
Miteodo  diabolum  supplaniat.  Universum  autein  se- 
mcn  Ecdesiae,  aposloli  suiit ,  quia  ex  liis,  quasi  A 
paocis  granis  ^xorta,  (otum  mundum  Implevit.  Ui 
auiem  glorifkaverunt  Dominuin »  quia  ttbique  eum 
prxdicaverunt.  c  Timete  euin,  omne  semen  lsrael>  i 
Idcm  est  Israel  semeu  quod  semen  Jacob.  c  Quoniam 
Bon  sprevit  neque  despexit  deprecationem  paupe* 


piscunt,  quiccelestia  iioo  contemplaniur,  in  con- 
spectu  Doiuini»  et  eo  videntev  in  die  iudicil  In  infe:-  . 
niimcadent,  c  Et  anlniaineaiQi  vivet»>  quani  Jndaei 
uiortuam  esse  piitabanU  Vel  anima  mea,  id  est  Ec- 
clesia,  pro  qua  passu%  sum,  quia  omnia  qoae  babet 
bonio  dabit  pro  aniina  sua ;  nihil  enim  bominis  ba- 
buil  CbristiJS  quod  pro  Ecclesia  uoq  dedit.  lUivivet, 
quia,  noii  sua  quxret.  sed  quae  Jesu  Cbrisii,  qua 
omnlbus  suni  ad  salutem.  Uepetttio.  c  Et  seiucu 
ineum  servletipsi»  >  id  esl,  flliis  promissionis. 

c  Annuotiabitor  Doiuiiio  gcneratio  yeniura.  > 
Nsinque,  etst  aposioli  praedicarentt  sibi  lanien  vd 
seipsosnonprdedioabaiil,  sed  Domioum  ei  Doroino 
Evangelium  nuntiabaut.  Sive  generatio  per  fidem  ei 


fis»  >  cujus  pauperis?  de  quo  scriptum  est :  c  Qui,  B  bapiismum  venlura  Domino  aununtiabiiur,  ei  do> 


€um  omniuiu  dlves  esset,  pro  H«>bis  4>auper  racius 
est^/'/  Cor.viii).  >  —  tNec  averiitfaoiemsuain  a  nie, 
et  cam  clamarem  ad  eum  exaudivil  me.  >  Uic  evi- 
di^iissime  apparet  quoniam  nonde  se  superius  dixit: 
Deus  meus,  ciamalH)  per  diero^  el  non  exaudies;  con* 
iraria  enim  3uiii  exaodiri,  et  iiou  exaodirU  Uic  enim 
ne  cxaudituin  dicit :  ibi  vero  iion  exaudies. 

%  Apud  te  laus  mea  in  Ecclesia  magna.>  Mutailo 
persooae,  quod  ego,  iiiquit^  in  magna  el  universali 
Eoclesia  laudor,  u  te  tsi.  \el,  lausquae  in  Ecdesia 
est,  de  le  quidem  fiu  Dnde  Apostolus :  i  Qui  glo« 
riatur  in  Domino  glorietui  ( Ji  Corx).  > —  c  Vota  mea 
reddam  in  eonspeclu  limeiitiiim  eom.  >  Nunc,  inquil, 
in  conspectu  Judxomm  oUatus  sum ,  debinc  aulcm 


cebitur  ab  apostolis.  Conftrmalio.  c  El  annttntiaboBl 
cceli,  >  id  esi  apostoli,  c^justitia:o  «jus.  >  Quibus  ? 
c  popolo  qul  nasceiur,  >  ei  fonte  bapilsraalis  rege- 
nerabitur.  c  Quem  fecil  Dominus  >  esse  sunra»  ei 
anle  saecula  pnfdestlnaviu 

ElPOSITiO  PSALHI  Uli. 
c  Dominos  regii  me.  >  Vox  Eeciesiae  :  HttGimits« 
inquil,  dum  diabolus  regnaTli,  mtsera  foi»  omiiibut 
faidigens;  nnnc  aatem,  eo  devielo,  qnia  DomiMio 
regnai,  qui  dives  esl,  el  omniam  coplosas,  t  nUat 
mihi  deeriu  lii  loco  paacuae  ibi  me  eoHocaTii,  >  quo, 
inquii,  modo  mibi  aliqnid  deesse  poterii»  com  in 
loco  pascuae,  inque  oronibus  diviiiis  sim  coUocaU  t 
In  Ecdesia  enhn»  ei  Nuvnm  ei  Veius  Tesumenlua 


hi  conspecto  sanciorum  qui  Deum  liment,  in  Ecdcsta  ^  esi,  el  Deus  ipse  qui  esl  panis  vivus,  quibns  mocio- 


quoUdie  Iroroolabor.  c  EUeni  pauperes,  ei  salura* 
buutur,  >  d6  quibus  dicitur:  c  lleati  pauperes  spirita 
^Hdiih*  v).  >  Hi  pauperes  edent  oorpusCbrislt,  et  sa- 
turalmniur  pane,  neque  amplius  famem  paiientur. 
c  £l  laudabunt  Doiniiium  qui  requironl  euro.  Vivent 
corda  eorum  in  sasculum  s»culi,>  quia  vivum  paiiem 
Gomedenl,  idcirco  in  aeternum  vivent ;  unde  etiam 
dlciuin  est :  c  Nist  manducaveritis  carnem  Filii  bo« 
miiiis,  non  habebills  Titam  tn.vubis  {Joan.  vi).  > 
c  Reminiscenlnr  et  conyertentur  ad  Doininum,  > 
Oblltl»  inquit»  diaboii,  reuiiniscentur  Domini,  cujiis 
per  ligiium  velitam  obliti  fueiont.  El  converteuiur 
ad  Domtiium,  relictisvitiis,  cutiivers»  fiiies  ierrae.> 


mmanimae  reflciuntar.  c  Super  aqua  lefeciionis 
educavil  mei  >  quladivina  sapienlla  pascilar  Eccle- 
sia.  Unde  dicilur :  c  Omnes  shieiiies,  venlte  ad 
aqiiam  (ha,  lv).  >  Vel  super  aqua  refeptlonis,  id 
est  in  baplismo  abluendo  peceata.  c  Animam  naeam 
convertiu  >  Ad  se»  inquit,  convertil  aaimam  meam» 
quac  pondere  peccai&  gravata  erau 

c  Deduxit  lue  super  semitas  justitiae.  >  Snper  ae- 
mitas  me  deduxit,  per  quas  ad  cceieslia  Juaii  gra- 
dittntitr.  c  Propiernoraen  siium,  >  non  ex  iiieis  me- 
rltis,  ideoque  ]am  nibil  timeo.  c  Si  eiiim  Deus  pro 
nobis,  quls  coniraiios?  >  (Rom^  vin*)  c  Nam,  eist 
ambulavero  in  medio  unibr^  niortts,  non  iknebo 


<i;i  ndoratiunl  inconspectueius  univcrsa  famili»  j^  jn^. ,  Quam^ig^  i,jquit,  ingerantur  miUpasmones 


fenliam,  >  quia  in  nomiue  Jesu  omne  geiiu  flecietur 
(Pkii.  11.).  c  Quoniam  Domini  est  regnum,  >  quia^ 
devicto  diabolo,  reguum  accepiu  c  £t  ipse  domioa* 
bdur  omnium  geniioro,  > 

c  Maudocaveruni  et  adoreveroni  (wnes  pingnea 
lerrse.  >  De  sapradicio,  Inquii,  sacriAeio,  manduea- 
buni  omnes  aancti,  qui  niontes  sonl  coagulati  ei 
^gues.  Et  adorahuttt  Dominum. 
'  « In  conspecttt  ejus  cadoiit  omuea  qui  descenduiil 
'tn  lerrara.  >  NuUus  enlm  nascitur,  nuUus  in  liane 
mnndum  venil,  nollus .  in  terram  cadit  qiii  aiiqno 
lemporo  Deum  non  adoret;  vet,  dmires  qui  a  siiper- 
biseeftaiione  tii  humilitatemei  Kcclesiam  deseenduni, 
lii  eonspeetu  Domiui  simpliciier  cadunt;  sivepwiies 


monis,  quae  aliud  iion  smilqaam  mortis  umbra» 
cum  non  morteray  sed  poUns  vilam  praaslenl,  umen 
nibll  llmebo  :  vei  per  umbram  monia»  id  esi  per 
medios  peccaiores,  quibus  mors  ei  diabolus  prae- 
emineu  c  Quoniam  lu. mecom.es,  >  sicol  scripiout 
esi :  c  Ecce  ego  voblscumsoiaomntbuft  diebus  usque 
ad  coiisummatioiieni  saeculi  (ilo((li.  xxviii).   » 

c  Virga  lua  et  baculus  luus,  ipsa  me.consoUu 
sunu  >  Per  virgam  regimen  ei  soeplnim,  per  bacn- 
ium  autem  susteniationem  ei.a<iyutorioni  inielligi- 
mns.  Ergo  quia  Doniiiios  regil  et  sustenlai.  d^eo- 
ditque  Ecclesiaro,  miUum  limet  ininiiciun  uoio 
adjiitore  consoluta.  Passumas  autem,  per  vin;;am  et 
baculum,  disciplinae  corredionem  inteiUgere* 


1117 
%  hnpiiigiMftli  in  oleo  enimt  meuiDi 


meffiMm,  {ler  oleuoi  Yero  saircii  Spiriius  graliam, 
vel  mtsericerdiain,  iguramus,  ul  sic  dical  :  luipiii'. 
gussti  iu  Oleo  cepui  meum»  quia  iii  tua  misericordia, 
Tcl  sancii  Spiriius  gratia,  ineDtem  UetiGcaslt,  c  Et 
calix  tuus  inebriaus  quam  prxclarus  esi !  >  Calix  Dei 
divin»  ScriptuRe  inlelli|[itur.  His  autem  spirituaies 
Tiri  inebriantur  :  qui  enim  patrem  et  matrein  fugit, 
donmmque  prbpriam,  aurum,  argentuin, .  agros  et 
Tineas  dereliquit,  et  vilissimis  indutus  Tesiimentis 
ID  eremum  fuglt»  nonne  ebrius  bis  esse  videtur  ?  Hoc 
enim  muiti  sauclorumfecerunl,  tali  caiice  inebrlati. 
c  £1  misedcordia  tua  subsequetur  me*  >  Subse- 
quitur  nos  misericordia  Dei,  qoasi  custos  et  pasior> 


EXPOBITiO  IM  PSALM08»  IIM 

Per  caput  A  culati  c  Mee  JuraTit  in  dole  proxiino  sun,  i    quo-; 


modo  euin  decipei*e  posset.Uicqui  ialis  «st?  «  Acci- 
piel  i)euedictioiiem  a.  Domino»  i  quia  inter  illof 
erit  quibus  iu  die  judicii  dictimis  est  Dominus  ; 
c  Venite,  benedicii  Patris  mei  (Maith^  xiv).  >  — -  c  HU 
misericordiam  a  DeO|  saiuiari  suo;.»  quia  misericors 
fiiil^  misericordiaui  iuveuit*  c  Haec  est  generatip 
qusereniium  Domiuum.  >  Ex  lalibus,  inqull,  consti- 
tuiiur  Ecciesia;  bi  sunt  qui  Domioum  qufleruiU» 
4|ui  faciem  Dei  Jaeob  videre  cupiunl.  Diapsalma. . 

c  Atiollite  porias,  priueipes^  vesiras.  i  Uniis-, 
quisque  homo  quiiique  portas  babet;  babei  enim 
\isum»  audiiuiu»  gustum,  odoraluinyet  Ucium.il». 
autem  poriae»  nisi  singulis  viriutibus,  quasi  singulis 


ne  a  lupo  et  diabolo  rapiamur.  c  Omnibus  diebus  ^  custodibus,  cuslodianiur,  per  eas  diabolus  frequen- 


vitae  meae«>id  est»usque  ad  sa^culi  consummaiionera» 
Et  hoc  idea  fit,  <  ut  inbabitem  Id  domo  Domini,  > 
id  est  in  coelesii  Jerusalem.  c  In  longitudinem  die^ 
rum.  >  Quandiu,  inquii,  soper  me  diabolusregoavit, 
cum  eo  quidem  babiiavi  in  inferno;  uunc  autem  quia 
c  Dominus  fegii  me  > ,  in  admtrabiU  domo  sua  in  aster- 
nuui  mauebo. 

EXPOSlTiO  PSALMI  XllU. 
c  Domini  est  ierra  ei  pleoitudo  <jas.  >  Dominus» 
inqait  ficelesta»  rex  est,  ipsc  regaet ;  wfk  esl  terra, 
millus  iii  terreno  feginuue  glorietur»  Vei,  c  Domini  est 
terra,  >  Id  est»  caro  huniaiia  in  baptismo  innoTaia» 
quia  jam  <  oon  regnat  peceatum  in  Dosiro  moriaii 


ter  ingreditur  et  regreditur :  sed,  quoniam  prqedicu 
generatio  jam  Dominum  qusrit,  et  diabolus  et  ejua 
port»  ab  bominibus  lugerunt,  portaeque  aeieruaie» 
leTaUe  sunt»  quia  soli  xterno  Regi  praedicti  seuflius 
aperiuntur.  AUter.  Posiquam  primum  hominem  do 
paradisoantiquus  hostis  extraxit»  quibus  in  jnfer- 
num  prorumpereti  portas  ei  aperuit :  alii  enim  p«Hr 
«varitiam,  aUi  per  superbiam,  alii  per  luxuriam 
mortem  et  poenam  ingrediuniur :  baec  sunt  ill» 
portae  quas  malignus  spiritus  nobis  aperuit;  liic 
sunt,  quae  hic  auferri  prseciptunlur.  c  Et  elevainini, 
ppriae  aeiernales,  i  lides,  spes,  charitas,  caeteraeqoe 
virtutes,  quae  aeterni  regni  januas  sunt,  uhde  et 
aeternales  dicimus.  Hae  auiem  apertae  sunt,  quia  per 


eorpore  ( Bom,  ti.)  >  —  c  Orbis  terrarum  et  universi  ^  .  .^      v  -a.    ^«    . 

.*7..        .           r^      ..      ■     jt       .    I  u-   C  has,  et  Deus-iu  iios,  et  ih  cdelesiem  patriam  Mos  III- 
qui  habiiant  in  eo,  >  id  esi  lotus  mundus  citm  habi-  ^       \    ,         . .     ^_„, .__.._.: 

tamribus  suis.  Vel,Domini  est  terra,  id  esi,  uniTer- 


salis  Ecclesia,  quae»  quasi  in  medio  maris  posita, 
undique  adTersiUlibus  concutitur.  c  Quia  ipse  super 
maria  fundaviteum.  >  Super  maria  fundata  est  Ec- 
desia,  qoia  juxta  amaras  hujus  saeculi  fluctoaUones 
aiu  esi.  Sive,  super  maria,  et  non  sub  inari  fun- 
*data  esl ;  qoia  nuUis  impioriua  tonnenlis  supera- 
tur.  Velf  quia  nonei  Tiiia,  sedipsa  vitiis  doroiuQlur. 
c  Et  soper  flumina  praeparavit  eam.  i  Praeparavit 
uiiqoe  DoHiinits  Ecctesiam  superlluntiiia,  qoiasuper 
niultoa  populos  dociores  constituit  et  episcopos.* 
Posauniiis  etiam,  per  maria  et  flumina,propheus  et 
apoololos  inleUigere,  qui  Ecclesiassuntfundamenium 


troducimur.  llemque.  c  Tollite  portas,  principes,  ve- 
stras,>  id  csi,  vos^  maligni  spiriias,  auferte  potesla- 
tein  et  reiinacula,  quibushactenus  in  inferno  sanctos 
detinuistis;  vos  autem,  patriarchae  et  prophetae,  seter- 
iiales  portae,  elevamini,  coelos  ascendite.  c  Et  iniru-* 
ibit  rex  gtoriae  >  vobiscumin  gloriam. 

c  Quis  esi  iste  rex  gloriae?  >  Vis  audire  qualis? 
c  Dominus  >  qui  omoibus  dominatur,  c  roriis  >  quia 
diabolum  vicit,  c  potens,  >  imo  et  omnipotens 
Sedubipotens?  j  in  pra^lio,  >  ubi  quales  fuerinc 
vires  cujusque  manifesUutur. 

EXPOSITIO  PSALIJII  XXIV. 

c  Ad  te,  Domlne,  levavi  animam  meam.  >.V^  . 


f  Qolo  ascendet  in-roontem  Domini  ?  >  Consilima  D  Ecctesiae.   Tonc  ad  Dominom   aulmam  eleramos. 


coiEeeloaia,  prsparalos  est  mons  domus  Domini  in 
TorUw  wuOLlhm.  Sed  quis,  iuqott,  in  bonc  moniem 
oseefi4el?Qnis  se1kdosifta8sociabit?c  Autqois, 
(postqfiam  asee«derH),BtDbic  io  loeosaiieto  ejos?  > 
Asceiidere  n«nque  ci^usTiliietesl;  sure  atttem,<prii* 
cleniloniet  perlectorum.  Ascendti  coiai  lodae,  sed 
iHkiltoe  stetit.  Ascenderunt  motti  alir,  se^  (teTersi 
olHerMiU  reirorsom.  Quis  Igitur  slabii?  SeqoiiMr : 
€  Innecens  manibos,  ei-  mimdo  eorde,  >  id  esi, 
qui  neiqfoe  cpefaturnequecbgiuimaia  :  in  mantbos 
Guim,  operapnreordeautem,  cogitationes  intelh-. 
giutos.  c  Qoi  non  aeeepitiu  Taoum  animam  soam,  > 
tiapilematis  footeporgatam.  In  vanom  namqoe  ani^  . 
iiiatii  puram  recipit,  qul  eam  poslea  viUis '  cottnran ' 


quandoinbonisopenbus  perseteramos.  Recipe,  In-. 
quil,  Domine,  animam  meam,  qoam  ad  te  eievavi, 
tibique  Obtuli.  t  Deos  OMius,  in  teeonfldo,  >  ^nln 
me»  non.inhomiDe,noniDmeisviribus^sediRteeen-- 
fldo.ldeoque,  c  non  erubeseam,  >  sicolilUqotidek), 
eeloeruntt  deqmbns  diciior :  c  Quem  if^lor  rrofsium 
babttiftlisi»  ilhs  in  toibos  oqoeerobesettis?>  (ftsni^vi.) 
c  Neque  Irrideani  me  Inlmici  mei.  >  Irridebani 
Damqoe  gentiles  sanetes,  et  idola-  sua  dlB»to  moo-: 
strooles  dicelnni,  ilcentes:  Ubi  est  Dcus  vester 
quem  erediiis»  qoeni  exspeetatis,  et  hee  fhistia? 
.cElenimuuiversiquit^exspeclaot  neo  eenfundeiitHr. 
GoDfundantor  om»es  inicpMi  ageotes  sopervamie.  > 
Omnes  qtddem  inlqn^  agonl^  non  tamen  omnes  eo». 


%m 


ODDOaIS  ASTENSiS  MQXACIII 


imi 


pemcfie.  Qdi  enim  roeDliuir,  JDiqoe  agiw  t  Omnis  ^  Seripturis*  t  Propier  nofuen  iiram,  Douiiie,  propi- 
suicn  iioiBO  weodax  (Rom.  iii).  »   OinRi»  igitur 
liomo  iniqae.  agiu  £rgoiie  Qnmes  confundeniar  ? 
AlMiit  Quis   igilur?  Qai  haec  siiperTseue  quidem 
«git^  id  esl  qoi.  iii  malo  perseverat. 

f  Tias  tiias,  Domlne,  detnonsira  mibl.  i  Quia, 
inqiiit,  inlqoe  agensperibit,  monkira  milii  viad  luas, 
ae  erroris  tia  deccpluS)  ego  quoque  conrondar  ei 
peream.  t  £t  semitas  luas  edoce  roe.  >  Yias  dlxi,' 
iiunc  aoiem  semitas  voco,  qaia  t  arcta  Tiaesi  qvasr 
ducit  ad  viiam  ( Jfa/i/L  yii).  » 

i  Dirige  mein  veriiate  uia.  >  Ta,  inquii,  recius 
et  verax  es,  ego  auieni  mendas  et  lortuosus  ;  dirige 
Aieergo,  Doniiiie,  ut  seeundum  verStafem  luam  in* 

«aere  vateam ;  edoce  me  evitare  mala»  ei eWger*  g  tiaTwilV l^cm "s^biposilam  reeognoscai 
iionuin.  t  Quia  iii  es,  Deus,  salvator  ineiis,  el  quia  le 
!(ustiiiui  lola  die.  i  Te  ex  antiquis  leinporitnM  in 
ihundutn  venluruni  esse  proplieiie  praedixerani>  le;^ 
Christe»  exspectavi.  Tu,  me  dirige  et  dece. 

t  Beroiniscere  mrseraiiomim  loaram,  et  niiseri-^ 
cordiarum  luarum  qiias  a  skcuIo  sunt.  >  Seinper, 
Inqail,  misericors  ruisli,  ci  adeo  misericors  ul  car- 
iiein  sumeres  el  crueeiii  pro  iiobis  subires.  fiujiis 
igilur  lantx  misericordisD  ne  ol>Uvisearis. 

t  Deiict^juTeniuiismeae,  >  qux  per  ignoranliam 
commidi,  i  et  ignoranlias  meas  ne  meroiiieris.  Se« 
aundum  misericordiam  tuam  memento  mei,  >  quia 
Hierita  nulla  $unl,  c  propter  bonitatem  tuaro,  Do* 


tiai)eris  peecatomeo ;  t  quia,  inquil,.  dom  smni  vix 
per  quas  itar  ad  le,  altffra  amem  soiiniimado  perfis- 
ctoruni  esi,  idest,  veritas,  propler  nooieft  et  mtseri' 
eordiain  laammibi  propitiare»  i  multa  eoim  aont 
peccata  mea.  > 

t  Quis  eat  liomo  qni  li.mei  DpmiiNfm?  >  ^ainlens 
Ecelesia  de  Dei  dulcedine  etbonitate,  dicit :  «  {inh 
^st  liomo  qui  liinet  DomimiBi?  i  Laeietnr ,  nibil  ti- 
meat  t  si  itcccaior  est,  nonde^peret,  sed  iiquiitcai; 
^nvertatur,  ci  aalvabitur.  ilanc  eiiini  «  iesem  su« 
t.ttit  ei  Doniiuus  iq  via  quam  elegit :  >  jusiitia  euim, 
pax,  pailenlia,  ch^ritas,  benigi>itaSk  viae  sofit  per 
quas  incedere  debemos*  llxc  est  illa  via  quam  Do- 
miiius  clegil.  Sed  si  quis  ab  hac  via  quandoque  de- 


.  t  Aniroa  e|U$  in  iionis  democabitor,  >  hqius.qiii  per 
haiic  viamingfedietqr.  t  £t  «emen  e^s  lia^reditabii 
l^r^am^  t.qiiia  etip^per  q)era  quai  fecit,  et  iniiatd- 
rpi^usi  terramviventiMminbabii^hunt.  tCimiaipe»- 
lum  est  ppmimis  timenUUus  eumi  >  pec  Doseiiim 
fragiies  surous.  Sed  quia  supra  firmain  peirajii  aomns 
firmati,  ininasxquoris  BoniiroemQS.  tEttestamen* 
tum  ipslus,  I  et  ipse  quideni  uostrum  firmameutuni^ 
et  lestamentum  Ipsias,  qao  lionls  exempiis  esrrobo- 
ramar,  datum  ad  ^-^  lU  roaaileaieiiir  itlli  i  qut 
D^iHn>timent;per  kec  enlm  tesumenfiHi  ■Mmife-* 
•latttr  ei  «ogaoseiaif  DoMlDaa^ 

t  Ocuil  me!  seinper  ad  Dominum.  >  $0let  fieri  ui 


wiiie.  Dulcis  et  recius  Domiiius.  •  Dulcis  quide.ii,      ^y^^^-^^  ^^  a,jq„|j  Intnendrtm.  inlenthis  tton  con«de 


quia  felie  et  araantmliue  carel,  vtl  quia  onmibus 
liona  promitru.  Rectus  aulem,  qiila,  <  reddcl  uni- 
cuique  |usta  opera  sua  [Rom.  ii).  i  —  t  Propter  hoe 
iegoin  da\)it  dennqiicntibus.  >  In  via  mandatoriim 
tuoruin  posiii  suinus,  per  hoc  Iter  ambiilare  dcbc- 
mus.  Huiti  lainen,  deviantcs  ct  pcr  viliorum  prx- 
rupta  se  praecipitantes,  delinquunt.  Sed,  quia  Donii- 
nus  noster.dulcis  est  et  recius,in  hac  vla  delinquen- 
libus  legem  dcdil  duleissimam.  il;ec  enlin  lex  delin- 
qMentibua  altributa  est,  ut  poeniteant,  converlantur 
et  salvenlur.  t  Diriget  mansuetos  in  judicio,  i  eum, 
inquil,  in  judicio  universali  mansuetis  annuntlan* 
dum  faerit,  eos  ad  se  Dominus  diriget.  Sive,  illi  qui 
enm  in  iioesa^culoabinfidelibus  injusteJHdicanlur, 
in  potientia  et  mausuetudiiie  tameti  persistaiit,  nec  r^p 
adversilatibusfrangniitor,  recta  itiiiere  ad  Domjnom 
vadunu  Dirigit  etiam  mHnsiietos  in  judieio,  quia 
reete  judicandi  eis  tribuit  discretionem«  t  Doeebit 
milts  viasaaas,.  >  quibua  ad  se  perVenire  potasiiii. 
Sed  qo».  sunt  vi»  efus  ?  Seqniltir  x 

•  UniversaD  vias  Dmnini,  miaericovdi*  et  veritta.  > 
Nitnnsenima  Deoellgiiur,  iilti  vet  eola  mtoerieor* 
•Ka,  itt  JacDb,  vel  miseHcoMila  ei  veritme»  m  lob* 
Sed  quibiMsuftt  lim  vi^a  pncpacaittl  Saquitut : 
t  Iteqmreiillbaa  teatMneuttin  ajua  et  leatittMla 
c}as.  >  Teatamentam  Dontni  reqvimnt  qnl;  eaqiia^ 
diennt  spiriiaaliier  intelligniit.  Vel»  q«i  ad  hoelaibe-' 
rant,at  icstamento  «|  adopiiwie  Del  digniiant.  £t 
lestiiiKmia  ^os,  4n  paalmia^et  prepbeti»  emierisfu» 


rans  ubi  pcdem  ponat,  rn  fovcatn  cadfft.  Quod  isie 
omniiio  irdn  tiroens  ait :  t  Otuli  mei  semper  ad  Do- 
iniiiatn,>  iicc  laqiieuni  limehoy  t  qnoniam  ipse  eval*' 
let  de  laqoeopedcs  mcos.  Rc^pice  tn  me.  >  ftespice^ 
inquit,  in  ine,  quiaego  quideni  Hion  respicio  nisi  ad 
te.  t  Et  roiserere  mei,  >  qnod  tfebesi  v  ^uia  unicns 
etpaupersum  f%o.i  Unicus  qnUlem,  qiita  solwa,  et  le 
solum  adoro ;  pauper  vere^  qnia  nihll  habent  omnia 
po9sideo.  iloc  miiem  et  de  Chrtsto  aptissime  inteliigi 
potest. 

t  Tribulaiiones'  cordis  mei  muiliplieai»'  sunt,  > 
qhlamuitts  inodis  affligor.  t  De  neeessitatiBus meis 
enie  mc,  >  dneens  ad  ilhid  regiium  in  quo  neeeasi' 
tates  non  patiftr. 

ff  Vide  bomHitaiem  nieam  et  laborem  meiim.  > 
Vide,  inqati»  quia  in  a^gaa  iribulattoive  et  labore 
sum,  unde  ileri  poieat  quia  alit|aaiido  fraetiia  ia 
peocau  eadam,  ei  iitea  t  diflMHe  universa  deiicu 
mea.Aespiee  iftimico^  meosiqaeiiim  mtilti^cati 
sunl^  >.  et  mttiti  ^nidem  aunL  t  £t  odio  iiii4|iio«de- 
runt  me,  >  quia  non  vitla  i»  me,  aed  tpaaw;  naturam 
odio  baiient«  .t  Gueledi  <eifo)  animsim  nmemai  i>  ab 
iliomat  Ifaudlhnft,  I  eienij)  me»  nt  noo  i 
quoDiaiii  speravi  in  4e.  Iiinooentea  etiettij 
rnnt  miht^»  aliter  enun  iBneeettAea  nqa  esse»t  nisl 
Eeckssi»  adbasreceiit^«quiaaiiBtintti  te.  Lihera^Deos» 
IsraeU» id esjl  Bccieataar,  oe  aeqnaai  de  jaliaUiqai* 
twr»  t  ea  omnlbitt  iribiiiaiioMbiift,  soift^t  qoioeta 
vUib  et  ab/bofKittibtta>  ptaiior*. 


nn 


Ein>OSITlO  PSALM^  XX?. 


c  iQdira  nie»  IKHninc.  •  Yex  peffeclefiAn.  Noif 
entm  iudiclam  limet  qai  se  jadicari  rogal.  <  Qoo- 
niam  ego  in  innoceniia  mea  tngressas  sum.  i  idea 
inquit,  judiciufh  hon  timeo,  quia  innocenter  vit^m 
egi.  <  El  fn  Domino  sperans  non  inftrihabor.  i  Non 
infirmabor  in  opere,  sed,  sicut  incoepi,  usqiie  In  finem 
eperalM>r, 

«  Proba  me,  Doinine,  et  tenia  me.  i  Proba  nve, 
inqnit,  cogiiosce  ari  t enim  stt  q«wi  me  innocenier 
vitam  egisse  4ixi.  Et  lenta,  nt  probes  qualis  el 
quani»  constantiffi  sim,  qnoniam  quidem  promfsi^ 
et  me^non  infirmaturumesse  spepondi.  Quod,  post-» 
qtiam  feceris,  <  ure  renes  meos  ei  eor  meum.  »  Post-< 


EXPOSITIO  tN  PSAVMOS.  :  flM 

^^fiiateni.  Conflrmatid;  tEU  loemn  liabftattoins  glariai 


tu^.  ft— «Nescitis  quia  templuAi  Dieitetis,  et  Bpliritus. 
sanctds  habitat  in-  vobls  (/  Cor.  m).  i 

c  In  qiioruifi  manibus  iniqiiritates  sirat.  i  Qnia  ohk» 
nra  iUdrum  opera  injo&ta  et  ihiqua  siint.  <  Dextera 
eorum  repletaest  muneHfoas,  i  quibus  decipiant 
innocentes.  c  Egoautem  ininnocentTa  meaingressos 
snm,  I  quia  innocenter  vitam  egi.  <  Redime  roe,  i 
ab  oinnibus  inimicis ,  c  et  miserere  mei.  Pes  meu& 
fftetit  in  direclo ,  i  quia  a  recto  tramite  non  ciaudi* 
cavi.  £t  quandlu  ero,  i  in  ecclesiis  '»  et  sanctis  COQ^ 
gregationibns  c  benedicaan  te,  Domine.  > 
EXPOSITIO  KkLm  XXVL 

%  Doniinus  iliuminatio  mea.  i  Vox  Eedestas.  hi 


q«am,  tnquit,  me  probaverls,  si  qaam  io  me  vitior     lenebris  quoodam  eram,  fn  caecKate  jacebam  >  sed* 


rummacoiam  invenerisi  bane  exnre,  kanc  s.-mcti 
Spiritns  igiie  destrue ;  sin  vero  iiibii  repereris,  ad 
majorein  me  dilecttonem  accendA. 

<  Qiioniam  misericordia  tua  ante  ocaios  meoa 
est,  I  Quia  neqoe  ego  misericordiie ,  neque  roiseri- 
eordia  mei  obltviscitur.  <  Et »  qttoniam  t  compliH 
cni  » tibt  <  in  veritatetua.  i  Quod  eniQ>  verum  dico, 
tuom  est;  quod  autem  oienttor  >  meum  esi^tua  eet 
Igitarveriias,  meiim  aotem  mendacium»  Tua  es 
ergo  veritas »  in  qua  Ubi  complacui.  £4  quoniaai 
•  nonsedi  cnm  condiio  vanltatis  ,>  id  esCcom'  000« 
•lliantibus  vanitatem,;  et  quonlam  <  eum  iniqoft 
gcrenlibus  non  introibb.  >  Qufd  est  doo  inirolbO'1 
id  esi^  eamdem  iniquitatem  foeere  non  aggrediar* 


ventente  Giiristo,  <  populus  qoi  sedcbat  in  tenebris,.« 
vidit  lucem  magnam  (Isa.  ix)«  >  Venrt  lux  vera  ,• 
qu^e  iltuminat  omnem  hominem  vetiieniem  in  Ihiuc 
mondom  (/oan.  i).  <  Et  salus  mea ,  >  ipse  lue  illu- 
minavit  ^  ipse  me  saKavit :  <  quem  >  igiior  <,  tir 
Qiebo  f  Dominus  protector  vitae  mea>«  >^  &edemifr 
inqiiit ,  Dominus  animain  nieam  »  iUomlnavit»  sat^ 
vabii  ^t  proteget  eam ,  ne  amittat.  <  A  quo  (ergo)^ 
trepidabot  >  Video  bostes ,  video  tnalignos  spiri«i: 
ttts»  video  inGorrentes  tyranoos,  sed  neminem  ti«' 
iiseo,  BomiBica  adai9nitos  eonsolati<me;  atl  enim  t 
<  NoHte  Umere  eoii  qoi  occidont  eorput  antmamf 
autem  000  possontocciddre  {MaUh.  x)»  > 
t  Dom  appropiaoisuper  me  iiQceAtes«>  Appvopiih» 


Sive  morten  et  pcenam  mm  imroibo ,  quam  ilU  pro*  ^  qoant  nocenies » invadooi  me  bostes »  obsrdent  m# 


eul  dobia  ingressi  sont.  Et  qiioniam  <  odivi  eccle- 
•iam  maltgnantiomi  >  idest,  congregatiooem  malo« 
nim.  <'Ei  com  impiis  non  sedebo,  >  id  est,  adeorum 
ftimililodinem,  in  impietate  non  perseverabo.  Vel 
etlam ,  |n  lormeoiis  cum  illis  non  ero ;  quooiam  hoc 
feci  vel  illud,  Ideojodidom  non  timeo,  qoi  oeonfideBler 
dicam  :  <  Mlca  me,  Devnfne.  >  Et  qooniam  <  lavabo 
inter  innocentes  manus  meas.  >  Gum  innocentibos» 
fDqiiil  i  habtto ,  qnia  maiignantiom  odivi  ecdesiamt 
luter  quos  positus,  a  cunctis  viltorum  sordibus 
operaioea  lavabo;  manus  eniin  opera  slgntficant« 
Et  qooniam  <  drcomdabo  altare  tuum,  Domine.  > 
Altare  Bd  Ecclesia  est ,  sive  Novum  et  VeUis  Testa^ 
inentum  ,  quia  in  hts  fit  commemoraiio  nativiiatis , 


Inimici.  Adqiiidl  <  Utedant  camesmeas»  >.  otmelaee^ 
reoietoccidanl,  otcamalesetknperfeclos  dedptanlfc 
elDefariocorpori  suoconjungant;  animttenimet  ossi«^ 
bus  nihtl  oificere  possunl.  Vei  etiam  ^  quia  appropin^ 
quant,inde  fit  ot  camem  edant,  earnisqne  coneo<« 
pisceotiassecom  aoferani»  animam  autem  puram 
et  probatam  mlbl  reiinqoaot.  t  Qoi  trlbalani  mcr 
iiHmid  mei,  ipsi  hiClnmiti  iunl  el  cedderonC  r 
Sobjongil  caosam  cor  ei  tiiiieiiduin  non  sit :  Inflrmati 
sont  inimici  persitcutores ,  vel  maligni  spiritus  de« 
victi  sont,  mortuo  Christo.  El  cecidemnt  ab  imperio 
ei  potenlia  ,  quia  Chrtsuis  resorrexil.  Ideoque  «  si 
censistsnt  adverstim  mecasira,  non  (Imebit  cor 
roeom.  >  Si ,  inquit,  impiorom  exerdtus,  si-  vithi^ 


passionis ,   resurrecJtoois ,    rorporis  et  saitgninis  ^  rum  impelUs ,  si  damioniorum  ceettis  iKlbiadversen-» 


Aominl.  iloc  aotem  altare  circumdanl  sancti;  sed 
eor  drcomdanl?  «t  iaodisDei  voeem  aodiant,  hoc 
e^i  qood  seqoilor.  <  Dt  aodiam  vocem  laodialo«,> 
Qutcooqoe  laodes  Del  audtre  desiderantt  ad  hoc 
altare eoncorrant, htat  duo Testameotaclreomdenl} 
litc  enim  apeslolos  9  pairiarelias  el  propbeias  Deow 
laodantes  invenlent.  <  1)1  ennrrem  oniversa  inirabi* 
iia  ioa.*>  HicDomini  soi  pecuniam  abscondere  iion 
vnlt;  iste  peram  non  ponal  ubl  thesaurum  recofidai, 
sed  qnm  gralis  aceeplt ,  gralis  cunctis  fanpertire 
desidevat.  Qaoniam,  inqotl,ei  h»e  ei  llla  ^lam» 
ideotnDomino  sperans  non  Ittlirmabor. 

t  Domkies  dHexi  <ieceirein  domos  toie ,  i  id  csl 
aniotam  virtntibus  ornalam » mentis  el  corporis   ea» 


lort  nihii  lamen  limCbo;  Dominos  enim  mecum  est 
tanquam  beilator  fonis.  <  Si  exsurgat  adversom  mo 
praelium  >  a  prftdlclts  inimicis  mets ,  c  in  boc  i 
adjutore  <  ego  sperabo«  > 

<  Unam  peiii  a  Doinino.  >  Unam,  inqoit,  peti^ 
iltmem  (eci ,  imaui  rem  a  Doiniuo  peUvi»  <  hano 
reqtiiram ,  >  hiitc  petitioni  insistam.  Sed  qua  esl 
ista  pelitio?  <  Ut  iuhabitem  in  domo  Domini  omnibuf 
diebtis  vitae  meae,  >  id  est,  ut,  corpore  mortificatOf 
in  ctielesti  Jerusalem  perpetoo  reqoiescam.  Unde 
Apostohis  ait :  <.Scimus  eiiini  quoniam,  sl  lerreslris 
domus  nosira  hujiis  habitatioitis  dissolvatar^  haiie* 
biinits-:domom  non  mano/actam  «iernam  in  cmlls 
(/iC^rv  v).i--*<  Utvideam  voiuptatem  Doniini.  >  d^ 


liOS  ODbONIS  ASTlElNSlS  HONACilf  '  OM 

iiiquit,  in  domo  Domliii  iiabitare  yoIo,  ut  eio8Aidi®n>  cognoscam,  ol  in  fua  praeaeiilift  conaisum. 
iPoliiptai«*m  perfeete  videam  el  cognoscam.  'Viiieo. 


enim  nunc « per  speculum  et  in  aenigmaiey  tuncautem 
lacie  ad  faciem ;  nunc  ez  parte  cognosco ,  tunc  an- 
ienr,  sicui  et  cognitussum  (J  Cor.  xiii)«  > — «  Et  vi* 
•itero  templumejus,  i  iUud  scilicei  inenarraliile , 
illud  clarissimum  Divinitatis  ^ecretum»  quod  al^ 
humano  ingenio,  quale  sit ,  perscrutari  non 
potest. 

.  i  Quoniam  al)scondit  me  in  (abernaculo  suo.  > 
Ordo  est :  «  Gircuibo  et  iinmolabo  in  taberQaculo 
ejns.  >  Quid  circuibo?  me  ipsum  et  animain  meam^ 
lllorum  similitudinem  sequituf ,  qui  castra  vel  ci- 
vitatescuslodientes,  die  noctuque  circumeunt,  ne 
aliqua  ex  parte  inimici  furtim  subintrent.  Similiter 


«  Ne  avertas  faciem  tnam  a  me » ne  decliiies  la  ira 
a  servo  tuo.  »  Quia  ego ,  inqait,  servos  tous  facieia 
luam  requifo ,  boU  eam  milii  absooiMlere,  noii  quaai 
iratos  a  me  separari » sed  fiic  qood  seqoltor : «  Ad« 
jutor  meusesto,  ne  derelinquas  me,  >  nei|iie  bie 
nequein  futuro»  t  neque  despicias  me,  Deus,  > 
quia ,  quamvis  homo  et  corniptibilis  sim » .cceSestia^ 
tmien  et  divina  qiMMro. 

«  Qooniam  pater  meos  et  maler  mea  dereliqoo- 
ront  me.i  Prios,,  inquit^  qnam  camem  assmneres. 
diabohis  mibi  pater  erat,  matcr  vero  gentilitas, 
Babylon  et  eonfusio.  Hi  aolem,  poslqiam  eredidi 
eteorum  actosdereliqoi,  de  mea  aaiute  doleotes» 
dereliquerunt  ne.  «  Beus  aolem,  »  qoi  vems  esi 


«t  iste  :  Circoibo ,  inquit,  domum  miiii  commissani,  B  pater ,  «  assumpsil  me.  >  *  <  Legem  pane  raihi  in 


^usportis  custodesponam,  qui  avariliam  .  luxu 
i:iaro,  superbiam  c9eleros/]ue  inimicos  ab  ea  longe 
rcpellaiit.  Et  imroolabo  in  tabernaculo  ejus  s  taber- 
naciilum  Dei  unusquisque  fidelis  est.  Sed  quid  iin« 
Aiolabo?  «  bosliaro  vociferaiionis.  >  Qiiia ,  inquiti 
Dei  sum  tabernaculum ,  in  me  ipso  sibi  hostiam 
immolabo,  non  hircorum,  iion  vitulorum,  imo 
laudis  et  jubilaiionis ,  hosiiaro  vivam  et  Immacula- 
tam.  «  Ganiabo,  psalmum  dicam  Domino.  >  Cantabo 
InqQit,  praedicabo,  laodes  illius  annonliabo*  Et 
psalmum  dicam,  quia  factis  verba  complebo.  Et  boo 
inerito,  «  quoniam  abscondit  rae  In  tabemaculo 
fuo.  >  Tabernaeolum  quidem  non  abscondit ,  sed 
iiie  iu  labernaculo  occukiit,  quta  exieriorem  horoi* 


via  tua.  >  Quia,  inquil,  assompsisti  rae,  da  mibi 
legem  vivendi ,  ot  in  via  lua  firmiier  persisiens»  ne- 
que  ad  dextram  neqoe  ad  sinislram  dedinem. «  Et 
dirige  me  in  semilam  rectam ,  >  ne  a  iudaeis  et  h»- 
reiicis  decipiar.  >  — «  Propter  inimicos  meos,  >  quk 
me  decipere  conantur,  «  ne  tradideris  nie  in  animas 
tribiiianiium  me,  >  ut  ex  toto  animum  et  desiderioro 
suum  faciant,  quia,  quamviscorpos,  animam  u- 
men  non  superabuni. «  Quooiam  insorrexeront  ia 
me  testes  inlqoi.  >  Mollolies  enim  falsi  testes  Jndaeo- 
rom  contra  apostolos  insargebaot,  etpraevaricato- 
res  legis  eos  vocabanl. 

«  £l  mentiu  esl  iniqoitas  sibi.  >  Sibl  qoidem  ini-> 
quiias  menliu  esl,  quia  io  verticem  Ipsorara  ini- 


iiem  cunciis  visibilem  praebuil,  et  a  cunciis  affligi  ^  quius  eorom  desceodil.  Hoc  etlam  de  Chrislo  io- 


permisit.  Vidit  enim  Decius  Laurentium ,  vidil  Doi 
liabernacuittm  ,  templum  Dei  violavit ,  domnm  eius 
combussil.  Sed,  sicut  ait  Apostolus, « si  quis  templum 
Dei  violaverit,  disperdel  iiluin  Deus  (i  Cor.  iii).  > 
Interiorem  tameo  boroinem  non  vidit ,  qneih  Deus 
in  iali  labemaculo  absconderat.  In  Ulibus  uberoa-i 
eulis  absconditi  sancti ,  a  vitiis  vel  malignis  spiriti<t 
bus  inveniri  non  possunt.  « In  die  malonnn  prolexil 
Bie ,  in  abscondilo  tabernaculi  sui.  >  Dics  malorum 
vbcaniiir  illi  in  qoibus  maM  nequiiiam  suaro  exer* 
cent.  Unde  Apostolus  : «  Quoniam  dies  mali  sunl 
{Ephe$.  v).>  In  hisaulem  diebus,  elsi  labernaculum 
caperent,  corpus  affligerenly  me  tamen,  id  est  anit 
'raam  meam,|  invenire  non  poterunt.  j 

Et  quoniam  «  In  pctra  exaltavit  me,  >  id  est,  in 
Cbrisio  et  por  Cbrisiom  a  terrenis  cupidilatibus  me 
aubliinavit. «  Et  nunc  exaltavit  caput  meum  super 
Inimicos  meos.  >  Tunc  caput  nostnim  super  inimi- 
eos  noslros  exaltalur,  quando  meus,  suam  consi- 
derans  dignitatem,  nuUis  adversiutibus  succumbit. 
«  Exaiidi,  Domine,  vocem  meam  quaclamavi.  > 
Exaudi,  inqoit,  meam  orationem,  redde  praedictam 
petilionem  qua  dixi:  «Unam  petii  a  Domiiio.  >  Confir- 
raaiio.  «  Miserere  mei,  ei  exaudi  me.  Tibi  dixit  cor 
raeum.  >  Ac  si  dicat :  Oratio  illa  qua  ine  clamasse, 
tion  in  labiis  sed  in  corde  fuit.  «  Exqnisivit  te  fa- 
cies  mea.'>  Exposilio  petitionis.  Nihil,  inquit,  aliud 
petp,  nisi  (U  faciein  luam  videam,  titque  tuam  vouip- 


teliigi  potesl,  in  quen^  iniqui  testes  iosuFgeutes 
dicebanl :  «  Hie  dixil :  Fossom  destruere  templinn 
Dei;  et  in  Iriduo  rexdificare  {Matth^  xxvi}.  %  — « Crede 
videre  bona  Domini  in  terra  viventiam.  >  Uodc  scio 
qoia  non  trades  me  in  aoimas  IribQlanliom.  me: 
jam  Mediator  ascendii;  jam  mihi  loeum  prsparai 
Salvalor,  quia,  etiam  in  sanctis  Scripturis,  quolidie 
me  admonet,  dicens  :  «Exspecta  Dominum ,  >  qni  e| 
laboris  meriu  reiribuet,  et  de  inimicis  te  vindica- 
lot.  «Vlriliter  age,>  conforiaro  et  e&lo  robusloSit  hoc 
esl  quod  dicit.  «  Confortelur  cor  toom ,  *  in  operi- 
bos  bonis.  <  Etsustine  Dominnm,>  id  esl,  cxspecU 
douec  veniat. 

EXPOSITiO  PSALMI XXVII. 
f  Ad  te,  Domine,  clamabo,  Densmens.  t  VoH 
Christr,  vol  Eccleslac.  Clamavit  Cbrislus  in  cruce  • 
quando  dixit :  «  Eloi,Eloi  {MatU^  xxvii).  >  Clamat  ei 
Ecclesia,  qoia  non  cessat  qnolidie  laudare  nomen 
Domini. «  Ne  sUeas  a  me ,  >  id  est  non  lacebis  a 
mp,  quia  semper  bodabo  te.  Vel,  ne  sileasa  iue, 
id  est  I  responde  mihi ,  el  exaudi  oValioDera  meam. 
«  Ne  quando  Uceas  a  ine,  >  confirmaiio  est.  «  Ei 
assimiiabor  descendeniibosin  laeom.  >  Si,  inqi^ltEe* 
clesia,  non  hiodavero  te,  similis  ero  impiis  el 
.peccaioribns',  qoi  in  lacora  ei  m  infermim  descen 
dent.  Christos  aoiem :  Si  me  ^  inqoit^  non  exaudic^ 
ris»  ioter  impios  et  morti  deditos  compuuhor.  Qootl 
ne  fiat,  «  Exaudi  vocem  deprecationts  mex,  dCiai 


fltOS  EXMSiTIO  liN  PSALMOS.  iM 

oro  ad  te»   >  pro  unhremlf  tolhtft  mvRdi  sahite.  A  exhorUfiUs  genles  ad  Uiideio  Dei.  Jam,  Inqoil,  fllil 


«  Dum  eitollo  manus  meas  ad  templum  ganctum 
tttum  •  >  id  est,  manus  in  cruce  eiaito »  ul  tuum 
sanctiim  tcniplum,  quod  est  Ecchsia»  sedtilcem. 
Ecctesla  autein  Dominus;;  exorans  manos  suas  ad 
lemplum  Dci.eievat ,  quia  bona  opera  sua  ad  Domi- 
niim  mitHl»  vel .  quia  seipsam  gradibus  tiplutum 
iisque  ad  templum  Dei  eialiai ;  vel*,  quia  etevatis 
manibus  Doroinum  deprecattir. 

t  Ne  simultradasme  cum- peccaloribus.  i  Ne  me» 
Inquit  Ecclesia  ,  simiif  cum  peccatoribus,  tortoribtis 
iradas ,  quia  omnia  qiiae  debui  solvi»  neque  coii* 
servnm  pno  douarifs  afllixi.  c  Et  cum  operantibus 
Itiiqnitatem  ne  perdas  me,  >  qula  iniquitatem  ego 
op<Taiusnonsum»  i  Qoi  loquiintnr  pacem  cum  pro- 
xiinosno,  >  quia  yerbis  ainiciliani  evpacem  simu-  ^ 
lant,  i  maln  autem  in  cordibus  eoniin.»  hi  cordibus 
inqnit,  latcnt  mala ,  iusidiee ,.  doll  et  proditiones.. 
•  Da  illis  secundum  opera  eorum,.  el  secundum 
neqiiftiam  adinventionum  ipsorum ;  secundum  opera 
manuum  eorum  tribue  ilKs  :  redde  relribuiioneni 
eorum  ipsis,  >  id  est ,.  prout  meriii  sunl  recipianr. 
<  QnoDlam  non  intellexerunt  opera  Domhii,>  ut  fa- 
ccrenteat  <  el  In  opera  manuum  eomm  destmo 
lUos ,  >  Id  est  secundiim  apera  quae  operati  sunl  ^ 
pereant,  <  etnon  aedificabis  eos.  >  Cum,  inquit» 
iupernam  ctvitatem  J^rusalem  ex  Tivls^pidibus 
construes;  noU  eos  in  ejus  muris  aediflcare. 

I  Benedlctus  Domfnus,  quoniam  exaudivit  vocem 
deprecationis  meae.  >  Sciens  ea  eYcnire  quae  postu-  ^  cubiculom  »  el 
laTil,  quasi  ]am  exaudiUis  benedicit,  et  gratias  (Maith.  \i).  h. 
romino  reterl,  qiila  Dominus  esl  <  adjuior  mcus 
et  protector  meus,  >  adjutor,  ul  TincamuSit  prote- 
cior,  ne  vuberaii  deflciamus.  <  Elin  tpsosperavil 
cor  meom  et  adjuius  suin.  Ei  refloruit  caro  mea.  >• 
Rfflorui'  quidem,  quia  in  bapitsmo  aihissa  Yeiostate 
nota  ei  jiivenis  facia  est.  Yel  reflorebit  io  dle  Ju- 
dicii,  quando  <  corruptibile  lioc  indueril  inoorro- 
ptionem  (J  QDf^xs).  >  —  <  £t  ex  voUintate  mea  cou- 
fliebor  illi.  >  Coiifltebor,  itiquit,  et  ex  volttntale 
Gonbtebor,  quia  nulla  servitia  diligil  Deus,  nisi 
qiiae  Yoluotarie  fiunl  <  Quia  bominus  esl  fortitndo 
plebis  suae ,  >  quia.  pec  euro  fortis.  est»  <  ei  prote- 
ctor  salvationum  cbristi  sui  est.  i  Salulisre  dicitur 


Dei  estis,  et  in  adoplionem  vocati.  Ergo  <  aflerte 
Doroino.  >  Sed  qoid  afibrre  debetis?  Sequitur :  <  Af- 
ferie  Domino  fliios  arieluin.  t  Arietes  apostoH  di- 
cuntur,  quia  toiius  Ecclesiae  sunt  doctorcs.  Vet, 
qiiia  Novo  et  Veteri  Testamento  quasi  duobus  cor- 
fiihus  sunt  muniii.  Filii  autem  arietum ,  animae 
fldeKuro  sunt,  quos  apbstoli  in  baptismo  Domlno 
genuerunt.  fjnde  Aposlolus  ait :  i  Nam  in  Christo 
Jesu  ego  vos  geftui  (I  €op.  iv).  >  Itemqua  : «  Fitioli 
mei,  qoo&iteruffl  parlurio  (Go/al.  iv).  i  llos  igiioc 
fliios  arieHim,  Id  esl  aninvis  nostras»  Domiiio  aife' 
Kiinus,  quia  nihil  majus  Deo  afferre  possumus'^ 
offerimus  aotem.»  qiunda  eaa  virtatibas  exaK 
tamiis. 

<  Aflerle  Domhio  gloriam  ct  Itonorem,  i  Id*  est^ 
lales  vos  exhibete,  in  quibus  Deus  honoretur  el 
glorificetur.  Unde  diotuin  est :  <  Luceai  lux  veslra 
coram  bominilms,  ut  videant  opera  vestra  bona,  el 
gtoriflcent  Patrem  vestrum,  qui  in  coelis  esl  (Jf aliA% 
v).  I — <  Aflierte  Domino  gloriam  nomkii  ejus,  >  id  est 
gtoritflcaie  Deum,  quia-Ghrisliaiii  vocamini,  el  no- 
meii  ejus  recepistis.  Uiide  In  Canticis  caiiticonim 
dicitur :  <  Oleum  eHhsina  nomen  taom,  ideo^ado- 
lescentolae  dilexerunl  te  nimis  {Cant,  i)'.  >  Yel,  glo» 
riamnomlnl  ciuSvJd.esl  ad  honorem  Bominis  ejus*. 
c  Atdorate  Domlnom  in  alrio^saacto  e|u8»  >  hoc  est 
in  Ecclesia  noviier  aedificata.  Vel,  in  cordibus  ec 
Gonscientiis  vestris,  sicul  scripium  esl.  <  |nira  io 
claaso   ostio»  ora  Patrem.  luuoi 


<.  Vox  Dottini  sopor  aquas.  i  Dixil*  supertus .: 
<^ffierte  Domioo  filios  arietum ;  >  el :  c  Afferle  Domino 
gloriam  el  honoroin.  i  ftec  aulem  vox .  Domini  esl 
aoper  aqoas  intouaiuis.  Quid  per.  aquas  oisi  popur 
tost  sical  seriptom.  eslc:  <  Aqom  mult^  multipU* 
oaiae  sunu  k  Inlouabai  igitur  vox  Dominl  super 
multas.  aqaas,  quando-  sequeiuibos  lurbis  Evange» 
Hom  Aposiolus  annunllabai; ;  vel  quando^  apostott 
peromnes.terra8.praedicabanl..Intonnie  eliam  vox 
Domini  super.  aquas :  quia»  Ui  Jqrdane  super  Chrb 
stum  vox  Patris  audiu  esl :  <  Hic  esi  Fiiius  meus 
{Ma$ih.  xvu).  >  latonal  Bunc  quoquc  saper  aquas 
baplismatis,^  quia  in  nomine  Palris»  ei  Filii,  olSpi- 


qui  dal  salutem  vei  cui  datur.  Est  igiiur  Deus  salva-  D  riiofr  sancii  bapliaanl  sa^rdoles.  <  Deus  maiestaiis 

intonulu  rlile,  inquil,  per  se  ipsum  proedicaviti 
qai  Deos  majestails,  potestalis,  ei  eicels»  virtutis 
iotonuit.  <  Dominus  soper  aquas  raultas,  >  qoia 
ipso-et  pep  se,  et  per  disclpulos,  unlverso  mnmii) 
Evangelium  ayinuntiavii.  <  Vox  Domioi  in  virtttlei 
Vox  Domlni  in magniflcentia. >  Haee,  inquit,  vox 
Dominiesseconiprobatur  per  viriuiem  eLmagnifl* 
ceniiain.  Tanta  enim  hiijus  vocis  virlus  erat«  qiiod 
et  monuos  suscitabat,  caecos  aiuininabai,  leprosos 
muiidabat  {Mauh.  ii),paralyticoscurabaL(A/arc.  lO. 
Constat  igitur  qiioniam  hujusmodi  vox  Domini  c^\ 
Scd  ciijus  Domitii?  Sequilur  : 

i  Vox  Dontliii.totifritigeiuisccdros.  >  Pcr  ccilros, 
siiperboS)  diviies  et  poienies  intelligimus.  ilos  au- 


lionum  christi  sui  proteaor»  quia  eos  protegit  qups 
Cbristus  salvavit. 

<  Salvum  fac  populum  tuum,  Domhie.  >  Quo- 
niam,  inquil,  Deus  protegit,  lu,  Chrisic,  salviim 
fac  pouulum  tuum,  ul  ipse  proteclor,  tu  vero  Xesus 
et  Salvator  voceris. 

<  Et  bencdic  haereditati  toae.  i  llaerediias  Dei  Eo- 
ctesia  est,  de  qtm  dicitur:  <  Et  dabo  gentes  baeredi- 
talem  luam.  i  —  «  Et  rege  cos  iii  virga  ferrea  (PmI. 
ii).  I  ~7  f  El  extoUe  illos,  >  de  Yirluteiii  virluiciu, 
«  usque  in  aetemum,  >  id  est  donec  ad  xterniiatem 
pmeiiiant. 

EXPOSITIO  PSALMF  XXYIII. 
(  Affcrle   Doniino,  niit  Dci.  i    Vox    Piophei» 


«fti  OpDONIS  ASTEiNSIS  MQN^Cm  %        »20» 


ftti  httJniliaii  ^UDl,  sicut  scriptuni  ^l :  f  Monlesel 
colles  buniiliabuntur  {Luc.  iii).  i  Fregit  igitur  vox. 
DoDiinl  cedro^,  quia  8uperl)os  et  diviies  Evai^elium 
huuuliaviL  Franget  etiam  in.  judicio^  nam  tox  illa 
DumijQi  erii,  quas  dicit:  f  ite,  maledicti,  in  igncu» 
aetornum  {Mauh.  zxv).  i  Hac  autem  voce  quanti 
frangantur  dici  non  pplest. .  Constat  igitur  quia  cc« 
dros  frangeL  Sed  cujus  cedros?  Sequitur :     . 

f  Et«enfjrtngei  Domnot  eedfot  Libani»  i  quia  in , 
laeeoli  divitiis,  roimdiqiie  eandore  et  fdicitaiB  natoB 
pariim.  a4  se  convertei»  fnrtin»  flstem*  soppiicio 
tradeUf  Ei:cimuiiiniiel  eas  lanqoam  viioium.Li*- 
bani.  »  Mulia  lerra,  secundum  bujus  nominis  intei^ 


,J|vangeiii  annuntiatio  ab  audientibus  resecai. 
, .  f  Vfx  Domini  concutienlis  ^olitudine^, jei.com- 
movebitDomiQUSdeseci^m  Cades.  i  Cades  rqmmo/ia 
iiuecB  interpretator;  signiQcat  autem  htmc  mundum, 
qul  prior.  a  Domino  derelicius.  erat^  sed  veiuens  Dci 
FiliuSy  piundum  concussU;  desgrinm  Qades  commo- 
vil,  quem  linca  et  malrgqus  &P.'fi^^  commoTeral 
alque  corruperat,  excussit  tineas,  .commovii  viii^ 
fugavil  peccala.  Aliter,  Cades  legero  et  Yelus  Te- 
slam^numi  signirieat;  quidann  enim  Cades  iOJirra 
inlerpretalur.  Yeniena  er|{oXhriSitus  comioovit  dc- 
^crtum  Cades,  quia  sanciam  legem  ei  prophetas  ob^ 
nimiam  obscuriiatem  a  cunctis  fere  derelicios  con« 


prelaiionero»  convenienlius  quam  lcrra  Judasorom»  »  ^"«^'^-  ^9^^^^  Htleram  amovit  et  inlelligihiies  fiicU 
.  '^  (Luc.  yjw» 


Liliaaiis  voeari  polesl,  qoan  omoiom  diviiiarom 
polchriiodto^ Oorebai»  ei  laeioel  melle  nanabal 
(IkuL  vi).  YitiMos  au(em  pra  sacriftcio  ponitor,  quia 
fie  viittlo  s^erifieiniii  Oebal  (/^r«  iv),  Comjnii^uU 
ciYO  JDominos  viiuhtm  Libani,  qvia  sacdlicituga  iu« 
d»orum  adeo  deslriuU»  uinuUo  iii  loeo  esseUicaliir» 
Ad  hnjoa  «^rge  sijttiiUludinein  oommipuenlAir  mali, 
quoi.ii;^m  aUlomnioo  peribuol»  ui  im  aaeriCk^ium; 
%l\i  vofo  a  soperbia  ei  ininiaAUftei.eesiabuiit»  ukhm 
lerra.»fi^fiiicjo»     . 

«  Er  d|l#elae  ^uomidofodom  fittos  uiHeoifiihilN.  i 
lioc  aoitro^  sleoi  jii  snperhMro,  ei  ad  iKmam  ei  ad 
malam  pnem  dooveisi  poiesi:  ad  honoM  ooieM 


f  Yox  Domm  pra^parantis  eertos.  i  jirxi  aposio«^ 
los  d^signantf  4|0ia  fi-agiles  erani  ad  eurremlurot  ei 
Evangelium  nuntiaiidumy  quique  mortifera  diabolji 
venena  parvi  pendehant.  t  £t  revelabit  condeosa,  i 
qula  el  Scripiuras  Ulis  aperuit,  ei  divio^  rojaieria 
lOanifosiavil.  Unde  Apostoius:  cAudiyi,  jof|uit,  ar-; 
cana  Terha,quaB  noa  Ucet  homini  ioqui  (//  Ci^.  xu).> 
f  £t  ifl  templo  lyus^  omnca  dicepi  glqna^m,  ifxik 
omnes  in  Ecdesia  Dominum  laudaiK  . 

f  Dominoa  dilovipm  inhabitaKe  faciu  1,10  46001)10 
Dei  habitat  dUuviom»  quia  in  sancla  Epclesia,  pn>7 
pheUCy  apostoli»  episcopi  et  doctores  inveniunturj 
Hi  aiilem  dUuviuro  dicuniury  qiiia  aflluentia  sancti 


hoe  modo.  Aposiolas  filioa  ooi^oroiam  inleiligimusi     ^ c    •.  ..... 

.        ,  .  .  .  «.     .        j  '     SpintusetomninmScnpturarumpleniludiiiercdun- 

qola  ex  lud»is  prooesseronl.  IIi  anlem  adeo  paope-  C  ^J^.  ^^,  ^.._  „...^  ^^^,_  J^^^^  ^  ^ ^^ 

rcs  et  diminuti  fuerunl,  Ul  nlhil  proprii  eis  reman^ 


•erii ,  iisdem  teslanifhoa  :  4  Ecee  nos  r^oimos 
mn^ia  et  secuii  aumos  te  {Hiatik.  xix).  >  Ad  horum 
compiiniiioneio,  muUI  stteularFuia  commolatl  sowi, 
qoia  alii  nooaihi,  aUi  eremi^e,  aUi  vero  peregrim 
eflkhmvir,  Domioico  voee  admoniti;  ait  enlm; 
c  Qoieonqoe  retlqoeril  patrero  el  matrero,  ageos; 
servoa^^aoemasi  ceouiplum  acoif»ei<t^fi<«)^.i  Haec 
«oiem  est  vox  iila  nosici  Bedemplorls,  qu»  cedroa 
confriogU.  h  mahHTom  a«l«m  parteaicinlalUgituri 
lodiei  :|admom((oe  tlU>  4«U  (^iviftlaii  crueifise^ 
ront,  ainioorae^  vocanlur :  hoa  aolem  non<  parva 
pesna  a  eonditlo  easpeelat.  Qokonque  ergo  aAernoa 
iiiortndamnaBiurt  eo»  diioettia  4>ei  f  Hiua,  qoemad» 
modititt  filioo  imicornlum  eomroiiuiet.  In  qu&busdom 
auiem  cofUcibus  invenkur  ic  Ei  dileeios^uemait* 
iiiodiim  fiUos  oniconsioM.  >  Hoo  aoiero  sic  inisrpfe^ 
talor  9  pUeeloa  Dei  Filiiis*  qoi  adhoc  Dairt,  inqoil 
Propbeu,  per  omnia  aeqoalis  esl«  in  iempo|«  pna» 
fioilo.  In  taolvro  camminueinr»  ol,  ^pmroadmodlum 
Ottos  ex  fi^is  ^ndaeoruro,  penima  piuros  homa  esse 
rredator. 

f  Yox  Domini  fntercidenlis  aammam  ignis, »  Haec, 
inqnil,  vox  cst  ilUus  Do.mlui,'  qui  fkimmas  ignrS 
iniercidit.  Omnesenlm  infernales  flammas  igncmque 
inexsilnguibilcm  ingrcdcrcnlnr,  nisi  quia  Chrislus 
carncm  siimens,  et  infcrnnm  a  nobls,  ct  nos  ab 
Itifcrwo  sepai^avit.  InicrculU  etlam  vox  Domini  flam- 


da«u  Yel  eliam,  quia  homloes  abluunl  a  peccatis. 
c  Et  sedebu  Dopiinus  rex  in.  leternum,  >  quia  scm- 
per  in  Ecclesia  regoavit,  ft  in  sancjis  suis  sedebit: 
sont  enlm  sancii  sedes  Dei.  c  Dominus  vlriuiem  po- 
pulo  suo  dabit,)  neab  inimlcis  et  viliis  supereturi 
f  Doiiiinns  benedicet  populo  suo,  >  lendenli  i  in  pa- 
cem,,i  id  esl  ad  semetipsom,  quia,  f  jpse  est  paj^ 
nostra^qui  (ecitotraqoe  onom  (£p4et.  i).  > 

EXPOSmO  PSALMI  jaix. 

f  ExaliabQ  t^^  Domlnc,  quoniam  siisc^i&ti  me«  > 
Yox  Christi :  Exallabo  te,  iQqnil,  Pater,  qtioniani 
de  boc  mundo  liie  suscepisii,  el  ad  di^xrefain  luam 
residere  feclsti  {3farc.  xiv).  £xaltat  PSlius  Patrcin,, 

JO  qnia  pcr'  FnUim  hiiidalor  Pater.  #'  Nec  deleciasU 
inimicos  mcos  snper  me.  »  IftimlfciChrisfi  liidan 
sunl,  vel  malignl  spiritus.  Jud«i  quidem;'i)on  sant 
deleetati  de  morte  ChrishVquia  ei  eooirt  eorom 
voiunlatem  resurrexit,  et,  ob  hoc  iaciniis,  gemem  et 
h>com  amiseront.  lialigoi  vero  spiritiis  el  r^nma 
perdideviint,  el  animas  qoas  capiivas  detinelKmU 
f  Domine  Oeus  meu3,  daipavi.  ad  te.  >  Clamavii 
aulem,  cum  dixit :  f  Paler,  clarifica  Filtum  liium.  i 
f  El  sann&li  me ;  >  erat  enim  innrmns  pro.  parle 
camis.  SanavU  igitur  eum  Taler,  quia  resusciiando 

.  Ipisam  cnrncro  iromortalcm  eC  incorruptibriehi  fecii. 
f  Domiiie,  eduxi.sU  ah  inferno  animaro  mcam.  i 
Exspoliavit  inrernum,et  animas  saitctoruhi  secum  in 
coelos  dcvexli.  f  Salvasti  me  a  dcscenden^ibus  ih 


1109  EXPOSiTIOlNPSALMOS.  iM 

lacoinV » M-^iklt  «t'^aiiib(}#'lod^oinini  me  fiberaslf ,  k  est  cilrnein  (jtia  'anima  erat  ihTohrta.  c  El  ctrctimile- 


quia  «tm  «poiii^  fn  inlbi^um,  et  iiiortem,-ei  fauccs 
diabcrli  <}es6enduni. 

c  Pisallife  Domino,  saneti  ^us,  et  confllemini  me^ 
moriae-^Mtiial^s  ejos.  »  Ves,- iffK)iiii,  sancti  ejus, 
laoiiale Dermimim  eft  sux  sanciitaiis  memoriam, 
quia  testri  recordaius,  me  Filiure  suum  in  fmindum 
mlsit  {Gah  i¥^,  e(  pro  Tcstra  et  omnium  salule  morl 
permish.  «  Qooniaiii  ira  tn  indignatione  ejus.  i  Lau^ 
daie«in<|iiit,  DofAtttum,  et  nolite  iRObedientes  esse, 
ne  indfgnatiis  Tobis  irascatur;  ira  namque  et  mors 
In  Dei'indignat!one  fll.  c  EtTita  in  Totuntate  cjus,» 
quia -i|iricnnqQe  ejus  Toluntaiem  fecerit,  Tivet  in 
^tenmm. 

c  Ad  Tespcnim  demorabitnr  fletus,  et  ad  matuti- 


disli  me  laetitia  et  aelernitate.  »  Uride  fll  c  nt  cante* 
Irbi  glbria  mea. »  Qusp  est  gloria  Bomlni,  nlsi  resur- 
tecllo  etascensio?Ha}C  autem  cantet  Domino,  qntp 
!n  bis  glorincalnr.  c  Et  non  compungar  i  aliqui» 
tribulaiione,  quia  c  mors  ilfi  iian  domlnabttur  Xlioni, 
Ti).  I  Vel  eiiam«  sancli  jam  non  conipungnndir, 
quia  stimulus  diaboli  conrractus  est.  Undic  Aposto- 
lus  :  c  Ubi  est,mors,inquit, stimulus  luus^  »(/  CV. 
XT.)  c  Domine  Deus'  meus,  in  aeteroum  confitebot 
Ubi.  » 

EXPOSITIO  PSALMl  XXX. 
c  Ih  te ,  Domine ,  sper^Ti.  i  Yox  Domtnici  bo^- 
mlnls' :  Qnia  iti  le,  inquit,  speraTi ,  qui  optiAius 
es  auxiliaior,  Tide  ne  ego  et  mei  aliqttando  cort^- 


piim  tetUra.  f  Aposeropbe  ad  aposlolos.  0  apostoli !  B  frtndannir.  c  In  jostilia  tna  Kbcra  me.  i  Libera  nw*^ 


^d  Tesperum  demorabitur  fletus ;  pro  morte  namque 
Salvalofis,  qnl  circa  boram  nonam  spiritum  emisit 
(Matth.xxw),  trisiantes  flebant  apostoli;  sed  mane, 
ono  'jam  sole,  Christo  resurgente,  Immensa  inter 
illos  esi  nata  laetiiia.  Aliier.  Per  Tespenim  Adaro'^ 
per  mane  autem  Cbristum  Intelligamus.  Adam  nam- 
qiie  diem  et  lucem  fugaTit,  et  noctem  et  tenebras 
mundb  iniufit,  quod  vesperi  proprium  est.  Cbristus 
autem  noclem  ademit,  ei  Verum  diem  bdminibus  de^ 
dii.  Ilis  igilur  qui  ad  Tesperum  convertuntur  et 
primum  homineih  [milabuntur,  flelus  erit  atque  tri« 
stitia ;  bls  aiuem  qui  ad  mane  cdnrugerinl  elCbri.« 
fitum  ^qucniur,  gaudium  erit  alqiie  Ixtitia.  Possu* 
mus  etiam,  per  Tcsperum  et.mane,  diem  judicii  flgu< 


Inquit,  ab  impioroih  Iniqnitai^,'  qUta  tu-Joslfi^ 
es,  et  ego  a  justitia  non  dtscedo.  c  fodina  ad  tti^ 
aurem  luam, »  id  est  exattdi  ora^nim  meam ,; 
i  Accelcr^  tft  eroas  me, » id  esl  did  miltl  «ueeoit^ 
c  Esto  riiihT  in  Deom  protectorem,  ei  in  ddmiil»  re^ 
fogii,  ot  salTom  me  facias.  »  Sfs,  inqoll,  mihi  Dbiiii^- 
nos  protector  et  domns  ad  qnam  cdnfti|;i«mt  qoio  \% 
nulla  aH^prolectioiie^fidil^,       ■         ,        .. 

cQuomaih  fortitodomea  etrefhfinm  rteirttt-csni*% 
to  sdlos  niea  fonitbdo,  to  sohis  es  meum  refi»9i«<^^ 
tii  sdhs  ergo  fibera  me  ct  pr^ge  roe;  <  !•!  profiiev 
nomen  tnom  deducee  mc.  » ln  ftomiiie  tooin  »«ri- 
dom,  In  nomine  Domlrit,  Tetti ;  «omen  Domini  «n^ 
nuniiaTi,  propicr  nomcn  toom  quod  inrocaboi  M 


rare.DiesnamquejudiciietTesperumeritmaIis,  et      rcTerientcm  ad  te  dedoces.  Vel,  dodocc»  mo  per 


tnanebdni^.  Tuncenim  mali  noclem  et  dolorein,  boii> 
Tcro  diem  et  aeiernitatem  recipient.  Ad.  Tcsperum 
ergo  tunc  Tenienlibiis  erit  fletus,  et  ad  roatulinura 
gaudiiiin  erit  el  la^titia. 

£go  auterii  in  abuudanlia  mea  non  moTcbor  iii 
SPterniim.  »  Adam,  inquit,  In  seternoriim  bonorum 
^bundanlia  positus  de  paradiso  miser  exivii;  ego 
autcm  ad  Patris  dexleram  reversos  non  movebor  in 
aeternum,  et  dicam : 

c  Domine,  in  voiiinlato  tua  praesiitisli  decort  mco 
Tirtutem,  >  id  est,  secundura  Toluotatam  tnam  de« 
dtsti  mihi  Tirtutcm,  qoa  ipsam  roortem  superaremt 
qiiod  ad  dccus  mibi  contigit.  c  Avcrtisti  faciem  luam 


apostolos,  ut  thom  nomeif  in  onirars»  tcrr*  annonH 
tieior.  Et  cnuiric»  mc,  dtdcedine  videlioci  snmmi 
boni,  non  feiiis  amarilodiue,  slcoi  Wdaei  (Mitfi*, 
Xxvn).  Vel,  enulries  me  eodcm  cibo  ^pirttoMi»  coi»- 
pore  ac  sanguine  meo.  c  Eiluces  me  de  iaqoeo  hoc 
qnem  abscondemnl  mihi.  »  Multi  fueroni  kiqooi» 
mnitas  fueronif  dcceptione%  qoas  Chr*sto^  iud»i  absk 
condenmt;  sed  semper  dfTiniiato  mnnlios  a  wHo 
decipi  potoil.  -c  Qooniam  lo  es  protector  metts*  »  - 
f  hi  matiOB  toas  commendo  spiriltfm  meoirt.  » iluo 
nutetn  compldiim  ftiit,  qn^ndo  i«  cnice  posiios 
dixii :  c  Paier ,  In  hianiis  ioas  coriimendo  spiiitiim 
mcom  (£«<?.  xxiiO.  »—«Re<fen>isii  me,  Doimne  Dcoa 


a  mc-  »  Mihi,  inqoit,  Tirtut^m  dedisli,  a  meis  autem  ^  Tcritatis.  i  Prophetlca  interposliio.  Videns  Fropheto 


faciem  aTcrtisii,  quia  In  eadem  non  constaniia  per- 
scveraverunif  sed,  me  relicio,  fiigerantorones  (A/ai/A. 
xxvi).  c  £t  factus  suin  conturbatus. »  Hoc  quoqiie  Je 
apoetoMs  diciUir  :  c  Ad  te,  Domine,  clamabS',  et  ad 
peum  roeum  deprecabor.  »  Clamabo,  inquii,  et  de- 
precabor  Dominiim»ai  eorum  tristitiam  in  gaudium 
Tertau  Nam  c  qine  utilius  mea,  dom  descendo  in 
cornipiionem?»  Qiiae,  ihqiili,  inmei  sanguinis  effii* 
sione  uiiliias  erit,  si  illi  qiios  rcdemi  itcriim  cor« 
rumpantur  ?  Hanc  Toccm  c  audiTii  Dominus,  et  mi- 
scrtiis  est  mei,  >  id  est  mcorum.  c  Faclus  est  adjutor 
mens,  » Jd  est  meorum.  ConTersio  persou^e :  c  Coii- 
vertisti  plsCnctuih  meum  in  gaudium  mihi,  »  propier 
resurreciionem.   <  Conscidisti  saccuni  rocum,  >  id 


Chrisli  pa8Sf0ncm,qo1aimindus  rediroendos  erai  U\ 
ipso  cxito  Tiue  nostri  SalTatorife»  jgraioliWindusr. 
Iiiquii:  cRedcmisti  me,  Domine  Dcos  Tcritatis, »  Jam 
crociffxos  cs,  jam  spiritom  P«lri  commehdosif , 
mondomqoe  rcdemlsii.  Unde  Tcrax  Deos  esse  com-^ 
probaris,  qoia  complesti  ea  quw  promisisti. 

c  Odisti  obserTantes  Tanitates  superTacue.  >  Vox 
Christl.  SuperV^cue  obscTvabani  Jodasi  Tanitaics^ 
quia,ne  CbrisUis  resurgcret,  scpolcrum  custodiebani 
(ir««A.  xxTii).  Illi  quoque  superTacoc  cusiodinrii 
Tanitalcs,  qui  sic  icrrenii?  inhaircnt ,  nt  fccclcslla 
obliTiscalilur.  c  Ego  aiitcm  iri  Domino  spcravi,  >  Idco- 
que  sine  tiuiorc  dc  sopiilcro  cxivi,  ei  sccundoWi 
mcum  Tcllc  rcsurrexi  (ibid.).  c  Exsullabor  ct  Ixia- 


iUI  ODDOrOS  ASTENSIS  MO^iACiU  till 

l»or  in  inisericordla  loi.  i  Qiiae  fuil  illa  misericor-  ^  miiltorum  oommorantiom  in*  cireoitu*; » oam  aicot 


dia?  Sequilur  :  cQuoniam  resi»exi8li  humiliialem 
mearov  salvasti  de  necessiiaiibus  animam  mcam.i 
Necesse  esl  enjin  hominem  mori.  Ex  h.ic  autem  ne* 
cessitate  liberatus  esi  Chrislus,  quia  cmors  ilii  non 
dODiinabitur  {Rom.  vi).  i 

c  Nec  conclusisti  me  in  manibos  inimici»  >  quia 
neque  ah  his  qui  sepuicrum  oustodiebant,  iieque  a 
malignis  spiritibus  in  inferno  detentus  est.  c  Statuisti 
in  loco  spalioso  peiies  meos,  >  qiiia  non  in  aqla 
Juda!a,  sed  per  omnia  regna  niunili,  apostoli  prxdi- 
canl  (Maiih.  xvi),  quibus  in  sola  Judxa  prios  prae- 
dicare  pneceptum  ruerat« , 

c  Miserere  luei.  Pomine^quoniam  iribulor.  >  ^o. 


Uirones ,  ila  el  Chrislus  a  circumsUoiibos  vl- 
liiperalur.  c  1n  eo  dum  convenipenl  siniiil  adver- 
luim  me»  accipere  aniHUMo  meam  consiliali-  sunU  > 
Pum  simul,  inqoil,  adversora  me  ioiqoi  Jud«i 
convenireni,  in  eo  tonvenli  nihil  allud  coosiliaii 
8unt«  nisi  ut  animam  meam  perdereot.  c  Ego  aiitom 
In  te  speravi,  Domioe;  dixo:  Deos  meos  eslo.  in 
loaiiibui  luis  sorles  meae,  i  Id  esl,  in  poleslaie  lua 
siinl  quaeconqoet  yel  bona,  velmala^  roihisunl  folu* 
ra.  c  Nofi  enim  habereni  in  roe  potestalem,  nisi  a  le 
]|atum  illis  Tuisset  (Joan.  xix).  >  Qunpropter,c  eme  roe 
de  manu  inimicorum  roeorum,  et  a  perseqocipiibos 
me.  Ulustra  faciem  tuam  super  servum  luom,  >  id 


Inquit»  a  Judaiis;  apostoli  vero  a  gentibus  quibus  ^^1»  cbrifica  et  inanifesla  diviuiutemin  Filio  too, 


pnedicant,  tribulantur.  Idcirco  lo,  Domioe»  miserere 
roei  et  mcorum.  c  Conturbaius  esl  in  ira  oculiui 
roeiis,anima  mea  et  venter  meu8y>  quia  el  perfecM 
el  imperfecii  In  ira  malorum  affligebantnr.  Uiide 
«operius  dixil :  c  Dum  superbit  impius ,  incenditur 
pauper  (PiaL  ix).  >  Ocoius  enim  el  anima,  perfectof ; 
venter  vero,  qoi  corpoils  melior  pars  esl,  imperf^ 
clos  signiflcal. 

c  Quoniam  deflcil  in  dolore  vlta  mea.  i  ChrisU 
namqiie  vita  in  cruce  fliiit :  de  homine  enim  loqaor; 
•postolorum  vero»  el  in  croce  el  in  aliis  lormentis 
ikfecit,  in;doIore  igltur.  c  Et  anni  mei  in  gemiti- 
Imis,  >  qui  itsqoe  ad  exitum  vitae  In  adversitatibos 
fuerooU  Sive  etianri»  pro  peccatis  suis  et  alioroip 
plorabanL  c  Infirmata  esl  in  paopertate  Virlus  mea»  *  C  ''•  C*'»"*-  «▼>)»  »  cl :  c  Cruciflge»  cnieiflgfit  (£jk. 


ne  8empec  lantiim  homo  inleliigaiorf  de  qfoo  scri- 
ptum  esl :  c  Qui  cum  sil  splendor  glori»,  ei  flgora 
siibstantix  ejiis  (f7e6r^iii).  >-^i  Etsalvom  roefnc  in 
ipisericordia  tua.  Do:uiiie,  non  confundar,.  qiioniam 
invocavi  te.  Erubescant  impii,  i  Jiidaei  scilicel,  qnl 
Dominum  suum  cnicifii^emni ;  vcl  gentiles,  qui  idoia 
coloerunt;  erubescenl  eniin  in  judicio,  qtiia  ad 
nuptias  intrare  volenles  oon  permitienliir^  sed  janna 
clausa  deducentur  in  infernum,  quem  in  boc  saeculo 
'sibi  paraverunt.  Tuoc  iandem  :  c  Miita  fiani  labia 
dolosa,  quae  modo  adversos  ioslom  loqaonlor  ioi- 
qoitatem  ia  soperbia»  el  in  abosione.  >  Superbe  «nlm^ 
ei  ibosive»  id  esl,  conlro  servorom  osoro  loqoeban* 
liir  Jodaei  adversos  Dominoroy  doro  c  Reos  est  i 


\irltis  Christi  Evangeliom  est.  Unde  Apostoliis 
c  Non  cnim  erobesco  Evangeliom,  virtus  eniin  Dci 
esl  ad  salutem  omni  credenti  {Rom.  i).  >  Hoc  autem 
fn  paupertaie  credentlum  infirmabalor,  quia  laede- 
bal  fpsos  dociores  evangelizare,  sicol^scripluro  est : 
c  Domine,  qois  credidit  aoditoi  nostroT  >  (7<a.  un.) 
Vel.  virtos  Cbristi  in  pAoperiate  infirmala  est,  qoia 
Deosin  homine,  qoi  per  se  qoldem  paoper  est  el 
omoibus  Indigei .  virtutem  siiam  non  manifeslavit, 
sed  derideri  se  el  alHigi  permisil.  c  El  ossa  mea 
.conturbata  sunl,  >  id  est  apostoli,  qoi  Ecclesiso  sunl 
lirmameolum.  c  Super  omnes  inimicos  meos .  factos 
sum  opprobriom  vicinis  meis  valde,  ei  limor  notis 
meis.  >  qoia«  nisi  nie  occiderent,  se  victuros  non  pu 


xxiti)  >  dicebant.  Proplietica  interposilio.  Videns 
pcr  Spirilom  sanclum  hos  ita.mi8eros.el.  dcjeclos» 
videiisqne  ^nctos  In  bealUodine  lanta  ooUoeaUKi, 
exclamal :  c  Qiiaro  magna  muliiludo  dulcedinis  tnae» 
Domine,>  qoi  lantam  bealitudioero,  lanlani  glorlam, 
tam  magna  praemia  sanclis  luls  praepara^ii,  elsqoe 
bonadedisti,  quac  neque  dici,  neque  cogitari  ] 
(1  Cor.  II.) 

c  Quam  abscondisti  timenllbos  le.  >  Nondom  i 
viderous  quid  erimus.  Abscondere  etiam  pro  reser- 
vari  ponilur,  ul  sic  dicatur:  Quam  reservasli  limen- 
libos  le.  c  Qoam  perfecislis  eis  qui  speranl  in  te,  in 
conspeclo  flliorom  hominom.  >  Hanc,  inqoil,  beati- 
tudinem  perfecit  Domlnus,  Id  est»  perfeclam  fecU, 


labanl  (Joan.  xi).  Vel,  notis  meis»  id  est  aposlolis  ©  eis  quidcm  qni  in  hoc  saeculo  non  speranl,  et  in 

factus  som  limor,^  qiila  Jam  nomen  meuro  conflteri 
.llment,  ul  ipse  princeps  apostolorum,  qtii  ad  unius 

ancillaB  vocem  Chrislum  negavit  (Joan.  xviii.).  c  Qui 

videbant  me  foras,  fugiebant  a  me.  >  videbant  enim 
.apostoli  Judaeos  capere  Chrisium ,  et»  relicto  eo, 

otnnes  fugerunt  (Maith.  xxvij.  c  Oblivioni  dalus  8U71 

lanquam  mortuus  a  corde.  >  Sic,  imtuit,  a  corde 

JiidaRoriim  obiilus  sumt  ac  sj  mortuus  essem,  alque 

de  illls  vindicari  non  debuissem.  c  Factus  sum  lan- 

quam  vasperditum>  eloulli  utililati  idoneum  :  Tasa 

t)erdita  erant  latrones,  quia  et  a  Deo  et  ah  homini- 
.  Imis  odio  habebantur.  Factas  est  ergo  Christus  tan- 
.  quam  vas  perditqm,  quia  inter  iniquos  compulatus 

esi  (Mauh.  x.VJ.  i  Quooiam  audivl  vliupcrationem 


coiispectu  fitiorum  impionim  eom  conlessi  snnt. 
Unde  ipse  ait :  c  Qui  me  confessus  fuerii  comm  lio- 
minibus,  conOtebor  ei  ego  eum  coraoi  Patre  mcfi 
(MattL  x).  >«*c  Abscondes  eis  in  abscondito  fadei 
tuaea  conlurbationehoininum.  >  Jam,  inquil,  a  pec- 
catoribiiS  non  torbnbuntur,  scd  ante  faciem  iii.ini 
laeti  persistent.  «  Proteges  eos  in  tabernaciilo  luo,  » 
'id  e&l  in  coelesti  Jcrusalein,  c  a  contradicUone  lin- 
giiarom,  >  jamsubaodiiur„ercplos. 

f  Benedictus  Doniiniis.  >  Quonlam  quidem  lanta 
dtviiia  secreu  vidii  Propheta,  gratias  agimus  Do- 
mino,  inquit.  Benedictus  sit  Dominus, .  c  qooniam 
mirificavit  miscricordiam  siiam  mihi.in  .civiuu 
munita.  >  Saiis  eniin  miralHlcs  habere  poioll  roise- 


Iil9  EXPOSITIO IN 

ricordlas  UeK  qnando  homines  et  peccatores  ]ani  ^ 
JusiifiCatos,  In  coelesii  Jerusalem  residere  Tidit. 
Halmit  etiam  mirablles  miserioordiiis  Dei,  quando  In 
Jerusalem,  qnae  satis  forlis  et  munita  erat,  pro  ho- 
niana  Chrlstum  salute  passom  inspexit,  Hucosque 
Propheta.  Nunc  antem  loquitnr  Ghristos  : 

I  Ego  aotem  dixi  in  excesso  mentis  men  ;  Pro- 
Jectos  snm  a  voUu  ocolomm  meorom.  i  Judaei*  in- 
qoit,  oontra  me  soperbe  ei  abosive  loqoebantur; 
ego  aotem  in  esstasi,  et  in  excesso  meniis  vi<len$ 
illoromdispersionem  et  incredolitatem  dixl :  Pro- 
Jectns  som  a  facie  ocolorum  meoroin,  derelictos  suro 
a  meis;  vocabo  ergo  non  plebem  meam,  plebem 
meam,  qoia  Jodseis  spreius,  a  gentibos  sum  electus. 
c  Ideo  exaudisti  vocem  deprecationis  mese,  dnm  cla- 
marem  ad  te. » I>ereliclos  sum,  inqoit,  a  Jodxis,  pro  B 
gentibos  exoravi,  et  exaoditos  som.  i  niligite  Do- 
roinom,  omncs  sancti  ejus,  qoooiam  veriiatem  re- 
.  quiret  Dominus,  >  qui,  inquit,  verus  est :  qui  euin 
dilexerit  vere  salvabitur.  <  Et  relribuet  abiindaBter 
facientibos  soperbiam.  yiriliter  agiie  »  ea  qo«  incce-  . 
pistis.  c  Et  confortetor  cor  vestram,  >  ut  mbrlem 
iion  tlmeatis »  c  omnes  qoi  speratis  iii  Oomino  > 
vitaro  recipere  «ternaro. 

EXPOSiXlO  PSALMl  XIXI. 

«  Beail  qiiorom  remissa  sunt  iniquitates.  >  Yox 
Ecclesiae»  de  laude  confessionis  :  Beati  illi  qiii  pec- 
caia  Domino  confltenies  remissionem  recipere  me- 
roeruni.  llii  quoque  sont  beati  c  qooroin  >  per  di- 
lectionem  c  peocata  tecta  suni,  >  et  a  Domiiio  obliia.  q 
«  Cbariias  enim  moltitudinem  operit  peccatorum 
(i  Peir»  iv).  >  — «  Bcatus  vir  cui  non  impui.ivii  Do- 
minus'  peccaium,  nec  cst  in  spiritn  ejus  doius.  > 
MuUi  enim  aqua  baptismntis  regenerato  iinputaiur 
originale  peecalum ;  oinnls  bapiizalus  erit  beatus, 
ftic  tamen,  si  in  vila  ipsius  dolus  non  fueril. 

c  Quoniam.tacui,inveleraveruutoinnia  osha  mea.  > 
Ac  si  dicat :  Conflteatur  onosqoisque  peccala  sua, 
crescuni  eniro  peeeata  sine  confessione,  experio 
credator.Ego  qoidem  tacot^  neque  ol  deboi  peccafa 
confessus  suin,  ideoqoe  in  peccaiis  inveteraverunt 
«issa  mea,  id  est  tota  virtus  ei  foriitodo  mea  isioruHi 
mole  fuii  deprcssa  atque  gravata.  «  Dum  clamarem 
f ota  die,  >  nuHus  chimor,  nullaqiie  ora:io  prodesi 
nisi  confessio  praecedai»  D 

«  Sed,  qooniatn  dic  ac  nocie  gravata  est  sui>er  me 
manns  toa,  conversos  som  in  sernmna  mea,  dom 
conflgiior  spina*  >  Qoia,  inqoK,  iacoi,  ideo  mamiis 
bacoliis,  et  correctio  loa  gravata  est  super  me ;  nam 
M  qui  pareii  virgae,  odit  tUiom  (Prov.  xiii).  >  Ego 
aniem  statim  in  Ipsa  seromna  vel  miseria  vA  ie 
conversoft  som,  dura  mihi  spinas  aspera  cerreptio 
iinprimerei.  c  Delictom  meom  eognitom  tibi  (eci,  et 
injostiilas  meas  non  abscondi.»  Postquam  te,  tnqnit, 
mihi  tratom  comperii,  non  ulterius  iacoi,  sed  quasi 
coactos  dixl :  «  Confltebor  adversom  me  injosiitiam 
meam»  Domino.  >  Peccavi,  Domine,  nimis,  conflieor 
peccaiom  meiiin,  cossetjam  maniis  toa.  Hoc  dixir 
Tu  vero  « reniisisti  itnpiciatem  peccaii  mei,  >  quia 


PSALMOS,  mi 

vere  confessus  ful,  misertcordiam  Indulsistk  Vera 
enim  confitietor  qol  seipsom  damnaly  .et  adversom 
se  loquitur.  c  Pro  faac  (remissione)  orabit  ad  te 
omnis  sancios.  >  NuUos  enim  sanctorom  est,  qoi 
assidoe'  non  dicat :  c  Dimitte  nobis  debila  iiostra 
{Matih.  vi).  >  —  « In  tempore  opportono,  >  idesiin 
bac  vita ;  unde  dicitur  :  «  Dum  tempos  babemos, 
operemor  bonom  ad  omnes  {Gal.  v).  >     . 

«  Veromtamen  in  dilovio  aqoarom  muliarum, 
ail  eum  non  approximabont.>  Oranl  qoidem  assidae 
sancti  pro  remissione  peccatorom ;  lamen  quia  >n 
diluvio  aquarum  nMiIiarom  sunt,  a  quibds  porgan- 
ior  et  abluontor,  ad  eos  poecata  appropiiiqoare  non 
possoni :  porgantur  enim  eleemosynis,  orationibos» 
jejoniis,  lacrymis  et  roooitQ  Scripiorarum.  Quare 
igitur  orant?  ne  a  diabolo  centenlnr;  oifde  Dominus 
discipulis  ait :  «  Orale  ne  intretis  in  tentationem 
{Maith,  XX vi).  >  — «  Tu  es  refogiummeum  a  cribula- 
tione  quae  circumdedit  me,  >  de  bu]us  saecuK  ad* 
versitatlbus  loquitur.  Exsuliatio  mea,  quia  de  tO' 
gaodeo.  «  Eroe  me  a  circomdanlibus  me,  >  id  esi 
a  vitiis  ei  malis  omoibns.  Responsio  Dominica« 

c  Intellectom  iibi  dabo.  >  h'oli,  inquil,  timere» 
intellectum  tibi  dabo»  qtio  consoleris  et  inimicos 
devincas.  c  lustruam  te,  >  in  operibus  bonis.  « In 
via  hac  qiia  gradieris,  firmabo  super  te  oculos  meos,  > 
ne  aliquis  tibi  nocere  possii. « NoUie  fleri  sicut  equtis 
ei  mnlus,  in  quibus  non  est  inlellectus ;  >  equtis 
enim  superbos  signifleat,  et  iuxuriosos,  sicut  scri- 
ptum  est :  «  Computrnerunt  jumenia  in  slercore  suo 
{Joel.  i).  >  Mulos  autem  pigros  et  infecondos  signlfl- 
cat.  Tale  est  igitor  ac  si  dicai :  Noli  esse  soperiHis, 
ei  luxuriosos,  noii  esse  piger,  quia  propter  frigus 
piger  arare  noluit.  Noli  csse  vacuu<r  virtulibus  et 
sierilis. 

«  lu  chamo  et  freno  maxillas  eorum  constringc, 
qtii  non  approximant  ad  te.  >  Si,  inquit,  aliqui  fue- 
rint  qui  Evangclium  recipcre  ei  ad  ie  appropin* 
quare  noluerinl,eos  in  chamo  et  freno  legis,  in  duris 
et  minanlibus  Scriplurarum  senlentiis  conslringe, 
ut  vef  sic  Ecclesiae  conjunganiur.  «  Multa  flagella 
peccatoris.  >  Ideoqiie  cessa  peccare,  et  noli  fleii 
sicui  equus  ei  mulus,  sed  spera  in  Domino.  Quia 
« sperantem  in  Domino  misericordia  circuindabit* 
Laetamiiii  in  Domino,  >  non  in  mundo,  non  in  rebos 
transiloriis,  «  et  exsultate,  justi  >  de  promissa  mi- 
sericordia;  «  el  glorininini,  oinnes  recti  corde,  > 
qiiia  « qiii  gloriatiir,  iii  Doinino  glorietur  (UCor.  x).  > 
EXPOSITIO  PSALMI  XXXII. 

« Exsultate,  justi,  in  Doinino.  >  Vox  Ecclesiae  : 
Hactenus,  inquit,  in  auro  et  argento  saeculique  ho- 
noribus  exsultastis  ;  nonc  aotem,  qoia  josti  estis,  in 
Domino  |et  in  jostliia  exsultate.  «  Recios  decet  col- 
hudatio.  >  Ideo»  inquit,  vos  exsoliate,  'ei  laodate 
Dominum,  quia  talium  laudem  diligit  Dominns. 
« Confliemini  Domino  in  citbara,  >  id  est  in  dulcilo- 
qnio,  nl  Sntileni  placare  possiiis.  « Ih  psalieriode» 
cein  cJrordarum  psalliie  illl  ,'>  in  decem  cbordis 
decem  praecepta  legis  inlelligirhus.  Ergo  in  psaltcrio 


.19fS  ODDDOnS  m£NSKS  MONACIU  1il« 

d«0GmtiUMrdaram  pnUiv&  mMD.na^qaU  U^hk  d^m  ^  ^m.  »  GoMilkiiiiiKMMple  eoMinMt,  pt  Ecoltiim 
pcaccepiis  d  jerviiur.  ^nmeRi,  «i  ilMiatt  leaipki  ttiKlkarenl.  «  Goih 

eiliaBi  auiem  DenuBi  ia  «termnn  menei,  >  qnb 
eemper  enui&  Mnc|i«  qul  ipiies  consilio  hbernti  smiu 
^ionlirmatia^  c  GegiMiOBei  eordie  «4*«  »  seneni- 
Uonem  et  geoeralionem.  >  Qnia  quidqnid  ipeedixii 
et  oogitaviu  ei  in  lioe  «Bcido  iiei«  ei  in  fuiuro. 
cBeata  cens,  colne  cst  Dominue  Deai  ejvs»  »  ei 
beatus  popolusfMMiiim,  qnem  iste  Damioas  «  elegit 
lA  heredUalam  sibi.  De  coNo  retpemt  Do«itnc5, 
Tidtt  omnes  fiJioe  iiooiinmn.  >  Repetitto^  i  De  prr* 
parato  babltacuio  suo  re$piuut  goper  mbbos  qni 
habiMMi  terram. »  Bespexit,  ioqnii  DomiBBe,  dasuas 
di¥ioiutis  secreto,  vidiiqoe  genus  bmnenum  grATi- 

^ _         lar  a  latroniboft  ▼elnerauim,  quem  nec  sacerdos  ad- 

veriuiem  cnnclis  annmuiant.   Opera  vere  ipftias  8iuf  it  iieque  letiu.  Misii  ergo  Fiiium  snan^  mipi^oe 


c  Csntale  ei  caniicBm  nofum.  i  ^  Mevns 
Tenitin  mnndBBt*  noiTam  ieeem  tledii  BHtndo  {Gnip 
liom^38)i«  Cenlaie  ef|e  oantkmB  novum,  Tidelicei 
natiTilaiero,  paasiOBem,  reftarreolionem  el  esceiv 
sionem ;  h«c  enim  omnia  nova  sonl  et  a  prioribus 
inaiidila*     < 

c  Bena^paaiiite  ei  in.voeiiftratiene, »  id  est  in  Terbis 
praedicalieBttm.  Beae  aulefli  m  pnedicaiioBe  pftaiiBDl 
qoi  Terbis  epera  coniBBeanl.  c  Qqki  rectmn  esi 
Tcrbom  Domint*  >.  Ideo,  inquit,  canuie  eaniicam 
Dovum,  qnia  recl«ro  eaft  Torbum  Domiiii.  Ei  bene 
psaiyie  ei  in  TodfiBfatione,  quia  c  omnia  opera  ejue 
sunt.in  fide.  >  Bccta  qnidem  soni  Torbe  diTloa,  qoia 


Adeiia  soni^  qiiin  neminem  rallool,  tDiiigii  misesi< 
cordinm  ei  judiciuiii. »  Ganiale,  inqoit,  et  dlciie 
quoiuam  et  misericors,  el  juslus  ^t  Dominus.  E^i 
quia  9iiftericors  est,  ttuiluft  deaperel;  qoia  Toro 
JuftluSt  oiBnes  booa  operenlur,  creddeienim  uniciiiT 
qiie  ju^u  operaisoa  (Jfeffb.  xti).  ft  #  Miserlcordin 
D«uiiii^i  plena  esi  lerra. »  Per  terram  Eeciesiam 
inieUjgimns,  cujus  in  lanium  miaeruis  est  Domiooa^ 
pi  etiam  Ftlium  suum  pro  ea  morti  tradereu  c  Verbo 
Domiiii.  cieii.  finnali  smit.  »  Hoc  quoqoe  nontiate 
qiioijiaui  Verim  Domini  ficti  sonl  apostoli,  el  in 
Triniutis  fide  sopra  firmam  peiram  firmatl.  Vel 
etiain  ipsiiro  firmamentum,  quoniam  c  omnia  per 


SaroariUoam,  1^1  ilUttft  miftereretuc  (IiBc,  x).Respi- 
cere  namque  Deit  .mi^reri  est.  Yeniens  igiiur  Dei 
filiilB  in  bciredilaiem  popubimigeatiom  sibi  eleeiL 

c  QqI  flnxit  singiUatim  corda  eonim. »  Qnia  aliis 
dedil  ftermonem  saplenliset  aKis  interprelationes 
sermonum,  aljis  vero  genfsra  lingnarum  (/  Cer.  xii>« 
Finxll  eliam  singiHariler  in  boc  eonta  sanctorom. 
qiioram  alii  monactti  fieri  desiderani,  iilif  eremiise. 
alii  humiliutem  custodire  nitiiniur,  alii  vero  casii- 
lalem.  c  Qui  Intelligii  ^roni^  opera  eoranu»  Scii 
eoiin  Dominos  qui  poro  corde,  quique  pro  vaiia  glo- 
fia  hona  operentnr.  Qui  eoiro  pro  v;ina  glorh  caslus 
et  humilis  apparei,  potius  bypocrita  qiiaro  castos  t\ 


ipsum  faou  sont  {Joan.  i)«  »  c  Bt  spiritu  oris  c^vs  ^  humiUs  diceudus  est.  c.  Npii  sal^abiuir  rex  per  mul 


oimiis  Tirtus  eorum.  >  Qood  eniro  aposloU  vitia  sn 
peraliant»  quod  moriuos  suscitabant,  quod  cmcos 
illuroinabant,  non  virtbuseoraro,  sed  Spiritus  sancti 
gratia  fiebantt 

c  Gongregaiis  sicut  in  ulre  aquas  niaris.  >  Et  co&- 
los,  inquiu  firmavil,  et  quasl  aquas  in  utrem,  hujns 
laeculi  peccaiores  in  Ei:ciesiam  oongrcgavit.  Vt:l 
etiaiu,  quasi  aquas  in  utre,  ita  iropios  et  pecsalores 
lii  sua  potesuie  constringit  utt  nisi  quando  Ipse  per- 
miiiit,  in  satictos  sxvire  iion  possini. 

c  Poneqs  in  ihesauris  abyssoa*  »  Quia  in  sancio^ 
rum  pittmero,  ei  in  Ecdesla  peccalores  adunat,  quia 
:ibjrssiis suD^  ei  in  vitiontro  profund  lites  a:ibroerai« 
Poiiii  eliam  in  ibesauris  abyssos,  quando  in  coelis 


tas  viriutes.  >  Populus,  inquU,  gentium  saivabitur^ 
quero  sibi  in  bsredilaiero  Do^iiiiius  elegit,  qni  non  ia 
suis  viribus,  sod  in  roisericordi»  confidit.  Terreni 
veroregce,  soperbi  gigantes,  potentesi^  in  se  suaqne 
fortitudine  coiifidentes,  non  salvabuntur.  Quis  rege 
potentior  ?  quis  giganie  rorliort  Curo  igitor  isii  ^oa 
poteniia  et  fortiludine  non  salventur,  neino  nisi  Dci 
niisericordia  ad  saluiem  quaerat  pcrvedu^e. 

c  Fallax  eqous  ad  saintem,  In  abQndantia  vlrluiis 
um  iion  saivabitttr.  >  Equus  aniai.-e  rorpus  iiilellq(i- 
lur,  boc  auUm  ^lUx  esl  ad  dumlam  salotem,  quia 
sahis,  01  ketitia  carnis,  loorscst  aniiHa:  atqne  irtsii* 
tia»  refrenandus  e^ii  igttiir  cquus,  ne  laxatis  habcuis 
in  foveam  ca«lat.  Possurons  etiain,  per  eqnos,  supcr* 


coilocatsanctos;  ibi  enim  esl  sanctornm  tbesaurns,  p  bos  et  recakitrantes  inielligerc.  cEcceocoU  Doinioi 
qiiia  in  cflaiis  Ibcsattrizani.  c  Timeal  Dnmiuam  omr 
nis  lerra^ »   Quia  |alis,  inquil,  esi  Dominus,  Idea 
omnis  tq^ ra  enro  tiroeat. 

c  AbeoattiemcommoveanUiromnes  inhabitanies 
orbero.  r  Jam  eniin  ex  parte  commoti  sqnt,  quia  ejus 
mooitis  ab  infideliiate'  ad  Odem  transierani;  moT^ 
iMinlur  ^tem  in  die  judicii,  quia  al  os  ad  se  vocabit, 
niiosautemin  infernammitlet  (JfaiM.  XXV).  c  Qoo- 
iiinm  ipse  dixll,  ct  facu  stint,  ipse  m^ndaTii,  et 
rrcalo  siinl.  »  Qiiia  ipse  omnta  fecit  (Joat^.  i),  om- 
fiia  ejus  seqiittntur  unperium. 

c  Dpmimis  dissipat  consilia  gentittm,  »  qoibus 
F^clesiam  destroere  pulabant.  c  Beprobat  antcm 
cngitationes  populoruin,  ct  rciu-obat-  consilia  princi- 


super  timentes  eom,  >  ac  si  dlcat :  Nec  rcx  per 
TirtiUem,  nec  gigas  per  fortitudincm,  nec  ab  eqiio 
quiilem  aalTabUnr  quilibei.  Quis  igitur,  ei  per  queui 
salTabliur  t  Sequibir  »  c  Erce  oculi  Domini,  i  id  cst 
.ipsiusmiserieordise  respecitts  supcr  timeoles  eum, 
c  et  In  eb  qul  aperani, »  non  in  suis  vlribtis«  sed 
c  io  misericordia  ejus. »  Ad  qoid?  c  Ut  eniai  a 
•morte  animas  eorwn,  >  id  ost  a  perpetua  damnarJonc. 
c  Et  alat  eos  in  fame, »  qiiia,«t  in  bac  vita  apiritiia  i 
doctrina  refic  et,et  in  futuro,  suroma  eos  bcaiUudiiu! 
replebit.  Uiide  dicitur :  c  Beati  qui  esuriom  et  s'liuAt 
jttstitiam,  quoniam  ipei  saturabnntur  (Morift.  t).  > 
ideoqiie  c  anima  nostra  siisiinGt.Domfnumt  qnoiiiam 
adjiitor  et  |>rotector  nosler  cst,  et  'ima  in  co  IxiaOi- 


1i.1  ElPOSmO  IN  PSilLSOS.  IfiS 

tur  cor  Doslriiiii,  >  ctiin  pro  operibut  inerHa  reci-  A  t  Qaift  Jian  ea  snopia  tiinoalilMS  e«bi«  Dviileregiit^ 
picMW.  fivui  itoiore,  cin  uomine sanftio  «int  8|ief 
reUinns. »  Spee  autemnon  conliiudei*  c Fiei,  Domiue^ 
niisericofdia  lui  auper  notf,  quemadinoduin  speraYif 


iiiiiainie»«4<l  eai»  qniaaperaffiiasat  ticuiapeffarinMiaf 
niiaerare  aoatri. 

UPOSITIO  P&4LIII  XXXIIL 

<  BeiimliGain  Uoiuioom  in  OMmi  tentpow.  n  Voi 
dociomm  :•  <  Seinpcc  laua  ^ua  in^Hre  luoo.  •  Omni^ 
ijtqiiii»  leoipoce  beueiiieam  ei  pradicabo .  Doi»iiiuio« 
aeniper iaudabo ewn,  neo praa iioMe aliqttidiaceboa 
<  In  Otomino  laudabiiur  anima  roea. » Mon  landabiUM 
in  se,  non  in  aapieniia  mondi,  nen  in  anUiiniiate 
vcrtKMtim,  aed  in  Domino  a  quo  ei  firtniem  ol 
poieotiaoi  aumpait*  <  Audiani  mansoett,  etlff  leniur.  -»- 
Auttiaui,  inqnit,  mananeti  iattdem  Dmmiiii,  ei  iaftetH  ^ 
tur  in  Imneaeiaa  490Sk . 

4  M agniOeate  Dominum  meoem.  »  Vebie  dico  r 
manaueii»  qul  faudem  l>ominl  et*  Ihiqo  eermoneni: 
anditia  :  Magnlfialte  Dominum  inecMm»  id  eat  ad^ 
mei  ainiiliuidinem  eum  iau<lnie»  <  Bi  esaitemua 
noRien  ejus  iu  idipaum^ »-  uir  cDACordiier,  una  voce, 
6i  gregea  ei  paalores  Domiunm-  lawlent  aique-  nia-« 
gni6cent.  <  Exquislvi  Dominum,  et  eiaudifli  me,  ^ 
ex  omnibus  iribulationibua  meis  erlpnii  me. »  Ac  sl' 
dicat  :  Mel  ejt^emplo  disclle  quaafi.  otiie  aii  vobi» 
magnlficare  ei  quaTere  Domiimn}.'  figo  qnidem  qn»^ 
sivi,  ei  eiauiliius  sum,  et  ex  oinnibus  ir^Nilaliontbuft 
ereptus.  <  Accedite »  ergo  ei  rol  « ad  eum,  el' 
HlulnlnamlnL 


iiint,  et  eaurioimm  v  er  quitma  lllft>ftiii  qot'f0ilam 
aqurn  a  Lasafopetebai^lMc.  m)k  t  Inqoteniesautem 
Dominnm  non  miimenioromni.bouo.  ¥  INon  euim 
aHquo  imuo  indigebuui  qtd  aonNunm  ei  imhrersale 
bonauM  habebmii,  a  qoo  inum  amii  omniat  et  aine 
fno  niliil  osi. 

.  <  Vcniteergo,  iiiiir  aodiie  me«  ibnorem  Donmd 
dooeiio  Tos» »  Qttia,  ui  jam  dloium  eei;  iiiMiim  sa* 
pieniia  iimor  Domiiii»  ui  ttlios>'anos  inisapientiaiii 
fieclesiai  doetores  ioireduoere  posslai,a  limoie  Do* 
mini  dootrinam  incipianl.. 

<  Quia  esi  bomo  qui  Toli  viiami»  Jamqnasl 
omniboft  coad«naiiay  quUms  aaperiuadtili :  V^tfie^ 
aUoquiiur  eos,  et  dic  t :  t  Quisesibomoqni  irolivvlam, 
ei  diligii  Tidere  dies-bonos?»  Aliqni»iali  interr^H 
gationiiwpeudens*  inqttil :  Ego*  €til  ipaek^uflur  t 
«*Pvohibe  ergoHnguani  iuamamaloiet  tdlria  imine  \d* 
qoantor  delum,  tqoia  8crip:om  e^r  ri^Mors,  el  vUa  in  ma^ 
mtiHsUngua$(Proa.xviii).  >  QulenimciistoditUiiguain 
suain,  cusUMlii  et  auimam  suam.  hemque »  <  Gulltts 
jttsUliss,  sitenlium  (Ita.  iii). »  Ei  alU>i :  t  St  qots  pu* 
isi  se  religiosnm  esse,  non  fefhmans  linguartisuami 
hnjtts  vana  osiraiigio  {\tac,  i).  »-^  Dirertie  anudo,  el 
ioc  bonuni*  »  Non  enim  saus-esi  a  malo  aliallnfere; 
niaieiiam  booaoperenittr.  «  huiiiiropaeem,  » Id  esl 
Cbr'isium-r<  Ipse  eni m  esirpnx  tieoifav  qttlfeeil 
ntraque  oa«m  {Epkit^  »»)<  »  ^  <  Kt  seqttei%''etfiiir. » 
Seqni  namque  Oomimim,  iiitiairi  est  Unde  ipse  al(  i 


»  Aocediic,  iiiquil,  ad  lueem  ui  Uiu- .•  «  Qui^Tuit  venins  pnst  me,  abnegel  si^meiipsum,  el 


itiliieiiiini  vero  lumine.  <  Si  facies  vesirm  non  eou* 
fuudenuir^  »  Coofundentur  enim  qui  Ulttmlnaii  nuii 
fuerini ,  q«ia,  exsiinctis  ianpadibua  Sttia ,  oleuti» 
quaerenuis,  diguam  repulsam  poMeniur. 

<  Uie  patiperelamaTiUci  DDioiwis  exaudivit  euiii. »' 
Sic  de  selpso,  quSsi  de  aUo  loqNitttr :  £go  qtiid^ 
ciiiiMayi,  et  Dominus  exdudivii  me;  ciamate  eifoel 
vos,  ut  exatMUamiiii* 

<  immiitei  angeiiis  Domini  In  circttiin  tlmealiiun 
eum,  ei  eripiei  eos.  ».Persttasio  timoris  et  accessio* 
uis  ad  Dominuui,  Cupi,  inqmi^  ttmeaies  se  adeo 
Duuiiims  diUgai  ttt  angelus,  prassidiis  cos  cusiodiens/ 
ab  omnibos  .iiiimicis  eriptat,  roeriio  quidein  ad  eunv 
accedcre,  ipsumquo  iimera  debeiis.  Qood  enim  abi 


ioliai  enicem  onam*  ei  9)qutfiur  me'  (JtfoM/H^).  r 
Eiaiibi:  i  Qttf  seqttiior  roe,  iiei^  ombttlat  tn  leoe<» 
bris  {4oan.  vui)*  s  ^  <  OeoU  Dotainl  sttperjoaios,  ei 
aures  ejtts  in  preces  eeruni.  »  SuperiusdlxH':  <  inn: 
miuei  angeli»  Dombii'  in  cireuitiitimeiitittmemtt; » 
nmic  anie»  dieii»  quta  Ipse  iimenies  rsspieil  atqno 
ouaiodii.  fioc^qttaniaa-ffttcitta  roddiiutp  Ittis  qui  mal» 
fuglum  ei  reoie  'Ibctmii  t  VuUusautem  Domiul  soper 
faeienies  mala.  Adqoid?  <  Ut  pcHrdaide  tevra^me^ 
moriameomm.  » Dissuasione,  qoia  mala  IbGfftiiieif 
de  iibro  \UaB  detebunuir,  neqiie  in  lerra  ^f entittm 
ile  eis  memoria  fieu  <  €lama«cmnt*^l«  ei  Doiuinus 
e^oudivit  eos.i  Probatione,  quia  aures  ejos  semiier 
suut  in  preoes  eorum :  quoiilaui  qimUe9CtiiH|iie  cta^ 


augelis  eusUHUantttr  aancii,  manifoslom  esi;  namque  n  mmii  jnsU,  semper  a  Domiimexattdianlttrk  f  Et  et 


i|»sa  VerUas  aii :  •  Ameo  dlco  vobis,  quia  aitgeU' 
eorum  semper  videnifaoiem  Pairisniei,qui  incmtift 
eoi  (Maith*  xviti).  » —  <  Gusiale,  el  viileie  quoniam 
ntiovis  est  Domifius^ »  Muliis  nanique  modis  inuliis-' 
qtie  btandiiiis  debeni  pastores  sobditos  atlmonerei- 
Unde  Apostolus  :  i  Argue,  obsecra,  inerepa,  Insta' 
<»l»portuiie,  impsirittno  (//  fim.  iv).  »  Quod  geima: 
luciilieuis  saiii  aperte  in  lioe  psalmo  dignoseitur. 
Gttstate,  leuiate,  videte,  et  cognosclte  doleedlnenh 
ei  sna? iiaiem  Doinini ,  qn^  <  iion  vuli  inortenv 
peccaiori»,  sed  magfisut  couveriaiur,  eiriVai  {EMethi^ 
xxxiii). »— -I  Beatns  Tir  qui  sperat  in  ee,  » et  non io- 
iiioerio  dirtiiarum.  c Tiniete  Doin'nuni,  oniiie»  sanctl 
rjus.  >  Inillttin  bapiento,  tu\m  Donruii  {P$aL  cx).  » 


onimUms  ifibulailoalbos  eortmt  liberabH  eos,  » .^tiHi 
came  disaoittia  vsm  coelesilbtts  regtrfs  ceileeaniur. 
Sed  qoid  minim sl eos  Domihttseiaudlvii  ?^  loxia 
esi  Domlnos  bls  qnl  irtbttlaio  sttOi  odrd^  %  Qiiia 
sempor  juxia  est  nee  unqoam  eosdeN«nqttil,-M- 
cireo  clamaaies  exaodliif  ei  qoia!  <  ^  coiilriiOMf 
et  humUiatttra  Deus  non  desplek  f PMil.  i^V.  ^'  GoVdo 
enim  iHbulantur  qiios  conseienUS  renittrdeiv  tii  der 
peccaaspmniteant^  <  EHiomiles'  spirHn  salTOhU.  » 
•Beati  paupereo  spirltu,  qvontanripsor«m  esiregnmn 
cmlofttm  {MttlUi.  v),  »  paiiperes  enim  splrita  siint 
qni  de  nthil  prftsumunt.  <  Muli&^iribuhitlones  josto- 
nmi,  eC  de  his  omiiibns  liberjrvitces  Doinmus.  Cos!o- 
dlt  Domimis^nia  ossa  coium^  >  hl-  esi  omnia  ro--  * 


III 


ODMmS  ASIVNSfS  UOfiiiCHI 


ItSH 


h9n  virtuluin»  ^aia  ocqita  IfoiiiiUla»  aib  ira,  neiiiie  A  uioon  vtdeani-^ue  Aigere  poieiDt.  *  Ei  lubricum,  t 

ui  fogieiiies  cadaol.  <  Eiaogelus  Domini  perseqooit 
eo8t  >  ui  facile  ca|iiaAlur»  ei  lioc  meriio.  <  Quooiaui 
gralis»  >  ideal  siue  causa»  ipso  eodem  Pilaio  leste, 
{Lmc»  xxui),  t  abscoftdemnt  mihi  inierilom.  »  Ab5< 
condcruni  otique,  quia  cum  proditiooe  eom  oocide 
runt.  <  Supervacue  eiprobraTcruni  animam  meam, » 
id  esi  siiie  omni  iliorum  uiiiitate  probaTeroni  qno- 
niam  Cbrisius  resorgerepossei;  vel  eiiam  eiprobra- 
Teronl,  quia  mulia  ei  opprobria  inferebant,  dicenics: 
<  Ave,Rabbi«  {Mmk.  uti)«  >  £i :  «  Daemofiiitm  lia- 
bes(ioaii.  viii).  > 

<  Yeniai  illi  laqoeus,  qnem  iga<Mrai»  >  Ego  quidom 
Bon  ignoravi  iilorom  laqocos  et  deceptiones,  ipsi 
aolem»  qu«  poena,  qoi  laqoei  eis  roiori  siai,  omiuoo 


'a  huoria  soperalur.  <  Unom  ei  bis  non 
«•Bleretor»  »  qoia  <  omoi  habentidabilor,  elabon* 
dabit  {Matlk.  xxv).  > 

<  Iforspeecalorum  pessima»  >  qola  nonqoam  de« 
Acient»  sed  semper  flaoriendo  vivent.  i  £i  qoi  ode- 
runi  justum,  >  id  estChrislom,  qol  Jostiicat  impiom, 
vel  uoumquemqoe  josiorum.  lo  jusio  eiiim  Bihll  esi 
qood  odiendom  sit,  qoooiam  et  bominfs  naiora,  et 
ipsa  jQStiiia  bonaesi;'in  peccalore  aQiem»sola  viiia 
odlenda  sont  <  Dellnqiienl,  >  qoia  soper  Iniqoita- 
iem  apponeut  iniquilatemy  ut  qui  sordidos  esi  sem- 
persordescaU  <  Redimet  Dominos  animas  servorom 
soorom.  >  Jam  enim  redemil  sangoine  suo,  redtinit 
eiiam  omni  die,  dom  eas  a  vitiis  et  camis  liberat 


iieoessilaiibos ;  redimet  etiam  in  fotoro»  quia  a  se-  B  ignoranu  <  £i  captio»  qoam  abscoodii«  >  ad  me  ca- 


conda  morle  eripieL  <  Et  iion  deiinqueni  omoes  qoi 
sperani  in  eo,  >  qoia  semper  de  virlote  in  virtotem 
cooscendentcs»  omoia  vitia  sob  pedibus  ooncuica- 
bunt. 

.EIPOSITH)  PSALMI IXXIV. 
,  <  Jodieaf  Domine,  nocentes  me.  >  Yox  Cbrisii  in 
passione :  Jodicai  inqoit»  Domine,  nocentes  me« 
redde  illis  juxtu  f>pera  sug.  <  Expogna  impognan- 
ies  me,  ineselnper  in  fortiiodine  soa  glorieniur. 
<  Apprehende  arwa  >  ad.uie  defendeiidum  a  ilios 
pardsndum.  .€  £t  exsurgo  kt  adjoiori^m  mihi.  > 

«  Effoodeframeametconcbide.  >  Effunde,  ioqoitt 
liramea»  TiUim  et  Vespasiaouin,  meriiam  viudi- 
€iam«  etgladios  qoibosperdaouir.  <  Adversos  eos 


piendom,  <  comprehendat  tllomi  >  —  <  onicosque  eniai 
secottdum  mensoram,  qua  mensus  foerity  remetie- 
ior  {Matih.  vii).  >  —  <  Et  io  laqoeom  cadat  in  ipsttm,  > 
qoem  mihl  paravii*  Uode  dicitor :  <  IToveam,  qoam 
fratri  lop  parabis,  io  eam  cades  {Prov.   xxvi).  > 

<  Aoima  aoiem  mea,>  exilbrum  exempu  iosidiis, 

<  exsuliabit  in  DominOr  >  et  delectabiiur  de  salute 
soa.  lunc  tandem;<  omoia  ossa  mea  diceni :  .Domiue* 
qottsimilis  iiii?  >  Per  ossa,  fortiora  membra,  id  esi 
apo^tolos  ioteiiigMMis,  qui,  poslquam  Christus  re^ 
aorfexii,  ubique  ifsrrarum  Douiiuom  laodare  .ei 
pnBdicare  ccsperont.  <  Eriptens  inopem  de  oukna 
ibrtiorom  (jos»  >  id  est,  Christom  de  manibos  et 
potestaie  Joda^onim;  ioops  eoim  in  hocnuiodo  iuii 


qoi  perseqoootorme»  >  et  conclude  eos  abbostiom  ^  Christos,  qoia  oihii  proprii  baboii.  Unde  ipae  aii : 


mukitudine»  ut  nec  onos  quldem  de  civitale  egredi 
Tcl  ingredi  possii.  <  Dic  animse  meae  ^  Salus  lua  ego 
sum.  >  De  qua  ipsl  dicebaiit :  <  Noo  esi  salus  ipsi  in 
Deoejos  {P$al.  iu).  >  Possumus  etiam  per  frameam 
aiiimam  Dominicam  intelligere,  cujus  effusione  con- 
eUisi  sunt  Judeii  quia  garrulitas  et  disputalio  eorum. 
Qmtiino  cessavit.  <  ConfundaoUir  et  revereaoior»  > 
Coniundantury  inqoit,  de  mendacio»..  cum  me  vide- 
rint  resoscitaiuin.  <  Et  revereantor»!  nonenioi  erat 
lnreui qood  iimerent  &ouiaoos»  uU*  Chrisiom  io« 
lericereiit;  sed  posida  revera  liinoeruiii»  ciun  incur* 
remiuin  hostiuro  conspicereol  gladlos.  Vel  ooofoiK 
dantor  et  erobesettoi  de  peoealia»  Uode 
t  Qoem  evgo  f roctom  haboisiB  i»  iHis»  m  qoibus 
erubeiciiifr?  » (liow.  m.)  Ei  rovereamor» 
Mm^  S6d  DoBUiwok  <  Aveviaotor  reirorMim  etccpi- 
iondanuir.  >  ATeriaulor,  Inqoii,  reuorsom»  ui  se- 
qoamiirDomiBooi,.:  q«i  inhms;  diabolum  iiniuioiiir. 
Siae  roiroasam  cpoverUutVTi  ot  nouqoamde  loioris 
eoi^leiii,.  scdsole  pfaesentia;et  iransiloria  eooeopi- 
seaot^et  confuiidaniuri  vel.in  meiios,  vel  aeterkia 
coofiistoiie,  <  cogiuoles  mihl  niaia.  Fiant  tanqoam 
polvis anie fnciem  veoti,  >  uisicui  iiec  puJvisvenu^ 
iia  iicc  liosiibus  ipsi  reslstere  posslot.  <  £|  angelus 
Datnijii  »  ma)as  sit  <  persequens  eoS|  >  ut  ubicMn- 
qM6jud;eifucriiii,eis  diabolus  dominelur.  ^ve  an- 
gelus  Pomiui,  id  est  Tiius  ct  Vesp^^siaim;  qiios 
sm»ia  jDi^moravimus.  f  Fiaai  vi»  iU^rum  teoehne,  > 


<  Voipes  foveas  babeot,  et  volocres  eceli  oidos, 
Filios  aoiem  homiois  non  habei  obi  capoi 
reclmet  {MaUk*  xvi).  >  £t  Apo»lolas  :  <  Qai 
omuium  dives  esset»  pro  nobis  paoper  facius  cst, 
oi  iUias  inopia  nos  divites  faceret  (/i  Cor.  vin).  » 
i  EgeioiMi  et  ,pauperem  a  diripienlilMU  eoffit  >  id 
est«  a  Jodaeis,  vel  a  priocipibos  ieoeiiraram.  Foi^ 
tiores  autem  dixii»  quia  oamis  qoi  verbentit  eo  qui 
verberatur  fortior  esse  videtur. 

<  Surgeoies  lestea  iniqoi,  qoa  ignoraboaf»  10»- 
regabani  me.  i  Testes  ioiqai  dleoplor  [ 
eordoloiiSf  qol  unsigegsa*ei  dieebooa:  t 
■oslopflrfiena^aidiBaB  aoHs  si  lo^ea  Ghfislas 
jDi9fiae:Dai*«Clhiislaaaioai  laipoadiwii 
elamavenmi  dicaoies  :  Ipsisoodisli» 
{Maiik.  xxvi).  >  Oom  otiqoe  mo  blaspbemia^  aed 
veriias^eniu  Foeruot  igilor  iestes  ioiqiii»  qvia  ve- 
ciiMtein  blaapbeouAfli  e«se  tesMtor,  ignorabauit 
aotem  aa  ess^  FUius  Deit  qoia  S^ios  ioiiptos  ia 
eis  aonerai,  qoi  boe  iUis.  ro^lorel.  •  lieuihonbaai 
oiibi  mala  proboatet  >  qoiaego  de.  ilion|B  salute, 
ipsi  vero^quciaodo  me  perdereni^^Ofitabaol.  <  Ste- 
riliiatoio  aoim».roe»»  >  id  esi  peouriaio  viuc,  qoia 
me  ioterfeceruni.  Vel,  qoia.cumdebereoi  darefru- 
meutum,exona  est  sizAoia.  l^raeierea  seaien  ^ood 
super  eos  seminavi,  quasi  in  duros  lapides  versiuu, 
nuilum  mibi  prolulU  fructum.  0  vJMea  mea  atecio, 
ego  le  plaouivi,  qupinodo  conversa  es  io  affliritu. 


f22l  CiPOSlTlO 

dlnem;  pro  avis  .abrums,  pro  vitio  acetiiiD  IKHnSno 
dedisti!  .       ' 

c  Ego  autem,  cnm  mihi.niolegli  essent, » flaget- 
lando,  conspuendo^  c  induebar  cllicio,  >  qula  iion 
dlYinUatis  poienliam,  sed  solius  carnis  fragililatem 
eis  manirestabam.  Nam  quasi  cillcio  indutus,  came 
quia  t^ctus,  inter  peccatores  reputabatur;  ciUcium 
eiiim  peccatorlbus  convenlt.  Unde  Apostolus  alt : 
€  Ul  de  peccato  pieccatum  damnarel  in  came  {Honu 
Tiii).  I  <—  c  Rumiliabam  in  Jejunio  animam  meam.  i  (n 
jtjunio,  inquit,  affligebam  meipsom,  quia  neminem 
illorum  ,  nisi  unum  ex  latronibus,  mihi  incorporar^ 
potui.  c  Et  oratio  mea  in  sino  meo  conYertetur,  >  in 
sinu  namque  eonTertitur  onitio,  qsando  eadem 
deprecatio  frequenier  in  corde  revolvitur.  Vel  eiiam, 
ideo  oratio,  qnam  Chrislus  In  sui  cordls  aeereio  la- 
ciebat,  conversa  est,  quia,  slcut  prius  pro  Jadmram 
aaiute,  ita  et  pro  confusione  postea  Deum  rogare 
Goepit,  etmerito. 

c  Uuasi  proxfmiraiy  et  quasi  fratrem  nostrvra  sk 
complacebiim.  »  Sic,  inquit,  diligebMtt  Judsos  ul 
fratrero,  el  secundum  caniem,  proximum.  c  Majo« 
rera  enim  dtlectionem  nemo  babet  qoam  ol  aiiiman 
ponai  quls  pro  amlels  suis  (/ooit.  xv).  >  -*  c  Quasi 
lugens  et  contrislaius  sic  humiliabar,  i  vel  ab  ipm, 
Tel  pro  ipsis.  c  Et  adversnm  me  Isetati  sunl,  i  Id 
est  de  bis  quae  niihi  contraria  et  adverea  fuerant. 
€  Et  conveuerunt.  i  Conveneruul  utique  pontifices 
«t  Pharissei  in  unam  voluniatem  atque  c  consiliuiii 
vt  Ghristum  capereiit  el  occiderenl  (Marc,  xiv).  i 
€  Congregata  sunt  super  me  flageila,  >  qoia  c  cum 
f  iadiisel  fustibus  super  eum  venerunl  {Matth.  xxvi)>  > 
c  Et  ignoravi,  i  nuila  enim  causa  fuit  cur  eum  cru« 
cifigerent  (Lnc.  xxiii).  Unde  ipseait:  cQuiaodio  ha- 
buerunl  nie  graiis  [Joaiu  xv).  > 

c  £t  ideo  dissipati  sunl,  >  id  esl.  ubique  dispersi. 
Vel,  secundum  inieriorem  hoininem  disiraai.  Vel 
etiam  a  charitatis  vinculo  divisi.  c  Nec  compunctl,  > 
quia  nec  pceniient,'  neque  creduut.  c  Tentaverunl 
ine,  >  muitis  modis  tentaverunt  Judaei  Ghristom; 
Unde  ipse  ail  :  c  Quid  me  ientaiis,  hypociitae?  > 
{Manhl  xxii).  4  Subsannaveruni  me  sunsannaiio- 
iie :  >  —  c  \ah  1  qui  destruis  lemplum  Del  (MaUh. 
xivi).  >  ^ «  Frendoerunl  super  me  dentibus  sois,  > 
c  Cnieiiige,  erucillge,  dicenles  {tuc.  xxiii).  >  — -  c  Do^ 
mine,  quandd  respides  >  iniquliaum  iliorum?  c  Re- 
stiuieaiiimam  mettn  >  pristino  gradiii  ef  toaecla- 
rilati.  c  A..  leonlbus  onicam  nieam  >  auferent  a  so- 
periila  el  violeolia  Jodaeorom'.  Qood  sl  feeerla, 
c  eoiilkebor  libi  in  Ecdesla  magna,  >  id  est.in  Ec- 
clesia  cathoKca  per  orbfm  lerrarum  dilTuta,  Consona 
oiuiituni  safictorom  te  voce  laudabo*  Conllrniatio. 
c  lu  populo  gravi  laudabo  le,  >  Sd  esi  in  gentibus : 
qiiein  nuiius  ventus,  nuliaque  doctrJna  a  (e  divellere 
poiesi;  non  in  hisqui  leves  sunt  et  facHes  ad  peccan- 
iluin,  quos  velul  pulverem  t  ventus  projicit  a  facie 
terrae  {P$aL  i),  >  nunquam  humilia ,  sed  semper 
superba  cogitaiites* 

c  Non  supergaudeani  mibi,  qui  adversa::tur  mlhi 


X  Iniqoe.  >  Supei)[audefent  nsMiqoe  «dvecaarii  Cbviiii;, 
6i  morioos  n^n  resorgerei.  c  Qoi  oderuai  lue  «ra- 
lis,  I  td  esil  sine  colpci.  c  El  annoonl  ocofis,  >  alleri 
enim  alter  oeolis  ut  feirii-et  itm\iens,  Cbiisto  DoHiiiio 
e6laphizaio  dio^bant:  c  Prophetiz»  nobis,  Ghrislet 
qois  estqoi  te  p^mitoitT  >  {Mauh.  xxvi.) Innoebaot 
etiam  oculis,  quando  se  Ih  facie  amicoc  «onstrabanl, 
boc  est  qood  sequitur  :  *      .  -  > 

c  Quoniam  mibi  quidem  paelfice  loqoebQnliir.  » 
Dicentes  :  c  Magister  bone  {MaUh»  xix).  >  £t  i 
c  Sclmus  qula  verax  es  {MaUh.  x%uy.  >  Et :  c  Mon 
respieieiis  personam  hominum  [ibid.)*  >  Ha^  enim 
el'similia,paciAca  verbasuntsub  adulatiouis  figura. 
c  Et in  iracondia  t^rae loqoeniesdolos  cogitabaiit»> 
loqoebSintar  utiqoe  Pharissei '  el  saeerdole»  m  ira* 

B  condia  terrae,  qoia  seditionis  veiba  ftindentes,  lera»^^ 
hos  et  peceatcfres  ad  Ifacundiam  provocabantr  oi 
iUe  qoi  dlcebal :  c  Expedil  vdbls  ol  uaos  homo  mo- 
riator  pri)  popolo,  ^l  non  loia  gena  pereat  {Jmau 
-xi).  >  Hoc  aotem  nolia  alia  de  caosa  dicebant,  nial 
01  Christom  dolo  lenerenl  ei  oeciderenl  {Marc^ 
xiv).  c  Ei  diiataveniBl  soper  me  oa  soom,  >  oirniea 
palam  blasphemanies  .c  dixetonl :  Eoge,  eoge,  >  in- 
sultatdria  Uusest.  c  Vlderunlocollnoiiui,  >  vidfiooi 
^ualis  esset,  ei  tandem  eogoovimos  :.obi  sunl  Ttrto^ 
tes  quasfaeiebai^  eor  qul  attoo  saivaviti  8d|i8o«i 
nott  salvatf  (Moff^*  xxvii4>Gor  qui  Loxaroitf  saa- 
citavii;  seipsoffi  non  soseitat?  c .  Yidisli,  Douiine,  > 
4nsolialiones ,  ei  opprobria  eoromy  cDombiev  ^^ 

^diseedas  a  me,  imeiide  jodiciom  meomy  lidett, 
diilonde  ei  mamlesta  cuneiis  genitbm  iddicimQ  t[3Q 
Jodieato^  0om,  ot  nolios  amplioa  desperel,  laii  sa« 
crificio  immaialo.  c  Deus  ineu&  el  Doioinos  meus»  ia 
caosam  mearo,  >  veni,  Id  esi,  diseerae  meam  Joaii- 
ihim,  et  iHorom  Iniqolutem.  c  Jo^ca  mesecuodum 
justitiam  toam,  Domine  Deus  meos»  >  id  eai,  qoia 
Joslos  es,  disoerne  me  injosle  condemnalom,  ei  fac 
qoodjostom  est  c  El  noo  siipergaodeaiil  milii»  t 
quod  otique  facereoi,  nl»  Christos  a  mofl&  rocor- 
gerel. 

c  Non  dieanl  in  eordlbos^  sois :  Eoge,«ig«»  t  teo^ 
tie  c  animae  nosine ;  nec  dieaiil :  Devoravinma  eot»,  > 
Id  est  omnino  delevinm;  qood  eqnidem  noc  lapefo 
potoeroni,  eom  aodirenl  eom  rcsorrexlsse.:  t  Enibe- 

0  seani,  el  revereanlor  simoi ,  qoi  gmtoiaflior  malia 
mets.  >  Eeco  blc  conrertitor  oraliQ;  inw  e«im  jam 
rogai  01  Paier  iiiis  ignoaeal,  sed  erobeicaol  ei>  ae* 
vefeanior*  Enibescanty  inqofl,  de  mendaeio^  000^:  ei 
revereantor  poenam  soiqoe  oonfoalMiett;  ei  rapen- 
llDom  iMarliom  qol  graiolaolor  moHs  oido^'  id^esl 
tion  sotum  qoi  faeiont;  sed  qoi  >  bcieMibosr^aiKHBn^ 
tloni,  ot  ipse  PilaiQS,  qui  dicebai :  c  Innooenaegoomii 
a  sanguine}usti  bii|0$  (Ifn/lA.  xxvii.).  i-^c  lodoaiiiof 
confusione'  et  revereiilb,  qoi  maiigna  >loqooniQr 
super  me,  >  confoslone  qnldem  el  verecondia  Imloil 
Tud-uni,  qoia  rnviiiS'Cosiodibns'resorrsxit(  indutHt- 
tor  et  irt  judicio,  com  Jodicem  vMebonl,  qoem*ot 
hominem  flagellaronu  Hinc.pro  Ecelesfa  ioqoiior. 
c  Exsoltentei  keteniurqoi  volont  Justitlani- memiii  > 


iW 


OWOm  ASTENSiS  MO.N.HCni 


mi 


Jtt(W>  ,iia«U«  in^uanUir  confiusione ;  iUi  aulem  tx*  A     « JwUiia  (ua  $icoi  snontes  Dei»  >  5ubai«lite«  Im« 


siilteoiei  teteoUir  qui  jqgtiiiaiD  meani  sequi  Toiunt, 
Tolf  qvi  me  jusittin  dieunt.  <  Et  dicant .  sonper  t 
MagnlAcetar  DoQunus»  qui  volunt  pacen  serri  ejus«a 
Seopar  eoin  .  Ecclesia  Dominum  ms^iflcaty  qoa^ 
«liqtta  eamdem  paeem  baite^  desjderat  qu^m  ot 
Citristus  babetf  quii  pro  parte  carnis,  servus  est 
Patris-  <  Et  lingoa  mea  meditabitur  jusiiiiam  tuam,i 
ki  est  apostoli  et  doctores»  per  qoM »  qiiasi  propria 
Kngua,  meas  Eflclesise  deouniio  volunla&^s. «  Et  tota 
di^  laudem  tuam« »  donee  eoim  len^us  luerity  sem- 
per  Ecelesia  Domioum  laudabit. 

E&POSITIO  PI^ALUI  XXILV*  , 

4  Dixit  iiyostos»  ot  deUnquat  io  seoieiipsOf  »  9 

aometipso,  ioqoitt  w  cocde»  i»  eogitaliooibos  i  dixi|     ^  _  ^ ^_^^  ^  ^  , 

ioiqnos :  Deiioqoam,  fufobor»  oocidam^  iouoceotes  B  raiiomiiRikeB,  a  brotos  et  idiotasreivB, 

et  prosioios  acQusabo»  et  sic  dives  efiiciar.  Vel«  io 

semeiipsD,  id.esicontra  seipsum  ;  omnisenim  q;iii 

peecal»  aibi  eootraria  operatur.  i  Non  est  timor  Dei 

aiHe  ocolos  cjus^ »  Quid  nurum,  si  se  peccai^proroito 

^f  qut  aute  ocuks  eordls  Dei  timorem  oon  babeif 

liinor  nataM|oe  Dei,  ffenom  est.pQCcaii, 

I  Ouotttam  doiose  egit  io  conspectu  cyusi  » id  est 
io  NHeriori  bomine,  qoem  Deus  videt  et  oiignoscit, 
vel  etiam,  Jod»i  in  prttseoiia  Cbri^.  Uode  ftt  <  oi 
hMFoaialor  iniquiias  ejosad  odium»  »  quja  sempejr» 
Hiqttit,  dolose  agit*  sioe  odio.quidem  inlquiloa  iUios 
ki^opiri  noo  potest.  c  Verba  oris  ejus  iniquitas  ot 
dolos,  I    veri)a  namqoe  eorum  dolo  ei  mendacio 


mtnes  facit.  Oumes  eiumqui  Dci  josiitiam  i^ilan- 
tor  et  colunt,  quasi  monies  efliciuntUc ;  lit.  euini 
montes  a  sole^  iu  aancti  s^mper  a  CVistP  tUooii- 
jDaoiur.  Quacuoqoe  eoim  CK.parie  volyalur  80I, 
1000109  quidem  semper  iUumioaL  c  'iudicia  tua 
abyssus  muKa» » id  esi»  alia  et  oiiscura  profuodius. 
4  Quis  enim  cognoyit  sensuro  Domiiii?  Aut  qois 
consiliarius  ejus  fuit  ?  {Rom.  11)  t  Vd.  c  liiconipre» 
lieosibiiia  sunt  judicia  €jus'(t^id.).  1  Quia  alios.  eiegil 
nusericordia,  aljos  daoioat  yerilate,  sicut  sqripuiB 
esi  :  Jacob diiexi»  Esaoodio babui  {B,Qm.  ii).  » 

c  Homioes  ei  iomeouoaiffabis»  Dommft^  i^  Quani'- 
vb,  loqoii,  io  cosbi.sii  iniserieordia  loar^UAneo  ei 
boouoes»  ei  )oomaio  saivobia^  id  m  sai^iettUs  et 

ooMieset 
tmamiU^U  esiiosto»  ei  peceatores.  Vd,  oiiam  bo- 
mioeot  idiest»  eoroales :  ei  imperCBetos,  «i. jomenu 
bominom,  id  esi  apostolos,  qui  toiios.f;ttleBim  sar- 
doam sosiineni.  c  Quemadmudominidiiplicosti  mi- 
oeriteordiam  ioam,  Deos.  »  Videos  qcieil  iiomioes 
«i  ioinenu,  etiooiosjei  peecaiores  advaTh  iloaimtfs, 
UnUm  admiraos  misericuirdum «  excioaHtt;:  000* 
«ladmodom  moitipUcasit  luiseriooniian 
Deos. 


c  Fiin  aotem-  liominmn,  »  iil«st  tolo  ^s^ciesia! 

continuatfo   usqoe  ad  flnem  saecoK »  c  ia  i^oioe 

alarum  toarom  speralmnt, » td  lest  in  loa  proiMiooe. 

,  .      ,.  j         j,  ..   .        ,       *Ve!,  duas  hlas,  duo  crucls  cornua  itite!ltirinHis«  quia 

wtal«H.  «  N^i  .nMai.gers  «i  l«ne  a«erei.  .  Muk.     ^.      j„„  ,,„  ^^  ^„,  Tesum*ni,,  vA^tn,m 
efOm  boo«  et  Senpu.ras  .nteibRanl.  sed  «on  ad  bee     ^^^^j^g  .«peramus.  Fossum..s  etimn  p«  <k.»  .las. 


Ni  eas  cvsiodiaut.  UndeAposlolus :  c  Jion  audtlores» 
loqoft,  legis  jttstlfleabunior  apod  Deoro,  sed  fociores 
(Ram.  11).  >  iiemqoe :  c  Si  vis  perfeeios  esse»  serva 
maodaU  (Jlo«i/t.  m).  > 

c  iidqulutem  medltatus  esi  io  eobili  suo«  >  id 
oslt  10  secr^rio  eordis  sui.  c  Astitli  omni  visB  1100 
imnm,  >  quia  io  omoi  loaliiia  perseveravit :  boc  esi 
qood  sequiiur :  c  Maiiliam  autem  nou  odivit.  1  Qui 
moltliain  non  odii,  oiisericordiam  non  amat. 
-  4  Demliie,  in  eoslo  mlserieordia  toae  1  Iii  sopradi* 
eik,  Inqoii,  ioiqols^  1100  est  oisi  dolos»  iniqiiitas  ei 
maUya;'inaaneiisooum»  qoDS  per  cosium  loielU* 
gimos,  Nrisericordia  et  verilos.  Hiserieordia  quidem  n  ^^^^^ 
osilo  saoctis,  qoia.a  magtsAriios^onon  disee*  .^P"^  ^^^^  i^^^^-  0 
dmit,  qolait:  <  Eitote  miserieordes,  sicot  et  ego 
mlsericoni  sum  (Lw.  m).  >  Evailbi ;  «  locoodos  bor* 
moHqui  miseretoiP  ei  cooimodat  (Pm^.  cxi).  >  Vor 
rius  quidein,  qoia  nemiiiem  fallunt,  ui .  iUe  <)e  quo 
supoTfos  (lisiniosM  Verbaorisejus  iniquiiaseidolus.i 
lo  inMtms  eniot.verius  non  est.  c  Usqpe  ad  nubes,> 
subioteU^lor,  pervetitens.  Quid  pcr  nubes,  nisi 
opostolos.  doctores  et  |iropbelas?  nt  eiilin  nubcs 
i>ioviain,  iia>et  isti  docirinain  dioiilani.  Usque  ad 
iios  ei^o  perveuit  verius  btu  quia  nullas  ad  ple- 
siiHn  divina  secreu  cognovlt,  nisi  cui  sancius  Spi^ 
rilos  reveieviti  Unde  ipsa  Veritas  ait :  •  Neuio  novii 
l'»irenv  nisi  Filias,  et  cui  Fiiius  voluerit  revelare 


Dei  ei  proxinil  dilectionem  signlflcate,  qoibOs  qtii- 
cuuque  carel,  non  babet  unde  volet  ad  regna^cmlo- 
rum.  ' 

c  Inebnabunlur  abuberiateaorous  tuse,  >  Id  est| 
^f&ueniia  gratiaruin  Spiritus  saiicii,  sive  pleniludine 
Scripturarum :  nanique  Spiriiu  saricio  pTenj  erant 
apostoil,  qiiando  mosto  roadere  a  Judxis  dicebaniur 
{Act.  11).  c  Ei  torreuU  volupiaiis  tuae  poUbis  eos,  > 
id  esl  iinpetu  mlsericordix  tuae^  siiininiaue  el  ineffii- 
bilis  boni  felicilate.  Quod  facere  qutdem  potest, 
cqiioniain  apud  te  estfbns  vii9&,i  idestClinslus  apud 
Patrcm,  ut  in  Evangelio  dicitur  :  c  Et  Verbuin  erat 
>  Fons  viix  Clirist^s  est,  ut 
ipse  ait :  c  Aqua  quam  ego  do,  qui  bibeHt  ex  ea, 
non  siliel  ulira  (/oan.iv).  >--<Et  in  Tuniiiie  tao  vi- 
debimus  liinien.  >  Lumcn  di^  lumiue  CKfistds  esi, 
qui  c  ilhiminat  qmncni  lioinineoi  Ycnieniem  iii  hune 
mundum  {^Qun.  1).  >  In  hoc  auiem  himiiie  videbimits 
iumen*  quia  ipse  est  lucerna  pedibus  ndsirFs^  luceiis 
anle  Patris  faciem  ct  claritatem.  Quod  ui  fiat,  fac 
jquod  sequilur  :  c  Pnelcnde  misericordiam  tuain 
Kieulibus  te,  >  id  esi  Filium  tuum.  Connrmatio. 
c  Et  iusliiiam  tuam  bis  qui  recto  suiit  corde,  >  ul 
jusii  et  luisericordes  ad  le  perYeiiiant.  c  Non  veiiiat 
mibi  pes  superbiae,  >  pes  enim  principium  ei"  sosien- 
tamentuin  superbia!  dialiolus  est.  t  Et  manns  peeea- 
loriim  iion  luoveat  ine,  >  id  esl  luggeslro  ol  dialMH 


1225  lEXPOSltlO 

lica  tentaiio  non  scparet  mie  a  dinritate  Dei.  <  tbi 
cecidcrunt  qni  operaniur  Tniqnilaiem ,  i  iidem 
nialgni  spirilus,  qui  iniquitatem  operari  non  ced- 
sant;  nam  propter  superbiam  de  coclorum  seilibus 
ejecii  sunt.  c  Expulsi  sunt  a  te ,  nec  potuerunt 
«tare.  i  . 

EXPOSmO  PSALMI  XXXVI. 

c  Noli  aemulari  in  malignantibus.  i  Vox  doctorum 

ad  Ecclesiam  :  ufimulariy  multas  babei  significatio^ 

nes.  Aliqu^udo  tnm  pro  diligere  poniiur,  ul: 

c  ^mulor  epim  vos  Dei  ^mulatioue  (//  Cor.  xi).  i 

Aliqoando  autem  pro  imilari,   ot  :  c  ^muramiui 

cliarismata  meiiort  (/  Cor,  xii).  i  Aliquando  Tcro 

pro  invlde^,  ut  In  lioc  loco  :  c  Noli  semolari  in  mali^ 

gnaniibus,  i  id  est,  noii  babene  invidiam  fn  male 

agentibus^nt  idem  faclas.  c  Neque  zelaVeris  foclenles 

iiiiquitatem.  i  Dilige,  inquii,  bominem,  noli  diligere 

latronem ;  dilige  Imminis  naturam,  sed  non  diliga$ 

adulierium  :  maloin  enim  ubique  repudiaudom  est^ 

c  Quoniam  tanquam  fenum  velociier  arescent.  i 

Ad  tempus  enini  laetautor  €t  florent,  sed  cito  sic- 

caniur  et  in  pulverem  rediguntnr.  c  Et  quemadmo- 

dum^olera  berbaroro,  i  id  e?t  viriditates,  c  cito  deci* 

deiit.  I  Unde  Isaias :  c  Omnis  caro  fenum,  et  oinnia 

gloria  ejus  quasi  flos  feni.  Siccatum  est  fenum,  et 

c^idit  flos  (/m.  xl).  I  —  c  Spera  in  Domino,  et  fac 

bonitatem,  i  Noli,  inquil>  roalignantibos  iiivtdeVe^ 

ne  et  td  tam  cito  pereas.  Sed  spera  In  Domlno,  noh 

in  diyitiis,  non  In  pulcbritudine,  non  In  mimdi  flore. 

Ef  (ac  bonitatem,  Id  est  miseficordiam  in  oniiiibus. 

c  Inbabita  lerram,  i  id  cst  sanctam  Ecdesiam,  c  et 

paiteerrs  in  divitiis  ejus,  i  id  est  In  saeris  volumini- 

bus.  Vel,  inbablta  lerram,  rd  est  domiiiare  canii^ 

iieque  secundum  soas  conciipivcentias  eam  vagarf 

pcrmittas,  et  pasceris  in  divitiis  ejus.  c  Deleciare 

in  Domino,  i  non  in  concuplscentiis  carnis,  non  io 

momenlanels  bonis.  c  Et  dabit  libi  i  qu»  isla  qui- 

dem  dare  non  possiinl,  scilicet  c  petitiones  cordis 

tiiiw  I  Sl  enimv  qood  vetum  est,  c  spiritus  coiicupi- 

scit  adversos  carnem ,  et  caro  adversus  spirilum 

{Cat.  v),  I  aliae  quidem  sunt  petitiones  carnis,  alie 

vero  spiriluS)  id  est  cordis« 

V  Revela  Domino  viam  tuaiu.  i  0  quaro  saiutifera 

mandata  I  Non  invldere  malis,  non  diligere  iniquita* 

teiii>  fn  Domino  sperare,  in  Domino  delectari,  vias 

ei  apera  nostra  Domino  confiteri,   admoiient  nos 

sapieiitisgimi»  et  misericordes  Ecclesi»  dociores^ 

€    Et  spera  in  eum>  et  ipse  Caciet.  i  Quid  facieiT 

Seqtritar :  c  Eteducet  quasi  lumen  justitlam  tuam,i 

11  i   nunquam  in  tenebris  et  vitils  obscuretur;  non 

enim  a  tenebris  cumprcbenditur  lux.  Vel,  quasi  Iu« 

men  justitiam  educel,  quia  de  hac  obscuriiate  ele- 

vans»  aiigelis  eam  et  bominibus  manirestam  faciet. 

«    Fulgebunt  ooim  sanctl  slcut  soi  i^  regho  Dei 

(^Mattk.  XIII}.  1  Conflrmatio.  c  Judiciuin  tumn  tan~ 

<]tjam  Bieridiem,  >  omni  obscuritate  teoebrisque 

^lucidatum  facl^t  judieium  illud  quo  Dominum  iml* 

cafi,  et  fidem  fteqoi,  et  operaiionem  decrevisli.  Hoc 

^tnemeritlndie  judicil,  qnando  c  sancil  stnbunt  in 

PaTROu  rtXV 


INPSALMOS.  '  12^S 

A  magna  constantia  adversus  eos  qui  se  angusiiaveruiit 
{Sap.  v).  I  Quos  mali  in  tanta  gloHa  videntes  di  * 
cenl :  c  Ecce  quomodo  compulali  sunt  inter  filiol 
Dei.  Nos  insensati,  vitam  illorutn  aeslimabamus  in-^ 
saniam  {tbtd,).  i  —  c  Subditus  esto  Domino,  ei  ora 
euin.  I  —  c  Dominum  Deum  toum  adorabis,  et  iltt 
soli  servies  {Matih.  iv).  i 
c  Noli  smulari  in  eo  qui  prosperiaiturlii  vta  sita,  i  id 

'  esi  in  bomine  faciente  injusiiiias ;  mulll  enim  in'  dolo, 
niulti  infttrio,multi  tn  pefjurio,maItiqoein  rapTnapro« 
sperantur ;  baec  autem  non  Dei,  sed  hominis,  viae  suiit* 
c  Desine  ab  ira.  i  —  c  Ira  enim  viri  justUiam  Del 
non  operator  (/ae.  i).  i  Et :  c  Sol  non  04icidat  super 
iracundiam  vestram  {Epfies.  iv).  i  n^peiitio.  c  Et 
derelinque  furorem.  i  Vel  etiam,  ira  aniibi,  furoi^ 

BTcro  corporis  est;  futor  eirlm  e^l,  qul  bomines  in 
aduUerium  rapit,  c  Noli  dcmulari,ut  mallgneris,  i 
sed  poiius  ut  boiia  egas. 

c  Quoniam  qui  malignaniur,  extermlnabuntur.  »> 
Exterininabuntur  quidein,  qui  exlra  iKereditatlsr 
tcrminos  permatiebunt ,  sive, '  cito  de  corporibusr 
c^lcieutur.  c  Sustinentes  autem  Dominumi  ipsi  b» 
teditabuht  terram ;  i  qoi  enim  Domlnum  ^xspectanf , 
ferram  viventltiiM  baeredlubuni,  vel  etlain  cariii 
soae  iniperltabunt. 

'  c  Et  adhue  pUsillum,  et  non  erit  peqcator.  i' 
Adbiic,  Inqtilt,  pueillum  lemporis  erit,  et  postea  iion 
er.t  peccator^  quia  omnino  destruetur.  r  Et  quaere» 
locum  ^us,  et  non  invenles,  i  id  est  sl  forte  loeiinii 
ejus  qua!sierls,  iiivenire  non  poleris«  Quod  enim  noii 

^  est,  locuin  habere  non  potest.  c  Mansiieti  autem 
baereintabuntterram.  »-^  c  Beatimites,  i  eimansueii,- 
c  qiioiiiam  ipsi  possidebunt  terram  {Hauk.  v),  i 
eorum  namque  erii  baereditas.  Possident  etiam  car*' 
nem  suam,  ne  in  vitits  delecteninr  :  <Et  delectabun* 
tur  in  muliitudine  pacis.  »  Nulla  enlm  ibi  sedllto, 
nullaque  discordia  eril,  qua  et  spirltus  carni,  etcaro 
spiritiit  consentiet. 

Interim  autem,  c  observabit  poceator  jusium.i  Ut 
euni  capiat  et  perdat;  ad  bunc  namque  modum  in 
Evangeiio  legiior  :  c  Et  ipsi  observabant  eum  {Lue. 
xiv).  I  —  c  Et  siridebit  super  eum  dentibus  suls,  » 
stridebit  super  eiim  denlibus  nequiliae  et  impieta- 
tis,  quibus  eum  devorare  nilitur ;  per  corporls  nam  - 

j^  que  motum,  aSectum  animi  intelligimus.  c  Dominita 
autem  irridebii  eum,  quoiilam  prosplcii  quod  ve* 
niant  dies  ejiis;  i  irridet  namque  Dominos  peccaio* 
rum  gaudium  et  exsultationero «  qoia  qoandOt  et 
qiiae  de  eis  poena  sumatur,  agnoscit. 

c  Gbdium  evaginaverunt  peccatores,  InMnderunt 
areum  suum.i  Per  gladium,  apertam  et  ffianifesum 
persecutionem  intelligimos,  per  arcnm  vero,  occul'*- 
tam  et  dolosam  deceptionem,  qua  sanctis  iosl- 
diantur.  <  Uldeeipiant  pauperani  et  inopem,  01" 
truciilent  rectos  eorde.  »  Arco  oaaM|Qe  dectpiunti* 
gladio  vero  trocidant.  Est  aotem  pauper»  qoi  nibll' 
habel;  inops  vero,  qoi,  qoamvis  sine  opibcis  ait.  alt«< 
qoid  tamen  possidet.  c  Giadios  eorom  teitret  in- 
corda  fpsorum,  et  arcus  eorum  confringator.  i  Om  r 

39 


mi 


ODDONIS  ASTENSiS  MONACill 


^m 


nis  enim  quicuiique  alium  laciiere  molilur,  primum  A 
sefpsum  .proprio  jaculo  percuiii ;  arcos  autem  con- 
friiigitur^  qtuiniio  dolus  ei  mala  voluntas  non  iuTe- 
iiii  «ffecium.  c  Melius  est  modicum  juslo  soper 
fliviilas  peccatorumjmuiias,  >  ac  si  dicat :  Melior  est 
>uslorum  paupertas  quam  divill»  peccatorum ;  isie 
eiiim  paucis  abundai,  ille  aulem  pleniis  siiil ;  isie 
aniroam  salvai,  illc  4kuiem  cocpus  ei  animain  odii. 
i>ed  c  quid  prodest  liomini  si  universum  mundum 
lurreiur,  animae  auiein  suai  delrimeniuiu  paliaiur? 
(Matih.  ivi.) »  Melioresi  cnini  huic  fldes»  quae  grano 
siiiapi  comparalur,  quam  illi  pcrfidia  quae  ubique 
vagauir.  c.Qnoniam  hrachia  peccaiorum  conteren* 
liir/i  id  esi,  viiiules,  poieuiiac  divUi«que  iu  qui* 


f  Quia  benedicenies  ei  haerediialMini  lerram.  i 
llanc  reirihulionem  recipiuni  jusii,  quia  lerram  vi- 
veniium  haerediiabuni.  c  Maledicenies  aatem  ei 
disperibunU  i  Vere  uiiqtie  disperibont»  quia  et  anima 
et  corpore  morientur.  c  Apud  Dominiim  gressus 
bomiiiis  i  (iimentis  sc)  dirigenlur,  quia  de  virinte 
in  viriuiem  ad  Deum  ibit.  c  Et  viam  cjus  volet,  i 
quia  secondum  jusiitiam  gradiiur. 

c  Cum  ceclderit,  non  collldetur,  i  qnia  statim  m 
peccai,  poeniicl,  ei  ipsa  pcenitentia  corraboratur. 
Sive,  cuin  in  aliqnas  hujus  ssecnli  ceciderint  adver- 
siiates,  in  interiori  tamen  homine  non  cellidentnr. 
Quare?  c  Quia  Dominus  sopponk  manum  soam,  i 
neqiic  a  jiistis  aliqiiando  separator.  c  lanior  fiti, 


biisconflduni.-c  Conlirioai  auiemidsios  Dominus,  I        .    .  .      .  •]••    .        j    ^-  . 

«119  ^uiiuuuiii. «  v.viiuiiii«»a  •      *  j     neienim  scnm  :  ei  non  vidi  juslnm  derdicftim,  nec 

c  Novii  Dominus  Uies »  lu        .  i-     -      •. 

semen  ejus  qiiaerens  panem.  i   Non  vidi,   inqMii, 


fie  ab  Injiistiiia  viocaniur. 
immaculatorum,  i  novii  eniin  qu?)roodo  vixerini,  et 
qnibus  vitam  finicrini.  Vel  novii,  quin  dilexii.  Unde 
oconira  malis  diciurus  esi :  c  Amen  dicavobis,  nescio 
vas  ( A/o/i/i.  ixv).  I  —  c  Oinnis  eniin  qui  ignorai,  igno* 
rabilur(/  Cor.  xiv).  i  —  c  llaeredilas  eorumin  aeier- 
r.um  eril,  i  id  est  in  Christo,  vcl  inYiia  perpetua. 
«  Non  conliindeiiiur  in  iempore  tnalo,  j  quia  repro- 
his  dicetur  :  c  Ite,  male<licti,  in  ignem  seiernum.  > 
c  t^i  in  dicbus  famis  saiurahuntur^  i  dies  namque 
fiiinis  eodem  in  tempore  fleni,  quia,  omnes  siveboni, 
sive  malii  aeternum  susciperegaudiumdesiderabunl; 
ted,  malis  amnibus  expulsis,  soiis  bonis  prandiuin 
ettiiiipiiie  parabiintur,  quanilo  cconira  soli  c  pecca- 
tores  peribunt.  Inimici  namqiie  Domini  mox  ul  ho*  ^ 
worali  fuerint,  i  inani  et  leinporali  gloria,  c  eiexal- 
tati  I  in  opes  et  divitias,  <  quemadmodum  fumus 
•Jeflcient,  »  quia  nusquam  apparehunt.  Pcrihunt 
igitur  peccaiorcs.  Vel  ideo,  ui  fumiis  perihuiii,  quia 
quanto  aliius  ascendeni,  tanto  ma|;is  evanesceni,  et 
nieriio. 

c  MuluaLitur  peccator,  ei  iion  solvei.  i  Nihil  enim 
habet  homo  quod  muiiio  nou  acceperii,  sicui  scri- 
pium  esl :  c  Quid  enim  hahes  quod  non  accepisii? 
(/  Cor.  iv),  >  nudos  enim  nos  natura  creavii.  Nihil 
(>rgo  habei  homo  quod  muiuo  non  acceperii.  Unde, 
<ii  iii  Evangeiio  Dominos  dicit  :  c  Uonio  quidam 
peregre  proflciseens  vocavii  servos  suos,  et  iradidit 
illis  bona  siia;  ei  uni  dedii  quinque  talenU,  alii 


I    Non  vidi, 

jusium  a  meae  aelatis  principio  a  Domino  dereltctuni, 
ncc  semen  ejus  indigens  pane.  Qui  enim  quxrit  m- 
diget ;  justiis  auiein  non  quaerit,  qnia  tion  indfget. 
Seniina  namquc,  id  esl  imiiatores  josti,  non  indi- 
geni  pane,  quia  ei  carnali  ei  spirilnalisempcr  aburr» 
dant;  paucis  eiiim  et  minimis  natura  conttBla  esl. 
Unde  et  in  Evangelio  Dominus  ait :  c  Nolite  sollieiti 
esse  dicentes  :  Qnid  manducahimus,  ant  quid  lube- 
miis?  [Malih.  vi.)  i 

4  Toia  die  miseretur  et  eommodat.  >  Qola  alio* 
rum  misereiur  ei  commodai,  inde  comprobatur  non 
iudigere.  Qui  enim  non  hahet,  quomodo  dare  potest? 
Hahei  igiiur  jusiiis,  siquidem  dare  potest,  mlseretur 
et  commodai.  c  £i  semen  qus  In  benedictioneerit,  i 
quia  ei  opera,  ei  imiiaiores,  et  exlioriatie  ipshis  a 
Doniiiio  henedicuniur.  c  Declina  ergo  a  malo  et  Ciac 
bonum,  i  ui  ei  tihi  idem  contingai.  Declina  a  malo» 
divcrte  a  pcccaio,  foge  diabolum,  sequere  boDom» 
iiniiare  Deuni.  cEi  inhahita  insseculum  saeculi.  >  Ubi? 
in  Ecclesia,  in  uiiiialc  Adei,  in  ceelesii  Jerusalem, 
in  judicio  recio,  ut  nunqnam  devies  a  veriute. 
c  Quia  Doininus  amai  judicium,  i  id  esi  veriiatem. 
c  El  non  derelinquet  sancios  suos,  i  prohatio  est 
quis  veriialem  diligat.  Non  auiem  dcFelinquii.  qoia 
10  aeternurn  eos  conservat.  c  injusii  punieiilar,  > 
id  esi ,  aeternaliter  damnabuntur,  i  ct  semen 
impiorum   perihii,   i  id  esi  opera,  vel  seqoacps. 


duo,  alii  vero  unum  {Matth.  xxv).  >  Ecce  pecuniam  jj  c  Jusii  auiein  haBrediUbuni  terram  i  vivorum,  non 

domini  muiuo  servi  accepcrunl;  qui  autem  4n  boc  '  '  "^''* 

fldeliier  eam  dispensaverit,  et  cum  usura  domino 

reverienii  soivere  poierii,  hoc  ei  a  domino  diceinr  : 

c  Euge,  serve  bone  et  fldelis,  intra  in  gaudium  do- 

miui  iHi  <iWd.).  i  FideJUer  namque  dispensani  divi- 

tes,  qui  de  diviiiis  eleemosynas  facluni;  fideliter 

autem  dispensant  dociores,  qui  nec  sacculum  nec 

perain  poriani.Peccaiores  autem,  divilias,  ei  sapicn- 

t|am,  vlriutes»  et  intelleciura  a  Domino  muiuanies, 

neque  el  graiiam  referunt,  neque  paiiperibus  suppcr 

ciilani,  nequecum  lucro  pecuniam  solvunl;  merito 

igiiur  ui  fumus  deficieni.  c  Jiistus  auiem  mUerciur, 

ei  tribuet.  i  Misereiur,  inquit,  aliis,  ui  ei  Dominus 

sui.roisereaiur,  misericordiwque  lelribuai  mcril\ini. 


uoriuorum,  vel  incorrupiibilia  corpora  sna.  c  Et 
inhabiiabuni  in  saeculum  sseculi  super  cam.  Os  jasil 
roeditabiiur  sapieniiam,  >  et  in  hoc  saeculo  ei  in  fii- 
turo«  Non  mediiahitur  itijusiiiiam,  non  dolum,  quo 
fraires  decipial,  sed  soli  semper  sapienliae  vacahit. 
c  Ei  lingua  ejiis  loquetur  judicium,  i  id  est,  non  so- 
perbiam,  sed  raiaro  veriiaiem.  c  Lex  Dei  ejiis  in 
corde  ipsius,  i  quae  ei  peecare  veiat,  et  bona  facere 
docet.  c  Et  I  ideo  c  non  suppbniabuniur  gressus 
ejus»  I  ab  iniquis  et  peccaioribus.  c  €k>usideral  > 
oainque  c  peccaior  justum»  >  uf  eum  supplaniet, 
ejusque  deiorqucai  gressus.  c  Et  quaerit  mortificare 
eum,  I  quod  utiqiie  non  faciet.  <  Dominns  autem 
non  derclinquci  eum  in  manibus  ejuSt  >*quia,qiiaiii- 


m9 


EXPOSmo  IN  PSALHOS. 


t«9 


Tis  corims»  animain   tamen   capere  non  poterit  A  runique  Insidia;  nos  conUirbanl.  Rc&tat  igitur,si 


{Mallh,  x). 

c  Nec  damnabit  eum,  cum  judicabitur  illi,  i  id  est 
ad  ipsius  gloriam  et  iionorem  :  quod  in  judicio  fid» 
t  Exspecta  >  igiiur  c  Dominum,  i  qui  te  vindicabitw 
Unde  Apostolus  :  c  Milii,  inquitt  ▼indiclAro,  et  ego 
rclribuam,  dlcit  Dominus  {Rom,  xu).  >— c  Et  cuslodi 
Tiam  ejus,  >  id  est  serva  mandata.  c  Ei  exaltabit 
te,  >  ad  coelestia»  c  Ui  hxreditatem  captas  terrae,  > 
illius  scilicet  quam  nullus  hosiilis  lurbo  tibi  auferre 
polerit.  c  Cum  perierint  peccntores,  videbts,  >  non 
peril>is,  sed  pereuntes  videbis. 

c  Vidi  impium  superexaltatum  ct  elevatum  sicut 
cedros  Libani,  et  transivi  et  ecce  non  eral»  >  Salis, 
inquit,  magnos,  et  excelsos»  et  terrenis  honoribus 
pr;ediios  impios  ad  tempus  vidi,  et  staliin  aeierna 
cogitans,  ad  ipsorum  vit;e  exitum  transivi,  et  ecce 
non  eral.  Si  quis  enim  ad  intellectum  transeat,  et 
cogitando  dicat :  Ubi  nuiic  esl  Caesar!  Ubi  Pom- 
pcius?  Ubi  Octavian'JS?  Uui  potentia  Neronis?  non 
utique  eos  inveiiiet.  c  Et  quaestvi  eum,  et  non  est 
iiiventus  locus  «ius,  >  qui  euim  non  est,  locum  non 
habtit.  c  Ciisiodi  >  ergo  c  innocecitiam ,  et  vide 
sequitatem,  >  ne  ad  impioruin  similitudinem  pereas, 
«  quoniam  sunt  reliqui»  bomini  pacifico.  >  Scd  qus 
reliquiae?  Yiia  post  mortem.  Possumus  autein,  per 
homines  pacificos,  apostolos  inteUigere,  quorum 
doctrin»  pacatus  est  mundus.  nis  autem  sunt  reli* 
quiae  et  aeterna  retribuiio.  Unde  Aposiolits  :  c  Si 
cujus,  inquit,  opus  raanserit,  quod  supera^^lificatum 
fuerit,  roercedem  recipiei  (/  Cor.  ui).  >  —  c  Injusli 
disperibunt,  simul  reliqui»  iropiorum  interibunt,  > 
qiiia  noii  relinquitnr  eis  vita  post  mortem.  c  Salns 
auiem  justorum  >  erit  c  a  Domino,  >  qul  vere  saK 
vare  potest.  c  Ei  >  Doininiis  erlt  c  prol^tor  eo- 
rum  in  tempore  tribulatlonis.  Et  adjnvabit  eos  Do- 
ininus,  >  in  ssculi  tenlaiionibus.  c  Et  eruet  eos,  a 
peccatoribus ,  et  salvabit  eos,  >  in  die  judicii, 
€  quia  speraveruiit  in  eum.  > 

EXPOSITIO  PSALMI  XXXVU. 

c  Domine,  ne  in  fiirore  tuo  argiias  me,  neque  in 
ira  tiia  corripiasme.  i  Argiie  rae,  inquii,  sednon 
in  ira  vel  furore,  quinimo  in  misericordia  et  pie- 
late.  Yox  ciijuslibet  poenitentis. 


nobis  iratus  fueris,  ut  non  omnino  pereamus. 

c  Non  est  sanitas  in  carne  mea  a  facie  ir»  luae.  > 
In  prima,  iiiquit,  radice  peccavimus,  imroortalitaicin 
amisimus,  iram  tuam  cognovimus^  mortalesqiie  facti 
suinus  :  quse  Igitur  sanitas,  vel  consianlia  in  nobis 
esse  potesi?  c  Non  est  pax  ossibus  mels.  >Perterrita 
sunt  ossa  inea.  Idcirco  pacero  babere  nen  possunt* 
Quisenim  Inter  hostes  pacero  habebil?  Per  ossat 
niemoriam,  iutellecium  et  rationem  intelligirous ; 
ba^  autem  qnia  a  vitiis  conlurbantur,  multoties  pa« 
cem  atniitunt*  Hoc  aulem  eliain  de  pceniteotiltus 
intelligi  potest,  qui,  Dei  iram  suaqiie  recognosceoies 
peccata,  jejuniis  semper  et  vigiliis  vacantes«  vix 
ossibus  baerent. 
^  c  Qtoniam  iniquilaies  ineae  supei^ressae  sunt 
caput  meum.  >  Ideo,  inquit,  pax  non  est  ossibus, 
quia  Iniquitates  praesunt,  et  dominantur  meoti; 
capot  enim  pro  menie  ponuur,  quae  auiinae  princi^ 
palior  |)ars  esi.  Undc  iu  Evangelio  legitur  :  c  Levate 
capiia  veslra  {luc.  xxi).  ^—c  Sicut  onus  gravegra- 
vatae  sunt  super  mc ,  >  illos  enim  gravaiit  pcccata 
qui  ^ea  deponere  volunt ,  sicut  ecoutra  illis  levia 
sunt  qui  in  eis  delectantur. 

c  Putruerunt  et  corruptae  sunt  cicairlres  meae.  > 
Olim ,  tnquit ,  pro  suavi  odore  vitioruro  putredine 
usus  sum,  sed  jam  nunc  quidem  peccata  mea  mihi 
feiere  inclpiunt.  Quod  ideo  qiiidem  fil,  quia  cica- 
irices  corniptae  sunt.  Tunc  enlni  corrumpuntur  ul- 
cera  el  cicatrices,  qu.uido  peccala  mauifestantur. 
c  A  facie  insipieniiae  inex,  >  putrueruni  vltia  incisa^ 
et  apcrta  sunt  ukera,  quia  meam  cognovi  insipien- 
tiam.  Quis  cnim  nisi  sapicns  insipienti:»m  cognoscil? 
c  Hiser  factns  sum ,  et  Curvatus  suin  usque  in 
llncm.  I  Miserum  enim  se  Apostolus  esse  sciebat 
cum  dicerei:  c  Infelix  cgo  homo,  quis  me  liberabit 
de  corpore  morlis  hujus?  {Hom,  vii.)  >  Usqiie  in 
fiiicm  curvantur  qui,  ex  tolo  se  snb  jugo  Chrisli 
huinillanies,  in  cinere  et  cilicio  pcenitentiam  agiinl. 
c  Tota  die  contristatus  ingrediebar,  >  qula  seinper 
pro  pcccatis  flebam.  Qnid  mirum?  c  Quoniain  iunibi 
mci  impleii  snnl  illiisionibus.  >  Parlem  pro  loto 
posuit.  Quia  daemonum,  inquit,  illusionibus  pleiia 
erat  ctro  mea,  ideo  sine  tristitia  esse  non  poteram; 


€  Quoniam  sagittae  tuae  infixo:  sunt  mihi.  i  Quid  p  i  Et  >  quoniam  c  non  est  sanitas  in  camq  mea,  • 


pcr  sagitias  nisi  correctionis  verba  intelligimos  ? 

«    £t  coiifirroasti  super  me  roanuro  luam,  >  quia 

magisirali  verbere  me  castigasti.  Noli  igitur  me  in 

ira  et  furore  ampliiis  flagellare,  qnia  doctrinae  tuae 

non  sum  oblitus,  sed  quasi  acutissima  sagitta  cordi 

raeo  iuflxa  est.  More  discipuli  loquitur,  niagisirl  mi- 

s<  ricordiam  iinplorantis.  Possuuius  eliam,  per  sagil- 

l^s,  hiijus  saecttli  aerumnas  intelligere,  ut  sit  vox 

litimani  generis  de  tot  miseriis  conqnerentis,  qiiasi 

dicat  :  Ne  irascaris,  Doinine,  populo  tiio,  qni  tanlis 

Tiiadique  roiseriis   ct  angustiis  obsitus  est;    hino 

enini  sagittae  tuae  debita  vindictn,  morbi,pesiiIentiae, 

f;s>cnes,  aliaeque  hujus  saeculi  adversitates  nos  vulue« 

ra^aU  et  afiligunt.  Hinc  vitioruin  impelus  daemoiiio- 


quae  semper  a  vitiis  vulneratur.  Unde,  c  afflictus 
sum  et  humiliatus  sum  niinis,  >  sciens  quod  c  pcr 
multas  tribnlationes  in  regnum  ccelorum  >  nie  c  in* 
trare  necesse  sit  {Act.  xiv).  >— c  Ruglebam  a  gemitu 
cordis  mel.  >  Rogiunt  namque  et  amare  deflent 
sancti,  quia  semper  corda  eorum  pro  peccatoruni 
conscientia  gemunt;  quod  tu  quidem  nosti.  c  Do- 
roine,  anie  te  omne  desiderium  tneom,  et  gemitury 
meiis  a  te  non  est  absconditos.  >  Sds  igitur  qui;i 
hitmiliatus  fui,  el  pro  peccatis  gemui.  c  Cor  meuiri 
conlnrbalum  est  in  ine,  >  i'J  est  aniroa  mea.  Setl 
quare  conturbaium  est?  Qoia  c  dereliquit  mevirtus 
meai,  >  id  est  Deiis  ipse,  sive  immortalitas.  c  Et  lu-». 
meii  oculorum  meoruin,  et  ipsum  non  est  mecum,  >. 


ii5i 


ODDONiS  ASTENSIS  MOISACIII 


1232 


qii{a,  Tia  ?erluifis  amissa,  diabolum  et  errorem  sum  A  ipsa  aliqnem  aggrediatur,  sed  quia  ab  aliquo  ag- 


becuius. 

•  «  Amici  mei  el  proiimi  mei,  adversum  me  appro- 
plnquaverant  •  et  steierunt.  »  Vox  capitis ,  quasi 
ilicsit :  Niliii  est»  o  liomo ,  quod  quereris,  nitiil  esC 
quod  de  miseriis  lamenteris :  vide  me  alDictum,  vide 
me  cmciflium,  vide  me  peccata  tna  portantem,  vtde 
rouudi  Qoiserias  ferentem,  etauferentem.  Consolare 
igitur,  spem  babeto,  non  frangaris  adversis.  <  Amlci 
mci  >  (ironla  est.  Sic  enim ,  et  Judam  amicum  vo* 
cavit :  <  Amice,  ad  quid  venisti?  [Matih.  xxvi]  i  cum 
«itjque  amicus  non  esset),  <  et  proximi  mei,  i  secun- 
dum  camem,  <  adversum  me  appropinquaveruni, 
et  sleterunt ;  >  non  eiiiui  a|  propiiiquaverunt  ut  cre- 
iterent,  sed  potius  ut  occiderent. 


gressa  est. 

<  Inimici  aulem  niei  vivunt.  » Non  utique  vivent, 
•ed  morte  morientur.  <  Et  confirmati  sunt  stiper 
me ,  >  ipsi  namqtte  Juda*i  testes  sunt  qooniam,  ex 
quoCbristus  passusest,  semperviles  etdeliiles,  sino 
lionore  et  forlitudiiie  fuerunt.  <  Et  multiplicaii  sunt 
qui  oderunt  me  inique,  >  non  equidem  muitiplicati, 
sed  et  prole  et  divitiis  miuorati  sunt,  ei  meriio.  Nam 
<  qui  retribuunt  inibi  mala  pro  bonis,  dctraliebant 
mihi.  >  Quis  enim  omnta  l>ona  enumerare  potest 
qxvx  Judaico  popuio  Dominus  fecit?  Quis  derisiones 
et  opprobria  explicare  valeat,  quaeFilio  8ao  Domino 
nostro  Jesu  Cbristo  Judaei  inlulerunt?  <  Qaoniam 
sequebar  bonitatem.  >  Hxc  eniin  m^jor  el  princi- 


<  El  qnl  juxta  mecrant.  de  longe  steteninl,  »  id  *  Pa*»^*'  c»»»^  ^»«V  «i  morerclur,  quia  <  Filium  Dei 


est,  disclpuli,  qula  <  relicto  eo  ouines  fugcrunt 
iibid.)f  >  sicut  in  Evangelio  dicitur  :  <  Cum  uutem 
apprehendissent ,  slabant  omnes  noti  ejus  a  longe 
{Luc.  xxiii).  >  —  <  El  vim  facidiant  qui  quxrebant 
:mimam  lueam,  >  quia  et  mc  post  se  trahebant,  et 
Jncobiiin,  relicta  sindoiie,  nudum  fugere  compulerunt 
^i/arc.  xiv)«  Petrtis  quoqiie  in  taiiiiim  sibi  conslri- 
ctuo,  ter  negavit  {Matth,  xxvi). 

<  Et  qul  inquirebant  mala  iniLi,  loculi  snnt  vani- 
lales  »  quia  ftilsis  testimoniis  me  vincere  puialtant. 
i  Kt  dolos  tota  die  meditalnntur,  >  qnibus  mc  ante 
riiatuin  acciisnre  possent.  <  Ego  auiem,  tanquam 
surdus,  iion  audiebam,  >  quia  nemini  ulluin  respon- 
suin  (kibam.  Uiide  qiiidani  eorum  ait  :  <  Noime  au-  C 
dis  qiiaiila  ndversuiii  le  dicunt  tesliinonia?  {Matth. 
sxvii).  » — I  El  sicut  niutus  noii  aperiens  os  suuin,  i 
sicut  scriplum  est  :  <  Tanquam  ovis  ad  occisioiieui 
duclus  est ,  et  non  aperuit  os  suiiin  {Isa.  liii).  > 
<  Et  ractiis  suin  sicut  bomo  nou  audiens »  et  non 
bubens  in  ore  suo  rcdargutioncs.  i  Expositio  est 
praecedentis  versus  <  Quoniatn  in  te  Domine,  spe- 
ravl.  » Ideo,  inquit,  nou  nie  dcfciidi,  qtiia  non  in 
ine,  sed  in  te  spcravi.  Umle  ciiatn  quasi  impropc- 
rantes  diceb:«nt  Jii«l:ei :  <  Coiifidii  iu  Deum,  liberct 
eiim  si  vuU  {Matih.  xxvii).  >  —  i  Kttu  cxaudiesmc, 
Domine  Deus  nieus.  »  Sed  unde  exauiies?  Scqui- 
lur  : 


se  fecil  {Joan.  xix),  el  quia  Sabbalo  curabat  [Joan. 
ix).  »  Quod  nlliil  aliud  qiiam  bonitas  erat.  Et  ideo 

<  non  derelinquas  me ,  Domiue  Deus  meus ,  ne  di- 
tcesseris  a  nie.»  Cum,  inquit,  infemum  exspoliavero^ 
ne  dereliiiqoas  iiie,  sed  <  riitende  in  adjuioriua 
meum,  » ut  virtor  ciim   triumpho  ad  te  veoiaoi, 

<  Domine,  Deus  saliitis  mese.  > 

EXPOSITIO  PSALNI  XXXVin. 

<  Dixi  s  Custodtam  vias  meas.  »  Yox  Ecdesi»: 
Vias  soas  custodivit,  qui  a  viliis  bona  opera  defen- 
dil.  <  Ut  iion  delinquam  In  lingna  niea.  >  Iii  lingag 
namqiie  peccant  qui  8:inctum  dant  canibas,  et 
murgariias  ante  porcos  mittunl  (Maith.  \ii);  iste  au- 
tem  opera  siia  sic  cusiodire  promittit,  ut  neque  in 
opore,  neqiie  in  sermone  deiinquat. 

<  Posui  ori  ineo  custodiam.  >  Non  improperaiitibus 
rcf^pondi,  noii  maledicentilNis  maledixi,  sed  ori  meo 
custodiain  posui,  secunduin  illud  :  Pecuniam  ct  au- 
raui  lunm  alliga  bene,  ci  fac  ori  tiio  ostium  ei  se- 
rain.  <  Ciim  consisteret  peccator  adversuin  me ,  > 
qiil  non  sedificationis  causa,  vertim  ut  mecuin  dispii- 
tarct,  meque  reprebenderet,  audiebat.  <  Obmuii.i, 
cl  hiimiiiulus  suin,  >  qtiia ,  quasi  victor,  eorum  per- 
tiili  garrutitatem.  <  Et  silui  a  bouis ,  »  quia  verilaii 
obedire  nolebant.  Hiiic  aulem  simile  (|ui<Mam  iu 
Ezecliiele  legitur,  qui  cum  Ju.!aeis  pneJlcaie  velit^i, 
alt  ei  Dominus  :  <  linguam  tuain  adhtTrere  faciai» 


Q.     .,  .     ^           .                  .            .....       pnlalo  luo,  quia  domus  cxasperans  est  {Ezech.  iii).  » 
iiia  dixi  :  Nequando  supergaudennt  inihi  ini-            o.  j  •     _      ^       .        *     i  •              •• 
.      ^     ,     .       ,..                     n  —  «El  dolor  meus  renovatus  est,  >  id  est,  amplius  ei 
mici  inei.  >  Quod  utique  facerent  nist  resurgereni.  "t , ,^:,:_ .,    .  ^»^ ,....  ^^_  1  .. 

f  Et  dum  commoventiir  pedes  inei,  super  me  magna 


locuti  sunt,  >  quia,  discipulis  in  riigara  cominotis, 
fium  deridere  eoeperunt.  Quid  inirum  ? 

<  Quoniam  ego  in  flagella  par4iiis.8um.  >  Ut  Petms 
ait  :  <  Cum  maiedireretur  non  maledicebat,  eiim 
palerelurnoncommiiiabatur(iP6fr.  ii).  >  — <  Etdo 
l.>r  meus  in  conspeciu  meo  semper,  >  non  pro  ine 
tantum,  sed  ei  pro  meis. 

<  Qiioniam  iniquiiatem  meam  anniintiabo.  >  Non 
quo«i  iniquitatem  fecisset,  sed  quia  in  euni  itiiquitas 
facl«i  est.  <  El  cogitabo  pro  peccato  meo,  >  id  est,- 
aoiUeitiis  ero  pro  peccato  quod  in  me  Judaei  fece- 
TiiBt.^c  enim  dicluuis,  aggrcssuni  urbis,  non  qiioil 


iiiioierabilins  crevit.  <  Concaluit  cor  iiicum  inira 
me,  et  In  meditatlone  mea  exardescei  ignis;  >  tjli 
namqiieira,  et  Isaias  accensiis  erat,  quaiido  dicebat: 
<  Domine»  quis  ci-edtl  auditui  nostro?  (/m.  liii.)  > 
<  Loculus  sum  in  lingiia  mea,  >  id  cst ,  tn  lingna 
conlis,  in  cogtlatione,  quam  peccator  redargiiere 
non  valel.  Sed  qnid  dixi?  <  Notom  fac  niihi,  lK>mine, 
flneu)  meum.  >  Nullus  eiiim  tn  hac  vita  flnem  •ouiii 
eogtioseere  potest,  finem  namqiie  suam  videre  desi- 
derabai  Apostoius,  cuin  diceret :  t  Cupio  dissotri,  tt 
esse  cum  Cbristo  {Phil,  i).  >~<  Etbumenmidicram 
meorum  quis  est ;  >  tUi  quippe  dies  vere  dicuninr 
essp,  qul  seniper  sunt,  et  nullom  llnem  habent.  <  Ut 
sriKiii  qnid  desitmihi.  >  Nemo  ealm  in  hoc  sxculo 


123^ 

posilus  ad  plennm  scire  valetquid  ei  desii ;  sed  cum 
ad  iilaiii  supernani  et  ineffabilein  beatitudiuem  per* 
Tcnerii,  tuiic  se  mi«eruni  eibonis  cnnctjs  egentein 
in  lioc  sacculo  fuisse  cognoscet.  <  Ecce  roensurabilet 
posnlsii  dies  meos*  i  Siiigula  singulis  respondent : 
illos,  inqiiit  dies  mihi  demonsira ,  quia  jsti  quidem 
iniiiseunt,  et  miHius  numeri  sunl.  Ut  sciam  quid 
(lesit  mibi,  quia  boec  mea  quidem  substaniia  niihi 
est»  sed  a  tc  pro  nibilo  repuiahir.  Unde  scriptum 
csi  :  4  Omties  genies  quasi  non  sini».sic  sunt  coram 
eo  {Isa.  il).  >  Vel  eilainy  tanquam  nihilum  est  sub^ 
staniia  el  esse  sanctorum,  ad  illius  essenti»  ooinpa« 
ralioiiem»  qiiaii)  anto  Domioum  habebunt;  <  fulge- 
Ixtnt  >  naniqiie  <  sicut  sol  in  re^no  I>ci  (Matih^ 
xni).  I 

i  Yeniintnmen  (iiiiversa  vanilas  omnis  homo  vi- 
veiis  :  veruauanicn  iii  iniagine  pertraiuiit  hoino»  sc«j 
ct  rriisira  conturbatur.  » Isli.  diio  versus  proximo 
superiori  versni  respondent.  Qiianivis  dies,  inquil» 
mciisurabiles  ct  iransitorii  sint,  humana  lainen 
ff  agilitas  nibilominiis  in  vanitate  persistit.  iloniinein 
iii  hoc  loco  pro  peccalore  posuit,  et  quamvis  Uxc 
siibstaiiiia  nulla  sit,  verunUamen  in  imagine  per«- 
transit  bomo,  quia,  ut  imaginaria  et  /alsa  boiiacon* 
greget,  de  regno  in  regnum,  maria ,  et  cuncta  pc* 
licula  liomo  pertransit,  ct  vere  homo,  quia  iion 
calum,  sed  bumum et  pulverem petit.  Sive,  ad  iina- 
ginein  Dci  factus  homo  {Gen.  j)  perlransiit,  quia 
iion  Dci,  sed  diaboli  siinilitudinem  imitatur.  Sed  et 
frustra  cqnturbatur« 

<  Thesaurizat  i  enim ,  <  et  ignorat  cui  congrega- 
bil  ea.  »Ide(Ot  ipquit,  frustra  conlurbatur,  quia» 
qiiainvis.multa  summis  pericuiis  ipsaque  morte  boiu 
coiiqiijreret »  cui.tamefl  ea  congregassei  ignorat, 
iitruin  furibus,  iiostibus,  aii  privignis. 

<  £t  nnnc  quae  est  exspectatio  meat  i  Mon  aurum 
vel  argentum,  non  praedicke  diviliae,  in  quibus  ac- 
i|uirendis  bomines  dcsudant.  <  Nonne  DominusT  i 
\cre  Domiiius ,  quo  qiildein  accepio  nihil  defueriU 
<  Ct  subsuntia  mea  apud  te  est,  i  quam  nec  tinea 
«lemolitur,  nec  fures  effodiunt  vel  lurantur  {Maith. 
vi).  <  Ab  omnibus  ergo  iniquitatibus  meis  erue  me»  i 
€liioddebes,nam  <  opprobrium  insipientiidedisii  ine.  > 
Oim  onim  ad  prxdicandum  discipulos  mlsit»  tunc 
«os  insipienlibns  in  opprobrium  iledil.  Undc  ipsc 
Siii :  <  Si  nic  persecitti  sunt ,  et  vos  persequentur* 
Sed  hflec  ouinia  faeient  vobis  propler  nomen  meum 
{Joan.  xv).  I 

<  Ol>muiui,  et  non  aperiii  os  meum ,  i  sed  cum 
palienlia  et  biientio  cuncla  inimicorum  perluli  torr 
inenta  ;  Magisiruiu'  sequens,  qui  sicut  ovis  ad  victl- 
iiiam  do<;tus  est,  ei  non  aperuit  os  suuin  ( /<o. 
Liii).  <  Quoniam  tu  focisli,  amove  a  me  plagas  tuaa.  i 
Tiia  factura  sum ,  tuum  plasma  sum ,  tu  me  fecisti, 
miserere  mei. 

4  A  fbrtitiHline  manus  tine  ego  defeci.  i  Sieut 
atiriim  in  fornace  probat  Dominus  electQS  suos  {Sap* 
ni).  Flagellat  eniin  omuem  fUtum  quem  recipit 
{Mebr,  lii),  uude  fit  uta  fj[^tiludinc  polenliae  sikg 


EIPOSITIO  VS  PSALHOS.  iU^ 

A  deficiant,  et  camis  robur  amiitant.  Und^  Apostolus : 
<  Crueiiixus,  inquil,  suin  mundo  {Gal.  vi).  i  Goiihr 
mariio.  <  In  increpationibus,  propter  iniquitatem  cor- 
ripuisii  homfneni,  i  quod  cuim  homo  corripitur,  non 
sine  causa  fit. 

<  Et  tabescere  fecisti  sicut  araneam  animain  ejus,  i 
quia  indumentum  jiistitise  sibi  texendo  atque  filando, 
pro  operis  studio  atque  instantia  ab  omni  vilipruo 
pinguedine  defecit.  Uaec  enim  est  illa  vestis  nuplia- 
li8,,qua  qui  induius  non  fuerit,  Chrisli  prandium 
ijon  roerebitur.  Unde  Salomon  ait :  <  Qusesivii  la* 
nam  et  linum,  et  operata  est  consilio  manuum  sua- 
nim  {Prov.  xxxi).  i  Iteinque  :  <  Manuin  suaiamisit 
ad  forlia,  ct  digiii  ejus  apprehenderuiit  fiisuin 
(ibid,).  I  Hancautein  lanaiu  et  linum,  ejus  virl,  ((iii 

"  loquitur,  anima,.sibi  filando,  ab  omnibus  carni? 
concupisceiitiis  defecit.  <  Verumtamen  vane  coii- 
lurbatur  omnis  liomo,  i-quta  pauci  sunt  qui  lionorum 
exempla  imitaotes,  a  sxculi  vanitale  aeparontur. 
I  Exaudi  oralionem  meam,  Domfne,  et  dcprecatio- 
nem  nieam;  auribus  perctpe  lacrymas  meas  :  ne  si^ 
leas ,  I  sed  responde  mihi ,  <  quoniam  advena  cgo 
snm,  I  iii  lioc  mundo  manens.  <  Apud  te,  i  qiiia  ». 
volunlate  tua  non  disccdo.  <  Et  peregrinus  sicui 
omnes  patres  mei,  i  quia  <  duin  in  corpore  sumus, 
a  Domino  peregrinamur  (//  Cor,  v).  i  Nam  pro  trans- 
eunilbus  fit  iste  psalmus»  qui,  de  hnjus  mundi  perc^ 
grinatione  ad  patriam  transeontes,  nierito  percgrini 
vocantur. 

<  Dimitte  mihi,  ul  refrigerer,  priusquam  abeain.  » 
Priiis,  inquit,  quam  moriar,  dimitte  mihi  peccaUi  - 
mea ,  ut  in  illa  coelesil  beatitiidlne  reTrigei*iuin  ha- 
beam.  <  £l  amplius  non  ero ,  i  quia  in  inferno  nulIA  : 
esl'  redemplio ;  siquidem  non  dimissis  peccaiis  illuc, . 
inquii ,  si  pervenero ,  sciq  quia  amplius  non  ero* 
Melius  enim  est  non  esse  quam  tnferieiier  esse. 

EIPOSITIO  PSALMl  XXXIX. 

<  Exspectans  exspectavi  Domiiium.  i  Yox  Ecclc^ 
sie  :  Diu,  iiiqnil,  exspeciavi  Dominum  qui  de  biijus 
8a*culi  miscriis  me  liberaret.  Iloc  cniiu  Abrahain', 
Isaac  et  Jacob,  lioc  Isaias,  leremias,  hoc  Ipse  Da- 
vid,  hiijus  diclamiiiis  composilor,  exspectavit.  <  Et 
intendit  mihi,  >  id  est,  ad  meum  gaudium  et  utiti- 
tatem  in  mundum  venit.  Unde  ipse  Dominus  ait : 

•V  <  Multi  prophetae  et  reges  voluerunt  videre  qiiae  vos 
videtis,  et  non  viderunt  {Luc.  x).  i  llemque  :  <  Abra- 
liam,  pater  vester,  exsuUavit  ut  videret  diem  meuiii, 
viditet  gavisus  e^t  {Joan.  viii).  i  —  <  Et  exaudivit 
precesmeas.  i  Venit,  inquit,  et  exaudivit  me.  Nulln^ 
enim  Cbrislum  deprecalus  est,  qui  misericordiani 
non  invenisset.  <  Et  eduxit  me  de.lacu  miserise,  i  id 
estdc  iiiferno,  vel  de  vitiorum  profunditate.  Confir- 
matio.  <  Et  de  luto  fecis,  i  id  est,  de  errore  littera;, 
vel  gentilitalis. 

<  Et  statiiit  siipra  petram  pedes  nieos.  i  Pedes, 
inquit,  nieos,  sensus  meos,  opera  mca  staiuit,  ct 
firmavii  in  seipsum,  et  in  fldein  suam,  ne  in  lacum 
et  in  lutum  fecis  immergerenlur  <  El  direxit  grcs- 
siis  mcos.  I  Neque  enim  me  siipra  pciram  poi^ifnrn, 


im  ODDONiS  ASTENSIS  MONACHI  f^ 

oliosum  esse  perinisil,  sed  ad  Evangefiiim  prxtli-  A     Tu,  inquii,  me  exspectans  eispecfeistH  ego  anteiii 


candum  pedcs  meos  dlrexit.  Sive,  opera  mea,  quae 
prava  et  aspera  eranl,  in  direct»  et  vias  planas 
convertit»  c  Et  immisit  in  os  meum  canticum  no- 
vum.  I  Gressus  quidem  ad  evangelizandum  direxit. 
;neque  os  vacuum,  mutuum»  et  etingue  esse  voluit, 
sed  novum  canticum  mihi  dedit,  quia  novus  bomo 
venit  in  mundum,  et  novam  hgetn  dedit  raunde 
(Greg.  Iiom.  32).  i  Carinen  Deo  noslro.  »  Carnien, 
inquit,  mibi  dedit  quod  Deo  nostro  acceptabile  esi, 
non  vanam  pbilosopbiani,  aui  comicoruiu  scurrili- 
tatem. 

(  Yidebuot  mutii ,  et  tiinebuni.  i  Qui  enim  caeci 
erant,  et  de  Deo  iiibil  inlelKgebant,  lioc  quidem  au- 
dientes  iliuminati  suiit.  Yos  igitur  apostoli ,  lux  esiis 
inundi  {MaUh,  v),  quaiidoquidem  caecos  illljmiiiaiis. 
£t  tiincbunt.  Quid  timcbunt?  iioii  utiqiie  pristfnam 
vaniialemi^  sed  Doininum  ipsum,  cujus  c  timor  esi 
iiiilinm  sapicntls  (Psai  cx).  i  —  i  Et  sperabunt  iu 
Domiiio,  I  non  in  incerto  divitiarum,  qnx  liodie  ba- 
beninr,  et  cras.non  invenies. 

<  Bcatus  vir,  ciijus  est  nomen  Domini  spes  ejus.i 
In  Domino  quidem  sperabunt»  et  bealus  ilte  vir,  cu- 
jus  spcs  erlt  nomen  Domini.  Nomen  autem  Domiiii 
esl  Jesus,  qiii  Salvalor  ijilerprelalur.  Bcaius  ergoille 
qui  se  a  iesu  salvari  sperat. 

i  El  non  rcspexJt  invanilates,  et  insanias  falsas, » 
ul  idola  adoraret  et  avaritis  deserviret,  vcl  diviiias 
8aeculi<iue  bouores,  qu%  bomiues  insanos  faciunt, 
concupiscerei.  cMulia  (ecisii,  lu  Dominc  Deus^ini-  q 
rabilia  tua,  »  Yideulcs  pnedicatores  hodie  mullos 
credentes,  qni  lieri  idoia  adorabani,  exclamabant : 
Muiia  fecisii,  tu  Domine  Deus,  mirabiiia  lua,  t  cl 
cogitalionibus  tuis  qou  est  qui  siioili&sit  libi.  i  Ecce 
aiteiide. 

(  Annunliavi  ei  locutus.  sum,  multipllcati  sunt 
»uper  numerum.  i  Aonuntiaverunt  aposioli,  credi- 
«lerunt  gentes,  naia  est  iila  soboles,.  quae  sieliiscceli 
comparaiur,  quarum  praj  mulLitudiiie  uulbis  est  nu- 
merus. 

^  €  SacriGcium  et  obbtionem  noluisii,  i  Quia  nou 
Judxos,  sed  g.enliuin  populum  clegisti«  Unde  ipse 
Dominus  Judxos  inlcrrogaiis  ait  :  <  Quid  est,  mise- 
licordiam  voJo  et  non  sacrificium?  {Malth.  ix.)  »  in 


nonc  dixi :  Ecce  venio,  camem  assum«,  teque  de  iuto , 
fccisexpedio.  Apostropbe  ad  Patrein:  Venio,  Pater, 
sicut  pnecepisti  mibi :  <ut  raoeremTolunutem  tuam. 
Et  legem  tuam  in  medio  eerdts  mel,  »  quod  eqoidem, 
Deus  meus,  volui,  sicut  <  in  capite  libri  scriptum 
est  dome.  i  Sic  enlm  se  liabet  ordo.  Nunc  autcra 
intelligentiain  oxpediamus  :  in  oapite  namqoe  hnjus 
Itbri  scriptum  est :  «  Sed*  in  lege  Doraini  Toluotas 
ejiis  {PtaL  1).  »  Hoc  aoiem  esi  quod  bic  dicitur,  ni 
facerem  voluntatem  tuam,  c  Et  in  lege  eju»  medi- 
tabltor  die,  ac  nocte.  {Ibid.}.  »  llic  aotem  scriptgm 
cst :  €  Lt  legem  toam  in  medio  cordis  mei.  »  lixc 
autem  satis  aequtpollenUa  sunt. 
<  Anuunliavi  justiliam  tuam  in  ecciesia  mft^^na,  > 
B  quia  et  per  se,  et  per  apostolos,  universalem  Eccle- 
siain  docult  {Marc.  xvi),  quie  ex  omnibus  mundi 
partibus  collecta  est.  <  Ecce  labia  mea  n<»n  prolt:- 
bebo.  »  Labia  Dei,  apostoit  sunl,  qoia  per  eos  lo- 
quitur ;  hos  autem  ad  tempus  prohibuit  dlcens  :  <  flu 
viam  geniium  ne  abieritis,  et  in  ciTitates  Samariia- 
norum  ne  intraveritis  {MaHh.  i). »  Posiea  vero  non 
solom  (non]  proliibuit,  sed  eiiam  onHiibiis  geiitiluKi 
praedicare  praccepk.  Ait  enim  :  <  lie  i»  uniTcr^um 
mttiidum  ,  praedicale  Evangellom  omni  creatuia! 
{Mart.  ivi>.  I  — <  Domine,iu  scisti.  »Tc5teni  ex  buc 
Deum  iovocal,  quia  in  omnibus  geiitibiis  apostolos 
prsedicare  jussit,  ot  nuila  iu  judicio  possit  fieri  ez- 
cusatio. 

(  Justitiam  tuam  non  abscondt  in  corde  ineo.  • 
Unde  Ipse  discipulis  ait:  <  Quxcunq*ie  aodivi  a  Patrc 
meo,  nota  feci  vobis  (/oan.  xv).  » Ideoqoeet  aposto- 
lis  praecepit,  ot  neqite  ^aceolum  neque  peram  secun 
deferrent  {Lue.  x).  Saceiilom  namquc  portat,  qui 
^erba  divina  iii  corde  cclat.  <  Verilatem  tuAtii  et  s:i- 
lOiare  tunm  dixi,  i  quia  me  toom  esse  FUium  cou- 
fessus  fui  {Mare.  xw).  <  Non  abseondi  miserieop- 
diam  tuam  et  verilatcm  loam  a  concilio  molto,  > 
quia  coram  Judaeis,  coram  Pilato,  et  ante  priqcipcs 
et  sacerdotes  se  Christum  esse  dicebat(Jliiifib.  x\vi}w 
iTu  auietn,  ne  longe  lacias  miseratioiies  tuas  a  me.» 
Iloc  autcm  sccundum  boininem  lo«HiituP.  <  Miseri^ 
cordla  tua  et  veritas  tua  semper  suscepcrnnt  aie,  i 
prsetei  Uum  pro  foturo  posuit.  <  Quoniam  cii<Mimdt> 


quibus  verbis  iion  Judxos,  qui  bircorum  eltauro-  ,.  <<«f""l «««  mala  quofuin  oon  e6t  «omcrus.  r  quia 


rum  sacrillcium  faciebant  {LevU.  xvi) ,  &ed  gciiiiies, 
<|Uisola  misericordia  salvanlur,  se  voluisse  iiisinuat. 
<  Aures  autem  perfecisti  inihi,  >  qiita  solo  auditu 
crediderunt  aposlolis  {Marc.  i).  Legerunt  nainque 
io  propiietisJudaii,  audiei  unt  el  viderunt  Christum, 
iion  tamen  credideruni  {Joan.  x).  Gentes  aiitem  iion 
videritnt,  sed  Evangeliuiu  audientes  credidcre  {Aci. 
xiii).  <  Holocaustuni,  et  pro  peccalo  non  postulasli^i 
quia  nec  etiam  pro  |)eccalis  tale  sacrificium  ofTerri 
debet.  Possumus  etiam  sic  inielligere,  neque  holo- 
lauslum  voluisti,  iiequehosiiain  pro  peccalo,  <  tuiic 
dixi :  Ecce  veniu.  i  llucusque  Ecclcsia,  nuiic  aulem 
loquilur  Clirislus,  el  prioi  i  hujus  psaliui  versui  re- 
>jKJudel : 


pro  totius  inundi  dcKctiftmortuus  est(//  Cor.  v).  Sed 
quis  omnium  deKctorum  numeros  csse  potesi  ? 
<  Comprebenderunt  me  iniqoitates  meae,  i  id  est, 
iiiiquilates  mibliliats,  Jod«i  videitcet,  qui  taiiu 
nequtlia  pleni  cranl  ut  non  solum  iniquiy  veram 
etiam  ipsa  iniquitas  rite  vocentur.  <  Et  iion  potui,  ul 
viderem.  >  Non,  inquit,  aperoi  oculos,  ne<|ue  aperire 
potui,  ut  aliquos  viderem,  nisi  iuimtcos  et  mihi 
adversos. 

<  Muliiplicati  sunt  super  capilios  capiiifl.iiiei,  ei 
cor  meom  dereiiquit  iiie.  »  Nam  quta  et  mei  ue  de* 
reliqtieront,  et  inimici  innumerabiics  eraut,  idciroo 
tiisi  inimicos  vidercnoii  potiii.  GorChrisii  vocautur 
aiYostoIi,  quin  omnes  sapieniix  ci  scienti;»  Ibesaurqs 


itSl  EIPOSITIO IN  PSALH09.  tm 

io  eoft  reeoadiJily  ulque  seipftum  eos  ditexii  {ioan.  A     «  Dbroiiius  opein  f&ral  ilii   super  lecium  doiorls 

ejns.  I  Lectus  doloris,  caro  est,  secundt^m  quaiii 


iv).  c  Gomplaecat  libi,  Doroine»  ui  enias  me.  Do- 
mifie,  ad  adjotandum  me  respice.^  Rogat  iiumanitas 
divinitaiem,  ut  eam  ab  inimicis  eripiat,  quia  ipsa 
seciindum  seinflrroaet  deliiliseraL  <  Confundaniur 
et  revcreaiilur  stmul  qni  qnaerunt  animam  meam, 
*it  auferant  eam.  Avertanlur  retrorsum,  i  vel,  a 
peccatoadjtistitiam,  vel,  ab  his  qo«  sursum  sunt» 
iitsem|K5r  inQma-petant,  vei  etiam,  quia  in  faciem 
si«ftm  ceciderunl  (Joatt.  xviii).  <  Ct  revereantur, 
qui  voiunt  mihi  mala.  •  Quid  revereaotur  ?  Vel 
Demn,  vei  poenam,  qnx  illis  sobito  superveniet. 

f  Ferant  confestim  conAisionem  suam,  qui  dlcunt 
iiiibi  :  Eiige  Eiige,  i  sive,  ut  de  peccatls  erube- 
scenies  poenitcanf ,  sen,  qnia  cito  ab  hostibus  siibver- 
lentur.  i  Cxsrtltent,  et  Ia*tentursuper  teonmes  qu»- 
rcntes  te.  i  Omnes,  inquit,  qui  per  fldeni  et  dile- 
ciionem  te  qnxrnni,  exsultent  non  in  se,  sed  in  te; 
nt  cquighoTialnr  in Domino  glorietur (/ Cor. i).  i—cEt 
dicont  semper:  Magnificetur  Dominus,  i  id  esl,  liU' 
perium,  et  poientia,  et  credentes  In  eum.  <  Qui 
tKligunt  salulare  tuum,  i  id  est  Chrisluin  Filiuni 
^uum  ,  per,  qnem  nniversorum  salutem  operaris. 
f  £go  auiem  mendicus  sum  et  Qpupcr.  i  Merito, 
inquit,  me  diligere  del)ent,  quia,  cum  oinnium  dives 
csseni,  pro  eis  pauper  factus  suro  (//  Cor.  viii).  <  Sed 
Dominus  soUicitus  est  inei,  i  quia  omnibus  supera- 
1)undat.  <  Adjutor  nieus  et  protector  meus  tu  es  : 
Oeiis  meus,  ne  tardaveris,  i  sed  cito  subveniens 
auxilium  pnesta. 

EXPOSmO  PSALMI  XL. 

I  Beatus  qui  inlelligit  super  egenum  et  patipe- 
rcin.  I  Yox  Prophetx  :  Ego  quidein  psalinos  coin- 
poiio,  super  me-tamen  tntelligendi  non  sunt.  Beatus 
ilte  erit,  qui  non  ad  Ilticram,  sed  spiritualiter,  et 
psalinos  ei  csteros  proplietas  super  egenum,  et  pau- 
perein  intellfglt.  Per  egenuin  autem,  et  pauperem, 
Cbrisium  designat,  qui  cum  omnium  dives  essei,  pro 
nobis  pauper  faclus  est  (//  Cor^  viii).  <  In  die  malo 
ltl>eraliit  eum  Pominus ;  i  dies  namqtie  judicii,  et 
malus  erit  roaiis,  et  bouis  bonus.  In  hoc  autem  die 
libcrabitur  Ecclesia,  quae  Christuiu  credidit  et  intei- 
lexit.  Yos  autem  perlidi  JudiBi,  roalum  diem  exspe- 
ctate «  qui  super  anticlAristum  psaliuos  inlelligi- 
tis. 

c  Domiuus  autem  conservel  euin ,  et  vivificet 
euin.  I  Video,  inquit,  egenuni  et  pauperem.  Jam 
<;aniem  sumit,  eccc  venit.  Sedquaenam.  est  illa  ma- 
lorum  multitudo,  qui  ei  adversantur  ?  0  nefas,  scrvi 
iii  Dominum  insurgunt,hasi*edemagricokeinterficere 
lupiunt  (Mure.  xii),  pontifices  et  sacerdotes  iliuden- 
tcs  circumstant  (Matih.  zxvii).  Doininus  autem 
conservet  eum,  ne  ab  his  canibus  miiis  Agnus 
diripiatnr;  et  Tivificel  euin  die  tertia.  <Etbcaluni 
faciat  eutn  in  terra  i  viventium,  eain  sibi  clariUilcni 
reddens,  quam  priusquam  inundus  ficret  sccuro 
liabuit  (Joan.  xvii).  <  Non  tradat  eum  in  animani 
iniinicorum  cjus.  i  Quod  cquidem  esset,  nisi  a 
uiortuis  rcsurrexissei. 


Cliristus  afnigebatur.  <  Universum  stralum  ejns 
vcrsasti  in  infifmitate.  i  ideo,  Inquii,  ut  in  lecia 
dolorlsei  auxilieris.te  deprecor,  quia  totu»  in  iiifir-^ 
mitale  versatur.  Unde  Isaias  :  <  A  planta  pedis  u» 
que  ad  verlicem  non  est  in  eo  sanitas  (/<a.  i).  i 
Totuin  igitur  corporis  pjus  in  infirinitate  eral  di« 
cens  : 

<  Ego  dixi :  Domiue,  miserere  mei,  i  id  est  nieo- 
rum.  <  Sana  animain  nieain,  quia  peccavi  tibi. » 
Nunquid  Christus  peccatum  feclt?absit.  Sed  animain 
suam  Ecclesiam  dicit,  quam  pne  omiiihus  dilcxit. 
Und6  scriptum  est :  <  Peilcin  pro  pelle,  etomnia  qasi 
habet  homo  dabit  pro  anima  sua  (Job  ii).  i  N.hii 

^  enim  hominis  habuit,  quod  pro  hac  anima  iion  de- 
disset.  Pellem  quoquepro  pellc  dedit,quia  pro  carno 
nostra,  suam  morti  ifadidit.  Itogai  igilur  Patrem 
uiEcelesiam  sanet,  qux  a  peccatorum  niulrudine 
infinnata  est. 

<  Inimici  mei  dixerunt  mala  mihi :  Quando  morie- 
tur?i  Hxc  enim  mala  cogitabant  et  dicebant  Jud.-ei  Je. 
Christo  :  Quando  morietur  iste,  qui  miraculoruiti 
operatione  totum  post  se  mundum  trabii,  et  quando 

<  peribit  nomeu  cjus,  i  ut  nullus  eum  conftteatur  ? 
Unde  in  Evangelio  diciiur  :  <  Jain  enim  conspira- 
veranl  Judxi,  ut  sl  quis  eum  coiiQiefetur,  extra 
Synagogam  ficrct  (Joan.  ix).  i 

<  Et  si  iiigrediebatur,  ut  videret  vana.  i  Nunc  ad 
ipsum  capitalcm  convertHur  inimicum ,  qui  eum 

^  pessima  proditione  iradidk.  Etsi,  inqnlt,  aliqnando 
iiigrediebatur  in  praetorium ,  inier  iuimicos ,  et 
Judseoruin  consiliom,  ille  pessimus  omnium  ini- 
micorom  Judxorum  Judas,  ut  vidcret  vana,  quae  al> 
ipsis  machinabantur,  <  loqucbatur  cor  ejus,  i  id  est 
cogltabat  quid  diceret  et  responderei.  <  Congregavit 
iniquitatem  slbi.  »  Sibi  qnidem,  id  est  ad  perditio- 
nem  sui  congrcgavit  iniquibitem,  quia  <  bonum  illi 
erat  si  natusnonftiisset(M(iirA.xxvi).i— <Etegredie- 
batur  foras,  i  quia  audito  consilio,  de  prsetorio 
exibat.  <  Etloqiiebatur  in  idipsum,  i  id  est,  deea* 
dem  re. 

<  Advcrsuin  me  susurrabant  omnes  tnimici  mei,  i 
id  est,  in  mex  mortls  consilio  exercebantur.  <  Adf 

D  versum  me  cogitabant  niala  mihl.  Verbum  iniquuin 
constitueront  adversum  nie,  i  dicentes,  <  Cruciflge*, 
cmcifige  (Joan.  xix),  >  sicul  scriptum  esl :  <M1tta. 
mus  lignuin  in  panem  cjus,  et  eradamus  euni  do 
terra  viventium  (tta.  xv).  i  Sed  <  nunqnid  qui 
dormit,  non  adjtcit  ut  resurgat?  i  Yere  surget.  <  Et- 
enim  homo  pacis  mese,  in  quo  speravi,  qui  edebat 
panes  meos,  magnificavit  super  me,  supplantatit>- 
nem,  i  quia  eum  osculo  tradidit  (Luc.  xxii).  <  Tii 
autem,  miserere  mei,  et  resuscita  me,  >  a  mortuis. 

<  Et  relribuam  eis:  i  hocerit  in  judicio»  quando  eos 
in  infernum  prsecipitabit. 

<  In  hoc  cognovi  quoniam  voluisti  me,  quoniam 
non  gaudebit  inimicus  meus  super  me.  i  Nam  neque 
Judaei ,   neque  maligoi  ^piritus  de  morie  Christl 


1339  «MH^S  AST£MSiS  MONAGHI  ^  fiMO 

pavisl  saot :  illi  enim  et  locai»  ei  geiK^  ani«e- A  »«  vvilebat«  Ii^«jeigMii^ftlMin»mwaine^^ 

prava  voluntate  eam  reirail t,  dicens  ^  t  Spem  tii  Deo 


runt ;  i»li   vero  praedam  ,  qnam  eapiivam  detine* 
bant. 

c  Me  aulem  propter  innocentiam  suscepisti.  i  lllos 
autem  propter  illorum  mullas  iniquiuies  omnino 
perdes.  c  Ct  conflrmasU  me  in  conspectu  tiio  in 
sBternum,  i  quia  ad  Pairis  deitram  sedeL  Unde 
i  BenediciossitDomiuusDeus  ^rael  a,s»cuio,^etusque 
in  saeculum.  i  Nos  ^utem  i  Amen,  Amen  i  respon- 
deamus. 

Btc  primus  Ptallerii  liber  finil, 

EXPOSITIO  PSALMI  m, 
c    Quemadmodum    desiderai    cervus    a^d  foules 
aquarum,  ila  desiderai  anima  mea  ad  tCt  Deus.  i 
Vox  ficclesi»  :  Qoemadmodum^inquit«  «^rvus  aiiquo 


qiioniam.  adliue  confiiebor  illi.  i  H9C  aaiem  qw 
dic^  sunti^i^on  il^  aunt  accipie^,qnqpBi  alleri  alier 
loquatur»  sed  ipsa  anima  aeipsam  borUMir,  et  In  Diei 
servitio  eonforlat.  Aposiropbe  :  c  0  salntare  ▼nlius 
mei»  et  Deus  meus !  i  vide  quia  ad  ineipsiun  animn 
mea  coniurhaia  eat,  propterea  nteam  eonsoleria,  me- 
mor  ero  tni,  veiiientis  c  de  terra  Jordanis»  ei  Her* 
uioniim  a  moule  niodico.  >  lloc  autem  ad  liiieraiH^ 
Spiritualiler  sic  i^.telii^itur  Aprdanis  d^seenyo^  vcl 
^MmUiatio;^  Uecmon  aijutem,  amtthema  inierpreiatur» 
Meiiior  est  ergo  Domini  de  lerra  Jordanis  qui  in  bu- 
niiiikite  carnis»  vei  in  corpore  bapliaalo  Domino  ser- 
viu   Qui  vero  diabolum  anaibematizal,  Yci  a  viiii^ 


venenoconiactusadaquarumfontesveniredefladerai,  B  aeparatur»  d^  terca  H^rmon^im  pomiiii  recordaiiir; 


ila  anlma  ttiea  ad  te,  D^us;  qnam  serpens  anllquda 
niortifero  veneno  pe^cussil.  c  Si>ivi\  anima^  mea  ad 
Deum  fontem  vivum  :  ^uandoi  veniam»  et  apparebo 
ante  faciem  Dai  ?>  AntePei  faci^m  venire  desiderabal 
Apostolus  quantlo  dic^bat :  ^  Gupip  dissolvi  el  esse 
cum  Christo  (PhiL  i).  i  NuUa  enim  alia  de  causa 
laborabant  $ancti,  nisi  utiinie  Dei  bciem  l.a?lipervoT 
iiirent. 

cFuerunt  mihi  lacrjrniap  meae  panes  dveac  nocte.i 
Toxicalus  fui,  aquam  sitivi,ad  te  venire  desideravi» 
lioc  desiderio  ileyi,  die  nociuque  lacryroavi,  et  prp 
dulcissimo  paue  lacrjinas  liabui.  Sed  nuiiquid 
lacrymae  panes  (lunt?  flunl  equidem  :  ui  enim  pane 
saUatur  corpus«  ita  copipunctionis  lacrymis  reficiiur 


In  monte  auiem  luodico  erat  Ai^obis,  quando  di- 
cebat:  c  Ego  aniem  som  minimus  aposiolorua), 
qui  non  sum  dignus  vocari  apostolus  (/  Cor.  xv).  i 
1  Abyssus  abyssum  invocat  in  voce  catanieianim 
tuarum*  i  Ac  sl  dicai :  Tui  quidem  semper  memor 
ero,  pro  quo  abyssus  abyssum  iuvocat,  id  esi,  No- 
viim  Teslamentum  Yelus  Testamentum  tradii,  qua^. 
ob  inteiligenliae  profunditatemv  olraque  abjssus  vo- 
caiitur.  Et  boc  quidem  invpce  calaract^^roin  tnarunu 
I^amqu^  (^tacactae,  fenestrae  coeli  cftse  dicuniiir. 
Apo^toji  antem  co^i  sunl..^  Suqit  ei;go  ora  aposioio; 
rum  caiaraclae  cocli»  Per  bos  autem  aby^sos  iuvor 
cat  abyssumA  quia  evangelica  pradica^io  a  Veleri 
Testamento  pec  apostolo^  cofifirmaUir.  Vel  etiam 


aninja.  c  Dum  di<;itur  mibl  quplidi^:  Ubi  est  Deus  ^  abyssus  abyssum  invocat,  quando  poenam  et  iiifer- 


tuus? I 

Ordo  est.  c  Dum  dicitur  mibi  quotidie  :  Ubi  est 
Dous  luus,  quj|re.  iristis  es  aiiiina  mea,  ei  quaro 
roniurbas  me?Haec  rccordalus  &uin»  quoniam  trans- 
11)0  in  locu/n,  laberiiaculL  admjrabilis  .  iisqoe  ad 
domum  Dei,  in  Yoce  ex^uluUonis  etconfessiofiis, 
sonus  epulaniii3»  el^  elTudi  in^  me  animam  ineam, 
dicens  :  Spera  in  D.eo^  qiipniam  adhuc  confilebor 
illi.i  Sic  01114»  se  babetprdo^^Significatum  videamus. 
Pagani  na,mque,  deos  suos  dlgilo  demonslrantes* 
oliin  sanctis,  dlcere  solebani :  Yides  dcos  nostrosl 
Vides  Jovemi  Satomu^n,  Keccurium,  Venerem,  et 
Dianam  ?  Tn  autem  dic  uobis  ubi  est  IXeus  luus  ? 
Haec  audieni^  vir  sanclus,  paulisper  cominotus  aii :  n 
c  QuareUistis  esani,iinamea?  i  Alill.i  :  Qtiia  Deum 
ineum  vitlere  non  possum,ei  c  quare  conturbas  nie?  i. 
.Nunquid  ilioruni  persuaaio  pitxvaluii?  nuuquid  ea 
qiix  dlciiini  vera  essearbitraris?  ftecordare»  quaeso, 
quoniarn  t^ansibii»  cinlocum  tabernaculi  admirabilis,i 
et  usque  \  m  domum  Dei,  i  et  tunc  taodem  Deum 
luum  videbis.  Se^l  quomodo  transibis?  c  in  voce  ex- 
sultalionis,i.  el  ineffabilis  gaudii,  cet  confessionis,i  et 
laudis,  quaevox  nihll  aliud  crit,  qiiam  c  sonus  epu- 
laniis  I  nibilo  indigentis ,  seinperque  gaudcnlis. 
<  ll:cc,  inquit,  rccordalus  sum,  el  cfludi  in  nie  aoi- 
lunin  mcam.  i  Nunquid  aiiima  sua  exlraeum  erat? 
ISiinquid  jam  cum  dereliqiiei  at  ?  Vere  dercliquerat, 
4tiiaiir.Tdicia  stiasionefcc  pta,  jain  post  dcosalicnos 


num  iieccatoribus  aposloli  denuoiiajfit.  Uti^iimqoe^ 
cnim  diversis  de  causis  abyssus  dicitur.  Quibos 
p.iaedicantibiis,  c  omnia  excelsa  tiia  ei  fluctus  lui 
super  me  transierunt,  i  quia  etiam  invisibilia  illios 
creaiura  mundi  aposioloruin  praedicatione  aperta^ 
suiit.  De  bis  auiem  fluctibus  et  alibi  dicilur  : 
c  Fluininis  in^e^tns  laetificat  ciyitatem  Dei  {Psai, 
Lxxxvi).  I  l|ransi<;runl  ergo  excelsa  el  fluctus  Dci 
super  Ecclesiain  ,  quia  ei  invisibllia  vidit,  el  sancli 
Spiritus  inundalionein  recepll, 

c  In  die  mandavil  Dominus  miseilcordiam  suam« 
et  nocte  canlicuni  cjus.  i  Quid  est  misericordia 
sua?  Chrlstus.  Quibus  mandavit  in  die?  nobis 
quidem.  Quibus  autem  In  nocle?  Jod^is.  Juda^ 
iiamque,  nisi  in  i^ulaetcaHgine,  nunquam  apparuit 
\Exod.  111,  xiii,  XIX,  xxiv),  significans  quia  carne^ 
sumpta  ab  els  cognoscendos  non  erat :  nobis  auiem 
JU  die  roandavit,  qui  in  eum  credimus,  eum  cogno- 
scimiis  el  Ten^ramur.  Unde  dicium  est :  Vobia  auiem 
credentibiisFiliom,t  nomenmeum  limentibos.orieiur 
soljiistiliae  (Ifa/.  iv)..  i  Si  igitiir  sol  iiidie,  el  nocie 
canllcum  ejus,quid  autem  eslquod  in  die  misericor- 
diam,  in  nocle  vero  canlicum  mandavit,  nisi  quia... 
credentibus  aulem,  legeni  ei  propbctas  dciderat? 
Aliter  :  In  die  mandavit  misericordiain,  in  noctc 
caniaYerunt  sancli.  Quid  cantaveront  saiicU?  Qujd 
caiitaverunt?  Canticum  ejns.  Quid  est  auteni  in 
nocte,  nisi  inicr  pcccatorc^,   in   carccribus  et  ki 


lili 


EXPOSITIO  hN  PSALaiOS. 


i^ 


aUversis.  kleoqac  t  apuU  uie »  e&l  i  oraiio » in  oonlc,  A  inu^icoruin  Insiruincntis ,  (|ut  csl  c  salutaro  vuhus 
tiibomineinleriore,  quain  debeo  tDeoTiixmesc.»  qui     uieit  et  Deus  mens. » 


lue  jam  morluum  viviricavit.  «Dicam  Deo :  Susoeiilor 
mcus  es,»  quia  nunqtiam  in  le  sperantes  derelinqiils. 

Gt  dicam:  c  Qnare  oblilus  es  met?  »  Non  snniy 
ijquil,  oblitus.  At  ille:  i  Qttare  crgo  coiilristalns 
iiicedo,  dum  alfligil  me  iniuiicus.  »  QiiOil  a^quipol- 
ieos  esi  ac  si  diceret :  Qiiare  ergo  nie  iiiiiiiicus 
malignus  spiritus,  ve)  terrenus  persecutor  afiligitf 
quamobreni  iion  sine  dolore  atque  iristitia  viuin  ago. 

Aposirophe  ad  seipsHin :  i  Dum  conrringunlur 
ossa  mca.»  Hoc  ad  lilterain.  Et  dum  cexprobraveruiit 
mihi,  qiii  tribulanl  roc  ininiici  mci.  Et  dum  dicitur 
mibi  per  singulos  dics  :  (Jbi  est  Deus  luus?  Quare 


EXPOSITIO  PSAUII  XLIIL 
I  Deus,  auribus  nostris  audivimns. »  Yox  marty^ 
nim  :  Deus,  anribus  noslris  aiidivinius.  A  quibus  ?. 
c  Patres  nostri  annnniiaTeninc  nobis.  >  Qiiid  nun- 
liaverwit  ?  c  Opus  quod.  operatos  es  in  dicbtis 
eoruin,ei  Indiebus  antiquls.  >  Qiiidestillud?  cMaiiiis 
tua  genies  disperdidil,  el  ptaiilasii  eos,  »  palres 
ftoslros^  in  bvreciilalem.  c  Afflixisii  populos, »  gcn- 
lium.  c  Et  expuli^ii  eos  »  a  terra  lacic  et  niello 
fluenie.  Qiialiier  de  Pbaraonis  poleslaie  iudaicus 
populus  exierii,  maxinins  nos  prophelarum  Moyscs 
docnit ;  per  agni  namque  iinmolaUimem  exisse  dc« 


trisiis   es.  anima  niea    et  quare  conturbas  me?  »      „„,^^.^^.^  ^^^^  ^,,j   Sic  igiuir  ct  nos  per  Chrisii 
Noh,    inqmi,  coiitiirbari ,  sed   c  spera   in    Deo,  8  „,^,j^„^  ^  j..,,,^.  ^^,,,,,, ,,,,„,.  .„.„.,,  ,^,.^  .^ 


qiionlain  adhtic  confiiebor  illi ,  »  qui  est  c  s:t]ulare 
?ullus  mei,  et  Deus  nicns.  »  Yulins  pro  volunlale 
poiiiiur,  quia  in  vullu  voluntas  dignoscitur.  Est  igi- 
lur  salutnre  voluntatis  illius.,  qnia  cirm^at  snpra 
di\iiniis,  a  boiia  volnnlate  separari  non  permisiL 

EXPOS^TIO  PSALMI  XLIL 
c  Juilica  roe,  Deus,  ei  discerne  causam  meam.  » 
Vox  fidelis  aniinae :  N09  nie ,  inquit,  >udicel  iiiinil-' 
cus,  non  falsa  bominum  opinio,  qti»  bonuin  ina- 
Inm,  et  c  convorso  maium  bouum  facit,  sed  lu  me 
judica,  qui  justns  es  alque  niisericors.  Et  discerne 
causam  meaui ;  qtiam  si  justam  comperieris,  c  eripe 
^e  d^  genie  non  sancta,  ab  boinine  iniqiio  et 
iloloso ,  quia  lu  es  Dcus  et  fortitudo  mea. »  Tu  ine,  ^  erucc  Domini,  qtia  pacatus  cst  mundns  viocimusiiii 


pabstonem  de  diaboli  potestale  ereptl  suinus  (Cu/.  i)« 
illi  quidem  mare  Ruttrum  ti-ansienint  {Exod*  jjv). 
Ncbi»  auiciii  diciuni  csi :  c  Misi  qui  rciiaius  fuerit  ex 
aqua  ei  Spiritu  s^incio,  non  poiesl  Inirare  in  rc^ 
gnnni  Dei  (Joinu  iu).  »  llli  per  quadraginta  aniios 
in  deserto  ruerunt  (Exod.  xvi),  nos  autem  pi*ocul  a 
patria,  iit  htijus  scculi  peregrimilione  dcgiiuus 
{Oebr,  xiii).  llli  inanha  (Exod,  xvi\  illi  aquam  do 
pctra  suinpscrunt  (£xoc<.  xvii);  nosaulenivivum  pa- 
nem,  nos  Dci  Filii  carnein(yoaii.  vi),  nos  Tivam  aquam 
de  peira  reccpimus.  Petra  aulcm  erat  Chrisius(i  Cor» 
z).  Illis  lex  in  inonie  Sinai  {Exod*  xx),  nobis  au« 
tem  Evangelium  in  inonle  Sioii  datiim  esi  {Maith^  v)* 
llli  arca  fQederis  destruant  urbes  {Jo$.  vi) ;  nos  anteni 


iiiquii,  ab  iniroicis  Ubera,  qui  mea  virtus  es  et  ror 
4ilmlo.  cSed  quare  me  repulisli? »  Non  te,  iBquil 
Pominus  repuU.  c  Quare »  ergo  c  trislis  iiicedo  dom 
aflUgii  me  inimi^ns ,  »  ac  si  dlcat :  Nisi  lu  me  repu* 
lisses ,  neqiie  me  quid^im  inimiciis  aflligeret,  neqiie 
c^go  etiam  afflictus  constris^r^r.  Quod  ne  amplius 
iiat,  fac  quod  s^quitur ; 

c  Emitte  iucem  tvami  et  Tcritatem  tuam. »  AufiT 
ienebras  et  da  lu^em}  aufec  errorem,  da  veritaiem , 
iii  et  ilkiniinati  sequamur  lucem,  et  crcdenies  veri- 
laiem  leneamiis.  c  Ipsa  me  dednxcrunl.  »  Uiidet  ab 
^rrorc,  ab  iniquiiate;  nam  lata  et  spatiosa  via, 
qiiaedocitad  mortcm.  «Eladduierunt»  ubi?  c  in  mon- 
irro  sancittin  tuum,  et  in  tabernacula  tua,  »  id  est 


roicos.  Uliiletba:um,Amorrbaeum,rPherez»um9  Jobii- 
89eum,Cbananaeuroquepopulamd6Sirttxenint  (ios.  11); 
noB  autom  soperbiam ,  luxuriam,  ei  avariiiam,  e( 
discordiam  auppUntamos.  Uliv  canctis  liostibus  dc« 
victis,  terram  promissionis  ingressi  suiil ;  nos  antem» 
omnibiis  Yitiis  superaiis,  terram  viveniium  intrabi- 
mus.  IIoc  autem  esi  quod  audivimus.  lioc  apo^ 
stoli,  hoc  prophetae,  boc  patres  noslri  annuiitiavc- 
runt  nobis.  IIoc  opns  in  antiquis  temporibus  fecit; 
Jioc  In  nostris  lemporibus  Doroinus  operalur.  c  N<iii 
enim  in  gladio  suo  possederuni  terram,  el  bracbiuiii, 
eorum  non  salvavit  cos,  sed  dextera  tua,.ethra;: 
cbium  luum,  et  iliuminatio  Tultus  lui,  quoniani, 
co^hicuisti  in  cis.»  Hajc  autem  omnia  in  figura  coik 


in  Ecclesia,  in  cpnsilio  justprum  et  congrcgaUone*  pi  tingcbant  iVis.  Nullus  igitur  terram  suam,  cnrnem 


c  Et  Inlroibo  ad  allare  Dci.  »  Non  idolis  amplius 
sacriflcabo,  non  eorum  altaria  venerabor,  scd  in- 
troibo  ad  altare  Dei,  ibiqoe  hosiiam  vivam  ei 
immaculaiam  ei  iminolabo.  Altare  Dei,  Ecclesia 
esi,  vel  fides,  id  esi  Novum  ei  yetus  Testamenlum, 
siye  aniroa  tiniuscnjusque;  in  h^is  enim  o/nnious, 
corporis  el  sanguiuis  Domini  coromemo^tio  fit. 

« Ad  Dominom ,  qni  iaetiflcat  jovcntnicm  meam.  > 
Quia,  veiere  exnto,  novo  homine  indutus  sum* 
c  Confilebor  libi  in  cithara, »  id  est  in  dolciloquio, 
in  carnis  tortura  et  afflictione,  in  concinnantibus. 
c  Quare  ergo  trisiis  es,  anima  mea,  ei  quare  coii- 
iiirbas  me?  Spera  in  Deo  qiioniam  adhuc  confiielior 
iin,  »  el  in   cithara,  el  in  psaltcrio,  cxtcrisque 


su,aiu,  corpMs  suum,  se  suis  viribus  a  vitiis  defeiw 
dere  arbitretury  sed  dextera  Dci,  brachioDei,  ct 
illuminaiione  vullus  e|[us.  Unde  Apostolus :  c  Qui 
cum  sit,  inquii,  spleodpr  gloriae,  et  figura  substantim 
ejus  {Ihbr,  i). »  —  c  Tu  es  ipso  rex  roeus,  elDeus 
n^eus,  qui  inandas  sahues  Jbicob.  iTii  ipse,  inquit, 
per  quem  patres  nostri  Iniinicos  destru!^erunt,  cs 
rex  mcus,  quia  no^i  jam  pcccaium,  non  diabolus, 
non  superbia  inihi  dominatur.  Et  Deus  meus ,  quia 
aliiim  non  adoro.  Quia  mandas  saliites  Jacob.  Qiiii} 
per  Jacob  nisi  Ecclesiam?  Quid  per  salutem  nisi 
Christum?  Mandavit  igitur  Dominiis  salutem  Jacob  j 
qnia  pcr  Filiuin  suum  salvavit  Ecclcsiam. 
c  lii  te  inimicos  nostros  ventilabimus  cornu.  » 


iZIS  ODDOMS  ASTEN51S  MONACIU  mi 

Ergd,  quia  rex  noster  es,  pcr  te  inimicos  nosiros  A      <  Posuisti  nos  hi  opprobrhtm  vicinis.  t  nepeiiiio: 

ct    derisum    bis  qai  sunt  in 


comu,  minanli  voce»  Ijellico  timore,  tenlflabinnis 
et  concutieroits.  i  Et  iii  iiomtne  tuo »  conUdeiiies , 
«  spernemus  insurgenles  in  iioUis«  »  id  esi  Tiiia, 
persecttiores*  spiculatores,  et  malignot  spiriius. 
c  Non  eniin  iii  arcii  meo  sperabo «  »  siquidein  iacob 
«si»  merlto  cum  nrou  describilHr;  Jacob  entm 
iUftpi^intMior  imerpretatur.  <  Et  glailius  ineus  non 
saWftbit  me,  »  bod  meus,  sed  luus,  luoBamque 
gla<lio  pttgno,  tuoqtto  gladio  libi  vitico.  Tuus  esi 
gladhifl,  spifiius  siquideni  est  verbuni  Domiiii 
^Ephes»  vi). 

« Salvasii  enlm  nos  de  alBigentibHs  nos ,  el 
odienies  nos  coiifudisti ,  »  ideoque,  « in  Deu  hu.la- 
biniur  tota  die,  i  ui «  qui  glorislur  in  Domino  glo- 


ff  Subsannatloncm 
e^rctiiiu  noslro. » 

f  Posuisli  nos  In  similitudinem  genlibns.  » In  tul, 
fnquit,  simintndinem  nos  gciilibus  dedisti ,  quia ,  si 
te  persecuti  siint,  el  nos  persequentur  (Joan.  xv),  st 
te  intcrfcierunt,  et  nos  inlerflcieiU.  VcTin  simililu- 
dinem  genlibus  sanctos  suosdedit,  quia  ad  lantara 
quoilam  tempore  niiseriam  pcrveueriini,  ut  si  quis 
h'rcui  mala  contiiigere  vellci,  sibi  Cbristianonim 
calaiiiitatem  irrogaret.  «  El  commotioncm  capitis 
in  populis.»  Quis  enim  paganorum  ligatos,  afflictoSt 
nudos,  decorlicatos  eauctos  vidil,  et  non  coutiniio 
cum  derisione  caput  concussil?  Hoc  enim  ei  iu 
Ghristi  passione    Sudxi  fecisse  feguntur   {Uaiih^ 


lietitr  ( /i  Cor.  I ). »-^(  Et  in  nomhieittoeooatebtiimr  ^  XX VII].  sive  ctlam,  cum  a  superbia,  luxoria,  ci 


in  saecolum  sarcuK,  »  qnia  a  €brislo  Gbrlsiiatii  vo- 
catnur. 

«  Nunc  aniem  reptttisti  et  confudtstl  nos. »  Hald 
est  autero  quod  superius  se  salvatiim ,  nnnc  vero 
repiilsum  atque  coufusum  esse  dicit?  Pro  lempo- 
rim  diversiiate  loquilur,  qnia  aliqnando  in  prospe- 
rii,  aliquando  autetn  iu  adversis  erant  sancU; 
atiquando  a  populis  venerabantur,  aliquando  a 
tyrannis  affligebantur.  Quod  auiem  se  repulsum 
dicit,  secundum  nialorom  reputationein  loqoiiur. 
c  Et  non  egredieris  In  virtutibus  nostris,  »  id  est 
iion  vidcris  egredi,  cum  nos  tribulari  permittis. 

(  Avertisti  nos  reirorsum  posi  inimicos  oostros, » 


avaritia,  quge  niultoruin  caput  ei  domini  erani, 
quamplures  apostoli  liberarent ,  qoid  altud  crat 
quam  capitis  commotio? 

(  Tola  die  verecundia  inca  coiitra  me  est»  et  con- 
fusio  faciei  nie»  cooperuit  me. »  Vox  Gbristi :  Qiiid 
est,  martyres,  quod  plangilis?  Quid  mibi  vesiras 
miserias  nuntiatis?  nunquid  et  vos  ineas  andirc 
voltis?  Tofa  namqoe  die,  loto  passionis  lempore, 
verecundia  mea,  clavi,  crux,  verbera,  spioea  coro* 
na',  iudxi  insuttanles,  capila  moventes,  gcno  ilexo 
salutantes  coram  inc  sunl  (Jlal</i.  xxTiiy.  Eieon* 
fusio  faciei  me»,  non  vos  tantum,  sed  ei  me  coope^ 
ruii.  (  A  voce  exprobrantis,  et  obloquentis,»  ludaici 


ut  catenls  vinetos   itos  post  se  traliercrit.   Unde  q  populi. «  A  facie  Iniinici,  ei  perseqoentis,  >  hidaei. 

Apostolos  dlcfi :  (  Obsecro  vos  ego  viiictus  in  Do- 

inino  {Ephes:  iv ). »  Yel  qoia  molti,  moriis  timore,  a 

via  veritatis  retrorsum  conversi  sunl.  Sive  etiam , 

arrte,  et  non  post  eos,  erant  inimiei ,  quia  non  jam 

occofte ;  sed  in  facics  et  inanifesle  eos  occitiebant. 

(  Et  qui  odcruiit  nos  diripiebant  sibi ,  »  alios  flagei- 

lantes,  alios,  occidenies,  alios  iii   carcerem  tra* 

denies. 

(  Dcdisti  nos  tanqoam  oves  escarum ,  »  et  soli 
morti  dcstinnlos,  vel  quiacrocem  Doinini  defereii- 
ies  cjusqueexemplum  observ^nies,  sicui  oves  ad 
victimani  ductisnnt,  non  reclamantes,  non  se  ipsos 
defcndeiites.  i  Et  in  gcntibus  dispcrsisti  nos; » 
nainque  ei  Pctnis  Romap  est  cruciflxus ,  et  Tboinas 


«  Haec  omnia  venenint  super  nos.  »  fistc  omnia , 
dicunt  marlyres ,  qox  libi  accidisse  dixisii ,  soper 
nos  qooque  veneruut.  (  N6c  obliti  aomus  lo , »  sihI 
in  bis  omnibus  superamus.  <  Et  inique  noii  eglmus  » 
mortis  timore  t  in  tcstamento  iuo,  »  sed  semper 
vcriiatem  annontiavimus. « Et  non  recessit  retro  ccr 
nosirum,  »  sed  semper  ad  ea ,  qtiae  ante  sunt,  nos 
exieuditnus,  ad  protnissum  bravtttin  festinantes. 
«  Ncc  dcclinasti  semitas  nostras  a  via  tua,  »  id  est 
opera  noslra  de  via  iua  exire  non  permisisii.  Sed 
dico  :  Qutd  est  ergo  qood  querimor?  Seqiiiiur  : 

(  Quoniain  bumiliasti  nos  in  affliciionibus,  »  id 
esi  in  boc  saeculo ,  iii  corpore  nostrae  peregrinaiio- 
nis.   «  Et  cooperuit  nos  umbra  mortis,  »  id  est. 


in  India  occisus;  el,  iic  loiige  petantur  exempla,  D  carnales  tribulaiioncs,  qnae  non  mors,  sed  quccdam 


B.  aucior  libri  fuit  Asiensis  :  B.  Secandus,  in  bac 
nostra  Aslensi  civiiaie  interemptus. 

«  Vendidisii  populuin  tuum  sine  pretlo. »  Namque 
slne  pretlo  vcndebantur  saiicti,  cnm,  pro  alioium 
salute  quibus  pnedlcabant  morientes,  nulli,  iu  illo- 
riim  morte,  ad  Dominutn  convertebantur.  Lauren- 
iius  autcm  non  sine  prctio  venditus  est ,  quia  ei 
Romaiium  ,  cl  Hippolylum,  et  Lucilliim  nuiltosqiie 
alios  in  ipsa  passione  Doinino  acquisivit.  «  Et  non 
fuit  mulliiudo  in  commutationibus  eoruin.  »  Coin- 
niutabanlur  sancti,  qnin  de  morte  ad  vitaiu  truiis- 
ibanl :  in  bac  aui.em  mulatione .  nulla  allquando 
credentium  crat  mullitudo.  Iloc  auicm  ct  de  Judasis 
intclliiji  polcst. 


mortuis  signiflcaiio  suni.  (  Si  tamen  obliti  sumus 
nomen  Del  nostri,  et  si  expandimos  manus  nostras 
ad  Deuin  alienum,  nonne  Deus  reqoiret  Ista?» 
Requiret  otique ;  ( ipse  enim  novit  occulia  cordis. » 
Sed  qooniam  propter  te  inortificamor  lota  die,  et 
aesiimali  sumus  sicut  oves  occisionis,  (  exsurge,  • 
nos  oves,  tu  pastor ;  ecce  eanes,  ecce  hipos;  exsurge 
igitur  pastor,  custodi  oves  :  qiiare  igitur  dorinis? 
f  etfsurge  ei  ne  repellas  in  flnem ,  »  id  esi  oinnino. 
Vcl  nc  repellas  ad  te  veiiientes ,  qui  principium  es 
atque  flnis  ( Apoe.  i). 

*  Quare  facient  tuam  »  a  nobis  (  averiis?  »  an 
(  oblivisceris  inopiae  oostme  et  tribulationis, »  quain 
pro  te  pcrfcrimus?  lExsurge,  adjuva  nos,  et  redimo 


ms 


EXPOSITIO  iN  PSALHOS. 


mts 


nos  propter  nomeo  luttin, »  id  e$i,  graiis,  non  cx  A  caputCbrJstus.(iCor.ii)i  Corpus  autem  rsl  F.c(-l<;si'a* 


inerilis  noslris*  <  Quoniam  huniiliala  esl  in  pulvcre 
anima  nostra ,» id  esi  ab  impiis  et  peocatoribus  gra- 
vaii  «uniM.  <  Ckmgliuinaius  esl  in  lerra  venter  no* 
ster,*  quia  in  terrunis  rebus  molliores,  ei  EcclwtB 
iinperrectiores  facti  sumus.  Yel  etuim ,  lerrae  con* 
glutliuiiur  Tenlor,  eum  sancti  noii  solum  g^uiibus, 
sed  toto  eorpore  in  oraiionibuspfoslemuutur. 
l^XPOSITIO  PSALMl  XLIV. 
<  firoctavii  cor  nieom  verbum bonum.  »Voxdocto- 
riim.  Quid  per  verbum  boiMm^  nisl  £vangelium? 
uaoHiue  6ofttim  nicQfitim  inierpretatur.  Esi  igitur 
verbumbouuni^siqiiidembonum  nunliuin.  Hocauteni 
oructanl^e.afflueuiersigiiiricao(efque  praedicant  do- 
ctores.    I  Oico  ego    opera  inea    regi.  »   Siquidem 


Csl  igitur  inamis  ejus,  pes  ejus,  venicr  ejus,  rcmur 
ijus,  et  ad  buoc  inodum  caetera. 

<  Specie  tua  et  pulchritudine  lua  inlende, » ii)  est  in 
gpecie  et  pulcbritudine  cresce.  Sed  nunquid  inlcndi , 
aut  remiltl  potest?  Potest  ulique.  Quo  pacto?Secuii- 
dum  BQS  qui,  ut  diciuin  est,  corpus  ejus  sumus. 
Nobis  jgitur,  in  specie  et  pulcluiiudine  cresceiiti- 
bus,  inlenditiir  et  corpus  ejus,  quocirca  et  ipse. 
Possumus  autem  et  sic  ioielligere  :  Intendein  specie 
et  pulcliriiudiue  tua,  ut  imaginem  et  siinilitudiiiem, 
qiiam  primo  nostro  parenti  dedisti  {Gen.  i),  in  filiis 
eam  renovare  et  reformare  digneris.  cProspere  pro- 
cede.  »  Prospere»  inquit,  a  Paire  procede,  pro- 
spere  ex  ulero  virginnli  progredere,  prospere  de 


Evangelii  operarii  aonl  doctores »  non   iinmerito  B  sepukro  consurge|,  prospere  ab  inferis  ad  Patrem 


oorum  0(»tt6  ryaDgeiium  dieilur.  Sod  nisi  operarii 
^dem  essent,  nuuquain  de  eis  diceretur  :  <  Diguus 
osloperarius  mercede.sua(i4M(«  x). »  lloc  atitein 
opus  dtcant  regi,.  boc  annuniianl  ad  laudem  Dei* 
Unde  Aposiokis  ;  <  Noo  cnim  nQsmotipsos  pnedica- 
jnuB,  sed  Domtnum  lesum  (i/Cor.  iv).  i 

<  Liagua  mea  caiamus  scrib^e.  >  Cujus  scribae? 
«  velociier  scrlbentis.»  Si  igitur  apostolorum  lingiue 
scripiorio  calami  suul ,  qtm  eruni  tabulg^  et  cbartae 
ttbi  scribuntur,  nisi  fldciium  pectora?  Quid  esteryo 
qiiod  scribonl?  vel  quo  atrameHlo  boc  (aeiimt? 
Evaogelium  quidem ,  cl  boc  spiritu  diviuo.  Uiide 
Apostolus  :  <  Epistoia  noslra  vos  estis,  oon  atra- 
menlo  in  tabulis  iapideis  scripta ,  sed  spiriui  Dei  . 
vivi  in  eordibus  camis  (11  Cor«  ui).  »Veiociier  auiem 
0€ribeb?ol,  quia,  ut  iu  Actibu»  apostolonini  secuudo 
legitur,  iirciter  tria  luillia  uiia  die  crediderunt 

<  Sptxiosus  forma  prae  lliiis  bominum.  »  Coo- 
versio  persouae.  0  Chrisle,  qui  prae  filiis  homiuum 
forma  es  speciosus!  <  acciogere  gladiomo. » Pr«  filiis 
iiamque  bomiuiim  ipse  forma  speciosns  esl,  quia 
nulla  viiioruin  macuia  eum  decoioravit.  <  DifTusa 
est  gratia  in  labiis  luis. »  Tanla  qutppe  graiia  iliiiis 
labiis  fuit,  ul  diclum  ejus  pro  faclis  haberetur. 
Prxcepil  namque  Lazaro  ut  resurgeret,  el  resurre- 
iLii  (Joan^  n),  Praecepit  casco  utvideret,  et  vidil 
{Joau,  ix).  Praeccptl  ieprosomuodari,  et  inuadalus 
^sl  {MaiUi^  viii).  <Proptereu  benedixit  le  Dcus  in 


revertere;  bxc  enim  oinnia  nobis  prospera  et  fcli- 
cia  sunt.  <  Et  regna , »  toiius  roundi  iir.perio  pre- 
tioso  sanguine  tuo  redempio. 

<  Propier  veritaiem,  et  mansuetudinem,  et  jiisti- 
tiam.  »  H«ec  enim  omnia  regem  decent :  lu  igiuir 
regna,  qui  verus  es,  el  mansuelus,  ei  jiisius.  <  Et 
deducel  temirabiliier  dextera  tua, » id  est  foriitndo, 
virlus  et  poteutia  tua.  Sed  ubi  deducei?  ad  Patrein. 
Quaremirabili(er?quia  mortuus  diaboluin  superasti. 
Aliter,  propter  veritatem  £vangelii,et  pnedicanlium 
mausuetudiuein,  et  jusiiiiam  quam  operantur,  de- 
duceul  te  per  omnes  gentes,  ut  tuum  nomen  ubiqr,« 
annuntietur,  Mirabiiiter  dexiera  tua,  id  est  apostoli 

,  tui,  qui  praedicti  corporis  principalior  pars  inve- 
'  niuntur,  a  quibus  etiam  Ecclesia  est  fabricata. 

<  Sagittse  tu£  aculae.  »  Jam  mittuiitur  apostoli, 
jam  adornantur  equi,  ut  regcm  Regum  ubique  dedu- 
cant,  jam  acuuntur  sagitta^,  jam  Odes  in  belio  cum 
idololairla  cominiscebilur.  Sed  quoniam  tui  aposloii, 
tuae  senleniiae,  tuaeque  sagiitae  acutas  sunt,  ideo 
<  popuii  »  devicti  <  sub  le  cadent,  »  le  adorabunt, 
libique  bumiliabuntur.  Vel,  populi,  id  est  vitia,  sub 
le  cadent,  de  quibus  alibi  dixil :  <  Gadent  subtus 
pedes  meos  (P<a/.  xvii).  *  Lifixae  <  in  corde  inimi- 
corum  regis; »  adeo  enim  ist^e  sagittae  acui^e  faciunl» 
ul  dura  et  lapidea  genlium  corda  penelrarent,  vi- 
tiisque  expulsis,  regis  ininiicqs  amicos  facerent. 

<  Sedestua,  Dcus,  insaeculum  sieculi. »  Oquanta 


9ie*nuin;  »  nainque*et  in  cadis,et  in  terra,  semper  jv  ^ci  pietas  et  misericordia !  qui  modo  ininiici,  eic. 


Gbristus  laiidatur  et  benedicitur. 

4  Accingere  gladio  luo  super  femur  tuum.  »  Per 
gladium,  Evangelium  intelligilur.  Unde  Apostolus : 
4  £t  gladium  spiritus«  quod  esi  verbum  Dei  {Ephes. 
vi).|»  Per  femur  vero,  corpus  Domini,  eum  intelli« 
giinus,  AcQiiixit  igitur  gladium  super  femur,  quia  in 
carne  assumpta  Evangeiium   praedicavit.   £i    hoc 
c  poientissinie,,  »  quia,^  sicut  in  Evangelio  dicitur 
non   ut  Pbarissel,  sed    quasi  potesiatem    hahens 
praedicabal.  Accinxit  etiam  gladium  super  feinur, 
quia  virtuluin  constantiam  sanctis  attribuil ,  qua  et 
luxuriam,  qu»  in  iumbis  est  et  circa  femur  domi 
vatur,  ei  OBtera  vitia  resecarent.  Christus  enim 
<a(ut  esl,  unde  Apostplus  :  i  Oronis»  inquit,  vlri 


Reliqua  desunl. 

EXPOSITiO  PSALMI  LXXXVI. 

<  Fundamenta  cjus  iii  moiiiibus  sauciis.  »  Vox 
Propbeiae.  Ciijus,  ejus?  neque  enim  ciijus  prarpo- 
suil,  et  lainen  ejus  dixit.  Quid  est  aulero  quod  ejus 
tain  absolute  posuii,  iiUl  quia  propheturum  esl 
cogitationibus  verba  conjungere?TaIe  est  ergoac  si 
diceret  :  Fundainenla  illius  civitatls,  de  qua  semper 
cogito,  cujus  pulchritudinem  admiror,  cujiis  turres 
ad  coelum  sublevantur,  cujus  fundamenta  non  iii 
valiibus,  sed  potius  in  montibus  slabilita  sunt«  Ilic^ 
autem  civilas  sancta  Ecclesia  intelligitur,  quae  super 
fundamenlum  apostolorum  et  propbeiarum,  in  ipso 
suinmo  angulari  lapide,  Chrlsto  Xesu,  siia  est.  lii 


4247  ODDONIS  ASTENSIS  MONACiJI 

^jirft  nioir:i58  etxsXA  «t  ^nvirA,  qjattrm  fide  et  exem-  A  EXPOSiTIO  PSALMi  LXXlVil. 


1248 


\.\\$  csl  Erclesia  consliiuta.  •  Diligii  Doniinus  portas 
Sion  biifier  omnia  labernacula  Jacob.  i  Port»  quipiie^ 
Sion  doctores  sunt,  qui  in  Ecclesiam  alios  inlrodii- 
cunt.  Vel  etiam  virtutes,  quibos  de  Sion  intraiur 
in  Hientsalem.  Has  autem  diligit  Dominus  super 
bmnia  (abernacula  Jacob,  id  est  prae  omnibus  Juda:o- 
rum  coiiventiculis.  Apostroplie  :  c  Gloriosa  dicta 
sunt  de  te,  civitas  Dei.  i  Hoc  enim  dicit  Dominiis  : 
c  Memor  ero  Raab  ct  Babylonis.  i  Raab  quippe, 
$uperbia;  Babylon,  confusio  inlerpretatur.  Quid  est 
ergo  qiiod  Aaab  et  Babyloiiis  se  memorem  fore  pio- 
mittii?  PRescrtim  cum  bxc  meretrix.  illa  vero  sein- 
|)cr  populo  Dci  adversata  fuerit?  Audi  quod  seqiii- 
tur  :  f  Sciciiliiim  me.  i  Ergo  non  scientium  inime- 
nior  est.  Si  qiiis  ergo  Raab  rcl  Babylon  est»  nibil  * 
desperei,  quinimo  dei  operam  ut  Doininam  cogno- 
scnt;  esl  eniiu  memor  scienliuin  se.  Peccaior  fiiisti, 
ndiilter  et  fornicaior,  recordare  Dei  tui,  ui  et  ipse 
tiii  misereaiur.  Dabylon  eras,  coiifuse  et  indiscrete 
vivebns,  hiihcas  ergo  rationem,  ut  tui  Domiims  re- 
rordetur.  Sed  quid  bis  gloriosiiis  invenitur?  Si  cnim 
pocoatores  biijus  civitatis  cliguntiir,  qiiid  fiet  Inpi- 
dibiis  preliosis?  Ubi  non  virgines  cruiil  sanctissininp, 
qiianilo  quidein  meretricum  meiiv)resi  Doiniuus? 

c  Ecce  alienigenae,  et  Tyrus,  et  populus  ^tbio- 
pum,  hi  fuerunt  illic.  i  Noiine  cl  isie  versus  quld- 
dnm  gloriosissimum  ponit?  Suul  eniin  in  Ecdesia 
non  soli  JiiiJxi  et  indigenae,  verum  eiiam  anenigen», 
Tyri  et  i€ilii(»pcs  :  c  Non  est  personarum  acceplio 


c  Doinine,  Deus  salutls  meie. »  Vox  capiiis.  Men- 
tinntur  ergo  qui  dicunt :  c  Non  cst  salus  ipsi  in  Deo 
ejns  (P$aL  iit) ,  »  siquidem  tu  es  Oeus  salntis  nie»« 
c  In  die  clamavi,  et  nocie  coram  te«  >  PraDdicaiio, 
iiiqoit,  mea  iii  die  ac  nocte,  in  prospcris  el  «dTersis 
in  conspectu  tuo  fuit.  c  Intret  in  conspectu  loo  ora- 
tio  mea.  »  Ollni,  inquit,  dama?i,  nonc  aatem  oro. 
c  inclina  i  ergo  c  aurem  tuam  ad  precem  meani. 
Quia  repleia  est  malis  anima  mea,  >  id  est  passionis 
dolore  mortisque  amariludine,  sicut  ipse  ait :  c  Tri- 
stis  est  aiiima  mea  usque  ad  mortem  {Maiik.  xxvi).  > 
c  £t  vtta  inea  infemo  approptiiqaavit,  >  noii  roor- 
luis,  quia  ad  infemum  ivit,  et  unius  [f.  exuviisj  euni 
exspoliavlt  {Ep/ie$.  tv).  > 

c  iEstimatus  sum  cum  descendenlibos  in  lacam.> 
Putaveront  namque  Jadci,  nt  sieot  caeieri  bomlnes, 
iu  et  Cbristus  ab  inferno  detineretor.  c  Faclos  snm 
sicnt  homo  sine  a^joiorio.  >  Omnes  entm  :  <  Deus 
dereliquit  euro  {P$aL  lxx)  >  clamabant ;  nuilos  el 
ex  tanta  hombium  roultitudlne  subvenieliai.  c  Inier 
mortiios  liber,  >  quia  liber  ipse,  qui  fuit  ligafus» 
liberos  fecit ;  non  est  ligatus  a  morte,  sed  ipse  ligavii 
tiiortem.  De  quo  Joannes  ait :  c  Et  post  luille  aniios 
solvetur  Satanas  {Apoc.  xx);  >  cum  enim  solverelor 
dixit,  llgalum  esse  probavit. 

c  Sicut  vulnerati  dormientes  in  sepolcris.  i  Sine 
Dei,  subaudi,  adjutorio  esse  creduntor,  iia  el  ego. 
c  Qnoruin  non  es  memor  amplius.  >  Cujns  enini 
anima,  a  diabolo  volnerata,  jam  quasi  inorlaa  in 


npud  Dominum  (Rom.  ii),  i  qui   nigros  vocai,  et  ^  dealbata  camis  sepnllora  dormit,  hiijos  merito  Do- 


coniristatos.  i  Populus  enim  qiii  sedcbat  in  tenebris, 
vidii  lucem  magnam  {l$a.  ix).  > 

c  Niinqiiid  Sion  diccl :  lloino,  cl  bomo  natus  est 
5n  ea,  et  ipse  Inndavit  eam  Ahissimiis.  i  Non  enim 
sola  Sion  bor  dicit,  sed  et  ipse  Doniinu^  boc  n.irrat 
In  scripiuris  populonim.  Vera  suntergo  ei  credibilia 
Apostolonmi  verba,  non  ficta  et  inveniitia,  ut  Judaei 
piitanl.  Quo<l  entm  aposioli  pnedicant  hoc  ipse  Do- 
iiiiiiiis  in  uiroqiie  asserit  Testamcnto.  Non  ergo  sola 
Sion  dicit':  Ilonio,  el  bomo  nalns  est  in  ea.  Diio 
qnippe  bominum  genera  orta  sunl  in  Ecclesia,  Ju- 
OaBorum  vidclicelel  genliliiim.  Unde  Aposloliis  nit : 
i  Num  Judajorum  Deus  lantuni?  imo,  et  genlium 


ntinus  oblilos  esse  dicitur.  c  Et  ipsi  de  mano  tua 
ropulsisont;  I  repiilsi  sunt  de  mami  Dei,  nt  niaim 
diabolica  constringaniur.  c  Posueront  me  in  lacu 
iiiferiori,  I  quonlam  inferno  el  morti  eiini  subjacere 
arbilrabantur.  c  In  leneforosis,  et  in  iimbra  morfts.> 
in  locis  lartarels,  quos  mors  obsciirat  et  obambrat. 
c  Super  me  coiiArmatus  cst  furor  toos,  et  oranes 
fluctus  tiios  indnxisii  soper  me.  >  Hoc  antem  esl 
quod  alibi  dlcit :  c  Qoae  non  rapoi,  tone  exsdlvebam 
(P««/.  Lxviii).  I  Ilomano  quippe  geoeri  erat  Dens 
iratns,  qui  ob  unios  noxam  pe&snmdatoroserat;  sed 
maluit  Filiuin  suum  cracis  mortem  siibire,  qusm 
omnes  gentes  interire.  Unde  j)ropheia  ait:  c  Pro- 


{Rom.  III).  I  Sive,  bomo  et  homo  natus  est  in  Sion,  j^  pler  peccata  popoli  mei  percossi  eum  (I$a.  tiii).  > 

id  est  bomo  qui  simpliciter  est  homo,  et  homo  qui 

cl  Deiis  cst,  neinpe  hoino  Christus  Jesus  Dominus 

noster.  Et  ipse  fundavit  eam  Altissimus.  Tpse  Uoino 

qiii  nnliis  esl  in  ea,  ipse  idem  Aitissimus  est  qui  fiin-. 

davit  el  fecii  eain.  Ilocenim  in  scripluris  geniiuin, 

W  est  in  Novo  Teslainenio,  hoc  In  principnin  e\ 

prophetaruni,  qui  prius  in  hac  venerabili  civilate 

fuerunt,  voluminibus  comprobatur.  c  Sicut  laelan- 

llum  omnium  nostrum  habiialio  est  In  te.  >  Hnjus, 

^nqiiit,  civitalis  habitallo,  non  laetantium,  seJ  siciit 

laetantium  est.  Nunc  enlm  sola  spe  et  solius  pro- 

missl  desiderio  Iseiantur.  Haec  autem  non  perfecte 

laciJiia,  sed  quasi  laetitia  e.M  ;  curo  iiutem  braviiim 

sun  [jserii,  tiinc  inefrabililcr  gralulabilur. 


c  Longe  fecisti  notos  roeos  a  me,  >  aposiolos, 
Sivelodaeos.  Apo^ttoli  enim  a  longestnbanl;  Jiidaii 
autem  penitus  ab  eo  longe  facii  snni.  «  Posoeroni 
me  abominatlonemsibi,  >  Jndael  scilicet,  qoi  necdain 
nornen  ejus  aodire  volebant. 

c  Tradilus  sum,  et  non  egrediebar.  >  Prodilore 
captus  som  (lfa«A.xxvi),qiwmvis  neminem  fugiens, 
coram  eis  io    Synagoga  ^rajdiQaretn  {Maith.  iv, 

c  OcuH  mei  Kinguemnt  pr»  hiophi.  >.  0;  qitaBliis 
oculos  Petrus  eral,  qui  a  Deo  langoit,  ut  eo^nega* 
retl  {Mattk.  xxvi.)  Langiierant  et  alii,  qui  eo.r^cio 
fugcrunt  (Matth.  xxvi).  Sed  prae  iiiopla,  nondoia 
eniin  inlelligcbani  Scriptiiraro,  qoia  a^hac  earnalei 


iU9  BXIK)SITI0 

enuXf  ei  inopes  divinibiiL^  Langufsli  eltn,  Tlioma, 
qui  eum  resyrrexisse  mtnime  credeliais  {Joan»  xx). 
II06  autem  ex  ioopia  occidlsse  ex  eo  comprobaiiir, 
quia»  Spirilu  sancio  accepio  (Act^  ii)«  nullo  modo 
superari  potoerunt.  t  Glamavi  ad  te,  Domine. » Cia- 
mavii  etenim«  cum  dixiu  <  Elt,  Eii !  {Matth.  xxvii.)  1 
—  c  Tota  die  expandi  ad  te  manus  meas« » in  cruce 
aOtxas.  Unde»  el  alibi  diciiur  :  c  ToU  die  expandi 
manus  meas  ad  populum  nou  credenlero»  et  contra*- 
dicentem  mihi  (Aom.  x). » 

<  Nunquid  mortuis  facies  mirabilia?  >  Qnare,  lo<- 
daei,  me  mortuum  esse  oplnaniini  ?  Si  eniin,  sient 
c»leri»  mortuos  essem,  non  utiqne  hoec  miracola 
facere  possem.  c  Aut  medlci  sitscitabunt,  >  quos  ego 
non  syseitayi?  <  Et  conAtebui)turltbi,>qqi  mibi  non 
conflienlur? 

c  Nunquid  narrabit  aliquis  in  sepulcro  misericof- 
diamluam,etTeritatemluain  in  perdlilone?» — cPater^ 
eoiisorva  eos  quos  dedisti  niilii  {Joan,  xvii),  1  illn« 
roina  oculos  qni  pr»  inopia  langnenint.  Istl  enim 
sunt  qui  misericordiam  tuain,  Teriiatein  tuam,  et 
mirabllia  qiioi  operaris,  per  omnes  terras  nuntiare 
debent;  qui  eniin  in  sepulcris  dormiunt,  et  inier 
perdkos  compuuuiur»  opera  tua  narrare  non  pos« 
snnt. 

c  Nnnquid  eognoscentur  in  tenebris  mlrabilia, 
lua,  et  justiiia  tua  in  terra  oblivioiiis?  t  Nam  in 
Chrisii  passione,  et  tenebne  in  Judsa  raclm  suni,  et 
■iiilta  alia  mirabilia  (Lue.  xxiii).  Verumtamen  Jii* 
ckeorum  effcilas  non  est  dlnilnuta.  Nolandum  quod 
in  passlonis  tempore,  lenebr»  faeltt  sunt,  moniH 
menta  aperta,  et  mnlta  sanctorom  corpora  surrcxe- 
nint  {ibid,).  Hoc  enfm  jstl  tres  Tersus  prophetasse 
Ttdennir  :  c  Nnnqo&d  mortuis  facies  mirabllia?  Nun«* 
i|nid  narrabit  aliqnis  in  sepulcro  miserieordiam 
taam?  Nunquid  cognoscentur  In  tenebris  mirabilia 
toa?  I  ac  si  dicat :  Quid  prodest  le  morluos  resuscl^ 
lasse,  monumenta  aperuisse,  lenebras  fecisse,  cnm 
dura  Judaeomm  pectora  non  compunganlar?  c  Et 
ego  ad  te,  Domine,  clainaTi,  1  ut  me  prislina  Ha- 
ritaie  darifteares.  c  Et  mane  oratio  mea  pneTeniet 
t0, »  ine  die  lertla  resurgente.  c  l]t  quid,  l>eus,  re« 
pellis  oralionem  metm,  ei  aTertisil  facieni  luani  a 
me?  »  Ait  enim  :  c  Pater,  si  possibile  esl  iranseai  a 
jBeoailx  isle  (Maith.  xxti).  »  Haiic  autem  orationem 
repttlii  Paler,  ^oniam  pro  carnis  limore  ab  homine 
fiebat;  pomlssenl  enim  mariyres  fortasse  monls 
ralieem  limere,  nisi  ipse  primiins  eam  gusiasset. 

c  Pauper  sum  ego,  >  pro  toi  obedienita.  c  El  in 
InboribUs  a  juveniuie  mea, »  id  est  ex  quo  homo  fui. 
c  Exuhatns  auiem, » in  crucem,  c  hiimillatus  sum,  > 
in  sepulcrum,  c  et  conturbaiiis  sum, »  in  mone.  c  In 
me  transierunt  \rx  ioa&,'»  quoniam  pro  c:eteris  pas- 
80S,  iras  tnas  miiigaTi.  c  Et  terrores  tui  conturba- 
▼emnt  rae,  »  qoos  humano  generi  indidisii.  Nisl 
enim  peccassei  Adam,  hos  ierrores  non  paieremur. 
c  Cireiimdederunt  me  sicul  aqna  toia  dre,  circum- 
dederunt  me  slmol.  Elongasii  a  ine  amicnin  et  proxi- 
nmm;  f  Apesiolonim  csetnin,  et  Judseorum  consan- 


IN  PSALMOS.  1230 

A  guinitatein.  c  Et  notos  meos  a  miserla»  1  cuoaiam» 
percusso  pastore,  dispersae  suni  otos  gregls*  Ipse 
nuiem  soliis  miseriam  pertuilt,  qul  c«lerosa  nrjBeria 
liberare  potnit. 

EXPOSITIO  PSALMI  LXXIVIIl. 
,  c  msericordias  Douiiiii  in  eiernom  cantabo.  > 
Vox  Ecclesiar  *  In  aKternnm,  iiiquii,  caniabo  mise- 
ricordias  Doiuiiii,  quas  adco  magniflcavit,  ut  pro- 
prio  Fiiio  iion  parceret,  sed  pro  nobis  oinnibus  euni 
morii  iraderet  (Hom.  tiii).  c  In  generaiioiieiu  ct 
generaiiouoin  annuntiabo  Terilatem  tuam  in  oremeo.  > 
Doiiec  eniffl  generationi  generatio  succedet,  sempcr 
iti  Ecclesia  Cliristus  iandabiiur. 

ff  Qttoniani  dixisii  :  In  »ternum'nilsericordia  xdl« 
fic:ibitur  in  coelis;  »  Semper  eniin  in  saiictis,  qui 

*•  cctW  nuncupaiiiur,  misericordm  «dificatiir,  qiii  nun- 
quam  a  miserlcordia  scparantur,  Domlni  sui  pr»- 
ceptum  cnstodienles,  qvt  ait :  c  Estole  misericordes, 
sicnt  et  Pater  Tesler  niisericors  esi  {Luc.  ti).  » 
^  c  Praeparabitur  veritas  lua  in  els. »  Erat  eiiim  veri* 
las  Det  in  psalmls  et  propbetis ,  sed  aspera  et  iiive- 
stigabitis.  Hane  aniem  apostoil  prcparavcrunt , 
quia,  spiriloaliier  exponendo,  intelligibilem  reddi- 
derunt. 

c  Et  disposui  lestainentum  eleciis  meis.  »  Hoe 
qooqiie  Domlnus  Testamenlum  sanciis  suis  Novum 
ordiHavit,  in  quo  non  inaluin  pro  malo,  imo  pro  nialo 
bonum  reddi  pr^cipitur  {Matih.  t).  c  Jiiravi  David 
servo  meo  :  |}si|oe  in  anernniii  pra^parabo  semcn 
tuum.  »  Qiiod  aulem  hoB  non  pritno  Darid,  iiiio  se- 

G  condo,  id  esl  Cbrisio,  promissiones  flaiit,  ceriissi- 
misinsequentibosorgumeiitis^pprobabiiur :  seinen 
natnqne  quod  iste  DaTid  seminavii,  nonquani  TCic- 
rascei.  sed  osque  in  sxculi  consummatloiieiii  In  Ec- 
clesia  pra*parabitor,  siqoldem  Evangeliuin  seiHf)er 
legeiur.  c  Et  aediflcabo  in  generaiionem  et  genera- 
tlonem  sedem  loam.  >  Chrlsii  nainque  sedes,Eccle- 
sia  est.  H»c  antem  omni  tempore  melius  xdifica- 
biiur,  per  pRedicaiionem,  baptlsinuin,  ei  poeniien- 
tiam ;  non  enlm  ejus  sedificatio  ab  apostolls  conipleta 
fuit,  nec  equidem  ftierit,  c  donec  auferaiur  liina 
{Psal.  Lxxi).  » 

c  Confltebontur  eoeli  mirabilia  iua,  Domine.  » 
Quia  hsc  beneficia  coelis,  id  esl  sanciis  proihiststi, 

k  Meo  toa  mirabHta  coeli  confitcbuntur.  i  Et  veritalein 
inaro,  »  id  est  Terbnm  prxdicationis,  Tel  Christuin 
Pitinm  loiim,  qiii  ait :  c  Qiii  me  confessus  fui^rlt 
coram  hominilms^confitebor  ct  ego  eom  coram  Paire 
meo{3tatih.\i), »— c  In  Ecclesia  sanctomm,»  id  csi  in 
congregatlone  justorum;  et  hoc  merito,  qu6ni.iin 
quis  tn  nulubns  aequabiiur  Domino?  Mulli  enini  Joaii- 
nem  Baplist.-tm  Cbrisium  esse  puiaTnruni  {Joan.  i), 
sed  nec  iste,  nec  aliquis  propheiarum,  qu:  per  niibes 
intelliguntur,  ei  coscquari  potuii,  sicui  ipse  prsr- 
cursor  Dominl  ait :  c  Non  suin  ego  Cbrisius,  nec 
ejus  calceamenti  corrigiam  solvere  dlgniis  {ibid.). » 
Nulltts  lamen  Inter  natos  mulreruin  niajor  co  ftiit 
{Matth.  m).  Quis  ergo  in  nubibus  a^qnabiinr  Do- 
mino?  aut  qyis  c  similis  erit  boiniiio  lii  filiis  Dcit» 


f  2Si  ODDONIS  ASTENSIS  MONACHl  ieS9 

Omnes  enim  ftdopttonis  fitii  sohmis  {Kam.  tiu).  Ipse  k  iu  Cbristo  praececlnnt,  ul  noila  i|istus  opera  lits  cliio- 


tamen  primogenilus  rralrom  {ihid.) ;  frairem  enim 
confidenter  eum  Tocabo»  nl  natnrtilis  filws  omnet 
prsecellit. 

Ilic  esl  aulem  ille  Deus,  c  qut  glorificaiur  in  con- 
cilio  sandonim  magnus,  *  quia  Dominus  omniom» 
c  ei  terrtbilis,  i  quia  judet  omnium,  c  soper  orones 
qui  in  circnitu  ^s  sunt,  >  slve  a  dextris  sive  a  si- 
itistris  collocati.  Apostrophe : 

c  Dominet  Deus  virlutom,  qnis  similis  tibil  > 
NuUus  quidem.  c  Potens  es,  Domine,  >  qiioniam  po* 
lentem  diabolom  superastl.  c  El  verilas  tua  in  cir* 
niiiu  too,  »  id  esl  aposioli  praedlcaiores  veriutis» 
de  quibns  ipsa  Vcriias  aii :  c  Paler,  voio  ui  ubi  ego 
sum,  et  ipsi  sint  mecnm  {Joan,  vvii).  > 


bos  vacent  c  Beains  popolos  qutsciijubilaiioneni, » 
qua  non  in  voee  vel  multHoqoio  fii»  quinimo  in  pia 
menlis  cordisque  conscientia* 

c  Domine,  in  Inmine  vultus  tni  ambalabnnl.  »Qul 
enim  hnnc  facem  sequiiur»  in  lenebris  ambufare  non 
potesl.  Ambulenins  ergo  in  lumlne  imaginls  Fiiii 
Dei,  quatenos  domiim  coelestcm  ingredtamor.  c  Et 
in  nomine  tuo  exsultaboni  tota  dle.  >  Qnis  enim  in 
tnnlo  palrono  non  glorictnr?  de  bocautcm  iii  €anii- 
cis  canticoruin  dicluir }  c  Oleum  eflusara  nomea 
tuutn,  ideo  adolescentulas  dilexerunt  te  {Cttmi.  i).  > 
«^  (  Et  in  justitia  iiia  exaltabantor.  >  Taeeant  ergo 
Jodaci,  qi:i  se  soa  justiiia  exaltari  arbiirantur* 
c  Qiioniam  gloria  virtutis  eomm  tu  es.  >  Non  enim 


c  Tu  dominaris  potesiati  maris,  >  id  est,  princi-  ''  in  guis  viribusEccIesiaglorlatury  aposlolica  instrucui 


pibos  hiiJDS  saeculi.  c  Motiim  aqtem  fluctunm  €^oi 
turoiligas,  »  impetns  iranim,  qnilMis  in  sanctos 
jitsitrgeiit.  c  Tu  humiliasti  sieiit  vulneratnro  super* 
bum.  >  Yulneratua  est  snperbus,  el  gladto  spif itua, 
qiiod  est  verbum  Dei  {Efket.  vi),  trucidalur  diabo« 
lus;  inlenebris  exterioribus  homiliatua  vinctosquo 
jacct.  I  lo  brachio  Jusliti»  tnas,  dispersioti  inimicos 
luos;  >  in  rortitudine  nanique  virlutis  Dei,  sontper 
orbem  terrarum  dispersi  Judsei.c  Tui  sont  cofelii  et 
tua  est  terra«  »  Tui  snut  aposloli  el  Ecclesia,  josti 
ct  peccatores,  pcrfccii  et  imperrecii.  c  Orbem  lerrae 
ei  pletMtiidiucm  cjus  tu  fundasli ;  »  lioc  autem  aJ 
liiieraiii.  Sive ,  orbem  lerr»,  id  est  homaiii  corpo^ 


doctrina,  ut  c  qui  glorlator  in  Domino  glorieior 
(//  Cor,  x).  »  —  c  Ei  in  bene  placilo  >  filio  c  luo 
exaltabilnr  comu  nostruin,»  id  virtns  est  et  potaitia 
dimicandi.  c  Quia  Domini  est  assumptio  nostra. 
0  ineffabiie  mysteridin  qiiod  mumli  Condilor  et 
Dmiiiniiacamem  scrvi  someredignaius  esit  (PAtl.ii).> 
cEt  sancti  Israel  regis  nosiri.  >  Hic  rex  vivatin  «ier«» 
num,  nec  in  nosiro  niortali  corpore  peccalnm  re- 
gnare  permiilat. 

t  Tune  loeutns  es  in  visione  sanctis  tois.  >  In 
lempore  namqoe  a^ompiaB  carnis  esl  Dominus  lo- 
entiis  sanctis  suis,  in  visione  Spiritus  sancli,  slcot 
Zacharitt  el  Simenni  {Lnc.  i,  ii),  qui  coiiaolalionem 


ris  soiidiiatem.  Ei  plenitudiitein  ejos»  id  est  virto*  ^  Israel  annunliabant  el  exspectabant.— Annaqno- 


lum  consiantiani.  c  Aqoilonem  et  mare  tu  creasti»  > 
Aniichristum,  itnitatores;  qoamvis  enim  se  crealo* 
rcm  fiiigai,  crealnra  tamen  erit :  de  quo  seriplum 
est :  I  Ab  aquilone  pandetur  malum  super  omne* 
hnbilalorcs  terrae  (/er.  i).  > 

c  Tbabor,  et  Uermon  in  nomine  tiio  exsultabnni*  > 
Tliabor,  lumen  ven'ien$;  liermon  auiem  anaihema^ 
iiiierpretaiitr.  Sed  quid  per  Thabor,  nisi  npostoli, 
qui  sunl  lumen  veniens,  quibus  Dominus  ait : 
c  Vosesiislux  mnndi  {Matih.  v).  >  Quid  veroper 
Ilermon,  ntsi  Ecclesia,  qine  in  suse  fidei  princir^io^ 
diabolo  et  omnibus  pompis  ejiis  abreuntiaiis,  ana» 
Itiema  et  divisioiiem  confiietor?  Hi  autem  in  nomiiie 
Domini  exsultaitt,  quoniam  utiqneChrisliani  vocan* 


qiie  prophetissa  boc  idem  confiiebator  (Lni;.  u.).  c  El 
dixisli :  Posiii  adjuioriiim  in  polenlem,  >  ac  ai  dic»t: 
Mulli  amodo  timendum  eat,  quoniam  non  jam  in 
prophetas,  veruin  in  proprium  Filium,  qul  omnia 
potest,  liberaiionis  adjiitorium  posoi.  c  Ei  exaliavt 
electum  de  plebe  mea,  >  id  est,  Cbristum  Dominum, 
qtii  de  Judaiea  plcbe  carnem  sumens  {ibid,)  in  cni- 
cem  regntque  imperium,  denique  et  in  ceelam 
oxaltatus  est  ( Jlorc.  xvi  )• 

c  Inveni  David  servum  meum.  >  MiilloSy  inquit, 
a^iutores  el  defeiisores  dedi,  nemo  umen  illonim 
fuil  qoi  a  primitiva  captivilate  vos  solvere  poUiiU 
Kunc  autem  David,  servum  meum,  ad  hoe  patrandom 
idoneum  inveni,  qui  in  brachio  exlente  muBdum 


iiir.  i  Tuum  bracbiuin  cnm  potentia,  »  Id  est  forli-  D  liberavii.   Servus  auiem  pro  parle  camis  dlciiur. 


ludo,  qiiam  cliabolo  aUlga«U.  c  Firmelur  maniis  tua» 
et  exalletur  dcxicra  tiia.  »  Apostolorum  cnim  mano 
fo&luque  conQrmato»  Christiis  Dominus  ccelos 
ascendit.  i  Juslitia  cl  }udicium  prscparalio  sedis 
lu:e;>  qui  eiiim  seipsumjudicaletjustitiara  sequllur, 
hic  siiie  dubio  sedcm  Doniino  praeparal.  Esl 
cuim  niiima  jiisti,  sedes  snp!eiiti.c  (Greg.  bom.  55)^ 
Qiiod  nulcm  iios  ipsos  judicare  debeamus,  audi 
Aposloluin:  cSi,  inqiiil,  nos  ipsos  judicaremus,  iion 
iUt<Iue  ju(iicureinur(/  Cor.  xi).  » 
.  c  Miscricordia  etveriias  praecedentfaciemtoam. » 
Quicunque,  inquit,  faciem  suam  habere  et  videro 
desiderat»  eum  injsericordiam  yeriintemque  sequi 
epovtcl;  sic  eiiim  inisericordia  ei  veritas  seraper 


c  Oleo  sanclo  meo  uuxi  eum,  >  hicentm  etl  Uie  ilosv 
inqoo  sepiem  Spirilus  sancli  i^ratite  requiescuRU 
c  Hanus  enim  mea  aitxiliahjtur  ci,  et  bracbium 
meum  conrortabit  cum;>  semper  enini  divinitas 
huoianilati  coniuncta,  eain  in  omuibiis  eonsolabalnr. 
c  Nihil  proAciel  inimicus  in  eo :  >  trihus  eoim  vicu- 
bus  anliquus  hoslis  Dominum  lentavil  {Maith.  iv), 
nil  lamen  profecit,  quia  victus  abiit.  c  El  filius 
iniqiiitati^, » Judas  mercalor  pessimus,  non  c  afy[K>ucl 
iiooere  ei ,  >  quia  rcjeclisnummis  laqneo  se  suspea* 
dit  {Matth,  xxvii).  c  £t  concidam  a  facie  ipsius  ini^ 
micos  ejus.  >  Uoc  auiem  erii  in  judicio,  quando 
ultionis  gladio  inimici  Dei  trucidati  afeterno  traden* 
tur  supplicio.  c  £t  odieiiles  cuiu  in  lugam  conver- 


i2&3  EXPOSiTlO 

lam.  I  Fugient  ecgo  Jud«i,  nttn(}naBi  vtctores  exi- 
sieni.  Fogiebani  uamqae  el  ilaemoncs  ab  olsessis 
corporibus,  «|uando,  jubente  Domino,  exire  cogeban»' 
lur  ( Maith,  vjii).  c  £(  verilas  niea,  ei  roisericordia 
mea  cum  ipso ;  i  nunquam  enim  non  vera  dicerc, 
nunquam  in  aliquo  menliri  potuil;  nunquam  sliie 
misericordia  fuit.  c  £t  in  nomine  meo  exaUabilJur 
coruu  ejus,  i  qnandb  mundum  vicil  inimicum. 

c  El  ponam  in  mari  manum  ejiiSt  et  in  flumiiiil^ns 
desleram  ejus.  >  Merilo  quippe  pro  operibns  mauus 
ei  dexlra  poiiiiur,  siquidem  manibus  opera  iiuiU. 
Nos  autem  mare  ei  ilumina  fiiimus«  quibus  vettHts 
superbi» .  dominabatur ;  nnnc  autem  virtoiem  ei 
opera  Dei  cognoscimus.  c  Ipse  invocabii  me,  i  di* 
cens :  c  Pater  meus  es  tu«  Deiis  roeus,  ei  suscepior 
saiuiis  meae.  i  Confundaniur  ergo  Judaiit  qui  eum 
iileo  arguebani»  quoniam  Pairem  Deom  voeabat 
(3/allA.  x). 

t  £&  priinogeniium  ponam  illum  excolsum  prs^ 
reg'6us  terrae.  i  Hic  enira  esi  prim«geoitus  morluo* 
rum,  ei  princeps  regum  ierrae  iApo^,  i).  Hiiie  au* 
.iero  omniar^na  mnmli  suljiciuntur.  c  In  aitemunl 
servabo  illi  misericordiam  meam.  i  Misericordiam 
ftuam  Ecclesiam  dlcit,  qusc  in  sob  Dei  miserioortiia 
iiilit.  Hanc  auiein  eonservabit  Dominus  in  seterniimi 
prepter  Filii  siiiorationem  qoi  ail:  cPaieri  eoiiserva 
eos  qoos  mibi  dedisii  (Joan.  xvii).  i 
.  c  Et  ieslamenlum  meum  fidele  ipsi.  i  Nos  somos 
leslainenlum  Dei»  si  tamen  fideles  inveniamur.  c  £i 
ponam  in  sseculum  saecoli  sedem  ijus;  i  semiier 
eiiim  Eeclesia  eriL  c  El  ibronus  ejuserit  sieutdies 
vtflBli,  I  fulgebunl  namque  sancli  sicol  solin  regne 
Dei  {Matih.  xiii)  :erii  attiemsicutdiescoelifUi  cla* 
ritas  aiigelorum,  ul  per  coslos»  angelos»  perdies 
auiem  eorumdem  clariiatem  inielligamus. 

c  Si  auiem  dereliquerini  filii  ejus  legeni  meam,  > 
ei ad  iempus  c  in  ju.liciis  meis  iion  ambulavenui  si 
jusiificaiiones  meas  profaiiaverini  i  aliquo  erroris 
niendacio,  c  et  mandaia  mea  non  cusiodieriiit,  i 
non  uiique  occidani  eos,  seil  c  visitabo  in  virga  ini- 
quiutes  eorum»  i  id  esl»  in  pceniienliie  correclionev 
c  el  in  verberibus  peecata  eoruro.  i  0  clerocntissi* 
ronm  Patrem,.qui>  non  moriificansi  facili  nos  vlrga 
castigat ! 

•  c  Misericordiam  aotem  mearo  non  dispergam  ab 
eo,  neqiie  nocebo.  i  Non  enini  nocere,  sed  acQuvare 
novii  Dominus,  c  el  in  veriiai£  mea  i  pcBniieanl  pec* 
catores,  nullus  uiiquam  desperet.  Ecce  eoiin  non  so- 
lum  se  misereri  Dominus  dicii,  sed  ei  c  neque  pro« 
fanabo  lestamenlum  roeum»  i  Exposiiio :  c  Et  quae 
proceduni  de  labiis  meia,  non  faciamirriu;  i  pro« 
fanaret  enim  tesumenium  suom,  sl  allqua  in  INoto» 
vel  Veieri  falsius  inveniretur  Tesiameuto.  Sed, 
ut  ipse  Dominos  ait :  c  C<«tum  ei  Urra  iransibunt , 
verba  aulem  i  ipsius  iransire  non  nossuni(lf afiA* 
xxiv). 

.  c  Semel  juravi  in  sancio  meo*  i  Semel  enim  el 
Armum  jnrainenlom  audivimus,  quod  iii  veriuie  suny 
in  saiicfo  suo  et  iu  dilccio  Filio  fecii.  Quod  euiin 


IN  PSALMOS.  1^4 

Aebarius  baboil,  boc  in  juramentum  posuii,  c  Si 
David  mentlar;  i  non  eniin  mcniieiur>  qui  meniiri 
non  poiesuCredamus  igilur,  ei  foriissime  cj^edaniiiis 
quod  lamconsUnier  promiliiiur.  Scd  quid  proiniiii- 
iur?  Seqoiiur :  <  Semen  ^us  inasiernum  manebii.  i 
Semen  est  verbum  Dei;  boc  aiiiem  manebii  in  aeler- 
num,  quoniam  c  nec  unum  ioia,  aui  unus  apex  prae- 
teribiiex  lege,  donec  omnia  fianl(iVa/(/i.  v).  i— c  Et 
ibronos  cyjus  sicut  sol  iu  conspeciu  meo.  i  Gaudeal 
isie  lliroritis ,  qui  ^lis  claritateio  recipere  dcbei. 
Gaiideani  aposioli,  qui  anle  Domiiii  coiispecium 
slaiuendi  suni.  c  Et  sicut  luna  perrecU  in  aeler- 
num,  I  quae  jam  minui  non  poiesl,  ai  vero  nec  cre- 
scere.  Qui  aiucm  pcrfecte  beatiis  est,  in  qiio,  inquam, 
afugcri  poiesi?  c  Ei  lesiis  in  coelo  fult^lis.  i  Hicenim 
B  ihronus,  liapx  Leaiissiina  scde^,  in  vero  lesMmonio 
ntundum  >udicabii.  Yo\  Eccleslae : 

c  Tu  vcro  repulisli,  ct  desp^xisll.  i.  Quid  csl«  in- 
quil,  Domine,  quod  lanu  servo  luo  David  bcnelicla 
promisisJi?quidest  qtiod  sub  juraiiicnio  cjiis,  fifio- 
rumquc  ipsius,  ie  superlus  ntiscreri  dixisti,  cum 
jam  repulsum  et  a  caeleris  geutibus  (lespeciiim  eum 
vit)eamus?(lfaaA.  xxvii.)  Nunquid  in  le  falsilas  esse 
pdtuil?  absitl  cDisiulisii  enim  Ghrislum  iuum,i  cui 
in  lemporis  pleniludine  b»c  omnia  daturus  ens. 
lliiic  priuii  David  siibvcrsionem  dcscribil,  ne  quis 
supradicu  super  co  inteUigal. 

c  Evertisii  teslamenluni  servi  lui.  i  Ntisqiiam 
enim  nunc  laurus,  ei  bircus,  et  agnus  immolaiur. 
c  Profanasti  inomni  lerra  sancinarium  ejus;  i  ubi- 
que  enim  Synagogam  aboininalur.  c  Desiruxisli 
omnes  sepes  ejus,  i  quoniam  nuliis  muniiionibus 
confirmaiur. 

c  PosuisU  sibi  rirmamentuni  ejus  formidiuem,  i 
quoniain  nec  iii  Jerusalem,  nec  In  arcc  Sion  defendt 
potuerunl.  Sive,  quia  Clirisium  mundi  firm.'imenluiu 
vivcre  limuerunl  {Joan.  xi). 

c  Diripueroni  eum  omnes  transeuntes  viam,  i  id 
esl,  ierminum  fidei.  c  Faclus  est  ppprobrium  vlcinis 
suis,  I  id  esi,  geniibus,  quge  in  circuiiu  habiubant. 
c  Exaliasii  dexleram  dcprimenlium  eum,  Isetificasii 
omnes  inimicos  ejus;  avcrilsti  adjulorium  gladii 
ejiis.  I  Exposiiio:  c  Elnon  es  auxilialus  ei  iii  lello.  i 

c  Destrnxisii  eum  ab  emundaiione.  i  Emundaiio* 
0  nis  enim  sacrificium  faciebani  Juda^i,  bircum  pro 
peccaiis  immolanies.  Hoc  autein  evacuaium  et  de- 
struetum  est.  c  Et  sedem  ejus  in  terra  collisisii,  i 
illam  poniificalem  cathedram,  siiper  qiiain  Scrib;e 
et  Pbarisaei  sedebant. 

c  Mjnorasti  dies  itiinporum  cjus,  i  quia  barnm 
opinione  friisiraia ,  sine  rege  ei  sacerdoie  vivunt 
{Ose.  iii).  c  Perfudisti  eum  confusione,  i  lemporali 
et  seieriia. 

c  Usqueqiio,  Domine,  avertis  in  finem?  i  Usque, 
inqoil,  in  sxcuU  consummaiionem  iudaeis  Dominus 
erii  iratos?  Cum  aulem  pleniiudo  genlium  iniroieritf 
Innc  Israel  salvus  fiet ;  sed  usque  ad  illud  leiuporis, 
c  exardescei  veliit  iguis  ira  cjus.  i 

c  Memoiarc  qikx  mea  est  suhsUntja.  i  >'urc  au 


liSS  ODDONfS  ASTENSIS  XOiNACHI  IS56 

lem  pro  se  toqttiior  Eoclesia,  ei  de  sais  miseriiG  A  flerel  in  jiifeiHoie»  qiila  ftos  «lattg  traiislaiiTe  Mh 


Doroino  conqoeritur :  Memorare,  inqaii,  Dens,  qni.i 
rmgilis  et  permolabiiis  sum,  neque  supra  id  qood 
possum  me  teniari  permiltas.  c  Nunquid  enim  vane 
coiisliiuisli  omnes  filios  iiomimtm.  >  Si  enim  omncs 
vincimur,  et  diabolicis  tentaiionibos  subjacemiis» 
iiihii  nisi  vanitas  esl  liominum  consiituiio.  c  Quis 
esl  bumo  qui  vivet,  el  iiOnVidebii  inortcm,  el  eruet 
animam  suum  de  tnanu  inferi?  i  NiiIIus,  inqoil, 
tnoriem  evadet,  nnllns  ex  infcrno  liberalHinr,  nisi 
io  nostrae  imbecillitutis  memor  ab  inimids  nos 
iuearis. 

c  I3bl  sunt  misericordisl^  iuae  anliqu»,  sicui  jurastl 
Duvid  in  veriiaieiua?»  DecollalurPaulus.crucillgilur 
Pcirus,  uninque  Ecclesia  tua  pe<rciilitiir,cui  aelernttm 


nitur;  ciio  advesperam  Jd  csi,  ad  senoctDiem  transii. 
Vespere  autem  decidit,  quia  oeeasas viCae  «enectnsdi. 
citar :  tiincindorat,  totns  iisper  bispiduSqiieefficltur ; 
denique  el  arescit^  ci  pulvis  in  pnlveren  eonveriiiir. 
Merito  haBe  oraiio  Mojrsi  perbibeiur»  at  qui  de  arida 
bomliiem  faelaran  dixit,  In  aridam  cOover&om  are- 
scere  faletlar  (Gen.  iii). 

Sed  4  qula  defecimus  in  Ira  taa,  eC  in  ftirorv  lao 
contnrbaiisamus;  »  el  quia  c  posttisti  iiiiqniiaies 
m^siras  in  conspeciu  tno»  et  sscubitn  aoelmm  ia 
lUomitiaiflone  tuIius  Ini,  »  et  c  qooniam  omneo  dies 
Bosiri  defeoeninl,  ei  in  ire  iiia  derecinMis,  anoi  no- 
Mri  sicvi  arenea  roedttabunlQr. »  Recte  aimi  oosiii 
annese  comparantur ,  quoniam   loio  ttonpore  %it« 


iiiisericordiain  nuper  proinitabas :  nbi   ergo  soni  B  Kostne  In  vanitaiibus  desudando^   laadem  Inaiilisi 


misericonliae  luae  aniiqutek  Deus?  iiobis  enim  non  est 
Detis  reccns.  c  Memor  esio»  Domine,  opprobrii  ser- 
vonim  iuonim,  quodconiinui  in  sinu  meo»  muliarum 
ycnlium. » Illius,  inqtiam  opprobrll  sis  nietnOr,  qiio<l, 
a  inuliis  gciiiibus  servis  iuis  illatum,a  menioria  inea 
laM  non  potest. 

c  Quod  esprobravenint  Inimici  tui ,  Deus,  quod 
exprobravcruni  commuiationem  Chrisli  lui,  »  id  esl 
nioriem  Filii  iui.  Hoc  enim  inimici  Dei  sanctis  im* 
properabant,  quod  liomlnem  mortuum  et  commu- 
tabilem  adorarcnt.  c  Benedicius  Doniinus  in  ae!er*> 
nnm.  »  IHi  derideant  ei  maledicanl,  illi  nobis 
crucifixum  improperenl,  nos  atilem  graiulabundi 
dicainus  :  c  Benedicuis  Dontinus  in  aetenuim.  Fial, 
fiat.  » 

EXPOSITIO  PSALMI  LXXXIX. 

c  Doinine,  reftigiuin  factus  es  nobis.  »  Yox  Ecclc- 
six  :  Vicii,  inqutl,  eramus  ligaii  ab  hostibus,  in 
carceres  iradebamur;  sed  iu,  summae  misericordiae 
Doininus,  nobis  refiigium  factus  es,  ab  bac  inae  in* 
carnaitonis  gcneraiioite ,  lisque  in  f^enerationem 
setnpiiernam. 

c  Priusquam  monles  flerent,  et  formaretnr  terra 
el  orl)ls>  a  saeculo  et  usque  in  saeculum  lit  es  Deiis, » 
acsidicat :  Tu  quiex  virgine  tctnporaliler  carnetn 
suinens ,  huniano  generi  facius  es  refugiiim,  an!e 
tenipora  et  per  otnnla  saccula  permanes  Dcns.  c  Ne 
avertas  hominetn  in  htiinilitatem.  i  Tu,  iiiqttii,  qui 


iiec  nobis  ipsis  profHtora,  ei,  ul  Ibi  dicam,  araneae 
telam  texlsse  vjdi^mur.  Hoc  aulem,  lu  Adam,  loiins 
hnmanl  generis  radix^  feeisli  nobk,  quia  cikn  uiiliis 
ulisquees8es,Domlnlcumpmceptltiu  iransgredien  !o 
(Gea*  m)  jr:im  incarrens,  defecium  ftliis  iaiolisir. 
Iloc  aalem  est  quod  dlcit  i  Qaia  defeeimns  inin  l«a« 
et  in  rurore  tito  eonlarbati  sumus :  deAdmtts  came. 
Uirbantar  iNOriniiate.  Posuisti  iniquiiales  nosiras  in 
eoMpecta  itto.  Exposilio :  S«calam  nosiran  in  illu- 
ininaiione  vultus  tui*  Vidii  enim  Dominos  saBoniaia 
nostriiin,  vium  qnam  aginius,  et  qiiidqaid  in  ocrulia 
operarour.  c  Dies  annorum  nosironim  »  noii  mnltt, 
qtioniam,  ut  jam  dieiom  est,  oinnes  celeri  carsn 
defieitttilt  c  iii  ipsls  »  fortasse  enini  c  sepiiiaginu 
^  anni,  »  hoe  eniin  saepe  coniingii.  c  Si  auiem  in  po* 
lenutibiis  ocloginta  annl,  >  alicui  evenerinl,  c  ei  am* 
plius  eorum  labor  etdolor.»  In  unluin,  inqail»  co» 
iracu  et  breviata  esi  vita  nosira,  nt  jaro  snpra 
octogtnia  annos  in  laetilia,  qiialiscanqtie  ait,  car- 
nisqne  blandlliis  vivere  non  possiroiis,  sed  quidquid 
6tip«*rabHndai  iabor  est  et  dolor»  inssis  ei  anxieus 
praeseriini  cum  ipsa  senecius  inlirniiias  sil« 

c  Qtioniam  sopervenil  mansueiudo.  »  Qnod  eiiim 
olim  iinpaliens  foriisque  fuisti,  velis  nolisve,- jara  le 
eene^tus  mansueinin  et  baroilem  facit»  non  jam  sa** 
perdl^om  crigis,  eed  curvus  terram  inspicere  co* 
ger  s.  c  Ei  corripiemun  »  Qoi,  inquii,  in  adoleacen* 
iia  superbns  fuii,  saltem  in  seiiectute  corripialar. 


talis  CS)  sttstine  ei  coiifirina  hoiinneni,  iie  in  moriem  ^  <  Qnis  novit  polesutem  irae  luae.  •  Qui  eniin  pote- 


ei  poenam  huinilietur,  sed  tua  poienti  dexlra  super 
ctielos  exalteinr.  Nam  dixisii  :  i  Convcriiinini 
lilii  liominum,  el  ego  sannbo  coniritioties  vestras.  » 
Sanetur  igitur,  siquideni  cotitritus  csi  honio. 

c  Quoniam  ntille  anni  anie  oculos  tuos,  tanqiiam 
dies  liesicrna,  qiiae  praeicriit,  et  lanqitam  ciistodia 
iu  nocte,  qnaepronihilohabentur,eoramannierunt; 
cum  matie  sicut  herba  transeat,  maiie  floreat,  el 
perirans«;at,  vespere  decidat  indnrei,  et  arescaf. » 
Mon  Immerito  coni;eclitur  homo;  ciim  enitn  finill  ad 
infiniium  nulia  sit  comparaiio,  non  sohim  dtes  vel 
liora  roille  nosiri  anni  dicendi  non  suni,  sed  et  om- 
iiino  non  esse,  cum  poenitus  percant :  ciio  enim, 
\elut  herba,  dc  non  esse  ad  esse  Iransit  homo,  ciio 


suiem  irae  Dei  cognovii,  ipsam  Hram  incarrere  per* 
limescit*  c  Et  pne  timore  iraro  toam  diunmOrare  » 
quis  cnravii  t  Sanctl  enim,  Deam  liinentes,  ipsius 
iiam  dinumerant;  Inieliiguni  eniro  qaanu  phireviiia 
se(|uunlar,  Unlo  roajori  iranin  nialiiludine  dan* 
nandi  siini,  ideoque  ules  iras  devlunf •    • 

c  Dexieram  luam  sic  noiam  fac, »  sicoi,  aubnu* 
dilur,  transgressioiils  ira  feclsii,  ui,  qui  per  Ad  ;ro 
mortetn  cognOvimus,  per  CbrislKro  viiam  suscipla- 
nius.  Jam  nnnc  dexlram  eognoscamus,  qni  bacienui 
sinisiratn  secuti  sunius.  c  Ei  erudiios  corde  in  sa 
pientia. »  Hi  aulein  stinl  prophelae,  qoando  va:-a 
phiiosophia  decepti,  sed  Spiriio  sanclo  rrplcti  ftto* 
runf.  iios  autem  nolificavlt  DoiuinttS  iioli«'8  qnonlaa 


«.'7 


ElPOSITia  IN  FSAtJm 


t^ 


emiti  vohinl«C68/ei  ^bmra  cordia*  my»teria  |iro«  A  P»ierna  viruite  protecuis,  nuHiiis  aOversitttU  le 


palaTtt  {iMi.  xxir).  « Converfere»  &oniine,  nsqiie 
qno,  ei^preeabHis  esto  super  servos  tuos, » omnino, 
iBqoil,  converlariB,  omnfno  peritone  genlis  mise- 
FeSFris,  exaiuli  orat»ones  nostras,  Chrislo  pro  nobis 
lnterpeHante.  f  Repteti  sumus  niane  inisericordia 
IHB.  I  _  cNoi ,  inqail»  praececsit >  dies  aniem  appro^ 
pinqiisvit  {Rom.  xiit).  >  Gratias  igltnr  Domino  agi* 
nius,  qnoniaio  ipsius  misericordia  ab  liujiis  lucis 
tempore  repieti  sumus.  c  Et  eisaltavimus,  et  dele- 
ctaii  sumus  omnibiis  dlebos  nostrls.  >  Boc  auiem 
seqtiens  versus  exponil. 

«  Laetaii  sumus  pro  diebus  qnilHis  nos  homiliasii» 
«^  pro  annis  quibiis  vidimus  mala ;  i  non  jam  de 
m^iaiiiate,  dierumque  breviiaie,  deque  infelicitate 


lestits  eiLuret,  penn»  Pairis  te  sosUnebuut»  quibus» 
quando  voiuerls,  ad  coelestia  regna  volabis;  una 
enim  eademqua  poiestas  esi  ei  cum  Patre  {Joan^ 
xvi),  qua  et  impossibilia  (kcere  potest.  «  Sculo  cir- 
com4abitte  veritas  cjus.»  Nulia,  inquii,  meiidacil 
tela  tibi  praevaiebunt,  nulla  te  falsorum  testium 
testimonia  sti|ierabuiit,  quia  naturalis  veriias  insii- 
perabilis  scuil  muniinine  undiqne  te  vallabil.  «  Non 
timebis  a  timore  noclurno,  i  quando  iudas  proditor 
veniet*  el  cum  eo  turba  miilta  cum  facibus,  et  la- 
temis  et  fuslibus,  quo  discipuli  tui  limore  perlerriti, 
omnes  te  relicto  fugient  {Mauk,  xxvi),  to  auusm  noB 
fugies,  sed  ultro  iropavidus  ibis. 
«  A  saglua  volante  in  die.  >  Mult»  in  die,  inultas 


conquerimur,  quia  misericordia  tua  repleti  somus;  B  coram,  et  manifesle  sagiitre  vnlabtmt.  Mulii :  «  Cni- 


ttbi  enim  abundavit  deliciiim,  saperabundat  el  gra- 
lia  {Rom.  v).  «  Respice  in  servos  tuoa,  >  ne  aliquo 
pecc^to  ab  assumpta  misericordia  privari  possiui. 
<  £t  in  opera  taa,  dirige  filios  eorura,  i  id  est  ipso- 
rvn  animas,  vei,  sequentem  posteritaiem. «  Et  sit 
a^eodor  Domini  Dei  noslri  snper  nos,  i  quatenus 
«liabolicas  ima|^nis  obscuriute  fugata »  in  pristinam 
llguram  et  imaginem  reformemur,  ne  si  tortuosa 
Aierioi^  nos  per  devia  claudicare  faciant.  «  £t  opera 
nmnuum  nostrarum  dirige ,  i  sanctorum  namque 
opera,  et  muita  sunt,  et  unuin,  quaecunque  euim  fa- 
ciunt,  UBum  opus  sunl^  qnia  iii  bonitate  non 
differunt,  sed  ad  uniim  idemque  propositum  ten- 


EXPOSITIO  PSALMI  XC. 
€  Qiii  habitat  in  adiiutorio  Altissimi.  i  Yox  Pro- 
pbetie  :  Video,  inquit»  Cbrisium  nasciturom,  video 
diabolum  et  satellites  ejtis,  qiii  ei  astuie  insidia- 
tMintur;  sed  quoniam  ipse  in  civitate  sura  came- 
queassumpta  non  sine  divino  adjutorio  habtavit, 
el  quoniain  «Ini  cmlesti  «Dei  proteetione  commora- 
iHiur,  I  eoram  insidias  parvipendet. «  Dicet  Domino : 
Sosceptor  meus  es  lu ,  et  refiigium  meuro,  Deus 
lueus,  I  non  limeat  inimicum  qui  Doniiiii  rerugium 
babet,  non  timeat  ponerc  eai-nem  quj  suscipiendus 
esl  a  Patre,  dicat  in  cruce:  «  Deus  meus,  in  maous 
Cuas  coromendo  spiriuim  meum^tiur.  xxiii).i  — «£go 
aotem,  inqnit  Propheta,  sperabo  in  eum,  quoniam 


cifige,  eriiciAge,i  clamabufit  {Luc»  xxiii). « A  ncgoiio 
perambnlanie  in  icnebris,  i  in  ten*>bris  quidem 
principum  et  sacerdotum,  Scribarum  et  Pbarisaeo- 
rum,  negoitia  ei  prava  consilia  ambuiabant,  sive, 
quia  aect»  fiebanl,  sive  (qnod  credibilius  cst),  quia 
in  eorum  cordibus,  qiisdiaboli  latebrae  sunl,nacl|l« 
nabanUir.  <  Ab  incursu  el  dffimonio  mendiano.  i 
Non  enim  illud  quoque  Elcclesia^  absurdum  est,  quod 
in  Christi  passione,  sicul  angelonim,  ita  et  nialigno- 
rum  spirituum  roultitudo  adfuerit,  ciiin  einim  Jeju- 
nantero  eum  tentassent  {Matih^  i\)  fortasse  morieii* 
tem,  et  in  cruce  cum  latronibus  pendentemvaliquod, 
sicut  neCarii,  nefas  cogitare  prxsumpsertint.  Hoc 
autem  ipse  non  timuit,  quia  timoris  opera  nuUa 
fecit,  sicut  ipse  ait:  «  Venit  enim  princeps  inundt 
bHJus,  et  in  me  non  habei  quidquam  (7oan.  xiv).  i 
Poiesi  autem,  et  de  futuro  judicio  boc  iiitelligi, 
quando  dsnionum  incursus,  quasi  leones  ad  pnedam 
parati,  peccaiores  in  foveam  praK:ipiubunt.  Meri- 
dianum  auiem  dicit»  propter  nimis  aesiuaniem  af* 
iliclionein.  «  Cadenl  a  latere  tuo  mille.  i  Finitoin 
pro  iufiniio  posuit.  «  Ei  decem  millia  a  dexiria 
tuis.  I  Potuisseinus  enim  el  dexiram  el  sinisiram 
in  latere  .intelligere,  nisi  ipsc,  de  quo  laiere  lo- 
quereiur,  determinasseu  Innuroerablles  ergo  emnt, 
qui  tua  virtule  praecipiiabujniur.  Dextera  tua  inve- 
iiiet  omnes  qui  te  oderant  {Psal.  xx).  Quicunqoe 
enim  bac  dextra  impelletur,  nulla  foriitudlne,  quln 


ipse  liberavit  mede  laqneo  veiiantium  et  a  verbo  D^cadal,  stare  valebit.  «  Ad  ie  autein  non  appropin- 


aspero.  i  In  Cbrisium  sesperare  dicii,  quoniain  per 
eum  nmndum  salvari  inlellexiL  llic  auiein  et  a  ve- 
fialoribus  liberavii,  ei  a  verbo  aspero  iiheralunis 
est.  Venatores  isti  maligni  spiritus  inteliiguniur, 
«|ni  peccaiores  persequcnie$«  alios  in  siipcrbia,  alios 
in  avariiia,  alios  in  liixoria,  qiiasi  iu  singulis  la- 
«|ueis  comprebendunt.  Verbum  autem  asperum  illud 
«rit ,  quod  in  judicio  diciurus  esl  Dumiiiu:^ :  <  Ite, 
maledicii,  in  ignem  :eternuin  {Matik.  xxv).  i  Ab  hoc 
aulem  liberati  sumus ,  qtioniam  illud  dulcissiroum 
audire  debemus: « Venite,benedicii  Patris  mei  (ibid.).  i 
Aposiropha. 

«  Scapulis  si)is  obumbrabit  iibi,  et  sub  pennis 
ejus  sperabis.  i  Securus,  inqiiit ,  esio ,  Salvalor,  qiiia 

PaTROL.  CLXV. 


qnaliit,  >  — «iieqiie  enim  babilabii  juxia  ie  malignus 
{Psai.  V).  I  Quis  ergo? « omnes  qui  recio  eqnt  corde 
{P$al,  xciii).  I 

«  Veruinuimen  oculis  tuis  coosiderabis.  i  Coofir* 
matio :  «  Et  reiribuiionem  peccatorum  yidebis»  i 
qnatn  sibi  in  hoc  saeculo  pravis  operibus  aoquimnu 
i  Quociam  lu  es,  Domine,  spes  mea.  i  Et  qiioniam 
«  Altissimuin  posuisii  refugium  tuum,  non  ajCoedet 
ad  le  maium ,  et  flagelliim  nou  appropinqoabil 
tabernaculo  tuo ,  i  singulis  hingiila  refenimur. 
Tibi,  inquii,  limeodum  non  esl,  ad  te  maium  aeeo- 
dere  non  valebit,  quoniam  in  Altissimum  tuuaa 
refugtum  posuisiU  M  vero  nec  Ubernacoio  tuo^ 
quod  nos  spniiis«  ilagcliuoi  appropinquabiti^quptit^fn 

kO 


1%S9  ODDONIS  ASTBN8IS  MONACm 

8|>cs  omnium  noslrum  to  es,  f  ui  nemo  resistere  po-  A  lis  Clirislnm  conflfebaoliir.  Is  aalefli  m  pMlierio 


lerii  {E$lher  xni). 

'  f  Quoninm  aiigelis  suis  mandavit  de  le,  ut  cnsto- 
diaiit  le  iii  nmnilius  Tiis  luis.  i  floc  el  ipse  maligmis 
spnilus  iiiletlexil,  quod  inalum  ad  Chrislum  acce- 
«tcrc  iiequii.  Ail  enim  :  i  Si  Filius  Deies,  mille  le 
deorsum  ,  quoniam  angclis  suis  mandavil  de  le 
(Mauh.  iv).  I  —  <  1n  manibus  lolleiit  le,  ne  forle  of- 
fondas  ad  lapidem  pcdem  Inum.  i  Te,  inquit,  quia 
liiiiiiana  forina  legeris,  non  cognosco,  sed  dc  unige- 
nilo  Dci  Filio  hofc  verba  pnrdico,  quod  iiulia  ci 
adversiias  unquam  nocebil.  Qnapropier  si  le  Dei 
Filiiim  csse  fuleris,  niiltc  ledeor^um,  quoniain  ab 
aiigclis  siistenlalus  iii  lapidem  non  ofleiide«. 

f  Supcr  aspidem  et  basiiiscum  ambulabis,el  con 


et  ciihara  Denm  laudai,  quia  quod  ore  pFaedical  in 
decem  legis  mandatis  adimplet.  Uoc  auiem  idao  lieri 
debei,  quoniam  in  factura  Dei  deleclamur.  Quis  enlm 
in  ccelo  et  in  terra,  sole  et  luna  et  stellis,  caeteranim- 
que  reruin  concordi  ordinatione  non  deleefetur? 
Bonum  est  ergo  laudare  Factorem,  qui  lam  a<lmira- 
biiis  in  faetura  declaralur;  <  iiivisibilia  enlm  ipsius, 
nt  ait  Apostolus,  a  creatione  ronndly  per  ea  quas 
facia  sunt ,  inlellecta  conspiciuntur  ( ftom.  i).  > 
<  Qtiam  roagnincata  suntopera  Ina ,  Doniiite!  >  In 
operibus  Doinini ,  quae  modo  subiili  consideraiione 
scrutabatnr,  deleclatus  est.  Sedy^qnoniam  raii<mem» 
qiialiter  vel  unde  siiit,  inveiiire  non  potest,  qoadam 
exclainaiione  Creaiorem  laudai.  Cur  enim  o<»las,  el 


culcabis  leonem  et  dracoiicm.  i  Qiiare  liunc  quoqne  °  noii  nuris  videat;  cur  aulem  auris  et  lum  <nsu1qs  i 


versum,  dialiole,  non  dixisli?  sciebas  enim  adver- 
suin  le  esse.  Tu  enim  es  aspis,  cujus  veneiiuin  cst 
Insanabilc.  Tu  es  basiliscus  omniuin  vilioruin,  oiii- 
nisque  nequitise  rex  el  priiiceps.  Tu  es  ille  leo,  qui 
scmper  riigiens  quaeris,  quein  devores  (/  Pelt\  v). 
Tu  es  ille  draco  qui  terliam  partem  slellarum  de 
coelo  cauda  traxisli  {Apoc.  xii).  Peieat  bic  filius 
ferdiiioiiib,  qui,  in  Ane  saeculi  nasciturus,  cauda 
dialioii  nuiicupatur.  Cum  hoc,  diabole,  lacuisii,  non 
lioc  libi  tanien  tacuisse  profuil,siquidem  conculcatus 
ei  in  bapiismo  conlrilus  cs. 

<  Quoniam  in  nie  speravit,  liberabo  cum.  i  Tibi, 
inqwit,  dicelur  a  Palre  :  Quoniain  in  ine  speravil. 


diat?  solvat  qui  polest.  Magnificantnr  ergoopera  Dei, 
si  a  quolibet  singulariter  inquisita  fuerinl.  linUos 
ergo  os  suum  in  coelum  tDonat,  qnaudoqnidem  de 
terra  ralionem  reddere  nesclL  <  Nirois  profiinds 
faclae  sunt  cogitationes  luae.i — fQuisenlm  cogmirt 
sensum  Dominl?  {Rom.  xi).  i  Altae  suni  igittir  cogi- 
taiiones,  siqoidem  ab  aliquo  sciri  non  posaanL 

f  Vir  insipiens  non  cognoscet,  et  stultus  non  iniel* 
liget  h»c,  cum  exorii  fuerint  peccalores  sicut  fe- 
num,  et  appamerint  omnes  qui  o|ierantur  iniqniia- 
lem,  ut  intereant  In  s^eculum  saeculi.  >  Non  steat 
sol,  sed  quasi  fenum  orjuiitur  pec^^toreSv  qtioiiiam 
qualicunquc  a;stu  vel  prnina  contraeti,  eilo  lielieiunl; 


liberaho  euin,  leiproiegam  euin,>  souio  divinitaiis,  ^  qui  enim  lieri  florebat  hodie  inortuiis  esl,  qui  heri 


<  quoniam  cognovit  uomcn  ineuin.  Clamabit  ad  ine,i 
in  crtice  posilus;  <  et  ego  exaudiam  eum,  i  reddens 
illam  clurilalcm  quam  mibi  qiixsivit  (Joan.  xvii). 
f  Cum  ipso  sum  in  iribnlatione,  i  erubescant  ergo, 
qui  Dcum  eum  dereliqiiisse  diciint.  <  Longiludine 
dierum  rcplebo  eum,  i  qiioniam  in  aeternum  vivet^ 
ncc  el  niors  uilra  ddminabilur.  <  Ei  ostendam  illt 
faluiare  ineum,  i  id  csi,  salulem  meam,  ut  qui  alios 
salvavit,  ipse  quoquc  salnicm  et  immortalitalem 
suscipiul. 

EXPOSITIO  PSALMI  XCl. 
<  Bonum  est  conflieri  Domino.  i  Vox  Ecclesiae  : 
Bontim   ci>t  ut  Doinino  conGieamur,  laudemus  et 
praedicemiis,  qiiuniam  <  beuti  suut  pedes  evangeli 


l»!labalur  nunc  plorat,  qui  beri  currebat  nunc  clau- 
dicai.lloc  auiem  insipiens  non  cognoscit,  hoc  siulius 
non  intelligit,  ideoque  operaiur  iniqullati^ni,  ul  qni 
roullum  In  hoc  flore  vivere  putat,  iniereal  in  sseeu- 
Inm  sxculi.  <  Tu  autem  Alllssimus  in  a-iemuniy 
Dominc,  i  sumens,  subauditur,  vindictam  ex  ei^. 
i  Quoniam  eCce  inimici  tui,  Domine,  quiHiiam  ecre 
iniinici   tui  perihnnl,  i  et,  te  vindiclam  facienie, 

<  dispergentur  omiies  qui  operanlur  iniquitateni.  » 

<  £t  exaltabilur  sicut  unicornis  cornu  ineum.  i 
Unum  enini  cornu  liabebat  Ecdesia,  quo  super  om- 
nes  inimicos  ciahabalur,  de  quo  Aposlolus   ait : 

<  Sancti  per  lldcm  vicerunt  rcgna  {Hebr,  xi).»  San- 
ciortim  eniin  cornu,  fides  est,  qii»  seniper  excelsa. 


z:inlium  paccm,  evangelizaniium  boua  {Rom,  x)  i  ])Conctis  adversis  stipereminel.  <  Et  seneclus  meA  \n 


<  Et  psallere  noniini  luo,  AUissime,  i  id  est,  in 
corile  jiibilare  :  <  Corde  eniin  credilur  ad  justitiam, 
ore  aulem  confessio  fit  ad  salutem  {Rom.  x).  i 

<  Ad  annuntiandiim  mane  misericordiam  tuam, 
et  verilaiem  tuam  per  noctem.  In  decacbordo  psaU 
terio  cuni  canlico  in  cilbara,  i  et  lioc  ideo,  <quia 
deleclasli  me,  Domiiie,  in  fuclura  tua,  et  in  operibus 
inanuum  tiiarum  exsultabo.  i  De  aliis  quqmodo  sil, 
lilquu,  ego  quidem  miscricordiain ,  et  Yeritatem 
tiiain  annuniians,  in  te  solo  exsultabo.  In  mane 
quippc  Dei  misericordiam  apostoli  niintiabant , 
qtiando  plcna  Iiice,  roaniresle  et  palam  omnibns 
Ihristi  passioiiein  pRedlcubant.  Yeritaieni  autcm 
n  i:octo  dicebaui,  qtiando  in  carcoriLus  el  tornien- 


iiiisericordia  ubcri ;  i  cuin  enim  ad  senectulein 
Ecclesia  venit,  ut  in  aeternam  juventutem  reiioveiur, 
cumquc  homo  dies  temporates  finierit,  ul  aelermis 
suscipiat,  tunc  in  uberi  misericordia  siiper  ccelos 
exallabitur, 

<  Et  despexil  ocnlus  meus  inimicos  meos.  >  Hnl- 
tos,  inqiiil,  ine  circumslantes  ininiicos  vidi;  fanien 
quia  pnEdiclo  coriiu  munitus  eram,  sicut  iiirbelles 
omncs  des|/exi.  <  El  ab  insurgentibus  in  me  ma- 
Uguantibiis  audift  anris  inea,  i  quoniam  f  jtistos 
iit  palma  florebit.  »  Non  maligiiantinm  ,  iitquft, 
dccepiioiies  elamoresque  et  ininas  andiyi,  Terum, 
qiioniam  justus  qu:icunqiic  hora  pm  Domino  occi- 
ditur,  -sicut  pabna  florcre  incipit,   tunc  caiulorem 


mi  EIPOSITIO 

elpulchritpdinem»  decorem  ei  Tiriditaiem  recipit. 

c  Sicul  cedrus  libani  mulliplicabilur,  i  quando 
eniin  mori  videnlur,  tunc  crescere  incipiunt  sancii; 
non  enim  puirescere  et  perire  possunl,  sicut  ce- 
druSt  qui  impulribilis  est  naturae.  i  Planlali  in  domo 
Domini,  in  airiis  domus  Dei  nostri  C[orebunt.i  Modo, 
inquil»  in  domo  Domini  planlanUir,  modo  super 
Ecclesis  fundamentum  aedificantur.  Hujus  enim 
plantationis  sapiens  Apostolus  ait :  <  Ego  planlavi 
(i  Cor.  iii).  I  lii  alriis  domus  Dei  nostri  florebunL 
Qoia  eiiim  quasi  sicca  arbor  in  hoc  sacculo  conspi- 
ciuntur,  ibi  quidem  florentes;  ei  sicut  sol  fulgenies 
apparebunt, 

<  Adbuc  muUiplicabantur  in  senecta  uberi.  i 
Prius,  inquii,  quam  ibi  floreant,  uberi  senecta  et 
virlutum  severitate  muliiplicabuntur.  Sanctus  enim, 
quamvis  maliiia  puer,  sensibus  tamen  omni  tem- 
pore  senex  esl.  c  Ei  bene  sapientes  erunl,  i  sunt 
enim  ei  latrones  patienles,  sed  non  bene;  qui  enim 
p^iiuntur,  non  pro  amore,  sed  nequitia  patiuntur. 
«  Ui  annuntient ,  quoniam  rectus  Dominus  Deus 
naster,  ei  non  est  iniquitas  in  eo*>  Ad  hoc,  inquit, 
in  eorporibtts  sancli  delinentur,  ut  Christum  in  Gc- 
clesia  laudent  et  annuntienl. 

EXPOSITiO  PSALMl  ICIL 

c  Dominus  regnavil,  decorem  induius  esL  i  Vox 
Ecciestx  :  Victi  sunt  inimici ,  de  regno  diabolus 
expirisiis  ust  {Apoc.  v).  Dominiis  aiitem  regnavit, 
vexillo  crucis  ante  aciem  sublimato.  Decorem  Indn- 
tiis  esi,  quoniam  resurgens  a  mortuis,  immortalis- 
que  factus  (Rom.  vi),  in  pristina  atque  paterna  cla- 
rilate  refulgens*  c  Indutus  est  Dominus  foriilndi- 
nem,  i  quae  jaro  corrumpi  non  potest.  c  El  praecinxit 
se>  virtute,  quoniam.non  corruptibilem,  sed  for- 
tem,  ei  immoriaiem  camem  de  sepulcro  super  coetos 
evexit  (Marc.  xvi). 

c  Etenim  rirmavit  orbem  terrae,  qni  non  commo- 
▼ebiiur.  >  Jam  enini  firmusorbis  terra},  et  super  fir- 
mam  petram  fundatus ,  nullo  veniorum  flamine, 
aullo  iniquorum  turbine  a  fidei  proposiio  coinmo- 
Yetur.  c  Parata  sedes  lua  exiunc.  >  Apostropba : 
Ex  quo,  iiiquit,  orbem  terrae  firmasii,  sedes  tua  pa- 
raia  esl;  c  est  antem  animajusli  sedes  sapieniiae 
lGr$§»  hom.38).>  —  cA  saeculo  iu  es.i  Quamvisenim 
propler  hujus  sedis  praeparationem  de  Virgine  na- 
scerelnr  {I$a.  vii)  tamen  in  principio,  el  aiite  saecula. 
Deus  erat  (Joan.  i). 

c  Etevaverunt  flumina,  Domine ,  elevaverunl  flu- 
mina  vocem  suam.  >  Per  flumina  dociores  intelli- 
gnnlur,  in  quibus  Spilritus  sancii  graliae  redondant. 
Hi  auiem  lcvavcrunt  vocem  suam,  Christum  Domi- 
num  praedicando,  ei  siiicntibus  potum  saiuiis  pro- 
pinando. 

Sed  econtra  c  devaverunt  flumina  flucitis  suos.  i 
Ecce  fluminibiis  flumina  adversantur.  Qoatuor  suut 
flcimina  paradisi  (Cen,  iij,  innun)erabiii.i  sunt  fiu- 
mina  mundi.  Quatuor  sunt  Evangclia,  siiie  nuinero 
8uot  philosophi  et  hxretici.  Ht  autein  argumentis, 
quaesiionjbus  et  inundanti  garrulilaie  in  sanctos  in- 


INPSALMOS.  t2Gt 

A  surgunt.  <  A  Tocibus  aquarum  multarum,  mirabHes 
clationes  maris.  >  Aquae  multae,  populi  roulii.  Cum 
enim  magna  geniium  mullitudo,  ires  vel  quatuor 
praedicatores  videreni,  qui  veterum  deorum  cultu- 
ram  destruere  volebani.  magno  fremitu  in  cos  in- 
surgentes,  maris  hujns  procellas  cunctasque  aflli- 
ctionum  lempestates  super  eos  inducebant.  Tunc 
autem  c  mirabilis  in  aliis  Domlnus,  >  videbantur, 
tot  et  tanta,  iam  alta  lamque  magnifica  per  sanclos 
suos  faciens  mirabiiia;  templa  namque  ruebanl« 
idola  confringebanlur,  iyranni  denique  amiliebaAt 
jus  soum,  etc. 

c  Testlmonia  tua  credibilia  facta  suni  nimis.  t 
Permiseras  enim  quod  opera,  quae  iu  fecisli,  ipsi 
quoque  facturi  esseni  (Joan,  xiv).  Hoc  autem  verius 
^  nihi!  esse  poiuit.  Vera  sunt  ergo,  ei  credibilia  lestl- 
monia  tua.  c  Domum  tuam  decet  sanclitndo  In  lon- 
giiudine  dierum.  >  Decet  enim  ui  Eeclesia  semper 
sancta  et  muiida  sit,  siquidem  et  lu  sancius  es : 
qni  eam  semper  Inhabiias.  Unde  scriptum  est : 
c  Sancii  esioie »  quoniam  ego  sanctus  sum  ( / 
Pelr.  i).  > 

EXPOSITIO  PSALMl  XCIII. 

c  Deus  ultionum  Dominos.  >  Vox  Ecclesiae :  Quam- 
vis  lerram  suam  ad  leinpus  populari  Deus  permii- 
leret,  quamvis  dura  iios  aliquando  comprimi  serri- 
iute  paierctur,  lamen  de  Virgine  natiis  (Luc.  n)  ultro 
apparuii,  ci  libertalem  in  populo  feciu  c  Exallare 
qui  judicas  ierrani,  redde  retribuiionem  supcrbis.  > 
Tu,  iiiquil,  qiii  ierram  judicaiurus  es,  exaltare,  et 
in  excelaa  tuae  diviniuiis  apparens  majeslate,  redde 
«nicuiqoe  juxia  opera  (PiaL  lxi). 

c  Usquequo  peccaiores,  Domine»  usquequo  pecca* 
tores  gloriabunlur  Y  >  Non  eis  peccare  suflicil,  quin- 
imo  in  peccatis,  nempe  sanctorum  nece  gloriantur. 
Usquequo  c  eflabnntur  et  ioquentur  iiiiquiiateiu  ?  > 
semper  ne  c  loquentur  oniiies,  qui  operaniur  iiijusti- 
iiam  7  Populum  luiim,  Domine,  i  in  divcrsis  tor- 
menioruin  geiieribus  c  bumiliaveruni,  el  baeredita- 
tem  iuain  vexaverunt.  i  lloc  autem  injustiiia  est. 
c  Viduain  et  advcnam  interrecsrunt,  et  pupillos 
occideruni.  i  Hoc  enim  ad  iiiteram  verum  est. 
Spiriuiaiiter,  vidua  inieliigitur,  quicunqne  per  ali- 
qiiam  seductionem  Domino  moritur  ;  advena  autem, 
0  (|ui  uon  firmiter  Ecclesiam  inhabilal :  Pupilli  vero, 
qui,  per  bapiismum  filii,  per  pravam  operaiionem 
orphani  fiuni.  Talcs  auiem  ab  haereiicis  et  pecca- 
toribus  pccidi  dicunlur,  quando  eorum  inventlonibus 
facile  acquiescuni. 

c  £i  dixeruni :  Non  videbii  Dominus,  nec  inlcUI- 
get  Deus  Jacob.  i  In  factis  quidem  dignoscitur 
qood  in  corde  et  ore  ipsi  pronuntianl.  Scd  quideis 
tespondeiur  ?  c  Intelligite,  insipienles  in  populo,  et 
stuili  aliquando  sapite.  i  Nisi  eniin  Insipienles  et 
stulti  fuissent,  nequaquam  visu  ei  inieltigenlia  Deum 
priyareni.  c  Qui  plantavit  aurem  non  audiet,  aut 
qui  flnxii  oculum  non  consideral  ?  i  Non  audiet 
justum  et  peccaiorem  qui  eis  et  aurem,  ei  audilura 
praebuit ;  non  videbil  qui  fccii  visum  ? 


UCCffC  I 


4i03  ODDOKIS  ASTENSIS  HO?iACIU  nu 

4  Qnl  corripit  geaiei.  non  argucl,  qai  docet  Ikk  A  poruc  q«i  ei  eamea  nortiAcat  et  pr»  CWsd  Mr 
mlnem  •cienliam  ?  >  Qni  sancuw,  inqail,  corripit,  Biine  nori  mm  dobiut. 
docei  et  emendai,  tos  de  intqoiuie  argoere  noo 
talebii  t  Hoc  ergo  bominea  jam  eogiure  desinant. 
4  Oomlniis  enim  sdtcogiuiiooesbomioomy  qoowam 
vanae  sunl.  >  Hoc  aoiem,  oimm  tenim  sit,  nooexira 
me  exemplam  qossierim»  molu  eoim  cogiu? i  qoae 
aliier  eYenemnt.  Gon?ersio  pecsoos : 

f  Bealos  homo  qoem  lu  erodieris ,  Dominc,  et 
de  lege  laa  docaerls  eiira.  »  Miseri  eoim  snnt  qui 
seipsos  docenl  suaramque  eogiutioiiam  vaniuii* 
bus  credonl.  Qoi  ?ero  Uli  magtstro  enMUior  legis- 
qiie  uberibos  nutritor»  summa  beatliodiiie  beaior. 
c  Ui  miUges  ei  a  diebus  malis,  dooec  fodiaior  pec- 
calori  fovea.  i  Qni  enim  In  boc  saecalo  corripiior 


c  CaplaboDl  io  aoimam  josli,  et 
cenieffl  condemiiabonL »  Haee, 
Utis,  semper  contra  josloram 
derant,  et  sangoinem  inBOcentei 
c  Sed  factns  est  mibl,  >  Inqoit  jostos,  c 
in  refogimn,  et  Deos  meos  In  anilfom  sf 
Et  reddet  iDisiniqalUiemlpaoram,>idest 
iniqoiuib.  c  Et  in  malilia 
Domioos  Deos  nosler. » 


EXPOSITIO  PSALMI  \QY. 
t  Veoiie,  eisoliemns  Domino.  >  Tox  Eeelesis: 
Fugiie ,   genies ,  Idolomm  colioram  ,   rdiaqoiie 


ei  docclor,  neque  ssecoli  sapieolia  decipiior,  miiis-  ^  "I^«  ^"^^*  ^^^^  *^.  iniqoiuie,  fcsiinale  ad 
simumque  sibi  is  Dominum  InTeniet,  qoando  mali 
dies  inlqaos  exoreni.  Donee  fodiator  peccaiori  16- 
.  vea,  donec  enlm  fovea,  el  deblu  pceiia  parator  pec- 
calori «    legis  iosiilulis  omnibus  sancii  erodiuntur. 

c  Quia  non  repellet  Doroinas  plebem  soam.  > 
Miiis,  inquil,  eril  in  dlebos  mabs,  popobim  sooin 
a  se  non  repellet,  c  et  baerediuiem  snam  non  dere- 
llnquet.  Quoadosqne  josiliia  conTeruiorin  jodicium, 
01  qui  juxU  iilam  oiunes,  qoi  recio  sooi  corde.  Quis 
consargei  mihi  adversos  maligiianles  t  >  Tu  solus, 
qui  opiimus  es  auxilialor.  Probaiom  est  ergo, 
quoniam  haerediuiem  soam  noo  derdinqoeu  c  Aui 
quissubii  mecum  adversus operanles  iniqaiuiem? » 
lu  quldem  subis,  si  qoidem  adjovabb  ;   sUreenim  C  ai^i^^b  ^roniboT^^^ 


adjuvaniis  esi  (Cre§.,  bom.,  i9).  Unde  ei  seqBlinr 
f  Nisl  quia  Doniinos  acQavit  me,  paubi  mluos 
iiabiussel  In  infer.no  anima  mea. »  Sed,  eo  adjuvan- 
le,  sicul  ipse  resorrexii  (JfaiM.xxviii),  et  ego  quo- 
que  resurgani.  c  Si  dicebam  inolus  est  pes  ineus.  > 
ei  maloram  impeia  a  prisiina  firmiiaie  casoras 
snm,  siiccurre  cadenii,  reiine  labeniem.  c  Misericor- 
dia  tna,  Domine,  adjovabal  nie.  Secundam  maUI- 
ludinem  dolorant  meoram  in  C(»rde  roeo,  consola- 
tioues  lua»  teliAcaveruni  animam  meam.  >  Quis 
igiinr  iii  boc  sasculo  nwlios  dolores  moiUsqae  iribo- 
laiiones  non  desiderei,siquidein,secundumdolonim 
nnmerum,  cou5olalionuni  mutiiludinem  receploras 
osi? 

<  Nunquid  adhsret  libi  sedes  iniquiUiis.  >  Sicul 
enim  in  sanctis  aequiiaiis,  ita  in  peccaloribus  sedes 
est  iniquilatls.  Ili  auteni  Doniino  non  adbsrebuiii, 
quoniam  soli  recto  corde  stabuni  juxta  illud :  c  Qui 
ffngls  laborem  in  prsceplo.i  —  cQui  vuli,  inquli  D«)- 
minus,  veidre  posl  mc,  abneget  semeiipsum,  et 
lollaicrucem  suamei  sequatur  nie  {Luc*n).  >  Ha- 
bemns  ergo  prseceptnm,  consideremus  et  laborem. 
Quid  esi  sequi  Dominuni,  nisl  Ipsius  opera  imiuri  ? 
Hoc  auiein  non  sine  latiore  flt.  Denique  seipsuin 
abneg:tre,  crocem  portare,  magiius  labor  esl.  Se- 
iphniu  namqiie  abiiegabat  Paiduii ,  cum  |diceret  : 
4  Mortuus  sum  innndo  (/^Tom.  vu),  >  Id  est  non  sum 
fui,  non  sum  Saulus,  sed  Paulus.  Crucem  auiein 


viiam.  Quid  suiis  ?  Yeniie  exsoltemns  Doaatno , 
c  jubilemns  Deo  saloUri  nostra,  >  buae  humif  ler 
adoremos,  qoi  muodom  sua  mone  redenit  (Ce/. 
iii). 

c  Praeoccopemos  laciem  ejos  in  confeosiooe ,  > 
ne  imparaii  iiiveniamar.  Qa«ramas  eum  iBtoiia 
menlis,  qoem  cfactead  facienu  visuri  sumas  (fCnr. 
xiii),  ot  cnm  venerit  ad  Jodicandum,  noii  quasi 
ignoii  ei  oecarramus.  c  Ei  in  psatmis,  >  hjmnis, 
laudibus  el  canlicis  spirilnalibos,  c  j^bilemus  ei. 
Quoniam  >  hic  est  c  Deus  >  noster,  c  magnus  Do- 
miiius,  >  iii  unirersa  lerra.  t  El  Rex  uiagBus  super 
oinues  deos.  >  Relinqoaniur  ergo  caeterl  dil,  et  isle, 
qui  solusobiqno  est,  et  sua  magnitndine  omnia  eoo- 

aou  qos 


sunt  omnes  fines  lerrx. »  Iq  manu  naaqae,  et  po- 
tesuie  ipsitts  omnia  regoa  mondi  eondiidiiBittr. 
c  Et  altitttdines  montinm  ipsius  sanl. »  Apoololoram 
namqoe  virtaies,  aluque  eoram  Scripliiriram  om- 
nlum  inlelligeniia,  illlas  est  qut  ffins  vivus  rede 
vocaiur.  c  (}iioniam  ipsias  est  mare,  et  ipoe  fecit 
illud,  et  siccam  manus  ejus  formaverant,  >  nibil 
enim  est  quod  ipse  non  feeil.  c  Venite  >  ergo  c  ado- 
remus  ei  procidamos,  el  ploremas  anle  Dominnn 
qol  fecil  nos,  quia  ipse  esi  Dominus  Deos  nosior :  > 
c  Beaii  qul  nunc  flells  quia  ridebilis  (Luc.  vi):> 
c  Ei  nos  populus  pascu»  ejus,  >  quonlam  in  loeo 
pascaae,  ei  inier  divilias  Scriptoraram  eolloeaii  sn- 
l^  mos.  c  Ei  oves  manos  ejus,  >  quas  una  eademqne 
niann  ei  fecit,  ei  redemil  cujus  e]u8?  qni  dicii: 
1  llo«lie  si  vocein  ejus.  >  Gujus  oves  eslls,  illnm 
c  aadieritis  ,  nolile  obdurare  corda  veslra ,  >  sed 
cognoscite  vocem  pasloris.  c  Sicut  in  irritailoiie 
secundum  diem  lenuiionls  in  deserio,  ubi  lenlave- 
runi  me  patres  'vestri,  probaverant,  et  videranl 
opera  mea.  > 

c  Quadraginta  aniiis  oflensus  fui  generalioni  IHi, 
et  dixi  semper  bi  erraiit  corde,  et  isli  non  oogno- 
verunl  vias  meas,  quibus  juravi  in  ira  meo  :  Si 
introibunt  in  requiein  ineam.  i  lloc  autem  exponil 
Aposfoiiis  in  Epislota  ad  llebraeos,  el  eorum  cada- 
vcra  in  deserlo  proslrala  ilixil  (ilebr,  iii),  et  quia 
terram  piomissionis  inlrare  nequlverant.  Aperianiiis 


ii65  ESPOSITIO  IN  PSALMOS.  1266 

igiiur  aares  nostras,  ul  toc^iii  ejus,  quos  quotidie  A  imago  et  simiiiiudo  estis,  tollite  ergo  a  vobis,  siquiil 

terren»  corrnpliouts  Iiabetis,  ut  toli  coelici  et  spirir 


in  Ecclesia  admonet,  inteUigamus.  Neque  tenteums 
euro,  oe  nobis  quaudoque  iratus,  a  terra  viveniium 
nos  repellat. 

EXPOSITIO  PSALMI  XCV. 
c  Gantate  Domino  canticum  novum.  >  Vox  Pro- 
pbet^e :  Novus  bomo  veuit  in  roundum,  novam  legem 
dedit  rouodo  (Gbeg.  P.  bom.  32).  Hanc  ergo 
novam  regem,  boc  novam  canticum  cantate,  prae- 
dicate,  et  ad  ipsius  laudem  cunctls  gentibus  nuntia- 
le.  c  Cantate  Doniino,  omnis  terra,  i  Judaei  et  gen- 
tiies,  justiet  peccatores.  c  Gantate  Domino,  et  be- 
iiedicite  nomini  ejus.  >  Nomen  ^us  Verbum  est 
(Joan.  i),  sermo  ejus  Gliristus  est.  Uunc  autem 
omnl  lempore  nos  benedicere,  et  laudare  dcbeuius. 


toales  efliciamini.  c  Et  dicite  iu  gentibus :  Quia  Dp- 
tninus  regnavit,  >  liujusmodl  principe  devicto;  lufer- 
noque  exSpoliato  {Ephe:  iv). 

<  Etenim  correxlt  orbem  terrse.  >  Quem^  inquU, 
di:iboIus  lortuosuin  et  pravum  morlis  lecerat  blao- 
dimeniis,  bunc  isle  magistrali  severitate  corrcxit. 
c  Qiii  iion  commovebitur,  >  nec  ab  ipslus  lide  aw- 
plius  separabitur.  c  Judicabil  populos  in  ®quilaie,> 
qiii  orbem  correxil,  idem  ipse  populos  judicabiu 
c  LaMeutur  coeli,  eiexsulict  terra.  >  Laeientur  apo- 
stoli,  Ixtetur  ei  Ecclesia.  c  Gommoveatiir  uiare,  et 
plenitudo  ejiis,  >  ul  tiollus  in  ep  pi&ciciilus  iiivtum- 
tur,  qui  in  tanto  giirgite   baptizatus  Doiiiino  suo 


liie  est  euiin  deqao  dicitur :  <  Ecce  nomcQ  Domini  ^  ^^^^^  non  occurrai.  c  Gaudebunt  canipi,  el  omnia' 


venit  de  longinqoo  (I$a.  xxx).>  —  i  Annuntiatede 
die  iii  diem  salutare  ejiis,  >  de  die  in  diem,  per 
singulos  dies,  de  viriute  in  virtutem,  de  Novo  in 
Vetus,  de  Veteri  in  Novum  Teslamentum  transeun- 
tem,  nuniiemussaluiare  ejus.  Ilis  enim  duobuspe- 
dibns  praedicatio  iocedere  debet,  et  bac  gemina  luce 
subditoram  corda  illuroinare.  c  Annunliate  inter 
gentes  gloriam  ejus.  >  Illam,  inquit,  gloriam  gen- 
tlbus  nuntiate ,  quam  Judsei  recipere  noluerunt. 
<  In  omnlbus  populis  mirabilia  cjus.  >  Naiiviiatcm 
videlicet  ineuarrabilem,  resurrectionem  et  ascen- 
aionem,  dlcenies :  <  Quoniam  magnus  Dominus,  > 
ftiqiiidem  omniuro  Dominus.  lEtlaudabilis  nimis,  i 


quae  in  els  sunt ;  >  gaadcbuut  anima>»  ct  corpoca 
sanctorum,  a  quibus  spiiiiA  et  iribulis  eradicatis^ 
ipsa  quidero  uberi  messe  fl<»ruinque  pulcbriiudiiie 
decorabuniur.  c  Tunc  exsultabuiit  onmia  ligna  sil- 
varutn,  >  qux  qiiaudo  rriicium  bouum  reddiderint, 
non  excisa  in  ignem  miitentur  sed  in  eoelesiis  Jem- 
salem  parietibus  aediflcabuutur*  <  Omnis  enim  arbor 
qaae  non  facit  fructum  bonum  excidetur  et  in  ignem 
miitetur  (Jfaf/A.  iii).  >  —  t  A  facie  Domini,»  in  prac- 
sentia  Salvatoris.  c  Quia  venit,  >  teiQpus  redimere. 
£t  c  qooniam  venit,  >  secundo  <  jadicare  terram.  >^ 
Sed  quomodo  judicabit  ? 

Judicabit  orbem  terrae  in  aequitale,  et  populo& 


in  cunctis  qu»  fecit.  <  Terribills  esl  super  omiies  q  in  verilale  sua,  >  superbos  humlliando,  et  buiuilea 


deos,  >  qaoniam  ejiis  injussu  nibil  facere  possunt, 
Suntenim  c  onmes  diligentium  daemotiia  ;  Douiinus 
autem  coelos  fecit.  > 

<  Gonfessio  et  pulcbritudo  in  conspectu  ejus.  > 
Si  qais,  inquit,  cum  Domino  habiiare  desiderat, 
confileaiar  peccata  sua,  canctisque  criminibus  mun- 
det  corpus  et  aniinam  suam.  Est  enlm  sola  confes- 
sio  et  pulcbritado  in  conspectu  ejus.  <  Sanctimonla» 
et  maguificenlia  in  sanctificatione  ejus.  >  Qui  eiiim 
ab  eo  sanctificatur,  et  caKtitate  praecipuus  ei  vir- 
tute  magniflcus  invenliur. 

Aflcrte  Domino  patriae  gentium.  >  Quasi  dice- 
ret:  I  Aflerte  Domino  gloriam  et  honorem,  aflerte 
Domino  gloriam  nomini  ejiis,  >  qui  a  Ghristo  Ghri 


exaltando. 

EXPOSITIO  PSALMl  XGVl. 

<  Dominus  regnavit,  exsaltei  terra.  >  Vox  Pro* 
pbeke  :  Exsoltet  jam  terra,  Istetur  humauius,  iii 
qiia  non  peccatum,  sed  Doroinus  regnat.  <  L»tentur 
iiisulae  roultae.  >  Mullae  sunt  insulae»  roultas  sunt  £c- 
ciesw  quae  in  bujus  saeculi  iiiari  sutit  dlspertitae. 
LiKientur  ergo,  quoiiiam,  eisi  loco  divldaniur,  sub 
uiiius  tanien  Imperatoris  regiinitie  coitiguniur.. 
t  Nubes,  et  caligo  In  circuita  ejus.  >  Nubes  enim,. 
quae  Ghristom  circomdedit»  sive  caro  iu  qu:i  latebat, 
slve  aposloli  sapieuti»  aqua  pleni,  sivc  et  nubes 
illa  qusB  ab  eoruin  oculis  eum  siiscepit  (Ack  i),  in« 


stiani   vocamini.  <  Tollite  boslias,  et  introiie  in  D  iellifil  poKSunt.  Ulerum  qooque  tuoin,.  beaia  Virgo, 


atria  ejus.  >  Non  enim  sine  bostiis  plenlsque  lapi« 
dibus  in  atria  Doroini  intrare  possumus.  Sed  quae 
sunt  ista  atria  ?  In  domo  Domini,  inquit  Dominus, 
Patris  mei  mansiones  muItaB  sunt  (Joan.  xiv).  In 
roulus  autem  roansiones  multis  hosiiis  intraiur  ; 
alii  enim  hostia  pieiaiis,  alii  bostia  bumilitalis, 
aiii  oblatioue  largitatis.  alli  vero  sacriflcio  chari- 
laiis,  bas  pretiosas  domus  ingrediuntur.  Sed,  sicut 
hostix,  ita  et  domos  diversac  sunt ;  alia  est  enim 
claritas  solis ,  alia  lunae.  <  Adorate  Dominum  In 
atrio  sanclo  ejus.  >  Intertm,  inquit,  in  Ecclesia  Do- 
mtnam  adorate,  donec  ad  eum  venientes,  manipulos 
in  manibus  ei  offcraiis.  t  Gomrooveatur  a  facie  ejiis 
uuiversa  terra.  >  Vos  euiro,  ac  si  dicat :  Dei  facies, 


solius  Dei  gratia  roadefactum,  hanc  luibero  vocaye- 
rini.  Tu  eiiim  es  illa  nubes  levis,  super  quani  Do- 
ininus  venit  in  iOgyplum  (Liic.  it).  Et  caligo  in  cir- 
cuiiu  ejus,  Domiuiis  esl  in  caligine  (Exod.  Miv), 
c  luxiu.tenebris  lucet  (Jaan.  i);  >  et  Salvator  noater 
In  Juda:a  praedicai  (Matth.  xix)»  sed  tenebrae  eam 
muicomprehenderunl  (Joan.  i),  nec  Dominumsuuin 
Judaei  cognoverunt.  c  lusiitia,  etjudieiuiu,  correctio 
sedis  ejus.  >  Qui  enim  juslitiam  sequitur  et  seipsum 
judicat,  hic  sedero  Dei  corrigit.  c  Ignis  ante  ipsum 
prxcedet.  >  Qui,  inquii,  in  primo  adventu  in  nube 
venit  alque  caligine,  in  secundo  qukleni  in  igne  ve- 
niet  et  luce  mauifesta.  Ilic  auleni  ignis  et  roalos 
comburet  et  bonos  illuininabil.  Uoc  cst  quod  se« 


Ii07 


f  El  tiiflainiDabit    ia 


ODDOMS  ASTENSIS  HONACHl 
dreniUi 


qtiiior 
ejus. 

c  lUaseraiit  falgnra  ejus  orbi  lerrc.  >  Ipsa  quoque 
teniponim  permuiatio  iiisinuat  quodnuiic  depriroo, 
Bunc  de  secundo  advenlu  loqnaiur.  Quia,inquii, 
Innc  in  igne  Teniel,  olim  fulgura  mulia  praemisit. 
Fulgura  quippe  in  lerra^om  orbe  lucebant,  quando 
aposioloruin  nuruciila  ubique  declarabaulnr.  Hoc 
«  viditieiTa,  ct  conimola  esi;>  alii  nainque  ad  G- 
dem,  alii  conlra  saucios  cO!utnoli  suni. 

f  Moiiies,  sicut  eera,  fluxcrunl  a  facie  Domini.  i 
Divites,  superbi  el  elati  qui  prius  «liiri  et  lapidei 
erant,  npostolica  praedicatione  emoiliii,  evangellca 
ferba  in  suis  pectoribus  diviiio  siylo  scripu  rece- 
perant.  <  A  facie  Domini  omnis  terra, »  boc,  inqait. 


iDimicos  A  «nctum  ejus. »  De  boc  autem  bracbio  didtor.  El 
bracbium  Doniini  cui  revelatum  est?  <  Notom  feeil 
Dominus  saliiiare  suum.  >  Filius  qntppe  Dei,  qui 
olim  oinnino,  ignotos  erat.  nunc  notus»  et  pr» 
omnibus  nottis  Ecclesiae  factus  est.  Hunc  enim  Apo- 
stolus  bene  nuverai  qoi  ait :  <  Nibil  jodicaTi  oie 
scire  inicr  vos,  nisi  Cbristum  Jesum,et  huncenici- 
Gium  (/  Cor.  ii).»  —  ilnconspeciugcnlinm  revelavii 
jusliiiani  suain.  >  Jiisiitia  Dei  Cbristus  dlcilur,  qoo- 
niam  sine'  bac  jiislilia  nenio  jnstificari  potest. 
I  Recordatus  cst  misericordiae  sii» ,  el  veritatis 
soae,  >  quain  proniisit  doniui  Israel.  Ait  enim  :  f  In 
dicbus  illis  salvaliilur  Juda,  et  Israel  habitaUt  coti- 
fiilentcr  (Jer.  xxxiii).  >  Menior  ergo  Dominus  imjus 
veritalis   proniissae,  inagiia  sua  misericordia  mun- 


facles  ei  cognillo  Domlni  om.i  .cme  fecll.  »1  «.r-  B  ;""".  «<«.e™i'-  .'  ViJ*"-"'"  «7«»  '«"»;«  «"».«- 


inor  in  ceram  converierctur. 

Justiliam  ejus.  >•--  «Coelienarrant  gloriam  Dei  (Pm/. 

xvjii).  »  Apostoli  pnedicant  Christum  (Act.  ii). 

<  El  viderunl  onines  populi  gloriam  cjus»  » inlel- 
lexemnt  jani  venisse,  qui  et  niundum  salvavit,  et 
glorlam  daturns  est.  <  Confundanlur  ergo  omnes 
qui  adorantsculptilia,  elqui  glorianlor  in  simulacris 
sois. »  Yos  autcm  <  adorate  eum  omnes  angeliejus» 
omnes  Evangetii  praidicalores,  quem,  vobis  prxdi- 
cantibus,  audiverunt.  £t  In  quo  <  la^UU  est  Sion,  i 
id esl  sancia  Ecclesia.  <Et exsuluverunt Gliae  Juds. » 
Et  Sion,  liiquit,  laetataest,  et  flliae  Judae,  id  est  con- 
fessoruin  antmae  exsuUaTenint,  <  proplerjudicia  toa, 


completa  est;  haec  auiem  est  quae  adhuc  futora 
eispectatur.  Mulii  enitn  in  primo  adventu  Cbristom 
vidcruni,  non  omnes  tanien,  cum  autem  secnndo 
ad  judicandum  venerit,  tunc  omnis  oculos  eom 
videbil(Lttc.xxi).  Jubilale  ergo  Domino,  omnis  terra, 
canlate  ct  exsultate,  et  psallite.  Jubilenios  corde, 
caiiteiniis  ore,  exsultemus  in  Domino  cunctis  moii- 
bus  corporis ;  psallant  manus,  pedes,  oculi.  servien- 
tes  Duiiiiiio  In  ofliciis  suis.  <  Psallite  Doinino  in 
cilhara,  in  citliara.  >  Diiaseniin  citharas  habentdocto- 
res,  alleram  iiicorde  alteram  vero  in  ore,  quas  autero 
tncordeconsistit,  ineflTabili  harmonia  soli  Domino 
ciiharizat;  quae  vero  in  ore  superl)OS  et  irascibiles. 


Dommc,  »uuibuscusloditis,sesalvarisperanl.<ttuo-  i.u  .  u    ••   •    i  -c    -. « 

*^        '    *   "        ...  .  r  «l  quemlibet  Sauli  siniilcm  suavi  Scripturarum  mo 

niain  lu  Domlnus  altissimus  super  onineni  terram,  ^  .  ?  .  . .     _ 

iiiinis  exattalus  es  superomncsdeos.  >  Tu  solus  laude 


oinnlque  veneralione  es  dignos,  qui  homines,diemo 
nes  ei  angelos  supcrexcellis. 

<  Qui  ditigitis  Doniinum,  odlie  malum.  >  Quicun- 
que  Dei  vuU  essc  amicus,  iniroieorum  ejiis  flat  ini* 
mlcus.  <  Custodit  Dotninus  aiiimas  servoruin^suorum 
de  manu  peccatorisliberabit  eos.»  — <Fidelisauiem, 
secunduin  Aposiolum  Deusest,  qui  non  paiietur  vos 
tenlarl  supra  id  quod  potesiis  (/  Cor»  x).  » —  <  Lux 
orta  est  justo,  »  id  est  Cbristus  Dotnlnus,  ad  Ec- 
ctesie  satuiem.  <  Et  reciis  corde  Ifletitia,  »  quem 
diu  dcsidcratis ,  ecce  venlt.  <  Laetamini  »  ergo 
<  justi  in  Doinino,  >  non  in  bujus  ssculi  dignita* 
Vibus.  <  Et  confltemini  memoriae  sanciiflcationis 
ejus,  >  euin  coiiflieminl  atque  laudate,  qui  vestri 
Dioinor  vos  sanctiflcaviu 

EXPOSITIO  P9ALMI  XCVH. 

<  Cantate  Domino  canticum  novum.  >  Vox  Pro* 
plieix  :  Qui  novum  canticum  cantare  deslderat, 
sequentia  legat,  ut  nova  reperiat.  <  Quia  fecit, » 
Aunquid  boc  novum  est?  Quid  enim  fecit  Dominus 
quod  niirabile  non  sit  ?  Non  est  er^o  novum,  quia 
inlrabilia  fecit,  nisi  aliud  apponatur.  Sed  vide  quid 
aequitur  :  <  SalvabU  sibi  dexlera  ejus. »  Hoc  autem 
novum  cst  et  ante  Cliristi  resurrectionem  penllus 
inaudilum.  Quid  est  autem  salvabU  sibi  dextera  ejus, 
nisi  ad  sui  laudem  et  bonorem  filium  suum  resor- 
gere  fecit?  {Marc,  xvi.)  Conflrniatio  :  <  Et  brachium 


dulatione  mitissiinum  reddit.  Et  voce  psaiini,  psalmi 
nanique  vox,  non  nisi  in  psalterio  fit»  qni  aotem  in 
psalierio  cantat,  in  decem  quidem  legalibus  prae- 
ceptis  Doii:ino  servit. 

i  lii  tubis  duciilibus,  et  voce  tubae  corneae. »  Do- 
ctilcs  lubae  de  argento  fiebant,  quibus  in  onom 
Israelilicus  popuhis  venitbat,  sed  neque  sine  argen- 
teis  cornea^»  ncc  absquc  corneis  argenteae  canant ; 
in  argenteis  sernionum  puriias,  in  corneis  Tcro 
Tirtuluni  robora  manifestantur.  Non  fit  ergo  in  scr- 
mone  inendax,  nec  contra  ba:reiicos  sine  cornibiis 
prxilicatur ':  Uos  veris  sermoiiibus  mitiget ,  iHos 
autein  duris  cornibus  terreat.  <  Jubilate  tu  conspecia 
regis  Domini.  »  Quod  autem  non  in  ore»  sed  in 
D  corde  jubilalio  flat,  in  boc  loco  declaratur;  c  houio 
aulem  in  facie,  Deus  autem  in  corde  videt  (/  Be§, 
xvi).  »  Fit  ergo  in  solius  Dei  conspectu  jubilalio, 
slquldem  in  corde. 

<  Moveatur  mare  et  plenitudo  ejus,  crbls  terra- 
rum  et  qui  habiiant  In  eo. »  Omnes,  inquit,  com- 
moveantnr,  omnes  ex  se,  tineis  omnibus  excussis, 
ad  Dominum  confugianU 

<FIumina  plaudent  manibussimuhi— iSlqnis  silit, 
ait  Donilnus,  veniat,  et  bibat,  et  de  ventre  ejns  Riient 
aqiiae  vitie  (Joan.  tii).  >  Sancti  sunt  ergo  flnmina» 
quaiulo  quidem  ex  eorum  Tcntre  aqux  «iecurruul. 
Manibus  autem  plaudere,  est  in  Domino  keiari.  Mos 
enim  erat  antiquorum  ut  prae  laetitia  niaBibus  plao- 
dcrciit.  Vel  etiam,  bonis  operibus  sine  tutemus^ 


wa 


EIPOSITIO  IIS  PSILMOS. 


niD 


eione  opera  bona  cpnjungerent.  c  Monles  cxsutia- A  vator  hanc  vitam  flnivit  [Maiih»  ixvii).   i  Moysies 


bunl  in  conspeclu  Domini,  quoniam  venit  iudicare 
terram.  >  Tunc  eniin  gaudebunt  sancti,  lunc  exsul- 
tabunt  montes,  quando  :  Cadite  super  nos,  eis 
ilicetur  (Luc.  xxiii}.  Super  quos  enim  isti  monies 
cecidcrint,  lii  a  ventura  ira  inveniri  non  poterunt. 
c  Judicabit  orbem  terrae  in  juslitia.  i 

EXPOSITIO  PSALMl  XCVlll. 
c  Dominus  regnavit.  i  Vox  Prophelse  vel'  Eccle- 
siae  :  Dixi  semel,  dixi  ileruo:!,  dico  lertio :  Dominus 
regnavii,  ut  c  in  medio  ducitim  vel  trium  leslium 
stet  omne  verbum  {Deut.  xvii).  i  Vo»  aulein  incredufi 
Judaei,  hoc  negatis  quod  vester  Propheta  consianter 
,  aifirmat. 

f  Irascantiirpopuli.  i  Irascanlur  Jiidxi,  oonfundan- 


et  Aaron  in  sacerdolibus  ejus  :  et  Samucl  inlcr  cos, 
qui  invocant  nomen  ejus.  »  Illum,  inquil,  quem  nos 
In  scabello  residentem  adoramus,  Moyses,  Aaron, 
Samael  omnesque  prophclsc  propheiarunt  ct  ndor 
raverunt.  c  Invocabant  Dominum,  i  ipsum  quidem 
quasi  Dominuui  invocabanl.  c  Ipse  auiem  cxauiiic- 
bat  eos.  £l  in  columna  nubis  loquebuiur  ad  cos.i 
In  nube  quidem  alque  caligine  loquebatur  eis,  quia, 
in  carne  venturus,  laiibuium  suum  leiiebras  faciu- 
rus  erat.  c  Custodiebant  teslimonia  cjus,  et  pi:c- 
cepluni  quod  dedit  illis.  i  Hoc  autcm  ad  vcsiiaui 
confusionem,  Juda^i,  dicitur,  qui  ei,  quem  palres 
vcslri  adoraverunt  (Joan.  iv)  insullanles  dicchalis  : 
f  Tu   de    leipso    lestimonium   dicis.  Testiinoniiiiu 


tur  dolore,  quoniam,  velint,  nolint,  Dominus  regna-  B  mm|,   dq,,  ^.g^  verum  (Joan.  viii).  i    Qnare  ergo 


vii :  irascantur  et  Chrisliani  qui  cura  occidebant, 
cui  quondam  serviebant,  receptoque  alio  rege  jain 
in  se  peccatum  regnarc  non  paiianiur.  Sed  quo 
DominuB  regnavit?  Sequitur  :  c  Qui  sedet  super 
cherubim,  i  Cherubim  scienll(B  plenitndo  inlerpre  - 
tatur.  Sedet  igilur  Dominus  iion  solum  in  angelis, 
qul  hoc  nomiue  nuncupantur,  veruro  etiam  in  san« 
ctis  sapientiae,  et  scientiae  spirilu  repielis.  c  Mo- 
veatur  terra,  i  Idest  irascanlur  populi.  Hic  autem 
t  Dominus  esl  in  Sion,  magnus,  i  quoniam  per 
singulos  dies  in  s^ncta  Ecclcsia  laiidatur,  et  magni- 
ficatur.  c  £t  excelsus  supcr  omiies  populos,  i  quem 
semper  suam  Judxi  in  scpulcro  dormire  putabant 
(Matth.  xxvii).  Aposlrophe : 

c  Conliieantur  nomini  luo  magno,  quoniam  terri- 
bile  et  sanctum  est.  i  Nomen  Domini  seinper  laude- 
tur,  eique  occulta  et  inanifesta  confiteaulur,  quo- 
niatt»  et  malis  est  terribilc,  et  jusils  sanctum  et 
dclecuibile.  c  Et  honor  regis  judicium  diligit.  i 
Quicunque  Regem  regiim  vult  honorare,  seipsum 
prius  dijudicet,  et  furtum,  adullerium,  peijurium 
et  homicidium,  cacterosque  sui  corporis  malefacto- 
res  OGcidat  moriique  coiidemnet,  sic  autem  in  sui 
pecioris  sedein  cum  hoiiore  et  pace  venienlem  su- 
scipiet  hospitem. 

c  Tu  parasti  directiones  judicium.  i  Quandoqui- 
dem  omuia  judicia  Dei  directione  et  aequiiate  prae- 
parantur,  dirigantur  et  judicia  nostra.  Non  enim 


Moyses,  et  Aaron  ejus  leslinioniuin  cuslodicnini? 
c  Domine,  Deus  noster,  tu  exaudiebas  eos.  i  Tu,  in- 
qult,  qui  nunc  bomo  factus  scabeiium  dicercs  cos 
quondam  exaudiebas.  iDeus,  lu  propilius  fuisli  cis.i 
in  omnibus  quae  eum  tide  et  dilectione  posiulabant. 
c  Et  ulciscens  in  omnes  adinvcnliones  eoruin,f  sle^t 
in  vilulum  quem  in  deserio  colucrunt.  c  Exaliale 
Dominum  Deuin  nosiruin.  i  0  quanta  uiiiiis  vcrbi  lap- 
titia,  qui  omnium  Deus  el  Dbminus  esl,  posler  Deus 

.  et  Dominus  principaliter  appellatur ! 
.  f  Et  adorate  ia  monte  sancio  ejus,  i   id  est,  \n 

.  Ecclesla,  vel  iu  eordibus  vestris,  quac  a  terrcua 
vanitate  subliniata,  non  immerito  moniis  vocabulii|ii 
^  acquirunt.  Et  dicite  :  i  Qiioniam  sanctus  Doiiiinus 
Deus  noster.  i 

EXPOSITIO  PSALM1  XCIX. 
I  Jubilate  Deo,  omnis  terra.  i  Vox  doctorum  : 

.  Jubilate  Deo  omnis  lcrra.  Hoc  autem  et  Paulus 
dicehat :  c  Gaudele  in  Domiiio  seinper,  ilerum  dtco 
gaudete  (P/(ii.  iv).  i —  cServiie  Ooinino  in  laeiitia.  i 
Serviebant  namqne  Judxi  non  in  laelilia,  sed  ex 
necessitate ;  nisi  cnim  servirenl,  legis  malediclfo- 
iiibus  subjacerent,  nos  aulem  non  tiniorc,  sed  be- 
nedictionis  amore  servianius.  c  Inlratc  iii  conspecfu 
ejus  in  cxsuitatioiie,  i  semper  eniin  in  conspcctii 
Dei  sunius  ,  quando  digna  visionis  ipsius  op^ra 
faciinus,  Qui  enim  elcemosynam  facit,  qui  orat, 
quique  aliis  prxdicat,  ante  Dei  conspectum  exisli^; 


recle  ilte  dijudicat  qui  siiperbiam  vivificans  tn  se  d  ba^c  autem,  uisi  in  exsultalionc  fiant,  ingrala  esse 


occidit  humilitatem.  c  Et  jusiiliam  in  Jacob  tu  fe- 
cisti.i  Cumenimjudicat^acobsupplantat  (Gen.  xxvii), 
juslitiam  operaiur.  Hunc  lamen  jusiitiam  facit  Do- 
minus,  quando  supplantationis  astutiam  prsestat. 
Conversio  personae  : 

c  Exahate  Dominum  Deum  nostrum.  i  Ut  qui 
naturaliter  est  magnus  in  vestris  cordibus  excelsus 
quoque  habeatur.  c  £t  adorate  scabellum  pedum 
<jus  quoniam  sanctum  est.  i  Quid  per  scabellum, 
nisi  corpus  Dominicum  intelligamiis  ?  In  hoc  autem, 
quasl  scabello,  sedet  diviniias.  Hoc  aulem  omnes 
adorabunt,  sicut  «psc  ait :  c  Vivo  ego  dicit  Dominus, 
quoniain  mihi  curvabilur  oniiie  gen^i  (ha.  xlv).  i 
Putest  autein  et  de  cruce  inteliigi,  in  qiia  Sal- 


videntur.  c  Scitotc  quoniam  ipse  cst  Dcu$,i  non  sol, 
non  luna,  non  coelum  vel  terra,  noii  alia  qna^llbct 
creaiura  I>cus  esl,  sed  ille  est  Deus  qui  omnia 
fccil  (Jc;a/i.  i).  c  Ipsc  I  cnini  c  fecit  nos,  ct  noii  ipsi 
nos.  I 

c  Popnlus  ejus  et  oves  pascux  ejus.  i  Ipsius  eiiim 
oves  sunt,  quicunque  ejtis  vocem  audiunt  (Joan.  x). 
c  Iniroiie  portas  ejus  in  confessione,  i  ut  enim  hoc 
breviter  dicam,  illum  ipsios  et  meam  porlam  vo« 
cabo,  qui  nie  aqua  baptismatis  lavit.  Hanc  autem 
ego  quidem  inirare  non  potui,  donec  Dominum 
corifessus  diabolo  abrenuntlavi.  <  Atrla  ejus  in 
bymnis.  i  £t  ut  hoctotum  in  mei  cxeinplo  exponam, 
supra  dictam,  Dei  gratiai  ego  portam  ingressus,  jaiN 


«71 


ODDONIS  ASTENSIS  MONACHI  lSf2 

Iiyronos  qualescttiique  depromo.  A  rapax»  cum  litqusinodi  nec  clbfiin  somere  (I  Cor. 


m  ejtts  alriis 
I  Goiifiiemini  ijfi.  >  Videte  quain  reclo  incedat 
orJine :  Oves  diiiu  pascua  posuit,  porlas  adliibuiu 
Ovis  ergo  esse  debel,  qui  banc  pascuam  ingredhur ; 
iiigredi  aulem,  nisi  per  porlam,  neniini  licel ;  qui 
«nim  aliunde  inlraveril,  fur  appeilabilur  {Joan.  i) : 
ingressus  auiem,  laudibus  vacel,  ei  confessionibus. 
t  Laudaie  liomen  ejus.  >  Quicunque  Cbrisiianus 
vocalur,  lalem  se  esbibeal,  ui  in  eo  Cliristi  itomen 
glorificelur.  i  Qnoiiiani  suavis  est  Doininus,  i  sicul 
enim  iniiibus  csi  suavis,  ila  et  superbis  asperus 
eril. 

<  lu  a'i€mum  misericordia  ojus,  ei  usque  in  gene- 
ralioneiii  ei  generaiionem  veriias  ejus.  i  iEterim 
uiisericordla»  xierna  esi  ei  veriUis,  semper  enim 


v).  >  Divina  responsio : 

<  Oculi  loei  ad  fideles  lerrae,  nl  sedeani  mecom.  > 
Noii  te,  inquil  Donilnus,  lioc  fecisse  pceniieat  Yidi 
opera  iua,  cognovi  fidem  iuam,  veniam  ad  ie«  ei 
cuni  c»ieris  fldelibvs  in  coelestem  sedem  ie  colkh 
cabo.  c  Ambnfans  in  via  iinroaculaia,  >  quod  te 
fecisse  confessiis  es,  f  hic,  i  ei  non  alius,  t  milii 
ininisirabal.  Noii  babilavii  iu  medio  domos  meae,  > 
id  esi  in  c-oelesii  Jerusalem,  i  qui  facii  superbiam,  i 
ei  desiruii  buniilitutein.  <  Qui  loquiiur  iuiqua  non 
direxii  in  cunspeciu  oculoruni  meorum,  >  ui  sit 
dignus  meam  faciem  videre. 

<  In  maiuiino  Inierflciebam  oinnes  peccaiores 
lerne.  i  Mainilnum  aulein  diem  judicii  appeUavii» 


eruui  sancii,  qui  misericordia  salvi  fluni,  seinper  B  in  quo  oinnes  peccalores  perdendi  suni.  Mauilinuro 

auiein  ideo  dlciior,  quia  buic  nosirae  viiac  succedit, 
quae  recto'vocabulo  nox  appellatur.  Deiiiqoe  ille 
dies  sanctis  lucere    Incipiet,  quem  nolla   nociis 


enini  ei  peccaiores,  qui  veritaie  damnaniur. 

EXPOSITIO  PSALMI  C. 
<  Misericordiam  et  iudlcium  caniabo  tibi»  Do- 
mine.  i  \ox  perfeclorum.  Tibi  Deus  ei  redemplio- 
nlB  misericordiain ,  ei  veriiaiis  canlabo  judiciuni. 
Nisericors  esl,  iiullus  desperei ;  verus  esi,  nenio 
luperbiai.  « Psallam  ei  inielllgam ,  i  mulii  enim 
paalluni,  qui  non  inielliguni»  sed  aliud  in  lin* 
gua  dicuni,  aliud  in  corde  cogiuni.  Lingua  psaknos 
caniaif  mcns  auiem  denariorum  numerum  conipu- 
tal.  <  In  via  iinniaciilata,>  psallam,  iuquii,  sic  iamen 
utinielligam,  ambulans  in  via  immaculaia.  Mullas 
suni  sanctoruin  viae»  orones  quidem  immaeolatae, 


caligo  interrumpere  valebii  {Apoe,  xxi).  <  Ut  disper- 
derein  de  civiiate  Domlni  omnes  operanies  Iniqai- 
laiein.  i 

EXPOSITIO  PSALMI  CI. 
<  Domine,  exaudi  oraiionem  meam.  >  In  hoc  psal- 
mo,  prius  Rcclesia,  deinde  ChristoSy  postmodum 
vero  Propheta  loquitnr.  Domine,  exaodl  orationem 
meam,  <  et  clamor  ineus  ad  le  veniat.  Non  averfas 
faciem  tuani  a  ine ;  in  quacunque  die  tribolor,  in- 
clina  ad  me  aurem  luam,  in  quaconque  die  lovoca- 
vero  te,  veloctier  exaudi  roe.  i  Quanto  aniini  affecto 


_,    ^ ,WW.w,    , — ^,. ...w.  ^    ^ ^ 

<  Qiiando  venies  ad  me.  i  Cur  venies  dicit,  qoi  cum  ^  Dominum  Ecclesia  ipsa  deprecetur,  ipsa  verborom 


eosempercsi?  Yenies  igliur,  ad  secundum  refer- 
lur  adveninm ,  qui  lanto  desiderio  a  sanciis 
exspeciaiur ,  ui  seinper  veni»  veni,  dicere  cre- 
daniur. 

<  Perainbulabam  in  innoceiitia  cordis  mei.  > 
Quia  se  in  via  immaculaia  superius  ipse  dicebal, 
<|oa5  esset  illu  via,  boc  in  loco  munifestai.  Peram- 
bulabaro,  inquii,  in  innocentia  cordis  mei,  exisien* 
lis  <  in  medio  doinus  mea»,  >  id  esi  corporis  mei. 
Uaec  auiein  via  penilus  esi  imroaculaia;  cordis  enim 
innoceniia,  si  cuin  ratioiie  fuerii,  iolius  hominis 
est  perfeciio.  <  Facientes  praevaricaiiones  odivi.  > 
Neqoe  ego,  inquii,  praevaricaUis  fni,  neqiie  praeva* 
ricaioribus  consensi.  <  Non  adbaesii  mibi  cor  pra-  . 
vuni.>  Sed«  sicui  cor  meuin  in  omnibus  reciom 
eral,  ila  rectis  corde  solummodo  adbaerebaL  <  De* 
clioaniein  a  ine  maiignuin  non  cognoscebam.  > 
Non  oognoscebam  malignum»  ui  sibi  in  lualiiia 
asseniirein,  sed  sicut  ipse  a  viis  meis,  sic  et  ego  ab 
ipso  declinabam.  <  Deirahentem  secrelo  proximo 
suo,  hunc  persequebar,  >  spe  correciionis,  non  con- 
seiisu  maligniiaiis. 

<  Siiperbo  oculo.  >  In  oculis  namque  ei  supercllio 
facile  cujuslibei  suiierbia  deprehendiiur.  <  Ei  insa- 
liabili  corde.  >  Uoc  auiem  iiiulo  avarus  prxnolalur. 

.  <  Cum  boc  non  edebam.  >  Sic  enim  ei  Aposiolus 
ait :  <  Sii  quis  fraler  uominalur  inler  vos  fornicator, 
aot  avarusp  aol  idoiis  serviens»  aui  maledicus,  aui 


replicaiio  manlfestai,  in  qoa  unuro  idenique  ioiles 
diciior :  <  Quia  defeccruni,  sicui  furous  dics  mel;  i 
praesens  enim  vila  cito  dilabiiur  et  evanescit,  prae- 
teritus  namque  dies,  ui  fumus  deficiens,  jam  inve- 
niri  non  poiesi.  Deficiunl,  ui  fumus,  dies  saiictonfm, 
quoniam  sine  lacrymis  non  poieroui.  Sororoopere 
ergo  detirecanduH  esi  Dominus»  ui  aeiernos  nobis 
tribuai,  quandoquidem»  ad  fumi  similitudiiiein,  tan 
cito  nostri  deficiunt.  <  Et  ossa  mea  sicul  cremiiim 
aruerunt.  i  Ecclesiae  namqiie  ossa^  apostoli  dtcon- 
iur,  qui  iu  multarum  iribulaiionum  frixorio  secon- 
dum  carnein  aruerunt.  Hoc  auiem  qoi  non  intcUigit» 
craticulae  Laurenlii  rocordeiur. 
.  <  Percussus  sum  ut  feiium.  i  Olim»  inquil,  iu  me 
juvenius  florebal,  sed  senectute  venienie,  flos  juven- 
tutis  mox  excisus  decidit.  <  £i  aruit  cor  ineum,  > 
quoniam  simul  cum  juvenluie  omnes  corporis  vires 
ainisi.  <  Quia  obiiius  sum  comedere  panem  meuni  > 
Daii,  inquii,  panis  obliius,  interdicium  mamlocavi, 
quoniain  caeteris  paradisi  lignis  omissis,  soium  vcii- 
ium  comedi  (Cen.  iii);  nisi  eniin  Ad.Mn,  qui  corpo- 
ris  hiijus  ecclesiastici  princlpiuin  fuit  (Gen,  i)  pn^rii 
panis  obiitus  fuissel,  neque  primo  flure  privarciur 
liomo,  iieque  iii  viribus  ullis  deltcerei. 

<  A  voce  gomitus  mei  adhspsli  os  meom  card 
roeae.  i  Cum,  inquit,  dierum  aeierniiaiein,  florisqoe 
pulchriludinem,  ei  virium  roburamisissein»  quid  ni- 
hilaUud  quam  dolor  ei  getnitus  remansitf  Obliii 


tm  EXPOSITIOKN  PSALMOS.  im 

ergo  panis,  tnemor  prisiineqne  felicitatis,  poenitere  A  tiosos  meo  eorpori  assoeiabam.  Uiide  qiiidani  viiii 


el  gemere  ccepi,  soliusque  Oei  misericordtam  implo^ 
rare.  Ad  hunc  antem  gemilum  et  caro  spiriiui ,  el 
spiriius  carni  adtiaesii,  et  qnae  sibi  invicem  prius  ad 
versabanlur,  jam  eoncordiam  faabere  eceperunl*  Et 
quoniaro,  sicut  in  Evangelio  legitur,  duo  in  me  con  - 
senserant,  omnesmeas  petitionesexaudivit  Domiuus» 
Vox  Chrisli  • 

f  Similis  factus  sum  pelicano  soliiudinis.  >  Una, 
inquil,  eademque  culpa,  et  tu  dierum  Mfternitatem» 
Deique  iinaginem,  et  similitudiuem  amisisii,  et  ego, 
restaurationis  causa,  pelicano  simllis  factnssum» 
qui  nullo  alio  medicamine,  nisi  proprio  sanguiiie, 
naiosmeosvivificavl.Praeterea  idololatras  immundoSy 
ct  peccalores  in  corpus  meum,  quod  est  Eeolesia, 


potatorem,  el  amicum  publicanorum  (Matth.  xt)  eum 
esse  dicebant.  <  Et  poculuin  meum  cum  fletu  misce^ 
bam,  I  quia  et  pro  naiorum  nece  dolebat,  el  cofM 
illis  divinum  bumanumque  cibuni  communicabtC» 
qui  pro  peccatis  suis  assidue  flebant.  Ex  qutbus 
mulier  illa  peccalrix  lina  fuil,  qune  pedes  cjus  laCiy- 
mis  rigavit  (Lue,  vii).  Vox  Ecclesiae  : 

€  A  facie  irx  indignationis  luae,  quia  elevans  alH* 
sisii  uie.  Dies  inei  sicut  umbra  decrniaveruni.  >  Me» 
inquit,  de  liiuo  lerrae  fecisli  (Getu  ii),  et  in  angelo- 
ruiu  eievans  digniialem,  quasi  Domlnum  constitue- 
ras,  sed  prseceptum  iransgrudiendo,  tux  indignatio- 
uis  iram  iiicurrens  (Gen,  in)^  in  terrenam  iHlstfs 
sum  debilitateni.  Sic  ergo  a  facie  irae  indignatioms 


induxi.  Pelicanorum  duo  genera  esse  dieuntur :  al-  B  l«ae,  cdies  inei  sicut  uiiibra  detlinaveriint,  i  id  est, 


terum  in  aquis,  alterum  in  solitudiiie.  Qui  vero  soli- 
tudinem  inhabitanl,  hanc  naturan),  habere  perhiben- 
tur,  ut  immundis  animaKbus,ulpoteranieet  lacertta, 
▼ivant ,  natosqoe  suos  interficiant ,  et  per  triduum 
dolentes  seqtieipsos  vulnerantes,  soi  sanguinis  asper- 
aione,  eos  iterum  ad  vitam  redocant.  Uaec  autem 
similitudo  satis  congrue  nostro  convenit  Salvatori, 
qui  nobis  ob  priini  pareniis  Iransgressionem,.  Im« 
iiiortalitatem  auferens,  et  de  pamdiso  ejfciens  (Gen, 
111)  mortis  nos  legibus  subdidit.  Sed  hic  nosier  Peli- 
<:anus,  natos  suos  revisitans ,  per  iriduuin  mortis 
dolore  contristalns,  (mortis  aotem  non  tantum  suae 
quantuin  nostra;)  proprii  sanguinis  effusione  vivlfi- 
cavit.  Vide  ergo  quam  pulchre  haec  similitudo  con- 


summa  cuin  festinatione ,  immorlaliuite  amisia 
evanueruiit.  i  Et  ego  sicul  feniiin  arui.  >  Verc 
feuuin  est  populus,  i  siccatuni  est  fcnuin,  ct  cecidit 
flos  (/<a.  XL),i  amisiiniis  florein,  redigimur  in 
piilverem.  c  Tu  uutein,  Domine,  in  xtoruum  per- 
iiiaiies,  et  memoriale  tuum  in  generatioiiem ,  ^K 
geiierationem.  Tu  exsurgens,  >  sicut  promisisll, 
I  miscreberis  Sion,  i  quia  pelicani  sUtnpta  simiti* 
tiidine,  proprio  nos  sanguine  viviflcabil  (Hebr.  ijCj. 
i  Quia  lempus  miserendi  ejiis,  quia  venit  tcmpus.*  • 
Venii,  inquit,  nostrai  redemptionis,  tiixiiiie  incar- 
nationis  lempus.  ' 

f  Quoniam  placuerunt  servis  tuis  lapides  ejitsi  i 
Lapides  vivi  volvuntur  super  terrain ;  bi  auiein  siint, 


veniat  superloribus.  Conquerebatur  Ecdesia,  omue-  ^  tle  quibus  didtur  :  i  Teinpus   lapides  collig^inH , 


que  genus  humanum,  et  de  paradisi  exptilsione, 
dieruroque  brevitate,  et  vlrium  imbecillitate.  Gui  sic 
Salvator  dulcissima  consolatione  respondet ;  Similis 
sum  PelicanO;  ego  occidi,  etvivere  faciam»  percussi, 
et  ego  sdnabo  (Deut.  xxxii).  Ne  tiineas  igilur,  bomo, 
quia  te  iterum  ad  vitain  reducam. 

I  Facliis  snm  sicui  nicticorax  in  domicilio.  >  Om- 
Dibiis  quidem  notum  est  qiiod  nicticorax  sive  noctua 
a  ceteris  avibus  odio  habeatur,  quam  eiiam  garro- 
liute  quadain  persequuntur,  doiiec  in  aliquo  repo- 
natur  loco  :  Huic  autem  comparaiur  Ghristus»  qiiem 
iisqiie  ad  crucein  cuin  magno  fremitu  Judfti  perse- 
cuti   sunt  (Joan.  xviii,  xix).   Merito  aotem  crux 


lempus  spargendi  {Eccte.  iii).  >  Prius  eniin  Dotiii- 
nus  aposlolos  collegit  (Lhc.  vi),  poslea  vero  ad 
praedicandum  divisit  (Marc.  xvi).  Placeant  ndbts 
iapides  isti,  eorumqiie  soliditatem  iinitemur.  <  Et 
terrae  ejus  miserabuntur,  i  ternB  naniqiie  suae  ilio 
inisereiur,  qui  carni  stix  aetemum  praepnrat  habit». 
culum.  f  Et  tiinebuut  gentes  iiomen  tiium,  Do- 
mine.  i  Quod  non  in  vaiiuin  jurare  audebunt.  i  Et 
onines  reges  terrae  gloriam  tuam,  i  id  esi,  Piliofn 
tuuin.  «  Quia  xdificavit  Doininus  Sion,  et  videbitur 
in  gloria  sua.  i  Quoniam,  sicut  ait  Apostolus,  «cbni 
Cbristus  apparuerit  vita  no^tra,  tuncel  nos  appare- 
biinus  cuin  ipsoin  gloria  {Cot,  iit).  i  — <Respexit  ia 


Chrisii,  domicilium  appellatur,  quae  nobis  in  frou-  |\  oratioiiein  humilitim,  et  non  sprevii  preces  eoroili.  i 


tibus  nostriqoe  corporis  imprimitur  doniicilio.  Nec 
mirum,  si  noctuae  assimilatur,  qui  se  etiam  vermem 
>ocavit  (Psal,  xxi). 

c  Vigilavi.  i  Quia  die  tertia  resurrexi  (/  Cor.  xv). 
<  Et  faclus  sum  sicut  passer,  i  agilis  ad  voian4imi 
i  solitarius  in  lecto,  >  qnoniam  nullus  mecum  iu 
carne  coelos  ascendit.  <  Toia  die  exprobrabant  mibi 
Inimici  mei,  i  Judaei  vldelicet,  qni  quasi  niclicora- 
cem  eum  persequebantur.  <  Et  qut  kiudabant  me,  > 
manifesta  adulalione.  <  Adversiiin  ine  jurabant,  >  id 
est  in  ejus  interilum  conjuraiioiiein  laciebaiit.  Sed 
qua  raiione? 

i  Qula  cincrem  tanqitatn  panem  mandacabam,  i 
id  est^  ad  pelicani  siuiiniudiiiein,  iiumundos  et  fla^i- 


Hujus  autein  expositio  in  superficie  est.  Vox  Pro- 
phetae  : 

<  Scribantur  haec  In  generatione  altera.  >  In 
fiilura  scilicei,  qnam  sua  Dominus  incamatione  re- 
spiciet,  et  visiial)it.  <  Ei  populus  qui  creaMftir,  > 
aqua  baptismatis  et  Spiritu  sancto ,  <  iaudabit 
Domiuum.  Quia  respexit  de  excelso  sancto  Mto, 
Dominus  de  coelo  in  terraih  prospexit,  >  iitejus  sua 
visitalione  misererctiir.  iVi  andiret  gemitus  compe- 
ditoruin.  i  Patriarchae  namque ,  et  prophetaS  in 
inferno  compediti  tencbantur,  quoruin  gemitus  ^iut 
exauditi.  Erant  ct  illi  compediti  qui  viliorum  eatenis 
ligaii  diabolum  sequebantur.  »Ut  solveret  fiitos 
intereniptorum.  i  Non  crgo  solummodo  patrcs  no-- 


ISf73" 


ODDOMS  ASTti;Ni>iS  MONACHI 


If76 


ilri,  qul  inlcrempli  el  inorliii  suni,  coinpediii  eraiii,  A  reilimit  de  inieriUi   viinni  inam,  i  qaam  diaboius 


Md  nos  quoque  ipsonim  viiicti  enimus.  Quis  eniin 
solvitur  nisi  ligatus?  vincii  ergo  eramus  siquidem 
a  Douiino  soluti  sunnis  (Psat,  cxxiiiU  c  I3i  annun- 
lieiii  in  Sion  noinen  Domini,  el  laudcin  ejtis  in 
Jeriisalem.  >  Ad  lioc,  inqnil,  ex  diuholicis  Inqueis 
fiolnii  suiuus,  ul  laudein  Domini  in  EccIcMn  decan- 
lenuis. 

«  In  conveniendo  popnlos  m  unum,  >  id  esi,  dum 
In  iinins  (idei  uniialem  oiuncs  genles  congregabnii- 
tur.  «  El  reges,  ui  serviant  Doinino.  Respondil  ci  in 
via  virluiis  sux,  i  id  cst  in  opcic  pnrdicationis  qu», 
secundiiin  Aposlolum,  Dei  vii  tus  appdhaur  {Rom. 
i).  «  Paiicitatem  dicnim  iiieoruin  minlia  milii.  > 
Cui  respondii :  Jerusalem.  Nain  cuin  appropiiiqnaret 


comprimebal.  «  Qui  corouat  ie  iu  misericordia,  > 
dans  prius  misericordiai  forliiudinem ,  nl  demnm 
iribuai  et  coronam.  «  Qui  replei  iu  bonis  desideriuiu 
iutim,  #  pravis  cogilaiionibus  evacuaium. 

f  Uenovabitur,  ui  aquila^,  juvenius  lua.  >  Aquila 
namque  ad  seiieciulem  deveiiiens,  a  solis  cnlorihiis 
piuniis  nmissis,  in  fronlein  aliqiiem  dilapsa,  in 
jnveiiiiiieni  repnraiur.  Sic  auiem  ei  sancu  Ecclesia, 
solis  jusiiliae  accensa  caloril)U8,  in  fonte  bapiisma- 
lis  submersa,  vcicrem  bomiiiem  exuta,  novi  induit 
juveniuiem.  Rciiovabiiur  autem,  ei  in  judicio,  pri- 
mitiva  resumpta  imagine. 

«  Factens  misericordias  Dominus ,  ei  judicium 
omnibus  iiijuriam  paiientibus  :  noias  fccii  vias  suas 


Dominus  Jcrusalem,  qnasi  dieruin  paucitalem  ab  eo  B  Moysi,  ct  filiis  Israel  voluntaies  suas.  >  Hiserlcordia 


Inierrogarci,  sic  fleiulo  respondii  :  «  Quia  si  cogno- 
visses,  ei  tu,  qtioniam  venieni  dies  in  ie,  ei  circuro- 
dabuni  ie  iniinici  iui  vallo  etc.,>  (Luc.  xix).  Sic  ergo 
siioruiii  dieriim  panciiaiem  ei  i)r.i!nuntiani.  Apo- 
stroplia  : 

«  Ne  revoces  me  in  dimidio  dierum  meonim.  > 
Scd  permitte  me,  iion  tantiim  mediare,  verum  eliam 
in  tuo  servitio  cpniiiiuare.  Sive,  ne  revoces  me  de 
hac  viia,  prxoccupaium  aliquo  judicio,  anle  termi- 
num  prxdesiinaium.  Quod  quidem  pertimescens  ail^: 
i  Ego  dixl  in  dimidio  dierum  meoruin,  vadnm  ad 
portas  iiiferi  (/<a.  xxxviii).>  —  dn  gcnerationem,  ei 
fcneraiionem  anni  tui.  >  Tiii,  inquii,  suni  anni, 
dies,  ei  ie:i:pora,  ei  menses,  cunclaqiie  iuae  volun- 


qtiidem  fecil ,  quod  miindum  redemit  (Gal.  iii) ; 
judicium  auiem  fecii,  quia  innocenies  Tindicabit. 
Unde  Aposiolii& .  c  Mibi,  inquii,  Tiiidicuin,  et  cgo 
reiribuam,  Uicii  Doniinus  (Rom.  xii).  >  Ejus  vias 
cogiiovii  Moydes,  id  esi  apostoli,  qui  aqtiaiici  pisca- 
tores  ei  bsptizaiores  fuerunt.  Filii  autein  Lrael  rjus 
Toiuiilaies  cognoscuni»  boe  esi  Tiri  sancii,  qiii  eutu 
meniis  oculis  contemplaniur.  « Mon  in  perpetuuui 
irascelur?  Quoniam  miseratorj,  ei  uisericors  esc 
paiiens  et  mulium  misericors.  Meque  iu  «temum 
comminabitur,  >  quoniam  sicui  scripium  esi:  c  cum 
paiereiur,  non  comniiiiabaiur  (/  Peir,  ii).  >  —  <  Noq 
seciindum  peccaia  nostra  fecit  nobis.  >  Cum  enim 
digni  essemus  moric,  pro  uobis  sttbiit  aioriem. 


t:Ui    obsequuntur.    c  liiiiio    tu  ,   Doinine  ,   ierrain  ^  «  Neque  secunduiu  iniquiiaies  nostras  reiribuil  ih>- 


fun.lasii,  ei  opera  manuuin  iuarura  suni  coeli.  >  Hoc 
aulem  seciindum  litieram  verum  est.  Quod  ei  super 
Ecclesia  ei  apostolis  iiitelligi  poiesi. « Ipsl  peribunt,  > 
quoniam  in  nielius  muiubuiitur,  c  iu  auiem  perina- 
nebis,  >  qiii  muian  non  poies.  «  Ei  omnes  ui  y&«ii- 
nieiitum  Tctcrusceni,  >  cnrne  dissoluia.  «  Et  sicui 
opcrtorium  muiabis  eos,  >  ui  a  vitioriim  sorde  mun- 
daii,  puIcUriorc»s  fiani.  «  Ei  muiabuuiur,  >  ad  aeier- 
niiaicm.  «  Tu  aiitem  idem  ipso  es,  >  peniius  Incom- 
mulabilis.  «  Ei  anni  tui  non  dencient.  Filii  servo- 
ntm  iuoruiu  babitabuni,  >  Ecclesiam,  Jam  coeiis 
qnodammodo  '  commuiatis. '  c  Et  semen  eorum  in 
saicuia  dirigeiur,  >  nunquam  enim  sanctorum  opera 
depravantur. 

EXPOSITIO  PSALMl  CIL 
c  Benedic,  anima  mea,  Doinino,  et  omnia  qux 
inira  me  suni,  nomiui  sancio  ejiis.  >  Vox  Ecclesiae : 
Non  eniin  labiis  iaiitujn,  verum  eiiam  anima  ei 
corde,  ntcuie  C  inlelleciu,  cuncilsque  viribus  Domi- 
niim  benedicere,  et  laudare  debeuius.  « Benedic, 
anima  inea  Domino,  et  noli  oblivisci  omnes  relri- 
buiioiie&  ejus.  >  Quis  eniin  Dei  beneficia  nuinerare 
potesi?  Solem  namqueet  lunam,  ignein  el  aqiiam, 
ci  caeteras  crealuras  in  obscquium  nosiruin  creavii. 
1I;£C  lamen  nihil  suut,  si  fuiuris  bonis  compareii- 
tiir. «  Qui  propitiaiur  oinnibus  iniquilatlbus  iuis.  > 
Expoiilio :  <  Qui  sanat  omnes  infirmiiatcs  iuas,  > 
qutbns  vel  corpus ,  vcl  anima  dcbilllatur.   «  Qiii 


bis,  >  ad  meliora  conversi  fuerimus. 

<  Quoniam  sccundum  aliitudinem  coelt  a  lcrra 
corroboravit  misericordiam  suam  super  limenies 
se.  >  A  Deo  namque  confirmaia  est  in  sanciis 
misericordia  Dei»  ut  super  coelos  delaii,  angeHs 
associeniur.  «  Quantum  distat  oritis  ab  oecidente, 
longe  fecii  a  nobis  iniquiiaies  nosiras,  >  ut  ejihii 
moriuus  a  vivo,  sic  jusius  diffen  ab  iniquo.  c  Quo- 
nioilo  iiiisereiur  paler  filiorum  misertus  est  Domimis 
iimeniibiis  se,  >  verberibus  casiigando,  tion  lelis 
mortificando.  «  Quoniam  ipse  cognovii  figroenium 
nosirumf  >  quod  figuli,  vasis  recta  comparaiur, 
Gognovit  quldem,  quoniam  servi  formam  recepit 
l^  (Phil.  II).  c  Becordaius  est,  quoniam  pulvis  suwcis,  > 
quem  nisi  suae  misericordiae  aquis  irrigasset,  a 
quolibet  veniorum  naniine  projicereiur.  Honio  sicut 
feiium ,  qui  facile  privatur  floiibus  :  <  Dies  cjiis 
taiiqiiam  flos  agri,  sic  efflorcbii,  >  iion  loiigo  teio* 
poiis  spaiio.  «  Quoniam  spiriius  pertransibit  in  Hlo. 
ei  non  snbsistet ,  non  cognoscet  amplius  locum 
stium,  >  simul  enim  ctim  spiriiu,  ei  vigor  amiiliiur 
eipossessio. «  Misericordla  autem  Domini  abaelenio; 
ei  nsque  in  aeiernum»  super  iimentes  euin,.  ei  ju- 
stilia  in  filios  filiorum  in  bis  qui  servant  testamen- 
ium  ejus.  >  Filiorum  quippe  Dei  filii  sunt  qaicunqiie 
aposiolos  imiianiur.  Unde  Aposiolos  ait :  f  Filioii 
mei,  qnos  iicrum  parinrio,  doiiec  Cbrislus  fomciur 
in  vobis  (Gal,  iv).  >  — «  Ei  mcmoressiiii  raaodato- 


i277  EXPOSITIO  IN  PSALMOS.    '  l«78, 

nim  ipsius.  i  non  ad  legendum,  sed  ad  raciendiimf  A  ntibes  suscepit  eam  abociilii  eorum  {Aet.  !)•> — t  Qui 

ambulasstipcrpennat  Tentorum»  >  nuHus  enim  ven* 


quoDiam,  ul  Aposiolus  ail :  c  Non  auditores  legis 
jusiiricabuniur  apud  Deum,  sed  faclores  {Rom,  ii).  > 
c  Dominus  in  coelo  paravit  sedem  suam.  i  Quia 
resurgens  a  mortuis  coclos  ascendlt  {Marc.  xvi). 
Sive  in  coelo,  hoc  esl  in  aposlolis,  quoniam  c  anima 
justi»  sedes  est  sapieiilia:  (Greg.  hom.  35).  >  — c  Et 
Regnum  ipsius  omnibus  doniinabilur.  >  Principcs 
namque  regni  ipsius,  quod  est  Ecclesia,  apostoli 
8unU  qni  csetcras  gentes  judicabunt.  c  Bcnediciie 
Doniinum,  omnes  angeli  ejus,  >  doctores,  <^ui  euin 
anniintiaiis.  c  Potentes  viriute,  >  quia  nos  coiiOr- 
inant ,  c  Facienies  verbuin  illius  ad  aiuliendam 
vocem  sermonuinf  >  qui  ad  Iioc  prcedicatis,  ut  ipsius 
IMTsecepla  custodiantur 


torum  ibi  unauam  ascendit,  ubi  Ghristus  dela- 
tus  est. 

c  Qui  facis  angelos  tuos  spiritus.  >  Quando  enim 
ad  Mariam  Gabrielem  misil,  de  spiritv  quidem 
angelum  fecit.  c  £t  ministros  luos  ignem  ureniem.  > 
Miiiistri  quippe  Dei,  non  solum  angeli,  verum  etiam 
omnes  doetores  dici  possunt.  Qui  iueo  ignis  vocan* 
tur,  quoiiiam  aliosilluminant.  c  Qui  fundastl  terram 
super  stabiiilatem  suam.  >  Stabiliias  qiiidem,  el 
fundamentum  Eccicsiae  Ghristus  est  {PsaL  lxxxvi), 
super  queni  fundaia,  non  inclinabitur  in  saeculum 
saeculi,  sed  semper  ad  altiora  virtutum  conscendet. 

c  Abyssus  sicut  vestimentum  amictus  ejus.  >  Quid 


c  Benedicite  Domiiium «  omnes  virlutes  ejus  ,  >  ^  per  abyssnm  nisi  Novi  Yeterisqiie  Testamenli  intel- 


angelorum  et  hpminuin.  «  Ministri  ejus  qui  facilis 
voluntaieMi  ejus.  >  Hic  aulem  iniqiiorum  bene<liclio 
refutalur.  t  Benedicite  Domino  oinnia  opera  ejus.  » 
Nunquid  lapides,  et  ligna  Dominum  benedicere  pos- 
sunt?  possunt  utiqiie.  Lapides  nainque  beiiedicunt 
Dominum,  qiiando  nos  in  hac  creatura  benedicimus 
Dominum.  c  In  omni  loco  doininalionis  ejus,  >  iro- 
Biensus  est  Doroinus  (P<a/.  cxii),  immensa  ergo  sit 
laus,  el  benedictio.  c  Benedic,  >  et  lii  c  aniina  mea 
Doraioo»  >  .ut  ei  ipse  le  xterna  benediclione  remu« 
neret* 

EXPOSmO  PSALMI  CIII. 

<  Benedic »  aiuma  mea «  Domino.  Domine,  Dens 
meus,  magnificatus  es  vebementer.  >  Vox  Prophe- 
tae  :  Quoniam  quidem  vehementer  magniflcatus  est  ^ 
Dominus,  vehementer  laudetur  ab  oninibus. 

<  GoiUessionero,  et  decorem  induisli.  >  Qui  enim 
Jud2eoruin  vitnperatione  carnisque  inGrmitaie  quon- 
dam  circumdatus  fuit  {Malth.  xxvii),  nunc  angelo- 
rum  et  hoininum  laude  stipatur,  aeternoque  decore 
et  claritale  illucescit.  c  Amictus  luiniue,  sicui  vesti- 
mento.  >  Guin  enim  sicut  sol  in  regno  Dei  saiicti 
refulgeani  {Maiih.  xiii),  quis  ipsius  Salvatoris  cla- 
rilatem  verbis  aperiat? 

€  Extendeiis  ccelum  sicut  pelicm.  >  Facile  nam- 
que»  et  siiie  omni  difllcultate,  altain  cceli  rotundita- 
tem  ipse  exieudit,  atque  peregit.  E^us  enim  dicere, 
facere  est*  c  Qiii  tegis  aquis  superiora  ejiis.  >  (Jnde 
scripluin  est :  c  Et  divjsii  aquas  quae  erant  super 


ligeiilia?Tali  autein  veste  Ecclesia  circuindata,  in 
nullum  latuscadere  potest;  haec  enim  lorlca  nullts 
adversariorum  telis  perforari  valet  {Maah.  xvi). 
c  Super  mouies  stabunt  aquae.  >  Quid  per  montes, 
nisi  doctores ;  quid  vero  per  aquas,  nisi  pecatorea 
inlelligimus?  Slabant  igitur  supra  montes  aquae, 
quando  iniquoruin  turbulenta  comrooUo,  dlabolicp 
turbine  exagitata  in  sanctos  insurgebat ;  llti  autem 
utriusque  abyssi  sculo  niuniti,  clara  tuba  personan- 
tes,  oinnes  xquoris  minas  mitigabant.  Hoc  est  quod 
sequiiur : 

c  Ab  increpatione  tna  fugient.  >  Dicebant  enim  : 
c  Pcenitentiam  agiie  {Maith.  iii)«  >  Iteinque  :  c  Niai 
poenitentiam  egeritis,  moriemini  {Lue,  xiii).  >  El 
rursuin :  c  Jam  securis  ad  radicem  arboris  posita 
est  (MaUh.  iii).  *  Ab  hac  autem  increpatlone  fugie- 
bant  aqiiae,  quando  vana  deorum  reltgione  oniissa 
sese  Domino  genies  subjicieljant.  <  A  voce  loniirui 
tui  foruiidabunt.  >  Vox  aulem  tonilrui  apostolorum 
est  praedicatiOy  quae  siniul  cum  sono  fulgorem  hu- 
manis  peclortbus  inferens  et  limorem,  ipsum  dia- 
boluin  gladio  spiritus  inlerliciebat. 

c  Ascendunt  montes.  >  Decrescenlibus  aquis.  Gre- 
dentibus  namque  turbis,  crescebant  Ecclesiae.  c  Et 
descendiinl  campi,  i  qiioniam  vanis  saeculi  dignitati- 
bus  dereiictis,  sub  Gbrisiojugo  populi  bumiliantur. 
c  In  locum  qiiem  fuiidasti  eis.  Tcrminiim  posuisll 
quem  non  traiisgredientur.  >  Qui  enim  furatur  ter- 
nijnuin  illuin  iransgreditur,  quo  diclum  est :  c  Non 


firmamenturo  ab  his  quae    erant  snb  firmamento  "  lurtura  feceris  {Exod.  xx).  >  Unde  et  iiansgressores 


(Gea.  i).  >  Hoc  autero,  si  ntysiice  intelligalur,  cceli 
apo^tokw  figurabant,  qui,  qiioiiiam  novi  utres  craiit, 
ad  novuin  vinuin  capiendum  in  tantum  extenti  sunt 
ut  totius  vinex  vindemiam  ipsi  reciperent  (Marc. 
XVI).  Quidquid  eniin  novae  et  vcieris  legis  habemus, 
eis  propinantibus,  potavimus.  Per  horum  superiora 
prophetas  signavit,  qui,altiori  tenipore  naU  fuerant. 
III  autem  tanta  aquarum  tegebantur  profunditate  ut 
nuUns  super  eos  navigare  pusset,  sed  quia  Petrus, 
•icut  piseator  (MaUh.  iv)  aquarum  omnium  perilus 
ineraty  transfretaiidi  nobis  iler  aperuit.  c  Qui  ponis 
iHtbem  asoensum  tuum.  >  Sicut  scriptum  est :  c  Et 
€um  hoc  dixisset,  videntibus  illis  elcvatus  est,  et 


dicuntur.  Est  autem;  alius  tcrininus  quem  nullo 
modo  transgredi  licet,  unitatis  videlicel  Iriniiatisqtie 
fides.  Iloc  auiem  etiam  de  iiniuscnjusqne  oblilu  in- 
telligi  polest.  c  Neque  converteiitur  operire  ter- 
rain,  >  ut  corrupiibilis  carnis  sequaiitur  volupiateSy 
sed  solas  nuptiales  vestes  sibi  parabant. 

c  Qui  emittis  fonies  in  convallibus,  >  baptismum» 
el  doctores  in  Ecclesiis.  c  Inier  mediuni  monlium 
pcrtraiisibiint  aquae.  >  Per  meJium  Eccleslarum » 
quatuor  Evangeliornm  flumina  discurrent.  c  Pota^ 
bunt  omnes  besiise  agri ;  >  quippe  Dei  nos  omnes  be- 
stiae  sumus.  Ad  hanc  ergo  aquam  curramust  quae 
sine  preiio  cunclis  tribuitur.  c  Exspectabuut  onagri 


im  ODDONIS  ASTENSIS  MONACIII  ^  l9Ci 

€  Qni  corripil  gentes,  non  arguet,  qui  docel  ho-  A  portni  qui  el  CArnem  moriiflcal  el  pro  Cbrlsti  nor 
mlnem  scientiam  ?  >  Qni   sanctos,  inquit,  corripit*     roine  morr  non  dubitat. 


docet  et  emendai,  voa  de  iniquitate  arguere  non 
Talebii  ?  Hoc  ergo  bomines  jam  cogitare  desinant. 
f  Domlnns  enim  scitcogitaiionesbominum,  qaooiam 
vanaesant.  i  Hoc  autem,  utnim  verum  sity  nonextra 
me  eiemplum  qua^sierim,  multa  euim  cogitavi  quse 
aliier  eveneront.  Conversio  pecsonae: 

c  Beatos  homo  quem  lu  erudieris,  Domine,  et 
de  iege  tua  docueris  eum.  i  IMiseri  enim  suut  qui 
seipsos  doceht  suarumque  eogiiationum  vanHali- 
bus  credunt.  Qui  vero  tall  magistro  erodiiur  legis- 
que  uberibus  nulriiur,  summa  beaiiiudine  beatur. 
c  Ut  miiiges  ei  a  diebus  malis,  donec  fodiatur  pec- 
caiori  fovea.  i  Qui  lenim  in  hoc  saeculo  corrlpitur 
et  docetur,  neque  saeculi  sapieniia  decipiiur,  miiis- 
simumque  sibi  is  Dominum  invenieti  quando  mali 
dies  iniquos  exurent.  Donec  fodiatur  peccaiori  fo* 

.  vea,  donec  enim  fovca,  ei  debita  poena  paratur  pec- 

;caiori «    legis  instituiis  omnlbus  sancii  erudiuntur. 

c  Quia  non  repellet  Dominus  plebem  suam.  i 

MiiiSy  inquit,  erit  In  diebus  malis,  populiim  suoin 

•  a  se  non  repellet,  c  ei  haerediiatem  suam  non  dere- 
linquet.  Quoadusqiiejtistiiia  converiatur  in  judicium, 
et  qui  juxta  illam  oiuoes,  qui  recto  suni  corde.  Quts 

.  cousarget  mihi  adversus  malignaiites  ?  i  Tu  solus, 
qui  optimus  es  auxilialor.  Probatum  est  ergo, 
quoniam  lixrediiatem  suam  non  derelinquet.  c  Aut 
quissiabit  mecum  adversus  operantes  iniquitatero?  i 
lu  quidem  stabis»  si  quidem  adjuvabis  ;  stare  enim  G 
adjuvantis  est  (Greg.t  hom.,  i9).  Unde  et  sequitur: 
c  Nisi  quia  Dominus  acyovit  me,  paulo  mlnus 
hablusselln  tnfepno  anima  mea.  i  Sed,  eoadjuvan- 
le,  stcut  ipse  resurrexit  (JlfiriiA.xxviii),  et  ego  quo- 
qne  resurgan).  c  Si  dicebain  inotus  esi  pes  ineu9«  i 
et  malorom  impeiu  a  prisiina  flrmitate  casurus 
anm,  snccurre  cadenii,  relinc  labentem.  c  Miserieor* 
dia  tua,  Domine,  adjuvabat  me.  Secundum  multi- 
tiidinem  dolonim  meoruro  in  ci»rde  meo,  consola* 
liones  lua»  Uetificaverunt  aniniam  meam.  i  Quis 

'  Igitnr  in  lioc  sasculo  multos  dolores  moitasqoe  trihu- 
laiiones  non  desideret,siquidein,secundumdolorom 

.  nomerum,  cou^iolaiionum   multiludinem  receplunis 

:  osl? 


c  Capiabunt  In  aniinam  jusii,  et  sanguineoi  Inno- 
centem  condemnabuni.  i  Haec,  inqoil,  sedes  loiqni- 
taiis,  semper  contra  juslorum  auimas  facere  desi- 
derant,  et  sangninem  innocenlem  roorti  coodemnant. 
c  Sed  factus  esl  mihi,  i  inquit  josios,  c  Domious 


in  refugium,  et  Deus  meos  in  auxlliom  spei 
Ei  reddel  IIIisiniquiUiemipsorom,i  ideslroerilnro 
iniqnitails.  c  Et  in  maliiia  eororo  disperdei  ifloo 
Dominiis  Deas  noster.  i 


c  Nunqnid  adhaeret  iibi  sedes  iniquiUiis.  i  Sicul 
enim  In  sanctis  aequitaiis,  ita  in  peccatoribus  sedes 
est  iniquitaiis.  Ui  auteni  Domino  non  adbaerebunt, 
qubniam  soli  recto  corde  siabuni  juxta  illud :  c  Qui 
ffngls  laborem  inpraeceplo.i  — «Qui  viiii,  ioquit  Do- 
minus,  venire  |M)s1  me,  abneget  semetipsum,  et 
iollaicrucem  suam  ei  sequatnr  nie  (Luc,  ix).  i  Ha- 
bemns  ergo  praecepiom,  consideremus  et  laborem. 
Qoid  est  sequi  Domloum,  nisi  tpsius  opera  imiiarl  ? 
Hoc  aulein  non  sine  labore  fit.  Denique  seipsnm 
abnegrire,  criicem  portare,  magtius  labor  est.  Se- 
Ipsiini  namqiic  abtiegabat  Paulu^ ,  cum  {diceret  : 
I  Monutts  snm  inHndo(/?om.  vii),  i  id  est  non  sum 
qni  fui,  non  som  Saulus,  sed  PauUrs.  Crucem  auiein 


EIPOSITIO  PSALMI  XCIY. 

c  Veniie,  exsnltemiis  Domino.  i  Yox  Eccleslae: 
Fugite ,  genies ,  Idolorum  cultoram  ,  relinqoiie 
B  opera  mondi,  dlscediie  ab  Iniquiute,  telinale  ad 
viiaro.  Quid  sialis  ?  Venite  exsoliemits  Domino  , 
c  jubilemus  Deo  saluUri  nostro,  i  hune  huroililer 
adoremus,  qui  mundum  sua  morte  redemil  (Ca/. 
itt). 

c  PRieoccupemos  faciero  ejus  in  confesslone  »  > 
ne  Imparaii  inveniamur.  Qua^ramus  eom  iniuila 
meutis,  qoem  craciead  faciem»  visuri  samus(ICor. 
xiii),  nl  cum  vencrit  ad  jodicandum,  non  qoasi 
Ignoti  ei  occurramus.  c  Et  in  psalinis,  i  hjmnis, 
laudibos  et  caniicis  spiritiialibus,  c  jybilemos  eL 
Quoniam  i  hic  est  c  Deiis  i  noster,  c  magniis  Do- 
miiuis,  I  iii  univerga  terra.  t  Ei  Rex  iiia^iis  soper 
oiuiies  deos.  i  Relinquaniur  ergo  caeieri  dii,  el  iste, 
qui  solus  ublque  est,  et  sua  magnitodlne  omnia  con- 
tiiiet,  ab  omnibos  venereiur.  c  Qoia  in  maBa  cjos 
suni  omnes  Ones  terrae.  •  In  roano  namqoe,  et  po> 
lesute  Ipslus  omnia  regna  mundl  eoncludoRior. 
c  Et  alliiodlnes  montiom  ipsios  sunt.  •  Aposlolorun 
namque  vinutet,  aluque  eoruro  Scriptaranim  oin- 
niuin  intelligeniia,  illius  esi  qui  fmis  tivos  recie 
vocaior.  c  Quoniam  ipsios  esi  inare,  el  ipse  fecii 
illud,  et  siccam  manus  ejus  formaverant,  •  nihil 
enim  est  quod  Ipse  non  fecit.  c  Veniie  •  ergo  f  ade- 
rcmus  et  procidamus,  el  ploremos  anie  Dominom 
qui  fecii  nos,  quia  ipse  est  Dominus  Deos  nosier :  > 
c  Beati  qnl  nunc  fleiis  quia  ridebilis  (Lnr.  vi):> 
f  Et  nos  populus  pascuae  ejus,  >  quoniam  in  loco 
pascuae,  ei  inier  diviiias  Scriptorarom  colloeali  so- 
^  mus.  c  Et  oves  manus  ejus,  i  quas  una  eademqae 
manu  et  fecii,  et  redeinit  ciijus  eios?  qiii  dicti: 
c  llodie  si  vocein  ejus.  »  Cujus  oves  eslis,  illom 
c  audieritis  ,  nolile  obdurare  corda  vesira ,  >  sed 
cognoscite  tocem  pastoris.  c  Sicut  in  irritailone 
seciinduni  diem  ientaiioniS  in  deserto«  ubi  lenlave- 
runl  me  patres  'vestri,  probaverunt,  ei  Tiderunt 
opera  mea.  i 

c  Quadraginia  aniiis  olTensus  fui  generalloiii  iHt, 
et  dixi  semper  hi  erraiit  corde,  et  istt  non  cogno- 
verunt  vias  meas,  quibus  Jiiravi  in  Ira  mee :  Si 
introibuni  in  requietn  ineain.  >  lloc  autem  exponit 
Aposlohis  in  Epislola  ad  llebraeos,  ei  eorum  cada- 
vera  in  deserlo  prosirala  dixil  (ilebr,  iii),  el  qma 
terram  proinissionis  inirare  nequiventni.  Aperiatuitb 


4S65  EXPOSITIO 

igtiur  aares  nosiras,  ul  voc«m  ejus,  quoa  quoUdie 
in  Ecclesia  admonet,  inielligamus.  Neque  lentemus 
eum,  oe  nobis  quandoque  iraius,  a  lerra  Tiveniium 
nos  repeUal. 

EIPOSITIO  PSALMI  XGY. 

f  Ganlale  Domino  canticum  noTum.  >  Vox  Pro- 
phet£ :  Noirus  homo  Yenit  in  roundum,  novam  legem 
dedit  roundo  (Greg.  P.  hom.  32).  Hanc  ergo 
novaro  regem,  hoc  novam  canticum  cantate,  pr»- 
dicate,  et  ad  ipsius  laudem  cunctis  geniibus  nuntia- 
le.  c  Gantate  Doniino,  omnis  terra,  i  Judaei  et  gen- 
tiles,  justi  et  peccatores.  <  Gantate  Domino,  el  be- 
iiejicite  nomini  ejus.  i  Nomen  ejus  Verbum  est 
(ioflfi.  i),  sermo  ejus  Glirislus  esu  llunc  autem 
omni  lempore  nos  beneilicere,  et  laodare  dcbeiiius, 
liie  est  euim  de  quo  dicitur : «  Ecce  nomeo  Domini 
venit  de  ionginquo  {I$a.  xxx).i  ~  i  Annuntiate  de 
die  iii  diem  salutare  ejiis,  i  de  die  in  diem,  per 
•ingulos  dies,  de  virtuie  in  virtutem,  de  Novo  in 
Vetus,  de  Veieri  in  Novum  Testamentum  iranseun- 
lem,  nuniiemussaluiare  ejus.  Ilis  enim  duobuspe- 
dibus  praedicalio  incedere  debet,  et  hacgemina  luce 
6ubditornm  corda  illuminare*  c  Annunliate  inter 
gentes  gloriam  ejus.  i  lllam,  inquit,  gloriam  gen- 
ilbus  nuntiate ,  quam  Judxi  recipere  noluerunt. 
«  in  omnibus  popolis  mirabilia  ejus. »  Nativitatem 
videlicet  inenarrabilem,  resurrectionem  el  ascen- 
sionem»  dicentes :  <  Quoniam  magnos  Dominus,  i 
aiquidem  omnium  Dominus.  cEtlaudabilis  nimis,  i 
in  cunclls  qu»  Tecit.  c  Terribiiis  est  siiper  omiies 
deoi,  I  quoniam  ejus  injussu  nihil  facere  possunt. 
Suntenim  c  omnes  diiigeutium  daemouia  ;  Dominus 
autem  coelos  fecit.  i 

<  Gonfessio  et  pulchriludo  in  conspeciu  ejus.  i 
Si  quis,  iuquit,  cnm  Domino  habiure  desiderat, 
oonflteatur  peccata  sua,  cunctisque  crimtnibus  mun- 
det  corpus  et  animam  suam.  Est  enim  sola  confes- 
ftio  et  pulchritudo  in  conspectu  ejus.  c  Sanciimonia» 
et  magiiificentia  in  sanctificatione  ejus.  i  Qui  eiiim 
ab  eo  sanctificaiur,  et  caytitaie  prgecipuus  et  vir* 
lute  magnificus  inveniiur. 

Afferte  Domino  patrise  gentium.  i  Quasi  dice- 
ret:  I  Afierte  Domino  gloriam  et  honorem,  afferte 
Domino  gloriam  nomini  ejiis,  i  qui  a  Ghristo  Ghri- 
atiani  vocaniini.  c  Toilite  hostias,  et  introite  in 
atria  ejus.  i  Non  enim  sine  hostiis  plenisque  lapi- 
dibus  in  atria  Domioi  intrare  possumus.  Sed  quae 
sunt  ista  atria  ?  In  domo  Domini,  inquit  Dominus, 
Palris  mei  mansiones  multae  sunt  (/oan.  xiv).  In 
roulias  aulem  roansiones  multis  bosliis  intratur  ; 
alii  eniin  hosiia  pieiatis,  alii  hoslia  humllitalis, 
alii  oblalione  largitatis.  alii  vero  sacrificio  chari- 
laiis,  has  pretiosas  dorous  ingrediuntur.  Sed,  sicut 
hosti»,  ita  et  domos  diversas  sunt ;  alia  esi  enim 
claritaa  solis ,  alia  lunae.  c  Adorate  Dominum  in 
atrio  sanclo  ejus.  i  Interim,  inquit,  in  Ecclesia  Do- 
minom  adorate,  donec  ad  euro  venientes,  manipalos 
in  manibus  ei  offcratis.  c  Gommoveatur  a  facie  ejus 
oiijversa  terra.  i  Vos  eulm,  ac  si  dicat :  Dei  facies, 


IN  PSALMOS.  mo 

A  imago  et  similitudo  estis,  toUite  ergo  a  vobis,  siquiil 
terrenae  corrnptionls  habetis,  at  toti  ecelici  et  spiri- 
taales  efliciamini.  <  Et  dicite  in  gentibiis :  Quia  Do- 
roinus  regnavti,  i  hujusmodi  principe  devictOy  iiifer- 
noque  exspoliato  {EpKet.  iv). 

€  Etenim  correxit  orbero  terrae.  i  Qiiem,  inqiiU, 
diiibolus  lortuosum  et  pravum  mortis  lecerat  blan- 
dimentis,  hunc  isle  magistrali  severitate  corrcxit. 
c  Qui  non  comniovebitur,  i  nec  ab  ipsius  flde  aiu- 
plius  separabitur.  c  Judicabit  populos  in  aequitaie,! 
qiii  orbem  correxit,  idem  ipse  populos  judicabit. 
c  Lxteutur  coell,  etexsulicl  terra.  i  Laelenlur  apo- 
stoli,  laetctur  el  Ecclesia.  <  Gonimoveatur  niare,  et 
ptenitudo  ejus,  i  ul  iiqIIus  In  eo  pisciculus  iuvcuiu- 
tur,  qui  in  tanto  gurgite   baplizalus  Douiino  suu 

B  Ixlus  nonoccurrai.  <  Gaudebuni  canipi,  et  omnia' 
quae  in  eis  aunt ;  i  gaudebuut  anima>,  et  corpora 
sanciorum,  a  quibus  spiiiiA  el  tribulis  eradicatis> 
ipsa  quidem  uberi  messe  floniinque  pulchrhudiiie 
decorabuntur.  c  Tunc  exsultabuul  omuia  ligna  sil- 
varuro,  i  quae  quando  friiclum  bonum  reddiderint, 
non  excisa  in  ignem  miiientur  sed  in  coelestis  Jem* 
salem  parietibus  «diflcabuutur.  t  Omnis  euiro  arbor 
quse  non  facit  fructum  bonum  excidetur  et  in  ignem 
mitletuf  {JfofiA.  iii).  i  —  c  A  facie  Domini,»  in  prae* 
seniia  Salvatoris.  c  Quia  venit,  •  teq^pus  redlmere» 
£t  c  quoniam  venit,  i  secundo  <  jndicare  terram« » 
Sed  quomodo  judicabit  ? 

Judicabit  orliem  lerrx  in  aequitale,  et  populo& 

Q  in  verilale  siia,  i  superbos  hiimiliando,  et  buiuiles 
exaltando. 

EXPOSITIO  PSALMI  XGVl. 

c  Dominos  regnavit,  exsuitet  terra.  •  Vox  Prp* 
phetc  :  Exsaltet  jam  terra,  laeteiur  humauiuis»  in 
qua  non  peceatum,  sed  Dominus  regnat.  <  Laetentur 
iiisulae  rooltae.  i  Ifultae  sunt  insuke,  mult»  suiit  Ec- 
clesiae  quae  in  hujua  saeculi  mari  suht  dispertitae^. 
Latienlur  ergo,  quoniam,  etsi  loco  dividaBtur,  sub 
uiiius  tamen  Iroperatoris  regiiniue  coHiguniur.. 
<  Nubes,  et  caligo  in  circuitu  ejus.  i  Nubes  enim,. 
qiiae  Gbrisluro  circurodedit^  sive  caro  iii  qu:i  laiebat, 
tive  apostoli  sapieutias  aqua  pleni,  sive  et  nubea 
lllaquae  abeorum  oculis  eum  suscepit  (Acl^  i),  in- 

0  telligi  possunt.  Uleruin  qaoque  tuuin,.  beaia  Virgo, 
solius  Dei  gratia  madefactum,  hanc  nubem  vocave-- 
rim.  Tu  eiiini  es  illa  nubes  levis»  super  quani  Do- 
iniiius  venlt  In  i£gyptum  (Luc^  ii).  Et  caligo  in  cir- 
cuitu  ejus,  Domittiisest  iu  caligtne  (Exod.  xxiv), 

.  <  lux  iu.  tenebris  lucet  (J^an.  i) ;  i  et  Salvator  noater 
in  Juda:a  praedicat  (Maith.  xix)»  sed  tenebrae  eam 
noiicomprehenderunt  (Joan.  i),  nec  Dominumsuuin 
Judaei  cogiioverunt.  c  Jusliiia,  et  judiciuiu,  oorrectio 
sedis  ejus.  i  Qui  enim  justitiaro  sequitur  et  seipsum 
judieat,  hic  sedero  Dei  corrigit.  c  Ignis  ante  ipsum 
praecedet.  i  Qui,  inquit,  in  primo  adventn  in  nube 
venit  atque  caligine,  in  secundo  quidem  in  igne  ve- 
niet  et  luce  mauifesta.  llic  auteni  ignis  et  malos 
comburet  et  bonos  illuiniiiabil.  Uoc  csl  quod  se* 


I^  ODDONIS  ASTENSIS  MONACHI  M5S 

i  Ei  iiiflammabU    in   clrcuilu    inimicos  A  wncium  ejus.  i  De  lioc  aulem  bracliio  tllcUur.  El 

•  bracbium  Domini  cui  revelalumesi?  i  Notumfecit 


qtiuur 
ejus. 

€  lllttxei-uiii  fulgura  ejus  orbi  terrae.  >  Ipsa  quoque 
temponim  permuiatio  insinuat  quodnunc  deprimo, 
nuuc  de  secundo  advenlu  loqiiaiur.  Quia ,  inquii» 
innc  in  igne  venlet,  olim  fulgura  mulla  praemisit. 
Fulgura  quippe  in  lerrafum  orbe  lucebant,  quando 
aposiolorutii  iniracula  ubique  deciarabantur.  Uoc 
f  vldit  lerra,  ct  coinmota  esi;i  alii  namque  ad  fi- 
dem,alii  conlra  sanclos  cominoU  sunl. 

c  Moiiies,  sicul  cera,  fluxcrunl  a  facie  Domini.  i 
Divites,  superbi  et  elali  qui  prius  duri  et  iapidei 
erant,  aposiolica  pnBdicaiione  einolliii»  evangelica 
verba  in  suis  pecloribus  diviiio  slylo  scripta  rece 


fl : 

Dominus  salulare  auum.  i  Filius  quippe  Dei,  qui 
olim  otnniiio,  ignoius  erat.  nunc  noius.  et  prs 
omuibus  noltis  Ecclesi»  facius  est.  Hunc  enim  Apo- 
slolus  bene  nuveral  qui  ail :  «  Mihil  judlcavi  me 
scire  inier  vos,  nisi  Chrisiiim  Jesuin,  et  bunc  enici- 
flxum  (/  Cor.  ii). i  —  ilii  conspeclu  geiiiium  revelavtt 
jusliliani  suain.  i  Juslilia  Dei  Chrisius  dieilur,  qno- 
niam  slite'  hac  jiisiiiia  nenio  juslincari  poiest. 
f  Hecordattts  csi  miset  icordiae  suae ,  et  veriiaiis 
&u%,  I  qiiain  proinisii  doiiiui  Israel.  Ail  enim  :  f  fn 
dicbus  illis  salvabilur  Juda,  ei  Israel  habitabit  coti- 
fKienier  {Jer.  xxxiii).  i  Mentor  ergo  Dominus  bujus 
veriialis   proniissse,  inagna  sua  misericordia  mun- 


perant, «  A  facie  Domini  omnis  lerra, »  hoc,  inquil,  ..«•«.  .       -  -. 

*:    .  .  .    ,v     t  '        • .    -J  f     *  ..I  «««•   n  «'«"»»  redemii.  «  Viderunt  omnes  iermini  lerrae  sa- 

fac  es  et  cogniiio  Domini  omai  lerrae  fecil,  ul  mar-  u        * 


inor  in  ceram  converlerclur.  f  Annuntiavernnt  cceli 
Jusiiliam  ejus.  i--  «Coelienarrani  gloriam  Dei(PM/. 
xviii).  I  ApostoU  prxdicant  Clirislum  (Acf.  ii). 

<  Et  viderunt  outnes  popuii  gloriam  ejus,  i  intel- 
lexerunt  jam  venisse,  qui  et  uiundum  salvavit,  et 
gloriam  dalurus  est.  «  Confundantur  ergo  omnes 
qui  adoraniscuIptiiia,etqui  glorianiurin  simiilacris 
6ttis.  I  Vos  auiem  «  adorate  eum  oinues  angeli  ejus  i 
omnes  Evangelii  praadicaioi^es,  quem,  vobis  pr;£di- 
cantibus,  audiveruni.  Et  in  quo « Isetau  est  Sion»  i 
id esi  saitcta  Ecclesia.  «Ei exsuluverunlfiUae  Jiids«  i 
Et  Sion,  itiquit,  ketataest,  et  flliae  Judae,  id  esi  con- 
fessorum  animae  ezsullavenint, « propter judicia  tua, 
Domine,  i  quibus  cusiodiiis,se  salvari  sperani. « Quo- 


lulare  Dei  nostri,  i  loia  prxfaia  cauiio  nova  jam 
compleia  esi;  baec  aulem  esi  quae  adhuc  futura 
eispecUiur.  Blulii  eniin  in  primo  adveniu  Chrisiuin 
vidcruni,  non  omnes  tanien,  cum  autem  secundo 
ad  judicandum  venerit,  tunc  omnis  «)culas  emn 
videbil(Luc.  xxi).  Jubilaie  ergo  Domino,  omnis  lerra, 
caniaie  ei  exsuUate,  et  psalliie.  Jubilenius  corde, 
caMiemiis  ore,  exsuUemus  in  Domino  cunciis  moii- 
bus  corporis ;  psallaiii  manus,  pedes,  octili.  servien- 
tes  Doiiiiiio  in  oniciis  suis.  «  Psalllte  Domino  in 
cilhara,  in  ciihara.  i  Duas  eiiini  cilharas  habentdocio- 
res,  alieram  iitcorde  alierain  vero  in  ore,  qua;  autero 
in  corde.  consisiii,  Ineffabiii  harmonia  soli  Domino 
citbarizat;  quae  vero  in  ore  superlios  ei  irascibiles. 


,  .    ,  .       ^  r  ti  quemltbet  Sauli  similem  suavi  Scnpturarnm  mo^ 

niain  iu  Daminus  aliissimus  super  oninem  terram,  ^  .  /  .  .  >i..   c.  •    .        ■   • 

uiAiii  lu  i/uiiiiiiu9  «  naoi     •     F  dulalione  mtlissimum  reddtl.  El  voce  psalini,  psalroi 

namque  voz,  non  nisi  in  psalterio  fit,  qui  auiem  in 


idinis  exaliaius  es  super  omncs  deos.  i  Tu  soluslaude 
omniqueveneraiione  esdignus,  qui  homines^dsemo- 
pes  et  angelos  supcrexcellis. 

«  Qui  diligitis  Domlnum,  odite  malum.  i  Qiiicun- 
que  Dei  vuli  esse  amicus,  inimieorum  ejiis  fiai  ini- 
mlcus. « Cusiodil  Doininus  attimas  servonnn.suorum 
de  roanu  peccalorisliberabit  eos.i  — «Fidelisautem, 
secundum  Aposiolum  Deusesl,  qui  non  paiietur  vos 
teniari  supra  id  quod  potesiis  (/  Cor.  x).  i  — «  Lux 
oria  est  justo,  >  id  est  Christus  Doininus,  ad  Ec- 
clesiae  s;)luiein.  «  Et  reciis  covde  Isetiiia,  i  quem 
diu  desidcratis ,  ecce  venii.  «  Laeiamlni  i  ergo 
f  justi  in  Domino,  i  non  in  hujiis  saeculi  dignita- 
Vbus.  «  Et  confliemini  memoriae  sanciiflcaiionis 
ejus,  I  euin  confltemini  atque  hudaie,  qui  vestri 
Dtemor  vos  sanctiflcavru 

EXPOSITIO  PSALMl  XCVH. 

f  Caniaie  Domino  canticum  novum.  i  Vox  Pro« 
pheiie  :  Qui  novum  caniicum  cantare  desiderat, 
sequeitiia  legai,  ui  nova  reperiai.  « Quia  fecit,  i 
Bunquid  boc  novum  esi?  Quid  enim  fecii  Dominus 
quod  niirabile  nonsit?Non  esi  er^o  novoro,  quia 
inirabilia  fecii,  nisi  aliud  apponatur.  Sed  vide  quid 
sequiiur  : «  Salvabit  sibi  deiiera  ejus.  i  Hoc  autem 
novum  est  et  anie  Chrisii  resurreciionem  penlius 
ifiaudiium.  Quid  est  auiem  salvabit  sibi  dexiera  ejua, 
nisi  ad  sui  laudem  et  honorem  fllium  suum  resur- 
f ere  fecit?  {Marc,  xvi.)  Conflrmaiio : «  £i  bracbium 


psalierio  cantai,  in  decem  quidem  legalibus  pr»- 
ceplis  Doiisino  servii. 

«  Iti  iubis  ductilibus,  ei  voce  tubae  comeae.  i  Do- 
ctiles  lubae  de  argenio  flebant,  quibus  in  unom 
Israeliticus  popuhis  veniebat,  sed  neqne  sine  argen- 
teis  corneae»  ncc  absquc  corneis  argenteae  canant ; 
in  argenieis  sernionum  puriias,  in  corneis  vero 
virtutuin  robora  manifesuniur.  Non  fii  ergo  in  scr- 
mone  mendax,  nec  conira  hsDrelicos  sine  cornibns 
praedicalur  ':  Uos  veris  sermoiiibus  miliget ,  illos 
auteni  duris  cornibus  ierreat. «  Jubilate  iu  conspecta 
regis  Domini.  i  Quod  auiem  non  in  ore,  sed  io 
D  corde  jubilaiio  fiai,  in  hoc  loco  declaraiur;  «  homo 
auiein  in  facie,  Deus  autem  in  corde  videt  (/  Reg, 
xvi).  I  Fii  ergo  in  solius  Dei  conspectu  jubilatio, 
siquidem  in  corde. 

«  Moveatur  mare  et  pleniiudo  ejus,  orbis  ierra- 
rum  et  qui  babiiant  In  eo.  i  Omnes,  inquit,  com- 
inoveaninr,  omnes  ex  se,  tineis  omnibus  excussis, 
ad  Dominum  confugiant. 

«Flumioa  plaudent  manibussimul.i— «Slquis  silit, 
ait  Dominus,  veniat,  et  bibat,  ei  de  ventre  ejus  Suent 
aqiiae  viue  {Joan,  vii).  i  Sancii  sunt  ergo  fliimina, 
quando  quidem  ex  eorum  venlre  aqux  decurrunL 
Manibus  autem  plaudere,  est  in  Domino  l'«euri.  ilos 
enim  erat  aniiqiiorum  ut  prae  laeiiiia  manibus  plaii- 
dcreni.  Vel  etium,  bonis  operibus  sine  interiiii»- 


m»  EIPOSITIO  m  PSALMOS. 

•ione  opera  bona  cpniungerent.  c  Montes  cxsuUa- A  vaior  hanc  vHani  flnivit  (Maith,  ixvii). 


niD 


bunt  in  conspeclu  Domini,  quouiam  venil  judicare 
terram.  >  Tunc  enim  gaudebunt  sancli,  tunc  exsul- 
labunt  moutes,  quando  :  Cadile  super  nos,  eis 
dicetur  (Luc.  xxiii).  Super  quos  enim  isti  montes 
cecidcrint,  bi  a  ventura  ira  inveniri  non  poterunt. 
c  Judicabit  orbem  terrae  in  jiistitia.  » 

EXPOSITIO  PSALMI  XCVIU. 
c  Dominus  regnavit. »  Vox  Prophetae  vei'  Eccle- 
siae  :  Dixi  semel,  dixi  ilerum,  dico  tertio  :  Doininus 
regnavit,  ut  c  in  medio  ducmm  vel  irium  lesiium 
stet  omne  verbum  {Deut.  xvii). »  Vos  atitem  increduii 
Judaei,  hoc  negaiis  quod  vester  Propheta  cousianter 
^  aifirmat. 

f  IrascanturpopuU. » Irascantur  Judxi,  coiifundan- 
tur  dolore,  quoniam,  veiint,  nolint,  Dominus  regna- 
vit :  irascantur  et  Chrisliani  qui  cum  occidebant, 
cui  quondam  serviebant,  reccptoque  alio  rege  jain 
in  se  peccatum  regnarc  noii  patiantur.  Sed  quo 
Doininus  regnavit?  Sequitur  :  c  Qui  sedel  super 
cberubim»  »  Cberubim  scienlim  plenitudo  interpre  • 
tatur.  Sedet  igiiur  Dominus  iion  soUim  in  angelis, 
qui  hoc  nomine  nuncupantur,  verum  eiiam  in  san« 
ctis  sapientiae,  et  scientiae  spiritii  repleiis.  c  Mo- 
veatur  terra, »  idest  irascantur  populi.  Hic  autcm 
€  Dominus  est  in  Sion,  magnus,  »  quoniam  per 
fiingulos  di«s  in  soncta  Ecclesia  laudatur,  et  magni- 
ficatur.  c  £t  excelsus  supcr  omiies  populos,  >  quem 
fiemper  suam  Judxi  in  scpulcro  dormire  putabant 
(Malth.  xxvii).  Aposirophe : 

<  Coniiteantur  nomini  tuo  magno,  quoniam  terri- 
bile  et  sanctum  est. »  Nomen  Domini  semper  laude- 
tur,  eique  occulta  et  manifesta  conflteaulur,  quo- 
mw  ei  malis  est  terribilc,  et  jusiis  sanctum  et 
delectdbiie.  <  Et  bonor  rcgis  judicium  diligit.  » 
tiuicunque  Regeni  rcgum  vult  honorare,  seipsum 
prius  dijiidicet,  et  furtum,  adulterium,  perjurium 
et  homicidium,  cxterosque  sui  corporis  maiefacto- 
res  occidat  mortique  condemnet,  sic  autem  in  sui 
pecioris  sedem  cum  honore  et  pace  venientem  su- 
scipiet  iiospiiem. 

<  Tu  parasti  direciiones  judicium.  »  Quandoqui- 
dein  omnia  judicia  Dei  direciione  et  sequitate  prae* 
parantur»  dirigantur  et  judicia  nostra.  Non  eniin 


et  Aaron  in  sacerdoliluis  ejns  :  et  Samucl  inter  cos, 
qui  invocant  nomen  ejus.  »  Illum,  inquit,  quem  nos 
in  scabeiio  resideuiem  adoramus,  Moyses,  Auron* 
Samuel  omnesque  prophcta^  prophelarnnt  ct  ador 
raverunt.  <  Invocabaot  Domiimm, »  ipsum  quideni 
quasi  Dominum  invocabaul.  c  ipse  antem  exatulie- 
bat  eos.  Et  in  colnmna  nubis  loqnebatur  ad  eos. « 
In  nube  quidem  alqne  caligine  loquebatur  eis,  quiu, 
in  carne  venturus,  latibnium  suum  lenebras  faciu- 
rus  erat.  c  Custodiebant  testimonia  ejus,  ct  pr<c- 
ceplum  quod  dedit  illis.  >  Hoc  autcin  ad  vcsirani 
confiislonem,  Juda^i,  dicitur,  qui  ei,  quem  patrcs 
vcslri  adoravcrunt  {Joan,  iv)  tnsnllanles  dicchaiis  : 

<  Tu   de    leipso   testimonium   dicis.  Testtnionluin 
^  iiiuni   non  cst  verum  (Joan.  viii),  »    Qiiare  ergo 

Moyses,  et  Aaron  ejus  teslinionium  cnsloilicninl? 

<  Domiue,  Deus  noster,  tu  exaudicbas  eos.  » Tu,  in- 
quit»  qui  nunc  iioino  factus  scabellum  dicercs  eos 
quoiidam  exaudiebas.  iDeus,  lu  propilius  fuisti  eis,» 
in  omnibus  qua;  oum  iide  et  dtlectione  posiulabant. 
€  Et  uiciscens  in  omnes  adinvenliones  eorum,i  sleut 
in  vilulum  quem  in  deserto  coluerunt.  <  Exuiiale 
Dominum  Deuin  nostruin. »  0  quanta  unins  vcrbi  I^* 
titia»  qui  omnium  Deus  et.  D(>minus  est,  i^oster  Deu^ 
et  Dominus  principaliter  appeliatur! 

.<  Et  adorate  in  monte  sancto  ejus^»   id  esi,  u\ 

'.  £cclesia,  vei  io  cordibus  vestris,  qua;  a  teircua 

vaniiate  subiimata,  non  immcrito  montis  vocabulnin 

^  acquirunt.  El  dicite  :  <  Qiioniam  saoctus  Doininus 

Detifi  noster.  >  ^ 

EXPOSITIO  PSALMI  XCIX. 

<  Jubilate  Deo,  omnis  terra.  »  Vox  doctorum : 

.  Jubilale  Deo  omnis  tcrra.  Hoc  atitem  et  Panlus 

dicebat :  c  Caudele  in  Domiiio  scniper,  ilerum  dico 

gaudeie  (Ph\l.  iv).  »—  cServiie  Doniino  in  Isptilia.  > 

Serviebant  namqne  Juda;i  non  in  Isetitia,  sed  ex 

necessitate ;  nisi  cnim  servireiil,  legis  malediclio- 

nibns  subjacerent^   nos  autem  noii  limorc,  sed  i)e- 

nedictionis  amore  serviainus.  c  Iniraic  in  conspectu 

ejus  in  cxsultatione,  »    semper  enim  in  conspcctii 

Dei   sumiis ,  quando   digna  visionis  ipsius  opera 

facimus.  Qui  enim  elceinosynam  facit,  qui  oral, 

quique  aliis  prxdical,  anle  Dei  conspectum  cxistU; 


recle  ille  dijudicat  qui  superbiam  vivificans  in  se  j)  iij^c  autem,  nisi  in  exsuliatione  flant,  ingraia  esse 


occidit  humiiiiatem.  c  Et  jusxitiam  in  Jacob  tu  fe- 
cisti. » Cum  enim  judicat  Jacob  supplantat  (Gen.  xxvii), 
juslitiam  operaiur.  Hanc  lamen  jusiitiam  facit  Do- 
minus,  quando  supplantationis  astutiam  prxsiut. 
Conversio  personae  : 

<  Exaiiate  Dominuro  Deum  nostrum.  »  Ut  qui 
naturaliter  est  magnus  in  vestris  cordibus  excelsus 
quoque  babeatur.  <  £t  adorate  scabellum  pedum 
cjaa  quoniam  sanctum  esi. »  Quid  per  scabellum, 
nlsi  corpus  Dominicum  intelligamus  ?  In  iioc  autem, 
quasi  scabello,  sedet  diviniias.  Hoc  autem  omnes 
ailorabunt,  sicul  <pse  ait :  c  Vivo  cgo  dicit  Dominus, 
quoniam  mihi  curvabilur  omne  gen^i  (/sa.  xlv).  » 
Potest  autein  et  dc  cruce  inlelligi,  in  qua  Sal* 


videnlur.  c  Scitoto  quoniam  ipse  cst  Dcns,»  non  soU 
non  luna,  non  coelum  vei  terra,  non  alla  qna^Ubet 
creautra  Dcus  est,  sed  ille  est  Dens  qui  omnia 
focit  (Joa;i.  t).  c  Ipsc  »  enim  <  fecit  nos,  ct  non  ipsi 
uos.  » 

c  Populus  ejus  et  oves  pascux  ejus.  >  Ipsius  enim 
oves  sunt,  quicunqtie  ejus  vocem  audiunt  (Joan*  x). 
c  Iniroite  portas  ejiis  in  confessione,  >  ut  enim  hoc 
breviter  dicam,  illum  ipsius  et  meam  portam  vo- 
cabo,  qui  me  aqua  baplismatis  iavit.  Banc  autem 
ego  quidem  intrare  non  potui,  donec  Domiuum 
confessus  diabolo  abrenuutiavi.  i  Atria  eius  in 
bymnis.  >  £v  ut  hoctotum  in  niei  cxemplo  exponam, 
supra  dictam,  Dei  gratiai  ogo  portam  ingrossu0,jatif 


tf  71  ODDONIS  ASTENSIS  MONACHI  ISft 

m    ejiM  alrii8  ,   hyronos   qiialescttiique  deproroo.  A  rapax»  ciiro  Imjusmodi  nec  clbfim  somere  (I  Cor. 
f  Goiifiiemini  ilfi.  »  Videte    quain    reclo  incedat     v).  >  Divina  responsio : 

f  Oculi  inei  ad  fideles  lerrae»  ui  sedeani  mecom. » 
Noii  te,  inquit  Doniimis,  iioc  fecisse  poeniteaL  YM 
opera  tua,  cognovi  fidero  tuam,  irenbm  ad  te«  et 
cuni  capieris  fldelibvs  in  coelestetn  sedem  le  colii^- 
cabo.  c  Ambufans  in  iria  iinmaetilata,  »  quo<l  te 
fecisse  conressiis  es,  f  hic, »  et  non  alius,  t  milii 
inliiistrabat.  Non  habilavit  iu  medio  donios  niese,  > 
id  est  in  (-OBlesti  Jenisalem,  <  qui  facit  siiperbiam, » 
cl  destniit  huiiiiiilatein.  f  Qui  loquitur  iniqua  non 
direxit  in  couspeciu  ocuioruni  ineorum,  >  ut  sit 
dignus  meam  faciem  videre. 

f  In  matutino  inlerfiriebHm  oinnes  peceatores 
lerrsB.  >  Malutinum  aulein  dieni  judicii  appeliavit. 


ordine :  Oves  diiii,  paseua  posuit,  portas  adbibuit* 

Ovisergo  esse  debe*!,  qui  banc  pascuam  ingreditur; 

ingredi  autem,  nisi  per  portam,  neniini  lieet;  qui 

enim  aliunde  intraverit,  fur  appellabitur  {Joan.  i) : 

ingressus  autem,  laudibus  vacel,  et  confessionibus. 

t  Laudaie  nonien   ejus.  »   Quicunque  Cbristianus 

vocatur,  lalein  se  exhibeat,  ut  in  eo  Chrisii  iiomen 

glorificeiur.  i  Quoniam  suavis  est  Doiuinus,  >  sicut 

eiiim  niitibus  est    siiavis,  ita  el  superbis  asperus 

erit. 
f  hi  a't€mum  inisericordia  ejus,  et  usque  in  gene- 

rationein  et  generationem  veriias  ejus* »  iEienia 

uiisericordia,  xterna  est  et  veriUis,  semper  enim 

erunl  sancti,  qui  misericordia  salvi  flunt,  seinper  B  in  quo  onines  peccatores  perdendi  sunt.  Maiutinum 

autem  ideo  dicilor,  quiabuic  nostne  vilsc  succedii, 
quse  rccto'vocabulo  nox  appellaiur.  Deutqoe  ille 
dies  sanctis  lucere    incipiei,  quem  oolia   nocits 


erunt  et  peccalores,  qui  veritate  damiianlur. 

EXPOSITIO  PSALMI  G. 

f  Misericordiam  et  judicium  cantabo  tibi,  Do- 
roine.  »  Yox  perfeclonim.  Tibi  Deus  et  redemptio- 
iits  misericordiain  V  et  veritatis  cantabo  judiciuni. 
Niserieors  est,  iiiillus  desperet ;  verus  est,  nemo 
luperblal.  « Psallam  et  intelligam ,  »  multi  enim 
psaltunt,  qoi  non  inteliigunt,  sed  aliud  in  lin* 
gua  dicunl,  aiiud  in  corde  cogitant.  Lingua  psaknos 
cantat,  mens  autero  denariorum  numerum  compu- 
lau  f  In  via  immaculata,»  psaltam,  iuquit,  sic  tamen 
ut  intelligam,  ambulans  in  via  immaculata.  Multas 
iunt  sanctoruin  viae,  omnes  quidem  immacoiat». 
«  Qiiando  venies  ad  ine* »  Cur  venies  dicit,  qoi  cum 
eosempercsl?  Yenies  igitur,  ad  secondum  refer- 
tor  adventtiin ,  qoi  tanlo  deaiderio  a  sanclis 
exspectaior ,  ot  seinper  venl»  veni,  dicere  cre- 
dantor. 

f  Perainbulabam  in  innocentia  cordis  mei.  > 
Quia  se  in  via  iroinacula.ia  superius  ipse  dicebal, 
quas  esset  illa  via,  boc  in  loco  manifestat.  Peram- 
bulabam,  inquit,  in  innocentia  cordis  mei,  existen* 
lis  f  in  medio  doiuus  meae,  >  id  est  corporis  mei. 
Haec  autein  via  peuitus  est  iromaculata ;  cordis  enim 
innocenlia,  si  cuin  ratione  fuerit,  totius  hominis 
est  perfeclio.  f  Facienles  praevaiicaliones  odivi.  > 
Neque  ego,  inquit,  prsevaricatus  fui,  neqiie  praeva- 
ricatoribus  conseiisi.  <  Non  adbaesit  mibi  cor  pra-  . 
Tunu»  Sed«  sicut  cor  meum  in  oinnibus  rectum 
eral,  ita  rectis  corde  solomuiodo  adhaerebat.  f  De- 
cliflaniein  a  ine  inaiignoin  non  cognoscebam.  » 
Noo  cognoscebam  inalignum,  ut  sibi  in  lualitia 
assentirem,  sed  sicut  ipse  a  viis  meis,  sic  et  ego  ab 
ipso  declinabam.  <  Delraheniem  secreto  proximo 
»00,  honc  persequebar,  » spe  correciionis,  non  con- 
senso  malignitalis. 

f  Siiperbo  oeulo. »  In  oculis  namque  et  siipercilio 
facile  cujuslibet  suiierbia  deprehenditur.  c  El  insa- 
liabili  corde.  »  Uoc  autem  titulo  avarus  prxnolatur. 
.  f  Cum  hoc  non  edebam.  i  Sic  enim  et  Apostolus 
ait :  f  Sii  quis  frater  uominalur  inter  vos  fornicator, 
aot  avarus,  aul  idoiis  serYlcns,  aut  maledicus,  aut 


caligo  inlerrumpere  valebit  (Apoc,  xxi).  <  Ut  disper- 
derem  de  civitate  Domlni  omnes  operantes  iniqui- 
tatein.  » 

EIPOSITIO  PSALMI  CL 
f  Domine,  exaudi  orationem  meam.  >  In  hoc  psal- 
mo,  prius  Ecclesia,  deinde  ChristoSy  poatmodum 
vero  Propheta  loquitiir.  Domine,  exaodi  orationem 
meam,  <  et  clanior  ineus  ad  te  yeniat.  Non  aTcrtas 
faciem  tuaiii  a  ine ;  in  quaconqoe  die  tribulor,  in- 
clina  ad  me  aorem  toam,  in  quacuiique  die  iovoca- 
,  vero  te,  velociter  exaudi  me.  i  Quanlo  aniini  affectu 
'  Dominum  Ecclesla  ipsa  deprecetur,  ipsa  Terborom 
replicatio  nianifestai,  in  qua  unum  idenique  toiies 
dicitur :  f  Quia  defecerunt,  sicul  fumus  dies  mei;  > 
praesens  enim  vila  cito  dilabitor  et  evanescit,  pr«- 
teritos  namque  dies,  ut  fumus  deficiens,  jam  inve- 
niri  non  potest.  Deficiunt,  ut  fumiis,  dies  sanctoruffl, 
quoiiiam  sine  lacrymis  non  poteroiit.  SoiBniopers 
ergo  detirecanduH  est  Dominus,  ut  xternos  nobis 
iribuat,  quandoquidem,  ad  fomi  similitodiiiein,  taai 
cito  nostrl  deficiunt.  <  Et  ossa  mea  sicut  creniium 
aruerunt.  »  Ecclesis  namqiie  ossa,^  apostoU  dieon- 
tur,  qui  iu  multaruin  tribulalionum  frixorio  secon- 
duni  carnein  arueront.  Hoc  autem  qoi  non  inlelligit, 
craiicuke  Laurenlii  recordetur. 
.  f  Percussus  sum  ut  fenum.  »  Olim»  inquil,  in  ine 
juventos  florebat,  sed  senectote  veniente,  flos  juveo- 
lutis  mox  excisus  decidit.  <  £t  aruit  cor  meum,  > 
quoniam  simul  cum  Juveniute  bmnes  corporis  vires 
aniisi.  <  Quia  oblitus  sum  comedere  panem  meuiii  > 
Dati,  inquit,  panis  oblitus,  interdictum  manducavi» 
quouiain  caeteris  paradisi  lignis  omissis,  soluni  vcti- 
tum  comedi  (Cen.  iii);  nisi  eniin  Ad.Mn,  qui  corpo- 
ris  hujus  ecclesiastici  principiuin  fuit  (Gen.  i)  profirii 
panis  oblilus  fuisset,  neque  primo  flure  privarelur 
lioino,  iieque  iii  viribus  ullis  detlceret. 

f  A  voce  gemilus  mei  adhspstt  os  meom  card 
nieae.  >  Cum,  inquit,  dierum  aeternitatem,  Borisqiie 
pulchritudinem,  et  virium  roburainisissein,  qiiid  ni- 
hilaUud  quam  dolor  et  geinitus   remansilf  Obliii 


1213  EXPOSITIOiNPSALMOS.  Itn 

ergo  patiis,  memor  prisiinaeque  felicitaiis,  poenitere  A  tiosos  meo  corpori  associabam.  Uiide  qiiidam  vini 
et  gemere  ccepi,  soliusque  Dei  misericordiam  implo^ 


rare.  Ad  liunc  autem  gemitum  et  caro  spiritui ,  et 
spirilus  carni  adhaesii,  etqu»  sibi  inYicem  prius  ad 
versabanlur,  jam  eoncordiam  faabere  cceperunL  Et 
quoniam,  sicut  In  Evangelio  legitur,  duoin  me  con- 
6enserant,omnesmeas  petitionesexaudivlt  Dominus» 
Vox  Chrisii  • 

f  Similis  faclns  sum  pelicano  solitudinis.  i  Una» 
inqiiit,  eademque  cufpa,  et  tu  dieruro  seternitatem* 
Deique  imaginem,  el  similitudiuem  amisisii,  et  ego, 
restauralionis  causa,  pelicano  similis  faciussum, 
qui  nullo  alio  medicamine,  nisi  proprio  sanguine, 
nalosmeosviviflcavi.Pneterea  Idololatras  immundos» 
ct  peccalores  in  corpus  meum,  quod  est  EcclesiaY 


potaUirem,  et  amicum  piiLlicanorum  (Matth,  xi)  aim 
esse  dicebant.  c  El  poculum  roeum  cum  fletu  misc<^* 
bam,  •  quia  et  pro  natoruin  nece  dolebnt,  el  cuail 
illis  divinum  bumanuroqae  cibuni  communicabtC, 
qui  pro  peccalis  suis  assidue  flebant.  Ex  quibus 
jnulier  illa  peccatrix  lina  fuit,  qu»  pedes  ejus  laicrjr- 
mts  rigavit  {Lue,  vii).  Vox  Ecclesiae  : 

c  A  facfe  ira^  indignaliouis  mx^  quia  elevans  alH- 
sisti  uie.  Dies  inei  sicut  umbra  decliiiaTerunl.  >  Me, 
Inquit,  de  linio  terrae  fecisti  (Getu  ii),  et  in  angelo- 
ruiu  elevans  digniiatein,  quasi  Dominum  consiituei- 
i^as,  sed  praeceptum  traiisgrediendo,  tuu;  indignatio- 
uis  iraui  incurrens  (Gen,  ui)^  in  lerrenam  iHisifs 
sum  debilitaleni.  Sic  ergo  a  facie  irae  indignationjs 


induxi.  Pelicanorum  duogeiiera  esse  dicuiitur:  al-B  t«ae,  cdies  inei  sicututnhra  declinaverunt,  » id  est, 


terum  in  aquis,  alterum  in  solitudiiie.  Quf  verosoii- 
tudinem  iiihabitant,  hahc  naturan),  habere  perbiben* 
tur,  ut  imroundis  animaHbus,utpoie  ranieet  lacertis, 
▼ivaut,  nalosque  siios  interOclant ,  et  per  triduum 
dolentes  seqiieipsos  vulneranies,  sui  sanguinis  asper- 
iiooe,  eos  iterum  ad  vitam  redocant.  Haec  autem 
similitudo  salis  congrue  nostro  convenii  Salvatori, 
qui  nobis  ob  priini  parentis  transgressionem,  im* 
iiiortalilatem  auferens,  et  de  paradiso  ejfciens  (Gen. 
111)  mortis  nos  tegibus  subdidit.  Sed  bic  noster  Peli- 
canus,  iiatos  suos  revisitans,  per  iriduuin  mortis 
dolore  contristalus,  (mortis  anlem  non  tantum  suae 
quantum  nosinie)  proprii  sanguinls  effusione  vivifi- 
cavit.  Vide  ergo  quam  pulcbre  haec  similitudo  con 


summa  cum  fesiinatione ,  immortaliuite  amlssa 
evanuerunt.  i  El  ego  sicut  feiiuni  arui.  >  Verc 
fcuum  esl  popiilus,  <  siccatuni  esl  fcnum,  ct  cecidit 
flos  (/<a.  xl)  ,  I  amisimiis  florem ,  redlgimur  in 
pulverem.  c  Tu  autem,  Domine,  in  xtcrnum  per- 
niauesy  et  niemoriale  tuum  in  generationem ,  e\ 
geiieralionem.  Tu  exsurgens, »  sicut  promisistl, 
c  miscreberis  Sion,  >  qula  pelicani  suinpta  simili* 
tiidine,  proprio  nos  sangulne  viviflcabii  (Oebr.  ix). 
c  Quia  tempus  miserendi  ejus,  qula  venil  tempus.-  • 
Venit,  iiiquit,  noslra:  redemplioiiis,  tiia!(|ue  iiicar- 
nalionis  lempus.  ' 

c  Quoniam  placiierunt  servis  (uis  lapides  ejusi  i 
Lapides  vivi  volvuntur  siiper  lerram  ;  bi  auiem  sum, 


veniat  superioribus.  Conquerebalur  Ecclesia,  omue-  ^  ^^  quibus  dicitur  :  c  Tempus   lapides  collig^mli , 


que  genus  bumanum,  et  de  paradisi  expitlsione, 
di«iruroque  brevitate,  et  vlrium  imbecillitate.  Gui  sic 
Salvator  dulcissima  consolalione  respondet :  Similis 
sum  Pelicano;  ego  occidi,  etvivere  faciam»  percussi, 
et  ego  sdnabo  (Deul.  xxxii).  Ne  tiineas  igitur,  bomo, 
quia  te  ilerum  ad  vitaiu  reducam. 

c  Factus  sum  sicut  nicticorax  in  doniicilto.  >  Om- 
nibus  quidem  no(um  est  qitod  nicticorax  sive  noctua 
a  csteris  avibus  odio  habeatur,  quam  etiam  garru- 
litate  quadain  persequuntur,  doiiec  in  aliquo  repo* 
natur  loco  :  Huic  autem  comparaiur  Gbristus,  qiiem 
tisqiie  ad  criiceiu  cum  magno  fremitu  Judasi  perse- 
cuti   sunt  (Joan,  xviii,  xix).  Merito  autem  crux 


tempus  spargendi  (Eccte.  iii).  >  Prius  eniin  Domi- 
nus  apostolos  collegit  (Luc,  vi),  postea  vero  ad 
praedicandum  divisit  (Marc.  xvi).  Placeanl  ndbls 
lapides  isti,  eoruroqtie  soliditaiem  iinitemur.  <  E3c 
terjae  ejus  miserabuntur,  >  terras  namqiie  stix  ilio 
misereiur,  qui  carni  stiae  aetcrnum  praeparat  \\MiiK 
ctiium.  c  El  liiuebuut  gentes  noinen  liium,  Do- 
miiie.  >  Quod  iion  in  vaiiuin  jurare  audebunt.  c  Et 
ouines  reges  terrae  gloriani  tuam,  >  id  csi,  Fililim 
tuum.  c  Quia  xdificavit  Dominus  Sioii,  et  videbttur 
in  gloria  sua.  >  Quouiam,  sicut  ait  Apostolus,  «  cuni 
Christus  apparuerit  vita  no»(ra,  tuncet  nos  appare- 
bimus  cumipsoiu  gloria  (Co/.  iii).  >— cRespexit  iu 


Christi,  domicilium  appellatur,  qiiae  nobis  in  frou-  iv  omtlonem  huinilitim,  et  non  sprevit  preces  eoraifi 


tibus  nostrique  corporis  imprimKur  doniicilio.  Nec 
mirom,  si  noctuae  assimilatur,  qui  se  eliam  vermem 
vocavit  (PeaL  xxi). 

c  Vigilavi.  >  Quia  die  tertia  resurrexi  (/  Cor.  xv). 
c  Et  factus  sum  sicut  passer,  >  agilis  ad  volamtum 
i  solitarius  in  lecto,  >  qiioiiiam  nullus  uiecum  iu 
carne  coelos  ascendit.  c  Toia  <tie  exprobrabaut  mibi 
inimici  mei,  >  Judael  videlicet,  qui  quasi  nicticora- 
cem  eum  persequebantur.  c  Et  qui  iaudabant  me,  > 
manifesta  adulatione.  c  Adversuui  ine  jurabant,  >  id 
€81  in  ejus  interitum  conjuralioneui  laciebaut.  Sed 
qaa  ralioue? 

c  Quta  cincrem  tanquain  panem  manducabam,  i 
id  estp  ad  pelicani  siniililudliiem,  iiumundos  etfla^i- 


Hujus  autem  expositio  in  superficie  est.  Vox  Pro- 
pbetae : 

c  Scribautur  baec  in  generatione  aliera.  >  In 
ftilura  scilicei,  qnam  sua  Dominus  incaraationo  re- 
spiciei,  et  visiiabit.  c  Et  populus  qui  creaMfnr, » 
aqua  bapiismatis  et  Spiritu  sancto ,  c  laudabit 
Dominum.  Quia  respexit  de  excelso  sarrcto  suo, 
Dominus decoelo  iu  terrain  prospexit,  >  iiiejuS  sua 
visitatione  misererctur.  c  Ut  andiret  getnitus  compe- 
ditoruiu.  >  Patriarchae  namque,  et  prophetad  In 
inferno  compediti  tencbantur,  quorutn  gemitus  tniut 
exauditi.  Erant  ct  illi  compedid  qui  vitiorum  eateiiis 
ligaii  diabolum  scquebantur.  »Ut  solveret  fllios 
interemptorum.  >  Non  ergo  solummodo  patres  no-- 


ISf75* 


ODDONIS  ASTf!:Ni>iS  MONACIH 


It76 


ilri,  qul  inlcrempli  ct  morliii  suni,  conipediti  eraiil,  A  redimit  de  inieriUi   viiani  inam,  i  qaam  diabolos 


Md  nos  quoque  ipsonim  viiicti  eramus.  Quis  enim 
solvilur  nisi  ligaius?  vincti  ergo  erarous  siquidem 
a  Douiino  soluti  sunuis  (Psal.  cxxiii).  c  I3l  anniin- 
tieiii  in  Sion  noinen  Domini,  cl  laudcm  ejtts  in 
Jeriisalem.  >  Ad  hoc,  inquil,  ex  diabolicis  Inqueis 
solnii  sumus,  ul  landein  Doinini  in  Eccle&i:i  decan- 
lenuis. 

f  In  conveniendo  popnlos  in  unum,  >  id  esl,  dnm 
in  unins  Hdei  unilatem  oinncs  genlcs  congregabnn- 
tnr.  e  Et  reges,  ut  scrvianl  Doinino.  Respondil  ci  in 
via  viriutis  snx,  i  id  csl  in  opcrc  pnrdicationis  quoe, 
secundnin  Aposlolnm,  Dei  vii  ins  .ippell:aiir  [Rom. 
i).  I  Paucitaiem  dicrnm  ntcoruin  miiilia  milii.  i 
Cui  respondii :  Jerusalem.  Nain  cuin  nppropinqiiaret 


coinprimebai.  c  Qui  coronat  le  in  misericordia,  i 
dan^  prius  misericordiac  fortitndinem ,  nl  deinum 
Iribual  et  coronam.  c  Qui  repiet  in  bonis  desideriuiu 
lunm,  #  pravis  cogilationibus  evacuatum. 

f  Uenovabitur,  ul  aquilac,  juvenlus  lua.  i  Aquila 
uamque  ad  seneGlulem  deveiiiens,  a  solis  cnioribus 
plnniis  ainissis,  in  rronlem  aliqueni  dilapsa,  in 
jiiventutem  reparatur.  Sic  auleni  ei  sancta  Ecclesia» 
solis  jusUliae  accensa  calorihus,  in  Tonte  bapiisma- 
tis  submersa,  vcterem  hominem  exuia,  novi  induit 
juventutem.  Rcuovabiiur  auteni,  et  in  judicio,  pri- 
iniiiva  resump'u  imagine. 

c  Faciens  misericordlas  Dominus ,  el  judicinm 
omnibus  injuriam  paiienlibus  :  noias  fecit  vias  suas 


Dominus  Jerusaiem,  qnasi  dierum  paucilalem  ab  eo  B  Moysi,  el  filiis  Israel  voluntates suas.  >  Hisericordia 


inierrogarct,  sic  flendo  respondit  :  c  Quia  si  cogno- 
visses,  et  tu,  qnoniam  venienl  dies  in  te,  et  circum- 
dabunt  te  iniinici  tui  valio  elc,»  (Luc,  xix).  Sic  ergo 
snoruin  dieruin  pancitatem  ei  prPCQunliant.  Apo- 
siropha  : 

c  Ne  rcvoces  me  in  dimidio  dienim  meorum.  i 
Scd  pcrmiile  me,  iion  lanlnm  mediare,  Tcrum  etiam 
in  tno  serviiio  cpntinnare.  Sive,  ne  revoces  me  de 
hac  vita,  pracoccupaium  aliqno  judicio,  anle  termi- 
num  prxdestinatnin.  Qiiod  quidein  pertimescens  aii; 
i  Ego  dixi  in  dimidio  dicrum  nicorum,  vadam  ad 
porias  inferi  (ha>  xxxviii).i  —  dn  gcneratlonem,  et 
fcneratioiiem  anni  lui.  i  Tui,  inquit,  sunl  anni, 
dies,  ei  tenipora,  et  menses,  cunclaque  tuse  volun 


qiiidem  fecil ,  quod  mitudum  redemit  (GaL  iii) ; 
judicium  autem  fecit.  quia  innocentes  Tindicabit. 
Unde  Apostoluft .  c  Mibi,  inquil,  Tiiidictam,  et  ego 
relribuam,  dicit  Doniinus  (Rom.  xii).  i  Ejus  vias 
cogiiovii  Moyses,  idesl  aposloli,  qui  aqnalici  pisca- 
tores  et  baptizatores  fuerunt.  Filii  aulein  Urael  ejus 
Toluntales  cognoscuiit,  boc  est  Tiri  sancti,  qni  euiu 
meutls  oculis  conteinplanlur.  cNon  in  perpeluuui 
irascetur?  Quoniam  niiseratorj,  ei  iniserlGors  esc 
paiiens  et  multum  misericors.  Neque  iii  «ternum 
comminabitur,  >  quoniain  sicut  scripium  est:  c  cuai 
patereiur,  non  Gomminabatur  (/  Peir,  ii).  i  —  <  Non 
secundum  peccata  nostra  fecit  nobis.  i  Cum  enim 
digni  esseinus  morle,  pro  nobis  subiii  niortem. 


^-    ,  , ^ —  _ — r»  -        '  r 

t:Ui    obsequunlur.   c  Initio    tii ,   Domine  ,   terrain  ^  <  Neque  secunduin  tniquitates  noslras  reiribuii  no* 


fun.Iasti,  et  opera  manuuin  tuarura  sunt  cceli.  i  Hoc 
aiiiem  sccundum  littcram  Teruin  est.  Quod  el  supcr 
Ecclesia  et  apostolis  hiielligi  potest.  c  Ipsi  peribunt,  i 
quoniaiii  iii  nielius  mutubnntur,  c  tu  autem  perma- 
nehis,  i  qni  nuitari  iion  potes.  •  Ei  oinnes  ut  Tesli- 
nienlnm  velcrascent,  i  cariie  dissolula.  c  Et  sicul 
operiorium  mutabis  eos,  i  uta  viiiorum  sorde  mun- 
daii,  pulchriorbs  fiant.  c  Et  mulahunlur,  i  ad  aeier- 
nitatcm.  c  Tu  autem  idem  ipse  es,  i  penilus  incom- 
inniabilis.  c  Et  anni  lui  non  deficienl.  Filii  servo- 
nun  tuoruin  habitabunt,  i  Ecclesiam,  jam  cobIIs 
quodammodo  '  commiiiaiis.  *  c  Et  seinen  eorum  in 
sxcula  dirigetur,  i  nunquam  enim  sanctorum  opera 
depravanlur. 

EXPOSITIO  PSALH!  CII. 
c  Benedic,  anima  inea,  Doinino,  et  omnia  qux 
intra  me  sunt,  nomini  sancto  ejns.  i  Vox  Ecclesi» : 
Mon  enim  labiis  taiitum,  verum  etiam  anima  et 
corde,  ntcOteC  intelleclu,  cunctisque  viribus  Domi- 
niim  benedicere,  et  laudare  dcbeinus.  c  Beuedic, 
anima  inea  Domino,  et  noli  oblivisci  omiies  retri- 
biitioiieh  ejus.  i  Qnis  enim  Dei  beneficia  nuinerare 
poiest?  Solem  nanique  et  lunam,  ignem  et  aquam, 
ct  caeteras  crealuras  in  obscquium  nostrum  creavit. 
1I;£C  lamen  nihil  sunt,  si  futuris  bonis  compareii- 
tiir.  c  Qiii  propitiatur  omnibus  iniquitatlbiis  tuis.  i 
Expositio  :  c  Qui  sanat  oinnes  infirinitatcs  tuas,  i 
quibiTS  vel   corpus,  vcl  anima  debilitalur.   c  Qni 


bis,  I  ad  meliora  conversi  fuerimus. 

c  Quoniam  secunduni  altitudinem  coeli  a  lerra 
corroboravit  misericordiain  suam  super  limentes 
se.  I  A  Deo  namque  confirmala  est  in  sanctis 
misericordia  Dei,  ut  super  coelos  delati,  angelts 
associeniur.  c  Quantum  dlsiat  orlus  ab  oecideme, 
longe  fecit  a  nobis  iniqultates  nostras,  i  ni  «nifn 
mortuus  a  vivo,  sic  juslus  differl  ab  iniquo.  f  Qtio- 
niodo  iuiseretur  paler  filiorum  niiserius  esi  Domiiiiis 
tiinenlibus  se,  i  verberibus  casiigando,  iion  teiis 
mortificando.  c  Quoniain  ipse  cognovit  figmenluin 
nostrum,  I  quod  figuli,  vasis  recta  coinparatur» 
Cognovit  quldem,  quoniam  servi  forinam  recepii 
l^  (Piiil.  II).  c  Becordatus  est,  quouiam  pulTis  wuucia,  • 
qnem  nisi  suae  misericordix  aquis  irrigasset,  a 
quolibet  ventorum  naniine  projiceretur.  Homo  sicui 
feiiuin,  qni  facile  pnvainr  floiibus  :  c  Dies  ejits 
tanqiiam  flos  agri,  sic  elDorcbit,  i  non  longo  teiu- 
poris  spalio.  c  Quoniam  spiritus  perlransibil  in  illo. 
et  non  subsistet ,  non  cognoscel  amplius  locum 
suum,  I  siinul  eniin  ciim  spiritu,  et  vigor  amitlitur 
etpossessio.  c  Misericordia  aiitein  Domini  abaelemo; 
et  usque  in  aeternum»  super  limentes  eum^.  ei  ju- 
slilia  in  filios  filiorum  in  his  qui  servanl  testamei»- 
tum  ejus.  I  Filiorum  quippe  Dei  filii  sunt  qutamqiie 
apostolos  imitantur.  Unde  Apostolus  ait :  c  Filio^i 
mei,  quos  iternm  parturio,  doiiec  Ciirislus  fomieiur 
in  vuhis  {Gal.  iv).  i  — i  Et  mcmorcssint  mandalo- 


i277  EXPOSITIO  liN  PSALMOS.  I«78. 

rum  ipsius.  i  nonad  logendum,  sed  ad  faciendiim,  A  ntibes  suscepiteam  abOGiiIigeorum(4ci.i)«i — «Qui 


quoDiaro,  ut  Aposiolus  ail :  i  Non  auditores  legis 
jusiificabunlur  apud  Deum,  sed  raclores  {Rom,  ii).  i 
€  Dominus  in  coelo  paravit  sedem  suam.  i  Quta 
resurgens  a  mortuis  coclos  ascendit  {Marc.  xvi). 
Sive  in  coelo,  hoc  esl  in  aposlolis,  quoniam  <  anima 
justi,  sedes  estsapienlia2(GREG.  hom.  35).  i  — <  El 
Regnum  ipsius  omnibus  doniinabilur.  i  Principcs 
namque  regni  ipsius,  quod  est  Ecclesin,  apostoli 
sunl,  qui  cselcras  genles  judicabunt.  <  Henedicite 
Douiinum,  omnes  angeli  ejus,  i  dociores,  q*ii  eum 
annuntiatis.  <  Potentes  viriute,  i  quia  nos  coiiOr- 
uiant ,  «  Facienies  verbum  illius  ad  aiidiendam 
irocem  sermonum,  i  qui  ad  hoc  proidlcalis,  ut  ipsius 
pr^ecepla  cusiodiantur. 


ambolassuperpennas  ventornm,  i  nuilusenim  ven- 
torum  ibi  unouani  ascendii,  ubi  GbristQS  dela- 
tus  est. 

i  Qui  facis  angelos  tuos  spiritus.  >  Quando  enim 
ad  Mariam  Gabrielem  misit,  de  spiritM  qui(k'm 
angelum  fecit.  <  £t  minlstros  luos  ignem  ureniem.  i 
llinislri  qnippe  Dei,  non  solum  angeli,  verum  etiam 
onines  doctores  dici  possunt.  Qui  iueo  igms  Tocan* 
tur,  quoniam  aliosilluminant.  <  Qui  fundasti  terKim 
super  slabititatem  suam. »  StabiUtas  quldem,  el 
fundamentum  Ecclesiae  Ghrislus  est  {Psal.  lxxxvi), 
super  quem  fundata,  non  tnclinabitur  in  saeculum 
saeculi,  sed  semper  ad  altiora  virtutum  conscendet. 

«  Abyssus  sicut  veslimenluro  amictus  ejus.  i  Quid 


<  Benediclte  Dominum ,  onines  virtutes  ejus  ,  i  ^  per  abyssum  nisi  Novi  Yelerisqne  Testamenti  intel- 


angelorum  et  bpminum.  «  Ministri  ejus  qui  facitis 
voluntaieitt  ejus.  >  Hic  aulem  iniqiiorum  bene<licllo 
refuiatur.  t  Benedicite  Domino  oinnia  opera  ejas.  » 
Nunquid  lapides,  et  ligiia  Dominum  bcnedicere  pos- 
sunt?  possunt  utiqiie.  Lapides  namque  benedicunt 
Dominum,  qiiando  nos  in  bac  creatura  benedicimus 
Dominum.  <  In  omni  ioco  dominalionis  cjus,  i  im- 
meBSUS  estDoroinus  {PiaL  cxii),  immensa  ergo  sit 
iaus,  ei  benedictio.  <  Benedic,  i  et  tii  <  anima  raea 
Doniino,  i.ut  et  ipse  te  xterna  benedictione  remu- 
neret. 

EXPOSITIO  PSALMI  GIII. 

€  Benedic «  aiuma  mea «  Domino.  Domine,  Dens 
ineue^  magnificatus  es  vebementer.  i  Vox  Prophe- 
tae :  Quoniam  qnidem  vehementer  magnificatus  est  ^ 
DoDiinus,  vehementer  laudetur  ab  omnilius. 

f  Gonfessionem,  et  decorem  induisti.  i  Qui  enim 
Judaeorum  vituperatione  carnisque  infirmitaie  quon- 
dam  circumdatus  fuil  {MaUh.  xxvii),  nunc  angelo- 
rnm  et  hoininum  laude  stipatur,  ffiternoque  dccore 
ei  daritate  illucescit.  <  Amictus  luinine,  sicul  vesti- 
mento.  i  Guin  euiin  sicut  sol  in  regno  Dei  sancti 
refulgeant  {Alatih.  xiii),  quis  ipsius  Salvaloris  cla- 
ritateni  verbis  aperiat? 

€  Eitendens  coelum  sicut  pellcm.  i  Facile  nam- 
que,  etsine  oinni  diflicuitate,  altain  coeli  rotundiia- 
tem  ipse  exteudit,  atque  peregit.  Ejus  euim  dicere, 
facere  esL  <  Qui  tegis  aquis  superiora  ejiis.  i  IJnde 
SGriplum  est :  <  Et  divisit  aquas  quae  erant  super 


ligentia?TaIi  autein  veste  Ecclesia  circunidata,  In 
nullum  laiuscadere  potest;  hicc  enim  lorlca  nuilis 
adversariorum   telis  perforari  valet   {Maith.  xti). 

<  Super  moiites  stabunt  aqusie.  i  Quid  per  montes, 
iiisi  doctores ;  quid  vero  per  aquas,  nisi  pecatores 
inleHigimus?  Slabant  igitur  supra  montes  aquae» 
quando  iniquorutn  turbulenta  commotio,  diabolico 
turbine  exagitata  in  sanctos  insnrgebat;  illi  autem 
utriusqtie  abyssi  scuto  uiunlti,  clara  tuba  personan* 
tes,  oinnes  xquoris  minas  mitigabanU  Hoc  est  quod 
sequitur : 

<  Ab  increpatione  taa  fugient.  •  Dicebant  enim : 

<  Pcenitentiam  agite  (Jfolf/i.  iii).  i  Itemque :  <  Nisi 
poenitentiam  egcriiis,  morieraini  (l4ic.  xiii).  >  Cl 
rursuin :  <  Jam  sccuris  ad  radicem  arboris  posita 
est  (Matth,  iii).  *  Ab  hac  autem  increpatlone  fugle- 
bant  aquae,  quando  vana  deorum  religione  omissa 
sese  Domino  genies  subjiciel)ani.  <  A  voce  toiiiirui 
tui  forinidabunt.  i  Vox  autein  toniinii  apostolorura 
est  praedicatio,  quae  siniul  cum  sono  fulgorem  hu* 
manis  pectoribus  inferens  et  limorem,  ipsum  dia- 
bolum  gladio  spiritus  interficiebat. 

<  Ascenduntmontes.  i  Decreseentibus  aquis.  Gre- 
dentibus  namque  turbis,  erescebant  Ecclesiae.  <  Ei 
descenduni  campi,  >  quoniam  vanis  sxculi  dignitati- 
bus  derelictis,  sub  Ghristojugo  populi  bumiliantur. 

<  In  locum  qiiem  fuiidasti  eis.  Tcrminum  posuisti 
quein  non  traiisgredlentur.  i  Qui  enim  furatur  ter- 
ininuin  illuin  transgreditur,  quo  dictum  est :  <  Non 


firinamentnm  ab  his  quae    erant  sub  firmamento  "  lurtum  feceris  (Exod.  xx).  i  Unde  et  iransgressores 


{Gen,  i).  I  Hoc  autem,  si  inysiice  intelligatur,  coeli 
apo»tolos  figurabant,  qui,  quoiiiam  novi  uires  eraiii, 
ad  novum  vinum  capiendum  in  tanlum  extenti  sunt 
ut  totitts  vineai  vindemiam  ipsi  reciperent  (Marc. 
XVI).  Quidquid  eniin  novae  et  veieris  legis  habemus, 
eis  propinantibus,  potavimus.  Per  horum  superiora 
prophetas  signavit,  qui.aliiori  tenipore  nati  fuerant. 
lli  autem  tanta  aquanim  tegebanlur  profunditate  ut 
nulius  super  eos  navigare  pusset,  sed  quia  Petnis, 
•icut  piscator  {MaUh,  iv)  aquarum  omnium  peritus 
fuerat,  iransfreuiidt  nobis  iler  apcruit.  <  Qui  ponis 
nubem  asoensum  luum.  i  Sicut  scriptum  est :  <  Et 
cum  hoc  dixissetf  videntibus  iilis  elcvatus  est,  ct 


dicuntur.  Est  autem,  alius  tcnninus  quem  nullo 
modo  transgredi  licet,  unitatis  videlicei  triuitatisque 
fides.  Iloc  auiem  etiam  de  iiniuscujusque  oblitu  in- 
lelligi  polest.  <  Neque  converteiitur  operire  ter- 
rain,  i  ut  corrupiibilis  carnis  sequaiilur  volupiates, 
sed  solas  ntiptiales  vesles  sibi  parabaiit. 

<  Qui  einitiis  fontes  in  convalllbus,  i  baplismum» 
el  doctores  in  Ecclesiis.  <  Inier  medium  mctniium 
pcrtransibunt  aquse.  i  Per  mejium  Ecclesianim » 
quatuor  Evangolionmi  flumina  discurrent.  <  Pota^ 
bunt  omnes  bestise  agri ;  i  quippe  Dei  nos  omnes  be- 
stise  sumus.  Ad  hanc  ergo  aquam  curramus,  quae 
sino  preiio  cuncf  is  tribultur.  <  Exspectabuut  onagri 


in-  sili  sna.t 

eiiam  insipicniibiis  too  AQiia  miiiislraliir.  Umle 
ApoilokN» :  c  JiKtaeis»  inqiilc,  el  genltbus,  Grsrcis  ac 
bnrbaris,  sapietilibus  cl  insipienlibi»  (Jebllor  siiin 
{Rom.  I).  t 

<  Sopeir  ea  volucres  cceli  habilabiinl.  i  Volucpe^ 
cceli  apoeioli  stinl,  qui  virtqiiini  p^nnis  «eieros  vo- 
isire  decenL*  Hi  autein  auper  monies .  el  valles  habi- 
iant,  qtioitiam  In  omnlbii^  Ecclesiis  tenont  principa- 
ftiim.  «  De  meitio  pelraruin  dabunt  voces.  >  In  meilio 
ficcleatsB  aperient  oe  anum  (Ecdi.  xv) ,  ul  Paulus  in 
Corintho,  Pelrus  in  Roma. 

«Rlgamns  moutes  de  stiperioribussuis.  >•  -  iRepleii 
itini  OHiAes  Spiritu  sancto  (Act.  ii).  §  —  <  Derriiclu 
epenim  luorum  saliabitur  lcrra.  >   Divinis  naniqiie 


ODDONIS  ASTENSIS  MOMACIIl  im 

non  eniro  solis  sapientibus,  vemni  A  cervis,  cervi  apostoli,  agiles  ad  currendum  et  Lvan- 

gelium  nuiitiaiidum,  qui  serpentes  tollant,  qtiibasque 
liunquam  inortifera  nocebunt  {Marc,  svi).  His 
autem  moiiies,  Novumet  Yeius  Testamentuin,  et 
ipsi  coeli  refugium  sunt.  <  Peira  refugiom  berinaceis,i 
berinaceus,  aniinal  quoddain  est  spinarom  densitate 
circomdatum ;  his  aittem  ilfa  Peira  refugium  est,  quae 
ait  :  <  JHon  veni  vocare  justos,  sed  peccaiores  ad 
poenilentiam  {Matth.  ix). » 

<  Fecit  lunam  in  tempore,  sol  cognovii  occasam.  t 
Eo  namque  tempore,  quo  sol  justilix  pro  toiius  ranndl 
salnte  in  cnice  obdormivit  (/  Joan.  ii),  de  laiere 
ipsius  fabricata  est  Eccles-a,  quein  Adam  praefigo- 
nivit»  de  ciijns  lalere  dorniientis  una  cosCa  subtracta, 
forinala  est  Ev.i  {Gen.  ii).  Aposlropbe  :  <  Posuisii 
iMmeficiis  pascitur    Ecclesia.    <  Produceiis  fenum  B  tenebras,  et  facU  est  nox.  »  In  Cbrisii  naroqoe  pas- 


jnmenUs.  »  Tu,.  inquit,  terram  satias,  ipsa   aulem 

ItHnentis  tois  fenuin   producil,  quoniani,   et  cibo 

corporaii.apo5tplospast,ii»  ctflorum  pulchrinidlne  eos 

.UdectaU  Unde  Apostolus  ait :  i  Si  nos  vobisspiri- 

lualia  senunaviiutiSy  inagnuui  esl,  si   nos  carnalia 

vestra  inela^ius  (/.  Cor.  ix).  »   Confirmaiio :  <  Ei 

.  heibaip)  servituii  boininum, »   Qnos  jtimenia  dixii, 

.bomlnum  servitutem  appellat.  Hxc  enim  juinenta, 

iiobis  adjierviendumdata,  viaticum,  peregrinantibiis 

lilHiro,  plenasque  de  quiiique  paiiibus  et  duobus 

piscibus  ciliellas  asporianl.    Di^iium  est  ergo  iit 

-jumeiiU  conducat  qui  absqtie  Juinentis  vivere  ne- 

,  qucunl.  <  Ut  educas  pauem  de  lerra. »  Terra  nam- 

qiie  de  lerra  paiiem  eduxit,  quando  fidei  corrobora- 

lionein,  ipsumqiie  paiiein  vivuin,  qui  de  coelo  de-^ ' 

scendit  {Joan.  vi),  ab  apostolis  quidem   Ecelesia 

.  reeepii.   <  Et  viuuin  quod  Ijeiificat  cor  hominis, » 

Scripltiraruin  pioftioda  mysleria,  ipsiusque  Salvato- 

rts  saiiguineiu  apostullcis  maiiibus  iliviua  benedi- 

clione  consecraluiii  signiflrat. 

<  Ut  exhilarei  faciein  in  oleo.  »  Ecclcsiae  nainque 
facics,  et  pulchritudo,  spiiiiuali  olco  ct  salubii  un* 
ctione  laelificaiur,  quia  apos»toIorum  credidit  verbis* 
€  £t  panis  cor  hoiuinis  confirmet. »  Ideo  enini  quoti- 
<iiaoum  paiiem  seroper  deposcimus ;  ut  iiieiis  nostra 
Arinsia,  nullis  succumbat  teatationibus.  <  Satura- 
huntur  ligna  canipi. »  Campus  isie  Ecclesia  inlelli- 
gitur*  quero  aposioli  colentes,  inulia  arborum  genera 
iii  co  planiaverunt  quae  supradicto  pane  reficiunlur.  . 
In  boc  autem  deficiunt,  qui  lilterae  sunt  amatores. 
i  Et  cedri  Libani»  quasplaniavli,»  id  esl  illi  qui  me» 
ritis  altiores  sunt,  sive  reges  et  principes  sxculi 
Uigiiitsiibus  praediti. 

<  Ulic  passeres  nidificabuut. »  Per  passeres,  fide- 
limu  pauperum  muIiiLudo  designantur.  Hi  aolein 
aHlificanl  in  cedris,  quando  in  divitum  po>ses&ionibus 
cellulas  suas  inhabltant.  Quod  de  monachis  quideni 
spertissime  intelligi  polest. 

f  Ilerodii  domus  dux  esl  eorum. »  Herodiiis,  avis 
quaedamest.  Hujus  auiem  domus  petra  esi ;  atqiie 
petra  Christus  est  {I  Cor.  x),  quem  ducenu  qul  se- 
quitur,  non  ambulat  in  lenebris,  sed  habebil  lumeii 
viiae  (Joun.  viii).»—  <Monie$  excebi»  sunt  rcfugiuni 


sione  tenebrae  factae  sunt,  quando  verum  lumen  in 
Jiidaea  occidit  {MaUh.  xivii).  Et  facta  esl  nox,  qa» 
Jtidaeorum  populorum  exc:ecavii.  <  In  ipss  pertrans- 
ibunl  omnes  besllae  sitvae,  i  iranseunt  ergo,  per 
Judsam,  qiioiiiain  illa  Judaeorum  nox  nondom  est 
illuroinata,  <  et  catuli  leonuro,  »  besliae  silvae,  leo 
leonuroque  cniuli,  Be<'l7.ebub  daemoniorum  principe 
(Matth.xu)  cuiu  omnibus  stiljectts;  bi  suiero  per 
eos  transeuni,  qoi;  Christo  resurgenle  In  nocie 
perstiieruiit«  <  Rugienies,  et  raptant,  »  sicul  scri- 
ptuin  est :  <  liiiiuicus  nosicr  diabolus,  tanquam  leo 
rtigiens  circuit  qiia^rens  quem  devoret  (/  Peif.  v). » 
<  Et  qtiaerahl  a  Deo  escam  sibi,  » id  esl  suae  volnn- 
tatis  eflectum.  Qu«sierunt  Job  {Job  i),  sed  mimme 
dcvorAre  poluerunt.  Yae  tibi  Juda,  qui  eorum  es^a 
fuisti  {Matth.  xxvii).  Poiest  autem  el  de  aposiolis 
hoc  inlelligi,  qtii,  Chrislo  Domiuo  cruciflzo»  oinllis 
roodis  ab  inimicislentati  fucront,  in  tsulvm  nl  iile, 
qui  fortlor  videbatur  et  caeleros  confirmare  debefas^ 
tereum  iiegaret  {Matth.  xxvi).  Orins  est  sol,  resor- 
rcxit  Demintis  (Ifarc.vi),  el  eongregail  sunl  onde- 
ciiu  discipuli  in  Galilaea. 

<  El  in  cubilibus  suis  coilocabnntur.  >  Pelms  iu 
Ruma,  Joannes  in  Epheso,  Thomas  iii  india.  Sive 
etiani,  in  coslesiibus  habitaeulis,  non  in  foveis  quas 
eisdiabolusapparabat.  <  Exibit  horoo  ad  opus  suaiu. » 
Quoniain  qoidem  nox  pnecessit ,  jtislitiaeque  sol 
exorios  esl,  praecingaut  se  apostoli  ad  praedieaiionts 
operalioneni,  ut  per  omnes  flues  lerrae  sonus  eomm 
audiatur  {Marc.  xvi).  <  Et  ad  ofierationeiD  susni 
usqne  ad  vesperam,  »  id  esi  usque  ad  terminnm 
vilae,  sive  saeculi  consuininationem.  fixdamalio  : 

<  Quam  magnificata  sunl  ^pera  tua,  Domine !  » 
Homo,  inquit,  ad  opiis  suum  exiit ;  a  piscaioribus 
capiuniur  nrbes;  a  rasticano  exerciiu  superantur 
reges.  <  Omnia  iii  sapienlia  fecisli, »  non  amiis 
saecularibus ,  iion  tyrannorum  multitudine  ,  sed 
morte  Filii  tni,  <  per  qnem  omnia  facU  8unl(ioajt.  i) ; » 
niuiidum  convertisti.  <linpleta  est  terra  posaessione 
tua,'»  qiiae  nuper  ab  inimicis  possidebstnr. 

<  Hoc  mare  magnuro,  et  spatiosum  msoibos.  >  li&l 
soli  deservit.  Manibos  quidem  esl  mnndus  spaiiosus, 
id  est  gentium  diversitalibus ;  alia  esl  enim  manus 


im 


EIP0SIT10  1N  PSADtO». 


Gnecofum,  alia  Latinoram.  i  lllie  reptitia,  qiionim  A  qiiflerentiuitt  Doininiim.    Qnffrite  Domimn  >  immi 


non  est  numerus,  >  ubi  sunt  c  animalla  puailla  cum 
inagnis.  >  Iloc  eniiii  secnndum  litteram  verum  est. 
AnimaUa  tamen  pusilla  et  magna,  perfecti  et  iinper- 
rectt,  sapienies  et  insipientes»  divites  et  panperes 
intelligi  possunt.  t  lllic  naves  pertransibunl ;  i  bic 
eniin  Petrus,  et  Andreas,  et  filii  Zebettei  navigarunt. 
Navis  in  hoc  ioco  humana  caro  inlelligiiur.  Necnon» 
et  I  draco,  iste,  quem  formasti  ad  illu^dendum  ei.  i 
ilic  autem  draco,  malignus  spirilus  est,  qui  de  pa- 
radiso  in  bunc  mundum  dejeclns  {Apoc.  zii),  et  de- 
cipit  et  decipitur,  illudit  et  illudKtir  :  Evam  decepit 
{Cen.  iii),  sed  a  Maria  illusus  est  (Luc.  i).  Pr»tereo» 
qiiiconque  iacob  ftterit  ei  muitis  modis  itludere  po^ 
tertt.  c  Omnta  a  le  esspecUnt,  ut  des  ifli  escam  in 


toecttii  bonores.  c  Et  conftrmaminl,  >  iii  ilde  et  iih- 
lectione.  c  Quaerite  faclem  ejns  semper,  >  ((«oiHOilo 
eum  videre  possitls.  t  Mememote^mirabiliiiiii  ejiis, 
qute  feck, »  in  iEgypto.  c  Et  prodigia,  et  judicfa  oris 
«Jus>  qu«  niinqoam  mentiontur,  inementote  quia 
estis,  semen  Abrah»  servi  ejus,  sic  tamen  ai  ejiis 
epera  faeitis.  c  Ftlii  Jacob  elecii  ejus,  >  secundum 
illud  :  c  Jacob  dilexi,  Esau  odio  habiii  (Matne,  i).  t 
c  Ipse  autem  est  Domimis  Oeus  nosier,  >  quia  non 
nullum  alimn  adoramiis.  c  In  universa  lerra  judicFa 
ejus,  I  ipse  enim,  et  vlvos  et  roortuos  judicablt 
(//  Tkm.  iv).  Hic  autem,  qni  laKs  est,  c  memor  fuii 
tn  ssectihim  festameiiti  sui,  verbi  scillcet,  qnod  mati- 
davrt  \\\  milh  generationes.  >  Quis  hujus  versicttft 


tempore.  >  Onnies  enim  lUe  pascH«  f  qui  soper  bo-  B  cognosdt  sacramentum?  forsrtan  idcirco  milie  dixil. 


nos  et  malos  solein  suiim  oriri  facit*  et  super  Justos 
el  injustos  piuit  {Maith.  v).  >  Quod  autem  hoc  o^- 
cliiie  dt&cretisquc  lemporibus  faciat  omni{>os  notum 
est.  Dabil  etiani  eseam  in  tempore,  qoia  frnclum 
suum  reddct  iu  teinpore  suo.  c  Danle  te  iitis  colll- 
gent.i~fOmni  enim  datumoptimdm,elotiHM  donim 
perfectum  desnrsom  est  (Jac.  i). »  *-  c  Aperiente  te 
manum  iuam,>  id  est  coplam  pleniltKliiiis  lodB,  com<- 
nia  implebontor  boniiate,  >  quibus  lanta  manw 
aperta  fuerit.  c  AverieiHe  aniem  le  tnrilabimtur,  > 
llii  videiioel^  quibus  arersns  rueris.  c  Auferes  spiri« 
tum  eorujD,  etdeflcient^  >  spiritus  homipuro  vifa  est, 
qua  ablau  sit  eclipsis.  c  Et  in  pnlverem  saam  re- 
vertentur,  >  sicut  scriplum  est :  c  Terra  es«  ot  in 


quod  in  millesima  Abraham  generatione ,  quae  per 
maximedlstat,  hiilussdeculi  linis  mlsit  c^nstitfitus. 
c  Quod  didposuit  ad  Abrabam  ,  >  dicens  ei :  c  Pa- 
trem  multorum  gentium  te  constitnam  {Cenk  xvir)«> 
c  Et  Juramentiim  smim  ad  Isaac.  > — c  ih  semine  tuo 
benedicenturomnesgentes  (G«n.  xxvi).  >^c  El  sia- 
tnit  illnd  Jscob  in  prsficeptum*  et  Israel  \n  tesiamen* 
tum  sistemum,  dlcens  :  Tibi  dabo  terram  ehai>aan,  > 
hoc  autem  est  quod  disposuisii  ad  Abraham.  c  Pn  • 
ntculuin  liaeredttatis  veslr»»  i  loci  temporisque  iif.an- 
tiiatem.  c  Curo  essent  numero  brevi  paucissiml,  et 
tiicol»  ejos,  >  etsl  paucl  et  rnqoilinl  essent,  tantm 
'tainen  promissloni  crediderunt.  c  Et  pertransferont 
de  gente  in  gontem,  et  de  regno  ad  popuhim  aHertim. 


terram  ibis  {Gen.  iii).  >  —  c  Einitte  Spirlturo  tuum,  >  C  Non  reliquit  liominem  no^ere  eis,  >  tit  Pharaonem 


qui  auferri  non  potest,  c  et  creabuntur  >  in  fidei 
llntitatem.  c  £t  renovabis  faciem  terr»,  >  Id  esi 
horoinls  imaginem,  qua&  in  Adsmi  deperierat*  Ego 
autem  dicam  :  c  Sit  gloria  Domini  in  saeculum.  L«- 
tabitur  Dominos  in  opertbus  suis.  >  Qu«  jam  sibi 
servire  fnclpinnt.  c  Qiii  respicit  terram,  et  fadt  earo 
treinere.  >  Beatos  ille  qui  sic  respicere,  ut  peccata 
siia  compuiictus*  tremiseat.  Qui  tangit  montes,  et 
fumlgat  calidum  est.  Fumigant  ergo  montes,  qui 
sanctt  Spirittts  ardore  ebulliunt.  «  Cantabo  Domino 
In  vita  mea,  psallam  Deo  meo,  qnandiu  siim  jucnn- 
ilum,  et  acceptabile  est  ei  eloquium  nienro.  Deflciant 
peccalores  a  terra,  >  id  est  a  terrenis  copidilatibus, 
et  spiritui  deserviant.  c  Et  ihiqui,  abiniquitate  sna. 


in  Saram.  c  Et  corripoit  pro  eis  reges,  >  dtcens  : 
c  Nollte  tangere  christos  meos,  et  in  propbetis  mefis 
nolite  matignari.  >  Similit^r  autem,  et  illf  a  Domino 
custodiuntur^  qul  In  terram  viventium  per  mukas 
tribulationes  proflciscuntur.  c  Et  vocavit  famem 
superterram,  elomnellrmamentumpaniscontrivlt.  > 
clloc  autem  fuit  in  lempore  lacob  ^en.  xlii).  > 
c  Misil  atite  «os  virum,  >  prhisquam  in  iEgypCoiH 
pervenirent  {iien.  xlVi).  >  —  c  In  servmn  veAundatas 
est  Joseph,  >  Ismaellflsa  frairibos  suis  (<?€».  ntmi). 
c  Hnmiliavenint  in  compedlbos  pedes  ejus,  >  qifo^ 
iiiam  adulterium  perpetrare  noluiti  cAmtimpertrans- 
iit  animam  ejns,  >  id  est  dolor  mortisqiie  timor. 
c  Donec  veniret  verbum  ejus,  >  quo  soinnia  ezposnil. 


Ita  1  ut  non  sint  >  iniqui,  sed  justi.  c  Benedlc,  anima  ^  c  Eloquium  Domini  InflammaTit  eum,  >  id  ^t  splrifirs 


roea,  Domlno.  >  Oinni  tempore  hic  psalmus  cantetur, 
quoniam  quidera  flniri  non  potesi.  Ubi  enim  finis 
putatur,  ubi  principiuro  repetitur,  revolvatur  ergo 
Dei  benedictlo,  et  nunquaro  ad  finero  perdocatur. 
EXPOSITIO  PSALMI  CIV. 
c  Confitemini.  Doroino.  >  Vox  Prophetae  :  Coiifife' 
niini  Doiniiio  peccata  vesira.  c  Et  iiivocate  iiomen 
e||us,>  ut  vobis  misereatur.  c  Annuntiate  inter  getiies 
opera  cjus,  >  quia  iion  Judxorum  Deus  lantiinl. 
•  Caniate  ei,  i  ore,  et  corde.  c  Et  psallite  ei,  >  iii 
openitioHe.  c  Narrate  oinnta  mirabilia  ejus,  >  Vobis 
luaniresia.  c  Laudamini  in  nomi«e  saticlo  ^us,.i 
non  in  opeiibus vestris.  Laetabitur,  in:Dofflino,  c  cor 


pirophetfse.  c  Misit  rex,  >  minfstros  siios.  c  Et  soHrit 
einn,  >  de  careero  in  qiio  teuebatur.  c  Princeps  po- 
pulorom,  et  diml^it  eum.  Constituit  eum  «foihinum 
"doincfs  stKB,  et  prlncipem  dmnis  possessionis  suflf. 
Ut  erudirot  ^inclpes  ejus,  sieut  semotipsiim,  (*t 
sen«seJttspriidefitiom  doceret.  Et  intravitlsrael  iu 
-iEgyptom,  et  lacob  acti)la  Aiit  in  tefra  Cham.  Et 
^uxit  Doinhius  poputuin  suum  vehementer,  et  ir- 
mavlt  cum  supcr  inimicos  ejifs,  >  in  multw  plagls 
Terberans  iEgyptnm»  cConvertlt  eor  eorum-,  nt 
odirent  peputum  ejus,  et  dolum  facerel  m-  toms 
^os.  ^  Hsec  attiem  ideo  ttkc.in  sont,  vt  taiita  amMitiJh- 
dine  delilKrtn  beii«fici»j  qiia^  seqn  iiitur,«skif  aobis 


tm  ODDON»  ASTEMMS  ilONACm  iSHA 

4alclort»  •  Mmit  Domiiios  Moyseii  iervuin  suun,  et  A  nices,  carnen  Tidelieel  noelri  Salviiorit,  lubeimu 


▲aron  qucm  elegii  ipsum,  Posuii  iii  eis  verba  si- 
giior^iin  suorum,  el  prodi|^a  eorum  in  lerra  Cbam. » 
lioysee,  ei  Aaron  aposlolos  designanl,  quos  ad  no- 
sira:  serviuiiis  solttiioiiem  Douuniis  misii,  qui  signis 
miiiiis  aique  prodigiis  in  uuiverso  mundo  claroerunl. 
«  Misil  lenebras»  et  obscuravit  eos,  i  ul  oculonim 
lumine  ainisso,  suse  nientis  cqsnOBcerenl  escitatem; 
boc  autcm  eis  occidebat,  qui  ab  aposiolis  praedicaii, 
ae  errasse  confltebaiiuir.  i  Ct  non  exacerbsivit  ser- 
monef  suos, »  setl  veriuui  aequievit.  i  Convertit 
aquas  coriim  tu  sangnincm, »  quoiiiam  hujus  ssM-uli 
aapientia,  qiiabi  veneniim  et  peccauim  a  sanctis 
reputalur  (/  Cor,  iii).  «  El  occidit  piscei  eorum,  > 
01  morlui  niundo  Doniino  viverem.  f  Edidil  lerra 


et  panem  vivum,  qui  de  cieio  descendil  {Joan.  vi). 
f  Diripuit  peiram,  et  Auierunt  aquae.  >  Nostra  quo- 
que  petra,lancea  pcrcusaa,8angaioem  nobis  producil 
el  aquam  (Jooii.  xix). 

f  Abieranl  io  siceo  flamina. »  Sirailiter  aoiem  el 
^r  aridu  genlea,  baptismus  el  Evangelium.  Sed 
cor  hoc  ?  «  Quooiam  memor  fuit  verbi  aaiicU  aai, 
quod  habail  ad  Abraham  puerum  saum. »  — «  ia 
aemioe  tuo  l>enedlceniur  omnes  gentes  (G«a.  xxvi).  > 
Unde  Apoiiiolua  :  «Non  dixil,  ei  seminibos  quasi  In 
muliia  ;  sed  quasi  in  ano,  et  semini  uio,  qai  asl 
CbrisUis  {GaL  iii). »— «Et  eduxit  populom  aoumia 
exsuitatione,  el  elecios  suos  in  laeiitia,  el  dedit  illia 
regionesgentiain  ei  laborespopulorump«»saederuBl. » 


eorum  ranas, »  id  esl  harelicorum  loquaciUitem,  B  Si  qoia  ighur  in  laelitia  venerit,  el  nullis  aaecali 

qui  soia  voce  sine  raiione  sanctis  resistebant.  iu 

penetraiibus  regum  ipsorum,  in  quibos,  nii   inoa 

4181,  oblectamiois  gralia  confabuialiantur. 

.    « INxit  el  venii  ceanomyia,  el  ciuipbea  io  omnibus 

lioibus  corum. »  Mam  qai  verilati  credere  noloeruut, 

iradiiiit  eosDomioua  in  reprohamMnaaai.  Gamomyla, 

61  ciiiiphea  eoa  persequiUir,  qui  somper  a  laxaria  e( 

oorioailaie   siiaaahBiar.    «  Poauil  phiviaa  eoram 

grandinem»  >  qnoniam  poetarum  doclriaa  potiaa 

mortem  quam  sakilem  inferebat.  « Ignem  comburen* 

leminierraipsoniin.»  Clenimapostoloramigaiaiilu- 

mioat  ita  liaereticorum  exuril.  «  £l  pefcusail  vioeaa 

eomrn,  et  flcuiiieas  eoruin,  et  conurivii  iignnm  flnium 

eorum^  IMxit,  et  venU  kicusui,  el  bruclms  c^ua  iion 


conlristabitur  adversia,  isie  in  regionibos  iilis  hahi- 
labit,  ex  quibos  ntaligni  spiritus  soni  expifisi.  <  Ul 
cuslodiant  jaatificationes  ejos,  el  lcgem  ejos  exqal- 
ranl* »  Iloc  audiam  monacbi,  qai  ideo  ia  inooasteria 
lairodttconlar,  al  cunclis  solliciiodinibua  aMyeclia 
aoiwa  Dei  lege  el  serviiio  perflroantur. 
EXPOSITIO  PSALIU  CV. 
«  Gonfitemlni  Domino  quoaiam  honua.  >  Yox  Pio- 
pheiai :  « Qoooiam  in  saeciilam  misericordia  ejoa.  » 
in  hoc  ergo  aaeculo  flal  coiifesaio,  in  qim  el  miaeri- 
cordia  fieri  poiesl,  in  inferno  enim  nalla  eal  redeai- 
ptio  {Lue.  xvi). «  Quia  loqaetur  poieniias  DooMni,  > 
quis  eam ,  inqait ,  ad  pleuum  laadare  vaiebil  ?  «  Et 
audiiaa  facid  omoes  laodes  ejos;  »  stcat  enim  tpse 


eral  nuinenis,  et  comedit  onine  femuii  ia  larra  C  ifnmenstts  est,  fila  el  laus  ^us  fioiri  non  potest. 


^irum,  et  conicdit  omnem  fructuin  in  terra  eoram. 
:El  iiercussit  oinne  primogenituin  in  terra  eoium 
prhuittas  omnis  laboris  eonim.  >  Hoc  autem  idco 
scripu  sunt,  ut  qnicunque  Dei  voluntaii  rcsistit,  sc 
.multis  doloribus  perilurum  cognoscai. 
.  «  £t  eduxil  eos  cum  argento  .et  auro.  >  Qiiainvis 
jenim  iEgyptum  fiigiamus,  auruni  lamen  et  argeniuni 
oblivisci  non  debemus.  Ilabcnt  enim  et  quidam  pa« 
gomaurumet  argentum,  quia  bumiles,  veraces,  el 
caali  inveniontur;  bi  aulom,  quoniani  l>ei  cognitio- 
nem  noo  babentes  idola  colunt,  eviundi  a  Dobis 
aunl;  humjiitai  tamen,  verikis,  el  castitas  sperneuda 
non  est.  <  Et  noii  erat  in  iribnbus  conim  infirmus. » 
'Videamus  ergo  el  nus,  qui  ^gypuini  fMgienles  ad 


(  Beati  qui  cusiodiunt  judicium,  et  faeiuai  juaiiUam 
tn  omni  tempore.  >  Jadicivm  eaim  DottUii  ea : 
«  Dtliges  Dominum  Deum  taum  ex  lolo  corde  bio»  el 
proximuni  luum  sicol  leipsum;  »  hoc  aniem,  sieal 
ipse  ait,  «  est  maximum  ei  primom  maodatiim 
{MMtih.  xxii),  «  cl  qui  custodierit  boc,  procul  dobto 
bcaius  erit.  <  £l  faciunl  iustitiam  in  onini  tcmpore, » 
id  c-st  qui  nuuquain  ab  ejus  jusliricationibua  sepa- 
raniur. 

<  Memenio  nostri,  Domine,  in  beneplacito  popnli 
tui.  »  Tati,  inquit,  modo  sis  memor  noslri ,  ut  bene 
placeat  popolo  tuo,  qiii  nos  sumus.  Sive,  in  bene- 
placito  populi  tui,  ul  inler  eos  sim  qui  beiie  in  Novo 
Testanienio  tibi  placebunt.  <  Visita  nos  in  saluUri 


Bostra  promissionis  terrain  fesiioamus,  ne  iufirnii-  D  mo, » id  est,  in  Filio  tuo.  <  Ad  videndum  in  boniuie 


Ule  gravali  in  iuiiere  moriamur.  <  Lxuu  est  i£gj- 
plus  in  profectione  eorum,  quia  incubuit  timor  eo- 
ram  super  eos. »  ttoc  autcm  maxime  de  Judsorum 
aacerdoiibus  inteliigitur,  qui  usque  adeo  popiilum 
inciubaul,  donec  de  civilaiibus  aposloli  peilereniur, 
iiuos  idH>  metuebanl,  quoiiiain  si  populus  converte- 
rt'iur,  oinne  oblalioois  iucruni  sese  amitlere  scie- 
baiii.  <  liYpandit  oubem  in  proiectionem  eoruin,  ei 
i}(ueHi  ui  iuceret  eis  per  nocteiii,  »  pei  igncm,  et 
nubem,  Spiritum  sanctuin  demonsirai,  qui  eos,  et  a 
vilionini  aesiu  defendcbat,  el  in  interiori  liomtne 
iUuminabat.  «  Petierum,  et  venit  coiurnix,  et  pane 
euiU  aaturaviieoa.  >  llabcmas  auiem  ci  nos  coiur- 


electorum  tuorum, » ut  nosmctipsos  in  ea  perfeciione 
videamus ,  in  qua  clecti  tai  consistanl.  <  Ad  laHan- 
dum  in  belitia  gentis  lu»,  >  ui  qui  nuiic  eoai  fau- 
rumesse  pronuntiamus,  cum  popnlo  iunovato  qaaindo 
venerit,  in  eadein  redoinptionis  Istitia  gaude:4mus, 
<  el  lauderis  »  a  nobis  quoque  «  cum  »  caetera  «  bx- 
rediiatetua.  » 

«*lVcca>iniuscuni  patribus  nostris.  »Confilcir.or, 
Domiiic,  quoniam  <  liijuste  cgimns,  et  iniqniiatem 
feciiiius.  Patrcs  nostri  In  ^gypio  iton  intellexenial 
niirabilia  lua,  >  videninl  quidein  (Exod.  vii,  vni,  ix, 
X,  xi),  £ed  non  ihtellexenmt,  erani  cnim  in  iEgypto 
sitaKiiie  nientis  cxcttale;  pecoaveront.  Ergo  <  non 


4M5 


EXPOSITIO  iN  PSALIIO& 


im 


ruerQiii  memores  mttUitadiDis  misericordise  lu£«£i.A  ofiera  eortim,  ei  servienmi  scttlptiJibus  eoram«  ei 


irrikaTeruiii  i  eum  <  ascendenies  in  mare  Rubrum« 
ei  salvavit  eos  pi-opter  nomen  suum,  ut  noiam  fa  - 
eerei  poteniiam  »iuam>  et  Inerepuit  mare  Bubrum,  ei 
exsiccatum  est,  et  eduiii  eos  in  abyssum  slcui  in 
desertum.  Et  salvavit  cos  de  manu  odientiom,  ei  re- 
demit  eos  de  roanu  ininiict,  ei  operuil  aqua  tribobNi^ 
ieseos*  unus  ex  eis  non  remansit,  et  credideruni 
verbis  ejus,  et  laudaverunt  laudem  ejus. » Hoc  autem, 
et  in  Ecclesia  Ot,  quando  nobis  baplismum  trauS" 
euntibus,  perit  diabolus  cum  omni  suo  eomiiaiii. 
t  Cito  feceruni,obliti  suni  operum  ^us.  >  Ideoeoiin 
ciio  fei^runl,  quia  cito  defecerunt.  Hoc  enim  loctt- 
tionis  modo  illi  ai^guunlur,  qui  iiiceptum  optis  anie 
iempiis  omiliunt  <  Ei  non  sustinuermii  consUium 


facium  est  iUi^  in  scandalum.  Ei  immolaverunt  filios 
suos^et  filias  suas  tTsnnoniis,  eleffuderiini  sangniiiem 
lAnocentem,  sangninem  filiorum  suoriim  et  fiii»ruiii 
suarum ,  quas  sacrifiravenini  sculptilibus  Gbauaan* 
Et  inierfecia  est  ierraiu  sanguiiubiis,  e|  conuminaia 
osiin  operibus  eorum,  et  fornicaii  sunt  in  adiiiven- 
lionibtts  siiis.  »  Esl  ergo  forutcatio  eliam  in  prayis 
iuleUectibus*  Unde  nialus  prseilicaiores  verhuui  Dei 
adulteraoies  Aposloliis  dicii  (II  Cor.  ii).  i  £t  iratus 
esi  furore  Dominus  in  populuiii  suuin,  et  abouiinalus 
esi  bsercditalem  suaiii.  Ei  tradidit  eos  in  nianus  gen- 
lium,  et  dominati  suut  eoruin  qui  oderuut  eos,  ei 
tribulaverunt  eos^inimici  eoruni,  et  bumili;ai  suni 
sub  manibus  corum.  Saepe  libcravii  eos;  ipsi  autem 


ejus,  et  concupierunt  concHpiscentiam  in  deserio,  ei  ^  exacerbaverunt  cum  in  consilio  suo,  >  prava  cogi- 


tentaveruni  Deuro  In  inaqnoso,  eidedii  eis  peiitiones 
ipsonim,  ei  misii  saiuritales  in  aniinas  eorunu  ei 
irritaveruni  Moysen  in  casiris,  Aarou  sanctum  Do- 
mini.  Aperu  esi  lerra,  et  degluiivii  Daian,  et  ope- 
ruit  super  congregationem  Abiron,  ei.exiurtti  ignis 
in  synagoga  eorura,  flanima  coinbussii  peccatores*  > 
Nulius  ei|[o  in  Dei  sacerdotes  insurgat ,  ne  forte  ei 
aibi  idera  contingat.  <  £i  fecerunt  viiulum  in  Horeb, 
ei  adoraveruni  sculpiile,  ei  mtttaveruni  gloriam 
suara  m  simiUtudinem  vituli  comedeulis  fenum,  > 
qui,  Inquit,  in  Domino  gloriari  debuerani(/y  Cor.  \j, 
in  vitulogloriabantur  {Exod.  xxxn).  Sed,  si  sese  fe- 
num  esse  intelligerent,  quod  a  vituio  dcvoratur,  for- 
lasse  sunm  fugerent  iniinicunL  lObUli  suntDeumqui 


iantes«  <  Ei  bumiliati  sunt  in  iiiiquiuiibus  suis,  U 
vidii  Dominus  cum  tribularentur,  ei  audivii  oratio- 
nes  eoruin.  >  NuUa  unquam  peccatoribus  desper&- 
iionis  datur  oceasio.  <  El  nicmor  fuit  testaineuti  sui,> 
id  est,  promissionis  Abrabx  {Gen.  xxii),  <etpoenituti 
eum  secundum  muUitudinem  misericordiae  su»,  >  ui 
enim  irascitur  Irascenti,  ita  poenitei  poenilenti,  noii 
enim  pcenitet  vel  irascitur,  \rx  tamen,  et  popnilenii^e 
In  eo  olficium  invenimui<,  cum  ergo  punil,  iraius; 
cum  autem  miseretur,  misericors  appellatur*  <  Et 
dedit  eos  in  inisericonlias,  iii  conspectu  oniniumqiii 
ceperanteos;  sahos  fac  nos,  Domine  Deus  nosler,> 
quos  multo  majori  pretio  rederoisti.  <  El  congrcga 
nos  de  naiionibus,  >  ut  simul  in  unam  coelesiem 


salvavii  eos,  >  qui  <  fecit  magnalia  in  ^gypto»  mi-      sedem  conveniamus,  sivc,  in  Ecclesi^  nnitalem.  <  I3i 


rabilia  in  lerra  Cbam,  terribilia  in  mari  Rubro.  Ei 
dixit  ui  disperderet  eos,  si  non  Moyses  electus  ejus 
sleilsset  in  coofractione  in  conspeciu  ejus.  >  In  iiia- 
gna  veneratione  babendi  sunt  sacerdotes,  qui  irara  Dei 
friittgere  possunt.  <  Et  averitt  iram  ejus  iie  disper- 
derel  eos,  et  pro  nihilo  babuerunt  terram  desidera- 
bilem,  >  quoniam  in  eam  inirare  nequierunt  {ibid,), 
<  non  credideruni  verbo  ^us,  et  murrouravcruui  in 
Ubernaculis  suis,  non  exaudierunt  vocem  Domini. 
Ki  eievavit  maiium  suam  super  eos,  ut  prosternerei 
eos  in  deserto,  c4  ut  dejicerei  semen  eorum  in  na- 
iionibus,  ei  dispergerei  eos  in  rcgionibus.  Et  iniiiali 
sunt  Beelpbegor,  >  Deum  moniium,  <  et  comederunt 
sacrificia  mortuorum,  et  irriiavenint  eum  in  ^din- 
veutionibus  suis,  et  muliiplicaia  esi  in  eis  ruina,  ei 
sieiii  Pbinees  ei  placavit,  >  occidens  adulieros.  <  Et 
cessavii  quassatio*  >  Slc  ergo  ei  episcopus  surgal, 
stei,  evaginet  gladium  spiritus,  quod  esi  verbum  Dei 
{Ephe$.  vi),  ei  deslruat  fornicationem,  ui  ei  hoc  ad 
}ustiliam  depirlelur..<  Et  irritaveruni  eum  ad  aquas 
contradictionis,  el  vcxalus  cst  Moyses  propter  cos, 
quia  exaoerbaveruni  sptritum  ejus,  et  distiiixii  in 
labiis  suis.  i  Pro  eis,  Inquit,  orationem  fecit,  ut  ab 
irritationls  peccato  solverentur.  <  Non  disperdideruut 
.  gcntcs  quas  dixerai  Domiuus  illis :  >  Nos  auiem  su- 
perbiam,  luxnriam,  avaritiam  cai^ierasque  gentes  de- 
SiruamuSt  quas  nebis  Dominus  pcrdere  jussit  {MaUh. 
v).  <  Ei  commisii  sunt  inter  geutes,  ei  didicerunt 


confiieamur  nomini  sancio  (uo,et  glorietnur  in  laude 
tua.  Benedicius  Dominus  Deus  Israel  a  sxculo  ei 
usque  in  sxculum,  et  dicat  oranis  populus  :  Fiat, 
fiau  > 

EXPOSITIO  PSALMI  CVI. 

<  Confltemiui  Domiiio  qiioiiiam  bonns,  quoniam 
in  saeculum  misericordia  ejus.  >  Vox  Propbei»  : 
<  Dicant  nunc  qui  redempti  sunl  a  Doniino.  >  Quid 
dicant?  banc  conressionein.  <  Quos  redemit  de  mauu 
inimici.  >  Proprio  namque  sangulne  redemit  nos 
Dominus  de  diaboli  potcslate  (Co/«  i).  <  Et  de  regio- 
nibiis  congregavit  eos.  >  Judaei  eiiim  atque  genliles, 
i£gyptii  el  Britaiini  ex  tain  diversis  rcgionibus  sub 

0  uiiius  Ecclesiac  fide  congregatilur.  Qtiod  apertissime 
in  sequentibus  demonstraiur. 

<  A  solis  ortu  ei  occasu,  ab  aquilone  et  mari.  > 
Dum  baec  qiiatuor  mundi  climala  posuit,  omnes  rc- 
gtonescomprebendit.Marc  enim,  cum  lotum  circum- 

'  eat  munduni,  pro  sola  ausirali  parte,  in  hoc  loco 
pouilur,  quae  ideo  non  nomiiiatur,  quoniani  Judaicus 
populus  qni  in  bac  plaga  habilabat,  non  utique  coii- 
gregatus,  sed  dispersus  est :  congiegabilur  autem  in 
hijus  sapculi  consummaiioae,quoniam  cum  plenitudo 
gentium  hitroierit,  lunc  Israel  salvus  fiet  {Uom,  xi). 

<  Erraverunt  in  soliiiidine.  >  H»,  inquit,  geucra- 
tiones,  qu»  sub  una  nJe  ex  omnibus  inundi  partibus 

^  adunantur,  oUm  erraveriiiit,  quoniam  in  dcserto»  el 
splUudine  eraut,  locisqiie  a  Deo  derelictis.  <  In  ioa- 


t^  ODMNIS  ASIVNSIS  MOMACUI  Ii88 

rfjoio.  licteo  enhn  erralMDf,  quia  siip«m  sapleii-  A  eordle  €;{a8«  Q»hi  eonlriYti  porM  «rett^  »  M  est 


tloe  noiuhiiu  auigeraiiir  aqoam,  de  qn;i  rficiiiir  :  «Oiii< 
iMS  siHentes  veoite  ad  a<|iiaro  (/sa.  lv>.  >  •*  «  Yiam 
baUttculi  civilatis  noii  Invenerunt.  i  Nomlum  yre^ 
nerat  Hle,  qui  dicit : «  Ego  stim  via  veritas,  et  vhn 
{Joan.  XIV).  >  Nisi  enini  liarc  via  invettia  fHerit,  iiee 
G<B!estis  quidem  liabilacufi  civltas  Invcniri  poiest. 
t  Esttrientes  i  eranl  «  et  silienies ,  >  quamvis  enim 
corporeuin  ciliuin  liabiiisscnl ,  spiriluali  lanien  pe» 
nittts  intJigcbauL  Idcoque  «  aniina  eorum  tn  ipsis  de<- 
fecit ;  I  defecil  aniina,  quia  caro  doniinabatur;  de* 
reeii,  quia  rame  periit ;  non  utique  deflceret,  si  vivo 
pane  ediicata  ruissel,  quoniam  ligno  vit»  degirstato, 
non  moreretur  in  aeternum.  «  Et  H  tandem  «  ciama- 
iierant  ad  Dominum  cum  iribularentur.  >  Postquam, 
inqoit,  fainem ,  tribulationem  et  necessicatem  cogno  • 
veruHt,  cordls  clumore  ad  Dominum  clamaverunt, 
<  et  de  neccssilatibus  eoruin  eripuit  eos  >  Dominus. 
«  Et  eduxit  eos  in  vlam  rectam.  >  Hoc  autem  in 
lempore  aposiolorum  contpletum  est,  quo  et  famelici 
saturaii  suiit »  et  ab  errore  ad  viam  veritatis  populi 
sunt  conversi.  «  Ut  irent  iii  civitatem  habitationts,  > 
id  est,  In  coeleslem  Jenisalem,  cu)us  stiperius  inve- 
iiire  viam  non  poteranl.  ilu;c  auteni  habiiationis  ci- 
vitas  recte  vocatur,  quia  ejns  habitatio  nunquam  non 
erit.  Ideoque  «  confiteanlur  numino  misericordiae 
ejus,  ild  est  laudetnr  Doininus  in  stiarum  copia  ani- 
marum*  «  Et  roirabilia  ejus ,  >  fjcta  i  iniis  homi- 
Dum.  1 

Quia  saiinvit  animatn  inancm.  >  Inancs  animas 


^iboli  obsiaeala,  a  qvilMtt  ineCenti,  In  patrlam  revertl 
non  poiefMM.  Goniimatlo ;  c  €i  vecies  ferreos  con* 
fregit ,  sttscepli  eos  de  vla  iniqmtatis  eomm,  >  con- 
tertens  a<l  se,  qoi  verilatis  aeqiiltailsqne  est  vla. 
«  Propter  injustitias  enim  suas  bttmiliatl  suni ;  i  bsec 
aoiom  liamiKatio,  noh  eorporls,  sed  animae  est 
c  Omnem  eseam  abominata  eal  anima  eonim,  ei 
appropinquaverunl  nsqoe  ad  portas  mortis,  i  qnh 
omne  praedleatlonis  verbnm  abominatl  fberaiit,  ideo 
hi  introltu  mortis  astabant.  i  fit  clamaverunl  ad 
Dominnm,  eiim  trlbulareniur  et  de  neeesaiuilbos 
eomin  liberavlt  eos.  >  Quomodo  liberaviit  «  Mislt 
Verbttm  soom ,  ei  sanavlt  eos.  >  Quoniam  onnem 
escam,  omnemqne  doctrinam  fastktlerant ,  Idclrco 
B  FiKum  suum  misll  (/oan.  ni),  ctijus  eloqoia  snper 
inel  et  favnm  dulclora  sunt.  Quapropier, «  coni- 
feantur  Domino  miserlcordiae  (jus.  > 

«  Ei  sacriffcent  sacrificiuin  laudis,  >  non  birco- 
rum  vel  faororum,non  vituperationivel  redargutioiii 
obnoxium.  «  Ei  annnniient  opera  ejiis  in  eisalta- 
tlone,  >  neqiie  pras  tlmore  vel  amicitia,  celent  veri- 
tatem,  1111  vtdeltcet  «  qoi  descendnnt  mare  in  na- 
vibas«  >  IK  auiem  sunt  apcstoli  et  doctores,  qni  m 
fragilfs  camis  navicult^  residentes,  et  per  htijns  sae- 
ciiH  marianavigantes,  magnam  pifscium  inoltftudinem 
verbi  Dei  hamo  cceperunt.  «  Facientes  operationes 
in  aquis  multis;  ipsi  viderunt  opeM  Domini,  et  mi- 
rabilia  e]os  in  profundo.  >  Cuin  enim  inter  Impios, 


«  Quia  saiiavit  animatn  inancm.  >  inancs  animas  ^^  peccaiores  fuissent,  et  diversis  tribulationom  flu- 
satlavit  Domiiiiis,  quia  «livino  munere  et  coelesli  ^*  cl*t>"»  qualercnlur,  mirabilia  multa,  qtrae  per  eos 
graiia  eos  replevii  {Act,  ii). «  Et  aniinam  esurientem      «P»c  Dominos  operabatur,  ceraere  meraemnt  (.4rt. 


aailavit  bonis,  >  quibus  enutrila  nunquam  deflciat 
t  sedentes  in  lenebris,  et  umbra  mortis,  victos  In 
roendidtate  et  ferro,  >  liberavit  Donunns.  In  lene- 
bris  siquidem  et  nmbra  inortis  sedebat  geiins  huma- 
nuni,  quoniam  verilatis  lumine  perdilo,  In  erroris 
obscuritate  persevcrabat.  In  paopertate  et  fcrro  erat 
ligatom,  quia  dura  criminum  catena  vinctum,  oni- 
niiim  bonorum  inopiam  patiebatnr.  Hoc  aiitoni  et  de 
iiiis  iiileingi  potest,  quos  seciitii  ab  inferis  Doniintis 
cduxil  {EpMei,  ir).  Sed  qiiare  vlncii  erant?  Sequitur : 
«  Qnia  exacerboveroitt  doqnia  Domini.  >  Sint  ergo 
nobis  initia,  divina  pnecepia,  nc  palruni  nostrorum 


111,  Xllf,  xiv). 

I  Diiit  et  sletit  spiritus  procells.  >  Stetit,  inqnil, 
proceliaram  impetus  adversitatomque  incursus , 
qula  ille  praecepit,  ctijus  dicere  facere  est.  «  Et  ex« 
altati  sunt  fluctiis  ejus.  >  Hoc  autem  secundum  tem- 
porum  diversitatetu  dicitur,  quia  aliquando  in  pro- 
speris ,  aliquando  in  adversis  erant  sancti. «  Ascen- 
dertmt  usque  ad  ccclos,  et  descenderunt  osque  ad 
abyssos.  >  Maris  similitudinem  sequitur,  quod  in  se 
qoidem  navigantibus,  modo  ad  sidera  consurgere, 
modo  ad  (artara  descendere  videlur,  cojus  timoris 
imniensltas,  recte  omnibus  praefertur  qiix  timenda 


catena  constringamnr.  «  Et  consifiuni  Alilssiml  Ir-  d  <^I  evitinda  snnt.  «  Anima  eomm  in  nialis  labesce- 

bal.  >  Hic  autem  ttmoris  et  afllictioiiis  modus  de- 
daraiur.  N.im,  sicut  Apostolus  ait,  tantis  ihulioties 
premebaniur  adverslutlhus  ut  eiiam  vtvem'  eps,  td^^ 
deret  {11  Cor,  n).  c  Turi)ali  snrit,  el  moti^iint  si^t 
ebrius,  f  perie  (dtfos  fldei  oblrti.  «'Er  omnis  Mpien- 
ti«  eorum  devorata  est,  >  non  vaientinm  lol  et  t^niis 
resister^  adver^sariis.  Vel  etiam,  sicUt  ebrfus  com- 
rootl  sunt,  quoniam,  etsi  occiderehtur,jQcct)  tamen 
non  erat  posstbile,' quia  superno  vtno  inebriaii, 
mundi  liujus  amisernnt  sapientiam,  ideoque  eorum 
et  mnndi  sapientiam  devoratam  dicit :  c  Et  clama- 
vemnt  ail  Domimiin,  ciiin  triUilarentur,  et  de  ne- 
cessiiaiilius  eoriim  eduxit  eos.  Et  statnit  proceliara 
ejns  in  aurani,el  sihicruiit  ffuctus  vjtis,  i  ut  qui  Eitii 


ritavemnt.  >  Qui  euiin  furatur,  illud  Del  conbilium 
ftfclt  irrilum,  quo  dictuui  est  t  «  Non  Airtiifn  feceris 
{Mam,  xtx).>— «Et  bumiriaium  est  iii  hiboribns  cor 
eoram.  >  B<mis  quippe  operibus  humifialnr  nunquatii 
aiiiina,  sed  ^si  gradibus  quibusdarif  aemper  ad  al-* 
ilOTa  ascendl€.*Ei «  infimiali  ^nnl,' nec  Atrt,  qtii 
ad|avairet.  >  NoMa  ettim  ei^  medicina  auxitial)atur, 
quia  veri  medici  ignorabaut  auxilhini. «  Et  >  tandein 
«  elamavemnt  ad  DohiiHum  enui  tributarentur ,  >' 
qni  solus  salutem  coiife^re  poiest.  t  Et  de  necessiia- 
tibtis  eoram  liUeravfi  eos.  Et'ed\ixit  eos  de  ienebVis.> 
in  quibus  sedehant.  t  £t  umbra  mortis,  >  qua  eratit 
invoUid.  «  Et  vincula  eortim  dlsrupil,  >  quibus  irre'* 
titl  eraiit.  Quoclrca,   «  confltemini  Donimo  miseri- 


4iN  RlMSlTK)  Hl  KALUCS.  l^^M» 

AiidibtfsiAcUtaHtar  lu  aUum,  miiissimi  favuntii  tpi-  A  pariUM  sum  in  operlbos,  |Mratii8  sum  in  sensu  ec 
ramiue  ducerenlur  ad  porium.  c  Ei  Iseiati  ftuni,quia 
siluerunt,  et »  quia  c  eiluxit  eos  >  Doininus  i  in  por* 
luni  ToiunUtis  eorum.  >  Ideoqne  c  confileQniur  Do- 


mino  misericordias  eius  et  mirabilia  ejns  nitis  bot 
minnm. » 

c  Et  exaltent  eum  in  ecclesia  plebis, » id  esl  in 
geniium  congregatione.  c  Et  in  catkedra  senioniin 
Idudent  eum ,  >  id  est  in  Ecclesia  apostoloruni  et 
propbetarum.  Qui  c  posuit  Onmina  in  deserlnin, » 
qualuor  Evaiigelia  in  geiiles.  Repeiitio  :  c  Et  exitus 
aqiiarum  in  siiiin,  >  id  est,  in  et>s  qui  siiim  patie* 
banlur.  El  i  terram  frucliferam  in  salsuginem.  i  In 
arenosam»  inquil,  sterilemqtie  lerram  ,  misit  Doml' 
nus  apostolos  suos   ut  fhictiferam  facereui»  Sed 


inleliectu»  Teteribus  cunctis  exutus.  c  Cantabo  a 
psallam  in  gloria  mea.  i  Cantabo  ore,  psallam  ope^ 
Fibus.  Hoc  anlem  non  in  me,  sed  in  te,  qui  es  gloria 
roea.  Quidi|uid  enim  boni  facimus,  in  gioria,  el 
corona  nostraque  facimus  exsuliaiione. 

c  Exsiirgo,  psalteriuin.  >  Surge,  operationis  perr 
fectio,  ut  in  deceni  praeceptorum  concordia  mod« 
serviam  Greatori.  Exsurge  c  citliara,  >  ne  dormias* 
dulcis  modulatio,  lauda  Dominum,  placa  Saulem, 
fuga  spiritum  Pyttionis.  Ego  aiitein  c  exsurgam  dilo 
culo,  I  id  esl  in  biijus  soiciili  consummatione, 
quando  Tems  dies  manifesubitnr.  Booa  ergp  opert 
pnemittat  quicunque  in  diluculo  vlgilare  et  surgere 
desiderat.lnieriin  autem,  c  conAtebor  tibi  in  populis 


qnare  sterilis  erat?  Sequitur  :  c  A  maliiia  iuliabi-  ^  Domiiie,  et  psallam  tibi  in  natioiiibus,  i  dicens : 

laiiiium  in  ea.  >  Nam,  qnia  vitiorum  multitudo  eam 

inhabital,  ideo  spinas  et  iribulos  germinabat.  c  Po- 

eiiit  deserlum  in  stagnn  aquarum,  >  roergens  pecca* 

lores  in  aquambaptismntis.Confirmatio :  c  Etterram 

sine  aqua  inexitus  aqnarum,  >  utmnltis  aqiiis  irrigata 

sterililatem  amitlerel.  c  Et  collocavit  illic  esurien- 

t€3,  >  ut  spiriuialibus  pascerentor  cibis»  c  Et  coiisti- 

luerunt  clviiaiem  kabitationis,  >  sanctam  Ecclesiain, 

Y^  cQRlestem  Jcrusalein,  in  qua  semper  babiiabiint. 

c  Et  seminaveriint  agros,  et  planUvenint  vincsd,  > 

<  sehif^n  est  verbuin  Dei  {Lue.  viii) ;  >  per  agros  et  vi- 

neas,  Ecclesias  inteHigimus.  c  Rt  feceninl  fructum 

imiiTtUtis,  >  non  mortis  et  ruinae,  ut  peccatores. 


c  Quia  magna  super  cobIoSi  i  venit  super  nos  c  mi- 
sericordia  tua,  et  usque  ad  nubes  >  ad  plenum  F»er« 
Tenit  c  veritas  tua.  >  tJnde  Aposlolus  ait.:  c  Ei 
audivi,  inquit,  arcana  Terba,  quse  iion  licet  boiniiM 
loqni  (//  6'or.  xii).  i  Venit  ergo  Veriias  ad  unbes, 
i|use  ttsque  ad  terram  descendere  nequit.  c  Exalur^ 
super  coelos  Deus^  i  elc.  Hasc  antem  qu^e  sequuuo 
tur,  quoniam  in  alio  loco  exposita  sunt»  nulla  hi^ 
indigent  enucleatione. 

EXPOSITIO  PSALMI  CVIII 
c  Deus,  laudem  meam  ne  tacueris,  quia  os  pco 
caioris,  et  os  dolosi  super  me  apertum  est.  i  Vox 
capilis  :  Vides,  inquil,  Paler,  quonlam  Judas  pessi- 


c  £t  benedixit  eis  >  Dominvs,  c  el  muliiplicati  sunt     mus  Gonsiliarius,  macbinator  iniqniuiis  si>per  mf 


Riinis.  I  Quoniam  ex  doodecim  aposlolis,  innuroera 
liiljs  Ecdesianim  creTit  multitudo.  c  Et  jumenta  eo- 
rom  non  minoraTil,  i  id  est  dodores,  quilHis  propa- 
gntis,  agrji  ei  Tinea  eolerenlur.  c  Etpauci  fucti  sunt.i 
Qoid  est  quod  imnc  iiiullipltcatos,none  paocos  factos 
€8se  dicii?  sed  prios  moltlplicalas,  deinde  paucos. 
Nulli  eniiH  sunt,  qui  modo  Ecdesiam  doceant  ad 
l>riinitivoruin  coinparaiionem. 

c  Et  vexaii  soni  a  tribulatione  malorum  el  dolore.  > 
Unde  c  effusa  esl  contentio,  >  ira  el  Indignaiio, 
«  super  I  bujus  saeculi  c  principes.  £t  errare  fecit 
«os,  >  dux  eorum  spiriius  inalignus,  c  In  invio  el  non 
Sii  Tia»  I  dirigere  eos  permisit.  c  Et  adiuTit  pominua 
pauperem  de  inopia,  i  fercuUs  eum  satians  xteriiis. 
c  Et  posult  sicot  oTes  familias,  i  ot  onaquseque  suom  d 
humiiiter  sequeretur  pastorem.  t  Videbunt  recti ,  i 
hon  10  inimicorom  caKitate  maiiebunt,  c  et  Ista- 
buntur,  i  de  reperta  Tisione.  c  Et  omuis  iniquiias 
oppilabll  08  suom,  >  ol  sicul  iniqQitaiem  clamaTit 
iaiqoos  ad  temposi  iu  moto^  econtra  sileal  in  «ter^ 
nnm. 

«  Qais  sapiens?  >  ille  otiqoe  qul  c  ei  costodiei 
tee,  I  qo»  el  In  boc  Psalterio  replicala  sunt.  c  El  > 
hi  hls  c  Inlelllgel,  i  multas  et  inagnas  esse  c  miseri- 
cordlas  Domini.  > 

EXPOSmO  PSALMI  CVII. 

'  c  PaRiiom  cor  meum,  Deus.  i  Vox  Ecclesi»  : 

Farat^s  sum,  non  tantum  ul  serTiam,  Terom  eiiam 

ui  in  too  nomine  moriar  paratus  sum  in  moribost 

Vatool.  CLXV* 


os  suum  aperuii,  prodilioni  instat,  crucein.  mibi 
prxperat,  nomen  meum  exstinguere  conatur  IMattlu 
xxvi).  Sed  iu,  Pater,  laudem  meam  ne  taeeas,  re* 
surreciionem  non  abscondas,  cunctis  gentibus  inro- 
tescat  qnaliter  a  mortuis  resurrexeritn.  c  Lociili 
sunt  adversum  me  dolosa.  >  Istios,  inqoit,  consili* 
repcrto.Scrib»  et  Pliaris9Pi,  pontifices  et  sacordotes, 
linguis  suis  dulosis  adversum  me  locuti  suiit,  tne 
damnantes,  me  accusanios,  me  reum  mortis  un« 
Toce  claiiiantes  {Mauh^  xxvi).  c  Et  sermonibus  odii 
circumdederunt  mer  >  f»liiis  undiqiieadhibi|is.lesti*> 
bus  {tbid.y  c  Et  expugnaverunt  nie  graiis,  i  gratis 
quldem,  quia  sine  causa  ei  ratioiie«  grails«  qoia  fra* 
stra  suique  ad  dispersionem.  ^ 

4  Pro  eo,  01  me  diligerenl,  delrahebant  mihi.  i 
MulU  eis  bona  contuli,  de  ^gjpto  liberaTi  (Ex9fU 
xiv)  in  deserio  manna  pavi  (6>ii.  xvm),  lerram  els 
promissionis  dedi  (Jot^  xit),  morluos  eis  suscitaTi 
(Lntf.  Tii),  lepiJDsos  miindaTi  (Lim.  xviOyeaicos  iUo^p 
siImitI  (Lsc.  xiriii).  Nonne  httc  dileeiloois»  et  aon 
odii  caosai  suntt  Pro  his  Umen  qiibos  ol  m  dillgem 
debuissent,  detrahebant  mihL  EJio  aoiem  qnid  tuk^ 
bam?  orabam.  0  qoanu  misericordialquanU  nosirl 
Eedemptoris  bomilius!  Non  maiedleeiaiboa  nuM^ 
xit,  sed  pro  se  calumniaoiibus  ei,perief|iieiBtibot 
orsTit.  Ait  enim :  c  Paier,  igoosce  ejs  (Uu,  xxiti).  i 
f  Posuerunl  adTersum  memala  pro  bonis,  el  odium 
pro  dilectione  mea.  >  Ego  Titam  (toan.  i),  ipsi  inor«^ 
tem  (/oitii  xix) ;  ego  medicamenlom  ^iVimi.  xxi),  Ipd 

41 


veiienum  {Ro 


ODDONIS  ASTENS2S  5J0iNACill  |tt« 

iii);  cgo  mel  et  favuni  (iViiirt.  xnf)»  A  ^nis  mtiI.  i  Fiaiii  iiati  «*jns  in  iuteritum.  »  Vulr! 


Ifsi  arelum  (Jmn.  xix)  cum  felle  roislum  (Manh, 
«XVII)  mibi  porrexerunl. 

Ideoqne  i  coiisiitue  super  eum  peccatorenr.  > 
l^uoniikm  qiridem  peccatorem  Caesarem  (Joan.  xi\) 
et  Barabbam  [Joan.  xviii)  et  fpsain  diaboluin  oin- 
nium  vitioriiin  principeni  elegerunt,  sub  ipsius 
jugo  atque  imperio  compriroantur.  ConArmatio  : 
€  Et  diiboKis  sieta  dextris  ejus.  >  Quidde  sinistra 
Hcl,  quando  quidem  manus  ejus  dextra  a  drabolo 
detinetur?  Quid  iltius  sinistra  operaiur,  in  cnjiis 
dextra  diaboltis  astal?  Gognosciteergo,  Judxf,  quo- 
iiiam  diaboljca  sunt,  in  qulbus  maxiiue  Etoiurno  vos 
^ervire  putatis. 

c  Cum  judicatus,  exeat  condemnatiis,  et  oratio 


ciiim  jftm  ex  eis  simi  inierempti ;  m^or  tamen  ia 
judicio  exspeciattir  Hiteritiis. 

«  In  generatione  una  deleaturnomen  ejus  i  L't 
taiilum  iii  hoc  fi«eculo  vivant,  viianiqae  post  mortfm 
iion  liabeant.  Sed  tu,  iudaeus^qui  litieram  qxueris, 
noniie  posl  quadragiiiUi  et  dcios  annos,  io  quibiis 
nna  perttcitur  geiieratio,  Uicrusalem  deietam  conft- 
teris?  Qui  eigo  quxris  litlerain  pereas  secuftdum 
litieram.  «  in  meinoriam  redeat  iniqnitas  putrum 
ejiis  in  eonspectu  Domini,  >  ut  qiii  post  quadragiiila 
aniiorum  diverticula  non  sunt  conipuncti,  Christi 
passioitis  et  palram  iniqiiitatis  criuiiiie  teneanlur. 
Sive,  cum  ad  jiidiciuin  venertnt,  nec  originale  pee* 
catum  ncc  cstera  qua:  commiserout  eis  dtmittaotur; 


ejusfiatin  peccatum.  >  Noliteergo  orare,  Jud:ei»  ne  B  *  ^  peccatum  matris  ejus,  >  iltius  sciKcet  ierusa- 


l(*gatis  Psalmos  et  propheiias,  peccatom  eiiim  est 
Deumqiie  olTendilis,  omnisque  vestra  oraiio  itr  ana- 
tbema  convertltur.  Hoc  auteni  erit  manif^stum, 
qiundo  de  judiclo  con<leninaii  exibitLs  {Maidu  xxv). 
«  Ftanl  dics  ejus  paiici  :  >  Pauci  rucrunl  dies  Judae, 
«(uoniain  se  eadeni  die  laquco  siispcndit;  paiici  fiie- 
runt  dies  Judaeorum,  (piia  posi  quadraginta  et  diios 
«inuos  locura  et  gcntctn  amiscninl  (0$e,  ui) ;  drini- 
iiuli  sunt  dies,  quoniam  creveruiil  nocles.  «  £t 
cpi!)Copatum  ojus  accipial  alier.  >  Judac  Maihias 
\Aft,  i)»  Synagogn:  Ecclesia  successit.  Ainisit  coiiu 
jSynagoga  pontinces,  suscepit  Ecclesia  aposlolos. 

«  Fiant  filii  ejus  orpbani,  et  uxor  ejus  vidiin.  > 
lloc  aiitem  eiiam  ad  litterain  coniplctum  esl,  qiio-      ^,^^^.^^^^^  ^^^^^,,^  ^^^^,    ,  5 
iiiain,  temporibus  Tiii,  magna  Judtcorum  in.crnt  C  ^j^^ .     j^^  rogavil.  Ait  enim 


iiiultitudo.  Spiritualiter  autem,  bnjus  popull  filii 
dicunlur  orphani,  quia  Patrem  siium  crucifixeruiit 
(Matih.  xxvii);  maiervero,  id  est  Synagoga,  vidiia 
remansit,  libello  repudii  recepio  a  tanio  taliqiie 
viro  dtssociata. «  Nuianies,  >  labentes  et  morientes, 
«  transferantur  lilii  ejus,  de  genie  in  gentem  divi- 
«lantur^  vendantur,  cunctisque  gentibus  subjician- 
tur. «  Et  mendicent,  >  qui  enim  indigei,  paupcr  esi. 
Ideoque  Judsri  mendici  dtcuntur,  quoniam  coeleslis 
panis  divitiarumque  spiritualiuui  sunt  pauperes. 
t  miciantur  de  babitailonibus  suis.  >  Nonne  iia 
factum  esi?  imo  qula  ita  est. 

«  Scrutetur  fenerator  omneni  substantiam  ejus.  > 
FeneratOr  iste  malignus  spirilos  intelligitur.  Veniat  r. 
bic  importunus  feneraior,  scmtelur  substantiam 
populi  hnjus,  et  quse  sua  sunt  secum  evellal.  Expo- 
sitio : «  El  diripi^nt  alieni  labores  ejos,  >  ut  quid- 
quld  est  operatus,  a  dsemonibus  diripiauir.  «  >on  sit 
Ulladiutor.  i  Quis  enim  Judxis  auxiliatur?  Foerunt 
tn  ifigypto,  babiierunt  Moysen  et  Aaron  (Exod.  vii). 
Qiialiter  autem  Doroinus  eos  adjuverit,  longnm  est 
eiiiarrare.  Fueruni,  et  in  Babylonia,  ibi  Daiiiel  eos 
coiisolabator.  Com  ergo  jam  per  mille  annos  sint  in 
eaptivitate,  et  non,  sicut  prius  adjuventur,  impleiur 
qupd  dictum  est.  «  Non  sit  iHi  adjutor,  nec  sit  qui' 
misereatur  popiliis  ejiis.  >  Hoc  autcm  de  sensibili- 
bus  nos  ternm  esse  sc^tous?  de  invisibilibus  autem, 
initnabus  videlicet,  quid  Dominus  faciat,  ipse  me- 


lem  qux  propbeus  occidit  (Aet.  ii)  non  deleatun 

(  Fiaiit  conlra  Doiuinum  semper.  >  Scinper  enim 
Cliristo  Domino  contrarij  fuerunt.  «  £t  dispereat 
de  terra  moinoria  eorum,  >  ne  simul  cum  sanctis 
scrU>aniur  in  libro  viix,  i  pro  eo  quod  populus  ihle 
non  esl  recordatus  facere  misericordiam.  >  Quia  iii 
operilius  confidit  Hiisericordiam  parvipcndit  «  Et 
perscculusest  boiniiieni  paiipereiii  et  mendicum.  ci 
coiiipunctum  cordc,  inortificare.  >  liiops  enim  ct 
meiidicus  fuit  quonlam,  ut  ait  Aposioius,  «  cuiu 
oiniiiuni  dives  esset,  pro  nobis  pauper  faclus  es4 
(II  Cor,  viii).  >  Corde  autem  fuit  conipuDCtHs« 
qiiando  dixii :  «  Trisiis  est  auima  niea  asque  ad 
luoriein  (Maith.  x.\vi).  >  Sive  qiiando  Pairem  pro 

Pater,  censerTaeos 


quos  niibi  dedisii  (Joan.  xvii),  >  ^- «  Et  diiesil  uutle- 
diciiouem,  >  qua;  soper  iniquos  fuiura  esi. « £t  v«niei 
ei.  £t  noluit  benedictionem,  >  qux  iii  misiraiii  £e* 
ciesiaffi  deducetitr. «  £t  eloogabiiur  ab  eo.  Et  iiiduil 
maledtctloiiem  sicui  vestimenturo ,  >  ui  qoasi  talari 
vcstc  ca  tegerelur. «  £t  Intravii  sicul  aqua  in  ossi^ 
bus  ejos,  >  ul  qui  fortloret  esse  videntur,  coitu- 
ptiones  iion  eflugiant.  «  Flat  ei  sieiit  vestimenfura 
quo  operitur,  et  sietii  xona,  qua  semper  praBcin§i- 
tur,  >  onini  temporecircumdatosea,  qua  sit  siufe  fiitt 
eonstrictus.  «  Hoc  Opus  eorum  qui  detrabent  niifil 
apud  Dominum,  >  qoicunqud  Dci  Flliuiu  tne  es»e 
negant.  «  Et  qui  lo^uuntur  roala  adversos  aniinaiu 
meam,  >  dicenlcs : « Deusdereliquiieiiin(Pja(.  nx).» 
ei  :  «  Non  est  salus  ipsi  in  Dco  cjus  (PsaL  iii).  > 

«  Et  tu,  Domiiie,  fac  mecuni  propter  noiiieu 
Mium.  >  Quod  invocavi,  ui  ipsi  mcndaces  inveniau. 
lur.  «  Quia  suavis  est  misericordia  tua.  Libera  lue.t 
de  biijus  carnis  infirmitale.  «  Quia  egenus  et  pauper 
ego  sum,  >  quandiu  in  carnis  involvor  corruptiuiie. 
«  Et  cor  roeum  conturbatura  est  in  me,  >  quod 
carnis  quidcm  inttrmitas  facit. 

«  Sicut  umbra,  cuin  deciinat,  ablatus  suoi.  % 
Qnoniam  nullam  Judaiorum  parlem  inhabito.  Yol 
ideo  sicut  umbra,  quoniam  Judaei,  si  velint»  ine 
tamen  fugere  nequeunt.  «  Rt  excussus  sum  sicui 
locusla,  >  Jd  est  ut  populi  regnique  vasiator,  coi  ipsi 


Ityi  *  BXPOSITIO 

dicebani :  «  Qoonsqttc  {ininins  nosiras  perdis,  si  (u 
ek  Ckrlstus,  die  nobis  palam  {Joan.  x).  i 

«  Genua  roea  inGrmaia  sunt  in  jejnnio,  caro  niea 
inimutata  est  propler  oleum.  i  Quia  ossa,  cor  et 
anima,  ob  fidei  firmitatem,  atias  appeltantur.  Gcnua 
lioc  in  loco  aposloli  propter  infleiionem,  dtctmtur", 
^enu  namque  fuit  Petrus,  qui  prias  r  «  Etsi  opor- 
tnerit  me  mori  tecttm,non  te  negabo  (Jtfaii/i.xxvi),» 
promittens,  ad  unius  ancill»  vocem  ieYiter  inflexusi 
<  Mon  no?i  homineni  »  dixit  iibid*).  Hoc  auiem  a 
fejanio  fiebat,  qoia  <  nondum  Scripturas  intellige- 
bant  (Ltfc.  xxiv).  »  Deficiente  oleo  niutftta  est  caro, 
quoniam  Tcri  luminis  fomento  exsiincio  infirmati 
'Sunt  apostoii.  <  Et  ego  factus  sum  opprobrium  iltis,» 
<Iiii  me  in  cruce  pendentem  viderunt,  et  illudaites', 
capita  sua  moverunt,  dicentes :  «  Vab !  qui  destruis 
lemplnmDei  {Maiih,  xxvii). »— « Adjuvarae,Domine 
Deus  ineus,  salvuin  ine  fac  propter  misericordiam 
tuain.  Et  sciani  quia  nianus  tna  baec,  et  tu,  Domine, 
fecisti  eam,  »  —  <  Poiesuiem  entm  babeo  ponendi 
animam  nieam,  et  iterum  sumeodi  eam  {Joan.  x).  » 
Non  ergo  eorum  virtus,  sed  manus  tua  isia  pcie- 
git :  <  Non  eniin  haberent  in  me  potestatem»  nlsi 
lioc  a  te  datuin  illis  fuisset  IJoan,  xviii).  »  Non  vos 
excttso,  Judaei,  sed  Oei  omhipotentiam  prsedico ;  vos 
enim  quse  potuistis,  fecistiS,  et  quae  non  potutstis, 
voluistls*  <  Halcdicent  iUi ,  et  tu  benedices.  i  Nibil 
«nim  in  eutn  hominum  valet  malediciio.  «  Qui  in« 
snrgunt  !n  nie  confundantur,  servus  autein  tuus 
l;eial>ilur,  »  quia  «  semetipsum  exinanivit,  forniam 
servi  accipiens  {Philip.  ii) »— <  Induantur,  qui  deira- 
bunt  niihi  podore,  »  ut  me  die  tertia  resurgcnie 
\Matih.  xxviii)  de  mendacio  erubescani,  quo  niihi 
ante  Pilatum  detrahebanl.  Dicebant  cnim  :  <  Re- 
coniati  sumus,  quia  sedocior  iile  dixltadbuc  vivens: 
Post  diem  tertium  resurgam;  Jubeergo  custodire 
sepulcrum,  ne  a  discipolis  furetur  {Matth.  xxvn).  » 
Erubescant  ergo»  quiaresurrexl.  Induantnr  pudore, 
qaia  mendaces  comprobantur.  Hoc  auiem  non  ego, 
sed  eorum  propheta  lestatur : «  Operiantur  sicut 
dlploido  confusione  sua.  »  Est  autem  diplois,  duplex 
genus  vestis.  Merito  ergo  Judxorum  confusio  diploidl 
assimilalur,  quoniam  duplex  est,  si  quidem  in  aniina 
et  corpore,  fn  bocsaeculo  et  in  futuro  propagatur..  0 
iniseri  et  per  omnia  infelices,  qui,  nuptiali  vesie 
amissa,  confusione  induuntur!  Ego  aulem  <  confi* 
tebor  Domino  nimis  in  ore  inco,  et  in  medio  mul- 
torum  laudabo  eum.  »  Non  enim  jam  in  sola  Judaea 
hudatur  Dominus,  verum  etiam  in  omnibus  mundi 
partibus,  <  quia  astitit  a  dexlris  pauperls.  »  Cujus 
pauperis?lllius  quiait :  <  Tolpes  foveas  habent,  et 
voliicres  cocli  nldos,  Filius  auiem  hominis  non  habet 
nb»  caput  suum  rccllnet  {Lue.  ix).  »  Sic  autetn  de 
se  quasi  dealio  loquilur  Dominus,  quod  nos  sequeii- 
tia  docent.  <  fJt  salvum  fecerat  a  persequeniibus 
animam  luearo,  »  id  est  a  Judxorum  impietatibus, 
qui  euin  armata  manu  circa  septilcrum  obsidebant 
{Matth.  xxYii). 


IN  PSALMOS.  mi 

A  EXPOSmO  PSALMI  CfX. 

<  Dixit  Domiiius  Doinino  meo.  »  Vox  Prophetae : 

<  Sede  a  dexlris  ineis.  Reverlenii,  inquit,  Doniino 
meo  de  Edom  dixit  ei.  »  Pater  ejus,  qai  illius  et 
Doniintts  est :  Sede  a  dextris  meis.  Dominns  enlm 
estPater;  Doininusesi  Filiiis,  Dominus  est  Spiritns 
sanctus.  Non  tres  tainen,  sed  unus  Dominus.  Ut 
eiiiin  in  personis  trinitas,  sic  in  majestate  pennanet 
veritas  (S.  Athanas.  i  symb.).  Qiris  igitur  vel  ciil 
dixit :  <  Sede  a  dextrismeis?»  Paler  dixii»  et  Filio  di^- 
xit.  Hoc  autein  secondum  canieni  ut  qtiein  Judxi  in 
sepulcrum  humiliaverunt,  Idem  ipse  a  dextris  Dei 
sedere  intelligatur. 

<  Donec  poiiam  iniinicos  tuos,  scabellum  pednin 
tuorum. »  Donec  inimici  tui  omiies  tuo  sttbjiciantur 

B  imperio.  Omnia  autemquxcunque  liic  vel  promitiun- 
tur,  vel  prxcipiuniur,  ad  homtnem  referenda  sunt. 
(  Yirgam  virtutis  ta«emlllet  Dominus  ex  Sion.  » 
Propheta  est  quiloquttur.  Ideo  et  futuro  propReteri* 
to  utitur  verumqiie  ordinem  non  observai.  Siou  et 
Hierusalem  unuin  sunl,  niai  qu«Ml  Hierusalem  toia 
civitas,  Sion  vero  quxdani  civitatis  turriset  defeusio 
erat.  De  hac  autem  Sion  et  Hicrusalem  exivit  lex, 
el  verbnm  Doniini  (Isiit.  ii)  quocirca  et  virga  vir- 
tutis  ejus.  Yirga  viriutis  ejus,  Evangelinm  intelligi- 
lur  de  quo  Apobtolus  aii  s  «  Non  eiiiui  cnibesco 
Evangelium,  virtiis  cnim  Dei  esi  {Rom.  i).  »  tlac 
autem  virga  corriguulur ,  boc  sceptro  veneiabili 
reguntur,  quicunque  Dei  virtutem  ei  omnipoteutiam 
recognoscuut.  Misit  ergo  Dominus  banc  virgam  ox 

^  Sion,  quoniam  apostotica  prandicalio  Ibi  exorta  iii 
omnes  iinebterrai  processit(f^6a/.  xviii). 

Tu  autem  <  doininare  in  inedio  inimicorum  tuo- 
rum.  »  Quicunque  enim  diabolo  servit^  Pomiiii  est 
inimicos.  Aut ,  quia  totus  inundus  ei  serviebai, 
priusquam  carnem  Chrisius  assumeret.  Eranl  ergo 
cjus  inimici,  qui  nuiic  amicl  facti,  de  ipsius  imperio 
ei  dominio  gratulantur 

<  Tecum  principium.  »  Tu,  inqoit,  omnia  cuui 
Patre  fecisli,  tu  omniiim  crcaiurarum  es  priucipiuiii. 

<  Oinnia  per  te  facu  sunt,  et  sine  te  factum  est  irihi*. 
(Joan.  i).  »  Confundantur  ergo  Judxi  qui  eum  du^- 
inonium  babere  clamabant,  quoniam  se  priusquaiu 
Abraham  fierel  esse  dicebat  (Joan.  viii). 

Hoc  autem  manifestabitur  <  iu  die  virtutis  lu»,  » 
id  est  <  in  splendoribus  sauctorum.  »  Cum,  inquii, 
tii»  virtutis  dies  advenerit,  in  qiio  el  mali  peribuut. 
et  sjcut  sol  in  regiio  Dei  saiicti  fulgebiint (Prov.  viii), 
tunc  priocipiuffl  omniumque  Creator  manifesu* 
bitur. 

Tu  enim  es,  cui  Pater  dicit :  <  Ex  utero  ante  lucl- 
ferum  genui  te. »  Te«  inquit,  ex  ine  genul  aiite  tem- 
pora  {Joan*  i)  quem  ex  Virgine  et  nasci  ei  gigni 
volui  iu  (empore  (Luc.  ii). 

<  Juravil  Dominus  et  nonpo^nltebit  eum.  »  Quid 
juravlt?  Sequiiur :  <  Tu  es  sacerdos  hi  aeternum.  » 
Unde  Apostolus.:  <  Plures  facti  sunt  sacerdotes  sei* 
cundum  Iegem«  et  ideo  plures,  qooniam  inorta 
pruhibeniur  permancre  {ttebr.  vii).  »    Tu  auioiUi 


D. 


nm  ODDONIS  ASTENSIS  MONaCMI  1«M 

Oliri&te,  qiiiA  jam  mori  non  potes,  eris  sacenlos  In  A  EXPOSITIO  ^SALMi  01. 

tfiternom.  Quo  orJine?  c  Seciindim)  ordincni  Mel-         c  Connicbor  libi,  Doinine.  »  Voz  Prophelae 


:LaH. 
(lalio  ti%  magniiicabo  le,  non  in  bbiis  lantom,  sei 
t  In  loto  corde  ineo.  >  Ubi  ?  c  In  consilio  jaslonim, 
et  cimgregaUonc,  i  et  dicam  :  c  Ifagna  » |»arcbiini 
c  opera  DQmini» »  si  fucrint  c  exquisita.  >  Non  enim 
solimimodo  in  soic»  luna  tantique  firmamenii  to« 
lubiiitale»  verum  etiam  \m  mlnutis  febu«  Dei  sa« 
pientia,  tirlus  el  operatlo  celeherrima  reperitorJ 
c  In  onines  voluntates  ejiis,  confe&sio  et  magnifi«^ 
ccntia  »  incurriL  Non  enim  aliud  ex  nostris  viilt 
Deiis,  nlsi  coiifessionem  et  niagnificentiam.  Qni  ergo 
ipsi  placerede$iderat«sein|)erconressioiieni  in  meDii 
bai>eat,  iit  et  Domiiium  laiidet,  ei  peccaia  coaliiea« 
lur»  boc  eiiim  ntrumquesiguificat  confcssio.  Seqnatur 
^  tnagiiificeniia  ut  Bibi  ipsi  semper  tribual  iucrenieiil;i, 
boc  autem  vull  Doiniiius,  iit  assidne  creseat,  et  <le 
virtute  in  virtutein  magniflcelur  qiii  ad  enm  veuira 
concupiscii,  unde,  sicut  iuna  perfeciay  in  nallo  de- 
ficieus  inveniatur,  c  opns  ejus.  » 

c  Ei  Justitia  ejus  manci  i»  sa:culiim  saecult.  »  la 
boc  autem  caeteris  operibiis  dislinguuntar  openi 
Doniini,  qtioniain  ba*c  seinper  eninl,  aKa  vero  igiie 
consummabuntur.llieccrgo  justitia  et  opera  sequan- 
lur,  (\ust  iinitatores  a:temos  facere  possuni. 

c  Meiiioriam  fecii  mirabilium  suorum,  misericors 
et  miserator  Doroinus, »  acribeus  ea  el  pnedicana 
per  propbeias.  Qui  eniin  decel,  memoriam  facii; 
quod  enim  omnino  ignoraiur,  minquam  in  memoria 


cbisedech.  »  Ccssent  igitur  sacriricia  moriiiorum. 
Quis  esi  iste  Melcbisedecb  ?  cujiis  pater,  et  niater,  et 
);"iieratio  iguoraiur.  Cbristus  eniin,  neqoesecuiuluin 
Deuin,  inairein,  neqiie  secandum  liomioem  babnil 
patrein  de  qno  diciiiir  :  c  Generaiionem  ejiit,  qiii 
enarravil?  »  {Act,  viii.)  Est  ergo  siiie  |iatre,  et  nia*> 
tre ,  Gt  genealogia.  Melcliisedecb  sacrificium  pania 
el  viiii  fuii  (Gen.  xiv)  :  Christus  aniem,  sui  corporis 
et  saiiguiiiis.  Unde  ipse  ait  :  c  Caro  mea  vere  est 
cibus,  el  sangtiis  meus  vereesl  poiiis  {Joan,  vi).  » 

c  Dominus  a  dextris  luis.  »  Piins  Filiuin  a  dcx.iis 
Palris,  nunc  autein  Paireni  a  dexiris  Filii  esse  dicil. 
Qtia  in  re  ana  majesias,  una  aequaliias,  nna  virius 
eademqoe  poieniia  demonMratiir,  qu»  regrs,  ci 
princeps  ssculiqiie  tyrannos  in  jiidicio  frangci,  po^ 
test  auiem  el  sic  inleiligi,  Dominus  c  coiifriiigel 
reges^  in  dle  ine  suie,  »  qui  tibl  a  deslris  fucrint, 
quasi  ad  pneiianduin  accincli.  Undc  in  Zacbaria 
legitur :  quod  a  dexiris  Jesu  diabolns  stellsset,  ut 
cuiu  eo  pugnaret  {Znch,  iii).  Regem  aulem  ipse 
aseerebat,  qtioniain  nniversa  regna  mnndi  Domlfi# 
proniittebal ;  ail  enim  :  c  Uaec  omiiia  tibi  dabo,  si 
procidens,  adoraveris  me  {Muttk.  iv).  »  Hic  aolem 
«ex  tiinc  confringelur,  qtiando  dies  inr,  cabMnitalis 
«I  miserie  revelabilur. 

<  Jodicabit  in  naiioiiibus^  iinplebil  ruinas»  i  Opor- 
let  eniin  ut  roinas  inipleat,i|ui  t  in  rotnam  positns 
cst,  et  in  resurrectioiiem  muUorum  {Luc.  ii).  »  Fe-  q  babelur.  Quxcunqtie  ergo  scripia  sunt,  ad  MMiram 
cii  Dominus  rainam,  cmn  malignomm  spirituom     *l»ctrinam  scripU  sunt  (,Rom,  xv) 


exercjtiim  de  ceelis  expulit  (Apoe,  xii),  sivc,  cuin 
Adam  de  paradlso  cnm  uxore  ejecit  (Gen,  m),  sive 
cuin  fllios  Israel  in  deserie  atravii  {Exod,  xixii). 
r.oinplevit  antein ,  qnando  d:abolum  ejiisque  nnge- 
los  igiii  tradidil  inexstingulblli ,  et  nulla  exinde 
ruina  ftet.  ItnplelNt  etiain  ruinas,  qnia  sanrli  lllnc 
ascendent,  unde  angeli  cecidemnt.  c  Conquassablt 
eapita  in  terra  nuillomin ;  »  Captln  conquassabit, 
anpcrbos  humiliabit;  boc  a^iiem  in  tcrra.  Si  eniin 
in  ccHo  ei  spiritnales  fuissent,  noii  •tique  eoiHfu* 
tereiitnr» 

c  De  torrenie  in  via  bibet. » In  v»a  erai»  petcgri» 
nu4  erai,  ad  Pairein  Cbrislus  festinabau   Iti  bac 


c  Escam  dedit  limeniibus  se.  »  Ut  enlmpaofi 
corporiHii,  sic  Scripturarum  meiuoria,  csca  cal  anl* 
maruni.  Unde  ipse  Dominus  ait :  c  Non  in  aoki  pant 
vivit  boino,  sed  in  omni  verbo  Dei  (Mailh,  iv).  i 
Dcdit  et  aliam  escam,  illum  viJelicel  panem  vivon, 
qui  de  coelo  descendil  (Joan,  v»). 

c  Memor  erit  in  saeculain  testamenii  soL  »  N(« 
enim  sola  littera,  verum  eiiaui  littene  obsenratores, 
siinl  tesianYcniiim  Dei.  c  Yirtnleni  operom  suorom 
annuniiabit  populo  siio.  »  JasUiia  namque,  pax,  pa- 
rieniia,  bumiliias,  cbaritas,  opera  Domini  gunt.  Uo- 
ruin  atiieni  virtutein,  eo  docenie»  cognovinuis^  Sci- 
nuia  enlHi  quoniam  lanta  in  lua  vlriM  kiiiclur»  ut 


ergn  via  oportoit  de  torrenle  blbere  Cbrisloivi.  De  D  ^^^am  possini  procurare  «ternam.  Uot  ei»im  ipsc 


lorrente  bibil,  moriis  amariiudinem  gitsiavli  (Mattk, 
xxvii).  De  lioc  caliee  ipse  ait :  c  Paler,  si  poasibile 
esl,  iransler  ealicom  jiislum  a  me  (Mattk.  xxv»).  » 
QM  esl  aniem  quoii  in  Evaiigclio  dicliur;  t  Ei 
cam  gnstassct  noioil  bibere  {Maiih,  xxv»).  »  Ifie 
amem  de  lorrenie  bibisse  dicitur,  nisi  nl  Moriem 
lstam.facilem  el  eiin  transeanteni  ostenderel.  <  Pr»- 
pterea  exaltavil  caputy »  idest,  die  ieriia-resurresU 
{Matth.  xxvii),  qnia  se  ipsum  cxinanivit  {Philip,  ii); 
ipse  et  caput  exaliavii,  nen  jacuit  insepulcro,  «ed 
stiper  coelos  potenler  ascendit  (Mare.  xvi).  Qni  to- 
lius  mundi  rex  et  caout  cvni  Paire  ct  Spirilu  saneto 
r»^it  ct  regnat. 


Chrisius  docebat,qaando  oclo  beaiiiudhies  prmdia- 
bai  (Matth,  v). 

c  Ui  de  iliis  hxreditatem  genlium. »  Cxpulsse  sunl 
gentes  de  superna  hxreditate,  qnam  bene  io  viiiea 
laborantibiis,  datnras  est  Dominus.  <  Opera  ma- 
uuuin  ejus  veritas  et  jndidum» »  cuneia  enim  qu» 
fccir,  vera  suhI  neqne  mendaeii  dohis  io  snis  opert» 
bus  reperltur.  Siquid  autem  corruptum  esl^  boc  Jam 
ipsius  opus  non  est ;  cormpiio  enim  bona  noa  est. 
Q\\x  auiem  Dei  suiit,  bona  sunt.  Faltfitate  ergo  r|it9 
suni  corrupta,  Cjus  iion  sunt.  Judlcium  autem  est  in 
suis  operibus,  quoiiiam  sine  discrellone  et  ordine 
nibil  fecii. 

c  Fidciia  omnia  mandata  ejus.  »  Omnia  ergo  fi- 


dtitk  iMia^aiit,  «I  ab  «mtiUiuft  credtiiiUir,  qiuc  vel  iii 
Nofo  Yel  in  Veteri  iiiTeniniUor  TestameiitH.  c  Con« 
llnuatA  ia  sxeulum  sseuij.  >  Unde  ij^  Veiiias  ait : 
<  Caelnm  ec  lerra  transihunt,  yerba  aiiieiu  me«i  iion 
traiisibunt  (Uare»  xiii).  i  Eruiit  crgo  iu  sieculiiui 
aaMruli  <  facu  in  ▼eritAte,  et  xquiiale,  »  quoniam 
eivera  suut»  et  }u.sliiiam  prxdicaiit*  iiou  aiucin 
oiiinc  venini,  etiani  jiistuiii. 

I  RedeoiptiQneui  uiisit  popiilo  sno,  »  i1  est  CIm'!- 
Mum,  qui  soo  sangtiiiie  niunduni  redeuiit  (£je^r. 

I  MandftTit  in  «teruuio  teitamentum  «uuro.  • 


S.  DRUNONEV.  Ii)i 

A  iKternus  est  Domiaiis,  xtermim  tsl  el  l£&(anieii- 
tiiin.  <  Sanctum  et  lerribile  noroen  eja.^.  >  San  t  :ui 
est  sanctis,  tcrribile  malis.  <  luitiuin  sapientLe  limor 
Domini.  i  Qui  ergo  sapiens  fieri  incipitf  ui  Deuni. 
iimeat  priiis  oporiet.  <  IiiicUectus  bonus  oinnihus 
racieolil>us  eom.  >  Non  ergo  bene  intcUigit,  quj 
quod  inlelligit,  non  operatur.  InlelUgat  ergo  bomo 
qiioniam  inilioin  sapienti.-e  cst  tiiuor  Domini*  £l  ut 
Inlellcctus  loniis sil,  tiiiicat  Doniinum,  sicui  iutelU- 
git;  qiiod  si  fecerit,  <  landatio  ejtis  roanebit  in  sa^ 
culuui  sacculi.  >  Hoc  cutui  apostoU  fceerunt  quarum 
laos  ab  omnibos. 


891 


INDEX 

REKUM  ET  SENTENTIARUM  MtlMORABILIUM. 

Be90€aiut  Uclor  ad  numeroi  era9$wri  charactere  textui  Inseriot^ 


A 

iABOR  levites  erat  Quia  prlfnogeDitus  flratcr  Moysl  a 
Dcd  eligitur,  ut  ad  Dopulum  ioqualaT)  et  verba  sua,  et 
prsoeput  ad  ewpa  defeiat,  1,  51.  Coram  Pbaraone,  quem 
eum  Moyse  convenit,  virga,  quara  gestabal,  projecla  fn 
rcrram  versa  cst  In  oolubruqi,  I,  53.  Omnia  porienta,  qui- 
b«s  Deus  Pharaonem  percwasit,  per  Aaronem  acta  sunt, 
quia  ejus  minister  eral,  1,  54  et  seqq.  Aaroncum  flliia 
suis  sacerdos  constituKur,  et  sacris  vestibus  pro  sacrorum 
adrolmstraUoae  exomatorf  I,  iOliet  seqq.,  uLl  vestium  iU 
iiriim  significationes  explicantor.  Quare  Aaron  nomina  fi- 
liorum  israel  scripta  in  ratioBali  judieii  deferre  dcbuerit, 
et  tintinnabula  In  fimbriis  vestiineDti  sui,  1, 105  et  seq. 
Bitus  omnes,  et  caeremoDie,  qu»  in  exercitio  saccrdotali 
observand»  erant  a  Deo  el  prescrlboutur,  1, 107  et  seqq. 
Fost  Aaronem  qoi  ot  Pontirex  maiimus  habebatur,  tilii 
cjus  inuncti  sunt  sacerdotcs,  proprtisque  soi  oflQcii  vesti- 
bus  insigniti.  Sollicitatus  ab  Hebrffis  moram  Moysi  in 
.  mente  Sinai  noa  ferenlibus,  vituium  aoreum  erexit,  cui 
iasanus  populus  sacriflcavit,  et  a  vero  Deo  rebellem  se 
fSccit,  1, 118.  A  Moyse  rcdarguitur  Aarou  de  patrato  cri^ 
nine.  Qui  ad  illird  scelus  iticiurunt,  et  coosorles  sacrile- 
gii  fuere,  quasi  ad  viginii  tria  mUtia  gladio  percussi, 
exterminati  sunt,  I,  IfO.  In  Levitioo  totus  c«remoniarum 
ordo  pro  cultii  Tabernacull,  pro  sacrificiis ,  diebus^ue  r«- 
fttivis  in.Dei  lionorem consecratis,  Aaron,  et  filiis  ejus  Ira- 
cfitur,  cisque  conimendatQr. 

AaELmmornatu  Ad«  ut  exempinm  justiti»,  et  inno- 
.ceatiae  proponitnr.  £x  melioribus  gregis  sui  felibus  sacri- 
fida  Deo  cum  olTerret,  oblatioUes  ejiis  gratiam,  et  acce-* 
fftatiooem  apud  Domiaum  pfomeroeruat,  I,  ii,  Interem- 
utus  propter  invidiam  a  Cain,  Christum  signiticavit,  qui  a 
Juda^isfratribussuis  odio,  et  livore  snccensis  In  mortera 
tfaditus  est,  T,  14.  Qoomodo  iatelKgendus  sit  clamor  san- 
guinis  ejus,  quo  raeUor  dicta  fuitab  Aposlolo  vox  saugui- 
ijfs  airisti,  1, 14. 

'  AaniuiAX.  EgressttS  Abraham  joxta  pneoeptum  Domini 
dc  terra  naUvuatis  so»,  relictisque  omoibus  consaguineis, 
Pt  profectus  in  terram  sibi  a  Deo  indictam,  pater  multa" 
ntm  gentium  flert  merult,  i,  S3.  Uvgiuce  promissioms 
oraculo  cum  crcdidisset,  tanto  magisdivinam  stbi  dilectio- 
nem  ronciliavit,  ut  digaatus  slt  Deus  ei  apparere,  non  in 
f;c,  id  est,  in  propHa  substantia,  qu»  inellal>iUa,  et  invisi- 
l>i!is  esl,  sed  sub  specie  trium  virorom,  atque  possessio- 
ncm  lcrrx  Ciiauaan  iili,  suisqueposterls  polliceri,  I,  22. 
Ouarc  in  monumentum  tantl  beneficil  ibidem  erexit  al- 
lurp  et  sacrificium  Deo  obtulit,  I,  22.^  Abraham  progres- 
sus  in  i£gyptum  praecepit  Sarse  ne  se  uxorero,  sod  soro* 
remsuam  ciicprct;  in  quonon'menlitas  est,  cum  Sara  vrre 
aoror  ejus  esset,  do  paire  qutdem,  non  de  matre,  I,  2i. 


lilum  nondura  circumctsum  fides  Justificavlt,  I,  25.  Pr»dl 
cltur  AbrahseaptivitasHebrsMruffl  in  i£g>pto,  I,  25.  It» 
rum  apparuit  Deus  Abrah»,  eique  daturus  progeuiem  m^ 
numerabilem  promisit;  cui  cum  credidisset,  ad  jusliLi» 
incrementum  udes  ejus  reputata  est,  I,  25.  Accepit  Abra 
bara  pr«cepUim  a  Deo ,  ul  eircumcidat  caraciii  pra:putil 
sui,  ethujusmodi  (ircurocisiocunctis  masculis  iiebraeorum 
sub  pa.'Da  mortis  mandata  est,  I,  25.  In  visione  trium  An- 
gelorom  sub  hnmaiiaspec^e.  que  Abrabe  laclaest,  ut 
cum  tres  viderit ,  unum  tantum  adoravit,  uon  paucorum 
ftiit  opinlo  Palrum  tfymboluin  SS.  Triuitatis  ei  primum 
ostensum  futsse,  (,  25,  iii  adnoU  Abralum  duas  uxorcs  ha- 
buit  Saram,  etAgar;quB  juxta  Aposlolum  ad  Galatas, 
duo  Testamenta  significarunt;  Sara  euim  flgura  fuit£ocie« 
si»;  Agar  autcm  Synag<jgae.  lliec.copiose  expouuntur,  1, 
27.  lh>ol>atur  fides,  et  obedicDlia  Abrahae  in  mandato  sa* 
crificandi  Isajtc  tilium  suum,  I,  28.  Moriens  Abrabam  dixit 
Isaac  haeredem  tolius  subfitantiae  sue;  fiiiis  autt*m  couco* 
binarom  bana  mobi.ia  reliquit.  Quomodo  baec  iutelligenda 
sint,  I,  30. 

Abam.  Formatus  est  primos  bomo  Adam  ex  lirao  tcrrs  , 
recepitque  ibtum  Dci  crcatoris,  scilicet  spiraculum  Yit» , 

3U0  factiis  pst  in  animam  viventem ,  et  spiritualem,  ut  ex 
upUci  substantia  coustaret  bomo,  ex  corpore  nempe,  et 
spiritu,  1,8.  In  paradiso  omnium  deliciarum  loco  eum  col'' 
locavit,  ut  operaretur,  ct  custodiret  illum,  I,  8.  De  omnl 
arl>orum  fhittu  copiam  ei  fecil  Deus;  verumtamen  de  ii- 
gno  sciepliis  boui  et  mali  ne  comcdcret,  interdixit,  illi* 
qoe  mortis  pocnam  comminatus  cst,  I,  9.  Cum  autem  sa- 
pienUe;  etpropbeticspiriturepletusessct,  stntim  visa 
muliere,  quain  co  dorroiente  ex  una  ejus  costa  Deus  for- 
maverat,  qiiid  enit,  coguovit,  dixiloue  :  Uoc  mnc  oe  ex 
oetibm  meu^  etcaro  de  came  mei ;  duoa  scilicet  in  carao 
una  fVituros  praenunciavit,  mariulisque  viocuii  le^em 
expressit ,  1, 10.  Proprium  etiam  nomen  omnibus  ^nima- 
likms  imposuit,  1, 10.  Per  fraudem  a  d«moi&o  iu  sorpeolo 
loquente  decepti  primi  pareules  Adam  ct  Kva  fructum 
velitumcomederunt,  quopraecepto,  cognovcrunt,  quid 
boni  amiseriat,  etin  quod  inalum  offenderint,  1,41.  Oc- 
cultavit se  Adam post  pcccatum,  etapparere  apte Domi- 
num  ttmuit.  Quomodo  se  Dco  abscondi  potuit,  cum  ei  pSH 
teant  omnia?  1, 12.  A  paradiso  voluptatis  divini  manaati 
praevaricatores  ejiciuntur ,  1, 13,  et  praeclaris  suae  coudi- 
tionis  praerogativis  exuuntur,  1, 419.  Gravior  Insuper  facta 
est  eorom  culpa,  quod  de  violato  pra^cepto  ventam  sup* 
plices  non  implorarunt, sed  exeusationem  prieteieTont,], 
12.  Pro  Abel  a  Cain  interenipto  gennit  Adam  Seih,  cuji^s 
primo^uitos  fuit  Henoch.  De  qoo  eum  scriptura  sit :  Uic 
oepfl  mvocare  nonien  Domhu,  eM  iuteUigendum,  quod 
post  roortem  Abel,  Istodignius  Deum  ioTocaverii,  eiqw« 


ibi 


LVOEX  IN  s.  nniwoNEu 


^ 


■ervicrtl,  T,  l6.  Quaproptef  flHi  Sclb  llHi  Del  pr»  csleiis 
nppellitl  sant,'  1,  16.  {jxm  dical  S.  Kruno  hominem  Don 
ex  aMa,  quam  ex  Adam  siirpc  desccuUcre,  I,  16,  illorom 
contCjflt  opinionem,  qui  Prseadamltas  somniarunt;  et  qui 
«lios  mmidos  eicogitarunt. 

Angelonmi  creaiionem  putant  omnes  fcre  Patres  a 
Moyse  exprimi  illis  vcrbis,  cum  dixit  :  Inprincipio  crea- 
rtl  Deui  ceBlum  el  terrani ;  hoe  est  omnes  virtutes  coe- 
Jestes,  angelos  vidclicet  cijBli  incolas  ad  cjus  ministerium 
paratos,  I,  1.  Per  lucem  aulem,  et  noctem,  boiios  et  ma- 
ios  angfelos  intelligere  possumus,  qui  quoniam  cadem  die 
dWiai  sunt,  subitam  maiignorum  ruinam  signilicare  vi^ 
.dentur,  H,  512.  Unus  ex  cis  in  superbiam  elatus,  cum  se 
-Altlssiroo,  hoc  est  Deo  Crealorise  coaequare  contende- 
ret,  a  supema  sede  cum  suis  asseclis  praecipilalus  est. 
Hic  deiliae  hominis  relicitali  iuvidens  ab  ea  fraudulcnter 
dejicere  tentavit.  Serpcntis  enim  caiiidissimi  animalis 
spedem  assumpsit,  factusque  diabolus,  hoc  est  tentaior, 
cum  Eva  sermonem  inivit,  et  per  biandas  pollicitationes 
«•m,  et  Adam  ad  violandum  divioum  prsceptum  induxit, 
1, 11.  Cherobim  igneo  armatus  ^ladio  ante  paradisum  coN 
locator,  ut  ingressum  Ad»  prohiberet,  I,  13.  Tres  aogeli 
homana  in  specie  Abrab»  apparuerunt,  et  cum  eo  con-. 
versati,  cibum  etiam  a  Sara  ejus  uxore  prsparatum  sum- 
pseront,  cui  sterilitate  laboranti  filium  prsdixerunt.  Quo- 
modo  haBc  &cta  fuerlnt,  docet  S.  Bruno,  I,  25.  Angeli 
«*astodes,  et  protectores  unicuique  populo  a  Deo  assignati 
Kint,  I,  121.  Per  alfecttm,' et  desideriom  Dei  vldendi, 
iinge!!  pr^entes,  vel  absentes  ab  ejus  aspectu  dicuntur, 
1,  223.  Vocantur  ange!i  fllii  Dei,  in  mianiom  Deo  per 
))articipationem  gloriae  assimilantur,  1, 123,  in  adnot.  Ar- 
changeius  Gabriel  ad  Mariam  Yirginem  mittitur,  ot  ei  di- 
vinam  maternitatem  aniiontiaret,  i,  389.  Angelorum  voces 
in  templo  Hierosolymitano  audit»  ejus  cversioncmv  to- 
timque  ruinam  prsmonuerunt,  I,  409.  Quia  enim  angeli 
tiimttt  interpretanlur,  illi ,  qui  naturatiter  spiritus  sunt, 
angeli  fimt,  qoando  mittontur.  Tanta  est  igitur  potenlia 
^hristi,  ot  quando  vult,  de  spiritibos  aogelos  (aeiat,  et 
Ipsi  seraphim,  qui  ardentes,  vel  iocendentes  inlerpretan- 
ttnr,  ad  Id  quod  voiuerit  ministrandom  mittat,  1, 520. 
'  '^Anima.  Creato  prim)  hominis  Adami  con>ore  a  Deo, 
pTincipium  vit».  hoc  est  animam  spiritualem  ei  largitoa 
est,  quod  vert>a  (lla  docent :  InspiravH  in  fadem  ejtct  f^ 
ractUum  vit(e,  1, 8.  Quare  fbld.  dixit  S.  Bruno :  Totus  enlm 
homo  ex  anima  constat,  et  corpore,  oorporis  materiam 
p06uit,anim»  nonposuit.  Qoibus  anime  immaterialitatem 
coofessos  est.  Et  qoamvis  diverse  de  origine  anim«  opi- 
niones  ferantor,  divins  reveiationi  conformior  illa  \ide- 
tur,  qoam  sequitor  S.  Bruno,  nempe  qood  ad  simllitodi- 
nem  pHmi  hominis,  csteri  qooqoe  Immediaia  a  Deo,  post 
fbrmationem  corporis,  creatas  et  insplratas  habeant,  I, 
8.  Anima  non  est  pars  Divioitatis,  ut  poets  aliqui,  et  phi- 
tosopbi  ethnici  docuerunt,  I,  8.  Qooniam  anima  possidet 
Intellectum,  eonsilium,  et  ralionem,  quod  caro  oon  habet, 
«llter  vicUsim  convenire  non  poteront,  ni^  animam  caro 
•eqoatar,  I,  28.  Anim»  otiom  contra  Dei  ordlnem  ett. 
Statim  ac  formavit  eom  Dominos  in  paradiso  cotlocavit,  ot 
operaretor,  1,9.  Mens,  seu  cogitatio  caput  est  anim»; 
qoare  aui  In  sanctis  meditationiDus  se  exercent,  ad  vit» 
perfectionem  'aspirant,  totoqne  deslderio  sibi  acquirere 
concnplscont,  1, 176.  Qoia  soUe  antanshominom  morl  non 
possont,  merito  inter  cstera  terr»  animaniia.  soli  homi- 
nes  viventes  dicuntor,  13,  in  ftne.  Spiritos,  qoi  est  in  ho- 
mine  divers»  natorae  est  ab  ejos  came ;  est  enim  sobstan- 
tia  spiritnalis  informans,  et  prineiplom  vit»  el  prsbens. 
£t  qood  habet,  totom  a  Deo  habet,  I,  4i5.  Anima  josti 
ardet  detiderio  vldendi,  et  possidendl  Deom,  I,  424.  Anl- 
ma  immortalis  est,  qo»  dom  peccat  moritor,  et  a  vera  vita, 
qn»  Christos  est,  separator ;  gladiis  tamen  occidl  non  po- 
test.  Carnifices  in  solo  corpore,  Deos  aotem  incorpore,  et 
f  n  anima  potestialem  habet :  illorom  pccna  cito  transit, 
tsdus  nonqoam  finitur,  H,  55.  Anima  noslra  imago  est 
Dei.  Soa  ergo  Iraago  reddatur  Cfl^rl ,  etsua  imago  red- 
datur  Deo;  ad  imaginem  enim  Del  factos  est  hoino.  Red  • 
itamus  Deo  imaginem  soam,  reddamos  Deo  animas  no- 
stras,  nihii  carios  habemos,  H,  105.  Anima  josU  sedes  est 
«apientl»,  H,  309. 

-  Antichfistos.  In  sacris  Scriptoris  pr»dictos  est  Anti- 
christns,  et  horoo  peccati  appetiatns,  Judaos  pnecipne  soi 
sectatores,  et  proclamatores  &ciet,  I,  158.  Quant»  iniqoi- 
tatis  (tatoras  sit,  ibidem  describltor.  Totns  Jodaicos  po- 
poios  Joxta  mondi  hngos  consommatlonera  Antichristom 
relinquet,  et  ad  fidem  oonversos,  aqoa  baptismatis  re^e- 
neratos  Ecctesi»  castris  sociabitor,  I,  158.  Antichriati 
Aint,  qulconqoe  ejos  opera  faciont.  His  aotem  Deos  ser- 
vat  doiorem  pat?ls,  qoi  simol  com  eo  damaati  Mdem  pa- 
tientnr  tormenta,  I,  JmO.  Omoibos  iniqois  opera  ejos,  et 
dQctfina  placebunl .  et  quicunqoe  ei  crediaerint.  simul 


raro  eo  ad  infiinia  ducentor,  T,  261.  De  hoe  per*tiOMS  fi- 
lio  scriptum  est,  quia  poot  se  multos  hombies  trahet,  et 

antc  se  innuroerabiles.  Msi  breviati  fuissent  dies  Itli,  wm 
essci  satva  oronls  caro.  Regnabit  enim,  sicu  scriptora  est, 
per  tempus,  el  tempara,  et  dimidium  iempori$;  id  est  noa 
amplius  quam  tribus  aimis  cum  dimidio,  I,  516.  De  Anti- 
chrlsto  vaticinatos  est  DaWd  ps.  u,  eomque  omnlum  ho- 
minom  perditissimom  dixit,  qoia  Dei  adjutorium  dob- 

3uam  qossivit,  qoi  totom  se  ad serviendom  diabolo  tradi- 
il,  et  a  soaimpietate  nomen  accepit;  nt  qoia  Chrlsto 
Domino  per  omnia  oontrarios  foturus  erat,  AatichristDS 
diceretur,  I,  405.  Dominus  Jesos  interficiet  eom  spiritn 
oris  soi,  et  aoferet  llIostratloDe  adventns  soi,  404.  EJus 
adventus  sub  flnesecoli  iterom  describitor,  quaataque  ab 
eo  fiet  Christianorom  sobversio,  H,  114,  etc.,  11, 205.  >'e- 
niet  .4ntichristus  in  nomine  suo,  se  exaltando,  qnia  non  a 
Dio, sed a soa superbia  missus  prmdicare  veniet.  Honc 
a':lem  Jud»i  recibicnt,  et  quasi  Deum  ad  tempus  vencra- 
biiutur,  11, 233.  Quam  vastitatem  factorus  sit  in  Eoclesia, 
H,  536,  etc.  Propheus  Henoch  et  Eliam  vincet,  et  mar- 
tyrio  consummabit,  557 

Apostoli.  Duodecim  fontibns  aqoarom,  qui  reperti  sont 
in  £lim  assimilantor  duodecim  apostoli,  ex  quorom  aqots, 
sive  doctrinis  totos  mondos  irrigatus  est.  Ita  septoaginta 
discipuli,  qoi  primi  secoli  sunt  Dominum.  septnaginta 
plmas  repr»sentant,  quas  Hebnei  eodem  in  loco  rirentes 
invenerunt,  I,  65.  Rcpentina  apostotorum  Imrautatto,  ut 
sapicntes,  omnibcsque  linguis  ioqoeniea  evaderent,  noD 
nisi  a  Deo  fieri  potuit,  I,  70.  Duplicem  eovoBom  raemc- 
ront  apoctoll;  primam  quidem,  qula  vitia,  et  malimos 

Snritus  superaront ;  alteram  aotem,  quod  verbom  Dei. 
vangcliom  scilicet  Christt  per  universom  moiidom  pro- 
pagaruot,  f ,  90.  Pelnis  et  Aodreas,  aliique  post  ipsos  ad 
mundi  conversationem  sob  Domine  plscationis  vocantor  a 
Christo,  in  qoa  vocatioDe  non  tam  sobiime  ooosHiom  ejos 
est  agnoscendom ,  quam  admirabilis  sese  exhibet  illonim 
obedientia,  qo»  ad  onios  jossioois  vocem  omoia  relin- 
qoentes  secoti  sont  Christam,  II,  19.  Pro  tentorio»  qood 
m  IntroitQ  tabemacoli  factom  ett,  apostolonim  cfaorus  in- 
telligitur,  qolbos  eiFli  el  terr»claves  tradit»,  quibus  li- 
gaodi,  atqoe  solvendi  potestas,  qoibos  paradisi  ianuas 
aperire,  et  claudere  concessum  est,  I,  97.  Aposloli  suis 
documentis,  et  pr»dicatione,  quasi  tubis,  de  cvnetis  muD- 
di  partibus  popuios  ad  Ecdesiam  convocarunt :  hi&  nos  ad 
bellaparare,  hiscontra  hostes  dimicare,  his  nos  et  \iiia, 
et  raalignos  spiritus  superare  docent,  I,  179.  AposloU  dio 
Pentecostes,  hoe  est  quinquagesimo  posl  Christi  resor- 
rectionem  die  in  Spiritu  sancto  et  igne  baptizantor,  i« 
169.  A  Christo  Domino,  antequam  ad  coeios  ascenderet, 
ejos  vicaril,  totiusque  Ecclesi»  duees  constiluti  sunt, 
susque  virtotis,  et  glori»  participes  elTectl,  I,  190.  Non- 
dum  CGcti,  id  esi  sancti  aposloli  omati  erant;  sed  Spirito 
saiicto  adveniente,  statim  el  sdentla,  et  diversilate  liu- 
ffoarom,  et  virtotom  efiieacia  locopletati  sunt,  I,  267. 
Apostoli  nunc  c<£li,  nonc  Cbembim,  modo  nubes,  etc.,  et 
aliis  nominibos  diversls  ex  caosis  illis  convenienlibvs  vo- 
eantur.  Ascendil  igitor  Domioos  super  Cherubim,  id  est 
super  apostolos  suos;  quibus,  sicut  ipse  ^t,  dederat  os,  et 
sapientiam,  cui  non  possent  resistere  adversarii  ejus,  1, 
3%).  Apostolis  pr»dicantibus,  recordati  sunt  homines  it- 
lios  beatitodiois,  ooam  In  Adam  primo  homine  amiseruoi; 
etconversi  sont  aa  Dominum  universi  fines  terr»,  I,  341. 
Isti  sont,  qoi  c»teTos  illominant,  et  viam  veritatis  ostcn- 
dont,  et  in  viam  mandatorum  Dei  dirigunt,  et  errare  non 
permittont,  1, 355.  Non  sine  maxima  admiratione  recogi- 
tari  potest,  ((uomodo  per  simplioes,  et  illiteratos  viros, 
apostolos  scilicet,  mondi  universi  conversio  facta  fuerit, 
idoiorom  cultus,  et  profana  pbilosophorum  tot  per  saBcola 
dominalrix  sapientia  penitus  eversa  fuerit,  aCque  ut  fi- 
gmentum  contempta,  I,  377  et  588.  Annuntiantibos  itaqve 
apostolis  verilatem  Udemque  Christi  praedicanijbos,  miil- 
tiplicati  sunt  fideles,  tantMue  fuit  multitudo,  ut  sicut 
stell»  numerari  non  possit,  1, 377  et  388.  In  omoem  enim 
terram  exivit  sonus  eorum,  quando  per  singuUs  pronn- 
das,  per  sin^las  gentes,  et  nationes  Dominus  ad  prsdi- 
candum  eos  ire  mandavit,  I,  437.  Apostoli  a  Christo  defe- 
cerunt,  cum  s»vientibus  cootra  illum  Jud»is,  terrore  per- 
territi  ab  eo  fugerunt,  I,  413.  Dedit  Dominus  dona  bomi- 
nibus,  et  maxima  dona ,  quando  Spiritum  sanctnm  ap(sU>> 
lis  misit,  et  tantam  gratiam  illis  dedit,  ut  lingiiis  omuium 
loquerenUir,  omnesque  languores,  ct  infirmitates  cura- 
rent,  I,  459.  Quare  etde  ipsis  aposlolis  dicit  S.  Bruoo, 
dmn  pr»dicarcnt,  eos  multas  fecisse  virtutes  in  populis 
roullis,  I,  531.  IsU  autem  passionis  tcmpore,  morlis  ti- 
more  adeo  inOrmati  sunt,  ut  ipse,  gui  inter  eos  fortior  ha- 
bebaturPetnis  ter  eum  negareL  £t  quidcm  pr»  inopia, 
copia  etinopia  contrarla  sunt.  Copia  apostolonira  crat 
Christus,  quia  virtutem.  coostantiam,-  et  K>rtitudincm,  et 


mi 


1M>p:X  IX  S   BRU  ONEK 


f5if 


<|u»ciiiKino  ei9  necMSarla  erant  in  ipao  habebvDl.  H  pos- 
sitiebani.  Qiiia  igitor  copiain  fugeruul  ( iniiium  boDonim 
inopiam  habucront,  (,  488. 

ATca  noptica.  Arca,  quam  Noe  ex  Dei  pr«crplo  condi- 
<ltt,  f  ^a  fuit  Ecclesiap,  in  quam  per  tidem  ingr^^^i  ^i* 
Tantur;  pereuol  autem  qui  sunt  exlra  ipsam,  II,  47 i.  Tre- 
centonim  eubitorom  lougitudiiie  dicitur  ordinala;  qoae 
mensiira  in  sex  partes  divisa,  sex  mmidi  Ailoras  etates 
significabat.  Prima  earom  ab  Adam  osqne  ad  Noe ;  secun- 
da  a  Noe  osque  ad  A.braham ;  terUa  ab  Abraham  usque  ad 
lloysem;  quarta  a  Moyse  osque  ad  Da>'id;  quinla  a  Davide 

nue  ad  Christum ;  sexta  a  CbrisU)  usque  ad  iinem  sadcoii, 
7.  Myslice  explicalur,  qoare  latitudo  arc®  furrit  cubi- 
torum  quinqnaepnta ;  aititudo  ^^ro  triginta,  1, 17.  Quod 
autrm  arca  ab  inffruentibus  diluvii  aquts  hinc  inde  agitala 
ftierit,  (tituros  $.  EcclesiaB  iabores  praraigDabal ;  qu» 
«dversitalum  procellis,  et  aquis  pertorbationom  assidue 
concotitur,  atqoe  torbator.  Sed  perire  nou  timebit,  qiiip- 
pe  Christos  Dominus  eam  non  aerelicturom  promisit,  ct 
iLsque  ad  flnem  sieculiservaturom,  1, 18.  Omnes  arc«  par* 
tes  sicot  structura  ejus  mystice  explicanftur,  H,  474  et  seq. 

Arca  Testamenti.  In  arca  Testameuti.  quam  per  Dri 
oracoiom  fecerat  MoyTses,  circomtecta  onaiqne  aoro,  con- 
linebantur  orna  aurea  faabens  manna,  >*trga  Aaron,  quse 
frondoerat,  et  tabulsB  Ipgis.  Significat  autem  Ecclesiam 
vatliolicam,  non  qu»  adhuc  in  hoe  mundo  degit,  mullas- 
que  patitur  injurias ,  fano  iJlam,  qiiae  cirli  velamenlum 
transgressa,  jam  habltat ,  pt  moratur  in  saiicia  sanclorum, 
I.  87.  Deaurata  est  intos  et  fnris  auro  purissimo,  per  quod 
filgnificanlor  illi,  qui  sapientiam  babent,  non  intos  tantura 
retinere  debent,  sed  foris  prsdicando  monstrabunt,  I,  87. 
Duo  Cherubim  aurei  super  arcam  positi ,  mutoo  se  respi- 
«ientes,  doo  testamcnta  omni  sapientia  condita,  et  plena 
inter  se  convenientia  repra^sentanl,  1,  89.  Quare  h»c  arca 
propitiatorium  appe llata  foit,  explicalor,  I,  88. 

Arcos  coelcstis.  Ut  Noe,  et  posteri  ejos  non  amplfos  ti- 
inerent  diluvium  aqoarum,  quo  genus  humanum  exicrmi- 
naretttr  a  mundo,  posoit  Deos  arcom  ex  refractione  locis 
fn  nobe  roscida  efiormatum  in  sigtnun  faujusee  promissio- 
II is,  et  fcederis.  Hocdivinae  bonltatis  testimonii^m  prrma- 
net  adhoc,  et  osque  ad  finem  mundi  perdurabit,  I,  20. 

Avaritia.  DefinUur  avari  ia  insaliabilis  amcr  hLbcndi  di 
vlUas,  II,  185 

B 

Balaah.  Qoamvis  impios  homo  esset  Balaam,  et  sacrr 
dos  deorom  gentium,  prophetavit,  non  lan:en  de  suo, 
sed  Spiritu  Dei.  Tolam  vidit  Kcclesiam,  et  se  inorie  justi 
tnori,  et  ei  similis  fieri  peroptavit.  Moriutur,  dixit,  oiii/iia 
ttiea  morte  jtutorwn,  I,  188.  Celebre  vaticiuium  protulit 
de  adventu  Domini :  Orielur  sleUa  ex  Jacob,  et  comurgei 
vlraa  deltrael.  Cbristi  adventiunnon  taniumut  Salvatoris, 
^(1  eUam  nt  judicis  vldit;  quod  illis  vcrbis  teslalus  esl : 
Videbo  eum,  ted  non  modo,  inluebor  illum,  sed  non  prope, 
I,  189.  Prevaricare  fecit  krael  com  filiabos  Moab,  et  aa- 
rriHcare  Beelfcgor,  1, 1^9  et  528. 

Baplismus.Bon  ab  homine  a-quo  minlstrator,  se^  nomen, 
et  virtutem  ab  Ecdesla  habet;  unde  peccatores,  et  bsre- 
tic]  iliiim  administranlcs  filios  generant  Ecclesi»,  I,  55. 
reccato  originall  infecti  naadmuromnes,  qood  Qiristi  san- 
guine  expiatom  est,  appljcator  aolem  virtos  in  baptisma- 
lie,  eoque  lavamur,  priniamque  justitiam  recuperamus,  I, 
€0.  Baptismus  parvuiorum  in  more  est  £cclesi«,  atque 
pro  eis  patrini  fiilem  poIliceHtiir,  1,  lt6.  Quid  catecbu- 
ineoi  prsstare  debeot,  cum  ad  baptismum  accediint,  I, 
129.  Anteqoam  elemento  aqu»  abluantur,  se  renuiiliare 
voveaat  diabolo,  pompis  et  operibus  ejus,  I,  17G.  Papti- 
«inom sanguinis  lUi  reiipiunt,  quibus  Deus  fortitudinem 
tribuit,  ut  igne  passioiiis,  et  martyrii  expientur,  quan.vis 
luvacro  ond»  sanctificati  non  sint,  f,  255.  Neroo  tcrram 
viventium  intrabit,  qui  phus  per  baptismuni  non  transie- 
rit,  etnovslegis  fidem  atque  doctrinam  uon  sut»ccperit, 
I,  211.  Jesus  Cnristus,  ut  Josue,  Jondaiiem  aperuit,  atque 
nns  docuit,  qoid  Jordanis  aqua  significet;  quoniam  ib^ 
haptizatus  discipulis  suls  omnes  gerics  baplizare  prarr.opit, 
f,  211.  Baptismus  filios  Dei  facu.  Filii  euim  hominum  illi 
dicunlur,  qui  onam  solommodo  gcneralionem  habent ,  qul 
vero  ex  aquaregenerati  suutDouin  patrem  haberemcrue- 
runt,  I,  505.  Quod  dieitur  ab  Aposlolo  f ,  Cor.  x  :  Quia 
omnes  in  Mmite  boptizati  sunt  in  iMtey  ei  iu  mari;  id  est 
ex  aqua,  et  Spirilu  8:incto,  ut  per  mare  aquam,  per  nubem 
Spirilum  sanclura  intelligami.s,  [,  526.  Joannes  prsdica- 
bnt  baptismum  pn  nilcniia;  in  romissionem  peccatorum, 
•ed  iion  dabat  rcmissioncm  pecca;orum,  II,  ioi. 

Bcatitudincs.  Qo ae  sinl  beatitudines  ad  quas  omnis  Chri- 
fltianiis  aspirare  debet»  explicanlur,  H,  i9.  et  seqq. 

FI:^^pbemia.  Omne  peccatum,  omuisqiie  bIas|Aemia 
4buiueiiir  hcniiniiiU5,  sl  se  ^KJccasse  cognoverinl,  et  poe- 


niteDtiara  egerkt :  spirltvs  aotciii-blaspkem]»  iiou  renil*' 

telur  hominibus.  llla  enim  blaspbeinia  non  dimittetur,- 
qu»  superbie  spiritu  inflata,  viviticata,  et  roborata  adpo&- 
niteniiam  non  uiclioatui^  et  bumiliatur.  £st  autem  blaii* 
phemia,  dicere  aliooid  adversus  Deum,  U,  64. 


^am  prfanoffenitos  Adam  agricultur»  dedilos  invidit 
fratri  «10  AbeT,  quod  Deus  munera  Ulhis  grata  habece 
ostenderet,  soa  autem  despiceret.  Hoc  «utem  cognqvit; 
qoia  fratris  sacrificinm  ab  igne  e  codo  «miaao  ooosumptum 
vtdit,  saum  autem  non  item,  1, 15  et  14.  In  hoc  aoiem 
^lri  sanctisua  sacrifiiTia  Deo  piacuisse  putabant,  ^uod 
fgne  codlitns  misso  ea  consumi  videbant,  1, 15  et  14.  ln 
indignatlonem  elatus  contra  fratrem  justum  ei  innocen- 
tem,  eumin  agro  iuterfecit,  eod.  loc.  Fotl  autem  Cain 
tigura  Judsorum,  qui  iaChristisanctissimi,  etbeneficen* 
lissimi  necem  coiispirarontI,15etl4.  Defratricidio  Cain  a 
])eo  redargnitor,  aquosi^^cniampetissetjeam  impetrasset ; 
sod  desperatione  soa  maximam' ii^oriam  Deo  irrogavit; 
ideoqoe  poena  temporali  et  etema  moltatos  esl,  1, 15.  Dl- 
citiir  egressus  a  facie  Dei,  c^jus  misericordiam  a  se  pen^ 
tos  avertitI15.  Ex  Deotamen  aoditsobeo  eaaeappeUlom 
siiom,  ut  si  aasensom  illi  prKboerit  vim  soam  exercebit 
in  ipso;  sin  aotem  reslilerit,  recedet,  14. 

Castitas  camis  inotllis  est,  nisi  et  caslitas  tnentis  habea» 
tbr ;  et  lonc  sane  exceliens  est,  qoando>  nf  <fue  cara  a  (er 
nicatione,  neque  animaab  hsreticapravitate,  vcl  vitiorooi 
amore  corrampitur,l,lii.  Oculorura  continentia  maxim« 
necessaria  est  ad  virtutls  castitaUs  cosiodiam.  Qui  ea  ca- 
rent  parlero  in  Dei  haereditate  non  hat>ebunt ;  cumin  ina* 
lompravis  desideriis  laci!e  prolabantur,  I,  275.  Omne  in- 
xuri»  peccatom  abominabile  est ;  foraicationia,  v«l  adol-* 
terii  critteQ  merilo  ignis  osqoe  ad  perdiUontin  deToraos 
appellaUir,  J,  175.  Bonom  est  copjuffinm,  sod  melior  cou 
iioentia,  opUma  vero  virginitas,  I,  69^ 

Catechomenos.  Cum  cathecomenus  adJSccIesiam  «cce- 
dit  baptjsmum  postulans,  legitur  ei  symboium,  legitur  ei 
fldes  cathoUea ;  interrogatur,  si  ila  credat :  respondet  $# 
credere.  £t  tunc  Jesus  tangU  oculos  ejus,  tunc  illLminal 
mentMn  ejus,  tunc  baptizatur,  tunc  iiluminatur,  U,  51. 

Charitas.  Ab  igne,qui  juxta  ritum  veteris  legissemper 
atdere  debebat  coram  tabc raacuto,  in  quodiiiina  Majesias 
reprvsentabaUir,doeemuFDei  dii^tionem  nun<iuam  a  uo- 
bi«  esse  intermittendam  ,126.  Incuinbit  psscipo  e  ad  sacerdo  * 
tes  boc  igne  semper  accendi ;  si  enim  ab  eis  abf  erll, 
oinne  eoromonicium  prorsus  inutile  erit.  Curet  ergo  sa- 
cerdos,  ut  cliarilalis  ignem  contiBuonutriat,et  per  sinfll^ 
ios  d&es  ii^a,  boc  estsanctas  operaUones  subjiciat.  Re- 
cordelur  divin»  miserioordisB,  recordetur  qoid  fecerit  ^ 
quid  diiigentibvs  se  prsbere  promiserit,  1, 136.  In  earl* 
tate  Del,  et  proxfant  toU  iex  adimpletur,  I,  232.  ChariUo 
ea  et  boni  maliqve  discreUo.  Hec  euim  semper  ardet,  ei 
in  Dei  proximique  diiecUone  sic  accensa  est,  ut  exUugtti 
ncu  va  eat,  II,  507.  Si  autem  sacerdos,  aut  prielatus  fu- 
rsm  animarum  babuerit,  caveat,  ne  propter  aliquam  ini- 
micitiam,  vel  odium  eanim  salutem  negligat,  1, 81.  Chari? 
tas  omnes  virtutes  alit,  promovel,  et  exomat,  1, 81 .  Qa« 
charitatem  habent,  et  spem  suam  non  in  incerto  dijiUa- 
rum,  sed  in  Deo  ponunt,  et  nrtuU  open.m  dant,  qoam  - 
vis  in  lioc  mundo  divitc&sint,  mundi  Uqnen  aipatoces  noa 
sunt,  II,  273.  Divina  mysteria,  et  sacramepta  iis  reve- 
lauda  sunt,  quorum  pectora  iffue  chacitatis  vl^eantur  ae- 
censa,  126.  Qui  proxiAium  diligit,  et  Deum  diliglt,  si  ta- 
mcn  vera  dilectione  eum  diligat.  Non  est  enim  vera  dlle- 
cUo,  qus  temporalcs  uUlitatesaUendit^etnon  ad  «tera» 
beatitudinis  gioriam  tendit,  II,  278.  Nimia  ilia  Salvatoris 
nostri  pietas,  et  misericordia  erga  suos  ipsos  inimicos  est 
rememoranda,  ut  magis  magisqoe  ad  amorem  Dei  acceu- 
damur,  et  ad  ejus  pietatCm  et  misericordiam  incitemur, 
1, 127.  Non  solum  amici,  sed  ipsiinlmic:  nostri  ex  Cbristl 
priecepto  sunt  ditigendi,  et  beneficUs  juxta  vires  nostras 
cumulandi.  Hoc  a  iiobis  legis  Christian»  profectio  exieit ; 
si  cnim  tantum  diligeremus^  qui  nos  diligunt,  non  absi- 
miles  infldelibus  essemus.  ll,  26  et  seq.  Carnali  amori 
spiritualis  amor  prcferri  debet.  £o  emm  amore  et  fra- 
tres,  omnesquepropipquos  nostros  diligere  debemus,  quo 
matrem,  et  tratres  suos  Christus  dilexit,  1, 68.  De  praece- 
pto  dilectjonis  erga  Deum,  et  proximum  copiose  agit 
S.  Bruno»  II,  107.  Charitasest  virtus  qot  Deom  dillgimus 
propter  se  ipsom,  et  proximom  sicotnus  ipsoa.  Mull»  vir- 

'  absente  charitatr, 
nisi  malum^qi-i^i 


tutes,  nollaque  bona  prodesse  possunt  absente  charitatr, 
11,  491.  Nihil  aliud  odio  habendum  est,  nisi  malum;  Qi^i^i 
et  Deus  noster  (unuem  suam  diligit  creaturam,  et  lomiu 
malum  odio  habet  Qul  igitur  dUigitDeom,  omnem  crea- 
turam  Dei  dUigat,  nonautem  niaium;  quia  creatura  l)f  i 
oon  est,  1, 503.  Cum  quidquid  habet  mundus  transcat,  et 
concupisccntia  cjusj  dotectari  in  Doniino^  debcnius,  cum 


ipit.Hl|NaD«  b6im.  Qvi  eDlm  In  DomliK)  dtieoUiar, 
^mper  cmn  Domino  esse  et  habiure  desiderat.  Hoc  au« 
lem  dabilur  Sanelis,  quia  siroul  cmn  eo  sine  Qoe  mane- 
buot,  369.  Cbaracteres  chariUlis  a  D.  Paulo  assigoati  exi« 
loie  expianantor,  il,  49. 

CBRieros.  Primosbomoad  Cbristiimagi&em  bctnsetiam 
corporaliter  dlcitnr,  I,  6.  Ugnom  Titm  appellator  Cbri- 
Mo^qiua  ipse  ait :  Qm  manaucat  mem  camem,  et  bUni 
meum  $migumem ,  thet  m  coenmm,  1, 9.  Primam  ejus 
flgmm  geasit  Abel»  ooi  inBOoens,  ei  Deo  gratus,  a  Cain 
fratre  oeclsos  cait,  L  ii.  Post  dilnvimn  de  omnibos  anima- 
ttbusa  Moyie  Dw  utsaeriGcium,  et aoiua  bomo  non  Ua- 
■wlaUir,  qaia  CbristMS  Tenis  agnos  soo  tenmore  erat  iifr* 
aoUodua,  nt  totlerol  peocaU  mondi^  1, 19.  In  ritn  Immo- 
laliODis  agni  pascbalis  toU  Christi  passio  figuraU  oonspi« 
flitur,  1,  58  el  seqq.  In  Noe  etiam  Inebriato  vino  conspici- 
Itir  tjrpus  CbrisU,  qui  consumplo  suspassioniscaUce  som- 
num  mortiscepit.  Irriseruot  el  Jodai,  et  contumeliis  eum 
atfeceront,  repotantes  crocem,  el  mortem  qoam  tolerat, 
scandalam,  et  ignominiam,  1,  21.  Isaac  sacrillcandus  a  pa- 
Ire  Abrabam  imaginem  Cbristi  premonstravit,  1,  ^, 
<^uando  Dominas  natus  est,  magna  pax  nbique  erat;  toto 
mundo  sub  Homano  imperio  consUUito.  Uiuie  sUUm  In 
•jos  naUviUte  angelorum  voces  aodit»  sunt,  clamantium» 
et  dicentium :  Gloria  in  excewi  Deo,ect,  I,45L.  SaluUre 
DeiCtarisUis  est,qui  de  VirginenaUu  in  muLt&sai^mentls 
■olissimvs  nobis  .factus  est,  I,  505.  Ipse  in  perfecUone 
«Utis  su»,  scllicet  triginu  annorum  baptizari  voiait, 
siuBque  prmdicationis  sumpsit  exordium,  1, 17.  Qnare  di« 
oaUir  filius  Maria  primoffeoiUis.  quamvis  post  Christnm 
aiios  flliosnon  pepererit,  tl,  8.  Mysteria,  que  in  vocatione 
Magornm  ad  CnnsU  prxsepe  condodebanUir,  totaque  se- 
ries  corum  adventua  in  Beiblehem  eximle  explananturi 
II»  8  ot  seqq.  Dies  obilus  ChrisU  designatur,  I,  58. 

■  Cbrisius  sangoine  soo  peccaU  nostra  delevit,  et  genos 
humanum  universom  Deo  Palri  reconciliavit,  I,  61.  Hc- 
rooria  passioois  ejus  omnem  mandatorum  amaritudf  nem 
dulcem  reddit,  ut  ligoum,  qnod  Mo.yses  in  aquaa  Marath 
Injedt,  easque  Hebreis  sitientibus  ex  amaris  dnlcesfecit, 
1, 65.  Assimilatur  petnef,  ad  quam  venit  populus  Tsrael, 
quflBque  bis  percussa  dedlt  aquas ;  slmiliter  percusso  la- 
tere  ChrisU  in  cruce  pend^ntis  exlvtt  sanguls,  et  aqoa. 
Quare  opUme  dixlt  Apostolos  Christum  esse  petram  ex 
cojas  irrfgaUone  mundus  universus  rcstaaratus,  et  mun- 
datas  est,  I,  67.  In  nube,  qoatectus  Dominos  cum  Moyse 
loquebatur,  fbtuns  Incaraationis  mysterium  prssignatum 
'nlt.  Carae  enim  velaU  dlvinitas  a  Judeis  vlderi  non  po- 
tuit,  I,  69.  AnteCbrisU  passionem  nulll  vel  justo,vel  poe- 
nitenti  ingressus  In  coelum  concedebatur.  sed  ih  sina 
Abrah»  omnes  recipiebantur.donec  venlret  Cbristus  ora-< 
nlam  liberotor,  1, 75.  Implns  rex  Herodes  Cbristum  in- 
fantem  oecldere  tenUvit,  1,83.  Fuga  ChrisU  in  iEgvptum, 
ut  ab  Herode  se  eriperet,  docet  nos  dlabolum  ejusque 
merobra  fngera  debere,  11, 11.  Quare  Christus  Nazareijus 
appellalus,  11, 15. 

Christus  est  Angelus  testarocnU  a  Patre  missus,  cujus 
nomen  est  fn  fllo  Patris  enim  nomon  in  Fllio  est,quonJam 
et  Kilfus,  sicut  et  Pater  Deus  est.  Itle  nos  prscedit,  nos 
costodit,  et  in  «teraa  Ubernacula  nos  Introducit,  1, 83. 
Quanu  fecU,  tulitque  ChristusDominus  noster,ut  coeli  ja- 
nuam  nobis  aperiret,  I,  85.  MacUUo  rituU  ante  ostium 
Ubernaculi,  qu«  juxU  legem  flebat,  figura  flift  sacrificil 
ChrisU  Domlni  in  crace  pro  nostra  salute,  1, 106.  Quan- 
tam  erga  nosdilectionem,  misericordiam,  et  pieutem 
Cbristus  hahuerlt,  ex  hoc  intelligere  debemus,  quod  su- 

ger  crucis  alUre,  dum  seipsum  offerret,  pro  persecutori- 
us  suis  PalremoravU.  ead.  pag.  etcol.  Dum  ChrisUpas- 
sionem  inmente  haberaus,  magnum  ad  expianda  peccaU 
liostra  sacriflcium  Deo  offerimus,  1, 115.  Chrlstus  passione 
sua  non  tantnm  eos.quiei  cretlere  incipiebant;  sed  omnrs 
Sanctos,  et  Palriarchias  veteris  legis,  quos  fldes,  et  spes 
In  ipsum  jualos  fecit,  a  morte  redemit,  1, 152.  Quomodo 
Christus  et  voto,  et  sponte  se  Ipsum  obtulit,  1, 139.  Pri- 
Initias  veluU  paasionis  ChriaU,  sui  oblaUone,  dedit  bonus 
Jatro,  qui  primus  in  ipsum  credidit,  1, 139.  Cbristus  et 
voio,  et  sponte  se-  Ipsum  obtulit :  voto  quidem,  quU  slc 
disposuerat,  slc  ordinaverat,  sic  ipse  de  se  ante  tempora 
briodQstinaverat ;  sponte  vero,  quia  omnipotens  eat,  f» 
139.  Eadem  benignissima  voiunute  passus  est  se  tenta ri 
H  diabo]o,utdoceret,quonK)do  eumaero  infensum  hostem 
tincere  valeamus,  II,  17.  CbrisU  saneuis  ipsi  offcrenU,  ct 
Ecclesiae  universae  prodest,  II.  141.  Idem  ChrisU  sanguia 
nsquead  consummationem  saeculi  cuncUsdfebus  pro  nobis 
ioterpellat  ad  Patrem,  1, 157.  JuxU  Branonis  scntenUam 
plurimorumque  Patrum,  ct  Scriptoram  ChrisUis  Domin;:s 
iuno  53  eUtis  su»  fmmolatus  est,  1, 148.  Ante  Christi 
incarnatioiiem  a  prccato  originall  nemo  mundari  potuit, 


IlJBeXlN  S.  BRliNONbML 


m 


j^estper  seauquid  p«ure  p.^  ^  remi«k».,I. 

Cbristus  Mo^sis  InsUr  dur^ecim  Apostolos  vcluti  sua 
militiae  princlpes  nomiuavit,  1, 172.  Ipse  tri^csimo  acDo 
aquas  sancUllcans  bapUzatos  est ;  die  vero  quioquagesiroo 
post  ejus  resurrecUonem  in  Spiritu  sanclo  et  igne  Apo- 
Stolibapaxantor,  1^169.  FiguraChrisU  Domlnl  in  cnice 
exaluti  Aiit  serpens  ameiia,.  quem  Moyses  ex  Dei  praece- 
pto  erigere  fecil  in  deserto,  1, 187.  IimnoUtio  fairci  ivpus 
ruil  ChiisU,  qui  eum  im|{iiadamaalus  eal|  et  quasi  acelc» 
ratii0.eum  latroi^bus  crMcifixus  est,  1, 191.  ChrisU  aacri^ 
^«pqnotidieasuisiBinistriB  mystice  InBOvatur,  et  a% 
omim^  miBi8Udia«^ertiirTl«  22t.  In  paasione  Oristi  m^ 
BMiiMU  est  tenUtlo.  ut  ipoi  discipuli  tertore  perciibi 


eum  retiquerint,  1,  2i4.  ChrisU  regnum,  cadeate  Sy 
go^a,  Iioj  estJudeorumdomioaUooey  stabilitum  fuii^ 


*.rt 


Christus  post  passionem  soam  desceodlt  ad  iaferos,  ut 
juslorum  animas  ertperet,  ac  liberaret,  I,  248  et  395  et 
497  et  II,  57.  Desiderio  eum  videndi  jusU  omnes  veteris 
tesUmenU  exarserunt,  Ulumque  ut  unicum  bonum  suspc^ 
xerunt,  I,  218.  Christus  in  ctelo  spleudor,  eL  illuminatio 
Sanctorum  est,  1, 227.  Dei  virlus.  et  sapicnlla.  Dei  IbrU- 
tudo,  et  pradejatia  Cbristus  esl  Hic  autem  incaniatus  dia- 
bolum  percussit,  et  de  regno,  quod  iamdiu  possederat» 
eiecit.  Jn  unam  fidem,  et  in  unam  Ecclesiam  omnes  mun- 
di  naUooes  congregavit,  I,  267.  Quamvis  nenio  morUlium 
comprebendere  valeat,  quanU  sit  in  Cbrislo  divinitas , 
portenU  Umen,  praeceptoram  sancUtas,  et  omBlmoda  jo- 
sUtU  ejus  manifesUnt,  I,  283.  MoIIiter  vivenUbns,  et  vo- 
lupUUbus  deditis  uon  inhabiut  CbrUtus,  I,  2G9.  Quan^ 
terribills  crit  ChrisU  sententia  supcr  impios  io  dic  judi- 
cii :  qua  proiaU  confestiin  iu  baratbca  praecipitabunuir,  I^ 

Ciiristus  Dominus  noster  et  Deus  est,  ethomo,  qui  se^ 
cundum  bumaniutem  quidcm  non  solum  a  Patrc,  vcruoi 
etiam  ase  ipso,  etSpiritu  sancto  et  rex  et  Dominos  coo- 
sUiutus  est.  Ipse  enim,  qui  secundum  divinlutem  neque 
(actus,  neque  creatus  est,secundumhuinaniUtemseipsom 
creavit,  ctfecit,  I,  502.  Coutra  Felicem.  et  Elipandum  ad- 
serilur  Chrislus  non  adopUve,  sed  suosUntUIfter  FilioSi 
Dei  ab  eterniUte  genitus,  hoc  est  ante  tempora,  et  sine 
Inltio;  et  hoc  valent  iUa  verba:  Ego  Iwdie  gemd  te,  I»50X 
Sl  Filius  Dei  aliquid  postuUt,  nou  sccundiun  dlvinlutcm^ 
sed  secundum  bumaniutem  postulat.  PosLulat  aotem  non 
solum  a  Patre,  sed  a  seipso,  et  a  diviniuie,  quae  In  Ipso 
est,  1,  302.  Suscepit  Pater  Filium  ad  se,  incaniatum,  et 
liomloem  factum,  ad  se  revertcutem  gloriflcavii,  ct  in  so» 
n^jesUtfs  sedem  exalUvit,!,  503.  DisUnguuntor  in  Qiri- 
sto  quae  propria  suntDel,  etquae  propria  sont  bominis,!, 
521.  Christus  Patrem  suam  virtutem,  suum  firaiaroentum, 
suum  a^jutorem,  et  protectorcm  suum  esse  per  Prophe- 
Um  dtcit.  Hec  autem  in  corde  dixissc,  credendum  esl, 
cum  ad  crucem  duceretur,  in  qua  se  inimicos  omnes  su- 

Serare,  et  de  ipso  bumani  gcueris  hoste  triumphare  non 
ubiUbat,  I,  327.  Ejus  passio  describitur,  in  qua  verom 
hoffiinem  se  ostendit,  non  phanlasticum,  aut  specie  apna- 
rentem,  ut  quidam  haerclici  blaspheinarunt,  I,  328.  A!lcra 
die  Cbristus  Domious  poslquam  sacramentum  EucharisUaa 
InsUtuit,  se  Ipsum  in  ara  crucis  pro  nobis  immolarit;  et 
tonc  quidem  fecit  illud  pingue,  etsuave,  et  Deo  accepta- 
blle  bolocaustum.  ouo  primum,  et  originale  peccatum  de- 
letum  est,  I,  3So.  Dignuro  ergo  fuit,  ut  Salvator  nosler 
coronaretor,  cujus  praelium,  et  victorla  Um  famosissima 
narratur.  Corona  ChrisU  EcclesU  cst,  qnae  toU  de  lapidi- 
bus  preUosis  construcU,  et  fabricata  est,  1,  537.  Sic  Cbri- 
sti  divinilas  humaniuti  conjnncta  est,  ut  nonquam  ab  ea 
discederepossit;  et  sic  eam  in  omnibus  a^juvare  valeat, 
nt  nullius  a^jutorio  egeat.  Cum  autemPatremrogasse  le- 
gatur,  hoc  egisse  intelligendum  est,  ntnostram  natoram 
In  eo  esse  sciamus,  et  verum  bominem  esse  credamus,  et 
qualiter  omnia  facU  cogiioscamus,  1. 539. 

Christus  clamavit  In  cruce  pro  fidelfbus,  quos  pro  sno 
nomfne  passuros  esse  conspfcfebat;  ejusqne  passio  futura 
erat  causa,propter  quam  Um  dura  tormenU  pertuIissenL 
Insuperet  pro  iilfs  clamarit,qui  Unto  sul  sanguinis  pr^tio 
redempti  peccarenou  cessant,  et  in  sufs  hdquUatibus  pcr- 
severant,  1 ,  538.  Cbristi  verba  sunt  quaecunque  In  otroquc 
Testamento  scripU  sunt,  1, 340.  Nomeo  I>omini  est  Jesus 
Jesus  aulem  Salvator  interpreUtur.  Salvat  igitur  Domi- 
nus,  propill.ilur,  et  miseretur  fidelibussuis  propter  no- 
men  suum,  id  cst  secundum  significattonem  norainis  sui, 
I,  54.1.  Qiii  tribuIaUonibus,  et  adversiut^biis  afllcluntur 
ad  Jesum  Cbristum  crucifixum  oculos  converUnt,  nt  con- 
solentur,  1, 375.  DiviniUs,  et  humanitas  Salvatoris  noslri 
mirlflce  pro  nobis  in  ejus  passionem  consenscront:  IIU 
veniendo,  quod  promfserat,  fmplevit;  et  hapc  obedfendo. 
pjus  Toluntatem  radendo,  nos  mori^ndo.  rcdemit,  I,  57S. 


twi 


LXDfiX  i^  S.  BBUNO^V. 


4m 


Hors  Ctefoti  domitlo  fbit;  dMmiHt,  qmiDlaiD  ▼olnU, 
i(Urrexit,  quando  Yoluit;  quod  Bi  noio&set,  nanquam 
«)bdoriuisscl,  I,  380.  Mors  CtirLsU  volunta(is  fuit,  non  im» 
beciUltatis.  Mortans  est^quia  volait ;  qai,  si  noiuisseti 
uuuquam  occidi  potuisset,  U  2^)3. 

Christus  a  mortuis  resurrexit,  soisque  discipulis  admi- 
mtil^as  redtYiYos  apparaiti  I,  405.  Asoendit  Dominofl  ad 
coelom  in  maximo  gaudio,  et  lacitia  Apostolorum,  qui 
eomin  tanta  gloria,  et  Yirtuto  aacendere  videbant.  Sive 
•ttamtaJnl»UatloneaBgelorun,«wM  MUMsaumM  oui 
•xanltatione  obTiam  veoiase  dabltare  «la  debeMi»  el 
•BimasabinferisliberatastrtumphantietMomnin  e^alai 
Mdoiit,  1,  S9S,  487.  Gum  ipae  fltto  aaifviBe  mntttaa  re» 
iemerit,  primam  nt^is  posseasioDem  reetitttit,  pi»a<lfli 
Januas  fldeHbns  suisaperait,  qoam  beatitodinem  flancti 
post  hanc  vitam  liabebttnt,  i,  iw.  Com  iodcis  ad  ae  ci- 
piendom  yenientibas  obvlam  perrexisset,  omnesque  ono 
verbo  in  terram  straviaset ;  statim  manifeste  oetendit,  et 
•e  non  dmere,  et  qoidqaid  volebat.  in  potestate  habere. 
Ubi  enim  tanta  potentia  est,  ibi  tinoor  iocom  habere 
non  polest,  1, 406.  Misericordia  Dei,  et  veritas  Dei  Salv»» 
tor  noster  est ;  quia  omni  mlsericordia  et  veritate  plenofl 
est,  et  in  ipso,  et  per  ipsum  PatriS  misericordia,  et  veri* 
tas  cunctis  gentibus  reveiata  est,  I,  414.  Quod  Cbristttfl 
orans  et  deprecans  Deum  exhibeator .  hoc  nobis  doco* 
Uientum  est,  ut  Dominum  nostrum  deprecemar;  ipse 
«"oim  orare  non  indigebat ;  eom  omnia  in  ejus  volnntate 
posita  essent :  nobis  dedit  exemplom,  utseqoamor  vesti- 
gia  ejus,  1, 416.  Christus  non  Deos  lantDre,  nec  bomo  tan- 
tum,  sed  simol  Deos  et  bomo,  temporalis  et  stecnus,  I, 
423.  Annus  benignitatis  Dei  ex  eo  tempore  eoepit,  ex  qoo 
Sa^vator  in  bunc  mondom  venit,  1, 450.  Totos  mondos  sob 
uiaiediclo  erat;  sed  veniente  Chrlsto  benedietionem  acd* 
pere  meroit,  I,  454.  Est  aatem  Cbristua  via  Patris,  qoia 
per  ipsom  venitor  ad  Patrem ;  est  autem  et  saiotare.  quia 
per  ipsum  ubiqoe  ^entium  saiotem  operatur,  I,  45i.  De-» 
flcensos  Christi  ad  mferos  et  jostorom  omniom  liberatio, 
ut  sose  victori»  triomphus  exaltatur ;  sed  non  minus  re- 
fulget  ejos  potentia  in  liberandis  a  sepulcris  peceatomm 
qui  in  ipsis  jacent,  I,  475  et  scqq. 

Christi  tempns,  qoamvis  omue  tempos  so»  incama- 
tionis  intelligi  posslt,  illod  praeeipoe  inteliigitor,  in  qoo 
majorem  misericordiam  operatusest,  tempus  videiicet  su« 
passionis,  I,  4U.  ConsubstanUalitas  Christi .  ut  Fiiii  Dei, 
cum  Patre  asseritur,  ot  dedaralur,  I,  4d0.  Confirmatur 
autem  ex  hoc,  ubi  de  eo  didtur :  Et  pennanetk  cum  $ote, 
ei  anU  Iwiam  in  meaUnmsiBeuli ;  quod  siguificat  in  eodem 
lumine,  et  in  eadem  daritate.  i^ermanet  itaque  cum  sote 
in  seculum  saeculi,  quia  nnnqoam  recedlt  a  Palre,  aero-* 
perqoe  in  eadem  firlorta,  et  darltate  manet  ciim  Patre,  I. 
450.  Captivl  diaboH  erant  omnes,  sed  captivi  Christi  facti 
fluot  plures,  non  omnes ;  multi  enim  adhuc  in  captivitate 
detinentur,  qui  si  volnisseot,  in  capUvitate  non  essent,  I, 
349.  Quare  Cbristus  proprie  Cbriatianorum  Deos  appella- 
tur  et  sit  Deus,  Domini  exitus  mortis,  1,  459.  Cnristufl 
gratuita  bonitate  sna  conversns  est  ad  nos,  et  nos,  qui 
multnm  eum  ofHendimus,  resplcere  dignatus  est,  I,  482. 
Nemo  salvari  potest  nisi  per  Christum  :  nemo  salvari  po- 
lest,  nisi  qui  credat  in  Cbristum,  f,  475.  Ipse  est  per 
qoem  cognoscimus,  et  invocamus  Deum  Patrem;  cum 
Yerbum  sit,  et  sapientia  Patris,  I,  517.  Omamcnta  Sal- 
vatoris  nostri  sont  confessto,  decor,  lumen,  charitas,  pul- 
chrltudo.  His  addend»  immortalitas,  potenUa,  forUtudo, 
caH.erttqoe  virtutes,  I,  519.  Misericordia  I>ei,  et  veritas 
Dei  Salvator  noster  est,  qui  omni  misericordia,  et  veritate 
plenus  est,  et  in  Ipso,  et  per  ipsom  Patris  misericordia, 
et  verilas  conclls  genUbus  revelata  est,  I,  535.  Quomodo 
Chrisri  oorpus  tribus  diebus,  et  tribus  nocUbus  ftierit  in 
s:^po!cro,  ll,  65.  Venit  prlus  bumilis,  ot  judicaretur  Fl  • 
lius  hominis ;  veniet  autem  iterum  sublimis,  et  cxcelsus 
in  glorhi  et  lumore,  et  majestate,  ut  judicetmondum,  II, 
81'.  Transfiguratus  est  in  monte  Thabor,  et  com  eo  appa- 
rtiemnt  Moyses,  et  ()lias,  II,  85.  Exemplo  suo  docuit 
fideles ,  ut  tributa  principibus  mundi  solvant,  II,  87.  Ut 
triumphalor  urbem  Jenisalem  ingreditur,  II,  99.  Toties 
))ominos  dsmonia  pcrdtt,  qoofies  vires,  et  nocendi  po- 
tesUtem  eisaufert,  11,  i68.  Quid  signilicet  sudor  ille  san- 
gaineus,quem  Christus  inGethsemanihorto  passus  est,  IT, 
207.  De  ChrisU  avinitate  prseclara  babetur  doctrina,  If, 
2U.  Vadit  ad  Patrem  per  numaniutem,  quia  ubique  est 
per  divinitatem,  II,  275. 

Ctiristiani  fiHi  sunt  Abrahe,  non  camis,  sed  promissio- 
nis ;  non  omnes  Israelit»  ad  hanc  flliationem  admittuntur, 
sed  qui  fidem  profitentur ;  bi  proprie  Abrafaam  patrera 
credentium  hafoent,  et  in  semine  jacob  compoUntor,  I, 
31.  Primitiae  messis  a^toloram  illi  foerant,  qoi  io  pri- 
initiTa  Ecclesia  in  Cbris(;um  credideront ;  hoc  autero  ipsi 
apostoli  per  se  sacerdoti,  hoc  est  Domino  obt:2lerant,  I, 


166.  Eoram  pitaiUi»,  f  ix  porbflptiimom  tegenel^tl;  svot^, 

2uod  credere,  sperare,  Deumque  diligere  debeRt»  adeoque 
des^  spes,  chariUs  novam  iitam  in  illis  cons:ituant,  I, 
85.  Non  auguriis,  autdivinationibus,  seddivinaQlegis^pra«- 
cepUs,  etpropheurum,  etapostoloram  verbls  credaut  thrn 
flUaui,  1, 161.  Caveant  eUam  a  pravis  cogiUlionibus ;  et  si 
quae  bon»,  ac  sanct»  menti  obveniunt,  (^uctuosas  reddere 
Gurent,  1, 161.  Vahle  periculcMU  CbrisUanis  est  iiunUiarifl 
communio  cum  his  qul  aliam  legem  aliaqoe  dogoMia  pn>> 
fltentnr ;  ant  etiam  de  cathoUca  veriute  non  perfecte  se»* 
tiont,  1, 68.  Cbrifltiani,  qoi  Christl  prccepu  non  eoslo- 
diun([»  ejuaqoe  noBBinifl  coDtemptorofl  fiont,  adeoqoe  rflA 
eorara  ipeo  repoU&Uir,  I,  71.  Com  vefo  qoasi  pignofl  no*^ 
n»en  Domini  Ubi  creditar,  reoordare  plgnons,  et  wm 
abjorare  promiasom  .  1, 71.  Qui  bonis  morfbus  reetaqoe 
flde  Christian»  reiigioni  non  conformantor,  animo  ab  eo 
discessisse  videnlur,  I,  74.  Omnis  anima  fidelis  sive  in 
prosperis,  sive  in  adversis  sancUm,  ctrlicam,  et  aoffeli- 
cam  vitam  ofllendere  debet,  I,  174.  Quid  requirat  Cbri* 
fltiana  ^«rfeeUo  ?  Hondom  comtemnere  dcbet,  et  Deom« 
et  proximum  toto  corde  dUigere,  I,  201.  Qui  ad  vitam 
SBtemam  aspirant,  hi]^us  mnndi  diespro  nihilo  bai>ent,  l^ 
357.  Viam  suam  jusU  tenent,  quod  assoeto  jttstiti»  opieri 
flemper  insistunt,  i,  255.  SemiUm  justiU»  nesdunt  Ju«» 
diei,  haereUci  et  pagani.  H«c  aolttmoiodo  Cbristianorum 
esL,  quia  ipsi  soU  veriutem  sequuntur  et  tenent,  ipsi  flott 
Domen  Domini  sufldpere  meruerant,  et  tantopAtronymicfl 
digni  a  Christo  ChrisUani  vocantor,  I,  541.  SacerdotaUe 
dignitafl  ad  CbriflUanoe  transit,  Jod«i8  sUe  lege,  doe  re» 
ge,  sine  flacerdotio  permanenUbus,  1,  51.  Quot  snot  Ch?l* 
sUani  totsont  et  paunites  hiuofl  vitis,  nempe  Cbzlsti.  AIU 
qoidem  boni,  aUi  autem  malT :  et  booi  quidem  Ihicaferi, 
mali  aulem  infniciuosi.  ToUnnhsr  Inihictnosi,  et  inoeih 
duntur  :  frucUferi  vero  pui^ntnr,  et  giadio  spiritos  am>- 
potanlar,  ut  fractum  plus  afl^erant.  GUdius  spiritufl  est 
verbum  Dei,  U,  277. 

Concilium.  Quando  in  Dei  nomUie  in  unom  costom  con- 
gregantur  episeopi  pro  causis  fidei  et  Ecdesia&,  tonc 
eoram  congregatio  coocilium  apud  theologos  appeUatur. 
Quid  iaciuut  episcopi  Ecclesicque  doctores?  AccipioiJt 
giadium  spiritus,  quod  est  verbum  Dei,  conveniunt  in 
unum,  Uivadunt  conventicula  hfireUcoram,  detecuntur 
hsereses,  pateflunt  aimulationes,  a  maximo  osqoe  ao  mini  • 
mum  aot  rapiunt,  aut  occidunt :  eccidont  autem,  qnoniam 
eos  anathemate  percuUentes,  «teraa  morte  condemnant : 
eos  vero  rapiunt»  quos  ab  bsretica  praviUte  ad  fidem 
ChrisU  converlere  valent,  I,  58.  HsBresis  Ariana  cum  au- 
ctore  suo  in  coocilio  Nicsno  primo  damnaU  fuit,  1,  25, 
591.  Condlium  Arimmense  iuter  condlUbula  habetur, 
quod  in  eo  omnia  per  vim,  et  fTaudem  aeU  sont.  DecepU 

Suidem  fuere  plures  ez  episcopis  catboUds;  attamen  U- 
es  Nicaena  non  defecit,  I,  231,  441.  CondUa  hoc  ex  fine 
oonvocantur,  ut  veritas  dogmatum,  damnatis  erroribufl 
sUbiliatur.  sommamque  obtment  in  EodesU  aoctoriu- 
tem,  r,  432. 

Confiraiatio.  Ritos  Mosaicus  aspergendi  hominem  die 
tertio,  et  die  sepUmo,  ut  mundetur,  eo  qood  cadavef» 
mortui  teUgerit,  et  manus  super  eum  a  Sacerdote  impo- 
natur,  iigura  ftiit  sacramcnti  confirmationis ;  cum  pest 
triiiam  immersionem  baptizatus,  qua  a  sorde  originaUsi 
culpap  puriflcatur,  per  manus  imposiUonem  septem  gra- 
tiis  Spiritos  sancU  repleatur  :  prios  aspergitor  aqua,  ve| 
immergitur  in  ea,  quia  nemo  ab  ejpAscopo  confirmatur^ 
nisi  ante  in  TriniUte  sit  baptizaUis,  1, 186. 

CoRSTATrrmrs  M  ,  qui  primos  imperatoram  reUglonea^ 
Christianam  publice  professus  est,  ab  exsiUo  revocavit 
omnessanctos,  quiaprindpibusidololatris  etEcdesie  per- 
secutoribus  in  insulas  iocaque  InhospiUlia  relegati  fue-. 
rant.  Admoniliis  a  visione  quo  lavacro  deberet  oti ,  ot 
mundaretur  a  lepra  a  S.  Silvestro  pontiflce  bapUzatur,  et 
Sdoatur.  Idem  imperator  oraamenU  iroperialia,  cbla- 
m.vdem  sdlicet,  et  purpuram  eidem  S.  Silvestro  concedit, 
qoibus  ipst^  ejusque  successores  in  magnis  festiviutlbua 
otontor.  (Haxopinio  vulgo  (erelHAUT  temporibus  S.  Bru^ 
nottis.)  Idem  ipse  pacem  Kcciesise  univcrsae  dedit,  I,  41. 
ConsUnUni  M.  tempore  Ecdesia  obique  genUum  diiaUtK 
est,  I,  99.  Eadcm  confirmantur,  U,  52S 

D 

Decs.  Ex  nihilo  Deusomnia  condidit ;  in  priiicipio  au^ 
tero  omniom  creatoraram  CQ?lum,  etterram  crearit,  1,  et 
qo:e  sequuntur,  1.  Dei  locutio  est  ejus  volunta^,  2.  Du^ 
plex  flrmamentum  scu  coE^Uim  fecit;  unum  quod  Deus 
ipse  cum  angelis  habiut;  alterum  in  quo  sidera,  et  piane- 
Ue  volvontur,  3.  In  Deo  nuUa  facta  est  muUUo,  ez  qun 
in  mundi  crealionem  processtt.  Quantum  ad  se  niliil  nori 
agit  Deos;  sed  qux  anle  tempora  disposult,  qnbmodo,  et 
quo  in  loco,  vcl  lerapore  disposita  sunt,  dtri  Jubet,  1, 5» 


i:>c7 


KfDEX  IN  S.  BRliNOiNEM. 


IM$ 


Oiimia  ifl  sapieiitia  feek.  Creavlt  homiiiein  ad  ifiiagioem, 
ot  similiiudinem  sq^.  Ejus  eorpns  de  iimo  terr»  forma- 
vltt  aoimam  auiera  ei  dedii,  com  inspiravii  in  faciem  ejus 
spiracutom  vit»,  camis  materia  de  limosa  ierra  assumpta 
est ;  anima  vero  ex  ore  Ipsius  Dei  processii,  8.  Factus 
«st  igiiur  liomo  in  animani  viventem,  et  ne  solus  esset, 
a(|juiohom  ei  simile  creavit,  Evam  scilicei,  quam  ex  co- 
su  dormientis  Ad»  condidit,  et  in  conjugem  iradidit,  ui 
mater  essei  omnlum  viventium  bominum,  10.  Uterque 
singularibtts  donis  prsdili  a  summa  su»  originis  Telicitate 
exciderunt,  propter  divini  prftoepii  iransgressionem,  11. 
Deus  sex  diefous  mundum  condidii  :  vidit  cuncta,  qu» 
fccerai,  ci  eranl  vaide  bona ;  die  sepiimo  requievit  ab 
omni  opere  suo,  diemque  ilium  sanctiflcavit,  id  est  san- 
cium  haberi  Toluit,  7.  Cum  vero,  roultipllcaiis  hominibus, 
ma'itia  eorum  crevisset  in  terra,  omnisque  caro  viam 
ftuam  corrupisset,  p<«nituit  Deum  fecisse  hominem^  eum- 
que  cum  omnibus  pro  eo  creatis  delere  consiituii,  immit* 
tens  diloviam  aquarum  in  ierram.  Cnm  tamen  vellei  spe- 
ciem  servare  bominis  CBDctoromque  anlmalium,  ^oe 
viro  justo  mandavii,  ut  arcam  fabricaret,  atque  in  ea  se, 
€i  fiuniliam  suam  refogeret;  jussii  etiam  uide  singulis 
«Dimalibus  singnlas  spedes  a  nauiVagio  eripieBdas  in  ea 
xsollocarei,  16,  17.  Cumque  posr  dilu>ium  fllii  Noe  muiii- 
plicaaseBi,  oe  iterum  altero  dliuvio  perimerentur,  turrim 
vsque  ad  caelum  pertingentem  erigere  cogitarunt,  quo- 
rum  soperhiam,  ut  reprimeret  Deus,  oonfusioDe  linguarum 
eoBpium  opus  dimltiere.ooegii,  21,  23.  Dispersi  ergo  in 
tiiversas  terras,  diversos  popoios  ac  dvitaies  fundarunt, 
92.  £x  Nachor  fllio  Sem  Thare,  ex  Thare  auiem  genitus 
fiiti  Abrabam,  qiii  pater  credeDiinm  appellatus  ftiii.  Ifjus 
lltias  Isaac  fliius  promissionis  dicius,  ex  Rebecca  duos  ft- 
iios  kabttit  ffemeilos  Esau,  ei  Jacob.  Hujus  filius  Josepb 
posi  Yaria  ducrimiiia  traducios  ta  yEgyptum  gratiam  Pha- 
raooifl  sibi  coneUiaYil.  ei  princeps  iotius  regiii  ab  eo  oon- 
siilutus  totam  familiam,  boc  est  patrem,  et  fraires,  uxo- 
resqoe  eorum  in  i£gyptam  deduxit.  ili  autem  omnes  ex 
Abraham  profecti,  cui  Deus  semeo  ejos,  super  arenam 
raaris  mttHiplieandum  promiaerat,  niirum  in  inodum  mui- 
tipiiGarunt,  ui  de  iilis  timens  Pharao,  gravissima  servituie 
eos  opprimere  deliberavii,  2B  ei  seqq.  Misertus  esi  tamen 
Deos  popuii  sui,  ei  Moysen  superna  viriuie  muniium  ejos 
liberalorem  eiegit,  49.  Quis  designatur,  etquffi  idea  de 
litios  esseiiiia  haberi  possii,  describitur,  4^.  £ipitcaiktur 
illa  verba,  ego  indwabo  cor  ejus,  2)3.  Prtedicit  Moysi  i^ha-' 
raoiiis  indurationem ;  qui  exitum  popuii  Hebraid  de 
Kgypio  permissurus  non  erat,  nisi  iterata  portentissiroa 
sij^na  eum  ooegerint,  54  ei  seqq.  Deus,  qui  armorum  vi, 
aut  foriiori  modo  Pharaonem  opprimere  po*.erat,  muscas, 
culices,  ranas,  grandines,  etc,  in  eum  mittii,  ulquid  sit 
apud  ipsum  humana  potentia  appareai,  regisqoe  obslina- 
tio  inexeusabilis  flai,  56.  Diviiia  omnipoieDtia  in  divi- 
sione  marisRubri  maxime  enituii,  etin  transiUi ,  quem 
sir^ds  pedibus  populus  Hebrxorumper  eum  fecii,  54.  Al- 
terum  argumentmn  divioje  potestatls  Aiit  Pharaonis,  to^ 
tiosqoe  exerdtus  eodem  in  mari  submersio,  ei  perditio, 

Deus,  qui  naiura  invisibilis  est,  se  quodaramodo  videri 
permiilii,  dum  qiialicunqae  slmilitudine  suam  potenliam 
demonstrai,  I,  85.  Quanta  sii  Dei  misericordia  erga  pec- 
catores  vere  contritos,  et  pii>nitenles  declaraiur,  I,  115, 
155,  518.  Soltts  Deos  esi,  qui  nos  muiidos  Cscere  potest ; 
com  immniidi  nascamvr  omnes,  123.  Deos  esi  naiuraiiter 
boiius.  Deus  enim  a  se  ipso,  ei  substanlialiter  bonus  est, 
cvtera  vero  non  a  se  ipsis,  neqoe  sunt,  neque  bona  sunt, 
sed  a  Deo  sunt  quidqttid  sunt,  I,  526.  Deus  poeniientis 
atrectum  respicit;  ei  unicuique  pfleniienti,  ei  satisfaccre 
volenti  induigenti»  januam  aperii,  170.  Nunquam  Domi- 
mis  qualis  fuii,  vel  erit,  sed  oualis  esi  homlnem  judicat, 
It  84.  Deo  cujus  sunt  omnia,  dandum  est,  si  quid  foratura 
est,  nec  sit  dominus  proprius,  cui  reslituatur,  I,  84.  Non 
tam  bonis  operibos,  quam  bonis  cogitationibus  colitiir 
Deus,  eique  sacrificatur,  1, 177.  Doiiec  idoium  non  esi  in 
nobis,  Deos  nobiscom  cst,  nec  in  malum  irahi  perraiitit, 
188.  Flagellis  nos  aliquando  visital,  ut*  spiritom  elatiouis 
a  nobis  avertai,  ei  in  bumilitate  confmnei,  I,  233.  Aiixi- 
Iiuni  tamen  ejus  petendum  esi,  ni  tribulationes  lerum* 
nasqoe  patieniersustineamus,  1, 234.  Siquid  boni  agimus, 
^xDeoesl;  adeoque  merita,  etmeritorum  retribulioab 
ejus  liberaiitate  derivare  fateamur,  I,  237.  Ouare  malis 
Deus  liona  conferat,  bonis  autem  mala  in  boc  mundo,  si 
non  intelllgimus,  ejus  tamen  providenlis  subjUM  humiliter 
uebemus,  I,  259.  Quandoque  Deus  justos  aflligit  in  hac 
vita,  ut  meliores  fiant ;  malos  aotem  «temis  cmciatibus. 
reseryat,  I  et  seqq.,  240.  Si  qnis  animadvcrteret  se  sub 
ocoios  Det  esse,  nunqnam  a  virtutedeflecterei,  24t.  In 
«oia  l)ei  mlserieordia  saliis  nostra  esl,  248. 

Deus  ornnia  praescnlia  babet,  et  in  oranibus  ut  maioiv 


el  DomiBos  agli,  262.  OmRcm  viam  nosirim  iptfs  novit, 
et  per  iemporales  calamttates,  quasi  aunun  per  IgBem, 
cum  placei,  nos  porgat,  ui  nihll  vitiosQm  ei  immoodum 
maneat  in  nobis.  285.  Dei  eteraitaiem  nulios  intelleclus 
crealus  comprenendere  valet,  264.  Nihii  igoorat  De«»» 
Ipse  uniuscujusque  flnem  agnoscii,  296.  Non  parcit  inter- 
dum  ad  tempus,  ut  in  eternum  parcai.  Beati  qui  sie  po- 
niuntur  in  hoc  mundo,  oi  salvi  flani  in  alio,  1,  288.  Ser- 
vire  Dco  esi  ipsum  credere,  ipsiiffl*colere,  ei  aderare. 
Hoc  aotem  cum  servltiiie,  et  amore  inordinaio  creaicra- 
rum  copulari  nequit,  276.  Judicia,  iactaqne  Dei  reciis- 
«Ima,  ei  sapientissima  semper  suni  agnoseenda,  279; 
(^iod  Dens  •llquaDdo  non  eiaudit,  aui  ideo  fit,  quia  ood 
benepeiitur,  aui  qoia  melius  dod  exaodieiido  fidelibiis 
suis  fiEicere  disposoii,  281.  Plores  etiam  noa  staiim  exao* 
dioDtnr,  uiiD  viriute  perficiaDiur,  281.  Iimsios  dod  ha» 
bendus  esi  Deus,  si  jusuim  aliquem,  ut  S.  Job  9SS&^  per- 
mittit,  non  eoira  propter  illius  peccata  Ipsom  affligebai; 
sed  quia  inde  eum  majorem  et  cfariorem,  eimeritis  exeel- 
leniiorem  bcere  volebat,  I,  281.  Deos  occoiia  Insplra* 
iione  fidelibus  sois  peecata  eorum  indicat,  et  ad  memoriaia 
redudt.  Aurem  quoqne  mentis  eornm  revelat,  ei  apcrii, 
1,  282.  Quamyis  Kcclesla  peccaia  dimittat;  quod  Dominus 
ostendit  dicens  :  piioncm  rAftismtta  pecoifa,  rmiittuitar 
m.  et  quorum  retinuerili$^  reienUt  nmi ;  attimeu  Dens  c  st 
qui  ilia  remlitii;  cum  ipse  soios  habeai  potesiniom,  ei 
dederit  Christo  suo  dlmittendi  peceaU,  U,  48.  Quidqoid 

{iro  Deo  facimus  non  ex  nostris  viribns,  sed  ex  Deo  esi, 
,  295.  Sicui  no8  optando,  ei  deprecando  Deum  interroga- 
mus;  ita  ipse  dos  exaodieodo,  et  donaDdo  respondet,  i, 
297.  Quamvis  Deos  ubiqoe  sit,  esi  tameo  loeus  «liquis, 
ubi  gloriaro  niam  clarius,  et  raaDifesiios  revelare  digua- 
iur,  qui  paradisus,  r^ura  Dei,  gleria  coeieslls  appella- 
tnr,  1, 304.  £t  si  viaioribus  borainibus  lateat  Leiis  ,  aiia- 
mea  ab  bis,  qui  pio  desiderio  eum  quaruDi,  fiicile  Tej  e- 
riiur,  1, 327.  Quse  sit  Dei  miserioordia  ex  iliis  manifesiaiur, 
ubi  dicitur  :  Ncn  veni  voeare  jnaioe,  $ed  peccaioret.  Ad 
qae  S.  Brttno  :  Quod  enim  peccatores  vocaniar,  et  sal- 
vaniur,  miseriGordia  est :  qood  vero  illi  reprobaniur,  qui 
se  justos  esse  injoste  arbitrantur,  iustitia  est.  Non  poiuit 
salvari  mundns  per  sacriOcium ;  salvaius  vero  esi  per  mi- 
sericordiam ;  quia  sacrificium  misericordis  esi,  II,  49.  Do- 
rainus  sanctus,  sancios  non  deseret;  ei  quia  innoceDs  est, 
DOD  Docebii;  et  quia  populo  suo  elecius  est,  electura 
suom  DOD  deTeliDquet,  1,  331.  Tania  est  miserioordia 
Creatoris  nosiri,  ot  una  eademque  hoia  fiai  et  poEiittenlia, 
ei  remlflsio,  1, 335.  Consilium  Domlni  msnet  in  aeiemum, 
cogitationes  cordis  ejos  in  ssoilnm  sscnll.  Sicut  ipse 
disposuit,  ei  anie  iempora  pr»finivit;  sic  ei  non  sliter 
fieri  oporiet.  £i  raaloram  poena,  et  jusioram  ffloris  sic 
disposfta  soni,  ui  omnino  immutari  non  possii.  Beaii  igi- 
tur  illi  aui  in  illum  creduni,  ei  qui  ab  ipso  praeelecii  et 
predestinaii  suni;  quia  duIIo  modo  pnedestinsta  slbi 
beatitudlne  carebunl,  I,  300.  £ad.  pag.  explicaior  quo- 
modo  Intelligenda  siidocirina  S.  Brunonis  de  praedesiina- 
iione.  Magnam  adserit  onaestionem,  quare  Domlnns  alios 
eiegerit,  et  alios  reprobaverit:  ei  maximam  s<riuUonera 
dicit,  iU  placoisse  DomUio»  II,  60.  Nibii  Deum  latet,  nulla 
simulatio  ejus  oculis  abscondiinr,  omnia  videi,  cogitationi 
respondei,  II.  44.  Qnamvispersiibiectaracreaiuram  Deus 
aliquando  yideri,  et  audlri  potuiasei,  DttDqoam  iamen  in 
propria  essentia  vel  videri,  vei  aodiri  potoii,  II,  233. 
l)eus  commuue  nomen  est,  ei  sicut  ad  Patrem,  iia  et  ad 
Filium  pertlnet,  ei  ad  Spiritum  sancium.  Sed  qnia  pra&^ 
dixerat  c  in  pHncipio  fecit,  >  necessario  Pater  inielli&itury 
quia  per  priiiciplum,  id  esi  per  FiJium  operatus  est.  Prima 
itaque  persona  Pater,  secanda  principium,  id  est  Filius, 
iertla  vero  Spiritus  Dei ,  qui  super  aquas  ferebatur, 
per  quem  Spiritus  sancius  manifestissime  deraonstrati:r, 

Diabolus.  Nomina  quibos  nuncupator  diabolus,  serpeos 
iile  anUquus,  explicanlur,  II,  33 i.  Quae  sunt  ejus  artes, 
ut  Ecclesiam,  sanctasque  animas  perdai,  355.  Cibus  dia- 
boli,  et  refecUo  peccatum  est.  Qui  plus  peccai,  majora  ci 
convivia  pacai.  Nulii  igiiur  sic  ei  serviunt,  sicuti  mali 
re^es,  et  principes,  slcut  omues  avari,  ei  diviics.  Isii 
onim  non  solum  peccant,  sed  alios  secum  peccare  ccio- 
pelluni,  fl,  522. 

Dies  festivi:  Sabbatum  sancUGcare  est  a  boois  operibus 
non  cessare.  Cum  enim  Sabbaium  \*er  se  sancium  sil,  qui 
bene  operator,  fii  sanctus,  I,  71.  In  dicbus  fesUvis  cUara, 
a  licitis  vacandum  est,  cum  urgeai  Ecclesis  macda*Auu ; 
ChrisUani  sdlicet  absUnere  debent  a  solemniiate  ui4>lia* 
rom,  cboreis,  et  clamorosis  vraationibus,  I,  72.  Dies  sep* 
timus,  In  qno  Dens  qnievit  ab  opere  creaUonis,  quod  pa- 
irarat,  saDcliflcatns  diciiur  ab  eo,  id  est  declaraius  sanctus, 
u(  ab  omnibos  hominlbus  saiictus  habereiur,  ot  i;nusqui<;- 
qoc  ab  opvnous  scrvilibus  ccss«rct,  clinoitc  mr.{;i$  a 


1309 


INDEX  IN  8.  imUiXONEH; 


1SI« 


milo,  17).  Qol  dlet  tolemniter  colendi  tn  lege  Moysi 

prm9crtpi\  fuerinl,  decUrantar,  1,  84.  Ut  antem  Deut 

uslenderetquantUutererat  observantia  die  Sabbatl,et  cet- 

titi  >  a  quocumqoe  opere  servili,  prsceplt  Moysi,  ut  lapi* 

</i^ii5  obrotus  interiret  homo  ille,qui  die  Sabbati  inventus 

fiiit  coliigens  ligoa  in  soliludine,  1, 183.  Hebrsis  inter- 

iKcius  fuit  usus  panis  Tennentali  a  prima  die  Paschatis, 

fiftqaa  ad  sepllmuin  diem.  Hujus  praecepti  signillcatio  ex* 

ponitur,  I,  60.  Solcmnls  agni  Paschalis  imnjoiatio  Terum 

Christi  tacrificium  pro  bumani  generis  redemptione  pne- 

iDonstrabat,  I,  88. 

Bitavium.  Propter  peccata  hominom,  qui  In  malom  nni- 
versi,  et  in  depravationem  abierant,  misit  Deus  diluTium 
d^amni  in  terram.  Merito  omnia  perduntur  cum  homlne, 
quaecunque  facta  sunt  propter  bominem  ;  hoc  est  euim 
quOMd  ait :  Finis  universs  camis  venit  coram  mc ;  id  est  sic 
mihi  placet,  sic  a  roe  disnositum  est,  ut  omnis  caro  finia- 
tur,  et  simul  com  terra  disperdantur  homincs ;  etea,  qu» 
facta  sunt  proptcr  hominem.  In  boc  enim  ipsam  terram 
ciisperdiditDeus,  quia  multoplus  ante  dilu^ium  fecundior 
fUit.  Unde  et  post  dituvium  camcs  ad  vescendum  con- 
ccss»  dicuntur,  I,  17.  Quid  per  fontes  abyssi  magn»,  et 
quid  per  cataractas  coeli,  qus  apertao  in  diluvio  dicontur, 
Inlelligendttm,  I,  18.  Recordatus  est  autem  Noe,  etc. 
Dcos  uunquam  obliviscilcr;  sed  recordari  dicitur,  cum 
peccatoribus  miseretur.  Quare  diknvii  Onem  imponere 
Tolens,  adduxit  spiritnm  super  terram,  et  imroiuutae  sunt 
aquae;  sciltcct  ventum  serenitatis  induxit  in  lerram,  invt- 
sibilique  virtote  tanta  aquaram  copia  di^paruit,  et  lelhiris 
rac&es  iterum  habitabitis  reddita  est,  19.  Posnit  insuper  et 
signum,  qnod  inter  Denm,  et  hominem  omni  tempore  ma- 
neat  in  etemom,  arcum  scllicet,  de  qao  suo  looo  dictum 
rtt,  ». 

Dives,  qoi  non  in  Deo,  sed  in  hnjus  mnndi  divitiis 
tpem  habet,  postquam  dormierit,  et  mortis  somno  ocolos 
v.lauserit»  nihfl  secum  auferet.  Aperiet  oculos  in  resur- 
rectione,  ct  nibil  inveniet.  Tollit  enim  de  hac  vita  ventus 
ureus;  id  est  malignus  spiritus,  qui  et  violenter  animas 
tollit,  et  quas  toUit,  sternis  tormentis  exurit,  I,  268. 
Kemo  crga  divilias  nlmio  amore  afOciatur;  mnitoque  ma- 
ffK  cavcat,  ne  injuste  eas  congerat,  I,  423.  Omnes  divitia 
iniquae  suut,  qnae  avare  retent»  propriis  dominis  nocent, 
vel  quae  ex  sequalitate  non  expenduntur.  Tunc  enim  ex 
aequalitate  eas  expendis,  si  et  tibi  tantum  reserv  s,  quan- 
tum  sufficere  possit,  et  cetera  indigentibus  largiarit, 
U.  194. 

Doclrinam  evangelicam  non  solum  ad  mensnram,  sed 
suo  tempore  dare  oportet.  Non  enim  omne  tempus  aptum 
tst  doctrine,  nec  seaoahter  omnibus,  nec  omnia  omnibot 
praedicare  oportet  11  182. 

E 

Ecclesia.  Paradisus  voluptatis,  qnem  a  principio  Deos 
planuverat,  sanctam  Ecclesiam  designat.  £t  bene  a  prin- 
cipio  eam  plaotasse  dicitur,  quia  ante  mondi  constitutio» 
nem  eam  elegit,  8.  Pertinent  ad  Ecclesiam,  qui  ejus 
lidcm  proiltentur ;  in  ea  immolatnr,  in  ea  saeriflcatnr,  et 
eitra  eam  non  est  veri  sacriflcii  locns,  I,  49.  Ecclesia  in 
Christo  nascitor,  et  renascitur,  sola  Ecclesia  in  Ghristo 
fundator,  I,  61.  iJno  eodemque  tempore  et  Ecclesia,  qu» 
per  lunam  significator,  initium  habuit,  et  Christos  soi 
justiti»  venit  ad  occasum.  Sicut  enim  de  latere  Adam  dor- 
mientis  Eva  facta  est :  ita  de  latere  Christi  in  cmce  pen- 
dentis  Ecclesia  fabricata  cst,  I,  521.  Qui  in  ea  usiue  in 
finem  non  rcmanent,  peribont,  1, 61  et  seqq.  Solls  Eccle- 
sise  flllis  de  agno  comedere  licet ;  «eteris  vero,  qui  sunt 
pxlra  Ecclesiam,  vetitum  est,  62.  Divinam  vindicUm  sibi 
provocant,  qoi  ad  ecclesiaslicas  dignitates  ambitiose 
ascendunt,69.  Primitiva  Ecclesia  a  Chrtsti  passione  usque 
ad  tcmpora  Constantini  imperatoris,  maxima  ex  parte  de 
SS.  Marlyribus  conslrocta  est ;  inde  vero  usque  ad  lem- 
pom  Antichristi  tota  Ecclesia  tabemacuti  atrinm  vocator. 
Unde  insoliio  modo  multo  majus  est  atriom  tabemacoli,' 

^uam  ipsum  tabemacnlum.  Est  igitur  atrium  taberaaculf 
icclesia  confessorom,  quae  a  tempore  praefati  prlncipls 
uMque  gentium  dilatata  est,  49.  Ecclesia  Spiritus  sancti 
oleo  ungitur,  id  est  sanctiflcatur,  ut  non  sit  in  ea  nec 
Tnacola.  neque  raga,  I,  io2.  Maxima  in  veneratione  ha- 
beri  debent  ecclesiae,  qnoo  ineishabilet  Dominus,  et  dnm 
sacra  peragontur  silcnifum  omnibus  adst^ntibus  prsscri-> 
ptum  est,  I,  lf)8.  Qni  Ecclesiam  diligunt,  eamque  tnentur, 
In  dileetione  ejus,  et  defensione  conflrmentur,  quia  virtns 
«niracnloram,  atquc  Spiritos  sanctl  gralia  utque  ad  con- 
«umiiDationem  ssecoli  illi  non  deerit,  I,  9S.  Non  S6'um  mi- 
lUans  Ecclesia,  sed  etiam  trinmpbans,  et  gloriosa  in  arct 
iestamenli  figorata  est,  87.  Usqne  ad  consummationem 
s  eculi  Uiristi  rnrporis,  et  sangumis  sacramentum  ofl)erre 
uuncessabit,  115.  His,  qui  sunt  extra  Ecdetiam.  cnilnm 


sacriflcium,  nulla  abstinentia,  nollaqne  eaniit  nttceratia 

E'»t  ad  salutem,  190.  Qas  sil  Ecclestn  tpirituaiit 
tat,  I,  149.  Ejut  est  teparare  noxiot  Cbrutianot  a- 
,  et  fidelibus,  et  varii  sunt  modi  hmut  separationis, 
aut  excommotticationis,  f,  149.  Usqoe  ad  consummatio- 
nem  taecoli  tota  Ecclesia  Christi  sangnine  expiatur,  et- 
'  sanctificatur,  I,  158.  Cona  Ecclesi»  alienari  neqnennt,  I, 
169.  In  lege  veteri  semel  Deo  consecrat»  possessionet 
nec  vendi,  ttec  redimi  potcrant,  I,  171.  Qui  kcciesi«uui« 
vers»  docenii  contradicit,  magn«  superfoi»  arguitur,  I, 
185.  Qui  ejns  constitutiones,  quae  et  Dei  tunt,  custodire, 
et  observare  recusant,  ab  Ecclesia  pelli,  et  ab  omuibus 
damnari,  et  excommunicari  debenl.  185.  Eccletia  nuUius 
gentisfidem  suscepit;'et  ipsa  quiaem  tandem  dominabt-- 
tur  omnibus,  cui  praeter  Deum  nemo  dominabitur, 
1, 167 

Ecclesia  noni  clauditur;  quicunqne  fidem  catholicam 
profiteri  promittat,  admittitur  in  ea,  I,  207.  Nunquam 
Ecdesia  episcopo  careat;  et  nunqoam  hocBQmentn  ea 
deticiat,  I,  210.  Sancta  Ecclesia  pneter  justot,  ex  impiit 
etiam,  et  peccatoribus,  et  insetttatit  conatituta  ett,  i,  ^ii. 
Contra  diabolum  fidelis  pugnare  non  intermisso  pr»ito 
debet;  quia  ei  per  hereticos,  et  per  maiot  Chrittianos 
continno  insidiator,  1, 12.  Cum  aliiipiis  propter  peccttmn 
soum  de  paradiso,  id  est  de  Ecclesia  eiidtur,  ne  ad 
lignnm  vit«,  id  est  ad  Christi  catnem  participandam  ac-* 
cedere  prsesumat,  ab  eius  ministris  interdicitor,  I,  15. 
Ecclesla  semper  looui  aebet;  etiamsi  a  malis  non  audia- 
tur.  Tunc  enim  vel  honi  meliores  fiont,  mali  autem  de 
iniquitate  nallam  excusatioBem  habent,  I,  261.  £xtn 
Ecclesiam  catholicam  nec  recta  sacraram  Scripturarom 
IntelHgentia,  nec  meritnm  bouoram  operum  haberi  po- 
test,  1,  268.  Lucet  semper  in  Eecletia  ooinmnaTeritatis,. 
Cujus  splendore  omnet  iiiuminari  postont.  Omnia  enira 
manifestantur  credentibut,  I.  280.  Quamvis  piuHmas 
serumnas,  et  labores  passa  sit  lu»leaia,  ab  hia  tamen  scm- 
per  emersit;  quia  ncmo  ex  tyrannis,  et  pertectttoribus 
suis  torminos  a  Deo  positos  est  pr»tergreasus;  nam  veft- 
morte,  vel  oonversione,  vel  polestatit  amittione,  veL  alia 
oualibet  occatione  ab  inaania,  etiuiquitate  quievit,  1, 287  . 
Caiholici  principet  custodet,  et  protectoret  Eeeiesite  re* 
licti  sunt,  ut  in  ea  fldei  et  doctnn«  intearitat  tervetiir» 
I,  290.  Multi  sunt  in  Ecclesia  pietatem  «mnlantet  :  ted 
Deut  non  verba,  sed  corda  Intuetar,  I.  205.  Plns  in  tribn- 
hlionibus,  et  adversitatibut  taneU  Eccketia  dilaUia  ett. 
Cujus  quidem  termini  sunt  t  solit  ortn,  et  occasa,  ah- 
aqutlone,  et  mari,  1, 505. 

~  Ecelesia  non  solum  electoram  est.  sed  ex  malis  etlam 
et  peccatoribos  constat,  sicuti  ex  sapientibus  et  insipieu-. 
tlbus,  I,  551.  Laus  Cbristi  canitor  fn  Ecciesia  magna,  qum 
Ecclesia  catix)lica  et  universalis  est,  non  in  uua  parte 
mnndi,  sed  in  toio  mundo  ditthsa,  I,  340.  Qoamvis  mult». 
sint  Ecclesite  per  totum  mundum  dispersa,  una  tamen  est 
Ecclesia,  quia  una  est  fldes  omniom;  et  qui  nondum  in 
hanc  sanctam  Ecdesiam  intraverunt,  adhnc  in  tenebris 
et  errore  snnt,  et  nondnm  ad  locem  et  veritatem  per- 
Yenerunt,  I,  584.  Dicitur  Ecciesia  baeredius  Christi,  ejus 
sponsa,  gionosa  acquisitio,  qoam  suo  sangnine  sibi  com- 
pariivit,  f ,  902.  Ex  Jndeis  et  GenUlibns  facU  est,  ei  in 
ea,  uterque  popolus  sub  eodem  duee  et  pastora  toor- 
jonctos.  In  fine  scculi  ex  his  uuot  grex  fiet,  1,  595.  Sulfii 
cit  nobis  hoc  in  Ecclesia  pr»dicare;  quU  Christus  Dcls 
et  rex  noster  est  in  seternom ;  et  quia  iptenot  regit  elr 
diligi',  nunquam  de  ejus  regimhie  recedamos,  neque  un- 
quamad  aliam  doctrinam  transeamus,  et  quaecunque  pne- 
cipit  humiliter  faciamus,  et  nullum  aliom  rectorem  susd 

Siamus,  et  sulficit  nobit,  I,  595.  Multipliciter  Dominos 
lcclesiam  loeupleuvit;  quia  sapientia,  etscientia,  forlitu- 
dine  et  pieute,  virtutibus  et  honesUte,  gioria,  et  ho« 
nore,etomnibos  bonis  eamdiUvit,  1,450.  Ecclesiaonam 
eamdemque  doctrinam  ab  inilio  osque  adhuc  docet  et 
annuHtiat,  I,  456.  Omnes  Ecdesic  per  totum  mundura 
constitots  unius,  et  universalis  et  cathoiic»  Ecclesiit 
membra  sunt,  I,  437.  Domos  Dei  Ecclesia  est,  cojot  amor 
Christum  comedit,  et  inseparahiliter  sibi  conjunxit,  I, 
444.  ToU  S.  Ecclesia  coluinoa  vocator;  quia  simplex  et 
innocens  est.  Minislroram  ejos  prcdicatio  nova  non  sit, 
et  peregrina,  sed  firma  et  auctoriute  plena,  1, 437.  Fecit 
igitor  Dominos  viam  sibi  in  mari,  et  semitas  in  aquis 
moltis,  quoniam  ex  quo  roundus  iste  ad  fidem  ejus  cod^ 

^  versus  est,  pcr  eum  invisibiliter  ambulare.  et  Ecclesias 
suat  ubique  visiUre  non  ceasat,  I,  464.  tirmum  habel 
EccletU  ftandamentum ;  ideoque  nec  pluvias  timet,  nce 

{  flumina,  nec  ventnm.  In  omnia  taecola  fondata  ett  Eccle- 
sia;  qoia  ejus  fiindamentum  Chrittas  est,  1,  470.  Ecdesia 
castellum  est,  et  non  qualecunqae ,  sed  forle  et  intape» 
Tiibile,  utpole  snpra  montempo^turo,  mnro  circumdaluw, 
et  *an^ei^um  ciicr.  itu,  virtutumque  prsraidiis  annatitm. 


li^  177.-Stcu|  ex  mltis  lapidlbos  ofdlfie^  ei  raUone  taoh 
uBsiUs  ttDa  domus  efiiciiur ;  iu  ex  mullis  lioiuiuibus 
Smectionis,  el  frateruilalis  amore  sociatis/  uoa  Ecclesia 
coBStiuulur,  U,  485. 

£loemos^Da.  Ouaotura  Deo  accep'.a  sit  elecmo^oa, 
quamque  mercedera  accipiat,  H,  l>7. 

£uAs  propbeiaapparuitaposiolis  cura  Ho}se  in  mooto, 
quando  Christus  transfiguratus  est  ante  eos,  II,  85.  In 
fine  mundi  Tenturas  est  ad  predicaiidum  £Taiigeiium 
Cbristi,  et  iuDC  Judsei  convertentur,  IL  86. 

£ptscopi.  Quautum  ad  tuteiam  fidei  eamdem  curam  de 
omoibus  i4bi  subjeais.  quam  de  propriis  Qliis  praelatum 
babere  oportel,  1,  77.  Kpiscopus,  si  quem  sciverit  prava 
spargere  dogmala  in  populo  suo,  et  compescere  non  atu- 
4iiem,  pecoiitum  seductionis  in  episco(»um  redundabit,77. 
Quanta  iuesse  oporteat  episcopCs  sapientia,  quantusiqoe 
omnium  virLutum  spiendor,  I,  \M).  Nisi  perfectara  Dei,  ct 
proximi  dilectiouem,  que  in  cocco  bis  tiucto  liguratur,, 
uisi  per  mentis,  et  corporis  caDdorcm,  et  castilatem,  qua 
iu  bysso  sigDiticatur,  onus  ofiicii  sibi  impositi  episcopua 
ferre  non  valet.  l,  102.  Aposlolorum  cxeropla  pr»  oculia 
babeant  episcopi,  eorumque  glonos;t  gcsia  iinUentur,  I^. 
105.  Sempw  ergo,  ita  S.  Bruno,  Sunctorum  Falrwn  sil 
fHnmr  anlisles,  $emper  qualiler  vixerita,  et  Deo  servie- 
rint,  recordeiur :  imitetur  eorum  tntom,  uquatar  doctri- 
nam,  teneal  operationem,  Quomodo  bis  satisfaciet,  qui 
eorum  gcsta,  et  opera  legere  non  curat?  Ibid,  Maximam 
iaoctarum  Scripturarum  intelligentiam  babere  debeut 
episoopi,  ut  divmo  verbo  populum  suum  erudire  Vaieaul 
adsaiutem,  105.  Nubibus  assimilantur.  lUi  enlm  sunt, 
qui  super  terram  pluuat,  et  pluviis  doctrime  spiritualis 
iotara  terram  irrigant,  I>  367.  Pontificalia  episcopi  indu- 
menta  ad  excelsam,  et  quasi  ccelestem  ejus  diguitatem 
ostendendam  prsscripU  sunt,  1, 105.  Cum  populi  ad  per- 
eipieiida  sjieraraeota  conveniuDt  In  Ecclesiam ;  tunc  prje- 
eipue  apastoribus  instituendi  sunt,  et  prxparandi,  I,  iOj. 
Quid  signiticeat  verba  illa  Sanctum  Domino,  qu«;  iu  auro 
icripta  pontifex  in  rronte  defert,  1, 106.  Quanli  rererat 
poutiliccm  sapienlem  esse,  1, 106.  Liber  KxoJi  pra-cipue 
ab  episcopis  et  sacerdoiibus  Icgcudus  est,  et  meditaU'» 
dtts,  1,  lU.  Sanctificatur  autem  episcopus,  quanJo  sacram 
legem,  et  divina  volumina  ad  meditandum,  et  docendum 
suscipit,  et  Don  se  labiis  tantum,  sed  toto  corde  servare 
ptoraktit,  1, 111.  Postquam  descripsit  S.  Bruno  qualitates, 
quft  in  eiigendis  ad  episcopatum  curuscare  debent;viu 
•ciiicetiliibata,  purissima,  et  numquam  reprebensibilis» 
de  episcopi  electione  baec  babet:  i  po^u'o  (puuem  iucerna 
e*igitur,  ei  pontificitmi  offertur ;  ab  eptscopts  auiem  couse- 
eruiuTf  et  ordinatur,  et  tn  $ede  colioiaiur,  Quomodo  au- 
ten  se  gerere  debeat  io  episoopatu,  ita  proscqaitur  idem 
S.  anlistes  :  Luceat  autem  usqtw  nume  coram  Domirw,  et 
donec  de  Im  wiseta^  et  tenebrosa  vita  exeat,  Dei  poyuium 
jncedicare,  et  iUtunmare  nm  cesset ;  ui  hac  nocte  foiitaf 
oriatur  ei  soL  justitiw,  et  ingredlJur  illtun  dieni,  ae  quo 
Psalmita  ait  ps.  Lxxxm  :  Quia  me.ior  ea  dies  una  super 
tniUiay  1, 101.  Deinde  eos  sic  borutur :  Audiaut  episeopi, 
quare  ordioati  sunt,  quare,  et  a  quo  constituli  sunt.  Noo 
utique  ad  tyranaicam,  et  secularem  potesUtem  exerceu- 
dam,  sed  ad  speculandum,  et  preoicandum,  et  cooira 
b«re(ieE)9,  et  malignoe  spiritus  pugDaudum,  I,  302.  Uni- 
^ique  episcopvs  satisfadat,  maxime  si  potest,  1, 128. 

£pisGoporum  et  sacerdotom  est,  quotidie  se  meliores 
feddere,  1, 137.  Quid  credere,  etprsesUre  debcot  cpisco- 
pl  in  eorum  ooDsecratioDe,  I,  141.  £orum  munus  est  ma- 
jora  £cclesisB  saerameoU  conficere ,  et  administrare,  I, 
174.  Verum  qui  graviora  pairaverint  crimitui,  juxU  caoo-: 
nes  id  veUotes,  ad  sacros  ordioes  non  admiitant,  1, 161. 
Quare  qui  ad  sacrum  minlstf  rium  ordinari  petunt,  testl- 
monium  boni  nominis  babeaut ;  nuo  constet  nibil  turpe, 
aul  inboneslum  eum  egisse,  I,  162.  Disciplina,  que  doc- 
trioa,  et  instituUo  religioois  dicipotest,  cum  omnibus 
borainibus  necessaria  sit,  illi^  autem  quara  maxime,  qui 
alios  regere,  et  docere  debent,  1,  503.  £piscoporum  con- 
seiisus,  et  conformitas  in  tradendis  £cclesi»  doclrinis  ma- 
ftmam  fideiibus  Istitiam,  et  Deo  Uudem  parit,  I,  432.  Quia 
Christus  ad  suam  dulcedinem  apostolos  informavit,  ut 
omnes  populos  dili^erent,  et  saoarent,  etadbeatitudincra 
inviureot ;  episoopi,  qui  suut  eorum  suocessores  eadem 
in  diilcedine  eos  ImitariyCureDt,  1, 437.  Kon  siteurum  pr»* 
dicatio  nova,  et  peregriaa.  sed  firica  sit,  et  auctonute 
plena.  Dormiaot  inter  medios  cleros,  bine  Dovum,  iode 
vetos  habeaut  lesumeDtum,  iode  suscipiant,  (juod  aliis 

frsedicent,  inde  cibura  sumant,  quo  aiios  nutnant,  437« 
^dem  de  studio  sacrarum  litteranim,  cui  vacare  debeot 
episcopi  habet,  II,  179.  £€clesia  oavicul»  in  medio  maris 
a  furentibus  ventisagiUlBassimilator^cni  imperio  Christi 
doroiiii  sedatisfluctihustranqoilliUs  redditur,  II,  43.  Yi* 
^etur  tliQuaDdo  vnrisius  ia  ea  dormire,  cum  fidelcs  suoi 


I^DEl  i:^  S.  Vfi^^OSLM. 


W2 

fnf^r  angnstias,  ei  aflUctioD^  etse  penuUUt ;  sed  ut  ejas. 
«uxiiiura  implorant,  eu  uon  desUluuntur,  11, 15.  Herce 
lurius  autem  est  ille  episcopus,  qui  iu  pascendis,  et  re- 
l^endis  uvibus  sola  teuipuraUa,  et  transttoria  qosrrit;  qi4 
non  amore  conlesU  pairi^,  sed  pro  lucro,  et  raeroede  re- 
rum  temiioralium  oves  doiLinicas  pascit,  11,  251. 

Eucbarislix  sacramentum.  Cum  in  commuuione  eucha- 
ristica  ccrpus,  et  sanguinem  (.hrisU  Domini  accipinius, 
ejus  passioui  communicamus.  llle  enim  verus  est  .^gnus» 
quiin  cruce  pro  oobis  immolatus  est,  caju&  sacrificium 
raysUee  in  missa  renovatur,  et  sub  speciebos  i^is,  ct 
vinl  subsUntUIiter,  et  spirltuaJiter  traditur,  I,  58  et  S9^ 
Declarat  S.  Bruuo,  quare  duos  agnos,  mane  uDuip,  vespe* 
re  alterum  Deus  sacrificari  sibf  jusserit.  Quamvis,  ait» 
duoagoi  unuffl  idemque  siguificent  (siquidem  illura  agnum 
signiticat,  qui  toliit  peccaU  mundl)  aliter  Umeu  qootidie 
ln£cclesiaf  aliter  in  croce  immoiatus  est  Christus.  Ilic 
ejRim  a  fidelibus  cura  pielate ,  ibi  vero  a  Jud&is  cum  cru> 
delilate  immolatus  cst.  £t  quidem  mane ,  ct  vcspere  nc- 
ster  quoque  agnus  immolatus  est;  quoniam  ChristusDo- 
minus  noster  mane  a  Judsis  judicatus  est,  condemDatus 
est;  vespereautem  in  cruce  pendens  emlslt  spiritom,  113^ 
De  immolaUone  vituli  h»c  aU^ert.  A.  N.  ad  cap.  J.  Levit.^ 
125.  Unum  eumdemque  vitulum  et  Moyscs,  et  Jodaeorum 
populus,  et£ccIesU  immolat :  Moyses  quidem  signiflcan^ 
00,  Judsel  peccaudo,.  £cclesia  commemorando.  Non  ore 
tantum,  sea  corde,  idestcumfide,  et  puritate  anims 
eorpus,  et  sanguincm  Christl  sumcre  debemi  s.  Qui  sont 
Indigne  parUcipaiites,  1,  39.  Iniquis  sacerdotibus  iLteriii- 
citur,  ne  corpus,  et  sanguiucm  Chrisli  coniiciaot;  itemque 
maiis  chrisUanis  ne  recipiant,  I,  82.  Quemadmoduni  Hi- 
braei  ipsodie,  quo  comederunt  Pascba  egressi  sont  de 
^gypio;  iU  qui  corpus,  et  sanguinem  uiristi  Dcn.iDl 
parUcipaut  a  peccaUs  pravisque  consuetudinibus  rece- 
dere  tenentur,  1, 82.  Berengarius  hxresiarcha  primos  qui- 
dem  fuit  qui  verum  Christi  corpus  in  eucharistia  contiueri 
negavit :  mipuguaYit  eUam  in  miss^  sacrificio  flcri  trju- 
subsUnUationem  pauis  et  vini  In  corpus  et  sanguinem 
Douiini ,  I,  139.  Prauclara  est  Brunonis  ad  episcrp<»  et 
sacerdoles  allocuUo,  qua  luculentum  prxbet  testimonium 
de  acU  In  alUri  transubstanUone  panis  et  rini  in  corpus 
el  sanguinem  Domioi.  Hujus  autem  Aaron,  inquit,  tos  el 
episcopi  et  saccrdoles  filii  cstis :  accedite  ergo ,  et  imm<>- 
late  :  efluodite  sanguinem  vituU  per  circuitum.  Quid 
aliud  namque  iacitis,  quotiescumque  sanguinem  vestro 
ministerio  conrectom  uobis  ad  bibendum  tribuistfs,  nisi 
ad  insUr  filiorum  Aaron  cltca  alure  cordis  nostri  $aDgoi> 
nem  fuaditis?  126.  De  hoslia,  quse  ia  ChrisU  commemora- 
tionem  mirabiliter  Ut,  comedere  licet;  de  illa  vero,  quam 
ipse  Jesus  io  ara  crucis  obtulit,  oulK  secundum  se  come- 
dere  licet,  I,  138.  Memorator  discipulorumscandalura, 

2ui  cum  male  ioteliigerenl  Christum.  quod  eis  diceret,  se 
d^turum  els  caracm  suam  ad  maDaucandum ,  abiere  re< 
trorsum,  quod  carnem  Chrlsti ,  quara  videbanl ,  non  in  sa^ 
crameuto ,  sed  in  frusta  cont  isam  se  comedere  debere 
arbilrabantur,  138.  OQ^eri  Christus  se  ipsnm  in  bolocau- 
stum,  quoniam  ct  si  Saccrdotum  minislcrio  fiat ,  ipse  t^-- 
mencamem,  et  sauguiucmsuumimmolat,  et  sacrilitint. 
Non  enim  sacerdotis,  sed  ipsius  est  vox,  qu9  dicit  :  II vc 
est  corpus  nmttt ,  et.  Jlic  est  calix  noti  leUamenti  b:  ni&y 
sanguiue,  qui  pro  vobis,  et  fn-o  muttis  efftmdetur  in  reitus-' 
sionem  pieccatorum.  Hac  enim  voce  totum  sacrificium  im> 
molatur,  et  sanctificalur,  1, 141.  Bic  noUri  poteril  traditio 
formae  consecrationis  tum  pauis,  cum  vini  in  missa,  ut  II la 
elemeuU  corpus  et  sanguls  ChrisU  efilcianlur.  Hadeni 
eUam  pag.  dicitur,  quod  si  ponUfices,  et  sacerdotes  super 
CJirisu  corpus  expansas,  et  elevatas  manus  habcaot;  unus 
tamen  est  pouUjrex  Jesus,  quisanctificat,  et  beneditit, 
cujus  virtute  ineifabili  Ih  sui  eorporis  sanguinisque  sub^ 
sUntUm  paniSf  et  vinum  convertiiur.  Quid  in  eucharistU 
conUneatur,  et  quomodo  ad  eam  sumendam  accedere  de- 
beamus,  1, 157.  GasUUs  maxime  curanda  est  sacraroenium. 
corporis  etsanguinis  Domiui  sumenlibus,  157.  Oui  Cbrn 
sU  conficit  sacramenUuB,  qui  ad  ejus  carnem ,  et  sangui^ 
nera  sumeodum  accedit,  morum  hooesUte ,  etviriutum 
suaviute  redoleat,  157.  Christu5,qui  est  sacerdos  magr»us 
secundum  ordinem  Melcbiscdech  admirabili  potentla  pa- 
Dem  et  vinum  in  sui  corporis  et  sanguinis  substantiam. 
verUt,  suLsque  discipulis  dedit,  dicens  :  Accipiley  eicomc^ 
dite  :  iioc  est  corfnis  ttietun,  e\c.  Quid  de  se  sentire  debetit 
ad  sacram  eucharistiam  acccdeules ;  eorum  major  erit  gra- 
ti»  acquisitio,  quo  profuudior  fuerit  humilitas,  11,  45. 
Nvaqaam  ChrisU  camem  ante  hoc  sacramentnm  corpom^ 
liter  quisquam  comedit;  numquam,  nisi  hoc  sacrameotum 
fier'>t  coruoraliler^  cam  comederet  quisqoam.  In  hoc  igi- 
tur  comeoitur,  ct  comesU  non  minuitnr;  quae  nomqnam 
cumederelur,  nisi  panis  isle  Christi  bcncdicUoiie  In  «*m 
subsUntialitcr  mularctur.  £st  cnim  b«c  muUtio  dcxie» 


ry)5 


IND£1  IM  S.  BUUNONEW; 


13(4 


EiceM,  11,  SS7.  Qui  maDdacat  Oristi  corpuSi  etbtbit 

ejus.sa»guinein  fit  unum  cum  ipso,  H,  258. 
£vA.  Kx  uoa  Adv  costa  divinus  opifex  Evam  mulierem 

formavit,  dedRL.qoe  et  ia  acyutoriom,  at  fllios  procrearet, 

el iii!ivlduam  vit»  consaeiudfnem  secum  duceret,  1, 10. 
A  diaibolo  teotuU  de  rnictu  retito  gustavit,  porrexilque 
Tiro  suo  Adam,  qui  pariter  de  eo  oomedit,  et  uterque 
cum  maiima  sui,  suorumque  descendentittm  ruina,  et 
ca/amttate  in  Dei  ofltensam  inciiterunt,  1, 11.  Idem  cootir- 
matur,  1,  i8l.  I3bi  pro  tantumm  malorum  causa  adducitur 
colloquiura,  quod  cum  serpente  habuit  £va  cojus  assenta- 
tiones,  vel  potius  insidias  vltare  debuerat. 

Evangella.  £vgngeliorttm  consensus  cum  libris  Yeteris 
Testameoti  divins  eorum  aucloritatis  est  argumentum,  I, 
85.  Unumquodque  Evangeiiam  per  se  universo  mundu 
sufficeret  ad  fidem,  doctrinam,  et  saluiem,  1,91.  Nun* 
quara  evangelist»  a  veritate  deviant,  numquam  falsa 
loquuntur  :  quaecumque  dicunt,  vera  sont,  justa  sont, 
munda  et  mmis  credibilia  sunt,  I,  97.  Cum  in  veriute 
docenda  plene  conoordes  sint,  omnem  fldem  sibi  vindi- 
cani,  I.  97.  EvangeUom  testimonium  reddit  Ecclesi», 
sicut  Vetus  Testamentum  Tabemaoolo,  I,  lt7.  Divina 
Scripiar»  non  oisi  sancte,  et  a  sanctis  tractand»  sont, 
I,  97.  Glorfa  Novi  Testamentl  louffe  sptendidior  lege 
Moysii,  1, 125.  Semper  viget  evangeifc»  legis  propagatio, 
Dovasque  gentes,  etpopalos  ad  £cclesiam  adducit,  I,  288. 
Perfecte  concordant  evangelist»  in  his  qu»  de  passione 
ChrisU  cum  Propbetis,  prssertim  Darid,  et  isaia,  qLod 
Terum  esse  illorum  testimoniom  noUo  modo  dubitari 
potest,  I,  339. 

Erangelisl».  1n  quatnor  animaUbus  flguratl  Ibere  Evan- 
geliorum  scriptores.  In  prinKt  animaU,  quod  faciem  ho- 
roiuis  habcre  describltur,  S>  Maithsus  apostolus  repre- 
Bentatnr,  ipse  enim  a  Ghristi  naUvitate  ineipiens  perfe- 
ctum  hominem,  et  de  hominibus  natum  ehm  ostendit 
esse,  totam  ejus  ab  Abraham  usque  ad  ipsum  geneaiogiam 
describens.  Marcus  leonis  &cif-m  habere  videtor,  in  cujas 
Evangelii  prlncipio  vox  in  deserto  clamare  descrlbitur. 
Lucas  autem  beatus  boYis  fadem  babet,  qooniam  a  Sacer- 
doiio  scribere  incipit,  qood  maiime  propter  sacrificia 
SnsUta  tum  est.  Bos  autem  inter  alia  sacriflcia  major  rst 
hostia.  Qnare  autem  aqoil»  laciem  Jojnues  habeat,  ipsius 
£vang«Iii  iniUum  apertissime  osteudit.  In  princiffh,  io- 
qtUt,  ertit  Vertum,  et  Yerhan  erta  apttd  J>eum,  ei  Dtut 
erat  Vertmm,  II,  528. 

Excommunicatio.  Qui  habent  potestatem  excommuni- 
randi  1n  Ecctesia ,  et  qno  ordine  indiccnda  sit  excomma- 
nic4itio,  ii,  89  et  90. 

F 

Fides.  Tn  flde  sasdpienda  nulla  mora  esse  debet,  I,  f$2. 
Homiuis  enim  primogenitum  est  fides,  shie  quaimpossi- 
bile  est  placere  Deo.  H»c  omnium  virttttum  prima  in 
jnentf bos  fidelium  nasdtor :  h»e  prima  a  sacerdotibus  in 
CJiristianortim  cordibos  gignitur.  Sed  quia  fldes  sine  ope- 
ribus  mortua  est,  his  viva,  et  operans  redditur,  1, 63.  Per 
lidei  fonitudinem,  et  bapUsmi  gratiam  pervenHur  ad  co- 
ronam,  I,  6i.  Sola  veritate  revelata  contenta  esse  debet, 
uec  cum  hsreticis  coriosa,  et  absona  eonsectari.  Omnes 
enim  illorum  conatus  a  divinarum  Scrtptararura  lumine 
contcruntor,  et  dissipantur,  I,  66.  Kides  est  veluti  osUum, 
per  ^od  nostri  pectoris  tabemaculum  Christus  ingredi* 
tnr,  1, 126.  Qu»  de  Qiristo  credenda  sunt,  diserte  Ibidem 
cxponontur.  £rrores  in  flde  lepr»  asslmiiantur.  Qutcun 
qne  ergo  de  ipso  Deo,  et  de  flde  christlana  male  credit 
ille  in  capite  habens  lepram,  in  eapite  etiam  portat ,  I 
151.  Qaam  grave  sit  incredalitaUs  peccatmn,  1, 167.  Qv 
fldein  non  habent,  noHam  eorom  opos  impautttr  ad  meri 
tum  vit»  »tera»;  cum  fides  slt  piindpiam  meriti ,  3SS. 
Qaod  ex  flde  non  est,  malom  didtur,  non  qood  orania  in- 
fideUom  opera  mah  shit,  sed  qoia  carent  bonitate  super- 
natnrali  raerente  vitam  «temam,  nec  ordinantur  ad  ftnem 
ultfmum,  I,  406.  Nalla  aUa  fldes  est,  qu»  salvare  possu, 
nisl  fldes  CbrisUanonnn,  I,  406.  Merito  S.  Ecclesia  neml- 
xiem  ad  se  Tenientem  redpit,  nlsf  prius  fldei  omamento 
indntas  ftaerit,  II,  167.  Christus  Dominus  su»  Tiriatis  po- 
tentiam,  aon  sibt,  sed  fldei  ascriblt,  et  quod  ipse  fiidt, 
hae  fidem  facere  aflirmat,  i,  487.  I^r^er  roodieam  fldem 
P^tms  in  fluctfbus  mergitur,  II ,  467.  Pides  est  rirtos 
qt]fp(h7n,  per  quam  ea,  qa»dlcontnr  nobis,  et  si  nondiim 
acrp^rt^anti  eertissime  tameo  credimus,  etfieri  non  dubitjh 
rans,  ff,  468. 

Fllius  si  bonus  fberft,  non  portabft  iniqnltatera  patris; 
sS  vero  malus  ruerit,  et  suam  et  patrisiniquitatem  laendo 
sustlneblt?  Qood  si  et  pater  bonus  fnerit,  et  apatris  boni- 
tate  fllius  non  recesserit,  multo  majoribus  bonis  dttabitur, 
I,  71. 

Fortitado.  Tertia  eardlnaUura  Tfrtutam  ponttor  fortltn- 


do.  Hujns  possessf o  adeo  est  oecessarla ,  nt  (niie  ea  s»» 
pientia,  et  jusUtia  inatUes  esse  Tideantur.  Non  in  eorporev 
sed  in  mente,  sedet  h»c  firmitas,  seu  oonstantia,  qua  in^ 
jurias  superamus,  adversa  omnia  toleramus,  et  prosperfs 
non  elevamnr.  Hac  forUludine  qui  careantqui  sint,  If-; 
493.  llla  tamen  babueruni  SancU*  qui  nee  vitiis,  nee  tor* 
meniis,  nec  blanditils  supcrari  poiueront,  H,  495. 

G 

Gigantes.  Conftitatnr  ecmm  opinio,  qui  gfgantes  a  eon- 
^bitu  malomm  angelorum ,  seu  d»*nN)oum  rum  maileri-' 
«)us  procreatos  excogltarunt.  Fueruot  homhies  non  lam 
itatora  proceres,  quam  virium  roborc,  el  polestate  famo^ 
«i,  i,  16. 

GraUa  Dei.  Spiritus  sancU  graUa  lomen  ac  prssidium 
nobis  pr»stat,  nemioemque  deserit,  nisi  prius  deseratvr; 
In  columna  nobis  per  diem ,  et  in  columna  ignls  per  ikh 
ctem,  00»  populum  IsraeliUcom  prscedebat,  ligorabatar^ 
I,  63.  H»c  autem  columna  S.  Spiritos  gratia  est,  q«»  nos 
et  a  vitioram  »stu  defendit,  et  ne  erTorub  Tftite  involva' 
mnr,  illuminat,  I,  65.  SancU  quidauid  sancte  agunt,  dfvi^ 
n»  ffrati»  Tirtute  operantur,  I,  68.  Sanctorum  dies  bn« 
pleri  dicuntur,  cum  per  graUam.  qua  ante  s»cula  pr»de^ 
sUnaU  sunt  ad  gloriam,  Yiveot  in  »temum.  1,  83.  Elecllo' 
ad  gloriam,  et  misericordia  tola  in  Dei  volontate  est,  I, 
122.  Qnanusit  Dei  misericordia  erga  peccalores ,  lacty- 
mis,  et  vera  poenitentia  eam  implorantes,  ex  hoc  doce» 
mur,  quod  sanguis  Cbristi  pietate  et  misericordia  plenas; 
et  qui  sola  pietate  et  misericordfa  fusus  est ,  efs  gratfanr 
impetrat  remissionls,  eUam  si  magnis  peccatis  gravati  ftae-' 
rint,  1, 155  et  in  adnot.  Duobus  modfs  mandatur  peccator,- 
sdlicet  pornitenUa  contriUonis,  et  in  bon»  vit»  perseTe»- 
rantia,  fidelique  Dei  adh»siooe,  I,  156.  Quidqofd  bonf 
agimus  a  Dei  graUa  acdpimus,  cique  reddere  debemus, 
},  177.  Iteram  docemur,  bona  opera  nostra  nen  nestrar 
potestatis  esse.  sed  ab^jus  Splritn '  afllante  et  a^nTante 
provenfre,  I,  179.  lielh  262,  264,  ubf  didtnr  :  Dei  esse* 
cor  nostram  emollire  et  ad  bene  affendum  fndinare.  Do* 
nnm  Dei  esse  reminiscenUam,  et  dolorem  «nle  act»  vit»;- 
etprsFoarationem  adsalutem,  I,  i62.  A  justo  nunqnam' 
aufert  Deus  oculos  m.isericordi» ,  1d  est  gratt»  sn»  adjn-' 
torium,  nunquam  ejus  oblivisdtor,  sed  semper  eum  aspi* 
cft.  H»c  recogitans  in  angustUs  non  conddat  anfmo ,  i, 
282.  Beminiscentia  mal»  ante  act»Tft»,  utcompQnga-' 
mur,  donora  Del  est,  et  fVitur»  glori»  prffparalfo,  I,  «2.' 
Quamvis  pr»dicatores  verbi  Dei  retla  tendant;  fpse  tame» 
interios  corda  couTerUt;  ex  qno  necessftas  grati»  evlud- 
tor;  enra  scriptura  sit  Joan.,  1S,  6:  Sine  nm  nihHvaleelie 
fflfere,  1, 289.  GraUa  Def  nullis  prscedenUbus  menUa  da- 
tor,  quare  omnfs  virtos,  consUnUa  et  forUtudo  sancto- 
ram ,  non  Ipsorunr,  sed  Dd  cst,  I,  353.  Si  efgo  unusqois-' 
que  sanctorom,  qui  in  copHs  esl,  tcI  post  judtcinm  futnras' 
est,  siogulariter  interrogetur,  Qaomodo  hucTenisU,  vel' 
quomodo  bacintrasti?  Quid  aliud  responderepoterit,nisi, 
Misericordia  me  adduxit,  I,  367.  Beatusille,  quem  Do- 
minnssua  pfeUie  elegit,  et  de  Unu  hominom  muIUtu- 
dine  sibf  assumpslt  :  Iste  enim  perire  non  poterit ;  sed 
absqne  ulla  dubiUtione  bona  sibi  pnedestinaU  perciplet/ 
I,  m.  GraUa  Dei,  qu»  pluvia  coeli  dlcitur,  non  est 
coacU ,  sed  TolnnUrf a ,  qoia  et  sponte  dator,  et  sponte 
susdpitur,  I,  436.  Ubique,  et  in  omnibus  Dcfi  ad.atorium 
qu»renddm  est;  quia  ubiqne,  et  fn  onmibus  neccssariura 
est;  quia  sfne  ejus  adjutorio  nihll  facere  possumus,  i,  446. ' 
Omnia  Tilia,  et  peccaU  machinamenU  maboli  sunt,  qo»' 
Terbo  Dei  obsistunl,  ne  ad  eor  horafnis  penetrare  Taleat 
Tfndt  taOMtt  Tirius,  et  potenUa  Del ,  et  qaamvis  miser 
homo  in  Tfa  fnfqufuUs  dansus  et  Ifgatns  sfit,  inde  tamen 
eum  trahit,  et  ad  Tfiara  Teriutls  rwocat,  I,  551. 

H 

H»retid  ranfs  aflstmilantnr,  qofi  et  loquadtote  onmes 
fnqnfietant,  et  sua  immandltia  cnncU  commaeuiant ;  nen' 
aliunde  veniuot,  sed  de  aqofs  ascendunt.  quonfam  maf^ 
Scrtpturas  intelltgendo,  perverseque  exponendo  fbi  erro^' 
res  concipiunt,  et  ibl  hsrelfid  fiont,  I,  54.  Cistemas  quo- 
daromodo  ad  alioram  fnteritum  effodfiunt  h»reUd,  qofi 
Ecdesi»dogmata  abonmi  anliquitate  firraaU.  acstabflk«' 
seriptfs  sofs  Tel  fmpognant,  vel  fn  dobinm  rcToeant,  1, 77. 
Sfmon  magns  Romanara  plebem  seduxft,  Tfolarit,  ecmH 
|fft,  roultisque  magids  illusioafbos  stbi  deTfhxit,  1, 86. 
Qnfd  affendum  sit  cum  li»reUds,  de  qnoram  errore  nni» 
Inm  dubium  est,  1, 155.  Yix  cognosdtvr  hffire8is>  ut  hory 
ribiHsetfeUda  detesUnda ;  qoare  Teritatis,  et  fldefi  fnf- 
rafci  se  ostendunt,  quf  eos  libenter  andfunt,  emim  w^ 
ptis  delecUntur,  eororoque  versotlas  cemmendant,  1,175. 
Quem  in  fide  suspiciosum  habemus,  adsacerdotem,  sen  od 
oondllumepiscoporam  dererre  debemus,  utsundoctrin» 
ratiooem  reddat.  1, 174.  Sfmul  com  bsceUdt  omnera  eo 


I5:s 

im  perremm  scieiiiiim,  et  doctriiiam  abominari  debe* 
miis,  quateniis  siedeetruatur,  ut  ullerius  iu  memoria  dod 
lidbeatur,  1, 196.  FiDgunt  multolies  lisretici  se  Ecdeeia 
oumpati,  ejusque  misereri,  quasi  in  fide  «grotantis,  et  a 
teritate  deviantis.  Unde  quasi  sanare  eam  voieDtes,  sui 
erroris  ei  prsdicant  deceptiones,  I,  226.  Hoc  modo  se 
gessit  Lutherus  praedicaos  £cciesi»  reformationem.  Ha»- 
retici  sic  in  teneDris  «quasi  in  tnce  ambulant;  quoniara  non 
minus  in  tenebris  erroris  delectantur,  quasi  sancti,  et  ca- 
tholici  viri  iu  iuce  veritatis,  1, 265.  Fidei  termiuos  hsere^ 
tici  transeunt,  quando  plus,  vel  iniuus,  quam  catbolica 
Ecdesia  habet  credere  persuadent.  G  reges  etiam  diriptunt, 
et  pascunl,  quia  quoscumqae  lideles  Deo  subripere,  et 
decipere  possunt,sui  erroris  doctrina  pascunt  etoutriunt, 
I,  abi.  Haeretici  sacras  Scripturas  adutierant,  quffi  recte  a 
catbolids  expositae  contra  ipsos  retorquentur,  1, 268.  Ho- 
nis  autem  operibus  steriles  sunt,  quouiam  ver»  docirin» 
e^estatem,  et  famem  patiuntur.  Rodunt  autem  in  solitu- 
dme,  quoniam  in  densasilva  sanctarum  Scripturarum  ea, 

?iu»  inteiligere  non  possunt,  vioienter  roduut.  etlaceranty 
,  27i.  Senus,  aut  odus  omnes  haereses  occidere,  et  ca* 
tholica  veritjs  tamquam  murus  inexpugnabilisvictrix  eva- 
sit,  1, 275  Piures  hsreticornm  de  £cciesia  exierunt,  qui 
n(^jores  dignitates  in  ea  haberenon  potuerunt,  I,  2ii 
Multo  pericttiosior  est  mors  anime,  quam  hsretid  inter  • 
ficiuut,  quam  sit  mors  corporis,  ab  bomicidis  illata;  quo- 
Diam  ilia  aeterna  est;  hiecautem  temporaiis;  illa  separat 
animam  a  Deo,  ista  solumniodo  a  corpore  dividit  Merito 
i^itur  talis  bomo  abominatur  a  Deo,  qui  omni  fera  crude- 
iior  est,  I,  507.  Heretici  ergo  tyrannis  sxviores  sunl;  illi 
aitinias,  isti  corpora  necant,  1, 308.  Port»  mortis  hffireiici 
soot,  et  quicumque  adniortem,  etperditiooem  animas  om- 
Bium  tranunt  Taiis  purta  fuit  Simon  Magus,  tales  Arius, 
et  Sabeliius,  et  tales  muiti  alii,  quorum  doctrina  et  per- 
suasione  mult»  anime  periere,  I,  313.  Sed  fraus  0Ainis,et 
versutia  detecta,  et  confusa  est :  cum  eorum  errores, 
aliorumque  omnium  in  fide  errantium  in  publids  conciiiis 
proscripti,  ei  damnati  sunt,  I,  570.  Nestorius,  et  Eutyches 
maie  inCbristo  distinxerunt  divimtatem,  I,  -«12.  Marcio- 
nit»,  Manichsi,  Prisciiiianistae,  et  cum  eis  Simoo  Magus 
Cbristum  non  verum  huminem,  sed  apparentem  dicebant, 
I,  458.  Omnes  haeretici  erroris  caligine  obscurati  Novum 
Tesiamentum  oorrumpere  nituntur,  pag.  ead.  Adversus 
Deum  iniquitatem  tiii  loquuntur,  qui  de  iusa  diviniute 
disputantes  perversa  dogmata  introducunt,  I,  459.  Here- 
Uci  ductrinas  de  ionge  oon  afferuut ;  a  patribual  non  acd* 
piunt;  sed  ipsi  in  se  ecrorem  concipiunt,  1, 60o. 

Hebrsi.  Primogenitus  Dei  Filius  didtur  Israei  non  na- 
tura ,  sed  gratia.  Hec  enlm  gens  a  Deo  electa  pr»  ceteris 
diiecta  fuit,  I,  52.  Hebrst  in  iEgypto  quantum  muitipli- 
cati  fuerint  narratur  in  I.  cap.  Exod. ;  ubi  dicitur  quod 
ex  75  animabus,  qu»  ex  femore  Jacob  exierunt,  taniuio 
creverat  populi  hujus  muititudo,  ut  lacta  numer^tione 
eorum,  qui  ad  belia  procedere  potcrunt  a  20  anno  eisu- 
pra,  sexcenta  tria  miilia  virorum,  etquingenti  sexagiuta 
sex  repertisunt;  Cffiterorum  vero  numerus  multo  m^jor 
videturexstitisse,  I,  47.  Hujusmodi  gentem  extraneam, 
quasi  innumerabiiem  rex  Pharao  formidans  oppriroere,  et 
exterminare  cogitavit;  auare  mandavit  primum  obstetri- 
dbus  Hebrcts,  ut  mascuios  omnes  projicientes  in  fluvium 
occiderent,  et  feminas  solum  reservarent,  I,  48.  Mittitur 
ad  eos  iiberator  Moyses ,  quos  incredulos,  et  iododies 
oplime  noscens,  petii  a  Deo,  ut  missionem  ejus  portentis, 
signisque  oomprobare  vaieat,  I,  50.  In  Ismaeie,  qui  fra- 
tremsuum  Isaacsemper  persequelMtur  populos  Uebrffio- 
rum  designatusest,  qul  Christum  cujus  b^ura  fuit  Isaac 
persequi  ad  neeera  uaque  non  desUtit,  ejusque  fideles 
Ciiristianos  perpetuo  odio  insectator,  24.  Ducius  in  capti- 
vitatem,  quoties  se  peceasse  confitebaiur,  ei  poeniteDtiam 
afpens  Dei  misericordiam  implorabat,  mox  a  niisericordio- 
amsuao  Doraino  exaudiebatur,  I,  51.  Quam  inaniter  He- 
hnA  gloriabantur  se  fiUos  AJsrab»  esse ,  oui  tamen  ejus- 
demopera,  et  presertim  fidem  non  seauebantur,  11,14. 
Hebreorum  inadelitas,  et  eflnrenata  unpatientia  vitulum 
aoreum  pro  Tero  Deo  sibi  eiexit,  aU|Be  adoravit,  i,  118. 
Velamen  positum  est  super  eor  eorum,  ne  Scriptnras  in- 
leliigant,  123.  Quotis  vicibos  Hebr»i  Denm  tenUverint, 
et  a  Ude  defecerint,  408.  Hebraorum  regnum,  virtus,  et 
poieslas  in  tribus  aBtalibns,  qoasi  in  tribus  annis  perseve» 
rjvit,  viguit,  et  floroit.  Prima  siquidem  aetasab  Abraham 
iiaqiie  ia  David;  secunda  a  David  usque  ad  transmi- 
gratiouem  Bsibvlonis;  tertia  a  transmigiratione  Bab.vio> 
nis  usque  ad  Cbristum,  I,  23.  £o  tempore,  quo  Sal- 
vator  noster  occubuit,  tenebr»  factA  sunt,  quibus  et 
intus,  et  extra  miseri  Judsi  sunt  exc»cati,  et  facta  est 
nox  super  eos,  etcaiigo  tenebrarura,  l,  521.  £x  hoc  Ju- 
d»i  Christum  praBdpue  diiigere  debebant,  quod  diceret  se 
pro  ipsis  tanquam  perditis  ovibus  missum  lulsie.  Sotdta- 


mE%  m  s.  onumNEiL 


m 

bat  autem  mortuos  illornm ,  illnmbiabatcftcos/enrabat 
paralyticos,  mundabat  leprosos,  sanabat  iurdropioos.  liii 
Tero  e  contra  bene&ctori  suo  detrabebant,!,  ^, 

Homo.  Creatio  huminis  tottus  Trlnitatis  opus  (uit,  fa. 
ctusque  ad  imagtnem,  et  sifflilitndinem  Dei,  sapteaiiani- 
justiliam,  etbonitatem  accepit  l^  conditor  Deussmoi- 
J>us  creatoris  terrcnis  prsestantiorem  hominem  fecit  Con- 
stitutus  homo  in  paraaiso  voluntalts,  si  origiDaleiQ  i^. 
centiam  servasset,  beatam  vitam  in  terris  habnisset,  e( 
post  eam  aetemam  in  cuelis  feiidtatem.  Qu«  icripu  mdi 
a  Hoyse,  ad  imaqmemDei  creavU  t//tiin,  juxta  S.  HniDO' 
nem  iuteiiigi  pussunt,  ut  talem  corporaliter  qooque  ho- 
mmi  imaginem  daret,qnalem  Piiius,  qui  uUqoe  Deus  est, 
quaudoque  suscepturus  erat,^  ante  tempora  dispostterai. 
Sic  igitur  non  sotum  interior.  verum  etiam  et  exteriur 
homo  noster  Deo  quodammoao  adsunilis  esset,  1, 6.  Noa 
ad  quietem.  et  voluplatem,sed  ad  iaborem  nasdtorhoDo. 
£xira  paradisum  factus  in  paradiso  ponilor.  Et  quia  oUo- 
sitas  inimica  est  anim»,  ne  otiuse  vivat,  operan  iubetur, 
I,  9  et  231.  Ab  esu  vetiti  fruetos  agnoveruut  priim  pareD- 
tes,  qoid  boni  amiserint,  et  In  qood  malum  offenderiat, 
I,  11.  Immortaiitatem  quidem  qoa  donati  fueraot  propter 
peccatum  perdiderunt  et  came  caduca,  et  transiloria  sab- 
jecti  sunt,  1, 16.  £t  Adam  qoidem,  ait  A.  N.,  mox  ut  oo- 
medit,  mortuos  est ;  non  quod  de  hac  vita  confestim  exi- 
ret;  sed  ut  quandoqoe  exiret,  In  se  suscepit,  qui  si  dod 
peccasset,  nuUatenus  unquam  moriuus  fuisset,  1, 10.  Co- 
gnoverunt  autem  Adam,  et  £va,  ei  qoo  peccaveraRt  se 
esse  nudos  ;  qood  et  si  prius  nudi  essent,  nudttaten  ta- 
men  in  se  non  cognoscebant;  quoniam  ipsa  eoram  nitidis- 
sima  caro  ante  peccatum  quidemomni  vesie  ad  intueniQm 
deiecUbilior  erat,  1,12.  Item,  589.  Talis  est  ergo  conditio 
fragiiitatis  humanae.  ut  necessitatem  habeat  Dei  anxilii, 
ne  in  peccatum  proiabatur,  1, 19.  Quicumque  hominis  nou 
timet  effundere  sanguinem,  Baltem  In  eo  venerari  debet 
imaginem  Dei ;  fitque  reus  mortis,  qui  fralri  suo  morten 
infert,  ot  supra,  20.  Homines  in  sacris  litteris  pro  peoca- 
turibus  persaepe  accipiuntur,  I,  116.  Dormit  homo,  si  Deo 
non  servit;  et  cum  non  operatur,  otium  ei  iabor  est,  noo 
reqiiies,  I,  255.  Nemo  autem  terram  inhabitansse  defen- 
dere  potest,  ut  terne  pulvere  non  tacgator.  HUitia  ergo 
est  vita  hominis  super  terram.  Unosquisque  Qdeliom  sua 
in  conditione  militare  debet,  ut  corouam  gloris  eonse- 
quator,  ead  pag.  2.  Otio  dediti  torporis  ttemo  alBdonlur; 
laboriosis  autem  perbreve  semper  est  tempus,  1, 236. 
Haec  est  hominis  viatoris  condiUo,  utnumquam  eodem  in 
statu  permaneat;  cumautem  comprebensor  fuerit,  haud 
ampiius  immutabitur,  1, 217.  Gonditioois  nostr»  assidua 
cogitaUo  lentaUonibus  ciaudit  ingressura,  I,  2i8.  £x  bce 
mimdo  migrautes  horoines  nibil  aliud  securadeferani,nisi 
vel  consolationera  de  bonis,  vel  crudatum  de  malis  cpen- 
bus,  qu»  egerunt,  I,  249.  Perfecta  onmium  rerum  cugni- 
Uo  homini  in  hac  vita  non  datur ;  hoc  nobis  in  patrla  of  ie- 
sU  reservatur,  I,  278.  Cum  oorpus  inflrmiute,  vel  sene- 
ctute  desiruitur ;  tunc  majori  robore  aniraus  obflrmaride- 
bet.  Defectio  carnLs  sit  anim»  forUtodo,  I,  278.  CujQfieoo- 
que  generis,  autcondiUonis  fuerit  bomo,  si  Deom  timet, 
et  jusUUam  babet  acceptus  est  iUi,  1, 180.  Nemo  sdt  se- 
mitas  suas;  si  enim  sciret,  domum  non  ignoraret :  donos 
autem  aut  infernus  est,  aut  paradisus.  Sed,quomedo  ter- 
minum  sciat,  qui  principium  ignorat  ?  In  Dei  namque  di- 
sposiUone  unius  cujusque  naUvitas,  dies,  et  anni,  totari- 
ta,  et  vitao  termiuus  disposita  sunt,  I,  287. 

Homo  in  prosperitaUous  facUe  separatur  a  Deo,  I,  SOO. 
Sine  innocenUa  miseri  sumus ;  feiices  vero,  d  eam  babea- 
mus,  1, 311.  Ad  bochomo  factus  est,  utDeura  Umealt  e( 
mandaU  ejus  custodiat,  I,  562.  Quae  sit  humana  conditio 
per  Ad»  peccaUim  vioiaU,  I,  376.  MaU  bomioes  io  libro 
vivenUum  scripU  non  sunt;  sed  ideo  ex  eo  deIeBtor,(mia 
in  eo  scribi  non  permittontur.  Liber  aotem  iUe  nuui 
aliud  est,  nisi  memoria  omnipotenUs  Dei,  in  ooa  .«ioui^ 
omnia  et  prima  et  novissima  eonUnentur,  l^M,  Nimum 
terrenarom  rernm  sollidtodinem  non  curanaam  ab  )m^ 
nibos  bis  praM:iare  adraonet  S.  Bruno,  II,  53.  Nollam  iiji 
mal  in  hoe  roundo  Deus  creavit,  guod  plurisamoris,  et  dj- 
lecUonis,  pJuris  pretii,  et  honoris  sit  apud  Deum,  quiB 
homo.  Si  iRitor  ea  qu»  piopter  bomiiiem  lacU  tont,  ei 
qo»  ad  ipsius  comparaUonem  aot  parva,  aot  nalia  som, 
sine  labore,  et  soiiidtodioe  omoipotens  Domious  pascii, 
qoanto magis eos non dereiinqoellqui ad  ejus  ima^io^ 
&gU  ejosgratise  sunt  recondliati.  Tnesauros  hemiois  ok 
cor  ejus  :  ibi  e  im  et  bona,  et  mala  reposlU  soBt  :)(»< 
honesutis,  et  Uirpitudinis,  tnde  benediotionis,  et  maleai* 
cUonis  vefba  prorumpunt,II,  6** 

I 

Incredulitas.  Qoare  Christiani  aliqui  ex  iWe  ad  inwe-. 
doUutem  iranseunt,raUoest,  quia  homaBt  sdeoUainfiati 


mi 


INDEX  iN  S.  BRUxNONEM. 


131t 


l)ei  sermottem  non  serrant,  ejtis  maDoaUi  noD  castodiunt, 
et  plus  muudufn,  quam  Beum  diliguni.  QuJ  autem  veiri 
.Qiristi  discipdU  sunt,  et  Odeles,digni  suni  ut  Oirislus  eis 
ni;aiifestus  iiat,  ul  cognita  sapientia  sint  sapientes,  co- 
^'Qita  justiliasittt  justi,  cognita  veritate  smt  veraces,  II, 

IcferDus.  Post(}uam  homo  peccator  in  inferoum  descen- 
dit,  jam  peccata  sua  flere  non  valet.  Neque  liuc  reverti 
licet,  ut  iterum  puinitentiam  agat.  Ibi  autem  non  est  nisi 
caligo,  et  tenebrse,  uisi  miseria.et  umbra  mortis,  nisi  hor- 
lor,  et  limor  sempilernus,  I,  243.  Af&iclioDes,  et  crucia- 
lus  vii£  hujus  nullo  modo  pa^nis  «lernis  suut  comparan- 
di,  I,  56.  Semper  reprobi  in  inferno,  et  in  tenebris  cnmt, 
eosque,  et  eorum  propio<|uos,  et  familiares  ignis  eternus 
et  inextinguibilis  cruciabit,  I,  250.  Damnandorum  aspe- 
ctus  in  extremojudicioipsos  sanctos  lerrore  couculiel, 
1,  273.  Novissima  liaec  ulinam  a  menie  fidelium  non  deie- 
rentur,  I,  254.  Locus  ille  poenalis  et  coelo,  et  terra,  pro- 
fundior  est;  merito  profuiidissimus  infernus  app6liatur,f, 
254.  Ignis  iUe  inextmguibilis  est,  et  semel  succensus,  non 
indiget,  ut  ulterius  accendatur.  Relictus  autem  damnatus 
in  tabernaculo  carnis  su«  semper  afiligetur;  quia  caro  et 
anima  in  aeternum  cruciabuntur,  I,  259.  Cogitalio  inferni 
quantum  terruris  eicitare  debet  in  peccatonbus^  ut  con- 
vertantur,  I,  283.  Infernus  locus  est,  quem  ipse  diabolus 
et  fecit  et  aperuit ;  in  solis  enim  tormentis,  et  tormen- 
torum  iocis  conslruendis  delectatur.  Non  cessat  quo- 
tidie  aliis  majorem,  aliis  roiuorem  parare  ibveam.  Sed 
ipse  quoque  cadet  in  foveam  quam  fecit  :  quia  igois 
aeternus  ei  paratus  est  et  angelis  ejus.  I,  312.  Di- 
versis  tormeniis  punientur  impii  iiro  diversa  pecea- 
torum  qualitate  .  I,  319.  Item ,  396.  Puena  malonim 
nuUum  flnem  habebit,  I,  460.  Magna  quidem  est  miseri- 
cordia  qu»  ex  inferno  inferiuri  animam  liberat  Sicut  in 
iUa  superna  beatiludine  alii  ab  aliis  difrenint  in  gloria ; 
ita  in  mTerno  aiii  ab  aliis  dilTerunt  in  tormentis,  1, 485. 

IsAAC  sacriflcandos  a  patre  Abraham  Cbristi  figaram 

Sossit,  anod,  andito  Dei  mandato,  sponte  se  ad  immolan- 
um  dedit,  I,  28.  Accepit  Rebecram  in  uxorem,  ex  cujus 
progenle  juxta  diviuam  promtssionem  oriturus  erat  Mes- 
sias,  id  est  Christus,  I,  29.  Duplex  Aiit  conceptus  ejus 
9ensitt|i:e  mater  filios  uascituros  io  utero  pugiianles  inter 
•c ,  I,  51.  Domioam  consuluit  Rebccca,-  qui  ei  reveiavit, 
fttturam  populorum  divisioucm  ex  duobus  iufantibus  ab  ea 
oascituris;  Jacob  scilicet,  et  £sau,  quorum  primus  popu- 
lum  electum  praesiffnabat,  alterum  populum  reprobandum 
indicabat.  Jucob  aUexi,  Bsatt  autem  odio  tuibui,  1,31. 
Horli  proximns  benedixit  Jacob,  benedixit  et  Esau;  sed 
diversa  benodictione ,  I.  52.  Compieiis  180  annis  mortuus 
est  isaac,  sepuUusque  fnit  aduobusfiUis  suis  Jacob,  et 
Esau,  i,  39. 

J 

JicoB  minor  Esan  fratre  suo,  juxta  Dei  electionem  ab 
Isaae  patrentorti  proximo  benedictionem  primogenili 
obtinet,  prlnceps  familiae  sti»  constituitur,  a  cujus  semlne 
proditurus  erat  Christus  miuidi  Salvator.  Quid  signiflcat 
lapis  super  quem  dormivit  Jacob,  quidscala,  quae  ei  ap- 
paniit,  qnidanffeli  per  eam  ascendentes,  et  oescendeii- 
les,  I,  33.  Qnia  Esau  frater  oderat  eum,  ex  prscepto  pa- 
tris,  et  matris  profectus  est  Jacob  in  Mesopotamiam  ad 
LabanavDBcalumsuam,  I,  35.  Ducitin  uxorem  Racbe- 
l#m,  qiue  com  ei  fllios  non  procrearet,  Liam  sororem  ejus 
sihi  eiiam  desponsavit.  Nen  absqne  figura ,  et  mvstcrfo 
bJBrgesta  esse  deelarantnr,  1, 54  el  58.  Dom  reverferetur  - 
JftoOD  cam  orani  familia  sua,  uxoribus  scilicet,  et  filfis  in 
lerramsaam,  obviam  ei  raitangelus,  coni  quo  fortiter 
luetatQS  est.  Idem  mysterinm  explicatnr,  36 ;  sicut  man- 
suetndoejns,  el  humilitas,  qui  precibns,  elmaneribus 
I*>ao  plaeare  studuit ,  ne  quid  oflrensionis  in  atritisque  oc- 
cuistt  contingeret,  I,  »6  el  37.  Cttm  Jacob  petrcnfsset  In 
Betiiel, qus damu$ D^Mnterfretator,  pr»c^plldftnicstl- ' 
cis  tofs,  ut  idola  abjfcerent,  Vestimenia  motarent,  et 
Bsiindarentar.  Homm  significatio,  1, 57,  exponitar.  De  ce- 
lehfi  Jaeobi  oracnlo  :  Nonauferetur  seeptrum  de  Juda,  etc. 
copiose  agitor,  45.  De  dnnbus  ffliis  Manasse,  ei  Ephralm, 
qoospatrf  «grotanlf  Jbseph  prjesentavrrat,  quare  Ephraim 
minorem  natu  benedlceos  Jarob  praetulcrit,  declaraliir,  f, 
42.  Pneclara  est  etlam  expositio  singnlarum  benediclio-  ' 
niHB,  qaas  S.  pStriarcha  morituros  singiTlis  filiis  suis  a  ' 
Deo  exoravit,  in  quibos  utriusque  testamenti  figurae,  el 
mysterfa  mirlflce  adumbrantur,  I,  41  et  43,  etc. 

Jejunium  Chrisius  nos  docuit,  quippe  ipse  innocens,  et 
sanctus  40  dies,  et  40  noctes  jejunando  transegii,  quare 
nospeccatoresjEKpnitentia  mdigemus,  ut  jejunio  peccata 
expiemas,  etUiristum  Dominum  praeceptorem  nostrum 
imitemar^  11,  16,  elc.  Bouum  estjejunium  a  cibis^  s€d 


melius  est  a  vitiis  abstinerev  17.  JijauitnR  Dostnim  «um 
spirituaii  laetitia  est  copulandum,  ut  hilariter  Dco  ^ne 
videamur,  quod  nobis  perutile  est,  m>bisque  «terBam 
comparat  relributionem,  3i, 

JoANVEs  BAPTisTA.  Hic  cst  aDgelos  a  prophetis  pretfDii- 
tiatos,  qui  Christi  reparatoris  prscursur  destinatus.,  e?(;s 
vias  per  pcenileutiani,  el  couversionem  hominum  pr«pa- 
rare  debebat.  Quis  ei^o  is  erat,  dc  se  dixit :  E^  vox  cLa^ 
munlis  in  desertOf  II,  15  et  seqq.  Misit  discipulos  suo»  ad 
Ctiristum,  ut  eum  inierrogareiR,  an  esset,  qui  ex  Patrum 
fide,  et  Scripturarom  tradrtione  venturus  erat,  H,  57. 
Quare  S.  Jo.  Bapt.  piusqiuim  prophela  dicatur,  II,  5B. 
Piurima  de  eodem  habcnlur,  59.  Quare  Elias  dictus  fue- 
rit.  11, 113.  Christum  Dominum  baptiaat  io  Jordane,  II, 

JoAKNBs  Evangelista.  Joanoes  non  occisns  fuit,  sed  » 
ferventis  elei  doiio  missus,  et  in  Pathmos  iiisula  in  exsi* 
iio  relegatus,  magii» ;  fYlicliouis,  et  amaritudiDls  calieem 
bibit,  il,  97.  Joannes  l^vangeUsta  qnasi  aquila  pr»  eete^ 
ris  altius  volans  Christum  Dei  Filium  sine  initio  Deiui» 
esse  demonstravit,  II,  510.  Beatus  Joaunes  Gr»ce  Evaii- 
gelium  suum,  et  Apocalypsim  scripsit,  U,  539. 

JoB.  Qaanta  fuent  cuia  ejos  iu  tiiioram  edncatlone,  I, 
231  TypusfuitChristi  patientis,  I,  221.  Invicu  ejns  pa« 
tientia  commendatur.  quod  magnis  alQictus  cahunltatiottft 
Deum  semper  benedixit,  et  adoravit,  i,  2i5.  £x  diab«tt 
SJBvitie  totam  sui  corporis  corruptionem  Job  passus  esl,  l^ 
226.  De  Christo  plura  testimonia  prvbuit ;  eum  slbi  adju- 
torem  imploravit,  et  vehementer  desiderare  fassus  est,  I,^ 
276.  Uediatorem  apud  Deum  Christam  dicit,  et  concilia* 
torem  pacis.  I,  279.  Ut  Job  Ulisesset  in  sanaiute,  noo 
a  se,  sed  a  Deo  diapositus  est,  I,  286,  Job  bona  omnia  re- 
stitttta  fuerunt,  et  pienus  dierum,  ac  meritoium  ■lertaiift 
vitae  cuTSum  absolvit,  I,  598. 

JosBPB.  Prmdiligitur  Joseph  a  Jacob  patre  snppa  reli^ 
quos  fratres  suos;  etpraeciara  ve^te  donaUir.  liii  inviden» 
tes  fratres,  ejusque  visiones  pro  somniis,  et  deiiramentis 
habentes  eum  perdere  cogiUrunt.  Httc  omnia  ad  Chri* 
stumetad  Jud«os  signiiicandos  Iraducuntur,  1,  50.  Lbi 
ostenditor  quanu  fiieht  similitudo  inter  Judsos  ad  Chri^ 
sii  necem  anhelantes,  et  fratres  Joseph,  oui  in  ejus  cxi~- 
tum  oonjuraruDt.  Veadidit  Judas  fnVtem  Joscph,  vendidit 
Judas  apostolus  Christnm.  P^r  Ruhenfratrem  aiteTum  Jo- 
seph,  qui  eum  iiberare  nilebatur,  iilapats  popnli  inteltigi 
potest,  qa»  in  murte  Salvatoris  iion  fuit  ccmsentiens.  Per 
hadum,  quem  occiderunt,  mors  Christi ;  per  twnicam  ve- 
ro,  quam  in  ejus  sanffuine  tiuxerunt,  caro  Chrisli  pruprib 
sangainecnienUUdesignatur.  Liberaturigitor  a  morte 
Joseph,  si  OjUS  tunica  cruenutur;  quoniam  et  Christuft' 
secundum  eamem  passns  est,  qui  secundum  diviniutem 
mori  DOD  potest,  ead.  59.  Koiuit  coDseotire  ia  malvm 
uxori  Putiphar,  ioDoceDs  accusatus  carcere  traditur,  oec 
vinciUir  ejus  probitas,  sed  patieutia  et  abstinentia  sn* 
stenutur.  Tandem,  quU  Deusjustos  of^fimi  oamqiuu» 
sinit,  Pharao  rex  icgypti,  de  virtute  quadam  divina  Jo- 
scph  admonitus,  nou  solum  a  carcere  liberat;  sed  secoii- 
dum  in  regnosuu  constituit,  plenamque  potestatem  super 
omuem  ierram  suam  ei  tribuU ;  fitque  Joseph  iEgypti  udk 
versi  salvator.  Magnam  sapientum  in  Joseph  Pharao  co- 
gnovisse  ostenditur,  quem  totius  terriB  priucipem,  et  do- 
minom  constitiiit,  et  addocendos  majores  et  seniores 
ordiDavit,  1, 525.  CudcU  sacrameDta,  que  in  hisce  gestis 
e.tfigari5  contineotur,  in  lucem  proferontur,  1, 40  et  ii. 
Venit  Jaoob  aen  Israel  in  ifigjptom,  venermit  eHam  om- 
nes  fratres  Joseph,  et  habiUvit  in  terra  Gesaen,nbi  mof- 
tuus  est,  1, 40  et  41. 

JubUttum.  Quid  intelligendum  sit  de  jobiltto  veteris 
leffis,  quod  quinquagesimo  qaotlbet  anno  solemmter  indi-  - 
cebatur,  1, 168  etr.  Hicamius  spirilnaliter  coepit,  qoaml*-' 
CJu^istus  Dominns  noHer  de  diaboli  servttute  sno  sangtim»  * 
mundum  redemit,  et  primam  nobls  poasesstonem ,  id  ftn- 
regnum  cteroum  restituit,  ac  paradlsi  porUs  fldelibus 
suis  aperuit,  1, 168. 

iuDA  ScABiorn.  Quam  scelesu  et  sacHlega  flierit  J^idm* 
ppoditio  Cbristi  Domini  ct  prcceptorls  sul,  qui  enm  aii- 
aposloiatum  elegerat,  In  exposittone  ps.  ttv  describitur, 
1, 380.  Rursum  in  Ps.  uv  alterum  de  eodemproditoK  va^* 
ticioiam  habetur  in  ilKs  verbis  :  Quamam  st  tnhniew  men9 
maledixissei  mi At,  iumjtortamm  udque,  etc.  Super  qif» 
S.  Vruno  hec  protultt:  Vulgare  est,  ntlnimiciis  ioimicum 
maiedicat,  et  prosequator,  et  de  eo  male  lcquatur.  Sed^ 
ut  amicus  dommum,  et  maffistrum  aliqois  iradat,  perse- 
qualur,  et  maledicat,  omnino  absiirdam,  inconveniens, 
extraneum,  et  importabile  est    Erat  aotem  Judas  usque 
ad  id  lemporis  unanimis  cum  Domino,  sibique  famiiiaris, 
ejusque  secretorum,  et  consilh  particepe,  quem  sicut  eae- 
teros  diligebat,  quamivis  talem  aliquando  futnrum  esse-^ 
sciebat,  I,  409. 


1511 


INDEX  IPf  S.  ^«tJ.VOJS"£M. 


jQdidttB  eKlMmiisi.  Q\ub  pnBeedent  tigot  eitreml  jo* 
lcfl,  qoantiuqae  timor  univeni  orbis,  If,   '~ 
Adveiift  ira  Dei,  et  tempus  mortaorum.  at  alii  in  «ternum 


205,  ete. 


■  JLTCly    0«  %CUI|/U«  lUVl  liUUI  «UH.   UV  flillt  lU  WM  UWUI 

crucientur,  et  pereant;  et  alii  Joste  judicati  bonomm  ope» 
ram  mercedem  recipiant;  mali  vero  eiterminati  etlam 
insam  salvandi,  et  in  patriam  reverlendi  spem  amittaiit, 
n,531. 

Juramentam.  De  juramento  qaid  sit  sentiendQm  agit 
8.  Bruno,  II,  25  etseqq. 

Justitia.  Inter  virtutes  cardinales  secanda  recenBetut 
Justitia,  qoae  est  oonstans,  ac  perpetoa  voluntas  jus  suum 
unicviqae  tribuendi,  II,  492.  uaprimis  jastitia  erga  Deum 
babenda  est.  Nullum  jiis  babet  diabolus  in  humana  natu* 
ra.  ^us,  et  non  diabolas  bominem  fedt.  Dei  utique  Juris 
est  bomo,  ipse  debet  regnare  in  nobis ,  ipse  debet  poasi- 
dere  membra  nostra,  II,  492.  Ille  justus  est,  qai  jas  soam 
imicaique  tribuit.  Ideo  noc  nomen  omnium  sanctoram 
commune  est,  ut  omnes  sancti  justi  dicuntur,  quoniam 
toc  in  se  ipsis  jusUliam  operantur,  et  vitiis  eipuisiSy 
qnod  autem  suum  est  Domioo  reddunt,  II,  492. 

L 

Luwa,  Quod  duas  uxores  habuit  Lamech,  primus  biga- 
mus  didtur.  Cain  io  venatione  inlerfedt,  et  adolesceniu- 
lum,  quem  secum  liabebat,  ut  scelus  suum  celaret.  Ma- 
jori  poens  mulutiis  fuit  a  Deo,  qoam  Cain  fratris  sni  in- 
teremptor,  1, 15. 

Lex  Domini.  Decem  prascepla  a  Deo  popolo  Israel  datt 
iu  monte  Sinal  inter  tonitrua  et  fiilgura  in  signum  divinm 
potestatis,  coi  omnes  liomines  parere  debent,  promulgaU 
fiierunt,  I,  71.  Primum  aulem  boram  est,  ut  «nius  Di  i 
adoratores  simas ,  nec  alium  Deom  cum  eo  eoleodum  no- 
bis  proponamos.  Hoc  preceptom  com  reliquis  successive 
eiplicatur,  I,  71  et  scqq.  Lei  Domini  sancta,  et  irr^pre- 
hensiblHs  est,  non  subvertens,  non  dedpiens,  neque  in- 
terfidens  animas;  sed  ptKius  oonvertens,  et  salvans,  et  ad 
beatitodinem  peidaceDS,  I,  534.  Omnis  Scriptura  qo» 
malom  interdidt,  etbonum  agere  pr»dpit,  lei  Domini 
est.  Cui  videlicet  legi  quiounqiie  obedit  et  credit,  secun-  ^ 
dum  Interiorem  bominem  et  l^tilicatur  et  hilaratur.  81- 
f  ul  e  oonira  iei  evsDgelica  moltu  perfectiora  pneoepU  ' 
tradit,  qoam  lei  Mosaica,  qood  Christus  Dominus  ejus  ao- 
cior  sanc  iores  virtutes  eiercere  oos  jobeat,  II,  28.  Inter 
hec  injoriaram  oiTensiounroque  oblivio  prsdpue  inculca- 
tur,  ut  qoibus  cum  aliqua  intercesserit  quereia  fiat  re- 
conciliauo  anteqoam  ad  oblationem  sacrificii  nostri  acee- 
damus,  II,  24.  Illad  certe  admirandum  estin  Evangelio, 
qnod  omnibus  bominum  condiUonibus  vits  verlM  pr^buit, 
ut  unusquisgue  suo  in  statu  salutem  eternam  oonseqoi 
valeat,  II,  62.  Qui  aliter  agit,  ciBeus  est,  et  in  tenebris 
ambulat,  et  magnus  mcror,  et  tristitia  eum  eispecut, 
S55. 

Lniaria.  Quamvis  Inioria  carai  dulds  dt,  anims  Umen 
venenosa  et  amariasima  est,  I,  579. 

M 

Manichci  et  Ebionit».  Horam  primi  Vetas  Testamen- 
tum  non  suscipiebant,  alteri  otramqae  admittebant;  sed 
Gum  baptismo  drcumcisionem ,  et  reliquas  cwefflonias 
legales  observandas  dicelMint,  1, 154. 

Makia  Virgo  (B).  A  Maria  sorore  Moysi  Maria  Yirgo 
Mater  Christi  nomen  assumpsit,  qu»  post  Fiiium  soum  ti>- 
tios  Ecdesi»  capat  est,  1, 65.  FiguraU  aatem  fuit  B.  M.  V. 
in  virga  in  arca  lestameoli  reposiu,  qius  steca  froudoefat, 
I,  88  et  184.  mns  inteneraU  virgiaitas  em  divtea  asatei^ 
niute  conjoncU  prsnuntUtnr  iu  praceplo  Levit  cap.  ib 
nurificatioois  mulieribtts  dato.  Baic  enira  sobJiduoUr 
qaoUiQOt  homittis  semen  susceperint;  non  autem  qu»  in- 
vtolau  «daset  Qood  privllegtam  soll  Matrt  Dei  eooceason 
est,  L  H7^  Bh  M-  ^*  Chrisium  aiium  snum  hi  templaai 
atelit,  Deoque  pnMeoUvli,  1, 81.  Prmdaram  vattelnlom 
de  ea  habetorhi  p6.xLiv,pnMipue  veroa  ven.  ttooqoe  to 
fioem,  et  eiimie  ab  eiposiiore  dedarator,  ],  589  et  seqq. 
lU  de  eolln  pieUram  imagintim  B.  M.  V.  mentio  habe- 
lor,  ex  qoa  pervetustns,  et  Uodabllis  mos  ledesia  eat 
colendi  evindtur.  B.  M.  V.  et  terra  vocatnr,  el  eoslum  : 
terra  per  naUinm,  offiluni  per  gratiam :  terra,  quia  e 
lerrafaoU  est;  coeluro,  quia  Dei  habiUtioest:  Verim 
'  ijilur  de  lerra  fMda  esC;  qula  Salvator  nosier  de  Yirgine 
natos  est;  ipse  enfan  et  via  est,  etveritas,  et  viU,  1, 485. 
Affevunturrationesqnibos  Josepho  viro  insto  desponsau 
Iherit,  II,  6  et  seqq.  Ut  beaUasima  Virgo  hae  ei  viu  mi* 
mrit,  super  choros  angeloram  eialuu  ftiit,  II,  545. 
Pr«a^uraUm  asserit  Bruno  com  aliis  Palribus  Mariam 
ianctissimam  in  virga  Aaroo,  qn»  pnsiU  in  arcaDomini, 
sicca  edidit  florem,  et  inoorrapU  peperit  Salvstorem ,  II, 


Dei  popoU  modiatur,  sMdialoram  Dei,  et  l 

Christnm  ^fottcat,  otrioiino  toiUoaenti  datorem»  I,  M. 
Qoamtlififiipenvpo  Mijowwaapecto  digoataiol; 
attamen  nep  oid  oer  igmoo  ol  syodea  eum  vidiKadkc»^ 
dum  est;  miU  Joanniioraeolom :  J)mm  osmovhM  «- 
Mom,  1. 181.  A  Domino  onnis  ierra  promiadoais  ei  «•• 
tensa  faiti  aed  to  poena» Mheloi  lo  Me,  qoando  pereei^ 
sit  petraro,  ad  lllam  non  toCravlt  Meote  Domino  obiil 
MoYses  in  terra  Moab;  sepultusqne  est;  sed  sepolcno 
eius  Deus  occulUvit,  I,  220.  Antequam  moreretorl»eBfr- 
diiitfUiisIsrael;  boc  est  sinffolis  tribobus  suambeDedl- 
tionem  impertitus  est.  I,  a  216  usque  ad  S19. 

Mondi  nUtes.  Sei  dies,  quibos  omninm  renna  erettti 
fiK^  est,  sei  mundi  xUtes  iodtcant,  et  tempos  duratkmi^ 
vislbills  ort>is  prapmocstrant.  Prima  quldem  «Us  tiumeM' 
tur  ab  Adara  usque  ad  Noe.  Secunda  a  Noe  usqae  m 
Abnibam.  Tcrtla  ab  Abrabam  usque  ad  David.  Quarta  a 
David  osque  ad  transmigrationcra  Babylooia.  Qui&u  ^ 


Matrimonlum.  Lnia  viri.  cnln  feaiiaa,  (jub  msm 
ereator  Deus  ad  bumani  geberis  propagatiooem  Ad«  so 
ciam  dedii,  m  riduam  inter  eos  vit»  eonsaetQdiiiem  iio. 
porlaL  Hoc  ei  ipshis  femin»  creaUone  eviDciuiT;  cinii  ei 
viri  cosu  eam  formaverit;  adeoque  una  caro  cnm  viro  sm 
habealur.  A  Deo  revelante  percepit  Adam,  qoid  secum  fo.  l 
tura  easet  £va  ejus  mulier;  dixuque :  Nwe  01  de  miim 
meii,  ei  earo  ie  came  mea.  Secundum  boc  itaque,  quia  6»  1 
viri  cosu  CmU  est  mulier,  noo  magis  cora  uiore,  mm 
cum  omni  moliere  una  caro  est  omnis  bomo.  Suni  tuicn  1 
duo  to  came  una,  quadam  naturali  delecuuonis  coift- 
miitione,  uniutisque  amore,  I,  10.  Qua  ratiooe  matrlmo- 
niuffl  ab  Apostolo  magnum  sactdmf  otum  in  Cbmto,  elin 
Eoclesu  dicatur,  eod.  ioc.  Designatur  etiam  raliii  ourm^ 
trimooia  mter  conjunctos  sanguine  probibejDtur,  l,  159. 
YeUU  erant  in  lege  Moysi  matrimonia,  quoties  intcr  cod- 
trahentes  esset  religionis  dispariUs,  et  si  nupseriDt,  ei- 
communiealione  piectebantor,  1, 163. 

MM4»iBBnroo,  rei  Salem,  sacerdosDei  altissimi,  paoea 
etvinum  Deoobtuiit,  benediiiUineAbnAiam,qiiipalfr 
exceisus  interpreUtur,  sanctamque  Ecdesiam  desigoat. 
Meichisedech  vero  figura  fuit  Chiisti  secuodum  aposiojum 
Vauium  ad  Uebrcos;  cum  seipsom  prios  Deo  Patri  ia  sa- 
criticium  obuilit;  deiodeoonfirmatosarerdotio,quotidie 
per  servoa  suos  panem ,  et  vinum ,  cameDi  scilioet  et  sac' 
guinem  eodem  Deo  Patri  oflTerre  non  cessat,  1, 25.  Sacrifi' 
cinm  Melchisedecb  panis  et  vinum  fliit,  in  qaibus  Cbmti 
oorpos,  et  sangute  slgnificabatur.  Magnus  sacerdos  ma- 

faum  sacriaciom  fecil,  io  quo  universum  muQdcm  Dco 
atri  reeondliarit,  1,  559. 

Mors.  Sententiam  mortis  a  Deo  aocepit  Adam,  pojKtqusn 
peccavit,  idis  verbis  :  Puim  es,  et  tn  pulverem  Tmrimi. 
Indeciiiit  Apoatolus :  Peccaimn  intratit  in  nmndm,  d 
per  ffeccaiMmmor$;  cui  omnes  homincs  subjacpst,  cum 
omnes  in  Adam  peccaverint,  1, 13.  Mortis  signa  simt  ec«r* 
poris  eitrema  debiUlas,  et  spiritus  eiinanitio,  141  Mto 
breritas  tribolationum  angustias  sublevat,  et  cocsolaiiir 
DesemiUautemmortisnonrevertimur;  cum  Disiscmpl 
quis  moriatur,  I,  252.  Quamvis  prava  iuteUigeDtia  tmpii 
aliquando  luceat,  et  vera  csse  putetur,  extioguelur  la- 
men  in  interitu  ejus,  et  disdpabitur,  254. 

MoYsais  ortus  est  in  i£gypto;  projectus  aulem  is  flunci 
iuxU  Pharaonis  mandatum  a  nlia  regis  sadvaUr,  et  ia  fi- 
lium  adoputur,  I,  48.  Factus  adultusfratrumsaorom  a^ 
flictionein,  vexatiouemquecommiseratusest;  cumqaf^i* 
disset  ab  ^gyptio  hominem  Hebneum  pereuti,  soa  naoi 
occidil  et  sabulo  abscondit.  Id  ut  nuvit  Phaiao  llo  sm 
iiiterftcere  cogiUvit,  qui  in  terram  Madian  fugit.  dnxitqce 
in  uiorem  Sepboram  OUam  Sacerdotis  Madian,  l,  49.  Dum 
pascerct  gregem  Jethro  cognati  soi.  et  admoatemOrfk 
ascendisset,  apparuit  ei  Dominus  in  fiamma  ignisde  nedio 
rubi  ardentis.  Singola  mysteria,  qum  hac  in  appariiioiie 
obumbraU  sunt,  eiplanantnr,  I,  49.  Mitlitora  Deoio 
i£gyptom,  ut  populi  sui  liberator  fUt,  sunmqoe  mtDisle- 
rium  cum  Aarone  fratre  suo  diridit,  I,  51.  In  iiioere  pat- 
dpitur  ei  a  Domino,  ut  filium  suum  cirenmcidat,  ds  ipod 
fratres  suos  divini  praevaricator  mandati  appareoL  m 
proiimis  nostris  bouum  eiemplum  prmbere  oos  docet,  u 
52.  Moyses ,  el  Aaron  ad  Pharaonem  se  conferuBt,  eiqns 
Dei  voluuutem  declarant,  utHebneos  popolom  sooffla 
servitute  liberet,  eumque  ab  iEgypto  egredi  pennitut,  I, 
S2.  Quid  sit  inteliigendum  in  eo,  qood  ei  diiu  Doniau : 
BcceemuHtaile  Demit  Pharamm^  I,  55.  FieUsskiii 
Deo  poteataa,  ut  JuiU  veluBUtem  suam  Pharaonem  M 
gerel,  ei  slgnls,  ei  akMlis  «mn  bumUiaret;  aee let 
contra€ipiacerc  possei,  ut  noeeret.  1,  55.  Magma  dr 
Moyses  fuit  inJEgyipU};  magnusquiaem  inverbis,  m»- 
gnus  in  mlraculis,  magDDS  in  eoMtaBtU,  el  Ideo  Dagaiis, 
qnU  Chrislligvram  gerebat,  I,  IS7.  Moyses  leg{slatar,tl 


INDEX  IN  S.  BRUNCnEM, 


1531 

tiansmigraUone  BabyloDis  usque  ad  Qiristum.  Seila  ab 
«di«MUi  €hrisli  osque  a4  liliem  sieciiH,  1,  7. 

N 

Nqb  paler  fuU  Sem»  Cham  et  /aphet,  1,  16.  Ejus  justitia 
«  Deo  promeruit,  ut  in  excidio  omDiura  hominum,  quod 
matimam  propter  eorom  nequitiam  slatuerat,  ipse  eum 
famiiiasua  servarelincolumem.  Precepit  ei  Dominus  ut 
arcam  (kbricaret,  ejusque  altitudinem  latitudinemque 
prsscripsit;  iteraque  mandavit  ut  spccies  singulas  ani* 
malium  omnium  iti  e^  collocaret.  Qufdquid  in  arca  inclu- 
sum  ftiit,  ereptum  esl  ab  interitu;  caetera  omnia  in  com- 
muni  naufragio  periere,  1, 17.  (Jt  cessavil  dilu\iura,  Noe 
ab  arca  egressus  obtulit  Deo  holocaustum  de  oranibus  ani- 
niautibus  mundis;  quia  nihii  nisi  sanctum  et  mundum 
Dco  olferM  debet,  Solus  autem  homo  hoc  sacriflcio  non 
est  imraolatus,  quia  reslabat  ut  €hrl$tus  suo  tempore  ira- 
molareiur,  verus  agnud,  qui  abstulit  peccata  mundi,  1, 19. 
H oc  pactum  po&uit  Deus  cum  Noe ,  cunctisque  auu/ianti- 
bus,  ut  uUeriu^  non  inducat  aquas  diluvii  supcr  terrara, 
Quod  nt  firraius  credatur,  etnuilatenus  dubitetur,  posuU 
insuper  signum,  quod  maneat  in  testimoDiuin ,  arcum  sci^ 
Wcet,  quem  et  Deus  intuens,  sui  fOederls  recordarctur,  et 
bomo  Com  videret,  cognoscens  Deuro  non  iraniemorem 
suif  omni  eipulso  Umore,  tanti  testiraonii  illustratione 
eottsoletur,  L  ?.0.  Quomodo  Noe  flguram  Christi  reprae- 
wntavit,  I,  21.  Propter  Irreverentiam  a  minori  ilJio 
Cham  patri  illatam  maledlcit  Chanaan  ejus  flUo ,  oranibus- 
que  ab  eo  descendentibiis,  et  serVum  servorura  faclt  fra- 
tribus  suis,  I,  21.  De  9em,  qui  merito  nominatus  inlerpre- 
tatur,  natus  est  Abrahara,  omnisque  Hcbroeorum  populus; 
unde  Patriarcb»  et  Prophefs  oni  sunt.  Ipse  quoquc  se- 
cundum  carnem  Salvator  noster,  orancsque  apostoli  orV- 
glnem  ducunt,  quibus  non  solum  Chanan.Tos,  vcrum  etiam 
omnes  gentes  servire  Indubiuro  est.  Kx  Japhet,  qui  iat|- 
tudo  interpi^etatur ,  Gentilis  populus  natus  est,  qui  non 
aolum  Chananeis  sed  omnibus  gentibus  irapcravit ,  I,  21. 
Vide  Xrci. 

Noroen  Domini.  Hagnum  quidem  est  nomen  Christi ,  et 
terribiie,  et  sanctum,  ad  cujus  iiivocationem  mori^bi  susci- 
tantur,  a»monia  fugantur,  leprosi  raundantur,  et  omnes 
languores  et  infirmitates  sanantur;  quod  nimirum  semper 
et  laudare,  el  prsedieare  deberaus,  1,  rjM). 

Nubes.  Quid  signiflcet  columna  nubis  a  qua  Dominus 
loqnebatnr  llu}si,  I,  511. 

O 

Obitus  justorum  et  malonim.  Ut  justorum  dtes  im 
plendi  promittontur,  ita  maloruin  vita  dimidiabilur;  quia 
auantum  se  vivere  spcrant,  non  superstltes  ertifit,  I,  85. 
Sanctorum  vero  dies  implebuntur,  quooiam  per  praedesti- 
naUonem,  quaante  sscuia  prsedestinati  sunt,  viventin' 
aBternum,  T,  83.  Qui  in  gratia  Dei  usque  ad  mortem  per- 
severant,  statimofferri  Deo,  et  in  sanctorum  ccetum  re- 
dpi  possunt;  vei  deinceps,  si  purgatorio  indiguerint.  Non 
omnes  qui  salvantur,  mox  ut  obieriul  in  beatitudinem  re- 
eipiuntur,  I,  16i.  Otilis  est  illa  mors,  qus  hominem  a  la- 
boresolvlt,  et  Ingaudium,  et  in  qoietem  inducit,  1, 187. 
Non  est  dolendum  de  morie  eorum  qui  bene  vivunt,  qui 
ad  Deom  vadunt,  ut  bdnorum  operum  mercedem  acci- 
pianU  Ille  quoque  non  bene  dolet,  qui  super  iniquo 
roortuo  dolet :  dc  maU  namque  perditiooe  non  dolendum, 
sed  oaodendum  est,  dolendum  poUus  erat  de  vita  ipsius, 
quaeBooitati  et  iusUU»  cootra  erat.  De  taiibos  tkmen  db- 
lere  etflere  debent  sancU,  si  forte  eorum  oraUonibus 
fiQnvertantor.  1, 196.  Mors  saoetoraro  est  vltA  sempitems 
initiom,  I,  24i,  Elevantur  autem  ab  £ccle>ia  ad  publicum 
cuituffl,  virtutibus  et  roiraculls  vit»  probaUs;  et  tunc 
bonore  et  cultu  sunt  prosequendi,  I,  lii.  Cupit  justus 
dissolvi,  et  esse  cum  Chrislo;  ideoque  suum  finem  videre 
desideraU  Gopit  prsaterea  videre  et  nomerom  dierum 
saorum^  iilumscibcetiMiihemm,  qui  est,  ^«emp&t  est, 
et  fineoi  nokii  habet.  bU  enim  «oa  nabdntnttmeram,  quia 
4)uaM0  unus  est«  alter  jami  tcansit',  «V  aUer  iwndum  cst. 
Qnando  autem  oon  est,  quomodo  mimerari  potest?  Po- 
test.emm  dici,  qoia  fuitt  vel  futunim  est,*  sea  non  potest 
dici,  qdoniam  est,  I,  375.  iaslQf um  exila8.de  bac  vita 
jucunaus,  felix  eift  esse  debet,  I,  412.  Qui  de  hac  vita 
exierint  peccatores,  nunquam  eis  amplius  placabitur 
Deus,  45o.  Isti  enim  omoium  tormentorum  faecem  quo- 
lidie  et  gine  floebibent.  JusU  vero,  cura  in  jusUtia  obie- 
rint,  in  seternum  gaudebunt.  et  ineirabilis  suavitatis  dul- 
cedine  inebriabuntur,  I,  460.  Quis  enim  videat  potentes 
hujuss^ecttlibonisommbus  abubdare,  eosque  oon  judicet 
esse  felices?  Solent  enim  horaines  dicere,  quod  tales  a 
Duuiiao  diligautur,  et  alio  raodo  ilia  tanta  bona  habere,  et 

(l)Cod.  YaUc.  Geron.;  lectio  Brunonis,  Gyon.;  Vulg., 
Pateol.  CLXV/ 


1322 

possidere  non  possenl.  Ac  per  hoc  sola  eorura  novissima 
consideranda  sunt.  Sed  de  his  dicit  Propheta  psat.  lxxii, 
I,  4^ :  Verumlameti  propter  4oIob  dispomisti  eis  mala. 
Quse  ma)a?  DejecisU  eos  dum  allevarentnr.  Subito  enim 
dum  in-ma^ribus  prosperitaUbus  isU  talesesse  videntur, 
cadunt,  et  moriuntur,  et  sine  ullo  miserioordiae  respectu 
fid  poenas  trahuntur.  Et  cognovi,  et  vidi,  quia  Saoctorum 

floria  erit  in  seternum ,  et  malorum  tormenta  flnemnoM 
abebunt.  Hanc  oonsiderationem  debent  habere  oranes 
boni,  et  hanc  suis  in  angustfis  accipere  consolaiionem,  I^ 
469.  Aliler  bonls  aufteretur  spiritus,  ut  in  pace  qoiescanl; 
malis  vero,  ut  tabescendo  deflciant,  crucientur,  et  per- 
eant,  I,  522. 

Opera  bona  necessaria  ad  saluiem.  Kxtra  paradisum  fa- 
ctos,  in  paradiso  ponitur  Adam  priraus  homo,  ut  operare- 
tur  in  eo.  Id  aniraadvertant  ejos  descendentes,  ne  oUo  se 
prsebeant,  vel  in  gesta  procedant,  qu»  ad  paradisum  i  on 
aacant ,  1, 9.  Usque  dum  sumus  in  hac  viia,  vineam  no- 
stram,  etoHvetttm,hoc  estcamem  nostram,  exercere  de- 
bemus,  quatenus  et  frumentum  boni  operis,  et  vlnum 
quod  leUilcet  cor  bominis,  et  oieum  misericordiffi  et  pie- 
tatis  Deo  frucUflcemus.  .Septimo  autem  anno  requiescit, 
quia  post  hanc  vitam  beabtudo  et  requies  sequitor,  1, 
82.  Affectus  et  bona  volontas  oblationes  nosiras  Deo  ao» 
ceptabiles  reddunt :  iis  desiitutae  merito  prorsus  carent, 
I,  86.  In  coelestem  ptriam  nuJios  intrabit,  qui  bona  opera 
Bon  egerit,  I,  207.  Hanc  virtutem  habent  opera  Def ,  ut  ea 
facientibus  vitam  possint  praE^stalre  aetemam,  I,  541 .  Qui 
ad ostentationem  omnia  fiicit,  ut  videatur,  et  laudetur,  et 
houoretur,  iliico  arescit,  I,  238.  Penitus  intereunt  acUo- 
nes  quaravis  bonae,  quae  iu  Dei  ho«iorem  praecipue  nea 
flant ,  qoare  ostentaUo  et  vana  gloria  omniuo  est  vitanda, 
ne  in  exitu  vilje  incassum  laborare  videamus.  Quare  Chri- 
slus  Dominus  docet,  quod,  fattente  te  eleemosynam  neseiut 
smistra  tuu  quxd  faciat  deJtera  tua,  H,  26  et  tl. 

Oratio.  Ipsc  Christus  docuit  nos  orare ;  ab  ipso  habemus 
Ulara  optiraam ,  et  plenissim:  m  oraUoneni ,  quam  quotidie 
facimus.  Pater  noster,  qut  es  m  ccetis,  etc.  Qnando  salvator 
boster  hanc  orationem  discipulos  suos  docebat,  credo  qula 
extunc  in  spiritu  ibi  erat  propheta,  et  inliac  tam  pulchrai 
et  oompendiosa  oralione  oelectabiitur.  Quod  si  ore  facere 
non  possumus ,  desiderio  tamen ,  et  buna  intentione  fa 
t^ere  possumus ,  f(,  452.  Dominicam  hnjusmodi  orationeif 
eximie  exponit  S.  Bmno  In  Commenr.  super  Evang. 
MatUi.,  II,  29  et  50.  Explicat  etiam,  If ,  29  et  30 ,  quomo*- 
do  inte!llp*nf*a  sint  llla  Apostoli  verba  ad  Thessalonic.  v, 
17.  Sine  mtermissione  orate,  11,  29. 


ParadiSQS  ccelesUs.  Paradisus  est  habitatio  sanrtcnim 
in  coelo,  ubi  visione  Dei  fyuuntur ;  sed  omnimodara  beati- 
tudinem  non  haoebunt  sanctl ,  donec  fiat  conjunctio  cor- 
poram  cum  animabus,  et  super  coclos  tola  eomm  muUitu- 
do  elevetor,  quam  plenam  glorificatloncm  post  judicium 
obtinebunt,  1, 87.  Ante  ChrisU  passionem  nemo  vel  justos, 
vei  qui  totam  poDnitenUam  persolvisset,  ingressum  in  pa- 
trlam  coelestem  obtinebat,  I,  195.  Dicitur  taberaaculum 
Dei,  in  quo  ipse  sanctis  snis  revelatur,  vultosque  ejus,  ut 
In  se  est,  conteraplatur.  Ibl  in  peWecta  pace,  onmiumque 
bonoruro  possessione  cum  Deo  creatore  sine  fine  gaiiae-^ 
buot,  1,356.  In  illam  heBreditatem ,  sive  dviUtem,  ut 
scriptuO)  est,  noO  intrablt  aliquis  coinquinatus,  et  immun- 
dus:  quare  ante  obitum  cx)ndigna  pcpnitentia  peccata  sunt 
expianda,  I,  572.  In  ca'lopro  meritis  retribueiur  pne- 
mium ;  prolndeque  dicitur  in  coelo  mansiones  muf tas  esse; 
alias  scilicet  superiores,  alias  inferiores,  in  quibus  tuturi 
sunt  sancU,  I,  372.  Ycruro,  quarovis  claritas  in  gloria  di- 
versa  sit ,  beatitudo  tamen  uon  diversa ,  sed  omnind  ea- 
dem  erit,  quoniam  unusquisque  gloria  omnium  communi- 
ter  gaudium  et  laeUtia  erit :  qualis  euim  nunc  coneordia 
est  inter  omnia  membra  corporis  nostri,  talis  erit  itfter 
omnia  membra  superuae  UHus  civtutis,  H,  577.  QutmU 
laeUtia  erit  in  coelo  videnUbus  Deum,  cum  et  corporeis 
oculis  Christl  homanilatero  videfount  in  uno  loco  manen  - 
tem ,  et  menUs  oculSs  contemplabuntnr  ejus  divfnitatem 
omoia  conUnentem,  H,  532. 

Paradisus  terrestris.  Planutit  Domimzs  Deus  paradi- 
sum  voluptatis  a  principio,  In  qnem  posult  hominem, 
Adam  scilicet.  quem  formaverat,  ut  opcraretur,  et  custo- 
diret  illum,  II,  472.  Uortos  deliciarum  interpreutur,  obi 
omne  genus  arborum  et  fructuum  reperiebalur.  Et  flu- 
vius  egrediebatur ,  qui  tn  quatuor  capita  dividebatur, 
quorum  primum  appellatum  fuit  Phison,  secundum  Ge- 
lion  (i),  terUum  Tygris,  c|uartum  Euphrates.  Expolsus 
ab  eo  Adam  propter  suaminobedientiam,  collocatus  fuit 
ante  eum  cherubim  flammco  gladio  armatus,  ut  nulli  ho- 


Gelion 


42 


\m 


INDEX  IN  S.  DAUNONEy. 


1521 


miausi  ingre ssmfs  permittcret,  II,  473.  Quatuor  flumiaum 
iioniia9i  qu£  e  paradibo  egredi  legu  tur,  tolamque  terram 
irrigaiU  et  fecuodaut,  mvsiice  cxpiicantur,  11,  5i6. 

Paler  a>ternus.  Notio  Patris  seterni,  ut  persona  distincla 
a  duabiis  aliis,  Filio  nempe,  el  Spiritu  sauclo  datur  iutel- 
lij^i  in  cap.  i  Gc.esis  :  In  pnncipio  creuvit  Deus  ccelum  ei 
Urram.  In  verbo  l^etu  desiguatur  Pater;  in  principio  Fi- 
Uusabsterno  generatus;  et  in  Sptrt/u  formante  ctieios, 
Spiritus  sanctus  virtus  eorUm  exprimitur,  I,  6.  Yia  salutis 
iflernae  fidcs  iu  Triniiatem,  Patrem  sciiicet,  et  Fiiium,  et 
Spiritum  sancium,  sine  qua  Deo  nemo  placere  potest ,  1, 
r>0.  Cum  Patrem  Deum  Cbristus  se  habere  persa^pe  disci- 
Bulos  docuisset,  idem  testimonium  oran^  in  bortu  prs- 
Luit ;  cum  tristilia  plenus  dixit :  Pater,  si  possibile  esl , 
trmseat  a  me  calix  iste;  sed  cura  volunlas  ejus  PatrLs  vo- 
luntati  perfecte  conformis  erat,  statim  subjuuxit :  verunt- 
tanien  non  tnea,  sed  tua  voluntas  fiat,  I,  4i3.  Quamvis  aiius 
.sit  Pater,  el  aiius  Filius,  non  est  tainen  aliud  Pater,  et 
aiiud  FiUus,  cum  sint  ejusdem  naturte  el  substantise ;  et 
dicilur  Pater  In  Fiiio  liabitare  usque  in  fluera,  quia  neaue 
Patcr,  neque  Filius  habebit  (inem.  Semper  in  Filio  Pa- 
ter,  et  scmper  in  Patre  Fiiius,  etlu  utrooue  Spiritus  san- 
ctus,  I,  438. 

pAULUs  apostolus  (S.)  Quomodo  vcrificctur  S.  Pauius 
Bomini  amantissimus,  quaiis  a  Jacob  dictus  fuit  Bcujamin, 
cum  ipsi  benediceret,  I,  217.  hx  hoc  Apostolo  viiJetur 
reddita  veritati  prophetia  Jacob  de  Dei\jan)in  nato  ultimo: 
Benjamin  iupus  rupax;  nume  vomdei  pra*damy  et  vespere 
dividet  spolta.  Deujamln  aliegorice  Pauium  aposloluui  si- 
gnilicat,  qui  de  ea  tribu  origiuein  duxit.  Hic  autem,  quasi 
lupus  rapax,  magno  furore  S.  Ecciesiam  persecutus  est. 
Mane  autem,  et  vespere  talc  ost,  ac  si  diceret,  primura, 
et  postea.  Primum  enim  comedebal  prsdam,  persequendo, 
vaslando,  et  dilaniando  Ecclesiam ;  postea  vero  dividebat 
.spolia  Christi ,  prsdicando,  sacros  ordiuesdistribucndo, 
per  episcopatus  et  Eccicsias  episcopos  et  presbyteros  or- 
dihando,  1,  46.  Pcr  iguorantiam  se  pcrsecutum  esse  Eccle- 
siam  dixit,  ideoqac  misericordiam  a  Deo  obtiiiiiisse  sne- 
Tavit.  1, 133. 

Peccatum  originale.  Quantum  Domlnus  hominem  dile- 
xerit,  ex  hoc  quoque  inlelligi  potest,  quod  taicm  habita- 
tionis  locum  ei  praeparaverat,  in  quo  si  uon  peccasset,  ct 
castissimo  conjuffio  sine  omni  concupisccntia  filios  pro- 
rreasset,  ex  quibus,  compieto  clcctorum  numero,  nuUa 
raortis  amaritudine  degustata,  supcrnam  Jerusalem  con- 
descendens,  nec  merito,  nec  numero  ab  angelis  discrepans 
selerna  beaiitudine  frueretur,  1, 9.  Ubi  aatem  commissum 
fuita  primis  parentibus  peccatum  in  esu  vetiti  fhictus, 
jquibus  bouis  caruerunt,  quibusque  malis  subjeccrunt  cou- 
festim  inteilexerunt,  I,  9.  Diabolus  est,  qui  contra  nos  in 
primo  hominc  pugnavit,  et  viucit,  et  non  parvam  a  nobis 
prsedam  tuiit;  dumipsa  immortalitate  privavit,  1, 187.  Pec- 
catum  intravtt  inmwidum,  et  per  peccatum  mors.  Ante 
Chrisli  incarnationem  a  peccato  onyinali  nemo  mundari 
jiotuit ,  hoc  cst,  per  se  aliquid  pra^tarc  pro  ejus  remis- 
sionc,  [,  161.  Christo  Domino  crucifixo,  postquam  Jcsus, 
•iucliuato  capite,  tradidit  spiritum ,  mortua  sunt  onmia  pri- 
jnogcniu  in  terra  ^Egypti,  quoniam  originale  peccatum, 
per  universum  niundum,  in  omnibus  illis  periit  qui  credi- 
Aleruntetbaptizati  sunt,  utpeccatura,  quod  per  lignum 
concupisccutiae  co^pit,  per  lignum  crucis  destrueretur,  I, 
00.  Sicut.malit  ita  et  boni  de  massa  peccati  originem 
ducunt.  I,  1()6.  Pro  condcmnalione  soium  peccatum 
originale  sufQcit ,  1,  2^U).  Humana  enim  natura  a  primo 
iiominc  per  pcccatum  vitiata  et  corrupta  in  omuibus  ho- 
rainibus  reperitur;  ctuoimisi  a  Ciiristi  sanguine  sanari  et 
liberari  potuit,  I,  547,  in  ps.  cxv.  El  in  eodem  psalmo  ite- 
rum  pecc  >tum  originale  vmcula  diaboii  appeilatur^  qu»  a 
solo  Chrislo  disrumpi  poterant.  In  primogenitis  it.gyptio- 
Tum,  quos  Dominus  percussit,  primum  et  origiuale  pecca- 
tum  in  cunctis  fldelious  se  suo  sanguinc,  et  aqua  bapti- 
,smatls  delcrc  significavil,  I,  173,  t>i6.  Qui  a  peccato  ori- 
uinali  Qirisli  sanguine  libaratus  non  fucrit ,  procul  dubio 
m  stemum  peribit,  I,  470. 

Peccatorum  causs.  Omnium  vitiorum  turpissima  est  li- 
bido,  et  ad  piura  peccata  impulsum,  et  fomentum  praebet, 
1,65.  Qui  indurato  corde  iu  raalitia  perseveranl,  tenebris 
involuti  nihil  vident,  el  quasi  lapides  immobiies  perma- 
nent,  1, 57.  Non  solum  prava  iutclligentia  legis,  verum 
etiam  omnis  corruptcla,  omnisque  dcpravalio  mentis  fer- 
mentum  dici  polest,  quod  plurimorum  causa  est  peccato- 
rum«  1, 60.  Gulae  viliura,  quod  est  exquisitiorum  ciborum 
appetitus,  et  intemperantia  raultis  virtutibus  adversatur, 
^XXn  sordidas  pravilates  impellit,  1, 66.  0  quantum  ab  il- 
licitis  abstinere  debeot,  qnibus  ipsa  quoque  licita  inter- 
dicuntur  1 1,  69.  Maguum  cst  peccatum  auferre  miseris 
hominibus  ea,  quibus  vitam  sustcntant,  1, 80.  Sunt  etiam 
«uunera  i^eccalorum  causa?.  quod  exc»cant,  et  subvertUBl 


animos,  adeoque  precipit  Eeus  ia  Exod.  cap.  n  ne  acci- 
plantur,  I,  81.  Meniiri  nuuquam  licet;  sed  vcritatem  di- 
cere  aliquando  non  licet,  i,  87.  Frequenter  homo  p^r 
igaorauU;im  peccat ;  quia  facile  bonum  ab  homiDe  dc- 
spicitur,  et  pro  booo  malum  eligitur,  1. 133.  A  tribus  im- 
munditia  aninue  provenire  potesL  Ad  hjn^ticorum,  rt 
quorumcunque  malorum  hominum  deceptiooe  et  suggc- 
stione.  A  se  ipso,quandoin  aliquam  hieresim,  aut  io  grave 
peccatum  bomo  propria  voluutate  praecipitatur,  et  a  uimio 
terrenarum  rerum  affectu ;  unde  ad  supema  cugitaidu 
Hunquam  erigitur ,  et  solum  tcrrena  toto  animi  conatu  de^ 
slderat,  I,  l^.  Yiolatio  rei  sacre,  quae  sacrilegium  dici- 
tur,  peccati.causam  inducit;  quare  inter  sacrilegos  i.le 
ffravms  peccat,  qui  divina  mysteria  evacoat ;  autiutegram 
fldem  non  adhibett  sacramentis,  aut  non  secundum  quod 
potcst  gratiam  acquirit  ab  illis,  adeoqoe  maximum  sacri- 
fegium  committit,  1, 155.  Faccre  contra  maDdatum  Def 

Seccatum  est,  nun  facere  vero  quod  mandatum  praecipi^ 
elictum.  Unde  delictum,  quasi  derelictum  did  videiur» 
1, 130.  tbi  non  est  voluntas  peccandi,  non  debet  esse  pce«- 
na  pcccati,!,  130.  Habitus  mafl,  prsecipue  concupiscentia, 
jejuniis,  et  vigiiiis,  eieemosynis,  lacrymis,  et  orationibi» 
vincitur,  et  caro  ib  orani  immuuditia  mundatur,  1, 146. 
Quamvis  omnia  peccata  quodam  ooncupiscenti»  igne  htfr- 
minem  incendant»  proprium  tamen  iibidinis  esl  urere  per 
concupiscentiam,  I,  150.  Fomicatio  itaque  tanUim  cooti^ 
net  pravitatis,  ut  caetera  peccata  turpitudine  sna  et  im- 
munditla  superet,  1, 152.  Inrecogitatlone  peccatoram  pe- 
riculum  deiectationis  esse  potest,  I,  153.  Homicidiom  id- 
ter  graviora  facti  peccata  cOmputatur.  Plemmque  vero  per 
homicidas  corporis,  animamm  homicidas  accipimus.  Anl- 
marOm  quidera  homicids,maxime  Juda»i,et  hsretici  inteU 
1iguntur,qui  falsa  persuasione  animas  a  Chrislo  separantes 
inierficiunt,  1, 194.  Distinguuntur  qui  voIente$,quique  no- 
lentes  flunt  ad  malumpatrandum.  Maxlma  iniquitas  cstdc 
salute  desperare,  propter  injurlam  qu»  Deo  irrogatar, 
et  peccatum  illud  non  rennttitur  neque  in  hoc  saeculo,  m^- 
que  in  futuru,  I,  14.  Quod  pcccando  donis  Dei  abutimur, 
ideo  magnam  injuriam  elirrogamus,!,  244.  Qui  al^miqoi- 
tate  non  cessat,  quodammodo  semper  cum  Deo  preliatur, 
1, 250.  De  laqueo  in  laqueum  transcunt  peccatures,  si  a 
primo  lapsu  non  resurgunt.  I,  255.  Infelices  impii  hoc  ln 
saeculo  suot,  infeliciores  in  futiiru,  I,  259.  Peccatoram 
malitiam  seteraitas  poenarom  demonstrat,  I,  W^.  Igno- 
rantia  affectata  non  cxcosata  pecca'o,  et  eorom  esl  qut 
vias  Domini  scire  nolunt.  P»  semitam  virtutum,  quae  ar- 
cta  cst,  non  ambulant,  sed  pcr  amplas  viiioram  vias  ad 
mortem  tendunt,  I,  260.  Ncn  pravae  cogitalioncs,  qoie 
obvcniunt,  suut  peccata,  sed  consensus  peccatnm  est,  l^ 
267.  fn  illis  rrguat  peccatum,  ot  dominatur,  qui  ncm  S4>- 
lum  malum  cogitant,  ei  faciunt,  verom  eiiam  In  ipso  per- 
severant.  Hoc  est  enim  peccatum,  quod  uon  dimiiletor 
horaioibus  neque  in  boc  s»culo,  neque  in  futuro,  I,  55S. 
Parura  inscolere  diflorunt  facienips  et  conseniicntes,  I, 
400.  Pejus  est  peccare  cum  audacia,  cuam  ciim  timore, 
1,  426.  Magnum  peccatum  est  dclractlo,  pro  qoo  Eccle- 
sia  tantum  commovetur,  ut  ipsis  detractonbus  faciat  per*' 
secutionem.  Ecclesise  autem  persecutio  Interdictls  et 
excommunicationibus  fit,  I,  513.  Dctraliere  estde  propria 
bonitate  diminuerc  vetle,  1,513.  Peccatores  qul  noluerant 
recipere  Christum  Salvatorem,  Anticbristnm  suscipiani 
deceptorem,  I,  536.  Luxuriae  vitium,  ouia  de  caroe  est, 
et  naturalitercarni  adhaeret,  non  sine  labore,  et  Dei  »d- 
jutorio  vind  cl  fugari  potest,  1, 525.  Etsi  peocator  fiie- 
rit  homo,  postquam  taraeu  omnibns  viribusmentis  et  cor- 
poris,  postqnam  interroribus  et  exterioribussensibusbco 
scrvire  ca  perit,  jam  non  infldelis  vocabitur,  1, 63.  Qui  Ip 
corde  afiligituT,  bene  se  mactare  coram  Deo  dicitur,  bo- 
mo  slquidem  videt  in  fade,  Deus  autem  cor  intnetor,  I, 
153. 

pETnrs  (S.yapostolus  Romam  venit,  eamqne  qnasi  vir- 
ginem  vacantcm  sibi  in  uxcrem  duxit,  et  ex  ea  verbl  Del 
pr<edicationc  et  Spirilus  sancti  gratia  plurimos  fidei  fllios 
generarit,  I,  60.  A  negatione  Jesu  Christi  maglstri  sulex- 
cusatur,  quod  oblitus  fuit  verbl  ab  ipso  Jesu  ei  dlcti : 
Priusqwnn  gatlus  cantet,  ter  me  negains.  Nam  CQm.in  enm 
respexerit  Giristns,  recordatus  est  Petras  Ycrbi  Jesu, 
quod  dixerat,  1, 133.  Fides  Petri  super  quam  fondata  est 
Kcclesia,  a  Ctiristo  Domino  confirmata,  non  deficit  in  ipso 
Petro,  neque  in  successoribus  sifis,  1, 122.  Quod  ei  dietum 
est  macttty  et  manduca,  Act.  X,  xi,  illud  slgnificat,  S.  apo- 
stolum  ad  ronversionem  gentiom  destinatum  esse.  Infl- 
deles  ergo  cunvertendi  et  introdocendi  erant  in  Ecde- 
siam,  I,  165,  item  414.  Petrus  omnium  discipoloram  ma- 
ximus  dicitur,et  cui  mandatum  fuerat  ut  eos  confirmaret, 
I,  445.  Supra  petram  a  Christo  eiectam,  hoc  est  s«|ier  Pe- 
trum  fundata  Lcclesia  asseritur ;  unde  praecipunitt  eiiis 
fundamentom  Petras  apustolus  haberi  decet,  I,  485.  Ec- 


1513 


iNDfiX  IN  &  BRimONEir. 


1519 


clesfaiPeth  aior  Tocalnr,  <(aoiiiuii  ei  a  Bumliio  specbll- 
jer  tradiU  esl,  dieeste  DoniDo ,  Si  dUigh  me,  pasre  orei 
hneas.  yblfwique  est  Eodesia,  ibi  est  domus  Petri,  II, 
'44.  Quam  fidem  S.  Petn»  habuerit,  qui  Christo  Domtno 
fnvrunte;  ad  eum  |>ergere  soper  aquas,  se  pelago  commt- 
s»L  Aiid>«larit  ilaque  soper  mare;  sed  ad  fiabun  cootrarii 
veotus,  eum  ei  ankir  fidei  defedsset,  mer:gi  timuit  Quid 
ftoc  bctum  sigDificet  H,  75.  De  Petri  primatu  ia 
Kcclesia  ftise  in  commpnt.  et  in  adnot.  cap.  ivi  Matlh., 
II,  83  etseqq.  Quando  voloit  Jesus  lavare  pedes  discipu- 
/onim  suoram,Tenitprius  ad  Simooem  Petrum.  Ipse  enim 
inter  alios  major  erat,  11,  269.  Expiicatur  m.is:erium, 
goare  noHet  Petrus  sinere  ChrisUim  ei  lavare  pedes,  11« 

Pbaiiao  rex  iEgjpti  UuIUpIicatum  valde  suo  in  regno 
Hebrcorum  populum  timet  Puarao,  ejusque  inlemecionem 
agere  molitur,  ac  primum  eorum  infantesmergi  in  flumine 
^ubet,  I,  i7.  Utaudivit  Mo.vsen  horainem  .Egyptium  cum 
iiebrmorixanlem  occidi$se,eum  necare  raediuiur.  Fu^iti- 
Tus  Hoyses  in  terram  Madiam,ex  Dei  prccepU)  revertitur 
In^figyplumsuosfratresa^iyrannide  regisliberaturus;  sed 
in  manu  forU  et  bradiio  exiento  lactus  porienlorummuU 
torom  patralor  insignis.  Sed  Pharao  illa  onmia  Dei  omni- 
potentis  si^  contemnens,  oor  ejus  induratur,  ut  uihil  ad 
eum  emolUendum  valeat.  Quomodo  intelligenda  siut  illa 
Dei  verba  :  Ego  mdnruto  cor  Pharaotti$,  I,  5i.  Decipitur 
ab  hariolis,  qui  per  diabolicas  incanUttoqes  virgas  suas  in 
serpentes  coram  eo  convertunt;  nec  iilaminatur,  qwimvts 
viderit  a  serpentibus  Aaron  malelicorum  dracones  devo- 
ratos,  55.  Singul«  plag»,  seu  flagella,  quibus  Pharao  et 
.Egyplii  percussisuot,  1,  o3  usque  ad  57 ,  descnbuntur. 
Dec^m  plaffis  fiagellavii  Domious  i£g>'plum,quibus  sieni- 
ficavit,  quibusmodis,  etpropler  quam  causam  mundum 
flftgeilat  universum,  I,  53 

Philoscphi.  Non  Ura  sljilu  qoam  impia  habenda  est 
.illoram  philosophorum  scienUa,  quae  Toluptatem  summum 
bonum  prsdicat,  mundi  jrloriam,  et  honores,  et  delicias 
laudal,  onsauc  vitia,carnisque  concupiscenUas  non  repre- 
hendit,  i,  5*.  Sibi  ad  increduliutem  viam  parant,  qui  in 
DortentU  Dei  atque  roirjbilibus  rationem  qusruut,  1, 
S)2.  Lioguamsuarii  magqificabant  genUles  philosophi,  qul 
sipientiores  in  populo  habebantur ;  qni,  quoniam  in  om- 
nibus  ad  cultum  bei  perUnentibus  errabant,  non  omnes 
uuom  idemque,  sed  siuguli  singulas  alque  diversas  sen- 
lenUas  dabaut,  I.  5i0. 

Poenllenti»  sacramento  laTantur  peccaU ;  fltque  eorum 
remissio  com  secreU  peccatorum  confessione  idoneo  sa* 
cerdoti,  cui  pectcra  nostra  aperimus,  ut  consiliis  et  do- 
ctrina  ejus  viUm  nustram  moderemur,  1, 140.  Qui  con- 
scientiam  suaro  pcccatorum  lepra  infecUm  cognoverit, 
per  diutuminrem  ptrnitcntiam  e(  emendaUonem  proban* 
di  sunt,  I,  MO.  Peracta  po^nitenlia  absolvitur  homopec- 
cator,  duia  saceruotis  absolutione  lavatur  atqne  munda- 
tur,  1, 152.  Qui  vero  pa^niterc  ncgligunt,  ei  io  pecc:itis 
perseverant,  damnanttir.  I,  lo2.  Quaodo  agobatur  re- 
conciUatio  publica  peccatorum,  I,  IDS.  Vera  {xiuUontia 
cst  commissa  flere,  el  fienda  non  coromiltere,*!,  lo3.  Pa iii- 
tens  debetpeccaU  sna  lavare  inaquis  vivenlibus;  in  ope- 
ribus  scilicet  spiritualibus,  eleemosynis,  joiuniis,  oraUo- 
nibus,  lacrymis,  qiue  viva  opcra  viUm  oblinere  valeant, 
et  salutem,!.  156.  Cum  nos  Dei  imaginessimus,  nos  ipsos 
DeoofTerre  debemus,  lavantos  maciilas  peccaiorum,  quia 
immnndumet  maculatum  Dous  non  recipit,  f,  l(U.  Ranto- 
rts rei  allense.nisl restitnat,  inuUiis  ost  pniiu ntia,  1, 17i. 
Poenitentes  confessariis  intorrog  nlibus  inloriora  si?a  ma- 
nifesUre  tenenlur,  1, 17.5.  Qui  peccavU.  ot  pa^r.UoiKio  sa- 
tisfecit,  innocenler  vivoredobel,  ut  Ceo  ^occpla,  ol  frii- 
ctuosa  sit  ejus  pcrnitenlia,  I,  17 1.  Non  onibfscal  pani- 
tere,  qui  non  orubui»  poccare,  1,  i7G.  Porounl  jusUUse 
«lics in peccatis consequcntibus;  sed  ex comligna  punileii- 
tia  rcvlviscunt,  1, 177.  Qui  se  poccasse  consoius  osl,  uisi 
anle  sus  vitie  torminum  ogerit  pa-nitontiain,  in  moric 
oam  agere  non  valebit,  1, 108.  O^iorleL  aulem  ut  a  Dio 
perfectam  snamm  culparum  coguiUonem  ot  «onlriiionom 
oxef  et,  157.  Qul  peccavit,  cnm  incertus  sit  dc  reinissiono, 
toto  su»  vitae  teropore  doleal,  utindulgoiiUamin  (ine  pro- 
moreatur,  I,  242.  virum  a  mala  vils  su«  coosueludine 
ad  bonam  fragem  conversum  nomo  contristet,  nemo  eum 
<Ie  prsteritis  percatis  cedarguat.  I,  207.  Scd  nisi  integr 
ot  aolens  sit  confessio  pcccaloruin,  veniam  non  obtinebit, 
I,  358.  Qul  se  errasse  cognoscil,  in  favilla  et  cioere  pojni- 
tcntUm  agat;  hoc  est,  ardeal  amurc  Dei.  ol  humilietur  co- 
ram  eo,  1, 297.  Quolies  homo  pecoat,  totics  animainfirma- 
tur;  et  quolio^ad  po;iiUenUam  redit,  toUcs  ab  intirmiuie 
convalescit.  Qui  magna  rommisit  peccaU,  magnis  ct  goo- 
ivmis  fleiibus  de.Iere  studeat.  Non  euim  adfinem  viUepro- 
traheada  fsl  po^nitenUa ;  cum  poriculo  se  exponat  poc- 


calor  Doo  obtinendi  Teniam,  I,  30d.  Si  quis  per  poMiitea- 
tiam,  ionocentUm,  anirocoue  saoiutem  recaperat,  Imc 
non  suis  viribus  tribuat ;  seasolius  misericordicbeneficiuai 
bteatur,!,  516.  Non  ad  ossedadcorrespicit  Deus.Incorde 
tgitur  est  pocnitenUa.iDcorde  est  vera  confessiosecaiidum 
iliad  Ps.  dO.  Cor  cotdrkton  et  tuimUu*tum  BaunoH  gper' 
»11.  Corde  igitur  damat,  qui  de  peccati  perpetrationc  In- 
tus  aOligitur,  et  ex  toto  corde  peccatum  In  quo  prius  de- 
lecUbatur  »  se  repellit,  I,  557.  Si  vere  conversi  fuerint 
peccatores,  etin  Dei  misericordia  speraverint;  credant, 
et  uullatenus  dubitent,  quia  sperantes  in  Domifto  miseri- 
eoKlia  circumdablL  Ecce  quaotum  valet  poenUentia  el  ve- 
rapeccatoramcon£essio,  558.  lu  etbm,  II,  41.  iEteroo- 
rum  suppliciorum  medttaUoad  terrendos  peccatorcs,  eos- 

2oe  ad  pwnitentiam  perducendos  valde  opportuna,  I,  572. 
onfessionis  sacramouUlis  intogriUs  iu<:uicatur,  et  verai 
panitenU»  fnictus  deciaranlur,  I,  4i5.  Kt  si  ouis  diirao^ 
agat  pocnitentiam,  r.ou  protcit  ad  salulem.nisi  ab  omuibu< 
pcursus  gravibus  poccaiis  abstineat,  I,  575.  Qualtscuuque 
prius  fuerit,  sive  m<ielrix,  sive  sanctorum  perseculor, 
si  tandem  conversus  fueril,  et  Dominum  aignoverit  mise- 
ricordem,  salvus  tiol,  486.  Pracclarus  estetiam  commeuta  - 
rius  super  illa  verba  psil.  cui :  Qiii  tangil  moHles,  et  (m* 
mgutwni,  I,  525,  ubi  de  piruiteulia  hxc  habet :  Respi- 
cii  lerram,  et  eam  trcnu?re  facit,  quando  sua  inspirationo 
peccalorem  visitat,  et  ad  pa^nileuUam  converUt«  ut  in 
timore  et  tremore  sibi  deserviat.  Pcr  montes  aulem 
divites,  et  potentes  significantur,  qui,  quanquam  dtflicili: 
intrentinreguum  Dei,  UctiUmen  Spiritu  sancto,  funii- 
gare  foris,  el  intus  ardere  incipiunt.  Foris  autem  fuwi- 
g^re  est  per  lacrymas  et  compunctionem  quoUdie  pn- 
nitentiam  demonslrare.  Msi  enim  intus  ignis  arderet,  fu- 
mus  exlerius  non  appareret.  Ciiristus  Dominus  praniica- 
Uonem  suam  a  po^nitenUa  inca^pit,  ut  eamhominioLs  pec- 
caloribus  quam  maxime  necessariam  ostenderet,  li,  18. 
Digna  pcrnitcntUuontantum  cariitsmacenUoue,vel  tem- 
poris  longitudine,  quantum  cordis  coutritione  ceiupensu- 
tur,  II,  04.  Idem  habet,  II,  108.  Non  estad  peccatorum 
Dumerum  definila  a  Deo  potestas  absolvendi  apostoiis  et 
sacerJotibiis  tradiu,  sod  amplissima  est,  quolics  paniiens 
vere  de  peccaUs  doleat,  II,  Ul.  Pftcsus  a  Christo  aposto- 
lis  tradiu  absolvendi  et  reUncndi  peccata,  iuteiii^Uur 
abhis  exerccri,  cumperbaptismum,  sive  per  pauitenUam. 
vel  per  sancUm  conressionero  remittuntur  pecoaU ;  sect 
aliquorum  propler  infideliutem,  sive  ccr  imoanUcns, 
svve  inobedientiam  reUnentur,  ii,  291 

Purgaloriuro.  Qui  per.bapUsmum  vegeneratns  a  DeH 
nunquam  recessit,  vel  realussuos  plene  acperfecteante 
obitum  expiarit,  statim  post  hanc  vium  Domino  oflferri, 
et  in  sanctorum  concUium  recipi  potost;  vel  deinceps,  si 
purgatorio  indiguerit.  Nou  omiies.qui  salvantur,  mox  ut 
obieriut,  in  beatitudinem  recipiunlur,  I,  104.  His  qui  sal- 
Tandi  sunt  omne  peocatum  remitUlur,  sed  non  omoibus 
remitiitur  pcena  peccau,qu»  in  purgalorio  expianda  est, 
i,  576.  VisiUt  Dominusin  vii^  iuiquiUtes  nusiras,  et  iu 
verberibus  peccaU  iiostra,  quando  pro  peccatis  nosiris, 
quae  gravissimis  ptrnts,  vel  ipfa  etiam  morle  mulULda 
essent,  lacili  nos  correctione  casti^at,  sive  in  hac  \1U, 
sive  in  alia  nos  misericurditer  aflligore  et  castigare  di- 
gnaUir,  I,  495.  Muita  peccaU  facile  solvuntur,  majora  ve<* 
ro,  nisi  digna  p(enitenUa,  non  remitluutur,  II,  64. 

R 

desurrccUo  mortuorum.  Dogma  rcsurroctionis  morluo- 
rum  ex  testimonio  Job  plenissime  asserilur,  .ciiuus  spem 
roposium  se  habere  io  sinu  suo  diceiis;  idem  valet,  ac  si 
dixissot :  Sic  credo,  sic  spero,  sic  corlus  sum,  ut  illius  rei 
qiiam  in  sinu  etpectore  habeo,  I,  257.  Arguitureiiam  hu- 
jusmodi  veritas  ex  eo  qiiod  impii  in  propria  orne  in 
seiornum  cruciabuntur ;  diccnte  iob  de  daninatu  :  Devu- 
rabit  eum  ignis  qui  non  cxslinguelur,  aftligetur  rcUctus 
in  Uberaafulo  suo,  I,  259.  Posiquam  enim  a  corpore  se- 
paratur  anima,  nisi  divino  oraculo  usque  ad  tempus  omni- 
t)us  constitutum,  nunquam  ad  illud  revertolur  amplius,  I, 
468.  Sadducri  resurrectionem  carnis  negantcs  a  Christo 
Domino  confuUntur,  II,  106.  In  goiieraii  rosurrecUone 
omnium  hominum  corpora  perfecla,  omiiibusque  partibus 
inUgra  ad  clangorem  tubs  a  moiiuroenlis rcsupgont ;  h^ 
serit  hoc  A.  N.  coulra  baereUcos  Ui  negaales,  11,  292« 


Sabbatum  sanctificare  est  a  bonis  operibus  non  rcssa- 
re.  i^um  enim  Sabbatum  per  se  sanctum  sit,  qui  bono 
opcratur,  fit  sanrlus,  1,71  O  nrulaniur  Judaei,  quia  ^bri- 
slum  do  inobscrvantia  SabbaU  redMrguobant,  qiiod  ui  «^o 
«grolos  curarel,  I,  71. 

-  Sacerdotes.  Elevalio  menUs  ad  Deum  in  rerom  cmlas^ 
stium  contemplatione  propria  cst  wc^.Sjtis  ob^atle,  I, 


\oU 


ISMX  IN  S.  BRUMONE». 


m 


137.  Coram  Domlnp  libamioa  olferre  difuntur  sacerdotes 
qai  in  Dei  prasenlia  semper  cxistunt,  et  interna  iilostra- 
tione  iUumtoantur.  Cura  populis  verbum  Dei  dispensant,  ' 
ei  lanUuiipiodo  populo  pni^ieando  reveleni,  auie  eorum 
iiiteliigentiie  sufDcere  posse  cognoscent,  I,  ld7.  Ibidem 
dB  modo  tractandi  a  sacerdotibus  controversias  fidei  agi- 
tur.  De  manu  cpiscopi  ordinantis  presbyteri  Evangeliorum 
libnim  accipiunt,  ui  verbl  Dei  exponendi  et  pr<edicandi 
tiabeant  potestatem,  I,  144.  Sacerdotes  ad  altare  non 
aocedant,  nfsi  loti,  hoc  est  muodati  a  peecatis.  I,  116. 
Sacerdotum  accusatione».  non  lacile  sunt  accipieiidaB,  I, 
149.  OlTerre  victlmas^homines  saeculi  possunt ;  immolare 
vero  agnum  adaltare  solius  sacerdoUs  oiilcinm  est,  1, 155. 
Onm  disrerentia  sil  inler  clericorum  urdinem,  et  reli- 
qdura  populum,  I,  i7i.  Non  omnibus  evangelizare  licet, 
sod  quibus  ministerivm  verbi  commissum  est,  1, 177.  lilis 
antem  in  primis  scientia  et  prudentia  necessaria  est,  I^ 
'H}0,  Severe  a  Deo  puniti  rueruut,  qui  sacerdotium  sibi 
usurpare  voIuoFunt,  I,  18i.  Ad  sacerdotalem  ordinem 
crimmosi  non  sum  ad<nitteniJi ;  attamen  ab  Ecclesia  non 
sunt  separandi,  I,  198^  Neque  servorum  filii  ad  sacros  or- 
dines  suscipiuntur ,  quia  non  est  Ecclesiae  Dei  alicna 
vioienter  rapere ;  si  vero  eorura  domini  ooncesserint,  ne- 
mo  eos  propter  servitutem  a  sacris  ordinibus  repellit. 
Servitus  enim  noti  est  pccoatum :  ipsi  auoqne  mox  ut  or- 
dinanlur  iiberi  ffunt,  I,  20  i.  Ab  Heoraeis  summo  Deoflde- 
libus,  qui  fratres  suos  idololatras  ex  Dei  prsecepto,  nullo 
rcservato,  interfeceruni,  sacerdotes  Domfai  gladium  spi- 
ritus,  quud  est  verbum  Dei,  evaginante^,  nulli  delm- 
quenii  pareere  discant;  Dei  amorem  omni  amori  antcfK)- 
iiant,  I,  2t7.  Arca  Dei  capia  fuitpropter  faisoieniiam  fiiio- 
rtim  lleli,  qul  suo  sacerdotio  abutebantur,  et  quia  ipse 
Heli  eos,  sicut  debuit  corrigere  noglexit,  I,  469.  Qua  se- 
-  voritate  punientur  a  Deo,  qui  Sanctuarium,  et  ministros 
ejus,  hoc  est  sccerdoies  conculcariut  et  ooutumcliis  atfe- 
cerint,  I,  210. 

Sacrificium.  Ab  exordio  mundi  ccrpoTunt  homlnes  su- 
premum  renim  conditorem  oolere,  eique  sacrificare  In 
sicnuim  stii  cultus  et  adoralionis ;  quod  fitii  Adam  Cain  ct 
Abel  perfecorunl,  I,  14.  Deinde  mosiste  in  omnes  gentes 
pervasit,  ul  interiorem  religioncm  etiam  extemisaclibus, 
fiicriflciis  nemp'»,  eto.,  oomprobarent.  Nullum  animal  im- 
liliindum  immolabatur  Doo,  quia  soli  saucti,  et  a  peccatis 
m.indati  Deo  placent,  1,  19.  Immaculatam  agnam  Domino 
cvlort,  gui  se  a  peccalorum  malllia  immaculatura  ciistodll, 
I,  13  i.  tncensum  et  ignemaiienum  coram  Deo  otrenint, 
qii  conlra  fldem  prsdicanl,  et  doffmata  nova,  falsa,  aut 
periculosa  in  populo  promovent,  I,  1  ii.  In  veteri  legc 
sive  agnus,  sive  vitulus,  sive  hircus  pro  peccato  immola- 
retur,  Christi  passionem  siffliillo^bat,  I,  163.  Nihil  nisi 
sanctum  Deo  oirerri  polest,  H 166.  Snorilicia  et  oblationes 
veteris  legls  usque  ad  Cbristura  suum  tempus  habucrunt, 
quia  Chrisii  passionem  significabant.  Deiude  necessaria 
Tion  Aierant,  quia  debuit  cossare  umbra,  veniente  verl- 
tale,  I,  578.  \  etera  sacrificia  a  Deo  acoeptabantnr,  non 
propicr  sanguinis  effusionem,  sed  propler  signlflcalio- 
nem,  I,  399.  De  sacrificio  miss»  vide  in  Eucbarisiia. 

Sanctorum  vila  est  rerum  terrenarum  contemptu».  et 
sludiosa  cvlestium  inquisitio,  I,  47.  Sancli  virl  jeuiniis, 
vij?iliis,  oratiouibusoarnisquemaoeratione  oranem  libidi- 
nis  impctum  a  se  rooellunt,  I,  53.  Viri  sancti  per  multas 
tribulationes  inlrabuht  in  regna  ccploruro,  I,  87.  Justorum 
csL  nihil  velle,  nisi  quod  piacitum  est  divinae  voluntati,  I, 
88.  LsBlo  cnnie  illi  morti  occurrunt,  cum  optimara  spem 
9»i»  salulis  habeant,  I,  2i9.  Sancti  quando  tn  orationibus 
suis  Deum  excrant,  quamvis  corpore  in  terra  sint ,  spiritu 
tamen  ipsum  0(plum  volando  transcendunt,  I,  231.  Quanlo 
\1rluiHin  gradibus  altius  ascenderint  sanoti,  tanto  magis 
mundi  advcrsifa?es  dospioienies,  spem  sibi  prosperitatis 
in  futurum  proraittunt,  f,  19.  ue^cunl  quotidie  sancti  in 
virlute,  et  non  solum  hominilm  .  sed  ipsis  dsemoniis  sont 
terrori,  I,  20.  Sanclorum  oralie  jCs  plurimum  valentanud 
Deum,  ad  oblinondam  peccalo  um  veniam,  I,  297.  H«c 
esl  sanctorum  non  nKxlica  co».solatio;  quia  slatira  post 
niartyrium  coronabuntur,  gloririoabuntur,  el  in  aetemam 
bealitudinem  reoipientur,  I,  50:S.  Ju$ti  etiam  omnes  de 
hujus  vitap  tenebris  cxeuntes  in  aetornae  lucis  beatitudi- 
nem  inlrabunt,  I,  333.  Opera  digitoru»  Dei  sancti  dicun- 
tur,  qui  Spiritus  sancli  gralia  in  hac  tanta  plcniludine 
formali  suiit,  utsiout  soi  fuigeant  in  regno  D«»i,  I,  313. 
Solus  Dorahm&  haercditas  sanotorunL  est,  quia  spretis 
omnibus  qu«  in  mundo  snnt,  solum  Dcmmum  in  pariem 
sibi  frlogorunl.  Bona  commutatio,  ut  el  ipsi  sSnl  hrprodila.s 
Domiiii,  ot  in  haerediutem habeant  Dominum,  I.3it.  Pro- 
banlur  interdum  a  Deo  sancti,  quemadmodum  Abraham, 
Job,  Tobias,  et  ipse  David,  cum  multis  aliis,  et  visitavit  in 
nocle  angustiarum,  et  tribulatlonis.  In  ipsis  autem  tribu- 
feitioiiibus  gralias  Doo  agebant ;  ade  que  nibil  iniquitatis 


invepdtm  csl  io  iUis.  Qui  tnbo.aii(iir»  qoonodo  le  leren 
dobeant,  addiscant,  I,  325.  Oinnes  sancti  Justi  ikmat 
quia  juslitiam  faciunt,  praBdicant  el  custodtuAL  Ideo  eaiu 
persecutiones  patiuntur  saaeti,  qoi»  jostitiam  praBdiQnL 
et  dofendunt ;  (juorum  afllialo  et  persecutio  Bihil  aliiid 
est  quam  sacrificium  grdUim  Deo  et  acceptabile,  1, 503. 
£gem  et  pauperes  ennt  sancti,  et  humaBo  aoxiiio  <ie$ii- 
tuti ;  quia  praeter  Deum  nemo  erait  qui  eisaaxiliuin  prit- 
stare  auderet,  I,  447.  Dextera  Patris  Filius  est,  quia  per 
ipsum  omnia  operantnr.  H»c  autem  dexten  ucii  omDeni 
hanc  sanctorum  virtutem,  quando  Saivator  noster  morte 
soa  diabolum  $uperavit ;  ibi  enim  omnes  sancU  coKttBiia 
et  fortitudine  super  suos  inimicos  omnes  exaUali  suot, 
et  ab  aetomae  mortis  periculo  liberati,  I,  psal.  cxth.  Al- 
taria  Dei  dicuutur  sancti,  quia  Deo  consecrati  sunt,  ei  in 
eis  habitat  Deus;  in  eisquotidie  fiunt  helocausta  etsacn 
flcia  Dei,  481.  Qui  sanctus  est,.  dignos  cst  qKi  i  Doroiuo 
custodiatur.  Sed  ego  oinnes  illos  viros  sanotos  inteii^. 
qui  sacramentis  Ecciesi»  sanclificati  fidem  teuent,  et  ai» 
Eoclo.sia  non  recedunt,  I,  484.  Molta  signa  fecit  Dominus 
com  sanclis  suis,  et  omnia  tn  bonutt,  mii^  maxime  pro- 
pter  signa,  ouae  fiebant,  ad  fidcm  gentues  coovenebao- 
tur.  Super  tlla  verba  psal.  lxxii  :  Dies  plati  rnmtientiir 
in  m,  haec  habet  S.  Inierpres.  Dies  ploni  illi  sont,  qiii  bo- 
nis  omnitHis  abuudanl.  £t  tales  post  hanc  viiam  babebani 
sancii,  qiiando  bonis  omoibus  in  illa  beatitndiiie  sope^ 
abondabuni,  I,  454.  Omnes  eos  qui  praedeslinati  suot,, 
eiiilmsi  ei  iuimict  ei  ccmtrarii  ali<|iiaiiao  exsiitercnt,  ul 
vabit  tanieji,  et  resnseitabit  Jesus,  II,  436.  Nihil  esi  quod 
pius  in  memoria  •sancti  Dei  babeanl,  qnam  moiDoria  sui 
Salvatoris,  II, 3t  I. Sancii  dabunt  gloriam  Deo  ccpfi,  qui  eos 
ante  saecula  ad  >itam  praedestinavit,  et  a  criffiine  libenTit, 
ne  simul  cum  peccatoribus  similia  paierentur,  II,  OOO. 
Sapientia.  Que  sil  vera  sapientia,  el  qui  usos  de  ea 
(kri  debeat,  I,  571  Commendatur  regina  Saba,  qoe  ad 
regem  Salomoiiem  se  contuiit,  trt  audiret  sapiMliam  <ijo& 
De  pluriiMJS  arcanis  Saloinonem  interrogavu,  atmje  p)e- 
nam  de  omnibus  co^niliouem  consecuta  ost,  I,  571  Si- 
pientia  etiam  sive  prudeiitia,  quae  reliquas  virUntes  ar 
dinales  pRecedil,  et  esl  dtviitanim  humanarumquo  rentm 
oogfiilk),a  Dei  cognitlone  et  confesAione  incipit, qoare 
dkitur  a  Deo  dala,  morum  bonostatem  moderatnr,  etri 
saiulem  pertinet  aiiimarum,  I,  492.  Talis  est  sapientia  io- 
ter  aiias  viKutes  quaie  est  auram  inter.  oinnia  meulla. 
Unde  non  immerito  in  divina  pagina  per  aurum  iapieniia 
signilioatur,  I,  192. 

Scandalum.  (iravitas  peccati  scandali  cxponilur,qiiJeqiie 
poeiia  sit  oi  infliota,  II,  88. 

Scriplurae  divina.  In  aquis  amaris,  quas  Hebraorem 
populus  blbere  uon  polerat,  et  quae  dulcos  faclap  sw«t  pw 
lignuin  quod  in  eas  Moyses  injecit,   inlelligeudaj  suut 
sacne  ScriptunE,  quae  ante  QirisluniBon  inleiiigebantur; 
sed  passio  Chrifiti,  et  onicls  lignunv  eas  ex  ainaris  dulcf$. 
reddi^til;  hoc  est  oorum  sensuin  apcruit,  I,  63.  Quomodo 
huusinodi  amariiudo  duUis  fiat,  expicatur,  1, 65.  Moysti 
soniionos  Doniini  soripsit,  ut  lomporis  lougitudioe  obli- 
vloni  non  traflercntur.  Et  qoouiam  in  morte  tostatoris 
tostamentum  confirmatur,  hic  autem  toslator  mori  uon 
polorat,  aliquid  fleri  nocesse  erat,  quo  lestamcntuni  illua 
condnnarotur.  Confirmatum  est  aulem  sangulne  vilulij- 
rum,  donec  venirei  illo,  qui  per  vituluni  siguificabalur,  U 
8i.  Ouulq"W  in  Voteri  Teslameulo  Mojses  scripsil  de 
Christo  iu  flgiira,  eum  feoisse  traduut  Kvangelia;  uc  veri- 
tato  gosiorura  nomo  anibigore  poiosl,  II  cl  scqq.,  83. 
Votus  Testamenlum,  in  nuLe  dalum,  ojus  obscuriiaicin 
pF.Fsignabat,  86.  Mensa,  quam  Dcus  Moysou  jussit  consli- 
luoro  posl  aro®   fabrioadonoin,  et  olierubun,  dinnaw 
Scripturam  dosignat.   Chenibim  soilicel,  ccm  scienlia 
plonitudinom  signifioet,  quibusdam  volocibus  alis  subiio 
volans  oimiia   roplol;    et  monsa   vooalut,  (joia  niuliis 
diversisque  doliciis  animam  pascit,  80.  Suut  quadragaiia 
duo   libri  Votoris  Testamenti;  novi  voro  «'^x,  quibus-Ji 
epistolae  Pauli,  et  opistolae  oanoni4\e,  quae  duobns  volu- 
minibus   conlinontur,  jungantur,  omnos  libri  quiuqua- 
ginti  flont.  libor  eoim  Ruth,  siout  S.  Hicronymus  dKii, 
In   libro  Judicum  oomputalur,  ot  E,sdras,  oi  Nceniias  u. 
uno  volnmine  ooarciantur,  93.  Quid  pro  oirculis  auroK 
quos  Dous  fieri  praeoopit,  ut  his  oortinaruin  vola  ciiva 
taboriiaculum  jungorentur,  pryclare  dotet  S.  Unmo  .». 
'ftibul»  logls,  tabuJae  toslimonii  dicnnf.r,  quod  qnidquid 
velit,  nolitque  Deus  testantur,  m).  Kranguniur  a  Moysc 
tobuI«  logis,  ne  iis  cxstaniibus  rigow  ejusdam  idorola- 
trnm  populum  omnino  doleret,  il*J.  frapbot  hoc  osom- 
p!'jm  lls  qui  praesunt,  ul  ne  pojus  oontingat,  indulgonti* 
iiianlur,  119.  Priorum  confraotio  tabnlarum  signnm  rua, 
vouiurum  tempus  tinis  ojusdem.  Quod  vero  praecopf  m 
Dous  novas  tabulas  fieri  a  Moyso,  signifioal  novain  lo^ 
gislallonem  vetori  substltucndam,  I,  122.  Glona  >om 


OMX  n  S.  MU  !9llNeil. 


isi 


i55.r        " 

meaU 
panP4 
de  orio  Jearydit,  U  tS. 

Scfiplsn  diTiBi  t\  < 
s'ntetTiMM.  Ibi 
rile  editar;  m< 
que  ; 

el  in  saa  ilffcBiiw 
coiligsBl,  qn  «  ad  < 
portaTeriBt,  r  " 
1,  tf8.  OwBU  sit  dlTiMnB  lfl»rorM  aBctorit»,  ex  bi< 
edan  coiHgitar,  ^Bod  ipsi  karrtiri  iltis  peffprrass  iatel- 
lectis  ad  siios  ctrores  dgfcadcBdos  «taBtur,  exssllest.  9 
aliqiiid  Mri  is  cis  cnMpma»  videaBiv,  1,  573.  Quia 
oMcan»  aaal  «tffsssqae  Tr^if  ti  ScriplBnp,  klco  lene- 
bnB  Tidealar,  et  mb  •!<«  a  idrttMS  peaetrtfi  pn?wt. 
Qmi  igilar  Dcoi  qmit.  ei  eMi  cefMyciL  desioerat, 
has  teMebras  iB^raBalvr ,  el  liN  wicsset  illaai  hicm 
mm  UliMiim  o—gM  iMMi 
diiB,  I,  39.  Regis  IliTidB  teapoe  mb  wam  scpicai  prio- 
rrs  ScripluiJlMi  Hiri,  HeptalicaB  Adi,  legcbjlMr; 
qnia  l^rMheCaniBi  IMBndM  ciMpMitl  ctmI,  1, 5t7. 
leleris  Teslaswfltl  sifSHficalio  is  rioiro  ^MEmMii  est; 
pst  ealBi  tlHoS  espositio,  I,  SS9.  Talde  pMn  soc  p*ssiomi 
tesipore  kmm  est  DooiMS,  <;«»  Bms  eTan^lisi»  dl- 
Hgenter  Barmt.  llalla  aolea  in  psahM  utoi.  el  iii  aliis 
«licit  Propiieu  DosiiMai  locylBB  fuisse  q«»  in  Evaiige- 
liis  no»  iBTCiiiaalnr.  Lnde  Binitp  ilnB  est  qnia  sinililer 
scribit  Propheu  ea  qnc  DoninM  locnlns  est  corde.  sicnl 
ea  localns  esl  «ire.  ttnque  siBt^t-SMido  el  andleliat,  et 
vjdebat,  et  qn«  Doninns  kMoebalnr,  et  qn«  Doninos 
volebai,  rel  cn^labal,  I,  ill.  Tania  est  dariUs  5oTi  Te- 
sumenti,  lit  Veteris  Tcslanenti  dariUspro  tenebris  haben- 
tnr.  UtmsMine  tanm  Testanentnn  nnnn  esi,  et  ntfun- 
qne  clnmn,  et  spleoifidun  est,  si  spirilnallter  tnlHliga* 
Uir,  I,  45B.  Delirabanl  MMichsi,  qni  alinn  Deun  Kori 
TesUnieBll,  alinn  Teteris  esse  dicebaoL  Utriosque  an- 
rtor  Snlfaloi  fhH,  I,  ^.  Fontes  et  torrentcs  le^ ,  et 
rcTtpheUnim,  ei  oirinsqne  TesUsMiiti  volnniM  intelli- 
gnnlur ;  qui  Tidelicet  font  A  prins  dansi  et  oblunli 
erant;  sed  eorun  Tenas  Doninns  apemit,  et  arciisrinHi 
TincoU,  qnibns  cbndebanlnr,  dismpii,  et  aqnaiun  ei  eis 
aflloeraUm  emaMre  jussil,  I,  457.  Lex,  qoc  Judris  cfata 
fuent,  ad  genliles  usqne  perTenil,  et  flngis  in  hoc  popo- 
lo,  quam  in  illo  openU  cst,  ei  quolidie  opentnr,  I,  465. 
Voiiiit  Deus  ut  Scriptnrs  ierenl,  et  sacn  Toluniina  scri- 
berenliir  ad  suorum  opemm  rcoonlationem,  1,  5il.  Qiio- 
modo  divins  Srriplurs  legendc  sint  et  inlerprelanid», 
Tf,  61.  Evangelu  et  apostoloram  EpistoliP,  Moysi,  et  pro- 
phiiiaram  libri,  qnasi  qujedam  ferrab  dtllcils  onnibas 
refrru  apponuntur  oobis,  11, 186. 

Simonia.  Simon  Romaiiam  plebem  sedniit,  TioUTit, 
eorrapit,  el  ab  eo  emplio.et  Teditio  reran  sacnmm, 
ot  sptritualidm  simonia  didtar»  f,  M.  Qul  aposlolis  gn- 
liam ,  et  Tirtulem  Spiritus  sancli  pretio  emere  po- 
STulavii,  alque  ab  apostolo  Petro  audivit  peconian 
snam  versunm  ei  in  perditionem.  Simoniad  sicras  epi' 
sro|)nram  ordinatSones  »  aliaque  sacnmenU  vel  Dretio 
cniuiit,  vel  conferant,  qiio  crimine  extorres  finnt  ao  Ec- 
clesia,  116.  Simoiiiaci  el  Ecclesic  inrasores  exemplo  pu- 
ntiioDis  Chore,  Dathan  rt  Abinin  a  Unto  scelere  deter- 
reantur,  t8l.  Com  Deos  non  dil  nisi  gnlis,  ideo  dixit : 
Grnii$  accepittis,  gratu  date  :  ideoque  rei  simoniae  fiunt, 
qui  sacnmenU  gnlis  non  conferent,  et  qui  gntls  ea  non 
acc:|>«unt,  11.53.  Vehemenlissitne redargountor a Christo, 
a'que  pellnnlBr  a  temp!o  Dei  ementcs  et  veodeotes  iu 
illo.  in  quibus  simnoiaci  intellignntnr,  11, 100. 


Spes.  Oni  jusiiiiam  simulant,  et  jostHi<T  lautt^,  qn» 
solisjastis  merito  tribtnlor.  aun>rant,  jeleraae  retHbu- 
tioiiisspem  non  habenl,  I,  %7.  Qnl  in  Deo  l:rmiter  spe 


mnt,  elsi  persecutiones,  minalus,  et  mortem  ipsam  ab 
inimids  pati^ntur,  a  fldei  stabilitate,  et  proposito  jusfiti» 
divelli  nenueunt ;  quia  Deiis  nunouam  deserit  spenntes 
iu  se«  I,  310  IHi  qui.  derelicto  divino  adjutorio,  m  saecn- 
laribus  auxiliis  spem  soam  ponunt,  inde  obligati  et  impe< 
(lili  cilius  ndnnt,  unde  victoriam  exspecUnt.  Sancti  ve- 
ro,  in  solp  Deospem  babentes,  DunquaiAeiiis.auxilio  et 
rousolatlone  deslitnentur,  I,  396.  Cum  quidquid  bont  agl- 
nius,  ex  Del  misericordia  prasveniente  et  a^iovaflle  o- 
riamus,  spem  salulia  nostrs  In  ea  collocare  debemns,  T, 
oi3.  Nusquam  locus  despentioni ;  qnia  dulcissimus  Do- 


i|M5  SMS  rnocftBft 
,  et  nBUK:  tBMUis  Tind  potnisMt,  1,  US.  Sl- 
.  traliMt  Baril  est  dMerins ;  iu  finn  s|ie  mihil 
eatnettns^l,SS4.Spfs  llnisdMorMi  ia  pBS»  ne  Do- 
■dn  esl.  HaM^rn  hihet  Ecfiesia,  doaec  nmdnstrais-' 
cat  cnn  iBiqBiutHHB  5sois;  deiwle  xTm  Jbb  sms  ncn 
eril:M9ceptis  onBdkns  qn«  snenri  iiMWBni,  I.4IS>  Qli 
in  Deos|ierMiMlhMdehfBnnibMtlnoranlabereoe> 
beaA  Mha  enin  pmest  hiMim  fevtimh»  cvnin  DH  p»- 
leniian  H  ^nnuicn,  I.  i\%  DiriM  pnmissa,  si  bene 
nacnan  fidncian  nosir»  sahMis  in  neb» 
,  L  421  ItU  cucda  UbmI  De«B^  qnir  ^wilnati 
snM  tartitia  per^;  qn»  vrro  s|4rilnati  Mitu  pettea 
9ML  JBB  n»  lefrena.  srdctrle^ia  ditigml  et  spcVant,  I, 
ItB.  Qnid  riri  jnsti  de  Dri  Briserirtwdia  spcnre^el 


'  nieanl,  si  e!ian  Raab  et  Rtttvk^is  1 

nor  nit?  I,  IH6.  Qui  sfen  »«  habet  rnuii  boniuie  m- 
dn  csi,  «annique  crealnn  infplicicr.  Hroic  aBllgni  apiii- 
;  et  ideo  aanmopcre  nimnlnr,  nt  qnos- 
decipere  pnsaint,  ad  drspenlionen  nsqne  per> 
dncMt,  IL  4W.  Prvier  peemnn  despeniionis,  Mllnn 
aNDd  peccatun  est.  qnod  poMlentia  deleri  non  poasiu 
Boc  Mlen  pn  nitenlia  non  delelur,  qnia  porniientian 
Mn  adMttiu  II,  US».  Spes  cni  fiitnroran  bonomn  ex- 
specuik».  Et  hanc  quiden  exspecuiioncn  illi  hibent, 
qni  certissine  se  alMpiando  redpere  sperMt  qnscMM|ne 
a  Deo  promiasa  snnt  eis,  II,  ft».  Inigncs  insti  qui  spn 
danierunt  in  sarris  ScripUins  emuneraniur,  11,  490. 

S}iiritiis  sanctns.  In  prindpio  creationis  reran  onnivn 
nMi.>suu:s  est  DeiNpiritus,de  qno  didtnr  qnod  t« 
rebatnr  snper  aqnas,  (raasi  coopenlor  cnn  duulMis  al  s 
personis  Miversi  mundi,  1, 2.  ^neranl  hierelid,  nem^ 
llacedMiani,  qni  credebant  mPatren.et  Filinn,  and  non 
adfluttebMl  S|iiritun  sanrtnn,  eun  Deun  neganles:  qnon 
danuiavit  Ecdrsia  m  crncilio  ConsUtttinopoUiano,  II,  90. 
Adventus  ejns  super  apnsiolos  die  Pentecostes  l^ntns 
luil  in  descensu  Dei  flainmis  ct  tonilribiis  obstrepentibds 
snper  SiMl,  ciun  Mo>si  labulas  legis  Iraderel,  T,  lO.  Spi- 
riius  sandi  proce^  a  Patre  Filioqiie  aKraialur.  I,  tl4. 
Pro  diversa  gntiaran  colUihwe  diversa  Spirilnt  sanclo 
noniM  altribnnntnr;  nnnstamen  et  idenSpiritns  est, 
I,  40i.  Septem  snnt  dona  Spirilus  sancti,  sdlret  sapien- 
lia,oonsilium,  inlelleclns,  Ibrtitudo,  scienlu,  pietas,  Dei- 
qne  timor,  qu»  srptem  spiritibus  immnndis  opponnntnry 
U,  67.  YontoT  Spiritus  veriuils,  quU  nihil  docel  nisl  ve- 
riuiem.  Ven  snnt  igitur  propbeUrnm  dicta,  el  quccnn^ 
qne  a  Spiritu  sancto  composiU  snnt,  II,  173.  Qnod  Cbrt- 
sltts,oumlrideret  apostobs  S|Mritnn  Banctnn,  iiw  nlllBfflif  U 
eisque  dixissel:  Accijrile  Sfririimm  umctKm,  Ideo  insuf^ 
llavit,  inquit  S.  Brano,  ut  per  hoc  inielligamus ,  fimi- 
lerqne  credamus,  qnSa  SpiriUis  sanctus,  sicut  a  Patre,  iU 
etao  ipso  procedit,  H,  291. 

SnperbU.  A  superbU  qiupqne  rilia  originem  duranU 
Soperbic  peccalum  Dnus  primo  ponivit  in  angelis  prvva^ 
ricBtoribun;  serando  in  Anam,  qyl  credklil  halludnatinoi- 
bus  serpentis  ei  diviniutem  promiltenlis;  tertio  in  honi- 
nibM  lurrim  nsque  ad  co>Ios  erigere  prvsumenllbus ,  I» 
21.  Lbi  S.  Brano  b»c  habel :  Semper  enim  Deits  super-- 
biam  pdit,  kleoque  supeifoos  humiliat,  et  exaltat  hunules. 
Sic  enim  et  dbboius,  cum  super  co^loram  altitudinem  se- 
dcm  soam  exalUre  vellet  ^  dejectns  est,  1n  nullo  ven 
pa'nilentia  esse  polesi,  nisi  se  humUUverit  anle  Perjn,  cl 
superbic  spirilum  deponat,  L  64 


I  empenntia.  Tirius  illa  qu»  snls  hi  aetionibus  moduBft 
non  rxcedit,  et  siiperfloa  nulU  qu«rit,  temperantic  uo- 
niine  donaU  esL  luec  fluklem  adeo  sst  necessaria,  ut  ipse 
mniidus  sine  ea  sUre  non  possit.  Cum  enim  homo  ex  lon- 
trariis  elementis  compositiis  sit,  nisi  essei  aliqiia  natun, 
qaaa  res  contnrias  et  inimicas  tempenret,  in  taula  dis> 
cordU,  et  tam  immeosa  colloctatlone  dlutius  manere  non 
posset^  11, 493.  In  omnibus  oegotiis  temperantia  ulilis 
est;  et  Ipsa  sapienlU  inter  fines  tempennlltt  se  conli- 
neredebet,  If,  495.  Apud  pradentes  SKCuli  triUim  est 
proTerbium  >ne  qmd  nimit. 

Templum  Jerosolymltannm.  Templum  et  uibs  Jerusa- 
lem  juxU  Christi  prsdictioncm  extremam  subicnmt  vnsU- 
tionem  et  rainam  a  Romanis  anno  42,  oost  ChriKti  Do- 
mini  passionem,  11, 202,  et  in  noHs. 

TcnUtio.  Quolmodis  diabolus  nos  tentat,  ct  qiiomodo 


ildSt 


ORDO  RERUM 


\%i 


praive  ejus  suggesUones  sint  propulsande.  Sicut  ChrisUu 
occkSitur  non  slbi,  sed  oobis;  lui  etiam  tentatur  non  sibi, 
sed  nobis.  £jus  tentstlo  duplez  beneficium  nobis  «ituiit : 
alterum  quidem,  ut  scismus  quomodo  tentatoribus  no- 
striSy  et  hlsqui  nobis  injuriam  Taciunt,  respondere  debea- 
rous ;  alterura  vero,  ut  iu  nulla  uoslra  virtute  et  sa- 
pier^la  confidamus,  sed  omnem  lidudam  noslram  in  Oei 
adjutorio  ponaraus,  II,  16. 

'  Trinitatis  (SS.)  mysteriuro.  Hoc  augustum  praecipuuro- 
que  SS.  Trinitatis  mysteriunji  quou  Christtana  religio 
' Drofitetur,  ex  ilUs  verbis,  \,Geaes,  Inprincipiocreuvit 
Deut  ciBlum  et  terram,  crui  posse  docet  S.  Bruno,  iisqu« 
exposilis,  ita  disserit :  Habes  ergo  Deuro,  id  est  Patrem, 
habes  et  principium,  id  est  Fiiium,  sic  enim  ipse  ait : 
Ego  ffriiidpmn,  gui  et  ioquor  vobis.  Joan.  8.  Sed  cuid  se- 
quilur  ?  Et  Spirttus  Vei  (erebatur  guper  aqna$.  Habcs  et 
Spiritum  sanclum.  Tota  ergo  Trinitas  agnoscilur,  id  cst 
I>eus,  etVerbum  ejus,  etSpirilus  ejus,  uuus  Deus,  I,  2. 
Alterum  ejusJem  vcrltalis  tcsUmonium  prxbet  caput  18, 
ejusdem  Genesis,  ubi  habetur,  quod  cum  staret  Abrabani 
ad  ilicem  Mambre  ires  viros  vidit,  el  unum  adoravit.  £cce, 
inquit  A.  N.,  quod  ante  id  tcmporis  omnibus  incognitum 
fuerat,  in  Trlnitate  Deum  cemit,  et  in  unilate  adorat. 
Non  quod  Trinitalem  ipsamviderit,  sedquia  pcr  boc,  quod 
Tiderat,  in  Trinilate,  et  unitate  Deum  cognoscrre  me- 
ruit ;  unde,  cnm  tres  viderit,  altamen  non  nisi  uuum 
adorat,  non  nisi  imum  Dominuni  vocat,  I,  ^;  et  in  Com- 
ment.  super  ps.  xcvm,  I,  510,  eadem  habrt.  PrjDterea 
iliud  idem  mystcrium  \lsum  est  Brunoni  prsnuntiatura  a 
Davide  illis  verbis  ps.  xxxiu :  Qnomam  ip$e  dixit,  et  (acta 
sunt;  qua}  ita  exponit  :St  enimdixit;  Verbo  dixit.  Utcere 
autem  ,voluii.%e  fuit,  Verbum  autem  Dei,  et  voluntM  Dei 
ipse  Filius  est.  Qnid  est  enim  Dotnimu,  et  Verbum  e/fcs,  et 
Spiritus  ejns,  nisi  Pater,  et  Ft7ius,  et  Spiritus  sanctus? 
Unus  igilnr  Deus,  cujus  volnntate  corH  facti  stinl,  I,  359. 
In  psalmo  autem  cix  omnimodam  Filii  cum  Patre  squa- 
litatem  annunliat  idom  Propheta  illis  verbis;  Tecum  prin- 
cipium  in  die  virtutis  twc  in  sp(endoribus  sanctoruniy  ex 
ntero'  ante  hiciferum  geimi  te,  £t  hoc  inquit  Proplicta, 
subjicit  S.  Bruno,  Dixii  Dominus  Domino  meo,  quia  ipse 
cum  eo  omnium  creaturarum  principium  est.  Qua  in  re 
nihilominus  Patri  SDqualis  osienditur.  Qiiod  autem  ipse 
principium  sit,  et  ad  Patris  dexteram  sedeat,  in  die  \ir- 
tutis  suas,  et  in  splendoribus  sanctorum,  cunctis  gentibus 
revelabitur,  I,  539.  Prapclare  etiam  de  Trinitate  disserit 
S.  Bruno,  H,  60  et  275.  Alius  est  Pater,  alius  Filius, 
a'ius  Spiritus  sanctus.  Sed  non  est  aliud  Pater,  aliud  Fi- 
lius,  et  aliud  Spiritus  sanctus.  Omnes  enim  unum  sunt, 
sed  unus  non  suut.  Unum  cnim  ad  es.sentiam  spectat : 
unus  vero  ad  persooam  et  numeram  refertur ,  fl , 
529,  530  et  scqq.  Quod  coslites  non  crssant  claroarc,  San- 
clus,  sanctus,  sanctos  Dominus  Dous  omnlpoions,  mysie- 
rium  indicant  Trinitatis;  cum  enim  ler  dicatur  sauclus, 


non  tameft  nisi  semel  didtur-Deasomnip«teos,itflQi  {g 
personi»  dividitur,  in  nuyeslatetaraen,  potentia,et8iib- 
stantia  onus  este  credatur,  U^  310.  Et  snper  ilia  Terba 
Isai»  cap.  xLvm.  It,  Ego  Domnms.hoceU  mfmeameMnL 
glwnam  mem»  aueri  non  dabo,qu» in  expositioiieps.  an 
referuntur,  I,  545,  hftc  de  6S.  TriniUte  babet  Hoc  do^ 
men  totius  Trinitatis  est,  quia  et  Pater  Domimis,  el  Fi- 
lijus  Dominos,  el  Spiritus  saBctas  Dominus,  inm  tres  t^ 
men  Domini,  sed  unus  est  Dominus. 

B 

Usora.  Yetita  est  usuraa  divinis  litteris,  qooniim  hh 
iusta.  Contigit  enim  ut  parva  pocunia  rautuata  lotaiu^ 
brevi  tfmpore  substantlam  paupenim  devoret,  I,  \&. 
Quidquid  super  sokitaro  aon  quantitatem  exigitur,  nec 
ex  solulo  debitum  exstingaitor,  osura  est,  I,  )0S. 


Virtu».  Quatuor  sunt  vlrtutes  principales,  in  quilw 
csRtcre  oroues  virlutes  continentnr,  etsine  quibus  Tana 
et  inutiles  esse  probantur ;  sunt  autem  hm  prudeDtia, 
justilia,  fortiludo,  temperantia,  I,  86.  Virtutes  lalxm 
acqui<;ite  otio  amittuntur.  Sui  custodia  et  vigilantia  in 
quaiibet  etale  omnibus  necessaria  est,  I,  179.  Humiliart 
se  anle  Deum  in  florenle  prosperitaie  et  fortuna,  Tirlos 
est;  in  tribulationibos  autem  aut  vilitas,  aut  defeclio  uiaii 
esae  potest, 1, 283. Tribulationes hujus sccuii, coropitien* 
tersustineantur,  expiationessuntpeccatorum,  1,285.  Sum- 
roa  sapienlia  haec  est  ot  homo  in  virtute  sua  dmi  Gonfidat, 
neque  in  divitiis  suis  glorietur,  ut  miserieoniiam  diligat, 
se  ipsiira  cognoscat,et  carnem  suam  luxuriis,  et  volupu- 
tibus  non  subjiciat,  I,  395.  Pulchra  via  est,  de  Tirtuie  ia 
virtHtem  ambulare :  de  flde  in  spem,de  spe  in  eharitatpoi, 
de  charitale  in  humilitatem,  de  bumilitate  in  patienliani, 
de  obedieiiii.1  in  contineutiam,  et  sic  transire  de  Tirlule 
in  virtutom,  donec  vonlatur  ad  sumnMro  virtiitem,  id  est 
Salvalorero  nostruro,  qui  est  Dei  virtus,  et  patienlia,  i, 
481.  Qui  sunt,  qui  amtulaiit  in  iunocentia?  I,  483. 

Yotum.  In  lege  veteri  vota,  aam  adimpleri  noo  pole- 
rant,  pretio  redimebantur,  1, 169.  Qui  roate  vovit,  aiiquHl 
boni  prvstare  debet  pro  eo,  1, 170.  Iroroutatio  voti  non 
est  in  arbitrio  voventis;  sed  fieri  potest  ab  habeDle  po- 
testalem,  codem  loco.  Yota  illorum  qui  alicui  religiiiso 
ordini  nomen  dedcrunt,  non  sunt  ad  tempus ;  sed  usqus 
ad  vitae  ilnem  eos  illigatos  teft^nt,  f,  171.  Qualis  votonu 
et  JuramentoruBi  obligatio;  etqul  de  iis  judicare  p^^s- 
sint,  1, 192.  Irrita  sunt  juramenta  et  vota  contra  iusii- 
tiam;  sed  peccantqui  ita  vovent  et  jurant.  Inusquisqoo 
in  seipfH),  et  in  corde  suo  habot,  quod  Deo  vovere  et 
reddere  potest.  Hoc  sit  semper  in  voto  tuo,  etin  desids* 
rio  tuo,  ut  eum  laudes,  et  sufficit  tibl,  I,  411 


ORDO  RERUn 

QUJE  IN   HOC  TOMO  COKTINENTUR^ 


S.  BRUNO  ASTENSIS,  SIGMENSIS  EPISCOPLS. 

Prolcgomena.  9 
ptri  Lazzari  S.  Olim  theologi  pracfatiu  ioCommcntaria.  39 

COMMENTABIA  IN  MATTHiEUM.  63 

COMMENTARIA  IN  MARCUM.  313 

COMMENT.\RIA  IN  LICAM.  534 

COMMKNTARIA  IN  JOANNEM.  451 

EXPOSITIO  IN  APOCALYPSIM.  603 
HOMn.1^. 

HoMiLu  I.  —  Dominica  i  Advenlus  47 

HoM.  II.  —  Dominica  eadem.  749 

HoM.  in.  —  Dominica  n  Advenlus.  752 

HoM.  IV.  —  Dominica  ui  Adventus.  752 

HoM.  V.  —  Feria  iv  Quatuor  Temporum.  752 

Hoji.  VI.  —  Frria  vi  Quatuor  Tempcrum.  753 

Ho3i.  VII.  —  Dominica  iv  Advenlus.  753 

HoM.  VIH.  —  In  Vigilia  Nativiuiis  Dominl.  755 

HoM.  IX.  —  In  Nalivitate  Domini.  756 

HoM.  X.  —  In  eadem  solemnitale,  et  in  n  misr.9..  756 

HoM.  XI.      In  eadem  solcmnitale,  et  in  missa  m.  7'i6 

HoM.  XH.  —  In  festo  S.  Sicphanl.  757 
HoM.  Xin.  —  In  fcsto  S.  Joannis  aposioli  et  evange 

lislaj.  761 


HoM.  XrV.  —  In  Nativitatc  PS.  Innocenliim. 
HoM.  XV.  —  In  Circtiincisione  Domiui. 

In  die  Epipbauia;  Domini. 

-  Dominica  i  post  EDiphaniam. 

—  Dominica  ii  post  Epiphaniam. 

—  Dominica  ui  pnst  Epipbaniam. 
Doroinica  iv  post  Epipnaniam. 

In  Purificatione  S.  Mari«  vii^^iBls. 

—  Dominica  in  Septuagesiroa. 

—  Dominica  in  Sexagrsima. 

—  Dominica  in  Quinquagcstma. 

—  Feria  iv  Cinerum. 

—  Feria  v  post  Cineres. 

—  Feria  vi  post  Cineres. 


HoM.  XVI.  — 
HoM.  XVII. 
HoM.  XVIH 
HoM.  XIX. . 
HoM.  XX.  - 
HoM.  XXI.  — 

HoM.  xxn.  - 

HoM.  XXHI. 

HoM.  XXIV. 

HoM.  XXV.  - 

HoM.  XXV*. 

HoM.  XXVI. 

HoM.  XXVIl 
msp. 

HoM.  XXVHI 

HoM.  XXIX. 
ms. 

HoM.  XXX. 

HoM.  XXXI. 
mx. 


7(i: 

707 
7G7 
76S 
768 
77rt 
77i 
77ii 
777 


•  Sabbalo  ante  Dominicam  i  Quadrag(;^>- 

-  Domiiiica  i  Quadragesimie.  '^^ 

—  Feria  n  post  Dominicara  i  Quadrijc^i- 

—  Feria  in  post  DomiDicam  i  Quadwa;: 

—  Feria  iv  posl  Dcminicam  i  Quadrjgp^: 


1555 


Q\}JE  IN  IIOC  TOWOWMmu.. 


Hoii.  XXX».  -  Feria  t  posl  Dominicam  i  Quailrapc^ 
ins  ^^ 

Ho\L  XXXIU.  —  Feria  vi  posl  Dominicam  i  0«i»tl"ge- 
sim».  788 

HoM.  XXXl\.  —  Sabbato  oost  Dominicam  i  Quadrage- 
simae.  •  789 

Dofflinica  n  Qaadragesim».  Idem  Evangelium.  et  eadem 
bomilia  ut  in  die  praecedenti. 

HoM.  XXXV.  —  Feria  u  post  Dominicam  ii  Quadragesi- 
m».  792 

Hov.  XXXVI.  —  Feria  iii  post  Dominicam  u  Quaorage- 
sira»  793 

HoM.  XXXVIl.  —  Feria  v  post  Dominicam  u  Quadrage- 
sim».  793 

HoM.  XXXVUI.  —  Feria  vi  posl  Dominicam  n  Quadra- 
gesiiuie  793 

HoM.  XXXIX.  —  Sabbato  post  Dominicam  u  Quadrage- 
8imx.  793 

HoM.  XL.  —  Dominica  iii  Quadragesim».  794 

HoM.  XLI.  —  Feria  n  post  Doniinicam  ui  Quadragesi- 
m».  796 

HoM.  XLII.  —  Feria  ui  post  Dominicam  in  Quadrace- 
sims.  797 

HoM.  XLIH.  — -  Feria  iv  post  Dominicam  lu  Quadrage- 
sims.  797 

HoM.  XLIV.  —  Feria  v  post  Dominicam  in  Quadnge- 
sims.  797 

HoM.  XLV.  —  Feria  vi  post  Dominicam  ni  Quadragesi- 
m».  799 

HoM.  XLVI.  —  Sabbato  post  Dominicam  lu  Quadrage- 
simae.  '  799 

HoM.  XLVII  —  Dominica  iv  Quadragesim».  600 

HoM.  XLVHI.  —  Feria  u  post  Domiuicam  tv  Quadrage- 
sime.  800 

HoM.  XLIX.  — -  Feria  in  post  Duminicam  iv  Quadrage- 
sims.  801 

HoM.  L.  —  Feria  iv  post  Dominicam  iv  Quadragesim». 

oUl 

HoM.  LI.  —  Feria  v  post  Dominicam  iv  Quadragesime. 

801 
HoM.  Lll.  —  Feria  vi  post  Dominicam  iv  Quadragesi- 

m»  801 

HoM.  LHL  —  Sabbalo  post  Dominicam  iv  Qaadragesl 

n».  802 

HoM.  LIV.  —  Dominica  Passionis.  802 

HoM.  LV.  —  Feria  u  post  Dominicam  Passionis.      803 
HoM.  LVI.  —  Feria  iii  post  Dominicam  Passionis.    805 
HoM.  LVII.  —  Feria  iv  post  Dominicam  Passionis. 
HoM.  LVHI.  —  Feria  v  post  Dominicam  Passionis, 
UoM.  LIX.  —  Feria  vi  post  Dominicam  Passionis. 
HoM.  LX.  —  Sabbato  post  Dominicam  Passionis. 
HoM.  LXI.  -—  Dominica  in  Paimis. 
HoM.  LXII.  —  Doniinica  in  Palmis.  Passio  Domini  no- 

slri  Jesu  CbrisU.  805 

HoM.  LXIU.  —  Feria  u  n^joris  hcbdomadie.  805 

HoM.  LXIV.  —  Feria  ui  majoris  bebdomad».  806 

HoM.  LXV.  —  Feria  iv  maioris  bebdomadc.  80C 

HoM.  LXVI.  —  Feria  v  in  Coeua  Domini.  806 

HoM.  LXVII.  —  Sabbato  saiicto.  807 

HoM.  LXVIH.  —  In  Dominica  S.  Resurrectionis  D.  N. 

J.  C  807 

HoM.  LXIX.  Feria  u  posl  Dominicam  Pasch».  807 

HoM.  LXX.  —  Feria  ui  post  Domfiiicam  Pasch».  808 
HoM.  LXXI.  ^  Feria  iv  post  Dominicam  Paschie.  808 
HoM.  LXXII.  —  Feria  v  post  Dominicam  Pasch».  808 
HoM.  LXXIII.  —  Feria  vi  post  Doroioicam  PascL«i.  809 
HoM.  LXXIV.  —  Sabbatoin  Albis.  810 

HoM.  LXXV.  —  Dominica  in  Albis,  octava  Paschse.  8U 
HoM.  LXXVI.  —  Dominica  i  post  Pascbam.  8U 

HoM.  LXXVH.  •—  Dominica  n  past  Pascharo.  813 

HoM.  LXXVIII.  —  Dominica  ui  post  Pascham.  S13 

HoM.  LXXIX.  —  Dominica  iv  post  Pascham.  816 

HoM.  LXXX.  —  In  LiUnia  majori.  816 

HoM.  LXXXl  —  In  NaUviUte  apostolorum  Philippi  et 

Jacobi  816 

HoM.  LXaXII.  —  In  InvenUone  S.  cnicis.  816 

HoM  LXXXIU.  —  In  Apparitione  S.  MichaeUs  archan- 

gcli.  816 

HoM.  LXXXrV.  —  In  Ascensione  Domini.  817 

HoM.  LXXXV.  —  Dominica  post  Ascensionem.  818 
HoM.  LXXXVI.  —  In  die  Pentecostes.  8 18 

HoM.  LXXXVU.  —  Dominica  octava  Pentecostes.  818 
HoM.  LXXXVUI.  —  Dominica  n  post  Pentecosten.  820 
HoM.  LXXXIX.  —  Dominlca  m  post  Pentecosten.  82 i 
HoM.  XC.  —  Domlnica  iv  post  Pentecosten.  821 

HoM.  XCL  —  In  NaUvttate  S.  Joannis  BapUsta».  821 
JfoM.  XCII.  —  In  vigilia  S.  Petri.  823 

HoM.  Xail.  —  In  festo  S.  Pelri.  S23 


UCiL 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HUM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 
HOM. 

HoM. 

HOM. 
HOM. 


v» t  - 

xai.- 

c  — 
a- 

aL- 
au.— 
av.  - 

CV.— 
CVl.  — 
CVil. 
CVIH 
CIX.  — 

cx.- 

CXI.  — 
CXII.  - 
CXIII. 
CXIV. 

cxv. 

CXVI. 
CXVII. 
CXVIU 


*^  ^y   ^«t 


»1«    IM»     ♦-Ji^.^,».^ 

»  IX  ym  »«^^.«ft*< 

—  Doorina  ?!   y^^   »'-.»" .^ ^ . 

Doariaka  na  y^  }  ^.-..^.  ^^« 
DonmiicanM;r«  f««^  «r^^ 

Dominka  sxn  fiw  f-»^^,^^, 

—  Domioira  mv  |«<«  r*^^,  m^ 

—  Dominica  ixn  ym  f  «-««^,  ««^ 

—  Dominica  ixtm  ym  f^t^^j^ 

—  Dominica  nvm  f»  ti  t^^t^jttm^ 

—  In  fesliviute  S.  Laar*^.*  muf:  ^m 

—  In  Assumptiooe  B,  H  ) 

—  In  DeoollaUone  S. 


9  M 


804 

HOM. 

804 

HOM. 

804 

HOM. 

803 

HOM. 

805 

HOM. 

HoM.  CXIX.  —  In  NaUviUte  Del  gemtn  i%  %^t^ 
HoM.  CXX.  —  In  feslo  S.  llatUiai  apo^o  t.  *  ^ 

HoM.  CXXI.  —  In  vigilia  S.  Andre»  apr4ir^:i  » ,' 

HoM.  CXXH.  —  In  feslo  S.  Andrec  aposioii.  i^t 

HoM.  CXXiU.  —  lu  natali  apostolorum  i.  lUx 

HoM.  CXXIV:  —  In  naUli  apostolorum  n.  uj^ 

HoM.  CXXV.  —  In  naUli  apostolonim  ui.  %\^ 

HoM.  CXXVI.  —  In  natali  aposlolort:m  iv.  1^44 

HoM.  CXXVII.  —  In  naUli  apostoiorum  v.  %%% 

HoM.  CXXVUL  —  In  natali  aprstoUmm  vi  %\sr, 

HoM.  CXXIX.  —  In  naUIi  plurimorum  martymm  i,%V$ 
HoM.  CXXX.^ —  lu  nataii  plurimorura  martyrum  a.  HTjO 

8t4» 
8S0 
831 
851 
851 
859 
852 


HoM.  CXXXI.  —  In  natali  plurimorum  mariyr 

HoM.  CXXXII.  —  In  natali  unius  mart^ns  1. 
HoM.  CXXXUI.  —  In  naUli  uuius  marlyris  11. 
HoM.  CXXXIV.  —  In  naUU  unius  martyris  m 
HoM.  CXXXV.  —  In naUli  confessorumi. 
HoM.  CXXXVI.  —  In  natali  confessorum  n. 
CXXXVU.  —  In  natali  confessorum  ui. 
CXXXVIII.  —  In  natali  confossornm  iv. 

CXXXIX.  —  In-nataji  conressonim  v.  «52 

CXL.  —  In  naUIi  confossorum  vi.  K53 

CXLI.  —  In  naUli  virgiuum  1.  a^ST 

HoM.  CXLII.  ^  In  naUli  virginum  n.  860 

HoM.  CXLIII.  —  In  Dedicatione  ecciesl».  860 

SERMONES.  863 

Sermo  I.  —  In  Epiphania  Domini.  863 
Sbrmo  II.  — In  Puriflcatione  beal»  Maria;  virginis.  865 

Se»mo.  III.  —  In  natali  unius  martyris.  866 
SENTENTIiE. 

Monitum  editoris  Romani.  867 
LiBER  pRiNus.  —  De  /f^rta  ecclesite. 

Prologus.  875 

Cap.  L  —  B€  paradiso.  876 

Cap.  II.  —  D»4rca  Noe.  879 

Cap.  III.  —  De  tabernaculo  foederis  882 

Cap.  IV.  —  De  templo  Salomonis.  885 
Cap.  V  —  De  muliere  per  quam  faguratur  Eeclesia. 

888 

Cap.  VI.  —  De  civiute  sancU  Jerusalem.  891 
Cap.  VU.  —  De  basiiicis  qu»  ab  epfscopfs  dedicantur* 

'  895 

Cap.  VHI.  —  De  Evangeliis.  898 
LiBER  sEcuiiDos.  —  Dc  ornomentis  Ecclesitv. 

Cap.  I.  —  De  fide.  901 

Cap.  H.  —  De  spe.  904 

Cap.  HI.  —  De  chariUle.  907 

Cap.  IV.  —  De  quatuor  virtutibus  tardinaiibus.  91 1 

Cap.  V.  —  De  humilltate.  915 

Cap.  VI.  —  De  misericordia.  919 

Cap.  VII.  —  De  pace.  902 

Cap.  VHl.  —  De  patientia  926 

Cap.  IX.  —  De  castiUle.  929 

Cap.  X.  —  De  obedientia.  935 

Cap.  XI.  —  De  abslinenUa.  936 
Cap.  XH.  —  Ubi,  id  est  in  quibus  Ecclcsia  omatur.  940 

LlBER  TERTirS. 

Cap.  I.  —  De  novo  mundo.  945 

Cap.  U.  —  De  ca^lis  novis.  944 


OUDO  RCRCM  (iU/E  i?i  IH>C  TQMO  CONTINEXTUR. 


Cap.  in.  —  Denubibosnoris.  9i9 

Cap.  IV.  —  Dc  montlbvs  novis  952 

Cap.  Y.  —  De  arboiibos  novis.  956 

Ckp.  VI.  —  De  aniraalibus  novis.  956 

Cap.  Vn.  —  De  potesUUbos  novis.  960 

Cap.  VIII.  —  De  mari  novn  ct  novis  piscatoribus.  964 

Cap.  IX.  —  De  avibys  «ovls.  967 

Cap.  X.  —  De  fluMinibus  novi^.  970 

I.IBER  QI^^ARTUS. 

Cap  I.  --  De  sancU  Trinilato.  975 

Cap.  If.  —  I)e  eadem.  977 

Cap.  IIJ.  —  De  eadeni  981 

Cap.  IV.  --  Dc  nativiute  Domin;.  98i 

Cap.  V.  —  Dc  clrcumcisionc  Doimni.  987 

r^p.  VI.  ^  In  Epipliania  Domiui.  D89 

C  vp.  Vn.  —  De  ocUvis  Epiphani»  99 J 

Cap.  VUI.  —  Sermo  I  in  Ramis  Dalmaruri  997 

Scrmo  U  item  iu  llamis  uiilniarum.  9!)7 

Cap  IX.  —  In  C<£ua  DomiiH.  1001 

Cap.  X.  —  Sermo  I  in  Parasccve.  1007 

Scrmo  II  itcm.  1008 

Cap,  X(.  —  De  die  sancto  Pasrhap.  101 1 

Cap.  XII.  —  Sermo  I  io  AsccuSioiio  Donriuica.  10 li 

ScrmoH.  IQU 

Cap.  XIII.  —  Sermo  I  de  advcntu  Spirilus  saDrll.  1016 

LiBBR  ouiiiTUs.  —  De  iaudibut  beatluinw  virnims  Ua- 
rujB. 

Cap.  T.  —  De  laode  B.  Maria  clvltatls  Dci.  1021 

Cap.  II  —  De  Nativitate  B.  Mari«  virglnls.  1021 

Cap.  III.  —  De  Puriflcationc  S,  Mari*  vindnis.  10i5 

Cap.  IV.  —  De  Annuntlatiotte  R  Marije  vTr^Mnis.  10i8 

Cap.  V.  —  De  Assumptione  B.  Mariae  virginis.  1032 

KiBER  sEXTcs.  —  lu  feitiviioiiimi  martvrunL  cottfeisO' 
rum,  etc. 

Cap.  I.  —  Dc  roartyribus.  1031 

Sermo  I.  1031 

Sermo  II.  —  In  natali  nnlas  martvris.  1034 

Sermo  III.  —  Dc  nativiuic   plurimorura 

martyrum.  1057 

Serrao  IV.  —  Dc  cisdcm.  1040 

Sermo  V.  —  De  eisdcm.  1015 

Cap.  II.  —  De  conressoribiis.  Sermo  I.  1047 

Sermo  II.  —  De  cisdcm.  1050 

Sermo  III.  —  De  cisdcm.  1054 

Sermo  IV.  —  De  cisdero.  1058 

Sermo  V.  —  De  eisdcm.  1058 

Sermo  VI.  —  De  cisdcm.  1062 

Scrmo  VII.  —  De  eisdcm.  1064 

Cap.  III.  —  Scrrao  I.  —  Dc  quovlii  soncto.  1067 

Scrmo  II.  »  De  apostoiis,  et  evangellsUs 

et  doctoribus.  1070 

Scrmo  III.  —  Dc  cvangclic»  legfs  praedi- 

catione.  1070 

Sermo  IV.  —  De  virgiiUbo<:.  1075 

SerrooV.  —  De  sancto  Michaele  alH^haiH 

-'clo.  1075 


INCIPILNT  TRACTATLS. 

Tbact.  I.  —  De  incamatione  Domini  ct  cjus  sepuliupa 

Tract.  II.  —  De  sacriffcio  a^^mo ad Leonem  monadiuDi 

Ad  tracUtum  tertinm  editoris  Romani  adAonltio  1069 
Tbact.  III.—  De  SacnunenUsEoclesic.niv-sleriisaiQu. 

ecclesiasUcis  riUbus.  JiJ^ 

De  consecraUone  ecdesic,  io9i 

Quid  aqua  significet.  tog^ 

Ouid  siffDiAcet  ecclesia.  109C 

Ouid  sai  signiGccl.  1095 

Quid  hyssopus  signiGcct.  1093 

Quid  in  circiiiiu  eiwdo  significet  1094 

Quid  virga  signiGcet.  109-: 

Quid  littcrae.  logi 

Quid  quod  in  modum  crucis  scribitur.  1095 

Quid  aqua  interius  benedicia.  i09b 

Quid  vinum  signiCcet.  1096 

Quid  cinis  signiGceL  1097 

Quid  altare.  109^ 

Aqua  est  prsedicatio.  1098 

Quid  oleum.  i09g 

Quid  balsamum.  1099 

Quid  significet  consecraUo  chrismaUs  el  olei.  1099 

Quid  cerci.  iioo 

Dc  rilu  in  confprcndo  bapUsmate.  lioo 

De  confirmatione.  ]103 
De  vcsUbus  cpisoopalibus  :  auid  signifioeQt  vcstlTnpou 

episcopalia.  1103 

De  amictu  et  epbod.  i  lo^ 

Deorario.  uol 

De  tunica.  \m 

De  dalmaUca.  1103 

Dc  planela.  1105 

Quid  pallium  slgnificcL  1105 

De  vitUs.  1106 

De  acu.  1I07 

De  miira.  1107 

De  mauipulo.  1107 

De  chirotecis  1108 

De  annulo.  1108 

Dc  summo  ponUfioe.  1166 

Dc  consccraliouibus  cpisropomm.  1108 

S.  LEONIS  VAVM  IX  VITA.  1109 
ItESPONSIO  ad  eam  qua^stionem  :  Cur  comiptus  Iudc 

temporis  EccIesiaB  status.  1121 
AdmonitioinVilamsancU  Petri  episcopl  AoaflHm.  1135 
COMPENDlLM   VITvE    SANCTl    PETRI  mSCOPl 

ANAGNINI.     '  1137 

Privilcgium  canooizaUonis  beati  Petri.  1157 
EPiSTOLiE. 

1.  —  Ad  Petrum  Portuenscm  episcopum.  1159 

]f.  —  Ad  cpiscopos  et  cardinales  S.  R.  E.  1159 

III.  —  Ad  Pasduilem  summum  pontJGcem.  11 10 

IV.  —  Ad  B.  prcpositum  e».  cunctos  fpatrcs  S.  Gcorgii. 

ODDO  ASTENSrS  MO^ACUVS  BESEDICTISVS. 
IN  PSALMOS  EXPOSITIO  11*2 


FLMS  TOMI  CENTCSIMl  SEXAGESIMI  OUINTI. 


.  £x  lypis  MtCN£,  au  PctK-Monirouge. 


'll 


gTMiilL?!! 


Oil 


EB  W  TIM  ■OOK  !• 
TO  TNi  UNMIIY  ON 
LAST  OATE  tTAMKD 
HOH  HiClPT  OF  OVHIDIII 


l     CCT^ 


•V 


^w^^iirf^^^ 


ii 


•  ■"!";;"!"'" "  "■  i"ililMi 

m 

;;_  ;:^^r 

%? 

«■:     :«:...-     :J| 

iiiteiS